m Gürültü; insanların işitme saôlıôını ve algılamasını olumsuz

etkileyen, fizyolojik, psikolojik dengelerini bozabilen, iş

performansını azaltan önemli bir çevre kirliliôi türüdür.

m {kustik kirlilik ya da gürültü; gelişmiş ülkelerde diôer kirlilik

türlerine göre daha yaygın bir tür olarak; kişisel ve
toplumsal yaşam kalitesinde düşüşe neden olmaktadır.

m ©ir çevre sorunu olarak ele alındıôında, öncelikle

gürültünün insan ve toplum saôlıôı açısından kabul edilecek
en yüksek düzeylerin(gürültü ölçüt ve limitlerinin)ortaya
konması, daha sonra, incelenen çevredeki mevcut gürültü
koşullarının ölçüm ve tahmin yöntemleri ile belirlenmesi ve
bunlara baôlı olarak da gürültünün bir sistem içinde kontrol
altına alınması çalışmalarının yapılması gerekmektedir.
m Gürültü ölçümü, sonometre cihazı ile yapılır.Sonometre, sesin
şiddetini desibel (d©) cinsinden verir.d© ise, insan kulaôının en
çok hassas olduôu ve yüksek frekansların özellikle vurgulandıôı
bir ses deôerlendirme birimidir.

m Gürültü azaltılması ya da kontrolünde çok kullanılan d© birimi,

ses yüksekliôinin subjektif deôerlendirilmesi ile de
ilişkilidir.Gürültü belirli limitleri aştıôı zaman insanlarda gerek
ruhsal, gerekse bedensel birçok rahatsızlıklar ortaya çıkmaktadır.

m ünya Saôlık Örgütü`nün(WHO) ve Uluslararası Çalışma

Örgütü`nün yapmış olduôu araştırmalara göre, 0 d© insan
kulaôının eşiôi olup 0-30 d© arasındaki seslere karşı rahatsızlık
duymamaktadır.30-60 d© arasındaki seslerde kişisel hassasiyete
baôlı olarak psikolojik belirtiler gözlenmektedir.65-85 d©
arasındaki seslerde psikolojik, fizyolojik, otolojik bozukluklar
oluşmaktadır.
m Gürültünün önlenmesi, gürültü kontrol mühendisliôi adı
altında toplanan çeşitli dallardan uzmanların katılımı ile
gerçekleştirilmektedir.

m iôer taraftan, konunun çeşitli yönlerini ele alan ve her yıl

gözden geçirilen uluslararası Teknik Standartlar yanında
çeşitli ülkelerde gürültü ile ilgili ciddi denetimler
gerçekleştirilmiştir.{ncak bu çabalara karşın, gürültü
kaynaklarının gelişmiş ülkeler de dahil yayıldıôı, gürültü
düzeylerinin ve etkilenmenin giderek arttıôı bir gerçektir.

m Glkemizde2872 sayılı çevre kanununun 14. hükmüne

dayanılarak hazırlanan ve 1986 yılında yürürlüôe girmiş olan
gürültü kontrol yönetmeliôinin amacı,kişilerin huzur ve
sükununu, beden ve ruh saôlıôını gürültü ile bozmayacak
bir çevrenin geliştirilmesini saôlamaktır.
m 
  




m Gürültü kaynakları çeşitli şekillerde gruplandırılabilir.

m Seslerin doôuş biçimlerine göre havada ve ya katı
ortamlarda doôan gürültüler, akustik yönden noktasal,
çizgisel ve ya düzlemsel kaynaklardan yayılabilirler.
m {kustik kirlilik yaratan çevre gürültüleri konumlarına ve
yayılma yollarına baôlı olarak iki grupta incelenebilir.
m ‰M 

m -apıların içinde yer alan her türlü mekanik ve

elektronik sistemler ile yaşam etkinliklerinden doôan
gürültülerdir ki, doôrudan ve ya dolaylı olarak gürültüye
duyarlı diôer mekanlara iletilmektedir.
m onuşma sesleri, ev araçlarının gürültüleri, yüksek
müzik sesi, darbeler, büro gürültüleri ve çeşitli makine
ve donatımların(asansör, sıhhı tesisat, soôutma
sistemleri, havalandırma ve iklimlendirme tesisatı, çöp
bacaları ve hidrofor vb.)gürültülerini örnek
verebiliriz.okumada işletmenin içindeki gürültüyü
buna örnek verebiliriz.
m 
m -apıların dışında yer alan kaynaklarda üretilen ve gerek yapı içindeki
gerekse yapı dışındaki kişileri etkileyen gürültülerdir.. ©u da şu şekilde
gruplandırılabilir.

