www.mizoramsynod.org
May, 2011 2
www.mizoramsynod.org
May, 2011 3
Incheina
Nikuma Synod Inkhâwmpui Zârkawt Kohhran Biak
In-a neih khân Biak In chhûnga inchei dân tûr
kaihhruaina siam rêlin ‘hman nghâl theih tûrin
SEC-in kaihhruaina fel tak lo siam rawh se’ a ti
a. He thu hi kawng hrang hrang ngaihtuahin thlîr dân a inang lo hlawm
hlein a rinawm. Engang takin nge inkaihhruaina hi alo chhuah dâwn kan
hre lova, a chhuah hun a nghahlelhawm hle a ni.
Engpawhnise, incheina hi thil pawimawh tak a ni a, kan inchei
dânin kan mizia a pho chhuak an tih angin kan mizia lanchhuahna
langsâr tak anih avângin kan uluk a \ûl hle a ni. Dik tak chuan suit leh
necktie nêna han induan zaih hi chuan mahni rau rauvah kan incheina
khân min thunun a, thil \halo leh sual tihpui nân a inhmeh tlat lo. Nalh
taka inchei chung hian kan nun hi thlahdah viau mai ta ila inhmeh lo ti
tûr chu mahni vêk kan ni ang. Mizoramah hian khawvêl hmasâwnnain
kan nun a kaihhruai dân lantîrtu langsâr ber chu incheina hi a ni awm e.
Inchei dân mâwi leh nalh tak takin kan inchei a, hetih ruala kan hriatreng
atâna \ha chu miten mâwipui nâna an hman nazawng hi kan mâwipui
lova, mi inhmeh ang hi kan inhmeh ve kher lo tih hi a ni.
A bik takin thalaite hian incheina thuah a hun leh ahmun kan thliar
thiam a pawimawh a. Puipunnaa inbel ang chi Pathian biaknaa
inkhâwmpui te hi a inhmeh lo mai ni lovin Biak In a tizahawm lova,
mahni kan intimualphovin mi nuih kan tiza duh khawp. Chuvângin kan
inchei dânah a hun leh hmun azirin zahawm leh mâwi tâwkin inbel \hin
ila, chu chuan kan zahawmna a keng tel tlat a ni.
Biak In-a incheina dân chungchâng hi inzirtir awm reng a ni ta. A
chhan chu Biak In-a thawmhnaw inbel awm kan hriat loh avângin.
Incheina chungchâng hi sakhua nên a inkungkaih tlat tih kan hriat a \ha
a. Kan hmuh theih hnaivaiah - Hindute inchei dân chu an sakhuain a
phût angin a ni a, Sikh ten diar an khim reng chhan te pawh mâwi an duh
vâng lam aiin an sakhuain a phut vâng a ni. Chutiang bawkin
Mosolmanten khabe hmul an zuah chhan te, an hmeichhiate an inkhuh
tlat chhante pawh an sakhuain a phût vâng a ni bawk.
Mizo Kristiante hian kan inchei dâwn hian kan hnam leh sakhua hi
a ki puiah hmang ve thei ila, kan sakhua târlanna leh Chanchin |ha hrilna
hmanraw \angkai tak a ni thei ngei angw
www.mizoramsynod.org
May, 2011 4
MIZORAM PRESBYTERIAN CHURCH : SYNOD
FINANCIAL YEAR 2010-2011
1. PASTORAL
1(1) Pathian Ram
1) Pathian Ram 21,47,39,000 30,03,60,748 8,56,21,748
2) Buhfaitham 5,90,00,000 7,55,28,608 1,65,28,608
3) Sakramen 17,00,000 27,09,554 10,09,554
4) Sunday School 21,00,000 26,39,954 5,39,954
5) Inneihna 85,000 1,47,297 62,297
Total 27,76,24,000 38,13,86,161 10,37,62,161
1(2) Designated Total 6,50,000 34,33,411 27,83,411
1(3) Hmuhna dang Total 1,33,50,000 1,85,86,742 52,36,742
Pastoral Grand Total 29,16,24,000 40,34,06,314 11,17,82,314
2. MISSION
2(1) Ramthar
1) Ramthar 19,54,77,900 20,14,46,561 59,68,661
2) Thawktu chawmna 9,60,00,000 11,06,50,761 1,46,50,761
Total 29,14,77,900 31,20,97,322 2,06,19,422
2(2) Hmuhna dang Total 1,07,95,800 75,30,703 (-) 32,65,097
Mission Grand Total 30,22,73,700 31,96,28,025 1,73,54,325
RECEIPT GRAND TOTAL 59,38,97,700 72,30,34,339 12,91,36,639
Thilpêkah hma kan sâwn zêl a, Pathian hnênah lâwmthu i sawi ang u.
