Türk Eğitiminin Gelişim Dönemleri

İslami Eğitim Dönemi (Skolastik Eğitim Dönemi 1299-1734)

Çağdaşlaşmada İlk Adımlar (Yeni okulların açılmaya başlaması 1734-1839)

Tanzimat Dönemi ve I.Meşrutiyet (1839- 1908)

II.Meşrutiyet ve Ulusal Eğitim Hareketi (1908-1923)

Cumhuriyet Dönemi (1923’ten günümüze kadar)

Eğitimde İlk Yenileşme Hareketleri (1776-1839)

Batı tarzı askeri okullar açılmıştır. Böylece Fransız ve İngiliz dili ilk defa programlara girmiştir.

Medrese, 1826 yılında kaldırılan Yeniçeri Ocağıyla birlikte en büyük destekçisini kaybetmiştir.

İlköğretim zorunlu olması ilk kez ifade edilmiştir

1830 yılından itibaren Avrupa'ya öğrenci gönderilmiştir.

Süreli yayınlar zamanla toplumun eğitim ve kültür düzeyini geliştirmeye başlamıştır.(Takvim-i

Vekayi)

Tanzimat Dönemi Eğitim Reformları (1839-1908)

• İLKÖĞRETİM

• 1847 tarihli talimata göre;

• Okuma ve yazmanın birlikte öğretilmesi

• 7 yaşına giren çocukların Sıbyan mekteplerine girmesi zorunluluğu

• ORTAÖĞRETİM

• Ortaöğretim Rüştiyeler, İdadiyeler ve sultaniyeler olmak üzere 3 tür okul

halinde şekillendi

• YÜKSEK ÖĞRETİM

• Darülfünunun dini gelenek ve etkilerden uzak modern bir üniversite olması

amaçlandı.

• Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye adında sivil tıp okulu ve ebe okulu açıldı(1842)

• Erkek ve kız teknik eğitim okulları açıldı

• Katolik ve Protestan okullar açıldı

II. Meşrutiyet Dönemi Eğitim Reformları

  Özel Okulların sayısı arttı

 Geçici ilköğretim kanunu Tahsil-i İptidai Kanun-u Muvakkatı yapıldı. Bu kanun 1960’a kadar
yürürlükte kaldı.

 Elverişli ilkokullarda anaokulları kuruldu.

 İlkokul 6 yıla çıkarıldı.

 İlköğretim programları yeniden ele alındı.

 Yurttaşlık, tarih, coğrafya, fen bilgisi, köy ekonomisi ve sağlığı gibi derslerin
programlara girmesi sağlandı.

 İdadi okulların ve rüştiyelerin devam süreleri ve bu okulların yapısı yeniden

düzenlendi.

Her ikisi de 3 yıl haline getirildi.

Cumhuriyet Dönemi Eğitiminin Temel Özellikleri

 Cumhuriyet Döneminde eğitim “teba” değil “vatandaş” yetiştirmeyi hedeflemiştir.

 Genellik ve eşitlik, ferdin ve toplumun ihtiyaçları göz önünde bulundurulmuştur.

 Eğitim hakkı ve fırsat eşitliği, süreklilik ve demokrasi kanunlarla benimsenen ilkeler

arasındadır.

 Laik bir eğitim sistemi benimsenmiştir.

Yasal Düzenlemeler

T.Tedrisat Kanunu; Mart 1924

Yeni harflerin Kabulü; Kasım 1928

Milli Eğitim temel kanunu; Haziran 1973

İlk öğretim ve Eğitim yasası; Ekim 1983

8 yıllık zorunlu eğitim; Ağustos 1997

Yasal Düzenlemelerle Gelen Yenilikler

Tevhid-i Tedrisat Kanunu; Ülkedeki tüm bilim ve öğretim kurumları Maarif Teşkilatına bağlanmıştır.
Şer’iye ve Evkaf Vekâleti ya da özel vakıflarınca idare edilen tüm medrese ve mektepler Maarif
vekaletine bağlanmıştır

Yeni Harflerin Kabulü; Arap harfleri yerine Latin harflerinin kullanılması okur-yazar oranında önemli
artışları beraberinde getirilmiştir.
Milli Eğitim Temel Kanunu; “Temel eğitim” yerine “ilköğretim” terimi kullanılmıştır. Orta dereceli
meslek okulları lise haline getirilmiştir. Öğretmen Okulları “öğretmen lisesi” haline gelmiştir.
(Öğretmenliği bir meslek olduğu kabul edilmiştir)

İlköğretim ve Eğitim Yasası; 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Yasasında kullanılan “temel eğitim”
kavramı “ilköğretim” olarak değiştirilmiş.T.C Anayasasının 42. maddesinde “İlköğretim; kız, erkek
bütün vatandaşlar için zorunludur ve devlet okullarında parasızdır” denilmiştir.