m a)Ulaşım gürültüleri(arayolu, demiryolu, havaalanı gürültüleri)

m b)Endüstri gürültüleri(Endüstriye ait araç, gereç ve makinalar ile iş
yerlerindeki çeşitli faaliyetlerden doôan gürültüler)
m c)-apım (Şantiye) gürültüleri(yol ve bina yapım işlerinin ve makinaların
sesleri)
m d)‰nsan faaliyetlerinin gürültüleri(çocuk bahçeleri, spor alanları, atış
alanları ve kişisel gürültüler, yüksek sesli konuşmalar)
m e)Ticari amaçlı gürültüler({çık hava sinemaları, eôlence yerleri,
yükseltilmiş reklam ve müzik yayınları, sesli satıcılar)
m  ‰ ‰

m Gürültünün tipi, sahip olduôu frekans spektrumuna, ses

düzeylerinin zamanla deôişmesine ve ses alanının
yapısına baôlı olmak üzere üç grupta incelenmektedir
m r !"#$
m   %$%&'("
m ©irçok gürültü sürekli bir spektruma sahiptir.-ani,
gürültü meydana getiren sesin frekansı, tüm frekans
bandı boyunca yayılmış, hiçbir frekans bandında
toplanmamıştır.
m oôadaki mevcut renklerin karışımı ile oluşan beyaz
ışık gibi, bütün frekans aralıklarına sahip sürekli
spektrumlu sesler de beyaz gürültü adını alan sesleri
meydana getirirler.©una en iyi örnek olarak genel
makine gürültüsü verilmektedir.
m  %$Geniş bant
gürültüsünün tersine, bu tür gürültünün frekans
daôılımı, belli bir frekans bandında yoôun olarak yer
alır.iôer bir deôişle gürültüyü oluşturan arı seslerden
frekansı belli bir aralıkta olanlar baskındır.
m öner testerenin çıkardıôı ses özellikle yüksek
frekansları içermesi ile bu grupta yer alır.
m Î%ô$

m $Gözlem süresince gürültü düzeyinde

önemli bir deôişiklik olmayan gürültülerdir.Sabit bir
hızla ve güçte çalışan herhangi bir motorun yaratacaôı
bu tür gürültüdendir.
m '$Gürültü düzeyinde zamanla önemli
deôişikliklerin gözlendiôi gürültü türüdür ve kendi
içinde üçe ayrılır.
m ($Gözlem süresince düzeyinde sürekli ve
önemli ölçüde deôişikliklerin meydana geldiôi gürültüdür.

m   $Gözlem süresince, gürültü düzeyi aniden

artan gürültü düzeyine düşen ve ortam gürültü düzeyi
üstündeki deôeri bir saniye ve ya daha fazla sürede sabit
olarak devam eden gürültüdür.Trafik gürültüsü, durup
yeniden çalışan vantilatörün gürültüsü örnek verilebilir.

m
$
"Her biri 1 saniyeden
daha az süren ve ya daha fazla vuruşun çıkardıôı
gürültüdür.En iyi örnek olarak, çekicin çıkardıôı gürültü
verilebilir
m )* ‰
m  & )M
M$
m ©unlar sonucu desibel olarak veren araçlardır.©u tip
araçlarda gürültünün oluşumunda belirli frekansları
belirleme ve izole edebilme özelliôi vardır.
m ©u tip özellikler karmaşık gürültü ortamlarının
denetiminde önem taşımaktadır.
m ‰

 
Î ‰ ‰  ‰ ‰

m ‰nsan saôlıôı için çeşitli yönlerden önemli riskler

oluşturan çevre sorunlarından biri de gürültü kirliliôidir.

m Çeşitli nitelikteki istenmeyen sesler, yaşanılan çevrenin

doôal güzelliôini bozmakta, çevreyi kirletmektedir.

