Môn hӑc kӻ thuұt điӋn tӱ sӕ cho ta hiӇu đưӧc các mҥch sӕ cơ bҧn và phương pháp thiӃt kӃ mӝt

mҥch sӕ đơn giҧn. Vì vұy môn kӻ thuұt sӕ là môn cơ sӣ đӇ cho ta tiӃn tӟi các môn hӑc khác như là
vi điӅu khiӇn, mҥch điӋn tӱ....Hôm nay tôi sӁ trình bày cơ bҧn vӅ các cәng Logic mà ta thưӡng hay
dùng nhưng cәng này trong mҥch điӋn tӱ hay đưӧc sӱ dөng! Có 7 loҥi hàm trong mҥch sӕ :NOT,
AND, OR, NOR, NAND , XOR , NXOR.

Chú ý : Chúng ta không thӇ mua đưӧc 1 cәng logic ví dө như AND ngoài thӏ trưӡng đưӧc mà chúng
ta phҧi mua tӯ 4 con cәng AND đóng trong cùng 1 vӓ IC. Tҥi sao lҥi như vұy thì hӑ tính giá thành
theo cách đóng vӓ IC.
Mӝt sӕ quy đӏnh vӅ mӭc 0 và mӭc 1 :

+ NӃu IC cӫa TTL thì điӋn áp vào là 5V khi đó mӭc 1 = 5V và mӭc 0 là = 0V.
+ NӃu IC cӫa CMOS thì điӋn áp đҫu vào Vdd = 3V - 18V nên mӭc 1 = Vdd và mӭc 0 = 0V.

V



Kí hiӋu và bҧng chân lý IO đưӧc thӇ hiӋn ӣ hình a và b. Nguyên tҳc hoҥt đӝng cӫa nó dӵa vào hiӋn
tưӧng phân cӵc cӫa BJT!

Cái hàm này không cҫn phҧi bàn nhiӅu. Nó chӍ có 1 đҫu vào và 1 đҫu ra. Đҫu vào 0 cho đҫu ra
bҵng 1 và ngưӧc lҥi

ó




Hình vӁ và cҩu tҥo cӫa cәng AND .Ê

 Ê

Ký hiӋu cӫa cәng AND đưӧc thӇ hiӋn trên hình vӁ hình (a) và nó đưӧc đӑc A && B và kí hiӋu cӫa nó
trong các mҥch điӋn như trên hình (a). ĐӇ xét đӃn cәng AND này nó hoҥt đӝng thӃ nào bây giӡ ta
nhìn sơ đӗ cҩu trúc bên trong cӫa con AND này. Cәng AND có hai đҫu vào A,B và 1 đҫu ra là tích
sӕ cӫa A và B (Y = A.B)
Cҩu tҥo cӫa nó gӗm 2 con Diode và 1 con điӋn trӣ và sơ đӗ cҩu tҥo cӫa nó đưӧc lҳp như trên hình
(b).
Nguyên lý hoҥt đӝng cӫa nó như sau : Nhìn trên hình (b) ta thҩy đưӧc là nӃu đҫu vào A và B mà là
ӣ mӭc 1 (5V) khi đó hai D1 và D2 đưӧc phân cӵc nghӏch nên không có dòng chҥy qua hai diode
này nên ӣ A.B sӁ có điӋn áp bҵng điӋn áp 5V (Mӭc 1). NӃu A ӣ mӭc 1 và B ӣ mӭc 0 lúc này D1
đưӧc phân cӵc nghӏch và B đưӧc phân cӵc thuұn nên dòng tӯ điӋn trӣ qua D2 làm cho ӣ A.B ko có
dòng điӋn ==> A.B = 0 (0V). TiӃp tөc nӃu A mà ӣ 0V còn B ӣ mӭc 1 thì lúc này D1 đưӧc phân cӵc
thuұn và D2 đưӧc phân cӵc nghӏch, dòng điӋn sӁ tӯ điӋn trӣ qua D1 cũng làm cho A.B ko có dòng
điӋn ==>A.B = 0 (0V). Trưӡng hӧp cuӕi cҧ hai đҫu A và B đӅu ӣ mӭc 0 (0V) thì cҧ hai diode D1 và
D2 đӅu phân cӵc thuұn nên dүn dòng tӯ điӋn trӣ qua 2 diode làm cho đҫu A.B ko có dòng điӋn ==>
A.B = 0 (0V).
Bҧng chân lý giá trӏ IO cӫa cәng AND đưӧc thӇ hiӋn như hình (c).
Hình (d) là giҧn đӗ xung đҫu vào và giҧn đӗ xung đҫu ra cӫa cәng AND.
Qua đó cho ta nhұn thҩy rҵng là chӍ có đҫu vào A = B = 1 thì cho đҫu ra mӭc 1 và các trưӡng hӧp
còn cho ta ӣ mӭc 0.







