Sadraj:

Contents
Contents..........................................................................................................................1 UVOD............................................................................................................................3 U poslednje vreme govori se o generacijskoj podjeli ljudskih prava u kojoj su najprije nastala ljudska prava prve generacije tj. graanska i politika prava, zatim ljudska prava druge generacije tj. ekonomska, socijalna i kulturna prava, i zatim ljudska prava tree generacije koja mahom obuhvataju kolektivna prava iji je titular narod, drutvo ili zajednica: pravo na samoopredjeljenje, pravo na razvoj, pravo na sopstvene prirodne resurse, pravo na zdravu ivotnu okolinu i dr. Mnoga od ovih prava navodi Afrika povelja o pravima ovjeka i naroda, a sadre ih i drugi meunarodni ugovori i dokumenti.......................................................................................................3 IVOTNA SREDINA....................................................................................................4 Prvu definiciju ekologije dao je njemaki biolog Ernst Haeckel 1866. godine tretirajui je kao nauku o meusobnim odnosima izmeu ivotinja i odgovarajueg dijela svijeta koji ih okruuje. Jakob von Uexkull je taj dio svijeta oznaio pojmom ivotne sredine. Pod ivotnom sredinom danas se podrazumijeva sloeni kompleks ekolokih faktora pod ijim se uticajem nalazi ivotna zajednica, odnosno odreeno ivo bie...............4 OKOLI I LJUDSKA PRAVA......................................................................................5

Zakon o zatiti okolia/ivotne sredine dao bi zakonski okvir koji e obezbjediti uivanje svih navedenih prava u oblasti okolia. Drava BiH bi time ispunila svoju obavezu da osigura ispunjavanje prava svih svojih graana, ali ispunila i obaveze prema obavezujuim domaim i meunarodnim dokumentima...................................................................................6
OKOLI I JAVNO ZDRAVLJE....................................................................................7 TRENUTNO STANJE OKOLIA U BIH.....................................................................8 ZAKONSKI OKVIR I INSTITUCIJE U BiH.............................................................10 ZAKLJUAK..............................................................................................................12 Kroz seminarski rad obraene su teme koje su obuhvatile jedno od osnovnih, moda egzistencijalnih ivotnih prava, a to je pravo na zdravu okolinu. Kad kaemo zdrava okolina, na bazi zdravog razuma zakljuujemo da se radi o egzistencijalnom ivotnom pravu, jer ako nam jer nezdrava okolina prouzrokuje razne bolesti pa ak i smrtonosne,

Pravo na zdravu ivotnu sredinu kao to je karcinom. A razne divlje deponije pospjeuju ovu bolest, zajedno sa nesavjesnim ljudima koji doprinose ovom zlu.............................................................12 LITERATURA:............................................................................................................13

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu

UVOD
Prema vrsti dobra koje se titi meunarodnim dokumentima pojedina ljudska prava i slobode mogu se svrstati u vie grupa, poev od onih egzistencijalnih, bitnih za ovjeka kao ivo bie, kao to je pravo na ivot i slobodu koji su jednako bili vani praovjeku (homo primigenius) i dananjem ovjeku, preko onih koja su od znaaja za oveka kao razumno bie (homo sapiens), kao to su pravo na: ljudsko dostojanstvo, jednakost, slobodu misli veroispovijesti, privatnost, imovinu i dr., do onih koja su rezultirala iz razvoja ljudske civilizacije i bez kojih bi savremeni ovjek (homo politicus) bio uskraen za vana prava i tekovine demokratskog drutva i pravne drave: pravo na slobodne izbore, pravo na socijalnu sigurnost, sloboda izraavanja, mirnog okupljanja i udruivanja i dr. U poslednje vreme govori se o generacijskoj podjeli ljudskih prava u kojoj su najprije nastala ljudska prava prve generacije tj. graanska i politika prava, zatim ljudska prava druge generacije tj. ekonomska, socijalna i kulturna prava, i zatim ljudska prava tree generacije koja mahom obuhvataju kolektivna prava iji je titular narod, drutvo ili zajednica: pravo na samoopredjeljenje, pravo na razvoj, pravo na sopstvene prirodne resurse, pravo na zdravu ivotnu okolinu i dr. Mnoga od ovih prava navodi Afrika povelja o pravima ovjeka i naroda, a sadre ih i drugi meunarodni ugovori i dokumenti. U ovom seminarskom radu govorim o jednom od ljudskih prava tree generacije i to o pravu ovjeka na zdravu ivotnu okolinu. ovjek kada se rodi, automatizmom stjee odreena prava, pa tako svaki ovjek ima pravo na zdravu ivotnu okolinu, a ona je bitna prvenstveno zbog zatite ovjekova zdravlja. Vidimo da raznovrsne bolesti u svijetu uzimaju sve vie maha, a veina njih je prouzrokovana upravo nezdravom ivotnom okolinom, odnosno nemarnou nesavjesnog ovjeka prema ovom ivotnom ljudskom pravu.

