ေကာက္ရိတ္အိမ္- ၄၄

ဇင္ဘာေဘြ ႏုိင္ငံ က ေကာက္ရိတ္အိမ္-၄၄ ဆိုတာ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ ( MDC) ရဲ႕ ႒ာနခ်ဳပ္ရံုးခမ္း တည္ရိွရာေနရာၿဖစ္တယ္။

အက်င့္ပ်က္အာဏာရွင္ ေရာဘတ္မူဂါရီ က အဲ့ဒီ႒ာနခ်ဳပ္ကို ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာစီးနင္းတိုက္ခိုက္ခ့တ
ဲ ယ္။ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ရာေပါင္းမ်ားစြာကို
ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခဲ့တယ္။ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ (၄၄) ေယာက္လုပ္ႀကံသတ္ၿဖတ္ခံခ့ရ
ဲ တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို မဲလိမ္ခ့တ
ဲ ယ္။
တရားမွ်တမႈမဲ့ေအာင္လုပ္ခ့တ
ဲ ယ္။ ဒါေပမဲ့ ေကာက္ရိတ္ခ်ိန္ ကို ေရာက္လာၿပီဆိုရင္ ဘယ္သူမွ တားဆီးလို႔မရတဲ့ အရာေတြရိွတယ္။
အာဖရိက ရဲ႕ ကြ်ဲခ်ဳိမႈတ္သံေတြ ေကာက္လိႈင္းလွည္းေတြေပၚမွာ က်လာတယ္။
ဗံုးကြဲေနတဲ့ လမ္းမေတြေပၚမွာ ဇင္ဘာေဘြၿပည္သူေတြ သူတို႔ရဲ႕ ခရီးရွည္တခု ကို စတင္လိုက္ႀကတယ္။

ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္း

တခ်ိန္တုန္းက ေရာဘတ္မူဂါရီကို ေထာက္ခံခ့သ

ဲ ူတဦးၿဖစ္တယ္။ ေရာဘတ္မူဂါဘီ ရဲ႕ ဇင္ဘာေဘြ အာဖရိကန္အမ်ိဳးသားသမဂၢ ( ZANU-PF) ပါတီမွာ
ဝင္ေရာက္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ၿပည္တြင္းစစ္ပြဲမွာ ( အထူးသၿဖင့္ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္မွာ) မူဂါဘီရဲ႕အတိုက္အခံေတြအေပၚ ရက္ရက္စက္စက္ထိုးစစ္ဆင္တ့ဲ
လုပ္ရပ္ေတြကို ဆန္႔က်င္ရႈတ္ခ်ၿပီးတဲ့ေနာက္ မူဂါဘီကို ဆန္႔က်င္တ့ဲ လုပ္ရပ္ေတြကို စတင္လုပ္ေဆာင္လာခဲ့တယ္။ အလုပ္သမားသမဂၢအတြင္းမွာ
ထင္ရွားလာခဲ့ၿပီး ၁၉၈၉ မွာ အလုပ္သမားသမဂၢရဲ႕အေထြအေထြအတြင္းေရးမွဴးၿဖစ္လာခဲ့တယ္။ ေရာဘတ္မူဂါဘီ ရဲ႕ လုပ္ႀကံသတ္ၿဖတ္မႈကို
အနည္းဆံုး (၃) ႀကိမ္နည္းပါး ႀကံဳေတြ႕ခဲ့ရတယ္။

အမ်ိဳးသားအေၿခခံဥပေဒဆိုင္ရာလႊတ္ေတာ္ ( NCA)

ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံရဲ႕ဒီမိုကေရစီတိုက္ပြဲမွာ ၁၉၉၇ မွာဖြဲ႔စည္းတဲ့ အေၿခခံဥပေဒဆိုင္ရာၿပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ဖြဲ႔စည္းမႈဟာ အေရးပါဆံုးအဆင့္ၿဖစ္တယ္။

