Talinhaga – mula sa salitang “talino” at “hiwaga” o ”tali” at “hiwaha” ang ibig sabihin ay

                     isang pahayag na hindi tahasang  ibinibigay ang kahulugan. (Nakatago o

                     hindi lantad)
Tayutay – isang uri ng matalinhagang pahag.
 
IBA’T IBANG URI NG TAYUTAY
A. PAG-UUGNAY O PAGHAHAMBING
1.      Simili o Panulad (Simile) – naghahambing sa dalawang magkaibang bagay sa di-
tahasang paraan. Ginagamitan ito ng mga salitang pantulad tulad ng mga
sumusunod:
tulad ng                       mistulang                    kamukha ng       
tila                               parang                        tulad ng              
anaki’y                       gaya ng                    kawangis
Halimbawa: Tila porselana ang kutis ni Celia. (porselana at kutis)
2.      Metapora o Pawangis (Metaphor) – naghahambing ng dalawang magkaibang
bagay sa   tahasang paraan. Hindi na gumagamit ng mga salitang pantulad. 
 
Halimbawa: Ikaw ang apoy na sumusunog sa aking puso. (ikaw at apoy)
3.      Alusyon  - nagbibigay – saanggunian mula sa kasaysayan, panitikan, pulitika,
bibliya at iba pang aspekto ng buhay ng tao.
 
Halimbawa: Pinaniwala niya ang mga tao na siya ang kanilang tagapagligtas
                    mula sa  delubyo.
 
4.      Metonomiya – pagpapalit – tawag ng isang bagay para sa isa pa.
Halimbawa: Ang ikalawang tahanan ng mga kabataan (tahanan – paaralan)
 
5.      Sinekdoke – nagbabaggit sa isang bahagi upang sakupin o tukuyin ang kabuuan.
Halimbawa: “Hanggang sa malibing ang mga buto ko”. (Buto – buong katawan)
 
B. PAGLALARAWAN
1.  Hayperbole (Hyperbole) – naglalabis sa paglalarawan ng mga bagay
            Halimbawa: ‘luha’y umaagos” (sobrang dami ng luha)
                                  Nadurog ang kanyang puso
 
 
2.  Apostrope – isang madamdaming pakikipag-usap sa isang tauhan na malayo,
                           patay na o  hindi kaharap na para bang nasa harap.
            Halimbawa: “Celiang talastas ko’t malabis na umid… dinggin mo ang tainga’t
                                    isip”.
 
3.      Ekslamasyon – isang paglalabas ng masidhing damdamin.
Halimbawa: Isa kang hanggal!
                     “Flerida’y tapos na ang tuwa”.
 
4.      Paradoks – naglalahad ng salungat sa likas (o karaniwan) na kalagayan o
                          pangyayari.
Halimbawa: Malayo ma’y malapit pa rin.
                    “Kung magbangis ka ma’t magsukab sa akin
                        Mahal ka ring lubha dini sa panimdim”
 
5.      Oksimoron – salita o lupon ng mga salita na nagsasalungat.
Halimbawa: Banal na demonyo
                     Bantang matanda
 
C. PAGSASALIN NG KATANGIAN
     Personipikasyon (Personification) – nagsasalin ng katangian ng tao sa mga bagay
                                                                 na abstrakto o mga walang buhay.
Halimbawa: Nagalit ang buwan sa haba ng gabi.
                     “Inusig ng taga ang dalawang leon.”
                     Sumasayaw ang mga dahon ng puno sa malamig na simoy ng
                     hangin.
 
D. PAGSASATUNOG
1. Onomatopiya – paggamit ng mga salitang may angkop na tunog
            Halimbawa: Kinakabog ang mga dibdib ng mga kalahok.
                                 “tinataghuy-taghoy na kasindak-sindak”
 
2. Aliterasyon – paggamit ng mga salitang magsintunog ang m,ga unang pantig.
            Halimbawa: Gumagalang gutay-gutay na gagamba
                                 ‘mabigla magtuloy mapatid hiningang mahina.”
 
3. Repitasyon – pag-uulit ng mga salita o parirala upang bigyang – diin ang isang
                            aspekto ng akda.
 
            Halimbawa: Ito nga! Ito nga! Itong nganga.
                                 Saan, saan, ay saan makikita ang bayani ng bayan?
A

agaw-buhay -- naghihingalo

anak-pawis -- magsasaka; manggagawa

anak-dalita -- mahirap

alilang-kanin -- utusang walang sweldo

balitang kutsero -- hindi totoong balita

balik-harap -- mabuti sa harapan, taksil sa likuran

bantay-salakay -- taong nagbabait-baitan

bungang-araw -- sakit sa balat

bungang-tulog -- panaginip

BALAT

balat-sibuyas -- manipis, maramdamin

balat-kalabaw -- mahina ang pakiramdam, di agad tinatablan ng hiya

buto't balat -- payat na payat

BIBIG

tulak ng bibig -- salita lamang, di tunay sa loob

dalawa ang bibig -- mabunganga, madaldal

BITUKA

halang ang bituka -- salbahe, desperado, hindi nangingiming pumatay ng tao

mahapdi ang bituka -- nagugutom

BULSA

makapal ang bulsa -- maraming pera

butas ang bulsa -- walang pera

sukat ang bulsa -- marunong gumamit ng pera, marunong magbayad at mamahala ng kayamanan