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu

IVOTNA SREDINA
Prvu definiciju ekologije dao je njemaki biolog Ernst Haeckel 1866. godine tretirajui je kao nauku o meusobnim odnosima izmeu ivotinja i odgovarajueg dijela svijeta koji ih okruuje. Jakob von Uexkull je taj dio svijeta oznaio pojmom ivotne sredine. Pod ivotnom sredinom danas se podrazumijeva sloeni kompleks ekolokih faktora pod ijim se uticajem nalazi ivotna zajednica, odnosno odreeno ivo bie. S obzirom da je ekologija brzo prevazila okvire bioloke nauke obuhvatajui niz drugih prirodnih i drutvenih nauka, naunici su je definirali kao naunu prirodnu historiju (Elton, 1927), nauku o ivotnoj sredini (Breiderichs, 1959.) ili biologija eko-sistema (Margalef, 1969.). Ekologija se iskazuje kroz trodimenzionalan odnos: 1. prirodnu dimenziju kao sistemski odnos koji odreuje konkretnu prirodnu stvarnost, 2. socioloko-politikoloku dimenziju koja sadri razliite ekonomske i socijalne partnere ije meusobne relacije egzistiraju u eko-sistemu kao cjelini, 3. kulturno-ideoloku dimenziju koja determinie vrijednost (ta je dobro) i daje inicijativnu snagu koja pokree inioce na akciju.1 Ova oblast definisana je pravnim normama kojima se propisuju prava i obaveze ovjeka u svim drutvenim i individualnim oblicima ponaanja koji utiu na stanje ivotne sredine. Pravna disciplina koja ureuje ovu oblast poznata je kao pravo ovjekove okoline, ekoloko pravo, ili pravo okoline. Buchwald je u Njemakoj definirao okolinu kao jedinstvo spoljanih ivotnih uslova koji utiu na odreenu ivotnu jedinicu, bilo da se radi o individui, bilo o drutvu. Deklaracija o ivotnoj sredini koja je usvojena na Konferenciji UN-a o ivotnoj sredini u tokholmu 1972. godine, u kljunom dijelu teksta kae: ovjek raspolae fundamentalnim pravom na slobodu, jednakost i adekvatne uslove ivota, u ivotnoj sredini takvog kvaliteta koji doputa dostojan ivot i blagostanje i on snosi uzvienu odgovornost za ouvanje i poboljanje ivotne sredine za sadanje i budue generacije.2 Deklaracija iz Rija imala je pozitivan efekat u smislu mobilizacije svih potencijala na izgradni ambijenta koji e maksimalno ispotovati elemente prava na zdravu ivotnu sredinu. Principi iz Rija su: centralna uloga ljudskog bia u procesu odrivog razvoja i zatiti ivotne sredine, suvereno pravo drave na upravljanje svojim prirodnim resursima uz odgovornost za ouvanje ivotne sredine kroz konstantnu kontrolu korienja tih resursa, izbalansiran pristup razvojnim procesima u korist ouvanja prirodnog naslijea, zatita ivotne sredine kao neodvojivi dio razvojnih zahvata, eliminacija siromatva kao bitan preduslov odrivog razvoja u svrhu smanjenja rizika u ivotnom standardu i zadovoljenju osnovnih ivotnih potreba,
1 2

Mujo Demirovi, Demokracija i ljudska prava, Pravni fakultet Biha, 2005. godina, str. 93. Mujo Demirovi, Demokracija i ljudska prava, Pravni fakultet Biha, 2005. godina, str. 94.