www.mizoramsynod.org
May, 2011 5
Pentikos Sermon :
Ka ngaina che
(Joh. 21:15-21)
n Hlawhtling tûr chuan thil pathum chiah a ngai : Midang aiin hre
tam la, midang aiin thawkrim la, midang aiin duh nei tlêm rawh.
— William Shakespeare
www.mizoramsynod.org
May, 2011 15
thleng \hin a. Mualvûm a\anga
Rev. William Williams he hmun panna kawng hi a
chhuk chhoin dârkar khat leh a
Chanchin |ha chanve kal vêl a ni.
hrilna hmun kan
April ni 15, 1891 khân
tlawh a Mualvûm khaw mi, naupang
leh pa upa lam \henkhat chi
— C. Lalhmunmawia
thleng tûra Tlawng kama an lo
Kawnpui Dinthar Br. awm lai chuan, Rev. William
Williams chu Mizorama
Chanchin |ha hrilna tûr
kan kal a, Bial Standing sq. a zau ram a nei tawh a. Hei
Ziaktu(Senior) Upa Lalropuia hi a ram neitu Pu R.K.
leh Bialtu Pastor Rev. R.T. Kâpthanga, Hortoki hnên
Lianthanga ten min tâwiawm a\angin kan zuk tlawh chhuah
bawk a ni. ni hian ram min pêkna lehkha
pawh kan dawng a, Bial
Chanchin |ha kan dawn hruaitute an lâwm hle.
a\an ga hmasâwnna tûn Chhinchhiahna signboard te
thlenga kan hmuh zawng pawh Bial K|P chuan a hmunah
zawngte ngaihtuah h ian hian a târ nghâl a ni.
mihring khawsak a awlsamin
a n uam ta hle a, tûn hma Kum 2009 Synod
ngaihtuah chuan Chanchin |ha Inkhâwmpui chuan SEC-in
hian kawng tinrêngah min Missionary ten Mizoram leilung
dâwm kâng a ni. Chanchin |ha an rahna hmasa ber an chhui
min petu Pathian hnênah chianna hi \ha tiin a pawm tawh
lâwmthu i sawi ang u. a. He hmun hlu tak, Mizoram
History-a chanvo pawimawh
He hmun, Tlawng kam, luahtu hi |halai te’n i ngaihlu hle
Kutbûl lui chhuahah hian ang u. Chanchin |ha hian thim
Kâwnpui Bial K|P chuan 30ft. ata êngah min hruai a ni si aw
www.mizoramsynod.org
May, 2011 17
lo. Leia thilsiamte hi ho tein an
la tlâwm zêl dâwn a ni tih kan
chhût ngai lo. Chatuana nung
reng tûr ang deuh hian kan
— F. Vanlalrochana inngai fo va; thil rêng rêng hi
Ramhlun North Br. kan duh anga awm tûra
ngaihtuah châng kan nei \hin.
"Nunna lawngah chuan Min siamtu kan chhût ngai lo fo
I lût thuai ang u va; min siam chhan lah kan
Kan chatuan pa ram in nuam panin ngaihtuah ngai hek lo. Chûng
Itlai angehmanhmawhin lûtthuai rawh avâng chuan nuam kan tâwl a,
Hmangaihtu Lalpa lawng a ni" duh lam lamah kan tlân \hin.
Hringnun hi chhûm rei lote lo
n Second khat kan thin a rim hian minute khat hlimna kan hloh zêl
tihna a ni. — Ryan Miller
www.mizoramsynod.org
May, 2011 20
www.mizoramsynod.org
May, 2011 21
Khawzawl Dinthar Bial (Member 541) 4. Bial huapa General Conference
Khawzawl Dinthar Kohhran Biak kalna tur Budget hi tih tam ni se.
