Вы находитесь на странице: 1из 36

May, 2011 1

2 KRISTIAN |HALAI
May, 2011 3

Kristian |halai Pawl chanchinbu thla tin chhuak


1970-a chhuah \an n Kum 41-naa vawi 5-na n Chhuah tawh zat : 392

Editor : KRISTIAN |HALAI PAWL


Lalmuanpuia
Joint Editors : Thupui
R. Lalhmingthanga
Rawngbawl tùra chhandam
Vanlalhruaia
V.L. Muanchhana
Lalramdina Ralte Thupui innghahna
Manager : Ephesi 2:10 Thil \ha ti atán Krista
Lalnghinglova Hauzel Isuaah chuan siama awmin, ama
A lak man :
kutchhuak kan ni si a, chu thil \ha tih
Kum khatah - Rs. 50.00
Copy khat - Rs. 4.50 chu kan awmna tùrin Pathianin a
Thu chhuah tùr nei chuan buatsaih lâwk a ni.
Editor, Kristian |halai, Synod
Office-ah thawn tùr a ni a; a la Thil tumte
duh chuan K|P Office-ah a man 1. Isua Krista rinna leh amah anna
pêk lâwk a ngai. kawnga \halaite hruai.
Office Phone : 2326372/2335821 2. Kohhran kut ke ni tura \halaite
E-Mail : buatsaih.
kristianthalai@yahoo.com 3. Kohhran hnathawh tihpuitlin.
cktp.blogspot.com
4. Krista Chanchin |ha puan darh.
www.facebook.com/centralktp

A CHHUNGA THU AWM


1. Synod sum dinhmun ................................... 6
2. Ka ngaina che ................................... 7
3. Bible a Isua hlimthla ................................. 10
4. Rinna bulaizâwl ................................. 11
5. I tuh rah i seng dawn ................................. 14
6. Chanchin |ha hrilna hmun kan tlawh a ..................... 17
7. Nunna lawng ................................. 19
8. Bial Conference Report ................................. 22
9. Hruaitu chanchin .....................................
25

Editorial ... ... ... ... ... ... ... 5 Hringlang tlâng... ... ... ...27
Rimâwi ... ... ... ... ... ... ... 28 Hrisêlna ... ... ... ... ... . ... 31
Hriatzauna 32 Kantu ... ... ... ... ... ...... 34&35
Keimahni ... ... ... ... ... ... .36
4 KRISTIAN |HALAI
May, 2011 5

Incheina
Nikuma Synod Inkhâwmpui Zârkawt Kohhran Biak
In-a neih khân Biak In chhûnga inchei dân tûr
kaihhruaina siam rêlin ‘hman nghâl theih tûrin
SEC-in kaihhruaina fel tak lo siam rawh se’ a ti
a. He thu hi kawng hrang hrang ngaihtuahin thlîr dân a inang lo hlawm
hlein a rinawm. Engang takin nge inkaihhruaina hi alo chhuah dâwn kan
hre lova, a chhuah hun a nghahlelhawm hle a ni.
Engpawhnise, incheina hi thil pawimawh tak a ni a, kan inchei
dânin kan mizia a pho chhuak an tih angin kan mizia lanchhuahna
langsâr tak anih avângin kan uluk a \ûl hle a ni. Dik tak chuan suit leh
necktie nêna han induan zaih hi chuan mahni rau rauvah kan incheina
khân min thunun a, thil \halo leh sual tihpui nân a inhmeh tlat lo. Nalh
taka inchei chung hian kan nun hi thlahdah viau mai ta ila inhmeh lo ti
tûr chu mahni vêk kan ni ang. Mizoramah hian khawvêl hmasâwnnain
kan nun a kaihhruai dân lantîrtu langsâr ber chu incheina hi a ni awm e.
Inchei dân mâwi leh nalh tak takin kan inchei a, hetih ruala kan hriatreng
atâna \ha chu miten mâwipui nâna an hman nazawng hi kan mâwipui
lova, mi inhmeh ang hi kan inhmeh ve kher lo tih hi a ni.
A bik takin thalaite hian incheina thuah a hun leh ahmun kan thliar
thiam a pawimawh a. Puipunnaa inbel ang chi Pathian biaknaa
inkhâwmpui te hi a inhmeh lo mai ni lovin Biak In a tizahawm lova,
mahni kan intimualphovin mi nuih kan tiza duh khawp. Chuvângin kan
inchei dânah a hun leh hmun azirin zahawm leh mâwi tâwkin inbel \hin
ila, chu chuan kan zahawmna a keng tel tlat a ni.
Biak In-a incheina dân chungchâng hi inzirtir awm reng a ni ta. A
chhan chu Biak In-a thawmhnaw inbel awm kan hriat loh avângin.
Incheina chungchâng hi sakhua nên a inkungkaih tlat tih kan hriat a \ha
a. Kan hmuh theih hnaivaiah - Hindute inchei dân chu an sakhuain a
phût angin a ni a, Sikh ten diar an khim reng chhan te pawh mâwi an duh
vâng lam aiin an sakhuain a phut vâng a ni. Chutiang bawkin
Mosolmanten khabe hmul an zuah chhan te, an hmeichhiate an inkhuh
tlat chhante pawh an sakhuain a phût vâng a ni bawk.
Mizo Kristiante hian kan inchei dâwn hian kan hnam leh sakhua hi
a ki puiah hmang ve thei ila, kan sakhua târlanna leh Chanchin |ha hrilna
hmanraw \angkai tak a ni thei ngei angw
6 KRISTIAN |HALAI

MIZORAM PRESBYTERIAN CHURCH : SYNOD


FINANCIAL YEAR 2010-2011

SYNOD SUM DINHMUN


1ST APRIL 2010 - 31ST MARCH 2011

HEAD HRANG HRANGA HMUHNA


Sl. Budget Head 2010-2011 Apr 10-Mar 11 Budget
Budget chhûnga hmuh khûmna

1. PASTORAL
1(1) Pathian Ram
1) Pathian Ram 21,47,39,000 30,03,60,748 8,56,21,748
2) Buhfaitham 5,90,00,000 7,55,28,608 1,65,28,608
3) Sakramen 17,00,000 27,09,554 10,09,554
4) Sunday School 21,00,000 26,39,954 5,39,954
5) Inneihna 85,000 1,47,297 62,297
Total 27,76,24,000 38,13,86,161 10,37,62,161
1(2) Designated Total 6,50,000 34,33,411 27,83,411
1(3) Hmuhna dang Total 1,33,50,000 1,85,86,742 52,36,742
Pastoral Grand Total 29,16,24,000 40,34,06,314 11,17,82,314
2. MISSION
2(1) Ramthar
1) Ramthar 19,54,77,900 20,14,46,561 59,68,661
2) Thawktu chawmna 9,60,00,000 11,06,50,761 1,46,50,761
Total 29,14,77,900 31,20,97,322 2,06,19,422
2(2) Hmuhna dang Total 1,07,95,800 75,30,703 (-) 32,65,097
Mission Grand Total 30,22,73,700 31,96,28,025 1,73,54,325
RECEIPT GRAND TOTAL 59,38,97,700 72,30,34,339 12,91,36,639

A PUMPUIA HMUH KHAIKHAWMNA


Budget 2010-2011 Hmuh Budget Khûmna
Head Budget zawng zawng khûmna Percent

Pastoral 29,16,24,000 40,34,06,314 11,17,82,314 38.33


Mission 30,22,73,700 31,96,28,025 1,73,54,325 5.74
Total 59,38,97,700 72,30,34,339 12,91,36,639 21.74

Thilpêkah hma kan sâwn zêl a, Pathian hnênah lâwmthu i sawi ang u.
May, 2011 7
Pentikos Sermon :

Ka ngaina che
(Joh. 21:15-21)

— Pastor Laldailova, Champhai Vêngthlang

P etera leh a \hianten Lal


Isua thu an awih avânga
sangha tam tak an man \um
Lal Isuan a zirtîrte a koh
khân, ‘Engkim kalsanin a zui’ tih
Bible-in min hrilh (Lk.5:11,28).
khân, Lal Isuan Petera hnênah Lal Isua zuiin an zin ho va, an
zawhna pawimawh tak a zâwt riak tlâng a, an inpâwl a, a
a, chu chu, “Hêngte ai hian rawngbâwlin, a thu zâwmin an
nangin kei min hmangaih zâwk awm a, kum thum chhûng khân
em?” tih a ni. Petera chuan Isuan khawvêl thilin an intihnawk
a hre chiang êm êm a, a nun hman lo. Pathian ram thu an
chhûngril zawng zawng pawh hrilnaah pawh thiltihtheihna
a hmu tlang reng a; engkim danglam tak, damlo tihdam
hretu hmaah a ding tih a inhria theihna te, mitthi kaihthawh
a. Chuvângin, a nihna dik tak theihna te, ramhuaite
chu puangin, “Lalpa, engkim i hnawhchhuah theihna tein
hria a, ka ngaina che tih i hria e,” thuam an ni a (Mat. 10:8). A
tiin a chhâng a ni. \hente kha chuan hmêl
danglamna tlânga Lal Isua leh
Ringtute hian Lalpan min Mosia leh Elija te inbia pawh an
hriat chianzia te, a hmaah chuan hmu a nih kha. Mahse, khîng an
eng mah zep thei lo, saruak leh thil tawn leh chân ropui tak
inhawng sa kan nihzia te hi kan takte khian an Lalpa an
thinlunga vawn reng kan phatsanna a la dal zo chuang lo.
mamawh. Kan chhûngril nun ‘Ka ngaina che’ tih hi Lal Isua
chu chapo leh mahni hmasiala phatsan nun thleng pha chin
khat ni mah se kan mihringpuite testimony a nih chu. Engkim
hmuhah a mâwi thei ang bera kalsanho khân an Lalpa tân thih
lan kan tum tlat \hin. He rilru ngam awm takin \awng ve mah
bawk hian Pathian pawh dâwr se phatsan nun bâk a pêl zo ta
kan tum fo. Lalpan min hriat lo. A va mak em! Eng vâng nge
chianzia hi chu hre reng ila a duh ni ngai dâwn le? Helai huang
lohzawng sawi, en leh tihte hi chhûng a\ang hi chuan an
kan tîm deuh ngei ang. zîngah ropui inchuhin an inhnial
8 KRISTIAN |HALAI

