TMMOB COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ KONGRESİ 2009

02-06 Kasım 2009, İzmir

COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNDE 3B KENT MODELLEME

OLANAKLARININ İRDELENMESİ
A. Ö. Doğru1, D.Z. Şeker1, H. Toprak1
1
İTÜ, İstanbul Teknik Üniversitesi, Geomatik Müh.Bölümü, Maslak İstanbul, ozgur.dogru@itu.edu.tr, seker@itu.edu.tr

ÖZET

Bu çalışmanın temel amacı bir yerleşim bölgesine ilişkin 2 boyutlu (2B) verilerin 3 boyutlu (3B) bir ortamda
değerlendirilebilmesi için gerekli teknoloji ve yöntemlerin uygulanmasıdır. Çalışmada 3B modelleme temel olarak ele
alındığı için fiziksel yeryüzünün birebir modellenmesini içeren, fotorealistik modelleme, sanal gerçeklik ve yapay zeka
uygulamaları ele alınmamıştır. Fakat bu çalışmaların çıkış noktası olabilecek blok 3B modellerin (3D Abstract Model)
oluşturulması için bir uygulama yapılmıştır. Bu uygulamada temel amaç blok 3B modellerin tematik bilgi aktarımında
kullanılmasına bir örnek oluşturmaktır.

Anahtar Sözcükler: Görselleştirme, Kent Bilgi Sistemleri, Kartografya, Modelleme, 3B Model

ABSTRACT

EVALUATION OF THE 3D URBAN MODELLING CAPABILITIES IN GEOGRAPHICAL

INFORMATION SYSTEMS

In this graduation project Geographic Information System (GIS) applications on 3-dimensional (3D) modeling issues.
In this context, firstly basic GIS technology and its components were explained and then the subject of 3D visualization
was examined in terms of cartographic visualization studies. Additionally a 3D GIS application was implemented for
communicating the thematic information rather than photorealistic visualization by using 3D model. Results of the
implementation were presented in the conclusion part of the paper.

Keywords: Visualization, Urban Information Systems, Cartography, Modelling, 3D Model

1. GİRİŞ

Son yirmi yıl içerisinde özellikle bilgisayar teknolojilerinde yaşanan gelişmeler çağımızın bilgisayar çağı olarak
adlandırılmasına neden olmuştur. Bu gelişmeler bilgi teknolojilerini de olumlu yönde etkilemiş ve bilgi çok farklı
formatlarda toplanabilir ve saklanabilir hale gelmiştir. Bu bilgilerin bir sistemde değerlendirilebildiği, hızlı ve kolay
bilgi alış verişi yapılabildiği, aynı zamanda verilerin mekansal analizlerinin yapılarak değerlendirildiği sistemler
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) adı altında geliştirilerek kullanıma sunulmuştur. Bu sistemler objelerin birbirleriyle
mekansal ilişkilerinin kurularak iyi bir planlama ile insanlığın karşılaştığı sorunlara çözüm bulunması için etkin olarak
kullanılmıştır ve kullanılmaya devam etmektedir.

Mekana ilişkin temel sorunların çözümünde başarılı sonuçlar alınmasını sağlayan CBS teknolojisi gelişen
görselleştirme araçları ile mekanın birebir olarak 3 hatta 4 boyutlu modellenmesi CBS’nin kullanım alanlarını da
arttırmıştır. Günümüzde farklı sektörlerde çalışan farklı disiplinlere üye uzman ve uygulamacılar, yaptıkları çalışmaları
daha iyi planlamak ve ürünlerini kullanıcılarına daha etkin bir şekilde sunmak için mekansal bilgi kullanımını
arttırmıştır.

Büyük ve karmaşık sistemlerin modellenmesi bilgisayar grafiği açısından önemli bir problemdir. Gelişen bilgisayar
sistemleri ve görüntüleme algoritmaları sanal ortam modellerine ihtiyacı artırmaktadır. Günümüzde bilgisayar
sistemleri, oldukça karmaşık ve büyük üç boyutlu modellerin görüntülenmesine olanak vermektedir. Görüntüleme
sistemleri askeri eğitim ve şehir planlamadan bilgisayar oyunlarına ve sanal turizme kadar birçok alanda
kullanılmaktadır.

