Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
CURSUS COMPLETUS
SIVB
MBLIOTHECA DNIVERSALIS, INTEGRA, DNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
PATROLOGIABINAEDITIONETYPISMANDATA VENEUNT
EST,ALIANEMPELATINA,ALIAGR.3ECO-LATINA.—
MILLEETTBECENTISFRANCISSEXAGINTA ET DUCENTAVOLCMINA EDITIONISLATINJE;OCTINGENTIS
ET MILLETRECENTAGRfiCO-LATINiE.— MERELATINAUNIVERSOS AUCTORESTCM OCCIDENTALES,
t/UMORIENTALKSEQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA,SOLAVERSIONELATINADONANTURi
1855
S.ECULUM XIII
STEPHANI
TUM
EPISCOPI TORNACENSIS
EPISTOLiE
ACCEDCNT
TOMUS UNICUS
VENIT 8 FRANCISGALLICIS
Sermones. Col. 13
Epistola3. 579-
Mariale. 69T
Fragmenta Mariana. 743
Epistolee. 1288
Pe comiustione monasterii Gemblacensis. 13W
ABSALON
ABBAS SPRINCKIRSBACENSIS
NOTITIA
D. ABSALaNIS
ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS
SERMONES FESTIVALES
ET CUMPBIMISUTILESET EIUJDITI
IN CHRISTOPATRIDOMINO
REYERENDO
D4NIELI SCHILLINCKIO
v
INCLYTISPRINCKjrRSBACENSlS
COENOBIIABBATIMERITISSIMO
JOANNESGYMNICCS
TYPOGRAPHUS
S. D.
Si piisca geniiiilas adeo grala benigoaque exiilit, Reverende Pater, iit.iis qui vel gernniarum vet
frugiim, vel herbaruiri quanimdam usum poteniiamque primiius morlalibus indicasseni, pariim divinos
lionores exhiberet, parlim mcmoriam eortinv posiciitaii consecrando nunqiinm lielendam gloriam con-
ciliaret : qiiid de le fieri a Chrisiinnis par essel quod liunc lam incomparabilcm scriptorem paucissiuiis
notum ex biblioiheeaBvestrae tencbris situ.squaloreque obsiium orbi per lypographiam commiiniearisV
Ego sane lanlo msjbre beneficio te sacrae theologiaevere sludiosos devinxisse exislimarim, quanto animi
Lona corporis commoda praecellunt, quanloque caduca ct paulo post qiiantiinivis prauclara ad inieriluin
tanien vcrgentia, immorialibus jninquam edacis veiusialis injuriae opporliinis cedunt. Non saiis atilem
habiiislipro magno singularique de proxiino bene merendi smdio, hunc auihorem ex densissima caligine
siinpliciter niihi excudendiim tradidisse, veruni etiam, ne forle ab eo impriineirdo cum authoiis obscuii-
taie, liiin el exeniplaris difliciillate qu;c ex characleriim exiliiaie scripluraeque ralione, ut qii;e iiifmiiis
b.ievialnris inlricaiisque litieris ceu Gordius qiiidain nodus conslabat, colligebatur, abslerieri posse
videref, pecuniam ,m'ihi, quo promplius in ipso cum casligando, luin iiiipriinendo operam sunierein
pr;csio fulurum prajlulisii. Quo ego vocis liue classico excilams, licel miniuie a proviucia liac suscipienda
abliorrcreni, nt qui una alternquelibri pagina, accuratius perlecla, laiiquam leoneni (ul aitiiit) ci un-
guibus agnoscens, meoperae preiium bicfaciuruni indicabai, tameii iia aiiimoconliriiiaiiis sunr, uimiliius
liequesiiiupiusnequetuiioiisexaiiilaiidilaborisrntioiiedeicirilus,hoc olliciumsiisciperu decreveriin, q::oet
libi gralilicar.r, ct veteruin aulliorum siudiosis. Duabusaulein potissimuin Ue causis id iacieiiiiuin co"i-
lavi. Una quod leslaiuin orbi forct esse eliamiium liac nosira leinpeslate abbaies quibus idipsiiui qiiod'
M. Anioniiius imp., ciii Philosophi cogiionieiiiiiiii fuit, de sese iu lilieras reiulit, usn vei/ire egregia
c.nin laude conspiciiiius. In hiinc vero is d e se uiodiini scripsit : "A^Xoifih "nzKav,ailoi Ss apysw-j,cilloi
fiiqfiav,ipSxrt. 'E.p.01Ss pifiXiwv xrrirewc ex n-atSaftou.isivif EVTITM,!? 71060;. yuaiilus auiciu iiLronim
et praeseniiii kacroruiu,- iiulluo exisias, si liic depra-dicare inagiia --'verburum' pompa peircxero
valiie iiieiuo ne iii adulaiionis speciem incuiram. Illudduiiiaxat praeteriresilentio nilniuie possuin, si plenque
omiies a.:bates luuin islud exeinpbi.ii sequi; siisciperent, ac pro bellis cavallis, pro'veiiaiione, pro
aiiciipiis, proalea, proconiessalioiiibus alqtie i.dgcnus, siudiis ad oiiiioUoxos fc.cclesia:scriploies iioctuma
diuruaque luanii vcrsandos aiiiinuin aiijicereiil, brevi liiiurum Ui.si 11011oinni, sahein ijoiia iuvidiie,-qua
nonapud soluin vtilgus laboranl, parte se exoiiciureiil :
AA/«T«0T«6EWV IVyrjvvuatxsiTat.
AHera qua ad liunc scriplorem cxcudcnduui adductus sujn caiissa iuil quod iion lantum oflkii noslri est
13 SERMONES. - SERTILI. IN ADVENTU DOMINI. 11
niilioris nolac aiiihores scilulo ab inteiilus injuria vinriicare..., (3) qnisqnis libnim nosiiu n succincie
ctiam evolverit, diibium mihi noh est qiiin Absalonem in eorum aibum nobiscum sii inscriplums: adeo
"erernditain pieiaiem et juxia piam erudiiionem praese feii. Prailerquam enim quod divina mysleiia pio
dilucideque explical, allegorias el similia felicissime tractai, Scriplurarum tesiimonia saepe apleque
citai, ui vita noslra professioni respondeal egregie adhonatur, sceleratos atque Dei beneficiis abuleiiies
graviter magnaque severiiate persiringil; pranler haec, inquam, ejusmodi elocutioiiis genere usus cst
quod doclissimo lmic seculo etiain salisfacturuni videri queat. Nisi si qui fnturi sunt adeo et morosi et
lauti, ut ob unam alteramve voculam quam in Cicerdniana oflicina expolitam non arbiirentur, loluiu
solidum iibrum noii dubiient elevare. Quos lioc Marlialis disticho facile, ul spero, reiundemus :
Triginta toio mala sunt epigrammala librc '
Si lotidem bonasunt, Lause, liber bonus esl. ',
Qtiineliam iidem in omni re iniproba.m ac reprehendendam csse praeleritisnielioribus malorum scleclio-
nejn, vel ipso Cicerone tesiame, velim cogitent. Jam si vetustas etiam veluli vina scrptores com-
mendai, commendationis graliam Ahsaloni non defuturam esse conlido : nempe qui ante quadriiigenios
annos floruerit.quo lempore yv>jo-£«v theoldgiam lioiidum a Uomani seiinonispiirilaie, ad barbariei caslra,
ac sophislicas argutationes penitiis defecisse, ipse nostri,authoris" siilus lOcupIeiissimiis est leslis. Quae
cinn ita se habereijt, Reverende pater, in hoc tuo Absalone cum casligandi, tum inipriniendi, laborcs
subire haudquaquam delrectavi. El quanqiiam eum sua tum pietate lum erudilione saiis laudalum
Moinoriini peuilanlia defeiisum iri conlidain : lanicn quia summis aulhoiibus lam sacris quam piofanis
in publicum alisqtie lutelari quopiam patrono non saiis secure egiedi comperlum sii, Absaloncm eliain
siniili praesidio muniendum puiavi. Nec longe cui id negocii daretur peiendus fuit, quiim luam paterni-
lateiu qua es erga hunc scriptorem benevolenlia haud gravatim id esse facuirum, et qua es autoiiiate
haud difficuller esse praesiilurum non ignorem. Quare tibi, observaiide pater, simul nostros qiialescunque
labores consecratos habe, simul ipsuin Absaloneni a caluiuniis ac sycophantiis tui noniiuis autoriuite
viiidicandum suscipe. Sed hoc ne te,.lateal, esse etiamnum in sernionibus hisce paucos locos qui vitio
carere non videautur, quiqne melioris exemplaris subsidio ad reslituendiim in integrum opus habeant.
Mobistemere aliquid inulare fuil religio. Vale, et ul Absalon luus amicitiae inier nos sil felix auspicium
perniilte. ColoniaeAgrippinae ex ofliciiia noslra ld. Julii. Anno MDXXXIV.
(5)Ilic chaita in exemplari mulila est.
ABSALONIS ABBATIS
SERMONES.
(4) Jgneus est ollis vigor et cceleslis origo (5) Hittc metuunt cupiuntque, dolent, gandenlqtie,
Seminibus, quantum non noxia corpora tardani, [riecauras
Terrenique hebelaniartus moribundaque membra. Dispiciunt, clausm tenebris et carcere cwco.
(Virgil. j£neid.; I. vi, v. 731-33.) (lbid., v. 73435.)-
199. ABSALONIS ABBATlS"i5PRlNCKlRSBACENSIS 200
'• Vade ergo, o piger homo, noft dico modo ad for- ,«Lcaloris beneficio in pluviam resolvilur, quia proplcl
micam, quas lamcn in exeroplum vitaeTiomini prq- nimiam charilalem, qua dilexit nos, charismatum
ponilur, sed ad phceiiic.em avem Arabiae, qiiaena- donis mentes fidelium uberes fecit, ut non germi-
tura mirabilis esl, i.d.est essentia singularis, hacc iient spinas et tribulos peccalorum sictil in diebus
dicet tibi quid te oporieal facere. Nam cum qniii- antiquis.
gentis et eo amplius annis vixerit, videns se scnio Vefe cessayit exaclor, quievit tribuium, cnm ho-
deficere, colleclis lignis aromatum struem ex- iiio libertati restitutus et reconciliatus Deo, signum
truit, el conversa.ad radium solis exagilalis alis fcederis, pignus haereditatls, arram propitiationis
ignem voluntarium sibi facit, et in ignein se proji- accepit, quaeco ipso.significata est, quod iris in ca-
ciens lota exuritur, etredacta in pulverem, de ipso pilc angeli esse peihibelur. Iris arcus cceli est ap-
cinere postmodum vivificalur,sicque mulio periculo parens ih die pluviae, de qno Dominus dicil: Ponam
et discrimine merealur vitae novilatem, Nos ergo, arcum meum in nubibnsj e't erit signum foederis in-
- ler me et terrarii
fralres charissimi, qui defectu. vilae hiijus conupii- (Gen. ix). Certe cum radius sola-
hilis quotidie ad similitudinem phcenicis in interi- ris ad elemenia hitjus niundi pervenit, idem radius
tum teiidimus, colligaftius el nos ligna aromatum, in iiubem reperciissus talem Colorem nubi impr;-
hoc-esl odorem viftutum et boiiorum Ppefum et 15 mit, qualem in obslaculo a qnp repercnssus esl in-
cooperaiores Dei effecli accendamus in nobis ignem Venil, iilpote a terra lerreum, ah aqua cerulenm,
spirilusDei, qno exuranlur mala r.oslra quae mili- ab aere hyaciiilhinum, ab igne vcro igncuni. Quae
tant adyersus animam.jUl, veteri honiine accineraio, qualuor varietaies iri arcu illo gloriae reperiuutiir.
rcsurgamus in illam vitae novilalein, .ubi Chiislus Cum igitur arcus ille signuii) sii propiiialionis, non-
sedel in dextcra Dei Palris, quo nos perdueere di- ne colorem terrae divini consilii propitiaiio sumps.s-
gneiiir Jesus Christus, qui nos inyitavit, Domiiius se libi virielur, cum terram nosirae carriis et defe-
nosler, ctijus regniim et iroperjum pcrmaiiet in se- Clus morialitatis iioslrae induit, ut participa.tioue
cula seculorum. Amcn. miseriae nosirae iniseriani iiOslrani sanaret ? Nonne
SERMO XXXIV. etiairi quasi aquae colorem traxit, quarido diluvium
1NDlEPENTECOSTES. illud Tiosiraesanclificationis, aquam videlicet bapti--
Vidiangelum fortem descendenlem de cotto-,ami- smi, de laiere suo super terram inliabitare fecii,
clumnube, etiris in capite ejus,e! facies ejus ul sol, ut ctilpamTiostram ^tollcret et iiinoceiitiam repara-
et pedes sicut colmnna ignis\Apoc. x). Hodie, fralres ret ?Similiier ei aeris coloreiri, qui et ipse color
charissiini, malediclum lerrae anliquum immulalum cieli esf, induit, quando terrenis affeclibus mitiga-
est, cum lempore propiliationis irominente pluvia tis fide, spe, et charitale animos Ddelium erexit ad
vPlunlaria, quam segrcgavit Deushairediiaii siiae, ajipetenda ccelestia, cum Aposlolo diceiiliui.n : No-
descendil super tcrram : et bonus ille cullor cor- stra autem conyersatio in coelis esl (Philip. iu).
diiim Spiritus sanclus, rore quodam spiriialis gra- Color vero ignis divinae propitiationis non defuit,
fiae lerrcnam graliam in babiludineni fcecundavil, cum liodierna die corpus suum, id esl Ecclesiain
ne tanquam silientem et afidain agricola in ffn- igne Spifilus sancli accciidit, tisque a.ieo, ul hi qu;
cium noii posstt eam excolere. piimilias Spiritus acccperant, coufortali nihii tre-
Ilaiic pluviam saluiareni Joannes apostolus in pidantes portarenl iioincn ejus coram gentibus et
nube illa sciebat coniineri, de qna dixit: Vidi An- regibus, et coram filiis Israel. Quare enim pedes
geltim forlcm descendentem de coeloamicluni nube, dicii sunt apostoli, nisi quia portaverHnt?Eorum
Aiigcluni magni consilii de sinu Patris descenden- quippe roinisterio facies ejus, hoc est, cognitio, sic-
lem, el indutum carne. Ilaec nubes a solevapofaliter ul sol facta csl : quia cum prius lantum in Judaea
altracla et ventorum collisionibus diu multumque nplus csset Dcus, pracdicalione apostolorum non so-
propiilsala, tandera caloris beneficio in pluviam re- liint Judaeis, sed etiani genlibiis Iumen fidei, .et
soluta est. Vis videre quoinodo ? Altraxii certe sol D Evangelii veritas illuiit. Attende si placcl quod iris
ihvisihilis nubem istam, cuui Spirilus sancti radio non irt nube, sed in capite angeli esse perhibetur
utero Virginis se infuiidente sub niibe carnis latens, Cuni enini cajiut Cbristi sil Deus (7 Cor. xi), iris
visibilem se exhibuii.iie oculis aegris odiosa lux fie- recte In captte angeli esse dicitur : quia propilia-
ret, cuin aspicererit Filium Dei snb c.irne, solem tionem noslram operalus est Deus secundum natu-
sub nube, radium in unibra, lunieii in lalcrua. Quo- ram divinilalis medianle, tanqiiain instruiiienio,
inodo aiueui niibes isia venibrmri tiirbine concussa naiuia humanilaiis. Unde Aposiolus : Deus eral iu
sil manifestum esl, si ad meniniiam revocemns Christo mundiihi feconcilians sibi (11 Cor. v),
venium Herodianae persccuTiouis, qno urgenic Do- Pedes ejus, inquil, sicul flamma ignis. Ignium in-
miniis in jEgyptum fugalus est (Maitli. u): veiitum lerim tres species occurnuil, iria Spiritus sancti
diabolica: stiasionis, quo in dcserlo est tenlatus, dona figurantos. Est enim ignisardens,ignisTovens,
cuin audivii: Si Eilius Dei es, dic ut lapides isti panes ignis luceris. Ignis ardens est,- qui subjectam roa-
liaiil (Matth. IV). Nonne etiani validissimi venli fue- -leriam consuinil, sicut in quPlidiaiiis incendiis vi-
runt scanrialuin crucis, lancea militis, lingua pro deroiis fiefi: ignis fovens est, calor ingenilus, qni
ditoris ? Sed jam lempeslate sedala, nubes ista corpora subjecla muketet nutrit Tgnis lucens est,
20J SERMONES. — SERM. XXXIV. TMDIE PENTECOSTES. £02
splendor Iucidorum corporum qui expellit leuebras A / quam,qui in cubilibus etimpudiciiiis consilmuiit riies
et inducit clarilaiem. Nonne hoc igne triplici tria suos, siiidentes ferculis, el saporibus, et calicibus
dona Spiiitus sanoii recte figuranlur? Per eum epoiandis, ac perficere curam carnis in desideriis.
eriiin ignem, qui dicilur ardens, accipitur spirilus Yis audire quomodo menlitur iniquiias sibi ? Veni,
aniftris : per emn (jsii appellatus est fovens, spiritus inqiiil, alter alteri, satiemur nberibus, fruamur cu-
consolationis : per leiiium vero qui dicilur splen- pitis amplexibus, doncc illucescal dies (Prov. vit).
dens, spirilus vcrilalis. Primi spirilus calore urc- Quis enim novit si spiritus filiorum Adam ascendat
Lanlur, qui dicebanl : Nonne cor noslrum ardens sursiiiii.eispirilusjumenloriimdescendat deorsum?
erai in nobis de Jesu, dum nobis loquereitir" in (Eccl. III ) Nostrum, inquiunf, lotum est quod vi-
via (Luc. xxiy). Spirilum consolationis habebat vimtis. Quid ergo ? pone iiierum et talos, pereat qui
propbeta David, cum"dicerel: Secundum multitu- crastina cural. Yellem ego nieruni quod libi apponi •
.dinem dolorum nieorum in corde meo, consolatio- praccipis non esset de vinea JEgypti, sed de vinea
nes tuie.laetificaverusil animain meam (Psal. xcm). Sorech , vcl ceiie de vinea Engaddi. Vinea enim
De spirilti aiitem veritatis dicit Dominus : Cum au- iEg.ypti generat vinum confiisionis., quod operatur
teiri veiieril ille Spiritus veritatis docehil vos oni- oblivionem Dei in hominibus, vinea
" Engaddi vinum
ncm verilatem, el quae ventura sunl annuntiabil compunctionis, vinea Sorecli vinum exsultiiilpnis.
vobis (Joan. xvi). Primus spirilus operatur in dosi- An-experimenlum quaerilis qtiomodo vinuni
JEgypti
derio coeleslium, secundus in patienlia tribulatio- operatnr oblivionem Dei ? Tradidit eos, inquitApo-
mim, lerlius in cruditione sive iliuminaiione praidi- slolus, in reprobum sensuin, ut faciaritea quae non
canliimi. Quae tria figurala sunt per hoc quod Spi- xonveniunt, repletos omni iniquilale, maliiia, fomi-
litus sanctus in linguis igneis super apostolos de- cationc, avaritia, nequitia, invidia, horoicidiis, con-
scendit (Act. n). Lingua enim doctrinam praedica- tentioiie, dolo, malignitate/susijrrones, detraclores,
lionis notat.; ignis in eo quod ardet, fervorem san- Deo odibiles, contumeliosos, superbos, elatos, in-
<cli desiderii; in eo quod lucet, suavitatem divina) venlores maloruin, parentibus non
obedientes, insi-
consolaiionis. 0 quani dulcis Paraclelus, quam bo- pienles, incompositos: sine affectione,
ahsque miseri-
nus eonsolator, qui calefacit et confortatquod cprdia (Rom. i).
roeldit, illuminat quod lenebrescil! Unde vobis tluousque, anima misera, vino islo iEgypii ebri.i
ialis nuneius ? a quo luitlitur ? cui infunditur ? Certe eris ? Quin polius transfer te ad vinum,
quod pro-
Christus Dominus eum de coelo mittil, et servo in- pinat Engaddi vinea, vinum scilicel
lacrymarum ct
ftnidit, utper eumdeiu Spirilum illuc pervenial hu- Q { compunctionis. De hoc genimine vitis bibit Pelrus,
iniJitas servi, ubi sedet majeslas imperanlis. Esto cum recordatus est verbi, quod dixerat
Jesus, et
.ergo circiimspecla, o fidelis anima, et sic curre ut egressus foras flevil amare (Maith. xxvi). De hoc
eoiivpreliendas, qualenus in eo luum fiiiem eonsli- bihit e) ille publicanus, qui percutiebat peclus suum
iuas, a quoParacIetus ttius, dux viae tuae et gubcr- dicens: Deus, propitius esto niihi peccatori (Lnc.
nalor, processit. xviii). Tunde simifiler et tu pectus luum, funde la-
Finis autein luse peregriiiationis debet esse Chri- crymam per diem et nociera, qnia irritasti iram'
stus finiens vero lu vel quilibet alius justus, fiiiiior Dei et malum fecisti in conspectu ejus. Kunquid in
Spirilus sanctus. Putasne finilor iste parum esl nc- vaiium fundis illas ? Ncquaijuain. A maxilla cniiii
«essarius ? nequaquaiii. Ipse siqnidem visum mcntis ascendunt usque ad ccelum, nec est alia hostia ma-
conducit ut in eum finiatur cui se hoino probavii, gis acceptabilis in conspecui Dei. Trislicia vestra,
infra quein nihil opiimum, supra qiieiii nihil appe- inquit Dominus, vertetur in gauriium, et gaudium
tendum, ad quem Propheta disiricrans pervenire veslrum nemo lcUel a vobis (Joun. xvi). 0 dolor
dicil,: Nolum fac. mibi, Domine, fincm meura (Psal. necessarius, tristicia frucluosa, quae vertitur in
sxxvm). Seri siiiil honnulli qui ad fiiieni dcbilum gaiidium, cl lale gaudium in quo recumbenlibus
noii teiidunt, quia non habenl finilorem qui eos I.i propinatur de vinea Sorech vinuni laeliliae el exsul-
•conducai Spiriium sanclum, sine quo nesciunt q»o talionis» Sorech eiiiin inlerprelalur elecla vel opti-
vadunt,sine quo non posstini viam scire. Sicut cnim ma. Ipsa est vinea quae germinat illud vinum bo-
liumo spiritualis Chiistum sibi ponit finein ila et. niim , de quo arcliilriclinus ad sponsum dicit.: Tu
«rnaiis fiiiem sibi constiluit volupiateiii.saecularis, aulem servasti vinum bonum usque adhuc. (Joan
vaniiatem. Malus est iste finis qni nou consumma- u). Ecce ih futuro gaudium expectat te vinum hoc
lur, sed potius consumil, de quo dicilur, quia fi- jocunditaiis, expeclat te panis ille angelorum, et
«is eorum iuteriius et gloria in confusionetn (Phi- vilulus saginatus, in cujus crassitudine delectetur ani-
lip. m). Obomo iiisensate, radix amariludinis, vas ma tua,ita lamen si ejusdem vituli sauguine in prae-
coutiiiiieliaa, inimica honeslaiis, ul quid libi cordi senti fuerilexpiatus[expiata].Nam, sicutcivesccelestis
est relinquere finem omnis cousumroalionis, vide- patriac hujus vituli saginaiiiuradipe, sic et in prseseiili
licet Christuro, et lorqueri ambiiione, inlumescere dam expiantur cjus sanguine. Alii nuiriunlur carui-
honoribus, negligere disciplinam, perdere castita- bus, alii veiililaulur cornibus. Expianiur ejus san-
tem?cum novissima eorum araara sinl quasi absiiv- giiine qui sligmala passionis ejus porlant in corport
lliium, el acula quasi gladius biceos ; eorttm, ia- suo in vigiliisel abslinenlia, et aliis bonis operibiu
PATROL. CCXI. 1
503 ABSALONIS ABBATIS SPRLNCKIRSBACENSIS 201
parali ad emnes irijurias pro nomine Jesu stistinen- A dere, Dominum nostrum Jcsum Christum, eujus re
das : carnibus ejus nulriuiiiur, qui viam peregrina- gnum et imperium permanet in secula seculovum.
lionis suae.munitint lida perceplione sacramentonim Amen. ~
ejus in remissioneni criminum, et incremeniuni vir- SERMO XXXV.
tutuni. Comibus ejus venlilantur, qui passionem 1NDIEPENTECOSTES.
Chrisli scandalum sive stultitiam repulanles, crucis Emitlet verbum suum et liquefaciet ea, ftabit spi-
ejus perseculionem patiuniur, dejecli in tenebras ritus ejus, et fluent aqum (Psal. GXLVIJ).
.cxteriores, ubi esl.fletns et stridor deriiiura. Iniel- Scio, fralres dileclissinii, quoniam hodiernse so-
lexistis, fratresdileclissimi, jocundairi illam mansip- leninilalis sublimitas et reverenlia veslrae sanctita-
ncm, qtiaro Deus vobis pracparavit, misit Spirilura lis sirennum dispensatorem yerbi Dei exigerei, ut
•-.-uiclumvobis qni vos conducat ad illum, et vix qui lesiimoniiim resurreclionis Jesu Cbrisli, et ari-
ost qui sequatuf illum. Veuil alius nuncius, de po- vcnius Spiriuis sancti virlute magna perhiberct.
lestate lencbrarum, videlicct spiritus . carnis, quae Oporteretenim, ipsodocenle Spiritu, a viro spiri-
trahit ad supplicium, et omnes sequunlur illum. tali hocfieri, qui gustasset quani suavis esl Domi-
Transi, hpmo, ad jnsulas Cedar, ad regna Celhim, niis, qualera insinual Aposlolus riicens : Ipse spiiilus
cliiri -barbaras naiiones, nunquid aliquem invenies B lesiimoninro pefhibet conscienliae nostra; quoniam
a.deo liostem nalurae, conleniptorem feliciialis, riolo- in ipso manemus (Rom. vm). Utinam ergo obmu-
ris cupidum, el amalorem panpertaiis, ul si pro- tuissem et non aperuissem os meum, praserlim cum
veniant gaudia, abnnal : si divitia% contemnat: si ribn sit speciosa laus Dei in ore peccaloris, ipso
fclicitas, iion snscipiat illam. Ecce quod in nullo Spiriiu sancto dicenle peccatori : Quare tu enarras
aliquo alio quod in te ipso, o Chrisliane, invenis, qui jiisiiiiara nicam, et assuniis lestainentum nieum per
in filium Dei adoptatus regni haeredilatem non qiiae- os luuin ? (Psal. XLIX.)Quia tanien annus Jubilaeus
ris a Deo libi prxparatam, a Dep et rcpromissam, nunc est, id est, remissionis, spero el ego, secun-
quin poliiis libi ipsifaclus adversarius hosiem luum diim proeceptumDei, libef reverli adDomintim roeuia,
fpves et pascis, ipsum amas, illuro sequcris, nec suae'innilens promissioni quae dicit: Gratis venun-
cst aliquis tibi familiaris super illum. Qucm lio- dati estis, gralis rediineinini (Isa. LII). Verc annus
sicni ? Garnem luam, siccariam pessimani, cui im- remissionis iste, et lempus ^raiiae, quanrio ag-T
pcnriis curain supcr omnia, non solum necessaria hujus mundi diu infriicluosus Spiritiun sauctiim
sed etiam superflua offerendo. Unde enim ira Dei cultorem suscipit.etviolenlo posscssore exierininato
venit in filios perditionis, vermis qui non moritur, in liberlatem spiritus corda iidcliuni ad Dcminiiiii
ignis qui nonexslinguitur, nisi propter opera carnis? suum reveriuntur. Emisil enim, id esl de ccelo roi-
Cum enim niollibiis induta fuerit, lectulum ejus sit in lerras Deus Pater Yerbum suum el Filimn
straveris tapetibus ex ^Egyplo, et omnihus delicia- suum et liquefecil ea, id esl liquida fecit, cum per
lunv gcneribus enuirita fnerii, slaiim insurgit in vcrbum Unigeniti sui el operalionem Spirilus san-
spirilum, suadel desidiani, volupiatcs ingerit, per- cti, corda prius dura el lapidea ad obedieiidum
iicil carnis desideria, finemque suaeconslituit viclo- Deo emollivit, Unde siibjungituf : Flabil spiritns
riaecum, qui benefecit sibi,praecipitasse. Osi solus luus, ei flueni aquw. Uliim accipe Spiritum, rie
civis Babylonis hunc hostetn seniiret, et non David, quo per Apostolufri dicitur :• Charilas enim diffusa
jieque alicui religioso quandoque praevaleret? est in cordibus nostris per Spiritum saiicluin, qui
. Legiiur David tres hosies habuisse, videlicel Go- datus esl nobis (Rom. v). El alihi: Effiindam de
ljaiii Pliilislhacum, Sau.l regem, et proprium filiiiin. Spifilumeo supef omnem carnem. Isle spirituslla-
Golias hoslis fuit extraneus, Sauf civilis, filius do- vit flatu niultiplici. Pfimus flalus fuit, in crealioiie
ineslicus. Per Goliam, maiiifestae intelliguniur in- niundi: secundus, in Incarnaiione Verbi: lerttus,
sidiae eorum, qui foris suht : per Saul, familiares in renovatione homiuis. De primo (laiu dictum est,
vexaliones falsorum fratrum : per lilium, ingeniiae D quia Spifilus Domini ferebatur super aquas(Gc«.
affecliones carnalium desideriorum. Quis isiorum l), quo spiranle fluxeruiit, hoc esi, confluxenint,
hostium plus noctiit ?Certe David Goliam occidit, id esl in unum locum fluxcrunt. Quia congregate
Saul patienter suslinuit, sed a filio de sede regni ad sunl aqtiae, quae sub ccelo erant, in locum uniim,
iempusejectusest..Qiiaiidoqueeiiimcoi)tingiiul, dum ui appareal arida. Eleinenta siquidem hujtis mundi
aliquis vir religiosus exterioruniinsidias vicil, inju- naturali quadara -confusione sibi erant adversanti.i.
slas vexaiionesffaTriim palienter sustinuit, de sede Quippe frigida piigiiabanl calidis, huroentia siccK
regni per filium expellitur, quoniam per innata ?ibi donec landem Spiritus sancli magislerio siabili
desideria illicita a culmine virtutnm praecipitalur. fceriere pacis consed.efunf,'sollicilasuo morio servaie
Quoniain igilur, fralres dilectissimi, spiritus carnis uniiatem spiritus in viriculo pacis. Quippe lerra
Spiritui sancto semper resisiit, mundenius nos ab aquaniin gremio stib suscepit inslabilemper se et
omni inquinamenlocarnis elspiritus.elei qui hodie vagam. Aqna ierfam rigatper se siiientem el ari-
replel orbem lerrarum praeparemus secreta cordiura dani, ignis caloris beneficio fructus terrae educit,
noslforuro, nl eo ducenle et docente, velirous quas- aer sua teniperie inviolala conscrvat.
rcre et amare fincm illum, queiii cupimus appreheii- Sccundus flalus Spiriius sancli fuit, cum Veibum
J05 SERMONES. — SEIIM. XXXV. 1N DIE PENfECOSTES. 206
Dei Filius Patris hoininem assumpsil, et assumplae A J quas hodicrna die biberunt aposloli, ciim accepe^
naiura^ Spirilus sancti operatione plenitudinem ruiit virlulem supervenienlis spiritus, qui eos inspi-
graliae infudil. Nec solum flavil lunc iste spiritus, rationedivini ainoris inflammavit, cognitione veri-
sed et conflavil. Quippe duas naturas, lam diversas lalis illuminavit, ceititudine praemii roboravit. Hicc
Dei et hominis sua spiratione in unam personam tria videntur fuisse significata per • hoc quod in
redegit. Hujus autein fabricae arlifex fuit persona igne, quod in linguis, quod tali dierum iiumero id
Palris : ofiicina, iiterus Virginis : folliculus, ange- esl quinquagesimo Spiritus sanctus apparuit. Ignis
lus annuntians : Dalus, Spirilus sanclus operans, cnim, signum esl divinae dilectionis : lingiia, co-
natura humanitatis, massa ignis rubiginem purgans gnitionis : numero quinqiiagetiarii, quo sccundiim
flamma divinilatis. Hoc auteni flanle Spiritu fliixe- Jegem fiebal remissio, signum est liberlatis sive'
runt aquae, id est emanaverunt tcstimonia Scri- remuneralionis. Haectria sunt quse visum interioris
ptursc. Aiiieincarnationem enim Verbi liortus fuit oculi semper in Deum dirigunl, nec ullis interve-
conclusus, el fons signalus. Horlus fuit conclusus, nientibus tenebris ipsiim aberrare permiltunt. Vi-
quia sacramenta Ecclesiaenondum manifestaia fue- rieinus ad cxteriorem visum Iria esse necessaria,
rant: sed el fons signatns, quia spirilales inlelli- scilicet lunicn interius, quod pcr fenestras oculo-
genliae Scripiuraruro nondum emanavermit. ] rum emitiitur : lumen exlerius, scilicet clarilas
B
TeiTius flatus sancti Spiiilus esl, suavitas quac- quaeinteriori, de qua diximus, sociatur : res aliqua
dam divinae inspirationis, quae cordibus virorum corpulenla, in quam visns ipse dirigiiur. Lumen
spirilualium se infundil, el secuiidum divisiones siquidem inlerius non proficit ad videndum sine
graliarum alium sic, alium autein sic in via roan- exteriori, quod probatur in lenebris, sed ncqnn
datorum Dei deducil. Hoc autem flanle Spiritn exierius sine interiori, quod manifesluni est iu
quasi per septem rivulos fltiunt aquae, quia secun- caeco. Sed neque isla duo conjuncla aliquid vale-
dnm mensuram donalionis Chrisli unicuique con- rent, nisi aliquid videndum obtutui noslro obvia-
fertur donum gratiae. De primo rivulo bibunt pau- ret. Simililcr ad illuminalionem interioris honiinis
peres Spirilu, qul eligunt abjecii esse in dmrio tria oportet convenire, scilicel lumen inlerius quod
Dci magis quaro habitare in labernaculis peccaio. esl radius divini amoris : lumen exterius, hocest,
rtim (Psal. LXXXUI) : et ipsi parati ad obediendiiro, «[iiodexlra nos debet dirigere cognilio vcrilatis.
studiosi ad ministrandum, honore alios praeveiiien- Sed el res, in qiiam spiritalis visus debet dirigi,
les, honoris ct gloriae ipsi contemptorcs. De se- cerliludo esl reniuneralioiiis. Tolle luroen inlcriu•;,
rundo rivulo hauriunt miles, de quibus dicilur : boc est, flaniraam charitatis, et lucerna tua: cito
Mansueli aulem haereditabuiil terram , et inhabiia- " extinguitur, et cum virginibus faluis audire mere-
bunlin saeculumsaeculi super eam(A/a«i/i.v),qui stinl beris : Amen dico tibi, nesciote. Adsit lumen extc-
in verbo temperati, in aspeclu pudici, in gestu ccm- rins, scilicet cognitio verilalis, sine charitale quid
posili, in operalione tranquilli. De lerlio bibunt proficil? Nihil. Ubi est, inquit Esaias, verba Icgis
lugenles, de quibus Job : Antequam comedaiu ponderans? (Isa. xxxiu.) Et Apostulns: Si habuero
suspiro, et tanquam inundanlis aqux sic rugiius omnem scientiam etoriroem fidem, iia ut montes
mcus (Job ni) : el lales snnt ex conscientia pec- iransferam, sine charitale nihil sum (I Cor xiv).
caiorum pavirii, suspiriis anxii, lacrymis perflui Desit cerlitudo remimerationis, existimo quia cito
flagcllis et verbcribus attriti. De qu.arto misericor- deficit luraen.charitatis. Atiendal ergo quilihet apo-
des bibuiil. de quibus dicilur : Beati misericordes, stolorum filius, si igne divini amoris intus arrieat.:
quoniam ipsi nusericordiam consequenlur (Mailli. Isieenim in altari cordis noslri dcbei esse perpc-
v). Et isti ad ignoscendiim faciles, ad subvenien- luus, nec unquaro extingui, quandiu in hac vita
dum bilares : compatientes miseris, congandeiites niilitamus.
liisqui prosperantur in via viiiutis. I)e quinlo rivo Aiiriistis qnia filii Aaron offerentes ignem alie-
liauriunt esurientes justiliam, ex quorum persoua D iimn coram Doniino, morlui sunt (Levit. x). Qtiis
propheta dicil: Domine, memorabor justiliae luse est iste ignis alienus? Ignis alienus est luxuria, qui
solius. Et isti sunl spifilu fervenles, el operalicne eslin ctibilibtis el impudicitiis : ignis alienus est
fortes, aeniulaloies justitiae, cuslodes, imo cullores iraciindia, qui esl in disseusionibus et conlumeliis:
disciplinse. De sexlo rivo, scilicet munditia cordis, ignis alicnus esl invidia, qui csl in dclraelione
bibnnl muiidi corde, Cx quorum persona beatusJob alienaevirtulis. De boc igne per Piophctam dicilur,
dicit: P~oi)reprehendil me cor roeum in omni vita quia incensa igui et suffossa ab increpalione vul-
mea (Job xxiv), el isti sunt mundis cogitalionibus tus tui peribuni (Psal. LXXIX).Disculial quilibet
puri, meriitatione erecti, operalione discreti, ora- vcsiruin cor suum, si cognitione. veriiatis diriguii-
lione devoli. De septimo inebrianlur pacifici, de iur opera sua ad debitum finein, id est ad bra-
quibus Propheta : Pax multa diligenlibus legem vium ailernae icmuneraiionis, ut nulla interveniat
liiaro (Psal. cxvm). Isli sunl in prosperis quicii, ruga duplicilatis, nullus dolus siroulalionis. Balaam
in adversis securi, et carne nori repugnante spiriiui; ; ille qui cadens apertos oculos babebai, et vidit
ab omni tcnlalione viliorum abslracti. Istae suut revelationes Doroini, dixit : Non esl idoluro in
aqua; spiritales, de quibus bibunl viri spiritales, Jacob, nec siiuulacruni in lirael (A'iii«. xxin).Pei
207 ABSALONIS AUBATIS SPRINCKIHSIUCENSIS. SfS
Jacob qui tupplantator dicitur, supplantalorcs vi- A banlur (Exech. i). Et cerle iropefus besli* spiritus
liorunv; perlsrael, qui vir vidensDeum inlerpretalur, carnis est, qni ad illiciia qureque el lurpia uiiseriim
conleuiplativos voltns significare. Esl autem idolnm hominem in desideriis animae suae abducit. Sed
prop.rie staiua, quae propter foniiarum djversitaiem unde libi, homo insensate, radix peccatrix, haecin-
nulliuscreatiira3tenet'SimiIi.tudinem,uiforle Humano faluala sapicnlia, ut.rei rationalis ductu postposilo,
capili cervinem pictor equinam Jtingere si velil. (Ilo- bestiam imiteris? quis inde non stupeat? quis
IUT. Art. poet.y. 1-2), Unrie eliaui dicil Apostolus inde noii expavescat? Statue libi horoinem exsulcm
quia idolumnihil est (1Cor. vui),hoc esl nullius crea a palria, viamignoranlem, nonne libi abusivum vi-
turac similiiudinem lenei. Siinulacrum ivero, quod debil, si reliclo tramite, quem vir sapiens ei in-
asimulando dicitur, staiua est ad alicujus crea- dicaverit, pecudum el bestiarum iuvia coniiletur?
uira' siroililudinera facta. Per idoluui ergo inteili- Invia plane, quia relicla via verilatis abriucunl ad
gtintur opera praya, qui nullorum bonorum ope- invia aeternac damnalionis. Unde in libro Maclia-
runi simililudinem habenl: per simulacruni opera baeorum de hestia scribitur, quaeab Eleazaro Ma-
iuala, qui leneivl bononiiii operuro siroilitiidinero, lhat.hias filio perfossa oecubuit, qnod suo casu lur-
iioi) etiam vcriialem. Npnest crgo idoliini in Jacob, rim et arniatos, quos ipsa ferebat, secum praecipi-
B
quia vcri suppiaiiltriores vitiorum criminalia non lavil (Mach. i, vi). Sic el spirilus carnis cum mor-
ariiiiiilunlur : INecsimulacrum in lsrael, quia veri te pracveriius fueiii, sibi insidiaiiles, id esl quos-
conteniplalivi simullutes opeium nonrecipiunl. Quia cunque carnalcs carnis suae impeiu:)) sedueiiles, ad
Spiri.lus sanclus disciplinas effugit ficliim, nec ha- inferni profimda demergil.
bilal in corpore subdilo peccato, cl hoc de spiritu Assnmuiil aulem et hi duo spiritus, tertitim sci-
libertatis dixerim. Sunt enim alii spirilus errorum, licel diaboli secum n.equioremse, el ingrcssi habiiant
qui Spirilui sanotp seiiiper resisiiuit, el iiiimici li- ibi. Fitint quoque iiovissima homiuis illius pejora
berlalis iniscia servilute hominem sibi subjiciunt. prioribus. Pejoraqup? lnsidiaiur euim adversarius,
Piinius est spirilus Iiujus mundi, qui captivat ul in fine rapiat cum peccalorem reddit, aut de-
in servilulem vanitaiis; secundus, Spiriius carnis speratiotie induratum, aut praesiinipiione securum.
qui trahil in serviiutem voluptatis ; leriius esl Spi- Horum damnatioiiein.prophela intelligens, in spi-
ritus adversarii, qui facit servum iniquitalis. Quam ritu dixit : Pro iniquilaie virii tenloria jEiliiopiae,
inulii sunt in saeculo, qui Spirilum mundi prona turbabunlur pelles terrae Madian. Y'idi, inqiiil, hoe
nienie sequuntur, iu hoc se liberos sesiiiiiantes, si est spiiituiiiicllexi tenloria jEthiopiae (Habac. m),
dies suos in vaniiatibus hujus vilaeconsumanl, non „ id esl corda iiiiquoruro, quae sunt receptacula dae-
reducenics ad mcmoriam, quoniani exirema gaudii monum. jElhiopes enim dacraones significant. Et
Tuctiis oceupat, el novissiroa talium in interitum quid ainplius vidisti, propheiarum sanctissime? pro
vadunt, Tnduuntur siquidero sericis, palatia ex- iniquitalc turbabuiifur pclles terrae Madian. Quae
siiuunl, conviyia inslauranl, munera largitintur. Et sunt isiae pelles, et quod est terra Madian? Ma-
islaquare?UlfaciantHbi nomen,juxta nonien magno- dian interprelatur judicium. Terra ergo Madiaii,
ntm.qni suntinterra (Proii.xiv).Noroen dico inane, quilibet terrcni ih judicio aeternae daniiiaiioiiis ad-
quodcsl, vapor.idmodicum parens,fumusdeficiens, dicti : pelles, quas abslraliunlur de animalibus
nebula perlransrens. Ubi enim sunl illi famosi a morluis, opera sunt moiTua sine virtule chariiatis.
sreeuip el potentes viribus, qui hunc spirUum va- Ergo pro iniquitale turbabuntur, id esl punienlur
uilatis secuti sunt? Periit memoria eorum, et si ali- pelles lerrae Madian, id est opera iniquorum, qni
qua forte adhuc superest non in benedictione, jam per juriicium seutenliam aeterna; riaronalions
sed in nialediciione relicta est. De lalibusrecleper acceperunt. Hoc eiiim, id. esl praesuroere de niise-
Prophetam dicilur : Erraverunt In soliludine in ricordia vel desperare de venia, peccatum est,
inaquoso, viam civilatis habilaculi non invenerunl quod scribilur stilo fcrreo et ungue adanianiino
(Psat. cvi). Erraverunt in soliludine quia soli, id j[) quodneque diinittilur hic, neque in fuluro, nisi
esl a Deo derelicti : in inaquoso, id est in arido, id in sonitu spiritus vehementis, id est voeariimcn-
cst corde rore Spiritus sancti non irrigalo. Undeet lis, qui solus illuslrat cor peccaioris ad pceniicn-
viani civilatis babitaculi non iuvenerunt. Invene- tiaro. lpse enira ubi vnlt spirat, et a meriio Bal.yio-
runt quidem viam civitalis tabernaculi, id est viam nis peccatis servientem ad libertate.m gratiae revo-
bujus mundi, quae est inslabilis et transiloria, si- cal. Revertaraur ergo, fralres dileclissimi, ad cor, '
cut olim labernaculum mutabiliter ferebatur de quaeramus hunc spirilum dum inveniri polesl, in-
loco ad locum, sed non invenerunt viam civilaiis vocerous eum dum prope esl. Quaeramus euni per
habitaculi, id esl viam perpetuae habilaiionis, de humililalem poenileiitiaeet confessionis, invocemus
qua Aposlolus : Non habeinus hic maneulem civi- eum per instauiiam devotae oraiionis. Ecce eniiu
tatem (Hebr. xm). Et utinam hoc spirilu vanila- prope esl. Jam Spirilus Dominireplel orbero lerrarum,
lis contenli essent, et non sequerenlur spiritum replet bodierna die corda firielium. Supplicemus
tar.iis, qui eos distrahit per illiciia desideria car- huic Spiritui veritatis, ut qui orbcm lerrarum re-
nis, voluptatis. De eis etenim per Ezecbielem di- plct per sui praBseiitiam, corda nostra visitet per
utum est : Ubi eral impetus spirilus, illuc gradie- iuhabilantem graliam, donec euni quem videmus
500 SERMONES. — SERM. XXXVI. IN DIE PENTECOSTES. 2!0
per fidem, in fuluro cognoscamus per speciem, Do- A jam se nil scire juriicans, nisi Dominiim Jesum, et
minuro nostruro Jesum Chrislum, ciijus regnnm et cumdem crucifixnm (1 Cor. JI), quem pracsentem
iiiiperiuni perroanet in secula seculorum. Ainen. haberenon potesi in corpore, praeseniem iu spiritu
SERMO XXXVI. vult habere cum dieit: Veni, auster. Austri noroine,
IN FESTOPENTECOSTES. si ejus proprietates adverlantur, Spirilus sanctus
Surge, aquilo, et veni, auster, perjla hortum mtuni, recte intelligilur. Esl enim ventus humidus, lcnis
tt fluenl aromata illius (Cant. iv). lnter caetera el calirius. Haec tria sunt quse emiiem terrae fru-
amoris cantica hoc magis videtur congruerc solem- ctum. enulriunt: calore siquidem et humore omnia
liitati hodiernae ubi sponsa dilecti sui desiderio fa- procreantur, lenitate sive temperie conservantur.
tigaia, iion jam qnaerit sicut a principio, ut ipse Foriienlum enini est cx liumore, increnientum ex
osculetur eani osculo oris su!, sed ne absenlia ejus calore, firmamentum vero habent ex teroperie. His
parial divortium. Pignus ainoris postulat spiritum tribus, triplex Spirilus sancti donum accipitur.
oris sui, parvum ne pignus cxislimas spiritum oris Primum purgans, quod significatttr per caloretn :
ejus? Des aurum, des argeulum, quidquid huniano secuudum inflaminaris, quod significatur per Iiunvo-
satis esl desiderio, parumesl. Uiiumest qiio.l amanii rein : teiiium pacificans, quod significatur per le-
suflieit, duin sponsus veniai, spiriius orisejus. Sed B nitalem sive pcr temperiem. El primum qtiidem
quid sibi vult quod lam aspera increpatione contra peccala abluil, secundum per sancla desideria sur-
aquilonero erigitur, cuni dicit: Surge, aqtiilo! quasi sum rapii, terlium per quielem animi cor hominis
dicerel, recede, luuinfugio coiisoriium,detesiorprae- in pace dispotiit. Et ut de primo gratiae dono lo-
scnliaro, pavescoriiiritiam.laboravisustineiis. Crcrio quar, quod purgans appellalur, daluinesl illud aliis
qiiodinaliqiiomolesitisei fuit, queni tanto conamine iu effusione proprii sanguinis, aliis iu fonte ba-
a se repellere conlendit. Qnid mirum si molestus? piisinatis, aliis in sola conlrilione cordis. In priroi-
Sieut enim auslii nomine Spiritus satictus, ita no- tiva Ecclcsia, aposlolis el martyribus per effusio-
mine aquilonis, si ejus propriefates vcliiiuis adver- neiii proprii sanguinis sui: et si quid maculae fra-
lere, spiritus malignus intelligitur. Est enim aquilo gilitas bumanae condilionis intulit, lotum pii cruo-
vcntus frigiilus, violenlus, el siccus. In frigorc vero ris effusio delersit, emundavil. Et apostolorum et
geiu infideliiatis, in violentia 8351115 peisecutionis, niaiiyrum filiis collatum esl hoc donum in fonie
in siccilale defectus gratia; spirilalis intelligitnr. baplismatis, qui ex aqua et Spiritu sanclo renati,
Quis eiii.m alius vcntus fuil de quo in bealo Job le- reraissionen) peccatorura conseculi sunt, et vestem
giiur : Quia ventus irruit regione deserti, et con- r iiinocentiac sancta conversalione immaculatam ser-
cussit qualuor arigulos domus, et oppressil fiiios vaverunt. Nobis vero qui post regeneratione>n ba-
Job elmortui sunt (Job 1). Quatiior profecto angu- piismi, rccidivuin passi sunius, daiur hoc munus
los domus scilicet Ecclesia-, quibus Ecclesia contra gratiae in contritione cordis. Non enim noslri tem-
spiritalia nequitiae roboratur, sttntincarnatio Verbi, poris csl palma martyrii, non iteratur reroedium
passio, resurrcetio, ascensio : qui anguli per im- sacrarooui. Unicum igilur nobis superest reme-
pietalem infidelitatis Ilanle aquilone, id est sugge- dium, poenitenliae et conipunclioiiis.
rente diabolo corruerunt, quando filii Job, id est Secuhdum eliam Spiritus sancti donum, quod in-
hi, quos Deus in filios adoptavcrat, fidem Verbi in- flammans appellaviuius, triplici specie subdividi-
camali non receperuiil. Irieoque sub ruina snffo- tur. Iii aliis enira Spirilus sanctus est flamma, in
cali sunt, qui in infidclitate sua morienles secnm aliis lux, in aliis scintilla. Unde Ezecbiel dicil :
nihil praeter peccata portaveruni. Vis videre violcn- Quoniam in medio quatuor aniinalium erat ignis, et
u-jm iiiibinis? Et vidi, inquii Ezechiel, et ecce de igue fulguregrediens, et scintillae quasi aspecttis
vcniusturbinisvenit abaquilone(£zec/i. i). Quandu? aeris candentis (Ezech. i). Per ignem flamroa intel-
Qiando alii ludibria et verbera experti, alii ecuieo ligilur, naiuraliter sursum tendens : per fulgur,
suspensi, alii ignibus trariiti, alii in occisione gla- D 1 lux in latum se diffundens : per scintillas, ignei
riii morlui sunt. De siccilate vero aquilonis dicit quidani carbunculi, qui levi aliquo impulsu sur-
Saiomon : Quia ventus aquilo dissipat nuhes sum feruntur, sed in se eilo deficienles ad iraa
(Prov. xxi). Et quae sunl istae nubes, nisi spiritalis ilerum relabuntur. His ergo qui primilias Spiritus
inielligentia legis, et prophetarum? Certe islae nu- acceperunl, quasi flaninia datus fuit, quia deside-
bcs per aquilonem dissipalae sunt, quando, sicut rio cceleslium praemiorum sursum erecli, toti ten-
dicil Scriptura, tenenles legem nescierunt (Jer. debant ad coronam : postmochim Ecclesiae doclori-
n)i ct ea quae secundum spiritum de Christo prae- btis spiritus quasi lux fuit, dum verbo doctrinse, ct
nuntiala fueranl, omnino evacuanles, ab omni pin- semine fidei in latum se extenderunt, usque adeo,
guedine spiritali, quae in lege continebalur, sicci ut per quatuor mundi parles novos Deo filios gene-
et vacui remanserunt. Intellexil charitas vestra rarcnt. Nostro vero lemporespiritus scinlillulaficom-
qualiter ventus aquilonis Ecclesiae adhuc infideli paranlur, quia, elsi suntqui bona affectione animi
conirarius extitit, sed postea pisedicatione aposio- quandoque ad Deum respiciunt, lamen conlinuum
lorum edocta, miraculis excilala, promissione ere- anrtuni fervorem non habentes, a suo proposito cito
cta, clamat ad Dominum a facic iribulatipnis, et tepescunl. TeiTium sirailiterSpirilus fsancti donum.,
SH ABSALONIS ABBATJS SPRJNCKIRSBACENSIS 212
quod pacificans dieilitr, "aiiis datur ad paeem re- A j et iu Iiis aqnis quandoque csl via Dei sive scmita per
concilialionis, aliis ad pacem mutnae dilectionis, collalionem donorum, sed vestigia ejus non cogno-
aliis ad pncem aelernaj felicitatis. Ad pacem recon- scunlur, quia per ipsa dona Deus non sicut
oporle-
ciliationis.aposlolis, de quibus canitur : Quia erant ret glorilicalur. Quis dubital dona Spiritus sancli
poiiantes pacem. Deus enim erat in ipsis iriundum esse peritlam Scripturarum, facundiam verborum,
reconcilians sibi. U"iversis aulem daium esl ad legere distincle, canlare acutc? Et tamen, cum his
pacem muiuae dileclionis, quibus damr servare donis multi sunt sermone iropudici, aspectu ia-
nniialem spiritus in vinculo pacis. Uiide dicitur : scivi, dissoluti in opere, incompositi habitu el con-
Pacem relinquo vbbis, pacem meam-do vobis (Joan. versatione. Quid ergo prosunt ista? imo magis ob-
xiv). Solisaulem electis in fuluro dabitur ad pacem suiil. Quod ex verbis Ezechielis eliam conjici po-
.-etcrnae felicitatis. Ilabemus jam donaria illa, quae lesi, qui dicit se vidisse librum, in quo scripium
a Sponso suo in. dolem accepit Ecclesia. Quid erat, lamentationes et carmen et vae : Expandit,
restat ? Ut probet seipsum homo, qui filium Eccle- inquil, librum coram me, qui eral scriptus intus et
siae se nominat, si ipsa donaria jure haereditario foris, et in ipso scriplum erat lamentationes, ct
suscepil, quibus dotala est Ecclesia in die despon- carmen, et vae. Certe lamentaiiones spectant ad
sationis suae, utrum videlicet per donum purgans ]n veniam, carmen ad glpriam, vae ad gehennam. His
fleal quod commjsii, ulrum per donum infiammans itaque Scripturae sunl lamentaliones, qni i» ipsis
desideret quod perdidit, utrum per donum pacifi- sive legendo, sive canlando, sive orando materiam
cans, qtiodin se discordat pacificat et componit. plangendi peccala sua inveniunt. Illis sunl carnien,
Sed quomodo probabimus nos habere haec dona ? qui cum atieslaiione bonorum operum, per pro-
.Respiciendum est ad ipsa.opera. Siquidem ipsa niissiones Scripturarum spem fulurac gloriae con-
opera fencslrae quaedam suivl Spiritus sancti, per cipiunl. Illis atitem s.uni vae, qui dum lcgendi sivc
quasforas erumpil, et iu hoinine esse cognoscittir. psalleudi graliam accipiunt, co ipso vanilalem
El ul mihi videtur, lux isla visibilis habet simili- sectantes in cogitationibus suis evanescunt. Yis
tudiiiem aliquam cum Ince spiritali, id esl, gralia ergo bene psallere? ad psalmum necesse habes
Spiritus sancli. Cum enim lux ista, qtiam videmus adjungerc psalterium. Quod ergo psalmus sonat in
domiim hanc oralionis, vel aliam quameunque ore, psalteriura consonat jn corde. Nec loquor
radiis suis percutit, saiis videtis quia rion solum niodo psallcrium decem cIiordaruro,quo olim psalmi
foris, sed eliam intus viam sibi facit, per ostia decantabanlur in Veleri Tesiamento, imo aliud
inlrat, fenestras penetrat, foramina circuit, et quoddam psallerium seplem chorriarum, psalleriuro
iibicunque invenil aditum, lumen suae claritatis in- C ' spirilale, quo psalmi in Novo Testamento decan-
fundil. Eodem roodo, fratres dilectissimi, fenestrae lanliir, scilicel spirilum sepliformis graiiac. Ipse
quacdam Spirilus sancti sunl in nobis, per quas ergo Spiritus sauctus est psalteriuin : septem
lux ejus foras egreditur, scilicel bona opera, ma- chordqe ipsius, septem dona Spiritus sancti, scilicet
jius, pedes, oculi, liugua, quae in minislerium Dei spiritus timoris Domini, spirilus pietatis, spiri-
sanctificata sempcr habere debemus : ut lingua tus scientiae, spirilus fortiludinis, spiritus consilii,
loquatur ad exiiorlaiionem, manus operelur ad spiritus intelleclus, spirilus sapientiae. Primum
jedificalionem, oculi videatil adcirciimspeclionem, doiium speclat ad humililatcm, secundtim ad man-
pedes ambulent ad utilitaiem. Quid demum aliud sueluriinein, teiTium ad cordis conirilionem, quar-
jn viris religiosis sunl signa ista exteriora, nisi tuin ad desiderium juslitiae, quinlum ad affeclum
fciiestr.ae quacdam Spiritus sancti? Utpole expansio misericordise, sexlum ad munditiam cordis, sepli-
manuum, llexio genuum, tnnsio pecloris,.inclinalio mum ad quietem conlemplationis, Ergo prima
capitis. Expansio manuiim eniin desiderium signi- chorda reddil sonum gravem, secunda suavem, ler-
fical coclestis gratiae : flexio genuum signum csl lia lugiibrem, quarta sOnorum, quinta concordem,
reverentiae : tunsio pecioris, pceniieiiliae: inclina- jv sexta acuium, seplima vero superaculum. Tange
tio capitis, obediGntiae. Verumiameii multos vide- crgo priuiam chordam psnllerii, et psalles humili-
jnus dona Spiritus sancti accipere, quae quia ad ler ; secuiidam , et psalles suaviler : lertiam, el
debilum finem non referunt, occasione gratiae qua canes prudenier : quarlam, el canes viriliter: quin-
honi esse debuerant, deleriores fiunl. Quod et lanr, et psalles concorditer : sextam, et psalles
Prophela nobis significat cum dicit: In mari via sinceriler: tauge septiroam et sic psallessapienter.
tua, et semilae lux in aquis roultis, el vestigia tua Concordenl ergo necesse est psalnius et psalle-
jion cognoscentur (Psal. LXXVI).In mari quod sal- rium, verba ad animum. Si euim verbis lantum (iiam
siim esl et amarum, peccala illa significanlur, quae el virlutibus el factis honoranius) linieo ne forte
secum amaritudinem aiTeiitnl, ulpole irae, rixac, dicalur nobis: YoxqiiidemvoxJacobest.sed raanus,
dissensiones, invidiae, cohtentiones, aemulationes. manus sunl Esau (Gen.xxvij), quasi diceret: Verba
Per alias aquas quae dulces sunt, caeterae passiones quae profertis , verba quidem Dei , sed opera ,
nnimi, quae secum afferre videntur delectaliones : opera sunl carnis. Manus enim pertinet ad opera-
tit fornicalio yimmuiidiiia , luxuria , coniessalio- lionem. De manu quidem dicilur : Manus, inquii,
ues, cbriclatss ct csclcra talia. In hoc ergo mari Esau pilossc sunl; pili sunt pravae cogilaiiones,
«43 SER.MONE». — SERM. XXXVII. IN DIE PENTECOSTES. iU
illicila desideria ; nec rcprelicnduntur maniis Esau, A J vocis.Sicul Joannes Evartgelisla iiosdocel: In hoc sci-
quia in ipsis pili oriebanlur, sed quia non praeci- mus quoniam in ( brislo niaiicmus, quia de spiritu
debanlur. Erant enim pilosae, id est plenaepilis; ejus accepiinus. Et utiiiain mihi pars silin scr-
possnnius enim facere, ne pravae cogilationes in mone hoc, ul ego in Christo liianens, de spirilu
nobis prxvaleant, sed non possumus facere ut non acceperim, praesertim de Spiritu sancto locnturus
surgant. Unde Levitis praecipilur (Nr,m. vm), pilos. qnia neiuo nisi in Spirilu Dei loquens dignus lati-
carnis stiae radere, non evellere. Quomodo ergo dalor illius potesl inveniri. Tangat igilur idem Spi-
curo illicitis dcsideriis dimicandum? Ccrle bonus rilus cor meum dulcedine praesentiae suae, imo
campi doclor.dum adversarius ejus jacula intendit, sicut ariipe et pinguedine repleatur aniiiia mca, el
manum objicit, ul declinet vulnus cordis. Simililer unclio spiritalis doceal omnia, quae et laniae solem-
homo quilibel qui spirilu Dei agitur, ne jacula ini- nitali congruant, cl nostrae proficianl devotioni.
roici suscipiatin corde, nianiim objicere debei, hoc El quidcni isla unctio spiritus muliifarie proniissa
est, boni operis evercitatioiiem ; circumeal altaria est, vidclicet singulari, spiritali, et generali promis-
uon tantiim pede, sed devotione, pulsel prccibus sione. Singularis promissio Chrislo facla est,
aures Dei, suffragia sanctorum interpellel, fralri- qui singulariter Spirilum sanclum accepil, ubi
hus suis benignum, praelalis promplum, Deo vero JJ ] dicitur : Requiescet snper eum Spirilus Doroini,
pium exhibeal obsequium ; et cum tali opere secu- spiritus sapientiac et iclcllectus, spirilus consilii et
rus invocet Spiritum sanclum, cultorem horlus sui fortitudinis, spiritus scientiae et pielatis : et reple-
diccns: Veni, ausier, perfla horlum meum. Quis est bit eum spiritus timoris Domini (Isa. xi). Specialis
isiehorlus? hortus Ecclesiae, congregatio firielium ; promissio facla cst apostolis, qui primitias Spirittis
honi siiigulorum secrela sunl cordiuni. Dical ergo acceperunt sicut in Aciibus aposlolorum legitnr,
Ecclesia, dicat qu&Tibel fidelis anima, perfla hor- ubi riictum est de illis : Et accipietis virtuiem Spi-
tum ineum. Prinio infla per inspirationem, eiBa ritus sancti supervenienlis in vos, et eritis mihi
pcr sanctara conversaiionem , perfla per viiiuium lestes in Judaea, et Jerusalemj el usquead ultimum
consiimmationem; perfla dico, et fluenl aromaia terrac (Act. i). Generalis promissio oronibus in Gliri-
liorti. stum crediluris facta est, ubi dicitur : Effuiidam
Et quae simt aromala horli, quae Spiritus sancttis de Spiritu meo super ornnem carnem, et propheta-
excolit ? lnterrogemus apostoluin Pauluro: Frucius i bunt filii vestri et Dliae vestrae (Joel. n). His au-
autem Spiritus est, inquit, gaudiiim, charuas, pax, tem gradibus promissionis ordo donationis figura-
patienlia, Tougaiiiinitas, benignitas, boniias, fides, tus es(, quia a Cbristo in aposlolos, el per illos in
niodestia, coniinentia, castilas (Gal. v). Quoroodo (C omncs filios Ecclesiae Spirilus saiiclus eral descen-
fluunt aromata, in quibusest fructus spiritus? Gau- surus.
dium in Spirilu sancto facil hilarem, charitas fer- Contiiiei aulem capiiiilum quodpraemisimus gene-
ventem, pax quielum, paticntia probaluro, longani- ralem Spirilus promis.sionenn : et non solum gene-
mitas perseveranlem, ljciiigi.it.is graliosum, boniiasi ralem, imo et gfiiieralissimam, ila ut per orbem
sanctum, fides securmn, modestia discipiinafum, lerraruni vcl Ecclesiarum universilas, vel universi-
contincnlia pururo, castilas pudicum. Hacc csl, , las creaturaruro inlclligatur. Secunrium ei'go ge-
fratres. dilectissimi, praalibaiio quacdam spirilus, ncralein proinissionem per orbem lerraruro, Eccle-
qnae in praesenli vita daiur ad coiisolaiionem, ini siarum universitas accipienda est et replelio spirilus.
fuliirocumapparuerilCliristus, vita noslra, dabitur Illa spiritalium charisroaliim est abunriaiuia quae
ail salielalem. Sicut enim dfcil Salomon in Pro- tenipore gratiae in filios-Ecclesiae facla est. Hanc
verbiis : Vir non est in riomo sua, se.d abiil viai vero repletionem triformis spiritus operalur in Ec-
longissima, sacculum pecuniae sccum lulil, in die clesia, qui taineii in se uniis est, id est, spiritus
plenae lunae reversunis (Prov. vn). Yir id est Chri- compuiiclionis, spiiitus compassionis, spiritus ado-
stus, non esl in domo sua id esl in Ecclesia per• rj plionis. Terra peccatoruni.quae inculta est, spinas
corporalem praesenliam, sed abiit via longissima, et Iribulos germinans, repletur spiritu compunctio-
quanrio in ccelo aseendil; sacculum pecnniaesecumt nis: lerra miscriaruro quae arida et lenuis esi, re-
tulit, quia in ipso sunl ouines thesauri sapienliae,, pletur spirilu compassionis : lerra perfectorum quae
etscientiae, quaesecum referel in die plenac lunae, idI pinguis et fecunda esi, repletur spiritu adoptionis.
cst in dicjudicii, iclesl in consiiroroalione EccLsiae,, Ad spiriium coinpunctionis periinent suspiria et
quanrio esl reversuius, ut qui in praesenti sponsaes gemiius, afflictio corporalis, ubeiias lacrymarum,
suae conlulit graliam, in futuro largiatur gloriam,i labores poeiiitenliae, et Iucttis illi, pro quibus bea-
j|uam nobis proesiare dignetur Jesus Chrisius Deusi liludo et consolatio repromiliitur, ubi dicilur :
st Dei Filius, cujus regiium et imperium permanetl Beali qtti ltigent, quouiam ipsi consolabuntur
';» secula seculoruro. Amen. (Matth. v). Ad spiriliim compassionis perlinet sub.-
SERMO XXXVII. venire anxietalibus infirmanlium, calainitaiibus
IMFESTOPENTECOSTES. oppressorum, necessitatibus pauperum, sed et om-
Spirilut Domini replevit orbem terrarum, et( r.ia opera misericordis quae misericordes impen-
kgc^quod conlinei omnia, scientiam habet (Sap. I)) dunl miscris. quibus et ipsi misericordiam conse-
515 ABSALONIS.ABBATIS SPIiiNCRlRSBACENSIS 2f6
quenlur. Spintus vero adoptionis peffeclorum est, jK.facttim e*t unguentum, sicque adomniamenlis con-
et specialiler filios Dei facif sictit Apostolus dicit : finia decncurrii [decnrrii]. Mons siquidera Chrislus
' Non
accepistis ilerum spiriturn servittitis in limore, erat; roohs, inquam, i.llecoagulalus et piuguis, in qno
sed spirilum adoptionis filiorttm, hoc est, per quem misericordia el veritas obviaverunt sibi, justilia et
adopfalieslisin filibs, et arfam aeternae haereditatis pax osculatae siinl :'in quo unclio spirilalium cha-
accepistis. Habet isle spiriliis opera sua, quaesunt rismalura posila fuit cum omni pleniludine. Acce-
gaudere laetilia spiritali, fervere spiritu, devote dente aulem igne Spiriius sancti unguenluni hoc a
orare, Vigilanter insisiere lectioni, ef sancla me- verlice montis in plana descenriit, quia pro opera-
ditaiione rimarl ccelcstia et alia hujusmodi, quihus tioneni sancti Spirilus a Christo in omnes Ecclesiae
iu tantnm duTcoratur anima, ut vilescat ei mundtis filios Spiritus sancli gralia cffusa est. Hoc
rieniqua
ctim delectalionibus snis. Si spiritalia cnro corpo- est unguentmn nnclionis,
qtio labcrnaculuni et om-
ralibus yelimus. comparare, dicemus quia spiritus nia vasa ejus inuncturo esi
(Exod. xxx), hoc est uii-
corapunctionis fciramcnturo esl : spiritus coropas- giientum quod a capite in barbam Aaron, ct inde iiv
sionis, unguenium : spiiilus adoptionis, eleclua- oram vcslimenli ejus dcscendil (Psal. cxxxu).
rium. Spiritus compunclionis ferramenlo compara- Merito ulique dcscendit a barba in oram vesti-
tiir, quia sicuf medicinale ferrum morbum corporis " menti, quia unguentum non erat barbae sed cr.pilis.
pungit et praeciriii, ita et spiritus compiinciionis Capul auleni non lanlum barbae, sed omiiiiim
Tjiorbum aniinac piingit per dolorem et qnodani nienibroriim erat : ideoque ungiienluin recte a ca-
modo expellif per huniilem coufossioneni. Spiritus pite iu barbam, et a bar!'a in caiicra membra rie-
«ompassionis unguenlocoinparalur, quoniain, sicnt buii effiitcre.
unguentum ad mitigandos dolores corporis foria Videtis, ut opinor.quomorioSpiriiiis Dominircple-
apponiiur, ita ad sublevandas necessitates misero- vit orbcni terraruin spiriialium charismatuni ple-
rum opera misericordiae exlerins apponuntur. Spi- niludine, qui sive dicatur spiiitiis Domini, hoc esl,
ritus adoptionis recle dicitur eleciuariura, quod ex Dei Palris, vel Domini, id csl, Christi, una venias
speciebus aromaiicis conficilur el dulce est palalo, est. Si verba pradicla gcneralissimam contincanl
e.t conservativum sanitatis; quia prae cneleris spi- promissionem, lunc pcr orbem terrarum universi-
ritalium- graiiarum habet abundantiam, quibus las crealuraruni est intelligenda, et sic illa univei-
ianima drilcoratur, et vigorem accipil internae sani- sitas distiiiguenda esl, ut dicamus : quia est lerra
tatis, siicut Paulus dicil: Fructus autem spiritus est rniiudanx fabricae, esl terra praisenlis Ecclesiae, est
jcharitas, gaudium, pax, patientia, longanimilas, ^ terra cccleslis palriae. De prima dicitur : In prin-
honilas, roansueiurio, fides, roodestia, conlinentia, cipio crcavit Deus ccelum el lerram etc. (Gen. i).
.castitas (Gal. v). Et, quoniam banc multifariam De secunda dicitur : Visitasti terram, et inebriasti
jpleniludinem unus SpirituS operatur in Ecclesiis cam, multiplicasti locupleiare eam (Psal. LXIV).Et
;Dei, dicium esl: hi Job : Qui extcndit aquiloneni snper vacuum et
Spirilus Domini replevit orbem lerrarum. Hoc est appendil terram super nihili (Job. xxvi). Terram
JEccIesiaruiii universilatem. Quod dicitur replevil, siquiriem super nihili appendcre, est Ecclesiam su-
prxterittim pro futuro positum iniellige, propter per gentcs dilatare, qua? uihilum in Isaia appel-
.cerlitudinem adimplendae promissionis, sicut alibi lantur ubi dicitur : Omnes genles quasi nou sinl
legitur : Omnia quaecunque audivi a Palre raeo, sic sunl in conspecln Dei, el tanqnam nihilum et
iiota feci vobis (Joan.x), el ii) mullis aliislocis simile inane repnlalx sunl (Isa. XL). De terra cceleslis
hivenitur.- Aitende quia spiritus ab initio non or- patriae scripiura est in psalroo : Credo videre bona
heni terrarum, sed angulos quosdam hujus mundi Doiiiini in terra vivenlium (Psal. xxvi). Si vis scire
iroplevit. Angulos auteni' lerraruro mundi dixerim quomodo baec lerrarum universitas replela sit, con-
viros justos, patiiarchas videlicet et alios, qni fue- sidera opera Dei : quia sunt opera condilionis,
funl in antiquis seculis paucilate rari, et obscuri jx opera restaurationis, opera reparationis. Opera
prae mullitudine malorum inler quos conversaban- condiiionis sunt; ccelum el terra el quaecunque
i.ur. In quibus spirittis Dei'manens dum neque pro- '-: coiilinentur in iliis; opera resiaurationis sunt, per
pheiali voce, neqtie miraculorum signis foras prodi- qtiachomoin sanclilaiem vitae rcformatur, ad quae
bat, fiiiibus inlerioris conscientiae contenlus, pertinenl Christi incarnalio, passio, resurrectio, et
veliit angulos quosdam rcplebat. Antiquis ergo omnia opera interiora, qnaeelecii faciunt a lemp^re
teniporibus Spirilus sanclus parcus quodammodo iiicarnalionisGhrisli, usque ad finem seculi; opera
fuit, ne dicam avarus, quia lunc nobis thesauri- reparalionis sunt, quaj louim innovanthominein in
zavit ct congregavil divitias, ut tempore gratiac fuluravita,adquae pertinenl giorificaiiocorporis, jo-
illas exponeret, et fons divinae bonitatis per gra- cunditasmenlis,elfeliciiasgaudiorum, qua;nec ocu-
tiam abundantius einanarei : et unctio spirilalium lusvidil, necaurisaudivil, nec incorbominisascen-
charismaluro cum omni plenitudine in filios Eccle- dit. Inter opera restauralioniset opera reparatioriis
siae descenderet. Qnomodo enim non descenderet? haicdistaniia est.quiahaecfaciuniutquaeperriita fue
Jn vertice moiilis positum erat, ad cujus radicem rant perdiia non sint, illa utqua? restaurala sunt,
eampi e.t valles.undiquc, accessit ignis, el lique- bcata sint. Spirilus ergoDominireplevil ferrammun-
217 SERMONES. — SERM. XXXVII. liN DIE PENTECOSTES. 21«
('aiisefabficae peropera condiliotiis, terram pra-semisi A quod erai sttper facieni Moysi dum loqnercliir filiis
Ecclesiae per opera restaitrationis, terraro coeleslis Israel (Exod. xxxiv), iino usqne bodie velamen su-
palriae per opera reparalionis.Noi) mireris quod per corda ipsorum positum est, duin filius ille se-
opera condiliouis Spiritui sancto allribiiiinus, cuni nior foris stans audil syiiiphoniani et chorum , iri
Palri polius ascribenda videaniur secunrium Au- cst, spiriialem laelitiaro Ecclesiae in Scripturis re-
giisiinum, qui dicit : Si quaeris per quem? per promissam, quam non intelligens intrare contemnit.
Yerbiim : si quaeris quare? quia bonus est, quasi Tenipore gratiae vcrbum sonat, quia filiis Ec-
dieerei propler Spiritum sanclum, el sic idem spi- clesiac mysleria legis et pfO|ilielarum palefacta suni,
lus nonvidetur esse auctor, sed causa crealurarum. ul jain noii carnaliler, sed spirilalitcr ea intelli-
Absque dubitatione tamen verum est, quod Paler et gant. Hoc est crgo quod dicilur : Quod conlinet
Filius et Spirilus sanctus sicut sunt in subslanlia omnia, scientiam habet vocis. Hoc est verbuiii vocis,
unum, ita nihil habeni in operatione divisum. Unde id esl, spirilalcm iiitelligenliam lcgis et piophela-
Dominus in Evangelio : Palcr meus usque modo rum , sacranieiiioriiinque Chrisli el Ecclesiae, quae
operalur et ego operor (Joan. v). El in Ecclesia per Spiritum sanclum in Scripturis sjinl rcvelata.
canitur : Te laudenl, le glorificcnt oniiies creaiurac Vel cuin diciiur : Hoc quod conlinet omnia, per hoc
tuac, o beala Trinilas. Recte ergo dicilttr, quod spi- rj denioiisiratio fu ad cor hiimanum, quod hac ratione
ritus Domini replevil orbem lcrrarum, et boc quod continet omnia. Primo Spiritum sanclum continet,
contiiietomnia scienliam Iiabel vocis. Per hoc ge- qui ei invisibiliter illabitur, angelicam naluram
neralis sil demonslratio, non personalis, id. cst, continet per simililudincm crealionis, quia ralio-
ad mnlla, noii ad uniim, sicul iii Ecclesiastc, ubi nem el intellecium, c.ognitioncm Dei el dileclionein
dicitur : Deum time el mandata ejus observa, hoc acccpil in sua crealione. Conlinet eliara omncm
est omnis liomo (Eccl. xu). lbi cnim ad onnieiii corpoream creaturam per cognitionem causarum ,
iiominem fit dcmoiislratio, non ad iinuni solum, eo quod causas omuium scrutetur el inlelligat. Se-
quasi diceret Saloroon : Non quaeras cui loquar, .cunduin hoc ergo cor huraanum continens Spiritum
cum dico : Deum lime el mandala ejus observa. sanclum, conientura diccre possuinus. Esl ergo cor
Non enim loquor uni, sed omni. Eodem modo in- humanum quasi vas quoddam gratiae Dei, et ne-
telligendum est hoc, id esl, universalis Ecclesia, cesse ut* vas purum et poliium sit auod lanlum
c.uaeconlinel omnia, id esi, oninem spirituspleni- thesaururo debet continere.
tadinem. Scientiam habet vocis. Cujus vocis? Tria Respicial ergo unusquisque ad vas stiuin ulrum
sunt hic : sonus, vox ct verbum. Sonus esi stre- sinccrurii sit, el utriiin facliiin sil in honorem au in
'
pilus ille qui sine instrumento Iinguae et admini- C contumeliam. Vasorum enini hujus modi aliud est
culo oris efiicitur ut collisio lapidum vel aliquid piirura el politum, aliud puruni cl non politum,
tale. Vox autem est souus, qui instrumeiiio liuguae aliud poliium et non purum, aliud nec poliimii neque
et oris formalur. Verbum vero est significalio vo- pmuni. Vas purum el politum habet, qui inlus
cis, quae in ejus prolalione cOncipitur in mente ra- inundus est mvnle, et foris huneslus rcligiosi con-
tionali. A principio raundi usqtie ad Moysen soniis versatione, ut in ipso quodammodo luccal gratia
fuit, a Moyse usque ad Christum sonuit vox, ab divina, ila ut cum videris cum, dicere possis qtiia
incamaiioiie Christi usque ad fineirtsecuii sonal ver- • Deus habital in illo. Vas purum ct uon poiitura ha-
buni. Vis scire quomodo sub lege nalurali sonus bet, qui virluiibtis animi bene instilultis est, sed,
sine adininiculo linguae et oris fuit? Lingua Dei duin sacculari quadara conversaiione in viclu et
Spiritus sanctus esl, de qua dicilur : Liugtla me.i vcsiilu, et ratiiidauis uegoliis se egcrit inler homincs
calamus scribae velociler scribenlis (Psal. XLIV).OS foris, quodainroodo est iropolitus. Vas politum cl
vero est sapienlia Dei, id esl, Christus, de quo di- non purum habetfalsus religiosus, qui, virtute aniroi.
citur : Oseuietur roe osculo oris sni (Canl. i). Et in vacuus, siiiiulataniqiiaindamspeciem rcligionis por-
prophelis saepelegiiur quod os Domini locutum esl. ,_ lal in corpore, gestu humiliialem, verbo benigni-
Quia ergo loqucla, qua utebantur homines ante talcni, vullu siniplicitalero, roeniiensque, co usque
Icgero, nullam Dei sapientiaro, nihil spirilalis gratiae apparens religiosus, quotisque nacta opportunilaie
contiiiebat, quasi ad tumultum sacculi, tanluin so- vere iniquus esse possit. Effunde eniro vas illins,
inini sine adminiculo linguae et oris faciebant. Sub el invenies invidias, detracliones, dolosas raachina-
lcge scripla nox sonuit, et fuit ista, Iex el propheiae, liones, exquisiias malilias, absque eo quori intrin-
quae velut oris et linguacadminiculo, id est sapien- secus latet, et ila spiriiali riilectionc alicnuro inve-
tia Dei dictante el Spirilu sanclo docentc, cdita siiiil. nies, ut nec etiam riiligentes se possit diligerc. Vas
Ulis aulem. qui Jegem acceperunt, vox tantum so- neque politum neque purum habet, qui iiuus per
iiuit, quia mysteria legis, etspiritalem intelligeii- vitia , et foris per scandala deforroalur, et isle ma-
tiam non accipiebant. Hoc est quod Urias Elhams nifesle malus est.
epistolam morlis suae signalam secum tulit, quia Cor ergo humamim quod conlinei omnia, scien-
populus Judaicus accepit sacram Scripluram, el liam habel vocis. Altende quod Deus ab initio do-
spiriiali intelligenlia sibi clausam ad cumulum dam- cuit creaturas duas voces : unain vocalcm, alterani
«ationis suae(// Reg. u). Hoc significabat velamcn realem. Vox vocalis fuit, qua oroncs homincs ah
Si9 ABSALONIS ABBATIS SPRlNCKIRSB.VCE.NSlS S20
iiiitio nsqne ad diVisiourm linguarum usi sunl. Vox j\ A breviias lempofis, non sinebal diligentius procu-
reTlis fuit dignitas conditionis creaiiirarum, per rare quod dicerero, eo quod hodiemae diei exhorta-
qiiam Deus ostensus esl lauriabilis. Omnis aufem. lio lorrenti linguoe, et fcecundo pcctori coromissa
crealnra habuil iu sua condilione unde Deus vere fnerit. De cujus pleuiludine sperabimus nos oinncs
lauriari possel. Unrie s<riptum est : Laudanl illum accepturos.
cceliim ct lerra et niare , et omnia replilia in eis. Ne lainen lantae solemnitati, vel polius chariiati
Hnjus realis vocis sciemia soli homini ad exem- vestrae videatur iiijuriosum, si secundum moreni
plum vivendi dala est : Ut intclligens qnaliicr alioe diei verbum Dei non procedat, riicam aliquid, et in
crealurac servala dignitatc suae conditionis Deiim Tabernaculo Dei, non quod volo, sed quodvaleo,
loquereniur, ipse quoque in sua dignilaie perseve- sumens io hoc loquendi fiduciam, quia Detts raunus
rans, Deum reali voce praedicaret. Sed ecce roira- quaniuralibel parvum 11011desprcit, quod obiatum
bile qnid, imo inise.rabile facluni : quia, caclcris fuerit bonaevolunlatis affeclu.
crcaiuris servala nalurali condilione Deiim loqtien- Ei, ut a soleinniis liodiernae riiei loqucndi siimam
lilius, in solo hoiiiine labiiimuniiersapcrealurac con- principiuro, videtur feslivitas Dedicalionis aliquid
fusum esi, ita quotl iiulluin nalurae doiiuin sit in eo, habere caeieriseminentius. In qnibus omaio san-
quori diccre possit Deo, tale me fecisti. Virie cri- B * ctuario pcr cullum allaris, apparatu ministroruni,
minosos honiiiies, in qtiibus iniqiiilas monstrifero laudibus divinis in ccelum resonantibus satis est
qiiodam tiiiiiiillu cnnfuuriil omnia. Nonnc inquam- riicm festum agere. Sed in hac tota lempli supcr-
daro confusioneni linguarum videnlur incidisse, cum, ficies lumineillustrala nobis exhibelur jucundior,
spirilalibus viliis conlra carnalia, el carnalibus unde "et universalis Ecclesiae gaudia nobis liodie
conira spiiitafa tiimulliianlihns, imagiiiem Dci pror- repraesenlari videnlur. Habel euim in ea anima pec-
susrieformaiam, eliaro ari quid facli sunlnon possint calrix unde gaudeat, cui contra saevitiaroiriiroico-
:ignoscer,e?0 quanti slnporis, inio quanti pudoris, rum persequeiilium constiluitur civitas refugii.
imo quanii sceleris esi, imaginem Dei, hoc est, ani- Habet anima proficiens el justificata unde gaudeal,
roam Chrislianam sic deformare, ut species ejus cui conlra tentaliones varias in auxiliuro defensio-
eiiaiu histrionem non deceat, quaesummi Regis for- nis conslruitur lurris fortitudinis. Habet anima
main debueral exhibcre. Quis deniquesummi Regis perfccta uiide gaudeat, cui in secretarium contem-
liiian , rcgalil.us dignam nupliis, prostiluit meretri- plationis dedicalur domus orationis. Sive enim Ec-
cari, ct fuil impunilus? Anima Chrisliana summi clesiam, civitaiem, sive lurrim, sine domum ora-
Hegisest filia.quia etipsa eumPatrem nominaicura p( lionisappelles, non errabis, ul lamen diclorum causa
dicil : Pater noster qui es in ccelis.(]l/a/i7/.vi).Hanc ex rerum siiniliiudirie colligattir. Nomine civilalis
revcra honio nefarius venundaius sub peccato prc- appellalur Ecclcsia prophetae lesiimonio ubi dicit:
stituit oiniii spirilui iroiniindo, dum alius polluitur Fundalur exullatione universx lerrae mons Sion,
luxuria, alius superbia, alius avaritia, et poslremo lalcra aquilonis et civitasRegismagni(PsflI. XLVII).
iri tantum bar.iilnuni viliorum demergitur, ut ho- Et alibi : Convertenfur ad vesperum, el famem
nesla vilia dedignantur ei dominari, sed horrendis patientur, ul canes circuibunl civitatem (Psat.
et ignoniiniosisciimiiiibus subjaceat, quaevcl nomi- LVUI).Unde et in lege veieri Ecclesia per tres ci-
nareaiidientium esset injuria. Tu ergp, horoo, [quij vitates refugii recle significala est. Tres, inquam,
per culpam sicdeforroalus es, et a voccilla, qua omnis plurali numero, quia eiiaro una esl Ecclesia, et
(reatura laudat Deuni, obrouluisti, frange silentium, plures Ecclesiae, unde dicitur in Canticis : Una cs
disce loqui, et usum vocis recnpera, civjus scien- columba mea, formosa mea (Canf. n). El alibi : In
tiaiii rctinuisti. Doceant te loqui crealurae insensi- Ecclesiis benedicile Deo Domino, de fontibus Israel
hiles, et brula animalia, qnae in stalu suaecondi- (Psal. LXvii).Est ergo una unione charilaiis, plures
lionis mancnlia Deum laudant: cl si parum est propter diversas fidelium coiigrcgationes.
magis'erii, doccatle Spiritus sanclus, qui per gra- . D Possunius lamen dicere quod Ecclesia per tres
tiae infusionein auclor esl noslra; rcgenerationis. civilales refugii significata estpropter tria remedia
Praepara cor luum ad vitae novitaiem, ul accepla quae in-ea peccatoribus conferunlur, videlicet re-
Spiritus Sancli graiia reparaiis in le bouis nalura- gcneralionis, confessionis, et cOnversationis. Ista
Tibus cum caeleris creaturis in praesenli vila lauries! tria remedia contra VECtriplex instituta sunt, vide-
Deuin : ul, siadio praesenlis vitaedecurso, operanle, Iicet vae originale, vae actuale, vae pcenale. Remc-
eodeui Spiritu in fulura vita cum saiiclis omnibusi dium regeneralionis contra vae originale inslituliim
Deum glorifices, proestantc Domino nostro Jesu, est, ut culpa nativiiatis, per quam natura filivirae
Christo, cujus regnum el imperium perroanel in, omnes efficiunlur, non noceat illis qui per sacra-
secula sectiloruin. Amen. . mentum baptismi Chrisluni induerunl: remediura
SERMO XXXVHI. cortfcssionis contra vae actuale instilulum esl, in
1H1)EI)ICA.I10NEECCLESI.E. qua peccata actualia relaxantur et resiituuntur me-
Domus mea domus oraiionisvocabitur (Matth.xxi). rita priora, ue remaneat macula criminis, quam
Verbum abbrcviatuni, fralrc.s dileclissimi, vobis5 humilitas lacrymosae confessionis detersit. Reme-
proponere disposui, quoniam feslinata obedicnlia ett dium conversalionis conlra vae pcenale inslilutum
S5I SERMONES. — SERM. XXXVIH. IN DEDICATIONE ECCLESLE. S22
csl, vae, inquam, ignis gehennalis, vel ignispurga- • A vox sine sensu , cibus sine appctitti, oraiio sine
torij, ut hi qui, abjecla saeculari conversalione , la- affcctu? Nam si spiriialium ad corpofalia fial coin-
fiboribus pcenitentiae et bonorum operum exerciliis paratio, sicut cibus corporalis refeciio est corporis,
peccalasua in seipsis puniunt, et posl excessuro viiae ila et oralio cibus esl aniinae. Certe, si absqne ap-
liujus nihil puniendum in se relinquenles, sine im- pelitu cibtim corporalem accipias, roagis dctrimen-
periimenlo diriganlspirilum adDeum qui fecit illuni. luni quam nutriroenlum tibi acquiris , eo qnod su-
Est eliam Ecclesia lurris appellata in Canlicis perflue infusum aut noxium fiet aul injucundum.
ubi coniparalur turri, qnae aedificata esl cnro propu- Sirnili morio oratio sine affectu, quae cibus debet
gnaculis (Cant. iv). Et alibi: Vos qui in lurribus es- es&eaniniae , illam non reficit, quia sine fructu est
lis, aperiieporlas, quia nobiscum Detis (Juditli. xm). oralio, quae immundis fcedata cogitationibus, et
Coinparalur autem lurri propler tria, quia munila, spiritalibus plagis odii, invidiae, elaiionis, et csele-
quia sublimis, quia fortis. Munila esl Ecclesia, non rorum talium sauciala, caret devotione. Tibi ergo
solum quia super moniem constructa, sed quia flu- loquar nunc, o anima mea misera, quae in domo
mine et muro vallata esl; supra montem , inquam, orationis, imo interoranduin, lot lurpia, lolcuriosa,
construcla esl coagulatum el pinguem, coagtilatum lot vana cogiiasti, quid rcspondcbis Deo luo cum
passione, pinguem charilale : de quo monfeEsaias tecum ponet ralioiiem, quod opus suum feceris
dicit: Yenite, ascendamus ad montem Domini et ad fraudulenler? quiri respondebis piis auimabus,
domum Dei Jacoli, ei docebil nos vias suas, etam-. quarum peccata porlare debueras, quarum bona
bulabinius in seniitis ejns (Isa.i). Mons iste Chri- percepisti in vila lua, ul averteres inriigiiaiioneia
slusesl, in quo lanquam in fuiidanienlo Ecclesia fun- Dei ab illis? quid demuin angelicis spirilibus respon-
data est, unde scriptum csl: Fundamentum aliud dere poteris, quorum non es reverita proeseiuiana,
neuio potest ponere praeter id quod positumcst, coiilempsisti auxilia, officia negkxtsti ? solent enim
quod cst Christus Jesus (/ Cor. m). Flumen quod spiritus angelici oranlibus assistere, non soluai ut
Ecclesiam circuil, est spirilalium donorum abun- defendanl eos ab infestaiionibus iniiuici, sed elianv
danlia, qua firieles irrigantur secundum mensuram uioraiiones illorum ante ihronuin Dei repraesenient,
donalionis Chrisli, de quo fliiiniiic Prophcta dicit : sicut Prophela dicil : Praeveneruiil priiicipes con-
Fluminis impetus laclificat civitaiem Dei (Psat. juncti psallenlibus in rnedio jiiveucularuin lympa-
XLV).Murus.quo civitas isla ambilur, fortitudo esl nisiriarum (Psal. LXVU).Principes siquidem isti;
coiiiiiicmiae, qua in Ecclesia Dei sancti viri contra qui suiit angelici spirilus', psallcntes praeveniuni
desideria carnis muniuntur. Sublimilas aulem tur- C ( niodo auxiliando, modo suggereudo quac poslulenf,
ris, qtiam Ecclesiam diximus, alliludo est cccle- el hoc in medio juvencularum tyinpanislriarum,
siesticae dignitalis : forliludo esl rigor ecclesia- ld cst, Ecclesiarum, caiiiem suam per absiincnliae
sticae severitalis. Tu ergo, anima proficiens, qnae in viiiutcm, et labores plufimos morlificanlium. Et
hac lurri vis defendi, sic in Ecclesia Dei conservare, alihi in id ipsum Propheta consonal, dicens : Prin-
ul his qui in dignitale suprate positi sunl humi- cipes Juda duces eorum, principes Zabulon, prin-
lieris per obedicntiam, in exeessibus luis corrigen- cipes Neptalim (Psal. LXVII).Angelici siquidem spi-
dis disciplinae te subjicias per paiientiaro , iasuper ritus, qui aliisjusteet pie viventibus principessunt,
viriulibus rauiiiia vitae leneas innocenliam. regendoeoselauxiliumpraebendo.oraiitibusetiamdu-
Est etiam Ecclesia domiis orationis his, qui.re- ces dicuntur, eo quod in hoc aniplius veris oratoribus
licto saeculari lumultu, soli Deo vacare desideranl, [vereoraniibus]sini propitii, quod illoruin devotio-
ct, purgala conscienlia ab omni inquinamento car- liempaiiteretprecesanle Deumdirigantetdeducant.
iiis et spiritus, uori solumvoce, sed sancla devo- UndediciturquiaprincipesJuda duceseoruni, idest,
lione, pio nieiitis affectu psallunl Deo in cordibus confileuliiim ; principes Zabulon, hoc est, coiilincn-
suis. Illis eienira Ecclesia spirilaliter est doraus tium ; priiitipes Nephtaliro, hoc esl, conleniplaiiiium
oralionis, qui linguam, aftecturo , sludiuin oralioni D I sunt duces eortim, hoc esl psallenliuin. Judas enim,
iropendunl, quos ipse Dominus in Evangelio (joan. qui iiiierprelaiur confitens, significat confitentes :
HJ) veros adoralores appellat, qui adorant Palrem Zabulon,qui iiilerpretatur habilacuhim fortitudinis,
in spirilu et veritate. Tale profecto orationis genus significalconlinentes : Neptalim, qtii inlerpielalur
propheta David poslulabat, cum dicerel : Sicut cervus eniissus, significat conleniplanles. lsloruro
adipe et pinguedine replealur aiiima mea , el labiis ergo principes sunl duces devote (irantium in his
exultalionis laudabit os nieuiii (Psal. LXII). Et ' quac Deo placita sunl cos dirigenles. Tiineo vehc-
alibi: Dirigalur oratio mea sicut inceiisuro in con- menter ne animas pias pro quibus fideliternon
spectu luo (Psal. CXL). Quare sicut incensum? intercessisti, invenias accusatrices lui aiue Dciiro,
lucensum cum accenditur, furoum, flaniinam, odorem angelos tesies, ipsuni Deum juriicein experiaris, qui
ex se eroiiiit: sic et oratio Deo graia, modofumum indivinis obsequiis tam negligenslam indevotacon-
compuiictiohis per recordaiionem peccalorum,inodo vinceris exlitisse.
flammam chariialis per amorem cceleslium, modo Resipisce ergo tandem, animamea, elquaecunque
oilorem devotionis per bonuro menlis affeclum in es mei similis auima peccalrix, ul in divinis officiis
Deum emiltit, Quid enim valet Htiera sinc spiritu, seduh psallas spiriiu, psaibs et menie, et, relictrs
225 ABSALONiSABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 524
his quae ariversus te liiilitanl, subdila esto Doroino, A. Jiabtieruntsocios tribulationum, regnieliam qnanilo-
el o'ra eum, ora, ariora, exora. Ora sinceriler, ariora qtie Iiabeaiit cohaeredes, largienle Domino nosiro
fideliler, exora perscveraiuer. Si in domo orationis Jesu Christo, ciijtts regmim et imperium permanet
es, ora : si meritis luis exigentibus foris cs, pulsa in secula seculpriiro. Amcn.
ari portas doinus hnjtis, et aperieniur libi. Sicul SERMO XXXIX.
autem in doiiio orationis diversae sunt mansiones, INDEDICXTIONE ECCLESI^.
ita et porlarum diversilales. Donius siqiiiriero Dei, Zachwe, feslinansdescende, quia hodiein domotua
'
quae est Ecclesia, tribus mansionibus distinguiliir. oportel me manere (Luc. xix). Festivo quodam gan-
Priina est intraiiiium, secunda pugiianlium, tertia dib, et, ut ila dicam, gatidio gaudiorum hodienue
. rc£iiaiitium. Primae ergo roansiot.is poitae sunt sa- dici solemnitas suscipienda est, quia diebus caeleris,
| cramcnta Ecclesiac, pcr qnac crimuvosi quiciinque in etsi ciijuslibet sanctorura digne pro inerilo recolitur
"' greniium Ecclesiae recipiunlur, de qurbus portis di- gloria, sed ccrle in hac loiius Ecclesiae gaudia sunt
citur : Diligit Domiiius porlas Sion , super omnia nobis repraesentata.
taliernacula Jjcob (Psal. Lxxxyi). Porlae secunda) Ipse enim templi maierialis dccor, qui oculis no-
mansionis sunl doclrinae et veritatis, scilicet Ev.*n- stris foris ingerilur, templi spirilalis, quod est Ec-
gelii, legis et prophelarum, per quas erudiuniur clesia, nobis figurat sanclilicationero, quani iioinini
justi ad opera justitia?, et pie vivendum in hoc se- suo per sanjiinem rerieniptionis consecratam, quasi
culo, de quibus dicilur: Aperite mihiportas justilia; quOddam salutis refiigium, animae cui henedixit
ct ingressus in eas, confitebor Domino (Psal.cxvii). Deus, in medio lerroe collocavii. Hoc est quod ipsa
Torlae lerliae roansicnis siinl viiliiles, videlicel clia- TScclcsia,in Scripluiis,inorio domns refugii, modo
rilas, pax, boniias, el caeterae quae permancnt hic lurris, modo doinus orationis appcllaia est. An non
el in futuro, Et istae sunt poriae aeternales, cle qui- ipsa est domus refugii, ad quam de polsstale ty-
Lus diclumest : Attollile porias, principes, vcsras; ranni, de carcere morlis, de peccatoruin vinculis
clelevamini, porla» seiernales, el inlroibit rex glo- rei confugiunt et liberantur? H.ec est quae in lego
rlae (Psal. xxv). Ingressi ergo has porlas ari man- veteri (Deut. iv,) per tres illas civitates rcfugii
sioues omnes adoranl, sed non uno morio. In prima significala est, ad quas rei confugienles lam diu
enim mansione oranles proslernuntur pedibus Do- niorabaiiiur, quousqiic in morle summi ponlificis
mini, in secunria adoranles quasi elevati inbiant Vcl anno jubilceo ad possessiones pristinas redirent.
manibus ipsius, in lertia exorantes erecii respiciunt Ipsm quippe tres civilales refugii Ecclesiam figura-
faciero ejus semper. ,r bant propter tria remedia, videlicet regerierationis,
Qui in prima mansione adorant prostrati, surit confessionis, el conversionis , quoe peccaloribus in
r.uper conversi qui adhuc malorum suorum conscii, Ecclesia conferusitur contra triplex vae quo mundus
carnalibus obnoxii desideriis, vallati lenlationibus, corruil. Quorum primuni, videlicet regenerationis,
lacrymosas preces pro peccatis fundunl ad Domi- contra vac originale; secunduin, id esl confessionis,
Dum. Nec enim illi qui recentes adhuc cicalrices coiilra vae actuale; lerlium, id esl convcrsionis,
criminum suorum aspiciunl, praesumere debenl po- corilra vaepoenale iiistilutum esl. In bis civitalibus,
stulare a Deo puritalem angeiicam, viiam illam quaesniit in Ecclesia Dei, rei commorantes ad posses-
heatam, quam nec oculus vidit, nec auris audivil; siones prisiinas, quae sunt praesentis vitae innocen-
sed potius Cum lacryrois veniani peccatorum, spa- tia et gaudia fuluraD, tandero reveriunlur, qnia et
ciuin pcenilenliae.lacrymarum imbrem.quibus Iavent hic per niorlem suinmi pontiiicis, id est Chiisii
peccala sua, debcnt pcslulare. Hanc orandi forroain ad innocenliam, et in auno jubileo, qui resurrectio-
docuit nos propheta David, cum diceret: Amplius nis gloriam praefigurat, ad felicilalem hcaliiudinis
lava me, Domine,-abiniqiiitafe mea, et a peccaio mco reforinabnnlur. Est eliani Ecclesia lurris vocala pro-
munda me (Psal. 1). Siinililer etbeala illa peccalrix, pter tria, videlicet propicr altiiudineni, fortiiudinem,
quae prostrata in faciea suaii), lacfymis lavif peries n et pulcliriluriinem. Et spectal alliludo Ecclesiae ad
Douiini, el capill.s siiis exlersil. In secunda vero subliiiiitalein dignilatis, foiiitudo ad saevcrilalem
mansione aiior.iiites justificaii manibtis inhianl Do- polestalis, pulchritudo ad venustalem virtulis. Unde
mini, manum defcnsionis et auxilii ab eo postulan- per Salomonem lurri comparalur, quae aeriificata
les. Dum eniiii viri jusii adhuc in praisenti vita roi- est cum propugnaculis. Mille, inquit, clypci pendenl
liianies a Dco postulanl cpntra carnis desideria for- ex ea^ omnis armatura forlium (Cant, iv). Propu-
- litudiiiein conlinentiae, conlra injcrias sibi illatasi gnacula hujus lurris, sunl perfecti viri et Ecclesiae
viriulriii palientiae, velut manibus Dei inlendunt, doclores, qui in sublirai constituli exemplo bonae
per quas sibi beneficium ab ipso donari cupiunt, , vitse caeteros regunt et defendunt: clypei vero de-
uiide scriptum est : Aperis lu manum tuam, ett pendenles sunt quique inferiores, qui scuto humi-
ironles omne animal benedictione (Psal. CXLIV). Ado- litatis et palientiae ab incursu hostium seipsos cu-
ranles in terlia Hiansioiu:,qux esl Iriuinphans Eccle- slodittnt. Doiiius eliam oralionis ecclesia. dicitur,
sia,respiciunl in faciem ejus semper.affeclu laudatio- pTopter eos qui vel pro conscientia delicli, vel de-
riis el exultationis, Deo semper adhaerenies, pro nobiss siderio praemii obsecrationibtis et orationibus va*
cliamvoto ct dcsideriosupplicanl, clquosaliquando o canles, non receduni a templo Dei die ac nocte. De
2-25 SERMONES. — SERM. XXXiX. IN DEDICATIONEECCLESIJE. 22«
•qua dorao scriplitm esl:Eicnim passer invcnil sibiii A eura colorem quem prius habcbat obscitrum exhibet
domum, el luiiiu- nirium siiii ubi ponal pullos suoss clarisshnum: significans eos qui parati sunt ad
(Psal. LXXXIU). Ubi per passercin volatus contem- oinnia pro nomine Jesu suslinenda, tempore tran-
plalivi viri, per lurlurein gcinitus peccaloris desi- quillitalis obscuri, sed si acslus pcrsecuiionis eos
gnunlur. pupugeril, lunc quales inlus laiuerint, palieniia ct
nxcesl donius illa, iu qtia Chrisius cum Zaihaco 5 pugna manifestum faciunl. Quartits sinaragdusfim-.-
vnlt nianere dieens: Zachwe, feslinuns descendc, etc. danienlum perficil, qtii colore usque adeo esl viri-f
Sed quae est arbor de qua jubelur descenderee dis, qnod cireumjaceiiles herbas el folia viriditate
Zachxiis antequam recipial Christum in doimun^ sua aGQeii: significans sanctos Ecclesiae doctores,'
su.-un? Ipsa est sycohiorus, ficus videlicet falnaa qui fidei vigore perfecte vireules, verbo praedicatio-
•esuherans, conice et foliis frucium ferens iniiii- nis et exhorlalioiiis caeteros afficiunl, ct ad vianij.
!em. El significat hujus vitae delectationeni feren- veritatis convertiinl. Quinliis sardoiiyxhujus dbmtis
lem ficus malas valde, ficus, iiiquaro, voluptaiis,, parictes crigere incipit, qni colore candidus, ct
corticein vanitaiiset folia levilalis. Fruclus arboriss qtiodammodo vergens in colorem rabeuui, figurat
hnjiis plenius noverunl, qni implicucriinl se volu- sanclos viros in Ecclesia, qui licel innoccmia et
pialibus hujus vitac, duccntcs in bonis dies suos, ctt ° puvitate vitae sinl candidi, lamen vigilando, jeju-
liiinc sibiparteni sialuerunt uii deliciis ei frui hnnis. nando, caeterisque tribulalionibus voluniariura silii
Sed.oZachaee, quis te docuit de hac arbore descen- martyrium, quod per rubcuin colorem exprimilur,
dere? quis fugere a venlura ira. Jpse certe, qui te3 propter Dcuui iniposueruiil. Huie superponitur Sar-
liislilicavit. Zschaeiis eniin juslus vel jiistificalus in- dius, qui lolus rubcus, significat sanctos marlyres,
terprelatur. Justificatus plane, et hoc justicia tri- qni jier miillas persccutioncs et injurias, landem
plici, scilicet juslicia pra-cepli, justicia excmpli,( hosiiam viv.iiii sanguine suo perfusos seipsos Deo
jiisticia consilii. Justicia praseepti cst, secundumi obluleruiit. Sepiinius cbrvsolitus lotus esl aureus,
iiiandala Dei vias suas dirigere, quod Zacliccus fecil,p in auro vero ccelestis douum sapieutiae expriinitur,
sicut de seipso dicil : El si quid aliquem defiau- cl significat iste lapis eos qui hoc douuin riiuiiitus
davi, reddo quadruplum. Justicia exempli esl prai.er per^eperunl, ul Joanncs in ApocalypT, et Paulus qui
iiiandala Dei ad exemplum virlutis imiiandae relin- per revelaiionem, et prophelae qui per inspirationeni
quere .lesiimonium boni operis, ut ibb Ecce riimi- Christi el Eccesiae roysleiia ordinaveruut. Oclavtis
diiun bonorura meornm do pauperibus. Justicia veroi est beryllus exiroiae clarilatiscolorem ccerulcuin ba-
cousilii cst, spretis rebus transiloriis Deo fiuniier • /p bens admistiim , viros significat claustrales et rch-
per coiilemplationeni adhaerere, sicul de Zachaeoi giosos, qui sancia conversatione puri, lamen ne
scripium esl: El descendit festinanler, et excepil aliqua seculi contagione roaculenlur, se ipsos a
illum gaudens. Et certe prsediciis verbis nobis qui; lerrenis occupaiionibus, soli Deo vacantes, seqne-
per Zachaeum signati surous, in Zachaeo loquitur straveriint. Parielibus vero consummatis, leclum
Christus, jubens nos praedictis passibus jusiiciac de. domus iuchoat. Topazius, qui aerio et aureo colore
arbore sycomoro descendere, ne aliqua reinaneant iiilermistus, eos designat, qui in utraque viia per-
in nobis vestigia voluptatis, vanitaiis, sive levitatis, fecti, ab acliva ad contemplativam iransierunl. Co-
quibus domus noslra, id esl ecclesia sordidala ad- lor enim aerius, qui et cccleslis, designal contcni-
venientis offendat reverentiam majestatis. plationem. Color vero aureus eo quod ad rubeum
Oportel ergo doraum hanc in qua Christus vult accedat colorem vita? aclivae trihulaiiones, ut
manere triplici apparalu praeparari', ut sit doinus in isto loco : ct quandoque fulgorem niiraculo-
pulchra, roensa locuples, idonei ininislrantes. Ad rum ut in sequentibus dicctur, designai. Deci-
domus hujus pulchriludinem sufficit proponere, mus aul chrysoprasus viridi aurcoque colore di-
quod universus lapis preeiosus in slruclura ejus slinguitur, virttiLein habens (aiunt pliysici) mcdi-
locatur, jaspis, saphyrus, chalcedonius, sroaragdus, D I cinaleni, et signiiical eos, qui praeter fidei viriuteni,
sardonyx, sardius, chrysolitus, beryllus, lopazius, eliam operalionem roiraculoruiii acceperunt, ut illi
chrysoprasus, byacinthus et aroethyslus. Jaspis qui sanare infirmilaies, suscitare morluos, fiigare
qui colore esl mediocriter viridis, el in funriamenlo dacmones meruerunt. Undecimus est hyacinilius qui
httjus domus primo ponilur, imperfectos quosque totus cceleslis sive aerii colorisesl.elsigiiificat viros
significsU in Ecclesia, qui sumraam viiiulum viain sttmniae conlemplaiioni dedilos, solum Deum et ca
nondum altingentes, sola fidei virent simplicitate, quae Dei sunl meditantes, totique absorpti in spiri-
quibus scriptum est: Juslus aiitero meiis ex fide vi- lum, corpore sunt in terris el coiiversatione in
\\i(Habac. u). Huicsuperponitursaphyrus, qui colo- ccelis. Duodecimus auiethysius lectum consummat,
rcro habens aerium maculis quibusdam dislingui- purpureum habens colorem ; purpura vero regum
tur, signilicans eos qui plerumque rapiuntur deside- ornamenlura esse solel, et proplerea per ametliy-
rio cosleslium, sed lerrena sollicitudine el ncgotiis slum apostoli recle riesignantur, qui verbo etmariy-
hujus seculi, quasi quibusdam maculis afliciuniur. rio Chrislum per universum mundiim circuniferen-
Teriium locuro obtinet chalcedonius colorcm ha- tes pr* ca-lcris singularitermuiidoeuiii innolucrui.l.
bens rubeum, sed obscurum, qui si cavatus fuerit, Et htec de dorous pulcliriludiue.
S27 ABSALONIS iBBATIS 5PR1NCKIR5BACENSIS »28
-Men.saycro liujns riomus est sacra Scriptura, de A J\ virlutuni utcbatur: quaj erant fceroinalla, tunica
.qtta Salomon ait : Scdisti ad niensain divilis, dili- byssina, baliheus, tunica hyacintliina, superhume-
gcnler atlende.quae apponuhlur libi, ut el tu simi- rale, rationale, cidaris, et lamina aurea (Exod.
lia praepares (Ecc/i. xxxi). Hacc esl mensa veieris xxvm). In fceminalibiis ergo sigiiificaia esl roundilia
taberuaculi supcr quam duodecim panes proposi- carnis, in lunica byssina niunditia mentis, in bal»
lionis poiiebantur, quibus sacerdotes et corum theo quo vestcs stringunltir, ulriusque custodia,
filii reficiebaiitur (Lev. xxiv). Dnodecini illi panes io lunica hyac.inlhiiia virlus coniemplationis, in-
humerali fortiludo honi operis, in rationali,
aposloli -fiierunt- et cacleri viri apostolici, qni in siiper
mensa divinae Scriplurae roedilati sunt die ac nocte, quod crat ornamenlum pectoris, discrelio scien-
caeterisque Ecclesiae filiis yeibum vitae iiiinisirave- liae, in cidari, qua caput legehatur, reginien quiiique
runt, cibantes illos pane vitse et inlellectus, etaqna sensuuii), qui praecipue in capile sedem habent,
sapientiaesalularispotanlesillos. Dequaaqua elcilio iiiTamina aurea, quae imniiuebal frouti memoria
alibi Proplieta dicit.: FluBvenDei replclum est aquis, sive crux Dominicae passionis, ul sacerdos nihil
pKTasticibiimillOrum,quoniam iia estpraeparaiia ejus agat per coiiteniipnem vel inanem gloriam, sed
omnia ejus opera in nomine Domini fiant. His or-
(Psal. Lxiv).Tlujusinelisaequattior fercula dislingueie
possuiiius, videlicet sensum hisiorialem, qui in- B I iiaroeniorum generibus ad niensam Cbristi debet
struil ad vefilateiii, nioralem, qui informal volnn- quisque accedere, his signis ei armis regi suo mili-
lalenv; allegoricum, qui robofat firiem ; anagogi- tare, ul et ex ipso ccelesli habitu militise manife-
enm, qui sursum lrahii per coniemplationem. Vcl slum sil quo tendal finis vicloriae.
possunius seciindum Apostolum hujus roensaefcrcula Cerle hi, qni terreno iniperatori inilitant, signa
aliierdistinguere.Divisiones, inquit, gratiarum sunt. quaedaniportant singulafis roilitiae,iitputa alii aqui-
Alii ciiim datur sermo sapienliae, alii sermo scieu- las, alii leones, quidam rosas vel lilia, qtiidam
tiae, alii inierprelalio sermonum, alii mysteriorum lunulas, et cactera in liiinc moriiim, ut cum aliquid
slrennue gesserunl, cujusnoniini ascribi debeat per
reyclalio, alii prophetiae, quac omnia fcrcula apps-
uit uiuis atque idem Spiritus, dividens singulis pro- lucc indicia cognoscalur. Tu quoque, qui ccelesli
ut vult (1 Cor. xiv). Posstinius cl alilcr mensain regi inililas, tua signa lecnm poriare debes, ut sit
hanc iiitelligefe, videlicct sacramentiim alfaris, de tibi pro aquila emineniia chafitalis, pro leone for-
ipia scriptum est: Poham in conspectu meo inen- litudo operis, pro rosa palieniia tribulalionis, pro
S3B), adversiis eos qui tribulaiit me (Psut. xxn). lilio candor castitalis, pro Iiinnla perseverantia pcr-
El de qiia Aposlolus : Non potcstis coininiiiii- fectionis. Qui anlem virlutibus hujusmodi ornatus
care mensae Christi, et roeiisae daenioniorum (I C * non est, ille idoneus minister Christi esse iion po-
Cor. x). tesl: quippe maculam habct, el irieo a ministciio
Domini lepellendus cst. Unde ct in lege Doniini a
ln hac roeiisa diligenler atlendenli qualuor pa-
sacerdolio lalis prohibelur, ut scriptum cst : Sa-
niini genera sunt quae apponunlur. Piinms esl
cerdos de semine Aaron roaculam habens non roi-
sacramentalis, de quo Apostolus : Panis quem fran-
riistrel in tabemaculo, neque offerat panes Domino
ginuis, nonne coromunicatio corporis Domini est?
de Dep suo : ut, si fueril caecus, si cJaudus, si grandi
(1 Cor. x.) Secundus corporalis, quo propheta sel parvovel lorlo naso, si fracio pede vel niaiiu, si
dicil : Mitiarous lignuro in pauem ejus (Jer. u).
Teiiius spiril.ilis, ipse est Verbum Dci, de quo di-r7 si gibbosus, silippus, si albuginem habens in oculo,
cilur: Ego sum panis vivus qui de ccelo descendi jugem scabiem, si impetiginem, si poiiderosus
est (Leu. xxiL Non cnim debei sacerdos ministrare ad
(Joan. vi).Quarlus inlelleclnalis, ipse vinculum
mensam Domini, si fnerit caecus per ignorantiam
ecclesiasticac uniiatis, de quo dicitur : Crede et
divihae legis ; si claudus, per dissimilitudiucm con-
iiiaiiducasti. Primus panis foris per spcciem nutrit
secnndus nalurae liumaiiijc exhibet veriia- vefsationis, ul quod verbis dicit, contradic.il fa-
fidcm,
ctis; si parvo naso per indiscrctionem boni el
tero, lertius inlus operatur justificalionein, quar-I j. si graiirii vel toiio naso, per niiiiaro prurien-
lus ecclesiasticae charilatis fovet unioiiem. Sic mali;
tiam seculareiri ; si fracto perie, id est sine affe-
ei vini diversitates scrutator diligens polerit in-
clionibus misericordiae, el veritaiis; si fr.icia mami,
venire. id esl sine exefcitio boni operis; si gibbosus, iri
Domo igitur et mensa prreparatis, reslat dispo- csl oneraUts vitio curiositalis ; si
lippus, id est
nere ut hujus iuensae ministri sint idonei ad exhi- mente lurbalus carnalibus riesideriis; si albuginem
licndum obseqnium, Chrislo discumbenle. Yere om- habens in oculo rationis; si jugem scabiem per
ninp idonei esse debent, qui astant ante Dominum scandala luxuria; ; si inipetigineni, per aeslum ava-
lerra, qui gesiant pueriiro Jesum, qui poiiuninr riliai; si ponderosus, occultarum cOgilationum pon-
medialores ihter Deum el homines, ul propilielur dere depressus. Hiiic est quod in lege komo pollu-
iniquilali eorum. Quanlo autera viiiulum decore tus noctufno semine id est occulla niaculatus cogi-
minister altafis ornalus esse debeat, veieris sa- tatione, jub.etur immundus esse usque ad
vesperani
cerdotii cullus mystice figurat. Sacerdos siquiriem (Lev. i). Nam, si alicujus talium sibi conscius
quls
legalis-oc|o oriiameiiloiiiiit goncribu,'» in figiirahr nipnsaiii Domini frequcnlare pracsumit, benedicllo-
229 SERMONES. — SERM. XL.iN DEDICATIONEECCLESIiE. 250
nes ejus in nialediciiones sibi converlunlur, quiai A . cnin adttlti fuerinl, non secunritim carnem, scdse-
non dijudical corpus Doroini. ciindui)) Spiritum ambulare incipitinl, et viassuas
Quicunque ergp offers landes Deo sive missarumi ifpalas relinquentes, ad lilios Israel, id est ad viden-
solemuia, sive diurnas horas, sive nocluruas, inirna- les Deum redire cupiunl: altendenles enim in quos
culato corpore et raunrio corrie imple ministerium i fines seculorum, hoc cst, fines seculariiatis deve-
tuiun, ne si alterum defucril, illa Pharisaeornm, niunl, quasi in se ipsos invectiva facicnles, voce
comiiiinatio inlonct adversum le : Vae vobis, Scribae. prophetica exclamanl, diccnlcs : FiliaTBabylonis
et Phaiisaei, qui mundalis quod foris esl calicis, niisera, bealus qni retrihuel tibi retiibutioncm
iultis aulero immundilia plcnum est (Matlh. xxm). luam quam retribuisli nobis, [Psal. cxxxvr), de;filia
Psallas ergo voce, psallas opere, psallas e.t mente. Babylonis, hoc esl, de volupiaie carnis, conqtieru. -
Sicul enim debes Doroino boras vocales, sic debes. lur dicenles ei: Beatus est qui dignam recompeii-
horas reales, et spiritales. Hor* vocales sunt se- sationem tibi exhibuerit, ul sicut lu spiritum in
ptem, quae in Ecclesiis Dei singulis diebus decan- , carne morlificasli, sic el lu per spiritum in came
laniur, de quibtis dicitur : Seplies in die laudera moiiificeris. Ahjiciunt ergo gregem porcorum, quero
dixi libi (Psal. cxvm). Horaj reales sunt, quae bonis pascebaut in regione dissimiiiludinis, et in domiini
operibus -non verbis decantanlur, ut largitio elee-, B ' Patris sni, ubi m.insioiies uiuliae sunt redetint, e'
mosynae, peregrinoriiro susceptio, veslire nudiiro, conveniione facfa ex denario diurno.idest pro visa-
visilare iiifirmum, sepelire monuuro, el his similia. acternx praemio, operarii fuiiriamenii in domo Dc»
Horae spirilales sunl virlules animae, quae ipsam coiistiluuntur. Primo ergo terram effodinnt, postes
ropyent ad benc agendom, ul humilitas, chaiitas, ordine tripartilo lapidum fnnrianientum disponun',
pax, palienlia, longanimitas, honitas, beiiignitas, Terram cfforiiunl, dum qnidquid lerrenilalis latet in
modestia, contineutia, castitas, ct caelerae in hunc corde, per confessionem oris roanifestum facium.
modura. In his virtutibus in praesenii jugiler exer- Fundaroentum iripartila distinctione lapidum or-
ceri, et in fuiuro earmn fructum feliciier appre- nant, dnm primo per coiupunctionem animi,
hendere nobis concedat Condilor noster Jesus Chri- sccundo per deteslationem niali, lertio per cau-
sius, Doininus nosler, cnjus regnum ei iuiperjiim lelam mali fuluri se in proposito bono confir-
pernianet in secula seculoruni. Anien. mant. Camientuin rie lacryrnis el fervore ilevo-
SERMO XL. lionis coiificiunt, ne Tnimineiite tentatione ct
m DEDICATJONE ECCLESIJE. spiritu procellarum sibi disjtmgi possit lanti operis
iiapientia wdificavit sibi domum, excidit columnas - artificiuin. Ailenrie lamen quiaelhoc fundameiiiiiiii
teptein (Prov. ix). Kon esl, fratres dileclissiini, lerrae profundius infixnm, a terra liinc inde colli i-
domus ista nialerialis sed spiritalis, in qua sponsus tnr: qnam isqui a consueturiine prava in noviiaiem
sponsam, dilectus dilectam, speciosus speciosam, vitae evariere niiilnr, exterins per raundi oblecia-
spiriiali sibi nectit lnatrimonio, despondens eam mema, intcrius per illiciia desideria frequeriiissiine
uni viro virgiiieni castam exhibefe Christo. pulsatur. Istte sunl aqiiac exteriores et interioies,
Ne igilur per vicos et plateas qunererel eam quam quae noslrae doroui frequeiiler alliriiint, quae tamen
anima sua diligil, praecepil doniuro sibi fieri in qua ad spiritalem ingressnm Dei ad cor hominis ine-
solemnia nupliarum fiant, ubi filiaeJerusalem regem tutiriiei recedtiDl. Viderunt, inquit, te aquae, Detis,
Saloinoiiem in decore suo conspiciant, ubi deniqne viderunl te aquae el timuerunt, el turbali sunl abys-
laudenl eum in choro, in lyropano _et psalterio si (Psal. LXXVI). Esl abyssus interior, ct est aliyssus
psallant ei. Nec ad hoc opus coiisuinmaiidiiin sa- • exterior. Interior abyssus est, abyssuscordis: exie-
pienlem aliquem, sed ipsaro sapienliaro, qnae esl' rior abyssus est, abyssus mundi. Aquae abyssi in-
Verbum Patris, virlus et fortitudo, direxil, ut vcr- lerioris, vante cogitationes, pravae delectatioiies ;
bumopereturvelociler, fortiludn, sapienlia elegan- aquac abyssi exterioris, vana gloria, coricuplsceiHia
ler. Sapientia igftur aedificavit sibi rionium..D'o- D E octilorum et superbia.Istae ergo aquaeprinio vident
jnum istam sapientia sibi aedificavit, qtioniam Deum, qiianrio judicium meiuunt, el hoc est: V>
quidquid proprietati Sponsi aceedil a possessione derunl te aquae, Deus, viderunl le aquae et liinue-
suae sapientix Jicquequani recedit: quia cuni ipso runt. Turbantiir abyssi, dum pace vanilatis inter-
genita cjtisdcm esseiiiiae, pari voluntale et potenlia rupta, cor retrahi incipil ab ainore mundi.
scinper ei assistil. Donius haec triplici mansione Suiit et de alio genere Iaboranlium, qui, elsi non
distinguitur. Prima est laboraiitiiim, secunda desi- gradiuntur per viam universaBcarnis (Gen. vi), hoe
deraniium, terlia vero fruentium. Ul aulein rie esl, universw carnaliiatis ( quippe oinnis caro viam
prinia mansione prirao dicamus, laboranlium alii suam corruuipil), per sensum lamen cxteriorem
sum inferiores, alii superiores (Exod. m). Primi delectationes hauriunt, qnae inter sensum exterio-
sunl qiti ad siiiiilitudineii) Moysi a filia Pharaonis rem et sensum interiorem posilae, aniinam us pie
adoplali, et in flumine jEgypti reposili, poslmodum ad invisibilia Dei ascendere non permillant: Audi
arioptioncm ejusdem deiestantur, et jEgyptios re- Hieremiam conquerentem de illa sensus delectatio-
linqucnles ad filios Israel reveruinlur. Per carnis ne : Oculus meus, inquit, deprasdatus cst aniroam
enlm concupisceritiam in flumine vitioruiii enutriii, meam in cunctis filiabus urbis mese (Thren. iu), w»
331 ABSALONIS ABBATIS SPRINCKIRSBACENSiS 232
soltim yisus, verum cliaiii quilibet alius sensus in Ai et incensum devptibnis super aram cordis sui, igrie
his delectatiir. Siquidem visus feTvciiu.rin cursu charitaiis accendunt. Omrii qupque crealurae prepier
fluminum, risu camporum, condensis neroorum.et Deum sesuhjic-iunl, et in luiiuilitate spirilus auibu-
CTteris liujusiiiodi quac ad nostfae morlalitatis spe- lantes, alieno iroperio seniper addicti propriae volim-
ctant solaliuin. Audiius in hyninis et canticis, in tafi nibil reTirtquunt. Ea itaque, quaj sursum stint
verbis quandoque oliosis, in lyris et lympanis, et sapientes, tahqiiara forles arinati atrium suum cu-
caet.erismiKi.cis insirumenlis. Giistus in olla car- •stodiunf, •et in equis suis ascendentes in arCu et sa-
riiuro cuin ^gypliis, in numero volatilium cuni He- gilta, in fiiiida'iei lapide ininiicis suis prsevalue-
braeis. Cum Esau in edtilio "eiilieiilac, eiinj Lo.lh in run l.
siipore vinete raro, ctini Elia appetitconvivium panis iQuorura viclofiani et forlitiidiiiciii Joanncs in
subciii.ericii, iiuiiqiiam cum filiispropheiarun) ollam Apocalypsi descripsii;, cum diceret: Et ecce, inquit,
EliseiSiroilitcr elalii sensus, ulpoteodofatu redolen- equus albus, et qui Sedebal supcr eum habebat ar-
tia, lactu suavia el lenia. Secunduni autem vanitates cum, et dalaest ei Cofona, et exivit vincens ul vin-
sensuum effectus dirigatur operatiomim. Vult enim cefet (Apoc. v). In equo sensualilatem, in sessova
opefari visus quod fecreat, auditus qudd deleclet, gu- rationem aciipe : quae ralio super equtim sedere
sTus qnod sapiai, orioratus quodaffieiat, lactusquod B I dicitur, quoiies nep caro adversus spiritum, nec
liiulceaf. Hujusinodi delcclalio sensuum quandoque spiritus adversus carnem concupiscil. Sed cuidquid
ariimam oiiiiiino dejicil, quandoa gfadu peffeciionis aiiimale est in horoine, imperio ralionis usquequa-
ex parte retrahit. De primo haheiiius exempluni in , que subjicilur. Et qui sedebat super illuni habebat
Dalida[sic] illa.de lerra Philisibiim, qHaeSamsonifpr- arcuiii, In arcti dnp, lignum scilicel el chorda invc-
tissimc crinem forlitudiiiis abscidil, qui supervcnien- niunlur. In Tigno ergo, qiiod per se non flecliiur,
tibus iniinicis captivatus.et privatusestopvMs(Judic. propriam accipe volunlalem: in cborda, obedientiae
JVI). Dalida etiim interpretata paupercula, hoc csi, necessitatem. Per chbrdam lignum inlendiltir, dtim
delectatiobrevis et transiioria, Samsoni, hoc esl cx praeceplo pbedienliae, libertas volunlalis a fini-
cuilibcl viro Ibrti crinem forlitudinis abscidil, dum bus suis recurvatur. Huic arcui tres sagitlae SURI
quoslibet viriles aniiiii motus ad exsecutionem per- necessarias; prima est, obedirehumiliter: secunda,
fecti operis ascendere non permiliil. Unde et su- obedire velociler; iertia, obediresapienter. Obedien-
pervcnieiitibus iiiiroicisprivaiur oculis : priroooculo tia enim humilis vulnerat superbiam, velox desi-
ralionis ne pussit verura cognoscere, pGstmodum diaro, sapiens nialiciam. Hoc arcu non quilibel obe-
oculo contemplationis, ne possit Deum diligere. De dieris iitilur, scd tanluni llje qui in hoe obediendo
seciindo habemus exemplum in Genesis historia de "* Simonem Petruni iiniiaiur.
Juda (Gen. xxxviu), quia, cuin vellel in Thamnas Tria eiiim obedicntium genera Simonis noroine,
asceridcre ad..tondendas oves, Thamarei in via oc- qui obediens irilerpretaiur, nobis in Evangelio de-
cuffit, el dcpositis viduilatis vestibus, bonis ornata sigiiaiilur. Legitur '[cniro de Simone Cyrenaeo.de
indumenlis ipsum in amorem suuiii. traxit. Judas quodicilur: quoniam Iiuiic angariaverunt ut tollerel
confiteiis, Thamar amariludo, Thaiiinas siginun 'vd crucem ejus(Matth.-xxvn). Legilur etiam de Smotie
opciiiim interprelatur. Dum ergo quilibei cordc et leproso, iii cujus domo Jesns discubuii, cui d.csum
opcre confitens vult in Thamnas ascendere id csi, est: Oleo caput meum non unxisti, aquara psdibus
prpfectu virtutum pfiores excessus operirc, hona meis non dedisti (Mailh. xxvi). Legitur etiam de
CPnvefsati.oiie signuni cl exeinplum se aliis praebe- Sinione, qui cognominalus cst Pelrus, qui propria
xe, moliiciem T.erum teropdralium ab operibus inno- passione passionem Chrisii est imitaius. De primo
ceiiliae separare, Thamar in bivio occurrcns in ebedieniium geiicre suiit, qui porlant quidem cru-
amoremsuura traliit, quia deleclatio rerum tempo- cein Domini jejuiviis, vigiliis et caeteiis disciplinae
raliuiu, quaevere estamariludo artimoe,inter sensiim jnstilulis, sed ad ontne id qitod lieri oporlet nihil
exlefiPrem et sensum iiiTeribrehi media inierve- y faciunlyoliinlarie, sed quasi serv entcs ad oculum,
nieiis, a gradu pcrfeciionis retraliil. lli tamen, ctsi non spirittis Tibertate, sed sola feruntur ordinis
vanilate rerum lemporalium deleclaiittir, per opera districlionev Unde et dicitur: El hunc angariave-
taroen pielaiis el niisericofdiae de his quac citrai runl, id esl, coegerunt, ul tolleret crucerii ejus.
perfeclionem egerint, Deo rcconciliauiur. De secumlo obedieutiuiii genere stint, in quorum
Secunda verO iiiamsio mirabili quodam dispo- domo diseubuit Jesus, per inspirationeiu conveibi,:-
nilur artificio, secundum Ezechielis disertjoneni, , nis, sed adhuc leprosi appafent exeniplo pravaj con-
quanio prima maiisio est altiof, tanto eadein estt versationis, minus habenl devollonis ad Deum, pa-
humiliof. Vifi enini corilemplalivi quanlo caeieris5 rnm, imo niliil dilectionis ad proxiiiium, et quod
surit charilate excelleriiiores, taiilopauperlaie spiri- apud Deum et honiines est detestabile, lucem in-
tus oriiiiibus sunt Tiumiliores. Fxcelsi siquiderai tenebr.is, bouuni in rnaltim, bonis etiam insidianles
ciiafitaii vaCant, sarictaR meditaiioiii sludent, imoi operibus sludeiit cpnverlere. De quibus Psalinjsta
desiderant etim qui salvos se fccit a pusillaniniitate2 loqiiitur : Qupniaiii peccalores intenrieiiles arcuin,
spiritiisel tempestate. Hi suut qui phiolas odoraiiicn- paravertint sagittas. suas in pharetra, ul sagilient
lorum plenas arite corispeclum Dei seropef offerunt,, in obscufo rectos corde (Psdl: \), De phareifa
233 SERMONES. — SERM. XL. IN DEDICATIONEECCLESIiE.' Sot
eienim iniqui cordis sagitlas millunt mordacis de- j^ m runt. Secundam habent, qul seipsos regunt, sc ju-
tractionis. Audi qualiter: Utsagillent, inquil, in ob- dicant, sibi impcrant, ne aliqua causa vel occa-
scuris rectos. Recte dicit in obscuris, quia dum adi- sione inimicus possit de cordibus corum paccm
lumverae reprehensionis non inveniunt, filsaiamen lollere. Et exiit, inquil, vincens ut vinceret.
inurmura quasi palpilaudo componunl. Gaveat ergo* Primo siquidem cgrediunlur vincendo inimicos,
unusquiique ne cfficiatur similis viris Sodomoruin pestroodo egrediuntur et vincendo seipsos.
pessimis, qui Lolh habitantem in domo subvertere Tertia vero mansio, quam fruenlium diximtis,
cupiunt, sed percussi caftciiale fores labernaculi in- eortim esl qui repjenlur in bonis dorous ejus, et
venire non possunt. Viri siquidem iniqui dum Loth, servo IIIi bono etTideli annumerali jam inlraverunt
•hoc esl declinantcm a roalo expugnare moliunlnr in gaudiuro doniiiii sui. Ul autero gaudium corum
(Gen. xix), fores labernaculi, hoc esl adiluin re- sit plenum, agnus qui in medio eorum est, duplicl
preheiisioiiis non inveniuni: quia cujuslibel honesti eos veslimenlo induil, quorum primum cst splendor
bona conversalione excaecati ad ipsuro introire non ceternaeclarilatis, secundum jocundilas divinaecon-
possunt. Tiroeat uiiusquisque nostrum el caveal templationis. Si illuiiiinareiiliir sine jocunditate,
illam Isaiav senteiuiam, quac dicit: Quia dilatavil bonum essel imperfectum, si jocundarentur sine
infernus animam suam et aperuit os suum absque B ] illuminatione, el hoc quoque bonum minus plenum
ullo lermino, et detractores dcscendenl ad ipsum, esset : el ideo ulrunqiie datur, alierum ad gloriam
et siiblimiuni oculi depriroentur (Isa. v). corporis, allerum ad jocunditatem mcntis.
De talibusenim dicitur: Oleo caput raeum non De refectione eorum Psalmisla loquitur, dicens ;..
unxislis, id est desiderio devotionis ad dulcedinem Inebriabunlur ab uberlale domus tuac, et torrente
divinitatis nieaenon ascendislis. Oleo capul meum voluptatis luae potabis eos (Psal. xxxv). In pra>
non unxisiis, est oleum quo nos Cbrislus, et est senti quidem vila sancli reficiuntur, sed non ine-
oleum.quo nos Chrisluin inungimus (Malth. xxvi). briantur : in futura et reficiuiuur, el inebriantur.
Oleum quo nos Christus inungit, dulcedo est divinas Hic refectio parlicularis, ibi refeclio universalis,
inspiralionis, qua aniioa per se sicca et arida sagi- cum praecinget se et faciet illos diseumbere, et
nalur, dum gralia, qua prius carebal, sola Dei bo- transiens minislrahit illis (Luc. xu). Esl una re-
nitate ei infundilur. Sicut adipe, inquam, et pin- feclio aiiimae in sacramentis, secunda in Scripturis,
guedine repleatur aniraa mea. Duplex est oleum, tertia in virlute oralionis, quarta in beatitudine
quo nos Chrislum inungimus. Primmn est oleum glorificationis. In priroa retectione vilulus sagina-
exultatioiiis, dum quslibet anima jara percepta gra- lus occiditur, in secunda liher signatus septetn si-
tia, in spe fulurae gioriae exullat et laetatur. Secun- "l gillis apcritur, in tertia scala Jacob erigitur, in
dum est oleum devotionis, duro tolo nienlis deside- quarta ccena iiupliarum agni instauralur. In prima
rio oratio nostra, sicul incensum in conspectu Dei refectione aninia in sacramenta passionis deponit
dirigilur. De quo maximedicilur: Oleo capul meum veluslalem, in secunda per consolationem Scriptu-
non unxisti, quasi orationis devolione ad celsitudi- rarum spes accipit fortitudinem, in lertia quasi
nem divinitalis mese non ascendisli, etsubjurigitur : per scalam gradilur de virtule in virtutem, in
Aquaro pedibus nieis non dedisli (Ibid.). Sicut ca- quarta aeterni illius convivii conscquitur bealitu-
put inuiigere speclat ad desideriura coutemplativi, dinem. Beatitudinem dico in corpore, et beatiiu-
sic pedes lavare ad reconcilialionem peccatoris: dinem in mente, utraque enira subslanlia, scilicet
Duobus siquidem pedibus Deus ad peccalores venit, corporea et incorporea, sua ibi habet boua. Duo
scilicet pede inisericordiaj, el pede justiciae. Pede snnt autem ibi hona praecipua, videlicet cognitio
misericordiae venit, riiun gratis iraineritum iinpium vcritalis, et perfeclio charitalis. Similiter et duo
juslificat: pede justiciae venit dura umiroquenque corporis, quorum unum esl decor pulchriiudinis,
pro raerito jusliciae damnal aut coronal: quos pedes reliqnum esl integritas sanitatis,: prinium est in
aqua illi non perfundunt, qui nec pro coramissis ^j glorificalione corporis, secuiiduni est in abjectiono
suis Dei misericordiam implorant, nec futurae exa- corruptionis. lslae aulem virlules, elsi ibi inler se
niinationis judiciuin reformidant. , sint diversae, iu usibus tamen. fortassis. millae suut
Delertioveroobedienliumgenere sunt qui incorde dlfferentiae. Quia singulae virlutes ustim omiiium,
bono ct optiroo verbum obedienliae audiunt, et quae et omnes usiim singularum habebunt, ut implcatur
de his, quaesecundum Deuro sunt, iroperala fuerint, illud propheticum : Omnia ossa, id est omnes vir-
solo amore justitiae inipleiu et perficiunt. De tali luiesiiosiraedicent : Doniine, quissimilis tni?(Pi«i.
autem obedienti recte subjungilur : Et dala esl ei xxxiv.) Isli forlassis significati sunl per mulierent
corona, et exivil vincens ut vinceret (Apo. vi). illani amictani sole, habentera lunam sub pedibu*
Tres sunt coronse, quae vero obedienti donantur. suis, et coronam de stellis duodecim (Apo. xit).
Prima esl corona victoriae, secunda est dignitatis Circumamicli siquidem sole justiciae lumeq inhabi-
et potentiae, terlia est gloriaecorona. Prima habelur lant inaccessibilero, et nuUam sui partem exlra
de triumphalo hoste, secunda pro imperii adep- ipsum relinquenies. Lunaro sub pedibus calcani, id
tione, terlia pro beatitudinis conseculione. Primam est vilaehnjus mortalitalem, sive rerum mundialium
habem, qui pugnaverunt contra hostem et vice- vanitatero : unde et coronam de siellis duodecim
PATROL. CCXI. 8
S33 ABSAL0NI5 ABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 836
liahere dicuniur. In corpna neque principium nc A apprehendere, utqui sublililatem ingenii, profuniliia-
que finis, per quam potesl gaudium inlelligi intcr- teinseiilcnliaiiini.pnlcbriuidinemeloqiiii desirieraiii,
iiiinabilis aeternitatis. In slellis vita el doctrina accelerato fine orationis fninus fasliriire Incipiant.
apostolicse prjedicalionis; Recie ergo rororiairi de i Facla sutil, inquit evangelisia, ericeniain Jeroso-
siellis. diiodeciro habere dicunlur, quia quorum vi- lymis. Encenia quantum ad eiymologiam iioininis,
lain et doclrinamin hac vila sunf imitati, ad eorum qnasi cncenia diciinliir, quod sonal innovationem
similiiudineni coronali sunl in ccelis. Haecde li i- sive dedicationem. Hacc autero solennitas a Juda
plici illa niansionc secundum seriem propositi dixi- Machabeo inslilula est (17 Macha, yni) quantum ad
ipus. Multa alia adhuc dici possent de seplem co- yeritatem liisloriae, quando ejectis idolis et cotum
luinnis, de ornalu sponsae et sponsi, de apparaiu cultibus de templo Domini, divino cultui illud ite-.
eonviyii, si esset qui aururo de lerra; cduceret, et rum mancipavil. Scitis, fratres cbarissimi, quae-
inslanlia solennilatis pro reverenlia debili officii cunque scripta sunt, ad nosirarri doclrinam scripia
iion urgeret. Inlerim igiuir his oniissis in illam cce- sunt (Jlom. xv), ul per patientiam et consolalionem
lcsterii mansi-onem,in labefiiaculuiii nen manufac- Scripturarum spero habeainus. Vos maximo qui no-
luro, totainroenlis nostrae inteiilionero, dirigamus, ut vislis vitulum Libani corominuefe, el quinqnede
tandcm ab hac scrvitule corruptionis iransferainiir B panibus hordeaceis multa roillia hominum saliare ;
in libertatem gloriae,filiorum Dei. ller noslra! pere- in bujus templi visibilis structura alicujus invisibi-
grinalionis, fralrcs dileclissimi, in timore Dei el lis lempli invcstigalio, ni fallor, fiobis propoiiiiur.
dilectione proximi pfoficiamus, ut in illa coslesti Quod aedificanduin et ppst suhversioneni mundan-
palria mereamur lieri haeredes Dei,- cohoefedesaUr duiri nohis insinuatur, ut si- omiiisaedificaiio con-
tem Chrisli, praeslanle Doininp nostro Jesu ChristOi slructa crescalin lemplum sanctuin in Domino.
cujus regnum el imperium permanel in secula secti- Non incOnvenienter ergo teroplnm Dei animain jus'.i
lofum. Amen. dicimus, quae imago etsiiniliiudo Dei esl, et sa-
SERMOXLI. crarium Spirilus sancli. Piimo ergo videamus quo-
1N DEDICATIONE ECCLESliE. modo leroplum islud tribus modis ardificaliir. In
Facta suitl enceniain Jerosolymis(Jban.\). Mul- allum surgil el consummatur, scilicet dileciione cl.
*os ex vobis, fratres dilectissimi, clavem scienliae bona operatioue : cognilio in fuudainenlum jacitur,
«ccepisse, et lcgem.Domini iminaculalam el^con- dilcctio in parietes erigitur, bona Vero opcraiio
verlentem animas digito Dei scriptam in cordibus quasi tectum, paricles in siiniiuilate amplectiiur.
vcslris jahidudum agnovi. Siquidem ilia clavis-Da- Sicul enim dicit Augttstinus i Quanlum cognoscis,
vid quae claudil et nemo aperit, aperil et nemo " tanlum diligis, taniuiii operaris : non enim potesl
claudit, profunda Dei et mysleria Scripturarumvo- quis diligere quod non cognoscit, yel operari quod
bis aperire voluit, vobis, inquain, quibus datum est non diligit.
nosse myslcrium regni Dei, caeteris autem in para- Tribus aulem mo.dis ad perfeclaro cognitionem
hohsiMeilaquesequenlem ut pafvulum,sapienlem perveniinus, scilicel meditatione, exercitatione,
ul parvulurii, lacle adhuc, non SOlidocibo riutrienr erudilione..Est autein niedilalip frequens Cpgitatio
dum, limor dissolvit, ignorantia arguit, verecundia animi in dubiis ad invesligatipnem yeritaiis. Exer-
denique confundit. lnter perfectos enim loqui sa- cilatio frequens ususinquisitionis sive pei seipsura,
picnliam, ci-spiritalibus spirilalia compararc opor- sive ad alleruni. Ecuriitio aulem est stutliosa auimi
tebat, qui eorum quai retro sunt obliii, toto serisu infpnnatio, vel-ad agendum quod oporteat, vel ad
cogitanl circuhspeclioiiem Dei, el in lege ejus me- scicndum quod ignorat. Cogniiio aulemalia est sub
ditanlur die ac nocte. Quoniam ergo tantorum vi- lioniine, alia est de hoinine, alia vero supra Jio-
rorum praesenliam eliam verbo offendere summa liiinero. Ea quae est sub homiiie, esl de rebus cieatis
injuria est.ih vocem Tamenlatioiiis polius quam propter honiinem, per quani cognoscil homp di-
seniionis libel erumpere, paralus quanluin valeo ;rj| gniiatem suasconditionis. Per eam vero quae est de.
lonte lachrymarum salisfacere his, quos necessilaie hoinine, cognoscit homo vilium propriae infirmita-
obedienliae licet invilus cogor Offendere.Verunla- lis. Per eam quae supra hominein, graliani bonila-,
mcn quia viri eslis niiseiicordiae, gcns sancla, tis. Per primaiii cognoscisquidacceperis, per secun-
populus acquisilionis (Osem.vi), scientes quid est, dani quid perdideris, per tertiam quid accepturus sis..
iiiisericordiam vOlo el uon sacrificium, misericor- Posl cognitioneni dilectip quasi sapiens archi-
diam vesiram potius quaro juriicium fespicio, roa- tectus, .fundameiilum erigit, in ingressu poneus
gis sccurus de vcnia, quarii formidolosus dc offensa. discrelionciii, in capite devolionem, in sinistro la-
Libciiter enim suffertis insiplentcs, cum sitis.ipsi lere coinpassioiiero, in dexlro vero mansueludiiiem.
lapientes, quia v.estraevirtutis est parcere, non pu- Priino ponitur discretio, ut sciamus discernere
nire, excusare non judicare, in his maxinie quoruni iuunduin ab immundo, sancluni a prophano, inalum
eventuro urget necessilas, ct fincm exequeudi pro- a bono, ne cx conjunclione yirtulis et vilii propha-
hibct rei iniparatae difficulias. Sed ne luro per ser- netur Ju terra saiictuarium Dei. Nam mala sunt vi-
uionis incuriam, lum prolixitatis vitium, usqiie in ciiiahpiiis errore sub ipso. Pro yitio yirtus crimina
fuslidiuiiidecurraioraiio, studeamusfinembievilalo gaepetulit...(Ovip'.) .
•» SERMONES. -SERM. XLL IN DEDICATIONEECCLKSI.fi. 238
In omni ergo sacrificio tuo sal offeras, hoc est A A Quae vcro sunt ad cusTodiamvirtulis, debent cssa
et coutemplti
disc.retionem habeas, sicul prsecipit libi Dominus simplicia, casta cum dejeclione sui,
sioncra impoiiabilia alligaveris citius seculi. Simplicia el casta qnantum ad custodiara
(Lsvit.n),ne
oneri succumbas: aut si inuliles collegeris lenliscas, hominis interioris ciira dejeclione sui, et contemptu
Ea
et desidiosus fias sicut in Apocalypsilegilur : Uli- seculi, quantum ad cautelam hominisexterioris.
nam calidus esses, aul frigidus : sed quia neque quaeprimo loco diximus, rcferuntur ad sacrificium
calidus es neque frigidus, incipiam te evomere ex de armentis, qnae sunt laboriosa el foriia : qu;e
ore meo (Apoc. iu). Posl discretionem sequilur sccundo loeo dicia sunt, ad, sacrificium de peco-
devotioin oralione, compassio in proximi infirmilate, ribus, quae sunl mansueta et innocenlia : quaevcro
devotio quantum ad Deura, coinpassio quantum ad terlio loco ad sacrificium de avibus, quod esl in
ct casla.
proximum, mansuetudo quantuin ad te ipsum. His turture el cclumba, quia sunt simplicia
jEdificata est domus Domini pront poluimus,
qualuor parictibus oronis aedificalioconslructa con-
crescii in tcmplum sanctum in Domino, quoniam consequenter ejus dedicaliouem Jneviier perslrin-
discrclio aedificat sapienter, devotio diligenler, gamus. In materiali templo tres legimus faclas de-
sub Salomone, secundam post
compassio misericorditer, mansueludo decenler. »B dicationes. Unam
Fructum vero mansueludinis Prophela nobis aperit, captivitatis reditum de Babylone, terliam vero per
dicens : Dirigct mansuetos in judicio, docebit inites Judam Machabeum in templi desolalione. In hune
vias suas (Psal. xxxiv). El in Evangelio : Beati modum teroplum nostrum spiritale habet tres dc-
miles, quoniaroipsi possidebunl terram (Matih. v). dicaliones. Unam in baptismaie, secundam in re-
Et alibi : Super quem requiescel Spirilus incus, nunciatione sacculi, lerliaro in .deposilione caruis.
nisi superniitero et huroilem el caetera (Isa. LXVI). In baptismate siquidem Deo dicala esl aniina ra-
Isti sunt quatuor annuli aurei, qui erant in angulis tionalis.diiiii perdeposiiioiicm veltistatis ir.undaiur,
arcac teslamcnli, quibus elevabatur cum caslra per inhabitaniem graiiam Spirilussancti sanctifica-
essent roovenda, et deponebalur cuui essenl figenda tur, per confessionem fidei armatur, per unctioncm
lcntoria. Sancla enim anima, quae arca leslamenli olci corroboratur. Dc secunda lempli dedicatioue
dicitur, quia legein Dei retinei corde, el implel Paulus gloriatur, cum dicit : Mihi absil gloriari,
hona operalione, his qnaluor snpradiclis virlutibus nisi in cruce Domini noslri Jesu Ghristi, pcr quetn
a terrenis affectibus stirsum erigitur, et rieviclis mihi mundus crucifixus csl, et ego mundo (Gal. vi).
tenlaiionum motibus, iu tranquillitalcmeiitis quieta Videmus quosdam Ii3bere contemplum mundi, quos
cusloditur. Ad dcvolioncm nos cxhorlatur sponsus Q i non contcmj)itmunrius,qiiosdam conlcmni a raundo,
in Canlico amoris, diccns : Comedite ct hibite, qui liou coniemnunt roundum, quosdam el con-
amici mei, cl incbriamini charissinii (Cant. v). temnere muiiduin, ct conlemni a mundo, quosdam
Coiiiedite de fructu bona) operationis, bibite dc nec conlcmnere mundum nec conteroni a mundo.
vino coinpuiiclioiiis, inebriamini in gaudio sanctae Hi qui coniemnuiii muiidum et non coiilemnuiiiur a
devotionis. Compassionis cxemplum dedit nobis, mundo, sunt qui ct si corpore sunl in mundo, con-
Samaritaims ille misericors, qui practereuntibus sa- versatione tamen sunt in ccelo, quorum vitam
cerdole et levita, fecit roisericordiam in illum, et[ .admiratur niuiidus propter dilliculiatem, et vene-
accuratis plagis ejus infudil oleum el vinum (Luc. ralur propter sanciilatem. Qui vero conlcinnuniur
x). El quid aliud obsletrices Hebraeorum nobis con-. a mundo el non contemnuiit muiidum, sunt qnos
tulcrunl, nisi compassionis exeraplum, quae uon, abjicii miindus proplcr rerum paupenaiein, pan-
inetucbaiit mandato Pharaouis conlrairc, ul filios, norum viliiatem, personae dcjectioncra, et vitae
Hcbraeorumde morte possenl eriperc (Exod. i)? enormitateni : qui et si relinquanl muiidum neces-
silale, omnia possident voluntate. Sunl-ci ulii qtii
Sequitur de ulliina parle spirilalis aedificii, hoc: conlemnunt niunduin et contemiiuntur a inundo,
csl, de bona opcralione, legitur in hisloria. vcterii D quales fuerunt sancii, qui. ludibria ct verhera cx-
(Levit.1) tria animaliuui genera in sacriiicio Doinini i perti, iusuper et viucula el carcercs, lapidati suiit,
offerenda, de aiiiroalibus, de pecoribus, ct de) secli suiii, tentati sunt, in occisioue gladii moriui
avibus. In his tribus animalium gcncribus, triat sunt pro Christo, per quem mundus cis crucifixus
genera operum insinuaniur. Quaedameniin agimus> erat: quia propter ipsum liiundum contemnebaiil,
ad mortificationem carnis, quaedam ad custodiain» et ipsi niundo, quia propler Christum mundus eos
\irlulis, quaedam ad ofiicium charilatis. Priraa cll abjiciebal. De his vero qui non conteranuiit mun-
uiiima agimus propter nos, media vero propteri" dum, nec conteranuniur a mundo noiv
oportet
proxiinos. Ea quaesunt ad morlificalioncro vitioruro,, exempla subjicere , quorum et in misericordia est
dcbcnt~esse laboriosa, et aspera in forlilnriiiie" niultitudo, et manifesta conversatio. Hane seciin-
aniini, et humiliatione corporis, in fame el siti, ini dam spiritus innovationero tribus roodis
oporlet
frigore et nuditale, injejuniis roultis, in charilatei comparari, scilicet abjectione propriae voluniatis,
non iicta. Quae vero sunl ad officium charilalis,,
patienlia tribulalionis, el desiderio patriae cceleslis,
debciit esse pia, raaiisuela, plena miseiicordia,, ouae tria et
ipse Salvator praescripsit, dicens : Qui
facta in hilaritate, studiose et absquc dilatione. vult venire post me.
abnegct semeiipsum et tolla.1
339 ABSALONISABBATISSPfilNCKIRSBACENSIS «10
•fTiicem sunm , el sequatur me (Luc. ix). Ahrieget J\ A mus, qnam nohis praestare dignctur Jesus Cliristns
semeiipsniii, deponemlo pfopriam vpluntalem : Deuset Domimis noster cteaior et rerieinptor, cujus
toilat crucein suam, palientiam liabendo tribulalio- regnum el iniperium pernianel in secula scculoruni.
nis: et .'seqnalur ine, dCsiderio palriae el operis Amen.
. iinilatione. Qui enim dicit se in Clirislo manere, SERMO XLIL
debet sicul ille ambulavit et ipse ambulare (/ IN FESTOSANCTI VICTOKIS.
Joan. n). Isti tttnt qui icnerunt ex magna tribulatione, et
Uliiuia innovatlo spiritus esl in carnis deposi- laverunl stolas suas, et dealbaverunt eqs in tauguine
lione, cum inebriabuniur ah uhertate domus suae, Agni (Apoc. vn). Ab inilio nascenlis Ecclesiae, quae
et torrente voluplatis suae polabit eos, cum ingrc- in sanguine justorum fundata esl et plantala, sancti
dientur in liimine luo ad videnduiii Deum deorum marlyres speclaculum facli sunt mundo, el angelis,
"in Siori. Isla spifituum iniiovatjo quaiito est excel- el hominibus. El quidem spectaculum facti sunt
leniior caeteris, tanto est coeteris magis admirabi- mundo, quando tyranni et persecutores Christi in
lis : Tuncenim superveniel quod perfectum esl, el effusipne sanguinis eorum delectati sunt: homini-
-evaciiabitur quod ex parle est. Sive enim sensus biis, cnm Jusli et fideles in pafientia eorum aedificaii
desiruetur, sive infelleclus purilicabiiur, sive dona B I siint: angelis, cum spirilus angelici de eorum vi-
gratuita perficientur et confirmabuiitur, deposilo ctoria pariler el gloria gavisi sunt: Ad hoc specla-
siquidem corpore mortis hujus sensuum alij* de- culum, fratres dilectissimi, nos invilal angelus,
struentur, et qiianlum ad usurii, et quanluiir ad Iia- qui Joaiini loquilur, et in Joaiine omnihus conser-
biluni, ut laclus qui spirilali creaturae non conve- vis, et fratribus ejus liabentibus lestimoniuin Jesu.
iiit, curii tantum in febus corpdreis ipsum oporteat Invitaf, inquam; ctim dicil :
exerccri. Alii destrueiitur quantum ad usuni, qucm i*"fisunt qui venerunt. Vos ergo qui ad spectacu-
nunc habeiil, non quaiiliuii ad habilum, ut guslus lum hoc invitali eslis.intueamini agones marly-
et odoratus. Guslus eteniiu tunc erit, illa aeterna ruin, virlutes eorum, et gloriam eofum. Iuluea-
.bealiludine saliari^ odoratus erit oflicium, in ea mini agones eorum et admiramini, quod in carne
vdelectari : "vlsus vero et auditus desiruentur quan- fragili, in yase fictili, in corpore moriis hujus, lanta
lum ad inslrumenlum, non quaiitum ad usura yel poluerunt pati supplicia. liitueamini virtuies eo-
quanltim ad habiium. Animse siquiriem beatorum rum, signa et prodigia, et mirabilia quae Deus ope-
Tlepbsiio corpore mortis, et viderit opera hominum, ratus est per eos, et in sanclis maiiyribus laudaie
: et audiuiit voces Deum laudanlium. Ad hoc ut vi- Dei beneficia. Inlueamini gloriarii eorum, qua in
deanius •quoiiiodopnrgelur inteltectus, iiecessarium C coslis perfrunntur, et imploraie eoruro subsidia.
«sl sumi de lignis Lybani ad aedificationemlempli. Nec eslis ad hoc spectaculum de longe invitali,
In ThiniaeoPlatonis scriptum asserunt, quoniam qupd prope vos demonslrafur, cum dicitur : Isti
intcllcclus solius Dei est, et admodum paucorum sunt, vere prope nos esse'dicuntur, quos oculo
honiiiium : sed si paucorum hominum est intelle- spirilali videtis, crebris ofalioliibus alloquimini,
ctus., cum multi sint horhines, consequens est ut nianibus per iiniiationem boni opcris quoquo modo
aliqui si.nl sine intelleclu. Sed inlellecluum alius atlrectatis, cordis devotione firmiter retineiis. Me-
«stex creaturis, alius ex Scripturis, alitis ex infu- rU6 prope vos, quia spiritales estis, deinonsiran-
«ione supernae verilatis. Prirous cst vulgi, secundus tur : quia spiritales viri ea quaj spifitalia suiu de
philosophi, lertius viri religiosi. Prirous omnium, prope videnl, ulpote quae diligunt, quae affeclant et
secundus mullorum, terliusesl admodum paucorum hahere concupiscunt. Temporalia vero de Ionge
hominuin. Tunc ergo inlellectus hoster piirificabi- vident, utpote quie non conCupiscunt, el qnibus
tur, cuin non per crealuras inielligemns, sed cx frui in hoe mundo rion ctipiunl, tanquam siercora
sola infusione illius sumrose verilatis, in quam et ea reputantes, ut ChristumTucrifaciam.
per quam omnia inlelligenles erimus, sicut scri- -. Hoc est qupd quando spirilalibus viris Joquilur
pitiro ost in prophetis : El erunt omnes docibiles Deus sive angelus, separat eos, et seorsum ducit a
Dei (Joan. yi). Sed et charitas lunc perficielur, Turoultu, et voliiplate sectili. Sicut Dominus Jesus
quia ncc aliud nec aliler quam debeat tunc dili-. Cbrislus, Petrum, et Jacobum, et Joannera duxit in
getiir. raontem excclsnm solos, quando fransfigurattis est
Est auiem duplex perfectio cliaritatis, una iri; coram eis (Matth. xvii), ita Dominus, qnando
constanlia diligendi, alterain intenlione dilcclionis. Moysi legein dedit, separavii eum a lurba, et in
Prima perfeclio, ul forlis sit cOntra adversaria to- caligine moniis locutus'"est"ei (Exod. xix). Eodem
: lcranda.ut paralusquissilprOCIiristo in carceromi modo locutus cst Deus cum Abrahani, lsaac, el
el in mof lem ire, et pro proxifno animan) pPnere. Jacob, et angelus cuin Helia in solitudine, quibus
Secunda, ul tanlum incensa sit, ul amplius inflam- omnibns docetur, quod lii qui spiritalia prope in-
mari non possit. Prima perfeciio est viae, secunda,, luehinr, Ipnge fieri debent a tempofalibus. Et cou-
•
patriae, Habemus Tres iiiiiovaiioiieis spiiituiun di-• fra, carnales homincs, qtii carnalia affectaiit et
stiiictas, primairi jam accepiraus", in secunda per habere cupiunt, ea oculo cordis vicino; iniueiilur.
jfratiain ambulamus, teniam vero adhuc expecia-• Sed spirilalia vident de lorige, quia si cnm carnali
2ii SERMONES. -^ SERM. XLII. IN FESTO SANCTI VICTORIS. 242
homine de sanctilale, de religione, de vila futuri /A niuut, sed funihiis peccatoruro suorum vel invili
seculi conferas, viderisei qnasi in sonvnis loqui, et • perlraliuntnr. Primo vide in luxuriosis vefum esse
oculum cordis ad ista non dirigunt, quia amore ta- quod dico, etaltende in eis ardorem libidinis, inglu-
lium non afficiunlur. Legilur de Heli sacerdote, viem ventris, luxuriam vesiium, resolulionem otio-
cujus caligaverant oculi quod non poterat videre runi, quae vincula quaedam sunt, quibus ad tor-
lucernam Dei antequam extinguerelur.(I Reg. n). roenla moriis aelernae pertrahuntur. ldem invenies
Qnod ad Iilteram sic accipiendum esl.: Quia natura in avaris, si attendas rapacitalem eortim, inliuma-
caeculieuliunvoculorum est, quod flammam lucernac niiatem, contemptum Dei, oblivionem mortis, qui-
propler niniiam clarilalem iulueri non possunl, sed bus quasi viuculis quibusdam ad pcenas geliennae-
exiiucta flarama luccrna» carbouem nieliusiiuuen- pertraliuulur. Siroiliter et in aliis peccaloribus,
lur. In ffamma vero spirilales viri inlelliguntur, quia cum dixerint, pax el securilas, lunc repen-
qui inttis arrient charitate, el foris Iucenl bona tinus eis superveniet inlcritus (/ Thess. v). Ut
operatione. Per carbonem vero qui non lucet, qui- auiem exemplo vos doceam, quoniam marlyres
que carnales accipienrii sunt. Heli ergo per quem sponle ad lormciiia venerunt, allendite iuvicii
carnales dcsigiiaotur,. non lucernam, sed carhonem marlyris nostri Vicloris roiraro victoriam, flagellis
lucernae videre potest: quia earnales homines ma- •* Bcaeditur, suspenditur eculeo, equorum rahie per
• gis aruium liabenl visnm cordis ad videndum car- rocdiam traliiiur civitateni, et in.mola pLstorali loto
nalia.quam spiritalia, proplerea quae diximus, confractus corpore, ad ullirouro gladio consiimuia-
sancti martyres spirilalibus viris prope demonstran- lus esl. Sed h;cc omnia sponte suslinuit, et est pro-
lur, cum diciuir : Isli sunl qui venerunt. batio in evirienti, quia manu angelica eductus de
Sed atlende qnod spirilalis visus cordis duas horrore carceris, sponte rediit ad locum passionis.
exigit claritates, ad hoc ut spiritaliter sanclos Sic Laurenlius insultat carnificibus, Vincenlius
Dei possit intueri. Unam exteriorem, in qua sancli invilal lorlores. Hoc Dionysius et. alii martyres
sunl cum Chrislo in palria : alteram interiorcm,. fccerunl, qui per immaiiilatem lormenlorum per-
quia justi viri per virtules inlus illuminanlur in venerunt ad socictatcm angelorum. Venerunteiiain
anima. liii enim soli qui inlus per graliam illumi- ex tribulaiione, quando superatis tortoribus pariter
liali sunt, illara claritatem per contemplalionem et tormeiitis, viclores et gloriosi arl ccelestia regrot
inluenlur, iu qua sancti manyres,et alii justi gloriosi migraveruiil. Victores plane fuerunl, et lortoribus
pariler et illuminati cum angelicis spirilibus in suis superiores effecti, quando ipsis ad gloriam
Christo vivunt. Qui ergo in tenebris est peccato- Iranslatis, illi in aelernis suppliciis demersi sunt.
rum, sanctos maftyres in claritate positos non vi- C Ubi vero et Maxiinianus, ubi Datianus, Feceniiinus,
det. Pertenebras siquidein nemo claritatem videre et alii marlyrum persecutores certe vicli sunt, et
pptest: imo per tenehras nec ipsas tenebras aliquis exlerminati usque adeo, quod nec inter morluos
videl, eo quodpcrsolam clarilatem non solura cla- memoria eorum remansit.
riias, sed et tenebrse videantur. lllumiiialuin ergo Venerunt ergo sancti martyres ad tribulationem,.
necesse esl ut habeal oculum, qui ad speciaculum venerunt ex tribulaiione, ulrunque islorum memo-
istud admiitiiur, ad quod invitali sunl illi quibus riler retinendum est, Quta pro titroque soleiinizat;
dictum est: Isli. sunt qui veneruntex magna tribu- Ecclesia. In vigiliis sanclorum martyrum recolit
latione et caetera. Ubi el recte appositum est, sunt, Ecclesia, quod sancli martyres venerunt ad iribula--
quj ad verum esse pervener.unt,.quod nec lahoiibus lioneni, quando vigiliis, jejuniis, el aliis maceratio--
frangitur, nec infirmitale cornimpilur, nec niuta- nibus carnis passiones sanctorum . quodammodo
fiilitaie transit, nec aliquo fine deficit, sed immu- imitatur. In diebus vero nataliliis eorura in gaudio
labililate semper idem, aeternitale sine fine subsi- spiritali recolit Ecclesia, quod venerunt ex magna
siit: Isii ergo sunl, qui venerunl ex magna tribula- tribulatione, dum solenniter decantat ea quae spe-
tione. Piius lanien venerunt ad tribulaiionein, 0j clant ad gloriam, sicut hodie facimus in laudem
postea ex tribulalione. Ad iribulalioneni venerunt, beati Vicloris martyris, quando dicimus : In vir-
quando tormenta passisunt.Congrue d.icitur vene-. lule lua,.Domine, laelabilur justus, posuisli super
runi, quia non. aitracii,. non coacti, sed voluntate caput ejus coronam de lapide precioso, etalia hu-
sjionianea vei)erunt ad suppjicia passionis. Sancli. jusmodi quae in laudem et veneralionem ipsius ho-
euini mariyres a,d hoc sponte nitehantur, ut in hac dierna die decantantur. Terlio videlicet in octavis
v.ta pro Christo palieiido. cilo ab hoc seculo efue- eprum solennizal Ecclesia pro futura glorificatione
renlur. Sic.tit,e, contrario carnales homines ad boc. corporum, in quibus lormenta pertulerunl. Tripli-
nituiilur, ul. fagiendo tribulalipnes hujus.vitae, riiu citer ergo pro. saticiis-mariyjibus solennizat Eccle-
in hoc seciilo i adicenlur. sia. Iu vigilia, in nalali, in oclavis eorum pro cau-
Venernnl ergp sancti viri ad tribulationem vita>; sis qtias diximus. Veneriint,ergo ex magna IribQ-
istius, fiigiiuit carnales homines tribulaliones vitae. latione.
Tiujns, nec tamen effugiunl', quia et si evadaul tri- Magna iribulatio martyrum appellatur, respectu
hulaliones magnas liujus seculi, lamen ad maxiroas aliarum tribulalioiium hujus secuii, quae respectu
ijl.as iribulalioiies xlerui supplicii,. non. dico ve- njariyrii omiies parvse non immerito essedicunttir.,.
S43 ABSALONISABBATIS SPRLNCKIRSBACENSIS SU
Dicitur aiitem pcena niariyrii magna iribulalio, A cliariialis dilualur, sed ut per. fervorem spiriins
npn propler diufiir.nitatem lemporis, quia multae sincerior et purior.elhciaiur. Stolam vero trjiim-
aliae poonteiemppre lo.iigio.rcssuni, sed riicitur hia- phalcm sancli roartyres sangiiine laverunl, quando
gna, Him propier acerhitalem, qiiia: iuhac vila passionis Chrisli imitatofes. effectLpro ipso sari-
ntilla pcena acerpior est marlyrio, lum propter. guiivem suuin furierunu Et attenrie, qnia sicut di-
effecliim, quia nulla alia poena seculr hiijiis lam cilur : quod Judas TavJt in. vino stolain snam, ita
cllicax est ad pcccatornm piirgaiionemV-Quanium-: dici potest.quod Jurias lavit in aqna stolam suani :
cunque eniiii criminosus quis -fueril, si conlritus similitcr et qnod Jurias lavit in sangninc stolani
corric et in fide Jcsu Chrisii uiartyriuiri pertulcrit, suani. Cum eniin Jurias confilcns intcrpretalur, tri-
sialiin resecato per gladimn marlyrii qtiicqnid in pliccin corifessionem disiinguere possumus, confesT
co purgaiidiim fuit, transil ad gloriam aetema! bea- sioueiii criniinis, cpnfcssionem laudis, el confessio-
iitudinis, qiiori innullo alio gencre snpplicii gcnc- iiciii fiilei. Jurias crgo qui cst confessor criniinis
rare iiiyenituf. : ' lavit in aqua stolani sinin, Jurias, qui esl confessOr
Scil quid causa?.esse potest, qiiod in pcen.a ignis lauriis el pro acceptis viiiiiiibns Dcuin lauilat ct
purgatorii, quae Tncomparabililer major: est quo-; gralias agit,Taval in vino stolaiu suam. Judas vcro
libet maiiyrio, eliam illi qui miiius peccaverunl B qui est confessor lidci uipoie bcatus Vicior et alii
noii tam ti:o pufganlur, sicut qui plus peceaverunt, nianyres, quiante reges et praesides Gdeni Christi
ef lanien per "pceriaromartyrii quse multo minor confessi suiit, lavcrunl in sanguine slolas suas,
esl purgatorio, sfalim Iiberaiitur. Sed alteiidendum Utrumque notandiirri est, quia dicittir laverunl
quod pccna maftyrii purgaloria cst, et meritoria, slolas stias etdealbaveruut eas, lavalio eiiini specla t
pteiia purgalorii ignis purgatoria, ctnon rneiTto- ad peccaioruiii.Temissionem. Siqnidem lunc remis-
ria : poeiia gcheriuae nec ptirgatoiia nec rocriioria. sioiiem peccaTortiiii cohseculi smit, cum in passio-
Poena roariyrii ptirgatoria cst proplerpassionein, nibus suis corpora sua in saiiguirie stto abluerun!,
qiiain uiartyr palitur : ineriloria est prOpter aclio- Dealbatio vero spectatad glorificatioiiero co7porum,
neni, qua sustinet mariyrium. Sustinere eniiii agjre quam sancti martyres cxpeciant in Tutitfo. Ilanc
cst. iNec csl alia aclio lam efTicax ad mefendur», eleniro gloiificalionem saiiguiiiem suiim fundcndo-
quam lionin stalim iu ipso marlyrio nverelur purga- meruerunl, et propterea dealbaveruuf slolas suas
j'i, et consuroniatp roariyrio ad gloriam trahsferri. in saiiguine Agni. Illnd forte mdvere poiest aliqucin
Scd ignis ptirgalbria purgalbrij quidehi est, quia quod riicitur : Laveruni stoliis suasin sanguiue
piirgatur quis caro paiiemlo, sed non esl rtieritoria, A^rii, cum potius in proprio' sangiiine laverunt ct
' dcalbaveriuit eas sed non
qnianiliilniereiiirquis, qiiisustiiietcam ageiido.cum ; imineriiosangiiissaiicio-
post hanc vitam nori sit locus merendi : et ideo ali- - rum martyrtiiiirsangiiis Agni, sive Christi esse di-
qiicm lilierari de pcena purgatorii, non est rie mc- citur, qui siint inembra Christi. Sicnt enim sanguis
rito JiOminis, setl de sola orriinaiione divinae vo- qni fluil de hiaiiu tua vel de latere, vel quocnnque
liiniatis/Quoil vefo pcena gelicnnne nec purgatorh alio merabrp, vere sanguis uitis dicitur esse, ita
nec meriioria estj constat, qtiia ncrao qiii pcenae et sanguis ille qtii fluxh de merobiis Cliristi, sci-
illi adilicitis fiierll~ ab ea polest ultra liberari. Hce.tbeato Vjctore, et aliis roariyribus vere sanguis
Sicul ergo praediximus : Venefuntex magHaTri- Agni esse perhibetur. Vel ideo sanguis saiictofum-
hulatibne, eiTavemnt stolas suas. Slola genus ves- niarlynim, sanguis Agni esse riicilnr, qnia iu mar-
liinenti, et possumus triplicem stolara distinguere. tyrio euni Christo obtulerunt. Potcsteiiain per san-
Quia cst sioJa peenitenlialis, stoia mipiialis, stola giiinemAghi inlelligi virtus passionis Ghristi cum
iritiiiiphalis. Slola pccniientialis cst satisfactio dicitur : Laverunl stolas suas in sanguineAgni. Me-
peccali, de qua -dicitur : Ciio pfoferle stolaro pri- rilo etenini passionis Chiisli ahluii simt sancti
iiiairi, cl inritiite illuin (Luc. xv). Slola nuptialis est martyres, id est, a peccatis suis riiundaii. Ejusdera
dileclio Dei ef prOximi, de qtia slola scripturo est JJ eliam passionis merito dealbati suni, quii per eam
de Juria : Lavabit in yino slolam stiam,' et iri san- glorificatioiiem corporum in futura yiia consequen-
giiifte Uv;c palliuhi suurii (Gene. XLIX).Stola vero tur. Et hoc est quod dicitur, laverunt stolas suas et
tritiniplialis iiiqua sancli marlyres Triumpliaveruht, dealbaveruht eas Tn sanguine Agni, id est iri vir-
intliimenliim est cbrporis, de qua hic dicitur : La- tule passionis Chrisii, cujus meritoet in praesenli
verunt siolas suas in sangninc Agiii. Stola pceni- peccatortim remissionem, ct in futuro glorificalio-
icntialis lavaiur Jaqiia, qiiaiido peccaipr peccata sua nero corporum asseculi suril.
plangit, et ubertaie lachryroaruirt prxveriit fulu-' Nemo enim quanlumcunqiiejustus futuram glo-
nim fleliim el slridorem deiitium. Stolariuplialis riam polest promereri,, et ideo totuni illtid boniim
lavatur in Vino, ctiui sancius vir diligens Deuin el quod in alia vita sancti expeclant, totum est de
proxinitini, per fervorem spiriius devotiof ct magis gralia, el de nierito passionis Ghristi. Ncmo qnic-
afdens efficiiur Fervor enim spiritus vinnm illud quid boni faciat, quicquid snpplicii patiatuf, mereri
est, de quo cliitricliiius iri Evangelio dicit : Tu poiest fuluram gloriam, ita quod ei qiiasi dc jure'
autcin servasu viniiin boiitim usqiie adlmc {Joau. u). deheatur, velquasi Dcus ei injufiam facial, si iion
Dicitur autem ciiarilas lavari vitio, npnul liiaciila dederit. Quod hac ralione osteudi potest : Omnia
513 SERMONES. —' SERM. XLIH. IN ASSUMPTIONE B. VIRGINIS MARLE. 5*6
houa quae facimus, dona Dei sunt, et ideo per ea A . missain esse inteliigebant. Primani liujus noctis
non obligatur nobis Deus, sed nos magis Deo. Naro vigilam servabant Noe el cxieri illius lemporis, qui
cnm aliquis doiia tribuil alicni.certum est non illum occulla inspiratione fuerunl illuminali: secundam
qui dat, sed illuin qui accipit obligari. Recle ergo Moyses ct alii sancti patres, qui per legem spiri-
lavationem el dealbationem sancti manyres expec- laliier fuerurit eruditi : tertiam prophelae, qui bea-
lant de nierilo passionis, quam de propriis merilis tain Virginem nascituram prxdixerunt : quartam
liabere iion possunl sicut pvaediximus.Sed quid spe- sancti illi, qui velut in puncto jam crumpcnlis au-
ciale roanyribus aUribuilur, cum dicitur : Iavertint rorae consiiluli, non solum ipsam, sed el Christum
• siolas suas, et dealbaveruni eas in sanguine Agni, de ea nascilurum videre ardentissime geslieruiir,
ciini non soliini ipsi, veruni etiam virgines, confes- sicul Anna, Elizabet, Simeon ille juslus, et caetcri
sores, et casleri jnsli merilo passionis Ghtisli-sint qui expeclabant reriemplionem Israci. Et ut illam
loti a peccalis, el glorificati. Sed aliud est dicere, figuris fuisse praesignaiara per exempla oslenda-
Christus lavil slolas eoruni in sanguine sno, et roiis, quaenam alia fuit columbailla, quae dc arca
aliud, ipsi laverunt slolas suas in sanguiiie Christi. Noe teinpore diluvii cgressa ramum virenlis olivas
Omnes enim justos virlute passionis suae Chrislus in illam detulii? (Gene. vui.j Colutnba ctenim da
lavit et dealbavit, sed soli iuartyrcs se ipsos lave- j. arca Noe, Maria est de Ecclesia oiia, quae rainuin
runt, el dealbaveruul iu sanguine Agni : quia san- olivae leropore diluvii in illam rclulit, q-uia aquis
guineni suum quodammorio sangtiini Chrisli coro- viliorum niuiidum involveutitms, Christum de so
miscuerunt, et in lide passionis ejus ad ipsius simi- incarnaltira iiiEcelesia effiidil. Qui ramus bene vi-
liluriinem corpora sua sanguine perfuderunt. Prius rcntis olivaej qnae siguum pacis et concordiae esse
autem dicitur laverunt, posiea dealbaverunt, qtiia dicilur, quia Christus pacificavil ea quse in ccel»
sicut scriptum est : Tempora rcgnandi non possunt suntetin lerra, solvens iiiedium parielero inirolci-
pratvenire tempora paticndi. Et propterea sancti liarum in earne sua. De ipsa quoquc Job oraculunv
mariyres per anguslam viam marlyrii incesserunt, lextiil, dicens : Habet argeiilum venarum stiarum
ul co ipso nobis osienderenl quoniam per riiultas principia, et auro locus est in quo conflatur (Job.
tribulationes, iler nobis esl ad cwluin. Quo itincre xxvm). Argenlum quippe fuit Chrisii humaiiitas,
gradientes si in hac vita eorum fuerinvus imilato- quae a sanctis patribus tanqiiam a venis qtiibusdani
re^, in futura viia erimus gloriae consortes, prae- secundum carnem successive descendit. Aurtiiu
slanlc Domino noslro Jesu Christo.cujus regnuro et vero, Verbi fuil divinitas : et ejus conflationis lo-
iinperium permanel in secula seculorum. Anien. cus, beala DeiGenilrix in qua Spirilus sanclus inef-
SERMO XLIII. ' fabili operatione divinam el humaiiain iiaturaui, iu
C
•Hl ASSUMP.TlOSE GLORIOS^ VJliGlNlS
MAIU.E. unam pcrsonam conflavit.
Qum est ista quw progreditur, quasi aurora con- Virga quoque Moysi per quara fecit sjgna iu
tnrgens, pulchra ut luna, electa ut sol ? (Canti. vi.) iEgypto (Exod. iv), Maria est, perquaro Deus
Ordinein rcparationis nosirae diligenler advertenii, fecit niirabilia in rouiido, e quibus unum de
videntur quaedam saluiis nostrae radiasse principia, uiaximis est quod versa in coluhrtim dracones
cum beala Dei Genilrix velut aurora diei jam emi- jEgypiioiiiin devoravit : quia cum de se Cliristura
nentis praenuncia, ortu suo mundo illnxit, et noctis in simililudine carnis pcccati genuit, omnia cri-
praecedcnlis facla terniinns, primitias quasdam spi- Tnina, onincs haercses iropiorum qnae yEgypto liuju*
rilus, et donagratiarum singularitcr accepit. Ipsa mundi illudebant, turo virtute prolis, lum exeinplo
elenim mejio quodam noclis et diei exorla csl suaesanclitatis delevit. Nec aliara puto per amygda-
eonfinio cuni letra mortis et peccati caligine, mun- lum illam significari, de qua Salomon loquitnr di-
dum involvenle ante solis ortum, id cst Ghrisli cens: Florebit amygdalus,et impinguabitur locusta,
adventum, mundo apparuil, ut paulaiini cresceme riissipabitur caparis (Eccl. xu). Amygrialus ciiim
himine, nox auroram, aurora vero solem produce- quae ante caeleras floret arbores, Mariam significal,
"
rel, qui exortus non soluro ea quae in ccelo siml, quaeprae caeteris sanctis, floribus virlutuin emicuit,
sed et qu.T. in terra lumine clarilatis illustiaret. imo et ante cajtcros flofem illuni specie el odoro
Cerie nox adroodum longa ab Eva usquead Ma- excellcnleiii, Chrisluro videlicet de se prolulit qui
riam decucurrit, quae lieet peccatoruin lenebris dicil: Ego sum flos campi, et lilium convallium
esset obscura, suis lamen vigiliis quasi fulgoribus (Cant. u). In hujus orlu irapinguata cst loctista,
quibusdam disiinguebaiur : quarum prima fuil il- quia instabilis gentilitar, foecunda est per gratiaiu :
luminatio occullae inspiralionis : secunda, sanctio et dissipalus est caparis, quia Judaea aculeis pecca-
legalis eruditionis : tertia, ceiiitudo proplictic;e lorum spinosa, a piugueriine spiritali vacua perroan-
pra?nunciatioiiis : qttaria vchemens desiderium jam sit. Sic in arca icstamenli, quae operiebalur auro
adimplenriae promissionis. Has noctis vigilias ob- purissiii.o significala est, ul ila loquar, Maria et
servabaut sancli ab initio, non dico super gregem ejus virginitas. In rubo ardente et non adusto, Ma-
stiiiiii, sed quando hanc auroram aspiccreni, sicubi ria et ejus fcecundilas. In throno Salomonis, cul
parcret, si usquam sui proferrel judicia, quia hanc alius in universis regnis comparari nori poteiat,.
et rebus mystjcis piacfiguralain, et prophetis pro- significala esl Marise regalis sublimitas. Tot ergpr.
"
317 ABSALONIS ABBATIS SpRINCilRSBACENSIS , 248
rebui niysticls, cl yaticiniis desigiialarii Saloroon ~ A Miria inatrejuxla crucem, el per labores pceniteii-
yidens iit Spiiitu, iii vocem arimiraiionis erumpit, liat!passionein Chfisti quantuiu vales imitare, a te
dicens: Qum est islaqum progredilur, etc. Possunt ipso crucialibns exigens, quod inale vivendo cruci-
iria ista, aurora, liuia, sol, MarUe,sic adaplari, iit fixum denegasti. Tntuere delicta lua, et meniento
.aurofa ejus nalivilaleni, luna illain Spirilus sancli, unrie excideris, sic laroen ea rcspice, ne tristicia
quse in ipsa fuit pbumbratioiieni, sol verp gloriosam yel difiidenlia absorbearis; sic porta crucera latro-
ejus assnmptionein respiciai, Ideo autem aurora iiis, ut paradisum expectes de promisso Salvaloris.
nalivilaii cjus congruit, quia illa surgente iiuodam- Sunl eniin noiinulli, quipeccaia sua nimia lucein-
inodo, el nox luchla, et djes virietiir obscura, Et luenlur, et hi prae ina,giiiludinc scelcruin desperant
«olet plerunque per noclem mprtalis vilae fragilitas de veiiia.
designari, sicut scriplum esl: Aiiima inea desiriera- Alii sunt qui miniina ca luce respiciunt, et duni,
vit te in nocte (Psal. xu). Et per diein divinae gra prava vel nulla ea reputant, seroper duranl in cul-
tiae ilitiininaiio, leste Paulp, qui dicit: Nox praeces- pa. Sed vere pce.niieiiies temperala luce debent
sil, dies a.iitem appropiiiqiiayii(jTom.xni).-Nasceiile peccala sua iutucri, ut sic per laincnta ea dcfleant,
ergo Maria quasi aurora qnaedam su.rrexil, quiaei iit spem coiicipjendp pceiiiteiuiae priiiiiuin se asse-
iioxhiiinanaefragilitaiisirt eafuitiucidapergratian), M culuro^ coufidant.
et dies ilivinae graiiae qupdaiiiraodo pbscuralus fuil Ilanc prjeHilenliaeformaro pracsignavit nobis pa-
.per.fragilera na.tuiaiii, Pulcbra quoqucut luna pro- iriarcha Jacob, qui bencriictioneni patris volens liae-
jiter hoc esse dicitur, quouiain sicut luna in se na- rediiare, tulil de grege duos hoedos opiimos, pelli-
turaliter obscura suscepio in se solis radio, alieno culasque eoniii" circuindcdii manibus, et colli uuda
lumiiieacceriditui'; sic Maria in morlali adhuc cpr- prolcxit, indulusque vestibiis Esau valde bonis, ad
pore cpnstiluta, snjic.eplaiii se Spirtiu sancto, tan- patrem ingressus est; a qup aiirectatiis, ettaudem
quam sumniiB il.lius majesiaiis radio, vero lumine beneilicttone est confirraatus (Gen. xxvu). Hced.i
JJei FiliofoaciindaHir; luna lucel de nocle, et tene- quippe opera sunt poenitcntise, quibxis Deus Paief
bras ejus iuiiniiiuU, et Maria Spjritu sancto foeciin- libenter vescitur, qui debeiit decoqui aqua lachry-;
data leitebras peccatoiiim abslergit. Sicul antem marum et igiie trihtilaiLonis. Pelliculae hoe.dofuro
luna lucct de npcte, ita et sol lucet de die. Per stinl nioriificaiio carnis, et abjeclio propria? yoliin-
iliem aiiieui quandoque cliiriias fulurae vitaedesigna- tafis, quas Jacoh debel circundare nianibus: quia
tur, iit ihi: Quoiiiani meliordies una in atriis luis verus supplaniator vitiofuin nihil debel habcre in
super lriilUa (Psql. LXXJIII):. Recte ergo elecfa iit s«I „ operibus pcenitcntiae, quod canii placeat, vel quod
esse dicilur be.ata virgo Maiia, quia sicut sol clari- propriani deleplat voluntaiem. Proteclio colli, caur
Tale lumiiiis et majOriiate caeteiis syderibus aiite- tela cstfuluri. Vesles verp Esau id esl peccatoris,
ferlur,sic in cpulesti.sviiie.g.vudio illa sanclis omni- vitiis criminir.ii hispidi etpilnsi, quibus Jacoh debet
hus jocuiiditate et gloria suprapoiiiiur. Ftiil ergo indui, stint honeslas vitie, el niaturilas riiscipiina'.
quusi aurota coiisufgeiis in naliviiale, pulclira rit Qui eniiri vere vull supplantare yiiia, opoiiet ui per
luna in illa, Spirilus sancii pbiiriibraiionc, elecla ut lioiiestatem viUe, quod carnale esl in se occidat, et
sol in sua assiiiuptione. matura conversatioue proxiinorum oculos forisnou
Sed adhuc moriicum auroram istam iii.spiciainus. offendai. Quibus gestis adI patrem ingrediiur affe-
Iiiveniiiius in ea tria quaedam qux nostrae aerillica- ctu devoiionis, allrectatui' a patrc iiisliiictu secrci;t
tioui proficiant, scilicet terminum soporis, princi- inspiralionis, landem henedicitur ab illopraeuiio
pium oneris, et indicium sereni. Solent eriim fortes acternaeremuneralipnis.
operarii, surgente aufora, desoirinosurgere, et quasi Hahes nunc in aufora noslra, lefiniiiiiin soporis,
eereuo illuc.escente: exire ad opus suum, ne forte vide nunc principiuin operis. Esl autem prlncipiuiii
veniens Palerfaiiiilias inveniat eos siantes iu, (prp. opcris in aurora exemplum viiae aclivae in Maria,
ociosos. Unrie rcx Salomon bac aurora ponitfinem 0 idon.eum yalde hujus rei exempluni. In illa esl quas
sopori, et exif ad opiis sutim, intuelur speciosam, niplici activae vitoe genere iiiveiiilur eiiituisse, quo-
iniratur iniiiiaCulalani, laudal Mariaro, dicens: Quae ruin priiiuiin jocundiim, seciindum euriosiim, ter-
est ista quae progreditur et caelera. Ut auiem mo- lium iachrymosuni potesi appellari. Ad priHiuin per-
raliler tria ista intelligamus, polesl referrl terininus lineni operailla quae heala Virgo infanlioe Salyaio-
soporis ad pceiiiieiiliam, priiicipiuni operis ad acti- fis exhibuit, qualiafuerunl, illuri) geslare brachiis,
vain, iiidiciuiu sereni ad conteroplativani. Si vis ha- laciareet pascere; paqhis inyolvefe, quaeomnia et
bere formaiii pceriitenlis inMaria, lege eam sianlem suavia el dulcia ac plena jocundiiaiis extiternui.
juxta crticem. Si vis habere formain activi, lege Ad secunduiii genus activ;« pcifiiient purificaiio in
illara Elizabeth visitanlcra. Si vis habere formain teii)plo,T)OSliaruni oblafio, yisiiatio Elizabeth, pe-
contciiiplalivi, lcge eain cum apostolis oraulem in regrinatio in iJigypto, et hujusroorii quaeplena fuisse
coeiiaculo, cuin Gabriele colloqueiiteni in cubiculo. curae et laboris ncmo est qui ainbigal. AdTeriiuiii
Quicunque ergo criminum sopore jaces depressus, pertinent Opera illa Mariae, qua? plena fueruiit do-
exeroploregis Israel poneetiu finem sopori, exper- loris et miseriae, ul puta astare cfucifixo, plangere
giicere et huc usijue dormisse sufiiciat, sta ctini; mortuum, declinatio persecutiouum, et caetera his
249 SERMONES. — SERM. XLIV. 1N ASSUMPTIONE B. VIRGINIS MARLE. 2S0
similia. Tu crgo qai vis essc activus, sed non potes» A futura. Prima est in erealuris, secunda in Seri-
primum genus aclivae Vitaeallingei-e, quia supra te pturis, terlia in secrelis divinis. Prima esl investi-
es", neque leiiium, quia ainarum esl, saltem me- galionis, secnnda illuminationis, tertia admiratio-
diiiro, quod ciiriostim diximus, velis altenlare, et nis. Priroa est quando per creaturas Crealor inqui-
cmn heato Job eslo oculus caeco, pcs claudo, pater ritur, et invisibilia Dei per ea quae facla sunt in-
paiiperum, consolalor pupillorum (Job xxm). Yide tellecta conspiciuiilur. Quem modum contemplandi
si Chiistum peregrinum coinpulisti inlrare, si cae- etiam philosophi gentium habuerunt, sicut Arislo-
cum iiiendicaiileni juxta viam misericorditer respe- tcles qui in theologia sua causas rerum, imo cau-
xisti, si vulneratum qui incidil in lalrones cnm sa- . sarum causas investigans, unam causam supremam
cerdote ei levita non praeteristi, si in ciirara illitis repcril, cujus nulla alia causa, sed ipsa omiihiin
erogasti denarios: quia btec sunt inlirnia Chrisli causarum causa fuerat, de qua idem dixit: 0 causa
rocrabra per quae Deus viill libi operari salulem, ct causariim, fac rae tibi acceplabilem. Secunda qusc
illis per te impendi consolationem. Certe pTeronqtie est in Scripturis, fit, quando animus vel legendo ad
solel accidere ut membro quod vulnere, fraclura cognilioneii), vel orando ad devolioncm illuminatur.
ailustiohe, vellivore ailreclalura fuerit, molliofa Tcrlia vero fn dum ineffabilia Dei mysteria, quaj
B
fomenta, et curam medicinalem majorem adhibea- animus humanus ralione non valet comprehendere,
mus: Similiter csl in Cbristo et Ecclesia, quia iulir- snpra se facta inluetur et retractal devota admira-
ma membra sua raajori obsequio vult foveri. Unde tione, quale esl quod manens Virgo filium peperit,
iii vanura jactat silentiura clauslri, ponrius diei et quod Verbum Dei carnem assumpsit, quod iminor-
;csius, oratioues, obsecrationes, qui affeclu com- lalis est mortuus, quod lemporalis factus est aeier-
passionis necessitatibus aliorum nescit inclinari. nus, et liujusmodi qme ratioiii magis sunl admiranda
Keqiic eniiii dedignalur esse Anna cum Phenenna, quam perspicua. Hunc conteroplandi niodmn beata
non Raehel cum Lia, non Joaunes cuin Cepha, non Maria habuisse legiiur, ctim ipsa dixit ad angelnm :
Maria cum M.irtha, non dextera cum laeva, non con-r Quomodo fial istud, angelc,quoiiiam virum non co-
teniplaiiva cum activa, quarum ulraque iu beala gnosco (Luc. i). Keque enim hoc dubilando dixit,
sed rei maguitudinem admirando. Quem etiam con-
virgineSIaria aurorae npstrae excellenter fuil.
teraplandi inodiim fbrie Job habuit cuni dicerct :
Conlemplaiiva siquiderii esl sereniias illa, quae
Elegil suspendium aniraa mea, et roortem ossa mea
cuui aurpra nostra apparuii, idep serenocomparata,
(Job vu). Suspendium quippe eligere est, secretis
qtiia tranquilla est el qnieta, quia habilat in silen- ccelestibus per admiraiionem inhaerere. Ihec est
lio a perlurbalionihus seculi leuge est remota. Unde
pars Maria quae nec in fulura vila auferetur
cl diclum est, quod Maria opiimam panem elegit,' C opliina ab ea, ubi quanto faniiliarius secretis divinis ad-
quae non auferelur ab ea. Oplimam dixit, npn fcli-
bo.iium niillitur, lanto ferventius ea adroiratur. Prima quae
ciorem forle, sed suaviprem: quia quando- est in
el secundum hoc nomen com- crealuris, auferelur, quia est imperfeclionis,
que suave appellalur, id csl, ex parte : terlia est perfectionis, quae in hac
paiationis electi ve, 11011comparative accipiendum esl.
vita iiichoatur, et in futura perficilur, ubi erit ad-
Sic enim conlempialiva eslsuavis qupd non acliva, niiralio
jocunda, et jocunditas admiranda, praepa-
cum poiiuslahoriosaetgravissit.lllud poiiusropvere rata cohacredibus Christi, qui in sanclorum
non aufcrelur ab ea, regno
potest, quod subjungitur, quae sunt ascripti, quod nobis praeslare dignetur ipse
Sicuteniro alia est affeclio animirciuriesirieranlis, ct Jesus Chfislus, el iroperiuro perroanet
cujus regnum
alia affeciioaniiiiiipsarc ppiientis, sicalius est sensus in secula seculoruin. Amen.
poiiiiduniodo,ratiir,etaliusdumgus.iatur. Sioutaliaest SERMO XLIV.
visio imaginaria dormienlis et alia visio praesenlaria GI.0R10S/E
1NA.SSUMFT10NE VIRGINIS MARl/E.
vigiiaulis, sic alia est contemplalip btijiis viiaequae fil
Revertere, revertere, Sunamitis, revettere, reverlere,
in cnigmale, et alia fulurae quae erit in spe. Sicut ut intueariiur te
(Cant, vi). Hodie, fralres dilectis-
ergo fides evacuahifur, sic et spes in fuluro non D simi, ad commune gaudium ea quae in cceloel quae
erit: sicut scientia destruelur, ita el contemplalio in lerra
iiivenitur, cum beata Dei Genitiix mundi
hujus vilae auferetur. Quod ergo dicilur quod 110.11 agone consuromato, ad consessum Dei Patris assu-
aufcrclur ab ea , ad staiuin piaeseiitis viiae re- milur, cl fcstivus.
angelorum chorus ei occurrit,
spicit, non futurae. Cum euiiu coiilcuiplativa ad maire Ecclesia cuni laudibus eam prosequente.
Deura, activa ad proximuro. pertineai, potest in liac M.igua nimirum Iacliciacmaleria ubi Filius Dei,
vita auferri activa, quia rieesse poicst facultas et Verbtiui Patris, illam
reginam inter choros virgi-
possibilitas bene operandi ad proxiniuni. Sed in num speciosam, in cmictis tribubus Israel pr;r-
hac vita non potest auferri conieniplaiiva, quia in eleclain, in cellain suam vinariam iiitroduxit, divi-
quocuuque slalu hujus vilae sil homo, habet facul- lias ccelestis Jeiusalem ei commuiiicaus, in qua re-
tatem contemplaiidi Deum. gnal Rex regum et Doniiiius domiiiantiura. Meque
Vel si velimus referre ad stalum fulurae vilae, tauieii iilura irapari praeconio exlollendum dixeriro,
quoddictum esl non auferetur ab ea, ponamus tres ulpote divitiis copiostim, bouilate beiiignum, sa-
species coiitemplationis, quarum dute primae au- pientia disertum, potestaie ctinclis vivenlibus tre-
Jieruniur in hac vita, terlia vero niaaet in hac et iu niendum, gencre illusueni, forraa desiderabileitt
2»1 I ABSALONJS ABBATIS SPRINCKmSBACENSIS S52
immensitate incompreliensibilem, jeternitaie inde-i A Seciinda sessioest inmenleraiionali, Deibabitatio,
ficlenlem, cujus imperium aitiiigit a mafi usqiie ail de<juain Ganiicis : Cum esset rex in accubitusno,
mare, et a fjqmine usque ad lerminos orbis teira- hardus rnea odorem dedit (Canl. n). Rex qijippc in
Tiim. talis ilaqiic talem alloqnittir, ul venial bor- acctibiiu suo est, cum menti insidet per quietem
taltir, rogfit: nt no» differat iniroire in cubictilum conleiriplationis : .nardus dat otlorem, eurn ex sua-
suiim.ut reverlaliir de terra ad cceli curiam, de vitate boni operis proximus proyocalur ad aeniula-
cxilio ad patriam, de niorlc ad vilam, de miseria tionem viriutis. .Tcrlia vero sessio est Verbi Incar-
ad gloriani. Sed quoeest liaecyirgo singirlaris ii: q.ua rialio, de qua dicitur : Tu cognovisli sessionem
stiiiimitmajestaiiaiiep complaciiitj utadaeterni Regis niearn, et resurrectionem meam (Psal, cxxxviii)..
,coiisessuiii lipdieassiimaUir, et diademafegni.vimo rc* Primai ergo sessioiiis spliiiin est fabrica bujus
gnoriim diadeinalaaccipiat, ne soliim regiiia mundi, niundi.seciindai sessioiiisvsoliuin cst anima jusij,
sed etiam 'ctelprum: regiha meriio debeat appel- -terti8e;iessipnrs soliumesl uleius yirgiiiis. Pfirhum
jariv* v; vL-^.y -:;.._,: >'..':.;. "'"< ' solitiivivpst exceisum, prppter dignitatem conililio-
'- Ipsa est Maria uiriqiie regno admodum necessa- nis': seciindtini esl elevalum, propler prserogalivam
; ria. Et:lefris qimlem regiiia ha;c omniiio appeicnda, viriiiiis : lertium, lioc esi bealae Virginis ilialamns,
.qiia; in yialiiijus seculi, imo viloe liujiis disperidio B ! siiperexallaliim propter unionem Verbi el liuinaui-
tiiplici seinita poenileiites ad Deiim convertil, vide- laiis. IIujus terlii solii aliitudinem propbeta yidens
:licet inierveniu reconeiliationis.exemplo imitatio- in spifitu,. dicebai : Vidi Dominum sedentem snper
jiis, ct airxilio proteeiionis : qiialeniis peccaioii in- solium exceisiiin et devalum (Isri. n). Subintellige
• lercedeiido iiiipeiret veniarri,
ignoranti exemplo bene eiiani superexaltainm, et assigna beaiaa Virgini tria
vivendi oslendatdisoiplinani, fortiter ageiidr opem lioec.vNon euim dcfuit eidigniias conditioiiis, pro
impendendp praslel flcliiciani. 0 Maria, o marrs qua solium ejus fuil excelsum : non piserogativa
: slplla, <iti33recle vianies dirigis, erraiites virluiisjprp qna fuit per gratiam elevattim : lionFilii
feducis,
•periclitaotes ad porlnm saluiis rcstiltiis. Jtiste m:i- .Dei in se susceptio, pro qua stiperexaliaium et
ris; sielia appeHala e.s, 'qiise rationc qnadain simili- plena eratdomus, hoc est Ecclesia majestale.ejus
tuiliiiis, sicut jiia mari rta et tu rriuiido profuiura quia de pleniludine ejus omnes accipimus, et ea
eras.Plaiieipsa,quam dixiriius, niaris Stellaitribus qiia; sub ipso sedenie vel so|io erant, iio.cesi, an-
-iiiodis stellis CKiefis praeminere inveiiitiirv videlicel geiica etliuifiana naliirav replebahl lempluin, boc
iumiriis comiriunibne. :est cohsumrnabant, tepipluin illud loquor fuinain
:-jiltitudiiieV iminobiliiaie^el
Altrtu.dine;"qiiia in yciiice iriundi posila, sicut ca- . p.assumi qupd primo faclum csl ex iiovem ordinibus
pul membris, ita et illa coeteris slellis super exioi- V angeloruin.
lilur. Unde et poeta dicit : Hic veflex nobis; Vis eliam videre immobilem maris slellani, lo-
semper sublimis, at illum (lioc esl ejus oppositum). qupr bealam virginem Mariam? Verte ergo visuih
Sub pedibus styx atra videl mancsque profnndi. liri- ad caeieros lilios bomintim, qni spa mobilitate cor-
- mobililale.quoniam
quasi in cenlro tirmamenli toiir Tuernnt, et sic videre poleris qualiter immobilis
sli ula cxleris vario motu modoadoccasunilenden- illa immulata permansit. Qiiadripaf iito qnippe motu
"
libns, ipsa iirimobilis persislit. Coniniunione lumi- lionro a sua stabililate motus esl per superbiam,
nis, quia caelcris vicissim lumen sutim praebenllbus, per inconstantiam, per impeenilentiani, pef impa-
lisec sine vicissiludine, sempcr aeqirali radio, qnari-. lieniiaip. Pt-r superbiam motus est, quandO prse-
liim in se esl, cnnclis vivenlibns claritatem effndil. ceptum, Dei praivaricalof contempsit : per incoii-
Ilaec de stclla, sed illa eadem diligens invesiigalor slanliam, quando tentalioni:se.rpeiitis succiilrui1: pcr
invcnics in Maria. iinpojnitentiam, qiiando peccaltiiii suiim obstinaiifs-
Universis quippe crealuris quae in coelo sunt ett excusavit..': per iiiipalieniiain, q.uando inter flagella
quac in terra, illa esl altior : quia caeieri saiictii diyinae ultionis rebellis niurmuravjt. Nonne ab bis.
ntigrantcs secundum meriti rnoduin recipiuhiur in- U omhibus iiiimunis tibi yidcBiiiir Maria?'Si proposi-
ler clioros angelorurn, Maria vero excellerili qua-..; /lum, si actum vel animani ejus consitleres, ijisa
dam majestate gloriae cxallatur stipef cboros ange-. deiiiiihi est iinriiobile illud caslellurn quod intravit
ioiuni. Yis viderc Mariam caeleris sanclis allioreni? > Jesus, cTim mulier quoedam Martlia nomine exceplt
'
Vnli, inquit isaias, Dominum scdentem super so- illum iri doniiim suam (Luc. x). Quadriparlilo plane
liuni excelsum cl elevatum, et plena erat domtisi robore eastellum hoc stat imiiiobile, videiicel fossa,
'
lnajesl-.ile ejus,-et quas sub ipso erant replebant 1 flumine, iiiuro, et colle. Hxc ertim sunl qua; omnem
teinpliiiii (Jsa. nj. Certe hoc solium excelsum ett hiunilionem insuperalam reddiint et iiiimobilein,
elevatiiin fecievidebor inlerpretafi Virginisuterum, inullo magis caslellum illiid quod intravit Jesus,
sessiOneni sedeiitis, iiiysteiitim Incariiationis: Vidi, priiicipem luijus mundi et arniatiim forlem debella-
inquit, Doiniiiuni sedeiitem super soliuiii excelsuiii.. luriis. In fossa ergo nbi ejecta htinio in unuin ten-
Adverte si placei tres Doniini sessiones, et tfiai ditur, virlus figuralur bumilitalis, sicut per Isaisai
solia pro niimero sessionum. Pfiina ejus sessio> dieiiiir ilngredere pelram, abscondere in fossa afacie
f.featuraS peffectio, de qini dicitur : quia requieviil fufpfis Doniini:, et a gforia: inajeslatis^us (ha.
Detis dfe septinia ab opere qtioJ patrarat (G«ii. i). ji). lii fluhiiiie, qnod in laliim se diffundst,
255 .SERMONES.— SERM. XLIV. IN ASSUMPTIONE B. VIRGINIS MARLE. 254-
latiltido studiosaebonocoperationisintelligitur, sicut 4 Et mens qttidem sana recle pronuntiare videbitur, -
Joh dicit :Quj scrutatui profunda fluviprum, et ab- quia in poenalilalis exilio habel aliquid de lio-
s;-oudiia in lucein producit (Job xxvm). Muri lirmilas, inine jumentum amplius. Dum eniin jumenlum
inlegrilas virginitalis.sicul in Ezechjele: Vidi.inqnil, primo vitas suoe capit inilium, seipsum quodam-
el eccemiirusin circuilti doiiiusuiiu'ique(Ezef/). XL), modo regit, calcal tcrram , el super eani gradiiur,
ctijns doimis, nisi illitis quatii supra casirum ap- naturali vestitur babitu, sine adniiniculo alierius
pellavimus: sicut enim Dei virtus virginalem au- accipit snflicientiam natuia;. Cum e converso
jam inlroivil quo murum caslitalis ejus non cffre- liomo naius de muliere, impolens stii, nudus cor-
git. ln collis celsiiudine, sublimilas stiperni desi- pore , alieno indigcns auxilio , peccalis onustus ,
derii ac devolionis, sicul per Isaiam dicitur : Super viitutis vacutis, et omni plenus miseria efftindatur
inontcm excelsum ascende tu, qtii evangeljzas super tenam. Scd uiinam buic exilio siifliccret
Sion (Isa. XL). 0 castrum forte, castrum immo- maliiia sua, ne adbuc miserabilius dejicereiur in
bilc, ubi humilitas superbiani, operatio desidiam exilium voluptatis , lantis enim primi exilii val-
expugnat, jntegritas corruplionem , saneti desi- lalus miseriis voluptate quaerit redimere quod pa-
derii devolio vanilatem. Multo magis tamen fiet libi litiir, ul dttm volupiale inulcetur corpus, tolera-
niiialdle, si bujus caslelli incolas vclis adTertere, 6' bilior flal sarcina pcenalitalis quam porlat. Vult
Mariham scilicet el Mariam. Marlba igitur civis iiaque preliosa indui, molli slrato (juiescere , fer-
Imjus easielli, sollicimdo esl boni operis : Maria , culaiiabcre exquisiia.eifluereillicitisdesidcriis, loqui
dulcedo divinse inspirationis. Domus Marthae pnra scurrilia, operari turpia.ac si dicerel cum pagano :
conscientia, ut nulla se ingerat simullas in opere : Jupitcr esse pium siaiuil, qiioilcumque juvaici.
donms Mariaj, iranijnillitas inentis, ne amarescat Sed, o tu sceleratissime, qui in lege Jovis sie
aliqua exlrinseca perturbatione. Inlravit Jesus hoc meditaris die ac nocle, quid dicis de mandatis Je-
casiellum , qtiando iu Virgine carnem assunipsit, su, quae probibeni omne dicliim , factum, vel con- K
excipilur a Manha in domum suam, dum confor- cnpituni conlra lcgein Dei ? Haec est perverso pu-
matur conscientia Virginis studio bonse opera- ctore cura ininor.
limiis. Sed.ecce scquitur lertium cxiliunr ^ quod adlmc
Videamus modo tertium illud maris stellaa privi- longius a Deo projicil homineni, videlicet exilitim
lcgiuro, quonlodo caeleras sleilas proecellil luiuinis vaiiitatis , quando videlicel incipit extra se in va-
communioue. Et hoc qiiidcm primo ad id perlinere. nitatibiis liujus niiindi (juaerere qtiibus salisfaciat
videtur, qtiod caUeri sancii differeini modo iinpen- ip sua) volupiali. Accedunt ergo nioriis.pioeambnli,
dunt mortaliiius suffragia , qtiippe plus illis possunt ^idelicet possidere superflua, aniare iransitoria,
prodesse.qui ipsisjurequoil.ini patronalus specia- impelli aura populari, honores ainbire, pauperta-
Ller siint coiiimissi, utpole Petrus Uomai, Thoinas lenr CQfitemnere, regiinr forlunas laudare , cuin ta-
nrariyr Caiiiuariiu, Massiliae Victor, Turoni Mar- men Salomon dicii: Quia melior est puer pauper
tJiius, et dc sniilibus similiter. Nam prorege suo ei sapiens rege slullo (Eccl. iv),eo quod bic de
quilibet sanclorum plus potest in curia Altissimi, carcere et cathenis quandoquead regnumprogredi-
quain pro alieno. Maria vero sicut est omnium re- lt:r, et qui in regno natus est quandoqtie consiir
gina.sic el palrona, et quanlum in se est, seque inalur inopia. Altende ergo, homo ambitiose, homo
exorabilem se praebcl ommbus, quoe super oimies superbe, quam digne Salomonis tibi praejudicct
pleiiiludinrm accepit dignitatis. Ergo ionge posi- sentenlia, ut videlicet pner pauper et sapiens, id
tos illuminat radio misericordi;e, eos qui prope esl quilibet innocens pauper spirilu etpacificus,
sunt, boc esl viros religiosos consolaiioiiis sua- de carcere subjectiouisei cathenis obedieruiae egre-
vilaie, c;cierosqui secum sunl in pairia excellentia dialur ad reg.ium prxlationis, vel potius ad regutiin
gloriae. Sive enim jusli, sive peccatores exoraut consummatoe virlulis, cum tu in regno virtuiuni
Marianr, sive angeli , sive arcbangeli respiciiint iDnalusper regeuerationem, sponle dejeclus consu-
in Mariain. Talis ergo est d.Iecla iila dilecli, quam maris inopia vilioruin. Nunqtiid enini si spiritu
vocal in amplexus suos summi regis Filius dicens : pauper, non ideo dignus regno? Cerie sicut ideur
Reverlere, reverlere sunamilis el coelera. Sed cur dicit Salomon: Stellio nilitur manibus, el moratur
totiens repeiito reversionis verbo vocat, aul unde in domibus regum (Prov. xxx). Est aulem Stellio
vocat ? Videtur eniin vis verbo sonare longe in vermis, qui pennarum adminiculo iion potest iu
exilio relegatam, quae lanquam.ad palriam .redi- altiim extolli, sed lamen reptat pedibus in altum ,
lura, constdalionem accipiat caplivilatis pariter et ut in regum lurribus. faciat sibi mansionem. Sic
finem. linde Sunamitis ibidem dicitur, quod inlcr- quilibet humilis el parvus iir oculis suis dum non
preiatur captiva. pennis superbia;, ambiliortis.veletiamscientiajsecu-
N'e incongrtie dicetur illam ab exilio revocari, laris in altunr extollitur, reptando lamen manibus
cum liumana nalnra, quam diu peregrinalur a Do- humiliter operando in domibus regum est, id cst
mino, quadripartito exi|io sit danrnaia. Et primum in consortio sanclorum.
quidem video exilium pcenalitatis, seeundum Quartum et ulliiuiim animoe exilium est, malum
voltiptaiis, tcrtium vanilalis, quartum curiosilatis. curiusitatis, quippe multis vanitatibus animo affecto
655 ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 256
sequiiur cura gupefuua, ct quod apud Saloroonem jA.sahcti reliquiae in tefris iiraxinia veneratione voluit
dillkilliiiium invehiiuf, invesligat modo viam aqui- baberi, sed beatse Virginis cofpus nec in lerris vene-
13!Volaniis in coelo, modo viam cplubri super ratione.nec in coelislionore digiium voluilaestiinari.
terrain, modo viam navis in mari, inodo viarn Propterea nonne Dei Filius dedit hoc pr3eceptum?
'viri in ailolesceniia sua (Ibid.). Circa ista quatuor Honora patrem el malrem, el magis de patre ct
praecipue curiosilalis yitium videlur occupari, per malre qnam de caeleris, quia major honof quam
aquilaiii vcro volanlem in ccelo, viriiin contempla- casteris debet illis cxhibeii. Sed ecce secundnni
tivuni : per colubrum super terram, quemlibet lu- eos qul aestimant eam n.oh migrasse curii corpore ,
bricum et criminosum : per navem.in iriari, nego<- jpse suo praecipue prsecepto videlur obviasse, qui
ciatores seculi : per adolescentiam viri, bonae ntajofem lionorem Vpluit in terris exhiberi rc-
conversationis inititim. Quaerunt ergo hi qui se- liquiis martyris, quam sacrosanclo corpori su;c
quunlur curas superfluas, simultales in religiosis Matris. Longe aliter sonare videtur illa univer-
ut cos indicent, exciisationes in criminosis ut illos salis. E.cclesiaj Oralio, in qua de ipSa dicitur:
justilicent, iuilitales ih secularibus negotiis Ut si- Nec lairicn mortis jiexibus deprimi .potuit, quoa
rnilia faciant, iiisiabiliiaieiri in noviter conversis, Domiiium.nOstrum Jesum Cliristuin de se genuit in-
iit everiant, sicque flt ut dum se lotos impendurii ^ carnatum ^ qupd si verum est, cpnsequitur quod
cufis superfluis, circa ea quae foris sunt nibit sol- devicta liiorte, cum corpoie Bloriricala ascenderit.
liciludinis sibi ipsis vel Providentiav impendunt. Et, ul brevi verbp Ipquendi fiiiem faciam, cum so-
. Proptef hoecigitiir quatuor animoe exilia quadri- lulo nioftis debilo tefras coiistel cuin corpore coui-
part£la vocatione feverti: jiibetur beata Dei Geni- nierrdatam aut sepultam reddanl, aut resurgentem,
trix, cum dicilur :_Revertere, revertere sulamilis .imo sublimatam cum corpore venereniur nobiscnm
el caetera. Sed nunquid ipsa supradictis modis, prantes, ul ejusinlerventu mereamurilransferri ad
lnaxime voluptate, vanilate, curiosilate, adeOcre- eandem glorix felicitalern, quam.ipsa. hodierna die
denda est exulala ? absil. Nam ab his vocatur ingressa est, proestaiile Dominonostro Jesu Chrisio,
exiliis rioii propler coinqttinationem, sed proptef cujus regnum et imperium perm.aiieliii.secula.se.cu^
cuhabllaiiohem quoc quasi linus spiritus per coe- loruin. Amen.
ieste desideritim cum Deo effecta, captivilalem SERMO XLV.
icpulabal, habitare curn habilanlibus Cedar, et IS ASSUMPTIONE GLORIOSS VinGlmSMARliE.
differri ab illa corOna glorioe quam sibi repositam Pltintaveral Dominus Deus paractisum voluptutis a,
cognoscebat. ,C principio, in quo posuit hominem quem formaverat.
Yel qiiater iteratur verbum revocalionis, quia si De hodief nnesolennilalis prseconio multa jam olim,
diligentef altendimus beatse Virgijri conveniunl fratres charissimi, diligentef peilraclala cognovi-
quatuorgenera assumptionis, Primo enirn assumpla slis, quie el foris verborum ilore vernantia, et inlus
est per elcciionem, secundo pcr purificationem, spirilaii dulccdinc pleira sunt.
leriio per conirrmaiionem, quarto per sublimatio Tantis ergo laudibus aliquid minus idOneum ad-
iiem. Per eleclionem assumpla esl, quando mulie- jicere, videbltur forsitan quibusdam derogatio po-.
rem fortein, diu a Salomone quocsilain Gabriel iri- lius quam cumulus laudis, ul si quis ciriibalis cpn-
venit et elegii prae caHeris orirnibus dicens : Berie- COfditefsonaniibus fracli tintinnabuli soniim adji-
dicia tu iriter mulieres (Luei). Assumpta est per cial, melodiaesuavilaspolius colliditur quain juvetur.
purificatioiiem, dum a caneris filiis hominum se- Quia tamen aliorum divilias nostra pauperlaie sci-
questrata, ab originali el acluali peeeaio Spiritus mus feedari non posse, prsesertim cum in taberna-
saricti mundaiione est purificata : per confirmalio- culo Domini quidam aurum et argentum, alii hya-
neniassunipia est.dum eandem viriutum confirmalio- cinlhum, purpuram, el byssum, nonnulli etiam.
neni accepil in via, quani arigelus bohus possidet pilds caprarum, quae res abjecue sunl el vilesj obtu-
in patria : per subliniationem assumpta est hodier- lisse leguntur, nos pro vili porlione offerimus Do~.
nam, dum super ornnem crealuram exaltata esl mino quaj possumus, el contenli hostia pauperum
in tegno coelorum. salis nobis arbitramur cessisse muneris, si quantu-
Cum corpore dicam exaltalam, an sine illo? lacunque devolione inveniamur occupali iniaudibus
Vere dicam cuin corpore, quoniam et si hac parle Viiginis matris.
erravero, ipse error est iiiilri gratissinius, qui fonti 'Ot auienr reveriamur ad verbuai quod proeinisi-
pietatis Malri miseiicordia} incumbil excusandus. mus, tres paradisos voluptalis propter hoiiiiuein
Niinquid enim dicain Dei Filium honorein matri factos sacroe Scriptura: meminit diligeulia. Primus
denegasse, quem servo noluil impendere ?' Elias est paradisus terfestris, de quO scriplunr esl: Do-
in ccelum curru levalur igneo, et Maler Dei com- mirre, audivi vocern tuam in paradiso, el abscondi
putruit in luinuio ? Prailerca si spiritu migranle nie (Gen. 111). Secundus est paradisus praiseniis
sacro sancliim ejus corpiis terra deiinuit, cur Filius Ecclesioe, de quo in Canlicis dicitur: Eiiiissioncs
veneralioiiem illam denegavir in terris reliquiis tiiae paradisus malorum Puiiicorum (Caril. iv). Ter-
nialris, qitara cuilibet niarlyri vel ronlessori voluit tius paradisus esi fuiurae gloriae, cujus*-meminit
cxhiberi?Piaiie capiit Joarihis vol cujuslibet alterius Paulus cuni dicit se rapHiin in paradisum Dei,_'t\
237 SERMONES. — SERM. XLV. IN ASSUMPTIONEB. VIKGINIS MARI^. 258
ibi audisse arcana verba, qux non liccl homini lo- A dum secnta esl fugientem in iEgyptum, dum per-
qui (7J Cor. xn). secutiones susiiniiil cinn cseteris qui fuerunt imiia-
In primo paradiso posilus est homo crcalus, in tores viarmn ejus. In his omnibus fruclum aniarum
sectindo posilus esl homo reparatus, in lerlio po- - protulit, quando per has et alias multas trihulatio-
nendus esl hoino glorificatus. Sunlautem tres para- nes secuia esl prsesentiam Creaioris sui. De hoc
disi quasi tres quidam horli deliliarum, in quibus fruclu arnaro guslaverunl omnes sancii, qui modo
divinaeplantationis fiuctus crescunl, maturescunl, regnanl cum Christo, quorum vila fuit mundUm
et colliguntur. Nam si humani gcneris primordia, contemnere, lolerare adversa, crucifigcre carnem
primos scilicet pareutes ad mcmoriam revocemus, snam cum viliis et concupiscentiis, opprobriis sa-
ipsr fuerunt quaedam divinae plantationis virgulla in lurari, quse omnia licet plena essent amariludine,
paradiso lerreslri, ad hoc posita ut ibi crescerent, lamen in his expectabanl fructum pacatissimum, id
el bene operando fructum facerenl in obsequium est visionem Dei sui. Sed jam via haec cerumnosa
Creatoris sui. Sed posiquam virgulla hsec primoe videndi Deum per amariiudines vilae hujus in so-
praevaricationis merilo aruerunt; et fructum fece- Iitudinem redacta est, quia nunc fugiunt homines
runl noxium, transplaniaia sunt in paradisum Ec- a facie Domini, ut amara effugiant, ne inveniant
clesioe, ut igne charilalis quasi sestivo quodam sole B iribnlationes, ut deleclationes et hujus vitse dulcia
desuper radianle crescercnl, et fructum suum pro- consequanliir, parumque reputanl videre bona Do-
ducerenl ad maturilatem, et sic tandem permanum mini in lerra vivenlium, dum consolalionibns vilae
summi horlulani, qui Chrislus est, in tertitim para- bujus perfruantur. Annon vere est a facie Domini
disum qui esl glorioe, cum fructibus suis transfe- fugere, repcllere mandala Dei, seqni concupiscen-
rentur. In hoc eienim paradiso Deus a principiopo- tias, laxare frena pudicilise, et a nulla prohihere
suit hominem, id est disposuit ponere eo loquendi animum voluptale? Et in his quidem omnibus gu-
modo quo dicilur, fecil quoe fulura sunt ct agnus slus in principio dulcis cst, sed novissima eorunr
qui occisus esl ab origine mundi. amara sunt tanqtiam absyulhium, quia mullas de-
Quia tamen sine humore virguha hoec crescere lectationes, multse sequunlur miseria>, et exlrema
non palerant,accesserunl quatuor paradisi flumina, gaudiorum Iirclu et dolore commutantur.
quibus irrigaia forlins invalescerent, ut sic firmiter Tunc enim homo primo vinum bonum posuerit
radicata nullo lentaiionis vento deinceps commo- et eo inebrialus fuerit, tunc demum sequilur qnod
veri possent. Primum paradisi flumcn, accipe mun- delerius est. Vinum bonum quod homo, id est
dationem sacrameniorum : secundum, seriem divi- r quilibet carnalis ponit, principittm loelicia? suse,
narum Scripturarum : lerlium, slillicidium spirila- concupiscenlia carnis est concupiscentia oculorum,
litim donorum lachrymarum : quarlum, gratiarum ct superbia vila?, et eseteroehujus vitoe delecialiones,
dona in bonis confirmantia. Natiira siquidem hu- sed cum istis inebriatus fuerit, hoc est cuin bibefil
rnana viliis infecla, primo opus habebal, ut per calicem confusionis et ignominioe usque ad feceni,
sacrainenla Ecelesisea peccatis purgaretur. Secundo lunc sequitur vinum quod deterius est. Quodvi-
quia viam ignorabat juslitisp, nccesse erat ut per nuni? slimulus pravoe conscientiae, limor gehennoe,
mandala Dei illuminareiur. Terlio expediebat ut horror dislricli Judicis, obduraiio mentis, despcraiio
accepta verilalis nolicia, planctu et lachrymis bo- salutis. Ecce dulcia vitoe hujus, ecce amara, for-
nis operibus exercereiur. Qnarto, ut per dona gra- mida ergo contingere dulcia, si vis vitare amara.
tiarum in bonis confirmarelur. lnter virgtilta autem Sic enim pisces, sic volucres, sic bestiae capiuntur,
paradisi illius nobilis quoedam virga exorta est, vi- quia modicus cibus qui delectal hamo aul vinculo
deiicet virgo Maria, ad quam fluvius spirilalium imponitur, ul cum illum apprehenderint, poslmo-
charismatum abundaiitius quam ad cselera deriva- dum ferri, aut vinculi amaritudine teneantur. Cave
vit, uipote quoe fructum meliorem el sublimiorem ergo ne tu fallaci cibo hujus viiaeinescaltis captivus
coeleris erat productura, quo in lerris homincs, et p. tenearis ; quod si ita esi, solve vincula colli lui,
in ccelo spiritus angelici pascerenlur. Quid eniin plange miseriani tu.-.ni, curre ad niedicina:n. Quis
aliud fuerunl Spiritus sancti obumbralio, plenitudo demum lam degenerantis naluroe insipicntiam in-
gratise, fervor fidei, caslilas virginalis, quam stilli- currit, ut si e duobus conredalur optio, melius non
cidia quoedam gratiarum in ipsam descendentium oeslimel eligendum? Proponantur modo dtio hoec,
nt cresceret el facerel fruclum ? Crevit itaque et videlicet amariludo hujus vitae, el delectatio ejus-
fruclum fecit, el in tanlum crevit, ut jam hon dem, docel le mundi philosophus, utrum istorum
vifga humilis, sed arbor sublimis ct fructifera 110- melius debeat aestimari. Juxla doeiimentum eniin
minelnr. Sublimis, quia super ccelos ascendit; fru- Arislotelis, si dubitetur ulrum melius, respiciendum
ciifera, quia frueium fccit multiplicem, scilicet est ad consequens utriusque, el ciijus consequcns
fruclum amarum, fructum dulcem, frnctiim deli- fuerit melius, illud ciiam et melius aestimandmn.
tiosum. Vide efgo quid sequilur ad delectationem hujus
Si vis scire ubi arbor isla fructum amarum, pro- viise. Cerlum esl quia luctus sempilernus, unde
tulil, recole amaritudines illas amarissimas quas scriplum esl: Extrema gaudii lucius occ\ipat (Proi'.
suslinuit, dum aslitit crucilixo, dunr vidit morimim, xiv). Ad amariludiuein verp hujus viias, sequiUir
259 ABSALONISABBATIS SPRINGKIRSRACENSIS 200
gaudiUm asternum, unde dicitur : Tristicia vestra A rum esse quod dicimus. Aliqui enim ex ipsis post
vcfletur in gaudlum (Joan. xvi). Melius est gau- mulia forte scelera commissa in seculo ad Deuin
diuin luclu sempiierno, quare aniariliido hujus convefsi s.unl, alii vero cum ipsa vitse innoceniia
viiaj potius quam delectatio eligenda. Omnimodo quam lenueriinl, seipsos Deo sacrificium obliilerunt.
ergo dulcia vilse hujris fngienda sunt, quorum (inis El videmus accidere quod hi qui iuerunt in seculo
tam amarus est, aul si duleia deleciant, mittant peccatores et magni peccatores, frequenter sunt in
manum suain hi qui talia desidCrant ad fructum vigiliis promptiores, in absiinenlia parciprcs, in
illum,qui ad edendum dulcis est, cl ad reficienduin oratione magis devoti, in bono opcre magissoli-
necessarius. "-'-.-' ciii, et in omni fruclu vitse spiritalis magis circun-
Ecce enim arbor nostra fructifera, scilicet virgo specti, qiiam illi qui de purilale cotiscienlise suae
Maria rainos suos exlemlit, in quibus frucllim dul- gloriahtes a tfamite justiciae nunquam cecideruiit.
cem copiosissime invenire possint, nisi forte,.lan- Nulius ergo timeat ad fructum dulcem spiritalis viise
giierite appetitii lanquam oegroti quae suavia suiil et nvanum mittcre, qiioniain boniim quod tardius ap-
dulcia faslidiant. Sic enim plerunque solet accidefej pfehehdilur, quandOque ferventius acquisitum le-
quod palirto hoh sano poena sil panis, et segris ocu- R neiur.
lis odiosa lux «st, quoe puris est aniabilis. Tria si- : Est el tertius fructtis hujus arboris quemi supra
quidem beiielicia beala Dei genitrix nobis coniulii, deliliOsuiri appellaviinus, el ideo forte deliiiosus
de quihus velut ramis quibusdain oiirnia respiciunt quia farus, quia pretiosus esl, ct quoniani ffuctus
opera justicioe,et deperideii l friiciiis totius spiritalis isle in suniiiiitate raniorum colligitur, oportetenm
exercilaiionis. Piimum aulcin beneficiiim esi, quod qui fructu isto vescilur surSuiii ascendere, m quod
jiiguni antiquae captivitatis a nobis abstulit : sc- in eo niortale eslj absorbeatur a vila, quod biiiiiile
cuiidilm, quod irairl divinae iiidignatioriis nObis re- in gloriam,' quod trisie est inlaeliciam cominuielur.
nrisit: tertium, quod nolamhumanae iniquilaiis de- Csteri etenini fructus, id est ainarus el dulcis,
levit.-Ecce capiivus teiiebaris o hpnio, el per Ma- quos supra disliuximiis, finitimi lerris sunt, iitpote
fiam liberatus es ioffeiisaiiivDei lui incurrebas, et quibus vescuiitur hi, qui adhiic indiiuniur corpore
per Mariam recOnciliatiis es : iiiiquus et peccator moflis hujus. Sed fructusdeliliosus, qtto suli fniuutuf
fuisti, et per illam;juslificaius es. Quitl esl dulcius beati, sufsum est iir adeptione'siipernoe feiicilatis,
liberlate post caplivitateiii.-et reconciliatione post quem rtec oculus vidit, nec auris audivit, nec in cor
iinpietaiehi? Huc ergo Pmnis vita jiisiorum,sancta hominis ascendil. Et quidem his qui in vita isla
desideria,: inedilaiiones, bonae operaliones, gratiar (Q mortali adhuc percgriiiaiiiur a Domino, fruclus
rum actiones respiciiiiit, ul in liis omnibns prseci- iste futiirae beaiudinis in spe repromissus est.
pue hoiioreiur beala Dei Gertitrix, quoeprae coeleris His vero qui vitse hiijus cursu consummato vicerunl
sanclis nobis operata est catisam salulis. NiiiiCergo seculum, jam in fe apposiius, ut secunduin repfo-
age lu qui in Vanlisbeala: Virginis f espiras bcnc- niissionem faclam a Doiriinoin cceiesli paradiso sint
ficiis, ad ipsam vola iua et desideria converte, et hoeredes qiiiilem' Dei, cohonredes autem Christi,
dulce sit libi.i;'sub ufnbra illius arboris quiescere, Chrisii, iriquam, qui esl fruclus beiiedicliis, fruf.tiis
quia hacteiius lOngOitinere prav.Teconvcrsalionis la- siiigulaiiier deliliosus, in quo sunt omnes deiiiioe
borasli. sanciorum qui cum beata vi:gine Maria ad paiaili-
Tria suiit qiioe viatores ad arboris proteelioncrri suriVcceli assunipti sunt, cujus et nos panicipes
fugere coinpellunl, videlicet oesius, turbo, et plnvia. facial ipse Jesiis Chrislus Dominus noster, cujus
Similiter tria sunt quoe aiiibulaiilibus in yia Dei, .regiium-el impcriiun pernianel in secula seculortun.
quicienl aniini aulcrtint, videlicet-concupisceniia, Ariien. .'.
superbia, et discordia. Et respicit aeslus ad fervo- SERMO XLVI.
rem coiicupisceiitise, lilrbb ad iiiriibfem sriperbioe, 1)E SANCTO AUGDSTrSO.
piiivia ad jurgia discordia;. Protegit ergo beala Dei; D Boves arabant et asinm piiscebantur juxta illbs
Geniirix ab aesiu coucupiscentiaeexemplocasiiiaiis, (Job i). In re familiari provide giibcrnanda, quae
protegit a tuinore sup"erbi;cexeinplo humilitatis/ agrictiliirrae necessaria sunt, pater/amifias solelief
prolegit a pluvia discordise exemplo mansuCtudiriis.' acquirit, iil gleba siuilio et labore ad fruclum cx-
Cerie mala iioslfa quse fecinrus docere nos possunt, culia, futufi lernporis inopiam annua fenililaie
quam jucuridum sil sub faniis liujus arboris quie- possit dcclinare.
scere, quam ignominiosum sit pfemi servitute dia- Huic aulehi negotio boves et aratra proecipiielie-
: cessaria
boli, «t quam dulce sit ObsequiUmpiaastare Deo. suni, in quibus cuni lerram operalnsfiieril
Quoniaiir nauta mullis jaclalus fluctibus in re- exeat qni semirial seminare semen suuni, lit" tein-
genda navi sapiehtiof eflicitur, iniles post niulia pore opporIUIIOaliud ;refcrat fruClum iricesimum,
susieplae Vuliierain corigressu lielli caulior reddi- aliud Sexagcsiinum, aliud cenlesimum (Matt. xm).
liif : gratior serenitas posl imbreni; quies posl labo- QuOd si juxia -veriiateni evangelicam senieii cst
rem, el per experinrcnta malorum crescit amof verbuni Bei, salor auiem Clirislus, non incongiue
;
yinuiiim; Rcspiciairius ad eos qui ad Irugeiu dulceiu lcrratn corda Iiominuiri, dispeiisatorcs vcrbi Dei
spiritalis vitje-juauiini miscrunii et yidcbimus vc- accipienius, ui Augusiiuum cl cxterOs Ecciesiocdoc-
561 SERMONES. — SERM. XLYI. DE SANCTO AUGCSTINO., 2(52
tores. Qnaluor enim sunl in bove per quoe doeiori- A Iioc vinculum siiingit fortiter. Terlium quod esl
bus Ecclesiserectc coinparatur. Carnibus eiiim pa-, humililas in prospeiis, in lranquillilale facit gra-
scil, pelle munit, cornu pugnat, flmo lerram steri- liosum, et boc vinculum stringil duleiter. Qiiarliim
lem impingoat. Et est caro exhibilio debiloe hu- quod est conslanlia iu adversis, in lcntatione facit
manilatis, peliis custodia disciplinatoe conversalio- probatuin, et hoc vinculum slringit flrniiter. Rebus
nis, cornu rigor ecclesiaslicae severitatis, iimus islis ad arairum Domini sic conjttnciis, seqiiitnr
ver.bum justse inerepalionis. Haec qualuor doclori Palerfamilias, id esl Clirislus qui regit illos, habens
Ecclesise necessaria sunt. Primo ut affectu humani- in ore suo canium, cuin dexlerasua leneus aculeum,
lalis inferioribus condescendens, studeat eos pa- quatenus per suavitalem canltis, promiticndo bona
scere non premere, rcgere non diripere, et quor: oelerna, vitam inrmorialem, gloriain inlerminabi-
dammodo carnalis affeclus parvus ctini parvulis, lem, laborem illorum minual, hsec esl suavitas illa
infirmus cum infirmis, omnibus omnia sil ul omnes cantus. Et per aculei punctionem, id esl per com-
Chrislo lticrifacial. Custodia eliani disciplinalae con- ininaiioiieni ajterni supplicii, gelienn;e inexiiiiguibi-
versationis necessaria est, per quani et seipsum re- lis, pigrilautes magis laboriosos efficiat. Vidcres bo-
gere el aliorum mores bono exemplo informarepos- ves isios ad aratrum Domiui sic copulatos lerram
sil: ut sit grayitas in vultu, mediocriias in babilu, R incultam, infrucluosaui fortiter excolere, nec retar-
maluritas in incessu : in verbo veritas, in opcre dal eos aliqna teriw species, non flos.non viridi-
ulililas eluceat, nihilque flat in omnibus quae ad ip- tas, non quaecunqiie alia amccnitas quin oninia
snm pertinent, qtiod cujusqnam offendai aspecluin, scindanl, onrnia evertant, utfrucium faciant, imo
sed qtiod ipsius deceal sanclitaiem. Nam el beaius quanto amplius jocunda apparent eo validius ea
Gregoiius de ipsis docloribus dicil : Qtiia nosse exiirpare machinanlur.
debcnt ex suscepto officio, nec peccandi licenliam, Tu ergo terra infruetuosa el sleiilis, bomo, in-,
sed benevivendi necessilalem se esse assecutos. qnain, peccator, vel sero ad fructuni te prsepara,
Sunt aulem duo cornua quibusdoctor Ecclesise pu- boves islos aiaules libeuier suscipere, et auili vo-;
gnare debet. Primum est autoritas divinoe legis.se- cem spcculuiorum luoruin diceiitiuin libi : Omiiis
ciindrim atislerilas vindiclsc poenalis. Primo cornu, caro fcenum, et on-.nis gloria ejus lanquain flos
itl est autoriiale divinoe legis, hserelici extra Ec- foeni (Isa. XL). Non jam deleclet te flos, teirenne
clesiam feriendi suni, qui a nobis exierunl, se;! non prosperitaiis, noii viriditas fallacis juventulis, non
erant de nobis. Secundo comu, id csl ausleritaie amcenitas digniialis hujus seculi, quse oninia frc-
pcenali, contumaces el rebelles qui nobiscum sunl, quenier accedunt potius ad eunnihiin dainnaiionis
in Ecclesia debent puniri. quam ad fructum salutis. Si quis eiiim ,in lalibus
Verbuin etiam jusloe increpationis necessarinm color felicilatis apparet, fallax esl, fucatus esl ,•
est, per quod vitia et excessus inordinale ambulan- artiiicialis est, el eiio praeierii, imo non praelcrit,
lium corrigiinlur, ul lerra peccalrix verbo increpa- nisi prius immanitate scelcrum el veneno uiorlifuro,
tionis quasi fimo quodam fcecundata ad faciendum affleiat dilectorem suum. Recogita, quseso, et reduc
friicluin boni operis inagis idonea fial. Dc hoc enim ad iiienioriam qiioe frequenter audisii et vidisti,
scriptuin est: Siercore boum lapidandus est piger quia loca florida et amoena frequeuter ad fiuctum
(Eccie. xxn). Neque enim aliud esl slercore boum minus idonea sunl : imo sub specie florum qiiaii-
pigrum lapidare, quam per doctores Ecclesioe pec- doquclatcnt scorpioues, lacetioe, et serpenles, et
catricein ^nimani coniumeliis aflicere, vitia ejus ad duni volueris capere flurem , calcabis serpeniem.
memoriam revocare, coniraire moribus, vitam re- Si ergo delectat le recrealio floris, lerreat suspitio
darguere, ul sic confusione plena a lali vexatione. veneni : quia admodum fugienda est delcctatio
accipial intellecttim et formani pariler sancloc con- quoe pcfieulo veneni compaianda est. Quod si sub
versaiionis. lsti ergo ad aratrum doctrinoe evange- floie islo venentim quaiidoque experius es, cave
licae vinculis sapiemiae suui ligandi, quibus astricti rj tibi, el.sollicitus esto ne quid delerius cotiiingai,
forina gregis sui effecti, neque ad dextram neqne quia et pisciculi curiosius escas declinant, in qui-
ad sinistram deciinare possunl. Sunt autem qua- bus qtiandoque fallacis haini caulerium deprehen-
tuor vincula sapientiae, quibus doctores Ecclesioe dcrunl. bi vero in deliliis hujus mundi adhuc in-
debent ligari, videlicet amor sanctitalis, zelusju- nocenler vivis, doceani te exempla mullorum, qui
sticioe, hiimiliias in prosperis, constanlia in adver- per lalia abierunl iu exicrminiuii), doceant, inquam
sis. De istis vinculis in libro Jesu fllii Syrach SCHT exempla, quoniam peslilenie flagellato semper
ptum est : Fili, injice pedes luos in compedes sapieus corrigilur, et verbera minus seniiunlur in
Domini, et non accidieris- vinculis illius, el poslea dprso alieno.
de vinculis sapienlioe subjungit : Decor enim vilae Credisne ila esse ut dico? an adhuc vis cxemplo
in illa est,el in vinculis illius alligatura salulis dpceri quam umbratilis sit feliciias hujus miindi",
(Eccle. vij. Primum vincuitim, quod est amor san- elquam miserabilis consummatio illius? Respice
ctiiaiis, doclores Ecclesiaecum bonis facil pacificos, navem onerariam in mulla superbia mare trans-
et hoc vinculum slringil suaviter. Secundum, quod volantem, vides eam mercibus ct deliciis opuien-
est zelus jusiicise, cum pcrversis facit severos, 8t tam, velo el remigtis diligenter munitain , nauta-.
263 ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBAGENSIS §04
rum studio prudenler gubernaiam," nec aliquod \ alia speculativa, alia discipiinalis, potesl appeilari.
periculummciuentem sibi iinminere. El ecce vcnto Naturalis ad arles liberales perlinet, quse onrncs
irryente lurbatum est mare, ei procellae insurgen- excepta grammatica el rhetorica naturales stiiit, co
tes allisoesunt navi illi, et absOrbuil illam mare in quod naturali qiiadani rerum cohnexione sibi cohoe-
profundiim, usque adeo quod nulla navis illius in- reant. Juridicialis esl fheiorica, quse ad legem fori,
dicla super faciem maris inspectaniibus appaferel; et controversias causariim pertinet, pro qua de
JSonne recle navi Iiuic videnlur tibi comparari, qui Augusiino diclum est, quia discipulos siios sine dolo
in vpluptaiibus liujus vitae consummati sunt, et banc docebal dolos. Speculaliva cst per quam scholares
partem suam ocslimaverunt uli delitiis, et frui docuil divirtaelegis veritalem. Disciplinalis esl, per
bonis.non cogitantes indicium mortis et adven- quam claustrales dOcuil religionis virlulem. Duae
lum gloriae magni Dei? Ideoque absque sui nominis priores sunt ancilise, sequenles vero duoe siint do-
mempria in profundum inferni dcscenderunt. Quod niinsej eo quod iilse doceant hominem scire, istse
si aliqua illorum superest mcmoria, cefle non in vero vivere.
benedictione, sed in maiedictione remansit. Quo- Ex his aulem sludiis tam diversis, diversa imita-
niam ergo speciosa istiiis mundi ad fruciuin vitse toribus suis studia Auguslinus reliquil. Suntenim
rion proficiiuit, exciride iila et furidiius evelle, ul B alii qui discunt bene vivere et non scire, alii semper
terra tua fruclum laciat, ui segetes mulias afferat, discunt scire et nunquam bene yivere, alii et scire
et in le cluceat foniiudo bovis laborantis, quia, ut et vivere disciinl. Qui discunt vivereetnon scira,
dicil Salomnn : llbi pliirimoesegetcs, ibi manifesia sunt saucti et simplices viri, magissanctitali-; quam
forliludo bovis (Prov, xiv). scientise cupidi, co quod in riiulia scientia iiiulia sit
Veruntamen et cuui in terra tua fruclum vis fa- indignatio. Ideoque discunt ab alio hiimiliiaiem, ab
cere, considera quem in ea fructum faci.is : quia alio paliemiam, ab alio mansuetui inem. Hle docet
non omnis lerra uni el eidem fructui contenil, sed eos silenlium, ille gravilatem, aliuu frequcns riiini-
hsec fructum unum, el illa alium melius facit : Est sterium, sicque in schola virtutum exerciiali, ie-
enim terra aspera ct inculta, conyeniens hordeo gem Domini imiiuiculatam et converteniem aniinas,
quo pascuntur servi : est et terra delicala conve- viflutibus non literis scribuut in cordibus suis.
niens frumento quo pascuntur domini : est terra Istse ni fallor sunt asinse de quibus diclum esl: Bo-
mediocris, conveniens semilritico, quo pascuntur ves arabant, et asince pascebanlur juxta illos. Asinae
illi qui neque ad delitias dominorum ascenderurit, siquidem sunt tales, quia priuio mane iiitrantes vi-
neque ad conditionem servorum dejecti sunt. Sunt neara Domini portant pondus diei el avstus sine
autem lerra aspera et inculta, peccalores sero ad C murmure et simulaiione. Asinse suut, quia paiien-
pceniteriiiam vocali : lerra delicata, sunt viri con- les in injuriis sustineiil oinnia proeocui sepnib.-
templaiivi : terra mediocris, sunt activi. ltem hor- verunt. Asini sunl, quia exlrema viiitate conteiui
deiim , labores accipe pcenilenlioe: frumeiitum , gaudent abjecli esse in donio Dei, imo in hoc acci-
fruclus Vilae contempialiyse : semilrilicum , opera piunt responsum conscienlise, si omnibus iuleiiores
miscricordise. Tcfra ergo aspera fruclificare debet videantur.
liofdeum, quoniam peccalores iaboribus pceniien- Qui vero semper scire el" b.ene viverc (liscuni,
lioe, scilicet vigiliis, jejuniis, et aliis casligalio- sunt illi qui tunienies inani philosophia, gau .enl se
nibus onerandi suni: onus enim el palea asino, riiulta subliiiter inyestigasse, scilicet gencra pro-
virga et Opus servo debenlur. Terra delicata fruc- blemalum, angulos syllogismorum, dispositioncm
tificare debet frumentum, qtioniam viri contempla- orbis terrse, verlicem elenienioriim, iuilium et
tivi fructus debent facere vitae conteniplaiivae, cOnsummalionem temporuin, vicissitudinuin pcr-
scilicel orare, legerej, medilari, et his similia, mulalioiies, anni cursus, dispOsitiones stellartnu,
terramediocrisferre debet semitrilicum, quia activi naturas animaiium, iras bestiarum, vim venioriini,
debenl facere opera miseiicordioe , scilicel pascere r. differenlias virgullafum, virlutem radicum, el his
egenos, veslire nudos etc, quae in Evangelio descri- similia : flnem sludiorum suorurn in hoc consli-
buntur (Matth. xxv). tuenies, ul reruin causas pefspicaci mentis oculo
Liquet, ni fallor, quomodo ea quae de proprietate videantur alligisse. Verum causam illam causarum,
bovis dicta sunt, venerabili Palri Angustino cbnve- quse est principium et finis omnium, lippo, iino
niaiil. Esl adhuc aliud inbove quod eideniAugustino coecooculo poiius respiciuul, utpote quam nonphi-
specialius ass'gnari possit. Bos eiiam escas devora- losophando, sed bene vivendo oportet invesligare :
la.s iterum in os revocat, etruminando subtiliuseas quod genus slu;iii solis justis repositiim uondum
coimiiimiii, ui eas magls nulritivas efficiat. llavc isti apprehenderuiii, iiisi forte bcne vivere dica-
aulem mulliplex runiinalio multa et sublilis esl Scri- iuus, Oo modo quo perditi liomines dicunl in se-
pturarurii disquisilio. Iii qua Auguslinus CaelerisEc- culo, quoniam.bene vivit qui bene se pascit: vei eo
clesise doctoribus pfoeemiiiuil. Quadripartila enini loquendi modo, quo illi dicuntur habere bonuin
Scriplurafum, serie tanquam qnaiuOr paradisi flu- saeculuni, qui de voluplaiibus hujus vitae in quan-
lninibus faciem teirae irrigavit, quas sihomiiiibus tum valeiit nihil omiltuiH- 0 uiinani lii' qui imilta
vclis dislinguefe, alia naiuialis, alia juridicialis. discis, quandoque te ipsuin doceas, nec a sumnio
2C5 SERMONES. — SERM. XLVH. IN NATIV. B. MARIJE VIRGINIS. «66
cceli, sed poiitis a lcipso philosophari incipias, ut A ricalionis deliclum ablueret, repararet innocentiam,
videas quid es, quid esse debueras, et quid fulurns placarel iram districli Judicis, aperirel portam cceli,
es. Neque cnim modica scientia est seipsum co- Cl eaptivis conferret liberlalem. 'In ipsa enim omni3
gnoseeie, eo quodde ccelo descenderilyvwOitriavTov,- gralia vioe et veritatis, el in ipsa omnis spes vilje
quod est: Coguosce teipsum. Forte si quscralur a te et virtuiis. Non lalis 'maler illa quse super taciem
qtiid sis, philosopbice respondebis animal morlale universse lerroe decrclum maledictionis et vsc qua-
ralionale, quia haec vera hominis diflinilio est. Et drifarium induxit, quo premuntur omnes fil.i Adani a
cece animal dat tibi peccati veluslatem, morlale die orlus sui usque in diem sepulliirae suae.
poeneenecessitalem, rationale ccelestem dignitalem, Si non recolis primiini voe, quod per Evam dam-
Cum crgo audis animal, plangemiseriam luam, quia naia esl bumana posteriia?, suggeril libi illud lan-
animal el peccalor es. Cum audis morlale, formida guor corruplionis corporea.1. Secundum, icmpora-
ignem scternum, quia in brevi morilurus es. Cum liiim prcssurarum molesliae. Tertium, occulti hosiis
audis ralionale, recole dignilatem luam, quia ad insidiae. Quarluin,'cxiremsc ullionis anguslia'. 0
iniaginem Dci faclus cs. Audi liomo el inielligp, Eva mater impia, quoe fllias tuasante necas quam
quod ralionalis el mortalis appellaris, siquidem ra- parias, ul quid hoefecisti? Quare induxisti siipcr
lionale ad viiam, mortale ad mortem perlinel. Ergo B te et siipcr illas peccalum grande? Sed ad te beala
si luam i.isius diffiuilionem inlclligis, inors et viia Virgo Maria respiciunt ruinoe istius lcvainina, quse'
circa le dimicanl, ciijus iilariim potius fiilurus sis. jani oliin in lege et prophelis repromissa, signis
Nuuc ergo sapienier philosophare et ciicunspectus imiiiiplicibus proeostensa es, ut in luo ortu spem ve-
esto, utrum potius eligas, an filius mortis, an filius nioepeccatores ponerenl el ex promissione jam facla
vil;e esse et nominari ? Quod si magis vilam quam de le paiientius suoe miseriae ciimiiliim tolerarent.
mortem eligis, cave ne male vivendo ab illo, qui Vis ergo, o pcecalor, audireMariamiibi repromis-
vera vila est, discedat, ipso diceule : Ego sum via sam? Kecole virgam Jesse de qua Esaias loquilur
veriias ci vita (Joan. x). Quoniam ergo et boc opor- (Iso.n), ctecce in eapromittiturtibi nalivitas Maiiae.
tuii facere, cl iilud non omittcre, sic discas ut etiam Recolearcam tcsiamenii, quae operiebatur auro pu-
bene vivas, sic ama sapienliainneperdasjusliliam. rissimo (Exod. xxxvn), et in ea figuratur tibi
Nam etsi discere bomiftiesl.sed ceiie bene vivere ma- Mariaevirginitas. Recole florenlem aniygdaluin, de
gis nccessarium. Ll ergo tiiiemloquendi pariler au- qua Salonion loquilur, et ibi libi signilicatur Marioe
diamus, Deum limere, cl mandata cjus observare, fcccunditas. Recole ferculum Salomonis, cujus co-
boc esl, omnis honio. IJeoque studii nostri piopo- lumnae argenteae, reclinalorium aureum, asccnsus
silum et vitae progrcssum in boc conemur consum- purpureus (Canl. 111),et ibi ostenditur tibi Marioe
marc, ut scicntia viiam noslram regat.elvita scien- regalis dignitas. Unde etiam et olivae comparaia
liam cuslodial, ul sic in ulroque proficientes recla esl propler plenitutiinem gratiarum, in capilula
via gradiamur ad illam beatiludinem geiernam, in quod prsemisiinus in lioocverba : Qiiasi oliva spc-
qua esl plenitudo scieniioe el imeslimabiiis jccun- ciosa in cainpis el cactera. Si enim olivoeproprie-
ditas vitse, quam ucque oculus vidil nec auris audi- lalem iuspiciamus, in boc primo eleganier salis
vil, neqiie in cor hominis ascendil, ut Deus pr;i?pa- beaise Mariae congruit, quia viret hyeme el aeslate,
ravit diligentibus se. Quam nobis pioesiare digm Uir necaliqua fiigoiis sive teinpestalis, aut eliani oestivi
ipse Dominns nosier Jesus Cbrisius, cujus rcgnum caloiis iiilemperaniia speciem suse viridiiatis amit-
el imperiiim permanct in secula seculorum. Amen. tii. ^Estaie aulem futurae vilse claritas accipienda
SERMO XLVH. esi, sicul in Evangelio Dominus dicilde aiboribus:
IN .NATIVIT.VTE 1SEAT.EVlItGlMSMAIU.E. Cum produciint ex se fructum, scitis quouiam prope
Quasi oliva speciosa in campis, et quasi plutunus cst aistas, quoeideo oestali comparalur, quia ea ad-
exnllala $um juxla aquam in plateis (Eccli. xxvn). vcnienie, et mairoris nostri nubila iranseuni, et"
liodiernoe diei feslivilas divinis laiidibos ei obsc- D viiae dies xlerni solis claritale fulgescnr.t. Hycmis
quiis nos moitel esso intentos, in qua aulor inira- vero liomiiie pioesens vila accipienda est, qune ct
bilium Deus oeiernae prsedeslinai.ionis arcanum, cl moi lalilalis asliingilur fiigore, et diversis tenurtio-
promissionis suos verilatem per bealam Yirginem nuni venlis inipellitur, dc qua in Caniicis scriplum
niundo voluit reserare. Omnilms ergo animi votis esl: Jam enirn hyems transiit, imber abiil ct re-
amplectenda s-iint gaudia, quse Marise naiivilalem cessii. Oliva ergo nostra et ccstale et liyeme viro-
festivam faciunl, ul non solum poriemus ea in cor- rem suum rctiuei, quia beala Virgo Maria bumore
pore, sed et mentis affectu interius, ac foris aile- spiritaliuni gratiarum perfusa piwseniis viioe tor-'
statione bonorum operum prosequamur, ne similes pore non arnil, el aiternoe viioe amoeiiiiaiem inler
iliis inveniamiir quiludos el geslus thealrales libcn- omnes filias Evoegloriosa suscepil. ln hac oliva ra-
ler aspiciunt : quos lanien judicio rationis irnpro- mos, folia, fruclum, et oleum paiiter considera.
banles eo quod merilo in reprehensionem veniunl, Rami siquidem ejus sunl viri jiisii, quns Dominus
minime cupiunl imilari. Et quae polest major esse in Evangelio rarnos vocat, ubi dicil de grano sina-
spiritaliuni gaudiorum malejia quam nostroe re- pis, quod faclum esl in arborem magnani, ct volii-
demplionis arram susccpisse, qtise palernrc prseva- cres cceli requicverunl in raniis cjus (MatUi. xm)v
KTROL. CCXI. 9
m_ _ AiiSALONIS ABBATIS SPRINCK1RSB\CENS!S 2(58
RaiAi, inquamj sunt sancli viri, qiii imilationc vir- A i respicias, et sine nubilo possis inlucri Maiiaivs,
luliset sanclilatis proposilo beatse Virgini quodam- Campi siquidem menlcs liuniiles, el a tumore se-
n»pdoinserli sunl, longilmJine spei el lalitudine cha- cularis conv.ersaiionis melu divini judicii adoeqnaise
ritalis circunquaque diffusi. Folia vcro verba sunl inlelliguntiir, Ut ibi : Ascemluni mor.les et descen-
evangeiicoe verilalis, quocipsa aposlolos cl alios na- dunt campi, in iocum quem fundasti eis (Psai. cm).
scentis Ecclesise lilios docuit. Iloecenim sunt folia li-.• Sed forle iu campo isio noiiduni appamisti, eo quod
gni viloe,de quibus in Apocalypsi dicilur, quia sun: adI in tenebris pcccatorum sis usque adbuc, el liiiiien
saniiaiem langueniium (Apoc.xxu) : quia in verbis> jiisucise non illuxii tibi. In ipsis lamen lenebris luis
evaiigeiicse prsedicatiouis medicina esl, ct salnsi eo quo poles respectu beaiam Mariam intuere, in
langiientium .aniinari.ini. Fruclus aulem olivae isliusi leciulo luo iliani cogita, et tene iu memoria cordis
siini opera activoe et contemplativae, uipole aurcs liii : quoiiiam et res in quam direcle raditis" solis»
D.ei orationibus inclinare, secretis divinis intsresse») nbn dirigitur, ex repercussione luminis quandoqufe
pueruin Jesiim lacte pascere, etiiis siinilia. irradialur, el infirma conscienlia quse radio aspi-
Dehac oliva oleuni diversi generis emanavit, oleurai rantis grati;e non tangitur, per vitam jusloruin ct
videlicet effusionis, oleuin purilalis, oleuni laeticiae, . exemplo bonrrum operum quandoque mulatur in
oleum unclionis. Oleum effusionis (de qtio sciipiuni' B inelius. Quid enim aliud sunt jusli cum impiis co:i-
esi: Oleum effusum nomen luum [Cant. i"])innocen-' versanles, quam fubjur quidem luccns in lenebris?
lia esl eilerioris conversationis,|qua coc-leriad vilam1 Fulgebunt, inqait Scripiura, jusli, el tafiquam
bonam invilanlur. Oleum puritalis de quo proecipi- scimillse in ariindinclo discurrcnt (Sap. m), Fulgor
tur in Etodo, quod purissimum de arhoribus oliva- isle, id est clarilas sanclilatis cum ati iujUsios di-
rum ardeal in laberiiaculo Domini (Exod. xxvn), ett rigitur, quandoque in eis exeitnl funiumj quando-
cst puritas bonornm opcruni. Oleum laeticise(de quo) que ignem, quandoque caliginem, Fuifium, cnm
scriplum est: Unxil eum Deus oleo [aeliciseproecon- cxemiilo in se ipsis confunduntur, et scelera
Boriibus suis [Psal. XLIV]) fervor esl charilalis. Oleum1 sua eiubescere incipiunt -, el sic in laclnymo-
urictionis quo jubetur inungi labrnm illud seiieum,, sam compuiiclionem resolvUntur (Ca»Mn). Fuimia
in qiio lavabant se sacerdotes ingressuri taberna- enim sanciaium meniium compunclio designa-
euliiin, affectus est iniscricordise ei pietatis (Exod.. lur, nt ibi : Quse esl isia quae ascendit. per
XL). Labrnm eniin oenenm cum aqua, pceiiiienliaml desertum, sicut virgula fumi cx aromaiibus myr-
lacbryniis irrigalam significal. Oliva igitur nostra,. rliacei tburis? Quandoque verofulgor isteignemex-
id est, beata Dei Genilrix, dislillavit oleum effusumi ___ cilaiinpeccaloribus, ul quando atidila vita illa beaia
^
simpliciter vivenlibus : oleuin pnrissinium, fortiterr invisibilium bonorum amofe, velul igne quodani
operanlibus : oleum laeiiciae, ardenter amanlibus : accendunlur, de quo igne Moysi proccipitur (Le-
oleuni"unclionis, id esl misericordise Crimlnosis s vit. vi.), ul in allari Domini jugis sil a'c pcrpetuus.
post lapsum redeuntibus. Aliquando eliam fulgor iste in reprobis excital ca-
Vides igilur quoniam oliva ista spcciosa est ini liginem, ut dum visa justoruni ardua convcrsalione,
raiiiis, speciofa in foliis, speciosa in germine, spe- se ad illam ascendere posse diffidmit, el sic caligine
ciosa in liqnore. Sed quare polius speciosa est inl desperaiionis excaecaniur. De hac caligine in Psal-
campis, quam iii sylvis? Idcirco quoniam sylvaespi- nio dictum esl: Inclinavil ccclos, el desceiidet et
naSetvepres nulriuut, et frondium densilate iim-- caligo sub pedibus ejus (Psal. xvn). Ex inetu eniiu
brani faciunl, qua radius solis excluditur, el omni- extrcnise ultionis (quseper pedes Domini recle acci-
modo sylvestres arbores ulilitati hominum minuss pilur) in reproborura nientibus orilur csccilas de-
'
idonese reperiumuf. Quid ergo per sylvas, nisi men- speraiiouis.
tes sylvestres peccatorum debeinus accipere, qusee Fulgebunl igiiur justi, ut diximus , el lanquam
caligine vitiorum tenebrosae solem justieiae a see scintilloe in arundineto disciuieiit. Scintilla; vero
vxcluduni, eia fruciu bonoruin operum oninino ste-- D viros sanctossignificani, qui foris lncenl bono opere,
riles, vepres et spinas niilriunl? Pravoeconscienliae s el inlus ardent chafitate. Arundo vcro peccatores
mctuenles in se immanitatcin crimiiium, super se; designal, qui omni virltituin humore siccatij-mei-ilu
potestaiem Juiiicis, subtiis se crudelitalem tortoris. suae iniquitalis ignibus seiernis sunt praeparati. Sed
In hujnsiilodi sylvis prsedones et sicarii et serpenless in ariindineio viri sancti, sicut scintilise discurrant,
et scorpiones, id est viiiorum muhitudo magna ni- quia sicul scinlillse ignis arundines consumunt, et
niis iiivenilur, ul nullus possit ibi locus esse justicise,, redigimt in favillani, sic viri sancti exemplo bonse
aul accessus sanclitali. Ne ergo in loco islo horro-- vitae.quod animale et vetiistum est in peccatoribus
ris el v;isl;e solitudiuis inveniaris adscqua sylvama desiruunt, ct slipulani viliorum adhibila flamma
Istaw in cainpum, el proccide proceras illas vitio-- charitaiis exurunl. Sic ergo mali inter bonos, sicut
runi arbpres quae surrexerunl, faslum videlicet:t arundines juxta scintillas, et plateae afenies juxta
iiiuiidanse elationis, ambitioiiis malum, flamraamn aquas ppsiti sunt. Jmpii enim homines platese illse
luxririce, iiividiai Uibcm, et cselefa genera viliorum,, sunl de quibus in planclu Hieremioe scriptum est:
iit excisis viliis campi oeqnalis facies , id est con- Qiiomodo obscuratum esl auruin, mulatus est color
scicntia pura appareat, et sic libere olivam isfamn optimus, lapides sanctuarii dispersi sunt-in capiie
" 270
2B9 SERMONES. - SERM. XLVlil. IN FESTO OMNIUMSANCTORUM.
omniuni piatearum (Jer. iv). Ex his plaleis qusedam A , stinet ad umbram protectionls ejus qni longc est,
juxla aqiiam posif.e sunl. Sunt enim pleriqtie cii- ierieat nec diinillal qui jax apprehendil: quia ipsa
tninosi latas bujus seculi vias tenentes, qui aliquando esi dux secliritatis peregrinanlibus, el pervenienli-
per verba sanctae exhoriationis, aliquando per vir- biis ad viam portus salul:s, quam nobis ejus inler-
i tutum dona quoc in aliis aspictunl, aliquando ad la- venlulargialur JcsiisChrislusDominus noster, cujus
chrymas et gemilus vere poenilenlium corde com- regnum el imperium permartel in secula seculo-
pungunlur. Qui ergo verba sacrse Scripturae exhor- rum. Amen.
talionis devolus suscipit* etiam vilam proelerilam SERMO XLVIII.
non deserens, juxta aquam sacri eloquii posilus esl, K FESTOOHNirjU SANCTOnUM.
de qua dicilur : Cihavit illuni pane vilae el intel- Fiant luminaria in firmamenlocmli,etdividantdiem
lectus, el aqua sapienlioe salutaris polavit illum et noctem, el lueeanl in firmamento cwli,el illuminenl
(Ecclt. xv). Qui vcro ilona gratiarum qux in se non terram (Gen. i).
habet, in aliis veneraiur ct diligil, juxia aquam gra- Sicul ex Scripluris sanciis cognovimus, om-
tiae spirilalis posilus est, de qua dicitur: Effundam nia opcra Comini fenediiunt ei, quoniam niilla
snper vos aquam mundam el mundabimini ab om- " crealura tam despecta est quse non aliquo sin-
nibus inquinamentis veslris (Ezecti. xxxvi.). Qui ad gulari beneficio laudem Dei videatur conlinere,
lacbrymas pcenitenliuni in seipso erubescil et con- Excellenlius tamen benediclus cst in firmamento
funditur, juxla pcenitenlioe aquam positus csl, de coeli, non solum quia cacteris crcaiuris superemimM,
qua scriptum-est: Antequam comedam suspiro, et verum etiam quoniam stellarum aliortimque lumi-"
tanquam inundanlis aquoe, sic rugitusmeus(Jo6.in). num ornatu muliiplici, niifam Dei potenliam mira-
Sic igitur el plaleae sunt, et tamen quodammodo biiiier oslendit: quoein eoposila stint, non lantum
juxla aquas ponunlur, quoniam etsi latas hujusvllae ut ibi luccant, scd eliam ut dislinguant intcr dicni
vias teneant, eo quod Dei dona venerantur in aliis ei noclein, et illiiminenl lerram, Licel crgo in hoc.
el diligunl, suscipiendse gfatise habiliores et prom- lirinamcnto visibili et ornalu ejus nobis occurrnt
piiores fiunl. multa materia laudis, tamen vcrba quoc proeini.si-
Videre jam poles qualiler Virgo maler, quaeprius mus ad firmamentum spirilale, et Itiminaria spiri»
comparala est olivae speciosae in campis,- sit quasi talia, in quibus magis elucet Dei virtns el Dei sa-
plaianus cxaliata juxta aquam in plaleis, subinlel- pientia, libet eonvertefe, ut et festivitaii hodierna!
iige consiilulis. Platanus siqirdom arbor lata est, magis congruant et profieiant devoiione. Firma-
expansis ramis, umbram faciens uberiorem, quse („ mentum ergo de quo loqui volumus, homo Chrisius
idoneum est umbracnfum his qui calore solis iniem- Jesus est qui sicut fifmamenlum aliis operibus con-
peralo fuerinl faligati. Umbra illius platani nihil ditionis specie, magnitudiiie, sublimiiale praeniinet:
aliud confidentius accipilur, quam incarnalio Verbi ilaipse coeierissanctis pfseininelspecie.quiaipse est.
dequa dicilur: Et virlus Altissimi obumbrabil libi speciosiisformaproefiliis honiinum; in magniludine,
(Luc.i.). Sienim tunbrae naturam enuclealius in- quia magnitudinis ejus ipse est finis; sublimitaie,
spiciamus, ex lumine et corpore eilicitur. TunG quia ipseesisuper omniaDeusbenediclusin secula.
ergo plalanus hsec umbrara copiosissimam reddidit, Meo eiiam Chrislus firmamentum appellatus esl,
quando lumen incorporeae divinitatis in beala Vir- quoniam siCut firmamentum naturam aquae tenei,
gine assuinpsit corpus nostrae bumaniiaiis. ln pla- secundum beatum Gregorium quoe gelu conslficla iu
teis aulein umbra platani biijus diffusa est, qunniam glaciem, et postniodum in crystallum solidala esi,
omnibus criminosis, -et sub peccati onere gementi- ita Christus homo anle resurrectioneni velut aqua
JKIS,opem suoe proteclionis porrigit, omnibus, in- fuit, qui fame, sifi, muitisque aliis infirmitatibus,
quam, posl lapsuin redeunlibus et desideranlibus videiicel nascendo, paliendo, moriendo, velut aqua
viam salutis. Considerate modo omncs planlas, quae defluxii. UndePsalmista ex persona ejus: Siculaqua
de radice malrisEvsc prodierunt, si aliqua lam sub- D ] effusus sum, ct dispersa sunt omnia ossa mca
limis sit, ulMaria, quoe.el si pro condilionc nalurse (Psal. xxi). Posl resurreclionem vero lanqiiam cry-
scqualis sil coeteris, tamen donis et meritis supra stallus firmatus et solidatus fuit, coquod impassibi-
omnes exaltala est. Tribus plane inodis eam snper lis el immortalis, sicul David uropliela dicit: Fial
oinnes filias Evae videmus exaliari, videlicel per nianus tua snper virum dexierac luse, et supcr fiHuin
sanclificationem, qua exallata est ab omni affeciu hoininis quem confirmasti libi (Psal. LXXIX).Undc
terrense corruptionis: per cognitionis plenitudinem, Ezechiel propheta ipsiira appellat firmamenlum, et
qua exaltata est ab omni nubilo errofis: per sum-., ,. crystalli speciem dicii habere, ubi sic loquitur:
inam conlemplationeni, qua exaltata est ab omni Super capita quatuor animalium similiiudo (inna-
lumnllu mundana; aclionis. Nobis igilur, fratres meiiti, quasi aspectus cryslallj horribilis exlendit
charissimi, qui ad banc virtuUun eminentiam assur- super capila ipsorum quatuor (Eze.ch. i.)
gerehon possumus, subumbra ejuspausandum esl, Luminaria vero iiujus firmamenii omiies sancti
ubi in aeslu vitiorum refrigerium, in pressuris se- sunt, qui in eo sunt fun4.ali. Primo in hac vita
Odc,
culi umbraculum, et in oinnibus laboribus qiioe buic spe, eharitale, caoJerisqu.evirttitibus, quas ab ipso
vitae fasiidium ingerunl, quieteni assequaniqr. Fe- acceperunt, et in illa ccelesti gloria sunt in eo ra-
571 ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 2?2
dicati beala illa friiitione visionis cjus, unde ipse A quia illorum docirina fulguri comparaia est, qnod
Dominus: -Qui manel in nie, ei ego in eo, hic fert omnia eirciniqiiaque illuminal, sicut de sanclis laui-
fructum mullum (Joun. xv.) El Joannes: In hoc malibus dicitur : lbant el reveiiebantur in similitu-
sciinus, quoniam in ipso manemus,quia de Spiritu dinem fulguris coruscantis (Ezecli. i).
cjus accepimus (1 Joan. iv.): Et Aposlolus: Pcr Slellae vero ardenliorcs et igne charitath magis
ipsum.et cum ipso, etin ipsosunl oninia (Ziom.M.). inflammaisc, sunt aposloli el maiiyres, qui taiuo
Sancli ergo omnes luminaria sive stellae dicuniur, fervore dileclionis Dei aceensi sunl, ut sicui flamma
sicut Paulus dicil de eis: Inter quos Iticens lan- maleiialis subjecium simni consumil ei redigil in
qiiam luniinaria jn boc mundo, verbum viiae conli- cinerem ila el eos flamnia charitalis consumerel,
nenies (Pliilip. n). Et alibi: Siella diiTerl a siella qiio;I ulique factum esl qnando tradiderunt corpora
in elaritale (/ Cor. xv.). Et in Job Dominus loquens, sua propler Deum ad supplicia. Poslmodum vero
ait: Ubi eras cum me jubilarenl omncs filii Dei, el eadein flamnia accinerati simt, dum morlc gloriosa
laiidarent aslra nialiuina? (Job xxxvm.) Qui idco viice liiijus corrupliliilis leniiiaiim, cum Chrbl) cu-
stellae appcllantur, quia sicul slella aliam motio picnles vivere consecuii sunt: fervor autem cbarl-
pulchritudine, modo clarilale, modo rubore, modo lalis, qui in sanclis mnnvribus eminuit, ralioue
puriiale anlecedit, ita el inier electos Dei. Virgines " simililudinis flammae comparalur. Flamma etenim
enim commendat species/confessores ciaritas, ru- quandoque ufil ardore, q;iandoque iniueules se ex-
Jjor sive fiamma charitatis aposlolos ci marlyres, oaecat iiimia clarilale, quandoque e vicino posilos,
puritas vero naturse spiritus, facit excelleniiores. et illnstral lumine, et calefacit calore. Siniili modo
Virgines ideo decoie commendanlur, quoninm a'd ilammam cbarilatis, quia ardebanl apostoli et
in hac vita pudiciliam carnis et casiilalem serva- inaiiyres, usii sunl persecutores et lyranni, qui eis
verunt, retinentes vesiimenla sua caniiida, niilla pconas cl tormcnla inuilerunl: quia diim eos viia
corruptioiie concupiscenlioe carnalis ea inqui- privari conali sunt, primo in aiiima malitire ardore
nantes. Unde et sine macula suni ante tliro- sunt adusii, poslnicdnm vcro justo Dei judicio go-
num-Dei et sequimtur Agnum quocunque icril hennae incendjis mirabililer sine remedio cruciaLi
(Apo. xiv). Ipse enim spcciosus esl, et speciosas Siint. Alii ad aspecluni flammseillius caecifacli sun',
libemius aspicit, alloquilur, langit, oscnlaliir, et qui dum viderent sanctos Dei reserare carceres,
ainplexibus stringii, el illaespeuosi desiiierio seqnun- solvere caienas, sanare iiifisinos, moriuos susciare,
lur eum quocunque ierit. Videt eas in hac vila octilo non hoc divinocvirtmi sed magicis arilbus ascribe-
electionis, alloquitur promissione ftilnrae bealiiu- _, barit, ei sic occasione luminis, quo iiluminari de-
J
dinis, tangit eas taclu divinsc aspiraiionis, osculalur bucraut, lumen perdiderunl. Cseteii vero qui devote
oscnlo internse dileciionis, aniplcxaiur largitione illorum f:\cta et dicta yenerati sunij per eos illunii-
'supernae contemplationis. nali sunt ad fidem, et iosoruni exemplo accensi
Confessores vero siellse sunt cscteris clariores.qui siinl ad dileciionem.
ddctrina sana ei clariiale verbi Dei illuminave- Sancios auiem angclos slellas puriores rerie
riiiit et eos qui erant in lenebris |ierfidi;ie,ad Iunien (iixerim, qui eo quoi spirilalis naiurse sini, snlui-
ecclesiaslicae fitiei perduxcruni. Illumiiiavcriinl sur- iilate csctcrissaneiis praeponuntur. Unde elapostaia
sum docendo quoe essent in ccelojustis.pifcmia re- angelus, quia prima puritate el subtiiilale Deo eral
posiia, deorsnni osieitdcudo quse in infeino impios sirniiior, in superbiain elaius, aliam similitudiuem
expectarent supplicia : a dextris monslrando vir- qu:e Deo eral inimica, hahere coneupivit cum dicii:
inles el bona opera, per qiise ad vitam leniilur : a Ascendani in ccelum, poiiain sedem meani ad aqui-
sinisiris quando docueriml viiare scclcra, per qusc lonem, et ero similis Aitissimo (Isa. xiv). In hoc
ad stippliciuin descendilur. Reuo illuniiuaverunt, Deo similis esse volens, ut sicut ille super se non
doeendo cavere versulias et fraudes diabohvfjiiiie, habebal alicujus potesiaiis doiiiinium, iia el ipseab
c.iHii(locuerunt nos spernerc niundum ctim delecta- 3 omni emancipatus doininio, ad Deum noluit babere
tii.nihus suis. Isli sunl niontes illi, de quibus Pro- alicujus obedienlia; respeclum. Propler eam anlem
pbela dicit: liluminans tti niirabililcr, a montibus «tmilitiidineiii, qnain cum DeoIiabent angeii si:i, qui
aelernis lurbati sunl oinnes iiisipientes corde (Psal. majorem puritaiem asseeutisiint,'diviuae contenipla-
LXXV).Sicnl enimniontes priiis solis clarilatem ex- lioni semper assislunt. Alii vero qui inconditione
cipiunl, et.ab ipsis mpnlibiis in vallenidescendil.-ila suajmiiiussubliritaiisacceperiinl, quandoque od ler-
et moiiies isti aelerni, id cst viiam oetcfnam au- ras ad coiisumnianda Dei opera transmitlunlur: s cul
iiuncianlcs, niirabiliier, hoc est liiiraciilis comilan- legiinus de aiigelo, qoi revolvit lapidem ab ostio
libus, illnxeruiit, du.m ipsi velut altiores caeteris viia monumciiti"(JI/fl///i,xxvm), de angelo, qui desceu-
ei merilo iidei lumen susceperunt, et suo postino- dit in piscinam, dum niovereturiiqua (Joan. v), de
dum niinisterio inftrmis et iguorantibiis id ipsuin angelis, qui operoti stiiit incendinni Sodomorum
liiinen coinniiinicaverunl. Quo respersi lumine tur- (Gen. xix), et in aliis mullis locis. Alii ad nos desli--
baii sunl insipienles corde, viiani aeternam, de qua naiittir, ut gerantciirani salutis nostrae, suggeiani.
noji audierani, 'slupebant anniniliaii. ISec soliim in nobis bona quajagere debeuius, prsesenienl Orationes
valiib.us, imo ubique locor.umIumen ii-tud radiabat: nostras ante Deum. lsti sunt principes qui aslant
273 5ERM0NES. — SERM. XLVIIl. IN FESTO OMMDM SANCTORUtf. i!74
oiauilbus levnnlibiis puras manus ad Deum, de qui- A j dit affeciuni, qualis est scientia de Deo habita, <;t
bus per Psalmistam diciiur : Prsevenerunt principes de slalu ccelastis vilae, quse sola iiileliectu sanciorum
conjuncti psalleniibus in medio juvencularum tym- lenetur ct coniprehendinir qnanlum ad usum. Om-
panislriariiin (Psal. LXVII).Sic ergo propter diversa nisaliascientia, secundum dictum Aposloli, ibi de-
eorumofficia.aliosconleniplalorios.aliosoperalorios, struetur, quoniam seculares scientioe et si in cogni-
alios admin.islratorios spiritus possumus appellafe. lione ibi foiie habendae sunt, nullnm tamen in scien-
Ilis slcllis spiritalibus quas in firmanento, quod tibus habebunt eiTecltim. Vokintas etiam in Deo
Christus est, positas diximus, duas alias mirae pul- pacificata eril ab omni pciturbaiione aliena, quia
chriiudinis libel adjicere, quaruni una slella niaris, nec prosperilas secularis turbabit eam per ineplam
allcra stella inaiuiina nuncupatur. Stella maris est loeticiam,nec adversitas per ingruentem molesliam,
beata virgo Maria, quae in mari liujus seculi nos neccupidiias affectando habere quoddeesl,nec liinor
regitel protegil, et nieritis snis cum precibus dueit metuendo perdere quod babel. De quibus qualuor
ad poriumsaluiis. Stella maiuiina Chrislus est, quia passionibus philosophus dicil : Gaudia peile,
pelle
sicutslella liiatutina mane oritur, el sequentis diei limorem, spemque fugalo, nec dolor adsil. Ntibila
signum est, ila Christus mane orlus est,dum ipse mens est, vinclaquc frenis, hseo ubi regnani. Et
primus resurrexit a moiiuis, et sequenlem diem,.*B poela :
hoc est nostram resurrectionem, ipse resurgendo Hinc metLunt, cupientque, dolenl, gaxuicnlque, i:ec
praesignavil. Neque eidem lirmamento de quo locu- [auras
lus sum, lunam et solem deesse crediderim, quae Dispiciunl, clausce tenebris el carcere cceco.
sunt luminnria illa magna, facta ul praesint diei el Sed et memoria ibi seniper in Dei recordu-
nocti. El iuna quidem ipsa est Ecclesia, de qua di- tione erit continua, ut quse in hac vita longe a Deo
citur :Solet!una steteruni inhabitacuio suo (Habaa, relegaia,percreaiurashujusmundi,quseinfiiiitsesuiit,
m). Et alibi : Fecit lunam in tempore, sdl cognovit cogitaiionibus infinilis distrabiiur, lunc omnibus qu;c
occasumsuum (Psal. cni). Hsec luna in iirmamcni* liujusmundi sunlin oblivionem tradilis, solum Deuni
posita esi, quia in Clirislo constructa et fundata. diligat, ideoque Jesum solum medilelur. Tunc ergo
Recieautem sancta Eeclesia luna appellata esl, quia ndimplebilur quod dictum esl, quia Deus eril omnla
sicut luna non nisi a so!e lumen accipit, iia Ecclesia in omnibus (Coloss. m). Eril enim Deus in raiione
non nisi a Clnislo liabere potest luinen virlutis. Sa- darilas, in voliinlate charilas, in memoria perennilas.
lem etiam, hocesl virlutem diviniialis, in firmamenio Unde salis evidenler colligilur quod sancti Dei
jam dicto positam esse non auibigiinus, quoniam C (
non solum stellis similes, sed eiiam slellis omnibtis
in Christo homine, secundum verbuin Aposloli, ha- sunt clariares. Habemus ergo luminaria quse posnit
bitat plenitudo diviniialis corporaliler (Coloss. n). Dens in firmamenlo cceli, ul dividanl diem et no-
Sed licelsancios cum Christo regnantes slellas dixe- ctem.sicul in rerum nalura videmus quod sol diem,
rim, sublilins eos inluens possuni vere dicere stellis luna et slellae noctem illuminant. Nox aulem viia
omnibus eos clariores : quoniam sicut lux eos illu- prsesens, dies autem fulura vila intelligitur. Sol
ininans, quseDetisest, omni alia luce est clarior, ergo diem illuminal, quia Deus qui est verus sol,
itaei per illam illumiiiala cseleris Iuminibus clariora vilani illam beatam supra prxsentia clarilicat, ct
sunt. sicuti ipse lolus lux est, ita ei iiia yita tota est dies
Siquidem in rcgno illo superno implelum eslquod sine omni nube obscuriialis. Noctem vero illam
dixit, qui sedebat in throno cum ait: Ecce nova luna et stelte iiluminant, quum in vita prsesenii
focio omnia (Isa. XL!ii).Sancti etcnini Dei ibi reno- sancta Ecclesia, ei saiicli Dei in ea militantes sive
vali sunt in ralionc, quia perfecie Denm cogno- triumplianies miraeulis , eruditione, conversatione
scuiii, ideoquesiintsineouiiii errore. Reuovaii sunt eam illuminant, longe tamen aliier, quani dies illu-
in voluntale, quia pacem plenam, quse ex Deo esl, minata sit. Cum enim nox illuminaiur, et clarilas
asseculi sunt, ideoque Deumdiligunt sineomni per- Q I videlur quodammodo obscura et obscuritas clara :
turbalione. Renovati sunt in memoria, ut aflecium quoniam in vita preesenti, nec bona sine- maiis, ncs
suum semper in Deum dirigant, ideoque Deuiii cogi- viiia sine viriutibus oinnino esse possunl, ita ul
tant siue inlermissione. Raiio, iiiquam, rcncvata eiiam jusii qtiodammodo claii, et quodamniodo to-
est, quse solam illam scienliam ibi tenel per qnain nebrosi esse videantur. Sicut eiiim inacula seinper
inlellectus ad cognoscendum illumiiialur, et affe- est in luna, ita el in Ecclesia. Inde est quod propter
ctusad diligendum accenditur. Videmus in bacviia nubem peccati, ccelum, et cteli lumina perspicaciler
quod siculi quaedam claiiias esl sine calore, et illa non possumus intuefi, imo quod plangendum est,
illuminal et non calefack, alia est cunt calore, qu:e quandoque nec oculos ad ccelum leyare possumus,
et illuminat et calefacit, ila est in scientiis. Su: t . ubi noslra spes reposita esse debuerat, peccaloruni
euim quaedam scienlise quoe illuminanl intelleclum, imbilo praepedili.
et non accendunt affeclum, quales sunt arles libe- Ecce mulii dum oculis corporalibus iccelum et
rnles,dogmata philosophorum, ethis similia : et is:a slellas corporales volunt respicere, non valent, vcl
scieniein faciuul,jion sapientem. Est alia scienLia quia conlracti, vel quia obstacuio praepediii, ve.l
quse illuminal inieliecluin, ct ad diiigenduin aeecu- qi;ia luniiiie privali sunl. Contractos ilios esse
2"5 ABSALONISABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS • ••''* ^G
dixerim, qui cupidilale lerrena curvati sola trans- A fetur, el doceat formam sanclae conversalionis.
iloria cupiunl, et ideo oculos cordis semper in ler- Clerici eiiim noslri temporis qui cum ecclesiaslicis
. rain figentes, nos ad ccelestia elevare non possunl : beneiiciis curas animarum suscipiunt, solo quocsiu
plane sicut amor ad faeiem , timor ad mamim, ita clericos, habilu mililes, sed vivendo,et praedicando
cupiditas ad lerram semper oculuin dirigil, yerbi nentros se exhibent, quod opera ipsorum ioquun-
graiia : Fiiius semper intcmlit in faciem pairisquem tur. Cum de eleemosynis pauperum regales equos,
•liligit, servus ad manuin domini sni respicit, ne veslimenta secularia, calcaria et frena deaurata,
flogelletiir pro excessibus quos commisit, avarus stellas picturatas comparare non crubescunl, mensa
. \ero cor semper apponit diviliis , quoniani ubi est ferculis, thalamus jocis impudicis jocundus est: in
thesaurus liius, ibi est et cor. luiim (Maith. yi). palatio ubique resonal. cantus de gestis Hecloris, et
Ipse ctiam Doiiiinus in Evangelio, ubi loquitur de in sancla Ecclesia silentio damnantur verba Salva-
semiue quod in spinis cecidit, ayaros sigrdficaiis loris. Sic ergo evenit ut infirma Ecclesiae mcmbra,
ail : lli sunt qui audiunl verbum et a solliciludini- quaepastorum anlecedente Iumine ad Deum couduci
Jjiis et a voliijitaiibtis vilse euntes suffocaiilur nec debuerant, subtracla eis prsedicatione verilalis, in
-rcfcriinl frucium (Mallli. xin). Qui vero obstaculo tenpbiis persevereni.
impediuiilur ne ccelum videanl, superbl sunt, et 8 ToIIanlur igiiur uecesse est de niedio conlractio
«jlaii spiritu , qui superbiam menlis operimcnlum avaritise, superbiae operimentum, caecitas ignoran-
quoddam inlcr se ct Deiini slatuerunt, sicut David tise, ut Deum Deique sanctos. nientis oculis possi-
propheia dicit: In labore hominum non suul, ei nuis intueri, el tendere ad ccelestem illam gloriam,
cuni honiiuibiis non flagellabunlur (Psal. xxxxti). qiiani conslat nobis esse repromissam. Ut tamen,
. ldeo tenuit eos superbia, operli sunt iniquitaie et frucluose valeamus visum ad ccelum dirigere, opor-
impieiale sua, hoc est duplici superbia, ul impic- tet ncs npn retrorsuni vel a Ialere, sed polius anie
tas dicitur superbia, qua honio non humiliaiur Deo: nos direcle oculos ad cqelum levare : quoniam a
iniquilas, superbia qna homo cupit anteferri dorso vel a laiere ccelum respicienles aul offendunt
proxinio. Supcrbia ergo operimentum est, quo ira- pcdibus, aul errant in via. A dorso yero cceluni
pedilur hoino ne Deum videat, in quo et sc habere respiciunt illi, qni in vita sua prseteriia et bonis
vidclur illa beneficia, qusc a Deo per huiiiiliiatein operibus quae fecerunt, niinis confidunt, cum ma-
erani impetranda. Dum enim elali cordis hamo de gis ea quse relro sunt deberent oblivisci, et se in
virluiibns cogiial, diclantc superbia, illas sc habcre anieriora extendere. Statuentes enim anie oculos,
pracsumit; cum de scienlia iIlam,arroganter sibi proe suos quomodo vitia reliqtierinl, pugnaverint coutra
caeicris ascribil; cum de honoribus, aliis se seslhual leiilitlioiies, majoribus fuerinl sociales^ quomodo
omnibus digniorem; el infirrailatis susc defcctus non deinum disciplinam teiiuetint, ei porlaverint pon-
nspiciens, bona eliam qusenon habet in se ponderans, dus diei et seslus, co ipsp se dignos aeslimantes in
semper coulemptor est aut aemulus aliense virtutis. cliariiate tcpere incipiunt, et dissoluti esse in disci-
Quare hoc? Quoniam impediente superbia ad Chri- plina et circa vitae terminum cum fervenliores spi-
stuin respicere non polest, Ut in ipso videai quam ritu esse debuerant pene frigidi el sine virtute in-
hiiiuilis, quam paiiens,quaiii suav s, quam bonus est veniunlur. Non sic cerie exul qui tendit ad pairiam,
Doniinus : ul sicadsuas infirmilates respiciens, de- qui semper forliiis iler agit donec perveniat : non
plorct humiliter quod sibi.iniellexer.it deesse, sicul operarius diurnus, qui continue laborat donec opus
iieatus Job fecisse legitur cum dicerel: Audiiu au- diei perflcial: non sic siliens, qui fonlem aquae de-.
ris audivi le, nunc aulcm oculus meus videl le, sideral, quousque pervcnial ad iilum. Sed neque
idcirco ipse irie reprehendo, et ago poenilenliam anima peum siiicns cessare debet a cursu boni
(Jab XLII). Superbia igitur quoniam ad Deum non operis, quousque ad eum peryeniat, quo frui con-
respicit, ut in liimine ejus lenebras suas agnoscai, cupivil. Alatereyero ccelum respiciunl, quipropler
ideo inter omnia peccata diflicilius ad poenitentiam D bona lcmporalia et yoluplates vitoe islius, in quibus
inclinatur. Siquidein priraa est in recedenlibus a quietem sibi habere yidentur, Deum veneranlur,
Deo el uliima in redeuntibus ad praeassumpias vir- largiuntur cleemosynas, et ecclesias frequentani,
luies, sicut Scriptura dicil. Imle est eiiam quod inagis devoii Deo pro eo quod acceperunt, quam
iliabolus principaliler superbis impcrare dicitur, pro spe vitae seternaequam mintis diligunl. De quo-
:
Sciiptura atteslanie quse dicit: Omne sublime vi-r runi numero Satan bealum Job exislimans dixii
del, el ipse rex est super omnes filios superbiae. Nnnquid Job fruslra timet Deum? Operibus manuum
Snnt alii qui deliciente lumiue oculoriim icne- ejus benedixisli, et possessa ejus crevit in terra
brosi coeluni videre non passunt, quales sunt sim- (Job i); quasi diceret: Qui lol bona a Domino in
innocenter
piiees et idiotae, omnes habiles quiiiem de ratione ul lerra a.ccepit, non esl miruni si pro eis
Deuni cognoscantel diligant, el anibulent in man- se geril. Qui crgp sic a lalerc Deuni respiciunt,
datisejus, sed delicienlc lumine exleiiori, hoc. csi, nequaquam visum menlis per viam dirigunl quoead
doclrina et piaedicatione, quse pasiorum minisierio Deum conducit. Via enim reela esl, ut per illos
eis exhibcri debuerani, remancnt in peocalorum (c- labores, incomiuoda, perscciiiioues, ct injurias sti-
fter
ncbris, eo quod non sii qui salutem animarum ope- sliucamus : quia a deliciis ad dclicias ;cndere
277 SERMOXES. - SERM. XLIX. IN FESTO OMNIUMSANCTORUM. 278
nmnrno tortiiosum esl, nec viatorem aliquando du- .\. Danlnr itaqiie ei duse aloein hac vila sua, qtiibus
cit ad metani saluUs. imda sua possil legcre, videlicet iiilellecms Scrip-
Dirgete ergo anle faciem noslram ccclum nos rp- turaruni, qtio se munial per cogrii.tiohein vefitatis,
spicere oporiel, ui faciem, oculos, aurcs, os, ma- et speculalio creaiurariini qua se immiat per vincu-
niis, el pedes ad Deuiii convertamus : facieni ipsam, liini cbarilalis. Sub his pennis niaiius habere de-
cognoscendo, oculos; meniis inlentione in ipsum di- bet, ui et cognitionem Scriptnrse, et dilectionem
rigendo, aures obcdiendo, os recta et bona lo- creaturae approbel semper lestimonio boni operis,
qtiendo, manus jusla operando, pedes bona cogi- prius exercilio et labore ambulet, poslmodum vo-
lando : nec aliquod membrum noslri corporis desit let: quia prius laborandtnn, postmodtim vero bra-
in minisleiium sui Creatoris. Ut quid enim recla viuni accipiendum est. Sic prius occurrit Domino
yia non ambulemus? Siquidem et laboris praemium, Marlha, quam Maria : sic prius dalur lex servilu-
el contra pericala subsidiuin a sanclis Dei nobis lis, quam lex liberlalis: sic prius habitatur in Sion,
proposita sunl. De ipsis enim dicitur : quia iuccnt quam in Jerusalem : sic prius nubit Lia qua:n Ra-
in firniameiilo cosli, et illuminanl terram : luccie chel : sic prius Pelrus, quam Joannes a Domino vo-
respeciu luminis, illuminare rcspeclu illuminati &-. catusesl: sic deinuni a iseva transitur ad dexle-
ciiur. Lucent eigo sancli Dei, quia claritalem vi- ^ rain : quibus omnilius demonstratur per exercita-
sionis Dei jaiii assccuti sunt. Illuminanl terram , lioiiem pr^s.enlis yitoe ad fuluroe glorise quietem
dum miraculis, crnditione, conversalione, in lerra esse trauscuiidum. Proponilur itaque honiini divina
peregrinantes tnformarit, ut tic eornm exemplo ct lex, ut juxia illam informei vilam suam, et ambu -
ccelesle speremus prseinium , et ab ipsis liubcainns let in ea.pennoeduplici raiione comparata. Duo et-
sanclae yiise documentum. Quis ergo tam inops ost enim in pcnna consideraniur, venuslas et titilitas :
recii consilii, ul a paupenale non fesiinet ad suffi- ' venuslas, quia ornal : uiilitas, quia protegit. Eodem
cientiam.a iristicia ad lseiiciain, ab angustiis ad modo lnandala Dei venuslalem habeniin luce scien-
voluptates? Hsec enim Iria sanctis in praemium re- liso, utililatem in iiiandatorum adimplelione.
posila sunl, videlicet aeterna saeietas de qua dici- Dlligens ergo scruialor mandalorum Deipriinoin
lur : Saciabor cum appanieril gloria lua (Psal. xvi), Iege Doiuini debel illumi.nare intellcctum suum ,
Inierna jocundiias, de qua seriptuni esl: Exultcnt ul sdatqualis sii, quid desit sibi, quanta infirmilas
justi in conspeclu Dei (Psal. LXVH). Jocunda vo- propria, quis defeclus virtutum, quam longa misc-
Inplas, de qua dicilur : Delectaiiones in dexlera ria, qtiani brevis consolatio.quot debet Dominosuo,
Dei usque in finem (Psal. xv). Ut qui in hae v"ita p, cl qiiam pauca potest restituere. Isloe enim sunt
pro Chrislo fuerunt miseri, in iila vila recipiuul divilise fiiioruin Adam a die nativitatis suoe usquead
oinninni bonoriim sufficientiani, qui pro eoluxerunl diem sepulturse suse. 0 quam vilis ibesaurus iste,
perfectam consequantur lseticiam, el qui proeo ca- quam reprobata pecunia ei qui decein milium la-
laniiiates passi sunl, ibi delilias possident sempi- lenlorum debitor est, nihil nisi Iram et indignalio-
lernas, prseslaute Doinino noslro Jesu Christo, cujus nem sibi oninibus diebus thesaurizasse! Quid fa-
regiium el impeiium rermanet in tecula seculo- ctura, o misera anima, qtiando re;!des ralionem ne-
rutii. Amen. gocialionis luae?Respice adhuc ad thcsaurum scien-
SEUMOXLIX. tice luae, si forte aliquid ibi invenias quo possis hoc
lJi FF.bTOOM.NIUM >ANCTORL'H. debitum redimere. Est ibi forsilan aliquid libi ad--
Ducr pennm tiugulvrnm juwjebantur, et du« tege- modum ulile, quoniam scriptum est: Qui appoiiit
banl corpora eorum (Ezech. i). scieniiam, apponit dolorem (Eccl. i). Uoc probaloe
Verbum quod au.listi», Iralres.ei Iscticiaem ileriam moiielae denario filius ille prodigiis.qni dissipaverat
in se continct, et doloris, Quod eiiiin animalium bona sua vivendo luxuriose, defraudaiam pecuniam
iilormncoipora pennis legi dicnnlur, indicium est patri suo reslauravil, dicens: Paler, peccavi in cce-
iiilimiiiaiis : quotl autem reliquoe jungebantur,' si- D lum et coratn le, et non sum dignus vocari filius
gnum est fulurae glorificalionis, Quoniam ergo in tuus, fac me sicul umim ex inercenaiiis tuis (Luc.
vila praesenli tnens peccati conscia opus habet pro- xv). Ilunc denarium doloris repone in marsupio
lcciione, raonemur universi per verbum islud in- conscientire luse, bunc foris ostcnde per studimn,
lirma noslra legere,, ne nudi appareamus, til in fu- inius peiaffecluni,ela leipsoiorineniiseicrucialibus
lurae illius viiaegloiia expediti, pennas assumamus cxigc, quod de commissa pecunia Domino tuo de-
praiparatas non infirmilali, sed consumniatae sani- frandasii. Certe si rogas ignoscii.si doles misorelur,
t ili. Aninia igitur adhuc infirma pennis opus habel, si plangis el ipse parcil, si aperis ipse tccuni
non quibus volel, sed quibus se legat el muiiial, ut commorabilur: quia ejus delitioe sunl csse cum
adhuc fragiiis corpore, mcnie lubrica, dissidens filiis hominum. El in hoc praecipue divinse legis lib".
moribus, crrore implicila, ad studia iners, ad vo- commendalur ulilitas, ul ipsum qui docet illum te-
luptates prona, larda ad sapienliam, velox ad im- cum habeas commorantem.
pietaiem : de prseteritis nuda, de prsesenlibus cxi- Quod si diligenler velis intueri, triplici via tibi.di-
gua, de fuiuris incerta, de nalivilale rea,dc vila la- vinsc legis commcndalur utilitas, scilicel per zeliim,
beriet dolori addiota. sludium cl affectum. Zcitun iniellige compunciionis,
279 ABSALONIS ABBATIS SPniNCKlRSBACENSlS 280
siudium operalipnis, affeeluni devolionis : ui per j\ duni legem Dei, quamcoide, quasi iuarca clausam
zeluni coinpunclionis, quasi gladio, veierem homi lenet, foris operc non vult ad.i.mplere.
iiem in le oecidas, per sludium boni salisfacias, per Suiii alii quibus mandaia Dei poiius ad uliliialem
affectum vefo ei sempCr adhscreas , quem expccias li.bet intueii, recle comparatt columbse residenli
in prsemiuni, ul nulla reriim temporalium ambi- juxia fluenia plenissima : quia sicui illa in aspeclu
tione retar.iefis quo lninus fesiines, quo minus iin- fluminis proecavel accipiifis insidias, sic et isti in-
petfcs, quo niiiius denique curras ui comprclicnilas. sidias diiiboli, delicias mnndi, carnis illecebras, per
Sed hanc divinse legis pennam quitlani babeni tan- mandata Dei praecavere ulunlur, sludiosi semper
iiun ad yenUslatem, alii vero habenl eam ad utiliia- ad prosequenda illa quoe lege Domini vident sibi
tcm. Ad venustalem illos habcfe earn dixerim, qui- imperari, et ne liostis domesticus in aliquo eos re-
biis mysieiia Scripliirarum sunt pervia, iron lalenl lardare possit, coipus suum servimti subiiciuiit,
eps praecepta viiiiiinm, non prohibitiones viiioiuni. carnem stiam crucifigenles cum viiiis et concupi-
Sci in his omni.bus magis voliiut illuininaie intel- scenliis. Vis ergo videre exempla, praesto sunt.
lecium, quam affeclum mundare, non se Jegi incli- Juxia hac fluenla sedebanl illi, de quibus dicilur :
nantes, sed poliiis Icgem sibi : non cor in lege, scd qnod eranl incedenles in omnibus mandaiis Domini
legeiii in corde reiineutcs : de iuandatis Doinini fa- " ct jiislificalionibus sine querela. Juxla haec flue.nia
cientes non medicinam, sed pecuniam. Ul qnid, o eiiam sedebal Daniel piopbela , cui Babylonii oc-
anima mLera, mensa divinse lcgis coram te in la- casionem invenire non poieiant, nisi lanlum in
qsieum facw esl? Ui quid foiilem scaunire aspicis, lege Dei sui. Sic ei ille qui dixii: !n corde meo abs-
el nquam non bibis? Ut quiil favum in ore lenens, conii eioquia iu.a, ul non pecceni tibi (Psnl. cxvm).
ceram conleriSj abjiciei.s iiiellis dulcedinem? Uiile lsii comparaniura Joanne ligno afferenli frticlum,
libi eral, ut juxia niandalum Domini sumeres li- ctijiis folia simt ad sanilaieni geniium : Oslendit,
lifum islum et devoiares illum , ut faceret amari- inquit, mihi flunien aquse vivse splendidum lan-
care venlrem tuum, ei in ore luo fierel dulcis lan- quam crystallum, procedeniein de sede Dei et Agni.
quam mel (Apoc, x). Sumcre certe debsieras librum ei ex iiiraqtie parte fliiminis lignum afferens fru-
divinse legis, et saneta mediiatiouc devorare illuin, cluin, el folia iHius ad sanitatem gciitium (Apoc.
lil in ore memorise dulcis fierel diai) ventrem in- xxn). Ligna quippe ex ulraque parte fluminis po-
lirnise conscientise ad amaritudineiri compunctionis siia, sanclos viros designant meitilaiiles in utraqne
proyocarel. Sicul enim speculum iniueri el non pagina Veteris et Novi Teslamenti. Flumen enim
componij sicut ignem respicere et non caleficr:, aut mandaia divinse legis significai, frucius ligni
certe escani prscparare el non refic.i, nihil habet in exempla bonorum operum, folia verba exliorta-
sc ulile : sic et in lege Domini nisi his solis , qui lionum accipiunlur. Qnae liinc sunt ad sanita-
ineinores sunt niandaloruiii ipsiusad facieudum ea. lem genliurn, ciim ea quae per verba exhor-
(Psal. cx). lntelleclus enim bonus est facicniihus lationis aliis proppnimus in nobis ipsis exemplis bo-
euin. Sed o uiiiiam hi tales velint riicminisse Sa- norum operum ailestanuir.
inaritaiii illius misericordiam, diligenliani stabuiarii, Speculationeverocrealurarum,quamsecundamdi-
nsuiii duorum denariorum (Luc. x)! ^slima quia el ximusalam, quiaopeiiendse infirniiialinoslrae neces-
ipsi duos vcieris el novae legis denarios non repo- saiiam.til lamen creatnrsc iioniinelionioinlclligaiur,
nerenl in peCiiniam, sed poiius segrolo apponerent quasi cujusdam alsc expansiono duobus modis uuila
niedicinam* Nonne prpfanum valde asslimares, si nostraproieginius.videliceivinculocbaritaiis.exhibi-
videres aliquem affeclum veneno secum porianlem lione reverentiie et timoris, quoruuipriniuni esl ad
aniidottiui, si non uiatur illp? Clamat Aposiolus subsidium necessiialis.alierum ad custodiam lniinili -
omnem legem Doniini eruditus nihil se scire nisi latis. Viiiculuni siquidem chariialis ad subsiiiinu ne-
flDiiiinnm jesuni et eundem crucilixum (I Cor. n). cessilatisideoessedixi^qiiianullusadeosibisufliciens,
Et Ezecliiel de spirilali lemplo spiriialiter loquens : D I a.!eo nulliu.s indigens esl, qui bic cliarilalisvinculis
Quanto, inquit, eranl aliiora, tanto erant humi- coeieris nonegeat cop.tilari. Nam quamvis prinio loco
iiora, hoc spirilu significante, qiipd quanto qnis al- diiigendus sit Deus per affectum dileclionis, magis
liora percepit dona gratiarum, lamo huitiilior esse tanien proximus diligendus in nmliis secundum ex-
debel conversatipne : ne inde orianlur vuluera, hibiiionem operii. Adeo quippe charilas nobis erga
unde pfovenire debuii medicina» proximum servaiida esl per exhibitionem operis ut
Sicul enim qui bene vivil el bene docet, aliuni etiam ab oratione, a sancta lnedilalione, ab hymnis
instruit quomodo vivere debeal : sic bcne docens et canlicis spirilalibus cessare debeamus inimineiile
el male viveus, l)enm Inslruit quomodo se condein* proximi necessitaie. Ecce ante mensam Domini
nare debeal.. Sicolim Urias Eibseiis a David desti- oculis ac manibus iu cceluni le inieiiium consiilue,
nalus in prselium, epi<-to)asmorlis suse sectim fe- si vjiieiis Chrisium in paupere fame raori, nunqnid
rens, ubi forlior erat belii irepelus, occubuit : quia nou panem dabis illi ? si fratrem luuni lecto decuni-
quilibet in Ecclesia Dei qui lucem divinse cognitio- benscm, in agone posiium, non visitabis illum, vci
nis accepil (sic enira inlerpretaiiif Urias, lux mea euin cadenlem in foveam non sustinebis illiim? Fa-
Dcus) sententiam suae damnatioriis spcumpoiiat, cies utiqne, quia libi alligatus est charilalis yjn-
2 1 SERMONES — SERM. XLIX. IN FESTO OMNIUMSANCTORUM 232
culo :nec, te praesente, corruere potesi, nisi lu cuni A aqiiilse magnse, ul volaret in deserlum locum : per
eo corruas, maxime si poles eum susiinere. Hiijus aquilani Christum, permulierem fidelem animam,
exempla pluiiina sunl in sanciis martyribus, vivuiii per deserlum cceliim volens significare. Hrccauiem
nobischariiatis rclinquenlibus exemplar. Cum eiiim nalurae innovalioquse eril in corpofe.si ad naliiram
securi divinis colioquiis cl oralione srbi soli vivere corporum respicimus, seeumliim elemenla biijus
possent, elegerunl lamen prodes.se aliis, exliortari, niiindi probatnr aticndeiida. Videmus enim quod
docere, sanguinein suiin fnndere, ut vilam illam lerra in praesenti ponderosiiale sua corpus aggra-
bealam quam sibi solis inpace polerant quaeiere.vin- val, aqua litimorum insequalitale inlirinal, aer spi-
culo charilatis aslricli, per tormenla passionis aliis randi necessilate affligii, ignis caloris iinmodcraii-
commnnicareni. lia consuiiiit. Ista ergo innovaii neccsse erit, non
Ex hac radice charilatis emanare debelexhibiiio loili de inedio, ui nou infiiniitas qnse aggraval, sed
reverenlise et timoris, ut eos qnos tanlo cbaritaiis nalurse veritas integra reforinetur, sicui Doininits
affectti arnplecti lenemur exhibilione reverenlioe el ail : Capillus de capiie veslro uon pefibit (Lnc:
timoris offendereiinieamns. Quod etiani in illo bcalo- xxi). Habebuiil ergo ninc. corpora niortis linjus,
rum spirituum priiicipatu docemur facere, ad qno- inio vere morlua abelementis hujus niundi, naliirse
riim normam praesens Ecclcsia disposiia esi, qni se B veiilalem, non corriiptioiietn, videjicel ul sinl a
ipsos secundum sunimse illius poleslalis disposilio- lerra palpabilia, abai|iia mobilia, ab aere levia, ab
iiem honore praeveniuni, inferiores singuli superio- igne vero splendida. Magis lamen ab aere el igne
ribus suis obedientes, id sibi a summo ilio impera- accipieni qnam de reliquis, quia lsvitas eoriim le-
tore iiiiperatum repuianies, quod a prjesidenie po- vitali cogitaiionum, el spleudor ipsorum spleudori
tcslate angelica sibi fueiil imperatum. Nam si an- siellaruin comparabiuir : dicente Aposlolo : Stella
geli dicereut archangelis, ibroni dominationibiis, diffeii a stolla iu clariiale, sic et resurrectio uior-
autcerte cherubin ad seraphin : Non tibi obedienius, tuornni (ICor.xv).
nolumus te prseesse nobis, puiasne placerel siimmsc Sicui e contra reprobi, qui dilexernnt lerrena
illi iuajeslaii ? nequaquam. Propter lioc eiiim prscci- super oinub, ei passinnibus concupiscentiarum se
piiaius esl rex ille superbise, quia voluit esse similis subdideruiit, de his inferioribus elementis, lerra
Allissimo (Isn. xiv), non parucipalioae deitatis, sed scilicet, ei aqua, magis accipiunl ut in his quae pas-
similis, hoc est sine domiuio sicut ille, ne aiicui sionibus magis suiu accommoda corporuin recipiaui
sii|)eriori exhiberet reverenliam debiiresubjectionis. • passinnes. 0 quam infelix illa aninia qiise liiplici
Nunquamne Icgisti quouiam David Sauli diver- carcere.viilelicet conscieiiticc, corporis, el gelieiiiia;
lenii inspeluncam,pra;ciilil oramclilamydis? Unde lorqiiebilur, ul nec iutus sil siue augustia, ncc
el postea seipsum vehenienlissinie reprehendit: foris sine jioena : cui imniorialilsis iu esscnlia ct
cinri enim in Saule gradus superior, in David vero possibiliias semper durabil in pcena : nec aliquo J
infcrior, el in chlamyde potestas iutclligatur, oram illius muneris accipiat, quod sanctis in impassibi-
chlamydis prsecidere est debilae reverenliae sui su- lilate conferet superni graiiam largiloris. El erit
perioris aliquid detrahere (II Beg. xxiv). Quai» impassibililas el immorlalilas supra naiuram mira-
David Sauli abstulisse se doluit, quando in cum cui bilis, quibus vita et esseniia, inio totus naliirsc
reverentisc honorem debebat aliquid proesunipsisse cursus erit naluralis, ul ipsa natiira de sua inlegri-
pcenituil. Sic olim dum arca Domini a Gabaa de~ late gaudeat, el in eo quod amplius accepit, in
ferretur in Jerusalem, dum arca inclinatur, Oza amoreni largitoris ampiius inardescat.