a, an \hiante aia dawn tam zâwk kan inhmangaihna erawh a


an dîl a. Tawrhna leh hlauhawm tlêm tual tual si. A khuh mâwi
- a tak taka a lo thlen dâwn zâwngin han insawi teh \hin
meuh chuan mahni inhmangaihna mah ila, kan chhûngril nun hi
avângin an hmachhawn ngam chuan ngaih a ti\ha zo tawh lo
lo. Mahni an la inkalsan lo va; chu a ni. Ka ngaina che tih
mihring hlui kâwrin a tuam tlat huang chhûngah hian Petera te
a. Lal Isua a\ang khân \henin an ang mai khân Lalpan kan
awm leh \hin. \awng\aina te min chhâng ve tho
si a. |awng\ai dam theihna te,
Keini, Lalpa Isua thilmak tihtheihna te, ramhuai
hnungzuitu leh amah ringtu, a hnawhchhuah theihna te
rawngbâwl mêkte hian zir tûr thlengin min thuam a. Lalpa ke
kan nei vein ka hria. Lal Isua bulah hian a ‘aw’ kan ngaithlain,
phatsantu lo ni reng huang kan ‘aw’ pawh a hre ve \hin tho
chhûng hi mi tam takten Lalpa si. Khawvel thil leh nu leh pa,
kan zui vena chin a nih duh hmêl mahni in lum pêlin, duhzâwng
khawp mai. Thilpêkah chuan leh îtzawng te pawh tlânsanin
kan sâng tual tual a, a lâwm kan zui a, Lalpa hna
awm. Kan thilpêkin Biak bûk a \hahnemngai takin a thawh
thlen laiin keini chuan kan theih tho mai. Rawngbâwltu
thleng si lo. Kan duh apiang tiin langsâr, ropuia ngaih, zahawm,
kan nung a. Lalpan min chang thusawi thiam nih te hlawhin
khât êm êm a. Pathian thu ril tak \awnghriatloh leh mittui tla
kan sawi a, kan nun dân a chunga zaiin Lalpa kan pâwl fo.
pâwnlâwi si. ‘Thlarau mi’ Heti chung hian Krista hnêna
‘Thlarau fa’ inti meuhva kan khenbeha awm si lovin kan tla
inkoh laiin, kan nunin a rap dik hrang leh si \hin a, Thlarau
zo si lo. Kan sawi dik a, kan Thianghlimin kan nun zawng
nung \helh leh si. Kristian ram zawng min thunun thei lo va,
mîte politics kalpui dân bâk kan kan helsan zing êm êm \hin.
pêl si lo. Lalram hna \ûl leh Lalpa hmaah hian kan nun hi
pawimawh kan sawi a, kan hna dawl zawrin a zawr zo lo.
\ûl kan ngai pawimawh zâwk Thlarau Thianghlim kan tivui fo
daih a. Zu leh drugs va. Pâwn lama kan fai aiin kan
hlauhawmzia kan inzirtîr nasa thlarau nun chuan sual chirh
a, a ngaitute enkawlna a pung diak a kai luam a. Ringtuten
tual tual a, Pathian hmangaihna ropui kan inchuhin, dinhmun
chuan sawi tam a hlawh ber a, \ha ûmin kan tlân a. Mahni
May, 2011 9
inhmu hauh si lovin, rêlsak leh Lalpa zuiin, Lalpa tân rintlâk,
teh diktu ang maiin kan râldo thei, sipai rinawm an lo ni
mihring mit kan lên vêl ruai ruai ta a ni.
\hin a ni. He lai ram hi chu Lal
Isua tilungngaitu, phatsantu leh Ringtu tam tak hi chuan
khêngbet nawntute chêt vêlna, kan thlen tûr kan la thleng pha
‘ka ngaina che’ titute ram a la ni zêl. lo a nih hmêl hle. Thlarau
Thianghlimin kan nunchhûngril
Lal Isuan, ‘Pa thil tiam lo a luah lo va, mahni inngaih
thleng tûr chu lo nghâk reng pawimawhna ram kan pêl hlei
rawh u’ a tih chu Pentikos Ni thei meuh lo. Kan nunah
khân Thlarau Thianghlim a lo khawvêl a la lal tlat a, Tirhkoh
thleng ta a. Lalram letling nun Paula angin, “Khawvêl hi ka tân
chu a lo thleng ta. Thlarau khenbehin a awm ta; kei pawh
Thianghlim chuan an chhûngril khawvêl tân khenbehin ka awm
a luah ta tlat mai. Petera hmasa a ni” (Gal.6:14), tia kan Lalpa
kha a bo ta a, Petera thar a lo ni hnung zui tûra thisena tlante
ta. Zirtîrte chu mi danglam an lo kan nih laiin mahni inphat hi
ni a, an nun ril thununtu chu harsa kan va ti êm! Pentikos Ni
anmahni an ni tawh lo. An a\anga zirtîrte nuna thil
thinlung bân an phar a, Tlarau danglam a lo thleng ang khân
Thianghlima an kawngah hlina Pentokos Ni-a thleng Thlarau
awmin; a kaitu duhna lam lam Thianghlim chuan kan
chauh lo chu khaw dang an hawi kâwngah min hlîngin a duhna
thei ta lo. Mihring hlui a ral ta a, lam lamah min kaiin min hruai
ropui an inchuh tawh lo va, mi se la, nun thar danglam tak,
dang chan aia ropui chan chu an khawvêl mi lian leh mi fingte
\awng\aina a ni ta lo. Thih thu aia Pathian thu ngaih
hlauhawm leh tuarna, chânna pawimawh tlatna nun chu kan
kawng chu an Lalpa kawng lo nei ve thei tawh ang a, Lal
rawn zawh kha a ni tih an chiang Isua ke bulah kan mihringhlui
a. Mahni nun hmangaihna (kan hriak rimtui bur man to tak,
avânga phatsantu nih a hnêkin, thlah kan harsat êm êm hi)
Lal Isua chhandamna Chanchin sawhkeh ila. Chu rimtui chuan
|ha chu, tûma mitmei vêng kan nun a luan chhuak ang a.
lovin an puang a, “Keini zawng Kan khawtlâng, kan inchhûng,
thil kan hmuh leh hriatte kha kan Kohhran, kan ram hi Lalpa
sawi lovin kan awm thei lo,” an malsâwm ram rimtuiin a lo khat Synod Choir
ti mai a. Mahni kraws pûa an dâwn niaw
1. Bethlehem Kohhranah : Ni 2
K|P Rorel Inkhâwm an thle
an kal a, \um hnih zaiah hla
2. Film Inchansiak result puan
zân dâr 8:00-ah Family Guid
mittee-in Kristian Chhungk
sult puannaah hla vawi kha
3. Mission Veng Kohhranah :
zânah Bible Society kum 20
Mission Vêng Kohhran Biak
4. Electric Vêng Branch : Ni 2
10 KRISTIAN |HALAI

BIBLE A ISUA HLIMTHLA


Bible a Isua
hlimthla Genesis
Exodus
- Hmeichhe thlah
- Kalhlenkûtna
beramno
— Thangluaia H. Sellai Leveticus - Sual thâwina
N.E. Khawdungsei Br. Numbers - Tuichhuahna
lungpui

B ible-ah hian Lal Isua


hlimthla lan dân awm
hian keia lungmâwl ‘bula tu
Deuteronomy - Zâwlnei
Joshua - Lalpa sipai za hotu
Roreltute - Chhanchhuaktu
rawh’ ti a tu chut chut mai awm Ruthi - Vâna laichin fa
tak mai hian ka ring tlat mai a, Samuela I&II , Chronicles I & II
kan Bible bu hrang hrangte chîk Lal lo kal tûr
tak maia kan chhiar hian Lal Isua Ezra& Nehemia
hlimthla a lan dân ni a ka hriatte - Hnam tungdingtu
kan thai lang ve hlawl mai a ni. Estheri - Lal Isua chu
Entirnân, Numbers-ah hian sawipuitu a ni
tuichhuahna lungpui tih a ni a, Is- Joba - Tlantu
rael fate thlalêrah tuihâl dang Sam - Engkima engkim
chârin an awm a, an phunnâwi Thufingte - Entawn tûr
a, an phun nâwina Pathianin Thuhriltu - Ka Pathian
hriaiin Mosia hnênah Horeb Hla thlan khâwm
lungpuiah a lo awm tûr leh thil - Lal Isua chu ka
mak a tihna \hin tianga lungpui lungdumtu a ni
vaw tûrin a ti a, tui a lo chhuah Zâwlnei lehkhabu -
tûr thu a hrilh bawk a ni. Mosia Remna Lal lo kal
chuan hrilh a nih ang ngeiin tui tûr
chu lungpui a\angin a vaw Chanchin\ha bu pali (4) -
chhuak a, duh tâwkin Israel Zawng chhuak tûr
faten in mahse an tuihâl a reh leh chhanchhuak
chuang lo. Lal Isua hi in tûr tak tûra lo kal Krista
tuinung lui, chatuana chik Tirhkohte Thiltih -
chhuak tûr chu a ni. Khawvêl tui Kros ka damna/
in te chu an tui hâl leh \hin. In Krista tholeha
tûr tak Lal Isua - tuinung lui in Lehkhathawn - Pa kut dinglama
tute chu chatuanin an tui hal leh Krista
tawh ngai lo. In tûr tak Lal Isua Thupuan - Rorêl tûra lo kal
- Tuinung Lui chu i in tawh em? tûr Krista.
May, 2011 11
inlâra kha Pathian a nih an ringhlel
lo va. Chu an rinna chu an beisei
tlat a ni. "Rinna chu thil beiseite
awm ngeia hriatna, thil hmuh
lohte hriatfiahna a ni" (Heb 11:1)
A lang chiang kuar e ti raw !!
— P.C. Vanneia, Secretary, Rinna thu kan sawi mêk hi mi tam
BK|P, Chhingchhip takte lo beidawn tawhna kha a ni
a. He kawng hi mihuaisente,
…'teh chai a..., rinna thu han sawi mihrâtkhawkhêngte, pasal\ha
vete chuh.!!' min lo ti mai thei. Kei rumrûtte \umkawng, khawvêl
pawh ka inthlahrung ve tho a hmangaihna hlîp thla ngam a, kal
lâwm…, thlarau lama ka nun ka ngut ngut ten fak an lo hlawh
dek \hin a, ka zak chem chem \hin. tawhna kha a ni. Beisei an nei tlat
Mahse, insit tak chung pawhin a, chuvâng chuan huaisen takin
auchhuahpui a \ûl si. Kan vân rinnain an kal ta mai a. An beisei
khawpui luhna ticket pawimawh ber hian a tithlâwn dâwn lo tih an
ber a nih avângin rinnaah chuan hrechiang a, chhel takin an awm
kan awm em? ti a kan inchhin fo mai a ni.
hi a \ûl si a. Rinna kawnga kei ang Unau duhtak, kan rinna hi
bawka chak lote, pachhe riau a i han bûk ve dâwn chhin teh ang
inhria te in lo awm ve tâk mialin, aw. Behchhan tûr, rinchhan tûr leh
Rinna Bulaizâwlah chuan kan vawnbân \ha kan la neih vâng mai
awm leh awm loh in en nân bûkna maite hian em ni rinna hi kan lo
Patla in khaichhin dâwn teh ang. râl chen ve le. Chûng zawng
Rinna a mihrâtkhawkhêng, zawng min phehchim sak a, kan
Pu Abrahama chanchin hian ka rahbi \ha a tleu hnuah, Pathian
lung a ti lêng \hin. Pathianin a awm nihna tak tak Rinna avâng chauha
mai mai lai chu a ko hlawl mai a. A hmu tûra kan hringnun a'n ral
laichînte leh a unaute, an khaw vâwng vâwng mai hi chu e.. a
mipui leh a rawngbâwlpuite tlâwm êm mai a, mihring ramah
chhuahsan tûrin, "Ram ka la entîr hian kan tliak hnâwp a, khawvêl
tûr che lamah chuan kal rawh" tih thu kan thlîrna hi a thim mup mup a.
a dawng mauh mai si. A kotu Khawvêla beiseina \ha ten
kohna hi chiang mahse, a kalna tûr hnunglam min chhawn a,
lam rêng rêng a chiang lo. An kal ham\hatnate chuan min \in san vek
chhuah hma zân te phei hi chuan emaw tih mai tûr. Malsâwmnate
he mite nupa hi an an mut bar chu chhêm bo ang vek mai a ni a.
pawh ka ring lo. Mahse, 'ram la entîr Chûng hun a lo thlen ni a, vawn
tûr' neia inchhâl, an hnêna rawn bân tûr rêng rêng awm tawh loh
12 KRISTIAN |HALAI