Inah hmangin thupui chu ‘In 5. Bial hruaitute leh Bial Zaipawl ten
kawngte chu chhut ngun rawh u’ Bial chhung Branch tinte
(Hag.1:7) a ni a, Pastor C. Laltharzuala tlawhchhuak leh se.
Bialtu Pastor Speaker-ah an hmang. 6. Kumah Bial chhung Branch Church
Rorelte : pahnih te tlawh ni rawh se.
1. 2011-2012 Budget `. 40,530/-. 7. Bial Standing Committee-in
2. Central K|P hruaitute chah Chanchhuahna In a sak mekah Bial
chhuaka Bial huap Leadership nei K|P hminga hmalak ve ni se.
ni se. 8. 2011 Bial K|P kumpuanah
3. 2011 chhungin Bial huap Joint ‘|awng\ai Uar’ hman ni se.
Fellowship neih ni se.
4. 2012 Bial K|P Conference-ah Khawlailung Bial (Member 513)
hmun dang ami (khawpui mi) Hmunzawl Kohhran Biak In-ah
Speaker neih ni se. hmangin thupui ‘Pathian hnaih’ (Sam
5. Pastor Quarters-ah book-shelf 73:28) chu Bial hruaituten an sawi.
dah ni se. Rorelte :
6. Presbyterian English Medium 1. Missionary pakhat (1) kan chawm
School mamawh leina turin ` 5000/ mek hi a chanve a tihpun ni se.
- pek ni se. 2. Motor kawngpui, |awng\aina
7. Bial hruaitute leh Bial Zaipawl ten hmunah BIal hmingin Signboard
Bial chhung Branch tinte tar ni rawh se.
tlawhchhuak leh se. 3. Bialin Laser Printer lei ni se.
8. Bialin huap Bible quiz nei ni se. 4. 2011 Bial K|P kumpuanah ‘Faina
9. Bial chhung, Khawzawl pawna Uar kum’ hman ni se.
Branch-te Bial hruaituten K|P Day 5. Pastor Quarters mikhual room
hmanpui se. chei nan ` 2000/- dah ni se.
6. 2011 hian BIal huapin Solfa zir ni se.
Zawlnuam Bial (Member 473)
Zawlnuam Kohhran Biak In-ah Lungleng I Bial (Member 429)
hmangin thupui chu ‘I ram lo thleng Samtlang Kohhran Biak In-ah an
rawh se’ (Mat. 6:9) a ni a, Speaker-ah hmang a, thupui ‘RRinawmna’
Pu H. Liantluanga, Pu Lalnginglova (Thup. 2:10) a ni a. Thupui hi Bial
Hauzel, CK|P hruaituten an sawi a ni.
Rorelte : Rorelte :
1. 2011-2012 Budget `. 44,300/-. 1. 2011-2012 Budget `. 49,000/-.
2. Kumin chhungin BIal K|P Meet 2. 2011 hian Branch Committee leh
neih ni se, Meet-ah hian sport item Group Office Bearer chin tan
telh ni se. Leadership training neih ni se.
3. Kumin chhungin BIal chhung 3. 2011 chhung hian Bial Meet neih
Branch-te inkantawn leh ni se. ni se.
www.mizoramsynod.org
May, 2011 22
Thenzawl Field Veng Bial (Member 487) Branch tin tlawhchhuak se.
Thenzawl Dinthar Kohhran Biak 2. Bial huap Leadership training neih
In-ah an hmang a, thupui nei lovin ni se.
Pastor leh Bial hruaituten thuchah an 3. Bial Conference-a member thite
sawi a ni. sunna kan neih \hin hi Conference
Rorelte : \an zanah neih \hin ni se.
1. 2011-2012 Budget `. 18,800/-. 4. Kumin chhungin Branch
2. Kum 2011 chhung hian Media intlawhkual ni rawh se.
Awareness Campaign Central K|P 5. Bial Members Meet neih leh ni se.
hruaitute sawmin neih ni se. 6. Bial chhung Branch Committee
3. Bial Standing hmalak mekna Pastor member chin tan retreat neih ni se.
Quarters panna kawng siam hna 7. Bial Conference-ah hian ramthar
hi Bial K|P ten \anpui ve ni se. pual programme siam \hin ni se.
