Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/sanctileonismagn01leoi
 PATROLOGLE
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRUU, DOCTORUM SCRIPTORHQUE EMLESIASTICORllM,

SIVE LATINORUM, SIVE GR.ECORUM,

QUI AB MVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTII III (ANNO 1216) PRO LATIMS
ET CONCILII FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GR.ECIS FLORUERUNT :

RECUSIO CIIRONOLOGICA
OMNIUM QILE EXSTITERE MONUMENTORUM CATIIOLIC.E TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA
ECCLESLE SiECULA,
OXTA EDITI0NE9 ACCURATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULUS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGEN -

T»R castigata; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLUSTRATAJ OMNIBU9

OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU.E TRIBUS NOVISSIMIS S^ICULIS DEBENTUR ABSOLUTAS DETECTIS, AUCTAJ
INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI SUBSEQUENTI-
BUS, DONATA CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PAGINA-
;

RUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFlCANTIBUS, ADORNA-

ta; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE
AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA \
i/U\JENTIS KT AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS, STATI -

STICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE, LITUR-
OICUM, CANO.NICUM, DISCIPLINAPE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE; SED PRyESERTIM
DUOBUS INDICIBUS IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM OMISSO
IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR J ALTERO SCRIPTURvE
SACFLE, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTUR/E VERSUS, A PRIMO
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINT:
KDITIO ACCURATISSIMA, CiBTERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTERUM NITIDITAS
CHART<« QUALITAS, INTEGRITAS PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS
TEXTUS,
TUM NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGI^B DECURSU CONSTANTF.H
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PR^SERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTFM
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD OMNES ^ETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE
PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.

SERIES LATINA PRIOR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLE LATINvE
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III.
AGGURANTE J.-P. MIGNE,
Bibliothecte Cleri aniversee,
6IYE CURSUUM COMPLETORUM 1N SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTIC^ RAMOS EDITORB.

PATROLOGIjE LAT1N/E tomus LIV

S. LEO MAGNUS ROMANUS PONTIFEX

PARISIIS
APUD GARMEH FHATRES, EDITORES, ET J.-P. MIGNE, SUCCESSORES
IN VIA DICTA: AVENVE DV hfAINE 189, OLIM CHAUSSEE 1)1 MAUSE, 127.

1 88 I
Extypis societatis dictae Societas impressioniS et lilirariip administrationum viarumque ferratarum.

PAUI.0 DUPONT. — Parisiis, in via dicta Jean-Jarques-Rousseau, 4t (Cl.) 13.1.81.

IHE INSTITUTE OF MEDIAEVAL STUDIES

10 ELMSLEY
TCi CAN*

DEC 5 1931
3.054
 .

TRADITIO CATHOLICA.
SJECULUM V. ANNVS 461.

SANCTI

LEONIS MAGNI
ROMANI PONTIFICIS

OPERA OMNIA,
POST PASCHASII QUESNELLl RECENSIONEM

AD COMPLURES ET PR.ESTANTISSIMOS MSS. CODICES AB ILLO NON CONSULTOS EXACTA,

EMENDATA, ET INEDITIS AUCTA :

PR£FATIONIBUS, ADMOMTIONIBUS ET ANNOTATIONIBUS ILLUSTRATA

CURANTIBUS

PETRO ET HIERONYMO FRATRIBUS BALLERINIIS,

1'RESBYTERIS VERONENSIBUS

ACCEDUNT PETRI THOM.E CACCIARI EXERCITATIONES IN UNIVERSA OPERA S. LEONIS MAGN

ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCENTE J.-P. MIGNE,

bibi ,io iii < i riifti i \i\i:ies i
i

SIVE

CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI.E ECCLESIASTIC.E RAMOS EDITORE.

TOMUS PRIMUS.
!« (i ri ifji —

PARISIIS
aPUD GARNIER FRATRES, EDITORES, ET J.-P. MIGNE, SUCCESSOREs,
IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 127.

188I
 TRADITIO CATHOLICA.
SJECULUM V, ANNUS 461.

ELENCHUS
AUCTOIIUM ET OPERUM Ql.E I!V DOC TOMO LIV CONTINENTUR

S. LEO MAGNUS ROMANUS PONTIFEX.

Balleriniorum fratrum Pmfatio generalis in universa S . Leonis Opera col. 13
Paschasii Quesnelli Prcefatio 31
Ejusdem Nuncupatoria ipsi S Ledni inscripta:
. . 47
Anastasii Bibliothecarii Vita S. Leonis . . 49
Schamemanni notitia bibliographica in S. Leonem . 59

Operum genuinorum pars prima cum Appendicibus.

Scrmones, in praecipuis anni festivilatibus ad Romanos habiti. Pramiittilur Disseitalio de
mss. fontibns ex quibus prodierunl ac potissimum emendandi sunt 117
Appendix. — Sermones S. Leoni attributi , Ml
Observationes in sermones S. Leonis Magni 521

Operum geinuinorum pars altera.

Epistolae, cum pr;cvia disquisitione de mss. codicibus qui in iis emendandis usui fuere ... 551

Appendix prima.

De epistolis deperditis tum S. Leonis ad alios, tum aliorum ad S. Leonem, ac de aliis

monumentis ad epistolas pertinentibus, dispositis ordine chronologico 1217

Epistola? ad S. Leonem pertinentes 1233

Appendix II.

Fragmenta S. Leoni attributa 1255

Paschasii Quesnelli varice lectiones, notx et observationes in Epistolas S. Leonis, subjectis
Balleriniorum fratrum adnotationibus 1263
Ordo novus Sermonum S. Leonis cum antea vulgato comparatus 1505
Ordo novus Epistolarum cum veteri collatus 1507
 BALLERINIORUM NUNCUPATORIA.

BENEDICTO XIV
PONTIFICI MAXIMO
PETRUS ET HIERONYMUS FRATRES BALLERINII
PRESBYTERI VERONENSES.

Hcec sanctissimi ceqite ac doctissimi summi pontificis Leonis Magni Opera, quse ad prxstan-
tissimos codices, preesertim Llomanos, exacta,cmcndatiora etauctiora nunc prodeunt,cui potius inscribe-
remus quam tibi, beatissime Pater, qui tanti pontificis in eadem Romana cathedra successor,
iisdem zeli ipsius ac dnrtrinx vestiijiis insistens, idem magnus Leo redivivus videris? llle quidem
ob plura et pra?clara diuturni pontificalus gesta, quibus, nulla temporum rerumque vicissitudine
aul difficultate, perlerritus, adversus contumaces ac subiolos fidei hostes, catholicse Ecclesix
dogmata defendit acerrime, cl novitiis ac temerariis quorumdam ausibus sese objiciens, Ecclesia-
rum privilcgia et apostolicx sedis jura fortitcr vindicavit, et pro cnstodia ac observantia eccle-
siasticx disciplinx irrepentes corruptelas et abusus detegere, perstringere, emendare et exstinguere
nisus est; ille, inquam, tantus pontifex ob tam prceclara gesta Magni titulum jure promeruit ;

ejrtsque insignia Opera, quibus res ac tam graves promovit atque perfecit, in perennem poste-
tot

rurum memoriam ad nos transmissa, maximisque encomiis non solum a Latinis, verum etiam
a Groecis tum antiquis, tum recentioribus, commendata, ejusdem tituh meritum ac justitiam de-
monstrant.
Quid autem de te, beatissime Pater ? Jam inde ab exordio pontificatus tui quot et quam im-
pkxx causx pro conditione istorum temporum concurrerunt, quibus nunc integritas fidei, nunc
pnntificia jura, nunc disciplina ecctesiastica sanaque doctrina morum impetitse fuerel Tu vero
7.ulli labori, nulli meditationi parcens, opportunc omnibus providisti Assiduse curse et vigilix tuve,
quibus parcissimo cibo brevique somno contentus, die noctuque pastorali officio et actionibus pu-
blicis indefessus vacas, et quod superest subcisici temporis,
pro rerum necessitate in conscribendas
doctissimas et cruditissimas /nstituliones atque Constitutiones confers, omnibus nolissimx sunt.
Jpsa tua Opera qux pluribus voluminibus digesta hactenus prodierwt in lucem, quceque in dies
iilenlidem prodeunt, ac in omni
non tam prccsentibus, quam futuris tempori-
ecclesiastica materie
bus prospiciunt, dum omnes cum maximamque in iisdem non jam
voluptale et utilitale evolvunt,

molem, sed eruditioncm, rerum varietatem, methodum, perspicuitatem ac docirinam admirantur,

te cum antiquis pnrtantioribus pontificibus conferre, et Magnum vere, seu potius Maximum confi-
teri non dubitant. Magni igitur antiqui Romani anlistitis Opera tibi prx cozteris suceessori ac
cemulatori ejus Magno cequissime dicanda fuere.
lluic autem congruentissimx rationi alia gravior et fortior accedit. Dum enim ante paucos
annos alter e nobis Romx degeret, scque ante pedes tuos identidem sisteret ; inter eos sermones,
niin.-i pro summa bcnignitate tua cum eodem habcre, quibusque fcre de optimis studiis et eccle-
ficia disciplinis non pauca solebas disserere, de ea S. Leonis editione incidit mentio, qua Pas-
chasius Quesnellus sancti pontificis Opera non tam emendure ac illustrare, quam aliquot pravis
notatiunculis, observationibus ct disserlationibus non paucis in locis redarguere, pervertere et de-
turpare studuit. Binc porro novae editionis, qux ad Vahcaims prccsertim mss. codices ab eo in-
eonsulios exigeretur t
ejusdemque audaces conatus retunderet el infringeret, necessitatem memorasti.
Cum vero hoc idem consilium quibusdam prxdecessoribus tuis in mentem quidem venissset; at per
eos quibus id negotii demandatum fuit, nunquam perfcctum, nec perficiendum crederetur ; tu mi-
nime ferens editionem tam necessariam diutius prorogari, hanc nobis imponendam censuisti. Non
Patrol. LIV. « q 1
M EPISTOLA NUNCUPATORIA. 12

sylum magniludo operis, ct magni adversarii eruditio ac ingenium, verum etiam et mulio magis
imbecillitas nosfra, cujus nobismelipsis conscii sumus, suspcnsua initio atque ancipites animo tenuat
At voluntati et auctoritati tux obsequendum fuit. Nos autem ut erigeres atque reficeres, non solis
verbis usus es, sed tuum quoque auxilum in eamdem editionem contulisti. Cum enim in ejusmodi
editionibus procurandis prxstantiorum codicum subsidium potissimum requiratur ; tu Vaticana exem.
plaria statim communicari jussisti, atque ul collatio facilior et expeditior fieret, raro privilegio
ea, quibus indigeremus, domum afjcrri, et quamdiu opus esset retineri indulsisii : ac prxterea ut
aliis ex urbibus, ubi rari essent atque inconsulti codices, accuratx collationes prxstarentur, ipse

pro humanitafe tua cffecisti, adco ut etiam in hanc nostrdm urbem quorumdam anliquorum libro-
rum variantes lectiones, quae ob longinquitatem locorum isthuc serius pervenere, humanissimis lit-
teris tuis sociatas transmiseris. Id autem penes sequos rerum gestimatores tantum est, vt haec edi-
tio, cujus tu auctor ct opitulator fuisti, tua quodammodo habenda sit ; ac proinde in ca tuo no-
mini dedicanda non offeramus aliquid omnino nosfrum sec vcrius, quod beneficiu tuo accepimus, ;

reddamus. Hinc etiam confidimus fore ut ipsam editioncm benigne suscipias ac tuearis quasi
rem tuam : omnesque, qui cam a te prccceptam, teque opem ferenle perfectam intelligenf, cum
prceclaram curam et singularem favorem tuum commendabunt ; tum vcro si quid per nos mi-
nus apte cxsecutioni mandatum invenient, nominis ct patrocinii tui gralia condonaturos spera-

mus.
Antequam vcro hujus epistolse finem facimus, sine, qucesumus, Pater bcatissime, ut quod S.
Leoni maxime congruum et gloriosum credimus, sapientissimo judicio tuo subjiciamus. De doc-
toris titulo et cultu eidem sancto pontifici decernendo pauca quccdam tibi, ut confidimus, non

injucunda proponere libet. Qui Magni nomen obtinuit, doctoris quoque titulum mereri nihil
ambigimus. Si enim doctoris appellatione et cultu ii digni sunt, qui una cum eximia sanctitate
insignem pariter doctrinam jungcntes, ct dum in tivis essent, universam Ecclesiam docuere, et ad-
huc post mortem illam docent iis operibus reliciis, quee omni tempore pro fide ac disciplina
Ecclesix usui futura sint ; nonne S. Leo, cujus sanctimonia ccrlissima est, et docuit, et docet,

et semper docturus cst universam Ecclesiam, cum et instituendis Christianorum moribus, et rectx

fidei conservandse, confutandisque helerodoxorum erroribus aptissima plurium sermonum et episto-

larum monumenta vulgarit, qux non tam in Occidentis, quam in Orientis Ecclesiis summo cum
honore suscepta, celebrantur ab ornnibus, maximoque auctoritatis pondere allegantur frequentissi-
7ne, ceque ac celebriorum doctorum. opera allegari solentl Ilinc autem non immerito doctoris no-
men ei olim tribuit Cassiodorus (a), et (qui maximi habendi sunt) duo summi pontifices Vigilius

(b) et Hadrianus I (c), ac dcinceps alii, ex quibus Usuardus et Vandelbertus cumdem titulum
Martyrologio inseruerunt. Plurie setiam Gallicanx Ecclesix doctores honore eum in publicis officiis
colere non dubilarunt, ut ex eorum liturgicis libris didicimus. Aliquot hic tantum exempli gratia
attingemus testimonia, qux eminerttissimus cardinalis Philippus de Montibus huic nostro conciho
maxime antequam e vivis excederet, ex sua lectissima bibliothcca nobis communicavit.
favens, paulo
Ex Breviario Lingonensi anni mvccxxxi, clie xxx Octobris: Leonis I papa: et Ecclesiae doctoris.
Ex Breviario Catalaunensi anni mdccxxxvi, die xx Octobris Leonis Magni papoc et Ecclesiae :

doctoris. Eadem leguntur in Breviariis Cluniacensi anni mdccxxvi, Hothomagensi anni

mdccxxyiii, et Claromontano anni mdccxxxiii, die xi Aprilis ; in Narbonensi armi mdccix,
die xxvin Jumi ; in Senonensi anni mdccxxvi ct Aureltanensi anni mdccxxxi, die xxx Octo-
bris; in Parisiensi anni mdccxxxvi, die x Novembris; ac in liituricensi anni mdcxxxiv, die xxx
Novembris.
Num vero iempus jam advcnerit, in quo Romana quoque Ecclesia, qux non minorem hujus
sui sanclissirni doctissimiquc pontificis, quo maximc oinatur, amorcm nulrit,hunc eumdcm titu-
lum et cultum cidem solemniter tribuat, generalique decreto in universum Christianum crbem
extendat, tibi, beatissime Pater, dijudkahdum atque constituendum relinquimus. 7'u in co ccle-
berrimo Opere dc Bealificatione el Canonizatione, quod omnigena sacra eruditione rejcrtum,
circa rilus hujusmodi rcgula in posierum soktnnis ac tutissima futurum est, (res conditiones ad

(a) In ps. lxv.

(b) Conslitut. n. 22, t. VI Concil. Ven. odit. col. 305.
(c) Epist. 97. Cod. Carolin.
 :

13 PltyEFATIO GENERALIS IN HANC EDITIONEM. 14

constitiienduin Ecciesiae doctorem necessarias designasti (a) eminentera scilicet doclrinam,

insignem vilffl sanclilalem, ct prseterea summi pontificis aut concilii gencralis lcgitime
congrcgati Duas priores conditiones, in quibus ejus tituli decernendi radix et
declarationcm.
meritum continetur, in Leonb nostro inveniri ipsa Romana Ecclesia cum in aliis publicis tabulis,
tum in Martyrologio satis testata est. /tcstat ut tertia conditio, qua idem titulus et cultus ipsi
in universa Ecclesia legitima auctorilate constituatur, eidem accedat per te, qui ejus merita con-
siderans, de eodcm forfassis pronuntiabis, quod de S.
Bernardo in eodem Opere scripsisti (b)
Dolendum videtur, quod usque adhuc cogitaium non fuerit do Suncto tot meritis eximio
coelestique doctrina referto, colendo tilulo doctoris in universa Kcclesia./^orfe tibi, cui nihil ju-
cundius quam sanctorum cultum promovere,quique peculiare tiuun crga sanctum Leonem studium,
dum esscs Canonicus Archivista Basilicx S. Petri, in novissima inventione (c) ejus corporis po-
tissitnum demonstrasti, tibi, inquam, hcec laus reservdta est, ut qui magnus es magni leonis suc-
cessor et aemulator, tantum potificem doctoris titulo exornes hujus ediiionis occasione, qux dum
ipsius Opera, jubente ac opitulante te, ad puriores codices exacta et illustrata tuoque nomini ins-
cripta in lucem profert, Magni kujus doctoris meritum etiam confirmat. Sed hoc tuum judicium
esto. libi intcrim dum volumen islud offerimus, sanctos tuos pedes humillime deosculantes, apnsto-
licam benedictionem deprecamur.

(o) Lib. iv, part. n, cap. II, n. 13.

b) Ibi c. 12, ii. 9.
c)
I: Hac dc rc plura tom. II, in obscrvat. ad Disscrt. I Q.icsnelli ad an. 461.

BALLERINIOBUM
PR^FATIO GENERALIS
IN UNIVERSAM OPEHUM SANGTI LEONiS EDITIONEM.

I. Cum de nova edilionc Operum sancti Leonis papce ad mss. praesertim Homanos codices
lucubi-anda, quae editioni Quesnellianae jam
opponi ct prseferri posset, alteri ex
proscriptre
nobis, dum Homaj cssut, suprcmus antistes Hcncdiclus XIV onus imposuit, non pauca pri-
mum nec lcvia momcnta tcrrucrunt. Quae cnim et quanti sit ea Lconis editio, quam summo
studio curavit Pascbasius Qnesnellus, illi soli ignorare queunt, qui editionem ejus ignorant.
Si textum expendas, qui veterum editionibus primuin et potissimum spectan-
in teslimanilis
dus est, el in quo quaeritur num
emendalus ac ineditiis opusculis auctus, plures ille ac
sit

praestanlissimos codices naclus est, quorum praesidio multa loca in anterioribus editionibus
depravata feliciter conexit, et Epistolas pontificis, quae inter ipsius Opera sacree historiae
utiliores sunt, ex uno Grimanico ms. oclo et viginti antca ineditis augcre Epistolis potuit.
Pnrterea alia quaedam adjecit inedita, intcr qure maxime celcbris cst antiquissima illa Ca-
ninum el Epistolarum Homanorum ponlificiim collcctio, qua: Dionysianae nibilum cedit,
vctustissimique canonici juris studiosis maxirno adjumento est. Si vero ipsius cditoris lucu-
bi.-.liones texlui vel rcbus illustrandis insertas consideres (id cnim alterum est quod in
cdilionibus qmcritur), quaenam cditio Patrum lot unius ediloris observationibus, admoni-
lionibus, nolis ct dissertationibus locupletata invenietur, quot iila Leonis, quam Quesnellus
typfs impress.it ? Qua: enim Opera parvo voluminc formae, uti vocant,
ejusdera pontificis
octavse vel quartae in antiquis editionibus comprehendebantur, ob Qucsnelli additamcnta
duos implent non exiguos tomos in-folio. Quem porro non moveat tantum sludium in Lcone
edendo ab eo susccptum ct navilcr impensum, (|iii praealanti ingcnio ct mulla eruditione
ornalus, plurimum potcrat, quiquc priorem editionem novis curis rccognitam post viginti
quinquc annos recusit auctiorcm, adeo ut limata ct pcrfccta, quanlum per eum (ieri potuit,
judicari debeat? Magnifica quidcm elogia a quarapluribus lilteratis viris obtinuit ejusmodi
15 PRjEFATIO GENhRALIS 1N IIANC EDITIONEM. 10

editio, qutc non tam primum imprcssa quam recusa, slatim toto orbe dispersa atque
idcirco
suscepta, adhuc desideratur a pluribus et licet ob censuras nonnullorum, ac pra3serlim
;

Inquisitionis Romanae anni 1676, apud catholicos non modicum detrimenti ceperit, eam
nihilominus eruditis ubique probatam affirmare non dubitavit Joannes Albertus Fabricius.

Heec qi.idem heterodoxi virilaus, et si Romana3 censura; perperam omnino opponitur, pervul-
gatam tamen de eadem editione opinionem aliis etiam catholicorum testimoniis confirmatam os-

tendit.
II. Hisce animadversionibus, qua3 metum ingerebant, opponebatur novu3 auhuc post

Quesnellianam editionis necessitas. Primo enim judicatum fuit interesse plurimum S. ponti-
ficis Opera ad Romanos pivicipue codices exigere, qui et si in Romuni antistitis Operibus
preestantiores atque puriores pra3sumendi sint, a Quesnello tamen irrito, ut in prafatione
testatur, conatu qua^siti, pratermittendi fuerunt in prima editione in secunda vero Barbe- ;

rinorum tantum manuscriptorum variantes lectiones ar.cepit, ex quibus ipsis paucas admo-

dum in olis Epistolis

:
adbibuit. Tanto autem magis haec Romanorum exernplarium recognitio

necessaria visa est, quod ex una parte Quesnellus in usu codicum negligenlias accusetur a
quibusdam, ac preesertim a Baluzio et Constantio, in antiquorum librorum studio peritissi-
mis;ex nota ejus libertas in emendando identidem textu, nullo allegato codice,
alia vero
nonnullis suspicionem injecerit. Deinde plurima sunt in ejus lucubrationibus licentius in-
serta, quibus falsis doctrinis favet, et non tam Leonem quam Romanee sedis preerogativas

nunc palam, nunc latenter impetivit ; adeo ut hasc editio, qua; Leonem potius deturpat quam
illustrat, justissimam prohibitionem meruerit.
III. ut primum eadem editio anno 1675 in lucem prodiit, statim novee edi-
His de causis,
tionis Romas adornandre consilium ceptum fuisse, colligi posse credimus ex Italica epistola
Laurentii Mari ad Franciscum Grisendum scripta die 30 Martii anni 1677 sibi enim signiQ- ;

catum praeceptum illustrissimi Brancatii de nova editione Operum S. Leonis, Mi

affirjnat

vengono comunicati i comandi di monsignor illustrissimo Brancaci mio signore sopra la

nuova edizione di S. Leone et in hanc quffisitum subdit quidquid Jo, Baptisla Marus ejus
;

frater ex mss. Romanis paraverat. Hujus epistoke, quam in codice Barberino invenimus,
amplior notitia dabitur in prrefatione sermonibus Leonis prsemissa, § 7. Haec eadem novaB
editionis cogitatio iterum excita est anno 1716, favente summo pontifice Clemente XI.
Exploratum est testimonium Patrum Trivultianorum insertum Mcmoires AuriL, 1716, pag.
722 ubi ex epistola Roma3 scripta hssc traduntur : On a forme le projel dune nouvelle edition

de S. Leon. Sa Saintete, qui a une devotion particuliere d ce saint docteur, favorise ce dcssein.
Sub Clemente autem XII, non modo revixit idem consilium, verum ctiam luec cura duobus
clarissimis viris imposita fuit, collatisque istorum studiis, multisque hinc et hinc paralis,

tanta hujus Romana3 editionis exspectatio increbuit, ut eminenlissimus cardinalis Quiiinus

hac de causa scripserit anno 1740, in appendice suhjecta Pauli II Vita3, pag. 161, non solum
piorum atque eruditorum votum deposcere, verum etiam sqerare saniorcm ac fideliorem editionem
ad Vaticanorum prcesertim codicum fidem.
IV. Dum unus e nobis anno 1748 Romam a!ia de causa acccssit, de
hac nova editione
plures sciscitatus est. At alii se jamdiu nihil audire, alii veio spem omnem evanuisse
responderunt. Qua de re cum sermo fuisset coram summo ponlifice Benedicto XiV, is
eamdem despcrationem confirmante uno ex illis duobus, quibus ea editio sub Clemenle XII
commissa fuerat, hocce sludium nobis imposuit. Et si vero prseter ea qua? initio memoravi-
mus noslrarum etiam virium imbecillitas deterreret, diutius tamen auctoritati taotee re-
sistendum non fuit. Cumque dc hac editione suscepta in Urbe divulgatum esset, accesserunt
aliquot cardinalium, prailaturum ct ainicurum impulsus, qui etiam auxilium suum obtulere.
Cum a codicibus exordiendum esset, laudatus summus poutifex, ut faciliorem expeditiorem-
que collationem faceret, Valicanrc bibliolheCcC mss. libros, qui maximo usui forent, domum
deferri peculiari privilegio concessit. Patuere etiam ceeteree bibliothecse Bomanse, Barberiaa,
Chigiana, Casanatcnsis, Vallicellana, Angelica, ct illa BasUicas S. Pelri. Cum aulem multi
essent codiccs recolendi, quibus unus non suflicit, auxiliarii pretio accesserunt, alii etiam
spontaneam gratuitam operam contulere inter quos postissimum laudandus e?t P. Brunus
et :

Toma, tunc leclor, nuuc prior Palrum Prtedicatorum S. Sabiiue, qui alios e suis in collatio-
 17 PILEFATIO GENKRAUS IN HANC EDITIONEM. 18

nibus sibi adjunxit. In hoc labore lotum id temporis, quo alter e nobis Romee versatus est,
id est annum integrum cum dimidio, inler codices indesinenter consumpsit.
ex Cumque is

Urbe discedens nonnulla subsidium perhumanitcr pnestiterunt plures

reliquisset conferenda,
amici. P. magister Schiara, ordinis Pnedicatorum, bibliothecse Casanatensi praefectus, comes
Joseph Garampus, canonicus basilicae S. Petri et Valicani archivi custos, concivis noster
P. Franciscus a Puteo, presbyter Oratorii in Vallicella, Simon Ballarinus a bibliotheca Bar-
berina, aliique nonnulli, qui variantes manuscriptorum quas desiderabamus, abs se dili-

genter descriptas Veronam miserunt.

V. In aliis quoque
ltalia: bibliothecis a Quesnello intactis, qua3 mss. exemplaribus cele-
briores Leoninos codices, quotquot alicujus pretii novimus, sive per nos, sive per
sunt,
amicos conferendos curavimus. Prreter exemplaria aliquot praestanlissima capituli cathe-
draiis Veronensis, qiue ob insignem velustatem nullis aliis cedunt, Venetiis in bibliotheca
S. Marci, quae pluribus Grrecis Latinisque codicibus instructissima est, non paucos rei prae-
senti uliles invenire licuit, et Antonium Zancttum, ejusdem custodem, qui omnibus studio-
sis favorem prrestat, in Greecis proesertim libris recolendis coadjutorem humanissimum ex-
perti sumus. Patavii in bibliotheca Patrum Eremitanorum P. magister Antonius Manentius,
in S. Justinee monachorum S. Bcnedicti P. D. Spiridion Peristianus, et in Antonii Patrum
Conventualium S. Francisci P. magister Reginaldus Fischer codices et operam exhibuerunt.
Ex insigni monasterio Padilironensi S. Benedicti in agro Mantuano P. D. Joannes Augusti-
nus Gradonicus codicum variantes non exiguo labore collectas transmisit. Florentiae tum
in bibliotheca S. Marci, tum in Laurentiana Medicea multum debemus P. lectori Philippo
Mariae Sereno, qui alia contulit, alia etiam exscripsit. Fesulis, quoe opus erant, procuravit
P Alexander Chiappinus, abbas generalis canonicorum Lateranensium, qui nuperrime obiit.
Quoad mss. Montis Casini, magnum patronum experti sumus eminentissimum cardinalem
Tamburinum, de cujus mirifico plane favore peculiaris redibit mentio in prsefatione ad
sermones, num. 16. Lucanorum codicum collationem sponte obtulit P. Joannes Dominicus
Mansius, in antiquis mss. versalissimus, et pluribus editis documentis ac tomis notus. Ber-
gomi opem tulit amicissimus noster P. Hyacinthus Sala, ordinis Praedicatorum, in academia
Taurinensi publicus theologise professor. Aiia subsidia per alios Mediolani, Tridenti, Taurini
et alibi praesto fuerunt.
VI. Extra Italiam etiam diligentiam extendimus, nimirum in bibliothecas Caesaream Vin-
debonensem et Emmerami. E bibliotheca Ceesnrea, cujus mss. libros
Ratisponensem S.

Gallus editor frustra queesivit, duorum preestantissimorum exemplarium collectionis Hispa-

nicce et Quesnelliance collationem quam diligentissimam nullo sumptui parcentes nobis com-
paravimus. In Ratisponensi vero servari eximium prorsus et singularem codicem Epistolarum
S. Leonis, eidem bibliotbecce pro Tutone episcopo dono datum exeunte saeculo nono, vel
decimo ineunte, prodiderat P. Bernardus Pez in disserlatione Lsagogica praemissa tomo I The-
sauri Anecdotorum, num. G5. llujus codicis desiderio is qui e nobis Romae erat, adivit P. M.
Tbomam Ricchinium, ordinis Praedicatorum a secretis congregationis lndicis, eoque coope-
rante P. M. Emericus Langenuaeter, ejusdem ordinis provincialis Daciae, ac generalis magis-
tri socius, scripsit statim ad P. M. Antoninum Veichtner, qui mox, pro insigni sua in hisce

stndiis pciitia, codicis praestantiam ac utilitatem agnoscens,

favore non minus quam labore
plane singulari ipsum codicem non conferendum, sed de verbo ad verbum quam accuratis-
sime transcribendum putavit. Id autem ut commodius per eum fieret, a reverendissimo ab-
bale ad S. Emmeramum sacri Romani impcrii principe, viro in omni litterarum et scientia-
rum genere excultissimo, summa bcnignitatc concessutn fuit ut idcm codex Landishutum in
memorali P. Antonini conventum deferrctur. Quffl peculiaris unius diligentia in exscribendo,
et alterius humanitas in commodando tam eximio codice, de quo plura in praefatione ad
Epistolas dicenda erunt, toto orbi lestanda ac pcrenni memoriae commendanda fuit. His au-
tem subsidiis experti sumus ipsum. Leonis texlum
adhuc post Quesnellum posse emen-
S.
dari non modicum, et novis etiam ineditis monumentis augeri.
VII. Sermonibus emcndandis mss. cxcmplaria Romana potissimum contulere inter quoe :

cum nonnulla ad basilicas Urbis certissime pertinuerint, ccrto Romana sunt, ac puriorcs
lectiones nobis conservarunt. Quesnellus, etsi multa corrcxit, cum tamen hos codices non
19 PR.-EFATiO GENERALIS 1N IIANC EDITIONEM. 20

adhibuerit, alia inemendata reliquit, alia ctiam haud satis apte vel perperam mutavit. Nos
tercenta circiter loca vel cerla emendatione restitucre, vel ad meliorem lectionem revocare
poluimus. Prseterea cx tot tantisque diversae originis codicibus sirnul collatis, quorum dis-
tinctam notitiam dabimus in praefatione ad Scrmones, deteximus corrigendum ordinem in
nonnullis sermonibus pcrturbatum dividendos duos sermones qui in unum coaluerant
; ;

amovcndum sermonem Leoni perperam tributum ab omnibus, nec non alium eidem a Ques-
nello ex suo codice afficturn ; alium vero, quem iste Leoni dclraxit, rcstituendum ; alia-

que plura manuscriptorum ope prcestitimus, ut ex admonilionibus atque annotationibus pa-

tebit.

VIII. In Epistolis similia frequentius detegentur. Corrcctiones non paucae nec leves iden-
tidem occurrent ; chronologia aliquot Epistolarum restituta,ordo omnium immutan-
ct in his

dus fuit. Quasdam Epistolas in dubium a Quesnello vocatas, ct nonnulla ab eodem expuncta,
adjuvantibus prsesertim mss. libris, vindicare licuit.

IX. Non pauca ille tum in Sermonibus, tum in Epistolis mutavit nullo allegato codice, et
ne indicata quidcm veteri leclione quod arbitrariee correctionis vel corruptionis suspicionem
;

nonnullis injecit. Hanc quidcm ccnsuram ut ille preecluderet, in generali preefatione, num.
7, factum ultro fateri non dubitans, hanc duplicem quasi rationem subjecit Saepe hos (codi- :

ccs,) omisi recenscre, cum videlicet indubitatse certitudinis est emendatio, et ad eam codices

omnes conspirant. Sed neutra est. Cum enim de apertis erroribus amanuen-
satis idonea visa
sium vel typographorum non agitur, plerumque in locis a Quesnello emendatis non agi-
uti

tur, tunc lectioncs quoe antea vulgatis non malum sensnm referentibus suppositae fuere, in-
dubitatro certitudinis dici nequeunt. Generalis porro Quesnelli propositio de conspiratione

omnium codicum, si fallax nonnumquam inventa est, cum de hac vel illa lectione abs se

inducta scripsit, Ita omnes codices ; quam fidem meretur in iis locis, in quibus emendandis
nullam codicum mentionem facit? Neque vero idcirco affirmandum est eum, ubi nihil citat,
vul^atum textum ex arbitrio mutasse vel corrupisse. Id videri potest iis qui solos codices
contulerunt posteriorum collectionum, ex quibus vulgati prodierunt. Nos vero antiquiora
diligenti horum collatione discernere ac dijudicare potuimus,
et preestantiora exemplaria nacti,
quce ille loca non arbitrarie, ncc perperam
emendavit unde emendationes ipsas retinentes, ;

citatis manuscriplis firmabimus. Lectiones vero quas vel nullo antiquo libro probatas, vel so-
lis inferioris notoe mss. suffultas invenimus, restituta veteri lectione, vel alia nova ex fide
meliorum codicum, jure censuimus expungendas in quo aliquando leclionem ab illo induc-
;

libri facta mentione, libenter retinuissemus, si ille alicujus optimi codi-

tam nullius antiqui
cis auctoritatem protulisset.

X. Cum autem in hac nostra editione omittenda non iuerint opera quse Leoni Quesnellus
in his quoque recolendis ad manuscriptorum
attribuit, vel suse cditioni inserenda judicavit,
corrigenda, nonnulla etiain supplenda, ut manifestum fiet praeser-
fidem multa invenimus et

tim in libris de Vocatione omnium gentium, ct in Codice Canonum et Constitutionum aposto-

quo postremo edendo ille codicem rccentiorem et mendosum plerumque secu-
licae sedis, in

tus est.

XI. Quoad incdita non solum cxemplaribus eas fere omnes Epistolas, et
in nostris mss.
ex Grimanico Quesnellus vulgavit, verum
multis in locis cmcndatiorcs invenimus, quas
novasLeonis Epistolas proferemus in lucem, ex
etiam ex insigni codice Ratisponensi tres alias
episcopi ad Leonem nostrum,
Vaticano autem unain Graecam Anatolii Constantinopolitani
qucc ad Eutychianam historiam illustrandam
plurimum conferunt. Aliquot praeterea Epistolas
cruimus, quas publici juris facere
Gracffi interpretationis antiquae ex eodem
Vaticano codice
quantum intersit, in praefatione ad Epistolas oslcndetur, num. 51. Integram actioncm con-

cilii Chalcedonensis, qusa in

gratiam epistolse 93 Leonis habita, nondum in lucem prodiit,
nobis suppeditarunt duo Grceci codices Vcneti S. Marci, cum quibus etiam valde utililer ad

plura loca emendanda, Antonio Zanelto opitulante, conlulimus

Graecam editionem multarum
fuerunt. Alia actio
Epistolarum, quae licet versiones sint, nostrae tamen edilioni inserendae
ejuadem concilii in causa Domni Anliocheni, in qua pontificia Leonis auctoritas commenda-
autem Vaticano eruta edetur. in suo lu-
tur ex ms. antiquissimo olim Veronensi, nunc
ei
 ;

fcl PILEFATIO GENERALIS IN IIANC EDITIONEM. 22

mine collocabitur tomo secundo. Plures ineditos sermones Leoni in mss. exemplaribus tri-

butos excerpsimus, qui in appendice haud omittendi visi sunt.

MI. Aliqnol Epistolarum hactcnus incognilarum nostri pontificis, qme in Vercellensi an-
tiqno libro continerentur, spem injccerat. P. Franciscus Antonis Zaccaria soc. Jesu in epis-
tola inserta tom. XI. I Opusculorum qiue a P. Angelo Calogera Venetiis edita sunt. Unum
enira ex pra\«tantis$ima3 capitularis Vercellensis bibliotheca^ codicibus mcmorans, quem in-
compat abilem et incditam antiquissimorum conciliorum collectioncm vocat, hanc ex verbis celeber-
rimi editoria EvaDgeliarii Eusebiani testatur di parecckie non per anco vedute lettcre di S.
Leone, e di allri pontefici doviziosamente omata. Ut hajc tam insignia documenta nostrce editioni
cortius accederent, ipsius sumrni pontificis, qui editionem pra^ceperat, auctoritatem postula-
vimus. Itaque expensi fuerunt codices laudati capituli quam diligentissime. At nulla ejus-
modi collectio inveniri potuit, qna? vel unam ineditam Leonis epistolam promeret. Codicem
autem qui aliud incdili continere visus fuerat, ex documentis transcriptis et ad pontificem
missis cum collatione creterorum qui editi sunt, nec non ex aliis notitiis exinde acceptis, et
ab eodem Evangeliarii Eusebiani editore certissime cognovimus, esse omnino similem aliis
tribus mss. liluis, quos Ilornie invenire et conferre liouit, et complecti collectionem Dionysio-
Hadrianeam cum additamentis peculiaribus, quie indicabuntur in prcefatione ad epistolas, et
tomo tertio in tractatu de antiquis Collectionibus fusius describenlur. Hoec prrecipue monenda
fuerant, ne nos in exquirendis ineditis quidquam diligentice praetermississe videremur. Pu-
tamna antem cx hactenus dictis palam factum esse hanc editionem quoad textum Leonis
Quesnelliana emendatiorem et auctiorem futuram adde etiam quoad ipsa Leonis Opera,
;

sinceriorem, quippe genuina opera secernet a supposititiis,

illius quse ille plane arbitra-
rie etomnino perperam veluli Leonina traduxit.
XIII. Nunc de Quesnelli lucubrationibus, qure editionem ejus maxime celebrem reddunt,
Si inilio eximium hominis ingenium et eruditio metum injecerant, postquam ipsas lucubra-
tiones exaclius ad calculos revocantes, magnum in plerisque ingenii et eruditionis abusum
deteximus, animi crecti et confirmati fuerunt. Etsi enim ille multa subtiliter et erudite con-
gerat, quae non paucos nec infimi subsellii homines in ejus sentcntias rapuere, nihilo tamen
minus diligenti singulorum examine deprehendimus sagacissimum hominem ingenio ac no-
vitati indulgentem, et quarumdam studio partium abreptum, in plerumque
conjectationes
fallacissimas intemperanter excurrisse, quibus magno acumine magna-
et artificio implexis,
quc eruditione fucalis, multa nova et falsa verisimilitudinem quamdam iuduerent. Ne quid
acerbius contrariarum partium favore, aut Ilalicis, uti appellant, praejudiciis affirmasse cre-
damur, antequam ulterius progrediatur sermo, nonnulla celebrium quorumdam extero-
rum, qui ejusmodi favore aut prcejudiciis accusari non polerunt, testimonia pramittenda
sunt.
XIV. Enormcm conjectandi abusum in oa dissertatione, qua Quesnellus Collectionem
Canonum abs se editam Uomnn* Eccleshe asserturus, rnulta nisus est conjccturarum mole
fulciri, satis declaravit P. Constantius in prccfatione tomi I Epistolarum Homanorum ponti-
ficum, num. 79. Dum ejusmodi conjecturis, inquit, xquo indulget vir clarissimus, sux
plus
ipte magis magisque prodit inanitatem opinionis. num. 87, conjecturis fallacias
Et apertius
adjectas notans : Singula, ait, eruditi viri argumenta gradatim prosequi ct ad examen vocare
longum foret. Satis est praecipua refellisse, quse si ex veritate xstimaniur, aliud nihil suni nisi
vel conjecturx acute quidem, ut vocant, et tamen conjecturx; vel
belle excogitatae, scd mcrx
testimonia per vim detorta, qux suo restituta hco suoque sensu inteliecta robur amittunt
vel denique probationes ex certiv ductx locis, qux Itomani codicis propria esse perperam exis-

timavit. llinc scntcntiam, quam illc mullo nisu defendil, meram Injpotliesin et ingeniosum
quidem, ai mnvut firmum systema vocavit num. 43 et63,in quo miralus est nonnihilum, idem
sfstema al> acerrimi judicii viro non dico asseri, sed vel animo fingi potuisse. Similem con-
jectandi imbecillitalem animadvertit etiam atque perstrinxit Stophanus Baluzius in obser-
vationibus ad disscrtaliunem Quesnelli dc concilio Teleptcnsi, ubi is eidem concilio supposi-
tionis nolam impingcrc multis contendit. Post rem accurate discussam, inquit Baluzius,
plane pcrsuasus sum... : Quesnelli opinationes posse quidem ocuiorum aciem perstringere, ccrtum
nihil in illis esse solidi firmique. Ikc observationes Baluzii inserhe leguntur Concordix
28 PR^FATIO GENEFIAUS IN HAXC EDITIONEM. 24

Petri deMarca editionis Parisiensis anni 1704, pag. 1341. Ibidem prseterea, pag. 1347, parum
sincerum ac diligentem Quesnc/lum in hac editione testatur, eumque reprehendit eo quod
certo quodam loco secutus sit mcndosam lectioncm codicis Oxoniensis, cui Thuaneum
exemplar cunctis nominibus erat anteferendum. Et in prsefatione ad antiquam versionem
Latinam concilii Chalcedonensis, num. 22, eamdcm cjus ncgligentiam in alio argumento
accusans Si il/e, inquit, vcteres codices accurale, ut nos fecimus, consuluisset, hanc opi
:

nionem mente sua non comprehendisset. Eodcm quoque numero 22 de quadam ejus conjectura
ait Mera divinatio est, ut pace ejus dixerim, quse ratione non constat. P. Rernardus Montfau-
:

conius seu monachi Bcnedictini congregationis S. Mauri in diatriba in symbolum Quicumque,

tom. II Operum S. Athanasii, pag. 724, de Quesncllo, qui cumdem symbolum Vigilio Tap-
sensi ascripserat, pronunliant Qui tamen, ut va/et sagacitate et eruditione, non nisi conjec-
:

tando /oquitur : Guillelmus Caveus ad annum 440, pag. 279, de Quesnelli dissertatione, qua
libros de Vocatione omnium gentium Leoni adjudicandos suscepit, pariter scripsit Eos :

Leoni asserere conatur, idque longo conjecturarum polius quam argumentorum agmine. His
autem conjectationibus compendio recensitis subdit : P/uribus hxc dicit vir eruditus, qux
cum pro cujusvis ingenio variare solent, et p/us minusve in a/iis reperiri possunt, haud satis
firmum sententise huic fundamentum substrucre, videntur. Et P. Guillelmus Cuperus in Actis
sanctorum die 25 Augusti, pag. 133, de quodam argumento quo Quesnellus rejecit historiam
miraculi S. Genesii, ait Ha?c /evis ratiuncu/a, ve/ temeraria QuesneUi conjectura corruere videtur
:

ex chrono/ogia. Alia plura ejusdem generis testimonia prsetermittimus hcec enim proposito :

nostro videntur sufficere.

XV. Hactenus isti de peculiaribus Quesnelli disputationibus et argumentis, quippe qui
peculiaria tantum ad examen vocarunt. Nos vero, qui universas ejus lucubrationes Leo-
ninse editioni insertas ex instituto expendendas et ad vivum resecandas suscepimus, idipsum
affirmare possumus de plerisque, ne dicamus de omnibus unde nulla fere erit ejus disser- :

tatio, quse subjectis nostris observationibus vel in themate confutanda, vel in

prsecipuo
pluribus corrigenda non fuerit. Idipsum notis ejus quamplurimis accidit, quse fusiori calamo

vel appendit Leonis Sermonibus, vel in Epistolas ejusdem post dissertationes rejecit. Ne

vero haec ad jactantiam dicta credantur, vel suspicio sit, nos, dum Quesnellum impugnabi-
mus, qusedam ex ipso carpere, quse a contextu ejus dissecta facile in invidiam et reprehen-
sionem detorqueri queant, statuimus ipsas ejusdem lucubrationes integras nostrae editioni
inserere, et suas cuique observationes subjicere, quibus ea quse confutatione sunt digna im-
pugnentur vel corrigantur. Ita scilicet causse nostrse confidimus, ut adversarii faciem non
refugiamus. Hinc etiam fiet ut necessaria amplius non sit Quesnelli editio, quse nostroe in
totam inserta invenietur et ut ipsius lucubrationes, quoe in editionibus ejus interdictse sunt,
;

in hac nostra cuique liceat legcre et cum nostris animadversionibus atque censuris conferre;
ex quo speramus futurum ut et vcritas facilius innotescat, et num nimium auserimus
quisque perspiciat.
XVI. Id autem profiteri hoc loco fas est, hanc concertandi rationem cum adversario proe-
sente et a fronte dimicante difficiliorem fuisse. Richardus Simon ex Elia Dupinio in Quesnel-
liana editione duo notavit, nimirum Quesnelli dissertationes nimium esse prolixas, et non-
nullas ad Leonis Opera non nisi remotius pertinere. // (Dupinius) na pu cependant
dissimu/er que les dissertations sont trop longues, et que nont quun rapport
que/ques-unes
dloigne aux QEuvres de saint Leon (a.) Hsec duo difficultatem potissimam facesserunt et ut :

primum dicamus de postremo capite, cum cdiloris sit ea diligenter scrutari et evolvere quse

ad Auctorem ejusque Opera spectant, pauca admodum, qure Leonis aut ejus Operum pro-
pria sunt, in Quesnello expendere ct cxcutere opus fuisset neque fuissemus coacti in ea ;

digredi, in quse ille longius et liberius excunil sicque non pauca difficiliora prceterire
;

licuisset. At inserentibus omnes dissertationes, admonitiones et annotationes Qucsnelli,

singula examini subjicicnda fuere, sive qu;c ad Leonera aul ejus Opera pertinent, sive quoe
ex occasione inducta rcmotissime distrahunt; nec quidquam, licet difticilius et implicatius,
dissimulari aut transcurri potuit cum prajsertim in ejusmodi disputatioziibus a Leonis edi-

(a) Critique de la Bibliolhequc... par M. Dupin, liv. n, c. 1G.

2o PILEFATIO GENERALIS IN IIANC EDITIONEM. 26

tionevalde remotis non pauca insint, quee censuram non exiguam mereri visa sunt. Id cum
pro varietate et difficultate rerum, in quce Quesnellus excurrit, longiorem meditationem ac
plures observationes postularet, id, inquatn, potissimum in causa fuit ut hcec cditio serius
quam inilio credebatur Lypia mandari poluerit.
XVII. Ad prolixitalem vero dissertationum Quesnelli a Dupinio notatam quod pertinet,
eas multis protrahere ipsi plerumque necessarium fuit. Cum enim in permultis suis thesibus
careret exploralis rationibus et documentis, quce ubi adsunt, ad rem concludendam pauca
sufficiunt, ad solas conjectationes easque imbecilles conftigiendum fuil. Gura porro acutus
homo intclligeret has, si paucee sint et paucis proponantur, minimum posse, complures
simul congerere studuit, easque ita invicem colligare, et eruditis identidem notitiis, dicendi
arte ac subtilibus ratiociniis munire, ut lectores sensim et facilius illicerent, ac in ejus sen-
tentiam lisdem vestigiis principio nobis quoque insistendum, et omnia ac sin-
atlraherent.
gula quee censuram peterent refellenda videbantur. At hac methodo in eamdem nimiee
prolixitatis notam incidissemus. Ne vero hoc laboris aut difficultatis declinandce credatur
effugium. observamus veritatem propugnantibus satis esse si capitalia et fortiora argumenla
convellant his enim sublatis, ceetera leviora, quee iisdem fulciuntur, per se cadunt, ita ut
:

nimium morosi hominis sit in his confutandis lectores diutius distinere. Verum in hac ipsa
laboris, ut videtur, imminutione difficillimum nonnumquam fuit, inter multas conjectationes
eas secernere, quee capitales et preecipue refellendee essent. Ita enim plura Quesnellus miro
artificio jungit ac miscet, ut vix detegatur quid preestet. Cum proposuit queedam leviora,
quibus facilis esset responsio, elabitur repcnte ut anguis, et ad alia transcurrit, quee etsi
forte sint pariter levia, graviora tamen ex antecedentibus videntur. Nunc queerendo potius
quam affirmando conjectatur; nunc qucestioni alias interserit queestiones, vel saltem dubia
queedam inspergit, quibus longius et eloquenter subdoleque produclis deceptio non facile
discernitur, et conjecturas conjecturis adjiciens, quod paucis obtinere non potuit, multitu-
dine se consecuturum In his omnibus exacte expendendis et ad certa pauciora ac
confidit.
potiora capita ne longior confutatio procederet, et lectoribus fastidium ac ex
revocandis,
mulliplicitate confusionem etiam pareret, quanta attentione ac diligentia opus fuerit, quis-
que peritus intelliget. Quod si in his potioribus capitibus refellendis observationes noslree
longiores nonnumquam cuipiam videbuntur, is consideret plura seepius desiderari ad revin-
cendum quam ad proponendum errorem. Ea porro facili partitione ac methodo utemur, ut
lector statim intelligat quid agatur, et cur prolixior disputatio necessaria fuerit in quibus-
dam capitibus, Speramus vero hac ratione cognitum iri, nos, ut
ex quibus ccetera pendent.
bievitati, quantum fieri poterat, consuleremus, nihil preeteriisse quod capitale esset sola ;

autem minutiora, quee potioribus divulsis corruunt, jure neglexisse. Quod si queedam a
Quesnello in dissertationibus inserta peculiarem censuram postulabunt, quee in contextu nostra-
rum observationum ad singulas dissertationes opportunum locum non invenient, censuras
ejusmodi, ne quid necessarium desit, in annotationibus, quee iisdem locis affigentur, paucis
indicabimus.
XVIII. Richardus Simon, cujus paulo ante meminimus, de Quesnelliana S. Leonis editione
testimonium ponit, quod hoc loco haud preetermittendum putamus. Recitato elogio quo Du-
pinius Quesnelli dissertationes commendaverat, heec subjicit Ledition des (Euvres de saint :

Leon publiee sous le nom du P. Quesnel merite sans doute cette louange ; mais le bibliothecaire
n'apas su que cet ouvrage est sorti de plusieurs mains Le P. Quesnel en a ramasse durant plu-.

siuurs anne"es les materiaux, qui lui furent fournis en partie par plusieurs personnes savantes
de Paris; mais comme ce Pere ne savait pas assez le latin pour composer son ouvrage en cette
langue, composa d'abord en francais, ct il le donna a mettre en latin a un savant Hibernois,
il le

qiu avait ete auparavant de iOratoire, et qui professait alors la rhetorique dans le college de
Beauvais. 11 compom aussi en francais la vie de S. IJon ; et elle fut traduite en latin par le
]'. Gfrprd du Bois, qui etait alors dans la maison des / } eres de iOratoire rue Saint-Honore avec k
P. Quesnel. Le P. du Bois changea dans cette Vie quefques endroits, qui lui parurcnt trop durs
contre Home; changements que le P. Quesnel ne put approuver; mais s'il avait
profite des bons avis
que son confrere lui donna, il naurait peut-etre pas eu le diplaisir de voir son ouvrage (letri d Bome.
Au reste, je navance rien ici dontje n"aie ete bien instruit : on sorte qu'on peut dire de iauteur de
 ;

27 PILEFATIO GENERALIS IN HANG EDITIONEM. 28

V cdition de S . IJon, publiee sous le nom du P. Quesnel: Sumus

(a). Hactenus Richardus legio
Simon, qui in congregatione Oratorii una cum QuesnelJo diutius
usque ad Leoniny editionisvixit
circiter tempora. In hoc autem testimonio illud pnesertim observandum est, adeo acerbum
et infensum in Romanam sedem fuisse Quesnellum, ut uni e suis quoque confratribus qucfidam
loca displicuerint, qui idcirco in interpretatione Latina ea emollienda existimavit. Curn vero id
Quesnellus respuerit, nibil hac in parte ab interpretibus addilum vel exaggeratum dici potest
sed quidquid acerbius in ea editione legitur, tolum ex ipsius Quesnelli mente atque sententia
profectum agnoscitur.
XIX. Duo proecipua fuerunt prcejudicia quibus hic laborabat, alterum in matcria gratiee,
alterum vero adversus quasdam Romame sedis proerogativas. In materia gratice, quam male
senscrit palam faciunt ea quae postca edidit, et solemni Constitutione proscripta fuerunt.
Ex his nonnulla editioni Leonis inspersit, sed latenter et parcius : de quibus in aliquot
observationibus ad Leonis Sermones et ad dissertationem secundam in libros de Vocatione
omnium gentium, nonnihilum disseretur. In pontificias autem prterogativas apertius et lalius
divagatus est. In has vero male licet animatus, ut passioncm omnem ac prasjudicium occu-
leret, protestationes quasdam observantise, cultus sedem ma-
et reverentia; in aposlolicam
gnificentissimis verbis identidem exposuit autem auctoritatem ejus quibuscumque rebus
; re

posset extenuare et imminuere nisus est. Tantum verosesupra ceeteros ejusdem factionis
homines hac in re prreventum Qucsnellus prodidit, ut documenta quse Romanis prcerogativis
favere videbantur, licet omnino certa, ipse velut supposititia vel saltem dubia traducere
inanissimis conjectationibus studuerit. Hac, ut videtur, de causa expungenda, ex. gr., ccn-
suit concilium Teleptense cum epistola Siricii papee, actionem Chalcedonensem de Domno,
et vitam S. Romani, aut saltem textum, quem eidem insertum et intrusum comminiscitur.
Alia plura, quce hominem in Romanos pontifices non bene affectum detegent, in nostris
observationibus atque etiam in nonnullis annotationibus idenlidem occurrent quas qui-
:

cumque asquo animo legerit, fatebitur, ni fallimur, necessarium fuisse aliquam editionem
Quesnelliana) qua omnes hujus lucubrationes singillatim subjicerentur examini,
opponere,
ac iustis censuris opportune notarentur. Solum displicet, id negotii iis fuisse impositum,
qui et eruditione et scientia minus parati sunt. Id tamen veritatem magis magisque mani-
festam faciet. Si enim nos, qui modicum valemus, evicerimus, quam perperam Quesnellus in
multis scripserit, id non ingenio, non arte, non ullo peculiari subsidio, sed veritate ipsa demons-
trante factum patebit.
XX. Nunc reliquum est ut nostroe editionis ordinem explicemus. Quesnelli editio duobus

tomis continetur. Primus Leonis Opera non tam genuina quam supposititia complectitur.
Genuina sunt Sermones et Epistolue. Libri autem duo de Vocatione omnium gentium, Capi-

tula de gratia, et Epistola ad Demetriadem, seu liber de Humilitate, quos Leoni Qucsnellus
perperam tribuit, inter supposititia referimus. In fine ejusdem tomi adjecit S. Hilarii Arela-
tensis Vitam, et nonnulla ejusdem Opuscula. Secundo tomo antiquissimam et prsestaotis-
simam Collectionem Canonum et Constitutionum apostolicee sedis e codicibus edidit, quam
Codicem Canonum et Conslitutionum Ecclesix Romanx inscribendam putavit, non quod
hanc inscriplionem prreferant codices, sed quia hanc Collectionem Romame Ecclesia: pro-
priam, Leonis retate vigentem, et ab eodem pluribus auctam opinatus est. Tum subjecit sex-
decim dissertationcs in Leonis Opera et in laudatam antiquissimam Collectionein Canonum
atque Gonstitulionum sedis apostolicce. Tandem in Epistolas S. Pontificis varias lectiones,
notas et observationes impressit. Notandum vero est Quesnellum in secunda editione Lugdu-
nensi anni 1700 non pauca addidisse qune deerant in prima editione Parisiensi anni 1675.
Quaedam enim monumenta quee post primam editionem prodierunt in lucem, inseruit, nimi-
rum duas Graecas Martiani epistolas ad Leonem ab Arnoldo editas, unam Eutychis ad eumdem
pontificem vulgatam a P. Lupo, fragmentum Epistolse Anatolii Constantinopolitani, et Gr»-

cum textum Epistola; Flaviaai, quee lypis dedit Colelerius, ac dissertationem Joannis Ciam-

pini de vocis correctione in sermone VII £. Leonis de Nativitate Domini. Piwterca ex tribus

mss. Barberinis Epistolarum variantes, quas postea accepit, in notis vel in poslillis nonnum-

(a) Critique dc la Hibliotkeque... par M. Dupin. 1. v, II, c. 16.

29 PFLEFATIO GENERALIS IN IIANG EDITIONEM. 30

quam adhibuit. Non pauca etiam in d ssertationibus

;
ac notis adjecit, quibus priores su^s
sententias a Lupo, Baluzio aliisque censoribus oppugnatas defondere et confirmarc ut cum maxime
nisus est.
XXI Xostram editionem in tomos Ires partiemur. Primus tomus exhibebit omnia genuina
Leonis Opera, id cst Sermones et Epistolas sinceras, in quibus recognoscendis et emendan-

dis ita nostris codicibus usi sumus, ut Quesnelli ctiam variantes expenderimus. Sic et no-

stra et Quesnelli exemplaria ad hanc editionem perfieiendam contulerunt. Praefationes, et

admonitiones, ubi opus fuit, pnvmisimus. Annotationes Sermonibus ac Epistolis subjeclae
emendationum rationem reddent, et variantes lectiones tum nostrorum, tum Quesnelli co-
dicum accurate designabunt, et ipsum pontificis textum, ubi indigere visus est, illustra-
bunt. In his etiam locum habebunt lllee nolae quas Quesnellus Sermonibus vel Epistolis ipsis
quandoque apposuit, ut quidquid illius est non desideretur. Cum vero is Sermonibus quas-
dam nolationes aut postillas affixerit, qure longiorem disputationem postulant, harum causa
post Sermones edemus Observationes nostras in quaedam peculiaria loca eorumdem Sermo-
num et in his inserUe invenientur memoralce Qucsnelli notationes vel postilla3, sicut et lau-
;

data Ciampini dissertalio, quae ad unum sermonem illustrandum pertinet. Sermones dubios,
vel Leoni male affictos partim editos, plerumque autem ineditos rejecimus in appendicem
Sermonum, in cujus praefatione inter caetera notitia affertur aliorum Sermonum qui in non-
nullis mss. exemplaribus Leoni perperam ascripti, et aliis atque aliis auctoribus in aliis codicibus
attributi, cum inler aliorum Patrum Opera prodierint, repetendi non fuere quibus autem in ;

libris editi sint. indicavimjs. Leonis Enistolas excipiet dissertatio de epistolis deperditis tum

S. Leonis ad aliosjum aliorum ad S.Leonem, ac de aliis monumentis ad epistolas pertinentibus, dispo-

sitis ordine chronologico ; ubi Leonina fragmenta quae supersunt inserentur. Sequetur notitia
decretorum qnre Leoni in Pontifieali libro tribuuntur. Tandem appendix epistolarum
S. Leonis Magni, aliquot litteras supposititias, aliaque documenta ad E;)istolas pertinentia com-
prehendet, quae inter ejus Epistolas collocanda non fuerunt.
XXII.Tomus secundus exhibebit appendicem prolixiorum Operum quae Le ni ascripta
fuere. Primo edetur Sacramentarium omnium vetustissimum, Leoninum in vulgatis appel-
lalum, eo quod Leoni tribuatur. Inter certa hujus pontificis Opera referri non potuit, cum
nec omnia quae in eo continentur Leonis sint, nec ipsius compingendi auctor idem pontifex
appellari certo queat. At cum queedam Leonina in eo .inserta legantur, ex quibus Leoni in
editis adjudicatum fuit, omitti non debuit in appendice in qua edenda fuerunt alia Opera
Leoni tributa, qua3 nihil Leoninum certissime continent. Id autem multo magis erat fa-
ciendum, quia Quesnellus tres praefationes veluti Leoninas in calce Sermonum edidit,
quarum duae in ea ejusdem Sacramentarii parte qnae superest inveniuntur, tertiam vero
in ea parte quce intercidit, exstitisse probabiliter credimus. Secundo edemus duos libros
de Vocatione omnium gentium, Capitula seu Auctoritates de Gratia et Libero Arbitrio,
et Epistolam ad virginem
Demetriadem, seu tractatum de Humilitate quibus omnibus ;

Quesnellus Leonis nomen praefixit. Haec ad mss. codices recognovimus, quorum pree-
sidio cum non pauca emendavimus, tum nonnulla etiam quee alicubi deerant supple-
vimus. Subjicietur Breviarium adversus hxreticos (alias vocatum Breviarium fidei adversus
Arianos), quod P. Sirmondus sine auctoris nomine edidit Leoni enim assertum inve :

nimus in duobus antiquis codtcibus Patavina atque Mediolanensi, qui aliquot correctio-
nes pnebuere. Cur autem hunc non inter Leonis Opera, sed intcr supposititia recensue-
rimus, ex preemissa admonitione patebit. Post haec, ne quid desit quod Quesnellus suaj edi-
tioni inseruit. S. Uilarii Arelatensis Vita, et ejusdem Opuscula (duobus per nos adjectis)
cum aliquot mss. exemplaribus collata et emendata prodibunt. Hic appendicis finis. Porro
ut Quesnelli lucubrationes, quemadmodum spopondimus, nostra* editioni inscranlur, ex sex-
docim cjus dissertationibus undecim hoc tomo recudcntur, quae vel ad Leonem, vel ad prae-
missa Opera pertinent cauera; enim quinque reservantur tomo tertio, eo quod spectent ad
;

Codicem Canonum et Constitutionum apostolicae sedis, quem in tomum lerlium rejecimus.

Cuique dissertationi, cum prcecipuuin thema a Quesnello propositum refellendum erit, subji-
cientur observationes qua; dissertalionis censoriaj viccm gerent. Ubi autem quaedam tantum
in dissertationibus corrigenda aut confirmanda erunt, notationes in calce paginarum ap-
31 PR.EPATIO GENERALIS IN HANC EDITIONEM. 32

ponendse sufficient. Id servari debuit quoad primam disscrlationem, quse S. Leo-

praesertim
nis Vitam describit ;non pauca castiganda, nonnulla etiam adjicienda enint, plura
ubi etsi
tamen satis conslant. Hunc tomum concludent ejusdem Quesnelli observationes et notoe in
Leonis Epistolas, quas uti prolixiores ipsc quoque post disserlationes vulgavit easque, ubi opus ;

erit, aliis nostris annotationibus distinctc propositis emendabimus.

XXIII. Tertio tomo separatitn edendo et ad justam molem compingendo occasionem dedit
vetustissima Collectio Canonum et Constitulionum apostolica3 sedis, quam sub arbitrario

et falso tilulo Codicis Canonum et Constitutionum Romanse Ecclesix Quesnellus in iucem pro-
duxit initio tomi secundi. Hoec ab eodem ex. ms. Oxoniensi Jibro recentiori et valde men-
doso vulgata fuit : Thuaneo enim antiquiori et oplimce notee exemplari, quod serius novit,

modicum nec satis apte usus est. Nos multo plura ex hoc codice aliunde accepimus. Acces-

serunt autem quamplurima ex alio hactenus ignoto, at pervetusto bibliothecee Csesareee li-
bro ejusdem collectionis et his subsidiis permulta merida corrigere, et ipsam collectionem
;

meliori ac primigenise formoe restiluere potuimus. Cum vero, ut buic collectioni seu corri-
gendce seu illustrandoe ex aliis quoque collectionibus aliquid adjumenti qu;eren'cs Romae et
alibi expenderimus quotquot invenire licuit manuscripta aliarum veterum coilecliorwim
exemplaria, in quibus omnia vel fere omnia iaudatoe colleclionis documenta, licet sparsim
inserla, reperire et recognoscere non inutiliter contigit, aliam ex hoc sludio multo proestan-
tiorem utilitatem collegimus. Nacti enim
in his sumus codicibus non pauca rarissima, vel

etiam omnino ignota antiquissimi canonici juris monumenta, quee post memoratam Colle-
ctionem vel emendatiora proferre, vel primum edere gratum et utile futurum arbitramur.
Heec quas et cujus usus atque proestantiee sint, ex iis intelligitur quse dicentur in prsefatione
ad tomum tertium. Hoc vero diligenti quamplurium manuscriptarum collectionum examine
factum est, ut non solum aliquot ignotas et ineditas Ccllectiones Canonum deprehenderi-
mus sed plures etiam notitias nacti simus circa collectiones vulgatas, quoe novissimos quo-
que et eruditissimos harum rerum scriptores latuerunt, quibusque antiqui juris canonici
historia illustrari maxime potest. Hinc tractatum de
antiquis tum editis, tum incditis colle-

ctionibus et collectorib'<s Canonum ad Gratianum usque Quesnellianoe collectioni prafmilte-

mus quo hcec omnia fuse explicabuntur. Tandem post prisca documenta edentur quin-

que dissertationes Quesnelli, quas, cum ad Collectionem Canonum ab eo vulgatam pertineant,

huc reservavimus nec non observationes nostroe, quoe eisdem confutandis, ubi perperam sensit,
ex suscepto consilio necessarioe videbuntur.
XXIV. Distinctam singularum editionum notitiam, quse in generali preefatione a?quum
locum habuisset, omisimus: hoec enim exhibetur in preefatione Quesnelli, quam, ne quid

Quesnellianoe editionis ex instituti nostri ratione desideretur, addilis paucis annotationibus

mox subiicimus. Illud sub finem monemus, quod cum Romoe et alibi studiosorum hominum
querelas audierimus de hodiernis editionibus, quoe folio magno ad magnificentiam impres-
S33 tractandi ac legendi usui, proesertim nocturno tempore, difficiles sunt, folii parvi, quod
commode evolvi ac legi possit, formam eligendam putavimus.

P. QUESNELLI

PRjEFATIO GENERALIS
IN SUAM EDITIONEM OPERUM S. LEONIS MAGNI.

I. Sanctse Ecclesiae cdtholicce fundamentum a A senda cst, qurc in eo ponitur, ut geminus illecatho-

Christo positum unum est, fides divina. Fidei porro lioaa fidcialveus ab adventitia colluviepurior semper
fons unicus, verbum Dci, scu illud quod sacris litte- evadat: ne, vivis illis ac coBlestibua veritatis divin«

ris cxnrcssum legitur, seu quod apostolis viva voce
crcditumpersanctoruin Palruin traditioncm ad nos
usquetransmissumaccepinuis.Uuanmhfomliiclabor
hsec operahoniineccclosiaslie» dignain primiscen-
aquis pcregrinarum doctrinarum luto turbatis. infi-
ciantur potius quam roticiantur tidelium mentes.
Beoernendis eluendisquc mendis quihus sacra pa-
gin;v seu temporumignorantia.seumalitiahau-otico-
33 P. QIT.SNTTLI VWA-A ATIO 1N SI
T
AM KDITIONEM. 34
rura inspersae fuerant.tam diligcnti cura.tam felici A evulgavit Parisiis an.l52'j Isidorianam Conciliorum
successu laloratum est al> eruditis Eoclesise catho et Epistolarum ponlificiarum Collcctionem, in qua

licae alumnis, ut ab isto jam limpidissimo fonte Epistolae Leonis nonagintaquatuorhabentur.multis

scientiam salutis haurire cuique sine ulla erroris quidem locis mendosae, sed vicissim in aliquibus
rormidinc liceat. At SS. Patrum scripta, per quae multisrcccntioribusemendatiores.Prelo haecitcrum
velut pcr alterum alveum veritas a Chrisloeapitead subjecta Colonias an. 1530, et Parisiis 1535.
nos usque volventibus saeculis traducitur, oondum Petuus Cuahde, Minorita, Mechlinensis amplio-
ab erratorum et interpolationum fa;ce salispurgata rem Conciliorum editionem accui%vit an. 1538, ex-
sunt, nondum suffi puritati plene reddita : tametsi cuditque Coloniae; in qua, ut monet ille, Epistola-
jam a centum quinquaginta et amplius annis hoc rum Leonis pdpae l mogis prOpria et apta ordinatio;
moliri ooeperint baud mediocribus vigiliis viri im- quse enim, addit idem, prius confuse conscriptsesunt,
docti, ut nobis sancti Patres toti quasi rcna- ntmc sccundiun consulum (modo scirt possint) acmen-
scerentur./Etati nostra; servata palma huec videtur; siiun debitum ordincmsunt constitutx;quibus defwien-
in qua praecipuorum ex Opera accurala recen-
illis tibus o?'do reliquarum Epistolurum, qui aptior visus
sione, luculentisqueeruditorum virorum commen- est, sefvaturi Prima igitur laus tentati Epistolarum
tariis illustrata vel prodierunt non ita pridem, vel j.
istarum ordinis Crabbeo debetur,cujuseditiodenuo
brevi sunt proditura. Mihi pro mearum tenuitate vi- excusa est an. 1551.
rium haec tam multiplieis laborisparticulacontigit, Petrus Canisius Noviomagensis,clericustuncCo-
ut S. Leonis papae Opera expurganda pristinoque, loniensis dicecesis,qui postea societati Jesu nomen
si possent, nitori restituenda susciperem : Leonis, dedit.ac pietate doctrinaqueinsignis fuit.uberiorem
inquam,scriptorum molc minimi,cognomineMagni, Opcrum S. Leonis collectionem publicavit Colonia?
vit33 sanctimonia, gestisque juxta et scriptis rebus ann.1546 et 1547 : Adminiculo, ut scribit, admodum
maximi ; cujus scripta tanto sunt majoris in sacra vehistorum emcndatissimorum exemplariorumadju-
et

tratlitione nioinenli,quanto et majores apostoliqui- tus,quamquam haud sine gravi /a6o/'t\ Laudanda viri
bus successit, et Romana quam rexit Ecclesia, ca?- adhuctumjuniorisdiligentia;nonlaudandusubique
teris Occidentalibus antiquior.omnibus eminentior successus dum enim auctiorem vult promereLeo-
:

propter potentiorem, ut loquitur Irenaeus.principa- nem, ejusdem scriptis inseruit libellum illum De con-
litatem semper est habita. flictu vitiorum
et virtutum, querri vel sola mentio Regu-

In eo autem, quem nobis sumpsimus, labore tot lceS.Benedictinonesse Leonisnostripersuaderede-

antecessores habuimus, ut vix inter sanctosPatres buerat. PJura etiani menda magnificasque aliquot
unus sitcujusseriptismedicammanumpluresadhi epistolarum inscriptiones continet,qua3 necin ante-
buerint,nec alius tamenquieacuramagis indigeret. C rioribus Canisiana editionibus, nec in codicibus
Antequam igitur nostri in hac editione instituti ae mss. leguntur, ut suis locis annotabimus.
laboris rationem reddamus.opura pretiumest brevi Laurentius Surius Carthusianus tota Ecclesia
hic elencho representarequidab aliis praestitumin oelebris operam suamin Leoniseditionenavavitan.
suis editionibus, lum ne sua cui([uam debita laus I561,iii quaniultum se tcmporis ac operasposuisse
pereat, tum ut quid opella nostra huic accesserit, profitetur in corrigendis illius operibus, licet ante
lacilius quisque possit intelligere. annosaliquot,inquit,doctorumvirorumstudioemen-
II. Johannes A.NDKKAsAlcriensis in data prodiissont.Fatelur tamen non se toturri Lco-
Corsicainsula
episcopus primam Operum S. Leonis I editionem nem stue ubique intcgritati ita rcstituisse, ut nihil
procuravit («) Ycneliis ann. 1485; typis Andrcae jam reliquum dignum Nec mi-
esset casligatione :

Parmensis socii artisimprcssoriae.IL-ecprima editio rum,inqmt,cum ipse Leo fatealur etiam tum cum ad-
paucas admodum Epistolas continet Sermonibus Kuc in hUmanis dgereif vitiaiam fuisse epistotam illam
adjectas. suam, quse est ad Flavianum.
Eadem ibidem repetita est an. 1505, in ty-
editio Idem Leonis Epistolas inseruit suas conciliorum
pographeio Hartholomaei de Zanis dc Portesio, li- Collcctioni,quae anno 1567 Coloniae prodiit ct prio-
braria; artis peritissimo, cxpcnsis haercdum nobilis rem editioncm omnium illius Opcrum anno 1569
j)
viri Q. Domini Octaviani Scoti. Coloniae recudit.
Prodidit Parisiisanno 1511 alia editio.in qua in- Joannes Sichardus Clcmentis Romani Opera eol-
sertus habetur tractatus de Conflictu virtutum legit,quibus ct vcterumpontificumpseudoepistolas
et vi-
tionnn.
ao\jecit.H»cpostplureseditiones(&)mGermaniaemis-
Jacobus Mkulinls, theologiae doctor Parisiensis, sasParisiisetiamprodicruntannolSeSjCumplurium
(((' Dicondum est homx aute annumi\72,ut pate- Italice redditae fucrint. Hujus autem rarissimaeedi-
bit ex dicendia in prafationc ad ScrmonesS.Loonis tionis in-lblio, quam apud cl.virum apostolum Ze-
num.22.Addenda est etiam alteraejusdem editionis luiin inspicere Rcuit, hic titulus esl:Corsini di Dar-
x
1,1 '"'i^iii- an.
I482,qute precessil Wnelam tolomeo tiorentino. Sermani del Beato Lcone papa di
anni !85.Hoc loco memoranda pariter esi intornre-
I
.] ororc- . I lingua Latina in hnguaToscqna da lui tradotti udi 21
tatio ltalicaSennonumS.Leonisexeadem
Alcricnsis di Maggio 1485.
editione Latina;ita ut etquinque epistolajejusdem
(/>)DeSinccraSichardieditioneBasileensian.l536,
pontilicis, et ipsa Aleriensia nuncupatoria epistoia vidc praefationem ad Epistolas S. Leonis num, 28,
35 P. QUESNF.LLI PB/EFATIO IN SUAM EDITTONEM. 3G

pontificiarum cpistolarum praesertimqueLeonisno- A Vossius edilurum se operaomnia S. Leonisinmul-

striaccessione,quasad fidemvctcrum exemplarium tissuo studio atque labore recognita, aucta,et illu-
VictorinorumrcsliLutas ftrssc tcstatur cditionis hu- strata.Ita profitebatur ad calcem Opcrum S.Ephrem
jus procurator anonyinus.IIaec ipsa est editioquam a se editorum ; sed morte praeventus, ut opinor fi-

Sichardi nominc designavimus in notis et variisle- dem libcrarc non potuit.

ctionibus. Sua laus pariter hoc nomine debetur doctissimo
JoannesUlimmerius prior S.Martini Lovaniensis, Jacobo Sirmondo e S.J.quod Leonis EpistolasGal-
caeteriqueejusdemccenobii canonici rcgulares anno licanam Ecclcsiam attincntes, ad mss.codices anti-
1575 Leonis Opera cum mss.codicibuscontulerunt,quos emendavit,unius additioneauxil.clnoLiseliam
interquos vctustum Epistolarum codicem Joannis suis exornavit, quas uberiorcs repra?sentat appen-
Vuamesii J. U. doctcris laudat Ulimmerius. Hasc dix tomi IV Labbeana? Conciliorum editionis.
editio Lovanii annis 1575 et 1577, et Antuerpiae 1583, Denique praecipuai Leonis epistolaead Flavianum
prodiit. emendanda? et illustrand.c operam suam contule-
Insertae quoque habentur Litterae Leonis editioni runt,ac partim Latinam,partimGro2CO-Latinamcdi-
Conciliorum Venetiis emissae an. 1585, apud Domi- derunt Josias Simlcrus in Collcctione Scriptorum de
nicum Nicolinum, qui operam Dominici Bolani cx r duabus in Christo naturis Tiguri an.I571, et Joan-
ordine PraedicaLorum in illorumrecensioncpositam nes Leunclavius anno 1578, uterquc cxtra Ecclesiae
maxime commcndat. castra positus:necnonet duo catholici doctique viri
Succpssit his omnibus celebris illa Epistolarum Gerardus Vossius jam laudatus, et Petrus Fran-
Decretalium summorum pontificum Collectio, qua3 ciscus Chiffietius S. J. ad calcem Operum Vigilii
Romae prodiit ex ^Edibus Populi Romani an. 1591, Tapsensis.
a doctissimo cardinale Antonio Carafa sacrorum III. Post tot tanlorumque virorum curam ac dili-

Bibliorum et sanclorumPatrumedilionibusnotissi- gentiam in emendando Leone illustrandoque collo-

moadornata,opevetustissimorumcodicumVaticanae catam, aliquid operae reliquum nobis fuisse nemo
bibliothecae et aliorum ex diversis et longinquis re- facile credet,nisi quid a nobis fuerit praestitum vel
gionibus undique conquisitorum. Id quidcm in epi- jam oculis ipse lustraverit, vel hic quae pro red-
stola adlnnocentium IX nuncupatoriatestatumreli- dcnda consilii nostri ratione praefari tenemur,
quitANTONiusDEAQUiNO,qui rapto pramaturamorte perlegerit.

Carafae.quem incumbentem operi adjuverat,ejus in Totum Opus in duostomospartiLisumus:quorum

lucem emittendi provincjam suscepit. primus quidquid Lebnis est comp!ectitur;in alterum
Severinus BiNius.ineunte prresente sacculo,suam quae Leoni accedunt, vel appendicis nomine, vel
illam Conciliorum edit. Latinam an. 1606 in publi- C illustrandi Scriptoris nostri gratia, non sine lecto-

cum emisit Coloniac,quam alteraGraeco-Latinapost ris commodo conjecimus.

duodecim annos subsecuta est, anno scilicet
fere Libclli duo plane aurei (a),T)E Vocatione Omnium
1618. Quae postrema Morellianis typis Parisiis ex- Gentium caeteris Leonis Operibus praeeunt:quoniam
cusa est anno 1638. His porro insertam habemus scripti ab eo videntur cum adhuc archidiaconi mu-
Epistolarum S. Lconis collectionem. nere fungeretur in Ecclesia Romana. Jampridcm
Integra Leonis opera Parisiis ante annum 1614 et editi fucrant.primum inter S.Ambrosii Opera,post-

1618 edita fuisse non novi:illa autem una cum Ma- modum inter Prosperiana,ubiquecum mcndislonge
ximi Taurinensis et Petri Chrysologi homiliis edita plurimis ac gravissimis, quas ope praeclari codicis
sunt tribus auctiora sermonibus exveteri ms.Nico- ms. Thuanea? Bibliothecae eluimus, collatis ctiam
laiFabricodicc,quemnuncceleberrimaThuanorum antiquis cditionibus, qun3 nonnumquam in dubiis

bibliotheca Parisiensis servatcharactercquasi Saxo-
nico exaratum.Haec postmodum prelis saepcsaepius
excusa tum Lugduni, tum ctiam Lutetiae
repetitis
Parisiorum annis 1623, 1633, 1651, 1661, 1671 et
1672.Demum postrcmaParisicnsisConciliorum om-
subsidio fuerunt. Brcviorcs Notas sparsimus.ubi lu-
cem obscurior lexlus poscerevisus est.ab uberiori-
bus, quibus patebat celebris materics et diuturnis
vcxata disputationibus, consulto abstinuimus, ne
pj contentioni studcre magis videremur, quam illu-

nium congcries locum Epistolis S. Leonis PP.dcdit strando Scriptori.

tom. IV. AUCTORITATES DE GrATIA ET LlBERO VOLUNTATIS
De Leone nostro optimeetiam meriti suntdoctis- Arbitrio subsequuntur. In quibus recensendis mi-
simus cardinalis Baronius, quipluressanctipontifi- nus a nobis laboralum quia ct jam olim ab om-
:

cisepisLolassuisAnnalibus inseruit cx codiceArela- nilms Conciliorum et Epjstolarum Pontiiiciarum

tensisEcclesiae,dcscriptas,etGerardusVossiusTun- editoribus emendatae, et mss. earumdem oodicibus
grensis praspositus.qui nonnulias ex mss.codicibus abundant bibliolhccarum foruli.

cardinalisSirleti magniapudcruditosnominispubli- Epistola seu Libellus ad Dkmetriadkm VmeiNEM

cavit suis notis illustralas.Immo spoponderatidcm auocedil utrique illi opusculo.Mss. porro codicum,

(a) Hi libelli et duo sequcntcs, utpote Lconi per- dissertaLiones ad oos Lconis asserendos lucubrata}
perum afiicti,intcr supposititia opera in tomum se- confutabuntur.
cundum rejioientur, uhi et Quesnelli argumenta ac
37 P. QUESNELLI PILLKATIO IN SUAM EDITIONEM. 38

qui illum contineant,lanta penuria est, ut ne unum A. saDpissime rudiores monacbi^necsalislingumLaLinse

quidem nancisci potuerimus, qui
depravatisque rcstituendis opom ferret. Solaexem-
plariaantiquituseditaadminiculofuerunt.oumscho-
perbrevibug Petri Nannii Alcmariani in S. Am-
liis
brosii Opera Basileae excusa an. 1551. Ubi haec dc-
fuerunt, conjectura: indulgendum fuit an infelici
successu, unusquisque judicabit.
Erunt forta^sc non pauci, qui reum me poscant
temcritatisac nonoxspectati docliorum judicii,quod
triaopuscula proxime numerata Leonis operibus iu-
dubitanter accensuerim, ne uno quidem in Leonis
in locis obscuris periti,hinc maculosimendisquc scateutes frequon-
torhujusmodi libri occurrunt. Iis igitur cx aequo et
bono usi sumus, noc fidcm cuiquam habuimus,
nisi rc pcnsiculatius examinata.
Sermoncs omnes sub una numerorum serie ordi-
: navimus,non omissatamen usitatapriusnumerandi
ralione.Nulli suo loco moti sunt.tribus solummorio
oxccptis, scilicct quarto in anniversario assumptio-
nis suac, soxto de colleclis ot oleemosynis, et nono
de jejunio decimi mensis:qui olim ex codice ms.v.
cl. Nicolai Fabri ad calcem caeterorum adjecti erant;

gratism clamante eodice vel cxcuso vel ms. recla- nunc vero suo
loco jaeent col.19, 37 et Gl. Nume-
mantc ab oclingentis et amplius annis concilioruni rumscrmonum non auximus,immovero minuimus,
scriptorumque plurium lestimonio. Hoc unum in unoct altcro in appendicem rejectis. Unicum scr-
praescnti postulo,ut sepaulisperab omni praejudicio
R monem
96 in cathedra S. Petri (b), ex Regio codice
sustineant, qui ita sentiunt,usque dum disscrtatio- descriptum caeteris accensimus, nec accensuisse
nes 2. 4 et 4 quibus consilii nostri rationes conti- onim hoc ipso praefationis loco primae
pcenitet. Etsi
nentur, porlegerint. Intcrim temeritatis notam abs cditionis nostram ipsi censuram castigassemus, re
me deprccor doctissimorum virorum exemplo, qui tamen iterumexaminatastyloqueperpenso,ad prio-
scriptoribus coleberrimis nonnulla opuscula ox rcm mentcm redimus, hunc sermonem Leoni ad-
unius slyli suffragio vindicarc ac sub eorum no- judicare non ausi.
mine publieare non dubitarunt. Quid ex Pontificali Romano, quamque ob ratio-
Sermonf.s Pontificisnostri(rt)excipiunt proomissos nem Sermonibusattexuerimus,quidistorum appen-
qua? pars Operum Lconis, quia magis in
libellos : dicula contineat, admonitiones suis quajque locis
omnium usuomniumquc teri solita manibus.magis proefixae satis superque cxplicant.
etiam varietati lectionum, interpolationibus, men- IV. Epistol.e (r),quoeultimam tomi primi partem
disque fuit obnoxia. Quod ad eosdem spectat, duo occupant,primum merito locum inter Leonis Opera
sunt genera codicum mss. quioccurrunt in biblio- omnium sententia tenent,eo quod plurimahabeant
thocis : omnes sermones Lconis in
alii continent decreta, quae ad totius ecclcsiasticas disciplinae seu
unum et socundumsolemnitatum
corpus colleetos, generalis seu sacramcntalis nofitiam conferant, ac
anni seriem ordinatos, eo ferc modo, qui in editis C praesertim pcenitentialis, in quam quasi fibulam,
conspicitur ; alii vero sunt Leclionarii libri ad usum jam olim Pa-
totius Ecclesiae disciplinam coarctari
Ecclesiarum descripti,qui vaiiorumPatrum Lconis- cianus monuit. Nec disciplinam solam perdocent
que imprimis sermones et homilias habent in no- epistolac, scd et quidquid rerum majoris momenti,
commodi ha-
cfurnis officiis recitandas. Id priorcs ab anno 440, per viginti et amplius annos actum
bent.quod sub uno conspectuomnes Auctorisnostri est in Ecclcsia, id fcre totum his epistolis vel con-
sermones complcclantur; incommodi vero,quod re- tinetur, vel illustratur,
centiores plerumque sint, et quia longius a fonte Sed porro circa eas a nobis prastita sunt. 1° Re-
recedunt, minus cmendaudis errotis idonei. Poste- 2°A germanis abstersae
jectaj spuriae ac subdilitiaj.
riores antiquitato proculdubio proostant ccctcris ;at mendorum et intorpolationum maculaa. 3° Mutatus
non uno laborant incommodo.Primum estquodnon ordo et ad gcnuinum quoad fieri potuit revocatus.
omnes continent sermones.ethi quidemaliquos, illi 4° Auctus est plurium accessione earum numerus.

alios pro diverso Ecclesiarum more, quarum usui 5° Suam cuique synopsim praefiximus, quod nec in
descripti sunt :adeo ut immensa et innumera ple- Sermonibus est omissum. 6° Quotquot occurrerunt
rumque evolvenda tibi sint volumina,ut paucos ali- ad S. Leoncm datae ab aliis Epistolae, relativis ejus
quos sermones ad illos codices recenseas. 2° Cum litterisiuseruimus, quibus intelligendis saepe sunt
j)
iidem variispropriisque locorum solcmnitatibus ac- necessariae, nec legenti Leonem plerumque ad ma-
commodati sint,sanpe saepius peregrinis quibusdam num sunt.
aiblitamentis et ab auctoris mente prorsus alicnis Unam,qune est adGermaniarum et Galliarumcpi-
auctiorcs habcutnr : quibus nonnunquam discer- scopos,dc chon piscopis, omnino rejecimus quia :

ncndis vix sufficias. Insigne hujusmodi exemplum de ejus suppnsiliono dubitarinonpotest;rejcctionis

habes in scrmone 41 quiquartus cst dcquadragosi- ([uecausas dissertatione II, quaetom. II habetur,
ma. 3° Quiaiissermonibusdcscribendisaddictisunt exposuimus.Septimam (</),quae adSeptimium scri-

(a) Confer nostram praefationem Sermonibus pra> (r) Vide prsefationem Epistolis pra^missam.
missam. (d) Ilanc, quac in nostra editione est cpist. 2, et
(b) Ilic scrtno suppletus et intcgcr in appendice sequcntem ad opiscopos Siculos, quac nobisquoque
supposititiorum sermonum cdeturserm. li.Admo- est epist. 17, Lconi prorsus adjudicandas in pecu-
nitio eidem praefixa legenda erit. liaribus admonitiombus demonstrabimus,

39 P. QUESNELU PR/EFATIO
pta legitur, oL dccimam scptimam, quae ad univcr-
sos Siciliae episcopos, ex cpistolarum Leonis nostri
numero expungendas consuimus in notis, suum
tamen eis locum servavimus, ne doctiorum judicio,
quibus rationes nostras subjicimus, prrejudicare
videremur.
De genuinarum emendationibus abunde a nobis
ratio reddita in notis,ad quas lectorem remittimus.
Immutatum cpistolarum ordinem incusabit ali-
quis,tum quia molesta res videtur antiquo numero
assuetis,novummenlivelutinscribere,tumquod dif-
ficile futurumsit locaa Scriptoribus sub priori nu-
mero citata adire, epistolis scilicct novo notatisnu-
mero,etignoto jam ordine collocatis.Verum omnem
incommodi metum auferent indicespraefationem se- datiorem habcmus. Unam ex Codice Bonaevallensi
non posteriorum modo editionum ordi- n descriptam subministravit Tomus I antiquorum
cuturi, qui
nem rcpraesentabunt, sed et antiquiorum, quod in Coneiliorum Gallioa J. Sirmondi. Unicam etiam
nullisaliisinvenias.Jamveroquamnecessarioineun-
da novacpistolarumordinatio, facile intelliget
fucrit
quisquis recentiorem nostramcum antiqua contule-
rit,perpendei'il.quc quantopere chronicus epistola-
rum historicarum ordo et mcmoriam adjuvcL, ct ad
claram rerum noLitiam conferat, et enodandis ple-
rumque gravissimis difficultatibus prodesse con-
suevcrit.Innovandi ordinisnecessitatem auxit,etea-
rum accessioepistolarumquasprimumpublicamus,
et veterum confusio : ut enim quoaque secundum
annorumordincm positai unam hisLori* seriem con-
stituunt ; ita si triginta de novo additae, et triginta
ex antiquis, qua3 nullo temporum ordine servato
prius editae sunt, promiscue collocarentur, informe
omnino et inconditum epistolarum corpus confla- ^ ninum
rent. Tantum vero intcrest epistolasrestitutagenui-
na serie recenseri, utPelagius II PP. seu sub ejus
nomine Gregorius Magnus, in epistola ad Eliam et
creteros Istriac episcopos, hoc in eis arguat, quod
fuci faciendi causa aliqua ex S. Leonis epistolis ac
encycliis testimonia sumpsissent permixto confusoque
ordine.M statim recensens ipsetcstimonia ablstricis
episcopis prolataex epistola ad Lconcm Augustum,
quae antea 78numerata.nunc vero 132 nostra edi-
ultimam Leonis epistolam vocat
tionis est («),hanc
ultimamproculdubio codicisepistolarum,quiRoma3
pontificum manibus volvcbatur, qualis nullus (b),
puto, ad hanc usque diem emcrsit e tcncbris. In
Thuaneo excmplari ms. Codicis Rornani,huic ad-
jicitur : Golloctio trigintact Lrium epistolarum Lco-
nis nostri,qua2 antiquissima estot vix ab ipsoCano-
num aliorum ConsfituLorum Codice divellenda
ct
camdem tamen esse,quam Pelagius II ct Grogorius
(«) Nobis cst cpist. 162.
Ralispononsem pr.rslantissimam collectionem
(b)
invenire nobis feliciter contigit: in qua quidom «//?'-
ma Leonis epistola osL illa,quss a Pelagio II indica-
tur eamquc osse colloclioncm a Vigilio papa com-
; ail
pactam et indicatam abeodem Pelagio ostendemus
lhprsefatione ad Epistolasnumer. 4'i. Hinc Quesnelli
iii!|uisilio,nuni h;cc collectio cxhiboatur in Thuaneo
codice, omnino superflua, et aliunde eliam inanis
est. Cum enim in hoc codicc contineturcollecto 5
;
IN SUAM EDITIONEM.
A P riE manibus habebant,non ausim affirmare : quia
ultimaab illo appellata, ultima
licet epislola sit ea-
rum,quo3 ad Lconem Augustum data? sunt, in lau-
dato Codice, non omnium tamen ultima est duae :
enim ad Anatolium,tertiaad episcopos qui Ghalce-
donensi concilio interfuerant,quarta ad Dorum Be-
neventanum, et post aliqua intcrjecta, quinta ad
Theodoritum habentur in eo exemplari ms. An ei
postmodum superadditae fuerint, asseri vel negari
a quoquam nisi divinando posse non existimo.
Jam de aucto epistolarum numero paulo fusius
disserendum. Duas ex Collectione Romana Lucae
Holslenii viri doctissimi accepimus : tertiam enim
ante ipsum non editam exGrimanico Codice emen-
transcripsimus ex Bibliotheca Floriacensi ; sed cu-
jus fides plurimum vacillat.
V. Sed viginti et octoinsignes epistolas debet Ec-
clesia Codici Cardinalis Dominici Grimani, quem
bibliolhcca domus Institutionis Oratorii D. Jesu in
Parisiensi S. Michaelis suburbionunc possidet dono
acceptuma R. P. /Vndrea de Berziau Oratorii pres-
bytero de eadem domo bene merito. Huic Codex,
paternaa haereditatis pars non ignobilis, obvenit a
nobilissimo viro, parente suo, Theodoro deBerziau
Classium Inquisitoriarum in curia Parisiensi praesi-
de, non avita solum nobilitate, seu propria etiam
laude propter eximias animi dotes, litterarumque
studium singulare clarissimo.Is porro Codicem Leo-
cum aliis optimae notoe habuit a Vitrico suo
illustrissimo Andrea HuraltoMessaao RegibusChris-
tianissimis Carolo IX, Henrico III et Henrico IV, a
sanctioribus consiliis,viro in tractandis publicis re-
bus prudenlia? dexLeritalisque non vulgaris, quem
celeberrimus Huraltus Chevernius Franciae cancel-
larius regii sigilli custodem etiam se vivente deligi
peroptarat,quem denique gemina ad rempublicam
Venetam legatio difficillimis temporibus felicitcr
obita clarum reddidit. Iscum eaoccasionc Venetiis
ageret,ut crat littcrarum studiosissimus, plurima
seloctorum librorum volumina.partim exousa.par-
tim manuscripta diligenter conquisivit.pccunia re-
demit.inque Gallias exportata suae intulitbibliothe-
ca-. Ex hujus pcnu jam a septuaginta et quinque
J)
annis aliquaSynesiiOpusculaGneca prodiere studio
FredcriciMorclli Rcgiitunc in Academia professoria,
: ope ms. codicis Gra;ci, qui Epistolas ct Tractatus
I ajiquot conlinot, quo ctiam usus est,mutuante eo-
quamnon Romanam sod Gallieanam tomo tertio pro-
bahimus : tum voro Loonis 32 in oadcm
epistolae
collect. 5 primitus desoriptae desinunt, non in
epistola ad Leonem Augustum, sed in epistola
Dorum adeo ul ea solum, qu« hufe epis-
;
tolffl in Thuaneo codice subjiciuntur, additament*
sint, qua> in puris ejusdem colleotionis manusorip-
tis desunt, nec indicantur in ipsa Thuanei codicis
tabula, ubi primaev© originis monumenta recen-
sentur.
41 P. QUESNELLI PR/EFATIO IN SUAM EDITIONEM. 42

dem Morello, doctissimus Petavius in sua omnium A Lconis codicemhunc antiquitale venerabilem ad tedo.
Svnesii Operum editione anni 1612, annis 1031 et Vidcbis, et si dignus visus fuerit, delectis inseres. Coe-

1060 repetita. Servatur modo codex iste in Orato- tcrum spero, si virtuti fortunase subscribcre dignata
riana eadcm Sammichaelini suburbii bibliotheca. fucrit, te quemadmodum scientia etsanctitate, ilagra-
Wnetiis igitur asportatus in Gallias nostras codex du et scde, qnod nil sane bonis omnibus desidcratius,
Epistolarum S. Leonis, qui olim fuerat celebris illius rclaturum quondam Leonem ipsum, decimo, qui sedet,
Dominici Grimani cardinalis : ita enim codicem no- si forsan majorem non licet diccrc, in nihilo certe in-

tatum num. 1124 propria, ut videtur, manu inscri- feriorem. Vale.

pserat :LiberDoMiNici GrimanicardinalisS. Marci. E regione istius epistolae habeturetiam nuncupa-
Is fuit Antonii Venetiarum ducisfilius, Sabellici, Ni- torium codicis ejusdem epigrammaGermani Belloni,
phi, Erasmi, Pici Mirandula;, aliorumque scriptis Antonii. ut promptumest credore, consanguinei.Et
celebratissimus, episcopus Portuensis et patriarcha hoc lectori repraesento.
Aquileiensis, vir inculpatissima: vitee, raroe in patrem En, Grimane, Leo, veteri qui scriptus in Albo
Ad te ccelesti convolat e specula.
pietatis, omnium scientiarum peritissimus; qui in-
Cujus diva tibi fauste dat dextra Libellum,
slructissimamSOOO voluminumbibliolhecam, omni- Felicemque novo nuntiat ore senem ;

jugis,utdeealoquitur Erasmus, omniumlinguarum Perputuumque tibi tandem promittit honorem,

p Oui celer a laevo Juppiter axe tonat.
libris refertam reliquit, quam nescio an eamdem Ergo cape, atque inter sacrata volumina Pallas
illam esse recte crediderim bibliothecam, quam in Condet, et in propriis haic dabit esse locis.
At quae buncdextradedit, propria te sede reponet,
camobio D. Antonii Yenetiarum idem Dominicus Gri- Et te felicem Juppiter usque dabit.
na
t mu cardinatis cxstruxit, instruxitque marmoreissi- Lconinus iste Grimani codex annorum fere est non-
tjnis ac libris exquisilissimis publicx commoditati, gentorum, continetque centum et septem Leonis
si<m/;/u ma.r/mo/quoditatestalurJoannesDominicus epistolas, quarum viginti et octo antehac numquam
Trajanus in praefatione Operum Guillelmi Alverni editae quasauthenticasgermanasqueesseet stylus,
;

episcopi Pariensis, quorum editionem Venetiis etmateries,etcodicisantiquitas,etquidquidoptima3

procuravit an. 1591, ope imprimis Grimanici hujus notae sinceritati fetus suffragaripotest, manifestis-
bibliothecaecodicis. Exhis libris manuscriptus unus simedemonstrant. Earum prsetereanonnullasindu-
fuit, quem laudamus, quemque ut eximiae notse codi- bitataa fidei asserunt testes locupletissimi ex variis
cem cardinali obtulerat quidam AntoniusBellonus orbis Christiani regionibus, ex Africa, inquam, Ita-
Utinensis Tabellio («), quod ejusdem epistola seu lia, Gallia, et Angliaadvocati, sedis apostolica! pon-
Donationis libellus codici praefixus testatur. Hunc
papa et Pelagius II, Facundus Her-
tifices Vigilius
describimus, posteris scilieet significaturumex quo
mianensis episcopus, Prudentius Tricassinusepis-
primum fonte, quem quidem noverimus, prodierint C copuSj et Beda pre sbyter, qui fragmenta earumali-
tot egregiae Leoni Magni epistolae.
qua protulerunt suis locis notanda. Leo ipseplurcs
Iieverendissimo D.D. Dominico Grimano cardinali earumdem indicat in aliis ejusdem materiee epis-
Sancti Marct Antonius Bellonus Utinensis Tabellio tolis, ut in notisnostris observatum lector inveniet.
S. P. D.
Nec hoc solum debemus Grimanico codici, quod
Audio te Veneliis crigere bibliothecam, pulcherri" plurimislmagnique momenti epistolis auctiora Leoni
mum Grimanx virtutis atque munificentise monimen- scriptareddiderit,sedetiamquod longe emendatiora
tum, etmaxime Ixtor: ipsx enim artes liberales,unde quam ante essent. Nullus enim codex occurrit ex quo
clarus honos, colentur in omne tempus. Debebunt et plures insignioresque casligationeshauserimus.
tibiplurimum studiosi, qui posteros omnes multorum Post epistolas habes aliaraem aliquot fragmenta,
partipationevoluminum quaesiveris fieri sapientes. ut et Commonitorii legatis ad Chalcedonenseconci-
Scc mirum : quippe ille es, in quo sapicntia cum li- lium proficiscentibus dati ;
quibus et unica adjicitur
beralitate, liberalitas cum sapientiade principatu con- quaj restat Juliani episcopi Coensis ad Leonem Au-
tcndunt. Ut autcm ipsc quantulocumquc possum mu- gustum epistola; cujus Juliani lot adLeonem nostrum
nusculo tuam augcam istam bibliothecam (librorum datae ex legationis officio litterae nisi temporum in-
namquc vetustate, copia, delectu condccoratur) divi D juria excidissent, et Leonisnostri epistolaeetrerum

(a) De hoc prastanti viro vidcMuratorium Berum
Italic. tom. XVI, pag. 3 et 07. Alias vero ejusdem
Bellonis litteras scriptas anno 1515, iis anteriores
flnas Quesnellus huic prajfationi inscruit,hic appen-
dimus. Ex hiscnim inter caueradiscimus, eximium
hunc Leoninum codicemahtequam inipsius
et cardinalis Grimani poteslatem venirot, fuissePe-
tri Passerini, celebris Forojuliensis patri;i; antiqua-
rii, de quo iflem Bellonus in cpistola eodem anno
dataadJacobumPurlilianumcomitemscripsit:A7/n7
est inunivet sa patria librorum vctustorum,nihil anti-
qu;e sculpturx, quodnonaccurate vidcrit, adarmtssim
collegerit, etc.
Antonius Bellonus Pctro Passcrino Sal.
Librxm sanctissttni Lconis papx, dono quamvis abs
temihi quondam datum, non ut meum, sed ut tuum
adhuc revcrcnlcr custodivi. Ita enitn acciperc servare-
que nolui, ut dcLeonc tibi licerct non minus quatn de
me ipso disponere.Cupio nunc adtui imitationem An-
gelum Gabrielcm illius tnunere, si concedas, afficere'
Belioni Poteritcnim, cutn sit patricius in republica Venetaet
litteraria prxstantissimus, et Leonem suxdignitati re-
stituerc, et nobis prodcsse plurimum. lu vero de libro
nonamplius potcris, demetamen ut scmper disponere.
Vale..
Ilanc Be/loni epistolam, sicut et recitatum alterius
epistolaefragmcntum, nobisprohumanitatesuacom
municavit comes Franciscus Florius cathedralis Uti-
nensis primicerius, qui deoptimisstudiis,acde vo*
tustis documentis rebus pluribus bene meritus est»

Patrol. LIV.
 ;

43 P. QUESNELLI PR/EFATIO IN SUAM EDITIONEM. 44

tunc in Ecclcsia gestarum memoriamaximam indc A tos canoncs solaconsuetudincecclesiastica, solis re-
lucem mutuarcntur. gulis partim a principibus apostolorum, partim a
Tomum primum fcre claudit Vita S. Hilarii proximiseorumsuccessoribus usu ipso vivaeque tra-
Arclatensis episcopi scriptorc S. Honorato cpis- ditionismanuacccptisjusecclesiasticurndictumvide
copo Massilicnsi illius discipulo. HffiC ut Leonis tur in Ecclcsia Romana; post Sardicenscm verosy-
Operibus subjiceretur, postulavit initum a nobis nodum, de condendo canonum codice cogitari coc-
Apologiae Hilarianae conscribenda: consilium ; pit, qui cx Nicamis Sardicensibusquecanonibus sub
cujus occasione cum plurima ox ejus Vita decer- una numcrorumserie colligatis conflatus, solusper
pserimus in dissertatione quinta lectori fontem aliquod tempus rcrum ecclesiasticarum regendarum
ipsum adire cupicnti commodum erit eum sub legem sanxit, ac variisper succedentes aetates ac-
oculis invcnirc. Nec fas fuit ejus consanguinci, cessionibus auctus eam formam induit, quam nunc
magistri, ct in cpiscopatu Arelatensi pradecessoris habes proe oculis, qmeque ducenlorum beatioris
Honorati Vitam ab ipso Ililario conscriptam ab illius aevi annorum disciplinam genuine reprte-
hujus Vita scjungere, tum propter arctum utrius- sentat.
que nexum, tum utquodrcliquum habemus Opus- Vel ex hoc uno intclligit quisque cujus palato sa-
culorum Hilarii si quis cum ejus Vita ct Apologia piuntantiquitas ecclesiastica et canonica disciplina
manum habeat, ct quidcm
B
conferre voluerit, ca ad vetus, quo in pretio habendum egrcgium istud
castigatiora antiquis exemplaribus, quae ctiam rara utriusquc -/a;j.r,A;ov, quo melius aliquid et eccle-
sunt. Habes eodem loco Motrum de Genesi ad siasticoe rei convenientius haud scio an praesente sae-

S. Leonem papam, quod sub Hilarii nomine
circuinfertur, et perbrevcm cjusdem epistolam ad
Eucherium Lugdunensem episcopum scriptam.
VI. Tomus ALTERhujusopcriscomplcctitur Appen-
dicem seu Codiccm canonumetconstitutorum sedis
apostolicae ex codicibus mss, Thuan-o clOxoniensi
culo fuerit a tenebris vindicatum. Pluratamen adhuc
sunt quo3 codicem commendent. Quid enim quod
exhibetantiquam illamcanonumOrientahumversio-
nem, quae in usu fuit per pluresEcclesias Occiden-
tales ante Dionysianam ? Hanc quidem ex parte ha-
bcmus in Isidoriana Collectione sed nec hanc illam ;

nunc primum editum, deindc Pisscrtalionestumin anliquara esse confldentius quis pronuntiareausus
ipsum hunc Codicem, tum in Lconem nostrum deni- ; esset, antequam id ex ejus collatione cum nostra
que notas, varias lcctiones et observationes nonnullas apparcret nec sincera omnino habetur apud Isido-
;

Codicemillum(a)amplissimumvetustissimumque rum, sed mendis, intcrpolationihus, aliisque corru-

inscripsi omnium quihucusque editisuntinlucem, ptelis vitiata. Prseterca antiqua Romanae Ecclesiae
nec confra aliquem dicturum confldo. Certe si de eo- disciplina ex ista versione innotescit, dum aliquos
dicibus canonumet constilorum Romanae Ecclesiae C canones Orientales ab ea rejectosdocet, aliosmuta-
loqui velimus, amplius aliquid audeo nec enim tos f uoquc accomodatos usui quod ex Dionysii
: :

vetuslissimum modo et amplissimum, sed unicum
dicere debueram. De Justelli prisco codice quid sen-
tiendum,dissertationostraduodecimacxplicat. Dio-
unuscanonum sy-
nysii vero Exigui utcrquc codcx,
nodicorum, altcr Epistolarum pontificiarum, num-
quam condilus est ad usum Ecclcsioe Romanoe vel
episcoporum Romanorumseumandato seuconsilio;
sed ille quidcm instantia Stcphani episcopi Salonitani disciplinae nexum notiorem facit quod plures fidei
versione obscurum manet, quippe qui canones ad
fidemGraeci textustranstulit, non habita rationere-
ab Ecclesia Romana disciplinae. Mitto quod
cepta3
antiquasprimasque habet versiones opusculorum
sanctorum aliquot Patrum, qui saiculiquinti initio
cclebres fuere, et pontificum Romanorum concilio-
rumqueusuconsecratse; quodRomanae Africanaeque
;

hic vero Juliani presbytcri Sanctae Anastasiae piis,
utipseait, studiis et sollicitudine quos postmodum
;
lisu celcberrimo Ecclcsia Iiomana comptexa est : ita
libcllosquaeditos, qua nonanthehaceditos continet
quod aliqua Africanorum decrctain editis praeter-
missa redintcgral quod cpislolas aliquot Romano- :

enim ex Cassiodoro (Div. Lcct. cap. 3) asserunt vulgo rum pontilicum aliaque rnonumcnta cgregie inter-
scriptores reicanonicac ;licetde solo canonumeccle- polala sinceritati suaj rcstituit quod non easolum ;

siasticorum codice precibus Stepliani adornato, non n exhibet quoead disciplinamccclesiasticampertincnt,

de altero, id Cassiodorus asscvcret. Vcrum sit ita scd etiam quidquid fcre pro (idei causa actum scri-
de utroque; haectamen una lausCodicisDionysiani, ptumque est vclab apostolicasede, vel ab aliis epi-
quod privatihominis industriaconditus, abEc-clesia scopis per illa tempora, id codcx comprehcndit in ;

Romana merucrit adoptari, suisque dcpulariusibus quo praeslat et Dionysiano elcaateriscanonum con-
sexto sfficulojam n.cdiam partcni elapso. k\ codex stitutorumque codicibue, qui nihil de rcbus tidei
noster is ipsccstquem sibiconfecit Eccleaia Romwna attingunt, si capitula de gratia etlibero arbitrio Oo3_
statim atque scriptojure ct ipsa administrariccepit lcstini epistolae annexa excipias, qua apud Diony-

et Ecclesias ad suam ordinationem pcrlincntcs re- sium habentur et desiderantur innostro, ct Gau-
gcrc. Enimvcro antc NicamosSardicensesquecondi- grcnscs anathematismos.

(«) Hunc codicom vctustum quidcm et cxiniium oodioe ac de aliis inoognitis oollectionibus canonum
esse nemoinficiari potest. Atncc amplissimum cssc etconstitutionum apostolioaeaedis fuse disputabun-
omnium collccfionum, nec lUunanam coljectionem turjubietiam ea confutabimus qusa Pascbaaiua
.exhibere, patcbit ex iis qua? tomo tertio de eodem Oucsnclluseodem suo prcejudicio subinde colligit,
45 P. QUESNELLI PRyEFATIO IN SUAM EDITIONEM. 46

Hoec ct alia hujusmodi,quoe suis locis occurrent, A teries. Sed potior ratio fuit, quod Leonis Epistolai
proeclara quidem sunt. Duo tamen proeter illa sunt quoe Operum ejus pars est insignior, suntvelutne-
quoe Ecclesioe Romanoe studiosos (ecquis porro hujus ccssarium codicis supplementum quo resecto, co-
;

studiosus non sit, si catholicus ? et antiquitatiseccle- dex nobiliore sui parte minutus mancusqueerit; quo
siasticae amatorcs magis afficient. Unum,quod ope adjecto, jam perfectus est, integramque exhibetjuris
hujus codicis dignoscitur, quoe quovc temporeOrien- canonici veteris Romani bibliothecam, ex qua eccle-
tales synodi in usum receptoe fuerint in Ecclesia Ro- siasticoe administrationis leges depromptoe per tot
mana, quo Antiocheni canones, Constantinopolitani, soecula fuerunt ab apostolicoe sedis proesulibus.
Africani, et si qui alii in controvcrsiam vocantur. Epistolas Leonis necessarium dixicodicis supple-
Alterum est, ex eodem nostro codice repelli ac mentum, quia nihil omnino quod Leonis sit codici
funditusconvelliimpudentem calumniam, quam fa- insertum hahemus(o):cumtamen omniumaSiricio
mo6i illi Magdeburgenses centuriatores adevrsus papa usque ad Anastasium II procsulum Romanorum
sanctissimos pontifices Romanos Zosimum, Bonifa- epistolas proecipuas complectatur, exceptis Anasta-
ciumetCcclestinum sceleratissime struxerunt, cum sio I, cujus nihil superest, Sixto III, qui vix duas
eos palamct publicetraducuntvelut Nicamorumca- epistolas, etllilaroPP., quipluresscripsit. Ettamen
nonum adulteraiores, falsalores corruptores: quasi ~ cujus potiusepistoloesuumin codicelocumobtinere
per immane sceluset impietatcm, ac furiosam ambi- debuerant, quam Leonis, qui et plura coeteris scri-
tionem a Zosimo papa scicntc ac volente suppositi psit de disciplinoe ecclesiasticse observantia, et in
sint Sardicenses canones pro Nicoenis, curn illos sub Pelegianis Eutychianisquedamnandis (quoe hoereses
Nicacnorum nomineCarthaginensi concilio per lega- reliquum fere codicis occupant) parsmagnafuit, et
t09 suos obtulit in celebratissima illa Appiarii pre- in posteriori etiamproecipua?Istamomissionemnon
sbyteri causa: In qu&nefaria deeretorum Sicwnorum ex casuveloblivionecontigisse, multominusexcon-
adulteratione pcrvicaciter perstiterit Bonifacius, homo temptu natam quisquam dixerit. Ex industriaigitur
ambitiosu*, inquiunt, ct impius, ac perlinaciter perse- factum ab iis quicodiciscapitibus4I et 42 (quoe ad-
vcraverit Ca tcstinus :Africanam syuodumveriora
licct versus Eutychen gesta continent et a Leone vidcn-
exemplana Nicamornm canonum Gonsiantinopoli et tur inserta) satius duxerunt una serie subjungere,
Alexandria accepisse, ac sceleratam fraudem falsa- quoe adversus eosdem haereticos acta erant Simplicio,
torum canonum delectam esse,probc scirct. Certaerit Felice et Gelasio Romanis pontificibus, quam acto-
deincepsexcodicisinspectionenondicammodoapud rum filum interrumpere prolixis Leonis nostri de
catholicos, sed et apud quosvis non desperatoe con- multiplicimateriaepistolis;exquibus si tantum ali-
scientioe homines, et sceleratahominum mentecor- quid delibassentcodici inserendum, rem minus uti-
ruptorum protervia, et sinceritascandorque episco- C lem et commodam facturiessent, quamcum pleras-
porum Romanorum,qui quod acceptum a majoribus que ejusdcm epistolas in unum corpus collectas ad
in suo codice lcgebant, bona fideprotulerunt; quos calcem codicis posuere, ut ego factum suspicor.
eam ob rem ignorantioe accusare non possis, quin Conjecturee huic nostroe suffragatur utrumque co-
Africanos episcopo3, Orientales, ac plerosque Occi- dicis exemplarms.Thuaneum et Oxoniense.ad quo-
dcntales pariter insimules, quibus vel nullatenus vel rurn calcem Leonis epistoloe instar supplementi de-
obscureadmodum innotuerantSardicenses canones scriptoe sunt;utindissertationeduodecimadiximus,

ac Nicoenorum numerus, de quo ad nostram usque et in indice integro Thuanei, quem codici proefixi-
oetatem perseveravit eruditorum controversia. mus, quisque cernere potest.
VII. Haec quidem optime,dicet aliquis, acprobata De coeteris hujus voluminis partibus vix aliquid hic
manetutilitassinceritasquecodicis :sedquamobrem habemus praefandum. Dissertationum materiem ex-
Leonis Operibusannexus, utsimulprodirent?siqui- hibet illarum index mox secuturus. Notoe, observa-
dem ille unacum dissertationibussibipropriisvolu- tioneslcctionesquevarioe perseclaroe sunt. Plerum-
mini seorsim excudendo sufficere poterat. quecodicesmss. exquibus istoe manant, velquoege-
Non una profecto ratio id consilii persuasit. Non nuinamr9stitucre,designavi;ssepehosomisirecense-
dicamper idtemporisa me codicem inventum,cum n re, cumvidelicetindubitataecertitudinisestemenda-
Leoni edendo incubarem, et inde natam utrumque tioetadeamcodicesomnesconspirant.Earumaliquae
uno partu emittendi cogitationem eodem codice ; prolixiores fortassis videbuntur et aliquotenus alie-
sum esse Leonem nostrum nonnullam lucem ex eo
; nae inhoc plurimorum eruditorumque scriptorum
:

conciliari Leonis Opcribus, acpaajsertimeo loci ubi exemploobsecutus sum, quiperspicuitati magis stu-
Sardicenses canones pro Nicoenis ab eo laudantur: duere quam brcvitati, nefasqueduxeruntnon eavel
multa ejus oetate in codicom fuisse illata, magnam alieno loco illustrarc, quoe illustranda quavis occa-
partem ab eodem illi insertam maximam Eutychis
; sione occurebant.
sectatorumque cjus damnata dogmata attinere, quoe In his nonnumquam adoctissimorum virorum opi-
propria est et Leonis victoria et scriptorum ejus ma- nionibus recedimus, eas aliquandoetiamimpugna-
(o) Leonis epistolas trigintaduas huiccollcctioni vationibus ad dissertationem ejusdem duodecimam,
fuissc insertas innuimusannot. 8. Quesnelli proeju- qua^ tomo tertio edetur,
diciumundeoriginernduxerit,explicabimusinobser.
47 P. QUESNELLI PILEFATIO
mus;nonaHoductiquamveritatis apcriendoe studio.
Hanc dum sincere quaerimus, si ab ea quandoque
aberrare eontigit, quod soepc accidisse mihi merito
vereor, de errore aquolibet, sive amicoanimo, sive
inimico admoneri, id laudis ac beneficii loco refe-
1N SUAM EDITIONEM.
A Bcrnardussignificat,ingratussim, siviri nomenhoc
loco reticeam. Neque tuum, Josephe mi Quesnelle,
charissime agnate, vel silentio premere queam, vel
sine grati animi significationecommemorare,qui ex
ditissimo illo illustrissimi Thuani pcnu litterario,

ram;eumdem agnoscere ac delere, victorios depu- cujusfidissimusespromuscondus,etcodicisRomani

tabo. cxemplarms.ettot Leonismss. codicessubmin stra- ;

VIII. Pracfari desinam,si prius prcestiteronelitte- sti, non singulari in me solum, sed et in litteras

rarius orbis ignoret, quorum beneficio promota et amore. Clarissimum virum D. Vion d'Herouval si
adjuta sit nostra in expurgando Leone opera, dum pro coltata codicum opelaudare omisero, solus ero
codicum mss. copiam fecerunt, omnemque opem be- omnium quiveleruendae vel illustrandae antiquitati
nevole contulerunt. Regia librorum mss. Gaza uti adlaborant, qui, nec si velint, se subtrahere queant
libentissime permisit vir clariss-D.Carcavi hujus ga» beneficentissimo ejus erga litteras litteratosque stu-
zophylaciivigilantissimus praefectus.Quidquid e ce- debemus,
dio. Caeteros,quibusaliquidofficiosaeopis
lcberrima Sangermanensiscoonobiibibliotheca usui sua laus manet propriis locis commemoranda.
nobisessepotuit, quaexcursum,quamanuscriptum, „ Quod nec Caesaream Viennas bibliothecam (a), nec
id omneliberalissimeprofudit R. P. Domnus Lucas Romanas laudo, erit qui succenseat, quasi opulen-
Dacheri, cujus doctrinamet pietatem cum omnibus tissima illa ioyv.% adire neglexerim. Non profecto
suspicio, cuj us amicitia cum paucis glorior. Codicem peperci operae, non amicis, quo ad illa litterarum
Leonismanuscriptum perhumaniter communicavit adyta liceret penetrare;sedirrito conatu. Optassem
ditissimaeS.Victorisbibliothecaescicntissimuscustos in primis particeps fieri codicis Operum S. Leonis,

D. le Tonnellier. Quantum debeam viro doctissimo quemadoctissimoviro Francisco Pegna cum Roma-
Eduardo Bernardo astronomiae in Oxoniensi acade- narumbibliothecarum mss.codicibusolim collatum
miaSavilianojprafessori, dicere non valeo. Non tan- didiceram a cl. viro Emerico Bigotio Rothomagensi
tum enim codicis Romaniaurum contra aastimandi eruditionis omnibus notissimae. Codex ille mortuo
apographumcura sua descriptum ad me transmisit, Francisco Pegna ad Marium S. Angeli canonicum
sed etbibliothecasOxoniensessummadiligentiaipse venerat,huncqueinejusbibliothecapraemanibusha-
scrutatus est.archivaLaudina, Bodleiana,Orielensia, buit Bigotius, qui post Marii mortem de codice per
Baliolensia, Pembrochiana, etc.,excussit,edita cum litteras sciscitans, aliudresponsum non retulit.nisi

mss. codicibus contulit, varias lectiones propria de- quid de illofactumesset,ignorari.Forsanquaeprimae

scripsit manu, eacura, eo studio, ea humanitate,cui huic editioni non adfuere,alteri adornandae,si quando
parem vix ac ne vixquidem invenias. Necsatis fuit C id contingat, suppeditabuntur : quod ut ab eruditis
viro liberalissimo sua profudisse, nisi et amicorum omnibus prompto animo sua eos in
preestetur, pro
Btudiumaclaboremimpendisset.quorumoculisCan- sonctissimum apostolicea sedis pontificem doctorem-
tabrigensesbibliothecaset codices mss. lustravit, in- que Ecclesia3 reverentia, prosuoinEeclesiam ipsam
deque excerptasmisit variantes lectiones. Humanis- studio enixis precibus cohortamur.
simo D. Thomae Galehancme opemdeberequando

(a) De Vindebonensis etRomanorumbibliotheca- vero qui Joannis Baptistae Mari canonici S. Angeli
rum codicibns, qui nobis usui fuerunt, in generali variantes, lectiones Sermonun S. Leonis tantum-
preefatione aliquid attigimus; sed in prosfationibus modo praefert, in bibliotheca Barberina invenimus.
peculiaribus adSermones et Epistolas plura.Codicem Vide hacsuper repraefationemadSermones,num.27.

EJUSDEM QUESNELLI NUNCUPATORIA

SU.E EDITIONI PRjEFIXA.

Sancto Leoni Magno Ecclcsnv Romanai cpiscopo, ]) tentiam quidquid ubique catholicum cst (h), vclut ae-

nectantai sedis impari, viro apostolico (a), Ecclesiw leste oraculummiratur, cetcbrat,vcncratur; calkolica
luminari (b), orthodoxce fidci columnce (c), vocis Pctri vcritatis asserlori (i\ sed pacifico; ecelesiastica pacis

interpreti (d), apostolicorum dogmatum defensori (e), amatori, scd intrepido (j); cvangclica lcoisintcrprcii,
apostolis coxquando ([), angclis ceguali (g); cujussen- scd non cx suo (k); saccrdotalis sanctimonice praroni,

(a) Hinom. Rem. 1. de Praidest. c. 33 (h) Prat. Spirit. c. U9.

(b) Facund. 1. v, cap. 5. (i) Adrian. PP. II in concil. CP. iv.
(e)Libell. episc. Oricntal. ad Agapetum PP. (j) Ep. 20 (nunc 23) S. Leon. ad Flav. c.
2 ep. 69, ;

((/) Lib, cp. 2 Syriaa ad Justihianum

imper, 86 (nunc 89. 115), etc.
(e) Relat. conc. Chalc. ad Leonem PP. (A-) Ep. 78, 79, 80, 81 [nunc 104, 105, 106-
If) Libell. synodicus c. 89. -107), eto.

(g) Idom, c. 94.

49 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO LITTERARIA IN S. LEONEM. 50

sed non otioso (o); Ecclesix catholicx doctori,sedtra- A gratuitamlargitionem,insuperabilem virtutem, contra
ditionisdiscipulo (b) ; canoniav disciplimv instauratori Pela(jianosPelagianorumquereIiquias(r);mysterior7im
sapientissuno c),cxsccutori reliy iosissinw (d .vindici c) omnium vcritatcm, dignitatcm sanct itatcmg centra
, Ma-
fortissimo (/); fulcli ac fidenti Ecctesise propugnato- nickxos(s) ; sincerum rctigioniscultum contra impios
ri(g),hxreticorum non fictoaut trepidoimpugnatori(h): et Pscudo-Christianos (i). ccvlesti doctrina, pietate sin-

cujus pro cutfiolica (xde soUicitudincm ac dili<jcntuim, gulari, incicto animo, exempto, sermonibus,scriptisex
laborcm ct iftdustriam, tihcrtatcm atquc constantiam ipso apostolorum cordeprolatis expticuit, asscruit, pro-
omnis Ecclesia prxdicare non cessat (i) qui myste- : pugnavit (u). Tantx sanctitatis, tantx fidei, tanlse do-
rium sacrosanctx Trinitatis contra Priscillianistas (j), ctrinx(v), pontifici, Ecclesix ad victoriam diviniius
Jesu Christiincarnationis nccessitatcm contra Juda'Os(k) prxparato (x),se ac suain hanc qualcmcumque opellam
eamdem cum Patre substantiam conlra Arianos (l) in scriptis ejus colligendis, purgandis, illustrandis po-
humanxproprictatcmnaiurxcontraEutychen(m),per- sitam, e Gallicanse Ecclesise sinu unde olim ad Petri
sonse singularitatem c.mtra Xcstorium (n), Ecclesix cathcdram ille qusesitus est (y), offert, dicat, eonsecrat,
jura ac potcstatem contra Novatianos (o), corporis devotissimus cliens Paschasins Quesnel Parisinus, pres-
mystici unitatcm Donatistas (p), gratix (q)
contra bytercongregat. Oratorii D. Jesu. wkalend. Julii Leonis
sangmne mediatoris partx omnimodam neccssitatcm, Magni memorix sacro. A. R. S. cio id c. lxxv [%).
B
(a) In Serm. passim.
et alibi Alexand. in defens. S. Leonis PP.
(b) Vid. Dissert. de Vita et Reb. gestis.
1, (p) Ep. 14 (nnnc 18), ad Januar. Aquil. et ep. \
(c) Leo ep. 154, \35(nunc 165, 166), etc. Et Sim- (nunc 12j, ad Afr.
plic. PP. ep. ad Zenon. Aug. (q) Epist. 1 (nunc 12). ad Afr. et in Sermon.
(d Facund. 1. n, c. 6. (r) Lib. de Voc. gent. Ep. ad Demetr. capitul. de
(c Idem, ibid. Grat. et Lib. Arb.Epist. 6, ad Aquileiens. episc, etc.
(f) Ep. decr. 4, 2, etc. Gelas. PP. ep. ad Dardan. (s) Ep. 8 (nunc7), ad episc. Ital. Ep. 15, ad Tur-
et Marcian. August. ibid. ribium. Serm. 8, 15 23, 74, (nunc 9, 16, 24,
/) Facund. 1. v, p. 213, et diss. 1, de Vita. 76), etc.
ffi
\) Facund. 1. n, c. 5. (t) InSermon. passim, etc.
Idem. ibid. (u) Hormisdas PP. ep. ad cler. et archimandr. 2
(j) Idem, 1. v, c. 4. Syriae.
(k) Epist. 15, ad Turrib., et Serm. de Pentecost. (v) Ep. Episc. 44 Galliae ad Leonem cap. 5 (nunc
(/) Serm. de Nat. et Epiph. Dom. ep. 99).
(m) Ibid. et in Epist. (x) Allocutio concil. Ghalc. ad Marcian. Aug.
n) Ep. 24 (nunc 28), ad Flav., etc. U/j Prosper in Ghronico.'
(o) Ep. 27, 46, 64, 77, 92, 96, 97 (nnnc 31, 59, (z) Vide tom. II, diss. 1, ad an. 491, num. 8
84, -102, 119, 423, 124), et in Serm. Eulog. ep. et seq.

NOTITIA HISTORKIA

IN SANCTUM LEONEM MAGNUM

(Ex Anastasio Bibliothecario, de Vitis Romanorum pontificum.)