hunah, mahni chauha rinna "Rinnain an kal zêl, ramte an la, kir
hmanga rahbi tuk chawpa han kal an rêl lo; kei pawh rinnaa dinga râl do
chhat chhat chu... Kan ngaihtuah thei tûrin, thlarauvin min hruai zêl
chiang \hin lo a ni, a râpthlâk asin. ang che" an lo ti vawng vawng \hin.
Chutachhapah, rinhlelhna thli hi Kan hma amihuailokalhmasa
a mak a makin a lo tleh nghâl a. tawh te khân chu rinna thutiam chu
Manganga chauh mai a awl khawp. an lo la a. Nu leh pa behchhana, Faith
Tuipuisen kama Israel fate Promise thawhlâwm ip chhûn ang
nungchang manganthlâk zia kha. hi chu a ni lo deuh... Rinna Pa
An hma lam thihna tuipui, an Abrahama chu hriat rêng rêng loh
hnunglamah lah Pharoa sipai te an ramah hruai boin a awm a, Mosia
sen fûk mai si a. Chu thihna tuipui chuan Aigupta Lalram
chu rinna avâng chauha daikai tûr chhuahsanin Beram vêngtu nihna
an ni si a. Aw... a va huphurh- tiang a vuan a, a rinchhan tâna a
awmin a va zâmawm dâwn êm!. din ngheh avângin Josefa chu Jail-
Zânah meialha hruaiin, chhûnah rûn thimah a vâk vai bawk.
chhûm dinga a hruai hnu meuh Mihring ropuinate, sum leh pai leh
pawh khân, tuipui kamah chuan thiltih theihna zawng zawng
an mangang chhiava chu a nih ber chhuan tûr awm tawh lova,
kha. Rinna tak tak hman a ngaih Pathian thu chauh nghâka mi a
hun meuhah chuan mihring lam rum vawng vawng hunah
hi chu a zâm a, \anfung tûr a bo Rinnaah chuan a awm \an ta tihna
duak \hin. Awm zawng zawng an a nih chu.
ral hunah pawh 'Awm-a' ka ta a ni Rawngbâwlpui duhtak,
ti thei tûr khawpa rinna chak neih ringtu inti si te hi kan mangang
hi ava châkawm \hin êm. Hruaitu \hin ti raw.. Rinna a ram la tûra ke
ropui Mosia chuan a tiang chu a'n kan han pên dâwn hian kan chau
lek kâng a, tuipui chu a lo in\hen hnâwp hnâwp a nih ber hi... Kan
ta. Rinnain an daikai ta a nih kha. tangka ip a ruak a, lei
A mak mange ti râw..! Lalpa rinna malsâwmnate’n min \insan a,
famkimah chuan mihring rama Chanchin |ha lam aiin thâwm rî
theih loh tûra ngaih zawng zawng vâ mak tak tak ten min chîm a, kan
hian a thupêk an lo awih a. pik chûk chûk \hin. Chûng hun a
"Engkimin a thupêk an awih, Isua lo thlen ni a Rinna hmanga
hnênah hlauh tûr a awm lo" an lo ti paltlang tûr thil a lo thlen hian
thên \hin. Chumi hmu fuh tawh kan zâm \hin. Sum leh paiah
te chuan rinna hi an vawng \ha harsatna a lo thleng a,
khiau a, Pathian rinawmna hi inchhûngkhur khawsak din-
hmuh leh zêl an châk \hin. hmunah buaina a lo thleng, ei leh
May, 2011 13
bâr zawnna a tluang lo thei bawk. rin ai chuan mihring lama tlân
Chûng ni a lo thlen hunah chuan nghâl zung zung mai mi kan ni ti
Rinna kawnga bûkin i awm a ni raw.. Khawsak phung a buai hlek
tih theihnghilh suh la, Pathian a, Pathian koh aiin a phuhrûkna
chu be mai la, rinna ralthuam tûr kan dap ruai a, natna a lo thleng
inbel sauh sauh ang che. A a, ring lo mite aienna nên lamah
chhânna dawng tûr hian i kan tlân kual a, damna a nih phawt
mihring khân duhthlang lo ngam chuan phal loh chin pawh nei
la, chu nun chu alâwm Lalpa’n a lovin kan in dap tîr a. "I rin chuan
nghah \hin chu. A thu anga i Pathian ropuizia i hmu ang ka ti lo
hnênah chhânna a thlenin vui che em ni" ti a Palestina ram dung
suh la, chu chhânna chu Pathian leh vâng fangtu Krista kut nêm kha
thu anga i pawm zaih hunah i kan tân a tawk fo. "Manganna ka
mihring nihna chu chinralin a tawhte zîngah, Hrehawm taka ka awm
awm telh telh tawh ang a, pâwn laiin; Ka ngaihtuahin ka lo lâwm \hin,
lama langchhuak si lovin i Nangin min ngaihtuah \hin" ti ve
chhûngril chu lâwmnain a khat thên thei tûrin lo inbuatsaih la.
tawh ang. Leiah hian khualzin leh Chu nun chu i neih theih hunah
michâm mai i nihzia i hrechiang Rinna Thiltihtheihna chu i tem ang
ang a, Lal remruatah i nun hi a, Lalpa thlarau zârah sâng takah i
hruai luhin a awm tawh ang. Chu lêng thei dâwn tihna a nih chu.
nun chu i paltlang hnu chuan, "I Kan chênna khawvêl hi
remruat a innghat ringtu nun lungngaihna leh hrehawmna mai
zawngah hian, vuina tûr reng hi a lo chauh a ni a, Lalpa Rinna nên lo
awm love" tiin Pathian lamah i \ang chuan he zin kawngah hian i
ve tawh ang a. Hlimna leh mangang fo ang. Kan ramhlun tûr
malsâwmna i lo dawng ve a nih chu sâw mai saw a ni e, reiloteah
pawhin chapo thei tawh lovin i hian kan thleng mai dâwn a, chu
nun chu phuarin a awm tawh khawpui chuan kan lung ti lêng
ang. Hêng zawng zawng hi, zâwk rawh se. Rinnain kan kal
'Krista vânga ka chân a ni' i lo ti ang, a ringngamtute hi englai
zawr hnâp tawh dâwn a ni. mahin a kalsan ngai lo. "Ka Pu
Tahchuan eitûr a lo chhuak tawh Vawm Vawma tui a ni, i dâwt ngam
ang a, midang ten chu nun chu leh dâwt rawh u" tih ang kha a ni e.
an tlân luai luai tawh ang. Rinna silhfên nge i in bel, lei mite
Keinni hi chu 'Ringtu silhfên, Rinna Bulaizâwlah i zuang
thlabâr, mangang hma êm êm, phi lût ve ngam dâwn em ?"
ruai mai' kan ni. Vân lam thu rêng Lalpa'n a thu malsâwm
rêng kan hrechang tawh lo, Pathian rawh se. Amenw
14 KRISTIAN |HALAI

leh thawhrimna zâr chu an zo


\hin a ni. Chutih rualin
I TUH RAH I ruahmanna leh tum mumal
pawh nei lo, zawmthaw leh
SENG DÂWN thatchhe taka hun hmang liam
mai mai \hin erawh chu thil \ha
leh mâwi chu hre ve bawk siin,
— Lalvenkima Ralte, chu a thil hmuh mâwi leh \ha a
Model Vêng Br. tih êm êm pawh chu nei thei
dinhmunah a din miau loh

K hawvêl mihring tung


chhova kal, rilru
ngaihtuahna, kut leh ke chêt
avângin ama ta pawh ni si lovah
rilru hrehawm leh rual awt taka
nun hmang tûrin a nun
vêlna lama harsatna nei lem lo inthlahdah tawhna chuan a
chu tum mumal nei lo tawp a nawr lui tawh bawk si a. Chu
awm theih awm love. Hma taksa leh rilru pachhiatna chuan
lam hun atâna ngaihtuahna ngaihtuahna \ha lo tak tak
leh rilru sêng lo leh tum pawh neihtîrin sual lam kawnga ke
nei lo, beiseina pawh nei lo pên tûrin a nawr liam ta \hin a.
mihring chu engemaw kawng A duh zâwng ni miah lo mahse
kawngah chuan chiangkuan rûk rûk duhna thinlung a lo nei
lohna leh \hat lohna nei mi a \hin a; chu rilru chu a tihpuitlin
ni ngei ang le! phei chuan midangte pawi nasa
takin a sawi a, \henawm
Mi pangngai leh puitling khawvêng inhmêlmâkna a
chin chuan hma lam hun atân thlen thuai \hin. Mizo thufing
ruahmanna leh beiseina neiin, pakhatin “|henawmte do ai chuan
chu ruahmanna leh beiseina chu khaw sarih do pawh a thlanawm
a thlen theih nân leh a hlawhtlin zâwk” a tih kha a tak rama daitu
theihna tûrin a theihna zawng a lo ni thuai \hin a. Dam
zawngin a bei \hin a. Chu chhûngin nun rethei leh
thawhrimna leh beiseina pawh hrehawm takin an awm phah a;
chu hlawhtlin hun leh pâr tu tih mah ni lo, ama thawh rah
chhuah hun a lo awm nge nge ngei sengin \henrual zîngah
\hin a, hlim takin damchhûng pawh in thlahrung rêng rêngin
nun a hmang thei \hin a. Amah nun a hman a \ûl \hin a ni.
chauh pawh ni lovin a chhûngte,
khawtlâng leh ram thleng Chutiang bawkin ringtute
pawhin a beiseina, tumruhna zîngah pawh kan mawhphurhna
May, 2011 15
leh tum chiang lo, rawngbâwlna thawk tawh \hin te tlân pêl
kawngah pawh mahni tih tûr tih rakin, an tlin lohna leh fel lohna
nachâng hre lo leh ti duh miah lai kan hmuh chhunah nasa
lo hi Mizo Kristiante zîngah ngei takin kan sêl a, hruaitu ni tlâk lo
pawh hian phat leh sawi buai ang hialin kan chhuah \hin. Hun
rual lohvin kan awm ta nual mai. a lo kal leh deuh a, thla hnih/khat
He khawvêl changkânna, sum hnu lekah thlêmna thlipui pawh
leh pai leh nawmsakna, mita ni lo, khaw lum/khaw vawt leh
kan hmuh leh benga kan hriat phûr lohna thli fîmin min rawn
\hinte hian eng ang pawhin min chhêm dêk dêk a, kan âwn leh
hîp \hin mahse amah nghal ruai ruai si \hin. Min
chhandamtu leh neitu hmua chelh ding a, chakna thar kan
hrechiang tak taktu chuan neih leh theihna tûr leh min
hnawmhnê a ngaiin a zui Lalpa tung dinga min \anpui tûrin
phatsan tîrtu atân a hmang ngai kan sawi sêl hrep hnu, kan hma
lo. Chutih rualin Kristian - ringtu min lo hruaisak fo tawhtu te
nun dân thiam si lo, thlêma bawk kha kan ngaiin kan au
thlitfîm tak ngial pawh do zo lo leh si \hin a nih hi.
kan tam ta lutuk leh pianthar fo
ngai kan ni ta mai te hi engvâng Chuvângin, Kristian - Lal
nge ni dâwn le! Zoram Isua Ringtu kan nih chuan
Kristiante heti tak maia kan Kristian ni satliah ringawt lovin
nghet lova kan piangthar zing Pathian thuawih kan nih tak tak
ta lutuk hi a chhan ber pakhat a hun ta hle mai. He khawvêl
chu kan chhandamnaah hian changkânna nasa tak kârah hian
kan chiang lovin ringtu tih tûr ringtu - Pathian thuawih tute
kan ti lo tam ta lutuk hi niin a tân hian nunna kawng zîm ata
lang. Keimahni peihna chin leh min hruai bo thei tûr hi kan
nuam tih china kan vêlah hian mita hmuh mai theih
rawngbâwlna hmâwr kan bâwk leh benga hriat tûr a tam tawh
\hin hi kan ringtu nun si a; hêng thlêmna te hi Amah
tlûkchhiatna bul a ni. ngei pawhin a lo tawrh zawh
tawh avângin Amahah kan
Kan eizawnna leh kan awm tak tak em tih min fiah nân
khawsak tibuai lo tûr chinah kan tawrh a lo phal vek si a,
chuan rawngbâwlna hi chak thlêmna a lo thlen rual erawh
takin; kan tel ve hma pawha chuan tlânchhuahna tûr kawng
harsatna tinrêng hmachhawn min siamsak nghâl zêl a; min
leh paltlang hrâm hrâma lo \anpui tûrin a in peih reng bawk
16 KRISTIAN |HALAI