BUTO

nagbabatak ng buto -- nagtatrabaho ng higit sa kinakailangan

matigas ang buto -- malakas

kidlat sa bilis -- napakabilis

kusang palo -- sariling sipag

KAMAY

mabigat ang kamay -- tamad magtrabaho

magaan ang kamay -- madaling manuntok, manapok, manakit

mabilis ang kamay -- mandurukot

malikot ang kamay -- kumukuha ng hindi kanya

di makabasag-pinggan -- mahinhin

di mahulugang-karayom -- maraming tao

DIBDIB

pag-iisang dibdib -- kasal

kabiyak ng dibdib – asawa

daga sa dibdib -- takot

nagbukas ng dibdib -- nagtapat na nais pakasalan ang kasintahan

DILA

bulaklak ng dila -- pagpapalabis sa katotohanan

magdilang anghel -- magkatotoo sana

makati ang dila -- madaldal, mapunahin

matalas ang dila -- masakit mangusap

maanghang ang dila -- bastos magsalita

matamis ang dila -- mahusay mangusap, bolero

kaututang dila -- katsismisan

sanga-sangang dila -- sinungaling

may krus ang dila -- nakapanghihimatong

DUGO

kumukulo ang dugo -- naiinis, nasusuklam

magaan ang dugo -- madaling makapalagayan ng loob

maitim ang dugo -- salbahe, tampalasan

hampas-lupa -- lagalag, busabos

haligi ng tahanan -- ama

ilaw ng tahanan -- ina

itaga sa bato -- tandaan

isulat sa tubig -- kalimutan

ISIP

makitid ang isip -- mahinang umunawa, walang masyadong nalalaman

malawak ang isip -- madaling umunawa, maraming nalalaman

LOOB

malakas ang loob -- matapang

mahina ang loob -- duwag

mababa ang loob -- maawain

masama ang loob -- nagdaramdam

mabigat ang loob -- di-makagiliwan

bukal sa loob -- taos-puso, tapat

mahabang dulang -- kasalan

makalaglag-matsing -- nakaka-akit

makuskos-balungos -- mareklamo, mahirap amuin, mahirap pasayahin

mahaba ang buntot -- laging nasusunod ang gusto, kulang sa palo, salbahe
malapad ang papel -- maraming kakilala na makapagbibigay ng tulong

may magandang hinaharap -- may magandang kinabukasan

may sinasabi -- mayaman, may likas na talino

MATA

matalas ang mata -- madaling makakita

tatlo ang mata -- maraming nakikita, mapaghanap ng mali

namuti ang mata -- nainip sa kahihintay, matagal nang naghihintay

matigas ang leeg -- mapag-mataas, di namamansin

matigas ang katawan -- tamad

makapal ang palad -- masipag

maitim ang budhi -- masamang tao, tuso

mababaw ang luha -- madaling umiyak

MUKHA (FACE)

makapal ang mukha -- di marunong mahiya

manipis ang mukha -- mahiyain

maaliwalas ang mukha -- masayahin

madilim ang mukha -- taong simangot, problemado

dalawa ang mukha -- kabilanin, balik-harap

nakahiga sa salapi/pera -- mayaman

nagbibilang ng poste -- walang trabaho

namamangka sa dalawang ilog -- salawahan

nagmumurang kamatis -- matandang nag-aayos binata o dalaga

naniningalang-pugad -- nanliligaw

ningas-kugon -- panandalian, di pang-matagalan

panis ang laway -- taong di-palakibo

pagkagat ng dilim -- pag lubog ng araw

patay-gutom -- matakaw

pulot-gata -- pagtatalik ng bagong kasal

putok sa buho -- anak sa labas

PAA

makati ang paa -- mahilig sa gala o lakad

pantay ang mga paa -- patay na

PUSA

nagpupusa -- nagsasabi ng mga kuwento ukol sa isang tao

saling-pusa -- pansamantalang kasali sa laro o trabaho

sampid-bakod -- nakikisunod, nakikikain, o nakikitira

samaing palad -- malas na tao

sampay-bakod --  taong nagpapanggap, hindi mapagkakatiwalaan ang sinasabi

takaw-tulog -- mahilig matulog

takipsilim -- paglubog ng araw

talusaling -- manipis ang balat

talusira -- madaling magbago

tawang-aso -- nagmamayabang, nangmamaliit

TAINGA (EAR)

matalas ang tainga -- madaling makarinig

maputi ang tainga -- kuripot

nakapinid ang tainga -- nagbibingi-bingihan

taingang kawali -- nagbibingi-bingihan

utang na loob -- malaking pasasalamat na hindi kayang bayaran ng ano pa man

"utang na loob" -- malaking pakiusap, madalas ginagamit upang ipahiwatig ang masidhing damdamin
ng nakikiusap, tulad ng "parang awa mo na"

ULO

matalas ang ulo – matalino

mahangin ang ulo -- mayabang

malamig ang ulo -- maganda ang sariling disposisyon

mainit ang ulo -- pangit ang disposisyon

lumaki ang ulo -- yumabang

matigas ang ulo -- ayaw makinig sa pangaral o utos

basag-ulo -- gulo, away

may ipot sa ulo -- taong pinagtaksilan ng asawa

sira ang ulo/sira ang tuktok -- taong maraming kalokohan ang nasa isip

UTAK

utak-biya -- bobo, mahina ang ulo

matalas ang utak – matalino