(a) Leo natione Tuscus, ex Patre Quintiano, sedit annos 21 mensem 1, dics 26. Hujus temporibus fecit

(a)Cardo temporum inconcussus ad aperiendam
veramchronologiam summorumpontificum a Coele-
stino ad Hilarum vertitur supra Hilari natalem ca-
n iis quas opponi possent ex festo sancti Leonis Magni
"
thedra, sive consecrationis episcopalis diem nobis
notamex concilioRomano, quam diem caderein Do-
minicam 19 Novembris anni 461 constat. Septem
diebus sedem vacasse ex obitu decessoris ad electio-
nem Hilari veteres catalogi cum Bibliothecario te-
stantur, ut_ observat Florentinius in notis ad sui
Martyrologii diem 10 Novembris, qua consignatam
reperit in eodem Martyrologio, P,omx depositionem
sancli Leonia cpiscopi. Protulit etiam idcm auotor
Martyrologium Ilieronymianum porantiquum cano-
nicorum Lucensium, ubi eadom dic iv Idus Novem-
bris sancti Leonis papae celebritas eonefenatar, non
socus ac apnd Rubeum lcgitur iv Idus^Novcmbris,
ivOoovutjLo; biduo post consequitur cum Dominica
lONovembris. Ut autem cruditus auctor respondeat
attributo diei II AprilisinMartyrologioRomano, ob-
servat, in vetusto Sacramentario beati Gregorii fe-
stum sancti Leonis papae cadere in diem divcrsam,
nempe in iv Kalend. Julii :ct uterque Pagius anim-
advertit.tantummodo ex aetateGregorii XIII affixam
fuisse celebrationem festi sancti Leonisdiell Apri-
lis, in Martyrologio Romano. Quare concludit, fe-
stum assignatumdieill Aprilisfuissecausatransla-
tionis solemnis eadem die peractoe, fortasse ejus
quae a Sergio papa cclcbrata est, quando ex inferiori
sccretario basilica?, ubi per annos dncentos ac tri-
ginlafuerantcustoditaossabeatipontificis,rccondita
sunt intra basilicam in oratorio aptc disposito cu- :

Pxomx depositio sancli Leonis episcopi. Mire ;mtem jusaltare paulopostLeoIII convestivitargentodeau-
consentit cumdie depositi LeonisMagni 10 Novem- rato, aliisquc donariis ornavit sanctus Leo IV(uter-
bris vacatio sedis per dics septem, et electio Ililari quc syncellita sui dccessoris).
successoriscum 17 ejusdcm mensis,etcoronatiosive Hoc semel constitntofinemortalisvitasanctiLeo-
Sl NOTITIA HISTORICA IN S. LEONEM. 52

Demetria ancilla Dci basilicam sancto Stephano via A quosdam episcopos.Hic ordinavit praecepta sua au-
Latina,milliarioquarlo in praedio suo. (a) Hic inve- Marcianum Augustum fidelem
ctoritate,et misit ad
nit duas haereses Eutychianam et Nestorianam per principem catholicum,et facta collatione cum eodem

nis Magni, ejnsque depositionis cpocha ad diem 10
Novembris anni 46!, Severino et Daglaipho coss.,
consequitur,initiumejusdem ponlificatus annorum
2^,mensisuniuset dierum26(itadefinita
Anastasio, et acatalogis vetustioribusac emendatio-
ribus, Farfensi, Gavensi, et Bergomate, sola bidui
differentia in hoc postremo adnoLata quibus etple-
riqueGolbertinisuffragantur),caderccircasecunclam
feriae hebdomadis, in quas inciduut quotannis Ka-
lcndce Januarii. In opusculo per nos contexto ante
annos24 cum de recta ordinatione Paschalis agere-
summa ab tur in sacra congregatione, a Clemente XI allecta
sub pr.-electuracardinalis Xorisii, cui opusculoprae-
fixi titulum, Solutio problematis Paschalis, protuli-
mus tabulam Paschatum celebratorum extestimoniis
sanctorum Patrum ubi videre licet characteres
:

hebdomadam Septembris anni 440, Valentinianoet complurium annorum etPaschaturnadsanctiLeonis

Anatolio coss. Prosper Aquitanus, qui tunc vivebat,
his consulibus consignat electionem Leonis papae.
Mensem quidem ac diem non indicat. Sed utrumque
non difficulter assequimur ex definito spatio dierum
40 et ultra post obitum Xysti quibus Ecclesia Ro-
mana sine antistite fuit, ejusdem Prosperi testimo-
nio nam
; ita scribit in Ghronico : « Valentiniano
Augusto V et Anatolio coss. defuncto Xysto episcopo,
quadraginta amplius diebus Romana Ecclesia sine
antistite fuit,mirabili pace atque patientia praesen-
tiam diaconi Leonis exspectans quem tunc inter:
Aetium et Albinum amicitiae redintegrandae causa
Gallioedetinebant: quasiideo longiusessetabductus,
ut electi meritum,et eligentium judicium probare-
aetatem pertinentium, unde illustratur magni ponti-
ficis chronologia. Blanchin. —Leo natione Tuscus.
Anno Domini 440, qui est Theodosii imp.33 et Va-
lentiniani 16, post interregnum, teste Prospero,
quadraginta et amplius dierum, septimo Idus Maias,
Leo natione Etruscus, Sixti pontificis diaconus ab-
B sens in locum defuncti subrogatus fuit. Refert de
Leone Sofronius in Prato spirit., cap. -149, quod
quadraginta dies perseveraverit ad sepulcrum beati
Petri apostoli, vigiliis et orationibus insistens, pe-
tensque ab apostolo ut pro se apud Deumintercede-
ret, ut dimitterentur sibi peccata sua, quodque im-
pletis diebus quadraginta apparuerit apostolus Pe-
trusdicens ei « Oravi pro te, et dimissa sunt tibi,
:

tur.Ideo Leo diaconus legatione publica accitus, et quoad poenam.omnia peccata tua praeterquam im-
gaudenti patriaepr3ssentatus,quadragesimus tertius positionis manuum, » indignis quibusdam ad ordi-
Komanae Ecclesiae episcopus ordinatur. » nes sacros promotis « hoc solum a te requiretur,
:

Haec adamussim conveniunt cum exifu vitae beati sive bene, sivefortasse male egeris.» Refert insuper
Xysti, per nos assignato diei 29 Julii,unde ad diem sanctus Gregorius, lib. iii, epist. 30, quod hisce tem-
Dominicam 8 Septembris, qua dicimus ordinatum poribus, dum quidam Groeci de acceptobrandeo du-
episcopum Leonem Magnum ex Gallia accitum et bitarent, Leo pontifex allatis forficibus illud incide-
patriae restitutum, intercedit mensura temporis a rit, et ex ipsa incisione sanguis effluxerit. Quid sit
Prospero definita. Nequerefragatur huictestimonio brandeum verbis paule antecedentibus hisce expli-
Prosperinosterbibliothecarius.quandoassignatdies cat « Cognoscat autem tranquillissima
: domina,
22 vacationis sedis Romanae post obitum Xysti. Si quiaRomanisconsuetudononest.quandosanctorum
enim computat terminum sedis vacantis vel ex ele- q reliquias dant, ut quidquam tangere prassumant de
ctione, vel ex consensu electi, potuit sive electio, sive corpore;sed tantummodo inpyxide brandeum mit-
consensus contingere die 20 Augusti tribus hebdo- titur, atquead sacratissima sanctorum corporaponi-
madis post obitum decessoris et spatium temporis
; tur quod elevatum in ecclesia, quae est dedicanda,
:

reliquum ad dies quadraginta et ultra quibus sinean- cum veneratione reconditur, et tantae per hoc ibi-
tistitefuisse scribit Ecclesiam Romanam Aquitanus, dem virtutes fiunt, ac si illuc specialiter eorum cor-
etmirabili pace adventum Leonis exspectasse,etiamsi pora deferantur. » Ejusdem moris antiquissimi po-
tempusvacationis non esset, erat tamensuopastore nendi vela, vel sudaria supra apostoli Petri sepul-
quodammodo destitutaRomanaEcclcsia, cui datus crum, ut benedietione locupletata reciperentur, me-
erat antistes quidem electus, sed nondum ordina- minitGregorius Turonensis lib. l Miracul., cap. 28.
tus. Binius et Labb.
Constabllitis igitur terminis electi Leonis et ordi- (a) Hic invenit duas hxreses Eutychianam ct Ne-
nati anno &40,necnonsanctissima)vita3fineZi61,com- storianam, etc. Recenset Bibliothecarius novam Eu-
plures anni intermedii ejus vicennii comprobantur tychetis, quam copulat cum veteri Nestorii, ex oequo
per consulatus expressos ab ipso Leone in suis epi- damnandam, licet una alteri adversaretur. Praeter
stolis,quarum exemplum antiquitate praestans exlii- hanc novam, reperit antiquam Manetis, et quidem
bet bibliotheca monasterii sanctae Crucis ad Jerusa- in Urbe serpentem clanculum. Ab istius occultae pe-
lem in Urbe dictae, inter selectos codices in eadem stis coercitione gregisDominici curam exorsus « plu-
collectos ex vetustissimis monasteriis RR. PP. rimos (inquit ep. 2, ad episc. Ital.) impietatis Mani-
Cistercensium qui in eodem titulo non minora
: chaeoe sequaces et doctorcs in Urbe investigatio no-
eduntspecimino religiosissimi cultus,quamcximia) D stra repcrit, vigilantia divulgavit.auctoritas et cen-
doctrinae sacrarum praesertim littcrarum, ct biblio- sura coercuit. »Triplicis hujusmodi stmlii ad inve-
thecam ipsam nuper amplificatam atque elegan- stigandos, divulgandos ct coercendos bsereticos
ter ornatam et curant diligcnter et sedulo frequen- methodumtradit, ca^terisexemplofuturam.in verbis
tant. quae subsequuntur. « Hortor dilectionem vestram,
Luculentum quoquetestimoniumrcrumgestarum obtestor, etmoneo, ut qua debetis et potestis sollici-
in pontificatu Magni Leonis,ejusqueaetatis chrono- tudine invigiletisad investigandos eos, necubi occul
logiae, superest in concilio Chalccdoncnsi generali lamli se reperiant facultatem. » Providentis quoque
quarto, etin epistolis paschalibus Prolcrii Alexan- charitatis ac oecessarise severitatis temperamenta
drini ad eumdem dalis, necnon in Cyclo paschali, prfficribit, quorum exemplis alii proticiant, dum ail:
quem VictoriusAquitanusedidit ConslantinoetRufo « Quospotuimus emendare correximus, ut damna-
coss., Christi anno 457, ac transmisit ad Hilarum, rent Manirhauim euni pranlicatoribus et discipulis
tunc archidiaconum Romanac Ecclcsice, et post an- suis publica in Bcclesia profcssione. et manus su.e
nosqualuorLconissuecessorcm,cumsubort.Tosseiit subsoriptione, compulimus, ot ita d« voracine impie-
quaestiones de die pasohali annis 444 ct 445. In eo tatis BUffi confessos, pcenitentiam ooDoedendo leva-
Cyclo,annorum 532summaconlcxto, qucm doctis- viinus. Aliquanti vero, qui so ita demersorant, ut
simis commentariis illuitravit Buohcrius, ad annos nullum his auxiliantis possct romcdiumsubvenire,
singulospraeterindieiumconsultatuslcgunturetiam subditilcgibus.sccundumChristianorumprincipum
53 NOTITIA HISTORICA IX S. LEONEM. 54

principecollectisuntepiscopi,etfactumestconcilium A dem suamexposuerunt anteconspectumsanctorum

sanclum episcoporum inChalcedonain martyriosan- episcoporum ubi ct damnaverunt Eutyehem, Ne-
:

ctoEuphemis3,(a)etcongregatisunt256sacerdoteset storium et Dioscorum,et iterum (fidemsuam) impe-

alii, quorum chirographum cucurrit 400 episcopi, rator Marcianus Augustuscumeonjuge suaPulche-
qui congrelati [b] una cum tomo, hoc est fideapo- ria Augusta chrirographo proprio fidcmsuam expo-

stolica Ilomana cum chirographo sancti archiepi-
scopi Leonis. Sed et in prasentia catholiciprincipis
Marciani Augusti congregatum concilium numero
400 episcoporum una cum Augusto Marciano. Qui
exposuerunt fidem catholicam ct apostolicamduas
naturas in uno Christo Deo simul et homine in quo
loco piissimus Augustus Marcianue una cum uxorc
sua Augusta Pulcheria, depositaregiamajestate,fi-
ncntes postulaverunl sanctum concilium, ut dirige-
rcnt ad beatissimum papamLeonem, roganles utfi-
dem ratholicam exponcrct. Bcatus vero (c) Leo di-
rexit lidei catholicse tomum,ctexposuit (^)damnans
omnes haereses. Ilcrum multas epistolas fidcimisit
: beatissimus Leo archiepiscopus, quaj hodic recon-
ditoein archivo lencntur. (6') Hic firmavit frequenter
suis cpistolis synodum Chalcedonensem ad Marcia-

constituta, ne sanctum gregem sua contagione pol- asseritur fuisse quingentorum viginti. Sed cum
luerent,perpublicosjudiccsperpetuosuntcxsilio re- t> actionibus sexdecim constet,et plures uni interfue-
legati. » Expurgata Urbe atque Italia, non minori rint qui adalteramnon accesserint,varius potest in
vigilantia praeservandis studuit Hispaniis ab errori- diversis numerus exhiberi. Verum de numero vide
bus secta; Priscilliani, qua? deManichoea vcluti sur- card. Baronium ad annum 451, nec non Pagium
culus propagabatur. Admonitus ab Asturicensicpi- n. 35 1d.
scono de pestilentije reliquiis qune in iis regionibus (b) Una cum tomo, hoc est fide apostolica Ecclesias
pullulabant, datis ad eumdemmteris(epis£93] nec- Romanx cum chirographo sancti archiepiscopi Leonis.
noii" ad fratres et episcopos nostros (inquit cap. 10 De dogmatiza epistdla Magni Leonis quae hic signifi-
et 17; Tarraconcnses, Carthaginenseset Lusitanos, catur, et tanquam fidei regula omnibus numeris ab-
atqueGalkecos, synodorum remedia proponit, ct il- soluta universorurn Patrum laudibus excepta est,
los in primis antistites quihajreseoscontagionepol- vide in notis Somier historiam diligentissimecolle-
luantur a communione sine dubioseparandos pra> ctam. Id.
cepit.sinefandissimamsectamperomniumsensuum (c) fidei catholicx tomum, et cxposuit.
Leo dixcrit
pravitates damnarenoluerint. » Prosper dePromiss. Approbasse missam allocutionem ostenditepistola
et Praedieat. Dei, cap. 0, testatur pari fervore con- dataTheodoreto;ulteriorem confirmationemdedisse
tra Pelagianos, et maxime Julianum, Leonis virtu- Chalcedonensis scribit in epistola ad
actis concilii
tem se exercuisse quod eminentissimusNorisius,
: Maroianum, quas
est edit. Quesn. 89. Direxisse to-
Hist. Pelag. lib. n, cap. 13, in line, confirmat au- nuim tidei catholicae uheriori retractatu expositum
ctoritate Gelasii papa? et hoc elogio Lconem com- ostcndit epistola 97, ad monachos Pala?stina3, in qua
mendat. « Obiit sanctissimus pontifex anno salutis mysterium adversus Nestorium et Eu-
p incarnationis
401 ille enim Manichaeos, Nestorianos, Eutyche-
: tyohcm ampliori tractatu cxpendit, et veritatem ca-
tem, aliasquepestesprofligarat,atque eas inter Pe- tholicam explanat. Unde in epistola Juvenali data
lagianamquoqueh.eresimultimoponcictujugulavit. 110, ubi congaudct scdi restitutum, profert episto-
Gelasius papa, in epistola ad cpiscopum Honorium, lam dogmaticam sequendam, et allocutionem, qua
Leoncm postremum ponit Romanorum praesulum, ejusdem cpistohc defensio suscepta est » Haac au- :

qui Pelagianos damnarunt. Anfortasse,a.it nescitis, tem veritas quantis et Novi et Veteris Testamenti
y
hanc hxrcsim dequa loquimur, ab Apostolicu dudum auctoritaribus declaretur, pro antiquitatesacerdotii
Sclc, per bedtcB mcm. Innocentium, ac deinde Zosi- tui evidenter agnoscis, cum fides Patrum, et scripta
mum, Sixtum, leonem, continuU et incessabilibus mea ad sanctaj memorios Flavianum data, quorum
admetho-
sententiis fuisse prostratam. » Caetera quee mentionem ipse fecisti, adjccta univcrsalis synodi
dum haeroseon abolendarum Leonis Magniexempla contirmatione sufficiant. » Pagi.
et scripta posteris suggerunt, ct in Ecclesia apte ad- (/(") Damnans omnes hxrcscs. Edidisse tractatnm
hibentur.complectitur brevibus in Hist. dogm. san- qun singulis hfleresibus propositis regulamfidei sc-
ctaesedisD. archiepiscopus Somier, libro v, cap.l, quendamexposuit,testatur Justinianus,qui tum Coe-
a quo plura ox adductis mutuamur, necnonea quae lestini, tum Leonisistiusmodi opus commendat Vi-
sequntur: Ex Prosperi Chron. ad ann. 444, publi- gilio papa tcste in epistola data imperatori, in qua
carn damnationem et manifestationem errorum a cum exstarct Justiniani fidei professio, edicit, recte
pflenitentibus h.-nreticis emittendam <(Hoclempore
: sc gessisse damnando hajrescs universas juxta me-
(inquit) plurimos Manicha^os intra Urbemlatere di- thodum servatam a Ccelestino, o.t Leone IIR. pon-
ligentia pap.-c Lconis innotuit qui eos desecrctis
:
D tilioibus, apud Bar. ann. 540, pag. 304 « Ex qua :

suis erutos, et oculis totiusEcclesia? publicatosom-
nes dogmatis sui turpitudines et damnare fecit eL
prodere. » Quin ex Leoninis epistolis dccretalibus
producit regidaset praccpta,episcopis a Leone tra-
dita de requirendis hujusmodi subsignationibus a
peenitentibusantequamadmittanturadcommu-
nionem,et de formulanis damnationumpraacriben-
dis, in quibus exprimatur, omnia decreta synodalia
apostolica auctoriiatefirmata adexcisionem ejussectaB
amplecti se, et in omnibus approbarc, plenis
apcrtis, et propria nianu subscriplis protestationi-
bus.Epist. «OLeonisMagni,adepiscopumA(|uileion-
scm. Blanch.
(a) Et congregati sunt 256 sacerdotes, et
alii, etc.
400 episcoporum numerus Patrum in synodica eo-
rumdem relatione ad Leoncm papam, quae legitur
parte m
concil. Ephcs. edit. Homanoc, pag. 459 D,
re.vcnerabilis imperalor, devota vencrationis gratu-
latione suscipimus, quod ardore fidci,et suavis ira-
cundise coinmotione succensus, nobis etiam pios di-
roxistis affatus, in quibus beatae recordationisCoele-
stinum, atque Lconom apostolica^ sedis pncsules,
(|ui singulas baeresea pro divina sibi dispensatione
commissa cum synodali congregationedamnantes,
quid cuncti generaliter sequi debeant Cbristiani,
mansura inaevum legc,laudabiliccmmcmorastisaf-
et fectu. » Id.
e II ic firmayit frequenter suis cpistolis synodum
Chalcedonensem. Necessaria oautcla numerus episto-
larum reccnsetiir, et a Libro pontilicali li laudan-
tur Confirmationis neccssitatcm pandit laudata
Marciani epistola cx cod. Bodleiano eruta, quae ite-
rato confirmationem petit, Et quidcm ut omnium
evacuetur dissidiorum causa,ut in (inc cpislolco im-
»5 NOTITIA HISTORICA IN
num Augustumcpisto]asduodecim,ad Leoncm Au- A
gustum epistolastrcdecim,adFlavianumopiscopum
epistolas octo,episcopis per Oricntcm epistolas octo-
decim, per quas fidcm confirmavit synodi.
Hic renovavit post cladem Vandalicamomniami-
nisteria sacrata argenteaper omncs titulos conflata.
S. LEONEM. 56
Hydriassex, duasbasilicaeConstantinianae, duas ba-
silicaj beati Petri apostoli, duasbasilicae beati Pauli
apostoli,quas Constantinus Augustus obtulerat,qu«3
pensaverunt singulajlibrascentum, quae omniavasa
renovavit sacrata. (a) Hic fecit cameram basilicae
Constantinianas, et aliam cameram basilicae beati

perator scribit,pag. 307: « Quapropter veneranda cumtestimonio divinitatisChristiDomini, quodfidei

dignitas tuaistud quam primum per littcrasubiquc fundamentum ponitur Tu es Christus Filius Dei
:

significat,quibusplenissimeostendat,synodumChal- vivi. In Lateranensi a Sixto quarto restituta post

cedonensem teratum habere, ne dissidiorum discor- incendium basilicrc idomissumnonfuit, seddemore
diarumque cupidis de iudiciosanctitatis tuaeulla re- servatur, et expressum quemadmodum observari
:

linquatur suspicio. » Ulterius has collectas, reor,oc-
casione Timothei Eluri, qui sub Leone imperatore
anno 457 retractatu m Ghalcedonensis promovebat,
veluti de concilio non recipiendo uti cocumenico, ob
potest in ejusdem Musivi icone eleganter incisa, et
lnserta libro nuper impresso, scilicet anno 4723,
De prxsenti statu ejusdem sanctx papalis ecclesix
Lateranensis Ita eitormatum pariter in abside Va-
.

quam controversiam sedandam adepiscopos totius ticana3 restituerat Innocentius tertius, ut conspi-
orbis epistolffi diriguntur,qui synodisparticularibus ciendumpraebetCiampinusinimaginemusivi, illius
per epistolas encyclicas profitentur se recepisse et p absidem adornantis, in libro de sac. /Edif. a Magno
recipereutoecumenicamsynodumGhalccdonensem, Constantino constructis, pag. 43. In basilica san-
exquibusfactusestliberencyclicusconciliiChalcedo- cti Pauli, viaOstiensi, Hononus papa III anteannos
nensis, et episto.la3 plures exstant in iii parte ejusdem quingentos eamdem Petri confcssionem similiter
concilii. Ecclesia vcro Romana particularem codi- expressit. Licet vero absis vetus basilicae Vaticanaj
cem epistolarum Leoniscollegit,ubi pontifex firma- in recentis conctructione cum suo musivo diruere-
bat decreta concilii Ghalcedonensis,quas erat neces- tur, non destitit eadem confessio repraesentari in
saria cautela, ut occurreretur Eutychianistarum aeneis ornamentis cathedrae, ibidem collocata3 per
tergiversationibus.Hunccodicemveluti notumetiam Alexandrumseptimum, ubitraditioclavium expres-
reservari in archivis palatinis principisscribitSim- saest,subsecutaPetriconfessionem:quaetraditiocla-
plicius in epistola ad Basiliscum (non vero ad Ze- vium, et confessionis argumentum antiquo etiam
nonem, utvnlgata habetlectio), cum imperator Eu- opereanaglyphoinsculptaasservaturinsacratissimo
tychianis favens de perdendoconcilioChalcedonensi Vaticanarumcryptarumloco, anteconditorium sci-
meditaretur. Ita enim pontifex « Suppctuntaffatim
: licet sanctorum apcstolorum,cui nomen confessio-
clementiae tuae (si in palatii sui reperiri mandet ar-nis tribuimus ubi sarcophagus in eisdem cryptis
:

chivis)cum nostrorum coeuntium definitionemajo- repertus anno 1607, et ab Aringhio expressus lib.
rum documenta copiosa, Nequc enim conscientiam ii, cap, 10, pag. 293, inter caeteras imagines e
vestram latere credendumest, quae percunctaspro- sacris litteris desumptas hoc ipsum Petri apostoli
vincias Orientis ex imperii vestri arce diffusasunt, testimonium divinitatis Ghristi, quod in Ecclesia3
illa scilicet quae vcl ad augustaamemoriae Marciani p magisterium cessit,insculptumexhibet: utquodam-
nihilominusetLeonis,vel adGhalcedonensisconcilii ^ modo videatur sanctus apostolus, a suis cineribus
beataerecordationisprasdecessormeus Leo consulta nolle unquam disjungi hoc documentum suae con-
direxit. » fessionis. In nostra quoque Liberianae basilicae ab-
(a) Hic facit cumeram basilicsc Constantinianx, et side Nicolaus quartus ejusdem restitutor beatum
aliam cameram beati Petri ornavit, et basilicam bcati Petrum cum sua3 confessionis oraculo Tv es Ciiri- :

Pauli ap. renouafrt. Intribuspatriarchalibusbasilicis stvs Filivs Deivivi repraesentavit. Hac unicaincon-
cameram sive absidens presbyterii, quamvulgodi- fessione et Nicaenae fidei dogmade Christidivinitatc
cimus tribunam, ornavit sanctus Leo. In basilica contrablasphemias Arii,etGonstantinopolitanaesym-
tamen beati Pauli, via Ostiensi, praecipua suarum bolum, et Ephesina? doctrina contra Nestorium et
constructionum et ornamentorummonumentacon- Chalcedonensis veritas adversus Eutychetem soli-
stituit. Quare Adrianus papainepistolaad Carolum datur. In Lateranensi abside imugo Deiparae virgi-
Magnumdecultu sacrarumimaginum, hujus nomi- nis ornatur litteris Graecis M.vrius dei nomen ipsi
natim meminit.Qua3SuperiusobservabamusAdriani tribucntibus quam et tholus Vaticanus, et imago
:

papae auctoritatem secuti, dum expenderemus hi-
storiam oecumenicacsynodiEphesimao,ut utriusque
Testamenti testimonia ab ejusdem synodi Patribus
producta ad confirmandum fidei dogmadeutraque
ln Ghristo natura, divinaethumana, inunicaVerbi
vetustissima Liberiana^ basilica3 in saccllo Paulino
similiter exprimunt, Ephesinae scilicet fidei monu-
mcntumpraeclarissimumcontraNestorium. In Late-
ranensi, etin LiberianasanctusJoannesevangelista
prasfertinitium suiEvangelii Ix prixcipio eratVer-
:

persona subsistente.fuisse in sacris imaginibus ba-
silic.-B Liberianse diligenter cxpressum, possemus D finium in concilio Nicaeno aliisque consecutis re-
ostendere pari modo in picturis, ct historiis, et
musivis basilica? sancti Pauli a Lcono Magno re-
praesentatum. Sed ne actum agere videamur, et
prolixius morari lectorem quam par sit, indicabi-
mus tantummodo cameras, siveabsidcs, et arcus
primarios basilicarum Urbis patriarehalium, hic a
Bibliothecario rccensitarum,etiamsi post Lconis Ma.
gni reparationem a subsecutispontificibus cjusdcm
successoribus fuerint nonsemel renovatae,et quidem
sasculis admodum inter se disparatis attamen re-
;
tinuisse scmper ac retinerequaluorpriorumuniver-
sabum conciliorum mcmoriam, ct dogmatum fidei
ibidempropugnatorum doeumentainteslimoniisdi-
vinarum litterarum ibidem expressis. Illa raptim
indicare liecat.In unaquaque ex his basilicis imago
principis aposlolorum m abside seu concamorationc
presbyterii musivo ut plurimum compacta visitur
dvm, quo impietas Ariana et hoaresum eidem af-
tusa fuit. In Vaticana ab Innocentio III restituta
Agnus Dei qui tollit peccata mundi, pro nobis ob-
latus victima, et sacramenta corporis ac sanguinis
sui nobis profundens exprimebatur. Non secus ac
vidimus expressum in veteri Vaticano sarcophago
paulo antc mcmorato agnum illum typicum Christi
nomine in frontc insignitum. Quot conciliorum de-
crcta dc Bde luco unica tiguracomplccteretur, satis
aportum est ecclesiastic» historia; saltem lovitcr
initiatis.Quaro et in titulis Romanissa^poexhibetur,
ut insanctorum Cosmae ac Damiani a Fclico IV. in
sanoti Marci a Gregorio IV, in sancta? Praxedis ct
sancta? GscillS a Pasohali primo, vidondis apud
Giampinum. In basilica Paubna vi;o Ostionsis. prae-
tcr al»sidis omblcmata rostituta ab Honorio III.
supcrsunt Leonis Magni ooncilio etjussu in arcu
absidcm coronantc viginti quatuor seniores Apo-
 :

57 NOTITIA HISTORICA 1N S. LEONEM. 58

Petri ornavit, ct basilicam beati Pauli apostoli re- A legationem ambulavit ad regem Unnorum nomine
novavit. Fecit aufi/m et basilicam beato Cornelio Athilam, ct liberavit totam Italiam a periculo ho-

episcopo et martyri juxta ccemeterium Calixti, via stium.(a) Hic constituit monasterium apud beatum
Appia. Hic propter nomen Romanum suscipiens Petrum apostolum, quod appellatur sanctorum Jo-

calypseos adorantes, et quatuor mystica animalia
divmitatis Christi praeconium accinentia Salvatori
nostro, uti Adrianus indicebat in saepe laudata epi-
stola in cecumenica synodo vu praelecta de cultu
sacrarum imaginum : cui etiam appositum nomcn
pontiticis, et Placidia Augustae ita legitur
PLACIDIAF. PIA MENS OPERIS DECVS OMNE PATESNI
i.aVEET PO.NTIFICIS STVDIO SPLENDERE LEONIS.
In Valicana et in Paulina sanctus Leo III (teste
Anastasio, sect. 410 et 411) scuta duo argentea
collocaverat Scripta iitraquc symbolo, uninn quidem
liUaris Grxcis. et aliud Latinis supra ingressum
eorporis: a quo scilicet symbolo omnium synodo-
rum fides exordium ducit. Quod in his basilicis
et caetera mysteriorum symbola ac documenta do-
gmatumper utriusqueTestamentitabulasexpressa,
et in conciliis generalibus producta vidimus con-
tineri :ut plane constet, patriarchales Urbis basi-
licas pcr summos pontifices itaexcultas aSilvestro
ex earum fundationeadearumdem subsecutasrepa-
rationes usque ad hanc aetatem, esse fidelibus po-
pulis veluti librum illum Apocaiypseos cap. v, a
Joanne spectatum in dextera sedentis supra thronum
scriptum intus, et foris, et apertum ab Agno habente
scptcm Spiritus Dei missos in omncm terram, nempe
septilormcmgratiam diviniSpiritus,ubiquegentium
in professione doctrtnae catholicae, quam exponit
-n invitantem populos ad acclamandum Sedenti super
:

instituit Leo, singulis in altaribus hodie servamus.
m Lateranensi abside Spiritus sanctus columbae
specie repraesentatur (perinde hac in Vaticana supra
cathudram), quatuorparadisi fluminibusimminens,
Christi baptismum, et gratiam ex eo perceptam si-
gnificantibus, Jordanis flumine sub his apposito,
tanquam per illa indicato Christilavacro. Id ipsum
baptisimi symbolum in veteri musivo ad absidem
Vaticanam, uti diximus, per Innocentium III re-
stituto, vidcri potest apud Ciampinum in laudato
thronum, et Agno, benedictio, et honor, et gloria,
et potesias in scecula sxculorum. Et quatnor anima-
lia dicibant: Amen. Et viginti quatuor seniores ceci-
dcrunt in jacics suas : et adoraverunt viventem in
ssecula sxculorum. Hoc certe symbolo visionis a
Joanne descriplae in Apocalypsi sanctusLeoMagnus
insignivit arcum triumphalem basilicae patriarcha-
lis sancti Pauli via Ostiensi, suo etiam nomine
apposito, quodsuperestpost tredecim ferme saecula
in musivo praeservatum cujus deinde exemplum
:

opere, cap. 4, pag. 43, ubi figura ejusdem incisa imitatus sanctus Paschalis primus, nono ineunte
est. Palma et phocnix in Lateranensi typus, mor- saeculo, in titulis sanctae Praxedis et sanctae Caeci-
tis ac resurrectionis ChristiDomini visitur, cum lias eamdem visionem quatuor et viginti seniorum
aliis symbolis acardinale Raspono enumeratis lib. adorantium, et coronas suas offrentium ante thro-
i, cap. 9, de Basil. Lateranensi. Palmo et phcenix num Dei, exprimendam curavit, quemadmodum ob-
(vetus Christi mysteriorum emblema etiam in num- servari potest apud Ciampinumveterum Monumen-
misCaesarum Christianorum quarti et quinti saeculi, torum Ecclesiae Romanae tomo II, cap. 25, tabula46,
ut antiquarii noruntj perinde in Vaticani abside fol. 447, et cap. tab. 51, pag. 157. Blanch.
exhibebaturinejusdemrenovationeperlnnocentium ~ (a) Hic constituii monasterinm ad sanctum Pe-
111. Ciampin. de sac. /Edif., cap. 4, pag. 43, in ^ trum, etc, Monachosmulto ante Leonis pontificatum
musivi ejusdem iconenon satis distincte reprcesen- extitisse jam diximus. In Urbe autem, et circa Ur-
tavit sed illa pars musivi una cum effigie capitis
: bem monachos ex aetate sancti Hieronymi, et mo-
Innocentii III prasservata, quae hodie collocata vi- nasteriorum regulas praescriptas a sancto Innocen-
situr in ecclesia civitatis Poli, adhaerente palatio tiovidimus supra.Nondumtamen legimus aedificata
excellentissimo domus comitum ejusdem civitatis fuisseasummis pontificibus monasteriapropeUrbis
durum phoenicis symbolum clareostendit. Ad sym- basilicas ante Leonem Magnum. Primus itaque hu-
boli apoatolici complementum in presbyteriis pa- jus disciplinae auctor videtur Deo in construendo
triarchalium Romae basiliearum plene exhibendum propeVaticanammonasteriumsanctorumJoanniset
una cum indicatis fidei articulis, sanctissimae Tri- Pauli quemimitati sunt proximi successores. Hila-
:

nitatis fidem, et Salvatoris nostri divinam huma- rus enim ex ejus diacono electus successor anno
namque nataram, incarnationis, nativitatis, passio- 461 « feeit monasteriaad sanctum Laurentium,et
:

nis, mortis, resurrectionis mysteria complexis, re- intra Urbem ad Lunam. » Excepit hunc sanctus Sim-
coliturejusdemventurijudicis,etnostraeresurrectio- plicius anno 467 « qui dedicavit basilicam beati
:

nisexspectatioinLateranensimusivoexpressaverbis Andreae » apostoli juxta basilicam sanctae Mariae,

apostoii Paulicum ejusdemapostoliirnagine: SALva- nempe ecclesiam sancti Andrea3 (dictam Cata Bar-
TOREM EXSPECTAMVS POMINVM NOSTHVM. j. Clin.,etC. bara), proximam basilicae Liberiana?, ubi nunc san-
Quin et Ecclesiae catholicae unitas et communio ex- cti Antonii iEgyptii ecclesia et cocnobium visitur,
hibetur imaginibus, et epigraphe Vaticani musivi et ante annos 60 supererat musivum Simplicii paps
pcr Innocentium III restituti, et inscriptione Late- D nomine inscriptum, a Ciampino edit, vet. Monim.
ranensi quemadmodum apparet in alio musivo sub
: tomo I, pag. 243. Ibidem vero fuisse monasterium
Ccelestino I in titulo sanctae Sabinae repraesentata post annos 250 a Gregorio II restitutum, testatur
per imagines etinscriptionesEccLESLE ex Circvmci- Bibliothecarius sec. 178 his verbis Hic Geroco-:

sione, et Ex gentibvs sub uno Christi in tcrris vica- mium |Gerontocominm] quod post absidem sanctae
rio et pastorum principe collectae. Additur deni-
que confessio postremorum symboli apostolici do-
gmatum remissioni peccatorum in clavibus Petro
traditis, quae basilicarum patriarchalium insignia
evaserunt, atque xtcrnie vitx in Vaticani abside
Innocentiano per librumaeternae vitae in manuChri-
sti Domini in throno sedentis juxta lypum Apoca-
lypseos (adnotante Ciampino pag. 43, ubi supra)
indicatae, et Per Agnum tollentem peccata mundi
Dei genitricis ad Praesepe situm est. monasterium
instituit,atquemonastcriumsancti Andreaeapostoli,
quod Barbarae nuncupatur, ad nimiam deduclum
desertionem, in quo noc unus habebaturmonachus,
adscitis monachis ordinavit, ut utraque monasteria
ad sanctum Dei genitricem singulisdiebusatque no-
ctibuslaudcscanerent. » Unde etiam discimuscau-
sas hujusmedi monasteria circa basilicas ettitulos
insignioresfundandi, ut scilicet monachipsalmodia!
:

tum etiam per voces Prrccursoris sub hoc typo il- pensum diurnum ac nocturnum una cum clcro per-
lum indicanlis in Liberiana, ubi sanctus Joannes solvcrcnt in celeberrimis hiscc sanctuariis. Ncque
Baptista volumen explicatum dextera tenet inscri- in Urbe tantum monasticam regulam aedificatis a se
ptum litteris: Ecce Agnvs Dei in qua etiam basi-
; cocnobiis promovit Leo, vcrum etiam in provinciis
lica, altaris, et sacramentorum, nec non cathedrae, occidentalibus constabilivit, ct auxit. Gloriantur
59 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. LEONEM. 60

annis et Pauli. Hic constituit, ut monacha non ac-
ciperetvelaminiscapitisbenedictionem, nisi probata
fuerit in virginitatesexaginta annorum. Hic con-
supra sepulcra apostolorum custodcs, qui
stituit
dicuntur cubicularii, ex clero Romano. Hic fccit
A ordinationcs quatuor in urbe Roma per mensem
Decombris, perbyteros lxxxi, diaconos xxxi, epi-
scopos per diversa loca numcro clxxxv; qui etiam
scpultus est apud basilicam beati Petri apostoli,
tertio Idus Aprilis, et cessavit episcopatus dics 7.

enimMassilicnscs,sancti Victorismonastcrium,quod Joannis Baptistae unde etiam nomen eorumdem

;

inter occidentalis Eoclesiae cccnobia celeberrima
et antiquissima memoratur, fundatorem habuisse
Cassianum, Leonis Magni amicissimum qui san-
cti Pachomii regulas, aliorumque Patrum ^Egy-
ptiorum in Occidentem perferens, duas quoqueec-
clesias una cum monasterio erexit. Easdem a san-
cto Leone Magno fuisse dedicatas historici Massi-
lienses tradunt, pree ceteris diligentes Ruffi pater et
filius, lib. xi, cap. 1, num. 5. Superiorem titulo
sanctorum Petri et Pauli apostolorum insignitam,
inferiorem vero sub invocatione Deiparae, et sancti
apostolorum praetulisse affirmant, licet aetas poste-
rior a reliquiissancti Victorisibidern conditis eccle-
: siam, abbatiam et monasterium sancti Victoris
tractu temporisappellaverit. Et a Leone quidem id
praestitum Gassiani precibus autumant, ut gratiam
rependeret pro insigni opere, hortatu ejusdemLeo-
nis per Gassianum scripto, de Incarnatione Domini
contra haeresim Nestorianam: quod opus ipsi Leo-
ni dicaverat, dum diaconus Xysti III in Galliis
versaretur. Blanch.
B

IN SCRJPTA SANCTI LEONIS

NOTITIA niSTORlCO-LITTERAKIA
(Ex Schoen., Bibl. litter. Patr. Lat.)

MONITUM EDITORIS IN SEQUENTEM NOTITIAM

Schxnemannus, ex quo accipimus in scripta sancti Leonis Notitiam litterariam sequentcm, e grege acatho-
licorum est oriundus. In ea iqiiur multa Sectariorum errores desudant, praesertim in elogiis quibus donatvr
sancti doctoris Operum editio a Quesnello, et cum alix editiones, sciticet Potetti, Petri Cacciarii et fratrum
Balleriniorum, post Quesnellianam, redarguuntur;v, g. dogmata catholica vocantur inveterati errores, col. 84,
lin. 38 et cot, 88, 89, crimini vertitur Andrcx Poletti, quod suam anti-Quesncllianam cditioncm, cxpur-
;

gaverat contumeliis quibus sanctum Leonem affecerat Quesnellus. Attamen nobis visum est, contemptis haere-
tici cavillationibus, qux injuriosius exponuntur quam periculosius, non prxtermittcndam csse Schoencmanni
Notitiam. Frustra enim aiiundehxc eruditissima in sancti Leonis scripta disquisitio repeteretur.

CAPUT PRIMUM. C LXXV — LXXVII. De Pentecoste. Apud Quesn.

Dc Scriplis S. Leonis. LXXII — V.
Scripta Leonis M. Scrmonibus et Epistolis constant. LXXVIII — LXXXI. De Jejunio Pentecostes. Apud
Utrumquegenusjuxtai}rt//(?rmtontm editionem enu- Quesn. LXXVI — IX.
merabimus, addito Quesnelli et anteriorum cditio- LXXXII In Natali apostolorum Petri el Pauli. Apud
num ordine. Quesn. LXXX.
I. Sermones. LXXXIIl. In Natali S. Petri apostoli. In Appendice
I — V. De Natali ipsius, habiti in die ordinationis Quesn. sermo IV.
ejusdem.Apud Quesn. I— IV.
suae et anniversario LXXXIV. bi Octavis apostolorum Petri et Pauli. Apud
nam primus a Ballariniis in duos est divisus,quo- Quesn. LXXXI,
rum prior cepite 1, posterior capitibus 2 et 3, LXXXV. bi Natali S. Laurentii martyris. Apud
constat. Quesn LXXXIII.
VI — XI De Collectis. Apud Quesn. V — X. LXXXVI —
XCIV. De Jejunio septimi mcnsis. Apud
XII — XX. De jcjunio decimi mensis. Apud Quesn. Quesn. LXXXIV — XCII.
—
XI XIX. XCV. De Gradibus ascensionis ad beatitudinem. Apud
XXI — XXX De nativitate Domini. Apud Qucsn. n Quesn. XCV.
XX — XXXVII. D
XCVI. Tractatvs contra hxresim Eutychis. Apud
XXXI — XXXVIII. In Epiphania Domini. Apud Quesn. XCIIL
Quesn. XXX — XXXVII. Ab hissegregati suntetin Appendicem rejecti tam-
XXXIX — L. De Quadragesima. Apud Qucsn. quam falso Lconi tributi.
XXXXIII — XLIX. I. Tractalus adversus errores Eutycketis et alio-
Ll. Homilia habita ante secundam Dominicam Qua- rum h&reticorum.hx Appendice quesnallionaV.
dragesimsedcEvangeliosecundumMatthaeum In : II. /« Natioitate Domini. in eedem Appendice II.

illo tcmporis assumpsit Jesus Petrum, etc. Apud III. IV. De Quadragesima.
Quesn. XCIV, inscr, de Transfiguratione Domini. V. VI. Dc Passionc Domini.
LII — LXX Passione Domini, apud
I)e Quesn VII. In Dominica Palmarum.
L — LXVIII. VIII. — X. />(•
Resurrectione Dommi,
LXXI — LXXII Dc Resurrectione Domini. Apud XI. In Asccnsionc Domini. In cadcm Appcnd. III.
Quesn. LXIX — LXX. XII. De Sanctissima Trinitate.
LXXIII — LXXIV. De Ascensionc Domini. Apud XIII. In Natali. S. Vincentii Martyris. In eadem
Qucsn. LXXI — II. Append. I.
61 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. LEONEM. 62
XIV. In Cathedra S. Pctri a Quesnello primum cdi- A XXXVI. Ad Flavianum CP. (Q. 32, A. 16). XXXVII.
tus inter genni-nos num. XCVI, sed ipsius postea Ad Theodosium Aug. (Q. 33, A. 17). XXXVIII. Ad
•
judicio remotus. Suppletus est a Balleriniis cx Flavianum CP. (34, A. 20). XXXIX. Ad eumdem
Vatt. codd. (Q 35, A. 21.). XL. Ad episcopos Arelatensis provin-
XV. /;; Annuntiationc />, Virginis Maria\ cix (Q. 36, A. 106). XLIJ Ad Ilavcnnium Arelatcnsem
XVI. ln Natali SS. apostolorum Petri ct Pauli. (Q. 37, A. 90). XLII. Ad eumdcm (Q. 38, A. 407).
XVII. In Natati li. Pauli apostoli. XLIII. Ad Thcodosium Aug. (Q. 40, A. 24). XLIV.
XVIII. De S. Petro, quomodo de carecre eductus Ad eumdem (Q. 40, A. 25). XLV. Ad Pulcheriam Au-
est. gustam (Q. 41, A. 26). (g) XLVII. Ad Anastasium
XIX. ln Natali SS. septem fratrum Machabxo- Thessalonicenscm (Q. 43, A. 29). XLVIII. Ad Julianum
rum, nunc primum in Appendicc collocatus et Coensem (Q. 44, A. 30). XLIX. Ad Flavianum CP.
S. Augustino restitutus. Apud Quesn. Sermo (Q. 42, A 27). L. Ad clerum et plebcm CP. (Q. 45,
LXXXII. A. 22). LI. Ad Faustum et cxleros archimandritas
XX. De Tratufiguratione Domini. CP. (Q. 47, A. 28). (h) LIV. Ad Theodosium
II. Epistol.e («). Aug. (Q. 23, A. 9). (i) LIX. Ad clerum et ple-
Ad Aquilciensem episcopum (Q. 6, A. 86). II. Ad
I. bem Constantinopolitanam (Q. 46, A. 23). LX.
"
Septimum Allini ep. (Q. 7, A. 85). (b) IV. Ad episcopos Ad Pulcheriam Augustam (Q. 48, A. 31). LXI. Ad
per Campaniam, Picenum ct Tusciam provincias con- Martinum el Faustum presbyteros (Q. 49, A. 32).
stitutos (Q. 3, A. 1). V. Ad Metropolitanos per llly- (j) LXVL Ad Gallicanos episcopos sedi Arelaten-
rieum (Q. 5). VI. Ad Anastasium Thcssaionicensem si faventes responsio (Q. 50, A -109). LXVII. Ad

(Q. 4). VII Ad universos per ltaliam episcopos (Q. 8, liavcnnium Arelatcnsem (Q. 57, A' 220). (k) LXIX.
A. 2). (c) IX. Ad Dioscurum Alexandrinum cpiscopum Ad Theodosium Augustum (Q. 52, A. 33). LXX. Ad
(Q. II, A 81). X. Ad Yiennensis provincix episcopos Pulchcriam Augustam (Q. 54, A. 35). LXXI. Ad ar-
(Q. 10, A. 89). (d) XII. Ad episcopps MauritanUe G&- chimandritas CP. (Q. 53, A. 34). LXXII. Ad Faustum
sarcx (Q. I, A. 87). XIII. Ad Metropolitanos lllyrici presbytcrum (Q. 57, A. 98). (/) LXXlV. Ad Marli-
(Q. 13). XIV. Ad Anastasium Thessalonicensem(Q. 12, num presbytcrum (Q. 55, A. 3S). LXXV. Ad Marti-
A. 84). XV. Ad Turribium Asluricensem de Priscillia- num et Faustum presbyteros (Q. 56). (m) LXXVIII.

nistis (Q. -15, A. 93). XYl.Ad episcopos Sicilix(Q.iC>, Ad Marcianum Augustum (Q. 59, A. 38). LXXIX. Ad
A. 4;. XVII. Ad eosdem Siculos (Q. 17, A. 104). Pulchcriam Augustam (Q. 59, A 39). LXXX. Ad
XVIII. Ad Januarium kquileiensem (Q. 13). Anatolium CP. (Q. 60, A. 40). LXXXI. Ad Julianum
14, A.
XIX. Ad Dorum Benevcntanum (Q. iS, A. 5). XX. Coensem(Q.Ql, A. 41). LXXXII, Ad Marcianum Au-
Ad Eutychem CP. abbatcm (Q. 19, A. 6). (e) XXIII. C gustum (Q. 62, A. 42). LXXXIII. Ad eumdim (Q. 63,
Ad Flavianum CP. (Q. 20, A. 8). XXl\).Ad Theodo- A. 44). LXXXIV. Ad Pulcheriam Augustam (Q. 64,
sium Aur/. (Q. 21. A. 7). (f) XXVII. Ad Flavianum LXXXV. Ad Anatolium CP. (Q. 67, A. 48).
A. 45).
CP. (Q. 22.) XXVIII. Ad cumdem (Q. 24, A. 10). LXXXVHI. Ad paschasinum Lihjbetanum (Q. 68).
XXIX. Ad Theodosium Aug. (Q. 26, A. 12), XXX. LXXXIX. Ad Marcianum Aug. (Q. 69, A. 49). XC.
Ad Pulcheriam Augustam (Q. 27, A 18). XXXI. Ad Ad eumdem XCI. Ad Anatolium CP.
(Q. 73, A. 43).
eamdem Pulcheriam (Q. 27, A. 13). XXXII. Ad Fau- (Q. 70). XCII. AclJulianum Coensem (Q. 71). XCIII.
stum, Martinum et alios archimandritas CP. (Q. 28, Adsynodum Nicxnam, postea Chalcedonem translatam
A. 14). Ad synodum Ephesinam (Q. 29,
XXXIII. (Q. 72, A, 47). XCIV. Ad Marcianum Aug. (Q. 74,
A. 15). XXXIV. Ad Julianum Coensem episcopum A. 50). XCV. Ad Pulcheriam Augustam (Q. 75, A.51).
(Q. 31, A 19). XXXV. Ad eumdem (Q. 25, A. 11). XCVI. Ad Ravennium Arelaiensem (Q. 76, A. -114).

(a) In numeris per parenthesim epistolarum titulis epistolx ad Leonem de ordinationc sua (Q. post ep.
ascriptis littera Q significat ordinem Quesnellianum, 57).
A ordinem editionum antcriorum. (i) LV, Valcntiniani Aug. ad Thodosiuxu Aug. (Q.
Est Paschasini Lilyb. Ep. acl Leonem (Q.
(b) III. post. ep. 47). LVI. Placidix Augustx ad eiimdem
post. ep. 2, A. post. ep. 63). Theodosium (Q. ib.). LVII. Eudoxix Aug.adeumdcm
(c) VIII. Novetla Valentiniani Augusti contra Ma- v Theodosium (Q- ib.). LVill. Placidix Aug. ad Pul-
nichxos (Q. post. ep. 8). chcriam Augustam (Q. ib.).
(rf) XI. Novetla Vatentiniani Aug. adversus S. Hila- (?) LXII. Theodosii Aug. ad Valenlinianum Aug.
rium (Q. post. ep. 10). LXIII. Ej. ad Placidiam Augustam. LXIV. Ad Eu-
XXI. Entychis ad S. Leoncm epistola, a Balleri-
(e) doxam Augustam (Q. post. ep. 47).LXY.Episcoporum
niis primum inserta. XXII. Flaviani ep. CP. ad S. Arelatensi sedi faventium ad S. Lconcmpapam libcllus
Leonem (Q. post. ep. 33, A. post ep. 8). seu preces (Q. post ep. ep. 49. A. 108).
(/') XXV. Petri Chrysologi ep. Hnvennalis ad Euty- (Ic) LXVlII. Ccrctii. Salonii et Verani Gallicanorum

chem (Q. post. ep. Z.: \.\\I. Flaviani ep. CP. ad

. episcoporum ad S. Leoncm epistola (Q. post. ep. 76).
Leonem (Q. post. ep. 21, A. post. cp. 6). A. post ep. 98).
(g) XLVI. Hilarii Diaconi postea pontificis Episto- (/) LXXIII. Marciani ad S. Leonem (Q.post ep.57).
la ad Pulcheriam (Q. post. ep. 47). (m) LXXVI. Marciuni Aug. ad S. Leonem (Q. post
(g) LII. Thcodoreti episr. Cyri ad Leonem epistola ep. 61). LXXVII. Pulcherix Augustx ad S. Leonem
iQ. post ep. 47). LIII. Anatotii ep. CP. fragmcntum (Q. post cp. 58).
63 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. LEONEM. 64
(a) Cll. Ad Ravennium Arelatensem aliosque episcopos A CLXII. Ad Lconem Aug. (Q. 133). CLXIII. Ad Ana-
Gallicanos (Q. 77, A. 52). CIII. Ad Ruslicum atios- tolium CP. (Q. 128, A. 77). CLXIV. Ad Leonem Aug-
que episcopos Galliarum (Q. 82, A. 94). ClV. Ad (Q. 133). CLXV. kd eumdem(Q. 13 i, A. 97). CLXVI.
Marcianum Aug. (Q. 78, A. 54). CV. Ad Pulcheriam Ad Nconem Ravcnnatcm (Q. 135, A. 37). CLXVII.
Augustam (Q. 79, A 55). CVI. Ad Anatolium CP. (Q. Ad Rusticum Narbonensem (Q. 2, A. 92). CLXVIII.
80, A. 53). CVII. Ad Julianum Coenscm (Q. 81, A. Ad episcopos per Campaniam, Sumnium et Tusciam
105). GVIII. Ad Thcodorum Forojulicnscm (Q. 83, A. constitutos (Q. 136, A. 80). CLXIX. 4d Leonem Aug.
91). CIX. Ad Julianum Coenscm (Ante inedita). (b) (Q. 137, A. 99). CLXX. Ad Gennadium CP. (Q. 138,
CXI. Ad Marcianum Aug. (Q. 85, A. 57). CXII. Ad A. 100). CLXXI. Ad Timotheum Alexandrinum (Q.
Pulcheriam Augustam (Q. 85, A. 58). CXIII. Ad Ju- 139, A. 101). CLXXII. Ad presbyteros et diaconos
lianum Coensem (86, A. 50). CXVI. Ad episcopos,qui Alexandrinos (140, A. 102). CLXXIII. Ad Theophilum
in synodo Chalcedonensi fuerant congrcgati. CXVII. et alios episcopos JEgyptios (Q. 141, A. 103).
Ad Julianum Coensem (Q. 88). CXVIII. Ad eumdcm Scriptae sunt omnes intra annos 442 et 460,et qui-
(Q. 91, A. 80) CXIX. Ad Maximum Antiochcnum (Q. dem ex Balleriniorum computatione.hac serie I, II, :

92, A. 62). CXX. Ad Theodoretum Cyri episcopum III, a. 442. IV, a. 443. V, VI, VII, a. 444. VIII— XI,

(Q. 93, A. 63). GXXI, Ad Marcianum Augustum (Q. a. 445. XII -XIV, a. 446. XV— XVIII, a. 447, XIX
D —
94, A. 64). CXXI. Ad Juliauum Coensem (Q. 95, A XXI, a. 448. XXII, eodem exeunte, aut ineunte,
65) CXXIII. Ad Eudoxiam Auyustum (Q. 96, A. 66). a. 419. XXIII— LIV, a. 449. LV— LXXXVII, a. 450.
CXXIV. Ad monachos Palxstinos (Q. 97, A. 83). LXXVIII— CI, a. 451.CII— CIX,a. 452.CX— CXXV,
CXXV. Ad Julianum Coensem (Q. 98, A.67).CXXVI. a. 453. CXXVI— CXI, a. 454.CXLI— CXLIII, a. 455.

Ad Marcianum August.(Q.99). CXXVII. Ad Jutianum
Coensem (Q. 400, A. 68). CXXVIII. Ad Marcianum
Aug. (Q. -101), GXXIX. Ad Protcrium Alexandrinum
(Q. 103). CXXX. Ad Marcianum Augustum (Q. 104,
A. 69). CXXXI. Ad Julianum Coensem (Q. 102). (c)
CXXXIV. Ad Marcianum Aug. (Q. 105, A, 70). CXXXV.
Ad Anatolium CP. (Q. 106, A. 71). CXXXV. Ad Mar-
cianum Augustum (Q. 107). CXXXVII. Ad eumdcm
(Q. 108). CXXXVIII. Ad cpiscopos Galliarum et Hi-
spaniarum (Q. 109, A. 95). CXXXIX. Ad Juvenalem
CXLIV— CLVIII, a. 457. CLIX— CLXVI, a, 458.
CLXVII, eodem aut sequenti, CLXVIII, a. 459.
CLXIX— CLXXIII, a. 460.
De deperditis tam sermonibus quam epistolis Leonis
adeundi utique sunt Ballerinii. Novo exemplo libros
IV de Vocatienc omnium gentium, item cpistolam ad
Demetriadem, et Auctoritates prgeteritorum apostolicae
scdis episcoporum de gratia, quse etiam Prospero, ut
alios taceam, tribui solent, ad eum referre ausus est
Quesnellus sed paucos in hac scntentia sibi astipu-
;

Hicrosolymitanum (Q. 110, A. 72). CXI. Ad Julianum lantes invenit. De Anielmii opinione vide quae ad
Coensem(Q. 111). CXLI. Ad eumdem(Q. U2).CXLII. C Prosperum traduntur.
Ad Marcianum Aug. (Q. 112). GXLIII. Ad Anatolium CAPUT II.
CP. (Q. 114). CXLlV. Ad Julianum Coensem (Antea § I. Editiones.
inedita). CXLV. Ad Leonem Aug. Q. 115, A. 73). Inter celeberrimi nominis pontifices Romanos nul-
CXLVI. Ad Anatolium CP. (Q. 116). CXLVII. Ad lus est,cujusscripta,quamvis clara,tanta celebritate
Julianum Cocnscm (Q. 117). CXLVIII. Ad Leoncm gavisa sint, tantaque ab omni inde awo veneratione
Aug. Q. 122, A. 74). CXLIX. Ad Basilium Antio- et studio fuerint excepta,quam Leonis, Id non solum
chenum(Q. 118). CL. Ad Euxitheum Thessalonicensem, testatur multitudo impressorum exemplarium,qu33
Juvenalem Hierosolymatanum, Petrum Corinthium et per tria abhinc seecula per varias regiones provene-
Lucam Dxjrrachcnum (Q. 119). CLI. Ad Anatolium runt, sed multo magis declarat immensa mss.libro-
CP. Antea inedita). CLII. Ad Julianum Cocnsem (Q. rum copia ac varietas, per quos ab initio tot illius
120). CLIII. Ad Actium presbyterum (Q. 21). CLIV. sermones et epistolae ad nos deductae sunt.Ac horum
Ad /Egyptios cpiscopos apud Constantinopolim consti- quidem mss. accurata exploratione et distinctione
luios (Q. 123). CLV, Ad Anatolium CP.{Q. 124,A.76). tantum jam per novissimoseditores eflectum est,ut
CLVI. Ad Leoncm Aug. (Q. 125, A. 75). CLVII. Ad historia Operum Leonis ab ipso pene auctore abs
Jnntolium CP. (Q. 126). CLVIII. Ad cpiscopos catho- j)
intercapedine repeti possit. Cumque hasc antiquior
licos ex JEgypto constitutos apud Constantantinopolim scriptorum historia tanto majoris momenti, immo
(Q. 127). CLIX. Ad Nicctam Aquiteiensem (Q. 129, A. apprime necessaria sit ad impressorum rationes per-
79). CLX. Ad episcopos JEgyptios apud Constantino- spiciendas editorumque merita ponderanda,in eo sci-
polim constitutos (Q. 130).CLXI. Ad presbyteros, dia- licet auctofe qui splcndorem suum non tam ingenio
conos et clericos Ecclcsix Constantinopolitanx (Q.131). quam subsidiis eorum qui in eo perpoliendo occu-

(a) XGYU.EpistoIa Euscbii elSyfiodi Mediolancnsis nova versione (Q. post ep, 77). CI. Anatolii GP, ad S.
ad Leonem (Q. post ep. 77, A. post cp. 52). XCVIII. Lconcm antca lncdita.
Synodi Chalcedoncnsis relatio ad S. Leonan Grsece, (b) CX. Marciam Aug. ad S. Lconem (Q. post -;). (

cum vcrsionc Rustici. Itcm.AUa versio antiquior cum 88).

ep. 77). XCIX. Ravcnnii
suliscriptionibus (Q. post (c) CXXXII. Anatolii CP. ad S. Leonem (Q. post cp.
Ardatcnsis aliorum 43 cpiscoporum Galliarum ad
ct 105). CXXXIII. Protcrii Alcxandrini ad S. Lconem
S. Leoncm (Q. post cp. 76, A post ep. 57). C Mar- (Q. post cp. 103).
ciani Aug. ad S. Lconcm. Eadcm cpistola ('.r.ncciun
68 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORIGO-LITTERAIUA IN S. LEONEM. 06
pantur, exspectat, nos cquidem lubentcr demanu- A Vitarum sanctorum editionc post cclcbrior, qui ca-
scriptorum sermonum ac cpistolarum Leonis vicissi- dcm Lconis Opera ad mss. cxcmplaria correcta et
tudinibus,inquantumadcditionum notitiam collus- castigata edidit Colonix a. 1561, itcrumque a.1569.
trandamfacerent,cxBallcriniisdclibatahoclocoinse- ncc non epistolas Leonis conciliis a se editis inseruit
ruissemus,si quam illi diuturno labore ct indefesso sicuti sermones aliquot cum Homiliario doctorum a
studiopararunt doctrinam tam lacili negotio et pau- sc aucto dcnuo repraesentavit; quibuscum pari gres-
cisverbissinetotiusdispendiocomplectilicuisset,ne- su incedll Canonicorum Rc</. S. Martinii Lovaniensis
que consultius videretur, universa illorum hac in re editio e mss. itidem codicibus emendata,Lo)'am'i a.
observata summatim et slylo quantum licctcontra- 1575-77, et iterum Antwcrpix 1583. Interea Episto-
ctiori huic de Lconis scriptis et editionibus commen- lae Leonis aliquod incrcmentum ceperunt ex Colle-
tario appendere;id quod aptiustamen in sequentibus ctione epistolarum decrctalium card. Antonii Carafse
tict, ubi de codicibus ab editoribus prrecipuis con- qua3Romx a 1591 curante Antonio de Aquino,
sultis sermo institui debet. Ablegatis itaqueeodem magna cum pompa prodiit, necnon Cxsaris Baronii
qui instrui cupiunt lectoribus,ad Operum pontificis Annalibus a.l506,et Gerardi Fo.wY,Tungrensis prae-
hujus, ex quo typis mandari cceperunt, fortunam positi Miscellancis Pa^n/m, Operibus Grosgorii Thau-
more nostro enarrandam progrediamur. * maturgi Moguntix a. 1604 adjectis quae omniafere
;

Prima itaque edendorum scriptorum Leonis au- complectitur ordine justo disposita Collectio conci-
spicia dedit Joannes Andreas episcopus Aleriensis in liorum Severini Binii a. 1000, iterumque et tertio
Sermonibus Romx per Conr.Siveynheim et Ant. Pan- deinde ColonixetParisiis emissa.Epistolas etiam ad
nartx- a. -1470 impressis, quos eodem aut sequenti Ecclesiam Gallicanam pcrtincntes ad mss. codices
anno ibidem, sed sine loci atque anni mentione re- cmendatas et unius acccssione auctas dcditJac. Sir-
cudit Ulricus, Han, paulo post Ycneti typographi mondus in Conciliis Gallix a. 1029. At Vossius ille,
1482, 1485 et 1505, et Joannes Parvus Parisiis 1515, qui loco laudato epistolas e codd. mss.Vaticanis et
aliique,qui latere quam nomcn profiteri maluerunt, card. Sirleti proposuit, integram Operum Leonis
quamquam ex innominatis editionibus illse quasin editionem e mss. eductam et illustratam meditaba-
sequenti indice a.l475,et numero II praenotavimus tur apud Michaelem Sonnium Parisiensem bibliopo-
paulisper ab archetypo Aleriensis recedant,una au- lam prodituram, de qua son semel in aliis lucubra-
tem num. III (IV)insignitaplanediversaesse videa- tionibus mentionem et promissa fecit (a). Sed hsec
tur. Per idem tempus varii Leonis sermones in di- exspectatio morte viri (a. 1009) irrita facta Leonis
vesis Homiliarii doctorum editionibus evulgari con- studiosos aliam spem inchoare jussit, quae iterato
sueverunt. Sed Epistolas primus Jacobus Merlinus tamen concidit.Nam cumParisienses quidam biblio-
doctor theologiae Parisiensis protulit in Collectione C polae instituissent Leonis M. Opera una cum Maximo
conciliorum et episiolarum pontificiarum Parisiis a. Taurinensi, Petro Chrysologo aliisque, in primis ho-
1584, repetita ibidem a. 1530 ct 1535. Quem mox miliarum auctoribus, quorum numerus sensim au-
secutus est Sichardus edita alia quinquaginta episto- ctus est,privato concilio excudere, post plures co-
larum collectione ad calcem Clementis Romani a. rum editiones a. 1614, 1618, 1623, in quibus Lo-
1536, recusa Parisiis 1508. Jam vero Petrus Crab- vaniensis tantum non simpliciter recusa, sed tri-
beus Mechliniensis de ordinandis epistolis sollicitus bus sermonibus ex ms. Nicolai Fabri codice
veteri
fuit, epistolasque a Merlino editas ad consulum ac aucta fuit, tandem cura haec ad Theophilum Raynau-
mensium debitum ordinem constitutas inseruit Colle- dum magni nominis theologum pervenit,qui Hepta-
ctioni conciliorum Colonix a. 1538, paratae et recusae dem horum scriptorum complevit, in eaque Leonis
a.1551. Petrus autem Canisius Noviomagcnsis, clcri- in primis Opera ad germanam sententiam revocare
cus tunc Coloniensis dicecesis, qui postea societati studuit. Prodiit haec ejus editio Parisiis a.1633, de-
Jesu nomen dcdil, primum inconjungendo utroque nuoque prelo subjectaestannis (1651) 1661 et 1671.
scriptorum generc experimentum cepit, epistolasque Sed cum non tam varietate codicum typis editorum
et sermones duobus tomis Colonix a. 1546 et 47 im- et mss. antiquorum fide quam ingenio suo et doctri-
primi curavit. Hunc exceperunt Laurentius Surius na niteretur, provinciam ab eo inchoatam suseepit
J)

Ad calcem Operum S. Ephrem, nec non in no-

(a)
tisad tr. Lconis contra Eutychem in laudatis Miscel-
laneisvulgatum, ubi olservata sua in recognitione
Leomnati ad marginemEjnstolarumannotata excitat.
Adde Nic. Fabrum in epistola ad eumdcm (in Opu-
sculisFabri p. 113, 116), qua se audisse testaturJ/z-
chaelem Sonnium Paruiensem typographum exspectare
quam cilius ipsius Operum S. Leonis editionem. Ac
sane Loannes Baplista Marus nactus erat editionem
Sermonum Leonis, in cujus marginibus Gcrardus
Vossius variantes lectiones notavcrat, quibus ipse
quoque usus est et Ballerinii (in prcef.ad Sermones
;
leonis pag. 81) suspicantur, codicem Operum S.Leo-
nis collatum a Francisco Pegna cum Momanum
bi-
bliothecarum mss.codicibus, quem Quesnellus(in fine
pref. gen.)olim post Pegnae mortem apud Marium
Sancti Angeli canonicxun vidisse scribit Emericum
Bigotium,Vossianum fuisse.Ostendunt enim lauda-
tuin Marium niillum alium cssc quam Joanncm Bap-
tistam Marum, queiualibi Qucsnellus diserte .S. An-
geli in foroPiscium canonicum appellat, quemque
codicem Leonis a Vossio variis mss. iibrorum lectio-
nibus notatum penes se habuisse dictum est.Errore
itaque Bigotii factum esse volunt, ut, quod Vossio
esset adjudicandum, Pegnae tribueretur, eo quod
Vossii codex in hujus manus venisset,antequamin
Mari bibliothecam transirot.

67 SCHQENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA
Jounnes Baptisla Marus canonicus Rornanus, editis
a. 1644 quibusdam Augustini sermonibus ex mss.
Vaticanis et Barberinis, iterumque ex Vat. codice
Dcsiderii Casiniensis abbatis,postca Victoris III dia-
logis, et a. 1033 Pctri diaconi de viris illustribus
Casinensibus opusculo, notus. Et sermones quidem,
codicibus mss. Vaticanis et basilicae S. Pctri, item
aliis et Vossii variantibus suflultus, absolvit,
mors repentina totum opusemanibusexcussit,Se7'-
monumque ad plurium mss. fidem rcstitutorum volu-
men per fratrem ejus cardinali Michaeti Angelo Ric-
cio traditurn, totum, praeter praefationem, oblivione putataque in prohibitorum indicem (6)relata sunt.
est sepultum.
Hactenus igitur virorum doctorum in Leone M.
rcstituendo studium processerat. Nihil enim refort
in hoc generali editionum ccnsu commcmorare va-
B contagionem arceri ac defendi, remedium infectis
rias impressiones Epistolx ad Flavianum per plura
diversi consilii opera hoc et superiori saeculo factas,
aut Scrmones in Uibtiothecis Patrum et Concionaloria
insertos, aut Epistolas in conciliorum collectionibus
ex superioribus editionibus iterum descriptas. Illa
autem respicienles fateri cogimur magnas quidem a
prima inde Sermonum editione variis occasionibus
Operum Leonis accessiones factas esse, sed quod
textus emendationem atque explicationem altinet,
virorum eruditorum studia atque ingenium,non qui-
dem culpa omnium, ut vidimus, admodum deside-
rari.Sed quod per duo integra saecula frustra exspe-
ctatum fuerat, dummodo ingenia copiis, quibus
Leonis editor necesse instructus esse debebat,modo
copiee ingeniis defuerant, id unus subito, absque
speciosa significatione, praestitit Paschasius Ques-
nellus, a quo tota editionum Leonis historia nova
quasi auspicia capit.
Quesnellus enim insigni copia codicum mss.,ma-
xime Gallicanorum, qui, paucis exceptis, a nomine
antea adhibiti fuerant,tam Sermones quam Episto-
las innumeris in locis castigavit, novis auxit,
ratione digessit ac disposuit, varietatisque lectione
ubere, notis, amplioribus observationibus,disserta-
tionibus doctissimis,variarumque etcum Leonis
stisremotiussubindeconjunctarumrerum tractatio-
ne abundantibus adeo nobilitavit, ut qui modo tam
jejune habitus fuerat, auctor jam ac causa novae
cruditionis,multarumque ac sane tum gravissima-
rum quaestionum atquc disputationumfieret.Prodiit
Quesnelliana editio 1075 Parisiis, quaternis,duobus
splendidis voluminibus ; sed non citiusomnium ad-
mirationcm atque acclamationcs, quam severam
pontificis Romani animadvcrsionem in se cxcilavit.
Nam cum novus editor liberius dc nonnuilis tam fidei
quam disciplinse vetcrisEcclesia) capitibus disseruis-
(a) Cacciarii verba sunt, ex prgsf. t. I, pag. 3,
ubi apostolicam sedem divino Spiritu ductani, ao
suorum filiorum pictati ac saluti pnecaventcmhanc
sanctionem sanxissc ait. Quod si recte ab eo statu-
tum fuit, non potuit non a malo quopiam spiritu
profccta esse sacrx facultatis theologicaeParisiensis
censura (d. 14 mensis Junii 1670), qua nihil se in
hac editione nactos cssc profitentur isti thco\og\, quod
;
IN S. LEONEM. 68
A set, proecipueque pontificisRomani auctoritatemin
multisusurpatam ostendere atque testimoniis con-
sensuque tumLeonis sentcntiarum,tum aliorumscri-
ptorum demonstrare ausus esset, sacrae inquisitionis
vindictam effugere non potuit,sed anathemate per-
cussus fuit in decrcto anno 1676, tertio Kalendas
Maiasproposito,omnibusqueEcclesia3catholicae filiis
sed ne novas,peregrinas atque vcnenatas doctrinas imbibe-
rent (a), sub cadem analhematum pcena deprava-
torum a Quesnello Operum Leonis lectione in-
terdiclum,omniaque ejus in Leonem annotata dis-
Sed cum bene esset perspectum in Romana curia
omnem humanam naturam pronam esse in vetitum,
facileque sentiebauthac sua obvallatione non posse
ab omnium animis tam pcrniciosarum opinionum
exoptabant, quod omnem veneni vel imprudenter
vel ex prava appetentia hausti vim slatim retunderet
et penitus exstinguerct, editionem Anti-Quesncllia-
nam. Nec sane vana ista sollicitudo fuit. Tot enim
lectorcs atque amatores nova haec editio invenit, ut
anno hujus saeculi ultimo iterum typis tradi posset
id quod Luijduni forma maxima factum est atque ;
Quesnellus tam parum rcsipui.,ut nihil ex omnibus
quae tantopere Romanae sedi displicuisse cognoverat,
in Lugdunensi editione tolleret aut retractaret.Con-
tra desiderio isti novae editionis Leoninae tardius
safisfactum fuit. Non defuerunt quidem homines
eruditi, qui imponi sibihoc onus paterentur, aut
sponte illud subirent; et eratutique qucd causae pon-
C dus addere et honoris cupidos invitare poterat, desi-
derata a nonnullis viris doctis in Quesnelli emenda-
tionibus cura vel etiam ingenuitas, et ex altera parte
codicum Romanorum et quasi archetyporum osten-
tatio,unde Leo purior educi posse videbatur. Sed
sive quod minus alii pensitassent cum suis viribus,
nova aut in profiigando opere difficultatibus obrepti desti-
tissent,aut alio quovis impedimento spescertissimae
identidemevanuerunt,Intereaprivatobibliopolarum
ge- aliquot Yenetorum mstituto, Augustini Saviolia. 1741,
et Andrex Poletti a. 4748 Leonis Opera juxtaQues-
nellianam editionem, additis plus minus ex notis et
disserlationibus ejus recusa et cito distracta sunt.
Post eos Pefrus Thomas Cacciarias, c&vmoYd3.,thco\o-
giae polemica? in collcgioRomano dcPropagandaFide
D lector,novam,ad codices mss. Romanos potissimum
formatam ct Quesncllo oppositam,Romae,tribus vo-
luminibusin-folio,quorum primum E.rcrcitationc* in
Leoncm, reliqua duo opera ipsa complcctuntur, a.
1751, 1793 ct 1755, protrudit. Sed licet non dees-
sent ipsi quo'quot exoptari potcrant manuscripto-
dogmatibus rcvclalis sit contrarium, moribus Christia-
nis repugnans ct a disciplina Ecclesice univcrsie alic-
niiin ; econtrario probarunt editoris fortitudincm,qua
Ecoiesix GallicanSB splendorem, GaUicanorum prxsu~
luw innocentiam ct vcras Ecctcsiw Galticx libertates
animosc ex occasione propugnaverit,
(b) Anni 1682, pag. 277.
69 SCHOENEMANNI NOTITIA IIISTORICO-LITTERAKIA IN S. LEONEM. 70

ram librorum copiae.sola voluntate tamen.aut fidu- A. bseo Scrmonibus subjuncta,non excluso tractatu con-
cia in vircs ipsi non satis cognitas.eflicerc non po- tra Eutychetem, foliis 14 constant. Ab initio occur-
tuit quod propositum.etvero insolcntius promissum runt, tribus foliis, Jo. Aleriensis priefatio adPaulum.
crat. Quo evenit sane ut cum eodcm pene tempore II, et Rubricae totius opcris pcr ordincm.

praestantissima Balleriniorum opera Venetiis 1753- Haec fere dc prima Leonis cditione tradidit Audif-
56-57 prodiis«et, omnis ejus labor obscurari et ob-
fredas in libro saepius nobis laudato p. 47, diclis-
livione muletari inciperet,ncc iisquidemqua?recens que ut plurimum conveniredcprehendimus habitum
ex codicibus Vaticanis ct Ratisbonensibusprotulit, alteriuseditionis cxhac cxpressac,quamstatimcom-
scilicet quod eadem omnia ct aliquanto plura apud memorabimus. IIujus vcro jam ante Audiffredum
Balleriniosetiam deprehenderentur,gratiam ab cru- mentionem injeceratP. Xav .Lairc in specimine hist.
ditis inire posset. Quippe Ballerinii optimorum co-
typogr. Rom., etc ab pro more
, p. 153, illo et con-
dicum mss. abundantia et pcritia, usu crlliccs, ac-
siliolibrisuiob leviuscula aliquot rapopafiaTa accrbe
curata doctrina ejusque commoda distributione,nec castigatus. Exhibent earri Catalogi bibliothecarum
non totius methodo talem Leonis Operum ed itionem Smithiunxp. 265, ducisdela Val. t.l, p, 178, Nic.
perfecerunt, quali post Constantii Epistolas pontifl- Rossii, p. 47, Crevennss novissim. (in-8°) t. I, p.
cum Romanorum nullusexomnibus Latinisscripto- t>
412, pluraquein Italia exemplaria evolvit Audiffre-
ne taceam Romame
ribus ecclesiasticis gavisus fuit ;
dus, utadeomirumsit qui fieripotueritut cardinali
curiae votiscumulate esse satisfactum, ncc Benedi- Quirinoeanon innotesceret, quippe quiin Appendice
ctum XIV mandati sui pccnitere debuisse, quo tales ad Pauli II Vilam, de optimis editt. Rom., dum
huic negotio viros optavit, in quibus dubitare pos- Aleriensis praefationemexed. Florentinarecudi cu-
sis majorne doctrinaatque dexteritas.an officiositas
rat, Mxttarii de hac editione testimonium in du-
etstudium erga sedem Romanam fuerit;quamquam bium vocavit. Alitersc reshabet cum editione Colo-
aliter affecti haud paucis in sentcntiis ab iis jure niensiI-70?'«-/b/., quam idem Mccttarius t. I, part.
sua dissidebunt. i, p. 208, addito testimonio Catalogi bibl. Noriberg.
Jam itaque omnis fatorum series scriptorum Leo-
Sauberti, p. 118,laudat,quam nulli umquam biblio
nis, exquo prelo committi cceperunt, duabus con- grapho visam novi.
versionibus, quarum altera in Qxiesnello orditur,
altera a Ballcriniis progredilur, constat. Posterior
Sine anno, loco el typogr. (Romse per Ulr. Han.)

priori utique in omnibus quac ad tractationem scri- in-fol.B. Leonis Sermones, etc, descriptione totius
ptoris pertinent, longissime prasstat, modoneobli- omnia similis. Character Udalricum
praecedenti per

viscarisQuesnellum suo specimineBalleriniisetom- Gallum prodit, eo quem in Quintiliano excudendo

nibusomnino qui post eum ad retractandas scripto- C usus est planeconformis. Quam P. Lairii assertio-
rum ecclesiasticorum editiones accesserunt, exem- nemnos comparatione utriusque exemplaris veram
plum longe illustrissimum praeivisse. Sequuntur deprehendimus.Inutroqueetiamlibropaginaelineas
editionum singularum Leonis annales. 35sermonum maximam partem (a) litteris uncia-
S/ECULO xv. libus exscripti sint, in Quintiliano contra omnino
1470. Romx per Sweynheym et Arn. Pan-
Conr.
desint. Quod si Ulricum Han. refer-
igitur recte ad

nartz, in-fol. S. Leonis papoa Sermones et Epistolae

tur hic typus, vcrisimile est quam maxime, vel eo-
e.r rcconnitione et cum prwfatione Jo.Andrcx ad Pau- dem anno, vel sub initium sequentis statim ab eo
lum II. In calce :
fuisseelaboratum,quia ita invicem affectos novimus
Aspicis illustres, etc.
Romanos hosce typographos, ut si quid novi alter

M. CCCC. LXX. protulisset, alter exemplo prelo idem subjiceret.

Complectitur hoc volumen Sermones 92, Epistolas Praeter Lairium t Audiffredum et Quirinum,q\ii omnes
vero 5, quarum prima ad Flavianum episcopum Con- oculis hanc editionemusurparunt,laudanteamdem
ttanitnop. inserta est inter Scrmones postdecimum 6'«/«/. bibl. Bunav. p. 162, ducis de la Val. p. 179,
sextum, reliqurc -'i,nempel° ad Maximum episc. An- Nic. Rossii p. 47, Pincll. t. I, p. 103. Nostrum
tiochenum, 2° ad Anatolium episc. 67'., 3° et 4° ad exemplumjam notnm fecit Hambergerus in Zuverl.
J)
Leoncm Auguslum, post absolutos Sermoncs ct tra- Nachr. t. III, p. 203, qui tamcn principem statuit,
ctatum ejusdem auctoris contra hxresim Eutychetis, ut nupcretiam in Pinell. Cat. Morellus, quo jure,

qucm Romx in basilica S. Anastasii habuit, quippc nescio.

proxime Scrmonibus succedit, adjiciuntur. Fincm (1475.) Sine loco et typographo, in-fol. S. Leonis
operi imponunt ad epistola: ultimac argumcntum pcr- Sermones./lfr inilio : Liber Sermonum sancti Leonis
tinentia Symbolum Nicxnumet testimonia excerpta de primi papx, doctoris ftoridissimi ac eloqucntissimi
libris catholicorum Patrum a Leone papa collecta Leo- incipit feliciter ; dcindc eadem linca Sermo primus :

nique imperatori directa, quod Dominus noster Jesus de ordinatione sua in pontificem ; in fine : Expliciunt
Christus verus sit Dcus ct verus homo. Cuncta vero scrmones Leonis papx.

(a) Deficientes numeravit Audiffredus, scilicet ut ncgligcntiac Lairium argueret, qui

in genere tituloa
majori charactere expressos csse dixerat,
71 SCHOEN-EMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA 1N S. LEONEM. 72

Volumen est foliorum 12ft,imprcssum charactere A anno assignando qusstione, curare voluissc ut ab
gothico breviori et pingni,sed nitido, binis colum- omnibus quam certissime dignosceretur. Quo futu-
nis, lineis per paginam 38.Gbartffl sunt densoe, satis rum putavi,sinonultro editionum absque anno pro-
candidae at paulo crudiores; margines et interstilia latarum numerum augerem etad Moottarianam illam,
columnarum lata; distinctionis signa,colon et pun- alias incognitam (c), digitum altius intenderem.
ctum litlcrae initialgs,numeri,custodes et signatu-
;
Deinde vero nec magnopere me errasse existimo,
rae desunt.Tituli sermonum vero omncs eodem cha- quandoquidcm tria illa opuscula et argumenti affini-
ractere sunt impressi. Textum praecedunt folia tria tateinterse connexa etpreli exsecutionesibi simil-
Jo. Aleriensis prxfationemcirubricas sermotium com- limasunt, neque id ab antiquorum typographorum
plexa sed rubricae non nisi in lineam 13 paginae
;
morevalde abhorret, ut ex pluribus, quee junctim
primee folii tcrlii per utramque columnam proten- excudcrant operibus, solum ultimum anno et loco
duntur.Quamquamautempropter laudatamvl/67'26'n- impressionis signarcnt.
sis episcopi proefationem videri possit hunc typum 1Z|82. Veneliis,per Lucam Venetum Dominici filium.
plane Romanam editionem referre, revera tamen vn id August. in-fol. S. Leonis papae Sermones et

eamnonrcfert, quippe qui una cum tractatu contra Epistolae cum praefatione Jo. Aleriensis. Maitt. t. I,
hxresin Entychetis, qui ultimus est, sermones 95 part. ii, 429. Occurrit in Cat. bibl. ducis de la Val.
B t. I,
numerat, etepistolis, quoe in superioribus exstabant, p. 180, n. 495.

nec non quae appendicis loco epistolis accesserant,
symboloNicaenoettestimoniis exPP.scriptis a Leo-
necollectisprorsus carct. Optandum igitur esset ut
ab aliquo harum rerum curioso diligentius excutere-
turnumfortassein singulis etiam lectionibusa Ito-
1482. Spirse per Petrum Drach. in-fol. Leonis
Sermones aliquot ; in Homiliario doctorum vulgo
Coroli Magni. Sermonessunt 21. De ipsa hac raris-
sima editionesupra occasione Sermonum Augusti-
ni egimus.Cf. Ballerinii in praef. Sermonibus Leonis

manis differat. Sed jam quaerentes ex me lectores praemissa, § 6, n. 26. Hi quidem non perfunctorie
audio,undetandem, si ampliori subscriptione careat hac editione usi sunt, sed ut germanas Pauli diaconi
hoc Leoninorum Sermonumvolumen,annumsupra- lectiones cognoscerent, cum Basileensi Nicolai Kess-
scriptum hauserim. Nimirum haec est illa editio, ler a. l/i96 diligenter contenderunt.
cujus in Mxttarianis indicibus /. I, part. i, p. 351, \ 485. Venetiis per Andream Parmensem,in-fol.min.
fit mentio, cujus tamen praeter illum nemo biblio- Divi Leonis Homiliae (Sermones et Epistolae) Maitt.
graphorummeminit.Quamobremsuccinctamaccer- t. I, part. ii, p. 470. Erat in Bibl. Crevcnnx. Vid.
tam ejus notitiam lectoribus diutius noninvidendam Cat. novissimus (in-8°) t. I, p. 112, n. 498.
duximus. Videlicetuno eodemquecharactere atque 1Zi93. Basilex per Nicol. Kessler, in-fol. Leonis

habitu simul cum Leonis Sermonibus excusoe sunt C Sermoncs aliquot ; in Homiliario doclorum, juxta
Homilix GregoriiM. atque Origenis, ita quidem ut ordinem vetustissimum bibliothccoe Ecclesiae Basi-
cujusque auctoris opus ab alterius opere separari liensis impresso, Cf. Augustiniana.
commode possit, postcriora duo tamen una eadem- 1495. Norimbergx per Anth. Koburger, in-U°. Leo-
que subscriptione ad calcem Homiliarum Origenis nis alipuot Sermones in eadem coUcctionc. ;

comprehensasint (a). Hinc factum est ut samius in- 1496. Basilex per Nic. Kessler, in-fol. Leonis ah-
vicemdivellerentur et conjunctas cernere rarissime quot Scrmones in Homiliario doctorum repetit»
;

jamobtingat. SicGrego?iiet Origenis Homilix, Leone editioni.

avulso, occurrunt in Cat. bibl. ducis de la Val. t. 1498. Basilex..,. in-fol. Leonis Sermones ; in ea-
I, p. 180, n. 499, eademque, nisi forte solas Ori- dem collectione, quam laudat Maitt. t. I, part. n,
gonis, Vallarsium tractasse dixeris, dum in Hiero- p. 675.
nymianissubsidiislaudat homiliarum aliquot Orige- Sine anno et loco, in-fol. (II vel etiam III hujus
niseditionem Basileensem a. 1475, quam ignorare generis) S. Leonis I papa? Sermones.
me in superioribus professus sum (b). Ego tamen Incipit a proefatione Aleriensis, quae similiter ac
diversamabhaccenseo. Ccrte sihaecipsafuit, quam ineditiono a. 1475 inscribitur : Joannis Andrx cpi-

fortasse conjectura ductus Basileensem dixerit, me p scopi alcricnsis ad summum pontificem paulum sccun-
assentientemnonhabet.Nam,nisi omniame fallunt, dum Vcnctum in laudem ipsius sancti Leonis papc.

inltaliahocvolumen oxcusum est. Nc quisvero hac Impressa vero cerniturin aversa folii primi pagina,
nostraargumentationecontrariumpotiusquamquod ctlinea28absolvitur, proximequesuccedenteshabet
mtendimuseffici existimct, cogiquenos posse putet rufrrictu, qusprima folii tcrtii pagina linea35termi-

utabsque loci et anni nota, alio quovis temporc ex- nuntur, avcrsa vacua relicta. Textus incipit cadem
cusam scribamus hanc Leonis editioncm, utpote inseriptiono ac cd. a. 1475. In tinc pariter : E.vpli-

nulla alia de causa anno 1475 preenotatam, quam ciuid Sermones leonis pape.
quia cum operesimili hoc anno exscripto compacta Constat opusculum foliis 152 impressum chara-
sit, respondcbimus, primo, nos, missa omnino de cterc gothico majusculo in charta alba mundaque,
(a) Sonat Expliciunt omclie bcati gregorii pape ct
: rianas in tomo sequenti.
origcnis preslnjtcri. Addito anno, non item loco. Ube- (b) Vid. t. I, p, 475.
rioremdescriptionemaccipiesinter editiones Grego- (c) Vid. Denis. Garell. Bibl.jy. 195.
73 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. LEONEM. 74

lineis in integra pagina 3(i- Signaturac, numeri, cu- A S/ECULO XVI.

stodes et littercc initialcs absunt. Interpunctioni so- 1505. Ycnctiis in typotjrapheio Dartholomxi de Za-
lum punctum inseruit. Hanc fere descriptionem nis de Portesio librarix artis peritissimo, expensis
editionis mihi incognitae praebet P. Placidus Draun hxredum nobilis viri Q. Domini Octaviani Scoti, in-

in Not. Hist. Lit. I, p. 56, eamque jam a Davero in fol. S. Leonis Sermones. Juxta editionem Parmen-
Dibl. univers. T. II, p. 275, notatam esse monet. Ap- sem. Commemorat Quesncllus in Prxfat. gen.
paret autem eam ab illa quam sub anno 1475 recen- 1511. Parisiis per Jo. Badium Ascensium. m-4°.
suiadmodum esse diversam, tametsi ex titulis con- S. Leonis papae Epistolae catholicae et sanctae erudi-
cludas unam ex altcra fuisse expressam, atque adeo tionis plenissimae. Cat. Dibl. Deg. Paris. it. Dunav.
habere in quibus a Romanis archetypis differant.Op- et Bodlei. Insertus est libellus de Conflictu vitiorum
taverim igitur ut viro solertissimo placuisset conten- et virtutum, Leoni, ut tot aliis Patribus, perperam
taejusdem diserte indicare. Haesitavi aliquantulum, ascriptus.
qui factum sit.ut tum Draunius, tum alii bibliographi 1515. Parisiis, in-i°, Leonis pontificis maximi
inaestimandaeditionum innominatarumaetateunam Sermones quam diligentissime nuperrime castigati
aestimanda editionum innominatorum Ktate unam et quantum anniti ars potuit feliciter impressi. Ve-
fere normam anni 1475 sequcrcntur. Jam Draunius numdanlur Parisius (sic) in vico divi Jacobi sub Lilio
U
addidit a. 1475. aliam editionem absque typographi aureo a Joannc Parvo (Jcan Petit).

et locinota prodiisse. Cave vcro ne supra a nobis Exemplar juxta quod descripti sunt, editionis
descriptam cognitam ipsi existimcs. Alia causa su- Romanae fuit. Insunt igitur et epistolae 5, eodem
best, Deburii nempe commentum, quasi editio Ro- omnes ordine et appendices. In fine, absoluto plane
mana absque anni nota (Ulrici Galli), anno 1475 reliquo operc, post paginam vacuam folii ultimi, id
procusa fuerit. Hinc annus isle percrcbuit. Sed est, centesimi octavi, adeo ut separari possit, additus
hunc Deburii errorem P. Xav. Laire in Specim. est libellus Leonis papx de Conflictu vitiorum. Huic
p, 153 reprehendit. titulo, qui in summa pagina cernitur, sfibjungitur
Sine anno, loco et typogr. in-fol. (III vel IV). S. statim notula : Leoni insuper quod sequitur ascribitur
Leonis papae Sermones. Ab initio : Incipit liber beati opusculum. Illud ergo (quod conducere videbatur) ad-
Leonis papx Sermomun, et sermo primus de ordina- didimus. Tuitaque quidquid et illud est, sequilector
tione sua sequitur. In fine : Ihesu Christus Maria. optime bonique, consulito. Occupat folia 8, quae nu-
Insunt Sermones 94, quorum penultimus tractatus meris non signantur. In fine haec clausula Explicit :

contra hcresim Eatychetis, ultimus sermo de Absalon prxclarus et insignis tractatus Lconispape de conflictu
est suppositus. Tertia haec est, vel si mavis,quarta vitiorum et virtutum; vna cum sermonibus eiusdem.
editionum Leonis locum et annum haud praeferen- C Parrhisiisque impressus in sole aureo vici diui Iacobi
tium.atque omnium omninoantiquarum rarissima. per magistrum Dertholium rembolt. Anno dni. M.
Notitia cjus debetur Denisio V. Cel. in Mcmorabilib. CCCCC.XV. die vcro II. martii. Characteres sunt go-
Dibl. Garell. p. 194, nec praeter eum quisquam hacte- thici minuti, verba crebris compendiis concisa, in
nus exemplum illius tractavit. Prodidit itaque folia margine loca insigniora Leonis lemmate notantur,
hujus voluminis a se numerata esse 133, linearum 37, et biblicorum numeri sunt ascripti.
litteras csse gothicas, sed novi plane generis, ma- 1516. Luyduni pcr Johannem Clein. in-fol. Leonis
jusculas nimirum, fiuctuantcs asperas,quae quasi et Sermones aliquot, in Homiliario doctorum f. Augu-
scalpro exaratae videantur. Mediis in vocibus tradit stinus.
conspici passim litteras rotundas a, st, et ct, atque 1524. Parisiis.... in-fol. Epistolae Leonis papae, in
unciales C, 0, S, T, saepius Romanam formam re- Jacobi Merlini Collectione concitiorum cum genera-
ferre.Rara litterarum compendia. Distinctionis si- lium, tumprovinc, et decretor. pontificiorum.
gna, punctum et colon. Absunt custodes, signaturaa, Testis est Quesnellus, qui nonaginta quatuor epi-
numeri, litteraeque sermonibus
initiales. Singulis tolas Leonis, multis quidem locis mendosas, sed
tituli sui sunt ascripti; singulis in fine addita vox vicissim in aliquibus multo recentioribus emenda-
Amen, litteris late distantibus. Ascriptus eratexem- pj tiores inesse scribit.
plari Garelliano colore purpureo annus 1461, sed 1525. Lugduni pcr Joannem Crespin. in-fol. Leonis
fraudulenter hoc factum esse suspicatur Dcnisius. Sermones aliquot; inter Homilios doctorum eccle-
Sibi ipsi conjecturam ferre coacto vel Antonium siasticorum, etc.
Sorrj, Augustanum, vel Conradum Finer, Esslingensem 1525. Moguntioe apud Jo. Schxffer, in-fol De-
artificem, videri pronuntiat. Illud vero ex contentis creta Leonis papae 49, in ed. principe Collectionis
manifestum, non ex Romanis, earumque repetitio- Concil. ct Canon. Dionysii Exigui, quem saepe jam
nibus, Venetis, sed ex una reliquarum, quas ante in superioribus allegavimus.
reeensuimus, omissis quibusdam et additis aliis, 1530. Colonix ex ojf. Petri Quentel. in-fol. Epi-
hanc editionem fuisse descriptam. stolae Leonis papae; in repetita ejusdem Merlini
Sine anno, Colonix per Conrad. de Homborch. in- Collectione conc. gen., etc. T. II, a fol. 188 ad 228
fol.Leonis sermones aliquol; in Homiliario docto- Epistol® numerantur XGVII.
rum, editione supra inter Auguatiniana descripta. 1530. Colonix ex Eucharii Cervicorni, in-fol.
off.

Patrol. LIV.
 75 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTEUAJUA IN S. LEONEM.
Leonis Sermones aliquot; in Homiliis prsestantissi- 1561. {Colonix). S. Leonis opera studio Lau>enlii
morum Ecclesix doctorum. Surii.
1535. Parisiis apud Franciscum Regnault, in-8'. « Laurentius Surius Cartusianus in editione a.
Epistolae Leonis papae; in iisdem Conciliis h. a. et 1561 multum temporis ac operae se posuisse profi-
1. denuo repetitis, a folio 202 ad 447. tetur in corrigendis Leonis Operibus, licet ante an-
1536. Basilex in-fol. Leonis papae epistolae quin- nos aliquot, inquit,doctorum virorurn studio emen-
quaginta; una cum aliis pontificum Rom. epistolis data prodiissent. Fatetur tamcn non sc totum Leo-
additae Clcmcntis Romani Recognitionibus, edente nern suae integrilati ita restituisse, ut nihil jarn re-
Jo. Sichardo apag. 306 usque ad finem (id est 374).
liquum esset castigatione dignum nec mirum esse, ;

Jam primae suae Clementis Recognitionum editioni,

ait, cum ipse Leo fateatur, etiam tum cum adhuc
quae a. 1526 Basileae apud Jo. Bebelium in-fol. pro-
in humanis ageret, vitiatam fuisse Epistolam illam
diit, addiderat Sichardus pontificum aliquot Roma- suam, quae est ad Flavianum.» Haec Quesneilus, ita
norum Epistolas plerasque supposititias. Sed longe
ut loci ubi haec editio expressa sit mentionein nul-
uberior accessio haec tulit, Leonis simul non exi-
lam tamen vix alius quam Colonia esse
faceret, qui
guam partem complexa. Diligenter eam consulue- potest. Ego vero dubito an omnino hujus anni edi-
runt fratres Ballerinii.
g tio exstet. Certe Harzhemius in Bibliotheca Coloniensi
1538. Colonise apud Petr. Quentel., in-fol. Epistolae
(Coloniae 1747, in-fol.), p. 220, non nisi 1568 factam
Leonis papae primi, et Decreta; in Collectione con-
novit.
ciliorum omnium, auctore Petro Crabbe Mechliniensi
1566. Lovanii apud Hieronymum Wellxum ad in-
T. I, a fol. 343 ad 392.
tersigne Diamantis, m-8° Voll. II. Tomus I inscribi-
Pollicetur editor magis propriam et aptam Episto
tur D. Leonis papffi, hujus nominis primi, qui sum-
:

larum Leonis ordinalionem. Quae enim, inquit,

mo jure Magni cognomen jam olim obtinet, Scr-
prius confusaz conscriptx sunt, nunc secundum con-
mones et Homiliss, quae quidem exstant omnes.
sulum (modo sciri possint) ac mensium debitum ordi-
Altera jam vice summacum diligentia ad antiquis-
ncm sunt constitulx, quibus defcientibus, ordo reli-
sima exemplaria omnia castigata et aucta. Cum
quarum Epistolarum, qui aptior visus est, servatur.
duplici indice. Tomus alter habet D. Leonis papx :

Cuique epistolae praemittitur capitulorum indiculus.

Epistolx decretales ac familiarcs, quae quidem ha-
Notautur in margine loca Biblica, adjectaeque sunt
ctenus reperiri potuerunt omnes. Altera jam vice
passim lectiones variantes.
summa cum providentia ad antiquissima exempla-
1546-47. Colonix, in-S°. Tomis II. D. Leonis papae,
ria correctae.
etc, Epistolae decretales et familiares. Ejusdem
Sermones et Homiliae, edente Petro Canisio Novio- C Uter prior posteriorve tomus sit, in titulo non
magensi, quem Quesnellus scribit professum, ad- significatum est. In eo vero cxemplari, quod Bi-

miniculo admodum vetustorum et emcndatissimorum bliotheca Regia nobis suppeditavit, inverso ordine

exemplariorum se adjutum fuissc. Yide repetitionem ac nos repraesentavimus compacti sunt. Sed ante-

hujus ed. a. 1566. Reprehendit autem Quesnellus ponere visum est eum cui praefatio editoris et Leo-

quod librum de Conflictu vitiorum et virtutum, tam- nis vita (ex prima ed. 1546-47) accedit, quique, si

quam Leonis, addiderit. tempus spectetur quo primum Sermones aut Epi-
stolae in lucem editi fuerint, merito priorem sibi
1551. Colonix apudPctr. Quentel., in-fol. Epistolae
Leonis papae primi et Decreta; in ejusd. Petri vindicat locum, quem in omnibus etiam deinceps

Crabbe Conciliis editionis repetitae. insecutis editionibus semper obtinuit. Canisii prae-
fatio ad Joannem Lippiensem, episcopum Cirenenscm.
1551. Ibidem, in-fol. S. Leonis Sermones. Laudat
hanc cditionem, quid quod tractasse se scribit. Jo. suffraganeum et ecclesiastem primarium Colonix ten-
Ciampinus in Ejnstola ad Erasm. Gottola a Caieta. dit. Incusat furorem ScVCidi ejusque causam, imma-

Attamen ne hac quidem professione omncm dubita- nem philautix rabiem, unde perversa studia novos
tionem nobis exemit, quippe quem in aliis, quas scribendi Hbros, ambitiosa ioctrinae oxtentatio, pr,v-

item versavisse videri vult, manif»sto lapsum de- fractaque qua-dam sapienti;v prxsumptio, item eflrenis
D
prehendimus, laudando editiones Lovan. 1566 et libido comminiscendi nova dogmata, quibus vetcra

Antuerp. 1583, quaternis excusas. Nec magnopere fastidire simul et antiquari documenta incipiant, tam-

etiam doctrinam suam nobis approbavit, qui, Ro- quam ex fonte oriantur. Per hos d mum scu gTadus
manus ipse et Romae degens Coloniensem hujus omnis impictatis inquit, huc jam. inculcat. Jam . .

anni editionem antiquissimam scrmonum dicere po-
tuit.
1553. Vcnetiis in-fol. S. Leonis Scrmones, eodem
Ciampino teste. In suspenso itaque sinamns, scor-
sim an in collectione aliqua editi sunt.
1555. Basilew per Hcnr. Petri, in-fol. Leonis papce
primi Epistola ad Flavianum contra Eutychcn in
Orthodo.vogr. Jo. Hcroldi n. 57.
Leonem haud bcnigniorem apud hosce tam reve-
rendarum legum et institutorum majorum coniem-
ptores fortunam habiturum prsesagit, quos tamen.
modo legerc vefint, omnes ad suspiciendum viri
animum ct amplexanda qu«e temerario ausu spre-
verint dogmata compulsum iri sperat. Epistolarum
; ordo ut nobis visum, ex Petri Crabbei editione re-
petitus est. Cffitemm in utraque parte, ad superio-
77 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. LEONEM. 78
riun cditionum institutum.textus Biblici ct varian- \ gatse; per canonicos regularcs Sancti Martini oppid<-
tcs quaedam in marginibus adjectae sunt. et academix Lovaniensis. Epistolae Sermo- a. 1575,
1567. Colonioe cx «//'. Jo. Quentel., in-fol. Epistolae nes a. 1577 prodierunt. Ad manum
non nisi eat
Leonis papa; primi et Decretalia, in Concil. Collc- volumen prius, editioni Petri Canisii quoad externa
ctione Stuiana. persimile. Praefatio abest. Num alteri volumini ad
1568. Parisiis apud Mich. Sonnium, in-fol. Epi- dita sit, nescio. In secunda certe editione omnino
stolae Leonis papa;,cum Clementis Bomani Operibus, desideratur.Inscripsit eam tamen Joannes Ulimme-
edente Joanne Sichardo. rius prior S. Martini, qui primas partes hujus re-

Hanc adbibuit Quesnellus, atque haec de ea in censionis sustinuisse videtur, Arnoldo Ganthois ab-
Prxf. gen. monuit :«Joannes Sichardus Clementis bati monasterii Marcenensis, praedicans in epistola
Homani Opera collegit, quibus et veterum pontifi- data Lovanii kalendis Augusti 1575 Epistolarum :

Dum 1'seudo-Epistolas adjecit. Hae post pluresedi- librum ms. Johannis Wamesii, juris utriusque do-
tiones in Germania emissas Parisiis etiam prodie- ctoris, et juris pontificii in Lovaniensi universitate

runt 1508, cum plurium pontificiarum Epistolarum professoris.

onis nostri acccssione, quas ad fidem
/ 1578. Basilex ex off. Henr. Petri, t'n-8°. Leonis
vetcrum exemplarium Ywtorinorum restitutas fuisse p Magni Epistola ad Flavianum Graeco Latina, rectae
testatur editionis hujus procurator anonymus. » Cre fidei columna cum Legatione imp. Cxs. Manuelis
;

diderim equidem haec ejus verba non ita esse acci- Comneni ad Armenios, ed. a. Leunctavio a. p. 4G9ad

pienda.ut hanc Parisiensem demum editionem Epi- 227.

stolis illis locupletatamessevoluerit.sed quae de ac- 1583. Antuerpix
apud Philippum Nutium, in 8°,
cessione scribit, ad Germanicas quoque editiones tomis Opera D. Leonis M. per canonicos reg. S.
II.

traxerim.Quatenus vero hoc valeat, in superioribus Martini, etc, ex manuscriptis codicibus emendata
ad a. 1530 declaratum est. Quid quod fortassis nec cum indicibus novis.
Victorinorum codicum emendationibus prima glo- Hic est titulus tomi primi seu Sermonum;Epistol«
riari possit haec editio? Praece^sit enim Parisiensis inscribuntur in prima. At charta atque characterea
apud Carolam Guillard viduam 1544, in-fol., quae nitidiores sunt ac illius.
nescio an fons illius fuerit.CeTte Epistolas Clemen- •1585. Venetiis apud Dominic. Nicolinum, in-fol f
tis ex Victorinis codicibus emendatas titulus profi- Leonis Epistolae decretales ; in Concilium omnium
tetur, quem in Addendis ad Rufinum (ad p. 023 T. Collectione per catholicos quosdam theologos (po-
1) in tomo tertio dabimus. tissimum Dominic. Polanum Venet. ord. Praedic).
1509. Golonice per Martin. Cholimnum, in-fol. •1588. Lugduni ex off. Iunturum, in fol. Leoni3
Leonis Sermones aliquot (XXI); in Homiliario do- C Sermones aliquot; in Bibliotheca homiliarum et ser»
ctorum catholicorum selectis homiliis aucto et edito monum priscorum PP. Laurentii Cumdii. ed. et per-
a Laurentio Surio. Jo. Ciampinus Leonis Sermones fecta a Ge. Mosano.
hoc anno et loco et hac forma editos, nulla addita 1591. Romx cx xdibusPop. Rom. exc.Ge.Ferrario,
collectionis, cui mentione landat.
inserti essent, in-fol.. S. Leonis I Epistolae decretales, in Colle-
lntegram ideo editionem seorsim factam innui exis- ctione Epistolarum decretalium summorum pontiff.,
timare aliquis posset, in primis cum non manu adornante card. Antonio Carafa, quam publici juria
tantum tenuisse, sed accurata attentione legisse se fecit Antonius de Aquino.
affirmet. Sed haec nt caeterae viri illius promissio- Splendidi hujus operis vetustissimis et Vaticanae
nes vanae sunt, quippe qui unius vocis cura occu* bibliothecae, et aliis permultis mss. codicibus per-
patus, ad alia non nisi desultorie advertit. fecti, copiam nobis deesse vehementer doleo. Sed
1509. Basilex per Henric. Petri, in-fol. Leonis vide infra quae ad mentionem Collectionis Bullarum
papse I Epistola ad Flavianum, contra Eutychen ; Cocqueiinianx docentur.
in Monum. Orthodoxgr. Jac. Grynaei, p. 41. 1509. Romx typis Congreg. Orat., in-fol. Leonis
1572. Figuri, in-fol. Leonis episcopi Romani epi- Epistolae aliquot antehacnon editx;'m Baronii Anna-
slolae duae, una ad Flavianum episc Constantinop. ^ Ubus 7. VI. Nimirum
ad episcopos per Arelatensem
1°
contra Eutychen ;altera ad Leonem Augustum con- Gallix provinciam constitutos, id sequentibus ed. n.
tra Nestorii et Eutychetis blasphemias;inter Scrip- 106, ad a. 449, n. 40, ex antiqno codice Ecclesiae
ta veterum Latina de una persona et duabus naturis Arelatensis ; 2° ad Bavennium Arelatensem episc. ,ad
Dontini, etc ed. a Josua Simlero, p. 74. a. 449, n. 02, ex eodem codice 207; 3* Epistola
1575. Venetiis, in-fol. S. Leonis Sermones. Auc- comprovincialium episcoporum metropolis Arelatensis,
tor est Ciampinus, sed non significat, utrum seor- ad a. 450, n. 52, ex eodem fonte (108); 4° Epistola
sim an in collectione aliqua prodierint. Leonis ad episcopos comprovinciales metropolis Arela-
1575-77. Lovanii apud Hieron. Weiixum ad in- tensis, ad a. 450, n. 57 (109) ; 5° ad Ravennium Are-
tersigne Diamantis, excudente Joanne Masio, in-S°, latensem archiepiscopum (219), ex eodem ms. pari-
tomis II. D. Leonis papae hujus nominis primi Epi- ter utraque.
stolx secretales et famitiares (Sermones et Homilix), S^ECULO XVII.
a mendis et maculia variis diligentius nunc repur- 1604. Moguntix apud Balthas, Lippium sumpt.
79 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTEUARIA 1N S. LEONEM, 80

A SS. Patrum Leonis Magni Romani ponttficis, cjus

Ant. Heirut.,\nA°. S. Leonis Papae Epistolae aliquot
nominis nr\m\,Maximi Taurinensis episcopi, et Petri
et alia quxdam; in Misccllaneis sanctorum aliquot
collectis primumet Chrysologi Bavennatis episcopi, Opera omnia quas
Patrum Grxcorum etlatinorum
a reperiri potuerunt.Vide editionishujus repetitionem
editis appendicis loco ad Gregorii Neocoes. Opera
Gerard Vossio Prxp. Tungrensi. proxime sequentcm.
doct.
1° Epistola ad 1618. Parisiis sumptibus Sebastiani Cramoisy, in-
Insunt a p- 144 ad 238 sequentia :

SS. Patrum Leonis M., etc.,Opera omnia. Edi-

Flavianum Gr.et Lat.,cum argumento et subjunctis fol.

imp.Augustum tio nova, aucta et recognita. Sic tifulus enimvcro

scholiis Vossii;2° Epistola ad Leonem
;

cum argum. et scholiis; 3° Testimcnia non magis

altcra haec editio est recognita quam
Gr. et Lat.,
edita prima,sed utraque ad verbum est descripta ex Lova-
SS. Patrum,eic, non solum Latine, ut antea
invenisse niensi.Nec veriti sunt bibliopolae,quorum solum hoc
erant, sed et Graece,sicutin antiquismss.
episc.Ravenna- est institutum,(/h'mmem epistolam in fronte operis
sc testatur editor; 4° Epistola Petri
Eutychcn presb. contra errores ejus,pro Leone, recusam dare. Mirum vero qui Quesnellus seribere
tis ad
5° Tra- poterat integra Leonis Opera ante annum 1614 edita
Gr. et Lat. ex Mss. Vatic. et Gard. Sirleti ;

aliorum se nescire,cum tamen Vlimmerianam operam probe

ctatus S.Leonis adversus errores Eutychetis et
incipiens Ad Ecclesix filios instruen- noverit.Integriora dici poterant, si verum est.quod
hxreticorum, :

quem plenius in scribit, tribus Sermonibus ex veteri ms. Nicolai

dos, etc. (ex ms. Vatic. n. 2546),
scholiissubjunctisexstylisententiarumquesimilitu- Fabri codice, in bibliotheca Thuanorum tunc ser-

dine Leoni asserit editor; 6" Edictum S. Leonis ad

nam nobis propter indicis defe-
vato,e6se auctiora;

universos episcopos per Siciliam constitutos ; 7° Epi- ctum contendereeam cum praecedentibus non licuit.
stolaad Julianum Coensem ^.sco/mm.Utramque an- Epistolas habet M0 et tractatum a Vossio editum
adversus errores Eutychetis.
tehac non editam ex ms. Card. Sirleti descripsit et
1618. Colonix Allobrog. sumpt.Ant Hieratt, in-fcl,
vere Leonis esse ex diclione et historicis monumen-
additi sunt ;8° Leonis... Epistola? et Decreta (110); in repetita Bi-
tis demonstrare nititur.Sed qui porro
9° de Absaione quando David pa- niana Conciliorum editione.
De Martyribus, et
trem suum persequebatur, qui in antiquis aaquecodi- 1618. Ibidem per eumdem, in-fol. Leonis M. pon-

cibus aceditis superioribus pro Leoninis vendeban- Sermones de praecipuis solemnitatibus Domini et
tif.

tur, eidem abjudicavit. Atque haec omnia scholiis sanctorum Epistolae decretales et familiares.&rei.
;

illustravit Vossius.
Lovaniensi; in Bibl. PP. T. V, part. n.

H06. Colonix apud Jo. Gymnicum et Ant. Hierat., 1622. Colonix Agr. sumpt. Ant. Hierati. in-fol. S:

-in-/bLLeonis papae I Epistolae et Decreta, praemissa Leonis papa?Itractatus adversus errores Eutichetis
Vita ejusdem; in Collectione concitiorum Severini et aliorum haereticorum ;ejusdem Edictum de Bonis

Binii T. I, p. 935-1009. Insunt epistolae 110 additis Ecclesiae non alienandis; it. Epistolade auctoritate
scilicet quae a Baronio Vossioque recens vulgatae concilii Nicami et de non ambiendis pluribus Eccle-

erant. siis, ex ed. et cum notis Gerardi Vossii;in Supplem.

Hamburgi typis Pauli Langii, m-8'.Epistola

1614. ad Bibl. PP. Coloniens, p. 157.
Leonis Magni ad Flavianum Gracco-Latina;ex manu- 1623. Luydum sumpt. Claudii Landry, in-fol. SS.
scripto Graeco anonymo,Byzantinae urbis direptioni PP.Leonis Magni ejus nominis primi.Maximi Tauri-
subtracto, Grxce pnmum, Latine vero ipsius Leonis nensis Petri Chrysologi Ravennatis, Fulgentii Rus-
verbis seorsim edita, cum praefatione M. Nicolai -pensis, Valeriani Gemeliensis et Asterii Amaseni
Glaseri. Addita post praefationem ex eodem manu- Opera omnia,quae rcperiri potuerunt. Editio praeter

scripto Gregorii Thaumaturgi de sancta Trinitate cajteras recognita auctiorque cum scholiis Gcrardi

doctrina. Vossii ad Leonem, etc.

Editor, scholae tunc Verdensis rector,ex biblio- Satis commode exscrip.um est volumen,quod bi-

theca PhilippiSigismundi Ducis Brunov.et Luneb. bliopola Dionysio Simoni de Marquemont archiepi-
episcopi Osnabrug et Verdensis nactus erat ms.,in scopo tunc Lugdunensi dedicavit.Praemittitur Ser-
quo Graecahujus epistoloe versio cum aliis quibus- j)
monum index, sed non Epistolarum.Indicem loco-

dam opusculis exhibebatur. Erat illud,ut scribit ex
Byzantii incendio substractum.ab Hebraeo quodam
in iEgyptum, inde in Melitam insulam, indcque a
RhodioequiteinGermaniamtransportatum,tandem-
que ab Henrico Schrada^o I. D. Osnabrug procon-
rum Biblicorum Leo cum Maximo communem ha-
bet, Falliturautem Quesnellus dum hancquasire-
petitionemed.KUScommemorat.Videlicet quod tex-
tum attinet, unius omnes sunt familiae,at quoad
bibliopolae institutum valde differunt.

sule,bibliothecae episcopali inscrtum. Sed cum pri- 1633. Luyduni... in-fol. SS. PP. Lconis. M.,

mum eam in lucem emissurus sibi visus esset, ad Maximi TaurinensiSjeti-./^/i/a.s

-
prxsulum christiana

finem jam perducta preli opera rcscivit demum, a sapicntia ct facundia clarissimorum, edente Theophilo

Leunclavio hunc honorcm sibi ereptum. Contentus Beynaudo, soc. Jesu.

igitur fuit ex Leunclaviana editione variantes ali- Heptadcm hanc scriptorum confecit editor inse-
quot lcctiones excerplas in calcc addere. rondo collcctioni, ante annos decem ibidem apud
-1014. Parisiis apud Claudium Morellum, in-jol. eumdem,ut opinor,bibliopolam publicata^.-t^i^i/t-u/n
 1 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-UTTERARIA 1N S. LEONEM. 82

Lausanensem, qni proxime Asterium antecedit. Non A Ratisponenst deprehenderunt ;primam aulem Arnol-
igitur ad editionem a -1618 conformataest, utQues- dus Graece scriptam in Bodloiano codice reperit, si-
nollus innuit. cuti Ballerinii in Vaticano Graeeo 1455. Cf. Ballcri-

1G3S. Parisiis ex ojf. Moreliana, in-fol. S. Leonis nionun de collectionibus Epistolarum Leonis, qu83
Vita, Epistolae et Decreta; in Concilior. editione Bi- infra excerpta damus, observata ad collect. 16.
niana, postrema; repelitionis. 1670. Cygenea' typis et sumpt. Sam. Ebelii, in-B°.
1642. Parisiis sumpt. Cl. Sonnii ct D. Bcchet, in- S. Leonis M. Bom. pontif. ejus nominis I, Sermones

fol. S. Leonis Epistola ad Theodoretum, Lat.; in in solemnitateNativitatisDomini nostri JesuChristi

calce Opcrum Thcodorcli. T. VI, />. 724. 2, 7 et 9, in divorum PP. veterumque Ecclesia'. docto-

16(4. Parisiis ex typogr. Beyia, in-fol. Leonis M. rum aliquot, qui oratione soluta scripserunt Homiliis
Vita, Epistolse etDecreta; in Conciliorum Collectione ac Meditt. in festumNativ. J.Cha. e diversis ipsorum
Bcgia. T. VII, p. 49 272, et in T. VIII. operibus eollectoa et peculiariter editae a Christ.
1651. Parisiis Leonis Opera, Quesnel-
in-fol. Dnumio pagg. i 03-121.
lus tamquam iterationem ed. a 1618 laudat sed, ; 1671. Parisiis sumpt. Petri Variquet, ina Jac. sub
si omnimo exstat, tota Raynaud iana haud dubie in ea signe Craticuhv prope dsies S. Benedicti, in-fol. SS.
recusa est collectio, t> PP. Leonis M., etc, Operaper Thecph. Raynaudum.
1661. Parisiis apud Simeonem Piget (Bibliopol. ju- Accedunt huic postremae editioni D. Prosperi Aqu.
ratum via Jacolnva ad insigne Prudentia, in-fol. Leo Opera, etc.

Magnus Romanus pontifex, Maximus Taurin., Pet. 1675. Lutetioz Parisiorum sumptibus Joh. Bapt. Coi-
Chrysol. Bavcnn., Fulgent. Buspens.. Yalcrian. Ce- gnard via Iac. sub Biblhs aureis, in-i°. Tomis II.

tnel.,Amedeus Lausan., Asterius Amasen. lleptas S. Leonis Magni papae primi Opera omnia nunc pri-
prnsulum Christiana sapientia et facundia clarissi- mum epistolis 30, trisbusque de Gratia Christi opu-
morum. sculis auctiora, secundum exactam annorum seriem
Theophilus Baynaudus soc. priorem edi-
J. theol. accurateordinata, asupposititiis, interpolationibus-
tionem, variisad SS. Leonem
Fulgentium acces- et que,innumerisque mendis expurgata; appendicibus,
sionibus instructam, octoginta fulgentii Sermonibus dissertationibus,notisobservationibusqueillustrala.
ex ms. cumulavit. Ccnsuraminofficioscvcensuroi libri Accedunt S. Hilarii Arelatensis episcopi Opuscula,
dc Pnvdestinatione et Gratia, S. Fulgentio vindicati, Vita et Apologia. Una prodit e tenebris geminus" co-
apposuit: Valerianum Cemelicnsem accurata defen- dex canonum et conslitutorum sedis apostolicae.
sione texit, adversuspamwuVianYai^scriminatorem Ordo contentorum hic est. Agmen ducuntlibri a•

Amcdei Homilias florentissimas de Deipara addidit. Quesnello demum, ut supra vidimus. Leoni vindi-
IJac postrema editione D. Fulgentii liber tcrtius de C cati, videlicet, de Vocatione omnium gentium libri
Veritate praedestinationis et gratiae, antea mutilus, duo Auctoritalcs de Gratia et libero vohmtatis Arbi- ;

nunc primum proditomnibus suiscapitibus absolu- trio; Libellusad Demetriadem Virginem. Hos exci-
tus. Perinde atque D. Asterii Homilia?. Quibus ad- piunt Scrmones sub una numerorum serie ordinati;
junctisuntejusdem auctoris Sermones viginti omni- nectamenomissampriususitatanumerandi rationc.
no longe elegantissimi. Fatelur autem nullumloco suo motum esse, praeter
Titulum plenum hoc loco proponere malui,ne in tres ,sci\\cetquartumin Anniversario assumptionissuce,
soquentibus per singulos auctores discerptum con- sextum de Collectis et Eleemosynis, et nonum de je-
quirere lectores oporteret. junio decimi mcnsis, qui olimex cod. ms. Nic. Fabri
16 2. Parisiis sumpt. Ant. Bertier, in-fol. Leonis ad calcem caiterorum erantadjecti, aQuesnellovero
Sermo in Nativitatem Domini; in Combefisii libl. justis locis p. 110, 121 et 140 sunt ascripti. Unicum
concion. p. 241. sermonem 96 in CathedraS. Petri, inquit, ex regio
-1662. Bomcv typis JacobiDragondelli.i7i-S°.Novcm. cod. descriptumcaeterisaccensuimus et accensuisse
Leonis et aliorumadLeonemEpistola! excodice ms. quoniam, etsi tunc temporis ratio id non
pcenitet,
BarberinoeditajinterActasynodi Romanae subRoni- una suadebat, modotamen styloetin propriaiterum
facio II; in Lucse HolsteniiCollectione Bomana bipar- -n et in alicna trutina suspenso, prius examen castiga-
tita pagg. 103-463. mus, illumque Leoni abjudicamus. Enimvero hoc
Epistolae sunt sequentes: 1. Valeniiniani ct Mar- quoque judicium in sequiore editione reformavitet
ciani Augg. ad Leonem (in cd. Ballerin. 100). 2. in prima sua sententia se acquiescere fassus est.
Lconis ad Mardanwn (ib. 104). 3. Ad Anatolium (ib. Huic Sermonum 96 scriei finem imponunt/?ra'/a/io
106). U. Ad Marcianum (ib. 136). 5. Anatoliiad Lco- nes BX Pontificali Romano ob affinitatem dictionis
nem (ib. 132). . Leonis ad Anatoiium (135). 7. Ad cum caeteris Leonis huc repositae et appendicula Ser-
Anastasium (ib. 6). 8. Ad metropolilanos Hhjrici (ib. monum, qui, ut ipsi visum fuit, falsoLeonis nomen
5). 0. Ad mctropolivin,^ AchaiCB (ib. 13). Ex his scx, in codd. mss. gererent, nempe 1° in Natali S. Vin-
nimirum prima, quarta, quinta, septima et nona centii martyris, 2" de Nativitate Domini, 3° in Ascen-
antea ineditae,nusqnam fere in aliismss. oecurrnnt; sionc Domini l\° in Nativitate SS. Apostolorum, Petri
si a duabus prima et quarta reccsseris. Quartam ct Pauli, 5° Traclutus advcrsus errorcs Eutychctis ;

enim Qucsncllus in Grimanico, Ballcrinii vero in ms. alque haec appendicula minoriquam rcl ;
qua chara-
83 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. LEONEM. 84

Ctere est expressa.Alteramquasitomi primi partem A GratiaDei et Libero voluntatis Arbitrio eidem asse-

conficiunt Epistolce 131, in quibus quaca se praestita rendis. IV. De libello ail Demetriadem, quod ejusdem
sint ipse ad sex sequentia capita refert 1* Rejecit ;
Leonis sit, non Prosperi. V. Apologetica ost pro san-
spurias et subdititias; 2° agermanis mendorum et cto Hilario Arelatcnsi episcopo. VI. De Jejunio Sab-
interpolationum maculas abstersit 3° ordinem mu-
;
bati in Ecclesia Domana tempore S. Leonis pnecipit.

tavit et ad genuinum revocavit; 4° auxit numerum VII De Causa Eutychis archimandritai Cp. appel-

plurium triginta trium accessione; 5° suam cuique, lantis a sentenlia Concilii Cp. sub Flaviano episc. Cp.

ut inSermonibusquoque,synopsinpraefixit;6*quot- exponit. In VIII. De causa Flaviana episcopi Cp. ap-

quot ab aliis ad Leonem datae sunt Epistolae, quae pellantis a sentenlia Pseudosynodi Ephesinw. In IX

ipsius responsionibusintelligendis saepe suntneces- De causa Domini episcopi Antiocheni depositi in ea-
sariae, locis suis inseruit, ita ut minori charactere dem Pscudosijnodo, et de Maximi in ejus locum ordi-
facile a Looninis discernantur.Gommode verofecit, natione. In X. De causa Thcodoritie episcopi Cyri ap-

quod numerum ipsis non addiderit. Peccatumestin pellantis ab ejusdem Pseudo synodi sententia agitur.
hoc ab omnibus fere insignioribus Patrum editori- XI. Epistolam de Privitegiis chrorepiscoporumad Ger-
bus, maximeque Benedictinis, ut continuo cum maniarum et Gatliarum episcopos Leonis nomine con-
scriptoris sui Epistolarum numero exhiberent eas tj fictam essc contendit. Post dissertationes notasque,
quae ab aliis ad illum datae essent, quod saepe evol- addenda qucedam in utroque tomo et notitia aliquot
venti ista volumina permolestum accidit, in primis Epistolarum S. Leonis et aliorum monimentorum,
cum indicibus praefixis, in quibus diversarum edi- quce perierunt, sequuntur.

tionum ordines contenduntur, nonoccurri huic in- Descriptio totius operis est elegantissima. Char-
commodo videas. Unam ex ante editis epistolam, tae maximi moduli, densae et pellucidaetamen, cha-
ad Germaniarum et Galliarum episcopos de Chrorepi- racteres nitidissimi.Lectorum commoditati ubique

scopis, tanquamsupposititiam omninorejecit: prae- prospectum est, in primis in Epistolis, apposita in

tereaque septimam ad Septimium et decimam septi- summa paginae orachronologia, etubique notatisin

mam ad universos Sicilice episcopos ex reliquorum margine graviorismomenti.quaequidem Pontificiis

numero expungendos censuit, locum tamen eis ser- oastimari solent, sententiis, quibus passimlectiones

vavit, ne doctorum judicio praejudicare videretur, varias et loca biblica interspersa invenies. Singula-
Adjectasunt fragmenta quaedamEpistolarum etEpi- ris exempli est dedicatio operis, qua ipsiLeoni Ma-
stola Juliani episcopi Coensis, unica quae restat. gno illud consecratur, et raro sane acumioecuncta

Claudit denique hunc tomum Vita S. Hilarii Arela- Leonis prseconia, tum ex vita gestisque et scriptis

tensis episcopi, scriptore S. Honorato episcopo Mas ejus, tum excoaevorumet omnis posteritatis ipsius-

siliensi, illius discipulo, Hilarianae Apologiae causa C que Quesnelli de eo

judiciis collecta, ad formam in-

addita, cui metrum Hitarii in Genesin, et Epistola scriptionis lapidaris redacta sunt. Quatuor pagina-

ad Eucherium episcopum Lugdunensem subjiciun-
In prcefatione, quam Johannis Cassiani ad S.
tur.
Leonem Rom. Eccl. tunc archidiaconum epistola li-
brorum suorum de Incarnatione Christi contra Nesto-
rium nuncupatoria, et testimonia quaedam de Leone
rum spatioexaequat, additis in margine locis singu-
lis, undequaequcsintpetita.ScilicetQuesnelluscum
non posset non sentire, quantam invidiae nubem,
quontosque adversarios in se concitaturus esset li-
bertate sua judicandi et inveteratos errores oppu-

praecedunt, de superioribus Leonis editionibus, et gnandi audacia, hac quasi fidei formula contra laesi
de sua opera atque subsidiis, quibus suffultus eam numinis pontificii calumniam se tueri voluisse vi-
aggressus sit, luculenterverbafecit. Praefationisub- detur.

junxit indices:l°generalemcontentorumutriusque Ex his autem, quae hactenus de hujus editionis

tomi, 2° epistolarum chronicum, 3° epistolarum contentis atque instructione enarravimus, facile qui-

anteriores editiones cum novacontendentem, 4°al- dem, etiam absque monitore patet, quanto spatio
phabeticum epistolarum. Rerum index in Leonis ea omnes auperiores post se relinquat, immo quan-'
8cripta ad calcem exstat uberrimus iopereomnesomniumPatrum tamGracorum, quam
Alter tomus inscribitur : Ad Sancti Leonis Magni rj Latinorum, qua; ad hunc usquc annum comparue-
opera Appendix seu Codex Canonum ct Constitutorum runt editiones, ingenii et doctrinae copiis studiique
Sedis Apostolicce Dissertationes, Lectiones Varur, impcnsaantecellat. Quapropter haud opus esse arbi-
Notce, Observationes, lndices. Tomus II. Singula tramur speciosa testium inductione, ut probetur
eo ipso ordine, quo in titulo recensentur, se exci- quam honorifice utriusque Ecclesia1 doctido eadem
piunt, nisi quod lectiones variae, notae et observa- scnscrint ac judicarint. Neo sane catholicisscripto-
tionea pormistaeinvicemproponantur.Jam de Codire ribus religioniessc debet.justamipsi, quamvie atro
Canonum alio loco dicetur. Disertationes sunt XVI, in Romana curia carbone notata?, laudem tribuere,

quorum Vposteriores ad Codiccm Canonum spectant, novissimorumeditorum exomplo.qui dignamoritc-

reliquae Leoncm propius attingunt, quas enumera- rum Quesnclli commendatione et aequi et perfecti
bimus. Disputatur igitur in I Dc Vita et Rebus ge- arbitri pcrsonam sustinuerunt, neque alitor quam

stis Leonis II. De Libris dc Vocatione omnium gcn- ex justa adversarii viriuiiKrstimatione et majorum
tium, qui Leoni vindicantur. III. De auctoritatibus de conscientia victoriam sperandam esse docuerunt,
 SCIIOFNEMANNI NOTITIA HISTORICO LITTERARIA IN S. LEONEM. 80

Ouorl itaquc instar omnium esse possit, Ballerinio- A. Ecclcsiao homines,qui acerrimum quemque Romani
ru;n de Qucsnelliana judicium hoc loco apponcre pontificisjurium impugnatorem prono fere semper
haud pcBniteat. « Quoe quantaque sit ea Leonis etli- studio amplexi sunt, inficiari non debuissent Qucs-
tio, inquiunt in praefatione gcnerali, p. 13, quam nellum animo intcrdum indulsisse, et modo conten-
sumino studio curavit PaschasiusQucsnellus, illi soli dendi impetu abreptum, modo studiose nimis vulga-
iguorare qucunt, qui cditionem ejus ignorant. Si tis opinionibus contraria sectantem, talia scripsisse
textura expondas,qui in restimandis veterum editio- quoe plus specie quam soliditatis habent. Quod
nibus primuin et potissimum spectandus est, ct in priora attinet, dubium quidem non est quin justc a
quo quaeritur num sit emendatus ac ineditis opuscu- summis virisBaluzio et Coustantio sit reprehensus,
lis auctus, plures ille ac praestantissimos codices na- et vel illa, quam modo notavimus, argumentandi
-t,quorum prasidio multa locain anterioribus ejus ratio aestuans magis quam sobria, non diligen-
editionibus depravata feliciter correxit.et Epistolas tissimus ubique criticum arguit. Sed cavcamus ne
pontificis, quje Opcra sacroe
inter ipsius historioe quod culpa ejus acciderit in fraudis et malevolentiae
utiliorcs sunt, cx uno Grimanico ms. octo et viginti statim suspicionem trahamus.Etenim in cognoscen-
antea ineditis augere Epistolis potuit. Praeterca alia dis atque discernendis tot cditionibus impressis,
n adjeCit inedita, inter quaj maxime celebris t» examinandisque et conferendis codicibus mss. in
esl antiquissima illaCanonum etEpistolarumRoma- tam arduo de genuinis atque supposititiis scriptis
norum pontilicum collectio, quae Dionysianae nihi- judicandi, tam implicato circa annorum rationes
lum cedit, vetustissimique canonici juris studiosis constitucndas negotio, tam multifario rerum quas
nmximo adjumento est. Si vero ipsius editoris lucu- attendere debebat minutarum nexu, quis errare po-
brationes textui vel rebus illustrandis insertas consi- tuisse mirabitur et quis delassato aut nimis subinde
id enim altcrum est quod in editionibus quae- pcrspicaci veniam dencgabit? Illud denique non ce-
ritur, qurenam editio Patrum tot unius(n) editoris labimus, dissertationes Quesnelli esse fere prolixio-
obscrvationibus, admonitionibus, notis et disserta- res et per singula facta circumductas, soepe etiam
lionibus locupletata invenietur, quot illa Leonis in causis Leonem remotius attingentibus distineri.
quam Quesnellus typis impressit"? Quoe enim ejus- i677. Lutetix Parisiorum upud Franc. Muguet,
dem pontificia opera parvo volumine, formae, uti irc-4\ Leonis papae Epistolae quaedam et aliorum ad
vocant, octavae vel quartoe, in antiquis editionibus eumdem antehac fere omnes ineditae, e codice ms.
comprehendebantur, ob Quesnelli additamenta duos Regio depromptae a Joh. Bapt. Cotelerio; in Monu-
implent nnn exiguos tomos in-fol. Quem porro non menlis Ecclesix Grxcx. T. I, pagg. 50-65.
inoveant tantum studium in Leone edendo ab eo ad Leonem Iiom..
Insunt : 1° Epistola Flaviani Cp.

susceptum et naviter impensum,7i« prxstanti inge- C ex mss. Reg. 1026, 2614; 2° Leonis papx et Roma-
nio et thulta eruditione ornatus, plurimum polerat, nae synodi Epistola ad Pulcheriam Augustam, ex ms,
quique priorcm editionem novis curis recognitam Reg. 1026 ; 3° Leonis Synodioa ad Constantinopolita-
post viginti quinque annos rccudit auctiorem, adeo nos, ex eodem codice; 4° Hilarionis seu Hilarii dia-
ut limata et perfecta, quantum per eum fieri potuit, coni Epistola ad Pulcheriam, ex eodem ms; 5° Gallx
judicari debeat?»Quae in eo reprehendi solent ad Placidix Epistola ad JEliam Pulcheriam, ex eodem
hsc iria fere redcunt capita :primo arguitur ncgli- ms.; 6° Lconis Rom. Epistola ad archimandritas Con-
in usu codicum et quidem a summis viris et stantinopolitanos, ex eodem codice; 7° Fragmentum
in antiquorum librorum studio peritissimis Baluzio Epistolx Anatolii Cp. ad Leonem pontif. Romanum,
et Coustantio deinde accusant libertatem ejus, qua
; ex ms. Reg. 940.
intcrdum textum nullo allcgato codice emendat. 1677. Lugduni apud Anissonios, in-fol. Leonis M.
Oinnium vero gravissima reprehcnsio hoec cst,quod Sermones dc praecipuis solemnitatibus Domini et
minime veritus sit falsarum doctrinarum patronum sanctorum; ejusdcm Epistolae decretales et fami-
B6 in s t s suis lucubrationibus fatcri, et non tam
i i liares ad diversos; item Tractatus
adversus errores
Leoncm quam Romamc sedis praerogativas, nunc Eutychetis ut aliorum haereticorum in Bibl.PP. ;

palam, nunc latcntcr impetere. Quod postremum n Max. T. VII.

tanto in ipso fuit invidiosius, qui non occultasjam- 1687. Parisiis ct typogr. Regia, in-fol. Decreta
jam odii sui in societatis Jcsu asseclas significatio- Leonis papac 49, in collectione Dionysii Exigui re-
nes dcderat, animumque vix a partium studiolibe- cusa in vet. codicc Canon. Ecclesix Rom. Francisci
ruin gercre videbatur. Ac profecto nostrae etiam Pithsei novae editionis pagg. 228-249.

(a) Non logerunt itaque Ballerinii, aut si legc- gisse, ct quia Latine scribere nesciret, vernaculo
runt, tanquam fabulam contempserunt.quae Richar- aermone composuisse, deinde docto alicui Hiberno,
ius Simoniu» in Critica Bibliothecss Dupinianx, v, qui olim fuerat oratorii ejus socius, tunc vero rhe-
Lco T. I, p. 1U0, ,sy/., de Quesnello ejusque hac toricam in collegio Bellovacensi docebat.in Latinum
opera scrio, ut videtur, vultu refert, nimirum, non dedisse transfundonda. Vitam Leonis autem tra-
Quesnellum soium, sed plures, et in quoa illu^dSu- duxissc P. Gerardum Dubois, eidem sodulitio tunc
mus legio quadret, bujus editionia fuiase auctores. ascriptum, eumdcmque invito Qucsncllo duriora
Quesnellum snlummodo per multosannos eaquae a nonnulla ejus in Romanam sedem enuntiata inter
pluribus intra Parisios viris doctis accepisset, colle- traduccndum mutavisse.
87 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORIGO-LITTERARIA IN S. LEONEM. 88

4700. Lugduni apud Joannem Certe bibliop. in vici A Leonis Magni pontificis Opera omnia ad mss. codi-
Mercatorio sub signo Trinitatis, in fol. T. II. S. Leo- cum fidem emendata. Accedunt Opera Maximi Tau-
nis M. papae I Opera omnia, nunc primum Episto- rinensis.

lis triginta tribusque de Gratia Christi opusculis Parumcognita editio,etcujux vix unum exemplar
auctiora, etc. trans Alpes migravit. Merito quidem suo, si nostrates
Iteratio Quesnellianac recensionis. Mulavit in le- mutare bibliopolae nequitias olfecerint,qui codices in
vioribus quibusdam auctor seententiam suam, sed titulo venditavit ad emptores frequenter alliciendos|;

non in impio furore contra sedem apostoli-

iis quffi reveraOperaLeonis, quae in Quesnello exhibita sunt,
cam debacchatus esse criminabatur. A pagina 195 additis ejusdem super tribus Leoni primum ab eo
ad 202 tomi primi insertum est Opusculum de vo- : vindicatis opusculis dissertationibus, recudit, et, si

in sermone 7 sancti Leonis Magni de

cis correclionc Cacciaro fides sit, quae nobis non videtur ei dene-
Nativitate Domini rpa[A[iaTioi> Awp-r^dxiov (sic) sive lit- ganda, innumeris operarum vitiis fcedavit.Nec vero
terulx munusculum, quod rcverentissimo patri Era- palam eum ferre putes Quesnelli diligentiam. Immo
smo Gattola a Caieta, inclyti monasterii Casinensis ipse contemnens lectorum judicium Quesnelli perso-
monacho, ac Decano et Vic. Gen. nec non a Diblio- nam induit,et qua; ille scripserat a se demum Leoni
theca, dono dat et offert Joannes Clampinus Romanus vindicata, quasi sua (bibliopolae scilicet) opera nunc
B primum vindicata ei ad manuscriptos codices denuo
magister brevium gratix ac in utraque signatura refe-
rendarius Romx M. DC. XCIII. cx typogr. Jo. Jac. emendata profert. Hac ipsa denique impudentia sua
Komarek Doemi apud S. Angelum custodem; in quo legentibus jocum dcdit, dum elogio LeonisaQues-
auctor vocem arx in laudato sermone corruptam nello condito et hic pariter eadem pompa recuso in
esse contendit, et ex codicibus mss. legendum de- locum nominis Quesnelli substituit : Devotissimus et
monstrat arex ad significanda spatia quibus scala- obsequentissimus cliens Augustinus Savioli. Caeterum
rum per quas ascensus in basilicam D. Petri detur; meminerint lectores ab eodem bibliopola Petri
ordines distinguantur. Emendatio sane certissima, Chrysologi Opera juxta editionem priscam esse re-
quapropter a Quesnello absque ulla haesitatione in cusa, quod Fulgentio pariter accidisse in sequenti-
textum pag. 81, addito auctoris elogio, est recepta. bus discent.
Ex hac epislola porro hausimus notitiam quarum- 1748. Venetiis apud Andream Polctti, in-fol. T. II. S.

dam Sermonum Leonis editionum, quas aliunde LeonisOpera.AcceduntCodexCanonumEcclesiaeRo-

mihi innotescere haud memini. Sed lectores non manae.et Sermones et Homilix S. Maximi episcopi Tau-
celare debeo, id quod singulis in locis etiam ubi eas rinensis ad mss. codices denuo castigati et aucti.

proponimus monui, fidem viri in hoc non satis mihi Gurator hujus editionis fuit Andreas Polettus, Ve-
esse exploratam. Quod reliquas hujus repetitionis C netus item typographus. Ex eo primum discimus
dotes attinet, indices paulo copiosiores nacta est, prioremAugustiniSaviolieditionem,quamvismisere
inque his novum librorum, eorumque capitum, ser- consarcinatam,tam frequenti tamen emptorum con-
monum, Epistolarum, earumque synopse^n, et alio- cursu esse distractam.ut exemplaria jam desidera-
rum omnium tomi primi titulorum, quo prior editio rentur. Quocirca cum ex re sua existimaret denuo

aegre caret. Enimvero displicet, eosdem, qui tamen Leonis Opera prelo committere, ipse tamen nefas
ex superiore maximam parlem sunt repetiti, in esse reputasset Savioli exemplar temere exscribere,
utriusque tomi titulo magna cum pompa ostentari. doctorum virornm consiliis ductum se asseverat,ut
Denique descriptio operis facta est luculento cha- aliud melioris notae et accessionibus auctum exem-
ractere, binis per paginam columnis, in charta neu- plar reprasentari curaret, id quod non aliud quam
tiquam contemnenda. ipsiusQuesnellieditioParisiensisfuitjdemptistamen
S.ECULO XVIII. aliquibus et additis invicem quae in titulo significan-
1739. Romx typis S. Michaelis ad Ripam sumpt. tamen scias, non Quesnellum,sed tantum
tur. Illud

Hieron. Mainardi, m-fol. 8. Leonis Epistolos decre- Parisiensemeditionemeum appellasse.justone metu

tales ; in Collectione amplissima Duitarum pontif. Rom, an ut homines parce doctos, sed tanto religiosiores
ed. Carolo Cocquclines. T. I, a pag. 25 ad 47. n simulatione hac falleret, non disceptaverim. Tomus
Numerus contentorum est XIX. Sunt vero, juxta primus, pariter ac Quesnellianae editiones, continet
Quesnelli ordinem, hae I, II, III, V, VIII, XII, XV,
:
Sermones in varia capita distinctos, praMixa singulis
XVI, XVII, XIV, XCVII, XXIX, XLVII, L, CXXXV, synopsi quaa Parisino editore primum instructi sunt;
LXXVII, LXXXVII, CXXIX, CXXXVI. Ab initio sta- Epistolasdeinde totidem,codemqueordine ac distri-
tim editor subjecta ad primam epistolam notula butione, fontibus unde nova; illffi ductae essent Ques-
monet, se omnes ex Antonii card. Carafx Epistolis nelli verbis indicatis. Nec tria illa opuscula, qu33 in
decret. summor. pontif tomo I deprompsisse, addit- Parisina editione Lconi primum tributa sunt, repu-
que studio hujus cardinalis, qui scilicct codicibus diavit, in hoc solum ab ea recedens.quod non in
Vaticanis adjutus fuit, admodum dissimiles esse fronte reliquorum, sed ad calcem potius addiderit,
redditas iis quas canonistaj et Operum S. Leonis subjectis statim tribus qure ad eadem spectant,dis-
collcctores ediderint. scrtalionibus.Contra quae ad primum tomum acces-
1741. Venetiis apud Augustinum Savioli, in-fol. S. serant in Parisina, Vita Hilarii auclorc Honorato, et
89 SGHOENEMANNI NOTITIA HISTORIGO-LITTERARIA IN S. LEONEM. 90
reliqua, hic intomo altero post Codicem Canonum A. admodum turpe nempe Tractatum S, Leonis adver-
exhibentur, iisquedeniqueadvoluminiscomplemen- sus errorcs Eutychetis aliorumque hxreticorumhis iis-
tum quoniam reliqua; Quesnelli disscrtationes omis- dem verbis el eadem epigraphe semel pagina 102,
sae sunt, Maxinu Sermoncs succedunt. iterumque pagina309 cxcusum.
Jam si quaeratur quale nomen pretiumque operoe 1751. Dononix apud llieron. Corciolaniet II. H.
huic Poletti statuendumsit, ut lubet expurgatam seu Colli, in-\°- Sermo S. Leonis de Quadragesima, in-

mutilutamQncsrtellieditionemreclcdippeWdiyeris.Noim cipiens : Dilectissimi nobis, fdcs nostra nos admonet,

non ea solura qua3 modo indicavimus de Parisina cum annotationibus Jo. Chrys. TrombeUi, cum aliis
demptasunt.sed multaetiam ex animadvcrsionibus Iribus de IiesurrectioneDomini, in fcstivitate S.Pauli,
ct admonitionibus ipsius frustrahic exspectes. Atque falso eidcm ascriptis, et uno de Abrahx filio incerti
hoc pra?cipuum est, quod in laudibus illius ponit auctoris, forte Leonis ejusdem, ex codice Bono-
Petrus ThoinasCacciari, scquentisauctor, cui hujus niensi ; in Opusculis vet. P P. Lat. s. Anecdotis a ca-
aequeacprscedentisVenetasnotitiamunicedebemus. nonicis reg. S. Salvatoris Dononix evulgatis. T. H-
Is univcrse quidem reprchensionc summaet dixerim part. payg. 233-253. Nullus omnino, necpriorille
l,

pene detestatione dignum censens, quod e Quesneljo de Quadragesima, ut Trombellus inscripsit, Leonis
aliquid in suam derivare institueritPoIettus,tumeo n cst, docentibus Balleriniis in diss. de Sermonibus
magis eisuccensendum arbilratur, quod famae, quas Leoni M. supposilis.
de suo (Cacciarii) molimine novas editionis spargi 1751. Romx ex typographia Antonii Fulgonii apud
ccepisset, nullam rationem habuerit atfjue ea solum ; S. Eustachium,
in-fol. Exercitationes in universa
in meritisejus ponit, quibus a Parisinaeditione re- S LeonisMagni Opera pertinentes ad historias hae-
cessit. « In primisillud minime possumus dissimu- resium Manichaeorum, Priscillianistarnm. Pelagia-
lare,inquit, typographum Polettum aliquam ex eo norumatqueEutychianorum, quas summo studioac
laudem sibi comparasse, quod nonpraecedentem Sa laboreSS. pontifex everlit atque damnavit, et dica-
violi edilionem exscripserit, quam innumeris typo- tae sanclissimo patri BenedicloXlV, ponlifici maxi-

graphiaj raendis scatere'ipsi, et quotquot eam lustra- mo afratre Petro Thoma Cacciari, Carmelita, in
runt, jure meritoqueconquesti sunt. Aliaporro laus collegio Urbano Propagandx Fidei sacrx theologix
quam Polettus comparavit sibi. ea est, quod scilicet polemicx lectore, et Homani cleri examinatore aposto-
in suam Venetam edilionem quam plurimas Ques- lico.

nellianas animadversiones minimeintulerit etadmo- Lconis Operum editioncm Anti-Quesnellianam

nitiones qusut plurimum, aut Leoninis sensis, aut jampridem uon intraanimum solumvolverat Caccia-
Ecclesia) ritibus, aut ecclesiasticaehierarchiae ordi- rius, sed exspeetari etiam ex aliquo tempore jusse-
nibus, xel demum etiam catholicae fidei regulis repu- C raf. Attamen cum diutius protrahi illa videretur,
gnant.resecarit; cujusquidemgenorisobservationes quod ipsejustisoausis, munerisscilicet avocationi,
et monita, quae in utraque Gallica Quesnelli editione etipsiusnegotiigravitati tribuit, et jam civillatio-
legendaoccurrunt, prorsusinilladesideratur quam nibusab iisquibusvel impar huic spartae eestima-
Polettus vulgavit qui in suisnovis typis ct Ques-
; retur, vel totum consilium displiceret, peti cceptus
nellianas dumtaxatsynopsesel Leonis textumatte .- esset bisce tandem editis dissertationibus et invidos
;

dens, prout ille in Galliis lucem aspcxil, lantam sibi rumores dispellere et viam apud aequiores sibi prae-
blanditusprffi se ferrepuritatem, utcastigatioratque munire studuit. Hoc ergo prae caeteris ratio postulat,
limatior prodire minime possit. » Ob utrumque porro ut quo in Quesnellum affcctus sit animo oslendamus.
acrius inipsum calamum diffusa Quesnelli confuta- Tria autem potissimum ab eo commissa graviter
tione stringit Cacciarius. Sed quodex propriomagis conquestus est primum, quod plura a genuiuo textu
:

iustitulo hoc de eo post videbimus. Illud vero

facit, abhorrentiaintulerit; deinde.quod multaadmiscue-
ejus de Pole/to jurficium incautius nobis visum cst, ecclesiastico agendi ordini ac rationi
rit minus con-
quo reprehenditquodtres laudatas Quesnellidisser- sona, quod gravius, a catholica regula plane alie-
ct,
tationes suscipere non gravatus fuerit, nulla interim na adeo ut non tam medelam pontificiis scriptis
:

menlione factascriptorumillorumquitotisncrvis Ques- adhibuisse, sed ea graviter vulnerasse videatur

D ;

nelloseseopposuerunt ad priejudicatas ejusdem opinio- tandem, quod non solum omnia monumenta non
nes refellendas,et porro quodCodicis Canonumaucto- collegcrit, sed aliade industria prastermiserit, alia
ritatcmabaliis scriptoribus elevatam magni ficridixerit vero, utpoteadvcrsa scopo quem forte sibi propo-
a 1'ctro Coustanlio inprxfalione adEpistolas pontifi- suerat, tanquamomnino supposititia, vel certe, ut
cum l\omanorum,scque lectorum volis consuluissepro- suppositionibus rcferta rejeccritvel mutilaverit. Ita
fessussit,ut opus illud qualccumque alibiqusercrenon summatim sesehabcntCacciarii in Quesnello repre-
cogerentur. Egregie scilicet rei sueeconsuluisset bi- hcnsa,distincliusautemsicpersequitur:(2u£s?(e//us,
bliopola, sililium istarumcommcmorationescrupu- inquit, acerrimo pollens ingenio, valde facilisad con-
lumhominibussuperstitiosisinjecisset.Graviorhaud tentiones et jurgia excitanda, omnino promptus ad
dubie reprehensio ea est, quod plurimis typorum xquivocationes et fallacias construendas, alium sibi
erratis operaPoletti laborct,ct manifesta nirniae fe- scopum proposuit, prxter illum qucm catholicicuncti,
stinationis vestigiaostendat.cujus exemplumprodit el prxcipue suce gentis homines habuerunt, in ador-
 91 SGHOEOEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARJA IN S. LEONEM. 92
nandis castigandisque veterum P P. voluminibus. Ipse A diurii adhibitum in exaggeranda sua erga S. Leonem
namque quandoque elariora sancti pontificis loca ob- ct apostolicamsedem devotione animique pictatc, qunm
scuris, sequivocis, falsisque an notat ion ib us fxdavlt ; alia testari se simulat ornata quadam orationevelin hujus
adprorsus violentasinterpretationesdetorsit ; vcritatem laudes excurrendo, vel Lconina gesta atque statuta
fullaciis occuluit, oppressit, atque perpctuo prxtextu cum aliorum episcoporum doctrina, pictatc, religione
inquircndx
antiquitatis ct illustrandaz cu systemata clarissimorum operibus simul comparando, vet in me-
scnsimetubiquc stabilire sategit ,
qux hxreticornm par- dium inlerim adluccndo quarumdam particularium
tibusfavent, ct sacrx ecclcsiaslicx hierarchigeregimen synodorum regulas, quseanteLeonis xvum alicubiob-
dejiciunt ; pene quandoque etiam abolita, aut saltem tinuerunt,quibu$ subesse et insistere summum pontifi-
imminuta Homanorumpontificum vera et lcjitima ju- am dcbuissc asseverat. Quid enim? Aliquando tatem,
risdictione super omnes aliasEcc!esias,etiamOrientis. tantumque eruditionis apparatum ad suos lectores de-
Atiuni interim tamen se esse simulavit. Quandoquidem lcctandos construxit, sensim susque deque antiquas
in suis scribcndis operibus, et in Leoninis adornandis Ecclerix res vertit, perturbavit, miscnit, ut nevixqui-
scriplis, multo artificioso conatu ususest, reverentiam, dem appareant illicia quibus usus estad prava suasy-
pietatem, cultumque erga Homanos pontifxccs et apo- ttemata insinuanda atque firmanda ; sibi forte blan-
stolicam sedcm affectando, ut incautos dccipcret, ci diendo, in sacris ct ecclesiasticis rebus pertractandis
f
,.ii,,.. n <HvMi'n ..,,./.. *"^ ___. •__._.__•_ _!•____ !_•_•_
S\/-»snilfi
occulti /1
•_ _"_•
c-t
hostis quam sxpissimeim'iuu __
partes agcndo,
_• . . . _*_____ vJ>* I

post
F
hominum
• . __ __ _____* _____ _l_"
ingenia, et dicendi arteetphilosophicis con-
______ __..

splendidum verborum apparaturn, itlasvencno aspcrsas jecturis potius quamrerum vcritatect rationum pondere
propositioncs cructat, qux erronea et in ornnibus com- persUaderi posse. Qualis autem quantaque diligentia,
mentitia cjtis systematafalso aliquo veritatis colorein- et animi attcntio, ne deciperer, adhibenda mihi fuerit
dueve posse arbitrantur («). in percurrenda hoc aliisque Qucsnelli dissertationibus,
In hucergo rerumconditionecum ingenslaborum nemo facile poterit intelli<jcre,nisi ii fortc qui in con-
onus humeris suis impositum existimaret, cum textu scribendis eruditissimis Commentarus, ai ecclesiasticas
a ialsis et corruptislectionibus purgando et ad pri- res pertinentibUs, me prxcesserunt. Quemadmodum
stinam integri/atem restituendo, id quod synopses novissime factumfuissea ct.viroJoanne Antonio Hian-
etiam a Quesnellostudiose temeratas postularc af- chinii norunt qui ejusdem sex volumina de Ecclcsix
firmat;tum augendo aliquagenuinorum operumac- potestate xstimarunt. Isenim in familiaribus colloquiis
cessionceaque quae non nisi prava et subdola men- inter noshabitis,non semcl testatus estalium numquam
teabeo Leoninis inserta cssct (intelligit libros de scriptorem legisse qui tot simulationibus ct artificiis
Vocationc gentium, auctoritates sedis apostolicx de uteretur prxter QuesncIIium. Quippequicum aliquan-
Gratia, et Epistolam ad Dcmctriadem, item Codicem do se facile perstringi et jugulari posse pcrsensit, sla-
Canonum Ecclesix Romanx) eliminando neque ta- C tim quasi anguis elibatur, et ex una ad alia vel plures
;

menplenese consecuturum speraret quod cupiebat, quxstiones progrediens, vera incertis et xquivocis ad-
nempe ul omnes Quesnelli venenatos aculeos retun- miscuit ; et rursus falsa et erronca duhiis ct probabili-
deret, quorum plurimos etgravissimos in ejus dis bus interscrit ct implicat, ut ad sibi prxfxum scopum
sertatione de Vita ct Rebus gestis Leonis M. super- pervcnial. Non igitur ad climinanda solum e Lconis
esse sibi persuaserat ; huc pra_sertim selectissimas Operibus tot commenta, fallacias atque nugas, et ad
doctrinae suoo copias convertere et ingenii nervis in- assercnda sedi apostoticx sua Icgitima jura sufficere
tcntissimis contraipsum in hocexercitatiorum cam- poteratillorum textum nudum cl sinccrum undequaque
po depra.liari decrevit. Sed audiipsum : Intcr illas ab omnibus mendis,X(\uivocis ct falsis interprelalioni-
disscrtationes fucaio colore ecclcsiaslicx traditionis ct bus cxpurgatum exhibcre, verum opus erat ordi-
Leoninx doctrinx illnstrandw a Pvschasio Qucsnello
,
nata methodo quasdam excrcitationcs conscribcre, qui-
conscriptas, principem locum habet illa Dc Vita ct : bus haud exiguem lumen Leonis gcstis, apostolicx
llebus gestis S. Leonis Magni. Multis fraudibus cnim. scdis juribus et ecclesiaslicx regiminis formseetordini
magis atque commentis totam hanc disscrtationem et afferri possemus.
caeteras subsequentes esse refertas, vix intelligere po- Scilicetenarrandamsibisumpsitearum haeresinm
tuissem, si in illis percurrcndis scmjicr ud ipsum Lco-
j) vel pra-cipuarum certe historiam, qux tcmporc quo
ninum textum non provocassem, ut rerum vcritatem S. Leo ad summum pontifcatum fuit assumptus, ad
inspicerem. At cum tanto artificio ipse uti solcat, ut vitx ipsius exitum usque catholicxrcligioni vim intu-
scnsim lcctores etiam probos et optimosinpravassuas lcruut, ct Oeeidentematque Orientem infcsfarunt. Pro-
opiones pertrahcrc possit, hosquc multis pr&judiciis pterea, inquit, ut suorum munerum partes impleret,et
imbucre, plurimum milii laborandum fuissc prsesens omnc sludium ac labo-
Cliristianam fnlem custodirct.
hoc opus indicabit. Vix cnim cnarrarc possum, stu- rcm cum impcndcrc oporluit ad scdandas sxvissim<is

(a) In praefationeipsisOperibusprfflmissaeamdem locis ijruvius vulneravcrit. inaliis ad violcntasomnino

querelam siceffert: Tantumabesi utQuesnelluseccle- interpretationes distorserit, ei in nonnullis denique
siasticx e\ litterarix reipublicse bsec beneficia contule- cumdcm minus calliolico cxplicavcrit ; ita utcjusstu-
ril (ut scilicet Leonis scriptis primigeniam integri- dia labores nonniei in S. Leonis injuriatn, Eccle-
ci
taiem oL nitorem, quemadmodum professus est. six catholicxperniciemetin acatliolicorum prxsidium
rcdonaret). ul ipsum potius textum compluribus m atque favorem redundaverint.
93 SCHOENAMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. LEONEM. 9-4

tempestates qu;v diaholieo furore dehaeehantc fulei c.vi- A etiamadconsuetasetsatisfamiliaressanetipontificis

titun promovebant, ChristiimperinmetRomanam /•'<•-
loquendi formulas alibi expressas attendentes, quoe-
elesiam uexabant, dc quibus omnibus eas victorias ip*e dam corruptalocacx alicubi repctitis supplevimus,
tummus pontifex reportavit,quas divo Petro hujusque admonitis tamen nostris lectoribus dc causis quae
wrilus Christus Dominus in Scripturis promise- Lconis obscuraet difficiliora qiuedam scnsa aliisma-
rat. [gitar duobus libris de Manichseorum, uno de docebant oportere inter-
gis perspicuis et ccrtis nos

Priscillianistarum, \ibra uno de Pelagiana, librisiti- pretari.Qua?quidemomnianonmagis\"eritatiscausa

dem duobus de Eutychiana hseresi ot bistoria, copio- quam utartibus adversarii sui Quesnelli, quam S02-

sum sermoneminstituit. AcManichausmi historiam pissimc vel Leonem accusantis, aut in presidium
ab ovo indc pertexere ccepit, fortasse non cx primo suorumassertorum traduccntis,occurreret, fieri dc-
consilio.Etcnimjam absolutum sibi fuisschocpen- buissesignilicat.IIujusetiamcausasecoactumfuisse
sum scribit.cum ab amico monitus, Belsobrii libel- scribit,textumcodicummss.subsidioitarestitutum,
lum in manussumeret telamque jamprffltextam dc- notis,observationibusetpnemonilionibusadornare,
nuosibi retractandam esse intellijzeret. Hinc Belso- no forte totum illud, quantum esset, quod ex illa
brium magisquaniQuesnellum in hislibrisdebcllat castigatione provcnire posset utilitatis, aut pcnitus
Contra in Pelagiana historiaea solum quoe Looncm r» interiret, autsaltcmoccu]taretur,adeoque nonnullo
attingercnt spcctavit, omninoque in singubs quoe rum opinio de Qucsnellianaj editionis prse
pra3 cooteris
csteri;
Leonis partes vel scriptis vel factis fuerint, insigni omnibus proestantia maneret,autetiamnota3 ejuset
in loco ponit. Jam cum satisingeniumconsiliumque observationcs tantum pondus haberc vidcrentur,
virihisce speciminibusdeclarataessereor, adipsam qur.si anemine de errore notari aut defalsitate pos-
Operum Leonis editionem progrediamur. sent convinei. « Necesse ergofuit, ?H</mY,hisceQues-
nellianis notis et observationibus, novas, veriores
1753-55. Romse apudJosephum Colliai, in-fol.T.U. atque magis sinceriores opponere, easque non ad
S.Leonis Magni papoe primi Opera omnia ad manu- calcem hujus nostnvoluminis reservare,ut quando-
scriptoscodicesemendata, novis monumentis aucta, que viri alias doctissimi fccerunt, sed easdem con-
notis et observationibus adornata sfudio F' Pktri venientibus sibique aptis locis distribuere, ut loctor
Tfiom.e Cacciari, Carmelitse. nullum prorsus laborem in evolvendis libripaginis
Nimirum tria illa quoe in editore requirunt Balle- subiret, ad eaintclligenda quoe hac Romana editione
riniijuxtaverba eorum supra producta, ut editio- contraQucsnellianamconscripsimus.Quia vero tan-
nem praestet emaculatam, novis scriptis auctamet dem (utdiximus)insuarum falsarumproposilionum
illustratam,Cacciarius quoquein hisce voluminibus pro3sidium,Leoninum textum, perperam et violen-
ffecisscsibi visusac pollicitusest. Quippeemacula- C ter interpretatum, adducere consuevit, allaboravi
tam ct locupletatam dedit ex codicibus maxime Va- mus, ut inhis typis majusculis characteribusealoca
ticanis, quapropter Ramanam appellari cupit, illu- excudcrentur, quac magis apta sunt ad arguendam
stratamautem practerquamexercitationibuspra^viis, ejusdem nostri adversarii falsitatemet ad evcrtenda
in nolis jamjam textui subjectis, quo3 cum fere om- tot asserta minus catholica, aut maximc impudenter
nescontraQuesnelliopinionesatque asscrta dirigun- ab codem pronuntiata.» Jam quod ultimam hujus
tur, idcirco Anti-Quesnellianam non immerito suam editionis dotem, augmcnta in hoc tomo facta attinet,
editionemaudirepradicat.Rescissisigiturlibrisquos plures in totdiversis, quot manu versabat, mss.co-
novo exemplo Leoni vindicatum iverat Qucsnellus, Scrmoncs Leonis nomineinscriptos invenit,
dicilius
-o quoque CodiceCanonum etConstitutionum quorum alii magis, alii minus sinceri videbantur, alii
sedis apostolicc, primo tomo Sermones, cum non- manifcsto mentiri se hoc nomen ostendebant, et ex
nullis aliis monumcntis de rc liturgica ex Missali et sexcentis aliorum pannis consuti crant, in quibus
Ordino Romano ct Codice Sacramentario dcsumptis, omnibusriteetaptediscernendishaud levemoperam
ultero Epistolas solascomplexusest. Ac in Scrmoni- et plusculum tcmporis perdidit, unumquc cx tot im-
bus quidem non una profecto ratione Qucsnellum pedimcntis fuisse conqueritur, cur opinato serius
descruit, restituendo non solum superiorum edito- hanc cditionem emittcre potuerit. Addidit autem
fj
rumordine.quem aveteribus quoque Collcctoribus, geuuinisLconisScrmonibus,quinquc novos ex Vati-
in manu exaratis archetypis, servatum observarat, ct canis et Vallicellancis cod. haustos, ct poslremam
synopsesquasilli concinnavorant, scd textu passim parlem sermonis dc fcsto Cathedroe S. Petri, quem
-.fidomiminutato.et.ut sibiquidcm persuasit, mutilum ct impcrfectum primus evulgaverat Ques-
emcndafo. Et quod varias lectioncs attinet in edilis ncllus. Sunt autem I. De Dominica Resurrectioue,
:

etmss. librisdeprehensas, nusquamvulgatas abaliis idcm,quem Trombellus dcdcrat cujus de sinceritatc

editoribus subduxisseet novasintulissescalfirmat, ejus dubia prolixa praemonitione evcrtere noster stu-
nisi tum cum ipsorum codicum summa conscnsio et duit. II De festo Ascensionis Dominicse. Ilf, IV. In
Leonin.-c orationis ratio id postulare viderctur, vcl festum SS. fratrum Machabaeorum. Ilomx; kcdcnd.
quando manifcsto antiquorum crrorcperspccto duo- Augusti in Ecclesia S. Petri ad Vincula celebrari soli-
rumsaltemcodicumsubsidioeasdcmcastigariposso tum. Postcriorcs duo in vstustis codd.vel anonymos
et debcre existimaret. In qua re, inquit, pra;sertim ub Augustini nomine
vel i offcndit, scd suo aliorum-
 .