a. Kan tih tûr kan chian tak tak thunun a, inkhawmpui report ti
chuan hêng thlêmna zawng chhetu kan nih mai bâkah kan
zawng hian kan sual tlantu thlarau lam nun atân vân ram
Krista zârah ropuia ngamtu kan panna kawngah harsatna min
ni ngei ang. Kan tih loh tûr zâwk siam a, rawngbâwltu \ha tak
kan tih a, thlan loh tûr zâwk anga langte pawh hi chatuan
kawng zau leh nuam ringawt hremhmunah min hnûk liam
kan thlan a, kan eizawnna leh teuh mai dâwn a nih hi.
kan in chhûng khawsaknain a
tawrh dâwn a, kan Chuvângin, hremna kan
rawngbâwlna hna kan tlânsan tawh lohna tûrin ‘Rawngbâwl
leh si \hin avâng hian tûra Chhandam’ kan nih ang
rawngbâwltu \ha tak tak te ngei hian min kohna zawn
pawh kan nguiin kan chauva; \heuhvah hian nghet taka
khawvêl mîte mit hmuhah dingin, kan tih tûr chu huaisen
keimahni chauh pawh ni lovin tak leh zam lova thawk zêlin;
Kohhran thlengin mualpho Krista hmêl hliahtu a nih dâwn
takin kan awm leh \hin a. Chu ai chuan tûnlai changkânna leh
chuan kan nun min vaw let leh finna nia mîte’n an sawite
in khaw hawi a ti tawi a, pawh sîrah hnâwlin,
ngaihtuahna fîm lovin min bual sawichhiata kan awm tawh
a, Pathian huat zâwng tak nun lohna tûr leh Krista ram a lo zau
inthlahdahna min neihtîrin zêl theihna tûrin kan neih rohlu
pawisak kan nei tlem tawlh - in leh lo, sum leh pai pawh
tawlh a. Rawngbâwltu awm chân ngam tûrin hmalam panin
lohna tûr hmunah min awmtîr lungrual takin i kal zêl ang u.
a. Kan tih loh tûr sual min tih Miin a theh apiang, chu mi vêk chu
tîrin zu in pawi tih lohna min a seng bawk dâwn si a; Mahni tisa
neih tîr a, khaw thim ngainatna lama thehtu chuan tîsâa mi
nên. Pathian leh Kohhran duh chhiatna a seng ang a; Thlarau lama
loh zawng tak mipat thehtu erawh chuan Thlarauva mi
hmeichhiatna sualah te kan tlu chatuana nunna a seng dâwn a ni
pheng phung a, Kohhran in min (Galatia 6:7-8)w

n Hlawhtling tûr chuan thil pathum chiah a ngai : Midang aiin hre
tam la, midang aiin thawkrim la, midang aiin duh nei tlêm rawh.
— William Shakespeare
May, 2011 17
thleng \hin a. Mualvûm a\anga
Rev. William Williams he hmun panna kawng hi a
chhuk chhoin dârkar khat leh a
Chanchin |ha chanve kal vêl a ni.
hrilna hmun kan
April ni 15, 1891 khân
tlawh a Mualvûm khaw mi, naupang
leh pa upa lam \henkhat chi
— C. Lalhmunmawia thleng tûra Tlawng kama an lo
Kawnpui Dinthar Br. awm lai chuan, Rev. William
Williams chu Mizorama
Chanchin |ha hrilna tûr

K âwnpui Bial K|P


Conference-in a rêl angin
April ni 2, 2011(Inrinni) khân
hmunhmate en thlîthlai tûrin
Tlawng lui chu rawn zawhin,
Mizoram a rawn lût ve bawk a.
Tlawng Lui kam Kutbûl chhuah Kutbûl chhuah a lo thlen a
ah Chanchin |ha thlenna hmasa mihring lo awm a hmuh chuan
tlawh a inkhâwmna te hmangin Lawng a\anga chhukin Tlawng
Kâwnpui Bial K|P te kan kal a. kamah chuan hlate a sak sak a, a
He hmun hi Kolasib District, zai chu ngaihnawm ti takin an
Kâwnpui ram chhûnga awm ngaithla a, nawhalh leh Bible
niin, Kâwnpui a\angin tlâk milem te a sem bawk.
lamah, Hortoki Road-ah Motor-
a thui tak kan kal hnuin, link He hmun hi Mizorama
road zawhin Chhim lamah kan Chanchin |ha a thlenna hmun
pêng leh a, Motor-in a zawh hmasa ber a ni thei mai ang em?
theih loh chin a\angin ke in Kâwnpui Bial K|P te chuan he
darkar 1 vêl kal a ni. hmunah hian Inkhâwmna hun
hmangin \awngtai rualna hun
Rev. William Williams te kan hmang a, inkhâwm hi
rawn kal lai hun hian tûna 1st. Bial K|P Asst. Leader Pu
IR Batallion awmna hmun, Lalhmachhuana’n a kaihruai a,
Mûalvûm hi khua niin, Bial Leader Tv. C. Lalfakawma’n
Liankûnga’n a awp a. Mûalvûm a chanchin tlângpuite a sawi.
khaw mite chuan vairam Hemi ni hian Bial K|P chuan Bial
a\anga Tlawng lui-a lawng Committee-te bâkah a
hmanga chi an rawn tawlh luh ngaipawimawh apiangte kal
\hin chu Kutbûl lui chhuah tûrin a ti a, Bial chhûng Branch
Tlawng kamah hian an zuk hrang hrang a\angin member 34
18 KRISTIAN |HALAI

Kawnpui Bial K|P ten Chanchin |ha thlenna hmasa an tlawh

kan kal a, Bial Standing sq. a zau ram a nei tawh a. Hei
Ziaktu(Senior) Upa Lalropuia hi a ram neitu Pu R.K.
leh Bialtu Pastor Rev. R.T. Kâpthanga, Hortoki hnên
Lianthanga ten min tâwiawm a\angin kan zuk tlawh chhuah
bawk a ni. ni hian ram min pêkna lehkha
pawh kan dawng a, Bial
Chanchin |ha kan dawn hruaitute an lâwm hle.
a\anga hmasâwnna tûn Chhinchhiahna signboard te
thlenga kan hmuh zawng pawh Bial K|P chuan a hmunah
zawngte ngaihtuah hian hian a târ nghâl a ni.
mihring khawsak a awlsamin
a nuam ta hle a, tûnhma Kum 2009 Synod
ngaihtuah chuan Chanchin |ha Inkhâwmpui chuan SEC-in
hian kawng tinrêngah min Missionary ten Mizoram leilung
dâwm kâng a ni. Chanchin |ha an rahna hmasa ber an chhui
min petu Pathian hnênah chianna hi \ha tiin a pawm tawh
lâwmthu i sawi ang u. a. He hmun hlu tak, Mizoram
History-a chanvo pawimawh
He hmun, Tlawng kam, luahtu hi |halai te’n i ngaihlu hle
Kutbûl lui chhuahah hian ang u. Chanchin |ha hian thim
Kâwnpui Bial K|P chuan 30ft. ata êngah min hruai a ni si aw
May, 2011 19
lo. Leia thilsiamte hi ho tein an
la tlâwm zêl dâwn a ni tih kan
chhût ngai lo. Chatuana nung
reng tûr ang deuh hian kan
— F. Vanlalrochana inngai fo va; thil rêng rêng hi
Ramhlun North Br. kan duh anga awm tûra
ngaihtuah châng kan nei \hin.
"Nunna lawngah chuan Min siamtu kan chhût ngai lo fo
I lût thuai ang u va; min siam chhan lah kan
Kan chatuan pa ram in nuam panin ngaihtuah ngai hek lo. Chûng
I tlai ange hmanhmawhin lût thuai rawh avâng chuan nuam kan tâwl a,
Hmangaihtu Lalpa lawng a ni" duh lam lamah kan tlân \hin.
Hringnun hi chhûm rei lote lo

Z ânah, zân rei tawh takah


hla pakhat ka ngaithla a,
The Life Boat tih a ni. Gaither-a
lang ang chauh a ni tih hi kan
pawm duh ngai lo.
Chutiang ngaihdân chu
hote'n an sa a, châng hnihna chu kan pawm reng chhung chuan
David Phelps-a'n amahin a sa a; hun leh nun hian keimahni
ka beng hriata hla mâwi ber hlimlai nî leh vânglainîte hi
pâwl a ni. khawthlang lama ni a herliam
He hla hian thil tam tak angin a her liampui a, kan hriat
min ngaihtuahtîr a. Tûn hma loh karin leia kan khualzin
deuha \halai zînga hla lâr kawng a lo tâwp \hin. Khualzin
\hin,sâp hla a\anga lehlin kan ni tih kan inhre miau lo a,
"Nunna Tuipui" tih te, "Nunna kan thla a muang sual fo. Lei hi
Lawng" tihte pawh ka hre kan chênna hmun kumhlun tûr
chhuak! He khawvêl kan a ni lo tih kan ngaihtuah ngai lo
khawsakna hmun hi nakinah va, mihring thiamna hmanga
chuan a la boral dâwn. Lei sak ni lo, Chatuan In ropui
pangpâr mâwi ber berte pawh zâwka kan chên hun tûr thu chu
hi an la chuai ang. Kan duh ber kan ngaihtuah ngai lo.
berte hi kan ta a ni reng dâwn Hringnun hi tuipui zau tak
lova, kan hmangaih ber berte ang mai a ni a. Chutah chuan
nên hian kan in\hen a \ul \hin. khualzin lawng dawrâwm leh
Mihring hi ama nunna derthâwng takah kan chuang a
thuah hian a thu lo khawp mai. ni tih kan hrethiam \hin lo. He
Thih hun thlang thei kan ni lo kan chuanna lawng hi a pil mêk
va, eng tikah nge kan thih dâwn a, kil tinah tui a pût a ni tih kan
kan hre lo. Kan chhût ngai hek chhût lo fo. Khawvêl hian
20 KRISTIAN |HALAI