Bu çalışmada, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) konusu bileşenleri ile birlikte ele alınmış ve CBS’de görselleştirme ve
CBS ortamında 3B modelleme için gerekli olan yöntem ve teknolojiler irdelenmiş ve bir yerleşim bölgesinin 3 boyutlu
modelinin oluşturulması amaçlanmıştır. Söz konusu modelde binaların kat sayısına ve bina türüne göre sınıflandırılarak
3B modellenmesi gerçekleştirilmiştir. Binaların yanı sıra yerleşim bölgesine ilişkin yol, kaldırım ve otopark gibi diğer
objelerin görselleştirilmesi de kapsam dahiline alınmıştır. Bu amaçla çalışma bölgesinin büyük ölçekli kotlu planı temel
veri olarak kullanılmıştır. Çalışma kapsamında uygulama adımları; verilerin düzenlenmesi, verilerin CBS ortamına
Coğrafi Bilgi Sistemlerinde 3B Kent Modelleme Olanaklarının İrdelenmesi

aktarımı, Sayısal Yükseklik Modelinin oluşturulması, binaların kat yüksekliklerine göre 3. boyutta yükseltilmesi ve
yolların ve diğer objelerin gösterilmesi olarak sıralanabilir.

Çalışma kapsamında oluşturulan 3B kent modeli tasarımının temel amacı mekana ilişkin geometrik verilerin gerçekçi
bir şekilde görselleştirilmesinden çok gerçeklik hakkında genel görsel bilgi veren bir model üzerinden tematik verilerin
işlevsel bir şekilde aktarımını sağlanmaktır. Bu nedenle 3B bina ve benzeri objelerin katsayılarına göre kübik olarak
görselleştirildiği blok 3B model oluşturulmuştur. Bu model üzerinden tematik verinin aktarımına ilişkin bazı sonuçlar
da sunulmuştur. Geliştirilen uygulama 3B modelleme çalışmaları için başlangıç niteliğindedir. Modelleme
teknolojilerinin takip edilerek gerçekçi görselleştirme tekniklerinin kullanımı ile daha farklı amaçlara yönelik
modelleme çalışmaları yapılabilecektir.

2. 3B MODELLEMEYE GENEL BAKIŞ VE KISA TARİHÇE

Günümüzde 3B modelleme tıptan mühendisliğe birçok alanda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Fiziksel yeryüzünün
ya da her hangi bir objenin 3B olarak modellenmesi söz konusu obje ya da objeler üzerinde bilgisayar ortamında yüksek
doğruluklu değerlendirmeler yapılabilmesini sağlamaktadır. Geomatik mühendislerinin mekanı anlamak ve mekana
ilişkin bilgileri en iyi şekilde iletmek üzere ürettikleri iki boyutlu (2B) baskı haritalar ileri teknolojileri kullanan
uygulamalarda yetersiz kalmıştır. Bu nedenle yine bu temel haritaları baz alarak geliştirilen 3B modellerin her türlü
amaç için üretimi ve kullanımı CBS’nin de etkin ve yaygın kullanımı sonucunda daha da yaygınlaşmıştır.

3B modelleme ve görselleştirme gelişen teknolojiye paralel olarak hızlı bir ilerleme kaydetmiştir. Özellikle de bu
teknolojilerin bilgisayar animasyon ve oyun sektöründe kullanılmasıyla 3B modeller ve modelleme gerek mekanların
modellenmesi anlamında gerekse diğer uygulamalarda sıkılıkla kullanılmaya başlamıştır (Arslan ve diğ., 2009).