4. Thenzawl Field Veng Bial leh 8. Presbyterian Hospital, Durtlang
Thenzawl Bial K|P ten K|P Meet tan kutthlak ve ni se.
neih ni se, Bial hruaituten lo
bawhzui se. Bilkhawthlir Bial (Member 469)
Bilkhawthlir Kohhran Biak Inah ‘Tu
Kohima Bial (Member 147) rawng nge in bawl dawn’ (Josua
Kohima Mizo Kohhran Biak Inah 24:15) thupuia neiin Speaker-ah Upa
‘Lal Isua zui’ (Lk. 9:23) thupuia neiin C. Roenga an hmang
Speaker-ah Rev. Malsawmdawngliana, Rorelte :
bialtu Pastor an hmang. 1. Bial huap Leadership Training neih
Rorelte : ni se.
1. 2011-2012 Budget `. 37,070/-. 2. 2012 Bial Conference a\angin a
2. Missionary pakhat kan chawm hi thlengtu puihna tihpun ni se.
chhunzawm zel ni se. 3. Bilkhawthlir Hmarveng Bial nen
3. Ramtharah rawngbawlin Joint Meet neih ni se.
fehchhuah leh ni se. 4. Bial chhunga member boral leh
Biak In hawnga innei an awmin
Serchhip Vengchung Bial (Member 990) K|P Flag zar \hin ni se.
Serchhip Dinthar Kohhran Biak 5. Bial hruaituten bial chung branch
Inah ‘Ka thlarau zawkin le’ (Zak. 4:6) tin tlawhchhuak rawh se.
thupuia neiin bial hruaituten an sawi. 6. Kum 2012 a\angin bial chhung
Rorelte : member boralte Bial Conference-
1. Kumin chhungin Bial hruaitute leh ah sunna hun hman \hin ni se.
Bial Zaipawlten Bial chhung
P u Lallianmawia hi Pu
Ziakkima leh Pi
Rohlupuii te fa pali zînga mipa
ni tawh a, Kohhran leh K|P ah
chanvo pawimawh tak tak
engemaw zât a lo chelh tawh
awm chhun leh upa ber niin \hin a ni. Tûnah hian Ramthar
April ni 7 khân Lêngpui-ah a lo North Koh h r an ah J oin t
piang a. Kum 1999 khân Secretar y, Path ian n i zân
P.C.Lalhnehzauvi nên inneiin thusawitu, Puitling Sunday
tûnah hian fa pahnih, mipa leh School Zirtîrtu, Ramthar Vêng
hmeichhia neiin Ramthar Bial K|P L eader, Ramth ar
North-ah an khawsa mêk a ni. North Bran ch K |P ah
Ex Officio niin rawngbâwlna
Amah hi Pathian \ih mi leh ch an vo eng emaw zât a
rawngbâwlna n gai pawi- ch e lh mêk a, Tu alch h û n g
mawh mi tak niin kum 1989 Kohhran Committee member
khân Ramthar Vêng Branch a ni mêk bawk.
K.|.P-ah Committee member
ni \anin, kum 1995 khân Asst. Zai ngaina tak niin
Secretary-ah thlan a ni a. Kum Zaipâwl rawngbâwlna hi a
1999-a Ramth ar North tuipui êm êm a. Kum 1998
Koh h ran a lo in dan khân (Serchhip) leh 1999 (Kâwnpui)
Branch K.|.P. Leader hmasa ber khân K.|.P. General Conference-
a ni nghe nghe a ni. ah Zai Hruaitu a lo ni tawh nghe
nghe a ni. Electric Vêng Pastor
Electric Vêng Pastor Bial a Bialah hian Zaipâwl Conductor
an awm lai pawhin Bial hruaitu ni tawhin kum 2004 khân Bial
pawimawh tak niin, Bial K.|.P. Zaipâwl Director a ni bawk. Hei
Asst. Secretary, Secretary, Asst. mai bâkah hian Ramthar
Leader leh Leader nihna te lo Vêngah leh Ramthar North
chelh tawh \hin a ni. Kohhranah te pawh Zaipâwl
www.mizoramsynod.org
May, 2011 24
Conductor a lo ni tawh bawk a. chanvo \ha taka hlen mi niin,
Kum 2003-a Mizoram pum eizawnna leh rawngbâwl hna
huapa Zaipâwl intihsiak, Synod hrang hranga inhmang daihzai
Music Committee-in a thiam tak mi a ni.