Levites manum apposuit, et ideo a Doniino percus- Sed liuic reforiiialioiii noslrsc nalurae acccdel
sns inleriit. Ubi per arcam praelati, per Ozam sub- consessus dexlerre, qui consistit in plenitudine co-
dili accipiunlur. Arcae vero incliuaiae Oza manum gnitionis, dileciionis, ei joGiindilalis : utneccogni-
adhibet, dum praelatis aliorum aelati sive infirmi- lio erronea, nec dileclio illicita, vel jocundiias tristia
tali condescendenlibus subdilus obviare prsesumit. j) j admiitere possil. Ibi enim scientiam •informabii
ideoque a Domino percuiilur,' vel in praesenti ad justicia, ne sit elaia : ibi cbaritatem diriget scien-
correclioneni.velinfuluro ad damnationem.Expedil lia, ut silordinata : ibi jocundilalemprndueet inde-
ergo magis ul penna charilalis velemus infirma ficiens seternilas, nealiquodoloris nubiloquaniioqiic
propria, sustineamus aliena, ne nudi appareamus possil obfuscari. Omnia ergo bona animse in se nuiic
cuni id, qnnd moriale csi, in nobis absorplum fuerit divcrsa in Deo tunc erunl unila, uicognitio diligat
a vita : et pennae illse assumenda? sunt, quibus non ct charitas ccgnoscal, et uno affeclu in Deo finiaii-
protegi, sed sublevari necesse erit. lur omnia, quse unum finem Chiislnm sibi consti-
Et videnlur islae pennse ipsum caput nostrum ad tueruni. lloc est quod mundi philosophus animam
ccelos exlulisse, quas si cognoscere desideras, ipsse conslare dixil ex dividua et individua snbsianlia,
sunt innovatio naturse, et consessus dexteiae. Ipse ex eadem et diversa natura, quia et nuric divisos
eleuini Redemplornoster has alas primusassnmpsit affectus habet, ad diversa se applicans : sed indi-
nobis in fuluro eas collalurus, quanijo similes ei visse sive ejusdem nalurse crii, dum cognilionc et
eriinus. Undeel in Apncalypsialoeaquilsomagnn: di- amore in Deutn lota inlcinlcns, uno virtutuinaffeclu
cunlur, ubi scripium est: Dataesunt mulieii duocalse in ilto cril uuiia.
*85 ABSALONIS ADBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 284
Unde etiam et Dominiis omnes virliilcs aninirc, A runl usquc ad morlem, qua eiiam sancti omnes qni
quibiis Deo fruendum est, propter ideiiiitatem affe- icgnant cum ipso prsemiali sunt. Vos ergo qui intus
ctus sub uno cognilionis nomine comprehenilit di- vobiseum aliquid boni agitis, et propter verba la-
icens : Est auiem, inquit, viia seteriva,ut cognoscant biorum ejus custodilis vias duras, non vos poeni-
te verum Deum, el quem misisli Jesum Chrisiuni tealjaboris lnijiis: quia vila brevisesl, laboris yenit
(Joan. xvii). 0 si quando illius scienlise veniai copia, fiiiis, supremtis ille Judex iinriiinel ut reddat mer-
cujus usus non ad investigalionem, sed poiitis ad cedeni laborum sanclorum suoruni.
beaiitudinem speclal: non cnim illa scientia qnae- Mercedem, inquit, laborum. Laborant in scculo
stionesinvolvit, non regulas proponit, non causas quibus vita ista dulcis est.Iaborani et illi quibus viia
rerum naiural|um, vel obscura manifestafacit, quia ista amara est. Quibus vila isla dulcis esl labnraivt
id solura ibi lenetscienlia, quod facii ad fruitionem agendo, licila operaiione providentes quid coms-
jocundae illius bealiludinls. Triplex perfectio scienliae dant, quid bibant, et cOrpori quo induantur, et
ib| est, scilicel Crealoris, ut per erealuioe diguiia- haec orania ut seculo islo diu poiianiur. Sed labon
iem laudemus Dei sapientiani : rcslauraiimiis, ut istorum reprehcnditur Domino ubi dicit: Nolite so-
per assumptae hunianitatis opera laudemus D.fcibo- liciti esse qriid iiianducetis vel quid bibatis, aut
riitatem :deiiaiis quoque perfecta crit ibi coguUio, " quo indiiamiiii (Matlh. xv). Scit enim Paler, v.ester
Ut in illa veneremur Dei majestaiem. Ecceandivistis, quoniam his oiniiibus indigelis. Quibus auleni viia
fralres charissimi, qualis sit illecousessusdexlerse, isla amara esl laboraiit patiendo, sicul kiborave-
qui sanciis omnibus repromiliitur, qnem accepit runt sancli illi, qui fucrunl eculeo disteivi, rigoii-
Chrisius, accepit el beala virgo Maria, accipiet et bus algidi, carceribtis squaljdi, sanguiire perfusi,
tiniversalis sartclorum Eec!esia,sejdifferenli modo. plagis lividi, inedia macerati, ad tillimum morie
Sedet cnim Chrislus a dexlris Patris, sed ipse. so- coiisummali: el hsec omnia ut ab hoc seculo cilius
]iis sedet etiam in dexlris Filii beala Virgo, sed ipsa exciperenlur.
sola. Geteri vero sancti erunt omnes quideni a de- Reddel ergo Dcus mercedem labornm sanciorum
xiris cjus, sed non sedebunt a dexiris cjus. Sedere suorum, illis qui in voluntaria sui aflliciion.e, aut i»i
eiiim a dcxtrisPairis, hoc esl esse sequalcmvelesse vinleiila perseculione impiorum paiienliam Doniini
in potioribiisejus bonis, quod soius Filius ejus acce- Jes:i imiiali sunl. Non blandiantur igittir sibi lioini-
pit. Sedcre in dexlrisFilii est prae cocteris, affluere., nes criminosi, lanquam ipsi mercedem suam rece-
chaiismalum donis, quae singularileraccepit beata t pluri iion sinl, quia sicut Deus. reddet mercedenj
Dei GiMiilrix.Esse vero a dextiis Dei, est parlic:pem i (- justis, iia et injusiis. Imosccundura quatuor genera
esse illius gloriae, sicut scriplum est: Tuncdicet rexL hominum, qualuor mcrceslum genera inveniunlur.
illis qui a dextrisejuserunl(Jlfa/l/j.xxv). Hocaulein i Esl cnim merces immoderate bona hujus seculi
eril commiineomnibus eis qui ad ccenamRegis sciernii amaniium , esrnierccs enprmiicr mala hujus se-
vocaii Sunt, Eriinl efgo omnes beati a dexiris Filii, culi coinmilientiuin, esl nierces jusle el pie in hop
imo setlebuntomnes addexleram ejus.non adexiris, secuio viveiiiiuni, esl el mcrces cum Deo regnau,-
nilestante qUi dicit: Sedere ipso Filio ad dexleram, lium. Prima merces esl lemporalis beneficii, de
meam vel ad sinislram ineam non est menin dare» qua dicitiir: Receperunt mereedem suam. Secunda
vobis, sed qinims paratum esl a Patre meo (Matth. eslaelernisupplicii, de qnadiciiur: Secundum opeia.
x). Sederc ertim ad dexteram, ad gloriam spectat: . manuum eorum tribue illis, redde relribulioueni
sedere a dcxlris, ad glorise proeininentiaHi, quam, corum ipsis. Tertia est spiritalis graliae, de qna ipse
Cbrisms hodie Matri suae conliilit, dum eam exiu- Dominus dicit: Qui reliquerit doirium, ^vel agros,
' Rt
siiper potestates angelicas. Ubi illa sedet regina, filios, aut paremes prnpter me , nuilio. plura.acci-
beatorum spirituum, el mediatrix peccalorum seni- piet in prsesenti seculo, etvitam anernam in fuluro.
per iiitefpellahs pro nobis, iit el nps accipiamnss (Matlh. xix): per ninllo plrira, dona graliarum quse
ciindert) consessum dexterae, qtiem ipsa a,ccepit Iio-_ n1 sanctis in hac viia coiiferuntur, volens significare.
dierna die migrans a corporc, qiiem nobis prsesiareB Quarta vero merces esl selernae glorise, de qua dici-
dignetnr Dominus nosfer Jesus Christus. Anieii.. lur: Ecce enini merces vestra mulla esl in ccelis
SERMOCOMMIJNISL. (Matth, v). Quam mulii homines sunt in lioc se-
1NDIEOMNItlM SANCTORtlM. Cnlo vigilias-mullas, orationes et eleemosynas , ei
BeddctDens mercedemlaborum sanclorum suorum, alia pietalis opera facienies, qni dum pulchfilmli-
el iledttcet illos in via mirabili (Sap. x.), Audianl, nem crealuraruin hnjus tnundi et earum delecla-
vcrbum hoc omnes qui volunlarie prcssuras muiidii; tioncs ailendiinl, staiim cpncupiscentia oculorum
litijus sustinent, qu| participes snnl pcemieniise ett suoium capiuniur in eis, et velul pairiam de exilio
tribuiaiionis Jesiu Audianl, iuquam, verbum hoc ett facientes, temppralia bona super omnia appeitini. el
consoleiiiur, qiiia finis laborum pariter et mercess diiigunl, quse ianium ad necessitatem in obsequiuru
eis repioiiiiiiitur iion qualiscunque, sed qtiam prae- ,_ divinuin illis collala sunt. Quare hoc? quia imagi-
paravit Deus diligcntibus se. Quid preciosius , quidd nem Dei.-qui summe pulcher esl, in seipsis n;m.
-oppetihilius,- quid majtis hac mercede promiili po- ,- videnl, el decorem amainis suo oculo cxcoecalo in-
tuii, pro ,qiia snricii mariyrcs , C-talii jusii certave-s- lueri non'possunS: qucin si aspiccreni, uiique oia-
'
285 SERMONES, — SERM. h. IN DIE OMSlUM SANCTORUM. _gg
nia lsta exteriora contemnerent, quse el-iam cx sno A gratiarum pro mercede ad
consolationem, ne in
defeclu cilo praclereunl, aut novis supervenieniibus Iribulationibus deficianl, quod fil quando accen-
illorum comparaiione vilescunl. His ergo homini- dniilitr charitate, quando languiilur dulcedine de-
bus dat Deus mercedem bona temporalia, quse sum- votionis, qiiando sursum rapiunlur ad eminentia
mo sludio appetuni, ut in ipsis bona quae faciunt, contemplationis, muliisque aliis modis quibus ro-
remunerenlur. Sedvaeilli infelicianima?, quae infirie borantur, ul pressuras hirjus mundi
possint susli-
mundi, sanclis. omnibus regnum pcrcipientibus, pro nere. Quomodo enim nisi graiia Dei confirmali
consolalione audilura esl: Recepisti mercedem sancli martyres , et alii justi in causa Dei tam
tnam. Sed el illorum qui mala hujus mundi enor- conslanles esse
potuissenl,' ut gladio iinniinente
miter commiuunt, infinitus est numerus, quofum cervices fleclerenl, aperfo earcere nollent evadere,
exempla sunt fures, praedones, fornicatores, im- morlem uliro appelerent, perseciitores provoca-
mundi, Simoniaci, ambitiosi, et mulla hujuscemodi rent ? Illud interius uiilius erit considerare, qui
monslra hominum, qui toio exlincti spirilu festinant
gratia Dei in hac [via] prsevenli sunt.quibus moilis
in inierilum, ut sepulti in viliis suis 11011adjiciant vitam suani regere debeant, ui ad mercedem
ultra ut resurgant. Quomodo enim resurgerent, qui aeternsc :
glorise possinl pervenire.
scelera stta non abhorrent et quodanimodo iiisen- I Omnis ergo vir bonus recte Dco niilitans circa
sibiles effecli, etiam seipsos non sentiiint: propter- vilam Jiiam quatuor circunspectiones habere debel.
ea nec compiinclione scinduntur, nec confessione
Primo, ut in expectalione finis sui sit suspensus :
lavantur, nec pielale molliunlur, non movenlur pre- secundo, ut pro salisfactione peccalorum suornm
cibus, non cedunt minis : imo si aliquando eos cor- sit limoralus : lertio, ul in
opere Dei sit devotus:
ripias, deteriores efficiuniur. Quae creatura propter ut in mulliplicalione talenti sit solicilus.
lioc non miretur? Ecc.e homo ad imaginem Dei quarlo, esse in expectatione finis sui sus-
faclus Palrem suum in ccelis non agnoscit, et filii Debet, inquam,
pensus, et quia hora morlis nil est incertius, dicere
indignus nomine, cceleslem palriam jure haeredila-
in cordesuo : Ecce dies mei praslereunl, hotlie vel
rio sibi debilam contemnit quaerere el possidere:
cras moriar, venil jam Judex ille supremus. Vigi-
et lolo sludio in inferniim dcmergitur, ut parlem
labo ergo, vigilabo, prseparabo me in occursum
cum illis habeat, de quibus scriplum est: Domina-
buniur eorum jnsti in malulino, el auxilium eorum ejus, ne cum venerit inveniai me iinparalum. Vigi-
labo prima iroctis vigilia , ul prscierila peccaniina
velerascet, in inferno a gloria eorum (Psal. XLVIH). dolore el
omnes et vos aniniae pcenitentia diluam : vigilabo sepunda no-
Plangile ergo, angeli Dei,
concives veslros in C clis vigilia, ul perbona operaDeo meb satisfaciain:
jusiorum perditos, qui regno leriia noclisvigilia, ulcaule in fulurosimilia
Dei domestici vestri, et cohaeredes Chrisli esse de- vigilabo
buerant: quoniam, relicta lerra promissionis, Pha- noncoramittam.Quod si veneril inprima vigilia, elsi
in secunda vel terlia veneril, el ilu invcnerit, bea-
raoni in luio el laiere et palea servire decreverunl,
isie. Debet eliam vir juslus pro sa-
et tanquam Inier mortuos compulali, deleli suni de tus esl servus
tisfactione criminum suorum esse limoratus, tli-
libro viveniium, el cum jusiis non scribeniur. Re-
ad cens intra se : 0 quolies Derini offendi, quol cri-
sipisce, anima misera, el vel sero convertere
niina commisi, credo quia nondum plene confessus
Dominum Deum tuum, quia sicut materniis afieclus
sum. nondura salis planxi, adhuc projiciam me »d
sordes infantuli sui non abhorret, ila Christi pielas
et cum Publicano percuiiam pectus
non abhorret scelera tua dummodo ab illis velis pedes Domini,
Trahat le snrsum meuin, cum Pelro neganle flebo amare, ut nber-
mundari. signaculum nalursc,
: lrahat te sursum tale flcluum abluam maculam peccati mei. Sit
quia ad imaginem Dei factus es
in opere Dei devolus, ul in omiii
commissum fidei, quoe in specie bona invisibilia etiam vir bonus
facere [debei],
tibi repromiltil. Quod si clanstralis es, trahat te actione sua, quam propler Deum
ne opus Dci
sursum litiilps tusc professionis, cujus vinculis ad | affectu devotionis ad ipsum respiciat,
serviiium Dci mancipatus es. Si lia?comnia le non macuient prava desideria, curiositas el vana gloria
vas lu- confundant, sed potius ad illum dirigaiur operis in-
movent, respice ad corpus tuum fragile,
leum, dicet enim tibi qnid le oponeai facere. tentio, a quo expeclat operis retributioiiem.
Ecce enim corpus luum dignitaiem conditionis Sane affectus devotionis oculus animse esl, quo
: Melius
suse servans sursum erigimr, oculos ad co?lum le- ad Deum respiceie dcbel, de quo dicitur
ad vitam, quam
. vat, inaiius ulrasque extendil ad Doniinum, ut his esl libi curii uno oculo inlrare
duos oculos habentem'milti in gebennam ignis
Omnibus le nioneat riesiderio ?d ccelum aspirare.
cceli el omncs habilalis in eis, (Matlh. v). lmo poiius duo sunt animse oculi, vide-
Obslupescite, qui
caro infinna licel iiitelieclus, et affeclus, quorum allero, id est
quoniam quodamniodo dedignalur
consorliura sui spirilus, quem lania ignobilitale a inielleclu Deum videre debet per cognilionem,
sua digniiale videt degenerasse. Transeamus niodo altero, id est affeclu, per devolionem. Primus eij?o
ad pie vivenles in hoc secnlo, qui et ipsi geiuiua animse ocnlus illos scandalizal, qui cuin mnlla de
mercede donanlur, una in prsesenli, allcra in fu- Deo cognoscani, prava coiiveisa'ione ab ipso rece-
ttiro. Accipiunt cuiin yiri jusli in hac vila dona duni, do qualibus scriplum cst: Qui cum cogno-
187 A.BSAL0.N1SABBATIS SPRINCKIRSBACENSIS 28S
vissent Deum, non sicui Deum glorificaverunl, et A . non usque in finein : quia oranis deleclatio viirc
idco stiilli facti sunl et evanueriint in cogiiationibus istius amaritudine lerniinalur. Sed in dextera
siiis (Rom.i) : qnibus uliqiic meliut esset uno oculo. Dei deleclatioiies sunt usque in finem, amariludi-
hoc cst simplici affeclu devolionis jd vUam '«trare, neni consummanlem, non deficieniem, eo quod
quam duos oculos hahcntes milli in gehcnnam ignis. nulla amaiiludiiie siibsequente finianlur. Est enim
Miiliiplicalio etiam talenli necessaria esl his, qui finis sub fine el finis exira finem, sicut scholares
volunt ad vitani inirare. T:\lentum est omne Dei dicere solenl. Habent eiiam sancti jnlernam sacie-
(loiuim, sive corporale sive spi.ritale, quo liomo iaiem, quia replenlur in bonis donis Dei, et omn?
«altuem suam poiest operari, qnod tanqi.iam pe- desiderium suuin in seipsis liabcntem nnllius rei
cuniam suain Dominus nobis committit, ul exinde defectu angustiantur. De hac socielate Propheia
a. nobis usnras bonoriiin operum recipial : sicivt de dicit : Saliabor cuin apparueril gloria tua (Psal.
Bervis fidelibus in Evangelio legilur (Mattli. xxv), xvi). Et in Canlicis : Comedite, amici, et inebria-
quoniam alius quinque lalenta, alius duo siiperlu- mini charissimi (Cani. v). Laelanlur eiiam scterna
cratus esl. Sed sicut pecunia est a Domino, iia jocundilate, quoe nullo dolore vel irislitia minui
et nsura bonorum csse a nobis dehet. Qui ergo vel auferri possit, de qua Dominus in Evangelio
accepit divilias liujus muiiili, sit solicilus in sub- B dicil: Tristilia vestra verlelnr in gaudium, et
venicndo egenis : qui polenliam, in siibvcnieudo gaudium vesirum nemo lollel a vobis (Joan. xvi).
oppressis ; qui accepii jusiiliam, in causa Dei det Eril auiem voluptas in dulcediue meniis, satietas
reclum judicium : qui pnideniiam, del bonuni con- in visione Dei, jocundilas in plenitudine divini
siliuni : qui cliarilaiem, ostendat eam per exhibi- amoris. Una tamcn merces omniiim Chrisius erii,
lionemboni operis : ne si in aliquo Dei dono mulli- qui erit volupias in mentis dulcedine, salielas in
plicando miiius sit solicitus, improperium servi visione Dei, jocunditas in pleniiudine divini amo-
illius nequani audiat a Domino : Quare non de- ris, iit sic implealur quod scripium est: Erit Deus
disti pecuniam nieam ad inensam, ut cum usuris omnia in omnibus (Eplies. iv). Et quia Deus miia-
uiique exegissem illani (ibid.). Quoniani ergo con- bilis iu sanciis suis, tunc deducet illos in via mi-
tinualio bonorum operuin necessaria est, nemo in rabili.
prselerita viia sua confidat, dicens : Foriher opera- Via ista Chrislusesl dcqna dicitur : Viara pacis
lus sum, modo quiescam. Forlis enim David, qui non cogiioverunt (Rom. m). El alibi-: Ego sum
tirsuni el leonem nianu propria inierfecerat: blan- via, verilas et viia (Jonn. xiv). Si enim opera re-
diliis mulieris dejectus est Sampson.qui in manili- |„ paralionis nostrse allendamus, Chrisius in omivbus
bula asini mille viros stravit, ocnlis orbaius, pri- mirabilis appaniit. Qnod enim Deus incarnaltis
valus virlute ad molam ductus est. Filius mu- esl, mirabile fuil: quod inipassibilis passus, mira-
lieris vidusc, quem Helias suscitavii, in mulia biie fuil: qnod morluus resurrexil, mirabile fuii :
sanctii.ate nulrilus, in sinu muliciis defunctus ergo deducet illos in via mirabili, quia a fide in-
esi. Qnibus omnibus significatur quoniam multi canialionis ad imilationem suoe passionis, el ab
bene inchoantes miserabiliter consumantur, el imitatione passionis deducei illos ad prsemium
propterea mulliplicatio talenii usque in fiiicin exi- resurreciionis. Possiimus lamen per banc viam,
giliir Salomone dicente : Quicquid potesl nianus transilum sanctorum ab bac vita in requiem inteili-
tua, incessanler operare (Eccie. ix), el maxime Do- gcre. Si enim ingressus in hanc vitam recte dici-
miiio proecipienie : Negotiamini, dnm yenio (Matili. lur via miserabilis, dum ad labores et miserias
xxv). Qni islis circunspeclionibus viiam suam liiijus mundi nascimur, et progressus in hac vita
inunierit, sicut a laboribus sanclorum alienus 11011 recte dicitur via difiicilis, in qua Deo reconciliamur
esl, ita el mercedis illorura parliceps er.il. Sed (arcta enim esl via quac ducil ad vitam [Mattli. vn]),
quid eslillud glorioe, quod in inercede sancloriim non incongrne via hiirabilis dicilur egressus ab
jusli in hac vila lanlum desideranl, quo in futura D '. hac vita. Mirabilis ideo, quia insolila el nova, et
lanto cumulo felicitatis beaiificanlur. omni mortali homini in hac vila incomparata, quia
Tiia plane sunime bona in illa mercede elccli demum egressus ille fil miris et invisibilibus modis.
proestolanlur, videHcel summam voluplatem, in- Deducet ergo illos-in via mirabili, qua a niundicia'
lernam sacietaiem, aelernam jocunditatem. Tria ecclesiasticoe pnritatis ad consorlium angelicoe sub-
dico summe bona, propler iriplicem fruitionis ex- lilitalis, et inde dedueei illos ad visionem incir-
perieiiliam, non proptcr rei essenliam, secundum cuiiscripisc deitatis, in qua sancli omnes requie-
quam iiniini solum summe bonum esi, secundum scenl a laboribus siiis, regnant cum Deo et Agnus
quein iiiodum septem dicuniur beatitudines, cum Dei cum illis, ipso proeslante, cujus regnum et
noii nisi una bealitudo sil. Habent enim sancli in imperitim pcnnanel in secula seculorum. Amen.
cceiesii patria summain voluplatem, ut deliciis Dci SERMO Ll.
fruenies nuila amplius amaritudine cxasperenliir. IN NONFESTO.
Sicut scriplum est: Delectationes in dexiera Dei Fovit pcrdix quai non peperit, fecit dipitias ct non
usque in finem (Psal. xv). lirsinistra Dei, hoc est in judicio (Jer. xvn).
in.prajsenti vila, sunt qiijedam dclectationes, sed Sicut iiivisibilia Dei atfeatura niti.-idi,per ea qure
289 SERMONES. — SERM. LI. IN NON FESTO 2!>0
facia sunt intellecla conspiciunlur (Rom. i), s:c et A lionibus Pauli senlenliam, qua dicil: Qnoniam si
suasin crealuris figuras, elsimilitudines filiuspenli- vcius homo noster eorriimpiiur, lamen novus de
lionis habere dinoscilur, in quibus et pcr qna.s die in diem renovalur (77 Cor. lv). Qnaiito magis
exeniplum malilise ejus de aliis ad imiiaiioni-.m, enini lahoribus el aeruntnis, fame el siii exterius
aliis vcro ad cautelam Dei sic disponente judicio, caro ailerilur, tanlo niagis pcr consolationem spi-
proponiiur. Quod in uno perdicis nomine satis da- riius el augmentuin viiiutum anirna saginala in
lur inlelligi, qui nalurara cjus et aclus morali sedi- Dei amore solidaiur. Unde Propheia non vetusla-
ficalione velil inlerpretari. Sicut enim aiiint hi leui, sed poiius juvenlutem renovandam animse
quos agilal lalis labor, perdix ova aliena furatur, suae proniillit dicens : Renovabitur ul aquilae ju-
fovet, cum riiligenlia nulril pullos, et educal lan- veiitus tua (Psal. cn). Vetustas est qiiicquid ex
qnam suos, non meliiit consciculiam sceleris : quin cariie conlraliimus, juvcnlus est quicquid a Deo per
polius gloiialiir cum male feceril, el exullat in infiisioncm graiise act-ipimus. Ex quo nobis cvi-
rebus pessimis. Sed cum usque in animam vivcn- denler signiticare voluit, quia non secundum car-
tem ea prorJuxeril, parvulique aclalis benefieio nem, qnse de lerra et in terram ibit, sed poiius
in robur evaserinl, consilio naluroe doluni furlivse secmiduin spiiilum, qui de sursum esi, ambulare
illius mairis deprcheiidunl, eaque derelicia, na- B nos expedil. Ut ergo, o homo, ab his lenialiouibus
lurales quaerunt parenles et inveniunl el agnoscunt, possis eripi, ad ipsum recurre qui non periniitit te
quos ainplectantes amore ingeniio, jam ultra vo- lentari snpra id quod poteris, et dicas : Sub umhra
eari filii sub nomine adoplionis detesiantur et alarum luaruni protege me (Psal. xvi) : piius tege,
conlemnunt. ln perdice iiaque fiiius ille perditionis, iil inimicum laleam : postea protcge, ne stittineam
aulor mortis, invenlor fraudis, caput toiius mali- violeniiani, Tege quanlum ad meam iniquitaiein,
liliae nobis significalur. Qui ova aliena furalur, el pvotege qiianiiim ad luam pieialeni. Si enim non
fovet, nuirit, et possidel, duin homine a Deo fa- subvenis, fovct perdix quse non pepetit.
c.ium, nihil sibi debenlem fraudulenter seducil len- Primo fovei, secundo educil, terlio. nulrit. Dum
laiione , fovei dclectaiioiic, r.ulril malo opcre, fovei, partus adhuc laiet: dum educit, jam appa-
libere possidet desperatione. rclidum eJilos nutrii, fceius nianifcsius est. In
Fovit, inquit, perdix quce non peperit. Duse sunt his si sitqui attendat, tria lentaiionum genera no-
slae ejns quibus non soluin impios, verum etiam bis sunt significata. Prima enim esl occulla, se-
sibi adunare niliiur eieclos. Priina esl delectalio cunda apparens, leriia manifesia. Priina csl, ctiui
peecati, secunda desperaiio pccnilcndi : prima a n offendinius el nescirnus : secuinla , cnni parliui
dextiis, secunda a sinisiris. Prima ad lovendnm ctilpam cognosciuius, partim ignoramus : tertia esl,
uiiiur, duiii voluptalis deleclaiioue aninia intra se- ciiin culpain cognoscenies libere peccamus, el ta-
ipsani quodammodo delectatur : secunda, cum difli- men resisiere non possiiiniis. Prima igitur iculniioue
culiaie laboris el asperitale pcenileiuise, quasi <le- circiinivcniiintur illi, qui zelum Dei liabeni, seil
speralione vicla quoevis anima Icrrelur, ut juxta noii secundum sciemiam, qui dum nimio zel i olise-
veibum Apostoli : Ira Dei venial in filios dilfiden- quium se Deo prseslare credunl, vineani in labru-
ti;e iRom. i). Et alibi Scripiura dicil : Malediclus scam , argentum stium in scoriaui conveiiuni.
hoino qui peccal in spe. Piiuio per deleclalio- Dum enim omnes homines sibi similes secuiiduiii
nem afieciu iiliciio inlus comiinpiliir , poslea Paiiluni csse volunl, infirmos corripiurit, debiles
sensualiias ad appetendtini illiciia excitalur, impellunt, ea quae charilaie siislineiida essenl, per
ad liliiiiinm ratio pcr concupisceiiliam devi^ inipatieuliam fratiibus suis objiciunt. Audi quid
cla voltiutaii carnis subjiciiiir. Unde Jeremias libi proecipitur (Exod. xxm) : Si videiis bovem aut
conqueritur diceus : Veiu-siam fecil, inqiiam, asiiium fratris lui cecidisse in via, non despicies,
peliem nieani ei carnem meam, conlrivit oniiiia sed sublevabis cuin eo. In casu asini infir.iuilas cor-
ossa mea (Thren. m). Pellem siquidem vetu- D poris, et in ruina bovis delecius boiise operaiionis
siani facere est, veleris hominis desiderio, sive potesl iniclligi. Ne crgo despicias, se.d subleves
prava delectatione affectum aniinse corrumpere: cuni eo, quia corporali infirmiiaii fralris lui obse-
carnein velustani facere csl, sensiialitatein qu;e ex quio et solaiio debes sulivenire, et iiifirmilatent.
came inesl, seciimlum voluntatem carnis dirigere: aiiimae exhoriando, conforiando qualiier potes, ct
OiSavero conleri, virtutes animi sive viriles molus verbo et opere cufare. Sed nec aliier lu offerie
rationis per desideria prava ad nibilum redigere. potes sacrificium Deo graluilum, cum eliam alio
Eam vero quse a sinislris est dlam filius perditionis loco (Deul. xvn) prsccipialur libi : Non offeres Do-
cxtcndit, cum primo poenileiitise asperiialcm, se- hiino Deo bovem, el ovem habentcm maculam, aut
cuitdo carnis limorem, lerlio viiinni imbecillilalem, quippiam altefius vilii: esl enim abominatio Do-
quarlo consuminationis desperalionem anle oculos niini. ln bove igitur operalio sludiosa, in ove vero
ponii. Primo excitat negiigentiam, secundo ingerit puri cordis innocentia inlelligilur. Si ergo dum libi
carnis curam, tenio desidiam, quarlo pravi operis innocens in oculis luis videris, alienum servuiu in
perscveranliam. Staluere ergo debet homo anle auima tua judicare prscsnmis, jam oveiiihabenlem
aciem meiitis qtti hujusmodi circumvenilur lema- niaculam, id esl iniioceiiliam luam offers Domino
291 ABSALONIS ABBATIS SPRiNCKlRSBACENSIS 202
in sacrifictuin', ei ie reum trangressionis consti- A j Est alius lentalioriis modiis, qui fil quasi a la-
luens, in ipsa lua oblalione facis le pcense obli- lere : quod a lalere nobis est partim videmus, par-
gatum. Simililei Si dum te aliquid rorliler agere lim non videmus simili sunl quaedam lentationes
seslimas alios pfovocare, inio scandalizare volueris, diaboli, quas qtlidem adverlimus, quoniam vilium
jam obscufatuf aurtim liulni, mutalur coloroptiintis: est talia agefe, sed quoniani non esse morlalia
quiajaih tuo sacrificio habente maculam, Non est arbilrariiuf, riegligimus ea corrigere: politis respi-
tale sacrificium quod elegi, dicil Dominus. Ut si cienles Dei !iiisericordiam qnoe remillit, qnam cjus
forle aliquis veslruih jiigiiin Doraiiii ab adolescen- jusiiciam qiisc pro offensis jnsle piinil. Ul si forle
lia sua porlaveril, Tortis robore, potens el pondus homini abjiieieiiti seculnm in furore mentis suae
diei el 'scslus sustinerc, consiliatur in locuiorio, gralia inlelligendi Sciipiriram dala fuerit, si aeu-
litigat in clauslro, claniat in capilulo : htinc que- men ingehii in divisione graliarum acceperit, fre-
riliir viiiinis psallere, illum pliis quam oporict quiiiter pliis appetit revolvere numeriim. quaesiio-
clauslfo abesse, alium horse non inlerfuissc : et niim quam librum confessiohum : plns versutias
tanquam criminale aliquid commiseril, subverso- sopliisnialum inquifere, quam ruinas nienlis cir-
remvocal ofdinis, si forte processioni non inlerfuit, cuire: frequenlius disputarc, qnam orare : plus ie-
sicque evenil dum magister ordinis videri appetii, B gere quam canere, et (ul bfevitef dicam) legem
cflicilur lurbo etauctor murmiirationis. vuli habere in corde, non cor in lege : verba ejus
Meminisse igilrir debet qui talis est illius pairis- besliali more ruminans, saporem spirilus intus ne-
familias, qui peregre profeclus divisit suis servis quaquam seniiens. Cui rede diciiur : Ilic hoino la-
bona sua, uiiicuique secundum pfopriam Viriuiem: biis mc honorat, cor auiem ejus ionge est a me
lini; dans quiilque ialenla, alii diio, alii vefo uniim. (Matlh. xv). Et alibi: El cor cjus non erat reclum
Sunl itaque quinque talehta quse Palerfainilins ciim eo, nec fideles habiti suiil in testamenlo ejus
scrvis suis distribuil (Matih. xxv): Pfimum est ut (Psal. ixxvii). Nolile ergo cfrare, fratres, Deus
possis, secuiidum ut vclis, leflimn ut diligas, quar- non irridetur, sicul scripium esl: Scrutans corda
liim nt facias, tillimuin ul pCrseveres. Quoeomnia et renes Deus (Jer. xvii).
iini tiibiiii, dum voluniaie ei possibililate bene Loqui eniin aliud in cofde, cl aliud ore promere,
operandi concessa bene operatur quis c\ tlilo- falsitaiis esl, lantum Deo loqui devoliouis esi,
ciione, et in bono perseverans, in virum pp.rfeclu:» idem vero loqui corde quod ofe, verilalis est. De
cousumnialiir sine boni operis intermissione. Duo eoieni exeinpluni snbjiciam : Est aliud genus ho-
vero tribuit, dum quis habila bona volunlate bona ihinum qui dum benignilalis favorem quaerunt, Vi-
quidem opera facit, sed dum pnssibililate virinm lium dissoluiionis incurrunt, plus amantes gaudere
deslituitur, ad pcrfectioneni consiimmalionis ne- quam plangere, ridere quam lugere , loqui qnam
quaquam pervenit. Is vcro qui poiest el non vnll, lacere, plus vagari quam conteinplari : eausanlur
est ille qui acceplo iino lalehio abscondil pecuniam asperitalem vestimenti, duritiam lecluli, laedium
Domilii sui, quarii quia ad tisuram r.on exposuil, clausiri, diiinirnilalem sileniii, pfolixilaleni vi-
ligaiis maiiibus cl pedibus in tenebras exleriores giliartim. Aiunl Loth e SodOmis ereptum in Segor,
relrudi ineruit (Matth. xxv). quse inlerprelalur parvula, salvatum, sic el se li-
Quilibet crgo acceplam pecuiiiani studeal niulti- beratos de mari magno liujus seculi, mediocri
plicare, nec ei qui miniis accepit velil onerosus convcrsatione posse salvafi. Ergo, fralres dilectis-
esse : ne si ninvium curiose alienum servum judi- simi, cum lalia nObis in mente veniiint, debemus
care prsesumat, sui ipsius immemor, de talentis iliarii Pauli sententiam ponere ante oculos mentis,
acceplis in rediitt Domini sui Tationem reddere qua dicilur'": Quoniani nOn sunt coiidignacpassiones
non valeal. Sed el hoc potesl conlingere, quia si ille liujus lempofis ad fiitiiram gloriam, quse revela-
esl forlior cbrpore, ille quem causalur sii sanitr biitir in nobis (Rom. viii). Audiamus Propheiam
iuciite : si hic claniosior in choro, ille devoiior in D diccnlem : Quoniam propter le mortificamiir lota
cordis cubiculo : hic per iinpalicnliam in divcrsa die, restimati suriius sicul oves occisionis (Psal.
scimlilur, ille habens patieniiam in infirmilaiibus XLIII). Si ergo iniinicus noster percusseril iu nna
suis glorialur : hicpcr siiperbiam omuibus se an- maxilla, praebeamus ei ei alteram : si percusseril
teponit, ille per huinilitatem omnibus se subjicit. in sinislfa, objiciamus dexleram. ln sinislra profe-
Probemusigitur, fralres, spiriius ulruniex Deo sint clo maxilla nps perculil, cum teritalionum mole-
an non. Si videamus nos babere aemulatiouem Dei, slias,vel perrecordaiionem prseieriiafum delectatio-
advertamus an sit secundum scientiam, si surgit nnm, vel suggeslionein praesenlium incOmhlodorum
caluinniandi molus in animo, considerenius origi- iiiducit, cui debemus dextfam praebere, id esi con-
nem unde surgat, attendamus iineni ad qiiem len- tra adversas tentaiioncs, scilicet delectaiioues
dat. Iiivcstigemiis in nobis an si in statu illius trarisitorias, glpfiam sanctoruji^ aetefna illa doiia
quera arguimus consiiluli essemus, nos de siraili- quae legliiine cerlantibus pfomisit Deus (II Tim. u),
bus jusle caluraniari possemus : et sic proprio ju- - constanii inente objicere, ut quantitas praeraiprtim
dicio animi possumus dicere, quam fraudulenla sit jj vincat angusiias prsesenlium dolor-um.
*"* Revocemus ad memoriam
isia iiiiinici lcnlatio,qua nos inipugnai tam occulte. quod in lege veleri
295 SERMOXES. — SERM. L!.. IN NON FESTO. 201
(Sum. vm) prsecipilur Lcviiis in ininisiciio donium A liir. Conlra hanc lcnlatioriem hsec sunl prsecipue
consecrandis. Jubenlur enim purgari aqua lusira- nccessaria, scilicel exercitiuni operis, et solitudo
tionis, radere omnes pilos carnis, vesiimenta sua conversaiionis ; per exerciiiiim custoditur animus,
iavare, cl postea duos boves, aiterum pro peccato, ne ad praierila per recordalionem recurrat el per
alternm in holoeaiislum offerre. Qui enim se ipsos soliiariam coiiversalionem ne sensus exterior va-
saerificium Deo in odorcm suavitaiis offerre volunl, iiitatem haurint. Si enim David cum coeieris conira
primo debenl veheinenli cordis conlriiione el fluvio hostes in bello dimicassel, non in amorem Bersabcse
iacrymarura imbre priores excessus corrigere, et per incendium libidiuis exarsisset (77 Beg. xi).
sic per aquas hisiralionis diluent el Iavabunt ma- El si senes Babylonis vismn a vanitate cohibuis-
culas, quas peccando conlraxeriiiil in menle. De- seni, non specie Susannae deceplos concupisceuiia
inde debcnt pilos carnis radere, hoc est omnes cor eorum subveriisset (Dan. xin). Quouiam ergo
cogitationcs superfluas et illicifas a facie mentis liosiis ille humani generis suggestione sive lenla-
pro viribus amovere. Teiiio vesliincnta lavare de- tione iiiiqua auimas inullorum suo subjicil imperio,
bcmus, id esl bohse opinionis lestinioniuin inlris ct rccle de eo prophela dicit: Fecit divitias et non in
foris honesia conversalione comparare, ut luceaut judicio. Divitias dico non pectiniarum sed anima-
bona opera noslra coram homiiiibtis, el glorilicent B rum, non possessionum, sed possessoruin.el non sibi.
Pairem nostrum qui in ccelis est (Matth. vi). Per QuahJoque cieiiiin libi diviiias facis, o homo,
duos boves quoruin aller pro peccalo, aller vero in qiiandoque sibi. Et libi quidem divitias facis,
holocausiura offerlur, duo operationum genera no- qnandoque cupiditate sive avarilia dominante per
bis significanlur, quortini primuin spectet ad mor- oiiiiiiaillicita lcdisirahit, utvcl si gloria domus IUSB
lificationem carnis, alterum vero ad devoiioncm co stimulaule mulliplicari possil, ul animam indivi-
mentis. Cum eniin corpus nostrum casiigamus, et tiarum vaniiate, quasi incarnatam, tolam possideat,
in serviuilem redigiinus, Deoque dignos fruciuspo?- quam absque diviliis forsilan ad suum Creatorem
niieuiise offerinius, bovem pro peccato maciainiis. quandoque respirare exislimat. Has divitias libi
Cum vero igne cbariiaiis iiiflanimati per conieii)- cougregas, ul tuae deleclationi in illis per omnia
plationis affectum sursuni elevaniur, lunc bovem ia salisfacias. Siquidem luxurianl animi rebus ple-
Iiolocatistiiin Doniino sacrificainus. Si ergo Le- rumqiie secnndis, ncc facile est aequa commoda
viiis quibus nondiim via sanclorum nola fneral, menie paii. Et hscc omnia ad hunc finem lenduui,
qnos adhuc veritas sub umbra iigurarum lalebat, ut cnm inierieiis non sumas omnia, neque desceu-
isla praecipiuniur, quanlo magis minislri Novi Te- dat lecum gloria tua : quin potius omni virluluni
stamenli ista servare lenenlur, quibtis illud sacra- C fiuctu destiuium, portionem libi destinet cum
mentum angelis el archangelis tremeiiduin, oculis descendenlibus in lacnm, ubi absque spe libc-
videre, manibus tractare, ore coniingere peimilti- rationis possideat, absque remedio suppliciis affi-
inr? Casiigemus igitur viiium securilaiis per fla- ciat: sicque fial, ul jam (ibi noii facial divitias ad
gellum liraoris, quia nescit homo in hac vila an cortsolalioneiii, sed sibi ad malicisc suae qualem-
amore an odio dignus sit (Eccle. ix). cunque execiitioiiem. Quod lamen ad niajorein
Terlia est lentalio, quam manifestam diximus, eo damnationis cumulum ci accidil, quia has divilias
quod manifesle cognoscamus unde surgal, et ad iniquilale el dolo, iion in judicio sibi facit. Fecii,
quem finein quasi ad consumnialionem tendal. Tales inquit, divilias el uon in judicio. Judicium profe-
sunt dclectaiiones carnis, sive cujuslibel alterius clo tenet electionem justi, et abjeclionem conirarii,
impieialis, cuni ex recordatione peccali, quod gessi- id esi injusii. Qui ergo autor est iniquiialis ct in-
mus, vel eiiam illicito affectu rei, quam sensu exle- justicise, qtiomodo polcst juslo judicio quicquaui
riori compreheiidiruiis, misera anima aflicilur, usque vcndicare? Facil ergo divitias, et non in judicio,
adeo, ut jocundum sit ei de lalibus cogitare , ct ciiin primo callide raala suggerif, postmodum ani-
tanqiiam delilias voluplatis hscc et similia memo- in liiain delectalioue el conscnsu corrumpit, ex hinc
rise altius inipiimere. Hujusniodi auiem deleclalio consueiudine pravi operis ligai et constringit, ad
si sit absque consensu el cilo pcrlransieril esl ve- ullinium iibere, etsi injuste illam possidens, in
nialis : si aulem diutius immoremur, fil procul du- loco horroiis ct vasloe solitudinis secum trahit.
bio mortalis. Si ergo, fratres dilecli, per deleciatio- llujus doniini lam crudelis juguin, fralres dileclis-
nem pravam inimicus crigilur, quasi in facie ca- simi, sludeamus effugere, et semper vigilanies,
veanius, ne per conseiisum....npbis in capiie. Vide, aniino, ei qui nos elegil in hseredilalera sibi, in
Doinine, inquit. propheta, el considera, quoniam limore Dei et amnre proxiini nosmelipsos com-
erectus esl inimicus meus (Thren. 1). Ecce conquc- mendare: ul in die ullionis impiorum evitantes
lilur quoniam inimicus ejus erigitur, i'd esl per sentenliam, cum benedictis Dei Patris in vitam ad-
deleclationcm prayain in consensum; ideo auxi-. mitiamur seiernani. Ameii.
liiiin Djmini postulai, ne ad consensum perduca-
ANNODOMINl
MCCHI
STEPHANUS
POSTMODUM
TORNACENSIS EPISCOPUS
NOTITIA HISTORICiv
Sicpbaniis Anrelise in Gallia nalus esi (I), anno ,,A gono. Non hic cquidem siieniio prselereunduni e>l
Domini millesimo cenicsimo iricesimoquiiitp. Haud qiianlnm charns fueril Guillclmo a Campania, fi)io,
facile diclu est quanlum a prima aetale propensus Theohaldicomilis:Treceiisissimul etBlesensis, rujus
fuerit ad pietatis cxcrcitia, qtianloque simul slndio soror regi Lmlovico Juiiiori nupserat, ad arciiicpi-
vilse ccclesiasiicse anipleclen(ise cxarserit. lloc lam scnpatum Sennnenseiri el Remensem eveclus ciun
jiiiim propositum parcnies pionioveriini, cum eum fuisset, perspecta sequali virinte ac rara rtostri Sie-
el oplim.iiuni arlium nolilia iuslrui, eloiiininm vir- pliani eruiliiione exploiata, e;nnsibi ab eleemosviiis
luinni prsecepiis iinbui diligenier curarunt. Ac pri- et a secrclis delegii.
irntm elemeuia graiiimaticac a viro seque sapicnii ac Haud sane difficilein spem iirinc adduci poiuissct,
erndiio didicit. Hic auiem monastcritim Cliarilaiis ul pariim suis merilis , pnriim favore sui domini
ad Ligeiiin ingressus, ut ibi Rcgulam sancti Bene- poieniissiini ad ampiissinios Ecclesise honorcsevc-
dicti striele observatam sequeretur, Sieplianum herelur, ni mensub oinni ni.nbilioiicprorsus aiieua,
coegiicursum jam -.sliiilioriiiii iiicceplum, in scholis et avafiliic expers, uni Dco qiiocunque impellerei,
ecclcsise caibedralis Aurclianensis ac deinceps Car-r inhaerere ac inscrvire siaiuissei. Qua de causa cum
iiotcnsis perficere. rescivisset Gruisiiini abliaieiu Sancii Vicioris non-
Aileo ipsius fuii in libris evolveiidis assidniias, millns e snis Aureliain misisse anno Domini miile-
.idcoque in horuni scienlia pramnalurum ac sublile simo centcsimo-qiiinquagesinio octavo, qui «iisci-
iiigemuin excoluii, ut brevi liim suicia liim soluta plinain eeclesiaslicam.iu monaslerio Sancii Eyurtii
oiiilione loqui el s.cribere poliie et elegaiiter didi- penilus collapsani resiiliierenl; quique freli auspiciis
cciii. Non aliud hnjusce veiiiaiis arguuienium af- . Celebcriinii viii Hogerii, prirai hujusce domus ab-
ferain, quam opera tioslri Siepliani, <ie.quibtiS'-" baiis, pium vivendi inorem jani inurbe Baigoniia-
ipscmei eiiam loquiiur in epistoia 277 scripla :.d c.ensietBlesensi slabiliiuni sequereuiur. Tum divino
iiiiuin ahbalein ex ainieis, a quo sibi cnra couiniissa quodaui inslinciu ex anla se subduxii, habiiumque
fucral olliciiad honorein sancli Gerardi coniponeudi. canonicoriim Regulaiium sive in abbaiia Sancii
Tania luiiuanioruni liiteraruiii notitia instfucius, Evurtii, sive Sancii Vicioris assinnpsit. Id porro
ad subliniiora seconmlil, lotumqne se plnlosophise coiuigii annum circa millesimum ceniesimum sexa-
ac-iheologirc siudio dedidii, in quibus nnn minorciii gesiimim quintuni, Vix ac nc vix quidera dici
fariiani erudiius inagistcr aeque ac doclor celebris potesi, quanliini ipsius virtus admiranda eniiuerit,
est conseciuiis. Tiiin perfeclara liis omiiibus conei- cUjUSeliain radios pei spexit sancius Thomas C.m-
lioniin sacf.orumque canoiium coguiiionem suljunxil, luaricnsis arcbiepiscopns, qui luiii apud Gnllos in-
tit Siiniuia coniposila canonuin , editisque in Gra- vidia iiiimicoriim Siioniin compulsus cxsulabat :
liaiinm Comiiieiiuiiiis, hanc scimiiain publice cum huicadeo suiciis amiciiise vinculis btephanus i oster
inagna gloiia ac honiinum plausu edociieril. Quin- devincius fuii, ul 111epistola scripia ad Joanuem
etiara ciedibile esi ctini jus civile in Academia Bo- Piciaviensein episcopuni, qui ejiisiieingloriosi niwr-
iionicnsi didirisse, cuiii iii epistolis suis appareat lyris discipulus fuerai, suuni inagislruin, paiionuni
quampluriinoruin illustiiuin virorum amiciiiam ct ac faiiiiliaiein ainicum appellare non dubitarii.
Javorem bic et alibi sibi conciliasse. Jnler hos prae- Roberio auiein Sancii Evuiiii abbate vita funclo,
cipuc noininaudus esl UrbanuslV sumniuspontifex, Stephanus iu ipsius locum suffecliis csl; eihsecsaiie
ci cardinalis Gralianus, ac Pelrus a Sanclo Chryso- _digniias;iinplissima novam veluli coronara Sfepbano
(1) Vide epist. 191, »d abbaiem Evurlii Aurel, : Civilatis unitas quce nobis et vobis nativUatis com-
tiiumonem, elc.
SB7 STEPHANUS TOIUNACENSISEPISCOPUS. — NOTITIA. gQ|
adjiciens, liunc-omiiibiis commendabat. Invisebanl A lnierea Stephanus non minus apUil snos celebrta
^ ac venerandus exstiiit : btinc elenim ob eximiain
emirfrequenter quotquol viri illuslres Aureliam adi- virttitem
banl, inler quos prancipue episcopns Aniciensis, ju- acsingularem in rebns agentlis prudentiam
cundo Slcphaiii colloquio delinitus, ipsi monasle- ad maxiraos sui ordinis bonores exlulerunt. Morino
riiiui Doense in sua dicecesi siium obiulit,, ut ibi Auberto Sanclsc Genovef* Parisiensis abbale aimo
eum ordinem, quem a suis observari videral, dein- Doinini millesimo cenlesinio sepluagesimo sepiimo,
Slephanus Sancli Evnrtii abbas eleclus est, qui
ceps stabilirei. Ilac re felieiier peracla, piisque Ro- locuin
beni consiliis, cui successerat, ad finem usque per- ipsius in adminisiratione autiquso ei regalis
duciis, aninium iniendii ad ecclesiam Sancti Evui tii, hiijus abbaliae teneret. Haud facile dictu esl quam
jamdiu eversam etcollapsam, peniius reparandam. rcgre a prima sponsa (Ecclesiam Aurelianensem in-
Hocopus equidem lanlo virodignum, sed cui adim- lelligo) fuerit sejuncliis, quanioque cnra dolore e't
plendo ne snppar quidem videbamr; iiiliilominus amcenissinioirisiiiia a suoriim filioium amplexu cliarissimo et
Deo prsepotenti ac immoiiali confidens, rem arduam divulsus. At ipsi beneficioruin ab aman-
el difficilem aggredilur. Nequeo vobis salis expri- lissimo Palre acceptoruin haud inimemorcs, aciis
mere quaniuni pielas in hae occasione ingeniosa propiia nianu consignatis, partem dimidiam redi-
fueril, quot graves poenas snstiniierit, quot labores ttiuni lerrse de Gondrevilla qnoiannis in pensionem
acerbos adierit; modo in lemplis, modo per plaieas concesseiunl.
uriiis Aurelianensis concionando, plebis opem, aut Vix donium Eanctse Genovefse ingressus esl, cum
potius opes implorabat; inodo nonniillos e suis _ omiiiuin animos singularj lsetitia perfudit, ac velnli
urhem Turonensem ac alias vicinas civiiates cum n" quoddani novum sidus ac inusitatum monies illos
reliquiis dimittebat, qui elcemosynas a fidelibushuic sublimes ac arduos illustravil, parlim majori regu-
:edificio absolvendo deslinatas coiligerenl. interim laris observaniiae jara stabilitae incremenlo, paiiim
PeirusepiscopusCIaromonlanuseuin una cum Mau- aediliciorum follabenlium neccssaria reparaiione,
riiio dociissimo Parisiensi episcopoconsuluii, ulrum parlim eiiam bonaruni artium studio inter religiosos
baptisini sacramentura validuin aut irriium haberi excilalo. Quapropter scholas privalim erexil, licet
deberet, quod rusiici honiines ac iinperili in sua in vesiibulo abbalioe publice docereittr, in quibtis
dicecesi lioc niodo conferre consueveranl. Infun- uobilium jiivenum aiiirai auspiciis ipsius Deo se
debanl aquam snpra capul pueri, his verbis utentes : consecrantiuir 1, melius ac opportunius oplimis tum
In nomine Patris, el Filii, et Spirilus sancti; nec scienliarum , lum mullo magis omniiim virtuium
enim adjiciebanl, ecjo le baptizo. Ea fmi Mauritii prscceptts imbuerenlur : nec enim suos extemis
fenieniia, baptisnii sacramenluni non valere; huic scholaslicis iramisceri voluil, ne /ides et pieias
Siephanus obsiiiil, sed lanla cum inodestia, ul se parum honestis moribus ei exeiupiis offensa , et
reiii non lam definire, quam ea qusesentiret, aperire lantisper imminiita , aliquid deliiraenli paterctur.
faieaiur; qute eliam judicio Parisiensis episcopi, Hoc apparei epislola 80, quara ad Absalonern arcliie-
erudiiissiini teque ac sapieniissinii viri, libenler piscopuin Loiulensem in Dania scripsil. Is Sle-
snbinillerel. jihanum ounixc deprecatus fuerat ul nepotein siium
Peridiemporis morscruenta Joaunisdecani triste canonicnm regularein ecclisise Sancise Genovel';e
elluctiiosuniEccIesiaeAurelianeiisivulnusinflixerat. Parisipnsis. qui posiea episcopus et cancellarius
Is bona a nobili viro usurpala, capiiulo suo, cujus rC Daniae exstitil, in Acadeiiiij Pansiejisi studere pei-
crant, rcslituere totis viribus coniiixtis, inimici fu- iiiilleret. Huic autem subjecit id alieuum a suo in^
rorein sensit; si quidem crudelis ille, ini.mcmor stiiulo, minimeque bonis moribus consurvaiidis ac-
vilse prius a decano sibi servatse, huiic ferroaggres- coiumodaiura. Quodautem de ipso nobis per littcrat
siis est, multisqiie vulrieribus in capiie confossum larium intimastis, vel in Monte, vel in Parisiensium scecu-
ititeremit. scholas, et vendilores verborum miiieiiUo,
Tam gravem sibi illalam injuriam Ecclesia Aure- salva gratia veslra, uon admitlimus, quoniam inMlu-
lianensis ulcisci slaluit; qiiapropleromiii clero pro- tioni nostrcs repugnat el consuetudini, ne per ipsuni
vincisc in urbe Senonensi hac de re convocalo, ab- praiseniibus [ralribus novumi.roponereturspectacu!um,
hati Sancti Evuiiii cura commissa esl ut et causam quod juturts perniciosum tiuhatur in exemplum.
iiabet iii cluustris sapienlia regulas suas^ eiigens
sgeret, ei ccetiim amplissiiiium ad viniliclam ad- sibi scliolas imie veritatis, hinc vinuiis.
missi facinoris excitaret.
Nec sane paruni in hoc vis eloquentisc incredi- Stephanus non solnm animis suorura exeolendis,
bilis euituil, si qiiidem Patres luni \erbis, luin atro- scd etiam ecclesiae suse ac doraui exornamlse toius
titate rei ad vivum expressse cominoti siniul vindi- incubuit. Hsecporro frequentibus Normannorum in-
canda, jusioquodara furore ineeiisi, auxilium regis cursiouibus adeo comnioia ei labelactata fuerat, ut
implorare, et causam ad ipsius juslitise iribunal celebeiiinii lempli opere niusivo conslructi, glo-
deferre, uno ore el coiisensu coiiiinuni judicarunt. riosa vestigia vix superessent. Ilaque inuros repa-
Stepbanus eleclus esi, qui liltcras noiuirie oinniura rari, fornicem et culnien, eo modo quo nunc exi-
regi offeremlas scriberel : sed res longe aliter siit firmari, clausua,' capilulura ei donuiioriuiii
evasii ac destinatum esl; si quideni rei, captalo D * erigi, sacellumque beatse Virgini a Misericordia
curise favore, viaquejusiili.se piaeclusa, non nioiio niiiicupalum sedificari curavil. Hefeclorii quoqiie et
nor. scelus inuliuni est, sed eiiam innocentia? defen- locorura huic adjacentiuni fundaiiieuia jecii, el ad
sores ac vindices jn odium regis iiicurrerunt; ac fasligium perduxil, quse deinceps opera sicut alia
prseseriim Stephano offensum scpraestitit ob litieras quampluriiiia, lanlo stiorum applausu, et lania uii-
conscripias, quas laineu omnis cceius in urbe Seuo- lilate perlecil, ut non immerilo post regem CloJo-
neiisi coactus peiiegerat, ac suo judicio conipro- vteura abbalise Saiiclop Genovefse fundator poiius
barat. Htec injiista regis indignatio furorem ac au- quam resiauiator dici queai.
daciani Ecclesioe ininiicoruui confirinavii. ltaque Auspiciis igitur clarissirai hujus ae sapientissimi
Stephano dircpiionem boiiorum, domus eversionem, abbaiis doinus Sanctse Genovefoe restaurala, om-
fenum, faces, ac iiioiiem leterriuiain, nisi ab in- niuni bouorum abundaniia ditata, sequalique viim-
ccepto desisteret, inientarunt. Ad quem opporiunius lum et scieniiarum exercitio decoraia, niirum iu
eo iniseriae et calaniiiaiis redactus confugissel, nisi modum eiiloruii, ut videre esl i.n epislola 148,
ad Guillelmum a Carapania, electuin Carnoteiisera quam scripsit ad Guillelmum abbatem in Dania.his
episcopum, cujus aucioiilaie ei poienliu munilus, verbis : Prospere per Dei gratiam circa nos et fra-
se conua adversariorum iniqtia consilia et nefarios tres agunluromnia, etnonesl
coualus obliriuavii; ejusque dcraum opera se.rursus , cum m summa iriinquillitate etoccursus neqne Saian,
iu araiciiiara regis, eo modo quo diximus imnii- teni indomoDominisola contentioneserviendi pace tinhnimes habi-<
Domino
iiulaui, iiuo potius deperdiiain, insiiiuavii. iese imicem prcccedere, cum mnni huniUitute cet-
PATROL. CCXI. 10
2S9 STRPHANUS TORNACENSIS EPISCOPUS 3C«
lanles, Sinriinalibus occurrunl temporalia, peractis A sed aliorum animus adeo pervicax ae obsiira'us
fernie spmiosis et sveciosis rcgulnribus officitiis, et ohdiifuit, ut ail eos in debiium obsequiiuu redi-
per rillas ruslicis a'dificiis spatio simul el spe.cie c-er- gendos etiam auctoritate regia uli neccsse fu-
tanlibus cum urlmnis, soliicitiidinem curntnr/ue no- erii.
strum ronyertimus in renovnitdis et fulciendis anli- Rex Philippiis Augusins anno Domini millesimo
qitis Ecc'esim farielib.tts velusttite et incendio piitre- cenicsimononagesiino, iiincre iri Terrara Sanciam
faciis dissolutionem minanli.bus el ruiiiam. Compa- siiscepto, fegui ciirara Giiilleliiio a Campania ar-
ravimns novam lignorum waleriem ad sariafecta chiepiscopo Reiiiciisi. dmn abessel, commisil. liie
veficienda. quce et spperponcitur parielibus, et lami- cum "opefa et coiisiliis virinini sapieniissijiiornm
tiis phimbeis supvonatur:. Neque vcro lanii viii vir- ae iidelissimoriim in adiiiinistratione toiius Galliae
liis immensaiam brevibus monaslerii sui terminis difficilliina indigeret, ad sOciCatem el coiiMirliuin
oircumseribi poiuii, neque ardor ille exhnin.s quo iininensi laboris abbalem Sancla Genovcfa; Pari--
nrdi.nem suuin proscquebaliir, diiitius rei.ineri.de- sieiisis vocavii, ulpoie eum ipsius jamdudum essel
buii, quin erumpcrei in canonicos cccle.sisc calhe- "iiiagendis negoliis et privaiis ci puhlieis cxiinia ac
dralis Remcnsi.s, - qui rcgularem disciplinam prius singiilaris prudeutia, et sagacilas cogniia et explo-
«bservatam abjicerc consiilneranl. Hac de re deca- rata. Ncque vero regi ipsi- niinus qliam avuncnlo
num monel, ycfbisque ncribus ailliorlalur, nl tam accepins fui.l, siqiiideiiiejus fldci sa:pius res niaximi
novo nc perrrcioso consilio impigie ac consiiinier monieiiii eredidii, prscsertini ctini ciini Runiani sc-
obsislal. Eadem prorsus* animi magnilndine jiefa- ri.icl' iegatuin ad summum pontilicera mis l, cui
rios adversarioruin conalus repressit, qni aiii.bona .13merita lioslfi abbaiis iiripressa liis illie.iariii» noLis
siioruin divipiebanl, aul. eorulii quieiem perUir- coiisigiinvil : El quonicim maguuni el cordi nostro
•baliant, sicnli.conligisse canonicis ecclesiae de projunde insilum esl"negotinm, millimns ud vos pvw-
Bifrgomedo in nrbe Blescnsi, Sancli Samsonis Aii- clilectumel fcimiiarem iioslium Siephanum abbatem
relhtnensis et aliis comperimus. ScinctceGenovefce,discrelum el fidelem regno, quem
Ciim auteni qiiotidie Slfphani fama mngis incre- loco noslro benigne suscipite. el ei tanquam nobis
.brescerel, negotia maxim.i momenti qtias id (er- in his cjuciiex parte nostra vobis dixerit, indubitanier
poris ngeha.nlur, ipsins cnrse sludioque commissa jideni htiLete.
snnl. Coines eienim adjungiiur rardinali Albcrico Idem Pbilippns Auguslus viriuiern Slephani ma-
lejralo' dcstinaio, ad-fugandiim Albigenscs et Coie- jpribiis et' amplioribus glofiiu nioiiuraeniis decora-
w.'I!os,qui loiam Piovinciani ac Tolosaium partes y'u i -eiira Piiiiii inier oinnes Gallise prsesules potissi-
veneno suae. lireresis inficichani-.-Hnc certe pericii- mtiin elegit, qtii sponspris,-seu m aiimi, paiiini
iosa; piciimnopiis a|,eanvidebaiur.Ilinera lairoiies ollicio in baplislilale lilii priiiiogemii fuiigerciur.
pftsi.lcbaiii, parabaiitiir irisidjscv bostes Dei et ho- lluic auieiii Liidoyici iiomeii imiixit, qui 'ociavus
.minuni luanifesiiromnja /erro flattimaqiie devasta- deinccps appellaliis, regni priiicipaium lenuii.
bant. Teslis liujqsce rei verissimus Siephanus in Exsial ailliuc liostri abbalis litiera ad jp,mn inissa,
liitcia 75 missa ad Raimundiim priorcm Sancise irt qua euin filioliiin jiominavil, iriaque pr;ccipue,
Gcnoycfoe Parisiensis. iiiniirum pietateni erga Deum, 'honore-m ac reve-
Eo('em fcre tempore lis dudum exofta inter ar- reiiiiain pairi debitaui, aclilterarum stadiuin com-
chiepisiopuiii Turoncnscm et episcopum Dolensem \Q meiKlavil.
in Briian.nia renovaia est. Ilic iiinlo archiepiscopi Ai alino 1192 Stephanus ad episcopaium Torna-
assuiiipio sese et episcopos Briiannia?.simtil a ju- censem elecius est, eo fere modo quo divus Ara-
risdiclione nielrppoiitani Turoiiiim subtrahere ac brosius olira ad •irchiepiscopaiun Mediolauensem
snbduccre nitebatur; hacdc re.cofam siimmo pon- assumplus fuerat ; iiam post inoiiem Erardi epi-
tifice .acriler '.dispiiiaiura esl : hinc tlux Biilaniiise scopi 'foriiacensis populus ciim oinni cleio ad eli-
paiics cpiscopi Dolensis liicbaitir.; inde Philippus gentiuin successofeui convOcatus, ccetus pars nia-
Angiistiis rex Galliic.perlcgatos eliitieras lolis vi- jor ocrilos conj^eitm Petruiii Ecclesis Paiisiensis
ribtis, coniendebai, tii .arcli.iepiscopu.s Tnronensis caniorera, viiuin "liiin riira 'eriiditioiie, luui inno-
aiitiquuni digriitatis; snae JiOiiofeni-retinerei. Nihi- cenlia vite conspiriiuni. Ncque lainen hoc consi-
lofniuiis arbitris diici Brilaniiisc ulcurique faventi- "liuni archiepiscopo Reincnsi arrisil, qui id tempo-
bus rex Gallise taniaira inccnsus est, ul novas ad ris el inelropoliiaiius el Galliae lotius adinimsler
papain per Siephaiiuiii liitefas scriberel, quibus et electioni Petri fortitcr obstiiit, qiiara illicitam ;cque
de injuria sibi iilata quererefur, et beiieficia a suis ac invalidam censebat. lluic iii favorein Petri C.ui-
proavis sedi aposlolicse collocata expiobrarei,'e.t loris sui aniici Stephansis nostcr scripsit adjiciens
iniiias insnper gfavissimas inienlafei, hisi senie;;- insuper res ad eiectioneni canoiiicani validas el re-
tiaiii resciiidi qiianicito iiiiperarel. qiiisitas in prxseriti potissliiiuiii inveniri. Sed ra-
Neque silemio prseiereunduin.esl Siepharium cum liOiiibusaduuciis Giiiiieliiiiis niiiiimc cedeudum ra-
episcopo Paiisiensi el abbalibus Saiicii Gciraani, liiSj abbalem iiosliinn lanlo oneii hiiiid iinpaiem
Saiicii Vicioris, Sancti Dionysii, Cisterciensj, et susiiucndo proposuil; quod slalini ctini ingenii oui-
Clafscvailcrtsi, eleciuni fuisse, qui controyersias in D iiiuin etiaiii «ontbiideiiiiura plausu et Isctitia (si
oidirie GfaiHlismoniis exortas . dirimeret. Fratres Slepliaiiiiin uiiuiii excipias) accepuim est. Idque
eiiiiii convcrsi iiuirieruiii deiicoruni hujusce religio- fetenset iu epistola 177, ad arcliiepiscopum.Tuio-
iiis eXcedenles, "eo.quod sibi cura reruin leihpora- nenseiii bis verbis exaraia : Occuuo Dumini jucli-
liuin coramittereiiir, praetuniidi, superioium jtissls cio vocutus tid Eccle.siam Torkucensem, vestris ora-
niiiiime obteinperabani. Quiiietiani itiin piesbyieris, liombus me commendo, ut ad quod noii suffwio me-
tuni clericis pcr iiin c domo ejcctis, onineiii pote- ritis propriis, profkiaiii suffrugiis alieuis. El r/no-
statem sibi injuste aUribuebaiit. Stepiianus immi- nium nescio, Paier, ulrum cliynus amore an odio
nenii iiiajo, cuin aliis a sumnio poniificc delegatis ex linita vocaliotie buppliciumexspeclare debeam vel
.eonsuliuiiis, paiiiin prccibus, pariim adhofiati0..i- praanium; ad prinuun liujus rumoris somtum
iiiis, partiin vi auciorilatis sii;t; adhibita, nihil nou
coruin omisil, quae aii pacera ordini Gfaiid.isnion- Obstuput, steleriintque comte, vox faucibus hwsit.
tensi cbiicedendain pertiiierciit. Itaque judices illi Denique tanquam de gravi somno evigilans, toiiim
eonyersos rebelles, nisiquainpfimuiii lesjpiseereni, ncgotiuin conahisi Deo, cujiis tjraiia si beiiepiacilum
ainttiieiuate percutiendos esse ceiisueiiinl, ontni- (ueiit in ejus oculis, lolum perficiet lolidabilque,
bu.sque cleficis iti pfiir.aiii digiiitatem. restituiis, ArcbiepiScopus Tiiroiierfsis iiuic buinaniier rescri-
niiuas excomiuunicaiionis, si deinccps aliqiiid Jni- psil, ob digniiaieiii adeptaiu gratulaiurus, simul-
juseemodi perpetrareiit, iiiieiiiaruni. Ilis fulmiiii- que dono mjsit liiiirani, chiroihecas et samialia.
bus nonntilli perlefrili, penitusque coniriii fueie; , hitcfim papa Ccelesiinus, re coniperia, Stepba-
m\ NOTiTiA. m
mimqtie liunianopotiusfavore quam Dei providentiai A , gens Cameracensem arcbitnaconum, alioqui suuni
ad episcopaium Tornacensem evelii suspicalus, amicum, sibi vehementius obstrcpere el obluctar
hanc eleciioiiem segre liilit; quod senliens Slepha- se purgavil per liltcras, in quihiis prsccliirun) ei cxi
nns, nnn modo aniimim summi pnnlificis exulcera- niiura quoddam vilse episcopalis speculum ocui;«
liim. his verbis obsequii ac revcreiilias nolam prse> exhibuit. Hiijus epislohe "208smnma esi : Civitalem
se fereniilms glpriosam deliuivit, sed etiam amo- raro egrcdior, regulares horas cum aliis qtiaulum i-
rem ac hpnevolciitiam ipsius singularem sibi com- tel frequenlo. Secundum graliam mihi collalam Dei
paravil: Vocatns ud Eccle.siamTornacensemloco el[ verbum parochianis meis annunlio. Contra novatn
animo rematus et ignarus, nihilque minus sperans; hmresim cwleraqne monslra icl genus posse meo cie-
quam caihedram, cnr excessi, si accessi? Quid pec-' clamans, lanquam ad beslias depugno. Sncramenta
cavi, sinon precati? An deliqui, quia tion dereliquii> qua? gratis accepi, gratis imperlior. Mantts meas si
Divinare certe non polui, placerclne an displiceret uon ab omni munere, saltem ab illicito scmper excu-
summo pontiftci? Cujtis placita suntjura, in cujus, tio. Venientibus ad me in confessione consilium, in
dextra igftea lex. Seclquoniam bonarum mentiumesl>. pcenilenlia remedium, in tribuluiione solaiium quan-
ibi culpas nqnoscereubi culpa non est, el periculosumi lum Dominus perinittil exhibeo. lioris vucuis ct a
valtle esl filio separari diutius a conspectu palris, foro ferialis, in loco ad hoc idoneo, sacrce Scripturca
fxceptiones omiilo, veniam pelo, graliam qua'ro, tni- inlendo, legens el ruminans, qutii posi lcclionem de-
sericordiant imploro, elc. coquo, el ad memoricecellulum trajicio. In nietisu
Mirum quaniiimdolorem religiosis Sanctse Geno- nec solitarius nec obscurus esse vo'o, in qua facilius
vefae Paiisiensis jaclura tanli viri atiuleril, qui 3I est ul superfluitatem accusil nalura, qvam curiositcis
lam modcrate ei prndenier quindeciin anuoriim csuriem. Hi&trionlbusel scurris patrimonium Christi
spaiio doiiius curam habueral. Nihilorninus id mali nondispergo. Hcecexlerius, occtiliorum aulem cogni-
ferenduin fuit, siraulque novi abbalis ele.iioni raa- tor est scrulans corda et renes Deus.
ture prpvidendiim. Cecidit sors super Joannem, Cum semper ad Dei lempla decoranda.el ad suas
qui non lam selale quam inorihus provecins vide- sponsas exomandas, inieHigocccIesiain SanciiEmr-
balur. Hniic Sleplianus ail episcopum Mcldensem lii ct Sancloe Genovefoe,aniraum suiun applicuLsci,
duxit benediclionis caerenioniis iniiiamiiim die Do- non rairuin videri debet si in Ecclesia Tor.nacensi
ininica Palraaniin, quera deinde Luletiam rever- lot opera mirabilia confeceiit ; si fornicem fieri,
sum, monasterio Sanciae Genovefse prsefecil, ac altare inajus exslrui, labula argeniea decorari, va-
saluiatis iiliiiiium suis rcligiosis, secumqiie assum- sis sacris et pretiosis ornameiitis abuntie dilari <:u-
piis cluobus, Gernrdo ei Marcello sciiicel, viam raveril. Sacelium quoque in palatio episcopali Tor-
ingressus est ul Tornaci solemnia Paschalis cele- nacensi, Sanclo Evurlio, el Sancise Genovefse110-
braret. niinc consecravit,vilris piclura ei imagiuibiis eorum
Ab archiepiscopo Remensi doniino suo el amico decoralis el reddilibus donaiis,ul ipsorum festum iu
consecratiouis muiitis acce|)it: tum uperi incuni- Ecclesia sua celebraretui'. Cciilum quoque libras
heus, slaliin clero tam regulari quani sseculari re- pro anniversario suo cum septeindeciin terrsc ju-
formaiiijo t>ilusfuii. His de causis convocala synodo, geriiius, et quaria parle juris sui snper fliiviuih
niultas res discipliuaeecclesiasticse fovendae peruli- ScaliJira legavit : sic bona sua prsesul iiilegerriinux
les iusiituii, prsccipue prohibiium esl canonicis Q fj insuniebat in iis oiiiiiibus quse aclDei lionorcm, ail
duas praebeiiilaspossidere, et feiuinas domibus suis Ecelesia?stiaeeulium, et ad soleinnilatem divini ol-
retinere, ac moiiiichis parochias adnsiiiisirare. (icii adaugvndam peiiinerent.
Ciun abbaiia Sancti Mariini Tornacensis a reclo Quamvis Stephanus Iranquiilo adraodum el Iciu
videndi inodo deflexisset, regnlasisqiie disciplinsc aiiiino prsudilus forel, htinc lanien liibtis liorrciidis
amor exsiiucius in ea fuissci, abbate insuper lur- lurbinibus jaclatum, periculosissimisque tempcsia-
pem ac pcssinii exempli vitam agente, pasior vigi- libus coiiflicialum conspiccre esl. Primos hujtisce
iantissiiims huic malo in dies suecreseenii raalure molus excitarunt minislri suranii poniificis (quibtis
coiisiiliuriis, rcligiosos ad viara viriulis reducere imposilaui peciinise summam non adhuc solverai).
blandis sennoiiibiis ei cxhorlalionibus conlendit; Conceplum exinjuriis sibi injusle illaiis dolorem
qtias cmii inniiles c( vanas esse prorstis scnlirel, in auctorcs non effudil vir prudens, sed clanculum
abbaiein magis ac magis obduiesccniein excominu- amicis suis deiexii, et praccipue cpiscopo Suessio-
nicalionis fuiiiiine percussit. nensi iisdera angusliis implicito, iu cujus diceccsim
Si laiiiani siCYeritaiempaslor vigiiansissiinus ad- scse receperal, scilicet in villara Marisiacain, quse
vcrsus paslores u.alos, ei se ipsos potius quam gre- ad abbaiiani Sancise Genovefas periinebat, ut binos
gem pasceiiies excicuit.iquaniain aiiinii maginiudi- sui episcopalus provenius annuos ad hiijiis dcijiii
i:em in defendendis ac itiemiis bonis exercuil. Abbas solutioiiem diraiiterel. Il.ic sedata et compressa
qiiidani Sancli Ainaudi ac ordinis Sancli Beneiiicli, leinpeslale Tornacum rediil, cuni ccce (ienpeniu
corain archicpiscopo Remensi a suis religiosis ac- nova lempeslas exorilur. B.ilduiiius civis Toriin-
ctisaius fmi, veiuli pariim vcrsatus in ecclesiaslica j.r, censis, fundata in ecclesia cathedrali, quinta prae-
disciplina, paruiiiqiie sui ordinis inslruclus esere- benda, quse sacerdolibus raajoreiii missaai celebran-
inoiiiis videreiur. Arbiter hujusce lilis exortae Ste- libus deslinarelur, eujscopus, regnanle tiiam capi-
phanus eligilnr, qui monasleriuin Sancli Ainandi tulo,uni conlulit ex cauonicis S. G. qnos sc-cuni
iiigressus, atidiiisque uliiusque partis rationibus, adduxerat. Post annum elapsmn in iranquilla bene-
abbaiera judicavitesbe viruin oinni laude dignissi- licii possessione, nescio qtto pacto in odium capituli
muin, lcniperaniia, cliarilale, parciinonia, paiientia incurrit, ita ut eum non raodo bcnelicio privaverii,
et demum cujusiibei virtuiis gloiia conspicuura , sed etiani ingressum ecelesisc piohibucrii. Episco-
zelo laniiini qno in vitiis coercendis el repiimendis pus, id rainiine ferenduin raius, aichiepiscopi Rs-
Ulehalur, suis iiivisiiin, grande ipsi criinen iiuen- mensis auxilium iniploiavil, qni veheiiieiiiibus iii-
riebaiit, quod uesciret digitis exprimere fabas, tcris adeo canonicos comuiovil, ut exclusnm in
casenra, ova ei alia liujuscemodi, qnae signis qui- pristina digniiate resliluerinl. Cumiilnra his angu-
busdam expcli et designari silentii terapore soie- stiis couies FJamlriae Balduimisadjecii; pace eiiiiii
banl. quain cuin Piiilippo Augusto priiis pepigeral, disru-
Licei exiniia pietas el anior singularis quo crga pta anno Domiui millesimo «eniesuiio lionagesiuio
Deum et Ecclesiani Slephatius nosler incendebatui', octavo, cuiii ingenii exercilu provuiciam Caiucra-
sdeiuia et prudenlia, quasi duohus validissimis censeui ferro flammaque vastaluius invaseiai.
propiigiiaculis muuireliir, noiinulli lainen ei>;n ve- Arciiiepiscopus Re.uensis, sedis apostolicse lcyaius,
Iiili jtivciiciii rflervcsceuleiii, m;C cura; episcopalis niaiidaia suiiinii pomilicis siiniilque regis Gallise
t;,j',:cc'iii (.Widcmnabaui.Sicphaiius aiueiii, iutelli- episcopo ;Toj'uacuusi' inisit, ut ctiiu aiiiitlieniaie
503 (STEPHANUS TORNACENSIS EPISCOPUS. 30*
pcfcuteret, lerfasque inlerdicio subjicerei. Res pe- A Ciim igiiiir frequenles morbos veiuii mortis pro-
riculosa «imium videbalur; quapropler episcopus pinqnse iiunlios esse sentirel, Augusiinuin ihmorie
clerum hac de causa convocalumconsuluit ; in co- pariier ac in vitaimilari voluit, anlmam exhalanda
mitiis adfuit Beriiardus Robais, magniis Flandria? inter hostiles inipetus,-et. lacrymas justo poenilen-
ballivus, qui a Senteniia jamjam promulgaiida ad lise moiu elicilas. Ut enim ille doclor celeberrimus
sumraura poniificem appellavit, Vandalis Hippnnem obsidione cingeutibus, rie suo^
Stephanus inlerea Remensem arcliiepiscopnm ca riim ruinam videfel, e vita excessii: iia episcopus
quse gerebanlur, edocuit, ac tantisper ab inter- Tornacensis, post lucluOsa a coraile Flandrisc vul-
dicio pronuniiando supersedendum csse censuit; nera urbisuse ii)flicla,diutius superesse non pmnil;
sed cum in dies principis audaciam increscere sen- et ut idem Augiistinus animain posiiitcniisefJetibus
tiret, fujmina excommunicalionis cum interdicto omnino abluiam Deooffere voluil, ita noster episco-
impigre et conslanter in comitem ipsiiisque fautores pus sttb vitse finem ssepius in villara suam se reci-
libravit. Princeps, hiijus episcopi tara egregio facir 5^* piebal, ul orationi et precibus assiduis vacaret ;
nore offensus, nihil omisit.quominus ab ipso pcena? quod prsecipue apparet in epislola ad episcopum
bonorurii direptione sumeret. Has autem niature Remensem scripta.
Galliam subire decfevil ; sed cum insi- Cum aulem ultimum vitse lempus adesse prospe-
' vitaiurus,
diaruin meiu non licuerit,, se urbe sua iiiclusit, sic- xil, patris ollicio erga suos iungi voluil, moniia
que corilra lnuiiipiiCes insidias, viire sua? paraias, salulis duabtis lilleris iiiterens, quarum uua ad ca-
auxilio divino ac popnli fide invlcta coniniunivit. nonicos Sancue Genovefse scripta esl, allera vero
Quo gloriosius tanti pr;csulis, virtulis enuirila „" ad canonicos Sancti Evurtii Atirelianensis. Tandem
duris laiipribus viia flrraabatur, eo facilius vires Slephanus lara illustris vitsc cursu confecio, niul-
corporis infifmitate senectiilis et numero annorum tisque laboribus perpessis, tum ad ordinis decus el
(jam enini scpluagesiiniim auigeral) exhauslsc dcfi- -oinamenium, mm ad Ecclesise utiliiatem, cum se-
ciebaiit; id archiepiscopp Remensi testatus esl, xagesimura oclavum oelatis ageret annuin, repara-
cuiii se per lilteras excusaret quod adesse non va- tse salutis inillesimo ducenlesiino leriio, nona die
leret iiiaugurationi episcopi Calaiaunensis auno Seplembris, in ccelum, Deo potiturus, migravit;
inillesirao ducentesirao lertio secundum Chronicon corpus vero in ecclesia cathedrali magno cum ap-
Albcrici. paratu sepultura esi.
R. P. DU MOLINET.
PRJEFATIO
Majofum siiorum monumenla renovare, Lector C iiovefre et Sancti Vicloris, necnon et Regiae Na-
gralilinlinis quain egre- varrse laudantur; quae quiileni qua oliin faraa flo-
' eruditc, res estnon minofisplenissiina.
gise laudabilisque pielalis Si yero uilus riierint, ex accurata eariim colleciione el eonser-
; vinquam gratitudirii, si pietati nostroe fiiil locus, valione liquido conslat. Nihilominus lamen cum
cerie in renovandis ac recrearidis. Slephani Torna- alia sit seiatis noslrae, alia superioris hujus elegan-
censis Operibus raihi Tisus esi amplissimus et orna- tia, suis ipsse Lecioribus i.ia insipiilabac simplices,
lissimus. ne dicam pueriles inierdnm apparent, ui lucepii
Tanli elenini viri maxiina nostram in donium lilica neqiiaqnaiii d:gn:e visaesinl : quippe quse noii
Sangenovefeain: proinerita, qiiam abbas oraiiiiun, inodo, tiec erudiias sanciorum Pairum liomilias,
si paucos excipias, b.eiie.ficeiitissiinus, non dicani nec eoriiin in exponenda sacra Seriptura lucein el
exornavil, verum de integro resiauravil, cum mihi felicilaiem, nec gravem illani nroralem docirinara
janidudum non sintobscura, adconsecrandaui aeler- purissirais eloqueniise colorihus perpoliiara redo-
niiali tam cliari parenlis nieraoriain , ine non ine- leani. Veriini imo vel ex intricalisdivi>ionihus, vel
diocfiier exciiaruni,. cx insulsis ficlionibus, argutius quain solidius com-
' liaque pluresper annos ejnsopera studiosissime mentatis, vel locis Seripiurarum utcunqiie aceer-
perscrnlaiHs, in triplicis genSris, nimirum in Decre- sitis, >el denique ex allnsiunculis quibiisdam et
tum, Conciones, e\ Epistolas incxili. Pecretum ani- acutiilis verbis, vim lolani et oriiamentuiii han-
pliori voiumine in fblio, ul vocani, complexuui, riani. Quapropler nil mirtim si prae hnmili et obso-
-subniinisiravit bibliotheca Sancti" Yicloris Pari- leta dictione, prae doctrina mofali jejuna et arida,
siensis; qnod ailente perlecluin, et a viris ocula- D nauseam sui el fastidium pariant, cum nec ad pla-
lissirais accuraii:iis perspeclum, Decretalium Gra- cendum , nec ad pcrsuadendum ullius Tere sint
tiani tnerara esse iiiterpreiationem compertuni esi. succi aiu ponderis. Duabus id abunde probabitur, ex
At cum similes idleinporis iiancisci inlerpreles 11011 quibus cseteras dijudicare non erii obscurum. tJnani
sif rarisslnium, veritus quoque nc plus aequo habuil ad canonicosdiePentecosles in huncSapien-
jiisium ypluraen infriicluosis efudiio lectori ejus- liielocura (YA,^.)xSpiritusdiscipHnweffugie!ficlum,
inodi uolis obruerelur, de hoC opere in haC ipsa et non habitabit in corpore subdito peccalis, Iri'!-iuiia
"ediiioiie tacendum satitts ciira aniicis existimavi. Dscmoniscutn Maliiia et Hypocrisl cOnnubiumeflin-
Unictim'Itaque selegi PrOieiiiium, quo qui nolura id git; sponsas vesiibus pro sua dignitaie disiinctas
sibi veliiil fieri, cerio veluii speciniijneiitanltir. amicii et ornat; mensoe nuptiali yarias siiperimpo-
'- yenio iiunc ad Concioiies Slephanl, quarum nit eptilas; proiiberisqite diversa iuunia elargitur.
trigiiiia suininatim in qualiinr mamiscriplis, caihe- Quid delicalis hisce lemporibiis frigidius dici po-
Jralis iientpe Tornaccnsis, abbaiiarum Sanctce Ge- lest? Aileram vero Christi Natalitio diciara inhoc
305 DE STEPHANI EPIST. CODD. MSS. 506
argunientum, Vcrbum abbreviatum, inusilaiis hodie A persequor, raonent amici reverenaiim P. Josephum
bujiiscemodi leporibus exhilarat, quippe qui gram- Ignatium a S. Antonio, Slriclioris Ordinis Carrae-
malice loquendo, Verbodivino conjugaliones, lem- lilain, in duobus nianuscriptis Belgicis nonmillas
pora, el niodos, levius quam vegetius assignafe offcndisse : mox lselabnii liis, ad religiosura virum
non dubiiec. Cscterum graviores licel in illis quae- litieras quas potui siudiosiores ac diligentiores de
dam reperiantur, nnllas lanien quse Lectorera vel meo proposito Tornacuni scripsi; nihil ille cun-
salis erudianl, vel oblecteni, probe inlellectum esl. ctando, opporiune niilii adfuit, et ul libere dicani,
Quodquidem oevipolius ineleganiise, qiiam auctoris officiosioreni in benevolentia, vel in conferenda
imperiiise ascribendum esse consiat. His igitiif gratia proinptiorein reperiri puto lieniinem : suam
concionibus consulio suppressis, unicam in synodo eniin inihi operam in ea re libentissime pollicilus,
pronuniiaiara, qua cseierarum, quas hic sub cal- sexageuas epistolas, quas e duobus Belgii cceuobiis
cem operis indico, delur notitia , prsestat sevo- eruerat, propria manu exscripias, el ita congcneres
care. consentieniesqiie Slephani stylo, ul de illo ipso
In lerlio Sicphani opere, Epistolis nempe, labo- auclore dubiuni omne lollanl, ocissime misil. Ununi
ris summam posui, quae qiiidem in qnario, ut lo- aulem-ex liis Flandrisc inanuscripiis ab illo miniine
qtiuiiiur, una curii scripiis Gerberii, necnon Joannis iliscrepal, quod illuslrissimus archiepiscopuset dux
Salisburiensis, a Joan. Bapt. Massono archidiacono Remensis e biblioiheca abbalioe Sancti Amandi lia-
Baiocensi, fralre Papyrii, cjusdem noniiiiis fanio- buil, cujus quidem, juxia el altcrius el biblioiheca
sissiini, dudum evulgatse, paulp post eiiara in Biblio- Thtiana, non mediocri snbsidio, quo scilicet nsus
tiiecam Palrum, ila deforines ac obscuratae, in- r. fueral Joan. Bapt. Massonus, quodque forsan ipsum
scrioe suni, ul ad germanura auctoris sensum vix doininus du Sausay in Risloria cpiscoporum Aure-
ulla lux sccederet. Insuper cuiii magis magisque lianensium, suo a;vo repertum Carnuli in mona-
rarescerenl, egomet 101lanli viri raerilis pairociua- sieiio Sancii Pelri lestatur, nova veluli macbina
lurus, nomenque clarissimum resiauraloris domus mtinilus, errores in piimam edilionem illapsos fa-
Sancloe GenoYefseParisiensis posteris raandalurus, . ciliori negotio emendavil.
ad receniioreiYiEpistolarum ejus editionem scboliis, Observaium veiiin me a prima Episloiarum serie
pro virili, illusliandam, sluditira, curas et cogila- ne vix quiilem pedein rclulisse; cuni eniui sathelle
liones contuli. Sed quouiam suus cuique honos iriparlitse videreiitur, in eas nempe quas Sancti
plane tribuendus, faleor nie id operis eo libentius Evurtii, quas Sanlse Genovefsc abbas, quas deiniim
suscepisse, quod dominus Baluzius, publicsc utiliia- episcopus Tornacensis scripsil, lametsi recens de-
lis valde providus, partes sibi jam a se propositas leclas, habila temporum ratione, velcribus cora-
inilii peraraanier concesseril. Qiianquam ciiim vir raiscere coactus fuerim, illis laniura ad discriinen
ille omni doctiinse ac laudis genere excellens, -in. asterisco nolatis, eunidem eliam nunc mihi sefvan-
ipso episiolariiin Lnpi Ferrariensis liinine, Stephani duni ordinem operse preliuin duxi; Al quoniara vc-
Tornacensis Opera una ctini noiis luce donaturuiii leruiii nuraerus novorum addilione, et inlerposi-
spopondissel, ex quo inetira idem insiitulum inlel- tione iiiimulatuni reperies, indice, quo ciiationes
lexit, edoclusque plurima mihi esse in inanibus ex olim de iis allatse libi prseslo sinl, omnemque cali-
abbaiiistum Sanuenovefoeacum Sancti Evuiiii Au- ginem coiuraodius discuiias, consultttii) ac provi-
relianeiisis deproinpia, quse ad Episiolas Stephani r sum est.
abhatis illuslrandas pluriinura conferrenl, vir ille " Optimum denique factu censui, si Vitam aucloris
ofliciosissinius confeslim ab incccpto desiiiit, lau- praeponendam ejus operibus fideiiler curarein, qna
demque operis niilii, licel ipsi in ea re longe infe- ineiius lanti prsesulis viriutes ac dignilates inno-
riori, liberalissime delegavit. llujus ergo perraissu tescanl. Tota porro fides sit ejus Epislolis, necnon
el horiaiu faclus audacior, cura in conscribentlis el tabulis abbatiarum Sancise Genovefaeel Sancli
Episiolarura primae editionis scboliisincuinberein, Evuriii, quas summa cum laiide paiique prudeuiia
nullis quoque parcebara curis ut nonduni e.litas, si longos per a.iiuos adininistravil.
quoe esseni, exploratas haberem. Dum id unura
NOTICE
i
!• Le manuscrit 8630 A, Colbert 4367, Begius 4355, est un peiil in-4° de cent fcuillels, ecrilure du
xiv« siecle sur velin, donl on a arrache des feuillets en plusieurs endroiis. Cest ce maiiusciit qui a
servi a la premiere ediiion des letlres (PEiienne de Tournai, publiee par Jean Masson, archidiacre de
Bayeux, a Paris, l*an 1611, in-4°, a la suite des epiues de Gerhert, qui fuf pape sous le nom <le
Silveslre II, et de Jean de Salisbuii, coinnie on peui eu juger par les lactraes qui exislent dans cetle
ediiiou aux memes endroils que dans le mauuscrit. Cclie edition ne coiilienl que deux cent quarante
leilres.
(l*j Nolices acs manuscrits de la BibliotltequeBoyale, tom. X, partie n, p. 66.
'307 STEPHANl tOHNACEiNSIS EPISCOPL 3G8
2» Le numero 8566 A, apparieriaiii origiiiairement a la bibliotheqiie de 1'abhaye de Saiiit-Mariin, de
Tournai, avait passe dans celle de Charles-Maurice Leiellier, archeveque de Reiiiis, el de la dans l'an-
cien fonds de la Bibliotbeque Royale, n°4083, 2. Cesl un in-4* sur veiin, diiue belle ecriiure du
xiii" sieclc, compose de cent vingt-cinq feuillcis ou dcux cenl cinquanlc pages : iiiie coiilieni que deux
cent seize Icltres arrangees dans im ordreloul diflerent dc celui qu'elles occnpent dans Je manuscrit
ptecedenl. Cc n'est propreineiil qu'un choix de lettres, dont on a reiranche lcs snscriplioiis ou adresses,
poury subsiilucr des sonimaires explicalifs des iiiatieres conienucs dans chacune ; mais on y en irouve
plusieurs de celles qui manqiienl au nianiiscrit deja ciie. Cest a Paide de ce inauiiscrit et tle Peditiou de
Jean Masson, corrigee de la inain cPEiienne Baluze, que Charles du Molinet, chanoine regulier de la
congregation de France, eiilrcprit une noiiveile edition des leitres (1'Etieniie de Tournai, avec des noies,
qu'il iiiilau jour jn-8°, Paris, Dillaiiie, 1679, contenanl deux ceul quaiie-vingi-six leitres.
On trouve a ia fiu de ce iiianuscril nn iraiie de Guibert, siirnoiniiie de Tournai, frere mineur, ayanl"
pour titre De reformutione pacis; mais ce n'esl pas de quoi nous voulons nous occuper.
5° Le maniiscrit 2925, apres avoir apparlenti a Franctiis Pelrarque, se irouve cote dans diflerents
fonils de la Bibiolheqiie, 1702, 45S3. C?e'stun volmne in-4» de cenl soixanie neuf feuilleis, sur veiin,
ccrilure du xiv siecle : II coniieni, 1° les letires de Pierre Abelard, 2°Tapologie ilu raeiiie par- Beianger
tle Poiiiers;-5° les leitrcs de Cassiodore; 4°: lcs jeiires d'Eliennc de Touriiai, dcpuisle lolio 94jus-
qu'a 169. Nolrc Kotice u'aiira pour objet que ces dernieres.
Ce tiiiuiiiscrit est en loiil coiifoiiiic au n° 8630 A, nvais ii cst Saln et entier, et peut: scrvir a rempiir les
lacunes qui cxislent dans Je premier : il coiilieiit trois cenis lettres ayant loutes les suscripiions oti
adresses qui inanqueiit dans le niiraero 8S66 A.
Cestd'ap.r;es ce raanuscrit qu'Elienne Daluze, peu conlent deTedition du P. du Molinet, avait concu
3e projel de doiincr rine ilouveile editioli des lelifes d'Liieiine de Tournai donl il coiniaissait riiiiportance
ponr 1'histoire civile ct ecclesiaslique de la fin du xu«siecle. Il-esl a regreuer quiin savanl si verse dans
la lilleraiure du moyen age n'ail pas fail jouir le pubiic de son travail, que l'on conserve a la Biblio-
tlieqne du l«oi parmi se.sinaniiscrils. Une nouvelle edilion elait d'aulaul plus necessaire, que redition du
P. duMPIiiiet foiifmille de faiitcs, suiioiii dans les pieces <ju'il a publiees ponrla preiuierc fois, dout le
jilus grand nonibre manqiiant de litre Jaisseiua tleviner a qui elles sont adressees. Ceiieediliou esi en-
corc iiicoinplelc, soil parce qu'on y trouve, dans les aucieunes lelires aussi bien que dans les iicuvelics.
des lacn.nes consiilerabies, iui grand iionibre de niois el de phrases esseniiels eiiiieremeiil prais ; soii
enr.ofe parce i|u'avec l.e seconis du inanuscril de Petrarque le nonibre des letires pcui-elrc beaucoup
augmeiite. Le P. <IuMoliuct n'en a domie que deux"cent quaire-viiigt-six. Nous avons vu quece mauus-
crit eri conliciit trois cenlSj et Baluze en avait recuciUi plus de trois ceni yingt.
'• Lc P. du Molinet avait adople un plan qui, siJ eflt eie reiopli, aurait jete tui grand jour sur ces leltres.
11devait les distiibuer en trois parties, placaiit daus la premiere celles qu'Eiienne ecrivit, eiam abbe de
Sainl-Euverie d'0fleans, depuis l'an 1167 iusqu'a 1177; dans la seconde, celles quil cciivilsur un plus
giand llieritre, pendaut qu'il fut abbe ue tiaiiite-Genevieve, a Paris, depuis 1177 jusqu'a 1192, et dans la
troisieme celles qu'il cotnposa apres qu'il fiiipouivu de l'eveche de Tournai jusqu'a sa moii arrivee eu
i203. Pour se cpnforiner a ce plan, iedileur a eu raisoii de deplacer quelqites-unes dc ces letirea, qui
visiblement ireiaicnt pas a letir place; mais coinnie dans la pluparl des aiiires, depourvues de la forniule
de siisciipiion, raiueur ne prend pas de qualitey il en a )aiss,e a lenr premiere place un pius graud noni-
bre qui aiiraieiil dri.elre deplacees,
,Ce n'esi pasioul d'avoir deniele a laquelle des trois parlies chacune de ces letircs apparienaii,il auraii
fallu elablir entre eiles tni ordre chronulogiq-ue, el c'esl ce que reiliteur n'a pas fait. Oii pcut diie que,
plus il s'est ccaiie de P.ordre eiabli dans les liianuscfiis, pliisil a rais dc confusion daiis i'arrangemeni
de ces letlrcs relativeinent a la chronologie.Cesl ce qu'oii remarque paiiicuheienienl daiis la ifoisieme
partie, oil rediieur a rcjeie presque touies les nouvelles leitres qu'il doniie;: on cst vraiineni choque de
\oir qu'elles y sonl presque toujours placees dans un ordre letrograde ce sonl ponrlaiu cellus aux-
qnelles il eiait aise de lixer une daie, eiant presque toutes relatives aux evcnemeiits connus de 1'histoire
publiquc.
Ccsi d'aprcstoiiles ces consideralions qu'Eiicnne Baluze avait forme le projet de domier une nouvello
edition dcs lettres d'Eiieiuie de Tonmai, eii ies lelablissani dans le nifinie ordre qu'elles ont dans ies ma-
iiuscriis, parce qu'il serait diflicile d'assigner des dates precises a la plupaiL creiiire ciles, ei absunte de
les dcplacer sans eire assure de Jes reiablir dans unineilleur ordre. Son iravail existe, et il serait possi-
idc, cn iiicttaitl la dcrniere main a ses notcs qui ne sont qu'ebauchee3, d'en faire jouir le public, si le
gout dii siecle eiait favorable a ces sortes d'enireprises. ftc pouvanl lirer de 1'obscuriie"ce nouveau ira-
vail eu eniicr, nous croyons faire une chose utile et agreable aux savauls de publier, par forrae de sup-
plciiieiit aux'editions existaiites, vingt leitres qui n'ontpas encoie ete miprimees.
iNous.aurious aussi beaucoiip de corrcciions a faiie au lexte, soit de rediiion de Masson, soit du P. di|
Molinct, inais ce ininutieux detaii nous nieneiail t.rop.loin : nous notis conienteioiis de reiiupiimer quel-
ques-uncs des letlres les.plus raalliaitees par le P. du Molinel, surioul celles oit il a omis des passa-
gos, ct qiieluuefois des pages eptieres et de retablir les foruiules ou adresses qui raanqucni a son
edilion (2).
ii.
Eiienne Baluze ayant eu commuiiicalion d^in manuscril du chancelier Seguier, conleiiant lcs leilres,
ou une partie des letlres (PEticiine.de Touniai, en a exlrait douze qui n'onl pas encorc vu iejour. Ce ne
sera pas nous ecarter tie 1'objci que IIQUStipus somnies propose den* cctte JNoiiee, de les publier a la
siiiie de ceilesqui n'ont pas eiicore ete rendiies publiques, ci quc nous venons de recueillir.. La pluparl
de ces Jctties eiant sans-adresse, noiis avons lache de decouyrir par des conjeciures le nora despersoiines
aiixqueiles Pauleuf ecrivait, bi l'oii irouvc qifelles i.iesoni pas rangees dans 1'orilreNous clironplogique, c'est
(|ue nous iPayous voiiiu fjeiichiingef a ceiui qu'e|les occiipaierrl daiis Je tnaniiscril. eussioiis desite
ii; relrouver, ce liianuscfil, qiii.ue: Ja bibiioiiieqiie du chaiicelierSegiiief, auraii pu -passef dans ccllc
de Saiiil-Germaiiwdes-Pres , ct de J^ dans la Biblioiiiequc dti Roi; niais nos reeherches a cel egard onl
tjio vaines.
(2) Loca quoc cx inss. coi|i'c]ii«'s rcsiUuii' D. Brial i-iiier uucos ii.i cdjiivuie nosira posuionjs.
m EPISTOL.E. — PARS I. AN II63-1177. VtJ3
STEPHANI
TORNACENSIS EPISCOPI
EPISTOLARUM
PARS PKIMA.
Coatiuens eas quas scripsit cutn esset ebbas S. Evurlii (2*) Aurelianensis, ab anno circi*
ter 1163 ad annum 1177.
1 EPISTOLA PRIMA. ,\ rum vasa mortis, cum niliil minus quain inortem
Planctus Ecclesice Aureliunensis super inlerfectione exspeclabat ab eis. Ipsum ducem scelesise factionis
Joannis (3) decani, qiiem exposuit Senonis in con- illius, qui alicro sese polluerat hoinicidio', de inoriis
cdio episcoporum ac cleri provincite. faucihus et exsilii proscripiione suo redemeral in-
Soror veslra (5*), sancla filia sedis hujus, Aure- lervcniu. Non limuil generatio prava atqtie perversa
lianensis Ecclesia, rorantes sanguiue .Iacrymas, ct semcn Chanaam, et non Juda, progenies vipera-
aspersas amariiraline preces minislerio nostrse vo- riim, non liinuil signuin Dominica; Passionis, qnod
cis eCfuiidii, planclum nnigeuiii niovel, filium uleri' 1 raso dcsupcr vcrtice singsili nosirum geruul, in
sui, quem genuerat, malernis ejulalibiis requiril, sacro Dei levita profundis arare vulneribus, el fa-
ei ecce iion comparet, § et ipsa qno ibil? Posiia esl ciem a<icoelestis pulchriludinis siroiliiudinem fign-
quasi signuin ad sagiiiani, facta est opprobriuui ralain noiis turpibns deformare. Virum egregium
viciiiis suis, el qui eain vident, niovenl capita sua de grege homimim exemerunl carnifices el sicarii;
super eam. Ipsa aiiiem geiuens et conversa re- viruni qui in Ecdesia sua dispersa colligejis, lapsa
Iroistim tiainal in aures Doinini Sabaolh : Vindica, erigens, fatigala rcparans, possessiones Ecclesssj
Domine, scinguinem levilcetui (4), qui effusns eU. Et . sic revocaral perdiias, ul non perderet revocalas.
quis eara, nisi sil (lemeus, in funere nali flere ve- B Joaiinera noslrum mariyrcm simul causa fecit el
let? quis videal lacrymas ejus in maxillis ejus ei pcena; causa, rigor eeclesiasticse jusiitias, pcena,
coniemiiai? quis aiiendal crucnlas ejus exsequias, dolor passionis iiialoe. Quia. dixerat Joannes, imo
laiiieiuabile ferelruin siccis oculis prosequalur? doininus papa per Joannera : Non licet libi habere
Patres niei, factuui esl verbum in diebus nosiris, poriionciii fratris tui derici; infremuil Ilerodes, et
quod qiiicunque audierint, liniiicnt aniba? aures factus ipse spiculator, in capite Joannis crudele
ejus. Exieniiii' in dolo viii saiigiiimim et dolosi, el speciaculum 3 mundo exhibiiit : at si quse in co
de fruiicuin laiebris frutieosse raentis honiines iin- lerreni comagii raaculse iiihsesoriuu, loium delevisse
peium lccenmi unaniiniier in niinislrum altaris, creiliiniis, et abstersisse dolores mortis qui eum
sefvura siinut et flliuui crucis (5). ln iuanibus eo- .-circumdetieruni, Dominici corporis el sanguinis
(2*)Abbitia iiuidaia fuit in honorem sancli Evurlii sts prselaii, a inelropolitana Senonensi segregati,
Aureliiuieiisis ponliiicis sexti, iu eodem loco, ubi Parisieusi archiepiseopo iu suffraganeos couscripti
prius cajieila siib invocalionu R. Marise consocrala Sllllt.
cral, cl de Monlibus dicia, in qna sacrre poulificis (4) Joannes ille, quamvis decanus, erat tanliiui
lnijus reliqiiise eondiloe fueraitl. illius Ecclcsia; Sie- diaconus : quod taraen prohibitum fueral in conci-
phanus cxslilerat ptiiiium canoiiicus saeeiilaris, C iio Cluroniontaiiosiib Uiiiano II, 1093, et in Loudi-
deinde cauouicus regularis elfeclus in abbaienl nensi sub Honorio II, 1127, ut nullus (ial deranus
el.eius esi. In concilio Seuonis congregato hanc in Ecclesia, nisi prcsbyier; nuiltis archidiaconus,
oralioneiu habiiil. nisi ieviia.
(3) Is csi Joaunes de Caiiiena S -Crucis Aurelia- (5) Quia erat deeanus S.-Crucis Atirelianensis,
nensis decamis,- qui sacrilegis sicariorum glariiis quam ut mairem colebat et luebalur. Ha;c aulem
occubuit, cum possessiones et jura Ecclesise suaa ccclesia in haiiorein S. Crucis a beato Evtirtio ejus-
coiura nobiii-ain ac aulicoruiu qiiorumdara iujusias deni urbis antistiie construcia fuerat, ex munili-
depr*ilat ones iiiiareiur, annoli63. ceiitia Gonsiaiiiiiii, vel, ut inagis placel Saussseo,.
(5*j Vocat Aureliuiieusem Ecciesiam suam (iliam lib, ii Aitnal. Eccles. Aurelian., nnni. 22, Conslaiilij
Seiiouetisis, et sororem csetcrarum coraproviucia- iuiperatoris. Qna; ciini posiea incendio constiirii.ita
liuin (qiiarum praiali el digniores clerici IUNCa<l- fnisset, ab Aruulpho hujus sedis episcopo elegan-
crani Ssnoins) quo.i Ecclt-sia Aufelianensis sempcr tioii opere anno circiter millesiraoiesiaiirata est.
arcliiepiscopo Senoiiensi fuerit subjecla usqtse a<i Exarsit iterum sacrilegis Calvinislarum facibussac-
annuiii 1622. Ttiuc eniin episcopaliis Parisiensis in c.ulo pra;teriio, nunc vero in pristinam formani,
archiepUcopaiuui per Gregofiura XV erecius est, el irno venustiorem, regum noslrorum lilisraliiate
EccJesiarum Aurelianensis, Carnoiensis et Melden- exsurgii.
3H STEPRANI TORMCENSIS EPISCOPI 512
saefamentuni, quod ea, qua potuit reverenlia, A nerey non mulium aul a sacrUegio" receail, aut a
suscepit inter profundos gcmiltis, inier alia suspiria cririiine; niajestatis. Hujus culpse simulacrum timens,
coritriii cOrdis el liuiniliati spiritus. Post snsceptam domiiio jneo precura multiludinem corapendio ser-
ciicharistiam, prsesentibus nobis, faii munus exple- inoriis accirigo. liijunctuiii est hiihi, ut noslis, do-
vit; et qui vidil, tesliraonium perhibiui, et lesti- mine mi, a domiiio arcliiepiscopo (9), ut laraentabi-
monium ejus vefum est. \eslra interest, speciilato- Ies Ecclesiae Aurelianensis preces et communem
ics domus Israel, custodes inurorum Hierusaleni, episcoporum querelam super morle Joannis (10)
pastores ovium Christi, vcslra iulcr.csl, et reme- domino regi (11) scriberem, quo et moverelur ad
ilinin adhibefe prseteritis, et providentiam fnluris. misericordiam, el accenderetur ad vindiclara. Scri-
Ei licel sero vobis offuraiur illud, Melius est in psi bresiier, et in aufibus oranium veslrum litteras
tempore occyrrere, qiiam posl exitium vindicari, traiisciirri,wquse inissse 6 suiit regi. Qusesivimus
lainch, Deus iiliionum Dbminus (Psal. xcin); Deus boiiaiet ecce itifbaiio. Moleste tulit, et adversum
gemitibus iheharrqbilibus interpelletur a vobis(Bom. me cariem morluum" el pulicem vivuni commotus
viil). Clamabit vobiscum vox sanguinis fratris vestri est. Cujus indignationem el iram^immissiones per
Abel de terrd (Gen. iv); clamabit, et commovebilnon angelos, vel per interpre.ies malos, nec animse meas
solumterram,sedeiiamccelitm(Agg.t]).Proiecloemm B pusillaiiimiias, nec Ecclesia; nostrse paupertas po-
quis Joiiis luitis, aut qttse causa poteril esse excu- lerit sustinere. Precor ergo, doraine mi, Chrisle
sata, si veherantli ministri altaris aisiimentur sicut Domini mei, ut quoriiam in litteris illis simplicem
ovcs occisionis? Qiiem' miirum inlegritali aut val- oculura Jiabui, apud doniinmii meum vestro me ex-
liim fidei providemiis, si fcrri rabics cxsccranda cusells jiiiervenlu, Cl impetreiis riiihi graliam quatn
penetralia verieranda cnienlal? Quid denique cau- sine mea culpa doleo perdidisse^
tiiin aut seciiruin esse poleiil, si columnas Ecclesise EPISTOLAIII. *
sacrilegn, martus iinpune confringil? HabeniuS et PO^fll CI.A.KEMONTENSIS EPISCOPIAI) MAURITIDH PX-
Csesarem quivcondolere possit et yelit inhxmilatt- RIS1ENSEM EPISCOPUM ET STEPHANUM S. EVDRTII
* ABI5ATEM.
bus noslris, cujus longas marius non effugient, qui
noii sqlum offenderoiit Coriieliain de sicariis (6), Quarit abipsis an baplismitt cujusdam e suis dimce-
scd Juliani majeSlatis (7). Eduxit gladium diviiiiiiis scmisfuerit validus.
sibi comrivissiim, per.sequelur ei cOiiipreheiidet; el Reverendis iri Chrisio dominis ei Patribus suis
MAURITIO Parisiensi episcopo.et STEPUANO S. Evurtii
non erit qiii eruat eos. Facillirae eniiii in boe
suinmi Numinis speratur ve.nia, per quod salus et abbali, PONTIUSeadein gratia Claremonlensis epi-
iiicolumilas mulloriim prociiraiiir. Insiirgaiii simul scopus, saluiera et lolins dilecfionis obsequium.
Vobis (luobus specialiter iiistram duxirnus quoe-
Jeges ecclesiasiicae, armenlur jura cceleslia ui, con-
ciirreniibus duobus gladiis, quos in iJefeiisione slionera referendiim, quos et spiritalis 7 commen-
Chrisli passuri suffecisse legliiiiis, diiplici confu- dat aflecius dlleclionis , quenf erga vos habemuS, ct
sione 4fc:- cbnteranlur. Moveant vos; Jacryinosa yi- specialis iiitelligcniia Scripturarura famosos reddit,
diiata; cruCis suspiiia, coinmune diseriirten omnium, el coirtiriendabiles apud omue$> Hoiiio.iste prsesen-
civusa propria singuloriim; el sic rehiedilim coli- tium lalor quamdani olim feniinam amabat, quam
iferie noslro dolOfi.ul honestati vestrse siinnl pro- quidem desponsavefai, sicut ipse dicit; sed, prius-
videatis e.t saltili. quam eam acciperet uxorem, fecundavit eara. Cum
igiiur puer natus essei, nec possei sacertlos ad
5 EPISTOLA II. eum congrue reperiri, pater ejus im-
ADGUILLELIUCM CARNOTENSEM ELECTUM bapiizandum
(8). mersil eum aqua, dicens : In nomine Putris, et Fi-
Rogat eum ut grutiam regis infensi sibi conciliet, et Spiritus sancti (Matlk. xxvin), et hsec est
qui episiolam de niorte Joannis decani Aurelianen- lii,
. jtj scriplam, inmalam pariem qceepefal.' ...;."' pessiina consuetudo Jrt tefra fiosira, ut in iaiis ne^
Sacris et majoribus negoliis occupatas aures le- cessitatis articulo dicanl, In nomine Palris, ei Filii,
(6) Lex Cornelia a Lucio Cornelio Snlla dictatoro (8) Hsec epistola scripta fuit circa annum 1164,
lala est in honiicidas, qui ferro csedunt. Sicarii qno Giiiilelirius a Campania praeposiius Trecensis
eniin, tesle Josepho, Antiq. Judaic, lib. ~xx, dice- elecius esi in episcopum Carnoteiisem, postdeces-
liaiitur lalroiies cnltellis utenles niagnitudine siirti- siim Roberii. De eo sciibit Alexander III ad Ludo-
libus acinacibus Persicis recurvis, et siinilibus vicum juiiiorem his verbis : Dilectum filium nostrum
iis qiii a Roraanis sieae dicuntur; unde et qui latro- Guillelmum Carnolensem electtimad nosti am prcvsen-
ciiiantur, nomen siinipserunl. Hujus iegis; 1nieiiiinil tium venientem tiim litce magnificehtice obteniu, lum
Sertcca.iibi i^De Provid. -, '';.; v'.. ;.:,.: totiiis siinauinis siti respeclUietsuce honestatis ac pro-
(7) JLexJulia a Jiilio Ciesare diciatofe lata eslin bittilis tiiiutfu, pdierna bemgnitdiesuscepimus.
eos qui conifa inipcratorem vel reiripublicaiii ali- (9) Hugone scilicet cogiiomiiie De Toussy, Seno-
qiiid moliebaniur; quse quidem Icx varia capila nensi tuiic archiprsesule.
couipreheiidebat, De ea Taeiuis, Jib.i Annal. His (10) Corisuleiida epistola i et quse ad ejus elu-
auiem duabus legibus conlendit auclor probare cidation.em dixinius de inlerfeciione Joannis de Ca-
c;edis hujus conscios duplici tilulo rCos esse, el ra- tliena decani S.>Crucis '.Aureiiauensis, de quo hic
lione personse inteifeclic, quse magistratiis raunerc, seinio,
decanaius.scilicet in Ecclesia fungebaliifj et genere (11) Ludovico ' scilicet septimo, Pio et Juiiiori
moiiis, qtiee ipsi prodilorie a sicariisfuerai illala. dicto,
515 EPISTOLJE. — PARS I. AN. 1165 1177. 314
et Spiritus sancti, nec lotam exprimant verborum A }. in submersione filii sui ego te baplizo siluil, el lan-
forraam quse debet exprimi in baplismo, quod un- tum in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti
deiare vocant. Quserimus ergo ulrum istud baplis- prolulil, baplismus non fuit, el ideo puer ille ba-
mus sit, vel utrura puer postea debeat baptizari ? plizandus esl, quia baptismum nequaquam suscepil.
Cirtirn eliam Iiomo isle mulierem illam accipere Ilaque de rcliquo nulla superest quscstio. Vale.
valeat uxorem, quoniam boni satis esse testimonii EPISTOLA V.
ijf
perhibetur? Et rogamus dignationem veslram ut STEPHANI ADPONTIUM CLAREMONTENSEM EP1SC0PUII.
per litteras vestras de his omnibus certificetis nos. Mentem suam proferl de eodem baptismo.
Valete. Sanclissimo Patri el domino PONTIOClaremon-
EPISTOLA IV. tensi (42) episcopo, fraler STEPBANUS de Sancto
0 11AUR1T1I PARISIENSIS EPISCOPI ADPONTIUM CLAREMON-Evurtio, salulem el cuni onini devotione reverentiam.
TENSEM. Premit, fateor, imperiliam meam el quserenlis
Quwsitis respondet, et aperil senlentiatn de validitale aucioritas et noviias qusestionis. Accedil raoles ve-
hujtis baptistni. recundise meae, Pater, quod in tanta consiiltatione
Reverendissini!) Patri et domino PONTIOClare- R vesira domino Parisiensi (15) me jungitis, camelo
g
moniensi episcopo, MAURITIUS Parisiensis Ecdcsise culicem, cedro carduum, Hylain Herculi coraparan-
humilis minisier, salulem et obsequii plenitudi- les (ii). Scriba doclus in regno coelorum proferens
iiem. de ihesauro suo nova et vetera, qua;siionibus ve-
Super quo celsimdo veslra noslram consuluit stris, in profundilate sensus et subliniitaie scien-
parvitatem, hreviter respondemus, quia in quem liie, respondit, ei cceleste oraculura suura facili vo-
raodiim forma bapiisnii tradi vel recipi debeat Scri- bis absolvit epistola, felix lingua. Divinam ejus
piurarum diviuarum auctoritate, ei sanclorum Pa- responsionem, ut Thebais iEneida (15):
trum lestimonio traditura haberausin huncmodum, ... Longe sequor, et vestigia semper adoro.
scilicet: QEgo le baptizo, in nomine Putris, el Moverer in coulrarium (16), si absque sacris ejus
Filii, el Spirilus scincti, el lanla esl horuin verbo- apicibus tnilii quseslio moverelur. Qui sacramenlura
riiiii vivacilas ul nihii immulari, iiihil inuovari insiituit baplismi, formani tradidil bapiizandi : lte,
oporteai. Nisi vero toia lisec"Verbasiinu! a quocun- inquil, docele omnes Q gentes, baplizanles eos sn
que et quacunque lingua profcrantur, baplismum nomine Palris, el Filii, el Spirilus sancli (Matih.
esse non credimus. Quia ergo, sicut lilierarum ve- xxvm). Qui bapiizandi sibi poteslalem relimiil, in
sirarum lestimonio cognoviraus, prsesentium lator ^J hac forma iuinisteriuin aliis concessit. Nemo dixeril
(12) Corrigenda est anliqiia hiijus episloloe epi- Fuit eniin Hylaspuer, quem peregrinaiionum sua-
Rraphe, el legendum Ponlio, non Pelro. Hic enim runi coniiiera Statius
llercules habuit. . ,»4
Poulius ex abbate V Clarevallensi eleclus esi epi- (!5) Papinius poeta scripsit duoilecim li-
scopus Claroraoniaiius in Arvemia anno 1170. ilen- bris poenia epicuni, ut, oiunes noriini, quod The-
riquez in Fasciculo sanclorum ordiuis Cisterciensis baidein appellavit, Virgiliuin in sua ^Eueidesecuius,
albo beatorum ipsum ascribit. Per nuniium consu- 11011 uimeii assecutus, aucloris nosiri judicio. Quod
luerat Mauriiium episcopuni Parisiensem, et Sie- eiiam ipse Stalius vpre agnovil his versibus :
phaniim tnnc abbatein S. Evurlii Aurelianensis, an Sed ..Nec tu divinum jEneida lenla,
niinisler bapiisrai nui fundit aquam pipferens tan- longe sequere, el vesligiasemper adora.
tum hsec verba, in nomine Patris, et Fitii, et Spi- (16) ln liac epistola senteiiliani suara circa bapli-
ritus sancii, ei relicens isla, ego le baptizo, valide sma profert Stephanus, dicitque hsec verba, ego te
conierat baplismura, tilcognoscitur per episiolara3. baplizo, 11011 esse de necessitaie sacramemi; quaiit
Episiola auieni i Maiirilius raenteiii suain de hac taraeii opinionein defendere et asserere non inteii-
quiesl. aperil, el prsesenti episiolse5 Stephanus quid dil, sed tantuin eaui proponere : Opiniones, inquit,
senliat exponil. profundo, non asseniones. Iloc auiera arguinento
(15) Fuii is Maurilius LXVIII episcopus Parisien- eam videiur astruere:Ad validiiateni sacrainenli itl
sis, Peiri Lombardi successor, vjriuie et eruditione n' tantuiu requiritur, quod Chiisms prsecepit fieii; sed
-•"clarissimus: scrips t enini Sermones ad populum, et prsecepit soltiin baptizare, seu imiiigerepueiuiu in
iraclaluin De-cura animarum ad presbyteros. Basi- aquam, iu nomine Patris, et Fiiii, et Spiritus suncii:
licara beaise Marioe Paiisieusis fere iniegrani con- ergo qui intingil ptieiuiii in aquain cuiii his verbis,
siruxit, el sub lincin vilse apud S. Victoreiu seees-. in iiomine Patris, et Filii, et Spiritus sancli, facii
sit, ubi lumulalus est. De iilo Rigordus sub auiiuui quod pra;cepii Chrislus, el vere baptizal; uec opus.
1196: Eodem anno iu Idus Septembris, Mauritius e=l ul exprunal verbis, ego le bapiizo, cum expri-r
venerundtemctnoria Pttrisiorum episcopus,paterpau- raai iaciis. SJ Thouias, pariem, Quxsi. 66, ari. 5
perum etorplianorum, feliciier migruoii ad Doininum. ai 1 et2, huic argumeuto respondei. Conjouaiuluiii
Uic inier innumera bona qucefecil, qualuor abbalius 'esl auiem huic auclori, si qiiodaniraodo m hauc
fundavxi, et propriis sumplibus devoltssime dilavit, seiitentiaiu
'• piopciidere videatur ; nonduni euim
videlicet Uerivattem, Hernierius, Hederam ei Gif, et 'clare et distuicte fuerat declaraluin quse verba es-
atia quce habuil pauperibus erogavil. llaues in epi- sciit |haec de necessitate bapiismi: quod quideni circa
siola 262 ejtis epitapuiuui a Siephauo tiostroiu ejus lempora decreium fuit ab Alexaudro 111his
laudera exaraluin. verbis in Decret., lib. 111, lit. ii, De baptisino,
(14) llac coinparatione sanpius ulilur auclor no- 'cap. 1: Si quts puerum ler in aquam immerserit in
i
sier, ut signilicet quania sit dispariias iuier honii- nomine Patris, el Filii, et SptrUus sancti, amen: el
nem debilemet robusium, parvuni et magmiin, igiia- non < dixerit, ego lebaptizo in nomine Patris, et Filii,
i iiiuei doclum, qualis erai iuter Ilyl.ni et Ilerculeiii. el
i Spirifus sancti, amen, non est puer bttplizaUis.
515 STEPHANI TORNACENSISEPISCOPI. 51$
quja quod dicilur, Ite, docete omnes genles, vel sa- A lego: Ego te baplho, in nomme Palris,el Filii, eiS,.iri-
cramenti oblineai subslaniiam, vel cxprimat for- tussancli, sed tanlum BAPTIZANTES in nominePatris et _
mam. Teneamiis quod sequitur: Baplizantes eos in Filii, el Spiritussancli. Sed elZacharias papa Boui-
nomine Palrist el Filii, el Spiritus sancti. Nondum facio episcopo: In synodo Anglorum decretum et fir-
ibi legi, Baplizantes eos, et dicentes: Ego baptizo tc missime prcccepium, et diligenter demonstratum esse
innomine Patris, el Filii, el Spiriius sancti, Si ba- dignoscitur quod, quicunque sine invocatione Trinila-
plizare iniingere, el bapiismus intinciio est, quid tis mersus luissei, sacramemum regeneraiionis non
aliml suut bapiizantes uisi inliiigentes? lntingens haberei, quod omnino verum esl; quia, si merstis in
Crgo cuin inlenlionebaplizaiidi, si proferat quod fonle baplismatis quis ftterit sine invocilione Trinila-
Verilas jubet, id esl, in nomine Patris, et Filii, et tis, perfeclus Chrislianus non est, nisi in nomine
Spiritus sctncli, haptizasse vidutur, el formam a Pairis, el Filii, et Spiritus sandi fuetit mersus. Non
Chrisio Irailitam complevsse. Elksni haereiicos, si ait, wist qui baptizat dixerii : Baptizo ie in nomine
lisec irenienda iiomina proiulerinl, calliolicam for- Patris. Plura posseni colligere, Paler, quse in hac
niam lenuisse diceimi.s. Novatiani, 'inqui.l Iniiocen- parte me lnovenl, ct iuolae qusestionis soltitiouem
tius, iremendisnominibui Patris, et Filii, el Spiriius promovent. "Verum qtiia tinieo et prolixiiatis argui,
sancti bqptizunt. Nec apud eos' de unilate polestalis et procacitalis nolari, parco chartuhe, parco ct fa-
divince, hoc est Palris, el Filii, et Spirilus sancii, rase iiicua. Opiniones profundo, non assertiones,
aliquando quasiio mota est. Sed et Paler Aiigus.iiiitis paralus, ul dixi, sunirai ei calholici viri doniini Pa-
de ecclesiasiicis regtilis: Si qui, inquit, ctpud ilios risiensis sequi vestigia, non lainen addiclus in ali-
hcereticos bapiiztiti sunl, qui in sanctce Trinilcilis cujtis jurare verba. Clausulara iaraen quse a bapii-
eonfeshionebaplizniil, et veniunl ad cuihoiicani fidem, zantibus solet el debei dici, scilicet, ego te baptizo,
recipittnlur qiiidem ul bapiizati, ne sancitv Ttinilaiis sutnma revereniia deosculor, sunimo siudio ample-
invocalio vel confessio annulletur. Si ab hserelicis ctor. Eam mater Ecclesia sic iiiduxil ul esset de
baptizati in coiifessione Trinitaiis ab Ecclesia ic- soleiuiiiiaie niinisleiii, non de subsiantia sacra-
cipiiiniuf, iie Tfiiiiiiitis iiivlicalio vel conlessio an- rnenti. Nain si aliiid dixeriinusj absque medio con-
Diilleiiir; quafe non bapiizaius (liceiur, qni a laico liiebiiuur damnatos, qtios in necessitalis articulo
cailiolico dicenie: In nomiiie -Patris, ei Filii, el 11 a laicis liovimus bapiizatos. Hoc enim solum
Spiritus saticti, leiiio iiiefsus est (17)? Nam si dicere soleiilqui liueras ignoranles parvulos uudai-
Iioc iioiiadinitiitur, cOufessio vel invocalio Triniia- zaut (18), En nome Putres, ei Files, el Esperites
tis, qme ibi facta est, lanquam quse iiihil conlulil, Q ( suntes, iu quibus verbis eamdeni viriutcin inesse
aninilialur. Idein ad .*Orosimn : Jdem bapiisma est quaiii in Latinis syllabis idem signilicaiiiibus, ei
el hmencorurn, scilicei qui in noinine Palris, cl credimus el falemur. Velicmenter lanien aigiiendos
Filii.et Spiriius sancii buplizanl et Ecclesice catho-. el poenileiilia afliclendos dixeriin sacerdoles, qui vel
licce: el ideo eos Ecclesia non rebaplizat; :JQ quia in per negligenliain, vel per iraperitiaui aJiqnid omi-
nomine Trinitutis bapiizctti sunt, el ipsa est profecto serini de veiboruin solemniiim-dignilaie. Qui pia>
forma sacrameuli. Ecce quia forniam sacrauienli missis raiionibus fidem adhibueiii, bapiizaiuiii lali-
hanc esse dicil, iui.mergere scilicet in nomine Pa- ler, i*nnouiiue Pttlris, et Filii, el Spiritus sancli,
tris, el Filii, et Spiritus sancti: non addi.lur,' ego le noii iierum baplizabil. Ilaquequi sic eura bapiiza-
bapiizo, vel iraiiieigo. Idem de unico baptismo: Ne- vil, et spiritalis pueri paler, et malris ejus couipa-
qwiquani dubilarem eos habere baptismum, qui ubi- ler effectus est. Unde et si uxor ejus piius non erat,
cnnque vel a quibuscunqtie illnd evangelicis vsrbis; irapedienle corapaieruiiate, judiciomeo cum-ca nou
consecralum sine siimdetione, cl cuin aliqiia fide acie- couirahei iiiaiiiiiionium, cmn qua, elsi prius con-
piSMit. Vides, Paler,quia solis vernisevangeliciseon- traxisset, secundum quod Deusdedil papa (19j asse-'"
secraiurJiaplisraus.Nusquaiiiauiemirt loioEvangcllo rit, nullo modo sese iu conjiigio cum ea recipiel.
(17) Trina immersio olim in baptismo observaba- ceps in bapiismo una tanlum fierel mersiq. Qnodqui-
trir: legilur eiiini in can. apost. 49 et 50: Si quis deni staluluin-noii slaliiii lecepiuin fuit in ommbus
presbyter aui episcopnsiion trinamiiiersionemunius Ecclesiis; siquidera ex hacepisiola patei hisce tem-
myslerii celebrel, sed semel mergat *«.-baptismate, poiibus riiuiu baplizaudi cuui iuna iinnieisiotie aJ-
qiiqd darj a 'qnibustliim diciiur inmorle Doinini, de- liuc viguisse per Gallias.
poiiiiiur. Postea laiiicn in hxclesia usns fuil indilfe- (18) Ideiii e\l ac qnod Gallice dicinius, Ondoyer,
rens, ul niodo iriiia, tuodo unica imracrsioiie ba- Ciini baplisnia privatiin conferliir absqae cajienio-
piisraa coufefrettif, qiiod aiHS. Giegoi-iusepistolaI niis et iiuctionibus ab Kcclesia pf;escfipi.is.
ad Leaiidiuin iih. i, episl.' A: Repreliensibile esse • (19) Scilicel in epistoJa ad Goidiaiiuiu episcopuin
tiul uleiius poiest infantem in baptismitle vel ter vel! Hispaleiisem, in qua hsec ait ;NuUus Chrisiituius
senul linmercjere. Taiidem inconcilio Tolet. habitoi suuni commairemin conjugem siisc-^ere debet: e.t qui
sub Honorio 1 anno 655, can. 6, sublala liiil liinai privsumpserit, analhematis vincuto religetur in perpe-
.::.inersio, ct ad uiiicairi redacta: proplerqu.oU in His-. luum, nisi pceufleuiia.niegerit digne. Mulieres, cum
panm '(yerbav sunl. Concilii)i/Kirfam s/lciirJoics tri-. se,paratai {lieiim pro liac illiciia re, d propriis viris
niim, quidtim, ul dicitur, simplam mersionem fucie- toiam recipient dotcm, quam in die nuptiuli recepe-
bitnt a Monnullis scliisma ..csse conspiciebutur, eii runt, et post expletum antntm recipianialiumviruffii
utii'as fideiscinni videbalur; decretltni fiiit.ut ctchi- similiter ct vir uxorem.
3i7 EPISTOLiE. — PARS L AN. 1165-1177. 518
Nec obloquitur quod Joannes papa Anselmo episcopo A preces noslrae conlincnl, quod affeclus dcsiilerai,
acribil, capiiulo Ad Limina beali Pelri. Ibi namque quod desideiium exspeelat. Charissimum nhbis et
de conjunctis , hic agilur de modo conjungendis. El vobis filium ac fralreui nostrum Gislebeiium niiiti-
certeniulia impediunt malrimoniumcoiilrahendum, mus, til in neeessiiale stta, quoEiet nostra, Pairem
quse non dirimunt contraclum. Nam et idem papa vos senliat et patronum. Morbo tangilur occullo
in eodem capiiulo rationeni subilit, quare (•onjuncti nobis, cui si «on occurrilur iu piimis, metuendiim
ob talein causara non separentur.quodfieri, inquit, esl in extremis. Excitclur affcclus et effecius vcster;
nullaienus debet, dicenie Scriptura, a Domino jun- charitas operetur et pietas, ul ci prisiina salus
ctam esse viro uxorera, et quod Deus conjunxit, ho- veslro ininislerio resiaureiur; el qtiia pusillanirai-
mo non separet (Matth. xixj. Ubi plane loquilur de taiera ejus sciuius, etianisi propere reveiii volueiit,
coujiiiictis, qui forte aliter dicerci de conjuiigendis. rogamus ut euiu lenealis voblscum, donec aut nos,
Valeat sanclilas veslra. aut uuiitiura nosiruin videatis.
12-14 EPISTOLA Vf. 16 EPISTOLA VIII.
ADALDEBERTUM MIMATENSESI EPISCOPUM. ADDECANUM S. MARTINI TURONENSIS.
Puraat se de quibusdam dictis quce ipsi falso fueranl n Qucerit elcemosynuspro ecclesiaSancli Evurlii
--- relata. repuranda.
ALDEBERTO Mimatensi (20) episcopo, in adversis Sollicilare compelliniur amicos noslros, et in
conslantiam, in prosperis sequilaiem. preces assurgere neccssiias nos cnmpellil. Combti-
Connminis fere principum et riobilium morbus slara Palris Evuriii (25) renovanuis ecclesiain, ubi,
est (21) ciio credere el condemnare. Prinium leve, quia noslra non sufficiunl, aliena stipcndia mendi-
secundum crudele est. Ulrumque vobis aiienum caniiis. Eximus in piibliciiin, nec sine rubore rubo-
faciat, qui in advenlu suo fecil utraque iinum. reni abjecinius, per vicos et plateas devolionem
QuoJ de me credidisiis, non facilitati, sed innocen- plebis, ul possuraus, excilantes. Inde esl quod hos
lix, qnse omni verbo credii, vestrse litler.e deputa- fraircs nostros cuni sanclorimi pignoribus niisiiiius,
runl. Propterea qui me vobis delulit, raajtis pecca- quibus, obsecro, pcr aticloriiaiem vestrani ei ope-
luni habel. Yesirae voluntatis judicia plenis deoscu- rain detiir copia in ecclesia S. Maiiini clecniosyuas
lor labiis, plenis visceribus deamplecior. Beueficio- rievoii populi corroiiare. Non iiidignabiiur pius et
rum nieinor, quse milii exhibuislis, depono inemo- misericors confessor, sacerdoli suo vel prasiare
riam querelaium, offero me domino meo, et in obsequiuin, vel hospiiiuin praeparare. Quein enim
ejus obsequium loltis ibo; el quia laboris el studii habet in ceelis concivem et sociura, l.iilus in lerris
mei^priniitias noluisiis, decimas vobis reservo. Non liospitem stiscipiet, et ainplexu gratissittio confo-
diibiiet doiniiius ineus vel jubere quod volueril, vel vebil. Cuiii sanciorum pignoribus misiinus, ut de-
quod jusserit obtinere. De reddita niihi gratia vc- voiionum populi per aliquas ecclesias (iat oblaiio,
stra gratias ago, si locus el lempus occurreril gra- quae offeienlibus in nieriium, accipientibiis in sola-
liam pro graiia reddiiuriis. tiuin convalescat. Grande esl quod petiraiis, sed
15 EPISTOLA YH. hinc noslra compellil necessilas, inde \eslra nos
ADGODEFRIDUM ABBATEM S. SATVRI. *"*' benignilas invitat.
Bogal nl quemdam suum catiunicum apud se reliiteat. 17 EPISTOLA IX.
Charissiino amico suo GODEFRIDO abbali S. Sa- Scribit amico suo de ejusdem ecclesice restauratione.
tyri (22) fraler STEPHANUS niiuister S. Evuriii, ple- Inler fumanles ecclesise noslrse cineres, ei am-
r.iiudinem salulis in obsequio sanilatis. busla renascentium parietum ligna, llenles cl ano-
Auxiliiiiii a potente, consilium quairilur a periio. 'nili, prodire cogiinur in publictim, ct ailriia fronte
llaec duo, si voiunlas adfucril, spei remediuin pol- stipis exterse suffragia raendicare. Eiigilur nova
licenlur. Posse/Scire, et velle vos credimus quod confessori Evurtio fabrica, quse sic nosiris inchoa-
D
(20) Fuil canonicus regnlaris secundum S. Au- episiola et piures alise scriplsc sunt. Aurelianensis esset
gusiini regulam,et prapositus EcclesiseMimatensis, (25) Cum abbatia S.-Evurtii
vulgo Mande, deinde ad sedera lianc episcopalem extra muros urbis sila, belloriim paluii incursibus,a
evectus anno 1151. unde cladem maximain perpessa esl, prseseiiim
(21) Pcr hsec verba innuit hunc episcopura fuisse Normarttiis, qui eam ferro et inface penitus deleve-
nobili gcnere oriuiu, nec immerilo; siquidem ab rant. Cuni Steplianus abbaiis ea officiocirca an-
iiliisiri el anllqua familia de Tornello apiid Gaba- num 1174 fungereiur, zelo doinus Dei reparandie
lilanos ducebai originem. incensus, ui surapius ad laniuni opus neccssarios
(22) Ex canonico S. Evurtii Aurelianensis elc- comparaiel, raisil utquosdani e snis canonicis ad vi-
clns fuil in abbatera S. Satyri jtixia urbem di- cinas tiibes, qui, lunc moris eral, secum dcfcr-
ctam Sacrum-Csesaris, vnlgo Sancerre, in dicecesi rcnt reliquias beaii hujus Ecclesi;e ponlificis el pa-
Riiuriceiisi. Fiindala auteiri fuil haec abbatia anno irotii, quaruni iiiluilu fidelcs eleeinosynas suas
1113 a Mathilde, hujus loci domina in honorem S. largirenlur, tcuipli sui rcslauralioni impendeiidas.
Pelri ei S. Satyri, plurimortimque socioiuin ejus De liiijusmodi reliquiar.um deralione agitur, ran. 12
inariyrum, ad oflicium ciericoriuu iuibi canonice concilii Piclaviensis his vcrbis : Ui sanciorum reli-.
viveittiuiu, ut. Icgilur in charta fiindaiionis. Hi'.c quias cattsa pecumce et qucsslus circunifsrcnl.es,ad.
li.on.s.eiium unitum cst poslea coiigregaliotii Viclo- prcedieatioucmnon admittantur.
riiiiP,cnjiis erai canoiivus Godefridln, ad quem hsec
319 STEPHASl TORSACEJNSISEPISCOPI 520
tur impendiis, 11.1perfi.ci desideret alienis. Misimus A debita, cuui nec aiiipnantur reddilus, liec augeatur
hos fi-aires noslrus cum sancloruin pignoiibtis, ut nunieriis frairura, nec velustate consunipla sedificia
devoiione populi per aliquas Ecclesias vel raodica reslaur.entur.Tsedet audila referre, quse vicini, de
fiat collatio, quse et offerentibus in merilum, et ac- quorum patrimouio monasterium sustineiur, mise-
cipientibus iu solatium convalescat. Grande est rabiliter nobis replicant et frequcmer. Yideat paler-
quod peiimus; sed hinc nostra nos compellit ne- nitas vestra, ut loco in desolationem vergenti pro-
cessilas, inde yeslra benignilas nos invitat. videalis talem priorem, qui et honorem Dei efor-
EPISTOLA X. dinis diligai, et loctiin ipsiim in raeliorera statum
ADCLUNIACENjEM ABBATEM (24). reformet.
Monet «l amoveat priorem (25) monasterii Pontis 19 EPISTOLA XI.
monacliorum,qui ecclesicesucvbona dilapidubal. ADGUILLELMUM (26) SENONENSEM ARCBIEPISCOFUH.
Quse pras oculis habemus facilius iiuioiescunt; CommendalecclesiamS. Samsonis(27) Aurelianensis.
longe aulem posila, quia rarius offerunlur, et lcpi- ln te, Pater, respiciunl oculi totius Israel, ul eri-
dius mer.tem movetil. lride est quod, remotis domi- pias pauperem a potente et cornua peccatorum con-
l)us vestris, Pater, si qua minus idonee fieri con- fringas. Irt hujns consiamia clamat in aures Domini
tingat, tandiu vo.bis excusalionem prsestant, quan- B 1 Sabaoth filia Sion (28), ecclesia Sancti Samsonis,
.tliu nesciatis : ai, rei veriiate comperta, non est el contra mulierem improbam quasi alieram Jezabel
locus excusalioni lg quam excludit cognilio. Esl sub umbra alarum vestrarum quserit requiem et
in territorio nosiro monasteiium quoddain veslruni, solamen. Injuste possessione.mecclesise civilem ct
cujusprior, ut dicitur, non sccundum ea qnse con- juslam non solum lurbat, sed et auferi, cum loiius
veniunt ambulat, nec restauratiOni domus intcn- fere civitatis testimonium ejus miretur improbita-
dcns, nec ulilitati fratrum, aut quieti~.fcrebras a tem, ejus impudentiam delestelur. Senlentiam illam
viciuis, et quibus fides haberi debel, conqiicstioncs quain Ecclesia Sanctse Crucis in eam prolulil, ca-
audivimus, et ipso gestu suo negotia perhibent ve- lionicani credimus alque jusiam, et eam sieut di-
ritalem, ExcrevCfunt in iirim.eriswii brevi lempore gnum paternitati vesirse videtur, coramuni cum eis
(2.4) Cluniaciim celeberrinium tolo oibe monaste- t3na expeditione in Galliam rediens, adduxerit se-
riura in tiiceCesiMaiisconensi, quod caput ainplis- cum quosdam canonicos regulares, qui in ecclesia
sinv.econgfegationis seniper exstitit. Ftindatiira fuit patriarchali Monlis Sion divinis vacabanl, ul noiat
snb Regula S. Beneiiicli a Bernone abbale, faveiile Jacobus d.e Viiriaco Hist. orienlal., cap. 18, quos
Giiilleliiio priiiip coralie Arverniae cl Aquiianoriuii in sedem Sancli Samsonis Aurelianensis, Ioco cano-
4!.uce,aniio 910. de qno Glaiier lib. ni, Yi.sf. Franc, ^„ nicorura ibi sseculariter et singulariler viveiiiium,
Cap. 5, ait : Monasierium cognomento Cluniacum, indiixil, charlamque donalionis liujus auihenlicam
qitcdex situ ejiisdem loci acclivo atqtte huiniii, tale conlici c.uravit, quam- refeii Saussseus, lib. x Hisl.
soriititm esi nomqi, vei elium quod aptiits illi con- ecclcs. Aurei., n. 4.
gruit, u cluendo liictum, qnoniam clttere crescere Hinc est quod iu charla donationis cujusdara loci
dicimus; insigne quippe incrementum diversorum tlicli de Frameer cum omni doininio suo, factte ec^
donorum a siii principio locus idem obtinuil. Constru- clesios Sancti Sanisonis, hujus ecclesiae fralres dU
xii i.iitur priedicium cozndbium primilus Paier tno- cuntur Jeiosolyrailani Saiiclse Marisede Monle Sion:
naclioriim Bulinensis inoricisleriiBerno, jubenle Guil- quaprnpter opene preiium duxi hic earn recensere;
leimo piissimo Aquitanoriim duce,. in pago Malisco- sic igitur habet :
nensi super Graonam fluviolum. A et Q principium et finis. Ea quce sacris Dei ec-
(25) Pons iiionachorum est prioratus ordinis; clesiis pia iiberalilate donatitur, digno debent robore
Cluuiaceusis, duy/Jjjcim circiter milliaribus ab urbei convalescere,ne quies el olium earum ecclesiarum, el
Aurcli.i dislans. personarum quibus conferuntur, ab aliquorum mole-
(26) Fttit iilitis Thetjbaldi Campanisecomilis, pri- stiis seu vexulionibusaliquatenus vuieanl periurbari,
niuni Trecensis Ecclesiie prseposiuis, deinde in1 Ex hoc ergo ego Herveus de Virsione,notum fieri voto
Carnolcnse.ii episcopum tiecius, ul dixiraus, annoi tam prcesenlibusquam fuluris, quod locum de Fra-
1164; inde assumptiis ad nietiopoliiii Seiioneiiscm1 amer, qui situs esl in confiuiode Ctinumel Briennum
\ 169, et a Maurilio Parisiensi cpiscopo coiisecraliis;; ecclesiarumcum appendiciis suis, pro salute progeni-
demuni ad Reiueiiscni archicpiscopatuin vocatus> lorum meorum et mea, Jerosolymitunis Sanctai Ma-
anno 1175, piirpura cardiiialiiia tandem donaiusi D rite de MonteSion et fratribus ecciesimSuncti Satn-
esi. PJures ad eutn hic iiucribunittr episiolic. sonisAurelianensis sub tali lenore duxi conferendum,
(27) lisec ecclesia 111urbe Aureliauensi ab oiiginc; til nec prcediclustocus, vel ejus possessionessine as-
saiuio Syinplioriano raariyri riiit dicala, et abbaiialii sensu meo aut hceredumtneorum qui mea hcerediiate
digniiate decorala. Al, cuii: canonici-Dolenses inetui fuerinl decorati, alienari possinl, distrahi, vendi, vei
Normaiinorum corpus beali Samsonis ex Briiannia1 quomodoiibet obiigari; nct hmc adjiciens : Eisdetn
iiiinori Aurel.ia.sdeportassent sub aniuiin 930, Hugo,, fralribus nihilominus indulgeo, ul his libere possinl
conies Paiisiensis el Aureiiartensis inarchio, dedit1 uli qacede feodo meo ad ipsius loci augmentum po-
lianc abbaiiam cum aliis ccclesiis, prsefatis canoni- tuerinl adipisci, prasentem ulique paginam sigilii mei
pis Dolensibus, annuenle Anselmo Aureliaiiensii aucloritale prcecepi corroborari, assisleniibus lestibus
aiitisiiie. Poslea Philippus I, Francoruni rex, hanc: Acio Ciconio, Bricio prcvfeclo,Bembaudo Combusto,
abbatiani S. Syirtphoiiaiii ac Sancii Samsonis lunc2 et Venando fratre ejus, Mauberlo SanclceCrucis-ca-
nuncupaiani,unacura20rtiedietaiefori,qiiodslatuit t nonico, Haimerico presbytero de Pelraficla. Actuin
iiiloco ipsius.inonasliirii, ascripsil canonicis Sanctii publice, Ludovico rege regnante, anr.o ab Incariia-
Martiiii a Carapis prope Parisios, in die dedicationiss tione Domini 1175.
ojiisdein ecclesisedie 1 Noverabris 1067, iiislrumento) Hic loeus de Fraamcr tilulo priofalus gaudel,
super his confecto. quem hodie possidel unus e canonicis regularibus
(28) Vocal ecclesiam Sancli SHinsoriisfiliairi Sion,, nostrse congregaiionis Gallicanse, qui milii Iianc
eo quod Ludovicus VII, anno 1152, ex Jerosolyrai- chartani suppeditavii.
521 EPISTOIJG.— PARSI. AN. 1163-1177. 522
desiderio snppliciter a vobis rogamus el pelimus, A facullales qusesieril liberales, facultaies amiiiat
confiriiiari. temporales. Placcl vobis', Pater, in hoc arlicnlo
consiliuni et auxilium dare, non huic lanlum cle-
21 EPISTOLA XII.
rico, sed ei oranibus aliis, quoniani et cominnnis
ADALEXANDRUM III PAPAM. causa est oniiiitira, el propria singulorum. Bene
Bogatul se propilium prwbeal' J oanni» clerico valeal saiiclilas vesira.
Aurelianensi (29).
23EPIST0LA XIV.
Sanclissirno domino et Patri ALEXANDRO summo
diclus abbas. ADALBERICUJI BONONIENSEM LEGISPERITUM.
poniifici, STEPHANUS
Parata sedes vestra , Pater, ul de pleniludine ejus Suppiicat pro Hugone Atirelianensi clerico, ul ei
omnes accipiant.; Et profecium parvulis, et slalum prceslo sit.
proveclioribus pollicetur. Hsccde vestra inisericordia Domno ALBERICO Bonoriiensi legisperito.
prxsuniens^juvenis quidam bonro, ul nobis videlur, Abseniiam restrain supplet mihi frequens nonii-
indolis, Joannes in Aurelianensi nutritus Ecclesia, nis vestri memoria, et suavis morum vesirorum
et erudiius, devolc a vobis et cOnsilium expelit, et , recordalio jttciindum aninise mese plausum excital,
auxilium exspeclat. Scimus enra de legilimo raatri- "' joeundam celebrat thealralium aciionem. Inile est
monio el honestis pareiilibus naium, qui, elsi non quod amicis et domesticis meis nomen veslrum frc-
sinl facullatibbs diviies, moribus sunt insignes. quenter insinuo, magnifico et extollo. Hac de causa
Credimus enm idoneum qui vel in Aurelianensi, vel misi securius ad vos eharissimum amicuni meum
in alia Ecelesia, siipendia canonica raereatur. harum prresenlium laiorcm, ut eum causa mei be-
nevole simul et benefice vobiscnm habeaiis. Dignum
EPISTOLA \HI. enini credimus, cui ei honorem exhibealis el fa-
ADGUILLELMUM SENONENSEM ARCHIBPJSCOPUM. vorcm.
Bogal pro quodam clerico schulari ut ei sua possessio EPISTOLA XV.
conservetur. *
Charissimo domino et Patri GUILLELMO AD GUILLELMUM BONONIENSEM.
Senonensi
archiepiscopo, fraler STEPHANUS abbas, salutein et Commendal eumdem clericum Aurelianensem,
cura onini veneralione feverenliam. Domno GUILLELMO Bononiensi.
22 Professioni simul el condilioni proesenlium Ililaris opinio lua relalu comraeantiura, seipsam
latoris compaiiens, et revereor clericum, et paupe- .Q in dies excedens, gralum mihi prsebet spectaculuni,
rem deamplector. Ad besiias depugnal in Jaicorum gratam refeclionem niinistrat. Crescat,-obsecro,
ibro, conlra laicum de paterna ha;redilale Iiligans, el sicul odor agri pleni, cui benedixil Doniiniis,
judices habens eos, qui el non noverunl littefas, ionge lalnque diffusa, in adjuiorium luuni reraoias
et litteraios oderunl. Veslra, Paler, senicntia non excitet nationes. iloc ei conlinnuni de te votum
minus sequa quainjusla, coram yobis agentem cle- roeum, hsec deprecalio jugis, hrec indefcssa volun-
ricum in illius remisit curiam, cujus annua fun- las. Jiiierini dilectioni tnse commendo hiinc amiciim
Ctione censura possessio profitetur. Eo salvo, pro- meum cliarissiraum llugonein, ut eum causa raei
lala est definiiio vesira, ul. causa studiorum, qua benigne suscipias, et ei consilium el auxilium tuum
coniingit eum abfuisse, non debuerit obfuisse. In libenler impendas.
conlrarium nilitur judicare lurba maledica, ne di-
cam maledicta, quse nescit legere. Quarlo conve-, 24 EPISTOLA XVI. #
nerunl litigantes coram judice, el quarlo filii liomi- AI) QUEMDAM PRiOREM NEAPilLITANUM.
ntim, qui judicant lerram, ut vuigariier loquitur, Commendat quentdam canonicttm suum Xeapoli
commorantem.
judicium respeclarunl. Pro ceiio didicimus eos non
liiiniis impudenler quam impriidenter primo con- D 1 Charissimo amico suo loiis prsocordiis aniplo-
sensu judicaturos,rcausam sludiorum non esse ju- ciendo Neapolitano priori, fraicr STEPHANUS, saltf-
stam absentisc causain f ob quam aul ipso jure non lem el tnuluse charilatis obsequitim.
fuerit lsesus, aut rvestiiui mereatur, cujus abscntis Ea jucunditate simul el Isetilia, fraler araaniis-
el studentis hseredilas dislracta esl. Si sic reos sirae, nominis lui recordof, quse animse veran*
proferre coniigerii/ el Juri communi conlrariuny' araiciliara deguslanti non minus affcral dileclionig
el senlenlise quam dedisiis, ut inimicum refraga- comraodura, quam deleclaiiouis condiracnfum. Imte
bilur et iniquum. Sed ad consequenliam irahi pote- cst quod si quos videro, qui te, aul qui lecum snut
rit in causis consimilibus, Pater, ut jam non sii, viderint, frequenter interrogo quis locus habiiaiio-
qui causa scholaruin patrios lares exeat, ne, dum nisvesirse? qui vivendi modus? quse domini car-
(29) Commendai hac episiola quemdam adoJe- stola inferins scripla, ac diplomala pontificia ad id
scentem, Joanuem nomiiie, Alexandro summo pon- obtinnis.se, qttoruni exsecutio Slephano nosiro de-
lifici, ut prabendam in Ecclesia Aurelianensi ipsi manrinla-csl.
iubeat iribui, quod factum fttisse discimus ex epi-
STEPIIANI TORNACE.NSiSEPISCOPl 52*
,8g
ne Iraire» ejus poriio-
dinalis (30) circa vos soilicitudo? qure deniqne fra- AV fuerit, obsecro, assislaiis,
noslroruin voluntas,- aut ibi coiumofandi diu- nem paternse suJistahtisc quse ei coutigerii, vi aul
iriim
citius reverlendi? Hsec auiem diligenlius pravo judicio sibi usiirpenl. Jam inaiurassem redi-
lius^aut
non ut adyersis, qnod absit! congaudeam, tum, sed subvCcloria non habebain. Pfovideat mihi
iiHltiiro, meis ad vos geiniiia possim sequi-
sed ui prosperis condelectcr. Inter omnia et super Deus, ul cumiibris
fratrem nostrum R, libi com- tatura reverti. Temeritatis essel, Palcyin hoc ar-
omnia, dilectissime, a vobis aliquid peterej sed pietalis essei, ve-
lneiulo, gratias agens de prjeteritis a le ei exhibiiis liculo
offerre.
beneficiis,. prcces porrigens de fuliiris. Memeiuo, recundise nOn peieiitis
Paler ei fraier, illius filii noslri communis, et ju- 27 EPISTOLA XVIII
veiiliilem ipsius salubribus informa monitis, fove ADCUILLELMUM SENONENSEM ARCBIEPISCOPUB,r
consiliis, robora documeiHis. Quidquid ei boni fe- Bationem reddit cujusdam ne.yoliisibi commissi.
ccris, riiihi cOllaium et in plateis el in angnlis prce- Difficiles, el aut suani, aul regis Anglorum glo-
xiicabo. riam quoerenies, ut credo, Tiironeiisis provincisa
25 EPISTOLA xvn. episcopos invenimus. Primse diei congressu tisque
ADROGERIUM ABBATEM S. EVURTll. ad vesperam profraclo polius quam traclato, sufil-
B cere sibi ad satisfaclionem putabant, si canonici
Scribil se reversurutn in monaslerium, ut abbas
mandaverqt. sese offendisse dicereni, ut veiiiam poslulanlcs,
Domno ROGERIO(51) abbati S. Evurlii Aurelia- prornitterent se tale.aliquid de csetero non faciu-
nensis. ros. Sed quoniam in liis paucis verbis magna mali
Trinis, Pater, edictis et co amplius accingor ad maleiia latebal, ei diguiialem regiii lsedere in pos-
rcdilum, ne coiilnmacise pcenas luara; peremptorio lerum posse videbalur, nec nos prsebiiinr.is consi-
tlemum iiiisso^unum sufliceret pro omiiibus.etiarasi lium, nec iili prafibuerunt asseusum. Seqncnii die
nullum alind pfsecessissel. Ne crgo ideniilaiem 28 jam nihil pfoficienies erant, laboribus atit sumpti-
ipso jure non habeam, vel reslituiionis auxiliuni bus suis parcenlesi aut iiersonx, ut ipsi dixerunt,
noo merear, vel exspcclalioiiis' ope non adjuver, deferenles. Ulraiiique riianus iirtposiiioiiein, ordi-
advolvor pedibiis vestris, ut necessiiaiis inducias, natoriam scilicet el consecraloriara, salvb jure suo,
quas hacteniis ohjcci, conlumaciae non aseribatis, promiserunl.
ne conlrabatur Iieremodiiium super me (52), ne EPISTOLA XIX.
proceilal calculus in absenleni, cirjus absentia no- AD ANICIENSEM (55) EPISCOPUM.
Blrse reipublicsB commotlis elaboral. Moraioriis ex- «_ Rogat eutn ul promissum teneal et compleat.
ceplionibus abjeeiis, doraine Paler, id-pfomitlo, > Benediclus DeuS, qui post tempeslaiem sereuum
quortiam in Pascha, Deo volenle, transituin faciam facit, el posllaerym.itionom etflelum consolatioiiem
ad vos in grege Domini, et si non agnns, saltera ul infundit. Et nunc quoniam reddita voliis iranqnilli-
hsedtis.pascua ejus Ininiililcr ingressurus. Prsemisi tale et pace, in his qusc ad honorem el angmenlum
pueruni htinc ad mecitdrcversurum, cui si necesse Ecclcsise Dei soliicitum vos esse crediinus el dcvo-
(50) Inlelligit Joan. Pinziitnm presbyleriim car- precibns cl suiumi ponlificis Alexamlii inandaiis
ilinalein S. Auasiasia;, nalione Neapolilatiiim. pvo- (ad quein fescripsil cpislolam, qiiam inibi apud
fessioiie vc.ro cannniciiin regularcm apud S. Vi- Quercetaniiin videre esl) misit novos canrii.i.-ns
elorein : qui, ciini ecclcsia S. Petii ad Arani ISeapoli apiid Meapolim, interquos fuil R. can<)i):cusSancia;
resiaurasset, duos e sriis eoneanonicis, Peirum vi- - Genovefse, de quo in hac-cpistola.- Non diu tamen
delicet Peiragoiieiim et Hugonem a S. Germano^_ in lialia permansil, morte euim sublalus esi, umle
a Gniisio iunc S. V/ctoris abbaie obiinuii, uleos. . ejiisl. 29 Slephanus coinniendal euin piecibus ab-
in nnvarii snani ecclesiain induceret. Ai ciiiii alier^- batis S. Bariholorasei iNoviomeiisis.
eorura iaio. fiinclus (uissel, aller veio gravi oppres- (31) Legeiuiuin est Rogcrio non Rolierio u.l in
sus iniirniitaie vix respirarei, his inalis coinmoius- pviori edit., errore' scilicet nolarii, qui liticf.iin R.
Giiaiinns abbas S. Vicioris, Gruisii successnr, epi- Roberluin pro iAogerio peiperaii) inlcrprelaiiis 'es.t.
stolam Joanni cardinaii scripsil, quam ex cddiciiius D I Fuil autera Rogerius caiionicus regiilaris S. Vicio-
Bibliolhecae San-Viciorinre deproniplara Querccla- ris, a Gtiiiiliero e]u-.dem coeuobn" ahbate iuissus
niis insernil lom.- IV Sciiptor. hisl. Francorura, ciini sociis in iiioilasieiiiiin S. Eviirtii AiiroHaneii-
pag. 749, iii qua ha;c leginilur : tandem liumunum sis. ut ibi collapsam regtilareiri disciplinam resiau-
dtcain, secreta infirmitatum cipcriens, morlem vulde tarel, abbalisque in-eo dignilate piiimis insignilus
ft propter lerrie'iiisnelam asperiimem, ei cieris c/»n- esl. Sub eo Siephaiius. noster, tiiuiala vesle, tano
litalem corruptam fratres pttvesctinl,Quoniam si no- llici regularis aniniuiii ei habiliim indiiit.
strtttes. luici cumilliic vtidunl, quive spitliandi, euiidi ' (32) Iriem est quod diciinns Gallicc, defaut, et ne
el redeundi licibent liberltilcm omnimodatn, vix vel ideo calculus procedai in abseiilem.hoc esi, ne nl
mpdicum vivere possuiil isti clausiro conclusi, qim- coniuinax.judiceturac daiiineiiir. V
tnodo•vieerc posseiii, lais cntisas el occusiones fraires (53) Peirus Aiiiciensis episcopiis, vulgo Le Pny
prcetenduni, unde el tjravissimttm duco injiiiigerc; en Velay, cum Ameliis versareiur, donavil Sl<;-
ijuod si fit,.conlr.a votitntalem. suscipitur; si enim pliano abbati: S. Eytuiii lijonaslciiuin de Doa, di
iKiiifit, periculosc valde negatur. Pdrcai igiitir nitnc, Doe,m sua dicecesi situm, ut illud per suos cano-
ilotnine, infirmitatibus nostris veslrai clemenlicema- nicos regulafes in liieliorem siaiinn reformaiel.;
gtiiludo, et Ecclesicciiisltinles allendite necessiictlcs, qnorura ope laiidein Uiiii.uiiiesl coiigregalioni S.
;>:Egoenim iiiquibusCunquepuifiovesiris. sitin paralus Victoris Parisieiisis. Nuiic vero carioiiicoium Prsev
obedire maiidatis. Qu mvis aliqiiaiidiu leslilisset nionstiaifiisiiim Regulajsiibjacet;
aHas.-S.Victor.iS;-, V.kitfs tauitji hujus cariliualis
52S EPISTOL/E. — PARS I. AiN.Ii63-ii:7. 526
lum, rogaraus et pelimus ut donunr quod in capi- A eorum siliquas esurire. Movit nos ejus, pro quo
lulo 2S riosiro, praesentibus quibnsdam clericis supplicamus, snpplicatio, qui ut evadat supplicia,
nostris, Ecelesiae noslrse ei nobis fecistis, sine di- supplet desiderio quod opere minus fecit.
lalione, si lihet et licel, complealis. Proplerea misi EPISTOLA XXII.
ad vos canoniciim noslrum, venlurus el ipse/si ADJOTHONEM TURONENSEM ARCHIEPISCOrUM.
mandaveritis, el obsequiuni meuiii vobis et Eccle- Ipsius graitam deprecatur pro Conseranensi eleclo.
sise' veslrai longe ac prope seniper exhibiiurtis. Yenerabili Patri et domino JIITHONI(5i) Turo-
Mnndel milii doniiims meus, si qua» sunt contradi- nensi archiepiscopo fraier STEPIIANUS littmilis S.
cliones, quse vel auferre nobis duntini veslrum pos- Evurlii tninisler, pleniitidinem saJuiis ct gaiuiii.
sini, ve! differre. Taiilum enini nos laborem frus- Nibil honestitis chariiale, quoe ei incognitos Iigal,
tra suscipere rion nobis expedit, nec vos decet. el concilial separaios. Hsec Sepiciiii-ionem 30
Valete. Orienli, Gades Oceano (35), Laiinis barbaros salu-
EPISTOLA XX. f lis coinraercio foederavit. Hnjiis ofiicio dniiiiiuis
'«? ADB. AN1CENSESI CANONICUH. Conseranensis (56) elecliis nobis acccssit, concor-
Peiil ul benignum erga suos se praislel. dise filius, niansuetiidinis hseres, viiitiiuiii, ut
Menior anliquse Iiberaliiatis ei ainicilise veslrse, B credo, non inquiliniis, sed civisj non sestiniaior,
diera el locura vitlero desidero, quando ei ubi ju- sed judex. ln eo prndeniia; serrao, lenipeianlia; ri-
cuudo aspeciu vestro frui merear el affaiu. Causa sus, slatus fortiiudinis, jusiitiae nioltis, qiiadraium
prscslo esi, si eam promovere vnlnerilis et fovere. ineiiiiniur exeinplum. Non mi;.us rcligiose qnam
CieJo vos ab aliquo atidi.sse, quod dominns epi- studiose inora.ni fecit nobiscum, in altero cpisco-
scopus, conseusii quoriiiiidam canunicoruni vestro- pus, in aliero philosoplius, in utroque niaitirus,
runi, dointim Doe ecclesix nosirse concessil, ut in in nentro dissoluius. Pro tanio voiis viro preces
ea regularis ordo ad liouorein Dei ei profcctuin loci oiferre lum charilali conveuil, lum expedit lione-
feryentius observeiur, el ego, qui vester suiii, pos- slaii. Si quid gratise Sleplianus vester liabet i.nocu-
siui vobisciun frequeniius conversari. Proiude pre- lis vestris, abuntlel in viro piarssenii, et oblalas
cor inclylam benignifalem vestrain, de qua plene coraniiinis amici preces sibi senliat profuisse, iiec
coufido, ut sine diialione rera faciatis ad effecliira solnii) pro eo de fuiuiis preces porrigimus, sed et
perduci, ei si quee contradiciiones 29 ortse fne- de prateritis pleuas graiiarum refeiiraus actiones.
rinl, per vos el per amicos veslros sludculis 31 EPiSTOLA XXUI.
cxsiingui. '_, ADGUILLELMUM SENONENSEM ARCIIIEPISCOPUM.
EPISTOLA XXI. Bogat ut tueatur cantorem et archidiaconitm, nead-
ADHUGONESl ABBATEM S. BARTHOLOM.EI NOVIOMENSIS. versus eos prwvaleat ipsorum inimicus.
Rogal ut quemdam canonicum profugum admital. Solct iiinocentiam astulia supjilanlare, ct vervi-
Qiioniam ovis quse exlra gregcin est, liiporum lali dolus insidians, conscicnlias simplices aggre-
morsibuspaiei, nisi citius rediicauir ad caulas, ti diliir, ul quse noii rapucriiii exsolvant. Ista, Paler,
pccudis siiiiul periculum esl et pasloris.lid at:en- atteiidil et vindicai veritatis ei jusliiiae niinister,
denles iinprsesentiiiin lalore I. quondam canonico quoties aul condcimial subdolos, aut innoienl.s
et fratre vestro, bonam ejus reveiiendi ad ti.iiis- absolvii. Haec me vobis preces fundcre pro canlore
irum suscepiraus et approbavitnus volunlalcm. el archidiacono coinpelliint, quoruin fidein, et ve-
Precamur misericordiam veslram, ul adiius snp- ritatem, et iniegritalem mores prsedicant, faraa
plicanli pandalur, colligalur vagus et profugus clainat, et siticera rcligiosorum commendant le-
super lerram, slolam primam et annulum redonet slimonia,, elfquod non modicum est, magnipatriar-
Patcr, ne diutius aut porcos cogaiur pascere, aul clise prsefert aucloriias (37), cujus consiliis et ob-
(34) Vocalur alias Gotho, vel Jolcius in Chronico ronensis, cum enm onlinarunl in presbyterum et
Tiironensi, vel eliam Gocius apud Malliiseum Paris, in conseciariml in episcopum.
anno 1166. (37) Ex episiola scqnenti satis manifcste apparet
(38}Gadet, inquit Plinius, lib. iv, cap. 22, sunt duce hiiiic patriarcham non esse alium <iuam Peiriun
insiilceulira fines Bwoiicte provittcia:, et in extremo de la Cliastre archicpiseopum el patiiarcliain Biiu-
nostri orbis versus occidaiiem, extra freli anguslias, riceiisem, qui falo funcius cst auno 117! ; cujus
qtiibus Africa ab Europa dirimitur. Harum major di- ohscqtiio addicli fueraiil canlor el archidiaconus
cilur Eriibia, a Pomponio, propler Tyrios ab Ery- Biliiiicenses, in qnoiiim graiiam sciibiiur ha-c
tlirseo maii oiitindos, qui in bac insula urbein con- epislola ad archiepiscopum Scnoueiiscm, ac se-
didefunl; nnde Lncanus Gades Tyrias appellai. qtteiis ad sumiiiiini pontiiiceiii. Atcliipncsulcm an-
Huic adjacel allera insula itiinor Gadis appellaia, lein Biliiiicensein patriarchse liinlo ab antiqnis
unius tanltim siadii Euripo inieriabeiue ab aliera lemporibus decoraiuin legiiuus : saiiclus enim De-
direrapia, pascna habens pinguissiina. lbi lenipluin siderius Cadiircensis cpiscoj.us scrihens ad Seve-
faraosissimuiii' lierculi coitsccraium, ubi coluninas ruin Sulpiliura, euin jara palriarchsc noniine alfecil.
posuisse dicitur, vocatusqiie esl inde Herculcs Ga- Sed his lcinporibus solebant melropolilani omnes
diianus, ut videre est in iiunimo aureo Adriani ini- palriarcha; uoiiiine ilesignaii, ut liqucl de Prisco
pcraloris. et Niceiio Lugdiineiisihiis archiepiscopis apud Gre-
(56) Augnsiinus elecins episcopus Conseranensis, gorium Turouenseui. Nicolaus papa, scribens quo-
de quo liieminil episl. 18 his verbis : Ulramque que a<J Rodtilphuui archiepiscopum Biluricensem
immus imposilionem, ordinaloriam scilicel el conse- anuo circiier 860, agnoscil euni primateiB Aquitar-
iFaioriam, seiiieel feceruiii episcopi proviucisc Tu- nicum, ac-patriarcbse liuih) afficiti'
321 STEPIIAM .TOR3SAGESSI5EPISCOPI 328
sequiisiisque ad exitum vitae ftdeliier astiterunt. A EPISTOLA XXV.
Pro hi.s toto mcntis affectu rogo, lit et vos pro ipsis AD JOANNEM A. S. LECATUV.
domino papae benigiie scribatis, nC adversus eos Graiulaiur de faUsto rediiv.
prsevaleat homo; ne mendacium veritati^ virtuii Sanctissimo el Patri JOANNI (58) Piclaviensi apo-
xilium, dOltis lidei prseferalur. stolicae sedis legato, salutem, ct quam mundus dare
32 EPISTOLA XXIV. nbn potesi pacem. . .
ADDOMINUM PAPAM. Peregrinaiioneiii vestram :abseniia tanli Patris
Preces fundit apud snmmutn pontificern ih gratiam mihi feceral gravem, devolio tanti marlyris (59)
eorumdem canloris el archidiaconi. gratiosam. Redeunii summa graliarum aclione lae-
Insiar sacfilegii credimus esse veslram, Paler, tus occurro, quem summa oraiionum instanlia iri-
velle fallere santliiaiem. Sed liec impunitam sibi sijs fueram iirosccuius. RediiumiJesiderabam cora-
fbfe menliendi licenliain nosse debet, qui murum jnuiii salulbi propace princjpis niinus soIJicitus,
fidei, aul integritalisyestra: vailiim,,suoposse cre- qiiia mSnus sOlitus exorare. Gumulatius accessit
dil niaculare mendacioi. Quisquis ille est', suse ferat volis meis salutationjs officium, ei pacis signura
asiuliae pcerias, et qui innocens estabsblvaiur. Ex- oseulo ofis sui vobis a principe daliim .(40) levis
plorale viros lidei elboni apud nos testimonii, caii- mjlii liuniiaVii chariula, gravis lingua. Grescat in
lorem ei archidiaconum, non viilgari modo rcla- dies, obsecro, gratia; qnse laioen gratiarum non
lione didicimus, sed sagaci inqiiisitioiie percepimus displiceatauctori, nec dulia (41), qnae in quibusdam
et prsesenlia corporali. Nam et in civitate ipsorum nostri' temporis sacerdoiibus ' Jalriam exclusil,
tol accepiinus testimonia pro ipsis, lot indicia vir* veslram atideal opinionem lentarC.
lulis, tot innocenlioe consonas voces, iit de fide 34 EPISTOLA XXVI.
ipsofum maxime circa pecuniam bealoe memorise ADPBIOREM ETFIUTRESCONVENTUS CHARITATIS.
Petri palriarclise sni, vel depositam, ycl reliclam, Supplical pro qnodam monacho fugilivo, qui suus
quasi riefas sit dubilare. Orhnia sul) luce fecit ille prceceplor exstilerat.
prudens tesiamenii sui condilor, et in abscondito Charissiniis dqininis et Palribtis suis priori de
loctitus est iiiliil. Per manus feligiosorurn abbatiim (i2) Charitaie, et sanclae cOngregationi ejusdein
et, clciicofiim bonoc opinionis, qHbruiniiullus iiisi EcClesise, frater SffpiUNus S, Eyuriii iiiinister.
iidelis ei piiideiis circa peciiniarn iipfriliii siii^et Movetur iisqtie ad lempora nostra cribellura Sa-
cxclnsa stiiit; oiiinia.et ecclesiis, ac moitasieriis, laiioe, driiii exspeciat et expeiit, ut frequenler ex-
ct pauperibiis, sicut ille magnus sacerdos eorum C cuiial filios excussqrura. At nqn deficiei fiiles Pe-
iidci conimiseral, erogata. Si quid dqlo actum esi, tri, qtii in casu suo nostram nieliens infinnilatem,
omnes illOs allaniinat iiccc culpa, nec esi qui se coiiversus
aliquando , fratres confirma.i ,'sanal
aliscondai a dolo islo. Sed cos, Paler, sictit tanto
jEneam, Tliabiiam suscitat (ii5), bases et plantas
scelere involvi religio probibet, sic opinio credi corisolidat elecmosynam posinlanlis. Hunc imiiare
v.eiat. Pioinde aancs.i*;aiivestrrc preces fnndimus, qni prseesi qui subes ainpleciere, ut tu dispersa re-
tit eofuni laboribus et pudofi parcat paterniias tu colloces revocala. Exivil a vobis qui de
voces,
\eslra, et qtii.a fraude sunt extranei, a ptena sint olim noster charissiriius A. et a lanio
nobiserat,
33 '•ieni. Tn.lioc exaihine, Pater, nec severitatem separaliis collegio, minus probanda missicme solu-
sentiat verifas, nec honeslas siicciimbal bneri, nec tus est, nec lamen secutus est viani Balaam el Bo-
igrtoiriiniosa suspicio absorbca! bonum nomen. sor(44), sed.ad gregem ..albi (43) velleiis 35 sese
(38) Joannes dictus de Beliemains, vir magnae defecerarit.ul regis votis, eliam iriiquis, favercrit.
litierainrse el eloqueniiaB, ul vocalur a Roberto de
(42) Charilatis insigne moriasieriura sub Regula
Monle iri Ghionico, in- episcopnm, Piciaviehseni de- Benedictina
^jgnatur ariiio 1162, Qitam qnideiii Ecclesiam sari- -.siirim, incliOatuincongregalionis Cltiiijaceiisis, ad Ligerim
ctissirae rtexit per 20 ferme aniips, narii van. 1181 '" nieOn fuit aiino ;1'056iseciinilnra Chro-
in arcliiepiscopiim Nafbonenisem 5assuriiptjis est. Vizeliaceiise, vel 1069 ex Ghronico MaUea-
certsi, fiindatumqite a Giraudo nobili quodam et pio'
(39) Sciljcet S- Thoma; Cantuariertsis, ad cujus viro.
iuniiitum peregrinaiionem Siiscepefal Joarines isle qiii ibi vitain religiosam amplexus est.
(43) Agil de miracnlis a B. Peiro perpelratis ui
i^iciaviensis episcopus, cujus olim araicusexstiieral, , habeiur
siciit el SlephanUs noster. Eralaiitem Anglns na- AcfMumcap.niet ix : htcc repelil epislo-
la96.
iione, el canoiiicns Eboracensis ac thesaiirarius
i"ueraiantequain ad episcopaiuni Pictavjensem vo- secuii (44) Alludil ad id quod dicitur II Pelri, cap, n,
careuir. v' viam Balaamex Bosori ld esl noii declinavit
a via recia etjusta, ut sequefelur Obliquam etper-
^O) Videlurqnod princepsiile fucrit Henricus II versan).
Aiiglise rex, Joaiini qnondain infensns, quod paries Intelligil monachos Cislcrcienses, ad quos
S, ThomsDtuerelnr, sed hiodo ipsi recoiiciliaius, tit ille(45)
iie quo hic agitiif confiigerai, perfeelio»is stii-
patet ex hae epistola. dio : at c.iihi laboriosuin et duruin nimis vitse ilio-
. (-11)Ciuii dulia sil hortor qui exhibetur regibus jurti genus, qui cullura» agroruiii prapriisinauibus
ei principibus terra;, lalria autem dicalur ciillus vacabaiit, experlus esset, ad primam Chafiiatis do-
qni reddittlf Dco, Regi regiim : argnil qiioruiiidam niuni reverii teniavil, et ul in ea bencvole adiiiii-
sacerdoiiim ignaviain, qtii ciilliini pfincipuiilmundi leretur, iteruin preces Slephani qqondaBi discipuli
I)ei obsequiO prsepoiiebailt. Elnoiat praecipiie cle- sui adhibuit. ;
ricos etpfscsiiles Anglia;, qui a paiiibustS. Tliomse
329 EPISTOL^. -PARSI. AN. 1165-1177. 330
conferens, difficiles etdissimiles viasprioribus ob- A . In praelatis grafiias, in subjeclis humilitas cora-
vias expef lus est. Laudanda in hoc viri devotio, mendalur. Primam lemperat misericordia, sectin-
qui, cum exisset ab Jefusalem, non descendit in dam obedienlia magnam facit. Ulramque vos am-
Jericho, sed in Bethlehem maluit commorari.lbi la- plecti considero, qui grato religionis arlificio et
inen linguani quam non noverat audivil, nec diver- prseesse nOslis, et subesse. Inde est quod tanlo
terunt ab otieribus dorsUm ejus. Occurrit ei novi- confldehiius preces vobis oflero, quanto convenien-
tas ignota, eta pfimse' cmitemplalionis otio, in se- tius intelligo vos et errores corrigere, et infirmila-
cufi ei falce dejecerunt eum ; el qui nulriltis fuerat teraporiare. Amicus isie meus, et aliquando ma-
ift croceis eioquiorum sacrorum, mantis ejus in gisler meus, post 37 exitum suum a vobis dura
cbphino servierunt. Movel et monel eiim conscieri- expertu§, el suavium expers, in spiritii humilitaiis
tia mordax, ut ad sinum redeal Ciiarilalis, et sa- 0t aiiimo conirilo revertitur ad matrem Charilaiem,
tietur ab uberibus ejus, qui cum scandalizalis uri- quse nulli revertenli gremium suum Claudere con-
iur, cum infirmantibus inlirmaiiir. Confiteiur er- suevil. Dolct se collegium Sacrum dbreliquisse, et
rorem, culpam persequitur et abjural, elpurgatu- pcenilentise notas indices lacrymas prodit lam
fus excessum irahi desideral ad viciimam disci- copfusio supplicis quam confessio supplicantis.
plinse. Occurrai pater filio reverlenti, deoscuietur Precor affectione qua possum; effiindite cordsl
rniserum, sloiam primam el annuhim reformet, ne, Veslra super illum, et a lenebris inlerioribus indu-
si adversiim hominem obduraverit homo, Domiriitm ciieeuni in candorerii lucis seternse. Sentiat medei
sibi senliat obdurari. Sed nec in frairibus obmur- vobis, eisi non aliquid meruisse, oblinuisse tamen j
muret revertentis' ab agro senioris frairis crudelilas, me suscipite in illo, cui quidquid impensum fuerit;
quominus praeveniahi ih benediGtionibus dulcedinis, mihi impensum reputabo.
eum qui perierat etest invenlus. Cogit nos in tan-
tas assurgere preces, a primis litlerarum rudimen- EPISTOLA XXViii. /
lis, prisca viri notiiia, muhicipiuni cOmmune (46),
quod ambos edidit, et aluit, et, quod est majus, ma- Amici sui [avorem deprecatur ' pro eodetn mo-
naclio.
gisterium ejus, qupd inlef Jpsa ariis grammaliCse
auspicia sortiius srim. Coricilianl sibi precum in- Inlercedere pro ariiicis et necessitas urgel, et
stantiam mores hominis suaves, litlerariim Cumu^ charilas
persuadet. Ipsam autem cliaritatem dixe-
lus, pcenitenlia quam pirselendil. Si quid sum in rim necessilatem, quse quamvis sit patiens et be-
oculis vestris, preces meas admitiite, ut de collato iC
nigna* fortis tameri ui mors; quse difficilia ad facili-
fratri beneficio vobis in plenam gratiarum aciio- tatem reducere consuevil. Inde esl quodproprae-
iiem totus assurgara. Impendelur mihi quidquid ci seritium lalore. amico quodam et magistro meo sup-;
fecefitis, cujus ei adversis compaiior, et prosperis plicare cogor et scribere, ut qui lapsus cst}iet er-
coexsulto. foris sui veniam poslulaty si non sibi sufficit, pro
36 EPISTOLA XXVII. riobis merealur atidiri. Tottis in preces assurgo,-
A.DSUBPRlOREM totus ih graliarum actiones assurgam; Slale pro
DE CHAR1TATE
me, obsecro, in hoc confliclu ptecum, et,ul matris
Bogat pro eodem fugiiivo, ut denuo admitlatur. reducatur in gremiumj mecum, obsecro, poslulatei
Charissimo domino el amico suo A. subpriori de Meum seslimo quidquid ei pro me beneficiorum el
Charitate, fraler STEPHANUS de S. EvurtiO; oralio- misericordise conferetis
nis muluse commercium.
(46) Iri eadeni urbc, scilicet Aurelianensi, nali, communem palriam scirlili fuerant.
J?At»ot. CCXL 11
S3I STEPIIAM TORNACENSISEPISCOPI 332
STEPHANI
TORNACENSIS EPISCOPI
EPISTOLARUM
PARS SECUNDAj
Gonlinens oas quas scripsit cum esset abbas S. Genoveiee Parisiensis, ab anno 11T7 ad
annum 1192.
(47) Loqui videturde Guarino abbale S.Viclo- (48) IseratGuillelmus, archiepiscopus Senoncnsis
ris, qui pro ea auclorilate qua poliebat in omnes ac deinde Reraensis, cujus obsequio aliqiiaiido ad-
congregationi Viciorinse ascfiptas domos, R. can. dicius fuerat, ejusque clericura se fuisse profiieiur.
lleg. S. Genovefse, de quo epist. 16, niisil Neapo- Curia anteiu sumitur hic pro foro in quo causae
liiii, coegitque Stephanum abbalein, euni reliiiere agilabaniur, et~jndicia reddebautur.
cupienleiri, uivituni licet, diiniltefc.
533 EPISTOLJE. — PARS. II. AN. H77-U92. 534
animo benevole suscepistis. Homo senex et infirmus A . ac laborum voltintaria patieutia , de ipso prsesumi-
acdebilis, etqueminulta circumveneruni iucoin- musfidei fructum et salutis ac laboris. Capicerins
moda, si viatn adversse peregrinationis fuerit ag- sanctse Crucis (52), cum ad Sanclum-Jacobuut
gressus, viam iiniversse carnis facile est ingressu- iret, in capitulo Legionensi conversionis ejus bo-
rus. Parciie, obsecro , canis ejus , el ne homo Dei num audivit teslimoniuin, quo el ipse illi benefa-
injuste vexetur, aucioriialem vesiram opponiie, ceret, et nos ad beneficium ei devolius invita-
inolesianicm compriinite, molestias cohibele. Con rel. i
iisus de benignitate vestri,responsifvirum reliuui,
43 EPISTOLA XXXIII.'
viam distuli, securitalem promisi. Agiie, Paler,
ADABBATEM SANCTI BARTHOLOlljEI.
obsecro, tit lantus altaris minister allare, dc quo
coiitenditur (49), quiete possideal; episcopum, qui De contemptu lemporalium pie disseril.
conlendil, pacatura senliat; auciori pacis el fun- Grata esl occasio, qua3 ad correclionem vestram
dalori quielis suse gratias agat. Scio enim quia nec dedit mihi maieriam rescribendi. Salulalionis mese
tantie gratise vestrae erit ingralus, nec lanlis be- formam notavit diligcniia veslra, litleraruni
neficiis indevottis. Valele. super-
13ficiem attendens, non medullam. Profiieor me sane
spirilualibus panperem, lemporalibus abnndantein,
42 EPISTOLA XXXII. in utrisque.tamen nihil in nobis lanquam ex nobis.
ADELEEMOSVNARIUM REGIS(50). sed sufficientia nostra ex Deo est. Nunc landem
liber a jngo sollicitudinis et curse, qure cor uiil et
Bogal eum ul regis eteemosynarum beneficio frui sollicilat, oralione delecior et
tacial Judceum ad Mem conversum. lectioue, sciens et
ruminans quia eril lempus quando nihil invenient
Raro accidit, ul de plebis incircumcisae duriiia oranes viri diviiiarum in manibus suis. Ego auteirj
in novam Ecclesiae renatus infanliaiu fideliier ali- videns pauperlalem meain , cura Paulo dicu,quia
quis converseiur.1-Quod si prseier exempla qtisc vi- diviles facii sumus in illo (/ Cor. \),lqui dat
dimus occurrerit, eo carius, quo raiius amplec- omnibns affluenler, et non improperat Nec
de Judseis ortus (Jac. i).
lendum. Pauper isie parciitibus, selalis noslr;c, nec propositi est, ut illos ameiuus
Judseorum scandalum, crucem Cbrisli non erubuit, divitias, quas ajrugo et tinea demolitur, quas fures
etab episcopo Legionensi (51) bapiizatus, de massa cffodiunt el furantur. Idem et de .vobis
Ecclesise suse cano- sesliino,
perditionis inler caiholicos et vestraiu considerans prudenliam et seiaiem.
nicos traiislalus esi, disciplinis ct ininisteriis ec- C
clesiasiicis legendi simul et cantandi plurimwm 44 EPISTOLA XXXIV.
edoclus, in scholasiicos sudores sese dedit, ubi ADREGEM HUNGARIJE (53).
vestris pariter, quoniairi ei, Deo volenie, manum
el aliorum suslenla- Quemdam adolescenlem Huiigaram vita" functum,
semeLaperuislis", eleemosynis pie Parisiis degisse leslatur.
tur. Precamur, Pater, si placet, ul in numero
Nobilissimo R. Hungarise regi, STEPHANUS
pauperum illorum qui pro domino vestro, domiiii de San-
cla Genovefa dictus abbas, loiusque ejusdem eccle-
regis nostri filio, alunlur, eum compulari facia-
sisc humilis convenius.
tis, quoniam et ipsius .verecundia, elpauperiaiis
(49) Haec vox altare non sumilur hic pro mensa catur eleemosynarius a Sigeberto an. 1160. lllum
in qua offertur sacrtim el incriientum missae sacri- aulem ad quem hanc miltit episiolam Siephanus ,
ficiuin, sed, ut usurpalur a veleribus scripioribus, arbitror' esse prselatum aliquem, siquidem etim
pro sacerdolio seu parochia , dc qua eral conlro- patris nomine interpellat, quo episcopos tanttim
versia inier quemdam episcopum et abbatein Sancti etabbales afiicere consueveral, ulin cseteris epis-
Bartholoinsei Noviomcnsis Hugonera, coram archie- TVlolis licet adnotare.
piscopo Remensi metropolitauo. (51) Legio urbs esl celeberriiTia Hispanise, vulgo
(50) Eleemosynarii regis dicuntur illi clerici, Leon, et caput lotius regni Legionensis.
quibus rex utilur in divinis, sacrorum minislerio (52) Munus capicerii, Gallice Chevecier, in ec-
et eleemosynarum iargiiione. Fit auleni meiilio clesiis cathedralibus ac monasleriis est ul res sa-
eleemosynaiii regis in capitularibus Caroli Calvi, cras curet et custodiat, quem quidem alio nomine
apud Carisiacum condilis anno 877, in quibus rex sacrislam nominamus. Dieilur autem eapicefius
sic loquilur : Si nos in Dei sanctorumque ipsius quasi capiens ceram, quod ejus oflicii sit ceros
servilio mors prcedccupaverit, eleemosynarii nostri qui a fiuelibus altari et sanclorum reliquiis pio
secundum quod commendatum habemus, de elee- cullu offeruntur, recipere, el ad usum Ecclesise'
mosyna noslra decerlent. Nominantur auiera illi praeparare. Quidam eumdem fuisse capicerium ac
eleeraosynarii, quofum quidam erant prsesules, ut priniiceriuni arbitrantur, ob parem fere nominis
archiepiscopus , Franco episcopus,
"jincmarusabbas signiiicationem, quibus tamen non assentior ob
"^^nus ; quidam eliam corailes sseculares, officiorum disparem l-ationera.
ul.* g-iohus ^et Rernardus. Invenitur eiiam quod (53) in epistolis edilis litulus esl R. Hungarise
Sud eos^e^un('ae stirpis, ille clericus,titulo
qui polior regi illuslri, sed male posuil R. pro B. per'quod
deco- Rela Hungarise rex designalur, qui hoc regnura ad-
^baiur. jyevtsifabat, archicapellani
T? .a j^Yeniluf^mosynarii primarii dignitas in- ministravii secnndum Ranzanum in Epilome rerum
niorew ' cujus «vUiliumregis, ante Ludovicum Hungariarum, a 1172 ad H90.
1 ^<i5 Sagiensis episcopus vo-
535 fcTEPHANITORMCENSlS EPISCOPl 336
Maiiifestis ad nos veriienlium indiciis lexperti A Conlrislari, sicul «1 cseleri qui spera non lia-
siimus, quia justiliam diligitis, et colitis verita- lient, super filio vesiro bonse memoriseBethlehein
tem. HSRC est isublimitas regni vestri , lisec vestri nOn debelis, quoniam in sancla confessione, in fide
vgloriaprincipatus. Inde est quod exCelleriliaihves- catholica, in spe comiiiuni, in eharilate non ficla ,
trarii scire volumus, quia bonse memoriae adoles- in manu Domini spiriium suum commendavit. In
cens Belhleherii (54), qiii apud iios in Doiriirio ecclesia noslra coram clericorum el laicoruin raul-
requiescit, in sancla coiifessione el fide calholica , titudine fideli, missis peraciis et oblalo pro eo
coram omnibus,absque conlradictione' seu qtterela vivifico.sacrificio, sepiillus esl. Crediti aut debiti
creditorum aut fidejussoruin, in ecclesia noslra nulla irienlio, nulla46 commemoraiio querclarum.
sepullus est. Sed et curii"riiipef ob hanc.eamdem Occasione ruriioruni quorumdam, quos poslmodum
causam nuntii parentum ipsiiis ad nos yeiiissent, falsos didicimiis, yenertinl ad nos nuniii vestri,
llijigenter inquiri fecimus, -an aliquo debilo, sive cl, sicul tlixiinus, iiihil corum quse dicta fuerant
apud Chrislianum, sive apud Jud.viiin obligatus Pa- invenerunl, diligenler a nobis inquisiiione facla
xisiis45 teneretur.Facia circiierdecem diebus hac pef dece.mcirciterdies»nec Christiarius nec.Judsetis
inquisilione,npn est invenlus, qtii vej priri,cipali- " apparuit, qui sibi prsedictum hiiuni veslrum aliquo
ter, vel secundario prsedicium adoiesceniem sibi debilo dicerel obJigaturii. Haic vidimus , liaeclesta-
/diceret ohligatum. Parati erant proedicii riuniii iiiur. Decselero vobis quotidianas et uberes gralias
solvere, si quis sibi pro eo fateretur deberi. Ve- agiiniis snper beiieficiis yestris, qui primis secunda
rumiamen sicut nori comparuit crediior, sic ef de- imineribus addidistis. Attulerunt nqbis xenia (55)
fuit fidejussor. His inierfuerunt clerici de regno devotiouis Vestra, duas casulas (56) scricas, et
vestro Jacobus, Michael, et Adrianus. Valeal unura vexillum ^(57), et marcani afgerili, cuiu
sanctiias vestra, et regnum vestrum coram Do- nummo aureO, et quinque solidis (5.8)-.adfacien-
vminoroborelur. dum calicem, ct equum album ad convehendos
lapides in opus sedilicii noslri liberaliler obtule-
EPISTOLA XXXV. riiiii.
ADt. ET EJCSUXOREM.
Retribuai vobis Deus in vita seterria, el-pro tan-
Consotalur parentes ajjlicios de filii morle. tis beneficiis vcsiris benefaciat jvobis in seternum.
L. el Christianseejus uxori, salulemetfrequenlem "
"''' Valete. . ;
in oratioriibus memoriam.
(54) Nomen proprium nobilis Hungarise adoles-C liquis. signis ablalis, aquiiam tantum ixomani»
centis, qui e vivis Parisiis sublaius in ecclesise legionibus dicavit; quam qUi gestabat, aqiiilifer
SanciaS Genovefsesepultus est, cujus pbilus noiaiur dicius est. PoSlea lenipore imperatorum eOrum
'in Necrologio ejusdem inEal. pecembris, his ver- noraiiia vexijlis impriraebantiir, ac iraagines signis
bis : Obiit BethteKemclericus quidqm de Hungaria, imponebantur. Sueionius inVespasiano, cap.'6, ail:
prp quo pdter ejus ^et mater dederunt ecclesicenos- Notncn ejus sine mqra vexillis omnibusinscripserunt.
irce preiiosadrnanienia. El Tacitiis '.'Quorum imagines pro vexillis sectili
(55) Licei proprie xenia sumaniui prO dOhis qiise foreht:; eos imperalores deligereht. JJnde Constan-
amici sibi mittere «onsueverunt in anni piinior- linus Christianus effecius, nomen Chrisli yexillis
dio, accipiiur tamen ih hoc loco pro munere quo- suis inseripsit, ul noiat Eusebius , ei nuinmi ejus
libel. Legilur in Capitularibus Ludovici Pir, cap.5 : ac (iliorum fiderii faciunt, quod in ConsianlinCuu-
Videam ulrum episcopiin chcnmeundo parochias, si liiismaieex nostro riiuseo depromptp vid.ere est,
indebita xenia a prcesbytem exiqanlur. De his xe- ei iiinc sacroruri. vexiliorum forma manavii, iu
niis seu.-mtiriefiiius mentio habetur in Necrologio qiiibiis piclse acti Clirisli el sanciorum itnagiiies a
Sanctse Genovefse, ut superiiis reluli. Christianis cleleruniur, Ciim ad; supplicaiidum ali-
. (5(j) Casiila es.t yestis illa extefipr qua utitiir ctibi proceduiil, iil nolalPrudeiiiius, iib. n, in
sacerdos dum sacriim missae sacriliciuni pefagit, Syiiiinaeluiiu, vexilluiiique !atiiiqiioTocabulo iaba-
alio nomine planela dicilur,ul legere est in eoii- fuin appellal :
cilio Tolel, sub Honorio I, canl. 27 : Presbyter,
si a gradu suo dejeclus in sancta synodo recipiatur, n Chrislus purpureum gemmato~iexlusin auro
accipidt de mcinu episcopi orarium et ..planetam. Signabal labatum. ,
Legiiur qupd.planeta S. Pelri aposlolorumprincipis,
ab Aniiochia Parisias allata, in ecclesia SanciseGe- (58) Nummi aurei apud:fanliquos Romanos iis
novefse quondatn asservala fuerit, ubi paralyticum plaue erant, qtios eiiain nunc servamus in cime-
sanavii, pravsenle Hugone Cluniacensi, ut referiur liarthiis nosiris nuniisniaiiim duplo Hispaiiico
iti ipsliis Vita apiid Suritini, vdeqiia etiam meiiiio magniiudine et pondefe non miilium dispares,
liabetur sub nomine Casulse S.Peiri, inepistola ncc excediiiit;valore tredecim aut xiv librasTuf ohi-
Suggerii ad Eugenium papam apud Querceiaiium, cas. Solidi vefo aiifei; quales li fuefuritde quibus
ionii. JV. . . ; ' hic serrrio (siqiiidem iiondiiin afgeriiei iniisu erap»""
(57)Vexiilumapud Romanoseratsignum miliiare, per Galliam) humini'nosiri aurei joondusali^r30-"
de quo Vegetius, lib. II, ait: Ciim centeni miiites luluin excedebarit, acceduntque adTsu^™ st'X'
sequerenlur non soiutn vexilluin suuni, sed etiam librarum TurOneiisium"atit circiien*rjasafj t"^*
eenturionem, qtti signum habebal ingalea. Plinlus, ejusdem modi sesiimaniur in legpianisoiitliva^^T«^U1w
.lib. X, iiiter ea "noiat. aquilain'., lupura , eqiiura , rem XLdenafiofum. Servaiu><fyefiea.
apruni, quse singulos o.rdine.sniilitares anteiliaril, antiqui in eodeiri cimeliojJ*»^
hastis aflixa. Caius Marius anno consulatusn,re-
'
557 EPISTOLJE. — PARS II, AN. 1177-1192;: 358
47 EPISTOLA XXXYL A res, iiiide jura sumuntur; Specialilcf eos diligimus,
AD'PORTDENSEM EPISCOPDM et diligimur ab eis, quortim. aniiquse socielatis et
(59).
diiiturni conviclus -reliquias sub honeslse recorda-
ul
Rogal peliiiones decani ei succenloris Ctirnolensis tionis memoria
admiltat, et curet adimpleri. reiinemus. Preces fundimus sancti-
laii veslrse, ui eorum desideria,. peiiiiones, vpta et
Ecclesia Carnolensis (60) inter comprovinciales suscipiaiis benevole, et benefice complealis,.
etlonge positas, sicut eslaucloritaiis praecipuse,sic
et erit opinionis prseclarse. Nara lanio proftindius 50 EPISTOLA xxxvm.
tenemur4S diligere, quanto profusius ab uberibus ADGRATIANDM CARDINALEM...
consolationis ejus et blandinieuta suscepimus,. ei ne quemdam canonicum quinquies ejectunu,
Bocjat,
fomenta. Collidunlur viscera ejus, ct in qtiibus- recipere cogatnr.
dam ftliis suis reperit pravilaiein. Hujus compas-
sionis zelo perinoii dccanus et sticcenior Ecclesise Venerabili domino digno Dei gralia GRATIANO»
cardinali sanctae Roinanse Ecclesiae, STEPHANUS
Carnotensis, domioi papse misericordiam et cxpe- du Sancta(62)
tuntel exspeclani. Amici nostri suiit ex diulurno Genovefa, salulera.
JJ Reliquise cogitalionis mese dicra fcslum agunk.
conviclu, et honeslse conversationis suse lesiimo-
recolo rae fuisse socium veslrum in,
nium prisca nobis eorum socielas reprsesentai. San- milii, quoiies
auditorio Bulgari (65), quem modo lselus suspicio-
ctsc palernitaii vestrse preces fundiraus pro ulri^- doininum nieiiin in minisierio Petri. Ei quoniam.
qiie.Vqtioruin ncuirum juslo desiderio suo fraudari
gratia vestra raerila mtiltorum cxcedii,,. et vota,v
volumus, et alierum in allerulro confidiinus ailju- qiiomvis erga vos aliquid videlicet nieruerunt,
vari. Eorum petitiones sicut noslras suscipite, et
precor ut quem benevoluni videre merui, benefi-
in oculis domini papse commendabiles faciat ees cum merear invenire. Quidam disseiisionis el scan-
gratia vestra, qui de nobis confidenles mendicare dali filius, olim canonictis nosler, qui propier in-
snfiragia nesciunt aliena. tolerabiles et enormes cxcessus suos quinquies de
49EPIST0LA XXXVII. ecclesia noslra ejectus est, dominum papam suo
ADPRSNESTINDM «lendacio circumvenire perienlai..Mandaio domini
EPISCOPUM.
regis, qui perversa illius hominis opera novcrat,
Causam decgni st succentoris Carnolensis ipsiuscurte
commitlit. regni fines abjuravit, verberavil plures e frairibus
noslris, et ad lillimum priorem nostrura virtim re-
Prseneslino episcopo (II) STEPHANDS de Sancia C ligiosum et honestum repelitis ictibus pugno impie
Genovefa percussit. Mihi quoque multas et acerbas contume-
Caniolensem Ecclesiam in regno Francorum lias, postquam a curia reversus csl, irrogavit. Ma-
commendabilem ct cOmmunis opinio prsedicat, et nifestavimus domino papse pcr liileras capituli no-
antiqua digniias repraesenlat. Ejus quietem et pa- slri qualitalem lioniinis, quem ignoiat, 111,agniia
cem lanlo arciius diiigere debemus, quanlo altius verilate, et ipse mandei quid yoluerit, et nos qucd
beneficia ipsius el sensimus.,-et senlimus. Move*- mandaverit faciamus. Malumus enim, si d.oniino.
inr in ea lilii conieniionis et rixse, ct minimas oc- papoe placuerit, peslem illam cum periculo .nostro
casioncs usque in maxima scandala prolendere suscipere quaaa inobedientes apparere. Precorbe-
moliuntur. Compatienles matri suse prse cseleris nigniialem veslram ul, pro Dei ainpre el Ecciesise
dccanus et succenlor, ad dominum papani suppliccs nosiroe 51 conservanda concordia, a tanio incom-.
accedunl. ut inde injuriariim punianiur procsumpto- modo libereiiu ?
. (59) Portuensis anlisles unus esl cx sex cardina- Cnuionis Angliae regis, ut leslalur Malmesburgon-
libus episcopis scdis Romanse sulliagaiieis. Porlus sis lib. HDtigeslis Anglorum : Bex Conut ad irans-
atitem civiias 110:1 longe ab Oslia quse ab Crbe xvni rj marinas ecclesias pecunias tnitlens, maxinie Car-
noium ditavit, ubi lunc fiorebal Fulbertus episcopus
milliaribus distat. llanc olira Claudius impcraior
sedificavil ad naviganlium coiiiiiiuiliiin. Callixius in sanctilate et philosophia nominatissinius.
vero secundus pontifex max., anno 1120 liujiis (61) Est Prseneslinus episcopus unus ex sex papse-
urb.is sedi univil episcopalum SiIv;cCandidse. No- suffraganeis.xxv Prseneste autein utbs est anliquissima
nien aulem. Porluensis poniiiicis, ad qtiein hsec Laiii, quse uiilliaribus abesl Roma. Episcopus.
epislola dirigilur, videlur fuisse Theodiuus, qui auiem ad ex quetn dirigitur lisec epistola, fuit, ut.
eodem Cghello, Bernaredus, quondam.
secundiira Uglielluni hanc sedeni 1eneb.1i terapore cojligitur
Alexandri IIL abbas S. Crispini Suessionensis, ad quem scribit
(<50)Celeberrima. est hsec ecclesia et omnium Pelrus Cellensis epist. 21, lib. vm. .
sacrarura aetliumnon solum per Gallias, sed eiiain (62) Magisler Cratianus Pisanus ex subdiacono
ioio orbe Clirisliaiio antiqiiilate primaria : quippe el sciiplore apostolico faclus est diaconus cardina-
quse in iionordni virgiriis. paritur.aj dicaia fuerii a lis SS. Cosmse el Damiani ab Alexandro Ul, el S.
Druidibus iiujtis gentis sacerdotijjiis, duceniis au- R. E.Cancellarius. ln ejus devenit amiciliara Ste-
iiis aniequam ,JB.Virgo Deipara nasceretur. Ac po- phanus, cum ambo sub eqdera raagistro litlcris ope-
.stea Clirislianis - ritibus, cum fides in Galljas fiiit ram dareni.
invecta, consccrata esi. Fuibertus cpiscopus, iii (65) Fuit Bulgarus celebris jttris doclor in aca-i
eain quam iii.odo cernimus eleganiiam aiinoxirci- deraia Bonouiensi, de quo alibi fusius agetur..
ler 1020 illam reslauravil, largiii.oiiibiisprscserliiH
559 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPIj 540
EPISTOLA XXXIX. A liens, eo relenio/causam absenlisejusli.ssimam do-
-:VVAD iGUILLELMUM REMENSEM ARClIlEPlSCftPiJM
. (t>4). mino papsc, sicut debuit, et eum decuit, inlimavit.
Agii de celebri controversia inler Turonensem archi- Mihi quoqueparvulo fideli suo Chrislianissimus rex
episcopumel Dolensem episcqpum, quod Dolensis nosler dedit in
archiepiscopi el metropolitani titulo et jure frui mandatis, Ul, sicul "oculala fide per-
prmsumebat. ccperam,pro prsedicio archiepiscopo, domino papa:
GDILLELMO Remcnsi archiepiscopo, STEPHANDS de scribefem; quod et feci. Scribo et.iam palernrlali
S. Genovefa, prospefum cum salute, etc. vestroe fidelis ac devotus famiilus vester, obnixe
Absentia vestra, Paler, magis inlerim nobis Cst rogans et snpplicans, ul in sacrO concilio excusa-
lelhalis qtiam fseta, gravis quam grata, formidabilis uim habcalis illum amicumvvestriim, qneni infirmi-
grtam formosa. Quod supefesl, quotidian.is precum las relinei, nOn voiiintas^SDe DqlensiUm aiiteui
pro voliis. el sociis nostris iinniolainus hostias, ut causa (66), quse auclorilale sanctaj Romana; Eccie-
qui de recessu vestro merito Irisles fiiimus, de re- siaesopita est, miratur adinodum dominus rex, et
dilu ycsiro yel subilo gaudeamus.. Dominum et cam moveri sic moveiufi til non lolerel promo-
familiarem veslnim, et qui, ut credimus, intimo . veri. Satagat; obseero.paierriiias vestra, ul Eccle-
yos.diligil aueciu, Turoiiensem archicpiscopum ad j. sia Turonensis, qnseiisqne ad seneclulem sanctis-
^acruin conciliura euntem Parisius vidimus (65), simi regis noslri (67) super hac qaaestione iran-
?Bgritii;diiiechronica; plusquarn credi possit, affli- qnillilalcm liabuit et quietem, qtiasi extrenlis
cium, ct qiiasi in imagine pertranseuntem hbminew, diehus ejus non amitlat, qiiam habuit digniiatera.
sine viribus virum procedere volentem, nec valen- Volunlaiem ipsius et meniem novi; qnia, quicunque
terii. Certabat cnntra haturam suam homo impo- i:i hac causa Turonensi Ecclesiae adversali fue-
ieiis, ceflabat contra suoruin copsiiiuiiii.e.i volim- rint, siios sestimabit adyersarips, quicunqtte pro ea
tatem, tli proficisceretur sine pfofectii, 52 *"ore- sleterinl, sibi asserel aslifisse. In fine loquar ad
retiir sine mora, pareret cutn periculoi ctiro obilti dominum meum, cum sim pulyis et cinis/Sic ergo
obediret. Ejius tam jevidens incommodiim dbminns iiabeal se,precof,sancta discretio vestra ip negoiiis
rex aspexitnec despekit,*ei metropolilano suo corn- qux dominum regem coniinguiit, ui ei.-.ioLaudunensi
phssH^irilirriiitaiem cjus jiire nieliens et rion men^ vos laudet, et nOn dqleat in Dolensi (68)
(64) RogSttriomirie rcgis archiepiseopuiri Remen- mitltas altercttiiones papa dedil senlentiam pro Turo-i
sem, qui- Ramam ad coiicilinm gcnerale Later.ir nensi, et Dolensis sublntus esl archiepiscopatus. Mat-
rieiise anrioili79 pfofecltis fuerat, iitapiiilvsiimriitim ihaeusParis ait arinp 1199 coiiifoversiam lianc fuisse
ponlilicem Alexandf um III exciisel Rariholoiiiseurii <n termiriaiam, quo lempore Raftholomseus episcopa-
nfetiiepiscopurii Tuforiehsem, qiiod Romam prii- tiira Turoneiisern gubernabat. Curiiergo Chrbriicon
ficlsci per irififmitalem ipsi non iiciierii. Agii eiiarri Alberici lbqualrir de causa hac Joannis seu Joscii
.' de ;coriiroversIa ; archiepiscopi
' ejiisdcm cum epi- cpiscopi Tiifoherisis^Hpporiendumesl ab eo fuisse
' ''
scopo liOleriSi.' > V:' :' :: tantum moiain, sed npn iinitani. Haec enim habet
v (65) Poriit Pafisiiis pfOParisiis; quod vocabuhira Maltli. Paris, siib anrium 11.99: Hoc anno dectsu est
efat maxime iii usu apud antiquos, cujns quidem catisa velusihsima inier Ecclesias Turonensem et
infiiiita profefri possent Cxempla, pririio in antiqua Dolensem. Roma a pdpa Innocentiq per sentenliam
jnoiieta fabficala tempofe Caroli Calvi : Parisius cr- definiiivam, archiepiscopo Turohensi ab episcopo Do-.
vis, cujus lypum aecipe. Seeundqde tlulliohlo Leo- lehsi subjectionem exigente, et episcopo Dotensi con-
ilierisi, qiii; ilegebat teiiipofe Roberii fegis, dicilui: iradicenle. Deiiide seriem totius historise pfosequi-
Dum adolesCehiutus e sdwlari disciplina confugisset iur, alque originem el causam istius controversiae
Parisiits. Tertio \n Diplbmale Eugenii 111papse : exponil, lum subjungit: Inier episcoposTuronensem
Qiloni prinio abbati Sancim Genovefcequce secus Pa- ei Dolensem lis conlinua el contetitio perduravU,
risius est.irivenivin anliqna epigraphe sepulcri, quas donec anno prcesenti, ul prmdicium esl, a papa prte-
liiille annos excedit, annus pro annis, Januarins et fato sententia definitiim est,"iii iam Dolensis\ quam
Julius diesproJanuarii ei Jtilii die, talis esl inscri- cceteri Briianniai episcopi, archiepiscopo Turonensi^
plio : Leudelinus hic requiescit in pace, vixil annos subjaceunt, el iii perpeluum prcecepiis ejus canonicis
50, clefunctus esl, nbi ficit Genarius dies 15. Ex dcquiescant. Unde papa memoratus in pronuntiatione
adVersa parle ejus uxoris ecelioiaphium Iegitur his ," sentenlim definiiivm, ul qui scieniia eral magiius, oa»
verbis: Vaidqlina hic requiescit in pace,vixit an- dax ei juris peritus,ila exorsus ait: Doleat Dolensis,
noi 30, defuncla estubi ficit Julius dies 53. Haeduse . ei gaudeal Turonensis. Consule episiolas sequenles,
iiiscriptiones habcntur in labula quadam iapidea (67) Ludovici scilicet VII, qtii erat tunc naius
invenia ili sepulcro Ambiani prope inoiiaslerium 69 annos. Hsec enim episiola.scripia Csl anno 11713,
S. Acheoli effosso, et ad ine traiismissa, cujus clia- quo habiium est cojicilium Lateranense, et sequenli
raetefes perilorum judicio regttm pritnsc slirpis 1180 septuagenarius e viyis exCessit, secundum
sevum prce se feftint. Guillelmura Armoricum , licet Rigordus viiam ejtis
(66) De liac sic loqiiitur Chronicon Aiberici :Hoc ad annum 1181 proroget. Sanclissimum eutn appc.l-
tempore causa Ecclesiceel Joannis episcopi Turonen- lal aucior nosier, siquidem est. Pii cogiiomeii prse cse-
sis (vet reclius Joscii Bartholsmwi decessoris) venti- teris nostris regibus sortitus Pieiaiem ejus erga
labdiur coram papq de episeopis Britannire qui ha- beum et subdiios liis paucis verbis expfiirtit Guii-
bebant aTchiepiscopiimDotetisem,quOsarchiepiscopus lelnnis Neubrigensis lib. ni, Hisl. Aug.i cap; p:
Turo •tnsis dicebat ad se perlitiere de jure, el cnm Homo intrepidm devotionis in Deum^ et eximicelenir
processum essel ad setilentiam definitivdm, procura- liiiis in subditos, sacrorum qudqiie prdinum ptceci-
tor Turonensis Gaufridus archidiaconus obiulit archi- pttus venerator.. '-
- episcopq Dofensi corampapa, causa pacis, nt si vellet (68) Criin Guillelmus Remerisis archiepiscopusvad
antequqth daretur scnteniia tnediunte pace semper coiicilium Lateranensfi pergeret, duO illi prseseitim
esset arcliiepiscopus, ei semper ttnum haberel episco- rex exsequeiida mandaverat, alieruni scilicetj ut
paifini cjuorecusdnte, ventum esi qd judiciitm, eipost Srchiepiscopum Turorienserii contra Doleusem epn
341 EP1ST0L.E. — PARS II. AN. It.77-1192. 342
53-55 EPISTOLA XL. A cjus et quieti; parcite fegno Francorum, quod sa"
ADSOMMUM PONTIFICEM. ciosanctse Romanse Ecclesiae in omni perseculione
sua fulele semper exstitit ac devolurn.
Rogal ttl excusatum habeat BcirlholomceumTuronen-
scm archiepiscopu-m,qnod Romam se conferre non EPISTOLA XLI.
valaerit. ADBARTHOLOMJGUM TURONENSEM ARCHIEPISCOPUM.
Sumino ponlifici (69), STEPHANUS de S. Genovefa, Se excusal iob mgriludinem q concionibus habendis.
salulem ei devotam obedienliain. Post tenues disetas et noctes insomnes, quas in
Domeslicura nobis ac cseieris filiis veslris gau- doloribus nieis oegriltido chronica concepil et pe-
diuni est, Pater, quia bealse paternitatis vestrse perit, modicum quietis ct refrigerii minus instantia
sinus sic exlenditur ad singiilos, ul stiscipial uni- mea quolidiana solliciludo Ecclcsise mese mihi pro-
versos. Ab uberibus consolationis ejus el juvantur niittit ct perniiitit. Hippocratis etGaleni discipulos,
piisillaniraes, et fiebiles refovenlur. In hujus spei ut mihi oonsulanl, consulo, inceiia semper ab eis
virlute devotus Dlius veste.r B. Turonensis archi- oracula veporlans, qtii in vase vilfeo coloris 'et
episeopus, liccl longa aegriludine afflictus, .et supra substantise peccata discernunt (70), 57."ailu 1 eo"
hiinianum characteieni exlenualus, ad sacrum con- g rum opem ct operam expelens exspeclo, dum arleiU'
ciliuni veslrum iier arripiierat, et qnse non poterat arclus attendo, dum ago ut se{;riludiiiis mese nodos
corpore, animo satagebat iraplere. Is cum venissct incidant, ipsi nodosas iiicidunt qusestiones, ;dum
Parisins loculurus iu transilti stio cnm domino inihi quasi sub periculo saluiis inhibent siudiiim ac
rege, recidiva correplus infirrailale, siiie periculo laborem. Hsec sunt qu:c impediunl, ne impendam
raorlis, ul credimus, iler incoeptnm, 56 els' opor- supra posse velle, ne si voluero quod non possum,
ir.il, noii tamen poluil consiiramare. Infirmiis in- sic in allerulro non proficiam, ut deficiam in ulro-
firrao leslimoiiiuni pcrhibeo, de conscienlia mea que. Haec siuilquse in sermonibtis conscribendis(71)
loquensi quia, si abiret, obirel; si proficiscereiur, et desiderio desidiam afferunt, et auferunt voto
non proliceretj si non moraretur, morerelur. De vocem. Parcat, obsecro, mihi paternitas vestra, ei
tselero, Paler sancle, super negotio Turonensis ct usque ad pleniludincm salutis et convalescenfcise
Doiensis Ecclesisevolo vos volunlaiem domini regis perfecise super iis quse poslulalis inclucias indul-.
iiosse, cujus merila et apud vos efiicaciter vivniit, gele. Valele.
ct sui mcmoriani veslris successoribus perpeluo 58 EPISTOLA XLII.
derelinquunt. Qui lseseril Turonensem Ecclesiara, AD SUMMDM PONTIFICEM.
piipillani oculi ejus loedet, et diminutio ejus vel G Bogat ul patrocinelur catismabbatis S. Victoris,
modica,. coronse suse maximum afferenl detrimen- eitmque benigne suscipiat.
ium. Dolel adinoduni de Dolensium dolis, qui lilem Summo ponlifici, STEPHANUS de Sancta Genovefa,
sopilam suscitare coniendiint, el sanctam religio- salulem et devolam obcilientiam.
nem veslram circumvenire perlentant. Parcile, Eam, Paler, ignorantiam facli credimus excusa-
Paler, obsecro, filio vestro regi sanclo; pareile paci bilem, non quse supinse simul el crassse mentis lio-
scoptim defendcrel in cmia Romana ; altcrum vero, in eorum auxilium convenerunl. Apparatis itaque
iil paries suas tuereiur iu con ilio contra episco- hinc inde copiis armatorum, lota illa rusticana mul-
pum Laudiiiienseni, Rogerium de Roseio, qtii cum lituclo, solo nomiite militum qui convenerantl'lerrila,
prsesens illic adesset, conqticrebatur quod rex epi- fiigain cottsuluit. Cmsafttit ibi multiludo non modica,
scopatum per injustam vira descrere cocgissel. sed eorum qui in aquis perierunt, incertus numerns.
Causa aulem regisc in ipsuin offensionis liaec erat, Sequenii vcro mstate, rex Ludovicus ire paral
qua; nolaliir in Clironico Laudunensi, anno 1177 : slrugem illorum de Laudunesw in frctirem epi-
jlamines de Lauduttesio in prcejiidicium episcopi el scopi Bainaldum clominumde Roseio; pervepit ad
Ecclesim Laudunensis, data regi Ludovico mstimci- caslrutn comitis de Roseio, cui notnen Nisi, ubi ami-
lione pecuiiice, communiam ordinaverunt iiabere, et cis dicli domini de Roseio sulisfacienlibiis regi pro
sic perperam cogitantes a jugo servilutis cervicessuas . eo intervenil reconcilialio; ila lamen ut ccistrum
el hmredum suorum excutere, arbitrati suitt. Al Ro- "' suum ab eo deinceps recognosceret tenendum, Vene-
gerus egregius Luudunettsis episcopus , per se el per rabilis vero episcopus iram regis declinans, apuciGal-
amicos regis prmsenliam adiit, el ul Ecclesim sum lerum, lunc Lingonensem episcopum, laluil in Bur-
vmererelar, communiam servorum suorum defiendo, gundia.
tnodis otnnibus exoravil; rex vero, ut dicilur, spon- . (69) Hsec epislola videtur esse ea.de qua sermo
sioni pecunimhmrens, episcopum et suos non audivii; habeiiir in prsecedeiiti ad Guiilelmum archiepisco-
episcopus vero, ut erat magnanimus, videns se apud puni Rcmensem, quam scripsit ad summum ponli-
regem smpe requisitum non proficere, proprium genus liceni regis nomine.
suum sollicilavit, ul per eos de servis sibi ihgralis el (70) Intelligit medicos, qui per inspeciionem urinae
tebellare volentibus ulciscerelur, confiuenlibusad eum in vase vitreo contenlse, raorborum qualitates et
undique sui generis principibus , cum aliis amicis sympioinata cognoscuni, eosdem vocai Hypocralis
necessariis, scilicet domitio de Avennis et comite de el Galeni discipulos. Hnec etiam repeiit alibi.
llosloiio. Pars autem aduersa non ignara eorum (71) Inter concioiiatores sui aevi clarissimos el
advenium cum suis adjuloribus prmslolabalur, ar- lioininaiissimos repuiabatur Siephanus. Unde ejus
tnala venerattl eis in auxilium, el aiiis commujiiis sermones exquisi.le undequaque collecti fuerunl, ut
plurhni, Galfrido Silvanectensi, lunc Laudunensi ab injuria teinpcrum vindicarenlur. Non miruin
pzmpostlovrocuranle. Sex ex regis prmceplo homines ergo. debet videii, si a muliis prselalis ad inunus
S.. Medardi Sttessionensisad eorum auxilium conflu- prscdicatiouis expetit-js fuerii, ut hic ab archiepi-
xcrunl; communia de. Crispeto, conmunia de Veili sqopo Turoiiensi..
343 STEPIlANi TORNACENSIS EPiSCOPi 344
iriiiiibris accidere solet, scd quam perfectis etiam et j± Valeat sancta yesira paiefniMsj et de bono in me-
vere philosopbajiiibus yiris invidia temporum iq- lius proficjens augeatur>
geril, aut locorura. Hujus insidias perpessus.inno- EPISTOLA XLIV.
centise filius^ et biedienlise cusios abbas Sancli ADARCHIEPISCOPDM TOLETANUM.
Victofis (72), sacruhi apostolaltts vestri mandalum Agit de quodam simoniace ordinalo.
nec evitasse cfedendusvesl, nec eliisisse dicendus. Eam praalatis imminere .splHcUudinem decei,
Cnm enira divirias illas Ijtieras vOstfas Kalendis Ja- ut subditorum errqres et dpclrina corrigant, et cor-
nuarii, ritex eariiiii subscripiione conslat, liuntitis ripiant disciplina; nec debet deesse severilali sere-
susceperit, secunda post oclavas PenteCosles feria, nitas, ubi profertsacerdossententiam,Paterpcenam.
prsefato eas innpcenli et simplici viro detulil acpor- Temperel iii vicario Cliristi rigorero dispensaiio, jus
rexit: industria an incuriacnjusquam facluinfuerit striclum sequilas, potestatem judicis sinus pairis.
nesciinus; faciura lamen liullalenus dubitanius. Et Sacrificium ex adipe, siiniia oleo lita, misericordia
quoiiiam vir ille religiosus a.c limens Deuih, ad superexailans judicium commehdalur. H*c sunt,
unius etiarii jussionis veslrsu vocem paratus est,„et Pater, quse circa pauperem spifiiu prsesentem filium
in carcerenv e{.in mprtem ife, excusabilem faciat yestrum nos movent ;
et^ut ad conipassionem vos
eum apud vos innoeqnlia propria, qqem accusabilem iBvitenms, non invjtos inyiiant. Delictum suum
fofsitan reddil teriieritas potius aliena; Ciamal in- cognitum nobis fecit, et in suscipieridis sacris or-
terim iniifihitas viri ; clamaiJ,et virtulis corporese dinibus aliquid de labe et 61 nube Simonis, quam-
defeClum prsetendit, ut iri liae yocatione yeslra, si vis simpliciter, sese bibisse confessus est. Munus ab
placet, ei parcalis, nenonpossit proficere, si ccepe- pbsequip quod perseque ac miinus a manu in hoc
rit proficisci.Qriia lamen idplolairiam el inobcdien- sacro conlraclu reprobaliir. Cuidam qui manum
tiam sequis passibus ambulare non ambigit, lam de- fecit ei imponi, et promisil, et exhiliuit, annuum ei
forme simulacrum 59 el enorme abhorrens, spirilu ex pacto seryilium impendens, el quasiiion ingra-r
quidem prpmpto, quamvis carne infirma, ut mai«- tus gralise; quoe tamen si gralis non dalur, gratia
datis veslris mereamuf obedire, non yerebitur rion est. Fidei conlrariam poIlicilaliOnem inipleus,
obirc; I ' ' erravil ex iguoraniia, quse forte in philosbphiim
EPISTpLA XLIII. noii cecidissel, sed excusat simplicilas, qtiein ignp-
ADPETRUM TDSCDLASDM EPISCOPDM. raniiajurisaccusat. Preces fundimus pietati ycslrae,
Postulal ut in suam clienlelam suscipiat abbatem S. utquia polestalem supef e.uriiligandi atque solvendi.
Bartholqmmi Noviomensis. r accepistis, suscipiatis infifraiiin, et ei veniara prse-
SanctissinioDominomagisiro.Pelro Tusculano (75) "" sletis de inisericordia, quem. fortassis de jusiitia
episcopo, STEPHANDS de S. Genovcfa, salutem. . damnare poleslis, Valete,
Injunctum a vobis, Paier, obsequiolumi prout po-: EPISTOLA XLV.
lui coniplevi, quasi in silvatn ligiia fereiis, quasi ADABBATEM SANCTISATVRI (75).
solem cerlans facibus adjuvare, Rogo, ut puerilia
Bogal ul remittat quemdam ex suis cqnonicis decum-
mea quamvis digna sint risu, benevolo tamensusci- benlem.
piatis aspeclu. Jtiges orationum hoslias offerunt p'p Impprlunus esl qui pelit, benefic.tis qui largilur..
Vobis in" ecclesia B.eatse Gehoyefse filii veslri (74), Pfimum excusat necessilas, secuiidum liberalitas
tanquam pro salute vestra labiorum yituJos et cor- commendat. Haiic importuhitateni meam veslra,
dis immolant.es. Memor et ego beneficiorum vestro^ quseso, supportet amicitia, el prsesenlem palrem,
rum, quac supra omnem mortaiem raihi contulit qiiem et yos in Christo genuislis, salubri consiliq.
benignitas Veslfa, memoriam veslri fixam in meis juyet, opere, et opera consolelur. Gausam ignora
visceribus geslo, cum ea confabulans et colludens, mus morbi, etcuram nescimus; acriiam passus (76)
cum ea deleclationis mese primiiias ac decimas diu decubuil, nec poslcrlsira convaluil, qnia prseva-
delibaris ac deguslans. Pro abba|e Sancli Barlholo- L»luit segriludo : lentis adhuc uriiur febribus, pulsii >
jnaei viro honesio et jiislp, paterniiatem vestrariiiBO veloci et febrili; freqAientef Stirgi^et recidityiaCi-
deprecor, u t in iiecessitatibus Ecclesise suae ben.evo- litts tariien segrotare^, quaiii convalescerc videtur.
luinei coiisiliiim, etbeneficUm auxilium prsebeaiis. Si qu*dpotes adjuva illuin, iriisertusnqslri. QiiJ-
(72) Is esl Guarinus, qui fuit V abbas S. Victo- Genovefse Parisiertsis ejus filios; nisi fofie quia, iit'
ris Parisiensis, yir pieiate et doclrii.ia irisignis, in riolaturablJgliello.siibLiiciO 111in Rbraana Ecclesiai
abbateiii assumptus arino 117-2, ad quem episiplaiii adriiinislrarida vices pontificias gessit, idcoque car
graiulatoriam de ejus electione scribere dignaiiis nonici hujus'abbaiise', qui ad sedetii aposiolicain
esi Alexander IHpontifex riiaximus. Sermpnes ele- speeiali lilulo perlinebaiit, eumPairemappellartini,
ganli el polilo satis siylo exaravit, quae adlnic in ejusque filii dici polueruiif. Notaiur siuieni ejus obi-
pibliojieca Victdrina asseryanlur. Falo funclus est tiis in Necrqiogio S. Gerioyefaeliis verbis : Obiitpm
piino 1180. memorim Pelrus Tusculanensis episcopiis; qtti dedtt
(75) Peiruscardiiialis episcopus Tusculanus crea- nobitxxx libras ad emendum lerrtis.
tus ab Alcxandro III aiino 1178; ad eutri scripsit (75) Godefrido scilicet, de qrio superius.
6 lib, ix Petrus Blesensis. Rogerius verO (76) liitelligil febreiia contiriuarii et veheiiieutiQT
loyeden vocat illuni Pelriim Papiensein.
(pisiolam rem. - v- -': : ";..
(74) Non videO cur «uncupet carioiiicos Sarictse
545 EP1ST0L,4S. — PARS II. AN. 1177-1192. 31«
quid ei honum factum fuerit; meum reputabo. Con- A EPISTOLA XLVII
silium veslrum scribile, et millite nobis 62 ipsum. D ARALDDM ABBATEM s. BENEDICTI
Alibi quam apud nos nec morari volumus, nec (78).
Commendat ipsi qudmdam viduam el ejus filium..
inori. Morem nobis geret, si moram non fecerit apud
Instaniia el importuriitate solita comniendo dile-
vos
clioni vestrse viduam nostram et orphanum, quorum
EPISTOLA XLVL res lenuis ct substantiola modica de vestro pendet
AD PETROM S. CFLRVSOGONI PRESBYTERUM CARDI- beneficio, de veslro pairocipio suslenlatur. lnhiat
IKALEM (77). super eos credilorum voracilas, ul de sinu viduse
Gratulalur de ejus'ad cdrdihalalum promotione. pupillum lollant, el absorbeant sciiitillam ejus, cujus
Jucundum mihi, fateor, speclaculum prsebet re- vita in amaritutline est, victus in penuria.in frigore
cordalio veslra, dum quasi per graduum canticum et nuditate vestiius. Rogo, Pater, ut de sequiiale po-
ascendentem suspicio, dum a minoribus ad majora lius quam de jure striclo judicium veslrum prodeal,
Pelrum nosirum hinc virtules sibi rapium, hinc el ejus 64 ifater, qui pro sororis filio orphano sa-
lionores. Gratia graliam invocat, gloria gloriam, ut tisdedil et satisfecit, tanquam poiior in pignore
cortina corlinam irahit, el jara plenelucet omnibus B auctoritale vestra cseteris creditoribus prseferatur.
qui iu domo Domini sunl, quoniam de pleniiudine Is enim et per manum veslram naturalem feudi de-
sua vobis graliam eigloriam deditDeus. Hsec sunt lentionem habet (79), et sacramentum fidelilatis
qiiseamicorum veslrofuiii cxhi'arant faciem in oleo, prsestare paratus est, ut convenit.
corda lseiificant et cohniniant. Hujus fcsti nie par- 65 EPISTOLA XLVIIL
iicipein gratulor, liujiis glorior me consortem. Nara ADALEXANDRDM III PAPAM.
etsi inler vestros modicum oblineain locum, sed non Cerliorem
facit se ejus mandalum , de cujusdam cle-
niodicum lantse dileclionis slraul el delectalionis rici pensione implevisse.
vindico mihi fruclum. Amplecior scholarem, prose^ Sauciissimo doinino el Patri ALEXANDRO summo
quor archidiaconum, deosculor abbatem, assurgo poiuiiici, STEPHANDS de Sancta Genovefa, salulem
episcopo, revereor cardiualem, liis gradatim ascen- et cum oinui devotione et reverentia dcbitamobe-
deiilibuSj.et sibi accedenlibus potius quam succe- dienliain.
dentibus articulis, arrident honores moribus, mores Ad unius jussionis vocem vestrse, Paier, obtem-
lionoribus coexsultant. Vival in aliis illud vulgare perans, filio Laxii de Archerio, sicut prsesens coraiu
proverbium : Honores mutanl mores. In vobis id vobis proiniseram, absens exhibere curavi, quan-
tanlum precor obiineat, ul si mutent aut inoveant, quam sit vobis aliter per ejus viciuos inlimos inli-
eam molus speciem, quae augmcntuin 63 dicilur, niattim. Ffumenlo cl vino slabilivi eum, ut allero
rion exciudant. Interim, Paier, imraolo pro vobis , confirraarelur cor hoininis (80), allero lsetificalio-
quales possum, hosiiasvprecum, columbas geraiiuum, lieni senlirel. Supervenienie nuntio muiatuin est
yitulos Iabiorum. Confido, quia quem dilexistis pri- mandalum,. el aggravatum prsecepto, ul quotidia-
vatus, non dediligelis promolus. Meipsum.siplacel, nuin viclum in menslruam pecunise summam con-
jn holocaustum obsequii veslri suscipiie, quejira.il venerera, et decem solitlos Parisienses per singulos
libitum vesirum lortis ul mqrs dilectio mactet, el menses puero numerarein. Faclttm, tu imperastis/
flamma cbaritatis accendat. cum et hsec et alia quaecunquc jusserilis, ego et
(77) Cardinalis creatus esl ab AlexandroIII, antea qnam in variispraediis eidoniiniis circumjaceniibiis.
episcopus Meldensis, ex abbaie et arcbidiacono : Multos lioraiiies habetdomiiiicoeclientelseet justilise
sed cujus ordinis ei monasierii fueril abbas, aut addictos, de quorura numero ille, in cujus graliaui
cujiis Ecclesise archidiaconus non consial. De ejus scripla esl hsec epislola, censeii debet.
aiitem legatione ad Henricum Angliae regem hiec (79) Feudum quod anliquiliis yocabalur bencfi-
tiabet Rogeriqs Hoveden anuo 1179 : Peirus tituli ciuni secuudum Cujacium ad lib. 1 Feud., lii. 1.
S. Chrysogoni presbyier cardinalis, apostqlicm sedis D' part. x ; Esl jus in prwdio alieno, in perpeluum
legatus, quondam Meldensis Ecclesim electus , venit utendi, fruendi, quod pro beneficio dominus dat ex
in Franciam, el ab Alexandro papa in niqndalis rece- iecje,ut qui accipU, sibi fidem,et militiasmunus aliudve
pit, quod lota Normannia, el omnes lerrm regis Cis- servitium exhibeat. Feudum igilur proprie non est
Karinm et Transmarinm sub inlerdiclo ponerenlur, prsedium, sed jus in prsedio. Feuduui aulein peperit
rtisi ipse perntiserii Bicardum filium suum comitem rei mililaris uecessilas. Laboraiitibus cnini priscis
Pictavimducere in uxorem Alesiam filiam Ludovici sseculis bellis gravissimis, imperaiores, reges aq
regis Francice, quam ipse rex Anglim landiu el ullra principes, ducibusac^ utyocant, capiianeis, regio^
quam inter eos convenerat, in sua custodia retinueratf 11cs inlegras, prsesertiin .hosii finitiinas distribue-;
(78) Hsecepistola dirigitur Araldo abbali Floria- funt, non tameu ut eas soli possiderent, sed ut in
censi seu Sancti Beriedjcli ad Ligerim, in dicecesi idoueas portioncs, singulis miliiibus, babilo perso-
Aurelianensi. illud autem monasierium celeberri- iiaruni respeelu, feudi, id esl siipendii nouiine,
inumfundatum dignoscitur a Leoboldo S, Aniani disiribueient, fide illorum accepta, ul patriam lue^ .,
abbate circa annum 625, in eoque reliquioeS. Bene- rentiif, el raililanli principi, in auxiliuin vocati,
dicti et ccenobio Cassinensi ab Aigulpho mona^ho accurrerent. •
asportatse stintaimo 660:unde postea noineii Sancii (80) Alludil ad id quod scribilur Psai. CIII: Pania
Benedicti sortiluin est, cum Floriacum priinilus vo- cor hominis confirmel, el vinvn: Imtificet cor hq-.
caretur. Possidcl auleni abbas liujiis loci omnimo- minis.
dam jusliiiam leraporalein laip 111vilia FloriiiuCQSi
547 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI '548
fiatres noslri pafali simus ci libeiiter suscipere, ct, \ acceplorexistam. Cnde scial sancla paternitas Ve-
Jiberaliter adimplere. Sciat inleririi palernitas vc- sira, qiioniam in pelilionibus nostris, quse nec
sifa, nps qnibusdam ciericis alendis (81), per ali- mnllse.,-nec magrise domino papse offeruntur, difti-
<]iios dominos nicos cardinales consiiiiilia onera ciles experius sum, lam eos qui petilOria porrigunl,
iriisliisefey/'' . ;... ,';:.-,. quam eos qui admiliere debuissei)F~conimunes lil-
leras illas, quas de juslitia appellant, in quibus ?
66 EPISTOLA XLIX.
AD A. R. E. CASCELLARIUM. Graecus, eiLatinus, ct.Barbarris, et Scylha adje-
Iiogal ti[ negolium siium mquisjudicibus curet com- ciionem ircraola appellaiiqne,»sese consequi graiu-
mitli, ciitnhacclqustild, tremolaappeUalione,} in- Iantur; nos qui speciales filii Romanse Ecclesise di-
serenda. cimur(85), nOn poluimus oblinere. 0 modica adje-
Sauctissimo domino et Patri A. RqmaiiseEcclesise ciio (remoia appellatiohe) quam speciosa facta es,
cancellario, fralef STEPHANOS de Sancta Genovefa, quae sic es difiiciiis iiliis, sic facilis alienis!
salulem et cum omni devoiione sincerain pbedien-
liam. 68 EPISTOLA LI.
_;. AD FRATREM JOANNEM DE SANXTO S ATyRO. ~
Imporlurius esl, el ab improbonon rccedens, qtii _
sermonibus vacuis doriiinuril snurti vel offertdit;B RepeiU ab ipsq muluo datam pecuniam.
Si conimuiiis peregrinationis el gralise, quam. in
Iranquillura, vel impedil occupatum. ld ne mihi
accidal, oro, el iriipclrata vcnia loqtiar, cnni nec ter eundum et conimanendum habuiinus, meminis-
opportuhas temporura voces explofare vaieanij nec ses, cerlegraiiam prp gralia reddere debueras. At
ad explorandum longe posilus exculiarc. 1 Sollicilus vero cum ingraium te exhibueris, ui pace lua lo-
cril in hac parle pro nobis clericus vcster, anvicus quar, aut dissiriiulaiioie facit desidem, aut simu-
ilidem noster Alvardus, quem experii siimus lione- latio decepiorem. Nosli quia cum ab Urbe recesse-;
slo Consonio, et inoribus gravein, Ct suraplibus rim, XLsolidos Parisienses , quos et ego niutuo
iion gravaiiiem. Dlgniiin cum crediiniisianloPalre acceperam , tibi- plurimnm roganli, el,ut dicebas ,
Vel sanguirie jungi, vel fariiiliariiale vinciri. Si quid indigenli.non minus benevole q.uain benefice nu-
ei pro vobis contuJiriius, jucundum fecitlum acci- meravi. Elapsus esi annus, ex quo pro le credito-
ribus saiisfeci. Si compulaveris usuras, ut de cen-
pieniis liuinilitas, lum auctorilas inipcranlis. Peli-
tiones nosiras, obsecro, palerne adraiitaiis, et ad- tesimis taceara, eiiam quinconces sorlem. facile
jeclo, t reinotaappellaiione, > articuhi, faciaiiseas, consequentur. Nondurii super lioc abbatem tuum
si placei, limeniibus Dcum judicibus demandari. conveni, iiOiiduui cxposui causani, iiondum quere-
C lam prpposui, pafcens verecundise luse, parcens.
Valeat sanciilas vestra.
famse. Redde qiiod dcbes, ul quia palicnliara habiii
67 EPISTOLA L. in te, de niea patientia pcenam non paliar aul ja-
A» ALBERTUM, DOMlNl PAPiECANCELLARIUM (82J. clufam. Vale. Fraier Guido repelii a le v sol. sub,
Cerlum facit se ejus ituuitu pensionemcuidqm clerico
qusesiionesimili, sub indignatione pari.
persolvisse.
'"
In consumiiiandis precibus vestris pfo jErn.3udo 69 EPiSTOLA LIL
clcrico veslro niihi quandocunque oblatis, nec dis- ADG0DEFR1DUM ABBATEM S. SATYRI.
sirauiatio me fecil desidem, nec siiisulatip dccepto- . Se excusal quod euminviseren.onpossit.
rcm. In illa aegritudine mea chronica, qux plus Sanctissimo domino et Palri GODEFRIDO abbaii
injnus aniio dimidio me ferriie usque ad extrema Sancti Salyri, fraler STEFHANUS, sajulem et.com-
confecit, seniel eum vidi, ei cum;ui revertereiur,ci munes oralioiics in Domino.
l)lando, nqn blseso,' sermoiie dixisseni, usque ad Feslnm esl mih|, quolies festiva memoria veslra,
Peniecoslen mihi nec comparere voluil, nec pai-ere. vel per nuulium riiihi, yel per epistolam renovatur.
Exlunc per initia singulorurri mensium iiittiilu ve- Si qnis hoe festurii lurbare volueril, vei auferre,
slro v solidos Paiisicnses ei conferri facioj;iiec dif- riiihi, fateor, est infestus. Sane quod ad festum
ferri. El tisec dixerini, lion ut impfbbus mei cbm- marlyrum vestrorum me charitate berievOlainvi-
mendator appaream, sed ne ingraitis beneficiorum tastis, coniinunem Iseliliarii nbn fecuso, sed ab-
(81) Soiebartt siunmi porilifices^et cardinales aposlolica, tit legitur in Vita S: Guillelmi apudSu-
pfaebendas quasdam , quas quaesluarias yocabant, fium ad diem 6 Aprilis', sedique apostolicaeimme-
pauperibus clericis et aliis quibiis placcbat, Jii.'ecW diate fuii subjccta, etiam ante tempora canonico-
desiis ('alhedralibus confeffe,:pensionesque aiinuas T.I1IHrcgiilarium denuo in earii -induclorum anno
in celebfiorlbiis monasiefiisassignafe. : •1148: qiiod qnidein palel ex Diplomate Paschalis
(82) Fuit liatiorie Benevenlanns, de Mora diclus, poiilificis datura Meldis anno 1108, his verbis :
religione vero Cisierciensis, diaCoiius cafdiualis Si: Ejusdem Ecclesite elerici cum palrocinio regis, eiiam
Ailriani; ab Adriaiio IV creatus. Legalns in Aiigliam sedis aposiolicm luilione congaudeanl, claustrum
iviissus esi ad iiHperliertdaui absolutioiiem Henrico qnoqiie ipsorum in ea qucnn liactenus liabiiil liber-.
l 1, pQslquam de nece S. Thonia^ se purgassei. Can-- laletservelur.El inBulla Engeiiii 111, anno 1150,
cellarius S- R. E. instiluliis esl ab Alcxandro 111. bsee habenni.r : Gonsiluimnsquocjue ul nuUi-arcliie-
A-d euindc.ra: plures scripsil epislolas Pelrus Cel- piscopo vel episcopo, nisi Htntum Romano pontifici,
knsis. Ecclesia veslra snbjaceat.
iJKp)Ecclesia S- Genoyefse Parisiensis dicla est
349 EPISTOLiE.— PARS II. AN. 1177-1192. 550
«cniiam excuso singularcm. Illa die Remis coram A fuerat nobis intimarunt, conlra sacramenlum de sc
doraino'archiepiscopopro negotiis Ecclesise nostrse et a toto Corbeiensi conventu coram comile Flati-
siare me oporlet, et conlra quosdam raptores no- driae, qui ex parle domini regis cum oclo abbatibus
siros, et adversarios experiri. Caeterum communis ibidem aderat, super sancla Evangelia prseslilum,
Pater et abbas noster R. (84) me parilcr, et cha- prsedicti notabiles, et non audiendi monacbi in-
rissimom senem bonum abbatem S. Baiiholomoei cemivum schismalis et litigii seminarium, in mo-
paterrio rogavit affeclu, ut in oclavas Purificaiionis nasierio Corbeiensi suscitare contendunl tam ma-
ei nostram exhibeamus prsescnliani. Credo quia et nifesle per viros et promissse fidei corruplores,
vos lanlum filium suum in hac vocalione non omi- qui in/matris susc jacluram, et irreverenliam pa-
sit. Et quia lanto Palri prsesenti, in necessilate sua tris, iliicile discurrunt : sacrosancla Romana Ec-
non obedire nefas est, rogo, consulo, nioneo, qua- clesia nec in patrocinio debet suscipere, nec in ne-
lenus eadem die nobis frairibus vestris occurralis, golio sustinere.
ut funiculo triplici filiorum, qui diflicile rumpitur, 72 EPISTOLA LV.
confirmetur imbecillitas senis Palris, et aiigustia, AD SYLVANECIENSEM EPISCOrUM.
si qua fuerit, relevetur. Valelc. iilteras teslimoniales el dimissorias ca-
R Pro.ferlnonico suo in presbylerum ordinando. pro
70 EPISTOLA LUI
ADEUMDEM. Ad reditum veslrum (88), Paler, in iripudiis ex-
et lsetanlur in jubilo filii veslri fratres
Agil gratias pro cotlatis cuidatn canonico suo bene- sullanl,
ficiis. iiosiri, assumentes sibi coronam pro cinere, gau-
GGDEFRIDO abbali S. Saiyri. diura pro luciu, pallium laudis pro spirilu mceroris,
Prceier alia quse mihi sacpe, Pater, cxliibuisli* Duplicaia consolatio noslra, Paracleti consolaloris
beneficia, annuum et gralissimum in fratre nostro in feslo, et generalc gaudium advenlus Spiritus
(85) Ecclcsiaenostrse solalium coniulislis. Condignas, sancii, speciali Iseiitia veslri ad veslros adventus
in co vobis offerimus gratias, ut qui forte in pc- curaulaiius adimplevit. lnterim sanctsc paternilatj
slularido fuimus iraporluni, in obsequendo non in- veslrse mittimus fralrem noslrum Ricardum diaco-
veiiiamur ingrali. El quia tempus miscrendi ejus num honeslate vilse et inlcgritate famre apud nos
venit, dileclioni veslrse preces porrigimus, ul euin comraendabilem, ut eum pro amore Dei et beatse
ad commune Patris nostri Eeuriii doraiciiium fa- virginis Genovefse, ipsius servilem, in presbylerum
ciatis perduci, quatenus a saerario martyrum (86) oi'diiieiis. Valele.
transeat ad rnoniem virginis, per cameram confes- ,c EPISTOLA LVl.
soris. Valele. ADGUILLELMUM REMENSEM ARCHIEPISCOPUM.
71 EPISTOLA LIV. Cenqueritur de monachis Longiponlis, qui sibi erdnf
.V " ADDOMINUM PAPAM. molesti et infensi.
Ipsius patrocinium pro Ecclesia Corbeicnsi (87) Festum mihi est, quoties sic infeslor, ut ad ju-
impiorat.' dicium vesirum compellari compellar, cui tutius est
Zelum domus Dornini vos liabcre, et disciplinanr 73 ad ipsum appellare quam appellare ab ipso.
in Ecclesia Dei sic observari vos velle crediinus, ut Unus e patribus de Longoponte (89) (nec enim san-
temperata discreiio vestra cl superbos huniiliet, ctnm iliud collegium inde arguo) quasi sub nomine
et humilcs ampleclatur. Proinde sanciilali veslras pielalis, pugno impie non impugnal, et lanquam
complaceal, ut contra quosdara rcbelles et inobe- loro me trahere credens ail judiceni, proverbii vul-
dienles conteiitionis et discofdise (ilios, qui deCor- garis ignarus, securura me reddit, quia visurus
beia exieruni, accendatur fervor vester, moveatur sum Patrcm. Dubiiim me fiicit noinen hominis et
iiidignalio, ullionis gladius educalur. Sicul a reli- opus ejus, Droconem nescio eum reclius dixcrim
giosis, et quibus fides baberi debet, viris aurtivi- an Draconem. Tanta sese praidilura charitate
iiuis, el qui prsesetites aderant, el rera ut gesta praedicat, ut non sulliciat ei su.i paiiperibus errtgare,
(84) Existimo csse Rogerium primiim abbatem Q (87) Corbcia ad ripam SQmo.nae,lcucis IVab Ara-
S. Evurlii Aurelianensis, sub cujus regimine regu- biano, siia, insigne habet inonasteriiini ordiuis D.
larem vilam didicil el duxit cuin Hugone abbaie Benedicti, a beiita Bailiilde Francorum regina, et
S. Bariholomsei Novioraensis, etGodefrido S Saiyii, Cloiario ejus filio in honorein SS. Petri el Pauli
ul patebit ex episiola 285 ad abbatem S. Evuriii, in anno 662 fnndatiiin.
qua ait: Degremio tuo assumpserunt Palres et pa- (88) Mejerus, Annal. Fland., lib. vi, dicit regem
stores Ambrosius Bituricensis, Saiyrus Sancerrensis, Philippiim Augustum conjugem snam dimisisse
Barlhelomceus Noviomensis, et, ul minus sapiens omniuiii episcoporum consensu, praeter quam Hen-
dicam, GenovefmParisiensis. rici-Silvanectensis, ad quem regina coiifiigil. ldeo
(85) Is cst Gislebertus canoniciis SaneloeGenovefoe forte a rege sibi infenso in cxsilium pulsiis est, ac
Parisiensis, quem miserat in monasierium S. Sa- deinde revocatus.
lyri. (89) Ibec abbalia sita esl in dicecesi Suessionensi,
(86) Per-sacrarium maflyrumjnlelligit ecclcsiam fiiudai.a a J^.sieno ejusdem urbis episcopo, anno
S. Saiyii et sociorum; per moiiieni Virginis, abba- 1151, qui e divi Bernardi familia coloniain illuc
liam S. Genovefx, et per caraerain confessoris, nio- induxil. Comitum auiera Veroraaiiduoruin sepulcris
naslerimn S. Evuriii Aureliancnsis , qua iransire pluribus nobilitalur. Charla subsequens ex tabuitv-
debebai, tit a S. Salyro Parisios ac domum S. Ge- rio^aiibalise S. Genovefse deprompla huic epislolae
novcfseremearet. lucem procbebit. Ilenricus Dei gratia Silvanectensis
™
551 STEPHANI TORNACENSISEPiSCOPi 552
nisi iet adjifiat aiiena. De riostro. conlendii elee- A i Viiatis. Tlis accedil sancta coriversatio fratrum re-
iDosynanivfacere. Fructum cujus sibl nobisve con- gtilarilcr inibiDeo servienlium, qui vita sic emi-
ccssurum dura non concediriius, iion cedemus. neni inter suos, ul fama excilcnl alienos. Tempore
Credo, Pater, qttia Cislercienses de numero stint ssecularium canonicorum, anle quadraginla jam
eoruni, qui violenti diripiunt cceliini, sed lifriiui aiinos canoiiicus siraul cl canlor ejtisdem Ecelesise
violenier eis lcrram rapere liceai, nondum legi. fui, et mulat') ipsius stalti |h regularem foriiiain,
Die data Remis coram oflicialibus veslris responsu- poslmodum et ipse Augusiini discipulus, habitum
rils auclori copiam mei feci, sed quia palernam in ea pcenitenlise siiscepi. Scio, Pater, et in veri-
faciem yestram tion vldi, limui sub alleritis exa- late leslificor, quoniam, qtiantum exstat in memo-
miiie judicari. Graiias ago sanciie paternitali ve- ria homiinini adhiic viventium, bac libertaie et
strse, quia qui pro vobis sedebant.ad invocaiioncm knmuiiitaie Ecclesia illa, et tres alise clericorum
nominis vestri, mihi -usquead oclavas Nativiiatis abbalise, quae iii eadem clvilate sttni, scilicel San-
beatas Marise yjrginjs inducias indulseruni. Rogo, cli Petrl yiroruii), Sancti Pelri ptieilarum, et San-
Paier, uf lalem mihi puero yeslro diem assigneiis, cti Aviti, usqtie ad diem hahc: gavisse sunt, quod in
qua vos Remis adfuturum non dubiletis el sessu- nulla earum, quicunque fuerit Senonensis arctii-
rum. Si cpram alio liligare me conligerii, flebilitcr 1Bepiscopus, procurationem suscepit. Hoc tota ci-
dicatn me landem experlem gfatise vestraB, quam vilas novit, hoc 76 el clerus simul et populus
jugiier sum experlus. Valete. Commendabilem vo- atlestatur. Et quoniam Senonensis archiepiscopus
bis faciat, pbsecro, Joanneiil tioslrum Aurelianen- conlra consuetudinum el Ecclesise iiberlaiem in
sem et ad serviendum idonea persona sua, el ad exigenda procuralione pra3diclam Ecclesiam fati-
obsequendum devola supplicatio noslra. garc inlendil, sanclse paternilali vestrse preces
74* EPISTOLA LVII. fuudimus, ut alicui personse religios» et discretoe
AD HUGONEM AEBATlS. BARTllOLOM.EI NOVIOMENSIS.cogniiionem causse liujus commitlatis, qiioniam
Excusat se ob varias. occupationes in jure dicendo nOn est facile pauperi Ecclesise illi, testes suos anle
qtiominus dd eum accedat. prsesenliam vestram ducere, et libertatem suam in-
Summa celeritaie accederem ad vos, si desiderio strttmenlorurii, el lestium approbatione confirmare,
necessilas non obstarel. Retinet me mandalum Si <|uoeenim sunf onera, qusc in exigendis procti-
.iposlolicum, cui non parere, perire esl; non obe- rationibus s/uis Senonensis arcliiepiscopus prsediciis
diie, obire. Hac 75 instante Dominica, de man- quatuor abbaliis yelil imponere, Aurelianensis epi-
daio ipsius triplicem liabeO necessitatem sedendi, scopus de COnsueiudine muUis teniporibus appro-
el in Irium cognitione causarum judicis officium C bala, qupniam de mensa ipsius esse dicunlur, pa
exsequendi, Npri recipiunl causse dilaiionem, quse debet suscipere et implere. Vaie-
et per lilis conteslalionem inchoalse sunl, et ad
posiulatioriem panium.y die proxima assignatse. EPISTOLA LIX. (
Expleiis negoliis, quando vobis placueril, tam li- •AD EUMDEM.
lienter veniam ad vos quarn licentcr. ldem perfert testimonium prq eaaem S. Evnriii
EPISTOLA LVIII. eccleiiq.
ADDOMINUM
'' PAPAM, SUBPERSONA ABBATIS S. BARTHQ- i Domino papse, STEPHANUS de Sancta Geiiovefa. /
M£I KOVIOMENSIS. Ih ecclesia Sanctse Cfucis, Aurelianensis a puero
Ecclesiam S. EvuriiiAurelianensisaprocurqtione epi- iuilrilus, et postmodum in ecclesia Beaij Evuriii
scopi liberam esse testalur. confessoris sub regulari diseiplina religiosam yitani
Ecclesiam Sancli Eyuiiil Aurelianensis in con- professus, iilriusque ecclesise memoria dignas con-
speclii angelorum et hominum commendabilem fa- suetudines sic recolo, ut in eis nec me falli sesti-
ciunt el merilun) confessoris, et testimonium ci- mem, nec alios fallere rae propoiiam. Inde esl quod
).--.' ;..,.._
ftictus episeopus, omnibus dd' quos lilterw\istm perve- ;U
' asserebat. Cum:aulem prmdictiDroco el Odq actores,
nerint, in Domino salntem. Cum ex mdndalo domirii laudarent abbatem et monqchqs de Longoponle, el cos
yapce cdghosceremusde causa quadam qna vertebalur die sibi assigniila defensores promittereni, diem aa^
yiter ecclesiamBeatmGenovefm, el Droconem,Ascelini signavimus. Venientibusaulem ad diem, prmdiclo qb-
presbyteri frairem, de firmilctleMilonis, el Qdonem bate et canonicis beatm Genovelai,jam dictus Droco
ctericum ipsius nepolem, super ifrra quam idem el Odo venerunl, sed neque abbas de Langopoqte n<H
Ascelintts ad Carrucam suam colueral, tandem fqcta que monachi, qui eos defenderent, adfuerunl; nos
trahsdctione inter eos, in hunc modum pacis et con- autem aucioriiale mandati dotnini papa, de prmito-
cordice conveneriint, 'elc. Hoc auiem addendum est minata lerra, quunlum scilicet uno tuodio seminari
_,guod aliam terram quamdam, quatilum unq modio potesl, volenlibus id/psitm Odoneet Drocone, inpiuuu,
seminttrj potest,- prmdiclus Ascelinus prcenominatis ubbalis ecclesiam/S. Genovefveinveslhimus , ]c%:ei,
procqni eli.Odoni, ut dicebantysubea condilione lerram utpote suam reddidimus,elc, Nec niiftim-vi-
xeliquerai, ut siiigulis annis xi. sotidjtjdd' arbilrium, dcri dcbet, si Droco; ille , de quo agiiiir in hac
qbbatis de Longoponle minutis pauperibus dislri- charta, et qui diciiur raonachus Cisierciertsis, in
buerent Stephanus aulem abbas Sanclm Genovefai> piu-seiHi epistola prsedia aliqua lucreditario jure
ftl' einon ticuisse asserens, et lerram eccteswbjtalii possederit ; licituni enim et freqiieus erat apud
: "onere premi. non, posse dicens; terram ipsam^vtndi- moiiachos aniiquos palerna haredilale gaudere,
v wbtti,'£( ecc(esiai restituendam esse utpote propriami eahique monaslerii facultalibus ascribere.
395 EPISTOLiE. -- PARS II. AN. 1177-1192. %U
jam secura couscieniia in verilate teslificor, quo- A J SnessionfiHsisin parochiis commorantium, cjtti Hu-
niam, quanlum exstat in memoria, elc. gotti abbali (90) morem gerere deirectabant.
77 EPISTOLA LX. Terribilem , Paier, et compassione mgnam so-
ADREMENSEM ARCHIEPISCOPUM. lemnis olim disciplina regularium sui vnbis offeri
Commendat causam cujusdam Simonis, quw in ejus imaginem, per coniradictionis el inobedieniise filios
curia agitabatur. affectam pariler et affliciam. Gloriosam illam et
In octilis vestris, Pater, nec lionestas mendicat auream Regulam, quam ab apostolis Augustinus
gloriam, nec verilas inlervenluin. Ihi virlus esi pre- quasi rautuo acceperat, et ut fidelis dispcnsator
lium sui; et qui sibi merilo sno sufficit, snffragio tanquam pecuniara domini sui aliis ad usurain de-
noii indigelalienn. Inde esl qtiod magislro Simoiii, derai, furanlur hodie consorles Achan filli
viro inler scholares calhedras egregio, non necesse Charini (91) : cl non timenles anathema Jericho,
est aut verbosas emendicare preces, aut lamlum peeuliare corrogant aurum , ut auram colliganl po-
venalium coram vobis prsceonia corrogare. Gratio- pulareni. Id in canonicis Sancti Joannis Suessio-
sura el commeudabilem faciunl eiim, hinc auciorilas nensis trisli siraul et tui-piprsedicatur exemplo, qui
morum, hinc perilia litteraruni. Tales consuevit il- conira commuiiem, quam professi sunt vitam, con-
lustris clementia veslra vocare, diiigere, promovere. " tra lanii magistri sui doclrinam, contra sacri con-
Clamat hoc quasi ab orttt usque ad occasum tolus cilii Lateranensis decretum (92), in privaiis sarci-
brbis, cumEtruscos et Ligures suos lialia, Britaiinia nulis et scriniis furtiva congregantes peculia, sic
major Anglicos, ulraque Gallia Belgas el Celticos in anlisliti suo placereet eum placare iiitendunl^ ul et
curia vestra videant aut onerari divitiis, atu digni- Deo inobedientes, et abbati sup inveniantur rebelles*
taiibus honorari. Impletur ad cumulum glorise vestrse Armal eos el animai ad inobediendum luin pecnni i
quod veniunt ab Orienie el Occidenle, el recumbunt illiciiis artibus qusesita, quam copiose cffuiiduiii;
in sinum vestrum. Vident et invident, quibus libe- lum eorum aucioritas qui ab cis eam studiose su-
ralilas displicel; quibus oriio simuI:elisedio virlus scipiunl. Obviet Iiuic ignominiosic pesli severitas
esi; quibus el honesti cachinnos provocanl etnau- veslra, Paler, et occasioues ampuiei arabieiuli,
seam litterati. Sed ne peccaioris oleo caput veslrum unde sibi materiam praisumunl ambitiosi. Eo usquo
videarimpinguare, proslratus adpedesvestros, cum morbus invaluit, ut sceleris mereatur pcenani, nisi
sim pulvis et cinis, loquor ad Dominum meum, pro cceleslem inveniat medicinam. 79 Objecil sesu
magislro Simone preces funderts el supplieans, ul in tantis periculis devolus filius vcster, liujus prse-
negoiio quod babet cum episcopo suo, et cum ca- s, dictaeabbas Ecclesisc, vif apud nos boni leslimon'::,
nonicis suis, lam benevole suscipiatis euro, quam et opinionis sanoe : et dum corripere intendil, quod
benefice suslenletis. Causam quam promovit, iia corrigere nequil, operam perdit elinipensam. Eos
promoveatis, si placet, ut si quis promoius esl in maxime sibi experiiur adversarios, quorum ope et
injuriam canonum, canonice simul amoveatur et opcra deberet comprimere conlumeliosos el su-
jure. Cseterum 7$ quid de prfedicto viro sit agen- perbos. Valele.
dum nobis Enimus vesier melius et plenius provi- 80 EPISTOLA LXII.
debit. Valele. ADDOMINUM |VIVIANUM:S. BOMANiE ECCLESliE
EPISTOLA LXI. CARDINALEM (93).
ADDOMINUM PAPAM. Situmipsi devovel obsequium.
Conquerilurde rebellione canonicorum SanctiJoannis Jucundum nnlii tneatrum proposutt epistola vc-
(90) Ceiebre monasterium ordinis canonicorum :bis verbis: NIVELO Dei gralia Suessionensis episcop\ttt
regularium fundalum anno 1076 ab Hugone casifi omnibus iu perpeiuum. Noverit universilas vestra,
Theodorici loparcha, primario vocabalur ecclesia quodnos in prmsentia magistri Stephani Sanclce Ge-
S. Joannis in Monte : at cum inulias vineas circum- novefm abbatis^et magisiri Pelri cantoris, et magistri
jacentes idem Hiigo adcanonicorum susleniationem D Boberti Paujenti, Ambianensis canonici, reddiditnus
erogasset, ab ipsis nomenS. Joannis in Vineis mu- ecclesias suas parorhiales, in eo statu quo canonici
tualum esl anno 118i. Orla esl aulem gravis rixa eas pritis lenuerant, salva dignitale et poleslale nostfa
inter Nivelonem episcopum Suessionensem, el Hn- el salva liberlale ecclesiarum, de assensu nostro quce
•goiiem abbalem S. Joannis, quod hic pro arbilrio prius fuerat lempore antecessorum nostrorum aniisti-
suos canouicos de ruralibus parochiis revocaret ad lum, el antecessorum Hugonis quondatn abbalis.
claustrum, canonici vero qui id segre ferebant, ad Aclum anno Verbi incarnaii 1186. Consule epist. 93*
prsesidium episcopi confugicbant, ul in eis eliam, (91) Vide cap. 7, lib. Josue, id quod diciiur de
reluctanle abbate, remanerenl. Eoque progressum Acban iilio Charmi, qui contra prseceptum Josue fu-
est, ul lis ad summum ponlificem Lucium 111defer- ralus fuerat de spoliis urbis Jericho.
relur. Roraam itaque profecii sunl ulerque, et causa (92) Habilum est hoc concilium anno H79, dici-
in cufia lioniana diutius agitata, tandem elegerunt lurque Lateranense tertium. Parte XXVH,cap. 5»
arbitros quorum slarent judicio. Qui.cum reimo- hsec legunlur : Nultus proprium habeat;siquidac*
menta oninia perpendissent, sententiam tulerunt, quisierit, reclori suo assignet.
qua amoti sunt canonici i.parochiis suis. Postea (93) Yivianus, vei ut Ciaconio.placet, Vibianus
yero intervenit compositio mediante prseseiiim Tomasius presbyter cardinalis liluii S. Siephani in
nosiro Stephano inter Nivelonem episcopum et Hy- Cseliomonte,creatuseslabAlexandroIII, anno 1173.-
gonem abbaiem, per quam ille omoem liberlaleni Vivianum vocat Rogerius Hoveden, dicitque eum
suarum ecclesiaruin paroehialium abbali resiiluit anno 1176 legatum a Laiere niissuiii in Hibeniiani.
355 STEPHANI f ORNACENSiS EPiSCOPl 550
slfa, quae desidiam meam et refecit spectaciiio, et A 83 EPISTOLA LXIV.
excilavit exemplo. Debueram lanlum ilomiriUm et ADEPISCOPUM LIDDENSEM.
araiciim meum lum sollicilasse litleris, ttim imi- Eidem eommendat consanguineum suum, qui ad
nusculis visilassc. Ptirgabil diligentia nioram , de- sanctum sepulcrum properabat.
lebil oblivionem meirioria, ut doniiuo meo nec in- Sanctissimo Dpinino' ei Patri Episcopo Sancli
graliis appaream * ncc iiidevoius cxislam. Eadeni Georgii (96), Slephanus de Sancla Gcnovefa, teiu-
ferme lioira quaMiiieras veslras nunlitis porrexit, poralem salutem et aeteriiam.
quasi qui niofam fecerat, abiil et rccessil,*vix licuit Confidenlius vobis, Pater, pro praesentiiim lalore
liiilii vel sub brevitaic rescribere, vel ad ea quoe scriberem, si de vobis aliquid meruissem. Ai hoc
pOslulaveral a uobis vestfa paterliiias, respqndere. solum supefest abscnli solalium, quia si icpulsam
lnvidebat anguslia leniporis, ne recessuri feslinan- paiiatur incassum, non rubel si non exautlialur.
tiara nuntii aliquo serviiioli prseparaiorio rctar- Epistola verectirtdiam non incurfit. Inipoiiuiius,
darem. In proximo , Deo.volente, per aliquei» de sive cuni muiiere iinerpellaiite jndicem, sive cum
transeiintibus ad vos, non vacuo saluiatorio veslrse aiiiico Irespanes poslulanie, modicum quid forsilan
supplicabo benevoleniise; veslrse graiiseconiplacebo. impeirabo. Prsesenlium lator sanguinc siniul el ser-
Bene valeat, el vivat dominus nieus Vivianus. B viliomihi junctus, sepulcrum Domini gloriosuni vi-
EPISTOLA LXIII. sitalurtis abcessit; rogo, ut, si necesse fuerit, bene-
81-82
ADIIERACLIUM CJESARIENSEM EPISCOPUM. vole simul ac benefice vestrum ei consilium et auxi~
lium iiupendaiis.
(j Commendat consanguineum suvm, qui in Palmslinam
proficiscebdtur. 84 - 85 EriSTOLA LXV.
Sanclissimo dosiino et Patri Heraclio Caesarieiisi ADJOANNEM PAPJEKOTARIUM.
episcopo (94), fraier Sleplianus S. GenovefsePari- Bogal ut petitiones suas ad effectum perditcat.
siensis diclus abbas, ccelestem Jcrusalem babiiare. Dileclo suo Joanni Aurelianensi (97), domini
Jocosas olim confabulationes uoslras fructuosis papso scriplori, STEPHANUS de S. Gerioyefa.
oro ssepius orationibus expiari. TogatOrum advo- Nalis subAurelianeiisi aere,etLigeris aqiiaperfu-
cationes , mercihionia, liiiganliura conflictus, cx- sis,aiSlwtemporeRornsemorarinihilaliudest quam
corum pugnam, Boiioniensiuin auditoria, fabriles morUsalius esl aurea pauperlate frui cum saliiie,
diximus ofiicinas. lnler tiscc diversa scculi studia quam periculosam corrogare pecuriiam, qua? el sol-
sumus, ego quod irriserara caipentariam Bul- licitudiiie' pulset ariimum, el corpus agitet cuin la-
garl (98), vos calvariam Crucifixi. Beala peregri-: bore. lnde csl quOd ad rediluni te hortarer, si tua
natip vestra, quse ei culpas expiat, el ad sublimia " te contentum fortuna crederem, si ad majora quam
vos extoilit. Inierim, Pater, obsecro, meinenioie babeas, successus prisiinos libi prsesumereni non
Stephani vestri, qui sic memofiam veslrain relinel, blaiidiri. Inlerimdileciioiieiri tuam rogb.ut petiiio-
ut quasi jugi speclaculo vcslram pfseseiiiiairi ara- nes rioslras ad cffeCluhiperduci facias.si potueris,
plectatur. Pro prsesentium lalore precesvobisoffero, et maxime super confirtnatiOne excominuiiicaiionis
qui.et sanguine mihi cortjunctus, el in mullo servitio comrauiiiae Meldensis, quoniam episcopura eoriim
noii exstitit indevOtus. Valele. in excomniuiiicatiorte senienlice a bOnse memoriae
(94) Ilefaclius fuisse videtur Gallus natione, olim Dotnine , quem vullisposi mortem veslram doctorem
sodalis ac familiaris gtephani; qui cum in partes nobis constiluere ? Qnibus ille respondil duobus car-
transmarinaspfofeciusliiisset, archiepiscopus Csesa- minibus infrdscriptis :
rierisis eflectus est. Quinqne invenio urbes Csesareas, Bulgarus os aureum, Marlinus eopta legtim,
scilicei PlioertiCiae,Ciliciae, Cappadocise, Ariiieniseel Hugo mens legum, Jacobus eslquod ego.
Palsestinae, deqiia ullima hic agilur. Siia aulem est De eodem Bulgaro subjungit idem auclor quod
nOn procul a niorite Cafmelo, in liitore niaris. Primo cutn FridericusimperalOT equilaret in medio Bulgari
vocabaiur Turris Slratonis : al cuni Herodes illaiii el Marlini, qumsivit ab eis, utrumde jure esset do-
irt ineliusresiaurasset, in honorein Augusii dedicavit, -.n' minus mundi, el respondil Bulgarus, quod non erat
ac Caesareani appellavit, eique niagiiificam domum dotninus qudntum ad proprietalem. Marttnus vero
niarmore undiqiieiiileniem conslruxil; laiidcin ar- respohdil, quod erat dominus. El tunc imperalor,
chiepiscopali sede decoraia est. cum descendisset de palefrido super quo sedebat, fecit
(95) His verbis iiitendit probare quod dixit, sci- eum prmsentari Marlino. Bulgarus hoc audiens, dixit
licel eos diversa seculos esse siudia,eloccupationes hcecludens in verbo: Amisi equum, quia dixi mquuni.
dispares. Heraclius eriim; pietate ductus, iler Jero- Verisiniile esi Sieptianum^operam dedisse siudiis
solymitanura, el adinoiiiem Calvarite peregriua- juris tam civilis quaili canonici in liac celebri ltaliae
lioneni susceperat; ille vero jurisprudcntisc operam acaderaia cum Heraclio; et ibi eliani banc scientiam
dabat, quamolinispreveratei irriseral, cum diceret fuisse professum.
logaiorum advocationes esse foruin seu mercatum, (96) Liddensis episcopus vocatur in edilis epislo-
quod antiquovocabulodiccbaiui' Coua, nunc Cohue; iis.qui hic Sancii Georgii. Est atitera Lidda vel Lyda
litiganliura confiiclus, esse csecorum pugiiam ; iio- secuiidura Ptolomseuni lib. v, cap. 16, urbs Palai-
nPiiiensium academicorum scholas ctaiidiloria csse stiuse Judse, alio nomine Diospolis. dicla ac etiaui
inslar ouicinoe fabrorum iumuliuaniiuin et obstre- Rama, in qua fuit sedes episcopalis.