အစိုးရမဟုတ္တ့ဲ အဖြဲ႔အစည္းတခုၿဖစ္တ့ဲ NCA ကို ဇင္ဘာေဘြတကၠသို္လ္အတြင္းမွာ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တယ္။ တသီးပုဂၢလိက ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊
ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ အလုပ္သမားသမဂၢေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ ၊ အမ်ိဳးသမီးအဖြ႔ေ
ဲ တြ ဦးေဆာင္
ပါဝင္ႀကတယ္။ ဒီအဖြဲ႔အစည္းရဲ႕အဓိက လုပ္ေဆာင္ခ်က္က အစိုးရရဲ႕ အေၿခခံဥပေဒ ကို ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲေရးုလုပ္ဖို႔အတြက္ ၿပည္သူေတြဟာ
ဆံုးၿဖတ္ခ်က္အခန္းက႑မွာ ပါဝင္ပိုင္ခြင့္ရိွတယ္ ဆိုတ့ဲ အယူအဆတရပ္ကို ခ်မွတ္ၿပီး လႈံ႕ေဆာ္တယ္။ ၁၉၉၀ လူထုလႈပ္ရွားမႈတဆင့္ အားတက္လာတဲ့
ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ မူဂါဘီအစိုးရရဲ႕ အေၿခခံဥပေဒ ကို အၿပိဳင္ဖြဲ႔ႏိုင္မ့ဲ စင္ၿပိဳင္ အေၿခခံဥပေဒ လႊတ္ေတာ္ကို
ဖြြဲ႔စည္းလာခဲ့ႀကတယ္။ ဒီ လႈပ္ရွားမႈေတြဟာ ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္း ရဲ႕ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ကို ေပၚေပါက္ေစခဲ့တယ္။

ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈ ( Movement for Democratic Change)

၁၉၉၉ မွာ ေရာဘတ္မူဂါဘီ ကို အန္တုၿပိဳင္ဆိုင္မ့ဲ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈ အတိုက္အခံပါတီ ကို ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္း နဲ႔
ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈေခါင္းေဆာင္ေတြဖ႔စ
ြဲ ည္းခဲ့တယ္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ မွာ က်င္းပတဲ့ အေၿခခံဥပေဒလူထုဆႏၵခံယူပြဲကို ၿငင္းဆန္ခဲ့ႀကတယ္။
၂၀၀၂ ခုႏွစ္မွာ မူဂါဘီ က ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေပးခဲ့ေပမဲ့ လြတ္လပ္တရားမွ်တမႈ မရိွတာေႀကာင့္ ရံႈးႏွိမ့္ခ့ရ
ဲ တယ္။
၂၀၀၈ ေရြးေကာက္ပြဲ ကို ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ေပမဲ့ မူဂါဘီက ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ ကို လိမ္လည္ခဲ့တာေႀကာင့္ ဒုတိယအဆင့္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ
မပါဝင္ေတာ့ပဲ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ႀကတယ္။ ပါတီ႒ာနခ်ဳပ္ၿဖစ္တ့ဲ ေကာက္ရိတ္အိမ္-၄ ဟာ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာစီးနင္းတိုက္ခိုက္ၿခင္းခံံရတယ္။
ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္းရဲ႕ အမ်ိဳးသမီးအပါအဝင္၊ ကိုယ္ရံေတာ္ေတြ၊ အတိုက္အခံပါတီဝင္ေတြ လုပ္ႀကံသတ္ၿဖတ္ခံခ့ရ
ဲ တယ္။
၂၀၀၈ ခု ဒုတိယအဆင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပတဲ့အခါ အတိုက္အခံမပါဝင္ခဲ့တာေႀကာင့္ ေရာဘတ္မူဂါရီ က ၈၆ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔အႏိုင္ရခဲ့တယ္။
ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံတကာက ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ ကို အသိအမွတ္မၿပဳခဲ့ဘူး။ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံအေပၚ တင္းႀကပ္တ့အ
ဲ ေရးယူမႈေတြ ၿပဳလုပ္လာခဲ့တယ္။
၂၀၀၉ ခုႏွစ္ မွာ အာဖရိက တိုးတက္ေရးကြန္ၿမဴနတီက ဇင္ဘာေဘြၿပည္တြင္းေရးကို ႀကားဝင္ေစ့စပ္ရတယ္။
ေရာဘတ္မူဂါရီ က စစ္တပ္ကိုခ်ဳပ္ကိုင္မယ္။ ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္းက ရဲတပ္ဖြဲ႔ကို ခ်ဳပ္ကိုင္မယ္ ဆိုတ့ဲ သေဘာတူညီမႈန႔အ
ဲ တူ၊ ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္း ဟာ
ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံရဲ႕ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အၿဖစ္ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုခ့တ
ဲ ယ္။

ေအာ္သာ မူတမ္ဘာရာ( Authur Mutambara)