buatsaihah Best Conductor
atân thlan a ni nghe nghe a, “Kei atân erawh zawng
Mizoram Synod Choir member Pathian hnaih hi a \ha a ni” (Sam
Conductor-te pawh a lo ni tawh 73:28) tih thu innghahna atân
\hin bawk. hmangin “Sual vânga hliam
tuarin...I hnung zui zêl hi ka
Pu Lallianmawia hi zirna duhsâm ber a ni” tih hla te hi a
lamah pawh mi vântlâng tak duh hle a, KHB No. 132 na-
niin Govt. Republic High School ’Engnge ka rilru a mangan’ tih
a\angin kum 1988 khân \ha hla te hi inhnem nân a hmang
takin Matric a Pass a, Kum 1995 \hin a ni.
khân Hrangbana College
a\angin BA \ha takin a pass leh Mi rinawm lo leh mi
bawk a ni. Hrangbana College-a thatchhiate a ngai thei lo hle a,
a kal lai hian Evangelical Union-ah mi rinawm leh mi taima te
te inhmangin, hruaitu nihna erawh a ngaisâng hle thung. Ei
hrang hrang; Adviser, Leader, leh in lamah chuan ei theih loh
Secretary, Asst. Secretary-te leh tak tak a nei lo va, chhawp
Mizoram Students Evangelical apiang a ei thei deuh zêl a ni.
Union-ah Treasurer a ni India ram hmun hrang hrang
tawh bawk. fangin a lo zin nual tawh bawk.
Infiamna lamah chuan Football
Eizawnna lamah chuan en hi nuam a ti hle a, a khelha
kum 1994 a\ang khân khelh râlah chuan Badminton hi
Hrangbana College Office-ah nuam a ti hle thung a ni.
thawk \anin, vawiin thlengin
nupui fanau chawm nân a hna Amah be pawp duh tân
ngai hi a la chelh reng a ni. Pu phone No. 9436192743 ah dial
Lallianmawia hi mahni hna leh mai tûr a niw
n Mahni chauh pawhin ka kal thei em tih aiin, midang zui theih ka ni
em tih hi kan infiahna tûr dik tak zâwk a ni. — Hubert Humphrey
n Mi â i inhnialpui chuan nang pawh i â ve tihna a ni.
— Doris M. Smith
www.mizoramsynod.org
May, 2011 25
Ka hre ve ta
n Ka \hian pakhatin he thu tâwi tê, Alice Kerr-i ziak hi min rawn
thawn a. Alice Kerr-i chu Lower Bucks, Pensylvannia (USA)-a chêng niin
Compassionate Friends an tih mai, fate sûn tawhho intêlkhâwm pâwlah a
tel ve a. A thuziak hi a tâwi hle nâa, chu chuan a hlutna a tinêp lo hlein ka
hria. Alice-i chuan a thil tawn a\angin hetiang hian a ziak a:
I fa i sûn \um khân,
I hun tawn chu a harsat tûrzia ngaihtuah lovin
I kiangah ka awm lo va,
Hmun dangah ka awm daih a;
Ka thlahthlam che a.
Chhuanlam ka siam a -
Sawi tûr ka hre lo va,
Eng nge tih tûr pawh ka hre hek lo.
A thil tawn chuan min tihlau va,
Hnem dân tûr lah ka hre lo,’ tiin.
Tichuan, nikhat chu
Ka fa ka sûn ni a lo thleng ve ta.
Ka hnên lo thleng hmasa ber i ni a,
Ka kiangah ngawi rengin i \hu a,
Ka thusawi i ngaihthla a.
Ka lung a chhiatin ka kut i vuan a,
Ka \ahin min kuah a.
Min thlahthlam lovin ka bulah i awm chawt a.
Tichuan nangmah ngeiin ka hriat ngai loh
Zirlai thar chu min zirtîr ta.
Chu chu ‘Ka hriat ngai loh kha,
Tûnah chuan ka hre ve ta,’ tih hi.