Pathian a hlat tual tual a, khâwl Hringnun tuipui zauah kan


leh thiamna a changkânna hian khualzin kawng hi rei a ni tawh
kan thinlunga Pathianin hmun lo vang. Zân thim chhah bera
a luah chu a rawn hneh tial tial thlipui hrângte pawh ni thar êng
zêl dâwn a, ringtute tân kawng mâwi zâwkin a rawn ûm \iau
hrang hrangin tawrh tûr, beih ang. Chuvângin, chak tak leh
tûr hneh tûr a tam tial tial dâwn huai takin i awm ang u, malin
a ni. Mizo Kristiante hian ringtu kan awm si lo. Thlamuantu khân
nun hi Indona a ni tih kan hriat min awmpui si a. Nunna lawng
hmaih fo. Kan thlîr ber vânram chu a lo kal mêk a, in neitupa ro
chu, chu indonaa hnehtute hlute hmun hima hruai tûrin.
chauhin a ni luah dâwn tih kan Mihring nun ka ngaihtuah a, châng
hre \hin lo. Hringnun tuipui khatna hian thûk takin mi khawih.
zaua kan khual zinnaah hian "Then cheer my brother cheer
lawng pil mêk chunga chuang Our trials will soon be o'er
kan nihzia hre lovin kan thla a Our love one we shall meet shall meet
muang sual fo \hin. Upon the golden shore
Leiah hian Pathian ringtute We're pilgrim and we're stranger here,
tân beidawnna tûr leh We're seeking a city to come
hawikîrna tûr a va tam êm! The Life Boat soon is coming
Lâwmman ropui zâwk a awm Togather his jewels home.
tih kan theihnghilh \hin a, kan Ni e, unau duh tak, leia
hawikîr \hin a ni. Kuta sak loh tawrhna te, thlemna te,
chatuan In ropui leh duhawm hmuhsitnate avâng hian zâm
zâwkah kan Pathianin hmun a suh. Mîten nuam an chen laia
buatsaih tih kan ngaihtuah Biak In lam i pan \auh \auh te, i
nawn fo a \ûl. lo \awngtai \ang \ang te, i lo
"The Life Boat" tih hla hian insûm \ang \angte kha
hêng hi mi ngaihtuah thar tîr a ni. chhunzawm zêl rawh. Leia kan
Châng khatna chu hetiang hi a ni :- tawrhna te, mî min hmuhsitna
"We're floating down nîte hi kâwla'n a liam thuai ang.
The stream of time, Kan ngaih êm êm \hin kan mi
We have not long to stay lungduh, lui kai hmasate kha
The stormy cloud of darkness hlim takin kan la tâwk dâwn a
Will turn to brightest day ni, rangkachak tual nuama
Then let us all take courage in\hen hnûte an intawn lehna
For we are not left alone tûr hmunah chuan.
The Life Boat soon is coming He leiah zawng khualzin
To take his jewels home mai kan ni a, lei mite tân zawng
May, 2011 21
mikhual hmêlhriat loh mai kan tûra inpête ka ngaihtuahnaah an
ni a. Kei ni chuan kan hmaa awm lo lang a, 'Khawvêl Êng' chu
khawpui ropui ber chu kan thlîr khawvêlin a haider lui zêl a, a
tlat a, chatuana kan chawlhna hmutu tam zâwkte pawhin an
tûr chu. Chu hmun "Kan In" kan haider lui zêl a ni si a.
tih ve theih chhun hmuna min "Leiah hian hun rei kan nei
hruai tûrin Nunna Lawng chu a tawh lo va, eng tin nge kan nun
lo kal mêk a ni. zêl dâwn? Leia thilte hi a
Oh! The life Boat soon is coming kumhlun lova, khawiah nge kan
By the eye of faith I see kal dâwn?" Hêng zawhnate
As she sweeps through the waters hian ka ngaihtuahna thûk tak a
To rescue you and me luhchilh a, bathlârah ka dâk a,
Then land as safely in the Port Zemabawk lam ka thlîr a,
With friends we love so dear current lo êng tiarh maite chu ka
"Get ready" cried the captain thlîr a 'Kan damlainîte hi reiloteah
"Oh! Look she's almost there" a liam ang a, mâwi kan tih ber berte
Nunna lawng chu a lo kal hi a chuai thuai ang. Chûng aia
mêk asin, rinna mitin tuipui zau hmaah chuan keimahni zâwk hi kan
chunga min chhanchuak tûra chuai mai thei' tih chu ka
chak taka a lo tlân zur zur chu thinlungah a chiang zual sauh a.
ka hmu a, lawng chawlhna He tlangvâl khawhar tak
hmunah chuan kan \hiante nên ngaihtuahna hi Vâna arsíte pawh
him takin min hruai thleng khian an hrethiam ve ngei a niang
dâwn a ni. Kan lawng captain an châwl \huap mai hian a hriat a,
âw te chu, "Inring rawh u" "En teh khíng arsíte leh thlate ngei pawh
u kan thleng dâwn" tih rîte chu. khi an la ral dâwn a ni si a.
Khawpui mâwiah chuan kan Rammâwia tlan sate
châwl tawh dâwn a ni. hnênah châwl ve tûrin Nunna
Ramhlun North-a ka Lawngah hian I lût thuai ang u.
pindanah khawhar takin hêng Hmangaihna lawng chuan
thu hi ka ziak a, Mizo \halaite Kan zin thuai dawn e
hian an ngaihtuah ve ang em, Rangkachak tual khawpui panin
tihte ka ngaihtuah a. Ka \hiante, I tlai ange manhmawh in chuang
khawvêl ropuina kalsana, ve rawh
ropuina chuai ngai lo rawngbâwl Chatuana vâna chêng tûrin.

n Second khat kan thin a rim hian minute khat hlimna kan hloh zêl
tihna a ni. — Ryan Miller
22 KRISTIAN |HALAI

- Bial Conference Report -


January ni 21-23, 2011 chhûnga Bial hrang hrang K|P Conference-a rorelte
kan rawn târlang a. Central K|P thleng tûra rêlte chu rêl fel a ni tawh a, a bâk
kan hmalâkna tûr \heuhah te hian in\awng\aipui ila.

Dawrpui Vengthar Bial (Member 1483) Darlawn Bial (Member 635)


Dinthar Vengthlang Kohhran Biak Darlawn Chhimveng Kohhran
Inah neiin thupuiah “Tunlai thil Biak In-ah ‘I Pathian tawk turin
awmzia” (Rom. 13:11) tih a ni a, inpeih rawh’ tih thupuia neiin
Speaker atan Rev. C. Chawngliana Speaker-ah K. Lalnunpuia, Revival
(Ex-Moderator) an hmang Speaker an hmang.
Rorelte : Rorelte :
1. 2011-2012 Budget `. 2,20,000/-. 1. 2011 chhungin Bial huap
2. Bible chhiarchhuaktu tamah Leadership Training nei ni se.
Branch tinte inel ni leh rawh se. 2. Bial Zaipawl term thar a\ang chuan
3. Bial Zaipawl term hi kum hnih Bial Standing in tuamhlawm vek
(2)ni tawh rawh se. tura ngen ni se.
4. Pastor Quarters-ah sitting room 3. Bial Zaipawl term kum khat ni \hin
\hutthleng BIal K|P hminngin dah chu kum hnih ni tura Bial Standing
nise. a ngen ni se.
5. Central K|P in Krismas vuakvetah 4. Bial Member Synod hnuaia hun
hian Open Air Concert buatsaih puma rawngbawl tura chhuah
leh rawh se. (Pro.Pastor/Missionary) te Bial
hminga thilpek hlan \hin ni se.
Sateek Bial (Member 597)
Sateek Kohhran Biak Inah neiin Zawlpui Bial (Member 146)
thupuiah “|halaite leh tunlai Putlungasih Kohhran Biak In-ah an
khawvel” tih a ni a, thupui Rev. Dr. hmang a. Thupui ‘A ram leh a felna’
K. Lallawmzuala, Lecturer, ATC in a (Mat.6:33) a ni a. Speaker Pastor R.
sawi a ni. Lalrinmawia, Bialtu Pastor a ni.
Rorelte : Rorelte :
1. 2011-2012 Budget `. 40500/-. 1. 2011-2012 Budget `. 33400/-.
2. K|P Member Biak In hawng leh 2. Kum 2012 K|P General
hawnglo a inneite hi in lama kan Conference hi kal ve ngei ni se, a
lawmpui dan hi inrualkhai zawka kal dan tur Bial hruaituten lo
kan hman theih nan Bial K|P in ngaihtuah se.
ruahmanna siam rawh se. 3. Bial chanchinbu ‘K|P AW’ hi
3. Bial hruaitute leh Bial Zaipawl ten chhuah chhunzaqwm zzel ni se.
Bial chhung Branch tinte 4. Kumin chhungin Bial K|P Sport
tlawhchhuak leh se. Meet neih ni se.
May, 2011 23
Khawzawl Dinthar Bial (Member 541) 4. Bial huapa General Conference
Khawzawl Dinthar Kohhran Biak kalna tur Budget hi tih tam ni se.
Inah hmangin thupui chu ‘In 5. Bial hruaitute leh Bial Zaipawl ten
kawngte chu chhut ngun rawh u’ Bial chhung Branch tinte
(Hag.1:7) a ni a, Pastor C. Laltharzuala tlawhchhuak leh se.
Bialtu Pastor Speaker-ah an hmang. 6. Kumah Bial chhung Branch Church
Rorelte : pahnih te tlawh ni rawh se.
1. 2011-2012 Budget `. 40,530/-. 7. Bial Standing Committee-in
2. Central K|P hruaitute chah Chanchhuahna In a sak mekah Bial
chhuaka Bial huap Leadership nei K|P hminga hmalak ve ni se.
ni se. 8. 2011 Bial K|P kumpuanah
3. 2011 chhungin Bial huap Joint ‘|awng\ai Uar’ hman ni se.
Fellowship neih ni se.
4. 2012 Bial K|P Conference-ah Khawlailung Bial (Member 513)
hmun dang ami (khawpui mi) Hmunzawl Kohhran Biak In-ah
Speaker neih ni se. hmangin thupui ‘Pathian hnaih’ (Sam
5. Pastor Quarters-ah book-shelf 73:28) chu Bial hruaituten an sawi.
dah ni se. Rorelte :
6. Presbyterian English Medium 1. Missionary pakhat (1) kan chawm
School mamawh leina turin ` 5000/ mek hi a chanve a tihpun ni se.
- pek ni se. 2. Motor kawngpui, |awng\aina
7. Bial hruaitute leh Bial Zaipawl ten hmunah BIal hmingin Signboard
Bial chhung Branch tinte tar ni rawh se.
tlawhchhuak leh se. 3. Bialin Laser Printer lei ni se.
8. Bialin huap Bible quiz nei ni se. 4. 2011 Bial K|P kumpuanah ‘Faina
9. Bial chhung, Khawzawl pawna Uar kum’ hman ni se.
Branch-te Bial hruaituten K|P Day 5. Pastor Quarters mikhual room
hmanpui se. chei nan ` 2000/- dah ni se.
6. 2011 hian BIal huapin Solfa zir ni se.
Zawlnuam Bial (Member 473)
Zawlnuam Kohhran Biak In-ah Lungleng I Bial (Member 429)
hmangin thupui chu ‘I ram lo thleng Samtlang Kohhran Biak In-ah an
rawh se’ (Mat. 6:9) a ni a, Speaker-ah hmang a, thupui ‘RRinawmna’
Pu H. Liantluanga, Pu Lalnginglova (Thup. 2:10) a ni a. Thupui hi Bial
Hauzel, CK|P hruaituten an sawi a ni.
Rorelte : Rorelte :
1. 2011-2012 Budget `. 44,300/-. 1. 2011-2012 Budget `. 49,000/-.
2. Kumin chhungin BIal K|P Meet 2. 2011 hian Branch Committee leh
neih ni se, Meet-ah hian sport item Group Office Bearer chin tan
telh ni se. Leadership training neih ni se.
3. Kumin chhungin BIal chhung 3. 2011 chhung hian Bial Meet neih
Branch-te inkantawn leh ni se. ni se.
24 KRISTIAN |HALAI
Thenzawl Field Veng Bial (Member 487) Branch tin tlawhchhuak se.
Thenzawl Dinthar Kohhran Biak 2. Bial huap Leadership training neih
In-ah an hmang a, thupui nei lovin ni se.
Pastor leh Bial hruaituten thuchah an 3. Bial Conference-a member thite
sawi a ni. sunna kan neih \hin hi Conference
Rorelte : \an zanah neih \hin ni se.
1. 2011-2012 Budget `. 18,800/-. 4. Kumin chhungin Branch
2. Kum 2011 chhung hian Media intlawhkual ni rawh se.
Awareness Campaign Central K|P 5. Bial Members Meet neih leh ni se.
hruaitute sawmin neih ni se. 6. Bial chhung Branch Committee
3. Bial Standing hmalak mekna Pastor member chin tan retreat neih ni se.
Quarters panna kawng siam hna 7. Bial Conference-ah hian ramthar
hi Bial K|P ten \anpui ve ni se. pual programme siam \hin ni se.
4. Thenzawl Field Veng Bial leh 8. Presbyterian Hospital, Durtlang
Thenzawl Bial K|P ten K|P Meet tan kutthlak ve ni se.
neih ni se, Bial hruaituten lo
bawhzui se. Bilkhawthlir Bial (Member 469)
Bilkhawthlir Kohhran Biak Inah ‘Tu
Kohima Bial (Member 147) rawng nge in bawl dawn’ (Josua
Kohima Mizo Kohhran Biak Inah 24:15) thupuia neiin Speaker-ah Upa
‘Lal Isua zui’ (Lk. 9:23) thupuia neiin C. Roenga an hmang
Speaker-ah Rev. Malsawmdawngliana, Rorelte :
bialtu Pastor an hmang. 1. Bial huap Leadership Training neih
Rorelte : ni se.
1. 2011-2012 Budget `. 37,070/-. 2. 2012 Bial Conference a\angin a
2. Missionary pakhat kan chawm hi thlengtu puihna tihpun ni se.
chhunzawm zel ni se. 3. Bilkhawthlir Hmarveng Bial nen
3. Ramtharah rawngbawlin Joint Meet neih ni se.
fehchhuah leh ni se. 4. Bial chhunga member boral leh
Biak In hawnga innei an awmin
Serchhip Vengchung Bial (Member 990) K|P Flag zar \hin ni se.
Serchhip Dinthar Kohhran Biak 5. Bial hruaituten bial chung branch
Inah ‘Ka thlarau zawkin le’ (Zak. 4:6) tin tlawhchhuak rawh se.
thupuia neiin bial hruaituten an sawi. 6. Kum 2012 a\angin bial chhung
Rorelte : member boralte Bial Conference-
1. Kumin chhungin Bial hruaitute leh ah sunna hun hman \hin ni se.
Bial Zaipawlten Bial chhung