၁၉၈၈-၈၉ ေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားမႈမွာ ထင္ရွားတဲ့ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ၿဖစ္္သူတေယာက္ၿဖစ္ၿပီး မူဂါဘီရဲ႕ ဖမ္းဆီးၿခင္းခံခ့ရ

ဲ တယ္။
ခ်ီေကြဘားရား ကို အားက်စံထားသူတေယာက္ၿဖစ္ၿပီး၊ က်ဴးဘားႏိုင္ငံရဲ႕ ၁၉၅၉ ေတာ္လွန္ေရးလို လုပ္ခ်င္သူတဦးၿဖစ္တယ္။
က်ဴးဘားႏိုင္ငံဟာ အေမရိကန္စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈကိုဘယ္လို အာခံခဲ့သလဲ ဆိုတ့အ
ဲ ခ်က္ကို စိတ္အားထက္သန္စြာေလ့လာခ်င္သူၿဖစ္တယ္။

၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ဇင္ဘာေဘြ ဆီးနိတ္ေရြးေကာက္ပြဲ ကို ဝင္ၿပိဳင္သင့္၊ မၿပိဳင္သင့္ ဆိုတ့ဲ အယူအဆေပၚမွာ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ ဟာ
ႏွစ္ၿခမ္းကြဲထြက္သြားတယ္။ ေအာ္သာမူတမ္ဘာရာ က ဆီးနိ္တ္ေရြးေကာက္ပြဲကို ဝင္ၿပိဳင္ခ်င္ေပမဲ့ ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္းက ဆီးနိတ္ေရြးေကာက္ပြဲကို
သပိတ္ေမွာက္ခဲ့တယ္။ ေမာ္ဂန္ ခ်န္ဂရိုင္းနဲ႔ ကြဲထြက္သြားတဲ့ မူတန္ဘာရာ ဟာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ မွာ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ရဲ႕
ဥကၠ႒ၿဖစ္လာတယ္။ အာဖရိကန္သမဂၢ ( African Union) ဆိုတာ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ ကလပ္ ၿဖစ္တယ္ လို႔ ေဝဖန္တိုက္ခိုက္ခ့တ
ဲ ယ္။ ၂၀၀၆
ခုႏွစ္မွာ လြတ္ေၿမာက္ေရးလႈပ္ရွားမႈ ေၿခတက္ပြဲမွာ ဦးေဆာင္ပါဝင္ခဲ့တာေႀကာင့္အဖမ္းခံခ့ရ
ဲ တယ္။ ၂၀၀၈ ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ
ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္တ့အ
ဲ ခါ သူ႔ရဲ႕အဖြ႔ဲ က အမတ္ေနရာ (၁၀) ေနရာ ရခဲ့တယ္။
ဒါေပမဲ့ ေရာဘတ္မူဂါရီ ရဲ႕ လိမ္ညာမႈေတြကို ေၿပာင္ေၿပာင္တင္းတင္းထုတ္ေဖၚေၿပာခဲ့ၿပီးေဆာင္းပါးေပါင္းမ်ားစြာေရးခ့ဲတယ္။
အစိုးရရဲ႕ အဂတိလိုက္စားမႈေတြ၊ စစ္တပ္ရဲ႕ မတရားႏွိပ္စက္မႈေတြကို ရႈတ္ခ်ခဲ့တယ္။ မူဂါဘီ ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြဟာ
က်ဆံုးလိမ့္မယ္။ မေကာင္းဆိုးဝါးေတြအေပၚမွာ က်ေနာ္တို႔ ေအာင္ႏိုင္ရလိမ့္မယ္ --စတဲ့ မိ္န္႔ခြန္းေတြေႀကာင့္ ဖမ္းဆီးခံခ့ရ
ဲ တယ္။
၂၀၀၈ ေရြးေကာက္ပြဲ ကို မူဂါဘီ က မဲလိမ္ခ့တ
ဲ ာေႀကာင့္ ေမာ္ဂန္ ခ်န္ဂရိုင္း ရဲ႕ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈအဖြဲ႔ နဲ႔ ၿပန္လည္
ေပါင္းစည္းသင့္ၿမတ္ဖို႔ အေႀကာင္းဖန္လာခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၈ ဂြ်န္လမွာ ႏွစ္ႀကိမ္ အဖမ္းခံခ့ရ
ဲ တယ္။
၂၀၀၈ စက္တင္ဘာ (၁၅) ရက္မွာ အာဖရိကဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကြန္ၿမဴနတီ ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ (၁၄) ေယာက္ေရွ႕မွာ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံအတြက္
ပါဝါခြဲေဝေရး သေဘာတူညီမႈလုပ္ခ့တ
ဲ ယ္။ ဇင္ဘာေဘြ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အၿဖစ္ မူတမ္ဘာရာ ကို တာဝန္ေပးအပ္ခဲ့ႀကတယ္။