— William DeStreet
n Lalpa, ka fapa hi -
A thil tih zawng zawngin a duhzâwng a thlen vek dâwn lo tih hre
tûrin pui ang che. Kawng awlsam leh nuamah ni lovin, harsatna leh
chona a hmachhawn theih nân kawng bumbohah zâwk hruai la, harsatna
thlipui hnuaiah pawh nghet taka din zirtîr ang che. Tlûte khawngaih tûr
leh kai tho tûrin lainatna rilru neihtîr ang che. — Douglas MacArthur
www.mizoramsynod.org
May, 2011 26
nnn R IMAWI a. Missionary thar Zosapthara
(Edwin Rolands) kum 1898-ah
KRISTIAN HNUA a lo chhuak ve bawk a. Ani zet
MUSIC LEH MIZOTE hi chu hla phuah thiam leh zai
thiam a ni a, Hla pakhat, “A lo
kalin, A lo kalin, A lungmâwi lâwr
— Upa Lalrinmuana tûrin,” tih hla hi a hla zirtîr
hmasakte zînga mi a ni (Gospel
England rama Leeds khuaa Centenary Souvenir, p.7,8).
mi hausa, Arthington chuan a
\ûlna apianga Chanchin |ha hril Hla a lo piang zêl a, an
tûrin mi pahnih Rev. J.H. Lorrain ngaihtuah belh zêl bawk a. Kum
leh Rev. F.W. Savidge (Pu 1899-ah Hlabu hmasa ber, hla 18
Buanga leh Sap-Upa) a tîr a. awmna copy 500 Calcutta-ah an
Anni chuan January 11, 1894-ah chhuttîr a. A hnuah an belh ta
Aizâwl an lo thleng a (Consul- zêl a. Kum 1955 a\ang phei
tation Paper by Rev. Z.T. chuan hla chu Music-a chhiar
Sangkhuma p.1). Chanchin |ha theihin Tonic Solfa nên an chhu
thlentute an nih bâkah ta nghe nghe a ni. A hnuhnung
Mizoten-a kan la hriat ngai loh ber kum 1992 Centenary Edi-
leh kan hnam ziaa la lût ngai lo tion-ah hla 537 a la awm zui ta
music ze thar rawn thlentute an zêl a ni. Kristian Hlabu bâkah,
ni a tih theih ang. Pathianin mu- Hla Thar bu te, Naupang Hla bu
sic min pêk chhan anga hmang te, Hla bu dang tam tak mimal
ve ngai lo khân Fakna tûrin kan leh pâwl hrang hrang siam kan
kâ kan âng ve \an dâwn ta a ni. lo nei ta. A ropuiin hêng zawng
zawng hi Pathian chawimâwina
Pu Buanga leh Sap-Upaten leh ropuina atân ni zel se.
hla pakhat “Isua vânah a awm a,
Khawvêlah zuk lo kal a” tih hla chu Harhna 1906, 1913, 1919, leh
thlûk awmsa hmangin hlaa 1935-ah a lo thleng a. Hêng
rawngbâwl nân leh Mizote harhna hian Mizoramah hla a
Pathian faka kan kâ ti âng tûrin tipungin Music-ah min tiharh
an han phuah chhuak a. lehzual tia sawi theih a ni. Kum
Zosaphluia pawhin a lo chhuah 1919 harhna hnu lam a\ang
hnu lâwkah “Tlâng thim chhak chuan Mizo ngeiin hla an lo
lam kei k a en ang,” tih chu phuah ve ta a. Solfa leh
Chanchin |haa Zoram tihen lêngkhâwm zaia sak chi hla tam
duhna rilru puin a phuah bawk tak kan neihna bul a ni. Harhna
www.mizoramsynod.org
May, 2011 27
a lo thlen apiangin (a tih theih tihtlâk ve deuh Pi Zaii hoin an
ang chu) thu aiin hla-in mipui kal a; Lahore khawpui leh a
nun leh Kohhran nun a chiah chheh vêl tlawhin kum 1933-ah
thûkin a luhchilh zual zâwk a. Pi Zaii ho bawkin an kal leh a.
