13-0ct10 Hay nghe bang tall - Hay nghe bang tai Hay nghe bang tai! Khi doe tiéu d bai nay, khong it nguvi c6 ¥ nghi ring “Cha nghe bing tai thi bing gi, digu duong nhién thé con gi dé ban lugn nga?” Ay thé nhyng téi dam djm bjo ring khéng phai ai ciing biét ngay bing... tai theo ding nghia dau. Bai nay tigp tye gigi thigu nhang chia sé quy bau caa e6 nha gido Duy Nhién vé ki nang nghe tiéng Anh. TOi cé mot ngydi ban ting day Anh Van ¢ Trung Tam Ngogi Ngér voi tdi, sau nay sang dinh cy 6 Mg. Anh eting di v6i dua con 7 tuéi, chya biét mot chy tiéng Anh nao. 11 ndm sau t6i gap lai hai cha con tai Hoa Ky. Con anh ndi va nghe tiéng Anh khong khac m6t nguoi My chinh c6ng. Trong khi d6 anh noi tigng Anh tuy lu loat hon xya, nhyung r6 rang 14 m6t ngudi nuse ngoai ndi ti&ng My. Khi xem chyong trinh hai trén TV, con anh cyyi ding vei tigng cudi nén trong chyong trinh, trong khi 46 anh va t6i nhigu khi kh6ng higu hg ndéi gi dang cysi: r6 rang 1a ky nang nghe cia con anh hon anh Digu nay chyng te rang khi sang My, anh da cé kinh nghigm vé tiéng Anh, va ‘khén’ hon con anh vi biét nhigu ky thugt, phyong phap hoe tiéng Anh, nén tigp tye hge tiéng Anh theo tién trinh phan ty nhién; trong khi con anh, vi kh6ng ‘thong minh’ bgng anh, va thigu kinh nghigm, nén da hoc tiéng Anh theo tién trinh ty nhién ma khéng theo mot phuong phap cy thé nao dé hoc vocabulary, grammar, listening, speaking ca. Nhgng phan tich sau day la dé thuyét phyc cdc bgn di vao tign trinh ty nhién - ud digu nay doi hei phai xé6a b¢ cdi phan xq lau ngdy cya minh la hoc theo tign trinh ng roc - va céng vigc xda b6 cdi phan xq sai nay Igi lam cho ta mat thém thi gic. Cac ban doc dé tin vdo tign trinh ty nhién, chi khéng phai dé nhé nhgng phan tich hoc thugt nay, khién Igi bj tre nggi thém trong qua trink néng cao kp néing cya minh. X6a bg kinh nghig¢m nghe nguyén am: Tiéng Anh Ia tiéng phy Gm. Tiéng Anh chy yéu la ngén ngy da 4m: mot ty thysng cd nhidu 4m. Lé tai chting ta da ‘bj digu kign hda’ dé nghe 4m tiéng Viet. Tiéng Viet 1a logi tiéng don 4m, vi thé, m@i tiéng 1a mot 4m va 4m chy yéu trong mot tir ld nguyén am. Dai mot nguyén 4m thi khéng con 1a tir d6 nga: ‘ma, mi, mo’ khong thé hoan chuyén nguyén 4m ‘2e.goonlinevn/../hay-nghe-bang-taihtn v613-.0ct10 Hay nghe bang ta - Hay nghe bang tel cho nhau, vi ba tir c6 ba nghia hoan toan khac nhau. Mac khac, tiéng Viet khong bao gig cd phy 4m cuéi ti. Ngay ca nhgng chy ma khi viét c6 phy 4m cuéi, thi nguodi viet cfing khéng doc phy 4m cuéi; vi dy: trong tir ‘hat’, nguyén 4m mgi 1a ‘at’, h(g)-at, chy khéng phai 1a h(@)-4-t(0), trong khi dé ty ‘hat’ ting Anh dyge doc la h(@)-a-t(), voi phy 4m ‘t’ r6 rang. Trong tiéng Viet hdu nhy kh6éng cé nhang tir voi hai phy 4m di ké tigp (ngoai try ch va tr - nhyng thyc ra, ch va tr cfing cé thé thay bang 1 phy 4m duy nhét) vi thé, tai cua mot nguoi Viet Nam - chya bao gig lam quen v¢i ngoai ngix - khong thé nhgn ra hai phy 4m ké tigp. Do dé, muén cho nguoi Viet nghe duge mot tiéng nyse ngoai cé nhigu phy am ké tigp, thi phai thém nguyén am (9) vao gija céc phy am; vi dy: Ai-xo-len; Mat-xo-co-va. Voi kinh nghigm (phan xa) 46, mot khi ta nghe tiéng