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu posebna uloga razvijenih drava u aktiviranju i odravanju procesa

razvoja,

specifini vidovi kooperacije kroz razmjenu i stumulans naunotehnolokih kapaciteta (kadrovi, oprema, know-how) u svrhu ouvanja ivotne sredine i razvojnih procesa, podsticanje legislativne akcije na donoenju propisa (zakona, standarda i normativa) u oblasti zatite ivotne sredine, podsticaj blagovremenom uoavanju problema i suoavanje sa ovim problemima, obeshrabrivanje transfera tetnih materija sa lokacija u razvijenim podrujima i realokacija i transfer na destinacije nerazvijenih zemalja, ukljuivanje trokova zatite ivotne sredine u dohodovno-trokovne metode obrauna vrijednosti u sferi ekonomskih instrumenata, i drugi oblici preventivnih aktivnosti u svrhu ouvanja ivotne sredine i prirodnih resursa.3 Ovi principi su u mnogome rezultat realizacije koncepta odrivog razvoja kreiranog 1987. godine. Koncept je prihvaen i u Riju kao rezultat zajednikog stava da je dalji razvoj ovjeanstva mogu ako se sprjeavanjem uzroka i predostronou u realizaciji razvojnih procesa ostavi opcija i buduim generacijama da mogu upravljati sopstvenim razvojem istim kvalitetima kojima to ini i postojea generacija.

OKOLI I LJUDSKA PRAVA

Ustavom, kao najviim aktom, drava garantuje svojim graanima pravo na zdravlje i ivot u zdravoj sredini. Iako je Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima UN-a samo preporuka i ne namee obaveze dravi, ipak je njezin sadraj Bosna i Hercegovina, unijela u Ustav i tako ga uinila obaveznim. Pravo na razvoj je prihvaeno kao ljudsko pravo usvajanjem Deklaracije o pravu na razvoj od strane Generalne skuptine UN-a 1986. godine gdje se navode kljuni principi ljudskih prava koji su kljuni i za razvoj, kao to su: puni suverenitet nad prirodnim resursima; uee javnosti u razvoju; jednake mogunosti; stvaranje povoljnih uvjeta za uivanje drugih graanskih, politikih, ekonomskih, socijalnih i kulturnih prava. Kljuni princip u ostvarenju prava na razvoj je princip uea javnosti u razvojnom procesu. Ovo podrazumijeva da e graani biti ukljueni u proces donoenja odluka o ciljevima razvoja, utvrivanju politika, razvoju projekata, programa i drugih aktivnosti. Graani e direktno ili preko svojih zastupnika, pojedinano ili kroz udruivanje usmjeravati pravac razvoja i tako biti dio razvojnog procesa to je od posebnog znaaja. Da bi se osigurao princip uea javnosti u cjelokupnom procesu neophodno je osigurati uee graana i u monitoringu implementacije programa i evaluaciji napretka.

Mujo Demirovi, Demokracija i ljudska prava, Pravni fakultet Biha, 2005.godina, str. 95-96