Ringtu hmasate zaiin an Hetih hunah phei chuan
inpâwlkhâwm a, pi pu zai leh an Halleluiah Chorus leh Messaiah
hla thlûk zûl zui deuh siin, Solfa hla \henkhatte pawh an sa
thlûk lam pawt tel deuh bawk thiam ve tawh hle a ni. Tûnah
siin Mizo hla thlûk thar - phei chuan khawvêl ram hrang
Lêngkhâwm zai a piang niin a hrangah Mizo zaipâwl te
lang. Missionary te’n Tonic Solfa rawngbâwlin an chhuak ta fo
leh Staff Notation te chu Sun- mai, thil lâwmawm tak a ni. A
day School-ah naupangte an hnam anga sawi phei chuan
zirtîr \hin a. Kohhran dintirh Mizote hi hla bu en lova huhova
a\ang rêngin Mizo Kristian te’n hla sa tam thei ber kan ni hial
Pathian fakna hla an zirna hmun ang e. Dr. Sam Kamaleson pawh
\ha ber chu Sunday School a ni. khân, “Vân Zaipâwlah pawh
Chuvângin Sunday School chu Mizote hi in tam ber ka ring,” a tih
kan rama Music \han leh hial kha.
hmasâwnna bultumtu ber, mi
chherchhuahna hmun (Pûm) a Music/hla chuan mihring
ni. Tûnah erawh chuan K.|.P. in nun pumpui mai hi a hual vêl vek
hma laiin mawh a phur ta deuh a, Mizoah hian a dik bîk zual em
ber niin a lang. âw a tih theih. Lungngaihin min
hnêmtu ber chu hla a ni a, lâwm
Zosâphluia khân Solfa leh hunah pawh hla bawk chu a
hlasak hi rawngbâwl zêl nân a \angkai ber hial ang e. “I \ah
\angkaizia a hria a. Zosâpthara chuan hla in a \ahpui ang che a, i
lo chhuah hnuah phei chuan lâwm pawhin hla bawkin a
solfa zirtîr an uar zual a. lâwmpui ang che,” tia Moody-a’n
Mizofate solfa thiam tîr tuma a sawi hi a dik hle mai.
nasa taka beitu chu Pi Zaii (Katie Augustin-a pawhin, “Hlasak hi
Hughes) a ni a, a ni hi a \awng\ai vawi hnih nên a inhen,”
hlawhtling hle. Missionary leh tiin a sawi a. Hla sa tam, zai mi
Kristian mithiam hmasa te chuan Pathian an pâwl tam bîk
zârah solfa te zirin, zaipâwl te a lo nih reng chu.
din a lo ni ta zêl a. Kum 1929-ah
Sylhlet Inkhâwmpui-ah Kohhran chanchinah thil
Mizoram a\angin Zaipâwl chiang tak awm chu hla/music
www.mizoramsynod.org
May, 2011 28
\han chhohna leh hmasâwn Pathian thu dawttu a ni, tiin a
zêlnaah Kohhran chu a bul zirtîr \hin a ni. Chutiang khawp
tumtu a ni \hin. Martin chuan hla chu a ngai
Luther-a (1483-1546) Kohhran pawimawhin a dah chungnung
siam \hatna bul tumtu ber hle a ni. “Kohhran nung leh nuam
pawhin a ngai pawimawh hle. chu, hla sa \hin / zai \hin Kohhran a
Ani hi siam\hatu ropui a nih ni,” an ti a. Hla chu Kohhran
rualin hla siamtu ropui leh thapui leh chakna hnâr ber a nih
phuahthiam a ni bawk. Sam 46- avângin kan dah pawimawh a.