91 SCHOEOEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERAIUA IN S. LEONEM. 02

nandis castignndisque vetcrum P P. voluminibus. Ipse A. dium adhibitum in exaggeranda sua erga S. Leonem
namque quandoque clariora sancti pontifiris loru ob et apostolicamscdcmdcvotione animique pietate, quam
scuris,xquivocis, falsisque annotutionibus fxdavlt ; alia teslari sc simulal ornata quadam orationevelin hujus
ad prorsus violentas interpretationes detorsit ; veritatem laudes excurrendo, vel Leonina gesta alque sfaluta
faltaciis occuluil, oppressit, atqus perpetuo prgetextu cum aliorum episcoporum doctrina, pietate, religione
antiquilutis inquircndx et illusirantx ca systemala clarissimorum operibus simul comparando, vel in me-
scnsimetubiquc sl abili re sutr<<if,quxhxrctirorumpar- diiun inlrrim ud luccndo quarumdam purlirulurium
tibusfavent, ct sacrae crrlesiasticx hierarchix regimen synodorum regulas, quxantcLeonis xvum alicubi ob-
dejiciunt ; pcne quandoque etiam abolita, aut saltem tinuerunt-,quibus subesse et insistere summum pontifi-
imminuta Romanorum pontificum vera cl lcjilima ju- cjm debuisse asseverat. Quid enim? AUquartdo talcm,
omnes aliasEcclesias ,etiam Oricntis
risdictionc supcr lanlumqne eruditionis apparatum ad suos lectorcs de-
Alium interim tamen se csse simulavit. Quandoquidem lectandos conslruxit, sensim susque deque anliquas
in suis scribcndis operibus, et in Lconinis adornandis Ecclcsix res vcrtit, perturbavit, miscnit, ut ncvixqui-
scriptis, multo artificioso conatu ususest, revercntiam, dem appareant illicia quibus usus cstad prava suasy-
pietatem, cuitumque erga Romanos poniificcs ct apo- Itemalu insinuanda afque firmanda ; sibi forte blan-
stolicam sedcm ajfectando, ut incautos dccipcret, ei r. dicndo, vn sacris ct ecclesiasticis rebus perlrnctandis
occulti hostis quam sxpissime paries agendo, post hominum ingenia, et dicendi arte ct philosophicis con-
splendidum verborum apparatum, illasvencno aspcrsas jecturis potius quamrerum vcritaie ei rationum ponderc
propositioncs eructat, qux erronea et in ornnibus com- persuatleri posse. Qualis autem quantaque diligcniia,
mcntitia ejus systematafalso aiiquo vcriiatis colorein- etanimi altentio, nedeciperer, adhibenda mihi fucrit
ducve posse arbitrantur (a). in pcrcurrenda hoc aliisque Quesneili dissertationibus,
In hucergo rerumconditionecum ingenslaborum nemo faciie potcrit intelligere,nisi ii fortc qui in con-
onus humeris suis impositum existimaret, cum textu scribcndiscruditissimis Commentarhs, al ecclesiasticas
a falsis et corruptislectionibus purgando et ad pri- res pcrlincntibus, me prxccsserunt. Quemadmodum
stinam integri/atem restituendo, id quod synopses novissime factum fuisse a cl.viroJoanne Antonio Rian-
etiam a Quesnellostudiose temeratas postulare af- chinii norunt qui ejusdem scx volumina de Ecclesise
firmat;tum augendo aliquagenuinorum operumac- potcstatcxstimarunt. Iscnim in familiaribuscolloquiis
cessionceaque quae non nisi prava et subdola men- inter nos habitis , non scmcl testatus estalium numquam
teabeo Leoninis inserta esset (intelligit libros de scnptorem legisse qui tot simulutionibus et artificiis
Vocationc gentium, auctoritates sedis apostolicx de uteretur prxtcr Quesncllium. Quippe qui cum aliquan-
Gratia, et Epistolam ad Demetriudem, item Codicem do sc facile perstringi et jugulari posse persensit. sta-
Canonum Ecclcsix Romanx) eliminando neque ta- C tim quasi anguis elibatur, et cx una ad alia vei plures
;

menplenese consecuturum speraret quod cupicbat, quxstiones progrcdiens, vera inccrtis et xquivocis tul-
nempe ut omnes Quesnelli venenatos aculeos retun- miscuit ; ct rursus falsa et crronca dubiis ct probabili-
deret, quorum plurimos etgravissimos in ejus dis bus interscrit et implieat, ut ad sibi prxfxum scopum
sertationefte Vitact Rcbus gestis Lconis M. super- perveniat. Non igitur ad eliminanda solum e Lconis
essesibi persuaserat ; huc praesertim selectissimas Opcribus tot commenta, fallacias atque nugas, et ad
doctrina; susccopias convertereet ingenii nervis in- asserenda scdi apostolicx sua legitima jura sufficere
tcntissimis coutraipsumin hocexercitatiorum cam- poirrat illorum icxtum nudum cl sinrrrum undequaque
po deprseliari decrevit. Sed audiipsum : Intcr illas ab omnibus mcndis,xquivocis ct falsis interprclationi-
disscrtationes fucaio colore ecclesiaslicx traditionis et bus cxpurgatum exhibcre, verum opus crut ordi-
Leoninx doctrinx illnstrandae, a Pvschasio Quesnrllo nuta methodo quasdum exercitutiones conscribere, qui-
conscriptas, principcm locum habet illa Z)e Vita ct
: bus huud exiguem iumen Leonis gestis, apostolicx
Robus gestis S. Leonis Magni. Multis fraudibus cnim scdis juribus et ecclesiasticx regiminis formxctordini
magis aique commentis totam hanc disscrtationem et afferri possemus.
cozteras subsequcntes cssc rcfertas, vix inteiligcrc po- Scilicetenarrandamsibisumpsitearum hsresium
tuissem, si in pcrcurrendis scmper ud ipsum Vco-
illis vclprcecipuarum certe historiam, qux tcmporc quo
j)
ninum texlum non provocasscm, ut rcruni veritatem S. Leo ad summum pontifieatum fuit assumpius, ad
inspirerem. At cum tanto artificio ipse uli soleat, ul vitx ipsiusexitum usque catholirxrciigioni vim intu-
sensim lectores etiam probos et optimos in pravas suas Irrunt, ct Oecidentematque Orientem infestarunt. Pro-
opioncs pcrtrahcre possit, hosque multis prxjialiriis plcrea, \nqu\l, ut suorum munerum partes inijdcret.rt
imbuere, plurimum miiii laborandwn fuisse prsesens Cliristianuni fidcm cuslodirrt. omnr sludium ur lubo-
hoc opus indicubit. Vix enim cnarrarc possum, stu- rrm rum impendere oporluit ad srdandas sxvissimas

(a) In praefationeipsisOperibusprfflmissaeamdem locis tjruvius vulneraverit, inaliis ad violcntasomnino

querclam sic effert : Tantumabesi utQuesnellus eccle- inlrrprrtationrs distorserit, ct in nonnullis dcnique
siasticgeei litterarige reipublicae baec beneficia contule- eumdcin miiius catholice explicaverit ; ita utejusstu-
ril (ut scilicet Leonis scriptis primigeruam dia ct luhorrs nonnisi in S. Leonis injuriam, Eccle-
integri-
tatem el nitorem, quemadmodum professus est six catholicxperniciemetin arutbolicorum prsesidium
redonaret). ul ipsum potius textum compluribus in alque favorem redundaverint.
93 SCHOENAMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERAIUA IN S. LEONEM. 94

tempestates qu«ediaboUco furore debacchante fidei exi- A etiamadconsuetasetsatisfamiliaressanctipontificis

tiuin promovebant, Christi imperinm et Romanam Ec- loquendi formulas alibi expressas attendentes, quae-
elesiam vexabant, dc quibus bmnibuseas wctorias ipse dam corruptaloca cx alicubi repctitis supplcvimus,
summus pontifexrepoftavtt,qwts divo Petro hujusque admonilis tamcn nostris lectoribus de causis quffl
sorilw Christus Domtnus in Seripturis promise- Leonis obscuraet difQciliora qusdam scnsa aliisma-
rat. Igitur duobus libris de Manich3B0rum} uno de nos doccbant oportcre inter-
gis perspicuis et ccrtis
Priscillianistarum, libro uno <lc Pelagiana, librisiti- prctari.Qua?quidemomnianonmagisveritafiscausa
dcm duobus de Eutychiana heeresi et histgria, copio- quam utartibus adversarii sui Qucsnelli,quam sa>
sum sermoncminstituit. AcManichaeismi historiam pissimc vcl Leonem accusantis, aut in prnssidium
ab ovo inde pertexere ccepit, fortasse non ex primo suorumassertorum traducenlis,occurreret, fieri dc-
consilio.Etenimjam absolutum sibi fuissehoc pen- buissesignificat.IIujusetiamcausasecoactumfuisse
sum scribit.cum ab amico monitus, Belsobrii libel- scribit,lextumcodicummss.subsidioitarestitutum,
liiin in manussumeret telamque jampraetextam de- notis, observationibusetpncmonitionibusadornare,
nuosibi retractandam esse intelligeret. Hinc Belso- ne forte totum illud, quantum esset, quod ex illa
brium magisquam Quesnellum in hislibrisdebellat. castigatione provenire posset utilitatis, aut penitus
Contra in Pelagiana historiaea solum quaj Leoncm t> interiret,autsaltcmoccultaretur,adeoque nonnullo-
attingercnt spectavit, omninoque in singulis qure rum opinio de Qucsnelliancc editionis pra; caeteris
Leonis partes vel scriptis vel factis fucrint, insigni omnibus praestantia maneret,autetiam nota?. ejuset
in loco ponit. Jam cum satisingeniumconsiliumque observationcs tantum pondus haberc viderentur,
virihisce speciminibusdeclarataessereor, adipsam qur.si a nemine de errore notari aut de falsitate pos-
Operum Leonis cditionem progrediamur. scnt convinei. « Necesse ergo fuit, inquit, hisceQues-
nellianis notis et observationibus, novas, veriores
1753-55; Romse apu I Josephum Collini, in-fol. T. II. atque magis sinceriores opponere, easque non ad
S.Leonis Magni papre primi Opera omnia ad manu- calcem hujus nostri voluminis reservare, ut quando-
scriptoscodicesemendata,novis monumentis aucta, que viri alias doctissimi fecerunt, sed easdem con-
notis et observationibus adornata studio F- Pktri vcnientibus sibique aptis locis distribuere, ut lector
Thom.e Cacciari, Carmelitse. nullum prorsus laborem in evolvendis libripaginis
Nimirum tria illaqute in editore requiruntBalle- subirct,adeaintclligenda qua? hac Romanacditione
rinii,juxta verba eorum supra producta, contraQucsnellianamconscripsimus.Quia vero tan-
ut editio-
nem prsestetemaculatam, novis scriptis auctamet dem (utdiximus)insuarum falsarumproposilionum
illustratam, Cacciarius quoquein hisce voluminibus pra3sidium,Leoninum textum, perperam et violen-
effecisse sibi visusac pollicitusest. Quippeemacula- C tcr interpretatum, adducerc consuevit, allaboravi-
tam et locupletatam dedit ex codicibus maxime Va- mus, ut inhis typis majusculis characteribusealoca
ticanis, quapropter Ramanam appellari cupit, illu- excuderentur, qua3 magis apta sunt ad arguendam
stratamautem praHerquamexercitationibuspraviis, ejusdem nostri adversarii falsitatcmet ad evertenda
in notis jamjamtextui subjectis, qiu-e cum fere om- tot asscrta minus catholica, aut maxime impudenter
nescontraQuesnelliopinionesatque asserta dirigun- ab eodem pronuntiata.» Jam quod ultimamhujus
tur, idcirco Anli-Qucmellianam non immerito suam editionis dotem, augmenta in hoc tomo facta attinet,
editionemaudirepradicat.Rescissisigiturlibrisquos pluresin totdiversis, quot manu versabat, mss.co-
novo exemplo Leoni vindicatum iverat Quesnellus, dicibus Sermones Leonis nomine inscriptos invenit,
rescisso quoque CodiceCanonum etConstitutionum quorum alii magis, alii minus sinceri videbantur, alii
sedis apostolic», primo tomo Sermones, cum non- manifesto mentiri sc hoc nomen ostendebant, et ex
nullis aliis monumcntis de rc liturgica ex Missali et sexcentis aliorum pannis consuti crant, in quibus
Ordine Romano et Codice Sacramentario desumptis, omnibusriteetaptcdiscernendishaud levemoperam
altero Epistolas solas complcxusest. Ac in Sermoni- et plusculum temporis perdidit, unumque ex tot im-
btls quidem non una profecto rationc Qucsncllum pedimentia fuisse cbnqueiitur, cur opinato serius
deseruit, restitucndo non solum supcriorum edito- Q hanc editionem emittcre potuerit. Addidit autem
rumordine, qucm avcteribus quoque Collcctoribus, geuuinisLconisScrmonibus,quinque novos cx Vati-
inmanu exaratisarchetypis, servatum observarat,et canis et Vallicellaneis cod. haustos, et poslremam
synopses quas illi concinnaverant, scd textu passim parlem sermonis de fcsto Cathedrre S. Petri, qucm
admss.fidemimmutato,et,ut sibiquidem persuasit, mutilum ct impcrfcctum primus evulgaverat Ques-
cmcndato. Et quod varias lectiones attinet in cditis nellus. Sunf autcm I. De Dominica Resurrectioue,:

et mss. librisdeprehensas, nusquam vulgatas abaliia idcm,qucm Trombellus dederat cujus de sinceritatc
editoribus subduxisse et novasintulissese affirmat, ejus dubia protixapr.pinonitionc evcrfere noster stu-
nisi tum cum ipsorum codicum sumina conscnsio et duit. II De festo Ascensionis Dominiese. III, IV. In
Leonin.i! orationis ratio id postularc videretur, vcl festum SS. fratrum Maeliabivorum. Romse kalend.
qnando manifesto antiquorum errorcperspccto duo- Augusti in Ecclesia S. Petri ad Vincula eelebrari soli-
rumsaltcmcodicumsubsidioeasdcmcastigariposso tum. Posteriores duo in vetustiscodd.vel anonymos
et debere existimaret. In qua re, inquit, pra;sertim vel i ub Augustini nomineoffcndit, scd suo aliorum-
95 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. LEONEM. 96

que doctorum virorum postexamen institulum ar- A. denique, monitaacmarginaliaadjecit,quibuspartim

Dc Natali sancli Pauli
bitrio Leoni adjudicavit. V. de variantibus et emendationibus rationem reddit,
Apostoli, itidem a Trombello tanquam alius a ponti- partim elfrequentissime quidem inQuesnellumgla-
fice Leonis editus, nunc autcm ad antiquissimum dium stringit. Namcumin ejus annetationibus,quas
cod. Vat. num.3835repraesentatus ct Leoni M. asser- magno lectorum incommodo ad calcem ab eo re-
tus.Dubios deindespuriosque et ex diversis Leouis jectas fuisse censet, nec veram scmper, nec sanam
fragmentis consarcinatos appcndicibus Quesnelli et doctrinam continere observasset, sed quam saepis-
PP.Maurinorum,quiAugustinisermonesediderunt, simefraudem, fallacias, malam fidem sensira in iis-
more secrevit, ac in primam quidem eos solosquos dem haberi detexisset, eas omnes (loquimur verbis
Quesnelli appendicula continet, compegit, in altera ejus convenientibus suis locis ad veritatis trutinam
vero.quam novam appendicem inscripsit, novem ser- revocavit, et gravissimis rationibus insistens, eum
mones mutilos et imperfectos, dubioset apocrypbos, aut hallucinatione defecisse, aut incautos lectores
qui in variis mss. Leonis nomen gerebant, exhibuit, fallere quaesivisse demonstravit. In quo fungendo

postremoque loco posuit Breviarium contrahxreiicos muncre, m</wz7,nonsemperbrevitatistnduimus,cum

et schismaticos a Sirmondo et in Bibl. PP. pridem multa quandoque et varie inter se admodum dispa-
evulgatum, recens autem in bibliotheca FF. Eremi- t» rata objicerentur quaepaucis verbis indicare,eripere
tarum S. Augustini Patavii in ms. codice vn sfficuli atque refellere cuique prorsus impossibile crede-
sub Leonis nomine inventum. Hactenus de primo batur.
hujus editionis tomo.Alter tomus Epistolas complec- Restatnuncut pauca deoperis totius descriptione,
titur, in quo non minori codicum mss. imprimis Va- specie ac norma adjiciamus. Singulis itaque tomis
ticanorum adjutus fuitauxilio,tantamquein iismes- post dedicationem (prior inscriptus ost cardinali
sem sibi fecisse visus est, ut libere fateri ausus sit Nerio Corsinio, alter Benedicto XV, P. S.) subjicitur
hanc editionem prorsus novam esse ac ex mss. fide praefatio in quade editionis consilio, editionibus su-
unice eductam.Et cum Gr«cis juxta quam Latinis perioribus, in primis Quesnelliana ejusque methodo
codicibusmss.bibliothecaVaticanaabundaret,nova et malis artibus, suoque denique studio et subsidiis
quaedammonumentaGrffica oifendere contigit, quo- et utramque indice mss. li-
verbosius fere disputat,
rumaliaquidemjaminConciliorumCollectioneedita brorum, quibus usus fuit, claudit. In secundo tomo,
medicam manum postulare videbantur alia, Greece ; antequam ad htecce argumenta devenit,prolixam de
nusquam,Latinetantum evulgata, in majorem histo- iis,maximecatholicaeEcclesia3doctrinis; quas Ques-
riae ecclesiasticae fidem, alia denique, nec Graeoe, nec nellus labefactare studuerat,sermocinationemorsus
Latine antehac cognita, tanquam editionis suae orna- est,cuivixpostquadragintaetampliuspaginasfinem
menta adjicere constituit In quo negotio, quoniam C imponit.Sequuntur deinde Sermonum Epistolarum-
:

ipse nec in Graecis scriptoribus satis versatus, multo
minus compendiosas manu exaratorum librorum no-
taslegereposset,ususestoperadocticujusdamGraeci
Raphaelis Vernazza, Chio oriundi, presbyteri Ro-
mani, qui quadraginta septem epistolas Graecas ex-
scripsit.easdemque ad alia exemplaria iterum rele-
git.autcumeditisubisuppetebantdiligentercontulit
Sedsingula hic enumerarenonrefert; sufficietindi-
ve contentorum indices una cum synopsibus, qu«
dupliciteradeoimpressajsuntjtandemqueipsetextus
binis columnis impressus, cui notae in ima ora latis
lineisexscriptassubsunt.Abinitiocujusquesermonis
aut epistolae ad margincm litteris minusculis editione
etcodicesmss.exquibusdesumptae et castigata? fue-
rint,sicut in caeteris marginalibusargumentaetsen-
tentiae potiores indicantur. Monitavel admonitiones

cassequatuor epistolas, plane novas, quibus primus modopraemittuntur, modoad calcemsubjecta.inter-

Quesnellianarum numerum 141 ad l/j5amplificavit. dum media inter duo,ad qua; perlinent scripta,col-
Sunt illae 1° num. 27 Leonis ad Theodosium impe-
: : locata sunt. Tandem cuique volumini index rerum
ralorem de Verbi divini lncarnatione epistola, seu et nominum memorabilium satis copiosus additus

fragmentum potius epistolaeGr.Latinumexcod. Vat- est. Characteres ut plurimum rotundi suut, gran-
nutn. 920, p. 74, erutum 2° num. 85 : Ad Julianum
: diusculi,sed apti invicem pro loco suoet luculenti,
episcopum de Monachis Eutycheti adhxrenlibus ; 3° rj et raro typhothetarum vitia occurrunt.
num. \\1 Ad eamdem de ejusdemcontra Eutychianos
: Jamsideeditoreejusquemeritissententiamrequi-
industria; 4° num. 126: Ad Anatolium episcopum ras,satiusipsifuisset,putaverim,si vires considera-
super Attico ep. Cp. omnes ex codice ms. Ratisbo-
: tius ponderasset,antequam tale opus Leoninarum
nensi monasterii S. Emerani, de quo infra dicendi lucubrationum in primisqueEpistolarum editionem
locus erit. Has igitur locis notatis inseruit; in caUeris post Quesuellum, nedum contra Quesnellum, aggre-
sequitur Quesnelli ordinem, aliorumquead Leonem deretur. Enimvero sine ulla ha?sitatione tanto im-
Epistolis,illius more,nullos numeros ascripsit. Sy- mersit so oceano, etsi sentire debeat sibi multa
nopses quoque Quesnelli retinuit, ea liccntia ut abi corum qu* in unoquoque editore necessaria, nedum
scnsibusLeonis easdem nonomnino respondere exi- ornamento Etenim praeter doctrinam
sunt, deesse.
stimaret, castigaret, suppleret, aut plane novas con- aliquam in theologia polcmica, non elegantem illam,
cinnaret, et ad calcem^ingularum fere epistolarum sod lalem qun fortasse numeriexaminatoris aposto-
discrimcninterQuesnelliverbasuaquenotarct.Notas lici cleri Romanisufficeret,omnisejus eruditio,prae-
97 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERAUIA 1N S. LEONEM. 98
sertim in historia etjure ecclesiastico.nondiuturna A inveniuntur,eaque ad crisin revocantur;curantibus
lectione et studio acquisita, sed pro praesente rei Petro el Hieronymo Fratribis
Balleriniis, presby-
necessitate fcstinantcr coactafuit.adeo utquae modo teriis Veronensibus. Tomus primus, sinceraS. ponti-
immenso laborc ab aliis addidicit, nisi a sensu ejus ficis Opera contincns, id cst, Sermoncs et Episto-
atqueintelligentianimis disjunctafuerint, tamquam las cum suis appendicibus.
sua statim atque intra animum enata proferreatque Tomus seeundus, continens Opera S. Leoni attri-
alios docere audeat id quod non solumex Exercita-
; buta, quae nec ad Sermoncs nec ad Epistolas
per-
tionibus ejus manifestum fit,sed potissimum etiam tincnt. AcceduntS.UilariiepiscopiArelatensisOpus-
in iis qua? de Quesnello sentit, declaratur quippe : cula,ad codd.exacta et aucla. Subjiciuntur disser-
quem vixsemel laudabilem aliquam in Leonis edi- tationcs undecim Quesnclli in S. pontificis Opera,
tione operam fecisseagnoscit (a).doctum numquam ejusque notse in Epistolas, criticis observationibus
fatclur.sed hominum ignavorum more adversarium appositis.
quem inconsulto lacessendumsibi sumpsit,non vir- Tomustcrtius, scu Appcndix ad sancti
Leonis
tute sua.sed fraude et astutia metuendum clamilat. Magni Opera, seu vctustissimus Codex Canonum
Certe,si quidquam aliud tot lepidae de Quesnelliar- ecclesiasticorum etConstitutorum sanct<e sedisapo-
tibus, fallaciis, simulationibus falsis et aequivocis stolicae, a Quesnello ejusdem
pontificis Operibus
B
interpretationibus exclamationes et querelae,in sin- adjcctus,nuncautemad praestantissima mss.exem-
gulis pcne pagis repetita?, demonstrant, quanta plaria rccognitus.et in meliorem multo
formam re-
viri ingeniosissimi eruditio Cacciario inopi negotia stitutus;cui alia subjiciuntur rarissima,et
quinque
facessiverit,praesertim dum ipse semper circumspe- dissertationes Quesnelliin eumdemCanonum
Codi-
ctans neanguisinherbalateat,lectoribus frequenter cem ad criticem revocatas. Praemittitur
tractatusde
acclamat ne ipsum timidum reputent, aut Qucsncl- antiquis, tum editis, tum ineditis
collectionibus et
lum vinci non posse credant.IIinc fit uthuic certamini collectoribus canonum ad Gratianum
usque.
plane impar,incertus ctiam apertone campo aggredi Ita inscribitur editio, quacum praeter Constantii
debeat,an ubi occasio data fuerit hostem vellicare, pra3claram deEpistolisRomanorumpontificum
ope-
neque conserto argumentorum robore totum ejus ram vix alia in tota ecclesiastica litteratura
comparari
systema falsarumdoctrinarum oppugnet,neque sin- potest, quasque editoribussuis
tertium merito inter
gulis semper aptissima qua>que opponat,sed decla- studn hujus coryphaaos, Baluzium
et Constantium
mationibusfere utatur,et non raro pro refutationese dico, locum assignat. Quesnellum sane
non solum
illum non intelligere objiciat. Ca^terum hancce cen- subsidiorum, id est, mss. librorum
copia ac prae-
suram unusquisque, cui editionem Cacciarii manu stantia, sed multo magis etiam peritiaeorum
et usu
versandi facta fueritcopia,quernque operae suae non C dil.genti, tumveroeruditione prompta atque accu-
pccniteat,veram atquejustam esse deprehendet. Sed rata superant. Nimirum
codices-mss.non solum ex
jam antequam moliminis hujus successus hominis Vaticana plurimos et praestantissimos,
sed ex aliis
ingenium manifestaret,nemini magis quam sibiipsi etiam intra et extraUrbem et in
omni pcene Italia
imbecillitatem viriumincognitam fuisse,abipsoite- Bibhothecis, qui in Germania
etiam ex Vindobo-
rumedocemur.Eoscilicettendunt illae ejusdeinvidis nensi, C^sarea et Ratisbonensi
S. Emerami admo-
et obtrec.tatoribus, quorum irrisioneset adversa in duminsigneshabuit.Exhissermonibusemendandis
sc studia quotidie non sine editionis impedimento potissimumprofueruntexemplariaRomanaquorum
expertus sit,querimoniae, quarum jam ad Exercita. nonnulla ad basilicas Urbis
pertinuisse, certoque
tionum ejus commemorationem mentio injecta est, Romana esse cognoverunt,eorumque
lectiones tam-
quasque in utriusque tomi praefatione ingeminat. quampurioressa3 P iusvulgatis,qu33aQuesnellonon
Qui autem propius intuebantur, nosse poterant emendatae erant,aut a Quesnello
non apte satis vel
operam in alio quovis ecclesiastico scriptore bene perperam mutatis substituerunt.
Quippe tercenta
ab eo collocatam in Leone perditum iri, unde po- c.rciterloca velcerta emendatione
restituisse,velad
terant non aut palam aut occulto consilium illud mehorem lectionem revocasse se alfirmant.
Prac-
improbare, etcum nimium diu protraheretur, opi- terea ex tot diversaj
D originiscodicibussimul collatis
nari eum in medio opere defecisse. ordinem in nonnullis perturbatum
esse detexerunt
et correxerunt,duos sermones qui in unum
coalue-
1755-57. apud Simonem Occhi, in-fol.
Venetiis rant, diviserunt,sermonem
Leoni perperam tribu-
Tomis III. Sancti Leonis Magni Romani pontificis tum, aliumque eidem a Quesnello
ex suocodice af-
opera post Paschasii Qnesnelli recensionem ad com- fictum removerunt.alium denique
quem ille Leoni
plureset praestantissimos mss. ccdices ab illo non dctraxcratrestituerunt,pluraque id genus.dequibus
consultos exacta, emendata.et ineditis aucta praefa- ;
passim in
annotationibus monent, prastiterunt.
Si-
tionibusannotationibusetadmonitionibusillustrata. m.hter in Epistolis
nec paucas nec leves correctio-
Addunturetiamquaecunque in Quesnellianaeditione nes intulerunt,chronologiam
in aliquibus restitue-

(o) Pra&f,ad T. 1, p. 21, ubi de ordine Epistola- de causis nihil moliri audebat,
rum ait non modicam
a Quesnello instituto, contraquem justissimis auctorem exinde laudem retulisse,

99 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-felTTERARIA
runt totumqueordinemimmutarunt,ilcm quasdam
a Qucsnelloin dubium vocatasetnonnulla abeodcm
cxpunctaadjuvantibusmss.libris vindicarunt.Quod
inedita attinct, adjecerunt huic editionitres novas
Leonis epistolasexcodioo Ilatisbonensi («),etunam
Grsecam Anatolii Constantinopolitani episcopi ad
Leonem;item Epistolas aliquot Graecae interpreta-
tionis antiquae ex eodem Vaticano porro ex codice
;
Veneto S. Marci intcgram actionem concilii Ghalce-
donensis in gratiam epistolae 93 Lconis habitam, ncc
non aliam actionem ejusdem concilii in causa Do-
mni Antiooheni,in qua pontificia Leonis auctoritas
commendatur ex ms. olim Veronensi, nunc Vati-
cano, tomosecundo denique Sermones complures
;
Leoni in mss. tributos, in appcndice. Hic primus
editorum labor fuit, neinpc ut textus emendatior
quam in Quesnelliana prodiret et auctior altcram ;
curam esse voluerunt, ut quoad ipsa Leonis Opera
fieret sincerior.secernendo genuina a supposititiis,
praesertim illis quae arbitrario Quesnelluseidem tri-
bucrat. Neque cnim omittenda duxerunt, quaecum-
que ab eo huc semet collata essent, sed segregare
maluerunt, iisdemque mss.librorum medelam ubi
copia facta esset,adhibere.Restabat tertium, textus
intelligentia,rerumque a Leone gestarum aut cum
attinentium justa explicatio,id quod absque severo
omnium Quesnelli annotationum et dissertationum
examine fieri nequibat.Enimvero etsi in quibusille
ofTensam dedit, ad duo praecipue capita, de gratia
divina scilicet et sedis Romanae quibusdam praero-
gativis redeant,intelligebanttamen,universe iisnon
co successu obviam iri posse,ut omnes ejus errores
paterent et convincerentur, sed pcdetentim se eum
sequi oportere.omnesque ac singulas ejus assertio-
nes et commenta ad vivum resecare.Statuerunt ita-
queipsas ejusdem lucubrationes integras editioni
suae inserere, et suas cuique observationes subji-
cere,quibus ea quae confutatione viderentur digna,
impugnarent aut corrigerent. Quo simul illud sese
consccuturos esse sperabant, ut Quesnelli editio,
quae huic ipsorum in totuminserta inveniretur,non
amplius esset necessaria, et lucubrationes ipsius,
quee in editionibus ejus interdictae essent,in hac et
cum animadversationibus et censuris eorum legere
licerct.Quibus itaproconsilio operis descriptisordo
atque distributio totius haec cxut.Primus tornus exhi
bet omnia genuina Leonis Opera, id est, Sermoncs
quibus emendandis tam suis
ct Epistolas sinceras.in
codicibus mss.quam Quesnelli variantibus usi sunt.
Constat ergo hic tomus duabus partibus, quaruin
cuique peculiaris, de fontibus mss. unde omnino
tam Sermones quam Epistolce prodierinl, prafatio
ad universamhujus scriptorumgeneristractationem
criticam apprimc utilis praemittitur.Ipsis porro Ser-
monibus atquc Epistolis prxfationes et adrnonitiones
ubi opus fuitpracmiserunt;a?i/io/((/?o»(' t autem ulris-
s-
quc subjectae parlim emcndationum rationem red-
[a) Easdom, quas hoo ipso fere tempore Cacciarius evulgavit.
;
IN S. LEONEM. 100
A dunt,et varianles lectiones.tum ipsorum,tumQups-
nellicodicum dcsignant, partim ipsius pontificis
textum,ubi indigere visus est,illustrant. In his Bal-
leriniorum annolati jnibus ctiam locum habent illee
notae quas Qucsnellus Sermonibus vel Epistolis
ipsis quandoque apposuit,ne scilicet quidquam il-
lius dcsiderarctur.Quoniam autem ille Sermonibus
quasdam notationes autpostillas af(ixit,quae longio-
rem disputationem postularcnt, idcirco post Sermo-
ncs cdiderunt observationes in quaedam peculiaria
loca eorumdem,iisque Quesnelli illas notationes aut
postillas, sicut et Ciampini de vocis arese in ser-
mone 27 emendatione dissertationem inseruerunt.
Optaverim vero ut simili instituto post Epistolas
statim addidissent longiores Quesnelli in easdem
observationcs,quoconcinnius omnia quae ad Sermo-
num Epistolarumque elucidationem spectant, uno
voluminefuissent comprehensa. Sed tomo secundo
illas reservarunteodemordine ac apud Quesnellum
post dissertationes edendas, haud dubio non aliam
ob causamquamut eequalis voluminum magnitudo
evaderet. Proxime autem post Sermones sinceros
sequitur appendix dubiorum aut male ipsi t?'ibuto-
rum, maximam partemineditorum. Preemittitur per
prajfationem notitia aliorum, qui in nonnullis mss.
exemplaribus Leoni perperam ascripti, in aliis au-
tem codicibus aliis auctoribus tributi, et quia inter
aliorum Patrum Opera jam excusi essent,non repe-
tendi videbantur.Epistolas porro excipit dissertatio
de Epistolis deperditis tum S. Leonis ad ulios, tum
atiorum ad S. Leonem,ac de aliis monumentis ad Epi-
C stolas pertinentibus, dispositis ordine chronologico
ubi simul fragmenta Leonina quae supersunt inse-
runtur. Sequitur eam notitia decretorum quae Leoni
in libro Pontificali tribuuntur, ac denique appendix
Epistolarum S. Leonis, a.Yiquot litteras supposititias
aliaque documentaad Epistolas pertinentia,quae in-
ter Epistolasnon collocanda erant, comprehendens.
Tomus secundus exhibet appendicem prolixiorem
Operum quae Leoni ascripta fuere, ac primo qui-
demeditur S(UT«m( »Jarn(»(omniumvetustissimum,
,
Leoninum in vulgatis appellatum ipsiusque creditum.
Sed quoniam nec omnia quee in eo continentur Leo-
nis sunt,nec ipsiuscompingendiauctor idem ponti-
fex certo appellari potest,quaedaniLeonina tamen in
eo dcprehenduntur, cx quibus eidem in editisadju-
p dicatum estjure suo in appendice locum postulare
visum est.Idque eo magis faciendumfuisseeditores
monentjquodQuesncllustrcsprafaliones velutiLeo-
ninas in calceScrmonum cdidisset, quarum duae in
ea ejusdemSacramentarii parte quaesuperest inve-
niantur,tcrtiam vcroinoa quee intercidit parteexsti-
tisse probabile sit. Sacramontarium excipiunt tibri
duo de Vocatione omniumgentium,Capitula seu aucto-
ritatcs de Gratia et Libcro Arbitrio, et Epistolaadvir-
(jincm Dcmctriadcm, seu tractutusde Humilitatc; qiia
oninia Lconisnomine Quesnellusediderat,Ballerinii
i()l SCHOENEMANNl NOTITIA IIISTORIOO -LITTEIIAMA
aolem ex mss.codicibus emendaruntet nonnnllisin
lodssuppleverunt.SubjiciturBrCTzanumadugrstMft*»-
retico$,ae\i, ut alibi inscribitur.BrewarMim fidei ad-
versus Arianos,quod Sirmondus olim sine auctoris
nomine edidit.Leoni quippe assertum inveneruntin
duobus antiquis oodicibus,Patavino atque Mediola-
ncnsi, qui etiam correctioncs aliquol praebuerunt.
Licet autemin duobusaliiscodicibus,aSirmondo in-
ventis inter ejusdem pontificis Opcra insertuni fu-
eril.ob manifestum tamen scriptoris discrimen ipsi
pontifici attribuinonposse.sed fortassealiquidquod
ad noslramnotitiam nonpervenerit.cumcodemcon-
junctum habuisse.ideoque appcndice nonindignum
judicarunt.Post baec,ne quid deessct quodQuesnel-
lus suce cditioni iriseruit^repraesentaruntflWaru./lre-
latensis Vitamet OpuScula, duobus, Sermone
de miraculo Genesii Arelatensis martyris, et Carmine
de tfacfta&ePW,aucta etex aliquot mss.exemplaribus
emendata.IIactenus appendix. Dchinc in hoc tomo
undecim ex Quesnelli dissertationibus, quoa vel ad
Leonem, vel ad pramissa Opera spectarent,recusa3
sunl.Cuique di?sertationisubjiciuntur0tam'rt/?o?^s,
vicem ge-
quse, ut inquiunt.disserlationis censorioe
rere possint, et ad pr;ccipuum quodque Ihcma a
Quesnello propositum refellendum tendunt.Ubi au-
tein quaedani tantum indissertationibus corrigenda
aut confirmanda essent,notationes in calce pagina-
rum apposita; sunt id, quod in prima prcesertim,
; scere statim et quasi sordere ccepit.Dispescitur
qua) Vitam Leonis describit, servari debuit, in qua
etsinonpauca castiganda,nonnullaetiamadjicienda
i"uerint,plura tamen satis constarefatentur.Conclu-
dunt hunc tomum ejusdem Quesnelliobservationes C
etnotoein LeonisEpistolas, quas uti prolixioresipse
quoquc post dissertaliones vulgavit,una cumanno-
tationibus editorum in ima paginae ora subjectis.
Tcrtius tomus, complcctens vetustissimam Collec-
tionem Canonum et Constitutionum sedis apostolicx
aliaque antiquissimi juris canonici monamenta, totus
editoribus propriuset peculiaris,idcmqueamplissi-
utilitatis et maximo editioni huic ornamento est.
Tametsi cnim laudata colleclioaQucsnello primuin
e duobus excmplaribus mss., Oxoniensi altero, re-
centiori ac valdc mendoso, altero Thuaneo, anti-
quiori et optimaj notae, sed quod, serius acceptum,
non diligenter satisadhiberepotuit,cdita etquinque
dissertationibus,qu(e hic quoque subjiciuntur,illu-
slrata fuerit; Ballerinii tamen,cumin ea non solum
multa plura e Thuaneo codice aliunde, sed quam
(a) Sunt ea quidem: 1° Prisca Canonum editioLa-
tina,complectens Canoncs conciliorum Ancyrani, Neo-
pesariensis, Nicaeni, Sardicensis, Antiocftcni, Con-
stanlinopolitnni\>v\m\ et Chalcedonensis,q\ise primum
in lueem prodiit ex anliquissimo ms. Christophori
Justelli, a Balleriniis autem cum aliis vctustismss.
collectionibus collataintegra et emcndatior cxhibc-
|ur; 2° Anliquissima interprciatio Latina Canonum
Nicxnorum, nunc primum edita cx ms. Vat.Roginae
Suecorum i<>'.i7; 3° Vetus interpreiatio Latina Cano-
num Nicdenorum, Sardiccnsium ct Chalcedonensium,
aliorumrjue documenlorumu
Vici&namet Sardicensem
'
synodum pertincntium,nux\cpv\mum edita ex peran-
L\ S. LKONEM. 102
A plurima etiam ex alio, hactenus ignoto.at pervetu-
sto bibliothecGe Coesarca; libro ejusdem collectionis
accepissent ;
permulta meuda corrigcre ipsamquo
meliorict primigcnite quasi funnaj restituerepotue-
runt. Xeque vero hoc contenti fuerint ; conquisitis
enim, qua 1
hujus collectionis casligationem ct
a.1
illustrationem adjomenti aliquid conierre possent,
subsidiis, prsesertim aliarum veterum collcctionum
mss.exemplaribus,in quibus omnia,vel fere omnia
hujus collectionis documenta,licet sparsim inserta,
reperirc et rccognoscere contigit:aliam ex hoc stu-
dio eamque longepraestantioremcollegeruntutilita-
tem.Nacti enim sunl in iisdem codicibus nonpauca
rarissima juris antiquissimi canonici monumenta,
qua' post laudatam Collcctionem vel emendatiora,
scilicet t» vel primum omnino edereipsis licuit(rt). Simul au-
tem hoc ipsodiligentimss.librorumoxamine factum
est, ut non solum aliquot ignotas et ineditas colle-
ctionesCanonum deprehenderent,sed talescircavul-
gatas etiam collectiones notitias colligerent, quee
novissimoseteruditissimos harum rerum scriptores
latuerunt,quibusque juris canonici antiqui historia
cximieillustrataest.Quippe inde enatusesttractatus
de antiquis tum editis, tum ineditis eoilectionibus et
collectoribus canonum ad Gratianum usque, Quesnel-
liana; collectioni proemissus, quo quidquid ab aliis
hactenus de eadem materia disputatum fuerat,vile-
ille
in quatuor partcs, quarum primade Grxcis Canonum
collectionibus secunda de antiquioribus collectionibus
Laiinis, quas vel sunt antcriores Dionysio, vel ex fon-
tibus Dionysio anterioribus originem ducunt, tertia,rt"£
Coltectionibus Dionysianis et cxteris, qux a Dionysio
profecerunt ,quarta deniquc,rtV antiquis Canonum bre-
viationibus,aliisque collectionibus Latinis in titulos et
locos communes distributis, ad Gratianum usque, ex-
ponit.Claudenthunc tomum quinquedissertationes
Quesnelliex sexdecimreliquse ad CodieemCanonum
pertinentescum prolixioribusac valde utilibusBal-
leriniorum annotationibus et correctionibus.Enim-
vero tantum abest ut hac generali hujus editionis
descriptione satis declaratum arbitremur quantum
ingenii, doctrinoe ac studii illi sit impensum,utpo-
tius, si quis omnes ejus dotcs rite explicare velit,
singulorum ei Sermonum atqueEpistolarumtracta-
tionemenarrandam putemus. Totsuntprofecto tam-
j)
que illustria artis atqucsagacitatis horumvirorum
documenta, ut, si in aliis non sanevulgarium scri-
tiquo ms. codice 55 capituli Veronensis. 4° Docu-
menta juris canonici antxqui : i.Canones concilii Car-
thaginensis celebrati rt.419.uti leguntur in antiquis-
simis collcclionibus Italicis; 2. Concilium Carthayi-
nense a. 421, sub Aurelio xvm, ex ms. cod. 55
cap. Veroncnsis nunc primum editum 3. Statuta ;
Ecclesiss antiqua cx prsestantissimis mss. collectio-
nibus edila; 4. Epistola canonica Qux debeani ad- :
implere presbyteri, diaconi, scu subdiaconi; 5. Prx-
cepta S. Petn de sacramentis conservandis ; 6. Glyce-
rii imp. Edictum contra ordinationes Simoniacas,
nunc erulum e ms. Vat. Reg. 1097.
103 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTEIIARIA 1N S. LEONEM. 104

ptorum opcribus evenire soleatutusuatqucconsue- A ^nta a loco ubi editio prxstabatur (Veneiiis), distan
tudini diuturniori opinio ab initio conceptarninuu- tia vix succuni potuissel, vel fucus aliquis ficret ty-
tur, aut ctiam peccata et crrores auctoris passim pographis, ut aliud pro alio folium assumerentet loeo
oculis retegantur,hoc opus contra,quo magis assiduo non sva nonnulla assignarent, Balleriniorum proLab-
studio versaveris,tanto hnpensiusadmirerenecesse beana assumcndam judicavit. llanc autem, inquit,
est. Exemplo sit, cui exempla sufficiunt, admonitio quasi veritus ne satis ingenium dccYdra.ssel, prxfe-
prima et sccunda Epistolve adAquileienscmepiscopum rendam caeteris existimavi, non quod prxstantiorem
et Septimum Altinatem (quacum decima octava ad duxerim ca quam pater Cacciari Carmclita eodemfere
Januarium Aquileiensem conjuncta est), prasmissa, temporc quo Bailerinii suam adornavit et Romanisty-
nec non illa in epistolam vigesimam octavam ad Fla- pis produxit, sed quod Venetiis excusum opus, Vencto
vianum.Ne autem alterumhujus tam laudataeoperae typographo paratior erat et ad manus. Sic tota hujus
momentum taceam,in quo tam ob diuturnum,quod immerito laudati hominis compilatione minirnam
Romanae sedisepiscopi eorumquejuriumctpotesta- quidem liberalitatis speciem prse se fertlServavitex

tis rigidiores defensores aluerant, ejusmodi editio- Balleriniorum animadversionibus eas quas textui
nis desiderium, quam ob speciale Benedicti XIV statim subjecerant, criticas fere et breviores ; fu-
mandatum,parslongegloriosissimalaboriseditorum R siores autem, veluti admonitioneset dissertationes
positaessedebebat, QuesnellirefutalioyiemdAco illud : proconsiliisui aBalleriniorum fine discrepantiasub-
quidemhaudinvitifatemur,doctrinametmethodum, duxit.autsubinde paucioribusverbiscontraxit.Inse-
qua singulisadversariisuiassertionibusetargumen- ruitctiamCacciariiadditamenta, qus apud Balleri-
tationibus modo apertis modo tectis occurrere,eas- niosdesideraretetSirmcndi notasrarioresexappen-
que innumeris in locis et tantum non in singulis dice ejus in Concilia, quemadmodum in Coletiana
paginis levitatis aut manifesti erroris,aut,quodma- Conciliorum editione erant exhibita.De suo addidit
gis est, fallaciae et fraudis arguere calluerunt, tam sijnopsim quarumdam epistolarum Leonisvetustissi-
arcte cum universa ingeniiatque eruditioniseorum mam ex codice LucensiI90,Balleriniisnon incogni-
laude esse conjunctas, ut ab ea omnino divelli ne- tam,et ne quid ex superioribus periret, vitam Leo-
queant, nec crebro accidere possit ut criticam eo- nis ex libro Pontificali cum Binii nolispraemisit.Hic
rum facultatem et explicandi artem laudandohanc vero mihi aliquis objicietfieriilluddebuissepropter
in Quesnelli disputata crisin reprehendas,quod au- majorem cum caeteris partibus consonantiam.Audio
tem universam quaestionum de primatus pontificiivi magnopere reprehendo, sed to-
equidem, neque id

ac potestate enodationem attinet,de horum virorum tam operam improbam et famahujusviriindignam

haeresi,paucis,ut equidem arbitror,ignoto (a),a no- censeo.Quidenim referebat tanta cum pompa repe-
bis hoc loco haud refert judicium ferri, quod vel C tere quae ante centum et ampliusannossatislauda-
alienissimus a partium studio propter auctorum biliter quidem conscriptaessentjet alias atque alias

artificium periclitetur. Diligens hujus edilionis re- eruditorum hominumannotationes etcmendationes

censio exstat in Dibliolheca theologica (vernacule tam anxia sollicitudine assuere,cum longefructuo-
scripta) Jo. Aug. Ernesti, T. IV, fasc. vn (1763), sius ipse studium suum tali opericonsecrasset.Ca>
pagg. 579-614. terum monitu non eget epistolasadconciliumChal-
1761. Florentix impcnsis Antonii Zatta Veneti, in- cedonense pertinentes non iterum inactis illiusex-
fol. Vita, Epistolae et Decreta Leonis papae I in pressas esse, sed lectores ad hanc integram colle-
;

Jo. Dominici Mansi nova et ampliss. sacror. Concilio- ctionem remitti.

rum Collectione, T. V, col. 1203-1430 ; T. VI, col. I- 1780. Helmstadii litteris vidux Schnorri, in-i°.
432. Leonis Magni episcopi Romani epistola contra Eu-
Etsi hic titulus Labbeanam et Binianam editio- tychen de vera incarnatione Domini ad Flavianum
nem sapit, nec umquamfere Mansius,etne quidem cpiscopum Constantinopolitanum.E recensioneBal-
in Constantii gratiam a Labbeo Veneta
veluti in leriniorum cum praecipua varietatclectionis,notulis
Colctiana repracsentatur,rccedere ausus est, hoc lo- et admonitione historica. Civibus academiae Julia?
co tamen praecessorum suorum oxcmpla descruitet r\ Carolina? in religione solemni Christo incarnato sa-
Balleriniorum cditionemexprimere curavit,nontam cranda a 1780 commendata (ab Henrico Philippo
;

ob insignem hujus operae praestantiam, quam quia
facilius sic negotiumexpediriposse videretur.Intel-
ligebat enim, post Quesnelli, Cacciarii et Ballerinio-
rum editiones, multa sibi in Labbco sarcienda ac sup-
plenda fore, et quia metuebat ne in additionibus
hisce locis suis inserendis sine ipsi interdum oscitanti
aliquid mendi vel transpositum obreperet, cui malo in
Conrado Hencke theologo Helmstadiensi).
Prsclare cditor celeberrimus hac solemni occa-
sione usus est, ut juvenibus sedulo theologiae ope-
ramnavantibuslibellitam illustrisargumenticopiam
faceret.Quapropter in praemissa ipsi epistolae admo-
nitione historica primo loco,quanti illa in historia
dogmatis de Christo momcnti sit,ostcndit,deindede

(a) Notus est alter ex fratribus inter adversarios contra opus Justini Fcbronii, auctore Petro Balleri-
FeDronii, edito opere Veron;v, 1768 in-4° hoctitulo: nio, presb. Vcron. Acccdit Appcndix dc infallibilitate
De Potestate sununorum ponti/icum ct concilioruni _</<•- eoriundeni pontificum in dejinitionibus fidei.
neralium liber,una cum vindiciis auctoritatispontifcix
 105 SCIIOENEMANNI NoilTIA HISTORICO-LITTERARIA l.\ S. LEONEM. 106

auctore, occasione, consilio.auctoritato et existima- A cditoribus Lconis mss. exemplaria haud operoc ar-
twnc.qualem ab initio statim ct postca scmpcr au- bitramur sollicite circumspiccre. Post Quesnellum
elioivm naeta fuerit, disputat. In suhsidium stabi- Cacciarius plures illi haud visos codices contulit, sed
hond.i! genuina: lcctionis ipsius cpistokc revocavit bnge plurimos majori solertia Ballerinii, iique
et

etiam vcrsionem antiquam Grajcam,eademquc usus in iisdem examinandis, ordinandis ct dcscribcndis

cst ad difficiliores quasdam phrases Latinas expli- lam egregiam posucrunt operam,ut ex hac de Leo-
oandas. Cf. Commentarii llelmslad. dc reb. nov. lit. nis mss. codicibus notitiaetiam ad aliorum scripto-
1781, fasc. i, sc. 5, p. 38 sq. rum eeclesiasticorum, in primis vero pontiflcum
1789. Parisiis sumptibus Petri fHdot filii primog. Romanorum opera, non parum utilitatis proticisci
in-fol. S. Lconis papa: I Epistolae XII ad Galliffl epi- possit ; (juaproptcr pcculiari diligentia nobis hoc
scopos etEpistolaadFlavianum(dogmaticaXXYlin. loco non indigna visa fuit.

una ad Havennium missa,cum notis, observationi- I. CODICES QIESNELLI.

bus et annotationibus dcnuo illustraU-e a monachis A) Scrmonum.
Congreg. S. Mauri; in Collcdionc concilior. Gullix 1. Corbeicnsis. Godices mss. trcs olim monasterii
auper ab ipsis inchoata, /. I, pugg. 442-508. S. Petri Corbciensis jam Bibl. monast. S. Gennani

irmondi editio pro fundamento fuit.In cmcnda- ^ u Pratis, in quibus Sermones LX et amplius.
tionibus autem Quesnellum ita secuti sunt, ut ipsi 2. Navarrseus, i. e. codcx Bibl. Regii collegii Na-

non negligerent denuo mss.codices inspiccre. Sup- varrsei in Acad. Paris. Sermonum variorum,in qui-
petcbantprajtereaConstantii gchedae,exquibus haud bus plurcs Leonis.
pauca observationibus suis intulerunt. 3. Regii. Lectionarii duo, in quibus plures Leo-

§ II. Yersioncs. nis Scrmones.

Sermones Leonis adco olim in deliciis habitos no-
vimus,ut haud semel in linguam Italicam transfun-
dercntur. Gallicam versionem non nisi unam de-
prehendere licuit, hoc indiculo tcstc.
1 585. Firenze in-fol. 1 Sermoni di S. Leoni tra-
4. Sammaglorianus, codcx lectionarius ms. ad
usum abbatia; S. Maglorii Parisiensis.in Bibl. Sain-
magloriana scminarii archicpiscopalis presbyicrorum
Oraiorii D. Jcsu ad muros Purisicnses.
5. Thuanei 1° codex ms. qui fuerat olim Nic. :

dotti da Fiiippo di Bartolomeo Corsini, in ftne In Fabri,in quo Sermoncs aliquot Leonis 2° liber le- :
;

Firenze a di 21 di Maggio 1485. Lxprcssa est editio ctionarius ad usum insignis Ecclesia? Lugdunensis:
Andrcae Aleriensis, tradurta simul ejusad Paulum 3° codex lectiouarius S. Petri Fossatensis, in quo
II S. P. Epistola, quam excipit brevis traductoris Sermoncs plures, scr. a. 1057.
commendatio a Marsilio Ficino ascripta et deinceps L) Epistolarum.
rubrica; operis.Memorant hanc editio-.iem Ballerinii C 1. mss. tres Bibl. card.
Barberiniani, codices
T. 1, praef. p. 30, Bibl. degli aut. volg. inserla in Franc. Barbcrinii, ex quibus varias lectioncs pluri-
Pacc. tPOpusc. scicnt. e filol. T. XXXIV, p. 201, et marum Epistolarum S. Leonis, jussu suo excerptas,
Argelati Bibl. degli volgarizz (in Milano 1707). T. ad Quesnellum post publicatam primam editionem
II, p. 300 sq. transmisit.Signabantur num.57, 77 et 2888. Tertius
15/»7. In Venezia ul segno de la Speranza, in-S°. quoque codicem Canonum quem Quesnellus Ro-
I divini Sermoni di san Leone papa primo nuova- manum dicit, continebat.
mentc di Latino in volgar lingua tradotti per Gubriel 2. Bellovuccnsis, i. e. Bibl. Ecclesix Bellovavensis
Forcsto daBrescia. liaccolta I. I et Argelati p. 301, codex ms. Canonum et Decrctorum pontificiorum,
sq.,ubi fuse admodum descnbitur, inscrla cpistola in quibus ex Leone plura.
integra traductoris et conlentorum tabulareprascn- i!. S. Fermanensis, codcx Dionysianffl Canonumet

tata.Kx hoc autem apparet duas essc hujus ejusdem Decretorum Collectionis cx Bibl. monast. S. Ger-
anni, loci ct typographi, haud parum tamen quoad muni u Prutis.
contenta divcrsas Sermonum Lconis versioncs. A.Grimunicus,cot]exms.D. Griman tcard. S. Macri,
1564. \n Venezia per Girolumo Scotto, circiter annorum, in quo centum et m-4°. Ser- nongentorum
moni Leone papa
(III) di S. Serrnone V, del di- n septem Leonis epistola), quarum viginti octo ante
I :

giuno del settimo mese Sermone XI, del Digiuno Qucsnellum non erant editae, ct plurcs alia; pene
;

dello quattro h mpora Sermone nella festa di Tutti nova;. Acceperat cum cxBibl. domus institutionis
;

Santi in Sermoni de SS. Agostino, Crisostomo, Ber-

; Oratorii D. Jcsu ad muros Parisienses. De hoc co-
nardo e Basilio. Parle secunda Cf. Argelali I. 1 et dicc fusc disputat Quesncllus in pivefatione 5. J|

/». 158, it. t. I, p. 14.Auctor versionis fuit Galeulius Cf. Obscrrata Balleriniorum.
Florimontius (Galeaxxo Florimonx,io) episcopus. 5. Corbeiensis, codex Canonum antiquissimus, cu-
. Paris, chez Andr. Pralard, in-S". Sermons juscollectionem amplis.simedescripscruntBallerinii
de S. L6on, pape, surnomme le Grand, traduits in di.-s. dr antiquis Canonum Collectionibus inscrla
sur 1'edition latine du P. Quesnel, par Nicolas Fon- tomo III Opp. Leonis. Ex Bibl. monast. S. Gcrmani
tainc. Cat. Bibl. Hcg. Paris. I. I, /;. 385, n. 811. u Pratis.
§ III. Codices. 0. Herovallianus, codex ms. Isidoriana) Collectio-
Quae ante Quesnellum in subsidium vocata sunt ab nis,cuiet LiberatiBrcviarium et alia quosdum sub-

Pathol. LIV.
 ;

107 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTOHICO-LITTEHAHIA IN S. LEONEM. 108

jiciuntur; quem,quia beneficio D. Vion dlleronval A homilias in nocturnis divinis officiis recitandas in
acceperat, Ilcrovallianum appellavit, antequam re- Natali S. Leonis, Passione, Resurrectione, Ascen-
scivisset illam esse ex Bibl. Anlonii Faure D. th. sione Domini, et Pentecoste, atque de sanctorum
facultatis Paris. Eccl.metrop. Hcmensis canonici ct apostolorum Petri et Pauli solemnitatibus. Scr.cur-
vicarii generalis episcopi Hcmensium. rentc sacc. vm, Romanis characteribus in duas co-
7. Oxoniensis, codcx ms. in quo codex quem ap- lumnas distinctis.Hujus et sequentis scripturae spe-
pellat Quesnellus, Canonum et Constltutorum scdi cimina ajre incisa proposuit Cacciarius in fide hu-
apostolicx cum variis Leonis, quae eidcm annoctc- jus rcconsus, tomi I prsef. p. 29.

bantur, quorum indicem una cum apographo codi- Cudcx num. 383G, altera pars prsecedentis le-
2.

cis ad Quesn. miserat E. Bcrnardus, astronomia; ctionarii, continens Sermones in festo SS. septem
tunc in acadein. Ox. profcssor. Servabatur in liibl. fratrum Machabacorum,S.Laurentii, de Jejunio sep-
Ox. collegii Crielensis, n. 91, B. timi mensis aliasque homilias usque ad Nativitatem
8. Bemigianus. codex ms.Epistolaruni, cujus no- Domini recitandas.inter quas celcbris Ep. XXIV ad
titiam et varias lectioncs ex Bibl. S. Remigii He- Flavianum de Incarnatione Verbi.
mensis suppeditaverat D. Franc. Dclfau, Bencdic- 3. Codex num. 3828, pergamenus, x saeculo exa-

tinus Sangermanensis. . ratus, continens aliquot Sermones Lconis in variis

9. Thuand : 1° codex ms. Canonum etConst. se- anni solcmnitatibus.
dis apost. cum friginta tribusLconisEpistolis, num. 4. Codex num. 1195, pergamenus in-fol., praeter

129 ;
2°codex ms. in quo plurcs Epistolse ad syno- quasdam sanctorum homilias,ctiam Leonis nonnul-
dum Ghalcedoncnsem et ad Arelatensis Ecclesiae las contincns. Scr circa xi sacc. Cacciario judice.
privilegia pertinentcs,item Epistolae Flaviani ad S. Codex num. 1267: ut praccedens forma majori
5.

Leonem versio antea non edita, aliaque primum e in duabus columnis exaratus circa saec. xi, cont.
tenebris eruta, num. 780; 3° codex ms.librorum de inter plurium veterum PP. Sermones, nonnullos
Vocatione omnium gentium.et aliquot Epistolarum Leonis M. de Nativitate et Epiphania et de S. Ste-
S. Leonis, num. 729: 4° codex ms. plurimarum phano.
Epistolarum S. Leonis notatus, num. 432 6. Codex num. 1268;
pars altera prascedenlis
5* codex ;

ms. Canonum et Decretorum PP. Rom. collectore
Dionysio Exiguo 6°, 7°, 8°, codices mss. tres Isi-
;
dorianae Conciliorum et pontificiarum Epistolarum
Collectionis; 9° codex ms.Can. et Decretorum pon-
lectionarii, cont. Sermones quamplurimos a domi-
nica Sepluagesimas usque a Nativitatem Domini
legendos.
7. Codex num. 1269; postrema pars ejusdem,«w/.

tificum Rom., qualis editus Moguntiae a. 1525, qui praeter Sermones de Temporc, orationes de Natali

fuit olim Claudii Falcheti (Fauchet) 10° codcx ms. C SS. apostolorum Petri etPauli, de Natali SS. Lau-
;

in quo pars actorum synodi Chalcedonensis. rentii et de S. Leonis Assumptione ad pontiiica-

10. Trcco-Pithxanus, codex ms.continens Concilia tum.

plurima, Epistolas pontificiaspraeserlimque Leonis, 8.Codex num. P270, pergamenus in-folio magno,
et alia monumcnta ecclesiastica, qui olim ad cele- in quo varii Leonis Sermones, Cacciarius ejus sub-

berrimum Pithceum pertinuit,ex Uibl. collegii Trcco- sidiopotissimumsermonemdefesto Cathedrae Petri,

Pithceani prcsbyterorum. Oratorii D. Jesu. quem primus Quesnellus, sed mutilum et imperfe-
C) Sermonum ct Epistolarum. ctum, evulgarat, primigeniae integritati reddidisse
1. Pa-
CisterciensisA. e.Bibl. abbatix Cisterciensis testatur.

risiiscodex ms. cujus indicem et loca aliquot

; 9. Codcx num. 1271, pergamcnus in-fol., varios

communicaverat D. Jacobus de Lannoy, ejusdcm Leonis Scrmones exhibens.

abbatiae subprior. 10. Codcx num. 1272, pcrgamenus in quarto, sa;-
2. Claromaricensis, i. e. Bibl. monasterii Claroma- culi x, cont. Scrmoncs et Homilias quae olim lege-
prope Audomaropolim ; codex ms. cujus
ricensis in- banturin singulis apost'.»lorum festivilatibus.Pncler
dicem pcr Jo. Mabillonium acconerat. quasdamLconisorationes,habebatquoqueantiquiim
3. S. Mariani et Regniacensis, i. e. Bibl. monaste- j)
quemdam MissaeCanoncm,homiliaj deocto Beatitu
rii S, Mariani Autissiodorensis ord. Prsemonstraten dinibusadjunclum, quem integrum Cacciarius una
sj's, codices mss.duo, quorum collatas lectioncs una oum characteruni specimine ipsi subjecto/>ayy. 297
cum indice altcrius, qui fucrat Regniacensis mona- 304, t. I, cxcudi curavit.
sterii cxcerpsit et ad Quesnellum misit D.Chresticn 11. Codex mnn. 4222,in-folio magno Longobardi-
Eccl. Autissiod. can. et theol. Par. cis characteribus cxaratus, quosdam
sa;c. ix, cont.

A. Yictorinus, \. c. Bibl. S. Victoris Parisiensis Leonis Sermones sccundum anni dies festos le-

codex ms. Sermonum et Epistolarum lere omnium gendos.

S. Leonis. 12. Codexnum. 5i5l, bsc. xn Romanis chara-
II. codices cacciab.il cteribus scriptus, cont. Leonis Scrmones de solem
A) Sermonum. nitate Paschae, Pentecostes et de festis SS. aposto-

1. Yalicani. — l.Codex uum. 3835. Priorpars an- lorum Pctri et Pauli.

tiqui pergameni lectionarii, continens quamplures 13. Codcx num. 6450, pergamenus, xn saeculi,
 ;

109 SCHOENEMANNl NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. LEONKM. 110

cont. homiliaa in nocturnis officiis rocitandas.inter- A menta, sed et illas Epistolas quac Leo in illiussy-
que cas plures Leonis ct illam in festo Cathedrae nodi generalis confirmotionem conscripsit.
Petri pariter ac in Quosnelli codicibus mutilam. 12. Codex num. 1322, antiquissimus, ut ex cha-

14. Codcx num. 6551, pra;cedenti non absimilis, racterum specimine, quod Cacciarius pag. 65 prorf.
eodem snec. et charactere scriptus, cont. sermonom ad t.II incudi curavit.apparet; cont. omnes et sin-

tertium de Paschate, quo Cacciarius primum L^o- gulas Chalcedonensis synodi actiones,quas inter no-
nem martavit. tatCacciariusillamquaeadDomniAntiocheniepiscopi
-15. Codcx num. 5442 duobus praecedentibus for- causam pcrtinet,quamque veluti supposititiam,eta
ma, figura, saeculo et charaotcrc persimilis, cont. Latinoimpostorc conficlam Quesnellus rejiciendam
Leonis Sermones de Quadragesima, cum aliis non- esse censuit tutn quia (ut ipse aiebat) in Graecis
;

nullis ad Domini Passionem pertincntibus. exemplaribus non logitur,tum quiaex uniconullius

16. Codexnum. 6454, similis tribus praecedenti- auctoritatis antiquitatisve codice chartaccoabigno-
bus in quo praeter alioa Patrum sermones, Leonis tis scholaribus in lucem prodiisse affirmatur.Habet
nomine tum plures ex vulgatis, tum alii nonnulli autem varias hic codcx ad eamdem synodum per-
occurrebant, quos ille tamquam dubius in appen- tinentes epistolas.
dicem rejecit. 13. Codex num. 1342,pergamenus,saec. ixlabente
B
II. Yaticano-Palatini nioH.442, 443, Lectionum et autineuntexscriptus.Characterumformamet notas
HomiliarumSS.PP. libriduo chartacei, cont. quam- Cacciarius ibidem, ubi praecedcntis, exscribi fecit

plures Sermones Leonis, quorum nonnulli mutili et cont. antiquam Ganonum Collectionem cum sexde-
imperfecti, accommodati adusum alicujus particu- cim Leonis Epistolis, quarum prima ad Rusticum
laris Ecelesiae. Scriptura erat Germanica, in duas Narbonenscm.
columnas distincta et notis compendiariis difficil- 14. Codex num. 1328, pergamenus, in-fol. saec.

limis referta, quem se ipsum legere nequivisse fa- circiter xuxont. acta concilii sexti generalis et prae-

tetur. tcr Epp.fragmenta iniisdem occurrentiaaliasquas-

III. 17('//<r//a»usvetustusliber, cont. variosLconis dam Leonis Epistolas cum quibusdam Chalced.
Sermones, quem ipse tamen Cacciarius non vidit, conc. actis.
sed a /'. /05. Blanchinio cum editis fuit exactus et 15. Codex num. 1337, pergamenus, scr. ante saec.
quidam sermones inde exscripti sunt, de quibus xt, cont. Canoncs diversorum conciliorum et epistolas
suis illc locis monet. decretales plurium summorum pontificum. Inci^xl Col-
IV. Chisianus, codcx quondam ex Vat. archivo lectio aNicamis Canonibus,omnesque Leoninarum
exscriptus, cont. varios Leonis Sermones, inter Epp. decretalium titulos cum iisdem Epp. reprae-
quos tres ex iis quos Chrys. Trombcllius t. II, part. C sentat.
\ Anecdotorum primus omnium adornavit. 16. Codex num. 1338, collectionem praecedenti
B) Epistolarum. similem,sed serius, sasc. xm, exaratam, continens.
a) Latini. Recenset autom inter Leoninos Canones etiam Epi-
1. Vaticani. —
1. Codex num. 541, pergamenns stolam ad Afros Mauritanae provinciae in causa Lu-
in-fol. magno, variis picturis auro et minio dili- picini episc.scriptam, quam Quesnellus suppositi-
genter circaxm saec. ornatus,quo Nicolaus V papa tiam dicere ausus fuit.
utebatur, cont. omnes Leonis Epistolas in vulgatis 17. Codex num. L340, pergamenus,saec.xm, cont.

aute Quesnellianam occurrentes. Isidori Collectionem et in ea omnes Epp.Leonis quae

2. Codcx num. 542, pergamenus in-quarto, saec. in editis Surii,Lovaniensium et Raynaldioccurrunt.
xni, casdem continons Epistolas. Hac Collectione saepissime se usum esse testatur
3. 4, 5, 6, 7. Codiccs num. 443-547, similos omnes Cacciarius, quod intcr recentiores magis castiga-
characterum forma,Epistolarum collectioneetaetate tam deprchendisset.
lontibus. Nullus enim ante xn saec. exaratus 18. Codex num. 1541, saec. xi, adiligenti et perito

fuit. Lectionibus tamen inler sc dilferebant. amanuensi scriptus, cont. praeter diversorum con-
8. Codex num. 630, pergamenus in-folio magno, rj cil.Canones et plurium Rom. pontiff. Epp. quadra-
saeculi fere xjii, cont. Isidori Meroatoris colloctio- ginta unam Leoninas.
nem Can. et Epp. pontilf, Rom., inter quas XXXIX 19. Codex num. 1343, saec. xi. Collcctionem prae-
Leonis. ccdenti plane similcm continens.
9. Codex mnn. 631, collectionem similem pnc- 20. Codex »(/m.l344,praccedentibus duobusforma
cedenti exhibens, labente sa:c. xn exscriptam, scd etcharactere prorsus similis,co«f. acta Chalced. sy-
quinque tantum Leonis Epistolas. nodi cum Lconis Epp. ad eamdem spectantibus.
10. Codrx num. 1319, in-quarto, saeculi xu, cont. 21. Codex num. 1345, sooc.xi, inscriptus Collcctio
acto syn. Chalced. cum variis Leonis Epistolis in Crcsconii, quae olim pcrtinebat ad celebre monaste-
Eutychetis et Eutychianorum causa exaratis. rium S. Columbani de Bobio, cont. nonnullas Leonis
11. Codex num. \32\, in-folio parvo, saec. circiter Epistolas.
xii, cont. libros Facundi Hermianensispro syn. Chal- 22. Codex num. 1353, saec. xh, optime scriptus,
ced., inque iis non solum varia Epp. Leonis frag- cont. plures Leonis Epistolas,
\\\ SCIIOENEMANNl NOTITIA HISTORICO LITTERARIA IN S. LEONEM. 112

23. Codex num. 3791, saec. xn,optimac nolae, cont. A eont. Collectionem Dionysianam, in qua V tantum
Leonis Epistolas L. Lconis Epislolae.
24. Codex num. 3836, lcctionarius, de quo supra V. Taurinensis Bibliothcae regix codex num. 29,
in Sermonihus dictum est, cont. so\am Epislolam ad D. IV, pergamenus in-folio: circa saec. xm optime
Flavianum, quam saeoulo vm et ix in divinis offi- cxaratus, cont, LII Leonis Epistolas et nonnullas
ciisante festum Nativitatis legere solcbant. aliorum. Contulerat pro Cacciario P. Cyrillus Gu-
25. Codex num. 3787, pergamenus, infolio, saec. bernatis Carmeli Taurinensis alumnus, a. 1739.
xu,cont. Epp.VI de causa Eccl. Alexandrinae et Ti- VI. Ulorentinus, Bibliithecx Medicxx codex per-
mothei yEluri. gamenus in-folio, saec. omncs Leonis
xiii, cont.

26. Codex num. 4661, praecedenti respondens, Epp. editionum ante Quesnellum vulgatarum.
cont. totidem Epistolas. VII. Grimaneus Celebris hujus codicis exemplar

27. Codex num. 5748, cont. Cresconii Concordiam Cacciarius in chartaceo folio Parisiis exscribi fe-

Canonum cum nonnullis Leonis Epistolis decreta- citad explorandam Quesnelli fidem, indequc in
libus. Vaticana Ribl. reposuit.
28. Codcx num. 5759, scr. ante s;cc. ix. Oliin fuit & Eme-
VIII. Hatisbonensis Bibliotheae monasterii
monasterii S. Columbani Bobiensis. Cont. XXXI rami, codex w//m.U3,DDAA, membraneusin-quarto,
Leonis Epp. cum priore synodi Chalcedon.actione. constans foliis 157, cont. Epistolas Leonis LXXII.
Formam ac characterem Cacciarius aere incisam Characterum formam ex dclineatione FrobeniiFor-
dedit pag. 65. steri tunc teniporis apud S. Emcranum prioris et
29* Codcx num. 5845, antiquissimus et Cacciario bibliothecarii, qui easdem Epistolas inusum editoris
plerumque Longobardicus dictus,c/m/.Collectionem Romani diligentissimecxscripserat, acreincidendam
Canonum et Epp. pontiff. Rom., inter quas XXIV curavit Cacciarius^agr. 62, prxf. vEtatem ejus mo-
Leonis. nente Forstero Bernardus Peziusin t,IThes. Anec-
II. Vaticano -Palatinus codex, num. 579, saec x, dot.p.Il, propemille annorum aestimavit. Piura de
cont.IV tantum Leonis Epistolas. eodem dabit Forsteri epistola (d. ad. S. Emeran.
III.Vatieano-Urbinates. —
1. Codex num. 65, per- xn kal. Septembris a. 1752), pag. 61 sq. excusa.
gamenus,optime saec. xv,scriptus, cont.omnes Epp. b) Graeci.

editionum ante Quesnellum vulgatarum. 1. Vaticani. — 1. Codex num. 451,chart. in-folio,

2. Codex num. 179, recens, adeoque exigui usus, variorum PP. Graecorum scripta, fra-
saec.xiv, inter

cont. Collectionem Isidori Mercatoris. gmentum Epistolae Flaviani ad Leonem de Incama-

IV. Valicano-Alexandrini, i.e. Vaticani,qui quon- tione D. N. J. Chr. continebat.
damfuerantreginaeSuecorum,ChristinaeAlexandro3. 2. Codex num. 730, chart. in-folio, saec. circiter

1. Codex num. 586, membranaceus in-4°, saec. xn, xv, cont. Theodoreti episc. Cyri Epistolas.
inter caetera cont. Paschasini Lilyb. Epistolam ad 3. Codex num. 720. pcrgamenus in-folio, saec. x ;

Leonem. inter diversorum PP. Opera aliquas Leonis Episto-

2. Codex num. 755, membr. in-fol. parvo, saec. las continet.

xiii, cont. ejusdem Ep. de Paschae obscrvatione. 4. Codex num. 712, in-8°, saec. xiv, cont. diverso-

3. Codex num. 849, membr. saec, xn, cont. Col- rumPP.Epistolas,etpr33sertimquasFlavianusin Eu-
lcctionem Canonum praecipue ex Africae conciliis. tychetiscausaad Lconemscripsit, cum rcsponsisil-
quaedam acta, conc. Chalced. et Ep. Leonis ad lius.

Anastasium episc. Thessalonicensem. 5. Codex num. 1178, chartaccus in-folio, saec. xv,

4. Godex num. 1038, membr. in-fol., saec. xn, cont. omnia Chalced.conc. acta cum Leonis Episto-
cont. Decrcta pontilf. Rom. ex Isidori Collectione lis ad illud pertincntibus.
nec non Bedae librum de Computo, etc. num.4431, pergamenus in-folio,sa^c. xn,
6. Code.v

5. Codex num. 1039, mcmbr. in-fol,, ssec. xiv, eont. interdiversorum Opera et Epistolas etiam
cont. Cresconii Concordiani discord Canonum. Leonis cum Chalced. conc. Collcctaneis.
6. Codex num. 1040, in-fol., sacc. xi, cont. conci- 7. Codex rmm.l455,bombyoinus,sseo. xm, optime
lium generale VI. scriptus, cont. pontilT. Rom, et SS. PP. Epistolas,
7. Codex num. 1044, mcinbr. in-fol., saec. xiu, quas inter Epistolae Flaviani, Theodorcti, Anatolii
eonl. Epp, Rom. pontiff. a Clemcnte ad Lconem. et Marciani ad Leoncm, cum Leonis responsis.
8. Codcx num. 1043,membr.in-fol. snec.xm, eont. II. Regio-Valicani. 1. —
Code.v num. 44, chart.
Collectionem Canonum, forte Dionysianam inquit in -4", siv. xvi. cont. plurium SS. PP. aliorumque
Cacciarius, cum adjectis Symmachi et Hormisdffl auctorum Homilias et Opera, tum ad Scriptnram,
Decretis. tum ad ecclesiastioas res pertinentia, inquc illis

9. Codc.v nuni. 1127, mcinbi'. in-fol.,s;ee. x, cont. nonnullas Leonis Bpistolas.

varia PP. opuscula et codicem Canonum, apostolo- 2. Code.v uum. 57, chart. in-1'olio, sx^c. xiv, cont.

rum et conciliorum Decrcta ct pontiff. Rom. Epis- conciliorum goneral. Canones ct alia an-
et partic.
tolas complectcntem. tiquorum PP. Opera, qu» intor Flaviani et Genna-
10. Codex nuni. 7, pergamenus in-fol.,su:c. x, dii episc. CP. ad Leonem Epistolae.
 ;

H3 SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN S. LEONFM HA

3. Codex num. 67, chart., saec. xv, eont. unam A Casincnsium S. Justin», ssac. xv, cont. XIV Sermo-
dumtaxat Leonis Epistolam. nescum praedicta Epistola.
III. VatiCano-Otioboniamis, codex mtrh. 20, non VII. Basilicse S. Petri in in Vaticano, codices tres
absimilis Vat. num. 1178, cjw/. omnia Chalced. num. 105 et"106. Scd duo priorcs Ionge tertio
107,
conc. acta cum variis in iisdem Lconis Bpi- prajstantiores crant, qui srer. licet xn exaratus, ta-
stolis. men non plurcs quam sexsinceros LeonisSermones
C) Sermonum et Epistolarum. complcctebatur, aliosquc falso illi ascriptos.
1. Vaiicani. — I. Codex mun. 541, pergamenus, VIII. Tridentinus, codex ms. capituli Tridentini
Nicolai Vjussuauro et variiscoloribus ornatus, cont. Bseouli xiv, cont. IV Lconis Sermones.
solummodo Lconis SermonesetEpistolas,et qufdem IX. Vallicellani, i. c. cedices BibliothccacS. Ma-
eas quffl ineditisante Qucsnellum vulgatffl sunt. rice in Vallicclla Patrum Oratorii S. Philippi Ncrii
2. Codex num. 542, pergameHus in-quarto, saec. Romae, qaee plurcs ctxncodices Balleri-
saeculi xi
xu lahentis. Similis Collectio. niorum usui enumerarunt codi-
conccssit, ex quibus
3. Codex num. 644, pergamenusin-folio, sooc. cir- ces 25 et26, quipraeterepistolamCLXV, ad Leonem
citcr xiii. Collcctionon absimilis. Augustum lectam Adventus tempore (cujus loco in
Codex num. 545, pergamenus in-4° scr. circa ~ aliis lectionariishabeturEpistola XXVIII, ad Flavia-
finem sa?c. xn. Totidem Sermones et Epistolas com num) contincbat Sermoncs XXV ; codicem 2, cont.
plectitur. Epistolam ad Flavianum et Sermones XXIV ; codi-
5. Codex num. 546, menbr. in-folio, saec, xii. Col- cem A. 0, cont. Sermones VII; codicem A. 7, cont.
lectio similis praecedenti. Sermones XIII \eodicemh.. 9. qui ad S. Euticii mo-
Q.Codex num. 547, membr. in-4°, ejusdem aetatis nasterium pertinuit, cont. Sermones X codicem A. ;

et conditionis. 10, cont. Sermones VII codices 7, 20, 23, A. 16,

;

l.Codex »um. 548, membr. in-4°. Praeter Sermo- cont. Sermones V, IV, vel III.
nes in superioribus contentoscxhibobat etiam ser- X. Vaticani, lectionaria omnium antiquissima,
monem de Absalon, scd quem ad Leonem non perti- quae inter in primis eminebant num. 3835 et 3836
nere judicavit, ideoque omisit Cacciarius. vere Romana, qua3 diligentissime recognoverunt.
8. Codex num. 549, membr. in-4°, pnecedeuti si- Alios plures autem lectionarios codices non quidem
milis et eumdem de Absalone sermonem in fine prae- per omnia, sed ubi opus fuit, inspexerunt.
ferens. XI. Veneti, codices duo Bibliothecas Venetae S.
9. Codex num. 550, membr. in-4°, praecedentibus Marci, lectionarii signati num. 153 et-154, soec. cir-

per omnia similis. Sermones Leonis.

citerxin,in quibus LI
II. Begio-Vaticanus, Bibliothecx Alcxandrinx co- C XII. Verccllenses. Ex lectionariis Eusebianae Bi-
dex num. 139, membr. in-4* optime cxaratns, socc. bliothecaj Vercellensis capituli habuerunt collatas
xn, solam LeonisSerm., Homil. et Epistolar. col- lcctiones Sermonum XI Leonis.
lectionem exhibens. XIII. Veronenses Cap. i. e. Bibliotheca) capituli
\\\.l'rbinas. Codex num, 65, pergamenus in-fol. Veronensis; codiceslectionariosduos, qui XV Leo-
parvo, saec. labentisxiv, eamdem collectionem prae- nis Sermones proebuerunt, praeterea codex 74 prae-
ferens. cedentibus antiquior,con/. Sermones VIII, et recen-
III. CODICES BALLEIUNIORCM. tior ms. liber. num. 214, cont. Sermonem unum.
A) Sermonum. XIV. Veronensis S. F. i. e. codex PP. Conventua-
a) Lectionarii. lium S. Firmi Majoris lectionarius sasc. circiter
;

I. Bergomenses, codices duo, sacc. circiter xn, ex xiu, cont- unum Leonis Sermonem.
tabulario DD. Consortii Ecclesiae S. Alexandri in />)Collectione9.
Columnaapud Jos.de SalvancisdeRoteriispatricium Colleclionum harum ms.quinquedistinxeruntge-
Bergomensem, cont. XII Leonis Sermones. nera, cx quibus singulis maxime insignes codiccs
II. Chujiani, codiccs duoBibl. Chigiance v.um. 3 ct tantum indicanlur, videlicct, ex Collectione I, libcr
5, S83C. xn.con/.IV Leonis Sermones. J)
ms, Casinensis, num. 126 cx Coll. II, Barberinus, ;

III. Padilironenses, codices tres monasterii Padili- num. 88, et Casanatensis C. III, 7; ex Colt. III,
ronensisS. Bcnedicti in agro Mantuano, cont. IX exempla primae editionis, quam ex bujus collectio-
Leonis Sermones etEp. ad Flavianum. nis ms. desumptam censuerunt ; cx Colt. IV, Vati-

IV. Patavinus, codex PP. Conventualium S. An- canus num. 546, et qui aliquando adhibitusest541
tonii num. 408, saec. xm, cont. Scrmones XXX. ex Coll. V deniquc Vaticanus aum/544.
V. 1'atavini llercmitanorum, codices tres PP. Here- B) Epistolarum.
mitanorum SS. Philippi et Jacobi, num. 111, 110, De his in sequonlibus \]d\\cv\movum observutioni-
et 113, cont. XVI Sermones cum Ep. ad Flavianum. bus (a) tam luculcntcr accopioscdisputatumcst, ut
VI. Patnvini S. .Iustin;c, codices duomonachornm singulorum enumeratio supervacanca videretur.
(a) Sub titulo Observationum Balleriniorum Schfrv miserunt. Nos verohas pr.cfationes suo loco cxhibi-
nemannusexhibet fragmenta prssfationumquasfra- turi, eo lectorem remittimus. Edit.
trescdilores Scrmonibus et EpistolisS. Leonis pra:-
 ; .

115 VETERUM PATRUM TESTIMONU DE S. LEONE. 116

VETEKUM PATKUM TESTIMONIA DE S. LEONE.

Epistola Joannis Cassiani presbyteri librorum suorum k tantae nobisnon respondentibus, etiamsi ego per
d<? Incarnatione Christi contra Neslorium Nuncu obedienti.nvcniam bene pareo, tutamcn per incon-
paloria. siderantiam judicii male imperasse videaris.

Absolulis dudum Callationum spiritaliumlibellis Theodoretus, episcopus Cyrensis, in cpislola ad Abun-

sensu magis quam sermonc insignibus (quia alto dium episcopum,apud Baroniuman. 450, n. 33.
sanctorum virorum sensui sermo nostrac imperitiae Legimus quae (S. Leo) ad sancta? etbeatae memo-
imparfuit),cogitaram,etpropemodumconstiLueram riaeFlavianum scripsit et gratias egimus Domino
;

inscitiao pudorem, ita me in nostro humanissimo Deo, quod advocatum et pro-

post illum pnxlitae
portu silentii collocare, ut excusarem, quantum
pugnatorem veritatis invenimus. His et ego litteris
consensi. cui etiam subscripsi; et ex hoc pro-
inmeesset, per taciturnitatis verecundiam, loqua- . . .

citatis audaciam. Sed vicisti propositum ac senten-

bavi quod regulas apostolicas, hoc est veradogmata,

tiam meam laudabilii studio et imperiosissimo af- sequor.

fectu tuo, mi Leo, veneranda [Al. mi Leo vene- In concilio Chalcedonensi act. 2, post recitatam Leonis
rande]acsuspicienda charitas mea,Romana.Eccle- epi.4olam2S, ad Flavianum, Patres clamaverunt

siae acdivini ministerii decus, producens

meex illo Petrus per Leonem ita locutus est. . . . Pie et

praemeditati silentii recessu in publicum formidan- vere Leo docuit.

g
dumque juditium et nova subire cogis adhuc de
;
Idem concilium in relatione ad P ulcheriam edita tom.
praeteritiserubescentem rcumqueetiam minoribus IV Concit. Ven. edit. pag. 1354.
Ipsi naves suas in cursurepetiere rectores, 0'iri-
impar fuerim, par majoribus a te esse compellor.
sto ad intelligentiam prosperedirigente, qui osfen-
Ego enim ne in illis quidem opusculis quibus per
dit in Leone mirabili veritatem qui sicutsapiente
Ingenioli nostri oblatiunculam Domino sacrificavi- ;

Petro, ita et isto utitur assertore.

mus, moliri aliquid aut usurpare tentassem, nisi
episcopali tractus imperio. Crevit itaque per te oris Idem concilium in allocutione ad Marcianum impera-
torem, tom. IV Concil. pag. 1758
nostri et styli dignitas. Nam qui jussi antea de Do-
minicis studiis locuti sumus, nunc id exigis ut de
Nobisimpenetrabilemomnierrorepropugnatorem
ipsa Incarnatione Domini ac majestatedicamus
lta : Deus providit, ct Romanae Ecclesiae papamadvicto-
qui prius in sancta templi velut per sacerdotalem
riam prasparavit, et doctrinis eum per omnia veri-
manum introducti sumus, nunc ductu tuo atque tatis astringens, ut quemadmodum Petrus, et hic
subsidioquasiinsanctorumsanctapenetramus.Ma- affectu ferventiore decertans, omnemad Deum ?en-
gnus honor, sed periculosa progressio [Al. profes- sumintelligentiamque perducat.
divini
sio]: quiaobtineri sacrorum penetralium ac Leontius episcopus Areiatensis in cpistola adHilarum
praemii palma non potest, nisihoste superato. Exi- t papam Leonis successorem, tom. V Concil. p.63.
gis itaque ac jubesadversum recentem haeresim
ac Quod Leonem sanctissimum praedecessorem tuum
novum fideihostcm conserere imbecilles manus, et mors abstulerit, contra haoreses invigilantem, et
lolium in agro Domini, heu nimis fructificans era-
contra pestiferi serpcntis graves hiatus aperto, ut
!

aiunt, ore consistere scilicet ut insurgentem in

:
dicantem, dolemus.
Ecclesias Dei sinuosis tractibus draconem vis pro- Simplicius papa in cpistola ad Leoncm impcratorem,
tom. V p 98.
phctica et sermonis evangelici divina virtus, me .

quasiincantatore.irrumpat. Pareoobsecrationituae, Leo papa ita plene atque dilucide sacramentum

parco jussioni malo enim de me ipso tibi, quam
;
Dominica. incarnationis exposuit.ut non modo ca-
tholicus, sed nc Cbristianus quidem valeat nuncu-
mihi credere, maxime quia id tecum amor Jesu
pari, quisquis illic (id est in Leonisepistolis) et re-
Christi Domini mei praecipit, qui hoc ipsum etiam
in te jubet. Superest ut effectlttn imperati negotii dcmplionis suae causas non evidenteragnoscat.

ab ipso postules per quemimperasti. Tua enimjam Gelasius papa in si/nodo Romana 70 cpi^coporum, in
hic magis causa quam mea vertitur, tuum magis decreto de apocryphis libris, tom. V. p. :> s T.

judiciumquammeumofficiumpcriclitatur.Meenim, Epistolam (suscipimus) B. Leonis papa. ad Flavia-

sive par sim tuo imperio, sivcnonsim, ipsaaliqua- j) num CP. episcopum deslinatam, de cujus tcxtu

tonus obedientiae ratio atque humilitatis excusat quispiam si usque ad unum iota disputaverit, et
nisi quod hoc plus meriti est in obsequio meo,
si non eam in omnibus venerabiliter acccperit, ana-

minus est in possibilitate. Facile cnim wyuslibet thcma sit.

jussioni ex abundantiasalisfaciinus : illius officium Orientales episcopi in epistola ad Symmachum pa-
grandccstct mirabile, qui etiamidem invoto habel pam, tom. V p. 436.

quodin viribus non habet. Tua ergo h®cres, tuum Qui tuam, inter sancfos
praeoessit beatitudinem

negotium, tui pudoris opus est ora ot obsecra ne

:
constitutus,Leo archiepiscopua, ail Attilam lunc
imperitia mea periclitetur eleotio tua ; ct opinioni erroncm barbarum pcr se currere non duxit imli_
 117 PH^EFATIO IN SERMONES S. LEONIS MAGNI. 118
gnum, ut captivitatcm corrigeret corporalem. Et A doctor cx sermone sanctae Epiphanioc ita nos do«
infra p. 437. Vera rectae fidci confessio tradita cuit, etc.
nobis a papa, Lcone, inter sanctos constituto.
Nicolaus Ipapain epist. ad Michaelem imperatorem.
Cassiodorius in Expositione psalmi lxv.
In Ephesinolatrocinio cunctispraesulibus et ipsis
Leo papa ad Favianum scribens, Doctor aposto-
qunquepatriarchis prolabentibus, nisi MagnusLeo,
licus, dicit, ctc.
imitatur scilicet Leonis illiusde quo scriptum est,
Facundus Hermianensis, lib. xn, c. 2.
Vicit Leo de tribu Juda, divinitus excitatus, os apc-
Quis hujus Romani antistitis J.eonis) gravitatem
riens, totum orbcm et Augustos ipsos concutcret,
non praedicet ? Quis tantamconstantiam non hono-
ret ? Movcrehunc posset ullo modo saecularis po-
et ad pietatem commovcret ; religio Christiana pe-
nitus corruisset.
testas a sententia non retractandi quffl divinitus
fuerantconstituta ia concilio Chalcedonen.=i) quem Photius CP in. epist. ad Michaelem Bulgarias prtn-
cipem.
corporaliter loco movere non potuit?
Loonis sanctissimi papae Romani gloria magna
Vigilius papa i>i Constituto diei vn kal.Martiarum
magnusque pietatis ac religionis zelus fuit et stu-
anni' 55A tom. VI Concil. Ven. edit, pay. 305
n. 22. dium.

Tam praeclari pontificis atque doctoris, id est Menoloyium Grxcorum Basilii imperatoris jussu di-
gestum.
beati Leonis, epistolam aperte pia dogmata conti-
Leo admirabili virtute animi, sapientia et san-
nentem, etc.
Romanae Ecclesiae pontifcx, prae-
ctitatc praeditus,
5. Gregorius papa in cpist. 52 libri ix
clarissimis monumentis virtutem suam, praecipue
Sanctissimae Orienlis Ecelesiae uno sensu, una
autem rectam fidem testatam reliquit.
doctrina, fidem ejusdem sanctte memoriae Leonis
Ado episcopus Yiennensis in Chronico.
tenent.
Leo urbisRoman&bcatissimusepiscopusdoctrina
S. Maximus Grxcorum theoloyus in spirilali ac do-
gmatico tomo eontra Ileraclii imperatoris Eethesin. fidei clarus habetur.

Magnae Romanae Eoclesioe antistes, vir fortissimi Libcllus Synodicus c. 94.

pectoris sanctissimusque Leo. Leo Romae papa, apostolis aequandus.
Hadrianus I ad episcopos per universam Spaniam, Alia antiqua testimonia partim in epistolis ad Lco-
episi.97 codicis Carolini. nem scriptis, partim iti admonitionibus, prxsertim
Sed et beatus Leo egregius papa atque praecipuus ad episc. inserta inveniuntur.

SANCTI

LEON
ROMANI PONTIFICIS

OPEUUM GENUINORUM
PARS PRIMA
CONTINENS

S PATRIS SERMONES.

PR^EFATIO-
De mss. fontibus ex quibus prodierunt ac potissimum emmdandi sunt sermones S. Leonis.

1. Duo universim suntmanuscripti fontes exquibussanctorum Patrum sermonesattingere seu emendare

licet,nimirum ecclesiarum Lectionariaex variorum sanctorum scrmonibuscompacta,ct peculiarcs sermo-

num alicujus sancti collcctiones.
u9 PHjEFATIO IN SERMONES S. LEONIS MAGNI. 120

GAPUT PRIMUM
De Leclionarifs mss., primo fonte sermonum S. Leonis.

De Lectionariorum aniiquitale ct praestantia. Quanta sollicitudine hos codices quaesierimus.

% \.

2. Lectionaria antiquioris originis essesolent. Paucis enim sancti contigit quod SS. Zenoni, Gaudentio,
et Pctro Chrysologo,utscrmonum collcctioncs auctoribus sequales velquasi aequales ad nos usque perve-
derint: idque iis forte accidit quorum sermones in Lectionaria haudquaquam traducti, si peculiaril)us

collectionibus non fuissent custoditi, periissent. At cum non multopost auctoris mortem sermones tantae
ferc Ecclcsias in Lectionariarelati,inter officia publica
auctoritatis ac celcbritatis fuere, ut apuduniversas
legerentur tunc vel nullae collcctiones factce, vel siquae
:
factae fuerunt, sensim pcriere cumenim omnes, :

sermones in Ecclcsiarum libris servarentur, horumcollectionem soparatim describere su-

aut fcreomnes
tractatus, in bibliothcca Hispanensis
perfluum videbatur. Ita Augustini scrmones, seu, uti vocabuntur,
In Augustini cnim Vita c.lSperinde
Ecclesio3 aliqua fortassisseriedispositosexlitisscPossidiussubindicat.
docloris operibus, quas sane in distinctis codicibus continebantur
loquensdetractatibus ac de cesteris S.
omnium indiculum se subjecisso affirmat.ut sibi quisque volwril ad legendum ct cdgnoscendum eligat, et id

describendum vel dc bibliotheca Hipponensis Ecelesice petat, ubi emendatiora forte exemplaria poterunt
ucl

inveniri vel unde voluerit, inquirat, et

inventa describat. Vetustissima tamen ejusmodi exemplaria deside-
supersunt collectiones sermonum S. Augustini de Vcrbis Domini, de
rantur. Trcs enim antiquiores quae
ut observarunt doctissimi Patres Maurini in praefat.adtomum
Verbis Apdstoli, ethomiliarum quinquaginta,
octingentorum annorumetampliusreperiantur,nontamen Augustino aequales credi queunt
V licet in mss.
non solum quia earum Possidius non meminit, sed prsesertim quia supposititiis non carent. InLectiona-
ria nimirum ejus sormones
sparsim traducti, collcctionum dcscribendarum laborem sustulere. Ex Lec-
tionaris autem tres memoratae collectibncs postcrius fuerunt digestee, ac deinceps alii sermones ex aliis

Lectionaris descripti Augustinianis adjecti

fuerunt in editionibus quae subindeapparuerunt nec deerunt ;

scrmones ex iisdem fontibux derivare queant, sicuti nos viginti et amplius

nui alios cjusdem doctoris
genuinos in Anecdotis Miscellaneis aliquando edituri sumus.
3 Simile quidpiam S. Leonis sermonibusaccidissc arbitramur. Hunc sanctumpontificem multo studio
sermones lucubrassc, accurata eorumexempla apud se retinuisse illud indicio est, quod in suisdog-
et

maticis epistolis, quae ob sublimem

difficilemqueexplicationem dogmatumde quibusdisseruit, maximam

non tam scntentiarum quam verborum cautionem et de'ectum flagitabant, quaedam ex sermonibus non
autographa exemplaria in archivo apostolico diutius
exigua fragmenta inseruerit. Haec autem sermonum
fuisse custodita, duljitarenon licet. Gum vero pro auctoritatc ac celebritate auctoris et cura peculiari in
sermonibuslucubranrlishi,paulopostLeonisobitum,inLcclionariisRomanarumEcclesiaiuminteraliorum
sanctorum sermones fuissent transcripti, etexindc transissent in similes codices aliarum Ecclesiarum
totius Occidentis binc factum fuit uteorumdcm
;
scrmonum in aliquo separato volumine colligendorum
cura antiquitus defucrit. Quare nihil mirum si Gennadius, qui memorat sermones S. MaximiTaurinensis
nullam ejusdcm sermonum mentionem facit aliquam enim Maximi sermonuin vetu-
in Leone, 70, :
c.

stissimam collectionem,nullam autcra Leonis invenit, nec ad Lectionariain quaehujus sermones traducti
fuerant oculos ac mcntem intendit.

Fontes igitur vctustiores cxquibus Leonis sermones ad nos pervenerunt, sunt antiqua Lectionaria.
4.

Ex his sane eos allcgarunt noni saeculi scriptores, Hincmarus Remensis, Remigius Lugdunensis, Pru-
dentius Tricassimus, ac praesertim Florus. Is nimirum, qui in mss.
collectaneis ad Pauli epistolaa, in

Carthusia Majori cusloditis.inlcgrum duarum etscxaginLa ingentiumcolumnarum librum, compcndiariis

notis scriptum, ex Lconis testimoniis digessit, scrmonum fragmenta ex Lectionariis manifestissime

exccrpsit, utitur enim iisdem ordine ac titulis quos in Lectionariis basilicae S. Polri invenimus. Ante hos

omncs iisdem Lcctionariis usus cst Paulus l)i;iconus in Homiliario, in quo plures Leonis sermones pro
fcstorum ratione dcscripsit.
5. Plures id genus et praestantissimos codices, qui
diversam originem praeferunt videre, et consulere
licuit in bibliothccis Romanis Vaticana, basilicae S- Pctri, Vallicellana.ctChigiana, in Venetis S. Marci, et
S. Gregorii Majoris,in Patavinis monachorum S. Justinae, cohventualium S. Antonii, ct ercmitanorum
SS. Philippi et Jacobi, Vercellensi Eusebianacapituli cathedralis.in Kegia Taurinensi, in Padilironenaj
in

Casincnsium S. Benedicti, in Hergomensi S. Alexandri in Columna, actandem in nostra capitulari Vero.

nensi.Exhismss.utpoteantiquioribussermanumfontihuslectiones, seu lectionum correctiones potissimum
sumendaj crunt. Quesrtellus, qui horum codicum prsestantiam et antiquiorem originem supra mss. colle-
ctiones dep'rehendit(ut patetex cjns praefatione generali, ante medium), inreoolendis Bermonibus Lectiona-
riis plurimum deferendum agnovit ac praeoipuaa eorum emendationes, quas in textum induxil, his mss.
:

debentur. Atid incommodi in ejusmodi libris expertus, quodnon omnes eontineani sermmes, tthiqwiiem
aliquos, illi aliospro diverso Ecclesiarum more, quarum usui descripli suni ; adeo »/ immensaetmmtmera pie-

rumque evolvenda libisint volwmina,ut paucos aliquossermonesad illoscodices recenseas :id, inquam,incom-
121 M.EFATIO IN SBRMONES S. LEONIS MAGNI. 122

modi expertus.non multa Leetionaria recoluit.nec in iis qme adhibuit omnes Leonis sermones nactus,non
p:\ucos, hoc subsidio descrtus.cum posterioribus tantummodo collectionibus,quae minus emendata* sunt,
conferre coactus fuit.Noa autem cum Lectionariis potissimum deferendum intellexerimus jnulli labori par-
centes,quotquot poluimus diligenter exquisivimus.quoad 1'elici succcssu omnes sermoncs in Leetionariis
reperire et conferre utililer licuit, (|uatuor tantum exceptis memorandis num. 9,quos in tam multiplici
Leetionariorum copia frustra quoesivimus.IIic vero profitendum est.nec potuisse nos,nec neeessarium pu-
tasse singulos scrmones relegere cum omnibus cjusmodi mss.,eumin permultiscosdescriptosinvenimus,
Satis enim duximus, si oonferrentur eum Lectionariis pra?stantioribus,caeteri vero hujusmodi codicesex-
penderentur, ubi quaedam loca varias hinc inde lectiones afferentia majorem difficultatem facesserent.

§ II. De mess. Lectionariis certe Romanis.

6. Sed ut de ejusmodi Leetionariis peculiaria quaedam dicantur, non tam eorum multitudinem quam

nonnullorum prostantiam plurimi facimus.Quesncllus nullos Romanos ejusmodi codices vidit,qui tamen
sempcr in Romana Ecclesia diligenter custoditi,et ad posleros transmissi.cumex originariiset autographis
Leonis scriptis originem dueant.maximae supt auctoritatis.Nos autem quatuor mss.libros invenimus.quos
certe Romanos possumus a£firmare,eo quod in publicis Romanarum Ecclesiarum officiis olim adhibiti
fuerint. Tales autem sunt primo duo codices Vaticani pergameni in-folio 3835 et 383G,qui Romanis, seu,
ut aiunt.uncialibus litteris octavo circiter saeculo scripti ad basilicam SS.Philippi et Jacobi pertinebant uli
docet haac antiquarii notatio in fine cod. 3835. Qui lcois, obsccro, ul ores pro scriplore, ul pcr apostolorum

principum (Leg. principcm) solvantur vincula Agimundi presbyteH peccatoris sicut inuiilis scripioris.Deo cceli
JacobiMir&m autem antiquitatem primiexscriptoris confirmant haec
grates.Basilica apostolorum Philipui el
verba sermonibus de Ascensione subjecta,quibus Leo nondum inter sanctos relatus domni titulo donatur.
Expliciunt sermones domni Leonis papx Ascensione Domini nostri Jesu Chris-ti numero duo.Deo gratias. In
hoc ni8.3835,qui a P.Joseph.» Blanchinio accurate describitur cum characteris specimine tom.IIEvan°-el.
quadrupl. pag. 602, exstant Leonis de Passione primi dccem sermones, duo de Ascensione tres de
Pentecoste.et duo de S. Petro. Vaticanus 383G exhibet tres scrmones de jejunio decimi mensis, in editis
primum, septimum.et octavum, trcs item de natali ipsius,id est de assumptione. Leonis ad pontificatum
in editis primum, cui secundus annectitur, tertius, et quartus.novem de jejunio septimi mensis et ser-
monem de S. Laurentio.
7. Alii porro duo sunt Lectionarii Petri.Primus signatus num. 107, licet charactere
libri basilicce S.
posteriori exaratus,pluris tamen habendus est. Non solum enim descriptus
fuit ex antiquiori Lectionario
ejusdem basilicae, longo usu detrito, aut fere consumplo,originem ducente ex iis autographis quae Leo
Romanae Ecclesiae reliquerat;verum etiam emcndatior est multo quam caaterhunde permultas etinsignes
ex hoc emendationes excerpsimus, quam nullis vel paucis aliis in libris reperimus.Hunc autem ad usum
gpectasse ipsius basilicae, dubitare non sinit accurata qua? in fine legitur descriptio rcdituum qui ex toto
autem sermones ab Adventu ad Passionem Domini et
christiano orbe eidem basilica) solvebantur.Continct
cum omnes sermones Leonis nomine inscriptos sinceros,nullos autem supposititiosexhibet tum vero nulli :

ejus temporis sermones Leonis in hoc codice desiderantur,quatuor tantum exceptis 20, de jejunio decimi :

mensis; 51, de Quadragcsima.et 56 ac 60, de Passione:dum alii libri Lectionarii aliarum Ecclesiarum non
paucos sermones praetereunt, et nonnullos plerumque Leoni tribuunt qui alios habent auctores. Huic
codici similis plane est alter ejusdem basilicae 105,nisi quod librarius in postremis aliquarum solemnita-
tuui scrmonibus descrihendis nonnumquam defecit.Ex eodem tamen excmplo prodit,cum sermones quos
exhibet eodem ordine ac iisdem fere 1 ctionibus prrcferat.Si superessent in eadem basilica exempla alterius
Paschatc ad Adventum cxcurrit,nihil dubitamus quin caeteros omnes, aut fere omnes Leonis
partis, quae a
sermones pariter descriptos invenissemus, adeo ut ex hac una bibliotheca emendatione tutius peti po-
tuissent. Sed cum haec pars ibidem desideretur, quae exactissima omnium fuisset magno ac potiori sub-
sidio orbati fuimus.

§ III. De aliarum Ecclesiarum mss. Lectionariis, quantumque contulerint. Tres S. Leonis sermones ex unico Ni-
colai Fabri codice edili vinJicanlur. De Lectionariorum incommodis, et de ipsorum ulilitate.

8.Cum vero Lectionaria aliarum Ecclesiarum jam mcmorata expenderimus.licet nullaita universimsint
accurata uti laudati basilici? Vaticanae codiccs,tamen non paucas lectioncs oplimas vel confirmarunt,veI
praebucre,et sermonibus qui in illis deerant prffieldium non modicum attulerunt.Quorumdam etiam sermo-
num exempla ncmini iuventa,multiplicitate codicumquos undequa»{uo cxiiuisivimus,reperire nobis felici-
ter contigit.Quatuor sermones de collectis,et unum de octavis apostolorum.quos ob causam peculiarem
Leonis caeteris Lectionariis insertos desperabamus,invcnituus in ms.Leclionario Vallicellano A. 6
Scrmo-
mones ejusdem proprioede natali sui,quos nullis in Lectionariis Quesncllus nanoisci potuitjin Vat.3836,
noc nori in Valliccllano A. 7, inventi fucrc, quinlo exccpto, qui cx singulari Fabri
codicc editus fuit.
9. Reliqui sunt scrmoncs quatuor,qnos in nullo Leotionario nancisci pnluimus,nimirum
sermo quintus
de natali pap?e,scxtus de rolIeclis,nonu3 de jcjunio dccimi mcnsis,et nonagesimus sextus, inscriptus
 .

123 PFLEFATIO IN SERMONES S. LEONIS MAGNI. 124

Tractatus con'ra Eutyckianos,habitus intemplo S. Anastasix. Hic sermocontraEutychianos cum conservatua

fuerit in mss. collectionibus S. Leonis, quae, ut videbimus,e Lectionariis dimanant,haud dubitamus quin
in aliquo Lectionario libro contineatur, quem hactenus reperire nobis non contigit.
•10. ipsum autem dici non possc credimus quoad alios tres sermones, videlicet quintum de natali
Id
papre, sextum de collectis, et nonurn de jojunio decimi rnensis, qui ex ms. Nicloai Fabri editi sunt. Sicut
enim desunt in colleclionibus sermonum S. Leonis,quae e Le^tionariis minarunt; ita in nuIlis.Lectionariis
inventosaut inveniendos censemus.In uno igitur codice Nicolai Fabri hos tres sermones contineri puta-
mus, nisi fortassis alius similis aliquando prodeat. Hic autem Fabri codex, qui in bibliotbccam Thuanaeam
Quesnelli aetato transicrat,unde Thuanacus ab eodem appellatur, postea vero in Colbertinam, postremo
autem in Reginm Parisiensem migravit,varia Patrum opusculacontinet.Dehoc fuse agit Joseph Antelmius
diss. 6. Dc vcris opcribus SS. Leonis et Prospcri n. 4 et seqq.,eumque ante annos nongentos exaratum
Mabillonii, Baluzii, aliorumquc peritorum judicio testatur.Intcr diversorurn Patrum opuscula tres laudati
Leonis sermones describuntur, quorum primus omnino erronee Prospero tribuitur hoc titulo Incipit :

sermo Prospcri de natalc papx; alii autem duo sermones sic inscribuntur Incipit de collcctarum die, et :
:

Incipit dc mcnsis decimi jeiunio.Omnes hos scrmones Leonis esse.styli ratio ac argumenti sententiarumque
consonantia cum aliis eorumdem titulorum sermonibus planc Leoninis omnino evincunt.Nicolaus Faber,
qui ipsum codicem possidebat,in epistola ad Vossium praepositum Tungrensem opusculis inserta hoc idem
pervidit. De primo enim sermone,qui Prospcrum prafert, inquit Qui Prospero ascribitur, ejusdem esse
:

auctoris cum rctiquis, argumento sunt mihi simiiitudo, et quod auctor ipsius de se vclut pontijice Romano
loquitur .Quamvis enim opera Prospcri usum fuisse B. Leonem dicunt, nemo tamen mihi persuadeat disertis-
simum pontificem aliena verba emendicasse, et pro suis ad populum pronuntiasse Idem Antelmius.qui in lau.
data dissertatione non tam hos tres quam omnes Lconis sermones Prospero aliqua ratione asserere visus
fuerat,hujusquecodicis inscriptionem ingesserat,mentem suam apertius explicans in epistola secunda Gal-
lice scripta die 4 Novembris an. 1689. num. 35 et 40, communi sententiae qua Leoni tribuuntur, suum
quoque calcuium addidit.Unde vero tres hi Leonis sermones hoc uno in codice,qui nihil praeterea Leoni-
num habet, reperiantur,et cur primus saltem Prosperi nomen exhibeat, quis divinet Num Prosper, qui :

Leoni intimus fuit, et ab Adone notarius ejus dicitur,hos separatim sua manu descripserat, ac in Gallias
miserat, ubi conservati nobis fuerunt; primus autem amanuensis qui eos codici inseruit,ex charactere
sibi noto exscriptorum fecit auctorem? Simile quidpiam cpistolis accidit. Quinque enim Leonis epistolae
inter alias aliorum conservatae nobis fueruntin solis exemplaribus mss.collectionis Avellanae.de qua fusiu3
agetur in praefatione ad epistolas Leonis; et solas quidem illae quinque epistolae ex omnibus Leominis in
cadem collectione inveniuntur.Sicut autem ignotum est quatenus has epistolae, quae in omnibus aliis col-
lectionibus desunt, separatim migrarint in eam collectionem; ita qua ratione tres illi sermones in Fabri
codicem venerint, latet.
11. Ut autem ad Lectionarios codices revertamur,horum incommodaQuesnellus in praefatione recensen»,
peregrina additamenta potissimum urget. Cum, inq\iit,iidem variis propriisquc locorum solemnitalibus ac-
commodati sint,sxpe sxpius peregrinrs quibusdam additame7itis,et ab auctoris mente 'prorsus alienis, auctiores
habentur, quibus nonnumquam discernendis vix sufplcias. Insignc hujusmodi excmplum habcs in sermonc 41
(nobis 42) qui quartus est de Quadragcsima. Aliqua additamenta in quibusdam Lectionariis,sicut etiam qui-
dam saltus,atque mutilationes nonnumquam contingunt../M sxpe sxpius id evenire saltcm inLeone,plures
licet contulerimus id genus libros,falsissimum est.Imo ejusmodi defectus,quos in posterioribus collectio-
nibus frequentius deprehendimus, ex Lectionariis feliciter deteximus et emendavimus; sicut idem Ques-

nellus ex quinque Lectionariis sustulit additamentum sermonis 4de Quadragesima.quod ex posterioribus

collectionibus Leoninis in editiones irepserat. Quod porro idem Quesnellus queritur de frequentibus ma-
culis et menrlis quibus librariorum sive incuria sive ignorantia ejusmodi libri vitiantur, commune cst
omnibus mss. codicibus sed alii aliis corriguntur,nobisque nonnulli codices optimae notre ac prassertim
:

mss. basilicae S. Petri maximo adjumento fuere, quibus quingenta circiter loca saniori lectioni restituere
aut emendare licuit.

12. Antequam a Lectionariis ad collectiones transeamus, notandum praecipuum inter Lectionarios

ost
libros discrimen. Non solum enim alii plures, alii pauciores Lconis sermones ad eamdem solemnitatem
pcrtinentes praeferunt; alii unius, alii altcrius festivitatis sermones practermittunt:scd ordo etiam eorum-
dem sermonum in diversis Lectionariis diversus est.Exemplo sint insigniora Lectionaria Romana basilica-
rum S. Petri ac SS. Philippi et Jacobi. In Lectionariis S. Petri sermones, ex gr., de Passione diversum
ordinem habent ao in Vaticano 3835 basilicee SS.Philippi ct Jacobi : ex quo cum alter liber ab altero non
prodiorit,verisimillimum est hos pcrantiquos l.eetionarios codices Romanos ex autographis S.Leonisser-
monibus diverso ordinc primum descriptis profectos fuisse.Varius vcro ordo qui in aliis Lectionariis alia-
rum Ecclcsiarum deprehenditur, cx librariorum arbitrio dimanare potuit. De supposititiis sermonibus
qui in Lcctionariis (non tamen Romanis paulo antc laudatis) passim Leoni tribuuntur, in praMatione ad
appendiccm dicemus non pauca.
125 PR.EFATIO IN SERMONES S. LEONIS MAGNI. 126
CAPUT II.

De mss. cotlectionibus, altero fonte sermonum S. Leonis, ac de eontm distinctione et usu.

§ I. Manuscriptse sermonum. S. Leonis collectiones non excedunt saeculum xi. Distinguendae invicem, et cautio
iu earum codicibus adhibonda.

13. Nuncad collectiones sermonum.S. Leonisaccedamus. Prima quae nobis occurritharumcollectionum

apud scriptores mentio, non est anterior saaculo xi.Micrologus, deEoelesiaslicisObservationibus,c25, non
solum Leonis sermones collectos innuit in codice, quem librum Sermonum appellat, sed probaturus quarti
utensi jejunium nonnisi hebdomada Pentecostes ceiebraium fuisse, lectores ad eumdem librum evolvendum
remittit haec addens Neque hoc tantum in uno sermone,sed in plwibus, quos de Pentccostc in diversis annis
:

fecisse legitur : quod illum subterfugere nonpoterit, quicumque eumdem librwn diligenter perlegerit. Inter
codicesquosDesideriu* abbaa montis Casini,postea Romanus pontifex Victor III,bibliothecae ejusmonaste-
rii addidit, unus cum titulo Sermones Leonis papx memoratur a Leone Hostiensi in ChronicoCasinensi lib.

iii, c. 63. Primus interscriptores de viris illustribus seu descriptoribus ecclesiasticis.qui sermonum Lconis

meminerunt, estanonymusMellicensis auctor xi sacculi, quem prius edidit P. Pez, deinAlbertus Fabricius.
Sic autem ille,c.7 Leo magnus apostolicus declamator egregius fuit, qui verbo ct cxemplo christianx retigioni
:

pturimum profuit. Porro scnnonum illius ineertus csLnumcrus,quorumtamen de Adventu Domini, de Nativitate,
de Apparitione, de Jcjunio, dc Passione, de sancto Pcntccoste plurimi habenlur. In sanctorum quoque natalitiis
nonnulh habiti invcniuntur. Dum eam fermesermonum seriem, qutein collectionibusexstat, recenset,colle-
ctiones indicare vidctur. Dum autem inccrtum affirmat numerum, in Lcctionariapotius, quae diverso nu-
raero sermones continent, intendisse credi potest. Haec antiquiora sunt testimonia, quae procollectionibus
sermonum Leonis afferri queunt, quod est ejusmodi collectiones antiquiores multo non fuisse.
14. Enim vero inter quamplures mss. libros sermonum Leonis, quos in variis bibliothecis vidimus, nul-
lum reperire licuit qui xi steeulum excedat, cum non pauca Lectionaria Leonis sermones exhibentia vetu-
stiores aetatis deprehenderinms. ld autem evenisse credimus, eo quod circa saeculum xi S. pontificis sermo
nes colbgi coaperunt. Sane quinque collectiones diversae originis nacti sumus,quarum vetustiores ad idem
saeculum referuntur. E. Lectionariis autem sumptae fuerunt, non solum quod antiquior collectio nulla inve-
nitur ex qua exscribi potuerint, verum etiamquiasermonum numero, ordine, vel saltem titulis,acpraeterea
variis lectionibus differunt, prout ex Lectionariis simili ratione diversis originem ducunt.
Plurimum vero interest singularum discrimen notare quam diligentissime hinc enim non modo
15. ;

patebitdiversa earumdem origo, sed cautio ctiam in usu ejusmodi manuscriptorum adhibenda cognoscetur.
Uubinimirumpluresejusdemcollectionisinvenianturcodices.cumabeodemprimoexemplariproficiscantur
eaedem fere lectionesoccurrent in omnibus, solis erroribusaut arbitrariislibrariorum correctionibus ex-
ceptis adeo ut qui unum codicem unius collectionis contulerit, omnes plerumque contulerit. Ex quo
;

illudmaxime animadvertendum seqaitur, plurimum allegari duodecim aut viginti codices, si

frustra ut
unius ejusdemque collectionis omnes sintduo siquidem vel triaexemplariadiversarum collectionum ad
:

aliquam lectionem statuendam plus probare solent quam centum unius.

§ II. De prima collectioDe.
1G. Primam collectionem illam credimus quae reperiturin codice
membranaceo saeculi xi, nunc signato
num. 126 bibliothecae Casinensis, cum papx pars prima, sermones. Hic ille idem codex
titulo : Leonis primi
videtur quem,Desiderio abbate praecipiente.saeculoxi compactum innuimus testimonio]Leonis Hostiensis
,

qui sane, cum alterum quoque librum epistolarum seu, uti vocat, Iiegistrum Leonis, ab eodem abbate in
eadem bibliotheca positum tradat, quid contineret secunda pars, quae nuncdesideratur, satisindigitat.In
hoc codiceXCl sermones leguntur, inter quos unus bisdcscribitur, alterdubius est,decem vero suppositi-
tii sunt, ac propterea restant sinceri etcerti sermones LXXIX. Ipsam,
sermonum seriem appendere juve-
rit, ut caeterarum collectionum discrimen facilius innotcscat.

de jejunio mensis degimi. \ 9. Festivitatis hodiernx. Serm. XXVII.

1. Si fideliter. In nostra editione sermo XII. 10. Sxpe ut Serm, XXX.
nostis.
2. Prxsidia. Serm. XVIII. 11. Excedit Serm. XXX.
3. Cum de adventu. Sermo XIX. 12. Dum semper. Serm. XXVIII.
4. Sublimitas.Sermo XVI. 13. Quamvis, dilectissimi. Serm. XXV.
5. Evangelicu. Sermo XVII. 14. Semper quidem. Serm. XXIV.
6. Quod temporis. Sermo XlN. 15. Omnibus quidcm. Serm. XXVI.
7. In Domino agro. Sermo XIV cui eodem con-
;
16. Salvator noster.Sevm. XXI.
textu in ms. annectitur sermo editionis nostrae 17. Nota quidem. Serm. XXIII. Idem ordo est in
XV, qui inscribi debuisset in hac serie sermo laudato codice 107 basilica? S. Petri.
octavus, et incipit Confulenter. Hunc eumdein or- 18. Justissimc, fratres festivitatis prxsentis diei, elc
dinem cum eadem unione duorum sermonum de Sermo Leoni perperam aflictus, est S. Maximi
prehendimus in ms. Lectionario basilica; S Pe- Taurinensis hom. 2 de Nativitate.
tri 107
DE EPIPIIANU DO.MINI.
de natale domin. nostri jEsu ciiR.STi.
19> Qclcbrato.Scrm. XXXI.
8. Exsultcmui m
Domino. Serm. XXII, 20. Gaudete in Domino Scrm. XXXII.

127 PILEFATIO IN SEHMONKS
21. Quamvis sciam. Serm. XXXIII.
22. Justum et rationabile. Serm. XXXIV.
23. Causam, ditectissimi. Serm. XXXVIII.
24. Hodicrnam festivitatem. Serm. XXXV.
25. Memoria rerum. Scrm. XXWil.
26. Dies, dilectissimi Serm. XXXVI.
.
DK JKJUNIO QUADHAGESIM.K.
27. Scmper quidem,dilcclissimi, sapienter. Serm.XLL
28. Hebrxorum quondam populus. Serm. XXXI X.
29. Apostolica, dilectissimi, doctrina. Serm. XLIII.
30. Licct nobis. Serm. XL.
31. Prxdicaturus. Berm. XLII.
32. Semper quidem, dilectissimi, misericordia. Serm.
XLIV.
33. Appropinquante. Serm. L.
34. Yirlus, dilectissimi. Serm. XLV.
35. Devotionis. Serm. XLVI.
36. In omnibus quidcm. Ser.n. XLVII.
37. Inter omnes. Sorm. XLVIII.
38. ln omnibus quidem. Serm. XLIX.
39. Jejunii tempora secundum Scripturas. Estsermo
supposititius, excerptus e\ libro de Eeclesiasticis
Ofneiis S. Isidori Hispalensis cap. 37-40.
40. Dilectissimi, nobis, fides nostra nos admonet. Est
pariter Leoni perperam aflictus, et cum antcce-
denti sineLeonis nomine genuinishujus scrmoni-
bus subjectus in Lectionariis codd. 105 el 107
basflicae S. Petri, de quo in praefatione ad appen-
dicem plura, ubi hic postremus sermo dabitur.
DE PASSIONE DOMINI.
41. In omnibus quidem. Est inepta repetitio antece-
dentis sermonis 38 de jejunio Quadragesirme.
42. Omnia quidem tempora. Serm. LXIV.
43. Evangeiica lectio, dilectissimi, quoe sacratissimam.
Serm. LXVI.
44. Magnitudino. Serm. LXIX.
45. Scio quidem, dilcctissimi, pascliale festum. Serm.
LVIII.
46. Sacramentum, iileclissimi, Domimcx Passionis.
Serm. LXX.
47. Creator et Dominus. Serm. LVI.
48. Inter omnia, dilectissimi, opera misericordix.
Serm. LlV.
49. Sponsionis nostrx. Serm. LVII.
50. Sermone proximo, dilectissimi, his qux compre-
hensionem Domini prxcessere, decursis. Serm. LIX.
quialiaverborum collocatione exorditur Dccursis,
dilectissimi, sermoneproximo iis qux comprehensio-
nem, etc.
51. Cum multis modis. Serm. LXI.
52. Exspectationt nostrx. Serm. LV.
53. Semper quidem, dilectissimi, fidclium menlcs.
Serm. LXVII.
DE RESURRECTIONE DOMINI.
54. Sermo proximus. Serm. LXVIIl.
55. Scrmone proximo, dilectissimi, non incongruc.
Serm. LXXI.
56. Sacram, dilectissimi, Dominicx Passionis histo- U
riam. Scrm. LXX.
57. Sacramentum, dilcctissimi, Dominicx Passionis
quam Dominus Jcsus Dei Filius. Serm. LII.
Serm. LXV.
58. Scrmonem, dilectissimi .
59. Gloria, dilectissimi. Scrm. LXIII.
60. Desiderata nobis. Serm. XXII.
61. Totum quidem. Serm. LXXII.
Hanc sermonum sericm, aliasquc cx eodem codiee notilias ct collationes a Casinensi abbate procuravit
cminentissimuscardiiialisTambiirinus^quicumomnibussacmrum pt\?sertimstudiorum, inquibusmaxime
cminet cultorihus favorem prsestat, lum vero mihi, dum Ftomse csscm, ethuic editioni a summo pontitice
imposita) materias pararcm, omnem opcm, quibuscumquo rebus, posset, conferre nondestitit.Cum vero in
patriam revorsus, in oditione curanda alia plura cx eodcm COdice Casinensi desiderareto, qu« majorcm la-
borcm ac diligcntiam postulabant, idem cardinalis ncqucmquammonachorum Casinensium gravarot,codi-
.
S. LEONIS MAGNI. m
A 62. Item de Hesurrectione. Licet omnes solemnitates.
Intcr dubios sermones in appendice edetur.
DE APCKNSIOXE.
63. Post beatam et (jioriosam Iiesurrectionem. Serm.
LXXIII.
64. Sacramcntum, dileclismni, snluiis nostrx. Serm.
LXXIV.
65. Punota subjiciuntur loco tituli, qu< e sequens ad
-
ditamentum extra ordinem ipsi librario cognitum
indicant. Addilamentum autom mcipit:£t quan-
do de cruce noslra processil oratio, foras civitatem
solemnitatem celebruvimus. Reperitur in antiquis
editionibus Latinis S. Joannis Chrysostomi.
in die pentkcostks, manjinc : dk sancta pen-
et in
TECOSTE LKONIS PAP/E.
S.
60. Hodiernam solcmnilatem. Serm. LXXV.
67. Hodicrnam, dilcciissimi, festwitaiem descensione
sancti Spiritus consecralam. Serm. LXXVIII.
68. Plenissime. Serm. LXXVI.
B 09. Dulntandum. Serm. LXXIX.
70. Sanctorum solemnitate dierum.Senn. LXXX.
71. Inter omnia, dilcctissimi, apostolicx instituta do-
ctrinx. Serm. LXXXl.
itkm unde supra. In marjine autem : de ordina-
tione sua.
72. Honorabiicm mihi, dilectissimi. Serm. II.
73. Quolies nobis. Serm. III.
74. Gaudco, dileclissimi. Serm. IV.
75. Laudem Domini Serm. I. Hic idem horum qua-
tuor sermonum ordo, etante S. Petri festum cer-
nitur in Lectionario Vallicellano cod. A. 7.
sermo ejusdem Ad marginem vero: in festo sancto-
RUM PKTRI ET PAUU.
76. Apostolici natalis.
77. licatissimorum apostolorum Pelri et Pauli.
78. Beatissimorum apostolorum passio, fratres. Tres
sermones sunt hom. 2, 3 et 4 de eadem fes-
isti
p Maximi Opera.
tivitate inter S.
^ 79. Omnium quidem sanctorum solemnitatem. Serm.
LXXXII.
80. Exsultemus in Domino. Serm. LXXXIII.
81. Gemina hodiernx feslivitatis. In Appendice pro-
dibit.
IN natali s. LAURENTII.
82. Sanctum est, fratrcs.
83. Sicut patrum nostrorum. Sunt hom. 1 et 2S. Ma-
ximi de S. Laurentio.
DE JEJUNIO SEPTIMI MENSIS.
84. Obscrvantiam quidem vestram. Serm. LXXXM
85. Deus humani gencris. Serm. LXXXVII.
86. Apostolica institutio. Serm. XCII.
87. Omnis, delectissimi. divinorum crudilio. Serm.
XCIII.
88. Scio quidem, dilcctissimi, plurimos. Serm. XGIV.
DE OCTO BEATITUDINIHUS.
89. Prxdicantc. Serm. XCV.
DE PENTECOSTE.
90. Hodiemam solcmnitatcm, dilcclissimi, toto tcrra-
rum orbe.Sevm. LXXVII.
DE ASCENSIONE DOMINI.
91 Fratres charissimi, Ascensionis Dominicse inclytixm
ct regale mysterium. Est in appcndice Augustini
Serm. 17'.».
L'i PH/EFATIO I.\ SKIlMONES S. LF.ONIS MAGNI. 130

cem Romam transmittendum curavit, ct ipsc por se eumdom conferre ac variantos nolarc ct dcscribcrc
voluit: quod in tantffl dignitatis viro tot gravissimis curis dislento plano miriticuiu, insignem ejus in hosc
studia propensionom, in nos autcm singularem humanitatcm dcclarat.

17. llanc collcclioncm e Lectionariis compactam indicant non modo supposititii scrmoncs, qui in Lectio-

nariis frequentcr occurrunt, sed etiam ipsa series nonnullorum sermonum quam in iisdcin libris observare
liciiit, ut superius innuimus.Nequemirum accidat, si cum aliquot supposititii insorti i'uorint,[)luressinceri
dcsidcrentur. Id cxlibris Lectionariis,qui collectori usui I'ucrc,originem ducit; in his enim idontidom alien[
sormones uni auctori vindioantur, ncc sinccri omnes continentur. Idipsum Augustino contigit, cujus
sermones ex Loctionariis olim collecti, plures perperam ascriptos praderunt, multos autem sinceros pr«
tcrmittunt.

§ III. De secunda colleclione.

18; Secundam colloctioncm dicimus quam nacti sumus in tribus mss. libris Casanatonsi G. III 7,basilicse
S. Petri 210, et Darberino 8S. Primi duo ad xn circiter sacculum pertinent. Gasanaten.sis aliquot foliis mu-
tilus est, et variantcs ex collectionibus postcrioribus a quopiam studioso ad marginem appositas et textui
nonnumquam superaddilas cxhibct. Ilaac collectio centum scrmones continet. Incipit a Leonis epistola ad
Flavianum, quam in pluribus ct antiquis Lectionariis insertam vidimus. Sequuntur sermones septem de
jejunio decimi mensis eodem ordine ac in prima collectione, conjunctis similitorin unum sermonibus XIV
et XV. Subjiciuntur deccm sermones deNativitale Domini, et octo de Epiplumia, qui exstantin primacol-
lectione, sed ordo paululum immutatus aliam originem indicat. Inter sermones octavum et nonum de Nati-
vitate, num. lGinseritur sermo de Absalon perporam Leoni trioutus,et in nonnullis mss. posteriorum quo-
que collcctionum in fine adjectus, qui deest in prima collectione ;
et e contra non apparet sermo 18 primce
collectionis, qui S.Maximum habetauctorem.Sermones deQuadragesimaejejunio, etde Passione,qui legun-
tur in prima collectione,ordine non parum diverso exstant ctiaminhac secunda, iis duobus pariter compre-
hensis quos subdilitios vidimu? ; ac praterea pro sermone -41 in prima collectione inaniter repetito haec se-
cunda addit, num. 56, unum
Leonis sincerum de Domini Passione Bxigitfides,m editione nostra serm.LIII
qui in collectione Casinensi desideratur. Sequitur sermo dubius de Resurrectione Licet otnncs solemnitates
qui in utraque collectione est num. 62 tum duo genuini de Ascensionc, 63 et 64, ordine eodem. Omittitur
;

sermo 65 primae collectionis plane supposititius. Adduntur septem sermones de Pentecoste, qui sunt in
prima collectione sed inhac alio ordine simul ponuntur; dum in primahoc loco preeferuntur tantum sex
;

unus autem separatim in flne adjectus fuit. Hucusque tribus sermonibus in sccunda collectioneinsertis
ettribus prcetermissis, sermonum numcrus in utraque collectione tandemconcurrit. Utrobiqueenim sunt

sermones71. Majus in sequentibus discrimen catalogum reliquorum apponendum suasit, cum praesertim
peculiares tituli occurrant, quos ex tabula in fine ms. Casanatensis excerpsimus.

oe jejunio skptimi mensis. \ sermoncs eodem ordine legunturin ms. Lectiona-

72. Bevotionem. In oditiono nostra sormoXCI. Deest rio Vallicell. A. 6, quinque autem ultimi in prima
in prima collectione. collectione non leguntur.
73. Obscrvantvim. Serm. LXXXVI. DE XATALITIIS PETRI ET PAULI APOSTOLORUM
7i. Apostolica. Serm. XCII. nA ., .,
90 °>™] m 1 mdem *<™*a™n sokmnitatwn. Serm.
.

l
75. Deiu humani generis. Serm. LXXXVII. -
!
tiAAJtli-.
7i>. Omnis, dilectissimi, divinorum eruditib. Serm.

XCIII. IN XATALITIO B. PETRI APOSTOLI.

77. Svio quidem plurimos. Serm. XCIV. II i quinque 91 . Qaudeo, dilectissimu Serm. IV.
eodem ordine et suo loco rn pnma
collcctione de-
scribuntur. DE B - ^aurentio martyre.
ix dii: ordinationis su.E. 92. Snnclum cst, fralres.
93 Sicul V^rum. Hi duo sunt sancti Maximi, ut in
78. Quoties nobis. Scrm. III. -

79. Laudem Domini. Serm. I.

supenon collectione notatum fuit.
94. Cum
omnium. Serm. LXXXV. Decst in prima
DE BANCTIS PETRO ET PAULO. COllectione.
80. Aposiolici natalis. , „„
IN. tESTIV1TATE omnidm sanctorum.
81. Beatissimorum apostolorum Petri et Pauli.
82. BaMssvmorum apoetolorum passio. 95. Prxdicante. Serm. XCV.
83. K.vsullemus in Domino. Serm. LXXXIII.
g IN JKJUN , sabiiati mensis primi.
8L Gemina liodiernx festivitalis. Confer annotata su- ...
perius in prima collectione. %
(W3
- En vangehca leclio,
.

quxper aures. Serm. LI.

DE DIE COLLBCTAROM. " K MACHABJEI8.

85. Misericordia. Serm. IX. 97. Gratias, dilcctissimi, atjamus. Hunc in appendi-
86. ApostolicSB traditionis. Serm. X. cem primi rcjccimus.
87. Multis divinarum. Serm. VI. DB JK j UNI0 septimi mensis.
88. Ckristianx pielatis. Scrm. VIII.
98. exorandum. Scrm. LXXXVIII
\d
NEGLECTA FESTiv.TATE.
de neolecta
DE FESTIVIT.' ,,,,
i> ril ,nc«lmncm. Serm. LXXXIX.

). Beligiosam. Serm. LXXXIV. Sex antecedentcs 100. Sacramentum, dilectis$imi.'$Qrm. XC,

134 PRjEFATIO IN SERMONES S. LEONIS MAGNI. 132

Postremi quinquc sermonos, qui desuntin primn collectione,extra propriam sedcm positi sunt; nam pri-
mus collocanduseratintersermones deQuadragesima, ut in Lectionariis et posterioribuscollectionibus ha-
betur secundus de Machabaeis ante sermoncs de S. Laurentio statuendus erat caeteri autem tres de jejunio
;
;

mensis septimi adjiciendi erant aliis sex ejusdem lituli scrmonibus.a num.72 usquead 77, superius proprio
loco descriptis. Id autem palam facit hanc collectionem prima cura lucubratam fuisse cxiislibris Lectio-
nariis qui his sermonibus carebant postea vero in collectoris manus venisse alios libros,qui cum hos ser-
:

mones praeferrcnt, eos in fine adjiciendos putavit.

19. In hac collectione inveniunturomnes genuini Leonis sermones qui exstant in collectione prima, ex-
cepto serm. 2, dc natali papa?, qui incipit Honorabilem: at duodecim alios germanos complectitur, qui in
Casinensi desiderantur. Quamvis plures aheni serrnones in his duabuscollectionibus Leoni tribuantur,qui
in tribussequentibusnoninveniuntur, undehocnomineillispostponenda3 sint cumtamenlectionesplerum- ;

que meliores praeseferant, multum per se editoribus utiliores, ac pluris aestimandae sunt. In ms. 21 basilicae .