m ‰nsanın saôlıôına olan olumsuz etkileri, hava kirliliôi, su

kirliliôi kadar önem taşır.
m Gürültünün insanlar üzerindeki olumsuz etkileri genel
olarak fizyolojik ve psikolojik olmak üzere iki grupta
toplanabilir.En önemli etkisi ise yüksek şiddetteki
gürültünün işitme duyusunu tahrip etmesidir.
m ‰ç kulak ve içerisindeki oluşumların tolere edebileceôi
ses şiddeti sınırlıdır.©u sınırı aşan şiddetteki sesler
işitme duyusunu tahrip eder.‰ç kulaôı koruyan yapılar
ise bu tahribatı tam olarak önleyememektedir.
m evamlı yüksek şiddetteki gürültünün sadece işitme ile
ilgili bozukluklara neden olmakla kalmayıp, dinleme ve
anlama güçlüôü, dikkat daôınıklıôı, iş verimi ve
konsanstrasyon azalması, uyku düzensizliôi, sinirlilik, baş
dönmesi gibi birçok olumsuz etkiye neden olduôu da
bilimsel olarak açıklanmıştır.©u etkileri aşaôıdaki şekilde
sıralayabiliriz.
m 1. Endokrin ve metabolik fonksyonlar
m 2. ©aôışıklık sistemine karşı rezistans
m 3. Greme üzerine etkiler
m 4. Nörolojik etkiler
m ‰ '   
m Gürültü organizmanın bütünü için zararlı ise de en
büyük zararını kulak ve işitme üzerine yapar.
m Sesin vücuda yaptıôı zararların gözle görülebilir olanı
şiddetli ses dalgalarına baôlı olarak kulakta meydana
gelen zarardır ki yavaş yavaş sinir tipi ve ya iç kulak tipi
saôırlık diye adlandırılan saôırlıôa neden olur.
m Gürültünün işitme üzerine olan etkilerini iki grupta
inceleyebiliriz.
m M
‰  &!+& ,,+! , "
m ©ir kişinin gürültüye maruz kaldıktan sonra işitmesinde
ortaya çıkan azalma durumudur.-ani yüksek şiddetteki
gürültünün iç kulakta meydana getirdiôi
histokimyasal(hücrelerin kimyasal dengesi)deôişiklikler
sonucu işitmenin geçici olarak bozulmasıdır.
m {şırı uyarılmaya baôlı olarak oksijen kullanımının
artması, RN{ işleyişindeki azalma ile açıklanabilir.
m Gürültü etkimesi ortadan kalktıktan sonra işitme de
normale döner.
m ©ir örnek vermek gerekirse, fabrika işçilerinin sabah ve
akşam yapılan işitme testleri arasında ortaya çıkan
işitme kaybı durumudur.
m {ynı tarzda pazartesi sabahı işçilerin işitmeleri normal
durumda iken, cuma akşamları yapılan testlerde
işitmede belirli bir düşme (azalma) görülmektedir.
m Geçici işitme kaybı, maruz kalınan gürültü tipine,
şiddetine, süreye ve kişiye baôlı olarak deôişir.
m Eôer maruz kalınan gürültü 2000-6000 Hz arasında ise
oluşan işitme duyulabilir frekans aralıôına göre daha
fazla olur.En büyük deôeri ise 4000 Hz `de ulaşır.
m Orta kulaktaki kaslar bir ölçüye kadar kulaôı
koruyabilirler.©u koruma gürültü tipi sürekli olduôunda
daha az, kesik olduôunda ise daha fazladır.
m ‰şitme kaybının tamamen yok olması 1 saat, bir gün ve
ya yaklaşık bir hafta kadar olabilir.
m
 - ‰‰* 
%

m Gürültünün zararlı etkisi kulak zarında bir zedelenme

şeklinde olmaz.
m evamlı gürültülü bir ortamda zedelenen kısımlar, iç
kulaktaki, ses dalgalarını sinirsel uyarılara çeviren çok hassas
yapılı organlarıdır.
m ©öyle bir işitme kaybı, genellikle gürültüye maruz kalan şahıs
tarafından kolay farkedilmez. ©unun temel nedeni, işitme
kayıplarının çok uzun sürelerde oluşmasıdır.
m ‰nsanların işitme kayıplarını kolay farkedememesinin bir
diôer nedeni de, bu kayıpların her frekans düzeyinde aynı
olmamasıdır.

   
m ‰şyerinin devamlı ve yüksek düzeyde gürültülü
olmasının, iş verimi üzerinde olumsuz etkileri olduôu
kabul edilmektedir.
m Öte yandan, monoton ve çok sessiz bir iş ortamının
uyuşukluk ve uyku hali yarattıôı dikkate alınırsa, saôlık
açısından bir sakıncası olmayacak düzeyde bir
gürültünün bir tür uyanıklık etkeni olduôu da
düşünülebilir.
m Nitekim böyle bir gürültülü ortamda çalışan
işgörenlerin, reaksiyon zamanlarının daha kısa olduôu
saptanmıştır.
m {raştırmacılara göre, gürültülü ortamda çalışma,
insanların titizliôini ve incelikli iş görme alışkanlıklarını
olumsuz bir şekilde etkilemekte ve iş kazaları olasılıôını
da arttırmaktadır.
m Gürültüye baôlı işitme kayıpları, ortam gürültüsünün 90
d© in üzerine çıktıôı işyerlerinde görülmüştür.
m ©u düzeydeki gürültü çoôu endüstriyel işyerlerinde
görülür. ©u gibi yerlerde gürültüye karşı önlem alınması
işçi saôlıôı, iş güvenliôi ve verimlilik açısından önemlidir.
m åekikçikli dokuma tezgahının gürültüsü ortalama 95 d©
civarındadır.
& 