na tlawhchhana a hla Kohhranah hmun laili a chan zêl
phuah “Kan Pathian Kulhpui a \ûl ang. India ram Kohhran
nghet a ni” tih phei chu Kohhran hruaitu pakhat chuan, “Mizo
pakhat phei chuan Thlarau Kohhran a din chhûng chuan zai hi
tamtak hruai botu ti hialin an a reh tawh lovang a, Mizo Kristiante
sawi a nih kha. an zai chhûng chuan Kohhran hi a
nung reng dâwn a ni,” tiin a sawi
Luther-a chuan , “Mitinin a. Kohhran nung tak kan nih zêl
mahni \awngin Bible leh hla an nei theih nân hawh u, Pathian fakin
\heuh tûr a ni” tih te, Hla hi Bible, i zai zêl ang uw
(He thu hi kan Upa Lalrinmuana, General Secretary, K|P ziak a ni a. MSSU Residential
Training Paper ‘Music’ tih ami lâkchhuah a ni)
Hriatzauna
— John Lalhruaitluanga
Ramhlun North
INCHEINA rawng inang chiaha \hui a ni
Incheina hi thil pawimawh awm e. Kawrchung leh kekawr
tak, kan rilru puthmang leh kan bâkah waistcoat (American
zia târlangtu a nih fo avângin chuan ‘vest’ an ti) a tel hian
ngaihthah chi a ni lo va. ‘Three piece suit’ an ti a,
Rawngbâwltute tân phei chuan kawrchung leh kekawr chiah a
incheina hi uluk a \ûl lehzual hle nih hian ‘Two piece suit’ an ti.
mai. Fai, fel leh zahawm taka
inchei hi hmân a\anga tûn Suit \hui hrang : Suit chi hrang
thlenga Kohhranho kan hrang a awm a, a danglamna chu
inzirtîrna a la ni reng. a kawrchung \hui dânah a ni
Incheina fai leh zahawm a deuh ber. Hetiang hian an \hen
pawimawh kan tih rualin a nih hrang -
dân tûr anga hâk loh chuan mî 1. Two button suit : Kawrchung
nuih \êt \êt hlawh theihna a nih hmaah kawrkilh pahnih
avângin uluk leh a nih dân tûr chauh vuah a ni. American-
ang thlapa inchei te pawh kan hovin an ha nasa a,
zir ve zêl a \ûl hle. khawvêlah pawh hâk
Tûn \umah hian mipa tlânglâwn ber a ni awm e.
incheina pakhat, suit/coat ‘single breasted’ a ni.
chungchâng kan sawi dâwn a. 2. Three button suit : Kawrchung
Rawngbâwltu, Upa leh Pastor-te hma lamah kawrkilh pathum
bâkah K|P member-te pawhin vuah a ni ve thung a, hei
Inkhâwmpui leh Kohhran pawh hi ‘single breasted’ a ni.
hunpui hrang hrangah te Suit hi 3. Italian suit : Kawrchung hma
kan hak nasât a nih avângin kan phel dinglam a veilamin khuh
hriat tlân leh zawm atâna \hate deuh hlap thei tûra \hui hi a
kan ziak dâwn a ni. ni a, ‘double-breasted’ an ti
deuh kher \hin.
Suit : ‘Suit’ kan han tih mai hian 4. Mandarin suit : Kawrchung
rilrua lo lang nghâl chu nghâwng tung, tâwi, thleh
kawrchung (coat, American-ho loh ang chîho hi a ni.
chuan ‘jacket’ an ti) leh kekawr, Khawchhak lam kawr
www.mizoramsynod.org
May, 2011 31
nghâwng anga duan a ni a, a ni \hin. Kawrkilh chung zâwk
nghâwng thlenga kilh chîp chauh kilh hi a kilh dân
deuh chaih theih tûra \hui a tlânglâwn chu a ni a, a \hui dân
ni. ‘Oriental suit/Nehru suit’ azira a hnuai zawk chauh kilh
an tih \hinte nên pawh hian a pawh an awm tho bawk.
inhnaih viau awm e.
A chunga kan sawi tâk Kawrkilh hnuai ber kilh loh
bâkah khian one button suit,‘four chhan : England lal \hin, King
button suit etc. te pawh a awm a. Edward VII (Victoria-i fapa) kha
Hêng bâkah hian kamis a thau êm avângin kawrkilh
nghâwng ang deuha \hui, hnuai ber a kilh thei lo va.
nghâwng thlenga kilh pum vek Lalberin a kilh loh tâkah chuan a
theih a awm bawk. (Hetianga khua leh tuite pawhin an chîng
\hui hi internet-ah ka’n zawng zui ta a, khawvêl tih dân a ni zui
ngial a, ka hmu zo tlat lo). ta a ni, an ti.
KANTU
Rûlchâwm Br. &
Sairâng Br.
Keimahni
www.mizoramsynod.org
May, 2011 36
www.mizoramsynod.org