S. Petri, post centum sermones hactenus indicatos, exstant

quaedam S. Cypriani opera: haec autem excipit
epistolaS. Leonis ad Leonem Augustum 165, quae in Lectionario Vallicellano 26 inserta est, et dein qua-

tuordecim sermones subduntur sine ullo auctoris nomine, qui fere in appendice Augustiniana recen-
alii

sentur. In codice autem Barberino88 hacc sermonum additio subnectitur centum sermonibus memoratis,
ita ut ejusdem Lconis videri possit. At deest omnino in ms. Casanatensi G. III 7, nnde nec primi collectoris

opusesse, nec ad hanc collectionem spectare cognoscitur. Petrus Mallius xn saeculi scriptor, in Historia
basillicaeS. Petri a Bollandistis editatom. VI Act. SS. part. n.cumcap. 3, num.37, mentionem facitcujus-
dam collcctionis sermonum S. Leonis, quae prsferebat etiam epistolam ad Flavianum tum vero c. 7, n. 131 ;

allegat sermonem laudatae appendicis, inquiens Est et castellum, quod juit memoria Hadriani impcratoris,
:

S. Petri ; refert autem testimoniumexsermone 131au-

sicut lcgitx^r in sermone S. Leonis papxde festivilate
dataeappendici inserto, quem in appendicenostra edemus. Respicere videtur collectionis memoratae excm-
plum, quod in archivo basilicae S. Petri servatur.

§ IV. De tribus aliis collectionibus.

quae exstabat in ms. unde prima editio Romana a Joanne An-

20 Tertiam collectionem appellamus eam
drea episcopo Aleriensi sumpta fuit. Hanc nos invenimus in Vaticano ms. 545, qui solos Leonis sermones
pertinere credimus codicem Bononiensem, cujus variantes notatas
continet. Ad hanc eamdem collectionem
invenimus ms. Barberino3528, hae enim cum lectionibusprimae editionis fere conveniunt. Continet autem
in
sinceros, nullos ascititios.si unum deMachabaeis excipias,quem
haec collectioLconis sermonesXCIII,omnes
appcndicc Augustinovindicabimus. Sermonibus de NataliDomini praemittitepistolamad Flavianum,quae
in
innuit. Desunt ex sinceris tres soli sermones, qui ex
hanc quoque collectionem ex Lectionariis derivatam
ms Nicolai Fabri editi sunt. Ordo autem sermonum XCIII idem est ac in vulgatis eommunioribus, qui his
sermonibus carent, hac una exceptione, quodsermo5J in Evangelium Matthaei c. xvn describitur
tribus
inter sermones de
Quadragesima, uti in omnibus Lectionariis positus est sabbato quatuor temporum Qua-
dragesimae, editi autem in alium locum
transtulerunt.
collectio, prueter ordinem ab anterioribus longe diversum, duos sermones in iisdem omissos
21 Haec
unum de collectis, cui initium Notum vobis, in nostra editione serm. VII alterum contra haeresim
;
exhibet
Eutvchetis qui incipit Sicut peritorum, nobis serm. XCVI. Titulos autem sermonum peculiareshabct,quibu3
maxime discrepans, sicut et in lectionibus scepe valde dissimi-
tam ab editis quam a caeteris collectionibus
fontem apertissimeprodit. Titulosdiversos indicasse sufiiciat. Duodecim sermones de
libus aliumomnino
praeferunt: Quatuor primi insrribuntur de Quadra-
Quadraqcsima hanc peculiaremdivisionem et hos titulos
Quadragesimah scrmo V; sextus, septimus et octavus, de Passione et liesurrec-
aesima- quintus, de jejunio
U nonus, decimus et undecimus, de Festo pasckali scrmo, I, II et III ; duode-
tione Domini scrmo I, et III;

dePassione Domini sermo quartus. Dein subjecto sermone in Evangelium Matth«i c. xvn, ser-
cimus autem,
Ilesurreclione. continuata numerorum serie sic effcruntur
mones 19 vuWti de Passione et duo sequentes de ;

Domini de Passione scrmo primus; quinque sequentes, de Passione Domini II. III.
Primus In Parasccvem
scptimus, dc Pascha Domini scrmo scpfimus ; alii quatuor dc Passione VIII, IX, X ct XI.
IV V et VI;
Caeteri editi octo de
Passionc et primus de Resurreciione hac inscriptione pramotantur De Passionc ei :

Resurrectione Domini XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII, XVIII, XIX ct XX. Tandem postrcmus sermo, de
Resurrectione Domini sermo XXI.
22 Cum vcro quoad hanc collectionem usi
simus frequentissime excmplo primae Romana editionis, quas
dc hac non nibil dicendum videtur. Ille quidem in praefatione ge-
rarissima est, etQuesnello ignotafuit,
primam traduxit scrmonum editionem Venetam an. 1485, qua? Joannem Andream epi-
nerali n. 2, veluti
scopum Aleriensem auctorem pnefert, eamdemquealicubi, sed rarissimc in variantibus adhibuit. Sed pra-
terquam quod exstat Vencta Lucae Veneti an. 1482, utraeque h« editiones recusaB fuerunt ex
alia cditio

Romana, quam laudatus episcopus cx Vaticano codice Rom;v vulgaverat, et Pauloll Romano pontiliei m-
typographicos Annales edidere, hanc editionem Romanam assignant an. 1470, et in ejua
soripserat. Qui
133 PRiEPATIO 1N SERMONES S. LEONIS MAGNI. 13-i

oalce legi tcstantur vcrsus Aspicis illustres etc, qui typographoruin in aedibus familiffi Maxima> laborantium
nomina refcrunt.Quo autem fundamento ha;c tradiderint, latet. Non solum cnim omni tcmporis locique
notatione.ac memoratis versibus carent duo quae eminentissimus cardinalis Quirinus vidit ejus editionis
exemplaria, verum etiam illa tria qus nobismetipsis videre contigit, unum Homai apud enimcntissimum
Passioneum, alterum Verona; in bibliolheca Muselliana, tcrtium in suburbio Veronensi apud canonicos
Lateranenses 8. Leonardi emptum in l'rbc a celeberrimo viroCelso Maffcio anno 1472, ut in manuscripta
ejusdem Maffeii notatione traditur.In catalogo quidem librorum qui aConrado Sweynheim et Arnoldo Pan-
nartz Germanis typographis in aedibus Maximorum fuerant imprcssi usque ad diem 2u Marlii an. 1472, et a
supradicto Aleriensi recensentur initio tomi V Operum Nicolai de Lyra; in hoc, inquam, catalogo referuntur
Divi Leonis papx Sermones, et notantur cdita cxemplaria cclxxv, quo factum est ut rarissima sit haec prima
editio, cum tam pauca exemplaria imprcssa fuerint. Anteannum vero 1472, lypis subjectum fuisse liquet
ex Aleriensis epistola ad Paulum II, qui supremum dicm obiit xn kal. Augusti an. 1471 (a).
23. Quarta collectio frequcntior in mss. occurrit. Eosdem autem omnino sermones eodem ordine pracfert,
ut iu antcriori vidimus titulis autcm, qui iidem sunt ac in vulgatis, ab illa discrepat, ac praeterea varianti-
:

bus nec modicis, nec infrequenlibus, quo; diversae origini, non librariorum lapsui vel arbitrio tribui queunt.
Plerique codicea annexam habent epistolarum collectionem, ct hac de causa omittunt inter sermones epi-
stolam ad Flavianum, cum in epistolis suo loco ponatur. Ejusmodi autem sunt tres mss. Vatt. 541, 546 et
547; Vat. Urbinas65; imus Angelicae Eremitarum S. Augustini; alius Venetus S. Marci 79; et Fesulanus
canonicorum Lateranensium. Uanc eamdem collcctioncm eum epistola ad llavianum, sed sine collectione
cpistolarum, invenimus in ms. Justinae Patavino Casinensium, nec non in alio Vcneto monachorum
S. Georgii majoris. Nullum exemplar saxulo xiv velustius reperire licuit, unde coilectionem valde recen-
tem colligimus. Omnium certe vitiosissima cst cumque ex codice hujus coJlectionis profcctae videantur
:

vulgatae editiones sermonum per eos qui Aleriensis editionem ignorarunt, nihil mirum si pluribus mendis
et corruptis lectionibus scateant.
24. Quintam collectionem sermonum ab epistolarum collectione in nullo codice separatam invenimus
Sicut autem epistolarum collsctio quae huic adjungiturdiversa est a coJlectione cpistolarum quae cum
quarla collectione sermonum copulantur, ita etiam sermonum collectio aliquot, etsi paucis at exploratis
characteribus, distinguitur, et divcrsam originem promit. Mitto discrepantes lectiones,quibus etsi melior
sit haec quam duae lecliones praecedentes, primoe tamen et secundae coJlectionibus faciJe cedit. Prascipuum

discrimen est in duobus sermonibus. Exsultemus de SS. Petro et Paulo, et Gratias, dilectissimi,de Macha.
baeis, qui in hac collectione non" leguntur primus autem in quatuor antecedentibus legitur, secundus
:

vero exstat in secunda, tertia et quarta. Ordo autcm in caeteris sermonibus idem est ac in collectionibus
tertia et quarta,hoc uno discrimine, quod post sermones de jejunio Pentecostes habetur ordine inverso
primum In octavis npostolorum, Religiosam, serm. LXXXIV ; dein In riatali apostolorum Petri et Pauli, Omnium
quidem, serm. LXXXil, qui ordo horum sermonum est in collectione 2. At rcctius in tertia et quarta in-
serto sermone ExsuUemus, efferunlur sic In natali SS. apostolorum Petri et Pauli serm. I; Omnium qui-
:

dem, serm. Exsultemus et In octavis apostolorum Pctri et Pauli, Rehgiosam. Haec collectio, quae est omnium
II,

purissima, cum nihil subdititium contineat, invenitur in Vat. 544 saeculi circitcr xn, in Vat. Ueginae Sue-
tiae 139 steculi xm, vel xiv, ct in uno Caesenate Minorum Conventualium S. Francisci saeculi xv, nec non
in Victorino, quem Quesncllus adhibuit.
§ V. L)e alia ms. Oxoniensi collectione a Quesnello laudata.
25. Hae sunt colloctiones quas vidimus. Porro Qucsnellus codicem Oxoniensem saeculi xi, vel xn. laudat
dissert. 12, cap. 2, in quo collectio qutedam sermonum Lconis una cum ejusdem epistolis continetur adeo
ut primo intuitu credi possit alterutra ex duabus postremis collcctionibus quae sermones etepistolas pon.
ficis jungunt. Sed aliam omnino esse quam hactenus
invenire ncquivimus, hoc Quesnelli indicium demon-
strat. Epistolis, inqnit, msertx sunt constitutiones imperatorum Theodosii et Valentiniani adversus
Manichxos
et contra Hilarium Arclatcnsem. Scrmonibus subjiciuntur dux epistolx Proterii Alexand'rini,et
'aschasini Ly-
libxlani ad Lconcm nostrum, ct alia nonulla ad vilam S. ponti/icis attincntia. Sicut autem
epistolarum col-
lectio cum memoratis additamentis nullibi a nobis inventa fuit, ita collectio sermonum, cx
indicatis addi-
tionibus, ab omnibus quas vidimus discrepat. Displicet Quesnellum exactiorcm hujus collectionis
notitiam

(a) Hic, in Erratis tomo suo II annexis, Ballerinii addenda indicant scqucntia :« His
in prima cditione
perscriptis, a P. Montio bibliothccario S. Mariae Gratiarum PP. Praedicalorum Mediolani
moniti fuimus in
bibliotheca ejusdem ecclesiae inveniri exemplum Homanae editionis anni 1470, in cujus calce
leguntur praa-
ter anni notationem indicati versus Aspicis illustres, etc, uti in Annalibus typographicis
editi sunt Haec
autem editio qmnium rarissima diffcrt ab ea pariter Homana cujus ([uinque exemplaria recensuimus
Non solum cnim ista posterior versus memoratos annique notationem ignorat, vcrum etiam in lineis ot
Bingulis paginisdiscrepat; ac pra;tcrea prior illa caret iis quatuor Leonis epistolis,
quibus secunda ditata
fuit, Cum vero hffiC altera quam recognovimus c prima editione omnino fuerit
expressa eumque codiccm
referat quem Alenensis m
pnori editione exhibuit allegationes primac editionis, quas in notis
;
attulimue
corngendae non sunt. Edit. ».
^ '
 135 PRyEFATIO 1N SERMONES S. LEONJS MAGNI. 13(3

non dedissc; cx ordinc cnim ct quantitatc sermonum^specialedc cadem judicium ferrepossemus. Hunc tan-
tum pcculiarum titulum cx codcm codice recilat in observatione ad primum sermonem, quam pra^missae ad-
monilioni mseruimus. In nomine Dei summi. hicipiwtt tractatus quos a die ordinationis sux per continuum
quinquennium beatissimus papa Deo di.vit ad vopulum. Ex his aulem verbis colligi posse credidit Quesnellus
hanc sermonum collectionem derivarc exexcmplo collectionis Leonis aevo exaratce. Inquit enim : Totus ve-
tustatem spirat titulus iste, indicatque sermones seu tractatus (qux vox Leonis sevo familiaris), descriptos fuisse
,

ex codice pontificis istius xlate exarato. Cum enim ex ipsis sermonibus nulla indicia prodeant quibus appareat
quo quisque anno dictus oportd ut statim fere post quinquennium illud descriptum sit
fuerit, primum codicis
istius cxemplar. Vox quidem tractatus pro sermonibus usurpata antiquitatem redolct; at codex edilos si

sermones continet, titulus qui hos primo quinquennio pontificatus Leonis tribuit, id est inter annum 410 et
445, manifcstum errorem prodit. Etenim sermones novcm de jejunio mcnsis dccimi, decem de Nativitate
Domini, ocLo de Epiphania, unum et viginti, vel saltem decem et novem de Passione Dornini, ex ipsa ser-
monum, qui diversis annis recitati fuerunt, computatione quinquennium excedunt quemadmodum trans- ;

currunt etiam nonnulli sermones de collectis, uti ex annorum characteribus in iisdern indicatis liquet. Ser-
monesoctavusde Nativitatc, et sextus de jejunio scptimi mensis, Eulychem veluti haerelicum expresse no-
minant, quod fieri debuit citius ann. 449, vel potius aliquanto post hoc enim anno errorem quidem ejus
:

Leo condemnavit; scd cumEutychem correctum iri speraret, personae pepercisse videtur. Sermo de octa-
vis apostolorum, qui post direptionem Romanae urbis habitus fuit, post an. 445 collocari debet. Tractatus
conLra hffiresim EutychcLis (nobis sermo XGVI) recitatus fuit in basilica S. Anastasiae post Proterii mor-
tem, quae incidit in annum 457. Ex his igitur confirmatur quod initio statuimus, nullum supcresse co-
dicem qui collectionern Lconis ffitate exaratam contineat.
§ VI. De Honiiliario Pauli Diaconi.
26. Hcstat ut de Ilomiliario Doctorum nonnulia dicamus, hoc enim pariter veluti codice utendum erit.
Hujus Homiliarii auctor est Paulus Diaconus, qui jussu Caroli Magni varjas Patrum homilias pro festorum
ratione collegit exeunte saeculo vm. Id liquet ex pracfatione ejusdcm Caroli prafixa rarissimae editioni
Spirensi an. 1482, et a Mabillonio rccusa tom. I Analectorum pag. 25. Leonis sermones XX, ibidem inserti
leguntur. Haec aufem collectio cum originem ducat ex mss. libris antiquioribus sseculo ix qui Paulo Dia-
cono usui fuerc, non minimi facienda fuit. Cum vero plures ejusdem Homiliarii editiones prodierint, Ques-
nellus aliqcando hoc allegans adhibuii editionem valde posteriorem, in quaalii ex editis Leonis non pauca
mutarunt. Nos vero ut germanas Pauli Diaconi lectiones cognosceremus, contulimus editionem Basileensem
Nicolai Kcssler anni 1496, sumptam ex vetustissimo codice Ecclcsia? Basileensis; quoo licct non minus

quam Spirensis nonnullos sermones auctorum posteriorum addititios praeferat, genuinam tamen Pauli
Diaconi editionem quoad costeros et Leoninos exhibet qui sane sine addititiis
: in duobus mss. Augiensibus
inveniuntur, eodem Mabillonio teste tom. IV Analector. pag. 631 et 632.

§ VII. De ms. Barberino continente varia9 lectioues serinonum S. Leonis.

27. Antequam ab hac praefationc manum submoveam, prsmop.endum est, me, dum Homae versarer, in
bibliotheca Barberina invenisse recentiorum codicem 3520, qui non paucas variantcs scrmonum S. Lconis
cditioni paratas exhibet. Praemittitur Italica epistola Laurentii Mari scripta die 30 Martii 1677. Cum
ementissimi cardinalis Francisci Barberini et Brancacii tum pr.elati nomine ab co qua?situm fuisset quid
Joanncs Baptista Marus frater suus in editionem Leonis reliquisset, respondit ante aliquot annos in manus
ejusdem fratris venisse editionem sermonum Lconis, in cujus marginibus Gerardus Vossius, pra^positus
Tungrensis, variantes lectiones notaverat has autem exinde excerpsisse Joannem Baptistam; aliasque
:

variantes ex aliis codicibus et editionibus addidisse eo consilio, ut novam sermonum cditionem vulgaret

cum titulo Sermones S. Leonis Magni restituti ad fidem plurium codicum 7nss., concluditque, cditionem
:

pncdictam cum variantibus Vossii, eL sui fratris lucubrationos se tradidisse Michacli Angclo Riccio,
postca cardinali, ex quo, quicumquc velit, ca petcre polerit. Scquitur pradatio Joannis Baptistae Mari
editioni prasmittenda, quam hic subjicimus.

LECTORI JOAN. BAPTISTA MARUS.

« Prodit, iterum in luccm divus Leo rebus omnibus magnus, ulfima manu et accuratiore quam ante
diligentia restitutus.Tanta est dignifas auctoris, eloqucntia? majcstas, sanctitas vit;c, lanta dcvictarum haB-
resum, et frenati ALLilae, ac scrvata) Roma; gloria.ut ct ipsius scnptis ad gcrmanam ?cntontiam rcvocandis
non possit sine ubcrrimo Eccb',siae fruclu et sine summaeruditorum voluptate elaborari. Fuit istc labor pau-
cis ante annis P. Thcophili Rainaudi soc. Jesu thcologi, dc cujus multiplici crudilionc pra>clara monumenta
ab eo typis edita abunde testantur. At quoniam non tam ex ingenio et doctrina quam cx varictato codieum
typiscditorumctfidc anliquorum manuscriptorum opus susceptum pcndobat ;licot non sinclaudeot utilitato
in eo dcsudarit, tamen cum plurima utriusque gcneris excmpla ei defuerint, non potuit pro voto tanta
pontificis scripta nativo nitori restitucre quo factum est ut ct operi deesset optata absolutio et in sacri
:
137 PILEFATIO IN SERMONES S. LEONIS MAGNI. 138

ofiicii lectionibus, quaa sancta Eeclesia in solcmnitatihus ex magni Leonis Divina elo-
pr.ecipuis anni
qucntia mutuari solet, mcnda non pauca quod in typis renovandis ad uitimam editionem ve-
residerent,
lut euiendatiorem soleat recurri. Quare cum diversa exempla typis edita, ct fide digna manuscripta
antiqua non pauca, quibus caruerat Theophilus llainaudus, nacti essemus lucem, quaj exillis copiosa ;

conlici poterat,in honorem tanti pontificis scriptorumque cjus optatam rcstitutionem, et utilitatem Ec-
clesiae, atque eraditorum voluptatem duximus conferendam. Vale, amice lector; et dum foveris labore

nostro, fave, ac si quid melius nosti, prome. »

Hic Joan.BapiistaMarus.qui hisce studiisdelectahatur,an 16 ii, ex mss, Vaticanis etBarberinisquosdam
Augustini sermones, et ex Vat. cod. 1203 dialogos Desiderii abbatis Casinensis, postea Victoris III, ac
tandem anno 1655 e. ms. Barberino PietrumDiaconumde Viris Illustribus Gasinensibus Romae ediderat.
Observamus autem in laudata proefatione nullam mentionem fieri variarum lectionum Vossii, quas Lau-
rentius Marus memoravit. In codice autem Barberino subduntur plures variantcs sermonum ordine non-
nunquam perturbato. Pleraeque sumptae sunt ex codicibus basilicae S. Petri, aliae ex Vaticanis, nonnullao
ex cod. Uon., id cst Bononiensi. Frequentiores sunt in iis sermonibus qui contincntur in Lectionariis ba-
silicae S. Petri. Ubi autem haec Lectionaria defuere, rarissimae et quandoque nullaa variantcs indicantur.
Quae sint variantes ex Vossio sumptee, quae autem additae a Maro, discerni nequit. Vossium quidem, qui
Uomae aliquando studuit, Romanos codices, quoad Leonem contulisse colligitur ex Miscellaneis SS. Pa-
trum subjectis editioni Moguntinae an. 1604 Operum S. Gregorii Thaumaturgi, ubi aliqua Leonis ex Ro-
raanis mss. edidit.PIura tamenquam quae innuuntur incpistola Laurentii Mari, eum parasseprobantquae
idem Vossius tradit in calce Operum S. Ephrem,inqua nonsolos sermones, sedomniaS.pontificisOpera
recognita et illustrata se editurum pollicetur et in notatione ad tractatum S. Leonis in Entychem vul-
:

gaturn in laudata editione Moguntina testatur De pluribus per nos, inquit, in recognitione nostra Leonina
:

observatis, ac ad marginem epislotarum annotatis, ubi, proeter sermones, epistolas pariter a se recognitas,
et variantes admarginem editionis epistolarum annotatas ostendit. Unde etiam NicolausFaberin epistola
ad eumdem Vossium inter ejusdemFabri Opusculapag.113 etlii seaudisse testaturMichaelem Sonnium
Parisiensem typographum exspectare quam citius ipsius editioncm Operam S. Leonis. Quesnellus in fine
prajfationisgeneralis mcmorat codicem OperumS. Leonis, quemcollatum a doctissimo viro Francisco Pegna
cum Romanarum bibljothecarum mss. rodicibus, olim post Pegnae mortem apud Marium Sancti Angel^
canonicum viderat Emericus Bigotius. Gum Joannes Baptista Marus paulo ante memoratus S. Angeli in
foro pi*cium canonicus in editis ejus Operibus appelletur, nihil dubium est quin Marius a Quesnello lau-
datus idem sit ac Joannes Baptista Marus. Quis autem fueritcodex quem Bigotiusapud ipsum invenitex
Barberino ms. innotescit et errore forte Bigotii, quod Vossio erat adjudicandum tributum fuit Pegnae,
;

eo quod Vesii codex in hujus manus venisset antequam in Mari bibliothecam transiret. Nos ipsum co-
dicem seu editionem Leonis a Vossio cum mss. collatam non invenimus, sed Mari lucubrationem nacti
sumus in codice Barberino, quaeVossii etMarii variantes complectitur. Hujus vero Barberini manuscripti
multaloca contulimus cum Lectionariis basilicaeS.Petri cumqueeaexacte notatadeprehendimus, afusiori
;

collatione eorumdem levati fuimus sicque aliis quampluribus tum ejusdem basilicae,tum Vaticanis, tum
;

aliarum Romanarum bibliothccarum mss. exemplaribus recognoscendis vacare commodius potuimus.

S. LEONIS ML&GWi
PONTIFICIS ROMANI

SERMONES
IN PR^CIPUIS TOTIUS ANNI FESTIVITATIBUS
AD ROMANAM PLEBEM IIABITI.

ADMONITIO IN DUOS SEQUENTES SERMONES,

Qui to antecedcntibus editionibus, sicut et in non paucis mss. exemplaribus in uuum perpetram
coaluerunt.

/n anterioribus edilionibus unus erat sermo qui nunc a nobis in iluosdiuisus profertur. Uujus facti rationem
nonnulla jir.vmonenda sunt. In vulgatis ante Quesnellum editionibu» primo sermoni ex
ut, lector, intelligas,
duobussequentibuscompactohictitulusprcefigebuturiln&nnivermriQ de die assumptionis ejus ad summi

Patrol. LiV. 5
139 S. LEONIS MAGNI SEUMONKS. 140

pontiilcis.Romani sulmeo et oaus. At Quesnellus,qui in primaeditioneeumdem tilulumreceperat, insecunda

mutandum censuit hoc modo : fn octava consecrationis ejus. // longa observatione probare studuit, quam ioc
integram subjicimus.
Primum hunc. S, Leonis sermonem, velut in anniversario dic assumplionis diclurn, sub eorlom quo
pridem gaudebat titulo veteres editiones omnes secutusin primameaeditione reliqui, tametsi scrupulus
nonnullus rcmorderct. Utrem iterato examini subjicerem,in causa fuere eruditorum e societate virorum
Joannis Garnerii et Danielis Papebrokii liova in eumdum scrmonem cogitata. Jllo pagina 33 Libri Diurni
Romanorum pontificum. h»c scribit S. Leo in ipso suge assumptionis die sermonem huic concioni quem
;

secunda? prnfessioni fidei Gregorii PP, 11 insertam dicit) similem fecit, nisi quod fuicm sermoni non perinde
subjunxil. Fo/iasse tunc nondum usu rcceptum erat alteram professicnem edere, quam quse ad corpus S. Peiri
fichat. Fortasse, quod magis reor, fides omissa fuit a collectore sermonum Leonis, propterea quod forma
communis erat, et a symbolo apostolico Romano non diversa. Ef in appendice pag. 172, scribit vocem
an&iversario in tituJum irrepsisse, quod sermo, in<]uit, ipse docet, seque habitum in ipso assumptionis die
evidenter oslendit ,. finimvero si, inquitpag. 17-i, annidersarius dies significari debeat, ci non ipsemet
natalis, quorsum diciiur : Obsequinm consecrati pontificis inchoari? Quorsum mentio reditus a longa
peregrinationc? Quorsum actio gratiarum pro electionet Quorsum prxsentis temporis verbum provehit,
si jam unum saltem annum, toiv.m in pontifLcaii sede transegisset ? Dictus igitursermo, ut putat, recurrente
(
clectionis dic ut scilicet qui electus fueratferia 6, /jv.;v dies 2
, .J Murtii, ordinaretur eadcm fcria, quse dies
19 Maii.
Socii sui opinionemDaniel Papebrokius in suoconatuadchronologiamsummorum pontificumamplexus
est quod eam partem quffi sermonem ipsi consecrationis diei assignat arl alteram vero quae consecra-
:

tionem ipsam feria C celebratam indicat, vidit vir doctissimus quam immanis hallucinatio cum ex ;

apostolorum doctrina et institutione veram asserat Leo ipse auctoritatem consuetudinis, qua semper
observatum, ut hisqui consecrandi sunt sacerdotali vel levitica ordinatione, aumquam benedictio nisi in
die Dominica) Resurrectionis, hoc est dieDominica, tribuatur.
Certum est mihi pariter Dioi anniversario assignari nnn posse primr.m istum sermonem sed nec ipsi- ;

consecrationis diei ascribi debere, manifestum faciunt vcl haec sola Loonis verba Recurrenle igiturper
:

suum ordincm die,quo nie Dominus episcopalis officii voluit habere principium, etc. Principiurn enim episco
palis ofiicit ordinationem esse nerno non videt :recurrentem vero per suum ordinem hujus principii seu
ordinationis dlem,esse alteram Dominicam qua? ordinationemproximesecutaest, seuoctavam alj ordina-
tione diem, neeesse est asserere, .it Leo cum Leone concordct. In ipsa igitur onlinationis solemnitate,
seu in die octava, quue parse clausuJa iJJius crat, dictum puto prrmum hunc s. Leonis sermonem, recur-
rcnte consecrationis die per ordinem suum, hoc est post elapsos septem hcbdomadaj dics, primo seu
Dominico die per ordinein dierum redeunte. Quod profecto in alinm sensum trahi non potest, si semcl
constet de anuiversario dio explicari non posse, utrevera constatex tota sermonis ipsius serie.
Novam hanc opinioncm confirmat vetus codex bibliothecos Bodleiano3, in academia Oxoniensi, ad quem
Leonis nostri sermones et epistolas plures contulerat vir doctissimus Edmundus Bernardus in eadem
academia Savilianus astronomia? professor, collectasque exillo codice varias lectiones ad me olim
miserat. Codicis antiquitatem commendat lucc inscriptio in fronte conspicua In nomine Dci sutnmi
:

incipiunt tratactus, quos a die ordinationis suss per continuum quinquennium bealissimus papa Leo di.n! ad
populum. Totus vetustatem spirat titulus iste, indicatque sermoncs seu tratactus (qurc vox Leonis ?evo
lamiliaris) descnptos fuisse ex codicepontiiicis istius aytate exarato. Cum enim ex ipsis sermonibus nnlla
indicia prodeant quibus appareat quoquisqueannodictus lucrit,oportet ut stalim fere post quinquennium
illud descriptum sit primum codicis istius cxemplar.In eo autem codice primi sermonis tilulus est, non
in anniversario, ut in conso.quentium capite habetur, scd Sertno I de ordinatione sua qui solus in die
:

ordinationis, ut prior titulus indicat, haberi potuit, nimirumm die recurrente, quemadmodum dixit Lco
ipse, scu in octava die.
Porro rccte post cxpletam solemnitatcm ordinationis obsequiumconsecrali pontificis inehoari dicit nam :

ipse quidcm ordinationis dies principium episcopalis officii fuit, ut disertis verbis habet Leo at ooa ;

inchoatio obsequii, seu cxcrcitium susccpti muneris quod tam solemnis diei, diulurnis prccibus se pro-
lixis caeremoniis occupatoe spatia non sinebant.
Cajterum hoc semel constituto, consuctudo celebratae octavadicconsecratiorum pontificum Bolemnitatis
innotescit, quam aliunde notam haberi nonmemini. Sed ita iierisolitum facile persuadent et annua con-
secrationis festa religio.-,e cclcbrata,ct similis cousuetudo celebratae dieioctavaa consecrationis baptismalis
lidelium, immo et dedicationis sacrarum basilicarum, quaa postrema ctiam hodie perseverat, ctsi ordina-
tione pontificia longe inferior sit templorum dedicatio.
Hactenus Quesnellus. Itaque diemjmnivcrsarium primo sermoni, ut editus erat, ascribi non posse vidit, co
quod observante Garnerio, in prima s~ermonis parte dicatur, obsequiura consecrati pontificis iachoari, ct
mentio fuil reditus a longa peregrin itibne.owa? dieianniversarionequ iquamcongruunt. Hincipse ordinationis
dies adimittendus videbatur. Cumautem verba. Recurreate igitur per snum ordinem die, etc., diei ordina-
tionis proprio non conveniant, diem octavs sermoni prsefigendam Quesnellus putavit. Verum iiei octavse
solemnitas, in qua episcoporum congregatio haberetur, ut sermonis verba exigunt, toti antiquitatiign
ipso autem non tam ordinationis die quam anniversario »rum conventus fieri consuevisse, patet ex
Paulini epist. 16, ad Delphinum, Xysti /// epist. ad Cyrillum ei Hilari papss, qui Leonisuccessit, epist.ad
Laucanium. Hine Tillemontius in notaliuncula ad artie. Leonis tom. XV, pag. /il7, de duplici sermone perpe-
ram juncto suspicatus est.
Hunc vero nodum solverun sex codices. ln tribus scilicet mss, colleclionis secundx, id est Barbi
basilicx S. Petri 210, et Casanatensi G, u. 7. nec non in lectionario Vallicellano 26 p/wfcrtur sermo inci-
piens. Laudem Domini, qui concluditur verbis, lestimonium preestitistis, et cumfinali quidem elausula IVr :

Christum Dominum uostrum. Codex auiem Casinensis 126 collectionis primse, qui num, 75 exhibet eundam
sermonem cum eodem fine,num.72. prxmiserat uti distinctum sermonem incipientem Honorabilem mihi
:

dilecUssimijhodieroum diem feoitdivina dignatio, ctc, qui aiibi perperam, insertaposi vocem Houorabilem
partieula igitur, fwsutus fuerat prim sermoni, effieiebarque saputsecundum ac lertium. In mss. etiam lcctio-
»

nario Vallicellano A, 7 eadem ulriusque sermonis distinctio deprehenditur, eteodem pariter ordinc ; prius
',

enim oceurrit sermo Honorabilem pag. 185, <lciu sermo Laudem Domiui, vag 189.
Ex his optime conciliantur omnia. Nam primus sermo Laudem Domim, qui fonnulas exhibel diei ordina-
tionis proprias, habitus fuit ipso nataltsseu ordinationis dic; ct prolixior fbrtassis ejus diei solemmttu lon-
141 SEHMO II. 142

giorem sermonem non patiebatur. Secundus verosermo B.onoTBbilem recitatusfuitin die dnniversario, rccur-
ronto, uti Leo ait, pcr suum ordinem dio, quo mc Dominua episcopalis officii voluit habere principium.

Difficultas quam Garnerius obtrudit ex voce sermonis apud nos secundi provehit, si S. Leo unum saltem
annum in pontificali sede transegisset, levis est, quae cum unius litterae emendatione facile tollatur scribendo
provexit, c librariorum oscitantia potuit proficisci. Forteetiam provexit in nonnullisemendalioribus codicibus
legebatur ; sed cum hic sermo junetus fuit cum priore,qui diem ipsum ordinationis rcspicit, in tempus prxsens
traducta fuit lectio,ut coliserentiacum antecedentibus servaretur. Eamdem ratione scriptum fuisse videtur, ipse
inihi liet, quod pentificalus inilio convenit, pro ipse est ,quod in nonnullis tnss. exemplaribus custoditum, uti
anniversano diei magis conveniens,reslituimus. Onionem veroduorum sermonum in unum nemomiretur:nam
in ipsis Leonis codictbus alia ejusdem generis exempla reperimus. Sicinmss. libins collectionum primae et
secundae, duo sermones dc jejunio decimi mensis, tertius et quartus in unum coeunt. Forte cum primus
sermo visus esset brevior quam usitatss lectiones divini officii postularenl, duos simul conjungere in aliquibus
lectionariis etiam antiquioribus placuit exquibus cadcm conjunctio in plerasque collectiones manavit.

1 SERMG PHIMUS. A. Domini, juvate votis quem desideriis expetistis, ut

(a) Dc Natali ipsius S. Leonis l ; habitus in die ordi- et Spiritus gratiss maneat in mc, et judicia vcstra
nationis SU33. non fluetucnt. 8 Prastet in commuue nobis omni-
Bynopsjs.— S. Leo absens electus gratias pro beneficio bus pacis bonum, (h) qui vobisunanimitatisstudia
rependit,etEcclesiae suae preces sollicttepostulat.
infudit : ut omnibus diebus vitae meae, in omnipo-
I.awlcm Domini loquatur os meum (Ps. cxuv, 21), tcntis Dci scrvitium, ct ad vestra paratus obscquia,
ct nomcn sanctum cjus anima mea ac spiritus,caro cumfiduciapossimDominum deprecari : Pater san-
et lingua bcncdicat. Quia non verccundae, sed in- cte, conserva cos in nomine tuo, quos dedisti mihi
gratae meutis [b) indicium est, benclicia tacerc di- (Joan. xvn, 11) : semperquc proficientibus vobis ad
vina ; dignum est a sacrifieiis Dominicae
et satis salutcm, magnificet anima mea Dominum, et in
laudis obscquium (c) consccrati pontificisinchoare. futuri rctributione judicii ita mihi apudjustum Ju-
Qnia in humilitatc nostra mcmbr fuil nostri (Ps. dicem sacerdotii mei ratio subsistat (I Thess. u, 19),
cxxxv, 23) Dominu?,et benedixit nobis : quia fecil ut vos mihi per bona opera vestra sitis gaudium,
mihi mirabilia magna solus (Ibid., 4), ut praesentem voscorona, qui bona voluntatc sinoerum praesentis
crederct vcslrae sanctitatis affectio, quem fc- vilae tcstimonium pracstitistis. (?) Per Ghristum Do-
ccrat ncccssitas longae pcrogrinationis abscntern. p minum nostrum.
Ago Deo nostro gratias, et scmpcr acturus
igitur
SERMO II.
sum proomnibusquac (e) rctribuit mihi. Vestri quo-
De Natali ejusdem 11 ;habitus in anniversario ordi-
que favorisarbitriumdebitagratiarum actione con- nationis suce.
cehbro^evidenterintelligenSjiyquantum mihi pos-
Synopsis.— I. Nemini vel de juslitia sua prossumem-
sint revcrentiae, amoris ct fidei studia vestrm dile-
dum, vel demisericordiaDeidiffidendum. W.Con- —
clionis impendere, animarum vcstrarum salutem ventus episcoporum in anniversario die consecratio-
pastorali sollicitudine cupicnti, quitam sanctum de nis Romani pontipxis, quem Pctri hasredem Ecclesia
me, nullis admodum praecedentibus meritis, judi- tamquam Petrum suscipit.

ciumprotulistis. Obsecro igiturfy per miscricordias (j)Gap. I. — Honorabilem mihi, dilecfissimi, ho-

(<()Itainscribiturinaiiquot prfestantioribus codici- stituimus crcdcrct ex aliis inss, ac praecipue ex Vat.

bus, ac prssertim in antiquissimo Vaticano 3830, Longoburd, ncc non ex antiquissimo Vat. 38JG,
ncc non in alio pcrantiquo Vat. Longobardicis, ut cum haec lcctio congruentior visa sit. Mox quidain
vocant, littcris exarato. Concinit etiam haec inscri- codd. pro faceret habent fecit.
ptio cum antiqua appellatione diei ordinationis, (e) Sic plerique et vctustissimi Romani codices,
quem natalitium voeatipseS. Leo serm. 4, c. i, et Edili, tribuit.
diem nalalcm nominant similitcr Xystus III, epist (f) Prima cditio Quantum mihiprofuitet reverentiss
:

ail Cyrillura num. 3, ac epist. 2, ad Joannem An- C amoris ct fidei studia vestrae dilcctioni impendere,
tiochenum, Paulinus Nolanus cpist. 20, ad Delphi Idem habetur in Vat. Longobard., ubi solum loco
num num. 2, ncc non Hilarus papa epist, 2, ad verbi profuit legitur possent.
inm, cap. 2.1n antiquis etiam sacramentariis, w/j k\i&B,per misericordiam.
ac pnesertim in vetustissimo ms. Veronensi 80, ih) Erat in editis Quinobis unanimitatisstudiain-
:

quod Ilomanum fuit, et Leonis aevumredolet, Missa fudit. At Vat. 3836, unanimitatis voccm postponit
diei anniversarii consecrationis pontificumhunc ti- voci studia, syntaxi plane Lconina. Yobis autem
tuluin praefert ln Natali episdoporum. h\ posterio-
: emendavimus non tam cx prima editione, quamex
rihus autem codd. huic ct scqucntibus scrmonibus codicc Longorbardico ac tribus aliis Vaticanis, eo
inscriptio est : De ordinatione sua, vel De assum- quod cligentium unanimitatem Leo indicare videa-
ptione sua; in vulgatis vero. In anniversario die tur. In his tamen codd, habetur etiam vobisin an-
tttsumptionis ejus. Titulus i^cculiaris legitur inmss. tcriorimcmbro Praestet in commune vobis omnibus
:

tertiae collcctionis, ex quibus prima editio profecta pucisbonum; ubi pacem tum sibi tum auditoribus
est, nimirum In assumplione sua ad pontificatum
: communem Lconcm pracari arbitramur libemmss.
gratiarumactionissermo /.. In tabulams. Casanaten- cu;n prima editione humanitatts pro unmimitalis
sis colloclionis secundiu, sermo B. Leonis papae in prsferunt. Lectionem nostram conlirmat cod. Val-
die ordinationis suae factus. Tandem in cod. Vulli- ticel. 26.
cell. A, 7, De laudibus apotolorum; sequcns vcro (t) Hanc clausulam ex illis codicibus adjecimus,
sermo, De Natali S. Petri apostoli. qui Bermonem hoc ioco finiunt, ut in procmissaad-
(b) Codex Vaticanus Longobard., vitium. j) monitione diximus.
Uiaa consecratiom l' o uca duo codd. Val- | (j)Jungebaturhicsermo,inserta hoclocopartioula
lic -11, omittunt mihi ante vocem mirabilia, igitur, cum scrmone anteccdenti. Cur separavimus,
(d) Editicum aliquotcodd.habebant ccrnerct.Suh- iu admonitionc, quam antecedenti sermoni preefi-
 :

143 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 144

dicrnumdiem fecit divina dignatio : quae dum hu- A dcscruit, cujus (g) vos revcrentia congregavit. De
militatcm mcam in summum gradum (a) provexit, vcstroitaqueet ipsegaudetaffectu, ct in consortibus
quod neminem suorum sperncret. dcmonslravit. bonorissui observantianiDominica; institutionisam-
Undeetsinecessariumest trepidare demcrito, reli- plectitur, probans ordinatis=imam totius Ecclesiae
giosumest tamen gaudere de dono :quoniam9 qui charitatcm quae in 10 Petri scde Petrum suscipit,

mihi(fr) oneriscstauctor, ipse est administrationis et a tanti amorepastorisnec inpersonatamimparis

adjutor; ct nc sub magnitudinc gratioo sucruiubrit tcpcscit ht-ercdis. Ut ergo haec pictas, dilcctissimi

infirmus, dabit virtutem, qui contulit dignitatc-m. quam ergahuniilitatemmeamunanimitere.vhibctis,

Recurrente igitur per suum ordinem die
Dominusfc)episcopalis officii voluit haberc princi-
pium, vera mihi in gloriam Dei causa est laetandi
qui mihi,ut multum a me diligcretur, multa dimi-
sit ; mirabilem faceret gratiam suam, in cum
et ut
munera sua contulit, in quo meritorum suffragia
quo me fructum sui studiiconsequatur, (h) misericordi^si-
main Dci nostri clementiam supplicesobsecrate,ut in
dicbusnostrisexpugnetimpugnanles nos,muniat fi-
dem(?) nostram, augeatdilectionem, augeatpacem,
mequeservulunisuum,quemadostendcndasdivifias
gratice suae gubernaculis Ecclesia? voluit praesidere,

non invenit. Quo opere suo Dominus, qui cordibus sufficientemtantooperi, etutilem vestrae (/') aedifica-

nostrisinsinuat, quidvecornmendat, nisi utdejusti- tioni digncturcfficerc,et ad hoc tempora nostrae ser-
tiasua nemo praesumat.et de ipsius misericordiane- vitutis extendcre, ut proficiat devotioni, quodfuerit

modiffidat,quaetunc((/)evidentiuspneemiriet, quan- largitus aetati, per Christum Dominum nostrum.

do peccator sanctiticatur, etabjcctuserigitur.Neque Amen.

enim dequalitate nostrorum operum pendet ccole- SERMO III [Al. II].

stium mensura donorum aut in isto sseculo,in quo

:
De Natali 111; habitus in anniversario die as-
ipsius
sumplionis ejusdem ad summi pontificii munus.
tota vita tenlatio est (Job. vn, 1), hocunicuique re-

tribuitur, quod meretur ubi si iniquitatcs Dominus

:
Synopsis. —
Ad Deum rtferendus honor sacerdotii.
.

Hujus figura in Melchisechprxcessit ; utriusque dis-

observaret, nullusjudicium (e) ipsius sustineret. crimen. —
II. Quam impar tanto oncri humana in-

Cap. II. —
Magnificale ergo, dilcctissimi, Domi- frmilas. Christus Ecclcsiam scmper regit. Soliditas
num mecum, et exaltemus nomen ejus in invicem (Ps. fidei Petri pcrmanet. —
Wl.Petri elogia, qui F.ccle-
side curam etiamnunc nonde serit.Quo sensu petra
xxxiii, 4), uttotaratiocelebritatis hodiernae ad lan-
et fundamentum. —
IV. Petrus in successoribus
dem sui referatur auctoris. Nam quod proprie ad honorandus : Primas omnium episcoporum. Profe-
aifectum animi mei pertinet, confiteor me plurimum ctus gregis laus pastoris
de omnium vcstrum devotionc giudere. Cumque Cap. I. — Quoties nobis miscricordia Dei donorum
hancvenerabilium consaeerdotummeorum splendi suorumdiesrenovaredignatur,justa,dilectissimi,et
dissimam (/') frequentiam video, angelicum nobisin U rationabiliscausaest laetandi.si officii origosuscepti
tot sanctis sentio interesse conventum. Nec dubito ad laudemsui referatur auctoris. Hanc enim obser-
nos abundantiore hodie divinae praesentiaegratia vi- vcntiam omnibus quidem sacerdotibus congruam,
sitari,quando simul adsunt, et uno lumine micant sedmihinecessariammaximeessecognosco(A:)quire-
tot speciosissima tabernacula Dei, tot membra ex- 11 mca; tenuitatem, et ad
spiciens ad exiguitatis
cellentissimacorporis Christi.Necabcst, utconfido, susceptimunerismagnitudinem,etiamegoillhidpro-
ab hoc ccetu etiam beatissimi apostoli Pctri piadi- pheticum debeoproclamare: Domine, audiviauditum
nec vestram devotionem ille
gnatio et fida dilectio ; tuum, et timui ; consideravi opera tua,elcxpavi. Quid

ximus, dictum est.Moxpro fccitpvima. editio habet nellus et in synopsi hujus capitis, et in postilla ad
facit. margincm editionis secundffi notaverat, episcoporum
(a^Legebatur/o-ocr/t/f.Emendationemuniuslittcrae conventus in octava consecralionis Pxomuni pontjficis
mutatione necessarium, ut in admonitione osten- propterea quod scrmonem huncin eadcmoctava ha-
dimus, nulli licet codices suffragentur, facere vel bitum crederet. Sed et hunc sermonem, et conven-
inviti dcbuimus. tunicpiscoporuin in anniversario consecratipnisdie
(b) Sic antiquissimus Vat. 3830, et unus Vat. col- habitos, in admonitione ostcndimus. Mox esse pro
lect. 5. Lectionariurn Vallicell. A 7, mss. Casin, ho- interesse in cod. A'allicell.
noris auclor, ipse est. Qucsnellus, oucris est auctor, (g) Itacorreximusex mss.antiquissimoVatic, f Val-
ipse mihi fiet;'\t\ margino autcm pro lcctione oneris licell. ct duobus aliia Vat., cum antea minus con-

laudat cod. ffceg., notat vero in codice

et Victor. grue in plerisque editis legeretur nos. Pauio post
Rcgio legi, ipse pro ipse mihi fct. Caeteri editi
est, cod. Longobard.,in consortiis, pro comortibus.
camdom Qucsnelli lectioncm, exhibent,excepto ho- (h) Prima editio, misertcordem. Cod. ValficeH., Do-
noris loco oneris. mini nostri. Mox exorate, proobsccratc in tribus Va-
Cod. Vat. Loneobard., episcopatus. Dein Masso-
(c) ticanis.
nus LBonisVitalegitpnMcipatom pro principium,
in (i) [taprsBstantiorescodd. Vat.3836. et Longobar-

(]uod in nullis non solum odilionibus, sed QOStris
etiam codioibus reperimus.
((/) Vat; 3836, eviaenterprominet. Postpauca, meri-
torum nostrorum, pro nostrorum operum in ood. Val-
liccll.
(e) Sic ex Lectionario Vallicell. ct cc ms. Longo-
dicus, cuui legeretur in editis: Muniat fidemvestram,
multiplicet devotionem ac dilectionem augcnt pacem.
Godd. Vallicell. et Casin.ac Vat. 541, collect. 4,
nosiram iectionem praaferunt, hac una excoptione,
multiplicet dilectionem
fj) Ita omnes nostri novem codices et duo Ques-

bard, alioque Vat. Al., suum. nelll Ucgiusct Gaudi vall. Editi, dcfcnsioni.
(f) Codd. ltog. et \'ict. Ouesnelli, atque
unus ex Al., quoniam. Ql es.n.
-
—
Itaetiam tres nostri
nostris Vat., fnguentationem. Ilocporro loco Qucs- codiccs Vaticani,
113 SERMO III. 146

enim (a) taminsolituirutampavondum, quam labor A laudata, (f) pcrpetua est; et sicut permanct quodin
fragili, suhlimitas humili, dignitas QOnmerenti? Et Christo Petrus credidit, itapermanet quod in Petro
tamen non desperamua neque deficimus, quia non Cum enim.sicut evangelica lectio-
Christusinstituit.
de nobis.sed de praesumimus, qui operatur in
illo ne resoratum est,interrogasset Dominusdiscipulos,
nobis. 1'nde et Davidicum psalmum,dilectissimi, quem ipsum,multisdiversa opinantibus, crederent,
non ad nostram elationem, sed ad Christi Domini respondissetque beatus(«)Pexrus, dicens: Tu es Chri-

gloriam eonsona vorecantavimus. Ipse cstcnimde Domini ait ; Bcatus cs,

stus filius Dci vivi : Simon
quo prophetiee [b] scriptum cst: Tu es sacerdos in <r- Bar-Jona, quia caro ct satiguisnon rcvclavittibi, sed
tirnwn secundum ordinem Melchisedech (Psal., cix,): Pater meus qui in ccelis cst. Et ego dico tibi quia tu
hoc est, non secundum ordinem Aaron, cujus sacer- cs Pctrus, ct supcr hanc Petram oedificabo Ecclesiam
dotium per propaginem sui seminis currens, tempo- mcam, ct porta-inferi non prwvalebunt adversus cam.
ralis ministerii fuit, et cum vetcrisTestamentilcge Et tibi dabo claves rcgni coelorum. Et (h) quodcunque
ivit; sed secundum ordinemMelchisedech,\n quo ligaveris supcr terram, crit ligatum et in cailis : et

a;terni Pontificis formapraecessit. Et dum quibuspa- quodcumque solveris super terram, eril sohitum et in

rentibus siteditusnon refertur, in eo ille intelligitur coslis (Matth. xvi, 16-19).

ostendi,cujus genoratio non potcst enarrari. Dcnique n Cap. III. — Manet ergo dispositio veritatis, et
cum hujus sacramentum etiam ad
divini saecrdotii boatus Petrus in accepta fortitudine (i) petree perse-

bumanaspervenit functiones, non per generationum verans, suscepta Ecclesiae gubernacula non reliquit.
tramitem (e) curritur, ncc quod caroet sanguis crea- Sic enim prae caeteris est ordinatus, ut dum Petra
vit, eligitur; sed ccssante privilegio patrum, et fa- dicitur,dumfundamentum pronuntiatur,dum regni
miliarum ordine proetermisso, eos rectoresEcclesia coelorum janitor constituitur, dum ligandorum sol-
accipit, quos Spiritus sanctus preparavit utinpo- ; vendorumque arbiter, mansuraetiam in ccelis(/')ju-
pulo adoptionis Dei, cujus universitas sacerdotalis diciorum suorum definitione, praeficitur, qualis ipsi
atque regalis est, non pracrogativa terrenae originis cum Christo esset societas, peeipsa appellationum
ibtineat unctioncm, sed dignatio ccelestis graliae ejus mysteria nosceremus. Qui nunc.plenius etpo-
gignat antistitem. tentius ea quae sibi commissa sunt peragit, et omnes
Cap. I!. —
Qucmvis ergo, dileetissimi, nos ad ex- partesofficiorumatquecurarumin ipso etcumipso.
plendam nostriofficiiservitutem,etinfirmi invenia- per quemestglorifiuatus,exsequitur. Si quid itaquc
mur et sogncs, dum si quiddevote et strenuc agere a nobis recte agitur, recteque(A)disccrnitur,si quid
cupimus, ipsius nostncconditionis fragilitate tarda- a misericordiaDciquotidianis supplicationibus obti-
mur; habentes tamen incessabilem propitiationem operum atque meritorum, ejus in
netur, illius est
omnipotentis et ^ sede sua vivit potestas, et excellit auctoritas, Hoc
perpetui Sacerdotis, quisimilis no-
stri, jequalis Patri, divinitatem enim obtinuit, dilectissimi, illaconfessio, quae a 13
usquc ad humana
submisit,humanitatem usque ad divina provexit, di- Deo Patre apostolico inspiratacordi, omnia huma-
gne etpiedeipsiusconstitutionegaudemus:quoniam narum opinionumincertatranscendit, etfirmitatem
ctsi multispastoribuscuramsuarumoviumdelegavit petras^quae nullis impulsionibus quateretur.aecepit.
12 ipse tamcn dilecti gregiscustodiamnon reliquit. In universa namque Ecclesia, Tu es Christus Filius
Dcrujusprincipaliaetcrnoquepraesidio,etiam(e)apo- Dei vivi, quotidie Petrus dicit, etomnislingua, quae
stolicaeopis munimenaccepimus,quodutiqueabope- confiteturDominum, magisteriohujus vocis imbui-
re suo non vacat ; et iirmitas fundamenti, cui totius tur. Haec fides diabolum vincit, et captivorum ejus
Ecclesiae superstruitur altitudo, nulla incumbentis vincula dissolvit. Haecerutos mundo inserit ccelo et
Bibi templi rnolelacessit LT. leg. lassescit]. Solidilas portae inferi adversus eam praavalere non possunt.
enim illius Qdei, quae in apostolorum principc est Tanta enim divinitus soliditate munita est, ut eam
i

(rt)Codd.Bodlcian.etGaudiival.ad marginem,.<;o//z- ctionis mguento, etc. Quesnellus.

citum. Qvess.— Ila quoque antiquissimus Vat.3836.
(b) Duo mss. Vatt., dictum est.
(c) Quen.
Alias, currit
Manifestum est, ni fallor, ex hoc loco matcria-
(d)
lem episcoporum unctioncm jam tum in usu fuisse
in ordinatione episcopali, apud Romanam saltem
Ecclesiam, Siquidom apud Leonem idem est obtinerc
(e) Editi anto Quesnellum, apostoliei operis. Ille
praetulit lectionom codd, Vict. et Gaudiival. Quibus
n quatuornostriVatt.suffragantur.Porroflcn'/u'rm<spro
accepimus est in antiquissimo Vaticano.
(/'; Idem cod. Vat.,
per/i^a/.Quesnelli annotatio-
nem huic locosubjectam,in observationes quae post
Sermonos edentur, rojecimus ibique Leonis sen- ;

unctionem ac lieri episcopum quod de sola spiritali; tentiam explicabimus.

unctionesiintelligeretur, valde ambiguum esset.Est (7) Vatt. addunt, aposlolus.
Duo mss.
et in sermone sequenti, cap. 1, non absimilis men- (h) Ms, Vatt. 3836. qucecunque tigaveris...,. erunt
tio, magis tamenobsrura,materialis unctionis.Vide ligata. Et qunrunque solveris erunt soluta, Si-
etiam serm. 8 dc Passione Dorn, cap. 7 Ifunc, in- : milis loctio occurrit etiam in sormone sequenti c.3.
quit, ct ordo clariorlevilarum,etdignitas amptiorsr- !i, eodem cod. et in alio Vat. vox petros deest.

niorurn, et sacratior cst unclio sacerdotum. Ad exte- Post pauca iidem mss., non relinquit.
riorem eliam saccrdotumunotionem manifeste allu- i'i Vetutissimis cod. Vat., judiciorum defnitione
ditinsubsequenti sermone, cumdespiritnliomnium proefinitur ; aliua Vat., pcr/icilur.
baptizatorum scu tidelium unctiono sermoncm facil (/, [dem antiquissimus codex, decerniiw, et .1brte
c. 1 Omnes in Christo regeneratos sancli Spiritus un-
: Inis.
ctio consecrat sccerdotes. Et infra : Ejjuso benedi-
 147 S. LEONIS MAGNI SEHMOXES. 148
ncque hffiretica umquam(a)corrumpere pravifus,nec A cipue inter caeteros populos decet meritis pietatis
pagana potuerit superare pcrfidia. oxcellero, quos in ipsa apostolicae petra arce funda-
Cap. IV. —His(t)itaque
modis, dilectissimi, ratio- tos; ctDominus noster Jesus Christuscum omnibus
nabili obsequio cclobratur hodierna festivitas, ut in redcmit, ct beatus apostolus Petrus pra3 omnibus
personahumilitatis mea: ille intelligatur, ille hono- erudivit. PereumdemChristum Dominum nostrum.
rctur, in quo etomnium pastorum sollicitudo cum Amen.
commendatarum sibi ovium custodia perseverat, et SERMO IV [Al. III].
(tf)cujusdignitas cfiaminindignohacredcnon doficit. (h) De Natali ipsius in anniversario die ejusdem
IV ;

Undevenerabiliumquoquefratrumetconsacerdotum assumptionis.
mcorum desiderata mihi ct honoranda prasentia Synopsis. — I. Festivitatem hanc omnibus esse eom-
hinc sacratior cst atque devotior, si pielatcm hujus
munem Chrislianis, qui et regcs sunt et sacerdotes.
— II. Quanta Petro prce caeteris sint collata : Ec-
officii in quo adesso dignati sunt, ei principaliter
clesiam in Petro, et in ejus fvie fundatam. III. —
(d) deferunt, quemnonsolumhujussedispr.-csulem, Transivit in alios apostolos potestas clavium, quas
sed et omnium episcoporum noverunt esse prima- Petrus accepit. Speciale privilegium Pctri, cujus
specialis cura a Domino suscipitur, ct pro fide cujus
tem.Cum ergo cohortationes nostras auribus vestrae
proprie Christusoravit,ut finnilas quoe per Christum
sanctitatisadhibemus,ipsum vobis,cujus(e)vice fun-
g Petro Iribuilur, per Pelrum apostolis conferatur. —
gimur, loqui credite quia et illius vos affcctu mo-
: IV. Petri precibus et soilicitudini deberi quidquid
nemus, et non aliudvobis, quam quod docuit, pra?- boni a successoribus ejus agitur.
dicamus obsecrantes, ut succincti lumbos mcntis
; Cap. I. — Gaudco, dilectissimi, de religioso ve-
vestrae castam et sobriam vitam in timore Dei du- stroe devotionis afiectu, et Deo gratias ago, quod in
nec concupiscentiis carnis mens principatus
catis, vobis pietatem Christianae unitatis agnosco. Sicut
caduca sunt terre-
sui oblita, consentiat. Brevia et enim ipsa frequentia vestra testatur, intelligitishu-
narum gaudia voluptatum, quae ad aetcrnitatem vo- jus dicirccursum adcommunem la;titiam pertinero,
catos, (/') vocantur avertcre. Fidelis
a semitis vitse ct honorem celebrari totius gregis per annua festa
ergo et religiosus animus, ea quse sunt ccclostia, pastoris. Nam licet universa Ecclesia Dei distinetis
concupiscat, etdivinarum promissionum avidus, in ordinata sit gradibus, ut 15 cx diversis membris
amorem se incorruptibilis boni, et in apem veree sacrati corporis subsistat integritas; omnes tamon,
lucis attollat. Certiautem estote, dilcctissimi, quod (?) sicut ait Apostolus, in Christo unum sumus (Gat.

labor vester, quo vitiis resistitis, et carnalibus desi- iiii, 28) nec quisquam ab alterius ita cst divisus
;

deriis repugnatis,placensin conspectu Dei estatquc officio, ut non ad connexionempertineat capitis cu-
"14 pretiosus,ncc solumvobis, scdetiam mihi apud juslibet humilitas portionis/jjlnunitate igiturfidei
Dei misericordiam profuturus quia de profectu
: '< atque baptismatis, indiscreta nobis societas, dile-
(<y)Dominici gregis gloriatur cura pastoris. Corona ctissimi, et gcneralis est dignitas, secundum illud
enim mea, sicut Apostolus ait, et gaiidium vos estis beatissimi Petri apostoli(/.)sacratissima voce dicea-
(/ Thess. ii, 19); si fides vcstra, qua3 ab initio Evan- tis : Et ipsi tanquam lapides vivi supercedificamini
gelii in universo'mundo prjp.dicata est (Iiom. i, 8), in domos spirilatcs. sacerdotium sanctum, ojfcrentes
in dilectione et sanctitate permanserit. Nam Jicet spiritales hostias aeceptabitcs Deo per Jesum Christum;
omnem Ecclesiam, quae in toto cst orbe terrarum, etinfra: Vos autem gcnus electum, regalc saeerdo-
cunctis oporteat fiorcrc virtutibus, vos tamon prae- tium, gens saneta, populus acquisilionis (I Pelr. u,

(a) Perrumpere odidit Quesnellus, tamctsi notarit Vat. 383G. a coelesti vita conantur avc/iere.
(/)
editos codices et Gaudiival. habcre eorrumpere. Nos cod. dclot Dominici. Qdesn,
(y) Vict.
editorum lectionemrcstituimus, quippe quam anti- (/;) In ms. 39 Casinensi, qul post alia aliorum Pa-

quiorcs mss. approbunt.
(I>) Duo Vatt., igitur pro Uaque.
(c) Ita restituimus ex vctustissimo Vaticano, cum
alias cditum essct, cujus ctium dignitas in indigno.
In prima cditione et in aliquot codd. dccst etiam.
(d) Vat. 5-'i\,re[erimt, ct forte mclins, cum signifi-
cetur honorem pontificibus dclatum ad Petrum rc-
ferri.
(tf)F?rmalicujusgcrerc,etWni/77anliqua. loculiono
dicuntur etiam succcssorcs, qui non minori quam
prau-essor dignitatc ct potsstatefunguntur,utpluri-
busantiquistestibusdemonstrarepossemus.Romani
autem pontificesspeciali mododictisunl fungivice,
autvieariiPetri.utintelliganturnonsuimel propriam
trum Opcra, duos tantum sormones S. Leonis conti-
net. pag.588, hic sermo profertur cum titulo:inctptJ
sermo de Cathedra T. 1'etri apostoti, gu.v celebratur
vm. kal. Martii; uti sano tcrtii nocturni lcctin
quae hacdie inRomanoBreviariovelhodie leguntur,
r\ ex hoc sermonc sumpta: sunt. In tabula autem Ca-
sanatensis ms. inscribitur: ln natalitio B.Pctri apo-
stoli.
(i)Verba, sicut ait Apostolus, aQuosnelloomis-
omuibus nostris codicibus et anterioribus editioni-
bus revoeavimus. Tres codd. Vatt. ct cditi ante
Quesnellum habent : Nos tamen omnes, sicnt ait
Apostolus, in Christo Jesu unum sumus.
(j) Vat. 3836, In unitatem.

obtinuisse,scd eamdem accepisse, in omnes succes- (.'fila oranes editiones,et codicesnostri.intcr quos
sores transfusam, dignitatcm ac auctoritatem Petri, antiquissimusVaticanus.et laudatusCasinensis,qui
cujus, ut ait Lco hoc ipsoin scrmonc e. 3, in sua se- duosolura pro secundwn illud habent secundumEvan-
de, id BStj in successoribus, vivit potest-OS, ct excellii gelium. Quesnellus vero expunctis vocibus sacratis-
auctoriias; ot cap. 4, cujus dignitas etium in indigno sima voee licentis, uniuscodicis, qucm non designat,
hoerede non deficit. ETaec notare libuil ob postillam auctoritate alia substituens.hunclocum sic expres-
quam hoc loco Quesnellus posuerat: Primatus Pelri, sit: Secundum illu<l beatissimi Petri apostoli, cuiiste
sujus Romani ponlifices vicarii sunt. \ermo debet famulari : Et ipsi tanijuam lapides. etc.
d49 SERMO IV. 150

S, 9). Omnes enim in Christo regeneraioa, crucis A quamvis inpopulo Deimultisaccrdote3sint(7i)multi-

signum efficit regea, saneti a' vero Spiritua unctio que pastores, omnes tamen proprie regat Petrus,
consccrat sacerdotea : nt praeter istam Bpecialera quos principaliter regit et Christus. Magnnm et mi-
Dostri ministeriiservitutem.universi spiritales b. rt rabile, dilectissimi,huic viro consortium potentiaj
rationabilee Ghristiani agnoscaut se regii generis, oL sui tribuil divina dignatio; et
1
si quid cumeo com-

Bacerdotalis officii esse eonsortcs. Quid enim tam mune C33teris voluit esse principibus, nunquam nisi

regium quam subditum Deo animum corporis sui per ipsum dedit quidquid non negavit. Omnf s
aliis

esse rectorem ? Et quiil tam saccrdotale quam vo-
vere Domino conscientiam puram, et immaculatas
<le altari cordis offerre? Quod cum
pietatis bostias
omnibus per Dei gratiam communesit faotum, reli-
giotum tamen (c) vobis atque laudabiie est, de die
provectionis nosfcrae quasi de proprio
; unumcelebretur in totoEcclesiae corpore
d ut
deniqus apostolos Dominus quid de sc homines opi-
nentur interrogat ;et tamdiu scrmo rcspondentiura
communisestjquamdiu^jhumanffiignorantisBambi-
guitas explicatur. At ubi quid habeat sensus disci-
pulorum exigitur, primusestin Domini confessione,
honore gau- qui primus (j) ost 21 in apostolica dignitste. Qui
cum djxisset Tu es Cbristus Filius Dci vivi, respon-
:

pontilicii sacramentum, quod, effuso benedictionis dit ci Jesus Beatus es, Simon BarJona, quia caro
:

ungumento.copiosus quidem in superiora profluxit, t» et sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus qui in

sed non parce eiiam iu inferiora descendit. ccelis est [Matth. xvi, 16, 17) ; id est, ideo bcatus es,
Cap. II. — Cum itaque, dilectissimi, de consortio (k) quia te Patcr mcus docuit, nec terrcna opinio te
istiusmuneris magnasit nobis materiacommumum fefellit.sed inspiratioccclestis instruxit : ct non caro
1G gaudiorum, verior tamen nobis eL excellentior necsanguis, sed ille me tibi, cujus sum unigenitus
eril causa latandi, si non in noslra humililatis con- Filius, indicavit. Et cgo, inquit, dico tibi : hoc est,
Biderationeremoremini;oum mulloutilius multoque sicutPatermeus tibimauifestavitdivinitatemmeam,
Bit dignius adbeatisBimi Petri apostoli gloriam con- ita et ego tibi notam facio cxccllentiam tuam Quia :

templandam aciemmentis attolIere;et hunc diemin fu es Petrus : id est, cum ego sim inviolabilis petra,
illius potissirnum venerationc celebrare, qui ab ipso cgo lapis angularis, qui facio utraque unum, Ego fun-
omnium cbarismatum fonte tam copiosis est irriga- damentum pr»ter quod nemo potest aliud ponere
tionibus inundatus, ut cum multa soius acceperit, (Ephes. u,l k et 20); tamcn tu quoque petra es, quia
nihilinquemquamsine e ipsiusparticipationetrans- mea virtute solidaris, uL quoa mihi potestate sunt
ierit. (/JVerbum caro ficlum jam habitabat in nobis propria,sint tibi mecum participatione communia.
(Joan.i, 1 4\ ct reparando humano generi totum se Et super hanc petram xdificabo Ecclesiam meam, et
Christus impenderat. Xihil in<lispositum sapientise, portse infcri non m-xvalebunt adversus eam(Matth.xvi}
nihil crat arduum polestati. Famulahantur elemen- C 18). Super hanc, inquit, fortitudinem aeternum ex-

ministrabant spiritus, angeli serviebant, nec struam templum, ct Ecclcsiee meae ceelo infercnda
ullo modo potcrat inefficax csse sacramentum, quod sublimitas in hujus Eldei flirmitate consurget.
simul ipsius Deitatis unitas operabatur et Trinitas. Cap. III. —
Ilanc confessioncm portae inferi non
Et tamen de toto mundo unus Petrus eligitur, qui et tcnebunt, mortisvincula non ligabunt:voxenim ista,
universarum gentium vocationi, et omnibus aposto- vox vila1 cst. Et sicut confessores suos in ccelestia
lis, cunctisque Eeclesiae Patribus praponatur ut : provehit, ita ncgatorcs ad inferna demergit. Propter

(a)Particula vero dccstinantiquissimo Vaticano,et
in Casinensi, qui postremus pro consecrat habet effii-
eit. Post pauca in Vat. laudato deest nostri.
b Sic tres praestantiores nostri codices etprima
editio. Reliqui vulgati ante Quesnellum, et alii mss.
cum cod. Gaudiival., et ralionabiles quas voces
qni pro ministrabant habct adorabant. Quesnellus
notavit sic legi nnn aolurri in cditis, sed etiam in
mss.Gaudiival. At quo fultuscodicehanclectionem
excluserit, et in textu ediderit : Famulabanlur elc-
menta, spiritus angelici serviebant, non docuit.
(h) Quesnellus expunxit voces, multique pastores,
:

Quesnellus expunxit, ct margini apposurt.
(c) lta tres mss. Vaticani etunus Bononiensiscum
prima editione et sane melius, cum S. Leo audito-
; niuui qnam Etomanorumetpr®stantiorum Italiac co-
res laudet, qui -de provectione seu ordinatione sua
tanquam de proprio honorc gaudcbant. Iu caiLeris
edilis ct in nounullis codd., nobis; in aliquibusmss.
deest tamen.
(d) Vetustissimus Vaticanus omittil sequentiaus-
quc ad (inem capitis. Paulo post deeffuso in ms. Ca-
qua; lcgebanUir in editis, quatuor mss.allegans, qui
his verbis carent. Nos vero non tam cditorum om-
dicum auctoritate eas voces revocavimus.
D (/) Ita Vaticanns antiquissimus et Casinensis. Alii
Vaticani cum editis ititelligentise pro ignorantix; sed
explicatur constanter exhibent. Quesnellus ex qua-
tuor mss. edidit, humanse intelligentise ambiguitas
perslitil et notaviL in Gaudiival. aeque ae in editis
;

Binenei. legi; explicatur. Si ignorantise pro inlelligentix rcpe-

(e) Praetulimus lcctioncm proestantiorem codicum rissel inantiquis codicibus, leclioncm nostramfacile
Vatt. ct Cas. AJiqui mss. collectionis quartas cum antctulisset.
editie pro ipsiu» habent, illius alii, ejus. ; Quesnellus cum mss collectionis qnint», erat.
/

f Eral in erlilis: Verbum enim carofactum fuetat,et Ex osteris pluribua et prastantioribus mss. librisf.s/.
habitabatjum in nobis, utreparando humano genert restituimus, quod retinetur etiam in sermonc 83,
lntiiin se Christui impenderet. Magisplaeuitlectio ve- cap, 1, cui hic locus ab ipso Leone insertus fuit.
tuslissimi Vaticani ei Casinensis, quam etiam con- (/.; Secuti sumus praestantissimos codices Vat. et

Brmant mss. collectionum quartx el qnintae quoad Gasin Vulgati cumaliquol mss. habebant, quia Pa-
postremam partem et reparando,.... impenderat. us te docuit sed inspiralio caelestis tc in-
« Ita omnes editi et codices, excepto Casinensi, struxit : et non caro et sanguis, etc.
 :

m S. LEONIS MAGNI SERMONES. 152

quoddiciturbeatissimo Petro : Tibi dabo clavesregni A ordinatur auxilium, ut firmitas, qua? per Christum
cailorum. Et quaecumque ligaveris &uper terram, erunt Pctro tribuitur, per Petrum apostolis conferatur.
ligata et in ccelis ; cl qusecumque 18 solveris super Cap. IV. — Curn itaque, dilectissimi, tantum no-
terram, erunt soluta et in ccelis (Matth. xiv 19), Trans- bis 19 vidcamus pr.-csidium divinitus institutum,
rationnabiliter et juste in ducis nostri meritis etdi-
ivitquidem etiam in alios apostolos(a)jus potestatis
gnitate laetamur, gratias agentes sempiterno Regi
istius,etad omnes Ecclesiae principes decreti hujus
Redemptori nostro Domino Jesu Christo, (h) quod
constitutio commcavit scd non frustrauni (^com-
;

tantam potentiam deditei quemtotius Ecclesiajprin-

mendatur, quod omnibus intimctur. Petro enim ideo
cipem fccit, (i) ut si quid otiam nostris temporibus
hoc singulariter creditur, quia cunctis Ecclesiae re-
recte per nos agitur.rccteque disponitur, illius ope-
ctorihus Pctri forma (c) prajponitur. (d) Manet ergo
ribus, illius sit gubernaculis deputandum, cui di-
Petri privilegiurn,ubicumqucex ipsius fcrtur aequi-
ctum est : Et tu conversus conftrma fratrcs tuos ; et
tate judicium. Nec nimiaest vel severitas, vel re-
cuipost resurrectionem suamDominus (/)adtrinam
missio, ubi nihil crit ligatum, nihil solutum, nisi
amoris professionem, mystica insinuatione
aeterni
quod beatus Petrus aut solverit aut ligaverit. In-
Pascc oves meas (Joan. xxi, 17). Quod nunc
ter dixit :

stantc autcm passione sua, Dominus, qua? discipulo-

n quoqueproculdubio facit,et mandatum Domini pius
rum erat turbatura constantiam, (e) Simon, inquit, b pastor cxscquitur) con fi rmans nos eohortationibus
Simon, ecce Satanas expostulavit vos, ul (f) cemeret
nobig orare
su]s> et pro non ccssans> ut nulla ten
.

sicut triticum. Ego autem rogavi pro te, ne deficiat

tationcsuperemur. autem hanc pietatis suas cu-
Si
ftdes tua. Et tu aliquando cotiversus confirma fratres
ram omni populo Dei,sicut crcdendum est, ubique
tuos, (g) ut non intretis in tentationem (Luc. xxu, 31,
praatendit, quanto magis nobis alumnis suis opem
32).Commune eralomnibusapostolis periculum de suam(A)dignabitur impendere, apud quos in sacro
tentationc formidinis,et divinae protectionis auxilio
bcatae dormitionis toro eadem qua praesedit carne
pariter indigebant, quoniamdiabolus omnes exagi- requiescit? Illi ergohunc servitutis nostrae natalitium
omnes cnpiebat elidere
tare, et tamen specialis a
;
diem, illi ascribamus hoc festum, cujus patrocinio
Domino Petri cura suscipitur, et pro fide Petri pro- scdis ipsius(7)meruimus esse eonsortes, auxiliante
tamquam aliorum statuscertior sit
prie supplicatur, nobis per omnia gratia Domini nostri Jesu Christi,
futurus, mens principis victa nonfuerit. In Petro
si qui vivit et regnat cum Deo Patre, et Spiritu sancto,
ergoomnium fortitudomunitur, et divinaegratiaeita in saccula saeculorum. Amen.

(a)«Ita mss.codd.HincmarusRemensisopusc. 55, „ leguntur v. 40.01im vero lecta fuisse uno contrxtu
adversus llincmarum Laudun. c. 20, et in ep.Caroli L etiam v. 32, non tantum liquet exhoc Leonis loco,
Calvi nominc ad Adrianum PP. opusc. 43. Et in ep. noc non etiam ex alio simili sermone 83, verum
ad Joannem VIII PP nomincGaroli II imp. et car- etiam ex auctore librorum de Vocatione omnium
din. Jacobatius in tract. de Concilio. In editislegi- gentium lib. i, c. 24, et lib. n, c. 28, et ex Prospero
tur vis. » Hactcnus Quesnellus. Jus habent etiam in epist. ad Rulinumc. 10. qui tamen duo scriplo-
Romani codices et Casinensis, quos conlulimus. Fa- rcs ante verba ne intrctis, praemittunt, et rogate vel,
cile autem fuit legerc vis pro;»5. In serm. 83, c. 2, ct roga. Enimvero in quatuor antiquissimis mss.
quod hincsumpturn fuit, jus pariter legitur. Evangeliorum libris Vercellensi, Veronensi, Cor-
(b) Vat. 544, commcndavit. beiensi, et Vindcbonensi a nostro P.Josepho Blan-
(c) Cod. Gasinensi.s, proponitur. chinio nuperrime editis, qui priscam lectionem re-
(<0Prolixam annotationemQuesnellihuicloco sub- ferunt. haec additio pariter legitur Et rogate ne in- :

nexam, in observationibus postSermones subjieien- trctisin lcntationem, Ilinc in Leonis textu adjicienda
dis dabimus eamquc ad calculos revocantes, genui-
; videnturhaec wevba, etrogate, qua- tamen sineullius
nam S.pontificissentcntiamexconlextu exponemus. Lconinaa editionis aut codicis auctoritate noluimus
Tost pauca pro fertur iu antiquissimo Vat. legilur inserere. Immocum non uno tantum in sermone,
refcrlnr. sed in duobus hcec vcrba constanter absint in om-
(c)Sicprimacditio, ct codd. Casineases 39 et I2G, nibuseditionibusomnibusquecodicibus quoscontu-
Concinitlectio serm. 83, c. 3 Qucsnelli et Rainaudi limus, ac ppsesertim in duobus anliquissimis Vatica-
editiones Simotii, inquit
: Simon, ccce, elc.
: nis ac certo Romanis unciali charactcre exaratis,
(/) Ita cum mss. codd. legit Ilincmurus opusc. 33, D (|iioruinunusbunc,aliusalteruinsermonemexhibet.
huuc locum referens. In cditis. cribaret. Qurcsv. —
Leonem sine iisverbis hnnc evangelicum locum in
Prima tamen editio h abct, ccrncrct, et similiter tres suis libris legisse probabillssimum credimus.
mss. Vaticani ac duo Casinenses, qui solum hahent (//) Ita Vai. et Casinens. mss. bimiliter habelur
vclut pro sicut. Codiccs collcctionis 4 habent criba- serm. 83, c. 4, in quem S. Leo Inec ti-aduxit. Al,
rct, ct ita etiam legitur in serm. 83. c, 3. Paulo post qui.
in editis ct aliquot inferioris uotae codd, ut ntm dc- (*)Ita omneseditiel codices quos vidimus. Nesci-
ficiat. Practulimus praestantiores mss. Vat. 3836, et mus autem qua auotoritate Quesnellus post verbuia
duos Gasincnses, cum quibus congruil lectio serm. fccit, posito punotoetomissa partioula ut, scripscrit
83, cap.3, in alio vetustissimo Vaticano 3835, et in Siquid etiam uostris tcmponbus... illius cst opcribus
Casinensi. Tres priorcs mss. mox omittunt aliquando; deputandam ; nisi quia forte aliqui codices nabent
non tamen dclcvimus, quia in alio sermone83 hoc est pro sit, licet habeaat, ut si quid.
advcrlnum ex optiinis codicibus rctinctur. (j) Al., trini. Mss. duo Quesnelli.
(g)ln scrmone 83, o. 3, ne intretis m tentationem. k) yuatuor codices et editi antc Quesncllum, di-
Haec autem verba apud Lucam xxu, 32, in Graeco et gnatur.
Latiuo vulgato toxtu desdnt; et solum postaliquanto i/ M. Casin. 39, meruimus habere consortem.
153 SERMO V. m
SERMO v ;.i/. IV . A vitutis, nisi non dormitarct, nequc obdormiret qui
(a) De Nataii ipsiua V, i» anniversario assumptionis custodit Israel, etqui dlscipulia Buis ait: Ecce ego
sua> ad pontificatum. vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummatio-
Synopsis — I. Omnia in Deum esse referenda. II. — ncm sceculi (Matth. xxvni, 20) nisi dignarotur 2\:

quisque altiorem in Ecclesia icnct locum. eo non solum custos ovium.sed ipsorum etiam pastor
magti illi Gmendum esse, III. Christum verum— essc pastorum qui corporco quidem intuitu non
;
Sacerdotem secundum onlinem Nelchisedech,
ct succ semper adesse Ecdesiee. IV. Petrum Ro- — viletur, sed spiritali corde sentitur ; absenscarne,
mance sedis semper curam gerere. V. Illi potis- — qua potuit esse conspicuus praesens deitate, qua
;

simum honorem csse impendendum, cujus sedi suc- ubique scmper est totus, quia enim justus cx flde
cmsores cjus serviunt, credentis, ut
vivit iUabac. n, 4) et haec est justitia

Cap. I. — Sicut honor est filiorum, dilectissimi, rccipiat animo quod non cernit aspcctu ; asccndcns
dignitas patrum, ita lrctitiaest plebis, 20 gaudium Dominus in altum captivam duxit captivita!em,dedit
sacerdotis. Quod quia ex divino venit munere omne
: dona hominibus (Ps lxvii, 19), fidem scilicet, et
cnim, sicut scriptum est, datum optimum, et omne spem, et cbaritatem, quao inde magna sunt, inde
donum perfectum desursum cxt, descendens a Patre fortia, inde pretiosa, quia quod carnis oculis non
luminum (Jac. i, 17) gratias agere bonorum orc-
: r> attingitur, id miro mentis affectu et creditur, et
nium debemus auctori, quoniam sive in naturalibus speratur, et amatur.
incrementis, sive in moralibus institutis, ipse fecit
Cap. III. — Adest igitur, dilectissimi, quod non
nos, ct non ipsi nos (Psal. xcix, 3) ;cumque hoc pie et
temere, sed fideliter confitemur, in medio creden-
fideliter confitemur, neque in nobis, sed in Domino
tium Dominus Jesus Christus et quamvis addex- :

gloriamur, fructuose in nobis renovanturvota cum

teram Dei Patris sedeat//o«?c ponat inimicos suossca-
temporo, et religiosa festa justa sunt gaudia, in qui-
bcllum pcdumsuorum(Ps.cix,3),non deesttamenPon-
bus nec ingrati sumus tacendo de donis, nec superbi
tifex summus a suorum congregatione pontificum,
praesumendo de meritis. Omnem igitur,dilectisimi,
meritoqueilli totius Ecclesiaeetomnium sacerdotum
causam etrationem solomnitatis hodierna? ad origi-
ore cantatur : Juravit Dominus,et non posnitebit eum:
n°m suam caputque feramus ct illum debita gratia- ;

Tu es Sacerdos in octcrnum secundum ordinemMelchise-

rum actione laudemus, in cujus manu et gradus
dech (Ibid. 4). Ipse enim verus et aeternus est Anti-
officiorum, et momenta sunt temporum. Nam si ad
stes,cujus administratio nec commutationem potest
nos et ad nostra respicimus, vix aliquid reperimus
habere, nec finem.Ipse est cujus formam Melchise-
unde merito gaudeamus. Mortali etenim carne cir-
dech pontifex praeferebat.non Judaicas hostias offe-
cumdati, et fragilitati corruptionis obnoxii, num-
rens Deo,sedilliussacramentiimmolans sacrificium
quam ila liberi sumus, ut non aliqua impugnatione ^
quod RedempLor noster in suo corpore etsanguine
pulsemur; nec tam felix capitur in hoc agone vi-
consecravit. Ipse est cujus sacerdotium Pater non
ctoria,ut non etiam posttriumphossurgant rediviva
s icundum ordinem Aaron cum legis tempore trans-
ccrtamina. Unde ncmo tam perfectus est poatifex,
iturum, sed secundum ordincmMelchisedech perenni-
tam immaculatus antistes, qui placationis hostias
ter celebrandum cum firmamento insolubilis jura-
pro populitantum delictis, nonetiam prosuis debeat
tionisinstituit.Namquiajusjuranduminterhomines
offerre peccatis.
iisdefinitionibus adhibetur, quae perpetuis pactioni-
Cap. II. — Quae conditio si omnes sacerdotes ge-
bus sanciuntur, divini quoque juramenti testificatio
ncraliter tenet, quanto magis nos et onerat et ob-
in his invenitur promissis, quse incommutabilibus
stringit ;
quibus ipsa suscepti operis magnitudo cre-
sunt fixa decretis : et quia poenitentia mutationem
berrima est offensionis occasio. Quamvis enimsin-
Deus non pocnitet, in quo
indicat voluntatis, in eo
guli quique pastores speciali sollicitudine gregibus
secundum aeternum placitum non potest aliud vel-
suis prasint, sciantquc sc procommissis sibi ovibus
le quam voluit.
r>'dditurosesserationem,nobistamemcumomnibus
curacommunisest;neque.cujusquam administratio Cap. IV. —
Non est itaque nobis, dilectissimi,
non nostri laboris est portio ut dum ad beati apos- :
D proesumptuosafestivitasquasusceptisacerdotiidiem
stoli Petri sedcm ex toto orbe concurritur, et illa divini muneris memores honoramus quando-; 22
universalis Ecclesia? a Domino eidem commendata quidem pie et vcraciter confitemur.quod opus mini-
dilectio etiam ex nostra dispcnsatione deposcitur ;
sterii nostri in omnibus quae recteagimus,Christus
tanto ampIiusnobisinstareonerissentiamus,quanto cxsequitur ; et non in nobis, qui sinc illo nihil pos-
cunctis majora dcbemus. In hac ergo materia trepi- sumus, scd in ipso, qui possibilitas nostra est, glo-
dationis, quae nobis esset dependendae fiducia ser- riamur. Subjungitautem sead rationem solemnitati

(rt) Hic sermo anteannos aliquot editusexms. co- nae inscriptum fuisse Lconis nomen. Cum vero
dice Nicolai Fabri, qui postca D. Thuani fuit, nunc sermonis contextus auctorem pr.-pfcrat Romanum
in Colbertina bibliotneca Bbrvatur. Sic Qucsnellus. pontificem, stylus autem cum caeterorum Leonis
Antclmius vero diss. 6, de veris operibus SS. Leonis, sermonum stylo plane conveniat, multumque dis-
el Prospcri, num. 4, pag. 348, moniiit huic scrmoni crepet a stylo Prosperi, de genuino Leonis fetu
in eo codicc prima manu Prospcrinomenfuissc prn?- dubitandum non est. De inscripto autem Prospori
fixum hoc titulo \lncipit sermo Prosperi de Natali nomine confcr qticn conjccimus in praefationc num.
papce recontiori autem charactere abrasaj membra-
: 10.
 153 S. LEONIS MAGNI SERMONES. m
nostrac.non solum apostolica, sed ctiam cpiscopalis A cxtcrrerunt ; et insuperabilis fides, quoj bellando
beatissimidignitasPetri, qui sedi suae praeesse non non cessit, vinccndo non tcpuit.
desinit, et indcficiens obtinct cum a^terno Sacerdote Cap. V. Cum ergo in diebus nostris mcestitudi-
nos in l»titiam, labores in requiem, discordi» ver-
consortium. Soliditas enim illaquam dePetraChri-
,,..„.,.. ... „„„
sto ctiam lpse Petra faotus accepit, in suusquoque
tuntur in paccm, a^noscimus non pr.-csulis nostri
.,.,.,,.
„ ,. , , ,. ,-,,i-
sc transfudit hajrcdes, et ubicurnque aliquido.slondi-
mentis prccibus admvari.et dccumentis frequen-
ct
. . ' .
.

'
1 l
tibus cxpenmur lpsum salubnbus consilns, ipsum
tur firmitatis, non dubie apparet fortitudo pastons. ffiquig prajgiderejudlciig
.
ut manente apud nos jure
Nam si omnib.is 1'ere ubique marlynbus pro susce- ligandi atque go lvendi, pcr modcramen bcatissirni
ptarumtolerantiapassionum, hocadmeritaipsorura p etri con demnatus ad poanitcntiam, etreconcilia-
ct
manifestanda donatum est, ut opem periclitantibus tug perducaturad veniam. Et ideoquidquidiu nobis
ferrc,morbos abigere, immundos spiritus pellere, hor|ie sive ^ dignatione fratrum,sive pietate filio-
et innumeros possint curare languores quis glori.e ;
rum ,j etu i istig ffi oii) [\\\ vog mccum rcligiosius ct
beati Petri tam imperituserit arut tam invidus aesti- VPrius impen dj sse cognoscite, cujus scdi
non tam
mator, qui ullas Ecclesiae partes non ipsius sollicitu- praesidere quamgaudcmus, spcrantes ora-
servire
dine regi, non ipsius opccrcdat augcri? Viget pror- tionibus ipsius essse prsestcndum, ut Dcus mise-
sus et vivit in apostolorum principe illa Dei homi- ricordiarum ministcrii nostri tempora benignus
numque dilectio, quam non claustra carccris, non aspiciat, pastoremque ovium suarum custodire

catcna?, non populares impctus, non minac regiae sempcr dignctur, ct pascere.

(a) Officium quo fratres sibi aliquid cx diynatione ad quo3 nullalex, praeceptum nullum cogcrct, sicut
dctulisse S. Lco tradit, eos tantum respiciiepisco- pietate filiorum ita dignatione frafrum pendebantur.
porum conventus.ad quosistiob cclebrandum anni- Nibil ergo erat cur Quesnellus huicloca generalem
vcrsarium diem ordinationis ejus invitati concurre- propositionem in postilla apponeret : lipiscopi ex
rant. Lege serm. 2, c. 2. Haec ct his similia ofiicia, dignatione offwia dcferunt Romano pontifici.

ADMONITIO 1N SEQUENTES SERMONES DE COLLECTIS.

Celeberrimi sunt S. Leonis sermones de Collectis quippe pec.uliarcs quasdam collecias indicant, quce etsi cx
;

Lcone mcmorantnr a pluribus, eas tamen a quopiam cxplicatas rcperirc non licuit. Qucsncllus in nolatione ad
primum de Collcciis scrmonem hoc unum subjccit : De collcctarum usu ct antiquitate mulla hic congcrere
esset actum agere. Gonsulat qui volet em. card. Baronium ad an. Gh. 44 n. 30, 31, et ad an. 58, num.35
Illas non in sola Dominica iieri solitas Leonis tempore, patet ex sermone 2 et 3, ubi secundas et tertio3
ferue fit mentio. Non tam.cn de communibus collectis, qua' in omnibus Ecclesiis olim fiebant,scd de extraordi-
naria ac prxcipua cleemosynarum collectione S. Lconem his in scrmonibus toqui crcdimus: qux certo anni
temporc, ac, in ccrtum primam diem indicta et incoepta, aliis conscquentibus dicbus pcrficiebaUtr.
Patet indictio in certumdiem cx uncquoque sermone : nam sermone primo in Dominicam, secundo in sccun-
damfcriam, tertio in fcriam tertiam, quarto in quartam fcnam, vel potius quintam, quinto itcrum in primam
Dominicam, ac sexto in diem sabcati collectce iudicnntur. Cum hi sermones diversis annis habiti fucrint, iu hac
dierum varietate certus procul dubio alicujus mensis dics innuitur, qui uno anno in Bominicam, alto in fcriam
secundam, alio in tertiam, etc, incidcrct, ct annorum cursu itcrum cadcret in Doimnicam. Dies autcin in his
sermonibus memoratus, non unicus sed primus collectarum dies appellatur sermone 2, et serm. 5, c. 4 dicitur:
Die Dominica prima est futura collectio, Igitur aliis diebus atiiv collcctioncs ficbant ; ac pcrinde hoj cotlectoe
in aliquot dies vroduccbantur.
llis autcm diebus Ilomani pcr Ecclesias suarum regionumdebcbant convenire al eam eleemosynarum largitio-
ncm, quam el facultas et pietas suadcbal, uli fraditur serm. 3 et 4, c. 3, ct scrm. 6, c. 2. Erant vcro Leonis
tempore septem regiones ecclesiasticoi in Urbc,quarum singulse suamdiaconiam habebant, ubi nosocomia ctpau-
perum diversoria erant, in quibus viduce aliique egentes ecciesiastica stipc alcbantur. Yidc Mabillonium Commcnt.
in Ordin. Uoman. tom. II Musei italici, pag. 17. Ad lias ergo diaconias deferenda crant clccmosyinv, qua? per
praesidentiurn curam necessariis serviebant expcnsis: quia ad Ecclcsiam maxime ab unoquoquc opcm
qu.MTcnte decurritur, ut ait Leo scrm. 6, c. 2.
Nunc statuenda, si fieri poterit, harum collectarum institutio, nec non in qucm mensem inciderent, ct quo in-
choarent mensis die, quotque dicbus peragerentur. Institutionem subindicat S. pontifex serm.3, u et 5. ubi cot-
lcctus ejusmodi olim a Patnbus inductas prodit, vt co die quo pagani superstttipnibus suis diabolo scrvicbant,
Christiani suas oblationes Deo sacranus offerrent. Sicenimserm. 2: Ad desiruendas antiqui hostisinsidias in
die quo impii sub idolnrum suorurn nomine diabolo servicbanl, providentissime in sancta Ecclcsia prima
est institua rollcctio. Et apcrti.us scrm. U, cap. 3 Dies nos apostolicn? institutionis invitat, in quo sancta-
:

rum collationum prima collcctio est prudentcr a Patribus ct utiliter ordinata, ut quia in hoc tempore
gentilis quondam populus superstitiosus daunonibus scrvicbat, contra profanas hostias impiorum B&ora,-
tissima nostrarum eleemosynarum celebrarclur oblatio.Quod quia incrementis Ecclesiae fructuosissimum
fuit, placuit esse perpetum. Et scrm. 5, c. 1. tcstatur haiic institutioiicm anliquis profuissead destructionem
vanitatum Duo cx bis collnjcnda. 1'rimum ab antiquis Ecclcsiic Pdtribus, qui phtres aiios dies supcrslitionibus
pollutos in pios cullus traduxcruiil ,cclcbrcm aliquam paganorum superstitionern,qua profanae hostia?: scu obla-
tioncs aliqwv eonfcrelianlur cclcbri qumlain die in impium idolorum cultum, in pias ejusmodi collectas fuissc
conversam. Sccundum adco solcmncni hanc iiislilutioiicm fuissc, ut ecclesios uiilcm. ut lidcnt 1'ulrcs voluerint
esse perpetuam, ci idcirco sublala hcct ca veteri superstitione, I.eonis adhuc cetate vigebat.
Quo porro haec supentitio fuerit, tinbc ejusmodi collectce originem sumpserint, ct quem in mensem ac dicm
iitcidcrinl, iuulc collectarum mensis acdies statuatw, cum S. I.co nihilprodat, aliunde coUigendum cst.In hoc
autciu juval liorttni scriinnnnit ordo qttcm in aliquot mss. reperimus. ln I.cctionario Yulliccllano A, 6, qualiior
c.r his sermonibus continentur. Describuntur autem posi sermones diei SS. Petri d Pauli, ct ante sermonem
l.couis 84, qui iit ms$. collectionibus tertia, quarla, d quinta octavce eorumdemapostolorwn affigitur idemque ;

ordo deprehenditur in codicibus collectionis secundce. Igitur in initium Julii etsuperstitiones jam mcmorata, ct
137 SERMO VI. 158

collectce ejusmodi tneforiue videntur. Jnitio auirm Julii supertiliosus fuerat dies pridienonas,quo paganipras-
eipua solemnitate Apollinares ludos peragebant, in quos etiam ceiebranaos confereoant nwnmos. Post Cannensem
mmirum cladem instituti fueruntex Martii clari vatiscarmine, cujusin libris hsecinventa Livius recitai lib. x.w,
c. 12. Ilostes, Romani, si expellere vultis Apollini vovendos censeoludos.quiquotannis comitgrApol-
lini fiant, oum pnpulus dederit bx publico partem, privati ut conferant pro se suisque iisludis [aoiendis ;

prserit prstor. Ilor carmine invento et adsenatum delato censuerunt Patres Apollini ludos vovendos, facien-
iosque a vraetore Urbis. Ilir autem in rirro maximocumfacturusesset,edixitutpopal\is per eos ludos stipem
Apollini, quantum cominodum essset, conferret. Initio nulla statuta die hi ludi edebantur. At A. U. C. 5Z»6,
I'r Varus prostor urbanus lege ad populum latajussus estcertum diem statuere. ltaque ipse primus, inquit
Livius l. xxvn, itavovit, fecitque ante diem m
nonas Quiotiles. Is deinde solcmnis servaius. Fxduobus autem
antiquis calendariis Majfeiano et IUanrhiniano corrigenuus Livii textus. et pro m
oonas legendum estn nonas
Quintiles quod pariter confirmat tertium calendarium marmori insculptum et Amitemi repertum, a Muratono
:

editcm tom. 1 Thesaurii Inscript. pag. 101. Soluin catendarium, non tamen ex marmore, sed ex manuscripto
Tovulgatum a Lambecio, quod iciatc etiam posttrius, triims laudatis pnrfcrendumnon est, mnonas ponit.
Id nutrm Ubrariorum lapsu facite contingere potuit. Bollandistos tom. VI Juniiparte n, huic calendario, quod
Lambecius primus ediderat, r regione apposuerunt aliud antea ineditum calenaarium a Polemio Silvio Leoms
nostri astate conscriptum in quo ceque ac in calendariis marmoreis n non memorati ludi assignantur. Unadies
initio lns ludis constituta, dein eosdem repetitos, sive continuatos in plures dies, ex aliquot veterum testimon iis
qui alios etalios dies memorant, collegit Norisius in CenotaphUs Pisanis dissert. 2, cap.Q, et ante ipsum Manu-
tius de Legibus Romanorum, el Conunent. in ep. I, lib. xvi, ad Attieum. Ex ralendario autem Romano,quod
primo Ecclsstas sceculo insculptum in museo Capttolino servatur, et a Francisco lilanchinio sditum fuit tom. II
Anastasii pag. 305 tab. c, nec non r.c Mufieiano sapius recuso, discimus ApoUinares ludos inchoasse n non.
JuliaSjd continuasse usque ad iv idus, seu usque ad diem ejusdem mensis duodecimam. in calendario lambe-
ciano iidem ludi Appollitures nolantur elicnn in idus ejusdeni mensis, id est die l'i. Id expicatur cx Cicerone
ep. i, /. xvi, ad Atticum, ubi venationem mrmorat postridie ludos Apollinarcs, r/u.v velut appcndix ludorum
IpoUinarium habebatur. Ilinr calendarium Illanchinianum m
id habet In Girco et Maffeianum cum Amiterni-
no eodrm die, Ludi in Circo.
Eacergo superstUione ab antiguis Patribus in pium usum conversa, primus collebtarum dics fuissevidetur n
nonas Julii, qui est dies octavce SS. Petri et Pauli; isque ante aiiquanto erat indicendus, ut populus ad colle-
clionem srse opportune pararei ; ac proinde hos sermones interdiem natalem eloctavamSS. apostolorum habitos
fuisse verisimillimum est.Quod si tres ex his sermonibus in divinorum officiorum usumassumpli, diebus Domi-
necis 2. 3 rt \ post natale apostolorum assignati inveniuntur in laudato LectionarioVaUiceUano,idposteriori
tempore accidit, «/ Dominicus dies singulis assignaretttr ; quemadmodum etiam scrmo 84, qui ad octavam Apo-
solorum prrtinrt, in eodem Leetionario Dominica G post corumdem natale tegendus dcscribilur.
I.e his porro, quai hactenus constituimus, facile est unnum sv/igulorum indicare. Cum enim S. pontifex I\o-
man e F.eelesiee pra-fucrit ab an. 440 usque ad an. 461, primus et quintus sermo annis distinctis rccitati, in
quibus indidtur prima collecta dic Dominico, assignandi sunt an. 641, vel 447, vel 452, vel 458 hisenim an- ;

nis dies sexta Julii cx tittera Dominicali E incidil in Dominicam. Secundus sermo, qui denuntiai primam col-
leetam feria secunda, ascribendus est an. 142, vel 453, vel 459, in quibus dies II nonas Julias fuit feria se-
cunda similique ratione tertius sermo, qui desujnat tertiam feriam adjudicandus est an. 443, vel 448, vel
:

454, in quibus idem dies fuit feria tertia, ac scrmo sextus, qui prosfert diem sabbati, habitus fuit an. 446, vel
lkbl cum ilies sextus Jnlii in sabbatum incidit.
,

Lnus dies fori;e quartse, qui sermone quarto designatur, eum alio characlere ejusdem sermonis non vidctur
congruere. Nam kic sermo munifeste habttus fuit cum sub initium detecti erroris Ronue ageretur adverSus Ma-
nichiros, unde ad hos deferendos apud prcsbijteros S. pontifex auditores cxritat cap'. i. /(/ aufem mensr Julio
convcnit soli anno 444, nam anno 443 Maniclwi eo mense nondum drtnti fuerant ; serius vero hune sermonem
froducere usqueadannum 449, vel 455, vel 4G0, in quibus dies sexlus Jidiieoneurrit cum feria quarta hocser-
monc desiijnata, Manielueismi Roma; detecti initia nequaquam sinunt. Ilrec dijjieultas de indieata a Leone alia
superstitiosa solemnitatc, cujus prima dies, eidemque alligata prima collectio anno 444, inriderit in feriam
quartam, suspicionem mjecerat. At eum mdta alia paganorum solcmnitas, quoe perinde congrueret, inventa
nobis fuerit, nulli autem elhniav superstitioni magis convenianl eirtcri omnes horum sermonum characteres,
quamlttdis Apollinaribus, qui diese.rtii.iulU inchoabantur ; mendum in feri» quarts notationem sermone
quarto trrepsisse arbUramur. Perfacile autem fuit amanuensium allucinatione feriam quartam legere, aut
scribcre pro feria quinta quarsane atn, 444 coneurrit cum die secundo nonas Julii.
;

27 SERMO VI [Al V]. A enim abundarc voluit, ut per tc alius non ege-
te

De Collectis I. ret, et ministerium opcris tui pauperem ab

per
BTnopsis. — Eleemosynoe commendalione pramissa, cgestatis labore, teque a peccatorum multitudinc
Dominicam collectarum adesse monct. liberaret. miraprovidentia (a) et bonitas Creato-
Multis divinarum Scripturarum testimoniis edo- ris, uno facto duobus
ut vellet cssc succursum !

cemur quantum eleemosynarum meritumet quanrta Ventura igitur Dominica dies, collectarum futura
sitvirtus.Certum est enim unumqucmque nostrum est,. Hortnr et monoo sanctitatem vestram, ut sin-
anima3sua5benefaccrc,quotiesmisericordiasuaino- guli quique et pauperum, memincritis et vestri, et
piae Prompta ergo, dilcctissimi,ct
succurrit alienae. pro possibilitate virium vcstrarum intelligalis 28
apud nos largitas esse debet, si credimus id
facilis in egentibus Christum, qui tantum nobispauperes
sibiunumqucmqueprsDstare quod indigcntibus tri- commendavit, ut so in ipsis vertiri ac suscipi (b)

buit. Thesaurumcnimsuum condit in ccelo quiChri- tcstaretur, ct pasci Chistus Dominus nostcr (Matth.
stum pascit in paupere. Benignitatcm itaquc in hoc xxv, 40), qui cum Patre, cl sancto Spiritu vivit et
et disponsationem divinffi pictatis agnosce. Idcirco regnat in s.Tcula srcrulorum Amen.

(u) Voces et bonitas desunt in prima editionc. tunlur voces, cum Putre et Spiritu sancto.
(b) Mg. N^XWo,., testelur.Mox in eodem codiceomit-
139 S. LEONIS MAGNl SERMONES. IGO

SERMO VII [Al. VI]. A. destruendas antiqui hostisinsidias in die quoimpii

De Collcctis II. sub idolorum suorum nomine diabolo serviebant,
Synopsis. —
Eljemosynam aUcrum essc lavacrum a providentissime in sancta Ecclesia prima est insti-
neccatis, el opus maxima' charilatis. tula collectio volumus dilectionem
: vestrarn tertia
Notum vobis, dilectissimi, ct fainiliare mandatum feria peromncs regionum vestrarum Ecclesias cum
pastoralipra3dicamushortatu,ulinopercmisericor- voluntariis oblationibus eleemosynaruin convenire.

di;c studcatis cssedevoti. Quod ctiam si nunquam a In quo opere ct si non est omnium aequalis facullas,

vestra sanctitate negligitur, nunc tamcn promptius debet essc par pietas: quoniarn fidelium largitasnon
cst et impensiusexsequemdum: quiaprimus colle- de muneris pensatur pondere, sed de benevolentiae
ctarumdiessaluberrimeasanctisPatribusinstUutus quantitate. 30IIabeant (f ergo in hoc misericordiae ;

hoc exigit ut unusquisque, prout votivum atqucpos- commercio ctiam paupercs lucrum, et ad sustenta-
sibileest, in usus atque(u) alimoniam paupcrum de tionem egentium de quantacumque substantia ali-
vestris facultatibus conferatis scientes proetcr illud quid quod eos non contrisletexcerpant.Sitdivesmu-
regenerationis lavacrum, in quo universorum ablu- nerecepiosior, dumpauper animo nonsit inferior.
tassuntmaculaepeccatorum^hocremediuminfirmito- Quamvis enim major spcretur redditus de majore
tihumana^divinitusessedonatumutsiquidculparum P semente,potcst tamcn(r/)ctiam deexiguasationemu-
in hac tcrrenahabitationecontrahitur, eleemosynis ltus fructus provcnire justitia?. Justus enim estjudex

29 delcatur.Eleemosynae enim opera charitatis sunt, noster et verax, qui neminem fraudat mercede meri-
et scimus quod charitas operit multitudincm pcccato torum.Etideo noscurampauperumvult habere,ut in
rum (I Petr.iv,$;Prov.x,i'2). Proinde dilectisbimi, in futurae retributionis examine,misericordibus,quam
sccundam feriam spontaneas (b) collcctas vestrassol- promisit, misericordiam largiatur ChristusDeusno-

licite pra?parato, ut quidquid vobis de temporali- ster,qui cum Patre et Spiritu sanctovivit et regnat

bus substantiis desumpscritis, id multiplicatum in in sa3cula saeculorum. Amen.

seterna retributione sumatis. SERMOIX[/l/.VIII].
De Collectis IV.
SERMO VIII [Al. VII].
Synopsis. —
-I. Evangelica luce gentilitix superstitio-
De Collectis III. nis tenebras repelti, aquibusomnia manantfiagitia.

Synopsis. — Collectas occasione paganarum supersli-

—
II. Ideo futurum judicium a Christo prasdicilur,

tionum essc insitutos, a quibus ne pauper quidcm

utmiscricordix largitale peccala redimantur. III. —
paupe- Collectas institutionis esse apostolicx : occasione pa-
excluditur ; eleemosyna cruciari (hnnones ;
ganicx supcrstitionis esse ordinalas; verecundos ma-
res a coltectarum fructu non esse alienos.
xime pauperes esse sublevandos. —
IV. Hareticos
Christiana? pictatis est, dilectissimi, ut quae apo- C prodere Deo imprimis gralum. Manichoeorom dog-
mata.
stolocis sunt traditionibus instituta, perseveranti de-
votioneservantur.Namillibeatissimidiscipuli,veri- Cap. I. — Misericordia, dilectissimi, etjustitia
tatis,hocdivinitusinspiratacommendaveredoctrina Dei formam retributionum suarum a mundiconsti-
utquotiescaccitaspaganorum(c)superstitionibussuis tutionedispositam.perdoctrinamDomininostri Jesu
esset intentior, tunc praecipue populus Dei orationi- Christi benignissima nobis expositione reseravit, ut

bus operibus pictatis instaret.Quoniam immundi

et acceptis rerum significationibus, qua; futuracredi-
spiritus,quantumgentiliumerrorelaetantur,tantum mus, (h) jam quasi gestanosceremus. Sciebatenim
verffireligionisobservantia,(rf)atterunturetaugmen- Rcdemptor noster atque Servator quantos fallacia
tajustitiaeuruntimpietatis auctorem.Gujus impia et diabolipertotummundumsparsiseterrores,etquam
profana commonla, ne sacratis Dco vero cordibus multis superstitionibus maximam sibi partem hu ma-
aliquid pollutionis inferrent, beatus magislergen- nigeneris subdidisset. Sed neultraper ignorantiara
tium praecavebat, cum voceapostolica diceret No- : veritatiscreaturaad imaginem Dei condita in pron-
litejugum cum infidelibus ducere. Quce enim partici- cipitia perpetuas mortis ageretur, evangelicis paginis
justitia>. cum iniquitate ? aut qum societas
luci ad judicii suisinseruit(i)qualitatem,qua?omnemhomi-
patio
tenebras (II Cor. vi] la) ? Et dcinde vocemprophetioi n nem acallidissimihostisrevocaretinsidiisjcumjam
spiritus (e) addidit, dicens : Exite exile de medio co- nulliessetincognitum qua? bonissperandapra?mia.
rum, et separamini, dicit Oominus,etimmumdum ne etqua3malisessent(j]timenda31 supplicia.Incentor
tetigeritis ( Ibid., \1 ; Isai. u\, H).Unde quoniam ad namque ille auctorque peccatiprimumsuperbus ut

(a) Prima oditio, cleemosqnam. (/') Addidimus cryo. quod dcsirabatur, ex duobu9
\b) Al., oollectiones. lta etiam ms.
Gauduval. apud msseVatic. et Lectionario Vallicellano.
Quesnellum, et tres nostri Vaticani.pro quo perpe- (g) Ex iisdem mss. nec non ex editione Antuerp.

ram alwie Yat., collationes. an. IP>s;}, adjecimus ctiam.

(c) Vulgatiadduntpramositioncin
;'»,quam tnellUS Unus Vat. et prima e<\\\.\o,tamquam gesta.
(h)

delcvimus ex ms. Valliceli. Nonnulli codd. ei vul- ('/U.alinnsLatinius.in Bibliothecasacraetprofana,

gati ad marginem, super institutiontbus suis.
1'nmu p. 7i, corrigendum ccn^uW aquitatem, vcl a'quulita-
editio, in superstitionibus eorum. tem. ln cod. Boa. t sequalitafem habetur.
<l Vat. collect. quint», observantiam reverentur. (/) Vulgali cum plerisque mss, infcrenda. Melior

Cod. Vallicell. pro atteruntur habet conteruntur. visa estleclio oodicis VaUioellani, cum vox timcnda
(e) Ila cum potioribus et.plcrisque nostri
codd. voci speranda Lconino moreopponatur.
editiones antenores Quesnello,apud (juem adderet.
161
caderet.deinde invidus ut noceret, quia in veritate
uon stetif, (Joan. vm, ii;, totam vim suam nien-
dacio collocavit, omniaque deceptionum gencra dc
huc venenatissimo artis suce fonte produxit ut al)
illobono, quod ipse propria elalione perdidorat,
spem humanae devotionis excludcrct,eosque in con-
sortium damnationis suaj traheret, ad quorum ipse
reconciliationem pertinere non posset. (a) Quisquis
igiturhominum quibuslibet impietatibus Deum
sit.hujus fraude traduotus,hujus estnequitiadepra-
vatus.Facile enim in omnia Qagitia impulit.quos (b)
religione decepit. Sciens autem Deum non solum
verbis, sed etiam factis negari, multis quibus au-
ferre non potuit fidem, suslulit charitatem ct ftgro
conlis ipsorum avarrtiae radicibus occupato, spo-
liavit fructu operum quos non privavit confessione
labiorum
Cap. II. — Propter has ergo, dilectissimi, versu-
tias hostis antiqui, scire nos voluit ineffabilis beni-
gnitas Christi,quid in die retributionisde univcrsi-
tate hominum esset decernendum, ut dum in hoc
tempore legitimorum remediorum medicina prcebe-
tur, dum elisis reparatio non ncgatur, et qui diu
fuerunt sleriles, possunt tandcm esse fecundi,prae-
veniatur disposita censura justitia?, et nunquam a
cordis oculis divina: (c) discretionis imago discedat.
Veniet enim in majeslatis suae gloria Dominus,sicut
ipse praedixit (Matth. xxv, 31), aderilque
radians in splendoribus suis innumcrabilis angeli-
carum mullitudo legionum. Congregabuntur ante
thronum potentiaa ejusomnium gentium populi et
quidquid hominum universissajculistotoorbe terra-
rumprogenitum est, in conspcctujudicantisastabit.
Separabunturab injustis jusli,a nocentibusinnocen-
tes ;etcum pra^paratnmsibi regnum,reccnsitismise-
ricordi;e operibus.fiiii pietatis acceperint,
bitur durilia steriiitatis injustisjet nihilhabentes
nistri communecum dextris, in ignem addiaboliet
angelorum ejus tormenta dispositum.omnipotcntis
judiciis damnationemittentur,cum illo habituri poe-
naecommunionem, cujus elegerunt facere volunta-
tem. Quis igitur istam 32sortem a;ternorum cru-
ciatuumnonpavescat?Quismalannnquam finiendia
non timeat? Sed cum ideo dcnuntiata sit
(a) Emendavimus ex ms.Vallic.In casteris nostris
codd.et in omnibuseditis legebatur Qaidquid igitur
:
hominum quibuslibei impieiatibus Dcum Igesit, hujus
fruude traductum, hujusest nequitias depravatum.
(b) In addunt duo codd.collect.4,et aliusco)lect.5,
etedit. Ant\icrp.ms.Vallic.,m religione suscepib.
(c) Cod. Bon. cum prima editione, districtionis,
non male.
(d) Vallicell., Salvatoris.
(e) Fclicium vocemoppositam voci miserorum sub-
stituimus loco vocis ftdelium, quatuor mss. ct edit.
Anluerpiensisauctoritate futili.Pro pervenire legunt
aliqui codd., pcrlinere.
(f Editi cum plcrisque mss., collectionum.Mclius
in Vallicellano.cum vox collationum optime respon-
deat.et refcratur ad eleemosynarum obl&tionem, de
qua post pauca fit mentio. In prima editione ha-
betur, sanctarum collectionum prima codatio ; non
SERMO IX. 162
A ut misericordia qua?rerelur, in diebus prajsentibus
m cum misericordiffi estlargitatevivendum,uthomini
post periculosamnegligentiain.ad pietatis opcrare-
: vertonti, possibile sit ab hac senlenlia libcrari. Hoc
enim agit potentia judicis,hoc gratia (d) SerVatoris,
ut relinquatimpius viasBuas,et ab iniquilatis suae
consuetudine peccator abscedat.Misereanturpaupe-
rum.qui sibi volunt parcere Christum. Faciles sint
I02- in alimenta miserorum, qui cupiunt ad societatem
pervenire (e) felicium.Nun sil vilishomini homo,nec
inquoquamdespiciaturillanatura.quamrerumcon-
ditor suam fccit. Cuicniin laborantium licet negare
quod Christus sibi profitetur impendi? Juvaturcon-
; servus, et graliam rcfert Dominus. Cibus egeni,
regni ccelestis estpretium ct largitor temporalium
;
,. hasres efficitur aelernorum. Unde autem exigua ista
impendia tanta aestimari taxatione meruerunt, nisi
quia pondera operum eharitatis lance pensantur, et
cum amatur ab homine quod Deus diligit.merito in
ejusascenditurregnum,incujustransitur affectum?
Cap. III. —
Ad horum ergo operum, dilectissimi,
piamcuram dics nosapostolicaj institutionis invitat,
in quo sanclarum (/)collationumprima ccllectioest
prudenter aPatribuset utiliter ordinata :ut quia in
hoc tempore gentilis quondam populus superstitio-
sius dasmonibus serviebat, contra profanas hostias
impiorum, (#)sacratissima nostrarum eleemosyna-
cum eo rum celebraretur oblatio.Quod quiaincrementis Ec-
clesiae fructuosissimum fuit,placuit esseperpetuum.
Unde hortamur sanctitatem vestram utper Ecclesias
; regionum vestrarum (h) quarta feria de facullatibus
C vestris, quantum suadet possibilitas et voluntas, (i)
ad expensas misericordia? conferatis.ut possitis illam
beatitudinem promereri, in qua sine fine gaudebit
qui intelligit super egenum et pauperem (Ps. xl, i),
exprobra- Ad quem intelligendum,dilectissimi, sollicita beni-
si- gnitate vigilandum est, ut quem modestia tegit, et
verecundia (j) prapedit, invenire possimus. Sunt
enim 38 qui palam poscere ea quibus indigent eru-
bescunt ;etmalunt (k) miseriatacitaa egestatisaffligi
quam publica petitione confundi. Intelligendi ergo
istisunt.et ab occulta necessitate (/) sublevandi, ut
hoc ipso amplius gaudeant,cumetpaupertati eorum
severitas, consultum fuerit,et pudori.Recte(?n)autcm inegeno
displicet.
(g) Secuti sumuslectionem primae editionis, quam
D mss.collectionis 3 ct Lectionar.Vallicell.conlirmant.
Aliae editiones, sacratissima a nobis nostrarum, etc.
Quesncllus, sacratissime.
(h) Legendum, yumta feria,u\ in admonitione di-
ximus sed nullo codiceopitulante, textum immu-
;
tare noluimus.
(t) ExVallicellano ct aliis duobus codicibus, nec
non ex prima editione inseruimus praspositionem
«//,quae conimode indicatquod traditur serm.H,c.2:
Sancta collectio, quss per prccsidentium curam neces-
sariis scrviret expcnsis.
(j) Prima editio, impedit.
Cod. Vallic, motestia.
(k)
Mss. collect. 4 et 5, revelandi.
I
(m)Sic Lectionar. Vallicell.etmss.collect. 5, cum
Anlucrpiensi editione. Alias, enim in eyeno.
163 S. LKONIS MAGNI SERMONES. 104

ct pauperc ipsiusJcsuChristi Domininostripcrsona A_ inpauperos expendunt. III. —

sentitur//?« cum essct dives,{a) sicutaitB.apostolus,
puupcr factus est, ul nos sua paupertalc dilarct (II
Cor. viii, 9). Et ne deessc nobis (b) euapraegentia vi-
deretur, ila humilitatis ct gloriae surc tcmperavit
mysterium, ut quem Rcgcm et Dominum in maje-
state Patris adoramus, eumdem in suis pauperibus
pasceremus, liberandi ob hoc in die mala a dam-
natione perpetua, et pro intcllecti paupctris cura,
ccolestis consortiis inserendi.
Cap. IV. — Ut autem
omnibus, dilectissimi,
in
placcat Domino vestra devotio, ctiam ad hane vos
hortamur industriam, ut Manichaeos ubicumque la-
tentes vestris presbytcris publicetis.Magna est
Sine misericordia
inpauperes, cxtcras virtutes non prodesse. IV. —
Fidem sine operibus moriuum esse, per charita-
tem vivifirari. Eleemosynx ac tcmperantix bona
qusel
Cap. I. —
Apostolicae lraditionis,dilectissimi, in-
stituta servantes, pastorali vos sollicitudine cohor-
tamur.ut dicm quem illiabimpiorum superstitione
purgatum,misericordiae operibus consecrarunt, de-
votione religioste consuetudinis celebremus, osten-
dentes apudnos auctoritatemPatrumvivere,eorum-
que doctrinamin nostraobedientia permanere.Quo-
niam (/jsancta tantae constitutionisutilitas,non prae-
terito tantum tempori, sed etiam nostree prospexit
enim aetati, ut quod illis ad deslructionem profuit vani-

pietas prodere latebras impiorum, et ipsum in eis, tatum,hoc nobis proliceictad incrementa virtutum.
cui serviunt,diabolum dcbellaro.Contraistos cnim, n Quid autem tam aptum fidei, quid tam conveniens

dilcctissimi, omncm quidem orbem terrarum, et pictati.quam egenliumjuvare (y) pauperiem, infir-
totam ubiqueEcclcsiam decet fidei(c) armaarriperc; morum curam recipere,fraternisnecessitatibussub-
scd vcstra in hoc opere dcvotio debetexccllere, qui vcnirc,ctconditionis propriae in aliorum labore me-
in progenitoribus vestris Evangclium crucis Christi minisse?In quoopere,quantum quis possit,(/t) quan-
ab ipso beatissimorum apostolorum Pctri et Pauli tuinque non possit, solus veraciter ille discernit,
ore didicistis.Non sinantur latere homincs, qui le- quinovit quidquibusque contulerit.Non solumenim
gem pcr Moscn datam, in qua Deus universitatis spiritales opes etdona ccelestia Deodonanlecapiun-
conditor ostenditur,rccipiendam esse non credunt; tur, sed etiam terrenoe et corporeae facultates ex
prophetis,et sancto Spiritui contradicunt, psalmos ipsius largitate proveniunt, ut merito rationem eo-
Davidicos,qui per universalem Ecclesiam cumomni rum quaesilurus sit, (i) quoe non magis possidenda
pietate cantantur, damnabili impietatc ausi sunt tradidit,quamdispcnsandacommisit.Muneribusigi-
rcfulare Christi
;
Domini nati vitatem secundum car- tur Dei juste et sapienter utcndum est, ne materia
nem negant; passionem et resurreclioncm ejus si- boni operis fiat causa peccati.(/ Xam divitiae, quod
mulatam dicunt f'uisse,non veram ; baptismum re- ad ipsas species earum atque substantias perlinet
bona; sunt,et humanae societati plurimum prosunt,
generationis totius gratioe virtute dispoliant. Nihil
estapud eos sanctum,nihil inlegrum, nihil verum. C cum a benevolis habentur ct largis,nec illasaut lu-
Cavcndi sunt,ne cuiquam noceant prodendi sunt, xuriosus S5 prodigit, aut avarus (A) abstrudit, ut
;

ne (d) in aliquacivitatis nostraparte consistant.Vo- tampereantmalecondita3,quaminsipienterexpensae.

bis, dilectissimi, ante tribunal Domini proderit. Cap.II. —
Quamvisautemlaudabilesitintemperan-
quod indicimus, quod rogamus. Dignum est enim, liam fugere, ct turpium voluptatum damna vilare,
ut eleemosynarum sacrificio (?) etiam hujus opcris multique magnifici facultates suasdcdignenturoccu-
palma jungatur,auxiliantevobis per omnia Domino lore.et (/) in copia affiuentes vilem atquesordentem
Jesu Ghristo, qui vivit et regnat in ssecula seeculo- horreant parcitatem,non est tamen talium aut ielix
rum. Amen. abundantia,aut(m) probanda frugalitas,si ipsistan-
34 SERMO X [Al. IX]. tum propriae opes serviunt si eorum bonis ulli ju-
;

De Colleclis V. vantur pauperes,nulli foventur infirmi; si de mag-

narum abundantiafacultatum non captivus redem-
Sy\'opsis. —
I. CoIIccturumconsuetutline ub apostolis
ptionem,non pcregrinus solatium, non exsul sentit
truditu juvari fideles.Opesnontampossidendce quam
dispensandse u Deotrudihe sunt. ll.Quam miseri — auxilium.riujusmodidivitcsegcntiorcsomnibussunt
qui opes suus in proprium tanlummodo usum, non egenis.Pcrdunt cnim illos rcdditus quos (n) possent

(a) Ita Vallicell. et codd.collcct.4 ct S.Alias, sicut D collcct. 5.

dicit Apostolus, inops factus est. (t) Cod. Vallic, qui cas nonmagis porrigendastra-
(/') Al., sui pnvscntiu. dittit, quam dispensandas commisit. Sed in hanc leo-
(c) Editio Antuerp. in marginc, scutum. Vallic, tioncni paulo anle scribendum fuerat, earum, uli
corripere. praefert editio Antuerp., quae tamen in cseteris vul-
(d) Proepositioncm in, a Rainaudo et Qucsnello gatam lectionem sequitur.
(f) Sic cum Quesncllo nostri codiccs. Antcriorcs
omissam,ex coeteris cditionibus et omnibus nostris
codicibus restituimus. ediiinnrs Nam ilivili.r quidem, quantum ad ipsas
:

(e) hujus, ac dein nohis pro vobis. Prae-

Editi, et species, eto.
tulimus lcctioncm codicis Vallicell., cum quo in (k C.od. Vallic, obstruit. Paulo post idem cod.
voce vobis concinunt mss. collcct. 5. quam dissipentur expensse.
(/') Unus codex Vat., tunla sanctie devotionis uti- Ms. Valliccll.ctunus Vat.,cum priina cditione,
]
ij

litas. inter eopias.

(y) Ita Vallic. cod. Alias, puupcrtuiem. (m) Cod. Victorin,apud Qucsnellum ct nostri col-
Vcrba. (juuntunxjuc nou possit, dcsiderantur in
(h) Leot. 5, blanda frugahtas.
Cod.ms.Victorino Quesnelli,ncc non in aliis nostris (n) Ita DX Vullic.Alias,^c'55(/»/.Paulopost pro incu-
!;.', SEftMO XI. 166

bubere perpetuos, ct dum brcvi nec sempor libcro A ab earum fructu fuerit vacuus, crit ab indulgentia
incubant usui,nullo justitis cibo, [a nulla miseri- retribuentis alienus,dicente Salomone: Qui obturai
cordiae suavitate pascuutur; foria splendidi, intus aures ue audiat imbecillum, ci ipse (i) vocabit Demi-
obeouri (b) abundantes teniporalium,inopcs aeter-
;
nttm, ci non erit qui exaudiat eum. Unde et Tobias
norum quia ipsi animas suas fame afficiunt ct
:
lilium suum pra:ccplispietatis instituens:£a;su6^an-
nuditate dehonestant, \c) qui de iis quae tcrrcnis tia,mq\xil,tua fac eleemosynam,el noli avertere faciem
borreis commendarunt, nihil thesauris cceleslibus tuam ab illo paupere : ita jict ul nec a le avertatur
intulerunt. facies Dei (Tob. iv, 7). ILec virlus omncs 1'acit utiles
Sed fortc sunt aliqui divitum qui,licet nullislar- esse viitutes, quae ipsam quoquc lidem,cxqua ju-
gitionibus pauperea Ecclesiee soleani adjuvare, alia stus vivii (Habac. \i.k\Rom.\, il;Galat. m, 11), et qua?
tamen Dei mandata custodiunt,et interdiversafidei sineoperibus mortua nominatur(/ac. n, 26), sui ad-
ct probitatis merita,veniabflitersibi sestimantunam mixtione vivificaLquia sieut inli.le cstoporum ratio,
virtutem. Verum haec tanta (</), ut sine illa ita in operibus lidei forlitudo. Dum ergo tcmpus habe-

osters, elsi sunt, prodcsse non possint. Quamvis mus, sicut ait Apostolus, operemur quodbonum est ad
eni:n quis fidelis sit, et (e) castus,et sobrius,et aliis cmnes,maximeautema Idomesticos fide (Galat. vi, 10).
majoribus ornatus insignibus; si misericors tamcn j. Bonum auterh facientes non deficiamus, tempore enim
non est, misericordiam (f) non merelur ait enim : suo metemus (Ibid., 9). Praesens itaque vita tcmpus
Dominus:/>V«/2 misericordes, quoniam ipsorum mise- cst sationis,et(j) dies rctributionis tempusestmcs-

rchitur Deus [Mutth. v, 7). Cum autem venerit Fi- sis,quandounusquisqueseminumfructussecundum

lius hominis in majestate sua, ct sederit in throno sationis suae percipiet quantitatem. Dc proventu
gloris Buae,et congrcgatis omnibus gcntibus.bono- aulem istius segetis nemo falletur, quiaanimorum
runi ct malorum luerit facta discretio (Matth. xvi, ibi magis quam impcndiorummensurataxabiturjet

33 ,
inquo laudabuntur qui ad dexteram stabunt, tantum rcddcut exigua dc exiguis,quantum magna
ii operibus benevolentiae ct charilatis o.liciis, de magnis.Et ideo, dilcctissimi, satisfiat apostolicis
impensa reputabit?Quoniam
quae JesusChristus sibi institutis.Et quia(/«)dic Doaiiuica prima est futura
quinaturam hominissuam fecit,innullose(7/) abhu- colleclio,omnes vos 37 devotioni voluntariae praepa-
mana humilitate discrevit,36 Sinistrisvero quid ob- ratc,ut unusquisque sccundum sufficientiam suam
jicietur,nisi ncgleclus dileclionis,duritia inhurhani- habcat in sacratissima oblationeconsortium.Exora^
tatis,et paupcribus miscricordia denegata?quasi nec bunt pro vobis et ipsae elcemosyn£e,etii quivestris
alias virtutes dcxtri,nec alias otfensioneshabeant si- muncribus juvabuntur ut ad omne opus bonum ;

nistri. Sed illo magno summoque judicio tanti aesti idonei semper csse possitis,inChristo Jesu Domino
-

mabitur vcl largitatis bcnignitas, vel tonacitatis im- C nostro, qui vivit et regnat per infinita saecula sae-
pietas, ut pro plenitudinc omniuin virtutum, ct pro culorum. Amen.
suinuia omnium commissorum,et per unumbonum SERMO XI [Al. X]
isti introducantur in regnum, et per unum malum (/) De Collectis VI.
illi in ignem mittantur oeternum. Synopsis. — I. Quanfum ullima sententia judicis no-
Nemo igitur, dileclissimi, de ullis sibi bonosvitae stri, misericordm commendet opera. — II. Unde
meritis blandiatur,si illi defuerintopera eharitatis; collectarum consuetudo originemtraxerit in Ecclesia.
noc do sui corporis (lt) puritate securus sit.qui nulla Cap.L—Et divinis pracceptis,dileetissimi,et apo-
elcemosynarum purificatione mundalur. Elecmosy- stolicisdidicimus inslitutis,omni homini inter vitae
nae enim peccata delent (Eccli. iii, 33), morlem pcri- hujus discrimina constiluto, miscricordiam Dei mi-
munt,et pccnam perpetui ignisexstinguunt.Sed qui serendo essc quaerendam.Nam quae lapsosspeseri»

bant editioncs post primam, et ante Qucsnellum, (i) Ex eodem codice adjecimus substantivumt/u's;
incumbunt. quod desidcrari videtur.
[fl ln ms. Vallic, nullius misericordice. (A) Codcx Victorinus Qucsnelli et nostricollect.5,
(b) Idem cod., abundantes temporalibus, inopes cum ms.Vallic.,dw illo, pro die Dominica. Id autcm
ceternis. in formulis frequens diem indicat, in quam pridie
(c Qui nihil omnino seternis horreiscommendarunt, D nonas Julias primus collectarum dios pro annorum
;

nihil thesauris, etc, in codem cod. Vallieell. varictatc denuntiandus incideret. Retinuimus au-
('/' Laudatus ValL.post vcrbum «/,addit secunda tem, die dominica, ut reliqui habcnt codices etom-
manu, virlus misericordi&MsX additamentum cujus- nes cditiones, «|iiia ha?c dics a Lcone indicta prae-
piam studiosi, quod a caeteris mss. abest. Moxpro sumitur, cum hunc sermoncm certo anno pronun-
iu eodem cod. etiamsi. tiarit.
(e) Alias in mss. collect S,cantus. Mox aliis mori- (I) Editus primum fuit Parisiis an. 101-4, ex veteri
htts pro aliis majoribus in cod. Vallic. ncc non in Nicolai Fabn coclicc/|ui postea Thuaneus,deinCol-
edit. primact Rainaudi. bertinus, nunc vero in Regia bibliolheca servatur.
(f) Cod. VallicclL, non mcrchilttr; aii enim Domi- Inscribitur autem in co cod\ce:De Collectarum die.
nus Beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam
: Porro nolavit Antelmius diss. 0, de vcris Oper. SS.
cbnsequentur. Leonis et Prospori num. i, pag. 350, huic sermoni
i Idem iii-., ab humanitaie disa in eodem ms. Leonis nomcnposteriori manu luisse
h Ita cx tribus codd. Vallic, Vat. et Bon., ac additum,quod prima manu abcrat.Leoni autemju-
prima edilione. Alias, qualitate. re Lribucndum ostcudimus in praefationo ad Scr-
[i) Editio Antuerpicnsis cum ms. Vall,, imocabit. mones, num. \0.
 167 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 168

gcret, quac vulncratos mcdieina sanarct, nisi olee- A miseriam laborantis, evadit aeternum supplicium
mosynae solvcrent culp;is,et necessitates paupi rum peccatoris.
fierent remedia delictorum? Unde quia dixcrat Do- Cap. II. — Providenter igitur, dilectissimi, a san-
minus: Deafi misericordes, quia ipsorum miserebitur ctis Patribus pieque dispositum est, ut in diversis
Dcus (Mallh. v, 7) oinne illud examen quo ma-
: temporibus quidamessent dies quidevotionemfide-
jestateprasentiuniversumjudicaturusestmundum, lis populi ad collationem publicam provocarent et ;

sub hac ostendit sequitate librandum, ut sola erga quia ad ecclesiam maxime ab unoquoque opem
inopes operum qualitatc discussa, et impiis ardere qiu-erente decurritur, ficret ex possibilitate multo-
cum paratum sit regnare cum
diabolo, et bcnignis rum, voluntaria et sancta collectio, qus per praasi-
Christo.Qua3 medium facta non venient?quae
ibi in dentium curam neccssariis serviret expensis. Ad
occulla non detegentur? qu« conseientia; non pate- cujus opcris desideratum vobis, ut credimus, fruc-
bunt? ubi vere nemo gloriabitur castum se habere tum dies vos vicinus invitat; accedentibusadmoni-
cor, aut mundum se esse a pcccato (Prov. xx, 9). tionibus nostris,ut (c) ad ecclesias regionum vos ra-
Sed quoniam exaltabitur supcr judiciummisericor- rum sabbato proxime futuro misericordiae munera
dia,et omnem retributionem jvistitiae transcendent deferatis. Et quia hilarcm datorem diligit Deus (I Cor.
dona clementise, omnisvita mortalium, st cuncta- P ix, 7), nemo sibi amplius quam substantia ejus pcr-
rum diversitasactionum subunius regula: conditio- mittit indicat. Inter se etpauperem sequus quisque
ne taxabitur, ut nulla ibi commemoratio cujusquam sitjudex. Removeat diffidentiam laeta et secura
(d)

faciendasitcriminis, ubiconfessioneCreatorisopera miseratio et qui egeno subvenit, Deo se impendere

;

fuerint invcnta pietatis. Non ergo solum quod eis quod largitur intelligat. De quibuslibet substantiis,
exprobrabitur feceruntsinistri,necquiahumanitatis quarum utique non una 39 mensura est, potest esse
docebuntur 38 exlranei, aliorum peccatorum inve- par meritum.si inter diversas conferentium quanti-
nientur alieni ; sed in multis rei ob hoc maxime tatesnon sit minor cujusquampietasquamfacultas.
damnabuntur,quod crimina sua nullis eleemosynis Deus enim, apud quem non est acceptio persona-
redemerunt.Cumenim durissimi cordis sitquacum- rum,similiter recipit et divitis munus et pauperis:

que laborantium miseria non moveri, et habens quoniam novit quid singulas dederit, quidve non
auxiliandi copiamtam iniquussit qui nonjuvitaffli- dederit; et in die retributionis non modus judica-
ctum.quamquioppressit infirmum,quae spessuper- bitur censuum, sed qualitas voluntatum.Per Chris-
est peccatori,qui nec ideo miseretur, ut misericor- tum Dominum nostrum.
diam consequatur ? Primitus itaque, dilectissimi, SERMO XII [Al. XI].
(e) De jcjunio decimi mcnsis I.
sibi malus est, qui alteri bonus non est, et animre
n Synopsis. —
I. Homo ideo conditus,ut suum imitelur
nocet su«, qui ut potest non succurrerit alienas. Una auclorem; et hoc Dei donum est. II. Charitatem —
est divitum pauperumque natura,(a)et inter caetera non Deum solum, sed et pru.vimum complectijpsos-
fragilitatis humana?, nulla est sanitatis tuta feli- que inimicos;qux Christianae cltaritatis latitudoest.

citas, quia quod aliqui possunt incidere, non est

— Omnibus Dci judiciis subditus quisque dcbet
1 II.

esse,nec minus dc inopia quam de abundantia gra-

qui debeat non timere. Agnoscat se in quibus- tias agcre. — IV. Jejunio, oratione et cleemosyna
cumque hominibus mutabilis et caduca mortali- omnes virlutes comprehendi.
tas, et pro conditione communi socialem generi Cap. I. — Sifidcliter,dilectissimi,atque sapicnter
suo reddat affectum fleat cum flentibus, et cum
;
creationis nostra3(/")intelligamus exordium.invenie-
dolentium gemitibus ingemiscat communicet ;
mus hominem ideo ad imaginem Dei conditum, ut
cum indigentibus bene valente
copias suas; (b) imitator sui esset auctoris; et hanc csse nataralem
corporis ministerio, ad male jacentem inclinet se nostri gcneris dignitatcm,si in nobis quasi in quo-
aegrotum inter cibos suos numeret esurien-
: dam speculo divinre benignitatisformaresplendeat.
tium portionem, et in pallenti trementium nudita- Ad quam utique nosquotidiereparatgratiaSalvato-
te se credat algcre. Qui enim relevat temporalem vis,(g) dum quod cecidit in Adam primo,erigiturin

(a) IneditioneParisiensian.l671,qu33 est repetitio
prima; cditionis hujussermonis.sic lcgitur: Kt inter
cdPiera fragilitatis humaniemala.nulla estsanttatistuta
felicitas : quia quod alicui potest accidere,non est t/ui
debeat non tiinere. Quamvis tucc lectio
retinuimus tamen lectionem Quesnelli, quippc qui
cum ipsnm codicem consulucrit, lectionem ipsius
codicis dedisse videtur,ctrcjecisse in marginemva-
parochialcs, qnibus titulares presbyteri, non autem
D diaconi praerant.
(d) In editione laudata, rcmaneat difftdentia.
(e)\n prima cditione et incodd.collect.3hicsermo
sit melior, inscriltitur, dc ColUctis sermo ejusdem VI, et tlc Je-
jumo decimi mensis f.Tkulus pariter de Collcctis&d-
ditur sermoni sequenti,et hinc in ca?teras editiones
manavit. Sed perperam nulla enim in hoc vel sc-
:

riantes editionum, quas alieno arbitrio ad Hcnsuni
aptius eliciendum in textum videntur induct;e.Ipsc
autem ne codicis lectionem in texfru mutaret.satius
duxit in margine annotare pro inter cxtera legen-
dum csso inter inccrta, et pro sanitatis legendum
quenti sermone colleotarum lit mentio.uti fitin s^x
pivTcedentibus.qui vere ad collectas pertinent. Hic
sane titulo dc Collectis carent mss. caderarum om-
niumeollectionum^qinTcumcodd.lectionariisomnes
hos sermones inscribunt dc Jcjunio mcnsis dccimi.:

forte divitis. (f)

Ms. Casin. collect. 1, intelligimus.
(/>)Eadem cditio Parisionsis,/>CH£ valcntis,otmo]\us. (</) Duo mss. Lcctionaria Basihon S.Pctri.et Vat.

