Le Carnaval des

Animaux
Door Jeremy v.d. Heijden en Luuk v.
Kampen G2A
 Inhoud

- Camille Saint-Saëns – blz. 3

- Composties Camille Saint-Saëns – blz. 4
- Le Carnaval des Animaux – blz. 6
- Kunstenaars ten tijde van Camille Saint-Saëns – blz. 9
- Componisten ten tijde van Camille Saint-Saëns – blz. 10
- Andere componisten & kunstenaars met thema ‘feest’ – blz. 12
- Bronnen – blz. 13

2
 Camille Saints-Saëns

Camille Saint-Saëns werd geboren op 9 oktober 1835 in Parijs. Daar woonde hij
samen met zijn moeder Clemence en tante Charlotte. Zijn vader was kort voor de
geboorte gestorven en Camille heeft hem dus nooit gekend. De tante van Saint-
Saëns, Charlotte, speelde piano en gaf Camille zijn eerste pianolessen en na nog
geen 4 jaar schreef Camille al zijn eerste muziekstukjes. Al snel bleek dat Camille
een grote aanleg had voor het pianospel, en dat hij een buitengewoon muzikaal
geheugen had. Op zevenjarige leeftijd wed hij ingeschreven voor piano- en orgelles.
Dat Camille niet alleen uitblonk in muziek bleek al snel. Zo kon hij al op zijn zevende
Latijn lezen en was hij al vroeg geïnteresseerd in natuurwetenschappen als
geologie, archeologie, botanie en astronomie. Het eerste optreden van Camille vond
plaats toen hij 10 jaar was in de Salle Pleyel met het derde pianoconcerto van
Beethoven. Toen hij 13 jaar oud was werd hij zonder problemen aangenomen op het
conservatorium van Parijs. Daar studeerde hij orgel en compositie. Op 18 jarige
leeftijd schreef Camille zijn eerste symfonie. Hij zou in totaal 3 symfonieën
schrijven. In 1861 werd Camille leraar aan het Niedermeyers Instituut voor
kerkmuziek. Daar raakte hij goed bevriend met één van zijn leerlingen, Gabriel
Fauré. Vanaf 1870 begon de Duitse muziek steeds populairder te worden in
Frankrijk. Daarom richtte Saint-Saëns in 1871 het Société Nationale de Musique
op. Deze organisatie hield zich bezig met het promoten van Franse muziek. Saint-
Saëns trouwde in 1875 met Marie Truffot. De dood van hun beide kinderen zorgde
ervoor dat het huwelijk niet lang heeft geduurd. Camille gaf zijn vrouw de schuld
van de dood van zijn zoons en verliet haar in 1881. Saint-Saëns werd
doodongelukkig en om zijn verdriet te vergeten bekommerde hij zich over de
kinderen van zijn leerling Fauré. In 1886 componeerde hij
het Carnaval des Animaux. Hij vond het stuk echter niet
bij zijn imago passen en hield een uitvoering tegen. In
1888 stierf de moeder van Saint-Saëns. Vervolgens
vestigde hij zich in Dieppe, waar in 1890 een Saint-Saëns
Museum werd geopend. Camille reisde veel en uiteindelijk
had Saint-Saëns alle Europese landen, Rusland, de
Verenigde Staten en Zuid-Amerika bezocht. Hoewel
Camille gigantisch populair was buiten Frankrijk, gold dit
niet voor Frankrijk zelf. Zijn muziek werd als achterhaald
beschouwd door het Franse volk en maakte plaats voor de
modernere muziek van Franse componisten. Camille Saint-
Saëns stierf op 16 december 1921 in Algiers.

3
 Composities Camille Saint-Saëns

Bekende orkestwerken:

- Symfonie nr. 1 in Es groot, Op. 2 (1853) – 1e symfonie van Camille, geschreven

op 18-jarige leeftijd

- Symfonie nr. 2 in a klein, Op. 55 (1859)

- Allegro appassionato voor cello en orkest, Op. 43 (1875) – 1e stuk geschreven

na huwelijk Marie Truffot

- Danse Macabre (1875) – Oorspronkelijk gedicht, geschreven door Jean Lahor,

dat door Camille naar lied is omgezet. Het lied gaat over de dood die om
middernacht een dansliedje speelt op zijn viool. De skeletten dansen rond in de
nacht. De xylofoon stelt het rammelen van de botten voor, en als de haan kraait
moet iedereen zo snel mogelijk weer in zijn graf kruipen. Alleen de dood blijft
achter en speelt nog een treurig melodietje op de viool