3B grafiklerin kullanılması ilk vektör bilgisayar grafiklerinin kullanıldığı dönemlere uzanmaktadır. Coğrafi Bilgi
Sistemleri için ilk Düzensiz Üçgen Ağı (TIN) programı 1975 yılında Rveolph Franklin tarafından Simon Fraser
Üniversitesi’nde yazılmıştır. Fiziksel gerçekliğin modellenmesi konusunda 1975 yılında Fransız matematikçi Dr. Benoit
Mandelbrot’un “Kırıklı setler üzerine bir Teori” (A Theory of Fractal Sets) adlı yayınından sonra büyük önemli
ilerlemeler olmuştur. 1980 yılında SIGGRAPH konferansında bilgisayarla oluşturulmuş bir dağlık alanda yüksek hızlı
bir uçuşu gösteren “Vol Libre” adlı film yayınlanmıştır. Söz konusu film Seattle’da ki Boeing firmasından Loren
Carpenter tarafından Mandelbrot’un araştırması esas alınarak oluşturulmuştur (Arslan ve Ergun, 2008; URL 1). Tüm bu
temel çalışmalar gelişen teknolojilerin de katkısıyla günümüzde ileri bir seviyeye ulaşmış ve sanal gerçeklik ve yapay
zeka teknolojileri de 3B uygulamaların güncel bileşenleri haline gelmiştir. Günümüzde yaygın olarak gerçekleştirilen
diğer bir uygulama da 3B Kent Planlarının tasarımıdır. Bu uygulamalar gerek planlama amaçlı gerekse İnternet
ortamında bilgilendirme amaçlı olarak kullanılmaktadır. 3B Kent modelleri görsel amaçlı da kullanılmaktadır.

3. 3B KENT MODELLERİ VE STANDARTLAR

Yakın geçmişe kadar sadece kağıt haritalar ile sınırlı olan kent planları günümüzde her belediyede sayısal olarak
hazırlanmakta ve bu haritalar yoğunlukla planlama amaçlı kullanılmaktadır. Büyük ölçekli ve 2B olan sayısal kent
planlarının geliştirilerek 3B modellenmesi son 10 yılın önemli konularından biri olmuştur. Bu alanda örneğin Google
firması, Google Earth isimli yazılımıyla uydu fotoğraflarını kent planlarından elde edilen 3 boyutlu görüntülerle
birleştiren bir sistemi kullanıma açmıştır (Oğuz ve diğ., 2006). Yine Google tarafından kullanıma sunulan SketchUp 3B
modelleme yazılımı da bu alanda yapılan çalışmalara önemli bir ivme sağlamıştır. 3B yeteneklerinin yakın zamanda
diğer İnternet üzerinden hizmet veren harita servislerinde de yaygınlaşacağı öngörülmektedir (Kolbe ve Bacharach,
2006). Benzer bir çalışma CitySurf isimli bir yazılım ile ülkemizde de geliştirilmiştir (URL 2). Şekil 1’de İzmir ili için
hazırlanmış CitySurf uygulamasından bir görüntü sunulmaktadır.

3B görsel kent modelleri mekansal ve coğrafi olarak referanslandırılmış kent verisinin arazi, bina, arazi örtüsü, yol ve
ulaşım sistemlerine ilişkin modelleri içeren sistemler kullanılarak görselleştirilmesidir. Genel anlamda bu modeller kent
verisinin sunulması, araştırılması, analiz edilmesi ve yönetilmesi amacıyla kullanılmaktadır. 3B kent modeli
uygulamaları günümüzde şehir planlaması, kentsel gelişim, hizmet yönetimi, lojistik, güvenlik, iletişim, afet yönetimi,
konuma dayalı hizmetler, taşınmaz değerleme, pazarlama ve kentsel eğlence ve eğitim amaçlı sistem ve uygulamaların
önemli bir bileşeni olmuştur (Döllner ve diğ., 2006).

3B kent modellerinin gereksinimleri uygulama tür ve kapsamına göre farklılık göstermektedir. Turizm ve eğlence
sektörüne yönelik uygulamalarda yüksek dereceli bir görsel gerçekliğe ihtiyaç duyulur (Şekil 2a). Örnek olarak eğer
uygulamanın amacı planlanan bölgenin gerçekçi bir görünümünü sunmak ise 3B modelin kalitesi görsel şehir modeli ve
planlama uygulaması sonucu ile doğrudan ilişkilidir. Diğer taraftan analitik ve keşfe dayalı bir fonksiyonu amaçlayan
bir sistem için binaların görsel ayrıntıları önemli değildir. Bu tür uygulamalarda gösterimler aracılığıyla iletilecek olan
bina türü, kat adedi ya da kullanım amacı gibi tematik bilgilerin aktarımıdır. Bu tür bilgilerin aktarımı kartografyada
 Doğru ve Şeker

işaret tasarımı amaçlı kullanılan ve Bertin (1983) tarafından konum, boyut, doku, biçim, yön, renk ve beyazlık değeri
olarak tanımlanan grafik (görsel) değişkenlerin de kullanımı ile mümkün olmaktadır.