Anh, ta chy dgi nghe cho dy cdc nguyén 4m nhy minh NHIN thdy trong ky 4m (phonetic signs), va khong bao gig nghe duge ca. Vi du: khi hoc ty America ta thay rd rang trong ky 4m: /o-me-ri- ko/, nhyng khéng bao gig nghe da bén am ca, thé 1a ta cho rgng ho ‘nugt chy’. Trong thyc té, ho doc du ca, nhyng trong mot tir da 4m (trong khi vigt) thi chj doc ding nguyén 4m @ dau nhgn (stress) - néu mot tir c6 qua nhigu 4m thi thém m@t 4m cé dau nh§n phy (ma cfing cé thé be qua) - va nhang am khac thi phai doc hét cac PHU AM, con nguyén 4m thi sao cing duoe (mye dich 1a lam r6 phy 4m). Co thé ching ta chj nghe: _me-r-k, hay cao l4m 14 _me-r-k, va nhy thé 1a da, vi 4m ‘me’ va tat ca cdc phy 4m déu hign dign. Ban sé th§c mgc, nghe vay thi lam sao higu? Thé trong tiéng Viet khi nghe ‘Mg’ (hét) khong cé gi true va sau ca, thi ban higu ngay, tai sao can phai dy b6n am 1a 9-mé-ri-kg ban mgi higu dé 1a ‘My’? Tom Iai: hay nghe phy am, dyng cht ¥ dén nguyén 4m, try 4m cé stress! Mot vi dy khac: ti interesting! Tdi ting dugc hei, tir nay phai doc 1a in-to-res-ting hay in-to-ris-ting mgi ding? Ching cai nao dting, chang cai nao sai ca. Nhung 16i dgt van a sai! Ty nay cha yéu 1a ndi ‘in’ cho thgt ré (stress) rAi sau d6 doc cho da cac phy 4m 1a ngydi ta hidu, vi ngyoi ban xy chj nghe cac phy 4m chy khong nghe cac nguyén 4m kia; nghia 1a ho nghe: in-trstng; va dé r6 cac phy 4m ké tiép thi ho c6 thé néi in-tr(i)st(i)ng; in-tr(o)st(o)ng; in-tr(e)st(w)ng. Ma cae 4m (i) (9), dé lam rd cdc phy 4m, thi rft nhg va nhanh dén do khong r6 1a 4m gi nga. Trai lai, néu doc to va r6 in-tris-ting, thi ngyoi ta lai khong higu vi d4u nh{n lgi sang ‘tris’! ‘2e.goonlinevn/../hay-nghe-bang-taihtn 2613-0ct10 Hay nghe bang tall - Hay nghe bang tai Tw d6, khi ta phat 4m tiéng Anh (ndi va nghe 1a hai ph§n g§n lién nhau - khi ndi ta phat Am sai, thi khi nghe ta sg nghe sai!) thi digu ti quan trong la phy am, nhat la phy Am cudi. Lay lgi vi dy truée: cdc tir fire, fight, five, file phai due doc Lin hot la fai-(o)r; fai-t(o); fai-v(o), va fai-(o)I, thi ngygi ta mgi higu, con doc ‘fai’ thdi thi khéng ai higu ca. Voi ti ‘girl’ chang han, tha rang ban doe go-rél / go-rol (di nhién chi nh4n go théi), sai hgn voi ky 4m, thi nguoi ta higu ngay, vi cé da r va |, trong khi dé doc dting ky 4m 1a ‘go:I’ hay bo m4t | (go) thi ho hoan toan khéng hiéu ban ndi gi; ma cé higu chang nga, thi cfing do context cya cau chi khong phai 14 do ban d4 ndi ra tyr dé. X6a bé kinh nghigm nghe am Viét. Cac nguyén am Viet va Anh kh6ng hé giéng nhau. M@t 4m rét rd trong tiéng Anh se rgt nhoé vei mgt Ij tai ngudi Viet, va mot 4m rft rd trong tigng Viet thi rt nhoé trong 1§ tai ngyyi Anh (ngydi ban xy ndi tigng Anh). Vi dy: Khi ban ndi: “Her name’s Huong!” Ban doc tir Hong that rd! Tham chi la lén that to va ndi that cham thi nguai Ay van khong nghe ra. Vi ‘wo’ déi voi ho 1a 4m rAt nhoé. Nhung ndi la ‘Hu- 6n-gh(o) hg nghe ré ngay; tiy d6 ta phai higu ho khi ndi dén c6 Hudéngh chy ding doi hgi hg néi tén Hyong nhy ngudi Viet (phai mét vai nim!). Tuong ty nhy kh6éng cé nguyén 4m tiéng Anh nao gigng nhy nguyén 4m tiéng Viet. Néu ta dng héa dé cho dé minh, 1a ta sz khong nghe