Hình vӁ và cҩu tҥo cӫa cәng OR.Ê

 Ê

Kí hiӋu cӫa cәng OR đưӧc thӇ hiӋn trên hình vӁ (a) và nó đưӧc đӑc là a|| b. Và nó cũng có hai tín
hiӋu đҫu vào và 1 tín hiӋu đҫu ra (Y = A+ B)
ĐӇ xem con cәng OR này hoҥt đӝng như thӃ nào ta phҧi xem xét đӃn cҩu trúc mҥch bên trong cӫa
con cәng OR này. Sơ đӗ cҩu tҥo bên trong cӫa nó thӇ hiӋn như trên hình (b). Nó cҩu tҥo khá là đơn
giҧn như mҥch cәng AND nhưng cách lҳp linh kiӋn có hơi ngưӧc so vӟi AND cũng chӍ gӗm 1 con
điӋn trӣ và 2 con diode. Mӝt đҫu điӋn trӣ đưӧc nӕi vӟi (-) và mӝt đҫu đưӧc nӕi vӟi đҫu ra vӟi chung
(K) vӟi hai diode.
Nguyên lý hoҥt đӝng như sau : NӃu cҧ hai đҫu vào A và B đӅu ӣ mӭc 1 thì lúc này 2 diode đưӧc
phân cӵc thuұn và dòng điӋn sӁ qua diode khi đó tҥi đҫu ra A và B sӁ ӣ mӭc 1 (5V) . Dòng điӋn
không đi xuӕng GND vì điӋn trӣ ӣ đây có trӣ kháng lӟn.NӃu Đҫu A ӣ mӭc 1 và B ӣ mӭc 0 thì D1
đưӧc phân cӵc thuұn và D2 đưӧc phân cӵc nghӏch. Khi đó có dòng chҥy qua D1 mà không qua D2
nên A+B vүn ӣ mӭc 1. Còn nӃu A ӣ mӭc 0 và B ӣ mӭc 1 lúc đó có dòng điӋn chҥy qua D2 mà ko
có dòng chҥy qua D1 nên A + B vүn ӣ mӭc 1. Trong trưӡng hӧp cuӕi thì A và B đӅu ӣ mӭc 0 và
đҫu ra A+ B ӣ mӭc 0 bӣi vì khi đó 2 diode phân cӵc nghӏch không cho dòng chҥy qua diode nên A+
B không có dòng điӋn.
Hình (c) là bҧng chân lý giá trӏ vào ra cӫa cәng OR
Hình (d) là giҧn đӗ xung và giҧn đӗ xung đҫu ra cӫa cәng OR.
Qua đó ta cũng có 1 nhұn xét chӍ có A = B = 0 thì mӟi cho A+B = 0 còn các các trưӡng hӧp còn lҥi
đӅu cho 1.




 