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu Pravo na razvoj namee obavezu i dravi (da osigura ravnopravan i adekvatan pristup osnovnim resursima) i meunarodnoj zajednici (da promovira pravine razvojne politike i djelotvornu meunarodnu suradnju). Usvajanjem Konvencije o pristupu okolinskom informiranju i obaveznom ueu javnosti u donoenju okolinskih odluka u Arhusu (Danska) 1998. godine, stvoreni su mehanizmi za demokratsko odluivanje u ekologiji i monitoring ljudskih prava u toj oblasti u BiH. Dosljedna primjena Arhuske Konvencije za zemlje potpisnice (BiH jo uvijek nije ratificirala Arhusku konvenciju) postala je obaveza vlada i parlamenata i mehanizam za monitoring ljudskih prava u sektoru okolia nevladinim organizacijama, civilnom drutvu i medijima. Takoer Zakon o pristupu informacijama, bar pravno, omoguava ispunjavanje prava na informaciju i u oblasti okolia. Meutim jo uvijek puno truda treba uloiti da bi se ovaj zakon poeo primjenjivati u praksi i da graani imaju pravovremenu informaciju o kvaliteti zraka, vode, hrane i ispunjavanju njihovih prava na zdravlje i ivot u zdravoj sredini. Primjena navedenih osnovnih prava u oblasti zatite okolia (pravo na ivot u zdravoj sredini, pravo na razvoj, pravo na vodu i pristup kvalitetnoj vodi za pie, pravo na informaciju) u praksi znai: izbalansiran pristup razvojnim procesima u korist ouvanja prirodnog naslijea; donoenje odgovarajuih propisa (zakona, standarda i normativa) u oblasti zatite ivotne sredine; ispravno odlaganje tetnih materija, uvoenje mjera i aktivnosti za redovnu prevenciju i kontrolu zagaivanja (vode, zraka, tla); ukljuivanje trokova zatite ivotne sredine u raspodjelu bruto nacionalnog prizvoda; uspostavljanje mehanizama i uslova za obeteenje onih ija je ivotna sredina pretrpjela tetu ili degradaciju; omoguavanje svim osobama uee, pojedinano ili sa drugima, u postupku donoenja odluka koja se neposredno tiu njihove ivotne sredine; uspostavljanje mehanizama koji e osigurati da se po pitanju okolia odrava dijalog zakonodavne, izvrne vlasti i aktera civilnog drutva kroz mjeovite radne grupe, komisije, javne rasprave, sasluanja, svjedoenja i slino. Pravo na zdravu ivotnu sredinu, na razvoj, na uee u razvoju, konstantno se kri u BiH, kako zbog neodgovarajue primjene postojeih zakona, ali i zbog neodgovarajueg zakonskog okvira. Zakon o zatiti okolia/ivotne sredine dao bi zakonski okvir koji e obezbjediti uivanje svih navedenih prava u oblasti okolia. Drava BiH bi time ispunila svoju obavezu da osigura ispunjavanje prava svih svojih graana, ali ispunila i obaveze prema obavezujuim domaim i meunarodnim dokumentima.

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu

OKOLI I JAVNO ZDRAVLJE

'Ciljevi zdravlja za sve u 21. vijeku' Svjetske zdravstvene organizacije, veliku panju posveuju odnosu zdravlja i kvaliteta ivljenja stanovnitva. ak se pet ciljeva direktno ili indirektno odnose na ovu oblast, a to su: Zdrava i bezbjedna fizika sredina (Cilj 10); Zdraviji nain ivljenja (Cilj 11); Smanjenje tetnog uticaja alkohola, droge, duhana (Cilj 12); Zdravstvena okolina (Cilj 13); Multisektoralna odgovornost za zdravlje (Cilj 14).

Najvaniji cilj razvoja svake zemlje je postizanje blagostanja stanovnitva, odnosno poboljanje kvaliteta ivota, gdje svakako zdravlje ima prioritet. Problemi okolia su globalni i pokuavaju se uskladiti na svjetskom nivou, tako da je jedan od preduslova za ukljuivanje svake pojedinane zemlje u globalne tokove usklaivanje legislative i ciljeva na cjelokupnom vlastitom teritoriju. Najvaniji okolini faktori za zdravlje ljudi su zrak, voda i tlo. Prema Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji u zraku je dokazano 188 polutanata, od kojih su 33 dokazano tetna za zdravlje ljudi. Najee uoeni tetni efekti su u respiratornom sistemu i to u vidu akutnih i hroninih respiratornih oboljenja meu kojima su posebno bitni: upala plua, bronhitis, asthma, te maligna oboljenja (naroito bronha i plua). U posljeratnom periodu se u BiH ne posveuje dovoljno panje kvalitetu zraka jer preovladava miljenje da je nakon unitenja fabrika tokom rata zrak postao ist, to je svakako netano. Dobili smo nove zagaivae: veliki broj individualnih loita u kojim se koriste razliita goriva umjesto propisno izgraenih centralnih toplana, te enormno veliki broj starih vozila sa loim sagorjevanjem. Unitavanje uma je onemoguilo prirodni proces obogaivanja vazduha kiseonikom. Voda je univezalni medij i preduslov egzistencije. Unutar ovog pojma razlikujemo: vodu za pie, rekreativne te otpadne vode. Nijedan od ova tri medija se ne moe posmatrati lokalno jer njihove karakteristike ne zavise samo od lokalnih prilika, a ni njihov uticaj nije samo na lokalnom nivou. Zagaenje vode za pie najee potie od tenog ili krutog otpada, a moe biti mikrobioloko i hemijsko. Efekti koje izaziva kontaminirana voda na zdravlje ljudi dijele se na akutne i hronine. U dokumentu 'Procjena ugroenosti FBiH' navodi se da pojavi epidemija zaraznih bolesti pogoduje niz initelja od kojih su najvaniji sljedei: problemi u oblasti opskrbe vode za pie, prisustvo krutog otpada, fekalija i sl. u vodotokovima koji stvaraju mikrobioloku zagaenost i zbog ega u vodu prodiru uzronici crijevnih zaraznih bolesti, a koji mogu uzrokovati epidemije zarazne utice, enterokolitisa, trbunog tifusa i sl. (uz podatak da je tokom 2001. godine od epidemije zarazne utice na