Şekil 1. İzmir Büyükşehir Belediyesi CitySurf uygulaması

Şekil 2. Farklı 3B kent modeli uygulamaları: (a) Fotorealistik uygulama – soldaki (b) tematik bilginin basit gösterimi -
sağdaki (Döllner ve diğ., 2006).

3B modelleme kapsamında çeşitli amaçlar için gerekli olan farklı içerik ve detay seviyesindeki gösterimlere olan
gereksinim ve bu ihtiyaçların farklı kaynaklardan farklı veri türleri ve araçlar kullanılarak karşılanması zaman içerisinde
3B modelleme konusunda da belirli standartların geliştirilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu ihtiyaç günümüzde CityGML
(GML – Geographic Markup Language) olarak adlandırılan 3B kent objelerini gösterimlerinde kullanılan ortak bilgi
modeli ile sağlanmaktadır (Kolbe ve Bacharach, 2006). XML (Extensible Markup Language) tabanlı açık bir veri
modeli olan CityGML, Open Geospatial Consotium (OGC) ve ISO TC211 (ISO – International Organization for
Standardization) standarları kapsamında geliştirilen GML3 Şeması ile uygulanmıştır. Bu gelişme ile uluslararası bir
standart haline gelen CityGML 3B şehir modellerini içeriklerine göre 5 farklı detay seviyesinde (LOD – Levels of
detail) incelemiştir. Şekil 3’te de gösterildiği gibi sıfırıncı seviyeden başlayarak adlandırılan söz konusu seviyelerden
ilki topografyayı temsilen 2.5 boyutlu arazi modelini, birinci seviye ise binaların geometrik olarak 3. boyuta
yükseltilmiş blok bina modellerini içerir. Blok modelde binaların çatı yapıları ya da cephe kaplamalarına ilişkin
gösterimler yer almamaktadır. Çatı yapılarının ve cephe kaplamalarının modellendiği ikinci seviyede aynı zamanda
şehir bitki örtüsü de modellenir. CityGML’de üçüncü seviyede ise detaylı mimari modeller oluşturulmuştur. Balkonlar
ve cephe işlemeleri gibi detaylar bu seviyede modele dahil edilir. Son seviyede ise iç mekan yapıları ile 3 B modeli
tamamlayan yapıdadır (Kolbe ve diğ., 2005). Her bir detay seviyesinin geometrik doğruluğunun da farklı olduğu bu
kapsamda belirtilmesi gereken bir bilgidir.
Coğrafi Bilgi Sistemlerinde 3B Kent Modelleme Olanaklarının İrdelenmesi

Şekil 3. CityGML detay seviyeleri (Kolbe ve diğ., 2005).

Büyük ve karmaşık sistemlerin modellenmesi bilgisayar grafiği açısından önemli bir problemdir. Gelişen bilgisayar
sistemleri ve görüntüleme algoritmaları sanal ortam modellerine ihtiyacı artırmaktadır. Günümüzde bilgisayar
sistemleri, oldukça karmaşık ve büyük 3B modellerin görüntülenmesine olanak vermektedir. Görüntüleme sistemleri
askeri eğitim ve şehir planlamadan bilgisayar oyunlarına ve sanal turizme kadar birçok alanda kullanılmaktadır. Bu
sistemlerde kullanılmak üzere, kentlerin birebir modellerini oluşturmak zamansal ve ekonomik açıdan maliyetli olacağı
açıktır (Oğuz ve diğ., 2006).