Hình vӁ và cҩu tҥo cӫa NOR.Ê

 Ê

Tôi kí hiӋu phӫ đӏnh cӫa NOR cӫa A+B là 1/A+B

Hình a thӇ hiӋn kí hiӋu cӫa cәng Logic vӟi cũng hai đҫu vào A ,B và 1 đҫu ra bҵng phӫ đӏnh cӫa
A+B (Y = 1/A+B). HiӇu ngҫm ӣ đây nó là hàm phӫ đӏnh cӫa hàm OR.
Con NOR nó cҩu tҥo hơi khác so vӟi OR và AND là ӣ chӛ là nó có thêm 1 con BJT. Và tín hiӋu
đưӧc lҩy ra tҥi chân Colector cӫa BJT. Cҩu tҥo cӫa nó gӗm : 3 điӋn trӣ, 2 diode , 1 BJT và BJT ӣ
đây là BJT kênh N. KiӇu lҳp mҥch nó đưӧc lҳp theo hình b. Nhìn vào hình vӁ ta có thӇ hiӇu đưӧc
nguyên lý hoҥt đӝng như thӃ nào:
NӃu A = 0 và B = 0 thì hai hai diode không đưӧc phân cӵc không dүn dòng nên tҥi cӵc Bazo cӫa
BJT cũng không đưӧc phân cӵc vì là 0V (ĐiӅu kiӋn đӇ phân cӵc thuұn cho BJT là Ube>0V) khi đó
BJT ӣ trҥng thái khóa nên tҥi đҫu ra cӫa Bazo 1/A+B là ӣ mӭc 1. Còn các trưӡng hӧp còn lҥi cho
A=0 và B=1 hay ngưӧc lҥi và A=B=1 thì khi đó sӁ có 1 hoһc hai diode đưӧc phân cӵc dүn dòng qua
diode khi đó Bazo sӁ xuҩt hiӋn dòng điӋn tӯ A hoһc B làm cho BJT phân cӵc khi đó BJT sӁ mӣ và
làm cho dòng điӋn tӱ 5V qua điӋn trӣ đi xuӕng toàn bӝ GND nên tҥi đҫu ra cӫa 1/A+B không có
dòng điӋn nên nó ӣ mӭc 0.
Hình c là bҧng chân lý các giá trӏ cӫa cәng NOR.
Hình d là giҧn đӗ xung đҫu vào và đҫu ra cӫa cәng NOR.
Lҥi có 1 sӵ nhұn xét ӣ đây là chӍ có A=0 và B= 0 cho đҫu ra ӣ mӭc 1 và các trưӡng hӧp còn lҥi cho
đҫu ra ӣ mӭc 0.

J

 

Kí hiӋu , sơ đӗ cӫa NAND.Ê

Ê
Tôi kí hiӋu giá trӏ đҫu ra cӫa NAND là 1/A.B
Nhìn hình a là kí hiӋu cӫa cәng NAND trong các sơ đӗ mҥch. Nó cũng có 2 đҫu vào và 1 đҫu ra và
giá trӏ đҫu ra bҵng phӫ đӏnh cӫa tích đҫu vào A và B (Y = 1/A.B) và nó cũng tương tӵ như hàm NOR
hҫm hiӇu là phӫ điӏnh cӫa hàm AND.
Cҩu tҥo cӫa cәng này hơi khác só vӟi các cәng khác là nó hҷn 3 diode và 2 điӋn trӣ và kӃt hӧp vӟi
1 transitor. Cách lӟp kiӇu sơ đӗ này đưӧc lҳp theo hình c.Nên nhӟ ӣ đây là BJT kênh N. Và nguyên
tҳc hoҥt đӝngc ӫa nó như sau:
NӃu A = 1 và B = 1 . Như vұy thì hai diode D1 và D2 sӁ phân cӵc nghӏch không dүn dòng khi đó D3
lҥi dүn dòng tӯ nguӗn vào Baze làm cho BJT phân cӵc thuұn và mӣ hoàn toàn BJT nên khi đó dòng
điӋn lҥi tӯ nguӗn qua Colector xuӕng Emiter xuӕng đҩt làm cho đҫu ra 1/A.B không có điӋn áp nên
nó bҵng 0V.
NӃu các trưӡng hӧp A=B=0 và A=1,B=0 hay B=1, A=0 thì lúc này hai diode D1 và D2 đӅu đưӧc
phân cӵc trong tӯng trưӡng hӧp nên dòng điӋn tӯ nguӗn qua mӝt trong hai diode D1 và D2 xuӕng
đҩt ==> không có dòng điӋn qua D3 do đó BJT không đưӧc phân cӵc khóa hoàn toàn BJT nên đҫu
ra cӫa 1/A.B = 1.
Hình b là bҧng biӇu diӉn ra trӏ vào ra cӫa NAND
Hình d là bҧng xung đҫu vào và đҫu ra cӫa NAND
NHұn xét rҵng là cái cәng này là phӫ đӏnh cӫa cәng NAND.

Còn hai hàm nӳa tôi thҩy nó cũng ít dùng nên tôi không đӅ cұp đӃn ӣ đây. Đó là các hàm XOR và
NXOR. NӃu cҫn các bҥn có thӇ tìm hiӇu sau.
Chú ý :Hình ҧnh ӣ trên tôi tham khҧo hình ҧnh cӫa nưӟc ngoài đӇ tăng thêm dӉ hiӇu thôi!Ê