. pentium; hasque per derisioneni vocabal carpcn- (97) Multi Aurelianenses oiucium scripioris apud
tariam Bulgari. De Bulgaro autem dicil Otho Mofcna summos pOniifices tunc exercebant, praeter hunc
in Chrdnico Laudensi quOdcum Guarneredujt celebris Joanneni inveiiiinus, epist. 85, Roberium ei Guil-
ille academim Bononieiuis iiisiiluior in exiremis la- lelinura ex urbe Aurelia orios papae fuisse scripto-
boraret, accesseruni ad eum sui schotares dicentes': res.
557 EPISTOCE. — PARS II. AN. 1177^1192. 5S8
Xoanne Carnolensi episcopo (98) in prafalam com- A Blesensium, qum ci swcularibus Canonicis iisurpq-
muniam lalse negligenlein^xperti sumus,et mandali baiitur.
aposlolici conleinptorem. Qusere si potes clomini Quoiies vel pro nosliis vel pro alienis iiegoiiis'
papse liiieras ad ipsum, ul, sicul prsedictus Carno- vobis audeo scribere, Pater, limel animus, tremit
tensis episcoptis exconimunicayit auclores commu- manus,*iimor hinc et ireinor veniuni
super me, et
riiie (99), ita ei ipse in Ecclesia sua excommunicalos
ignoraiiiise, nescio, Deus scil, an dubictalis lenebrae
deimnuel, cl facial ab oranibus devilari. Pro lalore contegunt me, ne vel offendam quietum^ vel impe-
pr:csentium faniiliari meo et aniico noslro, tibi sup- diara occupalum. Excusabilem oppono charilalem;
plico, ut in ncgoliis suis quanlum potueris, eum quse sic non quscri! quse sua sunt, ut non minoris
juvcs. Valele., proprium qiiscsluni sestimet quam alienum. Charis-
'86 EPISTOLA LXVI. simus in Doinino fraler nosier et coinniunem nobi-
ADALEXANDRUM 111PAPA. scuniordiucm siih PairisAuguslini regula professus,
Supplical ul tuealur canonieos S. Marim Blesensis. Nicolaus abbas Sauct;e Marise Blcsensis, inter quo-
Sanclissimo domino el Palri ALEXANDRO summo
tidianasangiisiiasordinisinEccIesiasuareforraandiV
poniifici, frater STEPHASUS <!eS. Genovefa, salutem et dilapidatse ferrae usque'ad desperaiibnem doraus
.*t perfeclam in omnibus obedieniiam. B
ruinas per ejus industriam renascentes, novi moe-
frCharilali debilum reddit pcnsura, qui cum scan- roris calieem H inopinalse lrislili;e gustuni haurire
dalizatis urit'.ir,cum infirmantihusinfirmatur. Causa, compellilur, et ad mortem
usque cum tolasibi com-
Paier, movel, et raonct exiguiiaiem nostram, ui missa deproperal Ecclesia, nisi sancta sedes
apo-
fratribus noslris canonicis Sanctse Maria; Blesen- slolica vivas cceleslis aritidoti lanto raalo repercus-
sis (100), in adversitalibus suis conipassionis expo- siones opponat.
Coraniulavera"t88 dexiera Excelsi,
namus affeclum, miseralionis expandainus sinum,. lcmpore sanclse niemorise comiiis Theobaldi, in
opis el operae brachium extenilamus. El quoniam in oppido Blesensi, per seterna; recordatioiiis Iiino-
bac parle minus sufficienles stirans, ad veslram centium papam.l lubricos sseculariunicanonicorum
recurrimus pleniludinem, ul filios nuper orbatos gressus in reguiarium
disciplinam, el singularilaleni
patre ab uberibus consolaiionis vestrae benevole si- illam resirinxerat, ul tanquamaposlolorum disci-
mul ac benefiee salieiis. Biintim sui tesiinionium , puli de comrauni vivereiilin communi.Acutius in-
iiis qui eosnoverunl, illud reddil collegium, ul ct tuentes et intelligenles
aslutius.poniifices ei prin-
amicus inde gaudeat, et invidus confundalur. Ori- cipes lemporis noslri,
planlalionem, quam iicscio
tur juxia eos, el utinam non conlra eos, qusedam (C ulrum Pater ccelesiis approbel,
inducunt, et cleri-
plaiilalio singnlarium seu ssecularium canonico- cos liujus modcrnae vise viros corroganl, qui domos
rum (1), quos uirum Pater coelestis plantaverit, et vineolas suasad iiiformempfoebeiidarum^formam j
necdttm scimus. Placeat oculiS:benevolenlise veslrse, conferant, qui quasi altafe conlfa aliare
crigaut,
Pater, ul jura regularium non miiiuant sseculares", qui sanclis in via Dei gradientibus objicianl el ol- '
ul filiorum panes non comedanl alieni. fendiculuni in verbOj,et iaqucum inexemplo. Dissi-
87 EPISTOLA LXVII. mulari fortassis lisec polerant^et qubqrio riiOdolo-
ADEUMDEM. lerari, nisi ad niajora manus exlendcrent, el in
labores aliorum rapaci pariter et voraci violenlia
Rogalilerumiitjura tueulur canonicorum regularium
lestimonio vixeri- '
(98) Ftiii ille Joannes Salisberiensis, scriplis ce- scripti confirmantes, quod (/nanrfia
lebris.qni fatofunctus esl 1182 : postcujus obitum mus, nec cotnmuniam, nec alicujus fralernilalis vin-
baec epistola fuil conscripta. cttlum, nec aliquod juramentum inter prcediclos cives
fieri permittemus. Belvacenses, diplomala regia ad
(99) Hoc soeciilourbes Gallisecceperunlinsliluere instituendam inter secommnniam irapelrarunlanno
majotcs, praeposilos el scabinos, qui reruni publi- . 1144. lnsuleuses, lesleBuzelino anno 1195 scabinos
carum adrainistraiionem gerereni, el hoc ccepisse']D primum elegerunt, et Tornacenses eodem fernie
in prsejndicium episcoporum, ad quos dominium tempore commuiiiam siiam crearuni. Simile quitl
eliain i.eniporale civitalum suarum spectabal. Quod :altentarunt cives Meldenses, quam ob causani ex-
qiiidem fusius videreestdecommunia Laiidunensi ad coniinuiiicalionis vinculo fuerunt constricti.
epistolam 59. Legimusapud Rigordiim, Pbiiippum '.,'.(100) Abbalia B. MariseBlesis ad Ligerim siia,
Aiigoslrim anno 1190, cum in Palsestinam profici- de Burgo medio vulgo dicta, cauonicse regulae sera-
sceretur, Parisiisscabinosinsliluisse Civitalem, in- In striciiorem aulem observantiani
Parisiewsem muris et 'per subjacuil.
quil, quqm multum, diligebat, ., resliluia est hoc sevo, quse leste Jacobo de Viciriaco
turribus tqpideis per ambitum cingi prmcepit, quod cap. 21 liist. occidentaliSfinaxime in ea viguit.
opus septem viti quibus regimen villm commiserat,
enim S. Salvatoris in casiello
qui scabini-vocabanuir, de substanlia civium, brevi . (1) In Ecclesia comes Theobsildus lundavit coliegiiiui
lemporis elapsqspatio, diligenlissime compieveruttt. Bleseiisi,
Remenses Iilieras'ad communiam crigendam a Lu- ,! sseculaiium canonicorum, ut in ea divina perage-
re-
dovico JuniOfeiiiipetrarunl, vacante sede archiepi- ' ret. Cum his conlroversiam habuerunl canoiiici
scopali, aiirioilS^iquibus obstil.it Sansoi) cuinad gulares B. Mafise, pro ecclesia S. Cafiiephi ab ipsis
hanc sedehi pefVenisset: Guillelmusque a Campania pendenlej quse quidem erat pribratus convehiualis
ejus successor promisit capitulo se coni^jiriiam canonieorum regularium intra rriuros ejusderaca-
ejusmodi erigi non ..passiiruiii, his \erbis: Bed et sielli conslitutus, undedixit:;'OW(»r juxlaedshoyella
prmsenti capitulo vovimus in verbo Domini, prmsehlis planlalio. Consule epislolain sequcnicm.
559 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOP 560
non inlrarent. Novum sibi ccemeieririm.Tiovos ma- A lisssede Sancto Cifico (4) dedimus in mandalis, nt
gislratus scholarum, hovas occasibrtes*venandi pa^ prsedictumprodigium a prsenorainaia domo et aliis
rochianos alicnos sibi concedi postulant, ui quod domiJ)iissuis aiooycal, nec ad aliquam suarum do-
aliis detraxerint, improbitati siise gaudeant acces- jiiorum de cselcro rcgressum habere permitial; ne
sisse. PrOvideat, Paier, sancia soTliciludo vestra, siniplices oves feiidus hircus inficiat et iniquitalis
ne quod beati Palres ,et dCcessores veslri pia reii- ililius sancttiaritim Dei sacrilega conversatione pro-
gione regulafibps concesseriinl, sibl snbiepiipne farict. Inde esl quod sicnl dileciissiino filio et
aliqua novi^qui .supefveiiiimV'e.x.iorqu.eantsaecula- simico hoslro; libi hiandariius alque pfsecipimus, ut
res." •'•" auclorilale nostra per dominum archiepiscoputn ct
EPISTOLA LXVIII. per sollicitudinem luam abominabilis ille persecnlor
Ab JOAN^EM PICTAVlENSEM EPisCOPUM. _ virginitatis cl liostis, a pfoediclo collegio sponsa-
/ Hortatur ad Conslaniiam ih.-.adversis.^je,*?. y. riim Chfisii separetilf, et, si bpris frierit, per ex-
Sanclissimo domino ''elvPalri JhAMNi|Piclavierisi conirauiiicationcm recedere compellatur.
episcopo, spiriium corisilii et forRlvudiliis.
"'"' Ift afilictiorievestra cceliini ei terra 91 EPISTOLA LXX. fe
(2), Palcr, pa- ADGUILLELMUM SENONENSEM ARCHIEP.
filercOmihoyeri debentjClaitianies in anfibUsbbmini -^
et Arguii ejusdem sacerdotis vilam minime pudicam.
89 Sabaqth :-Beddeul,lionem] hoslibns: tiiis, his
Revereiidissimo doininb et Palri GUILLELMO, Se-
quile oderunt relrfbne{DenU xxxn): jSedet :.nbs noncrtsi
hiinlma porlio Eccle.siseDei, compassioiiis vnbiscum arcliiepiscopo, STEPHANusdeS. Genoyefa
calicem bibiratis e.t nicerorls; in 1igno: viiidi lisec saliilem.
fieri gemerites,: ei,timentPs i"' arido:dcterioracpm- Veslra, Paier, iiileresl, ea quse ad honorem Dei
illi mille aiini et rcligionis augmenlum speciant defendere; et
pleri. Nescio, Pater,an compleii sijn.t aiicloriiale vestra tiirpiludiuis et ignominioe scan-
quibus solvendus erat Salanas ;;ejus satellites ila
solulos yidemus, u.t ligare incipiant servos Dei. At dala de domo Doniini pro viribus amovere. Iude
non deficiet fides Pelri, cujus in ecclesia sedeiis (3), csi quod sanclilati vestrse pro virginibus Chiisti
Sanctum Ciricum Deo servientibus inclusis,
cujus splliciludinem pasceiidi gregem Doinini pt apud
oflicio simul et bcneficio lenuistis. Absil ut qrii preccs^quas possum, secundum charitalem quse
est in Christo, fundo, ut honesialis et pudicitise
.confiripare fralres debuii, quasi adrancillsc voceni
hosleiri Maneriulri non admitlaiis, nec in
iterum negalurus, ad minas tyfanni juvenis infir- ipsarum
rnetur. Absit ut in adversis amitlat conslanliam, i aliqiio credalis ci, qui per dominum Tusculanum
G (5) aposlolicae sedis legatum, propter
qui in prosperis tenuil sequitatem. Consnevit his episcopum intolerabiles
ailrilionibus Ecclesia cresc.ere, cl quanlo magis enormes*et suae iurpiiudinis excessus,
minislri mOrlis infilios vilse"desaeviunl, eo amplius a consonio sanclinionialium remotus est el ejecius.*
fnater Sion filiam Babylonis miseram subjicere di- Creihit nobis sanclilas vestra, credal abbali Satictt
dicit et fugare. Crcscat in dies, obsecro, fortuna Vicioris, credat ffalri R. de Vicena, el aiiis vieinis
yeslra, et ab uberibus consolalionis divinae non so- religiosis viris, qui nec discretionem veslram cir-
lura lacte quo parvuli egent, sed et solidd cibo , cumvenire, riec vpbis falsiiatem asserere volumus
atit debemus. Credite teslimonio noslro, qui ex vi-
pane, qiii cor lioniinis confirmat, longanimilatis et
sumatis cinilale locijie inhonesia conversalione illiussacer-
perseveranlice quotidianum augmenlui». doiis Baal esse possumus cefliOres. Omittat, si pla-
90 EPISTOLA LXIX^
discrelio veslr,a quseslionem de.illo
PETRIS. A/XE6ATIVA:DvR. JDECANUM-RqTHQM..cet, religiosa
Monetut dmqveqtiirsacerdos amonidlibns S. Cirici, recipiendo a vifginibus Chrisii, qui, si receptiis
qudd minus cdsle se-gererel. fuerit, immaculatum gregem Domini lanqiiam hir-
PETRUSdivina dignaiione Tusculanus episcppus, cris fciidus mortaliter 92 inqiiinabil. Quod si
sedis aposlolicse legalus, dileciO;filio R. decaup;ro- Q omnilio supersedere nplueri^is' el ex raaiidato veslro
thoiriagensi, salutem et sincerarii dilectiOnem. ilecesse fuerit abbalissam et sofores ejus inclusas,_
Relalum esl nobis quod quidam Manerius apud catisam cum prsediclo monslro Veneris intrare,
Vilercel. cum sacris virginibus degens, turpi et placeai, obsecro, yobisTia.nc cognitionem coriimit-
Inhonesta conversaliojie sua gregem Domini cpr- tere domino Pvarisiensi episcopo, qui per vicinos
rumpere et maculare intendit^ Et quoniam vitam clericos et lai*cosplenius poierit rei invesligare et
ejusDeoei bom.inibus credimus displicere, abba- quaerere yeriiaieni.'
(2) Persecutionem passusj est Joaiines episcbpus in dicecesi CarnUiensi xv ab urbe Lutelia miiliari-
vPiclaviensispropler Ecclesia? susejiira, quse^acriter bus distat: hujus fundalor exstitit Robertus epi-
-tueri conabatur adversus quosiiain inyasores. Vide Scopus Carnutensis annocirciter 1160 : qusepri-
episL 182 JoaiiriisSajisberierisis» Jibide iiis agitury oratum habuit nomine Villocellum in dioecesi Ko-
asseriturque:in..al|cra ejimMsfieyetiepo infeclum, ihomagensi, ubi aliquot moniales degebanl........
uon lame.ii iiiierempiura. (5)ls erat rPetrusPapiensis, de quo superius ad
''' (3) E^clesia cai;hedra;Us:Picla'viensis,,diyp:Peiro epistolam 45, el adquem alia epistola diricitur. Fit
«licaiaesl. ejus mentio in Necrologio Sanciao Genovefse.
(4) Abbalia monialiiim S/Ciiici, GalliceSainlCyr,.
.301 EPISTOLJl.—PARS II. AN. 1177-1192. 3C2
EPISTOLA LXXI. i salubrius demorenlur. Si priori proposito non prse- •
A
ADROBERTCM PONTINIACENSEMMONACHDM. posuissent uliimuin, nec ego proponerem ut pr-a>
Agital et solvil qumstionem, an liceal noviliis ordi- ferreril. Si slelissent in finibus priofis voti, slafein .'
nis Grandimontensis habitum Cislerciensem su- forsiian el ego, nec ad aliud animarem. Nunc vero
scipere. 94 Q'113meliora et viciniora saltiti qusesierunt et
Diieclo Deo et hominibus ROBERTO Ponliniacensi de Silo in Hierusalem asccndenles, transtulerunt
monacho (6), genere simul et conversaiione illu- tabernacuium suum, quis audeat in eis liberiatem
siri, STEPHANUS de S. Genovefa, consolari pusilla- Spiritus Domini impedire? Nam revera ubi Spirilus
nimes, el unanimes in domo Domini cohortari. Domini, ibi libertas : Spiritum, inquit, nolite ex-
Commendabilem, Roberle, sollicitndinem geris, stinguere. Exslinguuntautem qiiaiiluniin se est, qui
et affectione fraterna novitiorum luorum ut novam ejus operibus contradicunt. Certe Spiritus sanctns
moves quseslionem. Mallem qusesisses ab aiio, qui coiumba est, quia in specie columbse super Domi-
et periiior esset ad disculienduin, et prpmptior ad iium, dum baptizarelur, visus est descendisse. Inler
solvendum. Mihi, faleor, imperilia silentium impe- alias colurobse proprielates, qnas admillit Ecclcsia,
ral, et ab audaci proposito raanum revocat Gran- et myslice reprsesentat, columba meliora grana
dimontcnsium grande nomen (7). Si quseslioni tuse eligii; non spernit bona, quoniam, si meliora non
de consciemia mea respondeam, offendentur; si occurrerent, bonis utique vesceretur; bonis tamen
cos offendero, in communem opinioncm peccavL meliora, melioribus oplima praefert. Iniitantur eam
Horainibus placenl, et servi Chrisli sunl, Roniho- qui ex parte ejus sunlf iEmulamini et vos meliora
mines appellantur. Nam 93 bonilaiis illorum testis cliarisniata. Bealus enim est non tantum qui judi-
est et exclusa cupidilas, et inclusa paupertas. Porro cal inter diem et noclem, sed qui judicat inter om-
ambitio, quse fere omnes impugnalj et plures ex- nem diem. Cislerciensium ordinem,quasi lucernam
pugnat, lam remota est ab eis quam Jonge est ab supra monlem positam quis in Ecciesia Dei maxi-
hominibus qui nunquam se adepturos Cisiercium mum et prsecipuum culmen non dicat allingere?
certi suni. Cumque lerram dederit Deus filiis ho- Evangelium implentes, monaslicam regulam.quam
minnm, ipsi fiiniculum suum et sortem in ccelesti- supererogavil Benediclus^Pater, fidelis Samariiani
bus exlendunt, viros evangelicos exprimunt, nec stabularius, sic observantj ut nec unura ex eo iola
soliicili sunl quid manducent et bibanl^ aut quid prseierire videanlur. Beala pauperlas eorum, quai
induanl, quoniam a Patre suo, qui in cnelis esl, licet eos fame premat el frigore, non lamen aut
pascumur cum volucribus/et cum liliis vesliuntur. (Q mendicare compellit^aut divitibus adulari. Suis
Orationes eoriim nec halantes greges impediunl, aut suorum manibus victum exquirunl etveslilum,
nec mugiemia turbant armenla, nec uhiversos fa- non verili sequi Paulum, qui, cum licite posset de
miiise sirepiius inlerrumpum. Fugerunt ssecuium Evangelio vivere, ac^spiritualia seminans, carnalia
beati, si eos sseculum non sequatur. Et quoniam, meterej/maluit lamen manibus suis operari, ne
radix omnium malorum, cupiditas inler eos aruit, quod bffendiculum daret Evangelio Christi. Hono-
recessit ambitio, iitigandi materia sublala esl, rant Doniiniim de sua, non de aliena substaniia.et
soliiudo claudit,* pauperlas premil; humilitas ligat: de primitiis frugum, non allerius, sed suarum dant
iii cum disciplinam quse est in morum ordinata pauperibus : quanquam rectius non sua, sed om-
correptione, apprehenderint, profecto nec irasce- niam dixcrim, quse universis secunduin gradus
lur eis Domintis, nec pcribunt de yia justa. Vide- ordinalse charilaiis quasi in comraune deserviunt.
rinl ipsi quid inlra domeslicos parieies agant et Nec enim buccellam suam comedunt soli et non
lestimonia secretorum intus operum suorum invi- comedit cum eis 95 pnpillus ex ea; non despi-
cem accusanlium, aul defendentium ei publicent, ciunl pralereuntem el absque operimenlo paupe-
cui omne cor patel el qiiera nulluin latet secretum. renitsed benedicunt eis lalera pauperum et de vel-
Nobis ignofare, quibus non licet inlrare. Credimus D * leribus ovium suarum calefaciunt, et eorum qui-
auiem .quia nec labor eorum sine mercede, nec dem lateribus pannos circumdanl sicul despicabiles
certamen erit sine vicloria, nec exerciiium sine pretio, sic inapplicabiles ornamenlo. Conqueritur
iructu, cum inter aiios consolalionis filios habiluri ipsa natura, quse modico solet esse contenta, quod
sint et ipsi coronam pro cinere, gaudium pro lu- legumenla eorum ei non suificianl in bieme, et ofti-
ctu, pallium laudis pro spiritu mceroris. Qusesisti ciant in sestalc. Oslium eorum viatori palet, nec
de fralribus qui exierunl ab eis et ad Cistercienses foris remanet peregrinus. In sudore vullus sui ve-
iransitum fecerunl, ulrnm obligalione voii, quod scuninr pane suo, nec eos lascivire aut rixari fa-
prius fecerani, revcrti debeant ad eos an Ponliniaci ciiini oiiuni el alienus cibus. Tanta in ciboparci-- -
(6) Potitiniacum , Gallice Pontigriy, insignis est dicecesi Lemovicensi a Slephano dicto de Miirelb??
abbatia ordinis Cislerciencis, fundaia in dicecesi Horum vitse sanctiiaiem diserie auclor hic exiollit, -
Anlissiodorensi amio 1114 a Theobaldo magno et fusius ipsa describitur a Jacobo de Viiriaco.cap.
Carapaniseooraiie, in quapost moriem sepullu.sesl. 19 Risloria} occidenialis : Est altera, inquit, retigio
Celebris fuit B. Thoms Canluariensisexsulis hospi- seu regularis inslilulio , qum de Grandimonte nomi-
tio, el S. Edinundi reliquiis. . natnr, quorum capttt et originale mqnaslerium in
•'
'
(7) Ordo Graudimontensium inslilutus fiiit in partibv.sAquitanice, etc,
PATROL. CCXI. 12
363 STEPHANl TORNACENSIS EPISCOPI 564
monia, ut duobus tanlum pulmeriiis uiantur, quse A quid de liostia sua Dominus faclurus sit, cum silen-
smt agef-vex leguminibus, aut ex oleribus borius tio paiieliief exspecla. Quid tibi cum rumoribus,
pffcri. Ipsi pisce lanto rarius utunlur, qtianto fre- quiyauide negotiis principum, aut de promotioni-
queiilius apud eos audiri solet quam videri. Ter- bus clericorum, aul 97<Ie vanis opinionibus vulgi
ram disrumpunt volunlarii, et violeiili diripiunt dicunlur? Quid libi cum otiosis verbis, de quibus
coelum. Si nuineres qrioi ab eis beneficia profluant rationeni reddituri suni hoinines in die judiciiTEt
iri populum, plura conferuni universiiali quam tisecsi in aJIquibus claustfis frequentantur, tu vi-
universilas ipsis* Parya sunt hsec; et quse terrenos deris. Viri illi evangelici el angelici, nori sunt filii
yel alliciaril vel occupenl appeiitus."'Tn eis nec rioctis nec lenebrarum, quoniam sic Iucet lux eorum
feciindilali Lise Racliel inviiiet, nec Rachel pul- Corara hominibns, rit videnles opera eomm, glori-
1cliriludinerti Lia ficeni Patrem siium qui iri ccelis est. Spectaculum
minuitj sed muiiit. Non niunnurat
MarthaadevsiienliovMaiise, el mirum dictu! Maria suntet angelis et hominibus, ut ex eoruin manifesia
sedens ad pbdbs Doiriioi Maftham sojam ininislrare conyersaliorie et aiigeli congratulationis gaudium et
nori reliriqiiit. Iiiler eos juge gaudiuhij commuhis Tibmines sumani jmilafionis exeiiipliiin. Iii iJlo sancto
exsultaiib, ubi nihil exlra disciplinara, niiiil Con- collegio de fermertlo Pharisseorum vel simulatio vei
tra, Mifantiir homines, dclecianliir liis angeli, B dissimulaiio ijiliil periitus intermiscet. Nec enim aut
fugiunt parles adversoe, quoniam sancia illa con- simulare quse non siini, aut qtise sunt dissimuiare
gregatio lerribilis est ut castrOrum acies ordinaia. voliint, scientes quod simulatores ei callidi provo-
illicnecbobus prsefertur aralrum, nec a capiie deor- caiit ifam Dei. Intral qiiilibei quaslibet eorum ofli-
sum pcndet dominus, nec idiola docet clericum, nec ciiias el slnguloruinofficia ceiiis distincia finibus
laicns imperat sacerdoii. Ibi majores minoribus, alirectare inaiiibus, oculis curiosis inspicere, aesti-
prudentiores prsesunt indoclis, qui et vitse sanciitate niare aniino, lingua dijudicare poiesl. Nec enim
prsceniiiieny..;et inielligeniia Scriplurarum. ln arca declinant liumanrim jinliciuin, qui solum limenl di-
illanon esi virga sirte Moysis labulis leslamenli; vinuln! Veriias angulos nou habet, sed angnii sor-
quja, qui pOtestatem habet corripiendi, habet et des liaberit, Meroento, quisquis es, qui juguin Do-;v
scienliani corrigendi. 96 Divina oificia cum tanta liiini prOposuisli poftare ab adolesceniia tua, quid
solemnilate et devolione celcbrant, ut in eorum aliquandp, de quibusdam quos noveras, lu et so-
cbncentu vbces angelorum sonareputes; psalmis et cius iuus sefipsistis et dixisiis.': i Si quis quod
hymniset canticis spirilualibus ad hiudes Dei invi- sedificayerit, destfuere intendii,.prsevai-icaiorcm se
tanl homines el angelbs imitaiitur. Laicprum fabu- _ cOrisliluil. > Esto siniiTis iiegolialori quscreiili bonas
lis iineresse non deleclantuf, etlarilo reraOiiussunl niargariias. Bonani invenisti raargariiam, cni simi-
ab eis, qiianlo Cliristo devotus famulaniur. Exlra Jem non Iiabeiit vel regum diadeinaia, vel monilia
oratorium aul operi manuum dant operam, ut sem- regiiiarum, Vendidisll oinnia qiise habueras et
per eos diabolus iriveniat occupatos; aut legendo • ernisii, eam ;vq(ioniam primo parenles, patriara,
coiicipiunt;,aut sanciis meditationibus ccclos pene- redditus ecclesiasiicos, divitias et delicias, lubricos
trant, ut in paradiso audianl illa arcana verba quoe adolesceiiiiae moius, voluptplem pariler et YOJUII-
non licet homini loqui. Regressi asuperis tanlam tatem reliquisti carualem.* S^ecundoab iis quse pro-
ori suo ponunt cuslodiam, lanlum ostium labiis posueras, ad meliora transilum faciens, consum -
snis, ut cultum justilise silenliurii, ne aniculatis iiiatus in brevi explebis lempora multa. Vide, ne
quidera vocibuSjiinierrumpant. Non bini aut terni niargarilam, quani tanti emisii,.porcis coneulcan-
seorsuin per angulos clausifi fabuiis vacant, qui nec dam exppnas. 93 Nemo initiens manum suam ad
inter se seria serere periniliuiitur,' tenent memo- aratrum et aspiciens relro, aplus eril regno Dei.
riler, quoniam in multiloquio non effugient pecca- Nunquid, inquies, Iioc est retro aspicere, si ad bo-
ium el quasi nalurse belluni indicentes, modicum num quod pfoposueram, el propier quod aliud for-
illud meinbrum, quod magna exaltat, nbn niodica rj sitan majus boinini iiiieriin omiseram, reditum fa-
tliscipiina coercent. Allende, quisquis es bonse in- ciam ? 'vJSpiimitii credere, sed sancio Patri Grego-
dolis adoiesceiis, qui cutn lsaac in liolOcaUsiumDo- rip credb; non le fallet ille docior egregius, qui,
miiio super uiiuin moiuiuin offerri desideras, quia sicut; fallere; ripluil, falii n.oii potuit. t Quisquis,
tani sanclo ei ccelis proximo nionle isio> monlem inqiiil, bpilUmriiajus sribire proposuil, bonum mi-
non viiivenies graridiorem. Vefe mbris iste, mons niisillicitiim silii fecil. NemOeniminillens manum
coagulalus,inoiis pinguis : coaguialus, per uiiioriem siiaui ad arairtini, etc. Qui enim forliori siudio in-
spirltdd in yinculo pacis; pitiguis, per infusionem lendit, rectius respicere convincilur, si reliclis bo-
gratiae ccelestis. Quis grandis iiions gramlior isto nis artiplioribus ad miniraa retorquelur. >Hsec iile
Sribrile? Nubes peiielrat, cceios atliiigit, ]pnge iiife- suecessor Peiri, coluinna Ecclesise, instruraenimn
rius moiites alios .et colles relinquit, de rore coeli Spiriius sancii. Et lu dubiias, ubi lantus vigilator
desuper et de pinguedine terrse plenani accipit be- nionel, consulit, docet?Audi quid etiain dicat idem
nediclionem. Hic enim a disciplinis regularibus Patef sancius super Ezechjelera : < Suut lioniiulli
colligalus, imposilis iibi iignis Domiiiicse crucis, qui boiia quae noverunl, operanlur, alque hsec ope-
sancii feiyoris-ac chariialis afdentisigne succenso, ranies, irteliora deliberani; sed retractantes, me-
SfiK EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-1192. 3b6
liora quse deliberavcranl iramulant. Et quidem bona A prseesi cui subessedebueras si habilus imrauleiur,
aguiil quae cceperaiil, sed a melioribus quse deli- el insiiluliones aliara forinam receperiiit; si prio-
bcraverani succumbunt. Ili nirairum anie huraana res non observaveris, "eris reus voli quod feceras.
judicia slare videnlur in opere, sed antc oninipo- Vides quoniam ha.« omnia accessoria sunt, ei com-
lenlis Dei oculos ceciderunt in deliberaiione. Si rautaiionera recipere possunl; soia voli subsiaiilia,
adhuc dubiias, adhuc tiines; argue te, et slatue scilicet anima,commulaiionemnon recipil: hic uon
contra facieni luam. Manifesla sunt hsec, et minus habet locum dispensalio , quia non inveriitur re-
cxposilore indigent, quam exseculore. i Coepisti compensalio. Eleeinosyna, jejunium, vigilise, pere-
cuin pennatis animalibus volare subliraius, et grinatio, magna bona suni inter filios hominum.
anie faciem luain aiubiilare, noli reverti, noli aspi- Si quis liorum aliqnid voverit, commendabile , sed
cere retro. Hla eiiim isancla animalia non reveiie- commutabile volum fecit: pro jejunio eleemosy-
bantur cum inccderent, sed unumquodque eorum nam, pro peregrinalione conversionem, pro vigiliis
ante facicm suam gradiebatur. Et cerle oculaia jejuniuui aut lectionem solvere tibi licel. Ununi
erant ante el retro; sed relro, ul quse iransieranl duntaxat attende, ul si majus voveris , niinus non
despicereul; anle, ul ad ca quse noiidum altigcraut solvas; si raiiius pro majori commutaveris , acce-
pervenirent. Similis erai eis pennalis qui, sequeut R B ptum eril acceptori.Prcphela dicil: Maledictus qui
ipsa, itsque ad lertium ccelum volaverat, Paulus. habel ingrege suo masculum , et volum faciens im-
Unde ioquit : Qum relro sunt oblitus, in ea qum molat Domiuo debilem (Malach. i). Quid, si debilera
sianl anle extendens, sequor ad palmcimsupernm vo- voveril, el fortiorem offerat? Audacier dico quia,
cationis (Philip. ui). 99 Ecce oculaluin habesPau- qui posl volum laliter immolat, nec transgressor
lum ante el retro; sed ante ut proficiat, relro ne esi, nec dolosus; el ideo nec malediclus. Vovisti
dcficiat. Poeia geuiilein inslriiens vialorem, ail : prius hostiain , non dico debilem , sed iprtiori mi-
Nec qtiol transieris, sed quot tibi, qumre, supersint nus foiieiii. Ecce nunc pro mediocri quam voveras,
Millia. maximara et fortissimam immolasli. Ovem vovisli,
Ergo in anteriora exlenlus sequere ad palmam su- reddidisti bovem; securus eslo quia liberatus es.
pernae vocaliouis : Instruet te Dominusin via hacqua Benedicta adolescenlia tua a Domiuo, quse maiiuni
suani misil ad forlia , quat sic accinxit fortitudine
gradieris (Psal. xxxi), et profeclo firmabit super le
oculos suos (ibid.).\ Sed voium , inquics, feci; vo- luinbos luos, et roboravit brachium tuum. Lsefafe,
liim vovi Deo Jacob. Nuoquid non compellor red- juvenis, in adolescenlia lua; beatus, quoniam ab
dere vola mea, quse dislinxerunt labia mea? El hoc, „( ea jugum Domini poiiare ccepisii, sedens amodoso-
prsecipue me lerret, quia terribili, el qui auferi spi- litarius, et lacens, et levans te super te. Hsec com-
rilum principum volum vovi; si non reddideroquod [ niutatio voli, coramulatio est dexterse Excelsi. Certa
vovi, limeo ne ille qui auferl spiriium principum ,; fqui pcenileniialem canonem didiceruni, frequenles
auferat el spiriium meum. Sed quid vovisti ? aul''f>'I volorum comriiutaliones circa poenitenles suos fieri
animam luam vovisii, aut aiiud. Si aliutl, commu- permiitunt. Novi ego sacerdolem, qui cum a qua-
taiionem recipit votum luum; si argentum, si au- dam 101 rtobili muliere secundum sseculum coi:-
rum , si vcstem , si quodlibul vovisti siraile, com- sulefetur, quia volum fecisset, quod solvere nou
muiare maxiine potes, si vel melius.vel majtis; poterat, quitl ei faclu opus esset, et si quo modo id
solvas quod vovisti. Sola anima, si eam voveris , coramuiare posset, coiniiiutalioiiem idoneani per-
£ommulationem non recipit: Qnam enim commuta- misisse. Yoverai eiiim mulierilla, nescioan propier
tionem dabil honw pro aninia sua?(Mallh. xvi.)\ doiorem dentiuni, aut ob aliam causam, sesc dein-
Responde, si potes, et cum poiueris, dicas: nullam. ccps in ecclesia sputum non emissurara. < Non
Animam, inquis, nicam vovi, sed in loco certo, subj possum, inquil, observare qttse vovi. Vade, inquii,
inagisiro cerlo, sub forma vivendi ceriis insliiutio- et spue in Ecclesia quando libi necesse esi, sed in ea
nibus ordinata, siabililalein loci, obedientiam prse-. D de cseiero ne loquaris. Nam spuere quidem non est
lali, communionera vivendi propier salutem animsee pcccalum, sed in mulliloquio non deest peccaium.
ineae vovi; commutare non licet. Attende, pucrr (Prov. x). i Sana voii commulatio , quae voventem
limoraie, et noli limere ubi 11011 esiiimor. Voturat liberavit, Deuni placabilem reddidit. Sed quid,in-
quod commuiaiioneni non recipil, quasi subsian- quis , fiiciam de obedienlia quam prwlalo promisi ?
iiiile esl et principale vovere animam stiain Deo. Si prajdicla non sufliciunl, accipe et hoc. Paro-
Csetera, sicul esl locus, pra?i3tus, habitus, formaa chiales presbyieri obedienliam quam proiiiittunt,
vivcndi, lanquam accessoria sunt, sed ab homiui- debent cpiscopis suis , et sacramenlaliter alligali
bus vovenlibus apponunlur, non quia sine his sai- suni Ecclesiisquas regunt, tanquam uxoribus pro-
vari non possit anima quse vovetur, sed quia perr priis. Lcge autem coramuni canonum, sine licentia
hoc expeditior lit ad saluiem via. Quid si Iocus de- ',- episcoporum suorum , quibus obedientes esse de-
struatur, siabhis qui inhabiiant vel penitus desera- »- benl, nec ipsi recedere, nec alii recipere eos de-
tur, vellransferatur» 100 Nunquid non alibi sal-I- benl; lege aiitem privala, quse instinctu Spiritus
vari poles? Si praelaius inoriatur, si recedal, si si sancli in corde sciibilur, si ad uionasterium velca-
nolil praecsse, quid faclurus es? Peribis , quia. non
n nomcaiu regularcm liansieriut, tales etiam cor.tra-
*67 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI S68
dicentibus episcopis recipi pqssunt. Ait enim Ur- jA Mandumus el universaliier inlerdieimus, ne qhis ca-
banus papa : Si quis inEcclesia sua subepiscopopo- nonicus regulariter professus, nisi, quod absil! pu-
pu(um reiinet, si afflalus Spiritu sancio:, in aliquo blice lapstts fuerit, mqnachus efficiatur. Quod si de-
tnqnasterio vetregulari canonica salvare sevotuerit, creto noslro contraire prmsumens agere tenlaverit,
episcepo stto conlradicente, eailiber attctoriiale no- ad ordinem canonicum prmcipimus ul redeat, et
'"'•- stra. Justo enimtionest lexposiia. Sedvbi Spiriius deinceps monachalem cucullam deferat, eiuliimus
Domini, ibi liberlas; et si Spiritu ducimini, non eslis in choro. sedeal. Ilem : Statuimus ne professionis
sub lege (11 Cor. m). Ecce qtioniam nec obedien- canonicm quispiam , poslquam 103 Dei vice super
Ca episcopo promissa , neqne Ecclesia commissa caput sibi hominem imposuit , alicujtis tevitalis in-
presbylero, ad frugem melioris vitse transire voien- slinclu,veidistriclioris religionis obtentu, ex eodctn
:,' tem polerunt impcdire. Forte objicies, el dices claustro audeal sine Patris toiius congregulionis per-
'')'. de clcricisetpresbyieris ssecularilervivcislibus isla missione recedere. Discedentes vero nullus abbatum
dici; de religiosis au!.em et in communi viveniibus vet episcoporum el nullus nionqchorum sine communi
secus esse, Cerlc sacra; virgines in, nronasterio litterarum caulione suscipiat. Ad hsec, impelrata
* i vv'102 degenles religiosae sunt, de his tamen in venia, salva reverenlia majorum etgratia, respon-
\$yconcilio Tribnrieusi (8) sic slalutnm est -.Virgines deinus : Quid cauonicis regularibus et Grandnnon-
sacrm sipro lucro animm sum , et propler districlio- lensibus ereinilis ? lpsi certe nec canonici appel-
rem vilam ad aliud monaslerium pergere disposue- ianliir, nec canoiiici volunl appellari; et quomodo
rint,et ibidem eomnianeredecreverint, synodus con- cum eis paiiicipabunl re, qtiibns participari dedi-'
cedil;. si verd fucjq discipiinm tiliud gucesierint,, ad giiantur et nomine? Nec eos canonicos esse credi-
iocnm redire cogentur. Ecce in firie capiluli causa derim , qnorum et plures numero , et prselatione
exprimilur: Quia qui demonasterio admonaslerium majores , non clerici, sed laici; non litieiati, sed
trqnsierit, redire cogendus esl, fuga scilicet disci- sine litteris exislunt, nisi forie quis dicat clericos
plinae. Tu videiis utrinii pro lucro animse tuse, et eorum esse canonicos, laicos auiem eremiias.Quod
proplcr disiriciiorem vitam transiium islum feceris, si ila est, invenimus ordinein atit cum Jano bicipi-
an fuga disciplinsc; sed , teste consciehtia lua, fu- tem, aut cum Cenlauro biformem. Si ab eis quse-
gisti disciplinam , ul apprehenderes disciplinam. sieris cujus ordinis sunt, respondent : Peccatores
Et quoniam pro lucro animse tuse, et propter di- sumus; si ah aliis, Bonoshomiiies esse dicunl. Nam
Blfitiiorem viiam saltumccclo proxiinuni fecisli, age etin provincia illa unde originem habent, ubi est
quod agis , operafe quotl operaris. Quod aulein de C caput el sedes eoruro, cellulse ipsorum boiihominai
virginibus sacris dictum est, consequenier et de appellanlur. Sed et canonicos regnlares noslri
jiionachis intelligendum esse asserit magnus ille lempoiis sub Regula beati Augustini Christo de-
canonum inlefpres Gratianus. Sed aliter dices de servire scimtis , et sub ea in domo Dornini unius
"-'"' canonicis regularibus observari/.Nam et Edueiise inoris habitare. Ipsi aulem non Augiislinurti, sed
,4y ,.. coricilium (9), et idem Urbanus papa (10), ctijus quemdara, ul dicuni;, bonum hominem Siephanum
S.l'1 snpra mentio facla est, id affirmafe yideinur. Sic de Murelo magislrum suum prolilenliir, Libelltis
i. \ cnim in concilio Eduensi legilur : Nullus abbas , eliam qui eorum constiiulionescantinel, nonReguIa
vel monachus canonicos regulares a proposilo pro- appellatur ab eis, sed Vita. ludc esl qnod, sicul a
fessionis canomcm revocare , atque ad monasiicum Regula quam observanl canonici nosiri, dicumur
habilum suscipere audeal,ul monachi fianl, quandiu regulares; sic eliam ipsi necesse est a vila qnam
ordinis sui Ecclesiam invenire queaiil, in qua cano- profilenlur, dicantur cJerici scn laici viiales. Ur-
nica vivendo Deo servire , et animam suam salvare banus papa de regulariler professis , id est de his
possint. Quodsi temerdrio ausuid qgere tenlaverint, qui subRegula B. Augusiini mililanl Deo, sic ail :•
anathematis vinculoobligeuiur. Idemlirbanus papa: "i Nam et abbali Sancti Rulfi (11), qui procul dubio
' '
(8) Cclebratum fuit hoc coftcilinm Triburise in in Vita S. Hngonis Cluniacensis hsec seribil : Dux
Gerniania ad Mogunliam an. 895 sub Formoso papa, Burgundim Boberlus Aganonem Mduoruin episco-
in quo aciuni est de ecclesiastica disciplina refor- pnm viva infestatione gravabat, eapropter Gaufridus
manda. Cam autem 26 haec habenlur : Si quis mo- Lugdunensis, Hugo Bisuntinensis , Aycardtts Cabil-
nachus pro litcro animm sute vel animarum a suo Ionensis, et Drogo Matisconensis Mducim convene-
monaslerio exire , etin aliud proposuerit inlrare , runl, etc. Exislimo aiitem IIUHC- canoiiem a secun-
consenitentibus episcopo , qbbate el fratribus , con- do polius manasse quam a priino,- cujus aevo non-
sentimus el cohcordamus , quia id fecisse niullos diim menlio canonise fcgtilaris habebatur. lnjuria
sanclos legimus. Si vero fuga regularis disciplinm lanien lemporum deperdila fuerunt acta et canones
elapsus propoSitum sanciilatis calcaveril, omnitnodis ejiisdem secnndi concilii ^Eduensis , cujus lanlura
coercendtis. Hic adverle in lexiu concilii noiniiiali ineminit prscfalus Ilugo.
monachos, in episioja auiem ista nioniales. (10) Scilicet Urbanus II, cujus canones hic ciiaii
(9) Duo cOucilia habila olim in «fbe JSdua seu referunttir apud Gratianuin in decreio, paii. 11,
Aiiguslodunensi iu Burgnndia leginius; primum qusest. 35, causa 19.
scilicet sub Adeodaio siimiuo poiiiifice anno 670, (11) Monaslerium S. Rufi fundatum fuit primo
saiicto Leodegario ejusdem nrbis.prsesule; altefuni juxia Avenioiieiii circa annuni 1000 per quatuor
vero congregaium aniio 1055, Aganone liujus civi- canoiiicos regulares ecclesise caihedralis ejusdem
talis cathedram lenente , de quo Ilugo monachus miiis, qui, cseleris vilam coininunera el regularem
569 EPISTOLJE. - PARS II. AN. 1177-1192. 570
Regulam beali Auguslini sequunlur, 104 et ca- A / mul in iinura dives el pauper. Hoc solemne thea-
nonicis regularibus el consiinilibus privilegiumhoc irum forsitan erigit libi cogilaiio lua ; et qnoties
indulget.i Credimus quia necdum Iradila erat a do- hsec recogiias, reliquise cogiiaiionis luse diera fe-
mino Siephano de Mnreto Regula istorum; aul.si tra- sium agttnl libi. Delicatse libi sunt et lenerse juve-
diia erai.sanciavRomanseEcclesise incogniiaerat.Et nilesmanus, ei laborem refugiunl; vigitiaj proli-
quomodo poterat summus ponlifex privilegium dare xiores, el noclurna synaxis in liicem usque producia
his qui necdum eranl, vel in noliliam suam non- malutinum soporem non adrailtunt. Rusticanus ci-
dum veneranl ? Qiiaiiquam ipsi canonici rcgulares bus el sale lantura condilus nobile adolescentis
si hodie ad celsiiudinem Cisierciensis ordinis as- palatum offendunl , et ad singulas Oblaliones nau-
cendere vellenl, decretis illis Urbani papoe non seam movent. Regulare silenlium prurienlem inci-
possenl forsilan revocari. Certe ego indignus ca- lat linguara, el ad quemlibet sonum palulas aures
nonicis regularibus prsesum,elcum a dominopapa, inquieiat avidilas audiendi. Obsecro, fili, perme-
non miiltutn temporis transiil, privilegium quserc- dicinam vulnerum noslrorum pendentem in cruce
rem, ul canonicos noslros nobis inviiis nullus reii- Jesum Chrislum, 'non te moveanl ista , non te inr-
nere auderel, addidii in privilegio, ubi causa di- benl; vana sunt hoec, el quse priino qiiidem assultu
slrictioris vitm ad arclioremordinemtransieriht.Ecee currenlem irapediuiit, sed ad solum crucis signacu-
ne longe exempla pelantur, videtur quia privile- lum el invocaiionem Domini Jesu cititis evanescunu
gium Urbani reslringitur privilegio Alexandri.Vere Et qtioniam major, ut audivi, confliclus est libicon-
si aliquis nosirorum ad Cistercienses iransire vel- tra voli memoriam , quasi fidem primam irriiam
lel, anie transitum dissuaderem, posl transitum feccris, constanter responde : Non veni votum sol-
non revocarem. Nollem Spirilui sanclo resistere , vere, sed adimptere (Matth. v). Coegil me, Robeiie
nollem Spirilum exslinguere, nollem libeiiatem charissime, lalum Domini mandalum , longam ia-
Spirilus impedire. Quidpeccali bellator fortis? Si tamque formare epistolam; elcura tihi scribere In—
non ul inplano pugnares, collem ascendisii ulho- ccepissem , raptus noviliorum tuorum charitale et
stem meliusferires. Non transfuga dicendus es, miles limoj-e redilus ipsorum , stylum verii, aesiimans, si
Cbrisii, quia ad hosles non fugtsli; nec deseiior eos direclo vel arguerem vel monerem, fidele 10G
mililise , quoniam a signis non recessisli. Possunt propositum meum in eis facilius oblinerem. Graiius
hsec tibi sufflcere, uec est unde propter volum enim mclit agricola, quod nianu propria serit.quara
dubitare debeas aut timere. Sed adhuc obmurmu- quod aliena. Interim lu, charissime, circa novitios
rat cogilatio lua dicens : Reverlar in domum meam Q ( luos soiliciiuE eslo; perleet peralios doclores ex-
unde exivi (Matth. xn) : proposui enim el dixi : borlare; moiie, argue, increpa, obsecra, quoniam
timc requies mea in swculum smculi : hic habilabo planlse de loco ad iocum Iranslatse faciltime are-
quoniam elegi eam (Psal. cxxxi). Timeo, fraier.quia scunt, nisi sxpius irrigentur. Deus aulem meus im-
ne, sicut serpens depepiiEvam astuiia sua, itacor- pleat omne desiderium meum tuumque, secundum.
riimpantur sensiis tui", el excidant a simpliciiaie , divilias glorise suse, in Chrislo Jesu Domino nostro.
quae esl in Cbrislo Jesu. Transfigurat se nonnun- Amen.
quam Saianas in angelum lucis, ct vesicam pro la- 107 EPISTOLA LXXH.
lerna (12) simplicioribus vendit. Blanditur libi me- ''
iD I'ETRJJMA. S. LEGATUM.
moria pravse quieiis, 105 loquendiiicentia locis
el horis iudulta, somnus prolixior, veslis mollior, Agii de iisdem <dvviliisGrandimonlensibus.
cibus delicaiior. Adolescentiam iuara revocare Benevolo et benefico domino suo et Patri PETRQ
conleiiduni plura ibi fercula , pocula plura , quse Tusculano episcopo, aposlolicse sedis legato, salu-
noiinunquani cilra esuriem silimque capiun- lem cl cuiri omni;"devotioneplenam obedieniiam.
lur, el ultra. lbi fomenta pellium rigoreni frigoris Risura movet iniueniibus, si accesserit ovis ad ca-
expeilunt, Jini aut canabis occulla blandilies lanam D ' pram (15), ut ex ea sibi lanara assumat. Iia, Pater,
lemperal superjeclara, ibi saltilationcs principum, accidil. Placuilv»bis aliquid a me pelere quo ple-
visitaliones regiim , cccursus populorum , dona nius aburidalis; feci quod polui, ne s| ,;xi»liilfecis-
omniura. Ibi dicitur aquiloni : Da ; et austro : Noli sem, ipdevotus exislerem et ingratus.^Misi vobis
prohibere : eis coiiferuni, afferunt, offerunt, infe- epistolain novitis 108 Pominiacensibus nuper-
runt omnes, quique lerrigense et filii bomimim si- scriptam. Qusesierat vobis frater Roberlus de Ga-
abjicere volenlihiis , non consenlientes , peliernnt diruta' fuisset, canonici S. Rufi alio migranles, ad-
sibi donari capellam juxta Avenionem divo Rufo urbem Valeniiam conliigeruiit, ubi novum niona^
sacram , ut ibi pairias ieges et regularia inslituta steriiim exstruxere sub prislino noniine S. htifi.
:>>ervarent. 0_ui quidem viriutis suse odore plu- (l^) Tiiium ac vulgare proverbiura quod non-
riraos ad se allicieutes , brevi in lantum excreve- duni obsolevit.
runt, ut in vicinas provincias ad ordinein canoni- (13) Tritumetvulgare fuitapud illius seyi scri- et
ciim insiaurartdum propagandumque colonias emi- ploces hoc adagium, quo s.ignificarenl divitera
serini. Unde origo et capul congregatioiiis claris- locupleiem ab egenli aliqujd muiuo petere. Sic D.
simae hsec abbaiiaeffecta est. Sed, cuni posiea Albi- Beinard. in quadam cpist. quse est 8,7 ad Ogeruui,
gensium hsereticorura Jurore et impieiate furiuilus aitj: Lanam quwrit ovis a capra.
'71 StFPHANI TORNACENSISEPISCOPI 57?
lardon (14), me pfsesenle, qiiid novitiis Hlis facien- jA num episCopum:(18) per montes et valles, per va-
drtrii eral, qiii iimore prioris yoii ienlabantur ad stas solitndines,;per. praBdoniim rabiem^el morlis •
rcdiluin. Mihi liiiic iiijunxisii safcinam resppivderidi. - iraaginem, per iticendia villariihv». ei ruiiias doino-
Metnores beneficiorum yestrorrim quotidianas pro ruiri, ubi riibil tulum, nihil quietiim, nihil quod non
vobis Deo preciim.hosiias iinmolamus. Angelus Do- minetur salntiy.et nOn irtsidietuf vilac anter hsec
niiiii bonus coiniietur iter vestrum. supplicare supplicp cumv diieciis fralribns nostris
Deo el bealse Virgifli, ui si Ecclesise suse tililis fu-
EPISTOLA LXXlll.
lurus sum, incolumem me feducau Ulifa Tolosam
. ADRAIMUNDUM PRIOREM S. GENOVEFJE. prope Hispanos liominem illum (19) inveniam 109
Narrat varia pericula qum subiit. sicut dicurtt, :Si quid. inler vos circa exleriora ne-
Cliarissimo snoRAiMUNDopriOfi S.Genovefse (13), golia naiuro fiieril qusesiionis, pToposilurii ad B.
S TEiiHANiis abbas, salutem. olim prsepOsiium .referte, ctii dominus Robenus (20)
Leviorem ei minus formidabilem facil suscepium ex parte tlolmifii regis injunxil, ut quidquid hi.ne-
iaborem limor pericttli gravioris :*et laracn inde ti- goliis veslfis posltilaveriiis, ope et opera ejus fiat
in ere debeo, cum et peregrinaiio sitlonga, et peri- vobis. Quare advdominum legalum vado, nescitis;
culis fluminum, perichlis lalrpiium, periculis ex.!B alia causa est qtiam ea qiiam martdaveram vobis :
Colerellis (16), Basculis, Arragonibus (17), via su- de illa lanicn omnino silcte, nc aliquis in eonlra-
specla, raagis sit iethalis quani laila. Seqnor Alba- rium iiiterpreleHir.
(\i) Ex nobili faniilia doniinoriim de Gnlardon >n Albigensitim hisloria , qiiod ciira sandalia tnore
ogro Caniulensi, quoriirii casielli fuinae adlmc spe- apostoloruni pprtafeiit, solitos dicefe, queinlibci
cianlur eminus. ipsorum iii necessilale, dummodo iiabercni saixla-
(15) Prioris officio fiinctus esl Raymiindus in nio- lia, absqiie ordiiiibus ab episcopo suscepiis, posso
riaslerio S. Genovefse, dum iJliiil rcgobal Stcphanus ; coiificeie corpus Chfisii. 'Mulia cjiisinodi jpsoririn
ahhas. Inde vefo translatiis esl a<| monasierium ,.' commeiila narral Giialiefiis in sua Clirouoiogia.
Sancii Joannis Suessionensis, ut diceinns jrtferius. Dainnali sunt in colicilio "Laleraneiisi m, cap. 27,
iu eoqtie abbatis digniiaie potilus est. Ad euradeini his vcrbis : Quia in Ghscohia Albei/esis el purtilnis
scribit epist. 104 et 115. Tolosanis el aliis locis, ita llwrelicortan, quos- niii
(16) Divus Anloninus, lOm II, fit 17, f. 17, do Caiharos, alii Pairiiios, qlii Pnbiiconos, alii aliis tio-
his ait : Anno 1185, in prdrhtciq Bilnricensi sertem minibus vocant; vtilitil clamnala perversitas, ttl-jam
milliq CotereHorum cl amptius inlerfecti sunl ab il- non-in otciiito, sicul aliqui, neqitiliam siiav. cxer-
lins lerrm ineoiis, in tinum conira inimicqs Dei con- ' ceanl, sed suuin errorein pubtice inaiiifeslenl, el ad
. fcetieratis. Isli enim terram rei/is vasiando prwdcis smtm consensum simpiices alirah nl et infirmos :
diicebqnt, horiiincs capios secnm vilisshne-trahebanl. 'C eos el defensores eortitn et rccep.ores cinalhcnmii de-
sricerdotes aittem el viros religiosos capl.os-secuin clu- cernimussubjacere.Pqst patica sulijmigiI: DeBrabuii
cenles, el in ipsis tormenlis irrisdrie.dicenies : < Gan- tionibus el AragdnensibKS, Navarriis, Bascolis, Co-
tores, caniaie, canlaie, » confesliin ipsis alapas dq- tereltis. e.l Triiiverdiiits, qni latitcim in Clnislianos
bant, et grossis virgis e.os canlcbarii, ex qvibus qui: iiiimnnitaiem exerrenl, xil nec ecclesiis rtec monaste-
dum sic flagellali, bcatcis anhtias Deo reddideruni- .."..'riii deferdiii, eic; Voeaii siiiit auietii ejusmotli lioe-
qlii longa carceris Ctislodia seminiortui, clatq prtii rciici Afagoiies, Navafiii, Biiscuii, Albigenses,
redemplione pecunia aii propria reclierunt. Dcntqne, qupd cx Aragoiiia, Navarra, Vascpuia ct lerrilorio
peccutis fiominum exigeniilnis, iidcm Coterelli eccle-; Albigensi prodieiint.;
sias spoliabgnti ct cbrpns Dotnini dcvcisis nureis ett (18) Episcopiis ille cardinalis Albanus fuit Gal-
argetiteis, in qitibus <pro iiecessitate infirmqrurn re- lerif.sdecessor; lipiirici abbaiis Claraevallensis : qui
servqVantiir , extrahentes, ct proh dtilqr ! ih^ierrapi [' quidein, cuui adhsefescs, qiiae pef: Toibsauas par-
riliier'irojicieiiles,pcdib)tsc i tps grassabantur^ profligandaS, una cmn Stephano
secuni. irreperenler pnrt.ab'anl, etmcilleis 'et iapidibtisi abbaie S; Geiioyefse et aliis veiiisspt, a Rogeio de
conffingenles idiiiraltefianiy-de-.cor.porfclibus tiero cor,- Bediers coraite S, laSgidiij."eofum fautore, capius,
rnbipa' eor>tm pepla capitibus suis componebant,, irt earcerem ifusus bst. De his hsec scripsit Pcirus
Guillelniiis veio Armoriciis De gcsiis Plillippi An- S. ChrysogPnipfesbylcr; cai-dinaljs legatns, in cpi-
giisti, anno 1183, ait : Eodem ahito inicrfecti sunir siola apiid Rbgeriuiii. HoVeden alinoll88: 6iim
in pago Biiuriceitsi Colerciii, qtti vulgo dicurilur Bu- ilaque prmdicti Bqymundiis el Bernardus alque alii
piariijuno solodie septem millia, qui invaserani finest D venerabili frqtri nosiro Beginaldo Batllioriiensi epi-
regni, hemitii parcentes^ aut propler mlalem autt scopo el nobilibiis viris,vicecomifi deTnrena eiRay-
propier sexum, vel' religiqqem, aiit propter sacrumi tnnntlq <de Cqstrq-Novo, qtii de consilio noslro in
locum, quin otnnes oeciderent, aul diversis tcrmentiss lerram Rogeri devBediers jiro liberjilidne veiterabilis
nd refiindehdiim eismpceuriiam pro redeipplione suat fratris noslri Aibanehsis episcopi venerant, occurris-
compellereiU: qtio atidito, arege riiisso exerciin, ini sent, i!te. v ;j
ctdjittorivm ad domiiinm iliiiis provincim, omnes ai (19) Rogeiiurti coiniienri S. jEgiilii, qiiem qusere-
summo usque ad miiiimum trucidati sunt. Eirores5 balGaliefiJS cuiri shis seqiiacibus; ul ipse reciiat
aiiteiii Coterel.lofuti). haTeiicoriim craiil quod dice- liis vefbis": Ihgredienlibns ergo iwbis rina cum dicto
rent, priirto B. Mariani virginein fuisse aiigehim;; "' Barlhdriensi episcopo illctm regionem perdilissimam,
secnndo, corpns Glirisii non essc gloriosum in coelo;; qiiw velui tolius senlina malitiw lolam in se collu-
teriio, an.im.is saiicioruni anle iJiem judicii in glo- viotiem Jiwresis illuc deflneniis excepit, prmdictus
ria rion futiiras. RogeriuS iri tiliimbs el inaccessibiles lerrm suw fines
(17) Basculi el Valdenses Iirrretici errorem ett mtile despercittis-; odorat e.nim tvcem verilalis attclor
iiomcn siiiim acccperuilt a Valdpne quodaih cive3 matiiim, riec rtislinere poterat noslrm colloculionis
Liigduneiisi, viro divite, qui "dcgebal amio circiterr accessiim, qrii iotits rcccsserat in opera tenebrarnm.
1170. Ilic facnilatibiis suis' iri egCnos dislribulis, , (20) ArbilrOr esse "Rpbcrliiiir Clemeniem regni
pallio paiipertalis errores snos coiilcgcbat. De Val- ' ministriim, de qiioalilji iacii ' nieniioneni.
densibiis ait Pelrus mbnachus Vallis Seriiaii iri suai --
s*3.., : •" ;;; EPISTOL^:. — PARS II. AN. 1177-1192. 571
110-111 EPISTOLA LXXIV. A Contremui, faleor, ei expavi, cum ad ea loca vos
# ADEPISCOPUM ET DECANfjM BAlOCENSEM. invitari audiremjH3 in quibus^etsi contirtgeret
Ayil dequodam negotio archiepiscOpiTuronensis (21) vos praeesse, facile essetnon prodesse. Audito lan-
cum episcopo Dolensi, de quo superius.
dcin quod Rodanusia Sidonii (25) vos vocarel, ga-
Reverendo Patri et domino Bajocensi episcopo visus sum gaudio magno, et primatem nostrum in
et decano, frater STEPHANUS de S. Genovefa, salu- gloria videre desidero, quem prius affectione Pa-
tem et dilectionem. Irem, liberaliiate benevolum simul et beneficium
Risum movet inluentibus si accesseril ovis ad ca- sum expertiif. Nepoii vestro archidiacono.bonse in-
pram ul indc sibi ianam assumat. Sub boc vulgari dolis adolescenli, sicut mihi mandavislis, paratus
proverbio consuluisiis hominera el peritia modicum, sura et consilio et auxilio providere.
ct aucloriiale non magnum. Sed quoniam, ul Hy- 114 EPISTOLA LXXVl.
lam Herculi, non sequis passibus incedentem, so- ADG0DEFR1DBM ABBATEM S. SATVRI.
cium me vobis in negolio Turonensi et Dolensi Bogat ul amico suo prmsto sit.
doininus papa conjunxit, dicam quse sentio, el his Venefabili Patri et domino GODEFBJDO abbali
consentiam quse dicetis, ne forle alterutra parlium S. Salyri.
de nobis juste conqueri possil. Loco et lempore Acceplum debel esse lestimonium, quod pro-
condicio debemus, ut seslimo, convenire, et ulrum ferlur de conscieulia bona.^.et fide non ficia. Is est
in negoiio procedendum sit vel cedendum, commu- thesaiirus, de quo nova profcii et velera quisquis
ni simul consilio conferre. Valetc. scriba docius esse voluerit in regno coelorum. Ex
112 EPISTOLA LXXV. eo bonoe vobis opinionis juvenem filium vesirum
* ADJ0ANNEM A. S. LEGATUM. Th. commendamus, qui, etsi ad lempus a Patre
Graiuiatur de ejus translatione ad Narbonensem recesserit, non tamen aul pavit porcos, aut ven-
Ecclesiam. Irem eorum siliquis sub aliquo civium satiavit.
Reverendo domino et Pairi JOANNIPiclaviensi Egressus a Jerusalera non descendit in Jericho,
episropo, aposiolicse sedis legaio, fraier STEPHANUS scd in Silo figens tabernaculum suum, aut operi
de S. Genovefa, salutem et cum sincera devotione raaouum operara dedit, aut honeslis siudiis occu-
fidele obsequium. pavit animura , quibus decet adoptionis filios edo-
Jucundum mihi lliealrum proponit recordatio ve- ceri. Demoratus apud nos non mir.as honorifice
slra, cujus et reficiar spectaculo, et afficiar blandi- qiiam honeste conscienliam servaviiel famam ; in
menlo. Concerlant in idem capul diversarum pro- G altero, sibi providus : in allero, proximo non
vinciarum poutilicales infulse (22) , et dum Picla- moleslus. Devotas vobis et fratribus veslris pro eo
viensi calhedrse sacerdolem suum Narbonensis co- preces fundimus, ul, sicul Palrem decet et filio
nalur eripere, religioso saltu praearnbula Narbonen- expedit, benevole simul ac bcnefice suscipiatis
sem electum prima sedes Galliaruni silii vindicat reverlenlem , el ei non lam patris verbera quam
Lugduneosis (25). Admirabilis e't amabilis est ec- malris ubera porrigatis.
clesiarum ludus isle, ubi supefior inferiorem spo- H5EPIST0LALXXVII.
liat, etsemulalione sancla, volunlale paresapparent,,. ADFltATRES S. EVURTIIAUREL.
quse sunl impares dignitate. Absil! Paler, a nian- Repetil annuam pensionem quw ei concessa fuerit.
sucludine veslra. ut" ad Gotliorum barbariem, ad Charissimis amicis et fralribus B. priori et S.
levilalem *Wasconum, ad crudelcs el efferos mores collegio B. Evurtii Aurelianensis, fraler STEPHANUS
Septimanise declinetis, ubi supra fidem infideiilas, de Sancla Genovefa, idera operum el verborum.
snpra famam fames, dolus et dolor plusquam va- Odiosuin mihi est odisse quos amaveram. Hujus
leat scslimari. Vidi nuper in.transitu, cum dominus culpse simulacrum ne vel ad horam adorem, rogo
rcx Tolosam me milieret (24), frequenteni et fer- Filium Dei, qui lilios hominum, ut se invicem dili-
vcnlein in illa lerra lerribilem mortis imaginem, D gant, verbo docuit et exeuiplo. Sed ecce cogor
semirulos ecclesiarum muros, ambusta sacrorum indicere invilus bellum visccribus meis, et quasi
seilificiorumloca, fuudamenta efibssa, et.ubi fuerant oculorum meorum orbibus injiccre digilos.eflbs-
babilacula homiiium .inculta domicilia besliarum. sores. Si enira pulsatus lacuero, si non ingelriuero
(21) Negolium illud, quod papa cpiscopo, ac de- eximiam eruditionem, ab eodem in recjno Francim
cauis Bajocensibus, nec non Stcphano abbali S. crealus esl aposlolicw sedis legalus.
Genovefae examinandum commiseral, crat de ere- (25) Eodemtiiuloinsigiiiiur ecclesia Ltigdunensis
ctione episcopatus Dolensis in archiepiscopatum : in mouela Ludovici Pii el Caroli Calvi, cujus lypus
quod quidem Turoiieiisis archiepiscopus lolis viri- exslat in ciracliarchio Sangenovefoco.
bus irapediebal. • (24) Consule epistolam 73.
(22) Joannes episcopus Pictaviensis electus esl in (25) Id est urbs Lugdunum, quam Solius Sidonius
archiepiscopum Narbonensem, deinde in piiinaicm Apolliuaris, epistola 5, vocat Rhodanuslam, Blw- quod
Lugduiiensein, de quo hsec leguniur : Anno 1181, ad Rhodanuni sila sit. Egrcsso mihi, inquit,
usui fuil,
in archiepiscopum Narbonensem eleclas est Joannes danusim nostrm mwnibus, publicus cursus
Piaaviensis; qui, cum Romam percjerel ul a summo ulpote sacris apicibus accilo. Atlrenseus religionem
pbntifice Lucio confirmareliir, ab eodem faclus esl ipsam iraciumque circa Rhodanum pnSa-tonriwap-
urchiepiscoptis el primqs Lncjduncnsis, et ob cjtts pellavit.
373 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI 373
laesus, si maximas injurias miniino qusestu com- ji enim quia, si repiilsam patialtir incassum , non
pensem, paticnliam exhibui, sed non pacem. Mquo rubel; si non exaudiaiiir epislpla; verecundiani non
animo, fratres,'accipite;-si postuloquodestaeqiiunv iiicurrit. Si de relribuiione cogiletis, nos et npslra
(ilbsecro per Ecclesise vestrse , communis inatris vobis offerimus ; et cum in simili casu resporidere
nostrse, quse nos lactaverunt, ubera, per gloriosam suflicientes non simus, in aiiis per Dei gratiam
confessoris Evurtii niemoriam, per fidera qiiain et polerimus compensare. Cumulabilur beneficiura, si
verbis et operibus veslris inesse decet, ut cohces- et dalor hilaiis, et lana moliis, el fories fuerint
sionein vcstram in capilulo veslro niihi a vobis ascensores,
factam, verbo, scriplp, et excommuiiicalioiiis vin- EPISTOLA LXXIX. >
culo subnixam, el conservetis fideliter, et feiiciter ADX. LONDENSEM ARCUIEP.
consummetis. Quid in promissione vestra tain so- Certum facil Petrum nepotem ejtis apud S. Gene-
lemniler et terribiliter mibi facta debeatis agere, vefam professionem canonicam emhisse.
sic consulile conscienliam vcslram el fairiam, ut et Venerabili doniino et Pairi A., Londensi archi-
conscienlise consulaiis ei famse. Mallera inierim cpiscopo (28).
secreiius inler nos agi verbum, et quod mihi de- Placet pariter^liolpcaustunvet pIacal,quod offerlnr
betur sine scandalo recipere, qiiamin publicocoram B de conscienlia bona et fide non licla. Ll in qua--
iribuualibiislegalorum eiprsesuliirnrepelere. Etne libet setate, couditione et sexu Deus non respuit,
forte dicat aliquis, HQine vel nonduriirepeliisse, qui in juvenibus matuiiiiuiii sacrificium approbal,
vcl vos debilum non negasse, per pfseseniium lato- et in scnibus vesperliiium. Circa hunc offerendi
rein niittiie mihi porlionem provenluum lerrse de ritnm sollicitus ^ et sedulus ,bonae indolis adole-
Godrcvilla (26), quae ex promissione veslra me scens Petrus vester, et amodo noster, super mon-
cpntingit, aut per euradem liiinlium quid inde lem vi rginis Genoyefsevinculis obedienliae colligatus,
faciuri estis, certo significale responso. Mitto ypbis qtiid de se placabili ltosiia Dorainus facturus sil,
rescriptum consiitutionis vCstrse, concessione, paiieiiierexspectat". Afctius et, ut credimus, allius
conscriplibne, consignalione, excommunicntione, proposilum (29) aggressus 118 fuerai. Sed, ne
per vos in capilulo vestro confirmatse, ut si fidem labor iiisolituSv-et rigor austerus leneram seiatem
guam aliquis nostrum, quod absit! servare nolueril, reverberaret et dejiceret, satius est ei salvari in
cliarta muta arguat eum, et slatuat contra faciem Segor quam periclilari in Excelso sine sui ac sno-
juam. Vale. ruin iguoiriinia, Licite simul et libere divertit ab
EPISTOLA LXXYIII. ^ Q oneribus dorsum suum, et ne mantis ejus circa
ft. AD ABBATEM CAROLILOCI. - hortos et agros in copliino deservirenl, leclioni
A6 ipso pelit arietes pro grege suo. saepius vacalurus, faclus estnobiscum clericns, ui
Venerabili Patri et dom. abbati Caroliloci (27), Clericis conformetuf. Gaudeal super eo sancta pa-
STErnANusabbas de Sancta Genovefa, salutem et lernitas vestra, el parentes ejus in Domino conso-
dilectioneii). lertlur, qttoiiiam in Eeclesia Dei ex lali flore fru-
Risum movet intueiilibus, si accedai ovis ad ctus tiberes exspectamus. Ego antem et fratres
capram, ut ab ea sibi lanam assumai." Capella id nostri, quidquid insiriiclionis, dileclionis el do-
postulante, lanigeri gregis eril gloria, si exaudicris cirinre poterimus, parali snmus ei inipendere,
mendicanlcin. Sub hac forma^- verbum bttmile^ raaierna ssepius ubera quani paterna verbera por-
rogo, porrigens vobis, ut de fecundis ovium vestra- recturi. v
rum caulis ires aut qualuor arietes nobis commo- EPISTOLALXXX <
darl posttilo vel donari. Imminet lempus asccn- ADEUMDEM.
dendi, ei balantes ovium voces rude malrinioninin Ptlrum nepotem infirmum (30) ad jwtale sotum
iu proxirao sibi cpaptare 117 leslitiant. Absens censelremittendum, ut melius habeat.
scribcre malui, quod prsesens timui poslulare. Scio Ililareii) sui praebet opiriionetii adolescens, cujus
(2fi) Godrevilla- est parochia dicecesis Aurelia- D a Saxone grammatico, hujus genlis hisioiico ele-
nensis, vulgo Gondreville, ubi abbatia S. Eyurtii ganlissimo, pontifex Alaximus. llle autem ad quera
lcrras ei praedia possidet, ex quariim provenlu djrigitur haec.epistola, erat Absalon vifcxiniius, el
capiltiltim liujus nionasierii conslituerat Slepliano apud aticlores laudatissiiiius.
aniiuam pensionem, in suae giatitiKlinis monuinen- (29) Per hsec verba intiuit Pelrum hunc ordinem
tnra, ciim ad ecclesiam S. Genovefoe Parisiensis S. Benedicti yel Cis.lerciensem fnisse ingressum :
regendam vocaius Cst. ciijiis rigorem ferre non potuil, ideo ad canonicos
(27) Cafolilocus,velCarIilocus,vulgo Charly,ms\- S. Genovefac migravit.
gnis est abbatia ordinis Cisierciensis in dioecesi Sjl- (50) Erat nepos Absalonis, qui in Galliam mis-
yaneclensi, juxta quam siia est villa el ierra de sus, apud Saiiciain Genovefarn.carionjcus regujaris
BorrclO, vidgo Bdrrest, dpminio teiiiporali Sanct;e efifectusesi, ubi studiis opefam dedit : deinde in
Genovefieaiidicla. llanc leiram siiis sumptibus Daniam reversus, episcopus Rbschildensis ei iolius
colebat Slephanus luncabbas, iiiimerosissimuniqne regni cancellarius cojistilutns esi, ul discitrtus ex
ibi gregemoviiimalebat, prp quibus arietes qiiae- Necrqtogio Saricl.e Genovefse v Kal. Dccetiibri.s :
rebapa praefato Caiiiloci abbate, A»iiitie('sarii(m piw memorice Petri Bosckildensis
(28) Londonum, vulgo Lundeit, civilas Danise episcopi,: caticetlarii regis Djfcim, canonici nostri
speclatissima, archiepiscopali sede ac piimaliali professi.
Ipliiis regni dignitaie nobilis, cujus prsesul vocatur
577 EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-1192. 5578
iuter setatis initia^, virtuli» indicia coalescunt.. A-tfoijs meis noto, dominum meiira
rogo, ui qui pro
Respiciunl hsecPetrum noslrum pariter ac vestfum^l ipso me rogaverunl.pro ipso megaudeanl rogasse.
qui,nobiscum regulans professus.obedienter susce- Couquerilur de episcopo suo, qui injusle, ul assc-
pil el doclrinam in sludiis^et in moribus discipli- ril, ecelesiam suam absque ordine judiciario aufert,
iiam. Et quoniara iiieo spirilus quidem promptus ul invilus extra Ecclesiam panem alienum mendi-
est, caro autein infirrna, secttndum niandatum care 120-121 compellalur, qui panes propositio-
veslrum vobis cominendainus 119 eum et com- nis deberel in Ecclesia manducare.
Aperialur super
miitimus, salius sesliinantes et gratius eum apud eum, obsecro, vestrse oculus ; misericordise
vos mOrari qtiam apud nos mori. lofestas quananse pieiaiis
sinns (Expandaiur, ut qtti episcopum suum non
inoleslias crebro seniii, et illius infeslalionis reli- solum mercenaritira expertus est, sed el lupum;
quise diem raoesium agunt sibi. Soli natalis et na- metropolilanum suum Pairem seuiial el patro-
turalis aeris beneficio posse juvari credimus teneros iram.
selatis annos.ei humores matemis uberibus infusos EPISTOLA LXXXII.
paterno simui et nialerno solalio corifoveri. Unurn ADLUCIUM III PAPAM.
est quod ei, sicut filio charissimo consulimus, Commendal Francim cancellarium conlra repulsas
mandamus et proecipimus, ul quandiu in terra illa B canonicorum ipsi natalium defeclus objeclaniium.
moram fecerit, vagarj non incipiat post greges Sanctissimo domino et Palri Lucio siimmo pon-
sodalium suorum ssecularium ; sed aul in claustro tifici, STEPBANUS de S. Gonovefa , salulem el cuin
regularibus disciplinis iniendat,- cum fratribus omni servitule el subjeclione devotara obedientiam.
suis sub venerabili fratre nostro Willelmo Doraino Communis oranium maler Ecclesia Roraana po-
servienlibus, aul>quolics et quando volueriliSjVO- lesiatis ei gratise plenitudinem babens a Domino,
biscum.in curia veslra . religiose, sicut decet et sic extendilur ad singulos , ut suscipiat universos.
expedit, converselur. Quod aulem de ipso nobis per Vasa discretionis in pondere^.et numero.,. et men-
litleras vesiras inlimastis, vel in monle (31), vel sura gerens, pro singulortim meriiis.,, aliis vinum
in Parisiensium ssccularium schoias (52), et vendi- infuudii et oleum, aliis alierutrum ab allero sepa-
lores verborum miilendo, salva gralia vesira.non ratum; frequenlius tamen el tibenlius in affectum
admiilimus, quoniam instiiuiioni nosiroB repugnat filiorum totam s.eeffundens, raaternK. {.ietatis ubera,
et consuetudini, neperipsum prsesemibus fralribus quam paternse verbera severilaiis desidibtts ssepe ,
iiovum proponalur speclaculum , quod ftituris per- desideramibus sempef, et exprimit et exponil. I»
nicicsuui Irahatur in exeinplura. Habel in clauslris htijiis spei reliquiis el odore currenies, ad sacri
sapienlia regulas suas, erigens sibi. scholas, apostolalus vesiri genua procidimus, magnsBindolis
lndeveritaiis, liinc virtutis. Quod si foiie consiliura juvenem , majoris, ul credimus, 122 virlulis vi-
veslrum in hoc declinaverit, ut de regulari ssecu- riiin niox fuiuruni, domini regis Ffancorum cancel»
larem facere contertdalis, aliain quam Parisius • lariuni (31) vestrse gralise commendanles. In Ioco et
civilatem, in qua studeal, eligite, ne in oculis gradu posiius , in quo noninilli magis obesse soliti
noslris pro inaiutino el vesperlino sacrificio quod stmt qiiam prodesse, sic in negoliis ecclesiarum
nobiscum offerre debuerat Domino, verborum stre- sollicitus exislit ac slcenuus.ut eis el iii palalio
pilus et dispulalionum anfraclus offerat, et unde consulal, et eas extra palaiium consolelur. Et quo-
speravimus fruclum, vertalur nobis in opprobrium niani in regno Francoruni aliquse ecclesise quadara
ei coutemptum. iff-, scrupulosa nobililaie gloriosam, ut sesliriiaiit, sibi
, * EPISTOLA LXXiX. u i consueliiilineni assiiinpseruut, ne aliqui uisi ex II,-.
ADQUEMDAM ARCHIEPISCOPUM (33). ..,-, cito complexu geniii proraoveantur, in eis meiiia*'
Rngal propresbytero injuste oppresso. rum et virtutis excellentiam^origini postponentes^
Pro latore prseseniium presbylero mihi ignoto, prsedicto cancellario supcrbe poiius quani superne
(31) Schohe S. Genovefae in monle loculilio D inlernse, in quibus canonici regulares htijus domus.
fueruiii aniiqiiissimai ei celeberrimse, in quibiis non Iitleris operam navabant, quod patet ex ha.c epi-.
pauci viri doctrina illusires aul doiueruiil, aut slnla.
snidiis operani deilernnt. lnler alios Hulhodes ele- (32) Intelligil scholas cxlernas S. Gcnovefa3, ut
ricus Leodiensis, iompore RobQrti regis, de qno dixinins, vel scholas B. Marise, vel qnas in doinibus
scribitiif, qqfid dum aclotescenlnlus e scholari privaiis sscculares , eliam •conjugaii regebanl, <ia
disciplina confuayssel Parisios, S. Genovefm cano- quihus viile Jacobum de Yilriaco , cap. 7 I.Iist,.
nicis adlnesil, elin brevi multarum scltolartim in- occidentalis, qui ail: ln una el ecidemdomo scholm
slniclor fttit, ubi cutn aliquundiu a domino Nolgero erant superius , et proslibula inferius; in pctrte sn>)e-
Leodiensi episcopo ignoruretur, landem canonica riori magistri legebant, in inferiori merelrices officia
episcopaiissenieniitvexseculione compulsus est redire, tnrpiluciinis exercebant; ex aiiu purle dhpulanies el
eic.
pluribits ibi reliclis sludiorum ac moralittilis insigni- conlenliose agenles clericiproclamabant,Guillelmo
bus. Abailardus eiiam, ut legitur in Vita Gosuini (33) Videlur scripta h;cc epistola Re-
ahbatis Aquicincliensis, multis sibi smcutaribus mensi archiepiscopo, siquidem vocal euni dorainuui
aggre-gaiis in clauslro S. Genovejm schola pubiica suum, ul alibi passiui.
ttiebatur. Ese auiera erant schola; exleruse saecula- (54) Cancellarium illum essc arbilror Hugonem
ribiis depulalae, de quibns hic menlio. Sed prseier de Puleaco, qui boc munere in Gallia funclus est
cas in eodem nionasierio constitulse erant schoJae hisce lcmpoiibus, obiitque anno 1186,
379 STEPIIANI TORNACENSIS EPISCOPI 380
lilulum nativitatis objiciiint, nevel'adeos accedal, A " EPISTOLA LXXXIV.
vel inter eos ascendat. Eorum , Paler, legibus Ro- ADHENR1GUM (57) ANGLORtiM REGE.M.
mana Ecclesia non subdjlnr, poteris si yoltierit vel Petit ut confirmel et exsequi faciat testanientum ne-
eis derogafe in partem, vel eas penittis abrngare. potis summiponlificis, clerid ejus. 0^
Et cum riiagni pro eb viri, ut credimus, preces vo- HENRICO , Dei gralia regi Angloriim, Irater STE-
bis offerant, rogp et ego rainima poriio gregis vcstri, PIIANCS de S. Genoyeia abbas, salutem et cum omni
ut quod humana conslitiilio coriteiidil aiiferre, di- prosperil.ue gloriain sertipitcrnam.
vina vesira consolatio conferre sic inlendat, ne ma- Post liigubres exseqnias (58) et lamentabile fere-
gis possit in eO scverilas quam iibertas (55), mi- tfuin , rcsidimm lacrymariim iiosirarum cOram vo-
iius gratia quara natura. Solyaiur in eo, si placel, bis, inclyte princeps; cffundimus, de copiosa cle-
aposjohca roaiui vinCulum; qiiod eicltisa virtutc na- menlia vestra tristitise no.strsesolatinm exspectan-
liviialem includit, utinpaucis ecclesiisquae idobser- tes. Sanctse recordaiionis Alexandri papse nepos
vanl privilegiuiii niereatur accipefe, pcr querii in pa- idemque clericiis vester Gentilis, ttirbalo quoad pa-
latio rcgis mullneEcclesise privilegia conseaunniur. rcnles supersliies ordine morlalilatis, diem clausit
123 EPISTOLA LXXXHl. " exlremum; bonse indolis adolescens, laudahilem
j
ADREMENSEM ARCHIEP. cprtversalionem suam fideli fiiie concludens, iiiler *x!
Bogat pro prcsbytero, cni ephcopus Suessionensis extrema sanclse confessionis catholicse verba, sana
beneficii pariem sublraxeral. menle sanoque cpnsilio de rebus suislegitime dis-
Sanctissimo Pairi ac domino Remenii archiepi- posuil; testamentum solemne condjdil; in causas
scopo, STEPHANUS de S. GenOvefa, saluiera. - pias disiribuit et legavit. El quoniain 125 n'ni'
Difficile pielas expugnatur, quam hinc gratia est quod magis hominibiis debealur, quam ut ul-
proniovel, liinc natiira. Hoc niroqne beneficio ju- timse voluntalis liber sit siylus,. et Ucitum quod
valur in vobis,- tit ncc deficiat cum imploraiur sin- ilerum noii redit arbilrium, excellenlise veslrse
gulis, et proficiat universis. Eam milii semper pro- preces effundinius, ut auctorilale vestra lestamen-
pitiam.pro G. paupere clerico ialofe prajsenlium luro prsedicii clerici veslri confirmeiis, etresipsitis
sollicilare prsesumo, non liniens a vobls vel repro- quse in regno vCstro de rcddilibus suis, per vos ei-
bari ut impfobus, vel exspni ut expulsor. Sercnila- dem collalis, supersunt, fideli dispensatori et ma-
tem vestram veretur in severiiaiera sibi versam; et gistro suo Alberlo, pef cujus manum dislribuendae
quia dominiim suum sequi, et eiin via obsequi ob- sunt eleemosynse, sine difTicuItale et mora faciatis
stante infirraitaiis incofiimodo iipn esl ausus, nc-( Q assignari, ut ex liberalitate veslra nomen vestrnm
cessitatis suse, non voluniaiis cnlpain coram pedibus clarius respiendealj et defuncti volunlas effectum ob-
veslris liniens e1.iremens, sibi supplicat" uon ad lineat, et lara vobis quam ipsi merces seternse re-
supplicium impulari. Gondonel illi sancla palerni- tribuiionis accrescal. Refundite tanll palrui memo-
tas veslra hanc offcnsam, ul qui vestras ulcisci riam in nepote, et a mortuo neprohibeaiis gratiaro,
parce consiievistis injurias, ex curaulaio clemerttise cui vivenii beiievole simul et benefice regiam Cou;
vcsirse thesauro punialis parcius alienas. Reiiefi- tulisiis et operara et impeiisani.
ciura illud, quod ideni G. pcr Lauduiieiisem archi- 126 EPISTOLA LXXXV.
diaconum Meliorem (36), meiioris inproximo, sic- ADGCILLELMUM K-T.ROBERTUMi NOTAR10S PAP^E.
ul audivimus , loftuiise fuuiruni ,'a domino Sues- Agit de negoliis suisin Bomana curia promovetidis.
sionensi episcopo obliiiuil, idcin episcopus ex raagna Charissimis snis GCILLELMO el ROBERTO , Dp-
parle delruncai, messem hnjus anni aufercns, ul mini papoe scriploribus, frater STEPHAKDS <le S.
qui de allario manducare debuerat, juxia altarium Genovela.
mendicare compellatur. Rogo, si placet, ego mi- Commune vobis conimoiiitorium offero, congau-
iiima portio 124 ciericoruni vestrorum, ut is qui dens peregre profeclis, si profectio vestraprofectum
per curiarii vestram beneficii titulum obtinere me- D vobis pariler pariat et provectttm. TJtruUique vobis
rueril, pcr curam vestram meiisurani bonam et facile comparabunt duse divini palatii virgines, hu-
coiifcrlam ei coagiialarti et supereillueiitem messis militas cthoneslas; si vei altervel ulerque veslrnm
qttaiii postujat, non minus benevole quam benelice alterllijfam excluserii., quisquis ille fuerit^exclude-
fccipefe mereatur. lur. Spleni plerique Aufeliahensium arirei inler alie-
(35) Hoc verbnni erafin tisu apud aiitiquos, ut Henricus NOnis Jutii apud Chihonem, sepullusque
videre est in niimino afgenleo Decii, ex noslra periu apud Fohtem-Ebraudiin abbatia moriialium, cui suc-
nuiiinfaria depfoinpto, iiiferins descriptp. cessii Ricliardus filius ejus. '
. ; (5C) Fofsaii '.iion aberrabo si liunc Meliorein ar- (58) Videtur iririuere Iiis verbis quod itt Iiac
chidiacbnuiri , eura essc dixerim ,;qui posiea S. R. Sancise Genovefie ecclesia sepiillus Jiieril qtiidam
E. cafdirialis creaiiis esi, ad qiieiti epist. 115, ciim Alexandri 111nepos, npinine Genlilis, clericus, seu
praeseriiin addal in proximo inelibris fbrlunse futii- ut vocamus, eleeiiiosynarius regis Anglise, de quo
ruiii, subiiiteiligeiis cardiiialiliam digiiitaiem, adI ag|tur in hac epjstola. Obitusvauicni ejus ineroora-
quairt vocabaliir, ut valde est prpliaDile. tuf in Necrologio ejusdem abjiatise x Kalend. De-
(57) lleiificus II, sub qiio B/Thonias Ciiriiuarien- cembris.Obiit Geniiiis, acolylusS.BpmanmEcclesia;,
siscsesus Cst arirtb 1171; ipse vero; e yivis excessii; nepos bpnw meniorim Aiextindri' pajpmIII.
1185, iit nPtai Clironicon Norrriarinise: Obihiex-
381 EPISTOLJE. -PARSH. AN. H77-h92. «»
nos esse, qul ifcc argentei fueranl inler suos. Me- s- A EPISTOLA LXXXVH.
lalla morum metior, qnamvis non mentiar, si de Ie ADABBATEM S. BARTIIOLOMa;! NOVlOM.
pccunia faciam nieiuionem. Augeal vobis Deus gra- l^ Bogat ut quemdam canonicum fugiiivum benigne su-
liani suam, ut qui in curia sunt, gralos nos ha- ,_ scipiat, et erga ipsum tnisericordem se prmbeai.
beani, et nos de vobis facianl graiulanies. Quasdam n Domino el Patri abbati S. Bariholoma:i Novio- *
pctitiones nostras Herveo de Rochis commisimus,:, mensis seniori, jam senescens, dies bonos el exituro
Ecclesise riostrae negotia conlineiiles. Rogo vos ut it felicem.
per vos et araicos vestros, quanta sedulilate et sol- I- Cniis ex eis, quorum iufinilus est niimerus (40),
liciludinu polerilis, opem el operam impendaiis, , Roberlus aliquaraio vesier, in forraa deformi ve-
quatenus peliliones illse nosirre a riomino papa el ;l niens ad nos, iniserabile siinnlacriim fratribus no-
domiiio cancellario el.exaudianlnr benevoTe,et be-;- slris exhibuii, 129 cujus et afficerelur speclaculo,
nclice compleanlur. Si de rclribuiione cogitetis, pa-i- et crudireliir exeniplo. Operlus amiculo vili ac
ralus sum loco el lempore prseslilo niihi a vobis bc-i- brcvi, quod nec vesiigium vestis iiiiuenii praeferrel,
neficio respondere. ncc opem aul operara operculi conferrel induenli,
crrore suo nobis incussit horrorein , forluna movit
127 EPISTOLA LXXXVI. " forniidinem.miseria miscricordiam inviiavii.
ADLUCIUM 111PAPAM. Aniina-
| Iishomonoiipercipiensea quseDeisuni, cuinecvexa- ,
Bogat eutn ut servet anliqua jura capellani S. Be- lio dat inlelleclum, nec labor fingitur in prseceplo., ((&,
nedicti Parisiensis.
Hanc solam sibi suflicere credit allegatioiicm, si vel
Sanclissimo domino et Patri Lucio summo pon- misericordes gratis invcnerit.vel calamilatem suam
lifici, fraler STEPHAXUS, salulem et cum omni dcvo-
inspicientibus non occullei. Pro eo vobis, Pater
tione •yigileni et sinceram obedieniiam. opiime, compassionis ardenies pi-eces oflerimus, ut
Antiqnas Ecclesiarutn consuelndines, qtise nec: niiserum istum, arborem auiuinnalem, sal infatua- ,
rationi nec legi obviant, sancta Romana Ecclesia' canem mortuum, culicem vivum, levitatis suaj fr,J.
lum,
aut approbare constievit, aut non censuit impro- dolos
experluni, nec dolorura experlem , benevole J
bare. Ea confidcntia ductusjiii miscricordise veslrae
sinum recurrit devoliis filius vesler Simon capella- calamus recipiatis ac reficiatis benefice, ne in eo per vos
nus Sancli Rcnedicli, qui a quibusdam ejusdera Ec- quassatus conteratur, aut liginim fumigaiis
exsiinguatur. Molestum vobis me crederem, si sen-
clesise canoriicisinquielaiur, ut contra consueludi- sissem vos aliqtiando moleslaium. Conlido, quia
nem anliquam, lam suis quam prsedecessornm suo- nec
hiijus, pro quo suppJico, dementia veslram
rtim lemporibns observatam , ab altari, in quo pa- c^ clenieniiani
iiiiiniii, ,nec iinportuniias mea vobis
rochialia divina haclenns populo celebrata siint-of-
iraporlat offensam.
ficia, recedal, cl aliare noyum in aliquo ecclesise
EPISTOLA LXXXVIII.
ipsius angulo" erigere compellalur. Ecclesise illius
forma dissiraiiis (59) el dissidens ab aliis ecclesiis a ADPRIOREM ET FRATRES DECIIARITATE.
Preces fundil pro quoclammonachofugilivo.
' '
parie sancinarii respicit occidenlem, ab iniroilu . sK'
orienterti, non perraillat in alio loco convenienler Priori et S. collegio de Charilate, STDPIIANUS de
officia parochialia celebrari, quam in eo quo priscis ' Sancta Gcnovefa, salulem el spirituaiemcum exsul-
dicbns usquead lempora nosira priofes celebrarunt, talione proventum.
Placeat sanciilati veslrse, si condignum vobis fueril, Jucundam veslfi memoriam dum recolo, frucluo-
ut observelur consuetudo qtise Tiaclcnus invaluit, sam reporlo couscienliam, cuminier veslros 130
sacrificia pro populo offerendi, maxirae cura non numerari me noverim, ela^vobis meruerim munc-
ofiiciat officiis ciericorum , cum aliis boris sua cc- rari. Addit amplissimiis charilaiis veslrse sinus con-
lehreril 128 divina oflicia, aliis capellanus paro- fidcnliani volis meis, ut a vobis audeain petere,
chialia conficiat sacramenta. quod ei impelrare debet pietas, et charitas non nc-
(39) Cum apud Christianos superior pars eccle- D lib. Niim. hom. 5 : Ex omnibus cmli plagis ad solam
- siaruin in qua ponilur ahare respiciat orienteni. oriemis parlem conversi orationem fundimus. Trcs
a-des t). Benediclo sacra, olim in suburhio Luletisc auieni hujiis filiis causas afferl sanclus Athaiiasius,
Parisiorum, nunc vero via Jacobsea, prrcler riiorcni lib. ix, qusest. U : Primo qnia scriptum csl : i Ad-
aliarum conversa erat versus occidenie.ii, liis nl otabimus in Ioco ubi sleterunt pedes ejus (Psal.
reordecausis, utpoita ejusdcm ecclesise secus viam cxxxi); » per Zachariam auiem : i In dieadillaorienlcm
slabunt
puhlicam stalucreiur, qua facilior ad eam , prajter- peiles ejns supra nioiiiem« olivarum
eiiniibus paleret ingressus, et ne slrepiiu oflicia {Zach. xiv). » Secundo : Quia Deus lux esl (i
divina turbareniur. At, tempore Francisci I, cum Joan. ]). t Respicimtis ergo orantes qd hanc partem
bascaedcs silu cl vetuslaie collabereiur, parccliiani unde lux venit. Tertio quod, cum pctradisus unde
eara in inelius reslaufaruiit,. prsecipuo ecclesise putsns esl liomo, sit ad orien:em,eo revertendi tnens
adiiu in partem opposilani constituto, iit in moduin cupida oculos itluc dirigil
caHeraruin ecclesiaruni ista deiuceps vcrsus orieii- (40) Alludit ad id quod dicituf Ecclesiasi. (x):
lcm collocaretur. Mosaiitem fnit seinper apud Chri- Siuttorum infiniius est nttmerus. Agii auicni de quo-
stianos orare ad orienicra conversos : ait enim, Ju- i(lain canonico S. Baiiholoniaei Npyipineiisis, qui
sliinis mariyr, quoest. 118: Orciliouis lcmporead :
aniiiii lcviiaic duclus, clauslrum dcscriieral.
orienlctn vttlliis omnes .convertimus. Et Origeiics ,
383 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI 584
gare. Latorprsesenlium canonicus quandoque noster, ,A nus Ecclesise ROmanse sinus 'expandalur, ut qui in
liibrico consilio ducltis, cum ex riobis esset, a nobis suscipiendis ordiiiibus minoribus deliquit, ad nia-
exiit, et post greges sodalium siiorhm vagari inci- jores valealhumiliter promoveri. Valfii
piens ut insipiens, post modicurn ad se reversus, 132 EPISTOLA XC.
sedaio frisciilo (41) venit plorans, veniam implorans. ADLCCIIIM PAPAM.
Aliquos ex riostris pielatis nbii expeiies experius, Bogat ut Hervwum elericum beneficio qagdere fa-
clausum sibi redilum niultoruirt precibus atierttans, '~t -. . ,{'':'; ciat. ^
reverti in doraum unde exivit non potesi; ei a nobis Laudabilis est juyentus.cui teslimonium praelient
ad niisericordioe vestrae viscera riiissus, abuberibus et honestas niorum,;„el peritia lilierarum; Haec in-
tantae consbiationis satiari et cxpeiil et exspeeial. prseseniium latOre Heryseo subdiacono per Dei gra-
Rogo pro eo ego, si recolilis, aiiiicoruni vestrorum tiam, quantuiii intelligiinus, sic Conveniunt et Oc-
qusedam portio, ut eum qui ad arctiorem et aliiorein currunt, til ei sufliciant ad meriluny. et aliis ad
prdiiiem vestrum coiiteiidit aseendere, pro atnore exemplum. Iiideesl qOod pro eo confidentius vobis
Dei et nostio bericvole siiscipialis ac benefice, ne preces offerirous, ul quia nulluni in Ecclesia bene-
preces incassum cffuderimus, qrii de graiia vestra „ ficium habet, benevoluni si.mu.l ac beneficum ape-
raajora speramus. Ne, aulein coiiversaiionem ejus rialis el sinuln, et ab uberibus consolationis vestrse
onerosam vobis et inutilem credatis, divinis eum desiderato spei suse solalio saijelur. ln divinis ofii-
iristruclum cantandi el legendi testamur officiis, ciis idoneum reddil eum usns quem a puero coinbi-
et eruditum regularibus disciplinis. bil; et de sacrario- plene vivere debsi, qui plene
131 EPISTOLA LXXXIX. novit sacrario desefvire. Scripsit pro eo felicis re-
ADDOMINUM PAPAM. cordationis Pater Alexahder 'decaf>ayet Canonicis
Supplicat pro acolylho ab episcopo schismaiico ordi- S. Aniani Aurelianeiisisl Scripsistis ei vos primo et
naio. secundo. Sed neque preces,. neque praeceplura ve-
Excusabilis esl ignoraritia, quara vel infirrailas sirum, quamvis tres prsebendse vacarent, voluerunt
aeialis, vel innocentise siinplicitas inducere consue- audire. Absit I Paier* ut inanes siiil preces vestrse,
vii. Ea sic a malilia recedit, ut ad mansueludineia contemptibilis 133 aucloritas, elusorinm prsece-
accedai; sic accedit ad veniam, ul severitatem non plum, et nunc deraura laiila, si plaeet, virtuie in-
accendat. Eara, Pater, sive de infirmitale procedat tortet super eos majeslas yeslra, ul qui biandiliis
aeialis, sive de innocenlise simplicilale nascatur, juvari iion potiiertini, imperio discant vinci. Peti-
cpmmunis mater Ecclesia Romana levare semper et C tiones «ostras, quas per etim vobis offerimus, et
juvare sic studuit, ut et rigorein dispensatio lempe- implendas, si placei, admitlite, et remiliite perim-
ret, et dispensalionera justiiia non relinquat. Hocc•v pletas. ',..'
sunl quse me niiniriium servunf vesiiuin movent et EPISTOLA XCI. -" . ,&
*^
iiionenl, ut pro Odoue cierico prsesentium Ialore, ADIIENR1CUM SlLVANEGTENSEU EPISCOPUM.
cum aliisqui pro ipso vosrogiint, sanctae paternilali Parqlum se exhibet ejus thandaiis.
veslrse preces offefam, quse ct de chariiate pro- Grata est occasiOi quse aut prsesenliam vestram
'*
deunt, et proderunt charitali. iri puerili setate ab mihi prseslaU aul memoriam reprsesenlat. Eam sem-
lleibefio Bisuiiiiiio schismaticov:(42) gfadum aco- perpt oblaiaradeOscuior, el offereridam amplector.
lyihi qiialiiercunque suscepit, curii prius a Catho- Veruml quiacapitulum Silyaiieclense, el abbas; San-
Tico cTericus factus fuissel: nescieris miser, quaii- cti Vlncertiii (45)iliulla vestii meriiipne facta, inihi
tum periculi raanus illa leprosa sjbi, vel ad prsesens, per Petrurii:de yaTIevmandayeruritvut, oriini.occa-
vel iiiposiefuui iniporiarei. Aperiatur super eiiiri,, sione et dilatipne poslposita, jn! octavis fipiphanise
obsecrb, palernus apbstolicse pielaiis oculus, maler- ad boram capiiuli ad ipsos venirem pro quadam
(41) Frigusculum dicitnr apud Uipianum levis 1) fluxit, quibus inter csetera de praediclo hseretico
dissensio quae oritur aliqiiaraio inter coiijugatos, scilicel Herberto, verba faciens, nec ipsius malitiam
aui eiiain araicos, quod Uallice diciraus, (roideur : verilus, nec prseseiuiam imperatofis per qupia erat
bic aiitem accipitur pro quadaro auiini niorosilate, intensus, oraiionem Piiinibus ihdixit, ut iuaiius du-
qtiasi diceret: rooiosai meniis sedato molu. niiiij acbelerarel, Ecclesiam ab illius iyra.hiii.de.li-
(i~2)Herbertus a Frederico imperaiore, qui ab berare, vel niutaudp hominem, vel raulciando, ut
Alexandri 111legiiinii pontificis paiiibus dcfecerat, coiiveiierelur ad posiiiteniiam, auide medio lolle-
in sedeui Bizuniinaiii jntrusus est, quam per octo relur- Oraium est, et inlia quatuor aut quiiique dies
circitef aiinos occupavit; Legitur in Diplomate quo- miseraro idem schismaiicus animam exhalavii. >
, dairi GuiJlelmi 11ejusdem sedis archiepiscopi, pri- (45) Consirucla est hsec abbatia Silyauecli in
vilegia ab Htiroberio hionasterio S. Vincentii con- hoiiorem S. Viiiceniii ab Aima regina conjnge flen-
ccssa per Jortgum tertiptis mansisse iucognita, pro- rici 1, Francorum regis, anno 1059. c-.tll ibi quieii
pter inliibitionem Herberti scliismaliii, qui tan- et iranquilli viri religiosi Domino servienies, mundo
quam aposuia pro archiepiscopp Bizunlino de facio, reiiuiiiianies, regularem, id est saiictorum aposio-
iton de jufe se gerebat. lnfaustam ejusdem moriem lorum et B. Augustini, quse scripla est, vitam
*ic.describit auclor Vitse S. Petri Taientasiaceiisis: canonice ampiccteilies, vivefe valeanl, J ut legilur
• Cum eo iempore sanctissimtis ille prsesul Veson- in iiisiriimenio ad id coufecto.
tioiiem advenisset, ad eum muliiiudo undique con-
383 EPISTOLiE. — PARS II. AN. 1177-1192. 588
coraposilione, quse,ut aiunl, iriter vos et ipsos ex A promisso tibii-ad preces domini papavbeneficio,
coinpromisso ea die fieri debel? miratus sum pari- ; subsequenter et constanier aucioritaie mandati
ler el moratus. Nec eriim sine mandalo vesiro fesii- mihi iiijundi eiilem prohibui, ne alii,.anleqtiam tibi,
nare debui, ne aul inofficiosus appaream, aul otio- beneficium in Ecclesia Magdunensi conferret; et
sus existam. Quoties aulem veslrse paternilaii pla- canonicis, ne aliiim quam te in cbncanonkum reci-
cuerit, paraius sum, lam in his qnaiii aliis negoiiis p'erent,-aut invesiiri permitlerenl: et si quam epi-
apparere vobis el parere. Si me inviiaveritis, non scspus fecissel/vel facturus esset de nondum vacanle
invenieiis invilum. Absil enim ut lani charissinius prsebenda 135 promissionem, concessionem," vel
Patermeus invilum inveniai, si quaiidb ut veniam invesliluram, loirim aucloritate domini papseirri-
me invilai! t,icentius tainen el libeniius in sequentis lum esse et fore denuntiavi. Ilomo ille obedienler,
hebdomadse quaria vel sexla leria ineain vobis, si utsolei, respondil, et mandalum doraini piipsescse
placuerit, prsesentiain exhibebo. coinpleluruiii promisit, canpnicis raiirmiirantilius et
objicienlibus de quodam pecunioso archipresbytero,
134 EPISTOLA XCII. cui utdicebanlxxx solidos, qiiousque pra'benda va-
AD6UILLELMDM AURELIANENSEM, DOMINI PAPJ5SCRIPTO- carel, nomine
REM. prsebendse assignaverant. In petitio-
nibus nostris per le el per amicos luos, si quid
Bationem reddil de eo quod egit apud Magdunum pro g
£, beneficio illi a papa collato. potes, adjtiva nos.
136EPIST0LAXCIII.
Felices adolescentise successus, cui laborem indi- ADDOMINUM PAPAM»
cit necessitas, el fruclum educit ulilitas de labore. Bogal ut nuntium canonicqrum de Salicosa (46) *m
ln his libi condelector et congaudeo, qui fo.ries et benigne suscipial.
fortunaios animos sequens, et lascivos setalis annos Inconsuiilis Chrisii luiiica desuper lexia per lo-
ad spectacnla non proponens, sed exponens ad pe- tum, univcrsa Christi nieinbra sic conlegil,.ut nec
ricula, qui, quasi cuni prophetis non acreplus in minora rejiciat, et raajora sufflcienter adiiiiiial. Hoc
patria , sanclse sedis aposioticse.,.-in sudore vullus exsullationis et saluiis operculo coniecli quicunque
tui/beneficiura et expeiis et exspeclas. Promoveat sub Auguslino regnlarium Patre (47) communem
Dominus et 'complenl desiderium tuum, ut in au- professi sunt vitam, speciaJi sese charitale lenen-
gtnento gralise luse et amici gaudeant,*- el semuli lur diligere, el in necessilalibus fralernis allerius one-
confundantur. Secunduin raandalum domini papoe ra supporlare. Inde es.t quod sanclse palernilati ve-
pro negolio luo secutus sum usqne Magdunum (44) sirse pro fratribus de Salicosa Deo regulariter ser-
dominum Aurelianensein episcOpum, et iby-coram C vjentibns preces, quas possumus, effundinnis, ut
canonicisillius Ecclesise (45), post sacros ap;ces le- eorura nuu.tium et admittatis benevole, et benefice
clos, reddita prius gratiarum aciione episcopo de reraillalis. Saiiclse conversationis eoruin hilaris fa-
(41) Magdmium, vulgo Meung, urbs adLigerim in slilutioni&us Theodulphi Aurelianensis episcopi.
dioecesi Aurelianensi sita, faraosa natalibus poelae Monachi vero hujus ccenobii jugo regularis discipli-
clarissimi Joannis Clopinel, a qua Joannes de Ma- nse excusso, iu canonicos sseculares miitali sunt,
gdiino dictns est. Seribilur» autem ih Hisi. episcop. eodem plaiie modo quo apud Aurelias monasleria
Anlissiodoreiisium, qtiod Manasses Aurelianensis SS. Aniani, Aviti, Petri virorum et puellaruin. Hsec
S. Liphardi ecclesia cura diruia, et bellurtim
pisesul apud Magdununi casfrum episcopale, ubi auiem
episcopus proprium non habebat quod coinpelens incursibus solo adsequaia fuisset, deniio reslatnaia
esset doniiciiiiiin, magnse iiobilitaiis exstruxit pala- esi, ct solemni ritu inauguraia anno 1104, piscsen-
linm, cum lurribus et prOpugnaculis, nobile prsesidiura iibus lladulpho Turonensi archiepiscopo, Galone
videlicet raunicipii inexpugiiabile, el epi- Parisiensi,JoaiineAurelianensiepiscopis, Chiisilano
scopi, cuni ad castruin illud delegaverit mansio- abbate S. Maximini, et aliis. Siiiit in ea viginli ca-
iiera, ibidem et apud Jargolium supra Ligerim la* nonicisuccenior el quaiuor dignitaies, scilicet decaiius, can-
et capicerius.
pideos ponles 1'ecii. » lor,
(45) Collegialse sciiicel S. Liphardi Magdunensis. esi(46) Moiiasterium de Salicosa, Gallice Sausseuse,
Dicitur autem in Vilctistius san.cti apud Surium, g prioraius oriiinis canonici in dicecesi Rolhoma-
quod i eral in pago Aurelianensi mons, quem in- auiem gensi, iioti longea civitaie Veinonensi; Condiia est
colae regionis Ma^dunum noininaut, in quo antiquis hsec canonica anno 1155 a Riehardo quodam
teinporibus fueral consiructura castri sediftcium. parocho Tilliaci, qui, omnibus suis iaculiati.bus in-
ut neinbribus ibi erogaiis, cuiii quibusilam ejiisdeni voti piis viris,
qnod Wandali sololenus diiueraut, ita esset
liinc "raderudera exciescentibus locus solUudo, caiionicani regulain amplexus est.
ibi Liphardus celliilam sibi ex virgis contexuit. ln- (47) Kegulariiira seu canouicorum in communi
terea Marcus Aurelianensis anlistes, cura viri Dei viveniiuiu Pater e.l patiiarcha dicilur S. Augiistinus
vinuies audisset, illuin in presbyterura ordinavil, duplicera ob causam, vel quia coniniuneni illaui vi-r
exiguum illic leiiipluin exstruens, quod eiiaiiiuuin lani inter clericos Hipponensis Ecclesise, aposiolo-
exslal ad hunc usque diem. » Loquens vero de ruin inore, consiiiuiiei duxii, ifaciatuinque tle coin-
niofie et scpullura S. Liphardi ait: t Marcus epi- raiini vita clericpriini ad eoruin. usum et Regulam
scopus, audita viri morle, celerrirae ad ejus fuiius coiiscripsit; vel quod canonici illi, qui fegulaiesab
accurrit, aique una cuiu irairibus corpus suum re- ipso dicialam in vitse suse noriiiam assuiiipseruiii.
Jigiosre tiadioit sepullursc-r Veriiium ipse sua bene- IJirum autem viiis au iiiulieribus fuerit piimitus
(liclione fulurura conlinnal in moiiasterio Magdu- scripta, utruni sseculis inillesirab prioribus, an
neusi successorein, qui exinde illius siruciuram posierioribus, fuerit apuil eos recepla, non esi ttic
ftcit excelsiorem. > Fuil ergo hsec ecclesia priscis disserendi locus.
teuiporibus moiiasterium, quod etiam legiiur in Coii-
387 STEPIIANl TORNACENSIS EPISCOPI 388
ma tesiiiiioniura pncbcl, cliiiicgri fruclus opiuio sic ALcOnira sacrairt qiiara professi sutit dsciplitiam
aiios invital, ul el amicus gaudeal, el invidus lor- armal eos et aniniat, ne abbali suo reyerentiam
qucaiiir. exliibeartt, quan) ei inlcr priina suse coriversionis
137 EPISTOLA XCIV. auspiciacoram Deoet sanclisejus rcliquiis, lauquam
, APHENRICUM SVLVANECTENSEM EPISCOPUM. ccelesiis rcipublicse juratimililes,139 promise-
Preces fundit pro Huberlo capellano ejus, ut offen- rnnl. Iluic morbo sola riiedicinalis manus vestra
satn eijdignelur remiitere. rcmediiim afferre polest el conferre, quo»iam inter
Non esl anguslus cbaritatis sinns, qui sic exlen- cedros Libani nec unain invenire potest miserabijis
dilur ad singulos, ut suscipial tiniyersos. Aicura- abbas, qusc conlra quercus Rasan ex adverso velit
tius sese ad domesticos extendil, quoruni compas- aut valeat violentos impelus siistinere. Auctoritate
sione el cum scandaliaalis uritur, et cum iiifir- vesira restitulionem meruerat per dominuir. Pari-
inaiitibus infirroalur. Hsec est, Paler, quse affectum siorum episcopum et decanuni Sancti Germaui (49),
niovet et monei, ut pro fraire nostro lluberio sed nec senlentiam eoruni, imo vesiram observare
capcllano vestro (48) juslse apud vos excusationis voluii episcopus, nec canonici conlradiciioiiis filii
peiitoriuin oiTeramus. Iiifirmilatis suse causa veuil mandalis judicium obedirc. Insurgal, Paler, vcslra
ad iios, ut sibi consulens, eos consulerel qui vena- severiias, irao exerai se veritas conlra tanise inso-
libus aphorismis seducunt segros, ei in vase vilreo lenlise beslias conlumaces, el eripiie pauperem a
coloris et subslanlise peccala discemunt. Excusabi- potenle, cui prseter scdero apostolicam i:on est
lis csl lcvilas, quam iniquilas non iiiduxit. Susci- adjutor, ul exemplo istorum discanl alii snb obe-
pial, obsccro, veslrse lcuilatis intiiitus, quem suse dientia praelatoruni disciplinam suscipere parilcr
levilatis iinpeius, et jusise necessitalis -impulsus, el doctrinam.
:td nos venire cocgit. Absil ul graliam vestram EPISTOLA XCVI. /
sibi seuliai ininiiniitani, quam lanto lemporc bene- AD DOMIKUM PAPAM.
licara iiabere meruil et benignam. Si quid culpse Commendal abbaiem S. Suiyri, cujus vitam el vir-
fiierit, vcl in linguaj lubrico, vel negligentisc scan- tutes laudibiis exlollil.
dalo, donaie nobis, ut gaudeamus de veiiia, qni Movelur usqrie in leinpura noslra cribrum Sa-
meluimus de offeusa, lanse,dtim exspeclat elexpelii, ut per conientionis
filios frCquenler excuiiat filios exeussorum. At non
138 EPISTOLA XCV.
ADDOMINUM PAPAM. deliciet fides Pelri, qui conversos confirraat fra-
Bogat ut inobedientiatn reprimat canonicorum S. (] C ires, Thabilam suscital, iEnearn sanai, bases el
Joannis Suessionensis in parochiis commoraniium. planlas 140 coiisolidal elceniosynas postulantis.
Prseier communes Ecclesise Dei pressuras, qui- In hujus spirilu el virtute confidiiiius sanciiiatcui
bus nova moiislra diebus nostri.s Ghristuin iterum vestrani, Pater, scire, velle, posse el conipere
crucifiguni, et de patrimonio ipsius aniinarum inqiiietos, ct pusillauinies consolari. Rece.sseruni a
tiibuta in delicias lascivieules effuiidun!, clanrri venerandO collegio Sancti Satyri cxeuiites ab eis,
regulariuni Pater Augustinus, Regulani aureain qui noii eralil ex eis, duo filii nequam, ei quibus-
fluam ab apostolis muluo acceperat, diripi, frangi dam rebus ecciesise furlini sublaiis iiianus iinpias
iu pedibtis conciilcari. Inier hujiis corruplionis ct sacriiegio pollucnies, ausi sunl, ut audiviirais,
insaiiiai iilips-, lanquam moiiiferoe cohorlis duces sancto veslro compariiisse conspectiii, et religioiicra
criguni capita,,et inalignandi libeiialein sibi raise- vestram circumvenire attenlartics labiis iiiiquis ct
rabililer usurpanl canonici S. Joaiinis Suessionen- lingua dolosa, nec falsilaleni vobis inliniare timidi,
sis, regularera in se prsefcrenlcs habilum^el ssecu- nec tacere veriti veritatem. Cluniur auclore quo-
larem obitum inferenlcs. In patrem armati, raoriali dam Raimuudb excommunjcalo, et a fratribus ob
vulncre malrem conrodiiinl, el euin qnasi signum enormcs excessus et seditiones;inobedienlise filias,
ad sagiitam exponenles, dum fainara suani negli- D I ejeclo, qui, ut plene agiioviirius, sanctani illani'
gunl, eliara in alios ejusdeni professionis cortsocios Ecclesiani, inter filias Sion apud Deu.niet bomines
crudeliores exisluni; per obedientias inobedienler gloriosam, semper pacis irapatiens lurbare con-
vivuni, nec abbali revocanli respondere, nec cor- . suevil, et, ul vulgo diciiur, serpensinter angriillas,
ligenii voluut acquiesceie, nec credere corripienii. niilvus inler coluinbas, veriusinalilise el nequiiiae
Hujus nequitiie suas velameniuin et-excusaiionis suaefermenlo fraiern.-e sinceritatis etverilalis azy-
opponunl causam auclpritalem episcopi sui, qui, ma, quanlum in se esl, auawinat etallentai. Vero
(48) Non est liovum quod episcopi asciscant sibi tundi, nunc Anlissiodorensis dicli, ad RegiantLupa-
canonicos rcgulares in obsequium ad miiiisleria ram, regebantur per abbaies, siqiiidem' abbati:ili
eoclesiastica; eoque lubentius id prsesiititHenricus lilulo gaudebai hsec ecclesia, ullcgitur in bulla
Silvaneclensis, qtti Hiigoiiem cauonicum reguiarem- Alexandri III, relala a Chopino iu lib. De sacra
S. Genovefoesibi capellanum vel clericura elegerai, polilica. Al cum saeculari loga donaii suiil canonici
quo ipse canonicam viiam apud S. Quinliiium Bel- illi, abbalcs eoruin iransierunt in deCanos,ul aliis
yacenseiii professus fuerat. permiiltis Galliarum Ecclesiis regularibus couti-
(49) Canonici S Germani Parisiensis, oliin Ro- gisse ex professo alibi dempiislravi.
389 -EPISTOLJE: — PARS II. AN. 1177-1192. 390
vobis testimonio, Pater, asserimus pcrsonam abba- \ placet, sicul semper consuevislis, serenilas non
lis leiigiosam, honestam ac providam esseet fuisse, adnii.lal.
cl per xxxv el amplius annos lam in ccclcsia illa EPISTOLA XCVIII.
qtiam in ecclesiis sancti Ambrosii (50) el Sancli AD GODEFRIDUM ABBATEM SANCTISATVRl.
Evurtii, in quarum altera prius subprior, in altera
postmoduin abbas, Deo servisse fideliter in oculis Bogal ul benigne suscipiai quemdam canonicum S. **>
honiinuui et, ul credimus,'angeloruni. Exlurbet et Genovefm,qui apud S. Saiyrum degerecupiebat.
exierreat a conspectu suo sanclse pateriiitatis ve- Juvanda sunt desideria, qtiibus et egrcssum de-
Elrae severitas prsedictos iniquilatis filios, ul non volio, et discretio dat progressiim :, eorum nec ob-
apponant nocere homini innocenii, nec praevaleant • siandiim principiis, nec delrahendum niediis, nee
sub aliquo mendacii sui velaraento adversus Eccle- uliimis invideridum. Haec atlendenies in charisjinio
siani illam terribilem, ut caslroruin aciem ordina- fratre concauonico noslro Joanne bonse indolis et
tam, quseusque ad diem isiain prsecipup religionis fructuosse, ul credimus, in posterum spei juvene,
tiiulo quasi speculum et exemplar inler consorores coinmeiidabilem ipsius voliinlatem conimorandi
suas enituit ei divinis obsequiis et regularibus di- apud vos, et exemplo vestro disciplinis regularibus
sciplinis. •B in melius conformandi, 143 gfaio assensn susce-
141 EPISTOLA XCVH. pinitis, el ad tempus eum vestrse mitlimus et
ADDOMIKUM PAPAM. commillimus sanctilali. Preces pro ipsb porrigi-
Commendal monachos Compendienses(51), rogatque mus, uteum becevole simul ei benefice cum fra-
ut eos adversus itnpugnantes lueatur. iribus veslris commoraiilem palerna solliciludine
™
Sanclissimo domino et Palri summo pontifici, conservelis. Si opporlunilas inlerim vobis occurre-
STEPHASUS de Sancta Genovefa, salulem el novam rit.ad eeclesiam Sanctse Genovefaevifginis ad dia-
in oiimibus ohedienliara. concm' ordinandum, archiepiscopo veslro, vel alii
Ad paternse solliciindiiiis veslrae sinum recurri- . calholico episcopo poleriiis prsesentare. Processu
irius, quolies aut nostra uecessitas urgel, aut fra- lemporis, cum setas ipsiiis exegerii, Deo volenle,
te.rna charitas persuailei. Inde esl quod ad insian- per Ecclesiam veslrara in gradura superlorera po-
tiam abbaiis cl rooiiachorum Compendiensium im- lerit proinoveri.
prudentius forsitan el irapudenlius palerniiali ve- EPISTOLA XCIX.
slra: scribere prsesumpsi, ut cum merila inea non
ADMAGISTRUM CAMERACENSEM ARCH1DIACON5JM.
sufikianl, saliero proficianl aliena. Audiviraus quia c .
per operain el induslriam doinini Silvanectcrisis Monel seiler arripuisse ut convenial dominum suum. *»
episcopi, etabbatis Sancti Germani de Pratis,.ei de ln audilu auris obediens domino meo^hac die
Ursicampo sibi a vbbis injuiictam, prxdiciura mo- Sabbati summo mane Parisius veui; cumque adhuc
nasleriumin meliorera slalum reformari incipial, sufliceret dies roililise, quia lantum uon sufiiciebai
et tam apud Deum quarti apud horaines, sicut ex diei roalilia noslra, fatigato corpore subsliti, no-
liileris ipsius episcopi plenius inlelleximus, pro- cturnas vigilias soinno recipiens et reficiens, ne
fecium sibi pariler parial et proveciuni. Inde est deficerem in via, miiiiraum proficiens irt plurimura
quod ego miniraa poriio gregis veslri, fraternis, ex proficiscens. Sequar tamen ne nonobsequar doraiiio
his quse audio,* congaudens meritis, misericordise raeo, el apud Spinogilum (52) modicum somni ca-
vestrae preces fundo, ul prsedictbruni fratrum nun- piens, cras, Domiriovolente, circa horam lerliam
lios et audiatis benevohvel benefice remittalis. Si doraiiio nieo coiuparebo. Renuntiate uiilii per prse-
quis aulem conlra ipsos sanclitaiem veslram mo- senlium lalorem ubi vos venieiis inveniam, venia-
vere tentaverii aui monere, ea quse contra libena- lcm moram mcam sub virga domini mei purgalu-
lera Ecclesise et raonasticam disciplinam ex ad- rus.
versa parte 142 proposila fuerint, vestra, si
falo maiidavit Suggerio S. Dionysii abbale, ut ee-
(50) Abbatia S. Ainbrosii Bituricensis anliqusf D clesias
ftimlationis et canonici ordinis, lesiaurala fuit a S. Genovefai Parisiensiset S. Coruelii Cora-
Gatifrido Vicecoraite Biluricensi anno 1012. Cano pendiensis in meliorem slalum reformarei. Qui
nici aulcni regulares S. Victoris Parisiensis in ean.i quidem ut aposiolicis apicibus parerel, sicul in il-
posimodura iuducli fuertinl. lara canonicos Viclorinos imiuxeral auno 1148, sic
(51) Insiaur.ituin fuil celehre inoiiasierium S. in isiam raonachos suos Sandionysianos invcxit
Mariae, SS. Coruelii el Cypriani in urbe Compen- anno 1150; uec lameii diu apud eos viguit reparaia
diensi a Carolo Calvo impefaiore, ut notatiir in ip- liiijusmodi roonasuca observaulia, siquideni posl
sius Capilularibus, lil. 45, n. 2 : i Monasieriiiin, iriginla circiter annos debuit adhuc reslaurari per
inquil, a uobis Conipendiuin in honore S. Marise episcopum Silvaneclensem el abbates Sancli Ger-
conslruclum a lilio nosiro el fidelibus nostris eo mani Pratcnsis, et Ursicampi, ul disciraus ex hac
lenore quo ccepinius, honoreiur. >At, cura canonici epislola.
in eo resideniesiia a reclo religionis. trami.ie de- (5V2)Spinogilura vel Spinolium, vulgo Epincty,
viassenl, ut Suggcrius ad Eugenium papara rescri- esi villa dioeccsisPaiisiensis iion longe a Corboho,
-
bens dical hanc ecclesiani esse de nobilioribus doininio spirituali el teinpoiali ecclesise S. Genovefte
Galliae,nisi infamis eiiormiias'canoiiicorum obsti- subjecla.
lissel. Idem Summus ponlifex his commolus, prsc-
591 STEPHANl TORNACENSIS EPISCOPI 392
144 EPISTOLA C. /A et felieem a vobis reditum promeretur. Concurrant
' et respondeant priscis diebus bodierna tempora,
y. ADMANASSEM AURELIAN. EP1SC.
Pater, nl regnumsacefdoiio, nec sacerdotium desit
Hortatur ut quoddam debitum solvere non retardei. regno. Impugnant adoleseenliam nostram (54), et
• MANASSE Dei gratia Aureliaiiensi episcopo (53), auspicia regni nostri perturbare conlendunt poten-
STEPHANUS de S. Genovefa, saluiem et fldele obse- les, et qui muliiplici ex catisa Sdem nobisdebue-
quiurn. v raht, infideles adyersarii, quOrum improbilale com-
Ad petitioriem yeslfahi, quam per ddminum Orio- pelliriiur et consilia riova quserere, ei auxilia cofro-
nem clericum veslrum significasiis mjhU?et ctim gare. Assistit riobis siiper omncs amicos et fideles
esseiri apud vos Ore proprio expressistisj iiiducias nosiroscharissimusavuncuiusiiosiefWillelnius(55),
vobis, in causa magistri Benedicti sanctse Romanse Remensis archiepiscopus, in consiliis nostris oculus
Ecclesise acolythi concessimus, ^perantes de vobis vigilans, innegoiiis dextera roanus. Ctim velad tem-
meliora et viciniora paci. In hujus spei confidenUam pus recedere a nobis, succedere est hostibus nostris,
venil ad vos prsedictus B., cui si; saiisfeceriiis in qui, sicut absque armis, iia et absque amicis nos
debito suo, et consuletis famse vestrae^et verecun- esse voiis infidelibus irreyerenter el expetnntet
dise parcelis. Verbo enim episcppali credujus, sicut B ' cxspectant. Vocaslis emh, Paier, sicut audiviraus,
serraonem vestrum sacrameniura exisiimat, sic et et ut prsesentiam s.uam vobisexbibeat, sacris 143
ipsius serraonis contrarium eyeniUin- sacrilegium vestris apicibus invitaslis. Paralus eral parere, et
reputaf. Satisfacite ei, Pater, vel in ibluiiii vel sal- comparere vobis, peccaio ariolandi simulacrum
lem in partein debiti, ne xompellar, ad martdatuin inobedientise coniparans, et voliintatem non ac-
(lomini papse; in serilenliam vobis ropleslam proce- quiescendi ypbis lanquain scelus idololalrise deie-
dere, quoniam mandatis aposlpJicis nolle acquie- stans : in articulb summse necessitatis noslras, con- i
scere peccalum ariolandi est, et scelus idololalrise fidentes de prsecipua dilectione veslra retinuimus
nolle obedire, Inyiliisoffendam senectutem vestram' eum, clavum in oculis hostium npsiroruni,, el in
sed a domino papa puniri tiraep inobedieiiiiam laleribus eoriim lanccam, sine ipso fieri niliil sesli-
nieam. Si enira ad aures doraini papse pervenerit,- mantes, sive depace^sivede bello cum hostibussit
"vel vos non solvisse, - vel me mihi fecisse, pffensus .igeudum. Suscipile .Pater, preces,. noslras, preces
et indignans sripremam manum apponet, et sic filii vestrJKquerii a cunaliulis semper dilexistis, ut
utrunique noslrum, qiiod vereor, percutiet, ut pcena qui ante naiivitatem nostram nostrum berievole
vestra ineain iiegTigentiam non excuset. rI desideraslis ormm (56), auctoritate vesira benelice^
I' compriroatis iipsirum desideraiites occasum. Gra-
145 EPISTOLA CL; mm sit vobis, Pater, qiiod in tanipdiscrimineregnij.
PHILIPPIREGISFRANCORUM ADSCMMUiil PONTiFICEM. lanium amicuro nbsirum retiriemus; ciijus prasen-
tia iiobis est pernecessaria^,-.el absentia perdam-
Rogdt ut qmnem fidem adhibeat Slephano, quem nosa. El- quoniam magiium et cordi nostro pro-
Bomammitlit ad negqtia, qtim ipsi iracianda man-
ilavit. funde insittim estnegolium, millimusad vos prae-
9». dilectiim el ramiliarehi riostrum Stephanum, abba-
Reverendissimo Patri ac domino;, Dei gralia lem (57) S. Genovefse discreiurii et fidelem regno,
' snnirao pontifici.PiiiLiprus eademgraiia Francorum
debilam sumnia quem Ioco noslro'benigne suscipile, ei ei lanquam
rex, cum devotione reverenliam. nobis, in his quse ex parie noslra vobis dixerit, itir
Fidelis semper Ecclesise Roraanse devotio regni dubitanter fidem habete.
noslri, et facilem supplicandi corain vobis adiium,
(53) Manasses de Gaiianda nepos Stephanl de pus Remensis, cardinalis legatus, filius Tlieobaldi
Garlanda, quondam Aureliancnsis decani, de quo ]J) yeteris Canipanise comi tis, qiii fil|atn suani Adelam
tssepiusS. Berilardus agit in epi.sl. Exinobiii Garlan- dederat in uxorefn regi Ludovico VII, ex qua susee-
'doriiih Gomaciad Malronara prosapiii ibfiundus pit Philippuiri Aiigtisiumv cujns ersro aviuiculus fuit
episcopus Anreliartensis reiiuniiaiuf aririp 1146, erga GuilleTraus, de quo supra eginius,'
«anOnicos regiilares S. Evuiiii berievolus et beiie- (56) Cuni Lndqviciis Vll duas habuisset uxores,
licus, itaul iuler eos taiidem in medio -capituli vo- quse niillani sexus maseulini prolem ediderant,
lueril sepeliri. teriiainque duxisset Adelam, quae jam quatuor an-
(54) Pbiiippns scilicet Flandreiisium conies, cum nis absque liberis permanserai, ac sierilis videba-
<qu<>bella movit aii Viroraaiidise comitatiiin recu- lur : t Rex, > tit ait Rigordus, « cum uxore SUH
perandura, quera Belga usurpaveral. De hoc bello Adela, eiuniversirclero ct oiraii popuio loiius re-
iisec liabet Rigordus : t Ailno igiitir quinlo regni gni ad orationes ciraversus e't eleeinosynas, filium
PhilVppi Augusii, setatis ipsiiis anno vicesiino, a 1'eo petiit, non de meriiis suis jactaus, sed sola
egressus est cum exercitu ail branera lerrara illara, Dei misericordia confidens, Exauditse sunt
et operuertinl faciem lcrrse sicui iocUslre. Videns eoriim in conspectu Doniini, ct datus est eipreces a Deo
auiem coiries Flandriae exercilum regis magiiuiii et fiiitis noirtine Pliilippus, qui jdcirco Adeodalus di-
foiiera, valde contritus esispiriius ejus, et lique- cltis esi. * ;
faciiirii est cor populi stti fugseprsesidium qusereu- (57) Ex hac epistola licel cplligere quantp fuerit
tes, eic. > ; in prelio aptld feges, priiKipcs et inagnalesSie-
(55) Guilleliiius scilicel a Camparii^ archiepisco- phanus nosler, itinc abbas S. Geiibvef<e.
503 EPISTOL/E. — PAKS ll. AN. II77-H91 594
147 EP:STOLA CII. A nos exlra civiiaiera clanslralibus discipliuis. Salu-
STEPHANl ADCARDINALEM OCTAVIANUM (58). lanl vos omnes fraires communi desiderio, de vobis
Narrat quomodo se purgaverint Apuli contra Roma- sperantes prospera, timentes adversa. Valele ut
nos scholares. volumus.
Lingtia terlia coniurbal fralres, et amieam sim- 149 EPISTOLAICIV.
AD RAIMCNDUM PRIOREM.- '
pticitalis concordiaro scandalo dissenrionis involvil.
Id accidisse credimus inier quosdam scholares Ro- Oe sum valetudinis slatu eum certhrem rcddit.
maiios cives, N. domini papsc el G. domini Jachinli Rairaundo priori STEPHANOS dc Sancta Genovefa
nepoles, cum quibusdam,sliis, cl quosdam Apulos, abbas, salutem quam desiderat;
-seilicetB. nepotem bonse ineraorise domini papae G., Post iler arreptum (60) sexla feria fcbrilem lota
el ailerura quemdam B., el Joannem quemdam nocie passus accessionem, stimrao mane Trecas
Neapolilanum, occasione quartimdam liiterarura, veni. Salutato domirio archiepiscopo, ea die Domi-
quas, ut dicebaiur, prsedicli Apuli in detraclioiiem nica in dorno Joannis nosiri quievi. Iutefiin per
et infamiara prsediclorum nobilium Romanorum Dei graiiam accessio non accessii (61). Reliquise
prasumpserani ad curiam Iransmisisse. Gonvene- lantuin caloris et silis niolesiant me spcranlem in
runi uirinque de beneplacilo suo coram noliis eiin B proximo meliora, et viciniora saluti. Secunda feria
prsesenlia nostra prsedicti Apuli, qui famosas litte- mane dominus archiepiscopus Divionem, ego abba-
ras ferebaniur scripsisse, scse frequenter et fer- liam Ripatorium adii (62), Clarcvallem vado (65),
venler excusanics, taciis sacrosanciis Evangeliis, morulam aliquam ibi faclurus, et per Dei miseri-
juraverunt neque litleras illas, neque aiias conlra cordiani el oraliones sanclorum plenam recepturus
eos, quos supra-dixiinus, se tiunqtiam scripsisse, salutem. Salulaleonines fraires noslros, el in uni-
iieque, ul scriberentur, consensum aut consilium versis singulos, et in singulis universos.
prsebuisse, aut aTiquam scienliam iqde habuisse. 150 EPISTOLA CV.
Hac voluniaie iilroruraque vobis scripsimus, 148 ADREMENSEM ARCHIEP1SC0PUM.
Rogal pro magislro Hugoiie ut beiteHciumvaleat *
ul illorum apud vospnrgetur innocenlia, et isiorum
obtinere.
apud eos indig-natio remiitalur.
EPISTOLA Clll. Quantnm vobis debeam, Paier, et memoria mea
iestis est, et conscienlia judex. Csquc in secreta
tj^t; ADALBERTUM CARD1NALEM, S. C. R. CANCELLARICM (59). consiliorum vesirorum
Befert qua ratione pacificarit quosdam inler se suscepistis me gratis, etpa-
rixanles. lernam sollicitudinem sano mihi exhibuisiis et in-
In hac exseculione mandali veslri, Pater, ea qua 'C ilrnia. Credunl aliqui me in oculis veslris compla-
> -potuiraus diligenlia proceiientes, convocaiis ante cere, et preces raeas sibi apud vos prodesse, pro
nos nepotibus veslris B." cl E., inlelleximus eam voluntaie sua meliunlur, nec mihi metiuniur. Umis
eontm esl magisier Hugo de Novaria, non novus N
iiialeriain jurgiorura raagis excitatara animositale
quam nialitia, minus odio quam animi levitate. aniicus ct clericus vesler, pro cujus clerico preces
Audilisconquestioiiibusutriiisque brevis horse mo- vestras domino G. archidiacono verbo pariterpor-
inento, leni pariter et levi suffragip,_et labore uoslfo rexislis et scriplo. Etqtioniam nihil vos inccepisse
conquicvit oranis illa dissensionis causa, el ad pri- memini, quotl imperfecttim reliquerit manusvestra,
mos correplionis el corieclioiiis noslrse inonitus rogo ego ininima portio clericomm vestrorum, ut
docilis araboruni juvenius acquievit; interposito quia preces vesirae nondum oblinucrunt effectum^
coraui nobis fralerno osculo, quod inlellexiuius (i- pondus addatis precibus vcsiris, ul tara fidelis et
delissimum signura pacis: Quod aulem per lilleras honestus ainicus vester per vos conseqiiaiiir dcsi-
vestras nobis significaslis, utde moribus et aclibiis •' deriiim, et clericus Ecclesiam obtincat, quam de
eorum vospleniusinslruaniiis, indulgeal nobis sancla liberalitate vestra se obtenlurum exspectat.
EPiSTOLA CVI. V
paternilas vesira, quoniairi intenlioneni quaniulam U
possumus impendeiites ecdesiis nobis .coirimissis, AD DOJllNUM ALBINUM PRESDVTEBUM CARDINALEM (64).
nec volumus nec dcbeuuis aliortim esse censores, Millil ipsi superpelliceum novum el talare.
niorum vel acluum scruialores : ipsi enim a nobis Pauca vobiscum, Paler, verba conluli, sed nVul-
separaii, in civiiale vacanl docirinis scliolaribiis, tuin retuli friicluin, humiliiatem didici, corubiiii
(70) De.hoc conventu loqtiiiur Rigordus srib an- frangendam unanimiier coiivenerani. >
•nuin 1184, his verbis: t Ciirisiianissimus rex Fran* (71) Sacrocelluin vel Sacra cella, Gallice Cercan-
corum Philippus convocayit oiuiies archiepiscopos, ceau, esl abhatia ordinis Cislerciensis dicoeesis Se-
abbales, coiuites cl oiipies barones, qui ad donian- iioncnsis, itindatii ab ipso Philippo Angiisto anno
dan» feiitalein iiiius, Fiandnie coinilis, ti siq.erbiain 1181.
599 STEPlIANl TCRNACENSIS EPISCOPI 4C0
"
EPISTOLA CX; A EPISTOLiCCXC A
ADLONDENSEM ARCIIIEPISCOPIJM,-\- O •
AD MAGISTRUM MELIORF.M CARDINAI.EM (72). EX .PER-
SONADOMINI REMENSIS. Miltit ei eimpntlamtheriacw. #
Verecundiam ineam teiigit llltera vestra, Pater,
Commendql idem negolium archiepiscopi Turonensis. et
casligato rubore frontem peritidit, commemo-
Quae ad utiliiatera ct paceni sanclse Romanse Ec- rans pro ncgoiiis vestris apnd dominum papam nie
clesise speciaiit, oculo vigilanli leneiiiur alleiidere, fuisse sollicittim, et in consiliis nuntii vestriTiia-
el primos discnrdise iiiolus tanqtiam parvhlos ad pe- gislri Thobise niinus desidCm quam devotum. Non
lram allidenles cpmprimere et necare. Occasione niodicus esi obsequiorum fructus,,eos quibus im-
TurPnensisel Dolensis discordisc lantus in animiuii pensa sunl.niaximepotentesei nobiles ,vel in niodico
doraini regis et principuiii ejus amaiiludinis rancor IgO-lglineminisse.Placei niihi serviiiiim iiieiim
desceridit, ul coraiii archiepiscopis, episcripis iet complacuisse vobis, et in veslr.i gratiarum actioue
baronibus regni ab Ecclesia Romana se conquera- loms accingor, el acceiidor ad iriajora, si vel op-
tnr exhseredafi, el dignilalem Ecclesise Turoneiiss, portunilalem occasio non deserat, vcl opporluniias
ipise sua esl, aliler quam iciriporibtis Palrtim suo- occasioni concurrai. Peirum veslriim pariier ac ^
rum fuerit, iromiuui^, el irirpiier mulilari. Ingra- riosirum (75) commendabili morum jiobilila.te inter
tam sibi el Pairibus suis clamal Ecclesiam Roraa- juvenes prsccipuura, sicui mandasiis, quantum i;o-
nara, cl oblilam beneficiorum, qune persecuiiunis et bis. Domiiius perniitiit, el comiiionemus Palrtim
pacis lcmporibus a Francorum rcgibus haclenus verbis, et .promovemus fralrum exemplis. Sacrse
percepit, prO inalrC perhibet se reccpisse no- paginoe sludens (74) scholas veritalis in audilorio,
vercara. Inde csl qnod dilectionem luain, de qua scholas viiiuiis frequental in claustro : cum neque
iion imnierilo specialiter confidiriius, monenius, ro- liic sine verilale virliiiem, neque ibi sine viritne
gaiius ci coiisnlimus, Ut quacunquearle polueris, combibal veril.item. Duo sugens tibera cilo polerit
faciuro istrid impedias, nec propler favofem per- impiiiguari, ut ianquam saginalus vitulus^ vel for-
sonae illiils, quse libi iialionc coiijuiicia est, pacem lis aries, sive filius arietum de grege Domiiii atl
159 bi concordiam, qnse iiilcr Roiiiaiiani Eccle- altare ipsius el ipse immolari possii, el quando
slam ct regnuiii Fraiicofum haclenns inviolabilis vobis placuerit pro aliis immolare (75). Considc- %
exsiitit, lUrbari perniiiias. Credimus eniin, quia si ranii iuilii quid vobis doraiiio meO possem miltere,
dominus papa conlra Turortensem Ecclesiam pro- niliil occiirrit qiio.noii abundeiis el vos, ct ideo in-
cesscrit iii fapto istb, dbminus rcx ei omnes baro- Q ter diyilias et deiicias occidenlales, orieniale niu-
ncs ejus indignalione, ira ct odio plusquam crcdi Husciiluiivirtilto vobis arapiiliara tyriaca (76) pro-
potest aniinaii ei arniati, abjecla paulisper feve- baiisslniapleriaiii, ab archiepiscopoMaraeiiino(77),
renlia quam EcclesiaeRomanse debcnt, novaet pe- Aiiliocheni patriafchse (78) suffragaiieo (79), con-
ricnlosa consilia tractare cogenlur, et non polerit canonico et amico nostro, milii daiam. Humile sa-
leviter exsiingui, quoil prsccipilanter poluil incitari. lis, sed ulile xeriium, magnis et polenlibus viris
Meliiis csl autera in lenipore occurrcrc, quani posi accepium : qiiorum et vitae statiis fructuosus est iit
exiium vihdicari. sseculo, ei exilus a sseculo lucluOsus. Si qiiid al.ud. •
(72) Melior fnil Gallus naiione doctpr, el forte remedium, cotifectuiri ex carne viperina et aliis,
nt
'.ircliitliaconii.s-Xiiudiiiiensis,' vidoreest.jn supe- undc Hiefortyniiis, lib. ii, coritra Joviiiianuin, aii;
lius. Creatiis esi cardinalis SS, Joannis ei Pauli a « Garnes viperse, unde leriaca; conficitur, quanris
Lucio III, aiirio 1185. De cjus iegaiioiie ih Galliam rebus apise sirit, iiorinil.'.medici. > Sic aulem nomi- .
sic lOquitur RigOnlus : '«'Ponlifex Cceleslinils ad natur a7ri Twvieij/jioni,hoc esl a besliis feris, utsuiii
conquesliortcm DartOrum inisit Iegatos suos iu venenalse, sive. ijuod iJlaruin carnes adriiiltal hsee
Fraiiciam, aleliprem scilicet prcsbyieinm. cardina- eompositio, siye quod earura yeiicnis adyerselur,
Tera,ct Censiuiii subiliaconum ; qui Parisios venieii- iit placet PJiiiio, qui.-eliam..qiipdilani yilisvgeiius in
tes, conciliuin convocaveriini oiiiniuni archicpisco- D'Th'cssilp riasccns tlieriaceni appellat, quod venena
pprura, episcoporura, nec non alibaiuin loiius regni, propulset. "''"
in quo tiaclaveriiiil dc reforraando niatrimpnio.iiiier (77) Messana.vulgo Messine, esl clarissima Sicilisc
Philippum rcgem et uxoretn ejus ingelburgem.' > civitas, cujus cives Mameiiiiii djcii suni a Maniei-r
(75) Consule quae diximus-a<l epislolaui 79 iiuis qiiibiisdani barbaris, qui leinppre regis Aga-
el80. ihoclis earo invaserunl, Sic CiVesRoroani Quifiies
(74) Sciemia illaoinnium facile princeps, qnani appellabantur. : .'- r
llieologiain riiincupamiis, aliisolira etiam iiomiiii- (78) Eiai tunc leinporis RtldolphusII, palriarcha
bus appellabaiur, illitisqiie doctores inodo vocaban- Antioclieiius, ut videre esl iri Genebraidi Chrono- .
inr magislri in divinilaie, modo in sacra pagina. v '
logia.
iiieologise etiani nonieii noii erat iiiter eos pere- (79) Episcopus suffraganeus diiplicis est gencfis:
giinuin : ail eiiira Abaelardus, epist. i : « Accidit alter qiii sub arcliigp.isrppp consliiuiiur, ui cpisco-.
ii.tquemdara theologiaeiraclatnra d.e unilaie el iri- pus Melilensis dicitur suifraganeus archiepiscopi
iiiiate divina scholaribus noslris coraponcreni. » Et Parisiensis; aller vero qui vices obii alicujus pon-
Rigordus ulriusque racraiiiit: < Sacrara pagiii.iraet tificis. Sic episeopi principes iraperii, qui nbri sunt
qiiiesiionCs iheologicas docebant. > in sacris, suffiagaiiebs assiiriiuiit episcppos, ul
(75) Id est sacrum inissse sacrilicium peragere. eoruiri uiuiiia exercearii. TalcmfuisseMairiertinum
(76) Tyriaca vel Tcriaca medicameiituin quod- episcopiim, de quo hic'-sermp, fespeciu patriafchaf
dain pricsianiissiiiiuiii, singulare contia vciieiia Aiiiiocheni, suspicainui-i
401 EPISTOLJE. — PARS II. AN. H77-H92. 40-2
placuerii vobis, quod in Francia, quse monslris ca- A Dominus in omnibus his intelleclum. Et quoniani
ret (80), inveniri possii, parali suraus siiie dissi- absenlia mea uon ex yoluntate, sed ex necessitate
mulatione quaerere, sinc dilalione transferre. procedit, apud dominos et coabbates nostros rogo
le habe me excusatum. Saluta ex paiie noslracha-
162 EPISTOLA CXH. ,,
ADRA1MUNDUM rRIOREMS. GENOVEFiB, rissimos et proedileclos fralres nostros omnes, qui
soli sunlcorona mea etgauojum ineum inDomino.
Rogai ut se apud coubbotes excuset, quod capilulo
adesse non possii. Vale, et ora ut valeam.
Castis forluiti qui prsevideri non possunt .liuma- 163-164 EPISTOLA CXllL
no judicio, cum ex insidiis fortunoe pendeant, eo- /0
ADL. CARDINALEM S. ROMAN.* ECCLESI^) (85).
runi pircscieniiam soli sibi Dominus reservavil. Bogal ul dispensalio acl ordines suscipiendos conce- QM
Calore febrium laborans Marisiaci decumbo (81), dalur cuidam judici eomitis Ftandrim.
liraens ne, si duriorem evectionem ascendara, ve- Jucuiidam veslri memoriam diiin recolo, Paier,
hiculi motus accedens,r-incommodum periculi vehe- frticluosam-reporlo consciertliam, quam in brevi
liienlius accendat. Oblatos cibos faslidio, eorum ariiculo tcmporis et lselificastis verbo, ei sediticasiis
oblationes nec appelo nec affeclo. Continua tamen exeinplo. Cuiram et proficiam in bdore viriuiuiu
nondum immoderala, calor et silis; soninus inquie- " vesirarum; si autem perficere 11011 iiivenero, ma-
lus, urina iniensior, dolor capilis et raembrorum, gis imputaiidum erit negligentise meie quam erudi-
et alia qusedam febrilia symplomata, qure propriis lioni vestra?. Inlerira pro prsescnlium Iatore snp-
appeliant vocabulis, qui in vase vitreo coloris et plico, qui ciim me cousuluissel, ad consiliuni ve-
substaniise peccala discernunt. Spero lamen quia, sirum missus a me, de sacro oraculo veslro sapien-
si paucisMiebus quieti corporese indulgeam, per Dei lise simul ac salulis responsum exspectal. Jurisdi-
misericordiam suecedenl meliora el vieiniora sa- ciionem civilcm usque ad rigorem (84), quam impe-
tuii. Interim, charissimc, in instanli coinraunis riuni mislum quidam appellant, sub polesiate
capituli (82) convenlu vices noslras stippleas, ut comitis FIaiidreiisis,*procuratorio nomine diu exer-
audias et inlelligas quid loquatur. Dedil enim tibi cuit (85), ubi ex officio qiialiicrcunqlie suscepts
(80) Alludit ad id quod scripsii B. Ilieronymus Reracnsi archiepiscopo anno i, D. Hilgolo Suessio-
in laiidem regni Franeise in epislnla adversus Vigi- ncnsi episcopo simililer anno,.... »
lanlium : « Sola Gallia monstra non habuil, sed (82)Singulisannis habebalur capilulum generatg
viris semper forlissimis el eloquentissimis abtiri- omnium siiperioriun et abbalum, qui congregalioni
davil, > Victorinos erant ascripii, ut viilere esl in iiislru-
(81) Marisiacum, vulgo Marisy, villa est dicecesis C menlo liic iranscriplo : i TJnlversispoesentes litte-
Suessionensis, dpmj.nio S. Genovefae addicla, ipsi- ras inspecluris. Fr. Joanncs humilis abbas S. GeT
que donata a viro nobilissimo Hermogaldo , cn.jus novofoeParisiensis, abbas S. Evnrtii Aurelianensis,
anniversarium nolatur in ejus Obituaria vi Kalend. S. Marioe Augensis, S. Mafioe Herivallensis,-S.
Decembris, his verbis : « Obiit Hermogaldus, vir MarioeJuliacerisis, S. Marlini Ruiicuriensis. S.Ma-
magnus, qui ad selernam sui memoriam, villa Ma- riai de Cagia Meldensis, S. Joannis.de Jardo et
risiaeo haiic dilavil ecclesiam. » lbi deposila fuil S. Marise de Cantipralo abbaies, omriibus prscsen-
S. Genovefae thcca, cura inuiiinenlem Normanno- les litieras iiispeciuris salutera in Doraino. Noium
rum siragem declinarei. Hujus aniem altare seu fieri volumus, quod si conlingat, sicut plerumque
parochia canonicis S. Geuovefae donata ftiit anno fieri solet, ui canonicus de aliqua abbalia .nps-tri
1085 ab Hilgoto Suessionensi episcopo, quoudara ordinis absque sui abbaiis licenlia vel prseceplo
ejusdera eccleshe S. Genovefse dccano, ul apparet qualibet de causa egrediatur vel etiain pro peceato
ex ipsius charta hic transcripla : « ln noraine suo sicut venerabilis Paier Augustinus (licii iu Re-
saricise et individuse Triniiatis. Ego Hilgolus Dei gula noslra, de nosira societale projiciatur, ne con-
gratia Suessionensis Ecclesise episcopns, oninibus lagione pestifera plurinios perdat, poslmodum laljs
sanciae matris Ecclesise fidelibus lam fuiuris quain frater misericoidiler sil ieceplus, 11011polest de
prsesenlibns cognilum fieri volo, quod Serviuus jure sialluui, neque aliqnid aliud postulare, prseser-
Sanctoe Genovefae decanus cum coeieris fratribus lim cnm in iuatre noslia ecclesia, videlicet S. Vic-
nostrara adiil prsesenliam, piece snpplici orans loris Parisiensis, dc qua omnes ordiuera el habi-
alque postulans, qualeniis procilicise ecclesiae fra- D tum sumpsimus, ista sil approbaia consuetudo,
tribns duo alsaiia in episcopio nostro, unura iii quod cauonicus, sicul diclum est, egressus una
viila Marisiaca siluin, in hoiiore S. Genovefse vir- sola nocle extra moiiaslerium dormial, iu Irans-
ginis dcdicatiiiu; aliud vero beaio Vedasio conse- grcssionis suoc ineiiioriale jierpetuum sialum pris-
craiura juxta Firmilaicm super Urcam fluvium, sub linumde csetero liiuiquain oblineai, Aciiiniiii capi-
praeseiui lesiamenio in perpeiuo concedereraus lulo provinciaii, anno gratiae 1225-, nienseMaio, in
habenda; qnoiura pelitionibus salis volens faccrc; Doraiuica qua caulaltir : » Cantate Domino.
atque utilitaii ecclesiae B. Genovefae, cujus alumnus (85) Per liitcrain L. designalur sane Laborans
et decanus exslileram, solis cliarilaiis visceribus S. R. E. cardinalis, presbyte.r S. Marise in Porticu,
pisevidens, ea allaria B. Gervasii eanonicis quibus creatus anno 1179, qui canonuin colleetionem ela-
pastorali dignitale prseerara, et ejusdem eeriesise boralissimani scripsit aiino 1182, ideoque ad euni
<Iecano, quicunqiie sit, ea personaliier habcnda ex laiiqtiara ad jtifisperiiissirauin, huuc presbyieruni
"•-*--
coiisensu Htigonis prsescripiorura allqrium archi- dimisii.
diaconi, ei Goibeiii eoriimdem archipresbyteri, , (84) Hoc esi usque ad paraam corpori infligen-
lali dedi raiione, ui canonici prseditta» S. Genoveia: daiu, qiiam vbcal. imperiuiii inistura,"quod jiuisdi-
virginis illa duo altaria ab illis in perpeiuuiii ha- ciioneni civilein cl capitalcni siraul conipieeierclur.
beanl, elc. Aclura aniio Incarnalionis Doniinicoe (85) Id csl funcius esi"ofliciO cognitoris ct acto-
1085, iiidiflioneseplirtia,epacta 22, cotieurrcrttc n, ris fisci publici ac piiiicipis, Galliee- promreur
rcguante Phil ppo rege anno xxxi, D, Rainaldo fiscal.
loS STEPIIANI TORNACENSIS EPlSCOPI 404
lenebalur et innoeeiiles absplvere^jei npxips con- A papa doraino Remeiisi archiepiscopo excusaiionem
demnare. Nemiiiem lamen, ui ipse cOnfiielur, ad negoiii cominisil, parvilaiem ineain lanlre poleslati
effusionem sartguinis ore proprio eondemnavU, sed lanquam Hylani Ilerculi, et urlicain lilio jungens,
confessos aut conviclos de criniine, communise qui mandatura apostolicum, si desides apparuerilis,
Arobiaueiisi, ad quam judicium sanguinis specfat, implebil iion niimis celeriter quain potenter. No-
seciindura quOd meiiuisset reus, judicandos expo- veril aulera prudeiilia vcstra, quouiam acceplius
suit et plectendos. ImhJ secula 165 esi capilalis est sponianeuai beueficium quam iiivoluiiiariutn,
pcena mullorura, aliis suspensis, aliis/proul exige- gratuilura quam extoriuro.. '
bat constietudo laliler damnatoruiri, aliter inierfe- EPISTOLA CXV. . -V
«Mis.Nullum lamen odio, sive pecunia,slve aliquo alio
AI) FULCONEM MAUISTRUM SCHOLARUM S. CJtUCIS
contra jusliliam afleciu supradictsecoininuiiisejudi- , AURELiANENSlS (86).
canduin exposuit aut daranaiiduui. Reversus in se
Bogctl ui sinal quemdum clericum publice legere ht
renuniiavil his omnibus et coiidignos fructus pceni- sclwlu Aurelianensi.
icnlioe coucipicns Lu aniino, Deo servire iu sacer- MoTesium roihi est quoiies. aliquero mo'esiare
dotali ordine desiderat ei affectat. Suscipiie desi- compellor, praesertiiii dominos. ineos, quibus vel
deriuin cjus, et salubritcr ei consulite, leinperaio ob nieiitoruin gfaiiam, vel ob rever.entiam digni-.
per dispcnsalioncm rigore, ne absorbeatur a tristi- laiis assurgere ieiieor el servire. Cnum. ex eis.
tia, si ei via divini myslerii claudalur, qui sic vos seslimo, cujus lionofein ininus in causis offcti-
plangit admissa, ul non adraiilat plangeuda. dere quara deferidere suni paralus. Sed quoniam.
EPISTOLA CXIV. niaiidala apostolica tanqiiani inuri suiit-urbis, quos
AD DECANUM KT CAPITULUM S. CRCCIS AURELIASENSIS.trarisilif.e non Ticet :;eo ierrore pefcussus, ne Ro-
Horlalur eos, ut cuidam clerico, in cujus gratiam mulel fralris (87) sorlem siinul 167 ac moiiem.
papa ipsis scripserat, se prmsieut benevolos. capiiis amissionp saltein civiliter incucr.am; sicul
Paternas Domini papse preces, monilus, et man- pritiio vos cominonuerarii, ita et secunda coiiimo-
data, lanla debeiis hilariiate ac diligentia susci- niiione vobis consuio, nl riiagislrum G. secundum
peiv, ut obedientia vestra divinam vobis graiiam mandalum domini papoe licite tegere permitiaiis.
coinparet el humanam. Et quoniam pro Joanne Quod si forie noluefiiis, perempiorio velimiiolini;
laiore 166 pracseniium clerico ycsiro in Ecclcsia vobis ediclo denuniio, rit priraa die lunse iiisiainis.
vcslra cnutrilo pl edticalo suuiimis ponlifex inii- Advenius Dominici Parisius eumdem G. ad tale
nendo, rogando el mandando scripsit vubis; ego C i regimen scholafum minus idoneum pslendatis.
quuque sicul clericus, et aniicus vester, raonco el 168 EPISTOLA C*KVI.
consulo, ut iu peiiiione prsedicli clerici benevolam AD CUILLELMUM REMENSEM ARCUIEPISCOPUM (88).
simul el bcneficam liianuin vestram aperiatis oi,
Ejus 'implorat auxilium pro quodam rusiico aregis.
quon.iam lanlo Pairi non parere perire est, non ntinislrisinjusie oppresso.
obedire obire. Movcal vos paritcr el moncat ejits- Angiistai.it me, ne auguslo. serraone scribara vo-
dem clerici non inhoncsla panperlas, nou iguota bjs., liinc necessiias mensis Aug.usti^ inde festivitas
iiatiyitas, non illiilcrata pubcrlas. Accedil ad cu- Palris Atigustini. Iu priniores iamiliaris ei dome-
inulura et sliraulura peiilionis hujus, quod doininus iricsiica, in secujido cura; pastoralis el canonica
(86) Cuni per concilia staluluni fuerit, ui sa- magistrb, q.ni clericbs ejusdem ecclesise ac schola-
cras diseipli|ias ac eiiam profanas juniores cdoce- res gratis doceat, coinpeiens aliqupd bencficiiim,
lenlur, sicui legilur in canone 10 concilii Tuljen- assigiieiur, quo dpc.enlis necessiias Sublevelur, et.
.•>is,anno 859, sub Caroio Calvo : t Cons.lituanliii' discenlibiis via pateat ad doclfiiiaiii. > Ad eos aiir
uudique scholoe pnblica;, ut uiriusquc erudilioiiis, leni spectabat Coeterjsraagislris docendi Jiceniiain,
divin.c scilicet ei huinanoe in Eccl&.ia Dei fruclus ac facuitatem iribuftre, quod eliain nunc C.incellarii
valcat accrcscere. > Leginras aulem in Capitutari- acadeiuiarum ac uniyersi taluiri praEsiaiil, Arguebat.
bus Theodulplii Aurelianciisis cpiscopi, cap 19 : 1D Alexanderili iii decietali, quosdira ;ex iis qui sor-
• Si quis ex presbyieiis \oIucrit ncpoiem siium aut tlido iiiniis qtiaestu pecuniaS ad hujusuiodi liceiitias.
aliqiiein conuanguineiiiu ad scholam miilefc in ec- cOiiciedeiidas;inagistiis exigebani: < Taiito vehe-
cluaia S. Ciu.is, aui in mouasterio Sancli Aniaui iiientiori, > inquit, « aiiimadversiphe eos dignos'
aui Sancti Liphardi, aul iu coeleris de his coenobiis ceiisemuSj q:ui riomen lnagisifi scholarum ei digriii
quaj uobis ad regeiiiiuni coiicessa suui, ei liceniiani laieni assumuiii, et siiie preliO ecclesiasticis viris.
*.i f.icicudi coiicediiiuis. > Cuiii ergo fuerini ab ai,- docendi alios licenliam non inipendriiil. >
liquis lciiipoiibiis schol.e public.e in ecclesia S. (87) Alludil ad iii quod uafratuf de Reiiio, qui
Cruus Aurolianensis, debuil cliain esse iu ilia, si- peiiit pfopier iraiisgressioiieiii et conienipiura edi-
oul lii coeteris ecclesiia cathodralibus, raagislcr <l cli ffairis sui Roiiiuli ttrbis condiioris.
prseposilus quidani qui eas iiioderaieiur, et peucs (88) Patel hanc episioiara cpnscriptaraesseiiiense
queni esset totius ici lilleran* rcgimcn. Yariam Augusto circa festuui t>. Aiigustini. Cuin loquiiur
aulcin sorliius esl in vaiiis ecclesiis appcllalioiieni. de riecessiiaie uiensis Augusti, et (le cura in eo rei
iNani inodo scholaris el magisier scholarum, iuodo faiiiiliaris, irtlel.ligeiiduiiiest de. inslanii irtesseqiiae
cancellarius el theologus appellatus esl. De his agi- iion mediocre facCssebal abbati. nostio,' rei doiiie-
lur in can. 18 coiicilii 111Latcraneiisis liis vcrbis : sticoe provido, Jiegoiiuiii, quippe qui agros ac viJlas
« Ne pauperibus qui pureniiiui opibus juvari iiou suas pfoprioiaboie et suiiipiu.pei' 'canPiiicpruiuvae ;
possunt, legeiidi el proficieudi opporiuuitasvsuUia- convcrsurum uiiiiister.uiri colcbat.
iiaiuij per uiiaiiiquaiiuiue eccfesiaiii caiiiedraieiii
JOS EPlSTOLyE. - PARS II. AN. 1177-1 (92. W6
uec scribeniem rccipiiuil, nec rejiciuul disponen- A arrogans irfogavil, su;e maniimissioiiis immcraor
tem. Inier hsec malui rudis esse, ul indemnis es- (91) quaiii ab fecclesia nostra gratis accepii ingia-
scra, quaininvoeare mtisas, nl erudilus apparerem. lus, si placel, cerlo die cilari el loco faciaiis, el
Bliilo vobis honiitiem rusiicaiiuni de posl fetanies nobis super lanto respondeat cxcessu, quoniam die
acccptnin in palaliis regiira el proesidura prseioriis quam nobis in quarla feria assignastis Novioini,
eliiiguera ac mutum, cujtis causa sine consilio ve- vos non crediinus tidfulurum. Disteulum est mar-
stro pcribii, sine anxilio vesirovalido non valebil. supium ejns, ct sicut animal illnd plenum esl
Sublimes rapiunt eum et innoceniera condeinnanl venio (92), iia et sacctilus plenus esl argenlo. Pe-
miiiislri domiiii regis, subslantiolara cjus alenilis cuuiariier •puniri polest, qui criminaliler ineruit
uxori ei liliis non sufficicntem diripere volcni.es, nccusari.
diira iion esl qiii redimat, neque qui salvuui 170-171 EPISTOLA CXVIII.
ADR. CARNOTENSEM E1.ECTUM '"'** *
lacial. (63).
169 EPISTOLA CXVIL Ipsi commcndat ecclesiam el canonicos suOs de Soi-
ADEUMDEM. siaco, ne ab ofjicialibus injuste graventur.
Initia sacr;e promoiionis vestrsev et fulnri, Deo
Scribit in graliam cujusdam hospilis Sanctm Ge-
novefm, ut liberelur ab exactione prmpositi Pin- B.volente, sacerdotii vestri meriia, Spiiitus sancti
ciacensis. disciplina suscipiat, qui et lidelein cOnsiliis.veslris
Pfsepositiis Pinciacensis (89) conlra proposilum formam, at felicem negoiiis finem imponat. Ad
quod vobis promiserat, posiposila in hac parle hnjus oblaMonein voli ei desiderii sacrificium nos
liieronria vestri, overa vestram pro diinidia relin- invilaut et conimunis quam omnibus Ecclesiaruiu
quens inlonsam, reliquum non solum tondere, sed prselaiis debenms revereniia, et specialis obedieniia
excoriare contendil. Cenium solidos a paupere no pariicr el fidcs, quam doraino raagnifico el benefteo
slro cxigil, quos sub centesiinis muluabiur, si nobis avunculo vesiro Remensi archiepiseopo (94)
proposiltim proeposili non muieiur. Et quia nibil a multis retro temporibus exhibere teneinur. Et
incoepisse vos inemini, quod iinpeffectuin reliquc- quoniara his graiiarnin vinculis vobis rcspondere,
ril nianus veslra, precor ut hoininem innocenienij. leinporibiis opporlunis, parati sumus, et viiiura iiir
et usque ad lempora isia ab exactione regia libe- gralitudiiiis tatn circa vos quara circa alios iloniinos
ruin, bealse Genovefoe virginis liospiiem ci ser- iiostros peiiiius abhorremus) proecipuani ac proe-
vum (90), consilio et auxilio vestro ita facialis ab- claram iiobililatem vesiram rogamus, ul sicui de-
solvi in soliduni, ue in ceiilura solidis condenine- _ cessores vestri Carn.olen.ses episcopi, praecipue do-
tur. Plenum erit beneficiiim, si absolulionein sc- ininus nosier avuuculus vester, el post eura bonse /0ui>v
cula fnerit pleniludo. Canlorera Silvaneclensem, memorhe J. et P. (95) Carnotenscs episcopi nobis'g-7
canonicis nostris coiitumax el el '"
fjni alroces injurias, benevole deluleruni, vos sequis passibus. et si t,
(89) Pinciacum vel Pisciacum , vulgo Poihsy, cx parte ecclesise noslrse liceniieuiur.
quiudecim milliaribus ab tirbe Lutetia, in dioecesi (91) Canlor ille Silvaneciensis fuerat quoinlani
tamcii Carnoiensi collocaiur. Primas lenet iulcr servtis S. Genovefse,quem abbas libeiiatedonarat.ut
seplem praraosiluras a Casleilelo Parisierisi pen- clericus efficerelur. Cauium eniin eral per concilia,
deuies. Cclehris hoecvilla bapiisrao B. Ludoviei. In scilicelAui'elian.iii,can.26; Tribur.,can.29; Bilur.
ea insigne est monasierium B. Marioe sacrum, per can.9; Piclav.i,cau. 9: «Neservi a<lordines prorao-
Cousiaiuiam uxoreni Roberii exslfuctura, sed postea verenlur, et ail honores ecclesiasiicos adrailteren-
a Philippo Pulchro decentius resiauraluin, ae rao- lur, uisi prius a doniinis snis libertaie doiiarentur. >
iiialibiis Sancli Doniinici traditum. Abbas auiem S. Genovefoe accepii facultaiera per
(90) Ecclesia Sanclse Genovefse niulios possidc- uiploma Cleraenlis III, anno 1289, priraara lon-r
bal hujusinodi servos et ancillas lani Parisiis in suram coiiferei).li suis servis, quos ad hoe raantb
burgo de Monie el S. Medardi, quam in villis suis niillebal.
de Aulolio, Vanvis, Spinolio, Rodoniaco el cajleris; (92) lntelligii caulorem Silvaneciensem, qtjeni
dicebaniurque honiines et feniinoe de eorpore. Qua- J hoc verbo, forte minus coirgruo, designat; parccn,-
druplex cral jus dominorum in ejusmodi servos, duni lamen esl auclori, qui, ad amicum Reiiienscni
proul declaratur in charlai quadani labularii ejus- arcbiepiscopum, cuni quo famjliarius utebaiiir, de
deai abbaiise his verbis : Non possunl filios suos suo quondaui servo rcscribii, el ineinorioe repelen-
ciericos facere nisi de concessione Ecclesise; non dum, quod ail Cicero, t qiiam mulla sunt jocosa iu
.possmit filios suos aut filias raalrimonio conjungere epistolis, quse prolata si sinl, inepla vi.deantur. >
cum hominibus alterius Ballivse vei Domiiiaius; (93) Iloec epistola scripla dignosciiur auiio 1187^
caducum, id esl iiianiiui inorluara debent; in ucces- quo Reginaldiis de Barro electus luii in episcopum.
silalibus Ecclesioe dabunl auxiliura conveiiieiis de Carnoienseni posl decessuin Petri Cellensis, ul, le-
suo juxia consuetudincra regni. > Servi auiein S. Ge-. gitur iu Chronico Roberii de Monle. De illo aiilpiii
novefse maiiuniissioiieni suara pretio eraerunl anno niemiiiii 1'elrus Blescnsis, episi. 13 ct 20; viveiei
circiter 1243, regiiante S. Ludovico, iis scilicet desiit aniio 1217, ul noialur iu Necroloqip Garno-
couditionibus : « Prinio, ul renianereiii hospites seu tciitsi.
vassalli ejusdem ecclesite; secundo, si uxorem ser- (94) Eral enim Reginaldus filins Agnetis a Cain-
vilis condilionis ducereul, etiani servi eoruni liberi pania, filise Theobaldi coinilis, et soibiis Guillcliui
resiarenl; terlio, pro personis ei juribus ecclesise Reinensis archiepiscopi.
defendeiidis, seu pro persecuiione daniiiorura venire (95) Posl Guiilelrauin episcop.atuni Cariiotensem
peisonaliler lenebuntur. Piinio die ad sunipius aiiiiiiiiislraveraiil. Joaiines Saiisbe.rien.sis ei Peirus
suos, coeterisvcro diebus dabiinus unicuiqiie dicto- Cclleusis, upistolaruiu stiaruin scripiis. iio.iissiini.
IIIIII hgin.in.iimsex dcriaiios Parisienscs, ijuousque
iyWl STEPIIANI TORNACENSIS EPISCOPI 408
non majofibus, liberahier deferatis^Tst in episco-: jAiia, de vesira gratia confideiilem. Sicut inlellexi-
p'alu veslro ecclesia qusedam nosira in villula no- niiis, frater est dracoiiura, et socius strulhionum,
sira.qusc Sosiacum dicilur (96), tam obscura no- et inler scorpiones habilans, lnonachorum simul-
mine, quam teriuis facullate,"i.n qua duoCanouici tales et odia eo senlil-proliiiidius, quo propinquius
-
(97) regulares curam parochioe gerenles (98) D<o intuelur. Non est qui consoletur eum, iiisi a Vobis
dcserviunl, quibus officlales veslri occasione cujris- ei ciiius consulatur. Vir esl, qui etsi aptid vos
tlam colleclae, qiiam fecisse vos dicunt,;quadtaginia commendari nort egeat emendicaiis suffragiis, de
solidorum ortus imponunt, quod neque nos, neque . me tamen scslimans
supfa me, juvari se credil prc-
-Palfes nosiri suscipefe consuevimus 172 *ut Por" cibus alienis. Educiie cura, si
placet, de.Cr Chal-
lare. Remiilile nobis hanc angariam, Paler, quoe doeorum, quod
inlerpretatur incendium captivan-
el riobis esl oneri, et vobis fulura non esl honori. tium, ui cuni liberatus fueril a labiis iniquis et a
. ln aliis episcopalibus, Parisiensi scilicet et Suessio-. lingiia doiosa , immolet pro vobis Deo sacrifi.ciurti
nensi (99), liberi sunt ab his oneribus fralres iio- iaudis, et reddai AUissimo vota sua.
slri', jiec a vobis; Deo volerite, grayari inpipient,
qui per vos, sicut confidiinus, specialius defendi 175EPISTOLA CXX. •>,'
deberent. . JJ ADHUGONEM ABBATEM S. VINCENTH SVLVANECTENSIS.
173174 EPISTOLA CXIX. Poshdat m veniam concedal cuidam cationico revet;-
.V AD GUlLLELMIJM REMENSEM ARCHIEPtSCOfUM. tenli insuutn inonasleriuiii.
Peiil Iransialionem cujusdam monachi tn aliud mo- Charissimo fralri et amico HuGONi,abbatiS. Vin-
fe haslerium. centii Sylvanectensis fraler STEPHANUS de S. Gcno-
Capax esl graiiae vestrse sinus, Pater, et sic pa- vefa salulem elsinceram dileclionem.
lehs omnibtis, ul non deficial singnlis, el proficiai Movit nos senectus et suppliealio J. frairis et
iiniversis. Erubescanl el revereanlur ingrati, quos concaiionici ii'orsiri, qui sic a vobis postuial ve-
frequerititis praevenitinl beneficia vestra, quam eod niarii, ut suam non iliflileaiur culpara. Paralus est
runr obsequia subsequanlur. De talium indevoio satisfactioni parere, el misericordiam vestram in
niimcro non esse credimus Th. monachum vestrum confessione reatus sui, ne pereat, prsevenire. Preces;
in tribulatione stia de veslra speranlem benevolen- fundirous et nos pro co ul, consideratione aelalis
(96) Sesiacuro , vulgo Choisy, in dicecesi Carrio- (97) In illa ordinis reformatione quoe sseculo ciiv
lensi, siibjaCet proni dominio ccclesioe Sanclse Ge- citer xn facta est, duo vel tres canouici iii unaqtia-.
novcfiP. Hoec parochia vocabaliir olim S. Pelri ad que parochia morabantur, vel etiam plures. Quod
Boves, et villa ipsa dicilur, Gallice, Choisy aux C seraper observatum fuisse in iis quae a monasieiio
bwufs, ep quod forum inibi babebaiur celeberri- S. Genovefoepcndebanl, discinius ex antiquis ejiis-
iiiuiii, iii qiio boves undequaque adducli cortis heb- dem Regulis el constiiuiioiiibiis in quibus cap. < De
domadoe diebtis diveiidebarttur, quod poslea in villa bis qui ad obedienlias conservaulur, » proecipiiur
Piscijcensi,praeslituiii est. Cuin autera boec ecclesia < ut fratres qui ad obediemias, id est parochias,
in manus alienas devertisset, landein canorticis comnioranlur, in singulis locis Ires si licri poiesi,
Sanctoe Genovefse fesliluta est per Guillejmum, ve) duo ad mintts esse debciii. > Yerum eiiain IITuA
tunc Senonensem archiepiscopiim, qui etiam adnii- ipsura decernilur per diploinata summornra ponii,-
nistfalionein episcopalus Carnolensis gerebai. teste fictitn Ccelestini, Alexandri 111el Clemeniis 111 iu.
Roberto de Monte in Supplemento Sigeberti his baec verba : < Statuiinus, ul liccat vobis in veslris
verbisi i.Afchiepiscopo Scnonensi in faia reccdente, ecclesiis quatuor aut ires ad ininus ex iratribus in-
Guilielmiis elecius Carnoiensis ei successii, con- siituere, ila qtiod unus eoruin a te, fili abbas, dice-.
cesso lainen ei episcopatu Carnotensi p.er bieiinium cesano episcopo reprsesenlctur, qui de manu ejiis
a papa Alexandro, id esl usque ad annuni 1171, > (Uiram recipiat aiiiinarum. Cum aulem resexegerit,
quo lempore parochiam de feoisiaco canonicis S. el fuerit opporiunum, Hberum vobis sii eps,revorare
Genovefae per chaiiam hic apposilani firmavit. ad clausiriun, et alios in eis loco eoruni, quemad-
< Guillelmus Dei gralia Senonensis archiepiscopus, inoiluni dixiiuus, snbsiituere, (iumniodo, qui proe-
el apostolicoe sedis legalus, omiiibus sanctse raairis csse debucrit, a dicecesano episcopo spiritualium.
Ecclesise filiis tam fuluris quam prxsenlibus, ad curam accipial. >
quosiilleraepfocscntes pervenerinl, in Doininos.a- •D (98) Cum.canonici regulares sint vere et propf ie
luieiii. Cum jurisdictio Ca.rnotensis EcclesiiB nobis: clefici, ad eos speclat animarum proxirai saluti ya-
esset commlssa, ITugo abbas el canopici S- G,eno- care, et parochiaruin administrationera gerere..
vefoeParisiensbs ssepe ei muliura queriniOniam de- Sed ssecuto xu quidam episcopi atieiidentes quoii
tiilerunt super Ecclesiara de Soisiaco , qiiam ab ipsi in clauslrisyitam monachis non valde absiiiii-
Ecclesia sua- yidebant alieiiafi, cujusjnris eanidem leiii exteiius ducerent, a parpchiarum regimiiiC yp-
esse'Coiislarci : inquisiia ergo rei vefiiaie ex rela.. lcbaiii eos excludere; quod prsesertim accidit iu
lioite dilecii filii nostfi Odonis praefatse Ecciesiae episcopalu Lemoyiceiisi cifca canonicos Slirpeiises,
quondam abbalis, aliaruihque legiliraa.riiiii perspr.. ei in A.urelianensi circa Balgeritiacenses. Al |vo
uarum. ita se habere pro ceiio. comperimus. Ea-,. Caiiioieijsis, ord.inis. sui vindex acerrimus, cario-.
propter lam intuitu juslilise quam doraini pap;e et iiuraque indQgalor sludipsissimus, binas scripsil
amicorum noslroruin inlerveniu ecclesiaiii illam epistolas, s.cilicet 69 ad Gallerum proeposiium Sieiv
prscdiciis fratribus cbnccdimiis, ita ut iiceat abbaii penseni^ et 215. ad Joainiem episcopum Aurelianeri-
S. Genovefae canonicos suos ibi ponere, saivo jufe sem, quibus evidenier probat canonicos regulares
cpiscopali per omnia, Hsec ut raia in posicruni ad regimen animartim esse aptissimos.
permaneani, scripti linjils allesiatipne, el sigilli, (99) Abbalia S.-'-G.enpyefje iiabel in episcopalu
iioslii impressione conhrmamiis. > Hanc coiicessio- Parisiensi parochias de Vanvis, de NenielhpdOro,
nem ralam habuil Al.exander III suo diplomate dalo. de Rodoniaco.de RoissiacP.de Spinolio; in Sutsiiio-
Tujcuii xu Kaleiid. Mai.i, ueusi vcio, de firmiiaie Mil.oiiis,ct de Marisiaco.
409 EPISTOLJS. — PARS II. AN. 1177-1192. 410
longoevoe, conversalionis anliquoe, miseraiipnis di- ,a 177 EPISTOLA CXXII.
*sinum AURELIAMCSSIS ECCLESI.B
vinoc, aperiaiis paicruuro reveitenti, et ADMAGISTRUM REGINALDUM,
ARCIlIfRESBVTEUUM.
rccipiaiis pcenilentera, queni exclusistis pcccan-
lera (100). Pelil ut in injiiriain fralri sno illatam condigna
EPISTOLA CXXI. salisfaclione curet emendari. ,,,
176 Somnolenta cst amicilia, quse in necessitatibus
0 ADURBANUM SUMMUM PONTIFICEM.
amici lardius exciialur. Hoc vilium ne incurras,
Bogal ul petiiwnes quas funditpro ecclcsiasua S. hilarem le precorexhibe i» causa Slephani fratris
Genovefw,suscipere ei implere dignelur.
mei, ciijus injuriam, quoniam mea esl, lnain esse
Inilia sacri apostolatus vestri (1), Pater, ea de-
debueras aeslimare. El qtioniam nondiim plene sa-
voiione suscipimus, ut ex eo cciia coiicipiamus
Usfacium est apostolico niandalo per dominum Pa-
Jiducia et humilibus dari graliam, et conftisionem
risicnsem episcopum prolato, lu, penes quem non
superbis. llac jusliliae libra (2) singulorum merila minima
vicarius cui Dorainus affluei.- porlio jurisdiciionis (5) ecclesiasticoe, unde
peusabil tantus Pelri,
ter conlulil scienliam, et cum seientia poteslaiem. gaudeo, consislil, snpple vigilanler Cl virililer qiiod
lertia excusaiioni deest, iil exinde libi gralias again, et
Nec deesse poicrit his diiabns gratissima
., injiifiara passus induslria lua rccipiam ullioneni.
comes, volunias bona et bcnepIaceiiSj.ct perfecla,
fiiniculo sancla recla Fiat, obsecro, sine mora, 178 <Iua!oniniiio con-
quo Iriplici desideria, consilia, Iraliet ad se peiicultini, si sine periculo maiefactor
el jnsta opera consuramatius aslringuntiir. Iiiterini
Iransierit Pascha, quod Latinenansilum appella-
glorior inde mcciim cgo rainima filiorum veslrorum
mus.
porlio, quod doniinura nuuc et palrein ineuin quan- EPISTOLA CXXIIl.
,, doque viderim in scholis, ubi lanquam llylas mira-
BERTERUM CAMERACENSEM ARCHIDIACO-
T bar Herculem, magnis virluiuni et prudenlioe pas- ADMAGISTRUM NUM. ^
i'"5sibiis incedenlcni. Exindc veslri noniinis reveren- Bogat ul dominum suum deprecelur pro qtiodam
liani concepi, veslrae auctoritaiis coinbibi ineino- negotio.
liain, fructuosum mihi proponens exemplar, do- Yerecundum nec niinus veruin esl quod loquor;
ctrinam ex verbis, ex moribus disciplinam. Eo.e timeo dominuin meum ac veslrum (4) offendcre vel
ego et Eclesia mihi indigno commissa vestri su- improbis questibus vel precibus imporlunis. Sulficit
HIUS,cum oinni hilaritaie parali oninia riiandala ve- mihi gralia sua, qiinm solam oninibus praefero sola-
stra sine dissiraulationc suscipere, sine dilatione liis, oinnibus anlidoiis aniepono. Sed quoiiiam de
corapiere. Preces fiindiimis sanclitaii veslroe, ul pleniiudiue cjus oiiines accipiunt, preces quas ci
peliliones nostras quas per dominum B. acolyllnnn Parisius obttili, precor, ei porrigite, ut ad conse-^
vesiruni vobis porfigiinus, sicut Ecclesise ycstrae quertduin 179 quod poslulo, per veslram induca-
videritisexpedire, el suscipialis benevole el bene- lur indiislriara, per veslrum mooilum moveatur.
fice comolealis Oppoiiunum se lenipus oblulil, quo cum elecl*
(100) Regtila S. Augiislini jubel ui contnraaoes htimilis neqiic alrocis, scd revereinlie ciijusdam tri-
ejiciaiilnr, ei a cseierorum socielaie excludanlur, slitise digniiale. > En variam justilise imagineni,
bis verbis : t Quod si ferre i-eciisavetit, elianisi qualcm sibi elTiiixernnl Graeci, Romani et Galli.
ipse non abscesseril, de vesira socielale projicialur; (5) Duplicis geueris inveniuninr archipresbyteri,
non enim hoc lit crndeliier, sed liiisericordiier, ne iirliicani scilicei et rurales, jn noiis ad concil. m
conlagione plurimos perdai, > Regula S. Benedi- Tolel. Urbicanus est qui in civitate consiituliis,
cli, cap. 28, ail de religiosis pcrvicacibus : i Quod inuntis cpiscopi, eo absenle, exseqnilur, in ecclesia
si uec isto raodo sanalus fuerit, iiinc jani uiaiui' diviniini olficiura incipil, bencdietioiies dal, ei alia
abbas ferro abcissionis, ut ait Apostolus : Auferte peragil qua; conlinentiir- in til. De officio archi-.
malum a vobis (I Cor. v); el ileruni : Infidelis si presbylcri ex conslii. Leonis papoe. Ruralis auteni
discedit, discedal (1 Cor. vii), nc una ovis morbiila praecsi solinnniodo plebi. De his agiiur in can. 1S,
omiiem gregein conlaminei. > synodi Regiaiicinrc sub Lothario anno 850 congre-
(i) H:ec episiola scripla est anno USG, cum ad D gaise, ulii hoec habeuiur : < Propter assiduam erga
suiiiiiii poniiiicalus apicem eveclus fuerii Urbaiius populiim Dei curam, singulis plebibus arehipresby-
III, die 23 Deccinbfis, aiino 1185. leros prseeste volunius, qui non solura iinperiti vulgi
(2) Quanivis per locuni hunc nobis innotescat non solliciiiidiiieni gcrani, vcrum etiara eoruin preshy-
esr-e recenlein e juslitioe dexira libroe scn bilancis icforuni qui pcr miiiores liiulos babitartt, viiani
pendciiiis declinaliouem, non ea lanien fuit liujus jugi circuraspeciione (yistOdiant, et q'ia industria,
vii-nais apud anliquos Roinanos elligies. Hanc nobis uuusqtiisquc diviiiuni opus exerceal,' episcopo suo
evli.ibenl iiunimi Aririani, Antoniiiii Pii cl Alcxandri lenuiiiiei, nec obicndat episcopus non egere plebera
Severi : sedentis esl liabiiu, sinisira virgara ge- archipreshytero, ipiod ipse eiiain per se gubernare
sians, paieram tlexlra ; quod quideni jusiilise sym- valeal; quia, elsi valde idoneus est, decet lamoii
boliim Anlonius Augiisliiius Diaioga n sic explical : nt pa.liaiur ouera sua, el sictit ipse raalrici proeest,
< Sedel quod sapieritem maiuritas doceat, alque iia archipiesbyieri prxsin! plebeiis, ut in null<>
ideo seiitenliam proiiuniiaiuri judices sedebanl. lilubot ccclesiasiica solliciuulo, euncta taiiieu ad
Sceplnira nolat imperiuni mundi, nique reipnblicoe episcopuin rcfcrani, iiec aliquid contra ejus decrc-
adminisiraiioiiem; palera veio sigiiificat diyiii.iia- tiuii ordinare prresuraant. >
lein. > Aliam auiera jusiiiioc pictuiani proferl Aiiius (i) Inielligii Gnillclmuro Reraensem archicpisco»
Gellius, lib. xiv A*ociiumAiiic<ii-uui,cap; 4, ex pum, cui in ecclesiasticis «iiiiislrabat arcbid.iacOr
Chrysippb : t Forma virginali, aspeclu velieiiicnii iuis ille Camcraccusi;, -
et fortnidabili, luraiuibus octilu.rumacribus, neque
4H STEPHANl TQRNACENSlS EPISCOPI 412
Aurelianensi (3) el fariiiliarius loqui possit, et quod \ EPISTOLA CXXVI.
volueril ab eo facilius impetrafe. Dienl fesirtriv AD ROLANDUM DE DINANO.
acitifiis csi Reriiis, ut audivimus, ubi, coiiciirrcnte Ilorlaiur ul cmptum opusperficiat.
lempdris ei loci o casiorie, nihil negabit doraiiio
nosiro^ queni rion soluiri beiievolum, sed ei roaxiuie Nobili viro ROLANDO de Dinano (6) STEPHANUS
beneficum puper experlus esi iif desiderio stio. S. Genovefie dicius abbas totusque Ecclesioe ipsius
EPISTOLA CXXIV. buinilis conventiis salulcra cl viiara selcrnatn.
ADHENRICUM AURELIANENSEM EPISCOPUM, EX rEllSONA Copiosus cst diviuse gratioc sinus, qui nec deficit
ABRATIS S. EVURTIlAURELIANENSlf. singiilis, et siiliicil uuivcrsis, dispersos colli^it, cr-
Conqueritur de regio exartore, a quo opprimebaiiir. rantcs revocal, redeunies aniplectiiur, nolenlcs
^ Dies irihulaiioiiis et auguslise dies liaec. Lilleras Irahii, el invitos compellit inlrare. Htijns dcsiderio
doroini regis solTriiudiive noslra iropelraias, inini- (levoiioiiem veslram gandemus acceiidi, quae ler-
nfo et cxactori regio porrexirous; ct in earuin renoe militioe labores infructtiosos coiilctnueiis, lo-
«iblatlonc suslinuimus pacem, el non veiiit; qusesi- tam se, ul audivimus, ad palmam supcrnrc vocatio-
vimus boriaj et ecce lurbalio. Siiperbe rcspondil, el nis extendil, dum aut in opera misericordiaelibenier
non est aversus furor ejiis, sed adhiic maiitis ejus B eiogai sua, aul in exemplum jusiilia? humiliief bona
exieiita. Dixit sese nec iitleris obedire/ iiec riianda- pfosequiltir aliena. Crescat in dies voluntas hoec
lis, nisi specialia reciperel iiiiersignia sibi el do- bona.el beneplacens el perfecia; ul ecclesia, quatn
nino regio cogiiita 180 ci. comperta. Prfledam aedificatis, regularibus disciplinis (7) per iiiduslfiam
iiosiram rion soluni hon resliluil, scd quod residiuim ycstram possit: inslrui, per abundaniiam suppleii,
crai abslulit iei ahduxii. Moveat paterna visccra per proviilentiam gnbernari. El quoniam secreio
ves'ra dolor rioher, et in liberai'prie riostra promo- Dei judicio carnis vcslroe non relinqnilis hsercdes,
lionis vcslrsc princi|iia consecrate. ne si pnlaiiui novellam illam plantaiinnciii vcstrara in parlc bo-
«alellilcs in consiiuilibus iiivenerint vos lepiilin)', noruin vestrorum bsercdcm constiluiie, nt ruii) >lc-
coinmiine sil pcriciilura vestriun p.iritcr ac vestro- fecerilis, recipiant vos in oelerna tabernaeula : nr,
riim. Domiim Teverti nec andeo nec pr.Tsumo, cum si forte indigenles el orplianns reliqueritis <:os,
Ecclesia nostra in quotidianis deficiat laraenlis, el mendicare cogantur, cl de laboribiis veslris alius
adliuc lacrymie cjus in maxillis ejns. Parisius ruin aLquis coiisequalur gloriam et honorera. Ne auieui
abbate S. Genovefx remansi, exspcc ans ab uberi- 182 beneficia vcstra transiloria vel illusoria post
luis coiisolalioiiis vcsirse rcfici, et in praesenii aii- doriiiilaiioncm veslram appareanl, pro salute veslia
gtislia vcslro cousilio pariter el anxilio liberari. nionemus, constilimus et rogamiis, ut ca firmiiaic
EPISTOLA CXXV. coiifcraiiiur Ecclesioe qiiani conficilis, ne aul ali-
ADG. ABBATESl S. AMBR0SII BITURIC cujus raalilia posiinl aiiferri, aut avarilia niinui,
;£ Commendat quemdam canonicum apud se Parisiis aut poienta periurbari. lia demum fiaircs quos
cominorantem. inibi ad serviiium Dei colligilis, inensurain bonain el
Charissimo 'frjl.rP el ainico G. abbalis S. Am- coiifciiani et ooagiiaiain el siipcrelllueiiiera dabuiit
brosii Biluricensis fraier STEI'HANUS abbas de S. iu siniira vesiruin, si paupcrtas eoriira cx abundan-
Gcnovefa saluiem et dileclionem. lia veslra sufficienler supplcta fuerit, el eleemosynse
In revocalione, seu translalione fra(r's_ Al. cano- vcslne pcrseveranter alticrint servos Dei. Iuleriin
niri vcsiri verbo vobis evangelico respomleinus : coniineiiiJaiims vobis sancioe convcrsalionis et indo-
Modicm fidei, quare dubitasii ? (Matth. xiv.) Fia- lis in Christo proecipiue fralrem W. canoiiicum
icrnam volnit stimferc charitalem, qui verbo iniquo noslrum parilcr ac veslrura, cujus convcrsatio in-
et doloso dixil nos recipere nolle lam idoneuin et ler nos grata Deo et lioininihiis sine onini querela
utilein fratrem, qui fiKos vesiros oeque iniciidimus coinmunero graiiam meruil, singularcm opinionem
ut nostros lionorarc, colere ei araare. Graia est no- j. rcponavit. Suscipilc in eo parlem visc.eriim noslro-
bis socielas ejus, ingrata revocalio, ingralior du- i iiiii, cui sic Ecclesiam iioslram conccssiiiuis, ut
hictas, qiia eiiiii a nobis lingua leiiia voluit sepa- tanquaiii uuus ex nobis leinporalia siiiiul ac spiri-
rare. Placeal vobis ui nobiscuni inaiieal, 181 ne lualia fralcrna communionc percipiat, coiniiiuni
si mandato veslro iransferalur ad alios, alicno fraterniiale persolval. Libcralilatcra veslrain plena
maiidalo nobis ininime dcferaiiir. gratiarum actionc prosequiiuur, qui jialcfii.Juni
(5) Hoecepisiola cum sequenii scripia perhilieiur eral loparcha Rolandus illc, ad qucni Iineeepisiola.
anno cirriicr 1180, quo Henriciis ad rpi.scopatiim (7) Fundavil abbaliain in parochia de Mcgrct, vrl
Aurelianensemelecius, ad Guillelniura archicpisco- Megrest, prope castnira suuiii de Belloloco, unde
pura Reniensein properavil, forte ut ab eo conse- posiea nomen sortila esl, aique oclo canonicos re-
craiioiiis rauiuis acciperet; quod videlur innuere gulares in ea conslituit, quos ampis rcdiiiiibus <Io-
verbis sequeniibus : < Diem fesium aciuriis esl Re- lavil. lla:c abbalia dicebaiur olim 13.M.irisePontis-
rais, ubi, concuirente leinporis el loci occiisione, Pillari, quod sila cssel juxla ponlen liiijus iioininis.
nihil denegabii doinino noslro. > 1ii ea jac nl Rulaiidus ille fuiidaioi', ac Alaniis V'~
(6) Diiiaiiiium seu Dinantum, vuljo Dinan, nrbs iiiaccnsis, inlcr beuclicos hnjiis inonasicfii pri--'
csi Britaniiise Minoris in diteccsi Macloviensi, cujus marii.
413 EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-119-2. «14
veslrum (8) sine nicriio nosiro nobis misislis etl A parle vesira inillatis, qni honoiifice c.monicos du-
donaniis affcctum in tara conveiiienti tlono faiuilia- cani, dcducant et inducanl (II). Quia vero propter
ritcr oslendislis. dilaiionem colloquii regii, domiiium Remensem*ar-
183 EPISTOLA CXXVII. chiepiscopum adfulurum non eredinius, diligenler
*^ AD.GCILLELMUM REMENSEM ARCHIEPISCOPUM inquirite quando et ubi couvenieniius ei vobiscum
(9).
Significal regem exemisse eum ab itinere Bomano. possimus occurrere, et de eo quod superest delibe-
Sicut vobis significaveram, Paler, ad dominumi rare et Iraciare. Super his omnibus significale no-
regem die niilti assignata recessurus accessi: para- bis voluntaiem veslrara, ne vel curraraus in inccr-
lns ad viara cujus formidolosa sunt initia, pericnlosai luin, vel pugnantes quasi aerein verberemus.
niedia, novissima fasluosa. Post aliquas delibera- 185 EPISTOLA CXXIX.
tioues Deus, in cujus manu corda sunt regum, con- AD GUILLELMUM REMENSEM ARCHIEPISCOPUM.
silium domini regis mulavii, et a labore futuriI Conqnerilur de episcopo Silvctnecteusi,
qui majorem
itineris absolvit me princeps benevolus, bonani vo- suum de Borrct (12) analhemate percusserat.
luniatein meam in negotiis suis commeHdans; et sii Ordo judiciorum, Paier, mulils cxcogitaiis vigi-
magna liiiuirais comparari debeani, gratiara proi liis, a quibusdam hodie Romaiiae Ecclesioe rectori-
graiia mihi reddens. Vobis inleriro, Pater, ex parle; B ^ bus lurbatur, qtii sacris canonibus aut nec Icctis,
iarouii veslri graliaruni aclio et vox laudis, qui per aul negleciis, non niiniis sunt in seiilenli.a proeci-
litieras veslras suscipiendi laboris exhorlationem i piies quam in exseculione crudeles. Sine vocaiione
ulilem, consolaiionem uberem, compassionem hti- ligant, sine deleciu excommunicaiit, sine coguitione
miiem mihi supra quam meruerim non nega- condemiiaiil. Horuiu de numero contendtl sc esse
stis. Silvaneciensis episcopus, qui servieiilem uostrum
184 EPISTOLA CXXVlil. *-• raajoreni de Borrei, oinni ordinc judiciariQ poslpo-
ADSIVEI.OXEM SUES310XENSEM EPISCOPUM (10). silo, noii lain excorarauiiicavit, qiiani-.illicifam ct
Hortalur ut perficial quod incmperal in ecclesia irregularem qualis qualis cxcommunicaiioiiis sen-
t^, S. Joannis. teniiaro in CIIIIIprinio aspectu juri se offerentem
Fructuosa sunt opera, quoe el charilas inchoal, evomuil, et villam nosliam ex levissima vel nulla
et perseverautia eonsummat. Radicem sequitiir causa siib iulcrdiclo conclusil. Et quoniani, domine,
ramus, rivulus foniem sapit, opus intenlionem, refiigiiim facius estis nobis, paierniiati veslne,
commcndat. Quod sincCre a vobis cl riobis super quam bencvolam simiil experti suinus ac benelicara,
ordinaiione ecclesise Sancti Joannis de Vineis, au- rC preces fundimus, ut servienlem nostrum prsesliio
ciofitale douiini papse inchoalumesl, porfeciiotiem sacramenlo slandi ad manattim vesirum.lgg si
tam super causa ejus qnain
exspeclalyei languenlis Ecclesise deiecius quoii- placet, absolvalis, et
diano ciamore pulsai aures Doniini Sabaoiti, ul qui: siiper inlerdiclo villse, quando efubi vpbis placuc^
habilanl terram auslri eum panibus occurrant si- rii, nobis ei episcopo diem ei locum assignetis.
iienli. Quoe vobis impulentur et nobis, si uon bono, EPISTOLA cxxx.
peragalur exilu, quod bono inchoaium est princi- ADNICOLAUM PRIOREM S, BARTHOLOM^EI NOVIOJlENSiS.
pio. iEelerera ac celebrem opem daie et opcrara, utL Ipsi commendal Pelrum nepotem sunm.
in oclavis Assuniplionis beatse Virginis Parisius ex Ainiciliam noslrara.,, quam chariias cxciiavit,
(25) Regnum .Jaiiesniarcliioeseu Dacioeseu D.i D lippns aulu discesstmi suuin eoiulidil : < Volumus
niae, liiseniinoirtiiibusnoriiiiiibusafiiciitir, iu Oceani iuqiiit, el proecipiirtiis, ui cliarissiraa nialer nosira
sepienirioualis peiiinsula, quani oliin. Cyrabri liabi- A. regina sianiat cuiu charissinio avunculo noslro
laiunt, consliiuilur. Illud Saxo giammalicus ejus et "lideli Guillelmo Remensi archiepiscopo singulis
incola cleganler, ut solet, sic describ.i: < Dania qualuor meiisibus untiin diein Parisius, in quo au-
mcdio pelagi fiuctibus intercisa paucas solidi coni- dianl clamores ho.ninuin regni nosiri, el ibi eos
iiuiquc iractus paries habel, quas lanta uudaruui (iuiaiit ad honorein Dei el uiililaiem regni. > De
iuierrupiio, provaria freli obliquitate discriuiiiiai. > hac autem regis peregiinalione agitur in inilio hu-
Vocatur aulcra glacialis quia ejus plaga septeutrio- jus epistohe, etc.
nalis vclienieiiiioii riget frigore. (26) Janum pinxerunl antiqni bifronlem.ejusque
(24) Juvat hic meminisse cortim quue scripserat ligurara apposuerunl Roniaiii in priinis suis nura-
Stephaiius Lundensi archiepiscopo Petri avunculo, mis quos asses vocarunl. Fuil auteni Janus rex
episi. 157, ui ipsi aliquaiu proelaluram procurct Latif aiitiquissiraus, ac in fuluris prsevidendis sa-
apud suos in Daniu: regno. gacissiinus, ideoque ipsi dupiiceni vullum effinxe-
(25) Adeloescilicei uxoris Ludoviei jiiiiioris, ma- runl.
tris Philippi Augusii, cui regui adiniuislrationera- (27) Alibi vocat biformeiii, el reclius : ejus enim
coiiiiuisit, cuin in paries iransmarinas profecliis csl pars.supei'ior crai hominis, inferior vero equi. Oc- .
anuo -1190,quo scripia videlur hsecepisiola. Iloruni casionciii auieui ejusinodi inoiislrura fingendi arri-
ineiiiioneui lacil Rigordus in lesianieuio quod Phi- pueruiil
425 STEPIlANl TORNACENSISEPISCOPI 1U
202 EPISTOIA CXLl. H vcrans ciim aposlolis in commiiiiione panis (34), et
A
ABH.REMENSEM DF.CANUM. 'oraliohe, ei iri sociali"comraiiiiioiie sacfaiiieriialeni
H, rlalur ul vilw coinmunis normntn, cjumhucUsqtie. proefereiis, majoiibus erat speVlhculiini, minorihiis
in Ecclesia Bemetui persevcrabat, ab ea exlorrcm dociimcntum. Ex reliquiis regularium iuslitutio-
fieri non sinat. : :num (35) duo sibi locri delinucraiit, cceiiaciihnn
Vencrabili el disCrclO -'MagislfoR, Reinensi De- refeciiOnis et tlomiim somni, in altero casiigaiam
cano (28) STEPHANUS de S. Genovefa, saluieni el de- sequeiiies absiineritiarti, in altefocamliiiatain ron-
bitani ariliqiiis Palribus fevereniiara! liiieniiaraobservanles. Procedenlibus urtaniiiiiler
Sustinete niodicum quid iiisipieniise riieae, Paiefy/ de rtiissa ad mcrisam, de spiriiuali refectione ad
cl sacerdos roagnus ptisjlli hoiriiiiis (29) eoinmorik cpi poralem j proemissa invocatioiie Dominica (50),
tofiuin lion conlemnai. Exiii serino intef:pluies, el signo benedictiortis snper cibiim exienso (57) re-
qnod anliqtia Palruni vcsligia (50) sacfis inslilul.i ficiebani 203 'cpnvivie DoiiiiiiT.^minus''venfferii
conciliis (51), ei a gloriosa haclenus Remeiisi quain meniciii, sdnaniecis per minisiefium lecto*
Ecclesia diuiius observata quidain cx vijbi.svihimii* ris (58) divino eloquio, nlihc admoriendo pfsecepljs,
tare conlcraJiini, laiiiinamqiie aiirearii (52) religiesse DUnc probibilionibns Cocfcerido, inlerduni adi-
coiisneludinis, qiioein ffonie ccclesiie mctfopoleos gendoininis ct lerforibiis, norinunqualri biaiidicndo
apposita lucct oiiinihiis qiii iri regiio suni, quadairt coiisolalionibiis et proiiiisisis. 0 felices epulse, qi'.;c-
siiigiilafilate (53) stiiileaiii deicfe , dejjccre , coii- non crapiilam provocoiil.sed sobrictali dcscrviuf.i,
culcarc. Sirigiilari qiiodampfivilcgio seileslienicii-. ct posiqiiam sumptoe fiici'iiii, gfafafuiii actione
sis itiieralias Galliaruni ecclesias cmii.ebat, pcisc- claudiiniur (59), dereliriquentes panoefibus alirao-
rimt. Alii aiilem ipsum Noe., yel saliem cjus jilium clesioe Rcinensis omnes regularcs insiiiuiiones,
Japheium fnisse dixeruni, qui duas gcslavii farics, quarum magnamparlem jani dimisefant duabus
quod tliiplicrni viderit iiiuii<lum,illiiin scilicetqui soliim retcniis, scilicet.vita cpmmuni in refeclorio,
iicriii. aquis diluvii, et siltefumpbstea .lenovaiura. el noctiiriiO soinno in dorniilorio.
Janns aiilein quisquis illc fnerit, lempluiri habiiit • . (56/Semper mos fuit apud CliiistianOs Derim
. Ilomm,- quoi.l Icnipore pacis claudebaliir, el belli invocare anle refeclionem. Terinllianus enim di-
aperiebaliir. Iu noslro iiiimiuoruin -cyineliartiiio cit: t Non priusdiscumbilur quaiii oralio adDenm
iimiiii lialienius Ncroiiis, in cujus adversa parte prsegtisietur, > Ilicronymus ex Philone dicil de Es-
ceniiiur lior.leinpliim ciim isia opigraplie : senis seu nriiiiis EcclesioeAlexandrinie Chrisliani» :
PuceterramariquepqrlaJ.uniimclvsit. < In mensis a Dei landibus ausp;cari coiiViviiirti.>
Aliqui liiixerunl eliain Jaiiiun. .qiiadrifroiilem , (37) 1<Ie..t signo crucis, quod 1'uitseraper usita-
existiraariiiaque euindeni cssc cii.msole, cui quatuor C iiini apii'1 Chrislianos anieqiiam cibuni sumerent,
vUlliis assigiiaruiit, ui a qiiatiior vc.itis qiiaiiior teste Origene, in Job, Jib. ii : < Est vidclicel hoe
orbis plagas intiterclur. veniiii, cuui inanilucanius vel bibinius, fidei ine-
mores fiierimus, si (erribi)e riomen ejus invocave-
rimus, si iiosuieiipsoi vel cibiiin vel pottim nosiruin
pucriint poetoc, quod Centanri fiiessalioe populi signo venerabilis crucis Chrisii signaveriraus. >
co-periiilprinii equos doniare, cx iis pugiiare, aiqne Et Gregorius Nazianzenus adversus Jillianum ait:
ila illis odhoerere, et ad arbiiriuui cos movere \i- < Ferunl qiiosdara eoriim qui ad hoc nefas idolola-
debaiittir, quasi ipsimet essent eqiii, ex hoc byp- liioe, errore atque ignoraiiija prolapsi fuerant,
pocenlariri (liclisiirtliidcm populi. Virgilius vi jEnei- posiqtiam eo adrnisso doinuni se recepissent,sodales
dos vocaiCenlalifos biforraes; cpnvicloresqiie suos nierisa!ipariicipes babnisse,
inistumque genvs prolesqnebifqrmis, deinde conviVio ad c<in«uetam frigida: polalionem
qtiod eliam legiiur iu aliera epist. Slepliani noslri. progresso, non secus ac si nihil gravius iis acci-
(28) Capitulura cctiesise 6. MaiioeReiiiensis rege- tlissei, ad aquse pocnliiin sublaiis oculis Cbristuin
baltrr olim per prsepositos, pcnes quos oiiinis incrat cimi criicis signo appellasse. >
nuctorilas, tain in spinliialibus qiiarain lempora- (3S) Rrgula S. Aug. praecipit ut lectio fiat in
libus; noiiiiullos lamen habebaui sub se decanos, mciisa, hisverbis : tljuod voljissecunduni consue-
qui obsciyartiise rcgulari et disciplinoecustodise ili- itidiuein legiuif, sine tuinultu et contentionibus
Mgilabaiil. Iloc maiiifesiuiii esi in fegulis illis quas audiie, nec spToevobis fauces sumant cibuni, sed
liatlitlit Ebbo lieineiisis archiepiscOpiis, niunei iiiii tj-el
r aiires esuriant Dei verbuni. > Et; conciliuni
ccclcsioc si.ise adminisiris, qme ad calceiii "pjieriirii'.;
; Aquisgraiiiiiii sub Ludoyico Pio, can. nliimo, all.
Flodpardi fueriinl apposiloe. de canonicis : < Quibus etiam in refectoiio cpme-
(29);Ex hoc loco ct aliis colligituf: Sleplianuni dentibus.ac. religiose siJenliuin .teiieiiiibus eonti-
nOsirum liiisse pafvse staiurie 1: episiola eiiiri) ;il- iuialini leguttir lectio.'">In Vita Alciiini legltur de
Irra yocal se ptlsilhim lioiiiiiiioionen), Iioiiiinein Egberlo ejus iiiagisiro quod < vespertiiia appfopin-
paivnliim et exiguum. quanie hora,praelei' Quadragesimam inaxinie, oinni
(50) Scilicet th vila commiini , et observanliis teiiiporo ianf oeslatis quaiii hiemis, parcuni; cum
regiilaribiis, quoe-ditf vigiiefaiii in hac ccelesia snis, digne taiiien prxparaluin suniebat cibuin,
caihedrali.' '; ''-liiigiise;iion parcerts lecioiis, ulroque ul rclice-i
(5l|Scilicel MogHiiiino,Turoneiisi, Cabilpnensi, -"feiiiiir paue. >
AiLijlensi,
' Meldeiisicl Aquisgiartensi. (59)Solebaril ctiaiii priniiChrisiiaiii.pia adDciim
(52) Alluditad laniiiiain illara aufeam ,'quara in oratione e.iiain. sua convivia claiidere. lloc ,ait
fionle gerebal sacerdos iiiagnus MPsaicoelegis, ut Tei-iu!liaiiiishis verbis : tMa,ne oraiio couviviuui
babelur Exodi XXVIII. (liriinii, inde discedituf. > Et Philq de Esseiiis,
in
(55) Ui eain inducanl soecularein vilaui, qiiara loq-iens de convivii praesidc dicil : <Tum jlle a.s-
episl. 85 vocat siiiguTjritateim siiigeu.s hynitiuiii iii iaudem Dei priiniis caiiii, .qtiod
<54)lnielligil liiensain coraraunera, quaiii adhuc eiiam Cliiislum observasse iu Ccena discinins ex
fieqiieniabani in refecloiio. -Evangelio-:Hymno diclu cxteiuiil in tnonicmOliveii
(55) Observaranl ergo canonici caihedrales cc- (Mattli. x.wi). >
425 EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-1192. 42«
riiam corporalem, et convivis suis spirilualem A Parisiensis civilas docliiiiara (43), Remensis Ec-
frusturn servantes! In his et atiis observanliis clesia disciplinam "(44). Jlla ntiumque retinet quotl
regularibus incedebat Remensis Ecclesia, terribilis inceepit; boecsi declinare coeperii, periculo proxiraa
ul caslrorum acies ordinata, amabilis suis, admi- est, etnon longe a lapsn. Occnrrite, Paier, expaii-
rabilis alieuis. Si hsec immuiari cceperint (40), quid sis brachiis el aperiis visceribus perniciosoe novi-
dicet germana" ejus loco et ordine Germania (41), lali (45) resistile , et virilerii animum, qucm de
quae inter alias insiiluiiones ecclesiaslicas refe- vobis opinio proedicabal coinmunis (46), erigile in
ctionis adhuc el quieiis fralernam communionem cerlamen, ne juvenluii singulariler, ul non dicam
sic observat, ut raodernam dissolulionem non ad- sseculariier vivere volenli, decanus seiiescens pbe-
niittal (42)? Ciamabil vel compaliens vel insultans : diat, ne, quod absil! alicujus gloriolae favore vel
Quomodo obscuratum 'esl aurum, mutaius est color affeciu quispiam 204 conculcet in terra famam
oplimus ? (Thren. iv.) Claroabunl et Gallicansc Ec- vestfani, et gloriam vestram in pulverem dedtical.
clesise, dispensalionis levamen libenlius admit- Scio inansuetudinem doiniui mei Reinensis archi-
lenles quam ausleritaiis rigorem : < Ecce Remensis episcopi lanlain esse, ul cuiin charitale, quoe omnia
Ecclesiafactaest qtiasi una ex nobis, consoriio suo suJTeii, omnia suslinel, voiuniaii liliofum cito cedai,
verecundiam iiostram opeiiens," auctorilate sua Biaxinie cum generalis Ecclesioe Gallicanoo consue-
licgligeniiani nostram defendcns. > Uterque cantus ludo singulares portiones canonicis suis disiri-
isie epiiaphium poiius quam epiihalamium est di- buendas concedat, el approbet, el summi pontificis
ceiidum. Usurpabant sibi hactenus, nec immerilo, auclorilas non reclamel. Sed iierum scio lanlam
(40) Scripsil hanc cpistolam Stephanus, qua (45) Liuerre enim mtillum floruerunt hoc ocvoin
tiorlareltir decanum Reraenscm , ut ipse se oppo- academia Parisiensi, ubi iindique lerrarum schota-
nerei quibusdam Ecclesix su:e canonicis, qui ju- res conlliiebanl. HODCliabct Rigordus in Vila Phi-
giitii regularis observanlhe, quani liaclenus serva- Jippi Augusli': < ln diebus illis studium lilteraruni
verant, exculere leniabani, el mensam corarauncm flu.rebat Parisiis; nec legimus fanlam fuisse sclio-
dissolvere volebanl, ul privatam in doinibus suis laruiii frequenliam Alhenis vel jEgypli vel in qua-
agerent vilam. Prseter lianc auteni epislolam tres libet parte mundi, quanlo locum prsedictum stu-
alioeejusdeiii arguraenli iiiveninnlur in chartophy- dendi gralia incolebat, etc. Ciim ilaque in eadem
lacio ejusdera Ecclesioe Reniensis, quse inscribunfur nobilissima civitate non inotio de irivio et qua-
pro refeclorio, quaruin tina est Alexand. III papop, drivio, verum el de quoeslionibus juris canonici et
altera abbalis Saucti 'Vicioris, tertia vefo lnno- civilis, et de ea facullate quse sanandis corporibus
ceniii 111suinni ponlificis, quam hic ex parle de- ct sanitalibus conservandis scripta est, plena et
scribo : < Accepimus, quod in eadem Ecclesia hsec Q ( perfecia inveniretur doclrina , sacram pagiuam et
luit consueludo servaia, quod uuiversis canonicis quoestiones theologicas docebanl. >
eiuntim erat rcfeciorium, el mensa coramuiiis, in (44) Ila religiose observarant semper canonici
quo, etsi iion omnibus diebus singuli, omnibus ta- Remenses regularem disciplinam, ni severiori cal-
uieii diebus cauonicorum aliqui comedebant, eic. culo processerint in delinquentes. Duo exempla
Licet auiem adhuc in eadera Ecclesia salis honesie .commemoral auctor prselaudatus in sua liemensi
procd|cta serveniur, iu frequenlalione tainen mensae Tabula chronologica , nonnuilorum scilicet cano-
communis vos exhibeiis non modicum negligenles, nicorum, qui cura in Regnlam et roajoruro rilus
cum nec oinnibus vobis, uec oinuibus diebus, scd peccassent, publice correpti, in capilulo vapula-
ceriis aliquibus coininuni rcfeclorio niiiiislretur, runt, quorum unus eral Radbolbns seu Rolardus,
factumque sit per iicgiigenliani vesirara inierpola- ex regali genere orlus, et ad episcopatum Caialau-
tura, quod esse coniiiiuuin proedecessorum vesiro- nensem eleclus. Is cum interfuisset exsequiis B. AI-
1'ura leinporibus coiisueverat. > Ex hac epislola berti Leodiensis episcopi in sua Ecclesia Remensi
apparel qua ralione vita coinniunis ab Ecclesia facljs, cum lurba nobilitim el iion in vesie decenti
Reinensi sensini exsulaverit. Prirao enim cuin in cuni concanonicis suis, exsequiis peraclis, decairas,
ea vigeret regularis disciplina, singulis diebus ut refert Canlipratensis, lib. n, cap. 39, < convo-
oranes in refeciorio cibum suraebani. Secundo, re- cavit capiiuluin, et Radboldura objurgans, dixit:
frigescente charitate, eisi unaquaque die adessenl Surgile el salisfacialis Ecclesioc, et dorsuni ad
noniiulli, nuilii lamen aberanl. Terlio neque. omnes disciplinara coram fralribus prseparaie, eo quod
neque aliqui singulis diebus, sed soleranioribus .p. sine veste nupiiali chortim cum canonicis contra
tantum refecloriura ffequenlabant, faciuinque esl Regulam iniroistis. Nec mora surgens et procura-
hoc niodo interpolatum, quod contirtuum esse con- bens electus (Calalaunensis) vestes cxuii, et aiiianu
sueverat. Tandem vitam communem a tot sseculis decani validissimam disciplinam accepit : qua ac-
inler eos obseryalam abjecerunl, quod accidisse cepta elecius vesiibus reindutus erexitse et decano
anno 1201 noiat Peirus Cocquault canonicus et curo maxiina oris gralia coram oronibus dixit :
eflicialis Remensis in Tabula sua chronologica, ubi Gratias ago Deo el palronse Remensis Ecclesioe ejns
dicil ipsos deseruisse < viiam commuiiem aposto- piissirase genitricis, quod le lalcni hic in legiraiiie
licam et angelicain , ul vitara horainum ac ssecula- derelinquo, hinc magis diligam locum istu:n, et iu
ribus curis obnoxiara ducerenl. > sede ista aignam severitatis iiiemoriani vetie.ru-
(41) Ecclesia Remensis dicitur soror Ecclesiarum bor. >
Geniiaiiix loeo, quod esseni propinquoe, el conli- (45) IIoc nomine aflicit ssecularein vilarri, niipci
-nereuiur omnes in Gallia Relgica.Dicitur eiiam inler canonicos caihedrales adraissara.
soror ordine, quod earum pleraeque adiiuc vitam (46) De hoc decano haec scribit Caiitipraleiisis
corarauiie.inagerenl. in loco superius ailegato.: < Solertissinm.ii qiieui-
(42) Uis verbis satis aperle declaral ecclesiarura dam in Reraeusi Ecclesia decanuui, genere Angli-
caihedraliuni soecularisaiionem , ul vocaut, per cuin, ab his qui virum cogiioverunt luisse au.di-
Gailiam esse recenler inductam. Legimus apud viintis qui cauonicos sues pro excessibus virilitei
Caiiiusaium canonicos Tiecenses soeculari loga corrigebal. »
luisse doualos anno 1089, aul circitcr.
PATUOi..CCXI. ,..*'" i!*
K7 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI 4Sg
ipsius honestatera et prudentiam esse, qriod anli- A omni subjcctiorie et devolione plcnam in omnibus
qiiam Remensis Eeclesioedignitalein conservabit in obedienliam.
oranibus; el a conceplo,' nl aiunt, incceptoqne Veterem scissurse Grandimonlensium plagam.sl-
proposito'desistel, si hoc ei cum aliqiiibus de sa- mulala quadam pace sub ulcerosa cieatricelatentem,
ero collegio veslro persuadere vOlueriiis, cl ne de- conversi eorum a verilaie quam promiserani rc-
forracra haiic'novilaiis formam inducat, yel admo- versi, recidiva litigiofumpeslesiiscitareconlerjdunl,
u*r« virililer, vci humiliter supplicare. non; eonfidentes de jusiilia, sed, ut ipsi jactilani,
205-208 EPISTOLA CXLII. ' in corruplela pecunioe et effusione munerum spem
ADGODEFRIDUM ABBATEM S. SATTRl. ponentes. Pcsl dititinos labores, post mullos ad Ec-
Commendal quenidam canonicum.suum. clesiam Romanam ingressus, el inde regressus;
post pnblicaium ordinis eorum, dum per urbes et
$$. Commonilorium misisseur, si de conlempiorio
oppida Jiligapdo •discurrereiil, miserabile specla-
non tiiiierem. Fratefnus lamen urgel affectus, ut
omnibus secreiorum suorum
iioii sileam a bonis, el iicet non invilum invitem, culum ^post denudalaro
dominus rex Francorum
ui suscepium ministerium poliiis onus seslimet qiiam appcllanl cuslodiam,
scipsum hodie Deo sacrificium obtuIil(47), con-
quain lionorem. ln regiiiiine posilis mihi tibique, "j qui vocaiis baronibits suis el ecclesiasticis personis^-
fraier, mulla toleranda sunt, mulla dissimulanda,
cum prudentihus elreligiosis, paries ad concordiam et
pleraque et vindicanda, sed dileclione bomi-
iium et odio viliorum. Quis sa.piens el custodiet pacem-commovit el coromortuil. Comproraissum est
lioc? lnler lisec ouera, so!Iiciludiiies'el pericula ne- ulrinque sub allestaiione -verilaiis, quoe inier rcli-
cesse est nos et praeteriiornin habere memoriam, giosos juramenli vires obtinel, quia formam pacis,
et prseseniiuro gerere curam, et provideiiliam as- qriae coram celsitudine regia concessa fuisset et
stimere fulurorum. Irt hoc ccriaroine posilus ego conscripla, observarent, qui adcrant, et ab eis qui
tccuin ininus de mea snfficientia confido quam de aberar.t inslariler observari facerenlelconsianter ;
itia , plus de mea , quam de Ina perseveranlia 210 concessa est el conscripta, sigilloque regio
«fifiidp. Ofemus interiro Allissimtim, ul qui nos, consignaia, ipso clementissimo rege fidejussorem
licet occuito judicio suo juslo, sive ad coronam, sese cOnslituenle^quod si aliqni deinceps paci lani
sive, quod absit"! ad pcenam in piselaiioriis culiniiie soleraniler celebratoe conlradicere vellent, cis con-
in terra sua recipcrel : qui
consliluil, hobis prsevenienlem gratiam suara con- trarius esset, nec eos
feral et sequentem, qua el commissis fralrjbus, vero pacem observarent, eos sub protectione sua
quibns contigil nos prscesse, conlingat et prodesse, C * colligeret, et in lerra sua regio palrocinio coromu-
oi curt) ipsis proficientibus, ad vitam proficiscamur nirel. Recilala suiu hsecin capilulo Grandimontensi,
selernam. Inler hsec preces tibi et universis fralri- e.l apriore, qui quaiitercunque loco iili hodie proe-
bus hoslris dominis meis.affectuosas ftindo, utfra- sidet (48), in manU Biturieensis archiepiscopi, in
et
. ..treni Giibertum canonicum noslrum, qui benevo- verbo veritalis, sub periculo animoesuoefirmata,
ab oraiiibus lam laicis quam clericis sub aliesta-
ieiitiam veslram circa se plurimum coramendat,
lione consiiii firmaniibus hoc proroissum. Ei ecce
-pro amore meo el iractetis benignius,.elplenius subilo ventusab aquilone veniens concussit angulos
diligatis.paralus ad obsequium veslrum ei Ecclesise domus
illius, ut tam prior ille quam conversi cum
vestroe, sicut iotum me offero, sic exhibeo me de-
volum. paucissimis clericis, quos aut blanditiis aut limore
secum deiinent, a iide proraissa non roinus impru-
209 EPIS^TOLACXLIII
S. DlONTSil,S. GEBMANl, S. VJCTORIS ETS. GEN0VEF* denler quam irapudenler .resiJiaiil, el .non verili
ABBATUM ADPAPAMl verilatem corrumpere, sub ijuodani sacrilegio his
MV
Rtddunl rationem de iis quw in negolio Grcmdimon- quae juraverant conlradicant. Fraier Bernardus vir
tensiutn egerunt el stiilueriint. S!mplex./et limens I>eiini,/el recedens a malo/quod
^
"
Sanclissimo dom. et Patri, Dei gralia suinrao laici conceperant, fidei suse seculiis iiilegrilatem,
poniifici, H. S. Dionysii, F. S. Germani, G. S. Vic- cum quingenlis fcrme fralribus, laicorura fraudem
toris, S. S. Genovefoedicii abbates, salulem el cuni non sequitur, promissum serval, aslutiain fugil, per-
(47) Hsec epistola scripla pcrliibeliir anno 1190, bus sanciis se commcndavii; landem cumiacrymis
die S. Joannis BaplisUe, <|ua, ui ait Rigordus : ab oratione surgens, sporiam ei baculnm peregri-
< Philippiis rex ad ecclesiarn beaiissimi maiiyris iialionis de manu GuilleJini Remcnsis archiepiscopi
Dionysii cura maximo coiniiatu venit causa liceniiain avuncnli sui, aposlolicoe sedis legaii, devolissinie
accipiendi. Consueyeraiii eniin anliquilus reges ibidem accepit, deinde super corpora sanctorum duo
Francoruro, quodquandocunque contra hoslesarma slandalia, Galiice Ctendartts, decenler insignita pro
«ipvebartt, vexillum dcsuper allare S. Dionysii pro memoria sanctorttm manyrum cl tulela conlra ini-
luiela secum porlabatil, et in prinia acie pugnalo- micos crucis Chfisii pugnalurus propriis manibus
rum ponebanl *.quod vidcnies adversaiii et cogno- accepil. Demuinoralionibus frairum se commeiidans,
sceiues, leifiii iiiultolies lerga dederuiit. Ideo Cbri- accepia benedictione clayi, el spineoe coronse, et
siianissiiiins rex ante corpora sanclor.um raariyrum sancli Simeonis brachii, recessit. >
Dionysii, Ruslici el Eleiitheiii humiliief super pavi- (48) Prior Grandimoiiiensis tunc lemporis voca-
mentum niarmoreum in oralibne prosiralus, Deo ei baiur Guillelraus Itherii, sulTecius GuiUeimo de
ieatoeVii-glni Marioeei sanctis maiiyribus. el orani- Treynhaco-suflfagiis capiiuli generalis ann» 1188.
429 EPISTOLJE."— PARS II. AN. 1177-1192. 450
fidiam detestatur. Contra ipsum qui fidelis csl in A in confusione clericorum Grandiraoritensium se esse
promisso/et fratres clericos, qui bini vel singuii Isesam el confusam, in protectione et 212 vic.loria
-
per cellnlas lanquain captivi delinenlur, quidarn ipsorum Iseiam sese profitebitur el jucundam. Ro-
conversi fasiu elali, aslu callidi, gloriantes in verbis, gamus sanctam paternilaiem vestram el, quantum
confidentes in muneiibus, ad Ecclesiam Romanam licet filiis, consulimiis patri.ut qui regnum Franco
accesseruui, ui sanctam religionem vestrara, si pos- rum et ecclesias in eo consislentes semper dilexisiis,
sint, circumveuiant, et ccdros quoe in Libano suut, in bac pelitione sua- et exaudialis benevole, et quod
ad vohiniatem suam incutiant el infleclanl. Ad petilur benefice compleatis
commune refugium appellaiionis, in quo dignilas 213 EPISTOLA CXLIV.
EcclesiseRomanoeconsistit, et omiies oppressi refu- AT)DOMIKUM PAPAM. INPERSONA CLERICORUM
giura inveiiiunl, clerici pro se et fratre Bernardo GRANDIMOSTENSIUM.
ante aiiquam senleniise prolaiionem canonice con- Conquerunlur de conversorum sttorum insuliibus. <0;
* Mcerofem filii
volarunt, siculel canonice provocantes, iia et ca- paier aliendal, cujus in facie re-
nonice211 prosequentes, et canonicam senlentiam verenda rcligio mendical gloriam , el verilas intcr-
a vobis vel a delegalis judicibus secundum sacros venium. Gralis offert sancla dileciio veslra quod
cahbnesexspeclanles. Non moveal vos, Paler sancie, debeiur singulis, ut ex eodem tbrono juslitiae, et
confusus Iaicofum clamor conira clericos inclusos, consolationem habeanl hurailes, el confusionem su-
ne conlra sessorem murmurel asina, ne glorieiur pe.rbi. Id experli surous in nobis, Pater, auxilii
serra contra euin qui lenet eam, nec idiola doceat consiliique mullorum experles, quorum gratiam
clericum litieras, nec laicus imperet sacerdotalia conversi nostri (50) venari potius inlendunt pe-
sacerdoli. Ciamat pro clericis el pro fratre B. qui cunia quam innocenlia venerari, confidentes in ho-
pro justilia indesinenter pugnat in auribus Domini mine, et ponenles carnem brachium suum. Male-
Sabaolh; clainal el in sacris auribus vesiris Chri- dicli prophelici veriiatem non verentur, armanl et
siianissimus consanguineus vesler rex Fraiicorura, animanl principes hujus sseculi, plebem sollicilaiii,
qui sanguinem sutiin, cujus paiiiceps eslis, quoli- quosdam eliam ex episcopis attenlani, ril quos ex
die pro Chrislo effundit, ut forinam pacis quoe per ccllulis noslris per violenliam ejecerunt, ne ecs
ipsura concessa, conscripta et confirraala, el posl- monasteria recipianl, ne ecclesioe tueanlur ,,nie ';
modum sacrilcgio perfidorum violala est, facialis quamvis indignum, paslorem (51) lanien siiurii, cum
ohseryari, appellalioncm per clericos faciarn, ulpote niultitudine clericorura fralrum plus quam numero
canonicam recipi, laicos sedilionarios et contra- C ( ducenlorum non lam fraudutenter quam violenler
diclionis filios, Philippum de Bellomonte el com- expulerunt confuso clamore el errore vulgariysub-
plices ejus non admilli, sententiam a priore, cujus siituentes alium (52), qui ncc decedentisuccederei,
pravus ingrossus el pessiroa conversalio dicilur iiec cedenti. In his oranibiis non est aversus luror
prsepostere ei prsepropere iu clcricos Jalam irritari, eorum, sed usque adeo manus eorum exlenta, ut
cellas Grandimonlertses, quoe in lerra ipsius sttnt per poieriliam sseculariuniquos in sui favorem illi-
' ordinalioni frairis B. et episcopi Parisiensis (49), et citis ariibus el pecuniario quoestu cpnciliare nou
aliorum prudentium ei religiosorum virorum com- cessanl, calainum in nobis conterere, el liiiuin f;i-
iiiilli. Si auciorilale veslra hsec acla fuerint, gau- migans exsiinguere per fas et nefas lmmisericor- '
debit super hoc aninia doraiiii regis, qui quolidie diier elaborenl. Unica post Deum spes noslra,
pro . Chfisto pugnal, et quasi a regno pro cruce paler, in proraotione214 ^esira (55) consistil, ut
Christi exsulat, gaudebit el gratias vobis agel, cujus in negotio prius exstilil adjaccns voluntas bona
Ecclesiam Rouianam et allollens proeconiis, el se- elbeneplacensel perfecta, quanlum lieet etexpeiit,
cundum vesligia Palrum suoruin in necessilalibus polestas commissa perficere invenial, el facial con-
ejus et recipiens et honorans. Si aliler, quod absii! summare. Computrescat circa vos, si placet, jugum
factuin fuerit, liraendura ne exciietur indignaiio ^' laicoruin a facie olei (54) yestri, ut nec Eliezer do-
ejus, et fidei pro qua mililat rainus deferat, minus niinelur Abrahse (55), nec Saram contemnal Agar,
suam devotionem Ecclesise Romansecxhibeal, niintts ncc idiota conteinnat clericum , nec laicus imperet
obediens existat. Et quoniam tola Gallicana Ecclesia sacerdoti. Dejectum resliluite, juvale pusillaniroem,
(56) Videepisl. 139 eH50. (58) Absaloni scilicct, de quo plura siiperius re-
(57) Basilicae scilicelS. GenovefseParisiensis par- lulimus, qui cinii duplici ponlilicalu, infula Ros-
lim a Normannis deslrucia:, parlim velustale colla- childensi scilicet el Lundensi essel insigniius, al-
beniis, quippe qusej-.imper sepiingentos fere annos tcram iiepoli suo Peiro S. Genovefse canonico
duraveral. diinisit.
133 EPlSTOLiE. — PARS II. AN. 1177-1192. 4S4
gnationem provocenl, sed ad misericordiam vos A j bilque, et sumptus piovidebit necessirios qui
invitent. Patres veslri seeundum carnem (59) genr nunquam derelinqtiil in se speranlcs servos- suos.
lili adhuc ritri ac supcrslitione delenli GaUias El quoniam in lanlo opere, sive onere,. siipem
invadenles fortitudine brachii sui, et in rcbore mcndicare compellimur alienam , recurrimus ad
virium suarum urbes, casiella, cseterasque mu- Tiberalitalem veslram, ut qui aliqnando Romanum
nitiones ceperunt; vicos, villas et a£,ros vasta- consuevisiis emere plumbum (63), in coemendo
runt: homines^ alios in praedam et caplivilatem plumbo Anglico el benevolum aperialis-animum,
abduxerunt, alios in ore gladii pcrcusserunl; loca el beneficam exlendalis maiium. IUo plumbo nu-
sancia incendio e| ruina ad solum usque dejece- dantur ecclesise, legunlur islo. Dissimilis nego-
runt. Inter alias, quod sine suspirio et singultu liaiio, cum in illa soepe mcereat.acceplor, in ista
referre non possumus, nec debemus, ecclesiam semper mereatur largitor. Illud liligioso semper
aposlolorum Petri el Pauli, in qua beata virgo Ge- auro rcdimilur, isiud religioso precum preiio
novefa requiescit in corpore (60), regali ope et eomparalur. Fralrem nostrum G.. prsescntiuin la-
opere consiructam musivo (61) inlus et exlra, sicul lorcm misirous, qui et prudenler impleat mantla-
reliquise adhuc testantur, ornalam el depiclaro, tum noslrum , ct fideliter nobisreportet beneficiiini
miserabili concremarunl incendio, nec sacro ioco alienum.
parcentes, nec beaUe virgini, aliisve sanciis qui 220-221 EPISTOLA CXLVIl.
ibi requiescunl, revereiiiiarn exhibentes. Tandera ADVALDEMARUM SLEWJCENSEM EPiscornk
per Dei gratiara barbaries illa anliqua, Chrisliana Plumbum peitl ad ecclesimS. Genovefw reparaiionem
mansueludine mitigata est et mnlata, el seplen- et ornalum-.
lrionaie frigus calore fidei liquefacium, rejeciis Venerabili etilluslri viro-VADELMARO, episcopo do
idolis Creaiorem suum recogr.ovil, parlemque Sclewik (64), fraler STEPHANUS de S. Genovefa,
Gatliarum, quse a Seplenlrioiiis nomir.e JNormahnia. qualiscuuque minisler, saliilem ct curo omui dilu-
dicitur (62), Nores et Daui reiiali in Chrislo sibi ctione fidele obsequium.
et posleris suis reiinenl, inbabiiant el colunt. In Jucundam veslri memoriam reliquil nobis fjisen-
illa persecutione parietes ecclesiee nostroe com- lia veslra, cujus si delectamur reliquiis, iia refici-
bnsli, ei exesi velusiale niinia et corrupiione niur blaadimenlis. Mirabamur senilem maluriialem
lninanlur ruinam, el suspiranl fulciri suslenla- injuvene, episcopalem digiiitatem in futuro an-
culo, et opperiunlur operiri leclo. Comparala est lislile, profundani liumililatcm. in. nobili slirpe,
lignorum materies superponenda refeclis parieti- C ( raunificenliam liberalem,, in scliolastico, socialem-
bus,etIamiiiis219rlumbeissupponenda.Speramus affabiliiatem in sanguine regio, Gallicanam elegau-
in Domino, quia qui ccepil opus ,. perficiet solida- tiam in seplenirionali viro. Non credimns in vobis
(59) Normanni scilicet, populi septentrionales , iii Ffancia , S. Remigii Remensis, el aiiis. '•
qui ex Dania, Suecia cselerisque plagis adjacenti- (62) Posiraulta Normannoruni incendia,coedcsquc
bus, soepius Galliam sub niediura el finem noni perGalliani perpelralas , Carolus dictus Siraplex ,
sseculi iinpeluin fecerunl, omnesque ecclesias et videns se esseimparem ad resislendum geiilis illius
loca pia ferro et face devastaverunt. liiter ea. feritali, pacem cum ea iniit hac potissirauin condi-
maxime nionasleriuiii S. GenovefaeParisiensis. lioiic ut Chrisium coleret. Quamobrem illoiuiii
(60) Haec ecclesia fundala fuit juxta Parisios ; princeps noiiiine Rollo lavacro-.regenerationis in-
a ClodovoeoGaJIiarum rege, circa annuni 608., ut iiiictus, mulaio iiomine in Robertum, accepil in
adimpleret voliiui, quod, suadenie Cloiilde piis- uxoreni Gissam regis iiliam, el ciim ea iu doiem...
sima regina, fuderat, dicens , tesie auclore gesto- Ncuslriam pr.ovinciaiii, .qtise ex hdc Norraanniae
ruin regum Francise : < Fiatur ecclesia bcatoruni nomen sortiia esi._.
aposlolorum",' dinn , auxilianle Deo, reveiiimur, > (63),Alliidit ad pluinbura. buliarura aposloiica-
e bello scilicet conlra Goihos qui Aquiianiam de- rum, quo dicit nutlari sui terapoiis ecclesias, id est
vastabant. Corpus autera B. Genovcfoe virgiuis ini lanio pretio comparari, ut proelati ecclesiarum ad
ea conditum esl, ul uolat Gregorius Turoneiisis, , r, peiiuriain redigerenlur. ln aniuio aulem hahebat...
sepulcrumque ejus , quod usque hodie in ea inira- piumbo cooperire ecclfisiam S. Genovefoe, sed ad id„
culis undique coruscat, niaiiifestissime conviiicit. iinpares fuereejus factillates..;
, (61) Musiva opera seu mosaiea ,, ea stint qttoei (.61) Fuil Valdeinarus regio apud Danos orltis
lessellata et seclila vocal Suelonius in Jnlip, cap. sanguine, in episcopatura Slewicensem assuinpuis,
4.6 : « In expedilionibus lesselJala el fictilia payir scd cutii regni poriionem sibi assigiiari peterei, iu-
raeiila circumlulit. > Et Seneca.epist. 86 : < Paup.er cidil in regis ininiicilias, ob quas 'epjscopatuiii tli-
sibi videtur ac sordidus,, nisi parietes magnis et raiileie coaclus esi, juramcnioeiiam prsestito (ui o
speciosis orbibus effulserinl, nisi Alexaiidrina carcere se eximeret) niinquam se eo iu loco inaiisti-
marmOra Niimidialis crusiis disiincia sint, iiisi ruin, in quo, regi suspecius forci, Bonoiiiam se ru-
iilis undique operosa et in picturoe nioduni yariata cepit, ubi siudiis operara dedil. Ai cuin anno 1207
circumjiiio prselexilur. > S._ Aug, item , lib. xvi^ Hai-tonicus, Bremensis archiepiscopus, fato.fiincius
De civilate Dei,. cap. 8.: < Caetera. homiuuin vel fuissei, ipse Vadelmarus in ejus locuin a Breiueu-
quasi hominura genera quse in maritidiia platea sibus eligilur, spretis uimen liamburgeiisium votis,
Carlhagiiiisuiusivo picla sunt. > Yiiruvius, cap. 1,. qui iu electione Breraensis archiepiscopi suffrag a
liieraiuit a se visas hujusmodi paviineiilorura reli- ierre coiisueverani, undegravis oiia est contiovei-
<
quias, in qiiibus lessellala marinora, minutilis sia inter eos, de qua igiiur in epistola 158 et 159,
fcibisnon majoia piscium el aliarum rerum efligies lib. i episiolarum liinoccnii III. ilsec fusius eii.uu
variis coloribtis grapbice imiianiur. > Ejusmodi pa- nanal Meursius in Uisl. Danka, Iib, ii, sub lineiu
viraenia cernere adhuc iicei iu basilicisS. Dionysii '"auni 1207.
*>5 STEPIIANI TORNACENSIS EPISCOPI 436
honores mnlasse mofes, quos pcr Dei gfatiam ria- A si]davimiis,'et-sudamus (67),ita pugnantes, rion
tura vobis poiius contulit qiiam forluna. Ex his quasi qui" aerem verberaiis, Ct cufrenles non quasi
confideniiam assumpsiriius scribendi vobis, et at- iu iricerluiii. De slatu vestro incerli, de nostro vos
trita, ui aiunt, frontesirie meiilis nostfis beneficium ceriificamus, scientes quia et gaudere ctim gauden-
aliquod postnlandi. Id solura in pclilione solatium libus, et fiere cum flenlibiis parati cslis. Prospera
superesi, quia, si repulsam patiaiur, non rubet si pef Dei graliam circa nos el fralres aguntur omnia,
non exaudiaiur, epislola verecuiidiara non incurrit. et non cst occursus, lieqne Saian, cum in summa
Aniiqui parenies vcslri cum. adliuc errore gentili iranquillitate et pac.e unaninies habilent in domo
sub idblolalria teneieiilur, e\ juslo Dei judicio Gal-
Doniini, sola contenlione servieudi Doniino sese
lias irtvadentesT.civiiaies,et oppida ceperunl, de invicem proecedere cum humilitate certanies. Spi-
siruxeruiii municipia, ecclesias subverteruni. Inlci
alias ecclesiara bealie Genovefocvirginis regali opc riiualibus224occurruiHlei**poralia,peractisferrae
sjialiosis et speciosis regularibus oflicinis (68), et
et opere conslr.uclam miserabili concremarunt in-
per villas ruslicis oetlificiis, spatio simul el specie
ceniio, cujiis rci lestes existiint 222 parieles ceiianlibns ctim urbanis. Solliciludinera curaraque
exiunc conibusti et exesi, corruptionem suain calcc nostrara converlimus in renovaiidis et fulcieiidis
in ciiieres pulrefacta rnonslraiites, et ruinam mi- g
antiquis ecclesise parietiiras vetustaie et iiioendio
nantcs. Eos reficere inccepimus comparata jam
pulrefaiiis, dissoluiioneni miiianlibus el ruinara.
lignorum materie, quoe et snperponatur innovaiis Coiuparavimus et novam Jignorum maleriem ad
paiietibus, et lecto plumbeo supponatur. Sub quo- saiia tecta reficienda, quoe el superponatur. Hac
tlam rnbore raendicantes rogamus el petimus, ut enim maieria __»Deus penniserii, spcraraus nos
aliquid de beuevola ae benefica tiberalitate vestra operiuros ecclesiani, non aiiendenics siguificatio-
nobis mitialis, qup plumbura eraaraus, non Roraa- nein
pliimbi prophetici, quod supcr iniquitalem
rium, sed Anglicum, quoniani Anglico plumbo tc- sedere dicitur, sed basiiicoenostrse uiilitatein et de-
guntiir ecclesiae, nudanlur Romano. Vivet.jugiter in corem. Hujus melalii matefiam quxrimus, non
Ecclesia nosira felix memoria nominis vesiri, siib liguraiii. E.i quoniam tanio orieri sive operi expien-
testimonio benefieii a vobis beatoe virgini Genovefse do iion sufficimus, slipeni ab araicis nosiris niendi-
liberaliter impensi. Fralrem noslrum G. prsoseniiuuii care corapeUimur aiienam, quorura ope el opera
laiorem misimns, qui el prudenter impleat manda- insuflicieritiam nostram suppleamus. Iiiiporiuiius
tum nostrum, et fideliter nobis reporlet beneficium forie ei imprPbus sermone brcvi prolixilatein epi-
alienuin. C sioloe redinio. Sed quotl poies adjuva nos.
223 EPISTOLA CXLVIII. 225 EPISTOLA CXLIX. 0
.; AD6UILLEL5IUM ARBATEM DE PARACL1T0. ' ADOMERUM ItlPESSEM EPISCOPCM (69).
Plumbum eliam ab eo expeiit. Commendat G. canouicum suum, ijiiem mittii in
Venerabili frairi el amico GUILLELMO abbali de Daniam.
Paraclito (65), STEPHANUS de Sancia Geiiovefa, se- Qualuor suiil qnoe aul novas cOncilianl amicilias,
niori consenescens, in plenitudiiie dierurii pleniiu- ut veteres colunl : Alternoe confabulaliones, obsc-
dinem gaudioruiii. quia muiua, littefarum frequens excursus, viriutis
Laudamus veteres, nostris tamenutimur anim. faraa Conseniieiis veriiati. Ilujus tiltimi beneficio
Poeticum esl, iion propheticuni quod dixiraus, faciem vestram qtiara oculis viJcre non meruimus,
veridicum lainen. Patrcs nostr| sicut lempore, ita iinaginalione cpinpleclimur , applautienies famse
el aucioritate et rcligioiie proecesserunt in via Do- quseel liberalitatem vesiram piaedical^-el reiigio-
niini. Nam sicut Hylas Hercuiem, noii aequis eos nem commendat. Iri scliolis vefiiaiem didicislis, in
passibus consectamuf. Formam vivendi Moyses (66) sacerdolio virtulem; sed nec in illis veriiaiera sine
iradidit Hebrais, Ntima Ponipilius Romanis., Pho- D virtute, nec in isto virtutem sine veritale. Ex his
TOiieus Groecis, Trirocgislus ^Egypiiis, Fiiius Dei de benevoleiltia vestra poiius quara de nosinsme-
Chfisiianis. Iliiic subscrviens Auguslinus tanquain ritis cOrtfidenleSi,charissimuni fralrein nostruni el
Saniaritaiii slubulariiis duos denarios, quos ab eo canonicuro G. praesenlium lalorera, qnero pro ne-
:iccep.erat-,.verbum sciiicel doclrinae, et exemplura goliis Ecdesioe noslroe misimus, vestrae benevolen-
vitoe, in c.urani nostri fidelilerexpeiiuiiet prudenler, lise commendainus, ut eum in quibtis necesse ha-
rcccpturus mercedein cum Saraariianus redieiii. In buerit pro ainore Dei et nosiro, el firmeiis consilio,
boc agonCquanquam in diversis Ecclesiis voliscura et pairocinio susienieiis. Retribuel vobis Deus, qni
claustru») eleganli siruciiira
(65) Consule cpist. sup. ad ipsrim scriplain, ct capcllam B. Marix, elhuc
.quse ad cjus. clucidalioneiii posuiiuus. aeilificaveral, quibus usqne utiniiir.
(66) Eniiraeiai prsecipuoSiegislaiores populorura, (69) Ripa urbs est Danke a<i fluviura Nipsiam, a
qin 'ntcr priscos clarucniiil. quo dividilur inires paries. De Onicio autem agit
. (67) StcplianiisenimmoiiasleriisS.GenovefaiC.tS. Saxo graranaliciis ad ealcem lib. xiv Historice
Eviiiiii Aureliaiiensis prajfuii.' Guilleliniis vero suoe, ct .diciiAbsalonem Roschildensem ac Liirtieii-
cleciuin Oiiicruiu reli-
subprior S. GcMOvelic,ac deinde abbas in Dania seni anlistiicm Rippeiisiuraconsecrasse
exstiiii. gioso iiiinis.icrio pontiiicciii
(68) Dorinitoriuii) scilicet, capitiilum,fefectorium,
437 EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-1195." 438
rc-cipientibus juslum in nomine jnsti mercedem Ai CANUTO, fr. STEriiANusdeS. Genovefa dicius abba»,
jusii reiribtiei, et meiisurani bonam el conferlani loiusque Ecclesioe eonvenlus h.umiiis, saiiitem i«
et coagilalani ei siiperefflueiitein pro misericordias saintis Auctore.
sauclis operibiis dabit in siiiuin vesirura. Viris illustribus, etqui de sanguirie regio ducual
22S EPISTOLA CL. originem, proprie convenil, ut sicut sunt magniflci
ADLDKDEKSEU ARCIIIEPISCOPUM. 228 gcnere, iia sint munifici largitale. Quod li
Sttb nomine Satomonis commendat Petrum ipsius largitas usque ad ccclesias exlendatur, el pro sa-
nepolem. liite propria requieque defunctorum, et niaxiin»
Ltindensi arcliiepiscopo salulem lemporalem pa-
pareiitnii) acpropinquorura, qui faculialibus abun-
riier et seternam.
danl^Ioca religiosa visiient, pauperes aiant, elee-
Felix ppera-et impensa, cujus inlentionem fru-
mosynas distribuani, coram Deo gralianv- et coram
ctuosus sinus excipil, desiderium complet exitus, homiiiibus proinereniur favorem. Fraler vestercai-
spei fiducia nec lollitur, nec mentilur. Hoecin Sa- nalis, bonse indoli3 juvenis Waldemarus
lomone vestro vere vcrbi.s et opcribus pacifico, non ineraoria in benedictione (70), cujui
esl, 'regio genen" vestre
Invitum vos inyiiare debent, ut quod in eo benevole
R
" condigna virtule respondens, ei apud nos spirilum
ccepistis, benefice conipleatis, prosequenles bonam redilidil Deo, et inter nos corpus commendavii tp-
juvenis indolem, qui sic litierarum studiis intendil, Oralionum ac beneficiorum spirilualium,
nl a virlulom semitis non recedal. Planta esl, qu;e pulcro.
sicut unus ex nobis, particeps csl^et erit in perpe •
per Dei graiiam et irrigaiioriem "vestram, fecun-
dam coalescei in arborem, cujus el fotium cito HCII luurn, surreclurus in die judicii cum beala virgine
Genovefa, et extremoe benedielionis sententiara
defluel, et fniciiim suum dabil in lempore suo. cum his qui a dexiris eriint^el cum ipsa pariier
Testimonium ei perhibemus comraoranti nobiscum
iii monte, quia in scholis assiduus, honestus in recepturus. Et quoniam parieles ecclesise in qu»
requiescit, parenlum vestrorum, adhucgentiliura
bospitio, nec effusus in superfJuis, nec in necessa-
riis est anguslus. Sociorum benevoieniiam sic me- concrematos incendio, et nimia extunc vettislaie
consumptos renovare inccepimus, et saria lecta ip«
reiur, ut oninium gratiam noii amiltat. Gaudeat sius nova
eo sancla lignorum raalerie, plumbeisque lamiiiis.
super paternitas veslra, el illustrem ve- nobililali vestroe prece».
siri sanguinis celsiiudinera sic exalieiis in ipso, ut contegere proposuinius,
et lionor ejus tanto respondeat geqeri, et genus fundimus, ut ad coemendum plumbum per proeseu-
tium lalorem G. canonicum noslrum aliquod bene-
tanlum consenlaneum sit bonori. Sic glorietur pa- rC
ficium nobis millaiis, unde et a Deo remunereiur
v^lruus in nepoie, ot nepos ex patruo subiimelur.
liberalilas veslra, et ab homiriibus commendeiui'
227 EPISTOLA CLI.
A» QUEMDAM CAKONICUM: generis vestri faraa, et a nobiscelebrior et frequen-
lior habealur frairis vesiri meraoria serapiterna.
Facultatem concedil cuidam suo canonico aiium or-
dinem ingrediendi, ac in eo commorandi. 229 EPISTOLA CLIII
Juvandse sunt volunlates, quibus el devotio proe-
ADECMDEM,
bet iniliiim, el quarum discreiio firmat progres-
sura. Hsec alienderites in dileclo nostro II. latoro .,-Ab eo etiam pelil plumbum ad ecclesia S. Genove^e
lectum operiendum.
proesenlium, concanonico nostro, peiiiionibus ejus
nec obsistere diulius audemusy nec delrahere inlc- illuslrissimo el Clirislianissinio regi Danoruni CA-
grum arbitramur: Iiberaro igitur ei domum religio- MCTO(71), fr. STEPHANUS S. Genovefse.diclus abbas,
iiis expetendi, et inlraudi danuis liceniiam, qua- lolusque ipsius Ecclesioe humilis.conveiil.Us.,saluiero,
teuus apud aliosquam npud nos, Deo juvanle, et vilam et victoriam.
arclius vjval, el dislriciius converselur : preces Gloriosam ac feliceui: regni Danorum polenliatn
ergo prp eo porrigimus, ut apud quos commorari U [ et virtutem, qua aniiqui parentes vestfi pagano er-
gratum habuerii, pro commendabili, iegendi et rore adhuc delenli, in fortitudine brachii sui et in
rantandi scientia quse in eo esi, el benevple susci- robore virium suarum Gallias invaserunl, el Anna- .
piatur, et benefice iracteiur. les historiarum conlincnl,.et communis fama reci-
EPISTOLA CLti. lat, el'urbium oppidorumque niuri semiruii proie-
- ADCANUTUM KEGEM DANI.E. siantiir. Ex eorum vos nobili slirpe descendisse, et
: Agit de nobili adolescente Dano apud S. Genovefam gentilcra illam lyrannidem in Christianam mansuc-
fctlofunclo ac lumulaio. ludinein mulasse (72) gaudel roater Ecclesia, cui
Nobili vifo, elab avisalavisqueregibus procreato assiduum impenditis cultum, devotuai exhibelis oby >
(70) Inscribitur in Necrologio S. Genovefoe his ad annura 1182 :< Morluo Waldemaro primo, re-
yeibis : < Obiii Waldemarus, nepos regis Dacioe, gnum accepit filius Canutus sextus, jam ante (pa-
canonicus uoster ad succurrenduin.) Declaraiautem reniis cura Ringsiadii initiatus anno ,1170, cutn
iii bac epislota qiiid sit cajionicus ad succurrenduiii, Canutus quiulus avus inter divos refefretur. >
cuui subjtuigii, < oraljonum ac beneficiorura spiri- (72) Pfiinus ex Danioe;piincipibiis qui Chrislia-
lualiuin
'" sicut unus ex nobis paiiiceps esi. > i>.amreligionein araplexus est fuii IJaraldus hec
(71) De illo hscc scribii Meursius.iji. tiist-. Danica.. agenle Lutlovico-Pio impcratore, anno HiH, ut nar-
439 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI m
sequium, beneficum erogatis augmenliim, nec re-J A no (71), npbilis iJlius viri pectus licet ferreum pre-
giofa,«lu per Dei graiiam sacerdolium premiiis.nec cibus expugnetis, ul morluo fratri siio gratiam non
debilam reverentiam sacerdolio denegatis. Cu:nque neget, et in lanta necessilale Ecdesise, in qua fra-
jn aliis quibusdaro regnis per lyrannidem principum '
ter ejus et diem clausil iiltimiiraeidiemexspecial
servituti subjecla sit Ecclesia, in veslro per regalem extiemum, pro loia hoerclitale quam possidet,
clemeitiiam vesiram libera est el quieta. Supradictse aliquid miliat, tinde el apud Deum securior sit e]us
perseculionis a viris poleniibus genlilibus lunc il- conscientia, el apud homines hilar.ior fama, ei circa
laloe ealicem bibil, et absinibio doloris inebriaia esi niortuum liberalilas appareat debita, et benevolen-
Ecclesia beaise yirginis Genovefoe, in qua, Deo li- lia manifestelur fraiema. Charissiiiium frairem el
eet indigni deserviirms, fracla, dirttla et combusla. canouicum nosirum prsesentium latorem G. cle-
Tcslanlur hoc parietes incendio illo consumpti, el mcntioe veslroe coraiiiendanius, ui eum regali juve-
calce in cinerem commutata, puirefacii, 230 tis patriciiiio, ei, si opus fuerii, auxilio protegalis.
ireirtuli ex exesi. Eos renovare inccepimus, super- Valeal el crescal in dies semper magnificenlia ve-
ponenda riova lignorum maieric, et tecio plumbco stra.
supponentla. Nec hoe dicimus, princrps victorio- 231*232 EPISTOLA CLIV.
B
sissirae, ut querulis aul mendicis vocibus impor- ADNlVELONEM SUESSIONENSEM EPISCOI-UM.
tune aliquid vel improbe poslulemus a ctemCntia B.ogat pro suis canonicis de Firmilale Milonis, ut
veslra , sed ut misericordiler consanguiiieum ve- a quodam oneie curei eos sublevari.
sirum nobilem yirum Canuluni monealis, ne omni- Inler coeteras aiTiictiones, sub quibus bodie ge-
iio sil iramerapr fralris suis Waldemari, qiii in bealo mil Ecclesia, novas et indebilas exacliories prae-
line suo canonicus nosler faclus (73), in celebri slare compellilur : et cuni liberi debcant esse filii,
clauslri nostri lqco sepuTtus, in omnibus beneficiis ifibuta solvnnt ei decimas, tanqiiam penilus alieni.
et orationibus, quse in Ecclesia nostra fiuni, paiii- Veruiii facilius ioleraiur a singiilis qnod ab omni-
ceps, fraier, et socius nec in vita partem aliquam, bus stislinetur, cum tainen geniirus omnium dolo-
tit dicilur, seu fuiiiculum hsereditaiis suoepossedii, rem non minuai singulorum. Tangit nos hoec plaga,
nec post moiiera sive ipse, sive Ecclcsia pro eo ali- commniiis Pater, q-.iaetantum.noii inyilai, sed etiam
quid inde percepit. Vox jusliiise ipsius clamat ad invilum trahit, ut el solvatis decimas, ei decimas
fratrem de lerra : Fraler, da mihi portionem sub- exigatis (75). Successorcs Melcliisedechfilios Aaron
stantim paternw quw me cqnlingit (Luc. xv). Roga- lion excusanl, nec levilarura immuniias ponioiie
mus, supplicanius ac petimus, ul vos qui toties ar- C ( sibi concessa gaudere periiiiitiiur, cum universos
mis snperaiis idoiolalras el jugo subjicilis Christia- fiscus absorbeai, nec tameii Jibercttir Ciiristus uiule
ral Saxo grammaticus in Hisl. Danica, lib. IX : gionem propagavit anno 900 : qui etiam seipsuni
< Ludovicum Magunlise constilulum auxilia pelilu- apud Angliam janipridein Clirisiianismi soleraiiibus
rus acccssit, al Ltntovicus suramo amplilicaiidsei-e- aquis buraecianduin exhibuit. Caeleriira privatam
licfionis ardore confeclus condiiionem barbaro ob- saluiem in publ:cam exuberare cupiens, abAgapiio,
tnlit, opem spondendo si Chrisli culluni exsequi qui lune civiiaiis Roinanae sacrjs praeerai, Daniam
consensisset, qtia senlentia et salutera hospili et divinilus condiri pelivit. Deinde araio 981, defuncio
sibi pietaiis praecoiiium peperil: Haralduni euim Haraldo piissimo rege, successor ejus Sueno rurstis
soleriini lavacro usnm conscquenler Saxoiiicis ro- Ciiristianis infensus fuit, prosperam sibi in divina
lioravil auxiliis, quibiis is fretus in lefritorio Sle- soeviendioccasionem veiiisse gavisus, toiam religio-
viensi dicaridara Deo oedem sollicila moliebatur im- nis siirpem a radice corivnIs.il,-eoiiue auclore Dani*
pensa. Hic itaque sanctissirai tenoris speciracn a suscepium Divinilalis cnltum rcpetila superstitione
Bonianis riiibus mutuatus, profanaia perfidorum mutarunl. At curo ille Sueno Dei vindice dexiera
errore letnpla diruil, vicliniarios proscripsit, fla- regno fuisset spoliatiis, landem resipuii, et hac
liiirtiiini abrogavit, atque incondiise palrioe Christia- foiiunse soeyitia ad araplectendam religionis chari-
liisini sacra primus inlulit, rejecloque docmonum rilaiein adactus, abslrarios ealigine oculos salutari
culiu diviniim oeraulatus est, supremo qnidquid ad Iticis coutertiplatione snfliidit. > Hsec Saxo, qui sub-
i-eligionis cuslotliam ailinuil, scrupulosissiina cttra DI juugit eumdem principem quatuor cpiscopatus iu
scrvavit, sed non jam eflicaciler quam pie rem siio regiiO desigiias.se, Aiiisiensem, Slevisccnsem,
auspifcaius est; SHperveniens eii.imlioguefus, iatlii- Ripenseni ac Roschildensem, quibus vetuli qualiior
ciaque per eurii sacra lcmerans, vera religione pro- eardinibus Chrisiiana religio iri Dania slabiliia ac
scripla, pristino adulieriiiam loco restituit, ac MIO iirmata est anno 993.
Ificremoriias honore donavit. Haraldus vero pro- (75) Canonicus scilicet ad succurrendum, ul cx
fugiis foriunam ad sacrilegium Iraiislulit: iiam ut Necrologio S. Genovefserecensuinius.
prsccipuiim inchpafse religionis specimen , ita pri- (74) De Canuii in religione propaganda zelo, hsec
irtum neglecisespeclaciiiinri fuil, atque exsplcndido scribil Mevisius in Hisi. Dan. ad aniium 1093 :
sanclitaiis aucipre, infamis ejusdem desertor eva- < Inler isla in Livoniam Dani. arma translulere,
sit. Ericusejus fraier cura eo Magunlioe baplizatus, atque fegionis illius infideles ccepto illis proedicari
eiiahi a fide defocii.et in Chrisiianos soeviit. At vcibo Dei per antistitem Menardum ac Reiioidnni
anno circiter 860, suasu Ausgarii, Dremensium an- successoreni rebellanles domuere, et ad fidera Ghii-
listiiis, aiiirorira ad pieiatcm quam exueral, convcr- slianara iiniveysira ampleclendam pepulere. »
lil, idolofiun culluin rursus abolevit, ac sacriiegoc (75) Instiinioe fuerunt decinioeanuo 1188 a Phi-
mentis errore deposilo, quidquid per insolemiam lippo Augiisio cura iter Jerosolyniilanum suscepit,
coiiiiniserat, expiavii; laniunique in excolenda re- de qttibus Rigordus lisec habet : < Celebratum esl
ligione se gessil, quanlum egerat in aspernanda. cortciliura a Philippo rege, convocatis oroiiibus ar-
Filius Eiici fr.iier parcntis vesligiis insistens, rcli- chiepiscopis, pp'sc"opis, abbalibus, et tolius regni
Hl EPISTOL/E. — PARS II. AN. 1177-1192. 1*2
aflligkur Chrisiianus. Inter hos lamen singultus el A qni sepnlcra patrum aeilificabant, ne memoria eo-
quolidiana suspiria, sanctoe paterniiali vestrae pre- rum, qui proplietas inlerfeceranl, 235 delerelur.
ces fundimus, ul fratribus nostris apud sanclura Hi vero qui bonis operibus palrum suoriim conlra-
Vedasium (76)demoraniibus, in qiiantum vobis pla- dicere voliinl, qiianlum in ipsis est, lnemoriain oeter-
cueril, parcaiis, ct nobis prsestetis hoc beneficiuin, nam in qua jusii perinaiicnl, et extenuare lenlanl,
quibus consuevisiis seinper exhibere vulluni 233 elexierininare contendunt. Necsunl audi'endi,Paier,
liilarem et jucundum. Tenuis esl eorum sacellus, jiivenculi hac nova volnnlate sua', qui paires suos
nec disiento vivunt marsupio.qui fere perbiennium, el matrera suam exiraiam Parisiensem Ecclesiam
suspensis parochialibus organis (77), vcstro subja- non honoranl, non verenles quod per veriialem
cuerunl, pro culpa coraitis, inlerdicto (78). dicitur : llonora palrem tuttm ei matrem ut sis ion-
234 EPISTOLA CLV. gmvussuper lerram (Exod. xx). Sane proebeiidarum
ADPAPAM. Parisiensium annualia, ecclesioe Sancti Victoris ex
Rogat e:tm pro ecclesia S. Vicloris, ut servel annua- inlegro deberi, et ipsius Ecclesiae Parisiensis lam
iia Ecclesiw Parisiensis ipsis concessa. episcopi quam capiluli auihenticum rescriptum le-
Sanclissiino domiuo et Patri, Dei gratia siimmo slatur, et sanclorum Romanorum ponlificuni privi-
ponlifici, fr. STEPUANUS dc Sancta Genovefa diclus " legia confirmani, et plus quam longissimi temporis
abbas, loiius obedientise devotionis el servituiis proescriplio civili simul et canonico jure claraat.
pleiiiludinem. Sancta eiiam palernitas vesira per discrelionem et
Piiidenies el potenles in general.ione sna viri, scieiiiiain vobis et sanclse Romanoe Ecclesise a Deo
qui lunclemporis in ecclesia Parisiensi lilulali prse- dalam , illius vcrbi quod in privilegio conlinetur,
eranl, ecclesiain Sancti Victoris lanlo dilectioiiis scilicel, ex integro, iiiieiprelaiioiieni scripsistis, et
ac devotionis affectu proseculi sunt, ut in ea sacroe viris prudenlilius Alrebatensi et Ainbianensi epi-
religionisouore tacii pariler ac Iracti.plerique ipso- scopis, el abbali Pruliaeensi no» cognitionem misi-
ruin non solum conferreni sua, sed ei seipsos offer- slis, sed exseculionem : quibus sicul nec raandati
renl (79). In hoe giorioso cerlamine largiendi sua vesiri vel unum iola licet proclermillere, sic nec vo-
bealo regulariiim collegio, sic et universi provoca- bis, si dici liceat, in liis quse canonice statuislis,
bant singiiloSj^et singuli universos, ut ex singulo- convenit aliquid inimulare. Uteniin verbo principis
rum facullalibus prsediclorura inopiae fratrum pos- utamur, qui longe sacro aposlolalu veslro inferior
sessiones et pecuniee provenireni : et ex universo- est, inlerprelalioiicm inier jus eloequiiaiem posiiam
rum benevola siintil ac benefica devotione suarum r vobis solis el oporlet el licet inspicere. Et quoniam
annualia prsebendarum (80). Eorum piam liberla- interpretalio vestra generalis esl, et necessaria :
tem lilii qui pro pairibus suis in Ecclesia Parisiensi rogamus vos,Paler sancte, ego ininima portio filio-
nali sunt, cura imitaii debercnt, immulare conten- rntn vestrorum, el omnes quolquol insiituiioncs
dunt, sequentes in hac parie mores quos non co- ordinis Sancli Victoris pro posse noslro observa-
lucrunt palres eorura, ul quod illi conlulerunl isli raus, ul interpretationem a nobis juste et canonke
auferai.t: quod extulerirat extra, aul quod lunda- prolatam faciatis firmiter observari.et religiosissime'
vcrunl effoJiaul et cflinulant. Dura filioruin cou- ac ordinaiissiriie ecclesioe Sancli Vicloris jura con-
diiio, qui nec eos in opere conlrario sequi voluni, servetis inlegra, ne forie, quod absit I dici possit a
baronibus, in quo iiinumerabilis iiiilitiini multiltido canonici R. M. inler canonicos Sancii Victoris
seu pcdiitim, sanclissima cruce insigniti suiii, el ascripli suni, scilicel Slepliaiius, el ut placet uou-
propier instantem necessiiatein , oppido enim iler nullis, Odo , episcopi, Bernerus decanus Adam proe-
Jerosolymitanum rex affectabai, cnni assensu cleri centor, Theobaldus, Bernardns, ei Mauritius archi-
et populi quasdain decimas ab omnibus esse acci- diac.oni el canonici Parisienses.
piendas eo tanlum anno decrevil, quoe dictse sunt (80) Provenlu annuo prsebendoevacantis in Ec-
decimse Salahadini. > clesia B. MariseParisiensis gaudeut canonici regu-
(76) Ecclesia S. Vedasii apud Firmilalem Milonis D lares S. Yicloris, quo jure friiunlur alise abbalke
donata fuii ecclesioe S. Genovefa: Parisiensis per ejusdem ordinis in variis regni cathedralibus, ut
Uilgoium Suessionensein episcopura ut jam dixi- AureliisCariuiti.Ainbiaiii, e(c. «juse quidem annualia
nras. ad hoc illis concessa polissirauni fuerunt, ut pro
(77) Accipil hic partem pro loto, organa scilicet defuncio canonico preces fundere leiierentur. Ste-
pro omni can.ui et oiiicii divini celebralione. Organa phantis autem Parisiensis episcopus illa atlribuii
aaiem c<eperunt esse in usu in ecclesiis Galtisesub canonicis Viclorinis, ut legilur in eoruin Necrologio
Pippino, anno 757, ut refeii Eginhardus : < Con- iv Kalend. Augusli : < Aiiniversarium piie recorda»
siantius imperaior Pippino mulla raisit munera, in- tionis Siephani Parisiensis episcopi, qui in vila sua
ler quse et organa, qtioe ad eum iu Conipendio viiia lianc noslram ccclesiam raiiabili affectu sincer;«
pervenerunt, ubi tunc populi sui generalem conven- dilcctionis amplectcns, multa et magna ei beneficia
lura habuit. > conferens, dignum et perpeuium siii nominis el
(78) Videtur hoc iniertliclum in tlioecesim Suessio- amoris iiienioriale poslcris dereliquil, siquidera in
neirsem lalum idem csseac illiid dequo iiieininitCaii- oranibus ecclesiis in quibus prsebenilie sunt, prse-
tipratanus, Jib. ii, cap. v : < Vidi Suessionem civi- bendas singulas dedil. In seniori ecclesiii B. Marioe
laieni in Gallia excoiiimuiiicalioiii subjaciiisse diu- prsebendam, unara in ccclesia S. Marcelli, S. Ger-
tius, el nonnisi subsileutio clericos divina mysteria maiii Altissiodorensis. S. Maiiini de CainpeHis prte-
minisirasse. > bendam unam, dedit tiiani nobis in oroiiibus snpra-
(79) Nonnulli prasules Parisicnses, et plcrique diclis ccclesiis annuaiia proebendarum, > etc.
143 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI *i*
"
malevolis, qu.a non 236 Tiberavit paiipcrein a po- A les ordiiiis Cisterciensis, forle iiimis credulos, et
tente, eipaupereiH cui iion eral adjuiqn ut sibi credatur, querentes aut querulos, incrustare
EPISTOLA CLVI. iendit sinceritateni farase prsedicli viri, et sacrosan-
,*.- V- AD DOMINUM A TREBATENSEM clum collegium abbalura veslroruin (S4), ipsis eliani
(81)
'£,£ -- - - falsoe corruplela calumnioe,
Commendal el luudat abbatem de Sarneio (82) temere ' angelis reverendum,
accusatum. conlra virum jusium accendcre, ut iniquitas op-
Maier et fomes deiraciionis invidia velato Capile primat jusliliam , 238 6' mendacium absorbeai
solita murmurare, diebus nostris prOcedil in publi- yeritatem. Slel in hoc confliclu, si necesse fuerit,
com.utjam non sagitiet in obscuro rectos corde, rigor et vigor aucioritatis vestroe, pro viro sanclo
nec sedens in insidiis inierficial innocenlero, sed r etjusto, irao pro totius ordinis evitando scandalo,
vibrato in capnl jusii coram onmibus gladip, lethale ne ii-qui dixeruiil, linguam nostram magnificabimus
vulrius lalssedelationis inflgat. Venerandis eiiam sese (Psal. xi), irapioe,vnluntatis suse desideralam repor-
237 collegiis irtimiscens, non solum carduos agri lent victoriam, et ille nullam sustineat injuriaro,
conciilcat, sed ei cedros Libani, quan tumin se Cst, ve- qui iiullam adraisil offensam.
!ienoinficit,incendiocremat,exlerraiiiioperdit. Magi- 239 EPISTOLA CLVIL
B
strain sevefilatis et seycritatis roinistrani promittii, ADXCNDENSEM ABCHIEP.
dissiiimlat iniquifalcro, innocentiam siniulal, et, rit Excusat se quod non iradiderit pecuniam credilam.
facilius ei credatur, roeridacip perjuriuih addil,per- Reverendo Palri ac domino Lundcnsi archiepisco-
jutio sacrilegium aiiget, falsos lesles subornat, slm- po, Suecise pfiniatij STEPHANUS, diclus abbas S. Ge-
plicitatem judicuin circuinvenil, quoiisque damne- ppvefoe, salutem et debitam laulo Patri reveren-
tur innocens, et vivus absorbeatur, quem motiifi- iiani»
care couicndit. Hujiis monslri pestem niortiferani ; 'Depositum veslrum per raanum Absalon clerki
sacrae et religiosse aures et assibilaiitem non reci- vestri, nobis cOmmissum verecundi suscepirous,
X piunt, et rejiciunt insistenieni. Armatuiii et aniraa ; Cautereposuimus, fideliter conservamus. Is a sancio
( tuiiicorilra lantuni prodigium, Paver, vos esse coti- Jacobo revertens, pbstulavii nobis ul usque Clare-
f- lido, til secundum di.screiioneni vestram, necinsi- .vallemlransferaiur argentum rogalu veslro, com-
V diamlo circumvolet, nec latendo subripiat, nec niealu nostrO, traduciu suo. Tirauiraus, faieor, ve.-
\ inficiendo corrumpat. Hsec adeo dixerim, quia quos- slram prudeniiara offendere, ne, si absque lilteris
pam laicos pCrversos potitis quaiii coiiversos Le- rcddereraus quod aucloriiate lillerarum veslrarum
rriovicensis montis (83), secreio didici conflare et C-accipinius, possel aliquis inscrutare simplicilatem
rnachiriare dolos conlra virum justuni, virura sira- noslram, accusare fidem, vulnerare constantiam,
plicein et recium apud horoines, et, ut credirous, arguere levilatem : quandoplacueritvobis vel efferri
apud Deum, abbalem scilicetile Sarnaio, quera ex depositum, vel transferri, litteras patentes et pen-
humili Ioco sublimitas conscieniioe clarura , et e.x denies veslrse voliirtlaiis indices roitiite, quarum
utroque bilariias faiiioe commendabileni proedicai et teslimonio probare possimus el solutam vobis pe-
accepium. Fomitem rancpris et ihvidise coiiiraxe- cuniam veslram, et noslram a vbbis cuslodiam ab*
rurtt, ex eo quod in causam qiiam colitra clericos solulam. ^-
: siiOs liabuerunt, vir prsedictus zeip Q.ei acCerisus,
240 EPISTOLA CLVI.IL
vquaiHum poiuit oppressis clericis aslitil, nec desli- ADCAPITUMM LAUDONENSE.
V\ til jtivafe pusillaniroes, affliClis cbhsiiierOi vagOs et Canqnicos rogatul libenli ariimq dimittant Michaetem
\ prpfqgos. COnsplari,Generaiipi|la prava alque per- decqhum (tifysuum iit Parisierisem decanum elt-
vcfsa, prudenlior Ifiliis lucis in riegotiis liujus, qui clum.
in maligno posilus esi, mundi, pef quosdam abba- Admifabilis et amabilis esl Ecclesiarum ludus,
(81) Alrebalum, vnlgo Arras, caput^^ Arlesise inler D sis in di.oecesi CafnOtensi juxta Caprosiam, Gallice
Gailiain et Flan<lf'iam,a Ptolomap.oRigiacum dicitur: Les vatix de Sernqy, fuudaia fuit a Sinione de Ne-
per muUa aiuiofiiin curricula subdita fuit hsec ci- plpha, Fraricise conslabulario, et ejus nxore Eva,
vilas episcopo Cairicracensi in spifilualibus; sed aiino 1128, qiii.in eadein ecclesia jacent. Abbas au-
laniteni proprio prassule doiiala est diplpmate Ur- tem ille eral Guido,.qiii cum Simone de Monteforii
Iiani II, aiiiio 1096, iii quo hoec legiinuir : < Atre- conlra Albigenses pfOfectus, landem cpiscopus Car-
baiensis Ecclesia iina ex nobiliofibus ecciesiis tom". cassonensis esl effeclus.
proviiicialibns Remeiisis nieiropolis soleninibus ca> v (85) Designat fraires laicosprdinis Gramiiinonten-
iionum : raOnuinentis frela , olim priiicipalis sedes sis in agro -Lemovicensi coramoraules apud Mure-
episcopaiusfiiii, propritim poiiiificero liabuit, suam tum, iit superius nptavimtis.
dicecesim : volumus ergo utjugo Cameracensis sub- '(84) Iiiteltigit capiliilum generalcabbatum ordinis
jeciipnis ab Ecclesia Aifebaiensi excusso, el recepta Cisiereiensis, cujiis monasterii abbas Juerat epi-
dignitaie prirois iemporibus ralionabili firiniiaie scopus il.le Atrebatensis, ad quem hoec epistola.
possessa, cardiiialeiri episcopum vobis et Ecclesise (85) Miciiael de Corbolio pfimum canoiiicus et
yestfae ulilem eligere, et electum per manuro me- caticellarius Parisiensis, deinde decanus Meldensis,
tropoiitani yesiri consecrare,-et Ecclesiae vestra; ipuslea Lauduiieiisis, in Parisiensem landem elegitur
.iricardinare sludeaiis. > Atrebaiensi auieiri Ecclesioe - aiino 1191, ppst obilura Matthoei de MonleraOien-
luiic prseerai Petrus, qui abbas eisterciensis ex- liac.OiDe eo Albericus inCJirouicp hoec habet: <Mi-
stitefat. '.'.' ;' ' v--v^.' chael decaiius Parisiensis, vir iheoTogus et religio-
(82) ;:ValiesSarnaii abbaiia est ordinis Cislercieri- sus,-in patfiarcham Jerosolymitanum est elecuis,.
4*5 EPISTOLJE. — PARSII. AN. 1177-1192. . ii6
quoiies fraterna charitale snpplel aliera defeclum A , nios, Macariosque ct Ililariones semulalione, qua
alterius, non pecuniarum ratiocinio, sed commercio poles, sequens, et inler Gallicanas delicias ausieri-
personarum. Oua est colnmba Domini, inconsutilis laiem Thebaidis,Nitriseque rigorem proponensaliis,
est timica ejtis, el in tino corpore paries ita sibi imponens libi. Robuslos el forles humeros sarcina
<!eseryien!escoi)sertiiunl,iilquod esl commune om- isla requirii, et expediios in certaraiue spirilaliuia
iiiuin, propritira aestiinent singiilarum. Eodem reli- lacertos alhletarura desitlerat hoecpalsestra.ATcrum-
gioiiis arlificio, eodem spiritu charilalis, eodem taraen qui non consuluissem ul inciperes, non con-
simlio providentse, quo Laudunensis Ecclesia Mel- sulo ul desistas. Diffiientiara victoriae murmurabant
densem sibi decaniun assumpserai, Parisiensis fe- raihi frequentes infirmitales luae, cefebrum debile,
slivo pariler ac feslino saltu sibi prseripuil eum, peclus aridiim el siccum, sloroachus frigidus, et je-
niiii rapinaai sese arbilrala facere, si eura quem juniorum hellonon sufllciens, lotura denique corpu-
«ffcr-prius insti.lucral canonicum, sibi consequenler sculum ttuim, licet laboribus expositum, non lamen
institueret ei decanum. Non movealur iri aliquo 242 dispositum ad labores. Rursum terrori mihi
sancia oemulaiib vesira, quasi Parisiensis Ecctesia erantpariter el timori insolit.ae soliludinis horror,
injuriam vobis fecerit, quse in hoc sibi consuluit$ ferarura non horainum inculla domicilia, lerra arida,
aut persona tanquam levitaie vel ambitione ducta " nec herbarum ferax, nec humoris abundans, adeo
»it, quoein hac eleclione secuta esi. non voluiitatem pt aqua ipsa quoe deforis cellam luam gullalim pro-
propriam, sed violentiam alienam. Rapius est a fliiii, necsaporem apluro guslui, nec visui jucundum
concanonjcissuis, roaxiiue aniliiendus, quia minime colorera, utpole naturoe prorsusaquartim conlraria,
arobitiosus. Congaudeie personse, congaudete et bibenlibus siye intuenlibus, conferre valeal vel of-
Ecclesioe; quia liic et ibi vesler eril, vobis deser- ferre. In ipsa aulem cellula tua asperilas vesliuin,
viens, vobis obediens, vobis iu omnibus ad obse- ariditas ciborum, lectuli durities, somnum carptim
quium vesirum paratus et parens. vix admittens, probibilus proposito luo sine grandi
causa egressus, lalronum limor, qui duos decesso-
241 EPISTOLA CLIX. fcsiuosinterfecerunl (87), ne le successorera eorum
'* ADW. DEBiEKlA(86). icrtiuin eis adderent, ad dissuadendum tanioe per-
Nec suctdel nec dissuadel vitam eremilicam quam feciipnis initium movebant me pariter el raonebanl.
fueral amplexus, sed qutvdam traclit monila ad eam inter hsec mecum recogilans le regtilaribus disci-
rccte. ducendam. pliiiis eruditum, el in sanclo fralrum collegio qua-
- Fratri W. de Bierra, STEPHANUS, S. Genovefoe di-,<Q draginla ferme annis (88) sub obedienlia pradato-
cliis abbas.salutem ulriusque ab eo, qui in adveuni rum Doinino mililasse, tolerassemulta, dissiroulass/»
EUOfacit utraque tmum. nonnulla, sequanimiterperlransisse blanda etaspera
Arduara, fraier, iugressus es viaro, Paulos Anlo- in prioratu el exlra prioraium, liumililer el uulilcr
sed antequam iiluc iter arriperet, factus est -Seno- tem Sancli Evurlii de snis frairibus vel de exlraneis
ncnsis archiepiscopus. > Guitleliims Arinoricus dit.it duo seraper sinl presbyteri, qui pro nobis, et pro
hocaccidisseanno H9-*-,et vocal eumvirum theolo- nosiris, lam vivis qiiam defmiciis, Deo assidue ser-
giim el sancium; Rigordus autem in eoilem anno '/iaiil, utvilse vilairi ibi ercmiticam dticentes, in victu
noiat diem ipsam, scilicet vui Kalend. Maii, adtlil- liiodiim quem praecedens Gtiillelinus ibi lemiii,
que: < qualis et quantus in regendis scholis Pari- leiieani, nisi ibidemtle^ere volucrinl vilaarctiori.lloc
siiis,ct laf giendis eleemosynis, el aliis pluribus bonis, aiilenisub hac condilione coiicedi:nus,qrioti fraties
•ante archiepiscopatuirtfloruerit, non est noslrse fa- ibiwanenieslocuro illuro dilalare nonpolcfiinl, sine
ru.liails evolvere. > nosira liceniia ; in foresta noslra iiec bqyes, uec'
(86) Guillelinus quondam canoniciis regulaiis, yaccas, nec ovium greges, nec capras, nec porcos
-qni aseelicam viiam in celia quadara in netnore liabebunl; quicunque iialrcs ibi aut per iratreni
deBjeria, vulgo la forest cle Biere, non longe a villa Guillelraum dum vixit, aut deinceps per ecclesiani
iu dicecesi Senonensi, ducebat. S. Evurlii, el ad maudaium abbatis S. Evtirtii l'a-
"TonbeTlaquensi, fra-
(87) Alier eorum vocabalur Guillelmus, ut colligi- cienles obedienliam. Veruni HOHlicebit abbati
lur ex charla qiiadara Philippi Augusti. jJJ iresprsedictolocoinslilulos quimdiu ben.e ei honesie
(88) In raonasierio sciliceiS.Evuriii Aurelianensis se habuerint, de loco illo nioyere et alias irausfcrre
nbl Guillelmus ilie, vir summae pietaiis ei religionis, nisi velinl; si vefoculpabiles.in aliquogravi deliclo,
oflTciopiioris per!5 annos fuucius fueral. Adhujus qiiotl absillinventi fuerinl , in arbiirio erilabbaiis,
aulenicpisiolsenoiitiam, scienduraeslquod prioraius iit vel ibi vel alibi secunduin ordinis exigeniiaiii
D. Marisede Francliaiio dictus, in neinore de Rieria culpas suas humiliter emendciii. llli autem fratrcs
siuis, fuit quoiidara asceierinra, in quo asceta re- in yictu et habitu interiori siiit sicut eremiloe, et in
clusus vitain agebat ereraiticani: quod pefduravit babilu exieriori coiiforniare se siudeant Ifairibus
ad annum 1197, quud PhilipptisAugustus cellara lianc stiis S. Evurlii et S. Vicioiis, quanluin faculias do-
donavil canonicis reguiaiibus S. Evurlii Aurelia- mus suse periniserit, inier quos eos aliquando con-
nensis, ut conslal per hoc insiruincnluin donaiionis veisari oporiebil. Acium Moreii anno 1197, regni
ex chaiiophjiacioejusilem raonaslerii deproraptum: nostri xix, vacante cancellaria. i Quod quidcra iir-
< In nomine sancise el individuse Trinitaiis, Philip^ iiiatuin fuil diploroale Iiinocentii lll pouiilicaius sui
pus, Dei gratia Fraiicorum rex. Noverini universi., artrio n, qui iucidit in annum 1200. iii hoc ascetorio
proesenles, proeterili el fuluri, quoniain Dei intuilu, seu prioralu posiea insiiluii sunt canonici regulares
cl ad pelilionem fratrisGuillelrai,ereuiilse.de Bieiia, ex iarailia S. Evurlii, ul palcl ex charla Gualieri,
locuni illum de Rieria, quera ipsi dedinius in vila . Senoneiisis archiepiscopi, daia anno l®i, quse di-
stia habendura, dediuius et concessinius ecclesise D. ri^itur cajionicis in Ecclesia de Fraucharto couiino-
Evuilii Aurelianensis posl decessum ejusdein GuiI-_ raniibus.
itlmi perpeluo obtinenduin, ad hoc ul ibi pcr abba-
Ai7 - RTEPIIANITORNACENSIS EPISCOPI -M8
ciim.bis qui iinanimes habilabant in domoDomini A disiricle, ne aul sine sale sacrificium tuum offeras,
vixisse, n.on levem concepi fiduciam, te et aliiora aut iucauie feslinans oflendas ad lapidem pedem
posse in erCmo susliriere. Expertus es in conveniu tuum; aut si cceperis in via delicere, dicatur dete:
rigorem jejuniofum, vigiliarum fastidia, freiium si- Jfic homo ccepiiwdifitare, et non poluil eonsummare
lenlii, slabililalem loci, iionriuiiquam e.t duriliem (Luc. xiv). Oraliones sinl breves et intercisoe, ne si
lecti.el ariditatem cibi, diulurnum simul eliiOciiir- forle in nimiain extendanlur prolixilatem, aul ver-
iiuiii pensum obsequii divini. ln bis omnibus le co- tantuf in tsedium , aut excipianlur,'ut quandoque
gnovinnis et expertnm regularia, et sseculaiium ex- assolet, sommo, aut ab his qui dicunlur longe sil
pertem. I» illo lirocioio clauslri didiceras qualiier animus orantis, occurrentibus ei phanlasticis cogi-
deberes conlra cominnnem adversarium in ercino tationum nebulis per memoriam eorum qtioe facta
mililare. llsec suui quou niihi proposiinm iiium coni- sunl quandoque, vel quseiieri poluerunt. In orationa
inendabile redduni, ui graianlcr suscipianius.quod lacrymse spontanese nec fejiciantur sponlanee, nec
feceris, et gratttlanler amplcclamuf qnod facis. coganiuf iriviise. Complosse el consiricie palpebrae,
Acquiesco poslmodum, pLicei quod displkuit, ap- frons in rugain contracta, verba slridenlia et anhela
probo quod oderam, viclus consilio luo, victus voio. irt precibus, couvulsa suspiria, et exorli gemiius in
Prscdictas 243 occasiones per Dei gratiain fregisu*, B lacrymarum imbrem, sic proferunt ingralum, sicut
rupisli, sprevisii, saltum facturus de erenio in cce- indevotumofferuhi.PIacideelblandc solent infundi,
liiro, de soliludine in civiiatem habilationis, de de- tacile el caule cffmidi volunl, sine supplicio ploran-
serlo et invio in lerram vivenliuin lacte et melle lis, sine judicio exploranlis. Si fuerinl oraniisla-
manantem. Iudixisti bellum hostibus liiis, diabolo, ccymoespectacula hominuin, erunt offendicula vcl
carni et muntto, qui alrocjores omni beslia sangui- ridicula angelorum. llla gratia si le quandoque com-
nem animse luoe quocrebanl, eiconjurali in tiiorlem pleverit, imiiare peccalricem Magdalenam, quse iri-
luain.paialieraiil rapcre paupercm,dumallraberehi bus ex causis, sivepro iribus personis, trinas effudit
..,.. cum. Olijecisli diabolo humiiilatcin quam specialiler victimas lacrymarunf.Flevil pro se,flevilpro fralre,
liroet, corpori luo cruces el supplicia , mtindo qui flevit pro Doirtino Salvalore. Pro se, quando pedes
in maligno posltus esl, conlemptum et fugam. In- Doinini Jesu lacryrois suis iavit el capillis suis ter-
grediente te ereiniira, inihi illa pafiteruiio ictu con- sit; pro fratre, quaudo, post raorlem Lazari, sedens
fossa sunt monsira roalitise el nequilioe, laqueus et in domo sua, et plorans ad vocem Marthoe, venienti
perdica hOmiiium Deo servife voienliura. Potentis- Domino occurrit, dicenlibus Judaeis, <jnia vadit ad
simi duces in exercilu Pharaonis lerga verierunt monumenlum ulploret (foan. xi); pro Domino,sicul
iibi, el non faciem; facii sunt ut stercus terrse, ja- ^1 dicilur in Evangelio : Maria slabat ad monumentum.
ccnt sub pedibus luis; calca, prerae, contere, vigila foris 245 pfofnns (Joan. xx). Sic el lu inler irri-
DCresurgant. Movebil lioslis insidias, non ab inju- guiim superius el irriguura inferius, quando pla-
riis temperabil, sciens palientiam tuam sic conlem- cuerit Doraino dare polum in lacryniis in mensura,
psisseprospera,iitnon limealadversa, lnsidianti rc- plora pro leipso, plora pro proxirao, plora et pro-
sponde : Vade relro Satana(Marc.\ni).Eiiamsilrans- Doinino. Pro teipso, recogitans anuos luos in ama-
figuraveris te in arigelumlucis(IICor. xi), elsidixeris riludine animoe tuae; pro proximo, pro vivis et mor-
malumbonum, el bonum trialum (Isa. v),nondecipies luis cultoribus fidei Chrislianse; pro Domiiio, ha-
servum Chrisli. Non eniui ignorarrius asiulias luas, bens taedium viise praeseiilis, et desiderium sclernse.
ab iniiio mendax esl, et paler ejus (Joan. vm). Carni In priino fletu, ut delicta juvenlulis tuse et ignorantias
murmuranii responde : < Locuta es quasi una de iuas ne memineril Deus. In secundo, utvivi a malis.
siultismuIieribus.JReverlereAgaraddoininamtuam, . desislsntet iu bonisoperibus perseverent, ei moiiui
el eslo subdiia ei, nienti, ralioni purse el religiosx in pace requiescant et ad vitam ociernahi perveniaiit..
voliintati. > Quod si adlmc improbe superbire vo- •In lertio, cnpiens dissolvi et e.sse cum Chrislo, di-
luerit el gannire, elevato signo crucis de victoria P p ccrt.s : Heu mihi quia incolalus meus prolongalus esl
securus : Dominus mihi. adjutor (Psal.cxxn), non (Psal. cxix). Primae lacrymoe, fraier, compuiiciionis
timebo quid facial mihi caro (Psal. LV). Si mundiis -cl pcenitentioe;secundsc, compassionis et misericor-
movere yoluerit blanditiis, ei delicias oflerre, oc- diae; lertioe, congratulalionis elfiducioe. Ab oratione>
curre dicens : < Omnia quoe sunt in niuiulo repu- salium facias ad lec.iionem, a leclione ad medila-
tavi ut slercora (Pkitip. m) : nam et mttndus traiisit lionem , ul quod legeris salubriter cftneoquas ei
et concttpiscentia ejus (1 Joun. n). Discipulus ejus rumines, trajiciasqtie quod rurainaveris in memoria:
sum qui dixil : Ego de hoc mundo non sum (Joan. thesauros. Ne proJixitate aulem legendi, aul oculos
vin). Pcr Dei graliain non revenar «I canis advomi- oblundas caligine, aut vertigine caput graves; posi
titm (Prov. xxvi), *nec postquam 244'"'"""" m'sl riiodicam leciionem dearobtila per celluiam iuara,
ad arolrum, relro respiciam (Luc. IX). > Si liocctria aul in hortulura cgrediens, virentibus herhnlis, qusa
vicerisy quae te vicisse credimus, oninia monstra iamcn paticae siint et rarse, visuro reliceTanguen-
tubjecisti pedibus tuis. Verumtainenuonnisi in ora- lem; aUt apud alvearia conspice, quse tibi et solalio
t lionecijejuniopolest ejici triplex islud doemonioriim sinl et exeniplo. Inter has varielaies, asperitaleni.