4. UYGULAMA
Çalışma kapsamında bir yerleşim bölgesinin 3 boyutlu modelinin oluşturulması amaçlanmıştır. Söz konusu modelde
binaların kat sayısına ve bina türüne göre sınıflandırılarak 3B blok modellenmesi hedeflenmiştir. Binaların yanı sıra
yerleşim bölgesine ilişkin yol, kaldırım ve otopark gibi diğer ojelerin görselleştirilmesi de kapsam dahiline alınmıştır.
Bu amaçla çalışma bölgesinin büyük ölçekli kotlu planı temel veri olarak kullanılmıştır. Çalışma bölgesine ait temel
veri Şekil 4’de gösterilmiştir. Söz konusu veriler Şekil 5’teki örnek resimlerden de görüldüğü gibi Toplu Konut
İdaresince (TOKİ) inşa edilen Söğütönü Konutları’nın planlarını içermektedir. Uygulama ESRI firması tarafından
üretilen CBS çözüm paket programları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda ArcGIS 9.3 CBS yazılımı
kullanılmıştır. 3B modelin temel altlığı (CityGML LOD0) olan DEM Spatial Analyst ve 3D Analyst programları
kullanılarak üretilmiştir. 3B bina kent modeli ise ArcScene modülünde uygulanmıştır.

Şekil 4. Temel veri

Çalışma kapsamında gerçekleştirilen uygulama adımları:

• Verilerin düzenlenmesi
• Verilerin CBS ortamına aktarımı
• Sayısal Yükseklik Modelinin oluşturulması
• 3B blok bina modellerinin oluşturulması
• Yolların ve diğer objelerin modellenmesi
olarak sıralanabilir.
 Doğru ve Şeker

Şekil 5. Çalışma bölgesi fotoğrafları

4.1 Verilerin Düzenlenmesi ve CBS Ortamına Aktarımı

Bir bölgenin 3B planının oluşturulması öncesinde öncelikle mevcut verilerin düzenlenmesi gerekmektedir. Geometrik
verinin topolojik olarak düzenlenmesi olarak da adlandırılabilecek olan bu işlemler kapsamında öncelikle hangi
verilerin modelde nasıl temsil edileceği kararlaştılmıştır. Fiziksel yeryüzünün büyük ölçekte basitleştirilmiş 3B
gösterimini amaçlayan bu modelde binalar ve topografyanın 3B gösterimi öncelikli olarak ele alınmıştır. Topografyanın
3B gösterimi yükseklikleri bilinen noktalardan oluşturulacak üçgen model ile üretilmiştir. Binaların 3B gösterimi için
temel gereksinim binaların alansal gösterimlerini elde etmektir. Veri düzenlemesi aşamasında bu amaçla tüm binaların
geometrileri düzenlenerek her bir binanın alan olarak gösterimi sağlanmıştır.

Ana veride binalar gibi çizgisel olarak ifade edilen yol ve kaldırımlara ilişkin veriler de alansal objeler olarak
tanımlanmıştır (Bkz. Şekil 6). NetCAD yazılımı kullanılarak düzenlemesi tamamlanan verilerin tamamı ArcCatalog ve
ArcToolbox yazılımları kullanılarak ArcGIS mekansal veritabanı (geodatabase) dosyaları halinde saklanmıştır.

Şekil 6. Bina yol verilerinin bütünleşik gösterimi

CBS ortamında yükseklikleri bilinen arazi noktalarından yararlanılarak çalışma bölgesinde ilişkin üçgen bir yüzey
modeli oluşturulmuştur. Bu uygulamada da yükseklikleri bilinene nokta verilerinden yararlanılarak Yüzeyin
yükseklikleri bilinmeyen noktaların kotları ArcGIS 3D Analyst ve Spatial Analyst yazılımlarında enterpolasyon
yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. Çalışma kapsamında üçgen model olarak oluşturulan yüzey modeli bir sonraki
aşamada da çalışma alanı sınırlarına göre düzenlenmiştir. Şekil 7’de araziye ait sınırlandırılmış yüzey modeli
görülmektedir. Modelde de yükseklik sınıflandırması doğal aralıklar yöntemi kullanılarak yapılmış ve 5 yükseklik sınıfı
ile sınırlandırılmıştır.
Coğrafi Bilgi Sistemlerinde 3B Kent Modelleme Olanaklarının İrdelenmesi

Şekil 7. Çalışma bölgesi sınırlandırılmış üçgen modeli.