n Harsatna tinrêng hian amah inchingfel tûrin thurûk a pai. Harsatna


i nei ngai lo a nih chuan chu thurûk inthup chu i man ngai lo vang.
— Norman Vincent Peale
May, 2011 25
Kum 1988 a\ang khân
Hruaitu Sunday School Zirtîrtu ni
\anin, Ramthar Vêng
CHANCHIN Kohhranah Naupang lam
Sunday School Department
hrang hrangah Asst. Leader lo
T. UPA LALLIANMAWIA ni tawhin, Ramthar North-ah
COMMITTEE MEMBER Intermediate leh Senior
Department-ah te Leader a lo

P u Lallianmawia hi Pu
Ziakkima leh Pi
Rohlupuii te fa pali zînga mipa
ni tawh a, Kohhran leh K|P ah
chanvo pawimawh tak tak
engemaw zât a lo chelh tawh
awm chhun leh upa ber niin \hin a ni. Tûnah hian Ramthar
April ni 7 khân Lêngpui-ah a lo North Kohhranah Joint
piang a. Kum 1999 khân Secretar y, Pathianni zân
P.C.Lalhnehzauvi nên inneiin thusawitu, Puitling Sunday
tûnah hian fa pahnih, mipa leh School Zirtîrtu, Ramthar Vêng
hmeichhia neiin Ramthar Bial K|P Leader, Ramthar
North-ah an khawsa mêk a ni. North Branch K|P ah
Ex Officio niin rawngbâwlna
Amah hi Pathian \ih mi leh chanvo engemaw zât a
rawngbâwlna ngai pawi- chelh mêk a, Tualchhûng
mawh mi tak niin kum 1989 Kohhran Committee member
khân Ramthar Vêng Branch a ni mêk bawk.
K.|.P-ah Committee member
ni \anin, kum 1995 khân Asst. Zai ngaina tak niin
Secretary-ah thlan a ni a. Kum Zaipâwl rawngbâwlna hi a
1999-a Ramthar North tuipui êm êm a. Kum 1998
Kohhran a lo indan khân (Serchhip) leh 1999 (Kâwnpui)
Branch K.|.P. Leader hmasa ber khân K.|.P. General Conference-
a ni nghe nghe a ni. ah Zai Hruaitu a lo ni tawh nghe
nghe a ni. Electric Vêng Pastor
Electric Vêng Pastor Bial a Bialah hian Zaipâwl Conductor
an awm lai pawhin Bial hruaitu ni tawhin kum 2004 khân Bial
pawimawh tak niin, Bial K.|.P. Zaipâwl Director a ni bawk. Hei
Asst. Secretary, Secretary, Asst. mai bâkah hian Ramthar
Leader leh Leader nihna te lo Vêngah leh Ramthar North
chelh tawh \hin a ni. Kohhranah te pawh Zaipâwl
26 KRISTIAN |HALAI

Conductor a lo ni tawh bawk a. chanvo \ha taka hlen mi niin,


Kum 2003-a Mizoram pum eizawnna leh rawngbâwl hna
huapa Zaipâwl intihsiak, Synod hrang hranga inhmang daihzai
Music Committee-in a thiam tak mi a ni.
buatsaihah Best Conductor
atân thlan a ni nghe nghe a, “Kei atân erawh zawng
Mizoram Synod Choir member Pathian hnaih hi a \ha a ni” (Sam
Conductor-te pawh a lo ni tawh 73:28) tih thu innghahna atân
\hin bawk. hmangin “Sual vânga hliam
tuarin...I hnung zui zêl hi ka
Pu Lallianmawia hi zirna duhsâm ber a ni” tih hla te hi a
lamah pawh mi vântlâng tak duh hle a, KHB No. 132 na-
niin Govt. Republic High School ’Engnge ka rilru a mangan’ tih
a\angin kum 1988 khân \ha hla te hi inhnem nân a hmang
takin Matric a Pass a, Kum 1995 \hin a ni.
khân Hrangbana College
a\angin BA \ha takin a pass leh Mi rinawm lo leh mi
bawk a ni. Hrangbana College-a thatchhiate a ngai thei lo hle a,
a kal lai hian Evangelical Union-ah mi rinawm leh mi taima te
te inhmangin, hruaitu nihna erawh a ngaisâng hle thung. Ei
hrang hrang; Adviser, Leader, leh in lamah chuan ei theih loh
Secretary, Asst. Secretary-te leh tak tak a nei lo va, chhawp
Mizoram Students Evangelical apiang a ei thei deuh zêl a ni.
Union-ah Treasurer a ni India ram hmun hrang hrang
tawh bawk. fangin a lo zin nual tawh bawk.
Infiamna lamah chuan Football
Eizawnna lamah chuan en hi nuam a ti hle a, a khelha
kum 1994 a\ang khân khelh râlah chuan Badminton hi
Hrangbana College Office-ah nuam a ti hle thung a ni.
thawk \anin, vawiin thlengin
nupui fanau chawm nân a hna Amah be pawp duh tân
ngai hi a la chelh reng a ni. Pu phone No. 9436192743 ah dial
Lallianmawia hi mahni hna leh mai tûr a niw

n Mahni chauh pawhin ka kal thei em tih aiin, midang zui theih ka ni
em tih hi kan infiahna tûr dik tak zâwk a ni. — Hubert Humphrey
n Mi â i inhnialpui chuan nang pawh i â ve tihna a ni.
— Doris M. Smith
May, 2011 27

Ka hre ve ta
n Ka \hian pakhatin he thu tâwi tê, Alice Kerr-i ziak hi min rawn
thawn a. Alice Kerr-i chu Lower Bucks, Pensylvannia (USA)-a chêng niin
Compassionate Friends an tih mai, fate sûn tawhho intêlkhâwm pâwlah a
tel ve a. A thuziak hi a tâwi hle nâa, chu chuan a hlutna a tinêp lo hlein ka
hria. Alice-i chuan a thil tawn a\angin hetiang hian a ziak a:
I fa i sûn \um khân,
I hun tawn chu a harsat tûrzia ngaihtuah lovin
I kiangah ka awm lo va,
Hmun dangah ka awm daih a;
Ka thlahthlam che a.
Chhuanlam ka siam a -
Sawi tûr ka hre lo va,
Eng nge tih tûr pawh ka hre hek lo.
A thil tawn chuan min tihlau va,
Hnem dân tûr lah ka hre lo,’ tiin.
Tichuan, nikhat chu
Ka fa ka sûn ni a lo thleng ve ta.
Ka hnên lo thleng hmasa ber i ni a,
Ka kiangah ngawi rengin i \hu a,
Ka thusawi i ngaihthla a.
Ka lung a chhiatin ka kut i vuan a,
Ka \ahin min kuah a.
Min thlahthlam lovin ka bulah i awm chawt a.
Tichuan nangmah ngeiin ka hriat ngai loh
Zirlai thar chu min zirtîr ta.
Chu chu ‘Ka hriat ngai loh kha,
Tûnah chuan ka hre ve ta,’ tih hi.
— William DeStreet
n Lalpa, ka fapa hi -
A thil tih zawng zawngin a duhzâwng a thlen vek dâwn lo tih hre
tûrin pui ang che. Kawng awlsam leh nuamah ni lovin, harsatna leh
chona a hmachhawn theih nân kawng bumbohah zâwk hruai la, harsatna
thlipui hnuaiah pawh nghet taka din zirtîr ang che. Tlûte khawngaih tûr
leh kai tho tûrin lainatna rilru neihtîr ang che. — Douglas MacArthur
28 KRISTIAN |HALAI