H. genus. Discrele aulcm potius agendum cst quain crcrai pro deliciis habiiuruses paiadisi. Casliga e£
4-10 EPISTOL.E. — PARS II. AN. 1177-1192. 430
jejuniorumrigorem, nt seslivis diebusmodicum cibij,A posiulantes dispensalionis viscera nobis apcriri
posl horam lertiam (89) accipias, post iioiiam rcfe- quserimus et optamus.VoIunlaleni.nqn opus, Dorai-
clionem regularem sumas. Si dies oeslivos hibernis num altenderesanclidoctores scripserunl.dicenles
volueris comparare, ut quanlum in bruraa lanlum pcccaium usqueadeo esse voliuitariura; ut^inon
in ardore canicutarium dierum velis absiiuere, aut sil voluniarium, non sif peccatnm. Exponunl et ca- i
Deum lentare incipies, aut tui ipsius homicida esse. piliilnm illud : Dominits judicat fines terraHj id est *;
Nec anliquos monachos (90) Nitrioe jejunando assc- inlerilioncs cujusque. Vnde proediclus 249 v'r» fl"'
qui poteris vel consequi, nec Aulissidorensi Ger- neque inicnlionem loedendi, neqiie nocendi, sed cor-
mano (91) similem le oppones. Suflicial 246 "W rigendi potius et corripiendi habuil, excusanrUis esl
mediocriias Anguslini (92), qnam si excedere vo- a pcena, quam non proecesseral culpa,raaxiraecu:n
lueiis, a carnibus abstine, sive solidis, sive, ut mulicr contumeliis el conviciis siiis adversariuni
% aiuiii, liquefaciis. Excessi modurn, indulgeal mihi suuiri provocaril , removenda esset el pleclenda.
charitasiua, quoniam qui consolaturus adveneram, Sed nec mnlieri credertdum est, cnjus et procaci-
•docentis officium usurpavi. Participem me fac ora- lem cupiditas.et cupiditatem provocabal paupenas.
lionum luarura, cbarissime, quoniara in agro re- Causa enim pecunise a proediclo viro extorquenda»,
giroinis posilus , et si quaudoque eis qui in mola "E sicul faciuni est , credilur hoecdixisse , cnm ncc
conjugii laborant, consulentibus me consulo, lamcn eam pra^giianiem conslaret fttisse , nec abortivUni
eorum qui in leclo conlemplationis quiescunl intli- fecisse. Nam quod ab alio presbyiero el muliere
^eo.el juvari suffragiis, el admoneri exemplis. Non quadam, terra egesta, quasi infossum inlrospeclum
utvicem rependens dico, inemor lui ubi et filius esl, omiiiiio informe , et lanquani coaguTuni carnis
offerlur patri, el peccaior Salvalori supplicat in el sanguiiiis est repertum. Sed hoc dolose causa cu-
hoslia saluiari. piililalis poluit (ieri , et aiiunde sive ex aliquo aui-
247-24S LPISTOLA CLX. laali, sive ex consueta corruptione muliebii projici /
& ADDOMINDM PAFAM. el lerra poiuil operiri. In dubiis aulem, Paier sancic,
Rogat pro cterico injusle accusaio. benigniorem el humaiiiorem scnleiiliam sequi de-
In ea dignilalis eminenlia sanclam Ecclesiara bere proclainant jura, quoc semper ad absolvendum
"Roinanam Salvalor instiiuil, miscricordise simul proniora sunt quara ad condemnandum. De niani-
ac judicii slaleram manibus ejus commiliens, ut , fesiis aulcm, ei non de occultis dubiis solet Ecclesia
liabila consideratione personartim et tcmporum, judicare. Sed el pro manifesto bomicldiolegiinus
voluntatis et actus, inlenlionis el operis, necoequi- Q „ summos pontiiices , ex dispensalione , clericis ct
laiem rigore superet, nec rigorem subleraperet presbyteris in snis ordinibus minislrantii iudul-
«qniiale. Hsec sunt ubera consolationis ejus.viniiwrn gentiam prsestilisse.
*i lac niananiia. HaecSamaritani sumnii pomificis EPISTOLA CLXI.
'
raedicinalia fomenta, quoruni distincia infusione AD QCESIDAM PR^ELATUM.
agitur, ne vel absorbealur pusillanimis, vel inso- Grales rependit pro auro et getnmis ad crttandum se-
lescat superbus. His respirans, ct de miscriconJia pulcrum seucapsamR. Geuovefwcollatis.
v.-slra sperans devotus filius vesler proesentiimi - Iugraliludinis adoral simulacrum , qui collati
Talor, pedibus veslroe sanctilalis advolvitur, ul in- sibj beneficii memoriam vel cxslinguil improbus ,
tenlionehi ejus , qiise de zelo jusiilise proccssit, vel negligit indevoliis; Hujus imaginem culpoe. re-
pcena non scqualur^quam limet, ne;paterna seve- spuimus, 250 exsufllararaus involucriim, snpei cilia
rilale super eum accensa , conteratur in eo cala- deiestamur, el faciem ct tolutn ipsqrutii idoluin
mus quassaius , aut liniim fumigans exslingualur. cum suis culioribus in peipetiniin c.ondemiiamus.
ipse est srqier cnjus negotio sanctitalem vestraw. Oblala inlerini a vobis beatie virgini nostne Geno-
parvilas nostra coiisuluit, et consulenli dignalies- vefoe muiiiisciila (95) sumraa g;raiiariira\aclione
tis de stinimo prudentioe vestroe sacrario respon- P JJ prosequimur, snmmis deoscularaur labiis , suritmo
dere. Anipleciimur responsuin, sed misericordiam desiderio Iractamus. Affcctus veslcr in moiiliTlHs..
(89) Ilsequidem horse computandse sunt more ec- hic cibus gravior jejuiiiis indiceretur, nunquam nisi
clesiastico, non sicut Jialienlur in die naiurali apud in vcspere, inlerduro lamen in hebdomada mcdia,
nos. Teftia atiiem hora oflicii ecclesiasiici respoiidel pleruniquc <lie7 poiiebatur. »
horse diei nonaepost mediam nociein. (92) Regula S. Auguslini viam docet communem
(90) Idem esl ac si diceret jEgypii inonachns , ctfacilem, non iier stricium ac caelera: regulse, Pa-
accipiens parleiii pro ioto. Nitria eriiraest provincia- comii scilicet,-Basilii, Benedicii, et reliquoiura nio-
^Egypti. nachoruin. Petrus Coraestor in Sermone de S. Augusl.
(91) Legitur in ejus Viia apud Suriuui, cap. 8 : ait : < Ordinavit Auguslinus liegnlani clericorum
t Nunquara pauem frumenli, non vinuin, non ace- canonice degeiiliuin Jiiieam canonicse mediocriiatis
liiin, non oleum, non leguraen , nunquam yel saleni extenderts. > Hanc .mediocritalein lesie Possidonio
ad usum condiendi saporis acceperit. Sane die Re- secuius est ipse Aiiguslinus in viclu, habitu, et ora-
surreciionis vel Naiivitatis Dorainicse poiiones sin- nibus. , .
gulae suraebaniur, in quibus ila vini sapor aqtiis (93) Gratias agit alicni praelato ( siqiiideni Pa-
uiniiis diluebatur, ut aceti austeritas solei largis Ircm euni nuncupat) de nuioct genimis quas nii-
perraisiioiiibiis teraperari. In refeclionibus primuin serat ad ornandum sepulcrum seu capsam sacrain
cinerem proelibavit, deinde panein hordeaceura in qua recotuliiee suiil reliqiiioe S. Genovefoe.v
surapsit, quem lainen ipse excussil el moluii; el cnra
fiST STEPIIANI TORNACENSIS EPiSCOPI 452
nostris dcsirabilis esl super auriim et lapidem pre- A , siiiiilus sub vestro regimine , Pater, exsultat, ro-
iiosum nniltum, cum hoec ultima duo virgiui no- gans Deiim et supplicans, ui in diebus veslris diri-
strse miserilis, el non omiserilis illud primum. Ex galtir 252 S!|lusin liianu veslra, slatus Ecciesise
primo eiiim duo ulliina formam sibi conficinnl, et floreal, superborum cornua confringaniur. Et quia
efficiunl fineni , curo affccius poliosocstimetur ex compassionis affectu ffatrem ct compresbylerum
largilore muneris, qnam ex munere iargitoris. So- nOsirum, abbatem Sancii Joaniiis Suessioriensis
Isnt virgines" ssecu|i hujus in auro et margaritis suscepistis, lolus apud nos regularium ordo in ple-
gloriari , et corruplibilem corporum stiorum spe- nam vobis gratiarum aclionera assurgit. Laboraiet
ciein ex eoruni ornatu vel denionstrare veiialem , niuruiii seopponil conlra filios inobedientioc , qui
vel vendere demonslralam. At virgo nostra , dum exira clauslrura sub oblenlu parochialium curarum
adhric viveret , carnales sprevil illecebras (.94),.et moraridesideranl, alque mori: salagenles ne,per
pro gemmis et atirp iiummum oereuni iilulo.cr.ucis abbatem suiim qiiando excesserint, cofripi valeant
insignem (9S), quem dominus Aulisiodoreiisis Ger- et corrigi, sedad defensiOncraepisCopise verienies,-
iuaiiiis in signum spoiisaliiiarum cum Clirisioioco pef pecuniafiam pceriam , eanoriicam redimunl di-
't?' Errbarum collo ejus suspenderai, omnibns proepo- sciplinam. Si peslis isia convalueril, perit ordo ca-
suil deliciis,"ohiTiibus diyitiis antegessil. Nunc in- ' nonicus, pereunt el sancttji-uni Pairum regulaiia
ler choros yirginiim ,-et"vsijiqn forle prima , inler insiilula , solvuntur firies ei funes obedientioe, et
primas lamen summoe virgiriivdbsequenles .proeci- erunt ih collegiis noslris lot abbates quol presby-
pua , cultores corporis et sepulcri sui-(96), preci- teri parochiales. Verum perhiberons lesliinonium,
bus ac meriiis remuneral, prolcgil et consefv^ii et quod ab exordio ordinis nosiri parochialcs cano-
ornatus,,quos sibi vivens imponi iioluit, devoiioni;.-..'.;.liicos(98) noslroslii episcopailbus in qiiibus suut,
lideiiuiri sepulcro suo imponere permiilit, non ut libpre ei absqtie ulla coiilradiclione pro necessiiaie
aliquam gloriolam inde concipiat , sed' ul liberali- vel ufltHate ecclesiarum nostraruro , vel pro sua-
las oflerenlium inde promovealur etcrescatrct rum correpiiprie culparum, fonsuevimusarnovere, et
fV.-qui niiraiiUir oblalionum speclacula , niereantur in clauslrum feducere, ct quoliesies urgebat, ex-
,, ,'7exerapla. Hinc esl, Paler, quod devolionem ve- conimunieare. His laniis malis qiiae ex radice
; strara a beata virgine nostra ceiiissime reraune- omiiium maloruni cupidilaie prOcedunt , per quoe
lahdamcredimus el speramus, ut aurum quod cum bursa ennirtgilur, iicc vilacprrigilur, sancta paltr-*
gemriia sepulcro ejus apponeiidura misistis , relri- hitas vestra feniedium afl'erai.:.iaic. •
buat vobis Deus, in vila oeterna, el Agiiuroquem C , 253 EPlSTOLA-iCT%IL .,''"' g
ipsa sequitur quocttnque ierit, possitis el vos 251 AD ADBATEM DE UnSICAMPO\ife:99 ),
consequi. Pro gratia vobis interim collala , ct iii Bugat tif Noviomensem thesaurariutn%_qui vilaijt
•'; ftteral amplexus monasticam, in hoc •-propostt%.
poslerum conferenda , parlicipem vos faciat om- '"' "-.
niuni limenlium se jDeus , qtiem panicipem ora- confirmet. ^t^
Non paucis Scriplurarum teslimortiis edocemur, \
tionum noslrarum , qualescunquc fueriiil, nos ut
vobis promisiraus, consliiuimus ci opiairius. quam raeriloriuni sit infirmum suspicere , sustcn-
lare debilem , pusillanimera consolaTi'. ld cum ad
EPISTOLA CLXII.
oranes pertineal, qui in lalibus habent graiiam , il-
fe . '. , ADPAPAM (97). lorum proecipue est Pflicii.qui quibuslibetlipmiiiunj
Agil de canonicis S.Joanttis Suessioniensis inpaiO'
chiis commoranlibtts , qui abbati obteiuperare re- filiis proeponnriliir. Ista,. Pater, proferens,non quasi
nuebant. negotiosus in otio, luci lenebrse, nox diei, sapienli
Canonicus ordo regulariter a sanclis Palribus in- riescius proesumo scieniiaro iiidicare ; sed ad mc-
(94) Alludit ad id qtiod canlalur in antiquo ejus Suessionensis , ad quara hoecrelerendS est, et ad
Dflicip: t Genovefavirgo, dum camales spernit ille- Observaiiones quas ad ipsius elucidationeni subje-
cebras, mterni regis promeruit gratissima fieri 'fa- .p. cinius.
rnula. > : (98) Eos scilicel qui ad parochiarnm regimen et
';.• '(95)Viia S.Genovefaeveiustissima ms.haecliabet: adiniiiislrationem desliiianiur, quos raodo priores
< Si 'Germanus iuinunum oereumDei niiiu allaiura , cnralos noniinaimis, qui nunc lilulorum suorum vi
halienleni signum cfucis, a lellure colligens proina- perpetuo suis ecclesiis aslrictos se esse aulumant,
gnp inurtere dedjl, iiiquiens ad eam lilinc tfansfora- cuni olim essent araovibiles , rcvocarenlurque ad
"lura pro raeriioria mei a collo suspeiisum seraper ha- Iiutuin superioris, ut palel ex hac epislpla; velpr»
beas;iuiliiusque nietalli,neqiie aurii iiequeargenil, neeessiiale monasleriorum, qiiseeofiiin ope et opc-
seii cujuslibei liiargariise Ofnaineiito colluni digilos- , ra indigebant; vel pro suaruro correclione culpa- Jg
queitios ornaii patiaris. > raui, quando rite oificid suo non fungebanlur. ^''
: (96)-Per sepuTcrum S. Genovefse hic iiitelligit (99) Abbalia Ursicaropi, vulgo Orcatnp, jn dios-'
'. pretiosain illam ihecam in qua ejiis reliquioe veiie- cesi Noviomeiisi, fundata fuit aiino 1129, a Simone
raiidoe asservanlur. llla auicrafaeta fttefai a S. Eli- Viroraatidensi, episcopo Noyiomensi, cujus Charta
gio Novioraensi episcopo , ut in ejus Vita pOr san- sic incipit: < Simon per Dei gratiam Npvioraensis
cluin Audoenuin conscripla legilui-; sedcuro veiu- ,et Tornacensis B])iscopus,e:c. IVequisiiosdiligeniia
slaie dissolveretuf, renovala cstamio 1242, «tin oraui de.inonasieriis. el sanciis congregaiionibus
eam, ut iiiodo.coiispiciiur, ossa beaia' hujtis virgi- Cistcfcii et Claroevallisfraties apud nos Jocare ,'et
: cis soleinni rilu fueninl iransiata ac dcposita. v ..cj.u.sileinordinis abbaiiara fundare, Deo auxiliaiite,
(97)"-ijrbamiin scilicet III, ad qiieni cniin jam ...dccrevimus. >
jscripserat epislolara pro Hugone abbale S. Joannis
453 EPISTOLJE. — PARS II. AN. 1177-1192. 454
luoriam vobis reduco, qii8e;si audistis,, for.le per oc-_.
JL EPiSTOLA CLXV.
eupaliones, quoese offerunl plures , cslis oblilus ; ADADBATEM CISTEKCIESSEM (1).
vel si non audisiis, sallein nunc in notitiam vobis Commendat abbalem de Sameio , rogalque ne ad re-
dilum eum compellat.
veniani, licet lafde. Intimalum est mihi adolescen-
Eo securius imptirata veniariobis loquimur, quo
temillumNovioriiensemquondam thesaurarium, oc-
casiorie nescio cujus rei lurbalum , ordinis sni zelo secreiins exiguitaiis nostrse consilium velare vos
minus fervere quam solet, secusagere quam incce- credinius et speramus. Prodigiosum nobis viileiur
et osieiilui proxinium, quod filium veslrum abba-
jiil, cor.scieniia lsesiim, eversum propositp, volun-
lau riiulalum : qnoe mutalio, nisi fallor, pef Excelsi leni' de Sarneio de morlis faucibus ereplum, ct lam
dcxleram non est facla. Noverunt noti sui quico periculis in mari quam peficulis in falsis fratribus
nioio non possnnl esse non moli, el, sicul seslimo, alJJicinm, ad inulilem rediluin sub obedientise vin-
culo '(2) compellitis , ut quasi in incerlum currens^
magis dolenti condolcnl quani congaudent gau-
cl lanquam aerem verberans pugnel, nihil secum
denlif nec ejus amplectereniur prospera lam gau-
laborem el ingralitudinein relalurus. Exper-
denter, quam segre susliuerenl adversa. Cognoscile, prseler
qnseso; causatn, el curam ciliiis adhibele, he.ysi iit B . lus est profeclionem suam profeclns experiem, et
humeros pusilli corporis»--pusilIseque mentis oneri
cordeipsitis iiiimici tenlatio invalescat,, se exlen-
dal ad 254 PeJ"s . et ad ollas ^gypliacas , quas susceplo minus sufficientes ; proeseiiira cum saepiiis
:d proplerquod peregrinalionem 256 assumpserat,
prius evomueral, reverlatur.
lentaverit^et soepius repulsussii, ut nec proficeret
EPISTOLA CLXIV. in aliquo, nec sufliceret vel in uno. Parcite vere-
A
cundise viri, parcite dignilali ordinis veslri, ne cum
ADABBATEM CLAB.-EVALLENSEM (100). lsaiam non babeatis qui se miili posttilet, vobis
eiiam Jeremias deficiat^qui se excusel. Opus islud
Purgat se a labe Simonim , quo crimine per delra-
ciores lemere apud ipsum fuerat accusalus. prophetarum est sive aposioloriim, quibns per gra-
liara miraculorum sibi collatam hosies fugare , viii-
Primo aspeclu lilleraruni veslrarum, Paier, ob- cere, proslernere, et incretlulos ad fidem conver-
slnpni, ulpoie qni sermonis i.lliiis deteslabilis, cu- lere concessum esl^Domino sermonem confirmanlo
jus riieniionem per aliquos vobis meniienles feci- seqiientibiis signis. Si mitlendum duxeriiis , pioba-
siis , neqne raaleriain noverira , neque forinara. lissimum in ordiue veslro millile, qui gratus sit iu
Propterea qtii serraonein illum vobis rclulit, nec oculis noslrorum principum, lerribilis in congressu
-veiitali dclulit, roajus peccatura habet. Virum il- hoslium, ofliciosus et prudens in forma consiliortii» ;
Iuni evangeiieum venerabilem quondam Meldensem qui, quolies manus elevaverit, et Israel iriuinphet
archidiaconum, qui novissima sua meinorans, ne in dehostibus, et Ainalech conveiiatur in fugain. Ve-
selerniun perirel , ad angelic.im ordineni vcslfnm rcor et verum esse credo, qnia si remiltaiur qui re-
iransiiiim fecit, nonfacilccrediderim vel incurrisse versus esl, converlalur in ridiculum ipsius rediius,
leprani Giezi.velcouimercium Siraonis conlraxisse. el quibuslibet habebitur ignominiosum nomen ejus.
Nara quoinodo credidissem quod iion audieram? Erunt forsitan in exercitu qui cum Heliab majore
qiiisqiiis illc fueril, qui me„.vel audisse^vel credi- fralre David insnltando, d:cent: Quare venisii,
4lisse^vobis insoniiit, reete meiitiius est in caput quare dereliquisti pauperculas ovesin desertcfV-Utvi-
*uum , non verilus incrusiare verilalero Tabiis ini- deres caslra , in prmlium descendisli? (I Beg. xvn.)
^uis ei liugua dolosa. Quod auiero inlerserunime Revera si recesserit, credita sibi domus iii spirilale
^udisse per vos.velper fratres veslros, conlraclum discrimen incurret, el dispendium lemporale. Nec
aliquem illicituro , vei conventiouis initium 255 eiiim suis, sed alienis slipendiis militabit, quibus
habuisse, vel consuroinaiionis fincin , lain alicnum sufficere non possit donius exilis^et aere oppicssa
cst a veritate , quam a vestra severiiaie remolum. rn alieno. Absente vero pasiore aul dispergentiif oves
Jnlerim precor vos, Pairem inagnuni, pusiliusho- gregis , aul incipienl evagari. Consiliura islud do-
inuhcio, ut proenominatum virura , qui rclictis om- niini abbaiis Sancli Victoris etcantoris Paiisieusis,
jiibus soculus est Salvalorem , el in vinea Doniini noii ineuni, hoininis exigui, singuiare.
circa iionani operari coepit, prout polnil, ila pater- 257 EPISTOLA CLXYl.
iie docealis, ut malerne foveaiis, proebentes et con- ADGUILLELUUM REHENSEM ARCHlEPISCOPUM.
silio luceinam nedibus e:us, et auxiliuin bactilo se- Bogat ut benigne susciptai, ac iueatnr abbalem S.
jLecmtis. Viticentii Silvanecteiisis.
Nomcn vcslruin ei memoriale veslrum in ueside-
(3) Intellige Rogerum vel Roberlum, qui fuit ((5) Sof-redus de Cajelanis Pisanus, creatns dia-
abbas: S. Viticenlii Silvanecteiisis. coiuis cardinalis ReatoeMarioein ViaLala a Lucio III
(4) Gaufridus scilicet, qui anno 1213 episcopa- D aiirto 1182. lnnoceiiliiis 111yocal eura, < viruni ho-
tum diroisil ut fieret monachus apud Carlilocura. noralum, scientia el honestate proeclarura,in opere
(5) Philippus primus diplomaie quo conlirroat ei sernione polenieni. > Nomiiiaiurab aliis Gual-
fuiidaiioiiero ejusdera raoiiasterii a inatre sua factatn, fredus,
ail: <Mater mea Anna, divina inspiranie clementia, (7) Scilicet in Orienie ab infideiibus, conlra
mei praesentiain adiit, rtialeriio aflectu obnixe de- quos exercituni duXcfal Philippus Augiisliis.
precans, qualeiras ecclesiam quaindam in subtirbo (8) Scilicet in Occidente a Valdensibus, Aibigen-
Silva.neclensi, in vico qui dicittir Viclelhis, in ho- sibus, aliisqrie hoerelicis.
uorem S. Viuceiitii diuiius anlea desolatara, sed ab (9) Cainpellis iii villa, vulgo Champeaux, exsiat
ea pie ei benigue pro aniina patris inei suaque de collegium canonicorura ssecularium in ecclesia col-
propiiis suniplibus rcslauralain, ex consuetudiiie Cl legiata divo Marlino sacra.
inore aliarum ecclesiariiiii ad reges periineniiiiin, (10) Tolius regpi adminislrationem penes eum
scilicel S. Frambaldi, S. Marlinl Paiisiensis , el S. deposuerat rex 1'hilippus cum irt Paloestiiiain an.
Geiiovefa: virginis liberam faccrcilt, cujus huiuili- 1190 proliciscerelur, uisupra notaviuius, unde stib-
laiis condeSceiideushuiiianissiine precibus cjus, pro juiigit : < Geminati honoris ct onciis sacerdolii ct
aninia paiiis raei, parentuinque irieoriini iiienioria regni^vobis sarcinam iuiponunl.
aequievi. Ei ul liocinviolabile ct iilconcussuiii per- (11) Abbalioe S. Gennaiii a Pratis lunc procerat
niaiieal, crucis sigiiumdigilo raeoiinpressi, ac cha-, Fulco, qui e vivis cxccssil anno M92ad queiii ulite
raciere nominis mei inipiiinere jussi, nicoque sigillo! epislolae.
coiioboravi* Actuiii aniio 10b'y. > I
A57 EPISTOLiE, — PARS 11. AN. H77-H92. 458
, ct sacerdolii, qui in dcfensionem Clinsii usque
sui leniierunl, et servelis illaesa, cl defendatis ser- A
Vaia. Pcr singulos annos in lerra sria raoderalain hodie paiienlis , tesianle ipsoDomino, satis csse
colleciam habet ei habuit, jure coiisuetudinis ccn- leganiur. Extendit manus improbas juvcnis comes
sum sibi debilum et recipit et recepit. Et eCce qiio- doroni Marlini (15) in direplionem sacerdolalium
dam molu saielliles palalini proliibent honiinibus el rerum, et usque ad sacra vasa allaris acerrimos
hospitibiis Ecclesise prsediclai ne solvanl quod ipsi impieialis ungues raplor avarus impressit, violen-
solverunt et Palres eorum. Ex liac causa insolc- ler abslulil, impudenter asporlavit, irrevereiiter
scunt, et quasi gannire incipiunl servi contra do- dispersii, equos, sarcinulas , necessarios sumplus ,
minos suOs, ul Saram corttemiial-Agar, et fianl fiiii ct quod nefas dictu elacfu fuit, vasa sacris usibus
ancillsesicut filii libcroe. Supplicat vobis prsedictus dicata_,^viri magni fieiiensis episcopi regis Anglo-
abbas cum tola Ecclesia sua, supplico ct cgo minima . rura cancellarii (14). In regno domini regis Fran-
poriioclericorumvestrorum (12) pro eis et cum eis, corum securum reddiderant, et fraterna dtiorum
ut sicut haclenus in hominibus et Iiospiiibus suis reijum peregrinanlium confcedefatio (15) et epi-
corisueverunl percipere, quiete percipiant, et auclo- scopalis dignitas officii, el veslra denique proleclio,
riiate veslra proriibilionem solvendi quoe indicitui', qusa pusillis cum majoribus communis Osse debet,.~
si absque vobis facla est, corfigatis 261 polentcr; ad resistendum improbis^et ad humiles confoven-
vel si.mandaslis fieri, misericordiler revocelis. Se- dos. Quid, Pater, tulum aul sccuruhi essOpolerit,
nein el crebris infirmilalibus laboranlem compelli- si inlcr nianus veslfas opprimaniur Ecclesiae, nu-
lis ad pefegriiianduni, ut lanquam ad beslias depu- dentur pauperes, sacerdoles exponantur injuriis et
gnem, et de manibus Grandimontensium (anquani rapinis, liceal cuilibet quidquid libet, et sicul po- >.
de faucibus ursorum aut leonura proedam eripiam , pulus, sic sacerdos ? Accendalur in vobis zclus
-fct-cumipsi sint. viri bellatores ab adolesceniia sua, Mathathise; cum Siromaste Phinees afniehluf jura
egO aulem sum parvnlus, et oves pauculas cuslo- coeleslia, commoveahtur et terrena potestate quai
dicns in deserlo. Sed quoniam ad mandatum ve- divinoe simul et huroanse iiliioiiis spiritu concepiOj
sirum paralus sura el in carcerem et in moriem ire, rapiori occurrile,*proedam eripile de manu ejus, qui
prcficisci incipiam; sed iitrum proficiam, Deus in tanlo flagilio nec Doniiiuim timet, nec homiiies
novit. reveretur. Elusoria videntur ei mandala vestra, qui
EPISTOLA CLXIX; et nunlios vesfros remisil vacuos", el capeilam
ADEIJMDEM. episcopi, quam sese promiserat reddilurum j nori
Cohquerilur de comiie domni Marlirii sibi infeslo. iC solum retinet inobedienSi sed ei polluil indevoliisj
In magriis negotiis quaiidoqueminores, utsaltera Videat, Pater, el provideat sibi providentia vestra,-
** idiolee locum impleant, admiltunlur. Apes mella quid super hoc facihus facieiTdum
sit, ut mansue-
conficiunl, el in exiguis corporilius laborem pro- ludo quse in vobis induit decorem, iridual 263 fo1'-
prium redimunl ulilitaie comrauiii. Formica,verniis liludineraet prsecingal se.ut qui de spoliato dolent,-
inlcrrauscam el replile medius, exeiripto suo pigros de restilrilo gaudeant, el qui audicrunt rapinam,
invilal, nt penselur oeslale quod hieme dispenseiur. aUdianl subsequenler et rapinoe vindiclam.
Sic el ego minimus inler veslros nunquam merui per EPISTOLA CLXX. #
gratiam vestram ct audire consilia veslra,el in con- ADJUDICES QUOSDAM (16).!
siliisexaudiri. 262'rt articulo dierum prsesentium Agit de causa qum vertebalur inler SeitoHeiisem ar-
quibus sufficil raalitia sua, diri tulneris noviiate chiepiscopum el ecclesiam S. Germani a Pratis.
perculsi turbanlur.et movenlur minislri altaris.et Absurdtim el arrogantioe proximum creditur, si
roagni sacrilegii magnam a vobis exposlulant ultio- qiiis ei consulere velil, quem consulere debet, aut
riem. Utroque gladio accinclus eslis, regni pariter in necessitaiis ariiculo, aut in periculo verilatis.-
(12) Siephanus fuil clericus Guillelmi Remcnsis P Anglioe regum, qui ad expeditionem Jerosolymita-
afchiepiscopi ahiequam ordinem canonicorum re- nnivi crnce signali surtt anno 1190.
gularium amplecieretur : hunc titulum alibi etiain (16) Conlroversia moia fuit inter archiepiscopuni
ssepins sibi tribnit. Senonensem et religiosos S. Germarii a Pratis, quse'
(13) Gallice Dammarlin in episcopatu Meldensi. composita fnit per sequens inslrumcntum :'
Vocabaiur auleni ille comes Reginaldus filius AI- <in noraine sanctse elindividuoeTrinilatis.Guidc»
berli, qni una curo"coraite Fiandi-ensi et fege An- Dei gralia Senonensis archiepiscopus, orauibiis ad
glise belluni gessit adversns Philippnra. quos iilterse prsesentes perveiierinl, in Doinino sa-
(t4)EjusnomeneratEustachius,quianno 1196, ni luiein. Noiuni lieri volumus universis proesentibus
Idus Aiigusti, iit scribiiur, electus fuil episcopus pariter et fuiuris, quod discordia quoe erat inler
Heliensis civitaiis, vulgo Ely, quse sita est secus nos ei Fulcoitein abbatem S. Germani a Pratis ef
fluvium Grant in corafialu Gantabrigensi. Cancel- ipsani ecclesiam , de procuraiionibus quas ab eis
laria aulem dignilas institiila fuit in Anglia a Guil- petebamns in Einanl et Ralneqlp ei S.- Gerinanoj
lelmo ConquOeslore,leste Polydoro Virgilio, Iris juxta AlusterioJuin,-in praeseniiav domini Philippi
verbis : < Scribarum collegium qui diploinata scri- Francoruro regis, ita lefmirtala est. Nos siquidero
berentslatuit, ejusque collegii niagislrum vocavit, quietavirous abbaii et ecclesioe S. Germani iri per-
canceilariuro, qui paulatim efiectus est supremus peiuiiin procurationes, qrias in prtedictis locis pete-
magislratus,-hodieque .habetur. > bamus ab eis tali mbdo, quod abbas, et successore»
(15) Scilicei Phili|»pi Augusii Gallise, el Richardi sui nobis el successoribus noslris, vel nostris ccrti*
PATBOL. f CXI. 15
459 STEPUAM TORNACENSIS EPISCOPI 400
IIujus culpse simulaerum fugiens impelrata vcnia, A liam; quorum si alterutro quilibei prselalus priva-
Joquar dominis meis, non ut ex modico sacello riieo, lus fuerilf in subdilorum deliciosis menlibus aut
magnse sapientise veslroe ihesauros augeam, sed odium suscilat aut contemplum. His inlervenieiiii-
tit commonilorio tentii paralos proeveniam polius bus perit rei domesticse cura, disciplina solvitur,
quarii proecedam. Audivi dominum papam pruden- confundilur ordo,-et incipiunt qui subesse debue-
tioeveslrsecommisisse cogniiiouemcausae, quoeverti- rant, pares esse. Ne id vobis accidat, Paler, provi-
lur inter dominum Senonensem et ecolesiam Sancli dele circa dies nltimos, Ecclesiseveslroe, ne vertatur
Germani de Pratjs, 264 fl1'35non p.arum diflicul- vobis in dispendium morlis, uride vilse siipendium
talis, nec minus discriminis imporiare videiur et exspectalis. Non minus consnlere vobis quam con-
auctorilali judicum, el parlium voluntali. De pro- solari vos desiderans, rogo, moneo et exhortor, ut
curaiionibus agittir corpoiuin, non de salute ani- honoris onus cui jam minus selatis defeclu suffiei-
roarum; de numero quadrupedum el hominiim, tis, per manum domini Remensis humiliter depo-
non de mcrito virtuium aut vicloria vitiorum. ln naiis, qui consilio veslro et noslro et personam vo-
boc lamen conllictu sumrai ponlilices.. Alexaader, bis substiluat idoneam, et yiloe veslroe congrutini
Lucius, Urbarius, Glemens , el qui hodie sedet Cce- B assignet solaiium; polestatem et scienliam hahens
^cstinns privilegiis taxantcs eveclionis numerum, jn utroque horum, et altingendi a fine usquc ad fi-
nera foniier, et omnia suaviter disponendi.
|tirgio super procuralioiie moto fineni imposuisse
creduiilur. Vjdi ei Iegi privilegia ista nec lacita ve- EPISTOLA CLXXII.
ritale, iiec falsa suggesiione impetraia.., sed orani ADD. AnCIIIEPISCOPCM ItEMENSEM. , M
solemnilale stibnixa, et cardinalium subscriptioni- Illud idem postulat.
bus roborala. Quid cautum aut tulum esse poterit, Sunt intiUi qucs ad diflicilia stcpe compellil na-
si super lalibus dubilare, disc.epiare, aut dispulare lura potius quam cura, neccssilas quam voluntas;
aliqui voluerint, cum munimenta apostolica vobis laciuut ex necessitaie virtutem, ut tandem meriio-
et nobis, iino omnibus ecclesiis, et possessiones riuni fiai quod moraloriura prius fuil. Forte unum
earura serveni, ct jura lueanlurct defendanl? Par- cx eis dicerem venerabitem senem noslrum abba-
ciie, Patres, auctoritaii vestroe,'parciie dignitali et tem S. Rartholomsci, 267 virum religiosum el ho-
prudentioe, el examen islud ieservaic sunimo pon- nestura, sedqui jam viribus corporis coepil destitui,
tifici, qui solus poteslalem babei el condendi novos scgriiudine consuriii, senecla et senio consummar.i.
canones, ct exponendi veteres, el inlefpreiandi Ecce in manu veslra renunlial administralioiii »ibi
privilegia sua , et corrigendi atiena. Q coraniissse, in qua usque ad exlre.raos dies, vidiratis
265 EPISTOLA CLXXL eum non lam prsefuisse bumiliier quam uliliicr
ADABBATEM S. "BARTHOLOM/EI. profuisse. Duo sunt quae a vobis poslulai; postulo .
Sutulet ul suain adininisiralioncm ditnittat. el ego, minima poriio clcricorum veslrorum, cum
Reverendo Patri el domino abbati R. Rartbolo- ipso et pro ipso in solatium ei subsidiura brevis-
msei, STEPHAKUS de Sancla Genovefa, vitam jtistam simoevitse suse, de bonis Ecclcsise, cui proefuil, vi-
el exitutn bealum. ctuni suflicienieni provideatis ei, el de succcssoie
Nec praHeritos aunos revocare possumus, nec sic cogitetis, ne liccat fratribus suis in elcciione
fuluris casibus imperare. Recedendum est quan- potius sequi volunlalem propriam, quam uiilitatcm
doque 266 et paluroe debilum persolvendum, nt commiiuem.
ea conditione qua intravimus exeanius. Hsec ideo EPISTOLA CLXXIIL #
dixerim, Pater, na intoierabile-sit vobis vel oegriiu- AD CONVESTUM S. BARTHOLOM^EI N0V10MENSIS
dinis iriconimodum, vel isedium seheclulis. Prxla- \dmonct, ut honorem defcranl abbali, cliamsi abba-
tioiiis cura quam utiliter et virililef hactenus ges- tiam dimiseril.
sisiis, et fobur corporis desideial et animi vigilan- Pfimnra secundoelabuloe proecepium est: Honora
nunliis pro procurationibus illis, reddent singulis D stilutis, scilicet Emanl, Balneolo villoequoedicitur
annis Oclolibras Parisienses apud Einant in octava S. Gerinanus jtixla 'Mtisierioluni, Matriolis, et pres-
Paschoe: Et si nos vel successores nostri veneiimus bylcri diciafnm ccclesiarum aliam medielaiem
semcl in anno ad Emanl, velBalneolura, aut ad vil- ejusdem decimoe habebunt. Nuntii aiitem abbaiis
iara quse dicilur S. Gerraanus, abbas atu successores S. Germani facient fidelitateiu presbyteris, qui in
sui, aut ille qui doinum lenebil, recipient nos et diclis ecclesiis eriint, et presbyteii per nuiuios
siiGcessoresnosiros, ei vivemus ibi nos et succes- suos nuniiis abbalis de dicla decima conirauniler ct
spresnoslri, nocte una sumptibus. nostfis propriis, fideliler quoerenda el inter se dividenda. Quod ne
ila qttod iile qui doinum leitcbit, iion leiiebiuir valeal alicujus oblivione dcleri, vel maliliose per-
aliquid dare nobis vel successoribiis noslris pioeier verli, sigillo noslro fecimus id confirraari, aslanii-
liospitium, nisi hoc de gratia iacere voluerii. Elsi" bus ecclesiai nostroe personis Salpne decano, Ma-
nos vcl successores nostri seinel recepii fuerimus nasse archidiacono, Guillelrao thesaurario, Gaiifriilo
in unp pfeediciorom locorum, non tenebuniur rao- proeceniore. Tesieshujus rei snnt Siephamis abbas
nachi recipe.re nos sive succcssores nostros in ali- Sanctoe Genovefseet canonici illiiis , Hugo , Alma-
quo illorum trium codem anno. Nos auleiii fecim.us ricus, Milo abbas S. Remigii Senonensis , magister
.quieiari jara diclse ecclesioe et abbati ihedietateiri Anselmiis de Caricellaria, Ogerius de Avone. Actnra
decimoe lanse a presbyteris, qui stinl in ecclesiis apud Fontem filaaudi anno ab' lncarn.aiione Domini
;S. Gerraani per aichiepiscopatum Senonenseiri con- niillesimo cerilesirao nonagesimp primo. •>
461 EPISTOL^. _ PARS II. AN. 1177-1192. 462
palrem luutn el malrem (Malth. xv); hujus labulse A Ss Genovela, saluieni ei dcvotionem debitaro ct
priraiiiasj obsecro, lenete raemofiier, gustaie sua- devclam.
viter, fideliter adimplete. Patrem vestrum senem Conceplum diu renuniiandi desiderium smini
G. proecipuoeauclorilatis viniro in ordine noslro, oneri et labori, abbas sibi iiijunclo, filius veslcr
bonorafe ul decet, portate ut eonvenit, ut expedit 269 abbas S. Rartholomsei ad finem usque per-
confoveles Debitor noster hactenus fuit exlerna ducere et expetit et exspeclai. Propiiios in prinia
solliciludine, interna compassione, fraterna sequa- sua peiiliotie invenit filios ct fralrcs suos,,'qui con-
litale, paterna correctioue, materna pietale," et venienlem suflicientemque sibi susteiitalionem be-
ecce liberatus humiliter ab honore, utiliter ab nigna pariter ac concordi connivenlia concesserunt.
oncre; factus esl quasi unus ex vobis, sciens jaro Proinde sanctitati vestrse preces fundo, Ul quod ei
per experientiam et bonum subjectionis et prselatio- fratres sui concessione benevola coneesserunt et
liis malum. Versa vice debilores estis ejus, ut conlulerunt, vos ei per grailam veslram aucloritale
exbibealis viioe ipsius exeraplum, dignitali reve- benefica confirmetisi Quod superest* Pater sancle,
rentiani, grayjtaii.obsequium, solalium senecluli, de subrogando sibi successofe consiliiftn a vobis et
268 oegritudrnTfomentura. Confidimus per gratiam auxiiium petit, ut de Ecclesia sua illa, quam ope
Dei, vos ea quoe dicimus audiluros inlentius, et et opera sua prout poiuit et exlulit et erexit, lem-
/ impensius adjecluros*: superesl ut non solvantur.,,, poraliler simul ac spiritualilcr proveiitum habeat
J quae per eiim a vobis facta sunt; imo veslra in- et profecluro; Mandet, obsecro, sancta palernilas
terest, ut serventur. Vineam quaradam H. nepoli vestra Silvaneciensi episcopo, ul ad Ecclesiam illam
suo aptid Aniissiodorum preearioeonccssislis.acujus accedai, el ad concordiam fratres monens,auclo- '
cullura el cufa prohibetuf, ut perhibet, ui quem rilate vestra eos inducat, ut personam idoneam et
constiiuislis in vila sua ffucluarium, alio impc- religiosam iii Patrem sibi eligant el pastofem. Ipse
dienle, concesso a vobis beneficio^ ei non liceat namque insiilulionis ordinis nostfi quo magis
Uli. Absit a sacro collegio esi el non, lollalur oc- experliis est,*minus expers aliarum est, et sediiio-
casio matignandi, verbum iniquum et doiosuiri »em sedare poterit, et ad convenientiam convocare.
longe fiat a vobis, ne inter quos religiosa severilas Valete.
iricludi consueverat, relegaia severilas^coiiqueratur EPISTOLA CLXX.V.
cxc.Judi : sicul enim graluila liberaliter Iargitoris
est gloria, ita et subdita revocaiio donationis op- ADEUMDEM."
_
probrium esl donantis. ConsuJile in bac pafie JiO- C Scribil in graliam Pelri cdnloris Parisiensis in epi-
Tornacensem elecli, ut ejtts eleclioni lan-
et ordini vesiro; veslri scopum
nori, Palris* pasloris parcile quam legilimw el canonicm faveai. *
pudori el nomini veslro : et si per vos impeditur Commune refugium palcns omnibus mansuetudo
donarii veslri possessio, desisiile; si per aliuiu, vestra, Paler, sic exiendittir ad singulos, ut colligac
resistite, objicienies auctoritatem quam poteslis*;: universos. Veiiiunt ab Oriente el Occidente et re-
et quam debelis evinctionem prseslantes. Ignomi- cumbunt in sinum
vestrum, nec facite seracl atl!h|is-
niosuni erii, si quod vestro confiriiialiim est sigillo^ sus efniltiiur, nisi
contigefil ab co cororaitii, quod
sibilo raovealur alieno. noa merealur reraiui. Iisec suut quse railii pluribus-
EPISTOLA CLXXtV. que 270 aliis iiduciam preeslanl, ut pro devolo:
ADGCILLELMUM REMENSEM ARCIHEP. lilio veslro raagistro P. Canlore Parisiensi (17) pan-
Agil de abdicatione abbatis S. Bartholomwi Novio- dalur vobis adilus supplicandi, ne vobis provocet
mensis. indignatioiiera, qui sibi non advocat digniialem, ne
GuiLLELMoRemensiarchiepiscopo STEPHANUS, de cui raeritum sufficit proprium, facium oflicial alie-
(17) De ejus encoraiis hsec scribit Jacobus de et mprum norina iion modico lempore exsliiit, as-
Vilriaco : < Magisler Peirus venerabilis canlor j> ij sumplo Cislerciensi habilu in monasterio Longi-
Parisiensis, vir polens opere et sermone, aurum ponlis sanctilatein vitse beato fine complevii. >
suum et argentum similiter eOnflans, et verbis suis Mulia sci-ipsil, ihter ea Summam, quse diciiur Ver-
siateram faciens, inorum honestaie pondtis et gia- bum abbreviatum, quse quidem habelur inter mss.
vilalemconfefens srioadoClrinoe; ccepitenim facere S. GenovefoePaiisiensis. Nec asseniiri possum au-
et docere velut lueerna ardens et lucens el civitas clori Ilisloria; Tornacensis, neque Buzelino ipsi
supra monlem posita, et candelabrum aureum in adhserenti, qui Petrura canlorempost Slephani mor-
dorao Domini. > Post obilnm Everardi de Avenis lem renuntiatuni fuisse cpiscopum Tornacensem
episcopi Tornacensis in ejus iocum eligitur anno scribunl, quod nullis aslruunt argumenlis; ei cum
1191. At cum lisec electio minus canonica et ob cerlum sit ex Necrologio abbatiee Longiponlis eum
aiiquos defectus irriia a nonnullis censeretur, ei obiisse anno 1197; imo in illuin incidunt errorero,:
obstiiil Guillelraus Remensis archiepiscopus lunc ut hanc episiolam spuriam el supposilam esse libe-j
Gallise prorex. Rogat ergo eum Slephanus ut ami- rius proferant, nec ab auclore nostro conscriplam,
cum suum episcopatu Tornaceusi potiri sinat, igna- quod quidem validis rationibus falsum esse demon-
rus_quid sibi ipsi impenderet. Ejusobitus niliilomi- strare possem, nisi hujus calumnise aucior ipse'
nus nolalur in Necrologio ejusdem Ecctesiae, his Cousinus, titubans, et quasi de sua senlentia dubi-!
verhis : < x Kalend. Ociobrisobiit egregius doclor tans, id proponeret, et nisi stylus ipse epistoloe ge-;
Petrus cantor ParisiensiSj qui in episcopum hujus niiiiHim aucloris nosiri felum esse argueret. Quod
Ecclesise aliquando elecius, vocationera humiliier autem allinet ad officium cantpris, antiquissimum
declinavit. Et postquam auditoribus suis scientia invenilur jn Ecclesia et inier priraosClirisiianos
465 BTEPHANf TORNACENSIS EPISCOPI 464
iium. Vir est cujus per omnes Ecclesias famse sua- jA clionc illa quatuor qusc a Leone 1 dicia snnt (18),
vis diflunditur opinio, qui gemina scientia efiica- vola civium, leslimonia populorura, honoratorum"
cissime clareris, el doClrinam moniiis ornat et arbilrium, electio clericorum..His accedil inlegriias
raoribus disciplinarii, Origeni parem in aliquo sic psrsonse, hilariias famoe, necessilas simul et utili-
eum docere credimus, ut vivere; sic yivere, ut tas Ecclesioe vidualse. Sed el hoc frequenler el so-
docere. Tales in candelabro vesiro lueefnas^ lales Temniter dicitur, quia dominus rex, quem Deus
in diademaie capitis Aaron lapides, tales in sancta servet ac nobis resliluat, pefsonam istam iiomina-
JReniensi Ecclesia suffraganeos csse decel, ul vicinoe lim expressit, nominaiim pro -ea rogatit, nomin?.-
proviricioe sancla semulalionc moveanliir ad promo- lim Ecctesise.Tornacensi proeessevoluit et intendil.
lionem coiisimilium, el sollrciludo vobis commissa Si aliier aclum fuerit, verendum esl el forle ve-
facilius et frequeniius juvetur per religionem et rum, ne indignalionera ct iram el immissiones jicr
pfudeiiliam ipsorum. Si quid minus ordinale in angclos malos concipiat, ct adversus eos, qui pro-*
eleclionc ipsius a Tornacensibus clericis faciuin moiioncm tantoe personse impedierint, regalem ct
est, nec abaentis ignoraniiam langere, nec inno- juveiiilero iracundiam accendat. In bis oronibus,
eenliam jusli loedere debet,. cuin facillime, si vobis . 271 Pater saiicie.jprovidete honori vestro, con-
'
placel, possit emendari, si quid perperam faclura sulite sanoe opinionis vesiroe lestimonio, deferle
«st commissa vobis a Deo et potesiale corripiendi regio mandalo, et correplo prius, sicul decuerit,
errorcsj et scientia corrigendi, Ul eiiim salva graiia errore eligentium, confirmata eleciione, paterno
vestra sine prsejudicio loquor, concurruitl in ele- sinu suscipite elecium et dileclum veslrum.
receplum, ut narrat Philo de Essenis : < Ubi omnes niinisterio deslinati, qni cantum moderarenlur,
coiisiirrexere, duo cbori finiit iii medio ccenaculo, baculuroque, digniiaiis sux insigne, deferrent. Le-
al.ter virprum, aller feininaruni, cuiqiie suus incen- gilur eniin de quodam Tlieobaldo Sanctoe Genoveloe
tor praeficitur honore proeslans, ei canendi perilia : praeceiitore, qui vivebal soeculo xn in Necrologio
deinde canlanl hyrahos ii) laudem Dei compositos ejusdem monasterii: < Obiit ThcoMRdus sacerdos
variis melrorum carmintimque generibus, niiiic ore eiproecenlor, qui lurrira usquc ad primum soliuin
«no, nunc altefnis non siue decoris et religiosis erexit, baculumque proecenioris auro el argento
gestibus et accentibus. > Staiutum fuil in concilio curn lapidibus decoravil. >
Aquisgranensi, canone 157, cifca cos qui canlui in (18) Episiola scilicel 89 ad episcopos provincioe
ec.clesia vacabant, < ut consiiluereniiir inter cos Vieiuiensis adversus Hiturium episcopum Arelalen-
seniores fiatres probabilioris vitoe, qui tempore sia- sem posi ejus ab urbe discessum, num. 5 : < Te-
lulo vicissira cum canlorura scbola sinl. > Fiiernnt iiealur, iixiuit. subscriplio clericornin, lionoralorum
attiem a priscis teinporibus in ecclesijs calbedra- lestirooiiium, ordinis consensus et plebis. >
libus "et "insignioribu.s iiioiiasleriis npnnulli luiic
STEPHANI
TORNACENSIS EPISCOPI
EPISTOLARUM
PARS TERTIA,
Continens episto]as quas seripsit ab anno 1192 ad annum 1203.
(54) Non onines canonici priscis illis sseculis mo- C siodorensem archid, canonicos fuisse S. Genovefoe.
rabantur apud Ecclesiasiquibus erant addicti, ut (3S) Hugo Cleraens fiaires habuil Albericuni et
sno fungereniiir olficio; uiide orta est olira gravis Henricum marescallos Francioe, giiorum priraus
coniroversia inter canonicos soecuiares - S. Genove- cecidit in obsidione urbis Acrensis in Syria anno
foe, quorum nounulli qui foras residebant, obsla- 1191; alter vero dominus de Argeiitan, iia strenue
bant ne ceeleri, qui in Ecclesia semper aderant, in oninibus se gessii, ut rex ejus iniuilu oiiines
absque ftoruin consilio el consensu aliquid in capi- posteros suos marescalliiiiulo nobi.iitar.il.
luki definirenl, quse quidem sedata esl diplomate (56) Ambianensis eral tunc episcopus Theobaldus
ku.do.viciGrossi anno 1118, his verbis. < Iu nonii- consanguineus' Guilleimi Remensis archiepiscopi,
ne uniiiSel indjviduse Triniiatis, ego Ludovicus Dei qui hauc catbedram pcr xxxiv annos lenuit, de-
gratia Francorum rex, inlimari voluraus lara prse- funciusqtie esl anno 1204. Airebaiensis vero Pe-
senlibus quam fuluris, quod domnus Stephanus irus, quondam abbas Cistercii, qtti hanc ecclesiam
SanclseGenovefoedecanus el canonici a nosira se- rexit ab anno 1180 ad 1203.
renitaie verierabililer sunt adepli, quatenus onmi (37) Abbalia S. Beiiiiii ordinis S. Benediclini in
tempore decanus, et illi lanlumraodo canonici qui dicecesi Audoraarensi sila, fundaia fuit anno 650
in praedictoe Ecclesieevill.a ad quoiidianuin servi- ab Adroaldo nobili Franco, in loco qui dicebatur
tium stabiles sunt el assidui, poicstaiem habeant Sithien, unde monasierium illu.d Sillijense nomen
ct liceiiliam noslra aucloritaie confirnialain, in accepit. ln charlaauiein fundaiionis ejusdem enu-
oninibus Ecclesioe aciionibus ordiua.ndi el operandi meranluj'villse quoe htiic Ecclesioe'concessaesunl,
cl irrefragabiJiler definieiidi, inconsuliis vel invilis inier quas legitur Lonsantana, quara suspicor esse
onifiibus exlra nianeniibus canouicis. Dignum est Listrevele, de qua hic sermo. .. ~:
eniin, ut ilti iqui seduli suiil ad Dei servitutera, po- JJ (58) Larobiiius seu Laroberius ex cancellariq Ue-
lioris obliueanl dignilatis virlulem, quam illi qui mensi electus esl Morinensis episcoptis anno 1191.
sine servilio possidenl ecclesiastici beiieficii porlio- Episcopus autem Morinorum olim residebat in urbe.
nein. Yerum hoc ideo siabilivii provida regiaasere- Teroanoe, vuigo Teroiienne; quse cum deleia fuis-
nitaiis disereiio, ne forte inter eos oriretur inquie- seta Carolo Y imperalore,artuo 15."55,sedesepisco-
tudinis dissentio, quod ne posset vioiari, sigillo palis translala fuit Uoloniam prcea parte dicecesis
noslrsemajesialis, et characiere lioiniiiis piocerura- quoe erat sub Gallorum dilione, et iliic abbalia ca-
que noiiiinibus et signis proecepinius confirmari; lioiiicoium regularium B. Mariee sseculari toga do-
bujus vero praecepii lemerarius usurpalor nostro. naia, in ecclesiam caihedralem erecta est Bulla Pii
serario auri libram soival, el ejus usurpaiio irrita V, anno lS66.Ex iis autero quse Artesise coraitatum
Jtai. Aclura publice Parisiis in palatio regisanno penitiebant crealus est episcopalus Audoinarensis,
regni sui x. Signum regis, signum ilugonis consla- etabbatia S. Audomari ecclesia cathedralis effe-
bularii; sigiiura Guilleliui dapiferi, sigiinm Giliberii cla est.
buticularii; ego Slephanus cancellaiius stibbcripsi.> (59) Uieo conqueritui" episcopus Tornacensis de
luveuio autera hae ferrae eelale Gr.egoriumcardi- monachis Beriiiiianis apud episcopmn Moriuciiseu),
nalein, Peirum Silvanecleuseui episcopum, etAliis- quod ejus essenl dioecesis.
471 STEPIIANI TORNACENSISEPISCOPI 472
I ,fcst(40), parochialia minlslrant, cum nps tam ipsis 4, beat, mendacium negotietur sibi fidem, liyor in-
aliis omnibus nionaebi* in vidiae '
yy' qitam synodo noslra religionem corrumpat.
prsesenie abbale ipsorum et prohibueriiiius, ct 286-287 EPISTOLA CLXXXVI.
qtiotidic prohibeamus. Prior ipsius loci quamdam ADFULCONEM ABBATEM SANCTI GERMANl A PRATIS.
parochianam nostram a nqbis exconimuiiicaiam Grates agit de beneficiofrqlri suo cqtlato.
sine conscientia nosira absolvit, et eam nuptui ira- Invenisse rae gaudeo quse quserunt multi, inve-
dens cuidam miliii laiiquam parochiaJiter, illicjle niunt pauci, desideranluniversi; amicum dico in
copuiavil. Cum nos etiam per partes il|as Iransinira necessitate fidelem , in absenlia proesentem, volun-
liabereraus, hospitiurn suum negayit nObis^yolenti-- laie devotutn, opere efficacem. Ilorum lesles sunt
bus sumptibus eorum parcere? et nobis iii Omnibus beiieyoleniia qiiam fratri meo libenler exhibelis, be-
providerejLobsiruxitostia liostis, hospiles nos [non,?J neficium qupd ei liberalius coniullslis, laborelsol-
i adinitlens, incluso nuiririure, cxclusa charilale. ln liciludo quoe pro negolio ipsius (44) jugiter susti-
his corripile eos, si corrigere non polestis. neiis,* Hoec sunt quoe lotum roe rapiunt in ardoreni
285 EPISTQLA CLXXXV. dilectionis vesiroe, totum excilant ad exploran-
«.. .• . ,
ADOCTAVIANUM OSTIENSEM EP1SCOPCM. elc.
S3 B dos,
Excusat abbalem S. Germani a Pratis ab inierfe- EPISTOLACLXXXVII.
ctiqne cujasdam scholastici. ADEUMDEM.
,•-.'Domino Oclayiano Qsiiensi episcopp (41). Bogal ut pqcifice [rui faciat fratrem ' suum beneficia
In limore et tremore vos ei alios dominos meos ipsi collalo.
recogiio el re|racto. Translalus a subsellio ad ca- Yeleres amicitioe novis epislolis revirescunt.
tbedram, a pusilli custodia gregis ail populosocre- Nos aiitem, ne dileciio nostra sopialur aut torpeai,
giriieri*Ecclesiae, ab liumili statu ad ajtiora quaro nec calamo parcimus, ncc -nieiubranae. Tollalur
credidi, quam merui, quam speravi, Ellicet pro fasiidium legentis, et scribentis ofiicium non cessa-
nie rogare non sufliciani, copimenffalitiHSpreces bit, suscilabo amicum, pungam .stimulo charilaiis,
vobis pofrigo pro abuale Sancli Germani (42) yirp ayqcabo 288 a '"*gotiis regularibus, lit recordetur
humili et utili Ecclesioesuse, cujus opera interfra- socictaiis pristinse, jiicundilalis nniluoe,confabulalio-
tres suos et proesentibus proficiunt ad usum, et nia aliemoe. Curra.nl el vigeantinter nos dilecliQiiis
posteris ad exemplum. Si quis .adversus eum in coinmercia, qnae ei sinceriiatem inclusam babeant,
curia domini papse moyerit quseslionem, maxime et suspicionem excludant. In ncgoliis fratris niei
super memoiia rixoe, quoe hpc anno inier horoines graiias ago de proeteritis, preces offero de fulufis.
Sancii Germani el scholares mota cst (45), in qua " Unum satis esl, ut possessionis conimodo fruatur,
et uniis scholarium per infamiam rusticorum ceci- qui per doiiaiibneiii vestram doriiinium cst adeplus.
dil, excusabilem habete prsediciiim virum, qui sicut Sed si vobis placeat, et domino rion displiceat le-
irtimunis est a culpa, ila el alienus debel esse ab gaio, sine jaclura Ecclesioeveslroc,sicut in aliis solet
"
iufamia siye pcena. Innocentiam suam purgavii fieriKel in ista quandoque facium est, rogo ut pfoe-
coram domino Reraensi sufljcienler, et muliitudine sentibus frairibus vestris per archid. episcopo proe-
clericorum, et fugienlibus illis qui homicidium per- senietur. Semota inlerim nientione potiis nostri, ca-
petraverant, accensus in vliidiciam. doinos illorura seps haberaus virides, quorum coiidiineniiim nobis
diruit et vastavit. Occurrile et succurrile, si opus suspiciosum est, nec oculis Parisiensium bluiidiens
fuerit virojnnocenti, ne verilaiem falsilas absor- atit palato.
(40) Legilur in concilio Piciaviensi anno 1109, id ad venerabilis fratris noslri J. abbatis el-cano-
can. xi: < Ul nullus monachorum parochiaie iniui- iiicornm noiiiiara devenisset, ei exinde ostendefent
steriniii presbyterorum, bapiizare, prsedicare, proe- se esse luibaios, diximus eis, prsesenle episcopo,
sumat.i quqd ex hoc iiolebamus ipsi Ecclesiae prsejudicium
(41) Jam de ooegiraus in observalionibus ad ajiquod generari; ac ipse abbas tunc fuit in mensa
epistolam 109. Proefuit aulem concilio Suessionensi D nobiscum, procufaiiouem vero nosirarii die illa nori
annoll98, pro divpnio quod intervenerat inter iib ecclesia S. Genovefoe,sed de Parisieiisi liicecesi
Philippum regcfn et uxoreni ejus Engelbergarii: habebanius. Ad plenani aiilera supradicioruni noli-
tunc autem morabalur legatus il|e apud sanciain tiani prsesentes litleras ilesigillo npslro pendeiiies
Geiiovefam duro esset Paiisiis, ut palet ex ejus di- fecimus in testinionium exliiberi.
plomale iranscriplo ex• tabulariis mqnasierii B. (42) Fuicone sciiicet de quo superius egimus.
Genovefse. < Ociavianus Dei gratia Ostiensis et (43) Saepius evenerunt ejuscemodi rixae inier
Velletrensis episcopus, pmtiibus procsentes lilleras scholasticos studii Parisiensis, qui spaliandi gratiue
lrispeciuris in vero saluiari saluiem. Ne proejudi- pralum, ab ipsis clericorum diclum petebaui, et
ciiim possit EcclesioeS. GenoyefseParisiensis aliquo cives suburbii Sancli Gerraani prope Parisios, ut
tempore generari,ex eo quod apud ipsam Ecclesiam legimus accidisse annis 1531 et 1557.
venerabilis frater nosler Qdo Parisiensis episcopus, (44) Agil de fratre suo in aliis epistolis, et iiinuit
lerapore legationis noslrae semel coroedii liobiscuui, iJlum fuissc monachum ordinis Beiiedictini. Loqui-
prsesentibus lilleris faciraus et fatemur, quod cum tur enira de beneficip quod aceeperal ab abbatc S.
idein episcopus tanquam noster familiaris et amicus Germarii a Pfalis, ei epist. altera de peiisione an-
diceret se gratia familiariiatis et recreationis velle iiua qtiam ipsi coristiliieral Abbas S. liionysii, qua,
jbi prandere nobiscum, peiitioni ejus anriuimus, quidera frui non valuisset, nisi ipse ejusderii Qrdi-
prsedicenles ei quod in ecclesia ipsa ex hoc non nis religiosus exsiilisset.
"posset cohdiiionem aliquam usurpare; verrim cum
473 EPISTOLJE. — PARS III. AN. 1192-1203. 474
EPISTOLA CLXXXVIII. i niatur? Si peicnssus fuerit incanlator, quis mcde-
A
ADSUESSIOSENSEM EP1SCOPUM. bilur ei? Jam jutlex ille cui ssepe dicilur: Ocuti
Pelil facultnlem .jsacramenlum confirmalionis tui videant wquilalem (Psal. xvi), lerram ingrcdi-
Marisiaci minislrandi. tur duabus viis, el claudicat in duas parles, et quae
Suessionensi episcopo injuste damnalo ad debila semel de lahiis suis processerunt, rion dubitat irri-
salvenda, damnalus injusle ad fodienda melalla (45), lare' Quis igilur dabit capiiimeo aquaro, et oculis
Eahitemei communem murmuris inclusi paiieriliam. meis fontem lacrymarum, ul plorem non interfeclos
Miserriraum solalii genus est velle habere socios populimei, sed pastores populi mei, sed principero
in pcena , sive pares sive dispares sint in culpa, ut pasiorum? Salius aulem rcputamus suspensionis
taiiquam ex conjunclione allerius, leviorem pcenam onus, ut a plerisque dicilur, honorem susiinere,
scniiat vulneratus. Hujus culpoe simulacruro non quam occasionem scandali el perpetuse confusionis
adorans, sed abhorrens, sic inforlunium meum seminarium Gallicanoe Ecclesise suscilare. Verum
plango, ut sine ipsius diminutione el veslro doIorU k ne nos ipsos lantum plangere videaniur, decorde non
condolcam,ctvcsirsecompatiarpassioni.CrciIitIeram ficlovobiscompatimur, vobiscondolentes, vobis con-
289rtieinloco terribilium judicioruro posse pontem gaudemus 2911 quoniam inter Syllam el Chary-
facere, per qnem pontifices alii transitum solenl B I bdim necessarionaviganles.quoquomodo ad portum
babere.' Sed ecce tempeslas invaluif, el inlumue- se gandentpervenisse. Nobissane graiissimuni esse
rnnt aquse, el excrevil torrens qui Iransvadari non noveriiis, ul non solura in loco illo secreliori, verum
polest, ut occurrai mihi unde possim dicere: Forsi- etiam in ecclesia calhedrali vices ponlificis veslra,
tan pertransissel insufllcienlia mea aqtiam inlolerar si placet, paternilas exsequalur. lllud ad ullimum
bilem (Psal. cxxm). Secessi interim ad lempus, vblumus habere vos proe oculis, quod proelaii nostri
el in parochia vestra locura qnieiiseisilenlii, raoram non aurum pedibus suis subjiciunl, sed suo capili
aliquam facturus, elegi apud Marisiactim , sedens superponunl.
«olilarins ct lacens, si forle respirare possiin a pu- EPISTOLA CXC,
sillanimitate spiritus et iempeslate. El quoriiam AD MAG1STRUM BEKTERUM CAMERACENSEM ARCHIDIA- <
multi parochianorum vestrorum ad me venitint, ut CONUM. ,
pis manum conGrmatoriaro imponain, de licenlia Qucrilur de gravamine quodpropter debita indebile
vestra, si vobis placel, id faciara, in hoc officio paliebalur, ;
vesier obediens ei famulus et minister. Ruri habi- Considerans abyssum concepli debiti, el voraces
lans soeperelraclo illud dislichon Sollii Sidonii(46): /-,
, improbi fenoris morsus exhorrens, facta colleclionc
Angulus isle placet, paupertinusque recessus, birtorum rediluum non sufficientium solulioni, ti-
Et casd, cui eulmo culmina pressa joretit. more concuiior et lerrore, ne, quod absii! obliviosi
290 EPISTOLACLXXXIX. nosiri prsecipilem sequar exiluro, et relicla sindonn
M, SUESSIOKENSIS EPISCOPI ADEPISCOPUM TORNA- nudus aufugiam. Rursusailendens gratuiiam beni-
4§ • CENSEM (47). gnitatein domini mei, et beneficiorum ipsius circa
Fdcultdiem petiiam libentisstme concedit. me copiosos aggeres suspicicns, leviorem liabeo
Lilteras benigiiiiatis vestroegratanler suscepimus, sarcinam, quoe iraporiabilis videbalur : paralus ob,
in quibus dulcem bonorum raisturam signavimus, hoc, si necesse fuerit, peregrinari, fugere, mendi-
ei in verbis lepidaro eieganiiam, et jucundam in care. Tempcrabit h-oecomnia per graliam Dci li-
senlentiis gravilaiem. Pofro hinc verba legibus gnum in aqua niissum, et Elisei farina colocynlhi-
accommoda , hinc sacro eloquio familiaria , hinc das olloefaciel rriitiores, quoniam in manu doniini
poelis domeslica, cx abundantia cordis ad noslram niei Remensis coramendo negoiiummeurri,ut qui.li-'
ponsolationera vestri gratia iransmisislis, Sane non beravil me de fornace ferrea, coiisulat inihi' darii-
nos adeo perlurbat farailiare incommodura, quam nalo ad fodienda metatla. Nuiic deinde inlelligere
totius Ecclesisescandalum generale. Quis enim sine jj JJ ccepi, quoniam 292 abyssus negoliorum (48) in-
cordis amafiiudinc, sine lacrymarum fonle, sine vocat abyssum expensarum, abyssus expensarum
suspiriorum crebra replicatione videal magislrum inVocal abyssum rapinaruro, abyssus rapinaruro in-
Ecclesioe Peiri, imo Chrisli vicarium, a verilalis vocat abyssum infernalium pcenarum. Si^ibgens,
Irainiie deviare, et in ore ipsius est et non inve- calculalor saturabilium prsescivissel pulei Roni,
(45) Argunieritum hujus episloloe, quarttum con- (46) Sollius Apolliiiaris Sidonius Arvernorum.
jicere licet, est quod cancellariaj Roinanoe ministri episcopus florebat anno 475; varias et disertas
liiagnan) pecuniae siiiiiinam cxegerunt; a Slephano scripsit epistolas. Legitur autem in 17 Volusianq
episcopo Toniacensi pro solulione bullaruiii plurobi ffatri inscripla, illud distichon,
Roniani, quo dixeral episl. 147 nudari ecclesias. (47) Hcec epistola Nivelohis episcopi ^uessionen-.
Cum nori esset par solvendo, coaclus fuit episco- sis respondet prsecedenti sibi missie a StephaiiO Toi>
patum reliriquere,' ei pei duos annos apud Marisia- nacensi proesule. Videlur autem quod .idem palie-t
cum villaroS.GenovefoeirtSuessionensi dioacesisece- balur gravameu a curioe.'Romanscoiiiciariis.
dere, ut proventus beneficii sui, quibus debiljs erga (48) Alludit ad id quod dicilur psalino xu ,
curiam Komanam satisfaceret", reservarel; quod Abyssus abyssum invoeat.
tara ex bac episiola quam ex sequcnti episcopi
Suessjonensis colligereest,
473 STEPHANI TORNACENSISEPISCOPI 476
aut quinto conJHrtxissel quartiim (49), aut quarlo A.propinquusnoster
. estsecundum carnem, etei com-
prseposuissel quiiUum. patimur sicui carni nostroe, prp aniore Dei et no-
EPISTOLA CXCI. slro revocetis, ei aniiuam ejus ab amariludine eri-
ADABBATEMS. EYURTII AUREL1ANENS1S. pienies assignelis ei stalliim in clioro (51) sicut
CommendatGuillelmum
' ncpotem ejus, ul benignum babere solel, sedem in capitulo, locum in refeclorio,
_. erga ipsum se prcebeat. et 294 n0®cum a^ vos venerimus, offensam suam
Venit ad nos niiserabilis persona, V. riepos ve- el culpara facietrius regiilariler einendari.
ster faclus filius alieuus, claudicans in seinitis stiis, EPISTOLA CXCIII.
iniseria sua ad miscricordiani nos irivitans, pauper- ADEUMDEli.
tate ad pietaieni nos excilans, trijyulalionibus ad Bogat teriio ui ttepotem Guiltelmum benigne susci-
compassionem nos trahens. Moveal yos et aflcctus piut.
sariguinis, quo vobis jungilur, et civitaiis unitas, Igriorare se dicit Salomon penitus viam viri in
quoeriobis el vobis naiivilatis comrounionein s.orii- adoJescentia sua. Facilis est, et nunc buc", nunc
lur, el praelalioiiis veslroe titulus, quoe omnibus illtic sese veriens, in bivio Pyihagoricoseducilur et
afUiciis misericordiam imperidere tenctur. Ne igilur errat. Venialis laroen est error juvenuin, qui per
iliuliits compellaiur, el extra grcgcm, lupoTum correpiionem ad correctioiiem redeunl, et cura prius
morsibus paiere, ct porcqrum siliquas esuriens amblilaveiTint vias non bonas.-dirignni gressus suos
manducare; rogamus, consulirous ct roonemus ui, in semiiis justitioe, peragenles viriliter per pceni-
qui vqs pef naluram meruit habere pairutim, per leiitiani, quod puerililer admiserunl per culpara.
industriam et curara roerealuf habere Palretn et Id aitendentes, in Wilierrao bonae, ut nnnc credi-
patromira. inus, volunialis juvene (32), qui a vobis incauie
293 EPISTOLA CXCII. recessit, el inlente reverti ad vos desiderai, sup-
ADEUMDEJl. plicamus et peiimus, ui pro amore Dei et uoslro, si
_ Scribit iterum in graiiam ejusdent Guillelmi. compunclum videri.Iis el. burailera, saiya discipiina
Si oblivisci pqtuerit raaler filiorum uteri sui' et ordinis benigne suscipile, benevole siinul et berie-
vesler Tornacerisis, ciiarissimse malris suse (50) fice iraclatc, ne si forte, quod absil! crudeles vos
obliviscetur, cum hoc el de nalura videatur diffi- 295 el duros iiiveneiil, calamum quassatuin con-
cile,- ei de facto judicettireiiornie, Hanc aulein teratis in eo, ei linum fumigaus exslingualis.
cnOrmitalem de visceribus vestris exliirbal peiiitus EPISTOLA CXCIV.
el eistirpat fervor chariiatis quam erga vos habui- (Q , ADPAPAM.
mus hacieiius, et habemus et quandiu vixerimus Bogal ul mandalum apostolicnm de qtiibascunque
babiiufi sumus, quam per Dei gratiam lion lurbaie ordinalis ad certos reslringat ordines.
diialiones aliquae, nec exstiriguere poterunt aquse Sicut iiuiros almoe Urbis jurc civili sanclosel in-
inulioe. In ferventi proposito haberous et diiitius lia- violabiles esse didicimus, adeo ul qui eos iransiJje-
buimus visitare vos, sicut illqs quos in visceribus rint, pcena capitali, severitate Romulea (53) puniri
noslris seinper gestaraug; sed bujus propositi com- debeant : ita ct sancioe Romanae Ecclesiaeroandala
•
plemcnlura nobis invident occupaiionum fluctus et intransgressibilia jurc canonicoconfiiemur esse de-
innuroerabilium iicgoliOrum occursus. Qiiam citius bere.eteorum conlempium severitate apostolica
poterimus visiiabimus vos, Deo volente, et iiivicem puiiiendum. Confidiraus autein de benevoleniia pa-
gratulabiiivur,: irivicem consolabimur, charilaie el ternilatis vestrse, quod nobis lanquam obedienlibus
devoiione fraierna. Accessit ad nos fraler et filius filiis iiequaquam iropossibilia et iniolerabilia man-
veslCr Willelinus; angusiia sua ivobis proposita el dare intcnditis; sed quse et proesentibus essc de-
exposila ad miroe corapassionis affeciuni viscera beant accepja et utilia, et posteris profuiura. Acee-
noslra commovil, ciun nobis videaiur vos eumdeni duntad nos frequenler el passini ciiin divinis apici-
secundum juris et ordinis noslri Regulam non tra- P bus vcstris plures numero, pauci inerito, sine orani
ctasse. Rogamus. vos sicut dominos nostros, de exarainatione originis, condilionis, delicti, vel cri-
quibtis plene confidirous, uf eum, qui, si.cut nostis, minis, terribili coromonilorio vcl coimriiiiaiorio no-
(49) Id esl considerans abys^um pcenartim infer- luniiniUcre in slallum decani. > El iijferjusdicitur:
naliuni, deierriius fuissel ne incideret in quartura, < Feceriini canoiiicos inlroduci iii stallos suos, de
scilicel abyssuin rapiiiarum^ quibus archiepiscopus eos desaisieral. >
(5U) Ecclesioe scilicei S. Evuiiii Aurelianeiisis, (52) Hoecepistola scripla quoque esi Beiieio ab-
quae illum diu fovit et aluit. baii S. Evnriii Aurelianensis a Stephano episcopo
(51) Est.stallum, seu stalliis, sedes illa in qua Tornaeensi consahguiiieo suo, pro Guillelmo nepoie
canonici oflicium divinum persolvenl.es sedeni, ei-in ejusdem abbaiis, sibiqne ideo cogiiaiione conjuncio.
qua ponunitir, quando iii possessioncra proebendoe Rogat ut redeuniera beriigne suscipiat ppslquaro ju-
siioeiriduCuntur, et ut vefbo tinde dcrivato tilar, venilis aiiiroi levilate abreptus clauslruin dese-
iiisiailaiiiiir. Ilinc legiraus apud Houeden in Ui- fuisset.
ch^rdo I, pag. 659 : < Cumque Henricus idera Ebo- , (53) Intelligii de pcena in Rernum, mandaii Ro-
facuin veniret cum lilteris regij? ad recipiendtim midei iraiisgressoreni, laia, de qua Tit. Liv., lib. l:
decanalum, non invenil qui euniin siailuin decani < Yulgaiior faraa esl ludibrio frairis Renium novos
inilterel : dicebant enim clerici Jjboraceiisis Ectie- iransilisse niuros,indequp. ab irato Romulo iuter-
iix,j quod imllus proeler archiepiscopiira debuii il- fecluin. >
477 EPISTOLJ*. --PARS III. AN. 1192-1203. 478
stram excitantes obedientiatn, ut quibuscunque ai l EPISTOLA GXCV.
prima lonsura clericali usque ad sacros ordines in- ADDOMINCM REMENSEM . &_
clusive manus impositionem Ordinaloriam conlu- Bogat ut ejus uuctorilale canonicus S. Genovefw a
liraus, vel decessores nostros imposuisse cognovi- capitulo Tornacensi recipiatur ad bcneftcium ad-
mus, eis inlerim provideremus necessaria, 296 ministrandum.
quoadusque beneficia conferamus. Quidara etiam Pndel me toiies vcxare tranquillilalem vestram,
quibus sunt proprioe facullalcs, ut ,nd.e vivere pos- Pater, et sacras occupaliones vestras quasi lot
sinl, ordinari lamen expetunl, ut pro litulo, sectin- obruere fasciculis liiierarum. Excusabilem me
dum dispensaiionem sacrorum canonum, rebus reddil quandoque necessitas mea, quaiidoque cha?
propriis ulantur : nonnulli ut poteslatum ssecula- ritas aliena. Ut aulem rediraere raihi possim pauli-
rium 'urisdictionem devilenc, lonsura lantura vel sper hoe fasiidinm vesirum/parabolico Salomonis
minoribus ordiriibus dolo iuler clcricos sese simu- characlere, Aurelianensis nostri Garnaudi deliciosas
lant aggregari. Salva sancta reverentia Yeslra,- no- vobis nugas appono, Tria sunl murrouranlia siiper
bis novum videlur hoc et insolilum, cum in sacris terram, et quartura quod facile non quiescii, cora-
el anfiquis canonibus circa presbyleros tantum et munia ruslicaram domiiiantium, coelus ferairiarum
diaconos reslringalur hsecobservantia; ct in sancto litiganlium, grex *porcorum ad unius clamorem
Laieranensi eoncilio (54) sub felicis recordationis gruunientium, capiluluro diversa voia seciantium.
beaiissimo papa Aiexandro, cui ptures ex nobis in- Cum prirao pugnarotis, secundum irrideraus, ler- .
lerfueruni, suffragiuin suum omnibus qui aderant tium conlemniraus, quaiium 298 suslinemus : a
proestanlibus, de presbyleris lanlum et diaconibus primo et quartolibera nos, Domine. Goactus ab ul-
staiutum fuerit et decrelum, id libenter amplecti- limo, veslrse correclioiiis manum ullimam et expeio s ,
mur, fideliter approbamus, obedienler, Deo volente, etexspecto. Est quidam socius meus (55) in mensa /
servabiraus et servamus. Impossibilc autem nobis mea simplex et innocens coram Deo el horninibus,
est nomina vel liumerum eorura, quos infra diaco- sinequerela, cui capilulum noslrum vicariam unam
lKitum ordinavimus, memoriier lenere, nec niinus in majori altari contulerat, assignalo ei benelicio a
impossibile est omnibus eis ycl conferre benefieia, quodam burgense (56) unde sullicienli mediocrilale
yel necessaria providere. Safius erit nobis amodo sacerdoialiter vivcre possei. Euiri mihi praeseiitaruiit ;
iion celebrare ordines, quam h.oecimporlabilia su-' canonici ad liluluro majoris altaris ordiiiaiidum, et
scipere onera. Quo si forte cessanlibus nobis con- comniunem cura aliis pariicipalionem icfeclorii
ligerii, quantum periculum futuris temporibus vel -i concesserunt. Cum auiem a nobis ordinaius per
personis imraineat, nemo dubilal vel ignorat. In biennium fere ei altari niiiiistrasset, el beneficiuui
Gallicanis etiam panibus ad hoc taiitum plerique rcfectorii (57) cum aliis recepisset, eurii neque
lilleras addiscunt, siye parvuli, sive adulii, ul i|t citatum, neque in aliquo convictum,, pfeeiefmisso.
Ecclesia Dei gradatira per ordines promoli Dco sef- juris ordine, et ailaris iriiiiisterio et refeetorii be-
'
yiani et minisireni. Quod si ordiuatores defecerint, neficio privaveiuiil, burgense aulem beneficium quod
deiicient prdinandi; et cessabunt roysleria, si nii- conlulerat, quamvis inviius, in nianu sua recepit.
nisleria cessare contigerit. Anendat et pius et Mirantur omnes qui audiunt, sed rairaculura eorum
juslus Pater, quia lex nqva in observaiione sua canonici nosiri aut negligiint, ant conlemnunt.
debetcsse possibilis in consiiltuioiie sua, non proe- Supplicamiis palernitati vesirse, ut pro amoreDei,
terilis dare formam negoiiis, sed futuris. Pro his et humiiiuni precum nosirarum in.ieryenty, decanp
omnibus paternitali vesirse supplicamus, et preces elcapitulo noslro scribalis; rogando, si placel, ul
fundimus, ut maudalum istud arduum, intplerabile socium nostrum,. bonse opinionis et honestoe viioe
297 ei oneiosum, si placel, leuiperclis, cui pos presbyterum, injuste spolialum, pro vobis resti-
oblemperare et ctifJQcultasprohibel, et impossibi- liiant, elsi aliquid deliquit unde damnari meruerit,
litas non permitiit. eum ordine judiciario tractent, ne forie.aut de juris
(34) Sub Alexandro 111anno 1179 congregaliim,; D gregala consliluit quamdam proebendam, quam do-
in quo legiluf cap. 5: Episcopus si aliquein sine lavii, eamque addidil cse.teris qualuor, quas jaui
^erto tiiulo de quo necessaria vitoe pefcipiat in anle condiderat, quae quidem collaiaTuil alieri e
diaconum vel pvesbylerum ordinaveril, landiu ne- duobus canonicis regularibusS. Genovefoe.Legirau.s
cessaria ei subrainislrel. donec in aliqua ecclesia aulem fuisse etiam oliin in ecclesia B. Marise Pari-
conveuieniia ei siipendia inililise clericalis assignel, siensis quiuque similcs prEehendaspresbyierales pro,
nisi forte lalis qui ordinalur exstiteril, qui de stia lotideiri sacerdotibus qui aitari niiii.istrarent, sed. .
yel paterna iioereditate subsidium possit habere. ad per diploma Alexandri 111 harum unaquaque in
(55) Cum Stephanus e monaslerio S. Genoveloe duas divisa, constitiiii suiit deceni canonici, qui
regimeii EcclesiteTornacensisvocaius fuisset, duxit a diiuidialis prabendis, semipVxbeiidaii vocalj
secum duos ex canonicis suis regularibus, Maicet- suni.
lum sciiicet et Girardum, qui sibi pioesio esseril in (57) Vilam igiitir comraunem adhuc ducebant
cousiiiis el minisleriis ecclesiasticis, ul colligiuir canonici Tornacenses, siquidem vigebat inter eos
ex episl. 207, refeclorii usus. Cum lioec autem epislola'videalur
(56) Burgensis ille ex membranis Ecclesioe Tor- scripta biennio post ejusmodi sacerdoiii collalio-
nacensis vocabalur Balduinus filius Hanuidi, qui neiii, sequilur eani fuisse editain annOll95.
ajjnp.1193 corara syuodo ibideui ab episcopo co.u-
479 STEPHANl TORNACENSIS EPISCOPI . 480
igiiorantia possint argni, aut de crudelilale nolari. . A litleras lulisset, cas asseruerunt furlivas. Proinde,
299 EPISTOLA CXCVI. Pater sancte, quia verilatera facti noyimus, preees
ADGUIIXEUIUM REMENSEM ARCHIEPISCOrUM. vobis fnndiraus, utsi forle sediiionariusetiraiisriiga
Grates agil de epistolis capitulo Tornacensi scriplis. iile, sicul quidain suspicaniur, ad vos venerit, et
Gratias vobis, Paier, qui inler alia beneficia pro religionem veslram irtendacio circumvenire lenla-
me clerico vestro liileris vesiris capiiulo noslro yeril, npn credaiis ei; ncc sacras aures vestras
transmissis, el corripuislis i.ncorrigibiJes ei iijdoci- mendacio poiluai, et ficlis corrumpere fallaciis at-
ies docuistis. Quartuin illud gerius murmuranfium lenlel. De statu Ecclesix iili.us scial sancta paierni-
(58) super terram, a qu.o"liheiafimc ssepe depreicor tas vestra, q.u.iasi qiiid in ea corrigendum vel in
et defendi, primo aspeclu Jitterarum veslrafumiu- capite vel in riienibris erat, per Dci graliam dedi-
lit impaiieiiter et moleste, me vel offerre vobis que- muset dabimiis operam, utoronia corriganlur,spem
1'imoniam meam, vel eo.fum conlumeliam non suf- Iiaiienles in Domino quod Ecclesia illa sub regula-
ferre. Incoeperuiit a murmure, et in jurgio lcrmina- ribus disciplinis iiicedat, lerribilis ul caslrorum
runl.Qui cdrrigi debueranf, non tiraiierunt erigi, acies ortlinala. Litlsfas' illas quas abbas et capitu-
qui vifga digni erant, obliilefimt feslucam. Sed lum vobis raiserurit, per Joannem cleficum inspexi-
qnia ctirii his qui oderurii pacem paeificus esse ^iimis, ei legimns et eis perhibemus lesiiraonium
volo, el remisi injiiriam ; ct injurianies diinisL veritalis.
Aderil lempjs, Deo voleiiie,'quando in proesenlia 30IEPIST0LA CXGVHl.
vestra,.vel erubcscent de irrevereirtia sua, vcl de ADPAPAM.
coiitumelia piinienltir. Scribil de eodem monacho fugitivo, ne ab eo
300 EPISTOLA CXCVIL circumveniri se sinau
ADPAPAM; ,'..... Excellciilior via quam demonstrat Aposlolus, non
'Aglidi monacho S. Martini Tornacensis fugiitvo. gaudet super miquiiaie, congaudet veritati (I Cor.'
Soierit, Paier, in cqtlegiis sacris, aliqiii reperifi 13). Ea, ctii -congaudei, sibi sufliciens in conspeelu
coiiiradictionis et inobedientioe filii, qui liies et vestro, sancte Pater, nec vcnalem mendicat glo-
corileniiones diligiirit, inter fralres jurgia semjnani, riam, nec venialem rcspuil intcrvenlum. In hujus
seaiidalamoveiit.animaii, schismata, betla inieslina fiducia veraciier yobis asseriiiius, quia monachtts
par-a.reet parere peiiculum suis, ridiculum alienis. ille Sancli Martini Torn. (59) gyrovagus et Irans-
Horniri de nomero Nicolaus quidara monachus olim fuga, qui ad sedem vesiram ausu lemerario ve-
Sancli MartiiiiTornacensis, ievitate et incoiislan- C ( nire, el sanelara religionero vestram raendacio suo
lia,iiec sine corriiptela malilise impulsus, iaten- icnlavii circiirtiveiiire, iiec de conscientia fralrum
ier exivit ab eis, cum non esset ex eis, promptus ab eisrecessii, nec de cohsilio eorum ut recederet
poiiiis de clausiro exsiiire et exire, quarii s'o- processil. Sigilluro quod securo detulil, arit furlim
liiariusin ciausiro sedefe. Sigiiificaio nobis clan- suslulil, autfeus Cornelise de falsis (60), psettdosi-
desiino ejus recessu, aecessimus ad ecclesiam, giiluni sacritegus transformavii. Hoec diligenler in
el. conyocatd convenlu, capiiulum iiiiraiites, quse- capitulo a singulis reqiiisivirous, el a singulis com-
sivi a sirigiilis utfiira fugiiivus itle de consilio, muiie responsum accepiinus, quia nec ejus nove-
•aiit;conserisu alicujiis eoriiin; recesserit, litteras- •
'
fani recessum, riec ejds approbabanf excessnm.
ve aliquas sive cum sigitlo, sive absque sigillO Et quoniam nemirii debet palrocinari dotus suus,
scciimtulerit, sictitaliqui exirainpnasteriiim mur- nefalsilas 302 obruat verilatem^ preces fundinius
niurabaiil. Ttesponderunt oniiies unanimiier, qnia paierniiati vesirse, ui daronosuin ijtud chirogfa-
neque de conscientia, neque de consilio, iieque phui)), quo per falsas litieras, el falsum sigillum,
fle consensu eorum recessit : et si aliquas.sectini faisus monachus Ecctesiain obligare voluii, si placet,
(58) Non facile genus illud deprehenderetur, nisi jj j esl habiius; si aiitem monacbi esseiis, posiea de
ipse riobis iintiicafel «pisi. 105, hisveibis Tria sunt vestris iiiillum lentarenl reducere, quoniaii) cuin
Iinifiiiuraniia stiper terram, elquarluin quod facile moiiachornm niger sit habitus, clericoruin vero
jion qtiicscit, coromunia ruslicofuin doraiiiaiitiura, caiididus, lanlo liorrori cleripi habenl habitura
iiceius femiriarurii liliganlium, grex porcorum ad moiiachofum, utqueni seinet viderinl riionachum,
iinius clainqrem grunnientium, capiluluiu diyersa nunquam deinccps'dignenlur habere socium. > Ei
yota seetaiilium. hoc loco patel ciericoset canonicos hac setate albas
(59) Iloc cceiiobium a Normannis dirutum, Rabo vestes deferre consueyisse. .j
episcopus Noyiomensis ac ToriiaCertsis artiio 1191 el
((30)Liicius Corneliiis Sylla dicialpr cpnsul cu(ti
Irjdidil Odoiii cuidam AJtre.lianensi yirb docto ac Q. CoecilioMelello amiorirbis 673 iianc legein pro-
jiioi qui iiluc ciimquaiuof e stiis scholaribus clerieis mulgavii : < Qui uoiiiiiie prseiorislilteras fatsas reddi
religioiiis sludiov secessii; Cumque ecclesiain ac derit, ediclUHiqtiefaJsiiri)proposuerit, de ejus capite
riioiiasiefiun) reparasseni, in eo canonicoruiii regu- qtiserilo. Qui numiiios aureos paflim faserit, parlim
jariuin instiluluin aniplexi sunt, quod deinde reli- tinxeril vcl finxerit, qui in auruiii vitii quiti iiidide-
qucrunl, Ut monasiicam normam: sectarenlur. Hoc ril, qui argenleos niiramos adulterinos Ilaverit, quj
aiitein proposiluiii eis siiaserat Ainiericus abbas cura posset lion proliibuit, qui' nuraraos staniieoi,
Aquicinciieiisis lalibus arguraentis ac verbis : plunibeos emeiji, veudiderii dolo mato, de ejus c^-
jii Ciini juxta urJjera habiteiis, fralres veslri junio- pite quseriioreique dainnalo, aqua et igiii interdi-
ires a soecularibus clericis sociis suis decepii ad citp.-i.
[socculum reducuiilur, iiuiaunus vejStef c.l.-ipsoriim
481 EPISTOL*. — PARS III AN. 1192-1203. 482
damnelis, ne compellalur reddere qiioJ non acce- A Dco voienle, conligerit ul vos capellam vesfrara
pil, soJvere quod non rapuil, approbarc quod nes- pacifice possilis habere, melins videlur vobis csse
civit. Ecclesiam illara nobis et loco et affectu proxi- utper honeslos fralres de collegio vestro eam gu-
mam, ccnversalione el opinione gaudenius, illaesam berneiis, quaro aliquem ibi soecularcm persouam
csse, ncc qnasi in incerium currere, nec quasi iiisliiualis.
verberanlem aera pugnare. Si quid in ea perfectioni 30J>,EPISTOLA CC.
deesi, per Dei graliam speraraus quoiiilie mcliora AD REMENSEM ARCH1EP1SC0PUM.
ci viciniora saluii. Bogal ut ecclesiam de Bredenai (62) tnonachisdenno'
reddi curel, ut ibi divinum persolvanl officium. gj,
303 EPISTOLA CXCiX. Accessimus ad ecclesiam de Brcdenai, causa no-
Al ABBATEti ET CONVENTUM S. GENOVEFiE PARISIENSIS. slrse synodi celebraniloe; el occurril prima facie
Docet qum agenda erant innegolio quod versabalur jrande miraculum nobis, trisic speclactilum noslrs,
inter eos el archidiaconum Pcirisiensem, pro ridiculum alicnis. Didicimus a vicinis quod in ec-
$_ capellano parochiw S. Genovefw in civilate. clesia solcbat raonasticus ordo sub duodenario fra-
Anxiatur in mespirilus meus, quolies aul irsn- Iruin numero convenlualiier observaii, divinum
quillilas vestra concuiiiur, aut uiianimiias impedi- B celebrari regulariter officium; pauperes alimonian),
tur. Seraper enim consucvi, nec :ib hac consuelu- peregrini hospilium, solaiium infirmi reporiabani.
dine, Deo volenle, desisiam, et vobis congaudere Et ecce in conlrarium versa sunt oinnia; diruia
gaudentibus, el fiere cum flenlibus. Quis cnim sepa- sunt scdificia, silent officia divina, dtini non sil ibi
rabii me a charilaie vesira, quoein Christo Jcsu? vel uniis monachtis qni celebret ea. Redacius cst
iribulatio, an anguslia, an persecutio, an faraes, locus in soliludinem, factns sicul umbraculura in
an nuditas, an periculum, an gladius? nam si para- vinea, el sicut lugurium in cucumerario; posses-
tus sum mori pro singulis, paralus sura, si necesse siones amploe, el decimocubercs, quibus alebantur
fuerit, el mori pro universis. In tribulatione quoc monachi, partira dislrietse sunt; sub hypoiheca
circiiindedil vos pro capelia beaioe virginis Geno- doroinio premunlur alieno. Vernmiamcn presbytero
vefoe(61), pro qua eliara pcr charissiuiuin fralrem commissa esl illa misera et ancillaia ecclesia, cuin
nosiruni ac vestruni R. coiisuluislis nos, cerlum ibi deberel prior esse et aliis Hionachis processe.
dare cohsilium vobis non audeo, quoniam volun- Piangunt el dolenl parochiani, de qiiorum donis ct
laiesfralruin nosiroruin semper diversas intelligo, prsedecessorum oblaiionibus ecclesia illa dolaia fuit
el exiiuin rei, qui forle cx insidiis fortunoc pcndet, et ditala; plangunt et claroant in aiiribusDomini
nec ut prophela prsevideo, nec somriio ut poela. Si n Sabaolh, et uliionem a Deo et correclionem a vo-
Ilagranie maleficio, quando juvcnis archidiaconus bis in suspiriis et singiiltibus el expclunt ct exspe-
capcllara veslram violenler ingressusest, elfralrem ctant. Hoec aiiendentes, el lacli dolore cordis in-
vcsirum presbj leruin. audaci inanu ci proxima triiisecus, consitio prudcniium virorum qui nob's-
sacrilegio aggressus, poslappellationem addominiim cum aderanl, ad correptionem el corrcciionera,
papain faciam, ornamcnla sacra diripuit etabslulit, zelo domus Dei comedcnle, nos accingimtir, sulj
el eurodem' fratrem de capella violenler expulit, interdicio concludeiites. illam desolalam el laery-
flebilem conqueslionera islam ante pcdes summi mabilcm ecclesiara, 30S el prohibenles ne divina
pontificis aliquis deposuissel, rccle id actttm fuisse ibi celebrentur officia, et ne parochiani decinias vel
credidissem. Nec vero quia spatio temporis res ob- oblaliones, aul alios aliquos parochiales provenlus
torpuit, ct 304 afchid. in quali possessione scse reddant, quousque consneliis nionachornm iiume-
jaciilal esse, si, ut audivimus, in arbitros compfo- rus deducatur ad locnm, ct prior ibi instiluaiur
mitlere voluerit, quos juris el oequi araatores cre- qui aliis prseesse debcat el prodesse. Verunilaiiien
diderilis, compromissum suscipile, ita tanien quod ad preces V. presbyleri et virorum qui nobiscura
in civiiatcParis. vel in proximo civitali ioco, ne- aderanl, senteniiain datam usqtie ad octavas Epi-
goiiura non iraclelur, ne muliitudinc molis suse, ) phanioe suspendinms et distulirous observari.
lam in advoeaiis quaro in prudemibus el potenlibus EPISTOLA CCI. g
viris, quibus non parum civiias abundai, noslra et ADEVMDEM.
vestra parvitas oppriraalur. Quod si alium locum- Scribit se prabendam cuidam clerico, iriEcclesia
eligere nolueriht, credo melius esse ul lotnm nego- Tornacensi, ejus mandato colialurum,
lium ad summum ponlificem referatur. Si autcm, Absil, Pater, ab anima mea, ul iu aliquo appa-
(61) Sita estiii civilale Parisiensi jtixla ecclesiam gii de Roissiaco, quam in conipensalionem ab ipsis
B. Mariaj. eaque nunc ecclesia parocbialis exisiit, Parisiensibus San-Genovefsei canonici acceperunl.
vulgo Sainte Geneviefve des Ardens, Erat auteni a Yocaiur. autein capella in diplomatibus Alexan-
primseva fundatione capella qusedam B. Mariaepar- dri III, Lucii, Clementis el Ccelesliiii, his verbis ;
v* dicta, quoe ad perennem nieraoriara insignis < Capell;r. veslrse, videlicet capella de monie S. Me-
illius miraculi quo igne sacro laborantes, per ine- dardi, S. Genoveia de civitaie, eaniiiique capiillani,
rita B. Genovefoeanno 1150 sanati suni: sub hnjus in eadein libcrtaie peririaneani, quam lempore cle-
virginis auspiciis a clero et populo Parisieiisi fuit ricoruin habuerunl, el nunchabere noscuntur. >
dicala, el canonicis suoe EccJesioe traditis, quain (62) Bredenay aiias Brandcnay, cst pfioiatus-
rcxerunt usque ad aniium 1202, q.uo eam episcopo conventualis ordiuis Benetiictini, in dioecesi Torna-
etcapiluloParisiensi cesseruni pro eeclcsia S. Eli- censi silus.
483 STEPHANl TORNACENSISEPISCOPI iU
ream vel beneficiis veslris ingratus, vel bertevoleri- A . EPISTOLA CCIV.
liae indevoius. Hsec sunt duo simulacra quse abo- At) BERTERIJM ABBATEM Si EVUnTIIAUREL1ANENSIS.
minor, duo idola quoe deleslor. Si aliqui fone
absit Eum infirmiiale gravatum consolalur. $;
(quod !) aliud vobis sibilaverinl, aut volunlaiis
meoemalevoli sunt interpretes, aut maledici delra- Audita chronica aegriiudine vesira, et cum do-
ctores. Quod enim de confererida vel transferenda lenle dolemns, et eompalimur patienli. Sanei vos
donatione procbendsea' Tornacensis dorainoBcnifacio satulis Aiictorj qtii sanal conlrilos corde, qui sai-
in L. clericum veslrum dubitare visus suin, coegit vat speranies in se, qui operaius est saluiem in
rrie aUClOrilas-primi mandati veslri, novilas se- inetlio lerrie. DesideriO desiderassemus hoc Pascha
ciindi, reverentia promissi fraiigeiidi. Nunc vero manducare vobiscunij et laclucas agresles Iristitioe
plciiiiis inlcllecia yolunlate vestra paratus sum nosine pasehalis agni carhibns apud vos lemperare
facere quod mandastis, sine siinnlaiione libera- ei cohdire. Prohibet hoe necessitas teraporis, causa
liler, sine dissimulalione libenter. Yeniat praediclus necessitatis; iraporlabile jriguni; quotf impositnm
L. qnando voluerit,'volenies nos inveniet, quando esl humeris nosiris. Speramus in Domino, quia
' cilO liberabimur ab liac plaga, quamvis tanlonim
venerii.
B cicatrices vulneriiiii non subilo deleaniur. Redtliia
307 EMSTOLA CClI. nobis prosperitate per Dei gratiam, quantociiius
ADQ.UEMDAM ABBATEM. poluerirnus, visilabimus vos et 309 fratres no •
Respondel qumsiioni de matrimonio cujusdam novitii, slros, ut coramurii simul ifruaiiiurcolloquio, gau-
qui dimisso habilu iliud contraxeralj quod validum deamus consortio, et solalio delectemur. Saluiaie
esse censel.
fraires nostroset in universis singulos, et in singiiiis
Qusesisiis a nqbis quod a vohis quoeri debuerat. univeisos.
Consuetudincm ordinis veslri nescimus, vcrba beati
Benedicli et legiraus et lenemus. < Si quis, inquit, EPISTOLA CCV. -
irifra annum probaiionis exire volueril, liber excat ADJ0ANNEM ABBATEM ET CAPITULUM S. GENOVEFiE
cum rebus suis. > Qui ingredientem liberum dixit, PARISIENSIS.
egresso roalrimonium non inlerdixit., El quoniam Hortatur canonicos S. Genoilefm,itt iil omnibus sese
proesentiuni lalor B. ex probalorio lirocinio peilcm perfeclos exhibeanl. .^.
traxit, ex prohibilorio cauterio a Christiana socie- Posilus in cxtremis finibus lerrae, et cxlremis
tate separari non meruit. Quantum ad solatium in- finibus viloe, cum jucunditate recordor honcsloe
lirmitalis bumanoe, malriraoiiium est quod contra- - conversaiionis vestrae, societatis individuoe, huiiH-
sit; quantum ad fastigium societatis vestrse, a per- litatis devoloe. Aliquos ex vobis iri Christo genui,
feciione deviavit. Credimus el dicimus in lali con- alios adulios inverii, utrosqiie colui et dilexi, neu-
jugali copula malrimonium esse. Videritis vos si iros.sine necessilatis ariiculo offendi. In sudore
ex iali absenlia res ejus debeaiis secura conscicnlia vulius mei et angustioe spiritus per xv et amplius
retinere. in Ecclcsia nOslra pariler et veslra annos fideliier
EPISTOLA CCIII. laboravi, et, si dixerim, feliciler iion peccavi, per
Deigratiam, neqiie aera verberans, neque in in-
ADCOELESTINUM PAPAM. certum currens. Judicate vos ipsi ne forie aliquis
Commendat G.in abbaiem Corbeiensem(63) eleclum, murmuraiis in arigulo dical raihi: TestimoniutriHuuin
ejusqueprudenitam etpietatem exlollit. nort est verum (Joan. vni). Interim, fralres el filii,
Quanquam, Patcr, in conspeciu vestro, inter moneo senex, et horlor et ego senes, ul proepareiit
regalium et poniificalium cpuiaruin afDueniiani, se ad.fiiiem Vitse,juveries ad observamiam regula-
preces nosiroe tanquara slilla situloeraodicum obii- ris disciplinoe, adoiescenles ad cuslodiara sutijeclio-
neat locum, tamen intercederc nos pro aliis et ne- D nis et verccuiidise, omnes ad uniialera dileclionis
cessiias 308ureet> ercbaritas persuadel. Ec.clesia fralernae, ct charissimo filio noslro abbaii vesiro
Corbeiensis mullis et raagnis atlrila e.t aillicta la- per omnia plenam obedieniiam exhibere, Per Dei
boribus, nunc tandem, ut credimus, respirare cce- niisericordiam in omni successu leroporaliumabiin*
pit, si saricta paiernitas vestra ei gratiam suam damtts, provenium et fruclum spirilualium -vestris
exhibeat ei benevoleniiam inipendat. llabeut in ca orationibus exspectaiites. Salulant vos, charissimi
abbalera doininura G. qui in ea posscssiones possit filii mei, fratres veslri, Marcellus et Girardus ju-
revocare perdilas, et non perdere revocaias. Pru- venes honestaie prsecipui, 310 bumilitale prse-
dens est et induslrius, et qtti tauto oneri, sicut clariin servitio meo el veslro' solliciii el_sl.renui,
credimus, et honori. Rogaraus sanciam paterniia- frequentes in consiliis nostris, in negoliis, iii sacra-
tem veslram, si placet, ut prsedicto viro bonoe opi- nientis. Paralus esl animus, si parala fueril manus,
nionis inler suos, et qui uiilis esl Ecclesise suse et negoliis Ecclesieevestroe opportuno leropore et loco
fidelis, vestram plenius graliam impendaiis, occurrere, et succurrere et servire.
(63) Electus esl Girardus abbas S. Cornelii Compendiensis in abbatem Cprbeiensein, anno HS4.
EPISTOL/E. — PARSIII. AN. 1192-1203. '
485 486
EPISTOLA CCYI. j\ rito, qui suo meruerunt excommuiiicai-i deliclo.
ADABBATEM SANCTIBERT1NI. Super his omnibus considerct sancla paierniias
$** Ab eo petil equutn suo usui commodum. vesira qttid expedire debeat sancio monaslerio,
Amiciliarura fcedera nascuntur colloquiis , fir- quid non sanclos monachos impcdire. Honcstum
martlur consiliis, beneficiis convalescunt. Curraiit ac lilteraium, et prseter senectutis debiliiatisque
inler-nos haec ven^ramla commercia, et allernis incommodura, sicut credimiis, irreprehensibilera
obsequiis muluo iuiirianiiir. In hujus spei reliquiis inveniiiiiis abbatem non minus maliiise proprise ex-
dilectionera veslrara rogamus , ut mittalis nobis pertem, quam expertum malitiam alienam.
palefriditm unura, qui visu non paveal, gradu non 312 EPISTOLA CCVIII -f-
csespilet, motti non concutiat senem, aspectn dele- AD MAGISTRUM, BERTERUM CAMERACENSEM
ctct amicum, ascensu deceal sacerdotem. Si de re- ARCniDIA-
CONUM.
tribulionc cogiteiis, oecurrent, Deo volenle, loca Ipsum arguil
quod famw suwtemere delrahat, seriem^
et lempora, quilms lioc beneficium convenienter que vilw suw exponil.
polerinms compensare. Si vera sunt quoe dicunlur, abser.li detrahis, in-
EPISTOLA CCYII. nocentem accusas, episcopum novum eumdemque
| ADREMENSEM ARCHIEPISCOPUM. g veierem amicum siie causa laceras, reprehendis,
Agit de cottlentionibttsittler monachos S.Amandi (64) conderanas. Dicis me, ut coelera taceam, pontificali
et eorum abbaiem, quem commendal. calhedroe nesciie ccnfortiiare. Doce rae, obsecro,
De mandaio vestro, Paler, accessiraus ad San- quoe sil illa caihedralis foriria, quaiii depingis, ut
clnm Amandu.n , ubi invcnimus raonachos r.on ei, si iioii infoiniis fucrit, nie ciraforincra. Civiiaiem
amandos. Sediliosi erant; in sedilione moranliir, raro egredior, regulares 313 boras cum aliis,
el forle in seditione raorienlur. Nihil objicere po- quantum Jicet, frequerilo. Scciindum graiiara roihi
terant abbali311 suo, nisi qttia cum litleralus, collaiam verbura Dei parochianis raeis anriuniio.
sobrius, caslus, quietus ac frugi, magis parcitali Conira novam hoercsim (68), cseleraque monstra id
quam prodigalilati sit proximus, in observantia genus, pro posse raeo declamans, lanquam ad
monaslici ordinis, ul dicunt, minus sit peritus, beslias depugno. Sacramenla quae gralis accepi,
lanquam qui in loquela digiiorum (65) nescial ex- gralis iroperiior. Praviiatein Simonis; Giezi lepram,
primere fabara, caseum^ vel ova; vel in talibnscr- roodis omnibus abborreo, delestor, anaihemaiizo.
ranles corripere, vel corrigere, vel negligal, vel Manus raeas, el si non ab omni muuere, ab illiciio
coniemnai. Quosdam eoruiri, qui toiius erant capila semper excutio. Veniemibus ad rae in confessione
conspiralionis, separare voluiitius a collegio illo C ' coiisiliiira,in pcenitentia remcdinm, in tribulaiione
ad lempus, sub excommiinicaiionis caulerio prohi- solatium, quantum Doiuinus permiltii, exliibeo.
benles ne a monasleriis ad quoe deslinavimus eos, Horis vacuis el a foro feriaiis in ioco ad haecido-
sine licemia nostra et abbalis sui velexsilire praer neo sacroe Scriplurx intendo, Iegens et ruminans,
siimereiit, vel exire. lnobedientes exsiilcnint lio- quoepost leclioJiem ilecoquo, ei ad memo.rioecellu-
bis, sed inobedientioe ejus maculara pnrgavit inter- iam Irajicio. Honestis liospilibus libenler occurro,
venlus abbalis Aquiscinti (66), et doroini Philippi liberaliler accurro. In mcnsa uec solitaritis, nec
vicedoraini vestri (67), ul absolvanlur alieno rae- obscurus esse volo, in qua facilius esl ut superilui-
(61) Insigne monaslerium ac opuJeniissimum S. banl domiiiiura et jusiiiiam lemporalem, quam per
Amandi sub Regula S.Benedicli, silum esl in dicecesi se exercere non poierani, consiituebant quasdam
Tornacensi, ei fnndalum a Dagoberto rege ob me- nobiles laicos, quibus demandabant curam eorum
rila sancii Amandi qui, ul legilur in charla funda- quoejuris sui el dominii soecnlaris eranl, ut vices
tionis, filium siiiim Sigebertura baptizaverat. eorura supplerenl, qups ideo vicedominos vulgo
(65)lta strieiuni observabanl sileniium monacbi, Vidames appellarunl, ul videre cst Remis, Cata-
ut ne quidem necessaria ore proferre licerel, sed launi, Ambiani, Carnuti, et alibi passim. Gregorius
debebaut ninibus et digilorum signis inenleni snam Tur. (lib. ix, episl. 66), ait: < Yolum.us ut menio-
expriraere; quod eliam receplum fuil apud anli- D 1 ratus fratcr nosler Paschasius et vicedominum sibi
quos congrcgralionis Viclorinse canonicos, ul colli- ordiiiet et majorem domus, qualenus possil vel ho-
giliir cx libro coiislittitioniim earuin, qni vocatur spilibus venieniibiis, vel causis quoe eveniUnl itlo-
Liber ordinisj in quo caput est quod inscribiiur De neus ct paralus csse. > El concilium Moguntinum
signis ordinis, quibtis scilicel expriinebanl ea quee (can. 50): < Oinnibus episcopis, abbatibus, cunclo-
alteri nota esse crtpiebanl. que clero oranino prsecipimus, ut vicedominos prse-
(66) Abbaiia Aquiscincliensis , vulgo Anchin, or- posiios bonos habeant. t
dinis Benediclini in dioecesiAlrebatensi, quse con- (68) lnielligit forie hseresim Valdensium, Cola-
diia esl.anno 1079, a duobus militibus, ul legilur relloruin et Albigensium, de qnibus supra disserui-
in charta Gerardi episcopi Cameracensis his verbis: mus, vel eatn de qua hoechabel Genebrardus, post
< Duo mililes parochiani nostri, genere et diviliis Guillelmuui Nangiacum, et Vincenlium Belvacen-
sera, anno 1183.- < Multi hoerelici combusti sunt in
' prseclari, "Waltenis scilieel et Suherus, liiundanse Flandria
inililiae cingulum deponenles, omnem hujusmodi jussu Philippi Flandrensium comitis et
proprietatem coiitemaenles, iheoreticam vitam se- Guillelmi R.emensis archicpiscopi, sedis aposloiicoe
qui spoponderunt, seque el stta Deo dedenies, ipsi legaii. llli dicebant omnia aalerna a Deo, corpus
soluni in perpeluum deservire promiserunt, > elc. auiera hominis et temporalia a Luciabelo crcata
Noininalur autera Aquiscinclus, quod sila cst in esse; bapiismum parvulorum et cucharisiiam re-
insula fluvii Scarpse aquis undique cincla. probabanl. >
(67) lu iis urbibus in quibus olim episcopi habe-
487 STEPJIANI TORNACENSIS EPiSCOPI 488
taiem accuset fialura; quam curiosilas .esuriem. A j EPISTOLA CCX;
Ilislrionibns et scuffis palrimonium Ghrisii non ADD05I1NCM REMENSEM.
dispergo. Hoeeexierius. Occuliofum auiem cngnilof Ejiis expetit grdtiampro decano Tornacensii
cstj scrulans cofda et rencs Deus^ qui aclibus rio- Ruri habitans inler Faunos ficarios (70), Parids-
stris exiiibiiiiriis esi se veruiiijiidiceiii,;vindicem- quo siivanos, sepultis paulisper sacramenlalibus
que severnm. Rogo si bocc a'd cathedralera formam ofliciis, intcrdiim prpcidens ad pedes DOmiftiJcsn,
peftihent, nori ifrideas. Irt aliis qiioe desiirit poiens peccata riiea flebiiiief plarigo', iiilefdum revoians ad
est Detis angcfe mihi gratiarir siiairi, et quidedit capitl ejus,=benelicia Dei recolo fi<Ielitefet rciracio.
jnitium, pro beiieplacito suo daturus esl inCremen- In medio non est locus reraedio, quoniam si do-
tum. Si diligeres sincerius, deberes elnionuisse meslicas sollicitudines aliendam; fedduiii mc con-
Sccretius, el suasisse suavius, et secufius increpasse. fusum; si negligfliiij desolaliim. Inlerini limens
Nunc aulem diieclionis abjecta vefeeondia, posuisli obrui lapidibus increpaiionis veslrse, si.precibtis
aiiiicum quasi signum ad sagitlam, diffamans eum imporlunis pro al-o "bestialiier fusis, rnonlem (71)
inomni JOco, in onini aure, et furno, ut aiunt, et celsitudinis veslrae teiigero; verecunda lamen proe-
rnolendino, spectaculuiri suis, ridiculum alienis. j,. sumpiionis audacia, pro decario Ecclesioe nosirse
Parcej obsecro, verecundiae mese, parce honeslati : innoccnle cl siniplici viro supplico, querii ad sacer-
luoe, parce utriusque famse, til, si conligerit iios dotii graduin cominOiiendo,ut aiiini, et coniniinan 'o
aliquando invicerri videre ct videri, favorabiliiis cilastis. Iniliilgeat; ei benigriilas veslra,- si placet,
aller allcrum 314 ve' nolabilem coridemnel, vel aliquas iiiducias quibus se probel homo, ut sic de
excusabilem comriiendel. paiie illo saltibfiicr Cdat et de calice bibai, e},qui a
EPISTOLA CCIX. vobis uliliter esl proemonittis, humiliier vobis obe-
ADHtiGONEM DECANUH ET PETR. CANTOREM dial praemuniius. Nostis sinipiicitalem hoininis; el,
PARISIENSES (69). ut verum fatear, veTendum esl ne sacerdos eiemen-
tarius iri primis aliquando barbarismum faciens,-
f,: Bogal eos ut causam tueanlur atnici sui.
ibi pro vocali muiam, libi aliquem qui
Fauiores juriset oequilaiis amatores, in Ecclesia profefat barbarie vixerit.^celebrare volentem.magis expe-
Dei csse vcs el Deus novit, et bomines non igno-
dit esse mutom. quaro vocalero. Admiilat pieias
ranl. Si quis aliud de vobis oesti.raaveflt, in comrou-
eortini faclus vesira, pater, jtreces nosiras intfa sacrarium exau-
nempeceat opiriiorieroisocius quibtis ditioiiis, ul is sese feccpisse
rion hostia. pro| quo porrigttritur,-
voliintarie peccarilibus relinquitur In C
Q gaudeat a vobis oleuiri pro ciriere, gaiidinm pro
bujus spei fiducia gaudemus snper negotio Iratris
luctu, palliuni iatidis pro spirilii nireroris.
nostfi pro Ecclesia de Nes. lales ac lantos prome-
ruisse judices, quos riec astulia fallai, nec perverlat 316 EPISTOLA CCXI.
maliiia, nec cupidiias inquinel. Conslat omnibus ADJOANNEM ABBATEM S. GENOVEF^, |
de facto, jus est in expedilos narralionem ptenara Euni invilal ut adsit dedicatiorii capellw quarii
el planam conlinet apostolica pagina, tariien, ut exstruxerali
qui sedent sedeant-, et summi pontificis exsequaii- Inler alia diviiise gratioe beneficia riobis a Deo:
tiir.mandaium ; pro viscefibus nostris diclo fratre concessa plurimura gloriamiir in Domino, quia
noslro supplicamus vobis, ul qnos infideet veritale promolionis luoe, fratcr charissime, cooperatores
expeiii sumus donalpres obliquos, iri justiiia et exsiitii.nus el minislri, et in recessu noslro laleni
sfiquiiate nunciandem exseculores stabiles operia- nobis reliquisse ineruimiis successorem, Hilarera de
mtir, el rectos. Securu.s et confideiis 315iarn <ie le et de fratribus nostris famam frequenter audi-
Justilia sua, quam de benevolentia vcstra accedit- riius,»succrescefe et augerijreferentibus eis qui ad
ad vos prsedicius S. Deus aulem roeus faciat vos ei nos transeunt, quia elpersona tua sit uiitis Eccle-
placabjles, el remiltal eum ad nos cum fructiioso S 2 sioe, el Ecclesia luse sil coaplabilis personse. Gra-
redilu, non curn gemilu lucluoso. Suscipiie veierem, lanter ampleclimur haric pacem, gra.tulanler ambi-
non inveteraium, amicum vestrum, in precibus mushanc concordiam socialem, couiroeiidainus ho-
suis justis; et qui proesenlem dilexistis, noh abji- neslalem mam.Iaudamus sobrietalem, parcimoniani,.
cialjs absenteiri. approbamus et in exlerioribus prudcntiam, et. i»
(72) Construi fecit capellam novam in palalio D I cem excelsam in similitiidineni arcus triumphalis, 1
cpiscopali in honorem S. Vinccntii anno 119.8, in quse etiam nune exstal. Ad ejus consccrationem
eaque inslituit capellanura, qui raissam singulis vocavit per hanc epistolam episcopum Morinensem,
diebus pro defunciis episcopis Tornacensibus cele- cujus cpibcopatus nrbe dirula Boloniam translatus
brarel, cum collecta pro proesule tuiic in eadein est, ul dixiiuus.
cathedra sedente. (76) Eos duximus liic oraittendos, iilrainusgrayes
(73) Duo ipsius palroni el tutelares, erga quos et honeslos, licet habeanlur in fine epistoJoe219
singulari pietaie alliciebaniur, quod in ipsoruro primse editionis.
nionasteriis abbaiis digniinle poiilus fuisset. Untle (77) Intelligil hoc de seplem donis Spiritus sancli,
ut magis ac magis gratura suum leslaretur animum, de quibus Isaias, cap. n : Spiritus sapienlim el iniel-
eorum solemnia in ipsa calhedrali Tornacensi sub leclus, spiritus consilii et forliludinis, spir.ilus scien-
ritu dupiici 9 ieclionum iu perpeluum celebrari cu- tim et pietalis, spiritus limoris Domini. Petit ergo in
ravit, cerlis reddilibus ad hoc ascriptis. dubiis lertiura donum, quod esl consilium, et in atl-
(74) Surait hoc loco paraclysim pro consolatione, versis quarlum , quoil est fortitudo.
sicui paracleius dicittir consolator. (78) ldem esl ac illud quod dicil inferius incudes
(75) Capellam in pataiio episcopali erexit et ex- adulterinas; sunt auiem inslrumenia ad monelaiu
slruxil Stephanus noster Tornacensis super fomi- velsigilla fabricanda. ... - -
PATBOL.CCXI. 16
m STEPHANI TORNACENSISEPISCOPl 492
lefia ct auclorilalis veslroe conderiinciilur judicio,, A
. curioe curas et jocosas posl laborem sodaliuni con-
cl nialleo consifliiganiiir. fabiilalioues^-sicie volo esse meditim, ut nec illas
''".. EPISTOLA CCXV. gravi onere"te depriniani, nec isloele molli otio dis-
&: A"D ABBATEMXELAUDE (79). solvant. Qui scholaribus amabilis eras, curialibus
Petil ul benignum se yrwbeat ergq queindam fratremi -uilirtirabilis eslo. Curialesiion a cruorc dixerimus,
Guillelmum, qni detiquerat. , se.l.a cnria, tibi nonnunquam iiugoepro seiiis,seria
Cominendanda esl paicrna severiias; quae nia- pro niigis habenliir»(ul)i raro quispiam vult habers
terno tempeiatur affectu, ei post verbera porrigit1 parem, superiorem
nunquara.[Memenlo illiusdisiy-
nbera : quoe, cuni irata fueril, miscricordioe recor- chos quod poeiico potiits quain proplielico, sei la-
datnr. "Lndiiscst animocnon niinus uiilis qiiam ho- men veridico
spiiilu , in rccessu tuo Bononiensi di-
neslus, cuni in ihealro virtutum ; sub aiigelorum1 cluro csi libi a quodam :
speclaculo, duas ipsitis polentias, concupisceniiam1 Ponlificumcaiisas,rcgutnquenegolialracles,
et irara, inedia ratio sic recto dirigit cursu, ui nec; Qiirt!lidi dhitias, deliciasqueparant.]
ira ferveai in iniinensum, nec desiderium longius3 Salula rtiihi tuuni episcopum, legaium, cancella-
a pietale recedau.Hoec atlendenles, sanclam reli- riura, el freqiienter admone, ut sub hac promoiione
gionein vestram rogamus.ul fiairi Willermo,quem i jji irina^-servum Trinitatis se agnoscal, ei sic proeesse
yobis et Ecclesioevestroe321 credimus ulilcm, pa- discat honiiiiibns, ul Crealori suo sc confiteaiiir
ierriocmansuetiidinis aperiatis simim',el si perculiiiss siihes.se.Dilige eum, quia diligit te, quamv's propter
in virga, spiritum lenitaiis nolile exslinguere. Para- se diligendum et hilarilas famoepraedicet, et sUbli- .
lus est ab his qiiaesunt superflua, ccssare, declinare> uiiias viiae comracnilet.
inhibiia, promissa.seclari, vobis obedire ut Pairi, 323 EPISTQLA CCXVH.
duiii lamen in sacro.coliegio vestro liceat ei vobis- ADABBATEM ET CAP1TULUM CISTERCIENSE..
cum tnorari, vobiscum niori. Suscipitc preces no- Agil de quodttm cterico, qnem purgal a fwnore nsu-
.stras, ne repulsairipaiiamur in hac petiiiunciila no- rarum, &
«tra, qui vobis seroper parati sumus el offerre ob- In eis quoe boiiesle peiunttir, et lurpitcr retincn-
sequium , cl reverentiam deferre. IHI',juvanda esl jiileiiliopostiilantis. lnspecia cj-go*
EPISTOLA CCXVL aulem et cogniia origine conlraclus, qui iiuer Ec-
ADEPISCOPUM LEXOVIENSEM (80). clesiam de Claromar (82) el G. Insulen. clericuin
£ Horlatur amicum 1 ul suw el subdito-.umsaluti con- 'noslrum iniercessit, non videlur' no.bis incurrere
sulat. ciiracn usurarnin, ctun eiiam inier Ecclesias el Jio-
lniranslatione lua de Lexovio ad civilalera He- Q £ «eslas personas , sicut s;epe vidiinus, non fnerit
liopoleos, incertum est Jiiilii^-uirum gaudere de- usurarius''Acceiiil raagis ad einpiionein et vendi-
bearo, autdolere.Si principia diciiorium aiiendas, tienem lanquam qui jactum relis eineril, qi.iamat]
irarislalus esl a planeta Cypri0,(8l) ad solem , ab coiiiagium foerteraiicii lucri, qnodiios vobisciim pa-
obscuris ad lueeiii, a ltibricis molibus.ad spleiidoris riler delestainur. Proindc sanc|am paicrniiatcm vc-
soliditatem. Placerei boecnuitalio , si iiostruni ab/ slrain rogaraus, ut in hacparteprovideaiis indcinni-
invicerii femoiio rion obessel. ld obsecro, ui in boc laii clerici noslri, el tam sacri collegii virortim ve-
transitu luo caveas, ne.siculi aliquando mihi jo- recuiidise parcatis, ne in lioc facio magis de cup'.di-
cose dixisli de quibusdam illaruro partiurii accotis, laie possit argui, qiiani de chaijtaie laudaii.
errare incipias,,. ineompolo, etcirca.Pascba .ve|is 324 EPiSTOLA ccxvni. ^
322 celebrare PcntecoslCnv Cretlo qiiod si ali- ADODONEM PARISIENSEM EPISCOPUSI.
quando in errorem iljum incideris, factus est socius Pro Th. arcltidiacono Tornacemi.
•ilJorum,quibtis dicit Apostolus, sed abluti^stis,sed Coiifidenliaiii nobis prsesiai interpellantli benevo-
'
sanctificali eslis (I Cor. vi). Quid enim aliud de ar- leniiain vestram, et nobilitas generis vesiri, ei ho.
chitliacorto proesumendiim, nisi quod priino de sua, nestas viiee, vel auciorilas digniiaiis. Favorem ho-
.«ccuiido sollicitus sit de salute subditortim ? Inter D uiinum et graliani Dei couciliaiil in vobis tria ha.x.
"(79) Ablmia de Laude B. Mariae primo ab nrbe HcliopoJeos Syrioe episcopns crealus, ibitlem obiit
Insitlensi lapide in dioecesiTomacensi sitaesi,or- anno J2I4.. Aniiiversariiis cjus obitus dies ce'elira-
diui Cislerciensi addicla, qiiani fundavii Theodori- lnr quotannis apnd S. Viciorem Parisiis xix Kal.
cus Flandrioe comes cum Sibilla Andegavensi uxore Febru., vocaiurqne in hujus doraus Necrolojjio. fra-
sua anno 1146. Abbas autera ille ad qnem scribit, ler nosier, uude^ colligijVotesicuin fuisse caiioiiicuni
vocabatiir *Siirion,tertius hiijiis monasterii cceno- regiilareiii..
biarcha, qui in Paloesiiiiani cuiii Philippo Flantliise : (&\) Hoc est.venerio, abanliquis sic dicia, quod
comite profeclus est; obiiique aimo circiier. 1200, in ea insiila polissimiim coleretur.
cujus epigraphen sepiilchralem accipe : . (82) Clarus Maliseus, vulgo Clermarez,; abhiitia -
Abbcissutn Simon , qui gliscehs viserc Sion , cst ordinis Cislerciensis iit Artesia, comiita a Thco-
JerusiilemriigrocmnitifainulancloPhilippo, dorico Flandrioe coraiie in. iionorem B. Marise, sna-
,:Annis prwsedi vigintipastor et uno. denic S.Beriiardo anno 1140. Scribit aiileni abliati
(80) Jordanus du Hommel, anno 1197, ui habelur et CapiiiiJoCisierciensi, qui recusabaiu ratiiin ha-
in Ciirvnico Normannico , in epiScOpuih,Lexovien- bere queradara conlracluili quem nsnrarium arbir
v- sem fuii inaiigiiralus. Ecclesioesuae calhedialis.per- triibaiitiif, asserilque nulluni illicili feuoris pactuni '
feciiiBdlficiuni; eainquediiavii opibus el.proediis.; inierveuisse.
+iun .ad expf-diiiouein•Hicrosolymiianamlpergeiis,
493 EPI.STOL.43.'—PARSIil. AN. 1192-1203. 43i
His iribus compellimur et a vobis quod decel pe- A . ntim. Saiiclitatcro vcstram affecluose rogamus, ut
tere, el quod nobis expedit fposiulare. Familiaris et pro amore Dei, el noslro intiiitu, ei dileciionis ac
amicus nosler bonoeindolis ad proesens , et magnoe devolionis quara proedictus raagister G. erga vos
in poslerum spei, bonesla conversaltone sua reli- habei, procfalum filium sunm recipiatis in consor-
qtiiasnobis significans, Th. Tornacensis archidia- tiura veslrum, ut tain nos qiiam ipse cx admissis
conus liberalitate sociali benevola simul et benefica 326 precibus nostris, ct ejus volo complelo, in
pro quodam socio suo fidejnssor exslilil cuidam pa- graliarum aclione nos pariler.assnrgaraus.
rochiano vesiro, Rcnaldo campsori, in decem libras EPISTOLA CCXX.
Parisiensibus, el in civiles insuper accessiones, ADPETRUM AURELIANENSEM EPISCOPUM.
quas imperilus juris et perittis pariler usuras ap- Conquerilur de monachts S. Bcritiii, qui eum iu fS;
pellanl. Sortem solvit, et qnod sorii accesserat urbilrum elegerant.
usque ad quindecim libras. Proediclus credilor ac- Quorumdara nionachoruin nos infestal iraprobi-
cepio lulil soiutionem, et archidiaconum a fidejus-; las, quibus cura incessanter suflicere debeant sua,
sioue absoivit, promillens ei sese Iibros suos, qui irreverenler invndere cupiunt aliena. Hi sunt abbas
pro praedicto debiio obligali eranl, in conlinenii " ct raonacbi S. Beriini, qui unani Ecclesiam do
reddilnrum. Disiulit reddcre, et in corde ct corde mensa nostra propriain, longo lempore capliviiale
locutus, differre converlere niiitur in auferre. llo- iaicalis serviiuiis deientam el oppressam, sine con-
gamus palcrnilaiem vestram ut tanlam exacloris sensu noslro et Ecclesise noslroe, nobis conlradi-
iinprobilatem auclorilate veslra compriinaiis, cor- cenlibus sese asscrunt redemisse, et anctorilale sua
rigatis. Facite, sicul decet vo-, arcliidiacono resli- garriunt suam esse. Mola super hoeca nobis adver-
. lui libros suos, ne compellaiur solvere quod non sns eos quoesiionefcompromisimus in arbilros cen-
rapuil; quoniam lestes idoneos el sufficierites habet tum marcarum paraa inlerposila, si quis resilire
et accepto iatsea credilore solulionis, ei ab eodera lenlaveril a receptis. Procripuerunl nobis saliu per-
prolalse absciulionis. Rcslilutione librorum facla , ambulo personara vesiram cligentes in arbilruni,
paralus esl archidiaconus in proesentia vesir.i per quam et nos, <leprudeniia veslra confidentcs, prins
se vel per sufficienleraprociiratorem parere juri, et voliiimus nominare. Assignala die el loco apud
rcspoiideresicuijus diclaveritimprobo creditori. Duacuni convenimus, nobiscum adducenles loco ar-
bitri Cameracensem decanum. Doluimus de absen-
325 EPISTOLA CCXIX.
tia vesira, speranies in Domino, quia.si proesens
ADEVOREDUM ABBATEM (83) ET CONVENTUM S. BAVONIS.
aul conseculi fuissemus justiiiaro rioslram,
Commendat quetndam artificem, cujus filius habitum I„ fuisseiis,
monailicttm posttdabat. aut cum adversariis compositionem et pacem. 327
Favorabilis esi petitio ejus, cura ad promolionem Et quoniam negoiium dilatum est usque ad sextam
conveniuni hinc peliloris mcritum, hinc justitia feriam post Cineres, rogamus vos sicut patrem,
doininum el amicum, quanlo possumus affectu et
peiiioruni. Hsec ailendenies, in lalore prsesentiuro
arnico el faroiliari nnslro G. cujus propler hone- annisti, ut pro amore Dei et pace inter Ecclesias
-Stalem el mansueludinero quibus praeeminet, non reforroanda, ea die gralara nobis exhibeatis proj*
. solum apud nos, sed el in Iocis publicis et Ecclesiis seniiam veslram apnd Dnacum; quoniam, si proe-
ex magnificis operibus el insignibus arlificiis me- sens fueritis, coufidirous in Doinino quod auclori-
riia vigent, et in perpetunm sui memoriam derelin- laie veslra terminabiliir negotium iiosirura.
quunt. Ejus favorem desiderii ab ipso nobis expo- EPISTOLA CCXXI.
sili affeciuose suscepimus, ul illud ad effectum per- ADARNULPHUM DECANUM BRUGENSEM. fe
. ducicumipso pariler peroptemus. Exemplo mo- *
Bogal ul sibi hallecia parari curel.
nilus pairiarchoe filiu-n quondam suiim super unum Inipoiiuni sumus in pelendo, sed imporlabiles
.inontium quem monslravil.ei Dominus, Ecclesiam esse nolumus in exigentlo. Vehicnliim ad te miui-
scilicel vestram sanctam prseconcordem voluntatum "I mus, quod forsiian a quadro, d mtitalo in r, propler
el spirituum, et sanciaruni gratlarum abundanlcra, numerum roiartim quarrum (84) appellamns. Bignni
vcre moniem coagulatum et pinguem, et desiderat autem seu birolum miliere noluiraus, quia forlassis
immolari, ut eidem accrescat meritum ex mnla- autoneri non sufficerel, aut in paludibus c-l.voss
tione tanti exeinpii, el universitas vestra lam ipsius, declinando in alteram parlem sese cum sarcina in-
qiiam prsedicti filii in quoiidiano servilio fructum versaret. Nam quod de triga libi jocando dixirous,
colligat hulocaiisli. Audiviraos et probavirous cum - scias quia sicut trigam (85) aboroinamur in velii-
tam ex liiierarum scientia, quse ejus oetali competit, culo, ila eliam abhorremus in opere et in verho.
quam ex lcgendi gralia, et canlandi, salis aplum Volumus autem ut per proesenlium lalores m.ilias
et divinis ofiiciis, et monachalibus disciplinis pro- nobis caseos nostros, vel partem iiumero et. qnali-
(85) Ecclesia S. Bavonis sita est Gandavi, quoe (84) Vel cnrrum, qiiem Gallice dicirous char aut
lunc erai in dicecesiTornacensi: oliui fuit abbalia chariol, quaiuor rotis subvectum.
irisigjiis ortiinis Beiiediciini, fundata anno circiier (83) Ludit in seqiiivocationeliujrts vocabuli quod
640, cl reslaurata a liOthario anno 9S0; (andeni significat Gallico itlioraate veieriiiricheur, et cur-
erecia est in faihedralem, anno 1557, id agenie rtira tribus equis ducluin.
Carolo Y'j imperaiore apud Paulura III.
M5 STEPliANI TORNACENSISEPISCOPI i9G
tate raajorein, el qiiod de cibo Emmanuel abbas de A'hnmilis ininisier, omnibus monachicain vitam pro»
Etot(86), debel nobis. .Inlerim hajlccia sive gra- fessis, in Doroinosalutem.
tnila sive einpli.iia diligenter nobis pToepararifacias Cura ex officionobis iiijuiicto, paternam s.ollici-
el siccari, ila ul temporc jcjuniorum non auferant iiidinein leneamur Ecclesiis nobis commissis im-
csiiriehlibiis appetitum comedendi, el silientibus pendere, lapsa erigere, raiigaia reparare; illis proe-
non afferant irriiamenium bibendi. cipue providere debeinus, in vquibus ordo monasti-
328 EPJSTOLA CCXXII. cits sive clericorum, qui regulares appellanlur (88)
ADEUMDEM. a SS. PP. inslitiitus, sine macula sordis^ el ruga
Petil ut pisces mitlat, el quwdatn officiaecclesiastica. siniulationis observari debet. Et quia scriptum est,
Sicut nuper tibi iiiandavimus, si iinporiuni su- negligere.cum possis corrigere perversos, nihil
iiius iii petendo, non eriinus importabiles in exi- aliud est quara fovere; nec caret scrnpulo socie-
tatis aliense, qui manifesio facinori desinil obviare.
gendo. Compclcnter coraputabiraus tecum, ut nec
{travamen incurras, nec gratiam nostram amitias. Ssepe ac soepiusaudiiis quibusdam quse noiabilia et
In proximo esl dieruni ariditas, vigilia Nalalis Do- probrosa, si vcra esseni, in monasterio Sancti
Marlini fieri dicebaniur, ne de manu nostra, qai
inirtij feria sexta protoroartyris, Sabbaliiiri Joannis B
piscaloris, quibus qiiia lerra negabil nobis pecofa speculatores in domo Israel dati sumus, sanguis
eampi, et aer votucres cceli, manducare compelli- pereuiitium requiratur, parieiein allerius fodere, et
iriur pisces maris. Inde est quod consuelam bene- si quoe intus aborainabilia, plenius inlelligere stu-
voleniiam luam rogamus, ul de proprio veslro et duimus et videre. Cum autem super liis, quoea cle-
pisces nobis emas, ei suminarium conducas (87) ricis turpia et bonestaii contraria dicebaniur, fra-
mihi in vigilia Nalalis Domini, ut pro praridio coe- Irem nosirum Jo. proedicti monasterii abbatcm cor-
nam possiinus ducere, el in fcsto beati Stephaiii, rigere, et tam ipsum quam Efclesiam commissaro
el beali Joannis, de reliquiis, ne dicamus xn co- in meliorem slatiim reducere vellemus, el evange-
lico prsecepio sluduiinus euro primo inler nos et
phinos, saltera xii catinos iiiiplcre. Festina, ne
lardaveris, ut et fesiinus reveriatur niiiiiius noslcr, ipsuin soluiri corripere, secundo adhibitis duobus
el Naialis ccenam"festivam nobis facial, non in- fralribus. Priore et alio, landeni non solum lertio,
feslam. quarto aut quinlo comnioniiorio, frustraque perde-
remus operani consilii amissi el impensum auxilii
329 EPISTOLA CCXXIIl.
AI>liUGONEM ABBATEM S.DIONYSII. promissi. creseenie infamia et in vulgus publice
ut suo solvere non diffusa, lanquam dicluri Ecclesise, et ne (quod
\- Bogql pensionemfralri differat.
;• Beneyolus est qui promitiit, beucficus qui lafgi- absit!) fieret Ecclesia illa, taro in capile quam in
rnembris sicut etlraicus el publicamis, accessimus
ttir. Quod si donatili.sliilaritas comilelur uirumque, ad
lotum qui recipit sese debel effuiidere in graliaruin 331 iocuni, assuiiiptis nobiscum venerabilibus
viris deS. Amandoetde CiSonio (89) abbatibus;
pienissiraam actioncm. Peiisionera annnaiii, tjuara cl cum diligenler inquireremus de slalu ipsius Ec-
fralii nosiro proroisisiis, rogaraus ul ei. sin.e dila-
si eum in euiido et re- clesiae, Oceunit nobis prima- facie, oere alieiio gra-
tione solvaiis, ne, contigerit
• deiindo laborare, cogalur vel-quasi in iiicerium cur- valum monasteriura, et debitum crevisse in im-
raeusum ; ncc cvidetis cral causa quare in summa
rere, vel quasi aerera verberare tania fiiissel coniracium, ciim ainplae sint posses-
330 EPISTOLACCXXIV. siones ct reditiis uberes, el lompore abbatis hujus,
Qitaiiter Dominns.Stephanns Tornacensis episcopus, qui pcr tres aiiiios prsetueral, nec aliquid einpluni,
adhibilis secum Sancti Amandi el SancliCalixti nec aliquid sedificalumsive innovatum, nec frali uni
ubbalibus, inprwsenlia domini Pelri Atrebaietisis numerus
episcopi, accessit ad ccctcsiam Sancti Marlini auclus occurreret, ant <siusainsaltemde-
Tornaceiisis, pro pace et slalu ejusdem monasieni.. biii exc"usarel;-infainiajiivero qua laborabal abba-
in mclitis reformando, ei de ttbbate ipsius mqnasle- D tis persona, et
rii de excessibus suis corripiendo el corrigendo. quidain de juniaribus fratribus.quos
Qualiler eliam idem abbasjuraveritse ab episco,o sicniHeli filios inSolenles coriigere nesciebat aul
sibi proposiia qbservattirum.. nolebai; sive (quod miserrimum "diclu esl) non au- ^
- STEPHANUS Deipermissione ToriiaceivsisEcclcsioe debal, Non intelleximus posse imniiiiiii vel deleti.f
Vel forle melius de Eton, mo- Mododicli sunt canonici canonice inodo.*i_
(86) quod quidem vivenles,
iiastcriuiii siluin esl ad Nigram Silvam non longe a c.lericiregnlariter vivenles, raodo etiam clerici re-,
Uheno, fundalum anno circiler 700, a Vigero mo-. gulares, ut in hoc loco, e.t in concilio Piciavie)isi|
nacho, postea Afgenlineiisi episcopo, renovatuiii anno 1109, can. 1>0. ¥
auiein ab Ethone coraite Haspurgico, a quo liomen (89) Cisouium abbalia esl dioecesis Tornacensis
sumpsit. duabus circiler iencis ab urbe lnsula disians, sub
.(.87) Equus sumraarius vel sagmariiis diciiur ordine caiionicorum" regnl.iriier viveniiiiin, ciica
-qui "fevtsagmain. Est atiiem sagma, teste Casati- . annuin 858 fundala ab liverardo comile cjus do-
bono, quod juineiito imponiiur ut niollius veiiat cl ininii lopareha ac duce Forojulieiisi, qui uxoreiti
-sine noxa sua. Alii pro quolibel onere sagmain ac- duxerat Gislam Ludovici Pii sororem; eamque ec-
cipiiint, inde et sagraarios equos clictosvoliint, quod clesiain sub tilulo S. Calixli cuiavit inangiirari,
ferani onera, Gal|ice, clievalde somnie, quotl hujus sancti ponlificis reliquise illic Tueriut
(88) Canonici rc^ulares varia soiiitisunt nomiua. "dcpoEilsc,ubi eliaiii inodo asservaiitur.
m EPIST0L;E. — PARS 111. AN. 1192-1203". _ m
nisi per adussionem caulerii , et incisioncni ferri. A cessilaiis cxire soleni, sine' lesliiiionio e socieiaie
Consilio iiaque venerabilium virorura qui no- raaiuriorum egretli non pcrmillet. Si hsecomnia qnoe
bisctim aderanl, prsediclum abbatemf non odio per- sacramenlo suofirmavii, non observaveril, sciat se
sonse, nec spein ponenles iu corrupleloe pecunia, et inobedieniiee reuin, et 333 iraiisgressoiem prse-
quod Deus novil, sed zelo domus Dei urgenle, ab sliti saciaraenli.
adminisiraiione abbatis, aucloritale Remeiisis ar- EPISTOLA CCXXV. V
chiepiscopi cl nostra suspendiraus. Paucis diebus ADARCUlEPlSCOrUM REMENSEM (90). (
evoluiis5aecedente ipso ad nos, cuin priore et qni- Queriiur de prava adminislralione ejusdem abbalis.
busdam monachis suis^misericordiani bumiliter Diu languens inler morientem;,si quid medium
poslulanle, el emendalioneni promillenle, conslan- cst;et mortuuni, Tornacensis Ecclesia Sancti Mar-
ler ad preces domini Airebalensis, qui prsesens ad unicum refugium pauperum,sinuni
lini, tanquam
eral, lolius eliam capiluli noslri absolviraus eum, veslrum recurrit, ut ci in desolatione sua et aperia-
el in gradum prislinum restituimns, recepto prius tis
palerna visccra, ct materua ubera porrigaiis. Diu
ab ipso juramenlo standi mandaio nostro, quod de in morte.el adliuc lacrymmejusinmsi-
piorans ploravit
consilio prsedicii doniini Atrebaiensis, ei capitiili
p xillisejus(Thren. i).Capul e]uslangttidum, elcor ejus
nostri formavimus in hunc modura :'<EgoJban- a planta pedis usque ad verlicemnon est in ea
m«er<?iis,
nes, Sancti Martini Tornacensis ablias, promitto ine Monaslerium illutlel exicriuscslrc-
sanitas(Isa.u).
ea quoedominus Alrebatensis hic niihi proposuii, in dundans vaciiumdisciplina. Qui
ct ignomini.i,ermlerius
omnibus observalurum. Sic. me Deus arjjuvet liinet subdiios quam asubditis tiiue-
proesidei, magis
sancta Dei Evangelia.i Promisit ergo abbas sub eo lur. Eosel dcsidioso fovet otio, el perrticioso cor-
qnod feceral iuraraenlo, se corporis casiilalem se- rumpil exemplo. Nihil in eo virlute soliduin, nihil
cundum graliam sibi a Deo collalam 332 perpeluo honestale conspicuura, iiihii ejus ab inguine tuuini.
servalurura; horis regularibus inieresse ; inclau- Stcpeniiraero eorripui cum, nec corfexi, quoniam
slrocum aliis, qiiandocunque poterii, solilo fre- insanabilis est plaga ejtis. Juravii in manu mea se
qnentius sedere, in refeclorio de comniuni cibum parcre mandalo334 doniini Alrebatcnsis.etiiostrG.
snmere;. in dorrailorio eadein promissione jacere Mandatum dominus Atrcbatensis expressit; illenee
lenelur; extra refectorium, in caraeris scilicel vel paruil,pejeravit, elfacta sunl novissimukominis illius
infirmariis, sine causa evideniissima, nec ipse co- pejora prioribus (MaH., XII). Per falsas lilteras Tor-
medet, nec dabit aliis liceiitiara comedendi, nisr naci fabricalas, quaruin copiamvobis misinius, mini-
foriepropter aliqnas revereudas pcrsonas, quJbus C slerio. abbaiisAquicinti, se fecil absolvi, cum falsita-
humaniiatis et hospitalitalis obseqiiiura potcrit lem liilerarum illarum puerelemeniarius inielligeie
exhibere : si ctiam de negoliis Ecclesioe adeo larde Timens sibi per quemdara nioiiaclium
poluisset.
veneril, quod in refectorio convenienter comedere farase, quem proeposiuim rao-
non possii, sive propler rigorem hiemis, sive pro- jnvenem ignominiosse
naslerii fecefal, appellavit, el sub obtenlti hiijus
pier inundatioiieni pluvise, polerit in camera refici omnia dissipat el pervertit. Moveant
appellationis
religiose et qtiiete, maxime vero post complelo- vos, Pater, suspiria tani enorraiter an-
rium ; nec ibidem, nec alibi, hora illa vel alia, lacrymosa
cillaii raonasterii, el a pra:diclo monsiro gregem
conventicula consenliei fieri, quee parant maieriam
nioiiachorum pauperum liberale.
liiurmurandi his qui divinis inserviunt olficiis, et
EPISTOLA CCXXVI. #
atiis obserVanliis monaslicoe disciplinoe porlant '
pondus diei et eesius. Si negotia Ecclesioe exlerius De eodent abbale ilerum conquerilur. :
eum traxeriut, quibus sine dispendio rei familia- Serio loquimur, qui quandoque vobiscum jocose
ris abesse non possit, de malurioribus et discrelio- loqui solemus. Ecclesia Sancii Mariini Tornacensis
ribus monachis secum ducet, talesque socios ac et exterius redundal ignominia, el inlerius indiget
servientes habebit secum, quorum coniubernio non D disciplina. Oppressa esl debitis, compressa deliciis.
iiifamelur. NuIIuin omnino monachtim exlra por- Abbas, ullra quain credi possit, soeculariter vivit,
lam sine oequitalnra cgredi palielur, nisi lanium- otnnia vasiat, omnia dissip.il, limet subdiios, el a
raotlo illos, qui propter negotia Ecclesiae solenl el subtliiis non limeiur. Soepceorripui euiri, nec cor-
debent niitii in civilatem, sive ad nos, sive ad no- rexi, quoniam insanabilis cst plaga cjus. Timens
strum capitulum, sive ad justiiiara ssecularem. Qua- amoverijmovet turaulluni cum quibusdam juvcnib.us
luor aulsex monachos, quos episcopus deuialurio- fralribussuis. Seniores elsaiiioresconlrafiisuni ope-
ribus ct honcstioribus ei nominabit, secura debet ribusejus. Appellatum est liinc inde.et nieipsuni invol-
liabere, quorum consiiiolam exteriora quara inle- vilin appellatione sua,quasi ad cuiiam metraciurus.
riora Ecclesiae negolia ordinet et disponat. Juniores - Rogo vos sicut charissimum, ul pro araore Dei ct
roonachos nec ad soecularia spectacula, nec ad min- zelo 335 jtisiiiisc scribalis nobisciim pro monachis
dinas, nec ad feslivitales aliquas, ad qnas causa ne- conlra monstrum nulla virlule redempluin, in quo
(90) Hscc cpisiola, ui mihi videitir, scripta esi falsas lilteras Tornaci fabricalas, de quibus sermo
Guillelrao archicpiscopo Remensi; idque cx hoc habcittr supcrius..
coliigo, qtiod dicai se ad ipsiiin misisse quasdam
m STEPHANI TORNAGENSiS EPISCOPI SOO
niiiil esl solidiim, nihil ordinaliim, ct ,ul diciiur, A ; movcndse,. neqiie aliqua negoiia Iraclanda, neque
nihil ejus ab ingiiirie liiiun). oedificia corisiruerida sunt.neque ecclesioedividendoe
EPISTOLA CCXXVH. sunt usque ad riiensem Augusti, quando omiiia cou-
ADLUDOVICUM REGISPHILIPPIAUGUSTl FILIUM. suramabtinlur Cl consumenlur, Secundum quod qui-
Ilortatur nl imprimis studiis serio_ incumbat; ei dani llligo, qui a morluis resufrexisse dieilur apud
spondel se missuium equitmquem pctieral. vos prophetat, sicut bajulus lilterartim vcsiraruiu
Illust.i el charissimo domino suo, el si auilea- nobis mirabiHler el (efribiiiier nuritiayil-.
mns dieere, de sacro fonte susceplo filiolo (91), 337 EPISTOLA CCXXIX. .- f
LuDOVieo, doinini regis priinogenilo, STEPHANUS ADQUEMDAM PR.ELATUM ECCLESLE ROMAJi^T.
siius, divina permissione Tornacensis Ecclesiae hu- Suppliccit pro privilegio quodcmt renovando.
inilis iiiinlsler, salutera et increincnliim sapienlioe, Preiiosa res.cst amicus, cura inter inille vix in»
oelatis et gral.ioeapud Deum et apud Iiomines. veiiiaiur unus, vix tlimidius. Id riie vobis esse con-
Gr.itanter et laete suscepimtis litteras veslras, fidenter coftfiieor, si eo respeclu dixerimus ainicum
per quas sjgriificastis nobis vojuiitalem veslram de quo diciturj qui ainat;,' quamvis et de teciproca
palefiido vobis niitlendo idoneo et hoiieslo. PJacet . amiciiia vestra nec dubitera, nec diflidam; eara loiis
nol>is quod mandastis, et, Deo volente, millemus brachiis deaniplector, loiis deosculor labiis, lolis
vobis in proximo per proprium nunliiiro veslrurii visceribus compreliendo. Inleriin devotus in obse-
talera qiii vobis.placere debeat, et secundum mo- quioiri vestFuin f.'iriandatis semper vesiris paratns
derna tcmpora latito sessore dignus existai. Contri- ero''par.ere,yoliiniari-usea velte: iiiterim imporiuniu;
vil Dominus Salanain subpedibiis vestris (92),*quo obsecfoiit privilegium noslrum (93), cujus i-escri-
norainc inlelligiiiius adversarios domini npstri ptum sigillo ilomjni Remensis sigllsUun dorainus B.
regis, eivestros. Domine mi chaiissirae, rogamus, subdiaconus iiabet, per '.'Os vel per eumdem B.
•
monemiis, coiisutinius i.n fide quam debemtis vpbis, nobis, si 'placcl renovaTe facialis.
ut per omnia post dileciionera Dei et doniinf regis 33J§ EPISTOLA CCXXX
yestri palris, intendaiis Iiticfis discendis.quia \o- ADQCEMOAM AMlCnM.
bis et regno yesiro utiles eiurii et necessarioe in Miliit mitnrisciita quw morqtiter exponil.
consiliis palaiii, et negoiiis rcgni, el cojicordia 336 Munusculaquae decurfunliiiter airiicos, noii creaut
pacis el in vi.cloria belli. aiiiiciiiam, sed foveni.el reiinent eam crcaiam :
EPISTOLA CCXXVIII. sicut nienle benevola cpncipiturj sic et nianu bene-
•AD.LAaiBlNrjlil; UT VIDETUR, TERVANNENSEMEPISCOPUM. 'C fica solidalur. vMuiiuscuIa (94) mitiimus, qiise et
: De IJitgone q.uoddm qui a moriuis stirrexisse fere- deceaiitvi.su, el expediaril usu, ei erudiant inicl-
("" batur (92*). leclu. Freno cohiberi voluraus sanciilatera tuain,
Accessit ttvis. ad caprani, lanam sibi posiulans sive in dispoiiendo apud alios res luas, sive ab aliis
comuiodari. Expavil capra, niatreiii gregis lanigeri dcponendo. Pectorali le commonenius, ul sis i)i
respoiKlens viliosis vellerib.us abundare. Apologus adversis robusius, iri prosperisprudens; uliumque
esf lippis et tOnsofibus patens, cnjus velamenio eniin fortitudo et prudeniiapeeiofr solet assignari.
insiifficientiam noslram veslris consultationibiis '
Strepas quibns innitunlur pedes, cojiimojiiior|um
possumus vel suspendere vel differre. Et quftniam tibi faciuiit, ut firmus ex,isiasr iri his quoedebes
in proximo, Deo volente, desideratam faciera ye- subditovet in his quoe debespiselaio: si in alier-
stram speraraus videre in colloqttio ad quod vos et utrum peccayeris, cito-cades; siin neutio, firnius
nos doniiiHis «osler Remensis inviiavii apud San- slabis : ei hsec est fOrnia justiiioe, feddere cuique
clum Quinlinuro, si placet, quoestioiies et respon- quod suum esl. Si boc salututOiiiim diligenter at-
siones inuluas interim differamus. lmpliciium esi tendis, qualuor libi viiiuies principales occurrum,;
negoiium de quo qusesisiis eiplenius expoiiertthim. in pectorali foililiido el prudenlia,' in fresio terape-
TJl autem seria claudamus jaco, heque qusesiioiies ^ rantia, in strepibus jusiilia deslgnaiur. Lege et
(91) Ilanc cpistolain scribit Ludoyico regis Pbi- ncpiera Joannis rcgis Anglise. >
Jippi Arigustfiilio, qui posi euroregno polilus e?i, [92*); D'e co egjsse videlur Rigoitliis sub aiiiiuiri
Vill "no!iiini>,:palre snncii Lntloyici. Natns. Inerat 1198 liis veibis:s7)i Veromandesio miles quidqm qui
ariiio"1187, secHiidiim Guillelmuni Arinoricuni, qui mortuusfueral revixil.ElGiriUelmusArraoriciisaimft
ad bunc aniiiim hocehabet : '< Iii Nonis Sepiembris 1197 ait:. ln diebus illi.s tniles quidam in terriivrio
fefja seciiuila, hora diei undecima hatus fuil Lu- Virbmannieomoriuus revixit, eiper multosdies vila
«Jovicus filius Pliilippi Magnanimi ex Elisabelba fruens, nec mandueans, nec bibens, mulla futUra di-
iixore sua caslissinia. > Suscepius auiera iuit de cebal, tiicr«di*ii(io(fl«ien.lieilIo etiainiiieiiiiiiitjijaii-
saeio Jbnte a Siepliaiio lunc abbaie S. Genovefoe, nes a S. V.ictore ii). Meiuoriali historiaruiii. .
ut ex Jiac CpisloJapaiei. (93) Ecclesia S. Geiiovefai Parisiensis, cujiis ab-
(92.) Scilicel regeni Angliie Joannem, vel Pliilip- bas Stophanus exsiiierat, amplissiinis gaudeuat
piiin Flandria: cotniiera; ait eiiiin liigoidus: < An.iio privilegiiS; tara pro iininuuitaie bononira leinpora-
1200, mense Maio in Ascensione pax reforinaia esl lium, quam.spiriiualium, quse quoties novus eiige-
inler regem FraiicOTuin Pliilippura, et Joannem Aii- batnr suniiiius ponlifex, per eu.m ieriovari e£ con-
glioe regeni, iiiter Vernonem et insulani Aiuleiiaci. lirmari curabant abbaies, ul iiic demoiisiialiiiv
Porro, 'seqiieiiiiferia sec,Unda, Ludoviciis duxii uxo- (94), Mittebat araico ireiiuni ei peciorale ad ov-,
reui BJaiicbiam, fiiiain Hildelphonsi fegis Castell<e,
*>I EPTSTOLvE. - PARS IIL AN. 1192-1295. 502
. domini Oxon. qui proplcr Itoc ad nos accesseranl,
inlcllige; iegereeitimelnoninlelligere, negligereesl. A.
339 EPISTOLA CCXXXI. Berriardus de Rohais, ballivus lolius Flandria;, ne
AflDOMINUM BEMEN5EM (95). in lerra comilis ponerelur interdictum, perappel-
W Agil de inlerdicto lato in.lerra comilis Flandriw. lationem ad domintim papam inlerdixit, diem ap-
Iiilcr laicos habilanles clerici,. fratres sunl dra- pellaiionis prosequenda; in oelavas beati Joannis
conum, et soeii slrulhionum. Q_uodsi. jurisdiclione Bapiistseprsefigens.Snper his omnibusconsulile, Pa-
aliqua sseculari liceat cis in ecclesias sayvire^qui ler, consiliis vestris, clericis vestris, ecclesiis vcslris.
dt-buerani servire, sub noniiiie communix, inier 341 EPISTOLA CCXXXII.
oos squama squama; adjungiliir, ut nec spiracuhim Traclit de eodem interdiclo. ~*~
jiiccdat per eas. Ilac verligine rolanles inler nos Discipuli chariialis illn-.Jesse volumus, qui cum t:&
rives «Gslri, cum prius coram doniino Atrebalensi scandalizalis urilur, el cum inflrmanlibus infirma-
et caslellano lnsulx (96). niandalum. domini regis tnr. Hujus ardore vobiscum «rimur, infirmamur
in noslris el eorum qmestionibus conlempsissent, conipassione, aculeo currimus.-solliciludine anlie-
et posimo.dum ad vos reverienles cominunes arbi- l.imus. Teslis est conscicntia nostra, teslis est Deus
lios sul) forma a vobis tradila suscepissenl, nec renum scnilator el cordium, quoniam in adversilale
'
cmtsilio veslro voluerunt acquiescere, nec in arbi- ^ vestra parati sumus vobiscum et ad vhidiciain ac-
iiinni voluit sese popultis obligare. lnde esl quod eingi, el ad perseverantiam roborari. In accessu
lanquam ad consilium lotins Ecelesia; recurrunl ad F. Remensis canonici, inspeclis liileris quas secum
vos canonici nosiri, clerici veslri, el nos cum ipsis deferebal, comiiem Hannonia; et filium ejus Baldui-
el pro ipsis pedibus vestris advolviinur, ut in lam imm excommunicalos habuimus ct habemus. Super
peiieuloso negolio sicut semper consuevistis, et interdicio in lerram ipsius proferendo, stipernum
benevoluni consiliiim, et beneficum auxilium im- auxilium et fraternum consilium habere volentes,
--'* pendatis. Pr*lerea, quod non sine gemitu el suspi- domnio Morinensi per prxscriplum F. canonicuin
"" rio dicere possumus aul debemus, super novo scripsimus, el nobiscum in brevi vel rescriberet vel
inandiilo domini cardinalis el l.gaii mag's'ri Me- conferrel, quod et professionem vestram deceret, el
lioris. (97)- de interdicenda leira comilis Flan- veslra; utilitali expedirel. Pendenie hac exspeeia-
driae (98) consilium a vobis requirimus, et loia tione nostra, nuniium vcslrum vidimus sine liileris,
Flaiidr. Ecclesia gemilibtis inenarrabilibus tolum aliquam senlenliam sive excommunicalionis, sive
eogilatum suum jaclal in vobis, ul quos haefemis. interdicii continentibus a.domino Morinensi vobis
«nuiristis, lantis periculis non permillaiis exponi. r| transniissis, movenlem et nionentein, ut in lerra
Adliuc'receniia prioris in:erilii:li spiranl vtilnera, comilis proferremus sentenliam iulerdicti; et quo-
nec vuineraii respiranl.-El si secundus congemine- niara, sequenti die in promptu eramus venire ad
' tur ictus, niors eril in januis, el sub.lrisli silenlio dominnm Remensem archiepiscopum, cujus in ad-
\ convaiescent.haereses, quaepullularecceperant; 340 vcniu lselilicari el conflrmari debemus, quod rell-
claiideniur ecclesiae, silebuul cantka divina, cor quum esl senlentiic distulimus usque ad divinum
gentur mendicare qiii panes proposiiionis in inensa responsum ipsius,342 non magnum damnum in mora
Domini consueveranl inanducare. Scimus autein modici temporis ajsiimantes. Indulgeat nobisdilatio-
pravum cor hominis illius ila induralum, quoj ex- nem benignissima dileclio vestra, quouiam parati
communicalionem conlemnal, iuterdictum non li- sumus purgare moram, islam, el rigore senienlia;,
iiieat, ssecularia spiriluaiibus anlcpouat. Videlur eicompassionisinlegritale, etperseverantiaveriiatis.
>iobisei mullis prudentibus viris, quia el vulnerare- EPISTOLA CCXXXIII.
tur profundius, elconfunderelur apertius, si el ipse, ABGCILLELMUM ARCHIEPISCOPDM BEMENSEM. '"r
el onines ei communicantes singulis Dominicis die- Scribit de eodem interdicto, el ejus implorat opem: m
bus exeonimunicareniur; et loca ad quse accederet, Doniine, qui dedisli mihi panem adcoiiiedeiidiiiii,
quiiiidiu ibi morareiur, a divinis cessarent. Cunrkxc D' el vestimenlum quo operior, erueme de manu prin-
agtrentur in capilulo noslro prscsentihus nuntiis cipisnosiri(99),quia valde eum limeo, potentia pre-
nandunvequuro, nec non etslrepes quibus equitans t Pontifex Ccelcstinus ad conqucstionem Danbrunt
iiieretur, qusenon irinus eleganter, quam uioruliler niisit legalos suos in Franciam, Meliorem scilicet-
exponit. preshyterum cardinalem, elCensiviiin.subdiacomiiiM .
(95). Prima parte liujus epislolce conquerilur de qtii Parisios venienles conciliuni convocaveiuut
coiiimuniii civium Tornacensiuin , cum quibus oinnium arcbiepiscoporum, episcoporuiii, nec non
diseeptabanl episcopus ac canonici Tornacenses, abbatum tolius regni, in quo traciaverun.l.. de re-
qnoil renuissenl regis et archiepiscopi liemensis formando malriuionio inter Philippum. regein eu
judicio parere, ae arbitios de quibus conveneraiit, uxorem ejus Ingelburgem. i
recipere, (98) Inierdicii ejus causa fuil violata lides reg'(.
(90) Hic vocabalur Joannes, quem Balduinus Francix per Ralduinuin Flahdriae comitem, qui ah;,
coines Flaudria; in Palseslinam proflciscens insli- ejus pariibus desciverai, ul auxi.linni prailjer.et Ri-
tiiituxoris suae.Alaria;fidissimum consiliarium. Eral cardo Anglorum regi; undear.niata maiiu in torri- '«
ciiim vir niaximc sensatus, siquideiu ejus industria loiiuni Toriiacense, Atrebatense et Canieracense
|iax inler comitem ei regem inita cst anno 1200, irruit, omniaque depopula.lus est. Ex auciuario.
lcs:c Buzelinb. :'- Aquicinciiensi.
(97) De ejus Icgatiouc htec scribil Rtgordus : (99) Scilicel coniilui Flandreiisis..,
STEPilANI TORNACENSISEHSCOPI 504
505
comminatiotiibus lerret, immissioiiesper angelos \ exeomniiinicaiionis coram clericis et laicts Torua-
niit, -tolam-
nialos iniendil, bona aliarium nbstroruin praecipil censibus, in coiivilem et coadjuiores suos,.
et a'd ipsum
occupari. Egoenim.semper dbmino papae et vobis que lerram ipsorom prbinblgavimus,
obediens seiiteiiliam excommmiiealionis in etim decanis nostris, ad proeseiHiam noslram vocatis,
et iu terram IiHerdiCli. Abbales au- aiicioritale vestra iiijiiiixiinus facieridum, el firmi-
protuli, ipsius
tem, et decani, et presbyleri riosirk. noluiil senlen- ter observandum.
tiam observare, diceiites se appellasse, cum nos EPISTOLACCXXXV. ^'
significaremus eis appelralioiiem itbnienere. Para- Ejmdem itttefdietiiniseroselfecins deplorat.
lus eram civitalem exire et exsuiare;, sed conclusil Lacrymabifem totius parocbiie noslrae, et inaxi-
vias riieas indigiratio principis, ut nec alicui. ex nie Flaiidrensiiim Ecclesiarum querelam, non sine
parle mea secutmpaieal aditus emigrandi. Consu- singultu el siispirio noslro sacris auribus exjom-
liie mihi, Pater, plasmati vestro, quia diebus istis mus, pedibus vestris accunibenles, itt in tantae ne-
noii quod volo illud ago, sed quod nolo illud facio. cessitaiis arliculo.et benevolum nobis aperiaiis si-
EPISTOLA ccxxxiv. liuni, el mainimbeneflearii porrigaris. Suspendtiiitur
343 iii silicibns organa, claiiduntur ora canentinin te,
B
Agil de munilione nrbia Tornncensis, el ,de trettgis Detis riosier; lugent in triviis, qni sacris allariliKs
seu indueiis datis:
drvina 345 sacramcnVa solebanl cxbibere, et effi-
Bl verbis uiamur Vegetii Renali (100), de re mfli- ciiuf sic et sacerdos. liisnliat nobis
sicuipopuhis
tarl, riihil.rerum. o.nnium tam Cst miserabile quaui laicorum, el oecasione stimpiade silen-
elaiidj: obsidipne. Quod aueudenles eives nosiri, in- tio* prbtervitas
noslio, pravis comminalionibus armati, i»
ter gladium cervicibus iiiiniiiventem, et inevilabilem
pnblicis et privatis colloquiis coiifiant ejecllone»
dedilionis serviiiitem.jCumabUbsiibus cireumfusis,
sacerdoium, direptionein reruni, contunielias per-
undiqne supereniinente exercitu tpiius Flandriae, sonarum. Dictint se solvere quod noh rapuerunl,
Hannonise, Hollandiae, Lovaniae, llurpise, el aliis alterius injusle puniri, saeraiiieiiiris
prb peccalb
barbaris nationibiis clautierentur, defecerat spiritus caiholici paraii sunt parere.
carere, quibus uipoie
eonsilii evadendi, et spirilus foi tiliidinis resisiendi:
In proximo esl trilmlalio nosira, nisiqiiantbcius.
eramus lanquam navis sine reinige, populus sinc
remedium apponal clemens pateriiitas vesira. Ceiti
duce, cohprs sine inilile, experles aiiiioiiim,. et sumus de consiietudine et severitate, quia
gentis
jnexperti bellum. Siliebanl saiigiiinpmriosirum, qui liiinas Flandrensium seqtieiitnr icius percussio^
e-xlerius eraiil, et lanquam leo paraius ad praedam, J
num. Inducere voluiit, sacerdoiibiis nosiris ejeclis;
personas el possessiunculas noslras ihler se divi- filios alierios claudicantes et semitis orihodbxis ]
denles, in caslrisexsuUabant sicut yiciores capta sacerdoles Baal, indecenli barbarie in nostrani
pr.aeda,quando dividurit spolia. Respieienleseramus non mbribus trausferre. Oc-
ad adjutorium hpminum, et non erai; visum est mansueltidinem, loca,
. ciirrile, Paler, lantae calaiiiiiati, tantis vos objicile
bonum eivibus npslris in proximo perituris, vel ca-
periculis, e.t caulcrium sententiac «uae, quoinbn so-
piivahdis, nobisque qui cum ipsis viyere vel mori luni comburit, sed cbnsuiiiit, bleo vestrae pieiaiis-
dscreviinus, ut, quocunque mod.o possenl, ireugas ne gaudeal super nos inimieus, ne per
sive inducias impelr.arent. Facluni est landein exstinguite,
Ecclesias uosiras transeat incircuincistis et itiimun-
non sine magno labore, n«a sine magna summa
dus.
pecunia;, nec sine nostra, notlemus, veliemus, EPISTOLA CCXXXVI.
eonfusione. Daiae sunt treuga} (1) coiiventionibns Joannis Cajneraceiisis episcopi ad dominum
Epistola
isiis, quandiu guerra durabit ioter comi'.ein et .iTbrnaiensem directa pro littens prtecedeniibus ad
T.egem.(2),:* Non firmabunl interiin cives ribstri dominw.n Jiemensem ab eodeni Jornacensi dire-
civitatem pliisquam firmala esl; noii recipient clis.
altquos qui noceant cdniili; treceiHos servienies, D Mirabilis facla est, reverende rnagisler (5),
quos debet donainp regi quando rex mandayeril, Siienlia tua mihi, confoTiala est et nen possum ad
Biiileiit ei, si secure polueriui ire. i Super eain; quis enim cognovii seiisum doniini Tornaceii-
his piTinibus.cprisuliie eis, sicut videtis expedire^ : sis? qua scilicel intenlione dissuaseril. per litleras
344: 4ecbn*Iniipiniaridaluiii v.esirum, sententiain siias, ne dominus [Reriiensis] jiulioaret Legenoet
(100)/V.egetius;Renalus eleganiemi de re iniliiari 1198 de leur lcnir treuve feriiie, jiisqu^a ce queune
IraciaUim, compbsiiiii quatiior libi# disiineluiii, paixs*eristiivroit. *
qjueni ValeiiUniaiio Auguslp dicavii. .; (v2) Belltim islnd inier Pbilippum Augustum
(t) De illis tneugis seu induciis liacc- habeniur Gallioe regem, et Bakluiiium Flandriae cbniiien»
apud hlsloriae Toriiacensis auctorem desiimpta cx apud liujus icvi auctores fuil celeberrimtim, inq;iio
Ecclesiae suae fabulariis..: f Les regislres du cha-- cerlamen apud Pontem Bbvinum iniluin esi. Cunv-'
piire, de Tournay recitent que ie cointe de Flandres qtie uuie ieinporis iirbs Tornacensis sub ditione
et de Hainault, a i'occasion de la giierre enlre iuy regis exislerei, a coiiiile fiiil oppiignata.
pi. leroy Philippe de Erance assi^gea Tpurnay; mais (3) Hoe liiulo iiisigiiitur StcpliafltiSj qiiotl sdo-
l;-s jiirez et eschevins enfin apres tine giariPe difli- cior essel iu jure eanonico, liancqiie scieiitiam pu-
cultc firent lin accord avec le conite, en luy fournis- blice fuisset prolessus: voeatur enim ii) quodam
sml quaire mil marcs dc Flandres, et promii l'an diploniate Innoccniii lll juri.^perilus.
505 EPISTOL^E. — PARS 111.AN. 1192-1203. 588
pnpillo, humllem el pattperem justificarel? Umie, A renlia suscepi, exacta diligentia perlegi , confusa
quamvis transmissarum liiteranim apices ex scnsti verecundia clausi, reposui, signavi. ln ipsis el ex
qitem (aciiml, audientibus displiceant, propter sen- ipsis leiliam quarlamquedifferenliam retribulioiiis,
sum lamen ex quo 346 «uni, eosdem qui iiovenint quanquam id non merui, mcreo ihe sentire. Fle-
te,. mccum reverenter adorant; cum enim nefas sit bam pro vobis , ciim flentibus , ntun scandalizalis
suspicari virum, tantum zelum Dei habenlem et se- urcbar, et ceee ventus urens a regione deserli ve-
ctindum scientiam, scripsisse aliquid contra justi- hememer infians, per episiolam vestram in faciem
liam, facile niihi persuadeo errasse potius legenlis meam exarsil.ut el flenlislacrymas absorbeat.are-
intuitmh quam scribentisjudicium. Cum ilaquesini, , facial compalicntis affeclum : pro labore pcenam
magislerct domine, judicia lua abyssus multa, edls- recipio, pro sedulilatis obsequio certamcn.sitienli
sere iiobis parabolam islam;dic nobis palam tjuid justiiiam reddilur ingraliludo, quaerenli panempnr-
in cattsa noslra, quanlum aJ nos, displiceal pater- rigilur lapis. Quid ullra dcbni facere pro negotio
nitati iuac : tolerabilius eniru mibi essel actioneiri vesiro et Eeclosiae vcstrac, efiion feci ? Piiiicipein
meam igne dignaediscretionis vestra; examinari, etsi lerrse el filium ejus (4), ego ei Ecclesia nostra ge-
iiivenireiur mea iniquilas, justs judicio refelli qtiam nerali interdiclo denuntiari feciiims excommuuica-
post judicium consccutuin jusliliain non conse:pii; los, lerrani eorum lerribili conclusimus interdiclo,
vel si secundum veslraruni eoiiliiienliaui lilierarum divina 348 nbique oflicia celebrari prohibuhniis;
timelis ne alieni insurgant in vos, ir. niesseiu vesiram beneficia, sepulturae, solemnilates matrimoniorum,
falcem iniilere praesuinentcs. Sunl qui dicunt quod, puerperia , purificaiionem , omniaque alia sacra-
salvapace vetira, liinore trepidatis ubi non erat li- menla, praeler baplismum parvulorum, et morien-
inor: incredibile enim est qttod homines timorati, lium poenilentias :el viaticum, liihibeiites in synodo
cl dc salule animarum suarum solliciti, pro qua nosira [magistro A. architriacbiio veP&j, rccilavi-
non pigritaverunt,- venire usque ad nos, fieeienint mus, abbatibus, decaivis,:presbytc)fts|jijricie prac-
genua sua ante Baal, Yerumlamen etsi bacc aliter se cipienles, ut eani obs^ivarenl, el abwjk praicipe-
haberent, in virum constantem limor iste cadere non renl observari. Si quis in nosira pa^Kia conlra
debet, qui jurayil et sialuit cuslodire judicia justi- haec agcre prxsumpserit, ai^ctbreiu^B coniem-
tiae suae. Cum cnim, ul magislro syllogismum mil- ptus inobedieiitiae non Iiababit. Ipa^Komiiem ',
tain, reprchensi fuerunt meri:o, qui dixerunt, facia- qui caput esl, et princepsjAHltejjj^Vgii in vos
mus mala ul vcniant bona, ©1favorabiIius'sil facere ' et Ecclesiam vestram y^^^^^^^v saero die
boiium quani dcclinare amalo, viderinl quam bene (C CcenaeTomacum vcnissT^I^Hj^Hniicaluni ore
perplexos se babeant, qui declinant a bono et aequo, pxoprio corain omnibus deJ^UiJPr; bwgensem ,
nialnm sibi iniminens iiievilabile credunt. Verum, qui etim in dbmosua receperat, "excommunieationi
quia discipulo non est tutum coranv suo magistro subjeci; onmiaque divinaoflicia , quandiu in civi-
dispulare, ne si super diviliis ejus sil scrulalor ma- taie esset. fieri prohibui, Ila quod in eadem sacra-
jestulis, opprimatur a gloria respondentis, elegi se- lissima nocie nec maiidaiHm solemne celebratum
nioremobsecrare ut patrem, et pedibus ejus affusus, esl vespere, nec malutrna synaxis (5) celebrata est
cuin lacrymis et gemilibus iiienarrabilibus posttilare, nocte , tit rcclc zelus dohius tmc , qnod decantari
ul igncm senlcnliae vcslrae oleo pecealorunv in ca- solebat voce, noslro complereltir opere et fervore.
Dominus ' Pro his
pul principis non permiilaiis exslingui. omnibus digiia reportojurgiorum stipendia,
enim Remcnsis, nt optime noslis, 347 eJus camino increpalioucs in populis, indignalioneni , eliram,
sua: miserieordiae oleum addidit confirmando. Venil" ct iinmissiones per nunlios malos. Utinam appen-
per mandatumsuumniitlere euiviin terram ves'ram, dcrenlur peccata mea , quibus irairi meiui doriiini
vull ut ardeal, vult vebcmenier accendi, quia spe- Cameracensis, et indignalio ejiis in slaiera ! quasi
ratin Domino quod ignis praidiclus, si corda disci- arena maris , haec gravi.or appareret. Deus bo.ne !
ptilorum invenerit receptacula munda, erit non ^ Quid in illis simplicibns litteris nieis reprehensi-
comburcns sed illuminans, non consuineiis sed lu- biie subtilis astutia , sublimis intclligcntia , inter-
cehs. preialio fidelis deprehendit ? An quia comnniiiem
EPISTOLA CCXXXVII. +" P.tlrem (0) pro filiis nveis rogavi, ut eoruih mede-
^Responsio domini Tornacensis episcopi ad lilteras relur Iaiiguoribus, ul jaceiHibiis niantim porrigeret
prmcedenles tibi a domino Joanne Cameracensi salularem? Nec dissnasi, nec volo,iiec volui, nec
episcopo superius missas. voluisse volo, ul, sictil in epis'ibla vestra, doniinus
Liiteras prudenliae vcslrae, parlim salibus aspcr- Remensis, non judicet egeno el pupillo , humilem
sas, paritm suspecio nielle perfusas , devoia reve- et pauperem non jiislilicct; nec memini mealiquid
(i) Comiiem scilicel Flandrensem Baltluimim. apostolos instiluissc ut fierent synaxes, &\ivalm
(5) Haecvox erat in tisti apud aniiquos ad signi-
licandtimdiviiium officiuni, ullegiliii- passiin in va- ((j) Ai-ehiepiscopinn scilicet Remcivscm cnjus
riis saucloriim gestis.- Est cniin symnis coiivenius sufiraganci ciant episcopi Caineraccnsis cl Tor a-
ccclcsiastictis ad verbuiii Dei audientlum , ad oraii- ccnsis.
dum, et ad sacramcnla rccinienda. Dieit Epipliauius
SC7 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI 50«
scripsisse conira jusliliam , sed ad.riiisericordiam A sem , ut amodo pareat nveaeverccundiae , parcat
349 Quae superexalial judiciuni, [vas tiberrimae auclorilaii suae: clsi fldelifalem obsequii mei com-
piciaiis , salvo negolio vestro -, devole simul el hu- mendare noltierit, salienv non condemnel, he par-
inililer iiiviiasse.J vitaiis meae calamum quassaliiin conlcrai, Iinum-
Hsec cst parabola quarii, ut edisseram vobis, tviihi que fumigans exstinguat.
sni>jocoso maiidnslis elogio. Hoc est quod vpbispa-
iiiin loquor et proverbium' iiii.lluin dico; qimdsi EPISTOLA CCXXXVIIl.
. ADDKCANUM ET CANONICOS DE DltUGIS (8);
yiiiciiieiitius mecuarclare voluerilis, iil niiiiis emun-
gfiites , eliciatis sangiiinem , sinealierius oflensa, Agit de censu duplicato,el explical .quo' sensu»debeal ,
deseendanius incampum Scripuirarum , ludamus inleliuji. .
in arena canonum, salva ca quae aidificat, non quse Miramur discreiioiiem. veslram , si aliqtii velint
inflal.scienliij (quamvisnec ego sim Hieronymus nec aul valcanl circuinvenirc asttitia stta , ut prava in-
dpniinus Cahieiacensis Aiigiislinus [7]),dOeeat scnem terprelaiione exponanl quod in lilteris-domini co-
jiinior, minimiim piesbyteioiiim sacerdo.s niagiius iiiitis conliiielur, scilicet ceusu;n diiplicem , ii;
crudiiii, syllpgisniisarmaiusiipn agredialurinernicm- relevalioiiibiis persolvendis , qiuisi excliidattir ipse
scntentiis; nani jel 'syllogisinuni sive complexionem B I censtis, qni solveiidus esl , et duplum ejus cum eo
1heioricam nviliivos inisisse seribilis,ciijusproposi- solvatur : quod csset triplicarc, npn duplicare„huc
iioi;em non recipio , quia po.siiionenv.non admillo. autem ab.horrcl el bona 351 fi(-'esbunorum viro-
An malum facere est, tcmperare causa cogniia ri- rum et approbata consueludo regni Francorum ,
gorerii, dispensaiionenv adnuliere? Qiiin potius nia- ubi inielligittir dtiplicari census; relevatio ctinvipso
liiin est ob teinporalia lticra, periculo fidelium censu. Absit a discretione veslra ut propier hoc
tiaudi ecckaas,, eessare sacramenta , silere canticu quod diciuir duplicenv censuin , aliquis valeat im-
. divi.na,'pesmtaiiimas el-perdere , ulperdita resii- plicare veslruin siniplieem sensuin; secure eniin
inaiilur ajmilia. Ihee perplexiias syilogismi vcstri: piontinliare poleslis , quod in censu duplicaio dc-
lii sunl q^K;iunt.nial:i iil veniant bona, qui da- beal iiiielligi aggregala censui simplex relevatio.
liinis ani^Hiii ^raeferiinl lucra .aivimaliiim. Sc- EPISTOLA CCXXXiX.
mola pat^^J ebftSu»liitline, cni resistere iion es.l ™
ADPOMLNUM RESIENSEM AitCHIEriSCOPDJI.
lutuin , ll^^mjilJHtfiiv de jure, conferaiiiiis de
xquilalc.^l^^^^^^Hb-ameiilis Ecclesiae , poe:ia ' Queritur quod: rcx eum. ad arma provocet.
spiritnalis l^^^^^HpReni spirituali ncmu pro Ul frequenlius inquielem doininum nieuin (9),
aliis 1'erie.ndi^n^Hgo pro delicio alierius ncino hinc sna benignilas me trahil, inde necessilas mea
a saeramenlisEcclesiavseparaiidusesi. Syllogisnius ine compellil: imbellis ad bella vocor, inermis ad
cst in figura logica theologiciis, in fide recta cath-o- arma, ui qui in sacris Idebueram minislrare, in ca-
Jicus, in veritate perspictia manifeslus; el neali- stris debeam mililare. Maiidavil doininusrex : 1«
quis in aeqiii.vocaiione spiiiiualis posiiaedecipere ut in vigilia Ascensionis , 2° ut iri vigilia Penleco-
possit vel ilecipi, spiritu^lin pocuam non inlclHgi- sles, sibi cum iiiilitibus et armis (10), apud Me-
iinis circa ordines vel honores in.quibus aiius pro cluivlam (11) forle pracslo esse.cuin expers sim
alio quandoque puniiur, sed circa senteniias ex- mililiac, nec miliies sim expertus, A lemporeChil-
conimunicationis sive majoris, sive simplicis, qui- perici regis qui senioris Dagoberli fuil. avus (1-2),
biis spiriiualiter a consortio fidelium percusstis se- tisqiie.ad diesislos, Tornacenses episcopi civitaiem
paratur. Epislolarem niodum excessi,scd 350 P''<>- Tornaecnsem , tanquam propriam a regibus Fran-
vocalus, sed immcritp laesus, sed ad respondendtiin corum teiiueruiil (13), .nec rcges iiiea aliquid sibi,
compulsiis. Precor inlerim dominuhv Cameracen- nisi (ideliiatem et scrvitium episcopi vindicabant.
(.7) Allu.lil ad disceplationeni illam omnibns no- casiris suppierent, subdiiosque eorum ad bellum
lajii , qua- quondaiii inierveiiil inier sanelos Augti- j) j accincios ducerent. Ab hoe tamen onere ex.eii)ptum
sliniiin et Hieronyiniiin. se ailirina.t liosief Siephanus, petitqueab.ep archie-
(8) Explical quoddam edictilm cnmiiis Ilannn- piscbpi Reiiiensis auciorliaic se absolvi.
niie*, qnbjubebaiur oniiiibus ejus siibdiiis ut lioc (il) Urbs est episcopalns Carnotensis ad Sequa-
aiiiio dupliim censnm persolverenl. Unde ejus ex- nam iii Viilcassino, vulgo Mantes^
aeiores diipliiin censmii una ciim primo et solito (12) Is est Chilpericns primus qui regnare ccepit
debere solvi cpiilendebant : qiiod ila non esse in- in Gallia anno 567, filium habiiil ClotariiHivpairem
telligeiidunidicit Siephanns, sed laiiium simplicem Dagoberti, cujus ideoavus exslitit. H-uncvocat se-
.ce.iisn.incmn prjmo, cui addilus duplex ideo efficie- niorem ad dislinclionem alierius Dagoberli qui ie-
balnr et dicebaliir. gni habenas suscepii. anno715, el junior dictus est.
(9) Is erai Guillelnius arcliiepiscopus Remensis, (15) Non soliim celebris fuil apud Gnllos aiiti-
aviinciilus regjs, ad quem hanc dirigit episiolam, quos civilas Tornacensis , ut paiet ex Iiinerario
cnjus qupndaiii fueral clericus et doinesiictis ,"ut Anlonini, sed etiam sub monarehias Franciae incu-
sa'pjus dixinitis, cujiisopera ad episcopalum Torna- nabulis, siqiiideni -in ea qnarius ejus rex Cliilderi-
ceiiseiii fuerat evectus, unde noiiest niirum si se ciis scpultus fuii, cujiisiiibnunvenliiiii cum variis or-
ejus creaturain esse lolies faieatur. ; liameiilisaureis iiiveiiiuin fuit anno 1653, lit liber a
(.10) TL-riebainiirolim ,".cum.-rex bellum gererei, Cliiflletio hac de re:cOnscriptus subililulo Anasiasis
non soliini iiobiles , - sed eliam jileiique cpiscopi et Cliilderici iiidicai.IItiius aniiuluinextypiiiii ex regio -
:iliha'es cum mililibus ipsi pracslo esse.ideoque iia- Ciniiiicliarcliio, in quo ciim C;eleris ibidcni reper»
bcbauVepiseopi vicedoniinos, qui cortim viccs in ,.lisasservaiur, aceipe iii calcc operis.
509 EPISTOLJE. — PARSIII. AN. 1192-1205. 510
Nunc auteni dominus rex (14), qui feliciter et 352 | A papa vobis fnctae exhibila fuisset, tanquam plenius
viclorlose, Deo volente, diu vivat, civiialem habett inslrucli, confidcntiiis accingeremur ad responsuin*
in manu sua , trecentos ex ca in qtialibcl expedi- Communi jnre civili (16), cui el eanonicum refra- ;r
lione servientes ducens (15) ;"ila tit nec etiam epi- gari non credimus in liac parle, si is qui possidet"
scopi nomen invocelur super eam. Consulile miliii ante lilem conteslatam (17), conlumax exstite-
crealnrae vestrae , Paler, quia adversus dominumi rit (18,|, actor miileadus est in possessionem causa
regem litigare difficile est, et in expediiionem ire; servandae rei (19); ila tamen quod si infia annum
impossibilc est. Jttvate. ptisillanimem intcr duas> non veneril, ex secundo decreto (20) effieietur pos-
molas superiorem et inferiorem positnm ; allerarai sessor, qui in posscssionem missus crat. Sed quoniam
qtia; conimonel ad indebitum , stipendium erogan- in prasenti negotio fralrem domini Noviomensis pos-
dutn ; alteram qtise cominovet"ad principem offen- sidere crediintis, velut magis proprie dicamus, 354
dendum; in reddenda vobis aclione gratiarum non quasi possitiere, qttoniam jura non possidenlur (21),
sufli-io, super his quae per capeilanum veslrum i noii esl in qiicm possessio transferaltir (22). ldeo-
Atrebaiensiet nobis mandastis. que quoiiiain dolus aut contumacia nemini palro-
353 EPISTOLA CCXL. cinaii debet (25), alia poena snspensionis (24) seu
. **excommiinicalionis credimus afli.cidebere coiiliima-
Respondet quastioni obscurai el intricata; sibi pro-
posita;, ubi nonnulld ad jus pertinenlia exponun- cem, nisi forle quia doniinus papn, non vos cogni-
tur. tores, sed exsecuiores (25) esse consiituit. Aucto-
Salvagratia vestra, Paler, dicimiis, quia obseura;i rilas illius proccdere vos coinpc1I.il: noiidum eniin
qiiaestioni difficile potest reddi responsio manifesla. legimus anle lilem contestatam super proprictaie,
Si conlinenlia lilterarum cominissionis a dominoi pro spla conlumacia, definiiivam seiilenliam deberc
(14) Civilas Tornacensis fuil primum sub domi- res, i ul ail Luoreliiis; siqnidein jura sunt incorpo-
nio temporali episcopi , ul diximus : at anno 1187 ralia, et dicuniur quasi possideri. Vidc Parallit.
sese cives sub ditione regis Galliae conslituerunl, Cujae. ad lit. De acquirenda el retinenda' posses-
m legilur in anliquis Annalibus Flandriae , vol. III, sione. .
cap. 36 : Le roy de France Philippes , le troisihne (22) In specie hujtis epislolae snpponcndu.ni aclo-
joitr des festes de Noel en Vannie 1187 vinl de la rem luisse in possessione vel quasi possessioue,
ville de Valencienne la oii li comte Baudouin de lie-. quia de jure aliquo agebatur/ideo miili non pote-
nanlt le receut en son hostel tres-lionnorablemenl, et rat in possessionem in qua jairi ipse erat. Sed no-
le quatrieme jour s'en alla en la vitle de Tournay, vum quodammodo videlur aik^^^.jpsum ess-; iu
adonc n'avoit oncques esle ouy que nul de ses pr&di- possessionc, cum hac ex<iM^V!tepelli posset
cesseurs y eut esli, el adonc les ciloyens qui paravanl C (quod pelis initis habes). ST^pneiiduiii, inqiiam,
avoienl servy aleur evesque,servirent ala subjeclion cum posl aclionem niotain iilinn adepluin fuisse
du premier roy de France a sa volonU en ses expe- propria auctorilaie possessionem. Sunt eiitm casus
diilons. Mejer dit : Rex Tornacum venii, pri- iion pauci in jtire, inquibus aciio imendi polesl ab
musque omnitim Francorum regum Tornacenses in ipso possessore.
suam lulelnm accepil ac patrocinium, (25) Iu specie proposita qui judicio se sistere ne-
(15) Ex his verbis colligilur, quod ex quo cives glexerat, non poterat ea pojiia mulciari quae solehat
Tornacenses siib diiionem regis deveiieniiit , ad inierponi adversus contumaces, ut scilicel actor
exercituin cjns , quoties bella gererei, trecenlos milterelur iu possessioiiein, cuin jam ipse essel in
miliies expeilitos mitlere lenebaiittir. possessione.
(16) Jus: ciyile ideo commuiie dicilur, quod ab (24) Quae quidcm jure canonico inlrpducla esl,
oninibus nationibiis quae Romanoium diiioui fue- scd moribiis noslris reniignat. Vix eniin, inqiiam,
rant stibdil.-e,servaretur. Quaiidoque eliain jus ca- apud nos toleraliiin est, tit pro pecuiiia, re veljurs
noiiicum diciiim fuit coinmune ei jus scivplum. temporali suspeiisionis iiut excommuni; aiiouis seu-
(17) Lilis coiileslalio tribtis expedittir, acloiis • lentia proferatur.
intcnlioiie, rei comradielione et judicis pronunlia- (25) Aliud--iiamque cognitor qui rei disceplandae
lione. ld esl divnande, difense, appointemenl en ei jiidicandae pnepositus esl, aliuJ merus exsecu-
droit- . . tor, cui [aiiluiii mandaii aul rei judicalse exsecutio
(iS) Conlumax aiitc litem contesialam, eral de- coinmissa est.
serii vadinvonii reus; conlumax posl liiem conie- D E llaec inihi Caesaraei juris iviinus perilo sciscilanii
staiam, erat eremodicii seti deserli judicii reus ; quis esset htijus epislola; seusus, dietavii illieo de
quod dicilur : Defaul,fautedese prdsenter; el defaiu, verbo ad verbum, pro siiiiima sua liiimaniiaie, vir
faule de defendre. illustiissimus, ac omiiiiiiiiscieiiiiaruni et virlutuni
(19) Qui enim missus Csl in possessionem ox dote cuiniilaiissimiis Guilleliims tle 'Lanioignon s«-
priino decrelo, incuinbit possessioni,non ipse pos- nalus Paiisiensis piinceps, qiiem ntiper exsiiiicium
sidet: nempe ex primo decreto actor mitiebaiui- in tneriio plangimus.
possessionem rei servandae causa, ul caveret ue Ex coneilio Latcranensi iv sub lunocenlio III,
verus possessor facerel qtiid in rei deiiiiuciiliim. anno 12i5, can. 45 : < Coutigil iiilcrdum quod cttin
Cicero ait Oralione 1 pro Qiiiritio : c Ita possiileto, aclori ob coiHuinaciani pariis adversae adjudicalur
tit leciim siiinil Qiiiniins possideat; ita possidcio, ut cansa rei servandae possessio, propier rei poientiain,
Quintio visiie alferalur. i sive doliun acior infra aiiiniin reiii cusiodiendain
(20) Ex priuio deereto qtiis mitlebatur tantum in nasicisci non poiesi, vel iiactain amitlit; ei sic cuin
possessioneiii, non autem liebal possessor, ut nit secuiiduni assertionem inultoruin verus npn effice-
Ctijac. Parallil. ad;lit. De re judicaia : nec eiiim relur posl lapstnn anni possessor, reporiat cOniiho-
omnis qui esi iii possessione, possessor est. •tltiin de malitia sua reus. Ne igilur coiiluinax mclio-
(21) Acqnirilur possessio corpore el aniino, idco ris quam obedicns, condilionis existat, de canonica
laniiiiii res corpoinles proprie dicunlur possideri. •tequiiaiesancimtis.ul in casu praemisso, aclor verus
«. Tangere enim et langi iiisi corptts nulla potesl onsiiiualur, clapso anno, possessor, >
811 STEPHANI TORNACENSISEPISCOPI Mi
proferri. Ilaee de modico et anguslo sacculo noslro A . ejus, cum quibus et a quibus in eadem dbmo nutri-
prolerimus eis qui de thesauro suo nova el velera lus esl, gravia nvihi damna, diripiendo res meas,
proferunl, non invidenles, non pratijudicantes eo- intuleruiil, et inferre non desistuni, el adhttc ma-
rum responsis. nus extenla si p"oluerinl ad graviora. Si eum in
355-356 EPISTOLA CCXLI. Ecclesia mea recepero, ardenles in sinu meo in-
ADMACISTRUM BERTERUM CAMERACENiEM ARCUIDIA- clusi carbones, clavum in oculis meis, lanceam in
' CONUM.
$)'' laieribus, in cubiculo seorpionem. Liberale me,
Laudat juvenem quem ei commenaal. obsecro, Pater, ab infeslaiione ejus, parcite sene-
Non fictain in recessu nostro voluntalem tuani, ctuti, parciie infirmanli, parcite periculo, quod
,. vel limide, vel negligenier occullasli, tacuisli, ce- imininere linieo, ne gaudeai de riieiuimicus ineus,
lasti; et quia nemo novil quaesuiit in homine, nisi et insulians dical: Praevalui adversus eum, canos-
Spiritus qui in ipso esl, nobis de voluntate tua, nec qiie meos ciim insulialione trajiciat ad sepul-
prophetare licuit, nec Tihuit divinare. Modieaefidei crum.
qiiaredubilasti? Si de eo nbbis rediicendo cogiu- 358 EPISTOLA CCXLIII.
bas, non id dissimulare debueras, nec aliud simu- ADREMENSEM ARCIIIEPlSCOPCM. '
lare. Oblilus fuerns regulae qua dicilur, amicorum Opem ejus implorat conlra cives Tornacenses tibi +,
*?
, \/ idem est vellc et nolle. Amo juvenem quia litleras infeslos.
y(y nniat, quia lu eum amas; ameriius et nos ailer- Dies tribulalionis et angustix dies hacc. Venerunt
iilnim per modbset lempora primae conjugalionis,* (ilii usque ad partum, el vires non babel parluriens:
curranius diligefiter invicem servienles; adolescens diu cruciamur quasi in iivterilnm, pugnavimus quasi
est opinionis bonae, conversationis hbnesiae, et, aerem verberantes. Cum aulem post naufragium
ut seria risu lerminemus, esl expers nota; libi portus, post aegritudiiiem salus, post laborem re-
1101*. quies sperarelur a nobis, filii dissensionis et super-
EPISTOLA CCXLIL biae, cives noslri, quod .tucloriiale domini regis el
> AD PAPAM. vestra sialulum est, super quaestionibus qnae ver-
nos et ipsos, irritare conleiidunt, in
Rogal eum ne adversarium suunt jura impugnantem tunlur inier
i v tueatur. corruplela pecuniaepolins quam in censura justitiae
Ex quo milii fainulo vestro sancla benignitas ve- confidentes. Scriptas habemus consuetudines et
stra conceplanj/adversus me indigiiaiioriem remisit, capitulo et cominuniaeSilvanectensis, et sigillo epi-
et iii/sintiiii grS^ae^ttstrae recepit; slatitn quasi in- scopi et communiae consignatas, qoas nuntii praedi-
fusa luce securitaiis (26) omnes dubietalis tenebrae *~-ctorum burgensium similiter nobiscum altulerunl.
diffiigeriint. Cumulatius accessit mibi quam veilent Eas, Pater, el a donvtnorege el a vobis (28)petimus
aeniuli meii qnem sacro divini rescripli oraculo confirmari ne, quod absil! suscitenlur ;in posterum
consolaiione 357 palema ct ju.yislispusillanimum, recidiva liiigia, iie viilnus lolies inllicluhi in cica-
el flebilem refovislis. Scripsislis enim inihi, quod liicem, et cicatrix in saniem cpmpulrescat. Provl-
jn siipplicationibus ineis facilem snpplicandi pande- dete, Paler, Ecclesiae npslrae liherlati, et clericorum
relis adilum, et exaudiretis benevole et benefice veslrorum quieti, laboranlium sub 'jEgyptiorum
postiilantem.Et quia sollicitavit sanctam.religionem jugo, ne adversus dominani snam insolescal Agar,
veslrani quidam jriimicus meus, ut pro eo mihi pe ministros Ecclesiae Babylonii capiivos ducanl,
scriberetis, quatenus in ecclesia noslrapricbeiidam ne laici opprimant sacerdbfes,.in sola protectione
assignem, pedibus sanctiiatis vestrae supplcxac- vestra conlidimus, qui solus huc usque post Deum
ciiinbo ut, si plucet, non inducalis aninvam nicam posuistis vos murum pro Ecclesia nostra; juvislis
in laqueuin istnm, nec permittatis canos meos de- filios veslros, reslitislis adversariis nostris,Jn manu
duci ad infcros cum mcerore. Hic ab initio dierum poienii.brachio excelso, quja non esl qui nos redi-
necessilatis meae(27), quanlum potuil, nocuii mihi, jj mat,neque qtii salvos faciat, .-'$
ctamicos meos qui in mutuandopro tanta angustia 359 EPISTOLA CCXLIV.
..iriea.jgratis me juvare volebant, pravis suggesiio- Axjiideeadcmcivium Tornacensiumconlroversia (29).
Jiibus impedivit, repnlit el avertit Consanguiiiei Indurala sunt adversus nos corda civiuiu Pha-.
(26) llaec verba desnmpsit ex offieioquod nciia- (29) Colligilur ex hac epislola et ex sequenlilius,
lnr in fesio sancli Augustini, quae ex cjtis Confes- Siephanum gravem conlroversiam babiiisse, tain
tionibus fueriiiit decerpla. sno quam capiiuli nomiue, ciini civibus-Tornacen-
(27) Quando scilicet stih initium episcopalis mu- sibits, cujiis cogiiiiionem et judicinm rex coni-
neris tecessit apiid Marisiacum, ui provenius snos niiseral archiepjscppo R?nieiisi, liiaiidaveraique ul
curiae Romanae oflieiiililHispercipientlos per bicn- sacramento in manibus Slepbani et abhatis.de Ci-
nium dimitlerel, ut videre est epi.-t. 188. sonio prastilo, coram ipso se sistereiil, quod quidem
(28) Ex bis verbis colligitur episiolain isiam -oliitcr delreciabanl, quousque vadem accepissenl se
scriplam fuisse Guillelmo Remensi arcliiepiscopo, liiiUampeciMiamproexcessusolutui'osquibus.assen-
reginae avunculo, regnique admiiiislro. Agit dequo- tiri cuin leiiiierei, regein ailiennit ut ciim
dam oncr.e quod cives Toriiacenses imponere vo- dolis suisepiscoptis
ac cavillalionibus piaevenirent. Al cuin
lebuni. lain episcopo quam clerieis: Tornacciisi- episeopus animadvcrlerei cives siios ni.-indalo rpi-
«u5. scopiR.eiiicnsis.uon siare, ui iiiobedientes ceiuuris;
Ki5 EPISTOLJE. — PARS III. AN. 1192-1203. 514
raonis, saltilaribusque nvouitis Moysis noslri verba, A proslituuiilur in iribuiisDoininica saeramenia. Intcr
virttlenlibus morsibus infecla, in publicis el privatis hos ejus dolorcs ex relatione noslra ad dominum
convenliculis suis evomunl. Litleras domiui regis, Uemensem et regem facla, tinnierunt ambac aures
quas pro sacramenlo nobis faciendo receperunt', ulriiisque, et, concurrenlibus amborum consiliisac
falsitalis arguunt et accusanf, dicenles eas, nec praeceplis, injuncliim est civibus interdictis ut
mandato regio concepias, nec sigillo regio sigillatas. coram se slarent mandato domini Remensis, etsic
Requisiti a me et ab abbate de Cisonio, ut sacra- inlerdietum solvalur. Laboravimus super hoc prae-
mentuiri standi mandalo vestro praestarent.Tespon- cedenti Sabbalo, sequeiHique Dominica, feriaque
derunt se nunquam absolute responsuros, nisi ad- secunda , ci ad besiias depughanles el verberanles
in omnibtis
jecta clausula ista, quod pro excessu suo nihil pe^ aerem,partimfecimus, nihil profecimus;
cuniae solvere tenerentur. Addiderunt etiam, ul in his non aversus est furor eorum, sed adhuc manus
tanlum eis cautionem praestaremus, si pecmiia eorum extenta. Tandem cum multa difficullate et
ab nos exeessu labore promiserunl se in hac insianli feria quarla
qnaereretur eis, pro eorum, quse
non rapnimus, exsolvamus. Inlerim miserunt nun- juraturos. Ilaec sunt quae excusabiles nos reddunt
tios suos ad regem, si forte dignitalem regiam cir- apud vos el charissimos fratres et filios nostros In-
cumvenire valeani, vel corrnptela pecuniae, vel men- B sulenses canonicos, quod die significata nobis non
dacii falsitate. Proinde, Pater sancle, vestris affnsi possumus interesse. Deo autem volenle, quacunqiie
tvolueritis die infra oclavam Pentecosles, ul possimus
genibus nos el lota Tomacensis Ecclesia, suppli-
canius vobis, ut, iam auclorilale vestra, qiiam regia proficere, parati erimus proficlsci. Si aulem vobis
polestale comprehendatis eos in aslulia sua, com- veslra placuerit, rogamus vos quatenus absenliam noslram
pracsentia suppleatis, et nos raium habehimus
primenleseornm superbiam.et malitiam conlinenles.
EPISTOLA CCXLV. qnidquid per vos fueril definilum.
360
g* '— Scribit de eodem negoiio et dissidio. 362 EPISTOLA CCXLVII.
Cominendabilem sollicitudinem veslram. 'circa Gralias agil pro decano Tornacensi, cui obsequium
Tornacensem Ecclesiam summa devolione ample- prwslitum fuerat.
Excusahiles nos reddal apud vos absepliae no-
ciiinur, gratias agenles de praeleritis, spem con-
strae necessaria causa, quoniam, volenle Dco, pro-
cipientes certissimanTde fnluris. Burgenses noslri,
cessu temporis purgabitur niora isla. Interim scire
contradictionis' et inobedientiae filii, contra sanctam
volumus dileclionem vestram quod dominus Ue-
Ecelesiam rehelles, centra regiam dignilalem coii-
P ntensis ad preccs vestras prius porreclas scriplo,
tiimaces, domini regis litteras defalso arguunt et prolatas verbo, revpcavit mandalum,
accusant, dicenles eas nec regio mandalo esse con- postmodtim
nec quo videbalur nrgere decanum noslrum ad susci-
ceplas-, sigillo regio consignalas. Sacrameiilum sacerdotii gradum. Super graluilo miiini
piendiim
quod de vbliiniale rcgis praestare debueraul, scilicet vestri beneficio plenas vobis gratias ngimus, sincero
quod-mandalo domini Remensis starent, se praesli- gralulationis affecluplenioresacluri.quandoquideai,
luros negant, deleslantur, abjuranl; el qnia vos fer-
per Dei gratiam, sereno conipensationis affeclu, si
venti amore diligimus, significamus vobis insolcn- necesse habueriiis, ope el
opera nostra paraii stimtis
liam, snperbiam ct neqtiitiani eorum, quod, tam in nec sumptibus nosiris parcere, pro voluntale vesira
privaiis quam in publicis convenliculig, suis per- et ulililate.
sonam vestram lalralibus improbis Jaeeranl et con- EPISTOLACCXLVIII.
demnant, ut dignitalem regiam circtimvenire va-
ADARBATEM S. AMANDI.
leant, vel corruplela pecnniae, vel nvendacii falsitaie;
cl quoniani nielius esl occurrere in tempore quam Eum argutl, quod monachos per atium episcopum
fecisset ad sacros ordjnes promovere.
posi exiium vmdica.fi.-,' supplicanms, rogamus, et Jocosas et splendidas nobis apposuerunl cpislo-
,.- bbsecramus in Doinino, ut quod uiiliicr pro nobis D las fratres veslri die Donvinica, et in laelilia et in
inccepislis, viriliter compleatis; el quod bono esl exsullaiione cum ipsis sumpsimuseas. Sumplo cibo
inclioatum principio, bono exitu peragatur. et peracta gratiarum aclione, primo Deo, secundo
361\EP1ST0LA CCXLVI. vobis el fratribus vestris, micas, rorantes lacrymis
9P"r CfDitimTornacensium infensum sibi describit animum. el
respersas amaritudine, nobis reliquias in exitti
liiler pressiiras atque angustias quas in meinbris reservarunl. Didicimus ab eis
quosdam ex moiiachis
suis Ecclesia Dei suslinel, Tornacensis Ecclesia la- nostris
363 et vestris, in alieno episcopatu, el non a
boral, et gemit afflicta, pressa , omni solalio desti- suo episcopo sacros ordiocs
suscepisse, el duos eoruiii,
tuta, offeniiiciilum suis, spectaculum alienis. A die adhuc nobis indomo vestra maiientibus, niissas
Girciiincisionis Dominicae suspendit in salicibus or-
novas, sacrilegio proximas,"i.n monasterio vestro
gana sua, in civibus infructuosis cantica sua, in celebrasse.
Plangentes et flenles exivimusj quod in
invcieraiis claudicaniibus in semitis suis lamcnla lam periculosum iiicidimusdaqueum, uirieeesse sit
sua. Conlaminaniiir altaria, profaiiantorccenieleriii, nobis aut amicum perdere aui honbrerir. Sienii.n
ccclesiasticis et interdiclo itmlclavit. Qui iandeni
resipiscentes promiserunt se feria quarta pioxima sacramenium, uli rex mandaverat, praeslituros.
515 STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI 516
dissimulavcrimus, bonore noslro spoliali sumtis; sii A EPISTOLA CCL.
proseqtii vel persequi voluerimus faclnm, offen- ADARBATEM S. GENOVEFJ! PARIS1ENSIS. A
demus amjcum. Compellimur autem, licet inviti,, Eum instruit de iis quce sibi ad pacem habendam
allerutrum faCere, quia simul ulrimique npn pos» agenda eranl.
siiiiiiis relinere; et ne durum et asperum videaturr Audilo qnid inter fratres nostros maliiiosc et fle-
id vobis, scire vos volumus, quia sacris canonibuss bililer agaltir, anxialus est super me spirilus nieus,
terribiliter esl expressum, qiiod ordinalioa propriov in me turbattim est cor meum. Doleo diebus uliimis
episcopb noii suseepla, irrita sit hahenda; ncc ex- canos nieos curo moerore ad inferos dednci, el, jam
sequi debet sacerdotale minisierium, qtii aliuml prope sepulluram meam, non lam funebre quam
quain proprium episcopum ordinationis suae ba- lngiibre spectactilum celebrari. Quis cnim laeiiiise
biierit niinisirum. Videat discrelio vcstra, qualiierr cl jucunditatis locus erit, uhi viscera mea diris in-
Rii.iCdeforniicicalrice sanari possiihaec plaga noslra. cisionibtis 365 laiduntur, fralres el filii mei con-
EPISTOLA CCXLIX. lentionibiis et rixis armaiitur; unilas fralerna scin-
ditur, pax anliqua solvilur el fugatur? Ecce revi-
ADATREBATENSEM EPISCOPUM. viscunl cineres inceiidiortim, sub abbatibus 0. et
Qiierilur quod absque sua licenlia monachis Sancli. B A. (30) saevientitim, et in flammas voraces misera-
Amandi sacros ordines conlulerit. biliter cxcrescnnt, ut oninia in nObis virtiilum ger-
Miramur sanctam discretionem veslram ad lioc mina eradicenl. Ergonc peribunt labores mei, Iribus
poluisse indtici, ul monacnos nostros de Sancto luslris illuslres (51), Ecclesiae utiles, hominihns ac-
Amaridb nuper promoveril in sacros ordines, nobis cepti, et (tuinani!) Deo grati. 0 caeca ambilio, quo
non requisiiis, ignoranlibus, inconsultis; nec eniin feslinas! non insultando, compatiendo dico. 0 su-
per ignoranliam juris aut f.icii vos fecisse credimus, perbia, quantum potes! o invidia, quid insanis!
cum et areana sacrorum canonuni vobis paieant, et Cliarissimo tibi impulare potes, qui alienarum ar-
inoiiaslerium Saiicli Amandi rioslrtim esse ihinime borum radiees ferliles el»maras plcaenoslra^ inserere
dubiielis. Scd nec vestrae cbiisueiinlinis hactenus volisisii.Nunqiiid poteril oleaster, insertus oha» con-
esse audivimns in alienam inessem falcem vos mit- tra naliirain facere fruclus bonos? Quid vobis et
tere, el allerius 364 fraierna jura vel in modico Iraiisftigis Cartliusiae (32)? quid vobis et incolis
iisurpare. Nosiis eiiam quam terribiliter sacri ca- Aroasia;? Imer haec accinge sicnl vir non solum
nones hiinc deiestentur excessum, clainantibus eis • iumbos luos, sed omnes cogitationes, affecius et
quod ordinalio a non propriis episcopis facla, irriia ( aetus. Aniia le fortilinline, patieiilia et virlute,
sit liabenda, el exsequi non debel sacerdotale mi- qiioiiiam per Dei graiiam plures erunl nobiscnm
nislerium, qtii alium quam propriiim cpiscopun.isuae qnam cum illis. Egoaulem in proximo, Deo volente, .
ordinaiionis babuerii,'niliiistruni. Dnniihe meus, qiiid bmissis omnibus negotiis meis, veniurus sum ad vos
fecimiis vobis, aut in quo molesli fiiiniiis, ul laiitae. pro pace el apciorilate vesira conservanda, ctinier
laesionis mala a vobis reporienms? Videat sancla 'fratr.es ct filios vesiros pro posse noslro coneordia
priidentia veslra, quomodo sine defo.rini cicatrice reformanda.
"sanari possil haec plaga noslra. Necdum deferbuit 366 EPISTOLA CCLl.
injiiria qtiam a vestris abbalibus passi sumus, qui ADPAPAM. *"'
in dicecesi noslra, in livonasterio, sicul vobisscrijito Reprehendit nimidm multiludinem decretalium, el
el verbo significaviiiiiis, conlra summuiii ponlificeiii, professores quieis abuiebantur.
contra dominum Remcnsein, cpnlra parvitalcm Iinpelrata veiiia loquamnr ad Domiiiiiin nostrum,
noslrain, superbe et illicite excommunicationis sen- ciijus mansueludo noslram suscital audaciam, pru-
lentiam proferre feceruni: unde, si beneplacitun deniia sustinel imperiliam, patjenlia promitlit im-
vestrum esset, acriler a vpbis el corrigi el corripi ptiiiitatem. Compellit hiric majorum auctorilas, iride
debueranl; el eccenondiinisanatoprimo vulnere, se- ^ niorbus paulatini ^serpehs, cujus-molesliae si nbn
ciindo piigione percutimur, confodimur, vulnera- occ.urritur iri primis, incurabilis est in extreinis.
nuir. Nec boc dicinius, Pater, lanquam velimus esse aui
,,(50)Odone scilicet et Alberto. Odo iile quoiidam canonicos regulares liiijus domiis ad ordinem Car-
prior S. Vicloris, primus caiioiiicorum regulariiim llnisiensiumwtaepei-feciiorissiinlioconvolasse, ut ni
S.Gciiovefacabha8efIecUise.st.Quiciimseriiofractus, Idus Marlii liisverbis: <ObiitPelrus canonicushiijus
ejtis riioiiasterii regiineii diiiiisisset, in ejus lociun Ecclesiaeprofessus, postea monachusCariliusiensis. •
Alherltis siiffeclus est. Qiiae aulem conienlio inier. El iv Nonas Augusli : i Obiit fiater Bernardus sa-
canonieOsS. GenovefaeOdonis lempore exorla ftiei il, Cerdos canonicjis nosler professus, pOstea Carilm-
non apparet; at sub Albertb haii dissidii.causa le- siehsis riionachus.j Qiiidaip eiiain eoaniino ducii se
. gitiiriii Viia S. Guillelmiapii.il Siiriuiri dieviAprilis, reeeperunt in ihoiiasierium Aroasieiise, dicecesis
scilicet circa clectibnem prioris ejusdem monasterii. Atrebaiensis, canonici ordinis, ubi striciissima ser-
(51) Ex his verb.is eoIligiiur.Siephaniim npslrum vabalurdisciplina ; siquidem D. Bernardi consilio ab
pcr xvcircilerannos.abbaiiae S, GenovefseParisiciisis usu carnium et lineariim abslinebanl. Forte horuui
praeluisse, ab aniioscilicet 1176 ad 1192, aut95. a monasierio S. Genovefacrecessus niurniuris el rixae
(32) Legilur in Necrotogio S. Genovefae nonnullos occasionem subminisiravii.
517 EPISTOLJE. -PARS III. AN. 1192-1203. 518
morum eensores, aut doctorum judices, ajit doeiri- A vestra certam retligalur ad formani, ne sermo di-
nariim discussores; fortiorcs humeros sarcina isia viims attrilione vulgari vileseat, ne in angulis dU-
requiril, et robuslos alliletarurn_.,,spiriltialiiim la- calnr: Ecce bic Clnisms, aul ecce illic, ne sancliini
cenos pngna haec exspecial. ld tantnm quod dolet canibus, ct m.irgaritae poreis conciilcandae tra-
significare volumus sarictae palernitati veslrae, ctii. danlur.
Deus conlulit el poteslalem corripiendi'errores^et EPISTOLA CCLII.
scientiam corrigendi. Lapsa siiiil apud«nos in confu- AD PR/CLATUM QUEMDA5I.
sionis officiham sacraruin sludia lilterariini, diim
Rogal ul a rege obtineal dispensationem, ne atria
ct.discipuli solis tiovitatibus applaudtinl.etmagistri cogatur adesse. %
glorite potius invigilant qiiam doclriuae, iiovns re- Neccssaritisest advocatus hi causa, consolator in
centesque sumniiilas el commentaria firmaniia super lacryniis.iiinaufiagioporius.inaegritiidiiiemediciiia.
Iheologica passim eonscribunt, quibus audilores In his vel his siniilibnsiiiiicuin inveni refiigium.gra-
siios demiilceant, deiineant, 367'decipianl, quasi tiam veslrani.Pater, ut nec minae delerreant, frau-
nondum stifficerint sanctoriini opuscula patrunij des decipianl, nec ociiiulatorescommovea.il, iit.c
quos eodem spiriiu sacram Scripluram leginius delatores convincanl. Snpplicatorium est quod pro-
exposuisse, qtib eam composuisse' credimus apo-' " pono.-non parabola, vel problema. Significavit niihi
stolos et prophcias. Ignola el peregrina couvivis quidam amicus meus depahilio domini regis.quod in
apponunt fercula, cum in nupliis filii regis,,laiiri ct proximo auditurus sum verbum asperum, et man-
aiiilia ejus sini occisa parataque omnia,*ncc restat daliiin accepiurus amaruin eundi ad curiam ; eujiis
venientibiis ad nuptias, nisi quae apposita sunt viae cerla suiit pericula, ineerta remedia, commi-
prendere et prandere. Disputalur publice contra natio moriis, in animis spes nulla redilus, finis
sacras constiliiliones de incompreliensibili deitiite,* ambigiiiis; in palaiio illo pugna sine vicloria, labor
de incarnaiione Verbi verbosa caro et sanguis irre- sine gralia.fructus pcena. Sex.igesimum et ullra, puer
verenler 1 ligai: lndividiia Trinilas in triviis secaltir ego vestrae sanctitatis, aiiiium explevi, qui numertis
et discerpitur, ut loijam sinl errores qtiot doclo- 369 et ex r(,g"i consuelndine nionachis inter-
res, lot scandala quol atidiloiia, lot blaspheniiae dicitpuB'iiam,et ex Evangelio,post carnis illecebras
quol plateae.Rursus si veiitum fuerit ad judicia vidualem nionel continentiam, et ex jure ehili
quae jure canonico sunt traclanda, vel a vobis com- niililibus emeritis ad boneslam sufficil missioneiii.
missa, vel ab ordinariis judicibus cognoscenda, Fr.iclus corpOre, Iaboris impaiiens, moiii proximus,
profertur r. vendiloribus inextricabilis siiva decre- '_ senecliiiis incommoda seniiens et degiisians.sanctas
lajiunuepislolarnm.qiiasi subnomiiie sanciaerec»r- palcrnilali vestrae preces fundo, ul huic pericnlo
dationis Alexaridri papae; et anliquiores saeri cano- veslram, si placel, oppOnalis auctoriialem; et iiiicr-
nes abjiciuntiir, respiiiiiHur, expuunlur. Hoc invo- ventu veslro, qui solus sufficere" potcsl, eripiat.s
luero prolalo in mediurfyea quae in conciliis SS. PP. animam riieam de morle, oculos rneos a laciymis,
salnbriier insiiluia siint, nec formam conciliis, iiec. pedes nieos a lapsu.
finemnegoiiis imponuni, praevalenlibus 'epislolfc>, EPISTOLA CCLlll.
quas forsilan advocati,_ei conduciicii sub nomiiie ADQUEMDAM DECAJiUM
sive in cubiculis $%-
Roiiianorumpoiilificuminapothecis
suis confingiinl et conscribuiit. Novum volunien ex Uogul.ul Petro nepoli suo veniam concedal.
eis conipacluin, et in scbolis solemniter legilur, et Flagellum correctionis veslrae miserabili Petro ,
inforo venaliter exponilur, applaudenle ccetu nota- meo nuper impositiim, movet me veliemenlius, et
riorum, qui in conscribendis opusctrlis suspcclisJ__ei inonct ut pro eo preces dileetioni veslrae funda:n,
laborem siium.gaudenliniminuLeimercedemaugeri. quamvis ipse non niinus in morum semiiis, quam
Vae duo praedicia suiil, et ecce reslal leiiium vae. in pedum vesiigiis ccepil clatidieaie.Pareile, obse-
Factiliaiesquas liherales appellant, amissa libertale .jx ero, tanlillo sanguini riieo, pnrcile reliquiis nieis
prisiina, in lantam serviliitcm devocnnlur, ut co- jf.-mcis,et homini infirmo, ne inler verbera vesira
niaiuli adolescentes eoruin magisleria impiideuier absorbealur a pusillanimitale spirilus et penr.riae
nsiirpent, et in catliedra seniorum sedeant imberbes; tempestate. Nolite conterere, si placet, in eo cala-
el qtii nondum norunt esse discipuli, 368 laborant muin quassalum, neclignum fuinigans exstingtierc.
ut iiomineiilur inagislri. Omissis reguiis artiiiiiij.... In iniuilu precum mearum beneficiiim absolutionis
alijeelisque libris autlienlitis^artificum muscas niereatur accipere, qui mcerel vinculum snspen-
iiianiuiiv verborum/et.sophismaiibus siiis_,lanqiiain- sionis. Absit a benigna liberalitale veslra, ni qui
aranearum lendiculis includuni. Clainat philosophia semper el vobis confisiis sum, inveniar liie confu-
vestes siias scindi,_et disrumpi, nec consulilur ab sus. Quod siTorle cuni in aliquo punire volueritis,
anliqiio," nec anliqiiani consolalur. llaec omnia, parciie, obsecro, saccello (53) panperis, in qno et
Paicr,correctionisaposlolieae raanum desideranl, tit peciinia nulla, elpenuria esl iiu,inensa.
informiias docendi, disccndi.dispuiandi, aucloritate
(53) Agit in hac epistola de quodam consangui- rogalque ne in culpre poeuain, ejus fructibus, qi:i-
neo, qui bcneficiuin ordiuis S.Beuedicii obliiiucral, bus v;'?m suslenlabat, p>iveiur.
"!«.Q : STErilANI TOBNACENSIS EPISCOPl 520
370 EPISTOLA CCLIV, A sit (Zi), ne conl.agione:pestifera caeteros perdat, .
i',.,. Preces [undii pro eodcm nepole siio. $-Jiii.tcvim postiiIahit,:judicem ord'inarium, conflabit
Qui praesentem diligit, absentis saepihs recorda- .excusaiioiies, paJrocinia requirei, et qtiae secretins
lur, Hujtis regiilac te discipnluin esse eredcns, anli- in capilulo corrigi debiieranl, in coiisislorio publi-
quas inter ii.os atnicilias cOnfido te.ei- reiraciare Ce proponentur. Accendentur. alii ad similes jtidi-
frequenlius, ct fiequentius observare. Per hujiis ciorum strepitus, el imphnitas delicli inceniivum
foederis insolubile pignus, obsecro te in Domino, pariet delinquendi. Contraria sunl liaecsaeris cano-
decaiio ardentesel efficaces preces rtindas pro mi- iiihus, el contraria capiiiilo Laieranensis concilii
sei-.abilicbgiiato meo, iiuamvis non moruin niiiius (55), qiidd: sic incipit : Reprehensibilh, coiitraria '%:
quam niitnmor.uiii penuriani paiiatur.Cerius qtio- privilegiis ordini nosirp indiiliis. iQuas si observata
niam facilis libi supplicaiidi pandilur adilus; etsi non fuerini, dissolvelur religio, tuibabitur ordo; ct
volueris insfcire, felix erit exilus impeirandi; per confusis omnibiis, qni subesse debueranl, incipient
le niibi beneficiiiin seniiam qtiem pro me saepe praeesse ; el cauda in capiit, ct captil converleiur
benevolum stirh experlus. Absolvatur ope et opera in caudam. Oramus et obserramus in Domino,
lua, prfcor, s susperisionis vinculp, cui astriclus 372 al lam peiiculosos revoectis, mandalum et
tenelur, e.t debilitisiis-ihcoriimodp, ei vjnculo pau- P : aucioriialem suam resliluaiis praetlieio abbati, viro
perialis, in graiiaruiri pleniliuline debilor ero do- religioso ei honesto, ut sicnl lempore bonae memo-
mir.o decano, t.ibi in reliqiiiis earum.: riae abbatis- R. secundum ordinem nosirum fieri
EPISTGLA eCLV, spleb.nl, ct ailhuc in Ecclesiis observalur, lice.it
Censet non esse audiendos subdilosmale appellanles, pra;lalo el cnlpas regiilariter corrigere, et officia-
- ul correclionem pmlalorum regularittm dclractenl. les stips, qii.tndpr nccesse esse viderit, ponere, per-
Fprma legiUariuiii ijisiilutioiiuiii_»,inullis excogi- nvuiarej iiisiiiuere, aiivovere. .,
lala vigiliis, siciildisr.iplina est buiiiilibns, sic esl EPISTOLA CCLVI. #
rebellibus coniraria; jgjus iiilegriiateni ceriis fini- AD ErlSCOPUM CAMERACENSEM.
bus inclusam^coniradictionis ct iuobedieniiae Tilij>_ Gonsolatur eunt a;gritudine laboranlem.
flunc insidiando circumvolanl, iitinc laiendb.snbii- Eo iniuitu, Pater, respicimus incommodiiiii ve-
piunt, nunc inficiendo corruiiipunl :^raetenduiit struni, qno et amicus debeat affici et prbximtis;",
ieligionis 371 speciem, virlulis ejtis; expertes; et lieeenim peregrini sumus ab illo, qiii rion quaerit
uj^udicum iiuctoijlaieni circumvehiahliveiiiaieHi qiise sua stint, eicuin sea_idalii.alis,iirilur, et c:nn
. subvertere non yereiilur. Suspectum est illud po- Q ( iiifirmaiilibiis iiifirmatiir, .quia flere dehemiis cum .,
ciiluiii, Palerj ctijiis exteiiora lita sunt melle, inle- flenlibus^ Iliiniiiilcr nfflicto compaliiinir,'quia vir-
liora vinum non ., sapiiml, sed veneiium. Hnjiisi tus in infirniilaic perficitur, iilililcr cpiscopiiin
ariilicii niiiiistros audivimus vos audivisse, et ad1 consolamiir. 373 FiageHa Dei, beneficia suni;
eorum snggestionem scripsisse quaedam abbaii S. perciissiones cjus, remedia; caulerium ejiis, niedi-
Saiyri viro religioso et honesto, quae sub quadam chia. Prolieiur iii doiore palientia, longaiiimilas in
forriia probibilionis el praecepli virgam corrpiendi i cruciatu non deftciai, in graliarurri aclioiie
vigilet
afferiinl, non lineam corrigcndi. Mandaio vestro,,,, a.iiior castus. HaecSunt qiiibus placari poterit, qiii
verbtim.asperum, lerribile cauteriuin excommuni- percutit ei saiiat, ocCidit et vivificat, diligitet ca-
calionis addidisiis., -jie aliquis in eeelesia S. Satyrii stigat. Vobiscum parlem calicis htijtis compalienilo
. post faclain professionem, vel post appellaiioneiiii conibibiitiiis, nec expeiies erimus iribuJalionis
ad majurem audicntiam, yiplenter, cjicialur*.. aull aegroli, qiii experti sumus dileciionem sani. Inte-
iiijuste yexeiur^ qhousque causa ejiis: caBOiiicain i rim quaepossumus impendimus, rogarites Dbmiiium
aiidientiaii] accipiat iri praesentia vesira,;inquibus i Jesum.nl qiii socrhni Pelri liberavli a fehribus, .
totius tlissoltitioiiis fames, cl disserisioiiis incen- jacenii faniulo suo nianurh porrigal saltitarem, et.
dium coiitinelur. Quoniain cum aliquis in iila ve-- D - excoclum laiiquam aiirum iii fornace reddai anli-
nerabili liactenus Ecclesia offenderit, unde discipli-- stilcm in miiiisterio sup, reddal populP, reddat
nis regulaiibus sul'jacei.e debeat, slatinv corre- clero. PraelCr h*'c siislinele modicum palienijae
plioiicm correciioiiehiquedeclii>.TBS,ad appellalioniss meae, quia non moilice presbyler vesler S. Brixii
convolabii diffugium, se dicens injnslc et violenterp nie laesit imriierittiin, sagitiavit ignaruni, tetigit
ejici. Cerlu si culpa lalis fucrit pro qua ejicicudus5 iiviprovisum. Sibilavit jn auribus presbyterortiin
(40) His verbis innuit Maurilium prinium tlieolo- basilicam B. Mariae, lieet eamforte non irichoave-
giaiii fiiisse professiiiii publice Parisiis.quod rountis rit nec perfecerii. Quodlestatiiiii rel.i.quitniouacbiis
aiilisies creaius npn. dedigiiaius est eiianv Obire. iderivAltissiodorensis bis verbis : t llic iniei prav-
(Al) De ejus fide praeclarum refertiir exemplum Claraopera sua ecclesiani,ciiipraeeral,a Iiindameiitis
a Kigordo, ijui de illo liaee scribil: < Quia resnrre- exslruxii, duosque ponles lapitleos, allerum super
ciionem cOrpornm, de qua imillos peritos lempore Sequanam, altenim super Maironaiii. i
suo liapsiianles yudieiai, firinissime ciedebat, cu- (45) Scilicet Jsemburgem vel lngelbiirgem de
piens illos ab incredulitate stia etiam moiieiis revo- Dania, quain rex Philipptis, .anhui. leviiate, :mi nli-
care, roiiilum scribi inaiidavit hiijusinodi scripium „" qua cognaliorie dijclus, velul nomiullis placel, in-
tiOiitiiieiilenl : Credo quod Redemptor meiis vivii, el ciiiiiaiionibiis fascinaius, reptidiaverai, ui M.iriam
in novissimodie de lerra surreclurus sum, el in carne ducis Turingiae filiain aceiperel. De hoc divortio
mea vittebd Deum Salvalorem meum, quetn visurus haec habentur in Memoriali liisloriarum Jo. a S. Vi-
SBMego ipse, et non alius, el ocnli mei cohspecluri clore sub annuni 1198:« Eodem anno rex Philippus
sunt, repqsita est ha;c spes mea in sinu meo (Job xix). ciini nollel sororeni rcgis Dacoruiii accipereiixorem
Hiinc roiultiiri in exirenvis agens, super pectus suniri suam, adiiionilus a papa per cardiiiiiles, Petrus Ca-
:.':;!exiensuiii'h;fidelibus suis ei fatriiliaribus poiii prae- puaniis eiini excorinauiiiciivit,: cprisilio piius aputl
cepil, ul ojriries viriliiteraii iid ejus seprilturaui iri DiV.ibneinjBonvo'cai.0,ei quia aliaiii iuiluclain lene-
die obllus siii coiivenietties, el hanc sacrain Scri- bai, nec defereiis appellalioni regis, regniiin Fran-
pturain legeiites, firmlssiiiie cpminuneni bmriimn ciae iiiterdicliim esi, et hoc in festp S. JNicolai; sed
porporum resurreciion.em' credereni, et deinceps seiiieiitia non fuil promulgaia usque post Naiale.
Jiullaieiiiis diibilarenl. > , Et Uinc Philippus lnjsit niiniios'ad papam, et re-•
142) Hacc de ilio Uigordiis : i Quidquid in re cessii. Cuin rex misisset ad papam, •iterii,h ntisit
iiiaiiHpi
' habiiil, paujjeribiiserpgavlt.» in Franciiiin Ociaviaiiunv Osiiensem episcopuiii, et
(43) Ipse enim S;ilomonis insiar donihm Deiac do jpaiiiiem Velitrehseiii,,per qnos rex Philippiis Ma-•
.: miim snam, palalmm scilicel episCopale quod etiain rjam abjecil superinductaiii, et priniaiu uxoi-einre-
superesl, coiistruxii, siiltem ejus capellam et aulam cepii siiperficie ienus , non reddens del.iiiiiin, sed
peiampl.iin ac spatiosam. postea itcruin diiiiisii. > Dipltiiiia liinocentji 111pro
(44) Coiislruxit quoqtie clegatnem et insignem hHerditto rpgni, dc qiio luc agiuir, exsial inte/
EP1ST0L.E. — PARS III. AN. 1192-1205. "HA*.i e*<A*M <^"^\if !
5-25
Reverlere, revertere, Sunamilis, revertereut iiilueamur A mitio vobis de parvo lliesatiro parva ivuiniiscula,^^
le (Cant. vi), propter honeslam nvorunveleganliam. r.oii quasiiiveriioria graliae vestrae, sed quasi com- ,V.
Talis ac tania regnm mariyrumque beata proge- moniloria foiiunae meae (49).
nies (46), germen nobile, senien sancium, reculas 3S6 EPISTOLA CCLXIV.
suas, vesies scilicet modicas, el vasa paucula cogi- ADDOMINUH SOFREDUM S.ROMAN/E ECCLKSI/E g-
iur prae inopia victus exponere, dislrahere, sublia- CARDINALEM.
stare. Alimoniam petit, eleemosynam postulat, ma- Quoniam suffragio juslae pceniteniiaejuvari desi-
num porrigil ut accipiat. et supplicat poriigenti. dero, procidens ad pedes vestros, paralus suni
Fleniem saepe vidi, et ego flens cnm ipsa, et pro iam vobis quam nepoli vestro servire, snbesse,
ipsa coniremuit cor metim et expavil. Commonui, obedire. Indulgete mihi, obsecro, juvale pusillani-
qtianltim polui, ul jaclaret cogilatum siium in Do- ineni, et auxilii consiliique manum porrigile, quia
mino, quod el ipsa facere non deslilit ;j;espondebat tempiis miserendi cjus, quia vehit tempus. Absor-
per siugula : Amicimei el proximi mei recesserunt beat iiidignationenH,cleihentia..jreslra , liberalilas
a me; unicuin refugiuin meum, domihus iueus Re- raticorem comprimat, renovet anviciliam gralia,
niensis archiepiscopus, qui me ab inilio adversilaiis noti meritum.
nveae liberaliler fovil, aluil, nulrivit. Moveanl vos, B EPISTOLA CCLXIV (bis).
Pater, tam nobilis et praecipuaeptiellae, avis el ala- ADJOANNEM EILIUM CA.NCELLARII ALM^E URBIS. gV
vis regibus editae lacrymosa suspiria, flebiles ge- Veleres amicilia. nec conlemplu abjici debent.
uiitus el qui tol et laniis pauperibus erogalis;.ele- nec fasiidio premi, nec oblivione deleri; augeri
emosyiiam, mendicanli, post lantam gloriam, voltint, non rninui; convalescere, non perire. Ha-
icginae pielalis vestraeviscera nonclaudalis. Exces- rum comrnercio sic aliquaiido juncli sumus, ut
sil episiola modum, sed increpabal brevilaiem alter alleri vellel et in adversis compali, el in pro-
niaieria, el pietas accendebat siyliim. Valele. speris congaudere. Hac fiducia monitus et moius,
385 EPISTOLA CCLXIII. obsecro le per illam aniiquam inuluae societatis et,
ty
ADEUMDESI (47) 1NPERSONA EJUSDESIREG1N.E. dileclionis copulam, ut dominoPalri tuo sacrae urbis
Rogat ne palialur sui malrimonii dissolulionem, el cancellario, viro quem diligimus in'Cliristo, preces
tion cogalur ad alias convol.ire nuplias, el in iiislaiHes pro me porrigas, qualeiius iiegolitim quod
alienas manus devenire. ei per litleras significavi, et benevole suscipial, et
Iu ratioue cl excessu cak-uli beneficiorumve-Uro- benefice
perlractet. Consilio suo liberet me ab ho-
luni, Pater, aninia mea.quaniiim ad condignas _ niine iniquo et doloso, qui curi amicis meis nie
graiiainin-acliones, el non suflicil affeciu et dcfieil prosequens et infestans, 387 sanguinem meum
inlelleciii. Veie Doiiiiiius respexil luimiliiaiein an- sitit, et
pacem turbare non desistit.
ciilaesuae, qtii per graliam suain vobis inspiravit,
EPISTOLA CCLXV. /•. f)
iil juvelis pusillaninicm, refovcalis flebilem, cou- /ju.t~fe'*i-i
-"^ /''£
ADQUEMDAM PR.ELATUM REGULAREM. ,/
sulalis exstili, s<ili siiis solatio, ne laniac calamila- Monet ul culpas in decursu sute visitationis depre- J"
lls impetus, in ine famula veslra,.jeahininm quas- liensas diligenler examinel el corrigat.
saiiiui conterat et liguum fumigans perexsiingual. Boni pastoris interest curam gregis sibi a Deo
Beneficiavestra superabuiidaiil el meriia supplicis cominissam lanlo mentis affectu suscipere, nt reli-
excedunt et vota, cttm alium qui vobis relribual giose viventes, non solum possil,in suo slalu con-
non exspectelis,_nisi Deum; el alii^qui vobis dis- servare, verum eliani exemplo suaeconversationis
suadeaV,.)facileninon praebealis audiluin. Non per- ct famaead summum apicem religionis promovere.
iniltal, quaeso,Dominus meus in hoc misericordiae H<ncesl quod miror^nec salis admirari suffieio
sua; cursu, inter alienas manus (48) me rievenire, quae necessilatis occasio, quae vos fesliiiaiiQ*.gradu
ne si forie, quod absil! acciderel, foret mihi ruina, tam cilato per parles nostras compiilil transire, nec
non casus; praecipilium, non dcscensiis. Inlerim D ad domtis nostrae hospiialitalem declinare, ul prae-
ejus Regesla. t Datunv Lalerani, pontificattis anno lel ex serie genealogica regum Daniae.
111.> Incipit : < Qtianlo charissiiniun (a). > (47) Eo fine videtur scripta. ut grales rependat
Infelix iila regina sic dimissa, ad Slephanum no- eadem regina archiepiscopo Remensi de aiixilior
slrum coiilugii, qui ei apud Cisonium monasterium quod sibi in exlremis angusliis posilae prtestileral,
ciinunicorum regularitim suaedioecesis Tornacensis sieut enni per episiolam superius scriplam rogave-
paravil hospilium, ubi a saeculi curis et pompis rat, in qua apparet ipsam eiiam alimenlis ad vilam
curiae semoia, Deo et orationi vacabat. Piam ejus suslenlandam necessariis caruisse.
vilatn, iuopia lanien el aerumnis affliclam, apud (48) Videlur ab ipso expetere, ul non sinal ma-
GuillelinumRemensem archiepiscopum ipsius regis triinonium suunv cum rege iniliim irrilum declarari,
avuiicuhim , diserte hie exponit auclor nosler, ne ad secundas el alienas nuplias convolaie coga-
opemque ejus postulai, ac si fas esl dicere, siipem tur, quod luia fieri posse conscieniia diflideus, ut
cmendical pro regina inope, el in exlreuiis redacta grave inalum formidabat.
angusiiis. (49) Miineia illn exigua quae niiiteb.il, et regi.e.
(48) Erat enim tnia Vadelmari Daniae regis, filii intiiiificeniiacnon congrua, ieaaem ac huiiiilem ejiis
Caiiuti, uepoiis S. Canuli regis et martyris, cujus sortein arguebanl.
feslum recolilur in Ecclesia die 19 Januarii, ui pa-
(c) Vide Opp.InnocentiiIII edilionisnostr» 1.1.EBIT.PATR.
/;'*g2?-'""* '*•>!*-' '*''• STEPHANI TORNACENSIS EPISCOPI feSS
, senlia veslra exhilarati, consiiio roborali, auxilio A duxerat in viam perfeclanl, qiiem disciplinis erndie-
,,,- suffulti, quod ininus ordinate gesium ftiissel corri- rat ecclesiaslicis, assumpsit sibi suflicieus tlegrenvio
geremus, et quod liiinus decentcr ornalum, ad proprio, et capiti suo superponens, de filio fccil
gradum perfeclionis perdiiceremus. Igilnr palerni- Palrem, non ignotum moribiis, non aliennm proviii-
latem vesirain implorainus, ut oiiiiSfquod'relo jus- eia, noi) degerierem naialihus (51), eljustas exsper-
litiae et instinclii tlivini amoris suscepislis, meliori tuin sollicitudines,eliniusiacdissohitionisexspertem.
fine coiicludaiis, ul corigregaiiones frairuni noslri Revera non mililavit alienis siipendiis, dignus ul in
ordinis visilanles, culpas diligenti scrutinio exami- Ecdesla illa praeesse debeal, in qua consuevcrai et
netis, examiiialas eorrigafis, correclas immutciis, prodesse. Gaudeat et electus ipse, cui congaudett-
«t qiiolquol vestrae discretioiii commissi suni, anie nnis et nos, et gaudiiim no&lrumneino lollat a no-
iribunal judicis immulalos iiiveniaiis. bis, vel invidia iiiurmiirans, vel rnalilia persequens,
vel delraciione mordens. Annexum est onus honori;
388 EPISTOLA CCLXVI.
A-tt-AMICUM SUU#t> '• sicul grave laboribus, sic ct gravidum sacrameniis.
Monel ut cayeat nc damnum uliquod a nepolibus suis Intelligai dominus el ainicus nosier qtiod dicimus :
... palialur. Dabil enim ei Dominus inomttibus intetlectum {II
Noveril veslrae dilectionis discrelio, me pro pace B Tim. 11).Commeiidabilem proiestainiir episcopum
pairiae et siabililalc noslrae Ecclesiae, modis om- temporibus nostris, qui el ab illiciio conlactu sese
nibns^ qiiibns polui, laborasse, nec in bono pacis servaverit alieimm. Augeal Vobis Deus gratiam
firmiler adhuc restilui poluisse; siquidem nepoles suam, et altollal virtiilibus qnem exlulit dignitaie.
mei in auxilio doinini H. fiduciain coucipienies, ct Interim, Pater optime, beatum decessorem veslrum
ideo superbo oculo incedenles. et odio insanabili me sanctum Evniiium, et.ipsius Ecclesiam, felix suc-
perseqtienles, terram meam devaslare conjuratione ccssor, honorate, diligite et colite; fiequenier
invidorum relatione cogilantes quia unde assumplus estis ad cathe-
' perfida conjiiraveriint; el.quia
/ el susurrone detraheniiinn lidelilali vestrae innu- dram (52), illic absumendus eritis in sepulcro (55).
Vneram pecuniani apud yos me reposuisse autiimanl, Muriusculuin vobis millimus de remotis paiiibus
u"- timeo ne primuw belli congressuni! quod Doniihus nobis missum, bacultinvpasioialem cypressiiium (54),
ayertat! sentiatis. Quapropter ditectioni vesiraesup- officio vestro et qualitate mysterii congruum, et
^~ plico, qualenus omnia veslra snpellectilia, quibiis quanlilale minislerii condignum.
,a ad praesens non indigelis, in secreliori locp repona-
si ibrte venerit hosiiiini inctirsus, in pau- 390 EPISTOLA CCLXVHI. .. tf^A
°
:J tis, ne, G ADQUEStDAM ^
ABBATEM.£*i«V~i
corum amissioiij consolationem recipialis.
Arguit ipsum quod equum minus elegantem miseril.
EPISTOLA CCLXVII. Pelieral a vobis doniinus Remensis equtim, el vos
- AD ELECTUM AURELIANENSEM (50). ei misisiis aselluni, unde non tam de munere qiiam
"&"''-> Congratulalurde ejus eleclione. de muneris auclore cogimur admirari. Considerare
Soriuilin auribus nostris jncundus sermp, et oin- debueratis non qualem vos ii.itteretis, sed qualem
ni acceptione dignus; verburo breve roagnam nobis doininum Remensem deceret accipere. Vohis ergo-
infudit laelitiam: Decanus elcclus est in episcopiun. euin retromillimus, vos et equum vestrum aequs
Duodecim syllabae siint, apostolico claiiduiitur nii- pretio. xstiinanles.
mero 389 > saccrdoleni nostrum "computandiiin EPISTOLA CCLXIX. ~v"
significiini inter apostolicos sacerdoles. Gaudeat JU>LAUBINUM MORINENSEil EPISCOI-Mt.
Aurel. Ecclesia, qtiam personarum penuria non Agil de translalione abbalis de Sunebecca (55), in
coegit, ul ab aliis Ecclesiis emendicaluin muluaret ubbaliam S. Barlliolomceide Ekout.
anustilem. Quem nutriverai a puerb, queni pro- Compendiose nobis apud Compendium rcspon-
\ ..-'.''' .
(50) Renunliatus Cst Hugo episcopns aniip 1190, D tlem voeat euin alibi Lamb.de Brugis. Nec erii abs
.quo graiuiaioriain haiic ipsi misii epislolam Ste- re hic referre epislolani abbatisinde Sunebecca ad
plianus Tornaeensis. priorem quemdam Hospitaliuriv Polonia, iii ba-e
(51) Ftiit enim nepos Manassis de Garlanda ex verba :
illiisiri GaTlaiidorum familia progetiitus. i Domino B. hospilalis Hierosolymitani ih Polo-
(52) Episcopi Aureliauenses eiecti, anlequainur- nia alque Pomerania jDei providenlia procuralOii,
bem ingredereiiitir, pro adipiscenda ecclesiae stiae 3o. diclus abbas de Sunebecca cl ejus pusillus grcx,
possessione adibani ecclesiam S. Evuriii olim extra salutem et orationcs in Cluislo.
inuros sitam, a qua solemni pompa ad basilicam i Lillerifivesiris.exquibus hospilalis veslrae vigo-
S. Crucis deducebanlur, qupd nune eliain observa- - rem et honoris profeetiiin accipinius, plenae gram-
tur. latioiiis repleti sumus affeClu: undelicet iii ecilesiae
(53) Elegerat, ut ex his colligitur, septiliuram in nostrx' ruina relevanda, quaccasu flebili iiiiogriiiitis
capilulo S. Evuriii juxia luinuluni ayuneuli stii Ma- su;e dispendinm grave accepit, plurium expeiisaiiiiii
nassis, qui.iii meditullib ejus jacet. pcenas exsoivimiis, peliiioneni lamen vestram lion
'54) Forte eumdem quem sibi miscrat abbas veriti admiitere per fraireiii Almarigum specialiier
Silvae-Majoris. a vobis designatuiii, de Brachio S. Caisarii (iiligeii-
i£5) Haccabbalia sita est prope Ypras, ad cujus iiam vesxrain certificanius. Sciatis igilur quia bra-
dicecesim nunc spectat. Lambiiius liic Morincnsis cbitini ipsum argemeo brachio diligenier imp.Kiiiin,
episcopus erat oriundus ex civiiate Brugensi, siqui- et dcciiiuer aptid nos habelur ornuliiui : niteiini
529 EPISTOLiE. — PARS III. AN. 1192 1205. 550
dislis, s-.ipcr translatibne abbalis de Sunebecca, ul. A licac bealae Virgini a decessoribus veslris indulta et
rcveiiatur in domum suam unde exivil f sed in concessa, ct a tantis auctoribus valiata et munila
dispenditim noslri laboris, sicut audivimus, dicitis firmiter observari faciaiis, ne praevaleal homo ad-
vos liiijus promissi memoriamnoii habere. Absil ut versus divinam et aposlolicam sedem, nec per in-
tam 391 capaceiri tenacemqtie memoriam veslram solentiam adversus filios vestros gaudeal inimicus.*
paueoruin diertim decursus obruerii, cui nondum Tres speciales filias vesiras circa- et prope Paris.
senectus fnvida paril oblivioiieni, nec ignoranlia stu- 393 urbeni sacro Trinilatis numero cbnnexas,
pida negligenliam parat. Rogamus dojninum, sup- scilicet ecclesiam S. Dionysii, S. Germani, Sancla.
,i__plicamus amici», consulimus parem, ul in praesente Genovefae,super quas invocatiir specialiter iiomeii
* negoiio nobis consulal, et rogalus erogei, et sftip- vestrum, dolentes videnl et invident adversarii no-
jilicaniis defectum suppleal, vicem a nobis receptu- slri, et tripliceni funiculum fralernac chariiatis no-
rus nou solimi in consimili casu, sed eliam in his, strae non facile rumpi posse scienles, conaiHiH'im-
si fieri potest, quaependent ex insidiis fortunae, sus- nikiuere, laedere, conculcare, incrustare. Suscipite,
cipial benigne preces nostras. Aitenditenecessilntein Paier, filium veslrum, el exaudile preces ejus;
pauperis Ecclesiae S. Baiiliolomeci (56), juxia quain suscipile el fovete viscera nostra, in eo qui de vobis
maierna suxisti ubera, paterna sumpsisti fomenta, B ex prislina societale seholari et noiitia specialiter
iiaterna suscepisti solatia, et sine dilalione prae- confidit, ne, si forle, quod absil! aliquam a vobis
diclo viro praecipiatis, ut eleclionem de se faciam passus fuerit repulsam, dicalur ab invidis cum /
suscipial, et quasi in venlrein matris suae ileralo cachiimo et risu ; Ecce quomodoatnabal eum (Joau.
iiiiroiens, cogaiur ex ea renasci, ei oflk-ium patris xi). Justum esl quod postulal, ianquam qui pro pa- /
exhibeat, quae sibi beneficium malris exliibuiiel tria pugnat, pro libertate decertat.
foiiienium. Valete. 394 EPISTOLA CCLXXi. „
392 EPISTOLA CCLXX. ADQUEMDAM PRINCIPEM.'<i<«-"-e*"°/^**'
S. ADINNOCENTIUM SUMMUM PONTIFICEM. Al)eo pclil ut non facile fidem adhibeat de se sinistra
Rcgat ut luealur pruilegia ecclesia-S. Genovefai. referenlibus.
Ecclesia B. Genovefae Parisiensis specialis filia Charilas, <]ua nobilitalem vestram ab initio di-
veslra (57), BB. Dionysii el Gerinani soror germana, iexi, iiullatenus in me frigescil, scd subsequcntibus
•coulriiicordis el liumiliali spirilus sacrificium vo- el praecedenlibus in me beneficiis vestris, niagis ac
bis offert, et lacrymae ejus maxillis ejus. Contra li- piagisiiiardcscit:undeexcellei)iiain.vestram rogando
bertatem et dignitalem ipsius, quam a sancia Ro- „ moiieo, et monendo rogo ut, si qiiid si.nistrum me,
iiiana Ecclesia matrc sua priscis tercporibus obli- adversuui vos vel vestros fecisse vel dixisse sng-
nuit, novus Parisiensis episcopus (58) nova prae- gestum fuerit, nullatenus credatis; nec quidquani
leiiiat argumeiiia conflare, quaesiiones scrupuiosas quod, ira dictante, servientes veslri posiulem, ad
intexeie, in capile et in meinbris sub specie prae- •praeseiisslalualis. Cum aulein, Deo postulaiile, ady t
Jationis jurisdictionem, quam ncc oporlet, nec licel, nos veneritis, lunc omnia plenius addiscetis, quia
usiirpare. Piopier haee el alia gravaniina muha, sccundum audila sanius consiiium capietis. Valeat
quae suslinere nec potesl, nec debel, devotus lilius vcstra celsiludo, et non desislat a bono proposito.
vester. ejusdem Ecclesiacabbas accedit et procidit- Valeat et vivat per longa tempora virius et gloria
ad pedes veslros, ut piivilegia sanclae sedis aposto- vestra.
"
quia varius est hujtis viioeeventiis, posset quidem" eoque devenit, ut parochiain de Monleferiret inier^
praediclus frater iu via, quod absii! rapi de iuedio. diclo : exinde, gravi mota conlroversia coranr
Si aliqua nobis miiiiiliceiiiia vesira initiere decre- summo ponlilice.Innocenlio 111,ipse Joannes abbas
verii, quid, .quanlum, et ad quid, ea delegatis litte- S. Genovefae Roniam profeclus est, ut jus' suinn
ris inliis bullatis opiamus nobis significari, quate- tuerelur corain ipso papa, cujus condiscipuliis quon-
nus npbis fralribus el amicis veslris liberalitas ve- dam exsliterat, ipsique hanc episeopi Tornacensis
stra erga nos clarius elucescai. Valete. > detulit epislolain. Episcopus vero Parisiensis ad euni
"
(50) Eral canonicoruni regiilarium in urbe Bur- misit magislrum Pelrum de Corbolio canoniciiin
gensi, in qua abbas ille de Suiiebecca habiium re- Parisiensem, olinvlnnocentii didascalum, ut cau-
ligiosiim susceperat. At civiias Burgensis in dicecesi sam suam defenderet; landeni intervenil illa sen-_
Tornacensi constiluta eral. lentia quae habetur inter decreiales, cap. Olim de
(57) Dicitur specialis filia sedis aposlolicae, quia restitutione spolialorum. Nam cum episcopus con-
ipsi esl immediate subjecta; appelbjlur auteiu soror quesius fuissei se ab abbaie suo jure in parochia de
Germana ecclesiarum Sancti Gerinani el Sancli Mome fuisse spolialum, peiiissetque id sibi reslitui,
Dionysii, quia eodem fiuebaiilur privilegio, el eum- senleiilia declaravit, t qoia non fuil aliquo modo
dem Patrem aguoscebaiit et paslorein, sumiiiuin probaium quod eo lempore quo senleiiliam inler-
scilicet puntificem. dieii episcopus ipse prolulit, possessionein in ipsos
(58) Odo scilicet de Soliaco, Archembaldi Soliaci juris parochialis haberet, vel prius habuissel, re-
loparchae et Malildis Balgentiacensis filius fuit, et sliliiiionem ei de jure adjudicare nciiuivimus, cuin
ad episcopalum Paiisiensem assumpius post deces- noii conslileril ipsiim fuisse aliquatenus spoliatum. >
sum Maurilii anno 1196 : qui cunv vidisset terras Tamen ul pacis fcedusinter se inirent, compositio-
S. GenovefaeSanctique Germani inlra mcenia urbis iiem fecerunl Odo episcopus Parisieiisis el Joannes
recentcr construcia., esse inclusas, non potuit ferre abbas S. Genovefa;super juribus parocliiae de Monte
duos-ubbiiies jurisdictionem cpiscopalem exerccre anno 1202 : quod etiani feceruni postea abbas ci
inpropiia urbe. seque in ea spirilali jure privari. uioiiat-lii, S. Gcrniaiii Parisicnsis,
ll.ique nova quoikiic in eonim paiycbiis inoltlus est,
S&i STEPHANl TORNACENSISEPISCOPl 552
395EP1ST0LACCLXXH. A ejiisdein Ecclesiae caiionicis, iiivestigtiremiis; rnox
ADSUMMUM PONTIFICEM. vero lenorem mandati vestri plenius prosequenies,
' canonicos Seclinienses
coiivocaviuius, et convo^
Agit de conlroversia orta inler canonicos regulares calos cx parle vestra admonuimus, ut de praedicla
.^jH ecciesiarum de Seclinio et Plialempino. conlroveisia 397 "os certificarenl.et ceiiiDcaio?, t.
ft'A Aliissime Pater et domine, penes ctijtis regimen quid vobis reniinliaremus, inslruereiit. Praeoacii//
Dei providentia collocare digiiala est Petri navicur vero caiionici super boc" minus inslrucii, ex re-
liim, lie siib variis flucluarei periculis, aposlolatiis sponsione sua iiiiiinariiilt, jaindudtim quamdam
veslri dignilalem flexis cordiunv. et corporum ge- conlroversiam inter R. ct I. ortam fuisse ; sed quae- '
nibiis hiiiiiililer iinploramus , ut qiiod nostro pise fofet conlroversia, se
peniius ignorare. El quia
devotioiiis geslum esl officio, id irritum ne revo- snper hoc minus suffieienier instrucii
sumus, niinus
celur; si.|tiidem cansam quae vertebaltir inter ca- plene vos instruere posstimus.
r.onieos Seelinienses (59) . el canonicos de Phalem-
pin (00), super quadam decinia, nostroe obedientiae EPISTOLA CCLXXIV. .
coinmisisli lermiiiandam ; nos vero hoiiorem obe- W-
ADGCILLELMUM AHCnlEriSCOPUM REMENSEM.
dieniiae prosequentes, djversis partibtis in liostra
B . Se excusal a sacro Calalaunensis elecli.
praeseiilia ciialis ordinale, allegaiionibiis diligenler
adhibllis, aiteslalionibus examiriatis accurate, or- Mulia.senem circtimveiiiiinl incommoda ; domi-
dine canonico' processimus' ; veritate taiidem iiiiin iiieiim rogo, ne projiciat me in tempore
cognila, snb multimpda matiiriiale consilii, sub senectulis meoe cuin deficit virlus mea. Erexislis
virorum aullienticorurii approbaiione , sub juris biimilem de pulvere, de scabello sublimasiis ad
perllorum audienlia, cahonicis de Phaleinpin deci- caihedrani (01), de grege pusillo (62) lanquam de
,. intvnvpossidendam, sicut ab ariiiqtiislemporibiis post fetanles accepistis .me/ci'.in' nii11in inillium
possederant, adjiidjcavimus. Qila in re palermia- praefecislis. llaec siiiii deambula secreta cogita-
icnvvesiram imploramus, qu.iiehus qiiod conscieiitia tioiiuin iiiearuin, diurni discursus aQeclminv, no-
Jiona a nobls judicalum est, in perpcluiim indisso- cltirna revoliiera soinnioriim vigilami iipplaudunt,
lubiliter teneri faciatis, ne ruborein et inaculani dorniienlcm delectant, trislem deliniuni, pusilla-
ppniraliat noslri sincerilas judicii. nimem consolaiHur. Inter haectiinbr el iremor ve-
nerunl super nie, prope jam ircmulum senem, in
396EPIST0LA CCLXXIH. duabiis citalionibus vestris, et lertia lanquam per-
/ ^,, JL^-'T*^ ADEUMDEM. C empioria a domino rege facta : Prima ad jucun-
, / Scribit dc lile inler duos canonicos Seclinienses. diim festivumque tloniihi mei el amici chaiissimi,
Litleris vestris npbis significaslis, quod diligenti Catalamiensis elecii (65),. sacrum Reinis, Dominica
>- iiiquisllione coniroversiam tsuaejampridem inler qua canlaiur, Oculi; secunda, ad soleiiiiie collo^
R. el I. canonicbs Seclinienses yeniilata est ab qiiiuni doiiiini regis, Dpiiviniea qua caniaiur, Lm-
(59) Sicliiiiunvcollegium !iabel canonicorum sae- jam dicia praoposimra silenlium imponalis, ab
cularium in dieecesi Toiiiacensi, quo I fiiiidalorem iinperiilione ejus Sicliriienseni Ecclesiam absol-
agnoscit D. Eligium episcopiim Novioinensem ac venles, cuin lrinlla per patieiHiam loleraiitiir, quae
Tornacensem, qui ad culluiiv B. Platonis mariyr.s si dedticla fuerinl in judiciuin,exigente jusutia, non
inihi jitcetilis iiisliuiit ciericos, qui divi.nuni persol- deheant lolerari. >
Vi.rent oflicium. Accipe epislolam ab Innocelilioili, (60) Falempintim abbalia ordinis canonicoruni
Stephano noslro scripiam, ubi de hoc collegio men- regularimn fimdaia a Siisuvalone casiellano Chri- Insii-
lio. leusi, in dioecesiTornaeensi, in hoiiorem B.
< INNOCENTIUS cpiscopus servns servorum Dei, siophori niariyiis, t ul ibi siabiliiet pauperuin
Slephauo episcopo el canlori Tornacensi. Ciirisli clerimoiiiam, > sicul legitur in jnsiriimenio
« Vemin quohiamaR. SicliniensicanonicoJoanni ejusdem fiintlationis anni 1051),iinperanle regeglo-
de Beilitinia quaidaro objecta ftierunl, multiludo D riosissimo Henrico.
videlicel lain digniiaium quaui- praebehdarum, ain- (61) His verbis Iiquidp palel epislolam Guillelmo
bitioiiiset avariiias vitium , cui iiondum fiuem im- Remensi arcliiepiscopo fnissc scripiain, ejus siqui-
...ponens, contia defiiiiiionis nostrae lenorem et dem opera Siepiianus nosier ad Toriiacenseni ca-
Lateranehsis concilii stainla aii obtineiidani prsepo- Uieilriiin etepiscopalum eveclusfuit.
siluram Sieliiiieiiseiii seirigeriiel ingessii, el quod (62) De regiiiiiiie scilicel abhaiiac canOnicorimi
die inlrusioiiis suae anle coiilimiaiioheni praesum?- regularium S. Geiiovefae Parisiensis, cujus abbas
pserit niinisirare, sicut et ppst confiriiiaiioiieni cas- per 15 atit amplius aniios exstiteral.
salanvmandanius, qiiatenus si iii.verieritispraediciuin (63) Is eral Gerardus de Diiaco(«), qni sticcessit
3. habere plures alias dignitalcs atqtie praebendas, Rotrodo anno 1205, ulvidere esl apud Albeiici
aul aiiquid aliud praemissorum, quod ad cassalio- Chronicon; quo quideni aniio 1205 Siephaiium no-
jiem ejiis sufliciat, inveneritis esse-verum, et super slruin faio fuiicluin fuisse inde colligitur.
(71) Triinm apud antiquos proverbium : Davus (75) Dicitur iu Chroiiko Malleacensi anno 1077 :
sinii iioiiiOEdipiis,id est ignarus non -erudilus. Da- « Girandus coepit pcdifieare ccenobium S. Mai'i;c
vus enim inducilur in AndFia ad 'significanijuni bo- Silvae-Majoris,>El anno 119 : t Obiil Giraiidus al>
inineih rudein eiigiiariiii),acad enpdanda acnigriiata bas bPriae memoriae : eadein liocte qua defuncius
' impj-em. illa adveibialiter liic csl, visaj sunl stella. cadere de coeloin modum
(73), Vpx usurpalur pro gc- - facis. s -
iiibttsflexis.
! - - --"
..*
-A& .
537 EPiSTOL^E. — PARS III. AN. 1192 1205. 55ii
dignum, consiiluenles vos parlicipes omnium be- A . excludunlur et exsulanl, juvenes doiiiiuanlur ct
jieliciortim Ecclesiae noslraj tam in vita quain in imperant, indocti inagisteritini nsiirpant. Subslan-
moiie, quibus omnipolens Deus bonam et lougaevam liolam Ecclesiae, qiiibus dispensaiio credila est,
concedat vilam ad salulem et bonorem Ecclesiae inuliliter infundunt, el honiinibiis potius quam Deo
suae, in qua vos confirmavit colurnnani pennaxi- placere conlendenles, venalem majorurn graliam
niam.Mittimus autem vestraecharissimae paterniiaii ambitiosis sumptibus acquirunl. Tolerabile illud
in signum devotionis et pignoris perpeluae serviiutis essc.t si regnlarem observantiam proressionis et
munusculum indiguum digniiale veslra, sed officio 407 ordinis sui cnslodirent; si graviiaiem mo-
congruum, baculum videlicel cypressinum , alten- rum, maturitatem operum, honeslalem personarum,
dentes non quanlum, sed ex quanto proferalur, sicut decet sanclos, in sacrificio Dei consecrarent
praesumentes de illius exemplo, qui plus respexil etolferrenl. Nunc autem el famae suae prodigi, et
:ul Abel qtianv ad munera ejus. Quod sine aliquo tie conscieniia nonsecuri, inlus, et foris, nec Do-
scrupuloso respecln recipere poterilis oblatum, ad niiiium videnlur timere, nec hoinines revereri. Non
exeinplum illius sancti viri, cujiis sanciilalis fama de oninibus dico, novit Dominus quos elegit, me-
** celebris habetur in vitis Palrum, qtii pelleni ignolae riia singnlorum probant opera eorum. Occurrite,
bestia. recipere non recusavit a beslia, quam ei pro B i Paier, tantis roalis, et totis viribus corripile in-
'" niunere oblulit, sicut melius nosiis, de venaiione quietos, comprimile superbos, restringile dissolu-
sna, pro illiiniiiialione catulorum suortim. Nomen/\ los. Tibi, PaierHugo, cui ex injiincto pasloris offi-
i" vero veslriim, quo,i quidem prohibuistis fieii, aiiol- cio sollicitudo haec et labor incunibit, preces affe-
lere decrevimus el praedieare per omnia, juxla il- ctuosas in suspirio et singullii fuivdo, ut assumas
Iud evangelicum : Quanlo eis pru~cipiebal, tanto zeluin, Mathathiae et Phinees, et, abjecto favore
magis prwdicabant, dicenles : Bene omnia fecit hiiroano, conlradiclioiiis cl inobedienliae filios a I
(Marc. vn). Iiidi<.nuin namque censemiis tanlo ver- observanliam ordinis sui, velinl nolini, compellas.
borum cultiii aucloritaiem deesse, el aulheniica re- A te enim requiretur ul cvellas, el destruas, et aedi-
cilare lanquam apoerypha, quaeplus favoris debent) Iiices, et planles; argue, increpa, cum omni impe-
obiinere, quod vos specialiter legimus, de nomine {jrio : non moveant te ea quae excaecanl ocnlos pru-
\J auctoris : vobis auleni secreltim hoc servabilur ft deiiium, ne confidant in corruptela pecuuiae cor-
quantum ad eonscienliani, iiilus quantum ad Deum ; ruptores ordinis, et amalores sui ipsius, carnis
foris veropublicuin erit ad famam quoad 406 P1'0- curam in desideriisfacienles. Visiia sepulcriiin pa-
xiiuuni. Bene valeat semper in omnibus vestia san- p trui tni (75), et in collegio illo tibi comniisso seca
ctaet nobis charissima paternilas in longiludinem pulridas carnes, et ure correctionis caulerio, quas
dierum. sanare non polueris exhortationis fomeiito. Rogo
EPISTOLA CCLXXX. vos, ul lilieras, quas super bon negotio milto (76)
*' ADHUGONEK EP1SCOPUM ET CAPITULUM AURELIANENSE. abbati et capitulo suo, exhiheri facialis per tluos de
Rogttl ul cmendel tn ecclesia S. Evurlii nonnulla canonicis vesiris, ne forle aliqtii eas sepeliant aut
vilia quce ibi pullulaverant. supprimanl, ul ab aliis videri non possinl :
Speeialis filia sauctac sedis (74) ecclesia Saneti 408E1MST0LA CCLXXXI.
Evtiriii, ex antiqua et approbala consuetudine me- ADBERTERUM ABBATEM ETCAPITULUM S. EVURTII.f
ruit liacleinis per vos decessoresque vestros, et
Incrcpal eumdem abbatem, quod ofjicii sui partes
temppralibus foveri berieficiis, eispiiitualibus refici neglignt.
sacramciviis. Tenelur et ipsa vobis lanquam in Duo milii supeiesse credebam solaiia, memoriam
quadam spiriluali ratione dati et accepli, el infir- Genoyefie virginis, et B. Evurlii confessoris, quo-
mantibus exhibere solatium, et decedentibus praestare riiin alterno deleclabar spectaculo, et jnvitabar
sepulcruin. Rependite vices palemae consolaiionis exemplo. Jucundis cbgitalionum gradibus deambu-
infirmanli, quoniam forlissimus est ianguor ejus, U l labam, el in virginis nioiite, et in confessoris pla-
el invaluit morbus ejtis usque ad desperationem et niiie, cum in utroqiie occnrreret mihi sacrum col-
exilum, nisi feslino consilio vestro et auxilio sub- legiiim germen delectabile, casta generatio cuin
levethr. Veslra est Ecclesia, vobis morietur ct charilaie, lerribilis ul castrorum acies ordinata.
vivet, vestra-inlerest ejus consiliis inleresse, caput Nunc aulem funeslis relalionibus iinpulsus, quasi
ejus laoguidum, cor ejus meereus, nienibra slupida fraclo pede, altcro liimine effosso claudicans, ct
ei inCrnia, polius ad defeclum quam ad profeclum caecutiens, a vineis Engaddi (77) relrahor ad mon-
consueia. liegularem disciplinam imprudenier ab- lciri coagulalum et pinguem, tibi quies Iranquilla,
jiciunt, impudenler conteninuni. Inter eos senes el iranquillilas esl quiela. Vae mihi in extremis die-
.> (74) Erat ecclesia S. Evurtii Aurelianensis per (76) Eae lilterae siiiit ipsaemel quae habentur nu-
y-- pontificia diplomata sub lutela et S. se- mero sequenii 281.
dis aposiolicae, qua de causa vocat palrn.cinio
eamS. sedisspe-
ciaiem filiam. (77) Olimabbatia S. Evurtii sita erat exlra muros
ijrbis Aurcliauensis, el vineis cincla. Abbatia vero
(75) Scilicet Manassis de Garlanda, quem dixiinus S. Genovpfa. Parisiensis slat in monlis cacumine'.
in niedio capiluli S. Evurtii fuisse lumula!um.
J65S) iSTEPHANl TQRMCENSIS EIUSCQPI _5iO
Lhs ineis, cura aiidiaih lurbare in vobis viscera A i (jtise viilimus el audiviinus clscimiis, li.Tcfiileii
mea, aemulaii invicem, rixari, ephsurgere ad ap- asseiiioiieiestificari volumus el debemus. Quadra-
pellaliones, lugere uiiltaicm spirilus el. vinculiun ginla ferme etquirique aiini stinl elapsi, ex quo,
pacis ! Quis eniin nbn doleat inter vos exsulare se- Dep toleiite, in eccjesia Beali Eyuriii habiluni reli-
nes, regnarc juvenculos, elemeritarios usurpare do- gionis suscepimus srib ordine regulari. Extunc do-
ctrinam, molles discipliiiani? jpene dixerim quod niini et PatrCs liostri Aurelianenses episeopi lantara
per prophelasii diciuir : Et erunl pueri principeseo- ir.-ihquillitntem, quietem et paceni Eeclesiae praedicii
rum, et e/feminati dgniinabiintiii eis (Isai. jn). Ttia coiifessoris exliibiieruni, quod nec ih capiie, nec in
est culpa, haec sunl, Abba, qiii CUJTIIleli sacerdole membris "ali.qua.ni piociiraiionem, sive, ut viilgariter
filios jridiscipliiialos aiit corripere non ajideas, aut Ipquanviir, Ii.ospiiieiu.in(79) aui gisluni receperunt.
Cprrigere nescis,. aut negligas emeii.dare. Nomeiv Vidirruis etiain aliquaiido bonae'ineinoriac doiniimni
tiiiim, quod iiiterprelatiir filiusioniirui, non lonal Manasseni episcopum , cunvei placeret, ad pran-
siiper eos, sed aul enervat blatid iendo,- atit pal- deiiduin in Ecciesiaiii venire, per servienles suos
pahilp, eriiblllt, aiii :c6nsentiendo ^prruiii])it: Mc- airereiiteni cibaria ei quae necessaria ei essent in
iiiento illud Salomonis : Filite tibrsunt, noli faciem niensa. Proinde paiernitali vestrae/Paires_ejujscopi/
luam hilarem ostendcread eas (Eccli. vn). Accingere B ' supplicainiis, quaieniis praediclam Ecclesiam qua_i
tjlndio 409 tuo supcr jemur luutn, poleniissime vcstra est, cl foveatis consilio, et auxilio defemlatis,
(Psal. XLIV),m timeant le, non contcniiiaiil, quos ncc ab ea vel a inembris ejtis pipcuraliones , 411
cxemplo luo diicere dehueras el docere. 0 glo- oppressiones, veiexaciiones aliqiias conlra salutein
riosa et religiosa ecclesia Beaii Evurtii, quaea lanto animae vestrae ulieriiis exigalis.
ciilmiue dccidisii! Ccdros nulrieras, et inmc usque EPISTrjLA CCLXXXHl.
:id carduosredacta es. De gremio luo sibi assum-
ADCLEMENTEM III PAPAM.
pserunl sancli Palres el pasloics (78), Anibrosiiis Rylionem reddil sunitiio
Iliiiiricensis. Salyrus Sancerrcnsis, BarihuIoiiiiCiis ponlifici ebrum qum gessil in~
episcopum Trecensem , viflute tnanttaii apostolici
jNoviomcnsis ct, ut minus sapiens dicam, Genovefa sibi el Bernero decp.noac Peiro canlori Parisiensi
P.uisiensis. Vere dieere possuiit, fraler Abba, super commissi.
tlomo libi cominissa, quia per agrum hominis trans- Noverit paterniias yestra nos niandalum veslrtun
ivi pigri, el ecce lotum repleverunl spinw ct urtica: sub liac forma recepissi.: f CLEMESS episcopusser-
(Prov. xxiv). Liere consilio nielioriiiii el majorum, vus servorum Dei, dileclis filiis abbali Sanctae Ge-
ne seqnaris vesiigia Roboam, remoiis a fainiliari- novefa;, decano et eantori Parisiensi saluiem e.t
lale lua quoriim coiHubcrnio, ct fama iioiiiinis tui, apostplicam benediciionein. Atl ripiiiiaui vestram
el Ecclcsiae dignilas vulneralur. Ego etiam qui ad- volunius pervenire, quod venerabili frplri noslro
huc cauouicus novitius et fraler exislens Ecclesiae Treebnsi episcopoab;apojSlplica,sede'iiiaridaium fuil
vestiae, nec alieutis essc debco a consiiiis vesiris semcl ilcrtinique pTaJcepiuiii,itt in parpchiali eccie-
inonco, consulo et exboiior, ul aliter ordincs do- sia de Marigniaco (80), siilva Oiririijuslilia sua, ca-
miim tuam, el de scabello non assumas magislros nonicos assumere regijlares, qiji in ea juxia piiirii
ordinis, quos non deceat sedere cnm senioribus ct desiderium fuiidalpruin religipiijs prdinem iiistjliie-
magisiris. llliid vobis qiioquc igiiominiosum est, rent, ct sub regulaiibus discipliriis bmiiipolenli Do-
qnod dcbila vestra siipra modiim exereverunl iu niiiio deservirenl. Prpedictus aiiiem episcopus non
immensum, ciiiii vos noii excnset manifesla causa, aniore rcligionis indiiei, nec aposlolicis jussiouibus
sed polius accuset fcrtililas copiosa friigum. poluit 412 emolliri, ul a durilia quani in maiida-
410 EPiSTOLA CCLXXXII. lis aposlolicis soliius est habeieVse conveiieret ad
ADIIUGONF.M AliUELIANENSEM EPISCOPUM. beiiignilalem chariiatis, cni pjae peliiioiii et volb
Teslimoninm perhibel ecclesiam S. Evurlii non teneri laudabiliposliilantiscbnsensushehevoleniiam ihVli.il-
ad procuraliouem vrwsianilam, Episcopo Auretia- D gerci, iinde discretiorii vestrae per aposlolica scripla
nensi.
mandavimiis, qiiateniis euin adnioiiere propehsiiis,
Vencrabili domiiio ci Patri HUGONI , Dei gralia el indticerc laboretis, ut; seciiridum quoil toties in
Aureliancnsi episcopo, cl charissimis amicis et mandalis aecepit, de ecclesia Sancti Lupi Trecen-
dominis suis decanp et capitulo S. Crucis, nmni- sis canonicos rcgiilares assuihat, etebs in praedicta
busqne ad quos praesentes liiterae pervencrint, STE- ecclesia, salvis jusiitiis oiiinibiis dipecesanac ralio-
PHANUS Dei perinissioiie Tornacensis Ecclesiae nii- nis, insliliial, perqups et religionii ordo dilaipiur
nisler humiJis, salulcm in Domino. ct crescal, ct iam jussionibus apostolicis quani fuii-
(78) Quatuor abbales desuinpti fueruntc collegio ltim parocbiis cl domibus, alibi egiinus..
s. Evuriii Aureliancnsis, scilicel Gauli-i.lus s. Saiyri (80) Villa cst dioecesis Trecehsis, viilgo Marigny,
Saucerrensis, Hugo s. Baiiholomtei Novioineiisis, nbi caiionici regularea ex fahiilia-S. Lupi desiiriaii
N. s. Ambrosii Biluricciisis, el Slephanuss. Geuo- fijcrani, qui ecclesiae paiochialis.bthiiinisiraiipiitrii
vefaeParisicnsis. habeienl, quou quideni Manasses Trceeiisis hpiscb-
(71»)Dc jiiieprocuralionis seti: hospilii quod epi- pus adiniiiere recusabat.
scopi habebani*in qtiibusdam liionasteriis seu e<t-
!>41 EPISTOL.*.. — PARS III. AN. 1192-1205. 8*2
daloris desiderio saisfacial; quod ~\ infra iriginla A cerla pericula, inceiia reuieilia, 414 cl11sl cVe-
dies posl adroojiiiioi.eiii vestram facere sponie no- ciitionem olficii de rigore lollitis, saliem inter ino-
lueFit, vos enm ad vos ex/equcndum, aucloritale nachos laii(]uam clericum in habitu monachi, qnod
nosira sine appellal.onis oiisiaculo, per censuram seeure potesiis facere, donec veniat lempus niise-
ecclesiasticam conipellalis. Quod si onines his exsfe- rendi ejtis, Deo servire periliittatis.
quendis nequieritis inieresse, duo vestrum ea mhi- EPISTOLA CCLXXXV.
lominus ex^&quanmr. Daiiim Lateram decimo septi- ADARCDIEPISGOPUM REMENSEM.
mo Kaiemias Julii, poiililicaius iioslri anno primo. >
Conqnerilur de conlenlionibus et jnrgiis exortis inter
rNo_Tlgiii;r sancliiatis veslroe mandatum effeclui cnn. reg. S. Evurlii Auretianensis.
Jiiancipare volenles, piaefaium episcopiim tum com- Sanctissimo Palri D. Remensi archiepiscopo.
nioniiioiiibus, iuni precibtis, luni eliam mandato '{' Malrero mcain ecclesiam Beati Evuriii_rS- quorum«
distiictioii ad iioc inducere laboraviuius, ut divinac dain animositate lurbatam inveni, quarfrjro veni,
religionis augnienli obleniu, el sedis apostolicae rc- el in eoruin molibus roolus ego, non miniis alle-
yerentia, el precum nostraruni et commoiiiiioniii» rius partis dolui dolos, qtiam utriusque dolores.
inluitu, mandalum vesliuni ad cffecluin perducere!. ™Rogo vos, Paler, iinicum solalium et subsidiuin
Quoniam autem licel muliolies el nionitus el roga- nieum, nl abbali et conventui scribaiis, ne solilto
liis, niic prceibus, nec cominoiiilioiiibus, nec eliain religionis stiaeformam ad solulae deformiiaiis igno-
ad iiliimiiin niandato nosiro, qui vice vesira in hac iiiiniaiii dejicianl; et impalientes pacis ad jiirgio-
parle fuiigebamur, noluit oblempcrare, coniinuiii- ruin prosiliant arma, qui solis oratioiiibtis el lacry-
cato sapienlum el disereioruni virorum corisilio, niis debiieraiit animari el armari.
jpsum ab omni oflicio episcopali lanquam coniuina- EPISTOLA [CCXXXVI.
iceiii, el niandali a sede tposiolica deslinali con- Declarat abbatiam S. BartliolomoeiNovioniensis nullo
Xenipiorcnisiispendiniiis, metropolilano nostro ar- jure leneri erga episcopum Tornacensem. v
cliicpiscopoque suo Senor.ensi et decano, et capi- Universiiali vestrae significamus, quod ecclesia
lu!o Ecclesiae 413 Trecensis significantes, et au- Sancti Bartboloma;i Noviomensis in fratrem et ca-.
cloritate vcstra mandantes, quatenus ipsum pro iionicum nos receperai, anlequam in abbatiam
suspeiiso haherenl. Abbati aiitem pracdali loci au- Sanciae Gcnovefa. Parisiensis promoti vel etiam
Ttoritale sedis Romanae inandaviinus-, qualeniis in per Dei graliam iranslati essemus atl episcopal^m
piiefalam Ecclesiam canonicos snos aucloritate ve- seilem Ecclesiae Tornacensis. Iude est quod eadem
stra et nostra frelus, indiicenl, non obsiante occa- P Ecclesia rationepraediclaefraiernilaUsetiiitiiitii^lS
sione, vel conlradiclione ipsius episcopi; et ipsos coinmiiiihordinis, non jure alicujus consuetudinis,
eanonicos de eadem Ecclesia, salva lameu oinni ju- nos aliqiiando cum omni devotione et benignilale
stitia episcopali, investivimus. Processum aulem siispiciens, el gratiam nobis exbibuit et honorein..
isf.us negoiii auribus saiiclitalis reslrae significan- Volentes igitur iiidemnitali ejusdem Ecclesiae in
durn duximus, supplicaittes et rogantes quatenus posterum providere, et nolentes ut in quod nobis
inveslituram iioslrani, ati^toriiate vestra factam, exliibuil gratiae el devotionis obleniti, iu jus con-
ralam habenies approbetis el coiifiriueiis : per cen- stietudinis possil aliqualeiius relorqueri , praesenti-
suram eninv ecclesiasticani coinpeili niliil aliud in- bus pariler ei futuris noium facimus, el sub prae-
.lelligimus, quam excommur.icalionis aut suspensio- seuiis scripti teslimonio aflirmamus , quod ratione
nis seuleiitiiiiii. poniificalis jurisdictionis nullam a pr;c('aia Ecelesia
EPISTOLA CCLXXXIV. prociirationem vel aliud aliquid exegiiuus vel exi-
sicut nec anlecessores noslri exc-
Rogat pro quodam clerico, qui gravem culpam com- gere debuimus,
tniserat (8u*). geriinl, salvo eo qtiod abbas ejusdem Ecclesiae
Judex ccclesiasticus scqui debel, et quamvis noslro synodo teneiur interesse, qiiandiii aliare de *
mulia possemus inducere pro reparaiione taliler D Boiiinchora tenueril, vcl aliud aliquitl in episcopatu
lapsi, tamen lion disceptanies, sed depreeanles scri- nostro, quod synodum debeal, suiniiiatas (81) eliam i/
bimns, ui sictil in capilulo comniuiii proniisislis ci nobis solvere tenebitur, sieut aliae vicinae tenentiir
suscepii ordinis exieculionem, senteiitiaro primam Ecclesiae. Ne autem saepedicta Ecclesia sancii
tion muteiis, ne absorbealur pusillaiiiinis a Irislilkt, Baiiholomaei super his in poslerum laesionem ali-
ne desperans dispereal, ne inobedieiis et nioereiis quam incnrrere valeal vel gravamen, id prsesenti
niereaiur obire, Credimtis bauc dispensalionem sine cbariula conscribi, et sigillo nostrb fecimus con-
dispendio posse fieri, per quahi nec confundantur firniari.
leges, nec canones offendaniur. Moveanl siiium pa- _i-AcUun anno Doniini 1194, consecratioiiis nostrae
ternitalis veslr.-efratris afflicli lacrymosa
**suspiria , anno teiiio,
i^u>/*_ •
(80*)Irnperfecla est bajc epislola, deest inilium. xe] sattnia apud veteres, qua congregationis el pl£-
(81) Idem sonat. hoc verbum quod sonnia, sunnia cila qiiaedaiu significabant, viilgo sattties.
545 STEIIIANI TORNACENSIS EPISC0P1 Kii
""
SUPPLEMENTUM •'':.
;
i."''":':".:', ''%$:. ''""/ ''.- :!; //;.
(NOtices des mss.de la Biblioiheqne Royale, p. 66.—Vide siipra, col. 30G, qtiaead has epislolas anecdotas
pia:faius est D. Brial.)
(86) Rex Ludovicus VII, anno 1179, percussus (89) Datam ad episcopum et canonicos Lemovi-
paralysi, aiuio iniegro decubuit aigroius. censis Ecclesiaeeam epistolam inde colligimus, quod
(87) Scripla videiur haec epistola Berneredo San- sub eoruni juridictione cousisterel Benevenlanus
cli-CrisprniSuessioiieiisis abbaiiqui faciusesi aimo ordiriis Sancli Auguslini ptioralus.
1179 Pnfiiiesiinus episcopus cardinalis, obiitque (90) liicomperlus Simoii, decessoresque ejus,.
anno 1181. auctoribus Gallice Christ., qui calalogum prioruin
(88j Joanni, ad qiieiii scripsit Slcphanus epislo-_ , Benevenlani coenobii contexuerunt, 1.11, col. 610.
lain inter editas Molineli 65.