ေမာ္ဂန္ ခ်န္ဂရိုင္း ေအာ္သာ မူတမ္ဘာရီ ေရာဘတ္မူဂါရီ

NDF (သို႔မဟုတ္) ဒီမိုကေရစီ အေရၿခံဳ လူလိမ္မ်ားအဖြ႔ဲ

၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ ကြဲထြက္သြားတဲ့ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈ ( MDC) အေႀကာင္းေရးၿပတဲ့အခါ၊ ဒီကေန႔ ဗမာၿပည္မွာ တည္ရိွေနတဲ့

NLD နဲ႔ NDF ပါတီအေႀကာင္းႏိႈင္းယွဥ္မစဥ္းစားေစခ်င္ဘူး။ ဇင္ဘာေဘြမွာ ၂၀၀၅ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲ ကို MDC အေနနဲ႔ ပါဝင္
ယွဥ္ၿပိဳင္သင့္၊ မၿပိဳင္သင့္ စဥ္းစားၿငင္းခုန္ႀကတဲ့အခါ၊ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ရမယ္ ဆိုတ့ဲ ေအာ္သာမူတန္ဘာရာရဲ႕အဖြဲ႕ က ၃၃-၃၁ မဲ နဲ႔အႏိုင္ရခဲ့တယ္
လို႔ ယံုႀကည္တယ္။ ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္းက မဲက ၅၀ရာခိုင္ႏႈန္းစီ တူညီေနတယ္ ဆိုၿပီး ၂၀၀၅ ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္တယ္။
ဒါေပမဲ့ ၂၀၀၈ ေရြးေကာက္ပြဲ လိမ္လည္မႈကို သိသြားတဲ့အခါ ကြဲထြက္ေနတဲ့ MDC ႏွစ္ဖြဲ႕လံုး ၿပန္လည္ေပါင္းစည္းဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ႀကတယ္။
ဗမာၿပည္ရဲ႕အဓိက အင္အားအႀကီးဆံုးအတိုက္အခံပါတီၿဖစ္တ့ဲ NLD က ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ ကို မဝင္ပါဘူး ဆိုတ့ဲ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ကို အမ်ားဆႏၵနဲ႔
ဆံုးၿဖတ္ခဲ့တယ္။ ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္ ကို မက်င့္သံုးႏိုင္သူေတြက အဖြဲ႔ခြဲေထာင္တယ္။ ဦးခင္ေမာင္ေဆြက ပါတီမေထာင္ပါဘူး လို႔ အင္တာဗ်ဳးတခုမွာ
ဆိုခဲ့တယ္။ ေနာက္ထပ္ အင္တာဗ်ဳးတခုမွာ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မွတ္ပံုတင္ရံုတင္တာပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲက တရားမွ်တမႈမရိွတ့အ
ဲ ခါ
သပိတ္ေမွာက္မွာပါ လို႔ ဆိုၿပန္တယ္။ ဦးခင္ေမာင္ေဆြက ကိုယ့္တံေတြးကို ကိုယ့္ဘာသာၿပန္ၿမိဳတယ္။
ကိုယ္ဘာေၿပာခဲ့တယ္ဆိုတာကို မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေနတယ္။ ပါတီသစ္ေထာင္တယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲက တရားမွ်တမႈ မရိွလည္း မလႊဲမေသြၿဖတ္ရမွာၿဖစ္တယ္ လို႔ အရွက္မရိွဆိုၿပန္တယ္။
ေရြးေကာက္ပြဲ ဝင္ၿခင္းမဝင္ၿခင္း ကို ကိုယ့္အယူအဆနဲ႔ကိုယ္ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီ အေပၚမွာ သေဘာထားကြဲလြဲပိုင္ခြင့္ရိွပါတယ္။
သို႔ေသာ္ စကားကို အမ်ိဳးမ်ိဳးေၿပာတဲ့ ဦးခင္ေမာင္ေဆြ တို္႔လို လူလိမ္ႏိုင္ငံေရးသမားေတြကိုေတာ့ ၿပည္သူလူထုက သတိထားသင့္ပါတယ္။
အာဏာမရခင္ေတာ့ အဲ့သေလာက္ ဂတိမတည္ရင္၊ အာဏာမ်ားရမယ္ ဆိုရင္ ဘယ္ေလာက္လိမ္ညာ အႏိုင္က်င့္မလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားသာႀကည့္ပါ။
ေရြးေကာက္ပြဲမဲေပးမလား၊ မဲမေပးဘူးလား။ ၿငင္းခုန္ေနႀကၿပန္တယ္။ မဲေပးခ်င္တ့ဲ သူေတြကို တခုပဲ အႀကံၿပဳခ်င္ပါတယ္။
ႀကံ႕ဖြံ႕၊ တစည၊ ေအးလြင္ တို႔ကို မဲမေပးသလိုမ်ိဳး ဦးခင္ေမာင္ေဆြ လို လူလိမ္ပါတီကို မဲမေပးပါနဲ႔။ ဂတိသစၥာမတည္ႀကည္တ့ႏ
ဲ ိုင္ငံေရးသမားေတြကို
မဲေပးမိတ့ဲ အၿဖစ္မ်ိဳး မလုပ္မိပါေစနဲ႔။ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံမွာ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ခဲ့တ့ဲ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြက သူတို႔လုိ မဟုတ္ပါဘူး။
တည္ႀကည္ေၿဖာင့္မတ္ အားေကာင္းတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြၿဖစ္ႀကတယ္။ ဒါဟာ ဇင္ဘာေဘြ ေရြးေကာက္ပြဲ ကို ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့သူေတြန႔ဲ
ဗမာၿပည္က ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကိုဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မဲ့သူေတြႀကားက ကြာၿခားခ်က္ပါ။