4.2. 3B Modelin Oluşturulması

Çalışma kapsamında oluşturulan 3B basitleştirilmiş model ArcScene ortamına aktarılan bina ve yollara ilişkin alansal
verilerin sayısal yükseklik modeli üzerinde tanımlanması ile elde edilmiştir. Bu kapsamda ve öncelikle ArcScene
ortamında farklı seviyelerde olan bina ve sayısal yükseklik modeli verileri bina verilerinin temel yüksekliklerinin
sayısal yükseklik modeli üzerinde tanımlanması ile 2B bina ve yol alanları sayısal yükseklik modeli üzerine taşınmıştır
(Bkz. Şekil 8).

Şekil 8. SYM üzerine yerleştirilmiş alansal objeler.

Bir sonraki adımda arazi modelinde 3 boyuta yükseltilmesi gereken objelere karar verilmiştir. Bu objeler temelde her
türlü bina olarak seçildikten sonra ilgili verilerin her biri için kat adedine bağlı olarak her kat 3 m yüksekliğe karşılık
gelecek şekilde model üzerinde 3. boyuta yükseltilmiştir. Yol, kaldırım, spor alanları ve otopark çizgileri gibi veriler
temel yükseklikte bırakılarak modelin fiziksel gerçeklik ile benzeştirilmesi amaçlanmıştır (Şekil 9).

Şekil 9. 3B kent modeli.

 Doğru ve Şeker

Çalışma kapsamında elde edilen 3B model, CityGML kapsamında tanımlanan 3. ve 4. detay seviyelerini
içermemektedir. Söz konusu model fiziksel gerçekliği bilgisayar ortamında daha iyi anlamaya yönelik özetlenmiş basit
ve temel 3B blok gösterimleri içermektedir. Şüphesiz ki bu tür modellerin görsel anlamda daha zengin bir içerik
gerektiren turistik amaçlı modellerin yerine kullanılması anlamlı değildir. Bu tür modeller daha çok fiziksel gerçekliğin
hızlı bir şekilde anlaşılmasına ihtiyaç duyulan afet bilgi ya da acil yardım sistemleri gibi uygulamalarda
kullanılmaktadır (Bilir, 2009). Çünkü bu tür modellerle görselden daha ziyade tematik verilerin kolayca anlaşılması
sağlanmaktadır. Örneğin aynı kat sayısına sahip binaların aynı renk ile görselleştirilmesi (Şekil 10) ya da benzer
yapısal özelliklere sahip binaların bu özelliklerine göre sınıflandırılarak görselleştirilmesi (Şekil 11) binalara ilişkin
tematik verilerin amaca uygun olarak hızlı bir şekilde anlaşılmasını sağlayabilir. Bunun gibi sunum olanakları bir
deprem anında öncelikli müdahale edilmesi gereken bölgelerin belirlenmesinde ya da kent alanlarında görüş
hesaplamalarında etkin olarak kullanılabilir.

Şekil 10. Binaların kat sayılarına göre sınıflandırılmış gösterimi.

Şekil 11. Binaların kullanım şekillerine göre sınıflandırılmış gösterimi.

Tüm bunlara ek olarak temelde tematik bilgi aktarımı için oluşturulan 3B model farklı görselleştirme teknikleri
kullanılarak görsel olarak zenginleştirilebilir. Bu kapsamda en iyi örneklerden biri hiç şüphesiz ki 3B işaret
kullanımıdır. Şekil 12’de 3B işaretlerin kullanımına bir örnek verilmiştir.

Şekil 12. 3B işaret kullanımına bir örnek.