- Symfonie nr. 3 in C klein, Op. 78 (1886) – Ook wel bekend al de

“Orgelsymfonie’’. Saint Saëns schreef de symfonie in opdracht van de Royal
Philharmonic Society uit Londen. Saint-Saëns droeg zijn werk op aan zijn net
overleden vriend Franz Liszt

Bekende concerten:

- Concert voor piano nr. 1 in D groot Op. 17 (1858) - Het eerste pianoconcert
van Saint-Saëns. In de jaren '60 van de 19e eeuw voerde Camille het werk een
aantal keer op

- Concert voor piano nr. 2 in G klein (1868) - Het tweede is het meest populaire
van zijn vijf pianoconcerten. Saint-Saëns schreef het in maar 17 dagen

- Concert voor piano nr. 3 in Es groot Op. 29 (1869) - Saint-Saëns droeg dit
werk op aan de pianiste Elie-Myriam Delaborde

- Concert voor piano nr. 4 in C klein Op. 44 (1875)

- Concert voor piano nr. 5 in F groot Op. 103 (1896) - Saint-Saëns schreef het
concert ter gelegenheid van een jubileumconcert op 6 mei : op deze dag was het 50
jaar geleden dat Saint-Saëns zijn eerste concert gaf in de Salle Pleyel

- Le Carnaval des Animaux (1886)

4
 Bekende orgelwerken:

- Fantasie nr. 1 (1875) – Fantasie is een orgel compositie, geschreven in Camille’s

jongere jaren toen hij nog muziekstudent was

- Fantasie nr. 2, op. 101 (1895)

Bekende koormuziek:

- Ave verum

Bekende Operawerken:

Samson et Dalila (1867-1868)

“Danse Macabre” (1875)

5
 Le Carnaval des Animaux
Le Carnaval des Animaux, geschreven in 1886, is waarschijnlijk het bekendste werk
van Camille Saint Saëns. Camille heeft het stuk echter nooit in het openbaar laten
vertonen omdat hij het niet bij zijn imago vond passen. Pas in 1922 werd het stuk
voor het eerst uitgegeven. Le Carnaval des Animaux betstaat uit 14 delen waarin op
een paar stukken na dieren worden uitgebeeld. De bezetting betstaat uit 1 piccolo,
2 klarinetten (in B en C), 1 fluit, 1 xylofoon, 1 glasharmonica, 2 piano’s, 2 violen,
altviolen, cello’s en contrabassen. Bij ieder deel worden weer andere instrumenten
gebruikt.

De delen

I - Introduction et Le Marche Royale du Lion (Introductie en de Koninklijke

mars van de leeuw) – strijkers en 2 piano’s: Introduction is een kort stukje waarin
de 2 piano’s heel snel spelen (tremolo). Tegelijkertijd spelen de strijkers een
melodie. Door de tremolo wordt de spanning langzaam opgewekt en tenslotte spelen
de 2 piano’s een glissando in tegengestelde richting om de introductie af te sluiten.
Le Marche Royale du Lion begint met de 2 piano’s die C-majeurakkoorden achter
elkaar spelen. Dan spelen de strijkers en piano’s een majestueuze melodie. Dan hoor
je 4 chromatische toonladders gespeeld door de cello, contrabas en piano die het
gebrul van de leeuw moeten voorstellen. Tussendoor hoor je nog akkoorden
gespeeld door viool en piano. Dan wordt het majestueuze deel nog een keer (hoger)
gespeeld en het stuk eindigt met een chromatische toonladder.

II - Poules et Coqs (Kippen en Hanen) – Strijkers zonder cello en contrabas, 2

piano’s en een klarinet: Poules et Coqs is een kort en snel gespeeld stuk. De 2
piano’s doen het ‘getok’ van de kippen na en de strijkers doen het spel van de piano’s
na. De piano doet ook het gekraai van de haan na en de klarinet speelt tussendoor
kleine solo’s. Na een versnelling sluit het stuk plotseling af.

III - Hémoines (Muilezels) – 2 piano’s: Hémoines wordt gespeeld door 2 piano’s

die tegelijk een up- en downmotion spelen. De eerste partij begint op C3 en de 2e
partij begint op C2. De ondertitel bij dit stukje muziek is: “snelvoetige dieren”. Dit
is spottend bedoelt. De 2 pianisten spelen toonladderoefeningen en doen dit heel
“uitsloverig”, net als een muilezel die denkt dat hij een echt paard is. Het stuk
eindigt met een ongelijke toonladder en 2 akkoorden.