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu podruju Unsko-sanskog kantona oboljelo 65 osoba, a tokom 2002 godine u Sarajevskom kantonu oboljelo 667 osoba od virusnog enterokolitisa) i tree; - neureena odlagalita smea. Takoe, veliki broj 'rekreativnih voda' (rijeke, jezera), koje, kada su kontaminirane, mogu dovesti do nastanka razliitih oboljenja, nalazi se na podruju vie kantona ili oba entiteta to u sadanjim uslovima oteava nadzor. Tlo je nezamjenjivi prirodni resurs koje utie na zdravlje ljudi direktno i indirektno. Direktni uticaj se ogleda u djelovanju klizita i odrona koji direktno ugroavaju ljudske ivote (a na njih utie deforestacija). Indirektni uticaj tla na zdravlje ljudi se ispoljava preko kontaminanata koji se nalaze u tlu, te posredno, preko biljaka ili vode dospijevaju u ljudski organizam. Kontaminirano tlo na jednom podruju moe da odvede do kontaminacije vode koja se konzumira na drugom podruju ili se biljke uzgojene na kontaminiranom tlu mogu prodavati daleko od mjesta proizvodnje i tamo dovoditi do oboljenja ljudi. Sva tri pomenuta prirodna resursa su u stalnom dinamikom meuodnosu, koji veoma znaajno utie na ivot i zdravlje ljudi. Ovi prirodni resursi se ne mogu posmatrati lokalno, niti je njihovo djelovanje na zdravlje ljudi lokalno, te je u tom cilju neophodno donoenje zakonske regulative na dravnom nivou, a u skladu sa legislativom susjednih zemalja i EU kako bi se obezbjedilo njeno dosljedno i usklaeno potivanje na cijelom podruju.

TRENUTNO STANJE OKOLIA U BIH

Drava BiH nema jasnu strategiju upravljanja okoliem, pa tako ni operativne planove. Usvojeni prioriteti iz do sada uraenih dokumenta, kao to su Nacionalni okolini plan ili Strategija gospodarenja otpadom, vrlo se malo provode, pa tako i oni iz Srednjorone razvojne strategije. Napredak koji je postignut, vezan je uglavnom za projekte iz meunarodne pomoi. Srednjorona razvojna strategija BiH (prvobitno Strategija za smanjenje siromatva) dovodi u vezu siromatvo i okoli u BiH. Meutim, u oblasti zatite okolia implementacija Strategije kasni. Doneseni su entitetski zakoni, ali nije donesen zakon na nivou BiH, kao ni kantonalni zakoni iz svih oblasti (o zatiti prirode, vode, zraka, zatim o rukovanju otpadom itd.). Takoer, ni doneseni zakoni se ne mogu primjenjivati, jer ih ne prate podzakonski akti, a institucije i budetska sredstva koji bi trebalo da poduzimaju zatitu ne postoje. Nepostojanje sistemskih upravljakih mehanizama, kada je rije o upravljanju okoliem, rezultira brojnim problemima koji direktno utjeu na stanje okolia: U BiH ne postoji sistemski monitoring stanja okolia. Pojedinani napori postoje, ali je to nedovoljno, rezultat su lokalnih inicijativa i ne mogu dati realnu sliku stanja okolia u BiH. Graanima je poznato vrlo malo informacija o stanju kvaliteta zraka koji udiu, vode koju piju ili se kupaju, zemljita na kojem uzgajaju biljne kulture i napasaju stoku, itd.