duge ho ndi, vi thé gigi nay khéng quan tam gi dén cach nghe cua nguoi Viet Nam déi vei ng6n ng cua ho. Vi dy: 4m ‘a’ trong ‘man’ thi kh6ng phgi 1a ‘a’ hay @’ hay ‘a-é’ hay ‘-a’ tiéng Viet, ma 1a mgt 4m khac h§n, khong hé cé trong tigng Viet. Phai nghe hang tram lan, ngan lin, tham chi hang chyc ngan lan mei nghe dting 4m dé, va rft rd! Ay la chya ndéi 4m ‘a’ trong ti nay, dyoe phat 4m khae nhau, gifa mot cy dan England (London), Scotland, Massachusetts (Boston), Missouri, Texas! Ciing thé, 4m ‘o’ trong ‘go’ khéng phai la ‘6’ Viet Nam, efing chang phai la 6-u (nhy cach phién 4m xya) hay 9-u (nhy cach phién 4m hign nay), lai cang khong phai 1a ‘Au’, ma 1a mot 4m khac han tiéng Viet. Phat 4m 1a ‘g6’, ‘gou’ hay ‘gu’ la nhoé han, ‘2e.goonlinevn/../hay-nghe-bang-taihtn 3/613-.0ct10 Hay nghe bang ta - Hay nghe bang tel va do d6 nhgng tir dé nly ‘go’ cing 1a van da déi vei ching ta khi n6 dyge ndi trong mgt cau dai, néu ta khong tap nghe 4m ‘6’ cya tigng Anh ding nhy ho ndi. Mot 4m nhoé thi khéng cé van dé gi, nhung khi phai nghe mgt dogn dai khéng ngung nghj thi ta sé bj réi ngay. Day cfing 14 do mot kinh nghigm tai hai xu4t phat ty vige tiép thu kign thye. Trong qua trinh hoe cdc am tiéng Anh, nhigu khi gido vién ding am Vigt dé so sanh cho d@ hiéu, réi minh cy xem dé 1a ‘chan ly’ dé khéng thém nghi dén nga. Vi dy, muén phan biet am (i) trong sheep va ship, thi giao vién néi rang I trong sheep 1a ‘I dai’ tuong ty nhy | trong tiéng Bge: ft; edn | trong ship 1a 1 nggn, tuong ty nhy | trong tiéng Nam: it - ich. Thé la ta cho rjng minh da nghe dyge I dai va I ngjn trong tiéng Anh rgi, nhyng thyc chét 14 chya bao gig nghe ca! Léi so sanh fy da tgo cho chiing ta c6 mot ¥ nigm sai lam; thay vi xem day la mgt chi din dé minh nghe cho ding 4m, thi minh lgi tigp thu mot diéu sai! Trong tiéng Anh khong cé 4m nao giéng am I bac hoge I nam ca! Bang chyng: ‘eat’ trong tiéng Anh thi hoan toan khéng phai la ‘“t’ trong tiéng Viet, doc theo gigng bic, va ‘it’ trong tiéng Anh hoan toan khéng phai la ‘it’ trong tiéng Vigt, doc theo gigng nam! Vi thé, phai xda bo nhgng kinh nghiem logi nay, va phai nghe tryc tiép thdi! - X6a bé kinh nghigm nghe bing chir viét. Néu ta hoi mgt em bé: chau nghe bing gi? Thi nd se tra li: Nghe bing tai! Néu ta bao: “Chau phai nghe bing m§t co!” Chjc em bé tygng ta ... tréu chau! Thé nhyng digu xay ra cho nhigu ngyoi hoc tiéng nuse ngoai 14 Nghe Bing M§t! Thy nhin lgi xem. Trong giai dogn d§u tigp xtic voi tiéng Anh, khi ta nghe mot ngudi ndi: “I want a cup of coffee!”. Tire téc, chting ta thay xut hign cau dy dudi dang chy Viét trong tri minh, sau d6 minh dich cau gy ra tigng Viet, va ta HIEU! Ta Nghe bang MAT, néu cau 4y khéng xugt hien bang chy viét trong du ta, ta khong Théy né, thi ta ... Diéc! Sau nay, khi ta cé trinh dg cao hon, thi ta higu ngay lap tac chy khdng cjn phai suy nghi lau. Thé nhyng tién trinh cfing chang kh4c nhau bao nhiéu, ta vgn con thay chy xugt hign va dich, cai khac biet dy 1a ta viét va dich rft nhanh, nhyng ty mgt 4m thanh phat ra cho dén khi ta higu thi cfing thong qua ba byse: viét, dich, egoonlinevny../hay-nghe-bang-taihtm 4613-.0ct10 Hay nghe bang