6
IV - Tortues (Schildpadden) - Strijkers en piano: Het stuk begint met de piano
die akkoorden aan slaat. Dit doet de piano het hele stuk door en langzamerhand
worden de akkoorden hoger. De melodie wordt gespeeld door de strijkers. Zoals je
weet zijn schilpadden trage dieren. Daarom nam Saint-Saëns een nogal bekend
deuntje als melodie maar dan sterk vertraagd. Hij gebruikte het deuntje uit
“Orpheus in de Onderwereld” van Offenbach, bij de meeste beter bekend als de
“Can-Can”. Het stuk sluit af met piano akkoorden die steeds trager tot afsluiting
komen.

V - L’elephant (de Olifant) – Piano en contrabas: De contrabas speelt een melodie

terwijl de piano op een wals-achtige wijze akkoorden aan slaat. In het midden
komen nog enkele melodietjes voor uit Hector Berlioz' 'Dans van de luchtgeesten'
uit 'La Damnation de Faust' en Felix Mendelssohns 'Midzomernachtsdroom'.
L’elephant eindigt met lage en hoge akkoorden op de piano en een melodietje op de
contrabas.

VI - Kangarous (Kangoeroes) – 2 piano’s: De piano’s spelen korte nootjes in een

steeds ander tempo. Dit moet het ongelukkige gespring van de dieren nabootsen.
Daar tussenin spelen de piano’s weer lange noten. Zo gaat het het hele stuk door.
Het stuk eindigt met een paar lange noten.

VII – Aquarium – 2 piano’s, fluit, strijkers zonder contrabas en een glasharmonica:

De melodie wordt gespeeld door de fluit, ondersteund door de strijkers. En de
piano’s spelen op de achtergrond mee en doen soms een loopje naar een melodie. In
het middenstuk spelen de piano’s een melodie, waarna het eerste stuk weer
herhaald wordt. Het stuk eindigt helder in A-majeur.

VIII - Personnages à longues oreilles (Personages met lange oren) – 2 violen: Dit
is het kortste van alle delen. De violen spelen afwisselend hoog en laag. Op deze
manier lijkt dit een beetje op de wijze van het gebalk van een ezel “hee-haw”.

IX - Le Coucou au fond des bois (De Koekoek achterin het bos) – 2 piano’s en
een klarinet: De piano’s spelen zachte en lichte akkoorden die langzamerhand
steeds dreigender worden. De klarinet speelt tussendoor steeds 2 noten, bis en gis
(c en as), die het geluid van een koekoek moeten voorstellen.

X – Volière – Strijkers, piano en fluit: De strijkers spelen als achtergrond, en de

fluit neemt de plaats van vogel met een vrolijke en snelle melodie. De piano speelt
een afwisseling tussen akkoorden en trillers. Dit alles vormt een sierlijk en vrolijk
geheel.

7
XI - Pianistes (Pianisten) – Strijkers en 2 piano’s: In Pianistes gaat het natuurlijk
over pianisten. Het is natuurlijk een beetje raar dat die voorkomen in een
dierencarnaval. De pianisten spelen eigenlijk beginnersoefeningen die een beetje
stumperig gespeeld moet worden. Tussendoor hoor je akkoorden van de strijkers.
Het laatste stuk bestaat uit door de piano gespeelde tertsen die afwisselend
worden gespeeld met een melodietje op de altviool en de cello ertussen door,
waarna het stuk wordt afgesloten met 3 akkoorden.

XII – Fossiles (Fosielen) – Strijkers, 2 piano’s, klarinet en xylofoon: Het stuk

begint met een melodietje uit “Danse Macabre”, Saint Saëns beroemdste
orkerstwerk. De xylofoon en de viool spelen een groot deel van de melodie,
afgewisseld met de piano en de klarinet. De xylofoon doet denken aan het
rammelen van botten. Verder worden er nog melodietjes gepeelt die voorkomen in
Mozart's 'Ah, vous dirai-je, maman?' (beter bekend als ‘Altijd is Kortjakje ziek …’),
'J'ai du bon tabac', 'Au clair de la lune' en 'Partant pour la Syrie'.

XIII - Le Cygne (De Zwaan) – Cello en 2 piano’s: De piano’s spelen steeds loopjes
terwijl de cello de melodie speelt. De melodie wordt op een langzame manier
afgesloten en vervolgens nog een pianosolo die ook langzaam eindigt met een dalend
loopje.