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu Zemljite i voda u podruju naputenih i aktivnih polimetalinih rudnika, kao to su Srebrenica i Vare i brojni drugi, su zagaeni tekim metalima, a o tome nema slubenih podataka, i stanovnitvo o tome ne zna nita. Ista je situacija i sa drugim industrijskim podrujima. Rijetki su primjeri odgovornog ponaanja vlasti spram graana kada su u pitanju ove informacije. Jedan od najvanijih okolinih i zdravstvenih problema u BiH, predstavlja neadekvatno prikupljanje i odlaganje otpada. Otpad se u veini sluajeva odlae bez primjene sanitarnih mjera i na za to nepripremljena odlagalita. Opasnost od eksplozije i poara, zagaenje vodotokova procjednim vodama sa odlagalita stalno je prisutna. Podruje pokriveno komunalnim uslugama u BiH je svega 60 % u veim opinama, te mnogo manje u ruralnim oblastima. Stoga se znaajne koliine otpada odlau na nelegalnim odlagalitima, pokraj puteva, u koritima rijeka. Poseban problem predstavlja industrijski otpad. Klaoniari BiH bacaju iznutrice zaklanih ivotinja gdje stignu, a najee u rijeke. Moemo li samo njih optuivati za takvo ponaanje, ako im nismo ponudili adekvatno rjeenje? Zato u naoj zemlji niko ne radi na izradi plana zbrinjavanja industrijskog otpada i revitalizaciji industrijskih pogona za preradu otpada koji postoje, kao to su oni u Gradici, Sarajevu, itd.? Napredak u oblasti vodosnabdijevanja stanovnitva je postignut, ali je u oblasti prikupljanja i tretmana otpadnih voda ostao na nivou 1991. godine: samo 38% stanovnitva obuhvaeno je javnom kanalizacijom. Ako poemo od toga da je iste te godine u Danskoj vie od 90% ukupne populacije bilo prikljueno na kanalizaciju i 90% na postrojenje za tretman otpadnih voda, postaje jasnije kako se u BiH odnosimo prema resursima kojima se raspolae. Nadzor nad primjenom zakonskih propisa gotovo da ne postoji. Inspektori zatite okolia su malobrojni, neodgovarajueg strunog profila, te nemaju iskustvo ni znanje da izvre nadzor nad dozvolama izdanim u skladu sa odredbama novih zakona o okoliu F BiH i RS. Umjesto da radimo na osposobljavanju ovih kadrova i jaanju inspekcije, usvajamo entitetske zakone o inspekciji u kojem predlaga ne uvaava propise iz seta zakona o okoliu i svojim prijedlogom umanjuje znaaj dosadanjih napora da se adekvatnim propisima uredi oblast zatite okolia prema evropskim standardima. Unato apelima i predstavnika vlasti i nevladinog sektora da se ova pogreka izmjeni, nita nije uraeno. Reforma sektora okolia koja se provodi je zahtjevna i trai puni, koordinirani angaman svih struktura drutva. Drava mora intenzivno raditi na osposobljavanju kadrova na svim nivoima vlasti, ukoliko se eli uinkovito provoditi zakonska regulativa. Poznato je da: degradacija okolia utie na gubitak prihoda i produktivnosti,

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu degradacija zemljita, zagaenje i nedostatak vode, itd. liavaju ljude njihovih osnovnih resursa, 20% bolesti u zemljama u razvoju uzrokovano je zagaenjem vode, zemljita i zraka. Potrebno je hitno poeti raditi na uspostavi sistemskog upravljanja okoliem, te kao prvu mjeru izraditi i usvojiti Zakon o okoliu BiH, a potom izgraditi administrativnu i upravljaku strukturu koje e provoditi zakone na svim nivoima.