(() lulolliguntur ecclesiffl diaconalcs, utin admo- 541, collect. -4, ut quod cecidii in Adain primo.criga-
nilionc scnnoni 6 prtemissaobservavimus.Hincma- tur in secundo. ln antiquissimo Lection. Vat. 3^36,
le Quesnellus in postilla huic loco apposuit, ecclesiss et pro dum.
 ;

169 SKHMO XII. 170

secundo. Causa autem reparationis nostra non cst A bus multis iatigetur incommodis, bona est(/t)illi
et

nisimisericordiaDei: queni nondiligeremus,(o)nisi causa tolerandi, quise adversis vel corrigi intclligit,
nos prior ipse diligeret, et tcnebras ignorantise no- vcl probari.Charitatisve.ro istiuspietasperfccta esse

ira, suaeveritatis luce discuteret.Quod pcrsanctum non proximus. Quo nominc

potcrit, nisi diligatur et

[saiam Dominus (b) pranuntians, ait: Mducam caecos non lantum intelligendi suut qui nobis amicitia
ii

[(•'•
m viom quam ignorabant, etsemitasqHas nesciebant aut propinquitatc junguntur, sedomnes prorsus ho-
faciamillos calcare Faciam . illis tcnebras in luccm, ct mines,cumquibusnobis(i)naturacomniunisest,sive
prava m dirccta.Iirc verbu facium illis,ct(d) non rclin- Unus
illibostessint, sivcsocii; siveliberi, sive servi.
quam cos [Isai. xur, 10). 40 Et iterum, Invcntus enimnos Conditor finxit, unusnos Creator animavit;
sum, inquit, a non qiuvrentibus me, etpalam appurui codem cuncti ecelo ct acre, iisdem (j) fruimurdiebus
iis qui me non [Isai. i.xv, i). Quod quo-
intcrrogabant et 41 noctibus
alii sint boni, alii mali alii ; cumque ;

inodo impletum Joannes apostolus (c)docet di-

sit, Deus tamcnomnibuslargitor,omni-
justi,alii injusti;

cens: Scimus,quonium f FUius Dci vcnit, etdeditnobis bus est benignus.sicut Lycaoniisa Paulo etBarnaba
scnsnm,utC(><pioscamus verum, etsimus in veroFiliocjus apostolis dicitur de providentia Dci Qniinprxteritis :

[IJoan. v, 20). Et iterum: ffas enjo ditigumus Deum, generatio)iibus dimisit omncs gentes ingredi vias suas.
quoniam ipse prior dilexit nos (I Joan. iv, 19). Dili- „ (k) Et quidem non sine testimonio semetipsum retiquit
gendo ilaque nos Deus, ad imaginem suam nos re- benefacicns eis, de coelo dans pluviam et tempora fructi-
parat,et ut innobis formam sua2 bonitatis inveniat, fcra, et implens cibo (t)et txtitia corda nostra (Act.xiv,
dat unde ipsi quoque quod operatur opcremur, ac- 15, 16.) Dedit autemnobismajoresdiligendiproximi
ccndcns scilicet mentium nostrarum luccrnas, et causas Christiana gratioa latitudo,qua3 se per omnes
igne u(>s suscharitatis (</)inflammans; utnonsolum partes totiusorbis extendens,(m)dum neminem des-
ipsum.sed etiam quidquid diligit diligamus.Nam si pectat,docetnemincm negligendum.Et merito etiam
inter homines ea demum iirma amicitia est, quam inimicos diligi, et pro persecutoribus sibi praccipit
morum similitudo sociarit, cum tamen parilitas vo- supplicari (Matth. v. 44), qui ex omnibus quotidie
luntatum sacpe in reprobos tendat alTectus,quantum gentibus,(?Osacris olivae suje ramis germen inserens
nobis optandum atque nitendum est ut in nullo ab oleastri (Ilom. xi, 17), de inimicis reconciliatos, de
iis quae Deo sunt placita, discrepemus ! De quo dicit alienis adoptivos,de impiis facitj ustos ut omne gcnu
prophcta : Quoniam irain indignatione ejus,et vita in fJectatur, ccclcstium, terrestrium, ct infernorum; et om-
voluntate ejus (Ps.xxix, 6): quia non aliter in nobis nis lingua confitealur, quia Dominus Jesus Christus in
erit dignitas divinae majestatis, nisi imitatio fuerit gtoria est Dei Patris (Philip. n, 10).
voluntatis. Cap. III. — Cum ergo Deus bonos nos esse velit,
Gap. II. — Dicente itaque Domino:
C qutabonusest,nihil nobis debetdeejus judiciis dis-
Ditiges Dorni-
rmn Dcum tuum e.v toto corde luo, cl ex tota mente plicere. Nam non per omnia illi gratias agere, quid
tua; ei iiliges proximum tuum sicut teipsum (Matth. estalind quam ex quadam eum parte reprehendere?
xxu, 37): suscipiat fidelis anima auctoris sui atque Audet(o)enimplerumquehumanainsipientiaadver-
rectoris immarcescibilem charitatem, totamque se susCrealorem suum,non solum de inopia, sed etiam
etiamejussubjiciatvoIuntati,incujusoperibusatque de copia murmurare; utetcum aliquidnonsuppetit,
judiciis nihil vacat a veritale juslitiae, nihil a mise- querula, et cum quaedam exuberant, sit ingrata.
rationeclementiaj. Quoniam etsi magnis quis labori- Multae messis dominus, horreorum suorum plenitu-
(o) PleriquevulgatianteQuesnellum, nisi prius nos non e/. mss. collect. 4. Alias, justitia. Et mox tres
ipse. nostri codd., corda vestra.
(b) Ita duo codd. S. Petri et vetustissimus Vat.nec- (m .Equiorem credirnus hanc lectionem prima3 edi-
non Pauli DiaconiHomiliarium editionia Basilecnsis tioniset mss. collect. 3. In caeteris editis, neminem
an. 1 196. In editis anle Quesnellum erat denunlians; dcspectat, dum docet. Codd. Vict., Corb., Thuan et
apinl Quesn. vero cum mss. collcct. 4 et 5, pronun- Gaudiival. apud Quesncllum etnosterVat. 531, col-
ttans, At ille correctionem optime conjicicns,notavit lect. 4, ncniincm desperal, dum docet. Alter Vat. 546
in margine, forte pnvnuntians. collcct. 4, unus Vat. 544 collect. 5, duo S. Petri et
Prima editio cum mss. collect. 3, per viam. Homiliar. Pauli Diac, neminem hominem desperat f
(-' Vat. 3s:jt3, non derelinquam. u dum docet. Tandem Vat. 3836, neminem hominum
e Sic nostri codiccs et edili ante Quesnellum,qui desperat, dum docet.
posuit commcmoral, uti
<cet est etiam inliomi- Legebatur fractispvo sacris non solum in cditis,
(n)
iiario Panli Diaconi. verum etiam in plerisque codicibus ct videbatur ;

U) Apud Paulum Diaconum, jam Filius Dei. convenire cum Pauli ad Uom. xi, 17 et
testimonio
(g) Antiquissimna Vaticanus, et unus S. Petri, in* IV), ubi rami/^roc/t memorantur.Sed prastulimus Lria

flammnt. Ftomanae EcclesiaB Lectionaria Vat. ;»<S36, ct duo

h Prima cditio etms.Bonon., itlacausa tolerandi, basilicajB. Petri; cum prajsertim non in ramis fra-
qv.ase adversis vel corrigi inteliigat, velprobari. ctis ct abseisis, sed in ramis ex quibus isti abscisi
(i) Duo codd.
s. Petri, mensura atque natura. fuerunt insitio Qat hi autem rami olivx sancti ap-
;

(j ex piima editione et duobus mss. Vat. et

Ita peUaaturabApostolov. 10, non minusquam radix.
S. Petri. Alias, utimur. Paulo post in Pauli testimonio prima editio et duo
(k) Kquidem in Homiliar. Puuli Diac. iiiis. S.Petri omittunt vocem Christus.
(/) Hanc lcctionem tcxtui Urajco et Vulgato con- (o)Sii[);)leviiniistv///uexoiunibusnostriscodicibus
grueniem praetulimusexantiquiseimoVaticano Lec- et ex Homil. Pauli Diaconi.
tionario, ex pervetusto Pauli Diueoni exemplo, nec

Patroi. LIV.
 . ;

171 S. LEONIS MAGNI SEIIMONES. 172

dinom xn, 16), et ad copiam vinde-

fastidivit (Luc. A novatur, si et in laudem ejus somper parati, et ad
ingemuit; ncc de magnitudine fru-
mifle affluentis 43 purificationem nostrarn sine ccssatione solliciti,

ctuum gratulatus, scd devililote conqucstus est. Si et ad sustentationem proximi indesincnter (j) simus
aulem parcior fucrit in susceptis terra scminibus, ct intenti. Hkc friplex obscrvantia, dilectissimi, om-
catigatiore proventuvitesolercquodcfluxerint,(a)ac- nium virtutum comprohendit effectus. Hfcc ad ima-
cusantur anni, arguuntur elementa, cf necacri par- ginem et similitudinem Dei pcrvenit, et a Spiritu

citur, necccelo, cum fideleset(o) pios discipulos ve- sancto inseparabilcs facit. Quia in orationibus per-

ritatis nihil magis commendct et muniat, 42 quam manet fides recta, innocens vita, in
(/,) in jcjuniis

perseverans in Dcum, ct indefessa laudatio, diccnle eleemosynis mons bcnigna. Quarta igitur et sexta fe-
Apostolo: Sempev gaudete, sine intermissione orate; ria jejunemus ; sabbato aufcrn apud beatissimum
in omnibus grrtias agite. H:ec enim voluntas Deiestin apostolum Petrum vigilias celebremus; quiet ora.
Christd Jesu in omnibus (c) vobis (I Thess,\, 16). Hujus tiones, et jcjunia, ct elcomosynas nostras prccibus

autemdevofionisqucmadmodumpoterimusessepar- suis dignabitur adjuvare (l). Pcr Dominumnostrum

ticipes, nisi rerum varietaseonstantiammentisexer- Jcsum Christum, qui cum Patrc ct sancto Spiritu
cfoat ? ut amor directus in Deum nec inter sccunda vivit et regnat in saecula sa^culorum. Amen.

supcrbiat, nec intcr adversa Quod placet ™

deficiat. SERMOXIII [Al. XII .

Deo, placeat(rf)etnobis.Deomnimcnsuramunerum De Jcjunio decimi mensis II.

ejus gaudeamus. Qui bene usus cst magnis, bene
utatur et modicis. T am nobis copia quam parcitate
consulitur. Ncc in spiritalibus lucris (e) angustia gra-
vabimur fructuum, si fecunditas non arescat animo-
rum. Oriaturdecordisagro, quod terra(/")nonedidit.
Semper illi, quodlargiatur, occurrit, cui bene velle
non deficit.Adomniaigitur, dilectissimi, opera pie-
tatis, omnium nobis qualitas prosit annorum, nec
benevolentiamchristianamdifiicultastemporalisim-
Svnopsis. —
Jejunium mensis decimi cur institu-
tum ; ejusdem et Ckristianx erga pauperes miseri-
cordise laus.
Quodtemporisratioetdevotionis(m)nostrccadmo-
net consuetudo, pastorali vobis, dilectissimi,sollici-
tudincpra:dicamus,decimimcnsiscelebrandum esse
jejunium,quopro consummataperceptioneomnium
fructuum, (n) dignissime largitori eorum Deo conti-
nentias libamen ofTcrtur. Quid enim potest efficacius

pediat. Novit Dominus vasa hospitalis vidua? (g) in
opus pictatis suse vacuata complere (IV Reg. iv, 5);
novit aquas in vina convertcre (Joan. n, 9); novit de
paucissimis panibus quinque millia esurientium sa-
turarepopulorum (Joan. vi, 9). Et ille qui (h) in pau
peribus suis pascitur, quaB potuit augerc dando,
essc jcjunio, cujus observantia appropinquamus
Deo, et resistentes diabolo,vitia blanda superamus ?
SEMPEii(o)enimvirtuticibusjejunium fuit.l/))Deabs-
tinentia prodeunt castae cogitationes, rationabiles
voluntates, salubriora consilia. Et per voluntarias
L afflictiones caro concupiscentiis moritur, virtutibus

potest multiplicare sumendo. Sed quia non(r/) solo jejunio ani-

Cap. IV. — Tria vero sunt quae maxime ad
giosas pertinent actiones, oratio sciiicet, jejunium,
eteleemosyna,quibus exercendisomne quidem tem-
pus (i) acceptum, sed illud est studiosius observan-
dum, quod apostolicis acccpimus traditionibus con-
secratum sicut etiam decimus hic mensis morem
;
rcfcrt veteris instituti, ut tria illa de quibus locutus
sum diligcntius exsequamur. Oratione enim propi-
tiatio Dei quseritur, jejunio concupiscentia carnis
exstinguitur, elcemosynis peccata redimuntur( Drm.
spiritus innovatur.
rcli- marum nostrarum salus acquiritur, jejuniumnos-
trummisericordiispauperumsuppleamus.lmpenda-
musvirtuti,quodsubtrahimusvoluptati.Fiatrefectio
pauperis, abstincntia jejunantis.Studcamus vidua-
rumdefensioni, pupillorumutilitati, lugentiumcon-
solationi,dissidentiumpaci.Suscipiatur perogrinus,
adjuvetur oppressus, vestiatur 44 nudus, foveatur
oegrotus; ut quicumquenostrum de justis laboribus
auctori bonorum omnium Deosacrilicium bujua pie-
tatis obtulerit, ab eodem regni ccolcstis prsmium

iv, 24); si mulque per omnia Dei in nobis imago re- (?•) percipere mereatur. Quarta igitur et sexta foria

(a) Duo mss. Vat. otprima editio, accusatur anmis. Homiliar. Pauli Diac, promptum.
?')

(b) Vetustissimus Vat., pacis discmulos. In duobus
autcm mss. S. Pctri: Cumque fnlcliscl pacis discipu-
lus et veritatis,nihilmagis commendetet moneat quam
ut perseverans sit in Deum et indefessa laudatio, di-
cens: Semper gaudete, elc.
(c) Ita exnostris mss.ac prima editioncnec non ex
Homiliario Pauli Diaconi. Bimiliter otiam apud S.
Paulum. AliaB cdiliones et Qucsnellus, nobis.
ld) Sic nostri codiccs. Editi, ct omnibus riobis.
(e) Vatic. 3836, angusto gravabimur fructu.
(/') Sic tria Lcctionaria Romana laudata nof. 17.
Alias, non dcdit.
j) Ita plcriquc codioos ct cditi anlo Qucsnollum,
D apud qucm sumus intenti.
mclius ox HomiliarioPauli Diaaoni plurali
(/.)Sic
nuuaero, aeque ac omnesediti et codices eodem nu-
meromox efferunt, in eleemosynis ; unde paulo post
jejunia s. pontifex repetit. Alias in jejunio.
(!) 1'ost vocem adjuvare unus Valicanusaddit, dili-
gentius ut invigilemus.
(m) Codices collect. 5, vestrae.
Variant hoc loco libri editi et mss. Aliienim,
(n)
quos Queanellus seoutus est. habent, dUigenttssime
alii, dignissimo. Meliorvisa est lectio editionis primn

(g) llomili&v. VauYiBiiic. , copiis pictai is su;e cacuatu ot Rainaudi, quam alii codices confirmant.
Unus Vat. omitLit suse. In prima editione desunt, in (p) Addidimus enim ex nostris codd.
opus pictatis sa;v. (p) Duo mss., Deabstinentia denique.
(h) Vocem pauperibus addidimus ox tribus memo- (</) Unus ms. S. Petri, in solo jejunio,
atis Lectiouar iis. (r) ldem codex, recipere,
 ;

173 SERMONE XV. 174

jejunemus; Babbato aulcm apud beatum Petrum A. opiffi dc largitalis cxpcnsis,aliis ;/) injicicndo tristi-

apostolum pariter vigilcmus, cujus Buffragantibus tiam dc laborejejunii,quamplurimos aconsortiohu-

ineritis, quaa poscimus, impetrarc possimus, pcr jus dcvotionis abducanl.Contra quas tentationes,di-
Dominum nostrum Jesum Christum,qui cum Patrc lectissimi,vigilct in nobis pii cordis intentio, et a

et sancto Spiritu vivit et regnat in sascula sceculo- Chrislianis mcntibus cogitationcs diffidcntioc rcpcl-

rum. Amen. lantur.Modicum est enim quod pauperi(/i)satis cst.

Nec vict us illius nec vestitus oncrosus est. Vilc(?')enim
SERMO XIV [Al. XI 11
cst quod esurit;vilc est quod sitit,ct nuditas(j) quae
(a) De Jejunio decimi mensh III.
indigct operiri poscit.non ornari. Et tamcn Domi-
SYNOPfis. —
Ager cordis quibus modis colalur ac
I-
t

fecundetur.— II. DiaboUtm magis tunc in fldelcs

nus nostcr tampiusopcrum nostrorum arbitcr,tam
(>(', cum bona opera
•

vel vndicuntur vel exer- bcnignus cst ffiatimator, ut etiam pro calicc aqua)
cehtur. frigidse sit premium redditurus.Et quia justus in-
Cap. I. —
In Dominico agro, dilcctissiml, cujus spector est animorum,non impcndium solum ope-
opcrarii sumus,oportetnosprudcntcratque vigilan- ris.scd ctiam affcctum est remuneraturus opcrantis,
ter spiritalem cxcrcere culturam, ut perseveranti pcr Christum Dominum nostrum.
induslria.qu.vlegitimistemporibussuntexsequenda
" SERMO XV [Al. XIV].
curantcs,dc sanctorum opcrum fruge loelcmur.Quoe (k) De Jujunio decimi mensis IV.
si pigro otioet inerti desldia ncgligantur.tcrra nos-
Synopsis. — l.Triplex orationis jejunii et eleemosynx
tra nihil gcnerosi germinis pariet,ct spinis ac tribu- remedium adversus tcntationes diaboli et vulnera pec-
lis (b) obsita,non producet qua? condendasint hor- cati. —
II. Jcjunii prxccptum, sicut et prxccptum

reis,sed quac urenda sint flaramis.Agcr autcmistc, dilectionis, non esse novx legis gratia abrogatum
eieem misericordue opera csse jungenda.
dilectissimi, rorante dcsuper gratia Dci,fide muni-
tur,jcjuniis V) cxcrcctur, cleemosynis seritur. ora- Cap. I. —
Confidenter vos,dilcctissimi, ad opcra
tionibus fecundatur,ut inter plantationes rigationcs- pictalishortamur, quia expcrimcntis didicimus,li-
quc noslras nullius amaritudinis radix pullulet,ncc benter vos susciperequodmonemus.Scitis namque,
sc incremcnta cujusque noxi.T stirpis attollant;sed et Deo docentccognoscitis, ad aHernum vobis gau-

enecato((/)omnium seminc vitiorum.coalescat seges dium profuturam-46 divinorum observantiam man-

loeta virtutum. Ad quam diligentiam omni quidem datorum.In quibusexsequendis quia humana fragi-
nos tempore'e) pictas adhortatur, scd in his dicbus litas plerumque lassescit, et in multis per lubricum

qui huic operi sunt specialius prajstituti,major ani- suaj infirmitatis offendis,misericors et piusDominus
mositas ct cura est excitanda ferventior, ne quod (/)remcdia nobis et adjutoria dedit, per quce veniam
pium est agere non indictum,impium sit negligere Q obtinere possimus.Quis enim totillecebramundi,tot
prsdicatum. insidia diaboli, tot dcnique pericula sua? mutabili-
Cap. II. — Decimi itaque mensis jejunium, ad tatis evadcret,nisi clementia aiterni Regis malletnos
quod charitatem vcstram religioso proposito novi- reparare quam pcrdere? Nam et qui jam redempti,
mus 45 pi\fparatam,unanimiter,auxilianteChristo, jam rcgenerati,(//i'filii lucis elfecti sunt,quandiu ta-
(/)celebrandumhortamur,monentcsutunusquisque men in hoc mundo,qui totas in maligno positus cst

secundum mcnsuram possibilitatis quam accepit a (Uoan. v, 19), (n) detincntur; quamdiu infirmitati
Deo,in bonisoperibusenitet,cat.Quia et inimicinos- carnis corruptibilia et temporalia blandiuntur,non
tri,qui nostra sanctificatione torquentur, in his die- possuntistos dies sine tentatione transire.Nec facile
bus quos ad majorcm obscrvantiam nobis dispositos cuiquam provenit tam incruenta victoria,ut(o)inter
csse noverunt, vehemcntius sajviunt, et subtiliore multos hostes frcquontcsquc conflictus, etiamsi sit
insidiantur aestutia; ut alii immittendo metum in- liber a mortc,sit quoqueimmunis a vulnerc Curan-

(o)In editis cx codd. collcct.3 titulus hujus et sc- operiri,non poscit ornar.i
quentium sermonum hic cst: Dcjejunio decimi mcn- In mss. collcct.I et 2, nec non in cod.Lectio-
(/.)

sis, ci eleemosynis ejusdem. Additamcntum cx ca^tc- nario basilicae S. Pctri hic sermo cum antccedcnti
ris mss. sustulimus. conjungitur; sed pcrpcram,cum ex contextu distin-
(I) Sic ex Lectionario S. Petri. Al., subdita. D ctio satis eluccat,qu;e ex aliis codicibus comproba-
(r) Idem ms., exaratur. tur. Forfc cum antccedens sermo brevior aliquanto
(d Ila duo mss. Vat. et S. Petri Al.,0wm'.Ex iis- visus esset quam divinorum officiorum lectio olim
dem mss. et alio Bon., coalescat reposuimus pro postularet,hic alius adjectus fuit : uti accidisse pa-
eonvalescat. riter vidimus primo etsecundo scrmoni de Nalali
(e) Alias, pietatis magister. Quesn. —
Et infra duo suo, qui eadem forte causa (rcpugnante licet con-
codd. et prima editio, instituti pro prxstituti. tcxtu) iu unum coalucrunt. Confer admoniliouem
(f) Ita ms. lionon. et priina editio.Al. cclcbranles. primo sermoni pr.rmissam.
In ms. S. IVtri, ul ununimiier auxilianie Christoce- kl.,remedia nobis ad victoriam dedit. Cod.Corb.
/

lebremus, horlamur. Paulo post ms.S.Petri in nostra Qucsnclli.

sanctificalione. m ea codiccs, jam filii.
1 1

(:/) Sic ex Lectionario S.Petri,ct duodus aliis mss. /'Ms.Bon.et priina cdit\o,reli)ientur.E\. iufra duo
Vat. Al., immittendo. codd. cum prima edit.,*me trepidatione, pro, sine
[h) Aliqui codd. sat cst. tentatione.
U) In codicc S. Petri omittitur cnim. (o) Ms. S. Petri, intcr multos frequentesque confli-
(j) Sic melius ex ms. S. Petri. Alius, aux indiget cius.
175 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 170

dis igitur laosionibusquassameincidunt qui cum iu- A est ccnsus. Hacc itaque ut adjuvante Deo pia devo-
visibili hoste confligunt,trium maxime rcmediorum tione curcntur,quartaet sexta fcriajejur.emus;sub-
est adbibenda medicina : in orafionis instantia, in bato vero apud beatum Petrum apostolum vigilias
castigatione jejunii,in elecmosynae largilate : quce celcbremus, ut ejus orationibus adjuti, ia omnibus
cum pariter exerccntur,Deus propitiatur,culpa dele- misericordiam Dei mereamur.
tur, tentator eliditur.Et iie quidcm praesidiis semper SERMO XVI [Al. XV].
fidelis auima debet accingi,sed tunc studiosus prae- De Jejunio dccimi mensis V.
parari,cum ii adsunt dics qui proprie sunt ad haec Svxopsis. — Deo gratias agunt,qui opes
l.Divitcs ct eis
pictatis officia prsestituti. largitur, et has cum pauperibus communicent. —
II. Cur institutum decimi mensis jejunium. Efficax
Gap. II.— Dc quorum(a) numcro est etiamdoeimi «ratio,cui elccmosyna suffragatur. —
III. Hxreticos
hujus mcnsis solcmnc jejunium,(iuod non ideo nc- diahoto ad corruntpendos jideles farnulari sub Cltri-
gligendum est,quia de obscrvantia veteris lcgis as- sliano nomine. —
IV. Maniclucorum lueresis om-
nium sordium sentina.Quidineos Leo gessit liomx.
sumptum est.tamquam hoc dc illis sit qua? inter dis-
— V. Eosdcm esse et fugiendos, ct prodendos. —
cretioues ciborum, inter baptismatum diffcrcntias Yl.Zelo adversus hxreticos gratiores fieri apud Deum
etaviumpecudumquehostias(6)essedestiterunt.Illis urationes, jejunia, et eleemosynas.
enim quaererumfuturarum figuras gerebant,imple- n Cap. I. — Sublimitas quidem^dilectissimi, gratioe
tis,quo3 significaverunt finita sunt.Jejuniorum vero Dei hoc quotidie operatur in cordibus 48 Christianis,
utilitatem novi Testamenti gratia non removit; et ut omne desiderium nostrum atcrrenis ad ccelestia
continentiam corpori atque animse semper profutu- transferatur. Sed etiam praesens vita per Creatoris
ram pia observatione suscepit. Quoniam sicut per- opem ducitur,etperipsius providentiamsustinetur:
manet apud intelligentiam Christianam Dominum : quia idcm est largitor temporalium, qui promissor
Deum tuum adorabis,et illi soli servies (Matlh. ix,\0), est asternorum.Sicut (g) ergo spe futurae felicitatis,
et (c) Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo ad quam per fidemcurrimus, gratiasDeo agere de-
(Matth. xxiii, 37); et, Dilijes proximum tuum sicut bemus quod ad perceptionem tantae pramarationis
tef/«u?tt(//>it/.,39),etcaeteratalium 47 mandatorum : cvehimur, ita pro iis quoque commodis quae singu-
ita quod eisdem libris de jejuniorum sanctifica-
in lorum annorurn revolutione consequimur, Deus a
tioneetcuratione praeceptum est,nullaiuterpretatio- nobis(/t)honorandus atque laudandus est,qui sic ter-
ne vacuatur.In omni enim tempore, (d) omnibusque ra? fecunditatem ab initio dedit, sic pariendorum

vitae istius saeculi diebus, jejunia nos contra peccata fructuum legesin quibusque germinibus et semini-
faciuntfortiores,jejuniaconcupiscentiasvincunt,ten- bus ordinavit, ut numquam sua instituta desereret,
tationes rcpcllunt, superbiam inclinant, irammiti- sed in rebusconditisbenigna.Conditorisadministra-
gnat,et omnes bonae voluntatis affectus ad maturita- ^ tio permaneret.Quidquid ergo ad usus hominum se-
tem totius virtutis cnutriunt;si tamen in societatem getes,viueac,oleaeque(z')pepererint, totumhoc divinae
(e)sibi benevolentiam charitatis assumaut, et in ope- bonitatis laigitate produxit:qua3,elementorum qua-
ribus misericordia? seprudenterexerceant.Jcjunium litate variata.dubios agricolarum labores clementer
enim sine eleemosyna non tam purgatio animae quam adjuvit,ut utilitatibusnostrisventi et imbres,frigora
carnis afflictio est;magisque ad avaritiam quam ad et asstus,dics noctesque servireut.Xon enimsibi ad
continentiam referendum est, quando aliquis sic a effectus operum suorumhumanaratio sufficeret,nisi
cibo abstinet,ut ctiam(/")a pielate jejunet.Nostracrgo plantationibusetrigationibussolitisDeusincrementa
jejunia,dilectissimi,abundent fructibus largitatis, et prsberet.Unde plenum pietatis atque justitia; est.ut
inpauperes Christibenignissint fecundamuneribus. do his quoj nobis ccelestis Patcr misericorditcr con-
Nec tardentur in hoc opere mcdiocros, quiaparum tulit, nos quoque alios adjuvemus. Sunt enim plu-

sit quod possint de sua facultate decerpcre. Novit rimi qui nullam in agris, nullam iu vineis, nullam
Dominus omnium vircs,ct scit justus inspcctor de habent in oleis portionem,quorum inopia? de ea quam
quamensuraquisqucquidtribuat.Dissimilesquidem Dominus dedit copia consulendum est;et si ipsi no-
substanti«,similes erogafiones habercnon possunt: biscum Dco pro terrs fecunditate bencdicant, et
sed a;quatur plerumque mcrito, quod distat impen- D gaudeant possidentibus fuisse donata, quae etiam
dio : quia potest essc par anirnus, ctiam ubi impar paupcribus ac percgrinis fuerint facta communia.

(a) Ita mss. duo Vat.et S. Pctri, ac prima edilio. Ca?tera cditiones, omnique vita hujus sseculi.
sseculi.
Alias, ordine. Similiter libri collect. i et 5, qui solum pro hujus
(/>)Verbum cssc a Quesncllo sicut et in ms.Padili- habent istius.
ron.expunctum excajferisomnibuseditis nostrisquc \e \l., suum. Qcksnkl.
conicibus revocavimus.Et post pauca ms.bon., cor- Sic mss. S. Petri ot Padiliron. Quesnellus, a
('')

porum animique. pietate se subducat. Alii editi cum codd.colloct. i et

(c)Restituimus, DzViges DominumDeum tuumcx toto l), a pietate abstineat.
corde tuo cx mss. collect. 5, ex cord. Padiliron. et ig) Enim pro
ergo orat in editis anto Quosnellum.
libro Lectionario S.Petri,qui postrcmus infra habot, God. S. Potri. Itonorificandus.
fft)

aliorum mtinilalorum pro talium mandatoru)n;eleva- (?) Idcm ms., pcpercrttnt ; ot infra idom oodez S.
cuatur pro vacuatur. Polri ot alius Bonon. ac prima editio,»»/»<^ pro im-
$} Ifa ex. codd.S.Petri ct Padiliron.,a quibus pa- bres; ot post pauoa, vegetationibus pro rigationibus
rum ubest QucsneUut^omnibusque dicbus viUv hujus dUQS mss. Vatic. et pnma oditio.
177 SEUMO XVI. 178

Felix e9t illudhorrcum.etomnium fructuummulti- A vn, 15) : quia non possent veras ct simplices oves
plicationedignissimumdequoegentium etdebilium fallere, nisi Christi nomino tegerentrabicm bestia-

saturatur esurics, (aj de quo relevatur peregrini nc- lem. In iis autem omnibusoperatur(e) illequi, cum
ccssitas, de quo desiderium fovctur infirmi. Quos sit verc illuminalionis inimicus, in lucis sc angelum
ideo sub diversis molestiis justitia Dei laborarc per- transfigurat. Hujus arte Basilides, hujus Marcion
misit, ut et miseros pro patientia, et misericordos callet ingenio, hoc duce agitur Sabellius, hoc praeci-
pro benevolentia coronaret. pitatur rectore Phntinus, hujuspotestati famulatur
Eunomius tota deniquc
Arius, huju? spiritui servit
C\p. II. —
Huic autem operi, dilectissimi, cum
(</ :irumtaliumcohors hoc praeside abEcclesiae
ln^t ;
;

omnia opportuna sint tempora, hoc nunc precipuc unitate discessit, hocmagistro a veritale descivit.
aptum est atque conveniens, in quo sancti patres Cap. IV. —
Sed cum in cunctis pcrversitatibus
nostri divinitus inspirati decimi mensis sanxerejc-
multiformem teneat principatum, arcem tamen sibi
junium, ut omnium fructuum collectione conclusa, inManicho3orum struxit insania, et latissimamineis
rationabiIisDeoabstinentia,dicaretur,etmemini93et
aulam, in qua sc exsultantius jactaret, invenit ;ubi
quisque ita uti abundantia, ut et circa se abstinen-
non unius pravitatisSO speciem, sed omniuro simul
tior, et circa pauperes esset effu9ior. Efficacissima
errorumimpictatumquemixturamgeneraliterpossi-
enim pro peccatis deprecatio e9t in eleemosynis at- B
deret. Quod enim in paganis profanum, quod in Ju-
que jejuniis, et velociterad divinasconscenditaures
dreis carnalibuscaeeum, quod insecretismagicae ar-
talibug 40 oratio elevata suffragiis. Qnoniam, sicut
iis illicilum, quod denique in omnibus haeresibus sa-
scriptum eat,aninaesuae benefacit virmisericors(Prov.
crilegum atqueblasphemum est, hoc in istos, quasi
xi, 17), et nihil est uniuscujusque tam proprium
in scntinam quamdam cum omniura sordium concre-
quam quodimpenditinproximum. Parsenim corpo- tione confluxit. Unde universas eorum impietates
ralium facultatum,quaoindigentibu9 minigtratur, in
ac turpitudines enarrare perlongum est ; superat
divitias transitaeternas, et lllae opes de hac largitate
enim verborum copiam criminum multitudo. (e)Ex
pariuntur, quae nullo usuminui,nulla poteruntcor-
quibus ad indicandum pauca sufficiunt, ut de iis quae
ruptione violari Ucali (b) namque misericordes, quo-
audieritis, etiamilla quae verecunde praetermittimus
niam ipsorum mUerebitur Deus (Matth. v, 7) ; et ipse
aestimetis. tamen eorum, quso apud illos
De sacris
erit illis summa praemii, qui egt forma praecepti.
tam obscenasunt quam nefanda, quod inquisitioni
Cap. III. — Inter haec autem, dilectiggimi, opera nostrae Dominus manifestare voluit, non tacemus, ne
pietatis,quae nog Deo magismagisque commendant, quisquamputet nos de hac re dubiaefamasetincer-
dubium non est quin hostis nogter, nocendi cupidus tis opinionibus credidisse.Residentibus itaque me-

et peritu*, acrioribus invidiae stimulis incitetur
quos apertis etcruentis persecutionibus impugnare
non sinitur, sub falsa Christiani nominis profegsione
corrumpat,habens haercticos huic operi servientes,
quos a catholica fidedevios sibiquc subjcctos mili-
tare in castris suis sub diversis crroribus fecit. Et
sicutdecipiendis primishominibus ministeriumsibi
serpentis assumpsit (Genes. m, 1), ita horum lin-
: ut C cum episcopis ac presbyteris. ac ineumdem (f)con-
sessum Christianis viris ac nobilibus congregatis,
Electos et Electas eorum jussimus praesentari. Qui
cum de perversitate dogmatis sui, et de festivitatum
suarum consuetudine multa(g<)resera3sent,illud quo-
que scelus, quod eloqui verecundum est, prodide-
runt, quod tanta diligentia investigatum est, ut ni-
hil(/() minus credulis,nihil obtrectatoribus relinque-

guas ad seducendos rectorum animos, vencno suae retur ambiguum. Aderant enim omnes personae, per
falsitatis armavit. Sed iis insidiis. dileclissimi, pa- quas (i) infandum facinus fueratperpetratum^puella
storalisollicitudine.in quantumDominus auxiliatur, scilicetut multum decennis, et duae mulieres,quas
occurrimus. Et neqnid de sancto grege pereat, pra> ipsam nutricrant,ct huic sccleri praepararant. Pra^sto
caventes,paternisvosdenuntiationibusadmoncmus, eratetiamadolescentulus vitiatorpuellae, et episco-
utlabia iniquaet linguam dolosam,aquibusanimam pusipsorumdetestandicriminisordinator.(/) Horum
snam propheta liberari postulat (Ps. cxix, 2), de- omnium par fuitet unaconfessio, etpatefactumest
clinetis quoniam sermo eorum,
: sicut ait beatus j)
exsecramcntum quod aures nostrac vix fcrre potue-
Apostolus, serpit ut canccr (II Tim. n, 17). Humiliter runt. De quo ne apertiusloquentes castos offcnda-
irrepunt, blande capiunt, molliter ligant, latenter musauditus,gestorum documcntasufficiunt,quibus
occidunt. Veniunt cnim, sicutSalvator priaedixit,5tt6 plenissimcdocctur nullamin hac secta pudicitiam,
vcstitu ovium, intus autem sunt lapi rapaces (Matth. nullamhoncstatcm, nullampenitus reperiri castita-

(a) Itaomnesnostri codices et editi ante Quesnel- (f) Ms.

S. Pctri, conventum. De hoc concessu ac
lum qui habet, dc quo relevalur necessitae peregrino- judicio vide S. pontilicis epistolas 7 ct 15.
rum ae quo desidemm fovetur infirmorum. (<i) Ex codem nas.
S. Petri corrcximus pro, rese-
(b) Erat in editis ante Quesn., autem pro namquc. rarent.
lc) Addimus voccm ille ex ms.S. Petri. Idem ms.. incredulis.
(h)
'/ Ms. s. Pctri, taliumpestium cokors. Prima editio, nefandum.
(i)
\e) Kt pro Ex legcbatur in cditionibus Ilainaudi ct (j) Ita ex ms. S. Pctri syntaxi Leonina. Alias, Om-
Quesnclli.Correximusexnostriscodicibus et caeteris niiun par fuit horum,el una confessio, et patefactum
editis. Paulo post pro manifestare, alias manifastari. est f.rtccratum, quod, clc.
179 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 180

tcm; in qua lex est mendacium,diabolus religio,sa- A omni errore sit libera, Per Christum Dominum no-
crificium turpitudo. trum. Amen.
Cap. V. —
IIos itaquc(a)homines, dilectissimi,per 52 SERMO XVI r [Al. XVI"|.

omniaexsccrabilesatque pcstiferos,quos(i) aliarum De Jejunio decirni mcnsis 17.

rcgionumperturbationobisintulitcrcbriorcs,abami-
Synopsis. —
I. Jejunium a iege veteri in novam trans-

latum el Deo ex grati animi sensu deberi, et oratio-

citiavestra penitus abdicate;vosquc praecipuc, mu- nem efficaciorem efficere. II. —
Pium fcnus cum
lieres, a talium notitia ct colloquiis abstinete : ne Deo cxercendurn ; fenus vero quam injusteet impie
dumfabulosisnarrationibus incautus delectaturau- ab homvrdbuA exigatur. —
III. Quilibci sequatnr ex

ditus, in diaboli laqueos incidatls, Qui sciens quod

fenore ^venius, semper mala et ratio fenerantis. —
IV. Atiquorum abundantiam et aliorum inopiam ad
primumvirurn mulieris ore 51 seduxent, (c) perque hoc esse ordinatam, ut divcs Dei bonitatern imitetur.
fcmincam credulitatcm omnes homines a paradisi Cap. I. —
Evangelicis sanctionibus, dilectissimi,
felicitate dejecerit,(d)vestro nunc quoque sexui se- multum (j)auctoritatispraebet doctrlnalcgalis, cum
curiore insidiatur astutia, ut eas quas sibi potuerit quaedam de mandato Veteri ad novam observantiam
per ministros suae falsitatis illicere, et fide spoliet transferuntur, et cx ipsa ecclesiastica devotione dc-
et pudore. Illud quoque vos,dilectissimi,obsccrans monstratur, quod Dominus Jesus Christus nonvcnit
moneo,ut sicuivestrum innotuerit (<?) ubi habitcnt, „ legem solvere, sed adimplere (Malth. v, 17). Cessanti-
ubi doceant, quos frcquentent, etinquorum socie- bus enin significationibus quibus Salvatoris nostri
tate requiescant, nostrse sollicitudini fldeliter indi- nuntiabatur adventus,etperactis figuris quasabstu-
cetis:quiaparumprodestunicuiquequod,protegente litipsapraesentiaveritatis, eaquae vel ad regulasmo-
(/)Spiritu sancto,ab istis ipse noncapitur,si cum alios rum veladsimplicemDei cultum ratio pietatis insti-
capi intelligit non movetur. Contra communes ho- tuit, in eadem apud nos forma in qua sunt condita
stes pro salutccommuni unaomniumdebet essetvi- perseverant ; et quae utrique Testamento erant con-
gilantia,ne(j/) de alicujus membri vulnere etiam alia grua, nulla suntcommutatione variata. Ex iis autem
possint membra corrumpi, et qul tales non proden- est etiam decimi mensis solemnejejunium, quoda
dos putant, injudicio Christi inveniantur rei desi- nobis nunc annua est consuetudine celebrandum :

lentio, etiam si non contaminantur assensu. (k) quia plenum justitiae est atque pietatis,gratias di-

Cap. VI. — Assumite igitur religiosae sollicitudinis vinae agere largitati pro fructibusquos in usus ho-
pium zelum, et contra saevissimosanimarumhostes minumsecundumsummaeprovidentiaetemperamen-
omniumfidelium cura consurgat.'(/i)Ideoenim mise- tum
terra produxit. Quod ut prompto animo nos
ricors Deus quamdam nobis partem prodidit homi- facere(/)monstremus nonsolum continentiam jeju- ;

num noxiornm, ut, manifestato periculoexcitaretur nii,sedetiameleemosynarumcuramoportetassumi,

diligentia cautionis. Non sufficiat quod actum est, C ut de terra quoque cordis nostri germen justitiae et
sed eademinquisitio perseveret: quae hoc, auxiliante fructus charitatis oriatur, et misericordiamDei pau-
Deo, (i) consequetur, ut non solum qui recti sunt in- perum ipsius miserando mereamur. Efficacissima
columesperseverent, sed etiam multi qui diabolica enim estad exorandum Deum postulatio, cui pieta-
seductione decepti sunt, ab errore revocentur. Ve- tis opera suffragantur, quoniam qui suum abinope
straeautem orationes et eleemosynae atque jejunia nonavertit animum, cito ad se Domini convcrtitau-
misericordiDeo per hanc ipsam devotionem sacra- ditum, dicente Domino: estote miscricordcs, sicut ct

tius offerentur, cum etiam hoc opus fidei ad omnia Patcr vester misericors est ; 53 dimittitc, ct dimit-
officia pictatisaccesserit. Quartaigituret sextaferia tetur vobis (Luc. vi, 36 37). Quid hac justitia beni-
jejunemus sabbato autem apud prasentem beatis-
; gnius ?Quib hac retributionc clementius, u bi sentcn-
simum apostolum Petrum vigiliascelebremus; qui tia judicaturi in potestate ponitur judicandi ? Datc,
sicut experimur etcrcdimus, procommcndatis sibi inquit, et dabitur vobis (Ibid.,38).Qua.m cito difii-
a Domino ovibus indcsinenter pastorales prailendit dentiae sollicitudo et avaritiae est amputata cunctatio,
excubias exoraturus dcprecationibus suis ut Eccle-
:
ut quod rcddituram sepromittit veritas, securaex-
sia Dei, quac ipsiuscst praedicaticnibus instituta, ab pcndat (m) humanitas.
(a) Homines deest in ms. Con. el prima cditione, D post primaeditiocumeodcmms, Contra omncs hostes
qua> etiam pro itnquc habct ideo. mss.S. PetrietBon.,
(g) Pro3positio(/('omittitur in
(/>)ManichaeosIloma3Jamdiuanteadelituisseliquct nec non im prima editionc. Post pauca initio cap.
ex Auguslini Confcss. 1. v, c. 10, sed aliarum ivgio- itaque pro igitur in ms. S. Petn.
('),

num,ac prsesertim Africac perturbationes sub Gen- (/iJKdili, ideoque.DelQvimusqueex nostria codici-
scrico, qui anno A'A8 occupavit Carthaginem, cre- bus. Paulo post, manifesto pro manifestato in mss.
briorem eorum numerum inlulerunt. S. Petri ct Bon. ac jirima editionc.
(c) Ms. Bon. et.prima editjlp, et quod per femineam (t) Ilaex nostris codicibus et primaeditionc. A.I.,
(d) In ms. S. Petri, lesiro nostroque sexui securiore consequitur.
insidiatur astutia, ut cos quibuspotueritper ministros i Al., utilitatis lla Gaudiival. Quesnelli, et duo
su,v falsitatis illudere, ct fidc spolietet pudore.Sed ut nostri codd. Vat.
ad muliereshsecpotistimum referanlur, anlecedon- (/.) Duo codd. et unus S. Petri cum prima edi-
tia, vosque praecipue mulieres, videntur requircrc. tione, quare plenum.
(c) Ms. Bpn. et prima editio, ubi habitent, vcl ubi (I) ^ls. S. Pelri, dcmonstrcmus.
frequentent, omissis, wbi doceant. (fn)Idem codcx, humilitas.
(/)Id.eod., Spiritu Dei ;ct inlra, non movcal ur Paulo
 :

181 SEHIMO XVIII. 182

Cap. II. — Constans esto,Christiane largitor da : A de hujusmodi hominibus sentiat Dcus, sacratiesi-
quod accipias, sere quod metas, spargo quod colli- mus propheta David manifestat : qui eum diceret,

gas.Xoli metuere dispendium, noli de dubio suspi- Dominc/juis habitabit in tabernaculo tuo,aut quis re-
rare proventu. Substantia tua cum bene erogatur, quiescet in monte sancto tuo (Ps. xiv, l)? responso
augetur.(o)Concupisceju9tummisericordiselucrum, divin.T vntis instruitur,et cum ad astcrnam requiem

ct seterni qn.Tstus sectare commercium. Munorator pertinere cognoscit//»/ inter alias pi;c conversatio-

tuus vult te esse munificum, ct qui dat ut habeas, nis regu\as,pccuuiam suam non dedit ad usuram ; et

manrlat ut tribuas, diccns Vate, et dabitur vobis.

:
a tabernaculo Dei ostenditur alienus, et a sancte

Amplectenda cst tibi promissionis islius gratulanda monte ejus extraneus,qui dolosum quaestum de pe-
conditio.Quainvis cnim non habeas nisi quodacce- cunicT suae captat usuris ; etdum per aliena cupit

peris, non potcs tamcn non habere quod dedcris. damna ditari, ooterna dignusest egestate puniri.
Qui ergo pecunias amat, ct multiplicare opes suas Cap. I\'. —
Vos Itaque, dilcotissimi, qui ex toto
immodicis oplat augmentis, hoc potius sanctum fc- corde promissionibus Domini credidistis, fugientcs
nus cxereeat.et hac usurarum arte ditescat, ut non immundissimam avaritiae lepram, donis Dei pie et
hominum laborantium captet necessitates,(/>)nc per sapienter utimini.Etquonlam (r/),juste de ipsiuslar-
dolosabcneficialaqueosinjiciatinsolubiliumdcbito- t> gitate gaudetis,date operam ut possitis gaudiorum
rum, sed illius sit crcditor, illius fenerator, qui di- vcstrorum habere consortes. Multis enim, quae vo-
cit : Date, ct dabilur vobis ; et qua mensura mensi fue- bis suppetunt,desunt,et in quorumdam indigentia,

ritis,eadem remetietur vobis. Infidelis autem et ini- materia vobis data est divinae bonitatis imitandae :

quus est ctiam sibi, qui quod rcstimat diligcndum ut per vos etiam in alios bencficia divina transi-

non vulthabere perpetuum.(r' Quantalibet adjiciat, rent, et bcne dispensantes temporalia, acquireretis
quantalibet condat et congerat.inops de hoc mundo oeterna.Quarta igitur et sexta feria jejunemus ;

et egenus abscedet, dicente David prophcta : Quo- sabbato autem (/&) apud beatissimum Petrum apos-
niam rum interierit (d) nonaccipiet omnia, neque de- tolum vigilemus, cujus orationibus nobis per om-
scendet cum eo gloria cjas (Ps. xlviii, 18). Qui si
nia obtineatur divina protectio, per Christum Do-

benignus essct animae bona sua crcderet

suae, illi
minum nostrum. Amen.
qui et idoneus fidejussor cst pauperum.ct largissi- SERMO XVIII [Al. XVII].

mus redditor usurarum. Sed injusta et impudens De jejunio decimi mensis VII.

avaritia, quae beneficium se dicit pr.Tstare cum de- Synopsis I. — Jnimam

regencratam,et ex se in
licet

non credit Dco veraoiter promittenti, et cre- deteriora deciivem, et cx Dei benignitaie pluribus
cipit,

dit homini (e) trepide paciscenti dumque certiora ;

munitam esse prsesidiis. —
II. Communem toti Ec-

clcsuc abstinentiam indici,ut et a parte et a solidi-

existimat praescntiaquam futura,merito in hoc fre- ^ tafe diabolus superetur. —
III. Sterilem arborem
quenter incurrit, ut ei cupiditas injusti lucri non Christus damnavit,ut miscricordix opera commen-
injusti causa sit damni. daret. Vt homo Chriftianus impuqnelur assidue,
quaeque sint piorum arma contra invisibiles hostes.
Cap.IIL— Dndequilibet scquatur evcntus,f/"i mala
semper est ratio fenerantis, cui pccuniam et mi- 55 Cap. I. Praesidia, (i) dilectissimi, sancti- —
nuisse et auxisse peccatum cst ut aut miscr sit ficandis mentibus nostris atquecorporibus divinitus
;

amittendo quod dedit,aut miserior accipiendo ((iiod instituta,ideo cum dierum temporumquecurriculis

non dcdit.Fugienda prorsus cstiniquitas fenoris:et sine cessatione reparantur,ut infirmitatum nostra-

lucrum quod omni caret humanitate vitandum cst. rum ipsa nos medicina commoneat.Natura quippe
5-1 Multiplicatur quidem facultas injustis et tristi- mutabilis,etdepeccati labemortalis,(j) licetjamrcd-
busincremcntis, sed mentissubstantiacontaboscit empta,ct sacro baptismate jam rcnata, in quantum
quoniam Fenus pecuniaefunusestanimae.Quid enim est passibilis, in tantum est ad deteriora proclivis.

(«j Secuti sumus leclioncm optimam codicis S. Regiis tribus, Corb. ct Vict., quod ideo moneo, ne
Petri. Al., FA concupiscere justum misericordise lu- quisillorum omissionemtypographisascribat.QuES-
crtun xterni qu3SStus est sectari commercium. nellus. —
Similiter ea verba dcsideranlur in anti-
(b) Ita emendavimus ex tribusmss.Vaticanis.Al,, r. quissimo Lectionario Vat. 3836, in alio vclcri Vat.
ne pcr dolosa officia laqueos incidat.
" 1267, in duobus Vallicellanis, in Patavino cremita-
(c) Quantalibet adjictat decrat in edit. Qucsn.Rcs- rnm S. Augustini, in Vcronensi,in Vcncto S.Marci
tituimus ex aliis editionibus et ex omnibus nostris aliisque Lectionariis, nec non in Ilomiliar. Pauli
codicibus. Diac. Dcsuut quoque in mss. collect. 1, 2 et 5. At
(//) Codcx S. Petri, non sumet. Inferius,.gloria do- leguntur in codd. collcct 3 ct i, atque in collecta
mus ejus, pro gloria ejus in Vat. 5ii collect. 5. Dein, pervetusti Sacramcnlarii Veronensis a P.lilanchinio
pro Qui si, in prima editione, Quia $i. editi, ubi Lconina, uti vidctur, formula habetur :

(e) Quesnellus in margine.

Al., tepidc. Prsesidia militix Chrislianse sanctis inchoare jejuniis.
(/) Prolixam Quesnelli notationem huic loco sub- I
mclius c.\ vclustissimo Vat. 383(3, Patavino
lla
jectam inter obscrvationes quce postScrmonespro- eremitarum l7,Yeroncnsi 74, aliisque optimae no-
I

ferentur dcscriptam inver tne Lectionariis, nec non in ms.Casincnsi collecl.l.

(//) Adjecimus adverbium juste e.\ Lcctionario S. Erat in editis ex codd. collect. 3, 4 et 5, licet etiam
Petri. jam redempta ei sacro baptismate sit renata, in quan-
(h) Ms. ctVat. collect. 5,od beatissimum.
S. Petri tum est passibilis,in tantum est addeteriora proclivis,
(>) Adduntcodiccsomncsctmss.aliquijW;///-
cditi corrumpereturque carnali desiderio, etc. ln uno Val-
tix C/ir?5/ui«,c,quacverbadcsidcrantur inmss.codd. licell., Corrumperelur enim camali, clc.
183 R. LEONIS MAGNI SEKMONES. 184

Corrumpcrctur carnali dcsidcrio, nisi spiritali mu- A benignitas exstinguit invidiam. Commutante (k)

nirctur auxilio:quia sicut illi numquam deestunde (enimdexteraExcelsicordamultorum, rediitinnovi-

corruat, ita scmpcr pracsto est unde subsistat, di- tatem velustas, et de famulis niquitatis ministri pro-
i

ccnte Apostolo : Fidelis enim(a) J)eus,qui vos nonpa- dierejustitioc. Subegitluxuriamcontinentia, huraili-

iiclur tcntari supra id quod potestis,sed faciet provcn- tasarrogantiampropulsavit etqui impudicitiasor-
;

tum, ut possitis sustincre (I Cor. x, 13). Quamvis
ergo Dominus protcgat (/>)bellalores,et mililcssuos
ille,qui potens est in praelio (Ps. xxm, 8), cohorte-
tur et dicat : Nolitc timcrc, quia cgo
(Joan. xvi, 33) scicndum tamen est, dilectissimi,
:
ducrant, castitatcnituerunt. His autemconversioni-
bus, dilectissimi, (/) per providentiam gratiae Dei 57
additasuntsanctajejunia,qu33in quibusdamdiebus
vici mundum abunivcrsaEcclesiadevotionemobservantieegenera-
lis cxigerent. Quamvis enim pulchrum sit atque lau-

(c) hoc incitamento Jbrmidinem sublatam esse,non dabile ut singula quoeque membra corporis Christi
pugnam;et(^Z) retuso aculeo timoris,causam manere propriis ornentur officiis, excellentioris tamen est

certaminis, quod ab hoste versuto, terribiliter qui- actionissacratiorisque virtutis,cum in unum propo-
dem furore persecutionis 56 movetur,sed (c) nocen- situm piae plebis corda concurrunt : ut (m) ille cui
tius specie pacis infertur. Ubi enim in apcrto sunt sanctificatio nostra supplicium non solum a
est,

pugnae, in manifesto sunt et coronae.Et hoc ipsum ~ parte, sed etiam a soliditate superetur. Cui nunc
alit atque accendit patientise fortitudinem, quod operi, dilectissimi, decimus mensis offertur,admo-

sicut proxima est tribulatio, ita est et vicina pro- nens quodammodo pro qualitate temporis sui ne
missio. Ccssantibus vero publicis impugnationibus quisquam frigore infidelitatis obtorpeat,sed potius

impiorum,et a caedibus (/) se ac suppliciis fidelium charitatisspiritu (n)convalescat.Quoniametperipsa

diabolo continentc,ne pertinacia crudelitatem, mul- elementa mundi,tamquam perpublicas paginas,si-

tiplicatio nostrorum fieret triumphorum,((/)fremens gnificationcm divinae voluntatisaccipimus;nec um-
adversariuscruentasinimicitias ad quietasconvertit quam quando etiam de
cessat superua eruditio, iis

insidias : ut quos vincere fame et gelu, (h) flammis quo3 nobis famulantur imbuimur.

ferroque non poterat.otio tepefaceret,cupiditatibus Cap. III. — Preater illam namque apostolicam
irretiret,ambitione inflaret, voluplatc corrumperet. sententiam qua homines fructu pietatis carentes
Cap.II.— Sed his (i) atque aliis omnibus destruen- vacuis arboribus comparantur,etiam illa ficus nobis
dis habet acies Christiana potentes munitiones et cavenda est de suae infecunditatis exemplo, quam
arma victricia, (j)dum instruente milites suos Spi- Dominus Jesus,sicut (o) Evangelium refert,nihilha-
ritu veritatis, mansuetudo iram,largitas avaritiam, bentem quod esuriens sumeret,perpetua sterilitate

(a) Codd. S. Petri et Veron., Dominus, Vaulo post guat invidiam. Sed antiquissimus Vaticanus,duo S.
t Petri, unus Veron. et exemplar Pauli Diaconi, ut
idem ms. Veronensis cum editione Rainaudi, faciet
cum tcntationc provcntum. in textu.
(b) Codd. Victor.ct Corb. Quesnelli nostro cum (k) Ita ex omnibus nostris mss. et editis ante

Vat. 544, bellaturos. Mox duo mss. S. Petri, et illc, Quesnellum, qui cum Homiliar. Pauli Diac. pro
qui potens est. enim prsetulit cryo.
Codex Veronensis, per hxc incitamcnia. (I) Editi ante Quesncllum cum mss. trium colle-
(c)
(d) Codices Gaudiival., Vict. et Regii duo apud ctionum posteriorum, providente gratia Dei. Quod
Quesnellum, tres nostri Vat. et Veron., rctunso : porro de aliquibus jejuniis additur, qux in quibus-
Corb. Quesn., recon&o. dam difbus ab univcrsa Ecclesia devotionem observan-
(e) In editis et plcrisque mss.,
innoccntibus. Qui- tix gcneralis cxigerent,& nonnullis perinde sumitur
dam codices errorem in hac voce indicantes, mo- ac 6i jejunia quatuor tcmporum,ad quacpcrtinet je-
ncntibus. Legendum credimus cum ms.VeT.,nocen- junium decimi mensis, ab universa Ecclesia, hoc
tius,f]uod adverbium contrapositum antcriori adver- tempore servaretur.Scd hoc loco,sicutetiam in alio
bio tcrribilitcr, \nd\cat paois tempore ccrtamen esse simili serm.89 seu quarti de jejunioseptimimensis
perniciosius, licct non ita terribile sit, uti furente cap.2 (quod pariter testimoniumpro eadem scnten-
persccutione. tia allegatur). S. Leo generalem tantum doctrinam
Pronomen sc, quod supplevit Quesnollus, m-
(f)
statuit, jejunia et alia pia opera publica.qua? a tota
verumus in plerisquc et praestantwribus nostrisco- Ecclesia,scu ab omnibus fiunt,eflicacioraessequam
dicibus. privata quod verura est,ctiamsi a particulari tan-
:

(g) ItaQuesnellus cum nostris praostantioribus
codicibus et Homiliario Pauli Diaconi. Caitcri editi
cura mss. collect. 3, 4 ct 5, fremii advcrsarius, el
crucntas.
(h) Vocem flammis aQucsnelloomissamrevocavi-
mus ex (vetcris cditis omnibusquc nostris mss.So-
lum Homiliar.Pauli Diaconi cura duobus Vat. ,ferro
fjiunmisquc. Paulo post verbum tepefaceret a Ques-
nello reccptum approbant mss. Lectionar. duo S.
Pctri, ct vetustissimuni Vaticanum oum Homiliar.
Pauli Diaconi. Caeteri cditi ct nonnulli codices prae-
sertim collcctionum posteriorum b.Bbent t tabefaceret.
Utrumque in ms. Quesnelli Gaudiival.
(i) Eaitiones ante Ouesnellum addunt malis, uti
invenimus in codd. inferioris ootea collect. 3 et i.
anteriores et mss.Vat.ool-
(j) Editiones Quesnello
lect, 3, 4 ct 5, Dco scilicei instruenie milites suos, ut
Spiritu venlutis mansuetudo iram...benignita$
D tum Ecclesiaaliquid dies jejunioaut aliis piisoperi-
busgencrali observantiu ixdiWcanlnr. Jejunium decimi
auf septimi mensis.quod hoctempore Romanapro-
fecto Ecclesia servabat, non aeque ab oranibus aliis
Ecclcsiis custoditum fuisse, late probat Ludovicus
Muratorius in disquisitione de Quatuor Temporum
jejuniis, tora. 11 Anecdot. Lat., pag. 218 et seqq.
Conlcr annot. 4 in serm. 79.
(m) Perpcram in editionibus post primam illi.
Correximus ex antiquissimo Vaticano et duobus S.
Petri ac Homil. Pauli Diaconi.
(n)Magis arrisit lueclectioauctoritateduorum ms.
S. Petri et Lcctionarii Veronensis, aeo non prim«
editionis et Homiliar. Pauli Diac. Al., eonealeseat.
Posf jiauca, aeeepimus pro accipimus legitur in duobus
mss. S. Petri, id uno Bonon. et prima cditione.
(o) Cod. Vcron., Evangelista. Et infra post voccs
exstin-
 :

i8o SERMO XIX. 186

damnavit ut intelligeremus quoniam qui esuricn-

: A Cavete, inqu\i,ne forte graventur eordn vestra}in cra-

tem non refovet.illidenegatcibum qui (</)quodpau- pula,et ebrietnte, et cogitationibus ssecularibus (Luc.

pori etf datum.sibi dixit impensum.Et hujus malc- xxi, 34). Quod utique prooceptum,
dilectissimi, ad

dictionis arbores erunt,quibus a judicante dicetur:
Diseedite a me, muletlicti, in
pneparavit Pater meus diaboloet angelis ejus.Esurivi
enim, et non dedistis mihi mandueare
dedistismihi bibere, eto. (Matth.xxx, 41, 42). Quee
ideo singula recoluntur,utadvertamus non futurum
extra misericordiam.qui vel partcm horum operum
fuerit exsecutus.Anima autem neminem juvanserit
arbor non habens poma,cum totius(/>)pietatis inve-
nietur aliena. Decimi ergo mensis jejunium, quod
ignem uiernum, quem
; sitivi, et
nos specialius pertinere cognoscimus, quibus de-
nuntiatus dies, etiam si occultus, non duhitatur
esse vicinus. Ad cujus adventum omnem hominem
non convenit prseparari (/) ne quem
: aut ventri dedi-
tum implicatum.
aut curis saecularibus inveniat
Quotidiano enim, dileclissimi, experimento proba-
tur (j) satietate carnis aciem mentis obtundi, et
ciborum nimietate vigorem cordis hebetari, ita ut
delectatio edendi etiam corporum contraria sit
saluti, nisi ratio tempcrantiae obsistat illecebrae, et

hiemalisest temporis,adagriculturam nosmysticam quod futurum cst 59 oneri, subtrahat voluptati.

vocat, qua segetum et palmitum atque arborum Quamvis enim anima nihil caro desideret, et
sine
vires, quibus humana sustentatur intirmitas, spiri- inde accipiat sensus unde sumit et motus ;ejusdem
B tamen est (k) animse, quaedam subditae sibi
talibus studiis excolantur : ut Dominicus ager suis negare
ditetur (c) impendiis,et quemnumquam expedit 58 substantiae, et interiori judicio, ab inconvenienti-
esse sine fructu,de propria fiat ubertate fecundior. bus exteriora frenare, ut a corporeis cupiditatibus
Quod utique intelligit sanctitas vestra, ad totius saepius libera, in aula mentis possit divinae vacare
Ecclesiae (d) profectus esse referendum, quorum in sapientiae, ubi omni strepitu terrenarum silente
fide germen est, in spe incrementum, in charitate curarum, in meditationibus sanctis, et in deliciis
maturitas :quia castigatio corporis et instantiaora- laetetur aeternis. Quod
hac vita difficile
(/) etsi in

tionis tunc veram obtinent puritatem,cum eleemo- est continuari, potest tamen frequenter assumi, ut
synarumsanctifieatione^nilunturjdicenteDomino: saepius ac diutius spiritalibus potius quam carna-
Date eleemosynam, et eece omnia manda sunt vobis libusoccupemur et cum melioribus curis majores
;

(Lue. xi, 41). Quarta igitur et (f) sexta feria jcjune- impendimus moras,(m) ad incorruptibiles divitias,
mus sabbato autem apud beatissimum Petrum
; etiam temporales transeant actiones.
apostolum vigilias cclebremus,(</)ipso pnestante et Cap. II. — Hujus observantis utilitas, dilectissi-
adjuvante qui cum Patro et sancto Spiritu vivit et mi,in ecclesiasticis praecipue estconstitutajejuniis,
regnat per omnia scecula saeculorum. Amen. quae exdoctrina sancti Spiritus ita per totius anni

SERMO XIX Al. XVIII].

C circulumdistributasunt,utlex abstinentiae omnibus
De Jejunio decimi mensis VIII.
sitascriptatemporibus. Siquidemjejunium vernum
Synopsis. —
I. Abstinentia Domino viam parat, et
in Quadragesima,02stivum in Pentecoste,autumnale

rnentem erigit ad cadeslia. II. Cur Quatuor Tem- — in mense septimo, hiemale autem in hoc qui est de-
porum jejunia instituta, quibus et subjungendumje- cimus celcbramus,intelligentesdivinisnihilvacuum
janium a vitiis. — III. De cultu Dci, ac de" usu bo- esse pracceptis,et verbo Dei ad eruditionemnostram
norum lemporalium. De duplici jejunio.
omniaelementa servire jdumper ipsius mundi car-
Cap. I. — Cnm de adventurcgniDei,(/i) et de fine dines,quasi per quatuor Evangelia,(n) incessabiliter
temporum mundi discipulos suos Salvator instrue- discimus quod et praedicemus et agamus. Dicente
ret, totamque Ecclesiamsuaminapostolis erudiret enim propheta : Cozli enorrant gloriam Dei,et opera

non refovct, aliquot mss. et editi ante Quesnellum ria Vat. 3836, duo basilicae S. Petri, et Veronense
addunt, egenum. 74.Alias, et de nmndi fine ac temporum.
a) Ms. Veronensis, quidquid pauperi; et paulo (i) Aliquot codd. Vat., ms. Veron. cum Homil.
post, a judice, pro a judicanle. Pauli Diac, nec non prima edit., ne quemquam.
Vulgati ante Quesnellum cum ms. Gandiival. (j) Sic Lcctionaria vetustissimum Vaticanum, S.
aliisque nostris recentiorum collectionum codd.in- Petri, et Veronen.,nec non Homil. Pauli Diac.,AL,
serunt vocem fructu, quam a nostris praestantissi- D potus satietate. Paulo post ms. Veronen., pro cor-
mis Lectionariis et ab exemplari Pauli Diaconi porum, habet, corporis.
abesse deprehendimus. Solum quidam ex his ha- (k) ln aliquibus mss. Vat. deest, aniwx.Et infra,
bent, invenitur, pr.o.invcnietur. pro ab inconvcnientibus, duo mss. S. Petri-et duo
(c) Exemplar Pauli Diaconi, divitiis. Vat., ab introeuntibus, et pro frenare, in codd. S.
(d) Ita ex nostris Lectionariis Vat., S. Petri et Petri, refrcnare.
Veron., et melius auam in Vulg., profcctum, ut li- Melius etsi pro s/,quod erat in editis, scripsi-
(/•)

quet ex sequenti relalivo, quorum.
(e) Sic ex iisdem Lectionariis. Al., niteseunt.
(f) Mss. duo S. Petri, duo Vat., collect. 4 et 5,
exemplar Pauli Diaconi, scxta sabbati.
(g) In Vat.3836 desunt sequentia usque ad fincm.
In duobus vero S. Pelri, post vocem celebremus, le-
gitur, Per Dominum noslrum Jesum Christum, qui
cum Patre, etc.
<// PraetulimusvetuslioraetproestantioraLcctiona-
mus cx antiquissimo Vatic. duobus S. Petri,et Ho-
mil.Pauli Diac.Tost p uca in ms.Veron.et in Uomil,
ct Pauli Diac. omittitur advcrbium potius.
(m) Unus codex Vat.ct alins Veron.. in incorrup-
tibilesMox transeunt in duobus Vaticanis et prima
editione.
(n) Codcx Veron., Ilomil. Pauli Diac. ct prima
cditio, inccssabili tuba.
187 S. LEONIS M&GNI SERMONES. 188
manuum ejus annuntial firmamcntum : dies diei eru- A a pcrturbatione iracundiae, a cupiditate vindictae,
ctat vcrbum,et nox nocti indicat scientiam (Ps. xvm, purificabitur veri sanctificatione jejunii,etincorrup-
l,2);quid cstpcr quod vcritas nobis (a)non loquilur? tibilium deliciarum voluptate pascetur,ut per usum
Ipsius voces in dic,ipsius audiuntur in noctc,etpul- spiritalem etiam terrenas copias in cojlestem noverit
chritudo rerum unius Dci opificio conditarum, non transferre substantiam,non sibi condendo quaa ac-
desinit cordis auribus magistram insinuarc ratio- cepcrit,sed magis magisque multiplicando quod de-
nem,ut invisibilia Dci per ea quae facta sunt(Z>) intcl- derit. Unde paternae charitatis atfectu dilectionem
lectaconspiciantur (fiom. i, 20J,et non creaturis,sed vestram 61 monemus, ut jejunium decimi mensis
Crcatori omnium serviatur.Cumergo univcrsa vitia fructuosum vobis eleemosynarum largitate faciatis,
pcr contincntiam destruantur, et quidquid avaritia gaudentes quod per vos Dominus pauperes suos
sitit, quidquid superbia ambit, quidquid luxuria pascit et vcstit;quibus utique posset eas quasvobis
concupiscit,hujus virtutis soliditate tt® supcretur ;
contulit tribuere facultates, nisi pro ineffabili mise-
quis non intelligat quantum nobis (c) praesidii per ricordiasua et illos (k) justificare vellet de patientia
jejunia conferatur?in quibusindicitur,ut non solum laboris,et vos de operc charitatis. Quarta igitur et
a cibis,sed eliam ab omnibus carnalibus desideriis sabbatoautem apud bea-
(/) scxta feria jejunemus ;

temperetur. Alioqui superfluum est suscipcre esu- n tissimum apostolum Petrum vigilias celebremus,
riem,et iniquam non deponere voluntatcm rcciso (m) qui ct orationes,et jejunia, ct eleemosynasnos-
;

affligi cibo, et a conceplo (d) non resilire peccato. tras prccibus suis dignabitur adjuvare, praestante
Carnale. cst, non spiritalc jejunium, ubi soli corpori Domino nostro Jesu Christo.qui cumPatre etsancto
non parcitur,et in iis quae omnibus deliciis nocen- Spiritu vivit et regnat in saBCulasaeculorum. Amen.
tiora sunt, pcrmanetur. Quid prodest animae foris
SERMO XX [Al. XIX].
agere (c) quasi dominam,et intus servirecaptivam,
(n) De decimi mensh Jcjunio IX.
mcmbris propriis impcrare; et jus propriae liberta-
Synopsis. —
l.Alia in lege pro tempore instituta,alia
tis amittere ? [f) Et merito plerumque patiturfamu- etiam in nova lege permansura. Quale jejunium; et
lam rebe-llantem, quoj non reddit Domino debitam omnia prxccpta moralia. —
II. Jejunium dccimi

servitutem.(a) Jejunante ergo corpore ab escis,mens mcnsis ecclesiasticis regulis prxscriptum pro agen-
dis Dco de pcrceptis tcrrx fructibus gratiis. Tcrrx
jcjuneta vitiis,et curas cupiditatesque terrenas re-
fecunditatem ubertas animorum asmuletur, ut Dei
gis sui lege dijudicct. liomo sit imitator. —
III. Omnia prozcepta continct
Cap. III. — Meminerit primam dilectionem Deo, charitas ,qua homo abcstiis discernitur. Sic diligen-
secundam (h) deberi proximo, omnesque affcctus dus proximus a nobis, quomodo nos a Deo. A mise-
ricordix operibus nc paupcr quidem cxcluditur.
suos hac regula dirigendos, ut nec a cultu recedat
Domini, nec ab utilitatc conservi. Quomodo autcm C Cap. I. — Dispcnsationes misericordiae Dei,quas
Deuscolitur,nisi utquodipsi placct,placeatet nobis; Salvator nosterprohumani generisreparationesus-
necabejus imperio noster unquam resultetaffectus? cepit, ita sunt, dilectissimi, divinitus ordinatea, ut
Quoniam sihoc quod ille vultvolumus,ab illo sumct Evangelium gratiaB velamennon in-
legis tolleret,
infirml/asnosfra virtutem, a quo ipsam accepimus stituta dcstrueret.Undc custodienda nobisestDomi-
voluntatem Deus est enim,s\cut ait Apostolus, cjui
: nica illa sententia, qua dixit se non venire legem
opcratur in nobis et vclle etpcrficere (i) pro bona vo- solvcre, sed implere, ut nos quoque huic regulae,
luntale (Philip. n, 13). Nec superbia (;') itaque homo quantum donante Deo possumus,serviamus:seien-
inflabitur,ncc desperatione frangetur,si bonis divi- tes nihil esse de veteris Testamenti constitutioni-
nitus datis in gloriam dantis utatur,ct abiis dcside- bus negligendum.sivigilanterstudeamus agnoscere
riasua rcvocctquaesibi nocituracognoscit.Abstincns quid ibi transitura obumbrationevelatuin,quid per-
cnimabinvidi33 malignitate, aluxuriae dissolutione, mansura actione sitconditum.Nam (o) discretio cibo-

(a) Unus ms. S. Petri, alius Vat. ac prima cdi- codex Voron., Jcjunans crgo corporc ab cscis ; scd in
tio, non loquatur. hanc lcctionem subjiciendum crat mentc, non mens.
(b) Homil. Pauli Diac, inicliectu conspiciantur. (h) Codex Veron., debere se.
(c) Voccm prxsidii supplevimus cx quatuor Lec- D (i) Codd. Vatic collect. 4 et b,per bonam volunta-

nimirum anliquissimo Vat. duobus S.

tionariis,
PetrictVeron.Mox idcm Vat.cf Veron.,atque Ilomil.
Pauli Diac, discitur, pcrpcram pro indicUur.
(d) Secuti sumus primam editioncm et Ilomil.
Pauli Diaconi.Cretcra; editiones, non dcsinere, quod
nullis nostris codicibus probatur habent cnim
omnes corrupte, non silcre silerc aulcm facilequi-
; (/)
dem ex resiltrc amanuensium lapsu irrcpero po-
tuit, non vero ex dcsincre.
(e) In Homil. Pauli Diaconi desunt</Ma,s7, ct infra,
propriis.
Cod. Vcronensis, (7 mcrito plerumquc patiatur.
(f)
tcm.
(j) Itaquc pro dcniquc libentius scripsimus obauc-
toriiatcm plurium ot piwstantiorum nostrorum co-
dicum ncc non Homiliarii Pauli Diaconi.
(/.•) Vetustissimus Cod. Vat. et duo alii, justi-
: ficiirct tlc ptiticnHti.
Idcm antiquissiinus ms. Vat, ot Voron., scxta
sabbali.
(m) lnllomiliario Pauli l)iaconi,(/»(ia;,n;i <7 oralio-
nesjetpost uljurarc subjicitur, Pcr Domnium nos-
trum Jesum Christum, etc
[>i) Editus cx ms. hujus sormonis unico Nicolai

Prima oditio, jcjunct crgo COrpus tib escis. Se-

(g) Fabri, dc quo vidc quoc diximus in pradat.ad Soi"-
quentcs cd'\V\ones. Jcjuiuois ergocorpusabescis. Quos- moncs, n. 10.
ncllicmcndationemnostri codiccs continnant-Solus (o)Editi antc Quosncllum oxeodem codicoyfjs/n-
 ;: ,

189 SERMO XXI. 190

rum hostiarum, circumcisio rarnis, differentia nullo sunt erudita mandato.nec accepcrunt lcgem,
et ^
baptismatum,etobservatiobaptismorum,nonadhuc 63 quae non accepere rationem ; ubi autem cst il-

sub figuratis significationibus sunt agenda, qU8B Juminatio rationis, ibi estetdisciplina pietatis,quae
etiam sunt rebus ipsisquae significabanturimpleta; dilcctionem et Deo debet et proximo. Non cnim
mandatavero et praicepta moralia sicutsunt cdita aliter probatur homoamator essosui, nisi appareat
perscverant.quianon aliud insinuant quam loquun- cum et suprasenaturaesure auctorem, et sccundum
tur et apud 6? Christianam devotionem augmento se naturae suoe amareconsortem. Merito in hisduo-
crescunt, non cessatione deficiunt. Diligere itaquc bus mandatis tota lex pendet et prophetae merito ;

Deum et proximum, honorare patrem et matrem, disputationumomniumlatitudosubpaucorumbrevi-

non adorare deos alienos, et caetera, qnae aut terri- tate verborum plcnissimo est explicata compendio.
biliter sunt prohibila, aut salubriier imperata, non DiligaturDeus,diligatur etproximus, ita"nt formam
aliter exlcgalibus institutis quam ex evangelicisve- diligcndiproximiabeaquanosDeusdiligitdilectione
neramuredictis.utquamvismultaacccssscrintexno- sumanus, qui etiam malisbonus est, et benignita-
vitate grati.r, nihil tamcnimminutum sit deantiqui- tis suaedonis non solum cultores suosconfovet, sed
tate justitiae. Undc merito disposuerunt apostolicae etiam negatores. Amentur propinqui, amentur ex-
sanctiones ut veterumjejuniorumutilitas permane- tranei et quod debetur amicis, supererogetur ini-
;

"
ret, et licet Erclcsice consuetudo prolixioribus se micis.Quamvis enim quorumdam malignitas nulla
castigationibusexercercdidicisset,amp]ectcreturta- humanitate mitescat, non sunt tamen infructuosa
mencontinentiiesanclificationemex lcgevcnicntem opera pietatis, nec umquam perdit benevolentia

quibus enim donatum erat posse quod majus est, quodpraestatingrato.Nemose,dilectissimi,ab opere
indecens non celebrare quod minus est.
fuit bono faciat aliennm nemo de sua tenuitate causetur
,

Cap. —
Hac ergo rationc, dilectissimi, evi-
II.
dettter instructi, ecclcsiasticis regulis jejunium do
cimi mensis adjungimus, idque devotioni vestraa,
sicutcstmoris.indicimus: quoniamplenum pietatis
plenumqucjustitiae estutterrcnorum fructuum per-
ceptione eonclusaagantur Deogratiae, etsacrificium
ei miscricordiae cum jejunii immolatione solvatur.
Gaudeat quisque de copia sua, et multa se horreis
suis intulisselretetur, sed ita ut deabundantia ejus
ctiam a pauperibus gaudeatur. Fccunditatem sege-
tum, fluenta vitium,partusarborum, ubertasimite-
tur animorum quod dedit terra, dent corda
: ut
possimus dicere cum propheta Terra nostra dcdit
fructum sum (Ps. lxvi, 7;. Deus namque verus et
summus agricola non solum corporalium, sed etiam
spiritualum auctor estfrucluum,ct utraquc semina,
utraque plantaria duplici novit exercere cultura:
tanquam qui sibi vix sufficit, et alium juvare non
possit. Magnumest quod proferat ex parvo, etindi-
vinae iance justitiaa non quantitate munerum, sed
pondere pcnsatur animorum. Evangelica vidua duos
nummosin gazophylacium misit (Marc. xn, 42), et
omniumdivitumdonatranscendit.NuLLAapudDeum
vilis est pietas, nulla infructuosamiseratio. Diver-
sos quidem hominibus deditcensus, sed non diver-
sos quaerit affectus. jEstiment omnes substantias
suas, et qui plusaccepere, plustribuant. Fiatabsti-
Q, nentia fidelium, cibus pauperum, et quod quisque
: subtrahit sibi,proficiat indigenti :quialicetmultum
: et animis et corporibus conferant remedia parcita-
tis, parumtamenutiliasunt ipsajejunia, nisi miseri-
cordiaj sanctificentur effectu. In eleemosynis enim
virtus quaedam est institutabaptismatis, quia sicut
aqua exstinguit igem, sic eleemosyna peccatum ;

dans agris profectusgcrminum, dans animis incre- etpereumdem (b) Christum dicitur, Lavamini, mundi
menta virtutum, qme sicutab una providentia sum- estote (Isai. i, 16), per quem dicitur, Date elcemosy-
pserc principium, ita ad unius operis vocant effe- nam ct omnia munda sunt vobis(Luc.x\,Ui)
utnemo ;

ctum. Homo
enim, ad imaginem et simlitudinem ambigit, nemo diffidat regenerationis sibi nitorem
Dei factus, nihil habet in naturae suae honore tam etiam post muta peccala restitui, qui cleemosyna-
proprium quam ut bonitatem sui imiteturauctoris, rum studuerit purificatione mundari.
qui donorum suorum, sicut misericors largitorest,
ita est et justus cxactor, volcns nos opcrum suo-
64 SERMO XXI [Al. XX],

rum esse consortes ut quamvis nullam nos valoa-

; rv
In Natwitate Domini nostri Jcsu Christi I.

mus crearenaturam, possimustamen acceptamper —

Synopsis. I. Ncmimem cxtraneum esse a Ixtitia Na-
Dei gratiam exerccre materiam : quia non ita usui tivitatisDomini, qux sola sine sorde peccati est. —
nostro bona terrena collatasunt, utcarnalium tan- II. Miram esse hujns mysterii dispcnsationcm. —
tum scnsuum voluptati saticlatique («) servirent III. Qui novum homincm vult induere, ei vctercm

alioquin nibil a pecudibus, nihil distaremus a

esse deponendum.
bestiis, qiu-e alienis necessitatibus consulere ncs- Cap.I. - Salvator noster, dilectissimi,hodie natus
ciunt, ct solam sui acsuorum fetuum curamhabere est,gaudeamus.Ncquc enimlocum fas est (c) ibi esse
noverunt. tristitice, ubi natalis cst vitae quae consumpto mor-
;

Cap. III. — Animalia igitur, carentia intcllectu, talitatis timore, nobis ingcrit de promissa aclcr-

rtio. Hanc lectionem Quesncllus indicavit in mar- (h) Vox Christtm videtur abundare, vel in ejus
gine; utrum vero excodicc an cx ingenio corrcxerit locum substitucnda vox spirilum. Quksnellus.
ignoramus. (c) In aliquol mss. ct in cditis antc Qucsnellum,
(a) Alias, serviant. nec non in OKemplari Pauli Diaconi dcest, ibi.
 191 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 192

nitatelaetitiam. Nemoabhujusalacritatis participa- A man ens quod erat, assumensque quod nonerat, ve-
tione secernitur, una cunclis leetitiae communis est ram servi formam ei formae in qua Deo Patri est
ratio quia Dominus noster, peccati morlisque de-
: a^qualis unirct (Philip. n, 6), et tanlo fcedere natu-
structor, sicut nullum a reatu libcrum reperit, ita ram utramque consereret, ut nec inferiorem consu-
(rt)liberandis omnibusvenit. Exsultet sanctus, quia merct glorificatio, nec superiorem minueret assum-
propinquatad palmam.Gaudcatpeccator, quiainvi- ptio. (j) Salvaigitur proprietate utriusque substan-
tatur ad veniam. Animctur gentilis, quiavocatur ad tiae, et in unam coeuntepersonam, suscipitura ma-
vitam. Dei namque Filius secundum plenitudincm jestate humilitas, a virtuteinfirmitas, ab seternitate
temporis, quamdiviniconsilii inscrutabilis altitudo mortalitas : et (k) ad dependendum nostrac condi-
disposuit, reconciliandum auctori suo naturam ge- tionis debitum, natura inviolabilis naturasest unita
neris assumpsit humani, ut inventor mortisdiabo- passibili, Dcusque verusethomo verus, in unitatem
lus, (b) per ipsam quam vicerat vinceretur. In quo Domini temperatur ut quod nostris remediis con-
;

conflictu pro nobis inito, magno et mirabili aequi- gruebat, unus atque idcmDei hominumquemedia-
tatis jure certatum est : dum omnipotens Dominus tor (/ Tim. n, 5), et mori posset ex uno, et resur-
cum saevissimo hoste, non in sua majestate, sed in gere posset ex altero. Merito igitur virgincae integri-
nostra congreditur humilitate, objiciens (c) eicam- n tati nihil corruptionis intulit partus salutis : quia
demformam eamdemquenaturam, mortalitatis qui- custodia fuit pudoris, editio veritatis. Talis igitur,
dem nostrae participem, sed peccati totius exper- dilectissimi, nativitas decuit Dei virtutem etDei sa-
tem. Alienum quippe ab hac nativitate estquodde pientiam Christum, quanobiset (/) humanitatecon-
omnibus legitur (d) Nemo inundus a sorde, nec
: grueret, et divinitate praecelleret. Nisi enim esset,
infans, cujus est unius dieivita super terram (Job. xiv, Deus verus non afferret remedium nisi esset homo ;

4, sec. LXX). Nihil ergo in istam singularem nati- verus, non praeberet exemplum. Ab exultantibus
vitatem de carnis concupiscentia transivit, nihil de ergo angelis nascente Domino, Gloriain excelsisDeo
peccati lege manavit. Virgo regia Davidicae stirpis canitur, et pax in terra bonx voluntatis hominibus
eligitur, quae sacro gravidanda fetudivinam huma- nuntiatur (Luc. n, 14). Videntenim ccelestem Jeru-
namque prolem prius (<?) conciperet mente quam salem ex omnibus mundi gentibus fabricari de quo :

corpore. Et ne superni ignaraconsilii ad inusitatos inenarrabili divinae pietatis opere, quantum lastari

paveret (/) effectus, 65 quod in ea operandum erat debet humilitashominum, cum tantum gaudeatsu-
(g) a Spiritu sancto, colloquio discit angelico. Ncc blimitas an.''elorum ?

damnum credit pudoris, Dei genitrix mox futura.

Cur enim de conceptionis novitate desperet, (h) cui Cap. III. — 66Agamus ergo, dilectissimi,gratias
de Altissimi virtute promittitur? Confir- G Deo Patri, per Filium ejus, in Spiritu sancto, qui
efficientia
matur credentis fides etiam (i) praeeuntis attesta- proptermultam(?«) misericordiamsuam, quadilexit
tione miraculi, donaturque Elizabeth inopinata nos, misertus est nostri ; et cum essemus mortui pcc-
fecunditas ; ut qui conceptum dederat sterili, datu- catis, convivifxcavit nosin Chnsto (Eph. n, 5),utesse-
rus non dubitaretur etvirgini. mus in ipso nova creatura, novumque figmentum.
Gap. II. —
Verbum igitur Dei Deus, Filius Dei, Deponamus ergoveteremhominemcumactibussuis
qui in principio erat apud Deum, per quem facta (Eph. iv, 22; Colos. iii, 8); et adeptiparticipationem
sunt omnia, et sine quo factum est nihil (Joan. i, generationis Christi, carnis renuntiemus operibus.
1-3), propterliberandumabreternamorte homincm, Agnosce, o Christiane, dignitatem tuam, et divinae
faclus est homo itase adsusceptionem humililatis
: consorsfactus naturae.noliinveteremvilitatem dege-
nostroesine diminutionesuasmajestatis inclinans,ut neri conversatione (n) redire. Memento cujus capitis.
(a) Godex Verccllensis et Homiliar. Pauli Diac, nis Verbi effectu affecta fuisset. Qoesnellds. Le- —
cum prima editione, pro Uberandis. ctionem textusconlirmantetiam cod. S. Petri, unus
(b) Unus cod. S. Petri, et alius Bon., cum prima Veron. et excmplar Pauli Diaconi.
editione, pcr ipsam qua vicerat nnturam vincerelur. (q) Ms. Veron., de Spiritu sancto. Mox in cod.
Veron. cod. 74, per ipsam qua vicerat vinccrctur. S. Petri, didicit, pro discit.
(c) In ms. Bon. ct prima editione omittitur ei. B (h) Codd.Vaticanus,S.Petri. et Bon. acprimaedi-
(d) Godex Gorbeiensishunc locum habct, Ques- ita tio, cujus.
nello teste Nemo mundus asorde,nec infans unius
: (2')Quidamvulgati,librariorumerrore./>n?'n/?ic/w.
die, sisit vita cjas super tcrram. In ms. S. Pctri, nec (/') Eademhabentur epist. 28, cap. 3.

infans, cujus unius diei vita super terram. In prima
editione, nec infans unius dici, cujusvitacstsupcrlcr-
ram. Paulo post omittitur ertjo in mss. Vercel. et
duobus Veron., nec non in Ilomil. Pauli Diaconi.
(e) Godex S. Petri, et prima editio, conccpit.
(f) codd. mss. trcs ct pleraque editioncs ftd
Ila
marginem; quibus facile adjungi possunt alii duo
Rcgii mss. codd., in quibus lcgilur affectus, crrore
librarii Sedetsensus exigitut, nac leetione retcnla,
alia rejiciatur, qujB in prioribuscdit. babebat, affa-
tus; non oinin loquilur hic de colloquio angelico,
cujuspotius interventu, utstatimpostlcgitur, evin-
pta est Mariapavorcillo quo cx inusilato conccptio-
(/.•)Edili anteQuesnellum, cum aliquot posterio-
rum collectionum codkibus, ad rcpcndcndum.Cxicvi
praestantioresmss. ut intcxtu. Paulopost,?w/M*rt cst,
pid unita csl, in codiccVeronensi.In cod.autem Pa-
diliron. et in alio Veron., in unitatc prom unitatcm.
(/) Itamss.septemQucsnelli etomnesnostri. Prius
legebatur humuitate etiamin ezemplari prijnee edi-
tionis collect. 3.
(m)Itamas. codd.quinqueQuesnelli. Plerique ta-
mcn nostri el Gauduval. ejuadem Qucsnclli cum
anterioribus editionibus, cbaritatcm suam.
(n) Duo mss. Vatioani et unus S. Petri, rccidcre,
Verccl., rctrocederc : Padiliron., recedere.
li)3 SERMO XXII. IH4

et cujus corporis ^is membrum. Reminisccro quiu A in quodignumest noscroclis sursum cordibus divi"

erutus de potcstate tenebrarum, translatuscsin Dci numadoraremystcrium, utquod rnagnoDeimunere

lumen etregnum.Per baptismatissacramentumSpi- agitur.magnis Ecclesiae gaudiis celebretur. (tf) Deus
ritus sanctus factus es templummoli tantum habita- enimomnipotens clemens, cujus natura bonilas,
et

torem pravisde tc actibus effugare,et diaboli tc ite- cujus voluntas potentia, cujus opus misericordia est,
rum Bttbjicere servituti: quia pretium tuumsanguis statim ut nosdiabolica malignitas veneno suod mor-
est Christi ;
quia in veritatc tc judicabit, («) qui in tificavit invidiae,(e)praeparatarenovandismortalibus
misericordia te redemit, qui cum Patre et Spiritu siuepietatisremediainteripsamundiprimordiaprae-
sancto regnat in secula soeculorum. Amen. signavit ; denuntians serpenti futurnm semenmu-
licris quodnoxiicapitis elationemsuavirtuteconte-
SERMO XXII [Al. XXI .

m, 15) Christumscilicet incarne ven-

reret (Genes. ;

[b) In NutivHute Domini II.

turum,Doum hominemque (f) significans.qui natus
Stnopsis.- f. fncarnaHone Vcrbi jn-imam Dci cnjaho- exVirgineviolatoremhumamc propaginisincorrupla
minesdispasitionem complcri, sedsacramento occul- nativitatedamnaret.(^)[Nam quiagloriabaturdiabo-
tiore. —
II. Novo ordine,nova nativitutc Filium Dei
lus homincm sua fraudc deccptum divinis caruisse
qeneratum, III. Cur ex Virgine nasci Ckristus
elegerit. —
IV. lllusttmcssediabolum per incarnatio- muneribus, et immorlalitatis dote nudatum(A) du-
ncm cx Vinjine. —
V. Idco natum essc Chnslumin ram mortis subiisse sententiam, seque in malis suis
carnCyUt rcnnsccrcmur ex Spiritu. VI. Non llomi- — quoddamde proevaricatorisconsortio invenisscsola-
nis Dci, sed novi solis ortum Manichivos colere.
tium; 68 Dcum quoque, (?) justae severitatisexigente
Cap. I, — Exsultemus in Domino, dilectissimi,et ratione, ergahominem, qucm in tanto honore con-
spiritali jucunditate laetemur,quia illuxit,67 nobis diderat, antiquam mutasse sententiam opus fuit,;

dies redemptionis [c) novae praeparationis antiquae, dilectissimi, (/') secreti dispensatione consilii,ut in-
aeternae. Rcparatur enim nobis salutis
felicitatis commutabilis Deus, cujus voluntas non potest sua
annua revolutionc sacramcntum, ab initio
nostra: benignitateprivari, primampietatis suae dispositio-
promissum, in finc rcdditum,sine fine mansurum. nem sacramento occultiore compleret, et homo dia-
(a) Al.,oui misericorditer,}6&.Verce[\ensis,qai veri- medium cap.
5, obtineas per gratiam, quod non hahe-
tatc tc judicabit ,gtti misericordia leredemit Christus &fls/jnvM;nram.Tum,pro3termissisreliquis capitis 5,
Do-
minusnoster, qui vivil, etc. Padiliron. similiter pra> subditur caput6 Habentes ergo tantce spci, et caetera :

1'ert ; et solum claudit sic, qui cum Patre et Spiritu usque ad finem periodi hac lcctione, quam de novi,
sancto vivit et regnat Deus per infnita sxcuta sxcu- ut dtcunt,solis ortu videtur honorabilis ; et omissisin-
lorum. .-tmcn. terjectis vocibus, transilituradverba,$t« etsi miran-
(b) In Homiliario Pauli Diaconi.nec non in Leclio- p dam liabcnt pulchritudinem,adorandam tamen non ha-
nario antiquoms. Ecclesi* Verccllcnsis, hic sermo ^ bent dcitatem, cum reliquis usque ad finemsermonis.
aliaexhibetur rbrmaao ineditisctin aliis codicibus. Haec tanta unius ejusdemque sermonis varielas in
Uiscrimen hoc loco accurate indicandum visum est. duobustam velustisexemplaribusa crcterisornnibus
Caput primumcum cditis concordat,et varietasinci- niss.eteditionibus suspicionem injicit hunc sermo-
pit ab initio capitis secundi. Nam omissis verbis, nem fortc diversa forma a Leone cditum fuisse et ;

Advcnienlibus ergo temporibus, dilcctissimi, quse /r- ex forma qiue in hisduobus codicibus contineturin-
demptioni hominumfuerantprseifHuta,canvtis initium tcgrum testimonium continuata serie exscriptum,
est Imjrcditur hsec mundi inftrma Filius Dei, et coc-
: fuisse insortum epistola 28. Hoc indicasse suffi-
tcra usque ad vcrba, mortis legibus subjaccre. Nova ciat; aliorum judicium esto.
autcm nativitate, deinde sequitav ,generatus,quia in- (c) Codex S. Petri, et in margine edit. Colon. a.
violata virginitasconcupiscentiamnescivit,substantiam I5i7, Pctri Cadisti, nostrx. At novx exigunt caeteri
ministravit.Assumpta cstdcmatreDomini, natura, non codices,et oppositio vocis antiquue. Vox rcparationis
culpacnm reliquis, qus leguntur in fine capitis 3 erat in editis ante Qucsn., uti in nonnullis mss. re-
ad i\\a.,vitiumexcluderet vetustatis. Hinca.utem pcrimus.Scribendum full, pra'parationis,non tam ex
in Homiliario Pauli Diaconi et ms. Vercellensi ea- Quesnelli codd. quam ex accuralioribus nostris
dcm lectio hahetur, qiwe contimia scrie continetur Leclionariis ct ex Homiliario Pauli Diaconi, cum
in epistola 28 S. Leonis ad Flavianum a finc capitis prssertim sensus id cfflagitet. Temporibus cnim
tertii ad rnodiumcaput quartum, id est,ab illis ver- anfe Christi adventum plures prophotiae et figurae
bi.s, Num quia ijloriabatur diabolus, et caetera(qua3 in pr.cparatio redemptionis seu reparationis, non au-
prossentisermonc leguntursub finem capitis primi) D tem reparalio dici potuerunt.
usque ad ea, Assumpta est de matre Dornini, natura, (d) Cod. S. VetriyEtenim Dei in nos bcmgnitas cu-
non culpa; quce eodemcontextuiisdemqueverbis in jus natura, etc.
epistolaad Flavianum recitantur.Postverbaautem, (e) Editi ante Quesn. cum Gaudiival. et nostris
vitium excluderetvetustatis, \n praedictis Homiliariis duobus Vat. collect. \ et 5, pnvdcstinala. Codices
non statim consequitur,Ut in editis.caput 4scrmo- Lectionariicum UomiliarioPauli Di&coni,praeparata,
nis :Cum igitur misericrrs omnipotensque Salvator; ,/ Ita Quesn. et nostri codd. Antenores cdit.,
Bed interseruntur tres periodi omissae capitis tertii. signans.
Nam post verba excludcret vetustalis, uaec statim le- (g) Uncinis inclusa eadem prorsus habentur in
guntur Verax namque misericordia Domini cum ad
:
ep. 28, ad Flavian., c. 3 et 4.
rcparandum hnmanum genus, ctc, usque ad ea, nisi (h) Mss. S. Petri, diram.
de eo quod subegerat vincerctur.Tiim addilurcaput4: (i) Erat in edd.juste,sinc diphthongo etcum com-
Cum ijitur misericbrs omnipotensque, cum rcliquis matc, ita ut hoc advcrbium rcfcrrctur ad verbum
usque ad eaverba: Salvitur itaque lethifersepactionis mutasse. Correximus cx nostris codd. emendatio-
malesuasa conscriptio. Deinde, omissis nonnullis, nemque confirmat lcctio epistolee 28, c. 3, justitix
etiam subjicitur Fortis ille nectitur vinculis suis, et
: exigente ratione.
ligato mundiprincipeusciuQQid. ea quoehabentur circa Ms. Vercellensis, secreta dispensatione.
(j)
 ;

195 S. LEONIS MAGNI SEIiMONES. 196

bolicoe iniquitatis versutia (u) aclus in culpam, A manis corporibus inferebat.Oportuitenim (/')utpri-
contra Dei propositum non periret.] inam gcnitricis virginitatem nascentis incorruplio
Cap. II. — Advenientibus ergo temporibus, dile- custodiret, et complacitum sibi claustrum pudoris,
ctissimi,quae redemptioni bominum fuerant praesti- et sanetilatis hospitium,diviniSpiritusvirtusinfusa
tuta,[ingreditur(/))haec mundi infimaJcsus Gbristus servaret, (k) qui statuerat dejecta erigere, confracta
Filius Dei,de coelesti scde descendens, eta paterna solidare,et superandis carnis illecebris multiplica-
gloria non recedens, novo ordine, nova nativitate tam pudicitiae donare virtutern : ut virginitas, quaj
generatus.Novo ordinc,quia invisibilis in suis, visi- in aliis non poterat salva esse generando, (/) fieret
bilis factus est in nostris; incomprehensibilisvoluit et in aliis imitabilis renasccndo.
comprchendi antc tempora manens, esse cepit ex
; Cap. III. — Hoc ipsum autem,dilectissimi, quod
tempore univcrsitatis Dominus servilem formam,
; Christus nasci elegit ex Virgine, nonne apparet al-
obumbrata majestatis suao dignitate,suscepit;impas- tissimae fuisserationis? ut scilicet natam(m)humano
sibilis Dcusnondodignatusest homoessepassibilis, generi salutem diabolus 70 ignoraret, et spiritali
etimmortalis mortis legibus subjacere]. Novaautem latente conceptu, quem non alium videret quam
nativitate (c) genitus est,conceptus a Virgine.natus alios,non aliter crederet natum esse quamcaeteros.
ex Virgine,sine paternac carnis concupisccntia, 69 r» Cujusenimsimilemcumuniversis advertitnaturam,
sinematcrnaeintegritatisinjuria : quia futurum ho- paremhaberc arbitratus est cum omnibus causam ;

minumSalvaloremtalisortusdecebat,quietin seha- nec intcllexit a transgressionis vinculis liberum,

berethumanaesubstantiae naturam, et humanee car- quemabinfirmitatemortalitatisnoninvenitalienum.
nis inquinamenta nesciret. Auctor enim (d) Deo in Verax namque misericordia Dei, cum ad reparan-
carne nascenti Deus est, testante archangelo ad duni humanum genus ineffabiliter eimultasuppete-
beatam Virginem Mariam Quia Spiritus sanctus su-
: rent,hanc potissimum consulendi viam elegit, qua
perveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit libi ad destruendum opus diaboli,non virtute uterelur
ideoque quod nascetur(e)exte sanctumsvocabitur Fitius potentiee,sed ratione justiliae. Nam superbia hostis
Dei (Luc. i, 35). Origo dissimilis, sed natura consi- antiqui non immerito sibi in omnes hominesjusty-
milis;humano usu et consuetudine (/) caret,'sed di- rannicum vindicabat, nec indebito dominatu preme-
vina potestate subnixum est, quodvirgo conceperit, bat,quos(n) a mandatoDei sponlaneos inobsequium
quod virgo pepererit, et virgo permanserit. Non hic Non itaque juste amitteret
suae voluntatis illexerat.
cogiteturparientisconditio,sed nascentisarbitrium, originalem humani generis servitutem, nisi de eo
(o)

qui sic homo (r/) natusest, utvolcbat et poterat. Si quodsnbegeratvincerelur. Quod ut fieret, sinevirili
veritatem quaeris(/i)naturo2,humanamcognosce ma- semine (p) conceptus est Christus ex virgine, quam
teriam; sirationem scrutarisoriginis, virtutem con- C non humanus coitus, sed Spiritus sanctus fecunda-
fiteredivinam. Venitenim Dominus Jesus Ghristus vit. Et cum in omnibus matribus non fiat sinepec-

contagia nostra auferre, non perpeti nec succum- cati sorde conccptio, haec inde purgationem traxit.
;

bere vitiis, sed mederi. Venit ut omnem languorem unde concepit.Quo enimpaterni seminis transfusio
corruptionisetuniversa(/)ulcerasordentiumcuraret non pervenit, pcccati se illic origo non miscuit. In-
animarum :propterquodoportuit utnovonasceretur violatavirginitas concupiscentiam nescivit,substan-
ordine,qui novamimpollutoasinceritatisgratiamhu- tiamministravit.[Assumpta est (q) dematreDomini,
(a) Prima editio et mss. S. Petri, atque Bon.. (i) Editi ante Quesn.cum aliquot mss.posteriorum
coactus in cutpam. collertionum, vulnera. Trcs Vat.et primaeditio, vi-
(b) Ed'di,hsec m/?ma.Inseruimus mundi auctoritate tia. Betinuimus utcera auctoritate codd. S. Petri.
codicum S. Petri,Vercellensis, Patavini,S. Antonii, Paulo post, pro inferebat,Qucsnc\h\s in codiceCor-
Veneti, et Homil. Pauli Diaconi. In cp. quidem 28, beicn. legit inserebat
ad Flavianum, cap. 4, in quam hic locus a Leone (j) Sic emendavimus ex duobus mss. S. Petri, ct
traductus fuit, omnes codd. praeferunt mundi. Non- duobus Vat., nec non ex prima editione. Al., in
nulli codd.in hoc sermone, sicut et in eadcm epi- vulgatis, ut primam genitricis integritatem nascens
stola, pro inpZma, habent infirma. Mox cditi ante incorruptio cusiodiret.
Quesncllum cum quibusdam mss. hnbent,Dominus (/.) Ita duo codd. S. Petri, unus Bon. et prima
noster, vel Dcus noster, loco vcrborum, Vitius Dei. D editio. Al., qmi'.
(c) Duo mss. Vat.et Bon.,oum prima editione,^- (I) Emendationom suppeditarunt duo exemplaria
neratus quia conceptus a Virgine.Duo S. Petri, gene- S. Pctri ct duo Vat. ac prima editio. Al., fieret in
ratus est quia conceptus cx virgine. aliis imitaliilis ct confitoido et renascendo.
(d) In editis antc Qucsacllum et in codd.postcrio- (m Recepimuslectionem nostrorum codicum,qu«
rum collectionum abest Deo. Apud hunc,
est ctiam editionum aute Qucsucllnm.
(e) Duo mss. S. Pt.tri, de te. humani generis.
(f) Editi inscrunt, quod credimus, quse verba con (n) God. Vercell., e mandato.
neccssaria mclius cxpunximusope BQeliorum codd. (o) Ita mss. quatuor Quesn.et aliquot uostri oum
S. Petri et prims cditionis. Dcin unus ms. libcr S. Homil. Pauli Diac. Editi anteriores cum mss. Vioto-
Potri ct alius \cnci.,ut virgo conceperit, et virgo pe- rioo el Gaudiivai Quesnelli ct Vat. oollcct. 5, dediti-
pereritfitv. ln uno Vat. deest sccundo loco, quoa. tii. Alius Vat. collect. i, debiti,pro kumani generis,

_
(g) Tres mss. Vat., unus S. Pctri, ac prima edi- (p) Corrcximus ex msB. S. Petri et Bon. Al., edi-
tio, factus est. Gieteri ut in textu. tus est.
(//) Quesnellus,oui suffraganlur mss.S
Ita cdidit mss. Gorb., Gaudiival., Vict. et Bcg,, non
(q) Ita
Petri. Erat in editis et aliquot codd. ,huma>ia> natu- vero, de matre, homiuis nafura, ut antoa QuBSN. —
rx, cognosce muteriam, Pnmotarneneditiohabet/)wi(>!i, uti etiam plerique
197 SERMO XXII. m
natura, nonculpa.] Croata estforma servi sinecon- A. tuum revertaris auctorcm, rccognoscas parentcm,
iitione(frscrvili,quianovushomosiccontcmperatus liber efficiaris ex servo, de cxtraneo provcharis in

jstveteri, ut et veritatem susciperet gcneris, et filium ; ut qui ex corruptibilicarnenatus es, ex Dci

ntium eiicluderet vetustatis. Spirilurcnascaris, etobtineasper gratiam quod non

C.w, IV,— Cum omnipoten^que
igitur misericors habcbas per naturam ;(/<)acsi tc Dei Filinm perspi-
Salvator ita ^usroptionis humann? modcrarcturexor- ritum adoptionis agnoveris, Deum Patrem audeas
lia, ut virtutem inseparabilis a suohominc Deitatis nunoupare. Nfalae conscientiae roatu absolutus, ad
per velamen nostrac infirmitatis abseonderet, illusa ccolcstia regna snspires, voluntatemDeifacias divino

ast securihosjis astutia, qui nativitatem pueriinsa-\ fultus auxilio, imiteris angelos supor 72 terram,
lutem gcneqts humani procreati, non alitcr sibi71 l immortalis substautiae virtute pascaris, sccurus ad-
piam omnium nascenlium putavit obnoxiam, Yidit versus inimicas tenlationcs(7)pro piotatc confiigas,
?nim vagientem atque lacrymantem, vidit pannis et si coeleslis militiae sacramenta servavcris, nnn
/j)involutum [Luc. n, 12), circumcisioni subditum, dubitcs te in castris triumpbabilibus regis aeterni

Bt legalis sacrificii oblatione pcrfunctum. Agnovit pro victoria coronandum, cum te resurrectio piis
:leinceps solita pueriti.e incrcmenta. et usque (e) in parata suscepcritin rcgni ccelcstis consorlium pro-
virilesannosdenaturalibusnondubitavitaugmcntis. vehcndum.
interhaec intulit contumelias, multiplicavit injurias, Cap. VI. — Habentes ergo tantae spei fiduciam,
adhibuit maledicta, opprobria, blaspbemias, convi- dilectissimi, in fide qua fundati estis, stabilesper-
cia, omnem postremo in ipsumvim furorissuieffu- mancte ne idem ille tentator, cujus jam(;) a vobis
;

dit. '/ omnia tentamcntorum genera percurrit ; et dominationem Christus exclusit, aliquibus vos ite-
sciens quohumanam naturaminfecisset veneno,ne- rum scducat insidiis, ct ha?c ipsa pracsenti diei gau-
quaquam credidit primae transgrcssionis exsortem, dia suae fallaciaeartecorrurnpat, illudens simplicio-
qucm tot dncumentisdidicit essc mortalem. Persti- ribusanimisdcquorumdam(/i)persuasionepestifera,
tit ergo improbus pracdo et avarus exactnr in eum quibus hasc dics solemnitatis nostrao, non tam de
qui nihil ipsius habebat insurgere, et dum vitiatae nativitate Christi,quam dc novi, ut dicunt, solis
originis prsjudicium generale persequitur, chiro- ortu honorabilis videatur. Quorum corda vastis te-
graphum quo(c)nilebalur exeedit, ab illo iniquitatis nebris obvoluta,(/)etab omni incremento verae lucis
cxi^ens pccnam, in quonullam reperit culpam. Sol- aliena sunt; trahunlurenim adhuc stultissimis gen-
vitur itaquelethiferae pactionip(/" male EUisaconscri- tilitatis erroribus, et quia supra id quod carnali

ptio, et pcr injustitiam plus petendi, totius debiti intucntur aspectu, nequeunt aciem mentis crigcre,
summa vacuatur. Fortis ille nectitur suis vinculis, ministramundiluminariadivinohonorevenerantur.
et omne commentum maligni in caput ipsius retor- C Absitab animis Christianis impia superstitio prodi
quetur. Ligatomundi principe, captivitatis vasara- giosumquemendacium.Ultraomnemnodum distant
piuntur. Redit inhonorem suurn ab antiquis conta- a sempiterno temporalia, ab incorporeo corporea.a
giis purgatanatura,morsmortedestruitur, nativitas dominatoresubjecta: (m)quiaetsi mirandamhabent
nativitale reparatur quoniam simul et redemptio
: pulchritudinem. adorandam tamennon habentDei-
aufert servitutem, et regencratiq mutat originem,et tatem. Ula ergo virtus, illa sapientia, illa est(«) co-
fides justificat pcccatorcm, lenda majestas, quae universitatem mundi creavit
Dap. V,— Quisquis igitur Christiano nomine pie ex nihilo, et in quas voluit formas atque mensuras
Bdeliter gloriaris, reconciliationis bujus gratiam terrenam ccelestemquesubstantiamomnipotenti ra-
justo pcrpcndejudicio. Tibienim quondam abjecto, tione produxit. Sol, luna et sidera sint commoda
tibi extruso a paradisi sedibus, tibi pcr longa exsi- utcntibus, sint spcciosa cerncntibus ; sed ita ut de
lia^ morienti. tibi inpulvcrcmct cineremdissoluto, illis gratiae rcferantur auctori, et adoretur Deus,(o)
cui jam non erat spes ulla vivendi, per incarnatio- qui condidit,noncreatura,quae servit.Laudateigitur
nem Verbi potestas data est, ut de longinquo ad Deum, dilectissinn, in omnibus operibus ejusatquo
nostri codd., nec non excmplar Pauli Diaconi et ; aute Quesnellum, sed etiam aliqui codices; alii vero
(quod multo pluris faciendum esl idem legitur in D nostri, atquc a Qnesnello adhibiti, ut in textu.
omnibus mss.epistolse 28, ad 1'lavianum, c. 4.Solus (f)
Homil.PauliDiaconi etprimacditio, malesuada.
codepi Vat. 244 collect, 5 hoc in scrmone pracfert, (ij) blem Honiil. Pauli. moranti.
\is; in epistola autem ad Flavianum, Domini. (ti) Sic ex duobus mss. Vaticanis, cod. Bon. ct
a)Ita mss. quatuoret 6au.diival.Iu ed\V\s, virili. prnna Oflitionc. Al., ut si le.
t. — Nostri quoque codd., cum prima editione, (i) Prirna editio, proprialibertate.
tervilt. Mox pro quia novus.
in Vercell., ei novus,
(j) Codd. Vercell. 15onon.,et prima cditio, a nobis;
(6)Tres mss. Vat. sl 8. Petri, obvolutum. et dein, nos iterum.Qmd&m codd.Val. collectionum
(c) Homiliar. Pauli Diaconi, ad viriles. postcv\ovum,])ro tlomi)t(itin>)em,ha.bcnttl(un)iationem.
(d [dera Homil. Pauli, otnniaque. Dein in tribus It) Al., prcesumptione. Quesn. in margine.
codd. \'at. S. Petri otBonon. acprima editione, per- '/)'
In prima editionc deest et.
cucurrit,pro percumt, quod tamen prsteritum signi- m ln eadem editione, qwr, pro quia.
[icationom antecedenti cohsrentem indigitat. liox nHomiliar.PauIi Diaco&i, adoranaa sola majcstas.
iidem codd. et prima editio, scieru quod. (rt)In codem )&om\\\&T\o, quihcec condidit. Etpaulo
(e)Duo mss. Vat., tcncbatur; prima editio, uteba- post, Laudate vjitur Dominum, in prima editione et
tur. Dein, excidit pro exceditynoxi tam habent editi codice Bononien*.
199 S. LEONIS MAGNI SERM0NE6. 200

judiciis. Sit in vobis indubitata crodulitas yirgineae A ut non est violata partu, sic non fuerat temerata
inlegritatisctparlus.Reformationishumana3 sacrum conceptu. Ut impleretur, sicut ait evangelieta, quod
divinumquc mysterium sancto atque sinccro hono- dictum est a Domino per Isaiam prophetam : Ecce
ratc servitio. Ampleclimini Christum in nostra carne virgo concipiet in utcro et pariet filium, et(e)vocabunt
,

nascentem, utoumdcm Deum glorinc videremerea- nomcn Emmanucl, quod interpretatur, Nobiscum
ejus
mini in suamajeslatc rcguantem, qui cum Patre et Dcus, (Matlh. i, 23). Ilic enim rnirabilis sacrae Vir-
Spiritu sancto manet in unitate Deitatis in sa:cula ginispartus,verehumanam(/>verequcdivinamunam
saeculorum. Amen. cdidit prole pcrsonam, quia non ita proprietates suas
73 SERMO XXIH \Al. XXII]. tenuitutraque substantia.ut personarum in eis possit
In Nativitate Domini III. esse discretio; nec sic(ij)creatura in societatem sui
Synopsis. —
1. Utramque Christi gcnerationem esse in- Creatorisest assumpta, ut illehabitator, et illaesset
enarrahilem et utramquenaturameditam esseaMa-
ria. —II. Error Ariiunde? Incarnalionis explicatur
habitaculum;seditautnaturae alteri altera (/ijmisce-

sacramentum. — Neccssitas incarnationis, ut

III.
retur. Et quamvis alia sit quae suscipitur, alia vero
hominum errores et peccata auferrentur. IV. Fi- — quai suscipit in tantam tamen unitatem convenit
dem et virtutem incarnationis unam semper cleam- utriusque diversitas, ut (/) unusidemque sitFilius,
dem fuisse, qua> hodie. —
V. Non carnali laiitia
n sccundumquodverus est homo,Patredicit
qui se,et
Dominicam Nativitatem, sed spiritali celebrandam.
Quod Chrislns caro nostra fit nascendo, nos caro minorem (Joan. xiv, 38,), ct secundum quod verua
ejus renascendo. est Deus, Patri profitetur ajqualem (Joan. x, 30).

Cap. I. — Nota quidem sunt(«)vobis,dilectissimi,et Cap. II. — Hanc uDitatem, dilectissimi, qua Crea-
frequonter audita, quae ad sacramentum pertinent tori creatura conseritur, intelligentiae oculis cernere
solemnitatis hodicrna;; sed sicut illsesis oculisvolu- caicitas Ariana non potuit,quoe Unigenitum Dei ejus-
ptatem aflert lux ista visibilis, ita cordibus sanis dem cum Patre gloriae atque substantia3 esse non
eeternum dat gaudium nativitatis Salvatoris, quae a credens, minorem(;)dixit Filii deitatem, de iis argu-
nobis numquam est(/>)tacenda, licet non sit, ut dig- menta sumens quaead formamsunt referenda servi
num est,explicanda.Non enim ad illud tantummodo lem, quam idemFiliusDei utostendatin senondis-
sacramentum, quo Filius Dei consempiternus est nequc alterius esse personae, sic cumeadem
cret<e,

Patri, sed eliam ad hunc ortum, quo Verbum caro mvjor me est (Joan. xiv, 28); quemad-
dicit:(A)P(t^?'

factum esi (Joan. i, modum dicit cum eadem Ego et Pater unum sutnus
14), credimus pertinere, quod :

dictum est Generationem ejus quis enarrabit (Isai.

: (Joan. x, 30). In forma enim servi. quam nostrae re-
liii, 8)? Deusitaque Dei Fibuspar atque eamdemde
Patre et cum Patre natura, universitatis Creator et
Dominus, totus ubiqne prresens, et(e)omnia totus ex- C cula, aequalis estPatri.In humilitatehumana factus
cedens,in ordinetemporum,qua3 ipsius dispositione
decurrunt, huncsibi diem,quoin salutem mundiex
beata Virgine Maria nasceretur, elegit, integro per
omniapudore generantis. Cujus 24 virginitas(</)sic-
(a) Emendavimus ex plerisque nostris codicibus.
Al., nobis. Mox,at/ sacramcntum scripsimus
tuor Vaticanis. Al., ad sacramcnta.
(^)Septemsequentes voccs,quee a subjectaLeonis
ratione exigi videntur, supplevimus ex ms. S. Pelri,
ex quo etiam scripsimus, taccnda, pro reticenda,
quod legcbatur in editis et nonnullis aliis codd.
(c) Amplectcndam crcdidimus laudati codicis S.
Petri leclionem. AL, universa excedens. Mox discur-
runt pro decurrunt in ms. Bon. ct prima editione.
Dcin vox Maria ex mss. S. Pctri addita.
(d)lta mclius ex mss. S. Petri, Bon. ac pritna odi-
tione. AL, sic non est violata pailu, ut non fuerat.
(e) Sic cumQuesnelloplcriquc nostricodices. AL,
vocalitur.
Editi, vcre divinam una edidit prole naturum.
(f)
Pnetulimus Lectionarium basilica: S. Pctri, cum
prajscrtim hanclcctionemolimobtinuissecomprobet
S. Pctrus Damianus, qui opusc, i, c. 8, similitcr in
suo codicc forte Roniano legit, excepta voco prole,
pro qua habcl, in prole. Addc quod lectionem eju9?
parationis causa in finesoeculorum suscepit, minor
est Patre; in forma autem Dei, in qua erat ante sae-
est ex muliere, factus sub lege (Golat. w,U); in ma-
jestatc divina(/)manens Dei Verbum, perquod facta
sunt ?5 ommsi (Joan, i, 3). (m) Proinde qui in forma
Dei fecit homincm, in forma servi factus est homo;
narum discretionem, seu duas distinctas personas
ex qua- palam excludit), sed eam personam quam agnoscit
unam, vere humanam vercque divinam significare
voluit rationediversa: vere divinam per se, quiavere
divina est persona Verbi; vere autem humanam. si
ita loqui liceat, offieio, quiailladivinapersona Verbi
humanoe naturoeunita, estvera e.jusdemhypostasis,
qualenus humana natura Christi in persona Verbi
tv/vsubsislitjCtultimumcomplementumhabet.quod
vera personae proprium est. Id contra Xestorianos,
qui duas personas in Christo, seuduos filiosadmit-
ebant, dictum vidctur.
(f/)lta cx nostris mss, ac primaeditione. Similiter
y^
" capitc sequenti, Creatori creatura eonseritur. Al. in
editis, nalura in societatem.
(h) Codex S. Petri, uniretur, forte inscrerctur, vel
cofisereretur, ut infra c. 2 habelur, conseritur. Ad
vocem autem misccrctur prolixam Quesnelliannota-
tionem in obscrvationibus dabimus, ubi misceretur
pro uniretur usurpatam videbimus.
(i) Ms. S. Pelri, idem unusquesit Dei Filius.

modi cxigere vidctur contextus. Ratio cnim quam (j) Idem codex, sibi finxit, pro dixit.
S. Lco subjicit, cum ad duplicom personam exrlu- (k) Ita supplcvimus ex ms. S. Petri, et codice Ca-
dendam pcrtineat, unam personam in propositione sinensi collect. I, uti contcxtus etiampostulat, cum
assertam pnesumit.Quoad sensum porrohujus loci, iu editis et aliis mss. librariorum saliu deessent
cum S. pontifcx unam profttcatur personam, non ea verba Patcr major mc cst, quemadmodum dicil cum
:

mcntehancpersonam verc humanam vcrcqucdivinam cadem.

appcllavit, ut siguilicaret personas uuas, alteram /> [n eodem ms. S. Petri, mancn< Jfeut,
humanam, divinam alleram (nam paulo oosl pcrso- (m) Eadem sunt in ep. 28, cap. 3,
 201 SEUMU XXIli. m
sed utrunique Dcus (a) de potentia suscipientis, A generis BOcia f etnostra_ contaminatiouisessetalicna
utrumquc homo dehumilitate suscepti. Tenet enim ut hocpropositum Dci, quopcccatum mundiin Jesu
sine deiectu proprietatem suam utraquenatura; b) Ghristi placuit nativitatc ac passione deleri ad («/)

et sicul formam Ibrma Dci non adiinit,

scrvi ita for- omniumgencrationumsa-culapertineret necturba- ;

mam De: servi forma non minuit Philip.u, 6). Sa- rent nos, sed potius coniirmarent mysteria,prolem-
cramentum itaque unitac cum infirmitate virtutis, porumratione variata, cum iidcs.qua vivimus,nulla
(c) propter eamdem hominis naturam,minorcm Patre fuerit aetate diversa.
dici Filiumsinit:Deitasautem,qu3e unacstinTrinita- Cap. IV. — Cessent igitur illorum querelae, quj
te Patris.et Filii,otSpiritus sancli,omnem opinionem impiomurmure divinis dispensationibusobloquen-
inaequalitatis excludit Nihil enini ibihabet aeternitas tes, dc Dominicae Nativitatis tarditate causantur,
temporale, nihilnatura dissimile : non illic voluntas tamquam praoteritis temporibus non sit impensum,

est, eadem substantia, par potcstas.et non tres dii, quod in ultima mundi fctate (h) sit geslum. Verbi
sod unusest Deus ;
quia vera et inseparabilis est enim incarnatio hoc contulit faciendum, quod fac-
unitas.uhi nuila potcst essediversitas.(r/)In integra tuin ct sacramentum salutis humanne nulla nun-
:

igitur verihominis perfoctaquc natura vcrus natus quam antiquitale cessavit. Quod praedicavcrunt.
est Dous, totusin sui, totusin nostris. Nostraautem ™ apostoli, hoc annuntiavorunt prophetoe nec sero ;

dicimus, quoe in nobis abinitio Creator condidit, et est impletum, quod semperest creditum.Sapientia
quai reparanda suscepit. Nam illa que deceptor in- vero et bcnignitas Dci hac salutiferi operis mora,
vexit, ethomo deceptusadmisit, nulluni hnbuerunt capaeiores nos suae vocationiseffecit ; ut quod multis
iu salvatore vestigium nec quiacommunionem hu-
: signis, multis vocibus,multisque mysteriis per tot
manarum subiit infirmitatum, ideo nostrorum fuit fucrat saecula praenuntiatum.inhis diebus Evangelii
particeps dclictorum. Assumpsit formam servi sine nbn esset amhiguum et (?) nativitas salvatoris,
:

sordo peccali humana provehens, divina non mi-

; quaeomnia miracula omnomque humanac intelli-
nuons : exinanitio enim illa qua se invisihilis visi- gcntiie crat exeessura mensuram, tanto constantio-
bilom pr.-rhuit, inclinatio fuif. miseralionis, non de- rcmin nobis gignerctfidem, quanto praedicatioejus
fcctio potestafis. et antiquior praccessissct et crebrior. Non itaque
Cap. III. — Utergo ad aeternam beatitudinem, ab novo consilio Deus rebus humanis, nec sera mise-
originalihus vinculis ct a mundanuis (e) vocaremur ratione consulit ; sed aconstitutione mundi unam
erroribus, ipsead nos descendit, ad quem nosnon
eamdcmqueomnibuscausamsalutisinstituit.Gratia
potoramusascendere, quiaetsi (j) enim DeL qua semper est universitas justificata
multis incrat amor
veri, incertarum tamcn opinionum varietas fallen sanctorum, aucta est Chrislo nascente.non caepta
tiumdrcmonumdecipiebatur astutia,ct falsi nominis C et hoc magnae pietatis sacramentum, quo totusjam
scientia indiversascompugnantesquesentcntiashu- mundus impletus est.tam potens etiam in suis signi_
manaignorantia trahebatur.Ad auferendum autem ficationibus fuit,utnonminus adeptisint qui(/.)illud
hocludibrium,quo captivae mentes superbientidia- credidere promissum,quam quisusceperedonatum.
bolo serviebant, non sufficiebat doctrinalegalis.nec Cap. V. Undecum manifesta pietate, dilectis- —
per solas coliortationes propheticas poterat natura simi(/) tantae in nosdivitiae divinaebonitatis 7 7 ef-
nostra reparari sed adjicienda erat 76 vcritasre-
: fusae sint, quibus ad aeternitatem vocandis,non solum
demptionis (f) moralibusinstitutis, et corruptamab preecedentium exemplorum utilitas ministravit, sed
initio originem novisrenasci oportebat exordiis.Of- etiam ipsa ventas visibilis et corporalis apparuit,
ferenda eratpro reconciliandishostia, quoe ct nostri non scgni,neque carnali (m)lcetitia diem Dominicae
(a) Cod. Bonon. et prirra editio, de majestate. nem invcnimus inmss. collect. 1 5,Magisplacuit
et
(b) Duomss. S. Petri.unusVat. etalter Bononien- lectio codicum S. Petri nccnon aqua pa-
collect. 2,
sis: Etsicut fonna serviformam Dei non adimit, ita rum discrepant tres alii codices.in quibus amanuem-
formaDeiserviformwm non minuit. Scd textuseditus sium lapsu scriptum fuit Veri enim inearnatio hoc
:

jruitcum lectione ep. 28, ad Flaviannm, cap.3. eontutit faciendam, (/uodfaetam. Moxex iisdem mss.
Simili formulaep. 33, c. 2 QuodDeitatis est, caro
: S. Petri delevimus praepositionem m, quaepraemit-
nov minuit ;quod carnis est, Beitas noiiperemit. D tebatur vocibus, nulla urtquam antiquitate.
1'rima edilio, propter eamdem hominis personam (f) Sic mclius ex prcstantioribus S. Petri codd.
;

ms, Petri et editio Venota an. 1485, propter cumdem Al., natwitae, quxomnxa miraculaomnemque intelli-
Dei homtnisque pcrsonam. (jenlitf, etc.
[d Fadcm leguntur in ep. ad Flavianum28,c.p.3. (./) Editi ante Qucsnellum, autem. Nostri codd.,
(e) Six ex mss. S. Petri et alio Nat. Al., revocc- enim.
mur. (/») Delevimus in ante illud, auctorilate mss. S.
Aliquicodd.eteditianfeQucsncllum?/<oWa///>ws, Petri.
corrupte. (/) Erat in editis ante Quesnellum et in nonnullis
(g) ita cx ms. S. Pctri., dclcrc. codicibus; tanta». in nobis divirue bonitdtis effusse sinl
di Editi, est gestum. Praetulimusmse. exemplaria quibus ad asternilatem voeahdis non sotum
S.Petri etduo Vat. Doin editioncsante Quesnellum, exemptum praecedentium utihtas, etc. Emcndationem
omissa particula enim, habebant Verhi incarnatio : Quesnellianam reperimusin ms. S. S. Pctri.exquo
hsc eonhtlii facienda, quse fdcta, Queanellus vero, eupplevimus: divince, quod Qucsnellus omiserat.
nulla allata auctoritate, emendavit Verbi enim in- :
(m) Cod, S. Petri, yaudio.
carnalio hoc contulit facicnda,quod /hda.Hinc lectio-

Patrol. LIV.
7
203 S. LEONJS MAGNI SERMONES. 204

Nativitatis cclebrare dcbcruus. Quod digneac (a)(V\- A ipsa ad peccatorcs misericordia, ipsa ad errantes
ligenter iieta singulis, mcminerit quisque cujus
si veritas, ipsaad mortuosvita descendit ut verbum :

corporis membrum sit, ct cui capiti coptatum ne ; illud co.etcrnum et co.cquale genitori in unitatem
sacrus ajdificationi discors compago non hajreat. Con- Dcitatis suffi(£)naturam nostroohurnilitatisassume-
siderate, dilectissimi, et secundum iliuminationem ret, etDeus dc Deo natus,idern etiarn bomo de ho-
Spiritus sancti p^-udentcr adverfite, quis nos in se mine nasceretur. Promissum quidemhocaconstitu-
susceperit,et qucmsuscepcrirnusinnobis: quoniam tione mundi, ut multis (f> significalionibus rerurn
(b) sicut factus cst Dorninus Jesus caro nostra nas- atque verborum semper fuerat prophetatum sed ;

cendo,itaetnosfactisumuscorpusipsiusrcnasoendo quantamhominumportionemfigura? illaiet rnystcria

Ideo et membra Christi,ettemplumsurnus Spiritus obumbralasalvarent! nisi Jonga et ocultapromissa
sancti et ob hoc B. Apostolus dicit, Glorificate, et
: adventu suo Ghristo impieret; (q) ctquod tuncpau-
portate Dcum in corpvrc vestro (I Cor. vi, 20). Qui cis credentibus profuit faciendum, innumeris jam

formam nobis suac mansuetudinis ct humilitatis fidelibus prodesset cffectum. Jam ergo nos non si-
insinuans, ea nosvirlute imbuitquia redemit, ipso gnis nequc imaginibus ad fidem deducimur, sed
Domino polliccnte : Veniteadme, umnesqui laboralu evangeiica historia confirmati, quod factum credi-
ct oncrati eslis, et cgo refuium vos. Tollite jugum « mus adoramus ;
accedentibus ad eruditionem no-
meum super vos, ei discite a me quia mitis sum ei hu- stram prophelicis instrumcntis ut nullo modo,

mitis cordc, et invenietis requiem animabus vestris habeamus ambiguum, quod tantis oraculis scimus_
(MaUh.xx, 28, 2!)). Suscipiumus ergo rcgentis nos esse proadictum. Hinc enim est quod Dominus
veritatisnon grave nec aspcrum jugurn.et simus ejus Abrahao ait .In omnes yentes
semine tuo bcncdicentur
humilitati similes, cujus gloriae volumusesse con- (Gen. xxn, 18). Ilinc David promissionem Dei pro-
ibrmes : ipso auxilianteet perducente nosad promis- phctico spiritu canit (h) dicens Juravit Dominus :

siones suas qui secundum magnani misericordiam David vcritatem, et non frustnibilur cam De fructu :

suam potens est (c) peccata nostra dclere, et suain ventris tuiponamsupei sedem iuam (Ps. xxxi, i). Ilinc I

nobisdonaperiicere,Jesus Ghristus Dominusnoster, idem Dominus per Isaiam, Ecce virgo, inquit, in
qui vivit ut et regnat in saecuta sseculorum. Amcn. utero (i) accipict et parict filium, et vocabihc nomcn
cjus Emmuuuel quod interpretatur, Nobiscum Deus
:

SERMO XXIV [ Al. XXIII ].

(Isai.vn, 1-i). Et iterum Exiet virgade radice Jesse
In Nativitutc Domini IV.
etflosderadiee ejus ascendet(Isai. xi,i).lu qua virga /
Synopsis. —
Per verbi incarnationem /iguras et pro- non dubie bcata Virgo Maria proedicta est, quae de
mistiones esse compleias. ll.Nisi Deusfieret homo, —
nulluin hominis vulneribus remedium superesse. n —
Jesse et David stirpe progcnita, et Spiritu sancto
t. fecundata, novumflorern carmsl» humana?, utero
III. Christum verum Deum cssc ct verum hominem
peccali originalis expertem ; cujusNativitatis imago quidem materno, sed partu est enixa virgineo.
in baptismate. —
IV. Ab hac alienos csseManichxos Cap. — Exsultent ergo (A) justi in Domino,etin
Chrisium negcntes corporaliter natum. V. Alios — II.

laudem Dei cordacredcntium, etmirabilaejus con-

hcCreticof nonnihil habere sani, Maniclueos nihil
non impium. —
VI. Ab illorum fieta pieiule caven- fiteantur filii hominum quoniam in hoc praecipue ;

dum ; unitati fidci, sine qua nihit vcrum, iuhse- (l) Dei opere humilitas nostra cognoscit.quanti eam
rendum csse. suus conditor aestimarit.Qui cum origini humaiKC
78 Cap.
I. —
Semper quidcm, dilectissimi, di- multum dederit, quodnos ad imaginem suamfecit,
versis modis multisque mcnsuris humano generi reparationi nostra: longe amplius tribuit,cum servili
(d) bonitasdivinaconsuluit, et plurima providentiac formajipse se Dominus coaptavit.Quamvis enim ex
sua; muneraomnibus rctro saxulis clementer imper- unaeadcmque pietalesit, quidquid crcatura? Crea-
tiit ; sedin novissimistemporibusomnem abundan- tor impendit, minus tamen mirumcst homincm ad
tiam aoliloe bcnignitatis excessit, quando in Christo. divinaproficerc, quamDeum adhumanadescendere.

(a) Sic ex mss. S. Pelri Unus mss. S. Petri et prima editio, ut quod.
et prima editione. Al., (g)
inlcltigcnter. Supplevimus dicensex aliquot mss.eteditioni- (h)

(b) ltacodd, S. Petri,quibus congruunt mss.col- D bus. Dein prima editio Juravit Dominus vcrila/cm :

lect. 1 et 2. Solum enim omittunt vocem nostra David. God. S. Petri, Juravit Dominus.et non pw-
quam prujferunt alii codices et Leonino moiv exi- nitcbit cuiii Defructu ventris tui ponam super seaem :

gere videtur subscM|iiens vox ipsius. Antea legebatur mcain.

in editiset aliquot mss. Sicui factus cst Dominus: [i) Ms. Bon. e< primaeditio, concipict. Moxincod
caro nostra nuscendo, ita ct nonfacti sumus ipsiusre- S. Petri, cocahunt pro >:ocabitur? et in duobus ejus
nasccndo. Post pauca, Spiritus D«,pro Spiritus sanc- dem basilicffi, quod est inicrpretatum.
ii, cst in nonnullis codicibus. in duobus Vat. etunoBon., non dubiumquod.
(c) Cod. S. Petri, ct nostru veccata dclcrc, ct suain Prima editio, non dubie quod. Duo mss. S. Petri el
nos dcua pcrficcrc. Dein in abquibua codd., jicr in- unus Vat., non dubium, sine quod.
finilu sdBCula sssculorum. (/,) Retinuimus lectionem prims editionis, qua
(d) Ms. S. Pelri ac Bon., et prima editio, veritas mss. LectionariisS. Petriet oodd. colleot. compro-
divina. batur. In cseteris editis et mss. desiderantur verba,
(e) Aliqui codd. Vat. et Hon., ao prima edilio, justi in Domino, et.
malcriam. [D Quinque mss. et prima editio. diei operc, sed
(/') Duo S. Petri cA unusYai., signationil u*. antea scribendum fucrit, in hujus.
205 SERMO XXIV. 206

Ilocautemnisi facere dignareturomnipotens(a)Deua A. I2).ln hac nativitate etiam Isaiea sejroo cnmpletuscst
nulla quemquam species justitiae, nulla forma sa- diccntis: Producatterra,elgerminet,Salvatorem,etju8-
pientis a captivitate diaboli et a profundo eternaa titia oriatttr simul [ha. xlv,8). Terra enim carnis hu-
mortis erueret. Condemnatio enim ex unu in omnes manae,qurc primo fuerat praevaricatoremaledicta,
in

;um peccato transiens permaneret,et lethali vulnere in hoc solo beatoc virginis partu germen edidit benc-
ft)tabcfacta natura nullum remedium reperiret.quia dictum^etavitiosunostirpisalienum.Cujusspiritalem
•onditionem suam suisviribus mutare non posset. origincm(/.)in regencratione quisqueconsequitur; et
Primus namque homo carnis substantiam (c)accepit omni homini renasccntt aqua baptismatisinstar est
! terra.et rationali spiritu per insufflationem crean- uteri virginalis, eodcm Spiritu sancto replenle fon-
isanimatus cst.Gen. n, 7 :.ut ad imaginem et simi- tem, qui replevit et virginem ; utpeccatum quod ibi

itudinem auctoris sui vivens,formam( d)Dei bonitatis vacuavit sacra conccptio, hic mystica tollat ablutio.
itque justitin? in splendore imitationis tamquam in Gap. IV. —
Ab hoc sacramento, dilectissimi, in-
ipeculi nitore servaret. Quam naturae sikt speciosis- sanus Manichoeorum error alienus est, nec ullum
iimam dignitatem si per observantiam legis datae habentin Christi regenerationeconsortium,qui eum
>erseveranter excoleret, ipsam illam terreni corpo- deMariaVirgine negant corporaliter natum ut cujus :

isqualitatem adcoelestem gloriam mens incorrupta R non credunt veram nalivitatem, nec veram recipiant
•erducerct. Sed quia invido (e) deceptori temere passionem et quem non confitenturvcre sepultum,
;

itque infeliciter credidit (Gen. m, 6), et superbioe abnuant veraciter suscitatum. Ingressi enim praeru-
:onsiliisacquiescens,repositumhonorisaugmentum ptam exsccrandi dogmatis viam,in qua nihil nonte-
•ccupare maluitquam mereri.non solum ille homo, nebrosum,nihilque non lubricum est, ruunt in pro-
ed etiam universa in illo posteritas ejus audivit : funda mortis per praecipitia falsitatis nec aliquid ;

"erra es, et in terram ibis Gen. m, i9). Qualis ergo solidum, cui innitantur, inveniunt, qui (/) praater
tfrenus, tales et terreni (I Cor. xv, 48) ; et nemo omnia diabolici probra commenti,in ipso praecipuo
mmortalis, quia nemo ccelestis. observantiae suae festo.sicut proxima eorum confes-
Cap. III. — (f) Ad hoc ilaque peccati et mortis vin- sione patefactum est, ut animi, ita et corporis pollu-
ulum resolvendum, omnipentens Filius Dci.omnia tione loetantur,(/«)nec tidei integritatem,nec pudorem
mplens,omnia continens,sequalis per omnia Patri, servantes; ut et in dogmatibus 81 suis impii,etin
t(// in una ex ipso et cum ipso comsempiternus es- sacris inveniantur obsceni.
cntia, naturam in se suscepit humanam, et Creator Cap. V.— Aliae haereses, dilectissimi, licetmerito
tc Dominus omnium rerum, dignatus est SOunus omnes (n) in sui diversitate damnandae sint, habent
isse mortalium ; electa sibi matre, qnam fecerat : tamen singulae in aliqua sui parte quod verum est.
[uae salva integritate virginea, corporeae esset tan- C Arius minorem Patre et creaturam esse
Dei Filium
um ministra substantioe,ut humani (/t)seminis ces- definiens, et ab eodem inter omnia creatum putans
:ante contagio, novo homini et puritas inesset et Spiritum sanctum.magna impietate se perdidit;sed
'eritas.Non ergo in Christo ex utero virginis genito, sempiternamatqueincommutabilemDeitatem quam
juia nativitas est mirabilis,idco(?) nostri est natura in Trinitatis unitate non vidit,in Patris essentia non
lissimilis. Qui enim verus est Deus, idem verusest negavit.Macedonius a lumine veritatis alienus, divi-
mmo; et nullum est in utraque substantia menda- nitatem sancti Spiritus non recepit, sed in Patre et
num.Verbum caro factam est provectione carnis, non Filio unam potentiam,et eamdem confessus est esse
lefectione Deitatis:quae sic potentiam suam boniTa- naturam. Sabellius (o)inexplicabili errorc confusus,
emquemoderataest.ut et nostra suscipicndo prove- unitatem substantiae in Patre, et Filio, et Spiritu
H:ret,et sua communicando (j) non pcrdcret.In hac sanctoinseparabilem sentiens, quod aequalitati tri-
nativitateChristisecundumprophetiaml)avid,/'<'r?7«.s buere debuit,singularitali dedit.Et cum vcram Tri-
leterraortaest,etjustitiadec(t'to prospexit (Ps. lxxxiv, nitatcm intelligere non valeret, unam eamdemque

ix Deus addita ex mss. S. Petri.Vat. et Bon. editio, genevis Non cnim, pro, Non ergo.
;
et,
ao prima editione. Mox specie p s. S. (i Addidimus duobus mss. S. Petri, et
Petri. 1
confirmatur ex epistola 28, ad Flavianum, cap. 4.
(I) Duo mss. Vat., unus Bon., ac prima editio, (_;) In duobus codd. S. Petri ac totidem Vat.,uno
ta. Cod. S, Petri, labefactata. Bon. ac prima editione, non proderet.
(c Sie ex nnstris mss. et editis anteQuesncllum, mss.s. Petri, in regeneratione conseguimur.
(A;)Duo
apud quem, accipit. (I Quosnellus cum prima editione et tribus no-
Ita
(d) Dei abest in prima editione. stris codicibus. Al., proter. Paulo post, et animi et
Editi ac nonnulli codd., et deccptori, vel ahjue
(e) corporis in codd. S. IN^tii.
ieceptori. Delevimus conjectioncm ex duobus msa. (m)Itaemendavimus ex ms.S.Petri,elduobus Vat-
S. Petri. / alque uno Bon A\.,neque in fidet intcf/ritatem,nec in
Aliquot codd. et prima editio, Ad hujus.
(f) puaore servantes. ln prima editione ct in alio ms.
g)Duo mss. S. Petn iguorant in. Dcin cod.Bon, Bon., nec in pudorc, ncc in fide inteyritatem servan-
et prima editio, in ijtso sempiternus, pro eum ipso tes.
consempiternus. Infra : Naturam suscepit nostratn in (n)Bditi, in sua perversitate.CorreximaBexmBB.Q.
duebus mss. s. Petri, pro, naturam in se suscepit Petri, cum discrimen cujusque S. pontifcx potet.
humanam. Paulo post iidcm codd. 8. Pctri,et Bon., verum sit,
(h) Quatuor codd. in quibus duo , S. Petri ac prima (o) Sic e.\ cod. S. Petri. Alias, mexplanabili.
 :

207 S. LEONIS MAGNI SERMONKS. 208

credidit sub triplici appellatione personam.Photinus A sicut pcr fidcrn justitia, ita etiam pcr fidem veram
mentis vcrum ct sub-
caccitate deceptus,in Ghristo vita oblinetur aetcrna, diccnte Dornino Salvatore :

stantiae nostrae confessus esthominem,sed eumdcm Hxc est autem vita seterna, ut cognoscant te solum
Dcum de Deo ante omnia saecula genitum esse non verum Deum, ct qttem misisti Jesum Christum (Joan.
credidit.Appllinaris, fidei soliditate privatus,Filium xvn, 3); (/) qui vos proficcre et perscverare faciat us-
Dci ita veram humanae carnis crctlidit suscopisse que in finem, qui vivit et rcgat cum Patre et Spi-
naturam,ut in illa carne dicerot animam non fuisse, ritu sancto in saecula saiculorum. Amcn.
quia vicem ejus explevcrit ipsa Divinitas.Hoc modo SERMO XXV [Al. XXIV .

si omnes quos catholica fidcs (a) anathematizavit In Nalivitate Domini V.