ဒီတပတ္ အဂၤ ါေန႔ည၊ လြတ္လပ္တ့အ

ဲ ာရွအသံမွာ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံက ၂၀၀၈ ေရြးေကာက္ပြဲသပိတ္ေမွာက္လႈပ္ရွားမႈအေႀကာင္းကို ေဆြးေႏြးထားပါတယ္။

ေသာတရွင္မ်ား ခင္ဗ်ား

ဇင္ဘာေဘြြႏိုင္ငံ ကို ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီလက္ေအာက္က လြတ္ေၿမာက္ေအာင္ ဦးေဆာင္တိုက္ပြဲဝင္ ခဲ့တ့ဲ ေရာဘတ္မူဂါရီဟာ၊ သူ႔လက္ထက္မွာ

အာဖရိကန္လူမည္းေတြအတြက္ ေၿမယာပိုင္ဆိုင္မႈ ဆိုတ့ဲအစီအစဥ္တခုကိုလုပ္ခ့တ
ဲ ယ္။ ဒါေပမဲ့ လိုအပ္တ့ဲ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး ပစၥည္းေတြ၊
အသံုးစရိတ္ေတြ ကို လုပ္မေပးခဲ့ပါဘူး။ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ အင္အားေတြက်ဆင္းခဲ့တယ္။
“ေရာဘတ္မူဂါဘီ ရဲ႕ ရက္စက္မႈကို သူအာဏာရအၿပီး (၃) ႏွစ္အႀကာမွာေတြ႔လိုက္ရတယ္။ တန္ၿပန္ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြကို ေၿခမႈန္းဖို႔ဆိုၿပီး
“မီတာဘီလီလန္း” ေဒသကို စစ္ဆင္ေရးဆင္ႏြဲၿပီး လူ ႏွစ္ေသာင္းနီးပါးသတ္ခဲ့တယ္။ ဒါေႀကာင့္လည္း တခ်ိန္တုန္းက သူ႔ကုေ
ိ ထာက္ခဲ့တ့ဲ
ေမာ္ဂန္ ခ်န္ဂရိုင္း ( Tvsangirai) လို ပုဂၢိဳလ္ေတြက အစ ဒါဟာ အရိုင္းအစိုင္းေတြရဲ႕ စစ္ဆင္ေရးၿဖစ္တယ္ လို႔ ေဝဖန္ရႈတ္ခ်ၿပီး
အတိုက္အခံပါတီ ကို ဖြဲ႔စည္းခဲ့ႀကတယ္”

ေရာဘတ္မူဂါဘီ ဟာ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲ ကို လိမ္ညာခဲ့မႈေႀကာင့္ၿပည္သူေတြဟာ သူ႔အေပၚ အယံုအႀကည္မ့ခ