Sekiz Yıllık Zorunlu Eğitim; İlköğretim kurumlarının sekiz yıllık okullardan oluşacak, bu okullarda
kesintisiz eğitim yapılacak ve bitirenlere ilköğretim diploması verilecektir.“İlkokul” ile “ortaokul”
ifadeleri “ilköğretim okulu” olarak değiştirilecektir.

OKUL KADEMELERİNE GÖRE REFORM HAREKETLERİ

İlköğretimde Program Çalışmaları

1924 Programı; Cumhuriyetin ilk programıdır. bir geçiş programı özelliği göstermektedir.

1926 Programı; Kapsamlı ilk programı niteliğindedir. İlk kez derslerin özel amaçlarına her dersin
girişinde yer verilmiştir.

1936 Programı; İlk kez ilkokulun eğitim Öğretim ilkelerini belirlemiş olmasıdır.

1948 Programı; Amaçlar daha detaylandırılmış ve gruplandırılmış haldedir.

1968 Programı; “Türk Millî Eğitiminin Hedefleri” yanında ilköğretimin hedeflerine ve ilkokulun eğitim-
öğretim ilkelerine ayrı ayrı yer verilmiştir.

2005 Programı; Cumhuriyet dönemi programlarından oldukça farklı olarak AB ve uluslar arası eğitim
normları dikkate alınarak hazırlanmıştır.

Ortaokul ve Liselerdeki Düzenlemeler

Orta Okul; >Harf inkılabından sonra Türçe programında değişiklik.

> Muhtelif gayeli ortaokul (çok amaçlı)

> 1974-75 itibariyle ilkokullarla kaynaştırma

Lise; >1929-30 da Arapça ve Farsça dersler kaldırıldı

>1952 de 4 yıla çıkarıldı

>1988-89 da basamaklı kur sistemine geçildi

>1991-92 kredili sistem

Mesleki Ortaöğretim

 1927 yılında mesleki ve teknik eğitimle ilgilenecek Yüksek öğretim dairesi seçilmiştir.
Daha sonra bu birimin adı “ Yüksek ve Mesleki Öğretim Genel Müdürlüğü” olarak
değiştirilmiştir.
  10.6.1933 tarih ve 2287 sayılı "Maarif Vekaleti Merkez Teşkilatı ve Vazifeleri
Hakkındaki Kanunun" yürürlüğe konmasıyla "Mesleki ve Teknik Öğretim Genel
Müdürlüğü" kurulmuştur.

 1982-1983 öğretim yılından itibaren Anadolu meslek liseleri, 1983-1984 öğretim

yılından itibaren de Anadolu teknik liseleri açılmıştır.

 2001-2002 Öğretim Yılından itibaren meslekî ve teknik eğitim alanında orta öğretim
diploması, sertifika ve belge veren programların uygulandığı meslekî ve teknik eğitim
merkezleri açılmıştır.  

Yüksek Öğretim

• Üniversite Reformları

• 1933 Reformu; Üniversitenin görevleri

1.Bilimsel araştırma yapmak

2. Ulusal kültür ve bilinci geliştirmek ve yaymak

3. Devlet ve ülkenin gereksinim duyduğu nitelikte insan yetiştirmek.

• 1946 Reformu ; Bilimsel ve yönetsel özerklik verilmiştir.

• 1973 Reformu; Yönetsel özerklik belli koşullarda daraltılmıştır

• 1961 Anayasasında ilk kez üniversitelerle ilgili bir madde yer almıştır.Bu maddeye göre;
Üniversiteler ancak devlet eliyle ve kanunla kurulur.Üniversite organları, öğretim üyeleri ve
yardımcıları üniversite dışındaki makamlarca her ne suretle olursa olsun görevlerinden
uzaklaştırılamaz.

• 1981 Reformu; Yüksek öğretim kurumları bir merkeze bağlanarak yeniden

yapılandırılmış ve devletin gözetim ve denetimi gerçekleştirilmiştir (YÖK)

ÖĞRETMEN YETİŞTİRMEDE YAPILAN REFORMLAR

OKUL ÖNCESİNDE ÖĞRETMEN YETİŞTİRME

1914 - Ana Muallime Mektebi açılmış 1918-1919 yılında kapatılmıştır.

1927 - Ankara’da 2 yıllık Ana Muallim Mektebi açıldı ve 1932-1933 öğretim yılında kapatıldı.

1935 - Kız Teknik Öğretmen Okulu'nda Çocuk Bakımı ve Biçki Dikiş Bölümü programı açılmıştır

1973 - Milli Eğitim Temel Kanunu ile öğretmenlik eğitimi üniversite düzeyine çıkarılmıştır.

1982 - Yüksek öğretmen okulları üniversitelere devredilmiş ve okul öncesi eğitim ön lisans
programları açılmıştır.

1992 - Anaokulu Öğretmenliği Prog., 4 yıla çıkarılarak, doğrudan eğitim fakültesi bünyesine alınmıştır
1997 - Eğitim fakülteleri yeniden yapılandırılmıştır. Okul öncesi eğitim bölümü ilköğretim bölümü
altında bir anabilim dalı olarak yer almaktadır.