XIV – Final (Finale) – Gehele ensemble: Het stuk begint hetzelfde als de intro met
de piano tremolo. De strijkers bouwen de spanning op door een paar lage noten toe
te voegen, die tenslotte leiden tot een glissando door de piano. Vervolgens is er een
kleine pauze waarna de melodie begint die door alle instrumenten gespeeld wordt.
Vervolgens komt het thema van ‘Hèrmoinse’ weer naar voren en worden de
toonladderoefeningen gespeeld met enkele variaties. Daarna weer de grootse
melodie en dan volgt er een gemengd stuk waarin onderdelen zijn te horen uit
‘Poules et Coqs’ en ‘Pianistes’. Hierna een thema uit ‘Kangarous’, dan een paar
glissando’s op de piano en een paar onderdelen uit ‘Le Marche Royal du Lion’ en
'Personnages à longues oreilles'. Het geheel eindigt met een paar akkoorden.

8
 Kunstenaars ten tijde
van Camille Saint-Saëns

- Constantim Meunier (1831-1905) – Meunier was een Belgische beeldhouwer,

schilder en graficus. Hij werd geboren in Etterbeek en stierf in Elsene. Toen hij 14
jaar was begon hij met studeren aan de Brusselse Academie en volgde een opleiding
van bijna acht jaar. Hij begon op 20-jarige leeftijd met schilderen en richtte zich
op religieuze thema’s en historische gebeurtenissen. Een bekend voorbeeld hiervan
is de Kruisweg in de kerk van Sint-Pieters-Kappelle. Meunier stierf op 73-jarige
leeftijd.

- Charles Auguste Fraikin (1817-1893) – Fraikin was een Belgische beeldhouwer.

Vanaf zijn 12e volgde Fraikin tekenlessen aan de Koninklijke academie voor Schone
Kunsten in Antwerpen. Toen zijn vader overleed ging Fraikin een opleiding volgen
tot apotheker. Fraikin won in 1839 een gouden medaille voor het beeld L’amour
captif.

- Théo van Rysselberghe (1862-1926) - Rysselberghe was een Belgisch schilder.

Hij werd geboren in Gent. Hij volgde een opleiding aan de Gentse Academie voor
schone Kunsten. Hij schilderde onder andere “Zijn vrouw Maria en dochter
Elisabeth” en “De man aan het roer”.

- Vincent van Gogh (1853-1890) – Vincent was een Nederlandse schilder. Hij werd
geboren in Zundert en stierf in Auvers-sur-Oise. Hij schilderde onder andere
beroemde schilderijen als “De aardappeleters” (1885), “Zonnenbloemen” (1888) en
“Caféterras bij avond” (1888).

- Frantz Charlet (1862-1892) – Charlet was en Belgische kunstschilder, etser en

lithograaf. Franz werd geboren in Brussel en volgde een opleiding aan de academie
voor Schone Kunsten.

- Eugène Broerman (1861-1932) – Broerman was een Belgische schilder.

- Rodolphe Wytsman (1860-1927) – Wytsman was een Belgische kunstschilder.

9
 Componisten ten tijde van Camille Saint-Saëns
(1835-1921) en composities

Hier zijn enkele componisten met een compositie en korte beschrijving uit de tijd
van Camille Saint-Saëns.

-1835-1918 César Cui: Russisch componist van ‘de Gelaarsde Kat’ (1913) en
muziekcriticus.
Geboren in Sint-Petersburg.
-1835-1914 Davorin Jenko: Sloveense componist en dirigent van het Sloveense
volkslied.
Geboren in het stadje Dvorje.
-1835-1916 Eduard Strauss: Oostenrijks componist van ‘Errinerungen’ en dirigent.
Geboren in Wenen.
-1835-1881 Nikolaj Rubinstein: Russisch componist en pianist van ‘Tarantella’ in G
mineur.
Geboren in Moskou.
-1835-1913 Frans Johan Schweinsberg: Nederlands componist van
‘Kroningsmarsch’.
Geboren in Maastricht.
-1836-1891 Léo Delibes: Franse componist van ‘Sylvia’ en andere romantische
muziek.
Geboren in het stadje Saint-Germain-du-Val.
-1836-1899 Franz Scharoch: Roemeens componist van ‘Zum Abschied’.
Geboren in Karlsburg.
-1836-1890 Pierre Strauwen: Belgisch componist van harmonie en fanfare
orkesten.
Geboren in Laken.
-1836-1910 Friedrich August Trenkler: Duits componist van ‘Wettiner
Jubiläumsmarsch’
Geboren in Dresden.
-1837-1910 Mili Balakirev: Russisch componist van ´Islamej´ en ´Scherzo´in B
mineur.
Geboren in Nijzni Novgorod
-1837-1911 Louis Canivez: Belgisch componist van ‘Reveil’ en dirigent.
Geboren in Binche