nnn R I M AWI a. Missionary thar Zosapthara


(Edwin Rolands) kum 1898-ah
KRISTIAN HNUA a lo chhuak ve bawk a. Ani zet
MUSIC LEH MIZOTE hi chu hla phuah thiam leh zai
thiam a ni a, Hla pakhat, “A lo
kalin, A lo kalin, A lungmâwi lâwr
— Upa Lalrinmuana tûrin,” tih hla hi a hla zirtîr
hmasakte zînga mi a ni (Gospel
England rama Leeds khuaa Centenary Souvenir, p.7,8).
mi hausa, Arthington chuan a
\ûlna apianga Chanchin |ha hril Hla a lo piang zêl a, an
tûrin mi pahnih Rev. J.H. Lorrain ngaihtuah belh zêl bawk a. Kum
leh Rev. F.W. Savidge (Pu 1899-ah Hlabu hmasa ber, hla 18
Buanga leh Sap-Upa) a tîr a. awmna copy 500 Calcutta-ah an
Anni chuan January 11, 1894-ah chhuttîr a. A hnuah an belh ta
Aizâwl an lo thleng a (Consul- zêl a. Kum 1955 a\ang phei
tation Paper by Rev. Z.T. chuan hla chu Music-a chhiar
Sangkhuma p.1). Chanchin |ha theihin Tonic Solfa nên an chhu
thlentute an nih bâkah ta nghe nghe a ni. A hnuhnung
Mizoten-a kan la hriat ngai loh ber kum 1992 Centenary Edi-
leh kan hnam ziaa la lût ngai lo tion-ah hla 537 a la awm zui ta
music ze thar rawn thlentute an zêl a ni. Kristian Hlabu bâkah,
ni a tih theih ang. Pathianin mu- Hla Thar bu te, Naupang Hla bu
sic min pêk chhan anga hmang te, Hla bu dang tam tak mimal
ve ngai lo khân Fakna tûrin kan leh pâwl hrang hrang siam kan
kâ kan âng ve \an dâwn ta a ni. lo nei ta. A ropuiin hêng zawng
zawng hi Pathian chawimâwina
Pu Buanga leh Sap-Upaten leh ropuina atân ni zel se.
hla pakhat “Isua vânah a awm a,
Khawvêlah zuk lo kal a” tih hla chu Harhna 1906, 1913, 1919, leh
thlûk awmsa hmangin hlaa 1935-ah a lo thleng a. Hêng
rawngbâwl nân leh Mizote harhna hian Mizoramah hla a
Pathian faka kan kâ ti âng tûrin tipungin Music-ah min tiharh
an han phuah chhuak a. lehzual tia sawi theih a ni. Kum
Zosaphluia pawhin a lo chhuah 1919 harhna hnu lam a\ang
hnu lâwkah “Tlâng thim chhak chuan Mizo ngeiin hla an lo
lam kei ka en ang,” tih chu phuah ve ta a. Solfa leh
Chanchin |haa Zoram tihen lêngkhâwm zaia sak chi hla tam
duhna rilru puin a phuah bawk tak kan neihna bul a ni. Harhna
May, 2011 29
a lo thlen apiangin (a tih theih tihtlâk ve deuh Pi Zaii hoin an
ang chu) thu aiin hla-in mipui kal a; Lahore khawpui leh a
nun leh Kohhran nun a chiah chheh vêl tlawhin kum 1933-ah
thûkin a luhchilh zual zâwk a. Pi Zaii ho bawkin an kal leh a.
Ringtu hmasate zaiin an Hetih hunah phei chuan
inpâwlkhâwm a, pi pu zai leh an Halleluiah Chorus leh Messaiah
hla thlûk zûl zui deuh siin, Solfa hla \henkhatte pawh an sa
thlûk lam pawt tel deuh bawk thiam ve tawh hle a ni. Tûnah
siin Mizo hla thlûk thar - phei chuan khawvêl ram hrang
Lêngkhâwm zai a piang niin a hrangah Mizo zaipâwl te
lang. Missionary te’n Tonic Solfa rawngbâwlin an chhuak ta fo
leh Staff Notation te chu Sun- mai, thil lâwmawm tak a ni. A
day School-ah naupangte an hnam anga sawi phei chuan
zirtîr \hin a. Kohhran dintirh Mizote hi hla bu en lova huhova
a\ang rêngin Mizo Kristian te’n hla sa tam thei ber kan ni hial
Pathian fakna hla an zirna hmun ang e. Dr. Sam Kamaleson pawh
\ha ber chu Sunday School a ni. khân, “Vân Zaipâwlah pawh
Chuvângin Sunday School chu Mizote hi in tam ber ka ring,” a tih
kan rama Music \han leh hial kha.
hmasâwnna bultumtu ber, mi
chherchhuahna hmun (Pûm) a Music/hla chuan mihring
ni. Tûnah erawh chuan K.|.P. in nun pumpui mai hi a hual vêl vek
hma laiin mawh a phur ta deuh a, Mizoah hian a dik bîk zual em
ber niin a lang. âw a tih theih. Lungngaihin min
hnêmtu ber chu hla a ni a, lâwm
Zosâphluia khân Solfa leh hunah pawh hla bawk chu a
hlasak hi rawngbâwl zêl nân a \angkai ber hial ang e. “I \ah
\angkaizia a hria a. Zosâpthara chuan hla in a \ahpui ang che a, i
lo chhuah hnuah phei chuan lâwm pawhin hla bawkin a
solfa zirtîr an uar zual a. lâwmpui ang che,” tia Moody-a’n
Mizofate solfa thiam tîr tuma a sawi hi a dik hle mai.
nasa taka beitu chu Pi Zaii (Katie Augustin-a pawhin, “Hlasak hi
Hughes) a ni a, a ni hi a \awng\ai vawi hnih nên a inhen,”
hlawhtling hle. Missionary leh tiin a sawi a. Hla sa tam, zai mi
Kristian mithiam hmasa te chuan Pathian an pâwl tam bîk
zârah solfa te zirin, zaipâwl te a lo nih reng chu.
din a lo ni ta zêl a. Kum 1929-ah
Sylhlet Inkhâwmpui-ah Kohhran chanchinah thil
Mizoram a\angin Zaipâwl chiang tak awm chu hla/music
30 KRISTIAN |HALAI

\han chhohna leh hmasâwn Pathian thu dawttu a ni, tiin a


zêlnaah Kohhran chu a bul zirtîr \hin a ni. Chutiang khawp
tumtu a ni \hin. Martin chuan hla chu a ngai
Luther-a (1483-1546) Kohhran pawimawhin a dah chungnung
siam \hatna bul tumtu ber hle a ni. “Kohhran nung leh nuam
pawhin a ngai pawimawh hle. chu, hla sa \hin / zai \hin Kohhran a
Ani hi siam\hatu ropui a nih ni,” an ti a. Hla chu Kohhran
rualin hla siamtu ropui leh thapui leh chakna hnâr ber a nih
phuahthiam a ni bawk. Sam 46- avângin kan dah pawimawh a.
na tlawhchhana a hla Kohhranah hmun laili a chan zêl
phuah “Kan Pathian Kulhpui a \ûl ang. India ram Kohhran
nghet a ni” tih phei chu Kohhran hruaitu pakhat chuan, “Mizo
pakhat phei chuan Thlarau Kohhran a din chhûng chuan zai hi
tamtak hruai botu ti hialin an a reh tawh lovang a, Mizo Kristiante
sawi a nih kha. an zai chhûng chuan Kohhran hi a
nung reng dâwn a ni,” tiin a sawi
Luther-a chuan , “Mitinin a. Kohhran nung tak kan nih zêl
mahni \awngin Bible leh hla an nei theih nân hawh u, Pathian fakin
\heuh tûr a ni” tih te, Hla hi Bible, i zai zêl ang uw
(He thu hi kan Upa Lalrinmuana, General Secretary, K|P ziak a ni a. MSSU Residential
Training Paper ‘Music’ tih ami lâkchhuah a ni)

Nang hi ka siam che alâwm


Vawi khat chu Pathian mi pakhat hi thlasik khaw-vawh vin lai
hian khawlaiah a lêng chhuak a. Kawtthlêr pakhatah hian hmeichhe
naupang pakhat retheih hmêl tak hi a hmu ta a, kawr hak tûr \ha pawh
a neih loh avângin vawt tiin a khûr beuh beuh va.
Ina a hâwn hnu chuan hmeichhe naupang tân chuan a \awng\ai
a, a \awng\ai tâwp lamah chuan, “Lalpa, engati nge hmeichhe
naupang kha khatiang kha tawrht$r i phal? Silhfên \ha pawh a nei lo
va, engati nge i tuam hlâwm loh? A chungah eng emaw tal i ti loh?
tiin Pathian a zâwt a.
Pathian chuan a \awng\aina chu a chhâng mai lo; mahse zânah a
mut hmunah Pathian chuan, “Ka fapa, kha hmeichhe naupang tân khân
tih ka nei asin. Nang hi ka siam che alâwm,” tiin a rawn chhâng ta a.
May, 2011 31
HRISELNA nnnn te, zunin kawra siam kan chîn
te hi kan inkaidarhna ber a
MÍTLIAM/THINLIAN nih a rinawm. Chu chuan
(Infectius Hepatitis) tuikhur leh tui in tûr kan
lâkna a tibawlhhlawh a, zun
— Dr. Ramfangzauva leh êk a\anga natna hrik chu
Dy. Director, Malaria (M), DHS kan sah telin, kan semdarh ta
\euh \hin a ni.

M îtliam hi a awmtîrtu chu


virus a ni a, inkai awl tak a
ni. Kum naupang lamin an vei
2. Mîtliam veiin a inthiarin kut
a silfai tâwk lo va, eitûr
khawihtua a \anin.
ber a, kum 40 chunglam chuan 3. Thisen inpêk a\angin.
an vei meuh lo. 4. Mitliam vei hman hnu hriau
A nat dân tlângpui leh inchiuna syringe tih
Khawsik seng seng leh thianghlim tâwk lohvin.
luna-in a in\an a, a vei chu a chau 5. Intihpem palh leh in hiah pilh
ngawih ngawih a, chaw châkna a\ang tein inkai theihah an ngai.
leh mei châkna a nei lo va, luak Invên dân :
a chhuak a, an luak vak thei Tho hian mihring êk leh ran
bawk. Kaw\halo in a zui thei êkte hi an duh a, tui awmna
bawk a ni. Hetianga awm hnu hmunahte leh hmun hnâwngah te
ni reilote a\anga chawlhkâr hnih hian an fu khâwm a, chuvângin :-
chhûngin mit a lo eng a, a nasat *Mîtliam zun leh êkte chu thoin
chuan ka chhûng te leh vunte a bawm theih lohvin siam tûr.
pawh a eng chhuak thei. *Mîtliam vei chuan a inthiar
Naupangah chuan nghâwnga zawhin kut fai takin a sil tûr a ni a,
\hâlbête pawh a lian thei a, Lâ a a theih chuan ei tûr lam khawihtu
tla thei a, thinlian hian nikhaw atân hman loh tûr.
hrelo va awmna a thlen thei a, a *Tui chhuanso dahvawh chhin
thihpui theih a ni. \hat chauh in tûr.
Temparature climate-ah Mîtliam awmtîrtu hi
chuan favângah leh thlasikah a centigrade 60 thleng a dam thei
lêng a. Mizoramah chuan ruahtui a, chuvângin tui chhuanso
tlâk tirh hian a lêng ber \hin. bawrh bawrh tûr a ni. Ekin leh
Inkai dân : zunin hi tuikhur leh Public Water
1. Mîtliam hi inkai awl tak a ni Point bulah a awm tûr a ni lo.
a, mîtliam vei zun leh êkin Mîtliam i vei chuan a rang
intûr a tihbawlhhlawh thei ang berin damdâwiin
a\angin a ni ber a, êkin ruah emaw damdâwi thiam emaw
sûr laia kawr a sah kan chîn pan ang chew
32 KRISTIAN |HALAI

Hriatzauna
— John Lalhruaitluanga
Ramhlun North
INCHEINA rawng inang chiaha \hui a ni
Incheina hi thil pawimawh awm e. Kawrchung leh kekawr
tak, kan rilru puthmang leh kan bâkah waistcoat (American
zia târlangtu a nih fo avângin chuan ‘vest’ an ti) a tel hian
ngaihthah chi a ni lo va. ‘Three piece suit’ an ti a,
Rawngbâwltute tân phei chuan kawrchung leh kekawr chiah a
incheina hi uluk a \ûl lehzual hle nih hian ‘Two piece suit’ an ti.
mai. Fai, fel leh zahawm taka
inchei hi hmân a\anga tûn Suit \hui hrang : Suit chi hrang
thlenga Kohhranho kan hrang a awm a, a danglamna chu
inzirtîrna a la ni reng. a kawrchung \hui dânah a ni
Incheina fai leh zahawm a deuh ber. Hetiang hian an \hen
pawimawh kan tih rualin a nih hrang -
dân tûr anga hâk loh chuan mî 1. Two button suit : Kawrchung
nuih \êt \êt hlawh theihna a nih hmaah kawrkilh pahnih
avângin uluk leh a nih dân tûr chauh vuah a ni. American-
ang thlapa inchei te pawh kan hovin an ha nasa a,
zir ve zêl a \ûl hle. khawvêlah pawh hâk
Tûn \umah hian mipa tlânglâwn ber a ni awm e.
incheina pakhat, suit/coat ‘single breasted’ a ni.
chungchâng kan sawi dâwn a. 2. Three button suit : Kawrchung
Rawngbâwltu, Upa leh Pastor-te hma lamah kawrkilh pathum
bâkah K|P member-te pawhin vuah a ni ve thung a, hei
Inkhâwmpui leh Kohhran pawh hi ‘single breasted’ a ni.
hunpui hrang hrangah te Suit hi 3. Italian suit : Kawrchung hma
kan hak nasât a nih avângin kan phel dinglam a veilamin khuh
hriat tlân leh zawm atâna \hate deuh hlap thei tûra \hui hi a
kan ziak dâwn a ni. ni a, ‘double-breasted’ an ti
deuh kher \hin.
Suit : ‘Suit’ kan han tih mai hian 4. Mandarin suit : Kawrchung
rilrua lo lang nghâl chu nghâwng tung, tâwi, thleh
kawrchung (coat, American-ho loh ang ch î ho hi a ni.
chuan ‘jacket’ an ti) leh kekawr, Khawchhak lam kawr
May, 2011 33
nghâwng anga duan a ni a, a ni \hin. Kawrkilh chung zâwk
nghâwng thlenga kilh chîp chauh kilh hi a kilh dân
deuh chaih theih tûra \hui a tlânglâwn chu a ni a, a \hui dân
ni. ‘Oriental suit/Nehru suit’ azira a hnuai zawk chauh kilh
an tih \hinte nên pawh hian a pawh an awm tho bawk.
inhnaih viau awm e.
A chunga kan sawi tâk Kawrkilh hnuai ber kilh loh
bâkah khian one button suit,‘four chhan : England lal \hin, King
button suit etc. te pawh a awm a. Edward VII (Victoria-i fapa) kha
Hêng bâkah hian kamis a thau êm avângin kawrkilh
nghâwng ang deuha \hui, hnuai ber a kilh thei lo va.
nghâwng thlenga kilh pum vek Lalberin a kilh loh tâkah chuan a
theih a awm bawk. (Hetianga khua leh tuite pawhin an chîng
\hui hi internet-ah ka’n zawng zui ta a, khawvêl tih dân a ni zui
ngial a, ka hmu zo tlat lo). ta a ni, an ti.