(g)
retractentur errores, in aliis atque aliis quiddam Synopsis. —
I. Rudibus Ecclesiae plliis debitorem se
invenitur quod a damnabilibus possit abjungi. In fatetur Leo. Non in sola mandatorum observantia,
Manicha^orum autem scelestissimo dogmate prorsus sed et in tramite jidei angustam esse viam. II. —
Verbum Patri aequale et consubstantiale, per incar-
nihil estquod ox ullaparte possittolerabile judicari.
nationcm Patre minorem factum quoad humanam
Cap. VI. —
Sed vos, dilcctissimi, quos nullis di- naluram. —
III. Profundum incarnationis nujste-
gnius quam beati Petri apostoli alloquorverbis,<7c»».s rium expenditur. —
IV. ChristUm in vetcri le>/e

electnm, regale sacerdoliurn, gens saneta, populus ac- prsenuntiatum. in nova missum, nonnisi Spiritu Dei

quisitionis (1 Petr.n, 9),aBdificati super inviolabilem

,
y
cognosci posse. —
V. Nisi Verbam caro fieret, mors
reqnarct a.b Adam. Filius Dei homo factus,ulhomi-
petram Christum,ipsisque Domino Salvatori nostro ncs fcrcnt filii Dei. Virtus baptismaiis. VI. In- —
per veram suceptionem nostrns carnis inserti, pcr- carnationem et mysterium esse et exemplum.
manete stabiles in ea lide quam confessi estis coram Cap. 1. —
Quamvis, dileclissimi, ineffabilis nati-
multis testibus, et in qua renati per aquam et Spiri- vitas Domini nostri Jesu Christi,83 qua se saturae
tum sanctum,accepistis(/>) chrisma salutis et signa- nostrae carne vestivit audco tamen non de facultate
:

culumvitaeaeternae.Si quis autem vobis aliud unnun- mea (h) fidere,sed de ipsius inspiratione pra?sumere,
tiavcrit prcnter id quod didieistis, anathema sit. No- utindic qui(/)insacramentumhumano3 restitutionis
lite impias fabulas praeponere lucidissirme voritati, electus est,aliquid a nobisquodaudientespossitffidi-
et quidquid contra rogularn catholici et apostolici ficare promatur.Non enim quia major pars Ecclesia?
symboli aut legere, aut audire contigerit, id omnino Dei quod credit intelligit, ideo necessarium ncn est
mortiferumetdiabolicum judicate.Non vos seducant etiam quae dicta sunt dicere,cum utique nunc multis
deceptoriis artibus iicta ct simulata jejunia,quae non ad fidem primum venientibus orisnostriofficium de-
ad purificationem, sed ad perditionem 82 (f) profi- beamus,meliusquesitdoetosonerarejamnolisquam
ciunt animarum.Speciem quidem sibi pietatis et ca- rudes fraudare discendis. Quod ergo Filius Dei,qui
stitatis assumunt, sed hoc dolo actuum suorum ob- C cum Patre et Spiritu sancto non unius personae.sed
scena circumtegunt^et^ de profani cordis penetra- unius essentias est,dignatus est fj)humilitatisnoslrae
libusjacula quibus simplices vulnerenturemitlunt particeps fieri,el unus passibilium,unus voluitesse
ut,sicut ait propheta,say?7/<?M/ in obscuro rcctos corde mortalium, tam sacratum tamque mirabile est, ut
(Ps. x, 3).Magnum pracsidium ost fidcs integra, fidcs ratio divini consilii sapientibus mundi patere non
vera,in qua nec augeri ab ullo quidquam, nec minui possu, nisi humana; ignorantiae tenebras lux vcra
potest quia nisi una est, fides non est, diccnte
: discusserit.Non enim in solo opere virtutum.aut in
Apostolo Unus Dominus, una ftdes unum baptisma
: sola observantia mandatorum,sed etiam in tramite
;

unus Deus ct Patcr omnium, qui super omnes et pcr iidei angusta et ardua via est quseducitad ritamOlatth.
omnia, et in omnibus nobis (Epkes. iv,5, 6).Huic uni- vn, t '<); ct magni laboris est magnique discriminis,
tati,dilectissimi,inconcussis mcntibus inhaerete, et interdubiasimperitoruraopinionesetverisimilesfal-
in hac omnem sectamini sanctitatem (llcb. xn, 14), silates pcr unam (/.) sane doctrinae scmitas inoffensis
in hac praecoptis Domini deservit.quia sine falcim- gressibus ambulare; ct cum undique se laquei erro-
possibile est placere Deo (Hebr. xi, 6), et nihil sine risopponant.omne periculum deceptionis evaderc-
illa sanctuin, nihil castum est, nihil vivum : juslus Quis autem ad bsec idoneus.nisi qui spiritu Doi do-
enim ex fide vivit (Habac. n, 4) ;
quam qui diabolo
p cotur ct regitur ? dicente Apostolo : Nos autcm non
dccipientc perdiderit, vivens (c) inortuus cst, quia spiritum hujus mundi accepimus, sed spiritum qui c.v

(a) Ita niss. duo S. Petri, qnibus concinit codex Nativitate Domiui coutra h&tericos ; in alio, contra
Casincncis collect. 1, ubi anathemat, forte pro ana~ Judaeos et hxreticos.
thematizat. Vulgati ct alii codd., damnat. (/. ln editis inte Quesnellum ot in aliquibus mss.
)

(b) Et., charisma. Ques.— Nos vero hanc lectionem deest fidere, quam vocem prssertim in msB. S.Petri
in nulla editione; qua usi sumus, reperimus. Posi et Casin. invenimus.
pauca, aliquid annuntiaverityQro aliud annuntiaverit, (t) Unus cod. S. Petri, in sacrammto humatuv res-
in mss. S. Petri et prima editione. titutionis. Alius S. Petri et quatuor Vat., in sacra-
(c) AI., pro/icicnt, m uno ins. Vat. tncnto humanx restaurationis.
(d) Mss. S. Pctri, 13on. et prima editio, de profa- [ta duo codices B. Petri et sexVatioani, uti
nis. pariter legitur cap. 3. Al., humanitatis. Promisoua
(e) Cod. Bon. ot prima editio, mortuus crit. tamen vooes humilitas et humanitas a Leone usur-
(/) In eodem Bon, et priiua cditione, nos. pan ur.
(g) In uuo ms. S. Petri hic sermo insoribilur; de (k) Ms. S. Pctri, sanam.
209 SEIIMO XXV. 210

Dco est, ut sciamus qux a Dco donata sunt nobis I A Inassumptioncenimnaturm nostree nobis faclus cst
Cor. ii, 12'; cancnte etiam David : Dcatus a) liomo gradusquo ad ipsuniprripsumpossimusasccndpre.
qucm tu erudiertSjDomine, ei de legetuadocueriseum Nam illa essentia quse semper obique totaest, locali
Ps. xciii, 12 . d i-ionc nori eguit,ettam ei proprium fuittotam
Cap. II. — Habenles ltaque, dilectissimi, inter hominiinseri, quam ci propriumcst totam a Patre
peticula crroris praisidia verilatis, et non bumanfn nondividi. Manet ergo, quod in principio crat Yer-
Bapientis verbis,sed doctrinaSpiritussancti cruditi, bum(Joan i, 1), ct non est ei accidens ut quod est
quoddidicimus 'ft)credimus,quod credimuspraedica- aliquando ncn fucrit.Scmpiternc enim Filius, Filius
mus.Dei Filium anies.-reula a Patre genitum,e1 Pa- scir.pitcrnePater, Paterest. Uudecumipse Fi-
tri sempiterna et consubstantiali squalitate C Patrcm (Joan. xiv, 9),
liusdicat : Quividel mc, vidct ct

num.venisse in hunc mundum per uterum Virginis excaccavit tc, o lucreticc, impictastua, ut qui maje-
(r in hoc sacramentum pietatis elcct.n, in qua et ex slalem Filii non vidisti, Patris gloriam non vidcros :

qua .rdificavit sibi SapienUa domum [Prov. ix, 1), et dicendo enim genitum esse qui non crat, Filium as-
formam sibi servi in similitudinem cnrnis peccati, seris temporalcm et dum Filium asseris tempora- ;

incommutabilis Verbi Deitas coaptavit (Rom. vin, Iem,(A)credis Patrem esse mutabilem, §5 Mutabile
3) in nullo apud se et Patrem et Spiritum sanctum p enim est, non solum quod minuitur, scd etiamquid
:

minor gloria sua quiadiminutionem et 84 varie- : quid augetur et si idco Patri impar est Genitus, ;

tatem summ.reta^tprna! essenii.pnaturanon recipit. quia, ut tibi videtur, generando eum qui non erat
Propter nostiam autem infirmitatem extenuavit sc genuit, imperfecta erat etiam gcnerantis esscntia,
incapacibussui, (d)et vclamine corporis splendorem quog (i) ad habendum quod non habuit, gencrando
majestatis suse, quem visus hominum non ferebat, profccit.Sedhanc impiam perversitatem tuam fides
obtexit.Undc ctiam exinanisse se dicitar (&hilip.u. catholica exsecratur et damnat; qus in Deitatevera
7 tanquam sc propria virtute evacuaverit, dum in
. nihiltemporalitatisagnoscit,seduniussempiternita-
ea humilitate qua nobisconsuluit,nonsolum Patre, tisetPatrem confitetur, et Filium : quia splendorex
sed etiam seipso factus est infcrior. Nec aliquid illi luce ortus non est luco posterior, et lux vera num-
hac inclinatione dccessit, cui cum Patre et Spiritu quam est sui splendoris indiga,sic substantialesem-
sanclo, hoc quod est (e) esse, commune est: ut hoc per habens fulgere, sicut substantialescmper habet
ipsumiutelligamusad omnipotentiampertincre,quo existere.Ilujusaulemsplendorismanifcstatio,missio
qui secundum nostra minor est, secundum propria dicitur, qua Christus mundo apparuit. (;') Qui cum
minor non est. Quia enim lux ad obca^catos, virtus omniainvisibili majestate sua semper impleret, ta-
ad imbccillcs.misericordia respexit ad miseros, de men quasi de remotissimo altissimoque secreto, iis
magnafactum est./jpotestalCjUt DciFilius substan- C quibus erat ignotusadvcnit,cumcaccitatemignoran-
tiam humanam causamque susceperit,qui et nostram tise sustulit, ct, sicut scriptum est, sedentibus in tene-

naturam ([uam condidit reformarct,ct mortem quam bris cl inumbra mortis, lux orta est eis(Isai. ix, 2),
non fecitaboleret. Cap. IV. —
Quamvis enim etiam prioribus saeeulis
Cap. III. — Uepudiatis igitur longcque rcjectis adilluminationem sanctorumpatrumetpophctarum
omnibusopinionibusinqiiorum, quibueaut stultitia lumen veritatis cmissum sit, diccnte Da\\d: Emitte
est Christusautscandalum,e.xsulct reclarum men-
i) luccm tuaui ct vcritatcm tuam (Psal. xlii, 3) et di- ;

tium fidcs, et verumunumqueDei Filium, nonsolum versis modis multisque signis opera prassentiaa suas
secundum Dcitatcm qua a Patrc genihis,sed ctiam Deilas Filii (k declararit ; omnes tamenillae significa-
secundum hnmanitatem qua de matre Virginc est tioncs,cuncta([uemiracula,testimoniafueruntistius
natus,intelligat. Ipse est cnim in humilitate nostra, missionis de qua dicit Apostolus : Cum ergo venitple-
qui est in majcstate divina, verus homo ct vcrus nUudotempcris,misit Deus Filium suum,(l) factumex
Deus : sempitcrnus in suis, temporalis in nostris ; mulicrc, faclum sub lc<je (Galat.w, 4). Quid vero hoc

unuincumPatreinsubstaiitia,(|u.L'nunquain fuitmi- esl, nisi Verbum carnem fieri, Conditorcm mundi

nor Patre, unumcum matrcin corporequod creavit. pcr uterum Virginis nasci, Dominum majestatishu-

1 \n prima editione deest homo. D ncllo retinuimus cx pluribus et potioribus nostris

• I
Petri et unus VdL.creilimus
--. S. ct priedica- codd.
tnus Dei Filium Qeum ante sxcula a Patre genitum. (Ii) Ita meliua ex codd. S. Petri. Editi eum aliia
Priina editio addit Dcum, et omittit a Patrc. mss., credidisti.
(c) Codd. S. Petri, in hoc sacramento. iEditiones postcrioresprima et auteriorcs Ques-
(d) In mss.S. Petri.et uno Vat. ac editione Veneta nello, adhibendo quod non habuit, generando pcrfe-
an. I Wo, ct sui vclamine. cit. Potiores codices lectioncm lc.xtui iusertam ap-
(e) Ita codd. Quesn. et pleriquc nostri; sed in an- probant.
is esse aberat. j)El cum omnia in duob.us m9s.Vat.6t primaedi-
uno V&t.,pietale. Mox duo Vat., subslan-
(f Al. in tione. Dcin abslulit^ro sustulit jn aliquibus nostris
tiam, humanarnquc caasam susciperet. In codice S. coild., (iui ctiam praferunt conjunctioncm et, in
Petri similiter legilur suscipcrcf
Dein. in iisdem Vat. . cditis ante Quesn. omissam.
decst nostram. (/1) Ita cx duobua mss. S. Petri ct uno Vat. collcct.

(yjEditiante Quesn.ctpluresnoslri codices, Crux ."1

Al., declaravit,
Qhrisii. At Christus est iu ms. s. Petri. Aliquanto Editj natjum. Itcccpimus laudatorum codicum
post, in humilitutc pro in humanUnie, cum Qucs- lectionem, '|u<x; Vulgata) congruit.
 211 S. LEONIS MAGNI SERMONES. m
manis secoaptare priuiordiis,etlicet conceptui spi- A. dicns usque adcrucem,fccit utin ipso omnesvivifi-
ritali nulla sint terreni seminis mixta contagia, ad carentur. Ille cupidus honoris angelici, naturae suae
suscipicndam tamcn vcrae carnis substanliam solam perdidit dignitatcm ; hic infirmitatis nostrae susci-
(a)sumeredematrcnaturam? Ilacmissione, quaDeus piens conditionem, propter quos ad inferna descen-
unitus eesthomini, Filius impar est Patri, non in eo dit.eosdem in ccelestibus collocavit.Postremoilliper
quod ex Patre, sed in eo quod est factus ex homine. elationem lapso dictum cst Terra es, et in terram :

vEqualitatem enim, quam inviolabilem habet Dcitas, ibis (Genes. m, 19; huic per subjectionem exaltato

non corrupit humanitas; et Creatoris ad creaturam dictum est : Sede adc.rtris meis, donecponam inimicos

descensio,credentium cstad<cterna(/>)provectio. Nam tuos scabellum palum tuonnn (Ps. cix, 1).
quia sicut ait Apostolus,m sapientia Deinoncognovit Cap. VI. — Haec Domini nostri opera,dilectissimi,
munduspcr sapienti&m Deum, placuii Dco per stulti- non solum sacramento nobis utiliasunt, sed etiam
tiam prxdicationis salvos facere crcdentes (I Cor. i, 21 ). imitationis exemplo,si in disciplinam ipsa remedia
Mundoergo, id estprudentibus mundi,sapientiasua transferantur, quodque impcnsum est mysteriis, (<•/)

caecitas facta cst,nccpotueruntper illam cognoscere prosit ct moribus 87 ut meminerimus nobis in :

Deum, ad 86 cujus notiliam non nisi in sapientia humilitate et mansuetudineRedemptorisnostriesse

ejus acciditur. Et ideo quia mundus de vanitate r» vivendum quoniatn, sicut ait Apostolus, si compati-
:

suorum dogmatum superbiebat,in eo constituit Do- mur ', et conregnabimus (flom.viii,16). FRuSTRA(<?)enim
minussalvandorum fidem,quod etindignumvidere- appellamurChristiani,si imitatoresnon simusChri-
turetstultum,ut(c)deficientibusomnibusopinionum sti,qui ideo se viam dixitesse (Joan. xiv, 6), ut con-
praesumptionibus, sola Dei gratia revelarct quod versatiomagistri^jsitformadiscipulis^etillamhumi-
comprehendere humana intelligentia non valeret. litatem eligat servus, quam sectatus est Dominus;
—
Cap.V. Agnoscatigitur catholica fides in humi- qui vivit et regnat in saicula saeculorum. Amen.
litate Domini gloriam suam, et de salutis suae sacra-
mentis gaudeat Ecclesia, quae corpus est Christi :
SERMO XXVI [Al. XXV].
(g) In Nativitate Domini V/.
quianisiVerbum Deicarofieret ethabitaret innobis,
communionem creaturae Synopsis. — I. Nativitatis et infantix Christimysteria
nisi in Creator ipse descen-
mimquam non esse recolenda. —
II Ecclcsiam, dum
deret,et vetustatem humanam ad novum principium Christi ortum veneratur, suumeelebrare. III. Qu& —
sua nativitate revocaret, regnaret mors ab Adam sit pax quam Christus sine semine nascens targitur.

(Rom. v. 14) usque in fincm, et super omnes homi- — IV. Qui filius Dei est, Deum imiletur, Deigratias

nes condemnatio insolubilis permaneret, cum de sola

voluntatique serviat V. Natalis Domini, natalisest
. —
pacis. Pax mundi ct electorum qualis.
conditione nascendi, una cunctis esset causa per-
eundi. Solus itaque inter filos hominum Dominus G Cap. I. — Omnibus quidem diebus, dilectissimi,
Jcsus innocens natus est, quia solus sine carnalis atque temporibus, animis fidelium divina meditan-
eoncupiscenti«)pollutioneconceptus.Factusesthomo tium Domint et Salvatoris nostri ex matre Virgine
nostri generis, utnos divinae natura? possimus esse ortus occurrit,ut mens ad confessionemsui auctoris
consortes.Origincm quam sumpsitin utero virginis, erecta,sive in gemitu supplicationis, sive (h) in exsul-
posuit in fonte baptismatis dedit aquae, quod dedit
: tatione landis, sive in sacrificii oblatione versetur.
matri ; virtus enim Altissimi et obumbratio Spiritus nihil crebrius,(/)nihilquefidentius spiritali attingat
sancti (Luc. i, 35), quac fecit ut Maria pareret Salva- intuitu,quam quod DeusDei Filius, genitus de Patre
torem, eadcm far.it ut regcneret unda credentem. coaeterno,idem etiam partu cst natus humano. Sed
Quid autem sanandisaegris,illuminandis caecis, vivi- hanc adorandam in coelo ct in terra nativitatcm nul-
ficandis mortuis aptius fuit, quam ut superbia? vul- lusnobisdiesmagisquamhodiernusinsinuat,eujnova
nera humilitatis remediis curarentur? Adam prae- etiam in elementis luce radiante,(/)coram sensibus
cepta Dei ncgligens, peccati induxit damnationem; nostris mirabilis sacramcnti ingerit claritatem. Non
solum enim in memoriam, sed in conspectum quo-
Jesusfactus sublege reddiditjustitiaelibertatem.Ille
diaboloobtemperansusqucad praevaricationem, me- dammodo redit angeli Gabrielis cumMatia stupcnte
ruit ut in ipso omnes morerentur hic Patri obe- n colloqu um,(/.)et conceptio deSpiritu sancto tam mire
; i

(a) Prima cditio, sumpsit. tcntcct Spiritu sancto in sxcula sxculorum. Amen.ln
(b) Sic exmss. S. Petri et prima cditione.Al. ,sul>- codd. Vat. colleet. 4 Qui vivii et fegnol cum Dco :

vectio. In uno cod. Vat., subvcctio quia, sicut ait : Patrc in unitatc Spiritus sancti Deus pcromnia SXCtUa
Apostolus, non cognovit hic mundus per sapientiam saeculorum.
Dcum. (g) M. S. Pciri :ScrmoS. Lconis papx centra lurrc-
(c) Conjunctionome/ineditisinsertam ante vocem ficos de Nalivitate Domini.
deficientibus, delevitnus auctoritate ms. S. Pctri et (//) Idem codcx S. Petri. in exaltatione.
codd. Vat. collcct. 4 ct 5. (<') lta cutnQuesn. mss. S. Petri. Antcriorcscditio-
(d) Codd. S. Petri, mysterium. nes, nihilque magis fdcntcr.
(c)Tres codd., autem pro enim; et deln, sumus pro Edili, totaiii. Magisplacuit lectio mss. S. Petri
simus. et unius \'at.
(/') ltaex mss. S. Petri. Item in ms.Vat.collect. 5 (I.) lla emendavit Quesnellua, nullum ms. signiii-
habetur dvscipulis. Erat in editis, forma esset disci- cans. Emendationem <7 conceptio invenimus in mss.
puli, ct illuni humilitatemeligeret serous. Dcin in mss. s. Petri et aliis additio antem vocam Hodie
codd. ;

S. Pctri ; Qui vivtt ct rci/uat cuiu Dco Palrc omiiipo- iniin estin m^s. collcct. 5. Erat incditiscum quibus.
 .

213 SEHMO XXVI. 2U

promissa quam credita. Hodieenim auctor mundi A Cap. III. — Nascitur ergo, dilectissimi, nonde
edituscst utcro virginali, et qui omncsnaturas con carnissemine, sedde Spiritusancto Salvator, querrt
didit, ejua esl ractus Filiua quaiu creavit. Ilodie primffl transgressionis condcmnatio non tencret.
Verbum Dei 88 carnc apparuit vestitum, ct quod Undeipsacollati munerismagnitudodignam anobis
nunquam 1'uit humanis oculis visibile, cumit etiam exigit suo splcndore revcrcntiam. Ideo enim, sicut
manibus esse Hodie (a)genitumin nostrsa
tractabile. beatus Apostolus(/) docct, nonspiritum hujus viundi
carnisanimffiquesubstantiaSalvatoremangelicisvo- accepimus, sed spiritum qui exDco est, ut sciamus qux
eibus didicere pastores et apud Dominicorum prav
; a Deo donata sunt nobis (I Cor. n, 12) : Qui xon alitcr

Bulesgregum hodie evahgetizandi formapreecondita pie colitur, nisi id ei quod ipse tribuit offeratur.
est ut nos quoque cum ccelestis militi.e dicamus
: Quid(gr) autem in thcsauroDominicaclargitatis ad ho-
exercitu: Gloria inexcelsis Deo, cl in terra pax homi- norcm tam congruum possumusin-
proesentis festi
nibus hotuevoluntatis Luc. n, 1 1 . venire, quam pacem, Domini pri-
qu;e in nalivitatc
Cap. II— Quamvis igitur illa infantia quam Fillii ma eseangelico procdicata conccntu? Ipsa enim est
Dei non estdedigaata majestas, io virum perfeclum quffl parit filios Dci, nutrix dilectionis et genitrix
aptatisadjectione provcclasit,etconsummatopassio- unitatis ; rcquies beatorum, et aiternitatis habitacu-
nis et resurrectionis triumpho, omnes susceptae pro n lum jcujushocopuspropriumetspecialebeneficium
nobis humilitatis transierintactiones.renovattamcn est, ut jungatDeo quos sccernit de mundo. Unde
nobishodiernafestivitas nati Jesu exMariaVirgine Apostolus ad hoc bonum nos incitat, diccns : Jusli-
Bacraprimordia;etdumSalvatoris nostri adoramus fcuti crgo ex fule, puccm habeamus Deum (Rom.
atl

ortum,invenimurnosnostrumcclebrarcprincipium. v, I)Cujus sentcntiaj brcvitate omnium fere man-

GeneratioenimChristi origoest populi Christiani, et dalorum continetur effectus quia ubi fuerit veni- :

nataliscapitis natalis est corporis.Habeant licct sin- tas pacis, nihil ibi polest deesse virtutis. Quid est,
guli quique vocatorum ordinem suum, et omnes Ec- autem, dilectissimi, pacem habere ad Deum, nisi
clesia? filii tcmporum sint successionedistincti, uni- velle quod jubet, ct nolle quod prohibet? Si enim
versa tamen summafidelium.fontcorta baptismatis, humanoe amicitiaa pares animoset similes expetunt
sicut cum Christo in passione crucifixi, in resurre- voluntates, nec umquam diversitas morum ad fir-
ctionc resuscitati,in asccnsione ad dexteram Patris mam potest pervcnirc concordiam,quomododivina3
collocati.ita cum ipso(/>)sunt inhac nativitate con- particeps erit pacis, cuica placcnt qua? Deo displi-
geniti.Quisquisenimhominuminquacumquemundi cent, et iis appetit dclectari quibus illum novit of-
parte credentium regeueratur in Christo, interciso fendi ?Non animus filiorum Dei, nec talem
est istc
originalis traraite vetustatis.transit in novumhomi sapientiam recipitadoptivanobilitas.Genus elcctum
nem renascendo necjam ; in propagine habetur car- C et regium,regenerationis suae respondeat dignitati,
nalispatris, sedin geruuneSalvatoris, quiidcofilius diligat quod diligitpater, etinnulloab auctore suo
hominis est factus, ut nos filii Dci essc possimus. dissentiat, ne iterum dicat Dominus : Filios genui
Nisi enim ille ad nos hac humilitate deseenderet, autem sprcvcrunt me. Agnovit bos pos-
ci exaltavi, ipsi

nemo ad illum ullis suis meritia perveniret.Nihil hic sessorem suum, ct asinus prsesepe domini sui ; Isracl
vocatorum cordibuscaliginis inferat terrenasapien- uutcm me non cognovit, et populus meus me non in-
tia,nec secontra altitudinem gratisc Dci.mox in ima tellexit (Isai. i, 2, 3).
rcditurus, terrenarum cogitationum pulvis attollat. Cap. IV. — Magnum
esl, dilectissimi, hujus mu-
Impletuni saiculorumquod eratantc tcm-
esl in line ncris sacramentum, et omnia dona cxcedit hoc do-
poraa>tcrna dispositum ct sub procscntia rcrum,
; num, ut Deus hominem vocet filinm, et homo Deum
signiscessantibusfigurarum.lex etprophetiaveritas nominet patrem: perhas enim appellationcs scnti-
facta est ulAbraham fieret omuium gcntium pater,
: tur et discitur quis ad tantam altitudincm ascendat
et in semine ejusdaretur inundo promissa benedi- affccUis. Nam si in progenie carnali et stirpe terre-
ctio nec hi tantumcssent (^)Israelita;,quos sanguis
; na90claris parentibus gcnitos vitia mala; conver-
et caro genuisset, sed in possessionem haereditatis sationis obscurant, et ipsomajorumsuorumluminc
fidci tiliisprreparatae.universitasadoptionisintraret. rj soboles indigna confunditur in quem cxilum ve- ;

89 Nec obtrepant incptarum calumnioc qusestio-

(/ nicnt, qui proptcr amorem mundi a gcncratione
num,nec cfTcctus divini opcris ratiocinatio huinana Christi non mcluunt abdicari ?Si autcm ad huma-
discutiat; nos cum Abraham crcdimus Dco,nccha3- nampcrtinet laudem ut patrum decus in prole re-
sitainus diflidentia (Ilom. iv, 20), scd plenissimc splendeat, quauto '.nagisgloriosumcstexDeo(/i) na-
scimus quoniam quodpromisit (c) Dominus, potens tis in auctorissui imaginem refulgere,et illum in se
est facere. qui eos generavit ostcnderc, dicentc Domino : Sic

dam mss., et conceptione de Spiritu sancto tam mire v

Mss. s. Petri, Deus.
promissa quam creaita. auctor mundi editus est. f iisdem codd. 8. Petri. docuit.
[n
(a) Vox genitum desideratur in ms.Vat. collect. 5. (^)Supposuimusatttem pro enim cx mss. S. Pclri
(o)Editi,5ummus.Anteponendamcredidimuslectio- ct quibusdam Val
em duorum mss. S. Pctri et unius Vat. A Al., natos. Mox eos ex corld. S. Pctri ct Vat.
(c) Vulgati, Israel. Correximus ex mss. S. Petri. scripsimus. Al., illos.
Aliqui codd., Non obstrepant.
 :

215 S. LEONIS MAGNI SEKMONES. 216

tMeat(a)lumenvestrumcoramhominibus, ut videant A (<l)

inquit,inuridnsamicitiassuas,etmultosfacitper-
opera vestra bona, etmagnificeni Patrem vestrum qui vcrsos amore concordcs. Sunt etiam in vitiis pares
in ccetis cst (Matth. v, 16) ; ct insidiante diabolo et animi,etsimilitudodesideriorumaequalitatemgignit
angelisejus,hoc innumerisfentationibuslaboratur, affectum. (h)M si quidam forsitan reperiantur qui-

ut homincm ad superna nitcntem, aut adversa tcr- bus pravaet inhonesta non placeant, quique illicitas
reant, aut secunda corrumpant ; scd major cst qui consensiones a foedere su-'je charilatis excludant, ta-
in nobis cst quam qui adversum nos est, pacem men etiatn tales, si vcl Judaei sint, vel haeretici, vel

cum Deo habentibus, ac scmper Patri toto corde pagani,non de amicitiaDei, sed depacesuntmundi.
dicentibus, Fiat voluntas tuas (Matth. vi, 10), nulla Pax autem spiritalium et catholicorum, a supernis
(i) veniens,etad sui perna perducens.cum amatoribus
praevalerecertamina,nulli possuntnocereconflictus.
Accusantes enim nosmetipsos confessionibusnos- mundi nullanosvultcommunionemisceri,sedornni-
tris,et consensumanimicarnisconeupiscentiisdene-
bus obstaculis rcsistere, et ad veragaudia a perni-
Domino Ubi
ciosisdelectationibus evolare,dicente :
gantes, inimicitias quidem adversum nosejus, qui
tuum (Matth. vr,
fuerit thesaurus tuus, (j) ibi erit ct cor
peccatiauctorcst, commovcmus, scd incxpugnabi-
hoc est, si deorsum sunt quae amas, ad ima
lemcumDco paccm gratine ipsius serviendo firma- 21;
:

r, descendes si sursum sunt quae diligis, ad summa

, ;

mus, ut Regi nostro non solum obcdientia subjicia- R ^ '

pervenies quo nos unum volentes, unum sentien-

mur, sed etiam judicio copulcmur. Quoniamsnn
:

tes,et in fide ac spe et in charitate concordes, Spi-

eademsententiasumus,si quodvultvolumus,etquod
rituspacisagatatqueperducat : quoniam quicumque
improbat improbamus, ipsc jam pro nobis omnia
Spiritu Dei aguniur, ii fdii sunl Dei (Iiom. vm. 14),
bellaconficiet,ipsequideditvclle,donabitet posse:ut
qui regnat cum Filio, et Spiritu sancto in saecula
simus cooperatores operum ejus,et propheticum il-
saeculorum. Amen.
ludcum (t)fideiexsultationedicamus:Z)omt»HS illu-
minatio mea et salus mea ; qucm timebo ? Dominus
SERMO XXVII [Al.XXVIJ.
a quo trepidabo (Ps. xxvi, 1) ?
(k) In Nativiiate Domini VII.
defensorvitx mese ;

Synopsis. —
/. /Equalis esse periculi altcrutram in
Cap. V. — Qui ergo non ex sanguinibus, neque ex Christo neqare naturam. Il.Verbum caro fa- —
voluntate carnis, (c)neque exvoluntateviri, scd ex Deo ctum quomodo intelligendum? Qui effectus?
est, —
III. Diabolum varie homines tentare pro variis eo-
nali sunt (Joan. i, 13), offerantPatripacificorum con-
rum affectibus ct studiis. IV. Quod soU oricnti —
cordiamfiliorum, (d) etinprimogenitumnovaecrea- quidam Christiani se inclinant, ex supersitione esse.
turae, qui venit non suam, sed mittentis faccre vo- — V. Coslestia corpora hominum utilitati servire. —
luntalem, universa adoptionis membra concurrant VI. Quis rectus creaturarum usus. Homo ad proc-
senlianatvs, ad futura renatus.
quoniam gratia Patrisnondiscordes neque dissimi- I

les,sed unum scnLientesunumqucamantcs,adopta- Cap. I. — Festivitatis hodiernae, dilectissimi, ve-

rus venerator est 92 nec de in-
et pius cultorqui
vithaercdcs. Ad unam reformatos imaginem opor-
carnationeDominialiquidfalsum, necdeDeitate ali-
tet animam habcrc conformcm.Natalis Domini na-
quid scntit indignum paris enim periculi malum :

talisest pacis :(e) sic enimait Apostolus : Ipse cstpax

cst, si illi aut naturae nostroe veritas, aut paternae
nostra,qui fecit utraque unum (Ephes. n. 14); quo-
gloriae negatur aequalitas. Cum ergo ad intelligen-
niam sive Judoeus, sive gentibs, per ipsum habemus
dum sacramentum NativitatisChristi, qua dematre
accessum in uno Spiritu ad Patrem (Ib., 18) ; 91 Virginc est ortus, accedimus, abigaturprocul terre-
qui ante passionis diem voluntaria dispositione pra> narumcaligorationum,f7)et ab illuminals fideiocu-
lcctum, discipulos suos hac prnecipuedoetrina ([) in- lismundauaj sapientiae fumus abscidat divinaest ;

formavit, ut diccrct : Pacem meam do vobis, pacem enim auctoritas cui credimus, divina cst doctrina
meam relinquo vobis (Joan. xiv, 27). Et nc sub no- quam sequimur. Quoniam sive legis testifieationi,
mine generali pacis suae qualitas laterct, adjeoit : sivc oraculis prophetarum.sivc evangelica^tubac in-

Non quemadmodum mundus datego do vobis. Ilabet, tcriorcm admoveamus auditum, veruin est quod

(a) Quoedam antiqune cditiones./H.r vestra. Dcin cx D edili habent, inquit.Habet autenl sivc non et voccm
co d.S. Petrietuno Va.t.,magnificeni scripsimus, pro suas reperimuB in duobusoodd, S. Petri ct in Casi-
vifiecnt ; similliter enim legitur serm. 38, cap. 3,
glorifi nensi.ln anterioribus cditis, et mss. trium posterio-
et scrm. 43, cap. 4. rum collcctionum : Non habet, inquit, mundus ami-
(/;) In ms. Vat. collect. 5 deest fidci. citias veras,etmidlos,clc.\n unc Vaticano, quia inul-
(c) Ms. S. Petri.H^ e.r wluptate earnis, nec ex vo- tos, pro el muUos.

luplate viri. Sic etiam apud llilarium lib. de Tri- i (/ijInmss.S. Pctri ctYal. Atsi ; in primacditionc, ,

nitatc,n. 10,in vetustissimo codice cjusdcm basilicae .lc si.

S. Pctri. ?') In cod. S. Petri, est veniens.... qiiw cum ama-

(d) In ms. Bonon. et Vat., ac prima editione.efi'am toribus.
in primogenitum. (j) Addidimusf/cx nostris codd. Inprimacditionc,
(e) Ms.' S. Pctri etprima editio Sicut cnim. : ibi est et cor tuutn.

(/) Edili et aliquot codd. addunl sua, quod delevi-

(/.•) Unus codex S. Pctri Sermo S. Leonis : papx
mus exms. S. Petri el prima editione. contra hsereticos de Incarnatione Domini.
(g) Eiiiin pm inquit supposuit Quesnellus quaau- ;
(/) Sic ms. S. Petri. Al., OCUlo. Priaia cditio, ct il-

ctoritate, ignoramua omnes enim nostri mss. et

:
luminantc fidci oeulo.
217 SERMO XXVII. 218

(a)beatu9 Joanncs plenusSpiritu sancto intonuit: In A. tustas in adoptionem veniunt alieni, et inhaeredi-
;

frineipid <-rnt ferbum, ei Verbum eratapud Deum.et tatem ingrediuntur extranei. Dc impiis justi, de
Deus erat Verbum. Ihe erai fti rtrincipio apud deum. avaris henigni, deincontinentibuscasti, de terrenis
Omnia per ipsum faeta sunt, et sine ipso faetum est, incipiunt esse ccelestes. Quoe autem est ista muta-
vihil (Joan. i, 1-3), Et simililer vcrum est quod tio, nisi dexterae Quoniam venit Filius Dei
Excelsi ?
idem predioator adjeoit : Verbum caro factum est dissolvere operadiaboli (/ Joan. m, 8), etita se no-
et habitavit in nobi*; etvidimus gloriamejus,gloriam bis, nosquc(/f)inseruitsibi,ut Deiadhumana desccn-

quasi Unigeniti a Patre b) li>i<L, IV. In utraque hominis ad divina provectio.

sio, fieret

ergo natura idem est Dei Filius nostra suscipiens, Cap. — Iu hae autem, dilectissimi, misericor-
111.

et propria non amittens ; in homine hominem re- diaDei,cujuscrganosmagnitudinemcxplicare<7)non

novans, (r)in se incommutabilis perscverans. Deitas possumus, multa sollicitudine praccavendum est
enim, quae illi cuni Patre communis est. nullum de- Christianis nediabolicis iterumcapiantur insidiis,et
trimentum omnipotentioe subiit, nec Dei formam eisdem rursus, quibus (/) renuntiaverunt, erroribus
scrvi forma violavit, quia summa et sempiterna es- implicentur.Non enim dcsinit hostis antiquus,trans-
sentia,i|u se ad humanigeneris inclinavit salutem,
i' figurans seinangelum lucis (II Cor. xi, 14), decep-
nos quidem in suam gloriam transtulit, sed quod n tionumlaquoosubiqueprajtendere, etutquoquo mo
erat esse non destitit. Unde cum Unigenitus Dei do fidem credentium corrumpat, instare. Novit cui
minorem se Patre confitetur (Joan. xiv, 28), cui se adhibeata2stuscupiditatis,cuiillecebrasgulaeingerat
dicit aequalem (Joan. x, 30), veritatcm in se formae cui apponat 94 incitamenta luxuriae, cui infundat
utriusqne demonstrat: ut et humanam probet impa- virus invidine; novit quem mcerore conturbet, quem
rilitas, ct divinam declaret aequalitas. gaudio fallat, quem metu opprimat, quem admira-
Cap. II. — Majestati igitur Filii Dei corporea na- tione seducat; omniumdiscutitconsuetudines,venti-
quia substantia
tivitas nihil abstulit, nihil contulit, latcuras,scrutatur(/i)affectus;etibicausasquaeritno-
incommutabilis nec minui potuit, nec augeri. Quod cendi, ubiquemque viderit studiosius occupari. Ha-
enim Verbum caro factum est, non hoc significat, bet etenim multos ex eis quos tenacius obligavit,
quod in carnem sit Dei natura mutata, sed quod a aptos artibus suis, quorum ad alios decipicndos et
Verbo in unitatem personae sit caro suscepla in cu- ; ingcniis utatur et linguis. Per istos remedia aegritu-
jus utique nomine homo totus accipitur, cum quo dinum, iudiciafuturorum, placationesdaemonum,et
intra Virginis viscera sancto Spiritu fecundata, et depulsiones promittuntur umbrarum.(/)Addunt se et
numquam virginitate caritura, tam inseparabiliter iili, qui totam humanae vitae conditionem de stella-

Dei Filius(</)estunitus,ut qui erat intemporaliterde rum pendere cffectibus mentiuntur, et quod est aut
essentia Patris genitus,ipse sit temporaliter dc ute- C divinae voluntatis,aut nostrae,indeclinabiliumdicunt
ro Virginis natus. Aliter enim ab aeternae mortis esse fatorum. Quae lamen, ut cumulatius noceant,
vinculis non possemus absolvi, nisi in nostris fie- spondent posse mutari, si illis quae adversantur
rethumilis, qui omnipotens 93 (e) permanebat in sideribus supplicelur. Unde commentum impium
suis. Nascens ilaquc Uominus nosterJcsus Christus (m) sua ralione deslruitur, quia si praedicta non per-
homovcrus, qui numquam destitit esse Deus verus, manent, non sunt fata metuenda; si permanent.non
no\ve creaturaeinsefccitexordium,et(/') in ortussui sunt astra veneranda.
forma dedit humanogeneri spiritale principium, ut Cap. IV. — De talibus institutis etiam illa gene-
ad carnalis generationis abolenda contagia,esset re- ratur impietas, ut sol (n)in inchoationediurnaelucis
generandis origo sine semine criminis, de quibus exsurgens a quibusdam insipientoribus de locis
dicitur: Qui non ex sanguinibus ,neque (g) exvoluntate erninentioribus adoretur; quodnonnulli etiam Chri-
earnis, neque e.r voluntatc viri, sed ex Dco nati sunt stiani adeo sc religiosefaccre putant, ut priusquam
{Joan, i, 13.'. Qua3 hoc sacramentum mens compre- ad B. Pctri apostoli basilicam, quoo uni Deovivo et
hendcre, qua; hanc gratiam valcat lingua narrare ? vero est dcdicata, pcrvcniant, superatis gradibus
Ueditin innoccntiam iniquitas, et in novitatemve- quibus ad suggcstum (o) areae superioris ascenditur,

(a) Addidimus beatus ex Lcctionariis S. Pctri et " (z) ex mss. S. Petri et Veron. Al., non valemus.
Ita
Veron. (j)Sic cx ms. Vcron. et duobus Vat. AJ., renun-
(b) Prima cditio addit, plenum gratix et veritatis. tiavenmt.
Dein, /» utraque enim natura in duobus mss. S. Petri (Aj Mss. S. Petri, Bonon., acprimaeditio,<?//'^Ms.
it Vat. ac prima cditione. [I) Editi anteQuesnellum,etaliquicodd.,/laV/i</i/»/-
C Codd. S. Petri, ipsc incommutabilis. Postea non c/ illi. Emcndatisnem confirmant mss. S. Petri, Ve-
iesitt, j)ro non destitit, in ms. Vcronensi. ron. et Casin. Paulo post e/feetibus rcstituimus ex
(«VSic ex nostris codicibus ct primaeditione. Cae- editis ante Quesn. ct melionbus nostris codicibus.
tcri editi, unitur. Quesnellus cum mss collcct. 5, affectibus ; et in
(e) Duo codd. addunt, et sublimis, Paulo
S. Pctri margine : Al., effectibus.
ante, non poteramus, pro non posscmus, in ms. Vero- (in) Al., hac QuESNBfct. io margine.
nensi. Pra?positioncm in reposuimus ex
(n) mss S.Petri
(f) Praepositio in abest a prima cditione. et tribus Vat. ac prima editione.
(g) Ms. s. Petri, ex coluptale, uti etiam in supe- (o) Quesnellus in secunda editione hanc annotatio-
riori scrmone, can. 5. ncm subjecit: « Antea lcgebalur ar x>, eliamin prima t

[h) Cod. Bon. ct primaeditio, inscrit. nostra editione. Errorem primus deprchendit vis
219 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 220
converso corpore (a) ad nascentem se solem rcfle- A cst sol, vel quid est luna, nisi (c, visibilis creaturje
ctant,etcurvatis cervicibus, in honorem se splendidi et corpores lucis elementa? quorum unum ebt ma-
orbisinclincnt. 95 Quod
parLim ignorantiae vi-
fleri joris claritatis, et aliud minoris est luminis. Sicut
tio, partim paganitalis spiritu, rnultum tabescimus enim alia diurna, alia nocturna sunt tempora, ita
et dolemus quia etsi quidam forte Creutorem po-
: (i)diversamin luminaribusqualitatemCreator insti-
tius pulchri luminis quam ipsum lumen, quod est tuit,cum tamen priusquam hjec fiorent, et dies sine
creatura, venerantur, abstinendum tamcn cst (b) ab solis officio, ct noctes sine lunae ministerio praeces-
ipsa spccie hujus officii, quam cum in nostris inve- sissent. Scd
condebantur ista ad laciendi hominis
(e)

nit, qui deorum cultum reliquit, nonne hanc secum utililalcm, ut rationaleanimal nec in distinctione
partem opiniouis vetustac tanquam probabilcm rc- mensium, nec in recursu annorum, nec in dinume-
quam
tentabit, Christianis et impiis viderit esse rntione ®6temporum falleretur: cum per (fi inaequa-
communem? lium horarumimparesmoras,etdis5imiliumortuum
Cap. V. — Abjiciaturergoa consuetudine fidelium signamanifesta, et et menses
annossol concluderet,
damnanda perversitas, nec honor uni Deo debitus, luna (g) rcnovarct. Quarto namque, ut legimus, die,
eorum rilibus qui creaturis dcserviunt, misceatur. dixit Deus : Fiant luminaria in fwmamento cadi, et
Dicit enim Scriptura divina Dominum Dcum tuum :
t» luccant super tcrram, ctdividant inter diem et noctem,
adorabis, et illi soli scrvies (Matth, iv, 10. Et beatus el sint in signa, et lcmpora, et dies, cl annos, et sint in

Job, homo sinc qucrcla, ut ait Dominus,ei contincns firmarncnto cceli, ut luccant supcr terram (Gen. I,

se ab omni re mala (Job. i, 8), Numquid vidi, inquit, 14, 15).

solem cum futgcrct, ct lunam incedentem clare, cl Imta- Cap. VI. — Expergiscere, o homo, et dignitatem
tum est cor mcum in abscondito, et osculatus sum ma- tuoecognosce natuiae. Recordare te factumadimagi-

num mcam: quse cst iniquiias muxima,
tra Deum altissimum (Job xxxi, 26-28)? Quid autem
clarissimus JoannesCiampinus Romanus, magister
Brevium gratiae, ac inutraque signatura referenda-
rius, veramque lectionem vindioavit scripto Romae
excuso, anno 1693, subhac epigraphe: De vocis cor-
rectione in scrmone 7. S. Leonis Magni de Nativitate
Domini, etc. Litterulx munusculum, etc. N h ex
doctissimi viri dissertatione hoc loco excerpimus,
quia integram eam repraescntamus ad calcem isto-
rum sermonum. IIoc unum moneo, correctum esse
hunclocum auctoritate codicis Vaticani num. 1277,
a sexcentis circiter annis exarati. » Hactenus ille.
Ciampini dissertationem in observationibus nostris
insertam invenies. In numerum autem codicis Vati-
cani 1277, quem cum optima lectione Ciampinus
nactus est, error irrepsit. Codex enim eo numero
signatusnihil habetquod adLeonem pertineat. Dili-
gcntia autem inquisitionis adhibita, reperimuseam
lectionem in perantiquo Valicano Lectionario 1267,
et hunc codiccm a Ciampino allegatum arbitramur.
lluic autem duos alios mss. libros basilico? S. Petri
addimus signatos num. 105 unum Vallic.
et 107, et
A 10, qui lectionem arse similiter praferunt. In alio
vero ejusdem basilicae cod. 106, qui tamen non ita
antiqu;e originis est, habetur arcis pro arex ; sicut
etiam in ms. Veronensi.Fortealiquisantiquuslibra-
rius scriptum invcnit arcx,ut\ legitur in mss.Veneto
153, et Gasin. collect. 1, clarcis potius scribendum
putavit. In alio Vallicell. XXVI, acrex habetur pro
arex.
(a)Consuctudinem istamusurpatamesscdicitauc-
tor nostcr partim ignorantix vitio, partim paganitatis
spiritu;natamque cx prava scu Maniehocorum, seu
Priscillianistarum erga sidera venerationc. Cum la-
men asserat quosdam forte Crcatorem potius pul-
ct negatio con- ncm Dci (Gen. \, 26) ;
qua.', etsi in Adam corrupta, in
Christotamenestreformata.Uterequomodoutendum
opus nonerat utqui illa subibant, ad orientem solem
corpus reflectercnt.Cum autem basilica S.Petri, sicut
ct alia3 quaedam antiquae. Urbis basilicae,solem occi-
dentem ab introitu respiceret, hinc Christiani, qui
orientem versus orare soliti erant, ne antiqua con-
i i 1 suetudo a patribus accepta atque in ipso baptismate
usurpata penitus oblitterarctur, hunc ritum retinue-
rant, etquideminejusbasilicosuniusinlroitu, inqua
olim fons baptismaliserat, quo abluti fideles nomen
Q dare Christo consueverant sub Romani pontiflcis
manu. Quesn. —
Confer quae in hunc locum expli-
candumoptime digessitCiampinuslocoallegato no-
tationc prajcedenti, ubi inter caetera ingressum seu
faciem basilicaaS Petri ad orientem spectasseosten-
dit, unde orientem solem veneraturi in suggestu areae
superioris, corpore rcflcctere debebant. Id autem
parlim ignorantix vitio, partim paganitatis spiritu
fiebat a nonnullis Christianis, quia hi arripientes
veterem Ghristianorum ritum orandi faciead orien-
tem versa,ignorantes vero hujusritus rationem,qua
non sol, sed Deus adorabatur, eumdemrilum ad so-
lem nascentem venerandum paganico spiritu tradu-
ccbant. Hincpravam ejusmodi consuetudinem in iis
Christianis S. pontifex non e Manichaeis vel Priscil-
lianistis ortam indicat, sed ex antiquo ritu Christia-
norum paganico spiritu ad solem ignoranter traducto
noc reprehendit tamon ipsum ritumorandi ad Oricn-
tcm, sed ejus abusum, quo vcl sol colebatur, vel si
non sol, sed Deus colerctur, scandalum cx circum-
u stantiis oriri poterat.
(b) Sic cx mss. S. Petri et Veron. k\.,ab ipsa hujus-
modi specie offivii.
(V) Forte, vtsibiles. Quf.snf:i.i.us in margine.
(d) Codex Veron diversas inluminaribus qualitatcs.
.
,

chri luminis quam ipsum lumcn csse veneratos,pro- God. Hon. et primaeditio, in luminibus.
babile admodum est orfumesse ritum illum cx anti- (e) Prima
editio et unus Vat, concedebantur. Alii
quo Christianorum more, qui ad orientem solcm cditi ante Qucsn.. condita sunt. Quesnellianam omen-
vcrsi orarc consuevcrant; praescrtimque eum bapti- dationcm reperimus in scptem nostris codd., ad
zandi erant, conversi ad occidentem Salanac nun- quam aoeedit ms. Casin., um debebantur. Moz ox <

tium rcmittcbant, convcrsi autcm postmodum ad
oricntcm, Christumsalutabantatqueadorabant.Sed
curhocin ingrcssu basilicse S. Potri potius quam
aliarum?Nitnirum tunc temporis mos erat ut Cbri-
stianorumtemplasolem oricntcm respicerent, eum-
quc ingrcdientes advcrsum habcrcnt quamobrcm
codd. S. Petri, Vat., Vallicell. et Casin. ac prima
oditiono, faciendi reposuimus pro faeiendam.
(/J Ita mss. Corb., Gaudiival. et Vict. Quosnelli.
Similiter nostri codd. et nonnulla editiones. Al.,
aequalium.
; (g) Al., determinaretin mss. Corb. Quesnelli,
 :

221 SERMO XXVHI. 222

est visihilibus crcaturis, sicut uteris terru, mari, A. procul dubioad spiritalem laetitiamcopiosiusincita-
coelo,aere,fontibus atque (luminibus ;(a)et quidquid mur. NativitatisDominicrc sucramento nobisclarius
in eis pulehrum atque mirubile est, refer ad luudem coruscante : ut recurrentes ad illam divinae miseri-
et glorium Conditoris. Noli esse deditua illi lumini cordiu: ineffabileininclinationem,qua Creator homi-
quo volucres et serpentes, quo bcstiae et pecudes, num(//ihomoficridignatusest,in ipsiusnos invenia-
quo muscoe delectantur et vermes.Lucem (bjcorpo- mur nutura, quem adoramus in nostra. Deus enim
ream scnsu tange corporeo, et toto mentis affectu Dei Filius.de sempiterno et ingenito Patre unigeni-
illud verum lumen amplectere quod illuminai om- tus,sempiternusmanensin forma Dei, ct incommu-
nemhominemvenientem inhunc mundum [Joan. i, 9), tabiliteratqueintemporaliterhabens(/)nonaliudesse
et dfl quo dicit propheta: Acbedite ad eum, et illumi- quam Pater est, formamservi sine sua? detrimento
namini, et vultus vestrinon erubescenl(Ps. xxxm, 6). majestatis 98 accepit, ut in sua nos proveheret,
Si enimtemplum Dei sumus, ct SpiritusDeihabitat (j) non se in nostra dejiccret.Undc utrique naturoe in
in nobis [1 Cor. m, 16), plus quod lidelis quis-
i:st suis proprietatibus permanenti, tanta est unitatis
que (c) in sua hubet animo, quum quod miraturin facta communio,ut quidquid ibi cst Dei, non sit ab
coelo. Non itaque vobis, dileotissimi.hoc autindici- humanitate disjunctum quidquid autem est ho- ;

mus, ant suademus, ut despiciaiis opera Dei, aut minis, non sit a Deitate divisum .

D
contrarium aliquid fidei vestrte, in iis quae Deus bo- Cap. II. — Celebrantes igitur, dilectissimi, nata-
nus bona condidit,aestimetis;sed ut (</) omni creatu- lemdiem Domini Salvatoris,partum beatas Virginis
rarum specie, 97 et universo hujusmundi ornatu integrecogitemus, ut carnianimicqueconceptas vir-
rationabilitercttemperauter utamini : Qu3Senim vi- tutem Verbi nullo temporis puncto defuisse creda-
denter,sicutait Apostolus,/ emporalia sunt; qux au- mus,nec priusformatum atque animatumtemplum
tem non videntur wtema sunt (II Cor. iv, 18). (e) Unde corporisChristi,quodsibisuperveniensvindicaretha-
quia ad PR.ESE.vriA sumus nati, ad futuraautem re- bitatur,sed peripsumet inipso, novohomini datum
nati, non temporalibus bonis dediti, sed eeternissi- esse principium;ut inunoDeiatque hominis datum
mus intenti; et ut spem nostram possimus propius esse principium ut in uno Dci atque hominis filio,
:

intueri,inipsosacramentoNatalisDomini cogitemus et sine matre Dcitas, etsinepatre esset humanitus.

quid natune nostne gralia divina contulerit. Audia- Simulenim perSpiritum sanctum fccundatavirgini-
musApostolum dicentem MorUi enim eslis, ei vita
: tas, sine corruptionis vestigio ediditet sui
generas
vestra abscondita csl cum Christo in Deo. Gum autem sobolcm, ct suae stirpis auctorem. Undeetidem Do-
Christus apparuerit vitu vestra,tunc et vos appafebitis iuinus, sicut evangelista commemorat, quaesivit a
cum ipso in gloria (Coloss. m, Judauscujus filiumChristum Scripturarum auctori-
3, 4) ;
qui vivit et re-
gnat cum Patre et Spiritu sancto per omnia sa?cu- C tatc didicissent eteisdcm respondentibusquod ex ;

la seeculorum. Amen. Davidventurus semine traderetur: Quomodo, inquit,

SERMO XXVIII
illum Dominum suum David iu spiritu vocat, dicens :
[Al. XXVII].
Dixit Dominus Domino meo : Sedc a dextris meis,
(f) In Nutivilate Domini 17//.
donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum
Svnopsis. —
Quanta Ixlitia mi/stcrium Christi na-
I.

scentissit excipiendum. —
II. .1 carneanimaquein
(Matth. xxn, 43, 44 Nec potueruntJu-
; Ps. cix, 1) ?
Christo humana nutlo momento Verbum abfuis.se. — da;i propositam solvere quajstionem, quia non in-
,U.In delendo peccato Adcc voluntario justiliamesse telligebant in uno Christo et progeniem Davidicam,
servatam.i —
W.Yarii errores circa incarnationem et naturam prophetatam esse divinam.
Domini. —
V. Nestorii ct Eutyehis impia dogmata.
— Majestas autemFilii DciaequalisPatri,
— VI. Yeritatem utriusque nafur/c in Christo, in C.vp. III.

unilatem personx convcnire. VII. Quomodo ple- — vcstiens se humilitate servili, nec metuebatminui,
nitwlo Divinitatis corporaliter in Cftristo inhabital, necindigebataugeri; ipsumque effcctum misericor-
et in Ecclesia.
diaesuae,quem restitutioniimpendebathumanae,sola
Cap. I.— Cum semper nos, dilectissimi.gaudere exsequi poterat virtute Deitatis ; ut creaturam ad
inDomino,omniadivinacloquia(o)exhortentur,hodie imaginem Dei conditam (Genes.i, 26) a jugo (k) diri

(c) Vnus Vat., ut quidquid.... referas. D mus mss. Bon. et prima cdit.
rcnati, in
(b) Ita omncs nostri codd. et Quesnel- editi ante In uno ms.S.Petri. De Nativilate Domini contra
(f)
lum, qui testaturita etiam legi in mss.Gaudiival. hweticos. In alio ejusdem basilicae cod., Contra Ne-
;

at ipse edidit incorpoream, et post incorporco ,nec
ullum mss.librum sicprreferentemindicavit. Neque
contextusLeonis id rcquirit.Lucemenim corpoream
tungi corporeo sensu non vctat, qui pr.nmiserat
Vtere, quomodo utendum est visibuibus;
sensu tangantur, mentc autcm verum lumen am-
plcctamur.
(c) Sic ex mss. S.Petri et Casin. Al., habct in sua
amma. Mox utique pro itaque in prima cditione.
(d) Coi. Bon. ct prima editio, omnium
; et dein
temporaliter pro temperanter inuno mss. S. Petri et
ulio Vat.
(e)Quia autem adpr;cscntiasumus nati,adfutura su-
storium et alios hsereticos de Incarnalione Dotnini.
(g) Tres Vat. codd.et prima editio, cohortentur.
(h) Cod. S. Petri, et Vat. 1267, homo esse.
(i) Codd. S. Petri, et Bon., non aliter esse quam
dum solo Pater est. Unum verbum est Jectioni vulgatae adjc-
cimus tum ex his codd., dum ex antiquo Lectio-
nar. Vat. 1267.
(;') Editi, non ipse noslra deficcret. Mclius in cod.
S. Pctri. Puulo post in hoc codice. ct in Vat. 1267,
non sit ab homme separatum,et quidquid est hominis.
(/>) Editi, dir.v dominationis. Quesn. in margine,
din dominatoris; quodpraetulimus auctoritate duo-
rnm codd. S. Petri, et Casinen., etc. In Vat. 1267,
 223 S. LEONIS MAGNI SEHMONES. 224
dominatoriserueret.Sed quianon itain primumho- A rant unitatem Deitatis intelligere nisi in unitate
(f)
mincmdiabolusviolentusoxstiterat,utcuminpartes personac, eumdem asseruerunt csse Patrem quem
suas sincliberi arbilrii consensionc transferret, sic Filium nt nasci et nutriri, pali et rnori,sepcliri ot
:

dostruendumpeccatum(a) fuerat vpluntarium etho- resurgerc,ad eumdem pertineret, qui per omnia et
oonsilium, ul dono gratiae non obesset norma
stile hominis personam impleret et Yerbi. Quidam puta-
humani generis stragecom-
justitiae.In totius igitur verunt Dominum Jesum Chri.sturn non nostrae sub-
muni.unum solum(6) eratrcmedium sub divinaera- stantiae coipushabuisse,sed ab elementissupcriori-
tionis occulto, quod posset subvenire prostratis, si bus ac subtilioribus BQO sumptum.Quidarn autem
aliquisfiliorum Adamoriginalispraevariealionisalic- aestimaverunt in carnc Christihumanam anirnam
nusatriucinnocensnasceretur, quicactcris et exem- (g)non fuisse^sedpartesanimacipsam Verbiimplesse
ploOOprodesset etmcrito. Sed quia hoc naturalis Deitatem. Quorum imprudentia in hoc transiit, ut
generatio non sinebat, nec polerat viliatae radicis animam quidem fuisse in Domino faterentur, sed
propago esse sine semino, dc quo Scriptura dicit : eamdem dicercnt mente caruisse, quia sufficeret et
Quis potest farere mundum de tmmundo conceptum se-
homini sola Deitasad omnia rationis officia.Postre-
mine ? Nonne tu qui solus es (Job xiv, 4)? Uominus mo iidcm asserere pracsumpserunt, partem quam-
David factus est filius David,et de promissi(c)germi-
R dam Vcrbi in carnem fuisso convcrsam,ut in unius
nis fructu prolcs cst orta sine vitio,in unam perso- dogmalis varietate multiplici, non carnis tantum
nam gemine conveniente natura ut eodem couce-: animaeque (h) natura, sed etiam ipsius Verbi sol-
ptu eodcmque partu gignerctur Dominus noster veretur essentia.
Jesus Christus,cui (d) ot vera inesset Deitas ad mi- Cap. V. — Multa sunt et alia prodigia falsitatum,
racula operum, et vera humanitas ad toierantiam quibus enumerandischaritatis vestrae non est fatigan-
passionum. dusauditus. Sed post diversas impietates, quac sibi
G\p. IV. — Fides igitur catholica, dilectissimi, invicem suntmultiformium blasphcmiarum cogna-
oblatrantium hacreticorum spernaterrores,qui mun- tioneconnex6e,dehispotissimumerroribusdeclinan-
danacsapienliac vanitate decopti,averitatisEvangclio disobservantiam vestrac devotionis admoneo quo-
;

recesserunt, et incarnationem Verbi intelligere non rumunus dudum Nestorio auc'ore consurgerenon
valentes, de causailluminationisfecerunt sibi rnate- impunetentavit, aliusnuper pari exsecratione dam-
riam caecitatis. Nam omnium credentium
fere falsa nandus, Eutyche assertore prorupit. Nam illebeatam
opinionibus,quaeetiaminsanctiSpiritusnegationem Mariam Virginem hominis tantummodo ausus est
proruunt,rotractatis,neminem pcne deviassecogno- prajdicare genitricem, ut in conceptu ejus et partu
scimus,nisi qui duarum naturarum veri-
in Christo nulla Verbi et carnis facta unitio credcretur quia :

tatem sub unius personac confessione non credidit. C Dei Filius non ipse (i) factussit hominis filius, sed
Alii etenim Dominosolam humanitatem, alii solam creato homini sola se dignationc sociaverit. Quod
ascripserc Deitatem.Alii veram quidem in ipso Di- catholicaeauresnequaquamtolerare potuerunt, quae
vinitatem, sed carnem dixerunt fuisse simulatam. sic Evangclio vcritatis imbutae sunt, ut firmissime
Alii professisuntverameumsuscepissecarnem, sed noverint nullam essehumano generi spem salutis,
Dei Patris non hahuisse naturam et Dcitati ejus, ; nisi ipse essctfilius Virginis, qui creator ostmatris.
quaeeranthumanaesubstanti.Te,deputantes,majorem Hic autem reccntioris sacrilegii profanus assertor,
sibi Deum minoremquc finxcrunt, cum gradus in unitionem quidem in Christo duarum confessus est
vera Divinitateesse(e) non pos3it:quoniamquidquid naturarum, sedipsa unitione id dixiteffectum, ut ex
Deo minus est.Dcus non est. Alii cognoscentes Pa- duabusuna remancret, nullatenusalterius existente
tris et Fili nullam esse distantiam, quia non pote- substantiajqureutiquc^finirLnisiautconsumptione,
duri dominatoris. Mox exueret pro erueret in ms. eadem Sabellii hncrcsiloquens S. pontifox, unitatcm
Ron. et prima editione, in quibus paulo ante fac- sabstaniix appcllat. Paulo post, »/ nasci... pcrtinc-
tam pro conditam. ret, cum Quesnello prajferunt nostri codd. et prima
(a) Tres codd. Vat. et unus S. Petri,/t*if In Vat. editio. Alioc cditiones, ct nasci... pcrtincrc.
1267, sic destruendum fuit voluntarium et hostite con- (g) Aliquot codd. ct editi ante Quesnellum, non
silium. haoUasse, nec fuisse. Post pauca prima editio, pro
(I)) Ita cx duobus mss.S.Pctri et antiquo Vat.lau- Quorum imjirudcntia, habet Quorumdam imprudcn-
dato.AL, fuit. Paulo post in illis, ceteris et c.rcmplo. tia ; cum aliqui cx Apollinaristis,
et forte melius,
adjecimus particulam et Lconis stylo maxime con- in antocedenti periodo indicatis, ad hunc errorem
gruam ex eodcm antiquo Vat. declirraverint.
(c)Ineditis ante Qucsnellum ct aliquibus mss., (// lta nostri codd. et editi ante Quesnellum.qui
1

generis.]jCcl\o autom fjerminis,(\nam in aliis mss.Vat. nullo indicato ms., ct nulla etiam indicata diversa
ct S. Potri reperimus.magiscongruit ciiiii textu Je- lectione, sic yulgavit: Naturam,sed etiam ipsius vtr-
remiac xxm, 5- Suscitabo David tjermen justitm : et bi solverent essentiam. ln uno VaJlicel.A 10, exiguo
Isainc xr, I Ccnncn tle radice cjus.
:
disorimine ab edita (ectione sic babetur: Ut in bu-
(d) Particulam ct supplevimus cx quinque mss. jits tlotjmatis vartetate multiplici non carnis tantum
ac prima cdiliono. animxque sed ctiam ipsius verbi solveretur csscntia.
(e) Ms. Casin. ct duo Vat., cum prima editione, Mox initio capitis sequcntis cod. Vat. 1267 )lulta :

non possinL sunt alia.

(fi Quatuormss.ct prima wtitio^veritatem.Retmm- (?) AL. factus cst, et postea, sociavit.
mus unitatcm, quia similitcr serm. 2i, c. 5, de hao (j) lta Qucsnellus.et prima editio cum mss.S.Petri
22o SERMO XXIX. 226

aut separatione non posset. Ihrc vero tam inimica A. cmiversos admonet dicens : ViAete nc quis vos (f)
<lcci-

sunt sann* li(lei,ut nequeant recipi sine excidio nomi- piat per philosophiam ct indnem fallaciam, secundiim
enim Verbi incarnatio (a) unitio est
.ti^tiani. Si traditionem hdminum, et non secunduni Christum :

humanocque nafureB, sed hoc ipso concursu quia i» ipso inhabitat omnis plchitudo Dicinitatis cor-
101 quoderat geminum,factum cst singularc; sola poraliter, et estis repletiin illo (Colos. n, 8-10)1 Non
Divinitas ex utero Virginis nata est.ct pcr ludificato- dixit 109 spirilaliter, sed corporalUer, ut vcram in-
riam spcciem solasubiit nutrimcnta ct incrcmenta telligamus substantiam carnis, ubi est pleniludinis
corporea; utqueomncs mutabilitateshumanre con- Divinitalis inhabitatio corporalis (Ephes. i, 23) : qua
ditionisomittam, sola Divinitas crucifixa, sola Divi- utique tota etiam repletur Ecclesia, qua? inhajrons
nitas mortua, soia Divinitas cst sepulta; ut jam se- capiti.corpus est Christi (Coloss. i, 2-i) : qui vivit et
cundum talia sentientes sperandce resurreolionis regnat cum Patre et Spiritu sancto Dcus in scecula
nulla sit ratio, nec sit primogenitUs ex mcrluis Chvi- saeculorum. Amcn.
stus (Coloss. i, 18) quia non fuit qui debcrct rcsu-
SEHMO XXIX [A
:

XXVIII].
scitari, si (/>; non fuisset qoi posset occidi.
In Natiiritate Domini IX.
C.w. VI. —
ALsint a cordibus vcstris, dilectissimi,
Synopbis. —
(g)
1. Quse pux ab angelis niuuictur nascente
diabolicarum inspirationum (c) virulcnta menda- Chrjisto.— Mysteria qtioud dispensationem solum
g II.
cia, et scientesquod sempitcrna Filii Deitas nullo corporalcm transis.se. Dixit Dominus Domino meo
apud Patrcm crevit augmento, prudentcr adveriile cxpenditur. —
III. ln adoptantis misericordia gto-

quod qui natur;e in Adam dictum est, Terra es, et ih riandum. Infantiam Christi esse honorandam.
terram ibis (Gen. m, 19), eidem in Christo diciiur, \\ Cap. I. —
Excedit quidcm, dileclissimi, multum-
Sede a dextris meis (Ps. crx, 1). Secundum illam que supereminet humani eloquii facultitem divini
naturam qua Chrislus requalls est Patri, numquam operis magnitudo; et inde oritur difficultas fandi,
inferior fuit Unigenitus svblimitate Gcnitoris. nec undc adest ratio non tacendi quia in Christo Jcsu :

teniporalis cst ei cum Patre gloria (d), qui in ipsa Filio Dei non solum ad divinam essentiam.sed etiam

Palrisest dcxtera,de (jua in Exodo dicitur: Dextera ad humanam spectat naturam, quod dictum est per
lua, Domine, glorificdta esi in virtute(Exod.x\\, 6); prophetam Generationem ejus quis enarrabit(Isa. liii,
:

et in Isaia Domine, quis credidit auditui nostro ? et

: 8)? Utramque enim substantiam in unam convenisse
brachium Domini cui rcvelatum est (hai. liit, 1 :
personam, nisi tides eredat, sermo non explicat; et
Hom. x, 16)? Assumptus igitur homo in Filium Dei, ideo nunquam materia deficit laudis,quia numquam
sic in uuitatcm personue Christi ab ipsis corporali- sufficit copia laudatoris. Gaudeamus igitur quod ad

bus est receptus ekordiis, ut ncc sine Deitate con- eloquendum (h) tantum misericordias sacramentum
ceptus sit, nec sinc Deitate editus, n:c sine Deitate C imparcs sumus,et cum salutis nostrae altitudinem
nulritus. Idem erat in miraculis, idem in contumc- non valemus explicare, sentiamus nobis bonum esse
liis; pcr humanam infirmitalem crucifixus mor- quod vincimur. Nemo enim ad cognitioncm verita-
tuus ct scpultus; per divinam virtutem die tertia tis magis propinquat, quam qui intelligit in rebus

resuscilatus, ascendit ad endos (e), consedit ad divinis, etiamsi multum proficiat, semper sibi supe-
dexteram Dei Patris, et in natura hominis acce- resse quod quserat. Nam (i) qui se ad id in quod ten-
pit a Patre quod in natura Dcitatis etiam ipse do- dit pervenisse proesumit, non quaesita reperit, sed
navit. Ne autem infirmitatis nostrae
in inquisitione defecit.
Cap. VII. — lhec, dilectissimi,pio cordc mcditan- perturbemur angustiis, evangelica; 103 nos et
tes,apostolici scmper memorcs esloteproecepti, qui propheticae adjuvant voces, quibus ita acccndimur

et aliis Vat. Perperam in aliis editis et nonnullis in Exodo canitur.

posteriorum collectionum codd., fieri. (c) Sic mss. S. Petri, et antiquus Vat. 1267. Al.,
a Erat in edith et aliquot mss.,»o» unitio cst; sed seaet. Mox initio capitis sequentis Hoc, ditcctissimi, :

particula von perperam inserta fuit nam Eutyches, D pro llar, dilectissimi, in ms. Bon. et prima editione.
:

onjus errorem S. Leo impugnat, dnarum naturarum (/') Jta nostri codicescum primaeditione et Ques-

unitionem non negavit,sed ita fatebaturutpostuni- nelliana. Concinit cum lcctione serm. 30, c. 3. In
tionem ex duabus unam remansisse diceret. Deest aliis editis, seducat. Postea scripsimus inhabilat, pro
sane ha;e particula in duobus mss. Petri, in Valli- habitat, cx ms. S. Pt^tri; cum ha c lectio magis con- i

ceJ., in Casinensi, eto. In prima editione et in codice gruat Bequeutibus. Divinitatis in habitatio corporalis.
Benon., non solum deest non, Bed etiam unitio, sic nec non lectioni laudati sermonis 30, c. 3.
:

(g) Unus codcx S. Petri, De Nativitate Domini con-

Sic enim Verbi incarnatio divinsB humameque naturce
est. Post pauca cum potioribus mss. inseruimua pree-
posilionem ex ante vocem utero, quae in nonnulli3
editionibus, et a Quesnellp omittftur.
(b) Sic ex duobus mss. S. Petri et uno Valliccl.
Al., imn fuit. Cod. Casin., uon fuit qui possit.
(c) Quatuor codd., truculenta.
(d) Ita emendavimuB ex duobua mss. S. Petri, Val-
licel. et Casin., cum antea legeretur, <\u;v est ipsa
Patris dextera.Unus Vat. Gollect. 5, qui est ipsa l'<i-
tra h;rrcticos. Alius ms. ejusdem basilicae, Contra
Judseos ci haereticos de Incarnotione Domini.
(h) Ita ex duobus mss. S. Petri. Bon. ot prima edi-
tionc. Al., tantcB. Mox px iisrlem S. Petri codd. et
Padibron., non valemus explicare, preatulimus lec-
tioni vulgatae, promere non lalcamus. In Veronensi
codicc, promere non valemus. Mox in laudato ms.
Padiliron., magis appropinquat.
ln mss. S. Petn, Bon., et priraaeditione, «' se;
i

trit dextera. Alius Vat., quia ipxe Patrisest aextera. et paulo post, iu iisdem ct in cod. Veron., deficit
Congruit emendatio cum illo psal. cix, v a V
pro defecit. Quo tendit, pro in quod tendit in Vat.
1 :

dextris meis. Mox unus codex S. Petri, et Vallicel., collect. 5. Mox, non qusesitum, in cod. Padiliron,
 :

227 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 228

etdocemur, ut (a) nobis Nativitatcm Domini, qna A jaccnlem,quam in throno paternac altitudinis consi-
Verbum caro factum esl (Joan. i, 14), non tam pras- dentem. Immutabilis enim Deitas,quamvis intra se-
teritam recolere,quam proosentem videamur inspi- metipsam et claritatem suam ot potentiam contine-
cere. Quod enim pastoribus pro gregum suorum ret, non ideo tamen non erat (;) inscrta nascenti.quia

custodia vigilantibus nuntiavit angelus (6)Domini, humano aspectui non patcbat ut per veri hominis :

etiam nostrum implevitauditum; et ideo Dominicis inusitata primordiaille agnosceretur genitus,qui re-
ovibus praesumus, quia verba divinitus cdita cordis gis Uavid et Dominus cssel et filius. Ipse enim pro-
aure(c)servamus,tamquametinhodiernafestivitate phetico spiritu cantat,dicens : Dixit Dominus Domino
dicatur : Ecce ego evangeHw vobis gaudium magnwn, meo : Sede a dextris meis (Ps. cix, 1). Quo testimo-
quod erit omni populo, quia natus est vobis kodie Sal- nio, sicut Evangelium refert, confutata est impietas
vator, qui est Ckristus Dominus, in civitate David Judasorum. Nam cum Jesu interrogante Judsos, cu-
(Luc. Cujus praedicationis summitati exsulta-
ii, 10). jus filium dicerent Christum? respondissent, David,
tioinnumerabiliumjungiturangelorum(utexccllen- confestim Dominus caecitatem illorum arguens ait
tius ficrettestimonium, cui militiae ccelestis multitu- Quomodo ergo David in spiritu vocat eum Dominum,
do concineret) in honorem Dei(rf) una benedictione dicens Dixit Dominus Domino mco : Sede a dextris
:

dicentium Gloria in cxcelsis Deo, et in terra pax ho-

: meis (Matth. xxn, 43)? Iutcrclusistis vobis, o Judaei,
minibus bonx voluntalis (Luc. n, 14). Dei ergo gloria iutelligcntios viam,et dum solam naturam carnis (/.)

est ex matre Virgine Christi nascentis infantia, et aspicitis, tota vos vcritatis luce privastis. Exspectan-
reparatio humani gcneris merito in laudem sui rc- tcscnim, secundum vestrae pcrsuasionis fabulosa fig-
fertur auctoris quiaet(c) ipse beatae Mariae missus
: menta, David filium de sola stirpe corporea, dum
aDeoGabriel angelus dixerat : Spiritus sanctus su- spem vestram in homine tantum constiluistis,Deum
perveniet in te,ct virtus Altissimi obumbrabil tibi; Dei Filium repulistis ut quod nobis (/) profiteri glo-
:

ideoque et quod nascetur ex te sanclum, vocabilur Filius riosum est, vobis prodesse non possit. Nam et nos
Dci (Luc. i, 35). In terra autem pax conccditur,
illa interrogati cujus filius sit Christus, voce Apostoli
quae homines elficit bonae voluntatis.Quo enim Spi- confitemur quod factus estex scmine David secundum
ritu dc intemeratae matris visceribus nascitur Chri- carnem (Rom. i, 3); et de ipso initio evangelicas praedi-
stus hoc de sancta? Ecclesiae utero renascitur Chri- cationis instruimur, legentes : Libcr generationis Je-
stianus (/') cui vera pax cst, a Dei voluntate non di- su Christi, flii David (Matth. i, 1). Scd ideo a vestra
vidi, et in his solis quae Deus diligit dclcctari. impietate disccrnimur,quia quem ex progenie Da-
Ca-p. II. — Natalem igitur, dilectissimi, diem Do- vid hominem novimus natum (m) eumdem, secun-
mini celebrantes,qui ex omnibus pieeteritorum tem- dum quod Verbum caro factum est (Joan. i, 14), Deum
porum diebuselectus est,licetdispensatio actionum C Deo Patri credimus coaeternum. Undc si teneres,
corporalium, sicut aeterno consilio fuerat praeordi- o Israel, tui nominis dignitatem, et propheticas
nata, transierit, totaque Redemptoris humilitas in denuntiationes non obcaecato corde percurreres,
gloriam (g) paternrc majestatis evecta sit,u/ in nomine Isaias tibi evangelicam panderet veritatem, et non
Jesu omne genu flectatur cadestium, tcrrestrium, et in- surdus audires divina inspiratione dicentem : Eccc
fernorum, et otnnis lingua confiteatur, quia Dominus Je- Virgo 105 (n) accipit in utero, et pariet filium, ct vo-

sus (h) in gloria 104 cst Dci Patris (Philipp.w, 10, 11), cabunt nomen ejus Emmanuet,quod cst intcrprctaium,
indesinenter tamen ipsum partum salutiferae Vir- Nobiscum Deus (Isai. vn, 14; Malth. i, 23). Quem si in
ginis adoramus, et illam Verbi et carnis indissolu- tanta proprietate sacri nominis non videbas, in Da-
bilem copulam non minus (i) suscipimus in praescpe vidica saltem voce didicisses, ne contra testifica-

(a) Sic plerique nostri codd. et Quesn. Al. nos. (g) Tres codd. et prima editio, seternx majcstatis.
(b) Vocem Domini supplevimus ex duobus codd. At textus Scripturte, qui subjicitur, habet in glo?'ia
S. Petri, et Vcron) ac Padiliron. est Dci Patris ct paulo post scribitur paternx alti-
:

(c) Aliqui codd. et prima cditione reservamus. Dcin £)

tudinis.
Ecce ego adjecimus ex duobus mss. S. Petri, ex Bon. (h) Mss. Veron. et Palidiron. addunt Christus, ut
et prima editione. In alio codicc S. Pclri dccst ajo. apud 8, Paulum.
Mox in tribus codd. et prima cdilione legitur natus (t) Ei<l\ti.,suscipimus. Quesnellus corruptioncm su-
est nobis pro natus cst vobis; quce postrcma lectio a spicatus annotavit in margine
Forte suspicimus. :

nobis retenta, evangclico textui congruit. Emendationem optimam ac textui inserendam pro-
((/) Mss. S. Pctri., 13on. et prima edilio, una voce. bavere codices Casinensis et Padiliron.
Dein iidem S. Pctri codd. et Veron. ac Padiliron., (j) Sic plerique et potiores codices Al., conscrta.
gloria in altissimis. (k) Qualuor codd., inspiciiis.
(e) In vulgatis, ipsc. Emcndavimus cum prima cdi- (/) Sic duo mss. S. Pctri, alius Padiliron. et Casi-

tione ex mss. S. Petri., Veron. etBon.ac Padiliron. nensis. Al., con/itcri.

Post nonnulla, condiiur pro conceditur est in mss. Editionum Quesnello anteriorum syntaxhn
{iii)

Vat. poslcriorum collcct. 4 ct 5. qu« itcm est nostrorum codicum, restituimus.Que-

(f) \\\ primacditionc post

voccm Christianus pun- snellus delevit hoc loco eumdgm, et transtulit ante
cto apposito, sic legitur. Cui veru pax est a Dei volun- voccm Deum. Aliquando post in ms. Padiliron., non
tate non divtdi, nonduhitci el iis solis quas Deus dili- surdts auribus audires.
git, dclcctari. In ms. 1'adilir. Cui vera pax cst in Dei
, (n) Cod. Veron., concipiet; dein in editis ante
voluntate, si non dubitet his solis qux, etc. Quesn. et in quibusdam mss., vocabitur pro vocabunt.
 :

229 SERMO XXX. 230

tionem novi et veteris Testamenti Jesum Chiistum A niumsxculorum fuieles salvare, Genealogia Christi
apud MatthcBum ct Lucam, cur diversa.
David tilium dencgares, qucm Duvid Dominum non
(a) lateris. Cap. I. — Sa?pc,ut nostisjdilectissimi, ;/) dc cxcel-

Cap. III.— Quapropter, dilectissimi.quoniam pcr lentia lostivitalis hodicrnoa oflicium vobis sermonis
ineffabilem grati4mDeiEcclesiaf6)fideliumgentium salutaris impondimus;ncc ambigimua ita cordibus
consecuta est.quod carnalium Jndacorum Synagoga vestris divimc pietatis resplenduisse virtutcm, ut
non meruit, dicente David : Notum fecii Dominus quodvobis fideestinsitum,id sit etiam inlelligcntia
salutare suum,in conspeclu gentium reveluviljustitiam comprehensum.Sedquiabojmini Salvatorisque nos-
suam [Ps. xcvii, 2); et Isaia similiter praedipante : tri solumsccundumdeilatcmde Patrc,
nativitas,non

Populus gui sedebat in tenebris vidit lucem magnam : sed etiamsecundum carnem de matre, ita faculta-
gui habitabant in regione umbrae mortis, lux orta est tom humani cxccdit eloquii,ut meritoad utrumque
et iterum
l ;
Gentes gui te non no-:
referatuF,quod dictum est : Generationem cjus quis
vcrunt invomhu.it tc, et populi gui teicjnescierunt ad tc enarrabit un, 8)? in co ipso quod dignc non
(Isai.

confwjicnt [Isai. lv, 5) : exsultemus in dic salutis potcst explicari, eempcr exuhcrat ratio disscrcndi
nostra, et pcr novum Testamentum in consortium non quia lihorum sit divcrsa scntire,scd quia digni-
jjjus assumpti, cui dicitur a Patre per prophelam :
^.
tati matcriaenullapotostlingua sufficere.Magnitudo
Filius meus es tu, ego hodie genui te. Postula a me, Igitur saoramenti, in salutem humani gcncris ante
ct dabo tibi gentes hccrcditatem tuqm,et possessioncm sa?cula a^terna dispositi,in sasculorum fine rcserati,
tuam terminos terrx (Ps. u, 7,8); in adoptantis nos intogritati suoe ncc auferri aliquid patitur,(/tjnec in-

misericordia gloriemur quia, sicut Apostolus ait,

: ferri; et sicut propria non amittit, ita aliena non
Non decepistis spiritum servitutis iterum in timore, rccipit. Scd multi opinionum suarum scquaces, et
sed accepislis spirilum adoptationis fi,liorum,in quo cla- quod nondum iulellexerunt.paratioros docere quam
mamus, Abba, Pater Rom. vui, 15). Dignum est discere, sicut ait Apustolus, circa fvlcm naufragave-
cnim attjuc convenicns,ut testautis Patris voluntas runl{I Tim.i,ify] quornm pravas compugnantesque
(//,ab adoplionis filiis implcatur ;et diconte Apostolo, sententias brevi significalione perstringam : ut er-
Si compatimur, et conglorificabimur [Ibid., 17), sint rorum tcncbrisavcritatis luce discretis.et rcligiose
humilitatis Christi comparticipes, qui sunt(ejfuturi honorentur beneficia divina, et scicnter eaveantur
Ulom. vm, 17).IIonoretur in infan-
gloriae cohaeredes (i) humana mendacia.

tia sua Dominus,nec ad Deilatis referantur injuriam Cap. II.- .

'
i menl ;
s nativitatis

exordia et incrementa rorporea quoniam naturae : 107 Domini j)nostri Jesu Ghristi quae eum verum
incommutahili nec aoYidit aliquid nostra natura, hominis filium demonstrabant,nihil ipsum amplius
ncc minuit; scd qui (/') in similitudinc carnis pcc- C (/,;(|uamhominisfiliumcredidcrunt,non putanlesip-
cati dignatus est hominihus esse conformis, in si ascribendam esse deitatem.quem et primordiain-

unitate Dcitatis Patri permanct a?qualis; cum quo fantiae,et incrementa corporea,et passionum usque
et Spiritu sancto vivit ot rognat in sa?cula seoculo- ad crucem (/) mortemque conditio, non dissimilem
rum. Amcn. cacteris mortalibus approbassent.Alii vero virtutum
admiratione permoti,et originis novitatem,et dicto-
106 BERMO XXX .1/. XXXI].
rum factorumquepotcntiam,ad divinam intelligen-
hi Nalivitate Domini X. tos pertinere naturam, nihil putavcrunt nostros illi

inesse suhstanlioe.totumqueillud quodcorporeosfuit

Synopsis. —
l.Utramgue ChrisU generationemineffa-
actionisetlbrma3,autdesublimiorisgenerisprodiisse
hitcm esse,— ll.Diversi crrorcs circa incarnalioncm
rbt.
I —
\U.Divininatis plenitudinem corporaliter materia,aut simulatam carnis spociem habuisse,ut
Christum inhabitasse. —
IV. Conceptionem Christi vidontium et tangcntium sensus ludificatoria irnagi-
intcr omncs esse singularem. V. Utriusque in — ne iallerentur.Fuit autem in quibusdam errantibus
(lliristo natur.n proprictatcs cxpenduntur. VI. —
Christum Patrict matri consuhstantialcm,cx utroque etiam illa persuasio,quaconarcntur asserere ex ipsa
nos salvare.— VII. Unam Christi fvlcm omncs om- Verhi substantia quiddam in carnem fuisse conver-

(a) Idem ms. Veron.. fatereris. " nec augeri. Quesnelli lcctionem approbant duo
\b) ln prima editione omittitur fvleliwn. mss. S. Petri.
(c) Ita ex mss. S. Pctri,et Bon.ac prima editione. [i Sic emcndavimus cx
;
quinquo codd. ot prima
Al., nesciunt. editione. Al., mundana.
(d) Corlfl. S. Petri, ab adoptivis pZliis. Ms. Padi- Addidimus nostri cx
i
quatuor codd. ct prima
lir., ut tanti Patris voluntas adopUvis filiis implea- oditione.
tur. (k) Unus ms. S. PotT\,quam homincm crcdiderunt.
(e) Quesncllus cum Rainaudo, futur.-n. Emcndavi- Cod. Bon.et prima editio, crcdchant. Dein ipsi pro
miiscxc.-ctoriscditis,nostrisquecodicihus,inlerquos illi reposuimusex tribus nostris codd.ct primaedi-
soli codd. posteriorum collect. 4 ot 5 utrumquc tione. Porro notavit Quesnellus dignitatem pro Dei-
iferunt, futuri, futurx. tatem lcgi in oditis. Sed prima editio cum nostri3
(/") Sic ox ms. Padiliron. Vulg., rimilitudinemi quoque mss. babel Deitatem.
(g) ln duobus mss. S. Petri uc in prima editio- (I) Al., mortisgue condUio. Quesn. in margine. —
ne, de excellenlissima festivUatU hodiernx solemni- Mox similcm pro non dissimilem, et approbasset pro
tate. approbassent in uno S. Petri et alio Vat.
(/i)Editi ante Quesnel.,cum aliquot nostris codd,,
231 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 232
sum^ojnatumque JesumexMariaVirgine,nihil ma- A. de limo terrae formatio,aut Evae de viri de carne pla-
ternae habuissenaturae sed et quod eraf Deus, ct
; smatio (Gen. n, 7, 22) aut caeterorum hominum de
quod erat homo, utrumquc ad id pertinuisse quod utriusque sexus permixtiono conditio Jesu, Christi
Verbum est : ut scilicct in Christo et per diycrsita- potest ortui comparari.Genuit Abraham senex divi-
tem substantiae falsa fuerit humanitas, ct pcr dcfe- nae promissionis hocredem,et transgressa fecundita-
ctum mutabilitatis non vcra divinilas. tis annos sterilis Sara concepit (Gen. xxi, 2). Jacob
—
Cap.U1. Has ergo, dilectissimi, aliasque impie- dilectus est a Deo, antequam natus, et praeveniente
tates diabolica inspiratione conccptas,et in multo- gratia voluntariasactiones abhispida congeniti fra-
rum noxampcrvasapordilionis effusas,olim catholi- tris asperitate discretus (Gen. xxv. 25; Malach. i,

ca fldes, (b) cujus Dcus et magister est ct auxiliator, 3; Rom. ix, 13). Jeremioe dicitur Priusquam te for-
:

obtrivit, exhortanle et instruente nos Spiritu sancto marctn in utcro,novi te ; et antequam exires de vulva,
per legis testificationem,per vaticinia prophetarum, sanctijicavi te (Jerem. 5). Anna diu fecunditatis
i,

etperevangelicamtubamapostolicamquedoctrinam, aliena, Samuelem prophctam, quem Deo offerret,

ut constanter intelligenterquc credamus quia, sicut enixa est (/ licg. i, 20), ut et partu clara esset ct
ait beatus Joanncs, Verbum caro factum cst, ct habi- voto.Zachariassaccrdos dcElizabeth sterili sanctam
tavit in nobis {Joan. i, 14). Jn nobis utique, quos suscepit prolcm {Luc. i, 24), et proecursor Christi
(e)sibi Verbi divinitas coaptavit,cujus caro de utero futurus Joannes.spiritum propheticum intraviscera
Virginis sumpta nos sumus.Quae si de nostra,id est malris(/tjaccepit,et nondum editus puer,genitricem
vere humana,non esset, Vcrbum caro factum non Dominosignoclausoeexsultationisostendit(/fa'o\,14).
habitasset in nobis.In nobisautcm habitavit,(W)quia Magnahoec omnia,et divinorum operum suntplena
naturam nostri corporis suam fecit, sedificantc sibi miraculis;sed hoc ipsoU')moderatius stupenda,109
Sapientia domum \Prov. ix, I), non de quacumque quo plura.Nativitasautem Domininostri JesuChristi
matcria,seddesubstantia proprie1©8 nostra,cujus omnem intclligentiam superat. et cuncta exempla
assumptio est manifcstata,cum dictum est -.Vcrbum transcendit; nec potcst(/Vulli esse comparabilis,quae
caro factum est, ethabiiavit in nobis. Kuic autem sa- est inter omnia singularis.UJElectae Virgini.olimque
cratissimae((?)pro3dicationi etiam bcati Pauli apostoli de semine Abrahae ac de radice Jesse per propheticas
doctrina concordat,dicentis : Vidcte ne quisvos dcci- voces et per mystica signa promissoe.deuuntiatur ab
piai per philosophiam ctinanem fallaciam secundum archangelo sine damno pudoris beata fecunditas,
traditionem hominum sccundum elementa mundi, et sacramvirginitatem nec conceptu violaturanec par-
non secundum Christum:(f)qaia in ipso inhabitat omnis tu.Supcrveniente quippe in eam Spiritu sancto,et Al-
pleniludo divinitatis corporaliter,ct estis repletiinillo tissimi obumbrante virtute(i!<c. 1,35), incommuta-
{Coloss. ii, 8-10). Totum igitur eorpus implet tota G bile Dei Verbum de incontaminatocorporehabitum
divinitas; et sicut nihil deest (<j) illius majestatis, sibi humanoe carnis assumpsit:quoe et nullum con-

cujus habitatione repletur habitaculum, sic nihil tagium de concupiscentia carnis traheret, et nihil
deest corporis,quod non suo habitatore sitplenum. eorum quoe ad animoe corporisque naturam perti-
Quod autem dictum est, Et estis repleti in illo, nostra nent, nou haberet.
utique significata natura,ad quos illa repletio non Cap. V.— Recedant (/) itaque procul,atque in te-
pertineret, nisi Dei Verbum nostri sibi generis et nebras suaseanthoereticarum monstra opinionum,
animam et corpus unisset. et insanarum sacrilegia falsitatum nos exsultans in ;

Cap. IV. — Agnoscendum sane, dilectissimi, et laudem Dei ccclestium multitudo,et inslructi ab an-
toto corde est confitcndum,quod hoec generatio qua gelisdocuere pastores;utcognitis naturae utriusque
et Verbum et caro, id est eus et homo, unus Dei
l documentis,et Verbum in Christo homine.et Chri-
Filius unusque Christus efficitur,supra omnem ori- stum hominem adoremus in Verbo.Nam si,ut Apo-
ginem humanoe creationis excellit.Nec enim aut Adae stolus ait, gui adhceret Domino, unus spiritus cst

(o) Quaedam editiones ante Qucsnollum cum ms. (h)-\cccpit cx qualuor mss.et primaeditione revo-
Vat.collet.5,?M/0f/H<? Jesu ex Maria Virgine niltil ma- ravimus pro acccpcrat, quod lec;ebatur in Cffiteria
ternic fuissc naturx. Alii codd.et prima editio ut in y. editis et mss. cod, etc.5, lllud enim magis congruit
textu.
u antecedontibus, concepit, enixa est, suscepit. Eadem
(b) Sic emcndavimus ox duobus mss. S. Petri, et rationc cx duabus mss. S. Petri ct prima edilione
alio Bon.,ac prima cditione.Al. ,nu Deus.Dcin cx iis- mox restituimus ostendit pro ostcnderat.
dem codd.et alio Vat.ac prima editionc addidimus (i) Edit anle Qucsncll. ms. immodcratius.
nos post vocem instruente. f/ In Vat.niss.collectionuin posteriorumet inedi-
(c) Unus cod. S. Petri,«6i deitas cooptavit, cujus tis antc Quosn. .ullis. Anleposuimus ulli auctoritate
caro de utero Virginis sumpia nos facimus. Qooptavit duorutn codd. S. Petri; ex quibus nec non ex aliis
est ctiam in uno cod.Yat. Dein dc nostro pro de no- duobus Vat. ac prima editione dein scripsimus.rn-
stra in prima editione. ter otnnia, id esl exempla, pro intcr onmes.
(d) tta cum duobus mss. S. Petri. Al., qui. (k) Edit.,/-.7<r/,r namque Virgini de scminc,cic Me-
Prima editio, asscrtioni.
(c) liorcm credidimus lecuonem mss.S.Petri :ad quam
irginco jam-
(f) Sic cincndavimus ex duobus mss. S. Petri,et
videtur accodcre cod. Casiu., ElectX 1

duobus Vat.collcct.4 et 5,et congruit kctioni scrm. guc dc sefnine,

28, c. 7. Editi, in Christo habitat. U)Adverbium itaque restituimus ex aliquibus mss.
(g) Duo codd. S. Petri, illi majeslati, ct postca, et prima editione. Mox duo codd. S. Petri pro cant
corpori. repetunt reccdant.
 ;

2'A3 SERMO XXXI. 234

(/ Cor. \i, 17), quanto magis Verbum caro factum A Wt unius substantiae, idera homo verus ot sccun-
unus est Gbristua ? nbi nihil est alterius oaturs, dum carncm matri oonsnbstantialis existcrct; utro-
i|uod uon sit utriusque. Noo ergo infirmemur s) in que gaudemus, quia non nisi utroquc salvamur: in

consilio misericordifflDei, quaB noset innocentiae re- fnullo dividentcs visibilem ab invisibili, corporeum
format et vitae; necquia in Salvatore nostro mani- ab incorporeo, passibilem ab impassibili, palpabi-
lognoseimusgeminffi aigna naturae, aut inglo- lem ab impalpabili, formam(/t) servi a forma Dei
ria Dei deveritate carnis,aut inhumilitate hominis quia etsi unum manct ab aeternitate, aliud ccepit a
deDeitatismajestate dubitemus. /^ldemestin forma tempore qiuc tamen inunitatcm convcnerunt, nec
;

Dci, qui formam suscepit Idcm est incorpo-

servi. separationempossunt habere, nec finem; dum exal-
reus manens, et corpus assumens. Idem est in sua tans et exaltalus, glorilicans et gloriticatus, ita si-

virtute inviolabilis, et in nostrainfirmitate passlbi- bimet(?)inhseserunt, ut sive in omnipotentia, sive in

li-. ldem est a paterno non divisus throno, et ab contumelia, ncc divina in Ghristocareant humanis,
impiis crucifixus in ligno. Idem est super ccelorum noc humana divinis.
altitudines vietor morlis aseendens. et usquc ad 1E1 Gap. VII. — Hoc credentcs, dilectissimi,
eonsunimationem sacculi universam Ecclesiam non (j) veri Christiani sumus, vcri Israclita), etin con-
rolinquens. Idcm postrcmo cst, qui in cadem, qua rt sortium liliorum Dei vcraciter adoptati: quia ct
ascendit, carne venturus, sicut judicium sustinuit omnes sancti qui Salvatoris nostri tempora praaces-
impiorum, ita judicaturus est de omnium aetione scrunt, per hanc (idem justificati, et perhocsacra-
110 mortalium. Unde nc plurimis testimoniis im- mentum Ghristi sunt corpus effecti, exspectantes
moremur, unum sufiicit ex Evangelio bcati Joannis universalem credentium rcdemptionem in semine
adhiberi, quo ipse Dominus noster (e) dicit Amen, : Abrabce, de quodicit Aposto[us:Abrabx clictx sunt
umeu dico vobis, quia venit hora, et nune est, quando rcpromissinncs, ct seminicjus. Non dicit, Et semini-
mortui audient voccm Filii Dci: ct qui uuilierint, vi- bus, quasi inmultis, scd quasiinuno, Et scminiluo,
voit. Sicut enim Pater liahet vilum in scmctipso, sic m, 16). Proptcr quod Mat-
(k)rjuiesl Christus(Galat.
dcdit el Filio vitam haberc in semctipso : ei potesta- thaeus evangelisla, utpromissionem ad Abraham
tcm dcdit ci judicium facere, quia filius hominis est factam ostenderetinGhristo essecompletam, gcne-
(Joan. V,25, 26).Ergosubunascntentia ostcnditquia rationum ordmem percurrit, et in quo omnibus
d idem Filius Dei atque (iliushominisest. Ilnde ap- gcntibus disposiU. fuissct benedictio, demonstravit.
parel quemadmodumChristumDominum in unitate Lucas quoque cvangnlista ab ipso Domini ortu se-
personra crederedebeamus,(tf)quicumsit Filius Dci, riem generis sui sursum versus retexuit (Luc. m,
por quem facti sumus, etiam filius hominis per as-
etiam illa so?cula qua; diluvium(Z) pra3venc-
23), ut
sumptionem carnis est tactus, ut moreretur, sicut C rant, ct huic sacramento doceret fuisse connexa,
ait Apostolus, propter deliela nostra, et resurgeret omnesque abinitiosuccessionumgradus, ad eum in
proptcr justi/icationem nostram (liom. iv, 25). quo uno crat salus omnium, tetendisse. Non ergo
Cap. VI. — Ha3C confessio, dilectissimi, nullus dubitandumest quiapratcr Christum non esi aliud
(/) meluit contradictiones, nullis cedit orroribus. nomen subccelodafumhominibus,itiquo nos oporlcat
Agnoscimus enim miscricordiam Dei ab initio pro- salcos ficri (Act. iv, 12); qui cum Patre et Spiritu
missam, et antesaoculapramaratam, perquam(</)so- sancto ffiqualis in Trinitate vivit ct regnatinsaecula
lam resolvi captivitatis humana? vinculapotucrunt, saeculorum. Amen.
quibus primumhominemomnemqueejusposterita- SERMO XXXI [AL XXX].
tem malcsuadus peccati auctorobstrinxerat, et pro- In solemniiale Epiphanix Domini nostri Jesu
paginem dedititiam originali sibi prxjudicio vindica- Christi I.

bat. Quia igiturjustificandis hominibus hoc princi- Synopsis.— I. Christus natus ab omnibus vuttagno-
sci,dut signum s/cllcc,simulquedonumiutcllig?ndi
paliter opitulatur, quod Unigonitus Dei etiam lilius
etrequirendi. —
W.FrustrallcrodesinCliristum scc-
hominis essedignatuscst, ut6{»oooaio< Patri Dcus, id vit. lUagi fidem suam muncribus proteslanlur. —
Sic nostri codd.et Quesnellus.Aliiediti,mc<m- j. est, at nullas metuit.
iliis.Paulu post pro manifcite, quod crat in editis, " Qunsncllus adidit voccm solam ex ms. Corb.
(g)
Quesnellus srripsit, manifcslu,, quod innostris quo- ct Gaudiival. Eamdem in quatuor nostris mss. re-
que mss. inventum retinuimus. perimus, nec non inprimaeditione. Dein tnalesua-
10 codd. s. Petri. Idem homo est in formaDei, dus, in quibusdam mss. etprima editione a nobis
qui formam recepitservi. Reeepit est etiam in duobus inventum Quesnellus recepit. In aliis editis et in
mis. ms. S. Petri mule&uasor legitur.
res codd. addunt, hoec; prima editio cum ms. (/() Ms. S. Petri, homiuis.
Hon.. hos. (i) Duo codd. S. IVtri, inlurrcnt.
d Quesnellus inscruit vocem idem, quam reperi- Adjectivum vcri inseruimus ex mss. S. Pctri,
(j)
inus in prima editionc et aliquibus mss.
uno Bon. et prima editione.
Qui pro quia revocavimus exprima edilioneet
(c)
Tres codd. etprima editio,guod est. Paulopost
/,

US mss. S. Petri, noc non ox uno Vat. et Bon. percucurrit pro pereurrii cst in duobus Dostris mss.
ln quatuor codd.et prima editione, invenit. Re-
/'
et in prima edil ione.
tinuimus lectioncm vulgatam, quam in adiia mss. (I) bic duo Petri. Al., prcevcncruiit. Dein
i . .

otiain antiquis deprehendimus, eo quod confessio li- prima editionc, essctsalus.

in duobus cod. et
dei de Ghristo plnrea quidem coutradictioneenacta

Patrol. LIV. 8
 :

235 S. LEONIS MAONI SERMONES. 236

III. Mnlitiam llcrodis in infantium bonumChris- A quaerendum. Scd qui servi suscepcrat formam, et
tus ordinat. Quas in Dco infante virtutcs initari non judicare venerat, sedjudicari, Bcthlcem pnre-
debeatnus.
legil nativitati, Jerosolymampassioni. Herodesvero
112 Gap. I. — Celebrato (a) proximc die quo in- audicns Judacorum principcm natum, successorem
temeratavirginitashumani goncris(7>)edidit Salvato- auspicatus expavit; et molitus necem salutis au-
rem,Epiphaniae nobis, dilcctissimi, voneranda(e) fe- ctori,falsum(/i)spoponditobsequium. Quam felixfo-
stivitasdatperscverantiam gaudiorum, ut inter co- ret, si magorum imitaretur fidcm, ct 113conver-
gnatarum solcmnitatum vicina sacramenta, exsulta- tcrct ad rcligionem quod disponebat ad fraudem !

tionisvigor ct fervorfidci non tepescat. Ad omnium co?.ca stullaecemulationis impietas/t; quae pcrtur-
enimhominum^)spectal salutem,quod infantia Me- bandum putas divinumtuo furoreconsilium! Domi-
diatoris Dei et bominumjamuniverso declarabatnr nus mund' temporalc non qua?rit regnum, qui prae-
mundo, cum adhuc exiguo detinerctur oppidulo. stat o^tcrnum. Quid incommutabilem dispositarum

Quamvis cnim Israeliticam gentem,et ipsiusgentis rerum ordinem vertere,et(j)aliorum facimuspraeoc-

unam familiam delegisset, dequanaturam universa; cnparc conaris? Mors Christi non est temporis tui,
humanitatis assumerct, noluit tamen intra maternae Ante condenduni est Evangolium, ante praedican-
habitationisangustiasortussuilatere primordia;sed j. dum est Dei regnum,ante sanitates donandae, ante
mox ab omnibus voluit agnosci, qui dignatus est sunt facienda miracula. Cur. quod alieni futurum
(e)proomnibus nasci. Tribus igitur magisinregione est operis. tui vis essc criminis"' et non habiturus
Orientis stella novae claritatis apparuit, quae illu- cffectum sceleris, insolum tc reatum praecipitas vo-
strior caeteris pulchriorque sidcribus, facile in sein- luntatis? Nihil hac molitione profieis,|nihil peragis.
tuentium oculos animosquc converteret ut confe- : Qui volunfate natus est, sui arbitrii potcstatc mo-
stim advertereturnoneseeotiosum, quodtaminso- rietur. Consummant ergomagi desiderium suum.et

litum(/)videbatur. Dedit ergo aspicientibus intelle- ad pueruin DominumJesum Christum eademstella

ctum, qui praestitit signum; et quod fecit intelligi, praeeunte perveniunt. Adorant in_carne Verbum, in
fecit inquiri, et se invcniendum obtulit inquisitus. infantia sapientiam, in infirmitate virtutem, et in

Cap. II.— Sequuntur(o)tres viri superni luminis hominisveritate Dominum majestatis;< A-)atque ut sa-
ductum, etpracviifulgorisindicium intenta contem- cramentum fidei suae intelligentiaeque manilcstent,
platione comitantes, adagnitionem veritatis, gratiae quod cordibus credunt, muneribus protestantur.
splendoreducuntur, quihumanosensusignificatum Thus Deo, myrrham homini, aurum offerunt regi,
sibi regis ortum aestimaverunt in civitate regia esse (/)scicnterdivinamhumanamque naturam inunitate

(a)/Vo;r£wioestineditis,utinaliquotmss.Pr0a;mje q quara Lectionaria S. Petri, Verccll. et antiquiores

collectiones praefcrunt.
in duobus mss. S. Petri, atquc in codd. et 2 col- I

(i) Mss. quatuor Vat. Bon. et prima editioper in-

lectionum;et hanclectionempraeferendamduximus.
Festivitas cnim Natalis Domini, quae ab Epiphania
terrogationem effcrunt, quid. Vestutitiorum codd.
et editionum lectionem retinuimus.
duodecim diebus distat,proa;une quidem,non autem
proximo dtecelebratadici potuissevidetur.Sermone (j) Prima cditio, atienum fncinus.
[h) Sic ex ms. S, Petri, cui concinit Homil. Pauli
sequenti Lco dixit cap. \ Brcvi intei valto (cmporis
:

post solcmnitatemNnlivitalisChristi fcstivitas decla- Diaconi, et ur, Al., utque sacramcntum.

(I) Quatuor Lectionaria, duo S, Petri,unum Ver-
rationisejus i7/<m7.EmendationemconfirmatHomili-
ariumPauliDiaconiantiqmeeditionis Bosilcensis, in cell. ct aliud Venetum, noc non Homiliarium Pauli

quohahetuv.Proximefestivitatis die, seu excditione Diaconi, ac prajterca excmplaria, omnium quinque

Surii, 1'roximc celebratodie. In hoc Homilario mox
praeterea lcgitur intemerata virginitas Mart>,utin
canone missae Natalis Domini nabetur, de qua in
annotatione scqnenti.
(b)ln canone missic NativitatisComini: Communi-
cantcs et dicm sacratissimum cclebrantcs guo beatx
Marix intcmeratavirginitas huic mnndo cdiditSal
vatorem. Eadem peneverba, et iiwupervoxsaera/M-
simum Leoni perquam familiaris; qui c. 5 sermonis
oonsequentis sacratissimusdies hic ipse dicitur;unde
probabilc evadit.quodetaliunde oonfirmatur, multa
in ecclcsiaslicis officiis ac retibuB. ac praesertim in
praefationibus et canonc, esse a Leone nostro vel
composita, vcl in mclius mutata. Quesnellus.
(c) Cod. S. Petri, solemnitas.
(d) Ms. Vercell., spectabat. Moxin prima editione,
infanlia Sulvatoris ac Mediatoris.
(e) Preepositionem pro adjecimus ex mss. S. Petri
et Vcrcell.
(f)kl.,viderotur f Dein, inquxsilus (quae vox respon-
detverbo antecedenti inqutri) praetulimus ox mss.
S. Petri ao prima editione. Al., requisilus.
(g) Cod. Vercell. addit, igitur.
(ftJQuesnelluSjSponrfcfjCumcodicibusduarum eol-
lect. 4 et 5, ltctiiuiimus lectionem auteriorum cdit.
collectionumcontulimus.Sci/fce/proscfeiiterexhibet
oditio prima cum mss. coll. 3 eUi.Scitnfes eivene-
randam nonmaleincod. Ven., in llomil. PauliDiac.
et in prima Qucsu. edit. Scientcsct vciterantes per-
pcram in ms. Vercel. Hetinuimus scicntcr ct vene-
rantcs cum caeteriseditionibus atque codd. Dein pro
in unitate duo eodd.S.Petrietmss. collect.2habent,
in Itominc Aliorumcodicumomniumqueeditionum
p. lcctionemhaud deserendamputavimus, cumsensua
mox explicendusvocibusinuni/a/eoptimecongruat.
Tandem editi cum solis mss. coll. 5 babebaot, in
pcrsona.\n-i) inpo/e.s/a/e,quamlectiooemex omnibus
Lectionariis c«terisque collectionibus. et Homil.
Pauli Diae. inseruimus; id etiam approbante sensu
totius contextus, qui est hujusmodi. Magicum obtu-
lerunt thus Deo, naturam divinam; cum myrrham
homini. naturam humariam; cum vero aurum regi,
utramque naturam simul inunitate venerati sunt
quia etsisuaesunt cuiquenaturae proprietates, regia
tamen dignitas, seupotestas Chnsto uti Deo et uti
homini competebat: undeauod eratin substantiis(id
est naturis)propriu»t,non< rat in polestate diversum.
ll.uie Leonia mentem explicant alia ejusdem testi-
monia. Nam Berm. 21. e. 2: Deus verus, inquit, <t
homo verus, i.n u.mtatjcm Domini te/»pcratur;etsevm.
 237 SEKMO XXXII. 238

vcnerantes : qui quod erut iu substantiis proprium, A t*s declarationis ejusilluxit jetquem iniliodievirgo
non erat in potestate diversum. pepcrit, in hoc mundusagnovit. Vorbum enim caro
Cap. 111. —
Reversis autem magis in regionem factuni. ./<)((». i, 1 \) sic susceptionis nostra: tempcra-

suam, translatoque Jesu /Egyptum ex admonitione vitcxordia, ut natus Jesus, et crcdentibus manife-
divina, exardescit a frustra in meditationibus suis stus,ctpcrscqucntibus essetoccultus. Jam tuncergo
;is Bethlcom par-
insania.Xecariaomnes (b) in cceli enarraverunt gloriam Dci (Ps. xvm, 1) et in

vulus jubet.et quoniam quem metuat aescitinfan- omnem terram sonus voritatis exivit (Rom. x. 18),
neralem V} sententiamin suspectamsibi ton-
. quando et pastoribus exercitus angelorum Salvatoris
dit statem. Sed quod rex impius eximit inundo, annuntiatorapparuit(LMC. n, 13), et magos ad
editi

Christus insi rit ca?lo et quibus nondum sanguinis

;
euin adorandum pracviastella perduxit JIatth.u,2):
sui impendit redemptionemjam martyrii tribuit di- uta solisortu usque ad occasumveri regisgeneratio
gnitatem.Krigiteigitur, dilectissimi, lideles animos coruscaret, cum rerum fidem et regna Orientisper
III d coruscantemgratiamluminis sempiterni, et magos discerent, et romanum imperium non late-
(d impensabumanae salutissacramenta venerantes ret. Nam et sawitia Herodis, volens primordia su-

Btndium vestrum iis quaj pro vobis gestasunt sub- specti sibi regis extinguere, huic dispensationi ne-
dite. Diligite castimoniae puritatem, quia Christus^ sciens serviebat ; ut dum atroci intentus facinori,
ginitatisest filius. Abstinctevos a carnalibus de- lgnotum sibipuerum indiscretainfantiumcsedeper-
HAeriis t quaemUitant adcersusanimam [iPetr. n, 11), sequitur, annuntiatum coclitus Dominatoris ortum
quomadmodum nospr.osens B. apostolussuis,utle- insignior ubiquefama loqueretur, quam promptio-
gimus, verbis hortatur. Malitia parvuli estote (l Cor. rem ad narrrndum diligcntioremque faciebat et su-
xiv. 20), quia Dominus glorias mortalium se con- pornffi(/>ignificationis novitas, et cruentissimi per-
formavitinfantia;. Sectamini humilitatem,quamDei Tunc autem (g) /Egypto Salvato?"
socutoris impietas.
Filius dissipulos suos docere dignatus est(Matth.xi, gens antiquis erroribus dedita, jam
illatus est, ut

29). Induite vos virtutem patientia?, inquaanimas ad vicinam salutem per ocultam gratiam(/t)vocare-
vestras possitis acquirere : qnoniam quicunctorum tur ;
et qme nondum ejecerat ab animosuperstitio-
est redomptio, ipse est omnium fortitudo. Quos sur- nem, jam rcciperet veritatem. —
sum sunl sapite, non quaesuper tcrram(Coloss. iu,2). Cap. II. — Merito igitur, dilectissimi, dies iste
Per viam veritatis et vitae constanter inceditc ; ncc manifcstatione Domini consecratus specialemintoto
vos impediant terrena, quibussunt paratacelestia ;
mundo obtinuitdignitatem,quaein cordibus nostris
per Dominum nostrum Jesum Christum, qui cum dignodebetsplendore clarescere,utrerumgestarum
Patre et Spiritu sancto vivit et regnat in soccula ordinemnonsolumcredendo, sed etiamintelligendo
sfficulorum. Amen. C vencremur. Quantam enim gratiarum actionemde-
BERMO XXXII .1/. XXXI]. bcamusDomino pro illuminatione gentiurn, probat
In Ephiphanias solemnitate II. (?) obcaecatio Judaeorum.Quid enim tam coscum,quid
ipsis. —
Herodcs Christum natum mundo nun-
I. tam lucis alienum,quam illi sacerdotes et scriba?
tiat, cuiu c mundo tenlat auferre. Christus inMgu- Israelitarum fuerunt? qui percontantibusmagis, et
tum exsulans, saluti /Egyptum praeparaL II. — HerodequaTentc, ubi Cltristussecundum Scriptura-
Quantum debeamus Qeo, eaecitas Judasorum demon-
stratjjuinon n(jnoverunt,ut crucifigerent. lll.Feli- — rum testivaomumnasceretur(Matth.Titty, hoc respon-
r infunlium ijnorantiu quam sacerdotum Jud/co- runt de prophetico eloquio, 116 quod indicabat
rum scientia. Chrislus infantuim parvulorum desua stclla de ccelo. Qua3 utique poteratmagos Jerosoly-
consccrat infantia. — 195
VI. Magorum VOCattO,
misprs3termissisusqueadcunabulapueri,sicutpost-
voeationii nostrasprimordia. Eorum munera guisque
dchct asmulari, ut Christo salutemnostram operanti modum fecit, sua significatione perducere; nisi ad
coopcrcmur. confutandam (;')Juda;orum duritiampertinuisset,ut
Cap. I. — Gaudete inDomino, dilectissimi, itcrum non solum ductu sideris, sed etiam ipsorum profes-
dico, gaudete(Philip.v/, 4): quoniambreviintervallo Jam ergo ad
sione innotesceret nativitas Salvatoris.
tcmporispostsolemnitatcmnativitatisChisti,festivi- eruditionem gentium propheticus sermo transibat,

16, c. I : Filius Dei idemque fXius hominis rxrs est D Quesnellusnotavitin margine: Al., Virginis; et
(e)
Dominus. ita in cod. Veneto S. Marci.
n Editi cum mss. posteriorum collect., /n«/rafo,
(f) Mss. 8.
Potri ot priina edilio, signalionis.
Iftehor visacst lectio codd. S. Petri, Vcrcell. etVe- \(j) Editi inserunt particulam etiam, quam dcle-
noti. vimus ope niss. S. Petri, Bon., Vcron. et primae
(b) Praepositionem in adjecimus ex iisdem codd. editionis.
ri, ct iiuo Vat. (In [ta mss. quinque Quesnelli et praistantiores
(n Sic c\ duobusmss. S.Polri, primaeditioneat- nostri S. Petri, Casin., Veron., Gasanat. et Barber.
quo codd. colleot.2, 8 ot 4. Editi cum mss. collect. Al. in editisante Quesn. et in nonnulis codd., 5?'-
1 et 5, ac Lcctionar. Vercell. et Veneto, sasvitiam. gnaretur. Prima editiopro, jam ad vicinam salutem,
Mox exemit jiro eximit in cod. Bon. el prima edi- aabet,jamvicina ad salutem; 01 similiterin cod.S.
tione. Iirin, impertivit pro impendit in vercell. Petri, ulii soluin omittitur jam. Paulo post, suscipe-
d Editi, impensasalutihumanaegratisesacramenla ret, pro reciperet in ms. 8. Petri.
Cod
mIiI. Vat. oollect. et 5 cum Lectionur. Vcneto (i Ms. Petri, excsecatio ; etsimiliter cap. 4.
omittunt gratise. Secuti sumus mss. s. Petri, (/) In eomdem cod., eorum durittam. Paulo ante,
Vercell. et Homil. Pauli Diac. confundendam pro confutandum, in ms. Veron,
 .

239 S. LEONIS MAGNI SKKMONES. 240

et pramuntiatum antiquis oraculisChristum alicni- A. buslumen suum invcxit.IIonorctur itaque a nobis
gcnarum corda disccbant cum Jud.Torum infidcli- ; sacratis.simus dics, in quo salutis nostraa? auctor
tas veritatcm orc profcrrct,et mcndacium corde rc- apparuit ; et quem magi infantcrn vcnerati suntin
tincret. Nolucrunt cnim agnoscere oculis quem de cunabuls, nos omnipotentem adoremus in coelis.

sacris (a) indicavcrant libris ut quem non adora- : Ac sicut illi de thosauris suis mysticas Domino
bantin infantia? infirmitatc humilem, postea cruci- menerum specics obtulcrunt, ita et nos dc cordibus
figerent in virtutum sublimitatc fulgentem. nostris, qua? Deo sunt digna promanus. Quamvis
Cap. III. — Qua? ista, Judffii, tam impcrita in vobis enim omnium bouorucu sit ipse largitor, etiam no-
scicntia est,ct tam indoctadoelrina? [nterrogati ubi stra? tainen fructum quffirit inrlustricc non en m :
;

Clirislus nascerctur (Matlh.) n, 4), veraciter et memo- dormicntibus provenit regnum crolorum, sed in
riter dicitis quod legistis:/» ltctldccmjudic(lbid.ji). manrlatis Dei laborantibus atque vigilantibus ; ut
Sic enim ^riptum cstper prophetam: Et tu, lielh- si dona (e) ipsius non irrita fecerimus, pcr ea quae
lcem terraJu lu, non cs minima (b) intcr principcs .1 uda dcditmcreamur accipere quod promisit. Unde co-
Ex te enim exici princeps qui regat populum meum hortamur dilcctionem vestram ut abstinentes vos
Israel (Mich. v, 2.) Hunc principem natum, et pasto- ab oinni epere malo, qua? sunt casta ctjusta secte-
ribus angeli (Luc. n, 13), et vobis nuntiavcre pa- y. mini. Filii enim lucis abjicerc debent opera tene-
stores (Ibid. 18). Hunc principem natum longin- brarum (Rom. xm, •!'.'). Itaque odia declinate, men-
qua3 Orientalium gentium nationcs insolito novi si- dacia abjicite, superbiam humilitate destruite, /
deris splendore didicerunt. Etnc de loco editi rogis avaritiam projicite, largitatem diligite: decet enim
ambigerent,vestra eruditio prodidit quo stclla non ut capiti suo membra convcniant, ut promissarum
docuit. Curvobisviamquam aliis aperitis obstruitis? beatitudinum mercamur csse consortcs pcr Domi- :

Cur in vcstra infidelitate rcsidet dubium quod ex num nostrum Jesum Christum, qui cum Patrc et
vestrafitresponsionerranifestum?Locum nativitatis Spiritu sancto vivit et regnat Deus in sascula saocu-
de Scripturarum testimonio dcmonstratis, prasen- lorum. Amen.
tiam temporis dc cooli et terrac attestatione cogno- SERMO XXXIII [Al XXXII.]
scitis tamen ubi ad persequendum animus He-
; et In Epiphanix solemnilate III
rodis exarsit, ibi ad non credcndum vester sensus Synopsis. — I. Tunc Christus mundum
liberaturus
obduruit. Felicior ergo ignorantia infantium quos vcnit, cum
oinnes conclusi crant sub peccato, ut
persecutor occidit (Muttk.u, 16), quam vestrascien- nemo de suis mcritis tjloriarctur. II. Cur sub He- —
rode natus, cur stella demanstratus? Gratia intus
tia, quam in sua perturbatione consulit. Vos nolui- operabatur, utsignum intclligcrctur, ut Christus in-
stis regnum ejus recipere, cujusoppidum potuistis quireretur. —
liUS III. Quanla Judxorum cacrtas
ostondere. Illi potuerunt pro eo mori, quem (c) non- C Cristo nasccntc. Implet gentium vocatio promissio-
dum potcrant confitcri. Ita Christus, ne ullum ei
nem AbrahsB factam. —
IV. Cur magi, adorato
Christo, per aiiam viam revertutur Cur Christoin
tempus esset absquemiraculo,antcusum lingua?po- /Egyptum transferri voluit. —
V. Gratiarum aclione
testatemVerbitacitusexercebat;etquasijamdiccret: celebrando hxcfestivitas,inqua vocationis gentium
Sinitc parvulos vcnire ad me, talium est cnimregnum primitix. Quonwdo stellam imitabimur.
cxlorum (Matth. xix, 14 :nova gloria coronabat in- C.\d. I. — Quamvis sciam, dilec.issimi, quod san-
fantes, et de initiis suis parvulorum primordia con- ctitatcm veatram hodiernee festivilatis causa non
secrabat : 117 ut discerctur neminem hominum lateat,eamque secundum consuctudincm evangeli-
divini incapacem esse sacramenti, quando etiam cus vobis sermorescraverit, tamen ut (o-)nihil vobis
illa a?tas glorioe essct apta martyrii. nostri rlesit officii, loqui de eadem quod Dbminus
Cap. IV.— Agnoscamusergo,dilectissimi,inmagis donaverit audebo ut'in communi gaudio tanto
:

(d)adoratoribus Christi, vocationis nostra? fideique rcligiosior sitomniumpietas,quantomagis;7i)omni-

primitias, ct cxsultantibus animis beata? spci initia bus fucrit intcllecta solcmnitas. Providcntia namquc
celebremus. Exinde enim in adornam haareditatem Deidispositumhabens per(!unli mun-
misericordiffi
ccopimus iniroire oxindc nobis Christum loquentia
;
do in novissimistemporibus subvcniro, salvationem
bcripturarum arcana patuerunt ot veritas, quam ;
D omnium gentium praefinivit in Christo ut quia et ;

Juda3orum obcascatio non rccipit, omnibus nationi- cunctas nationos a veri Dci cullu impius dudum

(fl) Sic ex mss. S. Pctri, ad quos acccdit cod. Vat. nonfecimus. M(»x, 7;/^ promisit in mss. S. Petri et
collect. 5, ubi legitur, indicaverunt. Al., wdicabant. unoVat.
(b) Prima editio et cod Veron., in principibus.
[f Bditi o.ntcQuesne\\\im,avaritiamlargitate deUte.
Mox cadem cditio cum mss. s. Petri, Verou. et lla etiam nostri codd. collect. 3, -t el 5. At lectio-
Bon., exiet dux, pro, exietprin eps. nom a Quesncllo textui insertam invenimus in duo-
(c) Duo mss. ct prima ertitio, nrn poterant. Mox bus mss. S. Petri, in Lectionario Patavino PP. Ere-
ex dcccm nnstris codd. ct prima editione, \ta Chri- mitanorum, in Veron, nec non in codd. collect. 1
stus repoBuimus, prb, Itaque Christus. Porro duo ei 2, Dein, benedictionum pro beatitudinum in qua-
codd. Vat. ct prima editio, utnullum, \oconc ullum. tuor noatris codd. et prima editione. In ms. S. Pe-
Deind<> exercebat, pto exerebatm mss.S.Petri, lion., tri mereantur pro mereamur.
Veron. el prima editione. (;/) Sic ex ms. Petri. Alias, nostri mihil desit.

(d) Cud. s. Petri, adorantibus Crisium. (k) Addidimus omnihus ex ounctis nostris codd.
(e) Ita septem nostri codd. In editis, illius irrita et editis ante Quesnellum.
 .

241 SERMO XXXIII. 2i2

error averterat,et ipse peculiaris Deipopuluslsrael A se simul credidisse demonstrent : auro honorantcs
ab institutis legalibus pene totus cxciderat,conclu- pcrsonam rcgiam, myrrha (f)
humanam, thure di-

sis omnibus sub peccato (Rom. xi, 32 omnium ,

vinam.
misereretur.DeQciente enim ubique justitia, et toto Gap. III. — Ingrediuntur itaquc Judaiciregni pra>
mundo in vana ct maligna prolapso, niai judicium cipuam eivitatem, ct in urbe regia ostendi sibi po-

suum divinapotestasdiil'erret,univcrsitas bominum stulant (g) quem ad rcgnandum didiccrat procrea-

s-ententiam damnalionis exciperct.Sed in indulgcn- tuni. Gonturbatur Herodcs, timet saluti suoj, me-
tiam ira translata est,et ut clarior fieret a)exeren- tuit potestati, rcquirit a sacerdotibus et doctoribus
dae gratiffi magnitudo, tunc placuit abolendia pec- legis quid de ortu Christi. Scriptura praedixerit, in
hominnm saeramentum rcmissionis alferri, notitiam venit quod 1'uerat prophetatum ; veritas

Ojuando nemo potcrat de suis meritis gloriari. iiluminat magos,infidclitas obcoecat magistros;car-
i.w.II.— Hujus autera,(6j dilectissimi,irieffabilis nalis Isracl non intclligit quod lcgit.non videt quod
mieericordis manifestatio factaeet Herode apud Ju- ostenditjutitur paginis qiiarum non crediteloquiis.
daeos jus regium tencnto, ubi legitima ^cgnjn suc- Ubi est, Juda:e, uloviatio tua (liom. m, 27)? Ubi dc
, ite,et pontilicum potcstatc dcstructa, Abraham parte ducta nobilitas? Nonne circameisio
alicnigena obtinuerat prineipatum ut veri Regis tua prxputium facta est (Ilom. n, 25) ? Eccc major
:

R
ortus illins prophetiffl probaretur voce, quae dixe- servis minoii(Gn. xxv, 25), ct alienigenis in sor-

rat : Non deficiet prineeps ex Juda, neqtte du.v dc tem ruereditatis tuaa intrantibus, ejus testamenti,
femoribus ejus, donec vcniat cui reporitum est, cl ipse quod in sola littera tencs, recitatione famularis.
erit exspectatio xux, 10). De quibus
gentium (tien. Intret, intrct in patriarcharum famitiam gentium
quondambeatissimo^patriarch.-e Abraha? innume- pIenitudo,et bcnedictioncm in scmine Abrahce.qua
rabilis fuerat promissasuccessio.noncarnissemine, se filii oarnis 120 abdicant,filii promissionis acci-
9cd fidei fecunditate generanda et ideo stellarum; piant. Adorent in tribus magis omncs populi uni-
mullitudini comparata, ut (d) ab omnium gentium versitatis auctorem;ct non in Judasa tantum Deus,
patrc, non terrena, sed cceleslis progcnics sperare- sed in toto orbe sit notus, ut ubique in Israel sit
tur. 'Ad creandam ergo 119 promissam poste- magnum nomen cjus (Ps. lxxv, 2).Quoniam (h) hanc
ritatem, h.eredes in sideribus designati, ortu novi electi generis dignilatem sicut infidelitas in suis
si'1'Tis excitantur, ut in quo cccli adhibitum fuerat posteris jconvincit cssc degenerem, ita fides omni-
testimonium.cueli famularetur obsequium.(e) Com- bus facit esse communem.
movet magos remolioris Orientis babitatorcs slellis Cap.1V. Adorato autem Domino, magi,et omni —
:is stella fulgentior, et dc mirandi luminiscla- devotione completa, secundum admonitioncm so-
ritate viri ad haec spectanda non inscii, magniludi C mnii non eodem quo vencrant itinere revertuntur.
nem significalionis intclligunt:agcntc hoc sinc du- Oportcbat enim ut jam in Christum credentcs non
bio in eorum cordibus inspirationc divina, ut eos per (i) antiquac convcrsationis semitasambularent,
tanta; visionis mystorium non laterel,et quod oculis scd novam ingrcssi viam a relictis erroribus absti-
ost-'ndebaturinsolitum,animis non essetobscurum. ncrent.Tum ut ctiam Ilcrodis vacuarcntur insid iae,
Denique officium suum cum religione disponunt, qui in puerum Jesum impietatem doli per simula-
et his se instruunt donis, ut adoraturi unum tria tionem disponebetofficii.Unde quia spes istiuserat
/*^
(o) Al., exercend.r. QwesneUua, e.vcrouUr, cum ali- nomen veteresnonnumquamaccepissepro?a/ni/«am,
quot nostris mss. Postea, de suo merilo in Lectio- aiiquot exemplis ostendimus not. 71 in tract. 16,
nariis s. Petri. lib.i, S. Zcnonis, p. 133. Ita hoc loco, honorantes
(6) Vox dilectissimi a Qucsncllo adjecta.nobis in- personam regiam, humanam et divinam, idem estac
venta est in ms. S. I'etri. auro honorantesCbristum tamquam regem,myrrha
Dno codd. S. Petri; Petri Abrahse. Paulo ante tamquam homincm, thure tamquam Deum et in ;

jam pro quondam in Lcctionario Patavino S. An- hanc quidem scnlentiam sermone sequenti, c. 3 :

tonii. Cui, inquit, in auvo vcgius honor, in thure divina

(d) Ita emendavimus ex omnibus nostris codd.ct veneratw,in myrrha mortalitatis confcssio deberctur.
nonnulli» editis. Prirna editio et Quaesn., ab omni.
n Confi r etiam serm. 3G, c. \. Porro in duplici na-
D
Paulo post in mss, Patav., ut cui <-<rli tura Christi persona? unitatcm pluribus in locis pa-
(e) Prima editio cum mss. S. Petri, Commoncl. lam profitetur.
Laudatuscod. Patav., Commovit et in mirandi
. .
(g) Nonnulli codd. posteriorum collcctionum ad-
.

htminis clarilate.J)e\ti,magnitudinem sanctifcationis, dunt, puerum. Primo editio, puerumquem adrcgen-

lem <-diliimr el in mss. Hon. ct tribus Vat.
/Cave ne quidin hisverbisNestorianodogmati
afnne suspiceris.dum tam humanam quam divinam
in Christo agnoscit pcrsonam Leo noster. Quemad-
modum enim tcrlium in illo suppositum cogitari
dum sibi didicerunt procreatum. Aliquanto post, Ubi
est, Judsee, glorificatio tua? in mss. S. Pctri, Bon.
c! prima editione.
(h) Duo codd. S. Pctri, unus Vallicell. et alius
Patavinus Hnnc elegil generis diunitatcm, vt sicut :

pemo dixerit, cura personam regiam ab utraque
illa discretam appi llare videtur, sic di c bu
roppoeitum a \ erbodistinetumin ChristoEomniasse
Leo cst existimandns. Unicara ergo Christi perso-
nam intelligit, quae simul et digmtate regia,el na-
infidelitas in suis {«istcvis fecit (Palav., eonvicit,
Vallic, convieit) esse degenerem, ita /idcs omnibus
fecii melius Pulav. et Vallicell., faciat) cssc commu-
nem.
Prima edito, antiquas. Aliquanto post, furiam
i

tura humana, etessentia divina perjnoarnationem novcm in cadcm editioue ct mss. S. Pctri ac
Verbi pra^dita invenitur. Qoesn, l'< vsonx quidem Bon.
 ;

243 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 244

solula commenti, in majorem furorem iracundia A. niam quod promisit potens est et facere (Ibid., 21).
regis ardeseit. Narn rocolcns tempns quorl indicave- Hunc diem David in psalmis canebat,dicens:0m??£S
rant magi,in omnes Bethleem puerosrabiemcrude- gentes,(e) quascumque fecisti,venient et adorabunt co-
Iitatis effuridit,(a) et caede generali universae civitatis ram te, Domitie, et glorifieabunt nomen tuum (Psal.
illius in mlernam gloriam transiluram trucidat in- lxxxv, 9) ot illud ; Sotum fecit Dotninus salutare
:

fantiam ;
aestimans fore ut, nullo illic parvulo non suum, ante conspectum gentium revelavit justitiam
occiso, occideretur et Christns. At ille, qui sangui- suam iPsal. xcvn, 2). Quod utique exinde ficri no-
nem suum pro mundi redemptione fundendum in vimus.ex quo tres magos, de longinquitate suae re-
aliam differret aetatem, ^gypto se parentum mini- gionis(/"jexcitos,ad cognosccndum etadorandum Re-
sterio subvectus intulerat, repetens scilicet Hebracae gem coeli et terrae stcllaperduxit(^). Cujusutique fa-
gentis antiqua cunabula,et principatum veri Joseph mulatus ad formam nos sui hortatur obsequii ut :

majoris providentia? potestate disponens, ut illam huicgratiae,(/i) qua? omnes invitat ad Christum,quan-
(b) diriorem omni inedia famem qua iEgyqtiorum tum possumus,serviamus. Quicumque enim in Ec-
mentes veritatis inopia laborabant,veniens de coelo clesiapievivitetcaste, quieaquae sursum sunt sapit
panis vita3 (Joan. vi, 48) et cibus rationis auferrct (Coloss. iii, \), non quae super terram, coelestis quo-

nec sine illa regione pararctur singularis hostiae dammodoinstarest luminis;et dum ipse sanctaevitae
sacramentum,in 121 qua primum occisione aghi, nitorem servat,multisviamad Dominum quasi stella
salutiferum crucis signumet pascha Dominifuerat demonstrat.In quo studio, dilectissimi, omnesvobis
praeformatum. invicem prodesse debetis, ut in regno 122 Dei, ad
Cap. V. —
His igitur, dilectissimi, divinae gratiae quod recta fide et bonis operibus pervenitur, sicut
mystoriis eruditi, diem promitiarum nostrarum et lucis filii splendeatis: perDominumnostrum Jesum
inchoationem vocationis gentium,rationabiligaudio Christum, qui cum DeoPatre etSpiritu sancto vivit
celebremus:gratias agentes misericordi Deo,qui di- et regnat per omnia saecula saeculorum. Amen.
gnos nos fecit, sicut ait Apostolus, in partem sortis SERMO XXXIV [Al. XXXIII].
sanctorum in lumine ; qui eripuit nos (c) de potestate (/) In Epiphanix solemnitate IV.
tenebrarum,ettransiulitin regnum Filii dilectionissux Synopsis. I. — Magi a longinqua regione
vocati, ut
(Coloss. 1,12,13); quoniam,sicut prophetavitlsaias, Christiana fides roboraretur,qux Deum et hominem
Geniium populus, qui sedebat in tencbris, vidit lucem Christum credit. —
II. Magi prophetia Balaam edo-
cti, Judxorum responso confirmati. hti spe ducis
magnam, et qui habitabant in regione umbrae mortis, tcmporalis decepti ; Herodes timore consortis turba-
lux orta est eis (Isui. ix, 2). De quibus idem dicit ad tus. —
III. Magorum iter munerumque delcctusgra-

Donr.num: Gentes quxte (d)non noverunt,invocabunt tix intus docentis opus fuere Eorum diligentia fulei
te; etpopuli qui te nescierunt ad te confugient (hai. C nostrx serviebat. —
IV. Manichxorutn impietas in-

lv, 5). Hunc diem Abraham

,

vidit, et gavisus est

carnalionis fidetn ac veritatem evertit. V. Mani- —
clixi vitandi ; eorum sacrilegia detecta. Pro iisdem
(Jnvm, 56), cum benedicendos fidei suee filios aliisque hxreticis prcces fundere, Ecclesix institu-
insemine suo,quodest Christus,agnovit,etomnium lutn.

se futurum gentium patrem credendo prospexit(/?om. Cap. I. —Justum et rationabile,dilectissimi,verae

iv, 18), dans gloriam Deo, et plenissime sciens quo- pietatis obsequium est,in diebus qui divinaemiseri-

(a) Quesnellus hac lectione, quae erat anteriorum (f)

In editis et aliquot codd., excitatos. Quesnellus
editionum, in notationem rejecta, ex tribus codd. in margine,/b>-Zfc' e.n itos; quam lectionem cum nacti
id est duobus Thuan. et uno Corb., quibus conci- simus in duobus mss. S. Petri, et duobus Vat., ac
nunt nostri Patav., Venet. et Casin., hanc aliam uno Patav., textui inserere non dubilavimus.
inseruit Et cxde generali in beatam civitaiis illius
: (g) Post verbum/w^w.n^haec alia addita legunlur
dessevit infantiam. Nos vcro antea editorum lectio- in Codd. excusis: Et reete intuentibus quolidie appa-
nem restituendam putavimus, eo quod non solum rere non desinit.FA si potuil notum facere Christum in
reperiatur in mss. collectionum 3, 4 ct 5, veruin infantia latenlem,quanto magis potest eunnlem mani-
etiam in Lectionariis libris S. Petri, qui laudatis festare in majestate reunanlemtQusi cum in omnibus
codicibus praefercndi visi sunt cum praescrtim ad : quos vidi nn.lioris nolae codd. mss.desiderentur, in
eamdem lectionem accedant mslK Casan. et Barb. duubus scilicet Thuaneis et unoCorbciensi,dubium
collcct.2,in quibus legitur Ft cxde generaliinuni-
: D non est,ut niihi quidem videtur. quinexannotatione
versam civitatis illiusin aeternam gloriam transituram marginali alicujus astrologiae plus aequo dediti, in
desxvitinfanliam. Concinitetiam Lectiouarium Val- textum landem irrepsetint.Sedvel ipsatextus series
liccl., in quo solum pro trucidat, est trucidavit. expungenda esse illa verba manifeste demonstrat.
Post pauca At ille. quia sanguinem, in ms. Palav.
: Qubsn. — lsta pariter verba absunt acodd. collcct.
(b) Unus cod. S. Petri et alius Vat., duriorem. I ot 2, nec non a quibusdam nostris Lectionariis
(c) Cod. S. Petri, de tenebris el de potestate tene- Patav.,VeneLo,etc.Quod si in mss.S.Petri lopuntur
brarutn. niliil moveal nam post vocem regnantem nabent
:

(d) Ms. Gasin.,MOM cognoverunt.M.ox,aui te nescie- cum Patre et Spiritu sancto. in sxcula sasculorum,
runt, cx eodeni cod. scripsimus, cum idem logatur Anien ; et mox subjicitur : Cujus utique famulatus,
serm. 29, cap. 3. Al., nesciebant. Ms. Palav., ne- eto. Ea autem olausula, cum Patre, eto.,ante linem
sciunt. Bermonis inserta, eorum verborum intrusionem
(e) God. Casin., quas fecisti et honorificabunt magis magisque conujmat.
nomen. Palav. quoque habet, honorifieabunl, loco
et Prima editio, i/ua omnes invilantur ad Christum.
et glorifkabunt ; et dein, in conspectu, pro aute con- (t) Cod. S. Pelri, De Fpiphania contra Manichxos.

spectum.
243 SERMO XXXIV. 246

cordije opcra protestantur.toto cordcgaudcreetho- A atque doctore9,quod sacrade ortu Christi preenun-
norifice ea quae adsalutem nostram gesta sunt cc- tiaverat Scriptura,didicerunt;ut gemino tostimonio
lebrare:vocanle nos ad hanc devotionem ipsa reour- confirmati, ardentiori fide expetercnt quem et stel-
lcE claritas et prophetiae manifeslabat auctoritas.
rentium temporum lege, quffi nobis post a diem in
Prolato autem divino oraculo per responsa pontifi-
quooosternus Patrl Filius Dei aatua exVirgine est,
cum.et declarata spiritus voce,qua; &icit:Et tu,Beth-
breviintervaUo EpiphaniarintulitfBStum, exappari-
leem,terra Juda,(g) non esminima interprincipes Juda:
tioneDomini consecratum.lnquofidei nostre mag-
ex teenimexiet dux qui regat populum meum Israel
aumpresidium providentiadivinaconstituit,utdum
solcmni vencratione [b] recolitnradorata iu cxordiis (Mich. v, 2; Malth. n,6) : quam facile et quam conse-
quens fuit ut Hebrssprum proceres crederent 124
Buis Salvatoris infantia.peripsa originaliadocumen-
quod docebant. Sed apparet illos carnaliter cnm
ta probaretur (c) veri in ipso hominis orta natura.
Herode sapuisse, et regnum Christi commune cum
I?3 Hoc enim est quodjustificat impios, hoc est
hujus mundi potestatibus aestimasse ut et isti
quod ex peccatoribus facit sanctos,si in uno codem-
:

que Domino nostroJesu Christoet veral)citas,etvera temporalcm sperarent ducem, et tcrrenum metue-
rct ille consortem. Superfluo, Herodes, timore tur-
credatur humunitas Deitas, qua anteomniasaecula
:

baris, et frustra in suspectum tibi puerum ssevire

in forma Deisqualisest Patri;humanitas,quanovis- g
moliris.Non capitChristum (h) regio tua.nec mundi
simis diebus in formu servi unitus cst homini. Ad
roborandam ergo hanc fidem,qua3 contra omnes (d) Dominus potestatis tuae sceptri est contentus an-
ex magnagestum estdivini gustiis. Quem in Judaea regnare non vis, ubique
praemuniebaturerrores,
regnat et felicius ipse regnares, si ejus imperio
pietate consilii,utgens in longinquaOrientalis plagae
;

ipse subdereris. Cur sincero officio non facis quod

regione consistens, quaespectandorumsiderum arte
pollehat, signuni nali pueri qui supra omnem Israel subdola falsitate promittis ? Perge cum magis, et
verum regem supplieiter adorando vencrare. Sed
essetregnaturus,acciperet.Novaetenimclaritasapud
tu, Judaicae sequacior caecitatis,non imitaris gen-
magos stellajillustriorisapparuil,et intuenlium ani-
tium fidem, corque perversum ad crudeles conver-
mos ita admiralione sui splendoris implevit, ut ne-
tis insidias, nec illum occisurus quem metuis, nec
quaquam sibi crederent negligendum, quod tanto
illis nociturus quos perimis.
nuntiabatur(tf) indicio. Praeerat autem,sicutrcs do-
Cap. III. — Deducti igitur, dilectissimi, in Beth-
cuit, huic miraculo gratia Dei etcum Christi nati-
;

leem magi stellaepraecedentis obsequio, gavisi sunt

vitatemnec ipsa adhuc Bethleem tota didieisset.jam
nondum gaudio magno valde, sicut evangelista narravit ; et
illam credituris gentibns inferebat:et (]uod
inlrantes domum, invenerunt puerum cnni Mariama-
poterat humano eloquio disseri, ccelo faciebat cvan-
^
gelizantecognosci.
tre ejus : el procidentes adoraverunt cum ; et apertis

thesauris suis, obtulerunt ei munera, aurum, thus et

Cap.U.— Quamvis autem divinae dignationis csset myrrham (Matth.n, 10,11). perfectae scientiae mira-
hoc munus,ut agnoscibilis gentibus licret nativitus bilcm fidcm, quam non terrena sapientiaerudivit,
Salvatoris,ad intelligendum tamen miraculum signi sed Spiritns sanctus instituit Unde enim hi viri, !

patuerunt magietiam de antiquis Balaam praenun- cumproflcisccrentur depatria.qui nondumviderant

tiationibus commoneri,scientes olimessepraedictum Jesum,(?) ncc aliquid coctuitu cjus, quod tam ordi-
et celebri memoria diffamatum :Orietur stella ex Ja- nate venerarentur, adverterant, hanc deferendorum
cob, et exsurgethomo exhrael, el dominabitur gentium munerum servare rationem? nisi quia praeter illam
(.Yum. x\iv, 17). Tres itaque viri, fulgore insoliti stellae speciem, quae corporeum incitavit obtutum,
sideris divinitus incitati, praevium micantis luminis fulgenlior veritatis radius eorum corda perdocuit,ut
cursum scquuntur, existlmantcs se signifloatum (/'; priusquam laborcs itincris inchoarent, cum sibi si-

puerum Jerosolymis in civitatcregiarepcrturos.Sed gniflcari intelligerent, 'cui in auro regius honor, in

cum cos haec opinio fefellisset,per.ludaeorum scribas thuredivina veneratio,in myrrha mortalitatis con-

Quesnellushoc locc addit, istum, quod et ab significatum sibi puerum.

aliis cflitis, et a nostris ms. abest, et sensu ipso D
postulante expungendum fuit.Molius cum ms. Vc-
ron., illum legi posset.
[b Bic restituimus ex nostris codd.et editis ante
Quesnellium, apud quem,colitur.
(e) Ita duo codd. S. Petri et duo Yat., ar, Vcron. lect. 3,4 et b,nec aliquo contuitu ejus, quod eum tam
unus cum Qucsnello.Alii edili,rm hominis in Chris-
10 orta natura.
Editi anle Quesnellum, pronuntiabitur, ut in
'I
codd.collect. 3 et 4. Secuti sumus Quesnelli Lectio-
nem, quam mss. S. Petri ct duo Vat. conflrmant.
Cod. Veron., muniebatur. Mox, factum est pro ycs-
(q) Ita quatuor Vat.etVeron.unus cum Quesnello,
et similiter scrnr32,c.3. Alii edili, neguaquam mini-
ma es. Duo codd. S. Pctri,??o?< eris minima.
h Prima editio, regia /»«,cum ms. Yeron.
Prima editio cum ms.Venetoet codd.Vat.col-
ordinale venerarenlur. Similitcr cod.Veron., qui so-
liim omittit eum. Editio Rainaudi pro quod habet
gfiO.God.Casanat. collect.2, nec aliquod contuitu, quo
tam ordinale venerarentur. Quesnellus,licct nihil in-
bx his variis lectionibus unam compegisse
videtur.quam nullibi invenimus Nec aliquid con- :

turnesl, in uno Vat. collect. 5. tuitu cjus, quo ciuu tam ordinale venerarentur. Lec-
[e) In tribus nostris codd.ac prima cditione, judi- tionem quorumcodd.S.Petri et ms.Gasinen.collect.
cio.Vawln post, dicere pro disseri in duobus mss. S. exhibuimus.Paulo poBt.signari sibi, pro sibi sitjni-
I

Petri. Ms. Veron., discere. jicari lcgitur in prima cditione.