4. SONUÇ VE ÖNERİLER

Coğrafi Bilgi Sistemleri teknolojileri uygulanmaya başlanmasından günümüze mekana ilişkin verilerin yönetilmesi ve
bu verilerden yararlı bilgilerin üretilerek bu bilgilerin paylaşılması konularında sergilediği başarılı performans ile dikkat
çekici bir ilerleme göstermiştir. Yazılım ve donanım teknolojilerindeki ilerlemeler kısa süre içerisinde CBS
Coğrafi Bilgi Sistemlerinde 3B Kent Modelleme Olanaklarının İrdelenmesi

yazılımlarında uygulanarak mühendislik çözümleri üreten kullanıcıların hizmetine sunulmuştur. 3B CBS’nin kullanımı
da mekanı daha iyi anlayıp analiz etme kapsamında 3B görselleştirme olanakları ile birlikte her geçen gün daha da
gelişmekte ve kullanımı artmaktadır. Fiziksel gerçekliğin gerçekçi (realistic) ya da özetlenmiş (abstract) modellerinin
oluşturulduğu 3B CBS uygulamaları çok farklı amaçlar için kullanılmaktadır.

Çalışma kapsamında oluşturulan 3B kent modeli tasarımının temel amacı mekana ilişkin geometrik verilerin gerçekçi
bir şekilde görselleştirilmesinden ziyade gerçeklik hakkında genel görsel bilgi veren bir model üzerinden tematik
verilerin işlevsel bir şekilde aktarımını sağlanmaktır. Bu nedenle 3B bina ve benzeri objelerin katsayılarına göre kübik
olarak görselleştirildiği özetlenmiş 3B model oluşturulmuştur. Bu model üzerinden tematik verinin aktarımına ilişkin
bazı sonuçlar uygulama kapsamında sunulmuştur.

Sonuç olarak geliştirilen uygulama 3B modelleme çalışmaları için başlangıç niteliğindedir. Modelleme teknolojilerinin
takip edilerek gerçekçi görselleştirme tekniklerinin kullanımı ile daha farklı amaçlara yönelik modelleme çalışmalarının
yapılabileceği açıktır. Ayrıca 3B modellemede güncel konuların da ilerleyen çalışmalarda dikkate alınması
gerekmektedir. Günümüzde 3B modellerin genelleştirilmesi yersel fotogrametri yöntemleri kullanılarak kaplanması
kadar önemli bir araştırma konusudur. Ayrıca yüksek teknolojinin ürünü olana lazer tarama yöntemi de günümüzde 3B
modelleme konusunda ön planda olan araştırma ve uygulama konularındandır.

KAYNAKLAR
Arslan A. E., Ergun F., 2008. 3D modeling of I.T.U. Civil Engineering Faculty Building into GoogleEarth, İTÜ
İnşaat Fakültesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü Tasarım Projesi Raporu, istanbul.

Arslan, A.E., Şeker, D.Z., Ergun, F., 2009. 3B Yapı Modelleri ve Fotorealistik Modellerin Geomatik Alanında
Kullanımına Bir Örnek, İTÜ İnşaat Fakültesi, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü Tasarım Projesi Raporu,
İstanbul.

Bertin, J., 1983. Semiology of Graphic: Diagrams, Networks, Maps. University of Wisconsin Press, Madison.

Bilir, S., 2009. Bir Afet Bilgi ve Meteorolojik Erken Uyarı Sistemi Projesinde Üç Boyutlu Görselleştirme, Yüksek
Lisans Tezi, İTÜ Fen bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Döllner, J., Baumann, K., ve Buchholz, H., 2006. “ Virtual 3D City Models as Foundation of Complex Urban
Information Spaces”, CORP 2006 & Geomultimedia06, Vienna, Feb. 13-16.
Kolbe, T., ve Bacharach, S., 2006. CityGML: An Open Standard for 3D City Models,
http://www.directionsmag.com/article.php?article_id=2209, 30 Eylül 2009.

Kolbe, T. H., Gröger, G., ve Plümer L., 2005. CityGML – Interoperable Access to 3D City Models, Oosterom,
Zlatanova, Fendel (Eds.): Proceedings of the Int. Symposium on Geo-information for Disaster Management on 21.-23.
March 2005 in Delft, Springer Verlag

Oğuz, O., Aran, M. E., Yılmaz, T., ve Güdükbay, U. 2006. "Bina Tahsis Planlarından 3-Boyutlu Şehir Modellerinin
Üretilmesi ve Görüntülenmesi" (in Turkish), IEEE Sinyal İşleme ve Uygulamaları Kurultayı (SIU'06), Antalya, Turkey,
April 2006.