10
-1837-1911 Alexandre Guilmant: Frans componist van ‘Idylle pour piano’ en organist.
Geboren in Boulogne-sur-mer.
-1837-1915 Émile Waldteufel: Frans componist van ‘Marche Alexandre’ en
muziekpedagoog.
Geboren in Straatsburg
-1838-1920 Max Bruch: Duits componist van ‘Kol Nidrei´ en ´Odysseus´
Geboren in Keulen.
-1838-1875 Georges Bizet: Frans componist van ´Patrie´.
Geboren in Parijs.
-1838-1903 Jules Levy: Brits-Amerikaans componist van ´Lizzy Waltz´.
Geboren in Londen.
-1838-1903 Michel-Joseph Steenebruggen: Belgisch componist van ´Belgique´.
Geboren in Brussel.
-1839-1886 Antonín Ambrož: Boheems componist van ´Treurmars´ en trombonist.
Geboren in Humpolec.
-1839-1881 Modest Moessorgski: Russisch componist van ´Boris Godoenov´.
Geboren in Karevo.

11
 Andere componisten met thema ‘feest’

• Igor Strawinsky (Oranienbaum, 17 juni 1882 – New York, 6 april 1971)

• Leos Janacek (Hukvaldy, 3 juli 1854 – Ostrava, 12 augustus 1928)
• Johannes Brahms (Hamburg, 7 mei 1833 – Wenen, 3 april 1897)
• Henri Viotta (Amsterdam, 16 juli 1848 - Montreux, 17 februari 1933)
• Johann Strauss jr. (Wenen, 25 oktober 1825 – Wenen, 3 juni 1899)
• Wolfgang Amadeus Mozart (Salzburg, 27 januari 1756 – Wenen, 5
december 1791)
• Joseph Lanner (Wenen, 12 april 1801 - Oberdöbling, 14 april 1843)
• Johann Strauss sr. (Leopoldstadt, 14 maart 1804 - Wenen, 25 september
1849)
• Pjotr Iljitsj Tsaikovski (Votkinsk, 7 mei 1840 – Sint-Petersburg, 6
november 1893)
• Maurice Ravel (Ciboure, 7 maart 1875 – Parijs, 28 december 1937)

Andere kunstenaars met thema ‘feest’

• Jan Steen (Leiden, 1625 of 1626 – Leiden, 23 februari 1679) Nederlandse

kunstschilder, schilder van ‘Het Driekoningenfeest’.
• Henri Matisse (Le Cateau-Cambrésis, 31 december 1869 – Cimiez, nabij
Nice, 3 november 1954) Frans kunstschilder, schilder van ‘De Dans’.
• Pieter Bruegel (Breda of Bree, circa 1520 – Brussel, 9 september 1569)
Vlaams kunstschilder, schilder van ‘De Boerenbruiloft’.
• Anders Zorn (18 februari, 1860 - 22 augustus, 1920) Zweeds schilder van
‘Midzomerdans’.
• Jan Lievens (Leiden, 24 oktober 1607 - Amsterdam, 4 juni 1674) Nederlands
kunstschilder van ‘Feest van Esther’.
• Max Pechstein (Zwickau, 13 december 1881 - Berlijn, 29 juni 1955) Duits
kunstschilder van ‘Somalische dans’.

Voor 1850 waren er in West-Europa geen kunstenaars te vinden die écht het
thema feest hadden. Er zat altijd een moralistische of godsdienstige boodschap
achter. De Boerenbruiloft bijvoorbeeld was niet geschilderd omdat hij een
feest vast wilde leggen, maar om de zedenloosheid van het plebs te weergeven.
Na die tijd kreeg je wereldser motieven.

12
 Bronnen

- http://www.wikipedia.org

- http://www.google.nl

- http://nl.wikipedia.org/wiki/Camille_Saint-Saëns

- http://nl.wikipedia.org/wiki/Camille_Saint-Saëns

- http://home.hccnet.nl/gw.romijn/tijdgenotencamillesaintsaens.htm

- http://nl.wikipedia.org/wiki/Het_Carnaval_der_dieren

- http://www.youtube.com/watch?v=hjaBGAfWGSU

- http://www.youtube.com/watch?v=YyknBTm_YyM

- http://nl.wikipedia.org/wiki/Oeuvre_van_Camille_Saint-Sa%C3%ABns

- http://www.grotesmurf.madsc ience.nl/music

13