ZAKONSKI OKVIR I INSTITUCIJE U BiH

Na nivou zajednikih inastitucija izvrne vlasti u BiH ne postoji jedno specijalizovano ministarstvo koje se bavi pitanjima zatite okolia. Nedostatak Ministarstva za zatitu okolia i Zakona o zatiti okolia na nivou BiH stvara konfuznu sliku kada su u pitanju problemi iz ove oblasti na dravnom nivou. Ministarstvo za vanjsku trgovinu i ekonomske odnose BiH sada je odgovorno za procese izrade prijedloga, formulisanje zakona i potpisivanje meunarodnih ugovora o pitanjima zatite okolia. Projekte iz oblasti zatite okolia u okviru Pakta stabilnosti vodi Direkcija za evropske integracije. BiH je 2001 godine pristupila GEF-u ( Globalni fond za ivotnu sredinu/okoli ), a odgovorno tijelo za koordinaciju i upravljanje istim je Ministarstvo za vanjsku trgovinu i ekonomske odnose. Iako u okviru Vlada oba entiteta jo uvijek postoje nedoumice o potpunoj nadlenosti po pitanju upravljanja nekim oblastima okolia (preklapanje nadlenosti ministarstava poljoprivrede, vodoprivrede i umarstva, i ministarstva prostornog ureenja i zatite okolia sa druge strane ), Vlade su uspjele da izrade i da usvoje paralerno u oba entiteta neophodne zakone iz oblasti zatite okoline potujui principe EU. Republika Srpska usvojila je set zakona o ivotnoj sredini u julu 2002 godine, a Parlament FBiH u aprilu 2003.godine (iako veina zakona jo uvijek nije primjenjiva zbog kanjenja podzakonskih akata). Oba entiteta u BiH potpisali su Memorandum o razumjevanju, uspostavili Koordinacioni odbor za zatitu okolia BiH te dogovorili usvajanje zajednikih naela na kojima e poivati zakonodavstvo u oba entiteta. Vijee ministara, 16. Maja 2002. godine donosi odluku kojom se Ministarstvu, spoljne trgovine i ekonomskih poslova daje u zadatak da pripremi nacrt zakona o okoliu BiH, koji i pored brojnih projekata podrke izradi tog zakona financiranih od strane meunarodnih programa, jo uvijek nije donesen. Iako je Ustavom BiH odreena zakonodavna nadlenost entiteta o oblasti zatite okolia, entiteti mogu i moraju provoditi politiku zatite okolia, ali mogu i dio nadlenosti prenijeti na dravu poto je drava jedini meunarodno priznati subjekt. Parlamentarna skuptina Bosne i Hercegovine nadlena je za donoenje Zakona o zatiti okolia shodno odredbama lana III.5a. Ustava BiH (Anex 4

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu Dejtonskog mirovnog sporazuma ) koji definie da e Bosna i Hercegovina preuzeti nadlenosti u onim stvarima u kojima se o tome postigne saglasnost entiteta.

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu

ZAKLJUAK
Kroz seminarski rad obraene su teme koje su obuhvatile jedno od osnovnih, moda egzistencijalnih ivotnih prava, a to je pravo na zdravu okolinu. Kad kaemo zdrava okolina, na bazi zdravog razuma zakljuujemo da se radi o egzistencijalnom ivotnom pravu, jer ako nam jer nezdrava okolina prouzrokuje razne bolesti pa ak i smrtonosne, kao to je karcinom. A razne divlje deponije pospjeuju ovu bolest, zajedno sa nesavjesnim ljudima koji doprinose ovom zlu. Bosna i Hercegovina bez dravne okolinske legislative, adekvatnog institucionalnog ureenja na dravnom nivou i bez dravne strategije i okolinske politike ne moe iskoristiti mehanizme finansijske i druge pomoi koje nude takvi ugovori. Takoer BiH ne moe krenuti u istinsko rjeavanje okolinske problematike na lokalnom, regionalnom i globalnom nivou, niti moe aktivno sudjelovati u meunarodnim i regionalnim aktivnostima, pa niti biti u stanju u potpunosti uskladiti svoje okolinske standarde sa standardima Evropske unije i tako ubrzati svoje ukljuivanje u Evropske integracije.

12

Pravo na zdravu ivotnu sredinu

LITERATURA:
Mujo Demirovi, Demokracija i ljudska prava, Ptavni fakultet Univerziteta u Bihau, Biha 2005. Godina Izvjetaj monitoringa nevladinih organizacija o stanju okolia u BiH, novembar 2005. godina http://www.boell.ba/downloads/Izvjestaj_o_stanju_ljudskih_prava__ok olis_2009.pdf

12