ဲ ဲ့ႀကပါတယ္။
ေက်ာင္းသားေတြက တကၠသိုလ္ေတြအေပၚတင္းႀကပ္စြာ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားခဲ့တ့ဲ မူဂါဘီအစိုးရရဲ႕ေပၚလစီကို ၿငင္းဆိုဆႏၵၿပခဲ့ႀကပါတယ္။
အစိုးရကလည္း အႀကမ္းဖက္ေၿဖရွင္းခဲ့သလို၊ အလုပ္သမားသမဂၢေတြကိုလည္း ဆႏၵၿပစုေဝးခြင့္မလုပ္ရဆိုတ့ဲ ဟန္႔တားမႈေတြကို
တင္းတင္းႀကပ္ႀကပ္ၿပဳလုပ္ခ့ပ
ဲ ါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စက္ရံုအလုပ္ရံုေတြရဲ႕သပိတ္ေမွာက္မႈေႀကာင့္ ၁၉၉၄ ကစၿပီး စီးပြားေရးဒလေဟာက်ဆင္းလာခဲ့တယ္။
က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြ၊အစိုးရဝန္ထမ္းေတြ ကလည္း သူတို႔ရဲ႕လခေတြအတြက္ အစိုးရကို သပိ္တ္ေမွာက္ခ့ဲႀကတယ္။
“ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံဟာ အာဖရိကတိုက္မွာ ခ်မ္းသာခဲ့တ့ႏ
ဲ ိုင္ငံတႏိုင္ငံေလဗ်ာ။ မူဂါဘီလက္ေအာက္မွာ ႏိုင္ငံေရးမတည္ၿငိမ္မႈ၊
စီးပြားေရးႀကပ္တည္းမႈေတြ က်ေရာက္လာ ကတည္းက နာတာရွည္လူပမာႀကီးလိုၿဖစ္လာခဲ့တယ္။ ၿပည္သူေတြ ငတ္ၿပတ္လာခဲ့ၿပီး
တိုင္းၿပည္ လူဦးေရ ရဲ႕ (၂၅) ရာခိုင္ႏႈနး္ ဟာ အိတ္ဂ်္အိုင္ဗီြ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးစြဲကပ္ခဲ့ႀကတယ္။
မူဂါဘီ ကေတာ့ အရင္တံုးက လူၿဖဴေတြစည္းဇိမ္ယစ္ေနက် နန္းေတာ္ (၃) ခုမွာ ခ်မ္းခ်မ္းသာသာေနထိုင္ၿပီး ဘဝေမ့ေနခဲ့တယ္။”

၁၉၉၇ မွာေတာ့ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံရဲ႕အလုပ္သမားလႈပ္ရွားမႈ၊ ေက်ာင္းသားအဖြ႔အ

ဲ စည္းေတြ၊ ဘာသာေရးအဖြ႔အ
ဲ စည္း၊ စီးပြားေရးသမားေတြ၊
တသီးပုဂၢလိက ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္တခု ကို ေခၚယူလိုက္ၿပီး ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံရဲ႕ႀကံဳေတြ႕ေနရတဲ့
ၿပႆနာေတြဟာ မူဂါဘီရဲ႕အေၿခခံဥေပေႀကာင့္ၿဖစ္တယ္။ ဒါေႀကာင့္အေၿခခံဥပေဒကို ၿပင္ဆင္ေရးဆြဲရမယ္ ဆိုတ့ဲ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ေတြကို
ခ်မွတ္လိုက္ႀကၿပီး၊ တိုင္းၿပည္အႏွံ႔အၿပားမွာ မူဂါဘီ ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြကိုၿပဳလုပ္ခ့ႀဲ ကပါတယ္။
“ သမိုင္းစဥ္တေလ်ာက္လံုးကိုႀကည့္လိုက္မယ္ ဆိုရင္ အာဏာရွင္ေတြဟာ အာဏာကို ေအးေအးေဆးေဆးစြန္႔ခြာဖို႔ ၿငင္းဆိုခဲ့ႀကတယ္မို႔လား။
ဒါေပမဲ့ ၿပည္သူေတြက သူတို႔ ကို အႀကမ္းဖက္ၿဖဳတ္ခ်ခဲ့ႀကတယ္မို႔လား လို႔ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေမာ္ဂန္ဆန္ဂီရိုင္းက ဟာရယ္ၿမိဳ႕
လူထုစည္းေဝးပြဲတခုမွာေၿပာခဲ့တယ္။ ၂၀၀၂ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္ခင္ ရာထူးကေန စြန္႔ခြာေပးဖို႔ေတာင္းဆိုခဲ့တ့အ
ဲ တြက္ မူဂါဘီဟာ
သူ႔ကိုၿခိမ္းေၿခာက္တယ္ဆိုၿပီးဆန္ဂီရိုင္းကို ဖမ္းဆီးခဲ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတဲ့အခါ မူဂါဘီ ပဲ ႏိုင္ခ့တ
ဲ ာေပါ့ဗ်ာ”