tal - Hay nghe bang tel higu. Khi ta di dén mot trinh dg nao a6, thi trong giao tigp khdng c6 van dé gi ca, vi cdc cau rft nggn, va ba buse d duge ‘process’ rft nhanh nén ta khong bj tre ngai, nhyng khi ta nghe met bai dai, thi se loi ra ngay, vi sau hai, ba, bén cau lién tue ‘processor’ trong dau ta khéng con di thi gig dé lam ba céng vige dé. Trong ltic ngu mot nguai ndi bang tiéng Viet thi ta nghe va higu ngay, khong phai viét va dich (tai vi ngay xya khi ta hoe tigng Viet thi qua trinh la nghe thi higu ngay, che khéng théng qua viét va dich, va lai, néu mun dich, thi dich ra ng6n ngg ndo?), va ngudi ndi cé nhanh cach may thi cting khéng thé nao vugt cai kha nang duy nhat cya ching ta 1a 'nghe b§ng tai’. Vi thé, mgt s§ sinh vién cam thdy ring minh tap nghe, va da nghe dugc, nhyng nghe mot vai cau thi phai bm ‘stop’ dé m6t thei gian chét - nhy computer ngung moi Sy lai mot ti dé process khi nhan qua nhigu lenh - rAi sau d6 nghe tigp; nhyng ngu nghe mot dign gia néi lién tye thi sau vai phit se ‘diée’. Ti d6, nguoi sinh vién ndi rang minh ‘da tei t kh6ng thé nao tién xa hon nga! Vi thé gigi nay khong stop cho ta cé gig higu kip’) Tir nhgng nhgn xét trén, mgt trong vige phai lam dé nang cao ky nang nghe, Ay xda bo kinh nghigm Nghe bang M§t, ma trg lai giai doan Nghe bang Tai, (h4u hét cac du hoe sinh ¢ nyse ngoai, sau khi lam chy mot ngoai ngir rdi tir trong nyse, déu thay ‘dau dgn va nhiéu khé’ lim khi bugc phai be théi quen nghe bing mat dé tra lai voi trang thai ty nhién 1a nghe bjng tai! Co ngyyi mgt ca 6 thang cho dén 1 nam mgi tam tam vugt qua). X6a bé kinh nghigm nghe bing c4u tric van pham. Khi nghe ai noi, ta vidt mgt cau vao d§u, va sya cho ding van pham, réi mgi dich, va sau d6 moi higu! Vi dy. Ta nghe ‘wanago’ thi viét trong du 1a ‘I want to go’, xong réi mgi dich va higu; ngu chya viét duge nhy thé, thi iwanago 1a mgt 4m thanh vé nghia. Thé nhyng, néu ta nghe Ijn dju tién mot ngyoi ndi mot cu hgng ngay: igotago, ta kh6ng thé nao viét thanh cau duge, va vi thé ta khong higu. Boi vi thye té, cau nay hoan toan sai vin pham. Mot cau ding vin pham phai la ‘I am going to go’ hoge chi it 14 ‘I have got to go’. Va nhy thé, ding ra thi ngyoi ndi, du cé ndi téc do, efing phai néi hoge: I'm gona go; hoge I’ve gota go (ting Anh khéng thé bo phy 4m), chy ‘2e.goonlinevn/../hay-nghe-bang-taihtn 5613.010 Hay aghe bang tet - Hay nghe beng ta khong thé la I gotta go! Thé nhyng trong thye té cuge séng ngudi ta néi nhy vay, va higu 16 rang, bat chap moi lugt van pham. Van pham xugt phat ti ngon ngir s6ng, chy khéng phai ng6n ngy séng dya trén luat vin pham. Do dé, ta cfing phai bigt nghe ma higu; cdn ej dem vin pham ra ma tra thi ta sg khyng mai. (Ti dang ndi vé ky nang nghe, con lam sao viét mot bai cho ngyai khac doc thi lai la van dé khac!) ‘Tom kai, trong phan chia se nay, t6i chi mugn nhge véi cdc ban ring, hay NGHE DIBU NGUGI TA NOI, CHU’ DUNG NGHE DIBU MINH MUON NGHE, va muén duoc nhy vay, thi HAY NGHE BANG TAI, DUNG NGHE BANG MAT! ae.goonline.vn fs ) http://ae.goonline. vn/727-10614/goc-hoc-t ap/hay-nghe-bang-tai.htm i @ http://goo.gl/ffgs ol ‘2e.goonlinevn/../hay-nghe-bang-taihtn 66