3559 STEPIIANI TORNACENSISEPISCOPl 560
A vertimiir in convenlum, fines mandali, qtiod egredi
^/ Mac insl.anli sexia feria, Pater, diein nbbis.el non licet, bbservantes. Iteruni in medio verborum
/ quibusdam iiiilitibus ass.ignasiis (91). Exponebam conflictus et dissensio voluiilatnm: el quia duae vi-
sarcinulas, el ad procinctum ilineris ciirsumque debanturquac potiusdisseniirentab invicero paiies,
ncgolii;domesilcam supellectilem,praeparabam, cupi placet utrique ut subdecanus Ires, canlor iiidem
snbito el felici miJii semper auspicip liiteras vestras trcs noininarent e fratribus qui munus electionis
accepi, quae non laesomandato Blesimme descen- et susciperenl et explerent. Compromissum est in
dere compulerunt. Ne auiem me desidem el juris eos ut, quod pariter ipsi sex aul eorum quinque
de futuro dccano corisliluereiit, ratum ab omnibns
npstri coiiieiiiptprem propterabsentiam, etgaudeat,
a"c. propier hoc se vicisse suspiceiur adversarius, habereiur; injunclum auteni nobis ei sex illis iu
hunc fralreiii noslrunv misi, qui a nobis in hoc ne- secreiius ilerum nobiscum loqnerentiir, el secun-
dum quod ex confessionibus prius ad nos factis
gotjo procuraipr c-onslitulus viccs nostras suppleal,
lilieras capiiuli npslri de ratihabiiione secum ha- (quaulum nobis permissione toiius capituli mani-
bens. Gestienle prae gaudio et prae,metu labio lilu- fesiare licerel) amlirent, elcclionem suam forma-
bante, ultimum iljud verbum, qupd mibj de redditu rent. Nec enim electione illa aliud suscepimus aut
comparandp, pro perenni mtnioria G,. in Ecclesia B feciinus. Conveniunl qiiinqiie, sexlo susiinenle et
nostra facienda, fecislis, ad ii-empriain vestram tacenle. Revertunlur in capimlum qui elegerant;
reyoco, ul, si placet. fiaiin prpximo verbum ve- et quaesilo iteruin ante omnes ul ratibabiiione
striim in qup iriifiispem dedistis.. Convenimus cum Rtandalum firmarent, qui conlradiceret nemo fuil.
vendiipre, conseiisu faciente conlractum : quidquid Unus expraediclis sex, H. archidiaconus : i Eiegi-
indc bonum vobis visum fuerit, nobis, obsecro, niiis, inquit, et nominanitis in dccanum nobis Hu-,
liuntiaie. Huncpra.senliiimlatorem frairem noslrum goneni stibdecanum. > Acclainatiim est a pluribus,
et^ concanonicuni, procuratorem consiituinius; a nemine coriiradicliiin. ltur ad cpiscopum cum
quidquid per ipsum coram VDbisfactumfuerit, sive plausu. Pracsciitaixs electuS in deeanum, ponitur
iransaclione, sive sententia, raluni: habelhmus el per niaiiiini episcopi^sicul solemnitas consueludinis
babemus. eorumexigit, in sede decani, lam in capitulo quam
XXVIII. in choro. Afferunlur-Evangelia; sacramenlum de
indemniiale bonorum Ecclesiae, de fidelitate quarn
d . ; (Anno 11.68.)
^j O Commissam vobis a domino papa: cognitionem Cpiscopoel capilulodebel, praeslal novus decanus;
ct sic omiila consuiiimantiir. 1» praseiilia nostra
quaeBiiomsaudivimus, quae dominum nosirum [Ma-
snnt bacc : inde el quae vidimus et audivi-
nassem] Aurelianensem episcopum contingere videa- gesta
tur. El qubhiam eidero domino nostro. episcopo in iiius, haec testamur, el lestiiiioiiiiini nostrum ve-
sua juslitia deesse nori debenius.quanluiri nobis.ma- rum esl. .44'
M-r ''.'xxix.: -
nifesta est series facii cui inlerfuimus, simplicitcr
vbbis et proferirnus et testamur. Idem eiiini et Reverendsswi-j dominoet Palri W. [WII.LEI.MO], Dei
gralia Senonensi fraler STEPJUSUS
domino papae nos meminimus scripsisse. de Sanclo Evurtioarchiepiscopo,
, salulem. .
Sicut nec falsiiatem astruere, sic. el ubi exigi- Mulier ista, cujusdam servbntis nostri lilia ,
mtir, veritatem abscondere non debemus* Ea quis turpiler, uldicitur.etinhonesleaviro suo iraciatur,
iii oculis h:ominum./._iobispraesenlibus, facla suni, qui ei nec mensae consoriium , nec tori eoimner-
simplici vobis inieniione el profeririiiis et lesia- ciuin , nec domus. contuberiiium comniunicat aut
mur; non enim possumus quae viiliiims el.aiidivi- indulget. Suppiicat vobisjn hac affliciione sua,
mus non loqui. Exemplo de grege bpminum morte
supplicamus et nos cum ipsa , ut viri viveniis vi^
indigna Joanne; Aurelianehsi decanp (92), die a duam palerno consilio siiniil el auxilio stistentelis.
capilulo commumterindicta, qua eligeretur alius, Jam enini non misericordiain
canonici cbnvenerant. Vocaii siimus et noS. Serun- lat, causae suae meriiuni , sedjudicium postu-
jusiiliae commiiiens et
tur, ut assolet in lalibus-pro diversilale nienliuin,;;' ixsquilalif.omihendans.
diversa et adversa. Placuit taiitlem omnibus utnos, ,„*. /,
XXX. . > -- "> 0
assumpto nobiscum viro bono e.t religioso Rogerip, Reterendissimo aomino el Patri II.
(93) Sancli Bar-
qui nuper curae praelalionis, quam in Ecclesia Beaii- iholomtei Noviomensis abbali, fruUr STEPHASUS,
.- Evertii diu susliiiueral, humi/iter sponle renuniia- spiriiu fortiludinisaccingi.
vit, singulorum voluntates seorsuni ,sub signo con- Ejice deruorem el exibil cum eo jurgium ejus
fessionis audiremus. Secedimus, audimus, scripto (Prov. xxn) : non enim hoc fil crudeliter, sed mi-
inandamus. Dicebat alius sic, alius autem sic. Re- sericorditer, ne contagione pestifera . plurimos
(91) Guillelmuni Sertonenserii archiepiscopunv (92) VergenlC anno 1167 neci tradilus fuit Joan-
siniulquc 'Carribienseni episcopum alloquilur, au- nes, Aureliariensis decanus, de cujus 'fiinen. sernio-
elor, ut nobis quideiri videlur, videbilurque cui- nem liahuilin synodp Senonensi Siephantis Tprna- ;
cumque aucioris verba diligenier coiisideranii. ceiisis, inler ejus epislolas edituin, p.'"l.*"'".
PorrbGuillelhius ambos"siijuil episcopalus
' gessit ab (95) lliigoni, qui Sancii Bailbolomj.i prwfi-ciu-
aniib 1168 usqiie ad aiiHiiiiv1176. _. ramgessil ab anno 1158 usque ad anriuin 1187.
561 EPISTOLiE. ~ SBPPLKMENTUM. 825
pcrdat. Si abscindendisunt qui nos conlurbant(Ga/, A . universo mundo infamia notantur. >Eadem severi-
v), quanlo magis non admittendi? Inobedientiae late voluntatem hujus sceleris qua ellect.um pu—
iiialuni et idololalriae sceltis , sive ariolandi pecca- niri jure voluerunt. Majesialis enim crimen parri?-
lum.aequispassibus ambnlare didicinius(/ Reg.w). cidii culpam habet. Et rie aliquis obmurmurt.i, et
Quorum aulem similis esl culpa, rioii debet esse coiitra misericordiam cujus disclpuli suimis, me
absimilis poena. Et quac portio fidelis cutn infideli ? locuiuin asserat, teiieat Patris Ambrosii senten-
Schismalicos partim absorbuit terra, partim ignis liam , qui in libro T)e Officiis ail (23, q. 4, c.
L. absumpsit. De bis Hieronymus : < Quis , inquit, 33 : i Ul injusta misericordia, et de quodam in
dubiiaverit hoc esse sceleratius commissum, quod lege scriptum est : Non misereberisillius. (Deut.xix.)<^-
-
ffjesx gravius vindicatum ? Idem (24, q. 3, c. 16, Tcneri quam maxime debet forma justiliae^ne quis
t— Retec.) : t Ptitridae secahdae siinl carnes, el sca- • a commuiiionis consorlio absiractus, brevi lacry-
' -'
blosa ovis a caulis repellanda, ne corpus pu- nitila ad lempus parala , vel eiiam uberioribus fle-
irescat, ne pecora intereant. Arius in Alexandria iibus communionem, quam plurlniis debet posiulare
una scintilia fuii; et quoniam non slaiim oppressus temporibuSi a facilitate sacerdotis extorqueat. Fa-
fuit, tolum orbem fama ejus populata est. > Se- cililas enim veniaeincenlivum iribuit delinquendi. >
_- quere et tu,-Pater, lahli viri consilium. Schisma- Aut igitur, si incorrigibilis videlur, nullaienus re-
ticorum sodalitates eviiandas docet Caribaginense cipiendus est; aut si spes correcliohis ejus est,
concilium quaritini, et ciim eis neque orandum, post nniltam conlriiionem, manifestam humilita-
neque psaileudum. Et he ilubites hunc esse schis- lem.sub acerrima et diutina pcenitenlia revocaridus.
inalicum de quo quaeris ei quercris, aridi Pelagium XXXI (94). *
A\.
y
papam (24, q. 1,c. 54, Scitism.): < Schisma, iriquit, Prseseniinm portitor ingens habuit desiderium
scissuram sonal.el in unitate scissura essenon poiest. > vidcndi vos et morandi apud vos. Iinplelum est
Qui crgo uniiali non.cpnimunicat, qui parlem sibi tandem desiderium ejus. Occasione eniin emergerite,
•
facit.schismaiicus est; Sed et conspiratori ne parcas, Consilium ei dedimus ul perliceret qnod optave-
paratus ulcisci omnem inobedieiitiam. Htinc enim rat. Occasionis qualitalem ipse viva vobis voce
eumdem conlra patrem spirilualem corispirasse et reserabit. Si vobis necessarius est, eum retinere
nos audivinius , el vos experii eslis. Quid de coh- polestis. Promisil nobis quoil vobis non eril oneri,
spirationibus faciendum sit, consuleChalcedonense »ed lionori; non damnosa, sed ulilis sua conver-
concilium. Qiiid? Qtiod ad saecularis mililiae simtil satio.
ac potehiiae malitiam coufugit, utriusque legis |c -.'•__
xxxii.
divinaescilicel et humanae icstimonio , sacrilegium */'--yj
lncurril. Legaiur constitutio de episcopis et cle- (An. 1177.)
.^-ricis quae sic incipit (17, q. i, c. 29, Si quis suad.) : Venerabili Palri et amico charissimo W. (95) Dei
< Si qtiis in lioc genus sacriiegii. > Pius etiam gratia Portuensi episcopo,W- [WILLELMUS] Remen-
\\ sis Eccletitv minisler humilis, salulem el sinceras
papa, sicut eum qui Ecclesiam Dei vastat, sic euin k dileclioni<iaffeclum.
qui sacerdotes insequitur sacrilegum judical. Et De vobis specialius coufisi specialem amicum
quoniam lantis excessibus adjecit ui Patrem ma- ac devotissimum sanclae RbmanaeEcclesiae filium ,
lediceret, ct malrem ecclesiani sive fratres infa- niagiitruni Stephanum sanciae Genovefae abbatem
niarct. liineat rigoreih Aureliair^iisis concilii (3, vesirae-dilectioni commeridamus, tani suis meritis
q. 1, c. 2, Eos qiti.) quo dicilur «'"eos.quifalsa fra- ..quam noslra gralia diligenduni. Rogaraus itaque
lribus capitula pbjecerint, us-jue*»ajdexitum non "uii nuntium ejus et causam Ecclesiae suae contra
-- cominuiiicare. » Teheat seiilentiam Adriani papae ,qijeihdan>, sicut audivimus, pseudofralrem, no-
(5,'q. 6, c. 5,Delatori.): t Delatori , inquit, aul mfne Ludoycum (96), qui pro suorum excessuum
liiigua capuletur, aiil convicto caput amputelur. > eribrriiitate demum coram doniino rege regni fines
lllud autem quanla amuiadversione dignuni sit, D abjuravit; pBstea vero falsa suggestione domini
quod in Pairem irruens manus in eum injicere vo- papaefauribus ..eircumvenlis,Jitteras, ul reciperelur,
luit, aut dissimulet qui excusat, aut pronuniiel qui inipetravit. Manu tenealis et a lam perniciosa per-
arguii. Aucloritate Slephani papae (3, q. 5, c. 13, soria gregem Domini scandalizari non permil-
Otnnes), t oinnes qui adversus patres annantur, in taiis.
(94) Godefrido abbali Sancli Satyri scripta vi- . Petri ad Vjncula, factus est Poriuensis episcopus
detur liaecepistola; quippe plures exstaiit ejusdem arino 1178, et sequenti anno vivere desiit.
argumenti ad eum litterae inter editas Moliueti, 7, (96) De eodern vide epistolam, inter edilas Mo-
45,63,76,98,137,142.. lineii 38, ad Gralianum Ronianae Ecclesiae cardi-
(95) Willemus Papiensis, pracsb. cardinalis Sancti naleni.
563 STEPHANi TORNACENSISEPISCQPI sc*
STEPHANI TORNACENSIS
FRAGMENTUM
STEPHANI TORNAGENSIS
SERMONES.
ELENCHUS
STEPHANI TORNAGENSIS
Si duos ad caenam cohvivas irivitaveris, idem po- £ ortiO procedit. Civiias Ecclesiae, civitatis rex Chri-
sliilantibus conlraria iioii appories, peierile altero sius; d"o populi, diio iri Ecclesia ordines, clerico-
quod alter fastidiat, non variabis fercula; vel ne riini etlaicoriiiii ; diiaevitae, spirilualis el caniaJis;
corifundasacCtibitum, vel ne accurnbeiHesoffendas. dno princlpatiis, sacerdotium el regnum; duplex
Laiinus azyma, feriiienlum Grtecus amplcctitur; si jurisdiclin, diviimm jus el bumanum. Redde singula
pariler accesserint ad allare, neuter allerius sacri- singulis, el convenient universa. De jure Jiumano
ficium conlemnat. Duos ad convivium vocavi, lheo- varie et diffuse in consiilulionibus principum et iu
logum el legislam, quorum voluniaies varia spar- responsis prudentum mulia Ieguntur. De jtire aulern
giinltir in vola, curii isie delecletur acidis, ille divino dicenduin est, et quidem in primis de pnmo
dulcia concupiscat. Quid demus, quid non demus? ejus progressu. Divini juris originein qnidam a
rcnuis luijnodpelit alter. Opuscula accurreriies in prihcipio niundi coepisse dicurit. Cum enim Adam
praesenti leges-exponere si proponam, jurisperfius de inobedienlia arguerelur a Domino, quasi actioni
aegre ferel, nares contrahet in riigam, caput con- exceplionem olijiciens, relaiionem criminis in con-
cuticl, cxporrigel labellum et quod sibi iiolum re- jugein, imoin conjugis aclorem convertit, dicens :
putat, aliis iioii riecessariiim opihatur. Praeierea si Mulier quam dedisti in sociam, ipsa me decepit, et
Veleris aul Novi Testamenti gesla mysiica narrare D comedi (Gen. ni) : sicqtie liligandi, ve), ul vulga-
coepcro, sicut inutilia reputabil llieologus, et opu- ritcr dicamus, placitandi forma iii paradiso videtur
sciilum noslriim ium prolixitaiis arguet, ttim in- exorla. Alii aulem a veteri legc judiciorum ordincm
graliludinis accusabit. Condescendant invicem, sibi iniiium hahuisse. Aii enim Moyses in Jegc : In ore
sano colludant assensu, compenseni utilitati dis- duorum vel irium leslium stet omne verbum (Deul.
pendia, nec historiarum praetexlu Jeges divinas ab- xvn). In Novo qtioque TestamenloPauJusaposlolus
jiciat, nec legum faslidio jurisperilus amittat quod aii : Smcularia igilur judicia si habueriiis, contem-
in historiis amplexatur. Prolixitaiis veniairi pelo, plibiles qui suiil in Ecclesia, illos conitiluilead judi-
ciim nec horae momento mare transire potuerim, candum (I Cor. vi). Alii compendiosius ordicnles
neclonga lerrarum spatia pauco vestigio circuire. divini juris originem, a primitiva sumunt Eccle-
llis breviter in ablutionem manuum effusis, prae- sia: cum enim, cessante mariyrum persecutione,
niissas accumbentibus epulas apponamus. Ecelcsia rcspirare coepissel sub Cpnstantino impera-
In eadeni civitate sub eodero rege duo populi lore. cceperunl Patres sancti convenire, concilia
sunt, secundum duos populos dtiae viiae, seciindum celebrare, et in eis pr.odiversitate negotiorum c.c-
duas vitas dtro principalus : duplcx jtirisdiclionis clcsiasticorum diversos canones ct ediderunt eC
577 SUMM.E DE DECRETIS PROOEMIUM. S78
scripserunl. Conciliorum. auiem alia siinl genera- A poenam non inlendit, sed praemium promiiiit; per-
lia, alia parlicularia. Generalia dicunliir, quae in missio non promillit praemitim, sed impendit reme-
praesenlia doniini papae vel ejuslegati vicem ipsius dium. Duo exteriora sunt in voltintaie , duo media
gerenlis, convocatis uniycrsaliler episcopis, caeie- in necessitate. Si eniro volueris , nec consilio ac-
risque praelalis Eec'esiae celehraptur. Provincialia qniesces , nec permissioiiem suscipies; praeceplo
sunt, qiiae a primale siye archjepiscopo aliquo, vero et prohib.iiioni non impune resistes. Quae ia-
convocalis ad hoc suffraganeis tamen suis, in proT men volunlaria.diximus, ante susceplionem aut vo-
vincia fiunt. ln generalibus canones ediii ad omnes; liiin iniellige : nam post votum conlineiiliae , quod
ecclesias vim suam universaliler exlendunt, et qui est consilii cogeris observare , el posl iuiplias quap
eos non ohservant pro transgressoribus lialienlur. sunl permissionis , npn potes uxorem dimillere.
Quae atilem canones in provincialibus edili fueruiil Praeceptiones autem et prohibitiones aliae siini mo-
conciliis, provinciam non egrcdiiinlur, nec alios biles, aiiae irnmobiles. Praeceptiones immobiles
coercent, nisi qui jurisdictioni illorum comproviii- siinl , quae servalae salulem conferunl, non obser-
cialiuni episcoporuin subjecti siiiil. lnde esl el quod vatae ailimiint, quae et omni lempore locum babuc-
caiionum alii dicuniur gcnerales, id esl.in generali riinl,.ut: Diliges Dqminum Deum luum (Deut. vii,
coiicilio prodili; alii provinciales, id estiu provin- B etc. Mobiles, quae quandoque observata? sunt, modo
ciali synodo ,'promulgali. Inler generalia vero con- noii observaniur, ul Circumcisionis. vel Sabbati,
cilia qualuor sunt principalia, quae fere Evangeliis vel etiam qna. iuinqtiam lex sanxivit, sed posterio-
comparanlur: Niccenum, Ephesinum, Cbalcedonense rnm diligentia raiione uiiliiatisinvenit, ul : Hwreti-
et Constanlinopohianum. Praeierea ergo dicuniur cuin hominem posl secundam et tertiam correctionem
canones qui in conciliis auctorilale multorum epi- deviltt (77/. m). Iiem prohibiiiones iminobiles sunt
scoporum promulganlur. Decreta sunl, quaedomniis conlra quas nunquam licuit licebitve agere ; sic
aposlolicus super aliquo negotio ecclesiastico prai- enini : Non occides, non mcechabetis (Exod. xx).
senlibus cardinalibus et aucioritalem suampraestan- Mobiles quales sunl q.uaepro persoriarum qualilate
libus consliluil, el in scriplum redigit. Decretalis et lemporum vel cahsarum necessitate variantur,
episloia est, quam domnus aposlolicus alicui epi- ut clericum prius lapsum non reparari , filium sa-
scopo, vel alii judici ecciesiaslico sttper aliqua causa cerdotis non ordinari. Sed el quaedam permissiones
diibitanii, et Ecclesiam Romanam consulenlire- niobiles fuerunt; permissum est enim quandoque
scribit, ct ei transmillit. Indifferenler lameri et filiam patrui in uxorem dnci , consanguineos in
canOnes decreia, el decrela canones appellaniur. qtiarto et quinto gradu copulari, quod hodie noii
Haecsinil quihus negotia ecclesiastica et traclari licel. Quaeautem ad consilium spectant, quandoque
habenl et terminari. Haeclainen in decisioiie cau- aliter se habueriinl : nam cum hodie de consilio
sarinii ecclesiasticarum diligenlia est tenenda , ul perfectionis sit esse virginem, in Veleri Testainenio
primutn quidem Jocuiii oblineant evangelica praece- videbalur prohibilum, ubi legiliir : Maledicla ste-
pla, quibus cessanlibus aposlolorum dicia , deinde rilis quw non parit (Job xxiv), «l ilerum : Maledi-
qualuor praedicla concilia , postea conciiia reliqua , cttts.qui non reliqueril semen super terram. Conside-
landem decreta et decrelales episiolae, nllinioloco randa siint ergo Patrum capitula in boc opere et
succedunl verba sanctorum Patrum, Ambrpsiii.Aiii-. aliis, ut iij eis consiiii, praccepti, prohibiiionis et
guslini, Ilieronyiiii el alioiiim , ul liaec omnia sunt , promissionis raiio liabeatiir. Iiem altendenda suni
communis malcria oniniuni de jure divino iraclan- capitula quae sunt d.ataesentehtiafc, qttae vero dan-
liiim : quae qtioniam iioiiiiuiiquam sibi adversari dae. Daiae sententiae dicuniiir illa quae insinuant
videnlnr, quadrifaria circa haec consideranda esl transgressorem suuni jam excommuuicalum, deinde
inspeciio. quae denunliant excniniiiiiiiieaiuliiiii ad similitudi-
Constiluliones enim ecclesiasticae praediciaesunt nein infamitim , quoriim quidam sunt infames ipso
quaedamsecundum consilium , quacuam seciindiim D jure, quidam per senleniiani. Ita quaedam capilula
praeceplum , quaedam secuiiduiii permissi.oiie.m,vel daia suiit ex rigore., quaedam ex dispensatione vel
indulgentiam , qtiaedam seciihdum probibiiioneiii. aequilale. Iieni quaedam diila pro lempore, quaedam
Qualuor isla, quaiuor hoiniiium genera respiciunt, pro loeo, quaedam pro persona, quaedam pro neces-
quorum quidam stint perfecli , quidam perficiendi, silate, id esl quaedam temporalia, quaedamlocalia,
qtiidam infirmi, quidam tepidi. Qiiaeconsiliuiii.con- qu..edani personalia , quaedam localia. Haecomnia
lineni, daiasunt perfeciis ; quae praeceptum.perfi- qni diligcnter non atiendit, nodos implicationuin
cieridis ; qute promissioiiem, infirmis ; qiiaeprohi- inciirret. Et quidem quae praedicta sunt, ad omnes
hiliqnem, lepldis. COnsiliumest omnia vendere , et de jure divino traclanles spectani. Circa librum
pauperibus dare ; praeceplum , Dominum diligere; auiem qiiem prae manibus gestamus, lisecallenden-
permissio, nubere; proliibilio, non occidere, nOn da stinl, scilicel quai sit coinposiloris maieria,quae
mcecliari. Consilimn est in superiori, pcrmissio in . ipsius inlentio , quis finis inlcntionis , qua; causa
inferiori, praeceptum et probibitio in medio. Et operis, quis mpdus Iractandi, quaedistraclio libri.
praeceptum quidem quasi pcndet a consilio, probi- Composilorem hujns opcris recte dixerim Gratia-
bitio vero quasi refrenat permissionem Consiliuiii num , non aclorcm. Capitula nnmque a sanciis
879 ADAMUSPERSENIJE ABBAS. 880
Patribus edita in lioc voluinine composuit el ordi- ;A dinibus , el quibus lemporum nilervallis sinl lar-
navit, non eorum actor, vel conditor fuit, hisiquis giendi. Qualiter etiam lapsi reparenlur. Tandem
1'oite etim actorem dicere ideo velit, quoniam multa transit ad causas, in quibus oslendit primo de ac-
et ex parte sua disiingiiendo et exponendb sanclo- ctisationibus el tesiibus et ordine judiciario quiset
rum senientias in paragraphis suis ponit : Jiiijus- modus in diversis ecclesiasticis negoliis sit hahen-
modi sunt canones, decreta et decretales epistolae, dus. Tandem ad conjiigum ncgotia veniens , eisuf-
qtiorum differcntiam superius iegisli , auctorilates ficienter tractans , in fine de ecclcsiarum conse-
et sanclorum Palrum, qui, quamvis jus elpotesla- cratione, et de sacramento corporis et sanguinis
lem condendi canones non habuerint, non minimum Doiniivi, de bapiismo et confirmaiione supponit.
tamen in Ecclesia locuin babent. Intentip ejus est Distingiiilur liber isie alias secundum diligenliain
diversas diversorum Patrtim regulas , qui canones lectorum , alias sectindum consuetudinein scripto-
dicuntur, in unum colligere , et contrarianles quae riim. Lectores in trcs parles distinguuiii, quas et
in eis occurruiit, in concordiam revocare : finiset Gralianus voluisse videtur. Prima pars usquead
titiliias, scire ecclesiaslica negotia , dejurecano- causam Simoiiiacorumextendilur, quam Gratianus
nuni tractare, et tractata caiionice delinire. Causa .i. per L divisiones divisit, a priina cansa usque ad
operis haec esl , cum per ignoraniiam jus divinum tractatum De Benedictione procedii, quae per xxxvi
jam in dissuetudinem deveniret, et singulae eccle- causas questionibus siiis decisas dislinguitiir.Terlia
siae consiietudinibus polius , quam canonibus rege- a traclatu locationis usque in linein per quinque
rentur, periculosumrepulansid Gralianus,diversos distinctiones secant. Haritm primam minislcriis,
codices, coiiciliorum et Patrum capilula conlinen- secundam negoliis, lerliam ecclesiaslicis deputanl
lcs collegit, et quae magis necessaria causis dicen- sacramenlis. Scriptorum consuetudo librum isium
dis videbantur, in lioc voluniine comprehendens. in quaiuor parles dislinguit,quarum unamqiiamque
Modits traciamjl talis est, prinmni ponit juris dis- quanlum appeilant, et primam quidem qnao esl a
tinciiones et differenlias , deinde causam constitu- principio usqne ad primam causam, quae esi: De
tionis leginn et canonum,poslea iransit ad ordinem Simoniacis; seciindam a prima causa usque ad
et numeruni conciliorum, et eorum decreta quibns leriiam decimam, quae sic incipit: Diwcesani. Ter-
sinl pracferenda. Postmodum ad dignitales et ordi- (C liam ab ea usque ad xxvn, qtiac est : De malrimo-
nes ecclesiaslicos accedil, doccns quibus sinl coii- tiio; qttarlam a xxvu usque ad finem libii ponunt.
ferenda , et qualiter in eis sil vivenduin. De or- Iiis praelibatis ad liiterain veniamus.
{Sequuntur commentaria 'ejusdem decreli Graliuni; quw hic omitlenda duximus, et quod prolixiorn
stut; et quod ea quw in ipsis habenlur, irila nimium ei vulgaria peritorum judicio visa fuerint.
ANNODOMl.M
MCCIII.
NOTITIA
Adamus Persenia. abbas, ordinis Cisterciensis in D pestate exstitit quidam abbas {Joachimus)nonlonge
episcopatu Cenomaiieiisi, iloruit amio 1190 et se- ab urbe Roma, ordinis Cisterciensis, sed Cisier-
quentibtis , bujus coenobii primuin monachus , ciensibus iiiiiiime subjectus, qni quamdam Exposi-
deinde successu lciiiporum abbas faclus. Sane ab- lionetn superseptemvisiones Apocalypsis edidit, ac-
baiia Pcrseniae, viilgo Perseigne, lilia Cislercii esl, cepla divinilus, til aiunl, sapienlia, cuni fere esset
a silva tracius Cenomanensis noinen habens, ubi illitteratus, elc. Dicilaulem quod anno 1199 incipiel
anno 11-45 per Giiillelmiim de Talvalio, Pontivi et sexta visio, el sexlasigilli aperlio : sub qua visione
Aleiisonii comiiem, fundaia esl, ul clarior apparcal probal auctorilaie Apoealysis quod coroplebiitir
consignatio aiini per Aiigclnni Manriqiiez, quem omnis Aniiiiiristi persecuiio, et ejusdeiii mors et
confn niat lomus IV Gailiw Clirislianw fralriim Sam- perditio : sed aiile ejus persecuiionetn dicit Evan-
iiiarlhaiioium, verho, Persenia. De Ailaiii ila lo- gelium Chrisli uhique praedicandum, et Ecclesiam
quiitir aiionymus iiuctor ins. in b.bliolheCa Sancli lidelium per oiniies geutes dilaiandam. llicllomae
Vietoiis Parisiensis ad aninim 1190. • llacieni- inlerrogauis a viro.veiierabili et in liei verbo facun-
881 N0T1TIA. B82
disslmo, et seqnereligioso, alibalePersr.ni.-c Adaroo. \ nifam. non veiierunt. > Fallilur aniem Triihemiiis
qtionam .IUSIIlalia pr.rdic.irel. au PX prophciia, an diini illum Benedicliniim monneliiim fi>cil qncin
rx conjecliira seu revelaiione, respondit se ncque ronslal fuisse ahbalem Cislereicnsis or.linis (1).
revelaiionera de his liabere : sed l)..ns.~iiiquit, qui Pr.cterea illuni post Tlieoiloricum monaehuni, f>ni
dcdil olim prophelis spiriinm proplieii.-e, niibi dedil anno 1040 floruil, collocal, ct anie S. Anselmum
spirilum inlelligentiae, itt in Dei Spirilu omnia Lucensem episcopmn quem anno 10S0 claruissn
mysteria sacrae Scripturne clarissime inlelligam, i-onsiai. Unde colligere licel qnid de ejus sci-ne
siciit snncii propbelae olim inlellexenint, qui earo senserit; floruisse niinirum piiiatanno circiier 1040
oliin iu Dei Spiriiu ediderttiil. Rpqnisiliis anlem ab aiilequam ordo Cislerciensis nasceretur : quaie
eodem abhale quid senlirel de Anlichrislo, respon- Adamuin hunc annis cenlttm seniorem qnam vere
dit ipsimi jam esse ndolesccntem: quod respoiisurn fueril, facit, titpole post anniini 1200 morluuin, ut
Ailam confulavit. > Itaque anno 1190Adamiis j.im slatim diciliir.
Pcrseni.Tabbas crat, el clarussciemia ; nam facwm • Scripsil igilur vir doclus Opus Sermonum ad
istud Joaehimi referunl ad annum 1190 Sponda- suos fratres in capitulo congregatos, i>»pressione'
ims in Epilome Annalium Baronii, Angelus Manri- dignissima, quod olini ms. Romtc in manilius cla-
fpiez loino 111Annalium Cisterciensium ad amiuin rissimi viri Hilarionis Rancali ahbatis Sanclse Cru-
1190, cap. 2, innn. 5 et 6. Unde itlem Manriquez cis in Ilierusaleni, ediicinm iix bibliolheca mona-
ad amiiiin Chrisli 1191, cap. 7, ita habet. i Sub slerii Casamarii, quod in dioecesi Vernlana pro-
idem lempus florehat in Persenia Iquam domiiiii in vincije Romanae celebre est, olim quidem Bencdi-
Cenomanensi dicecesi, Cisiercii filiam supra memo- U clinorum, sed ab anno Doroini 1140 a Cisterciensl-
ravinms) abb.is Adam, aeque tloclus el pius, qiiem bus posscssurn, ru in sua abbatiarmn Cislercien-
anno praecedenli cnni abbale Joacliimo dispiiianicm siiim Notitia, inrjnii, G.-ispnr Jongeliiitis. fix boc
reiulimus. Meminii ejns eximia cum lande Thomas codice Senmonuni Adami Persenae abbalis, conti-
Cantipraianus, fere coanvus-ancior, u De apibusi nente Sermones plurimos dc lempore el polissimit
cap. 22, duiii Mariae comilissaeCaii>paiii_eel Ludo- anni festivilalibtts el aliis argumentis, excerpii su:il
vici Fiancoriim regis filiae mortem describit. Hic Sermones de bealissima Virgine Maria, et noiis il-
iile insignis Perseniensis ahbas cst cujus exsianl luslraii siudio Hippolyii Maraccii, presbyteii Lu-
Sermones, quosex Claudio Hoberlo iu fundatione censis, iropivessi(iue Roinae anno 1652,. in 16, lypis
IV.rseniae commen oravimns. Emndem virum re- lgnalii de Lazzaris. Illos inscripsil Mariale Adam-'
censenl inlerdoeioresConradus Gesnerus, Philippus abbalis Pcrseniw, nalione Gatli, viri doctissimi el
Spgiiinus, el Joannes Tritbemius, appellantque in disertissimi, Sacri ordinis Cislerciensis alutnni. H.i-
divinis Scripturis longa exercilatione doclum, san- benltir auiein Sermonum cjusmoili fragineiita in
cloruin Patruin leclione adinodum divilem, sscula- Opere Allegoriarum Veleris et Novi Testamemi, por
rium Jilierarum scienlia sulficienler inslruciuni, Gotfiiduui Tilmaiiniim, Caiihusia; Parisiensis alum-
alquc in declamandis ad populum homiliis celeber- piini, anno 1550 in folio Parisiis impresso, ut icsia-
riinac opinionis. Trilheinius pro more Cislercium tur idem Hilarion Raiicaius in notula hujus Adami
reticct, sed prodit monasterium Perseniae, quod mss. Seirnonibuspi-iefixa. Unde nullus dubilo quin
ncc ipse negal, et omnes alii auctores. iestilicanliir. ins. codicem iilornin haberel iste Gotfridus diini
Potuisset virum Menoiogio suo ascribere Chryso- AUegorias suas scriberet. Audio eliam dictoriiin
slomus Ileririquez, antiquilate, doclrina, et reli- C Seimonuin ms. codicem asservaii in abbatia Perse-
gione, prac aliis quos ascribil, venerandum. > Haec nensi, quem non vidisse faleor. Idem scripsil Epi-
Manriquez. Qiiaiu porfo in praedicalione verbi di- stolas aliquas ad Osmundum Abbatiw Mortuimaris
vini clarus boc lempore esset Adainus Perseniae in Norman:;ia monachum, quas ex mss. codicibus
abbas, testalur Jacobus dc Vitriaco, S. R. E. car- edidil Stephanus Baltizitis tomo 1 Misceltaneorum,
Iinalis, in Hisloria Occidentali, Jib. n, cap. 9, his pag. 425. ldem abbas Adamus adfuil, vel adfiilu-
verbis : < Defuncio igilur praedicio Christi athleta rus accessit inorli Mariae, Campaniae comitissae,
(scilicet Fuleone presbylero Pari.siensi) qui lalrati- quae Ludoyici VII, Francoium regis, et Eleoniua.
bus Siinctis iiiuuduiii quasi evigilare fecerat, et ve- Aquitauicae lilia, anno 1137 nalnrj. debiliiiu sOlvit,
ritaiis liimine ex parte nebulosas illuininaverat re- leste Guillelmo Marloto toino 11Metropotis Eccletiw
giones, inulii zelp charilaiis accensi et ejus exem- Remensis, lib. i, cap. 23, pag. 75. Hoc constare
plo iiicilali, coeperunl praedicare et docere : niultos polesl ex Tlionia Caniiprataiio libro i De apibus,
ciudieiiles ad justitiam , el de faucibus Lcviaihan cap. 9, his verbis. > Prope noslra lempora luit mu-
sanciis exhoriaiionibus peccalorum animas retra- lier nobilissima, Maria, Campaniae comilissa. Ilaec
lienies. lnier quos principales el niajoris noniiiiis nupia uobilissimo Henrieo, Canipania' comiti, lilia
fuerunl abbas de Perseuia, Cislerciensis ordinis, fuit Ludovici VII, FiaiKorum regis, Philippi regis
cuin pluribus aliis, quorum nomina scripta suiil in soror, aeque regis Francoruin. Quaiuor fratrcs re-
lihro vilae : qui in agro Domini fideliler et pru- ges iu Anglia habuii, filiunv regem in Iransiiiaraiis.
deuier laborantes, de cavernis pelrarum et monli- ll;ec mtillis annjs niorluo marilo, cumponiposissima
bus, besiias venabaniur : de lacu miseriae et luto D ambitione circumiens et nioiiens, lali.ni linem sor-
Joccis, retibus et sagenis pisces exiraheiites. > tita est. Laborans baec in exliemis, abbaiem Per-
De iho Joanncs Triibeiiiitis abbas Spaiiheimensis seiiiae, Adainuui scilicet, saiictissimiini ac eloquen-
in libro De scriptoribus ecclesiasticis his verbis: lissiinuin viruin, migratura venire mandavit. Qui,
• Adaii)abbas de Persenia, ordinis divi Benedicii, ut veuil, iiilroiiiissus no.i cst, ac prae foribus exspc-
vir in divinis Scripluris jngi exercilatione doctus, ctavit. Jam eniiii comitissa discesserat, et disna-
aique in saeeularitim liilerariini sciemia suJficienler hebanlur a mnlieribiis el niinisiris el suis oiniiibus,
erudilus, in declamandis hoiniliis celeberrimae iilensilia, vasa aurea et argentea, ve_>iespreiiosa.,
opinionis, nomen suum varios compoiiendo Traela- culciiiaeque purpureae, el landein linleamina ipsa
lus, cum laude iraiismisit ad posieros. Exslaut de- cutn pcplis. Exlremo quidam de gralioribus mora
_ voli el uiiles Sermones ad [ralres, liber l. De sanclis inscia reiardaius, lecium per cornua conipielieu-
•;et diversis tnaleriis, tiber i. Ferlur eliam quosdam dii, et resupiiiaium oorpus cmoritium, eniinus in
sacrae Scripiurae explicuisse iraciatus quibusabuii- siramenia tlivolvit. Moras autein abbate cuui i_e.iio
dantem itigenii sui veniamoslendil, sed ad nolitiam siisiineiite, quidam nui.ilis cx circuiiislaniihus iu-
(1) Adamum canonicmn regularein primum.Be- < Cum aliqiiando canonicae sinccrilalis albedine in-
liciliclinum poslca moiiachiini, Cisiercienseni de- fclici coiniiiercio in liionaclniin deiiigraveiiin, et
jiique fiiisse conlendit D. Briai in Hisl. lilt. de la nunc de plena illa iiigredine ad candorem virgin.s
France (XVI, 442), ex hoe loco epistohe 10, inil: lil.osaereversus sim, > cie.
585 ADAMI ABBATIS PERSENLE 534
iiifregit, et virum vene- A episcopo, qiii Sermones pariter erudiios composnii,
(lignaltis, osiium violenlercnm
rabilern iniromisil. Qui, iniroissei, et nobile de qno nos infra ad anniim 1250 loquemur. Plura
iliud corpus iiiidiim in stramiiie reperisset, volente de illo praeler auclores citatos Angelus Manriquez
quodam ex familia illitd slraminibus operire : abbas AnnaliumCisterciehsium, loino II, ad annum 1145,
exempli providiis non sinebat, sed libera vocecla- cap. 10, num. 6, el tomo III, ad aiinum 1190, cap.
iiiabat : i 0 vos omnes venite et videte nohilissimae II, num. 5 el 6* el ad annum 1191, cap. 7. Carolus
comiiissae Mariae pompam, cernile delicatissimum Vischius in Bibliotheca Scriptorum. ordinis Cister-
illud corptts, quanio dedecore pudoris. devolulum ciensis, pag. 5, elalii. Carolus Dufrenius du Cange
est. Videle qnid ei pro multiplici honoreet gloria, in lndice auctorutn quem praeinisit Glossario roediae
finaliter muiidus «xsolvit. > el- infimae Lalinitalis, columna 79 ubi perperam
' Moiiuus est Adam post annum 1200; lieet illum amio 1100 eiiln assignal, nisi legendum sil 1200,
assignare annuin non possimus, Caule autem di- silqne lypographiae nienduro , qtiod probabile salis
slinguendus esl al) alteio Adamo, abbale Caroliloci, esi. -.
ordinis Cislerciensis, cl postmodum Sylvanectensi
EPISTOLiE.
EPISTOLA PRIMA. B ore meo, nondum milii abrasa cst vettistas ab ani-
H> OSMBNMJM MONACHUM COENOB1V MORTlilMABISi-lS mo; et IU:me compellis dcnoviiate vitae philoso-
fiOUMAN.MA. phari, quomodo scilicel noviter conversi de sacculo
De itistitulione novitiorUm. ih novunvhoniinem valeant reforriiaTi. Revera nc-
DilectO suo in Chrislo frairi OSMUNDO Mortuima- cesse est ut convertenleS;de s?eculo multa diligen-
ris monacho, frater ADAM,lalisqualis abbasferse- lia novae vitae splcndoribus informenlurj ut secun-
njae, beiie vivere el valere in Domino.- dtim-sui nonvinis ralionem deposito veleri homine,
Solerter prudentis animi coiisideratio pensai ut recle novitii nominenlur. Sed quoniodo a me pos-
vires set hoc doceri, qui nunqtiam in ordinc novitius
quod posiulati animum possit offendere aut
excedere requircre non praesumal. Taedii nimirnm fui, nec per experienliae inagisteriiim boc lnerui
materesl importunitas; quae tarito onerosius peli- percipere vel aliis impendere documentum. Non
tioni snaeinsistere non- desistit quanlo omnequod ncgo cerle me roagisirum noviiiorum aliquando
alTectai opportunius esse credit. Unde:. obsecro, exstiiisse. Sed sufiicienter nonpolui iustituere no-
unde hoc libi ui mnjorem quani sim me^xistimes, vilios de regulis arlis htijus, qui lioc nsuipavi' mi-
ei ila tuo imporltliius faclus es dileclori ? Diligeris nisteriiim inexpertus. Verumtanien ad hoc opus sex
C necessaria esse puto, quibus liabitis et observatis
siquidem, sed non fone ea mensura qua existimas;
qtiia, elsi fortassis digntis es diligi, non eam lamen liiuiare potest jEihiops pellem suani et in bcatam
amoris mensuram impendere possum lioinini quam alhescere novilalein. Primum, est fidei fervor; se-
nec ipsi valeo impendere Conditori. Diligo tamen cundum.Uei limor; lertiuin, sapienliae amor; quar-
ulcunque qiiod esse diligenduni hactenus possum lum, religiosa TJiagistri conversalio; quintum, pia
coghoscere. Sed noii semper effecliis operis stiffi- ejusdem circa nbvitium sollicitudo; sextum, amica
cienter aifecium protestatur amoris.ille facile qtiod el frequens de spirilualibus aut de obscrvanliis re-
peiiiur polest exsequi in quo respondel ex aequo gularibus collocutib. Fides expellit ignoranliam, el
alfecliis ellectui : sed non eo usque mereor divini- inielligeniiam praestat. Unde lsaias : Nisi credide-
lns innovari ut hoc ulrumque borium penes me ritis, non intelligetis (Isa. vn). Qui enim noncredit,
vale.il inveniri. Dilectio est mibi modica, scienlia divinse cogiiilionis lumen non percipit; ac per hoc
tenuis, occupatio mulliplex, dolor animi plurinius, illius limore vel ainore rion afficitur cujus iritelli-
labor nieiiils et corporis ullra vires. Quid igitur genliam non irierelur. Diyiiil timoris duplex esl
solliciiudini Marthae el oiio Marise? Aut quohiodo elTectus; quia et lerminal maliiiani, et sapieiitiam
in Lia, qute laboriosa est et lippis oculis, Rachelis n inchoal. Deprimo effectu scriplum est : Timor Do-
elegantiaintu requiris ? Tua le, fili, fallil opiiiio et mini expellil peccatum (Eccli. i).' Et iierum : Timor
nimisde me lita praesumit dileciio; nec interim libi Domini viala non operalur (Prov.xm), De sancto
conferre poterit supposi tio Liaequod optas de Rachelis tinioris effeclu Psalmista dieit.: Sqnclum et terribile
obiulibus oblinere. Nondum rccesserunt vetera de nomen ejus. lnitium sapienliw timor Domini (Psat.
r_.85 £PIST-DL.£:. gs^
xi). Recie nbi sspieiilia incipit, n.a'lilia facit finem,, A fraieriia charitate, et iiiferioiibus ex huinilitaiis
quia sapieniia vincil maiiiiarii. Quam felixestsa- - virtuie est exbibendum. Jam qui fratres diligit ei
pienti.fi inilium, quod lotius csl negligenliae et in-- charitaie, et seipsum abnegat ex huniilitale, nen
sipienliae expulsivum! quia, sicrit scriplum esl : mulluiiv eurat se illatis opprobriis affici; quin po-
Qui limei Doihinitm, niliil negligil (Eccle. vn), ac; iius crticifigens se Cliristo, gatidet se crucis ejua
per hoc malitiae non segniter se opponit. Amor sa- igiiomiiiiae sociari. Itaqtie iit fervore divini operis
pientiae, qui teriio Ioco poriilur, dum tiis quaesctendai osiendit se diligere Dei culiuni; iti exhibendo obe-
vel facienda shnl ex affeclu diligentiam impendit, dientiani, ostendii se tiiiigere proximtiin ; in-paiiemi
alacriler justiliam cbnsiiminai et peificit. Animii opprobrioriiin perpessione, osieiidii se abuegasse
iiimirum iniioceniiain, quam timor reparal, amorP seipsum. Sexlo loco ponilur ainica et fiequeiis de
conservat : ciii dtim justitiarn addit operum, etiami spiriiualibus aut de observanliis regularibus collo-
. ad coiHeniplationeni provebit aHernorum. De caieio > culio. Noviter conversi dc saecuio; quantalibct de-
amaior sapientiae hujtis recte polesl et debet appel-- votiOne polleant, acediae tameiv vitio saepe laboraiit,
rIari philc-soplms, quia, dtim e> splendor illiiminatt ac per hoc amica el frequeris collocniio inagistri
vcrilalis, eiiam obleciat anior~virtutis. Quarlo locoi fastidio, quod ex acedia nasci solet, debet opponi.
ponilur religiosa magisiri eonversalio, quae quasii (j Interdum de spiritualibus debet csse colloqiiiuui
in speculum est adbibenda novitio; quia, dum eii scilicet aut de mysleriis Scriplurarum, aul de exeni-
exemplum honeslaiis e vicino proponitur, ad imi- plis saiictorum, seu de cceleslibus praemiis, quo-
laiionis studium eflicacius provocatur. In monte: modo acquiruntur operibus bonis, vel certe de tor-
quippe Moysi esl exemplar osleiisiiiii ctijus insiar meiitis gelienn_e, quae divinae justitise himis formi-
^debtiit componere laberriaculum, quia tam sublimis danda severitas his qui immuhditiae et injustiiiaB
debel esse vita praesideniium ut ad exeniplum ip- deserviuni se minalur inferre. De his frequenter
sius formelur [conversalio siibditorum. Quiuto po- colloqui, isla jugiler mediiari, niultuiri movet ani-
rtilur loco pia magistri circa novitium sollicitudo, nium el acceridit, nt et vitiis eipeccaiis
supersedeat,
per quani probel el experiaiur tilruni adopus Dei et virlutum operibus inliianter intendai. Nascitur
ad perfereiidum opprobrium, ad obedientiae bonuiri eliam ex amica frequenti et hohesia coliocuiioi.e
.potens el voluntariiis babeatur. Certe si ad illa tria conniiciidabilis quaedam familiaritas, per quam rtia-
ipsurn magisterparaium invenerit, si in opere Dei gisier e.licilur ad corripiendutn audaeior, correpliis
ipsiini fervere cognoveril, si bono et laeto aniroo ad disciplinam paiientior, uterque ad inlelligemiam
bonum obedienliae siiperioribus, coaequalibus, in- Scripiurarum erudiiior, novitius exercilaiior in
^
ferioribus exbibentem; si ad perferenda opprobria observanlia regulari. Ex hoc jam magisier secun-
paiieniem, poiest intelligere quod vere Deum quae- duin regiilam debet ei, non inferre qnidehv, sed prae-
ril, si tamcn felici perseveraniia felix iniiiiiin clau- dicare dtira ei aspera per quae iiur ad Deum. lloc
•derc non omiliit. Doceai eum inagisler ferventer ei praedicare non est aliud qtiam ex Scripturis aut
insisiere divino operi, tit sibi caveat ab illiu.s sen- ex propriis exeinplis ostendere arciam et 'arduam
tentia maledicti quam Spiritus sanclus omnibus iin- esse viam quae ducit ad vitain, quam viam procui
precaiur qui fraudulenler ei desidiose Dei opera dubio lion incedit qui inirare per angiislam portam
cxsequuntur. Nonne est in Dei opere fraudulentus in juxta prsecepium Dbmini non coniendit. Coniendiie,
qtto a sono lingusc dissonal anirous, et cum videatur ail Doininus, inirare per anguslam portam (Luc. xm).
Deum labiis honorare, non veretur ab ipso oiiosis Ei idem alibi : Ardua et arcta est via quw ditcil ad
aut voltiptuosis scu etiam maliiiosis ccgitaiionibtis vitam (Maith. vn). Ei David sahctus : Propter verba
cloiigare?De hiijushiodi iinprobis laudatoribus con- labiorum inoruin ego custodivi vias duras (Psal. xvi).
queritur Spirilus saiiclusperpropheiain, sic dicens; Qiiid, obsecro, diiritis esse potest in via Domini
Popultts hic labiis me honorat; cor autem eorum quam seipsum abnegare, crucem suam lollere, lo-
longe esi a me. Vnde sine causa colunt me 1) l tam voliiniatem suam voluhiaii subjicere allenao?
(Matth.w). Laudantis Deuin labia debentcsse cym- Quid, inquani, asperius esse polest in via qua iiur
bala bene sonanlia. Sed cymbala iion bene sonant ad Deum quam carneiri suairi cum vitiis et concii-
quando cordis inlentio ei affeclio l.ib.is laudaiitibus piscenliis affligere, quam sibl liuiiiduni el muh:!'o
iioii concordant. Laudator cniin esl desidiosus qui seipsuiii crucifixum exbibere? quod sine dubio
liegiigenter se agit in Dei Iaudibus'. Nec roiruni si cuhcti faciuiit qui esse veraciter Cbristi voluni.
adesl illi torpor desidiae qui a corde moiiuus Dei Qui autein sunl Christi, ail Apostolus, carnem suam
laudes solo prosequilur sono linguae. Qui sic se in crucifixerunt citm vhiis el concupisceniiis (Galai. v).
Dci laudibus agil, promulgaluni a Spirilu sanclo Jgilur magisier novilio' dura\et' aspera pei-qnae itur
nialcdictuin incurrit. Unde el noviiii sunl vehemen- ad Deurn praedicat, cum ei vianv salutis arelam et
lius admonendi, ne qui ad percipieiidam Dei bene- aiduam esse et exemplo operis et verbo praedica-
dielionem-venerunt, recidanl in hujus foveam ma- lionis demoiaslrat. Uaec siquidem saiutis v.ia tam
ledicii. Debel etiam pia magistri soiliciludo insli- arcta, lam ardua, Dominus Christus cst : arcta,'
luere novitios de obedienliae bono, quod et inajori- propter assumpi* carnis bumililatem ; ardua, pro-
bus lanquam Deo de jure regulx 1, et coacqualibtis ex ptcr pcccaii i.imniniialem. Pcccalum quippe uoa
PATHOL. CCXI. -,. M
:S87 ADAMIABBATJS"*>ER5ENI/E £8S
fecii, nee invcnt.is esl dolus in ore ejtis. Hanc viam & A cordis adilum interdicil. Amor sapienliae reparaiam
ipeniius noii incedit qui ad humilitaiis ejus imilalio- per olficium tiriioris innocenliahi-diligenlissime cu-
'jiem parvnlus rion exsliterit; nec poierit ad arduuni stodii, et ipsi innocentiae addere aequitalem officip-
viiae islins ascendere qui se peccatorum oneribus sissimae liberalitatis studio non desislil. Religiosa
aul visibiliiHiv rerum amoribus volueril sarcinarc. magistri coriversalio exemplo'suae probitaiis provo-
Iliuc est quod homioibus subsarcinatis hujusce- cal noviiium ad s;udium a.muland_c viiiulis. Pia
modi Babylonis oneribns inclamat per Prophelam ipsitis circa discipulum sollicitudo diligenter quan-
Spirilus saneliis : Filii hominum, usquequo gravi lum polest inlerioris et exierioris hominis slaiu...
£orde\f Ul quid diligitis vanitatem, et quwriiis men- considerat, ut seciindum quod in eo videril, ap-
dacium? Scitole quia misil Dominus Sanctum suum plaudere vel condescendere iili sciat. Hine cnim
IPial. iv). Recte sanctus- est et a Domino mirifi- scriptum esl : Diligenter considera vultum pecoris
calus, qui ab oneribns mundanae miseriae non conv- tui (Prov. xxvij). Amica el spiritualis colioculio
primitur; ut dtinv ei niliil libet in vanis et transi- consulte, ul diclum esl, opponitur acediae morbo;
toriis, cuncia menle transiliens accipial spiritumli- quia, qiianlo amplius anima sanctis colloquiis as-
bertatis. Ubi enim Spiriius Domini, ibi Jibertas; snescit, lanio eani vebeineiitius ignila locuio li-
' miefacii. Unde sponsa divinis eloquiis assueta sie
B
Jiberlas, inqtiam, a peccalo, a necessitnlo, a niiseria.
ail: Anima mea liquefacta est,ut loculut est (Cant.
Spiritus iste a Deo emittiiur, recreaniur niores,
terrae facies renoyaltir; et ut de noviiiis Uiis gair- v). In boc cerle senario tola pene consistit devolae
dere poteris, cum virlus ex allo paiiicipes eos fa- ir.enlis erudiiio, ut in Jiis sex quae nominata su:il
ciet hujus mirabilis novitatis. Tunc recte novitii probationis leilipore se exerceal, et probalione
vocabunlur cum de novilatehac vcsiis eis nuptialis completa, ad illa iria quse in forma professionis
aplabitur; nec de caetero ejieientur de nupiiis Agni, expressa sunl se rfcslringal. Siabililas enim el Con-
cum ad honorem sponsi el sponsa; vesie fulgeant versio mortim el obcdienlia secundum regulam i«
impliali. Vestis bacc nuptialis iiHerna; splendor est votivae professionis formula solemniter promiltiin-
ei gloria novitatis. Conficitur aulem vestis liasc ex lur, et in liis tribus ex saepediclo senario prove*
tribus, scilicet ex corporis castitate, ex cordis di- nienlibus quaedam perfectio conlinelur. Per lorum
ieclione, ex elegantia disciplinae. Jn hac veste casti- quippe promissae slabililalis lanquajn pia jiinienia
las est quasi pannus, qui conficiltir ex lana, quae ad coeleste praesepium reiigamur. Per conveisio-
exprimil caslitatem, eo quod corporis nescial pas- nem mOruni pieiati angelicae simuiamur. Per exhi-
sionem. Dileclio pellibus coinparalur, quae panno, r, , bitionem obedientiae ipsa angelica mmisleria imila-
ul veslis liat calidior, assuiiulur. Ilas pelles conlu- iiiur. Fides ilaque et limor respiciiint ad firman-
lit nobis passibilitas el imiiiorlaliias Agni inimacu- dam slabiliiatem. Viriiilum dileciio ei magisiri imi-
Jati, qui pro dileclione, qiiam erga nos babiiil, pel- tatio ad moruin conversionem. Intenia solliciiiido
lenv pro pelle, et cniicla quae haberc potuit pro magislri el arnica confabulatio spiritualis colloqtiii
anima sua dcdii, id esl pro Ecclesia sua iiberaiiiia, ad exhibenda3 obedientiae periinent informationeu).
ijtiam iit ahimam suam, inio plusquam animani Dum enim per spirituale colloquium acedhe tor-
suani dilexit. Limbus qui. ad ornaliiiii ponilur in por diffugit, mens ad fervoreni obedientiae revivi-
vestc, est splendor et eleganlia discjplinac ; ~[ux, scii.Ca.leruinqu_estlo.hi uliimae, quam lu ipse tibi
ilum .irreprebeuslbfliier observalur cxierins, signi- proposuisti, salis sufficienter, ut arbilror, respondi»
Jicari per boc vidciur el castinioiiiae el diiectionis sii. Saepe enim. a Deo el ab his, qui secuiidum
affeclus. llanc sibi veslem spoiisa apliiveral, cui in Deum aliis praeisident, dispensalorie agilur, ul co-
Ilbro Sapieniise sic spoiisus exclamat: 0 quam pul- ram pestilerile mansueti patienlia flagelletur. Non-
chra esl casla generaiip citm cliaritate! (Snp. i.) Nam ininquam cum id boho animo facium fuerit, duplex
sic in psalmo de disciplina se poslulal edoceri, bo- inde fructus provenit, quia el palienti de corre-
nitati conlinenliae el charilaiis eam desiderans ad- D . plione atigmen.tuin meriii geheratur, et iile lali
augeri : Bonitatem, et disciplinam,-elscienliam doce sanaltir exemplo, qui prius ineorrigibilis videbatur.
me.quia mandqlis luis credidi (Psfl/. cxvui). El as- Sic Aposloliis a .Dp.mino permittilur colapbizari,
secuta aliquando disciplinam quam peiierai, Prw- iion ut modo in eo humililaiem colaphizatio hujus-
rcni, inquil, in maturitate, el clamavi (ibid.). Matu- modi custodirel, sed ul universa Christi Ecclesia ad
riim quippe reddil hominem disciplina quae est conquirendam sibi liumilitaleui exemplo consiinili
iiienibrorum oronium nvoltis ordinatus el composi- (lagella Dei aiquatiimiler loleraret. Sed el ipsuin ca-
tio decens in omni habilu et aciione. Ul igilur bre- put Ecclesiae Chrisius nonne in ocuiis solisflagella,
viter recapilulemus quae dicla suni, necesse est ui opprobria, crucem, mortem, qiiae non meruerai,
liovitius a.Tide incipial, quae vcre liienieiii a lene- loleravil, el ita per exeiuplum su® passionis el pi-e-
bris ignorantiae eruit el Christo Ineorporat. Incor- lium sui sanguinis a morle perpetua perditos re-
poratus Cliristo, credulus eiTiciiur ei fidelis, credu- vocavit? Allende etiam Job innocenlis patieiiliam,
iiis ad liduciam promissorum, fidelis ad cuslodiam qnanlis ailrilioiiibus, Deo dispensanle, suhjicilur,
mandatorum. Timor et de praeieriiis malis poeni- noii 111modo jusli palieniia invincibiiis yaJeat co;ii-
lciiliam coiidigiiam indicit, el malis leniantibus probari, scd ul infeiix mtindus. jusiissiniiS: ejiiS
TSb EPISTOL.-E: 500
exemplis possit ad palientiam in suis adversilalibus A _. amoris. Dum enini Dei linior a viliis evacual habi-
informarj. Caelerum si ad gloriam Dei quandoque laciiltim ir.enlis, cxclus.-iamaritudine viliorum re-
fiagella conliiigunt, stcut Dominus Glirislus iii Evan- siiinit cordi sapientiae appelitum. Extunc incipit ani-
gelio caeconaloasseril eonligisse, iionneinnocens uti- nius esuriie et silirc justitiani-; quam procul dubio
Jiter a Deo vel liomine poenis afficiiur, quando de lantopere nullaleinis csuriref. nisi pr.Tguslalus jant
luce ejus palieiiliae Dei gloria declaralur? Luceat, sapor esuriein provocarel. Qui cdunt tne, ail Sapien-
inqiiit Dominus, lux veslra coram hominibus-,ut vi- lia, adliuc esurient; el qui bibuul me, adliuc silicnt
deanlopera veslra bona, et glorifieent Patremvestrum (Eccli. xxiv). Qnid esl eniin amor jnsiiliae nisi qu_e-
qiti in cwlis esl (Malth. v). Saepe ila fit ut doctor dam delectalio sapieniiae-, cnm nil sil aliud esse
illuni de cujus confidil palientia dispensatorie ar- juslum qtiam divinis esse conditum saporibus et
gnal durius in perversorum pracsenlia; quia, diim odoribus delibuluin? Annon sunt morcs et opera
Deum in sanciis suis mirabilem per paiienliam justorum quaedani odoramenta viiiiitum, quae nimi-
qttam praeferuut, «l -iiHTOcenl-iamqiiam geruiit, rum ex boc conlralierc cognoscuniur quod intimis
mali homines inUieniur, per pielaiis leiieiitiidiiiein sapienliae ferculis obleclantui? Sapientia siquidem
in virum allernm a perversilale prislina tfansmu- a sapore nomen trahil, quotl sapere faciat quae sunt
lanlur. Ecee, fraler, ad inslantiam luam compnl- ^E sursum, quod morum sil delectabile condinieiiium.
sus aliqua dixi, sed forie exspectalioni luae minimc Quid igilur in viia feJicius quam Deum limere et
satisfeci. Non enim de lemii veua flueiita -possiut per sollieiaim diviui timoris ollicium amoii diviuo
effluere largiora. Verumlamen si, ui habel asscriio mei.tis domicilium pr_eparare? Timot-is Certe solli-
ttia, vere in Christo me diligis, intcrcede, obsecro, ciludo omni cuslodia menleni servat, til jucumla
apud Deiini pro iniqiiiialibus ineis, et illis aitentius amoris festivitas solemncs ferias ibi agal. Fernila
me coininenda qnos seetindum conscientiam lenet et menle opus est ut vaeare et videre possis quanla sit
afficit pielas Christiana. Salula novitios luos ex meo suavilas Dei, el quae sil pii amoris solemnilas expe-
nomine, el cos iiionc ex parle mea sic sanctae in- riri. Sepiem igitur sunt soleiniics ferise, in quibus
tcndere uovitaii iitcortle el anirao mundauae re- Deo vacatur, et in quibtis anima, ui Deo liberins
nuiitieni veluslati. vacet, ab omni servili opere feriatui.. Prima feiia
EPISTOLA II. est spirilus limoris Doroini; quae, duro peccatis et
ADEUMDEM. vitiis finem ponil, quasi servili operi spiriluaie olitim
De septem(criis et seplcm Uquefaclionibus. anteponit. Timor quippe Dei niliil negiigii; et dnm
Dilccto stio iii Cbrislo fratri OSMUNDO Moriuiin;v- luitim et lalcres Pharaonis et ^Egypii paleas exse^
ris monacbo, frater ABAM , servus servorum Dei, craitir, jam ad feriandinn et vacanduin Domino
qui ad Perseiiiam Christo serviur.t. saliitcm ct verae pr_eparaiur. Secunda feria e;i spirilns pietalis, in
religionis perseverantiam. qna Deus lanto siiicerius et affectuosius colitur
Ciim aliquid quod honeslum sit abamieo petitui', quanlo longius a mente excludilur laboriosae lu-
et amicus est qui rogatur, non debei bujiisniodi multualio pr..vitai.is. Pietas niinirum esl Dei culius
pcti.io repulsam p.iti, si tamen facullas non defuit et compassio proximi, in qua feria i!Ia quies, illtid
adiinplendi. De pelitionis honesiate ei amica fa- sil.-iiliiim-inclioatiir quod per propi-eiain cullus ju-
iiiiliaritaie confidens, cuni mulia insianiia pe;is ul slitim (Isa. xxxn) appcllatur.
incifari ad viriuiis sludium litleris aliquibus me- Nota quia in lioe silentio quod cultus justiiiae di-
rearis. Si bcne affeclus cs et ad ea quae jusia sunt ckur, quod in ccclo, hoc esl in anima justi cuslodi-
volimtarius, perficienlis studio amica commoiiiiio tur, cuni clracone Micliael pralialur. Qtianlo enim
non nocebit. Si forle ad ea qtitc reeta siint mens cor quietius fuerit ab iiitentione servilis operis,
libi esl tardior quam debcret, nihilomimis exhor- tanlo acrius infesial eum neqtiiiia spiritalis. Unde
latio forie morbo remedium adhibebii. Modis omni- merilo quaerittir quomodo factiim esl silenlium iii
lias audiiori verbum salutis est titile, praesenitn prj ccelo, Ciini pracliiiin cl tantiiiii prseJium exerceatur
cum el ille amal qui loqnilnr, et cui Joquitur non iu illo. Faclum esl, iiiquii, prwtinm in cmlo; Michael
atnbigitur reamare. El quae in amicoruni coiloquiis el avgeii ejns prwliabaniur cum dracone (Apoc. xn).
debcl essc nisi de amore livaierics; deillo, in- Atiende quia coelum est anima justi; in quo Coelo
qiiani, amore quem nuHa nolat suspicio, si dile- silentiiiin agilur cum anima qniela a mundi sue-
ciio vel ehariias nominetur ? Nomen quippe amo- pitu, et a peccaii libera actu, lola in cullu et amore
ris ad diversa comniunc cst; sed ad ca sola quae jiisiitiae delcctalur. Verumlamen proplerislam quie-
veiitaiis vim litibeniel virlulis, vocabulum reslrin- lem, in qua ad Dei se reparat simililudinem, non
giiur charilaiis. Cum igitur Deus ainor, sive cba- omitlitur quin conlra poteslaies aerias eam opor-
riias, sivc dilcctio proprie et specialiier nomine- teathabere cerlamen. Micbael quippe quis ul Deus
lur, quse maieries convenientior, quis sermo in- inlerprelalur; quo iiomine Dei similitudo, quam
ler nos dulcior quam de amore hnjusmodi habere- sola retinet justilia, designatur. Ccrle Patilus in boc
tiir? Sane cuin liinor Domini sit inilitini sapienti.-e, mentis silenlio degebal, in his amoris feriis solem-'
et anvare Deum sit ipsum sapere, constal qnod ab nizabal, ciim de se suisque similibiis sic clicebat :
affecin divini limoris Siimil inilium pancti sapor Non est nobis collaclcitioadvertvs carncm et sangiti"
5&J ADAMIAi.BA.TlS PERSENI^. 532
Jienj, sed advemts recloris iehebninim harum coiilrd \. liae nominatur, lola esi|iii saporc, ut qui ad eam
spiritndlid riequitiw iri cwlestibus (Eplnis. Vi). Tertia pervenire nieruerit, riiliil minus qiiam serapiiini, id
feria est spiiitus scientire, quae videlicet piam men- est ardens vel iriceiideiis existai. Qiiein enim divini
teih-cdgnitioiVe-vefitalis illiimit.at el ad dociritiam amoris ardor iiiceriderit| alios initpie hocardore
proxinio iriipeiideridam iiiformai. llle enirii debet•- liquefaciiis iriceridit. Adjhuiic perverierat ardoreih
bona foris dicere ei docere qui illa inlus meruit di- feriata illa ailitiia qu_c diiiebat: Auinta iriea liquefacta
dicisse. Cui Deoni scire dalurivest et seipsum, nori e't, itt locutus esi (Gahh f); Meriscerte qtiani hujus
debet in docendo negligere profeclus proximoruiii. aiiioris ihceiidium liqueifaeit, incendii alios , dum
Qui scilicet spirilus scient.ac iiori iricbrigvue feria qtianium eos diligai ex jsuis liquefaeiionibtis iniio-
dicilur; quia, qui consecuius eam fueril. ab uhiver- tescil. Surit autem pluijinise:liquefactiones aniiiiaef
sis erroribus et perversis dogniaiibtis feriaiiir. Nec coelesii desiderio' ardentis et ad ardoris littjus desi-
iiitelligendum est lioc scientia illa quae secuiidiim derium alios iiicerideiiiis. Primo resolvilur iii lacry-
Apostolum iiiflut ('/ Cor. vm), quia liaec seinper ex irias conipuiiclionis, per offieiiiui et iiistantiam liliio-
consoitio adjunclae sibi pietaiis aedifical. Quaria ris inilialis. Iluic eiiirii liiiiori, curivsit iniliuriv sa-
feria est spifilus fortitudii.is, in qua jam foH.s pieiiiiae, mistus estanior jtistitiae. Secuiido resOlviiur
iit mors dilecjio esse incipil : qiiae cum in varias « aiiiiha iii lacryiiias devoiioriis, rjiiae nasci solet cx
iiiciderit leiHationes, eliain boc oinne existimare recordatiOrie beheficii spirilalis. Cuui eiiim recorda-
gaudiiiiii consuevii. Islam agebant feiiam qiiibiis tiir Dei beneficia, qiiae iridigna accepil, movetur ad
apostolus Jacobus hoc dicebat : Omne gaudium exi- liicrymas, duni gratias agit. Tenio liquefacta resol-
siimaie, fralres charissimij cum in tenlationes varius vilurin lacryinas ainoris, qiiae prodeuiit de spe ct
incideritis (Jac. 1). Qui enim in spiriui fortiludinis' ardeiili desiderio videndi aliquando faciem Condi-
agit, qnidquid accidcrilei contntrium. aut non sen- loris. Quarlo liquefacia resolvitur in lacrymas pie-
til, aul lacillime indefcssa virlule reVincit. Quiiita talis, quas erga fraterriani miseriam producit affe-
feria est spiritus consilii, cui paruin est mandata cttis cbmpassionis. Quinta liquefactio esl, cuni ar-
Dei perfieere, sed magna animi alacritate ad se- deiiti charitate lolam se expendit el erogat in piis
cianda Dei consilia salagil aspirare. Posiqiiam eninv aciivae viiae exercitiis. Sexta liquelaciio esty ctiin
Dei nvandaia peiieceris, si jiixla exbortalioiieui aniina lola liqtiescit el suiililiatur in delicias^ sti-
Apostoli meliora charismala semnlaris, suvsrim le pernae coiiieniplalionis. Uivdtvde hujusmoili anima
cxiendis ad perficienda consilia quae snrii aemulato- scriplum est : Quw est ista qitw dscendit de deserto,
ribus perfcciionis a Salvatore proposita. Unde illi deticiis affluens ? (Canl. vin.) Sepliina liquefac' io
qui a juventulesua asserebal se Dei roandaia omriia est, cum aninia hiijusinodi loia defluil.ei resolvitur
cuslodisse dicit Doniimis 111Evangelio : Gnum,'m- in fragrantiairi boni iiominis et ad consolaiionein
quit, libi deest. Si vis perfectus essesvade, vende iiiultorum spargit in aromalicam suavitatem odo-
omnia qute habes,et da pauperibuSi et veni, sequere rifer» opiriionis, ut de ipsa dici possit: Vnguen-
me (Maith. xix). Qui itaque in hac feria, hoc est in tum effusum nomen tuum (Gant. )). Unde ct taiis
spirilu consilii.agit, nihil sine. consilio facit, omni aniroa in Caniico canticorum appellatur virgula
necesse habenii. bonum consiliuin dare interidii ; fumi ex aroniatibus myrrhae et iliuris el uiiiversi
quippe qui et spiritum ccnsilii in se ltabel. el quem pulveris pigmentarii. Talis siquitiem anima odo-
jiiagnj. consilil angelus Chrislus docel. Sexia feria ris sui liagrajiiia alios atiraiiit, et ad Def di-
esi spiritus intelligenlia;, in q.ua jani meiis ex ob- leciionem postise currere facit exsuliantes el di-
servaniia praccedentiiim feriatur satis docta est iu ceiites : Post le in odore. unguentorum tuorum cur-
iuvisibiiibus figere eogiialum. Defaecata quippe et remus (iiirf.). Ilujusmodi liquefnciiones sunl ilae
purificata, ut dictum est, ex praecedeniium feriarum emissiones.de quibus sponsa latidaiur, cum ei voce
observaniiis, idonea cst per meditationem ccelesii- sponsi in Canlico dicilui : Emissiones tuw parc.di-
bns inieresse substantiis, el amolis ab animo ima- D sus malorum punicorum cum pomorum fructibtit
ginibiis rerinn visibilium, inferre in invisibilibus (Cant. iv). Veruiii adbona isla, nii dilecie, iiun-
essentiis iniellectum. lntellectus enim est uuiuscu- quaro perveniunt qui a liinore Dei innocenliam noin
jusquerei invisibilis nuda el manifesta noiitia. Se- coiicipiuril. Cerle nec illi possunt gaudere pariu ju-
ptima feria,id est Sabbattiiii, est spiritus sapienlise, sliliae in quibus Dei limor non procrcat coi;ce]iit:m
iibi jam aniina splendoribus illuslra.la divinis.etiam innoceiHise. Sed nec illos coiiceptu bujusniodi liinori
degusiare -jncipit inlerinv quoddam condimentum impugiiat quos splendor reciae fidei non illusiral.
saporis. Hic jam anima quse sursum snut sapere, Crede niihi, ul verba Dei ciim affeclu audias, a..di
quae smsum suni quserere divinitus edocetur, dum ul limeas, lime ut diligas, dilige ut mandala perii-
qiiania sit, quain mirifica sit inlerni suavitas sa- • cias. Nam ex peifectione maiidaiorum sequittir felix
poris experiiur. adeplio praeniiOrum. Deuin igilur time, el mandala
Nola quod feria ill.a, quae dicilur spiritus..iiifcl- cjus obsCrva. Hoc est omnis homo. Vale in Domino
Jeclus, lola esi in splendore, ut qui ad eam pervene- semper, el sic vive ut et conscieniia tuatiLi interius
ril, niliil miiius qtiaui cheriihim, id est plenilude perhibeal testimonium, el exlerius valcas esse fr -
scjeiitix liat. Jlla vero feria, q.uae spirilus sapien- iribus in exe.uplum.
E93 . •EPlSTQLyE. 591
EPISTOLA III. . modiim praecipil sapicntia, cor onini ciislodia ser-
A
AD EUMDEM. vareiur, tice animus ex peccaii deleclaiione iniqui-
Ajjlictum.consolalur. Ut ad vernm medicum Jesumi talem conciperel, nec ex concepio liujusmddi parius
Christum confugiat. lpsi scribere supersedeat:
iiequilia; proveniret! Ceiie si Dei limor solliciias
Dilecio siio in Christo frairi OSMENDO mntiaclio» cxcrceret cxcubias, ad cordis adiitim omni prorsas
Moiiuimaris, fralcr ADAM,servtisscrvoruin Dei, quii neqiiiiiic negarel introiluni, et, sicul ab ingrcssa
apnd Perseniam militani, saliiiein in Spirim saucln., animae per vigilaiHiampeccaium marcerel, ita qtiod
. Importiinitas esl taedii mater, nbi eam ardenlior • per negligeiiltam niale iiitrare poluit, per poeni-
dilcctioiiis sinceritas non exciisai. Yerum nihil estt leniiam ab inlerioribus propttlsarel. Est enim Dei
vera dileclione fideiHiiis, ncc aliqiiid oppoiiuninsi lirnor amaior innoceiiii.c, ei nihilominus justitiae
esse exislimat qiiam imporltiiie illi insisierc tle quoi amiulator, assueius damua innoceiiliaa per justitiae
fidil. Hacscfidticia dilecioribus Dei praslat orandii reciitiidiiiem restaurare. Duni enim anima, qute ad
consianiiain; nec idco ab iuslantia orationis defi- Greatoris injuriani iniioceiiliaiii perdidit.per poe-
ciiint, quia in eo quem aniani confidere se cogno- niienliain de seipsa jusiitiam Deo facil, nonne vide-
sciiiit. Tu videris erga me hanc Iiahere amoris fidu- liir libi per pceniienliain reparare irinocenliam, cui
•ciam. Kl ideo de laedionotari le non nietuis, quia v sane miiito gratius erat illam non descendisse de
tribuil tibi confidenliam inlcrna; conscienlia cliari-._ llicrusalem in" Jericho, non in latrones incidisse,
tatis. Sed quid esl, obsccro, quod laiilum de .cipso qnam vulneraiae a lationibus salutis remedia procu-
milii co.nquereris, et varias meniis Ltisciegriiiidii.es rasse? Beattis tamen est qui pritis amissam Inno-
milii proponis qttasi ad reinedium et exponis? Ant cenliam pcenitendo resurgil ad justitiam. Sed feli-
quid poicsl habere commodi morbum suum osien- cior est qni sic divini limoris custodia communiiur
dereeadem invaliiudine laboranli? Annon quoilam ut contra iniioceiiliam quidquain agere dedignelur.
inodo doloreni tcgrolanli exaggerat .qui de se iiii Nihil igilur est divino limore beatius; ciijus pon-
planctiis etlacrymas exhihel quem polius co.nsolari dere dum aninuis figiiur, non per varia vanjs cogi-
bebeat? Infirmiiates tuas illi polius deliueras reve- lationibiis agilalur. Dum cnini olficii sui slimulo
lare cui prsestita cst virtus sanilas animae, et ciii cor assidue langit et pmigil, aliud idiquid q.uam
cum sauitate auiiiii data est etiam periiia niedi- ipsam puiiclionem vel punctionis causani in memo-
caiidi. Npn enini sialim qui mentis sanitittem, id riam venire vix sinit. Qui dum ad osiium cordis sa-
csl virltilcm obtinel, ideo medendi peritiam habel. lubriier el fcliciter soliicitus cuslos excubal, amori
Sed qui uiriinique a Deo consequilur, felieiler iiiale ^„ ad solemnizandum interitis locum praestai. Timor
liabentibus praesto esl et medetur. Nam ridiculum siquidem sanctus facillime cogiialiones oliosas a
est quemquam niedicinalis arlis exercere ofliciuiii, «onspectibus cordis, dum Deo inlendit, exsttfflal,
el quibus curaui iinpendii exiiibere se languidum. volupluosas desiderio proposilse. honeslatis perse-
El vix eflicaciain polest liabere in exbibendis reme- quilur, malitiosas opposilione simplicitalis et pic-
diis, quein redduut coniemptibilein evideniis signa tatis exlurbat. Pcr piani igitur sancti limoris solli-
languoris. Cum igilur virlus sit animi santtas, cu- ciludinem compressis incursibus viiiorum, sedalis
jus aegritudo est viiium, segritudini tuae remedium cogiiationum lumiiltibiis , sabbalizante jam con-
non exhjbeo, qui in infirmitorio mundanac roiseriae scientia, amor solemnizat inleritis, el lanlo jucun-
hoc oiorbo sauciiis us.qiiequaque decumbo. Sic sic dioies ferias agit quarito nientem liberam ad coelcstia
propler neglectam ctistodiam cordisabundalet super- affcclanda cognoscit. Tu igilur, charissime, cum
abtiiidat vita vitiis, et ex languoribus abundanlium fcstivilas liujusniodiex amoris iiifusi beneficio laeisi-
viiiorum consensu adbibilo viperea soboles nascilur ficaverit libi menlem, habe me solemnitaiis iniernae
peccatorum. Agil siquidem intestina viiiorum in- consorteni; nec bonuni collatunv tjbi lacias. singu-
bapsio ut pene conlinua sit in nobis peccati recor-- lare, sed amici adhtic exterius mendicantis in tnis
datio : quae lamen si delectationeni secum non ha- D E deliciis recordare. Frange, inquam, panem luiim
buerit vel consensum, niJb.ilper lioc agitur in Deum niendicanli el esurienti amico; quia in hoc te vere
limeiitihtis nisi bellum. De beilo auieiii, si mens in amicum probaveris, si amici esuriem refeceris pane
consiainiic virlute persislil, vicloria provenii, et tuo. Panis tuus Cbrislus est, panis tuus chariias
vicioria ad corpnam proyehilur, quam nisi qui legi- lua esl, panis luus oratio Uia est, panis luus est
linie ceiiaverii non nveretur. Salagii iiaque animus compunclio lacrymarum, quibus non modo lua
virtuiis ul quia coniraire non potest molibus pri- sed etiam peccata diluis amicorttm. His utique pa-
mis, sailem usque ad delectationis vel consensionis nibus se die ac nocte refici asseril Propheta sau-
periculum non labatur, ne etiam e vicino quando- ctus : Fuerunt mihi, inquiens, lacrymw tnew panes
que ad perversilatem operis perlrahatur. Verum di.e ac nocte (Psal. XLI). Certe quanlo his panibus
infelix aiiimus meus et ex more priinis moiibus as- avidius reficiebatur, tanto ad porlanda al.orum
siduc quaiitur, et cx cogitalionibus ab eis orieniibus ohera fortior reddebalur. Coeleslis siquidem panis
pericuiose illicilur, el lantum ex morbo hujusmodi refeclio ila confirmal cor hominis ut et ipse in la-
invalesctini deleciaiio et consensus, ut me saepissime boribus possit subsistere et se fortem comportandis
a/J conseiisionis illiciix traliant optis. 0 si, quemad- oncribus fralernis vclii el valeat exhibcre. Cerlfo
S95 ADAMI ABBATIS PERSENLE' BS3
qui panibus hiijusmorii vescitur, lani forlis efficilur, A
, EPISTOLA V.
' tiinto
figilur pondere, ul non dico everiere, sed vix ADECMDEM.
eum vanae cogiiaiiones et inntiles valeant commo- De antore Dei.
vere. Dum enim vel ex Scripiurarum vel ex lacry- Dilecio stio iu Christo fralri OSMUNDO rtionaelio
niaruni panibus dulciier et avide reficilur ani- Mortuimaris lialer ADAM,liumilis servus fralruin
mus in viiica Domini Saljaoili hiboranlis, ncn itn- Persenia;, in Mortuoinari mori vitiis el viiiulibus
pellilur, non agilatur cogiiationum flalibus variis , vivere.
quia ipsae cogitaliones, co ipso quod vanae sunl,, Ulinam, fili mi, sii libi mare morluum quod ftiit
solidaiam consueti cibi fortiittdine nienlem a suac lsraeli mare ;Rubrum, ui, du.m tibi per illud liber
siabiliiatis rectiiudine non infleciiinl. Cum panibus transilus, dtice gralia , datur, in eo cum suo Pba-
liujusmodi saluralus fueris, saltem serva mihi ali- raone persequenles le Jigyptii siibnierganiur I G!o-
quid de reliquiis, ut ex eis refeelus possim ei ipse riose enim sub majni Moysi triumplians de illis,
Iii laboribus meis subsislere, quos supra iiiodum per illud festinas ad solitudinem. Quippe qui didi-
et ullra vires noverisexcrevisse. Cacterum de animae cisli experimento miod divino amori sii amicissima
tttae aegritudiiiibus, de quibus niihi in lilieris luis soliludo. Qui enim amori coelestium vacat, fugit
conquereris, ad illius opem et curam festi.ia confii- B ] lurbam, slrepilus vilat, el frequens Marthae mini-
gere qui, juxla verbunv suum, non sanis sed male slerium Maria faslidil, ul attdire et videre eo se-
liabcnlibus venit remedium exhibere. Ipse enim di- curius quo seerelius Clirisium possii. Nihil certe
ciiur Chrislus, qtii et sauciali vulneribus saluiiferam lani facit ad amoris negotinm quam soliiariumesse,
unciionein apponil. Ipse dicilur Jesus, qui unctos a id esl monachuni. Nam neligiosa et quiela raonaclii
se plenae saluii restituil. Medicimr. ipsius eflicaci.e conversatio ipsa est qtiam sajicius ainor desiderat
volo te conimendaluio esse;; cui tu devote et hn- solitudo. Nec tamen amoris Imjus pietas in iant;e
jvviliier supplica ut meae quoque invalitudini adsii solitudinis olio consiiluilur ul piae solliciludinis li-
ipsius gratiae eflkax medicina. De caelero, fili, noli more privetur. Sed limoraia et limida est semper
mihi inpleslus esse, hec a roe aliquid amplius qnae- atiians anima, ne in amoris siii periculum sit a bono
ras; quia, licet respondere pelitionibus tuis dein- opere per negiigentiani otiosa. Et talis quideni esl
ceps i)Oi)proponani, ie laroeii in veritaie diligere. aiiior divinus. Sed nihiJominus pia plenus est solli-
qttandiu in veritate steleri.s, uou desisiam. Vnle in citudiiie amor fraternus; el; qui sinceriter alterum
Domiiio semper. dijigil, a dilecto respeeius siji oculum vix refleetit.
EPISTOLAIV. , Ecee, lili, dileclionis luae suscepi lilteras, el milii.
( leciae
snnl, et ex earum leclione coguovi aperiius
ADEUMDEM.
quod revera ariior nunquam est oiiosiis. Ubi enim
Arguit quod per inlerposilam personam rcspomitm iiifigit affectuin, illuc dirigil Oculuni, nec insaliabili
ab Adamo obiinere- lentaverit. oculo patilur non videre qiiod affectu lenaci et avido
' Fratri OSMUNDO frater ADAM. deleclat ainare. Videiur hocsapere poeiae seiileniia,
Aslutus es, et callide agis, quid qtiod per te ob- licet loquatur d? dileclione conlraria, in quodam
tinere posse diffidis, pcr personam inlerpositani a versiculo iia inqiiiens :
me quaeris. Et revera lalem personam inierposuisii Res est sollkili plehd Umons amor.
cui, quod per eam poslulabas,. hac vice negare non (OVID.,epist. !.)
potui. Sed forte alias aliud facerem, si taniam ab Quemadjnodtim eiiim iialura ignis non quiescil in-
ea pro te instanliam sustinerem. Nunc igitur habes- sui nulrinierituin sorbere materiam quae ei suppo-
epislolam quam quaesisli. llabes et cor meum in sila fueril, sic mens, nimlrum amanlis desiderio.
visceribus Jesu Clirisli. Et licet me gandeam a amoris igniia, lotam rem quain diligitin sui ailra-
necessitaie scribendi quiescere, lamep nunquam in liit gaudii incremenla, solliciie dc illa cogiiai, lae-
Spiritu sancto desinam te amare. Ulinam humilila- .JJ lauler de illa Ioquitur, et ubicunque llicsauruin.
lis meae litterulas apud le recoiiditas detineres, nec reposueril suae dil'eclionis, ibi niniirum elaffeciuin
tenuitalis nvcaeinopiam ca;ierorum auribus iniima- el asp.eclum deleciabiliter collocat suae nientis. Ubi
res ! Si enim per Seripiuram prohiberis laudare enini amor, ibi ocuius, et juxla evangelicam scn-
liominenv in viia sua, qSomodo enileris efferre lau- tenliam : Ubiestthesaurus tuus, ibiesl et cor luum
dibus meac rusticitalis opuscula, praesenim cum (Matlh.xi). llabet quilibet in aniore suo gaudium
secreti amoris noslri secrela colloquia deberent snurn, et de re circa quam magis afficitur plenius
saeeularibus quibusque celari ? Semp.er consuevit gaudet et deleclabiliusineditatur. Etquid mirum,!fili?
sancta dilectio collocutionibus secrelis gaudere. Eo Cerle.inie!' poteoiiasaniiiiae null.aest amoreliherior,
facilius haecflamma restinguiiur cum ventis expo- nulla liberaiior, niilla dulcior, nnlla esl aeque fortis.
sita inconsultius propoiiatur. Quod igilur libi ex Cu.iamaieriam sibi accommodamflammailla inveneri!,
magiio amore secrelius dico vcl scribo, vidc ne per ignescil vehementer, aestuat dukiler, arde.t suaviler;
te fiat in propatulo. Quia, ut dixi, saepe flalibus et cum fortiter accensa fuerit. vix eam res aliqua
v_enlos_e laudis tepescil autexsiinguitur vis anioris, intcrcidit. Verum libi considerandiim est quae igni
Vale iii Domino semper. tuo fomenla adliibeas. Non fatillime pqtes decipi.
SS* EP1ST0L.€. £98
diim fortiter amas quod amore luo dignuin esse A j bilum reverenliao, nescia necessitaiis dilectio, dum
miniine cerlius comprobasti. Virluti impendendus egredi lerminos vicariae connectionis compellilur,
est amor. Sola animi virtus diligenda est in homi- in aifeclti procul dubio roinoralur. Ex lioc cfficitur
nibtis. Sed sola anima virlus, Cum sil appelenda, ad visitandiim lardior, verecundior ad colloqiiitu»,
specialiter ei inhianter iniilanda est; est eiiam, in ad salulandum timoralior, ad pelendum tiinidior,
qiiocunque fuerit, singulariier diligenda. H.ec id- tenacior ad praeslandum. Cum ego ilaque sim inler
circo dixerim amantissime, quia nimium cilo cape- modicos minimus, lu magnus inler maximos, quae,
ris, et me videris diligere quasi de sanclitate mea obsecro, rerum tam dissideniiitm poiest esse con-
conscitis sis. Sed licet me quamvis indignuui gau- ventio, ut irt rebus lam disparibus amica sibi pari-
deam diligi, nolleni te tanien in amore cujtispiam late dilectio delectelur? Non liaec idcirco, Paier
fraudem paii. Dilige Deum foiitem sapicniiac, ati- venerande, dixerim, quod le desislam aliquando
ctorem virlulis, datorem graliae, promissorem glo- venerari et diligere, dummodo apud te convcrsiiii,
riae, beatiludinis largitorem. Servire illi, regnare virtus et vc-rilas non desislant. Illas enim diligere
esi; diiigere, virtus; inhaerere, sanctitas; penve-. ad quamcunque se ofliciiiam coiilulerinl, mei est
nire ad illum, salus; illum tenere, houor et gloria ; omiiino, Jesu opiiuhnle, proposiii; nec illi potero
cnni illo esse, beaiiiudo et feliciiassempiteriia. Ca-- B' per affecliim deesse, quem gralia volueiit taniis
terum, sicut asseris in lilleris tuis quod nihii a me splendoribus illuslrare. El certe licet amor gratui-
requiras.prohibitioiiem meani bene servare videris.. lus oniueni pene habeat neccssiiaiem reverentiae
Sed qttid esl,. obsecro, inihi scribere, nisi alicujus suspeciam, non polest amaior viriulis isla affe-
rcsponsi rescripluin requirere, ut, dum quasi con;- ctuosenon diligere etiam in episinpis, licet saiagat
pcllor re-pondere lilleris, indirecle Jilleras expetere castigare affecium, iie se per effeclum prodat foris.
videaris. Verumiamcn propter hoc non irascar libi,. Applatisus q.ttippe contemptibilium erga speciabiles
si volueris el potuerissaepiusrcscribere mihl; quia facillime dc convenlu arguilur, unde consuliius
revera ex frequenlibus Jilteris esi amoris quaedam, intra affectum purilas anioris se continel, quam
probalio permaneniis. Ego aulem nihil aliud a le se foris aliquibus indiciis manifeslel. Ego proimle
qujero nisi ul pro peccatis.meis ad Deuro lua per- incola clauslri duicius et securius elegi frequen»
severet oratio, et sic per cjtis gratiam vivas ut di- lare Cisterciensis philoscphise lugurium, qiiam
gnus, sis qui quod pelis obtineas; quia nulla miiii amicuin sequi et per urbes invisere, quero me lugeo
de meis meriiis est fiducia, nisi me oratio adjuvet pene in cpiscopo perdidisse. Verumlamen daaini
et sublevel alieria. Vale in Donii.io semper. liujiis in hoc idoneain recoropensalioriero recipio,
^( si
EPISTOLA VI. per vencralionem luain misericordia el verilas
ADODONEM EPISCOPUM PARJS1ENSEM (2). apud alios et maxinic subditos faciunl quid facien-
dum tibi per sacerdolii ministerium iiijunxcrunl.
Arguit ipsum quod suw dicecesis presbyteris lallias
imposuerit Slalua salis cs, paslui et profectui animalium
Palri in Chrislo charissimo 0. Dei gralia Parisien- communem le exbibe, ut qui de niodio ereclus cs
si episcopo, frater A., omnium monaclior.urn iniui- super candelabri eniiiieiiliam, universis ardeas in
mus, saiuleni in spirilu scienliae et pielalis. lucernam. Venit lempus ut, si quae est gloriae tuse
Quotics scribil amicus meus, ainicilia. raiio ct niagis splendor elucescat, dum de firmameiilo Ec-
amoris prislini usus ad mcmoriam redit : non ila, clesiae ille Luciler occidil, qui vitae suae radiis et
faleor, venerabilis Pater, affectio mea le sibi sentit doctrinae splendoribus lum loties hemisphseriuin
accomtnodum, sicut ante consuevit aliquoties ex- illustravit. Te arbitror inlelligere, sapienli enim
periri. Verum non hoc amici viiio, sed affeciioni loquor, quia de piaemem»riae canlore Parisiensi (5)"
potius viliosae ascripserim, licet occurrat niibi ali- id dixerim, et utinam de tauii viri morte doleas,
quid unde non immerito allerari dileciio videatur, qui, secundum quorumdain opinionem, minime de
Pro va.rio sane rerum slalu amoris naiura se va- rv j ejus dolebas absentia, cui lanien rei (ideni non po-
riat, et erga causas dissimiles, dissimilesque maie- lui adhibere! Omiilenda suut inlerim alia qu:e
rias solet dissimililer^aesluare. Ciiin igitur in uiio fainae luae.imputal communis vulgi opinio duriori
eodemque bomine aniicu.n attendo et episcopum, quidem invectione dignissima, si esset qui le vere
el altcrum familiari gaudeat diligcnlia, alterum diligerei, et vera esse illa inveniens, le vere ac-
ver.0 pro diguitate sibi et exigal reverenliaro, aiuor cessibilem amicis correclioiiibus invenirel. Sed
reverenlise nescius domiuiique impaiiens, i.aniae forte causaris me irreverenlius loqui, nec omnitio
dissideniiae non conseniit. Ubi nirnirum in anioris. Jitiniiii.iaieui id sapere, quod invebor in episcopum
negotio iniervenit necessiias reverenlise, amor. pa- tam andacler. Sed hoc est revera quod dixeram,
titur de iuaequalilaie dispendium, scque suo jure quia ainor reverentiam nescil; imo, sicul sibi ani-
chariias spoliari conqueritur, ubi exsulai a coniu- Hiiis, sic secttre loquitur cum amico. Oblitus suin,
bcrnio unilatis. Dum igitur lionori. impendilur de- fa.ieor, episcopalis reverentiat;, de anliquo amore
(2) Odo de Snlleio, qui defunclo anno 1196, sein scriptis suis illuslrem, qui fuclus monachiis
Maurieio episcopo P.irisiensi snccessit. Cisteiciensis in Longiponiis inonasterio, non sine.
(5) Iiiiiiicie videtur Petruin caniorenv Parisicn- opiiiione saiictitaiis decessii.
jjgg ADAMIABBATIS PERSENLE. 600'
adluic quid reiji;ons,nce absens polero unqiiam A . rabanl., De caeiero, Pater, aliqtia in cordeTiabeoi
psrccre iib.i.: q.uaiHalibel debeatur revercntia di- qnae longuiii el forieindignum eral-seribere, qtiae
nosier vel nunlii \i\~e vocis niinisierio
giniail, zeliis yitiis, anvor debetur virlutibus, et cuin-nuniius
ulinani aemula.tio noslra in amico iion iiiveniai, yencralioni tuse expresseriiit, si exaudilione digna
iinde viiimi.s feral vel inferat, sed quod poiitis jtidicaveriSj.humiliterelobiiixe postulo adiniplere.
ipsum laeiificet, se delectei! Cseier.um cum.-pater- EPISTOLA VII.
nitalem tiiani videre per roeiiielipsuni niertiero, ADODONEM EPISCOPUM PARlSiENSEM.
exprimam tibi viva voce qua; nunc meliusarbilra- Tola est de amore el Itumililale. Sub finem gratias
tus suin reticere. .Silen.tioian.en praelereuiidtinv non agil de cliarildte duabtts mulieribus impensa Cem-
censeo, quod fere omnium vopinipne vulgalissiirium, pore famis.
le videlicet dioecesis. tuae lalliasse presbytcros, ODONI venerabili episcopo Parisiensi, quemin Spi-
quod ndn modO a perfeclione, .verurn etiam a pie- rim sancto diligit, fraler ADAM. peccaior, salulem.
tate et justiiia vi.deiur esse peniius alienum. In In menlem niihi ssepiusvenit.ul, tibi, amanlissime,
Jioc, venerande *Patcr, grave feeisti scandalum te scribam aliquid, unde et quem affectum habeam.
ainantibus, el qui de lucenva sttper candelabrum „ erga le, libi aliqtiatenus iiiflotescat, et tuae erga me
posita flanvrnam potitis exspeciabant. quam fumum, dilectionis affectio iriealescat. Utinam sermo meus-
ie mirantiir el dolenlin hac parte potius fumare apud ic olei vicem exhibeal, quod dum in amoris
quam flaimnare. Fumus quippe oculis niolestus tui flammam millilur, ex hoc flamma eadem nulriri-
esse solet et riaribus, et qui de te exempla lucis valeal el augeri! riutriri dico et augeri erga me, qui,
viderc, et olfactum bonae spei coneipere se spera- etsi iion srim digniis quem diligas, qusecunque tamen
bant, in utroque de conlrariis molestiam patiun- digivasuiilribjiambigoteamare, Verum alio bono noii;
tiir. Q quid vera diIeeiionefidelius?quid sincerius indiget animae me_emendacitas [;mendicitas?J, nec
cliariiate qiise firma esi? quse duin ex roodico fer- aliud de negoiiis amicitiae emolunienlum desideratj
nienii ioiaiiv nvassam cbrrumpi non dubilat,.aliquo quanitilaiiiare eiaiiiari feliciter riiereatur. Hoc mihi
inaloqijodevitarivalealcauleriai'! conscieritiam non t:tumest ad hmicosriegotium. Haecmihi in scribendo-
perniittii. Utiiiairimalum istud neCiu in cOnsueiiidi- sola materies, nec aliud possiim nieis litleris Iaudare
nem ducas,nec exerivplotuo niiser rouridus ad conse- velililigere,quamquod ita sufficillenaciter nos unire.
cutiam [conseetJliOrie]:trahatur, quin poiius reme- 0 feiix.unio, a crijus compagc sanctus amor praeeidit
(iiismariifeslae pcenllenilaeiion esse faciendoni dedo- et separat quidquid se-a mundananon dividit vani-
ccas,quodexempJotuioperjsmliiusesseculpabiledo-1 C iale! 0 felix- ainor qui, sicut trahit de animi virtule
cuist-i! Tan-tusquippe episcopus.taiiluni desidera- originem, *sic non habet aliunde quarn de veritaiis
liis ab oninibus, lanlis sanctorum omiiium volis a eperibus inceiitivum ! felix, inqtiam, amor, ctii est
Doniiiio expetilus, lanlis Ddelium lac.ryinis ari pro- iuiinica spes saeculi, cui -esl tota ambitio in desiderits:
fcrenda germiiva pe.ifeclionis-iifr-igaius..non debet aelernorum : amor nimiruni sanclus quanlo esl eor-
habere in conscientia, mullOniiiius agere deb.et in rupiioiiis impaiiens, lanlo ei suspecium eslquid-
evideniia, unde sua laedatur opinio,. tinde lain de- qiiid noverit .suhdituin vanitati. Deniqiie sicuinon
vola omiiiunv exspectatio defraiidetiir.Qiiod si, ut deesl ei aeiriulattoaeiiiulortimvehemens, sic non deest
dicitur ab aliquibus, temuliis debitis obligatuin ei appetendorum cognilio, ne fallalur. Ilaque de
necessitas aliquid agere convpbIil,-ubi lanieu lyran- splendOre verilaiis inslruitur, ne eum mulliplex va-
nica non iniervenit extorsio aut potesialiva cx- Jiilas lenebrosaevarietalis obscurel. Satagente autem
aciio, sed humilis acsupplexriecessilalls insinualio, vlriute, ad dcsiderium incorruptionis accenditur et
oliquid benigne iogaverit, cerle non boc tam extcndilur, rie eum concupisceiitia carnis emolliat
lalliaiionem dixerim quam coHectain. Licel enim et enervel. 0 si processibus ejus perseverantia non
et hoC perfeclionem rioii redoleat, satius lamen fuit defuerit, qtiid in perfectione sanclus amor praemii
hoc semel in vita agere, quarii pravpedienie inceriae ' .obiinebil? Quidilli gloriae erit, cum in pleno splen-
mortis articuio, nvulla debila impersoluta diiniltere doreveritas infulgebit? Quid illi suavilatis et dul-
in grave debitoris periculum et damnuni irrepara- cedinis erit, curo perseveraniis viiiuiis desiderio ad
bile creditoris. Saepissime eiiinr, imo fere semper pleni anioris meridieni effervebit? 0 beata exspe-
isiiid solet cvenire episcopis, illis obeiiiiiibus, sic a clatio! o voiis omiiibus remuneralio appeienda ! o
potestate lerrena bona eoruni diripi, nt quod de- felix anima quae, cuin lranc margariiani invenerit,
buerinl vel ordinaverint rion paiiatur exsolvi. In pro coinparaiione ipsius quidquid est aliud distra-
meliorem paiiem cbaritas interpretari solet ambi- here iion cunctaiur! Corporis iiaque et anirivaein»
'
gua, quaiii conscienliam liabueris in facto tu vi- cunctanter esi disirahenda possessio, ul thesaurum
deris, ne forie, quod absii! idolorunv (servitus) in agro abscondjtuiii valeas felicius quaerere, effo-
avaritia, de Clirisiiaiiorum episcopo cultorem fece- dere fortius,: cerlius invehire, reiinere iirnvius, ju-
rit idolorum. Verumlamen elsi le non reprehendat cundius possidere. Abjicienda sunt onera saeculj,
COTiuum, species iamen mala lacla est universis honores cpiii.putaiHli.1nnihiluni, iiequilia oinnis re-
in scandalum, duiii et malis insiiUandi praestatur pellenda ab aiiimo, nt possil. ajiquatenus sancli
Dccasio, et boni se dolerit in tc perderc quod spe- ainoris priniitias praegusiaic. Sieui enlm jniris men-
60f EPIST0L.4S. C02
tibus .dignanter inffuil, sic et Jiberas inveiiire desl-• A irisanabili deqiiassatur. Ilumilitali proinde omnis
derat,qu:_s non exturbet aut occupet terrenae stre- altiltido suspecla est, qiiam esse amicam supcrbise
pims aclionis. Ubi enim Spiritui sanclo solemne' non ignpral. Quidqtiid caro gloriaro repulal, odit
Sabbaiuito agitnr.feriata menle opus est, qu.e ali-' et exseoralur liiiniiliias, lieet in sua siropliciiate iia
qualentis servilis operis deformitaie non obnubilet se coniineat, ul de re nulla veiit vel audeat judi-
spirituaiitim Iietitiani feriaruni. In limoris feria de care. Amans quippesilenlium-, secreli appetens, ila
iriiiio sapienliae amor sumit exordium, peccatoruiii suae mediocrilalis se coarcUl limitibus, tit nihil
lumultibiis finenv ponens. In feria pielatis id agilur, aliud appetat, qtiam se scire. Scire alia esse eredit
ui ctillui divino inlendatur sinceriier el oppressorum sujieifliiuin, sciri ab aliis existimal veritalein. Tam
miseriis- compassione sollicita succurratur. Iii feria siiperfluitatis expers est, quam jactantiae, in allero
quse spiriius scieiitiae nunctipaitir, aiiiiiius ad inie- tcmperantia utens, inalterojustitia;',desiderioinarde-
riora seretrabens, sua; pensal subtiliier raiionisjti- scens.Magnam hic advorlerepol.es Jiumililatispruden-
diciuirij.ne. ipsius caliganle vel frigcscente ignicnlo, tiau],qu_emuiiicipiumirientish.iscommunitobslaculis,
iii his quaeagenda sunl obscurelur. Iii feria spirilns ad omne cerlamen inexpugnabilis e"vest foiiitudo. 0
fortitudinis providetur, ut, cuni (einpus tenlalionis feIix,:overenecessaiiavirtusImiiiiIilas,qu8e,duiiiiiiliiI
adveneril, necessariis munita praesidiis virililer B aliiidqiiamsescireappetil,seminime abejiissciemia
aniina reltictetur. In spiritu consiiii felix fcria cele- sapienlia; cceleslis ibesaurus abscondil! Ignem
brattir, diiiyi animus jvd omne quod intendii, niliil-: quippe secreti amoris sub consideralione propriae
de se fideiis, Spiritus sancli consilinni quarit, se-' viliiatis, quasi sub qtiodain cinere liumilis aninius
que-aliis in eodem Spiriiu consiliariiim per 'omnia- conlegii, unde se devoti cordis cflicina ad illustra-
Ddelemimpendit. In fariaspiritus iiileiligentia. !anlae; liouem el fervorem accendit. O-tpiam libenierliumi-
purilalisfeslivitas agilur,.ut non modo terrcnae af- IJs-Chrislus ad di-versoriinn tale se colligil, ttbi
fectiones-aiiiiiiiini onerent, sed eliam corporiim ima-- amoris ignem ejus semper paralum adventui liuini-
ginaliones rion snbcant, -ul lanlo ciarius ecclesiia. iitalis solliciludo cuslodit! Ul eniiiidieit Psalmisla:
coiilenipIen:ur,'quaiHo felicius quae lerrena sunt in- Ignis ante ipsum prmcedet (Psal. xcvi); el anima
terim in memdria habenUir. Quid de illa extrema et- illa idonea est illuiu reciperp, quein non oporlcl
suprema feria dixerim, quae spirilus sapientiae ap- ignem aui oleum mendicare.-De intus et de ccelo
pellatur? Non mihi datum est experiri quam magna; haec venunit, el qui igiveiu semel accensum in se
esl muliiludo dulcedinis liujus Sabbati; quippe qui volueril perdurare, «mnesisolliciie obtuieat.aditus,
necdtim praecedentcs ferias merui celebrare, sed per quos ventosse vanita lis: levitasad. «xsUnctionem
necduni in spiritu limoris Domini serviluli criminum ignis valeat insuffLare, Veiuni eisi ignis qiii vehe-
et vitiorum lumuliibus valefeci, quo pacto de cseteris iKbnlerefferbuerit venioJlante pon exstijigiiitur, sed
feiiis sapientiae, aut de ipso sapienlia; Sabbato accenditur roagis, adeo lamcn esliormidolosa hu-
audeam coiiinventari? Ex-hac ipsa pra.sumpiionc fa-< riiilitas, iit iiunq.uam de bumili conscienliae diver-
cile esl itilelligere, me nccdum intelligentiae vel sa- sorio progredi luiuin pulet.Jbi .siellam inaris Ma-
pienliaespiriium percepisse, qui de rebus tam -abdiiis- riam libere cogilai, ibi Jeliciter assistit partui Vir-
inexperlus ausus sum dispuiare. Conlido tamen quia ginis, ibi beatae illi infantise delectabiliier adjoca-
apud dilecloris aniniuin amor excusabil excessum. lur, ibi se toiuin Verbi eoapiat cunabulis, inorunt
Id iiiiii.j-uirihabet sanctus amor officii, ul sicul de- iiinocemia feiici colludit infantiae, etin.cordis ju-
lictuni iii dilecto nullateiius dissimulai, ita el con- bilo pueri vagitibus combalbuiii. Pretiosissiinjs lia-
fiienli dare veuiam benigna facililate non negat. bet pro sericis illis adornari panriiculisj qiiJbus
Revera si inesset niilii liuvoris Domiiii spiritus, l<- obvolvilur Verbum iiifans. Deiiiceps ad diyiuuiii
iniiissem aut videri magniloquuin, el me potius sub ijlud pecloris sacrosanctisacrariuiii toia ayiditaie
modio humi-iialis absconderem, quaro in magnis et se convehit, el quanium vacat, plena. de ccelp ubei.a
niirabilibus super me ambularem. Humilitati sanclae iQ sugit. Talibus ini.erim uutrimejitis ienera deljciaiur
omnis fere esl odiosa praesunipiio, et quaiituinlibet infautia, ut, cum in vir.um perfeclum provectiori
in stiblimi excreverit, nihil sibi lutitis essereputat aelale profecerii, portare et peragere possit nogo-
quam latere prudenter; coelo inhial, duin sejuxta tiuro crucis. Gralia sane boc opus, quos yiiiiitis-
sui nominis rationera ab hunio non dividil, el quo provectio exercitalos pro consueludine sensus ha-
se in sui aestimatibne inclinat inferius, eo coelestium bens de sapieniiicstudiis imbarbavit.MeCum opliine
acciinis esl aitiiudo. Nescio tjuo pacio etiam in- agil, si inter, collacianeos suos me Jesus rocus con-
clinare ccelos potens esl spontanea huniililatis «uinerel, si suscepto interduin ad .matris. ubera suse
dcjectio, el mira faciiitate cceleslem exaltalio- deliiiitionis soi-bitiunculas partiatur. Ad hoc qujppe
nem adipiscilur, dum huini laeta resideus, et Pairis Verbum vilae paiiis:.comiiiiiiui voluit in lacie
de humo nihil appelens, de solo coiiscieiHiae te- carnis, ut qui in forma Dei eibus er.at solidus a.nge-
stimoiiio gloriaiur. Non sic iila, non sic nalione loriiiii, .per abbreyiatioiiem .car.iis exinanii:el s.e in
cceleslis superbia, quae dum juxta sui ralionem no- sorbiliuncuiam parvulorum.Obsecro te, cbaiissiine,.
riiinis super se ire, ct seipsarn supergredi nititur, cum libi convivium escse fortioris sapucrii, cum te-
suo ipso pondere praecipiiala iuferius couliacljone graudiuhicibusoblectaverii,indelkiisluisiiCsisii.ea3
6C3 ADAMI ABBATIS PERSENLE 604
Immenior parviialis. Si ad eclebrandum sapienliae A A trali mundi peiiilantia vinculis retineri, quam saecn-
S.-ibbatum, iuterdtim Spiritu sancto le promovcnle, laribus implicari ncgoliis, qnam vitiorum arclari
pervencris, vel id sallem mihi impelra, ut de diver- perplcxiiatibus, quain carnis illecebris relineri!
sorio iio.il ejiciar Verbi infanlis. llic inteiim tota Osancli amoris jiiguni, quain dulciier capis, quam
philosopliite nieaeest ralio, alibi quam hic non pos- gloriose illaqueas, qiiam suaviler premis, quam de-
sem esse s.iavius, hinc tota pendet cxspeciatio spci ieclabililer pivciniis bonoras, qnam feliciter uris,
meae. Parvulus sum, cui lacteo cibo opus esl, non quani fortiier slringis, quaro erudis sapienler! 0 fe-
solido, quanquam in incremenia inea transirc noii lix amor, ex quo eni.lilur strenuiias morum, affe-
dubilem, quidquid amicorum meoriiin be.iia esuries rtuum pmilas, subiiliias inlelleeluui)), desideriorum
de ciho devoral foitiori. Caeierum, amantissiine, sanelitas, clarilas opermn, viiiulum fecuiidiias,
videbo faciem luam, cum vacuum fuerit, quoniam meriioruin diguilas, subliroitas praemiorum! o felix
nondtim vacat. Aiini praesenlis sierilitas, ei toiius nmor, cui esl in niuiidi conleroptum anibiiio, iu viiia
nitiiidi communis interitus me domi reiinent, et zclus, in peccaia odium, in carnem pugna, in pro-
quasi cnidam funeri assislereme compelluni. Egre- speris moderalio, in adversis palienlia, concupiscen-
diar lanien, Deo volente, aliquando desepulcro hu- t"a in promissis aelernis! Hic anior nos unit, hic
jusmodi, el in artvicoruin visitationibus et colloquiis B nostrae unioni le copulal, et qui unius rooris in do-
suscitabor. Tu eos inleiini roep salulabis ex nomiiie,. liio Dei nos eflicit, ad.unum vinese uuius denarium
quos mc cbaritate non ficla diligere coroperisti. Pro de sanctae unaiiimilaiis perseveraniia per Dei gra-
"duabus illis pauperculis niulieiibus, Deum.ut credo, tiam aliquando promovebil. Veruin inierim nutrien-
tiinenlibiis iiheialilati luae grales refero, quibus dus esl amor, pascendus est aliinenlis sapieniiae,
.•tpud Baliieoluni hoc (i) fairris leinpore misericor- raatris graiiaeblandimenlis dulcioribus confovendus.
diter ex paiie ii;axiiiia pro.vidisti. Ne irahal ab j\\\s, Parvuli sumus, lacleis opus babemus sorbiiiuncii-
ohsecro, pietas maiium, a quibus iioiidum famis ne- lis; sed quaenoslrx Virsinis... insumalur. Ideo ad
cessiias se retraxit. Vale. parlum hujtis consulic refugimus, rfe diversoiio pa-
EPJSTOLA VIII. rienlis eligenles non regredi, ut ad sacrosariciuiu
ADSTEP1UNUM CARTHUSIENSEM M0NACHUM, ET PRlOKEM pectoris virginalis sacrariuin plena ubera ebibamus.
DEPOHTIS. Maier noslra est, et maler dulcissima; abesse a
De meditanda Christi infaniia et passione. lanla dulcedine lciicriiudo. lactenlium non valerot.
Fralri el ainico sibl in Christi amore veiiss:m« Alibi inierim non posseraus esse luiius, nulriri dul-
STEPHANO, monacho Carlbusiensi.ctpriori dePortis, _ cius, confoveri suayitis, cuslodiri (irmiiis, insirui
abbales de Caroliloco, ei de Samaio, el iievissiiiins meliiis, saiicliiisrciiovari. Quam juCunduincsl Verbi
jii.nium dePersenia, in Spirilti sancloamare feli- infantis se coaplare cunahulis, praesepi assislcre,
citer et iideliler reamari. locum noii habere alibi qttarn iu diversorio, ubi
Ex iiilcris tuis, amantissime, sumpu est tibi puerperae non est Iocus ! Non erul, inqnii, ei tocus
rescribcndi occasio, in qtiibus poslulas ulperununi indiversorio (Luc. n); idco eiim in pracsepio rccli-
ex nobis libi uni irinae nostrae dileclionis unio se navit. Non coniingal nobis a diversorio illo dive:-
libi iiiiicns, deunico illo bono, aliquid consolationis lere, ab illo averli prscsepio, ubi in hordeum ajania-
rcscribal. Elid quidem ex aiiimo facimus, aiinueii- lium fiumenluin vcrsum esl angeloruin. EKquoenim
tcs pelitioni, el congratuJan.es afluctui, uisi quod graitum frumenii cceleslis ia terra. cecidii, quasi in
parcius laudarc debueras, quos.iuterius non vidisli. se hordei saporeni ei spem piis jumentis exhjbuit,
0 quani liiliun non est eorum insistere laudibus, dum ct Deilatis sua; medullam lunicavil folliculo
quos adhuc conscienlia pcccati cautcriat, nc-sic niortalis corporis, et se neccssitatuni mearuni exa-
laudatuui, quod faciie evenil, lenlet clatio, sicut speravitarislis. Sed et nunc figurisquasiquibtisdani
notare consuevil adulatio laudatorei.n! Yeruin apud pallearum folliculis inedulla involvilur veritatis^
iinpiiras iucnles hoc agitur, quas non eliniat, sancii ID 0 ctiii! ad statum veneril homo iiiorialis angelicum,
iiinoris siiitierilas, qiiemadmoduin tua. elimari et nulla tunc cibo ejus asperiias inerit, quenv mida
liquelieri iu nos felici experienlia cpiiiprobaiiius. Yeritas ex adipe frumenli plenissime saliabit.. Sed
Igiitir quia nosires artilicio sancti Spirilus in funi- quid nos perfrui ei fragiles de jumentorum, oneri-
ciihiin ca.ii amoris Iriplicem inloisisli, qtio se lua bus, aut angelorum hoiioribus dicimus, qui prse
innodaret affectio sicul in se, cuni.lrip.lex.sit,- facile leueriludine infaniise nostrae ma.ernis adhuc deli-
non polerit rumpi, sic a te, cum tenax sit, diflicil- nitionibus indigemus? Satis est nobis, si maieruo
Jiine potcrit denodari. Spiiitus sancli arlificiosa di- iiicumbcre peciori, si permiltaiur inter ubera coin-
gnalin funiculum isium inlexuit, qtii tanto est in se nvorari. Inde fluenta gratitc, inde nutrimenta liumi-
ex gliilino individuaecharilalis tenacior, quanlo ejtis liuin, inde fluenlis fluiniiiis impelus civitatcm Dei
conslruclio stiavior esl colligaiis. Quamfclicius esl laetilicans, inde lac el mel sumuiae suavilatis erum-
his astringi nodis, bis vinciri nexibus, his a thea- puiil, inde in virum perfectuni noster adolcvit par-
(4) Hac de fame loqui vidclqr breve Ciironicon cienle, fit fanies aceibissima,. et clades verie-
Fliionensc ad ariiiuin 1197 : i Yialici copia dcli- nicns. >.
60$ 'EPIiSTbL.r£. 608
vuhis. -iursein puerum de magniludine ccelesli ab- A'Coiisuevit.
j Ergo iu fide passionls et moriificatlone
brevians, nos sibi in coflaclaneos adoplavil. Pu- camis rnyrrham magis suscipimus , quam offeri-
tasne amanlissimus puer collactaiieis suis invidet mus, qtii eisi ad foriia miilere nianiim nonpossu-
viscera matris, aut malris ubera, qui ideo ipsam mus, nos tariien utcunque iiitra Christi diverso-
elegivin mairem, ut esset etiam ipsa humiiibusiri rium a vitiorum vermibus, a peecati puirediiiecu-
nuiriceiii ? Cuoi igiiur asperitate hordei vesci nori siodimus. Jucundum est nobis philosopbari de tali-
soleat leneriludo infantium, et mirius sil ad esum bus, etmerito in his solemnizai festivitas cordium,
frtimenli idonea; inlerim nutrianlur uberibns, et ex quibus habel solemnis laelitia iiiceiitivum. Me-
molliori malris gremio foveanlur; discantse YOrbi rito iritije tinioni nostrae iuum compaginasti bina-
coapiare cunabulis, pia; simplicilali colludere, bal- ritim, dum cantorem ttitim , qui noster est lecum
butienlis commutire vagttibus, adjocari infanlulo afferens augmenlasti multipliciler fcstum noslrurri.
corridenli. Duin eriiin tribus duos in charilalis compagine
Tola liaecesl philosnpliia simplicium, dum inte- coiijiinxisli, fquasi quinqne virgines iiiler 110»fa-
rim defueril aetas virlulis proveciior, quse soliio tiias effecisti. Quinque, ait, ex eis erant fatuw, et
cibo titi idonea, perferendae sitaccommoda passioni. qutnque prudentes (Maith. xxv). 0 si a quinario
Si hujuscemodi ludis Odonem luum adhibere volue- iiostro illa excludalur fatuitas , quae asponsi nu-
ris, non splum non abnuirous, sed eliam cum laeii- ptiis illas quinque faluas dicitur exclusi_.se! Fatuiim
tia suscipimus huic innocentiae colludentem. Est prorsus est de tiltilose virginilatis exlollere, et in
enim ipse amator simplicium, et noslri dileclor ve- virtute animireni nominisnon habere. Osi quinqiie
rissiinus, lieel lu in amorem ipsius privilegium me- prudentes fuerimus , et qiiinqueparlilam senstiuui
rueris oblinere. Assume leeum hominem, et intra conlineiiliam incorrupta fidelilate servemtis! In-
Verbi diversorium, ipsum nobiscum consiilue, i:t corrupta fides, immotumque conlinendi proposiium
de noslra; Yirgihis parlu pari laililia juciindentui. faciiinl mente virginem , facit autem amor justiliae
Si pasiores advenerint inler signa deferentes ange- sapienteni. 0 prudens virginitas ! o prudcmia vir-
lica sine nobis, de tantaerei myslerio non mirenlur; ginalis, qiiae,duin sludio chariiaiis suacactilai.recle
si stella magos adduxerit, advenientium parlicipe.i- virgo, id est fnle nienlis iniegra perseverat! Felix
tur laetilia., et illis mystica deferenlibus, nos qiise cui datum eslhujus gloriae virginitatis jungere lilium
illis signata suiit offeramus. Nec dubitim apud te corporis virginalis! Vernat irilus , verriat et foris
aurum abundare quod offeras, qui prae auro Hicru- virgo carne et spiritu , praeferens rosam amoris ,
salem sterquilinium Babylonise contempsisti. Pro- C ( carrielilium caslitaiis. Prudens virginilas uiiclioni
Videnduiiiesltibi ut de auri lui copia liii suppleas est aniica , oleo non caret laeiitiae, sinC lampade et
canioris inopiam, qui adliuc specietenus huic mundo oleo non procedit, et lampaderii qtiidem habet de
deserviens videlur el ipse ex animo lulum saeculi perspicuilale purilatis vilream , de patiperlalc vb-
calcare. Felicius eril desiderium cbrdis habitu prae- luniaria striclam, deorsum et clausam, de coucupi-
lendere corporis, et Dominicae stigmata p3ssionis scentia aeternorum latam, superius el npertarii. Sed
praeferre in facie actionis. Verum multa osi illi in uiide babebit oleum , nisi se coniineal intra puer-
auro luoliducia, nec polesl nobis la.tilhm suae bo- perae noslrae diversoriuni, nisi se colligal ad Virgi-
naevolunlalis abscondere, quod le qiiasi iliesauruin nis partum. Ipsa quippe est oliva frilclifera ; oliva,
in agro abscondilo nieruerit invenire. Ubi eniin iiiqiiam, speciosa in campis , ut gralia ejus el mi-
coelestis sapienii_e splendor ruiilat, ubi ignilae cba- sericordia oninibus sil coniiiiunis. In campis posita
rilatis fervor, vel fulgor efferbuil, aurea sunl ibi florein carapi protulil, ex cujus aniceiiiiate ptilcber-
saecula, ibrabundal quo regii pueri dignilas bono- rima campeslria sibi huraana; lurpitudiiiis nudiias
retur. 0 si iHcensum divinae orationis Verbi offe- procuravil. Campeslria sunl perizomaia velaiiieiiia
ramus incunabiilis, el ila divinum illud Ihurifice- turpiiuriinis, qnae dum flore isto sibi consumil, qui-
mtts altare, ut totum puerperae Virginis divcrsoriuro D I cunqtte per fidein el amorein virginei partus criini-
boiio iiiipleamus odore I Ibi certe dignum est non nuiii verecunda deponunl. Cavenditm est nobis, he
solum flamnia fervoris devotae oralionis incendere siiiius expertes olci , ne de fatuis virginibus repu-
thura, sed el igne amoris viiiulum concremare aro- leniur. llabenius ptierperam nostram quasi olivain
mata, ul leslimonio aromatizanlis conscienlise non frttcliferain : quae , cuni sit maier inisericordiie,
desit suaveoleniia bonse ffamae. Felix qui aurum et oleumlainpadibusnostris inlundit.ct cum sit regina
liins puero nostro obtulit, felix qui sacrificio lali justiliae , ignem dilectionis accendit. Acceplis jam
myrrham adjungit I Yides quia puer nosier interim et accensis lampadibus , ad nupiiale Simeonis gati-
myrrham uon offert, sed suscipit, et nos qui ei colla- dium occurrainus. Ilonestas cerle sanclae conversa-
cianeisiimus, quomodo passionum amariludinesoffe- tionis gerit in nobis vicem lampadis , curo sitpau-
remus ? Offererous tamen, cum eo nos usque gratia pertate stncta el castitate clausa inferius, perspicua
ejus provexerii, ut dura pati el aspera aetas virtu- puritaie inierius , charitaie superius dilatata, cce-
lis robustior possil. Interim passionis asperilas , lestium coniemplatione aperla. Acceptis itaque, nt
amariludo myniiae lenerae aeiali non congruit, nisi dicium esl, lampadibus noslris, acccplo oleo de vi-
quod niyrrha areere vermes a conditis corporibus sceribus inatris Yirginis , mulualo luniinis radio ~i
f
607 ADAMIABBATIS PEUSENliE 608
stella marjs, i.n.laeiilia cqrdis jungaiiius :iios lactiiise Ai aceli. Miro mqdq liex jiisiitia!:ipiiim se ej.ppu.itin-
Sir.ieoiiis. Nunquid sine nobis paryiilus lioster .in juriae et noceniis lancca -niilijis latus transligiitir
lemplo prseseiitabilur, aut.siiie npbis Simeon de InnocenttSi Nqn aliendis invirgineo Agni corpore
nosir.i .con?oIaiipne..laei,abitur. Noi) e.xpedit nobis aper.iri qninque yirgiriibus forit.es quinque. Quam
parviilum,iliic:abeunlei)i deser.ere , VAISimeonis il- feliciter qpinqtie sumus, si ,ul siipra dictum.:est,
luc prteconia non audjre.Tolunj quippe qnodagitur prudenles virgipes non faluae cx"istamus! Habent
in nostrae fesjivilalis laeiitiam dedicalur. Sed.nun^ enim prudenles virgines duos fonies in Agno pe-
quid qiii pncrq postro aurum , ihus et niyrrliam dibns, in quibus ex spe niisericordise corditim di-
cumiriagis pbiu]iinijs,,pro',eo.denir.e.trahendo colunv^ luanlur ,affcctus. Jlabent ,et .duos iri confixione
barn ..et.turtureinofferem.us.? Non decr.unt eiiam duarum mariniim ,;ex qiiibnsfargiter etmagnifice
hphis.liic cpiiimbina siiiip.ieiias , et.de incolalus prpfluuiil niui)era.:gratiarii.ro.:-F:OJis quinlns exAgni
prolongaiione caslilas , -qtiilitis s-i.pai.ilas-geminae lalereprofluil, qui de profundiori abysso ex partc
clnirilalis infiieril , Jesuiii sib.i noslrn.devolio reli- cordis oriens , profusjo.riis graliae fljivinm mitlit.
iiebit. Ubiaue pueri puertim sequunlur, si eum iit Inde iiimirum effluit ct siipereffjuit , nbi omnes
muiidiiia corporis et cordis .inuocciitia cotiimiila- sapientiae et scieiilipe thesatiros in se abscpndilos
mus. Ipso proficiente aetalc.eisapieniia apud Deum *" Chrisli pleniliido ciistqdit. Ilujiis fluminis impeius
el homines , nos quqque incremeii.la sumamus de lolam Dei civilatcivi laelifical.iolain ierrain ad ger-
consimilibus alimentis. Semelei adhsesimtis, colla- niinandum iiiebrial, iiecesse pqlest jn ea aliquid
claneos suos in pmni iribulaiioiie npn deseret, et boni germiiiis, nisi deirrigante irrigiio hujtis fomis.
inler lentaiionum .moleslias.conforlabit. Quos fecit .Ulinam , fralercbarissiroe , nnionostra inlendat
iii sccreseere , non sinel in se deficere, sed perfi- haec sludiqse mirari,mcdiiariassidue,pie venerari,
cere, el bcciirrere iii viruni perfectum solila largi- ardenler dHigere , con.lciiiplari siibtililer, ftdeJiler
taie praestabit, si in his quae in illo vid.imus,aut de exoplar.e ! Si in cellis corbium jiqslrum huic phi-
illo au.divimtis facta per.ipsum et audila ab-illo se-. Josopjiisc perseyeranler instiierinnis , si htijc uni
dula inienlione vixerimus , qiianliim pulas i.n fide bono indivjdtia meiiljum unione adliaeserini.tiSjVere
ejus et .djlecliorie crescemus? Sic qpus est cer.ead, eriinus monachi, nqslra; iinionis qiiinarium tinien-
crticeni prqperanlibus , qnia nisi sqliriiori cibo et les uni sancta; et individuae Triivjtaii. Ipsa ejiiin
largjori usi fucrint, tiineiidum cst ne passionis beala Trinitas'el Irina Uiiilas est unica sanclorum
pondiis siisliqere. npn possint. Hic jam inlueri libet exspectalio , el labortiin sanciorum felix remuner
juvcnem nostrum .s.uniniam palientiaro in patibulo Q ( ralio in cujus dcsirierJo nos faciat uiiaiijmiler vi-
prxfereiileni , qii.em y.iriimuspuertini in praesepio vere, qiii nos fecit per amoris .c.oiiipagineni ununi
suminam innoceiiiiam deinoiislr.antein.Qiiam dignum esse. Vcrum quia peccaiores el njiseri sumus , et
essel, irt..qiioshabore volui t eqllacianeos in infanlia, prqcellis exposili magrii rnaris ,-.ad.'maris slellam
commiliiones haJTerel in poena ?-Qui ergq astilimus leya qculqs cqrdis, ut quaenobis Solem justitiaepro-
vagicnli in cunis ,.-.c.nrJion paiieiiii assislamus in tulit, injiisliliae npsirae quaerere veuiam ininqiiam'
clavi.s? Curiion ruinnis in qscula et.anipjexus pen^ dcsit, amicos noilros , quqs in Spiritu sanclo dili-
rientis, ci.im nos ad hqc brachiis hiviiet extepsis ? gimus , qraliqnibus' tuis ct luorum comiricndanius
Propter nimiam cjiariialcni , .qua uos imnieritos ailenlius, non soliim eqs quqs meruisii cognoscere,
tliligit, ad clayoruni confixionein nianus et pedes sed quos le conslat in noslris cogniiionibus possi-
exlendil. Capul spiiiis coroiiandum sitie conlradir jdOre.Ilabeal hic epistola iineiii, sed fiiiem ifon ha-
clione exbibuil, quod vix Iremebundus Baptisla beai aroor, et probet effectus qperis quam iutenips
tangere ausus.fuit. ,A sputis et colaphis beaiani sil affeclus amoris. Amen, amen.
illam facienv iioii ayertit, in:.qua insatiubililer su- EPISTQLA IX.
lilimilas angelicae puritatis inlendit..: insaliabililer A» COMITISSAM PEItTICENSEM (S).
dico, qttia , -elsi dum Jes.u visioni plene reficilur, P Prwclaram ei vitte forinam prwscribii.
niillum taroen ex satietale fastidium geiieraiur. Est .Dilec.iaesuae.iii.Glii.islo ilhislri: comiiissae Perti-
eis. in plena satietate plenttm desideriiim , el in censi, fraterA. peccaior, salulem jn Spirilu sancto.
pleniiudine desiderii omniitm satielas est bonorum. D.epnscil a: me tuae ,devoiionis instaiiiia , ut le
I_.ibenl.ius,forie audires nos loqueiHes de talibus , aliquibus litleris de aninii vir.lu.ie comiiioiieam,et
sctl in magiiis et roirabililius supernos anvliuJare iiicitenv ,ad desideriuni .aeternoruni. Feji.xplane el
^imeniiis. Revertarour potitis ad id.quod prq leni- laudanda petitio , ;et uiUiam essel apudvme unde
pqre cbngruil; nobis redeamus ad corisolalionein JTeJicGm sqrtir;(!lur effecliim ! Verum niagna es.l aui-
viciiniaesaiii.laris. .Co.nsider.a quiafls Yerbi ;incar- . mse illius leiiierilas , cui iion se unclio Spiyitus
uaii iiinqxiiim, ex quo sapientia: ccelestis (luaiiiia sancii.infiiderii, nec habere poiest aliunde; unde
prqOiiuni, in sua siii (eljis potatiir- a.iuaritudiiic ett sibi vel ^alibi profcclus. nialeriain submii.is.lret, Ad
(5) Mabpt (Mahaui), ut vjdelur, Blesenseni ,, defridi lII.Rotroci filii, conjngem : allerulrain enim
Tbeobaldi Miigrii, Canipaniae comilis , liliam, qua;s vitlenlur Innuerc verba , juxla exigenliam alli san-
•lloiroco, hiijus iioiiiiiiis leriio , hupseral; scui gninis lui, quse infia occurruiil.
Malliildeiu Saxoiiicani, Ilenrici Leonis filiani, Go-
CC9 EPISTOL.-E. 010
Spiritum proinde saiieiuiii corde convertamur et A j dii'. Iter, inquani, impedil, quia snperfluae vanilatis
animo, et lu audiendo illi inhaereas , et ego de illo osteiviatio a veritaie seclanda cor averlit; visum
Iiauriam , quo lu salubriler docearis. 0 quam illi coiifundii, quia, dtirii per iiiluiluriv cffecininalae
opus esl muiida ineiiie el buniili, qni se in Spiritus consrieltidinis lenlalio spectantibus ingerit se, ab
sancti dedicat oflicinam! Officiosa nimirum huini- irituenda ccelesti pulcliriludine 1 oerilos ralionis- ab-
litas , dum omneiirfaslum eloligal superbiae , ete ducit. 0 consiieiudd iiiimiseiicois, ut uhde' debuit
diverso fil iiiiiium sapieniiaetinior Domini; sollieitc contegi ntiditas pauperuin, coniegas et contfalias
providei prudeus humililas, ul illi incomniodohoc pulveres platearuni. Noii erubescunf ferivinae: nosiri
remediuiii opponaihr. Dtim iiaque molibus elali li- leniporis probroste assimilarl vulpeeulse, ut sictii
moris opponil se tiinor linmilis , aniniaiii non pa- besiiolae iliae polleiit loiigioribus caiidis, Sic ist;e
lilitr sordesccre peccatis. Caeterum qui sine timore glorianiur in longis iraclaiibus fluxae vesiis. 0
esl, non juslificabitur ; qiiia,dum riegligituraditus qiiain saepe, quod pejus eslj de pratdis.pauperunij
cordis, a peneiralibus ai)irii_esupeibia lion arcelur. despoliationibus viduarum , de exaciionibus pnpil-
Viiius liuriiililatis et per limoris {spirituin exslin- loruinvestes liujusmotli cOiiqiiiriinlur! Iline haben-
guil superbiaro cordis , et nibilominus carnis lcrit tur mulaloria in perticis, liinc suinunlur iinpensae
superbiam saiiclae reinedio parciialis. Amica sane B ! in siimptuosis beriefieiis', hiric saginantur venlres
esl Spiritui saiiclolitimilitas et miiiidum semper ci in conviviis accuratis, et ah illis habet hobilitas
praeparat liabiiaciilum, cui displicere noii ambigit saeculi cibos iauiiores, et quacque preiiosa, qui
cor imiiiundum. Super qiiem,ail Doiiiirius.i-e^aiejcei peiie assidue vivunl in paupertate suprema. Utinam
spiritMSifieiis,jitsi super liumilem et quielum el tre- lu, filia, ista sscpe recogiies, nec juxta exigeiiiiain
mentem verbameaitjsa. Lx'vi.)Ubiceriehumilit.is.ibi alii saiiguinis lam affecles liuic saeculo conforinari,
qnies.ibi linvor, reverenlia maiidalorum.llumililas qiiam placere illi studeas, qui altissiini Pairis
le lilii horoo oslendit qriid sis, quidfueris, quid Filius voliiit liumililer huirianari! Pensa quid illi
poslniodiim sls friturus. Paiilo anie nilvileras ; in- debeas, qui ct le de nihilb fecii, ei sua sigriavit
cipieris esse vile seiiien eras ,• riunCvivis vile vas imagine, siiiiilitiidine irisighivit, visilavit iricariia-
siercoruni, paulo post verriiiuiii esca eris. Quidsu- lione et conversatioiie docuii, redemit passione,
perbis, terra et cinis? Qiiid condillonis propriac glorificavii resurreclione , subliniavit ascensione,
oblivisceris? Qtiid iiou te ciiius moriluraiii esse re- • Spirittis sancli gralia conforlavii ? Toiam te ilii
cordaris? Qiiid iniendis mondo qrii labilur, qtii in delves qui se lotiim libi conlulit, licet te carnali
perciissioriissiiae fragbribirs ruinam sui airiatoribus p. niarilo placcre oporteat-; ille iiihilominiis jussuiiiii
iiiiiiilattir?Fallax plaiieest graiia et vaiia est pul- in le repelere iion desis-til. Cerle licet aniihain et
chtitudo, quae iiori niodo non faciunl longum gau- corpus creaveritv licel uifurnqiie jiiris ipsius sii, jus
diiim, sed evaneseunt ciiius in lameniationis aetei- lamen lui corporis inlerim pro.lege conjugii viro
n~eionnenium. Nori sunt aiuanda quae Iraiiscunt, ccdit; sed aniinain sibi viiulicaris , in jus alterius
iion suiit aiiiplccienda quae fugiuni. Illis potius in- traiisire non sinit. Carrialis inaritiis spbiisris est
sisiendiim quae fcliciter permanenl in aeleriniiri. earnis tuae, Deus inus sporistisesi 'aniinse: neulrum
Obsirirenda est via viliis , peccalis praefigeiidus esi lanien eoruin milla coirimovei zelotypia, dura ubiqiie
termintis; ad lueeni respirandum est gratiae , nt pcrinaneas fidelis el casla. Ccelesli spoiisO debes
nobis infulgeat dies gloriae et lionoris. Fugilivi animae pudicitiam , sicut ramaliuro camem exhi-
inundi abjicieiida e.-i vahiias j inorlificanda est vo- bere pudicam. Ille pudicitiani animae toae dolavit
luplas ltibrici rorporis , resecandum est omne splendoribus angelorum, quam doierii in fidei
superfluum, tit sancla frugalilas in Dei Hliam te mysierio et spei cerliludirie suscepisii. 0 si doiein
adopiel. Sobiius esi spiritiis viise, inieriiperanlia; hanc diligas, si sponsum liunc qiiasi partini libi
nihil. Non diverlit ad aniiiiiim, a quo frng.ilitalem dederil noii asperneris! Nobilibus es oria natalibus,
videril exsulare. Non iiiteresl ludis aleae, lion ei D 1 el secunduni carnem regio procreala et saiigtiine
esl cordi schaccorum oiiosa sedulilas, ipsius puri- vef seiiriiie; sed iiicomparabiliter es ex dote ista
tati iioii congruil scurrilitas IiisiiioHtitii. Son af- ilobilior, qua te spOrisus iiie riobilis iiiveslivit. ln-
feclal divina piirilas longos vesliuin iractus , ad leiiile illi, ilium dilige, ad illmn suspira , quia ipse
nihilum aliud necessarios , quairi ad concilaridos diilcor uiiicus, pnleliriiudo suniina, gaudiuiiVsiiigii-
pulveres, el ad gressus .fesliriarilium rClardaiidos; lare^ ne piopter alihm jus suuni illi hegaveris , et
0 superflua vanilas ! o inulilis ostenlalio non cuiii iste carnalis vilse afliciiur, itf in ilio ccelesti
sufficere jireiioso cullui adornare sierquilinium afiici spirilualiier delecieris. Jusius qtiippe fcsi,'iuio
corporis , nisi eliam longiori tractu concitali pul- ipsa jusiitia, conjugii iegem ipse iiistiiuit, et oum
veres atlrahantur! Ad iiijuriam oculorum et na- feddis uniciiique quod suum esl, iti quoqiie expers
rium hoc perfecit cordium effeminatio , quia ct coelesiis'justitia_i nbn exisiis. Sic ' igitnr ih car-
oculos claudere et nares obstruere, el averiere ne loa jtts suum exbibeas viro, ut Detini noii
faciein solemus, abhujiismodi puiveribus lali aiii- spolies jure suO, quia non cedet libi in prospe
flcio concitaiis. 0 iufclix el prioribus incognit-t ruin, si usurpaiive'jus in alteriiis usuhi transferas
proisus adinveiiiio, qua.-iter inipedii eivisum offen- alienuiii. Alligaia es viro, teneris cx riecessitate
BJl* ADAMIABBATIS PERSENI^ 6.2
illi -obseqtii in qiiantiiirr coiilra lcgem malrimonii A gcntium vota scmper prospicit, et felici persevc-
nihil disponii. llle enim esi jpraefereiidus in omni- ranliae iivpraeniiuiti se exponiU Vale.
bus, qni cl in carne mortali transilorium ordinavit EPISTOLA X.
conjugium, et iinmorlali animse immorlaleni sc AOGUILLELMCM NOBILEH ADOLESCESTEM.
dedit sponsuni. lllam proinrie lui pariem sectindum Tiiitorem Dei in printis et Mariw Virginis citlitimri
qtiam desponsata es Ghristo, pretioso cultu exorna commendat.
virlrilum.ul bonorum opcrtim soliolem concipias de GUILLELMO suo bonae indolis adolescenli, fratef
Spirilu sanclo. Quidquid boni cogisas, j]tiidquid A. peccalor, vanam stibliroilalem alli sanguinis
boni loqueris, quidqnid bonibperis agis, lotiim de riobiliori morum gratia et gloria irar.svolare.
Spiritu sanclo concipis, nec. aiiuiide polest concti^ PostulaSj (ili>el inslanier pelis luis litteris meis
piscenlia aniirise. fecundari, quam de conceptionc aliquam libi viiitiluiii formnlam excidi, cui luae
graliac Spiritus-sancli. Summa itaque vigilanlia inilia imprim.as juvenli.-iis. 0 vere laudabilis, et
opus csl, ulpmni custodia serves cor lutim, si digna onini exauditione pelitio, quaesignum futtirae
lanicn dedicasti illud in Spiritus sancti ]iabilaru*< sit evidens probilatis! Utinain subesset mihi fatiOi
Juin. Quod si non feceris, quid agis ? Qttalis vcl siippeterel ingeniuni , scienlia infulgcret, aflliieret
qupmodo suslines diem morlis-cominus vciiienlis? B 1 eloqucntia, quo le Vere propheticis stnd is iuforma-
Veniel, veniel, el cilOveniet certissimae inorlis in- renil Pueruin sane insignein moribus, geneiis stib-
cer.lissiiria hora, el felix tu si, cum yenerit, invene- limitate conspicuum, no;i decelignobili degene.a-
rit le paratam. Sil igiiur tibi humijis animus, re studio, nec inanis scienliae fallaciis ('eineiHari.
casliim corpus, lorus inimaculalus, babilus modc- Veriiale opus est, non mendacio; cciiitudine, nou
raliis, vicms sobrius, vultus verecundus, sermo fallacia; stabili inbaerendum esl, lion niobili; pleno
pudicus, niunifica inanus, quse pro facultate indi- iiictimbendum esl, non vacuo; solido iniiiiendiiin
genlibiis neccssaria largialur. Alioquin non pole- estj non inani. Qui aliter fecerii. casunis est, et ri-
lil excusari conjugiuin, pr_esert;m cum non dc siim merilo suo faciel spectalori. Filii liominum,
imperio, sed de iiidulgentia concedalur. Nota quia usquequo gravi corde, ul qnid diligiiis tanilaiem, et
indulgenlia dum meliora non eligit, remedium qtti- quwnlis mendacium (Psai. iv)? cum lieiilruni, sive
dera habet, sed praeiiiium non acquirit. Igilurcoii- vanitas, sive niendacium sit mansurum. Ulrumque
jiigiiim quod de indulgentia concessum est, insii- . malum, tilrumqtie vanum, nec aliqua ralione ve-
luiliir ad rcniedium, ct ipsiim inefficax, nisi triutn sira dilcciione esl dignum; quod ulrumque est
bonorum observaniia defendalur. Priiivtim, esl fi- damnabilc et.damnosum. Esl solida veritas, et vera
des; secundum, spes prolis; terliuni diciltir sacra- '' soliditas, quavdiligaiur securius, qii.-eralurjusiius,
ineuliim. Fides est, cuih sic se invicem servant. utilius tcnealur. Ipsa esl aninii virlus,Verbivideiicet
ut ncc allentlruiii a carnis debilo frandeni, ne incarnali dilectio, quem nosse vivere, cui servire re-
.ilum vivunl copulam alienam requiraiil. Spes prolis gnareest.etdiligeresolasaliis.lpsaeslphilosophiabu-
est, ul co sludio ct inlenlione conveniant, ut de iniliiiiii, simplieinm sapienlia, l.eiilia proficienlium,
iiJci sacramentis erudiant et Dei cogniiione infor- pervenieniium plenitudo. Discc, fili, buic pliiloso-
nicnt quod gigiiunt. Sacramenluni esl, cum duo in pbiae iniendere, et luis honorare principiis, ul et
carnc una vivenles ila simililudinem Chrisli et £c- ttt ipsius iiiiiiiiiii conscquaris. Iliijus initium sa-
clesiac sua unaniriiilaie exprimiint, ul nnlla raiione piciitlai liinor csl, qni dum ad liberalium arliuni
tam iivdividuaciinioiiis divorlium.qiiserant. scientiani parvulns nnlrit et emdil, viliis qiiibus-
Si liibtis liis bonis conjugiiiiri a cuJpa defcn.ilen- iibel ferulam suse correctionis opponit. Sub limoris
libus, opera misericordise elpielatis adjunxeris ; si magisterio tcnera parvulorum initia convenit en:-
iri ipso licilo carnis opere inodum inensuramque diri, ut ad diseiplinas, quas diximus liberales, pos-
lenueris; si dies solemnes el jejtinioruni ferias sint liberius poslmodiim promoveri. Timor amico
profepiibus aninse deputatis i'n hujus carnis usiim 0; verbere casiigal animiim, ne aut de generis, aut
non nsurpaveris, nequaquam a salnie longe eris. sciciitise nobililale superbiat, ne de corporis inco-
Ideo maler ejus dies illos insiiluil, ideoque icmpo- liimitate lasciviat, ne de sticeessibus, aut lascivils
ra jejiinioruin observaniiis deputavit, ut qtiidqtiid insolescat. Bonus magisler limor est ubique;
in carnalium transaclionibiis culptc admitiitur, animiim coniimia leclione sollicitat, ne inter-
confessione, oratione, eleemosynis, in bis tempori- r.uplis seriis, ad olia vanitatis- divertal. Peiiique
bus dilualur. His lemporibus convenit aniniam va- de parcimonia in conviviis Icgil, in cubilihus de
care et videre qitam snayis est Dominus, .iuse pudiciiia, de frugaliiale in coiloqniis , in aciionibiis
abunde experitur in aiiis lemporibus, quam foeda i'e juslitja, iii moribus de innoceniia, in obsequiis
est caro.quam vilisesi mundus. Ecce, amaniissima de modestia, dc disciplina in cunclis. Fili, ,si liujus
mea, formuiam hanc me tibi depingcre coegisti, inagistri ferultc adolesceiiliae luac mantim non sub-
adquani si viam tuam el vitam correxeris, et tibi duxeris, faciet te Dei docibilem , ac per hoc inor-
gloriam, et mihi laeiitiam adaugebis. llle libi vires talis sapientlae non ignaruiii, Dei quippe agnitio
iiilniat, ille te, sponsunique liiuin, sobolemqiie immorlalis est sapienlia , et si dileclio cogiiilioni
luam, inomnipace el salule cusiodiat, qui se dili- adfuerit, bonum le facienl el bealum ; boiiuin pri-
{.13 LPiSTOL.*.. 614
1110,bcatum jioslea ; quia ad beatiludirieni gradus A 0 felicem violenliam qua regnum ccelorum diripi-
cst bonitas, sicut fructum in naturalibus flos prsc- iur, quia revera maxima opus esl violeniia in carne
cedil. Ubi se bonus in florem non fuderit, inanis fragili el corrupla perseveranlis pudiciliae propo-
esl fructuum eXspcclalio, necilli bealiludo sperauda silum custodire! lllis lameri est facile, quos illexit
cst, cui bonitas non inflorei. 0 si juventus lna floris amor nosirae Virginis, quae cum sit ubique iinpe-
liiijns auiosiiilaic vernaverit, veriianlii|ue pulchri- riosa el praepotens, est eliam ex miseraiione gra-
tudiiii eliam odoris suav.tas socielur! Huic cerie luita, si illam amaveris, tuumque illi dedicaveiis
flori non desinil decoris amcenilas , cl odoris suavi- corpus, libi etiam non deerit amor meus. Alioqnin
las, quia gravitas disciplinae el opinio bonae famae quOmodo potero vel illum fespicere, ctii tanlae sua-
inserviuiit bonitali. Veriim floris hujus genus mtil- vilatis delicias videarn non placere? Vale, vive el
liplici diligentia colitur, et ad hujus pliilosophiac dilige qtiani diligere est, vivere et valere.
mysterium , septem quibusdam gradibus, quasi to- EPISTOLA XI.
tidem disciplinis liberalibus pervehitur. Priina est ADC. MONACHUM PONTINIACENSEM.
ariium istarutn humilitas, per quam et Iiomo ad Formam insiituendorum noviliorum ei prwscribit.
sui cognilionem reducitur, et contcmnenda sseculi Fratri el amico in Chrislo charissimo G. mo-
vanitas edocetur. Secunda est pudicilia carnis, quae B * nacho Poniiiiiaceiisi, fraier A. peccator, s.ilutem in
carnalibiis adversaiur illecebris, ul antidotttm Spiritu sancto.
conliiienlix incenlivis libidinum opponatur. Tertia Iinporluna nimis instanlia me, charissime, com-
est sobrielas, maler contineiitiae, vel pudiciiiae quae pulisii, ut libi de aedificatione animae aliquid scri-
dum recidit omne stiperfluum, insolescere non pa- 'kerem, et maxime quod ad instilotionein riovitio-
tiiur corpus celeriter inorilurum.-Quarla est veriias nini pertineal ei doctrinam. Rem certe posttilasil
quae, dum regulis justiliae linguam erudit, vanila- diflicilem, ut quo modo novilii inslituanlur edo-
lem et mendaciuin labiis inlerdicil. Quinta est be- ceam, qtii nec fui ih inea conversione noviiius, nec
nignitas quae, lam caula circtimspeciione erga oin- adhuc in mea liac conversione [[ conversalione]
liem hominem agit, ut nulli faciat quod jusie pati maneo innovatus. Cuin enim aliquaiido canonic;e
ipsa nnn velit. Sexta est piclas, quae lam larga sincerilalis albedine infelici commercio in mona-
Jiberalitale fraiernis se necessilalibus exponit, chum denigraverim, et nimc, Deb voleiile, de p^ena
qtianta sibi subveniri in sua necessilaic requirit. illa et peregrina nigredine ad candorem virginis
Septima est charitas, quae, Deum lanto amore liliosa? reversns siro, licet me pceniienlem miseri-
compleclitur, iu mandaiis-ejus nullalenus relucle- f cors illa susceperit, non tamen in nbviiiiim me
lur.Ex liis sepiem disciplinis liberalibusprovenitbo- " recepil. Et cerle ctiin veleralae deformitatem ni-
nilascui stimme boiiusbeaiiiudinempollicetur. Quae gredinis nondmn a me praesumpiaeinsiituiioiiovi-
disciplinaemerilo liberales dicuntur, qnia quos a'd talis oblilcret, qno pacto pbilosophari me compellis
coelestem philosopliiam insiiluunt expeditosetliberos de sanciae splendorilius novitatis? Noviiius cnini,
et libertatis spirilu plenosreddunt.De limoris autem si rem sui nominis tenei, eo a veleris bominis de-
magisterio, de magislri liujus auditorio artes istac forniitate cxiiilur, quo in novi bominis pnlchrilii-
dicuntur , quia procul dubio , qui limoris renuit dinem per correclioris vilae sludinm reformatiir.
esse discipulus, nec bonus essepolerit, ncc beattis. Ego, cgo nonduin exulus a veteri necessario libi
Scriplum qnippe esl : Qui sine limore est, non cxcidere formam novi. Verureuamen ex debilo spon-
justificabiiur (Eccli. i). Cum igilur limor sil ini- sionis meae teneor dicere aliquid, quia instantia tua
litim sapienliae, si sapere ctipis, Deum lime. De promiilere me coegit. lgilur quia novilii a noviiaie
jpsius amore laceo; quia satis est libi interim per traiissumiiiiliir, quae sil ipsa novitas, quae veiuslas
limoris iniiium vitiis resislere Iubricae juventuiis, illi conlraria inquiralur. Et quia non prins quod
donec processu lemporis ad virtules proficias : spirituale est, sed quod animalc, de veleri hominc
qttod ex studio fil amoris. Cum enim iniiium ino- JJ j prius videiidum esl.
ribus sil animx, cui unitus est, sanitas, salis est Qualtior suiit in quibtis bsec vettislas potissinium
interim morbi causas excidere,ul nor. fomenla vitiis consideratur, scilicet amor inundi, cura superflua
ministrcnlur. Caeterum, fili, in fine epislolae unurn proprii corporis, usus peccandi, defensio peccaii.
libi consulic suadeo, quod sicul esl jucundum Amor mundi triplici animuni velustate corruinpii:
ei facile, ita et bonestum , et ulile, et plenum accendil cnim eiim ex desiderio dignilaiis, inflat
glorite el honoris. Mariam cole et dilige, il- euin appelilu vanae laudis.oneral et aggraval diviliis
lam venerarc et lauda, illi minidis ci mediillatis quaesluosis. Oaec omnia, aul de cordis supcrbia
sludeto placere obsequiis, qtiam sic non dubiles veiiiiinl, aut eidein stiperbiae fomeula suggeruni et
totius dulcoris et odoris praeferre plenitudiiiem suppontint. Ulum vero auimalis corrupiionis riis-
praecellentem. Llam tibi in mairem suscipe, in nu- pemlio necesse esl antiquari ct senescere, et iia
inicem dedica, elige in sponsam, in amicam consti- propinquare ad inlerilum, qnem conslat vencno
tue: quam cum charilatis luae dono inveslieris, et superbiae esse iiifectum. Antiquus enim scrpcivs,
amoris ejus suavissimi prsedttleiaobleclamenta per- diim iiiitium oranis pcccali supcrbiam lniiuanae
«easeris, nullam pTorsus aliam contingere patieri». iiamrse i» suis adhue viliis veneuailssiiue instiila-
515 ADAMIABBATIS^ERSE^LE
vjtj dum suse veter;nosac..aiiiiqtiiiatiillam qbnoxiam jy spiritu, hic secundiim hunc gradum ct eju3.coulte|!
fecit, indulla beatae novjlalis glqria.spoliavil. Quem deratio.icm forlius ascendamus. ., „.'.-'
igitur per superbiam lerrcnse dignitaiis inflat am- Forsitan, charissime, dum h_eclegis, irasceriss
bilus Ct exiollil, venlosae laudis anhelalio exsufllat ct qui libipetieras desliiiariutilia, forsitan irrides
el subruit, avarilia cx qusesiu diviiiartiiii in. pul- iiiiims iiecessaria:scri,pt.itaiitem. Sane curii excu^a-
verero spargit ;et perimit; hic lalis ex niulto vilio- lionem iioliierJs, sed uec dilationenv recipere.fa-
runi senio velerascit. El boc quidem solet amor .ctus sum insipiens, tu me coegisti.. V.eriiTniainen
saeeuli in.. suis seclaioribus operari. Gum enim quod seiiiel ccepi, non de^inam prosequi; el si
l.imirius in 'iiiaJig.noposilus sil^.el .-ncquissimumsit peiiiioni luac noii sufliciani, meae tamen ulcuncjtie
ipsinn qtiaprefe, cunv vaniias sit el uiiibi.awlalilis, saiisfaciain sponsioni: Tibi enim-,iiion;ju.xta vclle
et insamim sitposi ipsum currere, nou sanaementis Uiiim, sed juxia posse meuniy spopondi me, si re-
est, sed desipienlis hunc amare; Nam quid esl amor .calis, pariturum. Igiturqui, conveiiendi siudio,
nvuiidi, nisi quaedam phrenesis animi quse, dum priiiium innovationis siiacgradum fecit in conteiiiplu
nescil quae sursunv sunl qua>rere v-el sapere, sed mundi, secuiidiini facturus est in ingressu ,inona-
quae suiit super lerrani, quasi a sensu bonae vale- sterii, in poslpotienda scilicel cura proprise carnis,
tudinis meniem efficilalienam? Qui itaque novitiari fi quae _tanveii,,juxia Aposlolum, in jiecessariis non
desideral, a vanissim»; veluslatis ejus insania cor negalur. Carriis, inqnit, curam ne fecerilis in desi-
averial; alioquin non polerit novis. sapientiac in- deriis {Rom. xin). Nalnrae consulendum esi, non
teresse sludiis, nisi; prius,- arnota insani amoris -ciilpae;necessilali prospicicndum esl, non indulr
amenlia, facuis fueiii coropos mentis. Verum lunc gendum voluptati : Voluplas enim habet pccnam, et
priniO ad metitem redire incipit, cum jam stabili necessitas parit coronnm. El ilem illud de Regula
proposilo de saeculq deserendo disponii, .sritageiis ,(c;ip.7); Mors secus introilum delectalionis posita
ut extra .limen proprise donius niundi eu.m. non est. Cum igilur ad porlam monaslerii veneris, el
coroilcluraffeeius; sed in ipso limine quq de.pro- ibi veslem aniinae carnein cxueris, ei quain de
priis rebtts cojpil cgredi, ibi incipiat mundo inori. niuiido luleras, ipsi adhuc reclamanti muiulo.re-
Non,.inqiiiini, debcl eum mundi amor prosequi ad niittis. Tuleras quippe vestem hanc de analbemate,
poiiam nioiiasterii, quia ibi secunduin.facii gradum, de "corriiplioiie ilianv, susceperas, enuiiieras eam
ubieiiani reliclurus csl corptis suum. llinc estquod eum vitiis et conctipiscenliis,-et ideo exira sau-
Deus ad Abrahani sic locuttis est, dicens : Exi de cluariuni debes dimittere quiilquid iu ea minidi
terra lua; el de cognatione lua, ei veni in lerram, impurilas poicst rechmare. Naturam condidit
quam monstravero tibi (Gen. xn). Terram . quippe ^ Deus, aticior culpae non exslilii; nec nos debenras
bonam et opiimain, terram lacie ei melle inanaii- odisseaut persequi quod suo noiv remitliiur Crea»
tem iion yiriere, mullo miiius intrare idonetis. nisi tori. Nalura fqvenda est, et aucloris sui mancir
prius a terra spinas ci tribulos gerriiinaiite, ct a pandaiiegoliis;- cnrrupiionem lamen ct viiia, qnae
cognilionis carnalis affeciti robuf inenlis cffeinr- a Deo non veniuiit, persequamuri Nemo, ail Apo-
liante exisset. lliiic esl quod aniinae quani insifiiil slolus, carnem suam ociiohabuil, sed diligit, el fovet
Spirims sancius per Psalmistaiii, sic dicit ; Andij eam, sicul el Clirislus Ecclesiam (Epkes.\). Verum-
filia^ el vitle, vl inciina aurem tuam (Psal. XLJV). lamen in tanlum. caniem tleseris, in quanttiiii af-
A.udi, ut.crcdas, quia fitles cst ex audiiu; vide; ut fectibus suis emoreris, in quanturo viiiis suis ct
diligas, quia; niuliuni: prolieit dileetio ex affecttr; concupisceniiis suis valefacis. Inlra Spiritus saneli
fnclina aurein iuaiii,' ul obeiiias cl jussa peragas,- audilorium, nibil prorsus carnis est iiifereiidtiin;
quia dilectio coniprobalur cx aciu. In quo autem sed soltim sine carne jniroeaispirilus, ubi solis
obedies, obliviscerc popiilumiuum,; el domum pa- esi spiritualibus iniciidendiini. Non debent sane
ir.s tui; aliOqiiin non eonciipiseel rex decorem caro ct sanguis spiritualibiis interesse negoliis,
luum. Non, inqtiam, eril in le "decor, qui sil in nec ea qure ad regnum Dei el justiiiani ejus perti-
0
coiicupiscenlia regis; nisi de terra lila et de cogna- neiil partieipari digna sunt qiiae reginiin Dei lni-
lionc lua exiveris, nisi doinum patris tui et populum niiiie possidebuiil. Caro, aii Aposlolus, et sanguis
luiiin oblila jftieiis, nisi per oblivioneiii vitiis carnis rcguum: Dei non possidebunt (1 Cor. xv). IIoc est
cl conciipisceniiis inoriarisi liiiic esl quod jier ergo carnem foras relinquere, liibiJ ci piaeler nc-
seipsum Doininus in Evangclio sic ail: Qui tton.re- cessaria quaerere, et sola iila judicare neeessaiia,
liqueril domum, vel fralresj attt sororcs,aul agros, quae.secuiidum discreiioneni Palruni poiesl ordinis
propter noinen meum; nonc&t me dignus (Matih: fornia pati, el loCus tribucre querii petisli. Ne re-
xix). Et ccrte si propter Deum rcliiiquenda siiiit mansefis infr.i., nihil ullra quaesieris, scd rcgia via
licita et necessaria, quarito magis pro eoillicila ct incede per niediuin, quia ei superspaiiosiim est
superflua dcviiaiida? Sed quia fugiiivuni immdi ultra limiies Patrum progredi, ct viiiosiuii esi infra.
perduximus ad porlas nioiiasiciii, ut secundiiin: eorum terminos remorari. Si' niediator vis amici-
innovaiionis sua; faeiat graduro, qui iii exitu de iias jiingere,, si digne vis iniiiisterio inediaiiicis
^Egyplo feccrai priniuin, nos quoque ciiri-eiiiis assistere, vide ne discedas a mcdio, vide iie quid
oralionis hic gradum figimus, ui recepto p.-iululuin liiniis, HCquid facias sine modo. In oculis homi»
617 EPIST0L.4-.. 018
num piis conformare moribus convivenlium, scd! A . iiiinquam sic avertes oculum, quin ex iniegto lc-
iiiliis scicnlia coram Deo, si potes, alios iransgre- gas lolum. Obsecro aulem le, cum legeris, ne me
dere diligendo, hoc solum esl in quo moderaior niinis feslinus damuaveris; sed prius oiniiia
s:cculorum noslra delectatur immoderanlia, cum prospice diligenter, ct lunc de his quae reprehen-
nosiri anioris in ipsum aflectio sine modo inlen- sibilia sunt, opporlunius judicabis. Ceiie cum
diiur el inensura. Ipse anclor omnium omnia con- amicussis, amici turpitudinem non nudabis, sed
didit, el quod crealuris contulisse cognoscilur, boc salages quomodo apud le sit occullum quod pro
requirit. Habe pondus, serva numerum, mensuram vitio suo fore videris occullandum. Ego aulem ne
lene, nec dividi poleris ab auctore.. Falsilas non reprehensionis formidine videar ab inccepiis de-
habet pondus; unde fertur et evolal in inlerituro. sislere, nihilominiis prosequar quod inccepi. Cui
Pondus nescit levitas, cor non sinit esse stahile ccelitus datum esl pro amore pauperlatis, mundi
ucque firmum. Numerum non servat singularitas, amorem coniemnere, et continentise Jaborem car-
cttm sit numerus colleclio unilatum. Ubi regnat nis voluptati praeponere, satagere debet omnimodis
diversilas, non esl colleclio, sed divisio unionum. ut usum peccandi eliminet limor Dei.
Modnm ignorat superfluilas, et nihil ab ea adinit- Sed, dicet aliquis, quomodo polesl babere pec-
lilur mensuralnm. Falsilatem devitel sancla 110-u candi consueluiliiieni, qui jam mundum reliquit
vitas, ne quid in ea sanciitatis specie simulalorie et carncm? Sed certe qui per mundi contempiiim
pallieiur. Singularilatem suspectam habcat, ne et carnis despeclum carnales illecebras devitavit,
divisa ab aliis, non cnm aliis numeretiir. Intem- huic conlra spiritales nequitias cerlamen juge re-
perantiae stiperfltiiialem effugial, ne moderatori per wiansit. Quid , si forie retinuerit in affectu, quod
immoderantiam reluctelur. Stibsistat in pondere effeciu relinquit et actu ? 0 quanti hodie sub re-
gravilatis ad discipiinam, in pondere veritatis ad ligionis babilu vivunt, qui, etsi specietenus mtindo
juslitiam, in pondere stabililatis ad pcrseverantiam, vel carni non serviuni, in corde lamen reversi sunt
ne a proposito suo decidal, ne a loco qnem elegit in iEgyptum , et interna cogitalione relapsi suni iu
abscedat. Bealus plane quem ponderis gravitas peccalum! Speciem qtiidem sanctitatis aciu ct
reddil stabilem, raiio numeri sociaiem, moderatio habilu praeferunt, sanclilatis voto el professione
men.surae frugalem. Slabilem in fidc, socialem in addicti sunt ;se,d nomen babentes quod vivant, in-
charilale, frugalem in conversalionc. Quid hic jam lus ntoiiiii sunl; quia, cum foris pauperes et conli-
carnis rcmansil, giiomiims spiritus Spirilui sanclo nentes appareant, mcnle lamen ad gloriam trans-
intendere lolus possil? Hincjam ad leclionem lanti C itoriae laudis, vel ad gradum cujuslibel dignilatig
magistri, in seerelarium animi de variis animae aspirant. Cum enim per illa duo praeiiominata su-
ofliciis. Oflicia diversa conveniuni, el pro deliciis perius, scilicel mundi contemplum, cl carnis despec-
afilueniis el influenlis sapienliae de corporalimis tum, spirilus immuiidus ab liomine exierit, cum
cogitare rontemnunl. Nam etsi inira monasleriuin perloca arida etinaquosa, scilicel cordasanctoiuin
de inslitultone obedieniiae corporales abundant spiritualia, requiem sibi 11011invenil, ad prioris
obscrvanliae, nihilominus est eoruin Iranslatio spi- domus habitaeulum semper redire intendit, el di-
ritualis, qualenus agenlis iuteivtio sit ccelestis. cil : Reveriar ad domum meam nnde exivi (Litc.
Sicut cnim coriesiia terrena inientione iransaci? xi). Cum itaque viderit domuin illam mundatam
plerumqne agenlibus carnalia fmnt, sic et carnalia quidem a prisiinis sordibus, ornaiam religiosis
spiriluali inlenlione transacla his efliciuntur spiri- tradiiionibus, vacanlem vero a spiritualibus desi-
tualia qui haec agunt. De caelero sibi caveant qui deriis, et cogilaiionibus oliosis intenlam, lunc ad
spiriluales esse conienduni, ne se eis Salanas in illam cumulatior redit, et deinceps sibi caiitius
angelum lucis transfigurel, ne de prahlextu salulis hanc defcndit. Assumit cnim, ut lestattir Dominus,
negotium perditionis obumhret. Provideant, in- septem alios spiritus secuin nequioresse, et in-
D
quam, sibi, ne sicut in leinpore vettislatis suae ha- gressi habilanl ibi. Tunc fiuiit novissima bominis
buerunt usum peccandi, ita in lempore novilatis illius pejora prioribus : quia, qui aute religionis
drcumspeclo careant limore peccati, quia contra hibiluin et votum apparebal quod erat manifesle
peccandi usum solliciti habeanl limoris remeditim malus, deinceps inlcndit quod esse non salagit,
opportunum. Ut enim consuetudo peccandi de in- videlicet dici sanctus. 0 quam infelici commercjo
solenli securitate nascilur, ita et assuelo limorei qui niundum cum iinmundo ejus principe a Spiriiu
repellitur; quia, sicui est securilas iniiium malitiaei sanclo expulerat, spirilumque suum Spiritus sancii
el progressus, ila limor Domini est initiumi magislerio votiva necessilale subdiderat, ileruni
sapientiae et provectus. Hic jam, quia loqui dei cxpellil, el effugat a se Spiritus sancti gratiam, et
lerlio converlenlium gradu aggredimur, opportn- spiriium suum iminuiido remancipat possessori! Ex.
num est, ut receplo paululum spiritu, ad exsecu- hochypoerilapersequitureielfiigatSpiriiumsauciiiiii,
liooem sequenlium reparemur. sicul et Spirittts sanctus disciplinae effugil ficluni.
Quantumlibet, dileclissime, ab hoc opcrc me_e ; Plane Spirilus sancitis non effugeret, nisi perseque
parvitalis dissenlias, quod forte dixerim aliai retur cum aliqnis et fugaret. Persequilur anleiii
el aliier quam sperabas , lamen sicul spero, , ipguin ei effugat, qui eum pietaiis gratia iiHentioiie
PATROL. CCXI. 20
;6J9 ADAMl ABBATJSPEB.SENLE 620
pravae voluntalis almegat, speetem lamen virtulis A viraribus suas in menle niansiones consiiiuit,ofl3cia
hd deceptionem el clusionen. gratise usurpativs re- siiigulortiiii disponit, et niliil tam. in corporeis sen-
ieiilat. Duplici quidem injuria Spiriltim verilatis sibris quanv in. affectibus anima: geritur, quod non
fietiis prosequitur, quod et ipsurn a se violenter humiiitatislimoralae magisteriogubernelur. Denique
!extrudat, et violentius speciem ejus ad usus con- intentioni reciitudinem et siniplicilatem assignat,
trarios raptor crudelis usurpat. 0 delestabile ma- raiionabiliiaii deputat sapieritiain, et ut pfaecipiiani
Jiim! o pene inexpiabile facinus snb praetexlu ibi discretio terieat mansionem, ad irascibililatem
mansuetudinis exacerbare summae mansuelttdinem se colligit avmulatio, et zelus Dei secundum scien-
bonitalis? o surnma infelicitas, sub novi horoinis tiam est exercendus. Concupiscibililalem partilur
formam lotum conformare se veleri, et sub novilii cbaritaSj gerninoque in Deum et proximum banc
itppellalione ct habilu vitiosae vetusfaiis retinere inflainmat affectu. Intellectum irfadiat veriias, quae,
senium in affeclu! 0 si post abrenuntiationeiii dtim splendore suo errores quosque depuJerit, ad
nmiidi, si post abjectionem corporis, ncgala fuisset graliani quoque Contemplationis perducit. Apud
janua cordis, vigilantiae commissa liuioris, non affeciionis puriiatem hospiiaturmiseficordiae pieias,
inlrassel ad cor spirittts iictionis I Solcriissimus et inde sine acceplione persoiiarum miseriis ne-
esl enim janitor iste,et amori lam subservit hu- cesse liabeiiiiurii se exponit. In voluntaiis palatio
miliier, et fideliler niinistral, ut nihil omiiino quo jusiilia sibi iribttnal constiluit, et inde moribus
ainoris festivitas perlurbelur, admittat. Nunc a'u- et operibus, sensibus et affeclibus aequiialis edicla
teni quia el male ostium viatori patuit, immundus imperiosa sevCritate proponil. Pax viro in con-
spirilus, assumptis secum sepienv aliis spiritibus seienliae leslimonio sibi quielis cubiculum ponit,
nequioribus se , ad suaro domum recurril, ut per cui lanlo suavius oseultim juslilia porrigit, quanlo
sepienarium comilantium yilium inteliigas in men- omne peecali cauieriuin a verilatis proposiio tol-
sura; quia enim septem diebus universa tempo- lil.J.<s.i..«,inquit,_./ pax osculaiw sunl(Psal.LXXJIV).
raliias agiitir, per seplenarium nniversiias desi- Tunc niiiiirum pacem jusliiia osculaliir cum sai-
gnaitir. Moneaiitur ergo novitii ut in tertio gradu agente justiiia, sic volunias ad unguem tota corri--
se credanl limori, qtiia fruslra facti sunt continen- gilur, ut de nullo ipsius caulerio conscienlia mor-
tes, si aliqualenus sine timoris custodia dimiserunt deatur. Sed el pax ipsa osculatur jusiitiani, cunv
cordis fores. Beatus plane homo qui semper est pacis aeternac susceplio laboriosain justiiise reuiti-
pavidus; sicut enini limor Domini roahim non ope- nerat actionem. Ecce quse et qnanta eis iiiveiiluiii,
valtir, ita qui fvierit expers timoris, esse poterit Q ( qui novis cor.vers.onis suae gaudiis limorein deesse
expers et salutis. Qui sine limore est, non justifi- uon sinunl. Revera ibi locus peccandi coiisueiu-
cabiiur; non poleril sapere, quaiidiu sine initio dini non habetur, ubi, juxla Psalmislam , bomino
fuerit sapienliae. Timor eriim est iniiium sapientiae, in limore servitnr (Psal. n). Caeterum'illi frequen-
r.ec aliquid insipidum inlus inlrare patilur, ubi ler desipiunl, qui initium sapiemiae Dei ijiriorein
amor in splendoribus sapientiae jucundatur. Splen- jsegligunl, nec tam saepius in peccata corruuut,
dores sapienliae sunt virtutes animae, per qnasin sed eliam , quod gravius est, peccata defendunl.
secretario pii cordis festa coniiiiuanlur amoris. Sicutenimillequijusiitia.lv iimovat, seroper se
0 felix novilas! o nova festivitas, quae noiv iu coeno jn principio -sermonis accusal, sie e conlrario,
ssecuJi, sed in ccelo puri animi celebraiur! Ad fesla qui justus non esse, sed videri appelit, accusauis
hujusmodi invilantur novilii, qui tanto feslivius ab alio se defendit. Quanto nimirum sublilius la-
celebranlur interius', quanio vigilantius serval cor- boriosa arte simulalionis se ficius palliat, lanlo
dis adiluro limor sanclus. 0 quam slrenue se ha- gravius pallialionis suae denudatio hunc molestat.
bent aniiiii de lanto janitore securi! nec melius Diflicileenim qui fictus est, sic in stta praevalel
omni cuslodia cor noslrum servare, quam si hunc simulatione celari, quin valeat signis aliquibus
jaiiilorem habuerinms circiimspectuni. D deprehendi. Sed jam quia de quarto coiiveriemiuin
De caetero humililas comes limoris individua graduloqui incipere volumusjiic ea delerliofiniamus.
lanto seeurius, quanto secretius cordis disponit Cum ab inilio htijus opusculi me prius de velu-
oflicia; et quidquid in luce sapienlise ordinatum state dicturum postea de noviiaie promiserim :
videril, ad amoris arbilfium ordinat el componit. nunc auiem cum de ulroque nimis et permisle lo-
Huniilitas sane nunquam sine contubernio discre- cutus sim, jure lectionis non mereor gratiam, quod
tionis progreditur; sed tanto se caulius ubique et meam nescierim aut neglexerim persequi sponsio-
in oiiinibus agil, quanto ex'limoris familiarilale et nem. Siquidem aclum esl. Sed tu, fraler cbarissime,
consoiiiq semper forroidolosa, sempersibi suspecta nonacquiesGeres.riisi meamprodere meinsipieniiaiii
existil. llumiliias mirum in.modtim quanlo minus coegisses. Tibi ergo, libi impulandum, quidquid
se reputat, tanlo abiindantia graiiarum exuberai; in his lilteratis invenies miiius rectuni. Kgo vero
quia niiiiiruro fons sapieniiae, qui de.medio para- qui prodere insipieiHiaiu meam ccepi, de qtiarto
disi voluptatis egreditur, in illam lanquain in lo- quod promissuin gradu perloqui non desistam.
cuni humiliorein de supernis influere lselatur. Ilinc Quam sii noxium, quam sil vetuslati obnoxium
jam graia ei gratiosa luuiiilitas singulis quibusque peccata defendere, ex hoc salis inielligilur, quod
t}3i EPISTOLJ.. 622
inter omnia salutis remedia nihil confessione salu- A i sane sanctus aufert se a cogitationibus, quse sunt
brius praedicatur. El quid est confessio nisi proprii sine intelleclu. Qui sine iiitelleclu sunl, planesunt
reatus accusatio, cum liuniililer et aperie et in- irralionabiles, ac per hoc sunt etiam bestiales. Si
tegre et fldeliler peccata sua illi confitenjsdicit qui itaque opus tuum sine inielleciu fuerit, hoc est ir-
super eum super bac re potesiaiem accepil: Teneor rationabile, nonne erit ohsequium besliale? Sed
siquidem illi peccata mea ,per confessionem dete- si bestia leligeril monlem , lapidabilur (Exod. xiv),
gere, cui animae meaeclaves a Domino stint com- quia qui bestiali menie, boc est sine intellectu, di-
missae. Divinae insliluiio humililatis remedium vinis inservil ofiiciis, magis cx duritia cordis Japidei
exhibuit, diaboiicae defensionis elalio excusaiionis crucialur quam oblectet eum divinaeprsesentise bo-
latibulum adinvenit. Eadem quippe malignilate, niiastam suavis. Jugiter igitur et assidue de Iiis est
qua vult el facit virtutis avmulus peccala fieri, facienda confessio quae abundantissime semper in-
eadem vult malignitaie celari. 0 si primus parens venil circa penetralia cordis, quod debeat accusare
Iiumani generis excusationem non quaesisset in et plangere in facie sacerdolis. In planctum animae
peccaiis! Gerte si suam culpam hurailiier excusas- veniat quod de praeieritis malis nondum digne poa-
sel [f. accusassetj, non tam crudelem moriis sen- nileat, quod malis inslantibtis provide nimis reslat,
teniiam excepissei. Nunc aulem delinquere et de-*B quod accipiendis Dei beneficiis se indignum exlii-
Jiiescere volnit, qui cor suum in verba malitiae beat, quod tot et tam saepe acceptis ingrata exislat.
deelinavit. Mulier, inquit, quam dedisti mihi so- Non negligat plangere ei exprimere niotus et reso-
ciam, dedii milii de ligno et comedi (Gen. m). Quid hilioiies iminundaecaruis coutra munditiam et gra-
miser agis? Quid culpain tuam in auClorem rcfiin- tiam bonestalis. Sensus accusare non negligat cor-
dis? Nurn proplerea ille peccavit, quia fociam porales ad gravilalis el disciplinae discidium, pro
mulierem tibi concessit? Tibi magis imputa, tu suis diversitatibus, evaganles. Delicta qttis intelli-
magis accusa , cum in tua esset potestatc posilum gil? Quis iiitellecluro ad liquidum comprehendit?
scire et posse vilare peccalum. Igiiur, sicut in re- Quoties accommodamusaures animi suggestionibtis
mediis aliqttid humili confessione salubrius non inimici! Quolies affeclu recurrimus ad oblecta-
habet, sic inier crimina peccati defensione nulliitn nienta mundi ! Quoties eflicimur iransgressores
noceiilitis inveniiur. Qui peccata defendit, et veri- voii! Quolies negligimus praecepta Dei! Quoties iu
taiem abnegal, el perseculor est pietaiis. Qui con- cliviiiis ofliciis somnolenti sumus aut tepidi! Quo-
fitetur ctaccusal, meretur justitiam , et amicus ties ad obedientiam segnes et lardi! QuOties negli-
eflicitur veritatis. Et boc qtiidem agit limor htt- -gimus curam proximi! Quoties ei facimus quod
milis per lioc justificari impelrans a peccatis. "• * nollemus ab ipso paii! Quoties ab
ipso exigimus
Tolum et juge est limoris ofiicium , virlulibus districte, quae ei, si exigeret, minime faceremus *
dare operam, noniiiiis confessioni insislere pec- Saepe adversiiaie dejicimur, prosperilale extolli-
calorura. Mirabiliter coufcrlur industria limoris mur. Saepe de bonis quod per gratiam Dej aul lia-
sanciae negolio innovaliouis, dum el cordis adi- bemus aut agimus, non Dei sed nostram gloriam
luni foris a criiniiiibus quibusque defendit, et qiiaerimus. Saepe dissiniulamus quod multum volu-
incidentes inlus pulveres lavacro confessionis ab- iiius; saepe simulamus iios*aIiud esse quam simus.
stergere satagit. Quac sunl crimina non opus est Saepe de nialis in nobis agnilis minus quam.opor-
lihi ostendere, quihus mundum aspicis plenum teret confundimur, ssepe in malediela alionim in-
esse. Quid? incidentes pulveres dixerim forte, discreia aemulatione invehimur. S;epe contra Dei
praeseiiim cum prae stii subtililate nomiisi forle, justa judicia murmuramus. Saepe cum fralres no-
purgaiioribus oculis videantur. Quid aulem sunt stros a-dificare debemus, his polius corruptionis
incidenles pulreres nisi cogilaius innumerabiles exerapla monslramiis.
oralionis tempore aniime oculis iuvolanles ? Nonne flacc quidem omnia omnibus meis similibus saiis
quasi quosdam infcsiissiinos pulveres pariuiit raillc j;rj communiu sunl, praeter spirilualia quae singulis pro
occursus phantasmaiuni, quibus orantes vel me- casuum. varietate contingiinl. Qui iia sub religionis
dilantes imporlunissime moleslaniur, cum prae- habitu haecin se senliunt et consenliunt, experlcs
sentissimse majesiaii divinse assisliiiihs, et alia procul dubio sanctae novitaiis exisiiint. Qui vero
pro aliis aut cogiiamus, aul dicimus, quae nec sentiunt et dissenliunl, ei ex ipso sensu dolent et
nostri proposili sunt, nec loco, nec lempori con- plangunt, jugiler confitendo accusant, el quantuni
gruunl? Quid aliud quam quosdam pnlveres agi- praevalent corrigunt, sicut propter boc nonien no-
tamus , quibus nobis serenum veri Itimiiiis oc- vitii et viiiulcm non perdunl, sic festivaenovitalis
cnliamus? Cerle etsi pulveres isli oculos non gaudio non carebunl. Perseveraniiae stiideant, desi-
eruuut nobis, confundunt lamen aciem , et derio puriiatis insisiant, et ut facilius suum obti-
ab intuiiu vcrae lucis avertunt tempore oralio- neant desideriuni, liinor cordis non deserat oslium,
nis sectindum praesentiam corporis coram Deo as- quod ubi talis permanseril ostiarius, pereundi nou
sisiere in clioro cum aliis esse, elquasi aul negli- poteritesse meius. Timor esi humiliiaiis nutriiius,
gendo aut contemnendo praesenliam Dei per mundi confessionis seminarium, cusios iniioeciilise.patien-
spatia aul carnis vilia animaliter evagari. Spirilus liaj fuiidaiiieiituiii. Tiinor esl aemuialio (Jisciplinae,
C25 ADAMIABBATISPE-RSENL-E. «21
casiinionlac paranyiripliiis, virga juslitiae, miseri- A laculum quippe lpsius csl sincera caslilas, illa ma-
cordiae consiliarius, iniiium snpientiae, amoris xime quam Christi vcra charitas consecravit. In
praeambulus, cubicularius conscientite, vitae decits. liorlis plane ct liliis vernare flos campi el liliuin
0 felicem animurn, cui vitiomm vias limor obstinii, convallium Chrislus Dominus invenilur. 0 si lilio
ut in his splendoribus snpieniiae devotione Jibera rosa non defuerii, ut castilatis candpr cbarilatis
solemnizel! Ilic i.e conlcmpiu mundi beatapauper- coloie roseo suffundatnr ! Qttam jinlchrae simt genae,
las exbriens siiit adhuc ambiiione noviiia vit;e quibus ad plenuin deccrem anior honestatis se so-
divilias melioris. Hic virtus eoiiiiiieiiliaede inier- cial, charitas caslitali! Speciosum forma prae filiis
dicta camis supcrfluitale exhilarans exutum sua honiiiuiin speciei hujus aiiigat elegantia, quia viilius
vetustale spiritum novis gaudiis vilaesociat spiri- pulchriiudincm moruni simpliciias commendabai.
lalis. Ilic timor Dei consuetndinem peccandi ex- Morum simplicilas, pnrilas affeclionnm, operalio-
terniinans non patiiur inquietari a vitiis inlern.e ' num juslitia, observantiae disciplinae laudabiles di-
solemnia noviiatis. Hic confessio humiiis de indii- gnani faciunl animam osculis et amplexibus Condi-
stria el operationc timoris cordis inleriora cir- toris. 0 contractum venerabilera 1 0 nuptias liono-
cuiens, singnla de peccalo catite arguitet accusat, rabiles, a. quibus omnis excluditur fcediias, in qui-
ne de sccuritale solemnilas insolescal, et mifo modo B bus niilla corruptio locum habel! 0 felicem sobo-
quse facta sunl confercns, faciendis proponit ante lem, quse de lali contractu processerit, quaesicut de
oculos exemplar Dominicx passionis. Dumque Je- Spirilu saiiclo concipitiir, ita etiam sanctse malrrs
sum Chrislum et hunc crucifixum cordi reducil ad Ecclesiac nberibus enutritur! Ubera ista de c.clo
iheniof iarri, iri aesiimatione tanta; rei suam non re- plena siinl, lac spiritalis doctrinae distillantia, quo
pulatactionem.Etreveraquae potesl in nobis sesti- seiisuiiiii simplicitas el ihnoceniia ad virile robur
malio esse virlutis, durn consideratur patientia inorum, divini amoris el perfectionis inlelligentiae
misericordissimi Redemploris ? Non exhorruit spu- provehiinlur. Arbilror qtiod per Dei graliam in
tis et colaphis ilhm faciem gloriosam exponere hanc aetatem perveneris, qnae non jam sicul colla-
jn quam angeJi concupiscunt. Non verilus est ctaneo ChrisloCbristi colludas cunabulis; sed Chri-
dorsum flagellis, caput spiriis, membra clavis con- sto crucifigi idonea cibum possis mandare durio-
figenda supponere vel sulijicere, quaenihil penilus rem. Tu enim propler verba labiorum pjus custo-
merueruiit. Merueruintdico de peena. Nam dum haee dire vias duras et cupis ei praevales,ad Crucifixi
tolerant sine culpa, nos a debito poenoeelculpae per exemplum circa crucis tilulos gloriari. Verum in
iridebitam gratiam absolvcrunt. Nos igitur a'dh_e- lecio tali sponso tuo copulari non horrueris, ad
rcnles illi, iniilemur illum, etquae illi de voluntate < ^ thalami gaudium
quandoque pervenies, qui crucis
nostra pro noslra necessitale promisimus, ad no- expers est penilus el doioris el Jaboris. Obsccro le,
stram gloriam, per ejus graliam pro nostrae facul- dileclissima, ut cum in Jesu tuo bene tibi fuerit,
latis modulo persolvamus. Si durumvisuro fuerit pro meis apud etim excessibus depreceris. Cum so~
itineris arrepli proposilum, ad noslrae Virginis con- Jilo profusius libi splendor ille festiniis arriserit,
fugiamus atixilium, quia cui se mtsericordissima dilectorem tuum dileclo tuo commenda aiteniitis, ul
illa auxiliatricem pracbuerit, in omni tribulatione quem menteadoro et diligo, te satagenle et oraute,
nosira eiangustia lorlis erit. Candorem liliosseejus lecum valeam oblinere. Amen. Vale.
innocenliaetraharousin nospermundiliam conscieu- EPISTOLA XIII.
tiae, nec desit nobis cuii) pudicilia carnis inslanlia ADGUiLLELUUM 11EL1ENSEU EPISCOPUU (G).
fccundi operis, quo ornelur fecundilas virginalis. Dehortatur eum tacite a regit servitio.
Ad noslraesiquidem Virginis parliim totumdebemus GUILLELMO Heliensi episcopo dominique rcgis
liabere respectuin; et si veri essenoviiii, et si vere Angloriiin cancellario, fraler A., salutem in spiriiu
innovari volumus, novi parlus gratiae novis et plenis veiilaiis.
desideriis inieiidainus. Si enim per ipsam jusiifica- ,Q Quod subliniiiali vestrae tam Irequentibus lilleris
lionis graliam possumns oblinere, sic ipsa duce ad vel nuntiis iinportuni sumus, parlim facil fainilia-
gloriaro poterimus pervenire, ipso praesiantequi cx rilas vesira, qua iinmeriti fruimur, parlim neccs-
ipsa nalus est Jesus Chrislus Dominus nosler, qui silas noslra, qua gravamur. Verumiamen neutra
cum Paire et Spiriiu sancio vivit et regnal Deus per res- apud iiberales animos molesle accipiiur, quia
omnia saeculasacculoruui.Amen. et familiarilali ne in contempluin veniat, providei
EPISTOLA XII, congralulanlis amiciliaeverilas, et necessilaii mise-
ADHARGARITAH VlRGINEB. ricordiae compassio non negatur. Ex ulroque igiiur
Ejus precibus se comtnendat suihens audaciam, non.vereor oculis vestrislitte-
MARGARIT-E virgini, fraler A. peccator.de inimar- ras eliam solilo prolixiores ingerere, licet illos sibi
cessibili castitatis lilio sponso virginum complacere. deiineal lam varia, tam muliiplex rerum occupa-
Quoiiiam Chrislum diligere lenemur, lanium lio, quae etiam sibi deesse aniuiimi uon patiiur
ipsius lempla venerari el honorare deberatis. Habi- nec ad Iioram. In tanla igilur tamque coiiirauni
(6) Guillelmum a Longo Campo, Anglisc caiiccllarium, episcopum lleliensem ab anno 1189 usque
ad annum 1197, el regni adniin.isiiuiii.
625 EPISTOLJE. C2fj
rnina rerttm labentium animum liabcre perdidisse i A jEgypto sane Israelilici non permanent, nec luli et
est, qnia ubi per omnia discrimen virtutuni ira- laleris peccata affectanl servilia, mullo minus apud
niinet, vix poterit virtus ulla sttbsistere, quam so- jEgyplios aposlatare aemulanlur. Non delerrel eos
Jum diligimus in amicis; ubi nimirumilla perierit, maris Rubri transitus, nec soliludinis inexperta
amicos habere desinimus, el quae conservata pole- asperitas, quominus ad promissic delicias suavitatis
rat de amico genefare Iaetitiam, amissa trisiitiam aspirent. Quid de Moyse duce Israelis dixerimus,
ingeril et doloiem. Felix amor I cui sola virlus in qui non modo Pharaonis abominalur obsequia, ve-
causa est; et laudabilis esl amicitia, quae sicut; rum eliam popultim ofliciosa persuasiorie sollicilat
aliunde quam de virluie animi non babet summa- ad fluentem lacte el melle maiianiem patriam anhe-
ritun; sic nec aliunde sibi flagiiat iiicentivum. In lare? Non decet ducem populi, Ecclesiae pfaesidem
illa et ad illam veneralionis veslrae personam dili- terreni regis inservire salellitio ; poiius est opus
gimus; eltiiinam mhndana; vanitatis diluvium, cu- cjus de iEgyplo progredi, et ingredi viam quam re-
jus lam periculosse innatatis gurgitibus, hoc nobis; - patrians lsrael imileiur. Crucis Chrisli bajulum
bonum non invideat in amico. Amiciim sane vos lanqitam ductorem ilineris c-onvenit in capite pro-'
dixerim, quandiu nobis animi virlus infuerit, ut cessionis procedere, et ad perferendas pro saluiis
vel ipsam adhuc habilam iiilcriiione servelis sol- B '. adopijone cruces quaslibet exemplis praeeuntibus
licila, vel elapsam quanlo citins maluretis ad inte- aniin.are sequaces. 0 infelicia teinpora noslra! 0
grum reparare. Quam diflicile est incedenlem per dolcndos homiuum mores! 0 plangendos illos,
iubricmn non titubare saepius, aui prolabi! Quam niaxinie quos habere debuimus defensoresIDucto-
dilhcile est eum qui in obscuris graditur, non sae- res populi terrae promissionis oblili sunl, etvolup-
pius pedibus suis offendere, corruere gravius, du- tuosae servilutis illecti dulcedine, se el suos Pha-
riusque elidi! Prauer morem est per crepitlinem raonis dominio pene inevasibilitcr subdiderunt. Uti-
lnonlis gradu fluctuare pendulo, el vento perflante nam aliquando hsec vobis ^Egypti servitus prae
et inflante, lorlius de sublimibus ad infima non desiderio verae libertatis displiceat, et quod vobis
exirudi.Facile islisilla eveniunt qtios amor virtirvlis cullata scienlia vos nescire non paliltir, forli aninto
non solidat, nec illuslrat cogniiio veriiatis. Ubi diligalis. Forti quippe animo, et masculinae virlutis
b.-ecduo defuerinl, res est in periculo, nec aliud est substantia in ^gypto non vivere feminam, uhi a
vita laiium, qiiam abyssus : abyssus, iiiqiinm, terra Pharaone decretum esl Hebraeorum masculos jugti-
esl, cujus facies lenebris lota obvolvilur, ubi mi- lari. Feliciusest invirlulibus viverequameffeminari
nime virtutis studio veritalis cognilio suffragalur. in Viliorum mollitiem, cum falsae dulcedinis me •
Quara felix aninia, quas thesauros huj.isi.iodi lia- *C tuenda exlremilas in aeternae amaritudinis absyn-
bere non negligit, quam rerum talium sursum thiumcommutetur. Hocoptime novit veslra discre-
trahit ambiiio, ncc inferiorum et vitiorum fcedilati- lio, et si nvundus vobis imperans vos de rebus
bns palilur implicari! Ejus quippe dignitalis est hujusmodi, philosophari perroiiteret, et pleniorem
aiiimns.ul sit ei proprium sublimiora appetere, si scieuliam et efficaciorem facundiam baberetis, fa-
lanieii suo jtidicio non faliatur. Ad lioc verilatis cerelis et vos aliquando quod faciendum esse co-
splendor est utilis, qui cum de ralionis aere tolius gnoscilis, et quod in bis qtti faciunl approbare vi-
nebulas erroris abduxerit, etiam in fulgeniem sibi demini el laudare. Si laudabiles sunt apud vos qnos
sine fraudc penset et aestimet verilatem. Nttlla vilae venerabilis forma reddit laudabiles, dignum
deinceps ralione splendor ille tam feliciter inful- laude esl ut eis quos laudabiles credilis, vos viiae
gens animo seipsum aesiimanli viluerit; sed agitur laudabilis consorlio coptiletis. Si moriluri regis
in eo-quasi post matulinum roeridies, cum de splen- curia curis plena vos impedil, veslri potius curatn
dorisaspectu etusu in aniorisdesideriuminardescit. cogilate oflicii, in quo vobis tanlo opere dum crc-
Ex hoc amor virlutis splendori veriialis adjungitur, ditis curae veslrae ovibus esl curandum. C_elerum,
elexsullalin rnenledies una quse nola est Domino, nj Pater, sicut vere oplamus vobis quae bona sunt, ita
dies lxliliae, dies feslivus. Ilaec esl dies quam fecil sumus pro vobis or,anies assidue. Ulinam oratio-
Dominus, dics exsull.nionis, diesfeslus et dies iaeti- nibtis nostris nihil obviet, quo sui eflicacia vacuen-
tisp, cujus noii merenlur felices experiri radiostene- lur! Lalorem praesenlium qiiem ad praBceplum ve-
brarum filii infelices. Tenebrarum filios dicimus, strum consensimus transfreiare in Angliam, libera-
qui de sublerraneo miserae caruis non exeunt, qui liiati vestrae commendamus alleiitiiis, ut de ipso
in carceribus corporum tenebrosis desej-vientes sollicitudo vestra provideal, ne (quod absil!) in
operibus, nunquam alil.i quam in sepulcris concu- dispendium gloriae vestrae, et in noslrae filialis ami-
pisceniiaeconimoraniur. 0 misera servitus, et omiii ciiiae laesioiiem.aanii iiineris labor, praesertim cura,
fonie lacryinarum plangenda subjcciio, esse sub dispositione vesira arrepius sit, sine fruCtu renaa-
sensibus puiare delicias, processum et impunitatem neat exspeciaio. Vale.
maliiice credere glpriam, licenliain criminum, vir- EPISTOLA XIV.
iuiuni praeponere liberlaii! Quam longe sunl ista a • Al>AMICUM.
filiis Iucis, a cceli civibus, a conlempioribus saeculi, Excusai se quoi ejus petitioni non possit facere salis.
a justiliae dilecloribus, a seclatoiibus Crucifixi! la Palri et amico rharissiino in Chrislo;fraler A. bu-
G27 ADAMIABBATJS PERSEMM 62S
milis ejtis filius, a desideriis cariris Christi carcere A iniiium sapienr:-3 esi; et amor, cum perfeclus fue-
Coerceri. fit, sapieiilise pleiiiiudo. FeJix anima quanv timor
Toium, Pater, humilitali vesirse debeo: et uiinam initiat ail sapieniiam, amor ii> sapientia perficit et
tania essel yoluntas obsequii, quanta mihi est vo- ad splendorem provebil sempiterrium. Primus limor
lunias obsequendi! Nunc auieni impossibiliias quaes duni dcclinat a malo insipielHeni lenebris se oppo-
volunlali meae facil verecundiam, facit eiiam ami- nil. In ipso saiie lanquam in veri luminis aurora
cum in sua pati petitione repnlsam. lnconsuetani- liiiem soniiur nox criminum, et occipit initium lux
mirum praeser.tis temporis slerililas, et parvulos> salulis. In illo sapientiae matulino nocti malitiae
ineos abbciare me compulit, el ad aliarum domo- praescribilur lerminus, et sapientia etiarii de suis
ruin ubera iransmiliere novissiine magno dolores initiis vincit maMtiamet expellit. 0 sapienliae diem!
cordis mei coegit. Unde interim, absenteconventu, , 0 splendorcm gratiae, qiiae ignoranliae vel maliliae
neminem licet recipere, praeserliin cum sine fra- lcnebras suo eliniinat matulino! 0 lumen amabile
triim nostrorum consilio iiiiiiiine lale quid aliquandpi et admirabile puris interim liauriendum ocnlis, do-
promitiainns vel prscsumaraus. Facile recipiel ex- nec pieni amoris lumen eluccscat el incalescai!
cusalionem djscretio, el inter veros arnicos defec-- Certe cum veneril amor, cum liieridies effefbtierii,
uim quein facil impossibililas, vera dilectio noni cuin aqtiiloni discesstini imperaveril, atisler nihij
causalur. Caelerum de sanctiiatis vesirae statti, nos> deinceps obsettruili aut frigidum In noslrae fationis
inquirere amor hiialis. sollicitat: et utinam quaes aere remanebit. Nihil enim de spirilu iiiielligentiae,
cifca vos aguiilur possem saepiusagnoyisse! felicemi quem per initiuin sapientiae hiatutinus splendor in-
plane nos dixerim, eui Cbristi solitudo lam dulcisi fundit, meridiarius anioris fervor iminiiiuel: qniri
est, ut quidquid in jEgypto est sapidum, nobis fa- polius quaiitO: ardenlius diligeiur illa invisibilis
piat fastidire. Beatus plane cui obleclatio saeculii piilehriltido, tanlo se conspecliorem purgaiio men-
venit in taedium, qui lulura Pharaopis conlempsit et: llbus exhibebit. Sic jam celebrabitur secrelae illius
Jatercs, et prac auro Jerusaiem sierqtiilinium Baby- conlemplalionis solemrie Sabbaium, ad quod per-
Joniaeconculcavil. Quam felix est ejus exspeclalio, ducit et dirigii praecedenlium qbservanlia feriarum.
qui ad studiuni virtutum se traiistulil, cui solus est; Prima siquidcm feria est spirilus limoris Domini,
in desiderio Chrislus, ciijtis anima splendor bealaei qui mentein, resolulis viliorum lenebris, quadam
immorialilalis illuxit! Non diflido de vobis quin novae iucis juctindilale perfundil. Sectinda feria esl
vel lenax Cliristi amor retineal, el quanlaslibet la- spirilus pielalis, qui piaefidci fiindaiiieinum colloc.it
bentium riiinas cognoveriiis, vos stabile mentis; Q el componil, et ad divini cultus amorem nientem
proposilqm in amore pernianenlium solidabit. Arcta emollit. Terlia feria est spirilus scientiae, quae, dum
quidem esl via yirlulis et ardua, sed conlemplori- fluxos molus fluClivagosque discursus Jubricaesen-
Jjus sacculi levigat eam suayis unctio quae de Spiri- sualiiatis sub judicio rationis coarclat, recleque
tus sancli dulcedine cordis influit mansuelis. Facitei inlenlionis firmilalern ab his lubricis motibus aiie-
me, obsecrq, experientise illius veslrae participem, nam separatamque denionstrat, quasi aquas infc-
qui, eisi peiilioni vestrae effecltim prae diflicultaics riores in untim locuni congregat, el aridam recuc
non tribuo, amare lamen yinctum Chrisli sincerilpr iiilenlionis apparere facit, quam pro sua? graviiatis
noij desislam, Yaje. pondere, aul prae spiritualium grarhinum fecundi-
EPISTOLA XV, lale lerram vocat. De hac arida David loquitur,
AOKICOLAUl!. diceris : Anima nostra sicul lerra sitte aqua libi
••
Horlalur ut Christo mente semper.adhwreat, ejusqtte, (Psal. CXLII). Quarta feria spirilus fortitudinis
prwsertim infanliam conlempletur. est, qui dtini nos contra rebelles motus, et itdver-
Nicolao suo, frater A. peccalor, in Spiritu sanctpi sanies incursus zelo discreiionis accendit, et ad
aniare fideliler et amari feliciter. exsecuiioncm bonorum operum fortes et longaui-
Instantiae tuae medebiiorem consiitui, cum peti-. D mes reddit, firiiiamenlum fidei nostrae quasi qui-
tioni iuse hie satisfacturum promisi. Verum, etsii busdain sideribus exornat et pingit. Fides enim
-
pelitioni tuae aliquatenus salisfecerim, devotioni la- sine operibus tnortua esl (Jac. ii); sicut et firmar
men noii arbilrqr salisfactum : avida quippe esll meiilutri, nisi baberelet luminaria, esset obscurum..
sahctse devolionis esuries, et dum farae siiique la- Qtiinla feria esl spiritus consilii, qiii, dura asltila
borai, justitiae mitiinie de inqpia snfliciens, percipiet> hostis maligni consilia menti denudat et relegit,
alimenluin. Eril libi prqinde respectus iii Jesum,, quasi quasdahi bestias et Teplilia super faciem ter^-
ex quo tibi plene salietas eroanabil. Est quippedives> renilatisnoslra; repeniia ad cautelae nostraecircum-
in omnes qui invocani i|!um, el qui uiius cum illo) speclioiiem ostendit. In liac etiam feria, id est spir
eiriciluf spiritus, rion deficiel omni bono. Est niini-- rilus consilii, degiraus quando de his in quibus a
lum fons bonilaiis inisericordiae pelagus, ex quo) Deo nobis consulium est, noslris proximis consuli-
et aflluuiit charismatum dona, flumina 1 mus. Sexla feria est spiritus inlelligentiae,qui du«
profltiunt cer-
graliarum. lnde piis cordibus influit magna mulii- noslr_e fegionis aciem invisibilium cognilione
tudo dileclipnis, quam abseondit limenlibus se ipse; tam el riobilero reddit, quasi lunc priinuni et plene
ani solus tlmendus e§t et amandus. Timqr ipsius3 :foriaatuni Jiomi-jem in paradisum ypluptatis indu-
629 EPISTOL.E.; 630
cit. Septima bujus feria, id esl Sabbatunv, spirittis; A_ slum, actuiii casligat. Denique ab affectu Jonge
requietiOuis, spiritus sapientia. esl, per quem niens facil elalioneni, ab affalu jactantiam, geslui arro-
lanlo cceleslium non modo splendore cogiiitionis, gantiam, aclui oslenlalionem subducil. Dehinc illu-
sed sapore dilectionis aflicilur, ut quidquid ccelesie; slrata hac luce clarius deprehendit cavendum esse
noh sit, et in taedium et amaritudine convertaiur. diabolum, quod boslis salulis sil; conlemneiirium
Tunc animae isla experienli eril ex senlentia animi miindum, quod vaniias sil; despiciendum corpus,
illud prophelictim dicere : Secretum meuin milii, quod corruptio sit; deplorandum spiritum , quod
secrelum meum milti (Isa. xxtv). Tunc sponsa niliil peccaio consenserit; soli Deo serviendum esse, c;ii
aliud qiirerens, nec inferius resilire appetens excla- servire reguare est, quem cognoscere veritas, dili->
iiiat laetabunda el laudans dicil: Dilectus meus mihi, gere virtus, apprelientlere est sumn;um bonum.IIujut)
et ego illi (Cant. xx). Quid putas tunc gaudii erit prophetiae prima, ut dictuni esl, elemenla circa
aniniac, ciim de medio iiliorum, iri qriibus pasciiur Verbi cunabuladiscere convenitparvulos, qui Verb'
Agnus ille, auribus ejus insonueril cantilena omni abbreviaii, id esl incarnali, myslerio innccentis
siiavitate jucundior, omni jucundilate dulcior : animi simplicitale congruunl iufantiae, ccelestis va-
Jam hiems abiil, imber transiit el recessil, flores gilibus pie se humiliiatis sludio coaptanles. Trans-
appartterunl, florentes vinew odorem dederunt ? B I eamus igitur usque Beihlehem, et a saeculi actibus
{Gatu. xx.) Et revera jam non erit in menle hiems diverteiiles, subire nullaienus humile Christi diver-
malitiae, qui temperantiam vernantis amoris exa- sorium dedignemur. Ibi ptter nalus esl nobis , ibi
sperel. Non in carne eril locus miseriae, quam im- filius dalus est nobis , cujus exinanitio nostra fuit
ber lacrymaruin ex vi doloris inundans deplorei. replelio, cujus esl abbrevialioeruditio parvulorum.
Nil aderil, aut ineril, quominus sit, aut plena in 0 felix tugurium! 0 regiim palaliisdiversorium prac-
nienle illuminala de amore Condiioris claritas, aut ferendum '. quod ccelestis magisterii aiiditoriuiii
in carne glorificala de corruptione voluptas. Tunc factum est, ubi Verbum parvulos lanto intelljgi-
veraciler cor el caro exsullabunt in Deuin vivuiw, hilius de praesepio erudit.quanto eis per silentiiim
*t. novitate mirifica immarcessibiliter reflorentes, suse infantiae nova mirac humiliiatis decreia pro-
illud Davidictim decantabunt : Lwlati sumus pro ponit.
diebus quibus nos humiliasti, annis quibus vidimut Unde, fili,si vere prophetare appetis, a Cbrislw
mala (Psal. LXXXJX).Bonum quideiii essel nos hic diversorio ne discedas. lbi Verbum infaus vagit qui-
csse, veruro pra;cedenles ferias, quas prius nonoi- dem in cunis, sed prae Tullii facundia, imo prse elo-
naviimis, agere antea nos oporlel, quam mereamur f quiis angeloruni ille vagitus est eloquens: Iinguas
quid sil vel polius quid sapialis hoc Sabbalum expe- infanlium fecil disenas. Ibi angelorum satielas ino-
riri. dico lacle alitur, sed cujus alimento humilium nti-
His ergo omissis quse supra nos sunl, ad qiiae trita simplicitas in aduliani provehatur aetalem, ibi
non experiendo transvolavimus, ad limoris feriaiM, inaccessibilis splendor obvolutus esl vilibus pannis ;
cujus interdum observanlia pravitali nostrae magis sedqiiibus sordes criminis delergantur. In pracsepi
congritit, redeamus. In hac limoris Domini feria, illo angelorum frumentnm in hordeum verlitur, sed
tanquam in inilio sapientiae, tanquam in aurora cujus pabulo jumenla in eoinporlandis oneribus ro-
diei graliae; tanqttam in ingressu lucis a_iernae, borentur. Et certe Chrisii diversoritim, claustrum
oportet satagere parvuios, m prima coelestis pro- dico inlra inonasleritini, nioiiasierium dixerim ad
pbetiae discere studeanl elemenla. Verbi proinde quod diverlens a malo; ut bonum facias, divertisti.
infaniis magisterio subdenda esl nostra infaulia, si PracsepiuiTiinlra divefsorium, clauslrum dico intra
forlc Deus ex ore infanliiim el lacicnlium dignelur monaslerium, cui le professionis vincuJo, et Joco
perficere laudein suam. Unclio quippe ipsihs magistra disciplinae, lanquam mansueium animal obligasti.
csl, quae docet liominem scicntiam, parvulosque do- Quid auleni hordeum dixerim in praesepio, nisi or-
cet deomnibus,el sicconvalescere facil in viros. Un- D E dinem qui leneiur in claustro, vel intelleclum sacri
de el aderit unctio, cujus disciplinac magisterio se eloquii,qui difficuller eliciturdelitleraeinlegumenio,
siibjiciiini burailes, Spirilus sancli disciplinae... qui vel cerie sacrosaiictuin Christi corpus, quod do
ficltim effugit, et a cogitaiionibiis se elongat: qui- allari sumitur in sacramenio. Aristae quippe el pa-
bus ipsa unciio non iribuit intellectum. Sane limor, leae hordei, asperitates el diflicullales quas tolerart
eo qiiod menteni humiliat, illinniiiat, eoque huini- oportet inlcr observanliasordinis instituti.designant
libus dal gratiam Deus et inlellectum dat parvulis niliilominus figuras et integtimeiila sacri eloquii,
unclione magistra : limor autem ea ralione hiimi- signanl ct sacramentales illas species sub quibus
liai, quo aiit compungendq ut siimulus, autconle- vera sumitur Caro Christi. Quid, inquam, sunt illae
rendo ul malleus timorera anirai detumescere facit. ,. species, color et sapor, forma et pondus, quibus
Detumescit autem animi timor, ctim vanus et veu- laiitum mysterium obumbratur, nisi panni illi qui-
losus niundi amor intra cordis vesicam male colla- bus Verbum infans in angusiia praesepis obvolvitur?
clus ejicilur, et vice ejus locum occnpat amorvo- Horum fide et dilectione, frequentalioiie ct imiia-
Juutariae paupertalis. De caelero t.imorala bumiliias lione, quasi quodam lacte tenera simplicilalis nu-
affecium coxnponit, affalum corrigit, malurat go- •tritur infaiiiia, quousque adulla i'n dies aliinema
m ADAMIABBATIS TERSErSIiE 652
possit capere fortiora. Cibus sane fortior est inimi- A scientia,se celari. 0 felix amoricui est iuimica spes
cosdiligere, sui contemptu gaudere, usque ad crucis saeculi, qui decurrenlis mundi curis non ctirans, nou
ignominiam Cliristum sequi, cum illo cruci afljgi, sumit de carnis voltiptate fomenltim. lncentivuni
pcenam sine culpa palienter amplecti, prae deside- babet aliunde de cceleslium adepiione sollicilus, de
rio et coniemplaiioiie qua;cuiiqiie lerrena sunl obli- terrenorum contcmptu non negligens, ad omne qtiotl
visci. Cibus isie grandium est, et eorum qui pro noii decel impatiens el de acceptis beneficiis non
consuetiidine, juxia Apostoltim, exercitaios liabenl ingraius. Amor igitur sanctus habetin ariimi virtuie
sensus. Uiinam tu sis unus ex eis, qui cibo uii tam seminariuin, cui fundamenttim et lenor est in in-
solido habearis ! Mecuin oplime agilur, si infans corruptae desiderio verilatis. Tola mihi lecum est de
prsesepis incola.amaior divefsorii, leneriiiidini meae amore materies, sed de illo, cui virlus in causa est,
de suis sorbiliunculis aliqcid Jargiaiur. Ulinam in sitnlio veritas, purilas in desiderio, |n operepie-
dettir mihi assislere Genilricis ejus uberibus, par- tas, in vivendi forma institulio disciplinac. Nihil cst
vnli interesse vagiiibus, et ex bis discere quod ainore dulcius, et cum ipse sui ipsius sit prethim,
tutuni sit sapere, et retinere jucundum. De cseiero, esl ctiam ipse pretittm sibi. Conlrariis certe rebus
frater charissime, qtiia epistola modum excessit, riomen amoris commune est, sed ex his quae dicta
ego hic linem loquendi faciam, non amandi. Obsecro B sunl, suspicio lolliliir universa. Quod si proprium
le ut oratioiii insislas eloperi. Adolescentise luae velimus-ei assigitare vocabulum, dilectio in Scri-
tempora veriiati subjiciens et virluti, venerabilem pltiris, sive charita? appellatur; hoc inlerest qttod
Patrem tuum saluiabis ex noniine meo, sed et pri- nomcn amoris naturalein magis sonat potenliam,
ofem quoque et cellerarium, quos sinceriter diligo, efficienfia vero graliae exprimitur nomine charitaiis,
ex me fideliler salutabi-s omries, cum opporluiie Inler poientias iinimaenulla est quae amore sit di-
occorrerinl, quos mihi charitatis glulino noveris gnior, dulcior nulla, nulla estaeque fortis. lndignum
adhaesisse, si schediilam istani pcnes te retinere plane ut quod nostii est melius, ad rei vilioris desi-
volueris omnino, iranscribe epistolam, et fralri dcriuni se inclinei, aut seipso gaudeat amor, aut si
Evrardo de Sarnaio, ipsius iioniine in salulalione Ipse sibi non sufficil felicius qnaerat gaudiura in su-
posiio, ex parie mea transmities.eadem qnippe pro- pemis; in supernis esl gaudium quoil de sunimi
missione petitioni ejns teueor, qua instaniiae tuae boni cultu et amore suscipitur.cum pietale el siudio
fiieram obligatus. Qtiod si, ul fieri solet, minus se- colilur singulari. Hoc bonum qtiod solum et sum-
deriril animo tuo quae scripta sunt,haiic ipsam sche- niuni esl, sicut solo amore quaeriiur, amore solo
diilam, prius nominato ejus, utdicltim est, noiniiie p apprehenditur, sicui apprehensum solo amore tene-
posito, cum opportunum fueril, ex parte niea diii- lur. Amor qtncrit, amor invenit, aiiior tenet et re-
gere non moreris. Epsplicit. linet, nec dimitlit iTenui, inquii, eum, nec dimittam
EPISTOLA XVI. (Cent. m). Amor quippe pie quaerit, feiiciier iuve-
ADABBATEM DE TURPhSlACO (7). iiii, beate perfruitur et impleiur. Non quaerit sine
satielate
Agit prwscrtim de amore, tle pietate erga Dei Genitri- luinine, sine suavitate non invenit, sine
cem el in ejus Filium. non fruiiur, nec finitur. IIoc hoiiuro quod sttnniium
Patri et aniico in Cbristo charissimo venerabili creditur, sic.ul nihil habel ullra se, sic infra quod
abbati de Turpiniaco, frater A. peccator, saluiem sufficiat nihil habet. Sumraum qtiippe bonum Deus
iri Spirilu sancto. Triniias cst.ideo summum quia a se exislens.per se
Sanclus amor, qni nos niutiio menliuni nexu de- siiiiicions, pletia potentia ingens[vigens?], plenamsa-
vinxit arciius, non differl ulterius reddere quod p.eiitiam habens, plena boniiale indeficiens. Inviciae
promillere non neglexit. Bene recolis, amanlissime, est poieniiae, qux existeniiam coiiuriii nniversis. ln-
liec excidisse libi exislimo, quid libi fuerit, te insian- deccplaccslsapien:iac,qua: dedilorditieni formamque
le, promissum. Tua certedileclio.quae. tantopere gt- crealis ; incorrtipt_e bonilalis est, quae utilitalis
visa est de promissione, snspendi exspectationis suae D niensurani pro suae voliiniaiis arbi:rio singulis par-
gaudium 11011passa est vel oblivisci, Sed quid a n>e lila esl crealuris. Hujus boni coguitio te bonum
exspectastitgaudeas, nisi amari fideliter, el id e.vpc» facit, felicem deleciatio, sive dilectio, cujus perse-
riri lideliler [{.feliciter]? Eritquidemmodussaneex- verantia faciet de fruiiione beattim. Verum ad
perientiae lenordulcioris epistolae,si lamendulei pro- splendorem tantse gratitc, ad glorise lanlae delicias,
dierit.de affectu.Affeciusmeidulcedinem meis experire gratlibus quibusdani animus proficiens evolat in
i» lilieris.qiianijuam de affeclu et teslimouio operum sublime : Et primus quidem gradus est ab omnibus
afieclus soleat certiusaestimari, verum in affectu vis prorsus illicitis abstinere; secundus esl, siita eon-
ajnoris intendiiur, nec alium amoris mei tu quaeris temnas illicila, ul nec veniant in affeclum; tertitis
affeciumi quam si in le totus transeam peraflecturo, esl quaeque etiain licila, quanitim necessitas patiiur,
Casti nimirum amoris sanctilalis ad inieriora cordis 1 fasiidire; quarius est jugis et fervens observantia
se colligit, dura suspeclum liabet omiie qriod foris niandaiorum ; quinlus est diligens et assidua auiini
esl, riihil secufius esse existimat, quam, tcsie con- circumspectio ad custodiam puiitatis; sexlus esl vir-
(7) Tiirpiiiiaeum, ordinis Sancti Benedicti moiiasleiium, in dicecesi Turonensi, haud procul ab insula
Burchardi elChinonc,
Co5 EPISTOL^;. 634
tuium amhilio, profecttisqtie esuricns spirilalis ; Acaligo?- Nubes, inquil, el\caligo]in circuituejus
seplimus esl inter ipsas virtuies acmulari cbarismala (Psal. xcvi); quia Vcrbi splendor et purissima; car-
meliora; octavus esl in acceplis charismalibus liu- nis nube obvoluttisesi, el in eadem carne cst iniir-
inilis el devota graiiarum aciio el vox laudis ; no- iniiale circumdatus. Sed in columnam quani prae-
nus est, si, prac stimnii boni desnlerio, nilril de visi- misimus intendamus.
bilibus transeai in affeclum; decimus estcasligare Aliendainus quam firma, qnam fortis, quam re-
niemoriam, el corporeas imaginaiioiies abigere. cta, quam levis, quam porrecta esl, quam subli-
Ne desideratae Rachelis dulcedinem Balse impor- mis, quam firroa est cui ccelum et terra inniliiur;
tunitas mentiatur; solet eniro ssepius contemplanii qtiam recla quae peccali maculam nescil; qnam
accidere, ul cutn Raehelis piilcliritudinem, id esl, levis est qtiae nullara duplicitaiis fugam admillit;
contemplationis puritatem desiderel; Bala ancilla quam erecta est qtiae merilorum allitudine om-
Rachelis, id est corporalis imaginaiio, Jacob deside- nem crealiiram transcendit ; quam sublimis est
riis se ingerat imporlune. De caetero ultimo loco quam Altissimi Filius dignissimam sibi matrem ab
Jacob Rachelem complectilur, Estherque conjungi- aeterno praevidit; quain felix esl quae Dei esl et
turspeciosaeprae amore deficiens Assuerus. Animus mater et sponsa, porta ceeli, amoenilas paradisi,
nimirum, ascensis his gradibtts, dum ad def_ccal_eR angelorum domina, regina mundi, sanclorum lseli-
puiilatis consummalionein, quantum pnra mortali- tia, advocala credentium, fortiludo pugnaniium,
tas p3ti potest, pervenerii, experientia suavitatis erraniitim revocatio, pcenilentium medicina.O certa
niirificae liquefit; liquefaclus clamal, el dicit: De~ saius ! o compcndium viise ! o spes veniae unica I
fecit in talutare luum anima mea, et in verbumtuum o suaviias slngttlaris ! Merilo lu es domina. Penes
supersperavi (Ptal> cxviii). Memoriam abundanti.fi le bonortim omnium est reposila pleniludo. Recon-
suaviiaiis expcrlus eruclat el )audat,miralur et cla- diti sunt aptid le ihesanri verilatis indeficientes et
mat,dicens: Quam magna muLitudo dukedinis tuw, gratise, pacis el misericordise, salulis el sapienliae,
Domine, quam abscondisli limenlibus te! (Psal. xxx.) glorisect honoris.Tu milii es in flucitiationeancbora,
Obsecro, cbarissime, si, te promovente Spiritu san- in naufragio portus, in iribulalione subsidium, in
tio, ad id loci quandoque perveneris, araici lui ine- riolore consolatio. Tu cs in oppressione subventio,
nioiiam in lanlis deliciis non poslponas : meiiicni», iu opporlunitate auxilium, in prosperilate nioderan-
inquam, mci, cum bene tibi fuerit, et licet inlro- lia, in exspeciatione lsetitia, in labore recreatio.
ducere nupliali veste carentem non audeas, ne con- Quiilquid de laudibus luis garrire possum, lua est
fuiidaris, aroicumqii.erere.vel indulgcntiam delicio- laurie minus, omni laude dignissima. Si linguis ho-
rutn. Ego enint infelicissimus Iiomiiuim, qui ciini liiinum et angelorum cloquar; cum me toium effu-
temerc arideam de lalibuscommeniari, nec prinium dero, parum erit. Ad illam polius tui laudem me
adhuc gradum mereor atligisse; totus quippe in illi- transfero, qnae in amoris carmine sic cantaiur :
citis diversor.quicum illicita taui saepe connniseriui, Qttw esl isla quw progreditur quasi aurora coiisur-
meriii etiara licila iuihi noii licere.Quomodo audeo in gens, pulchra ut luna, elecla ut sol, tejribilis ut
ccelum osponere,elde siinimi boui dispuiare natura castrorum acies ordinata?(Canl. vi.) His verbis bre-
velgloria,cum iiialorum meorumme opprimens cu- viter ei subtiliier, veraciter et sublimiler, laus ex-
in.iliis, me peiie reddat boniiatis expertem? Quidad priiiiilur suaegloriae quadriformis. Cum enim nasce-
miserum de rebus beatis agere? Quid ad yiiiosum disse- ris, quasi ruiilans aurora consurgis, orlus nimiriim
iei'edeviriutibus?Quidadcorrueiitem deorsum perli- tuus vicem aurorae lenuit, in quo dies graiiaecce-
nel qtia; sursum sunt dcmonstrare? lleu! miser ct nio- pit; nox vero infidelilatis et ignoranliae flnem
riens, pauperetignobilisjacensin slerquiliniocrimi- fecit. Cuin Solem justitiae concipis, niore lunaeeiiam
niini qua fronle proloquilur et perorat? Novo praesu • fulgenlis solis benelicio illustraris. Luna enim a
mendi genere de studiis philosophiae philosophatur sole lumen muluat, quia ei natura spissioris corporis
insipiens, et inexperlus non confunditur quod non D ] negat, unde quidquid ltabet pulclitilutlinis, habet
didicit edocere. Faclus sum quidem insipiens, sed exbeneficio muluali splendoris. Ciim Soleni jusii-
araor luus me compulit, et mea sponsio cui tenebar: liae paris, soli congrna simililudine compararis.
si excessi, da veniam, quia in mirabilibus el in Sicut enim dum prolalo radio non corrumpilur
magnis super se meae parvitalis lenuitas arabnlaviu aut minuitur solis corpus, sic te parientem non vio-
Amodo ulendum est niilii voce mediocri, et de his ]at prolatio sacri parlus. Et quid, o electa ut sol,
potius quae ad curam vulnerum peiiinent, sermo quid est partus tuus, nisi solis cujusdam spleiidor
lial. Igitur cum infirmis oculis splendor ccelestium aelemus? Splendor bic ubique lucens etiam in.te-
sil dillicilis, ad coluirinamnubisetcaliginislippicn- nebris, eisi tenebrae eum comprebendere non me-
les oculos refleclamus. Columna sane nubis ct ca- rentur. Denique splendor hic illuminal omnem iio-
liginis esl firma sublimilas nostrae Virginis, ex qua minem venientem in hunc niunduiii; sed homines
qiiidem sibi caliginem claritas deitatis obduxit. dilexere magis tenebras quam lucem. Tibi autem,
Diiro cnim Verbi oniiiipoieiHis splendor per con- mater niisericordiac, competit electio solis, quae
cepium Virginis ohvolvilur nubecarnis, quid aliud splendoris aeterni radios exliibes universis.
fuit in illa carne peccati -simililudo nisi in nube Caetenim cum de sieculo ricqiiara assunipta es ad
635 ADAMI ABBATIS PERSENLE 656
coelestia, facla es omni neqiiiiiae spirilali lerribilis Aldeo
A nimirum Verbum- cninipotens se abbreviavit
qhas'1castrorum acies ordinaia. Fuisli iiaqne au- in parvulum, ut iiifaiilibiis infans coiigruerel, et se
rora consurgens in ortu, lunae pulchriiiidinem bumilis humilibus coaplaret.
plane liabuisli dum gralia plena facla es. Tu Verbi Tota inierim sit nostra philosophia de Verbi in-
incamali conceptrix soli meriio comparala cs raa- carnali infaiilia, ct qu« ex ea mcliiiilur aliquaienus
nens illibata inparlu, lerribilis ul caslroruin acies erga nos amorem Dei sliideamus pro viribus el fi-
ordinaia in transilu, quo ccelis laelaiilibus, angelis deliier femeliri. Earadein dicere niensuram non
oljseqiienlibiis, sanclis exsultantibtis, vexillis virtu- iiideo, quia Sicul bomiaiis ejus et sapienliae no»
iinn coruscanlibus , terribilis daDmonibus appa- cst niimerus, sic amor ejus immensus esl aeleriius.
ruisli. Se ex tolo amal, qni totns essenlialiter esi amor,
Igiliir, cbarissime, lota cst nobis fiducia in partu cui iion csi aliud amare quani esse. Quani differen-
nostra. Virginis, ct licel inriigiitis cxistam, ejus ler amant, atnor el amans, affectus et afliciens, qui
. laudibus insistere non dcsislam. Si intliges miseri- anior esl el qui particeps est anioris ! Toft se dci-
rordia, apud viscera Virginis copiosior invenilur ; tas effudit in homiiiein, totam se anima exliibuii ad
si veritatis cultor es, age gralias Virgini, quia vir- obedientiam, totum se deposuit corptis ad moriem,
gineae carnis Verilas de lerra orla est, qtiatn lu B ' inorlem aulem crucis, sic tolo se nos amavil OI.I-
colis, si pacis seclaior es : nihiloriiinus age graiias, nipolcns, el parum est si loium quod sumtis, si
qiiia ex ea libi nasciiur pax quae exsuperat omnem lotum nosirum modicuni impendainiis; uos pro illo
sciisum; si es exsecnior jttstitiac, vide ne ingralus mori volumus, ct ipse maluil raori quam nosiro
sis Virgini, quam ipsius ulero mcdianie jusiitia de dce.fsct amori. Sed praciiialuriim esl :am de morie
ccelo prospexit; sifidcs lua aliquo partis conlrariae parvuli agere, cujus paulo anle adjocabamus cuna-
pnisu quatilttr, respice Virgiiiein, el quod erat li- bulis, felici ejus infanliae colludentes. Obsecrolead-
lubans, slabile solide slabililur; si concupiscentia liuc reveiiamus adcunas, adhuc iiifanlizemus, cnm
carniste delectat, respice Virginem et periculum parvulo, nosiraenutriinenluni infanli.e de ejus ser-
caslitalis aufertur : si iiieiitein ptilset clatio, in bjliuuculis insurocntes. Adjuiigamus nos sugenti
Virgineiri verle inluiuim, el de merilo humilitatis iiljcra, si forte de praedulcissimo illo Jacte nobis
virgineae lumor animi deiiimescit; si iracundiae aiiquid insiilletur, niibi de collaclaneis suis cum
accensus es facibus, oeulos leva atl Virgincm, et pecius matris non innudet, dal eis locum ul ei ipsi
de ejtis Iranquillitate miiesces : si dc via viiae le inier ubera coramoreniur. Ubera illa de cuelo plena
ignoranlia aut error abriuxerii, ad slel.am maris . siiiit et indcficieriii suaviiate reficiunt, nec laclen-
JHariam respice, el in lueeejus ad veritaiis semitam tiuin iiuiliitudine vacuantur, sed nec niater illa se
reduceris; si vitium avariiia; idololalriam impera- inisericors negare solet lactentibus, licel lotam iili
verit, recole munificeiitiam Virginis, et cum pau- iinico se conservet. 0 ubertas indeficiens! 0 magna
perlalis amore libi veniet pietas largilaiis. Ad mulliludo dulcedinis, qnam de viscerosa; Virgiitis
omne pcriculuin pietas Virginis subvenil, el potens tiberihus sugit esuriesparvulorum! Si vis, bonum
est subvenire. Age graiias ejus parlui, de cujus esl nos hic esse, bonuni est nos hic immorari diu-
plcniludine cliarisnialiini universitas emanavit. liiis, nusquam alibi raelius interim possttmus quam
Nobis peperit virgo, noster esl partus, nobis natus hic esse. Mira hic noviias solis noia parvulis, ut
esl puer, el filius dalus esl nobis. Quani jucundum angeloruro nulrix Sapieniia lacte Virginis indigcat
es.l"el innocens colludere parvulo, coapiari cuna- enutriri.Quidmirtim si nostrae pauperlalis iufantia
bulis, vagitibus commuiireJ 0 quam felix infantia, edulium laclis hujus desideret, ciim illo lacle se
qtiae lali combalbiilii infanlulo, el ejus panniculis niici Dei Virtus elSapienlia glorieiur? Isto qni-
se involvil. Paiinis quidem, quibus Verbum infans dem lacte malris esuries noslra pascitur, si ex
involvilur, sordes criminum deterguniur, yagiiibus pueri vagientis lacrymulis flarnrnae inferi resiin-
parvuli ploratus comperisaiHur aetcrni, quos irriso-] D gnunliir. In magnis proinde cordium agenles so-
res innocenlise merebanlur. Fascia qua slringilur leinniis, ausculleinus ipsos pasiores quid referant
in cunabulis, sanclae est religionis districtio, cujus nobis de spleiidoribus Orienlis. Orienii nostroiiec
inslitulione religamur in claustris. Fenum in qtio pasioruin tcsliroor.ia nec desunl praeeonia angelo-
jacuit, quod subtus se babuit, indicat carnera quae ruiti: Teslimonia lua, Pomine,credibilia facta sunl
spiritui suJjjicilur. Quid Deus quia repositus est in nimis (Psai. xcn), Mirabilia leslimonia lua, Domine,
praesepio, nisi quia aniraariim posilus est cibus in ideo scrutata est ea anima mea (Psal. cxvin). Quid
altari? Prsesepium quippe illud altare exprimil, enim sanctiiis? Quid senliri. suavius ? Quid salu-
quia in sacro-saucio Chrisli corpore animalia pia brius credi potest ? Quid audiri utilius ? Quid cogi-
pascit, Haecsunl quibuserga iios Dei araor osten- lari sub|iinius? quid verius praedicari?.£l berie
ditur. Ilaec sunt quibus amor nostcr accenditur el quidem in tanta cordis soleinniiale jucttndas a«i-
nutriiur. Hoiuin consideralio limorem incuiit, ad mus fcrias : sed la.vien diei inslans austeritas est
pietatemmovet.erudit ad scienliam,adforlitudiiieni borrori; nec iimncrilo splendoreiri tanise subliini-
roboral, acuitadconsilium.illuslral ad inlelleclum, matis obiiubilal qnod iiicoiilaminat-e carnis leneri-
inflaiiiiiiat ad sapieniiam, praeparat ad coionam. ludincm circuracisionis duritia mariyrizei. Quis
637 •
EPISTOL.E. C38
sine compassione vel audiat carncm teneram itu-idi A iniingeiidiis baptismale,
opoiiet nos fonieni illuc
durius, quae cum culpam omnino nescierit, fineiii proscqui, qui in tolel tantis ab ipso ablui indi-
criminibtis dare venit?Jure in legem iiivehiiniir, gemiis. Ablmi ab ipso, in ipso proficiemus multi-
quae suis putat egere remediis Agnum inuocenliae pliciter, ut apertioue cot!loriiiii paternae vocis
singtilaris. Dura nimis circumcisio, qua; littera ce- leslinionio desccnsus sancli Spirilus in cplumba,
lebrabatur in spiriiu, quae carnem incidit, non vi- ipsius Joannis praeconio ipsum peiTectius agnittim
tium. Ad ilJaii) poiius quae cordis esl Iranscamns. plus amenius. Huc usquc Jesum
proseculi fuinius,
Sine lainen obsecro, sine puerum circumcidi, sine
quomodo deinceps, aut in desertum a spirilu du-
kgislatorem legi dispensatoriae subjici, et quod de- ciiini, atit leiiiaiuiii a diabolo deseremus? alioquiu
dit ipse suscipial, et ihi lex unde cceperat liniatur.
Lex Cbristi amoris est verilas, quae omne viiium qua fronle audebimus nuptiis interesse, attt insi-
in vina transire pro deliciis proba-
circumcidit. Lex est amor, qui ligat el obligal, et pidam aquani aut quomodo poierimus communicarc gau-
cum excidat omne quod malum est, vix unquam biinus, si
diis, nolumus communicare prcssuris? Vos
«xcidere ipse polest. Charitas quippe unquam
hic anior nos inqiiit Dominus, estis qui permansisth mecum in
excidil, unil, hic amcr solemiiiiat lenlationibus meis, el ego dispono vobis, sicut dispo-
in cordibus quae Christi cunabula non dimillunt.
suit mihi Paler meiis regnum (Luc.xxu). Quain felix
liic amor in Magis visilal piieruin triumque iniiiie-
rum mysteriis veneraiur. Ecce interim festivilas est voluntaria tentationum perpessio, cui regni cce-
leslis dispositio praeparalur! Cselerum ad fidei
«osira resplenduii, et mundi oriente splendidior ad
verttm orienlei.i nos fidei slella perduxit: non bene robur, ad augmenium spei, ad incenlivum amoris,
dixi perduxit, trisi forle aliquid- abduxeril nos ab qui de infamis innocentia cOnvaluimus, uecesse est
illo. Penes illum immorari est melius, nusquam jam in virtim perfectum de virlute jtivenis aliquitl
salus esl alibi, nusqtiam securilas sine illo, semper dicere. Jam puer excrevit in juvenem, dicentem
ieneamus quod nostrum est, uostra prolendalur so- mira, mirabilia facientem. Jam curat paralylicos,
lemnitas usque ad gaudium Simeonis. Sine nobis leprosos mundat, caecos illuminat; stirdis audilum,
-sua eum mater non offerat in teniplo. Invenial so- claudis gressum, mulis ofliciuni linguac reforinat;
lemnis ejus prxsentatio nos praesenles. Ulinam casli suscilat morluos, siccis pedibus mare calcal, dae-
amoris purilas unuin par iurturum in illa oblatione monem fugat, ventis et pelago imperat, omnem
nos faciat! Utinam quasi duos pullos coiumbarum inlirmilalein solo imperio curat, peccatores ex
nos sanciae exhibeal simplicitas cbarilalis! Ilis enint iuisericordia suscipil; menlium cogitaiiones intel-
virtulibus, bis avibus liguratis nostrum nobis pote- G ' ligit, de quiuque panibus quinque raillia homiiium
rimus redimere Redemptorem. Noiiduni sane ad reficil, superbiam Pliarisaeoruui et Scribarum scien-
tiam ad omne verbum mira responsione confundit.
mqrtem est hsecipsiusoblalio, necdumcongruit pas-
sio tempori vel aelali; castilaiis amore, simpliciiaiis ISis omuibus roirabilius esl, quod omiiiinodam sat-
desiderio. Si neutri defuerit geminae chariiaiis hi- agit palientiaro ad omnem exbibere injuriain ; ct
naiius, Jesum nobis possumus reiinere. Nulriamr in ciim in summa innoceniia sit, ei sumina potenlia
nobisJesus, proficial apud nos aelate et sapienlia, ut nihilominus servat obedienliam summani : et in his
opportuno intemporesuae silidoneus passioiii.lnie- omnibus noster est, et quos procul dubio ad ubera
rim parvulus est, non cogilat de passione, polius apud n.-ilris collaclaneos babere voluit, a suaeobediemfce
cuiii de uberibus est agendum. Quod si Herodis Irticlibtis noii excludil. Obsecro le, cum pavere et
gladios devitans aufugerit, jEgyplus eum non su- ' tsedere, el racesius esse, instante morte, cceperit,
scipiat sine nobis. Bealius est cum illo fovere laie- manibusque lundi iiocenliuni innocens ipse volue-
braiu, qiiam in oculis bominum praesumendo de rit, ne relicto eo fugerimus; sed venditum, tradi-
viribus grandia devitare. Quod si ipse volueril, aut lum, traclum ad conlumelias corde conjunctissitiio
inaier ejus consuluerit, uos remanere ad gladios, , coniitemur. Etenim sua redemptione nos redimil,
pitim est pro innocenlia trucidari. Cttm de ^Egyplo sua tradilione custodit, sua nuditale nosoperit;
redierit, cum eo habitemus in Nazareth, ul ver- et quia indebite caedi et conspui et deludi non
iianlis vitse floribus valeamus suaviter redolere. respuit, debitam nobis ignominiam sempiternam
Na/.areth quippe flos dicilur, ei eum convenit flo- excludit; quia facies ejus vclatur et caedilur, quia
rere virltttibus, qui Filio Virginis solet familiare genu flexo irrisorie salnlalur, quia spinea ei corona
c-oiitiibcrnium exhibere. Quod si duodennis jam pleclitur, aelernum a nobis opprobrium amputatur ;
faclus, inconsultis parentibus, in Jerusaiem reina- quia sua crux ei ad bajulandum imponiiur, quia
ncre voluerit, felices nos si esse voluerit consocios -extra civilatem ejicitur, quia tolo corpore in ligno
facti hujus. 0 felix triduum I 0 lotius festum lae- crucis extendilur, quia totum corpus lancea cla-
tiiiae 1 loto illo iriduo vacare, illi inlendere, verhis visque configilur, telernae per hoc maledictionis
Rraii;e refici, quae de ejus ore procedunt : alihi sentenlia revocalur. Jam altende de corpore Agni
eum quaeri non eonvenit, in his quae Patris sui quinque pernecessarios fontes perduci. ITabemus
siini semper vult esse, nec nos ab eo utinam divi- geroinosin lolidem pedibus, iolidem in geniinis
.daiinic! Si ad llueiila Jordanis accesserit, Joanuis matiibus; et dum apertione laieris profluil quintus,
C39 ADAMlABBATIS PERSENLE CiO
veni, diilcissime, haurianius aquas in gatiiio dc \A nam reverlens ab inferis, nos Jesus aromaiizantes
fonlibus Salvaioris. invenial, utcorpus ejus, iilest, membra Ecclesiae,
Sed forte dicis : De vtilncrihiis Dnmini mci video maxime electos et pauperes pietatis et miseri-
sangiiinem manare et aquam. Ad quod ego : De cnrdiae aromatibus condiamiis! 0 si quando ille se
latere Christi creduntur fluxisse sanguis ei aqua. dilectrici Magdalenae suae redivivus amor reddi-
Quanqnam Christi sanguis, qui sui pretio sanai, derit, nos illius Iselitiae parlicipes fieri non refutet!
redimit et coronat, in eo aqua esl, quod lavat, 0 felices nos, si cordibus nostris ille splendor re-
reficit et refrigeral. Lavat a peccato, reficit spe, surrectionis infulgeat; si, fermenlo malitiae el ne-
refrigerat ab afstu carnalis coiicnpiscentiae. Verum quitiae expurgato, sinceritalis azyma carnem
aquae de Salvatoris fontibus hauriuiitiir, cum Christi pia aviditate voreintis 1 Cavendum esl tatcen
fluenta graiiae fidei labiis de Cliristi vulneribiis ne buic noslro convivio lactuca desit agreslis, quia
extrahunlur. llaque vulnera pedum fontessunt, sed i111laeliiiae... miiiime, aut amariludo mortis, aut
fontesolei, vulnera manimm fonles balsanii, vulnus meuis peccali sollicilat. Esl de periculo insolenliae
lateris fons csl vini. Quomodo, inquis, ctim de formidanduni. Si igitur in bac nostra fesiivitate
locis hujusmodi non viilealur fluere nisi sanguis ? exsultaverimus cum iremore, el si de fermento
Audi quomodo. Oleum sanat, balsamum flagrat, B ^ superbiae moribus nosiris miscuerii, eliam post
vinum inebriat. Oleuni est misericordia , quara ad peractam ascensionis laelitiam, advenlum quoque
pedes Jesu retis accipil, cum humiliter veiiiam Sancti Spiritus dabilur experiri. Ecce Spiriius
petit. Ecce vides oleum manare de pedibus. Bal- sanclus amor est, et dignnm est, amanlissiuie, nt
sanium, eo quod de fonlibus manuiim profluit, ibi oratio mca desinal unde ccepit. Ab aniore qui-
profuii. Est pretiosa virlutum opinio, quam jostus dem ccepi, ex ainore magno scribere volui, et dixi
ds Chrisii inuiiilicentia sumit. Reo satis est si ve- quod polui dc amore; dulcis esl amoris materies,
niarii consequatur; juslo non sufficil, nisi virtutum diilcis el praedulcis affeclio, el cujus est lam dulce
gloriain ineieatur. lllain praestat misericordia hu- officiutn, praemium quoque dulce eril; nec alind
niiliier pedibus provolulo, hanc iargiiur magnifi- sauctus amor exspectat in praemio, nec ad aliain
ceniia ad manuum munificentiam animi virtule aspirat gloriam, quanv ut valeat sui plenitudinem
ereclo. Cselerum de cella vinaria confossi iateris promereri. Iroplebitur aulem, quando fons amorls
exuberai vinum mirilicae vel vivificae charilatis. Et Jesus de paradiso volnptalis prorupit, ut in suig
certe si Christus est vitis vera, si caro est vitis aromatibus quoddam gloriae diluvium operetur.
uva, quomodo vinum noii erit sanguis qui de came rr. Amemus illuin, et in illo nos amemus invicem,
decurril ? aut quomodo sponsa Ecclesia in suis quia niliil esl in vila felicius, quam amare lideliler
nupliis sponso complacerel, si hoc ab ipso viiium et aniari. Huic amori nullalenus amor muiidi nos
in sacrosanctis mysteriis non haberet ? boc esl vi- subtraliat, quia non est amor, sed amiciiia amor
num quod laetiucat cor liominis, duin sanguis miindi. Amor mundi sensum turbat atit praeripit,
Cliristi in anima geherat sobrielatero amoris. Sed suavilatem cordis evacuat, el dum sapieniiaeChristi
erice quid, dilectissime, facimus ? Cur non fuimus rcniiitur, niliil agit aliud quam insanit. Caput
nd amplexum pendenlis, cum nos ad hoc ipse nosirum.Chrislus esl. Ctijus capiiis serisus est amor
brachiis invilel extensis?Cur non ad deosculandum ccelestium, et aliena velle vel agere, est amentiae,
accedimus, qtii placidissimaro illain faciem nobis non amoris. Desinam te igilur in amore ccelestium,
exponi el coapiari videnius ? Cur non jugiter nec alibi melius te possum dimittere, licet hoc
tibera vuluerum sugimus, pedum maxime ad quos amore non desinam te amare. Amabo, iiiquam,
prostrati jacernus ? Ecce consolator noster ad Pa- quantum aroor mundi me patilur, quia, fateor
irem rediit, et tanquam verus obediens, capiie illud, saepedictaeamicitiae non sum expers. Infelix
inclinato, licenliam redeundi accipit : quasi enim ego saeculi curis sub praelexlu religiouis inhaereo,
iicentiani redeundi accipit, dum, incliiiaio capite, DU et qni mundi conteinplum juraveram, relabor sae-
spirilum iradit. Recedii pastor bonus, magister pius in jEgyptum, corpore manens in Ecclesia,
sapiens, suavis Dominus, amicus dulcis. pater pius; iiienie mundana circumeo; et cum debeo, quia vi-
el nos orphani, quid agemus? Videsquia abcessum deo, cogilare de cceleslibus, in ambilum lempora-
cjus a corpore corporea natura non patitur; sed liuih totus feror. Subveni, quaeso, amico; sub-
lota vertitur in lamentum? Sol obscuralus esl, veni, et cum luae orationis inslantia fac jungi suf-
qtiia occasui veri luminis morem exhibuit lamen- fragia filioruro. Ea esi veri amoris probatio, si pro
lanlis, quia terraemonis agitur, quia pelrae scin- eis quos in Christo diligimus, nostras Chrislo ani-
iluniur, quja lempli velum disruiiipittir, quando mas offeramus. Veruni ibi specialius habeto inei,
ccclorum de morie acloris irapaiienlia demonslra- el fac haberi niemoriam, ubi Agnus sine macula
tr.r. Heul quam incoiisolabilis esset noslra deso- immolaiur, quia oinni esl acceptius holocausto.
: latio, nisi de resurrectionis instanlia fideremus! Cseterum venerabilem priorem meo salula no-
Citq resurgel a morluis. Bonum sepulcrum non mine, qiiem et mei dilectio teligit, et Christi cha-
oportet deserere, scd cum bcalis miilieribus ema- ritas vuhieravil. Saluta fratrem luum milii dileclis-
. JIIUSaromata, ul eorpus moiiui pcrungamus. Uii- simimj, tibi autem flde et dilectione germanior
€41 EPISTOL-E. 6i2
qnam came. Saltila nionachiini illinii, cujus nomeii A , iiicircuincisis labiis garrire polero, pneserlim cum
mihi excidit, noii excidil aulein , volente Domino, non sit speciosa laus in ore peccatoris. Vertim quia
mihi aniraa, quam in sinu meo visus est posuisse. sponsioni meae teneor, et vestrae charitatis innitor
Saluta juvenem illuin qui in lanium sugil mel de suffragiis, ad cellam aromatum, ad apolhecam sa-
pelra, qtiantum est Christus, ut a pelra traherct pientise, ad matrem misericordiae Mariam me con-
nomen, et animi firniitalem. Salula illum in quo fero, ut cujus magnificat anima Doniinum, magnifi-
esl gratia, qui gfaiiae Dei et noniinis appellalione, cari, hoc est Iaudari non refugiat per os nieum.
cl animi devolione conscmil. Salula G. porlaritmi, Magnificat, inquil Maria, anima mea Dominuin ; at-
qui stans in porlis justitiae, mihi aliquid de coele- tende priinitus ubi magnificat Doniinum. Cerle in
siibus reporlabit. Saluta fratrcm hospilalero , qui montaiiis, in civilate Juda, in doino ZachariiB. In
non solum lerrenis devole ministrat hospitibtis.sed monianis niagnificaliir Dominus, qui in campeElii-
et Chrislo hospitium in se fecil. Saluta lolum bus blasphematur; m campestribus oranl qui, se-
sanctae universitatis eollegium , quia sihi sancta cunduni prophelam, blasphemaveruntsanclum Israel,
charitale me colligans, etiain in mea viscera se el abalienali sunl retrorsum (lsai. i). In campeslri-
collegit. Super omnia et ante omnia, saiuta milii bus, inquani, maledictionis el confusionis Adam et
animam illam quam nosli mihi conjunclissiino B Eva, qui, perdita carnis iutegritale, abalienati a
corde unitam et agnitam, agnominatam quidem de veritalis altiludine, fecerunt sibi campestria; quippe
nomine Agui, et ignitam ardoribus Spiritus sancli. qui veritalis montana perdiderant et virtuiis. De
Ad illam totum me deferes, loiiiin me ingeres, illi valle itaque nnindanae vanilalis,, de piofiinditato
et licetme in sancto amore possideat lolum, per humanse corruplionis, de campeslribus communis
recentem lamen memoriam iiinovabis affeclum. iiriquitatis, exsurgens Maria, abiil in niontana ciiin
De perfeclo amore Dei et coniemptu mundi com- festinatione. Montana sunl perfeciionis fastigia ;
mone eairi, de fugiendis hominum laudibus, de fastigia ipsa sunl veritas illuminatissimae meiiiis,
vitanda familiaritate saecularium, ut tacilo con- virginilas integerrima; carnis, virtus Altissimi ob-
vinctiori corde sponso inbateat, quanto nil sibi do umbrans ad gravidationem moniis. Haeestinl inon-
ipso mundus usurpat. Slet el instet apud Deum lana, in quae Maria conscendit; liic el domiis Za-
pro excessihus meis, qitia loluni me ccepit in Do- chariae, hicciviias Juda. Civiias est hominum coi-
mino ejus amabililas charitatis. Salutel el ipsa ex Jectio numerosa sub una lege viventiuni. Populuin
nomine meo omnes animas illas quas nosse poterit bunc facianl ralionabiles Mariae cogitatioues, san-
nos< amare, qui boiiorum omnium indigemus ctae virlutes, ordinalissiraae acliones, quas in con-
amore. Noiv poleril autem de me ilia duicissima fessione laudis divinae lex ordinat charilalis: Juda
aiiima fructuosius commoveri, quam si haec ei quippe cpn/essio riicitur; Zacbarias, memor Domini;
permittatis epistola ostendatur. Valeal cl dtiret, et doinus Zacharise es.l peclus virgineum inandatorum
perficialur in Domino sanclilas ejus, el vos omnes Dei memorise retentivum. In his montanis posita
iu Domino valeatis. Dei maler, dum audit Elisabelb propbetanlem quid
EPISTOLA XVII. fulura sit, dum commemorat quid de Doinino,
ADB. CANONlCtJM TUKONENSEM. angelo nunliante, audierit, dum conscienlise pu-
Exponil quomodo Maria Dominum magiiijicaveril. ritalem allendit, dum carncm stiani ab oiiini
Doniino et amico suo magistro B. canonico Tu- exiraneam corruptione perpendit, dum se tolaui
ronensi, frater ADAHpeccalor, charitalem de corde in sublime agi diviniius conspicit, jam saeculo al-
pnro. lior, jam oinncm crealurara nierilb jure, praeroga-
Dilectionis vestrae parabam quidem parere impe- liva singularis gratiac, imraensilale laelitisetrans-
rip, sed dum me peiiiius imparem iinperalis expe- ceiidens, canlicura novum cantat Doinino, dicens:
rior, hoc onus pene rejicio quod suscepi: non cnim Magnifical anima mea Dominum. Magnificat aniina
respondei ingenii lenuilas subiimiiali maierise, quaiii jQ Mariae Dominum, quac el ipsa iiiagnificalur a Do-
injuiigilis, nec conscicnlia culpae caulerio vulnerala, iiiino; nisi eiiim prius inagiiilieareinr a Doniino, non
de magnificis magnificae matris Dei laudibus loqui poierai magnificare Dqraiuiim aiiima Marise, magni-
secure pracsumit. Aiiimuiii qttippe meum terrenae licat ergo eum a quo maguificatur, magnifical non
inteniionis pondere vergentem in infima terrel ma- soltim laude oris, non sol.mi sanitaie corporis, sed
jestaiiva quaedammagiiiliceutia, quani licet lippien- singulariiale ainoris. Multi magiiificanl Jingua, sed
libus oc.ulis, tamen uicunque in excellentissima Dei blasphemantfactis.el persequuntur supeibia eordis;
matre considero, quaejam ab angelo salulata, jam de quibus scriptum est: Confilenlur verbis se nosst
de Spirilu sanclo impracgnaia, jaro in monlaua Deum, factis autem tteganl (Tit. i). Isli non magnifi-
virtuiuin quarumlibet elevaia, Joanuis nondum naii cant, sed quanlum in eis est iiomeii Domini niinori-
inoiibus honorala, propheiicis Elisaheth vocibus ficant. Hi sunl quibus apostolus : Blasphemaiur prr
coiiiinendata, prae niraia cordis exsullalione clamai, vos, inquil, nomen bonum inler gentes(Jac, n). At
et dicil: Magnificat anima mea Dominum (Luc. i). in Maria inagiiificat lingua, magnificat vita; magn -
Unum veheraeuler limeo, neoinni laudedigiiissima ficat aiiiroa niea Doiiiinuni lingua, niagiiificeiiiiam
Dei inaier diiiiiuutioiie suse laudis repuiel quidquid gloriie sanclitalis lu* loqueiilur divihis laudibus
643 ADAMIABBATIS PERSENLE CU
eloquendo, vila e.iTidem gloriam operibus prome- A periiim ct potcstas in omnia ssecula sseculorum.
rendo, anima singulariler diligendo,contemplalionis Amen.
volalibus aitingendo, ineiile et venire iiieomprehen- EPJSTOLA XVIII.
sibilem magnifrcentiam comprehendeiido. Uagnifical, ADFRATRES SCOS.
inqiiit, anima mea Dominum. Qtioniodo magnificas? Gommeudat eis humilitalem et tnansueiudinem, hor-
Nunquid majofem facis eum ctijus magnitudinis non taturque ad porlandum Domini jugum.
esi fmis? Mtignus Dominus, ail Psalmisla, el lauda- Fralribus et aniicis in Christo dilectissimis, quos
bilis liimi» (Psal. xcv). Magnus esi et lain magnus, et Christi amor fecil unanimes, el Dei gratia nomi-
ut iiiagniiudo ejus nec comparalionem liabeat nec nis unius eonsortes, Irater ADAM peccator, in re sui
qiiaitlilaicm; quoraodo ergo magnifical eum qucm iioniiiiis perinaiiere.
necduin de iniiiimo facis magnurii, nec de magno Alterius vestrtim devota me compellit inslantia
iitajorem? sed magnificas quia laudas, magnificas vos aliquibus de virtule anjmi comiiiouere, et certe
quia inler mundi lenebras sole lucidior, luiia pul- citm iitrumque veslrum siucerilaie diligam, ei nos
chrior, rosa fragrantior, iiive candidior, divinaecog- in multa siueeiiiale diligatis alleruirtim, ego aiiiein
niiionis splendorem dilaiat. Magnificas ergo non refundi in me plcnius veslrae bonum sinceritalis
inagiiitudini primae augmentum conferendo, sed lu- B experiar; qriid aliud vobis loqui poterorquam quod
inen vcrae Deilaiis incognilum mundanis tenebiis ainorem sapial el virlulem ? Veruni de puleo aqua-
iiiferendo; Domiuus quippe, quem magnificas, sicul rum vivenlium milii hatiriendum est quidqtiid per
ignoral defeetum, cum sit aeternns; sic proJeclum me silis veslra sibi meruil pfopinari. Puleus aqua-
Don recipii, curo sil pcrfectus. ^-Eternus esi, quia rum viventiiim Chrisltis est. Ahyssus inaccessibilis
nec initiuiti habet nec fiiiem. Perfectus est, cui luminis, inaltingibilis gratiac plcniludo. Altus est
niliil deest ad pleiiiludineni. Uiinc tamen tu magnili- puieus, nec huniililas mea in hoc in quo hauiiat
cas, dum in lanluin le meritis exeedenlibus elevas, liabel, riisi vicem funis oratio jngis exhibeat et pro
iil gratiae recipjas pleniludinem, ut merearis saucti bydria sit desiderium me ininiergeiis. 0 felicem
Spiritus superunciionein, ut matef Dei effecta, virgo illuiri qui liiuc cxlrahere poluil fluenla sapientia;
persevcians, intacia, pereuiiti saeculoparias Salva- saluiaris! Arida est aiiima quam putei liujus
lorem. Sed el hoc quando Domiiius lectim, qui sua fluenla non irrigaut. Non virtuttim est idonca
tlona fecil merita lua: uiirie el lanto piis magnifi- ubertati. Fons iste convallibus Jnfluil et emis-
care diceris, quaitlo amplius in Christo ab ipso siones sui mellifluas consuevit bumilibus elargiri.
inagnificaris. Quid crgo est quia inagnificat anima Experitur aiiirous humilis quantae sil suavilatis in-
lua Dominum, nisiquia ipsa magnificarisper ipstiiii, fusio, quanla ubertaie corria lali rore respersa
tit et pleniludiiicm gratise nvagnifice consequaris, pingiiescant. Qiiaii) familiaris cst Sapienliae coe-
et a<l niagnificeiitiam gloriae singularis gloriosis ct lesti bumilitas, quam ferax virlutum , quani lo-
supercxaltatis viriutibus extendaris? extendaris, euples meritis, qiiain capax est coelesliuin secreto-
dico, qnia Spirilus sancli rore lota coniplueris, luta rum! Tota quippc accliuis est aciio, tota aviditate
coelesti unclione perfunrieris, ut iii nioduin pcllis aquis incuinbii viveniibus, nec aliquo paclo respi-
unclae aninia lua tanium exleridaiur per amoris de- cere palilur quidquid sibi vitae desideriuiii non
siderium, ut ad ipsiiin perveniat Dei Verbum. Ttt accendit. Viveiiles saue aqua; putei sunt, dona
cnim es liscella Moysi, iti vas Verbi, tu cellariuni niulliformis gratiae Chrisii, aqu* sunt quia lavanl,
novi musti, quo credeiilium debrielas debriatur. qma refrjgerani, quia refocillanl; viventes suni,
Tu MalerDei, niciapeccali, qna elde profundo emer- quia negolium moriis exlerminant; in puieosiini,
gilnr Viiiortini, et pcrliugilur ad delicias angeloriiin. quia secretum diviriscelaiioniset causaslam secre-
Quain magnificaia sunt opera lua, doniina noslra, lae ordinatioiiis oninibus non "rev.elaiu. Ilae quippe
sed per illuiii qticm inagnificalaiiinia lua! Ilic plaiie abscondilse a sapientibus el prudeutibus, et par-
deficil parvitas inea dum loqui nitiniur de iiiagniri- D vulis reyelantur, solis niinirum liuniilibus eoruiti
cenlia tua. Duui euim lu in montana niagiiilicentiae coguiiio vera datur et perceplio, quam praesuiuens
viituium consceiidis, ul ibi niagnificel anima lua de se superbia non merelur. Felix itaque csl liiinri-
Dominuhi, ego infelix in pfofiinda miseriae el vitio- litas, quae in his aquis ineretur babere lavacrum,
ruiu praecipitor, nec tenet anima niea misera in ne quid in ea contaraiiiaiionis appareal ve! rema-
inundanis cohcupisceiiliis uioduni. Ai lu, maier mi- neal. Meretiir refocillaiionem ut in omni certamiiie
seiicordiae.quiasum siciit lapis iii aCervo Mercurii, fortis exisiat. Nec enim verus humilis sine certa-
et qttasi pliimbum iri aquis veheineritibusj.el pon- minibus lentationum esse potuit: prsesertim cuni
derosus sum, quia ine inbvere non posstim: irahe superbia semper cniiirarise sibi humilitatis et si
ine post ie, ul currefe post le valearo in odore tin- lioii speciem lanien gloriam semulelur. Nil quidem
giienlorum luoruiii, in luarum exemplis resp.irare humiliiale gloriosius, cuj4ts gloriae subliniilatciii
viriuliim, pennis oratioiiuin juvari ut, le suffiagaiiie, licet superbia usurpalive appetai, humilitaiis ta-
prius discat anima inea Deum liineiido a raalo rece- men speciera, quia abjeclior esi, vix usurpai. Usur-
riere, ct poslca tecuin amando et justiliam operando pal tamen aliquamlo, cum sine illa vane gloriari
ningnificare Domiiiuin, cui csl hoiior el gtoi ia, im- iion pr;.;vajel, a quo, aslutius humiJilaiis prxiextu
Ci5 EPISTQL^E. 618
se palliat secretius, ad cujus expletionem elationis A quippe lerra?, tcritur et conteritur, et contritionis
prorumpat intentio. Discitefilii esse humiles, et ab ulilitas conculcalam laeiificat, ul in vocem exsulla-
illo discile, qui hujus m.igisier esl elficax discipli- lionis erumpal, et dical : Cor conlrilum el liumi-
n;i. Christus, siquidem disciplinae hujus tnagister lialum, Deiis, non despicies (Psat. t). 0 me iniserum!
est, quam non modo verbo et lingua praedocuit, o me infelicem ! hujus artis expertera, hujiis felicis
sed opere et veriiate lenenda esse monslravit. proplietiae ignarum faciuni nie cordis impurilas et
Tollite, ail uiagisterbonus, tollilejugum meum super iuiquitas aclionum, adhuc perfecte cum iliis me
voi, quia milis sum et humilis corde (Maiih, xi), etc. habere senlio, quibus inclamat Dei Sjiiritus terri-
Qtialuor libi, lionio, discenda esse proposuit, si benei bililer iu Prophela : Filii hominum, usquequo gravi
iiitelligis, et rclines quae mandavit. Proposuit libii corde ? ttt quid diligitis vaniiaiem, el quwrilis rr.en-
qiiid discere, a quo discere, quomodo discere de- dacium (Psai. IV)? Plumbei cordis gravitas, et liiul-
beas, et quo fruclu. Discere de.bes esse iiiiiis etiiu- livola; vanitatis dileciio fdlsse jucuiidilalis apud rae
niilis cortle, et ab illo discere qui est milis et hu- mendacio delectaiilur. Specie lenus veriiati deservio,
miliscorde; discendi modtis e-U lollere jugum cjjusi sed tiineo ne revera virlutem non habeam pielalis.
snper te, disccndi fructus esl animae tuae requieui Oraie instaniius, vigilate iuslaiuius et sollicilius,
invenire; el invenietis, inquit, requiem animabus " ne nostra charitas suae exisliinaiionis damiiuin sen-
vestris (ibid.). Ars igitur qnam discere debet Cbri- liat in amico. Sed jam ad magislrum a quo discen-
stiauus et Chrisli discipulus, iino quae facit Chrisli dum est, sicut Jingua , ila et aniuio revertamur.
discijitiluni mitis humilitas sive mansueludo. huini- Isle magisler est Dei ipsa Sapienlia oiiinium arlfex,
lis appellatur. Peritia hujns artis non in muliitu- quse essenliain dedil universis et formani. ljise est
tline vcrbortim, non in sennonis elegantia, non in Verbuin omnipolens, qui docel homiiiem scieuiiiiiit.
quaeslioniim perplexilatibus, non in conflietibus lpse est Patris unigenilus, primogenitus nosirae Vir-
tlisputationuni, sed in morum expefientia et in pu- ginis, qui sacrificio praeferlmisericordiaui: esteniin
rioris conscienliae icslimoiiio retinelur. Mansuetudoi plentis graiiae et veritatis, a quo omne animal ac-
enim tranquillai mores, animumque compouil, ue- cipit beiiediciioiiein, sicui scriplum esl: Et imples
minem laedit, iieiniiiem concutii, nemini paiitur ca- omne animal benediciione (Psal. CXLIV).De magistrp
lumniam irrqgare, conlemptum sseculi delieias re- lioc considerandum esl, unde vcnerit, quid passus
pntat, terrenae strepitum faslidiens aclionis, pecca- sit, quo abierit, quiri promiserit, qujri niinatns sit.
lorum occasioneni prapstrtiit, intercludens aditus; Ex cordc Palris venit, sicut Paler ipse loquilur,
vitiorum, corporaliuin sensuum janu.is sollicitudini pQ dicens : Eructavit cor meum verbum bonum (Psal.
disciplinaecominittens, intiis agit S.;bbalum innocen- xxxiv). In cor Virginis venii, sicul eidem Virgini
liae in pacis aeternaeferiis solemuizans. Mansuetudoi dicitur : Dominus lecum (Luc. i). Cor suum nobis
quippe diini suspectum Jiabet orane quod foris esl, aperuil, cum semeiipsuni exinauivit, ut nos liunii-
ad sui largitoris manum consuelo more se colligit litaiis doceret cxenipluni. Cor nosirum sibi quse-
desufsum, ut de inlus inde reficiatur exspecians. sivit, cuui se aniiiloieitiet habitulorem cordium esse
Mansueludo quaeinanus sueludodiciiur, quia sic ad oslendit, dicens : Deliciw mew sunt, esse cum filiis
Cbristi manum facta est, ul ad aliud quam ad ejus;• hominum (Prov.\iu). Constat igitur quod qui ex
gratiam non aspiret. llumilitas vero comes individua . corde nascilur, in corde malris Virginis conversattir,
mansueludinis, etipsa piaetranquillilatis ejus ferias , . ex cordc loquilii!', se mausioucin cordiuni diligere
aemiilalur. Hinc est qnod inier injuriarum moleslias prolesiatur, sicut iioiinisi inundo corde videiur, ita
quas plerumqiie pali nccesse est, satagil non irasci. uomiisi muiido corde seii.tiiur. Si igitur viri cordali
Parum dixi, satagit non irasci; quin potius in tri- . estis, si Iiabi.aioreni cordium Jesuin inlra vos senlire
bulaiionibus vera huniilitas gloriaiur. Humiiilas diligitis, necesse est ut oinni cuslodia corda vestra
Pauli libenieriniiifiruiitaiibusglorialur, nec repulat servetis, sicut scripiuiii est : OHHIIcnstodia terva
gloriiim, nisi quod redoleat Chrisli crucem. Absit, D J) cpr tuum (Prov. iv). Hanc cuslodiam cordis habuerat,
inquit, miiii gloriari, nisi in cruce Domini noslri et in cor siium cordium dileelorem aitraxerai qiii
Jesu Chrisli (Galat. vi). Sicut mansueludo applaudit diccbat: Deus cordis mei, el pars mea Deus in wter-
innocenlise, sic paiieiilise fidil huniiliias, per quam num [Psal. LXMI).Ecce unde venit, unile processit
omne gaudium existimat cum in leiilaiiones varias . vila cordiura, niagisler cordalus, scilicet a corde.
contigerit incidisse. Igitur et ipsa humilitas pressa Ejieienda est proinde de corde nosiro oinnis impii-
pondere sui nominis, linmi laela residet : cui omnis riias, ui seniiri possit dulcor, unicuin gaudium siu-
fere suspecla esl altitudo : humi siqiiidem residere gulare. Coiicupisceniiam carnis. eliminel veritas
fion confundilur, lioii eruhescil lerram se faicri et castilatis; concupisceiiiiam pculoruin Ionge facianl
cirierem, ul cum elegeril abjeciiorem locum, ad di- disciplinae graviias et iniernse desideriuni purilaiis.
gniorem quandoque cum gloria provehaiur. Scri- , Elidanl supeibiam vita;, paupertatis aniorem, con-
pium esl enim : Qui se humilial exaltabilur (Mallh. leiiiplus boiiori.s. Ideo Verbum pereariieni venil,
XXIII). HiMni residens scandalorum spinas, lenta- ideo liuiic veniendi. modiiiii elegjt, ul in carne qutini
lionum iribulos non vefelur : quae ad ipsam coin- accepil inlra Virginem, dediscat caro vitse carnalis
pungeiidam de Iiuino saepius proferunlur; adh_erens amorem, nec debuil Verbi diviuitas se sine caine
047 ADAMl ABBATJSPERSENLE C48
offerre carnalibus, nec melius poluitin Jiominibus j.A jnciiridam .-pielate amabilem, amiclu jiistitia; deto-
amor rerum carnaliuro emori, qnam si eos de ccele- ratam, Verbo Dei quodam conlraclu fidei desponsa-
stibns instrueret Verbi praesentia incarnaii. Jam tam? 0 ciim ad id loci pervencrit anima, cum in
quid de tanti negolii doctrina dicemus? Doctrinam cellam banc vinariam inlroducla fuerit, qiiitl uon
ipsius commeiidant indnhitala verilas, eicceleslis dcinceps poterit de sponso cognoscere, atit in qtio
alliiudo Sapientiae. Vilam, cui doclfina leslimonium dileclac suaese potefit ille celare ? Hic jam requiem
perhibel, praedicanl coiisummatae jusliliae opefa, et sibi aiiima felix invenil, etjam disciplinae suaeper-
siiinriia viscera roisericordiae. Honorant passionis cipilfrucius, cum jani discendi remanet labornullus.
obedienliam summaetuiiocentiae puritas et humilitas Ilic locus speciosus ad videndum, spaiiosns ad ma-
palienlise singularis. neiidum, et ad pausandum quielus, curo ttsque per-
Decacleroilluc rediit undevenil, naturam vestram venerit anima, el hanc sibi requiem beaiam inve-
moiiislriunipbaiione, in qua paulo minus ab angelis nerii, luiic lactabunda et laudans clamabit: Hwc
minorari voluit, ullra onincs angelorum aititudines requies mea in sazculum swculi (Psal. cxxxi), etc.
in consessu paternae dexlerae sublimavit. Ecce ibi Tunc innixa super dileclum suum, tolaque illi ad-
sumus, ibi vivimus, ibi regnamus. Regnamus planc baerens, sicul non polerit aliud qttam illnni diligere,
tibi substantiamiioslramregnaregaudemus. Minime "' sic nec polerit, nec oportebit aliunde gaudere. Tunc
illinc abesse possumus, ubi jam potiorem noslri speciosa et suavis et loia deliciis aflluens, suave
partem capit homiuis. 0 felices nos, htijus capiiis illud epithalamium jucundilaie mirifica decaniabil:
menibra sunius, si huic capiti uniiate fidei et amoris Dilectut meus mihi, el ego illi (Cant. i). Ipse illi
compagine colia;remus! In boc jam promissionis plcna Jaetiiia, ipse integra gloria illi erit, cum ad
arrliam accepimus, quia ipsum dixisse in Evangelio quietis hujtis feiicitatem perveneritis, sive interim,
minime dubilamus : Volo, Pater, ut ubi sum ego, sive raplim, et Iranseunles per desidcrium, sive fc-
illic sit et minisler meus (Joan.xn). Cum promisissei licius per mentis excessum, sive beatius per vil;e
se snis graliam daturum et gloriam, el interim gra- Wixiinum', rogale, quaeso, me glorise vestrae fieri
liam tribuat confidiie, cl gratia bene uientibus participem, quem hic babetis in amore consorlem.
gloriaro parai. Taiiicn ncc in tcmpore graliaisancti Esloie inleriin de aniini virlute servanda solliciii,
sine gloria vivunl, sed de testiuionio conscicntiae fltiiaper virlutis indeficiens exercilium, ad praeniinin
cum Paulo gloriantiir, el dicunl : Gloria nostrd pcrvenilnr aelerniim. Nunc igilur quia vesler smii,
Itwcest testimonium 'conscientiw twstrw (11 Cor. i). ijuidqiiid boni esl in vobis reputans meum, nimc de
Veruiii, "ne quis de promissione gloriae nimis con- me in Christo estote spllicili, qui in ipso csse uon
"
lirial, aut de gratiae successibus insolescal, memor psssum ininiemor vestri. Valeie.
seiiiper diviiiaecomminaiionis cxisiat. Vw, ait, his EPISTOLA XIX.
qui perdiderunt subsisteniiam (Eccli. u). Et in Evan- AD QUEMDAH AHICCM.
gelio : Vm vobit, divites, qui habetis consolalionem 'Hortatur ad mundi contemptum.
vestram. Vw qui ridelis nunc, quia florabilis el fle- Rogasii me saepius,fraler charissime, ut-tibi sc»>
bitis (Luc. vi). Igitnr a virtute deficienlibus el de berein aliquid tmde libi.ei fidei fervor accresceret,
prajseniis vilae solaliis coiifideniihus, fletum ocu- et inoriini sedificalio proveniret. Placuit mihi pe-
lorum ei siridorem deulium comminalur, qtii miies tentis devotio; et quia me aniiucndo debitorem
et hiimiles inlerim dc leslimonio conscienlise, et conslilui, aliquando leneor solvere quod proinisi.
pro niodo de pcrfruilione gloriae consolatur. Hacc Eril igilur inihi maleries animi virlus, quam haud
suiit, filii, qusediscenda et scienda suiHde magistro, parum promovet mundi conteniptus. Cerie qiianitim
a quo disceiidunieslqnidquid uliliteresl scienduro; appetilur animi virtus, tanlum devitandus est ainor
verum ab ipso niinime discil, qui discendi niodum niuiidi; amor quippe mundi inimicum Deo cousii-
tcnere contemnii. Discendi inodum magister ipse liiil; econtrario virtns desiderium parit aeiernorum.
describit, dicens :Tollite jugum meum super vos Q Nisi aelerna fiieiini in desiderio, nullalenus ex corde
(Maiih. xt): jiigu.ii enini ejus lollere snper se, est quaeriinlur. ln desiderio atiiein esse non possunt,
discendi mOdum teiiere. Et quid jtigum ejus, nisi nisi virtus ad videnduni illuminei, et ad diligeriduiii
amor ejus? Jtiguin , iiiqiiain, ejus est amor perma- inflammei. Neutrius istorum, scilicet Juminis ct
nens, fidelis, el sanclus, el suavis, reclus el dulcis. amoris, capax esl aninvus, quein inundanae cupidi-
Jugum, inquit, rneum ttiave ett, el onus meum leve talis lerrenilas iiiquinal el obscurat: ista niinirura
(ibid.). Oamoris jiiguni, quam delectabililer oneras! terrenitas el lulosam in sehabet fcelulentiam, ciijns
qiiain riulciler capis! quam suaviter ligas! qiiam contactus mentem commacuI.U; et obtusam grossi-
leiiiter premis! Hic amor, Iioc jugum idcirco jugum, ludinem, cujus objectus lucem snpernse majesiaiis
dicitur. quia, Yerbi et animsc suave conjugium et claritatisiie possit penelrare retardat. Abjicienda
juiigens, ilullo divorlio palitur separari. Non seniis esl igiltir terrena cujridilas de appetitu aiiiini, ut
aiiimani ttiam novitate fidei adolescenlulam, con- cxaliaius animus de lerra, ccelivicemexbibeat-ccelo-
fessione lolam, imvoceiuia candidam, casii limoris riim habitatori. Cerle ciim oniniiim sil Comlilor
pudore verecundam, lnimiliiate maluram, custodia Deus, cum cceli el terrae.sit Domiiius, nonnisi in
riisciplinaecompositain, paiientia roseam, cliarilale ccclis habitaiioriero habere dicilur : cum procul
649 EPISTOL.E. 050'
dnbio coslorum nomine corda ccelestia designantiir.. A snspecla enini habet vcrba et nnliis poHiIaniiae,
Corda coeleslia suiit, qiiorum esl in conlis convcr- loca et opportuniiates subterfiigil, et quaslibet sat-
saiio, quornra ornatus et caelatura est ex virlutura agil occasiones praescindere, ex quibus splendor
sideribus, qui tanluin se a lerrenis faecilms mente honeslalis conscienliae vel infamiae discrimen in-
separanl, qiiamiun coeli a terra Iocorum posiiione, ciirrat; oporlet enira sanctos Iiabere lestimonitimab
et i-eriim ordine distanl. 0 appelenda sublimiias! liis qui foris sunt, cl providere bona, non lanttim
o splendor virlulunt mirabilis, nbi Iocum non habet coram Deo, sed eiiam coram homlnibus. Caeleruin tibi
amor labenlium, sed feliciier aniimis figitur in man- Virtus esl in desiderio, sed adhuc coram hqminibns
snris, diim respuilur vanitas,- dum iniquitas dqvi- de.speeie virtutis confundilur. Non arbitror eum vir-
taliir, dum spiritui corpus snlijitiuir, dum pro sqla -_ luiem habere ad meritum, de cnjus ostensione dis-
vitae fragilis necessilale, usns lemporalium qnaeri- plicere formidat oculis pessimorum. Sunt plerique
liir! Sic amor mundi ad cor accessum non invcnil, quos deleclat virlus, sed videri erubescunt, quia
dtitn veiiialis amor et virtnlis sluditim in corde so- esse appetunt, aut faciunt, aut facere se
fingunt
brio fajivem ge_vert.nl aetej--norum. 0 felix esuries, plerumque in conlrarium, pluris habenles morem
eaini refeciionejticnndior, qimm in fine saiiat infi- ssecularibns gerere quam ad interni sui peetoris
niiae bealiludinis pleniludo! Ad banc plenitudinern arbitrium, juxta conscienlise lestimoiiium, se ha-
Jiominem condidil ainor omnipotens; sed dtim noltiit bere. Crudelis est sane qui famanv negligit, et cui
intelligere ut bene agerel, devenit ad inopiani nii- crudelilas propriam vulnerat famam, non est mise-
serrimae panperiaiis. Facltis est itaque miser liomo, ricordia quae eonseientiam facil sanam. In omnibus,
de pleno vacuus, de locuplete indigens , de stabili fili charissime, erit tibi respectus in Jesum, quem
profugus , exsul de cive , de.glorioso ignobilis, de nosse est vivere; diligere, salus, sequi, gloria, con-
honorabili ignominiosiis; quippe qui de simililu- seqtii summunt bonum. Qtiod si non siifficit ipsum
dine Creatoris.et dc paritaie 3iigelicae dignilatis, attendere Verbum in sinu Patris, tibi est solidtis
infelici ccmmercio comparalus csl jumenlis cibus gaudium ; vel mecum altende ipsum in partu
insipientibiis, el similis factiis est illis. 0 uiinanv, Virginis breviatum, in lacte virgineae carnis coin-
liorao, solum tibi accessisset humana mortalilas, minuium, ut sorbiciuneulas habeat infanlia parvu-
ut perdita benignissimi Condiioris simililudine lorum. Yerbum quippe omnipotens, sicut sua po-
insensato pecudi corapareris, et non majori leslale nos condidit; sic sua miseratione nos refecil;
infelicilaie pene in omnibus pecude infcrior ba- el quemadmodum innocentia sute liiunilialionis nos
bearis! Cum enim sis carne covruplior, viia pec- „. erudit, ita innoceniiae passione redeinit. Facti ergo
cati turpior, insit;c rationis abusione insipientior, ab ipso, rcfecti per ipsuni.convivamus ipsi, conver-
corporis quoque sensibus invalidior, obligatione semur in ipso, quia ipsum sentire et sapere exhila-
morlis aptertiae infelicior, ,rium in his omnibus ral conseientiam; ipsnm laudare et honorare com-
libi jumeiitum praecellit, unde in le capiivala na- mendat famam, ipso frui et perfrtii praestat gloriam
lura superbil? praecellis lamen pecudibus insitae sempiternanv. Amen.
rationis beneficio, secunduni quam tibi irnpressa est EPISTOLA XX.
nobilissima Conditoris imago. Ralione uti, ut eon- AD A. DE VIT8EI0.
venit, est impressam servarc iuiagiiiem; iliiim cujus Piis eum informal sermonibus
iinago diligere, est ejus retinere simililudinem. 0 Doinino et amico suo magislro A. de VJTIIEIO,
quantse esl felicilatis el glorise crealuram suo si- frater ADAM dictus abbas Perscnise, sapere qriaesuf-
-milera fieri Crealori! Hanc vobis praeslal gloriam sinii suiit, non quse stiper terram.
amoris sineeritas, quo, dum Deo conformes eflici- Ut quae devolio tua, frater amaniissime, petiit,
mur, exsecramur omnibus modis maculas peccato- el quaeimperitiae me_epromisit praecipitalid, landeni
-ruin. Amor nimirum sancius co est corruptionis impleot sacrae sludium chariialis, arguis me meri-
impaliens, quo semper animunv ad desideriunv in- D ] dacii, quod minime promissa solverim. Est repre-
corruptionis accendit. hendenda oblivio quae proniissum Jidei srio ffaudat
Ila;c exientiodesiderii rtigam duplicilaiis in corde effectu. Nunc igitur si apud le est Iocus pceniieniias,
non paliiur, parilerquetnmorem elationis elongat. negligeniiae meae dabis veniani, qriia fateri sine (or-
Amoris hujtis Jjpnigniias livoremfugai iuvidiae, et menlo confusionis non audeo me libj aliquando
opponit irae motibus. dulcedinent lenitalis. Amoris fuisse meiuitum. Devole itaque petis ei .instariier
alacritas" anxieiatem excludil trislitiae , et conlra piilsas ad ostium, ui tibi scribatur aliquid unde.nor-
rapacitatenv avarilise cxhibet anlidotum laigitatis. ijiain in le e.xcipias, qriasi aut doctus arit potehs sim
Tam sobrius est sanctus amor, ut quia suspectam magislris correciioris vitae tradere instituta. Noh
semper habet camis molliliem, gulae et venlri ve-Iit sermo nvihi lam poietis, rion vita tain veiverabilis,
parcimoniam principari. Tanlum ei placet honesta- non lam conspicui raores, ul esse valeani aut de-
lis propositum, et lanta est ei in servanda hone- beam sapienlibus in exempluin. Verum lotius diive-
state circunispectio.ui non modo foeditalem abomi- ctiohis linea, ad quam morum insequalitas eianinii
netur Juxtiriae, sed nec etiam respicere vale.at quid- lorlitudo depreiienditur, Ciirisius est, cujus ,sub.esse
quid polest esse lantae lurpiludinis infcenlivum; magistefio summa sapienlia esl, cnjus ferul-e s'ub-
PAIRCL. CCXI 21
651 ADAMIABBATlSPERSENI.fi 652
ducere mariumvirlus esl approlvata. lpseest enim A suo exjiositore loqtiens ail: llte tne ciarificabit, quia
iunoceiHiae pelajgus, fons iivisericordiie, palieiuiae de meo accipiel et dnnuntiabil vobis (Joan. xvi). Si
magisteriuni , fluvins 'sapienlia;, gloriae spleridor, vis igilur intelligere Dei Vcrbum, si desideras ejus
Verbum omnipoiens, qt.od qtiamiibet super terfam gloitahi legere et ihtelligere, Spiritum sanctum,
intra Virginem, super crtlcem breviatum sit, oftiiiis htimilitale bpus est el qriiete cum obedientia man-
sapientiac et scieiuiae thesauros in se absconditos datortiiii. In omnibus requiem quserit spiritus sa-
retinet et custodil. Hoc Verbum omnipotens cordi pientia;, eibumilitale quietem comparat, et quietem
" noslro
inscribitur, non pergamenum conscienliae coiiscientiae mandalorum exseculione defendlt. Qui
illud relinei, quam suis ducia lineis innoeenliae pu- enim tremit verba Dei, ipsa timorale exsequitur.
ritas non componit. 0 felix! o super aiirum et Porro in tali exseculione treraor exsultaliorii iuisce-
topazion appetenda inscriptio, ubi ccelestis sapien- lur : Unde David : Servite.Domino in limore el exsnl-
tiae Veibum lineis aniraae superscribilur, quas facit taie ei cum tremore (Psal. n). Caelerum pius obe-
et exaral innocenliae reclitudo, aequitalis proposi- dientiae labor perseveranti non compleluf inslantia,
lum, irilenlioriis simplicilas, mansuetudo infaniiae nisi inleriro stalus rectitudinein mulabilium amor
spiritualis! Ad infanliam isiam se Verbum isiud in- vaiitts et lubricus inquielel. Quieta denique optts
clinat et aperit, et quemlibet sui brevitate, boe esl " est menie, ubi lucem sapientise timor ofliciosusac-
istud inclinal et aperit, hocest stti exinanilione.ob- cendit. Non enim facile lucerna in vento aCcendi-
scurum sit. Lucidius tamen de eq raliocinaiur humi- iur, nec merelur lam aeris turbali commoiio lumeii
Jitas,et dum sapien.libus elpruderilibus splendor ejus sereiiilalis araiclum. Necessaria est ergo humilitas
abscoiidilur, familiarius revelatur innocentia parvu- quoe venlosam excludat superbiam, et cordis aerem
lofuni. Ex-oreenim infaniiiim et.laclenlium perfe- sereniori purilale tranquillet. Idonea est haec tran-
cistilaudem qui arite saecula aPatregenitus elmodo quiUitas jubar diviiiae illustrationis suscipere, nee
a matre genitus, qui modoinfantes genifrosraliona- sedero illam refugit spiritus verilalis, cui verax
biles sine dolo lac facit suse incarnationis concupis- humilitas requiem procuravil. Non hic radjces
•cere, quo enutrili valeant uiniro Verbum ad plenum millit pullulans in omne maluiii cupiditas, non bic
foimare, alioquin quomodo ex oro irifantium laus lunmltualur ambitio, non hic inimica pacis conlen-
perfecla fieret,nisi ad j.lenum^Verbumformarel illud lio locuin habet, non bic superbiae trabes cordis
iiifantia, in qno meriioruni fundatur perfectio, ex obscural oculnm, non virlutis palliaiione se Iate-
quo plenitudogratiaeiet verilalis emanat? i brosa celat simulalio, non bie mollities.; cordis effe-
• Denique quod irifanies, id est non loquentes,
pJ minali jaciitat impudentiam, non superba divilia-
Verbum islud laclet et ehutrial oslendii, juxta pro- ram jaclantia per extensa in pertieis mutatoria
phelam, medium illud silenlium, cujus lempore gloriatur, non hic irritamentis gttlae ventris pro-
sermo omnipotens a regalibus sedibus veniens (Sap. creatur ingluvies, nec ipsa ciborum intemperaiilia
xvni), dum se bujiis muudi sapienlia obscurum libidinis rabies cxcitalur. Sicut vitiis ita el divitiis
cxhibet, sui iiitellectum uberiiis parvulis adoiini- abrenunliat Verbi discipulus, culior vi-tutis et pati-
slrat. Cerle qiiemadiiiodum-Verbuiii istud nonnisi perlalis amator, non fcedaiur vitiis, non jocis dis-
ex ore iivfanlium sonat, nonnisi ad silentes accur- solvilur, non niarcet oliis, non in carnis desideriis
ril, sicripsius Verbi glotla, lioc est Spiritus saneius, aesiuat, non deliciis aflluit,non incumbil muneribus,
nonnisi in aquis Siioe quse iluunt cum sileniio rioi) praedis inhial, non praediis dilalandis insislit,
Yerbi sacramenlum exponit. Aquae Siloe qtise fliiunt considerans nimirrim quam arcta et ardua est via
cum silenlio populus Sion, populus sanctorum est, quae ad vilam .gfatlitur. el angusla porla qua ingre-
in quorum feriis crilltis justiliae silentium custodi- dilur. Promplo animo tribulationes amplectitur
lur. Aquae Siloe quae fluunt cum silenlio flumina et anguslias, loluS crnci inhserens non sine dairnio
graiiarura -sunt, coilesles doclrinae de frttctu sa- repuiat quidquid ei crucis imaginem noh reprae-
pieiiiiae, de vilae refrigerio prodeuntes. Super qttem, 0 senlat. Tolus deniqne est in disciplina discipulug
ailVerbum vilavret/uiescef Spirilus meus, nisisuper. Verbi, ut ex ubere disciplin* liumilielur ad -liiiio-
humilem el qiiietum el trementem verba mea? (lsa. xem, ad scientiam erudialur, et ad palientiant
,i-\vi.) Denique Spirilus sanclus non incongrue exercealur, ad gloriam elimetur. Cum enim illud
Verbi gloita, id est lingua dicilur, unde etin igneis divinum recolil : Ego qnos amo casligo, el arguo
linguis super apostolos veniens, eis de Verbi sacra- (Apoc. ili), eo se pr-esuinit Dei fiiium, quo se seniit
mento exposuit quidquid ad doctriiia; plenitudinem verberibus ccelesiis disciplinaesubjeclum. Non eniin
jiecessarium fuil. Quidquid enim tibscufitatis sui decst diseipliiia Verbi magisteiio, nec disciplinn est
abbrevialione Verbum incarnalum contraxerai, expers verberis cum iralial nomen a verbere Ver-
.tolum elucidavit magistra unctio Spiritus sancti, buro Palris, qtiia elvirga sux polestalis verberat
dum et lanlae exinariilioriis causas edocuit, el ad aerias poiestales, et per virgam de radice Jesse, ex
explicandum magislerium ineffabile linguas ipfan- qua cor paralum est, nostros correxil errores.
lium erudivil. Unde et ipsum Verbum prosimililu- Verbuin enim incarnalum dum in carne sua verbera
dine carnis peccati obscurum, pro brevitate corpo- sustinuit, quae nobis debebantur, diim flagellis dor-
a-is a stice majesiatis immensilaie contractum, de sum exposuil, suos imiiatores ad disciplinae suffe-
»353 EPISTOLA;. "esi
renliam inrormavit. Disciplina quippe pacis noslrae \ lioso magis ainmo, quam studio ventaiis affcctes;
esl super eum, el livore ejus sanali sumus. Vere secundum, qnia quemadmodumconlenliosis verilas
languores noslros ipse lulil et dolores noslros ipse noii elucel, ila nec nos ad conlentioncm quemquam
portavil, quia,si supra dorsuin ejus dorsuni innocen- armare verbis aliquibus decel: sicut enim conlen-
tise fabricaverunt peccalores.debenl corpus noxium liosi esse nohimus, sic nec contentiosos diligimus;
corrupliim vitiis flagellis subducere pcenitentes. % multominus ad conientionem debemus inducere,
Inspiciamus, si placel, qnot disciplinas innocen- aut operam impendere conlendenli. Ul enim ait
liae Verbum in passione susceperit, quarum procul Patilus ad Timollieum : Servum Domini non oporiel
dubio fidelis Verbi discipulus est imilalor el praedi- iiligare, scd mansuelum esse ad ontnes, docibilem,
cator existil. Septem sunt, ttt considero, quaruro palienlem, citm modeslia corripienlem ees qui resis-
primam sttslinuil in flagellis, secundam in spulis, tunt verilali (II Tim. n). Tertium esl quia, si id
teriiam in colaphis, quarlam in spinis, quinlam eiiam pieiaiis studio quaereres, iabor esl prorsus
in clavis, sexiaro in esca feilis, septimam in lan- inuiilis de ftde ciiiii Judaeis conleiidere • quos Dei
ccalionc Jateris. In bis septem disciplinis vere judicio internae cotislat csecilatis tenebras incur-
liberalibus lota palienliae Chrislianae prophetia risse. lnerassalum est quippe cor populi hujus, ei,
consisiii. Ecce proposni tibi speculum in qtio te B donec pleniiudo geniiuni inlroeat, sicut in nocle,
inluearis saepius, verius agnoscas, plenius acci- itaetin meridie palpabit, earnalis Israelsua infide-
pias donunt et gratiae formam et virluiis. Tuum liiaie ca;caius. Ohduruit namque in silicem, licet
scire, tiuim sapere, totum in Jesu sit, ultra quem carnalis sil, imo corde obcaluit in duriliani ada-
nil est appetendutn, citra quem non animo con- manlis : unde per propheiam dicilur : Peccalum
sisien.luni. In ipso nimirum relueet paternae Judw scriptum est stgto ferreo, in ungue adamantino
gloriae splendor, in ijiso redundat Spiritus sancti (ler. xvn). Sicul enim lapis adamas nulla pene
uuctio suavis : unde Chrisli nominc quo signalur, scissione dissolvitur, sic Juifaicse infidelitaiis du-
suos paiiicipes poiens est insignire. Est enim Chri- ritia liulla ralione vel auctoritale mollitur. Non est
slus unciio infirinorum, acgroiantium salus, condi- igilur impar caecitas cum illis habere de verilate
menlum vitae, conseienliae illuslralio, unclio mise- conflictum, ubi confliclus iiulltim praevalet obtinere
ricordi-e, pinguis suavitas bonilatis. Ipse est in fructum. Sunt lamet. plerique, qui non tam rerum
peregrinalione viaticum, in cerlamine virtus, in examini, quaro verborum ceriamini dantesoperam,
triumplio victoria, in corona praemium, in repalria- magis giorianlur de plausibus hominum vanis,
tione gloriae plenitudo. 0 super omnia et prae om- quam de vivente judicio veritalis. Damnanda pror-
nibus suavis repatriatio, in qua lerminus miseri_e ^ sus insania verilaiis negotio in vilium vanitaiis
ponitur, aspirat dies nescius noctis, risus lsetifical abuti. Vsc illis qui verilatem de injuslia detineni,
qui non verlilur in dolorem ! 0 jucunda temperies, qni ponunt iucem lenebras, qui de juslitia inaniler
in qua gloriaercdivivum morlalilalis Iiiemem fugal, dtspulanl, qui vanitatis inariia de solidilaie fulciunt
laerymarum imbribus fincm ponil, et aHerna: re- veritatis. lnimica plane veritati est vanilas, nec dc
novationis iiiiintitaiioiie ccelis reflorentibus suavis jure polesl confulanda vanitas inimicos revincere
illa in cymbalis bene sonanlibus resonal canlilena: veritalis. Non dccet igitur ut qui vaniiati dat ope-
Hiems transiit, imber abiil el recessit, florcs appa- ram, iiicorruptae veritatis negolia pertr.-iclet. Ve-
rueruul, vinew florentes odorem dederunl, elc. ritas quippe est incorruptio et tolius aequitalis
(€ant. n). Tuiic inlra aliyssum luminis discipuli splendor et linea. in qitam oninis enormitas et tor-
verilatis et aeternam de niorlis evasione securita- titudo oflendit. Ahsil ergo ne incorrupla veriias ad
tem, el plenam de Dei visione laeliliam oblinebunl. sui defensionem corruptoribus egeat! Magis in ip-
Bonum csl nos hic esse, nil amplius discere, non sos vaniialis invehitur seclatores. Verilas certe
aniplius quaerere aut volumus aut debenius. Ego simplicilaii amica est, el de bumilitalis innoceniia
quidem dabo finem sermoni, tu iusiste orationi, et jQ gloriatur. Non qttaerit quae sua sunt, non affeclat
operi ul lecum oblinere valeam quod audisti. quae vana suni, nec in mundi amaloribus locum ha-
Amen, aroeii. bet. Ccclestis nimirum sapienliae splendor est veri-
EPISTOLA XXI. las, quam non assequuntur nisi pauperes spirilu.