မူဂါဘီ ကို မေက်နပ္တ့ၿဲ ပည္သူေတြဟာ ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရး လႈပ္ရွားမႈ (MDC) နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ ၿပင္ဆင္လိုက္ႀကပါတယ္။
ဆႏၵၿပေတာင္းဆို၊ ရႈတ္ခ်မႈေတြကို လမ္းမေတြေပၚမွာ ၿပဳလုပ္ခ့ႀဲ ကသလို၊ ပါလီမန္တြင္းတိုကပ
္ ြဲ၊ ေရြးေကာက္ပြဲတိုက္ပြဲေတြကို ဆင္ႏြဲဖို႔ ႀကိဳးစားႀက
ပါတယ္။ ေရာဘတ္မူဂါဘီ ကလည္း ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲစြာ တုန္႔ၿပန္ခဲ့တယ္။ “၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ မူဂါဘီ က ၿငိမ္ဝပ္ပိၿပားမႈစစ္ဆင္ေရး တခုကိုလုပ္ခ့တ
ဲ ယ္။
ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာရိွတ့ဲ လူေနအိမ္ တခ်ိဳ႕နဲ႔ ၊ စီးပြားေရးအေဆာက္အဦေတြကို တရားမဝင္ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့အိမ္ေတြၿဖစ္တယ္ ဆိုၿပီး
ရွင္းလင္းဖယ္ရွားပစ္ခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံတြင္းမွာ ကူးစက္ပ်ံ႕ပြားႏိုင္တ့ေ
ဲ ရာဂါေတြ ကို တားဆီးဖို႔အတြက္ ၿဖစ္တယ္ လို႔ ဆိုတယ္။
လူႏွစ္သန္းခြဲ နီးပါး အလုပ္လက္မဲ့ၿဖစ္ခဲ့တယ္။ဇင္ဘာေဘြ ဆူနာမီ အၿဖစ္နာမည္ႀကီးခဲ့တယ္။ တကယ္ေတာ့ မူဂါဘီ ဟာ အတိုက္အခံပါတီ
ေထာက္ခံသူေတြကို ရွင္းလင္းပစ္ခ့တ
ဲ ာဗ်”
မူဂါဘီရဲ႕စစ္ဆင္ေရးဟာ ေက်းလက္ေဒသေတြဆီထိေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။ လူေပါင္းသိန္းခ်ီၿပီး အိုးမဲ့အိမ္မ့ၿဲ ဖစ္ခဲ့ရတယ္။
ၿပည္သူေတြဟာ ရွင္သန္ရပ္တည္ဖို႔အတြက္ ခက္ခဲခ့ပ
ဲ ါတယ္။ အသြားအၿပန္ (၅) နာရီေက်ာ္လမ္းေလွ်ာက္ၿပီး အလုပ္သြားလုပ္ရတယ္။
ႏိုင္ငတ
ံ ဝွမ္းလံုးမွာ အတိုက္အခံအင္အားစုေတြအေပၚအႏိုင္က်င့္ၿခိမ္းေၿခာက္၊ သတ္ၿဖတ္ညွင္းပမ္း၊ မုဒိမ္းက်င့္ လုယက္မႈေတြ၊
ဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္မႈေတြကိုၿပဳလုပ္ခ့ႀဲ ကပါတယ္။
“ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေမာ္ဂန္ ခ်န္ဂရိုင္းရဲ႕မိန္းမအပါအဝင္ ကိုယ္ရံေတာ္အားလံုးအသတ္ခံလိုက္ရသလို၊ေမာ္ဂန္ခ်န္ဂရိုင္း ဟာလည္း
အႀကိမ္ႀကိမ္အဖမ္းခံရ၊ ႏွိပ္စက္ခံခရ
့ဲ တယ္။ “ေကာက္ရိတ္ အိမ္ -၄၄” လို႔ေခၚတဲ့ ရံုးခန္း ကို မူဂါဘီရဲ႕လက္ကိုင္ဒုတ္ေတြက
အႀကိမ္ႀကိမ္ဝင္ေရာက္စီးနင္းတိုက္ခိုက္ႀကတယ္။ ေန႔ခင္းေႀကာင္ေတာင္မွာ ဓါးၿမတိုက္ခံရ၊ အႏုႀကမ္းစီးခံေနရတဲ့ ေနရာကိုၿပပါဆိုရင္
က်ေနာ္တို႔ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံကိုသာ ႀကည့္လိုက္ပါဗ်ာ”

ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈ အဖြဲ႔ဝင္ေတြက မူဂါဘီ ရဲ႕ၿခိမ္းေၿခာက္မႈေတြ၊ေရြးေကာက္ပြဲေတြရဲ႕မဲလိမ္မႈ၊ မရိုးသားမႈေတြကို

က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ဖြင့္ခ်ရင္း လူထုရဲ႕ခံစားမႈနဲ႔အတူေခတ္ဆိုးႀကီးကိုအတူတကြရင္ဆိုင္လိုက္ႀကပါတယ္။
၂၀၀၈ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတဲ့အခါမွာလည္း မူဂါဘီ ကမဲလိမ္ခ့ၿဲ ပန္ပါတယ္။ ပထမအဆင့္မွာ အတိုက္အခံပါတီကလည္း (၅၀) %
ေက်ာ္မဲမရတ့ဲအတြက္ ဒုတိယအဆင့္ေရြးေကာက္ပြဲကို ၿပန္လည္က်င္းပမယ္ လို႔ ေရာဘတ္မူဂါရီက ဆိုခဲ့တယ္။
“ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အတိုက္အခံပါတီဝင္ ၄၀ ေက်ာ္အသတ္ခံရတယ္။ အစိုးရရဲ႕အႀကမ္းဖက္မႈေတြက ေန႔စဥ္ရက္စက္ပဲ။
ဒါေႀကာင့္ အႀကမ္းဖက္မႈေအာက္မွာ က်င္းပတဲ့ေရြးေကာက္ပြဲ ကို အယုံအႀကည္မရိွ ဘူး ဆိုၿပီး သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ႀကတယ္။”
ၿပိဳင္ဘက္မရိွတ့ေ
ဲ ရြးေကာက္ပြဲကို ေရာဘတ္မူဂါရီက (၈၆) ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔အႏိုင္ရခဲ့ေပမဲ့၊ ႏိုင္ငံတကာက မူဂါဘီ ရဲ႕အတုအေယာင္ေရြးေကာက္ပြဲကို
ရႈတ္ခ်ခဲ့ႀကပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕သမၼတ က်မ္းသစၥာႀကိမ္ဆိုပြဲကို မည္သည့္ႏိုင္ငံကမွ မတက္ခဲ့ႀကသလို၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈေတြကလည္း မူဂါဘီအစိုးရကို
အသက္ရွဴႀကပ္ေစခဲ့ပါတယ္။ အထီးက်န္ၿဖစ္သြားတဲ့ မူဂါဘီ ဟာ အတိုက္အခံေတြန႔ဲ အာဏာခြဲေဝအုပ္ခ်ဳပ္မွႈ ကို အေလ်ာ့ေပးၿပဳလုပ္ခ့ရ
ဲ ပါတယ္။
၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ခ်န္ဂရိုင္း ဟာ ဇင္ဘာေဘြရဲ႕ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အၿဖစ္ေရာက္ရိွလာခဲ့ပါတယ္။
ေသာတရွင္မ်ားခင္ဗ်ား
ႀကံ႕ႀကံခံ၊တြန္းလွန္ရဲသူေတြကသာ သမိုင္းလမ္းေႀကာင္းကိုေၿပာင္းလဲႏိုင္ခ့တ
ဲ ယ္။
ေသာတရွင္တို႔လည္း ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံက ဒီမိုကရက္တစ္ေၿပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈေခါင္းေဆာင္ေတြလို အနာဂတ္ဆီကို ခိုင္ခို္င္မာမာသြားႏိုင္ႀကပါေစ။
ေအာင္မိုးဝင္း

အာဖရိက လစ္ဘရယ္ကြန္ယက္အဖြဲ႔မွ ေဆာင္းပါးမ်ားႏွင့္ ဘီဘီစီ ေဆာင္းပါးမ်ားပါ အခ်က္အလက္မ်ားကို ယူသံုးပါတယ္။