İlköğretime Öğretmen Yetiştirme

• Köy Öğretmeni

> Köy Muallim Mektepleri > Köy EğitmenKursları > Köy ÖğretmenOkulları > Köy Enstitüleri

• Şehir ve Köy Öğretmeni

> İlk Öğretmen Okulları > İki Yıllık EğitimEnstitüleri > Eğitim YüksekOkulları > Sınıf Öğretmeliği
Bölümleri > (Eğitim Fakülteleri)

Köye Öğretmen Yetiştiren Kurumlar

Köy Muallim Mektepleri; 1927-1928: Kayseri ve Denizli’de üç yıl öğretim süreli, parasız ve yatılı
olarak açılmıştır. 1932 ve 1933’te kapatılmıştır.

Köy Eğitmen Kursları; 1936: İlk eğitmen kursu Eskişehir’e açılmıştır. Yurdun çeşitli bölgelerinde açılan
eğitmen 1946 yılına kapatılmıştır.

Köy Öğretmen Okulları; Köy öğretmen okulları, ilk kısım, orta kısım ve öğretmen okulu olmak üzere
üç bölümden oluşuyordu.

Köy Enstitüleri; 17 Nisan 1940 yılında Köy Enstitüleri Kanunu yayınlandı. Şubat 1954’te yayınlanan
6234 sayılı kanunla, tümüyle geleneksel ilköğretmen okullarıyla birleştirilmiştir.

Şehir ve Köye Öğretmen Yetiştiren Kurumlar

İlköğretmen Okulları; 1924-1925’te “erkek ve kız muallim mektepleri” adını almış ve öğretim süresi 5
yıla çıkarılmıştır. 1932-1933 öğretim yılında iki devreli altı yıllık birer okul haline getirilmiştir. 1970’te
ortaokul üzerine 4, ilkokul üzerine 7 yıla çıkarılmıştır.

İki Yıllık Eğitim Enstitüleri; 1982’de eğitim yüksek okullarına dönüştürülüp, üniversitelerin
bünyesinde bulunan eğitim fakültelerine bağlanmıştır.

Genel Ortaöğretime Öğretmen Yetiştiren Kurumlar

 Yüksek Muallim Mektebi ve Yüksek Öğretmen Okulları

 Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü

 Üç Yıllık Eğitim Enstitüleri

 Eğitim Fakültelerine Dönüşen Son Dönem Yüksek Öğretmen Okulları

 Eğitim Fakülteleri

Mesleki ve Teknik Eğitime Öğretmen Yetiştiren Kurumlar

 Kız ve Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu

  Kız ve Erkek Sanat Öğretmen Okulu [Kız ve Erkek Sanat Yüksek Öğretmen Okulu]

 Yüksek İslâm Enstitüleri

 Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü

 Sanat Eğitimi Yüksek Okulları

 Meslekî Eğitim Ve Teknik Eğitim Fakülteleri

Türk Eğitim Reformlarının Karakteristik Özellikleriyle İlgili Bazı Görüşler

 Türk Eğitim sisteminin kendini yeniden düzenleme konusunda pek çok deneyimi olduğu
görülmektedir.

 Reform olarak nitelendirilen uygulamalar deneyimlerden yeteri kadar yararlanıldığı izlenimini

vermemektedir.

 Reform hareketlerinde, genel olarak daha ileriye gitme ve daha iyi olma çabası gözlenmekle
birlikte her reform hareketinin sisteme beklenilen olumlu katkıyı sağladığı söylenemez.

 Toplumun gelişmesi ve değişen ihtiyaçlarıyla eğitim sisteminde yapılan değişmeler arasında

her zaman açık bir paralellik gözlenmemektedir. Genelde reformların ya da değişmelerin
merkezi yönetimin kararlarıyla yapıldığı dikkati çekmektedir.

 Reform hareketleri ya da denemeleri çoğunlukla, sistem bütünlüğü dikkate alınarak

geliştirilmediği için, bir birimde yapılan değişikliklerin sistemin diğer parçalarını nasıl
etkileyeceği konusundaki öngörüler yetersizdir.

 Türk Eğitiminde, reformların sistem bütünlüğü içinde ve uzun vadeli planlamalara

dayandırılmamış olması, yapılan reformları süreksiz kılmakta ve sistemin çalışmasını olumsuz
yönde etkilemektedir.

 Toplumun ve bireylerin değişen ihtiyaçları eğitim sisteminde de zaman zaman yapılacak

değişmeleri ya da reformları zorunlu kılmaktadır.

 Ancak reformlar; sistem bütünlüğü içinde, temelde ulusal özellikler dikkate alınarak, uzun
vadeli planlar ve bilimsel araştırmaların ışığında gerçekleştirilmeli ve çağın gereklerini
karşılayacak nitelikte olmalıdır.