Kawrkilh kilh dân tûr dik : Suit Thildang :


emaw kawrchung chauh emaw 1) Kawrchung veilam chunglama
pawh a hâk dân tûr dika hâk leh ipte hi pen paina tûr a ni lo.
hâk loh a lanna chu kawrkilh kilh 2) Kawrchung hnung kak hi
dânah hian a ni ber a, hetianga pakhat chauh emaw, pahnih
kilh \hin tûr hi a ni. emaw, kak miah lo emaw
Kawrkilh pahnih awm (two pawhin \huitîr theih a ni.
button suit)-ah hian a hnuai Double-breasted-ah hi chuan
zâwk hi eng lai maha kilh loh tûr hnung kak pahnih awm tûra
a ni a. Kawrkilh chung zâwk ngaih a ni deuh \hin.
erawh hi chu din lai chuan kilh 3) Kawrchunga ipteah hian a
tlat tûr a ni thung. Kal lai pawhin pian timâwi lo khawpa thil
kilh mai hi a mâwi ber a, kilh loh ah loh hi a mâwi ber fo.
pawh thil sual chu a ni lem lo. 4) Kawrchung hi ‘fit’ deuh
Kawrkilh pathum awm chi zaiha \hui hi a mâwi ber a,
(three button suit)-ah pawh hian thâwl lutuka hâk hi kan
kawrkilh hnuai ber hi eng lai mâwipui lo fo.
maha kilh loh tûr a ni a. Kawrkilh ‘Suit’ hâk dân hi chiang
a laia mi chauh emaw, a lai leh a lehzuala kan hriat duh chuan
chung ber kilh kawp emaw hi a Internet-ah a en theih reng a.
kilh dân tûr chu a ni. ‘Google’-a luha, “How to button
‘Double-breasted suit’-ah a suit” tih emaw “How to wear a
hian kilh tûr pakhat chauh suit” tih chhut mai tûr a ni. TV
emaw, pahnih emaw a awm leh film kan en \hinah te pawh
tlângpui a, pakhat chauh hi kilh chîk lehzualin a en theih awm ew
34 KRISTIAN |HALAI

KANTU
Rûlchâwm Br. &
Sairâng Br.

RULCHAWM BRANCH An sum lâkluh dân tlângpuite

K ristian |halai Pâwl,


Rûlchâwm Branch hi April
2, 1981 ah din a ni a, kumin hian
chu - Faith Promise, Group Budget,
Inkhâwm thawhlâwm, Committee
thawhlawm, Balhla hralhna leh
member 178 an ni. Kum 2011 lung lâk etc te a ni. Rûlchâwm Br.
chhûng atân Sub-Committee hian Balhla leh Nimbu huan zau
hrang hrang - Programme, tak an nei a, tûnah hian Balhla rah
Decoration leh Music an seng mawlh mawlh tawh a, Nimbu
Sub-Committee-te an siam a ni. pawh a rah an seng \ep tawh a ni.
Thlatin thawhleh zân Kum 1996 a\angin Branch K|P
vawihnihnaah Branch Committee chanchinbu ‘|halai Inlêng’ chu
an nei \hin a. Thawh\an zân châwl lovin an chhuah a. Kumin
inkhâwm hi Sermon, Faith hian copy 130 an chhu a ni.
Promise Nite leh thupui zirho nân Kristian |halai hi copy 48 lain
an hmang \hin a. Kum 2010 khân nikum aiin copy 15 in a latu an
chawhrualin thawh\an zân pung a, \an an la zêl bawk a ni.
inkhâwm 26.91% an ni. Synod Mission Board hnuaiah
Pathianni tlaiah Fellowship an member Missionary pasarih an
neiin - Hla zir, |awng\airual, tîrchhuak tawh a. Tûnah hian
Variety Programme leh zaiho nân Missionary 1½ an châwm mêk a, tam
an hmang \hin. K|P Day pualin zâwk châwm belh tumin \an an la hle.
Social Work neiin an hnatlâng Kum 2011 hian an hmalâkna
\hin a, thilpêkte lakhâwmin langsâr atân Sound system
damlo harsate kan nân an hmang tihchangtlun leh K|P General
\hin bawk. Conference kalna tûra sum dah te
K|P member Biak In hawnga an project a ni. Member hla te
nupui/pasal nei an awmin Branch hnuhhnaih kawngah chak zâwka
hmingin lawmpuina thilpêk leh hma an sawn theih nân ni 7 th
chawimâwina an hlân \hin a. March, 2011 zân khân Branch leh
Sound system tihchangtlun Group Committee member-te
kawngah \hahnem an ngai hle. intuaitharna/infuihtharna hun an
Nikum khân Sound system lei nân hmang a, nasa zâwka
Kohhranah ` 40,000/- an rawngbâwlhna hlen tûrin \an an
chhûnglût bawk. la nasa hle a niw
May, 2011 35
SAIRANG BRANCH hla an rem thei reng a, an
member zîngah Biak In hawnga

K ristian |halai Pâwl, Sairâng


Branch hi kum 1954 April
nupui pasal innei an awmin hla
an rem sak \hin bâkah, lawmpuina
ni 5 -ah, Dâwrpui Bial an nih laia thilpêk an hlân \hin bawk.
din a ni a, kum 2004, April ni 5 Pathianni apiangin "K|P
khân ropui takin an Branch INLÊNG" chanchinbu an
Golden Jubilee hi an lo lâwm tichhuak \hin a, kumin hian
tawh a ni. Kristian |halai hi copy 83 lain
Kum 2011 hian K|P member member pakhatin copy 3.7
mipa 207 leh hmeichhia 104, an inchhiar\âwm \hin ang an ni a,
vaiin member 311 an awm mêk \anlâk lehzual an tum hle.
a. Kumin hian Branch hmalâkna Thlatina K|P Lehkha Ip an
tichak tûrin Sub-Committee lâkkhâwm \hinte, Group Budget
panga - Evangelism, Reception, te, Inkhâwm thawhlâwmte leh
Music, Drama leh Programme inhlawhna remchâng an hmuh
Committee-te an din bâkah, a\anga an sum thawhchhuah te
Group 4-ah an in\hen bawk. chu an sum hmuhna tlângpui a
Pathianni chhûnah fellow- ni a, nikum 2010 chhûng khân
ship an nei \hin a, an Kohhran ` 1,00,000/- (nuaikhat) chuang
mi thi an awmin Pathianni hun zet an thawk chhuak a ni.
remchâng hmasa ber tlaiah An Branch a\ang hian Pastor
inkhâwmpuina an nei \hin leh Missionary chhuak an awm
bawk. Pathianni zân inkhâwm nual tawh a, kumin hian
bân apiangin Biak In-ah Branch hmingin Missionary
\awng\airualna hun an hmang pahnih (2) an châwm mêk.
\hin bawk a ni. Thawh\an zân inkhâwm hi
Tin, Kohhran Zaipâwl \ha Sermon, Short Sermon, Sharing,
tak an nei thei reng a, kârtin Thupui zirho, Hla zir leh
ningani zân apiangin hla an zir Ramthar Programme tein hun
\hin bâkah, thlatin ningani zân an hmang \hin.
hnuhnung ber hla zir zawhah Kohhran kut ke nih an tlin
Biak In-ah Bethel an nei \hin êm êm a, Kohhran, Bial leh
bawk. Zaipâwl member atân Central lam a\anga tihtûr
hian inpêkna form siamin mahni awmte rêng rêng \ha takin an ti
duh thu ngeia inpe te chauh lâk thei zêl a. April 5, kha an Branch
an ni a, kumin hian member 80 Rising Day a ni a, hemi pual hian
vêl an inpe a ni. Kohhran Aizawl Civil Hospital tân thisen
Programme pawimawh leh unit 35 an pe a, thisen petute hi
Inkhâwmpui hrang hrangah te mipa 27 leh hmeichhia 8 an niw
36 KRISTIAN |HALAI

Keimahni

n March ni 6, 2011 (Pathianni) khân K|P General Conference vawi 54-


na thlengtu tûr Organising Committee hnênah Central K|P \anpuina
` 2,00,000/- (nuaihnih) hlânin Thênzâwlah hruaitu \henkhatte an kal a,
Organising Committee nên hian inkawmhona \ha tak an nei a ni.
Thlengtu puihna hi ` 4,00,000/- (nuaihnih li) a ni a, a bâk hi remchângah
la pêk leh tûr a ni. Hruaitute hian chawhnu inkhâwmah Thenzawl
Kohhran hrang hrang - Field Vêng, Vêngthlang, Kanan, Vênglai, Dinthar,
Vêngthar leh Buangpui Kohhranah te hun lo pein thuchah an sawi a
ni. Hruaitu kalte hi zaithiam - P.B. Liankhuma, Melody Zothansangi,
Lalrinfeli, Nancy Zothanmawii, Zoramchhani, Lalmuankimi ten an
\awiawm a ni.
n March ni 18-20, 2011 chhûng khân Ramlai Presbytery K|P Meet,
Thenzawl Field Veng Kohhranah neih a ni a. He hun hmanpui hian
Synod Choir bâkah Pu H. Liantluanga leh Dr. Samuel Vanlalthlanga
Committee member-te an kal.
n March 25-27, 2011 chûng khân Khawzâwl Dinthar Kohhran Biak In-
ah Khawzâwl Dinthar Bial Leadership Training neih a ni a. Training-ah
hian mi 57 an tel a ni. He hun hmanpui hian Pu Lalthanmawia leh Pu
Saizamliana Sailo, C/M- te an kal a ni.
n March ni 26, 2011 (Inrinni) khân Mizoram State Tobacca
Control Society buatsaihin vaiho dona chungchâng Workshop, I&PR
Auditorium Conference Hall-ah neih a ni a, hetah hian
Central K|P aiawhin Pu Lalrohlua leh Pu R. Lalhmingthanga,
C/M- te an kal bawk.
n April ni 2, 2011 (Inrinni) khân Ngopa Bial K|P Leadership Training,
Ngopa Kohhranah neih a ni a, training-ah hian mi 69 telin he hun
hmanpui hian Pu Lalmuanawma, Traesurer leh Tual Upa Zothangzuala
Chhangte, C/M-te an kal a, hruaitu kalte hi zaithiam Nl. P.C.
Hmingthansangi, Chanmari West in a \âwiawm a ni.
n April ni 5, 2011 (Thawhlehni)-a neih PYF Central Committee Meet-
ing, Shillong-ah Pu Vanlalfinga, Fin.Secretary, CK|P chu a kal a, thu
pawimawh tak tak an rêl a ni.

Вам также может понравиться