ADAMICUM. Quid igilur libi et illi? Tu pelago vanitalis trans-
Excusal se quominus adtersus Judwos scribal. mersus es, et submersus in diluvio aquarum iiiul-
Dileclo suo, ADAM Perseniae dictus abbas, instan- taruin! et lu audes de veritatis splendoribus som-
ler et importune. niare? Nonnisi in popnlo bonorificaio hsecsapienlia
Pelisti, fraler cliarissiinc, ut libi scribam aliquid radicavil. Longe est ista a curis curiae, ubi magis
quo et credenlium fides firmari, el iiifidelium ma- incuria penc incurabilis dominalur. Sub doraina-
xime Judaeortira possit pertinacia confulari. Verum linne isia perit fides, et juslilia exsuiat, el veritatis
cum nnilia sint penes me, quae huic petilioni tuse illustraiio cessit lenebris 'viliorum, regimen istiid
cflecium invideant, tria siinl quae meis polissinie sua Chrislum cruee spoliat, ul jam non re, sed-solo
in ha.c ratione conatibus obviare videntur. In pri- nohiine cruci mililet Chrislianus. Cum his potius
niis videre mihi videor, quia pugnamjslam conlen- de flde disserendmn est, qui Dei Filium habentei
6SS "ADAMIABBATISPERSEMX 656
osienliii,^Jud;corum facti parlicipcs, Chrislum iie- A nem, el exbilaratur ad pietalem volunlas. Vefnm
rum crucifigttnl. Ilis oppone tc ipsum, si le fidei hacc in fideiium cordibns fiuiit. Nam liujus gratiae
eonfilearis amicum, qnia si fidei amictts es, qui pcnilus est expers infidclis : Sine fide enim impos-
pro ca decerlare velis el valeas, procul dubjo a sibile est placere Deo (Hebr. n). El Apostolus :
le exstriat saeculi amor, qui Dei constiluitte inimi- Omne qitotl non est ex fide, pcccaiumesl (Rom. xiv).
cum. Scriptum quippe esl, qitia qui voluerit esse Sed nunquid fidelem dixeriin, in quo fides esl mor-
amicus hujus swculi, inimicus Dei constiluilur (Jac. tua, et qui iidei operibus contradicit? An non con-
IV). 0 infelices animos qui cceleslibus amiciliis tradicil operibus, qui verbo confitetur se nosse
ariiorem praeferunt terrenorum. Coeli el lerrac Do- Deum, factis atilem nega|? Non videlur fidem sa-
minus universis prEeferendiis csi, non modo verbo pere, cujtis aninitis incomposiius, vullus turbidus,
et lingua, seil opere el veritale diligendus. 0 ani- sermo insulsus, actus inhonestus, impudicns ocu-
iiVOsa vera nobilitalc degeneres, quae dum divin.c lu.s, lacttis illecebrosus, avidus vitii appeiilus. In
siiriililudinis nihil conimune cum lerrenis fsecibus fide non regnat cupiditas, non tuinullualur ainbilio,
Jiabel, nec carnalis amoris amentiam convitatnr! non elaiio lumet,'noii ira fremit, non sordet' lnxu-
Cor nimirum sursum elevans, sidereis splendori- ria, non ventris ingluvies porcum sapit. Qui talis
bus inseril, nec .divinse iniaginis pulcliriiudincm 8 est, fidelis non est, nec eum convenil fidei negolia
inttis patiiur, deformiiate fcedari. Non hic avaritiae perlractare. Quod si lua libi conscienlia perliibel
idololali-ia, non superbiie lunior, non.libiiliii.sfo_.da lesliinonium, le hujusmodi subjeclutn pestibus,
•rabies, non malitiac horrenda- caeeitas ibi locum consiilo tibi cum illis familiarem babere conflicluni.
'obiiiieiil; libi ex proposito divinae siinililudinis Liberalus ab his, jungaris fidelium numero, polens
-dignitas conservaiur. Honor isie non pascitur jo- eiiam alios ad fidei regulam revocare. Melius
cis, non olio solvilur, non induilur mollibuSj non pugnat pro fide opcris tinciio, qnam sermo. Effica-
se cibis ingurgilat, non plausus hominum quaeril, cius est exemplum boni operis ad persuadeiidum
iioiv spcclactilis delectaiur, noti hic schaccorum de fide, qtiam si pro fide in mnlliloquio disccpie-
-otiosa subtililas liiansueii cordis felix oliuni in- tur. Felix tamen doclrina oris, ciim scientise prae-
qiiietai, non liic infclicis alese ludus male redimit Joquilur operatio! Felix in quo fides aliestattir
iempora, quae tolies curo fasiidio defluuiilttr, quo- ntrumque! Satage igilur honeste vivere, nl lua
iiessine sceleribusiransigunlur. tibi fides ari jusiitiam repiiietur. Tu eiiinv le lolum
iO curas hominum! 0 quanlum esl in rebusinane! testimonio fuiei tlebes , fidei quippe minisler et
(PERS.Sat. i.) P Evangelii pneco factus cs de jure et oflicio sacer-
0 tttinam sola esset in curis homiiium vanitas, dolis. Vide ne desit oflieio animi virtus, ne ad fidei
,ei lion iniquiias se sociam facerel individuam va- defensianem vel prseconium minime idoneris habea-
nitalil Imo cerle iniqiiitatis mater vanilas, parlu- ris. Tunc cnim fides est, quae te faciat virlulis par-
qtie viperCo iniqiiiiuteni. vanitas paril. Genimina licipem, si fidetn, et operis verilas, et decus easti-
viperarum sunt h;ce, seri ab his libcf est aiiinius, maniic comilciur. Angelicaeincorruplioiiis aenitilare
qui ad usus debilos sola uiitur ratione. Debitus gloriam, quibus participalioue nominis, ofiicii sub-
enim raliohis usus, quanluin ad inlelligeniiam limilas le conjiinxii; scriptum quippe esl in Mala-
cceleslium perlicil, tanlum a ctiris niorlalium mens . chia.: Labia saccrdolis cuslodiunl scienliam, quia
elongatur. In ralionc quippe positus est divina; sta- angehts Dominiexercituwn esl (Mulach. n). Cusiodi
ius-iiiiaginis, et simililudinis honor : tinde junien- igiiur a maliloquio labia lua, quibus concessum est
lum sapil nOii horoiiiem quoquani divertere extra de offtciolotius gratiae et eflicaoiaeverba loqni. JSon
lineas rationis. :Per lineas enim ralionis ducta et hoc cerle concessnm est angelfs, nec hujus gloriae
directa operatio, aut fidem ne moriatur cuslodit, oflicium angelica natura merelur sacrosancta tra-
aui jam mortuam ad vitam vedncit: Fides enim sine ctare roysieria, terribiliasacranientaconficere, non
operibus, morlua est (Jac. n). Unde non ilri dko.nda D est spirilutim, sed lioininuni,qtio.slanti gradus sub-
ratio, ubi ininime f ecla ititenlio reperitur; qtiia si limare glorisc vocatio divina dignatur. Sacerdoii-
de beneficto rationis fuerit iiuentio' recta, raliona- bus quidein cooperantur angeli, nec oninrrio pos-
bilia erunt opera procul dnbio, quae, sicui dicl-um sunt deesse mysierio, ubi Rex angelorum inter
esi, arii fideni nvorluam poterunt suscitare, aut ne maiiiis horoinis incomprehensibilia operalur. Quan-
mori valeal providere. Moderamen igitur rationis tum ergo putas sacrileginin os vanitali polluere et
affectibus noslris per Dei graliam ordinem tribuit, mendacio quod seniel incorruplse conseeralum cst
sit viflulum materies, morum aequilas, disciplina veritati ? quo pacto de eodem fonie dtilceset amarae
operum, tolius seminarium honestatis ' affeclus aquae posstinl cflluere, eademque labia veiitais
eiiiiti animi circa ralionem dispositi, virlutum ef- deformari eloquio falsilaiis? diffusa est graiia in
feclus et nomina sorliuntur. labiis luis, totiesque eril lac et mel sub lingua tua,
Cacierum irrationabilis est vita, ubi rationoii quolies illa ad mysleriortim cfTicacianipronunlias
erudii inientionem, utreciasil; nec volunlatem verba. Mel, inquani, et lac sub lingua lua, qtiolies
; afficit, ul sil pia; de eadero enim luce, incorjvoreae ad.'prolaiioncm luam sub visibilibus speciebusDeiuii
-scilicet raiiouis, inteniio illustralur ad recli.ludi- hominem constiluunt verba illa. Verba nosii. Trc-
607 EPISTOLJE. G..8
menda esl sacrosancla eorum prolaiio, et vis in-• A qiiam pro ilio conjurasse.videanlnr.'Arma ft.runi
comprehensibilis niyslerii eflicax, quae saccrdoluini in ipstim, qui pro ipso pugnare debneranl; el vir-
niinisierio siinl concessa divinilus. ginem ejus, boc est Ecclesiam, sieut ait Proplic-
Quo igittir paclo eril sub labiis luis labor et do- la, constuprantcs, ustjtte ad verlicem corruperiint.
lor et venenum aspidum, cum lanla lamen possitt (Jer.u.)
in labiis luis verbrirum vis? A ninlliloquio igitur etI Deniqne vila eorum facta csl omnibus exemplar
vaniloquio, a slultiloquio et lurpiloquio, el falsi- maJitiae, senlina criminum,speclacuIumignomini;e,
Ioqtiio ei maliloquio, debes os luum compescere, , ambitionis maieries, et lotius aversionis forma de-
quia cceleslibus conseeraium mysteriis consiatesse. formis : quorum est inexplebilis et inexplicabilis
0 quaro pnro corde, quain mundis maiiibus, quarai avariiia, libido insaliabilis, ambitio infinila. Simo-
simplicibus oculis, ilia aclio exsequenda est, iu quai nem iiimfruin et Giezi iniilantes, domum Dei in
agiiur de Virginis partu, de Agni passione, de re- lempliim idoli infelici commercio mutaverunl.
demptione liomiiium, de criminuin indulgentia, dei Avarilia enim, ul aii Apostolus, est idolorum ser-
.virlutum pleniludine, de laetilia angelorum ! Qtiis; i>i,'tis(Col. m), cujus- quacslum pietaiem pulantes,
tibi es ci qualis, ubi inler niaiuis tuas Virgo de; nullum admiltere sacrilcgiiim reverenttir. Plus
Sjiiritu sancto concipil, cum le proferenle ; B 1 eitiin ciiranl nummos qiiam animas, plus muros
verba mysterii illibata, visibilis oblatioiiis stib- quam mulos, plus canes quain patiperes; plus deni—
slantia in divinae carnis siibstantiain transit? 1 epie carnis suae quos de fornicatione suscipiunt,.
Quo pacto ad vanilalis superflua, ad maie- qiiatn matris Ecelesiae filios, quibtis praeesse et
riam peiulantiae, ad fomenla libidinum, illos oeu- jirodesse lenentur. 0 infelices islos, qui de suo
los e.v proposito veriis, auibus et virginei partus volentes honorari minisierio, ipstiin oinnirriodis
mtmdiiiam cl Dominicae passionis innoceniiam in iiiinislerium inlionoranl! Jam enim viluperaliir
ttiis fteri manibus inlueris? Qua fronle audcs frais eorum minislcrium, duin per illucl, non Christo,
digiiis inlionesta larigere.quibus tractas honestaiis sed sibi ininistrant, salagentes ex fruclu oflicii suae -
auctorem, aniatorem innoceiuire, graliae largit®- satisfacere voluplali. Se crucis Christi servos fa-.
rem? Manitsiuapsanguiiie plenae sunt, et ad caii- lenlur, duinmodo ex illa emoluiiienmm carnale
didissimam sindonem Dominicae carnis eas roitlere; suscipiaiti; sed beaiani seqi)i'crucis ignominiam-*
noii formidas? Vide, Dli, ne si te rapacilas avariliae erubescunl. Sic cruei serviunt, ut non crucem sen-
forle ltipuni feceril, Agaus fugiat polius quam tianl, cum potius sub oblentu erticis, de- crucis -
exspeciet: el revera lupi praesenliam agni teneri- beneficio carnis luxuriam et mollia voluptatum
ludo non suslinel : sicui nec milvii ingluviem gal- coiisectanliir. 0 saeciilisomnlbus deteslanda abusio!
linae pulltis ; sic nec accipilris rapacitatem colum- ideocolcre crucem, ui habeas unde vaces illccc-
ba. Et qiiidem non ex meiti Agni haec fuga agilur, hris, unde snmas velamen maliliae libertalem. Dt
nec in verilate suaecarnis prsesentiani etiarn pessi- cruce Cbrisii el crucis obsequio suinma el sola li-
inis denegal, sed eos fugil quando ad perniciem el bertos est; sed quibus cordi unciio est, et veritas
ad judicium se sumi a talihus sinil. Magis ex prse- in affeclu. Caeterum amatores saecnli, contemptores
seniia lupi Agnus.occidiiur, CBIHindigne accipiens, coelestinm, plerumqnc tf.Ki)exsfiquiintuj^smnc-qJKVl-
vel inlioiiesle conficiens, reus Dominici corporis piuni esl, de crucis liltilo se meiiiur; caeci eiii.m
et sanguinis inveniiur. Quomorio ergo, qui lalis sacerdolis officium, nisi cruci mililat: tu lamen
esi, Judseorum infidelitaiem redarguit, et de reatu videris uirum verum redoleas sacerdotem. Bonus -.
Doniinicae monis convincil, qui sacramenla indi- sacerdos csl in quo commendat dignilatem ordinis
gne accipiens, ejusdeiti se culpa reaius involvil? ordinalae sludium aclionis. Bonus sacerdOs est qui
£l illi quidem, si cognovissent, nunquam gloriae non modo Palri imniolai Filiurn, sed semper salagit
Domitiiim crucifixisseni. Tu cognoscis el £>ecidis, immolare seipsum, alioquin quomodo comedit, vel
quoiies reus corporis et sanguinis ejus indigne f) f immolal agnum, qui nec jEgyptum deseril, nee
accipiendo efficeris. Longe exsecrabilins est viven- renes accingit? Hebraeis lantum el egredientibus .
tein et regnanlem in saecnla iterum male vivendo de_?Egyplo licel agnum immolare paschalem. Non
cnicifigere, quam cum in mortalem adhuc el hu- est jEgypii sacrificitim isiud, quin poiius agnum
manum subjecluin indigenliis Judaeus nesciens vo- velovem cdere dedignantur. ^Egyptius est saB^ila-
Jtiit dessevire. Deierior lidei hostis est falsus ris, quem delectanppeecatorum tenebrae, cui- pla-
Cbristianus, sciens el persequens, quam Judaeus cet Pharaoiiis damnaiio, cui cordi est in Iuto et
persequens et ignorans; sed itilra fidei sinuni ntil- latefe occupaiio. jEgypius tenebrw sonal, Pharao <
lus malo atrocior sacerdole, qui non mala ignoran- dissipatio, lulum et voluplaluin. mollilies, quairi in
tia, sed avaritia Chrislum persequitur, cui lanto Jateris duriiiam constieludo converlit. Non isia
debuerat familiarius obseqtti , cohaerere firmius, agenlibus agnum immolare praecipitur, sed Israe-
ministrare fidelius, quanto se dignanlius et niira- lilse ad soliludinemfeslinaiHi; fenes accingit con-
bilius credit illi. Verum (quod sinegemilu diceri- tinentia, de tenebris educunt veritas et. sinceritas,,:
dum non esl), sacerdoles nostri ?emporis ila se generatque pcenileniiie ainaritudinem lactuca agre--
vitiis armaveruiil in Chrislum,.i, u ipsum poiius stis.
659 ADAMIABBATJSSPERSENLE 6G0
"Viileigiltir, lu qni Agnum immolas, uirum exeas A 1 liqnefacla sil anima tua, nl possis ex senieniia ani-
de .(Egyplo. Quod si revera cgrederis, immola re- mi dicere illud amanlis : Anima mea liquefacta est,
verenter. Non debet deesse immolalis reiiibiis tit dileclus locuiusest (Canl. v). Tu igilur ex verbis
caslitatis cinctoriiim, nec maiiibus fidei l)_>euliis, meis accendi desiderans, pciisli instantius, ttt qtiae
. nec pedibus exemplorum calceamenta sanclorum. aliquando in coiivcnln virginuin, te praesente, ad
Pedes affcelus sunt, manus opera, quorum tiiraque ipsarum aedificationem dispntaveram, traditum lit-
miinienda suni, affecius exemplis de imitation.e leris recollectiim breviler libi transmiltere non
sanclorum, opcra lide ad erudilioncm malorum negarem. Verum ctint tenor sermonis illius, aul
muJiorum. Si haec tihi defuerinl, et tamen ab Ag.iii ex loto, aut ex parle maxima elapsus sit, ctim. ea-
immolalione non lemperas, non es lsraeliia, sed dem milii sil raalerics el c.insa eadem, te oranie,
jEgyptitisi non es fidelis, sed apostaia ; non es aderit idem spiritus qui de eodcm capimlo, et si
sacerdos, sed sacrilegus; non es defensor fidei.sed forte iion eadem, dabit tamen non diversa sen-
offensor. Caeterum, quid libi dicam de blaspbemiis, tire.
quae de luis tolies sqnare labiis audiuntur? Quia Capitulum est ul recofis : Domine, bonnmest nos
enim lu juraiionem putas, et ex populari lenveri- hic esse (Mailb. xvn). Quis boc dicit? amicus
late vertisii in coiisueiudinem, nos blasphemiaro B * sponsi ct sponsae cusios Peirus, eo in Ghristo sofi-
esse doceirms et dicimns, et credimus. Cerie cum dns, quo Clirislum spccialius amans toluserat amo-
v.exbasacerdotis, aul vera sini, aut sacrilega, loties ris flanuna ignitus. Et revera quid inelius, qnam
nomcn Dei sui in vantim asstimere, nonest jttrare, amalorem amoris in amore incorruplionis per-
sed blasphemare. Quid illud est quod sacrilego ore, sislere; et non soluni fidei oculo incommutabilem
corde tam impuro, lam incircumcisis Jabiis, eliam pulchriiudinem inlueri, sed eliam certissimae spei
inter aclus diabolicos beala Jesu membra in juran- bracbiis amplexus stringere, purissima; affeciionis
di, imo in blasphemandi consuetudinem adducun- lenera niisccre oscnla, confabulalionibus sinceri
tur.l Non esl lioc humanum, sed prorsus diaboli- cordis sponsum vel interpellare praesentem, vel
eunvperdiiae menlis homines, sub oblentu juna- invilare abseniem?Sponsiis quippe virginmn fons
menti impiis garrire vocibus quod tolis tremebun- amoris esl, dulcedinis pelagus, abyssus gloriae,
dum cordibtis, totis viseeribus est amanditm. Non unica amantiuni consolatio : qui cum fideli sponsae
audet, nec poleslipse diabolus in Chrisli majesta- semper sil majes.tate praesentissimiis, dilectione
tem delinquere, nec lanlum excedere poluil in proximus, qnamdani tamen ejus absentiam indicat
Ciirislum Judaica quidem jgnorantia, quanlum- (~ crucians el liqttefacieBS animam inexstinguibilis
roodb in ipstim infelicissimi Christiani delinquunt. desiderii elfeclus; mens puri amorrs desiderio fi-
Si nossel diabolns, si nossel Judaeus, Domino glo- quefacta dum tota suspendilur, ad plenariae gatt-
riae pcpercissent. Christianus credit, et despicii, dinm consolationis, molestissime toferal dispendra
agnoscit et alijicil, arioral et blasphemal, oral et dilaiionis. Dum defectibus lanien snis reputat,
jmpugnat. Age igitttr pro fide tua, pro officio luo, quia non apprehendit quod amat, eo stiblilius in
tit omillens interim disputare ciim Judacis super- amoris desiderium proficit, qno ex defectu suo se
flue,. qttia nee ad tepeiiinet, deieriores illis fidei humilians ex consideratione propriae infirmilalis
tuse domesticos verbo et vita inslruas Christianos. sui subliiniiaieni aitendit araoris. Ex hoc Verbi
EPISTOLA XXII. sponsa lalibus constricta articnlis, mandal di-
AD AGNETEM. VIRGIKEM. lecto per nuntium quod atnore langueat, quod
Litteris mandal quw in convenlu virginum palam absentis anxietur desiderio, quod ariiabile vtiliius
dispulaverat. charitaiis suslinere non prsevalet, nisi se speciosus
(Ex ms. B. Mariaede Miscricordia Dei et Clare- forma prae filiis hominum Sponsus per praesentiam.
valiensi.), manifesiet. lnde jam sequens Agnum quocririque
AGNETIvirgini Chrisli, fraler ADAMdicttis ab- j) T ierit, pascens ciun eo, et ctibans in meridie, non
bas Perseniae,. intcr virgines prudentes depu- jam ei lanquam absenti nuntios dirigil; sed oculo
tari. ad oculiira videns, ct facie ad facieni colJoquens,
Tanti mihi est, filia, iii amore] Christi amor cxclamal et dicit: Domine, bonum est nos hic esse.
tuus, tit sicut noii possiiro negare quori poslulas, Ae si dical: Jani jiort aniore langueo de abseniia
ila nullaleiius. volui, petita differre. Adi-o praeceps tui; jam non me cruciat vis dilati desiderii, sed in
est aroor sanctus in omnc quod viiiulis esl, ut, lui pr-csentia, tola per amorem convaltii, quia ha-
dum sempcr spirilualium suspirat ad incremenla bere ttii praesenliam, non languere, sed sanari est.
profectuuro, indesineivter aliquid sibi providel iri- Felices tamen, et roiiliuro felices sunl, qui ex lali
ecniivtim. Verum mirum.iivmodum amori sancio languore dcficiniit, quia nttlla est animae niedicina,
sic proficere, languere esl, et quo amplius in de- qtiae langnoris hujus desidcriis non fueril Jique-
siderium virtuiis exlcnditur ardor cordis, co magis facta. 0 quam saluhris csl languor iste, quam sa-
mens a se deficiens profieit in Deum ex desiderio lians el rcficiCns Sponsi desidcrium, quam longe
iiquefacla ainoris. Utinam languidularo le amor esl a salute, quae hac Vuineraia non ftierit cbari-
iste reddiderit, el ad ignitum eloquium sponsi lui taie! Sed hoc mclius experitur sponsa, quam ser-
661 EPISTOLiE; 632
vus. Illa quippe quo lenerius diJigilur, eosecurius A . vum Sponsi lui eonsulis, praesertim cum-nesciat
alque secretius rie familiari conlubernio glorialur. servus quid faciat dominus ejus? Intus, inlus, bone
Sponsa nimirum iii cubiiTiili secrela adinittilur, et JESU, quaereris melius, inveiiiris ciiius, tcneris
inter arcana lori marilalis solemnia sponso strictius, dulcins oscularis. Cum le osculato Agnes
inunda et incffabili commistione ttnilur Ex hoc jam Agni sponsa, quia diffusa est gralia in labiis luis,
dt; Spiriiu sanclo concipiens, vernat et virginal jubilare poteril, et epithalamium illud sacrae virgi •
virluium sobolem, bonoriim operum procreat filios, nis Agnetis psallere : Mel et lac ex ejus ore suscepi
id habens remedio in langtiore amoris, nt his ful- (Cani. iv), el: Sanguis ejus ornavil genas meas. —
ciri floribus quserat, et slipari talibus delectetur Reverlere ergo, revertere, Sulamilis, revertere, re-
malis. Verum id languor agit amoris, ut per spiri- verlere, ul inlueamur le (Cant. vi). Discurre per
inm et desidcrium sanitatis quam affert el offert horlunv conclusum, et scito in cubilibus el in hor-
Dei praesentia, sint et flores immarcescibiles et" lis aronialum ltium deliciari dileetum. Qtiam spe-
imputribilia poma. Flores enim in horto SpOnsi ciosa facta es et suavis in delieiis luis, si foedera
sunt virtutes in desiderio animae, quos facit im- cceleslis mairimonii illibala ctistodis ! si candorem
marcescibiles, et charitas quae nunquam excidit, suiim iiiimarcescibililer retinet odor lilii virginalis,
et desiderala aelernitas quae finem nescit. si candori intermisla virgineo genas animae tuae
Caelerum raala, et per corlicis colorem, et gra- fosa purpural castitatis I Talem piilchriludincm iii
iiorum mulliiudinem significant et muliiplices genis animae quaeril, qui scrutatur renes el corda.
carnis passiones in saivctis , et muliipliciialein Quserit ut tota pulchra sit amiea ejus, quia ipse esl
bonorum operum in unione et ardore charita- speciostts forma, noa soluin prae filiis hominiini,
lis. Hsec sponsa in se melius experitur et sentit, sed eiiam prae vultibus angelorura. Quam elegans
quippe qtiae , ut dicium esl , intiis admittiiur , esl facies sponsae! quam el candor virginalis in-
ct eo ad riivini consilii secretum purior perve- nocenlise ficteam reddit, el verecundiae lenerioiis
iiit , quo nutiior ab inlegumeiHis carnalibus el rubor suffundil; alioquin imitalur pailorem candor,
eorporis iinaginibus incoriuplae veritatis thalamum qtii nullo rubore suffunditur, nec liliunt caslimonia;
conjunctius subit. 0 quam ineffabilis est liujus co- habet gratiam, quod non- facibus amoris ignilur.
piilae.spiriialisobleclaliol.ubi dum de medio lollilur Talis est dilecttts tutts, candidus et rubicnndus,
qnidquid camisesl, eo ad omne gaudium dileclum quem et inandiiia-virgi.net patius proferl in lilium ,
suum aninia constrictius apprehendit,, quose nudi- cpnvalli.iini, et roseus cruor ex iiisesiimabili cliari-
( tate cffusus. in. marlvruiii. tinxi.l purpureura ornas
tati innocenliae ejtis iiicorruplM. veritalis. nuditas Q
non abscoudil. Sed si fpiie boni liiijus inlerdum me;itujn._
absentia sponsam languere fecerit, dtitn continue Cuin igiiur liaec animadverlis et dtligis, et »i-
nabere desiderat quod semper habere non suflicit, troducta interius experiris, sive le Ianguidam red-
dnin differtur inconsolabililer quotl immobililer dat, sive inebriel el absorbeal vis amoris, puto ,
appetit, tunc inlerim fulciri floribus quterit, quia exclamas et dicis : Domine, bonum est nos hic esse.
aut de intelleclibus Scripturarum , aut de exemplis Inlroducla quippe in cellam vinariam, ad Sponsi
sanctorum, aut de innoceiitia actuiim spiritualium, transfiguralionem videndam proveheris , dum iliic
aut certe de profeclibus aliorum se pro lempore proficisceris proficis, sed du.niprofteis nescis. Quare
eonsolatur el pascit: Fulcile me, inquiens, floribus, lioc?Qoiaadverlereprofeclus SJJOS, et virtules metiri,
slipale me malis, quia amore langneo (Cant. n), lan- eo proximum est ruipac, quo.superbiae est vicinum.
"quam dical: Quoniam de dilecti absenlia crucior, Supcrbia enjm, ul ail qjiidara sanctus, nalionecoe-
quia inlerim anvabili ejus pTaesentia frui non nve- leslis est, et_ de puritaie viriulum imppra elalio
reor, forte si fuero fulcita floribus, si fueril leetu- saepius exordium sumil. Uiile est igitur in magnis
lus noster floridus,-per florum redoJentiam mihi . et mirabilibus quasi nescire seipsum, ut quo amplius
resliluetur dilectus. Et haec quidem sponsa. Quid jy aniinum amoris pietas siirsum elevat, eo amplius
aulem servus? vix in vestibiilo slare permitiitur, cx eodem amore ab omni luinore deficiens, ad liu-
admitliltir ntinquam, ejicilur saepius, crebrins va- niiiilalis infima Iiquefial. Hinc esl quod Pelrus cum
pnlal, quippe qucm timor foris porlandis lipminibus in transfiguralionc mira videret, mira cum dispcn-
deputat, et propriae conscieniiac reaius llagellat. salione in lanla elevatus alliludine, quid loquereltir
Ejice, ait Scripiura, ancillam et filium ejus (Ge- nesciret. Quid est igitur" ex niagnitudiiie amoris
nes. xxi); ideo.servum, quia ancillae filiuin; ideo liquefactio cordis, nisi lmniiliias quae salubriter
ejectuin, quia servum, quia servns non manet in hoiiiinem a se deficere docet, cum eum charitas ,
domo in aeterjium. Ego, ego ille infelix stim, a quo autad profectum virtuluin proinovet, atit in perfe-
lu non ancilla, sed Domini mei sponsa, et ideo ctionis fasligio sublimem tenet. Liquefactionem,
domina. mea de amore Sponsi requiris, quem si vero humilitatis ad ignem sancii amoris devotjo-
tamen divini con.tractus jura non violas, per te nve- nis lacrymae leslanlur foris.. De caetero eiiam in
lius senlis, apprehendis tencrius, obleclabilius ex- carne munda lit liortus irrigtius, ubi tanto immar-
periris. Quo ergo paclo, lam leviter de cubiculo ccscibilius vernat aniflenilas virginilalis , quanlo
Sponsi egredcris, ct de iiilerioribus lujs fqris scr- oppoiiunius eutn rigal iniima aspersio divini rori^>.
M5 ADAMIABBATIS PERSENLE 634
0 virtulein hiimilitalis neeessariam , quae, dum 4 lis. Jnlra niibeni istam recepl.i; non iVubem, rieque
niedinm leneihoc liiodo, moderamr singnla; ul ci riiibenlur. Tune innixa super diiecliih., sequelur
candorem virgiiieum casiiget vereeundia, he defor- AgriesAgnum quocunque ierii, et per Hinera aeter-
miter palleat; et charilali sollicite providet, ne de nitaiis ejus deducla, de aeternitate amoris, seetira
securilale oblila reverenlianv per superbiain inso- dicel : Domine, bonum est nos hic esse. Cuiii illuc
lescal! His floribus oriiandtis est conscieiiliae leciu- perveneris, et bene tibi fuerit, vide ne sis immemor
Jus, liis floribris fulcieridus esl animus qui parattis mese infcliciialis, cum leneriori amplexti Sponsum
cst in montem ascendere ubi transfiguraiurdilectus. sirinxeris. stiscipe apnd eum causarn servi, ul de
Transfigurari -eniiri.necesse est ipsam animam , et vestibulo limoris in thalamum iiHroducalur arooris.
peregrinam lerrenae ctipiditatis deponere formam, Ne-invideas servo posse adoptari saltem in filiutn
iit idoiiea sit iraiisfigiiraniis sponsi sccreiam cer- cum libi stifliciat sponsae privilegiuni, ad laudem ei
nere ciariiatem. -Hincest quod Chrislus asccndens gloiiam Sponsi Ecclesise, ctii esl honor el gloria in
in inonlem ubi iransfigurari debuit, tres tanlum saeeula saeculoruin. Amen.
diseipulos, Petrum scilicet, Jacobum et Joannem EPISTOLA XXIII.
secum assumpsit. In Petro nota finviitaleiii perfecti Al)H.AMICCM SUUM.
amoris, plus enim cseieris Peirus amavil,'el a firma 1 Agit de odio viliorum, virtutis amore, et vanittttis
pelra ob fidei riori liclae coiislaiitiain noinen iraxit. coniemptu.
Jacobus, qui inlerpretatur luclator sive supplantalor, Dilecto suq N., fraler ADAM qiialiscunque Perse-
liiiiiiililalem significat, quse et vilia stipplaniai niae abbas, verae philosophiae stiidiis insigiiiri.
per innoceiHiam, et contra adversa luetatur per De odio vitiorum, de virtutis amore, dcmiiiidanae
palienliaiii. Per Joannem exprimilur carnis inlegri- vanitalis conieniptu charitas imperat miscere col-
ias, qttaehoc mereltir privilegium, ul ad incorrjtptre Joquiiim citni amico. Amicuin le, fili charissitiie,
veriialis provehalur secreittm. Si flores istos de dixeriiii, non quia a te ainari merear, sed quia in
liorto voluptaiis decerpsisti, miris odoribus Spon- illuni charilatis sinum le colligo, cujus latitudo
si graiiam obleclasti , revocasti abseniem , prae- uemineiii praelerniiliil. Cliaritaiis niinirum ampli-
'sentein fortiter lenuisii, et dixisli : Temti eum, ludinem uiundi non superat Jalitudo. A sinu ebarita-
nee dimillam (Catil. iii), el illud : Dileclus meus tis etiam iiiimicos diligere aniicoru.n collectio non
, milii, el ego illi (Canl. i). Ex hoc in illum iransfi- exciudil. Nihil igitnr chaiitale felicius, cui tamei»'
; gurata el conliguraia similitudini ejus cavere debes esl in vitia odium , in homines amor, rn augelos
omnimodis, ut vullus tui amplius non sinl in di- transitus, desideriiim in acternis. llsec dissidentia
versa mutati. Uuilalis enim et indemivilalis ainalor «init, disjuncta cOnipaginal, perversa corrigit, di-
esl sponsus tuiis, qui semper unus et idem perma- ligil bona , el oplima quaequecuslodit. Haeciiiihi le
nens eo suspectam habet omiiem varietatem , quia vinji.it in spirilu, licct parum facie cogniiuni , divi-
omiiis pene varielas amica est muiabilitati, muia- sum locis, conversaiione allerum , professioiie di-
bilitas vanitali, vanitas falsitati, quam deteslalur versum. Tu enim vivis in sa;eulo,iii saeeulo mililas,
veritas Sponsi ttii. Ex hoc eris videre idonea, quo- ego sattculi rcbus valefaciens, in labernaculo clau-
inodo resplendeat faciesejus sicut sol, intueri vesti- stri Christo proposui militare. De scientia animt
nienla ejus sicut nix, el a nube lucida obumbrari. lo.quor; iiiim le pulo s.eculiim diligere, quem sae-
De catero si non ignoras le, sicut Petrtis qui ne- cularibus video implicari negoiiis, et ca qnaemundi
scicbal quid dicerel, scis el habes tinde facias Iria sunt studiosius acliiare; ubi qtiippe esl ihesaurus
iab.eriiactila : Sponso tuo unum , Moysi unuin et houiinis, ibi esl et cor ejus. Quid igilur mirum , si
Eliae unum. Quid enini est Sponsus luus nisi amor laberis, qui labentibus inbaereiis, e.x desiderio co
aelernus? Hic pascal el cubet, et tabernaculum impelu deorsum Iraheris, quo vana species rerum
babeat in meridie, hoc est in fervore tuae cbarita- suos praecipiliil aritalores? Atnare certc qna?inuiidi
tis. Moyses lator et zelator divinae legis significat I) ] sunt, esl coiilempsisse coeleslia, est inimicuui fieri
scienliam vel zeliim disciplinae regularis, cui ta- seternorum. Ab iiiternis exsiilat bonis requisitor
bernaculuro est in fiscella scifpea, hoc est in tra- praesentium, nec dignus cslamore opilicis, qui ipsum
clabili et sine iiodo iniquitatis coiiscientia bumilisi opificem operi suo prceferre non novit : prseferre
cordis, Per Eliam , qui et carne integer fuisse cre- dico , non lanlurii rationis judicio , sed elcctione
dilur, et ah Helios, hoc est a sole secundum aliquosi amoris. Amor iste bealum facit aniiniim, cum illud
iiomen trabit,. significalur veritas, vel evidentia amal quo spoliari uon possit invilus; cuni eiiim
operuhi lucis, quae quasi tabernaculum babenl int nil sit humana voluntate libCrius, id solum non
candelabro excellentise virginitatis. Splentioris in- potest admittere, quandiu habere voluerit quo bea-
tuitus in facie Sponsi est praeiuitirii el remuneratio i ta eflicilur illo fruens.
cbaritatis inlerim ;de dilali desiderii suspensioiiei Appeiendum est igiiur, et quaerenduro bonum il-
languentis. Splendor et clarilas niveae vesiis estt lud, quo dum sCmel investita ntens ftierit, non
litimilitatis gloria interira viliiate et exlreinitaie; potesl ainiltere , nisi volens. Quod si boni bujus
gaudens. Obumbratio lucidae nubis est et bic pro- invesiiturain mens beata perseyeranler lenueril,
teclio, et poslniodu.ii omnimoda Iiberatio virginita- eiiam carnis suae ciim fueFit devicta. corruptio , et
6S3 EPIST0LJ5. 6C6
sopita omnis repugnaiitia in aeiernam conferel trans- A j EPISTOLA XXIV.
iimn liberiatem, 0 feiicem ir.uisiluni, niitle, nec ADMAGISTEUM PHIDEBALON.
libeat, iiecUceat resilire! Obona aelernilatis. posSjis- Conlra judices et jurisperitos swcttli.
slo, qnae nonnisi iribnlaiionis transiiorise-fy;etto- Dilecto siio in Chrislo magislro PHIDEBALON, frater
comparaltir! 0 felicis pliiloSoj)lii;cinsigne sltidiriin, ADAMpaupermn Perseniie servitor indignu^, imma-
nbi corpus omne meas inliians, in superna fastidjt-y. culaiam legeir. Doniiiii opere cl veriiaie Jusiiuiaiii
et de servitute carnis qtiam. conterit, veram carni legibus anteferre.
Ct animae comparat libertalem! Quid enim caroe Licel bonani voIniHatem ttiani erga nos, fiti
niofitiira servilius? et tamen ordine praepostero li.-t charissinie, palam sit ex lilteris luis agnoscere,
berioris naturae nobilem spirilum de cpmtnuni oh- evideiitius lamen et efficaeius de teslimonio ope-
sequio cogimus fatriulari, Interim quippe in sacculi fis comprobalur integrilas volunlatis. Familiarilalis
filiis rationis humanae caplivaltir nobilitas , ul mi- certe mese seminarium, cnjus per affectum, Deo
rtiin in i.ioduti. obsequium irrationabile ralio caiiii nioiiu.iienlum praestanle, copiosa seges exuberat,
deferat, el in obsequiis carnis suum astuta sil mini- non a me fateor sumpsit initium; sed a lepotius,
slerium usurpare. Pruderitiores quippe stiiU filii qui graliiilo tuse liberalitalis praevenlu , te milii
hujussaeculi filiis Iucis in generatione sua, qnia iii—.-'prius incognito, et postmoduni stepius' semper in
miriiin prudenlior esl ad malnm ralio in sectilaribus meiiio ad obsequii diligenliam alacriter. obtulisti.
seRsualitali contra raiionem sujiposila, quam sil a.d Beneficia nimiruii), quae accipienliiini merila prae-
bonuni in spirilualibus viris , in quibus esl cami volanl, graliora non imiiierito displicato merilo
suae jnre praelaia. Quid igilur ralione abuieris, el judicanltir : et certe qune de graluiio affectu pro-
Crealoris iniaginero, quae sola est ratio, irraliona- deunt, fecuudiori effcctu dignunt est compensari.
bili attvore carnaiium oblitteras et abradis?' Similis Beneficia sane illa inielligo, quibns le mihi prom-
certe similem quaerit, el vix in aliquo reruin genere pitim et alacrem cxbibuisti in saluiationibus, affa-
ha-c regula fallilur, cum ad sutim participium et bilem in colloqtiiis, in negotiis familiarem, in dan-
ad suam similitudiuem singula convertantur. Quo dis consiliis ofliciosum, devoliim in exhibilione re-
igiltir pacio solus Creator in bomine suam perdi- verentiip, humanum in obsequiis, si quando in lio-
dil similitiidinem, quam latn sibi dissimilcni deTor- . spiiio luo sim recepitts. Haecomnia sicul ex abun?
niitas injusiitiae reddil? liijustiliam sane dixerim dantia cordis emanasse non ambigo, sic nort debco
eum, qui ad aeterna creatus est, ex desiderio re- per vitium ingraiiludinis annullare. Ex his sollici-
morari in temporalibus, cor in labenlibus figere, Q i tudiiii luae datur patenler intelligi, me non posse
et non potius repulare moJestiam quod a vcro lu- non amarc, quia meus es, et uiinaro le nitlla tnihi
- ratione
mine per interpositam carnis molestiam sicutper praeripianl aut locoruui distantia, aut diver-
parielem rclardatur. Quod si objeclam pariclis sitas siudiorum? Difficile etiiin fieri solet, ttt diu
molestiam reputas, non densare lulum sed diruere, integer inter eos nexus amoris permaneat, quos
non augere sed minuere consilii crat. Certe amalor disjungil inslituiio, intenlio dividil, iocus separal,
seieriiorum moJestum carnis pariptem, et si di- disparal aclio, proposituin dissimile variat, sttidit
ruere non potest, fulcire refugit. Non ei honores dissidenlia cohscrere non sinil. Tu siquidem pro
accumtilat, non quaeril reditus, non cibus ingur- amiciiia sseculi inimicilias ccelesics non metiris,
gitat, sed qttod de necessilate exigitur, saiagil lem- tenenslulum, cceno inhians, incumbens carnalibus,
peraniius iudulgere. Quam longe est hoc pbiloso- mobilibus et transiloriis immoia menie slabilique
phandi genus a dilectoribus ssceuli, qtiorinn deus desiderio cohsesisli. Aliud niihi plane proposiitiim
venter est, qui quseslum exislimant .pielatern, qui iiitenlioque longe-dissimilis, qui, aspirantc Deo,
daiiinum reputaht non peccare. Hi suut quibus visibilia cuncta faslidiens, de felici el sola exspe-
virlus oneri, liouori est vitium, qui paupertatem ctaiione gaudeo fiiturorum. Ibi veraescieiitiae inful-
Jesu et erticis ignqminiain abborrentes , appetunt *D get claritas, quam nulla dnbielaiis aut ignoraniiae
florere in.saeciilo, de ministerio sancliiaiis. Ulinam, caligo confundit. Jbi plenae dulr.edo sapientia;,
fiii cbarissime, ab bis longe lieri velles, et lencre quam nulla falsilas aul amaritudo desipere facit.
sanctoruiii itinera , qnae a cruee non duhilas in- lbi jucunda seinpilerni veris lemperies exbaustam
choare! ln catbedra enim crueis philosopbiae no- plenitudinein Iselitiae securioris infundit. Ad boc
slrae nos raagisler inslitui.l, cujus qui noluerit se- ducil, hoc Iribuil divina! legis perilia, qti.x cou-
qui magisterium, omnimodis' libn poteril obiinere vertit aniinas, non subvcrlil. Juiis hujiis scieiiliam
promissura. Ad hanc philosophiam le invitat aniina colonia Cisterciensis me docuil, ubi doctor et dalor
mea, amor meus. Lege ergo, et perlege, et relege jusiiliae Christus de cceleslis juris peritia suos in-
saepius hanc amoris epistolarri, in qua eisi verba slituil sectatores. Veruin lu quia de lerra es, aliter
non sapiunt rheiorem, faucibus lamen cordis lui sapis, bujusque riiagnaiii sapieuliain adhuc tibi non
sincerae dileclionis repraesentent saporem. Vale, sapere niundanac sapientiae requisilio proleslaltir.
charissitne, et si lotum quod legis non peragis, Sed foiie jaciaiitiain reputas, et prsesumptionis
volo le tamen correctius vivere quani vixisli. Vale. meae arguis, quia me piuier morem laudare videar,
el le non verear increpare: Cliariias, faleor, sie
6G7 ADAMlABBATIS PERSENI^T \ 868
loqui imperal; et si vis veniam impelrare quani A . minis mei, ingerere de correclioris vilac profecti-
poslulas, dabis et ipse vcniam sic loquenii. Verus bus, amori meo facere gauditim, qui proposilum
siquidem amor lam assenlalionis expers quam for- liabeo de sola animarhm saluie laelari. Utinam libi
liiidinis, sicut palpare non novii, sic nec parcere; , de ajipetenda animi virtule sil studiu.ii, quod fa-
sed tanto veliemeniius quanto corilidentius invc- cile conlemptum muiidi parere consuevit i Virtus
hilurjinamictini. Igiiur quisqiiissis,quomodocuiique quippe sic instituit sui possessoris animum, tit bo-
te habeas , ego le pro parte iriea non cessabo dili- nores onera repulet, indignelur dignilatibus, me-
gere, pro posse meo id satagens, ut sit amoris diocritatem suadeat, quae sanctae cognata est pau-
inei Christus in causa. 0 si tu in flammam nieam pertatis. Circa boc niaxime viget virttitis modera-
oleiim niiiteres, et de luis profectibus meae dile- tio, ut carnem compeliat renunliare voluplalibus,
leclionis augmenla pciidercnl! 0 si virluli animi spiriluique humiliter ancillari. Utinam slaius meus,
tlares operam, el mundanac vaniiati valefaciens, pauperuroqtte qui ntecum mililant sludiis versetur
poslponeres conlemnenda ! o si tibi essei ralio, vitalibus, ul et lu gaudeas, cum audieris, qtti hujiis
qu;e fidei radiis iliustrata, oinne quod facil inju- rci noliliam inquirebas. Collaetamur quoliriie, fili,
riam juri, per judicii reciiiudinemreprobarel, quia fatigali pressuris ingenlibus, et, sicut babel se
riistortum est istud, et a regula juris et sequi re- B mundana vai.iet.is, roulto discfimini subjacerous.
siliens homines honiinum fieri judices , ct pene Transfretare quidem cupimus, sed in incertiludinis
universos videri contra jiistitiani conspirasse! Au- hujus pelago quoiidiana lempeslas exoriiur, et nis 1
ctorem suuin judicem sanculoruinsuo j'ure spolianl, misericors Jesus manunv piaeereplionis cxlenderit,
el ausu teinerario cujus judicium non possunt effu- vix ad portum poterimus enaiare. Eece ista est
gere, iiitunlur juslitiam exlurbare. Inde est quod scientia permaxima; jaiiique dixi superius visibilia
corpus immundiliae, nienlein superbiae jurisdiciioni isla nobis esse conteiiiplui, quia snni periculo et
subjiciuiii, el snb vitioruni lyrannide serviunt mi- . labori. Confidiraus lamen, quia qui dedil, eiiaj.i
serabiles, qui sub rege virlutum poterant regnare proposilo miliiise perseverantiam non negabii. Ora-
felices. Vidcs jam quia exsulat castilas, liumilitas tioiium noslraruin petisli suffragia, sed et rescri-
peregre abiil, recessit juslilia, abfugil fides, refri- ptiini noslrum devole el humiliter postulasti: petir
guit charilas; el, iniquilatis ubique superabun- lio lua in ulroque effeclum obtinuit, nisiquod litr
dante diluvio, inira domesiicos cceli parieies veritas terae mete forsitan ad te gratiam non habebunt.
se recepit. Plangenda namque lcinpora noslra, de- Prolixiis enim et dttrus stim quod ittrumque Ie-
lendiqtie sunt generationis hujus boniines, cui, cuni ciorem solet offcndere, nisi me apud amicum zclus.
fcre omnes peniiiiro juris, vel quserant, vel ba- charitaiis excusei. Vale.
beant, juris tanien observantiam parvipendunt. EPISTOLA XXV.
Judex sseculoriini ubique injuriani patilur, nec de ADSANCTI MAUTINI CDLTORES. '
jtirispcriiis inveuies aliqucm, qui se in ccelesti j'am Probat sanctum Muriinum aposlolis similem congrue
exhibeat advocatuin. Omnes si dcderini, eliam in dici.
injustis causis mulios advocatos inveiiitinl : solus Omnibus B. Martini memoriam pie veneraiui-
Chiis.us, lieet sit dator omnium, cum sil causa bus (8),ADAMinier vencraiores ejus esiguus, Palris
cjiis juslissiriia, habere aliquern non merelur. Ubi- ejusdem vesiigiis inha;rere.
que sponsa ejus opprimilur, blasjjhematur ipse ab Plerosque scandalizaii atidio, qnia Martinum
oiiuiibus, pauperes, orphani, viduae, praeda divitiim noslrtim parem aposiolis canlet el glorietnr Eccle-
faeii siinl, ncc illis, aul jiiris noslri peniia, aut sia, quae Martiiii lahs fere tibique lerrarum in ore
legum suhvenit disciplina, de inflaiile scienlia soli resonat, maxirae iniillis locis, ubi celehrius et de-
inserviiur quaesiui, solumque ventosa loqnaciiasi votius ejus sanctitas honoralur-: unde proposili
req.iirii commodum pectuiiae vel honoris. Videinus; niei esl Marlini cohfulare aeinulos, obtreclatores
ad jiirisperitos dignilales et bona iransire Ecclesi.e,, D persequi, ab eo uliqrie implorans auxilii gratiam,
et iiiiruin in modum, cum eos sequi Ciucifixuni a quo ille accipere irieruil ut par essel el diceretur
pudeal, usurpare Crucifixi patrimoitium non veren- aposlolis. Spiritttalis quippe graliae virum donatum
lur. Exsecranda prorsus abusio, ut quanlo in jure gloria aposlolis parjificare potuil, el procul dubio
periiiores exsiiterint, lanto inveiiianlurad jiifis in- parem fecit qui solits exislens incomparabilis sine
jiiriam prompiiores. Verborum eavilJalionibus po- comparatione summrisesl, cujiis pax exuberalomnein
lentes suiil, et d.ocii ad snbversioiicm judicii, aut seiisiim. Cicterum ea qu;c infra euni sunl quantum-
iiniiitiin jtisiificare pro inuneribus, aul rie injustitiai libel ea naturae suaVdignitas .vel boniias Creatoris
eonvincere iiinocenteni. Utinain lu, charissime, obi extuleril, non relugiunl parilalis consortium, el
juris obscrvaniiain, qu;cras juris seieniiani, ut ciimi quia insliluit Conditofis auctorilas, non invidet
de ademplione juris juste vixeris, in ccelcslis jurisi coinmiinio cbarilaiis. Quid igilur tit Marlinus paF
regiilas offendere confundaris. Hoc erit oleum flu-- • aposlolis essei fieri potuit? An non poluit? Si non
I
(8) Ilaec episiola exstal in RibliotliccaCluniaccnsi observat mss. codices Adami non Odonis nomen.
stsb noiniiie sancti Odonis eiiiia, ubi Quereeianus praeferre., |
6S9 EPISTOL^E. '670
poiuit, el limilibtis quibusdam coangustaiur Deii A nienti obviam processisse incolumem. Satis esset
omnipotentia. Ubi csl quod in Scripluris Deusi languenii, ad recuperandam salulem, non solum
omnipotehs appellatur? An fortasse onniipoiensi pervenisse, sed velut iler inchoandi, veniendi in-
Detis esl, sed gratiae privilegium quo donavii ap/>- choasse, Martinum. Hoc de Evantio avunculo suo
siolos,perfecliseorum sequacibus non voluil.elargiri?. Severns Sulpiiius prolestatur. In apostolis fortasse
Si aulem, quia verum est, poluil facere omnipo- aliquis praerogativam marlyrii anleponit ? Marlinus
tens, ut qui perfeciionem evangelicam bene vivendoi auieni per effusionem sanguiiiis mariyr non fuit,
lenuerant, aequalilatem gloriae quoque sorlirenlur, ,-- nisi quod lota vila ejus mariyriuin fuit. Aposiolos
quid impedit Mariinum ne gradus aposloliei subli- ceiie, el volunlas et lemporis necessitas fecit mar-
initale donetur ? An quia ad proinerendam gratiae lyres, sed quid proprie [Edit. propler hoc] Imjus
suflicieniiam non acccpii? An accepit quidem, sed gloriae Marlinus perdere debuil, cui elsi lemporis
aposlolorum invidia, quod nefas esl dicere, ei glo- necessilas non obmlit gladium perseeuloris, a corde
riae consorlium dencgavil? Qttis vel hoe cogitare lamen ejus volttiitas non defuil passionis. Non carel
audeat? Ei dicit foiiasse aliqnis, ideo Martinum gloria martyrii, querii consiat desiderio marlyrem
non esse parem aposlolis in gloria, quod eis fuerit exlilisse : aiioquin Joanni aposlolo, quia vilam sup-
inferior sanctitate. Unde hoe probas, qnicunqiie B ' plicium non exiorsit, marlyrii negatur gloria, cum
hocdicis? An inde surois argtimentum, quia apo- tameii testatur Veritas qttod sit suum calicem bi-
sloli prius elecli, quod a Domino praesenle per car- bilums. Ilunc procul dubio calicem Marlinus pas-
nem vocati, quia aposloli anlonoiiiasia ab eo sunl sionis bibit, qui per iiiriumeras incredibilis absti-
appellali? Si hac de causa Martinus est eis infe- neiuiae cruces seipsum volnntarie maceraiis, in ci-
rior, quia nil horum habttii; ergo inferior ei Paulus, nere et cilicio lestis Jesu inviclissimus spirituin
quia el poslerius ad fidem venil, el Doniinuin in exhalavil. Si ergo Marlinus, quanlum in ipso eral,
carne raortali non vidit, nec ab eo aposlolici nomi- marlyr fuit apud eum qui de voluntatibus judicat,
nis impositione honorari meruil sicul alii, de non habebit facti pondus saiictissimse eflicacia vo-
quibus scriptuiii esl, quia eos aposlolos nominavit luniatis, praeserlim cuin omne lioininis meritum in
(Ltic. vi). bona volunlate consistat ?Non enim ojiera hominis
Quod si ideo aposlolos praeferas, quia Dominum, nierita ejus sunl, sed signa meritorurn; quanquam
antequam paterelur in carne, priesenlem, ot post et si perfeciionera colligamus ex operibus, nemo
resurrectionem sibi apparenlein et colloqueiileiii Marlino praiferlur. Si forte ideo qriis inferioren.
videre meriierunl, quod et niultis aliis daiiim esl, Q ( judicet apostolis Marlinum, quia illi fuerunt prin-
quia,lesle apostolo Paulo, visus est plusquani quin- cipes popuioruin.doclores orbis, fundamenla Eccle-
genlis fratribus; similiier cerie et boc Martimis sire ct fundatores, prinii erudilores fidelium , tari-
assecutus est, quia liulli alii concessum legiiur ttl quain qui in schola Cbristi teneant magisiralis ca-
nondum renalus videre Christtiin Doininum mere- lliedra; dignitateiu : unde nec ratio palilur niagi-
retur. Ogloriosam calhecumeiii nostri chlamydem, siris aequari discipulos, maxime cum inagister el
qua se legi Chrislus non inglorium repnial [Edit. Oii)niiini Dominus dicat : Non esl discipulus suvra
gloriam repulat], sed longe renati fides gloriosior, magislrum, nec servus supra dominum suutn (Lttc.
qtti Chrislo nil quod pelerel denegavit! Nam si quis vi). Quid igitur? Quia summi Magistri prohibefau-
contendai de miraculis, praeferriqtte aposiolos velii ctorilas magistro discipulum praeferri ideo posse,
in virtuiibus, lotus exclamat orbis Marliuo (esti- negat posse aequari. Allende qtiod seqtuiur : Suffi-
nionium praebens, plura eum, imo in co Cbrisium cil discipulo ut sil, inquil, sicul magisl.er ejus (ibid.).
signa feeisse, quani dc aliqno unquam aliqua seri- Ecce discipnlis magislri seqiialilas non negalur, si
ptura autlieniica proieslelur. Denique si quis obji- lamen perfeeiioneni magistri per imilationis stu-
ciat, quia in umbra Pelri ponebanlur infirnii, et dium discipulus aeinuietur. Cutii ergo perfeclus di-
sanabanlur; el nos de slramine in quo jacebat Mar- D E scipulorum apostolorum discipulusMaiiinus, et gra-
linus leginius frequenler factas iiiisse virtules.Plus tlu sacerdos apostolicus , et aposlolicis aclibus in-
cst sane vile slramen, absente Martino, operari signitus, et in operatione signoriim pene fuerlt
virtulem, qiiam timbram Peiri, quia sine Pel.ri prse- plusquam aposlolus ; quid impedit ul paritatem
senlia non potiril ficri [uinbram] prsestare reuiedium gloriaenon oblineal, quetn peromnia vitse simililudo
iiifinnanti. Verum sine Chrislo, ncc potuil Petrus commendat ? Qtrid ergo ? Dum ista de Mariino as-
praesens, nec Marlinus nbsens virtulis aliquid fecit. serimus, sublimitali aposlolicse derogamus ? Absil !
Mira quidem haec sunt, et digna omni admiraiione Apostolos magis pro nostra facullale exiollimus,
miracula, vel umbrain Petri sub ejus pnesenlia, diira ad eorum iiiiitalionem, Martini perfeclionem
vel in absentia Marlini paleas in quibus jacucrat fteri non negamus. Veruinianien eisi non sil eis
Mariinus operari mirabilia ; sed Jonge mirabiliora, dispar gloria, quia non eis fuii dispar invila, ta-
et in solo Marlino eminenlia reperiinus. Contigit inen secundum aliquid apostolica subliinilas anie-
noiiniinquam ut, eo festinante ad visitandum infir- cellit : prsecedit sicut causa effectuiii, sicut matcria
.111 um aliijuem, priusquain medietaiem confecisset . iiiatciialuin, et sicut principium est prius eis quao
Uiueris, adreuiejitis viiiulem scnsisse aegrolum,. ve- exeo iiiclioa.il esse suum. Uude qtioniani aposlolica
,671 . ADAJlI ABBATIS.PERSENI._E 672
dactrina eausa, etmateries, el principium csl fidei i Lper ecclesiae stiperiora discurrere saepius videre
tliscjplinse el religionis in jialribus, ut Jioc debet et cbnsiievil. Non esl igilur haereticuni confiteri virum
polest prseferri omnibus, non lamen ideo, vel me- aposlolicum per oninia ad apouolicae paritalis con-
lifis, vel gloria praceminel universis. Quo enira pacto scrtium- sublimari. Qui ergo ex ignoraniia Martini
apostolis pares non suut, qtii simileni aposiolis vi- meriiis detraliil, inluealur.legai el discat Dominum
tam ducuiil, paria miraciila faciunl, pariler jndi- non solum de aposlolis, sed etiam apostolorum imi-
cabunt, pariier regnabunl, pariter unum denarinm laloribus dixisse : Volo, Paier, ul ubi ego sum, illic
propler unum unius vineae laborem liabebuni?Hoc sii et minisler tneus (Joan. xn). Quid esl ubi ego
.solum inleresl, quod in erogatione denarii, non est sum, nisi qualis ego stim ? ac si dicat : Volo ut ad
apii.d Patreinfamilias. personaruiri acceplio ; seil siinililudinem [Edit. aequalitaiem] gloriae,qiiamcgo
fiu.nl novissimi primi, et prinri novissimi ; nec est habco per naiuram, perveuiaut ininisiri inei per
inier accipienies inviriia, nec jactanlia meritorum. graliam. Inde scrijilura esl : Ctim apparueril, similes
Quomodo ergo Martinum esse aposlolis parcm in- ei erimus', quia videbimuseum sicuti esi (1 Joun. m).
vides, cuni lanla sil dispensaioris verilas, lanta Quid igiiur au soli apostoli ministri Cbristi sunt?
accipientium charilas, ut qui fuil in labore novis- An non Cbrisli minister ci. Marlinus, el ipse inler
simus, invenialur in acceptione denarii primus? perfectos perfectissiinus ? Si ergo rainisiri Cbrisli
Erunl, iiiquil, novisstmi primi, el primi novissimi. Cbrisio in gloria similes siini, el per hoc pares
An ocnlus tuus neqiiam esi (Mntih. xix), quia bonus suiit, quo paclo inier ministros Cbrisli paritas esse
est dispensator. prseniii, quia tale est re.muneraioris non potesl ? Quod si aiiquis ex- invidia Martipi ti-
beneplacilum, ut cuni omnes ej'usdem acceptiotie tulos derogat, corrigalur; alioqiiin polens esl Deus
parificcnlur denarii, primo iam.cn reiininereniur Marlini, in Marlino mirabilia faeiens, ul.isci san-
iiovissimi, quam primi. Quse poiest inter eos essc citini suum, el lemerarise asserlioni finem imponere,.
disparilas, quibus par idemque denaiius erogalur? praeseiiim cum sit tibi nicliur pia dubilatio de oc-
Cerle quamvis sil iiiter eleetos dispar e.laritas, quia cullis, quam liligiosa contcnlio de incenis. Vene-
stelia a stella differt in clarilate; cst lamen in di- rare ilaqtie de caelero Martiiium, qui ei hacienns ,
spari claritate par gandium, cum sit Detis omuia ant ignorando, aut invidendo detraxeras : el ne
in omnibus. Quod si oninitini eleclornm, quaulum- diffilearis aposlolis parem, qucni eliam Cbristoesse
libei meritis differanl, ea esl paritas, ul IIIHNHI lion dubitas in gloria similem, si lamen verum lihi
idemque sit omnibus in constimmaiione charitalis, riixisse videtur, qui ail: Similes ei erimus, qiwninm
in visione Condiloris, in aelernitaie imniortalilatis C vitlebimuseum sicuti est (Ibid.). Hic interveiitu Mar-
gaudium, quid ptilas gloriaepraecaeleris Martinus ob- lini opus est, ul qui Cbrislo sirailis, ac perhoc non.
linuil, quem apostolorum vesiigiis iiiliaereiitemper- dispar esse aposiolis, aposlolice vivendo, Chrislum-
fecliq aposloliea, vinutum prserogativa , sigiioruin imilando, Christo doiiaiite, proniertiil, nobis aillmc
potenlia, prae caeteris iliuslravit? in dissimilittidinis regione vivenlibus impelrei ve-
Quod si ea quse prosecuius siiiit asseriioni mon».i niam, rediicat ad graiiam, praeseniet ad gloriam,
iion sufljciunt, jani deinde proponaturaliquid exquo quam cuin Christo habel, a Cbristo qui vivil et re-
niariifcsinm sit perfectioni aposlolicse non imparem gnat in saecula saeculoriim. Amen.
esse Martinum. Cciie Spiritus sancius apostolis et EPISTOLA XXVI.
aposlolorum imilaloribus dalus est; sed eo m»do ADR. ABBATEM DEVEI.NUSIA (9).
quo stiper aposiolos venil, nunqtiam vel raro in lnformnl eum de pcenitehtia seu de confessione.
aliquem sanctorum descendil. At qui super aposlo- Domiiio ei amico suo venerabili R. abbati de Vc-r-
los visibiliter ih igne apparuit : se quoquc visibili nusia, fraler ADAMoninium monacborum niiiiimusr
specie el polcnlia in globo igneo super Martini ca- eis in Vernnsia vernare floribus quos non viiioriim
pul,.diim sacraineiila offerret, oslendil : qui; etsi flamma deflorel.
variis loqui linguis quia necesse non erat, Marlino Rogasti me saepius, amantissime, ut de posiiilen-
non coniulit ; ita lameu singularis flamtna divini lia libi aliquid scriberem, quod nie faleor facliiriini
amoris ignivil eum, ui et vivens in corpore, per proroisi. Verum dum vires pensareiii, dtim metirer
cordis chaiitalem totus igneus esset; el posiquaro ingenium, poeniterc roe coepit obligaiipnis meacct
migravit a corpore, aliquoiies toltts tgiieus visibili- suscepti oneris, quod porlare non possem. Eligeham
ler appareret. Hiric esl quod Trojano Sacioiiensi cj)i- inagis siqnidem in defeclu meo verecundiatn paii,
scopo in igne osiensus esl, cl ad exsequias Pe.l.agisc quam sub imposita sarcina perielilans temerario
mairis Aredii abbatis globus igneus lolani illustrans iiicurrere praesumpiionis discrimen. Ecee tu pro-
ecclesiam de coelo venil, clainanlibus energuinenis, posilo roeo impune obvias, quleli renileris, mensu-
ad defunclae exsequias pervcnisse Martinum. Non ram cbgis excedere : dumque reriim natura non
dissimililcr Gregorio Turonensi ejus reliqiiias in liabet, de vena tentii speras aflluentiarii fliieiuorum,
Novam basilicam infcrenli apparuil. Bracliio eiiam el res quidem quiiin postulas utiiis est vaide ct ne-
vir qiiidam oralbrium iiigredieiis, globum igneuin cessaria, major quam meis' coualibus conveniaL,
(11) Hinc patet Cistercienses olim non Gallice sed pronuniiasse: qua de re virie, si lubet, Mabillonii
Latine sermones suos coram fratribus in capiiulo obscrvaliones in sermoacs S. Bernardi.
6S3 EPIST0L-4E. . 6)4
animo omnis excluditur, belliim vitiis desideriisque A jusiitiani pcenitendo, sfve mainlalis el justificalio-
pravis inriiciliir, qust, elsi sentiunlur in nobis in- nibusejus adimplendis filialiler inteiideiiilo.
vilis, niliilominiis obsistenduro esl eis, ne saltero Nola quod hiijus juslitiae qnadriforme esl exer-
vn.eanl dominari. Non regitel, til ail Apostolns, citium : primttm.est in inspectione sacrae leclionis;
pcccalum in nostro morlali corpore (Rom. vi). Pec- securidum, est in studiosacrae meditationis; leriium,
raiiim quidem inessenon prohibuil, seilne regiium, est in inslantia devota; orationis; quartum, esl in
vel dominationeni habeal in nobis indixil. Si itaqtte religiosa sollieiludine aclivae conversationis. Sacra
inesse in nobis vitia el desideria nihilominus sen- lectio. lanquam speculum intendit quid libi sit
linitis, sed non consenlimus, nihil ex his in Christo faciendum; in sttidio meditalioriis quaeris et invenis
Jesu daunialionis habemus. Qnandiii enim sentinius qucm in faciendo teneas modum. Instautia oralionis
et coi.scnstim negamus, landiu de illis cuin Dci impeiral coelitus faciendi adjuiorium. Activa con-
adjulorio iriiimphamus : conseniire eniin est suc- versatio de Dei confidens adjulorio aggreditur opus
cumbere et amitlere innocenliain , quam tandiu bonum. Qualuor isla traducta ferunl in usum et
per Dei graiiam cuslodimus , qiiandiu, negalo eis consuetudinem, purificalum perducunl animum ad
consensu, eorum certamina . loleramus. De inno- ccelestium conlemplaiioiiem. Sed lieu! qniri tibi et
R
ceniia niorum sequitur juslilia operum, quam ne- ccelesiium contemplaiioni, quam per occasionciii
ccssariam esse ad operandam Dei graliam loco terreni et transitorii principalus totum pene mun-
icriio collocamus; quatuor enint supra esse dixi- danae vanilalis demersit pelagus? Hinc damnabilis
mus, qttibus r.ecessario Dei gralia acquiritur et in vidua curiosilas vcstiuro, sumptiiuiii superfluilas,
servalur. Duo poslrema operuni juslitia, et perse- numerosiias ferculorum, colleclarum nmltiplicitas,
veranlia viiiutum : justilia est non modo nielii pompa equitaniiiim, pauperuin spolialio, muliifaria
geheiinae de se Deo pro illalis sibi injuiiis jiisiiliam declinatio obsequenlium, cupidiialis intuitu iinpu-
cxhibere , sed etiam esl virius ipsius jusiiiiae om- nita pcrfidia Judaeorum, scelerata liceutia fenera-
nibus qnae praecipit Deus, fideliier ct filialiier obe- loruiii, assidua lumullualio in judiciis liiigaiiiiiim,
dire. Ad hanc jnsliliam perlinel operum afferre quae oinnia quantunilibet sint conlraria diviii-e
friictum, aliud irigesimum, aliud sexagesimum, juslitiae clsaluti animae, si inhoc siatu posita, a it;
aliud ccntesimum, secunduro quod in bonam ler- amovere curaveris, derisiones el opprobria homi-
raro ceciderit semen sanclum. An 11011scmen ntim paticris. Quitl est igilur infelicius, qiiam ifei
sanclum est fides, qua in Deum creditur? An non contra conscienliani remorari ubi necesse cst
iiinoceulia moruiii bona lerra est, quse sancti limo- < C periclitari, el seienter tenere transiloria, quae et,
ris otlicio diiigeriler exlollitur. lnde provenit ille quotidie Jugturil , el fugiendo in animo amorem
triplex frticltis, tricesimus scilicel qui iutelligitur aeteriiilaiis aut ininuuiil, aut cxsliiiguuni. Cogiia
in fidelitate ca5linvoni_Bconjugalis, el sexagesimus, igilur, cliarissiiiia mea,cogila saepius de jusiiiia
qtii fructus esl contincnliae vidualis; et ceniesiinus, opernm el de perseveranlia viiiuluin , quia ille
quem profeii excellentia virgiualis. Triccsimus et solus ad potiuni salulis applicat , qui in justitia
sexagcsimus fruclusa te exigilur; quiaet fidelis in operum el vitiutum patientia perseverat. Sic eniui
conjugio exsiilisti, et nunc ad libertalem vidualis bona terra fructuin afferlin patieniia cum innoceii-
contineniia; pervenisli. Ex ccntesimo fructu quem lia moruiu seraen fidei suscipil ci bonos fructus
facit virginiias, nihil interim libi dico, qui tamen opera justiiiae facil, el eosdem frucms ad relribu-
antc vinculum conjugii le lanlaerei ferventissinium lionis aeternae coronam perseveraruia per patie-'»-
habuisse desiderium non iguoro: ille qui deWolun- liam promovel et perducit. Caeleruhi.amanlissima,
tatibus judicat, proposilum illum tibi facial fruc- meos in hoc libro iransmilto libi sermones, quales-
luosissimum; iicet ab ipso nolens deducla sis com- cunque sint, quos tanlopere poslulasti, ut si eis
pulsa conslliis aiiiicorum. Age ergo, recompensanda usa fueris.el aliquaralibiconferanl meliorationem,
ii) memor.aiH
recupera, in exseculionc fruclus.tricesimi el sexa- et per occasionem ipsorum luum
gesimi, quiinlcrim rainus de centesimo peregisti. habeas dileciorem. Vale
insislc operibus jtisliliae, siveiie te, Deo exhibenle,
tos ADAMIABBATIS PERSENl^ 696
MARIALE
Quo ejusdem Adami de Maria Deiparae Virginis laudibus sermones aurei.ac fragtnen.a
pretiosa ad posteritalis notitiam Iransmitluntur.
Ex peranliquo codice pergameno ms., olim bibliothecce monasterii Casamarii erutum no-
tisque illustratum a P. Hippolyto MARRACCIO,Lucensi, e congregalione ClericorumRegu-
larium Matris Dei.
El rursusposl tenebra*
tpero lucem.
JOBXVII.
EMINENTISSIMOPRINCIPI,'
Posl fundatores Mananos ani])lissimo .vo nomini consecralos ,nil de mea humililate sollicitus, da
liia lnimaniiaie seciirus) iternm ad te venio, princeps emiiieniissime, Adami ahbatis Perseniic, quia ordinis
Cisterciencis Opera Manana, lypis hactenus iniacia, et a quadriiigenlis et amplius annis in situ ac lene-
bns hiictisque sepulia, in clarissimo proiectionis tuae lumine collocaturus. Secundo aulem venioad le, non
lanlum, ul primo, libenset volens. meam meaeqne congregationis universae in te, luosqnedebitam ohser-
vaniiam declaralurus; sed qnia ad alium si venirem, justa possem ab omnihus repraehensione eastigari,
ntpole protectionem quaerens sine proteclore. Cum enim tu solus, exsedis aposlolicae decrelo, Cistereien-
sis ordinis sis proleclor: Opus ah ordinis Cisterciensis aluinno elaboratum, cui .melius jusiiusque ad pro-
tejrendiim, quani eminenliae luae offeram? Quis rile protegit, nlsi ex oSicio protector? Nec solum quia a
Gislerciensi ordine est, sed quia eliam de DeiparaeVirginis landihiis pertraelat, Opus hoc speciali jtirs
debetur libi; qui ab orlu ipso totus eidero Deiparae Virgini mancipattts, miro cum pietatis sensu, ant per
qiiolidiana pieiatis exereiiia. aul per assiduam Marianarum virtutuni imilalionem, ah ipsius laudihus nnn-
qtiam ressas.In feslo Naiiviialis beatissimae Virginis, e piissimis'parenlibus Curtio Franciotlo, ac Clara
Balbania palriciis Lucensilius, et avita nobilitale non minus quam clarissima virtule lucenlibus, in hanc
nittndi lticem nains es, nl indicareinr, le, a nalivitale ipsa. tisque ad ullimum vita; lerminum, Augusiis-
simae ccelorum Regina; conslaniissima pieiale ac imtnulabili devotione victurum ; ejusqne culiiim, hono-
rem ac venerationem, in le primtim, poslmotium vero eiiam in aliis usque ad exlremam illam reruni
lineam sludiosissima tliligentia ciiraitirum. Nihil profeclo esl (quamvis mullum alioquin sit), nohilissimi
sanguinis (tii, ciira familia robtirea Sixli IV el Julii II Romanortim ponlificum conjuiiclio (Lucliina enini
Sixii neptis et Julii soror, lo: Francisco Franciollo malrimonio juncta), si cutn praeclarissimis virtutum
ttiarum ornamentis, ac praesertim. cum ardentissimo luo erga magnam Dei Malrem stttdio conferattir. Et
quidem snavissimaeDei Malris benignitatis, el benevolenliae luculenta in te exempla ac vicissim devotis-
simae nientis luae ac obsequiosissiniae voluntatis in eamdem suavissimam Dei niairem clarissima testi-
monia, ad aelernam posierilatis inemoriam, hoc loco saltem leviter delibare nullo paclo omillerem, nisi
ad lui modestiam aniini sese mea haec episiola submitiens, non quid virtulibus tuis debeatttr, sed polius,
quid aures luae pali possinl, in pr_eseniia considerarel. Gaudet porro Adam meus, et Deo |merilas ac im-
mortales gralias agit, quod ex providentissima consultissimaque Deiparae Virginis benignitate, ipsius
Mariano Operi ille provisus sil patronus, quo, in Deiparae cultu, ac caeteris eliam omnibus Christianarum
viriutum oriiame.ntis, vi.v ipse majorem nielioremque oplare poluissei. Sperat Opus stitim, quod primam
snh faustissimis eminpfiiiaetuae auspiciis lucem vidit, omnem sub iisdem vilani victurum, atque aleant
adversain niillateiius lormidaturum. Nec diffidit appellanduin ab omnibusjure merito porphyrogenituni,
quod priir.o in lua purpura iialum sil. Exire in lucero landiu dislulit, ul lua viderel lempora, libique suo
sese sisieret proteclori. Serius fortasse, quairi par esl, emersit e lenebris; sed non sine niiniine lam sero
emer^it, ne videlicet tuae proteclionis gloria fraudareiur. Exspeetavit diu, sed non male, imo optime ex-
spectavit, dum exeuiidi morarn proteclionis tuae felicitale compensavil. Acceptum fert ille lihi, quod lan-
diu sepulliis in lenehris, sub luce lua vitae restitulus, in suo Opere rursum vivat; el beneiicio gralus,
quamvis sit ipse solvendo, vices tainen suas Deiparae eliain delegal, ut illa emineniiam tuam dignis pro-
cessibits muneretur. Digiius est ipse prolectione tua, non soluitt quia Cistercicnsis ordinis est (cujtis
proteciio, prudentissimo SS. D. N. Iunocentii X, judicio tuae curae demandala); sed quia etiam ex illo
ordine esl, qui (Gregorii XI pouliflcis maxitni leslimouio), cuiii inler religiones caeterbs Deiparae Virgini
sit singularitate devotionis ascriptus; eique uiianiiniier, ei uno liiimero(ui Jacobus de Vitriaco S. R. E.
cardinalis in Historia occideniati loquitur), ubique devoiissime iuserviat; eiiamsi ejus protector non esses,
aitamen, ob eximium tuutn erga augusiissiroam cceli Reginaiii studium, ttta non potest protectione pri-
vari. Accipe igitur, princeps einineiitissiine, beiiignitale tibi innaia, hoc Adae ahbalis Perseniae Opus Ma-
rianum, quod ab interiiu vindicaluni vitaeque resiiiulum, lanquam proiectionis jure tibi oroiiino debilitni,
tiio patrocinio commiiio, etpaterno affeclu amplexuit), ex tui olftcii iuuncre, aique eiiam ex ardeniissimo-
luo in Deiparam affeclu Jbve el protege. Quidquid autein hic meum esl (quod video quam sit exiguum,
atque a tua amplitudiiie et meritis alienum) totuin ( cum mihi niajus in pra;seniia nou suppetal); lotuni,
inquam, eminentiaetuae demississime offero: el in mei in te devinclissimi obsequii ac debiiae veneraiionis
lu , ac lllu-
lestimoiiiuin, et in aliquam, quarovis niinimam, sigiiilicalioneiii illoruui beneiicioruro, quibusvirlulis
slrissimi fralres tui, Nicolaus el Barlholoinaeus Franciotii, leciissiraae pielalis ac proualissima; viri,
universam congregatiouein nostrain arctissime tenelis obligatam. Licet enim gratias, quibus nos ex vestra
humaniiate dignaniiiii, nuiiquam, etiamsi velleuius, relerre possimus; sequerour lanien menioria seuipi-
terna, et gratus animus, magis quam haecpagina, allissiine seinper impressas conservabil. Ne aulem in-
graii omnino simus, Deum opl. max. assiduis ac calidissimis precibus inlerim exorahimus, ul fratres Dei- luos
totamque familiam luam gratia ac bouis omnibus in dies augeat. Te vero supra Nestoreos annos,
parae ac div;e luae sutfragaiioue, diu in lerra servel iiicolumem, ut Roroani imperii arcem, qtiam hucusque-
tuarum virlutuui iuiniiiu implesti, ac in dies imples, ad lotius Clirisliaiiiorbis feiicitaiein, iti alliori gradu.
eoiistitutus, luce compleas clariori. Itoinae ex aedibus S. Mariae iu CaiupitclJo, die 15 Martii, anuo a Vir-
giiiaii partu 1652.
iiiiiiHfHiissiiBtBdominflltonistuw
inlimus servus,
IIirroLVTUSMAHRAGCHJS.
699 ADAMI ABBATIS PERSENL*: 700
LECTORI.
ln bililiotlieca monasierii Casamarii (et Cas.iinaritiin est celeliris alihalia in diceresi Verulana provin-
ci;c Romanae, oliin quidem Beiiedieiiiioriim, seil ab anno Domini 1140 a Cisterciensibus possessa, ul in sua
alibaiiarum Cisierciensium nolitia, inqiiit Gaspar longelinus) in iiujus, inquani, monasteriihii)liolheca ex-
siabat peranliqiius quitlam codex pergametiacens Laiine'm. s., pulchro qiiidem, sed in muliis corrupio
characlere exaralus, in quo una cum aliis veleriim Palrum lilterarfis momimeiilis. sermones Adac abbalis
Perseniae, tanquain gemmae, inclusi coiitinebaiitiir. llicauiem roiiex, cum'ab ejusdem monaslerii Patribus
reverendissimo Patri D. Hilarioni Rancalo ordinis Gistereiensis in Alma urbe generali praesidi, non ar-
genli.vel auri, sed solius viitniis ac bonarum liiterarum aestiinaiori, dono daius fuisset; atqne ab hiijus
posiea buinai)iiale.(esi euiro virtuli dociissimus, ila in amicos beneficeniissimiis) mihi eliam fuissel coin-
municatiis, aiiiinadverlens ego in praedictis Adae sermonibus nonniillos.esse de magn.a Dei inalre, ac
aeierniini virgine, haclenUs in oblivionis lenebris septiltos, qui si pnblici ficrenl juris, multum possent
pieiaii prodesse, ingeniemque Mnrianarum laiidum declamaioribus liueiuui utililatemque afferre; slalui
illos, iina ctim Mariatiis fivgmeiilis ex aliis ejiisdeiri aucioris serinpnihus colleciis, sub Marialis liiulo, ;id-
diiis nolis, tanquam clarissunuin velustatis moniimenliim, pro coinniuiii bono, per lypos pubiicare; exi-
stimaus rationi maxime disseuianeum, diuiurnioiibus lenebris amplius obvolvi eas lucubratioiies Maria-
nas, quae jugi liominiim meuioria, aiqtie ipsa sunl aeterniiale dignissinue. Spero atitem non deftituros,
qui ex liujus Mariani Operis guslu, ad oniuiuui Adse Operum publicatioiieiii cfiicaciter inflammeniur.
Quod qtii praesialjunl, doeiiisinium di.^ciiissiinuutque Scriptoreiu, iioit qiuitriduo, sed a qtiadringenlis el
ampliiis anuis nioiiuuiri, velm ah nileiis vindicatum, in vitam revocabunt. Clarissimi ordinis Cisleicieu-
sis splendori atque ipsius Ecclesiac catlioiieae oruameiilo optime consuluisse ccnsebuntur, seque ipsos de
liileraria rcpubliea reddent, ei praesentihus et posieris fruciuosissiine bene mereuies. lnteiiin, amice le-
ctor, Jabore lio.ccuui incoluiiiitaie liuerc, ct uii-ani liane qualeuicuiique in Mariani Operis editioue opeiam,
aequi bonique consule. Vale.
MARIALE.
FRAGMENTA MARIANA.
ADrnAGUENTDM I. B ADFRAGMENIUJI U.
Fragmentum hoc, qv?odde laudibus bealae Vir- de Desumptiim esl ex sermpne quem Adam noster
giiiis"ex pariu Salvaioris praenotari potesi, desuin- SS. Trinilaie coiiscriplum reliquil; esique
pium esl ex Adami nostri sermone i in Ascensioue elegaiiiissiinis el pulcherrimis Deiparaeencomiis re-
Doiiiirii, esique inslar puri aufi preiiosum. fcriissiiiiuii).
(22) Ipsivelleri miindo immensus candor accrevit. inus. (25) Sed in cplumna, quam prwmisimus, inlenda-
Corispiranl curii Adaino noslro S. Pelrus Chrysolo- dreas Mariam etiam columiiae elogio celebraiit An-
gui, -S. Fulgeiilius episcopus Ruspensis, S. Hde- Creiensis orat. 5 de Doriuit. B. Virg.; Theo-
plionsus Toleiaiuis, iiqrie omnesqui comniuni stylo pbaiies, iii Mcnaeis Graecoriim, die 25 Febrnarii ;
doceni Mariansevirginiiiitis caiidorem a divino pariu Joan. Geomeira.inoial. de Aririunt.; S. Bonaven-
auciiiin, vel Deiparae virginitatem a puerperio in- lura, in Speculp B. Vifg.ycap. 3; Alberlus Magnus,
capessivisse, S. Petrus Chrysologus, serin. 2:in Aiiiiiint., serm. 5 in Assumpt. et in Ma-
- cremeritiim
seriri. 142 : ln luo partu crevit pudar^ aucta est ca- riali, cap. 220; hyiiinus Graecus apud Biiteonein ,
ttittis, iiilegritas rabotata est, esl splidala virginilas, pag. 151, S. Aritonius de Padua, serm. 5 in Domi-
onines perseveruvere virtules. Ille, quo tibi aucta sunt uica post Triiiitaleni ; Barllioloiiiaeus de Pisis, lior.
oiniiid, nihil minuit; et serni. 175 : Feliciler partu- i De laud. virg. fruclu 2; el alii, qnonini ineiiiini
rit, quwvirginilatiscoronain magismagisqitepariendo in Coesaribus Mafianis, in epistbla dedicaloria circa
conqumvit, ei g.loriam ; Fiilgenlius orat. de Laud. fiiiem.
B. Mariae, ex partu Salvaioris : Crevil panu inte- (24) Quam firma esl, cui ei cmtiim etterra innili-
griitis corporis potius qitam decrevit, el viryi- C tur! Nam ullibro iii Mytbologiarum, inquitS. Ful-
ttilas unipliata esl potiiis quam fugala; S. llJephon- genlius antisles Kuspensis, aliis episcopus Cariba-
sus, in 207 i'u,,• "De:S. virg. cap. 11 : Nuiiqttam mulii ginensis, verius Fulgeniius Piaciadas (licet istos
-'niuter, niit quando et virgo, et poslquam maler no- coiifuiidanl, ul iu Pielate Mariana Giaicorum
biiior el virgo. DefinitP tempore, hunc qui venerat, parle i, iium. 225, noiat vir doclissimns ac eru-
egredi senlit,el pittcidp egressiotiislwlaprocessu,aliler dilissiiiius 209 P-Simon WagnCrecli): Cmlutn et
procedenlem inspicil quam accedenlem scivit. Sum terra jdm dudum ruissem, nisi Mdria precibus sus-
carnisveritate liunc vidil esse vestitum, et in se sui lenlussel. Uude Galatitius , lib. vn de Arcanis,
nitoris acpudoris iiitegiilalem minuisse tipn senlit, cap. 2, cum ietulisset ex Rabbi Anchelos loluin
ted pptius crevisse cognoscit; Aurclius Prudentius, liiundiiiii ainore B. Virginis niatris Messiaea Deo
liyiiino 11: susteuiari, subdidit: Mundus enim ipse ab nustrus
Sentisne, Virgo nobHis, pravas actiones riullo pacto consistere posset, liisi
Malura per (uslidia, ipsa gloriosa Virgp eum suu misericordia et clemen-
Pudoris intaclum decus tia pro nobis orando sustineret. Sic ille. Cui loiideiu
tionore parius crescere ? fere verbis se subscribit Paulus de lieredia in iract.
Goffridus Yindociiiensis, serm. i de Nativ. Do- De concepiioiie B. Virg. Favei S. Anionuius arclii-
:mini: Virgo sancta ante partum, inpariu virgo san- episcbpus Floreiilinus, dum in Sumina tbeologica,
ciior;S. Epiplianiiis, orai. de Laud. Virg.: litiam- parle i, tit. 14, cap. 4, § 4, ait.: t7i hwc inf.etiora
nnrii siiHi virgo post partum, purior, ii dicere licet, variantur secundum moluin lunw; ila suis Maria
quam aiilea ; deiiique S. Augiislinus, scrm. 10 de D meritis ei mundi precibus susteiitui mundum, et quasi re-
Tempoie : Viryopttriut suo nnpsit,virginilaiem dum git,unde Regina dicitur; Haec ille. Vide No-
pureret duplicuvit. Qiiomodo auieni Deiparaevirgini- variiiiimin Uinbra virginea, excursu 10, per loiuni,
lasex diviiio parLulacta fueril perlectiorel auclior, ubi probans B. Virgii.einesse mundi iotius uuibra-
cuin virgiiiilas, lain malerialiler qiiaiiiformaliler, culum ac niuiiiiiien, scribit, inter alia, quod ipsa,est
iion sit capax augnieiui iiitensivi, plene inter alios cucli columnaj quae suis precibus cceluiii lulcial;
explicanl Jbsepbus de la Zerda in Maria efligie Tri- ncc non noster Atlas ,-"quae vere et absque uilo
nitatis, acadeinia 22, sect. 5 et 5 ; et liieopliilus fabularuni figinenio, uiiivei-suiiisuarum orationuin
Uaynaudiis, lum in Nomenclatore Mariauo in Glos- liumeris sustinet, ne iabaiur.
sario adillud Virginis :elogium : Feminu concipiendo (25) Quw peccati macutam nescivit. Et quidem
virgo reddita,l\im in 208Diphiycis Marianis, parle etiam maculain peccaii oiiginalis ignoravil B. Vir-
t/puucio 7, riumero 24. go ;•-a qua, ne ab ea in priuio coiicept.:ouisiristanii;
„3 FRAGMENTAMARIANA.- NOT^. 77*
inficeretur, fuit per Dei 210 potenliamnnssalis ac niiseri- A tractatus, saliem integri, a codice Casamanensi,
cordiam praeservata. Unde iu liymnis cu- quo ttnoiisus sum, prorsns exsulent, in alicujtis
de Baltn- bibliothecae angulo oblivioni, traditi forsan cum
jusdain antiqui, quos affert aP. Aiilonms ei deinceps, lineis blatiisque bucitsqiie pugnanies, vel lempnris
ghen in Pamasso Mariano, pag. 2o oiiiiiiiiconsuiiieniis edacitaie penitus alisiimpli. Est
oliin in landem ejnsdem B. Virginis caneriatur. autem fragiiieniiiin liiijiisinodi, seu potius opuscti-
Hac coticepta ttiiro modo.
Esl ut rosa cuin nilore lum Adami nostri pietaii erga Deiparam consonum,
Et ut candensliliuni- nec sine niagna Mariani affecuts accessione a quo-
Ul (ruclus esii a flore quam arbiiror lcgi posse.
Esi producla cum pudore (27) 213 Pr<eccteris midieribus esl oleo invisi-
Prwventa per Filium. bili uncttt. De bac coelesliB. Virginis iinclionc, qua
.. Sicut ros non corrtimpttur, ipsa beata Virgo, nou exlerius, sed interius iniincta
Qtiando in terra gigniivr dici poiesl, non in lcgalem, sed in spirilualeni s:i-
Eleinenli rubigine : cerdolem consecratn; praiclarc on-nino Hugo Victo-
Sic Virgpnpn inficitur, rinus, dum lomo II suornm Operiim, in senn. de
Cuiii in malre concipi.ur, Assuinpiioiie, ciim Virgine loqtiens dixil: Tu filia
6. delicata el omni gratiu plena, charissima in deliciis
Originnli criniin
Inlerim. luis, uncla es ad gloriam dacoris tni, el in signmn
dilectionis. Uncium pariiuvn, et tu quoqueuncta es,
Ave, o dulcis Marin, B tit iosum in te ungnenlnmprius excellentereffutidcret,
Chrislinutter, et filia, quod poslmodnm in ulero tuo singulariler acciperel.
Ulla sine tnacula. Sic ille. Praeclare eiiam Allieiius Magnus, dum iu
Tu a Deo fabricala Mariirli, cap. 100 el2H, scripsil : Be/UissimaVirgo
In coricepliiprwservata omnibus aliis improporlionabiliterplus habnil nnclio-
Nulla trahis sceleru. nis,el prm omnibus consuilibus sttis oleoexsultalionis
Iterum deniqne. unctti fuil. Pneclare ilcm Aindens' Laiisanneiisis,
Ave, Regina cmlorum, dum liomil. 5 de laud. Virg. Iiaeclilteris mand.ivit:
Omni lavde dignissima, Dei Verbum descendil in uterum Virginis, tilerum
Qum cpncepta es vitiorum
*' Sine labe purissima. impollulum, immacttlatum, consecralum manu nn-
ctionis divinm. Praeclare quoque Joannes Gersmi,
Salve, Virgo singulnris, dum tomo III suoriiin Operum, ir.-cl. 9, super Ma-
211 Vere sacra margqrita,^
sletlu maris, gnificat lioc posuil tlieoreiiia : Maria vespere Jovis
Sulse, quia sancto et si non fuil insignita charuclere sacerdotaiis
Es sine labe concepta.
alibi de bac rc. Vide interiin iiuae officii,nihilominus tunc, et antea. el poslmodum fnit
Sed plura in regale sacerdolium prw consoilibus suis inuncta,
scripsi in noiis ad MarialeIsidori Thessalonicensis non quidem ud consecnmdum, sed 214 "^ offeren-
in notisadoral. 2, n. 5. dum hnnc hostiam purnm, plenam et perfectam in
(26) Terribilis dwmonibns apparuisti. Qiiam tern- altari cordis sui. Praeclare deniqne Alamis Varenius
bilis ac formidabilis sit Deipara dseinbiiibus, pntei Q Moiiiailiaiuis,diiin serinone 5, iu laudcs supersaiictie
in
ex S. Epbrem Syro oral. ad Virg.; ex S. Cyrillo Dei genitricis Mari:c iu iiunc niodiiiu pbilosopliatus
Alex.ui., hoinil. 6, iu Nestorium; ex S. Joan. Da- est : Legamus Scripluras : inungebunlur sacerdoles,
inasc.oral. 1de Nativit. B. V.; ex Chrysippo Hiero- prophetm el reges, inuncla esl virgo Maria, velut re-
sol. in senn. deLaud. Virginis, ex S. Pelro Da- gina, pw.theitssa : el longe potiori gradu, qum sacer-.
niiano in serm. de Assump.; ex S. Anselmo Can- dolio retulgens. Mater quippe'Dominierul, quo grodu
luariensi liyinno 2, de B. V.; ex Honorio Aitgusio- insignis omnium, cum veterum, tum reteitlioruin
dunensi, in serm. de Nalivil. Manae; ex S. Ber- Palrum su^eravit dignitalcs el emniesiliain. Erat
nardo Ciarevallensi serin. Insignum magnum, ex quippe jus illud mnlernum, qnod virlule omnes infe-
S. AmedeoLausannensi, liomil. 2 et 8, Delaudib. riores coniineret, sitperurelque giadus. Nefns erat
Virg.; ex Richardo Yict., cap. 26 in Cant. cant.; illam a qiiotjunm heroum superari, quw Doininum
in
,ex Alberlo magno Mariali, cap. 75 et 140; ex D. in suo utero continuissel, quw tnater Dei et hominis
in
Bonavenlura Speculo B. Yi.-g., cap. 5, 6, 9, 10 esset, unigeniti Dei
et 12; exS. Antoni.noFlorenliuo, iv parie, Simiinie veri, incompurtibilis,Filii, ipsius quoque Dei vivi el
14 et ex S. Bernardiiio Se- inenarrubilis, prorsus admira-
llieoh, lil. 15, cap. 45; bilis tnaler. Merito anle umnes dignilale, gradu, pr-
nensi, lomo 1, serm. 51, ari. 3, cap. 2 et serni. 3 dine efjerenda erai, quw talem lanlumque Dominuin
de glorioso Noinine Mariae; ex S. Brigiua, bb. l in lam sancto utero suo conclttsissel. Multoties in-
Revel^ cap. 9,16 ei 46, et lib. iv, cap. 108et 205, unctitm fuisse David legimus, id qupit de sacrpsancla
et in seruione Angelico, c. 20; ex Mauniio de et inlemerala Virgine senliendum esi, ut inslar magni
Villa Probala.in Corona B. V., serni. 21 el ultimo; DavidJesu Chrisii fitii sui, fueril delibuta oleoexsttl-
cx Tritheuiio abbaie, lib.-t De miracuiis B. Virg. D tationis, oleo Spiritus saiic.ti, o'eo saiicti el reconditi
in Urliceto; ex Joan. Gersone tract. 4 superDe Magm- a swcuiis sacrumenli, prw purlicipibus suis, uncla in
fical; ex Dionysio 212 Carlhus., lib. m laud. conceptu suo, uncta dum
et in Cant. cant., arl. 20 et unigenitum fiiium conci-
Virg., art. 11 el 20, peret, el lunc quidem exuberantioiis gratiie, et omnis
21;denique ex Joan. Hailgrino S. R. E. cardinah, consummatw215 perfectionis et deificadonis oleo:
in cap. iii Cant. ad lilud : Stalura lua ussimitalu llactenus Yarentiis. /
esl palmm; cujus verbis lectorem hic fraudari non
id est (28) Columba, in qua Manet Spiritus tnnctus. Co-
: Sicut
patiar; suniauleui bujusuiodicrucis paiiuti, lunibae appellalionein et proprielaies ciim Adamo
arbor- triumphalis Dominicm , terribilis esl noslro Deiparaeadnplaiii lam niulti sancloruin Pa-
malignis spiritibus; sic beala Virgo meriio sum; trum ac sacrorum doctonini, ut,iii brevitas probi-
recliludinis mulignos spiritus terrel atque expellit. beret, lectori aviJo ac Deparae culiui ex aninio
ADFRAGMENTUM 111. iiidulgenli loiigissimum ex iis possei conlici inven-
tarinm. Legendi suiit S. Epipbanius in sermone de
De laudibusB. Virginis, stiper canlicum ejusdemi laud. Yirginis, ubi Deiparam vocat columbain pu:
B. Yirginis Magnificatpraenoiari potest hoc fra- ram; S. Sabbas abbasin MenaeisGraecoriini;die 24
gmenlum, quod bonam esse partem ex iis traclati- Martii, ubi vocal columbam unicam pulchriludinis
ims, quos Adani nosier, Tritbeinio ei Possevino, incbrrupim; S. Proclus Conslaniiiiopoliiaiiiis, in
testibus, in quosdam saci'33Scripturae locos elucu- orat. 6, ubi vocal tolumbam simpiicem; S. Aiigiisli-
bravit, lnibi ipsi liattd difliculler persuadeo, licet iii nus, toino X, scnu. 55 de Sajiciis, ubi vocat co'.um-
775 ADAMI ABBATISPERSENIJE 776
bam filii sni; S. lldepbonsiis, scrm. 6 de Assum- A l foraminibus petrw, in caverna macer\m, quiq, quan-
ptione, ubi vocat columbam2Spiritus sancli; Isycliius diu vixit, dilalato intuitu, et spatjoso volatti per
Hierbsolyiniian.us, serm. de laud. Virginis, ubi foramina passionum corporis Jesu Chrisli, el per
vOCal columbuin impollvtam; Joaniies Eubeus, in cavernam vulneris laleralis, semper in ejus dplofibus
orat. de Coiicepiione Deiparae, ubi vocal columbam gemuii, et continuo lalilavil; Biclnrdiis a S. Lau •
pvrissiniam; S. Joan. Damasceniis, in orat. de cplumbam rentiOjiib. xn De land. virg., colum. 982, obi vocat
Assiimpiione, nbi vocat cofum6«m sacratissimam; suo qum, cessante diluvio, rqmum olivmin ore
cl iii MenreisGnecorum, die 22 Jaiuiarii, ubi vocat detulit ad Noe in arcani, Deum humano generi
colvmbam eleclam, qum meniem habtiit pennis iuau- reconciliatum demonstrans; Dionysius Carlliusianiis
raiis spectubilem; S. Germarius COnslanlinopoliia- in-capui i Canl. canl., "art. 8, ubi vocal columbam
nus in Mariaii a-nobjs ediio, pag. 102 et 105, ubi Dei, in qua nunquam (uil radix amariludinis, felleave
vocat co/iim6aiii rationalein el purissimam; ob divi- ausleritas, sed simplicitas sapientialis inviolala;
nuth 216 tinimm candorem nive candidiorem, cm- Paulus de Heredia, in iract, De concep. B. Virg.,
ie.sli spunspunice dilectam, tplam omnino ad spirilus ubi vocat columbam felle originalis peccaii carentem
ralioties formatam, el quasi in spirilum transforma- et a peccato originali mundarii; Trillieinius abbas
tatn, qum-hpminibus .erroris hiemem jam cessasse in lib. De miraculis beaioe Virginis in Urticelo,
x/stehdii; S- Alibelnius Scliireburnensis episcopus, cap. 6, ubi vocat co/i<ni(>«»i prudentissimw 219
, in libro De laude virginitaiis, cap. 22, ubi vocat simplicitalis ; bealus Tiiomas a Villanova, in conc.
coltimbaminter sexaginta reginas, et bis quadragenas de Visil. B. Virg., ubi vocal columbamcelerem, per
peliices, quw prpptci perenhe puritatis privilegium Q j montium culmina in visitatione pervolantem; Mauri-
Mpnarcliam mundi, archangela prpniiniianie, Para- lius de Villa Probala, in Corona B. Virg., senn. 17,
. cleto obunibrante, prwcordiis triputliantibns feliciter ubi vocat columbam divinam, candidissitnam, qum a
. suscipere, hieruit; Georgius Nicoiiiediensis, orat. 1 superno liege missa, veniens ad nos, porluvit nobis
<lePraesentat. B. Virgv, ubi vocat columbain irrepre- privilegium noslrw reparalionis et salutis. Deniquc,
hensibilem, qum muliliw aucupem devilaiil, ejus ne longior sim , Joannes Picus, lib, i in Canl, cap.
machinanieniis facta svbliinior; Michael Psellus, in 15, el Jib. iii, cap. 5, ubi appellai columbam origi-
cap. \rCant. cant., ubi yocat colvmbam electum nali fell* minime fermentalam, el columbam Dei, qnm
inler aiiimas omniumliominumqui salvantur; Franco simplicilatem columbinam, miiitalem et humililalem,
abbas Affligenieiisjs,jib. vi De gratia Dei, ubi vocal insttper donorum Spirilus sancti plenitudinem, el ejus
columbdmsine felte; Ainedetis Lausannensis, liomil. charismatum omnium abundantiam commods expri-
6 de laiid. Virg., ubi vocal colvmbam Chrisii per mere suffecil: lunlam enim horum omniutn co,,iam
unionem; Hugo Victoriniis, scrni. 54, ubi vopat co- divinitus accepit, ut illa propemodum non ud mensu-
lumbam simplicitate; Piiilippus abbas Bonae Spei, ram ussecuta videatur.
lib. in in Caul., cap. 7, ubi vocal catumbam sponsi ADFlUG.MENTliM IV.
cwleslis, qnce propler wiernorum absentium gemuil Fiagmenium hocdeMaria mediatrice desumplum
iitcoinpurabiliter, et suspirnvit; Guillelmus Parvus, estex Adami nostri scnuoiie aureo, quem olim ipse
in :cap". n Cani,, ubi vocal cplumbr.m (ecuttdum, in capiiulo Cisierciensi habuit. De lilujo autem me-
virginilate jormosam, cttjus pullus singttlaris fitil diali icis Deiparaj inditb, praeter ea quaedixi in notis
Chrislus; Riipeiiiis abbas, lili. iu in Cantica, ubi C ^" ad Mariale ts. Germani pa.riarcbai Coiisiaiiiinopo-
217 vocat cplumbamsine felie, pullas atiends nu- litani, in noiis ad orationein in Annuntiaiionein,
tiieiilem, grana candidipra cplligentem, iit petris ni- iiiiiii. 5, vide, si Jibet, Rielifirdiiin a S. Laureiilio,
dificmilem, gemitum prO cahtu hubeniem, et juxta 220-lib, ll Deiaud. Yirg., pag. 86; Alberluiii Ma-
Scriplurarunifluenla residentem; lioiioriiis Augustu- giiiiin super Missus est, cap: 9 ei 10; D. Bpna\en-
duneiisis, in Sigiilo beaiae Mariau',ubi vocat colttm- turam in Speculo beata; Virgiriis, cap. 8, et D. Au-
bam Chrisli Spirilu sunclo plenam, in quam transfu- loninuiii iv parie, lit. i5, cap. 5 et 13.
dil Deus Spiritus sancli charismaia: Ahsalon abiias,
serm. 1 de Assuuipl., ubi vocal cotumbam ,de arca ADFIUGJIENTliM V,
Noeegiessam, id est de Ecclesia ortum, quw rumum Desumptum eslex serihone, qucm Adain scripsii
olivw tempore diluvii in iltam retulit, quia aquis vitio- de Sapieiitiae sabbato, piissimisqiie aflectibus erga
rum muiidum involveniibusChrislum de se incarna- sacrosauctuiii Deiparae virgiuis puerperium reduu-
lum in Ecclesia effudit; Jacobus monaclius, in orat. dat.
de Nativ. B. V., ubi vocat columbam inconiamina- (29) Si inter collactaneos suos tne Jesus meus an-
tissimam; Joan. Hailgrinus S. B. E. card., in cap. u numeret. Praecipui pueri Jesu collactanei (iitpote
Cahl., ubi vocat coluinbam Dei Spiritu sancto illu- sacratissimis Deiparae Yirginis uberibus admoti, ac
ttraiuni; Alberlus Magnus, scnn. 1 de Purificat. purissimo ejus lacte recreati), fuerunl S. Joan.
B. Virginis, ubi vocat columbam prudenlem, siinpli- Chiysostomus, S. Fulbertui Can.oiensis, S. Ber-
cem, fecundissimam, generosam; S. Bonavenliira in nardus Clarevallensis, S. Domiiiicus Gusiuanius,
Speculo B. Yirgiuis, cap. 8, ubi vocat coluinbam S. Caihariiia Senensis, acB. Aianus de Rupe. D.
fidelissimam,quw inler suinmum Noe el munduin D Chrysoslomo enini, ul habetur in Vila Heiirici Su-
diluvio spitituuii submersummedialrix exsliiit fide- sonis, cap. 20, Deipara Yirgo sanclo cuidam homiiii
lissima; Jacobus de Voragine, iu Mariali, serm. 2, sese aliqoando visiiiilein exliibens, sic locuta per-
lillera 0 el V, ubi vocat coluntbani iniipcentissimam, hibetur : Vade ad filii mei minisirum Heiiricum Su-
npn habeniem fel amaritudinis, sed lolum plenam sonium, el dic ei meis verbis: Quemadmpdum lit-
dulcedine pieiaiis; Malihajus iniperalpr CaHUicuze- leris prpiiilum esl, de prmclarp illp dpclpre Joanne
nus, in cap. l et v, Caiit. canl., ubi vocal coiumbttm Chrysuslomo, quod, cum puer tcholasiicus essel, et
unigehitt JFilii Dei,in aculis nil kabentem iniquilalis, anle aram se dimitterel in genua, ubi ego ipsa in ii-
sed ptnnia pura, otnnia decpre cptnppsila; 218 '* gneaimugine fiiimn meum in sinu meo taclabam, per
Laiiremius Jusiiniaiius, in lib. Dc caslo coiinuij.io, eamdem 221 nnugtnem dixi filio, ut puulisper cessa*
cap. 9, el De IriUuiphaJiCbristi agone, cap, 18, ubi rei. De6.*ui.eno,lueeex mtiitisei gravibus auctori-
vocal columbam Sponsi immaculatam , speciosam, bus Guuonus iit Clironico Deiparaead aiinuni 10i0 :
suavem, dilectam atqiie umubilem; S. Anlpiiiiiiisar- VeiierabtiisFulbertus episcopusCarnolensis, inmor-
chiepiscopus Fioreiiiiiius, in iv parte Suiiuna; tlieo- tis cpnslilutus periculo prvpler morbum, quem sacruin
log., tit. 15, cap. 24, ubi yocal cptutnbam sine.fellei igiiem vocunt, qui ejus. linguam adurebat, quadum
peccali?deatbatam,nivecandidiprem, tnerilorum spteu- twcte, cum pius solilo doturibus urgerelur, vidil il-
doribus Spirilus tancii [ecundutditi, tnuneribus ele- lusirissimatn Dominqincttm magno comilatu el ap-
ctam et prwetectam ex pinnibus;, S. Beniaruinus Se- paraiu se monentem, ut aperirel os. Quod cuin /e-
iiensis, loino 1, scrni. 01, ubi vocat cplumbam ini cissel, siibito puella illa {'ormosis;t:ma,nempeDii-
777 FRAGMENTA MAR1ANA.— NOTJE. 778
parn, iac sacraiissimum ex mamiila exprimens, A ciip. 81, memoral Vincentitis Belvacensis in lninc
linguam ejut omnino refrigeravit et snnnvil: Eo sn- modi.im: Clericns qntdatn, snpwtente rernm conia,
cralissimo Incie Fulberti genm perfusm fuerttnt, gul- swcuto deditus, matris Dei amorem, et teverendam
lasque in signttm miraculi linteolis 'pretiosit absler- ejus mempriam, sic aiiimo ejus indixerat, ul qtiam-
gens, adhuc hodie in prmdicta ecclesia videre ac cunque ecclesiam ingressus, vel per ecclesiam ei con-
venerari licel. De S. Bemardo Chrysoslomiis Hcn- lingeret transitus, nulla smculi solliciludo, nulla
riqnez Horlensis, in sup Meiiologio Cisterciensi, subripere ppsset oblivip, quin cttm omni tfevolione et
die 13 Maii gravi.ssimum lioc adducil lesiiinoniuiii, humilitate genuflexus diceret : Bealus venief, qui le
apnd Castellionem hacieiius servalnm, et.a reve- porlavit, Christe, el beajaubera, quw ie laclaverunt,
rendissimo domino Edniuiido de Cruce Cisterciensi Dominum et Salvatorem nastrum. Ilic atiquando
penerali jusiificatum : In ecclesia S. Beroli castri moleslia corporis lactus, tnninm dolor invalnit, ttl
Caslellior.it tttper Sequanam Lingonensis dimcesis, linguam suam, ei tabiti dentibus commanducarel;
nnmdam imago in veneralione et honore beatm idipsum de membrit sttfr (aciurus, si permilleretur.
Virginis Mdrim anliquilus exslitil conslructd : qnm Ctimque jam lingna et labiis petiitus consumptis,
quidem imago S. Bernardo filium suum obltUil mi- vehementer a suis in aliis membris tenerelur\ jaceret-
raculote in eeclesia dicens : Bernarde, suscipe pite- que Itorrendus aspeclu, sensibus corporis exempius,
rum mevtn, lolius mnndi Diedemploretn. Deinde vidit juxta lectuti sni caput, personam cotisistere
quoque nltra cmneni 222 humanm naturw virtutem, pulchra [acie, el reverendo aspectu, quw (qttan-
ac si Christi fraler naturalis fiiisset, manu diciw lum dalur inteltigi) angelns ejus erat mgroti sui
wrumnas deplorans, in hunc rnodnm lamenlari
imaqinis suscepla tnaniitta illico B. Berhardo sibi de- B videbatur
volo, ore aperlo tres gultas lactis ab ejusdeth imagi- : Quid , o Domina misericordia;, (ons
nit mnmitlis profluentes, miraculose dislillabat. Qiti- pietatis ? Hoccine est gtorim et graliw saltita-
btts sic susceplis ab eudem diclm imaginis maniillm lorium, 225 hwccine est lingita in bealificatione
gttlli$,-ejusdem Dei Geniiricis orator, el Christi Filii ventris, ei utierum, ei parlus tui, iongo usu ei ardenti
ttii professor, ac cmlesiis mililim confessor fidelis affectu sic assuefacta, ut pene nihil aliud sonaret:
iaudet qnamplurimas coeiorum reginw, sqnclo spi- Domina, Domina? Si lit dees tttis, quis aderil sttis?
ranie Pneumale, ejusdem Marite opitulante gfrilia. twn sic, Domina, non sic ad nihilum deveniet species
composuit. De sancio Domiiik'0, ex ipsiusinet Dei- ~}iomiit'im, si in le nonincipiunt habererefugium. Ilac
parae Virginis revelaiione, parle 11, ,eap. 5 sui cuni antjetus diceret, apparuit maler Dei, et quasi
Psallerii Mariani, referl B. Alaniis /: Quod eum satisfaciens de negtigewia in servulum suuin, de qita
Dominiciii adverstts Albigeiisium hwresim acerriine iitsimtilnbaiur, ad leclum Wgri propius accedit. Ex-
deptignaret, aliqnando in proximam Talpsalibtis sil- ctis tracio igitur ubere, visti esi immittere in os ejus la-
vam se recepit, ibique auguslissimm cmtprum reginm rorem suavissimum, unde subilo liriguw integri-
(cui singulare esl muledicli serpenlis capttt proterere, latemei labiis aniiqunm decorem, el in loto ejus
omnemque hwresim interimere, atque exsitn^uere) co/pore pristinaih reddidit sanitaiem. Reitditisque.
opem prwsidivmqite ardentibus suspiriis , niiilto "sensibus coniinuo surrexit sanus ei iiicolumis, elfti-
Iticrymarum imbre, triduana inedia, airisqua cofpo- ctam circa se mistricordiairi, eliainsi lingua taceret,
ris casligr.tionibus, carne sentibus propemodum lace- fepenlinw vitw el morum muttitione coepiiptwdicare :
. rata, vnriequeexcarnificala impensius est deprecaftis. eteniin se et sua Dei tefviiio^ mancipqns, de cwtero
Adfnil tandem conspicabilisbenigna Mater, jacenlem C ' vilain duxil religiosarri. HaCteuus Vinceiitius.
semianimenque erexit, atque in rirgineos acceptum ADFIUGMENTIM VI.
amplexv.s ,fixo oscutp dissttuviavil , cnstissimisque Fragmenttim hocde proiectioneatque iiriitatione
uberibus nppressit. De S^ Cathariiia haec ex Joaimis Deiparae Virginis, exscripluin ex Sermone, qiie.ni
Gavaston Opere de SS. Teitiariis ord. Prsedicalp- Adam noster dc confessiorie scripsii, preiiosiini
mni litterarum mqminienlis 223 consigiiavii IJia- niagis quam amplum esi. Ne vero boiii dorii parii-
cynthus Choqitclitis in Lib. de Viscenbus Maternis cula quempiam praeteriret, illud apposui.
bealae Virgiuis erga ordin. Prieiiic, cap. 5 : Inier 226 AD'FKAGMENTUM VII.
ptwclarq cw.li munera, quibus leclissima virgo Se- Fragmenluni hoc de laude Virginis mairis, quo
nensiti Caiherina, eximia omniitm virlulum gloria Adam nosler suam erga DeipaTanipietatem abunde
toto orbe celebris, eniiuit ; ac prmsertim e plurimis clarescere fecit, exsulat prorsus a ms. codice Ca-
Muriani amoris argumenlis, non poslremum locum samariensi, quo usus sum : exsial autem sub no-
habel, quod angelortttn liegina coito ad cam lupsa, inine Adami abbalis Perseniae apud Godefridum
posl suavissima colloquia, ppsl oscula vcreque ma- Tilmannum Carlhusiae Parisiensis nionachiim in
lernos amplexus, sacratissiinis suis itlam ttberibus Allegoriis in iocos iiiriiisque Tesiamenti, super
aliquando admovit et ul virgineo lacte non soluiu Jibrum Ecclesiastici, ex qud mutuo acceplum.stipra
labra pralneret, conciessii; vernm eliam ul ipsum appendi.
misericoidiw sinum cmtesiisneclaris deliciis ebria, (50) Virgo sane rioslra esl oliva. Deiparae Virginis
vehtli exhauriret, ingenti munere donnvit. Denique curii oliva simililudiiiem (qiiam late fiis proscquilur
dc Alano iiaecin suoopusciilo De rosario B. Virgi- ID Adamus nosler), laie ctiaui prosequumur Absalou
nis scriplis tradil Jcdocus Beysselius : Circiter un- abbas, serm.de Nalivit. B. Virginis; Philippus ab-
nns Domini 1470, devolissimus dpptpr Alunus de bas Bonae Spei, lib. ivin Canl., cap. 50; Hoiiorius
Rttpe, Dominici Patris, ut pofessionem ita pielalein_ Augusiodiinensisin Sigillo B. M.; Jacobusde Yora-
erga Chrisliparain imiiaius , aniiquatam pene, el gine, in Mariali, liilera 0, serm. 2; D. Antoniniis,
aliquol swcidis delicientem Coronariurmn fralernila- m parte Siimnioe ibeologiae, lii. 51, cap. iv ; Ber-
lem in iucem revocavil,ulique; ejusdem divmmonitti. iiardinus Bustensis, in Mariali, serm. 2, de Assi-
qutu quondam Dominicumad hoc ipsttm iinpv.lexal, liiilatione bealae Mariae; Mauriljus de Yilla Probala
Et posl inulta : Quod aulem addunt, oiunein fidem iit Coroiia Beatie Virg. serm. 22; et laiissinie oin-
exsuperal; Virginem.divam exerio uberc lactts co- uium Bicliardus a S. Laureniio, li.b. xn De laud.
piam Alnno orunli aliquando el conlemplunli iri os Viig., apag. 951 et ileinceps. .
[udisse. Quo non penelral Matiw pielas? pularet - .. (ol) Periculosum est ergo ad punctum ab illa dis-
tnerilo quivis hmc non vero quidem similia esse, nisi ceuere. Qitod probe agnoscens S. Hdeplionsus227
diligere jitsios ac pios, quunquam 224 mprlales, .lib.n De S.
virgini!, Mariae,cap. 4 :Yeni, inqui.t, me-
poiiisiina superiorum riaiura esset. ii;ec Beysseliiis. cam ad hanc Virginein,rie.sine.hac properesad ge-
Neque a pueri Jesus Collaclaiieis .segfegabo cleti- hennatn. Veni, abscondamut sub velairieritovirtutis
ciiui illnii) in Deiparaiii Viiginem iiiire devbluiii, ejiii, ne induaris confusione-sicut dipioide. Sic ille.
coi.eadeiu Deipara Virgo pari niuiieie beiielicinui lii quare Lticifer ilaeiiioii..e.ffecius,.elarigeli ecoalo
J.ictationis exbibuii, ui iib. vn, Speculi JiistorjaliS ih inleiiiuiii dcl.ipsi SIIIIL^im>-qriia (ut iiotaiit Ga-
l'4»;iOL. CCXl. 25
779 PETRUS PICTAViENSIS.
hylinns,.iib. yii Dearcanis, cap, 4, :el .••Pauliis.de.A dc Yilla Probata, iii Corona B. Virgiiils, seri»,;S •
\llcredia, in tract. De concept. B. Virgiuis, non longe allerens illud Ecclesiasiici xxix : lniiium.tliMjp-.'
a"line) a beata Virgine discessernni, iliam, ut futu- mim's dqitd et pnnis ; et per aquaiii beatam."*(8B-.':;
ram Dei Matrem, colere nolenies, sicni Deus pfae- iieiiiiiiielligeiis:S!cui,229"1T|iiPisc<'s"("IP'",«»t
ceperat illis ? Qnare iteiii Jtidaci a Deo reprobati, viveresine aqua, ila nos mule hubereinassine beaiit_.
lol mala el ealainiiales, ut vidcmiis; paiuiilur; nii shnm Virginis qratia. D. BernardiiSj lioinil. 2 sfi^f-
qiiia (til lib. ix, cap.10, probat idenr Galatiiiiis) a j/iissuses(, de Maria sub siilevis npiriine seriiiDiveiii
B.Virgiiie recesserunl, illi, ut Messiaemalri, famu- liabens, inerilo exclamai : 0 quisqvis ie iitlelligit}«
Tari reniienles? Hirie sanciiis Aiiselinus, cttin Maria hujus smciili profluviomdgis iitter procelins et tem-
lnqiieiis : Omnis, iiiquit, a te aversus necesseesi ut pestales flticlutire quam per lerram athbnlare, iie
iniereal. Sicut eniiii pietas, et conversio iti Virgi- averlns octilos a fulgore hitjui sideris, si «on ris
nem signum esl acternae pnvdesiiiiaiionis, ila avcr- obrui piocetlis. El Philippus, abbas BonoeSpei, lib.
sio a Vii-giiie,;el defecius piciatis in eam, signum li in Canl., cap. 7 ad illa verba : Colliim luuin sicut
lesl a-leriiae reprpbalionis. Ad quod Salomou in moriilia, in liuiic niodurii falur : Ipsa (Mafiu) esi,
pcrsona Virginis loquens dixil (Proverb. vm) : qum invenitur Christo capiti sic snbesse, ui npnsil
Quiin me peccaverit, Iwdet animam sitam,• omnes dubium reliquo eiiam corpori superesse; et ipsa iuter
qui me oderunl, diligunt tnortem. Cnde S. Bpna- capul el cbrpus videlur locuin niedium obtinere, nec
yentnra in Psallerio B. Yirginis inqiril : Qui digne ad Sponsum filii spohsi possiinl nisi matre ir.edianie
coluerilillain(Marinm),juslificnbitur,quiautemneg!e- perlinefe , prwsente ipsa nubis sponso bonum est
serit illam, morietur in peccatis suis. Hoc eliam adhwrere, absente vero non pOssttnt membra capiti
idem Joan. Carihageiue, hom. 2, dc Cultu et B coliwrere. Et sane siiie Maria quid bbni esse potest
. 228 deyolione erga B. Virginem significare vide- iniseris liominibus ?
lur. Ecclesiaslicus bealam Virginein cuin rosa O amwna viim venn,
«'.oiiiponildiccus',: Quasi plantatio fosm in Jericlio. (canebal diilcissiuie in hymno suo ad beatam
Etenim sicut ad rosam freqiienter apes coriveniiiiit, Virgiiiem beaius lleriiiaiinus, seu Josephus ^Steiu-
eiejus virtute fruunlur, alri verb scarabei fragran- veldensis,
tiaiii oiloiis illius ferre non valeiiles, longe abea •---.. ' Lahgttel meatnens egena,
discediinl; ila praedesliiiati, velui argiiiiieiiiosie NU esl valens, te non litibeiis,
apes, ad mysticam rosam Mariae ronveiiiiiiit, ut Peril vadens, tnale tabens;
mira ejus virtuie friiaiiliir, reprobi vero flanquani Gaude, virga; niinquam arens,
spurcissimi scarabei cxiiuiic siue sancliiatis ira- Arel aulem lui carens.
grantiam sustinere non potenies ab ea longe sc 230 ua ul anoiiymiis auclor, in Corona B.
Kequesirani. Qnis vero relerre valeal quol niala, Virginis,'qiias ms. exsiai iii biiiliotlieca \Taiican:i,
uiiserias, calamiiates secum convebai isle a Maria cap. 5, yerissiine scripserit: liwc (Maria)est tnn-
Deipara alqiie ab ejus ctiltu et pictaie recessus? lier,qum ubicunque non est.nPn est nisi gemilus el
B. Petrus Damianus, lib. vi, epist. 52, reddcns egestas (Eccli. xxxvi); « Ubi non est tiiii/ier, inge-
ratioiiem quare quibusdam nioiiacliis, qui a Dei- tniscil egens; >ubicunqueenimnon est Mariaper g>a-
para discesseranl, soliias .ejus laudes iiitermii- linm, non ppiest esse nisi miseria ct egesfus. S\c ille.
teiido, iiiuiiinerabilia prbrsus mala, nullo juvame Faxil -igitur Deus, ui nunquain a beaia Virgine;
remedio, acciderent, ail inter alia : Quia mairem ^_ per ejiis cullus oblivionein, ac pictaiis iniermissio-
ierw pacis de stio monasterio projecertini, dignum esl nem, vel ad punclum inoiiumeiiuimqoe disceda-
til inquielis calamilalvm, tribuiulioniitnqne proceilis imis, rie in ea inala ac imomiiioda iiicurraiiiiis in
aljue turbinibus agitentur. Sic ille. El quid sumus quae ab ea discedeiites
- ' ejusque culluni negligeiitis
siue Maria, nisj pisces sine aqua, nauiae sine sidere, incurrunt. j
CQi-pussine collo el siiie capile? Hiiic Maurilius LAVJS
DEOACVIBGINI DEIPAKjE.
ANSPDOMlNl
MCCV
PETRUS PiraEltS
NOTITIA
., Pelrns Pictaviensis, Petri Lbmbardi Senleniiarum Magislri fidelis discipultis, pOslea celeberrlnms
in Acadeinia Parisiensi iheologis inagisler, ejusdemque Acadeniia3 cancellariiis, claruit vitse"n,e-
rilis el doclrina ab anno 1160, quam posteris exhibiiit variis voluminibus. Dislingiiiiur ab aliero"eiiis-
dem ataiis, qui S. Pelri Cluniacensis abbatis discipulus fuit. Scripsil auluni iste Senlentius libtis
quinque eruditas, alqtic Cx sanclonim Patrum operibus delibatas, qiias pdsiea denle satis inaJiguo
arrodere aususestGualierus, priorSancti Vktoris Parisiensis, in eo opere qwdmsvripiii: Cvritraifiwiiior
7M NOTITIA. 782
Cnliiw Lnbyrinlhot, Petrum Abmlardvm. Gilberlum Pbrrelariitm , Peirum Loinbardnm , ipsumque Petrum
Pictaviensem. Opus isltid voluslis, ipsique aiiclori coaovisexaratimi cbaracleribus, JNicolausCaimiSnl
Trecensis canoniciis , erudiloruni omniiini propriaqne fama dignissiinus , haud diu ante obilum , tians-
iuisit ad domiiiiim Liicam Dacheriiim, in tniiiiii iimorislesseram, niide iranscriptuui, procuravit cdenditm
Hngo Malhoud, inoiiaclius benedieliiius Congregalionis Sancli Mauri in Gallia, Parisiis in fol. auno 1655,
apiid Siineoiieiii Pigel, via Jacobaia suli signo Priideitlia:, iiiscripliini : Petri Piclaviensis in Academia
Varisiensi professoris el cancellarii, Disliiiclionesseit Libti senteniiarnm quinque. Ep;s!ola ejitsdein ad do-
iriiiiiim Giiilleliiuini, Scnoneiisein arcliiepiscopiim, incipit : Jn deserto manna coiligentes , alius integrum
qomor, alius plus, tilius minus , pro stta quisque avidilale colligebal, etc. Dislinclionis i, c.iput 1 , quod
liens sit et iiniis. Invisibilia Dei per ea, quw faclti sunt, iulelligibilia conspiciuntur. Crealiira mundi hoino
dicitur, propter excellenliam quam habel ad crealuras, ei convenientiamqnam habet citni eis, etc.
Quo Petrus se siibtraheret scbolasiicoruni aemuloriim dicieriis, hauc Summnm Theologiie suae, GMI7-
ltdmo,archiepiscopo Setionensiel poslea Uemensi iinncnpavil, uli Ilisloriaiu ectiesiasticam eidem Petrns
Comeslor nunciipaveral, idque an. 1170 vel'circum circa. Eral aiitein eo lempore caiicellaiiusAcadeinia'.
Parisiensis, iii qua per iriginta el octo aimos llieol. puhliciis postea professor exslitit, ut patelex clogiis
ipsi scripiis aClaudio Heineraeo doctore soeioque Sorbonico, in libro De Academiq Parisiensi, pag./iO,
c.\ Cbronico ins. Aiherici ad aiinuiii 1169 : < Parisiis post magisiruin Petruin Maiidiiciiorem, inagisier
Pelrns Pici.aviiitis caihcdram Itabuil theologiain., > Composuil aiitein bas Sentenlias, Guillelmo Senonensi
arcliiepiscopp ante aniuiin 1175 dicalas, cujus sub auni liiieni a sede Seiioiiensi ad Reincnseni trahslaius
esl. Et Henieraeiiscitaius pag 115 : i Magister Pelrus Piclavinus , qui annos diio.deqiradragiiila llieolo-
giam Parisiis legii, tit supra rclulitnus ex Cbronico. Ad cuin missa esl cpisioia InnoceiUii III de quer.ij
coniitissae Blesensis ei capitnli Caruotensis , quae ciiatur cap. ex parte, Deverbortitn sigriiiicaiione ,
nna cum liecauo Parisiensi, el Joaime abbatu Sanciac-Geiiovefa:,qui fuil successor Stephani Toriiaceiisis.
Exslat ejns inenlio in qiiadaiii littera Mauniii episcopi traihla canonicis Viciorinis, pro lerniinjs aiiiiua-
liuni recipicndoruiii ex praebendis EcclesiacParisiensis, sub daio 1196.Cceleslinus papa consliiuii Peirum
niiii Hugone Clemeiiiis decano Parisiensi , pacificatorem ejus litis quae verlebatur inlijr monacbos !?.
Eligii iu insula Parisioruin , el canonicos Sancti-Vicloris, de dccimis vini el grani apud Yilriaeiim : el
tle iiisiruinenlo ea de reexaralo, pendei aiiliuc iliacsumsigilluui Pictavini, cum bac perigrapba : Sigitlum
Petri Piclavini, cancellarii Pansiensis. Asservaiuur in biblioihcra Sorbona:, Sermones ejus et Allegoriw
ordinaria! su. er tres tibros legis Mosaicw, Exodtim, Levilicumel Numetos, etc. de quibus supra. > llucas-
qiie llemera-us. ':-'
Ideui de illo Cbronicon ms. Alberici ad aiinum 1205 : < Obiil niagister Petrns Pictavinus, cancellarius
Parisietisis, qui per annos duodequadruginia tlieologiam legerai Parisiis, elc. Praedicttis vero Piclavinus
fecii libriini Ue tbcoiogicis seiitentiis aii ciimdem archiepiscopum Giiilleliiium , citjus eiiani haheiitur ser-
iiioues, Disiinctiones ei Postillse : et qui pauperibus roiisiilens clericis , excogiiaviL arborcs Historianiin
Vcicris Tesiainenli in pf.llibus (iepingeie, et de viiiis et virtuiibus similiter disponcre. >
Exsiai eiiam ijiioddam opus ejtts in iiihlioliieca Victorina, litlera D. i, coivtinensin codice optimae noia?,
srilicet , Distincliones Psalieni fccundum mugistrum Pelrum Pictaviensem, quaruin prologus incipit :
Fncies niihi leniorium in inlroitn lubernaculi, preiiosis coribus conlextum. Tabernaculum , qup Deus in nobis
iuibilal, elc. Ibidem insignis Cpmmentarius Petri Pictaviensis ae priuius forsitanqui iiiiijiiam in Magistrum
Senlenliaruin faclussit, aiiud opus ab ipsis Seiilenliis Pelri Pictavieusis. Incipit prologus : Summa di~
vina: paginw in comiderandis consulit et agendis, id esl, in fidei assertione cl morvm conlormatione , elc.
Cnpieiiles, elc, ul apud fiiagislnni) Seiiieniiariiiu. More scribentium prmminit Magisler prowmium , el
hac esl conlineutia prowmii, eic. (jtiamvis littgo .VJalhouii,benedic.liiius inoiiachus, lioc opus unum aique
iiieni cuin Seiilemiis ejitsdem Petn, qiins eJifiif, asserueril, dlcens : < Quoii tuniuin in p.mcis variat ille
codex nis. Vicloiiiius au allegalo Trecensi edilo, iioc excepto quod Victoriims noiiuiniquaui inuliliis est.
ac in eo ilelicit epislola praiiimiuaris a-.l Gu.liuiiiiiiin Seiioiienseiti iirchiejiiscOjiiiui, aut salimii Ai"it
ociiJossiuis iiiiiiuiluaiic legCiitium. • Opus aiilein Senlemiarum Mugislri Petri Pictnvieiisis , incipiens
in Dcserto maiina eoltiyenies, ctc, aiionyiuuin eiam ms. est in biblioibeia S. Ebrulplii. ordinis divi Be-
nedicli, lillcra T. 9. Djinque oiuiiia feie vel pieraque opeia Pe.ri Ptcltiviiii exslani mss. in liibliollieca
Clarajviillis, iicinpe Senieunce mttgistri Petii Piaavini, Distincliones Petri i'iclaviui in Psallerittm et Alle-
goriw super Velusel Nvvitm Testameutum , ul ex accuralo illius calalogo anno 1(161confecto , qiiem apii?!
iiie babeo, iniellexi. Altegorite Pelri Piclasini su er Tabernaculum Moysis, mss. Caniabrigiae in bihliu-
ibcca Peiiibrocbiaita , co.i. 75. Ejusdein Allegoriw sttper Bibtia, mss. privatim in bililioiiieca barouis
Liinileii, cod. 251. Porro bibliotlieca eadeni S. \icioris Parisiensis litlera SS. 18, afol. 85, usque adliid :
Sinnma Petri Piclaviensis de mysteri s Incarndtionis Chrisli, e!c, incipiens : Qui pnrce seminul, parce et
tiuiel : el qui seininal in beiiedictionibus,de beneiiictioitibiistnetel mlam wternum, Ideo ul nos m futuro
tnetamus, seiuinurittiHverbi Dei pro{.onimus, eic. bed Uaclatus liic 400 aiiiiorum , ob aiioiiyiuiiateoi in-
ccrtus est; nomeii aucloris recciitiore uiaiiu adjecuiui est. In eadem bililiollieca Saiicii Yicluris Sermones
mttgislri Petii Pictaviensis, mss. liucra UU- 20, codico optiniae nola:, lilii sub iniliiiin codicis chnraclere
antiquo , Sermoiies per aniti ctrrutum cum excepliouibus magistri Petri Pictaviensis. iiiin snb codicis
iiieiliinti , syilabiis seu index soriiionuiii cjusuiodi, iiuiuero LA.VIH, posl qtieni sequilur : In hac medie-
tnle libri coutiiteniur Sermones quidam per tiiini circuium, et notulw excerptm de Sermonibus magistri Peiri
Pictaviensiscancellarii Pansiensis , et niagislri Stepiiuni prmsnlis Canluariensis , el de aliorum tractaiibus,
quit oiniiiu circu curiiin aiiimarum suitl uecessaria , sicul tnferius palebil. Deiiule sequitur : Iiicipiunt Ser-
munes quidam per aiini circuliim el quwdam iiotuliv excerptw de Sermonibus magislri Vetri Piclaviensis ,
cttncellurii. Curpora sancloruiii in puce sepulla simt. Si uniiis sancloritin prweinineiuiam el taude», el in-
gemvm exerc.luium et lingua erudiia sufficteiver explicare non pplesl, etc. Ejusdem aliud opus in eodem
codice subiineni , liilcns rubricans , b.ma: no ae : Iitci^iunlSermones magislri Pelri Picianensis. Primits
est in festivilitteomniiim Sanctorum. Saucti per iidem viceranl regna , elc. Cerlo certuts esl quod santii
omnia regna mundi vicerunt, ei prmcipue illi duodecimduces, elc.
Cuiu vero iheulogiam pcr annos triginu octo Petrus docuerit, uulli dubiitm esse debet, quin senex
vixerii. fcubscripsii euidaiii in^irunieiiio seu cbaria: Mauricii Parisiensis episcopi amio 1184 huc modo :
Asiuiuibus Mauricio Parisiensi episcopu, arcludiaiono, elc, Pelro Piclaviensi. Scripsil aimo 1196, iit can-
i'eil:irius,ijuoddain iiisiriinienium domus coiisLrueiiua:ParvoPonli adbaereiilis.qiio lempore"llugo Clenieiis
ejiisilein kcclesnu 1'arisiensis dec.iniis eral. Senio lamen confecltis, obiit aniioliOf», De,quo' Aibericub
i.. Cinoiuco nis cilatus amea, cl scriptor llhloiiw Unicersnuiis Purisiensis:ixc\ilo lill.
735 PETRl PICTAVIENSIS 784
Caelcrum ut aiiornm ex lapsu sibi cavcal Lector, noiandum duxerim, fuisse alios duos PelrosPictaviiu»
sen Piclavienses , praeler isnim AcademiaeParisiensis caiicellariuin , ab ejus aelale non niultum disere-
pantes. Primus horuni discipultis Petri Venerabilis abbatis Cluniaceiisis, cujus opusculum quoddam habes
in bibliotitecaCluniacensi(1). Alter Sancti Victoris ad liiuros Parisjenses, canoniciis regularis divi Au-
gustini, cujus opns De pmriiieiitia seu confessiomibidem asservatur. Hoc Pmnilenliale ibidem curiiexpressd
iioniine aiicloris in codice oplimae notae, liltera II. 15, inscriptum, Pmnitenlialis F, Peiri Piclaviensit COT
nonici Saiicti-Victoris. Uem littera QQ. 12, ciijus liic litulus a me excussus, litleris rubricalis 400 annorurn
aniiquis : Compilatio prmsent malerittm habel ednfessipnem, nullum malerim piofitelur auclorem : sed iot
habet auctores, quot habet aucloritales. lncipit aiifeni : Hunc madum et cnram linjusinodi hdbenl quidmn
confessores, eic, nec magnaeprolixilulis est At manu prorsus recenti quae vix 20 arinorum esl, sub co-
dicis iniliuiii Pelro Piclaviensi cdnoriicoSuncti-Vicloris,e\ fide allciius rns. codicis anliqiii attribuitur, qui
fuil olim Alexandri Petavii senaloris Pansiensis , de quo sic loquitur Jacobus Pelil in TheodoroCunlua-
riensi lomo I, pag. 541. Qui in ms^ codice Y.-el. D. Alexandri Pelavii, vocatur Pelrus de Sancio-Viclore,
lioc enim habelur iniine codicis : Explicit Pmniteniiale magisrri Petri de Sancto Victore , emendaium a
mayislrp Jacobo ejasdem Sancti Victuris cnnonico. Hic Petro Piciaviensi nosiro , qui ahno 1205 obiil,
posterior aetate exslilit: quippe qui scripsit post Pnepositiyum et Joannem Beleth , quosciat, imo post
Peirum Caiilorem, queih in suo Pwniteniiali imiiatur, in multis lam verbis quaiii senlenliis et siniilim-
dinibus : quoil adnolasse sufliciat. Philippus Labbeus erudile agil de duobiis istis Pelris, qui Pictavienses
dictintur, in Nova Biblioiliecamss. Librorum Lalinorum, Grwcorum et Gallicorum, seu tpeciminelectionum
antiquarum Grwcarum, Latinarum el Gallicarum , quam ex niss. poiissimuin codicibus fegiae Galliafuin
bibliolhecae, anno 1655, in-4, Parisiis edendam curavit apud Joarinem Heuaull, parle II, pag. 25, liujus
bibiiollieese, his vefbis : < Magistri Petri Pictavini, Parisiensis Academiae carieellarii GlossaesiiperSen-
lenlias M. Pelri Ldmbardi prajceploris sui ex codice Victorino D. 1, in quoejusdem Dtstinctiones in Psai-
terium. Hli ferme suppar exslilit Frater Peliiis Pictaviensis, abbatiaj Sancli Victoris caiioriicus , cujns
Pwnitentialis liber ms. invenitur in eadem inslruclissima biblioibeca , una cuin alterp Pwnitentiali ina-
gislri Pelri de Flamesbiirgo, ejusdem ccenobii canonici. > Haecloco cilalo Labbeus. Aglt autem De tribtts
istis Petris Pictaviensibus, paucis qnidem, sed erudile ac distincle, Caroius Dufrenius du Cange in lndice
auctorum quem pnemisit Glossario tnediw etinfimw Latinitalis, col. 158.
PETRI PIGTAVIEN8IS
SENTENTIARUM
LIBRI QUINQUE
In lucem priinuiu edili ac nolis adornati opera et studio Domni Hugonis MATHOCD,m«-
uacbi Benediclini congregalionis S. Mauri.
(rarisiis, sumplibusSimeonisPiget, via Jacobaa, ad insigne Prudentias, 1655,iri fol., cum HoberliPulti, S. R. E.
ul rocanl, scholasiicoruin
cardiiialis et cancellarii,ilieologorum, tibris VIII.)
uniiquissimi,senteuliarum
Spe frnsiraiusquam in conquirendis aliis Pulli ^ simae noloe, nec Roberto dispares, cum selate, lum
<i|veribus niuJius conceperam (2), ul. debila iiiole scribendi charactere : pripr, Robertus de Milednno,
scnteiitiaruiii.illiiis voliimen, prelo proxime suppo- in bibliollieca YMcioriiiareligiosius asservaius;
iicnduiii, niinime careret, coacius suni in alios alter, 1'etrus Piciaviensis, fidus Mngislii Seiiten-
ejusdem sclieinaiis aucioics aiiiiiiiim cl oculos iii- tiarum discipiilus,Parisieusis academiaecancellarjus,
lendere, aliquein ex illis deleciurits Pullo comitem, et in ea celebcrriniiis ihagisicr, queiri vetiislis ipsi- I
ne soiilarius cxcurrerei. Occurrcre duo proiatis- que aticlori cOLWiscbaratieribus cxaiatuin Nictiliiis
(2) Vide Palrologia! tom. CLXXXVI
783 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE.— PR^EFATIO. 7S6
Cnmuzalius, Trecensis canonicus, eriiditorum oin- Aediiam, innuil divinam substantiam respuere nu-
ninm suaque fama dignissinms, non diu ante obiluni merum. Vernm apuri utruniqiie senstts is esto, Non
transmisit ad sodalem meuni Liicam Dacheriiim, plures in Trinitale deos esse, sic enim ad naluram,
donarium insigne, mutuiqite amoris lesseram. Arri- ut ad personas non respiciant iili SS. Palres.
debat, quia mihi lectione prior, Victorinus ille co- IN SECUNDO LIBUO.
dex Boberli de Mileduno; jamqiie calamum ornandis
illius cunis aptaveram, ctim mibi rolatum illius lornm IV. — Ad caput. 4. Quantum ad merilum ange-
ccenobii mysias, ad quos altinet liber, hac cura cum el consecuiionem essenlialis praemii, cespiiat
magis utiliter defuncturos, velle domestico felui Parisiensi Magistro n, dist. 11, cujtts opinio anatliemate
obsletricari. Non reluciaius (licetdiu sit qnod ule- feritur.
rnm gestanl) allerius partum, Petri sciiicet Picla- < Tunc V. — Ad captit 9. Sic gralis disserit de Adamo:
viensis, urgere non disluli, conatu nec peiTunctorio, legilur inierfuisse curioe angelorum, et pro-
nec, ut reor, inutili, Scripliiroe sacrae loca, et SS. pbetasse de diluvio,et muliisaliis; sednonposiea.i
Patrum sententias, quas freqiieiiiiores habel, siilereis IN TERTIO LIBRO.
nolis ad margincin indicavi. Ulriiisque consensum VI. — Ad capvt 13. Censet confessionem esse
praeceptoris e.t discipuli, qui cerle perpeluns est, saeramenlum Veieris Teslamenti, nec efficere qtiori
ideniiilem adnotavi, grato quidem Lectori siuriio, figural; sicut nec conjugium. Citi spurio fulgore
seJ auclori maxime profuluro; cnjus famae quam piiBluxit Magister iv, dist. 2, § 1. Qtiaiitum ad con-
in plerisque litbricaiu liabet, cousullum volens, jiigiuin, sic : <Alia remedium conira peccaluui
nihil satius duxi quam ul illiimsilii doeirinaeducem B pracbenl, el graliam adjutricem confeiunl, ul bap-
ostenderem , quippe quem anlesignanuin ibeologo- tismus : alia in remeriium lantum sunt, ul coniu-
ruin omnium hacteiius venerala est scbola. Qiio gium. > Et 'ejusriein libri dist. 22, § uliim.o, "sie
euim analheniale reproliandusqui Magistro Senten- babet de utroque : < Sacraiiienniin pcenitentiie
liarum diclanii scribcnlique proxiinus, nec ciLra sicul et conjugium anle lempus gratiae cliam a pri-
pertinaciam, haesil? Aiu si damnare iiceat cuni in mordio liiiinaiii gcneris fuit: utrumqiie enim insli-
quibusdam visus est aberrasse a tramiie veri, quis tIItnni fuit in primis pareniibus. > Ciijtis opittionis
noii ^cquius succenseat Lombardo caecutienii, a quo vel medelam, vel censuram videas apud sententia-
ne vel latum unguem deflectere, discipulo religio- rios.
sissimum erat? Et liaec milii causa ubique liujiis VII. — Ad capul 16. Sic auclor : <Sacerdos pec-
operis cilandi Magistrum ul vailem ejus, cui pra> caluin iion solvil uec quanium ad poeiiam, nec quan-
lu\it publice diclatis et privatis colloqttiis. lum ad realum; sed solvitel dimiLtii,id est ostenriit
Post lot iit marginibus notas, quae quo breviores, esse solulum et dimissum a Deo quauiuin ad rea-
eo maxinie placent aliis observationibiis superseden- lum , > commuiiis Magislro lapsus IV, disl. 17 el 18.
iluui esse sic niecum censui, ul et pauci sinl qtti non Plura videsis in Observat. ad cap. 15 pariis quiuiu:
ita senliant, cuui praesertim adverterint niliil fere Roberli Pulli (3).
reperiri in auclore ulraque dignum ancbora, et tui VIII. — Ad caput 24. Consequenler quidem, sed
inagis assidere debeal Lectoris aniimis, quori prius male riisserii hoc inodo de cliariiatis augmenio :
noii exslet in Magistri Sentenliis, et scriptoruin ad < Charilas enim secunduin se nec imeiutitur nce
illas commentariis, aul emendaltim, aul illuslra- G remiiiilur, sed secunduin effectum ; > sic sibi prae-
lum, aul saltem doctomm ungue notatum : cujus eunie Magislro i, dist. 17, § H. < Cbarilas penitus
ultimi generis seleclos babes articulos ad ralcem immulabilis est, nec iu se augetur vel miiiuitur, nec
ultiini libri sententiarum ejiisdem Petri Lombardi, in se recipit magis vel iiiinus; sed in bomine vel
in quibus singularis audiit apud oinues, nec imme- bomiiii augetur et minuilur, et niagis vcl
rito scholae rcpudium passus. ln quos cum pariLer potius iniiius dalur vcl babelur, > etc.
inipegerit auctor, fruslra lentassem nicderi morbo
IN QUARTO LIBRO.
prae=eniioribiis remediis, quani quos faciie conipa-
rabis apud omnes et singulos qui praediciis Magi.stri IX. — Ad capttt 2. <Ex circumcisione reinille-
Sententiis elucidaudis longissimam operam inipen- batur lanium originale peccatiim; sed nee graiia
dere. Ne taiuen silenlio nostro haereant iiicatiti, arijulrix ad bene operandiini conlerebaiur, riec vir-
pulentque in gratiam auctoris me cunsulio dissi- tutes auginenlabaniur; quod toium lit per baptis-
mulasse aul relicuisse illius meitda nou pigebit ea mum, praeler remissionem originalis peccati. > Qui
saliem liic recensere quae vulnus iniliguni, aut ab naevusetiam apud Magistrum euiinel 4, dist. 1, § K.
communi theologorum orbita deileciuni. < Ibi eniin, in Circumcisione, peccala soliim diinil-
lebantur, sed nec gratia ad bene operanduui adju-
IN PRIMO LIBRO. trix, nec viriuium possessio, vel augineuium tbi
1.—Ad caputW. Quaedamhabel de imagine in pra:siabatur, ut in baptismo, > etc. hiter seleclos
divinis, qua: sumus infra produciuri, dum YValtero errores hic aniiumeratur.
fiel satis, solilis dicteriis auctorem exagitanti, et n X. — Ad caput 3. <Caereinonialiafuerunt insti-
cujiis solius gratia hic recensemus. liila propter significanduin, non juslilicanriuni, etsi
11.—AdcapuuSl el alibi. Constanler asserit Spj- cx cbaritate liaut. > Quo obice redriilur etiani inae-
i-iium sanctum seu Deuin, ipsam esse charitaieiii in qualis doclrina Magistri 4, dist. 1, § B, el proiude
aiiima residenlem; et praeter eam, iittllam aliam in anguliiin rejecta a ceusura Parisiensi. Sibi lauieu
creatain et habitualem reperiri; errantem Magi- merieiur auctor, vergenie ad linem eodem capiie.
strum secutuslib. l. Sent., dist. 17, § B, etc, quem- Xi. •— Ad cuput 10. Pluriina versat boc capite,
que mcrito scbola Parisiensis damiiavil, et in an- et seqq. PeLrus qtiaiilum ad exisLeiiliam huuiani-
guluin rejecil. lalis assumpuc, ob quae plures habuii sibi infeusis-
lll.—Ad capul 55. Docet cum Magislro I, dist. siinos, el jiraesertiiii Wallerum a S. Viclore, qui
24, quod nomina numeralia in Deo nibil ponunl, libro peculiari, Conlra qualuor Galliw labijriiuhos,
sed lanlum excluduut. HcsiL lameu in boc noiuiiie Petrum Abwlardum, Gilbenum Porretanum, Petruiu
Trinilas, seu Trmus, de quo non audel dilBniie an Lombardum, ipsumque Petrum Piclavinum. Tol in
taiuiiui sit exclusivuiii, sicut hoc nomen Untts cuin euin susurris des:eviir, lot dicteriis lacessivii, ut
lauien dc ulroque parem esse raiioiiem, ambigal irae non mimis quam verilali indulsisse videalur.
neino. Speclare poiuit, praeter laudatum ab ipso Ceusel auiem Cbrislum ul boiiiinem non fuisse ati-
Anibrosium, qiienidauiHilariilocuiii libro De synodis, quid, sed alicujus, id est natiira: htiiiianae; nec
ubi explicaus formulanifidei in coticilio Sardicensi fuisse coiisianteiii ex anima ul corpore yelut partt-.
(5) Patrologiw lom. CLXXXYI,col. 1064.
787 1'ETBi PICTAVIENSIS W
ims siii, licet eas asMiinpseiit, "l iu iljis appareral A XIX, — Ad capui 15. <Ciiiri c:etera saerameJi»
visibilis. Quandiu, iiiquil, vivebat Christus, non exlra Ecclcsiae iuijiatem celebrafi possint, ilti <ri)i
ertti aliquid ex aniina et parne: Sed qua ratione id excommiinicati siml, non ppssnnl hoc sacramentiiHi
npinatiis sit, prodit ipse: «Si ergo ibi noteiiir uni- (cticharistim)conficere.i H;cc Peirus, haecMagister,
tas personae, verum est quod Clirisms seciinriiim Hngi), aliiqne, ui In notis ad Pulluin, qtiia coiiimu-
qnori esl liomo, esl aliquid: id esl ipse ens honio iiis aMalisinoiinis.
estaliquiil. Si vero noiel causain vel-condilicnem, XX. — Ad capul 18. Opinatnr cum Magislro et
falsiiin esl. Non enim hhmaniias facit euui quid, [jliiribus aliis iilius aevi i)i>u inliina: uolae lbuologis,
nisi quasi per violenliam, sicnt quidam dicunt, huic nihil exlrinsecum, nullumqite cibum transire in
nomini tiliquid impon.imiis sigiiilicaiioiiem aliam veram liiimaiii cariiem, pula in eam quaeresurfec-
quam substanlise; ul secundum quod esl homo est lura sit in siipremo niuiidi die, sed quod ab Adamo
aliquid, id esl alicnjits modi, alicujus naturw.t Cujus p.er piopagationem decisiim fuit, inirabiliter augefi
opiniouis funriameiilum bahes el excmplitm apnd ei niiiliiplicafi, etc. Quae opinio ul in lide periciii-
Magislrum 5, disl. 6, § F, ad quoii graviier olTenriit losa, rejecia est a Parisieusibus, el pari faio cum
discipulus; ut nec desint qui lacife pittenl enm esse aiiis sitperioribus iiiiilciata.
ex illis quoruin graiia rcscripsil Alexandcr III ad Et hi qiiidemapud Pictaviensem nostrnm obices;
archiepiscopum Remeusem lib. v. Decretal., liiulo qui licei saLis superqitf eiiiineant, hic tamen a me
De limreticis, eap. 7, Cum Christus. Ex hac anleni recenseri debuerunl ad-cauielam Leclori, mihi ad
-opinione non pauca deducii auclor, qiiaeClirislianae, liiiejain. Sed, ul jiiiu praeniOnui,excusandus auelor
veriiaii possent officere, nisi benlgniiis, nl decet, ]} praecejilori.suo riedilissiniiis, qiiem vel erranlem
expliceniiir. Hac rie re Constileiidi llieologi qui in sequi iiinc erat jn omnium votis, Plura iiem tem-
|)i.'C(liclam el sequenlem Magislri disiinciionein pori concedenda, in qno vix tlieologia (scbolasti-
"scripsere, et prassertim anliquiores, qttibus, ut de cain dico) cii;,as egressa, noiidiim illis veritatibiis
re suo tempore coulroversa, uberior eral dice.ndi adoleverat, quas iongo dispiiiaiitium nsu sludioque
- seges. Inriicanliir tanliini in margine loca, lum quae certuni esl e pulvere tandem prodiisse. Sed qua
Waltcrus suo piimice tersil, liim quse rudioribus polissimuin causa vel excusaiKjus vcl (lainiiaiulus
noiiiiihil negotii faeessere possenl. sit nosler, ea esl tnnc aetalis scribentiiiiii theoiogo^
XII. — Ad caput 21. Qiiiedani habel circa polen- niin iudoles, Jubiicae ratioiii niliil non iudulgere;
li.im qua Cbristtis pomil animain depfinere; in quae ejus advenlilio lnmine scrulati peiiiliis rioginaia
Walierus, qui supra, cceiiobiia Yiciorinus, siyluin lidei, ciijus laiiieu, in nocte, illuiiiiiiaiio; et (qui
aeitit et zeium. Videndus Magisler 5, riisl. 21, § C. peiiculosissiiims omiiium scopuhis) ita problemau-
XIII. — Ad capul 22. Praeceploris vesligiis plns bus et ancipiii alea omnia miscere, ul plerumqiie
requo inliaerens, docel Cliristuin in triduo irioriis nescias, nisi priidenliar, quain in partem debeas
fiiisse hominein, quia peculiariier ineo necessaria [iropendere. Quae scriberidi meihpilus nulli quaiii
non erat unio substantialis aiiimaiii inler et corpus Pelro Piclaviensi famiiiarior; qui ul eral feracissi-
:iil veniaieni huiuanac naiurae. Qii.nn crroneain in ini ei subiilis pene ad miraculiiin ingenii, tantaiii
lirie seiitenljam, sed co sicculo fainiliareui,. docuere iiirainque problenialis parteni, cum ses.e dedil oc-
praler alios iriem Magisler 3, dist. 22, el Hiigo casio, larga manii prodegil, ut sua propeinoduiii
Viiioriiius I. n. De sacramenlis, parle i','cap.'ll, Q niole Lectorem pbruaiil liesciuiii qua parte dcgat
el in Qumst. sitper Rom. I. Seri qua sint ccitstira verilas (qua: lainen haeret in atonio) quam ulrinquo
ferieinii, docet D. Tliomas 5 q., 50 art. Qiiaui siu- saiis probabiliter suaileri anxius cohieniplaiur,
ceram Clirisliaiii dpcloris el Angelici iiidolem no,i llaec sopliislice scribendi ratio theologiam fceriavit,
liabuit aniai uleiilus ille Waltcrus, qui saptiil qui- cum iu ejus sacrum peneirale adriiissiis dialecliees
ricni, sed iioi) ad spbiietaiem. usiis, et in eo ccepil audiri Aristoteles, iiti conque-
riliir Wiiiterus libro, qui supra, contra quaiiior
1N QUINTOLIBRO, Galliae labyriiilbos (a variis sopbismaium flexihiis
XIV. — Ad caput 5, Opinaiur validmn fore ba- et niaeanriris sic iiolatos) < Quos, ait, uuo Aiislote-
|iiismum si bapiizans ab oiniii circa fidem errore lico spirilti alllatos, rium inelfabilia bS. Trinitatfs et
iinmuiiis liouiinet unain taiiiiim SS, Triniialis pcr- liicariialionis scbolaslica levitate iractarent, nnillas
-jsoiiiim,aiu soliim Cbrisii iiomen ; nec aliter ii do- hx-resesolim voiiiuisse, el arihuc crrores 'piilliilare.>
f!ct Petrus, nisi quia juravu in verba Magisiri 4, Vcriiui licct buic lurio niinium inriiilserit Petrus,
disi, 5, | E. JNonnullisadlmc scru|iulis illo cap tu iiusquain taiiieiiliriei dispendio lascivire voliiit riia-
«giUliir; seriievo quo scribebal facile coiidoiutiKiis. leclicatu suam; quani iininodice quandoque luxu-
—
XV. Ad fapui 7, in line. Iteruni a vero disseu- riaiilein Clirisliaiia: inoriestia: Ireno coercuil. Ubi
liro videtur, cuin scribit necessariiim illis noii fuisse dubius lucsil, niliil temere riijliiiiie; ubi solus, nihil
Chrisli haplisiiiuni qui a Joanne baptizaii fueraiii, loqui vohiii. Quoij pluribus Jpcis studiosus Lecior
niorio fidem Trinjlalis habiieritii. Sed aberianlem advertet. Inslar oniiijiimsil quocl babel ad capul 14,
scciiitis Magislriim 4, disi. 2, § F.iiiiiius erravit. iibri lv, ubi in re lioii iia diliicili, sic tanicii Cbn-
XVI. — Ad capul 8. Siiigiiliirem habel asserlio- B sliane sapit : <Horum soluiioneiii niibi scriljcrc
neiii liiijus inilio capiiis
' de eilicacia bapiisini incul- iion essel pigrum, cuin hpc sciarli el niilii et aliis
pabiliter — ileraii. liiicessaiiuin; nisi qnja Itilioreiii n.oviafiectum vera
XVlli Ibidem. < Poliiil Dens alicui conferre inqiiiiendi, qiinm incerta prp cef.lis sumeiidi. S:c
polentiain crcaiam , qua peccata dimiilcret, sed quaeraiiius laiiquam inveiiiufi; sic inveniaiiius lan-
iion dimillerei aucloiiiale sua, sed potius Cliristi.) quam quaesiiuri : de crerieiiriisnulla infidclitale riu-
Eaindem fere opinjoneiii in Magistro 4, dist. 5, biieiiius; de intelligcuriis nulla ieinerilaie allirincr
§ iiltimo, damnavit Faciijtas sacfa TheologiaePari- liiii.s.> Et cap. uliiiuo, ubi de Cbristo, nuin veresii
siensis ; ei inier seiecios errpres anriuiiieraiur. cpuipositus. <Sed de his, iiiquit, quis me cerliiica-
XVlII. — Ad caput 11. Singufaris iterum liaec bit? JNOIIsuflicio expIicareliiijusiiiPdi argiilias. ile-
assertip de verbis cpiisecratipiiis in missa. <Ad boc inpve a sacra pagina el auler arguiiieiiia uui iides
dicendum quod bis prolulil Clirislus illa yerba : quaeriiiir. Est lides noii plus sapere quain opdriei.
ciiin eiiiin beiiedixit, ea protulii, et ila ad eorum Cierie qupd ita sit, nec quaeras quare, > etc. Vidij
prolationem facia est iraiissiibstaiifialip. Postea fie- iiisujier cap. 21 pl 53, libri i; cap. 14, 19, 25,
git et dedit illis, et iierum aii : Hqc est corpus libri li, eic. Quaiii Chrisliahae nioriestiaetesseiain,
iiteum, elc. Sed tunc non protulit causa beiiedicendi, ei in obsequiuin lidei paratissimi aiiinii devoiioiieiii
el ideo non fuit iteraluni sacraineiiltim. Dicuiilia- arivertere iioluit praidtcltis Galterus, "seuWalte.-us,
inijii quidani qnod in consecfatione alia verba pro- cni jiivisum pnuie qupd sibi iioiuiii iion erat; qui
luiit,» etc> iiilul non debaccliaiur in praestaiuissinio*JUosra^
789 SENTENTIARUM LlBRI QUINQUE. — PROLOGUS. 7S0
tionalis lheologiae duces, zelo qnidem veritaiis, seri A Patri polius quam Filio ascriberet llilarius, siq
non secundiim scienliam inlialus. Et quam iniquo scribil : <Non eum secultiiii arbitror in aelernitalis
saepios in Pictaviensem nostrum animo liierit, quem vocabulo, nisi quod Paler non habet Palrem de
Archilocbiis edictis proscribenriuin voluisset, uno quo sit; Filius autem dc Palre esl ul sit, alque illi
duntaxal exemplo Lectori notaium velim. ut coaelernus sit: iniago enim si perfecle implet
Libro 1, cap. 22, babet haec verba Petrus : <Fi- illud cujus imago esl, ipsa coa:quatur ci, non illud
lius enim diciiur imago Patris, ralione projiortionis imagini suae,» etc. Hacc Aiignstinus; quem ldeo ei-
aliecta, in eo quod omnis imago ab exemplari rie- lavimiis, ne lemere culparelur auclor ipsi deriitis-
dncilur: ncc conferturexemplar imagini, ut Achilles simus, Plura id genus alia nec mimis infeliciier in
slaltiae; sed imago exemplari, ut statiia Acliilli. Ul discipulum ei magislrum molilitr scribilque Walle-
Filius aequalis Palri dicitur, ct coseternus ei, et rtts, ttt abbati Claiaevalleiisi Bernardo, qiiem im-
cousubstaniialis ei. Quod e conlra non dicitur, etsi pense coluit, esset salis. Quam iierum opido belle
vere possil dici.'i Quaeverha graviter ttilit Walte- insultat Lombardo, quod scripseril Cbrislum ex
rus, scd ignarus phrasim illam-Augiislinianam esse sanguinibus B. Virginis eoncepLum fttisse? Sed num
1. vi. De Trinit., cap. 10. Expendens cnim Augusli- imperiie, judicent alii, videanlque quam inique
nns hauc Hilarii senleiitiani de tribus in Trinilale nonniinquam vapulent tot illustres illo saeculo tbeo-
personis, 1.n. De Trinit., sub initium : </Etcrnitas logiae proceres, in quo el qui plufa scirenl ct qut
in Paire, species in imagine, usus in munere;» niinus, aequa erat illis scribeudi libido.
illudque caplu sibi difiicile ratus, cur aeleriiitalem
PETRI PICTAVIENSIS
SENTENTIARURl
LIBRI QUINQUE.
iPROLOGUS
Ad D. Guilleltnum archiepiscopum Setionensem.
In deserlo maniia colligenles alius inlegrum gomor, alius plus, alius iniinis pro sua quisque aviditaie
colligebat (Exod. xvi, 17). Nobiscum bene agiiur si postmagnum laborem de eo quod aliis residuuni
est, medieiaieni gomor colligere datum fuerit. ln eo quippe laboris nostri Uduciam ponimus quod nec
q»ii plus collegerat, habuil amplius ; nec qui minus paraverat, reperil minus. Sic utique nos si ad alliora
yerbi Dei peneiranda mysteria, gomor perficere nequimns, a Deo jierficiendum exspeclanies; non irieo
desislimus quin saltem j"uxtaid quod cdere possumus, colligamus (ibid., 18); et quasi dimidium goinor
dispersa, et prae sui tenuitate manus coUigeiUiiim subterfugienlia pro capiu inlelligenliae congreganies,
velut qui colligit paucas spicas post messem, vel duas sut tres olivas snperstites post excussionem, ad
acervum porlamus. Disputabilia igitur sacrae Scriptura: ul rudirnenlis ad eaih accedcnlium consulaiuus,
in seriem redigentes inordinata in ordinem redigimus; inveterala per modestam inquisitionem renova-
nius : solutiones ubi de medio monlium fluxerunl adliibenius. Ubi vero Scriptura lacuerii, sumpio pieno
pugillo de simila, quod reliquum est de sacrificio, (iliisAaron dimittimus. Quod si necilli edisseruerint
donec sole incalescenle maniia liquefiat (ibid., 2i), quod de agno comedere non poterimus, igni creman-
dnm relinquimus. Hujus auiem operis Ubi, Palerinclyte Willielme, praesul Senonensis, limam reservavi-
mus, cui et scienlia ad discernendum, et facundia ad erudienduni, el mores exuberant ad exempluHi.
Tuae igitur bonilatis eril sicut tuus est mos humilibus favere, opus humiliter elaboratum mullisque vigi-
liis causa coinmunis commodi elaboratum, paterna manu suscipere; susceptum splendore correptionis
illuslrare, correplis aucioriialem praebere. Ordinein qupque quinque parlitionum distinximus. in prima
agendo de fide Trinitatis; in secunda ralionalis creaturse. 2 lo lorlia de reparalione quae facta est per
viriuium restitutionem. In quarta de ea quae semel facta esl per Incarnalionem. In quinta de ea quae quo-
tidie (il per sacramentorum parlicipationem.
791 PETRI PICTAVIENSIS 792
LIBIR PRIMUS,
(30) Apud Mag., ibid., § f. el Enchirid., 9G. (54) Sic respondel Magisler, § c.
(31) Haecipsa Magislri doctriiia, § e, (3E>)Sic Mag.,§d.
(52) Eadem Magisler, § 6. (50) ApudMag , ibid, ut mihi videtvr, noc verb;m
(35) Inter alios Abaelard. Piura de liis in noslris (debet) venenum habei. V. reliqua ferc de verbo ad
obscrvat. in Pullum V. Mag i, riisl. 45 verbum. *.
-8TK PETIU PICTAVIENSIS $V6
lus sit, el si ponatur quod sit damnandus, qiiod A esl verum quod aliquid sit bpriio, ei nen sil ani-
possibile est^ ita qui praedesiinalus dicebatur, nori mat. ld non esl animal quod non est homo : ergo
«st pracdestinalus, nec unquani fuil, veriim qnod id soluiii non esl animal quod non esl homo. Eo-
esset praedeslinalus. Cum ergo illa raiio silaeleriia, dem quoque modo : Id solum non poiest Deus
rion videlur quomodo, illa maneriie, potest facere quod non vull. Qriod oliam si quis inde dubilei, ita
Deus qiiod dimittit. Ad quod dicenduhv quod Deus, oslenditur. Quidlibel vult vel non vutt Dcus, non
manenle ilia causa selerna, quia omiiia facil quae est verum quod aliquid velit Deus et non pos-
facil, id cst seipso potest facefe quae non facil, et sit, 19 id quod npn vult Deus nnn polest: ergo id
conlrario; rion taiiien id.eo polest agere contra il- solum non potest Deus quod non vult. Item, id so-
iam causam (57), quia illa ralio, ciim sit modo lum non viill Deus quod non polest; quidquid non
causa aticujus fei.-potest non esse causa ejusdem, potesl Deus non vult: ergo qtiidquid non vtilt Deus,
non potcsl lanven desinere esse causa illiiis. Sicut non polest. llem, id solum non polest Deus quod
Videfur iri praedeslinalioiie, Deus ab aeterno pra> non vult, id solum non vult Deus quod non polest.
dcstinavil Jacob, et poluit illum damnare. Nec ta- ld solum quod potesl Deus, vult: ergo id soium quod
men ideo agCrel contra praedestiriaiionem ; quia, si vull Deus, polest. Ideo nolaiidum haruin duarum :
damnaret, tunc Vere diceretur, hunquam fuil prae- Id solitm non polest Deus quod non vuti. Id soluin
destinatiis. Polriit enim lion fuisse praedeslinatus, non viitt Deus qttod non poiesl, priorem esse veram,
sicul poluit hoii esse salvandus. et a.lieram falsam. id enim non vull Deus quori po-
(58) iiem ad id indirecte hoc riiodo, Deus poiest test. Non ergo id solum non vult quod non potest,
aliqnid facere quod nori facit, riecfecit, nec faciet: cl in omnibus pra;dictis subintelligeiidum est hoc
ergo potest aliquid facere qucd non fuit. Scituriis verbum facere. Aliter enim non congrue essel di-
ergo potcst aliquid facere qnod non prsesciluriis : ctum Deus potest boc. Nec le moveat quod dicinms
ergo poiesl aliquid facere sine praescieliiia. Fallacia Deum aliquid non posso, cuni ita large accipiatur
ulliriii. Nanv praeiiiissa suiu vera, e't est transitus a aliquid ut el riefectus et polenlia comprehendat.
divisione ad composiiionem. Isie poiesl te docere ltem aul possibile est Denm iaceie qusDcurnjuefa-
iittefasqiiasiion irovii, qui adhuc illitefaius est et feere potesl aut impossibile; si est possibile, ergo
liflefas discerei : ergo poiest ie docere litieras sine p»test esse veriim. Ppnalur : Tunc igilur veruin est
iiotiiia. Vel ila : Aliquis horiio poiest videre, qui Deum facere quaecuiique poiest facere : ergo dici-
iion babei oculos (39) quia Antichristus : ergo ali- tiir, Deus facit qucecunque potest facere. Si vero
quis potest viriefe sine oculis. Dicit Augustiiius (40), inspossibile est Deum iacere quxcunque potest fa-
ad Deum dirigeiis serriionem : < Nec cogeris ad ali- cere : ergo necesse est Deum iion lacere quaecun-
qtiid irivitus, quia nofi est major voluniais tiia po- »xuepolest facere : ergo ncccssario Deus noji facit
teriiia iiia : quae qiiidem riiajor esset, si teipso lil qtiaecunque potesi facere : ergo Deus non polesl
esses riiajbr. > Ex qtto babetnr, quia nec etiam po- facere quaecunque potest faCere. Et virielur esse
ientia Dei major esi voluntate, cum ideiri sil volun- iriem processtis argiimciilaiirio isie ulliiniis, quod
tas el polentia. Unde iiifertur : Ergo Di?us non csl, cum dicitur : Necesse esiDeum noii peccare :
plura polesl facere quam velit, vel plura vullfacere .ergo liecessario Deus non peccat : ergo Deus non
quam possit. Ad quod dicendum quod nomine po- polest peccare. Item, necessarinm esi Deum non
tentiae, vel volunlaiis quandoque ijisam inlelligimus facere quaecunque poiest faccre : eigo necessariuin
divinam csseiiliain, secundum quod praemissa sunt est Deum non facere lffic YCIalia j et ea posse fa-
vera; quandoque subjecta voluiitaii vel potcnliic, i;ere non est magis raiio de aliis quam rie his : ergo
secundum quam major es.l poiejiUa quam voluntas, necessarium esl Detim non facere baec, et ea posse
id est plura sunt subjecla polcnliae quam voluntati. facere; et iia necessarium est Deuni non facere
Vel visus istius non est perspicacior Visu illius, et hajcquae lamen potest faeere. Iiem impossibiJe est
econverso : ergo non plura videt iste quam il.Ie, n Deuia esse auclorem oninis iialnise quam potest
vel plura videl ille quam isie. Vel ita : lsta dcnius facere, cum naluras infinitas et multas possit face-
iioii est capacior illa, nec convcrso : ergo non plura re quas non facit : ergo necessarium esl Deum ali-
tapit isla quam illa, vel capit plura ista quam illa. cujus nalursc non esse auciorein, et ita iion omnis
Item dicit Augusiinus (41) : « Id solum non.potest naluraeesl auclor Deus.
1'ac'ereDeus quod non vult. > Unde infertur: Ergo Jdeo notanduin quori in his omnibiis est fallacia
niliil potest facere nisi quod vuli. Vel, id solum iinivocalionis ex variaiaappellalione lerminorum se-
no.n est animal quod non est homo : ergo nil esl cundum diversa adjuncta ; ideo damus hanc: lm-
animal quod non sil tiomo. Quod enim hoecsil vera. possibile cst Deuni facere quaecuiiquepotesl faeere,
Jtl solum noiV est animal quod non est bomo, ita quia boc dictum iiuilo modo potesl esse veruin.
c.-iiisiat; quirilibet est homo, vel non est bomo, non Non lamen inde provenit: Eigo Deus uon pot.sl
(54) Mag., i, d. 45, Oe voluniaie Dei.. (56) Mag., stip., § L, liaec cadem babet.
(55) Mag., ib., §,g. (5.7) Enchir. cap. 95.
827 PETRI PICTAVIENSIS 8-28
plScito Dei, el de signo beneplacili. Beneplacitum i\ Abrahae ut iinnvolaret filium suuiu, ipse non imnvo-
proprie dicitur voluntas. (58) Signum aulem im- Javit : ergo Deo non obedivit. Eadem objeclio de
proprie et eo modo quo dicitur ira esse in Dco, cseeoiiluminaio. Arihocdiccndum quodcaecus [Abra-
quia nobis signa irae ostendit. Non enim fas estin ham] Deo obedivit, id esl ejus voluntaiem perfecil,
Deo talem moium inlelligere vel irae, vel gaudii. sed non obedivit verbo prseceptionis. Prius enim
Oinnia eniin nomina motum causae designantia Donvinusprsccepil ut immolaret, cui praeceplo non
dicla de Deo, non inotum eausae, qui nullus' esl in obedivit, quia poslea idemper angelum prohrbuit
Deo, sed signa affeclionis iiidic.inl. In Iiomine vc;o fieri. Paterfamilias praecepit huic servienti ut affe-
duo praedicare possunt, et affectum .iiileriorcm, et rat vasa sua, servieijs, qui novil volunlatein doiiiini
affcciunv exteriorem. Cuin enim dicilur : Iste sui, non affert: ergo serviens non obedit riomino,
homo riiligit illum, possuin hoc intelligere de inte- quod falsuni est ; q.uia facit ejus voluntalem cum
riori affectu, vel de exleriori signo dilectionis, noii affert, licet non prseceplum, non tanven obe»
quia exhibet signunv 'dilcciionis. Si vero de Deo dire contempsit facere in servienle patrisfamilias.
dicaiur quod Deus diligal istum, ad effectum vel qui Doraino non obedil vasa ferendo,.. non lamen.
signunv exterius debes referre, quia secuiiduivv obedire contemnil. Item Deus prseeepit Abrahae ut
quod esl Deus, non cadit morius diligendi in eum. immolarel filium suum. Et Iioc non voluit Deus:
Undequia (ria sunl signa dilectionis Dei notabilia, ergo aliud habuit Deus in ore et aliud in corde :
tres solent assignari significaiiones huic verho ,: ergo duplex fuit, quia in corde loquebatur. Ad quod
diligo, cum de Deo dicitur : diligil enim quia in diccndum quod si atf Jitteram istnd de Deo accipias,
suo esse conservat, el ita omnia ditigit. Diligil Aliud habuil in corde, et alittd in ore, non est bene
etiam quia in tempore apponit gratiam, et ita dili- dictum. Deus enim nec os, nec eor habet secua-
gil justos viros. Diligil etiam quia ad vilam prse- dum quod Deus, si 7ero sub hoc sensu, Aliudltabuit
destinal, et ita diligit solos prsedestinatos. in ore et alitid in corde, id est quiddam prsecepit
27 (59) Ciinvergo dicimus, id esl, esseDei volunta- quod non voluit: verum est. Non irieolamen duplex
ttm el beneplacitum qupd ipse est, contra id ita obji- fuit, sicut patel in prsemisso exemplo depatrefami-
cilur : ldem esl Deo velle et esse, sed Deus vnlt lias. Item Abraham volebat invinolarefilium, et Deus
hoc : ergo est hoc falsum: Idem est Deo scire et Iioc-iipn voluit: ergo volunlasAbr.ibac volunlati Dei
esse, Dcus scit omnia vera : ergo est omnia vera. «rat conlraria : ergo ea non merebatur Abrabam.
Vel iilem est Deo esse el posse, Deus potest omnia : Quod larnen ila probatur: Voluntas ejus eral infor-
ergo est omnia. El nota ideo falsam esse illationem, ^ maia charilaie, el ejusfinis eral charitas ; et si con-
qui.i, cum dicilur, Deus esl volens, simpliciler poni- trarium vellet, id cs.t si riollet immolare filiuin,
tur divina essentia. Cum ergo assuino, Deus est poejiam nverereiur: ergo Abraham illa voluntaie
volens hot, ibi ponitur essenlia cum quodam respe- mercbaiur. Quod aiitem Abraham voluerit imino-
ciu creaturarum ut sit soius Deus, cujus voluniali lare filium ex hoc palel : Abraham voluit obedire
liocest subjectum. Deo, sed sciebat se non posse obedire Deo nisi illud
(60) Voluniati ergo Dei quse ipse est consonant prseceplum adimpleret, quod non implere poterat
scmper eventus rerum, id esl nihil fit conl.ra volun- nisi filium immolaret: ergo Abrabam vohiit immo-.
tatem itlius quse ipse est, sed conlra signa volunta- lare filium. Idem eiiam sic probatur: Duaesunt
tis irmlla fiunt, iri est contra prsecepta, consilia, elc. voluntales hominis, voluntas raiionis et volunlas
Mulla enini praecipil quae non fiiini, et multa liunt sensualitalis. IHud dicituri homo velle simpliciler
quae non praecipif ; mulla similiier prohihel quae quod vult voluutate ralionis, si ipsa dominaiur, et.
liunt. Praecepil Abrahse ut immolaret hiium, et la- illud non velle quod vult taiiitum volunlate sensua-
nven non factum est. Cur ergo prsecepit ? Ut fides et lilalis. Abraham illud volebal voluntate ralionis :
dilectio Abrahae ipsi innotescerei, non Deo, cujus ergo el simpliciler illud vojebat.
Spirilus omnia scrutatur et cui corda hominunv j) Ad hoc diciint quiriam quod Abraliam non voluit
loquunlur. Similiter cseco illuminato prohibuit ne immolare filium ; voluit 28 tamen oberiire Deo, cui
famam suam praedicarel, quod tamen fieri voluit; lamen aliter se non posse obcdire sciebat. Quibus si
et ideo faclum esl. Cui ergo prohibuit ? Ut nobis ita objiciatur : Abraham voluitDeo obedire, et scie-
cxemplum proponerel humanunv favorem decli- bal se non posse obedire ei nisi filium immolaret:
nanrii. Utrum lamen verum sit quod conlra Dei crgo volebat filium immolare ; solvunt dicenies,
prsecepium multa fiani, id prius inquiratur, postea non acciriere quod si aliquid anleceriat ad aliuri, el
an conlra Dei voluntatem quae ipse est, aliquid Geri aliquis vult vel potest aniecedens quod irieo velit,
possil. vel possit consequens, sicut accidit in scire quod
Insistamus ergo ei quod paulo ante de Abraham volunl oslendere lam dialecticis exemplis quam tbeo-
propositum esl. An scilicel contra praeceptum Do- logicis, si Deus fuit nascituius cras, Deus njsce-
inini fecil, qui filium ad Dei praeceplum non invnio- tur cras, et potuil Deus esse nasciturus cras, non
lavit. Circa hujusmodi objiciunl: Deus praccepit lamen poluit nasci cras. Etsi hscc anima fuit incoe;--
i58) Mag., § ult. ei § h, cilal. dist. (CO)Mag., sup,, § i cl li, el disl. 47, § iill..
{59) Mag., ead. dist., § b.
829 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. - LIB. I. 830
ptura esse cras, haec aiiima incipiet esse cras. Haec \ llltid eniin praecipiendmn tion erat el lanien a Do-
auiina poluit inceplura esse cras, non lamen polerit minoerat prsecipiendiiivv.Iiem Deus prsecepilAbrahae
esse.cras. Iia non sequiiur, si Paulus esl cum Chrisio, quodiion voluit fieri: ergo quod non erat bonuin.
Paulus dissolvitur, Paulus cupit esse cum Christo : Soluiio pendel ex praedictis. Itenv Deus praecepil
ergo cupit dissolvi; vel, si iste aliquo morio est Abrahae ut immolaret lilium et postea probibuit :
Ronvse, isie est Romse. Iste vellel aliquo modo esse ergo aliquid mutationis in Deo fuit.
Roinac, non lamen vellet esse Romae. Ita non seqtie- • 29 Quod genus argumeiuaiionis videlur confir-
retur, si vult Deo obedire, vult filium immolare, itari per id quod dicit Beda super Marcuin (c. x)
cum sciat hoc verum posse csse sine illo. de permissione libelli repuriii : < Nuiiquid Doniinus
Nobis. tamen magis verum videlur quod votuerit sibi contrarius esl, ul aliquid ante jusserit, el idenv
filium immolare, et illa voluntas ineriloria fuii, nec posl novo fregerit imperio? > Ad-quod dicendiim
volunlaii Dei coniraria, licet qnae volebant Deus el quod in Deo nibil fuil niutationis, sed.in Dei prse-
Abraham essenl contraria. Deus enim volebal ut id ceplo. Quod eninv dicil Beda coiitrarietatem esse
vellet Abraham quod tunc Deus non volebal ; el est in Deo, si aliquid ante praecipiat, el postea conlra-
instandumsic : Iste proponit aliquid, ille non pro- riuni, iiiteJligenrium csl si praecepto semper arihse-
ponit: ergo propositio ab isto prolata contraria ° real voluntas. Si enim aliquid prius vellel el post
est proposilioni quam ille profert. VeJ, pater istius conlrarium, contrarielas in eo esset, quod poles
vull lilium suum vivere, Deus non vull illud : ergo videre in siniili. Nunliavil Dominus Ezechiae per
volnntas ipsius est contraria voluntati Dei: falsum Isaianv quod moreretur, el non esl morluus, non
est. Aliquis enim bona voluntate vult quod Deus ideo aliquid fuit mutalionis in Spirilu sanclo,
vult, ut inimicum suum damnari. Aliquis bona vo- quo revelame, hoc prsedixii, nec meniitus est
luntalc vuh quod Deus noiv vutt, ut palrein suum propheta quando .dixit : Morieris tu el non vives
adhuc viclurum. Aliquis mala volunlaie vull quod (Isai. xxxvm). Sicut nec Jonas mcntitus est dicen-
Deus non vult, utpalrem suunv mori. Quidanv mala do: Adhuc quadraginla dies el Ninive subvertetur
voluulate non vult quod Deus vult, ut inimicum (Jon. in). Loquebatur eninv ulerque secunduiiv
suunv esse salvanduin. Aliquis bona volunlate non inferiorem causam, et non superiorem. Sicut si
vnlt quod Deus non vull, ul patrem suum victu- dicit quis: Jsle cwcus non videbit. Verum riicit,
rum. llem Abraham ante prohibitionem angeli ha- etiamsi post per miraculum coniingal eum visu-
bebal voluntatem informalam charitate : ergo si ru 111. Qui eiiiin sic loquitur, seciinrium cursum
eam ad aclum produxisset cum haberel facultatern, p. naturalein loquitur, non superiprein catisam. Cum
plus mereretur voluntate el actu quam sola volun- eniin prophelia sit: Divina inspiratio per dicta vet
tate. Sed contra lanien ostenditur quia non niere- (acla, rerum evenlus immobiti verilate denuntians,
lur, quia contra tegem naturalem egisset si filium bujus prophetiae immobilis fuil veritas si altcnda-
immolassel, cum fecisset quod sibi ab eo fieri nol- lur secundum quid loquebaiur prophela, id est
tot-r ergo homicida essel, et iiamnrialilerpeccassel. secunduin inferiorem causam, scilicet sectinduin
Item praecepit Deus Abraliae quod si fierel, conlra meritaEzeehise aut selatem ipsius. Quod enim post
lcgem naluralenv fieret; praecepii ei quod si (ieret, adjecli suut duodecim anni, de divina volunlate,
prseter volunlatem Deifierel: ergo praecepit ei quod si non praecedente causa naturali, fuil; vei, quod
lierel, contra voluntatem Deifierel. Possibile erat illud verius cst, de spatio vitse suae naturali qnindechii
fieri: ergo eral aliquid contra voluntatem Dei fieri. aimos Dominus sublraliere comiiiinatus est me-
Ad hoc dicendum quod Abraham tunc non fecil, nec ritis suis, sed postea cum flevissei, reslilui.t.
facere voiuit contra legem naluralem, imo cunv lege Dicet, debet aliquis, superficie illorum verborum
naturali. Nam lex naturalis est quod creatura suo aliquiri inlelligi, Morieris lu et non vivcs. Omnis
Creatori oberiial, quod ct Abraham facere inlende- enim propbetia quse fit per coiiiuiinationem,, cujus-
bat. Licel enim filio suo fecisset quod sibi nollel JJ I modi est ista, habet detenvviiuuioneiii subinielle-
fleri, noii lamen injusle, et ideo non peccabat in clam, el mutari poiesl. Ea vero quae fit per provi-
legem naiuralem, sicut nec Jacob quando Esau denliam Dei absque cooperaiione liberi arbitrii,
subripuit benedictioneni, quia non injuste hoc fe- commutari non polest; quue vero est per praescien-
cit. itera Deus praecepit Abrahse quod erat praeci- liam, mutari potesl; tanven nulla latet deierniinalio
piendum, vel non; si quid erat praecipiendum : inielligenda. Quod lolunv plene inveniiur super
ergo prsciipiendnm erat ut immolaret pater filium: Mattbiiium expositum. Hic potest quseri an Caiphas
ergo bonum erai: ergo bona inlentione fieri pote- prophelaveriL cum dixerit: Expedit ut unus moria-
rat. Ila eiiam onvne mortale peccalum bona inten- lur pro poputo, ul non tota gens pereat (Joan. xi).
lione possel fieri ul adulteriun), ftirtum. Si praa- Quod eninv prophelaveril riicere videiur evange-
cepit quod non erat praecipiendum : ergo non erat lista, qui ait: Hoc autem non a semetipso habuit,
bonum quod erat borium : ergo non recte prsecepit sed cum essel ppnlifex anni illius (ibid.): sed si
fieri. Deus fecit aliquid quod non debuit quando prophelavit, ergo verum vel falsum : seJ ciim id
carnem assutnpsit: ergo iion recte id fecit. Vel quod prophetabat a se non haberet, sed a Spiritu
polest tacere aliquid quod est nvaluin : ergo male. sancto propler dignilalem poniificalus: ergo verum
831 PETRl PICTAVIENSIS-, 8S?f
prophelavil. Non enim falsum proplietaret per. i voluntaie Dei, id esl d'e permissione Dei : perniisil
Spirilum sancliini : ergo verum dixil; sed qua pro- enim, noiv voluit voluntaie qnae ipse esl: slultum
posiiione nisi ista: Expedil ul unus moriatur ut enim eratvotum ; ergo indiscrelum; ergo non im-
non tola gens pereat ? Hac igimr dixit verunr, sed pleiirium. Si ita accipialur animus pro delibera-
probatur qnod tantum falsiim ; intendebat enim tione, non esl quod contra objici possit.
riicere et persuariere ut Christum interJicerenl qui Polesi et animus aecipi pro volunlate. Saepe eniin
prsedicabal destructionem legalium ; quo interfecto, boiva existente voliiniale, opera a lalere sunt niala,
non periret illuri semen saeculare, quori etianv a non ea quse demala volunlate; primo loeo surgunl
geiitilibiis in reverentia hahebaiiir, et ita non sicut bona fiiit volunlas Jepble, el opus primo loco
lolletur gens el locus. Et falsum erai hoc expedire procedens, bonunv; scilicet immolare omne quod
eis, quia non est effecluni quod meditati sunt, vel sibi primo occufreret, sed opus a latere malum,
qiiod consuluit Caip.has,-cum postea desiructi sint scilieet imnvolare filiam. Sicut econtrario mala fuit
per RomanoSi Niliil ergo aliuri inlenriebal dicere voluntas Juriae et opus tamen a talere bonum, id est
Gaiphas nisi hoc falsum. Veruiuest qiiod de illa salus liOsira. iAlii"dicuril (64) quod prxcepluni tri-
locuiione hic sensus elici poteral: Expedil, etc, bus riiodis dicitur, forma el inleniione, ul Honora
scilicet: Utiie est ul Cltrislus nioriatur, et.ita nou " palrerii ei mcitrem (Exod. xx). Inleiilloiic et noii
peteat httmanum genus in peccalis, sed tnorle ipsius forina, ut Non occides (ibid.); fornva el non inten-
redimnlur; quem se.iisuin non habuit in illis verbis lione, ut Vade, nemini dixeris (Marc. i). Tale fuit
Caipbas, qui laiiien verus est, et ita nonnisi falsum quori praecepit Dominus Abrahae de immolalione
dixit: ergonon projvhetavit veruni. Ilein.propheia- filii, et fuit iion adimplenduni sed ad instruen-
vit venini: ergo projvhetizaivdoenuntiavit verum. dunu
Item, ipse non dixil nisi falsunv, et a se non habuil CAPUT XI
illud, sed a Spirilu sancto: ergo Spiritus sancti An aitquid possit fieri conlra voluntatem Dei qua;
atictorltate dixit falsum. Itenv, malo animo dicebat ipse esl ?
qhidquid dicebal.: igitur peccaliat ex ipso actn pro- (t35) Palel ex his quacdicla sunlmulla fleri coutra
phetandi, et sic iltud prophetare fuit ei pecca- signa vohinlaiis Dci, id esiconlra praecepla, consi-
turti. lia, prohibiliones, etc. De caetero iiiqtiircndum est
Ad boc dicendimV quia non prophetavit nisi stib an possit aliquid lieri contra voliintatem Dei q6ae-
Iioc sensuTecipiatur, 30 ><* est locutionem proin- ipseest, id est, an quidquid vult Deus fieri fiat, et
lerit ex qua sensus propheticus el verax elici Q econtrario. Non videtur: Vtdt enim Deus omnet
poterat, ei laiituni falsum dixit; lamen, Spirilu homines salvos fieri, ut aiL Apostolus, (l Tim. n),
sanclo iiiiimanle, factum est, ut lalenv locutionem non lameii omnes salvanlur. Alibi etiani ait: Je-
proferret quse congrua' inlerprelalione veruna -signi- rusaiem, quoties volui congregare filios tuos sub alas
licaret. Quenv lanven intelleclum ipse ibi iion ha- nieas, et noluisti(Mailh. xxi):quasi aliquiri volu rit
Mit, ut ita quodanimodp nesciens vitleatur verum Dominus quo;d iihpeditus sit facere Jeiusalem. vo-
dixiiise. Iuntale conlraria; et ita aliquid vcluit quod non
De Jephie etiam hic polest objici, cujus voJuutas factuin est. Sed palam est nil velle fieri a Deo,
non placuil Deo, nec eiianv sacrificiunv, sed delibe- quod ipse non faciat, seeuiiduin illud : Voluniaii,
ratio ilia qtianv habebat sollicilus quiri Deo offer- ejus quis resistet (Rom. ix); et: Omnia quwcunque,
rst (61); et iia accipitur animus in illa auctoritaie. vpltiil fecit (Psal. cxi). Quod ergo primo dicitur sic-
Animns Jephle piacuit Deo el non sacfificium (Ju- expoiiiliir. (65*) : Vult omnes homines salvos.fieri,
dic. xi). Slulie eniin vovit, quia, si canis aul aliiid id est lniilus salvatur, nisi quem vnltsatvum fieri.
occurreret, nunquid immoIarei?Et quia animus ip- Sic dicitur;: Dens iifuiiitnat pmnem Iwminem venien-
' tem in hnnc mundum (Joan. i.) Id esl nemoilliinii-
sius, id est voliinlas in boc Deo non ptacuit, pro-
bari potest quia si bona esset voluntas, bominv D naiiuf nisi per eum. Eodem morio et illud allidit
esset opus quod ex illa voluntate procederet, quia Jerusatem, elc., id esl quolqiiot de filiis lnis voltui-
iio» potest arbor bona nialum fruCtum facere (Mttllh. lale mea semper efficaci congregavi, te nolente et
vii). Item sacrificium illud non placuil Deo. Ergo invita, hoc feci. Conslat igitur quod Deus nil
nec volunias qua id voleliat, sed contrario dixit vult fieri voluntale quse ipse esl quod non lial.
auctoritas (62), voluit Deus filiam Jephle iniKiolari (66) Quaeriiur etiam, an qniriquid fil, vuli Deus.
pfbpter sliilliim patris voium (65). Si ergo hoc fieri? Si eriiinhoc est, cum malujn fial : ergo ma-
voltiii Dens, lionuni fuit, sed inlelligenrium est de lum vult Beus lleri, quod quamvis a vero. alienuiii.
(61) Alliiditad lib. Quwsl. Vet. et Novi Test., q. (64) Fiindatnr illud in rioclrina, Magislri i, diaii
45, ubi pseurio-Augustinus ilie pltira in Jcplitede- 45, § k, el dist. 47, § ull.
bacchalur; quem tamen verus Atigust. excusat, (C5) Mag., i, d. 46.
lib, vii Qq. Evang., q. 49. (65') iiaecoiniiia habes apud Aug., Enclimd., c.
(62) Aucloriiaie. Hieron. in vn c. Jcremiae. 97 el 98. Plura in nolis ari c. 14 primae parl. SenU
(€5)»Aptid. Aug.,supra, in Ajipend. lom'. IV, el Pulli.
apud Hieron., supra, et lib. i conlra Jovinian. (66) Mag., supra, § d et scqq.
«55 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. I. 834
viiieatur, lamen quid&nv conantur probare indi-- A divina: dispositioni mililat quod per humanum stu-
recte sic. Mala fiunt el Deus non vult mala fieri : dinnvresullal.»(75) Talis fuit aclio Judaeoriim, quanv
ergo mala fiunt contra Dei volunlalem , vel noril qiiirieni non voluit Deus, scd voluit passioiiem ab
fiunl praeter ejus voluntatem, falsum. Iste esl ini eis illatam. De illis lamen fecil Deus secundum vo-
iiac civiiale, et rex non vull eum esse in hac civi-'.- luntatem suam.quanrio eos pitnivilqui peccaverant.
lale 31 • Ergo contra voluntalem regis, vet noni De liis aulein vel in scquenlibus plenius agetur cum
cst in ea prseter volunlatem regis. Item mala fiitnt:: de Iucarnalione Domini tractabiiur.
ergo, Deo volente, vcl Deo non volente. Si Deo> CAPUT XII.
volente; ergo Deus vult mala lieri: si Deo non vo- De his
terniinis, posse de poienii.i, posse de justi-
lente; ergo Deo nolente; ergo Deo invilo; ergo) lia, posse rie miscricorriia, an inler se in proposi-
contra ejus voluntalem. Ad quod dicimus quod Deo_ lione converlantur ?
non volenle nvala fiunt, non tamen Deo nolente, (74) Ctini posse el velle dirantur de Deo secun-
quia hoe esset quod conira ejiis volnntatem fiereni,( dunv essentiain, qtncritur rie hujusmodi lerniinis,
quod falsum est. Sicul isle esl in hac civilate rege_ posse de potentia, posse de justitia, posse de miseri-
non volente, non lamfin rege nolente.el: Non altero> cordia. An dicanlur secundum essentiain deDeo;
istorum cnrrenle Socrates est asinus; non lanieni " quod videlur, quia dictinlur de singulis personis, ei
ncuiro currente Socrates est asinus, el nola hanc; de illis in suiunia. Unde videlur quod quidquiri po-
esse falsam; Deusvult ntalafieri, et hanc, Deus vuli( testde justitia, potest de misericorriia et potentia,
mala non fieri, et hanc veram, Deus non vult malai et e converso. Sed de justitia, potesl Deus oinncs
fieri. Item: Bonum esl mala fieii. Ul enim dicil Au- damnare : ergo el de misericordia potest omncs
gustiniis (67): < Non solum ul sint bona, sed etiami damnare, quod falsum esse videiur. Quod aulem de
sintmalabonumest: si enim non esset bonum malat justitia possil omnes damnare inanifestum est, quia
essevel fieri, nequaquam esse sineretur ab oninipo- omnes sunt nati filii irae, et omnes sunt de mas-a
tenti bono. > Sed Dens vult esse bonum : ergo Deusj iniquitatis perdiia et corrnpta in Adam; et si quis
vult mala fieri. de ea excerpilur per aliquam gratiae apposilionem,
Ad quod dicendum quod ideo dicit Augustinuss de Jmisericordia Dei est. Uude rie justilia omjies
bonumesse mala fieri, quia ex nvalis quae fiunt elicitl liosset damnare. llem Deus polest omnes daninare
Deus bona.Non enini in se bonnm estmala fieri(68): de polentia'; Deus nil potest facere nisi juste: ergo
<Jicilurenim aliquid bonuin quod est bonum in se et; Deus omnes potesl damnare de justilia. Ecoiura 32
ei cui fil, et ei a quo fit, ut dare eleemosynam ex: Q vero si quis dicat quod non qiiidquiri potesl Deus
cbaritate. Et quod est bonum ei cui fit, et in se, facere de juslitia,potcsl facerede misericordia: ergO
sed non ei a quo fit, ut dare eleemosynam panperij aliquid polest Deus facere juste el non misericordi-
propler humaiium favorem, et quod bonum est ei a ter; non ergo in oinni opere ejus comiianlur se
quo fit, el in se, sed non ei cui fit; ut prsedicare. justilia et misericordia, vel justilia : ergo aliquod
lidem infideli (69): est eliam quod non esl bomiin ejns opus potest esse sine juslitia, vel sine miseri-
in se, nec ei a quo fit, sed tantunv aliis bonum dici- cordia. Ideo dixerunl quiriam quod in quibusdani
iur; utactio Judseorum qua crucifixerunl Clnistuni, operiiius Dei est effectiis misericordiae sine cffectu
sed ideo riicta est bonnm, qnia inde elicuit Deusi juslitiae, ut in parvulis baptizatis qui sola Dei gratia
bonum.qui ex omnibus malis elicit bona. Unde (70): iiullis praecerieiiiibus mcriiis salvantur. In aliis est
< Melius jndicavil Deus de malis bona facere quam effectus justitise sine effectu misericordiae ut in | u-
niala nulla permillere. > Cum enim peccant mali, in nilione Judae et Pilati quos non polest plus punire
bono proficiunt boni. Nanv : Flagellato pestilente quam punial. In aliis est effeeius jtistiiise simul cum
sapiens aslulior fil (Prov. xix). Dttm superbit iinpius, effectu misericordise, ut in his qni salvanlur.
incenditur pauper (Psal. x); et peccata proximoruni (75) Et quod ita sil nvuliiplici probare videntur
"
frixorium sunt justorum : Consumelur nequitia pcc- 0 auciorilaie. Legitur eniiiv : Hic misericordia, ju-
calorum eldiriges justum (Psal. vn). Et quod Deus dicium in fuluro; et alibi: Judicium sine misericor-
non velit mala fieri patet, si enim vellet mala fieri, dia ei fiel qui non fecil misericordiam (Jac. n). Et
ergo essel auctor peccali: el quamvis non semper iterum : < Secundum quanliialem cu!pae,erit quanti-
voluntas Dei, id est (71) voliinlalis Dei, impleatur las pcense, > et simililer stiper illtun versum psalmi :
ab hominibus, lamen semper implelur de omnibus, (76) : Ex usuris et iniquilaie, babetur. < Plus cxigi-
sive sint boni sive sint mali. Unde Gregorius (72): tur in suppliciis quam comiiiissuin sit in deliciis. >Id
<Multivoluntatem Dei peragunt unde mutare conien- etiam sic ratione volunl astruere. Deus polesi di-
dun't,et ejusvoluntaii resistentes obsequuntur, dum slricle agere cum Juda : ergo non inisericordiler.
(67) Cap. 96 Enchir. paulo aliter.
(68) Haec eadem apud Mag., cital. dist. 46, § h. (75) Mag., ibiil., riisl. 48, § b.
(69) Subaudi verilati non obedienii, ul est apud (74) Magisl., iv Sent., riist. 40.
Magislrum. (75; Apuri Mag. Iiic ex Aug.
(70) Aug., Enchirid. cap 27 et aliiii ssepe. (76) Psal. LXXI,ad quem locum sic lcgilnr «pnd
(71) Desiderari ridetur Signuin. Aug.: Plus mali invenilur in suppliciis quam com^
(72) Citalur etiain a Magist., i, dist. 47, § b, sed missum est in peccalis.
835 PETRI PICTAVIENSIS 836
Iteni; Deus poiest nihil de poena debita Judse re- A esl: hoc enim impossibile est quod Judas tanlara
laxare; sed si nil dc poena debila relaxat, inimise- pcenam meruerit,. et Deus nil relaxaret de ea,
ricorriitef agil piiiiiendo : ergo Deus polesl immise- 33 h°c eniin esset cpntra Dei misericordiam; si
riCOrdiier agere cum Juda. vero per diyisionem intelligas, sic Judas meruit
tantanv pcenam, Deus nil potest relaxare de poena
Ad hoc dicunl quiriam quia, etsi nibil relaxaret
verum esl. Sed tunc non acciriit quod immi-
Deus depoena debita Judae, non lamen iinniisericor- hac,
sericorditer possit cum eo agere : si enim nil rela-
diter cunveo ageret; quia in suo esse conservaret,
vel non xaret de lanta, majoreni hac nveruissel. Quod illa
quae esl misericordia maxima; quia permit-
et compositio sil impossibilis probalur per aliuri : im-
lerel diabolos eum plus punire quam merueril,
esl Deum minori praemio remunerare Pe-
infinita alia suni occulta in quibus etiam posset effe- possibile
Irunv quam mernit, si per composilionem inlelligas;
cium misericordiae-impendere, etiamsi nil de de- lunc enim de merito Petrum defraudarei; et lamen
bita pcena remitteret. Sunt enim duo effeclus justi- si divisim inlelligas, verum dicis. Similiier impos-
lise, palens el occultus. Patens, ul pro peccaio red-
sibile est quod Dcus aflligat aliquem graviori pceua
dal Deus pcenam, vel partem pcenae.Occulium non
humana diflTmire. enim quam meruil, si per composiiionem intelligas, quia
praesuiTiit ignoranlia Q uis B lunc crudeliter cum eo agerel; sin vero per divisio-
novit, cur Deus Jacob elegit et Esau reprobavit? nem dicis, verurn dicis.
Similiter suiil duo effectns misericordiae patens, et
in Quidam tamen ulterius procedentes recipiunt
laiens. Paiel Dei misericordia pnrvulis bapliza-
ibi occulta Pfciet composilam el divisam, et (quod plus est) qnod
iis, cum sit eiiam justitia. jtistilia damuare Pelrunv et salvare Jtidam, el si
occulla. In potesl
in damnatis, cum sil ibi misericordia damnarel Pelmm bene faceret; et si nil reniHtst
nullo igitnr opere Dei est effeclus justiliae sine effe-
de pcena Judae debila bene facil, nec ideo immise-
ctu misericordise, vel oeculto, vel maniiesto, nec ricorditer cum eo agit; et si in nullo alio exhibeat
econlrario. ei effectum misericordiae ; nulluni enini malum est
Illam ergo anctoritatem, < Misericordia hic, judi- quod si facial, non bene faciat. Quod etiam Pelrum
cium in futuro, > ad evidentiani referlur utriusqiie, possit damnare, id ita osiendunl: Potest Deus cum
quia hic in via esl palens misericordia, iibidicuiilur Pelro districle agere; sed si districte agil, de mi-
dies homiiiis, et annus jnbilaeus, licet etiam sil et nutis ei
quadranlibus exigil ratioiiein; et si singula
Iiic jnsliiia in fitturo. Justitia manifcsta qnando
perseqoentur, non possei Petrus de omnibus red-
Ibtinl hi in vitam wternam, itli in supplicium wter- C riere raiionem, quia loto lempore viiae suae leneba-
mtm (Maith. xxv). Simililer cum dicilur : < Secun- iKr obsequio, el nmllis lemporihus debitum oi;se-
riiiiii quanlitatem culpae, erit quaniiias posnae.> ld
quiunv non impeiidil, quod obsequium non poluit
esl si magna fuerit culpa, magna eril et pcena, non recompensare Deo. Posiea ergo si districte ageret
dico tanta: singtila enim peccata puniei Deus.Unrie Deus, quod posset jusle facere, juste posset eum
districte dicitur judicare. Sed de pcena singulis de- damnare.
bila remittil, in quo esl Dei misericordia. Qtiod Al riicet atiquis, quia vehementer se humiliavit
vero dicilur, Judicium sine misericordia fiet, etc, Petrus, ita quod major fuit humiliias in pceniteniia,
supple : sine misericordia, id esl qnod judicitini vi- quanv processeril Iransgressio in culpa, etturicxle-
debitur esse sine misericorriia propler quantitaiem biium obsequium, quo videbamr Deuin defraudasse,
poenae.lllud vero quori similiter post legittir : <PIus recompensavil. Ipsi tamen adbuc dicunl quod non
cxigiltir in suppliciis, >elc., ad diuturnitalem rcferen- peluil se in tantunv buiniliare quin anipliorem liu-
dum.quia diuturnioraerunt supplicia cum sintaeler- niilitatem tenereiur Deo exhibere, nec ila Deo de-
na, quam delicla qnaefueriinl lemporalia; vel <ptus> vote servire qnin teneretur devolius, non dico de
itl est in pluribtis punitur homo quam peccaveril, prsecepto, sed de commisso aut recipiendo prae-
quia punitur in anima el in corpore, pro peccalo in ^ mio : Quia non sunl condignm pnssiones hujus
sola anima commisso. Qui sic solvunt, probabiliter muudi ad fuluram gloriam qum revelabitur in nobit
solvunt(77). (Rom. vm).
Alii aliter, dicunt enim Deum posse nihil relaxare Sed el iterum instanl, Petrus decesserat in me-
de pcena dcbita Jndse, et quod Deus polest istunv rilo vitae, et Judas in merilo mortis: ergo nec Deus
faccre de polentia, sed non de misericordia aut de isluro salvare, aut illum damnare poteral, nisi
juslitia. Nam nvulla potesi de potenlia, quae non de utroque revocalo ad prisliiium slatum, Pelrus in
miscricordia, ut omnes damnare. Utrurn lamen ila merito morlis, el Judas in merito vilae decederet,
sii.interjeclisquorumdam soluiionibns.ita detcrmU alioquin dignum vitadamnarel aul iridignuni salva-
nabiiiir. Dicunl enim quidanv hanc proposilionem rel, sed hoc esse non poteral quod indignos vila,
dupliciler posse inielligi, Detts polest nihil de pwna indignos manenies salvarel, vel quod indignos morle,
debita Judw reiaxare. Per compositionem et divi- i ndignos nvaneniesdamnarel. Nam allerum crudeli-
sioncm. Si per co:i>positionem inlelligatur, falsuin titis, allerum ir.juslitiec esset. Ergo necDeusJudam
(86) Mag.,'§c.
£17 PETRi PiCTAVIENSIS 848
scit, ita in essentia cogrioscantur cum evencrinl, A humaniiatis, unde dicilur : Quia Soerales est ani-
Ci eliam ante, verum est. mal, Socrates est homo. In eonlrariis vero aucto-
Soleleliam quseri an praescienlia sit causa fuiu- rilatibus notat, quia, causam sine qua, ut in illa •
rorum, vel econlrariO. Quod enim divina praescien- non propletea, efc. vel ponilur quia pro quod. i
tia sit causa evenlus rei, ita volunl oslenriere. Ilem : Scientia Dei est Deus, nec esl aliqua crea-
(87) Aut possibile est aul impossibile res non esse turarum : hac locutioneveraciler fit sermo de aliquo,
evenluras cum sint a Deo pfaescilae,sed est pos- sed norinisi de essentia vel persona ; ergo de ea vere
sihile; ergo possibile cst Dei prsescienliam falli. dicitur, quod non sit causa crealurarum. Fallacia.
Sed est impossibile : ergo eadenv ratione im- Idolum non est nalufalc, hac locutione fit sermo de
possihile esl rcs aliter evenire. Item : Possibile corpore quod est idoliim ; vere dicilur quod non
est res aliler evenire quam eveniant, sed si est naturale, et locutio nonnisi verunv significal;
aliler eveniunl, aliter prsescilae sunl; ergo 41 ergo de corpore quod est idolum vere dicilur qtiod
possibile est res aliier evenire quanv prsesciiae non est nalurale. Itcm, Deus prsescit sola fulura et
sint. llem: lmposs.ibile est res aliler evenire quam omnia; ergo prsescil ea quse non sunt tantum. Sed
prsescitaesunl; non evenirenl res nisi a Deo essent Deus praescitse judicalurum mundum; ergo Deuin
prsescitae; ergo divina praescientia est causa rerum " csse judicalurnm mundtinv, non est, et ila non est
qnae eveniunt. Ad quod etiain facit auctorilas verum, nec aliud. Nos dicinius quod sola futura et
Augustini (88) diceiilis : <Universas,crealuras lam ea quae non sunt praescit Deus, et divimus qnod
corporales quam 'splrilales non ideo novit.quia oralio dicli designativa non semper verum, sed
sunt, sed ideo sunt quia novil. > Qtiod si dicalur qiiandoqiie eventum significat: de quo dicitur quod
divina prsescienlia causa rerttm quaeeveniunt, cum eum prsesciat Deus, sed quando in designatione
prsescieniia sit tani de bonis quam de malis , erit cventus, et quando in designatiohe enunliabilis po-
causa non tantunv bonorum , sed el malorum. nilur illa oralio ex divcrsorum verborum adjun-
Econlrarioquodres sint causa divinse prsescienliae, clione prudens indagator virtulis vocem percjpiat,
videtur dicere Origenes (89); < Non propterea Fallacia. Ego te video sedere; lesedere. est verum :
aliquid est futurum, quia id Deus seit fulurnm; ergo video verum. Item, si Deus aliquid prsescivii,
sed quia est futurum , ideo scitur a Deo antequam illud necesse est cvenire : Deus hoc praescivii;
fial. > Quod tamen si dicaltir, falsum videtur dici : ergo necesse esl hoc evenire : hoc solvilur per in-
Nori creatum est causa increati; nec mutabile ini- lerpreiationem. Sed iterum instat sic : Si Deus
mutabilis, nec lemporale seterni. Q aliquid prsescivit, illud eveniet; necesse esl hoc
Sed faciie est solvere praedicta assignata fal- Deum praescivisse : ergo necesse .est hoc evenire,
lacia composilionis el divisionis in praemissispro- et hoc falsum per inlerprelationem assumplionis.
positionibus. Cum enitn dicilur : Impossibile est Non enim est necesse Deum hoc praescivisse, licet
res aliler evenire quam sinl praescilae; si per boc sit de praelerito , quia ej'us evenlus speclat ad
composiiionera intelligatur, id est impossibile est futurum. Quare etiam videtuf Deus prsescit quidquid
hsec duo simul esse quod res ita eveniant el aliler praescivil; et palet solulio, quia non quidquid se-
sinl proescilae,verum est; si vero per divisionem, rnel pracscit Deus, semper praescit; sola enim fulura
impossibile est res aliter evenire quam sint prse- praescit. 42 Be prseterilis auiem et prsesentibus
scitse, id esl res ita sunt prascilse, et impossibile aul incongrue aut falso dicilur quod ea prsesciat.
csl eas aliter evenire, fatsum est. Auelorilates vero Prsescivil eninv Deus mundtim creandum , qitod
quse videnlur ad hoc conlrarise, facile concordes modo non prsescit, quia jam praeteritum esi. Hoc
inveniunlurbrevi exppsilione, si in eis qusevidenlur aulem non coniingil ex defectu scientise Dei sed
velle quod prsescienlia sit causa evenlus rerum potius ex anlerioritate lemporis (quse vocatur hoc
adaplanda est nolilia cura beneplacito huic verbo verbo prwscio) et eventu rei quae futura eral. Ta-
novit, quod beneplacitum est causa onvniumbono- D men quidquid semel scit Deus, semper scit, iri est
rum ut in ea auctorilale, ttniversas creaturas, clc. quidquid semel est subjeclum ejus scientise semper
In eo enira quod dicitur Novit, intelligitur notitia estsubjectum ejus scienlise; quia sive sit, sive
<:tbeneplacitum, vel potesl quia, notare causam non sit, ejus scientise subjeclum est, cum de ep
sine qua; vel polesl esse raliocinata conjunctiu, non aliquid desinat scire quia ipsum desinil esse.
non causalis; id est si novit Deus aliqua, futura Nisi quis velit dicere nulla esse ejus scienliaesub-
sunt vel fuerunt vel erunt, sicul cum dicitur, quia jccta nisi sinl essentia.
Socrates est homo, Socraies est animal, ratiocinata Sed quidqnid sit rie his, verum est Deunv sem-
cst conjtinciio, quia id eliam nolal : Quia si So- per scire verum quod semel scit, quod tamen vi-
crates est homo, inrie possiinus raliocinari quod detur falsum, quia semel scivit mundum esse
esl animal. Non enim ibi est causalis cum btinia- creandum -, modo non scit illud, quod falsum est :
nilas non sit causoi animalitalis, sicut animalilas ergo aliquod verum scivil quod non scit. Ad quam
(98) Mag. i, d. 48, § d, et dist. seq. Esati antequam fecissel aliquid mali, nisi originale
(99) Aug. epist. 105. Quid enim diligebal Deus in peccalum?
Jacob antequam natus fecissel aliquid boni, nisi gra- (100) August. ubi supr».
tuiitun wsericordiw sttw doiutm ? Et qtiid oderatin
85? PETRl PICTAVIENSIS; SGO
iiayil.Polest eiii.m dici de Jacob sictit, de JoanneBa- A no noluit 50-misereri, ideonon miscretur; sed illud
ptista quod sanctificatus est in ulero, Item, Deus scilicet non misereri, non est causa quare homo sit
poiest facere ut huic non apponat graliam , ut nulr malus, nam omnes mali sunt , ex quod sunt ex
lain habeat gratiam; sed h.oc esl huic mortale pec-: massa cor.rupia;vmtie,et de jure omnes posset dam-
catum : ergo Deus polest facere ut isle peccet. nare, et cum misereUir apponendo graliam , mi,-
Distingue : Nullam v.iriuienv habere esl huicmpr- sericordia est. Econtrario lamen aliler est ubi lo-
tale peccatum, id est contemnere habere verum tum sunvitur affirmative. Nam quia proedestinat,
esl; sed ipsa virius, non habiia est huicmoitale gratiam confert in lempore; quae collatio gratiae
peccatum, falsum est. Item reprpbaiio nil aliud est temporalis causa est quare sit bonus , cum tanien
quam prsescienlia nequilise el prseparatio pcenoc; npn econlrario nolle misereri ab aelernp non sit,
crgo qiiia prsescivit nequitiam Esau , ei pravparavit cansa quare sit malus , nec ciiam econverso. Non
ei poenam, ideo reprobavit eum; et ila non vi.detur eniin quia estmalus non vpluii misereri ab x*teriio,
occuita jiigliliaq.ua eun> reprobavit. sed est causa obduralionis ; nam quia malus est,
(1) ltem quseritur an reprobatip. sit causa.obdu- noii miseretur temporalit.er. Non enim ergodicen-
raiionis, sicut ipsa est causa retributionis; quod- dum quod, quia reprpbavil, in beneplacito ejus.fui.t
ita pslenditur. Quia Deus isium reprobavit, ideo B iil non apppneret graliam : sed quia reprobavilnpn
inbeneplacilo ejus fuit ut in lempore npn appo- in beneplacilP fuitut graliam apponeret, ut semper
neret gratiam, non apponit: ergo reprobavit, ideo praeponatur negatio verbo , non posiponalur: quia
non apporiil gratiam. Itcm, ideo non apponitgra- nil etiam Deo aifribuilur cum dicitur, Deus hunc
liam, quia (2) scquitaie occulta ab lmmanis sensi- reprobavii, sed idem est ac si diceretur: Deusnpn
bus remotissimam non esse apponendam decrevit; vpluit ul huic apponeretur gratia iu lempore , ot
ijrgo ideo non apponit, quia ab selerno eos repro- vila in futuro.
Oavit, videlur solvendtnn per inlentionem hujus- In quo etiam pariler solulum est quo quaerebatur,
iiiodi: quia reprobavit, ideo in heneplacito ejus.fuit- An Dei reprobaiio til catisa lenxporatisobdurationis;
jt non apponeret gratiam •, si enim quia reproba- quod quidenv sine scrupulo potcsl admitii. Nam
fit, ideo in beneplacilo ejusfuit-ul non apponeret; quia rcprobavit, obdurat, id est quia ab setenio non
irgo qnia reprobavit, votuit ut npn apponeret; voluit misereri, non miseretur in teropore. Quod
jrgo quia prsescivit eoriim iniquitatenv, et prsepa- ergo dicilur, Reprobatio esl prmscienlianequitim,elc.
iavit eis poenam, ideoab seterno voluit eis niiiiquam quasi quocdani descriplio est non vera diflinilio, et
«pponere gratiara v.alconferre viiam. ldeo offensum ita iivtelligendum esl. Quotquot reprobantur a Deo,
virietur multis nvodis, quod rcprobaiio sit causa r.on reprObaatur Deo nequitiam proesciente et poenam
ippositionis gratise. prseparanle. Si quis commodiorem viam solutionis
Econtrario tanven videiur posse ostendi qiiod-non invenil, non invideo, et forle polesl alia solittionis
j.il ejus causa, imo sola merita humana. Sicut non via rl^eriri ad- quam possumus induci ex eo quod-
apposilionis graliae sola merita hunvana videntur Auibrosius dicit super Epistolam ad Romanos, re-
es.se in causa. Quod sic videtur asserere Atigusli- probatio alia.ab selerno, alia lemporalis. Quae au-
nus super Malachiam (o) : Cui vult miserelur Deus tem teniporaliter est idem esl quod obduratio , veL
et quem vttli indural (Rom. IX) : < Sed hmc Dei vo- defectio. Quaeautem ab aelerno est, hoc esl- quotl
luntas. injttsta esse non polest. Venit enim de occul- Deus praescit atiquem damnandum. Si enim repro-
tissimis meritis; quia ipsi peccatores , cnm propler batio est ab aeterno , quomodo non Dens?*QttorisL
generale peccalum massam unam fecerint, nonnulla est, quis dicet riil Deo attribui cum dico, Deus est
tamen iriler eos esl diversilas. jPrwcedit enim aliquid reprobalio JudiP, vel, Deus reprobavit Jtiriam? Sl-
in peccatoribusquo licet nondutn juslificaii sinl, di- quis tamen approbet priorem solutionem , de facili
gni tamen inveniuntur (4) juslificatione, et iterit prw- illam ad mentem hiijus aucloris poterit retorquere.
cedit in aliis peccatoribus quo digni sunt obtusiono D dicendo , ideo dici r.eprobationem ab aelerno ; quia
Ecce hic manifeste videtur dicere quod meritahu- Deus ab seterno reprobavit quotquot rep.rpbavi.t.
niaiia videnlur csse causa non apposiiionisgratiae, Quaenutem ab Augnstino super Malachiam propher
et ila non Dei reprobatio ejusdem rei est causa. tam dicunlur, riicunt quidam esse relraclala (5),
Ad quod dicendum quod isle lerminus reprobatio potest tamen exponi de temporali electione vel ju-
nilponit, sed removet tantuin et excludil. Quod slificalione sic : Cui vull miseretut, el quem vull in-
ostendil Augustinus (4*) sic : Sicul reprobatio Dei durat, idestquem vrilt lemporaliter eligil vel re-
est nolle misereri, ita obduratio est non misereri. probat, et hujusmodi Deivoluntas, id esl iste divinse
lliud esl seternum el intelligilur iiegalive , istud voluntalis effcctus, injustus esse.non polest; venil.-
tcinporale.Illud esl causa islius. Namquia ab oelcr- enim de pccultissimis meritis, id est de occullis cau-
f28) Lib. 15,de Trinit, c. 7, apud August. (29) Mag. i d. 34, § <3,7,8, etc, eidisl. 51.
ST7 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. I. 878
dalnr tumidits vel inflalus, noinen bonilatis, vel A . non expressa similitudiiie) Pater esi principium
benignitaiis, el non res nominis appropriatur Spi- omnium.; omnia sunt a Palre, Fjlius pergeneratio-
riiui. Hoc aritein dictum est fieri aoproprialione nem, Spirilus per processionem, lemporalia per..
nominuiii non rerum. Crealorem; vel ideospecialisde Palre riicitur unitas
Iiem licet tres personse sinl unus Deus operans ul ab eo removeri inlelligaturalteritas : Paler enini
(operanmr auteriv per polentiam) Patri, qui dicitur cum sit principium sine principio, auclor de nullo,
potentia, approprialur operalio : el cum ires per- non babet post se unum cujus comparalione ipse
sonaesint unus Deus dispouens (disponimus aulem dicatur alterum; sed ipse priraus unus, cujus re-
per sapienliam), Filio qui dicitur sapientia, ap- speclu Filius dicittir alier, el Spiritus sanctiis di-
propriatitr dispositio; et si tres personae sint unus cilur tertius. < In Palre igitur > ab Hilario dicilur
Deus conservans omnia, quia per boniiatem con- < esse uivitas, in Filio verp aequalilas; > sed cum
servamus aliqua illaesa, Spirilui appropriatur con- alierilas apponitur uiiilati, non sequalitas unitali,
servalio. Ecce lerlia personarum. 62 distinclio, viderelur polius adjiciendum esse in Filio alLerilas.
operatio, disposilio, conservalio. Fil autem appro- Sed ne nomine alieritalis iiilelligereiur aliqua Fili:
priatione nominum non rerum. Pater ergo potentia niinoritas respeciu Palris ( qui enim alteresla
operalur, Filius sapienlia disponit, Spiriius boni- rege in curia, minor est ipso rege), ideo arijecmni
lale conserval oinnia in suo esse. est ab Hilario < In Filio sequalitas, > ut iiominc
ltem cum tres personse sint unus auctor, auclo- a:qualilaiis tollalur suspicio minorilatis, el insi-
ritatis lamen nomen non res approprialur Patri. nuelur iiitelligeutia alteritatis : qui enim est
Omni enim sua ratione dicendi, de Patre dicilur : aequalis alii, aller esl ab eo cui est sequalis. Ideo
Pater enim esl auclor generatione, sed non Filius, cum Pater sil sequalis Filio, et Filius est sequalis
nec Spirilus sanctus. Est auclor spiratione quod et Patri, lanien specialiter riiciiur (uon dicOj esl),
Filius, sed nou Spiritus , procedit enim abutroque. Filius sequalis Patri, quam Paler Filio (30). Filius
Est auclor crealione, quod etFilius etSpiritus; enim dicilur iinago Patris, ratione proporlionis
tres eniin personae creanl omnia. Est auctor gra- attenta, in eo quod oinnis imago ab exemplari de-
tiarum largitione, quod elFitiusel Spiriius sanctus, ducitur, nec conferiurexeinplar iinagiiii, ut Achil-
largiuntur enim tres persnnse gratias; nec inteliigo les staluae, sed imago exemplari, ut slatua Achilli;
hac divisione divisas Palris aucloritates, sed di- m Filius aequalis Patri dicitur, el coaeleriiiis ei, et
versas causas dicendi eum auctorem, licet aucto- consubstanlialis ei, quod econtra non dicitur, elsi
ritate unica. Cum ergo omni causa dicendi aucto- C ( verepossil dici. Ilem (31) ex Filio sumiiur notitia
rem, Pater dicalur auclor, ei approprialur nomen Palris quod ipse Filius oslendil, dicens : Qui videt
aiicloris, sed non res nominis, vel quia Pater a me, videl et Palrem (Joan. xiv). Quouiain ergo
tiullo; Filius vero, vel Spirilus sanclus est auclpr imago confertur exemplari, non autem econtra;
ab aliquo, quia a Patre. ldeo Paler appropriato Filius aulem Palris est invago, Fiiio tanquam infa-
noiiiiiie dicilur auclor. Unde Hilarius : <ln Palre gini approprialur uomen -equalilatis,
aiutoritas, in Filio nalivilas, in Spiritu sanclo (32) ln Spirilu sanclo est unitatis mqutUita-
ulriusque communitas : >ac si velle videalur, sicut tisque concorditr. Spiriius enim dicitur concor-
nutivilas Filii, non Palris, vcl Spirilus, coininuni- dia Patris et Filii qui dicunlur unitas ct oe-
tas Spiritus, et non Pairis vel Filii; sic auctoritas qualitas, eo quod pariter el concordiier ex ulro-
Patris, non Filii vel Spirilus, quod absil! lnio cuiu que procedil. Pater quoque el Filius in 03
diciiur, in Filio nalivitas, in Filio inlelligitur Pa- eosmil concordes, quod communiter spirani Spi-
tris auctoriias, sed per naiivjiaiem; ut quae Patris riluni sancium; vel dicilur concordia uiiiiaiis el
«sl a nullo, Filii intelligatur esse a Patre per gene- oequalitatis, eo quod Spiritus per gralias nobis in
rationem. Elcum additur : lu Spiritu ulriusque eo collalas nos reconcilial unitaii Patri ct scqiiali-
cpmmunitas , eo ipso intelligilur Spiriius esse Pa- D * lati Filip. Vel potest dici in Spirim saucto esse con-
tris ei Filii aucloritas, sed per couimunem proces- Cprdia aequatitaiis el unilatis, eo quod in ipso uni-
bioneiii ab utroqite. laselsequalilas assignaiilur coucorditer: quia eniui
Ecce rursus alia personariim dislinctio, quse fit proceriit a Paire ex eo habet ut et unus sit cum eo
parlim approprialione iioniinis et non rei, cuui di- qui est unus cum Filio. Quia vero ex Filio proceriit,
citur, deFilio nalivilas; solus eiiim Filius dicilur sequalilate ejus scqualis estei, irieoque aequalis cst
nalus ; vel cum de Spirilu coiniiiuniias : solus enini Patri. In eo ergo aeqnalitas et unitas sunt concordi-
Spirilus coiniiiuniier ab uiroqne procedit. Item ler; cnm enim noinen unilatis appropiielur Patri
cum tres personse sint unum a quo omnia, cum ap- conlra Filium, el iiomen sequaliiatis Filjo conira
proprialurPatrJ nonieii noii res iiominis Iranssiiiii- Patrem, si causas appropriaiionum attendamus, iu
ptionis causa. Nam, sicut unilas priiicipiuni oin- eis siinl unilas el sequalitas riiscorriiter; sed Spiri-
iiium, et oinnis nuinerus ab uuilale, sic etiam (licet lus sanclus ei unus dicatur ctiin eis ei sequalis eis,
(50)Mag. disi. 31, § 4. In haec invebiliir Wal- (31) Atigust. vi De trinit., cap. 10.
tcrus a S. Yiciore, lib. cpntra tv Labyrinlhos Frmi- (32) Mag. supra, §11. , :
cim
879 PEPRI PIGTAVIENSIS £80
4iec riictio unltatis vel scqualilatis conlra atiquem A benl nisi qui servant sibi debilum ordinem. Unitas
-eorum approprieiur *i, de eo concorditer dictintur auiem cfeaturarum referlur ari Palrem originem,
iuiilas et sequaliias. qui est origo sine origine. Nam oelernitas in Palre,
Ecce alia personarum distinclioiteriim appro- etei nomine non re, appropiiatiiraeternilas; species
•priatione noniiniim non rerum, parlim, ut cum rie autem Crealufarum refertur ari perfeclissimam pttl-
*Paire dicitur unitas , de Filio seqnalilas , et parliin chrittidinem Filium, S|iccies enini in ini.ngine; ordo
appropriatione nominiset rei, ut cum de Spirilu vero earum refertur ad beaiissiinam dileclionem
dicitur coiicoidia primo et tertio modo. Nam se- Spirilum sanclum, usus eiiiinin mvtiere.
-ciniduni medium (ul cum dicilur concorriia, quia (56) Ecce rursus appropriatione nominum non re-
rios Deo concilial), non res ei approprialur; Ires rum distinctiones personarnm ab Hilarioposnil (37).
eiiim personoe non sibi concordes reddunt. Est ergo Summa origo perfectissinia pulchritudo, beatissi-
-hafic riislinctio unitas, oeqiialitas, concorriia : < El iiiaQ^dilectio; itein ailernitas, sjiecies usus. Unde:
lamen iiimm haec iria propter Patrem, aequalia jElernitas in Palre, species in imagine, usus in mu-
propter Filium, connexa propter Spiritum san- •iere..Aposlolus quoque Trinilalem disiinguit.hu-
clum (33). > jnsmprii pra^positiOnibusex, per, in, dicens, exquo,
Hujus auiem Triiiiialis in crealnra quoquo modo B et per quem, et in quo sunt omnia (Rom. xi). El licet
apparet vesiigium (34). Nam onviiia quse arte di- exiribus personis omnia sinl (38), lameii diceus ex
vina facla sunt ct unitatem quamdam et speciem et quo, specialiler insiiiuavitPatrem, cui noinen aucio-
ordineni in se oslenduiii.Nam quiriquid est el ununv ritalis vel potentiacqua sunt omnia approprialur
aliqnid cst, sicut sunt cofpora vel spiritus et spi- dicia de causa; sed nola circumspcctius diclum
ritus formanlur, ut corpora figuris et qnalitatibus ex quo, quam de quo : hae enim pioDpositiones ex
vet animse artibus ; el petil vel tenet ordinem, ut eide, cuin sint causales, lamen suiiiunliir in di-
•corpora ponderibus, ut quoe minus sunt aflinia ler- versa ratione causae. Si eiiim dico, annulus est de
rae, minus sunt gravia, et econlra; et cum loca- auro, significo materiam; si dicam, ex boc Patre
tionibus, ut quanto graviora lanlodeprimanlurinfe- est ille Filius, sigriifico essenliae causam. Quare
rihs, et quanlo leviora lanlo extollaniur aliius, et cuiii.iion simus ex Deo Patre tanquain de materia,
aiiimse delecialionibus; detectanlur eninv in eo, ut sed simus eo lanquam eflicienle causa, non dicit
«xemplar coelestis ad quod creatse sunl ordinis imi- Aposlolus de ipso, sed ex ipso sunt oinnia, signifi-
Aentur, quorum omnium id est unilaiis speciei or- cans oninium esse auclorem et causam efficieniein.
dinis : In Triiiilale esl summa origo, perfectissinia ltenv : licet per tres personas oiimia sinl disposiia,
.pulchriludo, et beaiissima dileclio (3S)>» Divisiuv tanien dicens per quem, Filium intellexit. Nam per
itamen inlelligatur hoc, unitas referatur ad origi- sapienliam et sapientia diclaiite solemus disponere.
-giueni",species ad pulehriludinem, ordo ad dileclio- FiJio vero dicla de causa appropriaiur nomen sa-
iiem. Unilas autem dicitur origo csse in Trinitate; pienliae. Rursus, licet in tribus pcrsonis elin be-
quia, cum in creaturis sil unilas, perfecta unitas, nignitate trium personarum omnia sinl conservaia
cl quse siipra onineiii esl unilaiein esl in Trinilate, in suo esse, lamen quia nonveiibcnigiiitaiis et con-
quse tamen Palri approprialur noriiine, ul dictum cordiae appropriatur, utdiclum est, Spiritui sancto
cst non re : uridc cum in naturalibus unifas quo- dicilur specialiter (iiilelligendo Spiritum) in ipso,
dammodo sit origo numerorum, quia seriiper iiatura lanquam conuexione et concordia sunt omnia ob-
praecedit niimeruniiit quidab ea sit allerum, inPa- servata. Ait ergo Aposlolus : Ex ipso Palre creanle
ire est unitas quae esl summa origo, quoniam Paler sunt oiniiia, per Filiuin riisponenlein sunt oninia,
sic est prinius unus ut posl nullum habcat a quo Spiritu servanie disposita sunl oinnia. Sed haec
sit alterum. Perfeclissima autem est pulcliritudo lo- qtioque dislinclio filnoniinum appropriatione, non
lius Trinilalis; lamen nomine non re appropria- rerura.
lur Filio, qnia solus, ul dic.tum est, vocatur invago D lteui Palri altribuitur menioria propter seterni-
iPalris. Ad imaginem vero perlinel species, et ad latem (59), vel ne in eo ex antiquitale defeclum
•speciem piilchriliido.- Unde cum in crealuris sit inleliigas, Filio inlclligeiilia propler sapieniiam,
jiulchriludo secundum speciem, perfeelio onvnis pul- Spiritui sancto dilectio propler bonilatem, utdistin-
chriludinis est in eo qui diciturimago Patris. Bea- ctio appropriatione nominis iion rei liat. Animad-
tissima autem dilectio, etsi sit totius Triniialis, no- vertas crgo, lector quicunque, cum personarum
inine lamen nori re appropriaiur Spiritui sancto, eo distinctiones lcgas, an fianl approprialis nominibus
quod in ipso crcaturis orivnebonum aitribuiiur, ei rebus, vel neutris appropriatis, vel partim his,
in quo ipse delectantur. Ad dclectationem vero per- pariim illis. Possmil autcin dictae dislinctiones in
tinet ordo, qnia nullain qiiietam delectationem ba- liiinc moduni complicari : Ex Palre potente uno au-
(33) Aug. I. l, De doct. Christ., c. 5. (37) Subaudi Augusi., I. vi, De Trinil.', c. 10, ex
(54) Haeconinia habes apud Aug. vi, Dt Trinit., Hiiario quem l.nudal.
c. 10, usque ad finein. (58) V. Aiig;supra, et I. i, De Trin., cap. 6.
(55) Augusl. supra. (59) Aug., 1. xv, De Tririit., c. 17 haec tria Tri-
(56) Mag. i, d. 31, § 3, etc» nitati applical. .
881 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE.— LIB. L 882
ctore origine seterno, creaia per Filiuin sapientem, A est inter rem huius verbi [videoj, ef liujosac-
Patri aequalem naluin, disponenteriv perfeclissimani tivi me.
pulchritudinem Spirilu est disposita in Spiritu be- ltem nihil significaiur hoc nomine simitis quo.li
nigno, concorrii, communi, cotiservanle bealissima non significeiur hoc nomine mqualis, et econlrario.
cljlectione usu gratiarum conservantur; el licel sic Nanv idem est ibi similittido el sequalitas; ergo-
dislinguanlur personse, tamen subriii Aposiolus : prorsus idem significant isise proposiliones, Pater
Ipsi gloria, et dicens singulariter ipsi, singularem esl similis Filio, Pater esl sequalis Filio. Ad quod
in uiiuii) sigiiilical personarum essentiam (40). dicendum quod isia nomiiia rie Deo riicta iriem
CAPUT XXlH. . priiicipaliter significant, sed divcrsa consignificanl..
De hoc nomine similis el sequalis. Nam cuni dicilur, Pater est similis Filio,.principa-
(11) Cuin priino dicium sit dc.his nominibus,quae Jiler significatur Palrem camdein csse essentiam
de Deo secundum essentiam dicuntur, secundo de cum Filio ; prselerea quod Paler non sit atienus nes
cis quae, cnm essenlialiter dicanlur, quandoque la- diversus a Filio. Cum vero dicilur,.Paiei'esi sequalis
men accipiunlur personaliter. Terlio dicendum de Filio, principaliter significalur quodPater sit eadem.,
illis quae cuni relative dicuniur de Deo quanlum ad essentia cum Filio, nec sit major vel minor Filio.*
vocem, tamen et essenliam divinam significam. Cu- ^ ldem igilur principaliler significant, sed diversa
jtismoriisunl haeciiomina,a:</Ma/ts, similis, cowternus. consignificanl. Visum esl aliis (42¥) haec vocabula
Quod enim essentiam divinam significeiit, dicunl inlroducta potius causa cxclitdendi quam ponendi,
quidam cum sequalilas, vel similitudo lrium perso- ut hic sit sensus : Sunl similes, id est in niillo
iiariini sit una essentia eorum, quod virieutur posse dissimiles; quia Pater nec alienus nec diversus a-
fulcire aucloritate Augustini (12). Ait eniin : <Non Filio; similiter sequales, id est iu imllo insequales,,
secunrium hoc quori ad Patrenv dicilur aequalis est quia Pater non est major vel minor Filio. Nihilo-
Palri Filius. Reslal igitur ut secundum id aequalis • minus iamen concessibile esl tres ternvinos dici
sil quod ad se dicilur. > Sed quidquiri ari se-dicitur secundum essentiam. Nam dici secundum essen-
secunduin essentiam dicitur. Reslat ergo ut secun- liam dupticiter accipitur. Dicilur enim aliquid dici
dum subslantiam sequalis sit Patri Filius. Sed con- secundum essentiam quia essenlia est causa riicli,
tra hoc objicilur : Pater est similis Filio el Spiri- et ita verum est simile dici de Deo secundum cssen-
tr.i sancto; Spirilus sanctus esl similis Patri et Filio. liam. Nam essemia .irium personaruni causa est
Ciini ergo isli termini dicaniur de singulis persoais quare Paler dicatur similis Filio. Dicittir etiani;
singulariier, videniur de eis dici singulariter ncn Q dici secundum essentiam quod prsedicat vel signi-
pluraliler in summa, secundum regulas superius licat essentiam. Non ita dicitur similein dici sectin-
dalas ; ergo Pater el Filius el Spiritus sanctus sunt dum essentiam, qnia nec significal, nec pfsedical
unus similis vel aequalis, quod tanven incongrue . cssentiam, sicul secundum qualitatem dicilur si-
dicittir. Propterea dicunt hiijnsmodi termiuos a prse- niile. Nam qualitas causa cst quare boc dicatur
niissa regula esse excipiendos. siuiile illi. Dici eliam secundum qualitalcm dicitnr-
liem similiiudo trium personarum significalur quod prsedical vel significat qualitalein, ul albiuo;.
hoclermino similis, 65 iHa simililurio est divina cs- el ila non dicitur simile secundum qualiiatem, quia-
seutia; ergo divina essentia significaliir hoc voea- nec prsedical nec significat qualitalem. Quod aulcnv
bulo simitii, et ipsum taiilum relativum esl et lan- Filius sii sequalis Patri sccunduni essenliam (quia
lum relaiive ponitur quando eo significaltir divina Filius est coseiernus Patri scciinrium ess.entiarii,.
essentia; ergo divina esseniia dicitur relative; ergo quod ila oslendittir, Paier el F.ilius- suntiseterni;-
per relationem quoeei inesl disiinguilur ab aliqtio. idem est in Deo setemitas et essenlia; ergo Paler
Ad qtiod dicendum quod dici relalive dupliciter ac- et Filius coaeierni secunrium essenliam). Eadenv
cipilur. Nam dici relaiive est prsedicari vel signi- ratione sunt sequales vel similes secun.dum essen-
ficari vocabulo rclativo ei secundum hoc verum est D tiam. Si vero inde concludatur : Ergo csse sequalein,
riivinam essenliam dici relative. Dici eliam relalive vel siniilein Patri, coiiveiiit Iribus personis, quia,
cst distingui relationc significata vocabulo relativo; quidquid dc uno secundtim esseniiam dicitur, cnn-
noii ita dicitur divina essentia dici relative. Ctiin venit iribus; vel: Soli Eilio convenitesse coseter-.
ergo ex hoc dato, Divina essenlia dicitur relalive, num Patri. et. Spirilui. sanclo,. ergo non dicilur,
concluditur, ergo divina essentia per relalionem ab hoc de ilio secundum esseiuiam; nullum istoruni,
aiio dislinguitur, instanduin est quia ex proposi- accidii, qttia, cum dicitur : Quidquid dicilur de
lioue data in una significatione concludilur lan- una triiim personarum secundum essentiam tribus.
qiiam datum esset in aliosensu. Fallacia cum dici- convenil, vel nil quod convenial urii tanlum triiuvv,
lur : Ego video me, hoc verbum video cum hoc cpnvenitei secundum essenliam, intelligendiihv est
accusativo me, construitur transitive; ergo transilio de leruiinis significantibus djvinanv cssenliam.
(40) Rom.. xi, et Aiig. i, De Trinit., cap, 6« (42*) Inler quos prsecipue nolalur ejuspracceptor,
(41) Mag. i,d.51, § 12, clc. Magister scilicet hic § b.,a quo feliciler in. hac
(42; Lib. v, De Trinit., c. 6, sub. fin. re discipulus riissentit.
883 PETRl PICTAVIENSIS 184?
Nullus eriinvest termintis significaiis divinam essen- & tas in Trinitaie praeteraliquam isiafiiiri qninqite,
tiaui qui noii conveniat tribus, el econtrario, ut ipsi qnori nefas est dicere. Ad quod eiiam sic possit
asserunt. dici quia hoc nomen nOii significat riisiinclionem.
CAPUTXXTV. Ita enim removel quando dicilur de aliqua perso-
J5ehoc nohiine, disliivclus. narum, quod non ponit; sicut hoc iionven timite
(43) Duo sunt genera voeabulorum quae ab aeler- vel mquale non ponit aliquid in Deo. Aiile.fenini
no de Deo dicuntiir. 66 Nam alia diciinlur non essel effngere quin sequalitas vel similitudo
sccitndiiin essenliain , alia secundum relaiio- esset divina essenlia, quod negatum est secundiiin
nem. Eoritm qnse diciiniiir secundum essentiam unam prsedictarnm opinionum. Potius enim causa
Iria suni genera supra dislincia. Nam alia signiil- excludendi qiiam ponenrii inlroducla sunt liiijusiiiodi
cant esseiiiiani, el semper accipiuntur esseritiali- voeabula.
ler. Alia significant essentiairi el quandoque acci- Tanlum probabiliier a!ii solvunl dicendo hoc
piuniur personaliter, ut polenlia, sapienlia, boni- nomen significare djsiinctionem, id est disiinciam
tas. Alia, cum significenl essentiam, diCuntur rela- proprietatem, non tanien paternilalem, aut aliquam
tivC qiiaiitnm ad formam vocis, ut simile, sequale, illarum quinque; nec aliam ab illis, quia non cst
et de his omnibus dictum esl. Nunc ergo agendum proprietas qu.nmsignificet, quia indeterminale re-
esl de his quoe secuhditm relationem de Deo di- lationem significat; nec hanc yel illam, sicui hoc
rnntiir; de qui-bus istud inielligendum est pro re- nomen Albus eliamsi non essent nisi quinque at-
giila, quod Onntia quw significant relationes dican- bedines, non significaret banc albedinem vel illam,
tur tecundum relalipnem, sed non conyerliitir. vel terliam, sed albedincm indeterminate.
Nomine antem relalionis liic intelligittir quselibet Al, objiciet aliquis, ciini dicilur, Pater esldislin-
propriefas siveilla una persona ad aliam referattir, clus a Filio, IIPCnomen distinctus significal pro-
sive ita dislingualur quod non ari aliani referatur : prietatem distinctam ei prsedicat de Patre. Nttlla
nnde innascibiliiate ita distinguitiir Paler a Filio est proprietas in Palre per quam non distingttalur
quod non ad ipsum referliir. Esl ergo aliud voca- a Filio, vel a Spiritu sanCto; ergo non eadem si-
biilttm quod de Deo diciiur secundum relaiiionei», gnificatinne dicilur disiincttis de Filio et Spirilu
nori tamen significat relalionem, ui Iioc nomen di- sanclo. Fallacia. Isle terniinus Paler, vel Films,
stinctus seciindum-relalionem dicitur, non lamen vel Spiritns sanClus sigriificat dislinctaiii proprieta-
relaiionem significat. Nahv multipiiciler dicitur lerii, cum dicilur Pater est Pater, Filius eslFilius,
dici secuiiriuin relalioriem,' Dicifur enim aliquid PJ vel Spifitus sanclus est Spir"uus;el nullam signi-
secundum relatiOnem dici, quia relalio est causa fic-il proprielalem quae non insit Palri; 67 cr£o
riicti, et ita lioc nomen secundurii relationem dici- ii« e.n sigiiificaiione qua dicitur de Patre, diciiur de
inr, qnia relatip est causa quare dicatur Pater Filio el de Spiritu sanclo. Item hoc non:en distinctus
dislinctiis a Fiiio et Spiiitu sancio; sicut et riici significal proprietalern cum dicitur rie Palre; pro-
secutidtiin essenliam riuobus nioriis accipitur. prietatera ergo per qilam dislinguitur Pater, vel per
At, dicel aliquis, lioc nomen distinctus secundum quam non distinghitur : si per quani non distingui-
relaiioneih dicitur,; ergo felationem significat. lur Pater a Filio vel Spiritii sanclo, ergo aliqua est
fallacia. Hoc nomen simile secundum cssentiam proprielas in Patre per quam nec a Filio, nec a Spi-
riiciliir; ergo essentiam signifiCat; quod tamen nOn rilu sancto dislinguitur; quod falsum esl. Sed iste
est vefunv secundum unaiii riictarum opiniOhum, terminus significat proprielatem qua dislinguitnr
iilhoc iiomcn stmife dicitur securidum qualilatem. Pater a Filio vel Spiriiu sanclo; sed per nullam pro-
llem isle lerminus dislinctus est terminus incom- prielalem dislinguilur nisi per innascibilitaiem, aul
plexus et conveniens Deo ab selemo, nec sigriificat palemilatem, ant spirationem; ergo iste leiniimis
divinam essenliam et dicilur secundum relaiionem ; significat harum proprieiatum aliijuani. Ad quod
ergo significat relalionem. Nec isiud valei, quia D dicendum quia nulla relatio hic est admitieiida. Hoc
iste termirius a praediclis regulis cum aliis, qui noinen significat proprletalem quoeest vel non est;
cxcepti suni, est excipiendus. Ilem hoc nomen est nulla indelerminate. Unde instandum esl priori
.distinctus ubicunque proprie accipitur, dislinctio- afgumenlationi inqiia esl fallacia secundum figurain
nem sigiiificat; el quando dicitur de Paire proprie dictionis, quando quale qiiid iiiutalur in hoc aliquid.
accipitur ea proprietate qua potest aliquod voca- Fallacia. Hoc nomen Iwnw significal hominem; ergo
bulum de Dcodici proprie; ergo lunc vel nusquam hominem qui est sanus vel acger, vel haec imago
dislinctioneni: significat. Hla igitur disliuciio Deo repraesentat leonenv qui est in silva vel extra.
atiribiiitiir et in Deo est cum dicitur, Pater est liein iste terminus disiinctui a Filio, dicitur
distinclus a Filio et ita esl divina essentia, vel lanliim de Palre el Spifitu sancto, et in eadem
proprietas'divinse essentise; sed si esi proprielas significalione de illis, ei significal proprieiatein
et non est paternitas, vel filiatio, vel processio, distinciam; ergo per eam disliiiguilur Paler el Spi-
uec innascibilitas, vel spiratio; csl atiqua proprie- rittis sanclus a Filio; crgo aliqua esl proprielas
' - - <• ''
(43)Mag. i, d. 24
883 SENTENTIARUM LIBRl QUINQUE. — LIB. 1. S.8S-
Pains el SpirUus savicti coinmuiiis, per quami A les nominum sine plurajitale proprielalura,. sicut
disiinguilur Pater ct Spiritus sanclus a Filio, qnodI Sabellianus solam agnoscebat Trinilatem jiominuni>
falsum esl. Fallacia primi, hoc nomen homo drcilurf sine pluralitale personarum. Ergo npn sunt aiidien-
in eadem significatione de. Socrate el Pl.nlone ett di, quia dicit auctoritas (45): In penonis proprie-
«ignificat humanil tem ; crgo aJiqua humanilas> las, et in essentia tiniias: el alia auciofilas Hiero-
csl communis Socrati et PJa:oni. Et possunt liic: irymi (46) : < Sabellii hieresiin declinanles ires
inulla formari argunienta in quibus omnibus, quiat personas expressas sub proprielate disiinguimus.
lransilus fil a qttale qtid in hoc aliquid, sicul osten- Non enim nomina laniunimodo; sed eiiaronominuni
sum est, nulla potesi reperiri necessiias. Unde sii proprietates, id esl personas, velut Grseciexpri-
quis ita inferat, hoc nonieii distinclus secundunvi muiii, liypostases, id esl subsistentias.conUiemur. >
relationem dicilnr de Deo; ergo de una personarum i Joarmes etiam Damascenus (47): < Differentiam liy^-
dicilur et non de omnibus. Fallacia. Iste lerminusi postaseon, id esl personarum paleniali, et filiali,
Pater, vel Filius, vel Spiritus, secundum iclationeini el processibili proprietate recognoscinius.. >: Dicit:
dicitur de Deo; ergo de una trium personarum di- eninv Auguslinus (48): <In Dei subsiantia iiil esi
cilnr, el non de omnibus. Vel iste terminus aliquai quod non sil subslanlia, lanquanv alind sit ibi sub-
persona significai personam. Ergo de una personai B stantia, aliudque quod accidat subslantiae. Quid-
diciiur el non de omnibus. quid enim ibi inielligi potesl, subslantia esl. > El
CAPCT XXV. alibi (49) : < Sic habelur in nalura uniuscujusque
De his qum significant relationes el appellanl, sed, Irium, ul qui habel, hoc sit quod habet, cxcejtlo
non copulant, ut palernitas et fitiatio. quod persona habet personam; non est lainen illa
(44) Patet ex prsedictis omnia quse significanl quam liabel. > Infinitse nobis occurrunt aiictorita-
relationes, dici secnridum* relationem; non i&men tes, quas in medium deducerc iion gravarct, nisi
omnia quse secundum retafionem diciinlur, signifi- Jectores vel auriitores laederet.
cant relationes, sicut diclum est de hoc nomine di- Ralionibus etiam idipsum ostendi potesl. Pater
stinctus. Traelaluro anleriv de liis quse significant est Paler; ergo aliquo est Pater; ergo palernitalc,
relationes, primo dccurrit illnd in dociriha, qnod aut aliquo quod non esl palernilas : si aliquo quod
eorum aiia significani pcrsonas-cum iiolionibus, ut; non est paternitas, et nullo cst Pater quod non sil
Paferei Filius ei bujusmodi : alia solas relatioiies; in eo quod non sit divina essentia; ergo Pater dL-
quorunv quiriem alia significant relaliones et eas vina essenlia est Paler. Si vero paternitate estPa-
appellani sed non copulanl, ut paternilas, fiiiatio, „ ter; ergo pateniilas est in Patre;. ergo ipsa est-
processio, el hiijusmodi. Alia significaiu rclalioiics Paler, quia nil ih Palre esf quod non sil Paler.
et copiilaiil, sed non ajipeliant, ut generans, geniius, liem hoc nonien paiemitas nomen substanlivuin
procedens; et de his oninibus est agenriiini, et de est, alicui vel nulli convenit: si alicui convenit, .
siguilicalis eorum ; el boc ordine primo quiriem ergo aliquid esl paierniias : non poiesl.aliud repe-
qtiorumdam falsauv opinionem de proprieiatibus, riri qnod non sit palernilas Patris nisi Pater; quia^
auctoritaie et ralione confuiaiirio, eorumque novis si aliud esl palernilas Patris, cum illud sit in Patre,.
eommeniis respondenrio, quae convmuniier ad Tri- jam aliquid cssct in. Palre quod non esset Paier.
nitatis proprielales speciam, proseqiiamiir. Deinde Si dicatur quod nulli convenit hoc nomen paterni-
proprietates ipsas sub rerlo numero coinprehenrieii- tas, ergo nil est palcrnitas; ergo nil est Pater, sicul,
les, quae circa eas specialiLer inquiri possuut inve- si nihil sit albedo, ergo nibil est album. Item pater-
sligando perscrulabimur. nitas vel esl vel non est aliquid: si est aliquid,
Quidam de suo sensu glorianles, quod de proprie- 'crgo Paler, vel aliud; non aliud, tunc eniin noii
tatibus Jegitur ad nvodos loquendi referunl, non 'esset in Patre; ergo est Pater : si vcro paternitas
enim volunl intelligere proprieiates csse aliquid, ]
non esl aliquid, quomodo ergo esl relalio, vel qno-
vel aliqua in personis, vel essenlia divina, si diver- D rnodo secundum eam aliquid dicitur ad aliquid ?
sis modis loquuntur auctores de personis, ut di- Mulla a!ia conlra eos possiinl inriuci; sed quia non
versis inodis asiruunl plures esse personas. Cum .'•sunt audienrii, non sunt etiain digni qui similitcr
ergo dicitur, Paternitas in Patre, innatcibilitat etl in ' hoc sini impugnandi.
in Patre, non hoc referlur ad pluralitalem pr.oprie- Ipsis tamen super hoc oblairantibus responden-
taium, scd ad pluralitaiem 08 modorum quibus dum. < Aiunl enim ni! quod sil commune triuin per-
loquiiniir de Palre. Nam solas iiitelligimt pluraiila- <
sonarum, esse propriiim unius earum; divina essen-
(44) Mag. dist. 27, elc , d. 33, etc tsanctm Ityposlases, hoc esl subsistenliw ac personw,
(45) In prsefal. De Trinitate, quae esl Pelagii » subslantia, sed characlerismo propriw hyposta-
non
papae. sseos indivisibililer discretm. Et cap. seq. : Unum.
(46) liiio Pelagii baeresiarchse ad Innoceut. scri- cagnoscimus Deum, in solis quidem proprielalibus par
beniis exposiiiouem Symboli, de qua in notis ad /lermlalis, filialitalis el processionis; secundjim.cnu-
Robertiini Pullum, pag. 291. s
sntii et cnusale, el personnlem perfectionem, id est
(47) Lib. iii De fide orlhodoxa, cap. 5; nec dis- e
existeniiw modum differenliam inleliigiinus.
simiiiter I. i De fide, c. 10 : ln his enim solis per- (18 L De fiile et Symb., c 9, snb fineiij,
tonalibus propriela.ibut diffentnt ab invicem ires (49i Lib. xv, cap. 1*7,De ^rinit.
887 PETRI PICTAVIENSIS 8St?
tia est coiviniunis triirm personaruni; ergo non est. A ter eodem silPater quo Deus, vel alio. Ad quod ita
proprium unius earum; crgo non est proprium objicilur : Paler aliqiip esi Pater; Paler aliquo est
Patris. Sed paternitas est proprium Palris; ergo Dens; ergo Paler eo est Pater quo esl Deus, vel atio.
divina esseulia non est paiernilas; quod tanvfrivo- Si eo, cum Pater uno solo sit Pater, et Pater uno
luin est quotl etiam iivdignum sit responsione. lta solo sit Deus; ergo Pater tanlum eodem est Paler
cnim possunt inferre : Divina essenlia rion est cba- quo esl Deus; sed Pater palerniiate est Pater; et
racierislicon; Crgo nen. esi characier; non enim divinitate .esl Deus; ergo Pater divinitate est Pater,
delerminat vel distinguit divina essentiaf; est tamen vel paiernitaie est Deus. Si dicatur quod Tater alio
characler. Sicut divina essentia non gignil, est la- est Pater el alio esl Deus, sed uno solo Paler est
inen persona generans, et esl persona genita, et Pater, et uno soloestDeus; ergo Pater lanlum alio
persona procedens. Ilein ciim dicatur, divina es- esl Pater, el tanluin alio esl Deus; ergo nil qtto
senlia est paternitas, videiur tameri accidere quod Paler sit Paler, est id quo Pater sit Deus, quod fal-
fere ab omnibus iiegatiir, quod Pater eodem sil sum est, quia paternitas qua Paler esl Paier esl
Pater quo est Deus, cuin omnes recipiant, Paler Deilas qua ipse est Deus. Item, nihil est id quo Pa-
alio est Pater et alio est Deus, et ila invenilur in ter est Pater, quod non sit id qup Pater est Deus;
auctorilate. Ad quod ita tantum, iriein est paterni-1B ergp Paler non alio est Paier quam Deus. Ad hoc
tas et divinitas, Patcr paternitate est Pater et divi- dicunt quidanv salis probabililer quod non debet
nilate est Deus; ergo Paler eodem est Pater quo dari : Paler alio Pater, et alio est Deut, nisi ila in-
csl Deus. Fallacia. Idem est divina essentia quod telligatur, id esl alio modo dicilur Paler quia rela-
Filius; Filius gignilur, divina essenlia non gignilur; live, et alio roodo Deus quia simpliciter el sine
ergo idem gignitur el non gignitur. Iiem divina respectu, quia noiniiia netttrius generis ad essen-
esseritia est id quo Pater est Paler; ergo divina liam relertiuiur, masculina ad personam. Unde uon
esscntia Pater est Pater. cst riicenriuiii, Paler aliquo est Pater, et ila quod
, Nota igilur in Trinilate, iiunquam esse necessa- aliqno sil ncuier. Non enim Pater essentia est Pa-
riam iltalioiiem a nomine personse aul nolionis ad ler, et si alicubi inveniatur, ita. ut diclum esl, in-
nonven genefale aliqnod quod essentiain (si proprie telligalur.
ponalur) significet. Fallacia: divina essentia esl ltem Paler esl paternitas; ergo aliquo vel nullo
Pater qui gignit. est paternitas. Si Pater aliquo esl paiernitas, aut
Ilem : Paternitas est, et ea Pater est Pater. Hac essentia, aul proprietale; si essentia, igitur cum
propositione fit sermo 69 de divina esseritia vel p< Pater elFilius sint una essentia, sunt una paterni-
non; si ea fit sermo de divina cssentia, et nil dici- tas, quia idem secundum hoc erit Patri esse pater-
lur de ea nisi eam esse, el ea Palrem esse Palrem; niialem, el esse essentiam. ,Si dicatur Pater paier-
ergo divina essenlia Pater est Paier: si vero hac iiitale est paternitas; ergo idem esl Patri esse
propositione npn sit sermo de divina essentia, et palernitalein et esse Patrem; eadem ralione idem
de uno solo sit sermo, ea ergo de nullo fit sermo, est Patri esse Patrem el esse spirationem, et esse
eo quod sit divina essentia, et ita non fit sermo ea innascibilitalem. Unde potest inferri quod idem est'
de paternitate, quia patcrnilas est divina essenlia. Patri esse palernitatem, et spirationem el innasci-
Ad hoc dicendum quia hac propositione Paternitas bilitatem. Item, id quod est palernilas, est innasci-
est, et ea Pater est Paler, iit sermo de divina es- hilitas vet spiralio; ergo paternitas esl innascibilitas
senlia, ci ea dicitur paienuialem esse, et ea Palrem vel spiraiio : si idem est Palri esse Pairem et esse
esse Pairenv; sed aliud ab hoc, scilicei paierni- spiralionem, el idera est Filio esse Filium et csse
lalciiiesse, et ea Patrem esse Patrem. Quod est spiralionem, quod ebdenvmodo probalur; ergo idem
aliud enunliabile, sicut Charitas non est in diabolo, est Palri esse Patrein et Filio esse Filitim; vel iia,
liac proposilione de divina essentia fit sermo, et de idem est Palri esse spirationem ei esse Palrem,
ea dicilur non ipsain esse in diabolo, quod qnideni 'D\Paler et Filius sunt una spiratio; ergo sunl unus
verunv est, et est aliud ab illo falso. Hoc etiam Paier. Item, paternilas in eo qnod esl paLernitas
cxemplo dialectico potes faccre manifeslum, quia non est innascibilitas; ergo in co quod est paterni-
cum dicilur, Sequana currit, de aliquo fit sernvo; las dislinguitur ab innascibilifate; ergo dislinguitur
non lamcn rie aliquo dicilur quod currat, quod fal- aliqua proprietate, vel aliquibus; ergo aliqua pro-
sum esset, seri Sequanam currere, quod verum esl. prielas dislinguit palernilaiem ab innascibilitale
CAPUT XXVI. quse est in palernitale : et non esl in innascibilitale,
De his quw significanl relationtt et copulanl et per- ei ita proprielales inier se distinguuntur 70 Prc~
sonat supponunt, tit Pater et Filius. prietalibus, sicut el personac. lienv, paiernilas in
(SO)Sunt alia vocabula relaliva qusc significanl lioc convenit cum iniiascibiJitatequod ipsa eslPaier;
relationes et copulanl, ul Paler, Filius, quae, cum palernitas palernitate est Paler; crgo innascibili-
eidem. conveniaiit cui vocaliula enuniiabilia, dubi- las, Eadem vel alia paternitale esl Pater; ergo in-
tari polest, an ex eodem haec el illa, ut uirunv Pa- nascibilitas eadem vel alia paternitale esl Pater.
(m Mag. i, d. 28 et53.
883 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. I. 890
ltem, spiralio spiralione est Paier, spiratio spira- _A tates, id est faciivse peisonaruin, scilicet patenvitas,
lione est Filius ; ergo spiratio eadem esl Pater quoe filialio, processio : reliqitse duse dislinclivse tanlum
cst Filius; ergo idem est esse Patrem et esse Fi- sunt el non personales, id est innascibilitas, spira-
lium, el ita aliquid esl divina essentia cui idem esl tio (51). Ad hoc enim ut aliqna proprielas sit per-
esse Patrem et esse Filium. Vel si nolit recipere sonalis, oporlel ul duo habeat, el ut convenial uni
quod spiratio spiralione sit Paler, recipiet quod soli personae, quod non habel spiralio quae convenit
Pater spiratione est Paler. Qua enim ratione magis duabits personis ; et quod per eam una persona ad
recipielur quod paternitate esl haec persona, scilicet aliam referaiur, quori non habet innascibililas; et
Pater, qua esl; et non recipieiur Pater innascibi- irieo licet uni soli personae convehiai; non est per-
litate est eadem persona, vel spiraiione est haec sonalis. Si quis ila inferat: Hac
proprielate distin-
persona, ciim islae sinl Ires proprietates in Patre? guitur una persona ab alia. Fallacia. Albedine dif-
Quod si Paler spiratioive esl Pater, et Filitis eadem •fert subslanlia a substanlia; ergo ipsa esl proprie-
spiralione est Filius; ergo idenv est Patri esse Pa- tas substanlialis. Ulruin lainen iioec solulio sit ap-
trem et Filio esse Filium. probanda, post plenius declarabilur ubi de innasci-
Hsec et similia quse a quibusdam inquiruntur, bilitate specialiler agelur.
diflicilia sunt et obscura. In quibus omnibus polesl
Iteni paternitas, filialio, spiratio, innascibilitas et
dici quod sicut est in naluralibus, quod proprielas
a se disliiictte.et
non dislingiiitur ab alia proprietaie, ne fial progres- processiosunt quinque proprietates
earum est persona in quaesl; videntiir
sus in infiniuiiii, cum sota substanlia sit capabilis 71quoelibet
ergo esse quiuque pefsonse sicul quinque propriela-
accidentium; iia nec in Trinitale, si liceai ab illis tes. Ad
ad hsec similitudinem transferre, proprietas per pro- quod dicunt quidam quod in paiernilaie in-
innascibiliias, et ideo non sunt quinque
prielalem ab alia dislinguitur. Unde nOn est conce- lclligitur.
dendiim quod Pater aliquo sit paternilas, vel spi- proprielates, sed tres. Quori lamen pnslea mani-
festius fiet, ubi dicctur eas esse quinqtie a se dis-
ratio, vel innascibiliias. Nec eliam paternilas aliquo
est paternitas, nec eiiam palernitas aliquo est Pa- tinclas, nec ideo laraen sunt nisi tres personoe. Si
ler, si lamen verum sit quod paternitas sil Pater. quseraiur, an siul adorandse, cuui sinl Deus, dicimus
Nam hoc dubiunvcst cum possil hoc nomen Pater quod usus hoc non habet, el ideo talia verba niagis
solam ibi noiioiiem prsedicare, sed quoJ non videtur curiositati qnam utilitati tribuimus. Qui vehementer
elicit sanguinem.
dandum, quia paternilas non gignil; imo absfina emungil
videntur bujusmodi verha. Sed boc postea perspi- ltem paternitas est Pater el econtrario filiatio esl
C
cacius iraclabitur. De liac quidem dubium esse Filius et contrario Paler in Filio et Filius in Patre;
Palernitas ergo paternilasest in Filio, vel filialio esl in Patre;
possel: aiiquo est divina essentia. Videtur
enim qnod paternilas divinilale sit Deus, nec video sed istud non valet, nam secundum accidens fit.
ex hoc dalo ac- Unde eiiam in divina essentia sitmitur instanlia, sed
aliquod iiiconvenieiis, quod possit eadeni estFilius
cidere; nou lamen convertilur, quod Deus divini- divina essentia est Paterqui gignit,
late sit Daleruiias, neque relalione est palernilas. qui gignilur; crgo Pater gignitur, vel Filius gignil.
Si quis ita riicat: lloc nomen patemilas dicilur de Item, Filius proprieiate disiinguitur a Palre, divina
Deosecuiiduin relaiionem, ergo Pater relatione esi essen;ia est Filius; ergo divina essenlia proprietale
esl ima persona,
paterniras; nou valet, quia, ciim dicitur dici sc- dislinguituraPatre. Fallacia.Filius
cundum relationem, hic esl seustis, id est praedieat noii plures; divina essenlia est Filius; ergo esl una
relationein. De Deo dictum est, sed non copulat,^ persona et non plures. ltem, sicut gencratio conferi
nec secunduin ipsiiin potesl fieri mutua relatorun* Filio ul sit, ita processio Spirilui sanclo, ut dicil
eohversio, ut dicatur, Paterniias filiationis, putemi- Augusliaus; ergo Filiushabel per generalionenv es-
tns, nec econtrario. Non enim principalia inter se senliani a Palre, sed divina essentia non esl aPatre:
rcferuiiltir, sed sumpla ui Paler, Filius. ila constat D ergo Filius babel a Patre quod non est a Palre. Ad
quod spiratio, cum sil Pater, non aliqup est Pater; quod et si ila dari possit instaiitia: Sacerdos habel
et ita iion esi spiralione Pater. ecclesiam ab episcopo^ et ecclesia non est ab epi-
• "Qtiori vero diciuiu est, an Pater spiralione sit scopo; ergo habel ab episcopo quod non est ab epL-
Pater, ila solvunl quidain. Diciinl enim quod Pater scopo; lamen conclusio concedi polest.
paierniiaie csl hscc persona, non lamen spiraiioiic :;. Item, Filitis generaiione a Patre esl, idem est
vel innascibilitate est hoec persona. Simililer Filiu» Filio esse, el esse sapicniem; ergo Filius genera-
(iliaiione esl pcrsona Filii, licet in eo sit spiralio. lione sapiens esl a Patre; ergo Filius generaiione-
Hoc autcm inde esl, quia paiernilas et filiatio sunt sapiens est. Ad quod dicendum quod generalione,.
pcrsonales proprielales sicut el processio quae est in id est per generationem habet Filius a Patre quod
Spirilu sanclo; non lamen spiralio vel iiinascibililas sit sapiens; non tamen generatione, imo essentia
est personalis proprieias, id est non est factiva per- sua esl sapiens. Ilem, filiatio cst Deus; ergo est a
son:e. Tres enim lautum sunl personales propric- Patre, vel est Paler. Ad qnod etsi ila possit inslari:
(74) Lib. xv De Trin., c. 28 ul sup. (78) Lrb. i-De doctrinaClir., c. 5. Mag. i, d. 51,
(75) Lib. v, c. 5, sub fin. 5 8.
(76) Lib. v De Trin., c. 7. (-79)Apud Atigust., I. vi, c. 10, De Trinit.
(77) Lib. iv De Iii«., rion ionge a fice.
801 - SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. I. 902
eiiim in eo proprie dicereturpriiicipii auctoritas, si A oslensura est ex prsediclis, quod in eo quod dicitur
Ipse a nullo esset et nullus ab eo; vel sl ipse ab ali- Pater ett ingenitus, inlelligatur quod Pater sit Patcr,
quo et aliquis ab eo : sed quia ipse a nullo est, et vel liabeat Filiuin, quod ideuv csl.
alii ab eo sunl.de quo oninia. Ideo proprie dicitur Ideoque auctoritatcm illam sic cxponunt quidam,
in eo principii aiicloritas, in quo eliam dicitur in id est, sic hoc esset quod Pater essct aliquid et
eo esse innascibilitas, vel unitas, vel selernilas. Filium 79 hon haberel (quod ulique impossibile
Quoe oninia vocabula liac ratione Deo conveniiint. esl) lunc nil prohiberel dici Palrein ingenituui, id
Sunt alii qui dicuiit boc iiomine Innascibilis duo est non genitum, ut nil ponat isle terminus, sed
siguificari, scilicet quod Paler a nullo sit, et quod removeal. Alii dicunt sic : Nil probibet Patreiii in-
Patcr. Unde cum dico Paier est innascibilis, in hoc geniium esse et non habere Filium, quia si similiter
intelligitur qupd Paler sit Pater, in quo eliam in- judicemus de Trinilate el de rebus creaiis, nil pro-
lelligilur quod Filius sit a Palre, sed non quod bibet Palrem esse iiigenilum et non babere Filium.
Spiriius sanctus sit a Patre. Non ergo facit iiina- Sic eniin contigit in Adam; prius enim fuit inna-
scibilitas inielligi quod alii sttiit a Patre, seri alius, scibilis vel ingeiiiliis quam babtterit Jiliuni, el pos-
scilicel Filius : facit enim inlelligi quod Paler sit set fuisse ingenitus et non babuisse Filium. Aliis
Pater, in quo intelligiiur >Filiuin esse ab eo; et aulem videtur quod lioc nomcn ingenitus dup re-
quod Pater a nullo sil. Innascibilitas ergo. importat moveal et unum pouat, quia ponil csse perspnain
liaternitatein sicut pateruilas el filialio spiralio- et excludit gigui, vel procedere, ut hic sit sensus,
nein. ldeoque non sunt nisi ires proprietates in Tri- Pater est ingenitus, id est cunv sil persona, nec
nitate, cunv paiernitas iniiascibililaie iiilelligalur. giguitur nec proceriil. ldeoqne Pater ct non Spirl-
Unde noii repulalur alia, nec venit cum ea iu nur lus sauctus esl iiigeniius, cuiii l.imen neulcr sit
ineriim. At spiratio in palernitate sicut iu bumaui- geniius, sicul lisec riuo verba twdet, iegere, nou dis-
late inlelligilur ralionalilas, ccriiiinl pcrsonas, et tamen hoc et non illud est
At conira hoc objicilur ita : Paternilas aut est impersonale, quia hoc nomen impersonale non tan-
alia proprielas ab iiinascibililaie, aut eadem; si esl lum privat, sed ponil, quia cum habeat leriiiinatio-
alia, siint igilur qiiinque in Triniiaie propriesaies, nenv jinpersonalium non discernil personas. Secun-
quod ipsi ncgaiii: si esi eadem, idein ergo signi- iliiiii hoc accidit nultam nolionem significari hoc
ficatur istis terminis Paler, innascibilis. El sic iricia lerinino innnscibilis. Sericumdicilur :Paler est inge~
sigiiificani islse propositiones Pater esl Paler, Paier niius, innascibilis, iion per ablalivuui notatur prse-
esl innascibilis, etc; sicut ergo Paler paternitale G dicalio notionis, sed ratio acconimodationis, id esl
referlur ad Filium, ila et innascibililale, ex quo causa quare acconvmodaliirPatri lioc nomen ingeni-
haec proprietas isli eadem. Quod videlur ex. auclo- tus. Si eniin prsedicaretur proprielas, eadeni ralione
ritate Hilarii supraposila (80): < Esl unus ab uno possel dici in Filio esse proprietas pcr quani exclu-
genilus ab ingenilo proprietate in uuoquoque in- derelur a Filio quod esset genilor vel procedens; et
uascibilitalis el originis. > Videlur eiiinv dicere poneretur esse persona quoe essel alia ab innascibi-
quod iiinascibililas el origo sinl proprietates (\ux lilate el ab aliis qualuor. Siinililci- in Spiri.tu san-
Palrero el Filium ad se referrj iaciunt, sicut pater- cto esse proprielas quse ponerclur csse persona et
nitas, ct origo el filialio, quod idem esl. llem eidem excluderetur quod non essel Pater vel Filius el ila
opinioni virieiur conlradicere Auguslintis in supra- esscnt plures proprietates in personis quani inve-
dicta aiictoritale (81): < Non est hoc dicere Palrenv niantur a sanciis detertiiinatse.
quodingeniluin.quiaelsiFilium non gcnuissel, niliil Ut ergo breviter quaa dicla sunt colligantur, dici-
prohiberct dici ingenitum. > Ergo si Pater non ge- tur primo modo ingenitus, quia a niillo, et quia
nuisset Filitiiu, nibil prohiberet Patrem babere in- alii ab eo; secundo nvodo, quia a nidlo et quia
liascibililatem, et innasciliililas esl aliqua proprie- Paler est. Terlio nvodo quia est persona el non
tas et palernilas, ergo alia est haecquam illa. llein, gignilur, nec procedil. Elige cui dicas : Tu sola
si Filium non genuissel, nihil prohiberet Patrem milti places (82). Cuilibet lamen istarum videiur
dici ingenituin, sed idem esl dicere Patrem ingeiti- contradicere Hieronyiiius (83), cum ait: < Spiritus
liiiii ct Patrem esse Palrem et a nullo esse. Ergo nil Sanclus non esl Pater sed esl "nvgenitusel infectiis;
prdbibel euin esse Patrem, elsi Filitim non genuis- non est Pater seri esl Palris et in Patre; a Palr.e
sel. Item, si Pater, esl Filins, et econtra. Ergo si habet processionem, nou nalivitateni.i llic virietur
FiJius non est, Paler non est et econira ; sed si dicere quod Spirilus sanclus sit ingenitus, quod
Paler non est, Paler non cst ingenilus; et si Filius ostensum esl esse falsunv. Ad quod dicendum quod
lion generatiir a Patre, Filius nou esl el e conlrario. hoc noiiien ingenitus accipilur tantuni remotive ncii
ergo si Filius non generalur a Patre, Pater iion est posilive; ul idem sil ingenitus quod non genitus.:
ingenitus, ergo falsunvesl quod dicil Augustinus : quod palel ex divisione, quanv postea ponil lalein :
< Si Pater non genuisset Filium nihil prohiheret < Omne quod est, aut est ingeniium el infecium ut
diei Patrein iiigenitu.m. > Itaque non videlur ut Paier ct Spiritus sanclus; auf genitura et non fae-
(80) Hilar. iv De Trinit. ul supra. (82) Mag. i, d. 13, § 6, 7 el 8.
(81) Lib. v, c. 5, De Trinit. (85) llieron. ibid. ajmd Magisi.
903 PETRI PICTAVTENSIS 904
tunv, ul Filius, 3iii faciunv 01 genitum ut lapis, aui A sona spirans Spiritnm sancium. Item, idem estessa
Taclum et gcriitiim et reiiatum ul boino, aui lactum priricipiuii] Spifilus sancli el esse auctorem Spiri-
ct genitum, sed non renatura ul briitrim ariiinal. tus sancti, Patcr et Filius sunt principium Spiritus
CAPUt XXX. sancli , ergo sunl uniis auclor Spiritus sancli. Ergo
De cdmmtini Pairis et Filii notiorie, id est de una persona. Item, Pater el Filius sunt iinum prin-
spiratione. cipiiimSpifitus sancli, efgo siinl urium priiicipium,
(84) Post bsec de cominuiii noiionc Patris et Filii quod esl Spiritus sanctus, ergo Spiriius sancius
riicenriiim est, id est de principio. Scieridum esl igi- esi principium Spiritns sancti. Si siinl unum prin-
lur quod iropica est loctitio cum dicitur : Paier et cipirim, quod non esl Splrilus sanctus , ergo Paler
Fiitus suni unnm principinm Spiritus snncli; et dii- ct Filius suni aliquid quod esl principiiim Spiritus
plicemfacit inlellecturo.Potesl cnim intelligi vel quod sahcti, et non esl Spiritus sanctus, ergo sunl ali-
Paler etFilius uno niodo spiranl Spiritiim sanctum, quid quod non esl Spiritus sanctus.
vel quia una nolione spiranl Spiritnm sanclum, ul Sed ul mullas objeciioiies sub p.nucis coarcte-
noteiiir, vel iderititas niodi, vel identitas noiionls. riitis, hujusmodi quseslionis difliculias expcriiri non
llla notio spiratio dicilur, et est istud verbum in ore polest, nisi hiijusmorii nominis principinm diversae
boininis, licel non aullvenlicuni, imo usui odiosum appositiones aperianlur quas facere posse videlur
videtur; cum dicatur ah utroque spirans flamen ; et in prscdicalo positum. Hoc igitur noinen vel appo-
analogiae graiiniialiconim qui hoc verbo absolulo nil essentiam, vel personam cuni nolione, veliio-
utiinlur quando uluniur, quando proprie ponitur non lionem puram- Si essenliam apponeret, constaret
iransitive. Nos lamen cuni aliis riicamus: Curo falsum esse, Paler est princijiium Spiritus sancti.
Pater el Filius spirant Spiritum sanctum, cum hoc nain liic esset scnsus, id esl essentia qumspirat Spi-
babeant commune, iri lamen habet Filius a Patre ritum sanclum, cum essentia nec gignat ne.c gigna-
qtiod spirat Spirituhi sanclnm. Nam quiriqnid habet, lur, nec proceriit, riec spiretur. Qiiod enim invenilnr
a Patre habel. Cum ergo el Pater, et Filius, et Spi- scriplum (86,: Paler esl principium deilatis totius
rittis sanclus sil principinm; alio modo dicilur hoc (unrie volet quis habere quod divina essenlia pro-
de Patre, 80 alio de Filio, alio de Spiritu sancto. cedal a Patre), ila inlelligendum, id cst, Pater est
Paler dicilur pfincipiiim Filii generatione, unrie ab principium Filii ei Spiritns sancti, in quibus est
selerno est ejus principium. Est eliam Paier prin- lota deilas. Constat igitnr hoc norivine non praedi-
cipium Spiriius sancli spiratione. Unde ab acterlio cari esseriliam. Si vero eo prsedicelur persona Cum
est ejus principium. Est etiam principium creatu- (Q nolione, verum quidem est et Patrem et Filiuni
rarum creaiione quoe est non inPatre sed in.creatu- esse priiicipium Spiritus sancli, id est personam
ris; ettunc significai leniporalem relationem quse spirantem Spiritum sanctum; sed cum Paler alia *
esj-ln crcatura non in Crealore: et, sccuiidiim hoc, sit persona spiraiis Spirilum sanclum quam Filius,
Patcr iri tempore ccepit esse principium creaturse. erit Pater aliud prliicipium Spiritus sancti quam
Sed cum de Filio dicitur, tanliini duo potesl signifi- Filius; et ita Pater et Filius erunt drio principia
cafe; vel spiralioncm quse nolalurcum dicilur, Fi- Spiriius sancli. Quod negat Augiislinus dicens(87);
litis est principitim Spirilus sancti; vel creationem < SiculPaier et Filius ad creaturam relaiive unns
qriaesignificatur cum dico, Filius esl priiicipium crea- Creator et iirms Dominus noster, ila rclative ad
ttirm, et est ista relatio in creatura, non in Crea- Spirilum sanclum umim principium suut sieut unns
tore. Spirittis sanctus uno solo modo dicitur prin- Creator et unus Dominus. >
cipitiin erealiifarum: scilicet ex lempore non ab Relinquititr efgo quod hoc nomen notioiiem si-
aelerno. De Paire igitur trilius modis dicitur; de gnificai, ex quo nec essentiain nec personani cum
Filio duobris, de Spirilu sancto uno solum modo: liotiOiieapponit, sed noiionera illam potest duobus
et hoC poles viderc in subjecla figur.n(85). modis sigiiificare, vel adjective, sive concrete... vel
- Qiiscri aulem polest, ciimPaier etFilins una spi- D copulando; vel subjeclive, aut mailiematice, aulnon
ratione spireni Spiritum sanctum, an sini Pater ct copulando. Verbi gratia hoc nomen Pater, vel albus, .
Filius unum principium Spiritus sancti, an plura? vel aliquOd tale adjeclivum significal lalem proprie-
ci ad hoc ita objiciiur : In eaderii significationc dici- tatem et eain copulat et adjeeiive eam signifiiat.
iur hoc nomeii princt-itum, de Palre et Filio, Pater Hoc nomen albedo, vel paternilas significat malhe-
el Filius est priricipium Spirilus saricli, ergo Paler malice, et nori copulando, el subjective, cum sint
el Fili.us sunt principium Spirilus sancli, vel prin- subjecla. gl Hoc igitur nomen principium, cum
cipiii. Si suhl Pater et Filius prjncipium Spiri- sigiiificet spiralionem, significal eam copulando,
tus saricti, curiv idenv sit utrique essc principiunv sicut bsec dictio spirans; et ita adjective , quod si
Spirilus sancli, et esse personam spiranlem Spi- est, non videlur corigrue dici Pater et Filius sunt
filum sanctum , ergo Pater et Filius sunl una per- principium Spirilus sancti, cum non sinl cui inni-
(84) Mag. i, d. 29, per lotanvl; itcin dist. U, 12, (86) Apud Atigusl. 1, iv, De Trtnit., Mag. i, d.
elc. eod. lib. 29,51-
(85) Non exstal in noslro codice. (87) Lib. v, De Trinit., c. 14, sub fin. >..
S03 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. I. 906
lalur liaecdiclio principiumadjeclive posita.Sicul in- A, Spirilum sanctum ; ergp Paler et Filius sunt idem
eongrue dicitur Paler elFilius sunl spirans Spiriliiiii principium Spiritus sancti; ergo Pater est princi-
sanclum,'vel Socrales et Plalo sunl bonus. Unde illi piuiii Spiritus sancli quodeslFilitis; eadem ralione,
argumenlalioni qua hoc coiicludebatur, in his pos- Pater est principium Spiritus sancti quod est vel
set ferri inslanlia. Multo miiius videtur congrne non est Spirilus sanclus. Ad quod ipsi diciint quod
diclum.Paleresl aliquod principiiim Spiritussancli nil noeel si recipialur quod Patef et Filius sunt
vel uiium; cum dictionibus adjective posilis incon- idem.priiicipium Spiritus sancli, id est e.ndem spi-
grue complenlur hsec nomina ttnum, aliqtiod. Quis ratione spirant Spirilum sanclum; sed quando po-
enim, dicit Socrates.estaliquis albus homo?muIlo nitur ibi quod est, non admitlenduin sicul homo
minus potest fieri reialio ad haiic diciionem per idem est genere cum asino, non lamen homo est
qtiul, vel per quod, cnm hocfiomen non referatur idein genere quod est asinus vel non asinns. Ma-
nisi ad diclionem positam siibjective.qiiemadmoditm gister tanven meus (88) iu nullo volens delrahcre
in naturalibus secundum quosdam, cum dico dies veriiati theologiae propter grammaticorum conside-
est tempus, cum hoc nomen tempus, qtiod subsianli- raiionem conservandam, longe ulierius hic progre-
vunv est,adjeeiive ponitur,non recipil arijunclionem ditur, dicens quod Paier est principium Spiritus
hujus nominis tiiHint,vel relalionem hujus nominis B J sancti, quodnon esl Spiriius sanctus,passimadmiltens
qnod,\U dicatur rfies est aliquod lempus, vel tenvpus relationem; el quod Paler est principinm Spirilus
quod est, vel quod non est. Similiter statua esl opns s.nncti quod est Filius, snb hoc sensu, 82 'd est
honiinis;' secundum alios non potest dici aliquod Pater est spirans Spirimm sanctiim, et Filius ea-
optts hominis, vel opus quod esl, vel quod non est. deni notione est spirans, et pracdicaiur ibi lioe no-
Si vero dicatur hoc nomine significari relationcm mine principium spiratio, el copulalur, et adj'ective
eo modo quo significatur hoc nomine spiralio, id ponitur ibi boc nomen et ad ipsum fit relalio per
est malhemalice; verum quidem esl quod Paler ct hoc nomen quod; quod in naturali factiltaie nequa-
Filius sunt unum principium Spirilus sancti quod qu.ariireperilur ul ad nomen adjective positum fiat
non est Spiritus sanctus, id esl una spiratio Spiri- relatio per hoc uomen quod. Si quis ergo inferat
lus sancli quse non est Spiritus sanctus :sed secuii- ita, Pater est aliqtiod priiicipium Spiritus saricti
dum hoc, cum idem sii Palrem esse principium quod non est Spiritns sanclus; ergo aliquid quod
Spirilus sancti, et esse spirationenv Spiriius sancti; esl principium Spiritus sancti et non est Spiritus
sicut non est idem Patrem esse Patrem, et esse pa- sanctus. Fallacia. Pater est aJiquis generaus qui
tcrnitatem, non erit idcm Patrem esse principium g( non est Filius; ergo est aliquid quod est generans
Spiritus sancli et spirare, Spirilum sanctunv, nisi et non est Filius, quod falsum esl; nisi dictio neu-
dicatur quod hoc nomen principium sequivoce signi- trius generis scilicet aliquid accipiatur personaliter:
fical illanv proprietatem, el adjective et substaniive; aliquid, id est aliqua persona, sic eiiam reciperei,
cum lameneam roagis signilicare virieatur substan- ipse Pater esl aliquid quod est principium Spiritus
live, cnnv sit subslaiilivum. Ad hoc quidanv dicunt sancti et non est Spirilus sanctus, et aliqua persona
(Vnparle recedenles a consideralione grammatico- quaeest principium Spirilus sancti et non est Spiri-
rum, non ex- loto lamen) quod cunv dico, Pater et tns sanclus. Quo lamen dalo, si qnis inferat, ergo
Filius svnt principium Spiritus sancti, hoc nomen Pater esialiquid quori non esl Spiritns sanctus; in
relalionem significat el copulat et apponil, el non eodem instarct sic, Pater est aliquid quod generat
personam vel esseniiain. llli non recipiunt, Divina et non est Filius; ergo esl aliquid quod non est
essentia esl principium Spiritus sancli, sicut divina Filius.
essentia est Paier Filii. Nanvcum hoc nonven Pater Denvcontra boc ita objicitur, idem est PaLri esse
apponal personam cum nolione, hoc r.omen princi- principium Spirilus sancti et spirare Spiritum san-
pium solanv nolionetii apponil. Nec niinus tanicn ctum, el Filio siinililer; Pater et Filius sunl unum
congriie ponitur cum eo boc nomen unum causa ! principium Spiritus sancli; ergo sunl ununv spirans
inajoris expressionis, ciiin dicilur, Paler el Filius Spiritum sanctnm. Vel ita, idcm esl lam Palri
sitnl unutn principium Spirilus sancti, ut per hoc quam Filio esse principium Spiritus sancli et spi*
osiendalur quod Pater eadenv spiratione spirat Spi- rare Spiritum sanclum, Pater-et Filius siint spiran-
rilum sanclum qua et Filius, non ideo tamen ad- les Spiritum sanclum; ergo siinl principia Spirilus
railtunl relationem ul dicalur, Paler esl principium sancli; sed manifesitim esl hoc non esse recipien-
Spiritus sancti, quod esl vel non est Spirilus sanilus; dum : videretur enim pluralitas inielligi, vel circa
sicut ista duo diflerant genere vel specie; non la- modos velcirca spiraliones. Cum tamen apponitur
men genere quod esl, vel quod non est. haec diclio spirans pluraliter, non ponitur pluraliter
At dicet aliquis, Pater el Ffjius sunt unum prin- significatione, sed voee, ut supra ostensum est, in
cipium Spirilus sancli; nulla spiraiione spirat Paler omnibus verbis quse de Deo dicuntur secundum
(Spirilura sanctum scilicet) qua non spiret Filius essentiam, quse pluraliter, prolata singularia sunt
(88) Petrns scilicet Lombarriiis, i, d. 29 sub fin. Si tamen ad hunc locum alludat, et non ad alium
qui jani non exstal.