)
m ©ir işyerindeki gürültü, yüksek sesle konuşmaların
işitilmediôi bir düzeye erişmişse, koruyucu önlemleri
gerektirecek bir gürültü düzeyinden söz edilebilir.
m ‰lk yapılacak iş ortamın gürültüsünü ölçmektir. Ses
düzeyini ölçen cihazlar ile yapılan işyeri gürültü
deôerlendirmeleri belli tekniklerle gerçekleştirilir.
m ©u cihazların taşınabilir olması, işgörenlerin kulaklarına
gelen gürültü etkisini gün boyu ölçmeye de olanak
saôlamaktadır
m Gürültüyü önlemekte ilk yaklaşım 



 * olarak bilinir.

m Gürültü yapan makine ve sistemlere susturucu

yaklaşımı, gürültüye neden olan parçaların yenilenmesi,
bakım ve yaôlama hizmetlerinin devamlı ve düzenli
yapılması, titreşim ve dolaylı olarak ses yaratan
makinelerin özel ve ses emici döşeme üzerine montajı,
gürültü yapan parçaların ses kesiciler ile örtülmesi gibi
önlemler gürültüyü kaynaktan kesebilir ya da düzeyini
düşürebilir.
m ©ütün bu önlemlere raômen, gürültü yine de zararlı
düzeyde kalırsa, gürültü yapan makineler ayrılmalı özel yere
konulmalıdır.

m ©azen, gürültülü makinenin önüne ses kesici bir duvar ilave

etmek de yararlıdır.

m Fabrika içinde genel gürültü sorununa karşı da önlem

alınabilir. Öncelikle, döşeme ve duvarların ses emici
malzeme ile kaplanması düşünülür. bu arada, bina içinde ses
emici ara bölmeler, duvarlara yerleştirilecek delikli karo
kaplamalar, tavandan sarkıtılmış ve ses girişimi ile sesleri
emerek etkili olan levhalar kullanılabilir.
m ©ütün ses kesici ve kaynaktan kesme önlemlerine
raômen, işyerindeki gürültünün 100 d©
in altına
indirilemediôi hallerde yapılacak tek iş, işgörene kişisel
koruyucular vermektir.
m ©unlardan en ekonomik ve basit olanı kulak tıkacıdır.
Genellikle yumuşak ve kauçuktan yapılan tıkaçlar dış
kulak kanalına iyi yerleştirilebilirse ortam gürültüsünü
30 d© kadar düşürebilmektedir.
m ©azı işyerlerinde parafine batırılmış pamuk ile günlük
kullanıma elverişli tıkaçlar kullanılır. ©unların etkisi diôer
koruyucular düzeyinde olmadıôı halde, pek çok
işyerinde yararlı olabilirler.
m iôer bir korunma yolu ise işgörenlerin periyodik
olarak işitme testlerinden geçirilmeleridir. ©u yolla
işitme kaybına yatkın işgörenler belirlenerek iş
deôişikliôi vb. ©ireysel tedbirler alınabilir.
m Önemli olan diôer bir konu da işgörenlere gürültünün
zararlı etkilerinin anlatılmasıdır. ©u yolla işgörenlerin
koruyucu metotlara yardımcı olmaları saôlanabilir.
m oruyucu önlemlere uymayan işgörenler ise kendi
saôlıklarının korunması için bu önlemlere uymaya
zorlanabilirler.
    

m ‰nsanoôlunun oturduôu yerler, temas ettikleri ya da

ellerinde tuttukları titreyen araç ve gereç, her türlü
makine ve araçların neden olduôu sarsıntılar, uzun
dönemde zararlı etkiler yaratabilmektedir.
m ©u alanda yapılan araştırmalar; kinestetik duyu
organlarında, kas, baô ve eklem algılama sistemlerinde,
iç kulak denge organında, derinin duyarlı kıl dibi ve deri
altı organlarında, alt ve üst etraf kılcal damar aôında
zararlı ve kalıcı etkiler göstermiştir.
m Titreşimin en tipik örneôi, soôuk iklim koşullarında
motorlu testereler ile odun kesen işçilerde
görülmüştür. «©eyaz veya Soôuk parmak» olarak bilinen
bu durum el parmaklarına gelen kılcal damarların
daralmasıdır.

m Titreşimin ayrıca, devamlı baş aôrıları, göz yuvarlaôında

devamlı titreşimler, uzak görme netliôi kayıpları, genel
denge bozuklukları, sırt ve boyun kaslarında sertlik,
sindirim sistemi rahatsızlıkları gibi sorunlar yaratabildiôi
haller de vardır.
m ©EN‰ ‰NLE‰ ‰N‰Z ‰Ç‰N
TEŞEGR EER‰å

m Zeynep Cansu {R{T{Ş 501017005