(f) Prima editio et unus Yat./*7/w</«m,alius Vat.,
247 S. LEONIS MAGNI SERMONBS. 248

fessio deberetur. Ethaoc qnirtem, quantum ad illd- A fuerit, violatur, nec radiorum solis nitorem, quem

minaLionem Qdei pertinebat, potuei unt illis credita corpoream essc creaturam nondubium est,loca ulla
et intellccta sulficcre, ut corporali intuitu non in- sordentia vel ccenosa contaminant quid illius sem- :

quirerent quod plenissimo visu mentis inspexerant. piternac etincorporesc luciscssentiampotuit qualibet

Sed diligcntia sagacis officii usque ad videndum puc- sui qualitate polluere ?quae se ci, quam ad imaginem
rum pcrsevcrans, futuri temporis populis et nostri suam condidit, sociando creaturae purificationem
stecufihominibusserviebatrutsieutomnibus (a) no- 126 prastitit, maculam non recepit ; et sic sana-
bis profuit.quod post resurrectionem Domini ves- vit vulnera infirmitatis, ut nulla palerctur damna
tigia vulnerum in carne ejus Thomae apostoli fl25 Quod divinae pietatis rnagnum el ineffabile
virtutis.

exploravit manu ; ita ad nostram utilitatem profi- sacramentum, quia omnibus sanctarum Scriptura-
cerct,quod (b) infantiam ipsius magorum proba- rum testificationibusest nuntiatum isti,de quibus ;

vitaspcctus/Viderunt itaque magi, et adoraverunt loquimur,adversarii verilatis, legem per Mosen da-
puerum de tribu Juda, de semine David secundwm tam et inspirala divinitus prophetarum oracula
camem (Rotn. i, £}, faetum ex muliere, factum sub respuerunt, ipsasque evangelicas et apostolicas pa-
lege (Galat. iv, 4), quam non solvere vcncrat, sed ginas, quaedam auferendo et quaedam inserendo
adimplere (Matth. v, 17).Viderunt et adoraverunt violaverunt confingcntes sibi sub apostolorum no-
R ;

puerum, quantitate (c) parvulum, alienae opis ift- minibus, sub verbis ipsius Salvatoris, multa vo-
ct

dignum, fandi impotem,et in nullo ab humanae in- lumina quibus erroris sui commenta
falsitatis,

fantiae generalitatedissimilem. 'Quia sicut fidelia munirent, et decipiendorum mentibus mortiferum

eranttestimonia, quae in eo majestatem iuvisibilis virus infunderent.Videbant enim sibi univcrsa ob-
Deitatis assererent, ita probatissimum essc (</) de- sistere, omnia reclamare, et non solum novo, sed
hebat Verbum carncm factum,et seuipiternam illam etiam veteri Testamento (g) sacrilegam impietatis
essentiam Filii Dei,hominisveram suscepisse natu- suae dementiam confutari.Ettamen in furiosismer.-

ram : ne vel ineffabilium opcrum secutura mira- daciis pcrsistentes,Ecclcsiam Dei deceptionibus suis
cula,vel susciqiendarum supplicia passionum, sa- perturbare non desinunt:hoc miseris quosillaqueare
cramentumfidciexrerumdiversitateturbarent;cum (h) potuerint persuadentes,utnegent a Domino Jesu
justificari omnino non possentmisi qui Dominum Je- Ghristo humanam naturam vere esse susceptam ;

sum etverumDeumetverumhominemcredidissent./ negent eum vere pro mundi salute crucifixum; ne-
Cap.IV. —
Huic singulari fidei,dilcctissimi,etprae- gent de ejus latere lancea vulnerato sanguinem re-
dicatoe per omnia soocula veritati diabolicaManichae- demptionis et aquam fluxisse baptismatis; ncgent
orumresistit impictas: quisibi ad interficiendas de- eum sepultum,ac die tertia suscitatum;negenteum
ceptorum animas nefandi dogmatis ferale commen- C in conspectu discipulorum ad considendum in
tum desacrilegis et fabulosis mendaciis texuerunt, dextera Patris super omnes ccelorum altitudines
etperhasinsanarumopinionumruinaseousqueprae- elcvatum ct ut tota apostolici veritate Symbolisu- ;

proruerunt ut sibi falsi corporis fingeret Ghris -

cipites blata, nullus mctus terreat impios, nulla spes in-
tum,quinihilinsesolidum,nihilverum oculishomi- citet sanctos,negcnt a Christo vivos et morluosju-

num(e)actionibusquepra!bucrit;sed simulataecarnis dicandos : ut quos tantorum sacramcntorum vir-

vacuamimaginem domonstrarit.Indignum enim vi- tute privaverint,doceant in sole et luna colere Chris-

deri volunt, ut credatur Deus Dei Filius femineis se tum, et sub nomine Spiritus sancti ipsum talium
inseruisse visceribus et majestatem suam huic contu- impictatum magistrum adorare Manichaeum.
mcliaesubdidisse, ut naturac carnis(/)immixtus, in Cap. V. —
Ad confirmanda igitur, dilectissim i,
vero humanae substantiac corpore nascereturxum to- corda (i) vestra in fide et veritate, prosit omnibus
tumhocopusnoninjuria sitipsius, sed poLcntia;nec hodierna festivitas, et cx testimonio manifestatae
credenda pollutio,scd gloriosa dignatio. Si enim lux Salvatoris infantise coniessio catholica muniatur, ct

istavisibilis nullis immunditiis, quibus superfusa natura nostra carnem in Cbristo negantium ana-

ra) Prima editio omittit nobis. D Vetn., ncc non codd. collect. 1 et 2. Editi cum
(b) Ita nostri ferc omnes ac mclioris notffl codices m? trium posteriorum collectionum, aelibusque ;
.

cum Quesnellum, et congruentius :nam

editis antc qu. .n lectionem secutusQuesnellusnotavit in mar-
.

vox quod hoc sccundo membro non est relativa,

in gine Forte Legendum, tactibusque. Bed meliores co-
sicut nec in primo, uti esse deboret, si legeretur dices hanc emendationem excludunt.
(/') Vidc intcrobservationes nostras, quaein simi-
eum Quesncllo et codd. collcct. 5, nec non Lectio-
nar. Veron.,m infantia ipsius. lem locum serm. 2-> ibidem notabuntur. Post pau-
ic) Parvum pro parvulum, ei discrelum pro dissi- ca, pro hoc opus, in ms. Gorb. 0"esn. legitur, //('(•
milem in duobus codd. S. Pctri. Etiam ms. Veron. norpus; ii pro credenda, idem eod. ridenda, pro quo
habct discretum. legcndum, pudenda, Quesnellus in margine sus-
(d) Debebat pro decebat scripsimus ex mss.S.Petn picatus esL nulli tamen nostri codd. suffiragaa-
;

tribusquc aliis melioris notaa codd. ac prima edi- tur.

tionc.Dearticulo quidem maxime necessario agitur, g) Editi, sacrttegx. Prsetulimus mss. S. Petri.

qui probatissimus esse debebat. [tem ex iisdem S. Mox tres codd., tn furoris mendaciis.
Petri codd.ac prima edit., syscipiendarum revocByi- Sic e\ laudatis mss. S. Petri et duobus aliis

mus, pro excipiendarum. Vaticanis. A.I., potuerunt.

i) Sic ex iisdem mss. S. Petri. Al., nostra.
(e) Ita cdidimus auctorit&te mss.S. Petri,veneto,
240 SERMO XXXV. 230

thematizetur impietas : de qua nos beatus Joannes A sensibus inferat salutiferum mysterium pcr insigne
apostolus non dubio sermone pramionuit, dicens : miraculum.Praecesserantquidemmultadocumenta,
Omnis sqirihu qui confttetur Ghristum Jesum vn carne qua? corporeamnativitatem Domini manifostis indi-
veniss ;
/; B*J? e% omnis spiritus quisolvit ciis declararent, sive cum boata Maria Virgo fecun-

Jesum, c.r Dco non c<t ;et hic est Antichristus l Joan. dandam seSpiritu sancto, parituram([ue Dei Filium
iv, 2, ergocum hujusmodi h iminibuscom-
3 .Nihil audivit et credidit, sive cumad salutationem ipsius
mune sitcuiquamChristiano, nullacum talibusha- in utero Elisabcthnondum natus Joannes prophetica
beatur societus, nullumquo consortium. Prosit uni- exultatione commotus est (Luc. i, 24), quasi etiam
Ecclcsiffi, quod inulti ipsorum, Domino mise- intra malris viscera jam clamaret: Ecce Agnus Dei,
rante detecti sunt, ct inquibus sacrilegiis viverent, esse qui lolIit(c peccatamundi (Joan. l, 29); vel cum
eorumdemconfesaionepatefactumest.Neminemfal- ortum Domini angelo nuntiante pastores ccelestis

lant diacretionihus ciborum, sordibusvestium, vul- exercitus sunt olaritate circumdati (Luc. n, 9), ut
tuumquepaUortbas.Non Bunt castajejunia,qune non non ambigerent (d)demajesfalepueri quem erantin
ione veniunt continentia\seJ de arte fallacie. pra?sepe visuri nec putarent quod in solanatura
;

Hactenus :a nocuerint iucautis, hactonus illuserint hominis esset editus,cui supernaj militia; famulare-
imperitis, post haec nullius excusabilis eritlapsus tur oceursus. Scd haic atque alia hujusmodi paucis
:
P
neojam simplex habendus est, sed valdc noquam tunc vidcnturinnotuisse personis, qune vel ad cogna-
atque perversus, qui deinceps repertus fuerit ne- tionem Mariae Virginis, vel ad sancti Josephfamiliam
fando obstrictus errore. Ecclesiasticum sane atque pertinebant. Hoc autem signum, quod magos in
divinitus institutum nonsolum non inhibemus, sed loginquo positos et efflcaciter movit, et ad Domi-
etium incitamusaifeclum,utetiam pro talibus nobis- num Jesum perseveranter attraxit, illius sine du-
cum Domino supplicctis quoniam et nosdecepta- : sacramentum, ct
bio gratios illius fuit vocationis
rum aniinarum ruinascum fletu et mceroremisere- exordium, qua nimirumnon in Juda?a tantum, sed
mur, exsequentcs aposiolicae pielatisexemplum, ut etiam in toto mundo Chriati erat Evangelium prae-
cum infirmantibus infirmemur (II Cor. xi, 59), et dicandum ; ut per illam stellam qua3 magorum
cum flentibus defleamus (Iiom. xn, 15). Speramus visui splenduit,' Israelitarum vero oculisnon reful-
enimexorandammisericordiam Dei multis lacrymis sit, et'illuminatio significata sit gentium, et (e) cae-
et legitimasatisfactione lapsorum quia dum hoc in : citas Judaeorum.
corpore vivitur, nullius desperanda reparatio, sed C.w>. II. —Permanetigitur, dilectissimi, sicut evi-
omnium est optanda correctio auxiliante Domino, ; denterapparet,mysticorumformagestorum;etquod
qui erigil clisos, solvit compeditos, illuminat ccecos imagineinchoabaturjVeritatecompletur.^Radiante
/'-. <:\lv, 7) :cuiest honor etgloria in saccula saecu- C e ccelo stella per gratiam, tres magi coruscatione
lorum. Amen. evangelicifulgorisacciti,inomnibusquotidic nationi
busadadorandampotentiamsummiRegisacurrunt.
SERMD xxxvr.i/. XXXIV .

Herodes quoque in diabolo fremit (Mattli. n, 3), et

In Epiphani;v soiemnitate V.
auferri sibiiniquitatis SU33 regnumin iisquiadChri-
Sym ipsis. I —
Stella gu;e magos efftcaciter movil ct per-
.

stum transeunt, ingemiscit. Unde si parvulos inter-

severanter attraxit, quidsigniftcet. HAdkuc He- —
ficiat, Jesum sibi videtur occidere. Quod utique
in diabolo ssevii contra Eaiesue fllios, etJudaei
i

l! rodi serviuntobc3Bcati,etomnis religionisexpertes facere sine cessatione molitur, dum primordiis rena-
faeti ;horumloco gentes succedunt. ///. ProJudaeis — torum Spirilum sanctum eripere, et quamdamtenerae
orondum eue. Gratias Dei strenne cooperandum. fidei velutinfantiam tcntatexstinguere. Judaei vero,
Gratia prasstat auxilium \obedientia mollit impe-
rium. — IW.Omnes Deus invitat beneficiis,cui sinon qui extra regnum adhuc quo-
Christi esse voluerunt
ob 'dil homo: sibi ipsa supplicium est mens dura ct dammodo sub Hcrodis dominante
suntprincipatu, et
ingruta. Terrestria deserenda, ccelestia appetenda sibi Salvatoris inimico, alienigenae 129scrviuntpo-
SUfttjUt sanctorum socieiali jungamur.
testati, quasi nesciantprophetatum, diccnte Jacob:
Cap. I. — Ilodiernam festivitatem, dilectissimi, Non deficiet princeps ex Juda, et dux de femoribus
apparilio Domini et Salvatoris nostri, 128 sicut n ejux, donecveniat(g) cai reposita sunt ; etipse estexpe-
nostis, illustrat ct hic ille est dies quod ad cogno-
; ctatio gentium(Gen. xlix, J0).Sed nondum intelli-
scendumadoranduinqueDeiFilium tresmagospraevia guntquod ncgarcnonpossunt, et mcntc non capiunt
stella perduxit. Cujus factimemorium meritoplacuit quod Scripturarum narratione noverunt quoniam :

honore annuocelobrari ;
ut dum evangelica historia insanis magistris veritas scandalum ost, et ceeois
(6)incessabiliterreccnsctur,semporsointelligenlium doctoribus fitcaligo, quod lumcn est. Respondent

(«) Duo codd, S. PetrietduoVat., nccnon Veron., lectionomoptimorumcodicum, nimirum duorumS.

unritrrunf, et, illuseruni. Dein,nuilus pro nullius, in Petri, Vfeneti, Vallicel., Casinen. collect.l et Casa-
uiin eod» S. Pelri et in Veron. nat. collect. 2, in quibus tantum ante vocem ccelo
b) Prima
editio, incessaxter. omitlifur prffipostio [e) ob similem litlcram. In qua
(c) Unus
S. Petri cod., peccatum. M<jx, cum in desinit vocabulum antcsedens lludiantc, vito libra-
ortu Dumini, in duobus mss. S. Petri. ris familiari. Dein tres mss. Vat, ct primacditio, ad
(d) Prima editio et cod. Bonon., de potestate. adorandum summi infantiam Regis accurrunt.
{' Cseettas declarata Judaeorum, in pnmaeditione. [al Superius scrm. 2^!, c. 2 cui repositum cst ; cf
(/') Editi cum aliquibus mss., liadiut namque e ibidcni prima <<litio uildit, rcgnum.
tam stella pergratiam, ettresmagi, etc. Praetulimus
 a

251 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 252

itaque intcrrogati, quod in Bethlecm nascitur Ghri- A. 6J qui nobis nullis operum meritis suffragantibus,
:

stus et scientiam suam, qua alios instruunt non

; et sacramento consuluit etexemplo ut in adoptio- :

sequuntur. Perdideruntigitursuccessioncm rcgum, nem vocatos pcr illud proveheret ad salutem.per hoc
placationem hostiarum,'locum supplicationum, ordi- imbuerct ad laborem. Hic autem labor, dilectissimi,
nem saccrdotum etcumomnia ; sihi clausa, omnia piisfiliis et bonis scrvis non solurn nec asper, nec
experiantur sibi esse finitas, non vident cain Chri- oncrosus, sed ctiam suavls et (b) lcvis est, dicente
stum esse translata. Unde quod illi trcs viri, univer- Domino: Vcnitcad tnc ,omnes qui laborutis et onerati

sarum gentium personamgcrentes, adoralo Domino es'is, etcgo rcficiam vos. Toltile jugum mcximsuper
suntadepti, hos in populissuis per fidem, qurcjusti- vos, cl discifc a me,quia mitis sum el humitis corde, et

ficat impios, totus mundusassequitur ;et hacredita- invenictisrequicmaniinabusvestris.Jugumenimmeum

tem Domini antc saicula praeparatam accipiunt ado- suave est,elonusmcum levc [Malth. xi, 28-30;. Nihil
ptivi, et perdunt qui videbantur esse legitimi. Rcsi- ergo,dilectissimi,arduum est humilibus, nihil aspe-
piscc tandcm, Jud«e, resipisce et ad Redemptorem ; rum mitibus, et facile omnia praecepta veniunt in
etiam tuum deposita infidelitate convertere. Noli sce- effectum, quando et gratia pratendit auxilium, et
leristui immanitateterreri: non justosChristus, sed obedientiamollitimperium(c)Inlonantenimquotidie
nec impietatem nostris eloquia Dei, et omnis homo quid
peccatores vocat (Matth. ix, 13) ;
R auribus
tuam repellit, qui prote, cum crucifixus esset, oravit divinae justitiae placeat scire convincitur. Sed quia
(Luc. xxni, 34). Immitem crudelium patrum tuo- judicium illud, quo unusquisque recipiet prout gessit
rum solve sententiam, neque te eorum maledicto sive bonum,sioe malum (II Cor. v, 10), judicaturi pa-
patiaris obstringi, qui clamantcs de Christo, San- tientia et bonitatc differtur,impunitatem sibi iniqui-
guis ejus super noset super filios nostros (Matth. xxvn, tatis infidelium ccrda promittunt, et putant huraa-
25), facinus in te sui criminis transfuderunt. Redite norum actuum qualitates ad divinoe providentiae non
ad misericordem,utiminiclementiaremittenlis.Sac- pertinerecensuram,quasi nonevidentisimisplerum-
vitia enimvestrse, iniquitatisconvcrsaest in causam que suppliciis male gesta plectantur, aut non saepe
salutis. Vivit quem perirc voluistis. Confitemini ne- (t/)coelestiumcomminationumterrorostendatur:qui-
gatum, adorate venditum ut vobis bonitasillius pro-
: bus utiqueet fidesmonetur,et infidelitasincrepatur.
sit, cui vestra malignitas nocere non potuit. Cap. IV. —
Inter ha?c autem permanet super omnes
Cap. III. —
Quod ergo ad veram, dilectissimi, benignitasDei,et nulli misericordiam suam denegat,
pertinetcharitatcm, quam etiam inimicis nostrisex cumindiscreteuniversisbonamultalargiatur,eosque
dominica (n) debemus (Matth. v, 44), et
oratione quos merito subderet poenis, mavult invitare bene-
optandum nobis est'et studendum ut et hicpopulus, ; ficiis. Dilatio enimvindicta? dat locum poenitentiae.

qui ab illa spiritali palrum nobilitate defecit, ramis C Nectamen dici potestfe) nulla ibi esse ultio, ubi nulla
su;e arboris inseratur. Multum enim nos Deo bene- convcrsio est, quiamens dura et ingrata jam sibi
volentiaistacommendat:quia ideodelictum illorum ipsasupplicium est, 131 et in conscientia sua pa-
nobis misericordiac locum fecit, ut eos ad aunula- titur quidquid Dei bonitate differtur. Non ita igitur
tionemsalutisrecipiendrefides nostrarevocaret.Nam delinquentes peccata delectcnt, ut illos in suis acti-
vitam piorum non solum sibi, 180 sed etiam aliis bus vitae hujus finis inveniatquoniam in inferno
:

esse utilem decet ut quod apud eos agi non potest

: nulla estcorrectio, nec datur remedium satisfactio-
verbis, obtineatur exemplis. Considerantes itaquc, nis, (f) ubi jam non superest actio voluntatis dicente
dilectissimi, ineffabilem erga nosdivinorum mune- propheta David Quoniam non cst in mortequi me-
:

rum largitatem, cooperatores simnsgratiae Dci ope- mor sil tui ; in infcrno autem quis confitebitur tibi
rantis in nobis. Non enim dormientibus provenit (Ps. vi. 6)? voluptates, inimica
Fugiantur noxioe (g\

regnum coclorum, nec otio desidiaque torpentibus gaudiaet desideria jamjamque peritura. Quis fruc-
beatitudo acternitatis ingeritur; sed quia, sicut Apo- tus cst, quaeve utilitas,ea indesinenter cupere, qu
stolus ait, si compatimur, et contjlorifcabimur (Rom. etiamsi non deserant deserenda sunt?Amor rerum
vin, 17 ;
II Tim. n, 12), illa nobis currenda est via deficientium ad incorruptibilia transferatur, et ad
quam ipse Dominus se esse testatus est (Joan. xiv, n sublimia vocatus animus coelcstibus delectetur.'Con-

(a) Editicum quibusdam mss., eruditione.\mp\cc- Post pauca, prout gcsserit in prima editione.
tendam putavimus lectionem in ms. Corbciensi a (r/)In unomss. Wat., eoelestium coynminatione tcr-
Quesnelloinvontam,quippequa3 inpotieribusnostris rorostcndal.ln prima cditione el alitfVat. in^eneto
codd. pradertur, scilicet in duobus S Pelri, Vcneto, atquc Ca.s\n., cirtcstium comminationum tcrrorostcn-
ct mss. collect. ac 2. Alludit S. ponlifcx non tam
t dat. Id ipsum prima manu in Casanatensi, et solum
adquintamorationis Dominicae pctitionem, quam ad in margine cnicndatum addendo pronomen sc ante
orationem Christi in cruce pendentis, quipro te, ut vocem arlestium.
paulo ante dixerat, cum crucifixus esset, oracit. (c) ln uno ms. Vat. et in Bon. ac prima editionc :

(b) Ita ex nostris codd. prima editione pro eo

et Nulla ibi cst utlio. Mox iidem eodd. et edit., in con-
quod erat, lcnis. Emendalio ab ipsoSeriptune quod scientia ipsa, pro in conscicntia sita.
profertur testimonio exigitur. (/' In prima cditione, 5t jam non supcrcst.
(c) Hrcc lectio est vetustiorum ct castigatiorum (g) Coa. Qudiival, Quesnelli, voluntates. Ita etiam
exemplarium s. Petri, Venet., Valliccl.,Casanat,ct duo Vat. ct unus Bon., qui prsterea hunc locum sic
Barb. Al. in cditis et aliquot mss., intonantc cnim Bfferunt ; Fugeatur noxiss voluntatc*. Unus cod S.
quotidic auribus nost ris cloquw Dci, omnis homo, elc. Petri Fugiant crgo HOXIK volitpfalcs.
:
253 SERMO XXXVI. 254

firmate amicitiascum sanctis angelis;intrateincivi- \ emensus est dies,utvirtus operis.quae tunc est reve-
tatem Dei,cujus nobis spondetur (a) inhabitatio, et lata, transierit, nihilque ad nos nisi rei gestae fama
patriarchis, prophetis, apostolis, martyribusque so- pervenerit,quam fides(/';susciperet,et memoria cele-
ciamini. L'nde
;
gaudete. Horum
illi gaudent, indo braret cum multiplicato munere Dei,etiam quoti-
;

perbonam «mulationem ip-

divitias concupiscite.et die nostra experiantur tempora, quidquid illa ha-

sorum ambite suffragia. Cum quibus emm(b, nobis buere primordia. Quamvisergo narratio cvangelicae
fuerit consortium devotionis erit ct communio di- lectionis illos proprie recenseat dies in quibus tres
gnitatis. Dum itaque tempna vobisad mandataDei viri, quoe nec prophetica praedieatio docuerat, nec
lenda conceditur, glorificate Deitm in corpore testificatio lcgis instruxerat,ad cognosccndumDeum
[ Cor. vi, 20 , et lucctc, dilectissimi, sicut lu- a remotissima Orientis parte venerunt hoc idem ;

minaria mundo [Pilip. n, 15). Sint lucernse

in hoc tamen et manifestius nunc et copiosius fieri in om-
mentium veetrarum semper ardentes,et nihil resi- nium vocatum illuminationc perspicimus, quoniam
deat vestris in cordibus tencbrosum (Luc. xi, 35) : impletur prophetia Isaiae dicentis Revelavit Domi- :

quoniam, sicut ait Apo$[o\us, fuistis aliquando tcne- nus brachium sanctum suum in conspectu omnium
bnr.nunc autcm lu.rin Domino,'o ut filii lucis amhu- gentium Isai. lii, 10); et (g) Viderunt omnes gentes
U :>hts. v, 8)
I implcanturque in vobis quae in
;
^ terrx salutem, qiuc a Domino Deo nostro est (Ibid.)

trium magorum imagine praecesserunt; et sic luceat et 133 iterum : Et quibus non cst annuntiatum deeo
Imncn vestrum coram hominibus, ut videntes opera vidcbunt ; etqui non audierunt intelligent (Ibid., 15).

vcstra bona, magnificent Pairem vesirum qui in cazUs '

Unde cum(/t)homines mundanaesapientiae deditos,et
M itth. v, -16;. enim magnum peccatum
Sicut a Jesu Ghristi confessione longinquos, de profundo
est,cum inter gentes propter malos Christianos no- erroris sui educi, et ad agnitionem veri luminis cer-
men Domini blasphematur,ita magnum pietatis est nimus advocari,divinae procul dubio gratiae splendor
meritum, cum eidem in sancta servorum suorum operatur ; et quidquid in cordibus tenebrosis novae
conversatione benedicitur : cui est honor et gloria lucis apparot, de ejusdem stelke radiis micat ut :

in saecula speculorum. Amcn. menles quas suo fulgore contigerit,et miraculo mo-
13« SERMO XX.WI [Al. XXXV]. vcat,et ad Deum adorandum praeeundo perducat.' Si
(d) In EpiphanicB solcmnitate 17. autem sollicito intellectu velimus aspicere,quomodo
Synopsis. —
Mysleria semper honoranda ; qux et
I.
etiam triplex illa species munerum ad omnibus qui
virtutc rcmanent
ct adhuc in Ecclesia adimplentur.
Gratia intus operatur quod cxterius stella significat. ad Christum gressu fidei veniunt offeratur.nonne in
Quomodo muncra eadem offeruntur a fidelibus. — cordibusrecte credentium eadem celebraturoblatio?
II. idhuc diabolus Herodis personam gerit, in .lu- Aurum etenim de thesauro animi sui promit, qui
dttis invidiam, in h.ercticis fallaciam, in paganis
Christum regem universitatis agnoscit;myrrham of-
s.Tvitiam e.rercens. Sed et Chrislus per charitatcm
triumphat in sw's membris. III. Pcrsccutionibus — fert.qui Unigenitum Dei credit veram sibi hominis
crevit Ecclesia. Gloria principum Christo scrvire. uniisse naturam et quodam eum thure veneraturg
;

Timenda in vace Ecclcsi.v cupiditatum persecuiio, qui in nullo ipsum paternae (?) majestati imparem
quibus dvemon colitur, non minus quam sacrificiis.
confitetur.
— IV. Pamitendum, dum pamilentias locus est:nsc
difficultati cedendum, scd orandus Dcus, qui dat
Cap. II. —
His comparationibus, dilectissimi, (/)
undc pctalar, et dat quod pctitur. prudenter inspectis, invenimus etiam Herodis non
C\r>. I. — Dies, dilectissimi, quo primum genti- deesse personam,cujus ipse diabolus,sicut tunc fuit
bu« Salvator mundi Christus apparuit, sacro nobis occultus incentor, ita nunc quoque indefessus est
honore venerandus est; (c)et illa hodie cordibus no3. imitator. Cruciatur enim vocatione(/»)omnium gen-
trisconcipiendasunt gaudia,quee in trium magorum tium,et quotidiana potestatis suae destructione tor-
fuere pcctoribus,quando Regem cceli et terrae signo quetur, dolens ubique se deseri,et verumltegem in
etductu novi sideris incitati, quem crcdiderant pro- locis omnibus adorari. Parat fraudes.fingit (lj con-
missum,adoravere conspicuum. Xeque enim ita ille sensiones, erumpit in caedes, ct ut reliquiis eorum
[a Ita potiores codices.Al., habitatio. Paulo post, quod auctoritate mss. S. Petri, Padiliron. ac Vero-
ad ipsorum ambitc sufjragia, in mss. S. Petri ct in D nen. et duorum Vat. melius transtulimus antever
Vat. rollect. o, buin advocari. Dein, educi pro reduci a Qucsnello
(bj Kditi anteQuesncllum, vobis. Istius lectionem, scriptum invenimus in iisdem codicibus.
quam retiniumus, approbant codd. S. Pctri. (i) Quinquc codd., majcstatis.
Wrba, ut filii lucii (unhutiile,(\esunt in duobus (j) Ms. Bon. ct prima editio, diligenter.
mss. Vat. et in prima editione. (/.') Voccm omnium adjecimus ope mss. S. Petri,
(d) Codd. S. Pctri In octava Epiphanise. : Paddiliron. etVeron.,ncn non prasstantiorum colle-
(e) Unus
cod. S. Petri, et alius. Vat., et illa nohis ctionum.sic etiam inscribuntur libri sub hancaeta-
oncipienda sunt gauda,qu3£ in trium magorum tem Bcripti deVocatione omnium gentium,cuicum-
fuere mentibus. Aliquot alii codd. habent pariter, que tribuendi a-i dantur.
mentibus. Dein, pro signo cl ductu, unus Vat. codex / Bditi etaliquot inferiorismeriti c&dices ,dissen-
babet siyno educto. siones ; scd aptior lectio, consensiones, qua; lcgilur
I Mss.S.Vetri,susceperit, ct memoria celebraverit. in uno ms. S. Petri et alio Vat.,in Veronen.,Padili-
g Videbuni in iisdem duobua mss. S. Petri, Pa- ron.et in Caainensi cui affinior est lectio caelero-
;

dilir, et alio Veron. qui pro gentcs, habet fines.

,
quin corrupta alterius ms. S. Petri, alius Vat. et
(h) Ilis insertum erat in editis verbum cernimus. mss. collect. 2, confectiones. Fraudc cnim tinguntur
 :

S. LEONIS MAGNI SERMONES; 256

quos adhuc fallit utatur,invidia uritur in Judaeis,si- A' non potest (c) mortem, impetit mores.Terrorem pro-
mulatione insidiatur in haereticis,saevitia accenditur scriptionum in avaritiae mutat incendium, et quos
in paganis. Videt enim insupcrabilem esse poten- damnis non f'regit,cupiditate corrumpit. Malignitas
tiamRegisa:terni,cujusmors ipsius vim mort't8fa)ex- enim longo usu propriae imbuta nequitiae,non depo-
sfinxerit ct idco totam nocendi artem in cos qui
; suitodium, sed vertit ingenium,quo sibi mentes fi-
vero regi famulantur,arraavit ; alios (b) per inflafio- delium/'; blanditiis subdat.Infiammat concupiscen-
nem scientiae lcgalis obdurans, alios per falsaefidei tiis, quos non potest 135 vexarc tormcntis serit ;

commenta dcpravans, alios vcro in furorein pcrse- discordias, accendit iras, incitat linguas, et ne ab
cutionis instigans. Scd hanc Ilorodis istius rabiem illicitis dolis cautiora corda se revocent, consum-
ille vincit et destruit, qui etiam parvulos marlyrii mandorum scclerum ingerit facultales : quia illi to-
lS-Afc) gloria coronavit : et fidelibus suis tam invi- immolatione pecu-
tius fraudis hic fructus est,ut qui
ctam indidit charilatem,ut Apostoli verbis audeant dum (g) et arietum, et thoris incensione non coli-
diccre Quis nos scparabit a charitatc Christi? tri-
: tur, quibuslibet ei criminibus servialur.
bulatio ? an angustia ? an pcrsecutio ? an fames ? an Cai>. IV. Habet igitur, dilectissimi, pax nostra —
nuditas ? an pcriculum? an gladius? sicut scriptum pericula sua et fruslra de fidei libertate securi sunt ;

P qui vitiorum desideriis non resistunt. Cor hominum

cst : Quia proptcr tc mortificamur tota dic, xslimati

sumus sicut ovcs occisionis,'Sed in his omnibus supc- de operum ostendifur qualitate, et formas menlium
ramus proptcr eum qui dilexit nos (Rom.vm, 35; Ps. species detegit actionum. Nam sunt quidam, sicut
xliii, 22).' ait Apostolus, qui Deum profitentur se scire, factis
Cap. III. — Hanc fortitudinem, dilectissimi, non autem ncgant (Ad Tit. i, 16). Vere enim reatus ne-
illis tantumtemporibusnecessariam fuissecredimus gaMonis incurrilur,quando bonum quod in sono vo-
quibus reges mundi et omnes saeculi polestates non habelur.Fragilitas(/t)
cis auditur,in conscientia
eruenta impietate in Dei populum sosviebant, cum quidcm humana: conditionis facile in delicta prola-
ad maximam pertinere gloriam suam ducerent, si bitur et quia nullum sine delectatione peccatum
;

de terris nomen Christianum auferrent; nescientes est, cito acquiescitur deceptorire voluptati. Sed a
Ecclesiam Dei pcr furorem suae crudelitatis augeri carnalibus desideriis recurratur ad spriritale praesi-
quoniam in suppliciis et mortibusbeatorum marty- dium et mens habens notitiam Dei sui,a consiliis
;

rum,qui putabantur minui numerOjmultiplicaban- se (i) male suadentis hostis avertat. Prosit illi pa-
tur exemplo. Denique tantum conlulit fidei nostrae tientia Dei, nec ideo delinquendi pertinacia nulria-
impugnatiopersequentium,utnihilmagisregiumor- tur, quia vindicta differtur. Non ait peccator de im-
net principatum,quamquod domini mundi membra punitate securus,quia si tempus paenitentiae amise-
sunt Christi nec tam gloriantur quod in imperio C rit,locum indulgentiae non habobit,dicente prophe-
:

geniti,quamgaudent quodinbaptismatesuntrenati. ta Quia non est in morte qui mcmor sit tui : in in-
:

Sed quia tempeslas priorum turbinum conquievit, ferno autem quis confitehitur tibi (Psal. vi,6)Qui au-
et dudum cessantibus praeliis quffidam videtur arri- tem sibi correctionis reparationem experitur esse
dere tranquillitas, vigilanter cavenda sunt illa di- diflicilem,confugiat ad auxiliantis Dei clcmentiam,
scrimina quae de otio ipsius pacis oriuntur. Adver- et vincula malac consuetudinis ab illo poscat ab-
sarius enim,qui inapertis inefficax persecutionibus rumpi, qui allevat omnes qui corruunt,et erigit omncs
fuit, tecta nocendi arte desajvit: ut quos non percu- elisos (Ps. cxlv, 8). Non erit vacua confitentis ora-
lit(d,)ictu afflctionis,lapsu dejiciat voluptatis. Videns tio,quoniam misericors Deus voluntatcm timcntium
itaque sibi rcsistere principum fidem,et unius Dei- se faciet et dabit quod petitur, qui dedit unde pe-
;

tatis inseparabilem Trinifatcm non segnius in pala-
tiis quam in Ecclesiis adorari, interdictam dolet
sanguinis christiani effusionem et ; quorum obtinere
non disscntioncs seu inimicitia3,sed conscnsioncs ami-
cae, erumpatur in caedes.Paulo post,pro rciiquiis
ut
corum, quos, duo mss. S. Petri et prima oddio, rcli-
qms, quos. Unus Vat., reliquiis quos
(a) Unus cod. S. Petri, exstinxerat.
(b) Mss.Vict.etCorb Quesnelli.ct duo nostri, unus
S. Petri,et alius \&t.,pcr inflummationcm. Mox erat
in editis inverso ordinc,«/w,s' vcro in furorcm perse-
cutionis insligans, alios per falssB jhlci commentv. de-
pravans. llestituimusexnonnullis nosfris codieibus
ordinem qui superioribus respondcl nam primum
teretur. Per Dominum nostrum Jesum Christum,
viventem et regnantem(')cum PatreetSpiritu sancto
in soscula saeculorum. Amen.
(f)
Editi, blan Uus. Praetulimus eodices S. Pctri.ex
quibus, ncc non ex uno Padilir. et alio Vat. delcvi-
n mus ctiam particulam enim,q\i& post vocem Infhvn-
mal apponebatur, et antcriorl periodo in omnibus
mss. et editis inserta, haud necessario repetita vi-
deri potest. Paulo post, captivorum corda se revocetU
in laudato ms. Padiliron.
(g) Voces et arielum supplevimus exiisdem codd.
S. lVtri. Codices Veronensis et Padiliron., pro ct
thuris, habenl, in altaris incensione.
: Quidem pro enim importune repetito ex lauda-
//

comma Judajis, secundum haereticis, tertium vcro tis s. Petri mss. et codd. Vcronem. ac Padiliron.
paganis hoc ordine antea mcmoratis convenit. reposuimus.
(c) Quesnellus in margine Al., palma.: [i) Unus Vat.et prima editio cum ms. Veron.,m<i-
(d) Qucsnollus similitor in marginc et duo codd. lesuadi ; alius Vat., malc sunsi. Paulo ante. mnti
S. Petri. Padilir, acVeron., impclu. tjiuv habet notiliam Domini, in eodem ood, Veron.el
(c) Mortcin pro mortes,Qt terrorem pro tcrrorcs scri- in Padiliron.
bcre maluimus ex duobus mss. S. Pctri, ex uno Vat. (/) Verba, cum Patre ct Spiritv. sancto, addidimua
aliiue alio Veron. ox duobus mss.Vat. ct uno S. Petri ct alio Padilir.
 257 SERMO XXXVII. 258

136 3ERMO XX.WII t/. XXXVI]. A sonus,visionis jam ducerct cffectus. Tota cnim vi-
hi Epijihani;v solemnitate 17/. ctoria Salvatoris.quoeet diabolurn suprravit et mun-
Synopsis. I. Qpere —
irnitari necesse esi quod fulc
dum, (/<) humilitatc coepta, bumilitatc confecta cst.
creditur. tfysteria Cbristi, ct sacramenta stmt, ct
mpla.—ll. Infantia Chritfi.qucu lexest vivendi, Dispositos dies sub persecutione inchoavit, ct sub
nhil nisi raccm ct humilitatcm pr;vdicut. III.To-
i — persccutione finivit;nec puero toleranti.i passionis,
ta Christi fortitudo, hutnUitas; qu&tota sapientix nee passuro defbit mansuetudo pueriJia quia uni- :

Christianx disdplina, ct cujus infantia e*t magis-

genitus Dei sub una majestatis sua- incli-
tra. —
IV. In quo sita sit infuntia Christiana, ad
(?) Filius

quam nas Christi infantia invitat. natione suscepit,ut et homovellct nasci,ctab homi-
1 Memoria. rerum ab humani generis Sal-
1
nibus posset occidi.
vatore gestarum, maguam oobis, dileetissimi, eon- Gap. III. — Si igitur omnipotens Deus eausam no-
fert utilitatem.si qute v«*eramur(a)credrta,8USeipia- slramuimismalamhuniililalisprivilegiobonamfecit
mus imitanda.ln dispeusationibus enim saeramen- et ideo destruxit mortem et mortis auctorem, quia
torum Christi.et virtutes sunt grati«\et incitamenta omnia non renuit, sed
quae persecutores intulerc
trin.r : ut quem conlitemur lieri spiritu,opcnim obedicnsPalri crudelitatess.nvienlium mitissima le-
quoque sequamur exemplo. Nam etiam ipsa pri- nitate toleravit ;
quantum nos humiles, quanlum
mordia, quce Dei Filius per matrem Virgincm nas- j. oportet esse patientes, qui si quid laboris incidi-
cendo suscepit, (b) ad provectum nos pietatis ins- mus,nunquam nisi nostro merito sustinemus! Qins
tituunt. Simul enim apparet cordihus rectis in una cnim ijloriabitur casium se hubcrc cor, aut mundum
eademque persona et humana humilitas, ct divina se essc a peccato (Prov. xx, 9)? et dicente beato
majestas. Quem cunae teslantur infantem,ccelum et Joanne : Si dixerimus qnia peccatum non habemus,
cceteetia suum loquuntur auctorem. (c) Pucr eor- nos ipsos sc>lucimus,ct vcritas in nobis non cst (Uoan.
poris parvi, Dominus et Rcetor pst mundi et ge- ; i, 3); quis invenictur ita immunis a eulpa, ut in eo
nitricis grcmio conlinctur, qui nullo fine concluili- non habeat vel justilia quod arguat, vel misericor-
tur. Sed in his nostrorum vulnerum est curatio, et dia quod rcmittat? Undc tota, dilcctissimi, Chris-
nostrae dejectionis erectio : quia nisi in unum tan- tianac sapientias dis,ciplina,non in abundantia verbi,
ta diversitas conveniret rcconciliari Deo humana non in astulia 138 disputandi, neque in appctitu
natura non posset. laudis et glorio\sed in vera et volunlaria hnmili-
Cap. II. — Legem ergo vivendi rcmedia nohis no- tateconsistit.quamDomiuusJesusChristusab utero
stra sanxerunt et inde data est moribus forma,
: matris usque ad supplicium crucis, pro omni forti-
unde mortuis cst impensa medieina. Necimmerito tudine et elegit et docnil.Nam cum discipuli ejus
(tf")eum tres magos ad adorandum Jesum novi sideris (/) interse,utait evangelisla,disquirerent quis eorum

elaritas deduxissct,non eum impcrantem dacmoni- C niajor esset in regno ccelorum vocavil parvulum, et :

bus,non mortuos suscilantem.non caccis visum.aut statuit cum in medio corum, (k) et dixit Amen dico :

claudis grcssum.ant mutis eloquium reformantem, vobis, nisi convcrsi fueriiis, et efficiamini sic.ut par~
(e) nec in aliqua divinarnm virtutum actionc vide- vuli, non intrabitis in regnum ccelorum. Quicumque
runt; sed puerum Bilentem, quielum, et sub ma- ergo humiliuverit se sicut yuer iste, hic major erit
tris sollicitudine constitutum; in quo nullum in regno ccelorum (Matth. xvin, -l-G; Luc. ix, 46-
137 quidem (f) appareret de potestate signum.scd 48). Amat Christus inlantiam, (l) quam primum
magnum pra;beretur de humilitate miraculum.Ipsa et animo suscepit et corpore.Amat Chrislus infan-
itaquc spccies sacrac infanliae,cui sc Deus Dei Filius tiarn, humilitatis magislram, innocentiae regulam
aptarat.praedicationem auribus intimandam,(a)ocu- mansuctudinis 1'ormam. Amat Christus infanliam,
lis ingerebat, ut quod adhuc vocis non profcrebat (m)ad quam majorum dirigitmores,ad quam senum,

(") l'nus ms. Vat. ct alius Bon. ac prima edilio, nimus.

lita. (A)Erat in editis ct in nonnullis mss, humilitate est
(b) Tres mss. Vat.
prima editio. ad profetium.
et concepta, humilitate est confeeta; quae syntaxis a
(r)Sic cumQuesnelloet prirna editione omnes no- Lcone vidctur aliena. Correclionem suggesserunt
stri codices. Al. Puer corporc parvus, mundi Rector
} duo mss. S Pelri.aliena.Correctionem suggesserunt
ct Dominus. D duo niss. S.Petri.alius Venetus. Vallicel.et Casin.,
(d) Tres mss. Vat. addunt, quia. hoc discrimine, quod unus S. Petti habet conccpta
Sec, pro vel, quod erat in vulgatioribus editis pro ccepta. Venetus aulem, de humiliiate. In codice
et aliquibua mss. subttituimus cx duobus codd.S. Casanat,prima manu desunt verba, humtlitate con-
et prima editione. fecta,qvtB suppleta fuerunt manu posteriori, eadem
(/ lu ediiis, pr&oi/ur.Emendavimus ex
apparet et que nianii pro ea7>/a emendatum eoncepta.
pnma editione el duobua codd.S. Petrj ac uno Bo- [i) Vox Filius addita ex mss. S. Petri.
aon.,cum prrcscrtim hanc lcctioncm ipse contextua (/JEditi et nonnulli cod. ,intra sr.Saniorem lect/o-
efflagitet. nem suppeditarunt lautlati mss.S.Pctri etalius \'at.
(g) excusis anteQucsn.ct in uno V&t.,QCulisque
In (k) Prima editio, cl ait : Amen, amcn dico vobis.
gerebat, corrupte. Quesnelli emendationem in caete- Dein, sicut parvulus iste, hic major csl,\n cadcm cdi-
3tria codd.etin prima editione reperimus.So- tione et io duobus mss. S. Petri. Unua Vat., sicut
mva ingerebai in uno Vat. ct duobus 6.
inferebai e1 pucr iste, hii- major est.
Petri. Post vcrbum ingerebat legebatur in omnibua (/) Quam primam,
in duobus Vat.
editis ac plerisque mss.,f/ (juod adhuc vocisn* (m) ij»;r \w editie ante Quesnellum,sicut ctiam in
ferebat sonus, vtsionisjam aecebat cffcctus. Quesnel- ms. Gaudiival, aptid cumdcrn, et in uno nostro
lus nihil indicans correxit, ut in ms. S. Petri inve- Vat. At prima editio eum ca3teri6 codd, ut in textu.
 259 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 260
reducit aetates; ct eos ad suum inclinat exemplum, A SERMQ XXXVIII [Al. XXXVII.)
quos ad regnum sublimat seternum. (i) In EpiphanUe solemnitate VIII.

Cap. IV. —
Ut autem plene valeamus agnpscere SynopbIS. — I. Stella gratiarn, mogi omnes gentes, He-
rodes paganos, infanies occisi martyres figurant. Om-
quomodo apprchendi possit tam mira(a) conversio,
nium est temporum prxsens festivitas. II. Soln fidei —
et in puerilem gradum qua nobis (b) mutatione rc- luce attingi posse Ckristi Dei hominisque mysterium,
deundum sit, doceat nos beatus Paulus, et dicat :
reporando homim necessurium. —
III. Gratix necessi-

Nolite pueri effici sensibus, sed malitia parvuli estote tas. Homo lona agens, a Deo Iwbetet effectum operu,
et initium voluntatis. Sanctis timendum ne ipsis opc-
(I Cor. xiv, 20.(Non ergo ad (c) ludicra infantiae et
ribus pietatis elati, descrantur ope grotise. i40 Quibus
impcrfecta nobis primordia rcvertendum est, sed signis quisque experiri potest an in ipso Deus hab-tel?
aliquid quod etiam gravcs annos deceat (d) inde su- IV. Ex charitate in primis hobitotorem cordis Deum

mendum, ut velox sit commotionum transitus,citus cognovimus. Charitati quantum laborandum.

ad pacem recursus : nulla sit memoria offensionis, Cap. I. — Causam, dilectissimi, et rationem so-
nulla cupidilas dignitatis;amor socia?(e)communio- lemnitatis hodiernae s32pe(;'jvobis et evangelica nar-
nis,a?qualitasnaturalis. Magnum enim 139 bonum ratio, et observantio3 consuetudo patefecit; nec
est noscere non nosse(/>t maligna non sapere quia : necesse cst ita nunc, quae inter Salvatoris nostri
muudi hujus prudentia
inferre ac referre injuriam, R humana primordia sunt gesla,replicari,ut de splen-
est;neminiautemmalum pro malo reddere,Christia- dore novi sideris, de magis magorumque numeri-
naees%*a?quanimitatisinfantia.Adhanc vos,dilectis- bus, de saevitia Ilerodis et de interfectione infan-
simi,similitudinem parvulorum mysterium hodier- tium disseramus; cum,sicut noslis,et in stellae ful-

nae festivitatis invitat; ct hanc vobis humilitalis for- gorc Dei gratia, et in tribus viris vocatis gentium,
mam adoratus a magis puer Salvator insinuat:qui et in rege impio crudelitas paganorum, et in occi-

ut imitatoribus suis quid gloriae pararet ostenderet, sione infantiurn cunctorum martyrum forma prae- v

ortus sui tempore editos martyrio consecravit ut : cesserit. Sed quia in sacratissimo die reddendum
(b) in Bethleem, ubi Christus natus est; geniti, per exspectationi vestrae est sacerdotalis sermonis offi-

communionem aetatis consortes fierent passionis. cium, nitamur,ut possumus adjuvante Spiritu Dei,
Ametur igitur humilitas,et omnia fidelibus videtur eo per intelligentiae semitas pervenire.ut cognosca-
elatio. Aller allerum sibi praeferat, et nemo quod mus sacramentum praesentis festi ad omnium fide-
suum est quaerat.sed quod alterius : ut cum in om- lium tempora pertinere; nec ullo modo habentur
nibus abundaverit affectus benevolentiae, in nullo insolitum, quod in dispensatione ordine adoratur
virus inveniaturinvidiae: quoniam qui t>e exaltat ku- antiquum.
miliabitur, et qui se humiliat exaltabitur (Luc. xiv, Cap. II. Quamvis ergo omnis anima Christiana —
\i):eodem ipso testante Domino nostro Jesu Christo, C nihil indignum(A;)debeat de Filii Dei majestale sen-
qui cum Patre et Spiritu sancto vivitet regnat Deus tire,et transcensis incipientisfidei rudimentis opor-

in saecula saeculorum. Amen. teat unumquemque ad sublimiora proficere,(/) non

(«) Ita cum Quesnello prima editio et codd,S.Pe- (f) Editi, et ad maligna. Delevimus ad ope eorum-
tri. Al., confessio. dcm mss.
(b) Sic cum Quesn.quatuor nostri codices.Al.,i'mi- (g) Sic omnes
nostri codd. ct editiones ante Ques-
tatione. Vostca mss.Bonon.et primaeditio, docet. . . nelliim, qui nullo ms.indicato ?.cr\ps\\.,cequanimitas
ct dixit, pro doceat. et dicat. . . infantix. Post pauca, prima edilio et ms. Bon., ad
Quesn.etinGaudiival,ejusdem,
(c)la excusis antc hunc nos, et infra, nobis pro vobis.
sicut et in aliquot nostris codd., lubrica. Latinus (h) Duo codd. S. Petri. Intra Bethleem.
Latinius in bibliotheca sacra et profana conjccit le- ?'
Totidem verbis hic scrmo legitur inter Augusti-
;

gendum, ludicra quam lectionem a Quesnello re-

: nianos olim scrm. 33 de Tempbre,nunc autom in
ccptam ms. S. Petri et alio codice approbatam re-
perimus;sicut idem codices aprjvoha.ntj-evertendum
est, pro redeundum e.s/,quod et in editis et in aliis
mss. occurrit.
(dJAliquot editioncs cum
nonnullis codd. ,inde su-
mendum est. Velox ad commotioncm transitus. Cod.
Casanat collect. 2, inde sumcndum est. Vclox com-
motionem transitns ; et ita Qucsncllus nec non editio
Antuerpiensis an. 1083. Tres mss.Vat.collect. i et
5,inde sumcndus est velox
Saniorvisacst lectio primae editionis et codicis Bon.
quam textui inseruimus in eo scilieot parvuli ma- :
litiaerirnus, si,ut in parvulis accidit, irae commo-
tioncs facilc transeant, et ad pacem eitus sit redi-
lus, ot nulla sit mcmoria offcnsionis, etc. Cod.
Casin. collect. 1 ad hanc lectioncm accedit, ubi
legitur Inde sumendum est. Sit velox commotionum
: illud sit verum. non tamen necesse esse hoc secun-
transitus Id magis placcret,nisi supcrilua et durior
repetitio verbi esi post participia revertendum cst,a
Leonc vlderctur ahena.
fe)Editi, dilectionis Congruentior lectio optimorum
codd. S. Petri et uniqs \ allicel.
appendice serm. 133, ubi editores Bcnedictini no-
tant eumesseLeonis papa\ipsique in omnibus mss.
attribui. Ex hac appcndice aliquot variantes excer-
pentur.
(?) Cod Bon. -
et prima editio, nobis.
D (/, Quesnello et prima editione omncs nos-
Sic cum
nostricodd.,exceptoVeroncn.,quicuincai teriseditis,
habeat. Dein,pro /ra»,srciisi's,unus cod.S. Pclri,/rflH,s--
ciir^is.
(/) Editi omittunt non, quam particulam ex
commotionnm transitus. codi-
cibus S. Petri uti oongruentiorem adjecimus. Ex
eo enim quod anima Gnristiana nihil indiynum de-
beat de Filii deimajestatesentire,etc, illud consequi
possc vidotur,/n/»i('/»,7' mentis infirmitalem trepidare
ae ipsa naturse nostrxcommunione ac si indigna sit
Filio Dei.etc.Leo autem affimat, quamvis primura
dum.Similiter o\ iisdem S.Patri oodd. scripsimus,
accepit hr,istus pro eo quod aliaa legitur, accipit
C/irtsfujn.GodicesVenet.et Vallic, accepit Christum.
Mox. in cod. Veron. omittitur corporea.
aoi SERMO XXX VI II. M-l

necesse esl Umen infirmitatom mentis humanac, p^

voluntatis.UndeetApostoluscopiosissimusfldelium
diitnvernm hominem accepit Christus, deipsana- cohortator, Cum timore, inquit, ct Iremore vestram
turo noslroe communione trepidarc, ct pcrinitia vel sal tcm operamini: Deus enim qui opcratur(s) in
est

ineremenfa cnrporea ad agnitioncm unius cum Pa- vobis ct velle ct operaripro bona voluntate (Philip. n,

tr.' Doitatis diflicultcr acccdcro. Sed ubi inter cali- 12). Et htoc sanctis causa est tremendi atque me-

gantos cogitattones radiussupcrna? lucis refulserit, tuendi neipsis opcribuspietalis elati deserantur opc
(«) cunctantes fidei mora? splendorveritatis abrum- gratiset ramaneantin infirmitate natura;.Quiautem
pat ut cor liberum, ct a visibilibus absolutum, lu-
:
expcriri cupit an in ipso Deus habitet, de quo dici-

men intelligentiae tamqnam ducem stellam eequatur: tur: Mirabilis Deus in sanctis suis (Ps. lxvii, 36),

quia, sicut Apostolus ait, Dominus Jesus Christus in sincero examinc cordis sui interiora discutiat et sa-
glorin est Dei Patris utqucmvcnc-
Philip.u, l[).(b) gaciter quaerai qua humilitate (h) rcsistat superbia?,
rabatur in cunis humilitcr jacontcm, ipsum (c) sinc quabencvolontia obluctetur l-12invidicC,quamnon
diflid^ntia 141 adoret rura Patre regnantem. Haec capiatur adulantiumlinguis.quamquebonisdclccte-
autem manifestatio, dilectissimi, qua? haesitantium tur alienis an pro malo non cupiat malum reddcrc.
;

nobulas dissolvit animarum, otita facit innotescere malitque inultas oblivisci injurias, quam imagincm
Dei Filium, ut dc hoc, qnod idcm cst ctiam hominis et similitudinem sui Gonditoris amittere, qui omnes
filius, nihil patiantur obstaculi, ad praesentis festi ad cognitionom sui generalibus incitans don\s,pluit
pertinct dignitatem; ol vera est iniantia Salvatoris supcr justos et injustos, et solem suum oriri facitsupcr
dccjaratio Deitatis.quandocarnissensus ab humanis !>, nos ct malos (Matth. v. 45).
ad divina transfertur ; ut quos deprimunt experi- Cap. IV.— Ac neinmiiUislaborcl(?';so]licitoediscre-
menta infirmitatum, erigaut signa virtutum: quia tionis inspectio, ipsam matrom virtutum omnium
tali auxilio et natura nostra indigebat et causa, ut charilatem in secretis sua3 mentis inquirat,(/)et si eam
ropararc humanum genus nec sine majestate posset dilectioni Dei et proximi toto corde intentam repere-
humilitas, nec sine humilitate majestas. rit, ita ut etiam inimicis suis eadem velittribui quae
Cap. III. — Jam vero cum
singulorum fidelium in impendi; quisquis hujusmodi est,Deum et
sibi optat
profectibusdivinorum elucet custodiamandatorum, rectorem et (k) habitatorem sui esse non dubitet:
implolurque quod dictum est Sic luceal (d) lumen : quem tanto magnificentius recipit, quanto magis non
vcstrum coram hominibus,ut videantopera vestrabona, in sc, scd in Domino gloriatur (/ Cor. i, 31) quo- :

et tnagnificeni Patremveslrum quiincalisest [Mattk. niam quibus dicitur: Regnum Dei (/) intra vos est
v, 16): quisillic non prtesentem intelligat (e) Deita- (Luc. xvii, 21), (ra) nihil non illius agunt spiritu, cu-
tem, ubi veram vidot apparcro virtutcm ? quae utique jus reguntur imperio. Scientes igitur, dilectissimi,
sine Deo nulla est,nec proprictatemobtinet Deitatis, C quoniam charitas Deus est (I Joan. iv, 16,/, qui ope-
nisi spiritu sui vogetotur auctoris. Dicente enim ratur omnia (n) in omnibus (1 Cor. xn, 6), sectamini
discipulis suis Domino, Sine me nihil potestis facerc charitatem,itautin unum castaedilectionis affectum
(Joan. xv, 5), dubium non est hominembona agen- univcrsorumfideliumcordaconcurrant(o) rrranseun-
tem (f) ex Deo habere ct eflectum operis et initium tia nos et vana non occupent constanti desiderio ad
;

Inappend. August., cunetantis fidei moras.
Itanii^tricodicescumprimaeditioneetappend.
Ang. Alii editi, quem ut.
Bcripsimua ex iisdem codd. et editis ante
QuesneUum, rjui cum append. Aug. posuit, sinedif-
itia. Cum autem adversua fidet trepidationes
sermo sit, sinc difftdcntiu procul dubio praeferen-
dum fuit.
(d) Prima editio et appcnd. Aug.
codd., lux vestra. At alii mss., lumen vcstrum, uti
ur eliam serm. 20, c. 4. Dein, giorificent, pro
maynificent in ms. Bon. et prima editione.
Quesnellus cum append. Aug. et Bimiliter
codd.S. Petri. Al., majestatem. Paulo post, Deitatis
sex nostri codd. cum primaeditione et Quesnelliana
nec non append. Aug.AIiaa editiones, dignitatis.
<f Itaquinque nostricodd. probaenotaecum prima
editione atque append. Aug. Al., a Deo. Dein, ini-
tium bonse voluntatis, in primaeditione et ms. Hon.
Unus cod. Vat. et aliua lion. ac pritna editio.m
nobis.
(h) Ms. S. Potri et codd. Veron. ac Padiliron.,
pugnet.
(I) Potior h.-cc lectio, qu.-e in
Antuerpiensi an. 1583 ac in append Ang ncc non
maliquotnostris codicibue invenitur, quamaliarura
editionum, solitx. Elditores Benedictini aliam insi-
gnom variantcm in notatione subjiciunt ms. Navarr.
(/') QuesnclJus cum nostro ms. Padiliron et
iric
app. Aug. Caoterae oditiones cum aliquot nostris
codd, et si in ca dilcctionem Deiet proximi toto corde
intente repererit. Ms. S. Petri, toto intcnto cordc rc-
percrit.
(k) Al., inhabitatorem,
God. Bon. et piima editio, intra nos.
(i)
(m) Hiclocusin codd.et edit. mirilice variat.Prima
cum quibusdam editio cum codiee Viclor.Quesnelli et duobusnostris
Vat. ac Hon., hi nimirum illius aguntur spiritu.
Quesnellus cx ms. Corb. praetulit, non nisi illius
agunlur spiritu, quod similiter legitur in appcnd.
n Aug. CodicesBarber., Padiliron. et Venetus, nihilo-
minus ilhus aguntur spiritu; et paulo aliter in Casi-
nensi, Vallicel, atquo Casanatens, nihil non illius
aguntur spiritu. Pratulimuslectionemedilorumante
Quesn. quippe qua duobus Lectionariis S. Petri e
alioVeron. ac ms. Vat. collect. 5 confirmatur, opti-
mamque etiam sententiam reddit, cum nihil non
apud probatissimoa scriptorcs, omnes vel omnia
Bignificet.
re- (7i) Ma. Hon. prima editio, in nobis.
et
(o) Ita nostri doccm codd. et editionesante Ques-
prirna editiono etin nellum, qui ex uno ms. Corb. tcxtui inseruit:
Transedni a nobis humana, ne nos occupent. Notavit
autemlectionemvulgatamreperireincod.Gaudiival
ct pro yano, al. \egiimu. In append. Aug., et forte
; melius Transcant a nobis vana, et ne nos occupenl
: •

et Corb., Ac ne in multis in vanum laboret,

s-ollicite constanti, etc, r '
discretioncm inspiciat.
 263 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 264
eaquae sunt sempcr mansura tcndamus. Sacramen- A. stes nostres superare valeamus, per observantiam
tum enim proescntis fcsti oportct in nobis esse por- ccelestium mandalorum divinum quterarnus auxi-
petuum quod utique sine finc celebrabitur, si in
;
lium,scientes non aliternospraevalereposseadversa-
omnibus actibus noslris Dominus Jes.ua Christus riisnostris.nisipraevalucrimusetnobis.Suntcnirnin-
app;ircat: qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et tranosmetipsosmulta certamina,etaliud caroadver-
regnat in saecula sfficulorum Amen. susspiritum, aliud adversus carncm spiritusconcu-
piscit [Galat. v, 17). In quadissensionesi cupiditates
143 SERMO XXXIX [Al. XXXVIII].
(d) corporis fuerint fortiores,turpitcranimus amittet
De Quadragesima I.
(a)
—
Hcbrtrorum cxemplo esse jcjunandum
propriam dignitatem, ct perniciosissimum crit eum
Synopsis. I.

maximecontrahostes invisibit.es. U.Quadragesimx — servire qucm decuerat imperare. Si autem mcns

prxsertimlemporc purari insidias a dxmone. 111. — rectori suo subdiia.ct supornis muneribusdelectata,
Cur Christu* tentarivolucrit, et quantie sint hominis tcrrenae voluplatis incitamenta calcaverit, et in suo
piKjnx in hac vita. —
IV, Quantu invidia dxmonis.
Qux Christ ianorum arma? V. Qux potissimuui — mortali corpore regnare peccatum non siverit (Rom.

virtutes jcjunium comitari debeant : V. ln mise- — ordinatissimum tenebit ratio principatum,et

vi, 12),

ricordix maxime operibus verum jejunium esse. munitioncs ejus nulla spiritalium nequitiarum labe-

Cap. I. - Hebraeorum quondam populus etomnes g factabit illusio: <I uia TUNC EST vera P ax («) homini et

cum propler peccatorum suorum vera libertas, quando et caro animo judice regitur,
Isracliticce tribus,
offensionesgravi Philistinorum dominatione preme-
et animus Deo praside gubernatur. Haec autem prae-
rentur,utsuperarebostes suos(o)possent,sicutsacra paratio, dileotissimi, licet omni tempore salubriter
assumatur,utpervigiles hottcs incessabili superen-
manifcstat historia, vires animi et corporis indicto
rcparavcre jejunio.Inlellexerantenim durarn et
tur industria, nunc tamen sollicitius expetenda est,
sibi
etstudiosuis(/)jnstruenda,quandoetipsisubtilissimi
miseram illam subjcclionem ncglectu se mandato-
morum corruptione meruisse, frustraque adversariiacrioriinsidianturastutia(o)Scientesenim
rum Dei et
searmiscertare.nisipriusvitiisrepugnassent.Absti- adesse sacratissimosQuadragesimffidies,in quorum
observantia omnes prceteritae desidiae castigantur,
nentes ergo a cibo et potu severae sibi casligalionis
adhibuere censuram et ut hosles suos vincerent,
;
omnes negligenti;e diluuntur, ad hoc utique totam
gulae illccebram in seipsis ante vicerunt. Faclumque vim suffi malignitatis intendunt, ut celebraturi san-
ctum Pascha Domini, (h) in aliquo invcniantur im-
est hoc modo ut soavi adveasarii et graves domini
esurienlibuscederent,quossibisaturossubjugarant. mundi et unde eis obtinenda erat propitiatio, inde
;

contrahatur offensio.
Et nos itaque, dilectissimi,intermullas adversitates
et pr33liaconstiLuti,sisimilibusremediisuticupimus „ Cap. III. Accedentes ergo, dilectissimi, ad Qua- —
similiobservaiionecuremur. Eadem cnim propemo- dragesimffi initium, id est, ad diligentiorem Domini
dum causa nostra est quee illorum fuit quoniam scrvitutem, quiaquasi ad qucmdam agonem sancli
:

sicutilli a carnalibus adversariis, ita et nos a spiri- operis introimus,ad pugnas!45tentationum(i)ani-

talibus maxime impugnamurinimicis. Quisi donata masprmparcmusjetintelligamusquantostudiosiores
nobis per Dei gratiam morum 144 correctione vin- pro nostra salute fuerimus, tanto nos vehcmentius
cantur,(c)etiamcorporeorumnobisbostiumfortitudo ab adversariis impctendos. Sed fortior esl qui in
succumbet et emendatione nostra infirmabuntur,
; nobis est quam qui adversum nos est. et per ipsum
quos graves nobis, non ipsorum merita, sed nostra validi sumus, in cujus virtute confidimus: quia ob

delicta fecerunt. hoc Dominus se tentari a tentatore permisit, ut cu-

Cap. II. — Quapropter, dilectissimi, ut omnes ho- jus munimurauxilio, ejusdemcrudircmur cxemplo.

(o) In unoms. S. Petrihuicprimo sermoni dcQua- (c) Sic ex memoratis mss. S* Petri. Al., hominis.
dragesimatitulus generalisprffifigitur Incipiunt ser- : Paulo post iidem codd. omittunt autcm.
mones S. Lconis Papx dc jcjunio Quadragesimx. In (/') Itaplerique codd. ct cditi omncs anteQuesn.,

alio autem S. Pelri codice S.rmo Leonis papx de
jejunio Quadragesimie, ubi omissio tituli sancti anti
quam codicisorigincmindicarc vidctur iidemcodi-
ccs sequentibussermonibus fereapponunt titulum:
De jejunio tyw&ragesim&.
(b) Prima editio, non possent. prorsus scriben-
dum esset, sihaecseQtentiareferretur ad anteriorem
partem, et ad verbum premercntur. Scd intcrpun-
ctione mutatahoccommareferendumesl ad sequen-
: apud quem,s£ru^nda.In mss.autem S. Petri, /rucnda.
(g) Erat in cditis ante Qucsn.,utietiam mss.colle-
ctionibus postcrioribus: Scientes enim agere nos sa-
cratissimos, etc. Illc autcm pro agere nos sciipsit
adesse, quod et in duobus Lcctionariis S. Pctri ropc-
Ita rimus, ct cxigitur ah illis cap. sequentis: AccedenUt
cryo. dilectissimi, ad Quadragesimx initium.
(h)Itamss. Thuan.etCorb., melius qiiam,invenuir
mur quod Legitur in vulgatis editionibus
indigni, :

tia; unde vulgata lcctio, quaeitemest potiorum co- alluditenim auctor nosterad prseceptum demunditia
dicum, mutanda non fuit. legali,quae in veteri Testamento ad Pascha celebran-»
(c) \\\ duobus mss. S. Pctri habctur ctnim proil, (iiiin ncccssariacrat. Quesn. —
Ita ctiam scribitnr in
quod legebatur tn editi9 antc Qucsnellum, ct in non- codd. s. Petri ct in mss. collect. 2, cx quibus cohae-
nullis quoqne codd. occunit. renter subjecimus eis pro nobis, quod Qucsncllus
(d) Ita ex noslria codd. ei editis ante Cuesn., qui retinuit, sed perperam, nam refertnr ad vocem cclc-
nullam auetoritatem indicans, posuit, corporeae. bratufi,de quibus Leodixit, inveniantur ; nobis autom
Paulo post, pcrniciosissimum.qwad illc prffitniit pro habetur in iis codieibus, qui praefcrunt, agere non,
perniciosum, \n\cn\mus in laudatis duobuscodicibus ct, inveniamur indiyui.

S. Potri, (/) Ita duo mss. S. Petri. .4/., animos,

26"» ERMO XXXIX 26G

Vioit eniin adversarium, ut audistis, testimoniis le« A ctissimi, ut Apostolus ait, succincti lumbos mentis
gis, dod potestate virtutis; uthoc ipso et homioem vi \tr& in veritate, ct calceati pedes i» prssparatione

plus honoraret, adversarium plus punirot, oum

et Evangelii pacis, in omnibus sumentes scutum (idci, in

hostis generis humani (o) non quasi a Deo jam, sed quo possitis omnia g) tcla maligni ignea exstinguere,et

quasi ab homine vincerctur. Pugnavit ergo ille tunc, galeam salutis assumite, etgladium spiritus, quodest

ut et nos postea pugnaremus vicit ille, ut ct nos

;
similitervinceremus. Nulla sunt enim.dilcctissimi,
sine tentationum experimentis opera virlutis, nulla
e probationibus fides, nullum sine hoste ccrta-
verbum Dci Ephes.\i,tb).Videte, dilectissimi,quam
potcntibus nos telis, quam insuperabilibus muni-
mentis dux mullis insignis triumphis, et invictus
Christianae militiae magister ormaverit. Succinxit

men, nulla sine congressionc victoria. Vita DfflC lumbos balteocastitatis, calceavitpedes vinculis pa-

nostra in medio(c) insidiarum, in medio pracliorum cis: quia et distinclus milescito,(/i) ab impudicitiae
Si nolumus deeipi, vigilandum est ;si volumus
incenlore vincitur, et non calceatus facile a serpente
superare, pugnandum est. Et ideo sapientissimus mordetur. Scutum fidei ad protectionem totius cor-
Salomon, Fili, inquit, acccdens ad servUutem Dci, poris dedit, capiti galeam salutisimposuit,dexteram
ra animam tuam ad tentationem [Ecch. u, \). gladio, id cstverbo veritatis, instruxit : ut spiritalis

Virenim sapientia Dei plenus.sciens studium reli- non solum sit tutus a vulnere,sed
praeliator et re-
I!
gionis laborem habere certaminis, cum praevideret pugnantem valeat vulnerare.
pugnae periculum, ante admonuit pugnaturum ne : Cap. V. — Ilis igitur, dilectissimi, freti armis,
fortesiad ignorantemtentatoraicederet,imparatum impigreatque intrepide propositum nobis certamen
citius vulneraret. ineamus ut in istojejuniorumfz) stadio, non eo tan-
:

Cap. IV. — Noa itaque, dilectissimi, qui(d) divinis lumsimus fine contenti, utsolam ciborum abstinen-
ernditionibus instituti, ad agonem praesentis certa- tiam putemus esse scctandam. Parum enim est si
minis scienter accedimus, audiamus dicentem Apo- carnis substantia tenualur, ct animas fortitudo non
stolum Non est nobi* colluctatio adversus carnem et
: alitur. ACflicto paululum exteriore homine, reficia-

tanguinem, sed adoersus principes et potestates, (c)ad- tur interior ; et subtracta carni saturitate corporea,

vcrsus muwli rectores tenebrarum hurum, contra spi- spiritualibus mens deliciis roboretur. Circumspiciat
ritalia nequilix, ia ccelestibus [Ephes. vi, non 12; et se omnis animaChrisliana,
severoexamine cordis et

ignoremus quod hi hostes nostricontra segeri omnia sui interna discutiat. Videat ne quid ibi discordiae
sentiunt, qmecuinque nos pro nostra salute agere inhaeserit, ne quid cupiditatis insederit. Castitas in-

imus; ethoc ipso(/';quodbonialiquidappetimus, continentiam prorml peHat, (j)tenebras simulationis

adversarius provocamus. Ha?c eniminter nos atquc luxabigat vcritatis. Detumescat superbia, resipiseat
illos!46per diabolica; invidiae fomitem invetcrata C iracundia, "14? comminuantur jacula noxarum,
dissensio est, ut quia illi ab his bonis exciderunt, et obtrcctatio lingiue frenetur. Cessent vindictae, et
ad nos Deo auxiliante provehimur, nostris ju-
quffl oblivioni manden'iur injurias. Omnis postremo plan-
stilicationibus torqueantur. Si crgo nos erigimur, tatio quam non plantavit Patcr coclestis, radicitus au-
illi corruunt ; si nos convalcseimus, illi infirmantur. fcratur {Matth. xv, 13). Tunc enim in nobis bene
Rcmedia noslra plaga^ ipsorum sunt, quia curatione virtutum seminanutriuntur, quando (k) deagrocor-
nostrorum vulnerum vulnerantur. State ergo, dile- dis nostri oinne germen exlernum evellitur. Si quis

Ante Quesn. legebatur, non solitm quasi a Dco,

a) assumcre pro assumitem uno ms. S. Petri.
scil cliam quasi ub homine impugnarelur atque vince- [g) Ilaomnes nostri codd.et editiante Quesnellum,
r
rctur. Gorrexit ille ex tribus codd. Vict., i 'huan. et qui cur posuerit, ab impudentise inccnlore, ubi hoc
odationemque confirmant duo Lectiona- comma referturad illa, succinxil lumbos balteo casti-
ria S. Pelri, cod. Bon. et mss. collect, 2. tatis, ignoramus.

(6) ItaThuan. et Corb. Al., sihe pertwbationibus, [i Qu3?dameditionescumquibusdamcodd.,si?ttdz0.

quod manifeste mendosum est etbono sensu vacuum (j) Erat in cdilis et irt mss. posteriorum collectio-
ut illud econtra Pauli doctrinae ct verhis consenta- num, tenebras mendaciilux abigat verilatis quia os
num. Quesn. —
Sic pariter nostri csdiees S. 1'etri quod mcntitar animam mentientis interficit. Detume-
et collect. ^. scat superbia, humilitas assumatur,resipiscat iracun-
[c Al.. insidiatorum. Qucsnellianamcorreetionem D dia. Quesnellus, loeo mendacii, substituit simulutio
opprobant mss. S. Petri. n?'s- iu reliquis vulgatum tcxtum retinuit, expunctis
:

d Anteriores ediliones, divinis instilutionibus eru-
iiti. Pratulimus lectionem mss. S. Petri ct codicum
eolli ct. 2, quam confirmant etiam exemplariaCorb.
et Thuan. a Quesnello laudata. Unus Vat. collect 4,
divinis instructionibus eruditi.
(e) Duo laudati Quesnelli codd. Corb.et Thuan.ha-
bent, adversus mundi rectores, mundihujus tenebra-
rum harum. Duo S. Petri et duo Vat., adversus recto-
rcs mundi hujus tenebtarum omissa voce harum.
Qodd. colleclionis 2 ut in te.xtu et in vulgalo Scri-
pturs.
/ Unus cod. S. Petri. quo.
*^)Primaeditio,fa/a nequiliaignea. Ignita pro ignea.
humihtas assumatur, quia, inquit, in mss.desi-
illis,
derantur,et filum oratianisabrumpunt. Notavitpraj-
terea in msj:gme,\erbsi,quiaos quodmeantitur animain
mentientis interficit, dessse incodd. Gorb.et Thuan.
Nos haee quoque exclusimus, quia absunt praeteroa
ab antiquis el Binceriorihus Lectionariis S. Petri,
nec non a codd. prfflstantiorum collectionum, qui le-
otionem textui insertam exhibent.Mox pro noxarum,
quod legitur in autiquis Lectionariis etvetustioribus
mss.coIlectionibus,exemplum primaeeditionishabet
noxiarum ,'qul librarii lapsus cum dod delegeretur,
in posterioribufl mss. coflectionibus ad sensum per-
(iciendum additum fuit subslanilvum cofjitutionum, ,

in rass.Corb. et Thuan., Quesnello annotante. Moz (k) Ita ex quatuor nostris codd. k\-,a'b aqro.

Patrol. LIV. 9
207 S. LEONJS MAGNI SERMONES. 268

crgo in qucmpiam ita cupiditato ulfioniscxarsit, ut A csuricns non mulavit lapides inpanem? — IV. Non
cuui aut carceri (a) tradiderit, autvinculisilligaverit, rilem esse debere Quadragesimae incdiam.
i — V.
Miserationem et clementiam principum imitandom
absolutioncm non solum insontis, scd etiam cjus
esse Quadragesimx tempore.
qui pocna dignus videtur accclerct: ut ita Dominicae
orationis regula fidcntcr ulalur, dicens : Dimilteno- Cap. I. — Licct nobis, dilcctissimi, appropin-
bis debitanostra, sicut et nos dimiUimus&ebiioribus 110- quantefestivilatepaschali jejunium quadragesimale

stris. (Matlh. \i,\2). Quampartcm petitionum itaDo- ipselegilimi temporis recursus indicat, cohortatio

minus speciali insinuatione commendat,(J) quasi lo- tamen etiam nostri sermonis adhibenda est, quae,
tius orationis eifcctus in hac conditionc consistat: Si
auxiliante Domino, nec inutilis sit pigris, nec one-

cnim, inquit, dimiseritis hominibus pcccata corum di- ,

rosadevotis.Namcumomnemobservantiamnostram
autem ratio istorum dicrum poscat augeri, nemo est (ut
mittet et Pater vester vobis, qui in ccelis est. Si
con(ido) de vobis, qui sc (f) ad opus bonum non gau-
non dimiscrilis hominibus, nec Pater vester dimittei
vobispeccata vestra (Ibid. 14). dcat incitari. Natura enim nostra, manente adhuc

Cap. VI. — Proindc, dilcctissimi, memorcs mfir- mortalitate, mutabilis, ctiamsi ad summa quacque
milatis nostra3,quia facile in quadibet delictaprola- virtutum studia provehatur, scmper lamen sicut po-
bimur, hoc (c) potissimum rcmedium,cL istam clli- test habcrc quo rccidit, ita potest haberc quo cre-
^.

cacissimam vulncrum nostrorum curationem nulla- Et ii,ecest perfcclorum vcra justitia, ut num-
scat.

tenusnegligamus. Uemittamus, utremittatur nobis, quam praesumant sc csse perfectos, ne ab itineris

dcmus veniam, quam rogamus et non studcamus ;
nondum finiti intcntionc ccssantes, ibi incidant defi-
vindicari,qui nobis precamur ignosci.(//)Pauperum cicndi periculum,ubi proficiendi dcposuerint appcti-

gcmitus surdo non transeamusaudilu, ctmisericor- tum. Quiacrgo ncmonostrum, dilectissimi,tam per-
diam indigcntibusprompta benignitate prffistemus, fectus etsanctus cst, ut perfectior sanctiorque esse

ut misericordiam injudicio mereamur invenirc. Ad non possit, omnes simul sine differentia graduum,
quam pcrfcctioncm qui studium suumgratiaDei ad- sine discretione meritorum, ab iis in quce pcrvcni-

jutus intenderit, hic sanctum jejunium fideliterfej mus, in ea quae nondum apprehcndimus, pia avidi-
Cor. v, 8), hic a fcrmento nialitiee vetcris tate curramus, et ad mensuram consuetudinis no-
peragct (/

bcatum
alicnus, in azymis sinceritatis etveritatis ad strac (g) nccessariis aliquid addamus augmentis. Pa-
Pascha pcrveniet, et pcr novitatem vitae dignc la;ta- rum enim religiosus alio tcmpore demonstratur,
bitur in sacramento reformationis human;n per :
qui in his diebus non rehgiosior invenitur.

Ghristum Dominum nostrum,qui cum Patre et Spi- Cap. II. — Unde opportune auribus nostris ili) le-

ritu sancto vivit et rcgnat in saacula so3culorum.

ctio apostolicae prredicationis insonuit,dicens : 149
Amen. C Ecce nunc tempus acceptum, ecce nunc dies salutis
(II Cor. vi, 2). Quid enim acceptius hoc tempore,
148 SERMO XL [Al. XXXIX]. quid salubrius his diebus.in quibus vitiis bellum in-
De Quadragesima II. dicitur, etomnium virtutum profectus augetur ?
Synopsis. — / Semper in hac vita proficicndum esse. Scmperquidcm tibi.o anima Christiana,vigilandum
— //. In id maxime enitendum Quadragesims tem- contra salutis tuae adversarium fuit, neullus patcret
pore, quo magis xsevit diabolus. — ///. Cur Christus locus tentatoris insidiis; sed modo tibi major cautio

(a) Sic mclius ex ms.S. Petri, quam traderct etil- ejus nomine ad Carolum Magnum impcratoremscri-
ligaret, ut ineditis habebatur. bentis. Necdum c» tempore, quo S. Bencdictus scri-
(b)Quasi pro ut mclius substituimus cx Lcctiona- bcbat suam Itegulam,?» Romana Ecclesia, sicut nunc
riis S. Petri. inquit, leguntur, sacras Scripturas legi morem fuisse.
(c) Potissimum pro polentissimum magisplacuit ex Ex Gelasio aliisque falsa probatur opinio adoclissi-
iisdem S. Petri codd. et uno Vat. Paulo ante pro, mo Mabilonio in disquisitione de Cursu Gallicano
quia facile, aliqui codd. habent, qua facile. Paulo pag. :l^. Aeecdit Lco Gelasio pluribus annis anti-
post, ut remittat, \oco, ut remittatur: et dem, optamus quior, tum hoc loco, tum plurlbus aliis, ut scrmonis
pro precaniur in mss. S. Petri. 41 (nunc 42J seu dc Quadrag. 4 initio Prxdica- :

(d) Quesncllus notavit in margine sequentcm pc- turus, inquit,... quo aptias ular cjcordio,quam ut ver-
riodum dccsse in mss. Corb. ct Thuan. D bis Apostoli... incipiam, dicamque quod lcctum est :
(e) Codd. S. Pctri, peragit. Ecce nunc tempus acceptabile, ctc. Sermonis 50 ;

(fl Ita cum prima

cditionc aliaque Goloniensi an. (nunc 52), qui primus dc Passione Dom., initium
1547, aliquot nostri codd., el melius quam apud indical lectam eo die fuisse passionis historiam cx
Quesnellum cum aliis vulgatis atque mss. ad opus Evangelio quae ef feria 4 esse iteratam significant
;

horum. ln sequenti periodo cod. Padiliron., potesi ultima fere verba sermonis 3, de Passione, prima
habere quo recedat. scrm. 13 (nunc 15 quae hanc universae Ecclesiffi
.

g Pleriquc codiccs cum editis anteQuesnellum,
necessarii aliquidaddamusaugmenli.
ncllianam lectionom, quam mss.
liron approbant.
(/i)Et quidem eadem lectio Paulinse epistolae, qua2
hodie ct in primo nocturno et in missa per totam
Ecclesiam auribus fidelium insonat. Unde ct o/iirii
ccclcsiastici antiquitas probatur et refellitur error
Theodemari ubbatis Casinensis, seu Pauli Diaconi
consuetudincm tribuit. Vide et serm. 18, cap. 2, et
RetulimusQues- serm. 1'.'. cap. 1. ubi observat ex more decursam
S. Pctti et Padi- esseevangelicamdePassione lectionem,el serm.2 de
Resurrectione, seu potius in die Sabbati sancti, et
aerm. 94 (nunc51 in evangelium de Transfigura-
tione Domini. Quesnellus. —
Mox pro acceptum
prlma editio cum aliquibus mss. habet acceptabile,
uti legitur etiam serm. 42, cap. I.
 ,:

2GU SERMO XL. 270

etsoUicitior a estadhibendaprudentia,quandoidem A to ' accesseruntad Dominum angeli,ct ministrabant
stuusaoriori sevit invidia. Nunc enim in tolo ei ; ut veri hominis et veri Dci, ct apud dolosas in-
mundo potestasei antiqusdominationisaufertur, ct terrogationes inviolata essct humanitas, ct apud
innumerailli captivitatis vasi "apiuntur. Renuntia- sancta obsequia manitesta Divinitas. Confundantur
turatrocissimopraedoniapopuhbv umnationum,
:t.-
,;
/ itaque lilii diaboli atquc discipuli, qui repletiin-
omniumquc linguariun.ot nullum jam genus homi- spiratione viperea, simplicesquosque decipiunt,ne-
num quodnon tyrannicis Legibus rclucte-
rcpcritur, gantea in Christo utramque veram esse naturam,
tur, dumomnes bnes terrarum regeneranda in
per dum aut Deitatem homine, aut hominem Deitate
Christo multorum millium millia praeparantur ct ; dispoliant,cum unius temporis gemino documento
appropinquante novs creaturae ortu, spiritalis ne- utraque falsitas sit perempta : quia et per famem
quitia ab iis quos posi extruditur. Fremit corporis (m) perfecta humanitas, et per famulantes
ergo exspoliati bostis impius furor,etnovum quaerit B5I angclos demonstrata est perfecta Divinitas.
lucrum.quia jus perdidit antiquum. Captatindefes- Cap. IV. — Quia ergo, dilectissimi, sicut Redcm-
pervigil, si (juasreperiatovcs a sacris gregi- ptoris nostri magistcrio edocti sumus, non in solo
bus negligentiuse\ agantes,quas(c) perproclivavolu- pane vivithomo, sed in omni verbo DeiQIatlh. iv, 4 ;

ptatum ct per devexa luxuriae in diversoria mortis Dcut. viu,3) ; dignumque est ut populusChristianus
B
inducat. Inflammat itaquc iras, nutrit odia, acuit in quantacumqueabstinentia constitutus,magis de-
cupiditates, irridct contincntiam, incitatgulam. sidcret se Dei verbo quam cibo satiare corporeo,
Cap. III. — Quem enim tentare non audeat, qui prompta devotione et alacriiide suscipiamussolem-
necabipsoDominonostroJesuChristo//)eonatussua3 ne jejunium, non sterili inedia, quam plerumque
fraudis abstinuit ?Nam,sicul 150 evangelica(e) pa- et imbecillitascorporis etavariticemorbus(«)mdicit,
tefecit historia, cum Salvator noster, qui crat verus sed in larga bcnevolentia celebrandum : utscilicet
Deus, ut verum se homincm etiam demonstraret, simus dc illis de quibus ipsaVeritas dicit : Deati qui
et impias opiniones totius erroris excluderct, post esuriuntet sitiunt justitiam, quoniam ipsi saturabun-
quadraginta dieram f) noctiumquc jejunium,infir- tur (Matth. v, 6). opera
Delicia? igitur nostrae sint
mitalis nostr.T in se recepisset esuriem,gavisus dia- nos ad aeternitatem (o) nu-
pictalis, et illis cibis qui

bolus signum sein eo passibilis atquemortalisinve- triunt impleamur. La:temurin refectionibuspaupe-

nissenatura?,utexploraretpotentiam,quamtimebat rum,quos impendia nostra satiaverint. Jucundemur
Si Filitu Dei, inquit, es, dic ut lapides isti panes in vestitu eorum quorumnuditatemindumentis ne-
Vatth. iv, 3). Poterat (j utique istud Omnipo- cessariis texerimus.Sentiant humanitatem nostram
t facilc erat ut ad Creatoris imperium, in ;T>gritudinesdecumbentium,imbecillitatesdebilium,
quaii)jiibereturspeciemcujuslibetgencrisi//,croatu- C laborcs exsulum, destitutio pupillorum, et desolata-
ratransiret : sicut, cum voluit, in convivio(z) nuptiali rum(/jjmoestitudoviduarum :in quibusjuvandis ne-
aquam mutavitin vinum [Joan. n, 9) :sedhocmagis mo est quinon aliquam possit exsequi benevolcntiae
Balutiferisfj dispositionibuscongrucbat,ut superbis- portionem. Nulli enim parvus est census, cui ma-
simi hostisastutia,non potentiaDeitatis(/,)aDomino, gnascstanimus nec de rci familiaris modo (q)men-
;

scd humilitatismysterio vinceretur. Deniijue fugato sura miserationis pendet aut pietatis. Numquam
diabolo,et in omnibus artibussuistcntatorcfruslra- merito caret, etiam in tcnui facultate, bonae volun-

'A\t\,assumenda prudentiaest. Pr.-etulirnusmss. tu ;

qui cliam pro nequissimi, quod legebatur inedi-
S. Petri, exquibus etiampaulo post terrarum scri- tis, praeferunt, superbissimi, juxta cmendationem
paimue pro terrae, confirmante cod. Parliliron. Quesnellianam. Id autem magis placuit,cum humiU-
b] Ita ex iisdem codd. S. Petri ot unoVat.Aliicum tatis mysterium daemonis superbia? S. pontifex op-
ed itis, excluditur. Paulo post, pro perdidit, duo mss. ponat.
\&t.,perdit. (li) Addidimus
a Domino. ex duobus Lcctionariis
rmi- ms. s. Pelii et alius Vat. cum quibusdam B. Petri, in mox legitur, etinomnibusartibus
quibus
editis, per proclivia. Mox, movet cupiditates, loco suis tentatore frustralo,ut\ postQuesncllumcdidimus,
acuii cupidilates in uno ms. Vat. cum in c.cteris editionibus ct in aliquot codd. ac in
('/) lta cum Qucsn. unus codex S. Petri, et alius Homil.Pauli Diac. habealur, etomnibus artibus callidi
Padiliron. Al., conalum, lentatoris elisis.
- c ex prima editione et nonnullismss. \'at.ct Tres ms3. ,igitur.
(/)
Padiliron., idque magis placet quam vulgata lectio (m) Cod.Bon.et primaeditio, verahumanitas. Dcin
patefecit ;n;im apertiusindicat tuncquoqueanteser- ibidem et in tribuscodd., manifesta divinitas
monem in missa lectuiu fuisse GvangeliumMatthasi Primaeditio, inducit. Postea, scllicet dccst in
de tentalione Christi in deserto, uti nunc in prima aliquot mss.
nica Quadragesims legitur. (o) Bxemplar Pauli Diac, nutriant.
/'
Bxemplar Pauli Diaconi omittit, noctiumque. apudQuesn. el in mss. S. Pelri. Al., lamen-
i

- c cum Quesn. duo codd.S. Peiriel unus Vat. /(/. Paulopost in unocod.S. Petri, non aliquam ha-
Al., itaque. bere possil, pro non aliquam possit exsequi.
(a)A1., natura in editionum marginc,ac inllomil. Lectionem editoram antc Quesn. auctoritate
-/

Pauli Diaconi et cod. Padiliron. preestantioram codicum revocavimus. Solum prima

(i Ita nostri codd. et editianteQuesnellum,apud editio pr.clert, acpietatis. Quesnellus, mensurapen-
quom, nuptiarum, uno nostro Padilir. suffragante. det pietali» et paulo aliter ms. Venetus, pendet
|

Al., dispensationibus, uti in Homil. Pauh Diac.

/
mensura pietatis,
et in duobus mss. Vat. At codd. S. Petri, ut in teX'
 ;

271 S. LEONIS MAGNI SEIiMONES. 272

Majora quidem impendia sunt divi- V
tatis opulcntia. SERMO XLl [Al. XL].

tum, minora mediocrum sed (n) non discrepat

et ;
De Quadragesima III.
fructus operum, ubi idem cstaffeclus operantium. Siropsis. I. — Quania conscientix puritate fejunium
Cap. V. —
aulem, dilectissimi, exercen-
In ista
celebrari debeat ?
153 II. Audada
Quomodo
diaboJi
se
in
quisque exatninhre
tentatione Ciristi
?
uos
-

darum opportunitate virtutum,suntct aliarum^)in- cautiores reddere debet. hoc prxsertim tempore. —
signia coronarum, quae nullo horreorum dispcndio, III. Miseratione jejuniutn sanctificari.
nulladiminutione pecuniae capiantur ; si repellatur Cap. I. — Semper quidcm nos, dilcctissimi, sa-
lascivia, si abdicetur ebrictas, et carnalis concupi- picntcr ct(y, sanctc vivere decct.et in id voluntates
scentia 152 castitatis logibus edometur ; si odia nostras actioncsque dirigere, quod divinae novimus
transeant in dilectionem, si inimicitiae convertantur placere justitiae; sed cumiiappropinquantdies quos
in paccm, si tranquillitas cxstinguat iram, si man- illustriorcs nobis salutis nostrasacramentum fece-
suetudo remittat injuriam, si deniquo dominorum runt,diligentioresollicitudinecordanoslrasunlmun-
atque scrvorum tam ordinali sint tnorcs, ut et illo- danda, et studiosius exerccnda estdisciplina virtu-
rum potestas mitior, et istorum sit disciplina devo- luin : ul sicut ipsa mysteriaquadam sui partemajora
tior.llac igitur observantia, dilectissimi, obtinebitur sunl, ita ct noslra observantia superet inaliquocon-
misericordiaDei, et abolito pe* catorum rcatu, reli- r> suetudinem suam ;etcuifestivitasestcelebrandasu-
giose venerandum Pascha celebrabitur. Quod et blimior, ipsc quoquc in ca reperiatur ornatior. Si
(c) Romani orbis piissimiimperatorcssancladmlum enim rationabile et quodammodo religiosum vide-
instituta obscrvationc custodiunt, qui in honorem turperdiem lestum in vestitu nitidioro prodirc,(/< et
Dominicoe Passionis et Itesurrcclionis altitudincm habitu corporis hnarilatem mentis ostendere si ;

suae potestatis inclinant, et constitutionum suarum ipsam quoque orationis domum propensiore tunc
severitatcmollita,multarumculparumrcosW;faciunt cura et ampliore cultu,quantump ossumus,adorna-
relaxari ut in dicbus,quibus mundus salvatur mi-
;
mus, nonne dignum est ut anima Christiana, qua;
seratione divina,(e ctiamipsorum supernae bonitatis verum vivumque Dei teraplum est, speciem suam
imitatrix aemulanda clementia. Imitentur igitur
sit prudcntcr exornet,et redemplionis suae cclebratura
Christiani populi principes suos, et addomesticarn sacramenturn, omni circumspectione praecavcat ne
indulgcntiam regiis incitentur exemplis. Non onim ulla eam macula iniquitatis offuscet, aut duplicis
privalas legesfasestausteriores essequampublicas. cordis ruga dedecoret ? Nam quid prodesthoncstatis
Remittantur culpae, vincula solvantur,deleantur of- formam praeferens cultas exterior, si interiora ho-
fensae, pereant ultioncs : ut sacra feslivitas per di- minis aliquorum sordeant(t) contaminatione vitio-
vinam atque humanam (f) gratiam, omneslaetantes, rum?Omniaigiturquae animi purilatemetspeculum
omnes habeat innocentes pcr Dominum nost^um : ^1
mentis obnubilant, abstergenda sedulo et quadam
Jesum Christum, qui cum Patre et Spi-itu sancto elimatione(/')reddendasunt clariora.Scrutetur quis-
vivitet regnat Deus per infinita saecula sa?culorum. que conscientiam suam, seque ante se statuat pro-
Amcn. prii censura judicii. Videat, si in secreto cordis sui

nmus.
(a) Duo mss. S. Petri,«o» distat. Deinprofdem est, (d) Editionescumquibusdam codd., prsecipiuntre-
exemplar Pauli Diac, non dissidet, unus Vat., non la.vari. Imo Lectionaria S. Petri non deserenda
decst.
credidimus.Conferhc cdereobservationem in scrm.
(b) anteQuesn., insignia opera coronarum
Editi 45, inter observationes post appendicem subjicien-
unus Vat. et Padiliron., insiynia virhdum. das.
(C) In iisdem S. Petri mss, et inVeneto, etiam ip-
(c) Licet Romanse Urbis sit in duobus codd. S. Pe-
tri, iisque concinat in vocc Vrbis cod. Venetus, ex-
sorumsii honorandaclementia.bnitenturergo.\'ulgdLl&
lcctio, qua3 cst etiam quamplurium codicum, sc-
pungere tamcnnoluimus lcctioncmvulgatam,quam
prffiferunt ms. Casin. collcct. 1, et codd. trium po- quenlibus magis congruit.
steriornm collcct. 3, 4 ct 5 nam Rvmani quidem ;
(f)
Si ox mss. S. Pctri. Quesnellus, miscrationcm,
orbis, non autem l\oman;v, Ur&is imperatores appel- quod in ms. Yat. collect. 5 reperire licuit. Caeteri
lari solent. Codex eliam Venctus cum habeat, Ro- editi et aliquot codd., benignitatem ; unus ^at,,
niani, Urbis pro Orbis perperam scriptum indicat. " clementiam.
Mss. collect. 2 aliter habent Quod et Romana Urbs
; Auctoritate plurimorumetpotiorumcodd. re- i

et piissimi imperatores... custodiunt.

Al sequena con- vocavimus advcrbium sanctc, pro quo Quesnellus
textus solis Lmperatoribus convenit,Dein mss. Ven., substituil justc, uti in aliquibus aliis mss. legitur.
Casin. collect. 1 et alii collect. 2, sancta dudum in- Posl nonnulla posl nomen !..collect. !x et
stitutacustodiunt; ubi cum accusativus antecedens 5 delent noslra.
quod alium accusativum sancta instittita respuat, in ih Duo codd.et excmplar Pauli Diac. , et corporaU
cod. Casin. posteriori manu emendalum fuit, habilu.
tutione; cui lectioni affinis est aliavulgata.el non- Et —
(i)A\., contagione. Quesnellus in margine.
nullorum codd., sancta antiquitus observatione custo- paulo post pro, climaionc, tres mss. Thuan. ab eo-
diunt. Lectionem vero duorum oodd. S. Petri uti
inseruimus;exquibusetiaradeinde dem laudati, climmutionc.
meliorem lextui
Boripsimus, in honorem DominiCcePassioniset Resur- Editi, radenda sunt. Scrutetur, etc. Praetulimua

remonis. In editia ante Quesn. deerat, et Resurrec- lectionem codicis S. Petri. Dein in Homil. Pauli
tidnis; apud hunc vero, in honorem Passumis ct Ilc- Diac, atque ante se statuat proprii censuram judtcii.
surrectionis Christi, sicut et in ms. Yeneto repe-
 :

273 SERMO XLII. 274

illam, quam Christus dat (Joan. xiv, 57), invenit A invitat, ct diligcntiam nobi9 (g) propositae castiga-

pacem,si dosiderium spiritus nulla concupiscentia tionis indicit.Quanto cnim sanctius quisque hos
carnis impugnat,si humilia non spernit, si altanon dies invenietur egisse, lanto probabitur PaschaDo-

appetit, siiniquonon delectaturlucro, si immode- mini religiosius honorasse.

rum8uarumnongaudetaugmento,si denique
miserianon
aliena fclicilate non urilur, aut inimici
laetatur. Et cum harum perturbationum nihil in se
fortc repererit,sincero(a)disquiratexamine qualium
oegitationura specie frequentetur et utrum nullis
vanitatum imaginibusacquiescat,vel
mumab iis quaj noxie blandiuntur
Cap.III.— In diebus igilursanctorumjejuniorum
pietatis opera, quibus semperstudendum est; 155
abundanjbius exsequamur: Misericordes simusadom-
n j, maxime autem ad domesticos fidei (Galat.\i y iO)
; utinipsisquoque elecmosynarum dislributionibus,
quam cito ani- bonitatem Patrisccelestis imitemur, qui solem suum
254 abducat. oriri facit super bonos el malos, et pluit supcr justos

Namnullisillecebriscommoveri,nullis(&) cupiditati- et injustos (Mattk. v, 45). Quamvis ergo fidelium

bus titillari, non est istius vite, quaa tota adjuvanda paupertas, etiam illitamen,
tentatio pue sit

est Johvu, et qua nimirum vincitur, qui vinci

1 ,
qui nondum Evangelium receperunt, in suo labore
ab eadem non veretur. Superbnm est enim de non miserandi sunt:quiainomriibus(/t) hominibusnatu-
peccandi facilitate praesumere,cum hoc ipsumprae- p raccstdiligcndacommunio, quae nos eiiam iisbenig
sumpsisse peccatum sit, dicente beato Joanneapo- nos dcbetcfliccre,quinobis quacumquc suntcondi-
stolo Sidixerimus quia peccatum non habemus, nos
:
tioncsubjecti, maximc sieademgratia jamrenati, et
ipsos seducimus et veritds in nobis non est (I Joan. eodem sanguinisChristipretio sunt redempti.Simul
enim et cum istishabemus, quod ad imaginem Dei
Cap. II. —
Nemo igitur se fallat, dilectissimi, ne- conditi sumus, nec carnali origine anobis, nec spi-
mo (r)se decipiat; neque ita quisquam de cordissui ritalinativitate divisi sunt. Eodem Spiritu sanctifi-
puritate coniidat, ut putet se nullistentationum pe- camur, cadem fidc vivimus, ad eadem sacramenta
riculis subjacere ; cum pervigil ille tentator eos concurrimus. Non spernatur haec unitas, nec vilis
acrioribus pulset insidiis,quos maximc videritabs- nobis sit tanta communio sed hoc ipsum nos per
;

tinere a peccatis. Nam a quo dolos suos contineat, omniafaciat mitiores. quodeorumutimursubjectio-
qui ipsum quoque (d) Dominum majcstatisaususest ne,cum quibus uni Domino eadem subjicimur scr-
Viderat superbiam
calliditatis suaj fraude tentare ? vitutc.Si quicrgohorumgravioribus dominos suos
suam Domini Jesu humilitate calcatam
baptizati ;
offendere dcliclis, indulgentiam nunc in diebus re-
intellexerat (e) quadraginta dierum jejunio omnem conciliationis accipiant. Auferat miseratio severita-
cupiditatem carnis exclusam, et tamen nou despe tem.et venia deleat ultionem. Nullum custodia te-
ravit de artibus suae malitio) spiritalis improbitas; C neat.nullum carcer includat quoniarr. Deus noster :

tanlumquc sibi de naturae nostra; mutabilitate pro- miscricordiam suam hac conditione promisit, ut
misit, ut quem verum experiebatur hominem, prae- remittenda sibi is nosset peccata, propria qui remi-
sumeretposse fieripeccatorem. Si crgo ab ipso Do- sisset aliena (Matth. xvm, 33). Dissensionum mate-
mino et Salvatore noslro dcceptionum suarum ries,dilectissimi, et inimicitiarum aculei conteran-
diabolus non revocavit iusidias, quantomagisfragi- tur.Ccssent odia, deficiant simultates, in unitatem
litatemnostramimpugnare(/"jpra3sumet,quosexinde dilectionis omnia Christi membra conveniant: Beati
vehementiore odio ct invidia saeviore persequitur, enim quoniam /ilii Dei vocabimtur (Matth. v,
pacifici,
cx quoei inbaptismo renunliavimus, et ab illa cui 9) nec solum filii, sed etiam haeredes, cohxredes
;

dominabatur originc.in novam creaturam divina re- autem Christi (Ilom. vm, 17), (i) qui vivit et regnat
generatione transivimus ! Unde quia dum mortali in saccula saeculorum. Amen.
carnecircuirulamur, non dcsinit nobis hostis anti-
SERMO
XLll [Al. XLI |.

quus laqucos peccati ubique pr.-etendere, ct tunc De Quadragesima IV.

maximeadversusChristi membrasaevire.quando ab Stsopsis. — I. Quadragesimam purgandis animurum
eis sunt sacratiora cclebranda mysteria, merito do- sordibus lalubriter esse institutam. — II. Omnibus
ctrinaSpiritussanctihaceruditione imbuit populum rv
virtutibus studendum lioc tempore,qtue ex voluntate
pensantur. — III. Ex ipsa insidiari diabo-
pietute
Christianum, ut ad paschalc festum quadraginta 150
lum; cujus tentationvm erga Cftristum ordo
dierumsccontinentiapra3pararet. Cujus purificatio- t et rulio exptieantur. — IV. De perversa Manichxo-
nis ratiojam nos ad observantiam suaj salubrilalis rum abstinentia. — V. Eosdem in honorem solis et

(a) Cod. Pauli Diac. addit,cordw, et pro disquirat, (c) Cod. S.Petri, quadraginta dierum spatio omnem
idem cod. et alius ltom. ac prima editio habent,di- concupisc entiam carnis exclusam. Excmplar Pauli
tcutiat. Diac. pariler habet toncupiscpntiam.
[neodem Pauli Diac. exemplo, tentatio\ / Melior h;uc lcctio primaa editionis et aliquot
Dein, nimium pro nimirum in uno Vat. Postea,pec- coaicum, quam vulgata, prsBsumit.
ccatum s?7,apud Paulum Diac. q Tres nostri codd., propositi castigatioris.
(c) Cod. S. Petri inserit, ila. Mdx pro vjdetii in (h Vox hominibus, addita ex nostris mss.et edi-
pnma editione habetur uidet. lis ante Quesnellum.
(d)Ms. S. Petri, Dominum majestatis sua fraude li\ Cod. S. Petri addit Domini nostri.
tentavit.
 :

275 S. I.EONJS MAGNI SERMONES. 276

lunx quem sub
—\
die Dominica et feria secunda jejunare a que substantiarn,animus, Dei gubernacu-
pnrticipatione sanguinis Christi abstinere. elo. hsconstitutum corporis suidecctesse rectorem, do-
VI . Uti per opera virtutum sanctificetur Quadragesi-
minationissuieoblineatdignitatem:utneminidantes
ma.
ullam offensionem, vituperationibus obloquentium
Cap. I.— Praedicaturus vobis, dilectissimi,(a) sa- nonsimus obnoxii. Dignaenimab infidolibus reprc-
cratissimummaximumquejcjunium,quoaptiusutar hensionecarpcmur, ct nostro vitio Jinguacimpia; in
exordio, quam ut verbis Apostoli, in quo Christus injuriamsereligionisarmabunt,157 sijojunantium
loqucbatur, incipiam, dicamque, quod lectum est: morcs a puritate perfecta? continentiae discreparint.
Ecce nunc tempus acceptabile, ccce nunc dies salutis Non enim in sola abstinentia cibi statnostrisumma
{II Cor. vi, 2) ? Quamvis enim nulla sint tempora jcjunii,aut fructuosecorpori escasubtrahilur.V/ nisi
qua5 divinis non sint plena muneribus, et semper mensab iniquitatcrevocplur et ab obtrectationibus
nobis ad misericordiam Dei per ipsius gratiam prae- lingua cohibeatur.Sic ergonobisedendi est(e) casti-
stetur accessus,nunc tamen omnium mentes majori ganda libertas, utetiam aliaecupiditates eadcmlege
studio ad spiritales profectus moveri, et ampliori frenentur.Mansuetudinis et patientiae,pacis et tran-

fiducia oportet animari,~quando ad universapietatis hoc tempus est in quo exclusaomnium

quillitatis :

inquorcdempti sumus, recur-

officia,illiusnosdiei, contaminationevitiorum,perpetuitas nobis est (f )ae-
susinvitat ut excellens super omnia passionis Do-
: quirenda virtutum.Nunc piarum mentium fortitudo
minicse sacramentum purificatis et corporibus et donare culpas, negligere contumelias, et oblivisci
animis celebremus.Debebaturquidem tantis myste- assuescat injurias.Nuncfidelisanimusper armajus-
riis itaincessabilis devotio et continuata reverentia, titia) adextrisse exerceat et sinistris (// Cor. vi, 7)

ut tales permanercmus in conspectu Dei,qualos nos utpergloriam et ignobilitatem, per infamiamet bo-
in ipso paschali fcsto dignumest inveniri. Sedquia namfamam, securam conscientiam constantemque
haecfortitudopaucorumest, etdumcarnis (b) fragili- probitatemnec laudes inflent, necopprobria defati-
tati austerior obscrvantia relaxatur, dumque perva- gent.Religiosorum modestia non sit moesta,sed sanc-
rias actioncs vitno hujus sollicitudo distenditur, ne- tajnecinvenianturin eis ullarum murmura querela-
mundano pulvere etiam religiosa corda
cessc est de rum,quibusnumquamdesuntsanctorumsolatiagau-
sordescere magna divinae institutionis salubritate
;
diorum .Non timeatur inter opera misericordiae terre-
provisumest, ut ad reparandum mentium purita- narumdiminutiofacultatum.SemperdivesestChris-
tem quadraginta nobis dierum exercitatio medere- tianapaupertas, quia plus est quod habet quam quod
tur, in quibus aliorum temporum culpas et pia nonhabet.(#)Necpavetinistomundoindigentialabo-
opera redimerent, et jejunia casta rare,cui donatumestin omnium rerum Dominoom-
decoquerent,
Cap. II. Ingressuri igitur, dilectissimi, dies C niapossidcre. Operantibus ergoquaebonoesunt, non
mysticos(c)etjejuniorumrcmediisconsecratos,pra3- estomnino metuendumneeis desit facultas operan-
ceptis apostolicis obedire curemus, emundantes nos di;cumetinduobus (//).nummis evangeliraeillius vi-
ab omniinquinamentocarnisacspiritus (II Cor.vn, 1) du3esitmagnificatadevotio(Z,Hc.xxi, 2), etprocahce
:

utcastigatis colluctationibus qua3 suntinterutram- aquae frigidaiprosmium habeat 158 gratuita largi-

(a) Unus ms. S. Petri, sacratissimum Quadragcsi-
mse jejunium.
(b) isic melius ex mss. S. Petri et
codd., quam
in vulgatis, fragilituic.
(c) Ita mss. duo Gorb. et Reg.Bibl. antiquissimi,
ut infra dicemus, quorum vcrborum loco hocc in
vulg.edit.leguntur Et purificandis animis atque cor-
: legebatur in primaDominica Quadragesimaa,quem-
poribus sacratius institutos; qu» in illorum locnm
substituta csse existimo ab iis qui hunc sermonem
ad aliamsolemnitatemaccommodarunt,non totidem
dinrum jejuniisconsccratam.QuESN. Haec emen-
datioconfirmatur etiam Lectionariis S. PetrietPa-
diliron.,ac Patavino S.Antonii, et mss. vetustiorum
collectionum.Lectio autcm rcjccta,qua) cst in mss.
collectionum postcriorum, ncc non in llomil. Pauli
Diac.alicnaab hocloco vel ex eo cognoscitur, quod
nunc legitur in sabbato ante primam Dominicam
Quadragcsima3,ita etiam per ea tempora codem sab-
quatuor aliis bato legobatur; undc in vulgato Gelasiano.cui qua>
dam additamenta accesserunt, collocatur feria 7 in
Quinquagesima. Ilinc autem fortassis lectio hujus
collectae fuit inserta sermoni Leonino, qui vel olim
admodum ctiam nunc cum eadcm leclione recita-
tur in secundo nocturno. Mox prasceptis apostolicis,
pro prSBceptis Apostoli, cx omnibus nostris codd.ez
— llomil. Pauli Diac. ct nonnullis editionibus revoca-
vimits.
(d) Tria mss. Lectionaria, nisi animus.
(e) duo mss.Qucsnelli ettotidem nostri S.Pe-
Sic
tri,aliique melioris notaj. Editi cum codd. postcrio-
rum collectionuin,?//()</( rrt»(/((. In Lectionario Patav.
,

eadcm sentcntia totidcm fere verbis expressa perti- antiqua d vera lectio rotenta;at corrupta cognosci-
net ad scrm 78, dcjejunio Pentecostes, cap. i, ubi tur, ut nova reciperetur. Sic onimhic locus exhibe-
aptiusdeipso^jttwto,nonverode diebus mysticis dioi- tur: Edendi castigandique moderanda libertas
tur Solemne jejunium, quod animis corporibusque
: (/*' Sic magis placuit e\ Lectionariis S. Potri, Pa-

rurandis salubriler iiisiitittum cU'.,\\t\ pariter legitur

y dihron., Patav., etc. In vulgatis, obtinenda. In uno
in collecta antiquissimi Sacramentani Veronensis, Vat. et prima editione, observanda.
qnias quidem jejunio mensis IV, ibidcm ascribitur, (ij Ciul. Patav., nec poterit Padiliron., nccpo/utt
nimirum jejumo 1'entecostes. Cum verojam inde a (h) Homil. Pauli Diac. minutis. Mox pro magni-
temporibusCaroli Msgni Quadragesimam inccepisse quod legimus in nostris Leetionariis. editi
ficata,
a feria'i Ginerum pluribus documentis liqueat, sub anie Quesnellum, laudata. Solum Padili ron., tnagis
id forte tempus ha-c collecta a jejunio Pentecostes laudata.
translata iuit ad Quadragesima? jejunium ct sicuti ;
 .

277 SEHMO XLII. 278

Vatth. x, 42). Exaffeotibus enim piorutn beni- A ejus esset conditionis cnjus ost corporis. Primoita-
gnitatis mensusa taxatur: et numquam eum mise- quo dolo scrutatusostan ipseesaet(0)substantiarura
rendi efGcacia deserit,inquo misei icordiaipsa a non creator.quirerumcorporearumpossel in quasvel- ti

deficiL Experta vidua sancta de Sarepta, Iel mutare naturas; secundo, an subhumanae carnig

qu;o beato Eli;e in tempore famis, unius diei cibum, specie Divinitasobumbratategeretur,cuifacileesset
qUem solum habebat, apposuitcIII Reg, xvn,li), et perviumsibi aerem facere, per vacuum
et terrena

prophetae 6)esuriem necessitati suae praeferens, exi- membra Dominus justitiamma-

librare.Sed cumilli
guum farinae et pusillum oJei incunctanterexpendit. luisset opponereverihominis,quam potontiamma-
Sed uon defuitei quod fidelite it,el in vasis nifestare Deitatis, ad hoc convertit tertiao fraudis
piaeffusione vacuatis.fons nova?(<? facultatis exortus ingenium, uteum inquodivinacpotcstatissignaecs-
est:u! - - - busnonminuereturejussubstantise saverant, dominandi cupiditatc tentaret, et ad vene-
plenitudo, cu.jus non fuerat formidata dofectio. rationem sui regna muudipollicendotraduceret.Sed
C.vp. HI. — His autem studiis, dilectissimi, ad quas prudentiam diaboli stultam fecit sapientiaDei:(t;ut
vos voluntarie confidimus pra?paratos,(rf non ambi- superbus hostis deeo quodquondamligaveratliga-
gatis diabolum, qui omnium virtutum est adversa- retur, nec cum motuoret perscqui,qucm pro mundo
rius, invidere e et ad hoc vim suae malignitatis ar- n oportebat occidi.
mare, ut pietati laqueos de ipsa pietate praetendat, C\p. IV.— Hujus igitur adversarii dolos, non so-
et quos nonpotueritdejicereper diffidentiam,cone- lum in illecebris gulae, sed cliamin propositoabsti-
tur Buperare per gloriam. Vicinumest onim rcctis nentiae caveamus. Qui enim scivit humano generi
actionibus superbiae malum,et de proximo scmper mortem inferre per cibum, novit ct per ipsum no-
virtutibus insidiatnrelatio: quia difflcile est ut lau- cere jejunium;(j)et ad contrariam fraudem, famulis
dabiliter vivontem laus lmmana non capiat, nisi,ut utendo Manichaeis, sioutimpulitintcrdictapraesumi,
scriptum est, quigloriatur, in Vomino glorietur (l ita suadotconccssa vitari.Utilisquidem est(/c)obser-

Cor. x, Cujus vero illo hostis nequissimus non

ITi.
Budeat impugnare propositum? cujus non appetat
violare jejunium?quando versutias suas.sicutevan-
gelica lectione patefactum est, nec ab ipso mundi
Salvatore continuit? Expavescens enim in illo qua-
draginta dierum noctiumque jejunium, explorare
(fcallidissime voluitutrumhanol59 continentiam
vanlia, quae parco assuela victu, deliciarum cohibet
appetitum;sedvaeillorum dogmati,apud quos etiam
jojunando 160 peccatur! Damnant enim creatura-
ruml/iiaturas inCreatorisinjuriam, et contaminari
edentes asserunt iis quorum non Deum, sed diabo-
lum conditoremcssedefiniunt;cumprorsus(mJnulla
sit substantia mala, ncc ipsiusmali sit ullanatura.

donatamhaberetan propriam: ut non metueret de- Omniaenimbona bonusauctorinstituit, et unusest

ceptionum suarum opcra resolvcnda, si Christus ^ universarum rerum crcator, qui fecit ccelum et tcr-
a)Primaeditio, non defecit. Deinediti anteQuesn. aliquot codd*, ut superbus hostis hominem videns,
et quidaui codd.cum Homil.Pauli Diac, vidua ilta, quemaliquando superaverat non melueret eumper-
,

pro vidua suncta, quodin iisdem Lectionariis inve-
nimus,
[b)S\c plerique nostricodd. et oditi
lum,apudquem eum ms.Patav.et Padilir.,t*/iediam.
Quidam codd. postoriorum collect. pro ncccssitatis
su/r habenl necessitatis succ angustioi.
cPraeferendavisaestlectioprobatiorum quinque
rtim codicum,qua3 item estduorum Quesnelli.
Facuitatis vox apud Latinos sumitur pro ubertatc
et abundantia,quam fortequidamlibrarii non plane
intelligentes substituerunt ubertatis, quod in
codicibus et editis Legitur.
(d Nonnulla3edUionesanteQuesnellianam,nonam-
bigimus. Cod.Patav., nonambigitis. Mox, diabolum
omnium virtutum adversarium est in
collect. i et 5.
Cod. Patav.,e/ ob suoemalignitatisstudium ar-
e snollus rotiuuit; doost autem in nostris codd., et
Mart.Ms.Padiliron.,efod /iocsuh' malignitatisarma
parare, Quesnellus studium posuit pro vim; quam
vocem cx cacteris eJilis et melioribus codd. revoca-
vimus.
f Sic ox codd. S. Pelri, Padiliron. et Patav. Al.,
eailide. Paulo posl in editis ante Quesn.. solvenda
pro resolvenda, quod nostri mas, approbant.
g Cod. Patav. substanfivarum rerum creator.
sequi, cjuem pro omnibus oporlebat ocou/i. Lectionem
a Quesnello inductam auctoritate duorum codd.
ante Quesnel- optimae notae Corb. et Reg. rctinuimus, cum con-
lirmotur otiam potioribus nostris codd. S. Petri,
Padiliron., Patav. tt mss. Collect. 2, ex quibus
omnibus pro mundo scripsimus, ubi apud Quesn.
pro omnibus legitur.
/') Aliqui codd. posteriorum collcct. cum cditis
anteQuesn.,el adcontrarise fraudis c ffeclum Jamutis
utendo Uanichaeis, sicut pcr scrpentcm intutitinter-
aliis dictu prsesumi, ita per famensuadet conces.savitari.
Praetulimus lectionem quam Quesnellus e suis mss.
Bubstituit, quippequamcohaBrenteminvenimuscum
nostris superiori annotatione laudatis; qualectione
mss. Vatt. sicut expungendum fuit, per serpentem, ita etiam
q expungendum erat, per famem, quod tamen Que-
ab ipsd sensu videlur excludi.
(7.'i Editi, abstinentia. Maluimus ubservuntia ex
aostris optimae not;e Lectionariis, cum praesertim
haec vox pro jejunio sumpta apud Leoncm 1'requen-
ter occurrat, uti cx scrm. 41, c. I, scrm. 49, c. 3,
serm.71, c. 1, sorm. 75, c. I, et serm. 86, c. 3,
animadvertit Jacobus AcamiusDe antiguitateSacra-
mni-arii Frro/irn.sis, |>;iL. 89. In hoc ipso scrmone,
r
.

ftjPrima editio el ms. Bon., in quo veltel. Ali;e c..'), de Manichajis dicitur, quisua maxime obser-
editiones, in qux vellet\ duoY.it., in guod; Patav., vantia polluuntur. Mox in Patav. ms. pvoparcoha-
in quid. CoDgruentior visa esl lectio duorum mss. betur parvo.
B. Petri., cod. Padiliron. et exemplaris Pauli Dia- t ii.i mss. s. Petri, Padiliron. ct Patav. llomil.
coni. PauloposL intribus Lectionariis, et terrenos Pauli Diac, erealam naturam. Editi ereaturarum
artus pcr inane librare. naluram
I) Editi antc Quesn. et llomil. Pauli Diac, cum ui) Cod. Patav., nultum sit substantix malum.
279 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 280
rtim, mare et omnia qux in eis sitnl (Psal. cxlv,G). A nione se temperant, (i) ut interdum.ne penitus la-

Exquibusquidquid hominiad cibum pol iimquo eon- terc non possint, ore indigno Christi corpus acci-
cessum est, sanctum et mundum est in sui generis piant, sanguinern autem redernptionis nostrae hau-
qualitate. Quod si immoderata aviditate surnatur, rire omnino declinent. Quod ideo vestrre notum fa-

nimietasedacesotbibacos dcdecorat, non cibi neque cimus hujuscemodi homincs {))

sanctitati, ut vobis
(a)poculinaturacontaminat. 0?»«/a cnim, sicutApo- et his rnanifestantur indiciis, etquorurn deprehen-

stolus a\t,iriundasunt mundis.Coinquinatis aufcmet sa fuerit sacrilega simulatio, (k) a sanctorem socie-
infidclibus nihilest mundum,scd coinquinata suntco- tate saoerdotaliauctoritate pellantur. De talibus
rum mcns ct conscientia (Ad Tit. i. 15). enim bcatus Paulus apostolus EcclesiamDei provi-
Cap. V. —Vos autcm, dilectissimi, catholicac ma- de monet, dicens (/) liogamus autem vos, fratres,
:

tris sancta generatio, quos in schola veritatis(6)Dei ut ohscrvciis eos qui disscnsiones et offendicula prxter
Spiritus erudivitjlibertatem vestram congrua ratione doctrinam quam diciscitis faciunt, et declinate ab illis.

modcramini, selentes quoniam bonum est eliam a Hujuscemodi enim Christo Domino non serviunt, sed
licitis abstinere,et cum castigatius vivendum est,ita suo vcntri; et per dulces sermones et benedicliones se-
discernere cibos ut usus eorum semoveatur, non ducunt corda innocentium (Rom. xvi, 17).
(C/natura^amnetur.MNullo itaque vos contagioco- j. Cap. VI. — His ergo, dilectissimi, admonitionibus
rum errorattingat,quisua maxime observantia pol- nostris,quas auribus vestris contra(m)exsecrandum
luuntur, servientcs cfeaturse potius quam Crcalori errorem frequenter ingessimus, 162 sufficienter
(Bom. i, 26), et luminaribus cceli stultam abstinen- instructi, sanctos Quadragesimae dies pia devotione
tiam devoventcs: (c) siquidem in honorem solis ac suscipite,et adpromcrendammisericordiamDei per
lunae prima etsecundaSabbati jejunare delegerunt, opera vos misericordia? prasparate. Iram exstinguite,
uno perversitatis suae Z&l opcre bis impii,bis pro- (n) odia celete, unitatem diligite, et sincerae vos hu-
fani,qui jojunium suum et ad siderum cultum,etad militatis officiis invicem praevenite. Servis ethis qui
resurrectionis Dominicae instituerecontemptum. (f) vobis subjecti sunt cum aequitate dominamini,nul-
Resiliuntenimasacramentosalutishumanae,etChri- lus eorum aut claustris crucietur aut vinculis. Ces-
stumDominumnostrum,inveranaturaenostr33carne sent vindictae , remittantur offensae ; severitas leni-
vere natum,vero passum.vere scpultum et vercsu- tate, indignatio mansuetudine, discordia pace mute-
scitatum esse non credunt.Etobhocdiem (tfjnostra tur. Omnes nos modestos, omnes placidos, omnes
laetiliaejejuniii sui moerore condemnant.Cumque ad experiantur benignos utjejunia nostra acceptasint
;

tegendam infidelitatem suam nostris audeantinte- Deo.Cui ita demum sacrificium verae abstinentia: et
resse(/i)conventibus,ita in sacramentorum commu- verae pictatis offerimus, si nos ab omni malitia con-
c
(a) Idem codex, polus. ex mss. Ilcg et Corb. in praestantioribus mss. Le-
(/>)Ita cum Quesn.mss. S. Pctri,Patav., Padiliron. tionariis, et collcctionibus superiori annotatione
et Casin. Al., Spirifus sanctus. Dein, congrua devo- memoratis invenimus.
tione in exemplo Pauli Diac,, pro congrua ratione. (g) Ita meliores nostri codd., immo etiam mss.
(c) Ms. Patav., Padiliron. ct Casin. addunt ut. collect. 4 et 5. Editi, Salutis et hetitios nostrw sui
(d) Vulg. edit., Nulla itaquc vos contagionis hu- jejunii mcerore
jus aspergaf irnpietas.Qucsnc\\\\ccl\oncm sexnostri
'

(h) Sic iidem nostri optimae nobe codd. Editi,

meliorescodices confirmant. Solum Padilir., Patav. mysteriis.
et Casin. habent quiasua pro ouisua. (i) Editi ante Quesnellum cum mss. posteriorum

(e)Erat in editis, quos ncmo ambigat esse Mani- collectionum, ut inlcrdum lutius lutea t, ore indigno
chxos, qui in honorem solis ac lundS die Dominico et Christi corpus accipiunt, sanguinem aittem redemplio-
sccunda fcria deprehcnsi fuerint jejunare; uno (vel, nis nostras haurire omnino declinant. Quod ideo vcs-
uno enim) perversitatis sux opcre bis impii, bis pro- tram scire volumus sanctitutem, ut, etc. Correctio a
fani sunt, qui jcjunium suum, et ad siderum cullum Quesnello inducta ota nobis retenta potioribus nos-
et ad resurrectionis Christi institue*'e contemptum. ttis codicibus vindicatur. Solum Patav., Padilir. et
Solum Quesnellus vulgatam lcctionom secutus, ad Casin. delcnt omnino.
illa, quos nemo ambigat esse Municlwos, notavit (j) Quidam codd., etiam Mss. S. Petri, Pa-
:
his.
« H;cc verba ex nota marginali iaspicor in textum tav., Padiliron. et Casin., etiam in suis.
irrepsisse, quoniam et superflua videntur, et desi- tx (k) Editi ante Quesn. cum codd. non solum col-
derantur in codd. mss. Corb. et Reg in quibua ,
loet. 3, 4 et 5, etiam Lcct. S. Petri et Padilir. ad-
eorum loco legilur: Siquidem (et consequenter) in dunt notati ct proditi.
honorcm solis et lurve die Dominico et secunda feria (I) Codd. Patav.
et Padilir. Rogo. Dein, qutm
:

jrjunare delegerunt. » Hactenus ille. Nos quamplu- audisHs, pro quam dedicistis, in prima editione ot
rium codicum observationo deteximus vulgatam le- ms. Hon.. in quibus mox ab iis loco ah illis; codd.
ctionem esse in mss. trium posleriorum collectio- autcm S. P.-tri duo totidem Vat. et unus Patav. et
num, ex quibus editiones profectae sunt.Lectio xcr» alius Padilir., ab his.
textui a nobis inserta, esl m Lectionariis 8. 1'etri, iia Quesn. et nostri meliores codd.Alii editi,
Padiliron. et Patav., nec non in codd. Casinen. col- exsecrabilem sectam.
loct. et Rarbcr. collect. 2, cum quibus congruunt
I (n) Quesnollus, odia dcclinate, unitatcm diligite,
duo Lectionaria a Qucsncllo allegata, exoeptis voci- ct sinccnr vos humilitatis honore inriccn jtrcevenite.
I»us prima ct secunda Sabbati. Nullum autcm codicem indicat, et solum notat in
(f) Editi auteQuesnellum: Abdicantenim sesacra- margine aliarum editionum tectionem, odia depo-
tnento salutis liummvv.e! GhrislumDominum nostrum nite, unanimitatem dUigite, ei sinceris ves humilita-
sicui in veritate camisnostroe denegant natum,ita vere tis officiis invicem prsevenite. Ssouti sumus mss. S.
mortuum cl resurrexissenoncredunt.llei codd. colleot. Petn duo, Patav., Padilir. ct Qosin.
posteriorum. Lcctionum vcro aQucsncllo rcstitutam
281 SF.P.MO XLIII. 282

tinoamus : (a) auxiliante nobis per omnia Deo(rV A rcmaneat, sed ad jubentem rceurrat : qui ideo dat
nmnipotente.cui cumFilio et Spiritu sanctounaest preeoeptam, ut excitet dcsiderium el pnvstct auxi-
Deitas.una majestas in saecula s.cculorum. Amcn. Iium,dioentepropheta:/ffrfatn Dcum (i) cotjitationem
tuam,et ipse te enutriet (Ps. liv, 23>. An forte quis-
SBRMO XLIII [.!/. XLl .

quam ita insolenter superbiU;') et ita-se illaesum,ita

(c) Dc Quadragesima V.
immaculatum esse pra?sumit,ut nullius jam renova-
[•sis. — I. Quomodo grati;v cooperetur homo, ut tionis indigeat? Fallitur prorsus ista persuasio, et
intcrius renovetur, quoa nemini non est necessa-
— niinia vanitate velerascit quicumque intcr tentatio-
rium. W.Paucos esse quos vel adversa non lurbent,
vcl prospera non inflent B03 III. Omnibus necessi- noshujusvitffi ahomnisevulnere crcdit immunem.
tatem poenitendi incumbere. IV. Maxime operibus — Plena omnia periculis,plena sunt laqueis. Incitant
misertcordix deleri peecata. eupiditates,insidianturillecebrae,blandiuntur lucra,
Cap. I. — Aposto!ica,dilectissimi,(</) doctrinanos
damnadeterrcnt, amara? sunt obloquentium lingua;,
admoncl,ut dcfionentcs vctercm hominem cum actibus necsemper vcraciasuntora (k) laudantium.Indesa^-
suis [Ephes. iv, 22 Coloss. m, 8), dc dic in diem
;
vit odium, hinc decipjt(/) mendax officium: ut faci-

sancta cnnvcrsatione renovcmur. Si enini teinplum liussit vitare discordem,quam declinare fallacem.