PATKOL.GGXI. 29
U07 PETBI PICTAVIENSIS 908
sigiiificalione. Sicut etiam cum dico, Athenw sunt,. A qua Patcr spirat Spirilum sanctum esl personalis.
Jioc verbum plurale est voce, sed singulare signi- Fatlacia. Propriclas qua Spiritus sanclus procedii
fiealione, nec tamen in rieutro admittendum est, a Palre convenit uni soli personae. Item aliud est
Paler et Filius suiit spirantia Spiriium sanctttm, essePalrem, aliudprincipium ; ergo sicut Paler est
sed spirantes. Fallacia. Idem est Patri et Filio esse alius a Spirilu sanclo in quanlunv esi Pater, ila in
personam et esse essentiam, Paler et Filius sunl qtiantuni est principittm est alius ab eo. Quam ar-
personse; ergo sunt essentiae. ltem, Spirilus san- guroenlationcm confirmat Augustinus sic : Aliud
Clus principaliter procedil de Palre et non princi- esl gignere, aliud genitum esse, aliud pracedere. lla
paliter de Filio; ergo aliquo modo de.Patre qtio alius Paler, alius Filius, alius Spiritus S. Qtiod ta-
non de Filio, quod falsum est; quia una et eadem men sic inlelligilur. Aliud est gignere, aliud gigni,
processione ab hoc et ab illo. Ideo dicendum quod id est aJia esl personalis proprietas generaiio, alia
principaliter pracederenon ponit modum procedendi, naliviias, alia processio. Cum vero dicitur,-aliud
sed principaliier a Patre dicilur, quia hoc deriit est Paler, aliud principiiim, non polesl inlelligi
Pater.Filio ut ab ipso Filio Spiritus procedal, fal- aliqua personalis proprietas qua Paler sil princi-
lacia. Filius est Deus de Dee Fatre; Pater non esl pium. Ideoque Pater non est alius in quantum est
Deus de Deo Paire; ergo aliquo inodo est Deus Fi- B principium. Non enini essel Pater,. cum non possil
lius quo non est Deus Pater. Item auctoritas ha- esse alius, et sic essel Pater Spirilus sancti. Cum
bet (89) quia Spiritus sane.tus procedit a.b utroque, ergo dieittir, aliudest esse Patrem, aliud principium,
Spifilus sanctus est spirilus utriusque : igitur qni ita intellige, id esl alterius proprietatis ostendiiv.r
procedit ab ulroqtie personalittir diflert ab utroqtie; esse Paler ctirii diciltir Pater, alterius cunvdicitur
ergo quia proeedit abulroque,esi aliusab utroque; principium. Ilem quia Spirilus S'.:nctusprocedit, ali
ergo a siroili quia Pater el Filius suiit principium ulroque Cst alius ab utroque; ergo quiaPatercst
Spirilus sancli, Pater et Filius sunt alittd vel alii principium Spiritus sancii, est alius a Spirilu san-
a Spirilu sancto, qnorum neulrum dandum.fallacia. cto, quod ideo non sequitur, quia illa proprietas
Quia isle geriitus esl a Patre suo, esl alia persona a qua Spirilus sanclus procedit ab utroque esl per-
Patre suo; ergo quia Pater suus genuii eum, Paier sonalis, ill.nautem Paier esi ejus principium non est
suus fuit alia pefsona ab ipso. Non; quia priusfuit personalis.
aliqua persona quam eum geimerii. Item cum dicitur principiunv Spirilus sancti est
Iterii si Pater non genuisset Filitim el essel prin- Pater et Filius, dealiquo lit sermo quod est in Tri-
cipium Spiritns sancli, eo quod esset principium P j nitale; ergo vel de persona vel de essentia, vel rie
Spiritus sancti esset alius a Spirilusancto, nec ali- proprielate : si de persona, cum de eo de quo lit
ler nec alio nvodo esset principium Spirilus; ita. serriio dicalur quod sit Paler el Filius; ergo per-
aliquis modo esl alius a Spiritu sancto per boc quod ssiia est Pater et Filius : si de substantia, ergo
est principiumSpiritussancii; est ipse alius a Spi- subjeclus lerminus significat substanliam; ergo
riiu sanclo; ergb Pater vel alius quam Paler; scd snbslanlia esl principium Spirilus sancli; ergo
alius, non efgo Pater: si vero Pater est, Pater eo Spirilus sanciiis esl divina substantia; ergo non esl
fpso quod esl jmncipium Spiritus sancli; ergo econ- divina substaniia, quia iiil est illud a quo est. Si
trario Pater in quantum csl Paier, est principinnv vcro de proprieiate, ergo subjectus lerininus signi-
Spiritus san.cti; sic ergo Paler j'am essel Paler Spi- ficai proprietalem ; ergo de aliqua pivprielale dici-
ritus saneti, quod absurdum est, fallacia primi : si tur quod sit principium Spiritus sancti, etila Spi-
qnis habens duosfiliosunumprimogeniiunv.etaliuiu ritus sanclus est ab aliqua proprietate.
secundo loco naium, non genuisset 83 '"um ,J"' Dicunl quidam quod de liullo sil sermo, sed rie
est primbgenitus, si genuisset alierum qui est se- duabus personis, scilicei de Patre et Filio. Conira
cundo loco nalus, vpse esset primogeniius, nec sic, principiunr Spiritus S. est Paler ct Filius :
lamen aliter essel ejus filius quam modo; ergo b Ergo Paler et Filius sunl principiinii Spirilus S.
sicut tunc essct primogenilus, ita nunc est prior cum sit Joculjo a siniplici convcrsa. Itenv, idem
geniltis. Vel ita, si aliquis qiii videt dextro. oculp significatur hoc lerniino posito in subjecto et prae-
et videt sinistro, viderettantuin sinistro non tanicn dicato ; idem est ergo Paler el Filius stinl princi-
alio modo videret sinistro quam modo, cum videl pium Spiritut S. ac si dicereiur Pater el Filius sunt
dexiro et sinisiro; ergo modo videt lantum sinisiro, Pater ei Filitis. Sed una est sola proprietas qua
sicui tunc lantum viderel sinistro. sunl priiicipiiiin; ergo una est qua sunt Paicr et
Non idco quia dicimus quod proprietas illa qua Filius, et ita una proprieias est paternitas et filia-
Pater esl principium Spiriius sancli; iion est per- tio. Dicnnt ergo quod nec de aliquo nec de aliqui-
sonalis prbprietas, personalem proprietatem dici- bug,"sed conlra : Jiac proposilione Principium Spi-
mus quia aliqua [ qua ] persona differl a qualibet ritus S. est Paler el Filius, cunvsil vera, significa-
aJia. Sed objicilur, proprietas qua Spirilus sanctus tur aliqiiod neccssarium , illud pro aliquo vcl
procedil a Palre, esl personalis; ergo proprietas . aliquibus verurn est, et ila habemus prseniissain
(89) ln Symbol. Constantin. ex additione Latiiioniim.
909 SENTENTIARUMLIBRl QUINQUE. — LIB. 1. 910
objeclioneni. Dicunt ergo quod ibi hoc nomen pii«-1A tussancti est Pater el Filius; vel esl Pater el non
cipium significal proprielatem, id est signum pro- Filius. Si esl Pater et non Filius, crgo principium
prietatis, sed non appeHal, necnominai, nec proedi- Spiriius sancti non esl Filius. Si dicalur quod prin-
cai, ne*fesnbjicit. cipium Spirilus sancti esl Paleret Filius, cum non
lieiiiP.nleretFiliussuntprincIpitim Spirilussancli; ; supponat ibi hoc nomen principium pro essenlia, ut
evgosunlunumvelidemprincipiumSpiritussancli.a i diclnm esl, quia illa non spirat; nec pro persona,
quo procedit Spirilus sanclus, avit non procedit: sedI quia ntiila persona est Paler ct Filius, supponii ibi
sunt principium a quo procedit Spiritus sancius; crgoi pro personis, et iia babet ibi vim nominis colle-
suntaliquida quoprocedilSpiritus sanctus; el itaes- . clivi, cum supponai pro Palre el Filio simul; ergo
senlia,84 Vel proj)rielas,vel personaa qua proeeditt cuin vere dicalur Paler et Filius iwn tunl Puler,
Spiritussanctus. Irieo dislingue, Paler et FiMussunt[ vere dicetur, principium Spiritus sancti nan est Pa-
. iiiiumpiincipiuinSpiritus Sancti, idesl sunt unum a, ter, nec Filius, in uno sensu boc nomine acceplo in
qup procedit Spiritus sanctiis, falsum ; sed una et[ vi collectivi nominis, et lamen principium Spiritus
eadem propvietatc spirant Spiritum sanciuin. Item! sancti csl Pater, piiiicipium Spiritus sancli est
Spiriius sancius procedii a prjncipio Patre et Filio;. . Filius.
ergo esl aliquod principinnv Spirilus sancli qtiod B I Sed bsec nullo modo videnlur ver.n, principium
est.Paler el Filius; igitur vel subslanli.n, vel pro- Spiriitts sancti est Pater el Filius, sive principium
prietas, vel persona esl piincipiuni Spirilus s.nncti, supponat pro una persona, sive pro duabus; quod
quod est Paler et Filius. Dislihguenda esi Iisec, ali- lameii ila potest probari: Principium Spirilus san-
quod esl principium Spirilus sancti quod est Pater cti eslPater, principium Spiritus sancti est Filius,
cstFilius; id est principium Spirilus sancti est ali- principium Spirilus sancti esl Pater el Filius; ergo
quid qttod esl Pater et Filius, falnim. Si vero sic, principium Spiritus sancli est Pater et Filius. Item,
Spiriiussanclus proceriil aPatreetFilio, verumest. nulliconveiiil prsedicaluin bujus propositiouis, prtn-
Solet quoeriquid supponat lioc nomen principiutn cipium Spirilus Sancit esl Pater, cui non conveniat
cum ex parle suppositi nomen ponitur et diciliir, subjecium; alicui convenit subjectumcui non conve-
principium Spirittis sancti est Pater el Filius; qnia iiitprsedicatuii),quiaFilio;ergosubjecluinejusin vcra
aut esseiuiam aut personam cum nolione, aul no- propositione rcmovetura prsedicalo;ergo principiuin
lionem supponii; sed non supponil cssentiani; quia Spiritussancli non esl. Itcni aut aliquodprincipiuiii
twic essel sensus, aiiquid; id est aliqua essentia Spirilus sancli non eslPater, aut ntillum. Si dicat nnl-
quse spirat Spiritum S. esl Pater et Filius, el ila lum principium Spirilus sancti uonest Paler, et Filius
essel loeutio posiliva falsi , scilieet quod divina ^ estprincipiiimSSSpiritBssancti.et in eadenv signi-
essentia spiraret Spiritunv sanctum, quod falsum ficalione dicilur boc de Patre etFilio; ergo Filius esl
est si supponat personam cum notione, idcm est Paler. Item nullunv principium Spirilus sancli non
igilur diclu, persona spirans Spirilum sanctum est est Paler, inillum principiunv Spirilus sancti nou
Pater, ac si dicalur principium Spiritus sancli est esl Filius : istae duse propositioncs sunl univer-
Pater. Cum ergo alia persona spirans Spiritum san- sales el verse in quibus (irsedicaniur hsec duo prae-
clum sit Paler, etalia Filius, videbitur aliud prin- dicabilia, Paler, Filius, de eodem lenriino in ea-
cipium Spiritus sancti esse Pater et aliud Filius, dem significatione accepto : ergo alterum eoriinv
cum non eadem persona spirans Spirilum sancium ponitur de allero. Itenv, Pater nec est nec esse po-
sit Pater et Filius. Itenv iste tenninus principium lesl Filius, et ecoiitrario : ergo isti lermini sunt
Spirilus sancti aeque indifferenter dicitur de Patre opposita prsedicabiJia. Sed utrique convenit isla
et Filio. Cunv ergo dicilur de Paire principium Spi- terminus, principium Spiritus sancti, et eis in ea-
riius sancti est Paier, facla suppositione pro Palre, dem significatione ; crgo est superius ad illa duo ;
vere polcrit dici, principium Spiritus sancti non ergo ulrique duorum potest particularitcr et vero
esl Filius, cum Filius et Paler sint opposita prsedi- D I removeri ab boc, principium Spiritus sancti. Itein,
cabilia, ul videiur, quia Pater nec est nec esse po- nullitm principium Spirilus sancti non est Piiter,
test Filius. nullum principium Spirilus sancli non est Filius,
Videtur ergo indefinita hacc proposiiio piincipium Paler et Filius sunt unum principium Splrifus
Spiritus sancti est Paler, ut indifferenier accipi saneli: ergo unum principium Spiritus sancii est
possil hoc nomen principium pro Patre et Filio. Paier el Filius. Iiem, non; est verum quod princi-
Quod si dicatur hoc nomen principium non posse pium Spiiiius saneti sit et Pater et Filius, prin-
accipi, nisi pro persona Palris propter hoc nomen Cipium Spirilus sancli est Paler, principiuin Spiri.
Poierquod in praedicalo ponilur, secundum illud : rilus sancti est Filius; ergo principium Spiritus
Talia ernnl subjecla qualia prwdicata permiserunt, sancti, vel non est Pater vel non est Filius. Item,
videtur riandum, principium Spirilus sttncli est tan- aul aliqupd principium Spiritus sancli aut nulluiii
tttm Pater. Unde inferlur ; crgo principium Spiri- est PaXer quod sit Filius. Si aliquod , ergo prinei •
ttis sancli non est Filius; vel, iderivprincipium pium Spiriius sancti quod esl Pater, est Filius ;
' "
Spirilus sancli est Paler el Filius*.Item, priiicipium ergo unum principiuiri Spiritus sancti est Pater et
Spiritus sancti est Pater; ergo principium Spiri- Filius. Si nullum principium Spirilus sancti cst
9H PETRI PICTAVIENSIS 912
Paierquod sit Filius, et Pater et Filius est prin- Aaucter Spirilus sancli, ergo suul una persona. Si
cipium Spiritus sancti; ergo Pater el Filius non vero suni duo auctorcs Spiriius sancti, cum idem
sunl unum principium Spiritus sancli. Multis aliis sit csse principium Spirilus sancti, et esse aucto-
cst oslendere nvodis quod non siip.poiiiiurpersona rem Spiritus sancti, videbuntur duo esse princi-
illo termino, nisi dicalur quod duo principia Spi- pia Spiriius sancli. Vel si sunt duo auclores Spi-
ritus sancli sunl Pater et Filins, quod nemo auriet rilus sancti, videbuntnr duabus notionibus spirare
dicere propter auctoritatem Augusiini snpra posi- Spirilum sanctum. Ideo enim supra negalum est
tam, qiiseconlradicit. Palrem et Filium esse duo principia Spirilus
Si vero dicalur hoc nomen prtttetpitim ibi sup- saricti, ne videaiUur alia spiraiione vel alio morio
ponere relalionem, certum esl quod npn posset spirare Spirilum sancium quam Filius. Item, si
tunc poni arijective; lunc enim iiicongrua esset ista duo nomiria homo el tapis dicunlur una pars
loculio. Sicut incoiigrue dicitnr, albus est Itomo, si orationis, quia unum et eunideni modtinv habenl
supponit illud adjeclivura -adjective posilum; si significandi, quia tropica est locuiio; vidcbitur sic
vero substanlive ponitur, idem est dicere princi- quoque quod Paler et Filius sint unus auctor Spi--
pium Spirims sancti est Paler,acsi dicalur, spiratio „ ritus sancti, quia eadem ratione dicitur Pater au-
qua Paler spirat Spiriltim sanctum est Paler. El clor Spiritus sancti qiia cl Filius ; praesertim cum
ita passim ibi admitletur relatio, quemadmodum Paler el Filius sinl unum principiunvSpiritus san-
si ponerelur ibi hoc nomen spiratio, el ita dabitur, cii, et idenv sil esse principium Spiritus sancti, et
principium Spiritus 'sancti quod esl Paler, esl Fi- esse auctorem Spirilus sancti. Ad quod polesl dici
lius, id cst spiratio quse est Paler esl Filius, et quod nil noceret si dicereliir Patrem et Filium esse
principiura Spiritus sancti quod esl Pater ncn est duos auctores Spiritus sancti, nec refertur plura-
Spiriius sanclus, id est spiralic quse est Palerncn litas ad modos vel noliones, sed ad personas quae
est Spiritus sanctus, nec etiam illa pfcnpsiiio in- eadem notione spirant Spiritum sanctum. Non ideo
definita est, sed singularis. Et hoc dato, nullum tamen dandum quod Pater et Filins sunt duo prin-
video accidere inconveniens, nisi quod hoc nonien cipia Spirilus sancii, quia illud conlradicil aucto-
principium varial suam significalionem in snbjeclo ritas. Quia non diciturPatrem et Filium esse duos
ei in prsedicalo jvosilum. Nam in prsedicato signifi- auciores crealurarum, sed unum, nec duo prin-
eai notionem adjeclive, in subjecto substaniive, et cipia Spirilus sancli, sed unnm, cum sinl unum
ita varial suam significaiionem, imo potiiis mo- priiicipium; et lioc sil idem illi, nec ponitur per-
dum significandi, cum eamdem notionein binc C sona vel esseniia hoc nonvine, auclor, sed noiio
inde significel, sed alio modo hic alio mo- tanlum, sic el hoc nomine principittm. Utrumlibet
do ibi. lanven islonim recipialur, semper consideranda est
Aliis videtur dandum, Pater est principium Spi- causa dicli. Nam, dato singulari, avl nioduni et no-
rilus sancti, quia ibi Paler sota notio , sed non tionem singularilas non ad personam est refe-
ccontrario ; quia si dicerelur, pfincipium Spirilus renda ; siri plurale, propler pluralilatem persona-
sancti est Pater, snppoiierelur essenlia cum no- runv non inodorum vel notionum, hoc dicilur.
tione, et esset sensus quod essentia divina a qtta (90) Solet etiam quaeri qnare Filius dicatur prin-
esl Spiritus sanctus essetPatcr, et ita locntio illa cipium de principio el non Spiritus sanclus, el quid
esset rJosiliva falsi, cttnv non sit ab essenlia divina isto prsedicetur de Filio?Ad quod dicendum quod
Spirilus sanctiis. Ideo noii incongrue dicitur prin- si hsec oratio prtiicrpiutn sine principio accipiatur
cipium Spirilus sancli est Paier. Verumlamen in vi nominis, aecipitur pro hoc nomine ingeniius,
congrue diciiur principium crealurarum est Pater, el sic Pater aliqua nolione, scilicet innascibilitate,
iri esl essentia divina, a qua est crealura, esi Pa-. esl principium sine principio, sicut innascibilitate
ler, quia supponitur essenlia cum relalione tem- P est ingeiiiius. Si vero habeat vim oralionis, per
porali. uominalivum nolatur cpinmunis jiarticipalilas
Solet quoeri an sil recipiendum, Pater est prin- trium personarum ; per ablativum vero imiuilur
cipium Filii et Spiriius sancti, quod non videlur, modus dandi principalilatein de Patre, quo modo
qufa alia ratjone dicitur Pater esse principium noii diciiur principalitas de aliis duabus personis.
Filii, scilicet generationc , quam Spiritus sancti Idenv esiergo dicere principittm sine principio, ac
cnjus est Pater principium spiratione. Non est qui- si dicalur Paler est Creator vel principium crea-
dem dandiimsub una prolatione Pater est principium turarum, vel essentia divina a qua siinlomnia, et a
Filii. et [Spiritus sancti, sed sub diiabus sic, Paler nullo esl. Sic quoque cunv dicitur, Fitius esl priu-
est principium Eilii, Pater eslprincipiuin Spiritus clpium de principio, baec oratio potest linbere viin
sancti. liominis, ul idem sil ac si dicatur, Filius eslFilius,
llem quseritur an Paler et Filius sint unus auclor et probalur eadem notio lunc, hoc verbo princi-
Spiritus sancti an 86 d'10? Si cnim sunt iiniis pittm de princioio, cl hoc uomine Filius. Nam lisec
t
(90) Vide observaliones nosiras ari 6. cap. Pulli, iu i,. part
915 SENTENTIARUMLIBRl QUINQUE. — LIB. I. 9H
circiinilociilio ab auctoribus sacrae paginae Filio _A principitim de principio, quia isi.nrum oialioniini
ajipropriata est. Si vcro circuinloculio illa habeal nna appropriata esl Patri, altera Filio; co quod
vim ,oralionis, idem est ac si dicatur : Filius est Filius primo loeo procedit de Palre (11011 dico primo
principium creaturarum, vcl est divina essenlia, Ioco, vel lempore, vel nalura) sed quia ita est Filius
el ipse est de Patre, ut per nominaiivum noletur a Palre, quod non ab alio. Spiriius sanctus ila est
coinmunis principalitas Iriiim personartim quae est a Palre quod eliam a Filio. Ob quam considera-
divina essentia; per ablalivum nvodus dandi iltam tionem 11011 riicimns aliqucm curare si riicat soliim
principatitatem de Filio, et non de Patre, ila scili- Filium esse principiuin de principio, velDeum de
eetquod Filius esl de Palre iinunvcum eo princi- Deo, sivc ltimen de lunvine; quia solus ut dictum
pium. Sic ad solam diversitatem modorum dicenrii esl, a Palre primu loco esi.
nolunt quidam referre quod dicitur Paler princi- CAPUT XXXI.
jiiumFilii, u"tpotius sil aequivocalio dicendi quam De proprietaie ceierna Spiritus sancti, id esl de
essendi. Nec secunduiii eos, cunv dicilur, Paler processione.
paternitate esl principium Filii, notatur per abla- (91) His ila Lractatis agenduin est de propria Spi-
tivum prseriicaiionotionis, sed ratio accoihniodalur rilus sancti proprietale, scctindiim quam dicilur
et probaiur ratio llieologica, scilicei. principaliias, B I procedcns. In qiio iiolandum quoil duplicilcr est
cum dicitur principium Filii, vel piincipiura Spi- processio Spiritus s.nncii, teinporalis et selerna.
ritus sancti. jEterna est quse ineffabilis esl qua a Patre et Filio
Si quaeralur qnare Filius el non Spirilus sanctus selernaliter etsine lempore processit; et temporalis
oicamr principium de principio, poierit pro ralione qua a Paire el Filio ad sanctificandam creaturam
stiflicere voltinias auctorum Filio hujusroodi locu- procedit. De illa processione quoeoeternaest priino
liones approprianlium. Quidam lamen volcnl super agendum, quia non csl susceptus bic sermo nisi de
hoc redriere rationem, quibus videtur, cum dicitur oeternis relationibus, poslea enim sigillatim tracta-
principinm de principio, non per nominalivum de- birur de lemporalibus proprielalibus. Primo igitur
signari communem 37 principalitatem triunv per- qcseri polesl cunvSpiritus sanctus vere procedal de
sonarum, sed selernara relalionein, scilicet spira- Palre et sit dc subslantia Patris, cur non diciiuc
tionem; per ablativunv vero palernilatenv; et ila natus vel geniltis? quod ita solvitAuguslinus (92) :
notantur duoe essenlise relationes cum dicitur, Fi- < Si Spirilus sanctus Filius diceretur, amboruuv
lius csl principium de principio. Si auiern dicalur, utique Filius diceretur, quod absurduin est; Filius
spiratio est principinm de principio, per nominati- quippe nullus dtioruuvest nisi patris el nvatris. >
Yinn notatur temporalis reJaiio, cum Spiritus san- .„ (95) Quserilur eliam cum Spirilus sanctus 11011
ctus non sit principium ab oelerno; per ablativum diciiur genitus sed procedens, cur Filius 11011 di-
scierna relalio : el quia inconveniens videttir lalis ciiur lantunv genitus, scd et procedens, sicut in
jiinclura rel.ntionuin quse diversoe sunt ralionis Evangelio ipse dc se ait : Eyo a Palre processi etin
qiiarum altera selerna, allera lemporalis, nec su- liunc tnundnin veni (Joan. vm). Ad quod dicendum, .
stinet hoec prsepositio, de, talem juncturam. Ideo quia cura Filius procedal a paire processione [ge-
non dicitur principiumde principib Spiritus sancttis, neraiione], et Spiritus sanctus seterna processione,
Sic igilur seciindiim eos sic nolatur per nominni:- alio modo dicitur procedere FiliuSj alio modo Spi-
viini seterna relatio, scilicel spiratio. Sicut laiuen riuis sanctus. Nanv Filius nascendo, Spiritus san-
ex suprariictis habemus, potesl dici qiiod hsec 110- cius 11011 nascendo. Si vero tantuni quseralur quare
mina in lali juncltira loeulionis, Deusde Deo, lumen magis Filius nascendo quam Spirii.us sanctus a
de litmine, principium de principio, el bnjiisiiiorii Patre procedat, andi Augustinum dicentem (9i):
personaliler accipiimlur, 11011 relative, sed pro re- < Disiinguere inter illani geiierationem el proces-
Jativis, ul primo posilunvdicatur pro persona Filii, sionem nescio, non valeo, 11011 sufficio.Ac per hoc
secundo ppsitum pro persona Patris; ct ita necesse quia et illa et isla cst ineffabiiis sicul prophela Jo-
est accipi cum in subjecto posilis biijtisiiioili appel- D qucns de §8 Filio ait : Generalionem ejus quis
lalionibus dicilur principium de principio est Filius. enarrabit ? (Isa. un) ita de Spirilu sanclo veris-
Non cniin ibi essentiam potest supponcre hoc 110- sime dicitur, processionenv ejus quis enarrabii? »
men principium vel relalionem, cum nec divina Sufljciat ergo nobis scire et crcdere quod a Palre
cssentia nec spiratio sit a Patre principio. sit el procedal Spiritus sancttis , modumque posi-
* Si ita objicialur, Spirilus sanclus cst principium luni supra hominem pie igiicremus. HPC tanven.-
et non csl de principio; ergo est principium sine nobis cerlnm quod bac proprietatc refertur ad Pa-
principio; ergo est Paler : solvitur per inierem- trem et Filium. Nam ab ulroque procedit. Quod
ptionem. Esl eninvSpiritus sanclus de Patreprin- enim a Filio procedal, tcsiatur Apostolus : tlisil
cipium. Unde si inferatur, Spiritum saiicium csse Spirilum Filii sui in corda iwslrd (Galat. lv).
principium de principio, neulrum dandnm, nec (95) Grsecilamen Spiritum sanctum a Filio pro-
quod sit principium sine principio, nec quod sit cedere negaiii, qtiia in Evangelio loquens Veriias dc.
(91) Mag. 1, d. 13, eic. Item d. 11, elc, \lb. 1. (91) Lib. iii conlra Maxim., c. 14 ; quo locis plu-
(92) Lib. xv De Trinii.. cap. 27. ribus collimavil auctor.
(95) Mag. sup., 12, (95) Mag. 1, d. 11, § 2, hcec eadembabet.
£15 PETRi PICTAVIENSIS 916
processione Spiritus sancli, nventionem de Patrc A (5) Solel eiiam quaeri, an plcnius vet magis pro-
lacit, non de Filio, dicendo : Spinius qui a Patre cedat Spiritus sanclus a Palre quam Filio, vel
procedit (Joan.xv); et quia in principalihus con- econtrario ? Quod ita videlur Augusiinus dicere (4):
ciliis quse apud illos celebrata sunt (in quibus qui- < Noivfruslra in hac Trinilale non dicitur Verbum
<!emSymholuni orriinatuiiv est, in qupsoliis.com- Dei nisi Filius, nec domim Dei nisi Spirilus saiir
nieinoraiur Paier hi^ verbis (96): < Et in Spiritum ctus; nec de quo genilum esl Verbum el de quo
sanclum Domiimm et. vivificantem proteciorcm ex proceriit Spirilus sanctus principaliier nisi Deus
PalreprocedeiueiiieiFilio coarioraiidumet conglori- Pater. > IJic^ videlur dicere quod Spiritns sanclus
iicandum, > s.nncituin est subjunctis anaiiieniatibus: principalius a Patre procedat quam a Filio. Quod
< Qui aliter docuerit, vel aliler prsedicaverit ana- ideo dicit Augusliiius (o), quia cunv eliam a Filio
ihema sit. > Ideoque nos anaihematizalos dicmii procedat Spiritus sanclus, idipsum habet a Palre
qui Spirjtuin sanctum a Filio procedere dicinius; Filius, quia quidquid habei, habet a Patre, elianv
quod enini secundum nosibi dicitur, qui ex Palre essentiam suanv. Ideoque omnia quae sunt Filii ad
Filiouue procedit, alierum a Latinis addiliim est, id Palrem referunlur.
cst Filio. Quseritur autem, cum processio Spirilus sancti
(97) Sed ivos verba illa delermiiiainus; qui aliud, B sil proprietas per quam distinguitur a Palre et a
id esl.qui cpnlrarium proedicaverii; sicul in Epi- Filio, an per eam referatur Spiritus sanctus ad Pa-
slola ad Galatas (cap. 1) : Si quis aliud, id esl con- trem el ad Filiunv. Quod si cst, potesl igitur dici
trarium evangeliznverit,analhema sil; non dixit, si Paler Spirilus sancti, el Filius Spirilus sancli.
addiderit : ipse enim Apostolus cupiebat venire ad Unde habebilur quod Spiriius sanctus habet Patrem
quosdam ut quod deesset in fide supplcrel. Ad illud el Filium. Si vero dicatur,'89/i«f>el terminumd.ci
vefc qttod in Evangelio viriettir dici Spiritiim san- de Deo, seciindum esseniianv dicilur de Trinitate.
ctum non procedere a Filio, sed a Palre, de qtio solo Ilaqtie efant Paler et Filius ei Spiritus sanctus
fil meivlio, ita respondcnius : Quia, quanivis nomi- unus Spirilus san.cius, sictit uiius Dcus. Ad quod
rielur Paier, non ideo excludilur Filius; quia non . riicendiiii) quod bsec oralio 'Spiritut sanctus, quan-
dicitur solo Palte. Sed ideo solum Palreni comme- doque accipitur, essentialiler ut dieatur de tota
moravit, qnia ad ipsuro eliam solet rcfcrre quOd Trinilale. Unde Augustinus (6) : < Nullo niorioTri-
ipsius est, quia ab illo babet (98). ln sensii lanven nitas polest dici Filius; Spiritus vero sanclus po-
conveiiiuivtGroecinobiscunv,quia recipiunt Spirituin lesl dici, secunduin quod scriplum est : Deus Spi-
sanctunvesse Filii, quod non esl aliud quain ipsum rilus esl (Joan. iv). > Quidanv tamen riicunt qtiod
procedere a Filio. Unrieeliam quidam eortim doclo- n Pater et Filius sunl Spiritus, non lamen Spiritus
res uiiam eamdemque seiileniiam allendeiites, sanclus, vel tton sanctus. Sumiiur et bsec oraiio
Spirifuni sanctuin a Filio procedere lestaii suni, u"t Spiritus sancius in designalione relalionis. Unrie (7)
Aihanasius (99) : < Spiritus sanclus a Palre et < Sjiirilus sanctus, qui non csl Trinilas, sed in
FiiiO, non factus, nec crealus, neC geniius, seri pro- Trinitate intelligitur, in eo qnod proprie riieiiur
cedens. >Joannes etiam Chrysostomus in homilia Spiritus sanctus, relative dicitur, ciini et ad Palrenv
qtiadain (100) : < Isie est Spirilus sanctus proce- el ad Filiiim referatur; relatio lainen non apparet
deris a Palre et Filio qiii dividit bona propria, prout in hoc noroine, apparei lamen cuiiv dicitur do-
Vult. > num. >
(1) Quseritur eliam an prius processcril Spirilus (8) Ei nota quia alia ratione dicitur donum , alia
saiiclus a Patre quaiiva Filio, vel non ? Ad.qupd ita donaium. Nam donum diciiur ab setcrno; donalum,
raliocinahalur quidaui hsereiicus conlra Augusli- ex tempore. Unde Augustinus (9). < Semper proce-
num ; < Spirilus sanclus proceriii de Paire; ergo dit Spiritus sanclus et non ex lempore; scd ab
nato Filio aut non nalo. Si nato Filio, ergo nali- oeterno procedil, et quia ab selerno procericbai ut
vitas Filii prsecessil proccssionem Spiritus sancti. essel donabile, jam donum erat aniequain essetcui
Si vero nondum nato Filio , ergo processio Spi.ritus ^ darelur.i Et nota quod Spirilus sancius proprie
sancli prsecessil naiivitatem Filii. > lluic qusesiioni dicilur donum Dei, id proprie charitas, licet hoc
satis puerili respondel Auguslinus (2) : < In illa unum de lota Trlnitate dicaiur.
summa Trinilale quse Deus est, intervalla tcnvporum (10) Quod enim ciiarilas ipsa qua Deum diligi-
nulla sunt per quse possit osiendi aul saltcra re- mus, vel qua Deus nos diligit Deus sil, audi Au-
quiri, iitruni prius de Palre natus sil Filius, el guslinum dicentein (U) : < Cum de dileclione fra-
postea de ambobus processerit Spiritus sancius. > irem diligiiivus,d.eDeo fratrem diligimus. Nec Deri
(96) In Symb. Const. I. (i) xv Defrinit., c. 17, post med.
(97) Mag. sup. § 3, similiter ad Gal. 1. i(5)ibid.
(98) Haecetiam Mag., § 4. ; (6) Lib. MDe Trinit., c. 11.
(99) fri Symbolo. (7) Atig., ibid.
In
(idO) expositione Synvboli,ul apud Mag. sup. (8) Mag.i, d.18.
(9)'DeTn«. c.15.
(i) Mag. i, d.12. ;iO)Mag.i,-d.a17, etc.
(2) Lib. xv De Trinit,, cap. 26 in iuii. (11) Libro viii, De Tr. c. 8, Ad bunc Japidem
'
(3) Mag. sup., § o.( graviter offendit Mag: citartiE.
917 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. I. 918:
potest ut ipsam praecipue dileclioncnv non diliga- \ m.us eum ea quaipse nos dillgit; et ita cum Deus
mus, qua fralrenv diligimus, quia Deus ipse dilectio diligat nos charilate qtise est SpiriLus sanclus, non
esl.> El ne quis hoc dictum esse putet per cau- videlur quod nos diiigimus eum chariiate quae est
sam, sicul cum dicitur, Deus est spes nostra et re- Spirilus sanctus, sed charitate creata quae esl vir-
fugium, quia est causa spei et refugii; audi quid lus meiitis. Sed nos ita exponimus aucloritaienv
alibi dicat (12). Tale est : Tu esyatienlia mea (Psal. illam (19), ut non distiiigualur inter riilecLioiiein
LXX),qualeesl, Domine, spes mea (ibid); el: Detis illara 90 °,ua nos diligil, et illam qua eum diligi-
tnens tnisericordia mea (Psal. LVIII).Ncn autem ila mus, quse eadem e.st Spiritus sanclus. Sed ita,
diclum, est: Deus chariias mea, sedila dictum est: < noii qua nos ipse diligit, sed secundum quod ea
Deus charitas est (I Joan.iy), sicul esi dictum : Deus nos suos dilectores facit, >ul una eliara inlelligatur
Spiritus esl.> ulrobique dileclio. Ilenv Augustinus (20) <Cbari-
(15) Quod tamen si dicalur, quseritur cum cha- taiem voco motum animi ad fruendum Deopropler
ritas magis et miims habeatnr, augeatur et niinua- ipsuni; el se ac proximo proplef Deuui.i Sed ila
tur, an Spirilus sanclus augealur et minualur, ciim dicitur charitas esse nioiiis animi,sicut dicitur Deus
cliarilas silSpiritus sanctus; sic enim videlurmu- spes nosira, scilicet per causam ; sicul Sapienlia iu
tabilis. Ad quod dicendunv quod Spiritus sanctus sacra Scriplura dicilur aclus mobilis, cerlus,in-
non recipil in se magis vel minus, nec in se exal- coinquinatus (21), cum tamen ipsa non sit aliquid
laiur vel magnificatur, sed in nobis exaltatur qui mobile, nisi per causara qua facit nos uioveri rie
eum haberivus, et in quo proficimus diligendo el virlute ad virlutem. Sed cunv charitas opcrelur in
cognoscendo. Unde Augustinus (14) : < Si Spiriius nobis aclum crcdendietsperandi, sicul et diligendi,
sanctus ab alio magis et ab alio niinus non habere- cur dicitur quod chariiate diligimus, et non cbari-
tur, sanclus Eliseus sancto Eliae non diceret; Spi- lale credimus vel speramus? Cujus quidem patet
rilus qni in te esl, duplo fiat in me (I V Reg. n).> solulio, quia cbariias nioduin credendi operatur
El alibi (15): < Probet se quisque quanlum cbaritas inediante fide virlute, sicut modum sperandi me-
in eo proficial, imo quaniunv ipso in cbarilale. diante Spirilu sanclo, sed nvodunv diligendi nulla
Si enim Deus charitas est, nec proficit nec de- viriulc meriiaiue (22). Unde a charitate credfmus,
ficit.i speramus, sed non cbarilale: a cbarilale diligitnus
(16) ltem, aliquis habel chariiateni qui prius non el charitale diligimus.
habebat, et cbarilas estSpiritus sanctus. Ergo ali- Quidanv lamen imo fere omnes propter verbuiu
quis habel Spirilum sanctum qui prius non habe- Q Apostoli dicentis : Fides, spes, charitas, tria hwc :
bat eum. F.rgo in aliquo esl Spiritus sanctus in major aulem horum esl charilas (I Cor. xui). Quod
quo prius non erat, cum tamen ille .prius essei. Ad genus tocutionis incongruilatem intellectus facerel,
hoc dicimus, quia non omnis habet Spirilum san- nisi charitas esset virtus sici.it fides et spes, cura
cium in quo esl Spiritus sancliis. Alioquin irralio- non soteat fieri comparatio per supertalivum, aut
nales creaturae eum baberent, sed 1115snli habent communicatio nisi rerunv ejusriem generis, maxinve
in quibus esl per inhabiianlera graliam. Iiem dicit Creatoris ad creaturas. Dicunt boc nomine cliaritas \
Aiigustinus (17) : <Unde esl lides, nisi a quc est duo significari, virlutenv aniiiii quae intensior esl in'
dileclio,) id est a Sjviritu sanclo. Ergo sicul fides quibusdam quam in aliis; et Spiritum sanclunv,
quse est a Spiritu sancto rion est Spirilus sanctus, qui lamen per charilatcm solam et improprie di-
ita dileclio quse est a Spiritu sanclo non est Spi- citur cbaritas secundum quosdam, sicul spes et
ritus sanctus. Ad qupd dicimus quod Spiritus san- misericordia.
ctus a se quiriem est in nobis; hoc supplendum est. ("25)Prseier haec etianv dicilur charitas motus
Nanv ipse se dat nobis ; el ila tanv fides quaro Spi- -illius virlutis qna: esl in anima. Cum ergo di-
ritus sanclus a se esx in nobis. llem Auguslinus cilur Deus diligil uos charitale, charitas ibi ad
(18) : < Cbaritae Dei dicla esi diflunrii in corriibus D Detim referlnr secundum omnes Catholicos, cuui
uoslris (Rom. v), non qua nos ipse diligit, sed qua in Deo non sit virlus, nec quatilas menlis secundum
nos suos dilectores facit.i Hic videturdislingui quod Deus. Cunv dicilur nos diligimus Deum chari-
charilas qua Deunv diligimus, ab ea qua ipse nos tate, non de Spiritu sanclo hoc dicilur, sed de vir-
diligit; et ila cum Deus diligat nos charitale quse lule meruis vel moiu viruuis.
est Spiritus sanctus, non videtur quod nos diliga-
(12) Lib. xv De Tr. c. 17, paucis verbis detra- (19) V. solulionem Mag. hic §. U.
ciis. (20) L. ui Dedoctr. C/m's!.,cap.lO. Mag. sup. §.17,
(15) Mag. sup. §. 7. et 18.
(14) Tracl. 74, in Joan (21) Sap. vn : mobitis, incpinquinalus,cerlus.—
"
(15) Tracl. 9, in I Epist. Joan. in inil. ' Mag. §.18. ul _ ,
(16) Mag. liic |, 9. Vide etiam seqq. fe (22) Error lnc discipuh niagistn.
(17) L. De spir. et litt. c. 52 sic babelur : Unde (23) Sequenlia hujiis capitis exstant m codieS Vj-
ergoisladilectio, id est churilas.per quam fidesope- clorino,'qui tamen alibi in plurihus.delicit in qui-
raiur, nisi unde itlam fides ipsa impelravil. hus nostcr abtindat.
(18) Aug. ibidem sub fiiiein cap,
©19 PSTRI PICTAVIENSlS g<20
CAPUTXXXII. A sona Patris esl persona Filii, et e eontrario. Fal-
De hoc no)?ii»ie,-Triiiilas. lacia. Nomen quod est haec vpx album, est baecvox
(24) In quiiito gencre vocabnloruni quse de Dec alba ; et e conlrario, haecvox albus esl nomen qtiod
<Jicuntur continetur hoc nomen Trinilas, qifodquasi est iiaec vox alba, et nomen quod esl hsec vox alba
colleclivum est, cumidem sit diecre Trinitas esl esl bsec vox albus. Ergo hsec vox albutn esl baec vox
Deus, ac si dicatur, tres personoe siint Deus. Virietur alba, vel e conlrario. Item, diversa siipponuntur
tamen lioc nomen Trinitas dici de Deo secundum liis proposilionibus persona est Pater, persona cst
essentiam, quia est Trinitas ac si dicalur trium Filius, et eadem supponuntur bis, Dcits est Paier,
unitas (25), sed unitas Iriuin est essentia irium, et Deus est Filitis. Igilnr vel non divcrsse personae
hoc de Deo riicilur secunduivv essenliarii, cunv con- snnl Paler et Filius, vel diversi dii sijiit Pater et
veniat singulis personis et eis in summa singulari- Filius. Solvenrium hic per inleremjilionem, quia
ter non pluraliter. Ergo ei Trinilas secundum es- ciim diciliir Deus esl Paler, Deus esi Filius, suppo-
sentiam dicitur. Ergo quaelibet triuin personaruni rillur divina essenlia.
cst Trinilas, cum sil trium unitas. Ad quod dicen- Sed cnm hoc sit, qiiseni.ur an possit fierisermo
dum qiiod non esl idem, Trinilas, el trinm uhilas; dedivina essenlia, quin fiat sermo de persona, sci-
sed esi ausedam allusio et elymologia vocabulonim B licet de Palre, de Filio, de Sjvirilusanclo? Quod si
non converlibilis, sed potius seque valei hoc no- esl, ergo, cum de divina csseiuia sit verum quod
irien huic termino ttes perspnm, sicut (liclum est. sil plures pp.rsonoe/de pcrsona est verum quod est
Ad quod ita olijicitur : Qnidlibet est persona tres personae. Item, vion potesi fieri sermo de di-
vet non persona, Triuilas est aliquiri, ergo persona vina essentia quin de aliqua persona fiat sernvo; de
vel non persona. Si Trinitas esl persona, ergo tres divina essemia esl vernm, quia nec gignil nec gi-
personse surit pCrsona. Si Trinitas est non per- giiitur, nec procedil. Ergo de aliqtta personarum
sona, et esl unuhv, solum, ergo Trinitas nil esl quod ideni esl verum. Iieni non potcsi fieri sermo de di-
sil persona. Diciinl ergo quidam hoc nomen quan- vina essenlia, quin fiat sermo rie aliqna Irium per-
rioqite accipi distributive, ut idem sil ac si dicalur: sonarum; sed isle lernvinus divina esseniia non de-
quwlibel trium pertonarum esl persona. Aliis videlur lerminat de qna persona, cum indiflerenler cuili-
ipsnm accipi colleciive nisi quando adjungilur ei bel conveniat. Cunvigitur hsecpropositio sil infinita,
lioc nonien totus. Tunc enim et disiributive accipi- dtvttta essentia est Pater; sicul, persona esl Paler;
mr. Unde concedunl, tola Trinitas est persona, non videtur ergo vere dici, divina essentia non est Pater,
iaiiieri Trinitas esl persotia. Melius cst lamen ut rii- r sicut persana twn est Paler, uiulrinqiie intelligatur
catur per se colleclive accipi cum hoc adjiinclo pro Filio. Si vero dicatur boc termino suppoiiilres
totum dislribulive et collective, ul sit sensus, tpta personas iia quod nulla-earum, erit igiiur haec
Tririitas estpersona, id est tres perspnw sttnl persona falsa, divina essemia esl Paler, quia Ires personae
tt qttietibet earum est persona : quorum primum est non sunl Pater; el idem signilicahunl hae duse, Tri-
Xalsum. Sicutnon datur, totus iste populus est homo. nkas est Paler, divina esseniia esl Paler.
Secundum hoc igiluruon est dandum, Triniias esl Ad id igitur dedncilur ratiocinalio indirccte, ut
persona. Si vero diealur, Trinitas est non persona, dicatur posse fieri sermonem de divina esseiitia,
diciint qnidam tales 91 insinuaiiones nominuro et non de Paire, nec de Filio.necde Spirilusancio;
non repefifi in sacra pagina, et ideo noii debere et hocper huric terminiim divina essentia, sed cunv
induci proplei; Verborum profanas noviiates (I Tim. hac propositione, diviiia essentia esl Pnier, fiat
vi). Augusiinus lamen, ulsupr.n diximus, ssepe his sermo de omnippienti, et npn de Patre, vel rie Fi-
ulllur, eiideo si quis nolit recipere, Triniias est lio, vel de Spiritu sanclo. Ergo de ceomnipolenti
iipri *)erscma,'instel priori argumentalioni sic : iJlo. Item divina essentia est Pater ; hac proposi-
Quidlibet est album vel non albuni, iste popnlus lione fil sermo rie Deo, non est Deus qui non sit
[est aliquid]. Ergo est albiira, vel nori albnm. ltein D Pater, vel Filins, vel Spirilus sanctus; hae propo-
quselibct trium personarum esl persona, tota Tri- sitione til sermo rie Deo qui est Pater el Filius et
niias esl id quod est persona. Ergo tota Triuilas Spiriiiis sanctus. Ergo hac propositione fit sermo
esl persona. F,allacia. Iste videbll quaelibet quaesunt de Deo Patre, vel de Deo Filio, vel de Deo Spiritu
de numero isiorum agmiimriv, isle viriebit ea quse sancto. ltcm, istac sunt duae propcsitiones, Paler
sunl illa agmina. Ergo viricbit bacc agmina, posito est Paier, divina essentiaest Paler, quarum ulraque
quod niiiiquam ea viriebil collecla, sed separalim. iil sermo de aliquo delerminaie. Ergo illis duabus
liem tola Trinitas est id quod esi persoria, Trinilas de eodeni, vel de aliquo una de quo non reliqua.
csl aliquid. Ergo persona vei non persoria. Falla- Si dicat rie eodem tantum, ergo utraque de Patre,
cia. Paler et Filius sunt id quod esl Pater; Pater vel neutra. Si de aliquo una de qno non reliqtia,
et Filius sunt aliqtiid. Ergo Paler vel non Paier. sed nil esl id de quo fit sernvo una, quod non sit de
Itenv, nihil esl persona Pairis quod non sil persona quo fitsermo reliqtia; ergo de.nul.lo nna de quo non
Filii, persona Palfis est id qucd persona Filii, et reliqua. PropLerea dicunt quiriam non esse dan-
persona. Filii estid quod persoria Patris. Ergo per- duivvquod unus Deus sit pltires pcrsonse, quia cpor-
{24)Mag.i, d.2-i. (25) Isidor. 1.1 Orig., cap. i.
921 SENTENTIARUMLJBRI QUINQUE. — LIB. I. 922
lerel hoc nomcn Deus in subjceio positutii ralione A divina esseniia sit Filius, ila eiiam potest dici quod
proposili, supponere pro uua triunv personarum; fit sermo de qualibei iriuni personarum, cum dici-
92 ct Pro qualibet facta supposilione, falsum es- tur divina essenlia est Filius. Ilem cum nulli conve-
set. Ipsi lamen non negant quin tres personoe sint nial isle lerminiis Pater, cui non convenial boe
iinus Deus, sicut in naturalibus plures vbces suiit nomen Filius, qtioties fil scrmo de Patre, et de Fi-
unum nonven, sed non ununv nonven est plures vo- lio; et ita cum dicilur Pater est Pater, de Filio fil
ces, quod videhlur aflirmare auctoritate Uilarii (26) sermo, el de eodem dicitur quod Pater sil Paler;
qtii ad haereticum loquens de verbis Apostoli ait : j;a eliam de Spiritti sancto et de qualibet persona-
< Quoero nun.c in Spiritu Dei, an naiiirain, an rein rum. Ita eliam cum isti tres termiiii uni soli conve-
naturse inlelligas, non euim idem cst res naturse et niaiit, scilicet Paler, divina esseulia, Trinilas, qnia
natura, sicul non iriem est honvoel quod est bomi- divinae taiilum essentise eLnulli quod non sil illa ;
his; non idem esl ignis et quod esl iguis, ita non habebitur quod liac propositione, divina essenlia est
idem estDeus et quod esl Dei. > Alibi etiam lcgi- Paier, fiisernio de Tiiniiaie, eldicitur de ea quod.
lur. < Qui non distinguit inter persouain et nalu- divina essentia s'u Paier ei vere, et ita de Lribus
rain aut in divisionem Arii, aut in confusionem personis est veriini qnod divina essentia esl Pater.
Sabellii incidil. > Quibus quia suflicienier respon- llenv de uno solo fil sermo bis Lribus proposilioni-
. del Magister in libro Senlentiarum (27), el eos lures bus, Paler est Paler, divina essenlia esl Pater, Tri-
esse veritatis per circumslantiam liltersearguit, ne- nitas est Pater. Ergo qualibeL earum fit serroo de
cessariuiti non duximus bic respondere. Trinitate, vel r.ulla. Quod si-est, cum diciturPater
Sed id volumus ut solvaot, si divina cssenlia . est Pater, de Triniiale dicitur Palreni esse Palrem,
ab seterno est, et ita Deus est, et non est Pater, et ila de tribus personis est verum Palrein esse
Filius, vel Spiritus sanctus, quia non est ralio Patrem, et iia de eoriem qttia divina essentia est
quare niagis una persona quam alia. Si enim di- veruin ralreni esse, el Filiuin esse. llem liis Iribus
catiir quod sit Pale.r, halietur etiam quod sil Pa- propositionibus fil sermo de uno solo, l^ater est,
ler el Filius el Spiriius sanctus; vel si est Paler el diviiut essenlia est, Trinitas est; duabus priinis fit
non est Filius, divina cssenlia non cst Filius. Est sermo de Palre, ergo el hac, Trinitas est. Quori si
igilur Deus qui non est Pater vel Filius, vel Spiri- est, vere igitur dicimus dePalre, Trinitatem esse,
lus sancttts; cl ita esl qualernitas in Trinitale, non et ita rie Patre esse verum tres personas esse, et
triniias. Si quis soluiioiiem praediciorum velit su- ita Filium csse ei Spiritum sancluin 93 esseest
mere, scilicel similiiudinem naturalium, et, ut di- o verum rie Patre.
cilur, quod quandocunque fit sermo de aliquo, Non videlur ergo iransferenda consideratio dia-
sumpla aiiqua ejiis appellatione, fit scrmo de eo- leciicorum ad hujusmodi propter iiicoiiveiiientia
dcin, sumpta qualibel alia appcHatione, scilicct pra-dicta, sed dislinguendum esl inter personam et
c.iiui dicilur, Sequana esl hic el alibi, de substanlia essentiam, non quanlum ad moduiu essendi (cum
fil sermo de qua dicitur quod Sequana cst hie el idero sit persona et essentia, quod quidam nega-
alibi; et cum diciltir Sequana curril de aliquo dici- verunt, quos arguil Augusiinus sic (28); Tres per-
lurnon quori ijistim currat, sed quod Sequana cur- sonas ejusdem essentia;, vel eamdein essenliam dici-
rat. lla cl cum fil sermo de slalua, el dicilur, hwc tnus, sed non ex eadem essentia ; ne aliud ibi intel-
siatua est artificialis, de opere [corpore] dicilur ligaiur essentia aliud persona) sed quanium ad ra-
quod slatua sit arlificialis. Si adhibeatur conside- lionem loquendi et iiuelligendi. Posito enini nomi-
ratio in hujusmodi, accedunl multa inconvenieutia. ne persptup in subjecto, dicendum est scrnvonenv
rrimo, quod cum dicitur, divina essenlia est tres fieri de persona, non de essenlia, licet idem sit
pcrsonoe, de qua fit scrmo? cum nulli convcniat persona et essenlia, ut cunv dicitur, Paler esl Pater,
lioc nomen perspna, cui non conveniat isle termi- posito hoc lerniino divina essenlia fit senno de di-
uiis divina essenlia; et ila de persona dicilurquod D vina essentia, non tamen de jiersona, Jicet idcm
divina essentia est tres persouse; et si, ea, de per- sil divina essentia quod persona. Sicut eumdicilur;
sona sit sermo, Ergo de Patre vel Filio vel Spiritu iste scyplius valel decem marchas, cujus opus maic-
sancio, cum prorsus eiriem conveiiiaiil isti tres ter- rianv superat, sermo Dt dehec scypho ftvquo inlel-
niini divina essenlia, persona, Paler vel Filius vel ligitur materia cunv fornia. Non autenv fit sermo rie
Spiritus sanctus, et ila de Patre vel Fitio vet de Spi- hoc argento, Iicetidem siljwc argenlum quod isie
ritu sanclo est verum, quia divina essentia est tres scyphus. Et sicut non haherelur ex alia parte quod
personse. lmo cum milli conveniat isle terminus, fiat sermo de coomnipolenli, ila nec hic fit sermo
dhina essentia, cui non conveniat iste lerminus, de chariori, licet pretiosior sil isle scyphus quain
Pater; et e conlrario, quia uterque tantum conve- hoc argeivtuiii, el esl qualiscunque similitudo in na-
nit divinaeessenliaj. Cum dicilur, divina essentia est turalibus; non enim expressa potest inveniri. Itn
Filius, de Palre fit sermo, et de Palrc riicitur quod igiliir dislincLio adhibcnda esl inler personam et
f26) Lib. vm. De Trinit. ante meri. (28) Lib. vn, deTrinit, c.ip. 6, circa nveJ,, iualc
(27) Lib i, d. 54, § I, 2, etc. apudalios, 1.v.
923 PETIll PICTAVIENSIS 824
liatiiram, qiiantum ad modum loquendi ct signifi- A . Paler, Filius, Spiriltu sanclus, divina essentia Trh
candi et jntelligendi, sed noii ad modunvessendi. niias, et hujusmodi, dubilari potest.- Quod hsec
Ulrum lamen hac^proposilioiie, Trinitas est, vel sint opposita, Paler scilicet et Filius, facile videlur
tres personw sunt, fiat sermo de aliquo velde pturi- oslcnrii sic. Paler necest, nec pclest esse Filius,
bus. Ei si de aliquo, an de eodem, de quoisia, etecoiitrario; isia'prsedicabilia se babenl aliquo
divina esscntia est, dubium esse polest: necinuti- modo. Ergo sunt opposila, et de eis penitiir boc
liter inquiritur. llem, divina essentia est tres per- nomen Deus, el in eadem significatione. Ergo i!la
sonse, ila quod quselibet earum. Ergo divina essen- contiuenlur sub eo, et omnia illa prsedicaniur in
tia est una personarum quse ista est, Ergo esi una quid. Ergo boc prsedicabile Deus est genus vel spe-
persona : Quod quidam non recipiunl, quia hoc cies, el illa sunl inilividua, Paler, Filius, Spiritus
nomen disiinciionem nolal, et idem essel ac sijdi- sanctus. Quod ila videtur dicere Joannes Damasce-
cerelur, Divina essentia non esl plures personm. iius (51): <Coirimiineaulem substantia esl, particu-
liem, persona esi rationabilis naiurm individua es- lare vero bypostasis. Pariiculare autem dicitur
sentia. Jia describ.it Boeiius in libro De Trinitate non quod parlem nalurse habeat, sed numero.
(29). Sed Pater et Filius sunt duoe personse. Ergo Numero eniin et natura dicunlur differre hypos-
snnt duoe naliirsc individuoe rationabilis essentiie; B lases. > Itenv alibi ( 32); < Subslantia siguificat
et est a riefiiiitione locus. Sed nostri theologi jvlc- communem el circumplectivara speciem hoinoi-
riqiie lion habent illam difhiiiiioneiii proautheniica, dcwii lo[tovaiov\, id est similium specie hyposta-
quia magis fuit philosophus quain theologus, et - seon, id est personarunv,ut ipula Deus bomo.Hypo-
niagis ad probabjlilalem locutus est quanv ad ve- slasis autem iivdividuumdemorislrat, scilicet Pairenv
riiaiem. Item Pater el Filius ei Spiritus sanclns Filiurii, Spirilunvsaitcluui. i Hic aperte videiuf velle
sunt divina essenlia, hoc dicitur pro particularibus quod Deus slt universale, el Paler et Filius et Spi-
personis. Ergo ct cum dicilur, divina essentia esl rilns sanclus sunl indiviriua. Quodila improbat Au-
Paier et Filius.el Spirittis sanctus, dcpluribus per- gustiiius(55),quia luncnon singulariiersedpluraliter
sonis fit sermo, et. ita iste termintis supponil idem parliciparenl individua suo universali, ut dicereuir
quod hoc noiiien Trinilas. Fallacia.
' Cum dico, al- Patcr, Filius elSpirilussanclus sunt duo dii vel trcs,
Ims, alba. album, sunt idem noinen, pro pluribus non unusDeus.sicuinon diciturSocraLeseiPlatosunt
vocibus boc dicitur, Ergo cum oicitur, hoc nomen uivushomo, sed duo homines. Ex quo non videlur
esl plures yoces. posse prpbari quod Pater et Filius sunt paria proe-
Sotet quseri an divina esscntia possit introriuci, dicabilia, qtiia nulli convenil uniim cui non conve-
nt loquens, vel ul sermonenv suscipieris ut possit nit. reliquem, cunv uirumque divinae esseivliae; ct
dici; ego sum Paler, ]\e\, ego stim Trinitas. Qnod nil est Palej' quod non sil Filius : et e contrario.
si esl, ergo illa proposilione fit scrmo de pcrsona, et Ergo ista proedicabilia sunt paria. Quod si esl, ergo
iiaaliquapropositione fitseriiiodedivjnaesseiuiaqua Palerel Filius, vel e contrario. Ad hoc dicenduui
lit sermo depersona. Item, si divina esseniia iniror quod hujusnvodi pfsedicabilia nulla habitudine sese
dticitur loqueiis, cum vere possit dieefe; ego nec fespichi.iit-, nec eninv sunt paria vel opposita, nec
gigno, tiec gignor, nec procedo, nec spiro, et ad eam excedenlia etexcelsa, nec pars el lotmu, cnjusmo-
quoqiie sub eisriem verbis vere possii dirigi sermo,. di multa in naliirali facutlale invenies, ut, animal
sic, lu nec gignis nec gigneris, nec spiras nec proce- quod fuit, et animal, el multa alia.
dis, poierit el de ea fieri sermo per eumdenv leno- Quod ergo dicil Joannes Damascenus, non ita
reiri, ul dicalur, isle nec gignit, nec generutur, nec " accipiendum ut universaliaetindividua ita accipian-
procedii, nec spitat, sed cerlum est hic fieri sermo-. Lur sicul in philosophicis discijilinis ; sed per simi-
neiiv de persona.<.\d quod di.cenduni quoriivon ila liludinenv eoru.m locutus ost. Nanvsicui ibi univer-
poiest introduci divina essenlia loquens vel sermo- sale dicitur quod poniiur de pturibus ; iiidividuunv
nem suscipiens, quia hoc soli personse convenit, j) vero quod"de.uno soto; ila essenlia divina dicia esi
potesi lameii de ea fieri sermo, licet non de jverso- universale, quia de omnibus cl singulis dicitur se-
na : vel, etiainsi inl-roducerelur ul loquens, opor- paratim; el Paler singulave yel iudividuunv per
terel hoc pronomeii ego in netitro genere poni; si- eanidem siiiiiliiudinem dicilur (54) : Augusliuus
mililer hoc pronomen tu. Unde in lertia quoque vero vidensmajorem dissimiliiudinem qnam simililu-
persona oportet dici istud, eiiion iste ui de essen- dinem, ab excelleiuiaTrinitatis prsedicta removet. >
lia, vion de persona sermo fierct. Si quaeratur an hoc prsedicabile, Deus, sil uni-
94 CAPUT XXXIII. versale vel individuum lieulfum hic admillendum:
De luibiludine horum prwdicabitittm. Pater, Filius,' Quod aulem Jpannes DamascenusdicitPatremetFi-
Sjiirims sanctus ; an etiani hwc prdppsiiip sit sin- liumdifferrenumero.saneinieUigendura.Namriiuerre
gularis, Deusesi. nuniero dicitur aliquid ab alio, quia non esl iliud nec
(30) DehabiiudinequoqueistorUmpraedicabiliunt., aliquid quod sit illud vel in illo. Non ita diciluf Pa-
(29) Lib. De duabtts naturit. (52) L. eod. c. 4.
(50) Mag.i, d. 19, § 8, 9et seqq.. (53) Lib. vu De iniii'., c 6.
(31) L, m l)e fide orilt. c. 6, sialini inchoalo. (54j Mag. citat; § 14 in fin.
925 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. I. 926
ter riifferre a Filio nunvero, quia Pater esl id qnod J.Vsitis (56) : <Ctinv Deum dicinius untim, unilas ex-
Filius et est in Filio : sed dicilur ab eo dMTerre cludit imiliiludinem deorum, non quantitaiem Deo
numero, quia venil in connumeralionem cum eo ponil; quia nec numerus, nec quaiuitas in Dco
cum possit dici Pater el Filius et Spiritus sarictus esl. >
sunl tres, sunl duo. Videlnr lamen hoc prsedicabi- Sed dicet aliquis : Ergo in eodem sensu riicittir,
le, persona, csse universale sub quo contineanlnr Pater et Filius sunt duo, Pater, el Filius, el Spiri-
Pater et Filins et Spiritns sanctus, quia ctim in tus sanclus sunl
Ires, quia utrobique excludilur quod
eadem significatione dicalur hoc nomen de illis et uon sinl unus tanluni. Ad quod dicendum quod plus
pluraliter, non singulariler dicatur, Paler, el Fi- excludilur per tres; excluriitur enim quod non sit
lius el Spirilus sanctus snnt tres personae (propter unus
lanlum, nec tauiunv duo. Minus per riuo, tunc
quod sohim nesavit Anguslinus hoc praedicabile eninvexcluditur quod non sit laiiluro unus nec plures
Deus esse universale, quia non stinl Pa.ter et Filius duo. IIoc etiam debes intelligere; alioquiu
et Spiritus sancltis ires dii, sed unus Deus) viden- quanv Pater et Filius et Spirilus sanclus essent duo, quia
tur illa coiilineri sub isto. Quod si est, cum nulli non suiil unus lantunv.
conveniat hoc nonieii persona, cui non conveniat
iste lermintis), divina essenlia (et ila sunt paria ]R Item cuin dicitur, Deus est trinus; aul de per-
aul de esseuiia fil sernvo : si de persona, ergo
95 prsedicabilia) si siini Paler et Filius et Spiri- sona,
tus sanclus personae, sunt essentisc. Iiem nulli con- verum pcrsonanv esse trinanv: et ita Pater esl Iri-
venit hoc nomen persona, cui non hic lennisas nus; si de divina essentia est sermo, ergo divina
divina essentia, et e coiitrario. Ergo a qtioeunqiie cssentia est trina, ergo triplex : quod negat sic
removelur iste lerminus persona, et ille; sed iste Auguslinus (57): < Non quia Deus dicitur trinus vcl
tcrmintis jiersonu ab hoc. lermino Trinilas removc- Trinitas, ideo triplex est putandus. > Potest etiam
ttir. Ergo ab eodem iste lcrminus divina essentia. quaeri quid prsedicelboc nomen trinus, an sit tan-
ltem, nu.liiconvenit hoc noinen persona, cui non luni exclusivum, sicul lioc noriieivunus; quod qui-
convenial iste lernvinus divina essentia et e contra- dcm judicio majorum riisculiendunv relinqiiimiis.
rio. Srgo quidquid reinovetur ab lioc particulari liem tres personse siuit in divina essenlia. Ergo
persona, et ab boc lermino divina essentid. Sed per- Triniias est in divina essentia, el divina essentia
sona non est Pater, ergo divina essenlia non est est in tribus personis : Essenlia Dei ul uniias Dei
Pater; el sic isla propositio est inilefinita divina qui proprie (siculieslattir Boetius in arithmeiicis)
e&setitiaesl Paler. dicilur tinum. Ergo unilas esl in personis, et ita
Ad hoc dicendum quod nulla babiludine scse C liabebiiur quod Triniias esi in essenlia ei unitas in
el e contriirio dical.ur, Trir.iias est in
respiciunl isia personalia [parlicularia]. Nan eiiim personis; unitas esl in essentia.
est bic personis, Ad quori dicendum
exigenda ilja habiludo quam assignant dia-
ita intelligenda esl hsec loculio', Tiinitas est
lectici, queiiiadmodiim si nulluni liomen essel nisi quod
lioc noinen tilbus, el istse voces essenl albus, alba, in persouis, unitas esl in essenlia, id est unp est
esseniia et tres sttnt personw: nec esl dandum quod
aWtim,non essel hoc particulare nomen universale Trinilas sit in essenlia. Nam videretur dici qtiod
vel individuiim. Quod vero dicilur, quia quicunqtie
convenit untinv cl reliquum, el e contrario. Ergo tres esseni esscntise. Fallacia. Cbarftas esl divina
removeim- ab uno ei a essentia, et divina essentia est in diabolo. Ergo
quidquid reliquo, fa.Ilacia. cbaritas est in diabolo.
Cuiconque convenit isle lerniinus animal, convenil
isle lermiiius animat quod fuit,- Ergo quiriquid re- (58) Itenv quxrilur an sit dandum, so/«s Pnler
moveiur ab uno el a reliquo. esl Deus: Quod quidem veruiiv est, si non inielli-
Item Pater est unus unitate, Filius esl iinus gaiur excludi persona vel esseniia; nec virieiur
eadenv unitalc, Pater et Filiin sunt uiiuni. Ergo exclurii persona cuni dicitur solvs Paler, propter
su:il uinis : quod supra oslendimus esse falsuin. j. unitatem essentiae^iuoe esl inler Pairem el Filium
Itenv Pater el Filius sunt duo, Paler esl unus uni- et Spiriium QQ sanctum. Si vero cxclude.relur per-
late, Filius esl unus unitate. Ergo Paler est unus sona, falsum esset. Item quseritur an sil concc-
alia unilale quanv Filius. Ilem, Palcr el Fjlitis el dendum Paler esl solus Deus, ul videtur diccre Au-
Spirilus sanctus sunl tres. Ergo lernarius est iu gusiinus quod boc soli Trinilali convenial, quia
eis. Ergo aliquid est subjectum illius. iernarii, sola est solus Deus, non Paler, non Filius, noii
vel aliqua: si aliquiri, ergo aliquid esl.lria; si ali- Spirilus sanclus, quod ifa virietur Lrariere(39): < Si
qua, et illa sunl Pater el Filius et Spiritus sanclus. inlerroget quis Paler solus ulrtim sii Deus. Quo-
Ergo 1111sunl tria (55). Ad hoc riicendum, quod modo respoiidebilur non esse, nisi fevtc dicamus
nomiiia nunveralia in Deo nil ponunl, sed exclu- esse quirieni Palrem Deum, sed non esse eum solum
dunt. Nam cura dicitur, Deus est unus, sensus est, Deum";csse auiem solum Denm dicamusPaireiii et
id cst, non est nvulii dii; quod iia dicil Ambro- Filium et Spiritum sanclum.i Quidam lanicn volunt
(35) Mag.i, d. 24, sed in hoc erroris nolalur. (57) L. vi De Trinitale, cap. 7.
L.
(56) i, c. 2 Z>e fid.ead Gr., et Jib. in De Spiritu (58) Mag. l, d. 21.
S., cap.14. (39) Lib. vi DeTrittit,, c. 9.
927 PETIU PICTA.VIENSIS 92g
intelligerc solum in snbjccto. Alibj (40) videiur di- I _ rium quod dicitur a dominio, s.ignilicare essenliam
cere conlrarium, ubi-ait: < Qnoniam ostensum est drviiiam; el ita ibi accipitur, et sic ab wterno Do-
quorivodo dicalur splus P.nler, solus Filius, conside- mintts est: Dicilur eiiam a rioininando, el secunritim
randa cst illa senientia qtia dicitur non solum Pa- lioc relalioneni leinporalem significat quae est in
trenv esse solum veriinvDeum, sed Patrem et Filium crealura, el ex tempore Deo convenil. Si hoc no-
el Spirilum sarictum.) lbi eninv aperie dicil Paifeuv men lamen significarel temporalem relationem, non
esse solum Deum, quia nisi Pater essel solus Deus, ideo lanluin mimis verum esset secundum Ambro-
iiicongrue diceretur, non solus Paler est solus Deus, sium ipsum significnrepoLentiam Dei, id est innuere.
sieitl incongrue diceretuf, non solus Judas est ma- Nam et dictum de hoinine poleniiam facit intelligi.
ius, nisi Jurias cssel malus. Secundum hos nil proedicalur eum dico, Dens esi
Post hoec quoerilur uirum, cum idem sit essentia Dominus, nisi sola appellalio relativa97 per qnam
Dei qiiori Deus,ei recipiatur una essentiaifiuni per- referlur ad crcaliiras; imo magis creatura ad Deum.
soriaiiim, sit daiidum unus est Deus irium perspriu- Nam illa reliuio in creatura est, non in Creatore.
runi. Qnara locuiionem in sacra Scripmfa non in- Sed per hoc nOn ab aelerno Deus est creator, vel
venimus, quiaex ipsa juiictUralpculionis videretur j Domiiius, vel principium, sed ex lempore, ul iia
aliqua subjectio esse triura perss-narum ad Deura, dicit Augiislinus (42) : < Si Domiiiiis non dicitur
sicut cum dicilur Deus Abraham. Sicut econtrario, nisi cuni habere incipit servum, etiam isla appel-
cum idcm sit Deus et essentia, non dicitur una est latio ex lempore relativa est Deo.- Non est enim
essentia Judaeorum et Christianorum, cum lamen sempiterna creatura, cujus Dominus est. Ergo Do-
dicalur urius esl Deus Judseoruin ct Chrisiiano- minum esse non habet sempiternum, ne cegamur
fum. dicere crealuram sempiternam. >
CAPUT XXXIV. Sed ad hoc objicilur, cum dicitur Deus esl creator,
De nomine, Crealor, ei similibiis; an prwdicenl de Deo fil serfno et Joculio tanlum affirmativa esi:
1 liocessenliam, vei relationem, vel neulrum. cigo aliquid Deo allribuitur, ergo lemporale vel
(41) Sunt alia nomina quse de Deo.dieunlur ex a:iernum : si seternum, ergo ab oeierno esl Creator,
iempore, ut Creator, Dominus,principit.m, sicuiibi. si teiii[.orale cl lantum veraesipropositio.ergo tenv-
accipitur : Principium, qui el loquor vobis (ioan. porale esl in Dep. Item cum dico Deus est creator,
VHI), et s:gnificant relaliones lemporales quae in nihil attribuitur Crealori, scd creaturae: ergo rie
crealuris sunt, non in Creatore. De quibus primo creatura el non de Creatore Dt serms. Mirura cnini
occurrit quseslio, quid proedicent cum dicitur, Deus (^ videtur si rie alio lierel sermo, et alii fieret attribu-
est Creator,Deusest Deus omntum, quia sicul aliquiri tio. Item cinii dicitur, Deus.crcator, dealiquodicitur
proedicant, ergotempOrale,vel aeternuin : si lempoi a- quod sil Crealof, vel de iiullo : si de Deo, ergo Deo
)e,ergoaIiqiiodtemporaleeslinDeo;siaeiernunv,ergo attribuilur esse Creatorem et vere : ergo Deo con-
DeusabaeternoestCreator. Ergoabselernoestaliqua veriit esse Creaiorem. Uhde potest quaeri, an hocsit
crealura cujusest Auctor, velCreator. Iiem si hocno- ei temporale, vel aeternum? seternum non est, qnia
men Crealor seternum aliquod praedicat, ergoessen- non esl ab oeterno Crealor : si temporale, ergo lem-
tiam vel notionem, sed mariifestum est quoniam niil- porale in Deo est. Ad quod dicrinl quidam non esse
lani illarum quirique nolionum proedicat quassupra mirum si de Deo fial sermo , el nil ei aiiribtiatur
disiinximUs, nec alianv, quia non est aiia qua sit per prsedicalionem, sed alii, id est creaturoe. Nam
eterna. Ergo praedicat essentiam riivinam. Sed et cum dico, Cmsar laudandtts est, vel dignus laude,
Deus potuit non esse Crealor. Ergo potuit non esse Csesari iiibil attribuo, quia n.bil ei convenit cum
Deus. Ad hoc dicunt quidanv quod hnjusmodi no- nVpilpnon sit, et taivvenloculio laiilum est aflirina-
mina poteniiam divinam sigiiificanl comniuiiiler quo- tiva, innuilur tanveri illa Jocutione quod Csesar fuil
dam respeclucreaturjrum, et eaav prsedicant. Ei ila strenuus imperalor.
Deus ah selerno esl Creator, id est cssentia divina, 0 Aliis nvelius virielur quod hoc nomcn esseiitiam
ad
cnjus volunlate onvnia de non esse proriierunt divinam prsedicat, el relalionem in crealura esse
esse, et inducunt auctoritalem ab illo loco : Qui significat quareferlur creaiura ad Creaiorem; noiv
ascendit super occasum, Doiniinis nomen Mli (Psal. lamen Deus ab sclerno est Creator, sed ex tenipore.
LXVII), id est•outiitpoiens. Et Anibrositis : < Deus et Nam iii hujnsmodi (quantum ad ralionem prsedica-
Dominus nonven est potestatis, noti est naiurse. > significatio uivinsees-
lionis) inspicienda principalis:
Si vero ila inferatur, Deus ab selerno est Creator, sentise ; quaiitum ad judiciuni veriialis et falsitaiis,
ergo aKselerno est aiiquacreaiura. lpsi benepu- inlendenda est consideratio ad secundariam signi-
tant se inslare per exposilionem sic : Deus ab
non esse ficalionem. Unrie non ab.selerno esl Creator, quod
selerno esl ille cujus catvsa omnia de pro- esl in cr.eatura, eS
dico propter relaiionem quse
dlerunl ad esse. Ergo ab selerno est aliqua crealura. ivon esse Creafor, non irico potuii
secun- quainvis potueril
Alii lamen dicunt hoc noivien, Dominus,
LIBER SECUNDUS.
(9*2)Lib, i, De siunmp boiw, ut sup. (94) tom. 2, d. ;p §f. Mag. iv, d. 50,§ b. \.
(93) V.-fiag. hic. §.ri, etc. Aug. su.per ps. vi, v. *. ""''."'.
Sttl PtTRI PJCTAVIENSIS 9.52
loruin doloribus adeo afllciiur, ul ab illis ad cogi- Aiantur, sicutin haliifalium datorum participalione
landum aliquid de Deo menle riunquam revocare coiiveniuiit. Suiil aulem novchvordines angelorum
possit. Nullus aiilcm adeo polest esse nialus hic per ires ternanOs dislribnti. Sunt autem tres supe-
qui non quandoque de Deo cngitet et de venia non ri(>res, ires 114 i.nferiofes,tres meriii. Tres supe-
sperel, et speni non babeat et aliquam scjntilliilani riores, sunt seraphim, cherubim, ihroni.Tres rivedii,
ratioiiis, quani ad Deum dirigat, licet supcr lsaiam stiol domiiialiones, principalus et poiestales.Tres in-
legatur : < Solatium esl malorum inimicos hahere feriores, sunt virlutes, angeli, arcbangeli. Hoc
>ocios pceuarum; > alibiiaiiieii contrarium : < Et nomen angelus geiverale nonven cst onvnium ordi-
*i omnes aiiimsealiqiiando requiem habeanl, lu nun- num, quandoqtie speciale unius ordinis, sicul hoc
qiiain. > Ex quo videlur quod diaboJus nunquanv nonien confessor et hsec dictio persoim sequivoca
senliat liiitigalioiiem: qiiori vcruni csl. Quod eiiim esl.ad nonieii propriuivi, cum sint qualuor species
laeialur de adversilatibus noslris, non est verunv ad surnmum personse. El liaecdictio convenif quan-
kol.ilium. Dealiis lamen aniinahus ntfum remedia doque quibusdam specialiler, Bt lisec diciio contin-
seiitiani, dubium est. Supei^Lucam (93) lainen ubi gens in dialeclica.
agiltir de principio Domihi, dicitur quod : < Pejores Nolandiim auiem quori isti ordines sortili suiit
erani Juriseifaclo insisteiitcs, quam Lucifer qui et haec nomina non propter se (97), (ipsi eriiro in
eunv tenlans solo verbo insislebat riicens : Millett contemplatione divinse majeslaiis sibi innotesctin!),
deorsum. > Sed non sequitur quod si pejores in sed propter nos, ut scilicet per corum cognomina
hoc, irico siut pluraliier pejores. nobis iunoiescanl. Sciendum esl eliam quod milltis
1 Ad proeriiclaresjmndeiivns diccndo quod scnip-r illorum ordiiium nomen accepit a dono qnod ci
crescit pceria diaboli sicul ei culpa, et quolidie singulare datum sil. Nullum enim doiium datur uni
niereiur morteni selemain, sicttt el sancli angeli qiiod non detur onvnibus; sed ab eo dono in quo
quoliriio inerenlur majorem coronam, et magis pu- magis Vigent et alios excellunt. Primus ergo ordo
iiieturposl riicm juriicii quanriOcessabit ejus prse- dicitur seraphim, id esl ardentia; quia (98;illi an-
latio siiper peccatores , quia tuiic piiniel Deus per geii magis ardent in charitale quam alii; et dicilur
se, el non pe.rininistros. Unriedicetur: lle maledicii prinaus, quia charitas priorest el dignior aliis vir-
in igiieni: wternvni qui praparatus est diabald el tiitibus. Secundus orrio dicitur cberuliim, id est
angelis ejns (Matlli. xxv). Tunc eiiim in ihfernnm sciens, quia in scieniia prsecminent isii angcli
riclriirieiiiui', cuni modosintin aere caliginoso, et poiius quam in ajio dono a Deo sibi dato: etmerito
plus dolent modo ; quia non plus puiiiuntiir invpiiP. posl seraphim ponitur, quia posl cbaritatem majus
qiiaiii puniaiiiur, quam quia puniiiritur gaudeant: boiiiim est scienlia. Terlius ordo dicitur tlironi,
ctidco gaudium illud rio.iiest aliqiiod femediuiii, li- quasi sedes, qnia in illis angelis ita praefulgei Dei
cet schvpergaudeanl illuri fccisse. Noneiiiin riiciiur dileclio,quodin illis dicitiirDeussederc.Quartusdici-.
"
gaiidiuin in malo propric; sicut licet sint vic- tur dOniinationes, quia illi angelisibi subditis domi-
turi oeternaliter, noii lainen habebunt vitam seter- nanlur.Quintus dicilur principatus,quia sibisubdilis
tiain. disponunt, et sua implendo officia eis principanlur.
Nola ctianv quod nullus in vla potcst csse ade# Sextits dicitur polestaics, quia illi angeli potcsta-
malus sicut qtfi niirius nvalus cst in inferno, licct lem. habent expulsandi dsemones, ut non tantum
existentis in via malitia in iiifiniliim possit crescere nocere possint quanlum tcntare qvicuiit. Seplimus
sicut calor hujus ignis in iiifinilum potest crescerc dicitur virlutes quia per eos operatur Deus miran-
apppsitP foinenlo, non potesl tamen sequari calori da. Oclavus dicitur arcliangeli, quia majora nun-
splis qui invariabiiis cst. tiant. Nouus, angeli qui nuntiant nvinora.
Npta etiam q«od diabolns nondum patitur exte- Nunc autem non proelereundum qnod Gregorius
riores lenebras, quia iiondum omnino obliviscitur dicit (99): <In illa superna civilale quisqiie ordo
Dciiin. Quod autem nondum plenam pcenam susli- .h ceiisetur ejus rei nonvinc quam plenius accepit in
ricai diabolus, inde potesl probari quod diciiur in niunere. > Sed objicilur: Clierubim censetur no-
Evangelio : Quid iiobis et iibi, Fili David ? cur miiie scicniiae; crgo scienliam plenius accepit in
venisti ante lempusipfquere nos ? (Matlh. vin.) mniiere qiiam seraphim. Sed qui magis cognoscit
CAPUT V. plus diligit, ul dicit aucioritas (iOO);ergo plus di-
De ordinibus angelorum. ligil cherubira quara seraphirii, quod -falsuiri est;
(96) Sequitur de ordinibus angeloriimi Videndum quia seraphim arricnt -in charitate. Irico illa auclo-
pst ergo quid sil ordo proul de angelis diciiur, el ritas diversis modis exppivilur : 1n illasuperna ci-
qrii el quot sint ordines angeloriini - quaesinl causae vittiteqhisque ordo, elc, cum plenius cseteris ordi-
«ppellatioiium; et ulruiii ab iiiitiO suse crcationis iiihus inferioribus rion excludaiur superior, id est
ita fiierint riisliiicti. Ordo, cst multiludo coelesliiun serapliiin. Quanto enim allior esl ordo, laiilo ple-
spiriluum qui inier se aliquo niunere gratise simi- iiioreni habel scienliam. Vel aliier, quam accepit in
'. (95) In Glos?, ad cap. iv, Luc, (98) Magisler, § b.
(9lJJMag. n. d.9. (99) llom. 34, in Evang.
(97) Mag., § c. (100) Apud. Mag. sup., § d.
853 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. II. 9SJ,
munere pleniut cmleris rebus, id est caeteris donis, A gelorum credimus remansisse. Unde, slatuit nuroe-
quia, ut diximus, ab illo munere sortiunlur nomina rum pnpttlorum , juxia numerum angelorum (Deut,
qno magis vigent; vel plenius accepit in munete, id xxxn juxta LXX).
est in ofiicio, quia eisi habeanl serapbim majorem Item cum rnina ange.oruro rcparetur de numerp
scienliam quam cheriihim, tamen cherubim liabent boiiiinnin, quserilur cum cujuslibet illorinn loco qui
majorem in officio, quia pron:pliores sunt ad inspi- ceciderunt atiquis resurgat, iilrniii Joannes qui fuit
raiidam scientiam quara illi serapbim. major inler natos mulierum (Luc. vn) posset obti-
Utriim ordines angelorum ab initio suoecreationis nere locum qucm babuisset Lucifer nisi cecidisset.
ita fuerint' distincti quserilur, quod quidaro di- Et ita cum Lucifer fuerit excelleiitissimus angelo-
cunl (i). Legitur enim*: < De singulis ordinibus rum, erit Joannes snpra oinnes angelos et supra
teciderunt angeli, >ut Lucifer de seraphim secun- homines. Quserilur etiam ulriim Ciiristns in illa re-
dum quosdani.Lticirer autem nomen esl spiriluset paratione oblineat lociim alterius angeli qui ceci-
non ordinis ut quidam dicunt. Scd sciendura est derit; quod si est, magis videbitur oblinere locum
qnod ordincs angelorum non fuerant ila distincli quem habilurus eral ibi Lucifer, si staret, quam
ab initio suavcreationis. Si eninvhoc essei: ergo ab alterius, sed nemini dubium est quin caro Clnisti
initio angeli essent seraphim et ita ardentes in cha- et aniraa prsceminenliam habeanl supra onvnem
lilale: similiter aliquiessent cherubim, id cst scicn- creaiuram quse fieri a Dco potuerit. Illud eiiam
les : et aliqui throni, id est adeo dilcclione Dci quserilur ulrum quilibel bomo qui loco angeli repa-
pleni quod in eis dicerelur Deus sedere; et iia de rabilur, in lanta peifectione resurgel a quanta ce-
aliis. Quod si esset, non caderent. Sed cerium est ciderinl mali angcli, vel quaulam babiluri essenlsi
quod ila non fuit. Praeterea cerlum quod ante con- sletissent, aliter cnim non videiur plena restilu-
flriiialionom nullas habebant virfutes, sed in confir- tio;quae omnia, quia nondum sunl inquisilioiie
malioneeis collatae sunl per gratiain. Unrie patet certa, sub silenlio proeierimus.
quod ante confirmaiionCnvnon fuerunt ita dislincii CAPUT VI.
per participationem donorum gratuitoium; sed De officiis angelorum et quibutdam annexie
distincti dicuntur esse angeli ab initio suse crea- officio.
lionis duobus modis, vel in parlicipatione do- (i) Relinquitur ul agamus de angelorum ofiicic.
norum 115 universalium ; quidam enim erant lloc enim fuil ullimum prsehabilorunv capitulorum.
aliis subliliores in essentia, alii in ingenio, alii la- Officium autem aiigelorum esl milli. Quserilur ergo
les : vel inhabilitate suscipiendi dona [non] natu- p utrum onines angeli niilluulur, an non. Quidanv
ralia, sed gratuita quse poslea illis fuerunt collala dicunt quod non onines angeli mitiunlur, ct hoc
per graliam. Quidam enim habiliores fuerunt aliis volunt habere ex auctoriiate Daniel dicentis : Mil-
ad suscipienda illa dona, alii nvintis. lia millium ministrabant ei, et decies cenlena mil-
(2) Quaerilur postea qualiler intelligendum. sit lia assislebanl ei_ (Dan. vu), quasi diceret : Non
quod dicitur decimus ordo angelorum cecidisse; mitiebaiiiiir cunv assisterent ei. Alii dicuui quod
propier quod etiain adhuc dicunlur homines deci- angeli omnes miltiiniur, et rouniunt se auctorita-
nias dare. ut in illo decimo ordine angelorum lapso- te. Dicit eniiii Isaias : Ad me volavit unus de se-
rum ponanlur. Videtur enim quod fuerit decimus raphim'(lsai. vi), et si unus de seraphim missus
ordo angelorum, el ita quod fuerint decem ordines fuit, qui est ordo suprenms, ergo et illi de iuferio-
angetorum. Ad quod dicendum hoc non ita esse in- ribus millunlur. Dicit enim propheta : Qui facit
lelligendum. Nunquam enini fuerunt decem ordines, angelos suos spiritus et minislros suos flammam
sed tanlum novem. Scd idco dicilur decimus ordo ignis (Psul. cm). Prscierea si Fiiius Dei missus
cecidisse, quia tot angeli ccciderunt quoi ex eis esi, qui esl Dominus angelorum, qua ratione di-
posset decimus ordo constitui, et tamen si illi re- cunliir angeli propter sui dignilalein non niitii.
nvan.ereni ct non cadcrent, non ex illis cfiicereiur 1" Solvunl aulenv sic auctorilalem Danielis, < Millia
ordo decimus, nec ex hominibus ad coelum ascen- millium, e.lc. > Angeli qtiiriem. dicuniur assisiere
denlibus fit ordo decimus. Cerlum esl cnim quod majestati divinse, qttia raro mitlunlur; ctsi cliani
tol homines ad crelum ascendent, quot angeJi cor- quando mitlunlur, Deo nssistant, quia Deunvubiqua
ruerunt. Sed ulrum plures ascensuri sint qnam an- inveniunt. Deus enim ubiqueest;et tunc quando
geli lapsi sint, vel quot angeli in coelo remanseriiit, miiluntur, angeli nuncnpantur; licet hoc nonien
dubium est; plures enim.reinanserunt ijuam ceci- angelus aliis, ut \\Q dictum est, appropriatum
derunt. Quod plures homines fuerini ascensuri sii.
quam ceeiderini angeli, asserit Gregorius (3) di- Si autem quseralur quare isti inferiores dicun-
cens : < llla snperna civitas nostra mater Jerusatera tur polius angeli quam illi superiores, cum illi sicut
ex liominibus et angelis constal, ad quam tantum et isli mittantur, respondetur, quia, ut jam diclum
humani generis constat ascendere quanlum illic an- cst, illi rarius iiiittuiilur quam isli qui cx injuncto
(«) Mag., § c. (5) Hom. 34, in Evang.
(2) Mag. sup. S g. daob. seqq. V. Grcg. hom (i) Magist. u, di6t. 10.
2t, super. xv c. Luca\
9;;5 PETRI PICTAVIENSIS 856
sibi ofliclo habenl ut inittanlur, yel quia non ha- A _ SPLDTIP.Volnnlas boniangeli semperest cpiisen-•
huerunl aliquam propriam proprietatcm a qua de~ tanea volniitati D'ei, et cum velil Deus istinn nori
nonvinarenlur. Quod est commune sibi appropriave- esse salvandum, hoc angelus viill, el lamen explet
runt, ul confessores dicuntur qui rion habenl prse- ofiicium sibi ifljuiiciuin (8).
eminenliama qua denominentur, Ul aposlbli et mar- Item malus angeltfs impellit istum ad maliim.et
tyres, cilni tainen sit omn.iumsanciorinn boc iioincn bonus non potest eum relrahere a malo. Ergo po-
commune, ei agiograpba dicunlur libri alii a legeet lentior est malus angelus quam bontts. Non. Quod
prophetis, cuni lameii slt noincn commune omiii.um enim bonus non potesf eum retrahere a malo, hoc
illorum. non esl ex impoteiuia ipsius : cerlum est eniin
(5) Jsti eiiam dicunt quod hujusmodi nomina, quodpotenliof est bonus qtiam malris ; sed boc ex
Gabriel, Raphael, Mi.cbael, non sunt propria no- corriiplione hoiiiinis. Fallacia. Isle opiimus medi-
miii.a aiigelorum, sed appellaiiya, et. angeli ea sor- cusnpn sanatisiiim segruiri, data est ei peroplima
fiuntur secunrium lioc qitori propler; diversa niit- medicina. Jste alius qui fere riil scit, sanat eum,
tiiutnr; iit quando aliqnis angelus ad aliqiiam foiv Ergo esl periliorillo.
lein lem 0|)eranrianv vcl iiuntiaudain mitlilur, dbi- Ilem, quaeritur ulruin homo existens iu cliaritale
tiir Gabriel.quoil inlerpreiatur/br/iiiK/oCei; qiiando B ' magis riieretur illis operibiis quse facit ex se sine
vero ad niedicinam Dei exhibenriam alieui, dicUur admonitlone angeli? videtur enini magis inereri iri
Raphael, qnod interpreialur medicina Dei; quando illis quse ex se agit. AdquoJdiceiidum quod in ope-
per iuiseiicordiaiii, dicitur-Michael, qui inlerpreia- ribus faciis in chariiate scmperaltendenda" est inlen-
tnr quis vl Deus. Sii.nililer nialorum angelorcia tip el affectus. llla enim quseex meliori intentione et
iniilia suut noiiiina appellaliva, ut riiabolus, Satan, majoriaffectu 117 chariiaiis fiunl, meliora siint.et
Leviaihai), Behemol, et hujusmprii. illis magis nvereiitur': quod autenvhomo aliqua faciat
(6) Est aliud officiunv angelorum quanv mi.ii, absque admonilione'angeli, cefliun esi; solus enim
scilicet custodirc honiinein. Uiiicuique enim l:oiir-iii Deusnovitconsiliacordiiim.necpoicstangeluscogno-
depuiali suiit angeli duo, unus boims, et unus ina- scere nisi per sigria exleriora, sicut nec malus an-
ltis (7);lioniis ari custodiam, malus ari suggeren- gejus. Ilem, angelus gaudet de isto qui ad leinpus
riiiui iiialum. Seri objicilur : Istc angelns rieputatits poenilel, et.poslea fit malus; quaniacu:T«|ue houa
est liuic ad cuilodiam et eum non cusloriil quiii prius hahuerit angelus in se, lanta liabet niodo, et
quandoque peccet, ergo iion explei oflicium sihi in- prseterea hoc gaudium; et ipse potest esse heatior
jiiiiciiiin. Ergo peccai, Ad quod dicendiiii) quod . quam sil. Ergo beatior fit quam esset per illud gau-
angclus oJTiciiiiiisibi iiijuuciunv explel, quanlui» riiuin. Simililer miiius bcatus fiel quando illud gau-
in seest, non quantum in homiue. Dupliciier eninv .riiiim lollcturab eo, islo iiicipicnte male agerc. Di-
dicitur aliquis offciura explere, vcl qiiaiiuiin iu se, cunl lamen qnia oeLernumeril illud gaiidiiim, quia
vel quantuiii in allero; sicut vides quod csl olfi- etiam quando islc peccabit, placehil angelo isium
cium episcopi praedicare. Episcopus quoiidie proe- aliquando bene fecisse. Vel melius esl iif dicaiur
dical populo; et ianien non potesl onmino omnes quod loco illiiis gandii quori aufertur, habebit aliud
retrahere a peecato. Ceiie ipse exjvlet ofliciuni gaudium dejusliliaDei, sciiicetquia illeexCoecabalur
suuni, qiiaiituni in se esl. Simililer officium esl ut peccet. Sed qtiseritur an siiniliier prseiiiiuni.Pe-
medici curai-e segrum, et ipse apponil meriicinam tri augeliir de profectu liominum, quja de multis
quam apponere debel etxuran), et t.ain.enseger non lioviierconversis exemplo sui nv.ulta.gaudia babet
curattir; quia vel irascibilis est, vel prsccepla me- quaenon prius babebai; sed. non nierelur Pelrus sic-
dici iransgreriituf. ;Medicus laiiien oflicium siiuni ,ut aiigelus, quia quod Petro est prseinium, angelo
explel, qiianlum in sc. Similiter cuni i.il omittai ex esl meritum (9).
conliiigeiiiibus, .quandoque non persuadcl orator, ltenv quseritur an in boniinc est quod angeli
et iamen bfficiuivvexplet quantum. in se esl : sinii- Dprxmium augeatur? quod videlttr, quia quanlo
liler est ile angelo. Culpa enim in honiinis fragili- plura bona agit homp, taiilo magis gauriel angelus,
tatenv, et non in angelura est rclorqueriria. Itenv et illud augiheiiium gaudii, eslaygineiUumpr.seinii
angelus vuli, aut non vuli istiini lioiniiieni salvum vel ffleriliin angelo. Ergo homo fitcil.qu.odaiigelus
ficri. Si vult istum salvtim fieri, sed isle non sal- pfoficiat in prsemio et -merito, qiiod verum esl pro
vabitur, ergo isle aliquid vult quori non fiet, ergo ... .'. . . -.:-..'-.-liem proficit ne angelns
noii esl healus : Nam bealus est cui oiivnia optaia quando ejus bona admoiiitione, quoe invisibiliier
succedunt. Si non vult isium salvum fieri, quomodo fit, proficiuril subditi, quod videtur, quia sanclos
ergo cusfodit cum a peccato? et quomodo potesl -riiagislros adjuval discipulorurii salus, sicuf legilur
inleliigi quod sit ei depttlatus ad cuslodiam, si eum super Isaianv ciim ex conlrario majorem pcenani
saivari lion"velii? Nullo niodo. : iiiereatur malus angelus in prava suggeslione, i.ta
(5) § d. eadeih dist. (8) V. riotas ari cap.12 Pulli in rparte (Ptimi.
(6) Mag. n, d. 11. I. CLXXXVI, col. 1017). ....
(7) lta cuiii inagisfro suo Lonibardo jiic § A, sed (9) llic excusanda aticloris iudoles, iil in aliis
miiius bene. iriufibus.
9E7 SENTENTIARUM LIBRI QUiNQUE. — LIB. II. 658
quotiriie augcscil proemiiim boni, et pcena mali. A post islud, et Deus fuil aticlor illius poenoequam'
Earicm ralione prsemiunv Pauli augetur, quia mulli passus est Achab diim decipiebatur; quse pcena
ad flriemper ejus doclrinam convertunlur; et poena potesl dici deceptio; sed non fuit auctor illins de-
Arii angetur, quia multi per ejus hseresim deci- ceptionis qua decipiebat eum maltis angelus : nam
piiinlur. Ciini lamen dicatur quod non est post illa fuit culpa in diabolo, nisi dicaiur fuisse auclor
moriem locus merendi; sed, ul sttprariictnm est', "illius secitnrium quod fuit poena.
de angelis qui sunt in via, aliter de aninvabus san- (H) Item qnseritur- ulrum idem angelus diversis
clis quae snnt in patria. liominibus depniatus sil. Quod videtur sic. Plures
Ilem angelus nvalusdepulaius esl a Deo hnic homi- Stiiit mali homines quain boni, Ifufli sunl vocali,
ni ad suggerendtim mala; crgo Deus vult ut suggerat patici_\verpelecti (Matlh. x.x) : Sed tot sniit boni ho-
ei inala; ergo ul faciat eum peccare, el i.taiit peccet. niinesquot sunt boni angeli. Inlelligc snb hac uni-
Ilenv in libro Regum legilur Dominum dixisse : Qiiis versitate comprehendi omues honiines qtii fuerunt,
decipiel mihi Achab? Ego decipiam eum, ait malus ftituri; sive sinl vel desierint, vel incijiienl esse.
angelus, qui ero mendaxin ore prophelarum ejiis. Et Ergo ptures sunt mali lioniines qtiain boni angeli :
.dixil Dominus, Egredere el fac ila. Ergo prsecipit ei_ lioc certum esl. Ergo plures sitnt mali hoinines
Dominiis ul deciperct regem, el ila ul peccaret. B quam roali angeli.. Ergo non omnis niallis liabet
1'em praecepit ei ul atiquid faceret,iil deciperel vel inalum angeliim sibi propiium, et ita malus angclus
aliud facerel, non ut nliud, ergo ut deciperef. Item pluribus est deputatus :• qiiod concedi potesl.
praecepit ei nt aliquid facerei', ei nihil poteral face- CAPUT VII.
re" diabolus in quo non peecaret, et hoc sciebat De operibus sex dierttm.
Dcus, crgo prsecepit ei ul peccaret. Item diabolus (12) Duscsunt rationales creaturae, angelica sci-
fccit illam decepiionem, vel Deo auctofe, vel se licet ei humana. De angclica riictuin; nunc .dicen-
auctore : si Deo auclore, ergo non pecc.nvit : si dum est de humaiia ; et primo qualis faclus fuit
se auclorc, non ergo ex prseceplo Dei, vel Deus ei homo, deinde qualis effeclus fuii per peccaluni;
prsecepil, ut aucloritale sua, id est diaboli, illam iibi eliani de peccaio el de generibus peccalorum
faccrel, et ila ut peccaret. Itcm non videlur quod diceiniis. Sed quoniani quacdam vidcnlur circa di-
se auclore hoc fecerii; legitur enim super illum slinctioiiem operum sex dierum dubilabilia el di-
loctinv lsaise : Nunquid glori/ibilur securis contra spulalioni accommoda, illa hrevi Ieciione perslrin-
eum q>ii ncat in ea ? (Isa. x. ) (10) < Sicut hsec gamus : babel aucloritas quod qui vivilin wlernum
inanimaU sunl instrumenla per se nil facientia, Q cretivil omnia simul (Eccli. xvm). Quod sic esl in-
sed per cum qui niovel ea; sic Sennacherib non lelligendiim, id esl oronium rerum niituram [maie-
per se, sed in Dei virluie operalus esl. Opns Na- fiam] vel simililudinem' in illa confusa elemenlo-
buchorioriosor quod fecit in suhverlendo Tyrunv runv machina : liattiram quanluiii ad corpora, sinii-
reniuneratum fuit, quia dala est Ci JEgyplus, lituriiiieni quantum ad animas. Sedobjicitur : Deus
secundum illud : Quia servisti mibi in Tyro, dabo noii creavit ab seterno illam iiiacbiriam; efgo illam
libi Egyplum. > Ergo non ex eo quod illud fecil, iriccepil creare, cum Cain creavit. Ergo nmiatio in
peccavil, quia nulluin peccalum reinuneraiur bono, Deo fuit. Ad quod dicendum quod alitef dicilur
vel temporali vel oeterno. Nisi forte dical quis in Deus facere aliqtiid, aliier boino. Horivoquandofa-
conlrarium, quia iii Evangelio feperitur : Jain re- cit aliquid, niotum quemdaiii liabel in ^volehdo e>
cepetunl mercedemsuam (Matt. vi), de his qai orant passioriein in laborando. Deus aiiteni dicitur aliquid
in plaleis ex quo et ipsi peccaut: et iste quod inale facere quando secundum seiernam ipsius voltinta-
acquisivit dat egenis, el ex hoc ipso peccat quia tem aliquid novi nobis apparet : nullus nvotus esl
aliena dat, etiamen Deus illud remunerat lempo- in Deo, nulla passio, nullus labor. Cum .nutemDeus
raliter. ' . incipil aliquid facere, non est inceplio ad Deum re-
Ad hoc dicendum quod Deus prsecepit illanv de- D ferenria, sed potiits ad rem quse incijiil existere,
ccptionem secundum Hgquod fuit pcena, nonse- sicul radius solis adeo calidus fttil beri, sicut ho-
cundum quod fuit culpa; vel prsecepit ut vexaret dic, el lamen magis hodie calefacil islum qtiam
eum, quod posset facere ut implerel praeceptumDo- heri : hoc non est ex radio solis, sed ex suscipienie,
mini; non lamen propter hoc fecit; imo ut gande- vel ex aliquibus aliis causis. Radiiis enim solis
rel de ejus poena, et sic non praccepit ei Doniiiiiis : seriiper est caloris [ejusdem]. Simililer -'qusedam
ut peccaret, ipse lamen peccavit. Ironice dictuni medicina curat isium, quae anle non potuit cumcu-
esi Egredere, quod mato ttio facies, nec fuit proe- rare, et iamen non magis aeula moriP est quam
: cepium. Sicul Doriiinus dicit ad Judam : Quad fa- prius fueril, nec melior. Quare patet hoc non esse
I cis fac cititit (Joan. xin): eiiiola quod niilluni pec- - ex medicina.sed ex liabiLudine suscipienlis.
calum Deus remunerat, sed dictus est remunerasse Ilenv objicitur: Anlcquain illa tnundana macbina
Nabuchodonosor quia islud permisil ea Deusfacere • crearetur, eranl tonebrse; illoeeranl aliquid vct alt-
(17) Mag. n, ri. 20, § g., ul supra. (21) Mag. hic § 5; seu litt. c.
(18)7. |n,d. 19. (22) Sic legilur apud Aug. supra : Primus crea-
|I9) Lib. vi, de Genes., cap. 25. tus esihomo immorlalis; quod ei prwslabalurde ligno
(20) August. 1. vui suptr Genes., cap. 5. titw, non de eoitstitutiohe nalurw.
965 PETRI PICTAVIENSIS 9(54
vivendi, ergo sehiper viveret. Itenij si ab eoderri i4 possel elianv convedcrc de Jigno scientise honi et
habefet poieniiam ad usum nuiiquam mOrietidi, inali, el ita prsecepttim iransgredi; ltem, cum duo
ergo htinquam morerelur, quia iinlliini naturale per essent ei data praecepta, assertivum scilicei et prc-
peccaluni est ei ablaliim.licei aliqiiod sitobfusca- hibitivum, rsi l.anla charitate observasset iliud,
lum. Item, si a natnra habeiet potentiam ad illos quaiila superbia iransgressus est istud, iantum
duos iisus, quiri conferrel eiiigntim vilse nisi con- prsemium debebatuf ei per observationem islius,
ferrel ei ut ivon possel rivofi, sicut lignunv scicnliie quania poena per transgressioiiem illitis; aul Dcus
coniulil ul nonpossetnon mori? llltid per merilum pronior est ad punieiidnm quam ad reinunerandttm;
adimplelionis prsecepti, istud per 'iravisgfessionein sed iransgressioiie istius meruil iiecessiialcro mo-
praecepti prohibili? Si verOad observalionem pfoe- rienrii-: ergo observaiionc illi.us niei-uit necessiialem
cepti hunc usum (23) habuit, a transgressione vero non moriendi.
alinm usum non semper vivendi ; ergo cum prse- Si vero dicatur qnod a ligno vit:e, et non a se
ceplniri esset ei ut comederet de ligno vitse, et vel a sua.naiura habebat poieniiam ad usum non
pracepium essel ei ut non comederet de ligno nioriendi, a se tamen hahebal potentiam ad usum
scientiae, siciil transgressio biijris praccepli ohvnino iiiorienrii ; ergo non erantei dala naturalia quib.us"
desiruxii in eo polcntianv ad usum non moriendi B - sequeposset siare ac cadcre;imo propensior erat
quia iioii potuit non mori, el neCessario aridictus ad cadcndum quam ad slandum; quia in se habebai
esl morii; ila, si observasset hoc proeceptum ut unde moreretur, sed non unde non moreretur.
comederel de ligno vitae, absofpta esset in eo et Ad boc dicehdum quod Adam in se habebai po-
ricslrucla poieniia quantiira ad usum lnoriendi , teniiam ad iisunvmoriendi et ex se: similiter.ex se
qnia non possel niori, et ila a comesiioneillababeret habebal poientiam.acl usum non moriendi, nec ta-
lion posse mori, maxime cum hujtis esseteflicacise men ad duos usus. Sicul islc potesl ducere islanv
qtiod meinbra perpelua soliditate firnnabaiut inilete- uxorem, el illam aliam quse est sorof ejus, non
liorem stalum bomo vergere non posset posl sunv- tamen poiest istas duas ducere lcgitime. Et in pole-
ptioiiem liujtts ligni; elsecuudiiin hoc non comedijl state mea esl qiiod curram lota craslina die, el ut
de illo ligno, aiilequam peccaret, quia non posset nulla parle craslinoe diei curram , tamen hsec duo
postea cofrumpi nec peccare ; ei ila nec de ligno noii possum facere simul. Potest lanvcn dici quod
scienlioe c.omedefe. Si eiiim dicalur quod pluries Adani liabucrit polenliam ad allerum istoruin usuum,
sumerido lignum vitae mereretur necessiiatem nori «lori, non «tort, non taiitum ad usum inorienrii, nc-
nvorienrii, et non semel lantuiii suiiieiido, quare („ que ad usum non nioriendi. Et a nenlro illorttm
ergo per coiitr.nrium pluries comedenrio de ligiio lignorum habebat polenliam ad usum moriendi,
scienlise lion meruil necessilalem nioriendi, etnon neque ad nstiin non inoriendi. Sed a conservalione
semel tanium sumehdo corrumperetur? Imo 122 isioium praeceptorum, jDe ligno vilm comedes, de
potesl quaeri quolies oportefel eum sumere de ligiio ligno scientiwboni el riiali uon comedas, habebat
vitse uLfierel nOn potens mori. Non eniin non polcst pQientiamad liunc usum scilicet nunquam morienrii.
sunii arieo magnus nunierus viciuni, quiii post iilas Duo enini prsecejila ei erarit dala,lscilicet :De ligno
suinptiones, etiamsi usque bodie vixisscl Adaih, vitm cpmedes.Islud Observavil, quia de eo conieuii;
possel sumere de ligno scientioe, ct ita fieri irans- el aliud praeceptum erat ei dalum : A lignp scienlim
gressor. boni el mali semper absiinebis, et islud iiondiim ob-
Jtem si dicalur quod ad neutruni illorum usuunv servaiidoconsunimaveral. Sicr.isi nviliidicalur :£slo
habebat poteniiam a nattira, seri ari tiiniin a ligno semef bonus, si semel fui bonus, isiud praeceptum
Vilse si coinederet, ad allerum a ligno scienlise si oliscrvavi; si vero proecipialur: £s*o semper botms,
cOmederet; ergo sictit seiiiel sumendo de ligno vitse iion observavi hoc, nisi omnibiis diebus vitae meoe
non fierei non potens inori cuiri possel post esse sim bonus, nec uuquam vere poterit dici de me
sumjiturus deiigno scientiae; ita seinel sumeiido de D ' qtiod illud prseceplum observaverim donec vitam
ligno sciehtiae non dcbuit lieri non potcns noninori, linierinv. Sic igitur quandiu observaret illa duo
sed pOsset suinere de ligno vil;e, el fieri non potcns praecepla (quofura laiuen unuin jam observavefal,
iion niori. Ilem si adiinptelio hujus praecepli: Co- quia de ligno viloe comederat) nuiiquam moreretur,
tnede de ligno vitw (Gen. u), coiiservasset ei poteri- tamen unjus eorum iransgressio sufiiciebal ad lioc
tiam non moriendi, ut quanriiu coniederei non tit morereiur. Nam lacilius esl de;struere quam
liioreretur, et non evacuasset poleiiliani rivoriendi, construere. Sicut ad ostendendum aliquam defini-
ergo a siniili transgressio hujus, De ligno scienlim lionenv de aliquo praedicari, non suflicil unum eo-
boni et mali, ne comedas (ibid.), nbn conseryaret ei rum quaein defiiiitione ponunlur prscdicari deeo,
polentiam-moriendi, ila lariien quod non deslruxerit nisi quodlibet prsediceiur de codem. Si tamen veli-
potentiara non moriendi, ul posl vetitain comestio- mus ostendere illanv dilhiiiiionem non praedicari de
nem posselcomederedeligno viiaveifieri.non potens eo, nisi quodlibet praedicetur de eodem, suflicil
mori, sicut posiquam comedisset de ligno vitse 123 unuin eofum quae in diuiiiitioiie ponuntur,
(41) Enchir., C3p. 13 (46) I, lib. xxu contra Faust., c. 27. III, J. De
(i-l)Ibid. duabiis animabus c. 11, el lib. 1 Rctracl., 15 ante
(43) Enchir., cap. 14. nied.
((44)Mag. sup., § G. (47)Ambros., lib. De parad., c. 8, in lomoIV.
(45) Mag..,ii, d. 35. (48) Mag., § 2.
975 PETRI RiCTAVlENSIS 976
cxlra corpus el animaivv, nec culpa , nec pocna est, t. Ergo non polest ei convcnire non esse. Ergo nOh
sed ad poenam refertur. SiciU aulem diclunv est, potesl desinere esse. Eadem ratione non potest
bonum quod esl in anima 130 duplex esl, scilicet incipere esse. Ergo semper fuit. Ergo duo fiie»
cognilio veritatiSj el amor ejusdem. Corriiplio co- runt principia, scilicet summtim nvaluin et stim-
lucis et principium
gnitionis ignoranlia est; corruptio arooris concu- mum bonum, principium
piscentia esl. Quanio ergomagis augnienlanlur islse tenebrarum. Ilem nihil quod conveniat sunimo
corrupiiones.in aninva, lanto magis corrumpilur bono, convenit surrimo malo. Sed esse convenit
anima, non quia aninva in suiesseiilia corriimpatur; summo bono, ergo esse non convenit suiiiiiio
: Nil quod convenil summo bono con-
ipsa enim incorruptibitt!i esi, sed bona ipsius. Ma- malOi Vel sic
lum auteni dicilurpcena sicut et culpa. Unde: Non venil sumnvo malo, sed esse conveuit sunvmo bono
esi Ktaium in civitate quod non facial Deus, id esl et convenit suinmo malo. Ergo in alia significa-
pcena (Amos m). lione dicitur esse de summo nialo et in alia de
Ex praediclis igitur patel quoniam rrialum non esl sumnvo hono. Item, malum est aliquiri et non sem-
nisi in bono, et quod pecealum, in quanium est per fuit aliquid. Ergo incPepil aliquid esse. Ergo
actus, bpivuni est. Quod etiam alibi tesfatur Augu- aliquo auctore fuit, vel Deo, vel bomine, vel dia-
siirius sic (49) :< Deus laniumrivpdo auctor boni esi; bolo : sed non Deo, qriia Deus non est auctor mali.
quocirca auetpr mali non est. Est aulem auClor Ergo homine, vel diabolo. Sed per creationeiri aul
oiniiium quse sunt; quse, in quanlum sunt, in tan- per facluram : noii per crealipnem, quia nec bomo,
tuin bona surit,'">et ita peccatum cum sit, secun- nec diaboius aliquid poiesl creare, id Cst de nihilo
diinv eps,in quantum est, bonuin est. Iieriv, non est facere. Ergo per faciurani. Quod si est, ergo aliqua
sil bona, praecessil maleria de qua faciunv est maluin; iila
aliqua res miila qtiaenoii secundiim aliquid
sed peccatunv esl res nvala. Ei-go secundum aliquid maleria fuit honum vel nvaluin. Si fuii bonum, ergo
est bonum, etiia peccatum, secundum quod est, roaluui secunduin aliquid fuil boiiuni, quia saliem
boniiiu est. Prinva prpppsilio polest probari sic : secundum maieriam, s; maieria illa fuiimaium; sed
Non est aliqua res mala, quae nOn participatione illud matunv rie aliqua maleria fuil et quse fuil ma-
ivvalisil mala; qusecunque res pafticipalioue mali lunv, et ita usque in inlinilum.
esl mala, seciindum aliquid esl bpna. Ergp iipn Quod el peccalum nil sil, iu quanlum 131 nia-
esl atiqua res mala quae iion secundum aliquid sit luin, subiilius el evideniius ostenriuiii sic: Est enini
bona. Si quis de prima dubilel, probari potestindi- quoririanv summiim boiium quori est supra oiiinem
recle. Nam si aliqua res esl inala, illa res nonesi _[sensum ct omneni iiaiurani. Et illud est unica ei
aliquid quod sil bonum, nec in ea est aliquid quod principalis causa ouviiium naiui-aiuni, omniuni re-
sil bonum. Ergo illa res lcia est mala. Ergo pleni-. rum, a quo per descensum nvedioriim signantium
itidinem habelonvnis nvalitiae,sicui suinmum boriunv formas discreias ei iion unilivas. Nulla enim iufe-
sum- riora sunl quorum sunl uniias. Verbi gralia : a
pleiiiiudinei.il babel in se totius honilalis. Ergo
inum malum, etita aliquidpoieslcooequarisurnmo bo- Deo. qui esl iliud sumniuni bouum, iueffabiliier
i)6, vel in simili per conlrarium; quodesse nonpolest. descenduni oinnes naturoe, ut naiura huniaiia, asi-
(50) Iteni sictit participaiione sunvini boui quid- nina, elc. Illud autem summiini bonum philosopbi
tjuid est boiium, est bonuiu , ita parlicipatioue ficto iiomine vocaverunt (51), quoniam illud lan-
sunimi mali quiriquid esl nvalunv est rnatuuv. Sed tuni vere el proprie dicilur esse el ab eo omiiia
adiiUerium esl maluni ; ergo adullerium participa- suam conlrahunt essentiam. Unrie ni quolibet di-
lioriti sumnii mali esl nialuin, ergo noii ex iolo est citur esse quoniam cuilibet rei esseniiaiu confert.
maluiri; el ita aliquid boni in se habet. Ergo se- Iloc enim nonveivesseiuia unionem noiai, non dif-
cuiirium aliquid esi bonunv. Si vero adulierium est . ferenliam. Omnia eniiii in eo conveniuni, et ab eo
sumnvum maluni, eadenv ralione hoinicidium esl nvirabili nvodo descendunt, veluti in gLande suul
D
summum nvalum, cunv si.t homicidium aliud quam omnes partes arboris, et rami et folia, ineffabiii
adullerium. Ergo suni duo summa nvala. Qupd janv quodammodo implicile : quae prima natura ope-
imprpbalur, quia cum nil conveniat buic quod nou ranle explic.anlur ineffabiliter. Ita in illo suninio
conveniat illi, et nullis roalis pariicipet hoc qui.bus hono stint onvnes nalurse, el ab eo descenduut. Non .
non participel illud. Ergo boc esliliud. IteiiVj sicu.l est tamen oiniiiiiioria simililudo, quia in glanrie
summum boniuiv nullum maliini potesl admiltere, sunl illa ut in causa maleriali, in Dco lanquam in
vta summummaluni iiullum bonumppiest admitiere, causa eflicienli.
sedesseet npn esse sunt conlrari.a, el.esse bonum Islud lamen non ignorandum, quod Deo nullum
est in sunvnvobono; ergo esse essel maium iirsum- vocabuluin proprie convenit, quia nec proprie rii-
rivomato siih eo esset. Ergo non isse essei bpnum citur causa omnium rerttm, vel si quid aliud magis
in co ; sed summum malum nullutn bonuiri poiesl proprie virieatur diclunv : non enim proprie res,
admiltere; ergo non potest adniittere non esse. quia supra omnenv rem. Plerumque tainen dicitur
(i$)Lib.LXXXiu QQ., q. 21, /31) F. Essentiam seu primum EMS.
(50) Mag. sup., § 2.
977 SENTENTIARUM LIBRI QUlNQUli. — LIB. II. 978
catisa efliciens, ejus sapienlla causa fornialis, bo- .A convenit sunvmo bono. Sed suivimobono eonvenit
niias causa finalis : sed niiiiquain meiniiii me le- hoc nomen ens illi soli proprie. Ergo sumino malo
gisse quod sit causa nvaterialis. Unde praedicta convenit hoc nomen non ens. Ergo siimmum nia-
similitudo non omnimoriain habel simililiiriinem. lunv est non ens. Ergo non est. Alio etiam rivorio
lllud idenv bonum vocavit Moyses bac appellatione, probat Augiislinus quod sumnvum malum nil est.
cuiu dixit': Qui est misit tne ad vos, id est Deus Summum malum non habel modum, quia causa
(Exod. in). Ab illo aulem bono, quaedam ila de- modo caret; al quilibet habet nvodum. Ergo surn-
scendunt, quod per se dicunlur exislere, ut sub- munv nvalunvnil esf. Stib nulla enim specie conli-
stanlioe; quoedam iia quod non sunt per se, sed nelur, fotumque mali nomen de privalione spe-
sunl in subjecio, ut accidentia. Eorum autein ciei repertum esl.
qusedam hujusmodi sunl quse faciunt quale ulqua- Ex proedieiispatet qiise sequuntur inconvenientia.
litates, alia quantum, nt quanlitates, et sic dein- Si quis dical quod aliqua res est mala quse non
ceps secundum deiiariam; prseriicameiiloruni dis- parlicipatione mali sit nvala, sed lota est mala. Si
liiiclionem. In hac ergo divisione quae a summo vero dicatur quori null.n res est raala quse non par-
hono descendit secundum proedicamenioruin dis- licipalione mali sil mala, babetur inde quod pec-
lihctioneni, poleris invenire omnes naturas et " caliuvv,seciinduni aliquid est bonum, saliem secun-
solas quoeomnes a Deo sunt et bonse sunt. Actunv duni quod esl, et secunrium quod esl nalura, hoe
i'ii invenies in prsedicamento actionis , voluniateni nvodo : Nulla res qnoe exislit est nvala quse parlici-
in praedicamenio qualitatis. Quare et oninis acius paiione mali non sii mala, sed nulla res parlicipa-
cl omiiis voluntas bonuin esl. 'lione nvali est mala quse ex corruptione alicujus
Ncc esl ignorandum quod superbia, luxuria et honi quod in ea fuit, non sit mala. Ergo nulla res
hujiismodi non suiit nonvina qualiiaiuin vel natu- quse exislit esl mala quae corrtiptione alictijus boni
rarum, sicul isla, fides, spes, chariias, ex qiiibtis quoe in ea fuil non sit nvala. Ergo nulla res quae
surguiii molus credendi, sperandi, diligendi. Nori existil est mal.n, in quanlnni fueril aliquod bonuni;
eniin mali molus haijent qualilaies subjectas ex sed in niilla quae exislit fuit aliquod bonum, in qua
quibus surganl, sicut boni tnotiis liabent virlutes non sitaliquod bonnm. Cum ergo peccatum sil res
s.bi subjecta.s. Si aulein hiijusiiiodi noiiiina essenl quoe existil secuiidtim eos, in eo esl aliquod bo-
iioraina qualitalum, scilicel supcrbia, luxuria, etc, imm. Ergo secundum aliquid e.sl bonum, et ita, in
sigiiificata eorum esseut uaturse, quia qualil-nles. qtiantuni esi, est bontim;
Sed certuin est superbiam, etc, non esse bona, :
Q (53) Nobis autem hoc fatentibus objiciunt llo-
quare non sunt qualitales. Prseterera in catalogo micidium esl actus; sed onvnis aclus a Deo est,
creaiuraruin (52) in quo omnes nalurse invilantur ergo Deus cst auclor homiciriii. Ad quod diccndunv
ad laudandum Deum, non inveniuiitur superbia, quod hujiiSmodi iiomina volunl intelligi per redu-
liixiiria, el bujusmodi. Undepatet quod non suiit plicationenv sic : ariulieriiim in eo quod est ariul-
naiurse. liem, sisummunv nvalum penilus diversum lerium, simililer homicidium in eo quod est homi-
esta sumroo bono, ipsani suani liabel riislinclionein cidium. Unde cum dicitur : Homicidium est a Deo,
ei riivisionem. eorura scilicet quse ab illo descen- intelligitur, in eo qupd esl Itomicidium; quod falsum
duiit, sicut etsunvmuni bonura suam babet eorum est. Simililer cum dicitur idolum est corptis, et
quse ab eo descenduni divisionem. Ergo ea quse po- omne corpus est nalurale. Ergo idoluin est nalu-
sita siiut in divisione surami boni, non possunt rale. Non, quia idolum inlelligilur per reduplica-
jiermisceri eis quae ponuntur in divisione siimmi lionem. Nonvina autenv vitiorura duo notant, scili-
mali. Si cnini ea quae snnl in divisinne summi cei acium ef deformilatem, sive corruptionem aclus
boni sibi invicem non penniscentur (non enim sub- qui bonus est;sed corruptio ipsius qua ipsedefor-
staulia esl sequalilas vel aliquod aliorum), multo inatur vitiutn cst, cl non est aliquid.
minus illa quse in divjsionibus omnino diversis po- D Sed objicitur: Onine peccatum est actus. Ergp.
iiuniur, sibi iuvicem permiscebanlur. Sed omnes est natura. Ergo bonum. Sed non credere in Deiim
actus poimiitur inter ea quse a siimmo bono de- esl peccalum. Ergo actus est. Ergo est aliquod bo-
scenriunl. Ergo non p muniur inler ea qnae a num. Polius tanien videiilur hujusmodi oraliones,
summo tnalo descendunl. Ergo omnis actus bonum Non ire ad ecclesiam, non credere, removere quam
esl et non inalunv. Ilem si aliquid quod asunvmo ponere. Ideo dicunl quidam quod hujusinodi ora-
nialo desccndit ponatur inter ea quoea summo bono liones ponunl, ut non credere, ponil contemplnin
desceiiduiu, vel e contrario, aliquid babel iniiium credendi, el iste coiiteinptus est peccaliun ; siini-
asiuiiino boiio quod babet iniliiim a sumnio malo r Iker noii ire ad ecclesiam, ponil conleiiipluiii euudi
qiiori esse noii polesi. Item, summuin malum 132 ad ecclesiam, sicut declinare a malo, ut non inter-
oinnino riiversiiinest a sttmmoboiio. Ergosignificat ficere istum bonum esl, quia non inlerficere isium
formam discrelatn a sumino bono. Ergo sunvmo ponii bonuni propositum non iiitcificiendi, ctiamsi
nialo coiivcniLnonieii iiifiiiilum illius noroinis qnod ab eo provocetur.
(52) lu canlico Irium pucrorum, Danicl. in. (55) Mag. sup., §11.
979 PETRl PICTAVIENSIS 9S0
(54) Alii aulem verius et suhlitius dicunt dislin- A. peccaium, est corruptio honi, vel in qiianliini est
giientes inler pcccalum, viiium et deliclum. Pec- peccatnm, non est corruptio boni, Si dicatur quod
catnm sive cemmissum est acius.sive exterior, sive peccalum, in quantum est peccalmn.est eorriipiio
rnierior, ef in quanium est actus, et est, el esl bo- boni, crgo in quanlum esl peccalum est poen.n.Sed
iinin. Delictum facil nos recedere a vero esse, id omnis peena a Deo esl. Ergo peccatum in quanttim
csi a Deo. Unde dicitur delictum quasi derelictum, peccalum a Deo esl, ct ita in quaiiium peccatum
qnia delictum esl quando nos reliquimus ea quae bonum esl. Si vero diealur qnod peccatum iri quan-
faeere deberemus, et ita relinquimns Deum et de- tunv est peccalum non est corrupiio boni, sed
serimus. Unde sic diifinitur. Descrlio boni ex prava peccatum praeier quam in eo quod est peecatum,
voluntate, quod vel inerat, vel in fuluriim essc, de- non esl aliquid quod non sit nalura. Ergo peccatum
lvuerat. Vitiumetiam est deformilas actus etcor- in quantum est nalura est eorrnpliolxmi, el ita in
mplio, quse nihil est, sed aclum qui in.se bonus quantum esl bonunv ccrrunipit bonnm. Ad quod di-
est maculat, corrumpit et rieforinat. Itaque nec ccndum qui/ri boc iioinen , corruptio, et active et
vitiuuv, nec delictum aliquid est. Differl lamen; passive accipitur, sicut caetera noiniiia verbalia
vitium enim facil nos intendere ad-non esse ; plus hujus formae.Proul corruplio passive dicitur, cor-
cfgo facil quam dcliclum: quia illuri facit nos rece- "' ruplio passio qnoeriamesl aniihse qiiam jvatiiiir, eo
dere a Deo, istud non tantunv recederc, sed ctianv quod spoliala gratuilisel vulncrata in naturalibus;
tendere ad noiv esse. Unde sic diflmiiur (55) : Vi- el talis corruptio poena esl a Deo inflicla, quaiu
tium esl volunlatis quo homo est deterior, qttod slalim sustinel hoino cx quo incipil pcccare : cu-
longe abesl a voluntate Dei. llic manifesle innuitur jus causa est pcccalum ab homine convmissum, nec
differentia 133 inter vilium et peccatum. Cum est illa pcena cutpa. Corruptio eliain diciutr aclivc,
enim ipsa voluntas, id est molus naturalis poteiuise secundum quod peccatum dicilur corruptio, quia
sit peccalum,illemoius non proprie dicitur vitium, corrumpii bona aniinse in eo qriod est peccatum,
seri polius corruptio illius niotus. Unde non dixit non iiico quod est natura; ctita, cuni in quantuni
Auguslinus in prsedicta riiffinitione : Vitiuni est est peccalum nil sil, ct in quanlum esl peccatiini
voluntas, sed voluntatis, quia deforriiat volunlatem; corrumpat, in quantum nil est, corriimpit. Sicut
el illud viliuni millo modo aliquid est. Peccatum Angiistiiius riocet (57): < Absliiiere a cibo non est
vero est actus, sed, secundum corruplionem sni aliquid; et tamen si absiineatur a cibo, perit bo-
(quae proprie viiium dicitur), peccatum dicilur. niinis substanlia. > Et dc prinvo quidera peccalo
Naui in illa corrupiione devial a Deo actio quse in Q ( quod convmillilur post bapiisnium, facile esl vide-
se bonum est. Patel it.nque manifesla differenlia re quori corrumpat; nam spoliat honvine graluilis,
inler vilium, et peccalum et delictunv. Qiiandoque ct vulnerat eunv in naturalibus ; sed de aliis se-
tanien unum pro "altero indiffereiiter ponitur. llu- quenlibus rion ita facile. Quid eniiii invenit sequens
jusmodi ergo oraliones, «on ire ad ecclesiatn, non peccatum in homine corrumpendum, cum per pri-
orare, delicla designam. Underemovent lanlum et nvum peccatum sinl ablata graiuita omnino, et na-
nil ponunt. turalia corrupta ? Dici polest quod illa seqiieniia
At conlra ohjicifur: Contraria su.nlqusesub eodera peccata magis ac magis auferunl habililatem sus-
genere posita maxiiiiea se dislani; sed virtus et vitiuin cipicndi gratuiia, quia magis ac magis corrum-
sunt coniraria. Ergo sub eodeni genere posi ta maxime puntiir naturalia bona assiduilale peccandi; quia,
ase differunt; ergo sub eodem genere ponuniur, sed quanto plus peccat bonio, tanto magis se a suniino
snb niilloaiu suhqualilate. Ergosub qualilate. Ergo bono elongat.et iia diflicilius curaiur. Sicul si iste
vitium esl qualifas, et ita mouisviliprum siinl qua- incceperii segrotare uno morbo, el posl, nlio super-
lilates ex quibus surgunl, sicul et venicnte, secundus morbus non privavil eum sa-
inotus viiiulnni, quori superius negavimus. Ad hoc nilaie, quia janv privatus fuerat per priinum; riici-
dicit potest quotl nvotns virtutis, et nvotus viiii con- O
I lur lamen privasse, quia quanlo pluribiis morbis
iraria sunt, et sub eodenv gcnere contincnlur, id gravatur, vei aliquo diutius, lanto plus habilitas
csl sub actione, el propter hoc dicitur quod virfus suscipiendi sanilalem in co delelur, el a sanitale
ei vitiuin sunt conlraria. Vel potestdici quod virius nvagis elongauir.
etviiiuni opposita sunl ul conlraria, non lanien (58) 134 Et cunv sit corruptio aclive et non
sunt contraria. Sicutisli diligunt se ul aiiuci, nou passive, non ideo minus qiioerilur ulrum peccatuiu
taroen siiiUamici.. sil pcena. Qnod niultis auctoriialibus ostenditur. Ait
(56) Iiem, peccatum est corrupiio boni, ul supra enini Gregonus (59) : < Peccalum quod per pc?-
diciuin est;sed actus esl peccatum. Ergo actus liilcntiam non diluilur, aut peccatum est cl causa
est corruptio boni. Iieni, peccalum, in quanlunv est peccali, aut peccatum cl pocna peccali, aut simul
(54) Mag., § I; seu 9. Abstinere a cibo non est aliqua substaniia; tanien
(55) Ab Aug., Lib. LXXXIII Quwst., q. 3, sed subslantia corporis, si omuino absiineatur a cibo,
male apud Mag. liic, § F., scribilur, voluntas. languescit el frangitur.
(5.6)Mag. hic, § 10-. (58) Mag., n,d.56,
(57) Sic aptid Mag., § L. ex lib. De nalura boni (59) Ilom. ll,in Ezech.
Sri SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. II. 9J2
ei causa et pcena peccati. > Apostolus etiam vocal k.catum in eo sensu polesl dici peena essentialiter,
ea, id est peccata, passioncs : Propierea tradidit quam Deus infligit merito praecedenlis peccali. et
eos Deus in passiones ignominia, elc. (Rom. i); et secundum quod est pcena, nil est nisi bonum et a
Joannes: Juslum est ut qui in sordibus est sorde- Deo est, et passio patesl dici qua patimur, non
tcat adltuc (Apoc. xxii), et Osee : Sanguis sangui- quam palimur. Unde Aposlolus vocal hujusniorii
nem tetigii (Ose. iv); el alibi (60) : < Crimina cri- passiones ignonvinite sccunduro qucd sunt poensea
lniiiibns judicanlur. > Et quod quscdam peccata sint Deo inflictae.
pcenae, evidenter ostenditur. Nam (61): < Omnis His ita determiuaiis facile est videre solutionevfl
cupidilasest perlurbalio.etonvnis perturhatio pas- praedictseobjeclionis: omnis enim cupidiias in quan-
sio, et ita onvnis cupiditas est passio. >Cumergo et tum est cupiditas est poena, id est causa peense;
ralioiiibus.el aucloriialibus constetqusedam peccaia vel poena, id est iristrumeiitum quo homo punitur,
esse puenas.non otiose quseril aliquis ulrum, in quan- sed non in quanluni est cupidilas est pcena a Deo
tiun suiit peccala, sint poenae.Namcupidilas in quan- inflicfa prc peccato. Nain ila in quantum est cupi-
tiini est cupiditas esl peccatura, eadem in qnaiituni dilas essel a Deo , quod tamen videlur possc os-
est cupidiias est poena. Ergo cupiditas in quantum lendi sic: Omnis cupiditas in quauliim est cupiditas
est peccatumeslpcena, vel e coutrano. Cui argumeii- ° est nvotus aniini viiiosus. Krgo in-quanlum esl cu*
taiioni sic inslant: Jguis iiiquantunv est ignis lucet, pidilas esl motus animi. Ergo m quantum est cu-
et in quanlum estignis urii. Ergo ignis in quantum piditas est a Deo, quia onvuis moius animi iiv
lucet urit, vel e conlrario. Iiem : < Omnis cupidi- quantunv esl roolus aniini est aDeo, et est liouuiii.
las in qiiantunv est cupidilas ea patimur, vel eam Propterea sciendum est quod omni nalurae quae
patimur; omnis passio in quantuni ea palimur, vel cst peccatum conveniunt quasi iria genera
eam paiinvur, non est |ieccaluin, > quia hoc tradit vocabulorum. Quaedani, quse nil significant 135
Augnsiinus (62). Ergo omnis cupiriitas in quaiitum uisi naluram, ct nulJum vitiuni dant intelligi;
esi cupiditas non est. peccalum. Fallacia. Ignis in . qusedaniquse tantum danl vilium ilitelligi nec na-
quanlum est ignis urit, in quanlum urit non illunii- luram aliquam"; qusedamquseulrunvqufifaciunt in-
nat. Ergo el ignis in quaniuin esl ignisnon illumi- lelligi el naluranvel vitium; verbi graiia,.hpc noroen
nat. [iein,onmis cupiditas in quautum esl cupidilas est adulterium facit intelligi naturanv ciim vitio. Nam
passio, et omnis passio in quatilura ea palinvur, vel idenvest ac si diceretur actus tali vilio deformalus'.
canv palimur esl poena. Ergo omnis cupiriilas m Hoc nonveii actio , vel hoc nomen. motus , quorunv
quanlum est cupiditas esl poena; omnis poena in P ulrumque adullerio convenit:, nil dalintclligi nisi
quanlum est poena justa estel suppliciiiin nonvina- naturam. IIoc nomen viinim- vet vitipsus , vel iste
lur, ut docet Augustiiius (63): ergo omiiis cupidi- terminus esse a diabolo nilfacii inlelligi quod sit
tasjusla est.et a Deoestjquod constatesse falsum. natura, sed lanlunv quod sit viliunv. Cuin ergo dici-
ldeo te diligenler animadvertere oportet ires si- lur, JiomtcidinOT inquanlumest homicidium estactus.,
gnificaliones hujus vocis poena. Nam ignorai.a vir- volunt quidam quod per reduplicationem quae sit
lute nomiiium el verborunv, neccsse esl nil eorura subjecti, in prsedicalo , omnia liujusmodi nomina,
inielligi quae lioc inquiraniur. Peccalum eniin di- composilionem naiurae et vilii signilicaniia , reli-
ciiur poena, quia est causa poenaequse est inaiiiova, nenl signilicationem viiii, deposila significatiorie
quse est quod non sil a Deo, et secundum boc, naturse. Unde idero est dicere homicidium in quan-
peccaiunv in quantum esl peccalum.est poeiia,idest lum est homicidiuivvesl actus, ac si dicalur, homi-
causa posnoe; nunquam auieriv in quanlunv natura cidium iu quantum est vitium est actus : quod coiir
vel a Deo esl, esi pcena, id est causa pcense, quia slat esse falsunv. Verius tamen videlur quod hoc
eo piiniuir homo. Unde Auguslinus super sexlum nomen homicidium ubique retineat utramque signi-
psalmum (64): <Converiit Deus peccaia in pcenanv, licationem et naturse etvitii; ut idem sii.homici*
ut quoc fuernnl homini deleclanienta facienii, sint D dium , ac si diceretur, aclus tali vitio defomalus.
iiisirunvenla Deo punienli. >Sicut et ignis gchennse Sicul ergo recipiliir, homicidiumin eo quod eslactus.
dicitur poena quoe esl iiistrumenium ptcnae in quo viliosus , esl actus , ila, homicidium in ep quod est
puniiur homo, el crux poena furis, quia ea puniiur homicidium esl aclus, et in eo quod est actns est a
esi
fur, et secundum peccalum est ptena, id est in- Deo, non lameii in eo quod est hpmicidium aDeo,
hoinici-
strumenlum quo homo punitiir, quia nisi esset pec- quia nimis repugnat sibi esse a Deo.elesse
calum iiunqiiam honvo eo ila punireiur ut graiia diu.ro. Sicui Spcraies ex eo qtiod est honvo albus,
subtraheretur. Dicitur etianv peccatunv pcena est homo, ct ex eo quod esl boivio, esl aliquid : noii
ijvsi
est pcccali. Omne tamen ex co quod est bomo albus, est aliquid.
passive.-id puiiiiio prsecedentis
coinmitiii liomoposl aliud pec- Daiidum esl crgo secunduro. lioc quod homicidium
e.rgo peccatuin quod
(G5)L. III De lib. arM'r.cap.l8,sic: Omnis poena,
(COjAug , 1. v conlra Jul., c. 5, ul placet Magisl.,. supplicium neminatur.
sed iion reperitur .npud Aug. in mco codice eo si jveccati pcena.esi justa etad hunc versum : Sugit-
ioco. (64) Imo super. septimum
Lib. LXXXIIJ 77, inilio. tas suas ardentibus effecit, sed quibusdam veibis
(Oi) Aug. QQ., q..
(02) Eadcm, q. 77. imniulalis.
983 PETRI PICTAVIENSIS . «gfc"'.
ex ep quod est homicidium esl-a diabolo , ex eo A _. tuito privat, et ita nec peccatum in quantiimi4*gi |
qnori esl a riiabolo non esl aclus , non lamcn ex eo . natnra , causa esl qttare liomo priveluf bono gra-
qnod est homicidium npn est acius, sicut in proediciis litilo. Dicitur ergo Deus eo nos punire ut insiru-
patet, scilicel in ustione et in illuminatione ignis. nvenio, qula permittit nos eo pniiiri iaiiquam in-
Nolaiidum tamen quod in omnihus praidiciis est siriimenio, curiv tamen non sit Deo Inslruriiehiiim,
fallacia qua dicitur.plures interrogaliones unanv fa- sed homini, quia ipsum peccalum esl causa quare
cere; lalenter quidem in uno lerlio.minus latenler staliin ex quo peccainusDeus nos puniat gratiam
iii duobus. Cuiri enim dicitur honvicidiiim ex eo subti-ahendo. Et it'a patei qiiomorio peccaliiin sit
quod esl aclUs vitiosus, est a Deo vel a diaboto , poena vel causa pnenne, et alio nvoilo dicatnrpoena,
rion videtur simptex danda responsio , sed duplex id esl ihstrumenlum quo nos puninuis , vel quo
propler duas inlerrogatioiies, itt dicalur secundum diaboliis iilitur ut nos puniat, id est ul separemur
quod, est aclus a Deo, securidum quod est vitiostis, a Dep , suggerat. Neutro ilJorum modoriim dicitur
abhoriiiive, ve.l a diabolo. Simililer cum proponitur peccatuni , prprii estpoeiia, esse a Deo. Iroo utro-
magis latenler in uno lertiohomjciriiiim in eoquod que modo seciindunv quod esl peccatum est poena,
esl hoinicidiunv. Nam homiciriium non notat laiitum quia nisi esset peccainnv non essel gruli;e subtr.n-
quid,'nec tantunv quale, sed quale quid, sicul liomo B I ciionis causa quam facil Deus in nobis, uec esset
albus el hnjusniodi. instrumenlum quo nos posscmus sic pnnireut a
| lteriv, qiioeriliir cum peccatunv, ut diclnin est stt- Deo separaremur. NuJIa enim natura in eo quod na-
pra, dicalur poena, id est iiislruivvenlum quo puni- tura , per riissimililnriinem a Deo se|>arat. Si quis
tur homb" an secundum qtiod est peccatum , vel lamen dical peccalum esse instriimenlmn Deo pu-
secundrim quod esl nalura dicalur insirumenlum nienli, non lionvini, vel diabolo, sicut supra liabni-
quo punimur. Nam si ab homicidio, secundum quod mus ex auctoritale.Auguslini, nulluni video incon-
csl nalura, ptinil Deus hominem , el ei sub.tfabit veniens prpvenire.
spiiiinalia bona , non videtur homini impulandum, m ltem, cum homicidium pravler quam quod est
quod Deus eum punit sublrahendp graliam, utendo peccatum nil sil nisi actio , et bonvicidiiim secun-
iiomicidip tanquam inslrumehlo quo punial secun- dum aliquid est pcena a Dep inflicta pront passive
drim qnod homicidium est natura , non secunrium dicitur poena , sed secundum qucd est poena est
quod est vitium , Ciim horno non sit auctor homi- passio, ergo homicidium secundum quod est actio
cidii secundum qupd est nalura, sed secundum quod est passio. item , lionvicidium esl poena a Deo in-
est vitiunv. Item , si pro fornicalione hoc modo pu- flicla. Ergo jlla potest quis npn uti. Ad quod scien-
nitur homo a Deo propier primam poenam, scilicet C ( dum quod passio sequivoce dicilur, el de eo quod
subtractionem gfatise , quam staiim fornicanrio paiior et de eo quo patior. Aclio ergo qua aliquis
seniit, quod incidit in homicidium quod estgravius est ageus , et passio qua aliquis est patiens sunt
peccatnm, et propter illud peccatum majtis debelur opposila generalia. Passio tamen qua aliquis pa-
illi suppliciuni, quam propier primum , quia majus titur non esl contraria aclioni qiia agit, sicut fode-
est illnd quanV priinum, ergo magis piinitur Iiomo re actio es.t qua iste agit el lamen esl passio qua
pro peccatp quam meruitpuniri. llem per peccalum patimur, sicut ignis fuil passio Laurentii qua pas-
fofnkalionis mefelur honvo utpunialur homicidip, sns est; nam passio qua passus est fuit proprie-
ct periiomicidiuiri meretur homo majorem pcenam las qnaedam in anima ipsius. Jiem, cnm omiiis aclio
quam sit illa'quse debelur fornicatjoni. Efgo per quse peccaluiiVesl, in qiianluin esl peccaluni sit dia-
fofnicationem meretur majorem pceiiam, quam rie- bolo auclore, et in quantum esl aclrp sil Deo auclo-
heatur fofnicationi. Jiem, Deus punit bominem ipso re ; et quidquid convehil illi actioni sechiidum quod
peccato tanquam instnimeiilo, non sectniriiim quod esl diabolo auctore, convcniat 111 i secunrium omne
C9t peccatnm, sed securidtim quod est liatura. Ergo alitid quod vpsa est diabplp auciore; videtur siinili-
Jicet illa aclio nOn esset peccatum, puniri posset ler quod quidquid convenit 1111 aclioni Deo auctore,
liomorlla actione quse peccalum esl, hac pcena, si coiiveiiiat ei secundum. omne id quod eiriem con-
siiblfatierentur ei bona gratujta, quod falsunv est, venil Deo auetore; et ita cum boriiicidium in
quia eum ignis ceternus sit gravior 136 poena qiiaiUum peccatum Csl ,sitmalum , el in quanijim
qiiam homo poMil suslinere , tamen non esl causa liiatiim est, sit diabplo auctore , et ila omnia pos-
siiblraclionis gratniiQruin, licef hac poena nos Deus sunl converli iii eo quod iiisunt auclore diabolo,
puniai tanquam instrumenlo. simililer videtur qtiod omnia possiril convcrli quoe
Sane dicunt quiriahv peccatunv, in quanlum est iiisuni honvicidio , Deo auctofe, et ita homicidium
inslrumentum quO punilur liomo, esse ab hoiiiine secundurri quod est boniim esl actio, el secuudtiin
vel a diaholo qui est aiiclor jveccati secundiimquod quod est aciiO est poona , ei secundiiin quPd cst
peccalitm est, et quo ianquanv insiruraenlo ulitur passic quam Deus iiifert, est pcena el esl actio.
vel liomo, vel diabolus ad puniendum se hac pcena, Nam onvnia ista insunl ei Deo auclore. Hoc lainen
scilicel elongaiione a Deo, nec seeinirium quod pec- iion esi necessarium. Nanv peccatum secundum
calrinv cst bonum, vel est a Deo vel est nalura , est quod est peccalum niliil esl, ct ideo quaeciinque illi
iiistruivientuiii quo sic piiiiiatuibomo, sed nil esl : iiisunt secundum quod est peccalum, converiuntur,
nulla eriim nattira in eo quod cst nalura, bono gra- quia non diversificanUir per aliquas proprielates
985 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. - LIB. II. 986
farienles illam actionem diversornni moriorutn : A perponitiir, cum magno alio onere, oimsiior est
quia tale (65) ....... non esl nisi ab quam prius, non propler hoc onus, sed proptef illa
eo a quo esl aliqtiid, id esi a Deo. Et ita ctinvpec- duo sinml. Itera actus in eo quod est peccatuiii
r.aiiim in qiiantum esl peccatum nil sit, et sic dia- corrumpit, sed iu eo quori corninipittir est peeca-
lioio auctore; non iiisiini ei diversae propiietates , tum. Ergo aclus in eo quod corrunvpilur corrumpil:
diabolo auclore, quariim diversitas inipedial illam quod nos coiicedimus. Sicul medicina in eo quod
conversioneni proprietatum quoe non polesl lieri corrumpiiur corruinpil; nam ciinv ipsa bona sil, si
in actione peccati seciiiiriiim quod esl actio; nam eam corriiropimus apponendo venenum, ipsa honii-
secundum 137 quod est aclio,a Deo esl, et nil pro- nem cui dalur corrumpit, et iia in eo qtiod cor-
hibet a Deo esse pluresnalurales proprieiales unius rumpitur corrumpit. Primam opinionem de essentia
rei, quse tamen cx eodem principio sunt,' nec illsc peccali buc usqne exsecuti sumus, et eam suis au-
inter se converitinlur in i>la actione. Non enim - cloritatibiis el ralionibus confirmaviinus. Nunc vero
homicidiuni secundum quori est actio , est pcena, ad secundam el tertiam opinionem accedanius. Sed
licet utrumque istorum non sit ei a Deo. Sicut isle quia qusecuiifjue possuin olijici ad uii3in eorum,
liomo grammaliciisef musicus, etiiirumqueisloruni possunt objici ad alleram. ldeoque illas duas siib
inesl ei a Deo: non lamen secunrium quod estgram- " exsecutione unins transeamus. Secunda opinio esl,
maticus est musicus, ncc ecoiilrario. Cum tamen quoniam laniinn actus iulerior peccatum esl. Tertia
omnes illaenaturae ab uno principio descendant per opinio est qtiod actus exterior peccalum est. Dictint
diversa media , omnes ilhc insunt secundum iila Crgo, tam hi quam il!i, quod peccatum iu eo quod
media per quse ab illo descendunt princijiio , ut esl peceatum est aliquid; sinviliier in eo
quod est
homicidium in. eo quod est aciio esl natura , in eo acius esi aliquid, sed nullo modo est bonuni, imo
quod est natura est bonum, in eo quod esl bonum maluni lanliim. Sed objicilur quod legiliir in
esl a Deo. Similiter homicidium , in eo quod esl Joaiiue : Sine ipso faclum est nihil (Jotin, i), id est
pcena homini inflicla pro peccato, esl passio; in eo peccatum. Ergo peccatum nihit est. At ipsi diciint
quori est passioest bonuiiv; in eo qnori est bonum, peccaiirm ideo dici nihil esse, quia facil nos rece-
est a Deo: non tamen in eo quod est actio est dere a vero esse, et lendere ad non esse. Jlem, cum
poena a Deo inflicla, vel econtrario. peccatum nil sit auctore Deo, sed lanttun lioniine
At dicet aliquis si honiicidiuin noi) esscl pecca- veJ diabolo : et peccalum de non esse producaiur
tiim, non esset honiini pcena perpelrare homici- ad esse. Ergo auclore Jiomine vel diabolo.de iion
diiini. Non ergo videlur homiciriitiin esse pcena ex QC esse proriit ad esse; sed nil aliud est quam crcari.
aliquo quod sii a Peo vel quod sit bonuni vel [sed] Ergo pCccatum creatur ab homine vel diabolo, et
potius ex eo quod esl peccatum, vel diabolo an- iia diabolus aliquid creal, el sic alicujus 133 te\
ctorc. Si eniiii essel homicidium poena in homine, esl crealor. Sed et ipsi hoc solvimt diceuies quod
eliam licet non essei peccaluro; in quo paieretur creare esl aliquid boni de non esse ad esse perriu-
ho:no homiciriium pcrpelranilo, cum in illo Deuin cere, quod solus Deus facit, non diabolusvel homo;
iioii offenderel si non essel pcccatum? Non enim quia peccatum nil boni esl vel liabet in se.
mnc siiblralierentur bona graluita, quod est ma- Sed lanlum ohjicitur eis de supradictis auctorila-
xima pcena pro peccato in pransenii vita; nec eiiam libus Augustini (66): < Omnis eninv natura in quan-
ala pcena punireiur pro eo, si Deo non displiceret; tum est, bonum est. > Iiem (67): < Deus cst auctor
quoJ verum cssel si non esset peccalum. Ad quori pmnium qtise in quanltim siuit, bona sinit. >Ad quod
sciendum quod pcena essel homiiii ariulierium per- ipsi diciihl quod nomiiie naltirse inlelligil Augtisli-
petrare, etiamsi adulterium non esset peccatum, nus substantiam, id esl rem per se exisieiiieiii, ut
nec per ipsum privaretur homo graiuito, quiaesset est anima, lioino, elc. Concreta substanliae dicuii-
ibi inquinatio corporis, el appetilus plenus anxiela- lur,-qiiae siinul cum illa subsiantia cui simt con-
D
lis, eo quod forle iior, possel liabere qnod concn- creia, creata suni, utpote naluralia el ipsam sub-
piscerel, ct mullae alise poeme. Item, iste post bo- stantiam a nasiviiate comitanlia, ut siint in an(niii
iiiiciriiuni qnod primo perpetravii, coinmiltil forni- memoria, ingenium, ralio, inieHigimlia, etc. ln bo-
calionem; et furuicatio facit *eum proniorem ad niine raiionaiiias, risihililas. Siib nalura ergo non
peccanduiu et deteriorem quain piius essel. Ergo comprehendilur actus sive hoiiits sive nialus; et
plus peccal fornicando quam prius occidendo; quod quod ita sit videtur velle Augiistinus, ut aiiiril. Di-
f.isitni esl. Elsi eiiiin pronior sit ad peccanduiri cit enim reiractanrio quod alibi riixerat :< Uoc rie
modo perpelrata fornicatione, quarii prius perpe- subsianliis atque naiuris dictttni est. De his eniin
u-ato solo homicidio, non esi hoc ex eo quod majus dispulabatur non de bonis actionibus atque pecca-
peccatnm sit fornicalio qiiam homicidium, sed quia lis. Ecce hic aperie distinguunt actus a subslaniiis et
majora siiul isla dno peccala quam iinum. Sicut naluris. Ilem alibi dicit(68): < Oiiine malum natura
iste qui modo onustus esi parvo onere quod ei su- non est, sed actus accidens deleclu boni. »
(65) Deest una atit aliera dietio. (67) Aug., Lib. LXXXIII QQ., q. 91;
(66) Enchir., c-ap. 15. (68) Aiicior ilypogn. aptiri Augusi., iiiit;.iib..iv.
987 PETRl PICTAVIENSIS 983
Olijiciunl etiam sic : Cnm peccatunv in eo quod JA 139CAPUTXIV.
esi peccalum nil sit, el Deus non cst attctor peccati Ulrtim vpluntas el aetio ex ea provenietis sit -.idem
in eo quoi est peccatum. Quid mifum? Quomodo peccatum an diversa.
esset aucior nibili? Eadem ratione bomo qtiomodo (70) Ilis ila assignatis, cum apud onviiesconstans
esi auctor peccati in eo qtiod est peccatuni, cum sit quod volunlas peccalum est, quoeritur ulrnm
peccalum in co quod est peccatum nil est? Sic volunlas sit idem peccatum curo aclione extcriori,
ergo dicunt. Quod cum dicilur : Deus ett auclot vel hon. Hac lamen qusesiione prius solula qua
naturatnm, sub liac uuiversiiate non comprehendi- quaeritur, cum voluntas sit naiuralis potenlia, cur
tur actus. Cum vero dicitur, Deut esl auctor om- potius dicatur csse peccatum quam caeiersenalura-
nium bonotutn, ihi bonus aclus comprehenditur. les polenlise, scilicetquam memoria vel ingenium.
Quare eliam dicelur peccalor ille qui habel inalaivv
CAPUT XIII. volunlalem poiius quam ille qui madidaro hahet
De differentia inter votunlalem et finem memoriam, vel hebes ingenium ? Ad quod ipsidi-
el inteniwnem.
cunl quod cuin dicitur voluntas esse peccatum,
(69) Incipienies agere de peccalo, ordinem, super esse peccatum intelligendum est de molu volunta-
quem totitts doclrinse jacilur fundainentuiii, ne -^ ' lis, non de nalurali polentia, Sed adbuc eadem
lectio nostra instar naufragantis lliictiiarel, praeno- reslat quseslio. Quaerilur eniin quare moius volun-
laviiniis. Prinio ostcndiiiiiis unde peccalum haberet t.ilis potius sit peccalum quam inolus memorise vel
originein; secnndo, in qua re essel peccalum; inlellectus quo nvovemur ad inemoraiidum mala,
leriio, quid essel peccalum. ISiinc vero secundiim vel ad inlelligciidum mala. Ad quod ipsi dicuni
orilinein prsenolalum, agendum esl de differentiis quod motus volunlatis de alio genere est qtiam in-
peccatorum, Sciendum est ilaque qtiod aliqui di- lelleclus ct memorise moius; eo enim movelur ad
cuiit oiiinem actionem in quaniuni est, bonnm esse. aliquid concupiscendum, vel ad.ajiquid non a.dmil-
Actioncs aulem ila disiinguuiit: Actionuni qusedam teiiduni. Unde velle male mala peccatuni csl; sed
siinl genere bonoe, ul reficere pauperes; q.nsedam memoraremala, vel inlelligere maia peccalum non
gerierc nialae, ut inierficere lioiiiines; qiisedam vero esi; vel forle sicut velte mala, peccatum esl, iia
nec bonse nec nvalaesimpliciier, sed eas finis conv- et nienvorare malunv ut facianius nvalum, pecca-
mcndal vel deformal, ut circuire plateas. Si eniin tum est.
aliquis circnnieal plateas, Ul aegros el pauperes re- (71) Eis itaqne qui dicunl quod volunlas esi idem
lieiat, talis finis lalem aciionein coinmeiidal; si Q . peccatiim c.uin actione exteriori sic objicitur: Pona-
vcro circumeat plaleas, ut videat mulieres, finis lur quod iste voluil inlerficere hoininem et roorio
aclionem rcddit deformem cl reprehcnsibilcin. De intcrfccii, istc tenelur reus pfo mortali peccato,
his autem aclionibus agendum eril quas inlenlio et sed liiillum peccatum est admissum in ea actione
finis reprelicnsibiles vel commcndabiles facil. Sed quod prius non esset in eo. Ergo pro nullo tcueiur
(ir-kis assignanda est nobis differenlia inter fiiicni reus pro quo uon teneretur reus aiilequam honii-
et iiiienlionenv. Js igitur erit ordo : primo, agen- liem interficerel. Ergo non magis deineretur inter-
riiim est de differcnliis istorum; secunrio, ulrum Jiciendo Jioiiiiiicm quam prius sola voluntale de-
vohintas sil peccatuin, et, si est peccattim, ulruni nierueral. Yel sic : Nullum peccatum in eo est^,in-
sii iilini peccaliini cum actione exleiiori, vel non; lerfecio honiiiie, quod non esset aiiie acluni. Ergo
li-riio, iitrum actio ex volunlate ct actione pense- nulluni peccaluro faciL inlcrficieiido hoininein.
lur; quarto, uiruni simul [siciil] malse voluntales Item, velle occiriere, non est occidere. Ergo vclle
diversos habeant lines el oppositos, ita et bonse di- honviciriiiinvnon esi homiciriium.
versos babcnt lines el oppositos. Sciendum crgo In cenlrariuni sic. Aciio exlerior esl idem pec-
qttod voimtas riicilur niiiltiplicitcr : Volunlasenim catum cum inieriori actioue. Aciio exterior esl
quandoque dicitur iiaiuralis potemia, quanrioque D liomiciriiuni. Ergo inleiior aclio esl bomicidiuni, ct
riiciliir iiiolus iiaiiiralis poteniise; quanrioqiie cliara ila velle occidere est lioinicidium. liein Apostolus
dicitur voluntas id quod nos voluiuus, quod quidam in quoriam loco (Gal. v; Rotn. i) pluraliter dicil/io-
liclo iiomine vocaul voliiuiu; quaiidoque id propter micidiis quoniain duo sunl homicidia, uiium vo-
quori aliquid v.olumus. lnteniio auicm cx volnniaic Juntalis, alterum aclionis. Jiem, alio mandato le-
el line esl complexa; ut intenlio mea csl reficcre gis prohibetur voluntas furli, quia hoc : Noncon-
pau|ieres, ul liabeam vilaro scternam. Uirnivi ali- cupisces remproxitni lui (Exod. xx), el alip fiirluin
quahdoca volunlalc qua volumus reficcre paupcres, quia hoc : NPH fttraberis (itid.). Ergo alterius nian-
veliiiius habere vitani acieriiam, an alia; an tolsinl dati esl. proevaricatio voluniaiis furii, quanv fur-
voluiuaics quot stiitt volit.n, id est ea quse volumus, luin.Est enim arguincntura a dillinitione. Narii(72)
in seijiieiiiibus riiccnriuin crit. pcccalum < csl prsevaricatio legis divinoe, et.cm-
Icsiium iiipbcdiciitia prpeceplortim.i. Item legiiur
(iC)Mag. sup., dist., 53, §f. (48) Lib. n De peccawr. mcril., elc, cap. 54
(47) Lib. xiv De civit., c. H. (49) Mag. 2, d. 24,
4025 S"2NTENTIARUMLIBRI QUlNQUE. - LlB. II. 1026
ta, nec omnino dcleta et subtracla. Nostrac igitnr A . linns ;« Mens est omnitim qua» sunl in anima, et
exseculionis is erit ordo : Primo dicemus quae sint dignilate sublimior el snblimitaie integrior, omnis
naturalia bona, quse graluita, ut inde pateat diffe- affeclus el cffectus nattiraliler capax, liabcns ima-
renlia interhaecet illa; secnndo qualia fuerint na- ginem ipsius Dei ct potenliam cognosccndi, et simi-
turalia ante peccatum, qualia effecta sunt post pec- litudinem in potenlia diligendi. > Solenl etiam ali-
caluin; tertio qualia fucrunl gratuita anle pecca- ler dislingui parles animae duae, ratio et senstiali-
tum : post peccatum enim non remanserunt. Natu- las. Ratio iteriim duas dicilur liabcre paries, snpe-
ralia dicuntur illa quae habel homo anativilate sua, riorem scilit-ct el inferioiein ; superior est per
iinde dicunltir naturalia, ul ratio, ingenium, memo- quam homo ccelestibus et divinis contcmplandis
ria, etc. Graluila suntilla qttae naluralibus sttpcrad- inlendil, inferior esl per qnam liomo inferiora isla
dila suni, ut virltites el scienliae; unde etiam di- aptus esl disponere el Circa leiiiporaliuiri rerum
liinitir gratuiia, quia a Dco liomini per gratiam exteriores prudens est deliberare.
conferunlur; el isla bona quolidie augmeniaiiiur, CAPUT XXI.
quotidieminuuulur, suhlrahunltir quibusdam, 1©5 Qualia fueruni naturalia ,anie peccalum, el qualia
(lanlui aliis, et in bac spcciali acceplione liiijus post. Ubi etiam de sensualitale et de primis moli-
B bus agilur. - t
noitiinis gratuitum, naluralia et gratuila sunl quasi
opposita. Accipitur eliam hoc nomen in quadam si- (81) Sensualilas auiein eslqiiaeilamvisaniniaeiiire-
gnificationecommuiiiori, titlam naturale quam gra- rior, ex qua est moliis qui in corporis sensus, et
liiitum bonum dicatur gratuitum, [quia haec et illa eorumquae corpori iiecessaria stinl, intenditur. Suiit
gralis danlur. '. autem sensualilalis duae partes, una inferior, al-
Poslhxc videndum esl qualia fuertint nalnralia lera superior. lnferior pars esl moltis per quem
ante peccatiira. Sed quia speculalio duorum natu- appelimus illicita, ul irasci, moechari, et iste mo~-
raliuin, id est sensnalilalis ct liberi arbitrii praeci- tus et poena est etculpa esi, superior pars esl mo-
pue videtur ad hanc scientiam petiinere, et omne lus per quem appelimus licita etcarni necessaria,
peccalum lam mortale qnam veuiale ad ista duo ul comedere, bibere. Isle aiiiem niotus aliqiiandff
refertur, ideo de bis duobus agere sulliciat; et est moderalus aliquando immoderalus. Si niodera-
primo de sensualitate.Sciendum est igitur qtiod cum lus est, nec est culpa, nec est poena; si vero im-
anima sit res simplex et carens parlibus, tamen a moderatiil, pcena est, sed non culpa, ut immoderti-
sanctis dicitur habere partes, non essenlialiter, tus appetitus coiuedendi, vc) bibendi (52). Si qujs
sed quia«in se admittit quod ipsa non est propter C ( igitnr istos quatuor motus sive paiies retieei ai-
diversilatem ofliciorum (50). Qnidam ergo dislin- lente consideret, de facili poterit perspicere quod
guunl animam in tres partes, scilicel mentem, cl peccalum sil mortaie et qiioil veuiale. IIoc lanui)
spiritum, e! eani quae specialiter dicitur anima, praenotato el cognilo, quod idem ordo peccandi qui
juxta id quod legitur, Ptallam spiritu, psallam elmen* fuit in primis parenlibus, ad lillerain esl in aninia
le (I Cor. xiv); quia siculhomo exterior ires habet cujuslibet, quanlum ad spiritualem iiitelligcntiain.
principales parles, sirpremam ul capufquod conti- Siciil cnim ibi serpeiis IQQ liiit qui suggerebal
nel in se duos octtlos, et mediam, scilicet ventrem, niuliei';, et muliei' quae comedil pomiiin vcliliim,
et inlimam, scilicet duos pcdes : iia lionio interior et vir qui consensil mulieri, ila est in anima cu-
lrcs habet principales partcs, snprciiiam,.scilicel juslibet hominis pio serpente sensualitas, pro inu-
incnieni, quae habel duos oculos dilectionis ct co- liere inferior pars ralionis,.pro viro superior pars
gnilionis, mediam, spiritum, qui siiniliter in dno rationis. Et sicut ibi fuit camale coiijugium inier
dividitur, in agnitionCm e» ejus eflecltini, et infi- virum et niuliercm, ita in anima est spirituale
inain, scilicel animam, quae quasi duo pedes habel conjuginm inter superiorein partem rationis et in-
seiisiialiiatein et scnsum. Est ergo sensualilas per- _ feriorem. lnfcrior eniin pars debet famulari supe-
eipiendi poteiitia res corporalcs in semetipsis, non riori qnae dcbet eam corrigere, sicul mulier debct
est aliquod corpus quod visu percipimus.- Sensus faiiittlaii el obedire viro qtti eain debet corrigcre*
esl potentia afficiendi ex rebus naiuraliter, id est Dicitur ergo scrpens suggerere sine cOnsensu viri
scnsualitate perceptis, sicut cum corpus aliquod vi- et mulieris, quando molus sensualitatis concipil
dendo afficior gattdio vcl mcerore et eoitsimilibtis. illecebram peccati absque omni cogitalionis dcle-
lmaginaiio autem esl potenlia percipiendi rcs cor- ciaiionc, et talis molus est culpa levissima, quia
porales imaginibus suis, tit ctim rerum imagines priini niotiis iioii sunt iri prima honiinis poteslale,
inenti nostrae occurrunl iri somniis. Effcclus vero et pcr generalem confessionem delentur dicendo
iinaginalionis est potentia afiicieiidi ex rebus tali- CoiiyJieor.etaGraecis dicitur propatheia [irpon&Otui]
ter imagiiiatione pereeplis. Mens quoqtie duas ha- a iiobis vero propassio. Mulier autem diciluf co-
bet partes, sive ul diximus, oculos, scilicet unum metlere et non vir, quarido peccatum detinetur in
cogiiitionis et alterum dilectionis. Unde Augu- anima cum delectalione cogitationis, ita tamen ul
(50) V. 28. oroblema Heloisssead Abaelard. (52) Mag. sup. |g.,. etc.
(5i) Mag. 2.', d. 24, %.f. etc
11127 PSTRI PicTAViENSiS ites
lisii deceiiiiUur faciendiini. Seddisiingttciidiim csl, X tur posse fieri mortaie, quia advenienie pcccaio'
quahdoque eiiirii pccc.aliim parum delitietiir in ani- niortali, quod vciiiale erat transit aclti el npn
feia,id est vpltinlas peccandi cum deleclaiioiic co- rcain, siciit vides in'xlalibiis. Infanlia dicitnrlrans-
gnilionis, qnaiiiioijiie diit. Si partim deiincatur in 'iC167 'ri juvenniicm eldcinceps,qnoniam atlve-
aiiiiiia voltinlas iila pecc.indi.illa.dcleclaiio cogilalio- nieiite jnveiiliite, pueritia desinil esse, ncc aliqua
nis veniale peccaiumesi ei polest deleri per confes- aias pplesl esse aiia. Ita nullus praedictoiiiin mo-
sioiicm' geiitefaicih. Si vero tliu teiicalur in anima liiiini polesl esse aiius.
tnorlale peccaitiiti esl lalis voluutas, "ialis delecta- Adid aiiieni qupd posiea tlieltiiii est plonius in-
tio, id est sciiicel, quia vir nun slaiint corripil niu- lelijgendum quod nuliiim peccatum adeo est veniale
lierem iii iliitilo dcmoranicin, vel ad illicita pro- qudd, si placel, non sit tnoriate, facienda est dislin-
riimpenlem. Quoiies eiiiin mrilier prorumpil in illi- ctio brevis. Peccaloriirii igiltir quae fiiint aclii exte-
cita, stalim a viro est corrigeiida, id est inferior rioiialiiideslmbi'lalc,alitid veiiiale.Morlale,uiinfciii-
pai'S rationis a superiori.^Vir auteni dicitur coine- cerehoniiiiei»iindecliafi;veiiiaIe,utiiimisbibcfe,iiiiiiis
(icre, quando.peccaluin in, aiiinia ienelnr delecla- coniedere. Seieiiuiiriiest igilur qiiod si quis movea-
iiOiiecogitatioiiis» ita eiiairi iit deeefnaiiii facien- tni' ad niortale jieccaihm moitt ralionis stipcrioii
tluiii cl adest voltinlas, si adsil facullas. Elhoc B vel etia.tn infcriori ei diii, mortale peccaltimesl ille
pecCiitiini mortale esi et gravissiniiiiiii motiis; si vcro uiovtaiur ad niortale peCcatnm mo-
'Qiiod aiiieiri siipradictum est, ihotus sensiiaiitalis tti seiisnalilalis sivc inferiori sive snperiori, vel
essepeccaluiii, non videlur esse Veftiin, (jriOiii.itih eiiaui iiioui ralipnis inferiori, si partim est, veniale
liujusmodi motus siint in biiilis aniiiialibus sicul et peccatiiin est ille mplus : nam si diu lenetur illo
hoiniiiibns, roncupisciint eiiiiri siciit lioniiiies : setl iiioius in iiiferiori parte rationis, mortalepeccatum
hoiriirics qiiiii raiioncih tiaberil qtiandoque rcsisiiint. esi, iit dixiimis snpra. Item si quis moveatur ad
Qiiare efgp pOiiUs hobis iiripntalur pro r.eecalo veniale peccaitnn sine moiu scnsualitatis boc, vel
qiiam illis ? Ad quod dicenduni qiiOtiin ipsovcsti- illo, sive moiu railoiiis hoc vel ill.o, superioti vci
btiio quaesliphis excnbat vesligiuni soluiionis. Nam ijifeiioti, lalis motiis ConCupisceiitiaeveuiaie pecca-
qtiia liomines haberii raiionciii pei' qiiani piimos tiiin est, nisi movcaiur superiori motu rationisditi,
motns possiint coniprimere, et noii lnnla ^iiimaliii, id cst coiisueludiiiarie. Quod enitn veniale esl, si
Ideo quod iipri illis iiiiputaiur pfo peccato,in istis vertatur in consiieiudinem desinit esse veiiiale, et
peccalum judicatnr. Motus igiliir conciipisccntiie, fil moriale, si placet, idest placiiuni yenialis pec-
qiiaridiii tehetuf in seiisualitale vcniaie peccaium Q citli et ipsa consueiiido morlale peccatum est jpsiini
esi, qiiaiidp vcfo leiifliir in "inferiori parlc ralio- eiiitn. veniale impossibile est fieri moiiale. (51)
riis, inofiaic pccc.aiiini, si diii lencaltir , qiiia niora Qiiotl aulein primtis motus cpncupisceiiii;c pccca-
seciiih traliil pciiCnluin. Sed ilje irioius qtii leiietur liim sii, paiet pcr Propheiam qui dicii : Ecaius qni
iii seiisiialitate potesi lenCri in superiori vel inle- tenebit et ailidet parvutos suos ad peiram \Psat.
riofi parte faiioiiis. Ergo qiiod esl veiiiale poiest cxxxvi). Parvulos vocat piiinos inoliis. S' ergo
essc ihoiiaie; et ita veniale peccalum eril moiiale. bonum cst allidere eos ad petram, ergo niaii sunt.
liem Augusi:vVusdicit (55) quod nuilunt peccatum Sed itertun objicilur : Ante peccatum in Adant
tideo veiiiale esl, quod si ptaceal, morlale non sii. nec fuit poena, nec luit culpa, sed primus motns
Sed iiiiiiis bibere csl peccaltim veniale, el placel ftiit in , Co . antc peccatum. Ergo priinns nec est
iinic jtisip. Eigp esl peccatuin inorialc sed iii hoc poiia, nec est cnlpa, llein, si iri eo jiiiniiis inolns
jiistb esl chafitas, efgo in aliqiio esl cliaritas non ftiil moiiale pcccaiuni, qnare iiiijinialiis c*t
iii quo est moriaie peccaium. Quod illud pec- Apostolo pro petcalo tlicenli : Qiiod noio, hoc aqo?
caliini piaceat lniic jiislo, sic probatur. Nain [liom. vn.) liem, piimtisnioliis cst macula aiiim;v,
illiul facit sponlc noii inviliis. Ergo ei placei. Ergo esi offeiisa Dei. Per eam igilur fit aniina Deo
Ad qtiod dicendiiin qiiod sicut supra assignaii D biniilis dissiniilis, ergo deformal animam. liem,
suiil qualuor gvadtis sive pyrtes in anima, iia pos- hoiiio leneliir esse sine oflcnsa. Ergo tenetiir esse
siinl ibi assignari (|tiain<>r iiioius quortim linlltis sine prinio niotii, cuin primus sit offensa Dei. Sed
est vel ieril, vel potest esse .ilius, scilicet dtio nioiiis lion polcst esso lionio sine priino inolii. Ergo ab
seiisualilalis, cl tlno mutus hiiionis , et moius sen- hoiniiic cxigiiur qnod ipse facefe noii potcst, id esi
siiaiiiatis iioii potcst esse inolus rationis vel infe- csse sine priino liioln, Ad hoc dieendum est quo.l
rior, vel snperioi", nec iiioius ralionis potesi essc in Adam ftiit ralio ante peccaium secuiidum
inottis scnsiialiiatis. Sic 'uleo dicitur mottis sensua- iiiramqiic sui parlcm, et scnsiialilas scctiudtim su-
lila.lis ficii motiis ratioiiis, qttia adveniente mPtu pcriorem paiiem, quia in eo fuit moileraius appn-
ralionisiriplus sensuaiilaiis desinit esse, et transil litiis necessariortim cOrpori; setl ineonon fuii pci-'
actii, scd noii rcaiii. Manet eiiini reaius venialis liius moliis, nisi dicas primus, id csl anle qutiii iioit
peccati cuin nioii;tli peccato. Similiter vcniale dici- fuit alius. In eo eniin aule peccatuiu nec fuil iiife'
(53) Apnd Graiianiiiii disl. 25,' C. uiiiim anie cidiinl. V. etiarii eumd. serm. 4 De aniinabus de-
n<ed. Allinc e^i qnotl habel Aug. tract. 12, in Joan. fnnct. ei ser. 47, etc.
suii iiiiein : Miiiuta peccaia, si neglisanlur, oe- (54) Y. Aug. ad Iiunc psaL.siib fineiH.
1S2D SENTENTIARUMLlBRl QUINQUE.- LIB. if. *0~0
rior pars sensuaiitalis, nec cariiis corriiplio. Unilc A' coiisentiie voliintali et non eonseiuire. Coiisentiie
iioii poteral peecare mort liter, uec est vernm dicilnf, qiioiiiaiii volunias illud quod concupiscil.,
i notl prinius niolus sit offensa Dei; soluni enim ad effeclum per se non polesl pCrducere sine anxi-
peccaium mortalc dicilur offensa Dei, ct bomo lene- lio rationis, non enim per se potest delibcrafe, et
Siir esse sine oflensa Dei, el ab eo cxigiiur ul sit scrutari locum, (empus, motltim,etc„ qu;e rectorcs
sinc.innrtali peccato. vocant circumslanlias, quae omnia scilicet delibe-
Qii;sritiir autem iitrnm nielius sil abslinerc a ve- rat ratio, ut scilicel sciat quando et qnomotlo po-
niali quani a morlali, nain nemo polcst abstinere a terit fieri. Consenlire dicitur quando absqtie ea
veiiiall quifl abslineat a noriali; et pciest absii- voluntas quod cnpit ad effectnm pcrducere nequit.
ncre a rnortali etsi non a veniali absliueat. Sed Dicitnr aulem non consenlire quia semper recalci-
crontrario probatur qnod melius est absiinere a - tr.il, semper conlradicit et judical malum non esse
inortali quam a veniali, nam mortale peccalirnt faeicnditm. Nnllus enim adeo malns cst qtiin ratiu
gravius esl qnam venialc. Ergo melius estabsline ejns conscieniiam remordeat diclans hoc esse ina-
iv a irioiiali quam a vcniali. Ad quod dicimus quod, lirin et illtid. Hacc est enim illa scintillnla rationis
si niorlale peccatum et veniate essenl duo quo- .. qu;e etiamin Cain non potest exstingui, quae a Grae-
iuiii iiliiiiiique posset esse sine reliqno, melius cisdicitur synderesis, el ita dicilur ralio conscn-
cssel a moiiali quam a veniali. Similiter quaeritnr lire voluntali, quia voluntas ad id quod cupit nch
niruni meliiis sit abslincre a jiirameiilo qiiam a potesl per se lendere sine raiionis admimctiio, et
ffequcniia juraiidi, ubi simililcr dico quod nielins dicitur non consenlire quia hoc facii invila. Sicut
est absiinere a juramento qttam a frequenlta juratn- puer qui caccnm dncit oslendit ei duas vias, unarii
tli, quia ncmo potest abslinere a jutamenlo qnin planam et alteratn asperam, etcaecus npn vnlt, ire
abstineal a frequenlia jurandi, sed non convertilur, nisi per asperam prsetercnntlo, et puero inviio y
ei siniiliicr in caeleris : vei quia ipsa comparaiio pner dicitur consenlire caecoet non consentire :
iniiuil discretionem inler venialeet mortale pecca- conseniii quia absqueejus regimine non potesl cae-
tum, neganda est isla, Melius est abstinere a veniali cns ad locum proposiliim pervenire; non cOnseiilit
quam a morlali, el instandum bnic argtimenlo : quia invitus eum ducit, et caecuseum trahit iiivi-
Non polesl quis abstinere a veniali quin abstiueat f.iin; ita voliintas ralkniem, qiiae licel conlradicaty
a moiiali, et non convertilnr; ergo nieiius esl vincilur.
abslincre ab islo quam 168 :iD*"°- Fallacin. Non Item, vitlelur quod sensualilas habcal majorcnt
jvotestaliqttis habere ocnlos, qnin habeal capnt, po- (; tiUtaciain in brutis animnlibiiSqiiani in rationali-
lesi lamen habere capnt, etsi non habcat ocnlos. l.iis, sic. Nam biiilnm animal molii sensiialilalis
irgo nielius esl habere oculos quani capul. Eadcm al)s(|iie libero arbitriO movelur ad aliud animal in-
ratioiic polest philosophari : quotl magisest pcennle lcriieientliim. Non cnim habet lihernin arbitrium,
cpiscopo in collatione subdiaconalus peccare, qiiam sed homo non potest moveri ad alium horriincih
sacerdotii, quia si indigniim scienter admillit ad irilerficiendiim sensualitale, absqtte libero arbiirio.
otilinem stibdiaconalus, hacpnena mulctalur, quod Nam si hoc possel facere sola sensualilate, ciiiii
iHvndc ca:lero poicsl euindem ordinem conferre, ejus inoltis non sil morlale peccalum, posset lionio
sed ex quo non polcsl conferre minorem, ncc eliam moveri ad alium hominem inlerficiciidtim absque
iiinjofeiii, cl ita non Sacerdotium polest postea con- morlali peccalo. Ergo majorcm eflicaciain habet
ferre. At si peccal in collalione sacerdolii, non pu- sensualiias in brulis aniinalibus, qiiam in rationa-
liiinr nisi in boc qnod poslea non potesl confcrre bilibiis. Ad quod dicimus, non csse venimj inio'
sactitioiitim, cmii lamen possil conferre omneni lantam efiicacinmhabetin his qnanlam in illis. Sed
iiiinoieni ordinem, ct lamen majus peccaluin csl i.!eo non potest aliquid facere in rationalibus sine
aiiiuiiiere indignuni ad sacerdotium quam ad sub- libero arbilrio, qnoniam in homine sunl simul sen-
liiaconalum. M.igis lamen punilur qui hoc minori D sualitas et liberum arbitriuin quasi in eodem bono,
peccal qttam iile qni islo niajori. Hoc lanien non ct non potesl sensualilasaiiqttid mali machinari,
esi raitone peccali, sed ratioiie ordinis, dequohaee quin illud statim sentiat liberuin arbitrium et ci
regula observatur, quoil qui non conrert minorem, consential, uisi staliin repriinat, sed lamen tanlaiii-
ncc majurem. Ita melius est abstinere a veniali 169 habel efficaciamin his quantam iu illis.
qnam a mortali, non quia majus est veniale qnain Quaeritur antem postea utcr primtis inotiis sit
rooriale, sed quia nemo potestabstinere ab islo sine Deo auclore in homine vel diaholo. Atl quod dicen-
filo. Ex praedictis patet qtiod niolus concupiscentiae diim quod priinus motus in quaiiliim poenn est,
qtiandiu cst in sensualilate veniale peccalumest, a Deoest auclore; in quantum vero culpa, non est
w vcro cousential ralio, mortalc peccattim. Deo auctore, quia Deus uon est auctor culpa;. Nee
Sed secundum hoc videtur quod lalis motus sit videlur esse diabolo auclore, quia saepe surgunl
morlalis. Nam ralio nunquam consentil malo, imo priini motiis sine snggcslione diaboli; nec etiain
scuiper contradicit. Ergo ratio niilli pravo moini hominc auctorc, quia primi molus surgiini homine
coiiCiipiscenliaeconsentit. Ergonullus moitis inor- invilo, velil nolit. Ad qtiod dicendum qnod duplex
ule pcccatum est. Ad boc dictiut qnod ralio dicilur esl tentatio,eslerioret inlerior: exlcrior c^l o.uande'
»051 PT/fftl PiCTAViENSIS 1052
extrinscciis visibiliter Verbo, vel signo suggeritur A patet quotl illnd soluii) potesl ntereri quod habet
inaliim, ul ille cui suggerilur in coiisensum peccati liberum arbilrium : quare bruta animalia non me-
(leclinet; imerior lenlatio csl quando inlrinsecus fentur per appetilum; non eiiiin possunt me-
invisibililer pcr pravatn carnis delectalionem sug- rcri.
gerilur in nialum. Et hujus tentalionis quandoque Sciendum est praeterea qnod liberum arbilrium
diaboius est auclor, quia siiggerit quandoqne ho • non esl de praeseniivel de pneterito, sed laniiim de
inini maluni, quandoque hiimanae nattirie fragi- ftituro; nec etiam de quolibet futuro, sed tanlum
Iiias. de contingenti. Non est de pfaeterilo: ralio, quia
(55) Solet eiiani quaeri, utrnm macula qtiaeest in deliberalio facientli vel non facicndi non habct
aiiiiiia alicujus ex eo quod mortaliicr peccalur, qtiae locum circa praiieritiun vel prassens : nulla eiiiin
eliam remanet iraiiseiiiite actu peccali, sil pecca- deliberalio polest facere , 170 mi'n JH,U' &'1
liim? Quod osleiidilur : Nam oer eam fit hoino faclum quod faclum est : qnod enim faclum est
Deo dissiinilis; ergo est peccalum. ltem, facit di* iioii potest non esse facluni. Simililer non potcst
giium inorte aeterna ; ergo est peccamm. Sed con- muiari qiiin illud qnod modo fil, fiat modo; sed
ir.i: est peccalum; ergo originale vel actuale. Su- qnod fulurum esl potesl non esse fulurtim et potest
per hoc quia nilii! liaheriins ab aiictoribiis vel D de co deliberare quis an sil faciendum.
j)i;eccpioribus diffiniliini, ei nos nil difliiiiinus. Sed objicitiif : lmpossibile esl aliquem nou pcc-
CAPUT XXII. care morlaliter ex libero arbitrio quin inovealur
Quid sit libefunt arbitrium, et qnale fuil ante pecca- niodo ad ilJittl peccaluiii, vel quin nioltis sit prins
lum, et quale posi 1 ad illud .peccatum , qitoniam deliberatio praecedit
(56) Practcr illam pcenalilalem sive poenam peccalum; sed impossibile esl aliquem modo pec-
qiiam susiinemus ex deprcssione sensualitatis per care morlaliler, et non primo nioveri ad illud pec-
peccatiim, susiiiicmus aliam ex depressioiie liberi calum, quod postea probabimus : ergo impossibile
arbitrii pcr eamderii causam, id cst per peccatnm. rst aliquein niodo peccare mprtaliter ex libero ar-
Unde videiidiim est qnid sil liberum arbilrium, el hitrio, el non prlus fuisse molnm ad illud pcccatuin:
quale fuit ante peccatum, el qualem effectum lia- crgo impossibile esl aliquem inodo peccasse moiia-
buil post pcccatum. Liberum ariiiirium sic tiiflini- liier ex libero arbitrio, et non peccasse mortaliter.
liir a philosophis : Liberum arbilrium esl liberum Nam motus ad peccalum mortale ex libero arbitrio,
de volunuite judicium; a iheologis vcro sic diiuiii* esl peccatum moriale; ergo itnpossibiie esl aliquera
tur : Liberum arbilrium est facultas voluntalis et p incipere peccare morialiier. Illa qnam probare pro-i
rationis qua eligitur bonum, gratia assistenie, et posuimus vcra est. Impossibile est enim peccare
miiluiu gralia desislenle. Quvniam igitur diflinitio itiorlalitcr et niinc primo moveri ad illud peccaluuti
isla videlur in se aliquid dillicultatis coniinere, Natn si quis modo peccal morialiler, cuin oiiinc
quae in ea posita stint exsequamtir. Liberum igittir peccaium praecesserit deliberalio, quoniain omn«
arbilrium in duobus consislil, in voliintate scilicct pfocedit ex libero arbilrio; ergo impossibile est
et ratione. Liberum dicilur qiiantuin ad voluiiia- qitod aliqttis modo peccet morl.ililer quin priraus
tem : voluntas eniiu libera est, et cogi non potesl; motns fuerit ad illtul peccalttm; ergo iinpossibile
iimle libera est a necessitatc. Arbitrium vero dici- csl ipsum nunc priino moveri ad illud peccatunn
itir quaiiinin ad rationem, qui raiiuni aitribuilurel Ad quod dicendum puto quod, cum dicilur liberum
discerniiea quae voluiitus appetit. Voluulas esl do- arbitrium esse de fuluro, et quod omne peccatuin
iniiia; ratio esl pedissequa, qiiseoslendit ei rectam morlalc praecedit motus liberi arbilrii, verus [ ala
viairi. Sed ut voluiitas (uipole qinc doiiiiniuin liabel) malus ] inteliectus est de actibus exlerioribus qtii
llahit ralioneiii scciitn, si ipsa inclinelurad bonuiii, . pfoccdiirit ex pravis inotibtis liberi arbiirii; nec
libCntef sequitur el ei consentil ratio ; sed si incli- isliid veriun est de inotibus inierioribus :'iion enim
iiatnr ad malum, idco contradicil, recalcitrai, D motiim inlerioreiii ad malum qui est ex libero ar-
stiatlei bontim, et dissuadet cpntrariuni. Cum igi- bitrio praecedit alius motus, iie fiat progressus in
iur libefiirii afbitriiim iii duobus consislai, in vo- iiifinilum, el ila ntinqiiain inveiiiainr inilium pec-
lnniaie scilicct cl lalione, paici quod in illis solis cati,
est libcritiii nrbiiriuni iu qtiibtis sunt voltinias ct Nunc vidcmhimesl quale fuit libcruin arbiirittm,
fatio; quare libcrum afbiiriir.n brtita aninialia non anle peccalutn, et quale effectuni fuil posl pecca-
habenl; lantum enim habenl appelituiii. Item, cuni tuiii; Distingnendi sttnl igitur quatuor slatns iiberi
pencs liberum arbitrium sil auctoriias meiendi vel arbitrii : primus stalns fuil ante peccatum; secun-
ilciiiereiidi (iion enim propier madidam memoriam dus, posl pcccattim tistjue ad perceplionem sacra-
vel hcbcs ingeiiium merelur quis selernain misc- inenlorum, scilicel liilei, circwiiicisionis, baptismi;
iiain, vel merctiir quis aeternam vitain propier te- lcrtiiis, posl rCparationem sacramenloinm usque
nacein lneiiioiiain, vel proptcr subtile iiigeuiuiii), ad diem judicii; quartus, posl diem judicii. Ame
(55) V. Mag. 4, d. 18, § till. V. cap. 12, seq. litnr; altefo postquani commissnm csl; el in tiiio-
pan., ubi docet ilupliciler peccalum considerari, qne mo lo seinper esl iiectatiitn.
sciiicel inaciuetiiireaiii, primomodo diim eoniiiiil- (bClMag2,ii. 25.
4035 SENTENTIARUMLIBKl QUINQUE. — LIB. II.' 1034
peccaluin homo ex libero arbitrio peccare et non A ccssaiiuni Adam babuisse virltites in 0. Sed nnpos-
pCccare poterai, qnia cum nil ad malum impeliebat, sibile fuit Adam h.ibuisse..viiiuics in-D et fujsse
nil cuin a bono expellebat. Non enim habebat infir- tunc eleclurum maluin facerc in E. Ergo neccs-
mitalem earnis in malo, sed auxilium in bono. In sarium fuil in E Adam non deliberasse maluni fa-
isecnndo slatu non poterat non peccare mortaliler : cere in E; sed impossibile fuit Adam nialum facere
mnlla enirn impellebanl honiinem ad malnm, ei nil in E et non deliberasse malum facere in E. Ergo
eumjuvabat in bono : habebal enim infirmilatem impossibile fuil Atlam malttm facere in E, qttod
in malo, et non auxilium in bono; tunc ralio pre- falsiiiu esl, qnia lur.c peccavil, Media hujiis uiiiniae.
inebalur et vincebalur. In lerlio siatu non poiest argumeniatior.is sic probatur: In E non erat in pp*
liomo noii peccare venialiter, sed polest non pec- testale liberi aibilrii Adae ut faceret quod faciebat
care morlaliler : aliquid enim impelliteum ad ma- in E, vel noii faceret quod faciebat in E; quia li-
iuiii, et aliquid jtival eum ad bonum; iiifirmitatem berum arbilrium non.est de pracsenti sed de fu^
carnis habet ad malum, auxilium habet ad bonum. luro; et impossibile fuit Adam in E facere opus.
In Iioc stalu ralio preroitur, sed non vincilur. In meritorium pcenae quod non processisset de motu
quaito vero statu non poterit hotno peccare : lunc liberi arbilrii. Ergo impossibile fuit Ada.m maluiti
enim inlirniitas omnino eril exhausla, el gratia g facere in E et non deliberasse se facturum nialum ;
augmentata ; lunc ratio nou premetiir a voiunlaie, et impossibile fiiil ipsuni deliberasse se facturum
nec vincetur. • malum et non caruisse viiiuie saltem per iinuin
Sed cum dicium sil Adam in primo slaui aeque iiiomenlum. Ergo impossibile fuit Adam facere ma-
se habere ad peccandum cl non peccandum, et li- lutn el non caiuisse virlute, sallem uno niomenio
beruin arbitrium de fuluris tantum esse uon de ante, adminus. Eigo impossibile fuil ipsu.nifuisse
praeseniibus vel praeteritis, videtur niullipliciler rualuin, cl lioii prius ftiissemalum ; quia, quando-
posse improbari: el primo quod liberum arbitrium cimque caruit viriuie, fnil tnaltis. ,
de praesentibus sit sicnl de fuluris, sic : Priiiio 1110- Item, Adam it) auima habtiit volunlatcm et ra-
rnento quo fuilAdam, libefani habuit voluiitatein : tionem : ratio ijisius discernebal lunc q«ae erant
ergo seque poterat eligere bonum et maltim. Curo. , necessaria ad ej"us salulem ; sed diligere Deum cx
ergo lunc fuerii in bono sibi a Creatore dato, el charitate et non diligere Deum ex charilale, erant
illud elegerit : ergo ex voluulate erat taiis qualis duo, unum necessariuui ad salutcm, alierum mc-
lunc fuit. Sed illud tunc erat ei praescns : ergo ritorum pconae. Ergo haec discernebat ralione et
Tolunlas cjus habebal vim de praesenlibus. Item, habebat volunlalem. Ergo ea appelcbat vel hoc bp-
sicut lunc elegit esse in bono nalurali ( quod est' C iium yel illtid malum; sed non maluni; tuncciiitii
diligere Deum ex dilectione naturali) cum volunlas erat latiium bonus. Ergo ea appetebal lioe bontini
aeque liberasitad bonum et ad malum; ergo poluil diligere ex charitate et hoc non habebal. Ergo
tunc velle diligere Deum ex naturali dilectione: puniebalur ante peccalnm.
ergo potuit velie maJuiu primo momenlo quo fuil: Ile.m cum dicilur: Liberum arbilrium esl facultas
171 erg° poluit iiuiiquain fuisseboiius.et necessa- voluntatis et ralionis, etc. Aut dicitur hoc. de bono
riuinestipsum faciuni esse a Deo; ergo poltiilesse fa- illo quod habuitex creatione, aul de bpno inerito-
ctus a Deo,et nunquainesse bonus ineodem momentn; rio: sed non videtur intelligi de illo bono .quod-h,v
crgopoluit ftiisse malus factus a Deo. Iiem, cuiii bnil ex crealione,qiiia ad illud non eggbal gratia.
voluntas ejtis in A, quod fuil primuin niomenium Ergo illud intelligiiur de bono meritprio. Qtiod si
suae crealionis, posscl aeque eligere hoc boniun, est, ila objicilur: lllud boiuim mcritoiium non po-
diligere Deum ex naturali dileclione, et hoc maltiin, teraleligere sine graiia.malum poteral eligeresine
non diligere, si punieudus eral ex appetitu mali; aliquo npposilo ; ergo liberum arbilrium ipsins pio-
crgo remnnerandus eral quia appetiit diligere; nius erat ad malum quam ad bontnn ; ergo non tan -
ergo poluit remunerari absque virlule, cum ante- j. luiii puniri debuil si malum elegit, quantuin _re-
quam virlutes haberet, illud bonum appetiit. Ergo jnunerari debuisset si boniim elegissel. Se.d probo
potuilmereri sine viriuiibus. Ideo si dicalur quod quod magis, quia bonum non poterat eligere sino
ex libero arbilrio non polerat babere ul esset gratia, nec graiiam merebalur, inaluni atitem per se
aliqua. . . . in A, cum liberum arbitrium tanlum polerat eligere. Ergo majus supplicium debebatur
sitdefutiiro non de praesenti.' Ergo., cum in A, ei propler electioneni mali quam praemium pfopler
Deum diligeret, illam momenlaneam dileclionem electionem boni. Ilem, Adam in bono erat et ipso.m
non habuit ex liberb arbitrio, imo ex aliis poten- per experienliam noverat, maittm non suslinebat
tiis quas habebai incorruptas, el ita non poterat necipsum per experientiam noverat, et ad maltini
tunc non diligere. nil impcllebat, nec a bono aliquid removere te.ii-
Item cum viiiiiles haberet anle peccalum, pro- labat. Ergo facilius eral ei conservarebonuni 172
bari videtur quod fuerunl ei sublractae anlequam quod habebal, quam admiltere malum quod non lia-
peccaret, sic:Posilo quod habueriteas in C, quod bebat; ergo liberius arbitriuin babebat ad botiuin
fuil leiiitini momentuin, et in D, in E pecc?vU,Sic quam ad malum.
posito: Adam habuit viriutesin D; in E fuil ne- Dico quod libcrius habebat arbiirium ad roaluni
PiTBOL, CCXJ* 33
4055 PETRI PICTAVIENSI3 105«
incurrendum quam adacqulrenduin bonum merito- A , et non peccare in A, cum non esset confirmatus
Tium quod luhc non habuil. Nam 'illud poterat fa- vel obslinalus. Ilem, isie incipit esse malus. Ergo
cerc sine aliquoapposito, istnd non ;Tiberius lameii incipil tiinc abuii iibero arbitrio. Ponalur quod in
liabebat arbilriuni ad permanendum in illo bono D incipit abnli libero arbitrio. Inde sic: Nii lecit
innocenliae quam ad cadentlimi: nam ntfumquepo- iste in D qnod non proppsuisset facere anle D. Ergo
leral facere nullo apposilo, et in aliero-jain erat, anie D proposuerat abuii libero arbilrio. Quan-
id eslin mansione boni. Solutiones aliorum ex su- docunqueproposuit abuli libero arbilrio malam ha-
pradictis facile est sumere, quia non si -peccavit biiit voluntalem, el quandocunque malam habult
Adam in E, necessarium fuit ipsum deliberasse de voluntalem abusus esl libero arbitrio, el ita proba-
illo peceato in D, quod fuil primurn momentum bitur quod nunquam incepit abuti libero arbitrio.
ahte E, qtiia in E primo mottts esl- ex -libero ar- Ista enim facile est solvere si dicatur quod Adam
bilrio ad malum, el non cst neeessaritim quod om- polttitcreari a Deo et nunquam fuis.se boiius, non
hem moium inalum liberi arbitrii praecedat alius lamen ideo polttit creari vel fieri a Deo inalus: vi-
nioltis ne fiat progrcssus in iiifiniium, siciit supra delur enini quod Deus in eo aliquid mali fecisset,
diximus. Exteriorem lanien actioncm, sivebona sil quod falsum est, quia lolum ejus nialum ab ipso
slve mala, semper praecedil motus libcri arbiirii, vel a diabolo; loltim ejus bonum a Deo, el nil nisi
bbiiam bonus, malam malus, et hoc naturaliler. bonum a Deo sicut liaecajiima creata esl a Deo, ct
Plerumqiie etiaii), jmo forte semper, teiiipore, fuit mala quandocunque fuit, non lamen fuit creala
nec lenebalur Adam. tunc diligore Deum ex ciia- mala a Deo.
ritate, sicut supra diximus, ubi diversas siguifica- . Supcrius itcm dictumest quodin secundo st-.ilu,id
iiones liujus verbi teneor distinximus. esiposlpeccatum 173 el anle reparaiionemnonpo-
Itcm, liberum arbitrium in poteslate sua non ba- terat bomo jnon pcccare mortaliter, imo etianiex
bct nisi futurum, ct ,11011 .praesens vcl praeterilum. necessilate peccabat morlaliler. Sed hoc probatur
Ergo , cttm Adam primo fuerit in A, el tunc habuit esse falsum. Dicit cnim Augustinus (57):«IIouio
liberum arbiirium, non poluit uti libero arbilrio ad cum peccavit ex libero arbitrio, et se perdidit et
3d quod fecit in A. Ergo 11011 ex libero arbitrio ha- liberum arbitrium. > Ergo liberum arbiliium tunc
bebat quod Deum diiigebai. in A. Ex -alia igiuir perdidit, nec poslea recuperavit. Ergo post jiecc&ium
gralia illam liabebat dilcciionem quae fuit conter- non poluil peccare martaliter, cum peccalum mor-
mina A. Sed itlam quam babuit in B. habuii ex taleex libero arbiirio procedat. Ad boc dicentliim,
Jibero arbitrio : deliberavit eniinin A se dilecturum (C quod libertas tripliciler dicitur : esi enim libertas
Deum in B, et ila de caeteris momentis. Si autem a necessilale, esl libertas a peccato, esl libertas
quis dicat quod liberuin arbitrium est de praesenii, a miseria. Libertas a necessilale homini convc.nit,
inde proccdosic: Adam in A habebat voluntatem el ante peccatum et post peccalutn, tjuoiiiain nul-
lihcram ct ut faceret quod non fecit in A el non lilis boniinis voluntas.cogipolesl, unde dicitur libera
facercl quod fccit. Ergo ex voluntaie poleral ba- a necessilale. Unde Augustinus (58): « Voluntas
bere"in A tit non diligeret Deum in A, sicut cx semper libera esl, sed non semper bona. > Libera
'
voluntale habuiiquod dilexit in A , et ka ex volutt- a necetf.iiale iniellige. lloc enini de hac libeiiate
late pouiii babere ut esset maliis quandocunque dicltiin est 1 Volvntas enim cogi non potesL Libertas
fnii, el ita ex volunlaie poiuit habere ut esset fa- a peccato esl, qua homo liber est a morlali peccato:
cltis a Deo iiialus. Item, Adam in A poluit abtili li- non er.ini dicilur bomohabere libertalem a pfecato
bero arbiirio. Ergo potuit ipsum corrumpere in A. quia sit sine veniali: hoc enim esse non potest;
Ergojwtuii ad malum inciiiiare iri A; el ila semper sed quia esl sine doniinio peccali, id est sine mor- ,
pottiil liberiini arbilriuni inclinare ad malum. Ergo lali peccalo : nioriale enim pcccaluin dicitnr Jiabere
seni|>erpotuit esse malus. Si dicat non poluit abuli poiesialem in honiine, et non veniale. Hanc liber-
libcro arbitrio in A, el ita IIOIIpoiuit eo nialc uii. tatem babent tanium boni, qui seilicet carenl mor-
Ergo aliquam habebat graliam qtiac repugnabat, lali peccato, licet habeant veniale. De bac libertate
cuiii hoc non esset a natura, illam gratiam babebat dicil Aposlolus: Cuni servi essetispcccqli, liberi au-
(quando potuit corfumpere A) in C, vel D, vel non lem justiliw, tiunc liberuti a peccato, el servi faclt
habebat. Videtur quod non baberet; si enim ba- Deo, frucium accepislisin juslificatione (liom. vi)
beret, non posset corrumpere, sicutriec in A potuit. Itermn : Vbi Spiritus Dominiibi liberlas (11 Cor. 111),
Si vero non habuit, quacriiuf quare eam Deus ei a peccato scilicet. Et alibi: Si Fitius vos liberuvit.
stibtraxerit cum nondum peccasset. ltem, si in A vere liberi eriiis (Joan. VJH).Libertas a miseria eril
noii potuh coriiiinpere liberum arbitrium.efgoinA tantum in patria. lllam babebunt tantum justi. Cum
«011poterat pecCarein A. Sic, aliquamio fuit in lali ergodicitur ab Augustino (59).-«Homoperpeccatiirn
slalu in quo non polerat pecoare. Itcm, in A halie- et se perdidil, et liberum arbitriutn, >sic inlelli-
Jnaiiiberiim.arbiiriuin. Ergo in A poteral peccare gendum est, id est liberlatem a peccato, non liJjer-
LIBER TERTIUS.
(73) Mag.2, d. 26, § d. (77) Aug. De verb. Apostol., ser. 15 (Qui fecil le
(74) lntell. . Qnae per dilectioiiein Operaluf, ut sine le, rioti le jusiificat sine te.)
pluribus locis adnotat Atigiisliniis. (78) Aug. tracl. 72, in Joan. posl med. sed paul»
(7.5) Ang., honi. 26 in Joan. aliler, sensu expresso non vcrbis.
(76) Ang., Enchir., ch., et in solut. 2 q. ad Sim- (79) Aug. eod. tract. 72.
oiic. circa ined.
1045 SENTENTJARUM LIBRl QUINQUE."— LIB. III. rMTJ
ad Deum , q-uandoque ad eflectns sive opera , sive AVid est supeifltttini est nos babere. Hdbentet victum
ad creaturas rcfertur. Si ergopotenliaDei ad Deuin et vestitum his conlenli simus ( 1 Tim. vi), vel inl-
referlur, omnes actioncs Dei quantum ad Detim qnilatis, id est quac vix polesl 180 acquiri sine
sequales sunl : aequa enim potenlia polest minima, iniquitate, vel frequentius cum iniquitale.
sicut et maxima , et econlrario ; sed quantum ad Quod aulem meriia aliena valearit, ostendilur
opera, et quantum ad efiectus, majoris cst potentiae ex Evangelio in qno legitur quod ex fide et merilis
jusiificare impinm qnam creare cceluii)el terram. illorum qui deferebant paralylicum, sanalus est
Cuni autem Deus non delpnmam gratiam, ut di- paralyticus. Unde eidem dicit Dominus : Fiti, re-
cltini est, meritis, sed lanium gralis, intcrpraediclas millunlur libi peccaia tua (Malth. ix, Luc. v). Sttper
qualuor justificaliones , facienda esl quaedant dis- eumdem locum dicit Beda :<Mullum valel fides pro-
linclio, non negligenter sed corde tenus relinenda. pria ubi lantum valet aliena.i Non esttamen inlel-
Primant igitur juslifkalionem nec mcremur nec ea ligendum quod propter aliena merita remiltantur
mcremur, secundam non meremur sed ea meremur, alicui peccata, nisi parvulis, ulin baptismo fit, vel
lerliam meremur et ea meremur; quarlam meremur infaluatis , sive phrenelicis aduitis. Si eiiitn talis
sed ea non meremur. Primam non meremur quia cst, pro parvulo repuialur, niaxime sinon meruit
gratis datur, nec ea meremur, quia non meremur ^Bpeccando ut in lalem morbum incideret. Oinnes
virlttte-, sed virtulis opere interiorivel exteriori; enim hujusmodi, utdieunt, ex illo stalu judica-
secundam., id esl molum non meremur, nulla-cnim biintur in quo fueruntquando impolenles [for. im-
praecedunl merita, sed ea meremur contritionem et poles] menlis facli sunt. Unde quidam dicunt illuni
peccalorum remissionem ; lertiam, id esl coniritio- paralyiicum fuisse infatualum , et ita per aliena
nem, meremur per molum, rialuralilenion temjiore merita remittunlur peccata, sed medianie infusione
praccedenlem, el ea meremurquar.iam , id est pec- gratiac, quia per aliena merila infundilur gratia ,
catorum remissionem; quartam meremur per mo- qua infusa rcniittunltir peccala.
tuM, per coiiirilionem, sed ea non meremur. Quod Sed objicitur : Gralia infunditur buic pro merilis
aulem per secundam, id est per inoltim mereamur alienis. Ergo pro meritis, quod falsum est. Iiinue-
patel, Iegilur enim in Evangelio : Dimissa sunt ei retur enim ex vi Ioculionis quod pro suis meriiis.
peccala multa quoniam dilexil mullum (Luc. in).Nec Fallacia. lsle episcopus dal buic praebendam pro
esl intelligcnduti), ul saape dicmm esl, qtiod dilectio meritis patris sui; ergo [pro mcrilis dat huic prae-
ternpore, sed nalura tanluui prajcedal lemissionent bendani, non : videretur eniui quod pro suis. Iiem,
peccatorum. «. iste merelur illi primam graliam. Ergo mereltirilli
Nec nos latet quorumdam opinio qui in hac ati- vimm aeternam. Ergo pro merilis illius habet isle
cloritate faciunt bypallage , sic dicenles : Dimissa vilam aeiernam. Ergo isle salvatur piopter merila
tunlei, etc, id esl, ipsa dilexil mulltim , quoniam aliena. Nam, ubi desunt propria tnerita tuffragantur
dimissa sunt eipeccala, et ila securidum eos remis- aliena. Ad qttod dicendum quod licel iste mereatur
sio peccatorum praecedit dileciionem, et pro rcmis- illi primam gratiam, non tamen vilam aelernam.
sicnejieccatorum dicemur Deum diligefe, cum hoc Nemo enim adullus salvatur lanlum merilis alienis,
non soleat dici, sed magis diligere. Cum enim nobis sicutpatet in hoc exemplo : Rex fecit edictniii, nt
remittil peccala, jam eum 'diligimus, post re- qtiicunqtie ad ipsum iulrarei et ei obedirc vcllel ,
inissionem non proprie dicimur euiii diligere pro- bravium acciperel. Ecce jauitor potest facere tit
pter hoc, cum prius eum diligeremus , scd dicimur intret ad rcgem miles iste, non lamen potest fa-
magis diligcre. Ipsi autem ila Iraiisverluiil illum cere ul miles iste bravium accipial, non enim po-
auclorilatem ne incurrant hoc incoiivcniciis, scili- lest facere ut iste niiles obediat regi nisi ipse velit.
cet ul dicanl aliquam existenlem in mortali peccato Simililer iste juslus polesl facere oralionibus Bttts
roereri remissionem peccaiorum, quod viiare pos- el meritis m iile h.abeat prinia.mgratiam ,non ta-
sent si ordinem praedicliim qualuor jnsiificaiionum j. j men ut habeal vitam aeternam , nisl conseiuiai et
aiiendercnt. Maria enim jam non erat in mortali operetur libero arbitrio. Iteni, is:e potest illi nicrcri
quando peccatorum remissio est ei dala. Alii di- cbaiitatem. Ergo polesl mereri illi quodlibet liiinus
cant quod haecdiclio quoniam ibi significat signum. bonum isto ; sed perseyeranlia.in charitate esl mi-
ul sil sensus : Dimissasunt ei, etc, id est dimissio nus boiium. Ergo ille potest isti niereri ut pcrse-
fuit signum dileciionis. Sicul dicilur : Rexmullum veret in chariiate. Non polest aliquis ha.bere vitam
diligil me, quia dedil mihi equum, id esl dalio equi ablernam nisi perseveret in cbarilate, el econlrario.
fuit signum quod rex dilijs;eretme, non causa.imo Ergo isle potest illi niereri vitam aeiernam.Nan est
polius econiraria. Cumergo, ut diclum esl, primam ergo dandum qttod iste possit mereri illi .perseve-
graiiam mereri non possimus , faciamus nobis ami- rantiam ; cum ei cooperetur liberum arbitrium.
cos de mamriiona iniquitatis (Luc xvi) : amicos, id Fallacia primae. Iste pofest sibi mereri vilam aeter-
est pauperes, vel religiosps , ut pro nobis orent, ut iiam. Ergo quodlibei minus bonum , et ita fidetii..:•
Deus nobis gratiam suam infundere dignetur per qued cst falsum.
eoriim merila , de mammona iniquilalis , id est de llem, a nemine cxigit Deus nisi quod potesi, setl
pectuiia nou aequitatis, id est quam non aequum , a quoliLet exigit u^Jiabeatifidem cumchariialfi.
1047 PETRI PtCTAVIENSIS 1048
Ergo quilibel potest facere ttt habeat fidem cum Aksim.digni lamen jusiificationibus inveniunlur. »Ad
cbaritate, ergo ttt habeat fidem, ergo ut babeal Tioc dicendum quod ante infusionem graiiac non est
primam gratiam. Nam si nemo polest facereutipse homo dignus gralia. Quod ergo dicitnr homini,
habeat primam gratiam, et sine gralia nemo polesl Fili, accedens, elc, sic est inlelligenduin, id est
salvari. Ergo non est imputandum alicui si nonsal- fac le habilem ad suscipiendam gratiam, quod fu
vclnr. Ad quod dicendum quod liaee proposilio: inlelleelu et cogitatione. Prius enira iulelligit homo
Aliquis homo potest facere ut habeal primamgtaliam, volens se esse habilcm ad suscipiendum graliam,
dupliciier polest inlelligi, si enini ita intelligalur, quam niagna sit misericordia Dei, quam duJcia
aliquis bomo potesl faccre ut habeat primam gra- sinl ejus praecepla ; dcinde slatim cogitat qualiter
tiam , id est ila poiest se habilem reddcre qnod illa possil implere. Et ista dno sunl illa dignitas
possk gratiam Dei suscipere, si Deus eam ajiponere quam dicil auctorilas super Malachiam, piaccedere
velit, vernm est. Si vero ila intelligatur, liomo po- in pectoribus qua digni inveiiittntur'justiJicatio-
test facere ut Detisei apponat graliam, falsnm est, nibus, id cst graiia, licet nonduni juslificati siut ;
sicul patet in boc excmplo : Iste debel domino suo et his dicilur : Homo, accede ad servitutem Dei.
quamdam procurationem semel in anno, iste potest CAPUT 111.
facere ut babeat.dOminum suuin hospitem , id est **Ulrum prima gratia mereamur. Vbi eliam quaritur,
potest se et domum snam ita praeparare et oniare an virtus melior sil quam opus virlutis.
quod si dominus ejus venerit > Jioneste possit eum Ex his ergo patet quod neino meretur sibi priniatn
fccipere, iia veruni esi. Sed non potesl facere ut gratiam. Ad oslendendum vero quod nemomerealur
habeal dominum suum bospiicm, id esl iildomintis prima gratia, sufbcial iiiiuni argnmentuni. Huc
sutis apud etim veniat, nisi ipse velii; est enim enim conslans est apud oinnes , ut credimus :
in arbitrio domini sui. Nemo tneretur nisi in eo in quo operatur : sed in-
Ilem,"isle potest facere ut ille eremila merealur fusionegratiae nil operatur hohio, ut ibi sil causale
ei primam graiiam : polest enim facnre amicos de. el non leinporale. Ergo iiifusione gralia; nemo ali-
inammona 181 iiiiquilaiis. Ergo potcst inereri pri- quid meretur. Ergo prima grnlia nemo nierelur.
mam gratiam, si non simplicilcr, lamcri per rne- Eeonirario, virtutes facitinl nos dignos vita aelerna;
diiim : non est verum. Qnemadmoduin si isie oret «rgo virlutibus meremur \itam aeternam. Fa!l?'.ia.
palrem simm ut ipse orel episcopum ut del ei Iste scienlia est dignus praebenda, ergo scicniia
praibeiidam, rion idco iste orat episcopum ut del meretuf praebendam.. Vel, iste nobilitate est dignus
ei' pfrebendain. Eum cnim non novil, nec vidil. Q ( regno, ergo nobilitate mereiur regnum. Non.ltem,
l'em, isie polest mercri alii primam gratiam; boc pro quolibet peccato irrogal Dctis pcenam, ct non
noii potesl facere sibi; nemo eiiim sibi meretur pro quolibel bono dal coronam sive praemium, quia
primani graliam. Ergo plus potesl alii prodesse, non pro virlulibus , sed pro operibus virtuium;
qtiarii sibi. Failacia. Jsle Jaicus potest acquirere ergo pronior est Deus ad punicnduin, qtiain ad
prsebendam filio suo liilerato, et non sibi. Ergo remunerandum. Fallacia. Adam anie peccatum per
pliis polest prodesse alii qtiam sibi. Item, aucto- se polerat' cadere et non per se polerat proficere;
-ritatc.' Poenitentia reslituit omnia abtala; sedisie p.er ergo pronior erat ad maltnn , quam ad boiium.
rooiiale peccatuni amisil pritnam graliam. Ergo Itein, virtus et opus virlulis sunt duo bona; AI-
per pcenilentiam potest eam recipere. Ergo per poe- tero eorum mereinur, allero non nieremur; crgo
iiiteniiarn polest charila'tem mercri. Ergo aliquis illud quo meremur melius est qtiani illud quo noti
per puenileniiam potesl rnereri primam graliam. Ad meremur; ergo opus virttilis tnelius cst qnain
lioc dicendum quod cum dicitur, Poenitentia resliluit Virtus.
otiinia ablala , intelligitur de merilis exteriorum Ad quod dicendum quod hujusmodi comparatio
.ictionum quae factae siinl in cliaritale, hon de vir- incoiiveniens est, quoniam ex virtute procedit opn*.
tuiibns; quare non de prima gralia, cum sit virlus. D 182 Quemadinoduin et omnes istae : Arbor est
Item, qnaeritur nlrtini sit dignus prima gratia melior quam ejus fructus, vel fructus mclior
quando ipsa ei infunditur. Quod si est, ergo lunc quam arbor; ager melior quam seges, vel econ-
Weretur primam gratiain. Fallacia. Filiusregis est trario; medicina melior quam sanilas, el econlra-
tlignus fegno; ergo rcgnum habere meruil. Item, rio.jEternum supplicium magis vitandum esl quam
iste ante infusionem gratiae fttit vel non fuit dignus peccatum, vel ecoulrario. Omnes lntjusmodi com-
gralia. Si dicas, dignus, improbatur; lunc eral in paraliones incongruse sunt, quoniam unum propter
mortali peccalo, ergo tunc non eral dignus gralia. aliud. Si enim dicas quod peccatum magis est vi-
Si dicatnr quod hon erat dignus , ergo quare di- landum quam aeternum supplicium, improbo, quia
ctutn est homini; Fili, accedens ad servitulem Deii peccatum per pcenitentiam potest deleri, aeterniim
praqiara animam luam ? (Eccli. n.) Dicilur etiami suiiplicium nullo modo. Ergo aeieruum supplicium
siiper Malachiam prophetam (80): < Priccedit quid-. magis est vilandum quam peccatum. EcontTafio,
tjani in pecloribus, qupd liccl nondttm jusiificaii i nil magis vitandum quam offensa Dei, sed pecCa-
(91) Mag. i,d. 46,§ 1. Sed praecipue dist. 15, iv, etiam Atig., tract.124, in Joan.
i. § 1, ad quein Petrus Piciaviciisisbic alludil. Vid.
1061 SENTENTIAllUM LlBRI QUINQUE. — LIB. III. I0G2
pcenam, se.l Deus ptsnii euin hac poena, nec relaxal A eoiuiu inens tota eo flecletur ubi dolor eri.t, ita
ei aliquid de pcena debila. Ergo punil eum ullra ut eorum nulla ad Deum dirigatttr cognilio ; et
quam meruit. Fallacia. Isle miles qui meretnrsti- merito dicuntur habere teuebras exleriores, quia
pendium, non meretur cibum qtiolidianum, et rex a luce divinse majesiaiis sunt separaii.
eum procurat quolidie nec sublrabit aliqttid de Ad ullimam rationem dicamus quod illud su-
stipendio. Ergo remunerat eum ullra quam me- spendium 11011 infligiiur a Deo hnic. ad correclio-
ruit. Ad id aulem quod postea dictmn, iste meruil nem, sed ad signutii pceuae ftiiurae, et illa ideo
hanc pcenam secundum saecularem justitiain, et tli- dicitur iniiitim esse poenacaeternae, non quia sit
vina juslitia non repugnal sacculari jusliliae. Ergo parsejus, sed quia duraiiit usque ad illam. Sicut
illam 191 nieruil secundum divinam jtislitiam, servilis timor dicilur initium limoiis initialis, quia
Fallacia. lsle secundtim Icgem ftirti meietur uri, dural usque ad illum.
vel amittere pedem, vel aliquid tale; el lex liomi- CAPUT X.
cidii non repugnal legi furti. Ergo secundum legem Vlrum pro peccato veniali puniat Deus wternaliier.
homicidii meretur uri. Non repugnat lex saeculaiis Non tanltiin propter prccdicla videtur Deus ali-
divinae : Quod enim dictum est, Non occides(Exod. quem ptinire mngis qtiam meruit, sed propter aliud,
xx), ita inlebige, ex rancore animi. Qnod auteni "i pro peccato veniali punii acternaliter. Sil enim
postea dictiim est, isie meruil pcenam aeternain, et quod aliquis decedal iif peecato mortali el peccalo
illa particulares habet, ut diclum esl, eliarn iuter- veniali; iste reus est utriusque istorum peccato-
polatione a se dislinctas. Ergo eain meruil toiam, ruiii et de neulro poenitet, nec pttnitur modo pn»
vel non lotam : Non sequitur. Nec eiiam conve- aliquo illorum. Ergo pro ulroque illorum ptinietur.
nienter videlur dici. Sicut isle emit hanc domtim Evgo pro veuiali peccato aliqtia poena. Ergo lem-
quae habet parles. Ergo emil eam lotam, vel non porali, vcl aeterna , sed non tempnrali; aeternalitcr
totnm. cnim punietur. Ergo pro vcniali peccato punieMir
Aitcnde tamen diligenter quod alieno genere aelerna pcena; sed peccaium veniale non incruit
pcetiaeaeieinaepnnieiur corpns liominis, alio aniina. ptiniri aeterna poena. Ergo magis puiiilur qttain
Corpus enim pttnielur ardore inlolerabili, algore meruil puniri. ilem, impossibile csl islum liberari
inaeslimabili el aliis pcenis infiniiis, el non con- a peccato veniaii quin liberetur a morlali. Sed
tinue omnibus istis, sed motlo bac, modo illa; iste non liberabitur a morlali. Ergo nuuquain li-
modo desiuet babere hanc, modo illam : Transibil berabilur a veniali. Ergo semper reus erit venia-
enim ab aquis nivium ad calorem ignium (Job xiv). Q , lis, et qnanlum ad culpam et qtiantmn ad pcenam :
Unde concedenduin esl quod nuliuin corpus pu- et ita aeiernaliter 192 punielur pro pecCato ve-
nietur pcena aeterna , nisi nomen resolvatur in ad- niali. Ergo magis quam. ineruii. Qtiod aulein nemo
verbium , ul dicatur punielur poena aetema, id esl possit liberari a veniali quin Iiberetur a mortali
aeternaliler punietur aliqua pcena , sed nulla aeter- palet, quia non polest liberari a veniali sive ante
naliter (sicnt dicilur.tota die iransit homo super iiioiiem , sive post mortem , quin habeal cbarita-
parruui ponlcm, sed nullus totadie), quia omnis tein; et non poiest habere charilatcni qiiin careal
qna pnnielur desinet esse, et slatim , ei succedet inoitali, el iianonpolest carere veniali quin careat
alia particularis poena, el post illam alia, el postea mortali.
alia; nec debet dici quod putiieudus sit una sola Si quis vero dicat quod iste pro peccato ve-
poeiia, cum puniendus sit tol parlicularibus poe- niali 11011punirelur aclerna pcena, sed in alerna
nis oninino diversis, sicul iste laboral modo febre, puiiielur temporali poena, vel quasi temporali.
cras vero lepra , posiea lelbargo , et ila usqne ad Ibi enim erunl quccdam parlieulares paenm iti cor-
finein vitae suae laborabit diversis aegriliidinibus pore, modo in igne, modo in aqua. Conlra sic olijt-
successive. Nunquid dicetur quod iste laboraverit cilttr : Verum erit aliquando istum esse liberattim
tina sola infirmilaie? non, sed pluribus. Simililer "I a peccato veniali, snllem quando illa pcena finiia
isle non est punicndus una sola pcena, sed plu- fuerit. Omnis enini temporalis jioena desinet esse
ribus, et nulla aelerna, nec eliam aliqua aeterna- lunc : verum eril isiuni esse liberaiinii et a culpa
liter, sed Eeternaliter aliqua. Anima vero punietur et a pcena. Ergo prorsus, ergo in inferno aliqua
aeterna pcena aeternaliler, incessanler, absquetva- eril rctlemptio. llein , verum eril aliqtiando isium
rialione pcenarum. Illa aulcm pcena dicilur dolor essc liberatum ab hoc veniali, et similiter.ab illo,
actermis qtti inerit animae, eo quod corpus tol et ab alio, et sic de caeleris. Ergo aliquando erit
paliclur poenas et tanlas, cl ipsa per corpus. lile vcrum islum esse liberalutn ab hac multitudine
autem dolor notalur tenebrm exleriores (Matth. venialium : sed muliitudo venialium aequipollet tini
xxn), quae sic describuulur (92). 'Tenebrae exte- Mortali peccalo. Ergo aliquando verum erit isltun
riorcs stinl malignitas odii el voluntatis, quae esse liberatum a peccaio nioiiali.
excrescil mcnlibus impiorum, quia eorum cor- Ab hoc autem diversi diversas dant soluliones.
pora tot et tautis subjecta crunl lorinentis, quod Diciint enim quidam in boc casu quod peccalum
(82) Mag. vi, d. ull. §. b.
1063 PETUI FICTAVIENSIS 1064
veriiale qupd est in isto, cum isle liabeat volun-,• A toli orbi imperat, quando est in Galiia, secundum
laieni faciendi illud , nec pceniieat de illo, statim cousucitidinein loci pro adulterio mili pcena puriii;
ipso decedente fit morlale, et ila punielur pcena qtt.indo esl Rornae, seciindum constieiudinemillius
aelerna tantum pro peccato morluli, qttia qnod1 loci majori poena pnnit idem peccalum.
erat veniale fit mortale. Si vero babeat, aliqtta ve- Sed dicet aliquis, si isiud peccalum punialur pcena
nialia qttae non habeat In memoria, ct qttae non majori, et nulla punielur isle, qtiia non eril digntts;
velit amplius facef e, non fient mortaJia, sed punie- ergo erit dignus majori pcena pro hoc peccalo, qoam
tur pro illis in aeterna poena, el sic lemporali pce- sil modo el ita reatus hujiis peccali augebilur, quia
na : et his incumbit solvere dnas uliimas raiiones. decedit in eo, quod forte polest esse. Unde polest
Alii dicunt .qttod iste punietur aelerna pcena , sed quaeri : Si tantum augeatur ul sit par mortalis pec-
nec lahtum pro mortali, nec tantum pro veniali, cali realui ct ita veniale peccaluni fial morlale, et ita
sed pro illis sinml. Sicut rex remunerat istiim, tania pcena debeturjliuic pro mortali etveniali simul,'
nec lanium propler magna servitia , nec tantum qttanla illi pro duobus mortalibus, cuni realus hujus
propier rainiina, sed simul pro omnibus. Alii venialis sit parificandus reatui illius morlalis? liuo
«lictintqii.od isle punieiur aeterna poena lauium pro quot venialia sunl in eo qui decedit, tol mortalia
"
peccato morlali, pro veniali vero nec aelerna , nec erunt in eo, quia omnia fierit motialia. ldeo dicunt
temporali punielur ; sed pro eo dabilur augmenluni quod nuiiquaiii realtis venialis in quo homo decedit
pcenaeaeternaeipsius. Si quccras utrum illnd aug- cum morlali atigebitur, et tamen majori poena pu-
inenium sil poena vel pars poenje, n.on : proprietas nictur, quam punirelur hic, si poeniteret. Sicut isle
quaedam est, ; nec pcena aelema proprie dicilur majori poenapunietur iirpurgaioriis pro hoc veniali,
augmerilari, sicut neC aliquis dies crcscere. Sed quam ptinireiur in praesenli si pro eo puuiretur.
sic iiitelligendum , poena illius augmeniabitur, id Unde si quis ita argumentelur : Isti duo, qtiorum
est minorem pdlerelur si non peccasset venialiler, unus est reus et mortalis peccati et venialis, alter
sicut rex reiiiuneraiido istum decem marcis,me- venialis lanttim paris 11IIveuiali, cujus ille est reus,
iiiinil cujusdaiu parvi obsequii quod sibi multum punienlur disparibus pcenis, quia ille aeternaliler,
fuit gratuni, et augel pracmiurii daiido duodecim iste taiitum in purgaloriis, et quaelibet poena pur-
mareas. Sed objicitur : Iste peccato veniali poenam galoria niinor erit quaiibet aeterna poena, et non
irieruit temporalem vel aeiernam, non punietur magis merelur isle puniri pro hoc veniali quam ille
lemporali. Ergo aelerna. Fallacia. Isle serviens me- pro illo ; ergo injuste agelur cnm islo. Fallacia, Isli
ruil a Doniino suo decem solidos vel modium an-( C duoqui sutil rei paris venialis peccati lantum pari-
nonae; non habebil decem solidos , ergo habebit ler merentur puniri pro illis, unus eorum punietur
inodium annonae. pro eo in praesenli vila, et alter in igne purgatorio
Alii solvunt dicentes quod iste punielur aeter- el quaelibet pcena lemporalis minor est qualibet
naliter pro peccato veniali, sed propter consorv ignis purgalorii ; ergo iiijuste agetur cum eo.
liuin morlalis; sicul justus punilur propter con- CAPUTXl.
sortium malorum multoties (95). Nam quia rion <7(rumconlritio deleal peccalum, quando homo con
pcenilet homo de peecato veniali in praesenli vita , lerilur, aul anle, aul posl ?
punilur in fulura aeterna pcena. Nam secundum Cum diclum sil in prsediclis, quod peccatum delc-
JOCUIIIet lempus augetur vel diminuilur pcana. lur in conlritione quanlum ad rcatum, quaeritur
Nam ibi aiiter Deuspnnit, quia longe graviori poe- qttando contritio delel peccalum, aut quando homo
na; el aliter bic, quia longe minori; sicul econ- conteritur, aut anie, aul post ? Est enim aliqua
trario conligil quod pro mortali peccalo cui debe- medicina quae non stalim releval aegrum, sed opor-
tur xterna poena non punielur homo aeiernaliter , lct diu exspectare ejus cffeciuiu ; alia autem citius
sed lemporaliler, et ita niiiiori pcena quam ei de- sanal. Quodconlriiio non-solum quando homo con-
beatur. Quia illud peccatum yeniale licet non sit lerilur sed eiiamrprius sanet, probatur sic : Iste
inerilorium pcenaeaelernse, est tanien mcrilum illius. conleritur contrilione babila cum charitale :.ergp
Nain meriiorium apliludiriem significat; meritum , contritio in eo delcl pcccatum : ergo peccatum quod
acliim , sicut vidcs quod secundum diversilaiem iste babet, vel quod habiiit, vel quod habebit; sed
locorum alia pcena debetur uni fuiio, el alia ei- nec quod habet, nec quod babcbit, quia nullum
dem. Nam forte aliquod pe.ccalum est pro tjtto ali- habet, vel habebil; habet enim, et de caetero habe-
quis meruil truncari pedem in Gallia, ct lamen si bit charitalem ; ergo deiet peccattim quod iste
illud idem peccatum perpetrasset in Teiitoni.ca, liabuil, el non babet; ergo desiit habere : ergp quod
mereiur pro eo suspendi. Ita qui pro veniali nie- delelum est: ergo delel peccatum quod non est;
retur bic puniri .tanlum ieinporali peena , pro ad- vel si delel peccatum quod delelum est, per qitid
juncto iiioriali punietur aelernaliier secundum deletum esl ifiud peccattim ? Nonnisi per conlriiio-
103 aliam et aliam vilam : nain ibi districiiiis nein? Sed nulla fuii j)rius in isio contritio. Ergo
judical Deus quam hic Sieul imperator Romanus qui delelum est per contritioncm, el ita hasc contritio
(S5) Quac sequuntur ad finem usque capitis, non exstant in codice Victoriiio.
jnft* SENTENTIARUMLIBRi QUINQUE. — LIB. III., 1066
prius sanavit isium*quam iste contereretur. Hem, A \ habere quando incipit eam non liabere ; et hoc,
si delel peccatum niortale quod est in isto, sed iste argumentum falsum est: Gratia subtrahilur huic
charltate conterilur : ergo mortale peccatutn sitnul gttando desinit eam habere. Ergo quando habet, et
cum charilateesl in islo. Ergo iste est dignnset islud ttmiliter habet, el non habelit. Ergo detinit
morte aeierna et vita aeterna. Item, quilibet homo habere. Et qui his instare voluerit non ideo effugict
habet aut mortale peccatum aut cbarilatem, quia prolervum opposilorem. Loco enim hujus oralionis
non est medium : peccalum alicui dimitiitur. Ergo desinit habere, ponct hnnc, nunc ullimo habet cha-
ei qui habet charitalem, aut ei qui Jiabet moriale ritatem, et hoc est ei poena. Ergo punitur pro aliquo
peccalum : si ei qui habet charilatem; ergo dimit- peccalo, et ita ul supra. Sed forsitan ad hoc posset
lilur ei qui non est reus mortalis peccati, et fuit dici quod haec oralio, tunc ultimo habel charilatem,
reus monalis pecoali; ergo dimillitur ei qui dcsiit non notat pcenam luiic inesse, sedin proximo ei
csse rens morlalis peccali. Ergo ei cui jam dimis- futuram. Aliam non video hic viam solutionis, nisi
sum est. Vel sic : Dimittitur ei qui habet cbarita- dicatur, ut dicunt quidam, quod nullum lempus est
tem : 194 <"rg°e> Qu' non habet morlale pecca- sirnplex. Quod enim iuducitur pro simili : Lux
lum. fugat tenebras, eamdem habet dubitalionem, et ma-
Si vero dicas quod dimiliilur ei meriale pecca- B gis est apparens quam verum exemplum.
um qui non habet peccatum mortale, sed nunquara CAPUT XII.
diiniililur alicui peccatum morlale, nisi per contri- Utrum peccata redeant propter reatum qui redil ?
lionem habitam cuni charitale : ergo ille qui habet
peccatum mortale habel contritionem cum chari- deletur (9i) Cum superius dictum sit quod peccatum
lale : ergo simul habet charitatem et peccatum per contrilionem, non est lamen prseter-
mortale, A simili per conlrarium de subtractione . mittenda ideo oris confessio. Multac enim sunt
causae quare debeamus confiteri peccata nostra post
gratiae : opere Dei nenio lit deterior, sed snb-
traclio gratiae est opus Dei. Ergo sublractione gra- contritionem. Primo, quia nescimus utrum peccata
tiae nemo fit delerior. Ergo ea neino fit malus. Ilem, omnino dimissa sint; si enira non essent dimissa,
iste liabet cbaritalem sive graliam, nec amplius sequeretur error pejor priore. Praelerea tenemur
habebit charkaiem. Ergo eam desinit habere, et confiteri peccata nostra, cum habeainus el locum,
nonnisi per subtractionem. Ergo sublrabitur ei el tempus, et cui confiteamur. Si enim cum hiijus-
charitas. Ergo iste punilur. Ergo pro peccato quod ntodi habeamus, non confessi fuerimus, contempto-
in eo est, vel fuil, vel eril: sed nnllum morlale in r reserimus.et ila peccatum morlale incurremus, et
C
eo fuit, vel adbuc est in eo. Ergo punitur pro eo lunc redibunt omnia peccata per contrilionem de-
leta. Ilem, confileri debemus peccata, quia confessio
quod erit in eo. Ergo Deus prius est ullor, quam
est satisfactionis: tria enim in conlessione
aliquis sit auctor. Item, gratia sive charilas liabita pars
meretur augeri, sed Detts ei subtrahit charita- attenduntur, scilieel cordis contritio, oris confessio,
lem. Ergo aliler agilur cum ipso, quam ipse meruit. operis exsecutio, sicul peccalum tribus modis
Item, super librum Nuiueri : Piiits nubes recedit, commiltitur, 195 cogitando, loquendo, operando.
quam Maria lepra perfundalur, quia prius Deus ho- (95) Ad atitetn quod dictum est, peccata redire
mini gratiam sublrahil quam homo peccet. Ergo sub- si contempsimus confiteri, objicitur : Peccala deJeta
traclio gratiae praecedit peccatum. Ergo Deus prius sunt in isto quantum ad rcatum per contritionem,
punit, quam honiomereaiur. Iiem, charitas subtra- et per confessionem nec quantum ad realum, nec
hitur vel ei qui eam habet, vel ei qui non habet: si quantum ad poenam delentur. Ergo iste superflue
ei qui babel; ergo pro aliquo peccato, cl ita ut prius. conlitelur peccata. Ad id dicimus quod hoc argu-
Si vero ei sublrahitur, qui eam non habet, sed mentum non valet; debet enim confiteri peccatum
habuil; ergo ei qni charitatcm desiit haberc Ergo suum ut satisfaclionem expleat, quae altendiiur in
ei subtrahitur, cui jam est subtracta ; et ita nulli D I tribus, scilicet in cordis conlritione et oris confes»
subtrahilur, cui non sit j'am subtracia. Item, pecca- sione et opere, id est in jejunio, oratione, eleemo-
tum dimittere, est ipsum non imputare homini ad syna; ila in liis tribus consistit satisfactio exlerior.
poenam seternam ; quotidie non imputat Deus pec- Ideo etiain quia licet non totam confessio contineat
catuni Paulo : ergo quotidie dimillit ei. Sed cerlum pcenam, tamen pars est pcenae. (96) Erubesccntia
est quia Paulus non peccat: ergo pcccalum dimitti- enim quam habeinus confitendo peccalum, et nos-
lur ei qui non habet. met accusando, pars est pcenae. Fallacia praedicli
Super haecpotius consulendi sunl dialectici quam argumenli: isle liberalus est ab infirmitale per me-
theologi. Ne tamen audilores vacui recedant, di- dicinam; et dieta quae sequitur non aufert infirmi-
catur quod gralia sublrahitur ei qui non habet gra- talem; ergo iste non debet conservare dietam. Imo,
liam, el quando non habet graliam; quia desinil eam quia si non observaret, iterum aegrolaret. Similiter
(94) Mag., iv, d. 17. ,etc scentiae dominans, nihil eorum, quaecommisit, ntm-
(95) Mag., iv, d. 22. lio Dei denegavil. Lib. De vera el fatsa pcenit., c 10,
(9(5) Erubescentia ipsa partem habet remissionis, apud Augusl.
clc. Mullum enini satisfactionis oblulil, qui erube-
PATEOL. CCXI. 34,
' 1063
KZi TETRI PICTAVIENSIS
Iste liberatiis a peccalis per conlriiionem lanquam A . esl quia redierunt, et debet ea iienim confiteri, nec
per niedicinam debet ea conliteri ne cadal. ideo eril duplex tribulaiio, nec puniet Deus bis in
(97) Ilem ad id quod dictum est peccata redire, idipsum, 196 q«'a Pr'or confessio non fuil con-
objicitur :Ponatur qiiod iste babuerit tria mortalia digne facta, quia non fnit observatum quod obser-
qnae delcta sunt quanlum ad realum per coniritio- vandum erat, id esl perseverantia in bono post
nem; et niodo -fornicsttir : -«Omne peccaium est confessionem, ffrequens rccordatio peccatorum in
dictum, vel factum, vel conciipitiim : > sed in isto corde, non ad delectandum, sed ad delendum. Unde:
est quodlibet islorum triiim, quia redierunt. Ergo Peccatum meuin contra me est semper (Psal. L); et
in isto est homicidium. Ergo homicidium esl in islo iterum : Lavabo per singulas nocles lectum meum ta-
dicium, vel facium, vel conciipiltim; qnod falsum cnjmis, elc (Psal. vi). Vcl polest dici, ut alii dicunl,
•est, qnia iste modo nec-facit, nec conctipiscit, nec quod non oporlel prp illis itenim conleri, vel ea
loquilur de homickJio. Ad hoc dicendum quod pec- confiteri, si istud confiteatur isle; sicul islo faclo,
catum duplex est in aliquo, aclu scilicel el reatu, id esl fornicatione, rcdierunt i.lla quac deleta crant,
sicut in islo qui heri occidit hominem, nec postca ita isto deleto delentttr illa tria. Sed tutius esl ttt
contriius. est, est homicidium; non lameii diclum ilerum confitealur. Ilem iste reus est pro qualuor
velfaclum, \el concupilum, sed reatus lanttim. "1 mortalibus peccatis, quia pro illis tribus qnae red-
Item fornicatur isie, sicut positurii est, sed pona- ieruut, quoniam iste conlemnit ea confiteri, et pro
tur quod ille alitts faciat incesltim ; isle postea for- illo contemplu, sed si non esset contritns, non esset
hicalione reus est qualuor morlaliuin peccatorum, reus nisi pro tribus prioribus quia non haberet con •
quia illorum triuai quae redicrunl, el etiam fornica- lcmplum istum, quem modo habet. Ergo pro pluri-
tionis. Sed isle qui facit incestum reus-est tantum bus peccatis est retis quam si non fuissel contritus.
unius morlalis-peccati pro inccslu. Ergo magis reus Ergo magis peccat qiiam si non fuisset conlriius.
est iste-pro lbrnicatione, qnam ille pro inceslu. Ergo Sed probatur quod magis peccaret si non fuisset
majuspeccatum est fornicaiio, quam incesitis. Ad contritus, quia magis malus esset. Ergo magis pec-
quod dicimus quod islnd, pro, nonnolat causam sed caret. Quod aulem magis malus esset, probatur;
occasionem, quia fornicaiio non csl causa qttare quia diutius in malo perseverasset et in lanlo in
iste sit reus qnaluor morlalium peccaloruin, sed qnanlo modo el incessanter.Ergo magis malns esset.
lanliiiii esl oceasio. Nec est boc ex vi fornicalionis, Item, si nunquam esset conlrilus, nulla bona fecis-
sed ex assidttiiate peccandi, et redilu illorum pec- set, sed post coniritionem et in contrilione mulia
calornm quaejam erant dimissa. lsle qui debilis est „ bona fecit et etiarn cum charitate, quae fuernnt ei
complexionis magis gravaiur hoc parvo morbo, vcl ad [tleleclationem (deletionem)] vel miiigalionem
qtiam ille robustns illo magno. Ergo iste morbus pcena:. Unde dicil Hieronymus (99) : Cum viderit
inajor esl qitam ille. Non. Quod enim isle niagis facientem opera jusla inler tnulta peccala, non dicas
gravaiur hoc non esl ex vi morbi, sed ex fragililate quod Ijeus tam injuslus sit quod propter mulla mala
compiexionis. obliviscatur bonorum paucorum; facil enim eum me-
Item de numeralis duobus quorum iinus pceniluil tere et in horrea colligerequm ipse seminavil in terra
de bomicidio, el injunctam sibi salisfaclionem per- bona, id est quae fecit in chariiaie. Ergo isle, se-
fecii, et persevefat, alier non perseverat, licet ege- cundum Hieronymum, magis peccaret si nunqtiatn
ril salisfactionem injimclani; ex quanla charilale contritus fuissel, quam modo peccet. Ad hoc diccn-
pceuiluil iste, cx tanta ille, el econlfario. Utriqne dum quod isle minus maltis est, id esl minorem
dimissum esl "peccattim. Efgo turique quoad cul- sentiet pcenam, quam si non fuisset conlrilus pro-
pam et pceriam, vel neutri. Si utrique dimissum pter ista bona quoe fecil in charitate, quae erunt ei
esl quoad culpam cl qnoad pcenam, eliterum non ad miligationem poense.Vel etiam alia ratione, quia
coinmittitur ab isto actu vel voluntate, ergo non "sictftisie niotlo habet illa peccala, quae redieruut,
amplins eril rens ipsius. Ergo nou redibit per aiiud D I et eliam conlemplum redeundi ad ca; simililer si
pccc.al.umrealus istius. Ad qtiod dicenduni quia non iiunquam fuisset conlritus haberet ea, et etiam
complevil salisfaciionem ex qtio perseverantiam non contemptum, non dico conlitendi tanttim, sed eiiain
adliibuil. Item, homieidium Cst in isto quia redii. conierendi; qiiod pejus esl, et iia pej'or esset si nou
Ergo iste tenelur conteri pro eo, ergo corifiteri. fuisset contrilus.
liem, iste est reus quatuor morialium peccatorum, Ilem, post praedicla qtiaeriutr uter isiorum niagis
j)Ia non possunl deleri nisi per coniritionem. Ergo peccei?'Sint hic duo qiiorum unus suflicienter con-
iste debet conleri et ita confiteri, sed propier illa tritus est pro mullis peccatis mortalibus, sed modo
Jam Contritus est, et illa confessus est. Ergo si ea cadit per fornicaiionem.; et isii sunt pares, et ejus-
confiiealur, erit dnplex iribulavio, et puniet Deus dem pfofessionis, et in codem genere peecaii pee-
bis in idipsum. (98) Ad qupd dicendnm qued iste cani, el in eodem loco et lempore, el caeteris amoi"s
tenetnr pfb illis cbnteri pro quibus j'ara contritus circumslaniiis. lste pro muliis peccaiis morialiinrs
(97) Airg., 1. xxn, contra Fatist., c. 27. (99) In illud AggaeiI : Seminaslis multum, B\1
i.i*«iMag. sup., ^ 1, siiniliter solviw paulo altter.
1069 SENTENTIARUMLIBRI QUJNQUE. — LIB. III. 1070
rcus est, ille reus esl tantum fornicationis. Ergo) A teritorum, et ita omnia peccata quae fecit ftnalia
magis peccat iste quam ille. Item, plura sunl huic; sunt. Quod aulem peccata redeant, habetur ex hac
dimissa et donala quam illi. Ergo magis debet Deumi auctoriute Auguslini qui dicit (100): < Si non ex
diligere quam ille„et peccat. Ergo niagis peccatt corde dimittimus qtlod in nobis delinquilur, el idem
quam ille, judicio Simonis, cui interrogato, quisi a nobis exigitur quod [a rialura] per pcenitentiam
magis diligerel ille cui pauca, an cui plura eranti nobis fuisse dimissum gaudebamus. > Rabanus
dimissa, et respondenli : cui pltis donavil, Dominus- etiam dixit (1) : < Non solum peccala quac facit
consequenter ait: Recte judicasli (Luc. vn). Efgo• hotno posl baptismum impulabuntur ei ad pcenani,
iste piagis debct diligere, quia plura sunl ei dimissa. sedeliam ea qnae a nalura in baptismosunt ei die-
Ergo magis peccat si in aliquo genere peccati pec- fnissa. >
cat, quam ille si in eodem. Sed videtur quod illei (2) Alii atitem dicunl quod peccata non rcdeunt
magis peccat, quia ille majorem habebat gratiam,et ; realu, sed dicunlur redire, quia sicut Deus puniet
eam repellil. Ergo magis offendit quam isle quiai aliquem pro peccatis praeterilis aeternaliter, ila et
magis dicimur amicos offendere si eos a riobis re- pro illo qnod modo facit, punit eum aeternaliler,
pellimus, quain si extraneus quis repellat. sed non lantum sieut dicunt quod voluntas pro faclo
Diflicillimum est hoc difiinire uter magis peccet., B repulabilur, id est sicut aeiemaiiier pro boc puni-
Quis enim potesl j'udicare de contemptu quo peccet; rclur, ila aeternaliter pro voluntate, sed non tanlum.
liomo? Nam ubi major conlemplus, majus esl pec- CAPLT XIII.
catiim. Solus ergo Deus qui est aequilibralor pon- De confessinne: ulrum] sit prmcepta, el ctijus rei sit
derum culparum et poenarum scit ttter talium pec- sacramentum.
cet magis, et uter magis debeat diligere. Si enim (3) Cum ergo per eontrilionem dcleanlur pec-
dicis quod iiie cui plura sunl condonata, ergo Maria cata quantum ad reatum, necessaria esl confessio,
Magdalena magis diligil Dcum quam Pelrus, quia ne propier conlcmplum redeant peccala. Scd obji-
plura sunt ei dimissa. Sed posses forsan dicere, citur : Confessio necessaria est ad saltitcm, sed
ille magis debet diligere cui plura sunt donala, vel praeceptum confessionis non babetur in Evangelio.
condonata, quia licet Mariae Magdaleuae plura sinl Ergo non omne praeceptutn quod est neeessarium
condonata, quara Pelro, non tamen donata; et ita in ad salutem conlineiur in EvangeJio. Ergo Evange-
197 hoc verbo, donavil, inlelligitur dimissa et dala. lium insufliciens esU Item, Joannes baptizabat ante
Dicunl lamen quidam quod magis peccat ille, qui Evangelium, docebat homines confiteri peccaia sua.
nunquam peccavit, in simplici fomicatione, quam ^_ Ergo confessio iiislittila fuii ante Evartgelium, et
isle qui delevit peccata sua per contrilionem; et ipsa in Evangelio non esl praecepln. Ergo confessio
tamen magis est reus isle quam ille, quia iste ha- non estnecessaria ad snlutem, vel insiifficiens est
bet reatum trium mortalium peccalorum, el ille Evangelium. Iiem, confessio esi, sacramenium novi
unius solius, licel magis peccet. Alii dicunl quod leslamenti.Ergo efficil quod figurat, scd figurat
pariter peccanl(qui nunquam peccavit, et ctii mulla mundaiionem a peccalis, ergo eam eflicit: qttod
sunt dimissa) in fornicatione qtiam faciuiit modo, falsumesl; imocontfilio; item, confessio esl signtim
et lamen magis reus est iste quam ille, quia iste mundationisinterioris, ergo praecedil mundalionem
pro oinnibus quae fecit, ilie pro eo solo quod facit. inleriorem , ergo contrilionem , quod falsum esl.
Sicut illi pari guiosilale comedurtt carnes bovinas, Imo contriiio praecedit confessionem. Ad hoc dici»
quorum unus convaluil de dolore lateris, alter nul- inus quod Evangelium non dat expressum nianda-
lum morbum serisil, el lamen plus nocet isti quara lum de confessione, nec tamen est insufliciens,
illi; et isli de pari locoruunt quorura unus eslpon- quiaalibi in Novo Testamento satis invenitur tu in
derosus, alter levis; et tamen plus Iaeditur iste quam Epislola canonica : Confitemini alleruirum peccala
ille. Et isti pariter vuliieranlur, quorum alter plu- vestra(Jac. v). Quod taraen credimus diclurn fuisse
ries fuit vulnerairis, alter riunquam ; et tamen iste D I de coufessione venialium, quae fit bis in die et in
magis laedilur quam ille. completorio. Dicimus eiiam quod confessio prae-
Item, Deus in puniendo nonsolum atlendit fina- cepta fuit ibi (4) : Ile, ostendite vos sucerdolibus
lia opera, sed eliam pfaelerita, quia redeunt; sed (Luc, xvu): sciendum estquod confessio eslsacra-
in remunefando non attendit nisi finalia, quia si inentum veteris lestamenli, nec eflicit quod figurat,
aliquis cecidit a charitale perfecta, et postea silr- sicut nec conjugium. Alii autem dicunt quod con-
rexit, non redeuntomnia bona quae ipse fecit. Ergo fessio non est sacramenlum, 198 se£l sacramen-
Deus paralior esl ad puniendum quam ad remune- lale sicut aqua benedicta et panis benedictus. Ve-
randum. Ad quod dicimus quod in puniendo attcn- rius tamen videtur quod confessio silsacramentum.
diltantum finalia, quia nemo potesl decedere in Quod aulem objicitur quod res praecedil signum,
mortali peccato quin sit reus omnium malorum prat- id est contritio praecedit confessionem, non est mi-
(100) Sen polius Greg. I. iv Dialog., c. 60, apud in resp. ad 2object. Gallor.
quem a natura non exstal. (3) Mag., iv, d. 17, etc
(1) De pwnit., dist. i, cap. Si Judas. (i\ Mag., IV, d. 2-2,§ ttlt. qui .iii hac re djseipqlo
(2) V. Aug. !. i De baptim.com. Donat. cap. 12, fuit lapis offensioriis, ut patet in fine capitis.
1071 PETRI PICTAVIENSJS 1072
rum. Qnandoqrreeivim in multis rebus res et sig-. \. rus (9): < Irrisor est, non pcenitens qui adliucagit
num simul sunt.-ut circulus et laberna. Quandoque quod pceiiitel. »Sed sic inlellige : Agit actu vel
sigimm praecedii»Tem, ut nubes obscurilatem, vel volunlate. Augustinus iterum dicit (10): < Inanis
pluviam. Quandoqtie signttm praecedit rem, ttt ve- esl poenitcntia quam sequens maculat Culpa. » Sed
«ligiaquaedenotaiit aliquiti praecessisse(5). Alii etiam sic intellige inanis, id esl fruslrare debilo line. Est
dicunt qnod confessio et contrilio unum sunt sacra- autem finis pcenitenliaeadeplio gloriaeet vitatiogelien-
niciiiuiii, sicui-panis etvinumuon sunt duo sacra- nac, quem fincni lalis pcenilentia non consequitur.
menla, sed timnii,*el distinguunt ibi tria, munda- llem^dicit Ambrosius (11): <"Repcriuntur quidam
tioriein interiorem-, confessionem, contritionem. qui scepius ilerandam poenitentiam pulanl, qui si
Muiidalio esl res lanlum. ConfessiOest sacramen- recte atlenderent, ilerandam non putarent. Sicut
inin tantum. Conlrilio est res et sacramentum. Sed ciiim uniiiii baptisma, ita una est pceniienlia. >
quidquid dicatur, veihis videlurquod confessio sa- ' Quasi dical: Sicnt baplismus non ileraiur, ita ncc
cramenlum sit, et res signum pfaecedal, el non est pcenilentia; sed hoc inlelligi debel de pceniteniia
sacramentum novi teslamenli. Quod eiiam sic os- solemni, etsecundum diversarumEcclesiarumcon-
tendilur : quia cortfessio non esl opus Dei, sed ho- _ suetudinem. Forsitan enim in quibusdam reperitur
minis, nec habel aliqnam vini nisi ex charilate, Ecclcsiis, in aliis autem non.
ergo corifessio non est sacranienlum novi tesla- CAPUT XV.
. menti. Est itaqtie cerlum qupd retnissio peccali Uirum debeal quis confiteri se fecissepeccalum quod
praeccdit confessionem (6). Unde David: Confiie- non fecit.
bor.; -et: <Turemisisii (Psal. xxxi), non dicil remit- (12) Secundo quaeritur utrum aliquis debeal con-
tes. fiteri peccalum quod 199 ipse non fecit, sed pn-
CAPUT XIV. tat se fecisse : isle cauieriaiain habet conscientiam,
Vtrum pluries possit aliquis eaaeiii pcccuxa et omne quod conScientia damnat peccatum est.
confiieri. Ergo isie lionricidiuin tenelur confileri cujus pulal
(7) Cum ex praediciis conslet quod confcssio sit se esse reum. Iteni, creditse interfecisse hominem;
sacramentuni, el sit necessaria ad deletionem pcc- ergo si non confitealtir, contemnit, sed conlemptus
catorum, circa confessionem tria sunt considcranda: mortale peccatum esl. Ergo iste lenetur confiteri
titrum scilicet aliquis pluries possil cadem peccata illud peccatum (13). Item, « bonarum menlium esl
confiieri, deinde itlrum aliquis debeal confiteri se ibi culpam agnoscere ubi culpa non est.» Ergo ille
fecisse peccalum quod ipse non fecit; lertio, quid C debet hanc culpam agnoscere, maxime cum putet
iliniiltai sacerdos in confessione. Qttod autemnemo eam esse. Sed quia fere omnes boc dicunt, in con-
plurics possit vere confiteri peccata sua, videnfcir trarium nituntur. Iste nec actu, nec vohiniaiefecit
velle. plures auclores. Dicunt enim (8) : < Poeni- homicidium; ergo non tenelur confileri se fecisse
lenlia esl peccala commissa flere, ei flenda non homicidium. llem, indirecte : isle confitelur sacer-
committere. > Sed aiiquis ita poenitei quod lientla, doli se fecisse homicidium, sed ipse non fecit bomi-
id est peccala, cst cornmissurus. Ergo iste non vere cidium. Ergo Jalsum dicit. Ergo mentiiur. Ergo non
pcenilel. Ergo nemo. vere prjenitere potest, qui tenetur confiteri bomicidiura, cum etiam si prius
flenda sit commissurus. Ergo neirio pcenitere polest, bonus esset, falsum dicendo fierel malus. Item,
nisi omnino desinat peccare. Ergo si aliquis vere sacerdos iivjungit ei salisfaclionem et jusie ligat
poeniiucrit, iion fuit facturus postea peccaium. Ergo enin, ergo isle lenelur ad exsecutionem iilius sa-
postea non potuit confiteri peccata.cum nuila ha- tisfactionis.
Jieret. Ad quod dicendum, quod cuiii dicilur: « Pce- Ad hoc dicendum quod isle lenetur confileri
nileiilia est anteacla flere, el flenda non commii- hoinicidium, cum putel sp fecisse illud. Quod auiem
icfe , > sic intelligendum, voluntaie non couimit- riicitur: nec aclu nec voluntale fecil homicidiuin,
j)
icre. Si enim aliquis ila pceniiet quod peccata non ergo noii lenelur confileri; non valet, imo quia
velit esse commissurus quando pcenitct, sive post putat se fecisse. Sicut lenetur huie eleemosynam
committat, sive iion, vere poenitet. Unde Augusti- dare quetn puiat esse mendlcum, licel non sit
nus evidenlius diffniil poenilentiam (8*) : « Pceui- mendicus. Sed delenninanda est huj'us verbi, tene-
tenlia esl gratia quam cum emendalionis proposito tur, mulliplicilas, quam quia supra diximus, liic
anteacta flemus vel odinius et aroplius flenda com.- aclum non agimus, Quod postea dicitur, iste con-
lniltere nolumus. > llein, contra idera dicit Isidp- filendo hoc peccatum, falsuiri dicil, verum est,
(5) Haecomnia habet, Mag. 4, d. 22, § ttli. (9) Lib. n De summo bono, c 16.
(6) V. Mag., vi, dist. 17, § a, seu 1 et 2. (10)<De pasnit., d. 3, c. Inanis. Non exsiai aT
(7) Mag., iv, d. 14... Aug. in Spliloq., sed apud Isidor. in Synon., ajiie
(8) CilalGratianus Depcenit., disi. 3, c. 1,ex ser. cap. De cast. Has sblutioneshabet Mag. cilaius, et
ms. D. Ambrosii, vel poiius apud Greg., bom. 54 in ex eis etiam qtiasdam Gratianus.
Evnng., quaeincipit: JEsiivum lemptis. (11) De paiuit., dist. 3, cap. Repetiunlur.
(8'j Siniilia reperies apud Ambrosium et Grego- (l2)Ma-.,iv, d. 21, §f. •:
litiiu. (15) Exlra. De observat. jejttn., c. 2.
1073 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. ill. 107*
«ed nen mcntitiir, et falsum dicendo mentitur. Qtiod A claveni nisi sacerdos. Quoa .'uitem non omnes ha-
poslea dicitur de satisfnctione verum est quod isle beant hanc clavem certuni est, qoia plures sttnt
lenelur exsequi salisfnelionem illam quoad Eccle- quos damnal ignorantia , quam quos commendet
siam , sed non quoad Deum. Unde si slatiin dece- scienlia. Pleriqne lamen dicunl: Omnis sacenlos
deret, nullam pcenam sentiret. Sed si in hoc saeculo habel discrelionem ligandi et solvendi, quae est cla-
vivat, lenetur eam exsequi, quia iste ligatus est, "visannexa ordini. Nullusenim sacerdos, eliam idio--
et si non niinuat pcenam, auget coronam. la, est sine ulla discrelione, nec etiam dicendunv
CAPUT XVI. quod, si postquam ordinalus fuerit sludeat, accipiat
Q id dimillat Deut in confessione, quid sacerdos, clavem post ordinem ; quod oporteret si diceretur
\quid privatus ? non oinnein sacerdotem habere iliain clavem. Utrum
(14) Scquitur quod tertio proposuimus, inquiren- tamen sacerdos, qui indiscrelus suscepit ordines
dum, scilicct quid saicerdos dimittai in confessione. pcaiiilere possit de hoc quod lam indiscretus susce-
Quod ui magis paleat, prius videamus qualiter pit, et manere simul in exsecutione ofiicii, maxima
ilicHur Deus solvcre peccata el dimiltefe, et quali- quaeslio polesl esse. Ad qnod dicil [for. conducil]
ter sacerdos, et qualiler privatus. Detis dicilur illud quod de David legitur, quod de adulierio per-
dimiitere pcccata, quia aniniam omnino mundat a 9 petrato cum Bersabee pceniluit, el la'men eam reti-
peccato , ct eam mortificalara suscilal, et solvit nuit (/// Reg. i el n). E conlrario tamen super
prorsus a reatu peccati. Unde: Ego sum qui solus illum locum psalioi (18): Psallile sapienter, legilur :
deleo peccata, el iniquilales poputi (Isai. XLIII).Ilem, < Nemo sapienter psallil quod non intelligil. > ln
dicitur Deus dimitlere vel solvere peccata quantum his potius malo majores audire quam aliquid leme-
ad pcenam, quia iiberat hominem a pcena aeternn, el rarie asserere.
ita duobus modis dimktit et solvit peccata. Sunt De sccunda clavi quaerilur utrum omnis sacerdos
lameii qutdam qui dicunl quod iste secundus modus et solus habeal eam. Certuni est quod solus, sed
solvendi peccatum atlribucndus est sacerdotibus. non videtur quod omnis propter duo genera sacer-
Dicunt enim quod Deus peccatum solvit quantum dotum, scilicet propter illos qui in morlali peccalo
ad reatum, et postea sacerdos solvil illud quanlum snnt, el propler illos qui non habent curam gregis,
ad poenam in confessions el liberat hominem a pce- ut sunl monachi, et cxteri contemplalivi viri. Quod
na aelerna. Quod nos una sola ratione falsum esse cnim primi non habeant videtur velle Auguslinus,
ostendimus sic: (15) Deus solvil islum a peccato. ait enini : « Lamina aurca erit in fronle sacerdotis
Ergo iste esl in charitale. Ergo est dignus vita r, (Exod. xxvm); quae signlficat liduciam bonaevitae.
aeierna. Ergo non est dignus pcena ajterna, sed fnit (19)Qua qui vereperficere quod babel sacerdos non si-
ea digniis. Ergo solulus esl a pcena illa ; sed a iiullo. gnificalione scdveritate, ille soltts polestpeccata di.
Ergo Deus istum solvit; non ergo sacerdos. Sacer- niitierc. »Ilem, dicit Gregorius (20): < llli soli in hac
dos aulem peccatura non solvit, nec quanium ad carne posili poteslalem habenlligandi etsolvendi, s'c-
poenam, nec quantum ad realum , sed solvit el di- ut apostoli, qui eorum vitam cum eorum doclrina
niitiit, id .est oitendit esse solutum et dimissum a teneut. » |
Deo qnanlum ad reatum (16). Quia vero nescit Sed e contrario videntur velle aliae auctorilales
ipsuin esse dimissum quantum ad pcenam, injungit quod aeque tam boni, quam mali peccata dimittere
Ci teniporalem pcenam. Similiter ligat, id esl oslenr possiiiit et solvere. Dici.t Augustinus super bunc
dit esse ligatum. Unde absolvk, et excommunical locum (21) : lmpones, nomen meuin super filios
liomines, ut jam plenius dicelur. Solvil autem et Israel; et ego Dominus benedicam : < Ut traditio
ligat per duas claves, id esi per discrelionem, sive gratiam per manum ordinantis infundat homi-
per sci.entiam discernendi, qnae est una clavium ;et nibus, nec voluntas sacerdolis obesse, nec prodesse
per potestatem ligandi alque solvendi quae est altera possit, sed merita petenlis benedictionem. t Iletn
clavis, et est advena ordini. D Gregorius dicit (22) : <. Quidam dum vilarti sacer-
^OOC^JQuaerituraulem ulrum omnissacerdos et dotis, magis quam suam discutiunt, in erroris fo-
solus saccrdos habeal primam clavem, scilicet dis- veam cadunt, minus ailendentes quod eos eorum
ccrnendi scienliam. Vidclur quod non solus, qttia vita non laederetsi ipsi bonis eorum admonitionibiis
niuiti alii scieniiam islam habent, eletiam aliquis acquiesccrent. >Ad hoc dicendum quod aeque per
habet eani antequam sil sacerdos. Ad quod diciinus bonos ac per malos solvuntur peccala ; eorum enini
quod solus sacerdos habet clavem , id est lianc malilia ipsis tantum ohcst, et aeque vim habet sa-
scientiam babet. Licel autem ipse habeat atitequam cramentum a bono sicul a malo celebraium. Duas
sit sacerdos, tamen aliquis aiius non babel eam crgo primas aucloritatessicsolvunt: Illisoli possunt
(27) V. Augiist. homil. 40 inler 50. (31) Sic. Aug. vi De Trinil., c 4, in princ, sup.
(28) Ila tamen ul ipsa etiam sint ex gratia prac- Joan. tr. 85, ep.29 ad Hieronym., post iml. et infra»
venienle, uli supra salis iiinuit auclor. Hieronyni. in c. LVJ Jsa., ep. atl Ganiach. Fabiol.
(29) lsthaec in parte, tit et seqtientia iraclal mansione 58, Auibr. 1. v in Ltic l,ad illud, Beaii
Magisl., in. Sent. eic, d. 36. pauperes (Luc. vi), Greg. 1. xxa, Moral., c. 1, etc
'•*9) Mag., III, d. 35.
1079 PETRI PICTAVIENSIS 1080 >:
betvilium morlale sibi opposilum, et quicunque A A melius scit et plenius, sicul ille qui pcenitet de
habet unam istarum habel charitateii). Ergo qui- ignoranlia, non ideo magis scit, vel minus ignoral.
cunque babet unam islarum caret omni morlali Pietas autem est divinus cultus, qui graecetheose-
peccalo, et quicunque millum habet morlale pec- biat dicilur, id est Dei cultus; consilium auiem ad
catum habetomnem virlutem alicui mortali vitio etbicam pertinel, scilicet ut aliquis sciat sibi con-
oppositam. Necesse est enim quod vel habeat vi- sulere et providere el eliam proximo. De foniiudine
tium morlale, vei virtutem ei oppositam, quia non prius dixiinus. Hae atiteni virtutes habebuntur in
est medium. Ergo quicunquc habet charitatem ha- palria, sed forsan lunc alios habebunt effectus. Sed
bet omnem virtutem alicui vitio mortali opposiiam; hoc videtur esse falsum propler limoreni qui non
sed omnis virtus est opposila alicui vilio. Ergo erit in palria, ut videtur velle Augustinus. Dicit
quicunque habet charitatem habet oninem virtutem enim (37): < Timor rnagnum praesiditim esl profici-
alicui vitio mortali ojiposilam. Sed omnis virtus scenlibus inpairiam qui pervenientibus foras mit-
esl opposita alicui vitio. Ergo quicunque habel cha- tilur. > Ecce ergo linior non erit in patria. Quod
ritalem habet omnem virtutem (52). Est autem effe- nos dicimus esse verum de omni timore generaliter,
ctus justitiae subvenire miseris, prudenliae praeca- excepto timore filiali qui eliam foras mittelur se-
vereinsidias, forliludinis perferre molcstias, lern- B cundum unam sui parlem vel usum (58), scilicet
peranliae refrenare illeccbras. Istae autem virlules secundum usuin separationis. Qtiod ut meliuspa-
liabebunlur (35) in palria, sicut et hic, sed tunc leat, distinguendae sunt quatuor species timoris
alios habebuht effeclus. Erit enim effecius justitiae (39); est enim limor mundanus sive humanus, ti-
esse stibjeclum ei «ui omnia erunt subjecla; pru- mor servilis, est initialis, est filialis, sive caslus,
denliae, nil Deo praeferre, vel ei coaequare; fortitu- sive amicabilis (40). Est autem timor mundanus
dinis, Deo firmiter adhacrere; temperanliae, nullo vel humanus, quando timemtis pericula carnis, vel
aflectu noxio delectari. Quandoque per temariuin amissionem terrenorum, el ideo delinquimus. Ilnde
dividitur virtus ut perfidem, el spem, et charitatem. Dominus : Nolile timere eos qui occidunt corpus,
1 Quandoque autera dividilur virtus per seplena- animam autem non possunl occidere (Matth. x. Luc.
rium ut per septem dona Spirilus sancti, quae ibi xn). (41) Tinior servilis esl quarido aliquis cessat
numeranlur Spiritus sapienliae, et inlelleclus, et a peccato lanlum propter timorein gehennae, hon
consilii, et fortitudinis, et scientiae, et pietatis, et propter amorem Dei. Initialis est quando homo
timoris Domini (Isai. n) (34). Sapientia est, tit di- cessat a peccato partim virtutis amore, partim for-
cunt philosopbi, <Divinarumhumanarumquererum midinc pcenae; filialis esl quarido homo cessat a
cognilio. > Augustinus autem sic dislinguil inler peCcato tanlum propler amorem Dei. De primo
sapienliam et scientiam. Sapientia est divinarum timore nulli dubium est qriin sit malus. De servili
rerum eognitio, scientia vero tantuni humanarum autem timore dubitatio est, et ubi est dubitalio,
rerum. Potest (35) lamen evidenlius dislingui, j'uxta conslituenda est dispulalio. ldeo de isto agen-
sanclorum auclorilales, ut sapientia referatur et dum est.
dicatur perlincre ad aeternse veritatis contemplalio-
CAPUT XVIII.
nem ct delectalionem. Nam sapienlia pro hoc ut
accipitur dicitur a sapore virtutum condita scienlin, De terviti timore, an: sit virtus, et de annexis huic
et dicitur a saporc non a sapere, dequa: In malevo- quwstioni.
lam animam non introibit tapienlia, nec habitabil in (42) Servilis limor est bonus. Ergo polesl haberi
corpore subdito peccatis (Sap. i). Scienlia vero ad1 cum charitate. Vel sic: Servibs timor non potest
reciam lerrenorum ordinaliorieni, el ad bonam inter haberi cum cbaritate. Ergo servilis fimor est ma-
roalos conversalionem; intellectus autem pertinell lus. ltem, usus servilis timoris esl servilitef limere,
ad aeternae majestatis et creaturarum invisibiliumi sed iste inaitis Cst, nec eo potesl quis bene uti.
contemplalionem. 1 Ergo servilis timor esl malus. item, servilis timor
D
(36) Sciendum est auiem quod ista, scilicet sa- facil servilker limere. Ergo facit peccare. Ergo non
pientia, scientia et intelleclus, non sunl illaenatu- retrahit a peccato. Ergo non introducit charitatem,
rales potentiae animae, imo sunt dona Spirilus san- quod taroen probo, quia ipse inlroducil initialera
cli 204 graluita, naturalia tamen quae sttnt iui liraorem, et inilialis limor non polest haberi sine
anima Teformantur per ista, el vivificantur. Scien- charitate. ErgO servilis timor inlroducit charitalem.
dum etiam quod quando Spirilus sancttts infunditt Sed probo quod excludit eam. Cbarkas exeludit
alicui dona isia, non ideo magis scit vel magis in- servilem timorem et servilis limor non potesl ha-
ielligii, nec plura, sed forsitan ea quce ipse scit,, beri cura charitate. Ergo servilis limor excludil
(43) Mag., ni. d. 34, § 1. sic limor primooccupal menlem : non aiiiem ibi
(44)Aug. ir. 9, in l Joan, Sicut videmus per remanet timor, quiaideo intravil ul inlroduceret
setam introduci linum quando aiiquid suiiur,eic, charilateni.
1>38 PETRI PICTAVIENSIS 1084
CAPUT XIX. A ligii,"et in cjus dilectionem magis proficit. ltem,
An iriilialis timor sii virtus, et de aliis ad hoc ipsum iste perfcctus est, liullum habet moiiale vel etiam
perlinenlibus. veniale cremabile. Quare ergo limet? Ad lioc di-
(45) Dicenli qnod qiti habet virtutem habei om- cunl quod ideo limet quia poenam abhorrct, sicut
nes, objectum est de timore servili, eidera objici- illc qtti est in emineniissima turre, scil quiacadere
tur tie limore injtiali sic : Qui habel unam viriu- non potest, quoniam fortitcr ligatus est, et lainen
lem habel omnes. Ergo habet initinleni timorem, limet quoniam terrani videt quasi abyssum remo-
qupd falsum esl, quia charilas perfecta excludit tam. Similiter ille qui est supra pontem angusturn
initialem limorem, et charitas imperfecla eum co- videns torrentem subtus labentem rapido cursu,
niitaliif. Ad hoc dicunt quod hoc dictum est de limet.
generibus singulorum, non de singulis generum. Item, probatur qttod limor iiiilialis non potest
Qni babet ttnam yirmiem habet omnes, et verum crescere, aut enim ita fiet assignatio inilialis timo-
est quod qui habel unam virtulem hahel limorem, ris, Inilialis limor est qui partim diligil, parlim ti-
sed non ideo hunc vel illum. Fallacia. Qui habet met; el ita falsa erit boecassignatio secundtim eos,
unam virlutem habet omnes. Ergo qui habet unam, qttia vir perfeclus limel secundum cos, non tanien
habet imperfeclnm charitalera. Quoniam autem hahet iiiilialem^CjVjMriiorem,quiaperfecta charitas
circa inilialem limorem mulla sunt dtibitabilia, ea eun; excludii,aul ita fieiassignaiio,7ni(t(i/ic timor esl
paucis expediamtis. Qutcrilur atiicm iilrum limor qui cessal a peccalo partim propter dileciionem Dei,
jiiilialis possil crescere, vel non. Quod autem non partitn propler timorem pwnm. Nam ita solet assi-
possil crescere, videtur. Sunt autem dno nsus ej"us, gnatio fieri, sed moius dilectionis crescere potest
scilicet amor j'usliiiae, et limor gehennae : et quanto et angmentari et motus limoris minui. Ergo taiiiuui
magis crescit amor, lanto magis decrescit liraor. crescere potest dilectionis motus, quod molus timo-
Hoc ait aucloritas (46): Ergo quanlo crescit ex ris omnino delebilnr. Ergo a Deo potest augmen-
hac parte, lanto decrescit ex illa. Quare autem ma- tari hioltis dileclionis, quod possit veraciter dici
gis dicerelur crescere, quara decrescere, vel eeon- titnor inilialis non polest crescere. Jlem, timor ini-
trario (47), sed nec simul potest crescere et de- tialisnon potest Jtaberi sine charitate imperfecta,
crescere. Item, quod non possil crescere vel decre- et econverso. Sed chariias imperfecta non potest
scereprobaiurasimili.Sictitdies naturalis nec,potesl crescere in isio, quin jam fieret perfecta. Sit iia
crescere vel decrcscere, quiajquanto crescit diesarli- qtiod isle sitin uliimopunclo charilalis iniperfect;e.
r. Ergo limor initialis non polest crescere in islo, aut
liciniis, tanlo decrescit nox artificialis, et econtrario. C
Diesauleinn.aluralisqui coiistat ex noctcartificialiet poiesi non esse initialis.
djeartificiali manel inimobilis, A siniili videturqtiod Econtrario probatur quod potest crescere sie :
liinor initialis immobilis maneal, licet iste usus CJiarilas polest crescere. Ergo omnis viiius. Ergo
crescat, el ille decrescal. Ad hoc dicunl quidam, limor initialis. Ilem, ille qni habet initialem timo-
qttod cum dicitur : Quanlo magis crescit dilectio, rem, intensius potesl diligere, et intensius potest
ttinlo magis decrescit limor gehennm, sic est intelli- limere. Ergo in eo potest limor initialis crescere,
gendum, id esl qiiantp magis aliquis proficit in di- Velsic: Iste potest inicnsius diligerc, et remissius
lectione, tanto magis abstinet a peccato propter timere. Ergo potesl inteiisius diligere, el lamen li-
dileclionem Dei, non proptef poenain, non propter mere; sed tanlum polerit proficere dilectio islius,
Ijniprem gehennae, et lainen lanluin timet poenam quod ipse eril perfectus. Ergo isie potest esse per-
quanitim quilibet ajius, sed non cessat a peccnto feclus el limere.
propler timorem poense, sed propter dileclionem V Haecaulein diversi diverso modo.solvunt. Quidam
Dei, sed secundum hpc tanium timei perfectus enim dicunt quod timor iniiialis desinit esse adve-
qiiantum imperfeclus. nienle timore filiali, sicut doclrina paerorum desinit
., Cdntra quod sic, inilialis limor partim respieit D esse adveniente doclrina provectorum, et similiter
ad Coelurn,pniiim ad infernum, et quaiilo magis desinil esse advenienle limore servili, quando scili-
respicit ad ccelum, tantp magis respicit ad infer- cet a Deo nugmentalus est (imor poanaesive usus
liurn. Sed respicere ad ccelum est Deum diligere, limoris, quod omnino delelur, usus dilectionis. Alii
respicere ad infernum est pcenam limere. Ergo autem melius diciinl, scilicet qnod polest crescero
qiianto magis aliquis Deum diligit, tanto minus ti- titrior initialis, sed non existens initialis, quia quan-
inet pcenam. Ergo perfeclus mintis ,limet prjenam do a Deo augmentalus esl usus dileclionis qu;;d
quam imperfeclus. Ad hoc aliqui dicuntquod quanto omnino deletuf, usus timoris non desinit esse, sed
minus aliquis respicil ad ccelum, tanto magis etiani fit filialis. Similitef altero usu cfescenle, et altero
respicit ad infernum propter horrorem pcenae,non 'eliminalo fit servilis, et ila dickur crescere non
quia illuni timeat propter poenam, sed quia lam existens initialis, sed quia fn filialis ejiminato li
hofribili pcena considerata veliementius Deum^di- more, vel lil servilis eiiminalo amorc. Et ita iion
(2)Lib. iDe doctrina Chrisl., c. 52. Vid. Cap. 16, propiium corpus exponat pro saliite proxinii, iiisi
lili. x De civit. in cnsu quo lenetti.r ejus saluti providere. Setl qund
(3) llaec iinellige posl generaleiti corpornin re- aliquis sponte ad hoc se oJTerat, pertinet ad perfe-
siirreclionein. clionem chaiilalis. D. Tli. 2-2, tj. 26",a. 5.
\i) Na.i cst de nccessiiale charitatis qnod honso (3) Aug., 1. i De lib. arb., c. 10, resp. Evo.lio.
JiftS PETRl nCTAVIENSlS 1101
en;o ipse inngis est misericors quani jusiiis : se;l A . qtiia est Deus, el csl magnus quia esl homo, ergo
propter miserieordiam est. diligelidiis, propier jiisli- c.ii m.ijor quia esl Dens elliomo, qtiam qiiia Duus.
tiairi eslliniendus; ergo esl hiagis iliiigeiidus qiiani Aliorum solutiones ex praedictiS:paient. Iieiti,itiiii.
tiiiicndus. Sed in coiilrarinm sic." ilaic norriiria!; Deus diiigeiidus sil quia creavit mundiim, el lorige
riicla de Deo esseiiliam significanl, el illa lioftcorh- incomparabiliter majtis ftiit generare Fiiium, longe.
paratur qnia npn inicnditur aut reiniltitur, ergo amplius diligeitdus est quia genuit Filium, til viilc-
non dicurilur dc ea magis vel miriiis. Iteni, tur, et exhiheiida ci viiletur lalria quia Paler et
quia est Dcus esl ditigendus, qtiia est Deus eadem quia Deris; el mtilia alia inquiri possunt, quae
csf liineiidus, eigo iion est magis tliligendus quia inusilata sunt, suh silenlio shni iranseuiida.
qiiain ilmeiidtiSi Iietii, quia esl riiisericors -'estdili- lsttid tamen iion est praelermitiendiiin qtiin moius
{(('tidus,"qttia est jnslits est litnendtts, nori magis- erga Deurn superct eiiam illuni qiii est erga ipsuin
niisericors qnam jttslus, ergo non est magis diligeii- bo; inem. Nam qnidqtiid boni nobis exhibuit inhu-
dus qiiani iimeiidiis. Vel ita : iEqiic jiislus esl el maniiate, totiirh fecil ex deilnlis bonilate.et oniucs
niisericors; crgo aique diligeiidus cl limendus. Scicn- alii molus ad nioium deiiaiis referuniur, ex qi;a est
dtim crgo cst «itiott isla noniina dicta de Dep esSCn- omne bonum.
tiam divinam piaedicnnt, et quosdaui effecius in B ] Siciil ad ordinem dileclionis perlinel inqniicre
crenltiris rioiant, siciildicttiiii esl dc his nominibiis qtiid piimo ioco, et qttid secnndo Ibco sil diJgen-
Justus, misericors. Citm eniin dicitur Deus est dili-, dum, ila ad eurridem ordineni.pertinere videtiir i:i-
gendus probalur dignitas qtta esl dignus Dcusdiligi quirere ex qtio magis vel ex quo niiiius leneninitr
qiiae esl divina cssenlia : praelerca subinnuunitir diligere. TJn.ileel posi illam qu;hstioneni baec lrn-
quidain effecins in crealuris quod lenentur enm di- clanda est. El Ciiin sint Iria gencra- bonnrtim, lesla
l;geie. Simililer cum dicitur Deus csl timendus, Angiistino (6), inaxiraa, efnieiiia, el m.ininin, qit;c-
ponitur eadem dignitas et subiiiiuiiiur alius effe- rilur an pro oiiiiiibus diligeiidus sit Dens : quoil
ciiis. Ergo si secundiiin principalenisignilicaiionem videiur, qu'a ut dictnm esl supra, prp lcniporali-
cis ailjiciaitir niagis aul minus, iiicongiiia est locu- 1)RS,qijaeihiniiiia siinl, scrviendum est Deo, ergo
tio, Deus est magisdUigemlusquam timendus. Si vero pro leinporalibus csl diligendus. Item, angeli ariie-
ad effcclus Crcaiurarum referatur compaTnlio,vcium quain rollala essent eis gr.itiiiln, leriebaniiir DeuiiK
cst qtiod pro qiiibiisdam magis teneihur diligere, pro. dMigere, ct ipsi non habebanl nisi naiiirniia, ergo
aliis inagis limcre, sicut diciuni cst de misericordia pro naluralibus leiicbanttir DeUmdiligere naitnali
el jtisiitia. Cum vero addilo ablativo diciiur, D.ctis dileciionc. Quod inde eliam cognosciltir quod se-.
est mngis dil'geudiis a nobis quam tiincndus, non ** ' cutiduin diflerenliani
ptispifacilatisr.aiur.iliiiiii daia
ftoniuir ibi aliquid deDep, siciit riec ciim dicb, Deiis suiil eis gratuila. Ilem (7), in Evangelip hnbcliir tle
cs.t Crealor. Sed hic esiseiisus, itl csl dignuni est honiiiie pcregre proficiscenle, quod iradidit servis
ut iios Dcum diligamns, Nec esl roirum si deDeo suis bona sna, el unicuique secundum prvprinm vir-
fiat scrnio, et pcr siibinniiaiioheni non Deb, sed tulem (Matlh. xxvj, scilicet naluraiia ; et ita secnn-
creniurae aliquid allribiialiir; sicul 220 cunidici- d.mn differenliamnaturaiium magis lenebatur quis-
iitr Deus cst creaior, id esl Deo vplenie res de noii que diligere vel niinus. Sed contra sic : isie pro
esse prpdie.runtadcs.se.. naluralibus tcnelur diligere Denm, ct non nisijiro-
; Si. vero qiiaeralui-, uirtim a nobis sil magis dili- pler Detiin, crgo pro .naturalibus leuelur (liligcie
gendnsquani liiiieiiilus? Diciniiisquia ila esi. MoHis Deiim ad fiueiidiiiii illo; qttod etiam videtur cx illa
eiiiiii.dileciionis iit nobis erga Detiin omnes alios auctoritate : Homo (acius est tit Deiim cognosccrei,
ntolus superare debet, ct pro qiiibusdarii inagis csl cognitum diligeret, dileclo fruerelur. Itc.m, quilibel
diligendus a nobis qtiam pro aliis, quia pro operi- prp naturalibus Deitni diligcre lenelur; ergo qiianlo'
btts recreaiionis niagis-quam pro operib.us creatio- Bteliora babel iiaturalia, lanlo magis lenelnr Deuni
nis, slc.forte inagis leiicinur eum diligere, quia pro jrj diligere; ergosi quis habet melioia naliiraliaalio,
npbis passus, quaiii quia Deus: sed non teneinur hnhens pnrem charilalem, niagis peccat si innli-
niagis diligcre, inio teneinur raagis diligerc quia qtio -genere peccali peccat, quam iile si in eodein;
Deus, qiiam quia passus. Nam iste motus oiiines et ila magis peccat pulchrior qtiani miiius ptiltiier,
cxeederc debei, et ila paict quia magis tenemur euni dives quam pauper; habcns acutuui iiigenium,
diligerequia Dcus et honio, quariiquia Deus; sed non quam qui hebes. Quod improbalur.qiiia cumaliqni»
magis diligere. Si ergo quicrilur an niagis sit dili- pariperest, velhebetis ingenii, vel aliquid talc pa-
gendus quia Deus et bomOj quam quia Dehs, si litiir, illa poeha esl illi,.a Deoiiiflicta tanqiiain me-
esseniia ilivina praedicctur, incongrue dicitur. Si dicina (8),»el ad correclioneni, si sit peccator, *.cl
ad effectus referas, yeruin est, quia niagis lenemnr ad conservaiioiiem virlulum si sit boniis, ut Paulo
diligerc quia esl Mediator, quam quia Creator, sed dalus est sljiiiuius Satanae; vel ad majorem coro-
iioiiiciieinurniagisdiligere. Fallacia. Deusestmagnns iiam ut Job. Ergo, nisi iinum isloriui) efJicial iniJJo,
(6) L. II Delib.arb.yC. 19; etl. j Retract., c 9, (7) D. Th. 2-2, q. 24, 2.
in uied. (8) Mag., l d. iH, § I; ex Aug.,l>f Trinit. El iy,
d. 1S,J a. Similia liauetPulJtts.
1105 SENTENTlARUMLJBRI QUINQU2. —"JLIB.III. IKr",
esl ciiariiate. Ergo major 1 f.
-rertit homo riicdicinam sibi datam ad boniim in A quia nil comparabile
malum, el iia ex majori contemptu peceat, quain douo praediius esl iste qiiam ille; ergo |>i;is exigi- t?
ille cuirion est apposila medicina, id est divcs vel tur ab islo, ergo iste magis lenetiir diligere, Iieiii,
quilibct alitis, secundiim illud : 221 Guravimut aucloritas (9) : « Dcbilum charitalis quaiito am-
et non est smata El ilhid : Vasa plius solvitur tanlo amplius debetur. » Iste niagis
Bubyronem (Jer. LII).
figuli probiil fornax, et hominesjustos lenlatio tri- solvii, ergo inagis dcbet diligere qnatii 411e.Iteih,
bulalionis (Eccli. xxvn), et ita videtur magiS pec- istc magis diligil quam ille, ergo ma.gis diligitnr,
care paupcr qtiaiii divcs; ltebcs , quam iiigeniostis. ergo magis lenettir diligere. Itein, majtts doiium
snncti a se reprllerel si peccnret, qtiani
Propterea disiinguttm qnidaiti inter ftindamen- Spjritus ille quia in.ijns habei, ergo majorem injiiriam face-
liiin.dilectionis, ct arigtueiitiim. Funiaiiienliitii ex- iste in
Dcuin ret Spitiitii sancto, crgo magis peccaret
presstim cst nbi diciiur : Diliges Dominum in eodeui, sijvec-
luitm. elc {Mallli.y ) Atigiiienltuiiiiotatur ilii : C'«i aliquo genere peccati, quamillc
carei. Iiciu , « Debilum (liarilalis quanlo ampiitis
pluscomiiiiilitur ptns db eo exigitur (Ltic. xn). Ergp
ad fuiula iiciuuin ouines Sulvitur, lanto amplius debctur. > Ergo qui magis
fjuariliiiri d.lectionis aeque
leiieiittir diiigere, scd qiiantttiii ad augtiierilitin mi- " diiigit mngis tenetur diligere; ergo qtianto inagis
a debito cliatiiatis; eigo
'iiime. Al.i dicimi quodmagis leneturiinus diligere diligil Innto iiiinus solvitui'
qtianlo iniiius diligit, lamo magis solvitur, et ila
quam iiliiis; sed sicitt cst cnlltis dtiliie et cullus
qiiattio niinus diligil, lanio liiinns tenctur; ergO si
lairiae, iia esi dileciio dtiliaeet dileclio laliiae. Di- iioi)
lcctione 1 tria-oiiiiicsaiquclenenliir Deuin diligerc; diligit iion lenetur diligere..Quod falsum est,
alia pro quibtis teuetur 1.101110 diii-
sed ililectione dtiJiaeqiiidatn niagis tcnetnr ; et se- qttia siint mulia
media el mi-
tiiiiiliiin lioc qui mcliora Iiabet naturnlia magis te- gere quam pro dilcclione, scilicet
Si enim non teneretur hoino diligere,
nclur diligere dilectione dtiliae. Qui ila solvunl noii ninia bpna.
si non diligerei.nontransgrcderelurquia non diligeret.
solvunt, sed dit-unt. Mco pro rcgula liabeiiduin
Econlrario vero sic objic'uur:lste praelalus tene-
esi, qiiod qtii magis conlemnil magis peccal. Sed tur
iteruiri qtiaeriitir qnis magis conlemnit, qtti dives, diligere perfecle, sufficil htiic privaio si diiigat
ienelur di-
.-mqui pauper; nam tilrinijtie indiicta est ratio : et iniperfecte, ergo uon laniuni rion magis
verius vitlettir quod qui (iives, sicut pauperias ine- ligere iste quam ille, sed ille terietur magis diligere.
honio Iiem, si omiiis habcns iiitensiorem charitatem inn-
dicinaesiper quain debei removeri a peccaio, co
iia et diviliae, untle si tluo, sciticet dives ct paupcr gis leneiur diligere quaiu qui miinis iniensani, alia
in eodem gehere peccant habenies prius parem Q quod minimuin augmeniuin cbarilalis omnia
duiia 222 superat, crgo qui liabet minimiun cha-
charilaleiii, plus p.eccal dives quia suavior csl nie-
ritaiis niagis lenoiiir diligere, qtiam qtii nil liabet;
dicinadivitiae, quani jiatipcrlas. Sicut si isli coiiva- cha-
leant de eodcm morbo, unus propier mordax epi- ergo magis Iransgredilur sj peccat, quam qui
ritaiem non habet; quod ide.o falsurii csl, quia
thema, alicr propier suavem inedicinaih, plus ob- 1 Peccatuni
noxius est stio medico iste qui stiaviter coiivaluil, quodnon perpcenitctiiiatii diluilur niox
sui pondere ad aliud trnbil. >
quam qui pcr asperani iriedicinam, quia patipctias, Ad hoc dicunl quod leneiur aliqtiis diligere vel e\
iicct occasio sit majoris ineriii ei ctti ajiponitur
praeceplo, vel ex ralione praetnii, aut poeiiaej aut
medicina, ul dictum esi, tameii licel nuJlum eomtii collati. O.iiues
qttidem auquc leiieniur riiligere ex
stillicial, quae dicia smit, non est caiisa rii.ijoris scd uiius magis teuelur alio ratioiie pceiue,
pra:tepto;
transgrcssionis. Sicut vides a simili per conlra- vel ratione
riiiin : pcccal isieinfidelis si uon diligal filios.iion praemii proul proposiiuni cst piacmiuii
aul jioeua, aui collata stiiit miiiima. Sed valde tlilH-
laniei) mereiur si.diligat, s.iculisle qtii non esl inilii cile esl
a^quililirare vel pcenas, vel pnvhiia, velniti-
obnoxius, sed graiis servii, mngis iiierctur de uie neia, vel conieinjitus, quia soli Deo h;ec ciediniiis
milii seiTiendo, quain ille obiioxius; iion l cn "
nola. iiic eigo pro cerlo veriiin estqiiod qui riingis
magis transgrcdiiur, vel magVsoffendil si iion ser- conicmtiil ningis peecal, sed de conteinptii suli Deo
vial, sicul isle laicus qui multtim sitpercrog.it dili-
jttdicaie facilecredimus. Veriimesl ergo, quodiml-
gcndo Deuin magis meretur, qiiam iste piaelntiis his icueliir uiagis diiigere quam alius, qtiia si noii
qui npn laiilum diligil, non lauicii inagis Iransg.te- magis diligeret tiansgredei-eiur. Setl aliqnis iuagis
ditur si peccat. lene.ur alio, til diciiiin est, secuiiduui diffefeiitiaiii
Sed et ismd suam liabei dubilaiionem quae-att;
pracmii attlcollaii, aui pceiia;.
hoc peninere videluK Esto enini quod isle laicus '.Ileni, (lcriitiricratisdtiobus quortim unus esl per-
d.Iigat plus quam ille praelatiis, et tanien ille prh'.- fccius, alitis esl iinperfectiis, uierqiie isloriihi ie-
lalus diligil prout lenetur, sed iste stipererogal. IU iietiir abstinere a tanla mafilia quaniairi habel ilia
lud augnieiitnm cbarilatis, quo isle Jaictis. siiperat: hoiiio.ieiiius qui maliis est, ei' pcrTecTusmagis le-
illuin praelalmn in charkalc, majtis csl el excellen- neittr absiinerc.
Ergo si utcrqiie lanlain recipiat
litis omnibus doiiis qiue collala snnt ilii ejiisc.ipo, iiiiiliiiatu. jihts pcccal pctfccliis quam imperrecius,
(9) Anjr., onc 2 inpsaJ. x.xxjti..//'.5n,csl emm. qsnv sennitr redxii.ur el tem er. fab-enii. Eadcm. pijiio
>?.»et in psahn. NXXVU
4107 PETIU PICTAVIENSIS i!08
ct ita magis malus-esl; qiiodeoricetlunt. Non eii.iiuii fer.lus ab eo qiiod majus est qiialiialesni, et illud
pPssuiif in ebdem genere peceati peccare qiti mi- i-eeipiendo> ianliim, peccet , eisi non sil lanttnn
ftispotest altero. cjiixiiitiiiiiillud aliud pcccalum qualilate sui; majus
J Sed et iieruiii objicitur : Poiestcmm esse iil iste inmen in isio csl, el hoc est ex dignilaie coniein-
refcipial aliquam riialiliaiii iaritam qiianlani hnbel pt.i, ul veie dicalur caderc, non tantuni ex magni-
n"!e, riec majorem, nec "iniiigreni', et laniain poiest iiidine peccali,. veruin etiani ex altiludiuc digni-
VHoimperfecius rccipcre, ct si non in eodem genere islis.
peccali, salleni iii diverso. Ciiih ergo ipsi possint Ex hoc videlnr .qiipd seciindum majorilatem et
ieqiialem inaliliaih in divcrsis generibus recipere, iiiinorit.item inlerioruni faciillalum, scilicet inj;e-
'.iiit aequalker leneiilur ab Ca abstiriere, aul perfe- iiii, nieinoriae , rationis, iniellecins deheanl pps-
clus plus tenelur; si noii plus leiietur ab ea absti- sesspres eorum in cceleslia interidere. Videmns l:t-
ilere, nec pltis peccat eam recipiendo-quam ilfe qni incn ttitillos idiotas magis iu spiritualibus proficere
hccdigriilaieni riec perfcctionem habet. Ex malilia ti qniin iiatiiralibus praevalent non tantam habero
igilnr sola, non ex digiiitate videliir Cadere. Si au- graiiam in spiritualibus. Uutle qnannim illi vidcn-
lein pltts leneltir ab ea absiinere, et ipsi parem tur SHpererogatores, tanlum isli Iransgressores.
recipiunt tnalitiam, ergo pltts peccat urnis quain al- B Item , Jegiiur de palrefamilias qui unicuique dcdit
ter; si pltis peccat, perfectusJp^ejoresi, ergo majo- lalenia ut secnndum coinmissuni sibi laleiitiiin ltt-
rcii) malitiam recipit, ergo non solum habet lan- crifaceiet. Per qtne talenta dcsignanliir et liona
lamV iino (etiani si lantam recipiat perfeetus naluralia et exieriores atiiones.qtise nobis com-
qiiaulam imperfecius) cum quod criniinale cst itn- niissac stini, ul scci;iiduni eas btne opereinur, el
perfeclo, criiniiialius] sil perfecto, niagis maltis ef- ila mereamur audiie, Euge, serve bone et fidelis,
ficitur perfectus ex taiita Jrialilia, quam.iniperfec- intra in gaudintn Domini iui(Maith. xxv). Tcnciur
tus ex lanla. Item, uierqtie islornra .recipit t.ui-. ergo ijtiisque seciiiiduinhoc quod plns accepit jdus
tam ihaliliam' quanlam hnhelille, nec inajorem nec debet operari. Eigo si non plus operatur qui plus
triiriPrcm; ttlerque fit irialus. Ergo ipsi liitntauque accepit, qunni qui itiii.tis accepil transgrcdilur.
. iiiaiL Si euim hegei primani, dicel quod imjvossibile Videmtis lamen niiilios litleratos operari niintis
esi perffcluni et impeifeciuni aeqitalem malitiam qunm siuipliccs et obtusos : iino si unnsquisquc le-
siisciperc, seil si ille qui erat perfecius fit ma- iieinr operari sccuntlum exterioreni actioncm, ergo
gis malus qnamJIIe qui erat iirijierfeetus, ergo ma- untisqiiisque leneiur erogare qiianlumcunqtie po-
jorera riialiliam suscipit. tesl panperibtis; retcnla sibi suflitieiilia nd .itiuin
Dicuiii ergo quidam qupd ab omnibtis aequalibu.s et vestiium.
jiioiiaIil)iis[peccaiis] aequalitcrOiniieslenentiir abs- \ Ad lioc tliciiiii qtiod Deus.n.on largiiur illa dona
linere, clqiiicunque aeqtinlenvrecij)iunt maliiiam, graltiila secunduni illas faculiales , sed secundiini
.;cque liiali suiil, ei lanieii aueiOiitas videltir dicere, faciiliatein illaiuiii factillalura, quain facullaiein
qiiod perfectus ab acqualilnispeccati plus tenetnr ipse solus novit qui peregre profectus esl; et debei
aiislinere quara imperfecius. Sed dividunt, plus te- iiniisqnisqtie dnre qtiaiilum.poiest, sed uati qiian-
mlur; id est pltiribus bbligaHir, veriun est; Si di- liinicunqtie potesl, qttia jiolesl reservarc in me-
(iitin' pljit lenetur, id esl si tautum pecca:iiin reci- lio.rcs usus, ut si videam aliqnciii egerilein.non adco
pial quanlum ille, gravius peccat: falsuin esi. janien quin possil vivere absqne bciicfi.ciomeo, et
Dicunl etiam quod iste qui esl perfecltis si aeque Jiabitam jiecuniam possum reservare ad fabiicam
jieccaverit ctim illo qui liunqtiam fuit perfetius, ccclesiae resarcicndain , et. iion rrogare : vel ad
contra plura [boiia] facit el plttrium eflicilur reus. suslentaiidum patrein aut nintrcni, vel ad aliquod
Neclanicii plus deliuquii. Alioquin possel probai-i bonum opus. Si lamen ila egeal ille ul jain rao-
'.'«ji.iodqnantuinctiiique miiiiiiitiui.peccaluincomiiiii- riattir nisi dcdcro, absque niora debeo dare sive
loret perfeclus, plus pcccarel, quam qtti nunqtinni j) perfecius sim sive impeiTeclus, ct etiainsi sil incus
pc.rfectus maxiinuni pcctatuiii coniriiilteret. Dicuiit iuiiuicus. ltem, quacriiur de ilio qui prius gentilis,
cliam quod qui dignilalem habet, si peccet, reus nioilo jiidacus, aii magis leneainr diligere yel ob-
esl noii tanlum peccati quoJ comniillit, sed eiiani scrvare pra'cepla quain prius, v.cl magis niereniur
, (piia conlra honoreiii stiaedignitalis facit. Nec tamen hoc faciendo. Ad quoil ila : S«:iijiliuri erat in cor-
jilus peccalquani qiiiidipsiiiii peccalum itamagnum dibiis hoiiiinuiii qupd postea scripluni est in la-
. s;ne digiiitate conirailiii, plus tamcn punitur ab btilis lapidcis : Honora palrem et matrem (Exod. xx).
Ecclesia , qtiae non lam volniiialcni quam o|)tis Isie prius obsequebatiir prreceplo natnrae lanium-
coiisidorat, sed quod a perfecio jvjus223ex'§tl,,'r niodo, et nunc praecepto naiiine, el praecepiolegis,
abstineri ab uno et eodem peccaio, qnaiu-impcr- ergo magis meretur quam prius. Item, non rangis
fecto, etqitod idem faciendo gtavius deiinqiint iion inereiiir qttan: prins, ergo non prodest ej qnod
ist diibinm, cum quod veniale esl tiui, nioiiale sit faciuscst -Judaciis; Coiiira sic. Ex tatita charkaie
alieri. Unde siinpliciler danduiii quod perfectus honoralpaireni el malremex quanla prius, non ex
laiiliim leiielur alislinere aliquando ab nliqtto pcc- . majori vel minori, ergo noii mngis vel iiiinusme
taio, (jtiotl iniiius est qtialitate sui, quam imper- rctur quainprius, Eadetnolijcdiocst dc duobtis qiio
•:i09 SENTENTIARUM Lllilll QUINQUE. — LIB. 111. III»
liim tinus obscrvat raslitalcm cx chaiitnte sine voio, A |>ropter siiain bonitatem. Ergo non est magis dili*
alter cum Toto , el pari charitaie; liujtis qui sine geiidtis ttiio tcinpore .quam alio, liem, indirecto
voto facil, observarnia inagis indebita est qtia.m Deus iino tcinpore magis est diligcndtis quain alio;
illius, ergo majoii praeniio digna, ergo magis me- ergo dilectione duliae vcl latriae, ct ita niajpiem
rtUtir isie qtiain ille, seciindiim illud : Bona qtianlo cbariiatem lenelur quilibel habcre tino lempore
magis stint indebita lanlo gratiora. Econlrario sic : quain alio ; ergo si non habel lur.c majorem chari-
-Tstc merclur ex tanta charitate, ex quania ille, et laiem, transgreditur. Non ergo qtiantalibel sulficit
praeierea ex voto, el ipsum votum meritum est, ei ad pronierendum Deum. llem, sine dubio videlur
ergo magis merelur isle quam ille. dandum quod magis diligendus sil lempore graike
Dicenduni ergo in praedicio casu quod qui liabenl quo scrvitur ex amore, qiiam tempore legis, quando
parem cbarkalein pariier merentur, licet ex plu- scrviehalurcx liniore. Ergo magis diligcndus esl uiio
ribus mereatur modo qui facius esl judaeus qitam tempore qtiam alio.
prius exfsiens geniilis , vel moiiaclius qtii prius.erat Disliiiguenda esl igilur triplex serviltis. Est cniin
«ectilaris, lanien non majus praimium meretur, scrvilus debita, qttac cst latriae; et pia, quae est
quia non ex inlensiori tbaritale hoc facii. Sictil operutn misericordiae, cl consliiuta, qitie est ex
tnnium meretiir qui babet volunlaleni dandi clec- B lioiiiiiium instilutione. lta cnini insl.luliini est ut in
mosynani, 224 el I,on "at quia non habetfacul- regularibus horis latideinus Deuin potius qnam in
laicm , qua. tum qui hahel facullalcm, et dat cuin aliis, et in Quadragesiina devotiores simus et tero-
habeat ut Zachaeus el vidua (Luc. xi, xxi). Pone pus redimamus. Ergo serviiuie constituta teneor
aulemhunc casu n de Judaeoel gentili anle adTeniiim magis servire Deo uno leinjiore qiiain alic, quia
Christi. Nam aliler nec isie, nec ille charkaleni teinpore vesperarum debco dicere ^vesperas , quod
habet, Uinc aiiteni poierai habere. Si aulem quae- iioii alio lempore teneor. Sed scrvilule debiia, vel
ratur quid prodesl ei quod factus cst «ludaeusvel pin , nullus teneiur magis servire Deo uno tenipore
moiiaclius, dicendum quia propier frngilitalcm quam alio , qttia si non magis servirct eo leinpore,
suam ul seeurior esset, voto et reiigioni seastrinxil; iransgrederetur; cura posset alio tempore magis
et ita prodesl ci non ad majiis praeinium, sed ad servisse cl supererogaiiones fecissc. Sicut nullus
lutiusvivendui». Iteni, Cain inierfeckAbel (Gen. IV) lenelur magis diligere Deum quam alius. Sic eiiani
nnteqtiani essel daluin in mandaltim, Nvn occides iino leinpore non magis lenelur quilibet diligere
(Exod.-x\), sed quando inlerfecil trausgrcssus est Deum et optare sibi vitara acternam quani alio , ut
hoc mandaium, ergo transgressus est antequam es- P lioc adverbiuui magit determinel hoc vcrbum te-
set mandaiiiin. Hem dicit alibi Augusiinus (10) : nelur, uon hoc verbum diligere vel servire.
< Non quia lioc uobis maiidatum, lenemur dc man- CAPLT XXIV.
daio; sed quia lenebaiiiurdeinandatodatuin est no- De parilaie et imparitate chariialis.
bis in njaiuJatuiri. » Ergo leriebatnur de mandaio Ut post niodiim et ordiiiera charitatis dicalur de
anlequam datuin essel mandalura; ergo si manda- paritaie ct impariiateejusdem.cxigilordopr.-edictae
tiini non servabamus, transgrediebamur mandatum tiiunierationis , cum constel quod penes charitalem
aniequam daiuiii esset iiiantlatuni. Quotl videlurim- est oinne incrilum, sccunduin illud : Plenitudo
possibile. Ad hoc dicendum , quod est mandalum 225 '«fl'* est charitas (Rom. xm). Quod si penes
itaturale, ei iiiandaluiii stripi.um, elCain transgressus eam est iiupleiio oniniiiin , quomodo non cst ajitid
est inandaliim naturale legis anlequam datum essel eam pleniltido oiuniura iiieriioruiii? el illnd (12):
iri.iiidaluin scriptura. El idco dieit Auguslinus : « HnbeiUicharilaieni quid potest deesse? » Constat
< Quia lenebamur de inandalo, » scilicel nalurae, quod peues parem chariialem csl par inerittun, se-
< D.luin (st nobis in iiiandatum, »scilicel scriptuin, cundum illud : Dantis calicem uquw frigidw (Matlh.
qiiia non ex niandalo naliirae coercebanlur pravi, x), el daiiiis patrimonium par esl merilum, quia
ideo ad mnjorera observaniiam naturale mandatum D par tliariias. De volutilale laiiicn idem legilur quod
in scriplura est redactuni. penes eam parcm esl par merilum, qtiod osteiidiiiir
lllud eliam (jnaeritnr an Deus uno loco vel ttno ubi Douiiiius loquens de vidua ail : Tantum misit
tempore magis sit diligendus qiiam alio, quod vi- paupercula in gazophylacium qnanium omnes isti
delur (11), quia iiisiiluiiiiii est ul lerapore Qundra- (Marc. xu). Super qu.eui lociini dicit Beda ; < Quia
gesimae ei fesiivis diebus devotiores simus el magis dispar facullas, sed par voltinlas, > quod cxeuiplo
Deo serviamus qiiam alio lemjiore, el illam insti- de Vcteri Tcslnineiito potesl induci. Misil Doiiiinus
luiionern approbat Deus; ergo eo tempore magis paucos dc liliis lsrael diicc Pliinees, et poslea prae-
est serviendum Deo, el magis diligendusest Deus, cepii, ttl qui missi fiierant tanUim portionem prac-
el ita uno tcmpore magis leneiiuir, diligere qiiara dac habereiitqiiniitaniqiii remanserant (iVum.xxxi);
alio, et uno loco magis qiiam alio. Econlra Deus el econlrario, propler parcm voluntalem quani
semper acque boiius,. ct non esl diligcndiis nisi bnbiierant. David quoqtte cuni i.useqitorelur latniu-
(10) V. q. 140, in Exod., el init. enarral. in (II) Leo, ser. 5iu Quadrng,.
Ps. tvii.. (12). V. ctlaui Aug,,i.ii'aci..5. ui Episi. Joarinis,
1111 • PETRl PICTAYIENSIS 1112
culos Ainalecitariim qnos citra fiuvitiin Bcsur faii- A molittim cbaiilalis is'ius ad omnes mottis charita-
gatos dimisil, et eos cnm quibiis iiiseeuiiis esl lis, simtil iilius, iia qtiod, si sibi ex a-quo respon-
'Sequalidisfribulioiie praedaercniuiieravit (/?«(/. xxx). (lcanl, 'parein habere dicanlur ciiafilaiehK Non esl
Sed corilia objiciiiir: Peiies parein cliariiaieni aiietidenda coriiparalio uiiius ad unum, sicui si ve-
.est par merilum , et peries pareni voliiniatem est lim osiendere diios islosresse pafes in diviiiis,
.p.ar.meriiuin, eliii pari charilale-est dispar vOlttn- oinnium siniul diviliaium istius ad divilias ilius,
. tas. Ergo.yeTin.'pari cliaiilale esi dispar meriluni, non quariiiridam ad qiiasdam faeienda est cOinpara-
yel-i.hdispari voiuniate est par mcriium: quod iic- tio, iia et in scientia, non uiiius ad iiiiani, srd om-
«essario accitiil si de isla cotislet, quod in pari niurivad onines 226 au i,uc ut aliquis aliu scien-
«'Iiarilate sit dispar vohiiitas ; quodila Ostenditttr: tiPr ostendalur.
Fslo eniiii quod hic sinl tluo babenies parcin cliari- Scieiidum tamen cst quod cum penes charitatem
laiein qui ntoyenlur ad idein ojius niisericordiae sll par mefitum, cl penes parem voluniaiem siini-
impenilendum h.uic pauperi ; scd aJier nnlurali liter, iilia est ratio litqus dicti, alia illius. Nani ibi,
niolu inagis ad.id niovcttirco qtiod ejtis fraler sjt, pehes, iiotai causam ellicieiitem", liib aiicloriiatCiii
reiiuiii est qiiod ille in quo niajor esi'motus riatu- R qtiamdam riierendi circa voluiiiatem.quai qultlem
ralis proriior est ad miserendum, et ita riinjoreni sine opereinieriioria est. Opus atiieiii iituiquaiii *iiie
iiabet volunialem, ciini tanien parerti habeant cha- volunlate.
liiaicin. Et hoc de Chrisio negare qtiis polesl? Potesi atiiem raovere qtiod.."dtcliiiriest si, genera-
NOii "eniiii qiiaeciinque voluil pariler voltiil, nuii liter inteiligaiiir, 'scilieel'-: Penes pdretri charilalem
citiiii tlixissel: Desiderio desideravi manducare lioc esl par merilum. Esto eniin quod hic siiniduo,
Paschq vobiscuni (Luc. xxfi). Bapiisnio habeo bap- qiioruin alter adolcscens est qucm incitat fervcr
tixfiri ct quomodo coatctor donec illud impleatur aetaiis ad libidinem, et raaxinia Incla resisiit; altcr
(Liic.xii ), iiisi majori virntie (15) hoc voluisset decrepitusesl parCtn liabens charitatein, uullas Sen-
qiiaiii loqui niulieri Samaritaiiae. Cerluiri esl igitur tiens inoiesiias carnis. Isii diio parem liabenl
eum aliijua disparilcr voluisse. Conslat .lamen Chariiateiii, ergo pari praemio sitnt digiii, quod im-
qtiod sciripcr parein liabuit cliarilaierji, uipote in probaiur, qiiia Vbi tndjoriucia.ibi major cordna; sed
qua nec prbficere poluit, iicc deficcre. Unde ili om- majoreni liiclaih susiiriei adolescens qtiam senex,
iiibus pariier sibi iriefiiil. Pot.esi igiirir in pari cha- ergo. plus meieltir. Proplcr hoc diciuius.qnod licet
rilnie esse djspar volunias , el ila 'pitr meiilttiii iri iii hoc phis niCreaiur adolescens quam seiiex/laincii
. dispari yoliiritaie, si seinper iri paii charilale par C iu alio seiiex plus mereliir quain adolcscCns. Cinti
liieritiim. Qiioroodoergo solvittir qupd dicuim est: eiiini paretn habeani cliarilateiii, impossibile est
ln pari voluntaie par tneritum? Ad hoc dicunl quod qnpd cliaritas in eo sil oliosa. Auclorilas vcro illa :
voltintalci dicuiilur pares, vel in qiiaiilitale vti iu Vbi majoi lucta ibi miijor corona, rioiiiiniversaJiler
bonilale. Posstint ergo in pari charilale essc vpluii- iiiielligeiida.
lales dispariter intensae, seti tainen pariter sunt lieii), isie virgo el hic eoiijiigaliis parerir-Jiabenl
bpriae.Sed quaeriiur an siiniliier inolus disjiariter chaiilaleh): hnic virgini debelur fruclus centesi-
iiitensi ex pari chariiate sini pariler boni. Sed lioc intts. Eigo ct hitic conjttgaio, vcl iri pari cliariiale
nliter esi qiiia qui inlensior, est siiiipliciter
' me- ' esl disparirieriluin. ldeo scienduni esl quod ctun
K 7~" :''
lidr. didiur, cbnjugalis debelur fittclusiricesiiiius, coii-
biibiuni est iameii ari ex piiii cjiarilaie posSiht liiieiuibussexagesimus et virgiiiibiis cenlesimiis,
i'sse inoiiis disparifer inlensi. Quod ila ostendiiur: iiori ostendiiur diiTereiiiia quatiiilalis praeniii se-
Esio qiiod ajiquidtio in chaiitate moveanttirad opus ctiinliiin diffeientiain quantiiaiis meritoruiu a qui-
niisei.icpidiae impendendum piiuperi religioso, sed bus liuiit denoiiiiiialiones pfacniiorciu, cum eapicns
aiter fariiiliarius usuS eSl ejiis coiiversaiione. Sic jv frtictuni centesiraura inierdura iniiioiis sit nieriii
videiur quod, licel sit par cliaritas, altcr tameh capieiite frucium iricesimiim : sed ab his numeiis
inajori niolii chariialis iiiovelur ad Subveiiiendiiiii liuiil denoiiiiiiaiioncs propter sigtiilicationes corum
ci q?iam aller, et ila ex pari charitaie pipcedunl iibi alibi delei-minauir, nOn propler differentiam
niotus disparilerineritorii^ Iri qiioigiiurattendeiida quanlitatis ; vel forie ul ostendaiiir quod qiianlum
<?s'lparkas char|latis? Nunquid iioii in pariinle se stiperanl illiiitinieri in quaiiiiiate, taniuin el isti
moiuuiii ? imo utique. Chariias (14) eniiri seciin- Siatiisiii dignkate. Nani quaiilum cenieiiarius sexa-
drim se nec inttiidilur, necreinitiinir, sed secuii- -gesirituhrsupcfai qtianlilale, lantum eistalusvirgi-
duih efiecium. Non lainen qiiicuiiqiie iriaj'0ri moiti tialis staiiim coritiiieiillae in dignilate. Et lamen
cliariiaiis moyetiir ad aliqitid quain alius, atl id aliquis deslalu virgintiin minoris est merili aliquo
iiiajorem habet ciiaritatein quain ille, cuni possii de statu -icon.lineiii.ium.Iteni, islc pnclattis ct iste
ille moveri niajori nioin cbariialis qtiam isie nd siibdiitiS parem liabent cliaritaieiii, erjjo pnit prae-
i.lein. Facienda est enim qiileJairi 'ciiii.aimoiiinitKn lnio siirit dignl. Sed conlrii sic : Iluic praelaio de-
(19) Lib. De fide el operib., c. Ifi, Si Magistro fi- (20) V. Aii?., siip. 1 , De fide ct opevib„c~ 16, *t:
de>r.sed iion ibi. Encuitid., "c.63, ctc.
mi SENILNTIAKOl LIBIU QUINQUE. — LIB. III. 11*23
hoc piineipalitvr versanliir, quod a millo grntlii A llcrii : Virgo Israel cccidit , nttuquid adjiciet ttl rt-
perfeciae chariialis ad alitim fial descensus pcr ve- turgat ? (Amos v.) Resu-gpl qiiidem, sctl noh virgo.
niaie peccaluin; quod veriiln crediinus, quia si il- lleii), qui a perfeclachnrilaie cadil, cuin rcsiirgere
Iinl veniale esl in perfecto, non niinuil in co cliari- possit (qtiod consiat) nul perfccltis aut imperfecttis
t.item, imo accendit sicut gulla aquae camiiiuirii Si' . oporlet rcsurgat, qni.i iion est uicdiuin ; perfecius
vero -illuil sit venialeqiiod cura imperfccio sit Iigna, nonpolest restirgere, quia ncmo repente fil siim-
feiiiim, slipula, imperfeclo erit uioiiale siciil meiiiiri mus. Et in Glossa, quadam supci- Jsniam : < Non
prosaliilealic:ij'us,el iia lit riiiiia.noiidesceiisus Non slaiiin virtiilein perftiiionis capiiniis. > Ergo non
negnmiis tamcn quin possit aliqtiis al) uno gradii., potcst .aliquis resurgere riisi iiiijierfectus , uiide-
periectae cliarilatis ad aliuni descendere, ciijus de- ciinqne cecitlcrit,.
sceustis causa cst in hoiiiiue occulla , et non cst Ad.lioc (iiceiiduin qnia potcsl 233 resurgere et
cnlpa vel pceiia , vel qtiia non csl poetia miniii clia- perfectus elimpcifectiisquia perfe.cinchariiaieccci-.
rilaleni, scd lolli; vcJ si esl pcena, occtilte esl a Deo ilil. Auciorilas atileni sic expoiiiuir.« Nemo rcpihie
inOicia. Sictit occuiia est catisa qna elegil Jacob fit sinii.niis, > id est ciMifiriuntiisut non possii esse:
ct Esan reprobavii. Si iia argiimentetiir til supra, . mclior dum esl in via, sed ohjicilur : < Pceiiitcnlia
«Tinrilasisiius ineretiir angeri; ergo augcttir, aut B 1 restituil oninia ablata; » hoc hnbet ancloiitas.
de merito defratidatitr. Fallacia. Isle ineiuit vilain Ergo et slaltitn perfectionis resiiluii liuic, ciun ille
iciernam, crgo habebii eam. Nain sicut est hic cau- sil ci ablnttis, atil non cst pleun ci sufficiens poeni-
sa pntens qtiare non sit habiturus , scilicet pecca-r lentia. Ideo intelligendum esi illutl de ojicribus yir-',
Itim moiiale, iia Cl ibi est cailsa occulla leniporis tuttini qtiae sttnl merita ablata non i!e viiiuiibus
el (lefecius cliariialis, et adsimilia arguiiienia idenT ipsis, nut slalilnis, alioqtiiu prciikentia esset tatisa
rcspontleiiduin. chaiiialis ninissa', qtiotlTalsuin est; imo eroalrario. .
Si q.iiirrat aliqnis, ctim veniale pecCatuni sit ma-: Qiiidam taiiicn hoc dicuiil distiiigtiendiim , qiiia, si
luin, an faciat homiiiem inalum , et ita perfectus. qnis aslricttis sit vplo perfcciiouis , non pofest re^
qu; linbel vcniale maliis Csl , dicimus non.esse ve-, surgcre inipeiTecius, quod ila ostendiiiir : Astrictits
ruin , sictit aiiruni non esl dcierius pnipier luttiin, cst voio petfectionis, ergo, quanriiu uou csl in
qito est sordii-iaitnn, ita liechonio pcrfeclus propler exsectitioiic voli, transgiessor esl; sed si est ini-!
venialia peccala , licet ipsa Dco displiceani^ sicut: perfectiis, non cst jn voti exfecutioiie, crgo non
et Ittitim displicel niihi in aiiro, ct s|atim ahsiergo.: poiest iniperfecttts resiirgere, Si vero non sii a<iti-
Ipsutn cniui.obscurtim facil et iniinis clarum, setl ctus voioperfectionis (jtialCs sunl laiei , poiest re-
11011 ileterins. A perfecia aiiictn (21) charitaic ad. surgerc impeiieciiis. Qn;e dislint lip non valei. Non
iiiipeiTccinni ncmo poiesl dcsceudere; cunf taiiicn cniiri.cx voto lenciiir ad jierfeciioncm fervtiiis, set)
ab isla ad illam possit. asccnderc. Pplcst quidcm ad ojiera perfccue charilnlis , quae sequepoicst ox-
aliqnis ii jierfecia caderc per niorinle |ieccnluii), iel; sequi in chariiale jierfecta ac imperfecla. Si lii-
jiosiinndum resurgcre iniperfeclus . sed a perfecta: men reviriscanl ex charitate iinperf.cia, licet sint
ad triipcrfcciai:i (lescendere miiiiine polesl. , fatia in charilale perfecia ,; non iccuiiduifi perfe-
Ail id igiiur argiimeiiiuiii : Non csl obligatus voto clain setl scciindiiiii iiiipeifetlain cliarilalem lenui-
solemni vel privalo,etgo polest n perfecla atl itiipcr^ nernbuntur.qiiia ea inforniaiitiir, et ea.viyifican-
fectam dcscenderei iFnlla.cja. Iste cst cbsiinatus, cl : lur qu:e prius erant inoiiua; Qiiod aulcm iniper .
poiesl fieii miniis iiialiis ; ergo in obstiiiaiioue po- fectus possit resurgerc sacerdos qui de voto,'
tes! fieri ininiis iiialiis. Al seciiiidiim sic iiisiainus. lenebatur, sicul laiciis tjui a vpto er.t /soluius, ila
Non inagis dislnl grndtts primus hiijiis lnrris a se- ostendittir : Ssti pariicr rei siini, in ncutro cst ut
ctinilo, qiiaiii scciindiis a tciiio; a jirinto polest Dens ei apponat graliam, ergo ipsi possunt jiares
quis.nscetideie ad secundiim , ergo a seeiintlo ad rcsurgere; crgo uierqnc vel nculerpoiesi resurgere
terliuin. Non, quia tanttim faligaius es.selpost as-j |)-iiiiperfectu$.'Itcin, isii (luo perfecti quoriini uniiti:
censionem primi quod hon possetiScciindum asceu- sacerdos est, alier laiciis pariier boiii siini. Ita,
dere. posito qiiod uierqne slt pcrfecltts ac al.ier, niniien-
§:c posilo. Poslhacc restat alia qttaeslioi An a libus eisdem circuiiistaiitiis, possunt pariier |iec-
pcrfecia chariialc lapsus possk resurgere imper- care eodem genere peccali.alioqtiin nielior est con-
fecliis. Qtiod ila constal: Lcgitur.t;22):.: Si qnisper- ditio laiiiquain sacerdolis.Jinp etiani pluspeecaie
«rtisscril aliiiin, ei ille in leciuluminfirmilatis inti-- potest laicus qnain sacerdos, codem genere pcccaii,
derit, teneiur pcrcussor providere .pcr-cussodoncc i;i. quia Joc.us el leinpus el scientia ex parte laici
baculo possil anibnlare. Quoil iia.ex|>onittir : «Per-: possunt aggravare peccatum, sicut ordo ex parte
cti^iisqiiiscatlirin loeuin iiifirniilnlis, cs\ qui a per- sacerdoiis. Si ergo a pari chaiiiate possuni cadere,
fecla ihnrilate pcr mortale peccatiiin cadi!; in ba- cnr non in parem possunl rcsurgere ? Ergo uierque
culo yadii duin debilis et impcrfectus rcsurgili > potesl resurgere impcrfeclus, vel neulcf.
(21) Conseqnens csl quod clmriins nnllo .-mo.do (=>3)ExoJo xxi, 18 19. scnsu cxprcssp iion ' ''
«riii.inui possil, direcle loqueiido. D. Tli. 2-2, q. 24, verws.
a. 10, iu curji.
1125 PivTTUPiCTAYIENSlS 1124
; Setl ad lioc ka objiciiur : pro |)raecctlciilil)iisope- A opera perfeclae cJiaritatis, vcJ proplcr peifectiouem
ribus cliarilatis ille qui a perfecla tiiarilalececitlit, illam quaii) liabuil, tiini inodo non babeat, sed
el iia in imperfccla restirgit ^ reiniinerabiitir, ergo propler iiiajorem cliarilalcm dignus essc ninjori
secuiidum staium pcrfectionisinqiia faciasuut, vel praemio,quia ubi te invenero, ibi te judicabo (Ec-
imperfecliOnis in qiia resurgunl. Quod auteiii sectm- ctji xi); et Arbor si ad uuttrum ceciderit,ibi erit,ti ad
diim perfeciiim remunereiivur, ita oslendkiir. Naiu AquilonemM ibi. (1 Reg. n), et Dominus judicabit
opefa illa facla iu perfecta charilate"a'd pleiium re- finet lerrw (Ptal. n), el opera finalia. Hein, 'isle
vivisctiiit, aliuquin videtur Deiis pronior ad jniiii- habebil aureolam, ergo decedel peifectus. Item, nil
eiiduin qiiain ad niisereiiduni, si propier untiin pec- praemii haheret, si ad illam perfeclam charitaiem
caluni oinnia alia plene redeuiil quanium atl rea- rcilirel (ita quod slalini in ea decederet,*) qnod
tuin, et noii propter incrilum iiniits ojieris quod inodp iion habeat in imperfecia cbariiaie.ergo illtid
reviviscit,alia reviviscunl, ergo pai-ipraeiniodigniiiii iion est polius eligeiiduni quam istud. licin.aliqiiis
fatiiint; ergo, si decednl impeifecius reddelur qiii resurgel in chariiaie iinperfe.cta, tenetur ad
eicoroiia peffectionis, vel iiqislc ageiurciiin eo. ojiera perfeclae chariiatis, ergo aliquis cx iniper-
Ad quod diceiidtiin, quod o|iera illii reviviscrint, feclachariiale potest subire inartyriuin : itam hoc
setl non slalini ad pleniiin. Sed miiiquam deCedel »esl optis perfeciae charitatis. Ergo possibile esl
qiii ila resurgit, dotiec pleue resliliiatur illa resitr- aliqueni viiani fiitire iiianyrio et csse impcrfeclum,
reciio, el liine,primo rcvivisciint ul prius. Scd niin- cl itajiossibile est aliqueiii mariyrura iransire per
qiiid statirii potesl dcccdere cnm resiirgil ? Ergo purgatoriuin ; quia, si iinperlecius decedit, per pur-
statim -resiituilur ei perfectio plene, quod est venini. gatoiiuin transibil : cui contradicit auctoriias :
Nam eliam lalro qui iitinqiiaiii fucral pcrrectus, K.cte video cottot dpertot (Acl. vn), quia staliin posi
statini facttis est peifeclus, quod ideo patel qnia i«aiiyrium eyolanl ad cflBlum; et si iraiisircnt jier
jierpnrgatoriiiiiinon •transiit, imo eailem die cuin jiurgatoriuii), lunc orandum esscl pro eis. Habet
Doiriiriofnil iii pafadiso [Luc. xxni). Vel poiesl dici atilem aiicloritas (24) ; < Injiiriam facit qni pro eo
ijiiod tcinpora iila, in qtiibus lalro liabtiil initialcm ofat.» Itcin, si vitam fiiiiret martyrio elper pnrg.t-
liiiiorcin el pcrfectain charilntem, ka conliiiua toriuiri, aliquid reiiiuneiabilius maiiyrio potuisset,
fiieiiiul quod vix: poliiit distingui inter illi; uiule quod falsum esl; quia charilaiem majorcin 'i;;c
et slaliin diclus csl Itahcre charilnlem perfeclam,. iiemo habct, etc. Quod autein ex imperfec.ia clia-
licet prius habtiisset imperfeclam. rilate possit aliquis marlyriiim siibire, inde constnl
El nola quotl charitas lania cst quod non potest „ quod ex servili timore hoe jioiest quis. Unde
corttrahiadqtianlilateinfidei vel sjiei, quant.icunqiie Apostolus: Si tradidero corpus meum ut ardeum,
sit fides, vel spes: spes(f. fiies) eniin supernaiat sicnt charitalem xiutemnon habeam, niliilsum (I Cor. xui).
oleuin. Quotl ergo dicitur (23) : « Quniiiuin cretlit, Longe foriius boc poiesl quis ex initinli liinoie
taiuuni sperat, > id cslquaiituin habilis est credere, qui nunquamestsine cliaiitaleinijicrfecia.necccon-
tiiiittim et 234 *perare.Manilesluh) esl ergo qgan-' trario. .
tumctinqtie malus quis fueril, si iiicipial habcie Ad lioc tliciinl quidiinqtiod polest aliquis imper-
eliaiiintein, majoi est miniinus motus charitalis feclus decedere ei iiiariyr., et quamvis iniperfccius
qtiein polest hahcre, quolibel niotii diietiioriis quein decedat, nou ideo per purgatorium liansilil, quia
habcl erga peceatum. Unde inanifcsluni cst quotl iiiaiiyriiim est quasi proigne purgatorio. Aliis vi-
iieino potestesse tam inalus in via quam bomis po- deturquod ex charitate impeifecta possil aliqn»
lest essein via. Siiniliter, iiemo adeo iiialus iu | a- incipcre pnti inariyriuiii, sed in ipsa jiassione pei-
ina (|tiin qiiilibet bonus sil inagis boims tunc , ut ficitur charitas in co, ct ita nonpolesl vitam liniic
dicuiit quidam ; dnbiuni lamen adhtic csse potcst. maiiyrio qiiin sit perfctius quando decedii, etintn
Nam eatlem ratione possel dici qtiod niiiiiiiius mo- lkcl imperfectus sil qunndo prinio incipit niaiiyiii
tus charitalis in via sttpeiaret qiienilibci liioium D : pbenaiiipati.
odii qucin habct diabolns , erila non essel diabolus Ilcm aliqnis cpiseopus inclusus est in carcerc,
tnagis inaliisqiiam aliquis boniis. quia liietur jura ECtlcsiae,vel propter fidem Chrisii;
Iicin, si qnis dixcrit opera illa remuiicrari secun- conlingil quod, cuin dorinit, occidiltir a lorlorc.
diim chai-italeinperfetiam, objicilur:lsiiduoquoruin Ipse liabebat lignuni, feinim, stipiilam dura vivcret;
iinus fuil perfecius , alter semper imperfeClus , ei- de iltis veiiialibus nec conlriius esi, uec coiiieriiur,
modo iinperfecti suut, pariier boni stiut, ergo pari crgo deecdit reus illorum, cura prius cssei reus
praeinio digni siinl. Aul aiter esl maityr vefpfacili-!/ eorum ; sed esl mai-tyr ; ergo niarlyr transit cum
catbr, vcl ilfe iinperfecius ijtii nuriqiiaiii Tuit |ierfe- : ligiio, feno el slipula. Ad quod dicunt quod impos-
ctris minorem liabet cliariiatein qnam ille qui fuit sibile est eum lam subilo iiilerire quin senliat
pcrfectus.Ntjii igilur vitleturiUe imperfeetns piopler , iclus, in quo sensu in lolerantia passionis perli-
(23) Gregor., boni. ult. sup. Ezech. deni Iracl. 84 in Joan. Cilal lameii ulauclor. Inno-
(24) Ang , ser. 17 De verb. Apost., sed sic apiid cehl."lll.,:cjil.'I><! celeb'. Miss;.Injutiam facit inar~
ipstiin. < lnjuria csl ciiiin pro maiivre orare, ctijus tyriquiorai pro martyre.
nos debeiiius praiionibus ronimendaii. i Videeuni-
M25 SENTENTIARLM LIBIU QLlNQi;E. - L1I5.III. 112(5
-
cittir in co charilas, cl ila sine pcecato Itansit '„A qnae dtsinere polest iiiiiiqu.am vera fuil. » Et
Ex praediclis ergo conslat quod a perfecta chari- alibi (27): < Charitas esl fons proprius elsingularis
tate noii sit desceiisus ad impeffeciaiii, sed potesl boiioruin, cui non comiiiuiiicat alienus. Alieni eniin
quidera fieri ruina ,'cl postpoicsl qui a perfeciione sunt omiies qui audiluri snnt: Non novi vos. >
cecitlit imperfecms resurgere. Palet etiani qtiodin Econlra tamen dicitur in Evangelio quod multi
imperfccla chariiaie possunt fieri quaedain opera abierunl relro quorum nomina scripta eranl in libro
235 peifeciac charitalis.Sed iiunqiild omiiia opera vitw (28), non seciindum pracdesiinationem, sed se-
in charitale imperfecta dictiiiiuf opera jimperfeclae cundtira praesentem jusliliain. El Ambrosius (29):
charilatis, vel quaecuiiqueliunt in cliaritatepeiTecla, < Frequeiiler prius inali sant qui poslea fuluri
dicunlur npera charifatis peifeclae ? Ergo salutare boni suiit, et aliquolics prius boni qui postea fu-
lioniiiiein in via, cum fial a perfeclo, cril opos clia- ttiri simt, cl permansiiri mali, secuiidum quod no-
riiaiis perleciae , quod nemo dicit. Similiicr subire mina eorum dicuniur scribi vcl deleri d.e libro
iiiariyriuni in charilale iihperfecla, erit ojius im- vilae. > Ideo in hanc intiinamur ul dicamus chari-
perfectae charitatis. Ideo dicimus ea opera dici latcni saepe adinilti et amilli. Qtiod crgo dicitApo-
perfectae charitalis, quae signum et indicium sunt slolus,C/i(i!i;Hs nunquam excidet, refercndum csi. ad
B
perfectae rharilatis. Nam facienda est vis in ipsa digniiniem ipsius quae habctur in patria, cum fi.les
junciura loculionis , el ita non quaeciinque fiunt in ct spes sinl cvacuaudx. Qtiod ilem diciiAugiislinus:
charilate perfecla sunt opera perfeclse charilatis. « Non est vera charilas, > etc, id est non facit vere
Sicut illud opus dicittir opus hominis sapienlis quod beattim, qtiia nonliabelur finaliler. llem : iCharitas
esl sigtntm cl indicium sapienliae in homine. est fons proprius cui non communical alicnus
Si vero quaeralur ulrum magis indigcat gralia (Prov. v), > inleilige finalitcr.
perfeclusan imperfeclus, dicendum eslquia ulrin- Notandiim i.araen quod quidam dicunt, cnarila-
que sunt rationes. Perfectus ad altiora icnetur lem cx quo semel habelur in via non posse aniiui.
opcra ad quae major exigilur gfatia, ergo roagis Quotl miiltis ratiouibus, praeler praediclas nucio-
indiget gratia quam imperfeclus. Econlra in imper- ritates quas inducunt, volunt ostendcre. Primo sic -.
fecto inulta venialia suut delenda, ad qtiae dclenda Isle hahel tharitalem, ergo vilam aeternain niere-
junjor exigilur cbaritas quaro ad pauca quac sunt lur, ergo eam habebit, aut injtisle cura eo agelttr.
in perfecio; ergo majori indigel gralia imperfeclus Volunt ciiini ex quo aliquis semcl nieruil aliquid,
quani perfeclus. Adlioc dicendum quod hoc verbum non possil pncmio defraudari, quidquid posie.i
indigeo, quandoque noial iiecessitalem, ut rcx in- Q egerit. llem indirecle : David , quando cOniniisit
diget cibo, id esi necessarius est cibus iegi ad homicidium, charilatem non habuit, et in lioiiii-
susleniationem vitae; quandoqtie nofal peiiuriam, cidio moiialiter peccavit, ergo tunc digntis fuit nt
seciindum quod falsuin esl quod rex cibi indigeat. acternaliler punirctur et 236 >loc justuiri fuii;
Si er^o veruin esiquodhoc verbura indigeo notal ergo Deus voluil ul hoc fieret, quia qiiitlquid jus-
necessitaleni, veruin esl quod et imperfecttis et luiK esi Deusvult, et ecOnlrario. Ergp David pu-
perfeclus indigeat gralia; si penuriam, falsum est. niliis fuit seterna pcena. Nihil enim Deus voluii
Magis ergo indigei gralia pcrfecttis quam imper- quod non factum sit, vel facienduin nori sil. llcin,
fectus quod ad boc; iinperfectus magis quod ad juslilia Dei luiic cxigebal ul aelernaliler daninarclui',
illud aliud. Sicutdives niagis indigcl gratia regis ad quia exigebat ei reddi secundum quod promeiiiit,
cOnservandas divnias, quam pauper qui eas non sed qitod juslilia Dei exigebat lieri,id volebal lieri,
habet; pauper lamen raagis indiget til ab eo ac- crgo Deus volebal David seiernaliier puniri. Iteni.
cipial vielualia qiiorum aOluentiam habet divcs. Et David in illo opere promeruil vitain [f. inorlein.]
de perfcdieiie et imperfectione, proui haheiur iu acternam qttae non est ei reddila, ergo non singulis
via, quae dispulabiiia sunl, proul, Spirilu sanclo redditttr secundum sua oper.i. Ileni, aliquis daui-
doceiitc, didicimus, in medium induxiinus, in qtii- D nandus habet opera charilalis pro quibus mercliir
hus pleraque dubilabilia et diliicilia absoluta di- vitam aeternam, sed post peccnbit et damnabilur,
Jigens lector iiivenjet. ergo non reddelur ei scciindum quod promeruit per
«APUT XXVI. illa bona opera. Iiem, juslkia Dei est unicuique
"Ancharitat teiuel habita possit amitti? reddere secuiidum opera sua, crgo el David, qui
(25) Tteslai ergo quaiiuin capiiiiluni dc charitate, prius eral pcccator quam juslilicarctur, reddidil
utrum semel hahita possit aiiiitli? Quod non vitle- secunduin opera sua; ergo ille proineruit justifica-
lur. Dicit eniiii Apostolus: Charitat nunquam ex- tionem, quod falsuiri esl, el ei dala Csljiistificaiio;
fidet (lCor. xui). El Augusiinus (26): < Charilas ergo daliini esl ei secundiini quod non promeruii.
*
(25) Mag., m.d. 51. (27) Augnst., Luc. x.
(2fi) Non exslal sic lamen aiielor lih. De amicit. . (28),Anibros. in Kpisl. ad Roinan., ad c. ix, et
apud eiiiinl., c. 2, et llier., cp. i, ad. Ituff.: Atni- gusi., traci. iS in Joan.
ckia quae desinere polesl, vera nunquani fuif. Cilat J;29) AniJnos. supra ad litec vcrba: Quia major
tamcn Gratiamis. De pcenit. eo inoilo quo auctor hic, serviet miiiori.
et Magister senl. supra.
1127 PiiTRi PICTAVTENSIS 1123
Non crgo volunt quod.de aliqnp reprobo vere possil k, cunqiie 237 ierit, ergo tilroqtie pede, scilicet
dici,meruit viiam aternam; nisi de illo qui in bonp integriiaie carnis et menlis. Ergo est inieger carne,
opere. iisqiiead fiiiein yitae perscyeravk, qnia,' si qupd falsiiin est. Iiem, iste non desiit liabere cha-
reprobiis mernii viiam aelernam bnbeie, mer.uit rkatem, ergo non dcsiit Iiabcre virginiiatcm, aul
eaui habcre, vel anie inortem, vel post. Ergo, si virgiiikas non cst yirltts; cl liabuit virginilaiem,
nec ante, iiec ppst liabuit, injtiste ciim eo Deus egif,, ergo-adhiic cst virgo, ErS° ~~~' dcbeltir litielus cen-
quori cst iiitppssibile. tesiiiius; sed est coujugatus, el ideo debeiiir.ei
lsiuil laiuen tioii yalel. Potestcniiii demereri maje fructus tiicesimus; ergo duo Truc.liis, debeir.ur ei.
agendp qt:o(Iprius meruii beiiefacieiido, nec reddit. iieni, necesse cst in isto esse omnem viriuteiii, yel
DeiisseCundiiiii qiiaelibpt-opera, sed secnmliiiii fina- vili.iinimoiiale ci opposiluni: in islo nullum sub-
lia, imo etiaiti sccuiidiimoiiiiiia opera bona in.qiip- repsil pcccaltim moriale, qui, ctim proposuisset
citiique teiiippTe ea feccril, si posiea illorum bo- esse virgo (uon ex voio) nintrinioiiium aliqua ho-
iioruui operiim liierita male yivendo non d.eleverk. nesla causa conirahil. Ergp iiull.i"virtus; dcsiii esse
Et nola quod justum qiiandoque dicitur infor- in eo; efgo nec virginiias cuin Jucrit iii co. Ergo
niaium divina jiistilia, secundiim (juod non esl ve- virgo esl mpdo sicul ante. Ilem, isle r.on amisil
iiiiii qupd justtun sit isliiin eleciuni damnari qni se- B '. nisi iiitegritateni carnis. Ergo nullam virintem
niel peccat moiialiler, et juslum pro merito ho- aiiiisii.ani integtitas carnis yirliis est, quoil est.
ininis, Seciiridiim quod verum esl qnod juslum esl falsuiii; qnia omnis virius esl in nniina, vcl in an-
isiiiin damriaii secuiultiin pixsculia nicrita. Non; gejo.. Item, dicil aucloriias (30) quotl < Elecli lales
lamen scciiridiiin hacc merila reddei ei Deus, quia per oninia resitrgenl quales ftierunl aiite peccatiun,
noii suril fnialia. Yel polesl dici qupd omnia liona e.t etiain forliores, > Scd omnes. fu.e.runl.yirgincs
0,cra femunefalDeiisin praeseiuivila vel iri fulura, anie peccaium, ergo oimies rcsurgent yirgines,
nain siiioii esset altitd praeiiiiura, nisi quod honio Ciii videlur obloqnj aiiclprilas illn : < Cum Detts
boiiiiiii optis fecii, hoc esi iiiagiiuui, nam virlusex- possit omnia facere, virgiiieni post jiiiiiayi, non
tra se lioh qiucrit p.raemiuni,et in custodiendis n.ian;-: potest snsckare. i Ttem, pnenilenlia conferlpleiiam
datis reiribuiio mtilta (Psal. xvin). reniissiprieni percatorurii, ci perfectam reslaura-
Sed eis objicitur.-Si David cliaritatem, tiinc ha- lionem yiriulura, hpc habet auciorkas. Maria Jlag-
builqiiando lioiiiicitliuni perpelravit, ergo lunccrat dalene suflieieiiier pceniuiil (Ltic. vn), crgo resti-
tiignits vita aeierna, ergo, si litnc decedcrel, vitara. tiiia est ei omnis .virtiis araissa, ergo virginitas,
aieruaiii babeiel. Eadem ralione de Juda, qui nun- aiil ipsa iion esl virltts. Il.cin, cpnjugalis debetnr
qriam secuiidiim cpscliaritaleui habuit, ergo nul- , frticltis triccsimiis, viduis sexagesitims, piaelaiis et
Iuni lempiis fu.it in qiio, si dcccderet, vitain aeter- virginibtts ccntesimus : nuila pcenilenlia, quanta-
iiain baberel. ldeo dicunt ipsi quod David, qtiaiulo cunque sii, potesl cflicertMil yirginitas restiiuaiiir
peccavil, chariialeih liabuit quain prius uirivulum ei, qtii eam amisit, et no.n potcst recipcre fnufiiiin
habuii";, sed iiinc arriii suspeiisus ad lenipus, posl- ceiitesimtim, nisi inorialtir virgp vel. praelatus.
ca iterum iliixit, advenienle pro peccalo conlri- Ergo nemo potest Cssc lanli nierki ppst- aiuipsain
tione. Potesf eliain quaeri, an David, qtiando pec- vifginiialcinquanliim ante.
cayit, habiiil perfectam cliaritalem an iiiiperfeclain, j)b itnc dicuitl quidam quod virgirtiias non est
6od "ipsi neuiiiiiii daiit; quia, sicitl .frucius et ToJia viiius sed quiddain supra pmnem; viriut.eni;: (51)
iii liieiiie diciinlui; esse in arbore, ila et tunc ihari- qu;)d voltini hnbere exquad.iiijglossasuper.Exo-
ias in Ditvid, duiri , ubi habcltif qtioii per leiiiiiin .ppcrimcntu.ui
de pellibus rubricatis significeiur niariyriuin quod
CAPUTXXVil.
illruin virginitgs tit. yirlus, et an habcalur ab omiii esi coiisuinmalio omniiim viiiuium, per quartuni
qiii hubel iiiium virtulem ? operimenltim de pellibus ilynciiithinis sigiiificatitr
Facta divisioue viruiijirii in quatuor cardinales p virginitns qna: est siipra omnem viriiiiem, qu.e
viiiiitcs et septein dbiia Spiritus sancti, et itcruin aiigelicain redolel conversaiionem. Nam iu cnrne.
in tres qtiic dictiniur, fides, spes, charitas, nsienstim vivere supra carnem augelictmi csl, noii Jiutiia-.
esl circa siiigulas qiiod qui Jiabet iiiiain, babetorii- iium, quod credimus fuisse dictuni ad comnienda-
ncs. Cu.in efgo noii soleal alio modo lieri divisiO tionem virginitalis sicul et illnil llieronymi : « Cuni
viriutuui, apud llieologos',;qriam aliquo praedic- Deus oniiiia possit facere, virginem post ruinam
totiiin, coustat oiiinem qui habcl unaui virluiein lion poiest suscitare, >id est iioii potest facere ut '
liabere Oriincs. Sed objiciuir : Quicunque liabet staiiis conjugaiorum comparabilis sit siatui virgi-
* tiriam
yiritiiem, habet omues, ergo el virginilaieni, niitn.iiy.perboJice enitn qtiandoque loquuulur sancli
cririi vifgitiiias sit lina virius. Ergo iste coiijii- ad exaggerationein' boni vel mali.
gattis, cinii babeat cliarilatcm, habet virginita- Aliis vitielur quod casiitas sit virtus ciyrisniinnr
tein, et ita est virgo-; ergo sequiitir Agnum quo- usiis eSl coiqiigurii, vel piiditilia conjugalis, niijor
(30) Hicroiiyuii ad Eustoeh. De cuiiodia vifg.-, esse Beibc. Elegnnter de his disserit D. Tbo. 1 2,'
e.i. q.-l:02. n; i. atl 8.' ;:;.
(31) Exod. xxvt. Glossa ord., ibid., qnas diciitir
1159 SENTENTIARUMLIBTUQUINQUE.'— LIR. III. 1150
continenlia vidualis, maximus continemia virgina- jt rum. Ubiqueauiem in pradictis argumentalionibus
iis, el quiciinque habcl iin.im virtuteiii habet cas- siiiue hoc nomen virginiias in designaiione iule-
titatem, vel in hoc primo tisu et minori, vel in hoc gritatis mentis. Nam aliter faiso sumcres eajn esse
illo medio, vel in poslremo. Nam isli sunt tres sta- virtuteni.
Ins saJvanriernm, qui significanlttr per Noe (52), Sed et ilerum objicilnr ad hoc: Iste qui motlo
Danielem et Job. Sunl aiii qui dicunt hoc nometi esl virgo inenle el Cf.rjiore, jam ducet uxorein et
virginitas siguificare duo; inlegrilatem carnis quae doimiei eum ea : virginitas est in isio, et nulia
virtus non esi, cum in muliis sil lalis intcgriins virttts desinet esse in is:o, ergo virgiiiitas erit iti
qui ciiariiatcm noti hnbent, ui in Judaeis ct paganis isto; ergo isie eril virgo. Fallacia ultimi. Jmper-
iiifidelibus. Unde iti Evangelio dicimiur virgines fecta chariias eril in isto; crgo isie crit imperfcc-
fnlnse (Maali. xxv), qunehabcnt iiitegritatem cnrnis, tus, posito quotl jam peiiicietur eliaritns in isto,
quae non dicerenlur falii;e, si lalis integritas virtus vel, potentia peccandi eril iii isto, qiiia Jibcnim
tsset. Signilicai etiam hoc nomcn virginilas inle- arbitrium erit in eo. Ergoisie |toieiit peccare,posito
gritalem niealis, vel conlinentiam, quse virtus ciim quod perfectus dccedat..
sil, fil ex cliaritale, el talis conlinenlin seciindum B CAPUT XXVIII.
diversos stalus diversa habet vocabula. Nam in vir- Vlrum
pcrseveranlia sit virius el an habeatur ab
ginibus vocniur virginiias, sive.mavis dicere, virgi- omni qui habet uuam virtutem.
tmtis conlinenlia; in conjtigibus, conjugalis' pudi- Ilis itcrum qui riicunl iiuhentein' iiiiam virtutcm
citia; in viduis, vidualis conliiietUia.En- igitur vir-- habere onines, objicitur de perseverantia: Iste ha-
tus qtite nuiic dicilur conjngalis putlicitia in islo bel omnes viiiulcs, crgo liai.et quidquid necessa-
conjugato cujus caro corrupia est, anle diceliatur ritim esl ad saluiem : sed perseverantia finalis ne-
rirginitas, vel virginalis conlineiitia, dum esset cessaria esl ad salutem, ergo isle habct perseve-
inieger carne. ranliam finalein, posilo quod amiltet chariiateii*
-Ad hanc ergo argiimenlalionem, quicunque ha- in decessu. ltem, iste habet charitateni, ergo, st
hel unainviriulcm habet omnes;ergo quicutique iia- nunc decederel, salvaretur, quia habetiti charita-
het 233 unani.hahei virginiiatem. Ferttir inslantia lem nil deest ad vitam, et (53) : « Habenti chari-
sic : Isie liabet onmein virtiiiem, ergo habet ini- latem quid potest deesse? et : Habe charilslem ei
tialein limorem, vel : ergo habet charitntem imper- fac quidquid vis; »isie igilur si in hac charilate
feclam. Sicul enitn hoc sinipliciter debuii inferri: decederet salvaretttr, sed habet charitatem noii
ergo habet timorem, vel : ergo habet charitaiem, G perseveraniem. Ergo isie potest salvari in chnri-
ul iion fieret descensns, ita el ibi : ergo habet tate non perseveranle. Item, impossibile esl istum
contincntiniri. Nam hoc noincn omne comprehen- salvnri nisi in charilate perseveranii : isle non
dil ibi genera, non singula genertim vel species. haliel charilatein perseveraiiteiii, eigo, si iu Jrae
Quodilcruin objicilur : Non amisil virginitaiem et chariiaie quam Jiabet decederet, non salvareiur.
habttii, ergo et adhnc lialjcl virginilaiein, fallacia Sed quia circa perseveranliam sunt aliqua du-
est secuiiduiu accitlens ex commulaiione praedica- biiabilia el iiiquisiiione digna, sub trium cnpiiti-
menii. Fiillacia. Tu non desiisti videre hnmiriem Ipruin numern coarclemiis : prinio, quaercndo an
album, posilo quod facttis sit niger, vel iia : Iste sit perseveranlja, nisi Uiialis sit; secundo, nn. pei-
non desiil habere charilalcm imjierfectam et eam seyeranlia sit praecepia; tciiio, an perseverantia
habuil, ergo adhuc habtiil charilalcm irnpeifeclain, sit viiius? Quod sil perseverantia eiiam quae nou
non, quia quae imperfecla erat, motlo est perfecin. est finalis, volunl nonntilli habere ex eo quod le-
Ad siniiJes argiimenlaliones in sirnilibus sumenda giiur in Evangelio : Qui pefseveraverit iisf/ue. i«
est inslanlia. liem quod dicitur : < Elecli lales re- finem salvus erit (Matlh.x) : pro nihilo enim, ut
surgent per oninia qtiales fuertiiii ante peccatum, > tlitiiul, apjio.silmn esset usque in jinem, nisi essej
islud oinniu non coiiipreheiidii hisi stolaui aniiiiie perseverantia ad tempus, ad ciijus dilferenliain
et corporis, quaruin uiraiuque habebuni qui clecli diclum essel usque ad finem. Iloc eliam volunt
suni. astruere argumentando sic : lsle fuil 239 'n c'ia"
jtem nota quod aliquis fructus ej'us minor est ritatc per decem annos, nec cecidit ab ea, nec cadit
quodam ir.icesimo fruciu, quia non liunt illae deno- niodo; etgo persevernvii in charkaie. Aliis tanien
itiinaiiones a ntiincris secunduiit quantitaiem pra> videlnr quod sicut.in his verbis perficio el pervenio,
iniofum ut diciuin est snpra, sed secundum signi- haec praeposiiio per notal consummationem et per-
iicaliones numerorum. Esl enim aliqttis conjugaius feciionein ; ila in hoc verbo per.severo, et qtiod non
raajoris meriii aliquo virgine, lamen status virgi- p.ossit.dc aliqno dici perteverare donec coiistimmaia
iiuin dignior est slutu conjugatoruin. Sit-ut aliquis sit ilia contiiiuatio per rooriein. Quod diciint sigui-
episcopnsditior est quotlani archiepiscopo, innien ficaitim fuisse in lalari tunica Josejih, et in cacda.
stalus archiepiscoporum dignior est statu episcopo- liosliac quae praecipiebatuf ofierri.
(52) Ut habel Augiist. v. in nolis ad Rob. Pul- (33) Aug. tract. S3, in Joaii,
lurh.
PATROI. CCXI. 3«
;;,^m-- • ' -' '"''""
J!3I PETRI PICTAVIENSIS : HS*
Quod autem perseveranlia non sit praecepta ex .A baec praepositio per non noiat cpnsummalioncm in
bocvoiunt habcre, quia si est praecepia, ergo omnis hoc veibo persevero; sed dicatur omnis perseverare
qui nonhabel perseveraniiamTiiialem transgressor in cbarilale qui liabet charitalcm, vel in ea manet
est. Ergo isle qui charitatem babet ad lempus el ad praeseris., sive sit amissiirns sive tion; vel si
non perseverabit finaliter, iransgressor esi; el ka nolel haec pracpositio per consunimationem, non est
in morlali peccato. Item, inulti sine perseveranlia diccndum quod aliquis ltabeal perseverantiam cha-
salvaii stiiit ut latro, ergo perseverantia non est de ritatis vel babuit, nisi decesserit in chnrknie; quia
hi.s sine quibiis hon est salus; ergo non est praece- lunc primo poiesl dici : Iste perseveravit in cha-
pta. Econlrario lamen videlur fuisse praecepia sub rilale. Licet enitn vere dicatur de isto, iste perss-
ca forma sub qua baplismus, Sicut eniin dicliim verabit in cbarilate, et hoc mihi revelatum est;
esl (Marc. xvi): Qui crediderit et baplizatus fueril, nonduni taineii potesl dici, hahet perseverantiam
salvuserit.hu dicttim est: Q«i perseveraverit usque charitalis, qttia nonduin facla est consummatio,
in fineni, hic satvus erit (Matth. x). Item, quidquid sicut isle licet inceeperit facere domum et faciat
necessarium cst ad saiittcm, pifeceplum e.st in modo, et sic perfecturus est, nondum lamen potest
evnngelica dociriua, vel per Chrislum, vel per ejus dici perficil domum,\e\ perfecit, veJ perfeclio domu*
discipulos; perseverantia finalis esl necessaria ad 240 esl» seQ t,lnc primo vere dicettir quando
sahiiem; ergo ipsa est praecepta. llem, dicit Augu- consummala erit domus. Ctnn ergo dicittir : Iste
slimts (55*): «Quidquid praeceptum est offerri in liabel quidquid necessarium est ad salulem, perse-
vetcri Jcge in figura, prseceptum. est offerri in tem- verautia finalis est necessaria ad saluiem; potest
pore novae graliae in vcritale. » In vete.ri lege prae- inlelligi hoc duplicker, vel quod aliqttis persevera-
cepium esliit offerrelur cntida hosliae cum capite, veiit; el lunc est falsum : sic enini nemo haberel
ethujus figuraeverilas esl perseverainia. Ergo in salulem, nisi jam perseverassel, vel qttod sit per-
nova lege praecepta est perseveranlia. Item, perse- severaturus, et hoc est verum; quia necessarium
verantia aut est in praecepto aut in consilio : si est esl quod perseveraverit, vel sit perseveralurus,
inconsilio et noiiin praeceplo, et sine perseveranlia aliter enim non snlvarelur; nec tamen ideojam
non est salus, er.go sine quodain consilio non est habet perseverantiam si est perseveraturus; babet
salus.; -ergo non sullicit sola impletio praecepiorum lameu.quidqiiid necessarium esl ad salutem.
ad •saluteiii. Qui dicuni non esse pcrseveranliam Huic igitur argumenlaiioni dala solulioiie oralio-
nisi sil finalis, .probabiliier possunt dicere quod nis. (Iste habet quidquid necessarium est ad salu-
perseveraiitia est prreceplJ, nou ut semper habea- Q lem; perseverntiiia necessaria est ad saluteni, ergo
tur, sed ut aliquaiido. iste habel perseverantiam. Qnod etiam falstim esset.
Terlio qttaeriiur ulrum perseveranlia sit virlus? si nunqiiam charitatem est aniissurus.) Inslnnlia
Qttod enim sk, ita oslcndilur : Perseveranlia est sumenda est : Isle liabet quidquid necessarium est
meritoria vitae oeiemae, ergo virlus, vel opus vir- ad viiam; deccdere in cbariiate necessarium est ad
tutis; vel ita : Donuin Dei est et non naturale, ergo vitam; ergo iste decedil in cbarilale qui viclurus
gratuiliiui •donrim. Ergo est viiius, vel opus virlu- est. Ad secundairi autem argtimenlalionem quae sie
lis. Cuiitra atiteni, estvirlus, ergo est praecepla. fit: lste habet charilalein in qtia, si decederCt, sal-
ltera, virtus est perseverantia, ergo qtiicunqtie ha- varelur; sed habet cliaritatein sine perseveraniia;
bet uriam virtiiiern, habist perseveraiiiiam. Qttod efgo sine perseveraniia polesl salvari. Fnllacia iu
falsum est; nam nmlii liabent virtuies qui non praemissis; vel iia : Iste habei oculos quibuspotest
perseverabuiii.' Dictiiit igiiur quod perseveraniia videre, s,edliabet oculos clausos ; ergo potest videre
est ustis omnium viituiuiii simul. Aliis videtur «culis clausis. Eodem modo stiine instanliam ad
quod perseverantia sil quiddam coaccidens vittiiti, lertiam argumentationem.
quod nonest virtus. Verius lamen videtur aitentius
considcranti quod hoc nomen perseveraniia in re- ^. Sed conlra opinionera hanc sic objicitur; Pei'se-
verans dicilur ab proprietate, illa est virius,
speclu diciiur ejus in quo perseveramus. Unde vel noii. Si enim nliqua dicalur quod perseverantia fidei
sine geiiitivo posilum iiicongruain facit loculionera.
sil virlus fidei a qua denominaiive sumitur perse-
Qiteiimtliiioduii)si dicatur: Pater eti, incongrue di-
denominative surailur a
cilur, ita quando dicitur perseverantia est, niiiius vernns, ergo perseverans
congr-ue dicitur : sed dicendum perseverantiii chd- fide; eadem ralione a spe, ita etiam a charilale.
rUaiis esr.vel alitjtiid tale[; nec est aliud perspve- Oporlet ergo viva ratione osiendere quiddam a qt:o
ranlia cliaritatis,. quain charilas in qiia qnis perse- sitiiiaiur denominative perseverans, et iia perse-
verat;; etila perseverantia fiiiei est viiius, quia est veraniia lidei esl alittd quara litles, maxime ctiui
fldes in qua perseveratur; el est pr;ecepta perseve- quoJlibet substaiitivuni per se possil poni, et qnnd
raniia.fidei, quia pracceplum est in lide perseverare, dicitur de hoc nominePfl/er, nou est siinile, quia est
sicut vides quod coniiiiualio Jeclionis est Jeclio adjeclivum significaiione, licel non voce. (54) Isiud:
coniinuata. Et hoc diclo, nil nocel si dicatur quod exerciiio pertranseuntium dimitlimus, non ignoraH-
LIBER QUARTUS.
(45) Apud Ang. Enchirid. c. 112. ser. 14, De (48) Viri..cumdem J:. ], disi. 58, Ang. LvDeci-
ttrb. Apost.; contr. Jui,, c. 2, el Basil. in ps. vit., c. 9, etlO; lib. De prmdestin. sancl. c. 10;
XXXIII,ad illuil : Timorem Domini, etc. Ifact. 55, in Joan., etc.
(46) Iri Enchiriil. Aug. c. 95. (49)Mag. iv, d. 1, § H, ctc.
(47) Aiig, 1. XJIIDe Triiitt:, c. 10. (50) V. Aug., 1.De pcccal. original., c. 31.
41*1 SENTENTIARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. IV. 1112
lis, id est fide. Sunl eniin duse res illitts sacra- A remittebalur per circumcisionera. Si inde infera-
menti. Nain per circumcisionem qua: fiebaloctavo tur : ergo plus obfuit circumcisio quara profuil,
«lie culiro petrino significatur quod pelram Cliri- fallacia. Faciiiorem habebat iste viam ad oblinen-
slum in commtini resurreclione qtiae fiet octava dum vilam ante votum, quam posl, ergo plus ob-
aelate, oinnis abscideretur corruptio. Significat fttitei volum quam profuit. Iiem, per fidem prius
eiiam quod per Cbristi rcsurreciionem abluitur a remitlebulur originale siue circumcisione, modp
peccato aiiima uniusctijusque in ettm credenlis. sine illa nequaquam, ergo majoiis lunc erat vir-
Ideo anlem mtilala esl per baplismum, quia boc lulis , quani j modo. Fallacia. Anima Pelri. in
sncrauienttim commuiiius esl et perfeclius : com- via merebalur per fidem, iiiorin. non merctur
iiiuiiius, qnia illnd in una sola corporis parlictila in per eam ; ergo mnjoris efficaciaeerat lunc, qttain
qua doininatur concupiscentia, per quam conlra- nunc.
Jiitnus originale peccalum. Ad ciijus remediura Ilem, fides Abrahae ante circuincisionem lianc ha-
data cst circumeisio; bapiismus vcro ointies cor- bebat virlutem, ut merito illins dimiilerelurlsmaeli
poris paries abluil. Item circumcisio solis maribus peccattim queiii cffecium non habuit nalo Isaac,
proderai, baplisnius vero uirique sexui: perfeclius quia lunc praecepia erat circumcisio, meruime
esl eiiam hoc saciainentum, quia ex circumcisione P Abraham suae fidei lolli illam virtutem? Ilem, in
rcmiiiebalur laiilinii originale peccalum, sed (51) circunicisione remillebatur originale, el ex chari-
nec graiia adjulrix ad bene operanduin confereba- tate in ea dabantur vitiules, sed tion ex ea; sicut
lur, nec virlules aiigmenlnbatilur, quod lotuni fit in baptismo Joannis dabantur virtutes, sed non ex
per bapiismiim prater reinissionem originalis pec- eo. Iiem, parvulis dimiltebatur originale ex fiJe
cati. Uiule el Abrahae uihil inlus contulit, quia jam parentum, an suorutn an aliorum, an unius lantum,
ex fide jttslus erat, setl in signum lanlum fuil, si nnus essel fidelis, aller infidelis? AdTioc dicen-
Sed objiciittr : Circumcisio itislilula fuit in re- dttm quod merilo eorum qui |praecesseranl i» qui-
medium originalis peccnti , ergo aui lides erat in- bus fueral fides, de quoruro familia eranl"parvuli
suffjciens ad abolendum origiuale peccalurii, aul ilii, sicul dicitur (55) :« Accedit verbum ad ele-
. circumcisio fuil superflua. Quod aulem fides essel mcntum, cl fil sacramenlum; non quia dieilur, sed
suflicieris, habeturex aucioriiate. Dicitur eiiiin (52), quia credilur; > non esl intelligendum, quia modo
< Quod apud nos agil aqua baptismi, hoc egit apud creditur, nam si omnes essenl infideles, el dicere-
veleres, vel pro jiarvulis sola fides, vel pro majori- lur, fierct remissio ; sed, quia credkum est a patri-
bus sola viiius sacrificii, vel pro his qui destirpe Q bus noslris.
Abrahae prodierunt myslerimn circumcisionis. Fal- Sed dicet oliquis : Cur quibusdam parvnlis re--
lacia. Iste fecit volum coiilinenliae ut per hoc sa- missa sunt peccata, etnonaliis in fide Adae,si noti
luiem 'nierereiur, ergo aut opera illa quae fecit in • exigitur fides propriorum pareritum? Atl quod di-
charilate ante votum, crant insulficienlia, aul vo- • cendum, quia multaedesccnderunt familiacde Adara.
tum fuit superfluum. Iicm ex fide sola dimitlebantur infideles, el ideo parvulis de illa familia non fiebal
peccala originalia anle circinneisioncin, insiituia remissio tiisi solis illis qui erant de familia illaqtiae
circumcisione non ex fide sola sine circuiucisione . habebalfidein, sicul forte in familia Seth, elpostea.
dimiltebanlur; ergo mnjoris ellicaciae fuil lides . post diluvium in familia Sera et Heber a quo de-
ante circumcisionem, quam posl. Quod falsutn est. scendil Abraham. Si vero quaeralur an in ulero.
Qtiod enim non sola poteral abolere pcccatuni posl remittebaiur originale peccalum per fideni paren-
circumcisionem, non fuil co quod iniiioris esset lum parvulis cuni lantam haberent fidem parenfes
effeclus, sed quia circumcisio erat praecepta, ei parvulis exisleniibus in utero qnantam illis natis cl
iiiobediens esset qnilibel, nisi circiiniciderelur. posl; dicimus qtiia antequam natus sil aliquis non
247 Fall.tcia. Jllis solis operibus quae iste facil in potesl rcnasci nisi divino miraculo, ul de Jeremia,
tiiaritale anle votum coiiiinenliae, poleral s.alvati, D et de Jacob, el Joanne, el beala Virgine dicitur.
facto voto iion fjoierat salvari illis solis, nisi et vo- Dicendum ergo quia ex fide parentum, scilicet
tum ini|)lerel. Ergo minoris meriii fuerunl illa opera Ad;e el Noe, etiarasi infideles essent prdprii paren-
posl quam anie. ltem, aute circumcisionem sulficie- tes, remitiebantur eis peccata. Sed non esl deter-
batsola lides ad delendum originale; instiluta cir- niinalum (54) quoio die a nalivitatc, nisidicalur de
cunicisione, necessaria eratelcircumcisio et fides. fetninis qttod oclogesimo die quando pro eis offere-
Ergo facilius reiniltebalur peccatum originale ante batur, eis fiebat remissio.
circiimcisioneiii quam post. Quod verum est sttb lioc ltem, sola fide aliena poierat tunc qnis fieri di-
scnsu, id esl pauciora exigebnnlur el sufftciebaul gnus vila aelerna, inodo nou polest sine bapiismo,
ad hoc ut'iemiiieietur, et quaniuni ad setisum quia fides parenlum non facii parvulos dignos vita,
quod nullam molcsiiuin in carne sustinebat, cui.sic nisi baptismum excludat artitulus necessitutis, noit
remiilebatut' originale peccatum per fidem, sicut et coniempttis religiouis. Ergo majoris perfeclioiii»
(51) Ita in lenninis Mag. § E, discipulo lapis of- (55) Aug. Iracl. 80, in Joan.
fensioiiis. (54) Iliec inlellige de masctilis anle dalum
' legeui
(52) Giegor. 1. tv, Moral,, cap. 3. ciicuincisioiiis.
1143 PETRl PICTAVIENSIS 1144
c.ral fldes liinc quam modo. Ad hoc dicchdum quod A Item : Lex et prophetw tisque ad Joannem [Luc.
fides paientinn nee lunc, nec nunc eflicit aliquid xvi). Eigo noiidebiiertinl observari lempore Chri-
digntim vila aeterna, licei ex virttilefidei parentum sli. Soi.unO : Lex praefigiirabat et prophei.ia praedi-
parvulis reinitiereniur peccala. Iino chariias qtiam cebal, qnod lempore Joatniis conipleitiiu esl. Unde
Detis grntis dabnl, in remissione peccatorum dignos tunC Dominiis dixit: Consummatumesl (Joan. xvii),
vita aeiema faciebai. quod de Filio hominis scripium est. Ilein, lex re-
248 CAPUT III. linquenda fuit.pro Eyangelio, ergo fui.t.spernend.a.
De cwremonialibus : utrum essent observanlibus p.ro eo, ergo npn fuit in honpre liabenda pro ipso,
causa salulis mterna!. Ad quod dicenduin qupd in;lionpre erat habenda
(55) Posi cireiiincisionem Abrahae .praeceptain, piopter Evatigeliuin qttpd in sc continebat per spi-
tcmpore Moysi et per ipsiira Moysen a Deo data est ritualem intelligeiiliain; erat en.im sicut rola in.
lex Judaico poptilo exennii ex jEgyplo in monte. niedio rotae. Unde et super illum locttinIsai;c (55),
Sinai quinquagesimo die post egressum, dunbus de De Sion exibit' tex, et verbum Domini deJerusalem
cnnsis, ut per legem a Deo daiam lex naluralis re- (Mallh' xu; Marc. n; Luc. vi), dicit Glossa :
pararelnr.in qua praevaricalus fuerat Adani et ejus « Lex velus.spiritualiler jntellecta, scil.icet Evange-
posteritas, et ut per Jegales observanlias, ille rttdis BJium. >
ct increduliis poptilus ad veritatis fuiurae susceptio- Iteni, Ghristus coepitlegem destruere dum disci-
nem instrueretur. Unum istorum fecit per moralia puli ejus per sata euntes spicas confficabant in
praecepta, allerum per legalia. Sunt enim in lege Sabbalo et comedebant (57), ergo solvebat legein :
riuO genera praeceplorum praeler promissa, immo- falsum est ergo quod daluin est : Non veni legem
bilia et mbbilia : iminobilia tlieuulur nioralia, ijtio- sotveresed adimplere (Mdtth. \), Ad hoc diceiidum
luiti observautia omni tempore exigebalur, et ante quod lex tribus modis solvilur, vel quando iion in-
legem, el sub Jege, et post Iegem :' ut Diliges Do- telligitur spiritualiter, et iia solvit Judatiis; vel
minum Deum tuum, eie. Unde dicuntur iinmobilia, quando bene iniellecla non adimpletur, et ila sol-
qtiia iion moveriliir veniente veriiate, imo et timc vit Christianus; vel quando aliqua pars diiiiinui-
magis observantur, Ct talia sunt moralia quae ad tur. Lex autem in tribus consisiil, in promis.sis,
omne lemptis suni data. Mobilia stint quae ad tem- in caeremonialibus, in moralibus. Proraissa in Chri-
pus data suntpropter figurandum,non jusiificandurn, sti morte impleta sunt. Caeremonialia ad liiieram
qiiaeqnidem in reverCniia habiia sunt, doncc veni- sunt destructa, sed spiritualia servantur. sicut et
ret verilas in cuj'us sigiiificalione suut data; qua C moralia : 249 er8° Chrisius Jegera n.on.solyii,
veniente cessavit timbra el figura cseremonialitim. quia spiriiualiter intellexil el ndimplevit, et nil de
Tale erat praeceptum de immolatione agni pascha- spiriluali intelligcntia dirainuit.
Jis, quac terminata est in passione Christi quani fi- Quicrittir auteiii, ctiii) caeremotiialia idcm signjfi-
gnrabat; similiter circumcisio lemiinala est in ba- ceiitquod litfera Jegis, cnr, illis alijeclis; haec in
piismo. honorC liabeltir, Ct in Eccjesiu legitur, cum nil
Sed ad hoc oiijicilur : Velus lex slatum sunm qttod dc caeremoiiialibus ad lilteram ibi conliiiealtir
habuit usqtie ad Evangelitim. Ea igitur cessare de- observelnr. Ad quod diciinus quod sunl signa (]ti:e
buit, snpervenienlesEvangelio, sectindum illud :No- rem praesentem significant, ut circuius anle doiuuui
vis supervenienlibus projicielis vetera (Levit. xxvj). pendens designat vinum esse venale in domo. Unde
Sed Chrislus praedicavitEvangelium anle passionera si pcndcat circulus el non sil vinum venale, falsum
suam, ergo tiinc debuit cessare et circumcisio, el esl signum. Est aliud signum quod significal rem
alia quae erant in icge causa figurandi dala. Sed in praiteritam, iit niadelactio lerrae pluviam praeieri-
conirarium sic : Bapiisinus noiidum eflicaciam ha- tani. Est aliud qtiod significut rem praesenlem et
bebat, quia Christus nondum fueral passns a cujits fiitiiram, tit cinis benedictus, qui in Capile jejunii
jiassione viam suamiraliebai; necdum etiam data superponiiur capitibus Cbristianorum, signiftcal
erat forma baplisriii a Ghristp qtiai;post Resurre- ' praeseiueiii buniiliiaiem eorum, et fuiuram resolu-
ctioiiein data esl, cuin dixit : Eunles in mundum lionem in pulverem. Caeremonialiaaiilem non erant
Hniversum, prwdicate Evangelium omni creaturie, signa nisi rei futttrae. Unde si modo fierenl, signi-
baptizanles eos in nomine Patris et Filii et Spiritus ficureiur quod illaessent fuiuraquoruin baec sunt
saricti, ctc. (Matth. xxvin). Ideo dicunt quidam figurae ct signa. Et ila cuju illa non sint fulura,
quod anie passionem simul currebant lex et Evan- fulsa esseni signa. Jam enim Chrislus passuscst
gelittm quando Chrisius piaedicabat, et ulrumque quod tunc designaba! paschalis iininolalio. Jam of-
in patie hnbuil eflicaciam. Qttod enim dicliiui est leiimus castilaieni et simplicitalein; quod figurabat
ab Apostolo : Si circumcidamini nit vobis prodest turturis ct columbae oblatio. Nam illa obiatio Jieo
(Gal.-x), referendum est ad sialum iiltiin Evangeiii non placuit nisi propier ista signata. Sed legis lil-
post resurreclionem. lera ideo seinper esl veneranda, quia diim legitur,
(57*) V. D. Th. 1, 2. q. 102, 2, 5, ad 2. (59) Sic etiam Magisl. iv,disl. 1, § B, sed in boe-
(5S) llieron. ibid. iiotaiur oLelo.
1147 PETRI PICTAVIENSIS U.8
sedeie in clauslro. Panoi cnim illa observabanl ex A j Scriptura praccipiehaf, vcl consulebal) nttlla esl factn
aniore. El esi fncta addiiio in consiliis non praece- addilio iii Evangeiio, quia eliam pr,ccepta Evangelii
ptis, vel addiiio,-id esl exjilnnali*. in lege continchantur, vei obscure, vel manifcste;
lleni, obseivantia legis snfliciebal ad vitam,quia sed Scriptitrae legis superaddila est Scriplura Evan-
per eam.jioterat quis deciinare a nialo et facere gelii, plenius.expriiiiens quae sub coiiice legis lati-
boinim, inquibus duobusest coiisuminaiio jnstitia;; tabnnt.
ergo non fuk addilio facienda in Evangelio, aut lteii), quod dicitur : Lex jubel diligere nmicos,
superflua ftiii. Iiem (60) : < Lex cohihcbat inanitni Evnngelium amic.os el initnicos, ergo acrior esl
et nOn aiiiinuii),» Evangelimn cohibet innnum et lex Evangeiii qtiain lex Moysi. Vel, oninia morali.i
aiiimum, ergo acrior esl lex Evangclii qunni lex cum iege observata leiiemur modo observare, el
Moysi. lieiu, quaeciinqiie moralia observabanlur praelerea quae in Evnngelio trndita stitil, ergo du-
lenipore legis, necesse est observari lempore gra- plex onus incunibii; ergo difiiciliiis est oiius lcgis
.t.iaB,et praelerca, illa quae atblita suni.in Evangelio. . qunm Evangelii; nec istud valct, quiu in Evangelio
Ei'go dtiplex oiius nobis inciiinbit legis et Evan- maxiina dalur gralia el siipeialiiiiitlans cujns ojie
gelii; ergo riifliciliiis est ha?c duo portare quain facilius possemus implere viginii praecepla, qnani
iinnii) soltini. Cuni e.rgo dicltim sil de onerelegis : B tempore Icgis unum soluni, ipiaenon riabal gratiain
Hoc est onus quod nec nos nec palres nostri porlare cum essel in coin.triinalioiiepcenaeriala. Sictit vidcs
potnitnus (Act. xv); multo magis et de onere Evan- , quod facilius iraheret isle cqmis quntiior mngnos
gelii illud diceriduiiir.esi. llem, lex cohibebat ma- . molares pisifinos supcr higam, qtiatn unuiii illoiuui
niiiii et non aiiimiim, el per legis ohservanliam po- super dorsuiii. Sic esl de Evangelio quod est biga
terat aliquis salvari, ergo habens voliiutalem pec- propler duo praecepta charitnlis de dilectione Dei
candi et non peccans aclu poteral salvari; ergo el proximi.
polerat salvari sine charitale. Si vero dicnl quis Item qnaeritur an velus lex sii nova : qtiod vi.'e-
. legein cobibere et manum el animum, sic Evange- tnr. Dicit eniin aucioritas super Isaiam (62) : Lex
iitim iiirunique prohibct, cujiis ergo facia est addi- veius spiritualiler iniellecta esl nova, sedquain cito
tio in Evangelio ? fuil vettis lex, lam cito spiritualiier inlellecla esl,
251 Ad i'oc diceiidum est quod lex diccbatur ergo lain cilo ftiit nova lex, el ila ante adveiitum
cohibere rtinnum et non animum, qttia pro volun- Chrisli, Econlratio probaiur hrec non esse illa, quw
late peccaiuli poena non inferehaltir bomini. Sicul illa promitilt lemporalia benoficia, haec bona aeter-
hotlie pro voluniaie homicidii injiingiiur satisfactio ,Q na. Itleo sciendum quod lex vettis in iribus consi-
a sacerdolc, liccl non lania quanla si addilus esset stebal, in proinissis, et moralibus et caeremonialibus.
aclus; nnn lanien itlco absolulus ernl [erii] apud Proiiiissn eraril atl aliicicndtnn,"til lerra fluens lacte
Deuin, sieut qtti libelluin reputlii scribebal, ntilla et niclle. Moralia iusliltiebniil ad bene vivendutei.
ptiniebaiur pcena seciindumiegem Moysis, ei taiiicn Figuraiiva crudichaiil ad ninjus iiilelligendum, ut
(61) morialiicr peccabat. Unde liodieEcclesia isltid niaiina flgurabat eucharistiam, vilula rufa Chri-
non perniiitil, clln hoc eliarn milius csl Evangeliiini slttm (65). Siniililer lex nova bnbet eadem moralia
qtiod lemporalker piiuit pro voluntaie peccandi ne sed nlins promissiOnes quseexprimnntur: Beati pau-
in aeierntim puniatur pro eodern, liccl dicant Hebraei peres spirilu, elc., siguificaliones etiam alias hnbel,
qnod ibi noii proliibebnlnr nisi nclns. TJiitlelioc iia . quia sacrainenln veleris legis figurabanl sacraineiiia
expoiiunl: iVoiiconcnpisces rem proximi lui (Exod. novanqnac idein signant el elficiunl. Curn ergo dici-
xx), id est niliil ages exierius, unde concupiscere lur, nova lex eslvetus vel coniinelur in ea, eo tropo
videaris. Quod ergo dicitur : Ohscrvantia decem Joquendi iiliinur quo solet dici siguificala esse in
praecepioruin snfiiciebat ad vilam, ergo superfiua : significaiilibus, sacramenla novae legis signiliea-
fuil addiiio, vide ut caule inteJligas obscrvanlia. Si baiilur sacromenlis veterislegis. Vel dicitur lattiisso
enim erat ex amore, sufficiebat; si vcro ex timore, D pro patie, quia quaedam moralia et hic et ibi con-
dicitur observanlia quasi conlra servantia, quia noii tineiilur. Alia lanien esl h;ec Scriptura, quam illa,
facere coutraria praeceplis non erat meriiorium viiae, licel in parte eadem mnudala.
nisi hoc dimittcretur ex amorc, siciil dicitur : Judwi Ilem, Omnis Chrisli aclio fuil noslra teclio, ergo
observabanl Jesum (Luc. xiv), id esl contra serva- in omni opere quod egil nos instruxil, el ad saiti--
bant si in verbo possent capere. Fallacia. Opera lem noslram retuiit; ergo omni opere quod fecit
quae isle facit sufficiunl ei ad salulem, crgo super- 252 riieruit, ergo opeiibus caeremonialibus meruit
fluum est voiuin quod stipernddit. Scientlttm esl ut forie qtinndo inclinabat se coram propitiatorio,
autem quod additio facta esl iegi, id est vorali prx- vel aliquid lale. lrieo elsi possemtis dieeie quia cum
c.eptioni quae iion piene vel plane exprimebal prae- fil nieiilio de mtiiiis lioniinnin, lacendum csl de
cepln, ve) consulla, quae proprie dicilur lex n le- Ciirislo qui est privilegialtis ei super omnein legein :
gendo. Mandalis autem id est ojieribus (quaelegere potcsl dici, ul tradiint qitidnni, qnod noii ex oiinii
<60)Ila apud Mag, m, d. ult. § A. (62) Isnia; n, in gloss., ad baec verba : De Sion
(til) lu Ciiin Mngist. et D. Thoma cum pluribus exitiit tex.
aiiis, contra quosdam rcceiiliores. (05) V. Epist. sancii Barnabae, cl nolas ad enm.
1149 SENTELNTIARUMLJBRI QLTNQUE. — LIB IV. 1150
opere quad- fecit ex charilate meruii, sed cx cliari- A i mum est: Nonltabebis deos alienos. Non facies libi
late quam Iinbuk, dum operarClur, meruit. Sicut sculplile, tieque omnem simililudinem (Exod. xx).
et iste monachns non merelur ex eo quod dormit, Sculptile vel idoluni diciitir, quod non habet aliqiiam
vel comedit; quod tamen ad salutem suani referl, specicm sui similein cum rebus creatis. Unde (65)
tit magis sobrius ad malttlinas surgat el Deo servial. idoluin nil dicitur, quia non esl aliqua species de
Iiem, si (ial argumenlum, legalia poteranl fieri ex his quae sunt, cujTis haheat siiniliiudinem, sed
charilate, ergo poterant justificare, vel eis potetat quiddam qiiod aiiinius cuiiostis el otiosus finxerii.
quis mereri. Fallacia. Niimmus jMHesldari ex cha- Sunt quirieni et aliae expositiones, quas quia magis
ritale, ergo poiest j"usti(icare, veleo potest quis delectatione sutit quant de dispulalione, ad praesens
mereri. Vel seciinduin aliam ojiinionem quae dicta oitiiltanius. Similitudo esl quae aliquid liubet siniile
cst, verius dici potest, quod ex legalibns mereban- in rebus creatis. SecBiidum est: iVoii asmmes no-
lur, si fieient ex chariiate. Nullum enim opus est men Dei iui in vanum (ibid.), cnjtts exposilionein in
quod si fiat in cliaritate bomo non niereatur. Iu hoc Jeclione rcquiras non in disptilaiione. Terlium cst:
lanien esl differeniia inler haec el illa sacrameula, Memenlo ut dietn Sabbaii sanclifices. (ibid.).
quod illa non atigent virtutes etsi ex charilale 253 It secunda labula septem suut praecepta,
fianl, sicut isla. Si eniinduo sunt pares in charilaie, B ' qiioruni prinmm est : Honora patrein el malretn, ul
el allersuscipk eucharistiam, augeiurin eochuritas. sis longivvtis super terram (Exod. xx). Secundtim
ltem, in Deuleronoinio sciipturn est: Malediclus est: Non occides (ibid.). Sed quserilur ulruin om-
omnis qui non permansit in omnibus quw scripta sunt nes impleanl boc praeccplum qui noii occiduni. Qtiod
in libro legis ut piciat ea (Deut. xxvn). Ergo omnes si est, ergo el iste iinplet qui patrem non diligit,
lencbantur omnia facere anle adventum Christi; sed ipse in utio offendil; ergo omiiium est reus;
ergo et illi qui spiritualilcr legem inlelligebant. ergo ntillum implet. Ergo nec islud, quare facit
Omnes euiui tenebautur legem spiritualiler intelli- conirarium buic : ergo occidil volunlate vel actii.
gere, et oninia caeremonialia facere, sicui dicit prae- Item, non occidere nil est, et non occidendo mere-
ditta auctorilas, ergo si qttis caeretnoiiialia aliijua tur iste, ergo eo quod nil esl nierelur. Irieo dicimus
omitiebal, transgressor erat, licet haberet fidern. quod nemo implct hoc praeceptum nisi habeat m
Sedfhabeiur in aucioritate quod non poterant proposito non occidcre, etiamsi sit provocatus , et
omnia facere, ergo omnes erant lransgressores. iioii potesl ununi iniplerein proposila voluntnle quin
Ad hoc dicit auctoriias in episiola ad Gnlatas (cap. oitmia impleat ex charitate; polesl tnineti unuiit
m): Maledicti erant omnes qui sub lege crant, quia r implere in re licet non onuiia in re. Unde quod di-
in omnibus reatus transgressionis erat a quo iili ciiur : Qui in tino offendit, omnium est reus (Jac.
absoluli eianl qui in gratia confidebanl. Sed quo- n), ila inteUigendum, non quia cuilibel conirariuin
modo erant absolttti? Nunquid non lenebantur ob- facial sed qttia chariialeni non habet, qtia non ha-
servare legalia qni babebant fidem Cbrisii? Non hita ctijuslihel mundati traitsgressor est. LU euiin
igiliir peccarel Muyses si porcinain comederel. Imo manifesta sinl pracmissa dicitur aliquis observasse
no)i videtur lanlam viin babuisse fides aiileadven- Decalogmn in re, in voluntale, vel proposito, in si-
iiim quanlani motlo babel. Tiinc enim nou polerat inulalione. Qnia aiilem ex simtilatione observabat,
qtiis salvnri per fidetu nisi caeremonialia observaret; charitatem non habebal. Qui ex charitate unumol)-
ii!0;io |!0iesl, quia suflicit sola ftdes. Si verodicatur setvabat, noi) poteral unum observare in volunlale
qttod sola lides sufficiebat sine observaiiiia lcgaliuni vel proposito sine aliu, pnteral lamen iinuin obser-
ante adventum, ergo illi qui habebant fidein non vare in re, et non aliud. Non eniiu dicor observare
tenebanlur observare legalia etiatn liinc, sed oinnes hoc praeceptum iu re, iVon occides (Exod.xx), nisi
tenobaiitiir hahere fideni. Ergo oiiuies poiefanl aliquid impellal me ad occidendtim et manum cohi-
tunc salvari siue observanlia legalitiin; noii ergo; beam.
eranl transgressores si non observabant legalia, el D I Quaeritur autem an Jiceal occidere. Quod videtur.
ita non erant sub maledicto legis. Quos ergo inale- Cum enim alienigenae die Sabbali invasissent Ju-
dicebat? Nuiiquid eos qui iioii observabaut spiri- dara el fralres cjus, Spiriiu sancto docente, inslitu-
lttaliler, ila, et illi iideni modo siint nialedicti. Si lum esl ut die Snbbati insullum non facerent in
vero cos qui non observarenl carnaliler, ergo om- hostes, sed insultaniihus resisterent, eo quod multi
nes omnia carnaliter lenebanlur observare. Ergo Judasorum ceciderant, qttia se ea die non defende-
non sufljciebal fides siuc legalihus ad snlntein rant (/ Machab. n). [.Item , (66) licet vim vi repel-
etiam ttinc. lere. Praeterea iransmariui milites nisi perniittnrel
CAPUT IV. et consentiret [for. consentirelj EccJesia, non in-
Vbi decem legis pneccpta ponuntur. El quwrilur lerficerenl paganos. Ecoiitiario.lamen in Evangelio ;
uirum liceat facere coulratiutn aticui eorum, Si quis percusserit te in maxillam unam, pnvbe el ul-
(64) Legis prasccpia suiitdecem. ln printa labula teram (Malih. v, Luc. vj). Et Apostolus :'Non vos-
tria quae pertintiit ad dilectioncin Dei, quorura pii- defendenles (Rom. xn). Dominus etiani Petrum re-
(64) M.ig.xvxvn, etc. V. Augusl., tract. Dcdecem (65) Origencs, hon|. 8 sup. Exod,, ad c. xx»
choid., c. 5. (6'j) Ciceio^.pio Miloue.
J551 PETRI PICTAVIENSIS 115i
prehendit, eo quod servo principis sacerdolnm au- 1A superatltliia prins erant quantum ad menteni dantis
i\iciil;ini nbsciderat (Ltic. xxu), quotl non fecisset si ipstim pfaecepttmi morale, sed non erant qunniiimad
eihoc licnisset. Ad qnod potesl dici quia non oeci- jnenieii) iriterprelnnlis, nec quantum ad opus , sicnt
defc licet rancoreaniiiii, sed licet zclo j"usliii;e, vel fructus dicilur csse in bieme el non esse in arbore:
catisn vcrilaiis defendendae, vel nepericlitetur fides. Nori esse, quia non est ifl ramis; esse, quia est in
Uritle Ilieionyirius sttper Jereiniam : Homicidas, sa- radice, in natura arboris.
cfilegvs , usufarioi ptihifc non esl effusio sanguinis, Quarttim praeceptutn est: Non furtutn facies (Exod.
sed ministefium legis. Dicimiis etiam sine pracjit- xx). Ubi omnis rapina, et yiolenta et oecnlia pro-
dicioijiiia quod diciuiiiest iii Evahgelioetin ApostO- hibetur. Circa usuras auletn plura dubitabilia sttnl,
lo, ad •ieriipns' dicluni est : Spiiilus eiiim divinus quae poiius reservamus ad disptilaiionem decrelo-
oniriiainedtillittis cOnsiderans pnevitlit quod in tem- rum quam theologorum (67). Quaeri aulem potest
poie priltiilivae Ecclesiae, dinn parviiln eral, tiiile uiritm filii lsrael furlum fecerinl quando, praeci-
erat suslinere palienler. Scd niodo aiictus esl nu- piente Doniino, ab ^iigypliis vasa muiuo accepe-
inerus fidelium, el licel quo.d tunc non licebat. riint.necpostea reddiderunl.Poslmullasanlemrixas
ItCni, hic esl quidam qtti cogitur vel ad inonoma- 1 ctargumeiitationes iiidireciasnd hoc probandum vel
chiam, vel ad suspeiidiuin, in suspentlio non imnii- improbandum, hunccredimtts exilum solutionis (68).
net nisi mors corpOris, in nionoinneliia est rnors Ut qtiihoc fecerunt zelo divinae praeceplionis adim-
animac el mors corporis, ei qtianto raelior aniina plendae, non cupidilalis faciendae, non dicantitr hoc
corpore, lanto damnosior riiors auinia* quam corpo- opere peccasse, imo eliani ineruisse, sicut Abraham
ris. Etgo magis debet suspenditint eligere quatn mo- non peccavit qunndo sectindum divinam jussionein
noBiachiam. Econtra in monomachia poiest obtinere filiiiin immolare voluil. Nec isle peccal quiexprae-
«irie JaesioneilJitts cutn quo piigiiat, et liiortein tem^- ceptp regis causa jusiiliae exercendae, non rancore,
ppfalem debel ftigere quanuinicuiique potest. Ergo vel odip aiiimi hominem suspendil. Qui vero hoc
liielius Cstei ptigiiareqnam suspendi. Ad hoc dicunl, fecerunt limore, vel cupidilnte rcrum quas aspor-
qiidri si pierfcctuS esl, inagis debel eligece snspen- laverunl inducli, magis permissi sunt hocfacere et
dimn. Si vero imperfectus nioiioranchinni. llem, crediiiuis eos peccnsse. Licet enim qnod praecepit
dignior est nnima corpore, ergo iiiagis peccat qui Doininus fecerint, non lamen sicul praecepit, vel ea
occidil aniniain, qiiam qtii occidit coipus; ergo ma- iiilentione. Sicut diabolus fecil quod Dorainus vo-
gis peccnt qni traiiit homiiiein iu conseiisuni morta- luit, vel pcrmisit in Job, etlainen peccavit. EtJudaei
liS peccati quani qiii ijisiiin interficil. Ad quod di - lQ Cbristuih inierficiendo fecerunt quod Dominus vo-
cenduin ,-quod qui occidil corptts ulrumque habct Iuit, et tamen peccaverunt. Nabuchodonosor sub-
odioet aniinairi et corpus. Qiti aulem auiinam, sO- vertendo Jerrisalem, quod Dorainus voluit, tamen
liuii aniinain. Argumentum aulem qtiod sit a coiilra- peccavil. Sed objicitur : Ne facias alii quod tibi non
riis sic. Magis diligenda esl artiina quani corpus. vis fieri (Tob. iv), lex naturalis est. Cotilra hanc
Etgo |iluspeccat qui aniinam occidit quam qtti cor- legein fecerunt, qni, ul implerent Domini prsece-
ptls, falsum est. Sicui si"dicereiiir : Pitis valei ani- ptiim, vasa asportavertint, ergo peccavertuit. b.leo
ma quain corpus, ergo plus diligendus est qui pa- dicimus quod in lege illa.subintelligendum esi iiyii-
scil aniinam qunm corpiis. ste, ne facias injuste. Aliter isle judex qui judicium
2154 Tortium praeceplum esi : iVon mmchaberis dat in illuni, ihjiiste conira legeinnaluralem facerenl.
\Exod. xx). Omiieiirillicituiii iisuni nieitibrorum ad CAPUT Y.
libitiinciii inteliige, ul-a parte tottim intelligas. Ubi De mendacio et ejus speciebus.
qnidem prohibetur aetus moechiae quanluin ad car- (69) Qiiiriiuni praeceplum esl: Non fafsum lesti-
iialein scnsum, spirilualiler attleiu prohibeltir vo. inonUim proferes (Exod. xx), inqiio et crinien uicn-.
Itintas nicechandi. Unde et in Evnngelio facla est ^ dacirel criinen peijurii prohihetnr. El quia circa
addilio liltera: legis : Qiti viderii mulierem ad concu- ulfumque aliijua solenl inqiiiri, prius de mendacio
piscendum eam, jam tnmchalus est emn in corde suo dicamus, pfimO quid sit mendacium, et qnid uien-
(Miitlh.x). El expriiriit littera Evangclii spiriluaiein tiri sit, altendeiido; deintle, quot sunt genera iiien-
sensuin, id est secundum queih spiiiiiialiter vivitur. daciorum; tertid, titruni onine mendacium sit pec-
Sed objiciiini: Siibbisverbis, Noninwchdberis, pro^- catuih (70): <'Mendaciiira estfalsa significatio vocis
hibetiir mcechia cor|)Oris el nicechia cordis, et in his eum irilenlione fallentli, Menliri esl contra id qtiod
diiobus consislit hujtis inamlaii' perfeciio. Si quis; atiiriio senlit quis loijui. > Manifeslum est ergo quod
abstinebat se piius a mcechia corporis, ct non a quicuiique meiidaciuin dicil, inentitur, sed non
incechla cordis irarisgressor eral; ergo hoc maiiila- conlra; potesi enim aiiqttis veruin dicendo tnen-
liiiii eral adeo perfecluni sictit tnodo est, et ila nil! liri, sictit el falsuin diceudo noiiineiiliri. Secundum
est additum cjiis periectioni. Seienihiiii qund illai hoc non cst dubium quiu(71) Judaeus menlialurciini
(07) Mag. lii, d. 57, §C. (70)-Asig. 1. Contra mendac, c. 12 in Jln.; En-
(68) Augiisl., I. Qij. stip. Exod. q. 59, et I.-xxui chirid., c. 18.
coitlra Fausl., c. 71. 171) Jla Mag., sup. § C.
(b'9)Mag.in, d. 38.
H35 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE.— LIB. IV. 1154
dicitClirislum esse Deum el hominem, nec lamen A liter. Ilcm, naittralem pietatem servabanl, quae eii
mendacittm dicil (72). Stinl auteiii tria genera mcn- diclabat salulem puerornm conservandam, nec
daciorum: uiium quod fil pro salulevel conunodo ali- aliam lcgem habehant; ergo aut non peccavcrunt,
cnjas :qnaliler menlilae suni obsleirices; secundnin, aul venialiier pcccaverunl. In conlraiium tnmen
255 <l,loJdicilur joco : lertium, quod ex maligni- dicit Gregorins (79) : « Mcrces qua> poltitt in
iate procedii, et animi dtiplicilnie, causa decipiendi. reierna vita retribui, in lerrenam reconipensatio-
Atigustiniis tanien (75) alibi disiinguil octo genera nem esl declinala. > Ecce apcne dicit qnod pro
mendaciorum. Piimum est quod fil sub docirina culjia mendacii commutala est merces aeierna in
rcligionis. Secundiini qnod nulii obesi, el alicui leniporaleni; ergo culpa iila fuil mortalis, qnia
prodcsl quod dividilur in tria; non quia ires lia non fncil hoc Deus nisi pro niotiali peccaio. Ideo
lieat species, sed qnia tria stinl propler quae solet sic esl iiilelligendum quod tlicil, nc si dicerel, si
dici tale mendncium. Primo si quis habel peciniiam conservarent ex cliarilaie parvulos, remunerareii-
iiijuste aiiferendam, dicat se nescire ubi sil, ctim inr aelernaliier. Hic atileiii apparet quod non ex
lamen sciat. Secundo si quis bominem quaesimm charilale, sed ex ualurali pielale, quia remunera ae
ed morlem nolil prodere, et meniialur dicendo se sunt lemporaliter
nescire ubi scit, cnm lanien noveril. Terlio si quis Itein, duo stint genera mendacii qtiaesttnt venia-
mentiendo, aliquem vel aliquam a corporali defen- lia, ut dicit Augustiiitis (80j, niemlaeiuni joci, et
dal immundilia. Oinne genus mendacii peccatiiin mendacium indolis: et vocal mentlacium indolis,
esl (74). Cmiienim sermo sit invcnliis ut eo, quasi quod nulli obesl el alicui prodest; sed mendaciuin ob-
quodnn) vchictilo, iniellecltis ab uiio in alium defe- slelricuni non fuii inendaciiini joci, nec inendaciuin
ralur el cogiiatio vestta in alierius noiiiiam ve- iittlolis, quia nulli profuit. Tuiic eniui praccepiiPharao
niat, si quis abutiiur verbis ad decipiendum ul masculos Hebraeotitm in fluvium inergi, ergo non
aliud quam. cogital iiitelligi faciat, verbis abutilur foit veuiale. Ad hoc (licenduiii qtiod profuil illiiri
qtiaestiiit Dei dona, el iia peccal. aicndacittm aliis obsteirieibus quaeerant in jEgypio,
Quod aitletn meiidacinm sit veniale peccalum, quibus praecraiit Sephora el Phua (Exod. i), et
cl quod mortale, et in quo sil veniale, et in quo quanium in illis ftiit, profuit Hcbraeis. Iteni(8!):
mortale, secundum praedicta genera esl distin- « Mendaeium est falsa significalio vocis ctini inlen-
guenilum. lllud teriiun*. genus mendacii qnod ex tione falleudi. > lps;e imendehant fallere nien-
duplicilule animi procedit tam iu perfeclis qunm iu liendo, ergo mortaliier peccavertinl. Item, mens
imperfectis esl mortale peceaiuin, lllud primum Q divisa noii impelral; aliud habcbnnl in corde et
gentis (juod fil pro sulttle alicujtis'; ei, seciinduni alind in ore, et aniino falleiidi Jioe faciebnnt, ergo
quod fit j"oco(73), venialin suiii in imperfec.is. Uude morlaliier peccahnul. Itleo dicimus quotl hiijtisinoiii
el obstetrices venialiier peccuverunl quaudo Pha- argiimeiitaliones non tenenl necessilatem, quia non
raoni nieiititae sunt. Quotl probatnr atictorkaie semper nientlaciuin esl niorlale peccaitim, sicut
Augusiiiii (76). Ail eiiiin : <Forsitan sictti obste- nec homicidiimi quod perpctravit Pbinecs esl mor-
trices non sunt remuneraiae quia mcniiiae suiil, lale peccaluin, quanium 256 'Mse esl» s'cul el
seri quia infantes liberaverunl, |iropier qtiam ini- fornicatio, quare inagis excusatur iiiendaciiim a
sericordiam veniale pcccalum fuil, non lameii nul- mortuli peccato si fial pro salule allerius, qiiani
'
luiri : sic Rahab liberata liberalione exploratorum fornicaiio si quis cum ea concubueril ftiigenie se
propter qnod veuiale fuit pcccatuin. > Iieni super j'am morinirain, nisi cnni illa iste dormirel et hac
Exotlum (77): <Si quadibet culpa sequenli pia solct inlenlione cognoscat. DicemJuin quod omne genus
operatione purgari, quanto magis haecfacile abster- fornicaiiouis, et in quolibet, mortale pcccatum cst;
gilur, qnam niaiev boni operis pictas coniiiaiur. > sed IIOIIoiiiue geiius mendacii, ct ideo non vaict
Ergo illttd pcccalum comitata csi nialer boni operis quaestio (82). Perfeclis auieni iio» licel inenliri.
pielas, ergo chnritas. Non enim illud potcsl inlelligi Polesl quidein vertun lacere, sed inenriaciuni
dcnalurali pietaie,cuin ipsa non sil mater boni ope- dicere prohibeiur, alioquin morialiier peccnt.
ris, ergo illud mendacitiiri fuit veniale peccaium. Sed objicilur : Neino adeo perfecius est qui non
Item, Augustiiius'(78): «Mcndacio pro se ulebanlur, debet se reputare inipcrfeclum. Econirario la-
nePliarao illis nocerel, quoilpoluit, non ad laudem, men (85): i Incautc se htimiliat qtii laqiteo men-
sed ad veniam pertinere. > Ergo peccaverunt venia- dacii se illaqtteal. > Et alibi (84): « £o ipso si pec-
(85) Sic referl Innoc. III exlra De obser. jejunii, (8S) Mag. sup. § itll, sub fiiiein.
cap.2:Quod lamen ex ^Gregor. vidctur esse de- (87) Magist. scnt. sup. § iiltimo, potius tamen
sumpiuiii. ad dicia qtiam ad scrlpla puecepioris alludil.
1157 SENTENTIARUM LIBRI QLTNQUE. - LIB. IV. 1158
CAPUT VI. A pejerai, itl csijtiramentiiin beiie racium muiat.quod
De pefjurio el modis juramenli el perjurii. esl niortaliler pnccare..
(87*) Pramiisso praecepto legis non lantnin prohi- Perjuriiim est nioiidaciiiin firmaium. Quibusdum
belur tiiciidnciuni, sed eiiam perjtiriuin. Unde posi- eniui placei non esse perjuiium tibi non est roen-
qiiain dicium csl de meudacio, subiiectendi™ est dacitim; quia, sicttt dicilur falsum sine mendacio,
de perjttrio. In quo considerabilur quid sit jurare, ila, IIt aiiini, juramentnm falsum sine perjuiio,
et quid perjurarc; qtiot niotlis fiai jiiramcntiim, si- quando quis falsuin, quod puial ceriissime esse ve--
mililer et perjurium et uiruni iiccal niuiare j'tirame:i- rtni), jtirat. Aliis videtur melius quud jusjtiriiiidum
111111? Jtirare esl Detiiti leslem alitujus rei adhibere, ires debeat hahere comites sccunduiti Hierony-
vel aliquid Deo oppignerare. Ex qua descripiione muin (91), veritalem, jusiiliam el j'udiciuni; .et ubi
dnta per divisionein, innuiiur duobus niotlis fieri untim defuerit perjurium cst. Unde et qtti falsum
jurnmentum. Nam qunndoquejural qnis per Deum, voluntate fallen;li, et qtti falsum putans quod verum
quod est Deum lestem adhihere, idem enim est (88) est jurat, et qui veriim putans quod falsum estju-
per Deuin, ei Deus est lestis. Similkcr qui per Japi- rnl, pejerat; ttt sil perjiiritim vel .ittrnndo loqui fal-
dem vel alium creaturam jiirai, Deum crealorem sum cuin inlenlione fallentii, vel jtirantio loqui fal-
teslem invoeai. Et qni per lapideni, ul dicit Augu- suin sine inteiilionefallendi, vcl jurandoloqui verum
slinus (89), falsum jurai, perjurus esi, quin non la- cii.minientione fallendi.
pitlem, sed Deum creaiorein lapidis lestcm invocal. Sed objicilur : Si omnis qui falsum jural, pejerat;
Esl aliud genus juramenii quutl fil per exseeralio- ergo iste qui juiat se fncluruin quod Iiabel in pro-
nem, ut cum dicil hoino: Si illut! feci, Jioc eveniat posilofacere, quod tamen proposiluin mutabil, ntinc
filiis meis.Sic eliam jtiralur quanrioque, cum dicilur pejerni, ergo iuortaliter peccnt, ergo non habet
per filios meos vel capul meum : obligal enini Deo id chariialeni; ergo, si nuncdecedercl, nonsalvaielur,
per qnod jural ul hoc ei eveniai quod de ore ipsius quodfalsuniest.qiiia in proposito habet facere quod
exii, si verum verum, si falsuin falsum. Iteni jura- jurat, cum licitnm est qtiod j'urat, et hoc facil ut
nicntum quandoque fil de licilis, quandoque de persiiadeal quod inlendii, ergo hene jural. Ideo di-
illicitis. Quoliescunque quis illicita jurat, pejerat, cimus.qtiod inodo non pejernt, iino qtiando proposi-
id est perperam, hoc est male jurat, et moriaMter liim muiabit, ut diclum esl: sed, secundnm hoc,
peccai. Jurameiiiuni quod cst de licitis, aut est in- non est pradicla difliiiitio converiibilis ciim difli-
cerium, aut superfluum, aul necessarium. Si incer- nilo, id est perjurio: qtiia, quando non loqnitur
liiin csl quod jural qtiis, ut si jural se tlisptitalurum C
I iste, pejerabit, el modo falsiun juratido pejeial:
cras siiiecouriilioiieaiiqua, cum hoc sitei incerlutu, ideo dicendum quod loqui nd iiiteriorem molnin
niortaliler pecrat. Similiter et illud juramenlum aniini debel referri. Item, riicit Augiisliuus (92):
quod csl supeifluiim, moiiale 258 peccutum est, < Reani Jingiiam non facii nisi mens rea, > isiequi
ut quando jural quis ex deleciutione el consuetti- jural falsum quod ptiial verum, non habet reani
dine, qtiod eliam prohibuil Dominus, cuin dixit: nienlem, ergo nec liiiguain reain, ergo non peje-
Nolite jurare (Matth. x)~,id est in consuetudinem rat. Dico quod ineiiiem habel ream, duin incaule
ei delecialioneiii babere jurameiiluiii, quia lalis jurat, et id asserit juraiido quod non certissime
consuetudo semper eslmorlalepeccatum. Juramen- comprehehdit.
tum auiem quod esi necessarium, id esl quod fit, liem quaeritur quid sil perjurium ? Cum quis qttod'"'
vel ad probandum imipceniiain, vel ad fcedera pacis verum esl jural msiimans id esse falsum. Ipsa eniro
conlirnianda, vel ad persuadenduin auriitoribus sigiiificatio vocis esi vera, quod quidem facile est
quod inletiditur, non est malum, el ideo non est dicere, quia loqui sic conlra mentein sub atlesla-
prohibiium, sed est a malo, id esl ab iiirirmiinie lione jiirameiiti perjuiium est post hsec jiiraiiien-
jlliusqui nisi juretur ei non vuk credere (90). Unde ttim mulare, qudtf ita osteiiditur. Posito quod ille
cum Deus prohibuissct inaliim dicendo: Nolite ju- D jiifavit se interfectuium liomineni. Ecce perplexi
rare, el suasisset bonum dicendo, sil senno vester, sunt hic tesliciili Behcmolh (Job xh) (95). Necesse est
est est, non non (ibid.), indulsit necessariuni, di- enim quod vel perjurus sit, vel homicidiiim perpe-
cendo quod ampliut esl, id est jiirameiilum, a malo; trei, sed de duobus uialis niinus- eligendum est, et
iion dixit tnalum est. Cumauiemjuralaliquis ueces- niiuus maltiiii esl peijiirium quamhomicidium ; ergo
sarium, aut non habel iit proposito facere quod iste debet eligcre peijurium, crgo licet ei pejerare.
jurat, et tunc peccatquia pejerat; aut habel in pro- Item, ex charitatc polest isle pcenitere de illa mala
posiio, ei tunc nOn peccal. Si vero posl inulatpro- volunlaie homicidii quam habuit, ergo et de illo
posiium, quandomutKi, pejerat; et ita noi) jurando jdramento quod fecit, quod fuil peccatura moiiale ,
94) I Reg. xxv. — 22, q. 4, cap. quod David. — (97) Mag sitp. § d.
fietra, houi. 45, alias 44, in dccollai. ,S. Joan. (98) Apnd M.-ig.,liic, § E. Aucior. operis imper-
(95-96) Fort. sic : Nec tnanuum interposiiio. ncc fect. apitd Chrysost., liom. 4*.
iactus liber. (99) Mag., § G.'V. Aug., ep. 15'4ad Publicolara.
H61 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. - LIB. IV, 4162
cnjus rci Denm testem invocet qui per idola jTtrat? A ipso opera nolala sunt et prohibila; m hit cxlremis
Cum enim non fecerit idolutn , "nou invocat Deitm concupiscehiia. Nominc autem concupisceniiaeintel-
lestem ut videtur, quia non esl auclor rei quae in ligitur qunndoque quaedam qualitns menlis quae
juratncnlo nominalur. Sicut cttm dicimus per Iapi- post baptismum remanet non ad culpam sed ad
dem, ul ail Augustinus (100), Deum auctorein lapi- pcenam, et motus primus surgens ex illa concnpi-
duin testem invocamiis. Ideo disiinguendum est; scentia. Neulrnm islorura hic prohibelur, quia si
quia si jurans per idolum pulet idolum esse aliquid essent hic prohibila, cum nullus possit esse sine his,
constans ex corporc et spirilu praesidenle, non in- omnis homo esset transgrcssor. Prohibetur aiiletn
vocat Deum lesletn ; et ideo cuni jurat, peccal, qnia consensus et riclectalio procedens ex primo molii
idolo exhibel cullum qtiem Deo dehel. Si quis in concupisceniiae, qni consensus nomine concupi-
creatura illa adoret Creatorem, Creatorem illius scenliae intelligitur ut hic, el est prohibittis quia
corporis testem invocat, et ideo juramcnlum illttd est morlale peccatum.
tenet, si esl de licilis. Si vero quaeritur de eo qui (5) Sed cum hic prohibealur volunlas peccandi,
coactiis jttravil an lenealur juramenlo, dicil Augn- quaerittir qnomodo stare possil illa differentia quae
guslinus quod lenelur; qtiia elsi noluit id quod assignari solel inler legem et Evangeliuni quod lex
jnravit, voltiii lamen id proptcr quod fecit, id est cohibel manum, et non anitnatn. Ad qnOd dicendurn
vilam. Similiter si quaeratur de illo qui juravit quod qttod illud de lege diclutn csl secundum caeremo-
non habebal in proposito facere, quod lamemposi nialia ; vel qtiia in Iege non puniebalur volunlas
fecil, utruni perjurus exslilil? Dicimus quod perjTi- peccandi sicul in tempore gratiae; vel, sicutexpo
ravil et morialiter peccavit, quia non adfuit illi ju- nunt Hebraei : Non concuptsces, id est non ages
ramenlo veritas, id est purilas conscientiac. exterius unde inlerius videaris concupiscere, ih
(1) Sextum pracceplum est: Non concupiscesdo- signo scilicet, facto, aut dicto. Lcx aulem dickur
mum proxitni lui; septimum esl : Non 'concupisces littera occidens, qttia prohibet peccatum. Unde per
uxorem proximi lui, non tervum, non ancillam occasionem augetur cupiditas et addilur praevari-
(Exod. xx), etc. Sed videnlur lucc duo praecepia caiio, quia quod vidcbal Jex non poteral impleii
esse eadem cum terlio quod est: Non mmchaberis; sine gratia : qtiae quidem non abundabat in lege.
et quarloquod esl: Non furtum facies (ibid.); aut sed in Evangelio, et ideo dicilur litlera legis occi
sub illis conlineri : Sed (2) in illis duobus prmceptis dere.
Jam ex parle ostensum est quomodo a Jerusalem in Jericho liomOdescendit, qualiter eliam indiimenu
pietaiis, gratiae, immortalkalisel innucentiaeei latrones juxla iler scandalum ponenles abstulerunt, et
quomodo plagas ei semivivo relicto inlulerunl. Sed neque sacerdos, neque Jevila praeteriens opem vulne-
ratoconferre vpluit (Luc x), quia neque per sacerdotium Veleris Testamenti, neque per myslerium, ut
ostensum est, quae per sacerdotem et levitam intelligunlur, vulnera curantur languenlis mundi,sed lan-
lum monslralur Samaritamis. Igitur qui in virga vigiliarum nocte dieque super gregis sui ctistodiam in-
tendit, novissime secus vtilneratum stei.it: In simililudine hominum faclus, et habilu invenlus ut homo
(Philip. n), de cnjus calceamenlo quoad nos pedcs velains accessit, qtiaedispntationi sunt accotnmodata,
ipsojuvanle, traclabimus, el in medium prottt nobis Spiritus sanclus adminislrabit, oroferemus.
Mng. snp., § a.
" • (15) L.- (1S) Mag., in, d. 1. . , t, .
(14) m, riisl. 3, § c Ut stip. 1 . Ang., 1. xpe (!«) Ftilgeh'-. De w« ttd iP-elnirti.cap. 2, m
Gencs., cap.^0. fiiie.
|I67 PETRI TICTAViENSIS 1168
nem; quia si hoc potuii, el nil potuit quod non A sumpsii niituram. Quae quidem proposiiio nidlatn
possil modo, ergo potest modq esse homo, el ita lialiet diibilationem , quia procul dubio vera.
Paler el Filius possunl esse duo homines, et ita Sed ulrum natura naltirani, vel persona personam
duo cl dtiac substanliae. Qttod atilem Palcr potuk assumpserit? In quaeslione est, an nalura pcrso-
incarnari ostendit Augiislinus sic (17): .-Pater, elsi nam? Quod nalura naluram asstimpserit oslentlere
per subjeclam crealuram apparere posset, incongrite videlu.r Augustinus, dicens (22) : « Illa nalura quae
tamen vel a Filio qnein genuil, vei a Spirilu sancto semper genita maiiei a Patre, nuluram nostram
qui ab eo procedit missus diceretur. > Ideo dicunt sine peccato suscepil ul nasceretur ex Virgine. >
qnod Pnler potest esse homo alius qnam Filius, non Ubi etiam majus viJclur dicere quod Paierdivinam
lamen alia substanlia. Sicut Pater est alia persona naiuram genuerit. Item, quidquiil conveuit alictii
qnarii Filius, non tamen est alia substantia. ltem personaruin, coiiveiiit vel secunduin divinam natu-
Filitis Dei potuit assumere corpus etanimam Petri; ram, vel secundum humanniii. Filioconvenil fuisse
crgo Pelrum. Ergo poluit facere 111ipse essel Pe- incarnattim. Ergo secundnm divinam naluram vel
,'lrus. Fallaciauliimi. Socrati coii.vcnielhoc nomen secunduiii liumanam esl incarnalus. Sed idem cst
Piato; crgo Socraies erit Plalo,«t est recliim simi- incarnntiim fuisse el facttim esse homiiicin. Ergo
ililersi benc inspicias. Poluit enim Filius Dei assn- " secundum divinam naluram, vel secundum huma-
mere naturam Petri tolam et facere «t ei conveni- nain facttts est homo. Si secundum liumnnam, ergo
rct hoc nomen Petrus, sed non poluil facere ut nalttra humana assumpsit htimaiiani; si secunduni
ipse essel Petrus, quia hic ponilur Pelrus in desi- divinarn, et Filius Dei nil est facius quod ipse non
gnaiione hominis quem significat. sii. Ergo sectindum divinam nalurnin est Jionio.
•Quacrkuretiam an poluii assumere unam huma- Sed secundum divinam iiattiram est Deus. Eigo ex
"namnaturam et aliam, il est riuo corpora et dtias eo esl homo ex qtto est Detis. llem secundum divi-
airimas? Nam nomine Immanae nalnrae non inlelli- natn naturam assumpsil humanam naluram: Paulo
gimusnisi animamet corpus in Chrisio, et ideobene minoralus est ab angelis (Hebr. n). Ergo seciindnm
dicimus, unamhwnanam naluram et aliatn. Quod si divinam naluram minor esl angelis. Vel secunduin
est, ergo petuit csse unus et alius homo, et ila duo- divinam natiirani assumpsif humanam naiurnm ;
riiin hominum uterque, el ita duo lioniincs, el ita minor esl eliam se ipso. Ergo secundum di-
plures. Nunquid enim si assumpsisset duo corpora vinain naluram assumpsit liunianam. Quidquid'
el tltias animas, yere dicerelur: Isle homo est ille? convenil uni trium personarum secundum divi-
Milii quidem iia videtur, liaec persona humanata HSMM naluram, convenil cuilibel earumtiem. Ergo
est, illa pcrsona humaiiata, el sic isle homo esl secuiidum divinnm naliiratn Pater est incarnnlus.
ille (18), Sicul si modo assumerel Filius Dei ange- Ad hoc diccnrium, quod si haec diclio, secundum,
licani naluram, sicul lcslalus esl Origenes in Iibro noial iinioiiein personae' ve'1 fausam , vennn est
qui Periarchon dicitur, pro redeuiptione diaholi fu- Htiod Filius secundum divinam naiurnm assumpsit
tura post mille annos , vere dicerelur : Hic homo "humanam, id esl in nalura divina. Vel nalura di-
est ille angelus. Si vero dicerelur quod duo essenl,. viua fuil in causa, quia est causa cujuslibcl boni.
el ila dusepersonae, jam essent duo Filii in Trini- Si vero notel condkionem, falsum : non enini ex
tate.et ila quatuor personae. condilione divinac nalurae assttmpsit humanam.
(lfi) Si quaeralur quare polius Filius quam Paler Quod autein divina natura assumpsit huiiianam,
sit-iiicarnatus, raiio in ptomplu est : Ut sicul in concedunt sancti el doctores nostri, quia venit ad
sapicntia Deus mundum creavit, secundum illud: nos calceata Deitas. Cui tamen videlur contiadicere
Omnia in sapienlia fecisti (Psal. cm), ila in Filio, illa auctoritas (23). «Incarnationem Filii lota Tri-
quiesl sapienlia Patris, recrearet, vel (20) ui idera nitas est operala ; solus lanien Filius naniram hu-
esset Filius in lrjmanilale qui erat Fdius in Deitate. nianara in tiiiiiutem personae assuinpsit. > Item di-
Si enim Paler vel Spiritus sanctus incarnaretur, p vina natura esl incarnata, idem est esse incar-
jam essent duo filii in Trinitaie, tinus secundtun iialuin et esse factum hominem. Ergo divina natura
Deitalem, allcr secundum humanitatcm. facta est hoivio. Item, divina naiura assumpsit lni-
CAPUT IX. manam, et non ab aeterno. Ergo ex lempore, et iia
An islw propotitiones tint verw : Divina nalura ccepit assumcre hiiinanam naluram : homo inccepil
assitmpsil humanam, divina pcrsona assumpsil essedivinanatura. Ergo divina nalura iucoepit esse
liumanam? homo; el ila est liomp. Item, divina natura est in •
(21) Cum Filius assumpseril humanam na- carnata, ei Verbum quod est divina iialura, est
turam , scilicet animam et corpus 265 I11*- factum caro. Ergo divina natura esl facla caro.
ritiir tilruni concetienduin sit : Persona as- llem, divina natttra esl idem homini. Ergo est
(17) L. ivD^ Tr., cap.21.^ (21)Mag.,in,d.5.
(18) V. Epiph., haeres. 6 ; Aug., 1, xxi De civil, c. (22) Seu Fulgentius, Defide ad Pelrum, c. 2, ante
17etseqq. Ilicron, ep. contra Joan, Hierosolyiiiii. ined.
Gre^or., iv Dialog., c. 44, etc. (25) Concilii S. Tolelani. V. etiam Fnlgent. sup.
(l'9) Mag. sup.,§B. cap. 2, etc.
("20)Geiinad., 1. De ecclesiasl. dogmat., c. 2.
1169 SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. IT. 1170
bomo. Iiem, divina natura est incarnala in Yir- jK.homo Deus. >) Cttr non recipkur quod esl auiraa,
giae. Eigo nascitur, vel nascetur, vel nala est de vel Deus esl corpus, cutn in utropje sit per unio-
Virgine. Item, diviua natura est Chrislus, et hnmo nem? Non enim excogilari polesl modus essendi
esl divina nalura. Ergo divina nalura esl lioino. Deo in Christo homine, qtio etiam roodo non sit in
liem, divina nalura esl iste homo, scilicel Chrislus. aniina Christi et in corpore, ctira non sinl pluros
Ergo est lioino. Item divina naltira cst homo qui qtiatn qui praedieli sunt. Forle quia, ul dicium est,
esl Christus. Ergo divina natura est aliquis homo. animaeel corpori simtil unilus esl in unitaie per-
Eigo est honio. Item, qnidqmd esl, esl homo, vel sonae, sed pcrillos tres modos, neulri separatim, et
noii homo, divina nalura csi. Ergo esl homo, vel ideo recipilur quod Deus homo, el homo Deus :
non homo. Si est non honio et cst unum soliim, noii autem ita de anima el corpore. Si quis aliter
ergo divina natura nil est quod sit homo, ergo solval el roelius, non invideo.
divina naiura non csl Chrislus qui est homo. Re- Al ileruiii quaerilur, cum Filius Dei sit in Chri-
linquiturquod divina nalura sil JIOIMO. Quod si esl, sio liomine per unioiieiii, ulrum in eo sil Pa-
ergo divina nalura csl huniana liatura, vel nalurae ter per unionem. Quod si est, igilur sicut Fi-
liuiiiaua', quorum utrumqueest falstim. lleni, di- lius est homo, ita Pater esl homo, cum uterqtie sit
vina nattira esl liouto humanilale. Ergo humanitas in humaua natura el per essentiam, et per inhabi-
est in divina natura; quidquid esl in divina nalura tantem gratiam et per unionem, el ila nullomodo
cst divina nutura. Ergo liumatiilas est divina na- eslFiliusin huinana naltira, quo etiam non sil it»
turn, ei ita htimana natura estdivina. ea Paler, el Filius et Spiriius sanclus. Quod enim
(ii) ldeo dictinl quod divina nalura est incar- Pater in humana natura sit per unionera oslendit
itata el assumpsil hiimanam; non lamen divina Augusiinus super Joannem : < Sicut ego honio vivo
nn.ura est facla homo, vel est lionio, quia tali lo- propter Palrera cui unior, ila qui manducai, el
cutione, ut dicunt, iniiuerelur vcrsibilitas nalurac niihi unkui, vivit propter me. > Alioquin eliam ha-
in naturain, ut una ficret composita natura ex berelur quod Filius esset in aliqua re aliquo modo
dunbus : quod dixerunl Timoihearni haerelici. in qtta non esscl Paler, vel Spiritus sanclus, quod
Cum utraquenaturaplena sit inChrislo, 266 co*" pulo esse inconveniens. ldeo polest dici quod Fi-
cedendum esl quod Filius est facius homo, quia unio litis Dei estin humana naltira unionequa ei unitur
dttarum naturarum facta esl in una persona, el in unitale personae. Sed non est Paler in ea unione
ideo hic recipitur factum, ibi atttem nequaquam. qtta ei unialur : ipse enim non unilur huuiaiiac na-
lieiii nota quod, cum dicilur, Christus est homo, C lurae in unitatc personae, sed per uniorietn qua;;t
ideni est_ac sidicatur, Chrhtus esl humanw ntiturw, facit, nam tota Trinitas illain uiiionein opepata csi.
ul ex sequeniibus patebit: iiani in pracdicato praedi- CAPUT X.
cat habitum. Unde pntet secundum hoc non esse An nalura personam, vel personajiersonam
dandum, Divina natitra est hotno, quia non esl hu- assumpserit.
niana nalnra, vel huiiianae naturac. Personam eiiiin (26) Circa has duas pfoposiiiones, Divina persona
iion prsedicnt per se, sicut plerique volunl, sed assumpsil humanain- naturam , Divina natura «*-
cum adjuncto, unde recipiunl, Divina nalura esl sumpsil humunam naturam, pluiimum dispulattiui
homo qui esl Chrislus, et isie homo ; quia lunc sig- esl. Quaruni priorem absque dubio constal esse
nificat personain, et homo esl divina naiura, quia veram. Quod etiam altera sit vera rationibus et
iu subjeclo et cuni adjuuclo, el sine adjuiiclo a J auctorilalibus est oslensum. Ordo igitur enumera-
personam plerumqtie solet referri. Ad praedictas t.ionis ad alias duas corapellil nos Iransire, scilicet,
argumeniationes facile est sti.nere insiantias in .4n nalura personam, vel persona personam assump-
similibus. serit, quasquidemconstal esse falsas, licet adpro-
Si quaeralur an diviua iialura assutnpserii duas baiionem earum nitilia soleanl induci. Nain aniiiia
**
iialuras, quia assunipsit humunam quae est in dua- Cliristi nutiquam fuil quando non esset pars ali-
bus, id est in corporea et spirituali.scilieel aiiima; cujus hominis, nani infundendo fuit crcala, et
cum sit Dei Fiiius utrique tinitus aiiiniae et cor- creando infusa sicul ct aliae auimae, et ita a con-
poii, non.recipiinus ideo quod assunipseril duas, ceptione Chrisli fuit ilia pars alicujtts hominis. Si-
quia iieuiri earum est uuitus in uuiiaie personae se- mililer el corpns illud, cl ex his duobussuflicienter
paratim. Nec enini Deus Filius dicitur corpus, nec 26T constiluiliir lioiiio.Ilaecduo assumpsilDci Fi-
riichur anima, cum dicilur homo. Sed acrius insta- Iius. Ergo elhoiiiinem quemdara assumpsit Dei Fi-
bil quis, cum sit Deus in re tribus inodis, per es- lius, etita personain. Adhocdicuntijuodnecaninia
sentiam, per gratiam, per unioiieiii, el in. solo, Christi nec corpus est pars alicujns hominis. Nou
Christo fuerit peruniouem. (Unde, ul dicil Datna- eniin est pars ali.qua exjllis duobus, veJ fuit, et
scctius, (23)« Tanla ftiil unio Dei ad hoininem, et qiiam cilo anima illa vivificavit illud, unita fuit
hominis ad Deutu, tttet D.eusdiccrelur homo, ct Dciias ulrique, el corporKcl aniijiae. Alia lainen
(61) Mag., ii', d. 14, § B. : Dicimus animam Cliri- (62) Mag., iii, d. 15. .
sii per sapientiam sibi gratis daiatn in Verbo Dci (65) Mag.,m, d. 14, § B.
cui iiniia est (utide eliam perfecie inlelligil), oninia (64) Mag., m, d. 14, § C.
scirc quac Deus scit. (65) Mag., ni, d. 23, el dist. 26, § C.
1185 SENTENT.ARUM LIBRI QUINQUE. — LIB. IV. IIS6
liabuit fidc.iiel spp.m. Fallacia. Petrus qni cst in A in palria. Nam cliain sic est in aliis hominibus»"
palria credit et sperat resurrectionem corporuit'.. liem, Christus semper habiii! parem charitatein.
Ergo habet fidem el spero. ltein, Chrisltts habttit Ergo qiioscuiique dilexil, pari cJiaritale dilcxit.
ordinatam chaiilatein. Ergo magis dilexit Deum Ergo matrem suam etPetium pari charitale riile-
quam se, el proximum sicut se, sed ipse erat Deus, xit. Ergo inordinnlam bnliuit charilalcm, qnia
ergo se dilexil plusquam se, et proximuin sicut etiam inler proximos habenda est distiuciio, eo
Deum. Ergo iiiordinnlam liabuit cliarilatem. Iiem, quod magis diligemli sunl parentcs quam alii. Itera,
Chiisltis eral verus doclor et summus. Ergo qtto semel dilexit charilale Pefrum. Ergo el scmper.
ordinc docebal haberi charitatein Cl eam habuil, Ergo et quanJo Petrtis peccavit mortaliter. Scd
vel non bene habuil vel docuit: sed hoc ordine do- tunc non riiligebal Pclrus Deum. Ergo lunc non
cebat debere haberi, ut prinio diligerelur Deus, se- erat dignus diligi a Deo. Ilem, Deus diligit omnem
cuntlo propria anima. Ergo ita babuit charilalcm. suam crealttram, qui nil odit eoruiii qtiae fecii. Ergo
Ergo plus dilexit sese Deum quam se hominem. diligil Juijam. Ergo dileetionc temporali, vel aelcrnn:
llem, Christus faciebal quae docebal, et econtrario, Si aeterua dileclione, ergo charitale, ergo ad vi-
cl nil docebat vel faciebal quod non facere vel do- tam; si dilectione lemporali, ergo dilectio tempo.
cere poternl. Ipse docebat Deum plus esse dili- B ralis fttit in Christo. Item, Christtis diligit liiinc
gendttm quam propriatn personam : Ergo plus dili- elecliun qui modo non habel cbaritaiem, nec est
gehat Denm quam se. ltem, Chrislus habuil perfec- digtius diligi modo; el non diligil illiim qui est
lam charitalein. Ergo proxinmin pcrfecle dilexii. reprobus, et lamen hnbel chnritateiii et est dignus
Ergo ad id quod se; sed non ad aliud, vel propler riiligi. Sic ergo diligit non dignum diligi, et nosi
aliud se dilexil, nisi quia ipse erat Deus. Ergo ad diligit dignum diligi; ergo inordinale diligii. Ilem,
hoc dilcxit proximum ul esset Deus , sed impossi- majorein apponit charitaiein huic cui minorem
bile crat proximum boc esse. Ergo non sic eral di- pracparavil coronam, quam illi cui majorcm, rt
ligendus. Item, Chrislus hnbuit chariiatem modo minimum aiigmentum charilatis snperal oinnia
palriae non modo viae. Ergo non hahnit ad meren- munera quae in praescnli vita possunt homini con-
dum, quia patria non est locus merendi, scd reci- ferri. Ergo magis diligit isltirn quain illnm. Econ-
piendi. Ergo Clirisltis 'non meruit charilate qnam Inrio lamen ab aelerno mnjus bonum pracparavit
habuit. ltem, Chrislus hahuil charitaiein in via nd illi quam isli. Ergo ab selerno magis dilexil; quein-
merendum, in patria non habiik ad hoc, qttia lunc cunque ab aeterno dilexit diligit modo. Ergo moilo
non potuil roereri. Ergo ad aJiuro usura habuil in „ raagis isttim quam illiim. llein, isle niagis diligit
via quam in patria. Deutn quam illc, el qui mngis diligil debet magis
Ad praedictorum solulionem dicendum cst quod diligi. Ergo magis diligilur a Deo isle qtiam illc,
Chrislus neminem dilexit charilaie, nisi quem qttod fulstim esl, quia majus prx-paralum est illi.
sciebat praedestinatum esse ad vitain: ciordinatam llem, nb aelerno voluil Detts ut huic apponeretur
habuil charilalem, in hoc quod jilus dilexit se se- gralia in tcmpore, et Deiim apponcrc gratinm huic
cundum quod erat Deus, quam secundum quod erat est ipstini diligere eum. Ergo Deus ab aelerno dile-
homo, etproximumdilexilsiculse, idestadid inqno xit istum. Non ergo ab aeterno odio habiiil; qttod
se, non tamen 277 adomneid, nec ad hoc ul unire- falsum est. Ipse enim ab aelerno Jacob dilexil, Esan
tur VerboPairisinuniiatepersonae.Fuitauteih Chri- aulem odio habtiit. lste autein reprobalus est, licet
stus in via non co modo quo alii homines : nam modo bonus. Item, Petrus aliquando fuil magis bo-
esse in via proprie est esse in ilinere revertendi ad nus, aliquando minus bonus, et auclorilas habet:
patriam, vel per poeniieniiam, veT alio modo ; et Qui plus diligil, plus diiigilur; Ergo quia quando
iraciuni est a filiis lsrael egredienlibus de iEgyplo, magis bonus erat magis diligebat, el quanJo niinus
et venicntibus ad lerrani promissionis, fd esl Jero- bonus erat ininus diligebatur. Et Christus nunquam
solymam. Nam el nos de jEgypto, iri est de aflli- Q nisi charitale dilexit Petrum, ergo majori chariiale
ctione, vel mcerore, sive lenebris hnjus sseenli aliquando dilexil Petrum, et aliquando minori. Non
exeuntes, fuluram civilntem, id esl Jerusalem, sci- ergo semper parem liabuit charilatcm. Item Chri-
licel visionem pacis inquirimus, non habentes roa- sius aliquando dilexit Judam aeterna dileclione, et
nentem mansionem (Hebr. xm). Chrislus aulem tunc Judas diligebat eum chariiale. Ergo lunc erat
non fuit hoc modo in via, quia qui non recessit, non Jndas dignus diligi aeterna dilectione. Ergo iu;;e
est reversus. Christus aulem non recessil, quia eral dignus diligi a Deo aeterne. Ergo et Dens lune
non habuit peccatum, nec actuale nec conlraclum. diligebal eum aelerne.
Fuit lamen in via, iri esl in cursu mortalilalis et Praemissarum objeclionum difficile esl smncre
passibilkalis, quia, Exsultavil ut gigas ad currendam solutionera nisi liujus ver>,i diligere, proul de Dco
viatn (Psal. xvm), ct, De torrente in via bibil(Psal. dicitur, multiplex distingualtir significalio. Seien-
cix). Qui autem non habenl charitalem, in via non dum ergo quod hoc verbum diligere dictum de
stini, qttia viam civitaiis habitandae non inveniunl, homine, duo potest notare: vel interiorem affectum,
imo siint in invio. Nec esl mirum si Chrislus ex 278 Yel exteriorem effeclum. Ut cum dicilur :
charilate poiuit mereri in via, quod non pottiii >ste diticjit istum, potest intelligi quod motu pro-
'
1187 PETRI PICTAVIENSIS HS6
venienle ex cli.nrilatc movelur ad diligendsim illtim, i!i plenius liausit; ct do ipso Icgilur qnod, « Virgo ost
quod ad interiorem peninet aileeium; vel quod clcctns a Domino, atque inier creieros mag:s est
ministret ei temporalia beneficia, quod peninctad dilectus, > el ejTisconsobrinus fuil. Unde si Christi;»
exleriorem effectum. (66) Cum ergo diciittr hoc illum ordinem conservavit charitalis quem docet
verbum diligere de Deo secundum divinam naliirnii), Ambrosiiis (67), plus lenebalttr eum diligere ra-
non nolat molum aliqtiem qni sil in Dcp, qtiia nil tione cognationis quam Petrnm, cui non erat jun-
lale cadit in divinam essentiam, sed effectum dilc- clus linea consangninitatis. Cnm enim duodecim
clionis Dei, id esl quac est Deus, notat. Untle lot laiilinn fuerunt aposloli in ejus consorlio, quinquo
possunt buie verbo assiguari signiflcationes, cuni coriiin fuertint cognati Domini. Econlrario lanien
de Deo dicitur, qttot sunt effectus dileclionis divinrc, pltts videtur dilexisse Pelrum quia eum consiiluit
el qnia stinl ejus tria nolabilia signn, scilicel con- principem apostolorum, el dedit claves regni coelo-
servare in proprio esse; gratiam in lempore nppo- rtim. Ideo dicunt fere omnes qttod familinrius dile-
nere ; ad viiam praedestinare : cum dicitur, Ditigit xit Joanncm, plus tamen, id esl majori aflcctu Pe-
istum, si secundntn divinam naturam siiinilur tli - trtim, ulpote a quo plns diligebalur. Dicit lamen
leclio, unum istorttm intelHgilui', vel qnod servet Augustinus stiper Joannem (68), jier Joannem in-
in proprio esse, cl ita omnetn crealnram snam di- I* lelligi conleihplniivani vitam; perPetrum activain,
ligii; vel qttod apponal graiiam, quod facit solis ct iia plus dilexisse Joannem quam Petrtim, eo qtiotl
rnlionalibus creniuris, licet non omnibus, tamen pltis dilexil hanc viiam quam illam. PIus tamen ad
iam eleclis qiiani reprobis; vel quod praedeslinavit lilteram dilexit Petruin qnani Jonnnem (69). Nec enim
ad vitam, qnod solis rationalibus crealuris, el liaec aslrictuseral Chrisliis ordini charitaiis qui observa-
nltima est prsecipua dilcctio pro qua soln recipitnr lnr in via.cnm ipse haberet charilatcrii inodo jiatriae.
qnori Deus semper dilexerit Jncob el Pclrtim, el nb 279 Nec dicilur Joannes plenius caetcris linusisse,
anierno, el qunnilo Peirus o.rnl in mortnli peccalo eo qnod plnrn cognovil. Tunc enim forle plus dilcxis
et anteijuam Pelrus qnidqiriri esset prorsus. Qttibus set(nam qiiiplus cognoseil plus diligil), sed qitia in
proposiiionibtts probatitr divina essenlia, et sub- niensa coenaapropinquior erat Doniino, loco, qnam
innuHur quitlam effecius in creatnris. Itlem est Peirus, qtii aliqnanlulum eral remotus. Iilco etcum
eniin : Detts dilexit Petrum ab wlerno, ac si dic.e- Domintts nb uno eornni se dixisset tradendnm, Pc-
rem : Deus est Deus cnjus volnntali subfuit ni Peiro trtts ctini noi) possel secrelo qtwrere a Domino
in lempore apponerel gratiam, et conferret in fniuro quisnam esset qtii iradefet enm, eo qnod remolus
coronam. El propler hanc solam dilectioncm diciiur r erai, intimavil Jonmii, qni juxla Domiiium seriebat,
Dens aliijtiitl riiligere charilnte, qtiia nemineni cita- ut ab eo hoc quaereret, qnotl ei, fecil Joanncs quasi
rilnle semcl diloxil, qtiem non semper dilexeril, et incliuans se ad aureni Domiiii, nec propter nliud in
qttem non ad vitain aelernam dilexerit. Et econlra- ccena dicilnr snpra pectus Dotsiini recubiiisse. Imo
rio propier reliquas duas dilectiones non est tii- nec etiam si plus cognovil jilus dilcxil, quia hric iu-
cendum quoil Deus ab irierno dilexeril Jiidam, vel lclligitiir de his qui sunl in pnlria; vel ad hahiliia-
irratioiiabilem crealtiram, vcl qtiotl charilale haec tem refertur, qui hahilior esl cognoscerc, habilior
dilexeril. Imo .niilla dilectinne ea dilexil, nec tem- esl diligere. Patei itaque ex praedictis qttotl in Dco,
porali, nec relerna : quod videretur per ablativuin secundum qttod Deus, ntillus affecttis, nullus motus
aliqitiri altribui Deo. Taii autem propositione polius esl, et qnod neminem riiligit charitate nisi praeric-
creatttrtc fit atlribulio qnam Creaiori. Solus enim siinatura ad vitam, sicul nec illi qui suul in palria,
lerminiis poniltir, sicut cuin dico, Deus creavit om- ncc etiam exislents in via, cni revelatiiin esi qui
nia, liccl qiiiJam dicant lali propositiono sicut et sinl pra-destinaii, qui reprobi, si forleuliquis in via
pr;emissa praedicari divinam essentiam principaliier habeat horum noliliam.
ei siibinmii effcctuni, ut sil sensus, Deus ab wierno Sed nolandtim quod hoc nomen charitas tria si-
dilexil Judam, itl est Deus est Deus cui ab auerno 1D giiifical quae hic necesse est distinguere ; qtiando-
piac.uk ut Jtt.las essci iii teinpore cl ei gralia appo- que Spirilum sanctum, vel viiiutein animi secun-
lierelur. Alii dictinl quod nec isia, nec illa aliqnid duni alios; quandoque raotum animi procedcnlem
probalur nisi solus terminns : qtti secnrius incedunt ex causa; quandoque opus charkaliss ut cum di-:
licel iion adeo vere. citur : Majortm charilalem nemo Itabel, etc. (Joan..
Solel quaeii de mom illo naturali qiio Dominus xv). Christus ergo semper habuit charitntis pleni-
dilexit liialiera suam, an meritorius illi fuerit. Ad tudinem, nec pottiit in ea proficcre ant ricficcre.
qiiod diceiiduiri quod per se consideratns, merilo- Unde verum est qttod eadem charilaie, qttae necin-
lius non fuit; si vero eondilus fuit charitale, me- tendi poieral aul remitli, otnnes electos dilexii;
rilorius exstitit. Solet etiani quaeri an plus dilexerit quosdam tamen magis, quosdam ininus secundiiui
Doiiiimis Pelruin quaui Joanneni. Videtur quod differentiam praemiorum quae erat collaltirus : sicui.
plus Joannem qnia ipse de fonle Dominici pectoris sol codem calore, qui nec iniendilur ncc remillitur.
.(66) V. Mag.,d. 32. vergendo.
(•67) Ad illud Canlic. II : Ordinavit in me charii. (69) Mag. lii, d. 51, § D.
(68) Aug:, tract. ull. in Evangel. Joan., ad fiiiem
1189 SENTFNTIARUM LIBRI QULNQUE. — LIB. IV. 1190
e.-.lefarit Indos et Briinnnos, el lamen niagis hos A uno opereqnniiiiim qtiolibet ulio. Ergo tantutn me-
quam illos, quia sicul noa esl variatio in sole, scd rnil loquenrio mnlieri Samariianaead puteuui, quan-
in rcgioiiibus secunium situm cariini, iia nec in lum et opere passionis ; sed opere passionis meruit
Bei dilectione, scd in diligentibns Deum (70). Potcst nobis aperlionem januae, aditum paradisi, ergo ct
tamen dari qttod Christtis niajori charitate dilcxit opere colloctitionis. Qitod aulem meruit loquentio
tiniitn qttam alium, itl esl r.ioiti charilatis inlensiori mulieri ila oslendilur : Omnis ejns actio noslia
movehalur ad diligenduni Pelruin qttnm Liniim. fuit instruclio; oinne opus quod fecit ad nostram
Nani dispnres molus charilatis fuerunl in Christo snlutem relulit. Ergo omne quod fecit ex chnritnte
proccdenles cx eadem charitale inanenle immobili. fecil. Ergo omni opere quod fccit meruit. Itcm,
Verttm est quod Christus aliqtiando dilexit Petrmn tantuin meruil Christus uno opcre quanluin et qtto-
quando non erat dignus diligi, et non dilexit Judam libet alio. Ergo adeo suflicicns fuit nntim opus illiiis
qui eral dignus diligi. Non lamen inordinalam ha- ad nostrnm redcmptionera quaiii qtiodlibclaliud; vel,
buit charilalem ; nam diligere dicilur aeqtiivocc, ut ergo adeo necessarium fuit tinum opus illius ac
(iictuni est. aliud. Ilem : « Ubi major Ittcla ibi maj'or corona, >
Si quaerilur an Christus rnteriori moln charitatis plus ltictalus est Chrisius el laboravit in passiona,
movebatur ad diligendtini Petrum, quarido magis B qnam in aiio aliqno opere. Ergo plus tneruit illo
cral boinis, ot conceilalur, quia verisimile esl, cl opere quam alio aliquo. Quod eliam ostendit Au-
ohjickur idera de Peiro, qni est in patria, qtiod gnsiiniis sic (75) : « lltimilitas passionis fuit meri-
majori motu charilntis movcturmodoad ililigendum ttiiri cxaltalionis ; exallatio pracmium humilituiis. >
isiitm quam cras, qnando eril minus bonus. Et iia Econirnrio lamen probatur qnod omnia opcra
varialnr qnoiidie moius charilaiis, in his qui sttnt Christi ftierunl pariler meritoria. Iieni, niajns prae-
in pntria, seciiridum vnrinln homintim merila. A 1 mium meruii uno opere quam alio, el nuiltim opus
qnod dicendttm quod Chrisius non movebatur ali- ejus fnit merilorium nisi ex charilatc. Ergo unnni
quo motti ex cliarilale nd aliquem diligendum se- opus ejus ex majori charitale proccssit qtiam aliud.
cundtim praesenlem jiisliliam, nisi secuiidiim enm Ergo aliquando habuil iiiajorcm chariialcm , ali-
in qtta erai discessurus, cl secundum quam crai quando minorem, et in charitate profecil et te-
rcmiiueraiidus. Sciebat eriim de qttolihet qtianio puit.
praemio essel remunerandus, et ita nen variabantur Ad praedicla dicendum quod Christus meruit sibi
molus charitatis in eo; licel iinus major alio, la- et suis, ct quitlquid meruit sibi a prinia conce-
men nulltis major uno tempore qttam alio: iia _ ptionc meruil, in qna taniam plenitudinem gralia-
eliam de Pelro. rtim bnbtiit ut in ntillo proflcere posset. Unde dicit
CAPUT XIII. Gregorius (74): « Non plus meruit per crucls pati-
An Chrisltis pariter meruerit ornnibus suis operibus. buliim quam anle a conceplione per graliam virtu-
(71) Cum Cliristus charilate sua mereretur, et lum. > Extune enim ineruit sihi glorificationem car-
majori motu charitaiis movebalur ad diligcnduin nis el impassibililatem animac per ciinrilatem, qnam
matrem quani Pelrnm, ergo plus merebalur illo ita plenc liabtiil qttod non poslea plenius (75) Nobis
motu qnam islo, qttta in majori niolu, majus me- atttem pcr passionis opus meruit apertioncm jantiaa
ritum. Ilem, Christns non diligebat nisi praedesli- el redemptionein animarum a diabolo a poccaio et
nalos ; nos leneiiiur diligere el reprobos el pracde- a poeiia, el regni reseralionem , ut amola ignea
stinatos. Ergo ampliorem lenemur habere charka- rhomphaea Iibere paterel iniroilus et dcielione chi-
fem quam Christus huhuit. Quod poiest 280 ,1:>" rographi dali a Patre, quoj nemo conspeciui cjus
bcrc inslanliam in his qui sunt iu patrin. liem, per praescntaret se, nisi lanta invcniretur in aliquo ho-
plura opera meriloria meruit Chrislus in pnssione mine humilitas obedieuliac, quanta in Adain repeiia
qunm ante, el plnra opera meriloria fecit. Ergo fuerat superbia inobedientiiB.
plus meruit. Ilein (71*): <Nil nasci prpfuil nisi re- D Utrum atitem et anle passionem hoc meruit no-
dihii contigisset. > Ergo rcdimendo plus meruit bis, hic quaerilur; liabetur cnim ex auctoriiaie :
traant nascendo. Ergo hoc opere plus meruil qnam AT7 nasci profuissel nisi redimi coutigissel. Et i(a
illu. Quotl aulem unus molus charilnlis fueril in naliviiulis vel conceptionis operc nil mcruil nobis,
Chrislo intensior alio, patet quia ila fuil in moiibus sed sola passione. Econlrario tamen sic : Quidquid
voluntalis : nisi enim majori motn volunlatis vo- fecil Christus in huinana nalura, ad iioslrani sa-
liiisset crucifigi (72), qttam loqui Samaritanae, non Iulcm inflexit el pro nobis fecit ex dilcclionc qnain
dixissel: Desidcrio desideravi mandurare hoc Pa- habebat erga ;nos, et illa dilectio nec deficcre po-
tcha, (Ltic. xxn) clc. Iteni, tantum meruil Christo. tuii, nec proficere. Ergo ex quanta chariialc pio
(87) Haecdoctrina est Mag., m, disl. 16, § b. (88) Lib. x De Genes. ad liiter.} cap. 12,
1199 TETKl PICTAMENSIS 1200
hi.tum, non er^o solitts voluntalis. Ad quod dicimug A Item, Patcr volutt Christum mori, ergo voluiteum
qnotl optis debitura dicilhr qiiod homo facturtis est, mori cum peccato Judacorum.vel sine peccalo eorum.
velit, nolil; dicittir eliam debitum qnia ex volttn- Si cum peccalo, ergo voluit peccata eoruni; si sine
laie facii, cl ita fuit debitum in Cbrisio. peccato , et non est morluus sine eorum peccnto,
CAPUT XVI. crgo aliud yoluit quod faclnm non est. llem , Paler
An voliintas Christi secundum rationem convenerit voluii Christum mori, ergo juste vel injuste. Si vo-1..
cttm voluntate Judworum qui optabant ejus mor- lnii eum mori jnste, ergo aliquid non faclum est
tem ? qnod voluil, quia non esl niortmis juste. Si injusle,
(89) Poslquam diclum est de voluntate Christi ergo voltnT injustilium eorum. Ilera , quia vohiT
securidum sensualiialem, dicendum esl de volun- Paier Chrislum rnori ciim peccalo Judaeorum.osien-
taie Chrisli secundum ralionem; sicut crgo illa dilur qtiia petiit Pater si fieri potest (Malth. xxvi),
voluil non mori, ita hac voluil mori. Sed objickur: eic, id est si fieri potesl ut fiat saltts gentiuiii sine
Christus voluit mori, et Judaei eum voluerunt mori. excaecalioneJudaeorum, fiat. Verumtamen non sicut
Ergo volunias Judaeorum consonabal Christi volon- ego volo, sed sicul lu vis (ibid.), id esi fiat sicut
tnti, quod falsum esl. Nam ille cx charitiite, illi cgo volovoluntate rationis, seilicel ul fial salus
gen-
nnlcm ex odio. Fallacia. Cliristus vull palrcni istius tiuin cum excaecaiione
Judaeorum; crgo Pater voluit
liiori, et filius ejus vtilt itleni, ui stiecedat ei in excaecationemJudaeorum, ergo peccata corum. Ad
haeredilaie. Ergo volunlas hujus esl consona vo- hoc dicenduin
quod Paler non voluit Christum mori
luniati Dei, falsum est: vel, Deus.voluit destruciio- tiim vel sine peccato, quia,ulraquefalsa.
peccato,
iiem Jerusalem, et eamdera voluit Nabuchodonosor.
Sed hxc es.t vera: Non voluit ettmmori cum peccalo,
Ergp hujus yoluntas concordabat volttntali diviuae. ei hacc: Non voluil mori sine peccalo. Si aulem di-
ltem, bonum fttit Christuin a
crucifigi Judaeis, ct volttit euiii mori cum peccato vel sine pecca-
non poterat cfiiciligi a Judaeis quin Judaei ipstnn in- calur,
to, falsum esl. Idein dicendura est de juste vel in-
lerficerent; ergo bonnm fuil Judaeos interficere
bona fnii et ita juste. Si vero quacratur an voluerit excaecationcm
Clnisliim; ergo eoruni actio, meri-
toria. llem, Pater voluil Chrislum crucifigi a Ju- Judaeorum; si^excaecatioaccipiatur passive, verum
el non est quod voluil eos ita puniri jusla el ralinnabili
riacis, sciebal quod poterat ab eis crucifigi setl occulta.
quin ipsi eum iiiterficcreni. Ergo Pater voluit Ju- causn,
dxos iulerficere Chrislum. Ad hoc dicendum quod Itcm, Deus Paler voluit Christum mori, ergo |io-
,haecproposilio, Paler voluit Christum crucifigi a Ju- ttiit illtitl rntionabililer praecijiere; ergo aliquis
*mis, diiplicilcr potest inleiligi. Si enim inlelligns, p.oluit.illtid praeceplum implere ex charitale. Eigo
tolnit eum crucifigi, id est suslinere illam passionem ppluit interficere Chrislurii ex charitale, ei iia sine
qtiae a Jndaeis inferebatur, verum csi. Si vero vo- mortali peccaip. Quod si contrarium dicatur, sic
luntns refcratur, ad niodum illius passionis vcl ad (onlra: Deus yoluit aliqnid quod non potuit fierl
actionem Judaeorttm, falsum est. Fallacia uliimi. sine, roortali, ergo voluit inoriale peccainm. Ad
Tu velles aliquo modo essc ROUKC, et scis qnia non hoc dicunt quidam qnod sictil Abraham mereretur
potes aliquo modo essc Roraae, 287 1u"« Sls si Isaac cx praecepto Dei immolasset, ita inererj
Romae. Ergo lu velles esse Romae. Vel: Iste vuli se poterant Judaei Chrislum inlerficiendo.Si hoc Pater
jjoenitere, de peccatis ei scit quod non potest pceni- praecepisset, el nisi implerelur praeceptum hoc, fe-
tere de peccalis quiri peccaverit; ergo vult se pec- cissenl male. Si vero quaeratur an poleral aliqui.s
casse. Vel im : Detisvult se darc hoc spiriiuale htiic mereri praeniiuin, inierficiendo Chrislum ut Dei
Simoniaco, et scil quod non potest dare quin ille Patris voluntatem perficeret sine praeceplo, non ex
accipial. Ergo vull illum Simoniacum hoc spiri- rancore animi inlerficierido, non suflicimus resjioa-
tunle accipere. dere.
llein, quidquid vull Pater voluntaie quaeipsc esl, D Jtem, Chrislus voluit dicia omnium prophetarum
est juslum volniitalc quaeipseesi; volttit Pater Chri- esse vera. lpsi pracdixerunt Judaeos crucifixuros
slum mori; ergo j'ustum fuit Chrislum mpri; ergo Christtim : ergo hoc voluil Chiislus. Ergo vohiit
meruil mori, quod.improbaiur, quia iiinocens erat; peccala eorum. Ad hoc diciiul quod nonien dielum
ergo liiortem non meruerat. ErgO injusie cum eo quandoque significat cventus reium quos praedice-
aclum esl, quando crucifixus est. Ideo dicendum banl prbphetae , quos nunqtiam voluit Chrislns evc-
qttod quando ponilur hoc nomeii jusium, vel hoc nire si peccala eranl: quninloque idem esl dicium
verbum meruit cum hoc verbo crucifigi, hiijiisniodi qno.d diclio, id cst locutio illa per quam signiiica-
suspecla esljunciura loculionis, nec est conceden- banlur illi eventus : quas quidem loculiones voluil
dum , ne videalur Cliristum meruisse nioiiem aut esse veras, quae tainen non poierant esse verae,
pnssionem illani quam suslinuit, et inslandutn est nisi iili evenlus conlinganl, qtios qttidem non voluil
jier exjiositionem. Sic ergo meruit cruciligi vel Chrislus; el liabes simile in praedictis. llem, posse^
iiiori. mus hic quaerere an Christus volticrit se dicere
(5) Apud Mag., disl. 18, § e, $ed paulo aliter. (i) Videtur add. ei non$
1209 SENTENTIARUMLIBRl QUINQUE. — LIB. IV. 1210
qui sil variabilis, sed ex situ locorum soli adino- .A nil poluit facere unde magis ad eum diligendum
torum, vel abeo remoiornm. moveremur quam quod seipsum pro nobis exinanl-
(5) Item, Clirislus poluii nos liberare alio modo> vii, obtulil; potuii lamen nos liberare raodo com-
vel minus bono, vcl niagis bono : si inintts bono; pelentiori quantum ad se, si non raorerelur. Quori
ergo poluit niajus bonum pro minori bono dirait- vero dicitur quod non poltiil nos liberare, quia sine
tere, quod non decet bonum ; si aeque bonum , ergo remissione peccatorum non posscl nos liberare, et
aeque rationabili modo. Quod probalur falsuin. Alio ita nos liberavit, iion valel. Nain islo modo diversi
modo aeque rationabili el bono potuit nos liberare, modi conlinenlur. Fallacia. Ego non possum legere
illonon redemit nos sed potiusisto : ergo, cum nil nisi loquendo, el ego loquor ; ergo non possum ali-
sine ratione facere poluerit, raiio fuii cur potius ter legere quam legara.
hoc motlo nos redemerit, et sic iste modus ralio- Item, per moriem Christi diabolus a mnllis raalis
nabilior csl ac per hoc melior fuit. (6) Unde vide- cessat, a qttibus non cessasset nisi inortuus fuissei.
lur quod non potuerit nos liberare alio inoilo, quia Nani diminuta est ejus potestas in passione Christi;
nec magis bono, nec minits bono, nec aeque bono. el si plura mala faceret quam faciat, pejor esset, et
Ad quod dicendum quod minus bono modo poiuit ita plus peccaret, et plus puniretur. Ergo miligaia
nos liberare, el niinus congruo et iftili. Quod si " esl pcena diaboli p.er moiiem Chrisii : falsiim esl.
fecisset, non dimisissel majus bonuiu pro minori Imo augmenlala, quia non laritum nocet melioribus
hono, sed illud dimisisset propler semelipsuro , el eis qui inaesiiniabili prctio sanguinis sunl redem-
quia quidquid facit propler se facil, teste Salomone: pti; el majorem habet voluntatem nocendi si hahe-
Operatut eslDeus omniapropler seipsum (Prov. xvi); ret facilkatem, et plus saeviret si permitteretur, el
el potuit nos Jiberare aeque ralionabili modo , non ita diabolo non profuit mors Chrisli (9),
qui fuil aeque ralionabilis, sed qui csset-si eo nos (10) llein, in passione omnes fucrunl, mali qui
liberasset. Quaeeuiui causa fuil cur hoc modo libe- anie passionem fuerant mali, cxcepto solo lalrone;
raveril, eadera fuisset ut alio modo si voluisset el illi qui fueranl boni anle, lunc mali ct de regno
liberasset, scilicel disposilio el ejus ralionabilis diaboli erant, crgo in passione mujus eral diaboli
voluntas. regnura quam nnle ; ergo non esl deslrucluni per
Iiein, si esseimis redempii, ila ut peccare non Christi passionem. Item, regntim diaboli esl dcstru-
possemus, melitts essemus redempli, hoc roodo clum per Christi passionem.IIic de aliqtio fil sermo,
potuit nos liberare ; ergo meliori modo poluit nos de bono vel de malo. Si de hono, et de eo de quo
libcrare remoyendo el culpara et pcenam. Ergo ille diciiur veraciier quod sit destrucluni , ergo ali-
esset convenientior. Dicunt ergo quod conveiiien- quod bonum destructum est per passioneni Chri-
tiori modo poluit nos iiberare auferendo et tulpam sti. Si de roalo fil sernio, ergo de malo diaboli est
elpoenam ; sed, manenle nostra infirmitate ut pau- verum quod sit desiructum per jiassionem Christi.
latim recederel, non potuil nos meliori roodo Jibe- Passio ergo non lanlura nobis profuit, sed diabolo
rare quam per passioneni Filii, quia non poluit nos liem, scienduro quod regnuin diaboli, id est domi-
meiius ad sui dilectionein trahere quam proprio niura ipsiusesideslruclura morieCIirisii, non quoad
Filio suo non parcendo, vel sic exponilur (7): essentiam, sed quantuin ad exsecutionem, quia posl
< Fuit alius modus Deo 294 possibilis, se.d nullus Chrisli passionem noii ila potesl nos seducere sicut
iniseria; nostrae salvandae convenienlior., .* id esl aule. Diciraus ergo in passione esse minoratain
Deus Pater convenienlior.em et meliorem hostiam ejus polentiam quanlum ad exseculionem per cau-
non potuit dare pro noslra liberalione quam Filium sam, quia passio Chrisli erat sufliciens causa de-
suum. Ergo in hoc terminata fuit ejus potenlia. bilitalionis ipsius, sicul Christus dixil : Consttm-
Fallacia. Non poluit Filium generare meliorem ; maium est (Joan. xix) mysterium nnslrre redcin-
ergo in hoc lermiaata fuit ejus potenlia. ptionis, licet iionduni iinpleta esset passio, quia
Item, poluil Deus nos liberare sine culpa alicujus Q sufljciens causadata erat consuiriinaiionis. Sicut de
et absqiie scandalo solo verbo (8), quia < fuil alius illo qui in praelio vulneratus domi moritur, dici-
inodus Deo possibiJis, sed nullus miseriae noslrae nius quia in bello occubuit, quia ibi causam mor-
salvandae convenienlior. > Ergo potuit nos liberare tis suscepit. Fuit igilur in diabolo triplex potcslas :
coinpetentiori modo ; quod tainen iraprobatur, quia •Polestas nocendi sihe omni merilo ei dala est in
non potuit. nos liberare sine remissione peccato- creaiione; exerciiium malignandi merilo stio ei da-
rum, quia aiiler conlra suam juslkiam focisset, et tura esl; et eJTecius vel faculias nocendi nostris
ita liberavil nos. Ergo non potuit nos liberare alio merkis ei dala est, sicut ubi dicitur : Eripuil pau-
• modo. Ad
quod dicunl quod non potuil nos iiberare perem a polente (Psal. LXXI).Priinun non esl abla-
modo compelentiori, quod ad nos homines, quia lura per morteni Chrisli, nec secunduni sed ler-
(5) Mag., III, dist. 20. (8) Aug., supra cap. 10.
(6) Haec egregie Petrus conlra Pelrum Ahaelard. (9) Isla non habet codex S. Vicloris.
V, in iiotis ad primam partera Sentent. Roberli (10) Ista sobrie suullegeiida, et curii aliquorum
Pulli. exceptione.
(7) AugusL, 1. xui De Trinit., c. 10.
1211 PETRl PICTAYIENSI3 1212
titiin. Sictit vide» in oraiore esse tria, quae bene A (13) Iiem, diabolus tenebat nos juste aut injuste.
liis opponuntur, sciemia dicendi, exerckium et Si injuSle.probatur quod jusle; quia si nos iene-
finis qriem exspeclat a nobis, scilicel persuasisse.' banitir a diabolo, h.os diabolus tenebal, nos justa
Nam l-eliquorumduorumunum habet a Deo, alteriiin tenebamur a diabolo; ergo diabolus nos j'usie tene-
exJibero arbitrio. Vel regnum diaboli est peccaium bat. Ergo injuste actum est cum eo, quando erepti
• -~ ' - '
per quod in nobis dominabalur, quod deslrucluin est sumus.
inomnibus quijperfidero renascunlur,in quibus, et si Nola quod diabolus injusle tenebat nos, nos la-
silpeccatuin.non tamenila ul regnet. Velquiain ipsa nien jusie teiiebamur a diabolo, id est exigentibtis
liora passionis, (U) magister daenioiium Lucifer, qui meritis.ul quod dicitur jusle, ad hominem refe-
eum teniaverat, 295 et crucifigi suggesserat, in in- ralur, nou ad diabolum, qui nil juris habebal iit
fernum detrtisus est, ubi est ligatiis. Si vero quaeratur homine quem seduxerat et cui, qttod promiserat,
dequo fit sermo, cum dicilur : Regnttmdiaboliest di- reddere nori poterat (14). Sirailiter hoino irijurius
minuium, polesl dici quod de nialo, sed de eo de erat Deo qui eum creaveral, et ab eo se subtrahendo
quo fit sermo vere dicilur quod sil diminulum. diabolura sibi Dominiim elegerat.
J)rgp iiialiiin , diaboli esl diminulum. (12) FallaCia. Iterii, solet quaeri an Christus sil passus pro se?
,.Cum dico, iste sacerdos suspendetur cras, de ho- Invenilur saepe in aucloritale, pro te moriuns est,
inine-fit sermo ; el de eo de quo litsernio yeraciter non pro te. EConlrario laroen super Malthaeiim,
dititur quod suspertdetur cfas. Ergo isle homo Ubi legilur quomodo Ghristiissoivil tributum pio
susperidetiir cras. se et pro PetrO,' Iiabelur quia pro se et proPelro
Ileiii, Clirisiusrederiiit nos ab aliqup q.ni nos le- passtis est (Matth. xvii). Uiide quaeritur an utilior
nebat capliyos; nnllus lenebat nos' caplivos nisi fuerit mors Christi Christo quam nobisl quod ibi
diabolus; ergo redemil nos a diabolo. Ergo ei per- oslenditur (15) : « Jpse sibi per loleranliam pas-
solvit pretium redemptionis, vcl nulli. Sedipse idem sioriis acquisivit nomen qtiod est super omne no-
ftiil pretiumredemptionis. Ergo obiulit se diabolo. inen.> Ad quanlum praemium tmllus potuit perve-
Ad hoc dicendum quod Cbrislus Jiberavit nos a iiife per ejusmorteiii. Ergo uiilior ei fuit mors
jdiabolo qui hos caplivabat, perroitlente DeoPaVre, sua quam nobis. Ecoutrario ipse nobis meruit, vi-
cui pretiiirn solvit, sicut iste intercessor persolvit tam aeterftam, i quam non poleramus habefe sine
prelium regi cujus praecepto leiieritur caplivi a ipsius riiorte vel alio genere redemptioriis ; ipse sino
praelpre. ltein, redimere nil alitid esl quam a pcc- omni merilo potuit habere vitam reternam, et ha-
cato liberare ; quotidie liberal a peecalo; ergo quo- CJjebal, qttia ipse erat vivens. Ergo ulilior fnit mors
lidie redimit. Ergo Christus non fuit suflieiens sua nobis quarii illi. llem, per mortem suam libe-
hostia seniel pro peccaiis. Quod similiter probat ravit nos a pcena, a culpa, a diabolo, et aperuit
Pauliis-de exsecraiione carnalium hostiarum quae hobis januam per mortem suam; non liberavit se
npn yalebant ad emundalionem peccati unde opor- nisi.a poena, quia eulpam non:ha'buit;nec diabolus
tebal eas iierari (Hebf. ix). Item [subaudi ChrislusJ, aliquid dominii in eoexercuit: Venh princeps mundi
secundum quod Deus, tantum iiberal a peccato, et hujus, el in me non habcl qnidquum (Joan. xiv).
Jiberare est redimere; ergo secundum quod Deus 296 Janua non erat ei clausa; ergo plus profuit
tnnlura rediinit. Non ergo secundura quod homo. riobis mors Christi quain illi.-Ad hoc -diceiitlum
JNotaigiiur quidcontinealin se redimere, scilicet quod in- hoc profuil nobis magis quam illi, quia a
ponere pretium, et a caplivitaie liberare. Qui enim pluribiis liberavit, in hoc plus illi, quia majus prae-
sine preiio solvilur, non redimitur; si pretium po- roiuiri raeruit; non lamen cum locutione data cum
natur et non solvatur, non redimitur. Cum ergo delcrminatione accidit inferri' simpliciter qttod di -
AicilUT,secundum.quod homo redemit, id esl pre- citur secundum quid, sicul- nec in aliis operatio-
tium deditet a peccalo Iiberavit, falsum est, imo nibus. Cura ergo dicilnr, pro lepassus est, nonpro
secundum qnod Deus fecit lisecduo. Si vero dicatur " se, ila inlellige, id est non tot fuerunt pro quibus
qupd secundum quodhomo redemit, id est preliuro paterelur pro se, quol ul pateretur pro te.
posuil, yerurii est; sed non secunduih quod hornoa Item dicit Chrislus : Si non venissem peccatum
.peccato liberavk. Non est lamen pigrilandum divi- non haberenl (Joan. xv), qtiod inlellige de peccato
dere siguifieaiiones httjtis dictionis secundum, quae infidelilatis antotiomaslice ; ergo quia venit, infide-
quandoque unitaiein personae notat, quandoque lesfacti sunl; erge adventus ipsius fuit causa
causam, qnandpque conditionem :. qua distinclione infidelilntis. Ergo pltis nocuit ejus advenlus quani
adliibita, facile esl prae.dicla solvere. Si enira.cau- profuil. Ad hoc dicimus qnod hoc nomen, infide-
sani notet yel coiidiiioiieiii, secunduin quod Deus /is, quandoque removet lauuini, ut sit idem inli-
rcdeink; si ypro unilalern perspnae, et secunthim delis, quod ripn fidelis, secuiidum quod non esl ve-
qupd'P.e.us est, el secundum quod homo. ruiii, quod si non vcnissel non essent infidelei.
tlT) De hpc vide Mag., n, disL 6. § f. (15) Auclor Commenlarii Ambros. inscripii ad
(12) Huc risque defecii codex Viclorinus. ii caput ad Philipp. Itein, Aug. iu Expot. adidem.
(13)Mag.,in, disl. 20, § h. V. Glossain, ibid.
04i Vide ista iii nolis ad Pullura
1213 - SENTENTJARUM LIBRI QLTNQUE.— LIB. 1Y. 12U
Erant enim iitiideles, id est iion fideles aniequaui >\. cedit.Non dico mdgis desideral, sed velit illud pritts
veniret. Quandoque ponit conlempiiim fidei.-quem fieri. Unde,. cum primus adventus fueril ad mili-
coniemplum non habuissent, nisi Chrislus eis prae- tandiiro ut per ipsura transealur ad secuiidum,
dicasset, et ila advenius Chrisli fuit occasio pec- inveniunlur expressa de eo lalia desideria. Sicut isle
caii eis, non ex vitio suo, sed iilorum quibus de- jnagis desiderat secundum ferculum qiiam prinium,
buii esse saluti, nisi eorum enormitas impedisset. quia speciosius esl, vult sibi lamenprius aprjonipvi-
Sicul mediciiia occasio est infirmitatis male obser- mum.quo nisi prius satiarelur, nonparalus essel ad
vanti diaetam, quae tamen rieberet esse causa sa- secundum, 297 C11J,IS l'01« iiabel taiitam copiain,
nitatis et esset, nisi improbilas sui meriti irape- cujus sapore niagis deiectalur quam satielur. Ye-
diret. ' - rumiamen videtur posse ostendi quod non sil secun-
Iiera, quolquot audierunt Christum, el conlem- dus advenlus. Dicil enim Amos : Vm desiderantibus
pseruat, deteriores taclisunt propter verbum fidei diem Domini.' ulquid eam desideranl? (Amos v.) Neu
quod repulerunt, et ipse multis praedicavit quos igkur imprecareiur eis Vm, si esset desideranda;
sciebat conleinpluros verbum Evangelii; ergo mar- ideo dicunt quod propler quosdam de sua juslitia
garitas ante porcos projccit. Ergo conlra pncce- praesumenles hocdixit, quidiem illum desiderabant.
ptuin suum fecil. Itein, Christus sciebat quod es- Est laiuen bonis desideranda. Unde dicil Aposlo-
sent eum coniempluri, et ex conteinptu futuri de- lus : Desiderio tendenles in illum diem, etc.'
teriores, et cur jjoii et ipse Pater est misericor- (16) Huic objeciioni simile est de Apostolo, qui
diarum ? Ergo ex hiisericordia debriit se subtrahere babebal desideriura dissolvi et esse cuni Chrisio
his qui futuri erant deleriores ex contemptu verbi. (Philipp. i). Idem quoque habebat desiderium ma-
Simileui quaesiionem movet Beda super illum nendi in carHeproplernecessilatemfralruin (ibid.):
locum Evangelii : Vmiibi, Beihsaida! Vw tibi, Co- quae dtto desideria uno ei eodem tempore complere
rozaim! quia si in Tyro el Sidone (aclai essenl virlu- noii poterat. Ergo tunc, cuni necesse esset allerum
tesqumin vobis faclte sunl, pmnilenliam egissent prius evenire reliquo, el utrumque desideraret, de-
(Matih. xi; Luc x). Quaerit ergo quare Christus, siderabat il(ud fieri quod posterius contigit, el ita
cum sil Pater misericordiae qui hoininum saluli volebat dissolvi quod desiderabat ullinio eveuire, ui
debet providere, his praedicaverit qui non acluri prius vivens in carne fratiibus consuleret. Econ-
erant pceniieiiiiam, sed futuri erant deteriores, et trario ipse sciebat quod, si iu carne viverel, sem-
non illis qui pcenitentiaro egissent et fierenl nielio- per in cliarilate proficere posset, et ila prasmiuui
res? hic enim conlfa misericordiam suam egisse Q acquireret. Ergo hoc magis oplandum crai quani
videtur, sed ipse breviter solvit dicendo : lpse solus illud (17). Econlrario existens in via poleral ea-
novit. Polesl tanien dici quoquomodo, quod et si dere, licel enim ipse dixerat : Certus sum quod ne-
coram illis praedicaveril qttos sciebat non esse con- que mors, neque vila sepaxabv.nl me a charilate Lliri-
verlendos, non lamen illis. sti (Rom. vin). Non larnen eratcertus nisi certitudi-
Item, quaerilur an Chrisli primus advenlus ma- ne viae, et adhuc gemebat in miseria camis. Unde
gis fuerit desiderandus quam secundus, velecontra- ipse dicebal : Infelix ego homo '. quis me liberabit
rio? Quod enim secundtis magis, ita ostenditiir : In de corpore morlis hujus? (Rom. vn.) Ergo magis
primo liberati sumiis a culpa et non a pcena; in se- debebat cptare dissolvi quam in charilate roanere.
cundo liberabimur ab utroque. Ergo secundus ma- Ad hoc dicendum quod prius voluit in se Aposlo-
gis desiderandus est qiiam primus. Itetn, in se- Jus multis expediens fieri, taraen magis diligebat
cundo recipiemus utramque stolam, animaescilicet qttod erat raelius; sed in se prius fieri quod in se
et corporis; in prirao tantum alterius, id est ani- minus erat bonuro, el minus diligebai. Nec fralres
mae. Ergo, etc. Iteiu, primus non desideralur nisi larocn plusquam se diligebal, quia differebat illud
propter secunduin. Ergo magis desiderandus csl quod magis in eorura dileclione, in qua dilectione
secundus quam primus. .Ecoulrario anliqui patres D et dilatione augmeulabatur bonum quod magis di-
magis desideraverunt prinium quain secundum. ligebat. Sicut iste esuriens plus diligit isluin fer-
Ergo inordinalum habueruni desiderium. Quod culum quain primura, et lamen vult prius sibi.ap-
autem magis desideraverinl primuro quara secun- poni primum, ut post illud habeat quod melius est.
dum, multae atleslantur auctorilales : Pulas vi- Nou enim si islud prius habet ideo illud araittit,
debo ? pulat durabo ? et ulinatn dirumperet cmlos et sed dilfert, ul post habeal el sil salior : jta Aposlo-
venire. (Isai. LXIV).Talia desideria non inveiiiun- lus majus bonuiii difTerebal, ut ininus prius liabe-
turde secundo expressa. Ad hoc dicendum quod beret, ila lamen quod majus non amilleret, el ita
magis desiderandus est secundus quain priraus, accipiebat lotura, ut poslea gloriosior el bealior fie-
sed natura humani desiderii est, ul si duo deside- ret. Nam ipsa dilatio eral graliae augmentatio.
vet quorum unum non posse conlingere sine reliquo Objicitur aulem de eo qtiod Apostolus alibi
praecedenti sciat, magis dcsideret illud quod prae- ailquod ipse optabat esse anatheina pro frairi-
(16) Quaa sequunlur ad fineui usque capitis, non (17) Haeccaute legenda.
exstant in codice Viclorino.
1212 PETRI PICTAVIENSIS 1216
bus (JioBi ix). Ergo cupiebat tequestruri ab iinliate Ai. slra. Ergo nomliiui flebal oralloper Christutu.
Ecclesiae, ut alii fierent de ejus unilale. Ergo plus Ad hpc dicendum quod iste terminus, caput £c-
diligebat fratres quamse, et ita inordinatain habe- clesim, transuroptive dicitur de Christo, et hac si-
bat charitaiem. Ad quod dicendum quod non cu- inililudiiie quia sicul caput in homine dignius est
piebat oinnino separari ab Ecclesia, ul frat.res in ea, caeteris membris, et posilione, ulpote alia merobra
reciperenttir in perpeluuni; lioc euim non esset supefeminens, et regimine, quia, cum eo vigeul
cliaritas; sed ad lempus volebat separari, ut fratres quinque sensus, roOderaliir aliis membris el ea re-
ibi reciperentur in perpetuuin; sed quia nonpo- git, et esl ejusdem nalurse cum caeteris membris,
tuit hoc velle ex charitate (non eniin si ad lem- quia carneum et osseum : ita Chrisius mons mon-
pus separalus fuisset, charilatein habuissel), potttit tium ; et reclor, de cujus plenitudine omnes acci-
melius dici quod nec ad lempus, nec in perpeluum piimt (Joan. i), quia nec potesl Iiabere plenius dona
voluil ab Ecclesia separari, ut fratres ibi recipe- Spiritus sancli, et est ejusdem naturae cuin sanctis,
rentur; sed, si fieri posset, hoc vellet: quod et ipse qnia habet humanam naturam, el propter haecdito
determinate sciebat (forte Spiriiu sanclo revelanie) dicitur capul Ecclesioe, quia rector, el quia ejusdem
ita esse in voluntaie Dei, ut nunqtiam separarelur. nalurae, quorum titrumque habel secundum hunia-
^J nam naturnm. Nam secundum divinam naturara
CAPUT XX.
An Chrislus secundum humanam vel'teettndum di- non est ejusdem iiaturae cum Ecclesia. Untle nec
vinam naluram fuerit caput Ecctesiw. secundum eam eslcaput Ecclesiae, nisi in aliasigni-
(18) Ex his quae dicta sunt emergil alia quacstio ficaiioue accipiatur Iioc nomen caput, ut notet au-
iionnihil habens dubitationis. Gum enim Chrislus ctoritalem non nalurw identitalem; quod videtur
inorie sua Ecclesiam redemeril, et hoc in liumana teslari Aposlolus dicens : Chritfut ett caput viri,
nalura, quaeritur ciim ipse sit caput Ecclesiae an, caput vero Chritti Deus (1 Cor. xi). Patet ergo quod
secundum illam naturam in qua redemil, sit caput Christus non fuit capul Ecclesiae ante incarnatio-
Ecclesiae, id esl seciiiiduin humanairi naluram, uli nem, nisi in hac significatioiie sumas illum termi-
seciindum diviuani. Ad ulramque partem inducun- niim. Quod si voluerint. Inslabis huic argumenla-
tur raliones. Si eniin seciinduni diviiiam naluram lioni : Christus secuiidtini Jiumanain naluraro est
es.l caput Eccleshe, ergo secundum divinam nalu- caput Ecclesiae; anie incarnationem non erat ca-
ramestei conformisin deitate 298 naiurae. Jtem, put Ecclesiae secundum hunianam naiuram, et Ec-
si secundum diviuam naluram cst captit Ecclesiae, tiesia erai. Ergo siiiecapite. Fallacia. Iste est for-
lis secundumanimam, heri non iuil forlissecunduin
ergo hoc dicilur de eo aut secunduin essentiam, pI
aitt secundum notionem : quorum utrumlihet di- animam, et eral. Ergp noii erat fortis. El nota
cattir, accidet Chrislum abaeterno fuisse captil Ee- quod Abel tunc erat iiiembrum Chrisii, qui tamen
clesiae : ergo fuit captit Ecclesiae antequam fueril nondum erat Christus, et in eo solo fuii Ecclcsia,
Ecclesia, et ita quando non eral Ecclesia. Iiem si, qtiia ipse solus lempore jilo fidelis erat. Siquaera-
secundum noiioneiii est caput Ecclesiae, ergoper tur, posiio quod nulltis fuii fideljs aule etuu iuuhis
illain dislinguituf Filius a Palre et a Spiritu san- iiiortuis et post pluribtis fuluris, an tunc esset Ec-
cto, el ita nec Pater nec Spirilus sanclus est capul ctesia, cum nullus aliquando eral fidelis. Verum
Ecclesiae. Item, secundtim diviiiam naturam Christus csi, quia, lunc non eral Ecclesia roiiitans, sed
esl caput Ecclesiae. Ergo secunduin divinain natu- triumphans, propter eos qui decesseranl. Item,
jam esl Mediatbr Dei el liomiiiuni. Si vero dicatur si ponaltir quod nulli homines haberent fidem,
quod secunduni humanain liaturnin est captit Ec- postea eranl accepltiri, et post amisissent, an Ec-
clesiae, et ipse iuccepit esse secunduin liumaiiam cjesia militans desierit esse? Non, quia illi lionii-
naiuram , ergo secunduin huinanain naluram iu- nes qui erant Ecclesia iion desierunl esse, sed desie-
coepil esse caput Ecclesiae. Unde sic : Chri-. rtint esse Ecclesia. Sicut isti homines desinunl esse
stus secundtim hunianam naliiram incocpit esse ^ populus ; non tainen isle populns desinil esse.
c:i|)ui Etclesiae, el ante incarnatioiiem noii eral ca- Jletn, Christus secuiiduni diyinam nafurani erat
pul.Ecclesiae secuudiini hiiinaiiam naturatii, et erat caput Ecclesiaeanteincarnaliorteni.eiin incarnaiione
ttuic Ectiesia. Ergo sine capite eral. Iicra, aniein- iiicoepit esse capui Ecclesiaj secunduni humanam
cafnationein non erat Cliristus caput Ecclesiae, et rtaiuram. Ergo idem caput Ecclesiae quod erat
multu eiatit ttinc meinbra Ecclesiae, et ita meinbra prius, vel aliud. Sj inccepit esse idem caput Eccle-
Ecclesiae praecesserunt capui Ecclesia*^Item, Abel siae ; ergo non prius erat illud.. Si 299 inccepit
anle incariiatioiiem fuit honio et adulius. Ergo esse aliud caput Ecclesiae, et non desiit esse quod
nienibiiim diaboli, aut Clirisli, quia non est me- prius: ergo duo fuerunt capila Ecclesiae. Ad hoc
dium. Si erai membrum Cliristi, et non erat Chri- dicendum quod nulla cst adnittlenda relatio, nee
stus, aliquid ergo erat merabrtira Christi quundo ideni nec aliud. Sicut isie hodie incoepk esse forii»
nil erat Chrislus. llem, Christus nonduni erat me- sccundum aniiuam. Si vero quaeraiur an ideiii
dialor. Ergo nondum inlerpellabal pro saltite no- forte quodipse heri fuit, an aliiid, incongrue dicitur
(18) !«.agist.,ni, disl.. 19 § f.
1217 SENTENTIARUM LlBRl QUINQUE. — LIB. IV. 1?18
posilo quod.herl fuit fortis corpore. Ilem, nota A j buit, fuil Adam. Ergo ipse fuit cajiut Etclesiai
quod, licet caput Ecclesiaeconvcniat Christo secun- bonorum, vel nullus , et lamen solet atlribui Abel.
dum divinam naluram, non lamen ab aeteroo est Ad hoc dicendum quod Ailara nec taiilura fiiilina-
capul Ecclesiae. Sicut et hoc nomen Creator de lus nec tantum bonus, et ideo non solet aliribui ei
Deo dicitur secundum divinam nalurain, non ta- principitim Ecclesiae bonorum vel maloruni, setl
men ab seterno est Creator. bonOrum, Abel, quia tantum bonus fuit, et quia
Item, Chrisius incoepit esse capttt Ecclesire. Ergo figiira Chrisli passus est agntis ab origine mundi,
inccepil esse aliquid. FalJacia. Chrislus inccepit esse el quia virgo fuit. Unde secundum quariidam in-
liomo : ergo aliquid ; vel CrealOr : ergo aliquid. lerpretaiionem dicitur. Nihil hic, eo quod non
Nota quod a quibusdam non improbe dicilur Chri- reliquit haeredem, el Ecclesia virgo esl; etinartyr
sinm ante incarnationem fuisse capnt Ecclesiae se- exsiitrt el in sanguine marlyrum fundaia est Ec-
cundum liumanani naluram, id est fundamentura, clesin.
quod nil aliud est nisi qtiam fidcs liumankatis, vel lieni , qiiicrilur an diabolns fuerit principium
Incarnationis ejus , erat Tuiiriamentttm Ecclesiae. Ecclesiae nialignaiitium. Quod si est, ergo fuit caput
Uhde dicitur quod ex quo fuil rector Ecclesiae fuit Ecclesiae malorum sicut el Chrisluscaput Ecclesise
eliam caput Ecclesiae secundttm Jiumanam natu^ bonorum ; ergoaut in ipso non fuil pleniludo om-
ram, scilicel fundainenlum cui innitebatur Eccle- niuin bonorum, aut in illo fuit pleniludo omnium
sia,- qiianium ad fidem humanitalis. Nam quod malorum, el ita omne malum est a diabolo. Quod
crediinus de humauiiaie, praeteritum hoc , et anie fiilsum est, quia 300 malae cogitaiiones non sunt
advenliim credebant fuiuriini. a diabolo, cum ipse non noverit corda Jioniinuin
Item, dicit Auguslinus (19) : « Dens non secun- nisi a bonis aiigclis ei fucrit revelatum , vej per
diim quod unigenitus , sed secundum quod primo- conjecluras quastlam. Unde si quantloque in au-
geniius subsequentibus fratribus non dedignatus est cloritale inveniatnr omne peccalum esse « diabolo,
habere fratres; nos qui suinus de uiiilale Ecclesiac referendum esl ad genera singulorum , non ad sin-
suraus fratres ejus. > Ergo aut secundum cominu- gula generum : el potesl dici quod, licel fuerit
nem palrein aul secundum conimiinem matrem, aut diabolus capul Ecclesiae malignaniiuin, non lamen
secuhdum iilrumqite. Si dicatnr quod secundum in co fuii plenitudo omniuin malormn eo modo qno
communcm malrem Ecclesiam, ergo ipse est filius dicettir fuisse plenkudo oinnium bonorum in
Ecclesite, et ka caput vel sponsus Ecclesiae est fl- Chiistb, cuin diaholtis sit bona nalura , et mulia
lius Ecclesiae. Si vero secundum commhnem pa- Q { sinl mala, quae non ipso auclore fmnt. Sed dicitnr
irem, cum secundum generalioriem nori possimus fuisse caput Ecclesiae nialoruro , qui piimus pec-
essefilii, restal ut ex crealione, vel graiiarum laiv cavit ct primuni horainein peccare fecit, tpiia, inii-
gilione ; sed non ex creaiione laotum. Aiiier enim dia diaboli mors introivit in mundum (Sap. n).
infideles essent fratres Christi, qui creati sunt a Si quaeratur utrum Chrislus sponsus fuerit Ec-
Deo, sicul ipse secundum humanitalem. Sed ex bis clesia? antequaro essel liomo, non dicitur proprie
duobus non sumus nos filii Dei, nisi adoptivi. Ergo sponsus fuisse, quia non fuit ejusdein naturae:
ct Christus est Filius Dei adoptivus. Ad hoc diceiir quod significat conjuginm »juod solet cpritrahi inter
dum quod unigeukns non habet fratres , quia Fi- res ejusdem naturae. Si lamen aliiuhi in prophtiis
lius estgeneratione; sed secundiim quod primoge-. invcniatur nuncupari spousus Synagogae, ut npud
nitus , fralres habet. Unde : Narrabo nomen luum Jereiniam : Recordatus sum lui, miserans. adolescen-
fratribus meis (Psal. xxi). Vade, et dic fratribut- liam tuam et charitalem desponsalionis luw, etc.
tneit (J.oan. xx). Et Filius Ecclesise est. Unde ipse (Jer. n), pcr transposilionein dicilur et nieta-
tlixit: Ego servustuus elfilius ancillwtuw(Psal. cxv). phorice.
Etest primogenilus respectu eorum qui generali Item, Chrisius rex et sacerdos. Uex qnidem est
santDeo deuniiate Ecclesiae. Undedicit Aposlolus : D E secundiim ulramque iialuram, sacerdos lanium se-
Primogenitus ex mortuit (Coloss. i), id esl primus cundumJiumannm, quiain ea Mediator cst Dei et
ad immorialitateui resurgens; etex eo dicitur non hoiiiinum, quod est propriuni ponlilicis. Si quaera-
habere Jratres, quia creatione et gi-atiarum largi- tur an, ejus sacerdoiitiin incceperit in ccena quando
tioneaDeo habel ut nos, nec lamen est filius ado- corpus suum et sanguinem aposlolis obtulit ;. an
plivns utiios. Sicut isii dtio sunl fralres, ei uuus ante conceplionem qiiando charismaia Spiritus
iiabel palrem, ergo alter eumdem. sancti accepil? Dici potcst ralionabililer , qitotl ex
Iiem, priinus qui peccavit fuit Adam vel Eva, quo unitus fuit in conccptione, sacerdos exstitit:
ct cujus peccatum lotam humanam naturam corrti- sed lunc sacerdolis oflicium exsecuius est quando
pit. Ergo el ipse fuil caput Ecclesiae malorum, vel in ccena caiiieni stiaiii et sanguinem riiscipulis dedit,
nullus; quod laraen solel attribui Cain. Eadem ra- el quando se pro peccalis nostris hosiiam de-
tione qui boninn operalus esl jiriraus el firiera ha- dil (20). Tunc eiiam Medialor fuil intcr Deum Pa-
LIBEft 0UINTUS.
(88) Hanc solutioncm babet Glossa marginalis ad (90) Cilaiur communiter ex lib. De pxnit. reme'
cap. 72, De consecrat., disi. 2, 'can. Vlrum sub dio, et apudAIgernin ex 1. n De pceiiit. Scd vide»;:
figura. . . tur hic iext% confect. ex tract. 25, et 26 cjiisdem
(89; Magist., iv, dist. B. August. in Joiin, ut apud lvonem.
1253 SENTENTIARUM LIBHl QULN^UE.— LIB. V. 4254
sli spirilnalis. Unde : -Visi manducaverilis camem A bile. Ergo terebalur denlibiis, frangebalur, palieVa-
tneam el bilieritismeum sanguinem, elc. (Joan. vi). lur; sed istud non valel, diclum est enim supra,
Sed objicititr : Isie reprobus qui char-iiaiew ba- qiiianecieliammodo quando csl glorificatum leri-
bel ad prasens, stimil corpus Domini; in eo eJificit tur, aul frangiltir nisi sub forma, ita ctiam nec
quod figurat, cnm sit verum sacrameiuum novi liinc. Ex confessione lamen Berengarii colligitur
teslamenii. Ergo ipse est eleclus : dictt eiiim au- qnod ipsum essentialilcr frangalur, alteralur, ma-
ctoritas (91). < Sacrainenla in solis electis efficiunt . nens tamen incorruptibile el inlegrurn : qtiod qno-
quod figurant »Iiem, islesumil Chrislum qui su- qiioinodo inlelligendiim sii, aljbi tlelerniiiialum est.
niit corpus Domini, quo nil est nielius. Ergo suniit Fuertinl tamen qui dixerunl Chrislum naluraliter
id quo nil est melius; falsuni ergo dicil sacerdos - babuisse corpus immortale et impass>bile et glo-
dum oral (92), « ul per ea qnx sumimus poliora riostim : sed, ul videremr el palerelur, fecerat
^sumamus, >ciimnibil sit potius Cbristo. Ideo resol- illnd morlale ad ten pus ; el.in coena lalem se dedit
venduni esl ilhid noinen, scilicel poliora, in adver- discipulis qualis erat naiuraliter, quia talis in mo-
bitim, III sic intelligatiir, potiora sumamus, id est dicolocopyteslesse.lla etiam in iranBfiguratipne
ineliiis, seilieel meliori modo. Modo eni.ui ila su- apparuil in carne lali qtialein naiuraliter habebal.
niilur a nobis quod non esl nobis vita aelenia nisi •'? Quomodo au:etii in ore singtilorum fueril simul uno
per causam, sed lunc fruemiir visione tleitatis eudenique momento, non inlelligitur, nisi hoc di-
ipsius, et carnem cjus glorificatam oculis glorifi- catur fieri miraculose, sicul etiam bodie esl in
calis cernemus, et ita meliori modo ci uniemur pluribus locis siinul et miraculose. Nec est enim
quam liiodo, quia el eam diligendo, quod fit bic : natura corporis glorificali ut sit in pluribus locis
sed plus ibi : et eam facie ad facie.m conlemplando, simul, sicul nec glorificali. Vanum lamen mibi vi-
quod non esl hic. Sed ibi nec separari poierimus. detur in hujusmodi laborare, el sequi naturam in
Eodem modo inlelligitur illud (92) : iPerficianl in miraculis. , .
nobis sacramcnta lua quod coiuineni, ui quod uunc Ulud eliam qurerilur, ulrum corpns suuni sacra-
spe geiimus rerum veritatecapiamus.i Modoquidem menlaliier acceperit quod videiur siimi ex eo qtiod
rerum veriialem capimus, sed oceullam : lunc au- dicit Augiislinus (93): super illum locuni Psalini
lem manifeslam. Yel ila, ul per ea quae per hoc jjxvm : El dederunl in escam mihi fel, et i« sili,
sacramentum bic sumimus, id esl per fidem, spem mea potaverunl me aceto. < Jam Domiiius escam
el charilatem, sumanius poliora, id esl vitam auer- acceperal qui cum discipulis Pascha manducave-
nam, quse polior est omni virtuie. .C
ral; > quod lamen sic impossibile probatur. Nam,
Item, Chrislus siium corpus dedil discipulis mor- ubi veriias esi, non est necessarium sacramentiim.;
laleet. passibile : nobis dalur inimortale et impas- Sed (ihrislus veritas manens in se eral, nec pro-
sibile. Ergo inelius datur nobis*quam illis : quod pler sumplionem uniretur sibi, cum.ipse csset.ille
verum esl, non quanliim ad effectiim : sed ipsum cui uniri debemus. Ergo non; indigebat lali sum-
melius, id est gloriosius. Ita enim, melius, accipitur ptione, nec etiani poteral sumere. Dicimus ergo
super Aposlolum, tanlo melior angelis ejfeclus quod nnnquam sacramenialiier accepil, sed mani-
quanio differenlius prm illis 325 nomen hmrediia- bus ad suinendtim sacramenlaliler.discipu|is .dedit,
»ii (Ilebr.i). Non enim polestdici effectus melioran- et ideo dicitur sacramenlaliter accepisse, quia in
gelis secundum deitatem.vel aniinam, cum nibil nianibtts: ad dandum , non in ore. ad mandu-
boni in resiirreclione accreverit, nisi impassibililas; candiim.
sed secundum carnem quae facta est gloriosa in re- - (94) Ilem, dicil auclorilas : i Anatbcma sit q:ii
suirectione, el angelicam naturain excellens, cum mulat ordinem Jesu Chris.ti. > Cbrislus.post ccenam
priusessel in morlaHtale et passibilitale. ltem, ha- agni figurali corpus suum discipulis dedjl. Ergo
bet auctoritas : t Hoc efficit corpus Christi in su- eliam nosdebenius post ccenam tam dare quam ac-
mentibus quod in se habet; • in se habebal mor- iD cipere. Vide ergo quia Christus post coenam agnj
talitatem elpassibilitatem quando illtid dedit, ergo paschalis corpus suum dedit ul ostenderet lermi-
iii sumentibus eiTiciebat mortalilatem et passibili- nata esse
Iegalia, inter quse post sacrificium viiuloe
tatcm. ldeo dicuut quod licet discipulis datum sit
rufse, dignius erat sacrificium agni pascbalis, et eis
morlale, erat tamen immorlale, id esl potens non succedere sacramenta noyi leslamenti quorum
rcori, el immorlalitatem elliciebal, id esl hoc con- priinuni et prsecipuum esl sacramentiini. eticbari-
Xerebat sumenlibus digne ul non possent mori. Nam sliae. Ideo eliani
quia ea quse postremo dicla sunt
alir.d sigiiificat nonten ad quod fit relatio, et aliud vel facta facilius memorise commeiidamus.
Ipse
posilumin prolatione. Sicutei cum dicilur : i Ma-, igilur a discipulis corporali pra:semia discessuruS,
nus meae qua3vos fecerunt, clavis fixDcsuni. > Iiem, et ad invisibilia
paiernse majestaiis migralurus boc
tunc dedit discipulis suis corpus niortale el passi- memoriale cordibus diseipulortiin voluit intimare.
(91) In collecta quadam. •- , digcipnlis suis; ibi sacramcnttim stii corporis do-
In
(92) alia collecta : Mag., dist. 9 § C. : mbnstravit.
_ (93j Augtist. ad Imnc versum psal. Acceperat (94) Cyprian. quid simile babct ep. 65 De sacra-
ipse escani suavem qnando Pasclia manducavit cura: menlo Domin. calicis.
1255 PETRl PICTAVIENSIS 123U
(95) idebijue post typici' agni iinniolaiiotiem snp- ilcfa sumptib. (97) ideo dicchtltim qiiod non est du-
pbiieiis rei figuranti fignralum, cbrpiis suuiii disci- plcx sumptiOi sed tina sola. Sicut nec iste bis man-
pulis pransis dedil. Voliiit tamen ui a succcssofihnsr ducat qtti bibit, et poslea itcrum manducal, nec
jejtiriis pro Teverenlia"tanti sacramcnii illud iderri esl superliuum qiiod idem sumil sub dnplici specie.
corpus stimcretur, el itleo r.on est niuiatiis ordo Nam panis ad cafneni refertur, vinuin ad saiigui-
ille ChristiJesu, quia ipsc Jesus Ghristus huiieor- neitij in qiio, seciiiiduin pliilosoplios,: est sedes
diiicm appidbal. Item, ipse Chrisius- dedit corpiis anima;. Ul ergo noteiur quod ct verumcorpiis et
. suum 320 discipulis quos sciebat in proximo pec- Verdm animam babuit el Ulfuhique liberavit, sub
caliiros. Ergo non consulebai coram tuilitaii. Ergo duplici suriiitur. Nam si lanium sub specie panis
nohjerat diligens eorum doclpr. ; suincretur, vidercltir ad solam corporis miilatio-
. Quocriiur eliain an iste sacenlos debeat dare cof« riem valere; si vefb taiitum sub specie vini, ad so-
. pus Domiiii ijli. quenvsciLin niorlali peccalo essev larii animai saiiiiaiem iiiiruereiur sumptio fieri. Si
niic potesl eiim cpnyincere. Ergo a comniunioric quis quoefal ari sit dtiplcx siiiriptib si semersub
. Ecelesisc.npn debet eum seiiiiestrarc. Ergo si peccaf specie pariis, et.iieftim sub specie panis sumiltir
dbbel ei darc. Econlrarib magister ejiis esl; lene-^ corpus Christi, dicenduih qund noii est duplex in
•tur.ejiis prpvidere saluli. Ergo non debet ci dare, B sacerdotei quiain una missa plures libstias sacri-
tiride sii delefior. Ad lioc diceiiduur quia- si i|le: ficavit, et in eadeiii sub pluribus Spcciebus cbr-
peccai debet ei<dare; si lamen sciat cuni essc; nr poris sumit, si rion suOieiat nuiiiefiis hpminum ad
iiiortali peccatpilebeteiiih inoncre ne accipiatj ijtiia- edendum. Si tamen Iiominilaieb iwh duplici spe-'
qui indigne inniiducat^ judicium sibi manducat ei Cie panis porrexil,- potesl dicl euin bis comiiiu-
iibit (I Cor. xi). Siciit eiiini ail Augiistinus (96) : nicassei
i Non prohibeat dispehsalof manduc.are, scd exa- Item,' nbfi tdtus sangiiis fluxit de latere Chrtsiiv
ctorem mpneat. >,Si quis lainen iii criniinaii pec- alia pars fluxit et alia superfltixit, et rieutfa fiiit
calo mariifestc perdurat; probibenclus cst; oecuims altera/ Si quis iariien ttiiic stfriieret Clifisii sSii-
yerb monendus, Dbminus atitem Jesus- sscpe iwot guihem sumeretne et euriv qtii fluxii el eiiiri' qtir su-
nuit Judam ne aecipcret, qtiando ihnU^bal qubd: peffliixit, et si fleret conversio vini iii sanguiiieni
esketeum traditurtis dicendb-. QiCiintingil mamw( transsiibstantiarelur iii utruhique/ari iri-altcfUiii?
iHecuniin-paropside, hic esl qui nie Iradet (3latth. Ab hujilsmodi eaviilafibnibus aibitfof hic potiti*
xxyOvVf&eiu^^^ Accipite^ supefsedbndum qriam eis insistendum. (98) i AuTer
exlioconiMS[\$Iart, xiv). Sed hoc itainielligaigrv -jargumbnta ulii fides exigitnr. > Illud poiius iivqiii-"
jdestvpsiSei;talespraiparatie ut pbssiiisvdighe sccU< rcridiim-vari sitidaridrim qubd iste siimat tfiiimani
'" Christi qtfi sumit iotuin Clirisium, vel stimal deita-
pefeV,
Si quis quipBfatannielius-faciat sacerdbs quandb: temy sed absnrduni est talia cbncedere. Nil enim
ei queiri scit eSse:m moftali peccalb, parrim panem dicitur hic siimi nisi quod manducatitr. Non efgo'
d.a.l.iquarii si pprrigat cbfpus; Domini sub forma: dandurii est ,'iste mnnducat animam Ghristi; quinr
pariis si: ille peceat. •Dieendum est quia^ peccat riori periiriet ad airimani eam mahducari, licet to-
quando panem purum puffexitj nec ille' mintis pce- luiiv Chfisliim sumat^ quia totivm (99) quando cst
cat qui suriiit puiaris se- suniere corpiis Domini : masculilligencrisadperson^mlefeftur327qua,ll'c,
quando-yero corpus• stiim.t,- sblus ille peccal qui est neiiiTiu5, ad naluram, slcUl diciiur, lotus efai
manducat. Item, solcl qnxri cum Dominus corpus Cliristus iri sepulcro, sed non toliihv,
suuni dederit discipulisv e£ nOhdum cssel glorifi- (100) lieiri, quseritur an sit vefa immblaiib quaT
catuin, an ppterat vidpfi iii iilo iriduo a discipulis qubtidie flt in altari,'a sacerdoie, el ari qubiitlje"
sub.fprma litimana nondunr glbflficalaj quam nil iinmoletur Chrisius, quotidie ocCidatur,-ei ita iioii
proiiibet.abpculis movialhmv absqiie velamiiie cbiis sufircit utia inors Cbristi. Ad quod dicchdum qiiud
spiciy et aniii illo tridublateat; siib.fbfmapaflis ei: D'iriih)olatrir€liristiis irisacfameniov el illa iinnioIai'd",'
Viiiivet aji.in: pfppria forma videretur ar stimeriti-. noii ob aliud dicilur inimolatib, iiisi qula repraesen-
bui. De:Iibp:ti\M leginiusi yel aiidivijnns: deternii-: tatTCramimmolaiionerii quse semel factii esf expan-.
iiattim. ; ,, 'V. sis riiaiiibus iri enice 1.Siciil' pictufa rcpfscseii.lai itl
• ftemviste sumit tplumGhristUhi sub spedie pani^ ciijiis esi iriiagb,' el sicui iiiiagtf noriiine' rei quam
etiposteaVtpliiiri stiii specie Virii. Ergb bis sumit.; sigriificai didiiifiUt imagoAcliillis dicitufAcIiillesi
Siiril ijgitiif duse ibi sumptionesv sieut dua* speeiesy ita iminolaiio ilkvnbiiilue vefaciiiinic-faiibiiis, guse"
tifrt.-ainiliil sub specie Virii sumit qribd nbri; priW semel facta «sVriuricupaiur (i). T.iriieiVcttni csetera
sirtiipiuiri-sit siub specie pariisi Ergb sujrerfluit' aIH: satfamenia cxtfa Ecclesise unilaterii cblebfafi' pbs-
(20) T. in Nolis ad 28 cap. Ptilli, in n parle. (22) V. Aug. I.M DeTrinu.. c. IG ct',i7; h^&-
(21) R.esiitue :« Augiisliuus. in Enchiridio, c. 87,» xxvi, 21; De spjrilu, eljiit., c. 22,.
1267 PETRI PirTAYlPXSr* : *we
CAPUT XIX. A mortui suntvquidam sunt summe oonf, ut Pelrus,
: De
spiriln quo mediante traduni animam uniri Paulus; quidam summe mali, ul qui nunquam ha-
corpori. buerunl iidem Domini; quidam mediocriter boni;
De spiritu illo quo mediante dicunt aniiiian)i quidam mediocriter mali. IIoc est quod aliaVdi-
nniri corpori, indiicti auctoritale Daniel in hynnio, ciione doeelur r qiiidam jndicant eliitiii judicantiir;
trium pueroruni :,In animo conlrito et spirilu humi- quidam nec jndicant, nec judicanfur; qiiidanifudi-
litalis (Dan. m), El: Benediciie spirilus et ahimce, caniur et jndieant; quidam judicantur el non jiidi-
jtistoriim Domino(ibid.), quaeruritqUidam an resuf- cant. Redde singula singolis. Mediocriicr boiiis, et
gei? quod videtur dicere Aposlohis (I Cor. xv), 335 mediocriier nialis prosont orationcs Eccle-
tainen non videtur posse stare, quia. simplex est; siaect eleemosynsedaiac, sed ad aliud et ad aliutl
aut compositus spiritus iJle; si est siinplexet desi- (25). Bonis quidem ad faciliorein absolulioncm
nil esse quando anima recedit a corpore, quod non pcense, malis ad iniiigationem. Suinnie malis qui
esl dubium, et iterunv incipiet esse quando anima nuiiqiiain participaverunt sacramentis non prosunt
ad corptis redibit, el modo nilfil; creahilur tunc qui in hac vila non nteruernnt ut sibi prodesseni :
ctjarii erealus est, et ita Ms fuit creandus. Si vero nnlli auicm prosuni, ut dicunt sancii (2G), nisi ci
composilus esl et tunc desinet essc quando aiiiniai qui ita gessit, tit ei post niorteiii possent pro-
a corpore rccedet, in paiies dissolvclur, et quidI desse. Tales .suiit omnes qui habuere charilateni,
srt de ilfis pariibus? Conjungenlurne sibi invicem et in parlicipatipne sacranieutorum decesserunt.
iierum in resurrectioiie? liem, spiritus ilte esl Sed objicilur nntllipliciier, sicul Iocus el tempus
quasi vinciilum animse ad corpus.quse contrariis; et ordo, et scienlia aggraval peccalum ; ita vidc-
parlicipantur proprielaiibus, quia corpus est invi- ttir aggravare perceptio sacramenii. Unde si iii
sibile et morlale. Ecohirario autem anima esl in- eoclemgenere peccatipeccent fidelis et infidelis, et
visibilis, iiiimortalis, sed non erunl ita contraria eodem proposito, el eadbra intentione afiis oiimi-
in proprietatibus posl resurrectioiiem ; imo IUMC bus circuJiistanliis retentis , viJetur magis peccare
crit corpus impassibite, imm.ortale, spirituale. Non et contemnere iidelis quam infidelrs, et inajoreui'
cfgo necessariuin erit tunc niedium ut anima cor- injiiriam Spirittii sancto facere, quia a se expellit.
jiori unialur siciil modo. ltem, sicut dicuril physici, Illp atitem non ila expellil qui liunquntn habuit,
ille procreaiur ex ciboiuin decoclione, quia cibi pejor est ergo fidelis Christianus in aliis quain infi-
«lecocti in stomacho in qualuor dislinguuntur; sed delis. Quod etiani auctorilale probalur, qtiia me-
iniic non erit corpus animale, id est egens alimo- g( lius est viam veritaiis non agnoscere, qnam posl
nia, sed spiriluale. Videtur ergo qiiod non erit agni.lain retroire (11 Pelr. n). Si ergo oraiiones Ec-
lalis in hoinine. Ad hoc dicunl quod spirilus illc clesia; prosuut magis malo, id est fideli, ciiruon et
est quoddam simplex et mortale, quod moritur i.n ininus nialo, id esl ijifideli.et ila suiiime malis pro-
corpore, et hunc spirituiu babenius communei!» sunl Ecclesiaesuffragia?IJoeeliam potest osiendi per
cum brutis animalibus. Nec est tniruin si fuit bis simile : Sinl liic l.aicuset saeerdos, ct peccent in eo-
creandus, et resurget quando aiiima ad corptis dem genere peccati, et eodem proposito, et eadem
redibit el glorliicatiir cuin aniiria et carne. Nobis inientione : constal. sacerdoiein magispeccare. A si-
aiiiem videtttr hanc opinioiiem potius de errore mii quoque siiith.ic Chrisiiaiiuset pnganus, peccent
esse intrbductam quam de veritaie. Impossibile eodcni genere peccali: cefle pltts peccat Cbrisiiarius
est eniin, cum Spiritu sancio , piaater animaespi- qnam paganus, si eadeni hilentione peccent. Unde su-
rilum alium csse spiritum in corporc liumano. perillunilocuriiJereriiisc : Vide ficus malasvalde(Jer.
CAPUT XX. xxi v), per nialas ficus intelligimus malos Cbristianos
De sujfragio mortuorum ante diem judicii. qui etiani detcrioies sunt iiifidelibus. Isii enim sunt
(23) Pernclo tiniloque judicio universo post com- qtiasi sarmenla siiccisa nulli usui idoiiea, sed in-r
niunem resiirfeclioiiem, duae civitates proprios "^ cendio parata ; illi sunl ligna, el si fructuin noii
liabebun.t cives, una bonoruni, altera malorum. facientia, aedificiolamen donius Dei suiil apta. Hi
lltraque lainen tam angelo.nimquam Jiominum, et sunt inimici qni sunt super onines inimicos ut ha-
etii gaudium saiictorum amplius posl resurrectio- betursuper ilium locum Psahni. Super omnes ini-
iiewi, et supplicia maloruro graviora. Prius ergo de micos meos factus sum, etc. (Psof.-x.xx.) Ecoulrario
bcalitudine bonoruin, postea de suppliciis ii.ialo- tameji dicit auctoritas : « Prodest ad leinpus,credi-
riini est agendum, Ante tameii de snffragiis mor^ disse. > Constal etiam quia his prosunt oraiioiies
tu.br.mn usque ad diem judicii esl aliquid dicen- Ecclesiae ad miiigalioiiein poenae qui saltem ali-
dum (24).: < luterposito enim tempore inler mor- quaiido crediderunt, el non illis. Constat etiam
tem hominum et conimunem resiirreclionem eo- quia hi judicabtmtur, cum dicetur eis ; Esurivi, el
rum, animae diversis teneiiluf receplaculis, proui non dedisiis mihi manducare (Maiih. xxv).Tlli au-:
«juseque digna esl aerumna vel requie, sicut ges- tem iion judicabutiliir, quia jam judicali sunl, eo
sii, duin viveret in corpore. > Eorum igilur qui quod non crediderunl.
(23) Magisl., IV, disl. 45 et 49. (25) Haecomnia elucidavimus in nolisad Pullum.
(24) Ex Augusiiuo. (26) Aug. in Ench., senii. 52 De veriit ap^ ctc.
«2C& SENTENTIARUMLIBRI QUINQUE. — LIB. V." I27<T
liem, suflragia Ecclcsia. valenl metliocriler malis A4 quam homo meruil in isia; ad illud pks rion poiesr
ad mitigaiionem poensc:ilIa miiigaiio esl bouum homo pervenire sine suis merilis et Ecclesiap,cum
quorf.seternalilerab eis habelur. Ergo prosunlcis ad desmit propria merita suffraganiur aliena, quia
boniim aelernaliier habeiidum. Ergo ad boiium per alienas oraliones el nierita iiiftindil Detts ho-
iclcrnum, el iia mali fruuntur bono seterno, niini primam graliani, cui, cooperanle libero arbi-
qnia semper habebunt uiitigationem poense. Item, trio, procreanlur bona meriia. ltein , cum dainus
oninia bona merila mediocriter maloriim quae ba- cleemosynas, his debemus dare quoruni merita no-
btierunt dum in cbaritate crani, dcleta sunt per bis prosuiit ad vitam , sed malorum merila nobis
mortalia peccata in quibus decesscrunt; sed me- lion prosunl, nec .eliam prodesse possunt nobis.
rticriini limc, elsi dccederenl in mortali paccato, Ergo non debemus dare eieemosynam malis- lcgi-
pcena cis miligaretur. Ergo el iila merita sunt de- tur enim : Oiuni petenli da (Luc. vi). Ad hoc di
lela, el ipsi habcnt modo miiigationem pcense.Ergo cendum quod prima falsa est. Mtiltis enim danitis
non liabent ex merilis, se I gratis. Ilem , orationes quorum merila nobis prodesse non possunt.
Ecclesije prosunl his qui in inferno leneniur me- Item, dicil Apostolus : Omnes aslabimus av.tetri-
diocriter nsaliad poeiisediminutionem.Ergo etpoena bunal Cliristi, ut recipial unusquisquequod in corpore
eorum quolidie diminuitiir. Eigo eliam lanlum ^ gessit (II Cor. v). Ergo el qui saivabilur et qui
potest Ecclesia pro eis orare, vel dare elcemosynas, damnabitur ex propriis meritis salvabilur ct dam-
quod omnino lollelur ab eis poena. Ergo in inferno nabitnr. Ergo alicna merila non obsunl velprosunt
polest esse aliqua redemptio. ad salutem alicujns. Non ergo propter merita Ec-
Ad prsedictas raliones respondendum esl, et di- ctesisc citius libcrabitur quis a poena , nec eliam ei
ccndum quod qnidam Cbrisliani qui in fide deces- miligatur pcena. Ad boc dieendum quod propria
scninl, deieriores sunt quibusdam paganis , et qui- nierita lanium valent ad salulcin , nec illud tanlum,
dam minus mali. Sunt enim excedentia el excessa. excludil aliena, qnia (28) quotl nliena prosunt lioe
Quidain enim deteriores aliis, proul niajori vel ipsum est ex propriis meritis. Poiest eiiam quacri
niiuori decesserunt contcmplu. In hoc lamen pra:- an quilibet exislens in purgatoriis niajorem habeat
judicanl quod in sacramcnlorum panicipaiione de- chariiaiein quolibet qui est in via. Quod videtur,
ccsserunl, hisqui non ita decesserunt; quia isli judi- qtiia ille non polest amiltere charitatem, iste po-
cabiiiitur: IIII etiam, si minus inali sunt digni test amiitere. Ergo majorem babet charitatein
jiiiiicari, quia jam judicali stinl ex quo fidein pro- qiiicunque esl in purgatoriis quam aliquis qui sit
|iosiam sibi contempserunt. Quod verodicitur, suf- ,P in via. Econtrario, mulii siinliii via quibus, si de-
fiagia valere ad bonum seternaliter babenduiu, cederent, nulla deberetur pocna, nec rei sunl alicu-
quiaad 338 niitigalionem pcense, non ideo lainen jus culpae.Quicunque est in purgatoriis et reus cst
ad bonuin aeiernnm, quia non esl bouum seterniiHi alicujtis peccali, et pcenam merelur sibi infiigi.
nisi vita seterna. Fallacia. Diabolus habel vitam Ergo aliquis in via majorem habet charitatem eo
qiiam seternafiter habebil. Ergo habet viiam seier- qui est in purgaloriis. In his qnsestionibus plus
nani. Quod vero dicilur Ecclesiam tantuni orare aestimocuriosilalis quam aedificalionis, potesl la-
jiosse pro his qui in iuferno sunt, ut oiiiiiino re- men determinari qtiidquid bic proponitui- distincla
utoveatur ab eis pcena , uon valel qui nou tandiu inultiplicjlale hiijus dislinctionis, major quje potest
diirabil militans Ecclesia. Post diem aulem judicii et inlirmitatem cbarilalis designare, et inientioiiein
iiulla cis proderunt suffragia, quia lunc non erit fcrvoris. Ilem, dicit Auguslinus (29) : « ln qtto
iiiililans, Ecclcsia^cum regnum veniet ad regnum; quenicunqne invenerit suus novissimus dics,' in
ciim cessabunt opera charitaiis. Juio etiam si Ec- hoc eum comprehendel novissimus dies, quia qnalis
elesia mililans superessel duratura, nunquam la- in die islo quisque morilur, lalis in die illo judica-
nien pcena eorum esset lerminanda ; poiest eniia bitur.j Atomnes imperfecti quando decedunt, digni
leniri (27), sed non omnino deleri. Ilem quod dican- D sunt pcenis purgatoriis. Ergo el in illo die iiltimo
tur oniiiiabona merila esse deleta per morlalepec- eisdem ertinl digni. Ergoiunc nil in eis eril pur-
cattim, inielligenduni est de illis meritis quse pole- gaiura. Ideo ita exponendum quod dicilur. Qualis,
rant esse causa vitseaelernae. etc, id est sive inorti sive vilse paralus.
Iieui, dicit auctorilas : « Cum deficiunl nobis (30) Iiem, isti dno decesserunl in paribus venu
propria merila, suffraganlttr nobis aliena. > Ergo Jibus, pro uno oral Ecclesia, pro alio non. ^Eque
aliquis potest eflici dignus vita aeterna sine suis meruerunt ab Ecclesia ul orarel pro eis. Ille pro
nieriiis. Ergo potest dici dignus vila sine bonitate, quo oratur citius absolvitur, alter tardius. Ergo
et ita per meriia Ecilesise sine propriis meritis injuste cum eo agitur, quia non reddetur ei secun-
potest aliquis saivari. Ideo ila intelliges prsediclam dum merita. Ideo dicunl quod illa mora nil est
auctorilatein. Deus semper plus dat in alia viia respeclu aelernilatis. Alii dictint quod acque cito
(27) Ex Augtislino in Enchirid. et alibi. V. in aliquid operantur sui; sed eoruni praecedentibus,
nolis ad PuIIum. consequentia isla reddunlur. >
(2S) Aiigusi.,serm. 32 Deverb. aposl. :« Non ergo (29) August., epistola 80, ad Hesychium.,
utortuis iiovaniefitacoinparantur, cmn pro eis boni (30) Mag., sup., §.D..
1271 PETRI PrCTAYlENSiS 127*
liberaniiir, et lanjuiii prosuni uiii generales preces j^ dcfuiiie quiii detur pro omnibus; nec missa cele-
Ecclesiaequanium alii speciaJes siiiiul elgenerales.. bruri pro uno, quin pro omnibus. Ergo specialiter
Sed ileriini nbjicil quis. 337 Qllipariter et in pari noii polesl celebrani pro aliquo. Ergo nil plus pro-
«ausa decesseriini, par piacinium merueruni. Ergo desl missa celebraia pro IIHO, quam celebraia pro
lam ciip nieruil nnus liherari, quam cito alius. diiobus siir.ul. Ad boc dieendum quod quicunque
Ergo si tiniis plus ibi dclinetiir aliero, injuste cuin decessit in iuiilaie Ecclesix pariieeps est oniniun)
eo agitur. Itein, iste qui ciliiis liberaltir mcruil ut beneficiorum quaepro iino moriuo fiunt, secuiuluii)
tam cito liberafetur, qiiani cito liberatur, quia nil illud : Particeps ego, sum omuium limenlium le
remedii seniil, quod non mernit cum yiyerei, ct (Psal. cxyiii). Nam onincs in via merenlur Deri
nil meruit isle quod non ille; el ille non lara cito: participcs beiieficioruin pro eis faclorum, et tamen
liberatur. Ergo injuste cum eo agiiur. Quod non fiunt pro quibusdam spcciaJes eleemosynse,quss
liberaiionem illam quae fit ciK>', iste meruit, iia omnibus quidem prosunl, plus lainen illis pro qui-
constat, quia sic obtinerel meritis Ecclesi;e et non bus-nornijiatim iiunt, qitam pro aliis. Sed non ila
suis. Ergo nova inerita comparanltir eis posl mor- quilibet vivus parliceps est oronium bcneliciorum.
tem. licmj si-isle nieruittam cito liberari; ergo qtise vivi pro vivis faciunt, quia unusquisque habet
si diutius ibi detinerciur, injuste cum eo agere-1B hic locuni mercndi et potesl facere bona quae sibi
iiir.Qupd: iia iiiiprobatur, quia tanlum meruit ibi prostinl el non alii, qnia Itabent Mdysen et propht-
leneri q.uaiiium illp , diulius ibi lenetur ille quam. tas, ipsos audianl (Luc. xvi).
i»le. JEjgo si isle ibi tanlum lenetur, non jusle cum Iiem, quairiiiir uirura iste sacerdos leneatur
eo ageiur. lteni, iste decedit par illi in chariiale; • orare pro illo quem conlingil eflici marryrem; quodr
ergo non.meietiir citius absolvi quam ille. Ergo si tamen iiescit. Quod non videlur, quia scripiuia
absolviittr de giatia Dei est, vel de alterius meritis est (51) : «Injuriaiu facil niarlyri qui pro eo oral. >
quain suis. Nil eninv potest de suis meritis quod Sed sic est iiilelligendum, pro eo qtiem scit «s«
noii ille, cuni decesserini pariier boni, ct si ille me- marlyrem, qui, inquam, orat pfo eo intenliono
ruittairi festinam liberaiionein, et iste non habet expiandi. Siint eliim orationes quo: sunl expialio-
tam festinam, in misericordia fit illi. Si vero dica- nes,et suiit graliarnin acliones, el sunl vivorum
iur de gratia "esse quod iste tam cito liberatur et consplaliones. 338 Pro ^is qui, in purgaloriis .de-
uon de merilis, qttid ergo prosunl oraliones, et tirientur stint expialiones; pro his qui jain fruunlur
Iteneficia ab Ecclesia pro^ eo impensa? Iino eliani st vita ietitrna, -gvatiafum aciiones; pro his qui itt
iion propter hsec bcrieficia cilius absolvilur, sed de p( infcrno sunt.de quibtis. lamen dubium esl ulrum
Dei iniser-ieordiaest quod lam cilo llberalur. Vide- ibi sinl, sunt qualcsciinque viyorum consolaliones^
liirveliam qubd si, non his eamdem haberet libera- llem, iste sacerdos injmigil huic poenam qua di-
iionenv, cur igitur non liberalur ille pro qtio nulla gnus cst in satisfaclioiie, et susliriebit in purgaloriis
iinpetiduntiir beneficia. inajorei», quia non complela poenilenlia decedel,
Soleiil etiam quserere an pOssibilesil aliquem de- Ergo injusie ageiur cuiu.eo , vel ergo non approbat
cedefe cum ligno, feno et stiptila, et nontransire Deus hanc pcenam ex quo majori pcena euiii punii.
per pitrgatorium? Quod Videliir : sicut enim ora- liem, isle susiinebit majorem pperiamin purgatoriis
tionibus Ecclesisc festinatiorem consequunliir liber quani mpdo paiiatur; nullain sustinebit tunc qua
raiionem, tta eiiam fieri posse videlur quotl multi- non eril. dignus. Ergo erit dignus majori poena
plicatis oratiouibus et beneficiis Ecclesiac omnino quain inodo.,Ergo magis eril rens peccati quam sil
in eo poeiia delelur; et ita possibile esl aliquem modo, Ad bocdicenduni quod in praesenti non esl
decedentem in reaiu venialis peccati slalini evo- dignus majbri. In purgaloriis aulera eril dignus,
laread vitam ac si esset perfectus. Non habet omnis niajori, quia secuiidun) diversa genera staluuin di-
mens creata in ullo genere posse abundare; quia, versa sunt genera poeiiarum. Sicut in lege erat,.
cuin invenerit aliquanlum ex his qua? inventa sunt, IP quod qui hoiiiinera. ignoranter inierficiebal, ad i-i--
videl qtiserenda; ad quse cum inquirendo pervenerit vitalem refugii coiifugiebal, ef ibi erat usque att
plura praevidcbit. Sic sapiens Saloinon ail: Sapiens mortem sunimi ponlificis (Deut. iv). Dignus ergc.
tfficiar, et ipsa sapieniia longe facta esl me (Eccle. eral illa pceha el inajori in civifate manens, et la-
vn). Ciijus admonitioiiibns praedicla qttse inusitala jnen si extra inveuiretur occidebatur,.ef majorem
suril npn solyo, n.e in ipso. vestibulo soluiionis oria- pccnam sustinebat non injusle. Iia , dtira sumus
tur djfricilior,nodus quGestionis. rnodo in civilate refugii, digni sumus tentporali
Ileiii, isle dat eleenipsynam unam pro patre, pcena. Si exiefimus, post mortem puriiet nos igne
alieram pro palre et matre; tanlum prodest elee- purgatOrio majori quani sit aliqua poena modo; nec
niosyna data pro solo palre, quam eleemosyna data lamen injnste, sicut eiiam per simile polest ostendi,
pro illis duobus; et eeonlrario, lanluni prodest Quaedampoena debelur in llalia homiiii pro adulle-
eleeinosyna quanlum duaedatse pro duobus. Ilem, rio, et minor ea in Gallia. Si quis in Gallia pro ad-
iibn petest eleeiriosyna dari ex cbaritale pro uno ulterio punirelur posna debita adulterio in Italia,,
(33) Ex D. Gregor , 1. iv Dialog , cap, 44. . (5E) Isaia' xxxi; iia Robcrlus Eullusv
(64) M.igisl., iv, disi. 49
1277 SENTENTIARUMLIBRI QUiNQUE. — LIB. V. 1278
sit. Sed quando poniiur .curo geniiivo plurali, nolat A , lius dici, quod parilas illa non est referenda ad
euni de quo dicitur, oinues ad quos fit comparatio parilatem intensionis gaudenliuin, cttm tiispariler
exeedere in proprietale per cam significala. Unde sint gavisi, scd ad parilalem eorum de quibtis
si iste est doctissimtis omuium, nemo est doctior gaudebunl.qiiia tot crunt de qtiibus gaudebit uuus,
eo, quare non cst recipiendtun. Linus est perfeclis- quol erunt de quibtis gaudebit alius.
simus sanctorum, sed est perfectus sanctus. Ilem, quaecunque displiccnl Deo, displicenl Pc-
Iiem, ciiltoribus vineae dabitur idem denarius tro: Deodisplicent pcccata quae fecil Pelrus: ergo
(J/iiii/t. xxi). Ergo omniuin eSectorum eril idem eadem displicent Petro. Eigoile illis dolet Peirus.
pramiium. Ergo nullus habebit majns alio. llem, Qiiia boc babet auctoriias : « Hoc esl vcnialia pec-
tain boni quam mali post resnrreclionem viveni, cl cala non placcre, de illis dolere. > EigoPeirtts non
nullus poleril desinere vivere : ergo omnes vivent habel plcnam be.itiludiiiein. Item, Pelro nil displi-
iu a.ieinum. Ergo omnes habebunl viiam aeiernam. ctt nisi inaluni, et ei displicet ipsum peccasse.
Ad hoc dicenduni quod oimies quidem habebunt Ergo peccatum est: in nullo invcniiur hoc peccatum
eiundem denariutn, id est Chrislum, qui est vita nisi in Pelro. Iieui, Peiro nota suiil peccata quse
seterna. Sed ille denarius quibiisdam eril attrcus, fecit, eleadem sunl nota Deo. Ergo non sunt lecla.
"* Ad hoc poiest dici quod sancti in memoria Jiabcnt
qiiibiisdam arger.Ietis, quia diflcrcnlia ent inter
sanctos in inodo cognosccndi. Quidam enim pcrspi- peccala quae comniiscrunt, non ut doleant, sed ut
caciiis cognoscenl quam alii: quse distanti^ vocatur gaudeaiii, quja ab illis liberali stinl. Et iia intelli-
diversilasniansionum, tle quibus dicilur : ln domo geiuluiri est quod dicit Isaias : Ego creo cwlos no-
Patrit mei multas mansiones sunt (Joan. xiv.) Nihil vos ct lcrram novam, el non ernnl priora in memoria,
ergo prohibet omnitim unain eanidcmque csse vitam et non ascenditnl in cor, et gaudebitis in wtcrnum
seloiv.am genere, et diversas niimero : quia unus- (Isa. LXV): non eriinl in memoria ad dolcndum,
qtiisque suam habebil cognilionem majorem, vd mi- sed ad gaudeiidum, sicut hoino gaitdet in prosperi-
iiorcm aliis. Non aulem dicendum sanctos babiiuros taie dum reminiscilur adversilatisa qua liberatus
csse vitam selernam,eoquod vita corumsilfuturain- esi secuuduin illud poeiicum :
lerminabilis. Nam sic mali essent habiluri vitain aiter- Forsau el ha:c olim nobis meminissejnvabil.
iKim, cum eornii) vita nou sil lcrniinand.i, sed quia iVittc ASneid._lib. t, vers. 50.)
habent usiinigratiaruin suaevitseel inseparabilileraJ- El non dicunlur pcccata Petri lecla, co quod non
juiiclum.propler qucmtisum dicilur eorum vita : vi'.a siint nola, sed quia nonsunt ei nota ad puiiienduiii.
aclcrna sed inler illas gralias est una, qua magis C rj Liiide ct lecla dicuiilur. Quod vero dicitur : « Pec-
delcctaniur: uiide anlonomaslice vita aiterna dicitur cata vere displicere, esl de ipsis dolere, » refeien-
per transsumpiionem causae adcffectuin,sciIicetco- duin ad eos qui sunt in via.
gnitioDei. Esl igilur vila scierna, vel viia intermi- Ilem, Liiiiis plus diligerel majus bonum Peiii in
uabilis, cui adjtiiicius est usus graliartiin, vel ipsa se, si haberet, quam diligat minus boiium: seti
Dei cogtiilio, velipseChristus. Mali autemlicelviciuri plus diligit niintis bonum in se, quam diligal majiis
sinl iiiaeiernum, lanien propler inevilabilem poensene- . bonum in Pclro. Ergo plus diligit Linus majus bo-
cessitatem suaj viise adjunclam, dicitur eorum viia, ntiin Pelri in sc, qnam tn Pelro. Ergo plus vellel
mors aelerna : quia potius eisesseimoriqiiam ita vi- sibi inesse quam Pelro. Ergo Linus vellel bonum
vere, el inter illas pcenas carentia visionis Dei, quse Petri esse in se. Ergo non est bealus, qtiiaiion om-
gravioresi.quandoquenoiiiiiienioriisseiernaediciiiir. nia ei oplala succeduni. Ilein, Linus scil quod Deus
Ileni, onuies qui habebunl vilam setcrnam, scient plus diligil Peiruni quam se, ei in nullo discordat
Dciim esse triiium ei unum: el nil majus noscibile a Dei voluiitale. Ergo plus diligit Linns Peirnm
de Deo: ergo omnes scient quaecunque minora sttnt quam se. Ergo non habet ordinalam charitalein.
his ad bcatiiudiiiem peiiiueiitia. Ergo nil sciet l:em, qufceunqne Deus vult, vull Linus : alilereiiim
uniis quod non alter. In qtio igilnratiendiiur diver- non essel Deus omnia in omnibus (I Cor. xv.). Sed
sitas mansiouum? (50) Ad quod dicendum quod Deus vull ut majus bonuin sit Petri quain Lini. Er-
distaulia mansioniim iu hoc aiicndiiiir, quod qui- go elLiniis lioc vull. Ad hoc dicendum qnod quid-
dam aliis perspicaciores sinl in cognilione divina, quid vult Deus, vult Linus. Dieunl enim sancii
non in diversitaie cognilorum quae cadem sunl in quod sicul gutia aquaa misla modio vini lota Irans-
omnibus. Ilem, dicit Augtislinus (37) : « In dispari il in saporem viui, ita et volunlales sanctorum
charilate 342 er' 1 Par gandiuin, > sed beatitudo transeuiil ouiiiino in voluiilatein Dei.Pius tamen dili-
iioii consistit nisi in qtiantitate gaudii. Ergo omnes gitLinus se quam Pelrtim, quia Deus hocviili, ui
ertinl pariier beati quia pariter gaudebunt. Ad boc Linus mintis diligal Pelium quam se, el itain nullo
diciiur quod paritas gaitdii paritalem beaiitudinis discrepai a Dei volunlale. Sicui etille qui palreni
faceretsi parem habituri essent clarilatem, quam sunin vnli vivere, cum Deus eum velit mbri, in ntillo
quia non liabebunl parcm, licel sit ftiturum par diffeiia Dcivolunlate.quia Dens vullipstimhoc vclle.
gaudium, non erit par beatiludo. Vcl potest nic- lieni, Pelrus diligil proximum, illc motus quo
(36) Iia Mag, hic. (57) Aputl Mag. bic, § D.
1279 PETIU PICTAY. SENTENTIARUM L1B..QUINQUEV—LIB.VC H280
movetur ad diligendum proxiinnm, non csl idem ^j\ lormcnlorum,. nec in loco qniciis cura Abraliam,
illi quo movetur ad diligcndiim Deum. Ergo non lo- opinabalur eos vivere (43). Videnl enim seboni et
tocorde diligilDettm: sed saljs palct cx supradiclis mali usque ad diem jndicii, sed post videbtint boni
qiiid sil Deum diligi lolo corde in palria, id est ila malos, mali neqiiaquam bonos, quia lolletur impitn
quod oninis motussil spirilualis, et nullus carnalis: nevideat gloriam Dei (lsa. xxvi). Tunc enim fir-
vcl toto corde, id esl volnntate sine conirarieiate, nialtnn eril cliaos, ut 911»voluerint hinc ad eos
inielleclu sine crrore, memoria sinelabore et difli- transire non possint, neqttehuc iuae_transmeare(ii),
cultate, vel toti corde, id est ita quod Omnis motus quia justiiia crit hinc firmata, el inde iniquitas.
sit in Deo el nd Deum ; esl enim molus de Deo et Unde boni nec inodo nec lunc compalienlur malis.
ad Denni : e.l.motusde Deo, sed non ad Deum; el Sed dieunlur lanien. velle transire ad malos, quia
inoltis ad Deiim, sed non de Dco; elinottis non de si juslilia Dei admiiteret, non fieret eis molesla
Deo, nec ad Deum. Quod totnni quia ex supeviori- eoruni liberalio ; vel oraiio, qtiia si vellenl, non
bus palct, superfluum essct ilerum prosequi. tanien pnssent eos juvare, cum sinl illi posili in,
lllud: polius inquirendum uirum 343:.animae exteriorilms lenebris, et non possint habere volttn-
defuiicioruiii noiiiiam babeanl eorum quae cirea tatem bene operandi, ncc dimittere voltiniaieni-
vivenles aguniur, qtiod videlur constare de attima- B E peccandi : qiiac quidem voluntas est eis el pecca-
bus sanciorum (58). Quotiiodo eniin orationes et tnm el supplicium. Sed illud peccatum non mere-
vota siipplicaiilium Deo offerrenl, iiisi eos orantes lur, 111dicunl qiiidain, quia est ibi loeus recipiendi,
et supplicnnies inielligereni ? vel qtioniodo ad eos nonmcrendi. Secundumalios, illa mala vohmlas non
est peccaium, sed supplicium tantum ; vellcnl cnim
dirigereiur oralio, cum dicilur, Sancte Vetre, orapro
nobii, nisi nos orare scirenl. Quod autem oraliones se 11011 esse, el Deuni non esse, si fieri posset;
nostras et angeli et^aiiinise sanctae Deo oiTerant, licct enim habituri sint lunc naluralia bona, sicui
dicil Aiigustinus sic (59) : < Angelis qui suntapud et dseinones.adbuc habenl; tamcn ila ernnl sopits
Denni iiiiiolfiscunt peliiiones nostrse ul qnodam- in malitia et oblenebrala, ut iiullam scintillulam.
modoeas offerant Deo„el de his consuJant, el quod, dileclionis ad Deum possint dirigere, ul etiain sal-
Deo jiibcine, inipleiidum esse cogiioverunt, lioc no- tem naturdli dileclipne diliganl se, vel Deum (45).
ljisvel ev.idenier, vel latenler rcporienl, unde et Unde el timc proprie dicenlur esse in exlerioribus
angelns honiiiiihus ait : Ciim orarelh, orationem tenebris; quse non sunt, non.videre Deum perspe-
testram obtulit Dco (Tub. xn).> Orant ergo pio no- Ciem, quod nec aliquis bic habet; vel pcr dissiniili-
bis animaesancloriini affeclu compassionis, ct me- f ludinem non videre, quam facit peccatuni inier
rilis suis nobis suffragando. Non eniin loquuniur Deum et hoinincm, quod et innlli bic patiuntur;
orando, cuui instruinentis illis careani, el opiamt sed qiiaedam odii malignilas et voluiitatis, quse niino
nobis salutem si ita in Dei volunlale esse cognos- excreseit in mcntibus reproborum, qusedam scilicet
canl; et qnand.o nos corani ipsis .liuiiiiliaiinir, citius oblivio Dei, qtila loriiienloriun interiorum el exle^
nos exandit Deus cortim ineritis nos suiTraganlihus. riorum doloribus adco"aQiciuutur, ut ab illis ad
(40) Quidam lamcn dicunt non dirigi sermonein ad cogitandum aliqttid dc Deo nunquam mehtein va-
sarictos, sed poiius ad Dettm, tit inerilis sancoruin leant revocare : Vermis eorum non morietur, tt
lios exatidiat cum dicilur, Sancie Petre, ora pro ignis non exstinguetur, et erunt usque ad salielalem-
nobis, ct Suncte Paule, era pro nobis, cl ipsos n.il visionis omni carni eleetorum (Ita. LXVI).Stiper fi-
iiiielligere de liis quae liic aguntur, nisi quantuiw liam aulemSioi;3446"1"^*'''' ^eus ttl *P°nsus super
Deo reyelanle percipiunt : quibus videlur consen- sponsam (Isa. LXII); el declinabil super eam quasi
tire Angiistiiius, dicens (41), « Sicnl illi.qui adliuc fluviuin pacis, et quasi lorrentcm inundantem glo-
in carne vivuiit, 'animns defunclorum quo loco pp- riam suani, quam sugemus ul repleamur ab ubtre-
nanlur ignorani; ita et morlui viia, in cafne vi- consolalionis ejus, tit mulgeamus el deliciis afllua-
venies qualiier (iif.ponanlur nesciunt; quia sicut}D miis «6 omnimoda gloria ejns, gaudeanms, ct cxsul-
corporalia et spiritualia differunt genere, iia el icinus (Isa. LXYI), ei gaudium illud nemo tollal a.
distincta suiil'cogitaijqne.i Sed aucioritas.illa. in- nobis (Joan. xvi). Quo ul perfruamur, charilus su-
telligcnda est de malis qni puniunlur in inferno, per oninia nobis esl liic amplectenda, quae esl fmis
quia illi nesciunt qualiter viventes in carne dispo- prwcepti (1 Tim. 1), in qua omuis lex implelur. Si
liaiilur. De divile eiiim qui in inferno positus dixil : ergosingula scripla revolvere non licel, si onmia
Pater Abraham, quinqw. habeo fralres, mille Lata- dicla proplielarum legere non placet, liabe chari-
mmlLuc. XYiJ.elcsetera.^dicunt.quod non babe- laleni, el fac quidqnid vis.> [Faciendi cnini librot
bal cerlain cogiiitionem de his quae agebanltir a nullus erit ftnis. Deum time et mandala tjus ob-
fratribus, sed quia non videbat eos secuin in Iocis serva; hoc etl omnis homo (Eccle. xu).
. (38),Magist., tv, disl. 45, § F. G. (42)Iia Aug. aptid Mag. hic, § C. jn dist.. iSO,ei.
(39) ln libro De oran/lo ad Deum. n psal. cviii.
(40) Videtur inter alios Iliigo Victoriniis qu. 2S8, (43) ila:c Greg. hom. 40 in Lucam.
in £/ ad Itom., el I. n De Sacram. p. xvi, c. ull. (44) Mag.,disi.50, § F.
(41) V. 1. I)e cura pro morl, agenda, c. 15, clc. (45) Mag., § B..
AX.XO
UOMINI
MCCVIII
GUIBERTUS
GEMBLACENSIS ABBAS
NOTITIA
EPISTOLA HERVARDI
LEODICENSISARCIHDIACONI
AD G. CANONICUM LAUDUNENSEM
GUIBERTI
GEMBLACENSIS ABBATIS
EPISTOLiE
(*) S. Eucharii celcberrimuin monastcrium iu suburbio urbis TrcviricB, vulgo S. Matlhiae nomine
ii.sijiiiiiuiii, ,;
1-305 EPISTOLA. 1^08
nec perseculoruni cjus assultus prsevaleic paiianiini., A pdlari- C.cterum cuiu iiniis sii magister el Dcminus
Vos autein, reverende Paler, districliini exameni oiriiiiuin Jesus Chrisltis (Matth. xxiu), vos qui por-
jndicii in quo stabitis, pro vobis et pro curae veslrae lasiis jugiiiii ejtis ab adolescenlia (Thren. in), me
commissis rationem reddilurns.seinper meiiicnlcmi snncta el cflicaci oraiionum vestraruni insianiia
et cavenieni, longo. tempore omnipotcns Deus ini DOniirio liicrari sludealis, iit cjiis coiiservi siirius ei
anima et in corpore luealur incolumem ad honorenii servienies cui servire regnare est. Deuin lesiem
siium, et profcctum vestri et licclesiarum quas re- invoco, quod tle vestrarum sanciitaie precum con-
* fisus, iioii modicam saluiis mcie speni^ concepi.
giiis, et ad exemplum bonorum qui vos voluerint
imitari. Amen. Superslatu dileelionis vesirae certum aliquiii audire
EPISTOLA XVII. silio. Hoc lanien a noiiiiiiiiis audivi qnod Floriuen-
G. ABBAT1S S. EUCHARII ADCUIBERTUB ABBATEM GEM- sis coeuobii fratres electione devola ct consona vos
BLACENSEM. abbatcni habere decreverunt; vos itaque non hono-
Pomiltil ei sicut pro nno ex suis suffragiorum vola. rein, scd onus ; non tliviiiarum mollitiem, sed oflicii
Heverendissimo in Cbristo amico venerabili viro liioleni attendentes, sic Florinensi providealis Ec-
CUHSERTO, G. (5) Dei gralia dicius abbns S. Eucha- ^ clesiac, iil si sub aliis pastoribus floruil, sub vestri
cuia regiminis non lloieni lantuni, sed et fructum
fii, saluicm in eo qui est salus oiniiiuin exspcrlan-
liiim eum iu verilale. ubcreii) se gandeai invenisse. Reniis more solito
Fralernilalem vestram scire volumus et firmitcr inoraiu facio, etc.
lenere, qnod ad obsequium ci revereniinm vesirnm EPISTOLA XIX.
proinpii-simani el iulciisam seinper hnbucrimus
voliiiiiaiein, et licet vestra praeseniia carnis sistat EJCS6EM ADEU.MIIEM.
ab ocnlis, incinoria lamen dilcciionis vcstrae cordis
Assiduas ejus ad Deum pro se oraliones dcprecattir.
semper inhaerel oculo. Unde soeielalen) el fraterni-
laieiu qiiain Icinporibiis bon:c ineiiioiiac abbaiis Cbarissiino suo ei in Chrislo pliirimiim diligendo
L. ((i) pradecessoris nosiri, in Ecclesia noslra iloiniiio GUIBIRTO,JOSEPHqiiania pote.-t devotioiie
siiscepistis, vobis recognoscimiis, et oiiiniuni bo- SIIIIS, siiiccrc CIIIIIsalule salnlanlis alfecttiin.
• Noveril sanciiias veslra me
noriiin qitae circa nos fiiini, sicut iini fratrum no- senper ct ubique-
strofiini plenam coucediiuus parlicipationem. Va- vesirum vcstri coiispeclns desitlcrio jugiter conci-
lete. tari. Quod quia localc iiitersiiliuin invidei, feci
EPISTOLA XVIII. (Q quod polt i, veslraiii, ciiin corpore non possiin,
Meus
MAGISTRI JO.SEPHlADGUTBERTDM ABBATEM FLOHINEN-scripto quo possum praesenliain proseculus.
SEH. quidem auiiuus vobiscum non hospitatur, sed mo-
ul jam vicissim ad nos redire non possil qui
Excusat se qttod ad etim non accedat, grave ferl quod ralur,
se magittriim appellaverii, hortatur ut Flori- nuiiquam discedit. Vos forle vicem noa.repeirJ.iis,
nense tuonasterium, ad quod fueral electut, florere cuin inajor mibi insiet necessilas, ul jtigem mei
fucial. Iiabeaiis lnemcriaui, ibi pr:ccipiic nbi pairi filius
Pairi et domino prae oiniiibus singulori affectione iiiiinolatiir. Sniiu cum cx sunim.i dilectiouis sin-
sibi dilecto G. Dei graiia Florincnsi abbaii, JosEru cerae liducia vobiscum loquar ui mccuni, non eru-
quidqind est, et si quid potest totus suus, snlulem besco ulcera mea detegere, amico praeseiiim et
quam sibi oplat in vero salutari. - medico. Vagus ct polliitus cogilationibus distrahor,
Universorum dispensatori Deo grntes refero,qnod vcrborum lasciviam slndiosius aiuplector, opura,
benigna provisione sua hoc inter homiues solaiium qux Deo displicent operor, seni|>er in deteriora
procuravit, ut absentcsquod voce viva non possunl, vergcus, uljam me iindique pulsel mors indono,
lilleraruin cominercio suffraganle declarent. IIoc mors exira doiiiiim, niors in scpulcro. Vae iiiibit
sane delectatus beiieGcio, stylo studiosus insisto, ul' Ji quidnani faciam? quae niiinimcnla conquirain? qui-
illuc dev.oiionis mese currat epislola, nbi corpore bus utar consiliis? nt milii a sauciilaie vestra
absens, corde seniper pra-sens sutn. Suinmo tnmcn singulare praesidium poslulem, ut pro mc Detitu
desideiio provocatus ad vestne dileclionis sinceri- iniplorare veliiis, qui iiupelrare valeiis. Scio enini
latcm modis omnihus properassciu, sed domesticis quia iifl/e(tnullum deprecalio justi assidua (Jac. \).
prsepediius et deientus negotfis, quod volo non va- Yidete crgo ut assidua sit quam pro me peto fundi
leo, veniuriis qiiidem, ciiin facultas fuerit, imo cum deprecatio. Aul eniin jiis.iiiiseopinioncm habetis el
vestrae sinceritatis imperio complacebit. Accepi api- iioii rem, aut preccs sanctilalis vesirae milii prod-
ces vestros hilaritaie qua debui ef quanta potui: in csse persentiscam. Vos ergo de cujus sancliiaie
quibus, quod moJestissimum fero, vos vocaiis me, vebenienter praesunio, voiis meis ciiin oiiini studio
magisier et domiue, el malu dicitis, qni nec vestrse ac diligenlia consulile, quia procul tlubio vobis
sanctitaiis servus, ne dicam discipulus merear ap- eritlucrosum lucrifacere proximuin.
(5) Godefridus qtii ab anno H81 ad i2I0, S. (6) Ludovici qui sub Hillino archiepiscopo Tre-
Mathiae liionasleriiim rexisse dicilur. vircnsi idcm ccenobium administravii.
I3U7 GUIBERTI GEMBLACENSISAHBATIS 1308
EPISTOLA XX. V muhusculis meis, quandiu vobis ea lmbere placuc-
rit, flriniiateiii devotipnis uieae erga vos fldeli offl-
KAGISTRIjosEPiii AD GUIBERTUM ABBATEM F LORI-
NENSEM. cio recolite.
EPISTOLA XXI.
Proftclurut Jerosolymam cum Canlnariensi archi-
episeopo, ejus te precibus commendat CUIBERTI ADJOSEPIIUM SCHOLASTICUM. •
Reverendo domino sno et amico sibi in Chrislo De mtttua eorum amicitia.
siiigiilariter dileclo G. Dei providenlia abbati Flo- G. Dei perniissione, el ulinani ipsius volunlale
rincnsi, JOSEPIIsciiiper sutis, ubique suus, totus abbas Gemblacensis, singulari inibi jam pro mcrilis
suns, salutem et se toium ex lolo. suis dilectione complectendo JOSEPIIegregiaeprobi-
•Loquor sanclilali vestrse in pera et liaculo, di- lalis scolasticoj qnidquid filio pater.
vina vocante ct uiiiiam prosequentegraiia, Jero- Dudum le, amantissime, iit Geldurensi oppido
solymam cuin doinino meo Catiluariensi archi- commorantem cognoscens, considerala vulttis lui
episcopo profecturus. Vos autein quem sincere in honestale ei' vcnuslate, oris gratia, elegantia ser-
Dominoetsingulariter diligo, niihi cum proflcisci- nionis, frontis hilarilate, conliiienlia oculorum, ci
mur sic vesira mecuin properegrinuiur dileciio, ut
[} gesluum ioiius corporis lui nioderalione inspecla,
qtii corpore sejungimur, simul copuleiiiur. Suinma ultra quam credi possit super liis delectatus et
vefo pelitionis meaeest, ul irie curle yestrum sau- adiiiiraiis iri
juvene taiilae speciirien honestalis re-
cta oralioniun vesirarum iiistanlia pefscquamini,
periri, lotis le dilectionis visceribus suscipicns, re-
ac Deiini ilineris nrislri prseceplorem et duceni, pro
quievit in tc spiritus iucus. Usus familiarilalis et
nie niagis assidue quam frequcuier orctis; scio
ausus deiuceps auxil notiiiam, et qtianlo notior,
eiiim quod tnullum valet deprecatio jnsti assidua tanto cliarior et dulcior inihi esse coepisli, cl exper-
(Jac. v). Ulinain vos doniinum meuin, dilectissi- lus sum in te quod ait beatus Gregorius, quia
iiium iiicum, semel videam anicquam moriar.Sed
aniicus quasi animi cuslos dicatur, ep quod amor
qiioniam ignoro utrum vos ulterius in corpore vi- ipse notitia sil. Yidi, considcravi, cl adamavi fa-
srirus sini, rogo ut ctim aliquid scripiorum ineo- ciein inlerioris honiinis
tui, niulto viriutum
ruin intar vestra repereriiis, Jpseph vestri aliqua- decore radiantem, el adhwsii posl te anitna mea
tcrius nieinofia vdbis irinovetur. Si cnim juxta poc- el igne charitalis liquefacla, ut sic
ticuin iilud: (Psal. LXii),
dicam, cucurrit in tuam. El nescio quo occulto na-
Dormitat.si nonvisu pascalur amico, lurae inslinclu noiiiinnquam fit ut ex solo mutuae
El non coltoquio twpe frualur, amor. " visionis vel colloculionis intercessu plerique indis-
D* FecardatitKie ye.slj:L,doniiue mi, quid fiet.cum soluliilis nexibus amicilise foedefati corislringanlur,
ine in lani loiigiiiquam regionerii profectp, iiulla de absirabenie ct afliciente eos exiiberaniiaiiileriiaj
caetcro niuluae visionis seu colloculionis spes resi- piilchritiidiuis, qua eliaiu secunduni inieriorein ex-
deai?Propler liafic formidincm, secundum verba terior homo inlcrdum componitur, sicul scriptiim
beati Petri, justiim arbitror, quandiu sum in hoc esl : Sapientia hominis lucel in facie ejus (Prov.
labernaculo, ncsciens an velox an tardior sil de- xvn). Uiideiu, frater dnlcissime, dum iri viris rcli-
posiiio luijus labernaculi, id esl corporis inei, susci- giosis ef devote sc habcnlibus disciplinalos inorcs
tare vos in cotninoiiiiionem magiiae iilililalis el cpnsideras et imitaris, iiiirabileni le et imiiabileni
cotumodi uiriusque nosirum. Altamcn rogo ne praebes, oculosq«ie iiitueuliuin convcrtendo in tc
vclut iiisipieiiicni accipiatis me, quasi qni velim avolare facis, voccm quoque tuam quibus loqui di-
docere vos, qiiein ul spero, magistfa Dei unctio gnaris gratani et colloquium tuum dulce reddis, et
docct (/ Joan. n), quanluni judical cxpcdire de faciciii muliis decoraiam viiiulum insignibus dcsi-
mnnibus neccssariis. Sed in hoc lamen sullerte derabilem exhibes. Quibus tractus incilainenlis de-
insipieiiiiam meam, quod saltem salis vigilem mo- rj sideroef alBcior vidcre le, amplecti te, et loqui
nere vos prasumo, sed charilas Chrisli ad hoc libi; sed iiec capio, nec assequor quod cupio: du-
iirgct.me (II Cor. v). Hac igitur impelranle veniani bius ac varius inter fideni cl affeclutn, inlcrspem
ei danie fiduciani, lnoreni gerens amici, et eti.am et mcluni positus quid eligam aut diffiniam ignoro.
piosollicito sollicitus exhoiipr el precor, qiiaienus Fides qttae secnndiim ClirysosibmHri)amicitias ser-
in ciinctis pro re, pro loco, pro iempore, pro per- vat, sanctaquc collegia copulat, de indissolubili di-
sonis, utpoie in cujus nianu lanloruin salus versa- lectionisiiiae fratemitalc ceriummc reddil; affcclus,
ttir, liinorate el diligenter, circumspecte el solerler diini ei cppia fruitionis dcnegalur, el se differri a
vos agatis, quia non solum de vobis, sed et de gralia cohabitaltonis lu i'-dolet, ct quod gravius dit-
his quoriim curam suscepistis districto iudici Deo cil, fraudari perpelimvcrelur, angiinr, suspirat el
raiionem reddiiurus csiis, mei qiinque iriier haec ingemiscit. Sed inter ha>c, dulcissinic frater, quid
sive adliuc in corporc manentis, sive post obitum facics? Nunquid oinnino dissimulabis? Nunquid nos
non ultimam halieatis mcmoriam. Obsecro jaui te dcsiderautcsct quxrentcs lc, suspirantcs, despi'
'luod sine laciyuiis non profero, exiremum, ut cies, elc?
puto, dilecti vcsiri Joseph valc, accipite, el ex
'
1303 ''EPISTOIJE. 1510
EPISTGLA XXII A posscnt, sed usu docentc, iioniiunqunm iii Icciioi.a
ADPII1L1PPUM COi.ONiENSEM ARCHIEPISCOPUM. cxperimur accidcre qued in conviviis picrumque
Opusculttmaliquod a se composilum ipsi offert. evenire solel, quia sicul ferculorum nuilliplex sa •
Domino el Palri, eximia pielate animi, cgregia tietas pcrictiIos.a esl, ita et Jeclionis continuata pfo-
et moruin probitate prsedicabili, alque iiilcr pnccK lixiias Jegentibus onerosa. Coronam capiiis vcslri,
pua Christi inembra, gratia ipsius cxaltato Colo- Pater sanctissime, ad inunimen et honorein Eccie-
niensi atitistiti PHILIPPO,fraier G. sanctilalis cjus siae sttae Deus oplimus longo teuipore iiicolumcin
hutnilis servus, qtio niliil salubrius oplari potest cuslodiai, et ctini voliis vitse lerminus qui pneter.
capiti suo per ejuset sancioruni iinitaiioneni inoin- iri non polest, [adveneril], bealo fine quicscciitem!
uibus congruere. plenumque bonorum dierum et operum, in consortio
Reverentise vestrae niuiius dicatum, ul polui, Dco vos sanctorum pontificum suscipiat. Amen.
juvante, perfcci, el in eo quod non soltttn a vobis, EPISTOLA XXV.
setl ab tiniversis acceptaiur, non fruslra me Iabo- AD EUMDEM.
rasse gralulor et exsulio, sed hiimiiiler sanclitati Gratulotur ei quod sprdis schismaticis adhwreat
vestrse, Pater venerande, supplico, quatenus ntu- legitimo papw Alexandro.
uusculum iiieuin co affectu quo a me oblatuin esl, Venerabili et omni revereniia suscipiendo Palri,
suscipiatis, et comnieiidare non abnuatis, juxta S. Dei gratia nobilis el inclylac civitatisMoguntinaj
illud: arcbiepiscopo , frater GUIBERTUS, liuniilis quondam
Exiguum munus cum dat tibi pauper amicus, abbas Gemblacensis coenobii, nuric simplex mona-
Accipito placide, elplane laudare memento. chus in stadio prasenlis vitas et inler aeruninas hu-
El quid uiilius inunere boni consilii, sicttt scri- jus sxculi, sic currere, ut in patriam fuliinc bcali-
pluni est: Sermo bonus tuper datnm optimum (Prov. tudinis bravium, id esl mercedem a Deo ccrlaiiliuni
xv). Uudeet in calce meneo, ut a dissipalionc ar.i- inspeclore, dignae relribulionis bravium niereatur
mariiin nienlem colligendo, ad illatn opiiiiiaiii par- accijiere.
tcm Marise vos confcratis (Luc. x), et illi uni siimmo . Coinplelum iu vobis videmtis et gaudemus, quod
bono inhaereaiis, quatcnus tiiius essc illorum me- ait Dominus : Qui ambulatin die non offendil (Joan.
leaniiiii, de qtiibus dicil Apostolus: Qui adhieret xi). El: Qui sequitur mc non ambulat in tenebris,sed
Deo, wnits tpiriiut esl cum eo (1 Cor. vi). habebit lumen vitw (Joan. vm). Yos atiiem non ne-
EPISTOLA XXIII. gligenter audilis vcrbum Doiuini dicentis : Ego suin
AD1-NTttUSUM MOGUNTl.NENSEM (7). P etliutn, per ine qui non iniroierit, sed asctndit
jEinuialor zeli ej"us, cujus ventilubrum in manu alitinde, ille fur esl et tairo (Joan. x). Reliquislis
ejus ad permuiidandum aream stiam (Malth. 111), tenebras et ad lucem transisiis, dnni, spretis perli-
el de cujus ore procedit gladius ttlraque parle actt- nacissimis defensoribus iiiiqui schisinalis, ad juslas
lus (Apoc. xix), ad faciendam viudiclam in praeva- [iaiies Calholici pontificis Alexandri acccssis.is, et
ricatores lcgjs, el grali:c coniemptores, angelo ei ad instar Moysi aspicientis in remuneralorein, magis
oflicialibus Moguiitinte Ecclesiae, retribulienem pro clegisli cum populo Dei aflligi, quam sub Pharaone
meriiis. deliciis ^Egypti affluere (llebr. xi). Imo inslar ejus,
Si nescirc misereri, elc, ul in lomo primo qui, secunduin Apostoliim, ciim"dives essei, pro nobis
Anecdot. pag. 523. puuper factus est (II Cor. vni), de amiltendo cpi-
EPISTOLA XXIV. scopatu in nullo diflisus, spoiiianeum patrise prae-
ADSIFREDUM ARCIIIEPISCOPUM BIOGUNTliNUM. lulistis exsilium, etc. Onniipotens Deus vos et om-
Ad ipsius jtissionem opusculum aliquod scribendum nes ad opera bona exerceuda .prseparanlessc, jugi
suscipil. protectione ab oiiini malo custodiat, el ab uuiversis
Purissimo piae dilectionis affectu semper colendo obstaculis quibus a saiiclo proposiio impediri pos-
pairi, saiiciae et inclyiaeMoguntiiiaeciviiatis archi- D senl expediai, el cxituin vestrum a corpore, misso
episcopo SiFREDo,fralcr GUIBERTUS servorum Dei in exercilu veslro saiiclorum nngelorum praesidio,
suo arbitratti ininimus, summi el aclerui Sacertloiis ab incursibus maligiioruiii spiriiuum defcndai, el
Jcsu Chrisli docirinis el exemplis in omnibus seni- aniinas vcstras in illain supernam civilatem glorio-
per adhacrere. sain ct pacatam Jerusalem illacsas perducat. Amen.
Quoniam scribere aliquid ad inslnictionem vel ad EPISTOLA XXVI.
cotnpositionem animi meaeIutmilitati yestrae pater- AD SIGIFRIDCM MOGBNTINUM ET mlLIPPUMSALZBUR-
nitaiis sublimitas juberc dignata est, duin magna CENSEM, AltClllEPISCOrOS.
jussionis vestraemole ullerius preaii. refugio, eli- Hortatur ad exsilium pro Dci eausa fortiler perfe-
gens magis ab aliquibus noiari de imperiiia, quain rendum.
a vobis de inobedicntia redargui, landem posl lon- Sanctis Palribus el apostolicis saeerdoiibus domi-
gum leinpus obedire decrevi. Et quidem niulia dici nisque ainantissimis SIGIFRIDODei gralia Mogun-
(7) Cliristianiin) de Bttche, uti crediiiius, Fredcrici inipcraloris cancellariiini, qui viyenlc adhuc
Conrado Iegilimopontifice, sedcni Moguntiiiani occupavit,
1511 GUIBERTi GJSMBLACENSiS-ABBATIS EPISTOLJL. iZH
lino archiepiscopo, et PBILIPPOSalzburgcnsi ponii- A coufideniiam vestranl, qtiae magnain hnbcbii, Deo
fici, fratef G, servornni.Dei niiiiimus, oiiiiiimOdiim conferente, reiiiunernlioncm. Slale viriliter in fide,
ijuod a minimo maxiinisexhiberi jioiest Obsequium, roborcmiiii spe, dilafemini charilnte, in tantum ut
et sincerse dileciionis iridiscreiiun et aiqualeiii aui- non ipsos persecutores vestros a sinu pietatis et
bobus ofliciuni. . oralionis vestrse excltidatis, qupniam, si Irium isla-
Gaudeo, reverendi praesidcs, et pliiriinuin glorior, ruiri viiiutum luniculp; sunimae Trinilati colligati
quod, iit eredo, disponenle Deo, ad noiiiiam celsi- teneaniini, securi estole, non cadetis : quia sicnl
ludiiiis vcstrse exiguitalis meae tanlillitas attigerit, nibil boni est, quod ita fixis polesl dcesse, ita niliil
magni hoc ipsuni niihi'. occasionem profectus fore mali csi, quod vobis ppssit obesse. Sed sicul bea-
spe iion incerta pncsumens. Si enim esiis quod esse lus Pelrus ail: Si quid propter justiiiam patimini,
debctis, itl est olivae frttcliferse, candelabra lucen- omnino beati (I Pelr. ni). Nam^^juxia sententiam
lin, sielbc sive angeli Ecclesiaruin', sacerdotes Dei, Doniiiii : ln patieniia vesira- possidebitis unimas ve-
pactores ovinm, lnediatores Clirisli el pleliium, ttrds (Luc. xxi); et secundiui) Pruderiiium :
quidni sperenv ab oliyis oleum consolationis, a lu- Virtusinvulitla est, quam non patientia firmat.
cernts splendorem consilii ct fervorem exempli " Unde palientia valde vobis necessaria est, ne el
saluiafis, a stellis, ne. qtiasi in nocte periciilosae * aninix vestrse iiericlileliir, et virmtum slatus infir-
hiijiisjvilae deviein, osteiisioiiem itineris, ab angelis metiir. Erudiri eigo et promoveri, non rcprobari,
conlra inal;gnos spiriliis in.uniinen .deferisionis, a, ex correpiione patris ct provisoris sajjientissimi vos
sacerdotibns seu mediaioribiis uiiinia sanctificalio- arbilrantes, magis in adversis quain in prosperis
iiisvel reconcilialionis, a pasioftbus sollicilUdinem de ejus misericordia confidiie, quia post purgatio-
spiritualis curae, et internsc refectionis alimenla. nem quani non prosperiias, quae noniiunqiiam ner
Proplerca tlixi el inerilo dixi ine de adeplioiie san- gligentes reddit, sed slultos perdit; sed adversitas
et;« el; jticundae familiariiatis vestrae ,non modice quae sapienles exercei, probaiosque virtutibus exor-
Iselari, qiiorum pnlrocihiis in lanlis quae dixi, iiuo nat, nullatenus relinquet Dominus virgam peccato-
in plufibus quaiii dixi, spcro et exsjjeclo jitvari. rum super sortem justvrum (Psul. cxxiv); sed cttm
Quis eniin lain vccors sit, qui non se lalium vehe- per castigaiioneni exarserit in brevi ira ejus, beati
lnenlef gautleat notiliain acquirere, quoruiri;eoiisi- omnes correpli et correcri, qui de retribulione fi-
liis el beneficiis in corpore el iii aiiinia non medio- dentes erunt in eum (Psal. n). Suscipiat vos, reve-
criter, si velii/.possit proficere? Attanien quomain: rendi Pnires, in sua proiecfionis defensione pro-
alieriVosirum et horiorc siiperior, divitiis 1faculla- , teclor omnitim sperantium in se, Deus (Psal. xvn),
tibiisque esl cumulatior, noiipuiel me laininepluin, ' et protecios ab bmiii nialo, el perfeclos in omni
iu propter disparem exteiioruiii afllueiitiam rerum, boiio, a laborc in reqtiiem, n luclu in gaudiuii), a
dispart euiii ainoris coiripleciar afleclioiie, cum ab- wOrle in vitain irarisicrat perpeliiam, el rcpletos
uiroque aequali me credain redauinri dilecfione.j jucundiiate cum suo .'vuliu. (Act. n), buatos faciat
Nunc verO, reverendi Patresy qui exsiliiiin ob con- POSiu terra viventium sine fine. Ainen.
servahdam innoceiiliam pnclertis, nolile ainiltere
EPISTOL^l.
AUGT0RE GUIBERTO.
(yide Palrologiw tom. CLX, cpl. 657, inter Opera Sigeberli GeniWacensis.)
1513 INDEX 1$ STEPIIANUM TOUNAC. 1314
INDEX
IN STEPHANUM TORNACENSEM
A D
Abbatiaetres canonicommin urbe Aurelianensi,73. DecanusAurelianensislevita InlerFectus,2. Decanus
Abyssusabyssuminvocalvariis modis, 292. Aurelian. eleclus in episcopum, 388. DecanoBrugensi
Albanus episcopuslegatus, 108. explicat quomodo debeat inlelllgi censusduplex, 351.
Amandi (S.) moiiachi,510. DeeanusCariiotensisac succentor,48, 49.
Ambiariensiscommunia hab>ibatjudicium sanguihis Decanus Gandavensis,278. DecanusParisiensis,240.
161. DecanusTornacensisad suscipiendum sacerdoliumada-
Ambrosii(S.) Bituricensisabbat.,140. ctus, 315, 362.
Amicitiamquatuor colunt, 223. Deeimarumsolutio, 252.
Annualiapraebendarum,326. Decretaliumnimiamarguit multitudinem,565
Aquicinctiensisabbas,311, 331. Dlnanlumprope monasteriumcan. reg., 181.
Aurelianensisscholaac magisterscholarum,166, 167. Doa monasteriumcan. reg., 28.
Aurelianensiumelogium, 126. Aurelianenses episcopi DomniMartini comes, 262.
deducuntur ab ecclesia S. Evurtii ad cathedralem. E
389.
B Ecclesiaedispensationes,131.
Ecclesianon judicat de occullis, 279.
BalduinuscomesFland., 310. Evurtii (S.) ecclesiacombustaet reparata per Stepha-
Baptismiformaquasdamdubia,7. num, 169.S. Evurlii canonici a recto tramile declinan-
Barlholomaei(S.) Noviomensisabbas, 166, 167. tes, 406, 408. S. Evurtii abbaliaab omni jure procura-
BeiaHungariaerex,41. tionum immunis,410.S. Evurlii abbatia sacraraenta in
Benedicti(S.) Parisiensis can. et ecclesiae
formadissi- extfemisministrabat episcopoAurelianensi,ac post de-
tnilis, 127,128. cessumsepulturam, 410.
BernardusBobaisballivus Flandriae,310. F
Bertini (S.) abbas conlendilcum Slephano,283, 281,
326. Flandriae comes excommunicatusa Stephano, 343,
Bituricensis arcbiepiscopusdictus patriarcha,31, 52. 344.
Blesensescanoniciregnl. 86,87. Frater Stephani, monachusS. Benedicti,35.
Eorrestviila S. Genovefae, 1 85. G
Bulgaruscelebris professorjuris Bononiae,30, 81.
c Genovefae(S.) ecclesia,specialisfilia S. sedis,67, 68.
S. GenovefaeParis. can. reg. inducliapud S. Joannem
Cameracensisepiscopusarguit Stephanum pusillani- Suess., 184 S. Genovefaeabbatia florebat sub regimine
miUtis,34S,347. Stephani, 216, 221. S. Genovefaeecclesia a Normaii-
Campellensescanonici,259. nis exusta, a Stephanoreparata, 216, 218,221. S. Gerio-
Cancellariiurbis Komaefilius,386. vefae sepulcri ornandigratia. miilunturgemmae,250. S.
Canoniciregulares Neapolit:,21, 39. GenovefaeParis. privilegia,592.
Can. reg. flagitiosi et discoli ejiciebantur, 30,17!, Gentilis neposAlexandri III, 123.
176. Can. reg. -et Grandimonlensiumdifferentia, 103. Geraldi (S.) officiuma Stephanoexaratum, 301, 302'
CaD.reg. possunt ad ord. Cisterciensem admitti, quod 304.
tamen non expedit, 93. Can.reg. S. Genovefaeapud Fir- Germani(S.) Paris. abbas,260,283, 287.S. Germania
mitatemMilonis, 2 32.Can. reg. beneficiati amovibileset Pratis monachorumcum archiep. Senon. controversia
superioribussubjecli, 232. Canonici saeculares apud S. pro procurationibus,264.
Evurtium Aurel.; 73. Canonicisaecularesseu singulares Germauiaecathedrales ecclesiaeadhuc regulares, 203.
Blesenses, 86. Can. ssecul.dicti Clerici ModernaeYiae, Grandimonteusesbonihomines nuncupati,92. Grandi-
88. Eorumvitadiciturdeformisnovitalisforma,204. Ca- _montensiumclericorum cum conversisconlroversia,19J.
nonicorumSeclinensiumet de Phalempinocontrovers., 196,209, 213.
395,396. Guillelmus archiep. Bemens. avnnculus regis, 143.
Cantor Sylvanectensisquondam servus S. Genovefa» Guillelmiarchiep. Bemensiscuria, 77.
manumissus,161. H
CapeilaeS. Genovefaein civit. Paris., 303
CapeiiaeTornacensispalatiidedicalio,317. Haeresisnova temporeStephani, 215.
S.
Capicerius CrucisAurel., 42. Heliensisepiscopus,Angliaecancellarius,262.
CarnotensisEcclesia,18, 19. Heliopoleoscivilas, 321.
Catalaunensiselecli consecratio,397, 399. Herbertus arcbiep. Bisuntinus,schismaticus,151.
Cathedraiiumususjam receplus portiones distribueudi Hubertus can. reg. S. Gen. Henrici episcopi Sylvan.
in Gailiainter canonicos. capelfamis,137.
rex
Chilpericus avusDafioberti, 351. Hugoquidam a mortuis surrexit, 33T-
Cisterciensesmonachi, 5 3. Ctslerciensium laus, 95. HugoriisClementiselcclio in decanumParis. 280.
ClafusMariscusabbatiaCisterciensisord. 323. I
ClericiquiTegularesappellandi,330.
Commuiiia.Sylvaneciensis consuetudines seriplae, Insulenses canonici,561.
St>8." J
Compendiensium monachorumreforaatio, 141.
Congregalionesord. can. reg., 387. Joannesabbas S.Gen. Par. ."postSlciihaiium,£74,275.'
Conseranensiselecti eloginm,30. 316, 319.
Corbeiensisalbafia, 71. Jo. (S.) Suessionensiscan. reg. pfiores cufati abbati
Coronatioreginae,279. rebelles, 79,158, 252.
et Baseulihaerelici,
Ccn.erell) 108. Jordanus legatns,274.
Cyrici(S.) abbatissa,90, 91. Judaei raro fldemChristianam amplecluntur et se*.
Cjsoniensisabbaliaet abbas,359, 579. vant, 42.
1515 1NDEX-.INMARl.VNUMADAMI 1316
Juri civilicanonieumnon repuguat, 533. Possessiojurium quaj sit, 333.
L
Lambinusde Brugis,28. ReginseTngelburgisencomium,579. 7.*
Laterancnsiscoucil.decretum in can. reg. propricta- BegulaS. Augustinimanatab202. apostolis,
rios, 80. RemeiisisEcclesiaregularis,
Laudunerisiscomrinimteerectio, 34. Ripatoriumabbalia,149.
Litterae dimissorialesad ordiries,72. Boberlus Clemeus,111.
J.ongiponlis.ab'as, 73. s
LudovicnmTegisprimogetiitumhortatur ad studia lit- Salicosacan. reg., 156.
tefjirum, 353. ' Samsonis (S.) Aurel. prioratus can. reg. S. Sepul-
M cri,19.
Sarcocello(abbasde), 151.
Msgdalense(S.^triplices lacrymae, 214. Sarneio (abbasde), 537.
Magdunensecapitulum, 131. ScholaepublicaeS. GenovefaeParisicnsis, 119, 120.
Mamerlinusarchicp. 160. Septimaniae provinciaemores, 112. 311.
Marcaargenti, 46. Signa monachorUm temporesilentii,
Marcellus ct Gerardus S. Gen..can. Steph. ohsequio Simoniaelabes in archiepisc.,61.
addicti, 310. Soisiacumvilla S. Genovef»),171.
Mariniaiccnsescanoh. reg. e domo S. Lupi Treocn., Spinolium villa S. Genovefae,145.
412. Slallumin choro, 293.
. Marisiacusvilla S. Genovefae,162, 289. Slephanus educatus apud S. CrucemAurel., 76. Ste-
Marlini(S.) Tornac.abbassuspensus 330. phanus missus apud Tolosales contra hasrelicos, 108.
MauritiiParis episcopiepitapbium,576. Operam dedit studiis cum Urbano S. P. 176. Missusa
MediciGalenidiscipuli,etc. 56. rege Romamet alibi, 181.Episcopus Torriacensisde.si-
MediocritasS. Augustini, 246. gnatur, 284 Per xv ctrciler annos abbas S. Genovef*,
Meldensiscommuniaeac Scabinorumorigo, 81,83. 309.Interdlcto subjicit terram Flandriae, 312, 545, 348.
MeliorarchidiaconusLaudun. cardinalis legatus, 121. Stephanussexagenariomajdr, 368.
Morinensisepiscopusinvitatur ad capella. dedicatio- Subditi delrectanfes correctionem superiorum Reg.
nem, 318. non sunt facile audiendi, 570.
Murmuranliatria supef lerram, 297. Sunebeeca(de)priori, 590.
:N SuperDelliceumtalare, 151.
NarbonensisEcclesia, 112. T
Neopolitanican: reg".24. TheobaldnscomesBlesensis,88.
NepotesStephatii,369; 370, 388. ThesaurariusMoviomensisfactus monacnus apud Ur-
Nivelo episcopusSuessionensis,230. sicampum, 253.
Nolhi in Gallia rejecti ab Ecclesiae dignitatibus, i£2, Thomas(S.) Cantuariensismartyr, 53.
538. Tituli pfo susceptioneordmom,276.
o TornaceusiscommuniaSteplianoiufesta,338,359,560,
561.
OctavianusOsliensisepiscopuscardinalls,574. Trecensem episcopumStephanussuspendil ab oftkio,
Qdo Parisiensis 524. 412.
:>. • episcopus, . '
Treugaeinterregem Galliaeet comilemFland., 543.
p Turonensisarch. controversiacum episc. Dolensi,31,
Palefridusmissus Stephano,46,182,187.
Peiisio annua a can. feg. S. Evurtii Aurel. Slepliano 36,111, 152,155,199.. -V
creata ct debita, 113. .
Petrus caritorParisiensis, 270. Yexillumecclesiasticum,46.
Pelrus can. reg. S. Gen., episcopusiri Dania,il8. Victoris(S:) abbas,39.
Philippi Augusliortus apapa expetitus, 14. Yictoris (S.) abbatia celebris, 231.
Pinciacensispraepositus,169. Yita ascelica, 244.
Pinsutus cardinalis,24. w
PontisMonachorumpfioratus in dioec. Aur.,17. Willelmusabbasin Dauia, 119.
Principummorbutfcredere cito et condcmnare,14. X
Pnoratus de Bredenay,205.
, Procurationumjus,76. Xenia devotionis,46.
INDEX
IN MARIANUM ADAMI
ABBATIS PERSENI/E
HevocdlurLeclor ad numeros crassiores texui interlos.