Dei sumus.et mentium nostrarum Spiritus sanctus n Gap.II. In ipsisautcmvirtutibus obtinendistam —

hahitator e9t, dicente Apostolo Vos estis templum 164 dubius modus et tam incerta discretio (m) est,
:

Dci vivi (U Cor. vi,lfi),multa nobis vigilantia labo- ut si quisquam inter bonorum malorumque con-
randum est ut cordis nostri receptaculum tanto ho- finia,subtilissimi discriminispotuerit servare mem-
spite non sit indignum.Et sicut in domibus manu- bene sibi consciam probitatem
suras.difficile sit ut
factis laudabili diligentia providetur ut si quid aut obtrectantium lingua non mordeat, et iniquorum
infusioneimbrium.aut turbine procellarum, vcl ipsa evadat opprobria, cui est amica justitia. Jam cum
fueritantiquitatecorruptum,(t')cilainintegrumcura ad ipsas rerum temporalium varietate cogitatio hu-
restituatjita jugi oportet sollicitudine proecaveri ne mana convertitur, quantoe se opponunt caligines,
quid in nostris animis incompositum,ne quidinve- quanti pravarum opinionum oboriuntur errores, ut
niaturimmundum. Qnamvis enim aedificium nos- de objectu contrariorum sumatur materia querela-
trum (f)sinc opesui nonsubsistatartificis,nec fabri- rum.Nam (??)omnium fidelium corda non du-
licet

canostra possit esse incolumisjiisi ei protectio pree- mundi partibus,nullisque tempo-

bitent nullis hujus
fucrit conditoris.tamen quia rationabiles lapides su- ribus providentiamabesscdivinam,necdestellarum
mus ctvivamateries, sic nos auctoris nostri(^) exs- nulla est, saacularium negotiorum potestatc, quae
truxit manus.ut cum pendere proventus,sed ajquissime et clcmentissimo
opilice suo etiam is qui repara
tur.operetur.Gratioe igitur Deiobedientiasebumana ^ summi Regis arbitrio cuncta disponi: (o) quoniam,
non subtrahat,nec ab illo bono, sine quo non potest sicut scriptum est,Universse vicv Domini misericordia
-se, defieiat (k ac si quid sibiimpossibilcaut
: et veritas (Ps. xxiv,lO),tamen cum qusedam non se-

arduuminmandatorumeffectibusexperiturnoninse cundum desidcria nostra procedunt,et sub humani

(a) Post \erba.,ab omni rnalitia conlineamus ,legun- ascribitur.Est ibidem serm.I48,al.36 olim de Tem-
turin aliiseditinniliusviginti fere lineoloD.in quibus pore 73.
nda iijitur et quarta et sexta feria je- (c/)Exemplar Pauli Diac, sententia.Dem primaedi-
;'u//t'?//i/.'i,etc.,quaescriptoribus ccclesiasticisamplam tio, ut deponamus... et de die in diem... renovemur.
disputandi materiem pnebuere.Ea e sermonis con- (e) Addidimus cita ex Homil. Pauli Diac. et app.
textu eliminanda ccnsuimus,cum mss.quinque co- Augustini.
(f) Ita cum Ouesnello ctprimaeditione duocodd.
dicurn auctoritate.tum aliis pluribus freti argumen-
tis,qu.i: in dissertatione deSabbatijejunio fuse ex- S. Petri, aliusVat., exemplar Pauli Diac. et app.
penduntur.QuESN,— Nos insolis mss. posteriorum Ang. AL, sinc opere.
collectionum 3, 4et5, eas lineolaa reperimus, aon lic melius cx cod. Vcneto et prima editionc,
vero inmss.collect.l et2,nec in LectionariisS.Petri, quam in aliis edit.,*\rs/n{i7.Quesnelli annotationem
Venet., Patav., Vallicell., Padiliron., etc. Verba au- in verba sequentia,in observationibus ad huncser-
tem expuncta ha:e sunt Cum inimicis autem crucis : moncm dahimus.
Christi nulla consensione junijamur, ne impiorum (h) Editi ante Quesn., at si quid. Excmplar Pauli
eotuortio sanctitas fidelium pouuatur. Lux scparetur a Diac.,auJ si quid. Quesnellus cum appendice Aug.,
tenebris,et fugiani filios diaboli filii veritatis. In tem- ac si quid,et ita etiam duo codd. S. Petri.
jdum autem Domini, quod est Ecclesia Christi, nihil (i) AL, cof/ilatuin tuum.
eontaminatum inferri,nihil profanum ovortet admitti: (j) Particulam et restituimus ex prima cditione
immunditia a penetralibus corais cxclusa,san-
'
et app. Aue.
ctificetur jejunium nostrum, et simus setemum habita- (/.-) Cod. Hon. et prima editio, blandicntium.
culum sancti Spiritus, qui nos a peccatorum sordibus (I) Adjectivum mcndax in editis invcntum Ques-
cmundatos et possidere semper dignetur et regere. Se- nellus in marginem rejecit. Nos cx nostris mss., et
cunda iijitur ct quarta ei sexta feria jejunemus,sabba- Ilomil. Pauli Diac, append. Aug. ac etiam ex ipso
le dutnn apud bcutiim Petrum apostoium vigilias coniexiu revocavimus.
cele-
bremus,qui commendati sibi gregis curamhabere non (m)Veilnun est reposuimusex prima editione,ex
desinens, custodiam nobis de suis precibus obtinebit. duobus mss.Vatt.nec non ex Ilomil. Pauli Diac. et
An.rilinntc nobis ficr omnin, etc. app. Aug.
6 Cod Venet. addil Patre. ;n) Duo codd. s. Potri, omnia.
llir sermo insertus invenitur appendici Prirna cditio omittit quoniam.
•
sermo- (o)
num S.Augustini, cui in aliquibus insfl. perperam
283 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 284

judicii crrore supcrior csi plerumquc iniqui causa A. Quos charitate debita commonemus, ut nonideo si-
quam vicinum nimis alque contiguum est,ut
justi, bimet blandianlur,quia nobis conscicntkc singulo-
etiam magnos animos (a) conculianl et in aliquod rurn patere non possunt,cum oculosDei simul uni-
illicitai causationis murrnur impellant. Siquidem is- versa cernentis, non addita locoium, non parietum
tis varietatibusetiamexcellentissimus prdpheta Da- septa secludant; nec solum ei acta ot cogilata, ve-
vidusquead pcriculum sc turbatum proiitetur, ct rum ct agenda et cogiLanda sint cognita. Ista ergo
dicit:Mei autem pene moti suni pedes, peneeffusi sunt scicntiasummi judicis, iste cst tremendus aspec-
gressus mei/juia zelaviin peecatoribus,pacem peccato- tus,cuiperviumest omnesolidurn.et apertum omne
rumvidens(Psal. lxxii, 2). Undequia paucorum est secrelum cui oljscura clarcnt,*muta respondent,
;

tam solida fortitudo.ut nulla inaequalitatum pcrtur- silcntium confitctur, ct sine voce mens loquitur.
bationequaliantur, multos fidelium non adversa
et Nemo patientiam bonitatis Dei (Piom. u, k) de pec-
tantum, sed etiam sccunda corrumpant, sanandis catorum suorum irnpunitate contemnat nec ideo ;

illuin acstimet non offensum, quia necdum est ex-

vulneribus quibus humana infirmitas sauciatur,di-
Jigens est adhibenda curatio. Ideo cnim de pericu- pcrtus iratum. Non sunt longai vitaa mortalis in-
ducias, necdiuturna est licentia insipientium if)
lis quilus mundus hic plenus estquaedam brcviter
percurri, ut dicente Scriptura Quis gloriabitur cas- voluntalum in aslernarum dolorem transitura pce-
:
B
tum sc habcre cor,aut mundum se esse a pcccato (Prov. narum, si dum justitiee sentcntia suspenditur, pce-

omncs sibi intelligantdelictorum indulgen- nitcntia3 medicina non quaeritur.

xx, 9)?
tiam ct reparationis nccessariam esse medicinam. Cap. IV. —
Gonfugiamus igitur adprassentem ubi-
que 166 misericordiara Dei,et ut sanctum Pascha
Cap. III. — Quando autem opportunius, dilectissi- Domini digna observantiacelebretur, (g) cunctorum
mi,ad remediadivina(6)decurrimus,quam cum ipsa sc fideli um corda sanctificent.Mitescat sa3vitia,man-
nobis sacramenta redemptionis nostra temporum suescat iracundia,remittant sibi omnes culpas invi-
lege referuntur? Quae ut dignius celebremus, salu- cem suas,nec exactor sit vindictce,qui pctitor est ve-
berrime nos quadraginta dierum jejunio praepare- nioe.Dicentescnim: Dimiltc nobis debita nostra, sicut
mus.Non enim ii tantum qui per mortis Ghristi re- etnos dimittimus debitoribus nostris (Matth. vi, 12);
surrectionisque 165 mysterium in novam vitam durissimis nos vinculis illigamus, nisi quod profi-
baptismo sunt(c) regenerante venturi,sed etiamom- temur impleamus.Unde si orationis hujus sacratis-
nes populi renatorum, utiliter sibi et necessarie simum pactumnon tota sui conditione servatumest,
praesidium hujus sanctificationisassumunt illi, ut :
nunc saltem conscientiam suam unusquisque cog-
qua? nondum habent, accipiant ;
isti, ut accepta noscat, et alienis ignosccndo delictis, abolitionem
custodiant. Dicente namque Apostolo : Qui stat vi- C suorum obtineat peccatorum. (h) Diccnte namque
deatne cadat (112),nemo est tanta firmitate
Cor. x, Domino:.S'2 dimiscritishojninibus pcccata corum,dimit-
sulTultus, ut de stabilitate sua debeatesse securus. tetctvobis Patcr vcstcr, qui in ccelisest, delicta vcsiva
Ulamur igitur,dilectissimi,saluberrimi temporis ve- (Matth.xi, l-4;xvni,35;Z.»r.vi,37):non longc cstabuno •

ncrabilibus institutis,et sollicitiore cura cordis no- quoquequod poscit, cum dc bcnignitate supplicis
stri (d) speculatcrgamus. Quantumlibet enim caste senfentiapcndcatjudicantisquihumanarumprccuin
et sobrie mortalis haoc vita ducatur,quodam tamen misericors etjustus auditor, aequitati suae de nostra
pulvere terrenoe conversationis aspergitur, et nitor lenitate pra?scripsit,ut nonhaberetin eosjus severi-

mentium ad Dei imaginem conditarum non ita a tatis,quosnon invenissetcupidos ultionis. Clemcntes
lumo totius vanitalis alieaus est, ut nulla possit autem et mitesanitnos etiam largitasdecet. Nihil est
sordc fuscari.ct non sempcrindigeat expoliri. Quod enim digniusquamuthomo sitsui auctorisimitator,
si etiam cautissimis animis nceessarium est,quanto ct secundum modum propria; facultatis, divini sit

illis amplius est expetendum, qui tota(c) fere anni operisexsecutor. Nam cum aluntur esurientes, ves-
spafiaaulsecuriusautfortencgligentiustransierunt? tiuntur nudi,fovcnlurinfirmi, nonne(/)auxilium Dci

(a) Exemplar Pauli Diac, concitcnl. habet particulam ^orfe, eamque deletante adverbium
(b) Ecliti antc Quesn., recurrini&s. 1) negligentius. Primaeditio collect. 3utrobique babet
(c) Ita omnes nostri codd.eteditiones Leonis ante /br^.CommodioresteceterarumeditionuHD lectiotex-
Quesn.,ncc non exemplar Pauli Diac.Solum in niss. tui inserta,cui concinunt mss. S. Petri. App. Aug.,
S Petri, regcncrandi vcnturi, ubi librariorum errore transegerunt pro transicrunt.
scriptum &p^AT&t,regenerandi pro rcgcnerantc. Ilinc (f) Sic ex duobus mss. S. Pclri et homil. Pauli
autcm fortc rnanavit ut alii amanucuses transcrip- Diac. ementlavimus. Al., voluptatum. Codex Vat.00l-
serint solam vocem, rcgcncrandi, omissa alia voce lect. %licentia insipientium,atU dulcedovolupiatum,
venturi, quod appcnd.Aug.et Quesncllus suseepere. (g) Ita restituimus ex omnibus nostris codd. et
(d) Vulgati mdAe,piacula. In melioribus oodd.etin editisanteQuesnellum, qui pnetulit lectionem ap-
app.Aug.,ut inprima cditionc.et apud Quesnellum, pendici Aug. comniuneni. vunctorum fidclium cordti
specula et optime quidem
;
nam S.pontifex loqui-
: sanctificentur.
tur dc conscicntia justorum gravibus peccatis ex- (/;) Mss. S. Petri, diccntc discipulis Dotnino.
perte,qu83 tamquam speculum sedulo tergenda est pauca, pro sequitati 5iieC,quidam codd.habentaf^ttt-
etiam o pulvere culparum leviorum, ne in graviora tatis su:r rcijulam.
decidant. (i) Lectionar, Venet. S. Maroi, auiilio Dci munus
Qucsncllus cumcxemplo PauliDiao.,App.Aug.
(e) (forte manus) c.vjdclur mimstri.
et cod.Vcncto,ncc non mss. collect. 4 ct 5, pro fere
283 SERMO XLIV. 286

manusexplet ministri.et benignitas servimunusest A kaberecor, autmundum se cssc(g)a peccato (Prov. xx,

Domini?Qui cum ad efTectus misericordiaj suffladju- (9 ? Et iterum : .1/' occultis meis munda me, Domine,
tore non egeat, ita suam omnipotcntiam tempcravit, ct ab alienis parce sei*vo tuo(Ps. xvm, 13). Si autem,
(a)ut laboribus hominum perhomines subveniret.Et quod experimentis probatur,talis conditioesteorum
meritoDeogratiaereferunturdepiet%tisofficiis,cujus qui concnpiscenliis rcnituntur, quiiracundi.e moti-
opera videntur in famulis. Proptcr quod ipse Domi- busreluctantur.etipsarumquoquecogitationum ar-
nus discipulis ait : Stc luceat [b) lumen vestrum coram canacastigant,utlfi8(A)et numquampossintin cor-
hominibus, ut videant opera vestra bona et magnificent dibus suis non invenire quod reprobent, etsspeaut
Pairem vestrum, quiest in ccelis (Matth. v, 16] ; qui fallanturoccultis, aut graventuralienis;(?) conside-
cum eodem Patre et Spirilu sancto vivit ct regnat randumesthocintempore attentius, quae vitia, quaB
Dcus in saecula sajculorum. Amen. aegritudines, quantaquesintvulncra, quibusauste-

167 SERMO XLIV Al. XLIII]. adhibendamedicina ut illiussacramenti, pcr

riorsit :

De Quadragesima VI.
e) quodsolvunturoperadiaboli,non invcniantur alieni.
BtrQPSIS. I. —
Quadragesimx ma.rime tempore pur- Paschali quippefestivitatishoc propriumest, uttota
ijnnda esse vetustatis vitia, a quibns nemo immunis. Ecclesiaremissionegaudeatpeccatorum, quajnonin
— II. Jejuniis conjungi debere animi integritatem,
eistantum fiatquisacrobaptismaterenascuntur, sed
pacis unitatem, et elecmosynx largitatem, a qua nenio \\
excluditur. — III. Humilitatis et lenitatis spiritu etiam in eis qui duduminadoptivorumsortenume-
superbix et vindictse studium pellendum. rantur.Quamviscnimprincipaliternovoshomincsfa-
Cap. I — Semper quidem, dilectissimi, misericor- ciatregencrationis ablutio, quia tamen (/) superest
ilui Bomini plena est lerra (Ps. xxxn, 5) et unicui- ; omnibus contra rubiginem mortalitatis quotidiana
que fiidelium ad colendum Deum ipsa rerum natura renovatio, et inter profectuumgradusnullusest qui
doctrinaest, dum coelumetterra.marectomnia quae nonsemper(/.)melioressedebcat,generaliteranniten
iu eis sunt, bonitatem et omnipotentiam sui prote- dum estutindiercdemptionisnemoinveniatur in vi-
stantur auctoris,et famulantium (d) elementorum tiis velustatis.
mirabilispulchritudojuslam abintellectuali creatu- Cap. II. — Quod ergo, dilectissimi, in omni tem-
ragratiarum exigit actionem.Sed cum ad istos recur- pore unumquemqueconvenitfacere Christianum, id
ri turdies, quos specialius reparationis humanae sa- nunc sollicitius est (l) et devotius cxsequendum, ut
cramentasignarunt,et quivicinoordineatque conti- apostolica institutioquadragintadierum jnjuniisim-
guo festum paschale proscedunt, diligentius nobis pleatur,nonciborumtantummodoparcitate, sed pri-
prceparatioreligiosa? purificationis indicitur. Quam-
vationemaximevitiorum.Namcum(?«)obhoccastiga-
vis enim in quolibettemporeinnocensvita sit multo- tio istasumatur, ut carnalium desideriorum fomites

rum ct plurimos(<?jDeobonorumactuum consuetudo C subtrabantur,nullummagissectandumestcontinen-

commendet non adeo tamen de conscientiaeintegri- ticTgenus,quamutsempersimusabinjustavoluntate
tate (idendum est,f/")ut humanam fragilitatem inter sobrii, et ab inhonesta actione jejuni. Quae devotio
scandala tentationesquc dcgentem nihil potuissc ar- non omilti t aegros, non seccrnit invalidos quia etiam :

bitremur, quo laederetcam, indiccre cum propheta in languido atque inutili corporcpotest animi inte-
;

excellcntissimus dicat: Quis gioriabitur castum se gritas repcriri,si ubi fuit sedes pravitatis.ibi confir-

(a) Quajdam editioncs, utet laboribus
Deo graticBreferrentur... cujus opera viderentur. Si-
militer Quesnellus, qui solum omisit particulam et
ante laboribus. Idem etiam in Homil. Pauli Diac. et
app. Aug., ubi solum habetur videntur loco videren-
tur. Lectionarii Veneti lectionem etinterpunctionem
etmerito (h) Particula et in aliquot mss. probae notaj deside-
ratur.
(i; Editi antc Quesnellum et fere omnes codices
nostri omittunt verba, considerandum est hoc in tern-
pore attentius,et pnstvoces.aw/ graventur alienis, sic
prosequunlur Qii.v in aliis vitia, etc, ita ut S. Leo
:

praetulimus. hoc loco arguerc videatur a minori ad majus, seu ab

(b) Prima editio et codd. collectionum 4 ct 5, lux iis qui concupiscentiis renituntur.ad alios,q\x\ non
vestra;et dein, glorificent pro magniflcent in uuo S. perindc dimicant. At in hanc sententiam legendum
Petri et alio Vat. Omnes editi,u/ videntes opera vestra esset, quantaque erunt, utinterrogandivis eliciatur.
bona magnificent. Magis placuit lectio cod. Veneti S. Cumvero omnes editiones etmss. habeant,s t>c/, re-
Marci, quippe quae cohajret cum simili lcctione ser- D tinenda fuit Quesnelli lectio, etsi illam in uno ms.
monis2G, cap. i, ct scrmonis 45, c. 3. Casinensi collcct.l,caeteroquin optimaenotaereperire
(c, Inpnmaedttione et in mss.collect. 3hictitulus potuimus.
habetur : De passione et resurreclione Domini sermo I, (/) Erat in editis, semper necessaria est omnibus. In
ct similiter in ducbus sequentibus, qui inscribuntnr Vat. collect. k,semper^est ab omnibus, mendose. Cor-
sermo II et ///. Sed in mss. S. Pelri continuatur rcximuscx duobus mss. S. Pctri et Patav., quibus
titulus : Dc jejunio Quadragcsimx in aliis vero De ; :
concinunt codd. collcct. 2. et 5. Mox profectuum
Quadragesima. loco provectuum ex omnibusnostriscodicibuseteditis
('/) Ms. Vat., astrorum atgue elemeniorum; in allio antc Quesn. Sola cditio Parisiensis an. 1671, inter
Vat., astrorum atque, Bupplenturin margine. perfectum et imperfectum gradus.
(e)Dcoox editisante Quesn. et nostris mss. revoca- ih) Duo codd. s. Petri, melior csse se debeat. Dein,
vimus. in die regenerationis et redemptionis in duobus mss.
(/') Editiones posl primam et ante Quesnellianam Vat. collect.4.Qnesnelliannotationeminhunc locum
cum mss. collecl. 5, ul humana fragiliiate inter scan- inter observationes invenies.
dala tentationesque degente. Prima editio omitit (I) Codd. Vat. collcct. \ addit, ct diligentius.

eum. (m;itacumQucsnelloduomss.S.Petri.Al.,«(//cOc.
(g) Ms. Patav. S. Anton,, a peccaiis.
 :

28; S. LEONIS MAGNI SERMONES. 288

mentur fundamenta virlutis. Et ideo infirmae carnis A sibimetin unitatem studeantredire concordiae. Xe-
istasufficitapgritudo,quae saepe mensuram volunta- mini malumpro malo reddcntes, et donanlcs invicem
riae afflictionis excedit, tantumutmens officii sui im- vohis, sicut Christns donavii nobis (Rom. xn, 17 /; hu-
pleatpartes, etquae oorporcaepulatiune non utitur, manas inimicitias pace delete; et
si qui de subditis

nullainiquilatcpascotur.Rationabilibusaulcmsaac- IiOvestrisantclaufetracu8tddi33,autvincula(g)in6-
tisque jejuniis nulla utilius quam eleemosynarum ruerunt, misericorditer relaxentur ut qui quotidia- :

opera copulanlur, quaa uno mhericordiae nomine na3 indulgentia} remcdiis indigemus, non difficulter
H(»(J multaslaudabilcspielatis continent actiones, peccatis ignoscamus alienis. Dicentes enim ad Do-
ut omnium fideliumparcsanimi osse possint etiam minum Patrem nostrum : Dimilte nobis debitanostra,
inter impares facultateS. Dilectio enim quaa simul sicut et nos dimittimus debitoribns noslris (Mdtth. vi,

Deo hominique debetur, nullis umquam («) ita im- 12),certissimum est quod cum aliorum delictis ve-
pediturobstaculis.ut nonei scmper bcne velle sitli- niamtribuimus, nbbis divinam clementiam praepa-
berum.Dicentibusquippc: Gloriain cxcclsis Dco, ct ramu3. (/) Per Dominum nostru n Jesum Christum,
in tcrrapaxhominibus bonx voluntatis(Luc.n,lk), non qui cum Patrc et Spiritu sancto vivit et regnat in
solum virtute bencvolentiae, sed etiam pacis bono soscula sajculorum. Amen.
beatusefficitur, quicumque aliisquacumque misc- d
ria laborantibus charitate (b) compatitur. Latissima
SERMO XLV [Al XLIV].

enimsuntoperapietatis^quaeipsasui varietateid ve- De Quadragesima VII.

ris conferunt Christiauis, ut indistribulioneelccmo-

Synopsis. — I. Omnes, sive justos, sive peccntores
sivecatechumenos, pnrare Domino viom debere per
synarumnonsolum divitesctabundantes, scd etiam —
Quadragesimam. II. Misericordim et veritati ad
medioeres et pauperes, suas habcant portiones; et imitationem Dei, fideiet charitati instandum Quadra-
qui Iargitatissunt viribus inosquales, meniis tamcn gesimae tempore. III, —
Christo impendi, qtiod pro
affectione sint similes. Nam cum
sub oculis Domini Christo praebetur. —
IV. Onmmm virtutum excrdtio
incumbendum hoc tempore.
mulli in gazophylacio exopulentiasuamultaconfer-
rent, viduaquaedam duos intulit nummos (Luc. xxi, Cap. I. — Virtus, dilectissimi, et sapientia fidei
2 ; Murc. xn, 1x2), et tah Jesu Christi testimonio mer- Christianae,amor Dei est,etamor proximi;nequeullo
uit coronari, utin tam parvo muneris modooronium caret pietatis officio, cui studium est colere Domi-
fueritcollationi(tf) dignapracferri : quia inter magna num, ct juvare conservum. Karum autem affeclio-
eorum dona, quibus multa residebant, illius quod num duplex unitas omni quidem est tempore exer-
fuit exignum,
totum. Si vero aliquis tantac pau-
fuit cenda,etproficienter augenda,sed nuuc incremcntis
pertatiscoarctaturangustiis,utnecadduo serainppi „ amplioribus dilatanda.ut quadraginta dierum jeju-
impartienda sufficiat, habet in praiceptis Domini un- ^ nium, quod fesli paschalis est pravium,
(g) interio-
deimpleat bonae voluntatis officium. Siquidem qui rem cordis auditum illius vocis instar moveat,qua
sitienti pauperi caliccm aquae frigidae ministrarit, vcrbis Isaia3 prophehe Joannes Baptista dicebat :

mercedem adepturus (Matth. x, 42)

est sui operis Parate viam Domini, rectas facite semitas ejus (Isai.
tanta servis suis Domino ad obtinendum regnum xl, 3 ; Matlh. m, 3). Sive enim illam partem populi
suum pracparante compendia, ut etiam prosbitio cogitemus quaj dudum certamina evangelici agonis
aquos, cujus usus gratuitus atque communis cst, ingressa, per spiritalis stadii cursum indesinenter
pramio noncareret. Quod ne ulla intercluderetdiffi- tenditad palmam; sive illam qu* lethalium conscia
cultas. de aqua frigida forma est proposita pietatis: peccatorum, per reconcilialionis auxilium festinat ad
ne putaretse mcrccde cariturum, cui de calefactione veniam sive illam quae sancti Spiritus regeneranda
;

potuslignorumimpcndium dcfuisset. Dequo tamen baptismate, vetustate Adam exui, et Christi cupit
calicenonfrustraadmonctDominusutinnomineip- novitate vestiri, apte et utiliter omnibus dicitur
siuspra3beatur:quiha3C,qun3persesesuntvilia,fides Parate viam Domini, rectas facite scmitas cjus. Quae
effiicit prctiosa,et quas ab infidelibus ministrantur.et autem viae Domini, quaevesint semitae, ejusdempra1 -
si fucrint surnptu magna. omni tamenjustificalione dicatoris cohortatione discamus, qui divime gratiffi
sunt vacua. D opera ct dona promittens, futurarnm commutatio-
Cap. III. — Gelebraturi igitur Pascha Domini, num rcscrabat elTcctus, addens sententiam prophe-
dilectissimi, ita vos sanctis exercete jejuniis, ut ab tici sermonis. 17 1 et dicens : Qmnis vallis imple-
omnibns perturbationibus ad fcsta sacratissi-
liberi bitur, el omnis mons et collis humiliabitur; crunt
ma veniatis.Snperbiosspiritus.dequosuntomniaor- prava in dirccta, et aspcra in vias planas tfsa. xl,
ta peccata bumilitatis amore pcllatur; et qui elatione 4). Vallis itaque mansuetudinem humilium, mons
tumuerant, mansuctudinc migitentur. Quorumvero et collis clationcm indicat snperboruin. Sed quia,
animos aliqua exasperavit offensio. (</) reconciliati sicutVeritasdic.it, quise hwniliat, cxaltabitur, ct qui

* Particulam/toaddidimusexduobus mss. S. Pe- cilatione.

tri ctVat. collect. I et5, caqueipso contextuexigitur. (<') Prima oditio, meruerint.
{b) In mss. oollect. 4, copulatur ei compatitur. (/') Itaduo Lectionaria S. Petri aliique eodices.
ic) Sic ex mss. 8. Petri. A.I., condigna. Editi. /'(/• Christum Dominum nostrum. Amcn.
(rf) Ita cum Quesn. duo codd. S. Petri. Al.,recon- Mss. S. Petii, interiorc cordis auditu.
(g)
289 SEUMO XLV. 290

Itat, humiliabitur Lue. xiv, II ; el xvn., 14), X promerondum et vidcmlum Doum puritas mon-
morilo (a) et vallibus adimpletio, et montibus est an- tis altollitur, nc oncre curarum earnalium depri-
nuntiata depresssio utet plana nibil offensionis,et
:
matur . Nam qui ait Siue fule impossibile est pla-
:

dirccta nibil babeant pravitatis. Quamvis cnim an- eere Deo //;/<;•. xi,6); idem dicit: Si habuero omnem
gusta et ardua sit via, qtice ducit ad vUam(Matth, vu, fidem, ita ut montes transferam, chdritutem aulem non
14), non tamen in ea diffioulter incedit, quem veritas hulteam, nihil su>n (I Cor. xm, 2) Unde (g) ut sacra-
confinnat et pictas ; nec caret dclectationo gradien- mentorum paschalium divina mysteriadigno susci-
di, cujus iter efficit virtutum petra solidum, non piantur officio, duo ha^c, in quibus oninium procce-
vitiorum arena succidiu.m. ptorum doclrina concurrit, studiosius appctantur,
Gap. II. —
Verum ut plenius novcrimus per cu- quibue singuli quiquo fidelium ct sacriticiuni Dco
jusmodi vias nobis sit ad Pei promissa tondendum efficiantur et templum. Instet fidos sperare quod
audiamus David prophetam quid doceat Vniversos : credit ;insletcharitaspropitiarcquoddiligit:utrum-
j i Domini, miscricordiu et veritas (Ps. xxiv, 10). que amantis est, ulrumque credenfs. Et cui intelli-
Forma igitur conversalionis fidelium ab exemplo gentiaa^/O^onccssion^ssuIJjici^ur^idP^pietatisimi
venit ope.rum divinoruin ; et merito Deus imitatio- taliono juugamur. Vox Doi est : Sancti cslote, quia
nem sui ab eis txigit quosad imaginem etsimilitu- ego sanelus sum (Lev. xi, 44 ; et xx, 7) ; et vox Domini
B
dinem suam fecit. Cujus utique gloria? dignitate non est : Estote miserieordes, sicut in Pater vester miseri-
aliter poliemur quam si in nobiset miscricordia in- cors est (Luc. vi, 30).
veniatur et vcritas. Per quae enim ad salvandos Sal- Cap. III. Ac ne dubitemus Deo tribui quod impcn-
vator advenit, (b) per hace ad salvantem debent pro- dilur indigenti, dispensatores cleemosynarumquae
perare salvati : ut nos et raisericordia Doi miseri- commercia ineant audiamus, Domino dicentc qua3
cordes, et veritas taciat esse veraccs. Sicut itaquc futura sit judicii sui forma, cum dicct addextcram
per viam veritatis mens justa, ita per viam miseri- (i) collatis : Yeniie, benedieli Palris mei, possidete
cordia; ambulat mens benigna. Ncc tamcn umquam paratum vobis regnum a constitutione mundi. Esnrivi
itinera ista (e) divisa sunt, quasi borum bonorum enim, cl dedistis mihi manducarc. Sitivi, ct dedistis

singula diversis tramitibus oxpctantur, ct aliud sit mihi biberc. Peregrinus cram,et collegistis me. Nudus
misericordia cresccre, (d) aliud vcritalc proficere. eram, et eooperuistis me. Infirmus, et visitastisme.
Non est misericors, verilatis alicnus ; nec justiliae ln carcere cram, et vcnistis ad me (Matth. xxv,
capax est, (e)pietatisextraneus.Neutravirluteutitur 3i-30). Quajrcntibusautemjustis quando(;') aut qua-
qui non ulraque ditalur. Charitas roburfidci, fides liter potuerint ista depenclere, respondens Hex dicet

vcrum nomcn ac
fortitudo est charitatis. Et tunc illis Amcn, amen dieo vobis, quamdiu fecistis(k)hcec :

verus est Iructus amharum, cum insolubilis manet C uni ex minimis [ratribus meis, mihi jeeistis (Ibid., 40).
utriusque connexio. Ubi enim non simul fuerint, Quid hoc opere fructuosius? quid hac humanitate
simuldesunt, quia inviccm sibi etjuvamcn ctlumcn (/)l'elicius?quaeutiquelaudesua fraudanda nonesset
sunt, donec desidcrium credulitatis impleatremune- sipropteripsamnaturce communionem juvando ho-
ratio visionis, et mcommntabili ter videatur et ame- mini ab homine (m) prajstaretur. Scd quia quod non
tur, quod nunc et sinc tide 15 2 non diligitur, et ex fidei 173 procedit fonte, ad praimia a;ternanon
(/ sinedilectionenon creditur. Quiacrgo, sicut Apo- pervenit ; alia ost conditio operum coclestium, alia
stolus ait, in Christo Je.su nequc circumeisio aliquid terrenorum.Mundanabenevolontia iis quos adju-
in
valel, neijv.e prosputium, sed fules, qutr perdileciionem vat, habet finem ;
Christiana pietas in suumtransit
operatur (Galat. v, 6), simul atque conjunctim et auctorcm; in ipsum (n) dicimur benigni, quem in
charitati studeamus enim quidam et lidei. Hic est nobis confitemuroperari.diconteDomino: Sicluceai
efficacissimus geminarum alarum volatus, quo ad lumen veslrum coram hominibus, ut videant operave-
(rt)Itaexnostriscodd.atquccditisantcQucsnel]um demus.
apud quera,g/ vallis adimpletio et montis. (g) Particulam ut, quae decrat in editis ante Ques-
(6)QuesnelluseumHainaudo addidite/. Delevimus ncllum, ab hoc autein praefixa fuit voci ligno, hoc
ex caeteris editis nostrisque codd. Mox pro salvati p. loco inseruimus ex duobus mss. S. Petri.
prima habet salvandi.
editio " (h) Quesnell.us, consensione, repugnantibus non
(c) Sic cum Quosn. duo codd. S.Petri ct quatuoc solum anterioribus editis, scd etiam omnibus nos-
Vat. Al., divcrsa sunt. tris codd. Intelligentice non consensio, quaj volunlati
(il Editi hic repetunt ct Delevimus auctoritatc competit, sed concessio in ccssionis significationcm
duorum codd. Vat. rccte tribuitur, uti apud Apostolum Captivantes in- :

(e) Sic quinque nostri mss. cum Qneanello. Al., telleclum in obsequium fideu
vcritalis. Mox, necutraquevirtuteperpcT&Ta hsbebant Editi, collocandis. Melius ex mss. S. Potri ct
i

editioncs Quesnello anter.orea cum plerisquecodd. alio Vat. collect. 5, collocatis.

Is, forte sensu exigente, emendavit, nec alterutra, (j) Aut pro et magis placuit ex tribus nostris co-
quod tamen in nullo ms. reperimus. Veram lcctio- dicilnis.
nem neutra obtulit Lcctionarius libcrms. Patavinus /, Addimus hascex. mss. S. Pelri.
S. Justinee. h) Quidam editi anteQuesn., facilius.
Hujus propositionis, sinedilectione.non creditur,
(f) \m) Ita cx duobus mss. S. Petri. Al., pneberctur.
sensum ex ipsius Leonis mente propositum ex nos- (n) Al., dicamur; et dein pro confitemur, al., fate*
trisobservationibuscolliges.ubi etiamannotationcm mur.
hic a Quesnello subjectam describemus atque expen-
 :

ayi S. LEONIS MAGNI SERMONES. 292

sta bona, et magnificent Patvem veslrum qui in ccelis A eleemosijnis scd et ojjensarum remissione jejunium
,

cl orationcm fructuosu reddi.

est {Matth. v, 16).

Cap. IV. —
Gaude igitur, mcns fiflelium, ei glo- Gap.I. —
Devotionis quidem vestrae, dilectissimi,

riamtuamin ejusglorkiqui in tcopcraturagnu-xens novimus hunc esse fervorcm, ut (/') injejuniis, quae
fervesce. Debiti enim Domini Pascha praecurrunt, multi nostros praeve-
de ipsapaschali (a) festivitate
niatis hortalus. Sed quia utilitas (g) continentiae non
tui est, ut ei qui pro oninibus possus est paratasis
numquam solum carniscasligationi,verum etiammentis neces-
compati: quoniam pia vita sanctorum
dum continuentiac clavisde- sariacst puritati,observantiam vestramsic cupimus
aliena est cruci Christi,
configit,, et corporeas cupiditates esse perfcctam, ut (h) sicut a desideriis carnis re-
sideria carnis
ciditis volnptatcs, ita ab animi sensibus excludatis
virtufe Spiritus in sehabituntis interficit. Difficile
est quem(]uam in se non habere quod perimat. errores. Nam paschali festo, (i) in quo omnia reli-

gionis nostrao sacramenta concurrunt, isveraetra-

Exstinguenda est iracundia, mortificanda est su-
quoque tionabili purificatione se pneparat, cujus cor nulla
perbia, destruenda luxuria, radix avaritiae

omnium malorum ger- infidclitate polluitur, Dicente enim Apostolo : Omne

altius persequenda cst : ut
quod non est cx fidc, peccatum est (Rom. xiv, 23), inu-
men eornm potuerU fomes evelli.
excidi valeat, si
tiliaerunt et vana eorum jejunia quos illusionibus
Cum autem hac diligentia indesinenter sit animus t>
suis mcndacii pater deeipit(/ofl», vin, 41), et ve-
excolendus, et utendum ita sit corpore, ut rectori (j)

ra Christi caro non pascit. Sicut crgo divinis man-

suo necessarium praebeat natura inferior famula-
datis sanoeque doctrinae toto corde farnulandumest
tum, nunc maxime frenis continentirc caro mode-
ita oinni prudentia ab impiis est sensibus abstinen-
randa est, et quiquid sublimibus desideriis obviat,
dum. Tunc enim (k) mens sanctum agit atque spi-
amputandum. Dum enim congruispurificationibus
ritale jejunium, cum erroris cibos atque venena
ad celcbrandum Pascha Domini utraque substan-
adjicit falsitatis quoo dolosus ac versutus inimicus
tia praeparatur, profutura omni tempore consuetu-
;

nunc insidiosius ingerit, quando ipso venerandee

do nutritur. Severa in subditos (b) imperia detu-
festivitatfs recursu omnis Ecclesia ad intelligenda
mescant, cesset vindicta peccati, et (c) rei crimi-
salutis suae mystcria generaliter commonetur.
num ad hos dies pervenisse se gaudeant, inquibus (/)

principibus etiam publica- Is enim resurrectionis Gbristi verus confessor et

(d) sub sanctis piisque
rumausteritasremittiturultionum.Aboleanturodia, cultorest, qui et de passioneejus non confunditur,
et de corporea nativitatc non fallitur. Nam quidam
deficiant simultates, pacis et benevolentioe multi-
erubescentes Evangelium crucis Christi, ut auden-
plicetur (e) affectus, et qui potuit malitia pollui,
tius avacuarcnt susceptum pro mundiredemptione
studeat benignitate purgari.Quoniam judicium Dei,
^ supplicium, ipsam vero3 carnis in Domino negave-
sicut immitibus vehemens, ita erit misericordibus
ignem gehennae propter in- re naturam, non intelligentes impassibilem Dei
clemens ; ct detrusis in
humanitatem sinistris, dextroseleemosynarum pie- Verbi atque incommutabilcm 175 Deitatem, (w) ita
aeterna caelestis inclinatam ad humanam salutem, ut et potenter
tate laudatos (Matth. xxv, 34, 42),
suscipiet. Per Dominum nostrum propria non amitteret, et misericorditer nostra sus-
regni bcatitudo
qui cum Patre et Spiritu sancto ciperet. Duplicis itaque in Christo formae una per-
Jcsum Christum,
Amcn. sonaest, et Filius Dei, idemque filius hominis, unus
vivit et rcgnat in saecula saeculorum.
est Dominus, conditionem servilem consilio pieta-
174SERM0 XLVI [Al. XLVJ.
tis recipicns. (n) non lege necessitatis incurrens
De Quadragesima VIII.
quia potestate factus est humilis, potestate passi-
Synopsis. — Non solum I. sed crrores esse vitia, ct bi!is,potestate mortalis utad destruendum pcceati
;

repeltendos geihinamque agnoscendam in Chrislo

; mortisque dominatum, et poen» capax csset subs-
naturam. — In omnibus actionibus Christivaria
II.

elucerc utriusque natunv tcstimonia. — Quw de III.

tantia infirmitatis, et nihil gloriae su^perderet na-
Christo incarnato sint credenda. — IV. Non solum tura virtutis.

(a) AI.,solemnitate. Post pauca erat in editis pa- guod ; apud Quesn., guo.
ratus Proetulimus parata sis, non solum cx ali-
sis. D (j) Unus ms. Vat. collect. 4, decepit.
S. Petri et

quot mss., verum etiam quia referri videtur ad fc- ) Vocem mens, quae in Quesnello deest, ex coate-
(/,

mininum nomen mens. ris editis nostrisque codd. revocamus.

(b) Codd. collect. 4, imperianon sint. i/) Sic Quesn.cum editione Antuerp. an 1583, et
(c) Confer observationcs nostras, ubi annotatio plerique nostri codd. Al., commovetur.
Quesnelli describetur. (m\ Prima cditio, ila inclinatam ad humanam na-
(d) Particulam sub pro a cx mss. S. Pelri rcpo- turam et ad ejus salutem.AMsz editionesanteQuesn.,

suimus. ita se inclinantem ad humanam naturam et ad ejus

(e) Tres nostri codd. et prima editio, effectus. salutem. Quesnellus, ita inclinatamadhumanamna-
(/') Particulam in addidnnus ex duobus mss. S. turam, omissis et ad ejus salutem; cum tamen salu-
Petri. tis mentio potissimum exigatur ab antecedentibus,

(;/) Sic cum Qucsnello ex iisdem S. Pclri codd. et susceptum pro mundi redemptione supplicium, ad qu«
duobusVat. Al., abstinentias. hiclocus refertur. Secuti sumus exemplaria S, l'e-
(h) Bditi ante Quesn., sicut desiderii, vel desideriis tri et duo Vat.

carnis reseenditis voluptates.Textus lectio est in codd. (n) Ita Quesn. eum uno ms. Petri. Al.. ncc le~
S. Petri ct in Vat. collect. 5. gem.
li) Itaduo mss. S, Petri. Editiet aliqui codd., in
293 SEKMO XLVII. 29-'

Cap. II. — Cum itaque, dileclissimi, legentesvel A Christi inconcusso eordcservanfos ab omnibushac-
audicntes Evangelinm, quaedam in Domino nosttro rcticorumjejunate mendaciis,et ita vobis miscrieor-
Jesu Chrislo cognoscitis subjecta injuriis, qinTdam diaj opera credite profutura,ita fructuose habendam

illustrata miraculis, ita ut in eodem nunc humana continentiac puriiatcm, si mentes vestrae nulla pra-
apparcant, nunc divina rcsplendeant ; nolitc quid- varum opinionum constaminationesorrlucrint.Abji-
quam horura ascriberc falsitati, lamquam in Ghristo cite exosa Domino (e) sapientiae mundanac argumen-

autsolasithumanitas, autsola Divinitas ;sed utrum- ta pcr quam nemo ad cognitioncm veritatis potuit
que fideliter credite, utrnmquc humiliter adorate : pervenire, ct hoc fixum habete in animo, quod di-

ut in unitate Verbi et carnisnonsit ulla divisio.nec citis inSymbold. Crcditcconsempiternum Patri Fi-
quia manifesta fuerunt in Jesu signa divina,falsavi- lium Dei, per quem facta sunt omnia, ct sinc quo
deantur documcnta corporca. Vera et copiosasunt factum est nihil (Joan. i, 3), secundumcarnem quo-
(o) in ipso utriusque testimonia naturae, ad hoc ex quc in finc temporum gencratum.Creditc hunccor-
divini consilii altitudine concurrentia, ut Verbo in- poraliter crucifixum, mortuum, suscilatum etsuper
violabili non separato a carne passibili particcps per altitudines ccelestium dominatinnum clevatum, in
omnia intelligatur et Deitas carnis, et caro Deitatis. Patria dexteraconstitutum, ad jndicandum vivoset
Mens igitur Christiana, fugax mendacii, discipula mortuos in cadem carne, quo ascendit, vcnturum.
T,
veritatis,evangelicauterefidenterhistoria, et /> quae Hoc enim univcrsis fidelibus Apostolus pracdicatdi-
visibiliter sunt gesta perDominum, tamquam ipsa cens Si consurrexistis cum Christo, qux sursum sunt
:

cum nunc spiritali intellectu,

apostolis aggregata, quaerite, ubi Christus esl in dextera Dei scdens ; qux
nunccorporeodiscerneconspectu.Dahominiquodde sursum sunl sapite, non quae super terram. Mortui
mulierepuernascitur; v daDeoquod nec conceptu emm estis, ct vitavestra abscondita cstcum Chnsto in
matcrna, necpartu. Formamservi
laeditnr virginitas Deo. Cum cnim Christus apparuerit vita vcstra,tunc et
obvolutam pannis, jacentem in praesepiocognosce; vos dpparebitis cum ipso in gloria(Coloss. m, 1-4).
scd annunliatam abangelis, declaratam ab clemen- Cap. IV, — Habentcs ergo, dilectissimi, tantae
tis, adoralam a magis formamDomini confiterc Hu- promissionis fiduciam, estote non solum spe, sed
manum intellige, quod non declinavit nuptialecon- etiam conversaticnc ccelesles. Et quamvis omni
vivium; divinum approba, quod aquam convertitin tempore studendum sit santificationi et mentis et
vinum [Joan. II, 9). Nostra libi innotescat affectio, corporis,nunctamenin istisquadraginta dierumje-
curmortuo amieo fietus impcnditur divinapoten- ;
juniis, sollicitioribus vos pletatis operibus expolite,
tia sentiatur, cum idem post quatriduanam jam non solum in distribuendis eleemosynis, qu« 177
foctidus sepulturam, magnumhabent(/'Jemendationis effectum,sed etiam
salo vocis imperio vivificatus
erigitur (Joan. ix, 39). Lutumdc sputoet terra fieri, C in remittendis offensionibus etpeccatorum reatibus
corporei fuit operis (Joan. ix, 6); sed illinc supcr- relaxandis: ut conditio quam mter se et hominem
litos caeci oculos illuminari, non dubium est illius Deusposuit,non resistatoranlibus.Diccntes enim,se-
fuisse virtutis, quaequodprincipiisnaturae non de- cundum doctrinam Domini Dimilte nobis debita :

derat, 176 ad manifestationera siuc glorioc reser- nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nost/is
varat. Veri cst hominis fatigationem corpoream (Matlh. vi, 12), debemus toto corde implcre quod
somni quiete relevare (Marc. iv, II): sed veri Dei dicimus. Tunc enim fiet omnino quod in consequen-
est, vim ssvientium procellarum praecepti increpa- tibus postulamus, ut in tentationcmnon induca-
liunecompescere.Cibos esurientibus apponerc (Joan. mur, et a madis omnibus liberemur per Cominum :

, humame bcnignitatis (d) cst, et socialis est nostrum Jesum Christum, qui cum Patre ct Spiritu
animijsed quinqucpanibusetduobuspiscibus quin- sancto vivit et rcgnat in saecula saiculorum. Arnen.
que milia virorum, cxceptis mulieribus etparvulis,
satiare, quisnegarcaudealopus esse Deitatis?quae
SERMO XLVII [Al. XLVI].

cooperantibus securn ver;e carnis officiis, et se ho- (g) De Quadragesima IX.

mini, et hominern sibi incsse monstrabat: quianon Synopsis. I. Majorum, id est, qaadragesimdlium
jejuniorum tempore per crucis tolcrantiam ad pas-
aliterm humana natura sanari poterant onginalis D J^ fcs[lim Christidnos prxparari,
vulnera vetustatis, nisi dc utero Virginis carnem lam prohilatem servandam, scd ct jldem; maxime
sibi assumcnte Dei Verbo, in una cadcm persona vcro Divinilatis ct humanitatis in Christo. III. —
simul et caro nascerelur et Vcrbum. Miscricordia ct offensarum maxime remissione
Cap. III. — Hanc, dilectissimi, incarnationis Do-
Deum placari.

minicae fidcm, pcr quam tota Ecclesia corpus est Cap. I. — In omnibus, dilcetissimi, solemnitati-

(a Editi antcQucsn. et non pauci mss., inChristo. in prima editionc.

_
(b) Ifa cum Qucsnello quidam nostri codd. Anle- (c) In edilis antc Quesn. et aliquot mss., munda-
riores editiones, quas fidehteret visibiliter. Editio t\n- n,r argumenta scientiae.
tuerpiensis an. 1583, qu% fideliter ct univcrsulitcr, Aliqui eodd. posteriorum collectionum, cmun-
(f
et in marginc, visibiliter. dutionis.
(e) In duob. mss. S. Petri, da Verbo. primacditioncet mss. collect. 3haecinscri-
(g) In
(d) Verbum cst uti superfiuum omititur in qui- ptio prseugitur: De Feslo Paschali Scrmo 1, et simi-
Lusdam mss.Dein operantibus pro cooperantiOus est liter duo sequentes sermones dicti Sermo U et ///,
 295 S. LEONIS MAGNI SERMONES.
bus Christianis non ignoramus paschalo sacraincn- A cupiditatibus noxiis illcctaconsentit, quoniam con-
tum osse praeripuum,cui condigneet congrue susri- tinenti.n clavis ot Dei timore transfigitur. In bono
picndo totius quidem nos temporis instituta (u) prae* ergo propositoconstitutisiniinicitite [g) dissimilium
formant sed devotionem nostrarn praescntef vel
; diabolo instigantc non desunt, et facile in odia pro-
maxime dies exigunt, quos illi sublimissimo divinae rumpunt, quorum improbi mores detestabiliores
misericordiae sacramento scirnus csse contiguos. In fiunt comparatione rcctorum. Iniquitas cum jus-
quibus merito a sanctis apostolis per doctrinam Spi- litia non Iribet pacem, temperantiam odit ebrietas,

ritus sancti majora sunt ordinata jejunia, ut per falsitati nullaest cum veritateconcordia non arnat ;

commune consortium crucis Christi etiam nos ali- superbia mansuetudinem, petulantia verecundiam,
quid in eo quod propter nos gessit ageremus, sicut avaritia largitatem : et tam pertinaces hahet dlver-
Apostolus ait : Si compalimur, ct conglorificabimur sitas ista conflictus, ut etiuinai exterius conquies-
(Hom. vui, 17; II Tim. n, 12). Certa atque secura cat, ipsa tamen piorumcordium penetralia inquie-
estexspcctatio promissae beatitudinis,ubi est parli- tare non desinat ut verum sit quod qui voluerint
;

cipatio Dominicae passionis. (b) Nemo non est, dile- in Christo pie vivcre persecationcm patiuntur (II Tim.
ctissimi, cui per conditionem temporis 178 socie- in, 12) ; et verum sit quod omnis haec vita tentatio
tas hujus gloriae dcnegetur, tanquam tranquillilas
R est (Job vn, 1). 179 Ipsis experimentis suis uus-
pacis vacua sit occasione virtutis. Apostolus enim quisquc fidelis edoctus, Christi cruce armetur, ut
praedicat, dicens Omnes qui pie volunt vivrre in
: Christo (h) dignus habcatur.
Christo, perseculioncm patientur Tim. m, 12) et
(II ; Cap. II. — Per istum vero agonem, dilectissimi,
ideo numquam deesttribulatioperseculionis,sinum- ad pramia aiternatcndentibus, in eo maxime diaboli
quam desit observantia pietatis,(c) Dominus ipsein insidiatur astutia,ut quorum pervcrtere non potest
exhortationibus suis dicit : Qui non accipit cruccm probitatcm, subruat fidem.In aliam enim transfer-
suam, ct scquitur mc, 'non est me dignus (Matth. x, tur viam,quisquisa confessione veritatis abducitur,
38); noc dubitare debcmus hanc vocem non solum totusqucejuscursus abscessioest,ettanto crit morti

ad disoipulos Christi, scd ad cunctosfidelcs, totam vicinior, quauto fuerit a catholica (i) luce longin-
que Ecclesiam pertinere, qiue salutare suum in his quior. Quod etiam in diebus nostris per suam pa-
ut aderant universaliteraudiebat. Sicut ergo totius tiuntur incuriam, qui de spiritu olim destructi erro-
cst (d) temporis pie vivere, ita totius est temporis risolimque damnalivetercm insaniam conccperunt,
crucem ferre : (e) merito unicuique sua dicitur, (j) qui geminam in Christo audcnt negare naturam,
quia propriis modis atque mensuris ab unoquoque aut non suscepta carnis scilicet veritate, aut in car-
toleratur. Unum nomen est persecutionis, sed non nem Deitateconversa ; utautsecundumManichaeum
una est causa certaminis,et plus plerumque periculi C nulla ejus sit resurrectio,cujus nulla est passio, aut
est in insidiatore oculto quam in hoste manifesto. secundum Apollinarem ipsaDeitas Verbi mutabilis
Bcatus Job alternantibus bonis ac malis mundi hu- ipsasit factapassibilis. Hoc autem sentire, hoc au-

jus eruditus pie veraciterque dicebat Nonnc tenta- : ribus ChristianaB plebis ingerere, quid aliud est,

tio esi vita hominis super terram (Job vn, I) ? quo- quam ipsa religionis(/.') nostrae fundamenta convel-
niam non solis doloribus corporis atque suppliciis lere, et quud vcrus Filius Dei, verussitfilius homi-
anima fidelis impetitur, verum etiam salva incolumi- nis, denegare?ln quo solo est humani generis resti-

tatemembrorum.gravimorbourgetur, si carnis vo- tutio testificata per legem, promissa per Proph<Mas,
luptate mollitur. Sed cum caro concupiscit adversus et omnibus veteris Testamenti (l) significationibus
spiritum,(/") spiritusautemadversus carnem,praesi- nuntiata : utmagnum illud et sseulis omnibus pro-
dio crucis Christi mens rationalis instruitur : nec futurum dlvina? misericordiae sacramentum, quod

(«) Ita cum Quesnello septctn noslri codiccs. Al., stros codiccs. Quesn., el spiritus adversus carnem,
rcformant. et mox delevit Christi.
(b) Sic ex duobus mss. S. Pctri. Editi anfe Quos- sunt dissimiles moribus.(g) Eorum scilieet qui
ncllumcum quibusdam mss., Nemo est ; iste autem, discessimus a lectione
In sequentibvs porro nihil
Nemo enim cst, uti in uno cod. Veneto et duobus n editorum ante Quesnelluin confirmata omnibus nos-
Patav. S. Antonii, et S. Justinab, ubi enini ininus tris codicibus, quos inter suntquinque Lectionaria
I-*

videtur congruere, et forte non in cnim mutatum
fuit. Locutione autemapud Latinos probae notffl non
infrequenti, nemo cum negativisparticulis jungitur,
quas nihil ofliciunt, sed vitn sententiae adaugent,
ita ut ncmo non idem fortius significet ac netno.
(c) Editiones antcriores Quesn., Dominus enim in
optima3 Dotae. Ille autem forte clarius explicaturus
Leonis scntentiam nullo ms. allegafo edidit. ut
facile iu odia prorumpant; et postea justorum pro
rectorum.
(/() Quasdam editiones et Vat. collect. 3, dignior.
(Zi Sio Quesnellus cum quatuor nostris mss. Al ,

exhortationibus, perperam. EmendationemQuesnelli
quinque nostri condd. probant.
(d) lta Quesnellus et quidatn noslri mss. Al., cor-
poris. Prima editio etiam in secundo commale ha-
bet corporis cruccm fcrre.
(c) Editante Quesn., merito ferri unicuique sua
dctur. Melior Quesnelli leclio, quae est in exempl.
S. Petri.
fidc. Panlo anle quidam codd. pro morii habent te-
nebris, forte melins.
(j) Duo codd. S. Petri et unus Venetus, qua gemi-
nam.
[k Voeem nostiw, quam omisit Quesnellus, iv-
stituimus ex cseteris editionibus omnibusque no-
stris oedicibus.
(/) Codd. S. Pctti, mysteriis.

(/) Secuti sumus omnos anteriorcs editiones ot no-

 297 SEHMO XLVIII. 298

Btepc ct diu fuerat signiOcatum, in praestituto tcm- A IV. —

Misericordia quemgue debere misericordiam
cxquo prqmereri. — V. Eleemosynas abunde esse erognndas
porc non dubitaretur impletum. Unde licet,
buc tempore.
Vcrlnun caro fachtm est [Joan. i, 14), ila in Christo
Dci atquehouiinisuna persona Bit, ut in nullis aotio- Cap. I. — Inler omncs, dilectissimi, dies quos
nihus [a] liat naturae utriusque divisio ; studet tamen multis modis honorabilcs habet Christianadevotio,
cvangelica veritas ipsum qucm Dei Filiuni pncdi- nullus (</) est cxccllentior festivitate paschali, pcr
cat, saepissime tilium hominisprofiteri : ut quamvis quam in EccicsiaDei universarum solemnitatum di-
ea quae disseruntur, alia sint humanitatis, alia gnitas consecratur. Siquidcm etiam ipsa Domini ex
suh nomine tanion (ilii hominis utraque
Deitatis, matre generatio huic(c) est impensasacramento nec ;

mcmorcnlur ne fides Dominum Jesum Christum

: alia fuit
natum ex Maria virgine, Deum siinul atquo homi-
ncm creditura, conctctur fatori ant in
tatem, aut in homine Deitatem; ut ct in Verbo su-
scopti hominis vera sit (b)
suscipicntis Dei veca majestas.
Cap. III. — Hasc, dilectissimi,
paschalis festi, cui puritatem cordium praepara-re
debemus,de incarnatione Verbi pcrslrinxisse suffi-
ciat, quoniam aliquoties hinc instructos vos esse
meministis. Nunc devotioncm vestram de co, quod
tempus poscit, 180 admoneo ut sanctum ac salu-
brcjejunium operihus pietatis ornatis.Et quia p o
indulgcntia maxime lahorandum csl dolictorum, in-
dnhitabilem vobis divinam misericordiam promitta-
quoquc (r) circa subditos veslros omncm
tis, si ipsi
offensam transtulcritis ad vcniam. Placidos enim
atque concordes ad tantam festivitatcm decet Dei
populos convenire ut severitas ultionum,qu;e nunc
: rum pratoria potcstatum omni ornatu rationabiliter
etiam in publicis judiciis relaxatur, multo magis
in r.hristianorum cordibus mitigotur, quia ad hoc
potius intenta debet cssc cura sanctorum, ne ullus
algeat, ne ullus esuriat, no quis inopia deficiat, ne
quis mccrore tabescat, ne aliquem vincula obstri-
ctum, ne aliquem habeat carcer inclusum. Quantoe-
libetenim cxistant causae offcnsionis, ab homine ta-
men in hominem, non tam delicti magnitudo quam
naturae est cogitanda commnnio; ut dc judicio quo
alterum judicat, misericordiam Dei judicantis obti-
neat. licali cnim miscricordcs, quoniam ipsorum mi-
screbitur Dcus (Matlh. v, 7;
Dci Filio causa nascendi, quam ut cruci
posset afiigi. In utcro enim 1J41 Virginis suscepta
Doo humani- est caro mortalis ;
incarne mortali completa est dis-
positio passionis ; effectumque est ineffabili consilio
humilitas, ct in carnc misericordiae Dci, ut cssct nobis sacrificium redem-
ptionis, abolitio peccati, et ad aeternam vitam ini-
pcr occasioncm _. tium resurgendi. Considerantes autem (/') quid per
crucem Domini adepta est univcrsitas mundi,cogno-
scimus ad celcbrandum Paschae diem merito nos
quadraginta dicrum joj unio praeparari, ut digni pos-
simus divinis interesse mysteriis. Non enim summos
tantum antistites, aut secundi ordinis sacerdotes,
nec solos sacramcntorum ministros, sed omne cor-
pus Ecclesiae, universumquefidolium numerum, ab
omnibus contaminationibus oportet esse purgatum,
templum Dci, cui fundamcntum cst ipse (g) funda-
ut
omnibus lapidibus speciosum, et in tota sui
tor, in
parte sit lucidum. Nam si regum aedes et sublimio-
excoluntur, ut excellentiora sint eorum domicilia
quorum ampliora sunt merita, quanto opere «difi-
candum, quanto est honore decorandum Deitatis
C ipsius habitaculum! Quod licct inchoari et perfici
sine suo auctore non possst, habet lamen ab aediti-
cante donatum, ut etiam laborc proprio quasrat aug-
mcntum.Viva enim rationabilisque materies ad exs-
tructionem tcmpli hujus assumitur; (h) et per spiri-
tum gratiae ut voluntarie in unam compagem con-
gruat incitatur. Quae ideo dilecta, ideo quaesita est,
ut et ipsa ex non quaerente quaerens,et ex non dili-
: qui vivit et regnat in gente sit diligens,dicente beato Joanne apostolo :

saecula saeculorum. Amen. Nos ergo dilig.amus invicem, quia Deus prior dilexit
nos(IJoan. iv, 19).Cum igitur et omnessimulet sin-
SERMO XLYIII [,1/. XLVII]. guli quique fidelium unum idemque Dei templum
De Quadragesima X. sint, sicut perfectum hoc in universis, ita perfectum
Btropsis. — I. paschule sacratnenium, quod alia
A<1 debct esse in singulis : quia etsi non eademestmem-
ouinia consccrat, omnes pcr quadraginta dierum je- brorurn omnium pulchritudo, ncc (i) in tantavarie-
funium prsparare se debe*e. Gratim operatio et hu- tatepartium meritorum potcst esse parilitas, com-
mana cooperatio. —
rj
II. Invidiam de bono proximi,
qux eHaboli propria est, masime esse eavendam. — munioncm tamen obtinct dccoris, connexio charita-
111. Sine charttate nudas cs.se et mfructuosas virtu- tis. In sancto enim amore consortes, ctiamsi non
tes; nuUum debere iltius viriutis esse terminum. — iisdem utuntur gratiae beneficiis,gaudent tamen in-
lidom codices ac prima editio cum ms. Bon.,
(a) (d) Quidam codices, nihil cst exccllcntius.
sii. Dein, profitcri pro confiteri ex Quesnello relioui- (e) Editi ante Quesn. ct plurcs codd., fuit.
pous auctoritate duorum mss. 8. Petri. Quesneilus, quidquid.
(f)
[b Editi, humanitas, Emendationem suppedita- Deest fiuidalor in ms. Corb. Qucsnelli. Mox,
(g)
runtcodd. S. Petri, quae reprobari nequit, cum vera pretiosum pro speciosum in mss. Vat. collect. 5.
hominis humilitas verSe Dei majestati trequenti apud [h) ResUtuimuslectionemomniumeditionum ante
Leonem locutione opponatur. Quesnellum, qua; ilem cst nostrorum codicum. Ille
(c) Quesnellus, erga subditos. Reposuimus circa autem, nulio allegato codice.sic Etperspiritum gra-
:

ex cajteris editis ac plerisque codicibus. Ita eliam tix volunlarix in unam compagem congrue ineita-
serm. 50, c. 3 Sive itaque eirca subjectos, sive circa
:
lur.
sequales.
(0 Tres nostri codices, in lota.
Patrol. LIV. 10
290 S. LOENIS MAGNI SEP.MO 300

viccm bonis suis, et non potest ab eis extrancum \ In hoc cognow nt omncs quia n\ i liscipul\ estis, si

esse quod diligunt, quia ineremento ditescunt pro- dilectionem d habueritis ad invicem (Joan. xm, 35);
prio, qui profectu laetantur alieno. ct in pjusdem apostoli Epistola legitur Charissimi, :

Cap. II. — In hac, dilectissimi,unitate sanctorum, diligamus im icem, quoniam IHS charitas exDi~
ubi idem amatur,idem deligitur, idemque sentitur, et, omnis qui diligit, ex Deo natus cst et cognoscit
nec superbis locus cst, nec invidis, 182 ncc avaris, Deum : et qui non diligit, non novit Deum, quoniam
et quidquid est quo aut vanitas gloriatur, aut
illud Deus chariias est (l Joan. iv, 7, 8). Discutiant ergo se
ira saevit, aut luxuria lascivit. non in Christi fcedere, fidelium mentcs, ct intimos sui cordis affoctus vera
sed in diaboli parte censctur, longeque a sedibus examinatione dijudicent; (e) ac si repositum ali-
pietatis excluditur. Fremit ilaque innocentiae adver- quid in conscicntiis suis de fructibus charitalis in-
sarius et pacis inimicus, cl quia ipse in veritate non venorint, Deum sibi inesse non dubitont, et ut ma-
stctit (Joan. vm, 44), totamque naturae suae gloriam, gis magisque tanti hospitis sint cnpaces /;, fiant

dum superbit, amisit, dolot hominem Dci misericor- perscverantis miseiicordia: operibus arnpliores. Si
dia rcparari, et in ea bona quae ipse perdidit inlro- enim dilectio Deusest, nullum habere debettermi-
duci.Ncc niirum si pecoati auctor probitate recte num charitas, quianuilo potest claudi finc Divitas.
agentium cruciatur, et corum quos dejicere non po- j, Cap.V.-- Ad exerccndum igilur,dilectissimi,cha-
1

test stabilitate torquetur quandoquidem ctiam in-

: ritatis bonum,quamvis tempus omne sit congruum,
ter homines repcriuntur qui opera hujus maligni- pr.-esentes tamen dies specialius cohortantur ut :

talis imitentur. Multi enim,quod dolendum est, qui Pascha Domini cupiunt cum animi et corporis
profectibus uruntur alienis (a) et quia virtutibus sanctificatione suscipere, hanc maxime gratiam co-
vitiadisplicere noverunt, armantur in eorum odium ncntur acquirere,qua et omnium continetur summa
quorum non sequunlur exemplum. Servi aufem virtutum, et multitudo iogilur pecoatorum. Et ideo
Dei et discipuli veritatis etiam dissiniiles sui dili- cclcbraturiilludcminonssuperomniasacramentum,
gunt, et bellum vitiis potius quam hominibus in- quo iniquitates nostras Jesu Christi sanguis abole-
dicunt, nulli malum pro malo reddentes (Rom. xn, vit,rnisericordi.T! primitus hostiaspra3paremus(<y);ut
sed correctionem peccantium sempcr optanles.
17), quod nobis bonitas Dei contulit, nos quoque eis qui
Pulchrum enim valde est, ct divinae benovolenliae in nos peccavere prasstemus. In oblivionnin mittan-
comparandum, sui quemque in altero mcminisse, tur injuria?, supplicium jom nesciant culpae, ct a
ct amare propriam etiam in hoste naturam. Siqui- vindictaa melu omnes (/i) subditorum absolvantur
dem plurimos (b) novimus in optimos mores tran- offens.T- Nemincm tencant claustra pcenalia, nec in
siissede pessimis, ex ebriosis sobrios, ox crudcli- custodiis tcnebrosis tristes reorum gemilus perse-
bus misericordes, ex rapacibus largos, ex inconti- t> vercnt. Si quisquam tales pro aliquo delicto ob-
ncntibus castos, ex ferocibus factos esse tranquil- noxios tenet, peccatorcm se esse non dubitet; et
los. Dicente autem (c) Domino : Non veiti vocare ut indulgcnfiam ipsc accipiat, gaudoat se invenisse
justos, sed peccatores (Matth. ix, 13), nulli Christiano cui parcat, ut cum secundum doctrinam Dei dici-
qucmquam odisse permittitur, quia nemo nisi in mus : Dimittc nobis debita nostra sicut et nos dimittt-
remissionc peccatorum salvatur; et quos viles fecit mus dcbitoribus nostris (Matth. vi, 12), non ambiga-
carnalis sapientia, nescimus quam prctiosos spiri- mus per nostrae orationis formam, divinam nos ob-
talis factura sit gratia. tinere clementiam.
Cap. III. — Sit ergo sanctus Dei populus, sit bcni- Cap. V. — In pauperes quoque et diversis debili-

gnus : sanctus, ut dcclinet prohibita; benignus, ut
faciat impcrata. Quamvis enim magnum sit habere
fidem reclam sanamque doctrinam, et multa laude
digna sit circumcisio guloe, lcnitas mansuetudinis,
puritas caslitatis, nudre sunt tamen omncs sinc cha-
tatibus impeditos benignior nunc largitas exeratur,
ut gratiae Deo multorum voce referaatur, et jejuniis
nustris cgentiuni refectio suffragetur.Nulla cnim
devotione Qdelium magis Dominus delectatur.quam
isla qu.e pauperibus ejus impenditur,et ubi curam

ritate virtutes, nec potest dici in qualibet morum misericordiajinvenit,ibiimaginemsuaepietatisagno-

excellentia fructuosum quod non dilectionis partus D scit.Non timeaturiniis expensis defectio facultatum.

ediderit. Undc in Joannis Evangclio Dominus dicit : quoniam ipsa beniguitas niagna substantia est, nco

Dein post voccs,(/n; dilijit,

gelistx) legitur. duo c
(a) Editi, et quia se virtutibus vacuos despici nove-
Itaetism plurescodd.,quorum unusomittit,se, Vat. addunt, fratrem suum.
rurai.
alius vero, et qui se. Haec autem lectio, qu33 a bonis
(e) Prima editio, ut si.
E id '!n ndi o nec nou Antuerpiensis an.
malos despici indicat, adversari vidfttir subse f
/;.,,'. inmisericordiae operibus amplio-
tibus Auctoris verbis, quibus bonos non in u
sed in vitia male animatos affirmat. Hinc pra tu.i- res.
(y) Sic cx. duobus mss. S. Petri. Al., ct qu
mus lectionem duorum mss. S. Petri et unius Vat.
.

v*ocem subditorum, qu«m Quespellus in mar-

(//i Quesn., noverimus.

(V) Duo codd. S. Petri addunt, calumniantibus pha-

ginem rejecerat, ex anterioribus editis ac noslris
Dein, quam speciosos ct pretiosos [\h]<\. restituimus, cum solemne sit S. pontifici hor-
risxis et scribis.
tari, ut cirea subditos omnis offeim transfcratur
ad
spiritttlis, etc., in prinia editione ot ms. Bon.
(</)Codd. Vatt. cellect. k el 5, habeatis.Mox prime veniam, ut in serm. anteoedenti, c. 3, et similiter in
Undein cpistola cjusdcm Evangelii (lege cvan- aliis. Poslca Quesnellus, Si quis talcs.
edilio :
 ;

301 SEItMU XLIX. 302

)l largitatiadeesaemateries.ubiChristusta pas- \ sit periculicarcredesideratisiiuamabundareconces-

cit et pascitur.In omni hoc opere illa intervenil ma- sis. Insidia; sunt in divitiarum amplitudine.insidioe
nus ijuop panem frangendo 184 auget, et erogando in paupertatis angustiis.llla; clevant ad superbiam,
multiplioat.Seeurua et hilaris sil eleemoeynae distri- hffl incitant ad querclam.Tentat sanitas.tentat infir-
butos, quia tunc niaximuin lucrum habebit, quando mitas, dum et illa materia est negligentiae, et haec

sibi ininimuin reservaverit.dicente B. apostolo Pau- causa tristitio3.Laqueus est in securitate,laqueus est

I Qui autem administrat scmen seminanti,et pa-

: in timore; nec intcrest utrum animus, qui terreno
nem ad mandueandum prcstabit, et multipticabit tenetur atreetu, grudiis occupetur an curis,(d) cum
\emen vestrum, et auyebil incrementa fruyum jus- par morbus sit vel sub vana delectatione langues-
Htise cestr;e (II Cur. ix, 10); in Christo Jesu Domino cere, vel sub anxia sollicitudine laborare.
aostro, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu
Cap. II. — Impletur itaque per omnia sententia
sancto in sxcula sarulorum. Amen. Veritatis discimus angustam esse et arduam
qua (c)

SERMO XLIX XLVIII[Al. .

viam qua3 ducit ad vitam (Matth. vu, 14) et cum ;

De Quadragesima XI. latitudo itineris ad mortem trahentis multisfrequen-

Synopsis. — I. Jejunium Quadragesima maximum et
tetur agminibus,in salutis semitispaucorum intran-
taeratissimum omnibus sine exccpiinne indictum essc,
tiumsuntrara vcsligia.Unde autem(/*)populosiorest
quia omnibus necessarium, cum ncmo sit immunis a 1*

culpa. —
II. Quam pauci viam salulis inirant, quom via lneva quam dextera,nisi quia ad mundana gau-
nutti temporalibus occupantur. III. Sicut mugis in- — dia et corporaliabona multitudo proclivis est? Et
sidiatur et savit diabolus Qradragesinue tempore, ita quamvis caducum incertumque sit quod cupitur,li-
mugis Deo salutique sux vacare Christianos debere. —
bentius lamen suscipitur labor pro desiderio volu-
l\. Ui paschali festo nos pixpuremus, exsequenda esse
Dei mandata,qiue id?<> dantur ui ei gratia Dei qu&ra- platisquam proamorc virtutis.Itacuminnumerisint
tur, et /i>«i>ri/> vita veiut 171 spcculo conspiciatur. — V. qui visibilia concupisoant.vix invcniuntur qui tem-
Primurn misericordix effectum, quod cst oblivio delic- poralihus rctrrna pro?ponant. Et ideo, dicente beato
torum, et optandum a Deo, et prsstandum esse proxi-
— apostolo Paulo Qiuc videntnr icmporalia sunt, qux
VI. Eum uui filius haberi cupit debere fratris
:
mo.
habere charitatem et eleemosynam largiri,ut misericor- autem non vidcntur xtcrna sunt (II Cor. rv, 18); latet
dix dicinx ministrum. quodammodo etin abscondito estvirtutum via,quo-
Cap. I. — In omnibus quidem,dilectissimi,diebus niam spe salvi facti sumus (Rom. vm, 24), et fides
atque temporibus quaedam nobis divinee bonitatis vera id super omnia diligit.quod nullo sensu carnis
signa praefixa sunt, et nulia pars anni a sacris est attingit.Magnis est ergooperisetlaborismobilitatem
aliena mysteriis, utdum nobis ubique praesidiano- cordis ab omnibus continere peccatis, et cum un-
stra? salutis occurrunt,invitantcm nos semper mise- dique innumers voluptatum illecebrae blandiantur,
ricordiam Dei avidius {b) expetamus. t-ed quidquid ^ ad nulla contagia vigorem animi relaxare. Quis pi-
illud estquod in diversis gratiae operibus et donis cem non inquinatur ab ea (Eccli. xiii, ip.
tangit, et
reparationihumanarum confertur animarum,totum quis non infirmatur in carne ? quis non sordescit in

id nobis nunc evidentius et copiosius praesentatur,
quandonon particulatimquaedainagenda, sedsimul
suntomniacelebranda.Appropinquante(c)enimfesti-
vitate paschali, adest
j^junium quod observantiam sui universis fidelibus
pulvere ? quis postremo est tantae puritatis, ut iis
non polluatur sine quibus vita non ducitur? Jubet
enim per Apostolum doctrina divina, ut qui habent
maximum sacratissimumque uxores, tamquamlHGnoti habentes sint; et quiflent,
tamquam non flentes et qui gaudent, tamquam non
;

sineexceptionedenunliat : 185 quianemotamsan- gaudentes; el qui ctnunt, tamquam non possidentcs

ctus est ut non sanctior, nemo tam devotus ut non et qui utuntur hoc mundo,tamquam non utantur : prx-

debeat esse devotior. Quis enim in hujus vitre con- teril enitn Fiyura mundi hujus (I Cor. vn, 29-31).
stitutus incerto,aut immunis a tentatione, autliber Beata igitur mens qua? peregrinationis suae tempora
inveniatur a culpa? Quis est qui nihil virtutis sibi casta sobrictatc transcurrit, et in iis per quae ne-
adjici, aut qui rihil vilii sibi optet auferri ? cum et cesse est eam ambulare non remanet, ut hospita
adversa noceantet secundaconumpant,nec minoris magis quam domina terrenorum, (y)ncc affectibus
D
(u) Prima editio et codd. collcct. 5, el pascit, ct vulgati.» Nos autem vulgatorum lectionem,quae in
pascilur. plerisquect potioribus nostris codd. rcperitur,resti-
(b) Sic cum
Quesnello codd. S. Petri et nonnulli tuendam credidimus nam populatior a populatus :

Vatt. Aliae editiones cum allis mss., e.rspcctctnus. ad deproedationem pertincns, a Lconis sensu ab-
Post pauca, pro reparationi, quedam exemplaria,ad horret.
reparahonem. (g) Ita mss. codd. Corb., Vict. et Thuan.,et sensus
(c) Ex quinque nostris rnss.,pro autctn, quod erat exigit ut perperam ab imperito scaiba in illorum
;

in edilis, posuimus cnim, quod ct oontextui melius verborum locum haec fuerint substitula,quae legun-
ruit. tur in vulgatis Nec affeclibus sit innixa humanis,
:

"I ln duobua mss. S. Petri et in alio Bon., cum nec promissionibus desit divinis.QuESVt. Lectionem —
pars morbi sit. textus approbant etiam nostri codices S. Petri.
(e) Ita nostri codd. et vulgati ante Quesn. apud Barb.et nonnulli Vatt.ln prima editione parum dis-
quem, dicitur. similiter Nec affectibu» aesii liumanis, nec promis-
:

(/'jQuesnellustextui inseruit, po/;«/a/?or,etnotavit sionibus non sit innexa divinis.

in murgine « Ita mss. omnes, non populosior, ut
;
3()3 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 304

dcsir liimiiuiis,cL promissiQnibus sit innixa divinis. A sii !

<'
a //,», ^aidai
Cap.III. — Hanc aulcm forLitudinem, dillectissimi, bus offluenter et non improperat, ct dabitur ei (Ja-

nulli magis quam praesentes et exigunt et conferunt cob. i, 5). Quis fidelium oesciat quibns virtutibus
dies quibus dum observantia(a)specialis impendi-
:
sLudere ct quibus dcbeat vitiis repugnare?Qnis con-
tur, consueLudo in qua pcrscvcretur acquiritur.No- scientiaasu.-eaut tarn gratiosus auttarn imperitusesl

tum enim vobis est hoc essc tempus quo pcr totum arbiter,qui ignoretquid a se auferri aut quid in se
mundum,s;eviento diaboloyacies^debetChristiaiia (/) oporteal augeri? Nemoquippe ita rationis est alie-

conlligere; et si quos aut desidia kepidos, aut solli- nusqui auL conversationis non intelligat qua- suae

citudo habuit ocoupatos,nunc oportetarmisspirita- non noverit. Nob ergo

litatem, aut cordis sui sccreta

libus instrui,et cadesti Luba ad ineundum ccrtamen pcr ornnia sibi placeat, ncc se secundurn carnis
accendi quoniam illo cujus invidia mors introivit
:
oblccLamenta dijudicet,sed omnem consuetudinem
in orbem terrarum (Sap. n, 24), niodo praecipuo Ii- suam in divinorumpraeccptorum(g)lanceeonstitu«4:
modo maximo dolore cruciatur. Videt
vore uritur, ubi cum alia jubeantur uL tianl, alia intcrdicantur

ehim dc omnium hominum gonerc, in adoptionem ut non fiant, justo se trutinabit cxamine, qui vitae

filiorum Dci novos populos introduei, ct per virgi- suse morcs cx utriusquc pondcriscomparationo pen-
neam Ecclesia3 fecunditalcm, partus rcgencrationis saverit. Artifex enim misericordia Dei splendidissi
R
augeri. Videt se dominationis suo: jure privatum,a mum in mandatis suis condidit speculum, in quo
cordibus eorum quos possidebat expelli eripi sibi homo facicm suae mentis inspiceret,etquamconfor-
in utroque sexu millia senum, millia juvenum,mil- mis (h) imagini Dei.aut quam dissimilis esseagno-

lia parvulorum nec obcssc cuiquam vcl proprium,

;
sceret : praeeipue ut rojectis paululum carnalibus
vel originalc pcccatum, ubi justificatio non meritis curis et. occupationibus inquietis, saltem in dicbus
retribuitur, sed sola grati;e lorgitaLe donatur. Lap- rcdemptionis ct reparationis nostrae a terrenis nos
sos quoque ct insidiarum suarum fraude dcccptos, ad ccelestia conferamus.
pocnitentiae lacrymis ablui, et portas miscricordioc Cap. V.— Quia vero,sicut scriptum est, in multis

apostolica clave rcscrantc, ad rcmedia rcconcilia- offendimus omnes (Jacob. iii, 2), misericordiae pri-

tionis admitti. Sentit insuper diem Dominicae pas- mus (?) concipiatur affcetus.ct alienorumin nos de-
lictorum fiat oblivio ut illud piissimum pactum,cui
sionis instare, et se illius crucis poLeslate conteri, :

quae in Christo ab omni debito mortis alicno, re- nos in Dominica oratione devinximus, nullo vin-
dcmptio fuit mundi, non pcena peccati. dictae amore violcmus et dicentes Dimiite nohis
: :

Cap. IV. — Ut itaque malignitas frementis inimici debita (i) nostra sicut et nos dimittimus dehitorihus

nullos habeat (c) sui livoris effccLus,ad exsequcnda nostris (Malth. vi, 12), non simus in rcmissione dif-

Domini mandata diligentior est assumenda devotio: C ficilcs: quia ad nos recurrit -ive cupiditas ultionis,
ut tempus in quo omnia divime misericordiaesacra- sive tndulgentia lenilatis magisque oplandum esf ;

menta concurrunl,cum praparatione eL animorum homini, tentationum periculis semper exposito, ut

suscipiamus ct corporum, implorantes 187 (d) re- suasculpas habeat(£)impunitas,188 quam ut ple-
gimen ct afljutoriumDci,ut sinc quo nihil possumus ctat alienas. Quid autcm convenientius fidei Chri-

ipsum omnia valeamus implere. Ideo stianffi quam uL non solum in Ecclesia.sed etiam in
faccre, per
enim datur praeceptum, ut praecipientis quaeratur omnium domibus fiat remissio peccatorum Dopo- "?

auxilium.Nec se quisquam pcr occasionem inlirmi- nantUr minae vincula relaxentur, quibus se multo ;

perniciosius, qui ea non solverit, religabit. Quod

tatis excuset, (e) cum qui praestitit velle, donet et
posse, dicente beato apostolo Jacobo Si quis ve- enim quisquc in alterum statuit, hoc in scmetipso
:

(n) Sic emcndavimus cx duobus mss. S. Pctri,
duobus VaLt. et prima cditione. C;etcri cditi, spiri-
talis.
(h) Mss. S. Pctri et codd. collccl. 4 et 5, debeat,et
paulo post, oporteat. Dcin, ad idem certamen, loco
ad ineundum certamen in iisd.m mss. S. Petri.
sancti nova abundantia sunl rcpleti, ardenlius vciic el
effigacids POSSE cxperunt, proficientes a prxceptih
nnn scientia ad tolerantiam passionum, ut sub nulta
jtnn tempestate trepidantes, fluctus sxculiet ciuiiancs
mundi fide supergrediente calcavent, ctc.
(/} Prima oditio ot unus cod.S. Petri, optet augeri.

(c) In duobus mss. S. Petri, sni laboris, et forte

u
^.
(g) Al., luce. Quesn. in margine. Dein, ne fiant —
melius. pro ut non fiant, in editis ante Quesn. et plerisque
(d) Intervoccs, regimen et adjutorium, pleraeque mss.
Mss. collect. 5, ad imaginem Dei ; al., imaginis
editiones ante Queanellum addunl.r/ misericordiam, (//

Dci. Prima editio, imagini, omissavoce

quod deest inQuesnelli mss.et in plerisque nostris, .

nec non in cditionibus Surii atque Antuerpiensn (i) .Ms. Corb. QueFnelli, concupiatur effcctus. Mox
<rum emendavimus ex duobus msS.
an. 1583.
S. Petri.
(e)Bditi ante Quesn.,r/m'« qui prgestititvell&,donabit
et posse. Prima editio et cod. Patav. 8. Justinae, pro
(;')Vox nostra apudQuesnellum deficiens,ex editiB
donahii babet donat. Quesnelli emondationem con- ct mss. restituta.
Ila cum Quesnello duo mss.S.Pctri.unusVat.
firmant aostri oodioes oollect.l et 5. Ms.Lectionar.
s. Petri concinit, etsolum pro posse habetpro/Sce et prima editio. Caeterae editiones, punitas ; perpe-
seu meliuspdr^cere.Confersimilera sententiam serm. ram. cum iadicetur eligendum optandum utet

94. c. 2 Poeae autem a Leone identidem sumitur sibi a Doo sua doliota condonontur,quam ut aliena
pro potestate efficiente undo scrm. 76, cap. 5,
;
pcr vindictain puniantur.
scripsit : Quod utique apostoli, postcaquam Spiritus
 : ;

303 SERMO L. 300

sua lege derernit. BeaH vero misericordes, quoniam A surreetione conresuscitati, in ipsius inveniamur
ipsorum miserebitur Deus [Mattk. v, 7) qui in ju- : (r) passione commortui, diconte boato Paulo apo-
diciia buis ot justusest ot bemgnus;ad hoc qu stolo : Morluienim estis, et vita vestra abscondita cst
sub aliorum cs^o potestate permittens, utsubaequa cum Christo in Deo.Cum Christus apparuerit vita ve-
modei rvetur ct utilitas disciplinse, et
s stra, tunc ct vos apparebitis cum ipso in gloria (Co-
mansuetudo clementia? el nemo audeat alterius ; los. m, 3). Qu« vero nobis est mortis cum Christo
delictis veniam denegare, quam j«ro suis oplat ac- participatio, nisi ut desinamus esse quod fuimus?
cipcre. aut quffi similitudo resurrectionis,nisi depositio ve-
Cap. VI. — Dicente autem T)om\no, Beati pacifici, tustalis ? Dnde qui sacramentum suee reparationis
quonium filii Dei vocabuntur [Matlh. v. 9), depo- intelligit, carnis se vitiis debct cxuere, et omnes
nantur omnium discordiarum odiorumquc certa- sordesabjicerepeccatorum:ut(</j inlraturusnuptialc
mina: nec putet se quisquam in paschali Festo ha- convivium,splendeat veste virtutum.Quamvis enim
biturum esse consortium, qui fraternam pacem re- bcnignitas sponsi cunctos ad communionem regia-
dintegrr.ro neglexerit.Apudsummum enim Patrem, ruminvitetepularum, studendum esttamen univer-
qui non fueritin charitate fratrum.non habebrturin sis vocatis, ut sacrorum ciborum munere non inve-

nnmert) Bliorum.In distributione quoqueeleemosy- p niantur indigni [Matth. xxn, 11). Abutuntur autem
1!
narum, et pauperum cura, pinguescant Christiana quidam paticntia Dei, et qui non sunt in conscientia
jejunia: etquod suis quisque deliciis subtrahit,de- liberi,fiunt de longa impunitate'seeuri:cum ideo dif-
bilibusimpendat el egenis. Detur opera ut omnes feratur ultio, ut tempus possit habere correctio. Mi-
Deo uno ore benedicant,et qui aliquam dat portio- sericordiam igiturDei nostri, (c) quoe 190 non vult
nem substantiaj suae, intelligat sc ministrum esse mortcm peccatoris, scd tantum ut convcrtatur ct vivat
misericordiffl divins,qui p.artem pauperis in manu (Ezech. xviii, 32, et x\xm, 11;, non ideo quisquam
posuit largientis : ut peccota qua? (a) aut baptismi tardct amplecti,quia quod meruitnonrecepit.Neque
aquis, aut pcenitentire lacrymis abluuntur, ctiam enim quidquid condcmnatio-
differtur, aufertur;aut
elecmosynis dcloantur, diccnte Scriptura : Sicut nem indulgentiam non qussivit. Cujus
evasit, qui
aijua exstingvii ignem, ita ele&mosyna exstinguit pec- quidcm implorandce non una omnibus causa est
catvm (Eecli.lll,33 . Per Domimim nostrum Jesum qnia multis modis multisque mensuris et peccatum
Christum, qui cum Patrc et Spiritu sancto vivit et a peccato, et crimen distat a crimine. Sed quiauni-
regnat in sa>cula so^culorum. Amcn. vcrsitas fideliurn ad perfectam innocentiam et ad

189 SERMO L .1/. XLIXJ. plenam debct tendere puritatem,ut eorum consortio
Dc Quadragesima XII mereatur ascribi, de quibus diciluv.Beati mundocor-
Synopsis. —
I. Ad paschale convivium debere quem-
C de,quoniam ipsi Deum videbunt(Matth.v,$) omni ine-
qne se prasparare per discussjonem conscienliae ct tantia ot virtute nitendum
quidquid secretum
est,ut
emendoUonem vitae. —
II. Misericordiam exercen-
conscicnli.c maculat,quidquid aciem mentisobscu-
dam, a viliis iejunandum, rebus cwlesti-hus esse
inhxrendum. —
lll.Ad paschale sacramentum,quod
rat, diligontissimis (f) emundationibus deleatur.

in remissionem peccalorum conditum est, quemque Quamvis enim scriptum sit Quis gloriabitur cas-
:

praeparari, cum illud remissione offensarum imi tum se kabcre cor, aut mundum se esse a peccato
lalur. (Prov.xx, 9)? non tamen desperanda est apprehen-
Gap.I. — Appropinquantc, dilcctissimi, solemnilu- sio puritalis, (a) quae dum semper petitur, semper
tepascbali. b iidcstpra^currcntisconsuotudojejiinii, accipitur, nec remanet judicio condemnandum,
quod nos quadraginta dierum numero ad sanctifica- quod fuerit confcssione purgatum.
tionem corporisct mentis exerceat.Suscepturienim Gap. [I.— IIoc illud est, dilectissimi, quod oran-
festorum omnium maximum fcstum, ca nos dcbc- tes omnes filii Ecclcsi» ex doctrina Domini unifor-
iiius oltscrvantia prsparare, ut in cujus sumus rc- miter dicunt : Dimittc nobis dcbita nostrasicut et nos

(a) Vocem aut addidirous ex ms.S. Petri. Mox in
mss. Vat.collect.4 et o,ciiam eleemosyna delelantur.
\b) Ita duo Lectionaiia mss.Patav.,unuro Eremi- D tis, pro sic cst legitur adest.
tanorurn, aliud S. Justina), coflcx Casin. coliect. 1,
Bt mss. collect. +. Non absimiliter in serm. praece-
denti c. Appropinquante enim festiviiate paschali,
I :
adest maximum sacratissimumque jejunium. Erat in
editis ante Quesn. ut et in aliquibus mss. sic cst
etc. Sed lectionem nostram confirmant etiam illi
codices in quibus cum lcctione quae erat in vulga-
(c) Prima editio et cod. Bon., mortc. Doin editi
ante Quesn. ct aliqui mss., Cum euim Christas. Post
pauca, voccm mortis a Qucsncllo insertam plures
codd. i^norant.
(J Als. Patav. S. Aulonii, ailiturus.
:

prascurrenda consuetudo jejunii, ui nos quadraginta
dicrum mimerus ad sanclificalionem corportset mentis
exerceat. Uanc autero lectionem ille repudiansnota-
vit Qiub lectio catholicos scriptores incautos impulit
:
in sensum a Leonis mente alienum,cum haec interpre-
e Duo mss. S. Potri, quia non vult mortcm pec-
catoris, sed tanlum ut revertatur ct vivat.
(I
Prima editio, emendationibus.
(g) Ila Corb.Alludit Leo ad illam Domini senten-
liain Omnis qui pctit, accipit. Quamobrero malc
:

toti sunt de quutuor dierum jejunioqui Dominicoj pri- in vulgatis editiombus Quw, dum semper appelitur, :

Quodragesimae nunc pracmittuntur, ul numerus nec semper aecipilur. Haec Quesnellus, cujus emen-
quadragenariu itur. Porro ex duobus mss. dationem approbant etiam duo LectionariaS.Petri,
Thuan. ct Corb. hanc aliam lectionem textui iuse- collect. 2 ct "), qui' boc loco converiientia in-
ruit Praecurramus eam consueto jejunip, quod nos,
: venire satis duximus.
307 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 308

dimitlimus debitoribus nostns yMatih. vi, 12) : quia A. dileclissimi,exsequamur praecoptacoelestiatet quia
ncmo tam sanctus,nemo tamjustusest,qui in tcm- totum paschale sacramenturn, in remissionem est
pore hujus vitae,quae tota tentatio est,cnjuscumque conditum peccatorum;quod celebrare optamus.imi-
peccati remissione non egeat.Circumstant undique temur. Misericors enim et justus Dominus ita pro-
pericula innumerabilium deliclorum (Jobvn, 1), et miitit indulgentiamsuam,ut eam etiam quibus par-
per licitos usus ad immoderatos transitur excessus, tis,(d) indicat. Exponens enim, qua regulaDeo Patri

dum per curam salutis irrepitdclectatio voluptatis, nos voluerit supplicare Si dimiseritis,\nq\nt,homi-
:

et non sufficitconcupiscentiae,quod potestsatisessc nibus peccata eorum,dimittet vobis et Pater vester,qui

naturae.Hinc habendi amor numquam (a) satiandus in ccelis est, peccata vestra. Si autem non remiseritis
exoritur ; hinc cupiditas eminendi, quae vcl stirpi hominibus ,nec Patervester remittet vobispeccala vestra
suae (6)innixa,vel soboli,nunc prolem habet super- (Matth. vi. 14). Justa prorsus et benigna conditio,
biam,nunc parentem.His autem et alii3 tentationi- qua divinoe potentiae fit particeps homo, ut senten-
bus,quarum multiplexest et infinita connexio,quae tiam Dei ex suo libret arbitrio,et (e) eo sibi judicio
rectius virtus quam continentia opponitur,quae nu- obstringat Dominum, quo judicaverit ipse conser-
triendis atque servandis animi et corporis bonis,et vum. Sive itaque circa subjectos, sive circa aequa-
incrementa praebet et roborat? Unde in ccclestibus
^ les, naturae 192 parilitas diligatur : et quia nemo
Ecclesiae disciplinis mullum utilitatis afferunt divi- non peccat, nemo non parcat, non difficulter prae-
nitus instituta 191 jejunia:ut dum continentiae le- stemus quod gratulanter (f) acccpimus:ut sive lar-
gibus carnalis subjicitur appetitus, motus quoque gitate eleemosynarum,siveindulgentia peccatorum,
interior temperetur,ac sicut corpus a cibis, ita mens quanto magis fuerimus misericordes, tanto simus
ab iniquitate jejunet.Dominus enim d'\c\t:Beati qui perfectius innocentes.Per Dominum nostrum Jesum
esuriunt et sitiunt justitiam,quoniam ipsi saturabun- Christum, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu
tur (Matth. v, 6). Habet ergo populus Dei spiritales sancto in saecula saiculorum. Amen.
epulas castasque rlelicias,quas salubriter(c) expetit (g) SERMO LI [Al. XCIV].
et laudabiliter concupiscit quoniam laudante et di-
Sive HOMILIA habita sabbato anle secundam Domi-
nicam Quadragesimx, de Evangelio secundum Mat-
cente propheta : Gustate et videte,quoniam suavis est
thxum (h) In illo tempore : Assumpsit Jesus Pe-
:

Dominus (Ps. xxxui, 9) : quisquis dulcedinem ju- trum, et Jacobum, et Joannem fratrem ejus, et
stitiae et misericordiae Dei, quibus omni providen- duxit eos in montem excelsum seorsum,^ reliqua
tia ejus dispensantur,gustu cordis attigerit,et nullo (Matth. xvn).

umquam minuenda experimenta superno-

fastidio
Synopsis. — I. Fidem veram Christum et Deum con-
fteri et hominem : qux magna polestate
in Petro
rum hauserit gaudiorum, corruptibilia et tempora- remunerata est. — II. Christum ob id maxime esse
lia bona aeternorum admiratione despiciet et in C : transfigurahim,ut vcritatcm ct virtutem sux carnis
illo igne quem Dei accendit charitas, concalescet comprobaret. —
III. Ut otiam crueis scandalum tol-

ut algore in fervorem converso, ct in luccm nocte

:

leret,spemque Ecctcsix suse confrmarct. IV. Ve- —

teris et Novi Tcstamenti de Christo concordiam per
mutata,uno opere in animis fidclium Spiritussanc- Moysis et Elix apparitionem significari. V. Petri —
tus et tenebras abigat, et peccata consumat. desiderium non improbum fuisse, sed inordinutum.

— Unde quia tales fructus mater virtu- — VI. Hic est filius meus, cte. explicafur. VII. —
Cap. III. Ipsum audite cxpcnditur. VIII. Hoc testimonio —
tum continentiaparit,et jejunantes a vitiisad ineffa- Patris omnium infirmitatem roborari.
bilia oblectamenta perducit; studiosori nunc opere, Cap. I. — Evangelica lectio.dilcctissimi.quae per

(a) Al. amandus. Quesnellus in margine.
("6)Emendavimus cx duobus mss. S. Petri ac to-
tidem Vat. Editi, innexa.
(c) Unum Lectionarium Vat., expetatel laudabili-
ter concupiscat.
(d) Sic Quesnellus cum prima editione et quibus-
dam nostris codd. Al. indaget, pcrperam. Mox, vo-
luit pro voluerit in uno Vat.
(e) Mss. S. Petri, in eo.
Unus cod. S. Pctri, aceipimus.
(/')
(g) Hic Sermo in vulgatioribuseditis interpostre-
mos Sermoncs posttraclatum adversushsresimEu-
tychis rejectus luit. In omnibus autem mss. collc-
ctionibus,secundacxcepta,colloeaturpostsermonem
s2 de Quadragcsima,et antc sermones de Passione,
et ita etiam in prima editione.In Ilomiliario quoque
Pauli Diac. intcr scrmoncs de Quadragesima des-
cribitur, itemque in mss. Lectionariis Vallicell. A.
10, et26 Vcneto 15:5, Chigiano S. Basil Vat. 106,
Vcronensi et Tridentino. In solis codd. collcct, 2
extra hunc ordinem idcirco ponitur,quod postremi
sermones postconfectam collectionem inventi ef ad-
diti,suo loco inseri non pottierint; sicutihac una de
causa in fine ejusdem collcctionis extra proprium
locumdescripti inveniuntur trcs scrmoncs Dc jejiuuo
mensis septimi, cum antea suo loco scx alii ejusdem
tituli praemissi fuerint.Enimverohic sermoin tabula
cod. Casanatensis,qui ad hanc secundam collectio-
nem pertinet, inscribitur De jcjunio sabbati mensis
primi,q\\od ad Quadragesimstempus tp^ctat.Porro
hunc sermonem habitum fuisse in sabbatoante sc-
cundam Dominicam Quadragesimae,non solumindi-
cat inscriplio huie Sermoni pradixa in ilom. Pauli
D Diac.in Lectionariis Basil. S. Petri 106, Vallicell.A.
16,Tridentino et Veronensi.nec non iu mss. collect.
2;verum etiamCapitulariaEvangelioruin ostendunt,
in quibus Evangeliura de Transfiguratione Doraini
in eo tantum sabbato lectum proditur,
(b) In hanc formulam notavit Quesnellus in mar-
gine: Vix diibitandum quin istud evangelicct leetionis
exordium ex recentioris breviarii codice transcripium
sil.FaIlitur:idem enira exordium legitur non solum
in mss. collectionum 2, 3, 4 et 5; verum etiam in
, Lectionariis libris xi et xn sseculi,qui ab antiquio-
ribus originem ducunt.Potius recentior cst titulus,
quem Quesnellus cum csteris editis recepit.insori-
bens hunc sermonem /)(' transfiguralione Domini.
lloc enim ab omnibus Leclionariis,nec
titulus abest
non a mss. collect. 2. i ei 5. Inscriptionem De
Evangelio secundum Muttluvum, utpote eongruentio-
309 SEK.UO Ll. 310

aurc9 corporisintoriorem mentium noslrarum 193 A. Jesu increpatione correptus, et ad cupiditatem par-
pulsavit auditum, ad magni sacramcnti nos inlelli- ticipandffl cum eo passionis animatus est. Subse-
geutiam vocat: quara aspiranl Dei facilius quens enim exhortatio Salvatoris hocinspiravit,
<j

assequemur, si considerationem noa ram ad eaquae hoc docuit, utvolentes eum sequi, negarcnt se sihi,
(a paulo superius sunt narrata, refi ramus. Balvator ct prospe .eternorum levissimum duccrenttcmpora-

enim humani generis JesusChristus condens eam li- lium detrimentum: quia is demum animam suam
demquseet impios adjustitiam el mortuos revocat sahan: faceret, qui eam pro Christo perdere non ti-
ad vitain, ad hoc discipulos suos doctrinae monilis merel Vatth. xvi, 25). Ut ergo istam felicis con-
et operum miraculis imbuebat,ut lem Chris i stantiae fortitudinemtoto apostolicordcconciperent,
unigcnitus Dei hominis Filius crederetur. Nam
et etnihil deauscipiendse crucis asperitaletrepidarent,
onum honiin sine allero non proderat ad salutem, ut de supplicio (h) Christi non eruhescerent, nec pu-
et eequaliserat periculi, Dominum Jesum Christum, dendam sibi eam patientiam crederent, quaesicsu-
aut Deum tantummodo sine homine,aut sine Deo so- hitura crat s;cvitiam passionis, ut nonamitteretglo-
lum hominem credidisse, cum utrumque esset pari- riam potestatis: Assumpsit Jesus Petrum,etJacobum,
tcr confitendum quia sicut Deo vera humanitas,
: et fratrem ejus Joannem (Matth. xvn,l), etconscenso
ita homini inerat vera Divinitas. Ad confirmandam cum eis scorsum monte pracelso, claritatem (j)illis

ergohujus fidei b) saluberrimam cognitionem inter- siue gloriee demonstravit: quia licet intcllexissent
rogaverat discipulos suos Dominus, inter diversas in eo majcstatcm Dei, ipsius tamen corporis, quo
aliorum opiniones quid ipsi de co credcrent, quidve Divinitas tegebatur, potentiam ncsciebant. Et idco
sentirent: ubi Pelrus apostolus per revelationem propric signanterque promiscrat quosdam de aslan-
suinmiPatriscorporeasuperanseUiumanatranscen- tihus discipulisnon prius gustare mortem,quam vi-
dens, vidit montis oeulis Filiuni L>ei vivi, et confes- dercnt Fili um hominis venientem in regno suo (Matth .

sus cst gtoriam Deilatis,(c) quia non ud solam respe- xvi, 28), id estin regiaclaritate, quum(/') speciuliter
xit substantiam carnis et sanguinis. Tantumquein ad naluram suscepti hominispertinentem,his tribus
hae fidei sublimitate complacuit,utbeatitudinis feli- viris voluit esse conspicuam. Namillam ipsius Dci-
citatedonatus sacraminviolabilispetrseacciperetfir- tatis ineffahilem et (/.) inacessibilem visionem, quae
mitatem, super quam fundata Ecclesia porlis inferi vitam mundis corde servatur, nullo mo-
in ffiternam
et mortis legibus pravuleret, nec in solvendis aul do mortali adhuc carne circumdati intueri poterant
ligandis quorumcumquo causis aliad ratum esset in et vidcre.
ccelis quam quod Petri sedisset arbitrio. Cap. III. — Aperit ergo Dominus coram electis tes-
Cap. II. — H«o autem, dilectissimi, laudatae in- tihus gloriam suam, et communem illam cum cae-
telligentiffi (d) relsitudo instruenda crat deinferioris C teris corporis ibrmam tanto splendore clarificat, ut
Bnbstantise sacramento, ne apostolica fides ad glo- et facics ejus solis fulgori similis,ct vcstilus candori
riam confitendae in Christo Deitatis evecta, infirmi- nivinm cssct tequalis (Matih. xvn, 2). In qua transfi-
tatisnostrs(c)receptionemindignamimpassibihDeo guratione illud quidem principaliter agebatur, ut de
atque incongruam judicaret, et itajam (/)inipsohu- cordibus (/; discipulorum crucis scandalum tollere-
manam crcderet glorificalam esse naturam, ut ncc tur ; ncc conturbaret corum fidcm voluntaria; humi-
supplicio posset aflici, nec morte dissolvi. Et ideo litas passionis,quibus revelata essetahsconditoc ex-
diccnte Domino quod oporteret eurn ire Jerosoly- cellentiadignitatis.Sed nonminoreprovidentiaspes
mam, etmulta pati a senioribus et scribis ac prin- sanct.e Ecclesia3 fnnduhatur, ut
totum corpus Chri-
cipibussacerdotum,etoccidi, ct tertiadie resurgere stiagnoscerelquuli ess.t commutatione donandum,
[Matth. xvi, 21, et xx, 17-19), cum beatus Petrus, (m)et ejussihihonoris eonsortium E95 memhrapro-
qui superno iliustratuslumine,deardenlissima Filii mitterent, qui in cupite prffifulsissct. De quo idcm
Dei confcssione fervebat, contumelius B9-il illusio- Dominus dixeraf.cum de adventus sui majestatc io-
num ct crudelissimai mortis opprobrium religioso, queretur: Tunc justi fulgebunt sicut sol in rcijno
ut putabat, ct libero fastidio respuisset, benigna a (n) Patris sui(Matth. xm, 43); protestante hoc ipsum
D
rcm, Bumpsimus ex codd. collect. 5. repcrimus. Mox, qui licet intellexissent in exemplo
(a) In Lectionar. Vcneto 153 deesl paulo. Dein, pro Pauli Diac.
.lcsu-i Chrislus, idem cod., Dominus Christus, ct
qui- /; H\c spiritaliterhabent vulguti. Sjierialiterlo^cn-
dam Vat. , Deus Christus. dum indicavit Latinus Latinius" in Hihliothecusucra.
b Duo Lectionar. mss. Vat.
1268, el VeneL, salu- lta quidem reposuimus ex prima editione, ncc non
britatem, ct pro cognitionem, Qucsnellus in margine, ex Lectionario Von aliisquc nostris mss. lihris,
,

conditionem. quorum quidam per abbreviationem prajferunt spa-

c Unus
cod"., qui non. liter al) editoribus sumptum pro spiritaliler.
•
Cod. Ven., fortitudo.
'I
\!., immarcescibilcm. Quesnellub in margine.
'

'rima edit. et ms. Bon., redemplionem. Cod. Venet., apostolorum.

i
li

(fi ItaexLection.Ven.etalio Vat. Editi,wj Christo. m El pro nt, quod in antea editis occurrit, at ex
iij) Cod. Venel
delel e .
prajcedenti uthoc loco superflue repetitur, scripsi-
(h Idem cod., Crucis >w>i erubescerent. miis ex aliquibus mss. Vat.et Homil. Pauli Diuconi.
(i) Vocem illis, quaa in anterioribua editionibus {ii Cod. Ven. Patris mei.
deerat, supplevit Quesnellus,uti eam in nostris mss.
311 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 312

beato Paulo apostolo, et rliccnte : E.ristimo cnim A. Ilic est Filius meus dilectus, in quo mihi bene com-
quod non sunl condignx passiones hujus temporis ad placui, ipsum auditc (Ibid., 5). Praesens quidem
futuram gloriam, quss revelabitur in nobis [Rom vm, erat in Filio Pater, et in illa Domini claritate, quam

18J; et iterum Mortui enim cstis, el vita vestra ab-

: ad diseipulorum temperarat aspecturn, non separa-
scondita est cum Christo («) in Deo. Cum enim Chri- batur ab Unigenito (ienitoris essentia ; sed ad com-
stus apparuerit vita vestra, tuncetvos apparebitis cum mendandam proprietatem utriusque pcrsono?, sicut
ipsoin gloria (Coloss. in, 3, 4). visui (h) significavit Filiurn splendor ex corpore, sic
Cap. IV. — Confirmandis vero apostolis et ad audilui Patrem vox nuntiavitex nubc. Qua voce ac-
omnem scientiam provehendis, alia quoque in illo
cepta, discipuli quod in faciem ceciderunt et ti-
(i)

miraculo accessit instructio. Moses enim et Elias, muerunt valde, non de Patris lantum, sed et de Filii
(rj)et prophetae,apparucrunt cum Domino
lex scilicet majestate tremuerunt altiori enim sensu unam
:

loquentes: utverissimeiniilaquinquevirorum prac- utriusqueintellcxeruntDeitatem etquiainfide non :

sentia compleretur quod dictum esl ln duobus vcl :

crathaesitatio, non fuit intimorediscretio. (j) Latum
tribus testibus slat omne verbum {Deut. xix, 15; Matth. crgo illud etmultiplex testimonium fuit, et plus in
xviii, 16; Joan. vm, 17; II Cor. xm,l; Heb.x,2S). Quid verborum virtute quam(A)insono vocis auditum est.
hocstabilius,quidfirmiusverbo,incujuspraedicatio- ti
Dicente enim Patre: Hic cst Filius meus dilcctus, in
ne veteris et novi Testainenti concinit tuba, et cum quo mihi bcne complacui, ipsum audilc ; nonne evi-
evangelicadoctrina,antiquarum protestationum in- denter auditum est Hic est Fitius meus, cui ex mc
:

strumentaconcurrunt? Astipulantur enim sibi invi-

cem utriusque foederis paginae et quem sub vela-;
mine mysteriorum praecedentia eigna promiserant,
manifestum atque perspicuum praesentis
splendor ostendit: quia, sicutaitbeatus Joannes,/f.c
et mecum esse, sine tempore est ? Quia nec Geni-
tor Genito prior, nec Genitus est Genitore posterior.
Ilic est Fitius mcus,quem a me non separat Deilas,
gloriae
non dividitpotestas, nondiscernit aeternitas. Ilic est
Filius meus, non adoptivus, sed proprius non ;

pcrMosendataest,gratiaautemetveritaspcrJesumChri-
aliunde creatus, sed ex me genitus; nec de alia na-
stum facta est (Joan. i, 17); in quoet propheticarum
tura mihi factus(/)comparabilis,sed de meaessentia
promissio impleta est figurarum et legalium ratio
mihi natus asqualis. Hic cst Filius meus, per quem
praeceptorum, dum et veram docet prophetiam per
omnia facla sunf, etsine quofactum est nihil(Joan. i,
sui preesentiam, et possibilia facit mandata per gra-
3): quia omnia quaj facio similiter facit, et quid-
tiam.
quid operor,(m)inseparabiliter mecum atque indiffe-
Cap. V.— Hisergo sacramentorum revelationibus renter operatur. In Patre enim est Filius, et in Fi-
Petrus apostolus incitatus,mundana spernensetter-
lio Pater (Joan. x, 38), nec umquam unitas nostra
rena fastidiens, in aeternorum desiderium quodam C cum alius ego sim qui genui, alius
dividitur. Et ille
mentis rapiebatur excessu; et gaudio totius visionis tamen de
quem genui, non aliud illo vobis cogi-
impletus,ibicumJesu(r)optabathabitare,ubimanil'e-
tare fas est, quam de me sentire possibile est. llic
stata ejusglorialaetabatur;undeetait:Z)0mz>? <?,/wm<m
est Fitius mcus, qui camquammecum habetanjua-
est noshicesse: si vis, faciamus hictria tabernacula,
litalem non rapinaappctiit (Philip. n, 6), nec usur-
tibi unum, Moysi unum, et Elix unum {Mattli. xvn, manens forma
patione projsumpsit ; sed in gloria?
4). Sed huic suggestioni Dominus non respondit,
meas, ut ad reparandum genus humanum exseque-
signilicansnonquidemimprobum, sed inordinatum
returcommune consilium, usque ad formam servi-
csse(d) quod cuperet;cumsalvarimundus nisi Chri-
lem inclinavit incommutabilem Deitatem.
sti morte non posset,et exemplo Domini in hoc(r?)vo-

careturcredentium fides, utlicet non oporteret(/'jde Cap. VII. —Hunc ergo, in quo (n) mihiperomnia
beatitudinispromissionibusdubitari,intelligeremus 101 bene complaceo,et cujus pra;dicatione mani-
tamen inter tentationes 196 hujus vitoe prius nobis festor, cujus humilitate clarificor, incunctanter au-

tolerantiam postulandam essc quamgloriam : quia dite quia ipse cst veritas et vita, ipse virtus mea
:

tempora patiendi non potcst felicitas proevenire re- atque sapientia. Ipsum audite, qucm lcgis mysteria
gnandi. D pramuntiaverunt,qucmprophetarumoracecinerunt.
Cap. VI. — Adhuc itaquc co loquente eccc nubes Ipsitmaudite,qu.i sanguinesuomundumrcdimit.qui
lucida obumbravit cos,et ecce vox(o)dc nubedicens: diabolum ligat, el vasa ejus rapit, qui peecati chiro-

(a) ldem cod. omiftit voces in Deo. revocavimus vocem dilectus ab hoc expunctam.
(b) In Ilomil. Pauli Diac, ct propketia ; ct paulo (/i) Unus cod. Vat.. significabat.
post, stabit ornnc vcrbum, cum Lectionar. Vat. el (z) Cod. Venet., quidem. Paulo postinHomil, Pau-
duobus aliis codd. li Diac. Dc Filii majt state timuerunt.
(c) Unus cod. Vat., sperabat. Mox, ubi manifesta (jl
)is. Venet., Lielum.
habcnt nonnullae editiones. (k) Aliqui mss. Vatt. omittunt prieposittonem in.
(d) Unus cod. Vat., quod peteret. (tt Cod. Ven. additwf; et postea delet mihi.

(c) Quasdam edilioncs, lauduretur. Inus ms. Vat., similiter mecum.

(m)
(/') Unus ood. Vat., de futuris promissionibus. Cod. cum omnibus nostris mss. et editis ante
(n) lta
Ven., de beatitudinis promissione. Quesnellum, apud quem,miAt beneperomnia placeo,
(g) Ilomil. Pauli Diac, de coelo. Mox ex eodem llo- Mox cod. Venetus, deleta conjunctione et, habet, in
mil. omnibusque nostris mss. ct editis ante Quesn, cujus prsdicationc.
313 SERMO LII. 314

graphum et proovaricationis (a) pacta dirumpit. Ip- A ad sc exaltatus attraxit, tam plane ac lucide ovan-
sum audite, qui viano aporit ad coelum, ot per cru- gelicussermo reseravit,ut religiosis et piis cordibus

supplicinm gradus vobis ascensionis parat ad non aliud sit audisse qunc lecta sunt, quam vidisse
regnum. Quid trepidatis redimi? quiil pavetis siu- quoc gesta sunt.Undo cum indubitabilem <>I>tineat
cii Piat quod mc volente vult Christus.
liborari?;'' auctoritatcm sacra narratio, annitendum nohis est,
Abjicitccarnalem formidinem, ct lideli vos armate auxiliante Domino, ut(ft)perspicuum habeat intelli-
eonstantia indignum ost enim, ut in Salvatoris
: gentia, quod notum fecit historia.Post illam namque
passione timeatis, quod ipsius muncre nec in ves- humaneepra^varicationis primametuniversalcm rui-
tro fine metuetis. nam,exquaperj9er unum hominem pcccatum introivit
Cap. VIII. — Haec, dilectissimi, non ad illorum in bunr mundum, et per peccatum mors,et ita in omurs

tantum ulilitatcm dicta sunt,qui eupropiis auribus homines mors pcrtransiit, in quo omnes pcrraverunt
audierunt,sed in illis tribus apostoHs universa Ec- Hom.v,l2) ;nemo(t)tetram diaboli dominationem,ne-
clesia didicit quidquid corum et aspectu vidit et au- mo vincula dira captivitatis evadcrct; nec cuiquam
ditus accepit. Coufirmctur ergo secundum praedica- aut reconcilialio ad veniam, aut reditus pateret ad
tionemsacratissimiEvangeliiomnium fides.et nemo vitam nisi coadernus ctcoaequalis Patri Deo (j)Filius
dc Chrisli cruccpcr quam mundus redemptus est, r» Dci etiam hominis filius essc dignaretur, veniens
erubcseat. Xcc ideo quisquam aut pati pro justitia qu;vrcrc et salvare quod pcricrat(Luc.xix,iO) : ut sicut
timeat, aut de promissorum retributionc diffidat, per Adam mors, ita per Dominum nostrum Jesum
quia pcr lahorem ad rcquicm,ct per mortem trans- Christum esset resurrectio 199 mortuorum (lCor.
itur ad vitam:cum omnem humilitatis nostrae infir- xv, 22).Non cnim quia secundum inscrutabile pro-
mitatem ille susceperit, in quo si in confessione et positum sapientisa Uei novissimis dicbus Vcrbum
(f) in dilectione ipsius permaneamus, et quod vicit caro factum est (Joan. i, 14),ideo salutiferoe Virginis
vincimus,et quod promisit accipimus. Quia sive ad partus,exlremi tantum temporis gonerationihuspro-
facionda mandala, sive ad lolcranda advcrsa, praa- fuit, et non se etiam in proeteritas refudit a?tates.
missa Patris vox debet semper auribus nostris(tf,in- Omnis prorsus antiquitas colentium Deum verum,
sonare dicentis : Hic est Fihus meus dilectus,in quo omnis numerus apud saecula priora sanctorum,(/.:)in
mihi bene complacui : ipsum auditue : (e) qui vivit et hac fide vixit et placuit;et neque patriarchis,neque
regnat cum Patre et Spiritu sancto in saecula saceu- prophetis,neque cuiquam omnino sanctorum,nisi in
lorum. Amen. redemptione Domini nostri Jesu Christi salus et ju-
598 SERMO LII \Al. L.] stificatio fuit : quoe sicut exspectabatur (/) multis
(f) De Passione Domini I. Habilus dominico die. prophetarum oraculis signisque promissa, ita esl
St.nopsis. — Per solam Verbi incarnationem salutem
1. C etiam ipso munere atque opere proesentata.
homini contingere, cujus fides etiam in veteri Testa-
mnito et ante legem nccessaria. II. Per Vcrbi po- — Cap. II. — Unde nunc,dilcctissimi, in toto ordine
tentinm et carnis humilitatem, salutem pari. III. — dominicae passionis,non ita infirmitatem considere-
So?i spernendam ejus crucem ct abjectionem, qui uni- mushumanan^utarbitrcmurilliCjjotentiarndefuisse
co verbo in passione prostravit sntellites. — IV. Ultro divinam neque illam ita coacternam ct(»n)a3qualcm
:

se Christum traditione morti, qui ct Patri zelum re-

aurem — Patri formain Unigeniti cogitemus,ut putemus r^on
fnissit, et servi rcatituit. V. Morte Christi
tios liberari, Jud&os et Jwlam accusari; qui tamen fuisse vera quae Deo videntur indigna.Prorsusutra-
etiam potuissent illa redimi. que natura,unus(«)est Christus : nec Verbum ibi ab
Cap. I. — (//;Sacramcntum,dilectissimi,Dominicae hornine disjunctum, nec homo est dissociatus a
passionis, quam Dominus Jesus Dei Filius, pro hu- Verbo. Non estfastidita humilitas,quia nec immi-
manigenerissalute suscepit,etsicut promisit,omnia nuta majestas. (o) Nihil nocuit naturae inviolabili,
(a) Idem codcx Ven., partum. Romanus, ad Basilicam SS.apostolorum Philippi et
(^Laudatus cod., Fiat me volcnle quod uuli Cbristus. Jaoobi pertincbat, cum pnesertim concinant mss.
Praepositionem in hoc seeundo loco omittunt
(c) potiorum collectionum 1 et2.Contextus etiam magis
aliquot mss. Vatt. Codex Venetus preeterit^ indr- congruit nam proprius dicitur evangelicus sermo
:

lectione. Mox, quod vicit, vicimus, et quod promisit reserasse sucramentum Dominiac Passionis, quam sa-
accepimus in uno ms. Vat. IJ cratissimum diem.
(aj Solus Quesnellus intonare. (b) Mss.co\\ecl.2,perspicuam habcat intelliijentiam.
(^jPrima editio Qui vivit et regnat in sxcula bene-
: (Y)Vocem tetram addidimus cx antiquisisimo Vat.
dirlus. et codd. antiquarum collectionum.
(/"Jln unoms.antiquo Vat.et
prima editionehic in (/') Idem Vat., Fitius Deus.
Sermo inscribitur Domini rjusdem
: In Purasrcve (/.) Editi, sacra [ide. Ma,u,is placuit lectio mss.col-
Leonis Sermo I. Cum vero sub finem sermbnis S. lect. 5, quac contcxtui aptissima est.
pontifex spondcat se alia,qua> nunc oruittit, prose- (/) Ms. Casanatens,adait al> hominibus.M.ox codex
cuturum feria4,melius utique Quesnellus in postilla Barberin.,/» C.brisli muncre pro ipso munere;et ms.
ad marginem posita notavit Dominiro die Patmu- : Uon.,prosecutu pro pnrscnluta, in alio codice reprx-
rum viaetur dirlus non untr drtcrtum Kutychis erro- tata.
rem, ut ex variis locis apparet. (m) Duo nostri codd., coxq ualcm. In vetustissimo
t
(^Jln vulgatis et nonnullis etiam codd.hic Sermo \'ai.. neque illam xqwlem et coasternam Patri.
sic incipit Sacratissimum, dileclissimi, Dominicge
: njVerbum «fadjecimus ex eodem Vat.etexms.
passionis diem,quam, etc. Praetulimus lectionem ve- Casanat.
tustissimi Lcctioriarii Vat. 3835, qui codcx certe (o) Ncc nocuit in eodem Casanat.
 313 S. LEONIS MAGNI SEUMONES. 316
quod passibili oportebat inferri: totumque illud sa- A Luc. xxn, 50; Joan. xvm, 10,. Sed hunc zelantis
cramentum,quod simul et humanitas consummavit apostoli pium moturn progredi Dominus ultra non
et Deitas, dispensatio fuit misericordiae, et actio patitur: recondi gladium jubet,nec sinit se adversus
pietatis.Talibus cnim vinculis tenebamur a obstri- qu ferroque defendi.Contra saoramentum
cti,ut nisi per banc opem non possemus absolvi.Hu- euitii erat redemptionis nostras, ut qui rnori pro
militas igitur Divinitatis nostra, provectio est. Nos omnibus venerat, capi nollet : (e)ne dilato gloriosae
tantoredimimurpretio,no.s tan!ocuramurimpendio. Gruristriumphoetdominatiodiabolicafieretlongior,
Quis enim ab impietate ad justitiam,a miseria ad et captivitas humana diuturnior. Dat ergo in ;e fu-
beatudinem esset recursus,nisi et justus ad impios, rentibus licentiam saeviendi,nec lamen etiam talibus
et beatus inclinarctur ad miscros? dcdignatur se indicare Divinitas. Aurem servijam
ipsa scctionedcmortuam, et a compage viventis
Cap. III. — Non est ergo (b) nobis, dilectissimi,
corporis alienam, in sedem dehonestati eapitis re-
erubescenda crux Christi,qua3 de virtutc est divini
vocat manus GhrisLi (/'; Rcformat quod ipse forma-
.

consilii, non de conditione peccati. Quamvis cnim

verat nec tarrlc caro sequitur ejus imperium,cu-
:

ex infirmitate nostra vere passus Dominus Jcsus,

jus erat figmentum.
vereque sit mortuus, non tatnen ita sc abstinuit a
Cap. V. — Habent ergo divinam haec operavirtu-
gloria sua, ut inter contumelias passionis nihil di= B tem. Sed quod Dominus majestatis suae potentiam
vinae operationis cxerceret.Nam cum impius Judas,
comprimit,et vim in se persecutoris admittit,ex illa
non jam ovina pelle velatus, sed lupino furore ma-
est voluntate qua dilexit nos, irudidit semetipsum
nifestus, vim sceleris per speciem pacis incipiens,
pro nolris (Ephes.v,2) : cooperante in hoc (g) ipsurn
signum traditionis soeviore omnibus telis osculo prae-
P&tre/juiFilio propriononpepercit,sed pro nobis omni-
buisset,et multitudo furibunda quae ad comprchcn-
bustradidit illum(Ro-m} vm,32) .Una est enim Patris
dendum Dominum cum armata militum 200 co-
2®8 et Filii voluntas, ut est una Dtvinitas: de cu-
horte confluxerat, (c) inter faces atque Jaternas,
jus dispositionis cffectu, nihil vobis gratioe, Judaei,
lumen verum tenebris suis obcoecata non cerne-
nihil tibi,Juda,debemus. Salvationi quidem nostroe,
ret, Dominus, qui exspectare potius turbas quam
non hoc vobis volentibus, impictas vestra servivit,
declinare dclegerat, sicut Joannes Evangelista te-
et per vos faclum est quidquid munusDei ctconsilium
statur (Joun. xvm, 4), quem quajrant necdum in-
decreverunt fieri (Act. iv, 28).Mors igitur Christi nos
ventus interroget illisque dicentibus, quod Jesum
:

liberat, vos accusat. Merito solinon habetis quod

quaererent,E;/o sum, mquit(II>id. 5). Quod verbum
omnibus perire voluistis. Et tamen tanta est nostri
ita illam manum ex ferocissimis congregatam,quasi
bonitas Redemptoris,ut etiam vos possitis consequi
quodam fulmineo ictu stravit et perculit, ut omnes
p veniam, si Ghristum Dei Filium confitendo, illam
111 i atroces, minaces atque terribiles, retroacti cor-
parricidalem malitiam relinquatis.Nonenim Domi-
ruerent.Ubi fuit saeyitiea conspiratio? ubi ardor ira-
nus in crucc frustra oravit,dicens : Patcr, dimiite
rum?ubi instructus armorum?Dominum dicit,fc7/o
illis,quia nesciunt quid faciunt (Lue. xxm, 34).Quod
sum et ad vocemejus turbaprosternitur impiorum.
:

remedium nec te, Juda, transiret, si ad eam poeni-

Quid jam poterit majestas ejus judicatura,cujus hoc
tentiam confugisses quos te revocaret ad Christum,
potuit humilitas judicanda?
non quaa instigaret (h) ad laqueum.Dicendo enim :

Cap. IV. — Vcrumtamen Dominus scicns quid Peccavi, tradens sumjuincm justum (Matfh. xxvn, 4),

magis mysterio suscepto conveniret, (d)in hac pote- Jesum non

in impietatis tuae perfidiaperstitisti:quia
state non perstitit;non persecutores suos in faculta- Dcuni Dei Fi!ium,sed nostrae tantummodo conditio-
tem dispositi sceleris redire parmisit.Nam si teneri nis hominem (?) inter cxtrema mortis tuae pericula
nollct,non ulique teneretur.Sed quis hominum pos- crcdidisti; cujus flexisses misericordiam,si ejus non
set salvari,si ille se non sincret comprehendi?Nam negasses omnipotentiam. llxc hodic, dilectissimi,
et beatus Pctrus, qui animosiore constautia Domino piisauribusvcstris insinuata sufficiant,ne fastidium
cohoerebat, et contra violentorum impetus, fervore de prolixitate subrepat.Quss autem desunt plenitu-
sanctae charitatis exarserat,in servum principis sa- rv dini, quarta feria auxiliantc Domino reddenda pro
ccrdotum usus cst gladio,et auretfi viri fcrocius in- miltimus : quoniam qui dedit quod locuti sumus,
stantis absicidit (Matth. xxvi, 51; Marc. xiv, 47; dabit, sicut credimus,quod loquamur :(X'per Domi-

(«jSic antiquissimus Vat Al.,constricti,\c\ astricti. (h) Dno mss. Vat., in laqueum. Mox autcm pro
(b) Inseruimus nobis cx codem Vat.et tribus aliis enim in tribus mss. Vat.
codd. </) Sic ex vctustissimo N'at. Al., inlcr cxtrcmum

(c) Hic ct in aliquibus aliis locis hujus sermonis mortis tuse periculum. Duo Vat. eiiam inter cxtrc-
quorumdam verborum collocationem ab editis di- mum mortis tuse periculum.
versam ad probatiorum mss. fidem exegimus. (j) lla ex eodem antiquissimo Vat. ln prima edi-

(d) Ms. Barb., uti liar potestate noluit tione :Per Christum Dominum nosirum. Amen. In
(c) Prima editio et ms.Vat.colleet. <•(
5:Nam Ji- .'1
aliis editisante Quesnellum: PerDominum nostrum
lato. Mox in alio Vat. ,
glorioso crucis triumpho. Jesum Christum Filium tuum,qui cum Patre ei Spi-
(/') Prima editio, Reformatur cuin nis. Bon. )'ilu sancto vivii et regnat in saecula sxculorum.Amen.

(;/) Editi anle Quesnellum, ipso Paire.Nostri codd. Similiter etiam plures mss. qui solum omittunt
u t ln textu, qucm cum Quesnello retinuimus. Filium tuum. Apud Quesn., Per Dominum nostrum
 317 SERMO LIV. 318
num nostrum Jesum Christum, cui est honor ot £ didit diem ;stabilitatem suam terra profundis con-
gloria in saecula saeculorum. Amon cussionibus labefactata non tenuit, et petrarum
SERMO LIIl A/. LL] Srmitaa, confraota Boliditate, dissiluit. Velum
De Passione Dominill. Habitus feria quarta. templi, quo priorum mysteria ulterius non erant
Syxopsis. —
I. Conversionem latronis, qui ad crucem obumbranda, discissum est et multorum sanc- ;

usque reus, repente confessor Christi factus est, tormn corporibus excitatis, ad pramuniendam
gratiSB opus esse.— II. Omnes creaturas, cum testi-
resurrectionis fidem, monumenta patuerunt(JtfaWA.
monium Christo in cruce reddiderunt, sententiam
in Judseos protulisse. —
III. Ckrisiianos humilitati
x.wii, 51-53 ; Ifarc. xv, 38 ; Luc. xxm, 65, 46). In
etpaticntix Christi conformes [icri debere ;nec aliam vos ergo, Judffii, ccolum et terra sententiam tulit,
esse viam ad xtema. vobis sol (c) servitutem suam diemque subtraxit,
Cap. I. — Exigit fidrs,partem dileotissimi, ut vobis famulatum suum elcmentorum ordines 203
sermonis quam de Domini Passione promisimus, denegarunt: rccedente a legibus suis ministerio
et

eodem nobis auxiliante reddamus 20? in quo :

ereaturae, vestra obcoscatio, vestra est significata
nos orationibus vestrisnon ambigimus adjuvari.Ad confusio. Vobis enim dicentibus : Sanguis ejus su-
commune enim pertinet lucrum, si potueritis me per nos et super filios nostros (Matth. xxvn, 25) ;

habere dtvotutn quia vestrae impenditur aedifica-

: r> merito hoc retributum est, ut quod vestri generis
tioni quidquid nostra; tribuitur facultati. Post illud impia perdidit portio, assequatur hoc (d) fidelis
ergo impium Juh-e detestandumque commercium, gentium plenitudo.
quo ab eo, Judosis persequcntibus, mundi Redem- Cap. III. —
Nos ergo, dilictissimi, quibus Do-
ptor est traditus, post illas sacrilcgas illusiones, minus noster Jesus Christus crucifixus, non scan-
inter quas usque ad locum poenae ejus mansuetudo dalum, neque stultitia, sed Dei virtus Deique sa-
perducta est,cruciiixi cum eo sunt, statutis utrinque pientia est (/ Cor. i, 23) nos, inquam, spiritale;

patibulis, latrones duo : quorum unus ad id usque semen Abrahac, non in prole servitutis geniti, sed
temporispar similisque eonsorti, insidiatorviarum in familia hbertatis renati ;
pro quibus in manu
et saluti hominum sempcr infestus, usque ad cru- ferti et brachio (e) extento de oppressione /Egyp-
cem reus, fit Christi repentc confessor; et inter ti;e dominationis eductis, verus immaculatus et
illosacerrimos corporis animique cruciatus, quos agnus immolatus est Ghristus
amplec- (/ Cor. v, 7) ;

simul et instantia ct difficultas mortis augebat, mira tamur salutaris Paschae mirabile sacramentum, et
conversione mutatus,.V<?mc»r'o, inquit,me/, Domine, ad ejus imaginem, qui deformitati nostras confor-
dum vcneris in regnum tuum (Luc. xxin, 42). Quae mis factus est, reformemur. Erigamur ad eum
istam lidem cxhortatiopcrsuasit?quoedoctrinaim qui pulverem abjectionis nostrae, corpus fecit glo-
buit?quis praedicator accendit?Non viderat prius ^ nae suae ; et ut resurrectionis ejus mereamur esse
acta miracula,cessaverat tunc languentium curatio, consortes, humilitati et patientiae ipsius per
omnia
CSCOrum illuminatio,vivi(icalio mortuorum, ca ipsa congruanms. Magnis nominis mililiam, magnse
quaemox erant gerenda, non aderant et tamen ; profcssionis suscepimus disciplinam. Sectatores
Dominum confitetur et Regem.quem vidct supplicii Christi discedere a regia non licet via, sed dignum
sui esse consortem,(a) Inde ergo oriebatur hoc do- est temporalibus non occupari, ad aeterna tenden-
num, unde accepit iides ipsa responsum ; ait enim tes. Et quia pretioso sanguine Christi redempti su-

ei Jesus: (b) Amcn dico tibijiodie mecum eris in pa- mus, glorificemus et portemus Deum in corpore
radiso (Ibid., 43;. Exccdit humanam
conditionem nostro (/ Cor. vi, 20) ut ad ea quae fidelibus pra>
;

ista promissio ; ncc tam dc ligno crucis quarn de parata sunt pervenire mereamur, (f) per Dominum
throno editurpotestatis.Abilla altitudine pra>mium nostrum Jesum Christum, cui est honor et gloria
fidei datur, in qua chirographum humanae trans- in saecula saeculorum. Amen.
gressionisaboletur quia se a formaservi Deiforma
:
SERMO LIV [/1/. LII].
non dirimit, dum etiam inter ipsa supplicia pro- De Passione Domini III. Habitus Dominico die.
prictatem unitatemque suam servavit et Dcitas in- Synopsis.— I. Crucis ct rcdemptionis mysterium an-
violabilis, et natura passibilis. liquilus pnc/iguratum, duas ia Christo naturas exi-
Gap. II. — Adjiciturad
confirmationem spei no-
J)
yere. — II. Distinctas esse utriusque proprietates

strae totius attestatio creaturac. Emiltente spiritum

voluntariasque humanxpassiones. III. Quam ini- —
quc dc bonitate Domini diffidit Judus, quem a cor-
Christo omnia elementa tremuerunt.densis tenebris poris et santjuinis sui communione non repulerat. —
splendor solis obductus, extraordinaric nocti sub- IV. Tristitiam et formidinem nostram voluntaric a

Jesum Christum Filium tuum,qui cum Deo el Spiritu suam.

sancto, ele. Editio Antuerpiensis an. 1583 idcrn ac (c) Al., virtutem. Quesn.
Quesnellus, sed pro Dco habet eo. (d) 1'rima edilio, jidclium ijenlium. Mss. collect.4
(a) Prima editio Vnde cnjo oriebatur hoc donum,
: et 5, /idclis (jcntilium.
inde accepit, etc. (e) Sic cx ms. S. Petri. Al., cxcclso.
(b) Eadem editio repetit, Amcn amcn. Poslea sub (f Ita vetuslissimus Vat. 3835. In ms. S. Petri.
iiinMi) r;ipi(is servant pro servavit est in aliquibus Per Christum Domiuum nostrum, qui vivii et regnat
ms.s, ct post unitatemque prims cliimnis exem- in swcula ScBculorum.
plum,coll.3 ct unus codex Vaticanus coll. 4 dclent
 :

319 S. LEONIS MAGNI SERMONES. )20

Christo fuisse suscrptas.— V. Petri ronvrrsionrm A. ceptio passionum non ita cst (q) affectioni nostrae
interioris Christi intuitus opus fuuse,- VI. Quan humilitalis exposita, ut a potentia sit Divinitatis
tnrum malorwm Judasis oriijo fuere clamores quibus
abjuncta. Quidquid Domino illusionis et conturne-
Christum morti addixertuil.
liae,quidquid vexationis et poenae furor inlulit impio-
Cap.I.— Intcr ornnia, dilectissimi, opora miseri- rum, non de necessitate toleratum, sed de volun-
cordiae Dei qu.-n ab initio saluti suni 20-fl impensa tatcsusceptum est Venit enim Filius hominis qux-
:

mortaliurn, nihil estmirabilius,nihilque sublimius, rerc et sulvare quod perierat (Luc. xix, 10 ;et sic ad
quam quod pro mundocruoifixusest Christus.Huic 205 ornnium redemptioncm utcbatur malitia per-
cnim sacramento universa pracccdenlium saeculo- sequentium, ut in mortis ejus resurrcctionisque
rummysteriaservierunt, ct quidquid (a) in hostla- sacramento, etiam interfcctores (h) sui possent
rum diffcrentiis, in prophcticis signis et logatibus salvi esse, si crederent.
institutis sacra dispcnsatione variatum est,hocpr;e-
hocpromisit implendum ut
Cap. III. — Unde scclestior omnibus, Juda,et in-
nuntiavi.t dispositum, :

felicior exstitisti,quem non paenitentia revocavit ad

nuncimaginibus figurisque cessantibus hoc prosit
Dominum,sed desperatio laqueum. Exspe- traxit ad
credere jam effectum, quod antea profuit oredi-
ctasses consuramationem criministui,ct donec san-
disse faciendum. In omnibus igitur, diloctissimi,
B guis Christi pro omnibus peccatoribus funderetur,
quaa ad Domini nostri JesuChristi pprtinentpassio-
informis lethi suspendium distulisses.Cumque con-
nem, hoc catholica fidestradit, hoc exigit,ut inlle-
scientiam tuam tot Domini miracula, tot dona ter-
demptoremnostrum duas noverimus convcnissena-
querent, illa soltem te a praecipitio tuo (i) sacra-
turas,etmanentibus proprietatibussuis,tantam fac-
menta revocassent, quac in pasehali cccna jam de
tam unitatemutriusquc subslantiae, uL ab illo tem-
perfidia tua signo divinae scientioe detectus,acccpe-
porequo sicut humani generis causaposcebat,(6) in
ras. Cur deejus bonitate diffidis, qui te a corporis
beatae Virginis utcro Verhum caro factum rst (Joan.
communione non repulit, qui tibi
et sanguinis sui
i, 1__), nec Deum illumsinehoc
quod homoest, nec
ad comprehendendum se cum turbis et armatorum
hominem sine hoc liceat cogitare quod Deus est.
cohorte venienti pacis osculum non negavit (Matth.
Exprimit quidem (r) sub distinctis actionibus vcri-
xxvi, 49)? Sed homo (j) inconvertibilis, spiritus va-
tatem suam utraque natura,sed neutra se ab alte-
densetnon revericns (Ps. L\xvn,30;,cordis tui secu-
rius connexione disjungit. Nihil ibi ab invicemva-
tus es rabiem, et stante diabolo a dextris tuis (Ps.
cat, tota est in majestate humilitas, totain humili-
cvin,6), iniquitatem, quam in sanctorum omnium
tate majestas nec infert unitas confusioncm, nec
armaveras caput, in tuum vcrticem retorsisti ut
;
:

dirimit propnetas unitatem. Ahud est passibile,

F ' , \ . ,. c quia
^ facmus tuum omnem mensuram ultionis cx
aliudinviolabile;et tamen ejusdem cst contumclia, l* l l _ u1 ;N t ,„_.__.,.„
cesserat, te haberet (/.) impietas tua judicem, te
.
,
. .
_
cujus et gloria. Ipse est ininfirmilatequi et in vir- tuapcena carnificcm.
pateretur
tute; idem mortis capax, et idem victor cst mortis.
Suscepitergo totum hominem Dcus, et ita sc illi, Cap. IV. Cum igitur esset Dcus inChristo mun-—
atque illum sibi misericordiae et potestatis ratione dum (II Cor. v, 19), et creaturam
rcronciliuns sihi /

conscruit, ut utraquo alteri (d) nalura incsset, et
neutra in alteram a aua proprietate transiret.
Cap. II. —
Sed quia dispensatio sacramenti, ad
reparationem nostram ante saxulaffiterna dispositi,
nec sine humana infirmitate, ncc sine divina erat
ad conditoris sui imaginem roformandam, Creator
ipse gestaret; peractis miraculisoperum divinorum,
qua. propheticus olim spiritus gerenda praedixerat
Tunc apcrientur oculi c3SC0rum,et aurcs surdorum au-
dient;tunc saliei claudus ul cervus,et fn) ptam erit lin-

consummanda virtute : (c) agit utraque formacum gaamutorumilsai. xxxv, 5); scicns Jcsus adessejam
alterius communione, quod proprium est, Verbo tempus gloriosa. Passionis implendae, Tristis c*t, in-
'
scilicet operante quod Verbi est, et carne cxse- quit,a»«»a mea usque ad mortcm Matth. xxvi.
quente quod carnis est. Unum horum corruscatmi- itcrum: Patcr, si ficri potcsl, transetU « mc cati.v istc

raculis, aliud succumbit injuriis.(/') Illud ab aequa- (I!nd.,\. 39). Quibus verbis quamdam formidinem
litatc paternasgloriae nonreccdit,hocnaturamnostri rj profitentibus,nostr«e infirmitatis 206 affectus par-

generis non rclinquit. Verumtamen ctiam ipsa rc- ticipando curabat, ct picnalis expcrientia1 metum

(a) Praepositio in addita cx ms. Vat. 3835. (?) Sacramcnta ex antiquissimo Vat. ct ex oditis
(/>) Ms. S. Petri,m/m beulv Virginis utcrum. antc Qucsnellum revocavimus. Mox in pcrfidia tua
(c) Prima editio et cod. Bon., sub divcrsis ct dis- praeferl codex S. Petri.
tinctis. /
;

Quaedam editiones, incorruptibilis,vBlcorrupti-

(d) Eadem editio et idem codcx, natunc. fct.t5.Dein pro stante unua cod.S. Petri tu stante.
cl

(e) Eadem in cpist. 28, ad Flavianum, c. 4. (/0 ldem cod. S. Petri et prinia editio, imi
(/) Corrcximus illud ex vetustissimo Yat. Al., iiuc.

Alixid (I) Sic ox antiquissima Vat. neo non cx ms. S.

(ij) Erat in editis nostrae Postposuimus
affectioni. Potri aliisque codd. Al., creatoris. Mox conditor pro
noslnc, uti adjeotivum humililatis, auctoritate mc- rrcator in piinia editione el cod. Bonoii.
morati antiquissimi Vat. In uno ms.S. Petri, afflic- (m) Anbquissimus Vat., clara. Hoo Esaic loco
ttontpro alJcclioni. utrumque clara, vel plana apud Patres invcnitur.ut
(h) Ejus pro sui in Vat. laudalo. ostendit P. Sabbatier.
 ;

321 SEHMO LV. 322

bat. In uobisergo Domini A N solitus diesprodiU, sdl impiismenti-
pavore trepidabat, ut susccptioncm noslr.v intirmi- bus nox caecitatis incubuit. Hoc manc vobis
(elr.e

tatisindueret, nostram inconstantiamsusevirtutis

ei templum etaltariadiruit,legemet prophetasademlt,
soliditate vestiret. Venerat enira in hunc mundum regnum ct sacerdOtiumsustulit,inluctum aeternum
dives atque misericorsnegotiator b e ccelis,et com- omnia(j) vobis festa convertit. tnistis cnim insanum
mutationemirabili inieratcommerciumsalutare,no- cruentumque cOnsilium,tauri pingues,vituli multi,
stra acoipiens.et sua tribuens,pro contumeliis frementes bestiae, canes rabidi, ut morti auctorcm
L,prodoloribussalutem, pro mortedansyitam vit.v et Dominum gloriae traderetis : et tanquam
etcuiail exterminationem persequentium potcrant extenuanda esset furoris vestri immanitas, si ejus
plusquam (4 duodecim millia angelicarum servire scntentia qui provinciae vestrae praesidebat, utere-
malebat nostram recipere
legionum(A/a///t.xx.vi,53 . mini,vinctum Jesuni ad Pilati judicium deduxistis ;

formidinem quam suam exercere potestatem. ut clamoribus ininrobis trepido cognitore superato,
Gap. V. —
Quantumautem universis Qdelibus hac interfeclorem hominom eligeretis ad veniam, et
(/, )

humilitate collatum sit,primus beatissimus Salvatorcm mundi peleretis ad poenam. Post hanc
(e apo-
stolusPetrus experlus est Ihid, 75), qui, cum illum damnationem Christi#)quam exsccutaestPilatiprae-
instantissawitiaevehementior procella turbasset, ad « sidis magis ignavia quampotestas, qui lotis mani-
reparationemvigoris celeri mutationeconversusest, buset orepolluto,iisdom labiis Jesum misit ad cru-
sumens de exemplo remedium, ut tremefactum re- cem,quibuseum(m)pronuntiaverat^nnocentem,mui-
pente membrum rediret ad suicapitis firmitatem. tas illusiones Domino, sacerdotalibus serviens ocu-
Non cnim posseldomino scrvus, etmagistro major lis, licentia popularis ingessit:et in mansuetudinem
csse discipulus (Matlh. x, 2i; Joan. xv, 20 . qui ojus qui hasc sponte tolcrabat, furensturha saeyivit.
humanae fragilitatis trepidationem non vtnceret,nisi Sed quiamultum est,dilectissimi, ut omniahodier-
victor mortis ante timuisset. RespcxitergoDominus nus sermo percurrat,in quartam feriam,qua lectio
Petrnm(Lui.xxii,6l), cl(f) inter calumnias saccrdo- Domiuicae Passionis iterabitur, residua differantur.
tum, inter falsitates testium, inter caedentium et enim Dominus, orantibus vobis, ut ip-
Praestabit
conspuentium injuriasconstitutus,illisturbatumdi- dono,quod promittimus impleamus:(«.)perDo-
sius
scipulum convenit oculis, quibus cum pr»viderat minum nostrum Jesum Christum, qui vivit et re-
esseturbanduimetin illum [g] ingressa est veritatis enat in saccula saeculorum. Amen.
inspectio, ubi erat cordis facienda corrcctio ;
quasi SERMO LV [Al. LIII].

quaedam h illic vox Domini insonaret ac diccret: (i)
Quo abis,Petrc ? quid in tua recedis ? ad mcconvcr-
tere, in meconfide,mo sequere morc passionis hoc C
:
tempuscst, nondum tui venit hora supplicii. Quid
metuis,quod etiam ipse superabis ? Non le confun-
dat infirmitas 2C7 quam recepi. Ego de luo fui
trepidus, tu de meo esto securu3.
Btane uutem facto eonsiiium inierunt omnes prin-
De Passione Domiui IV. Feria qnarta.
Synopsis. — I .Dccr ucifixione C'hrist i,/n quaper latro-
nesetectorumet reproborum discretio figuratur.
—W.ImperifasesseJudxorum in Christum blasphe-
mias,cum prndictam esset, non cam descensurum,
sedreguaturum a liyno. Ul.Ia cruce, quir veri —
alfarissacramentum esl,sanguineChristichirogra-
phum peccatiesse deletum,etlatronem mirabuifer
conversum. —
IV Deacetodegustato, verbo Con- '.

summalum est, inclinatione capilis ct morte

cipes s ficcrdo/um et seniorespopuliadversum Jesum,
ut eum morti traderent (Matth.xx\n,l). Hoc mane,
Ji)da?i,nonortusvobisluciscontigit,sed occasus, ncc
Christi. —
V. Charilate etpnritute parari corda
ad paschale fcstum celebrandum.
Cap. L— Exspectationi veatrae,dilectissimi, quod

Pelri,»MW/ro paliore trepidabat ct susce-
plionesenoslraeinfirmilatis induerahitnostram,elo.
[b Kfliti, cee/i. Emendavimusexms3. antiquis.simo
Vat.et S. Petri. Primaeditio, et coeli commulatione.
Post pauca sua tribuens scripsimus cum vetustio-
ribus editionibus ao duobus laudatit; eodd. Ques-
nellus, sua retribuens.
c) [dem antiquis. Vat., honores,ct dein sawlatcs
pro satntcm.
d Itespicitur locus apud Matth.xxvi, 53, in quo
licet nuncnon legaturmi//ta,sietamen olim in non-
Dullisexemplaribus legebatur, uti videre estin anti-
guissimisEvangeliariis Veronensi,Brixiano et Foro-
juliensiaP. Blanchinio editis unde etiam Augu-
; conjecil aotatione ad marginem, non ausus immu-
Btinus in libro de Spirilu ot Littera, c. et 35, et
Bilarius in psal. uii, num. 1, in psal. uv, n. 6, et
lib. x de Trin. num. 42, simililer in suis codicibus
legerunt.
(«)Sic nostri eodd.el editi anle Quesnellum,apud
qnem, Apottotus expertus cst, cuieum. Antiquissi-
mus Vat.praefert vocem Petrus, aed deletApostolus.
(f) Cod. s. Petrf, inter seniorum catumnias.
(g) Sic antiquissimue Vat.,codd.S.Petri ctduoalii
nostri codices Vatt.cum ms.Victorino,quemQuesn.
ad marginem allegavit. Prima cditio cgressa est.
Aliae editiones cum mss. collcct. h, convcrsa est.
(h) Editi, illi. Corrcximus ex vetustissimo Vat.et
cod. S. Petri.
(?) Praetulimus Iectioncm antiquissimi Vat. AL,
Quid hubcs Petre? Quid intuam conscientiam rcccdii?
Codcx S. Petri, quid intus recedis, ubi inlus pro in
tua librarii lapsu scriptum videtur. Mox revertere
J3
pro converlerc in mss. Vatt. collect. 4 et 5. Recon-
verlerc sutem in alio Vat.
(j) Addidimus vobis ex antiquissimo Val. ct ms.
S. Petri.
(/, :)Sic quidam nostri codioes Vatt. ut Quesnellus
I tare Lectionem vulgatam notninem.
(I Ita correximus ex mss. S. Petri ct alio Lectio-
nar. Yat. Aceedit etiam antiquissimua Vat.3835,in
quo item legitur quam. k\.,qua excusata est Pilati
prxsidis ignavia viagis quam potestas.
~in Aliqui mss. el prima editio, prxnuntiaverat.
iiAntiquissimus vat., Per eumdem Dominum
nostrum Jesum Christum, cuiest honor el gloria in
sxcula stcculorum.Amcn.
 ;

323 S. LEONIS MAGNI SEltMONES. 324

debetur, Domino largiente reddcndum est, prorae- A meas ad palmas, faciem autem mcam non averti a
rentibus orationibus vestris, ut nos ad solvendurn confUsione spulorum (Isai. l, 6).Ipse per David,De-
faciatidoneos,quivosadcxigendum(a fecit intentos. deruntt \nqait in escam mcam fel, et in sili meapo-
f

Loqucntes cnim proxime dc Domini passione,usque taveruntme aceto(Ps.Lxvm,22).Et iterum: Circum-

ad evangelicoa historioc venimus locum,in quo Pila- dedcrunl me cancs multi l) concilium malignantium
tus(^)impiisJudacorum clamoribus,ut Jesuscrucifi- obsedit me.Foderunt manus meas et pcdcs )/icos,dinu-

gcretur, cesiisse narralur.Peractis itaque omnibus meraverunt omniaossa mea.Ipsi vcro considcrave-
quse Divinilas ficri carnis velamine temperata pcr- rmil ctconspexerunt me, diviserunt sibi veslimcnta
misit, Jesus Christus Filius Dci cruci quam etiam mea,et supcrvcslem mcammiscrunt sortem(Ps. xxi,
ipse (c) ge8tarat,affixus est,duobus lalronibus, uno l7j.Etnesccleristantum vcstri videaturordoprffidic-
ad dcxteram ipsius,alioad sinistram,simililcr cru- tus,nullaautem potentia pr;enuntiata crucifixi, non
cifixis:utetiam in ipsa patibuli specie monstrarctur quidcm legistis,Dominus(»?)descendit de cruce; sed
illa quae in judicio ipsius omnium hominum est fa- lcgistis Dominus regnavit a ligno (Ps. xcv, -10).
:

ciendadiscretio ;
cum et salvandorum figuram fides Gap. III. —
Crux ergo Christi sacramentum veri
credendis (d) latronisexprimeret, etdamnandorum ct praenuntiati habct altaris, ubi per hostiam saln-
formamblasphemantisimpietas pracnotaret. Passio j^
tarem, naturae humanae celebraretur oblatio. Ibi
igitur Christi salutis nostraccontinetsacramentum,et sanguis immaculali agni antiquae pravaricationis
deinstrumentoquod iniquitas Judaiorum paravitad pacta delebat:ibi tota diabolica; dominationisconte-
pcenam,potentiaRedemptoris(e)gradum nobisfecit rebaturadversitas,et (n) declationesuperbiae victrix
ad gloriam quam DominusJesus itaadomnium ho-
:
210 bumilitas triumphabat ; cum tam velox fidei
minumsrtscepilsalutem,utinterclavosquibus ligno essei effectus, ut de erucilixis cum Christo latroni-
tenebaturaffixus,pro209interfectoribussuis(/) pa- bus, qui in Christum Filium Dei credidit, paradi-

ternaeclcmentiae supplicaret ct diceret: Pater igno- sum muneris cx-

justificatus intraverit. Quis tanti

sce illis, quia ncsciunt quid faciunt (Luc. xxiii, 34). plicet sacramentum?quis potentiam tam miraecom-
C AP . II. — Principes autem sacerdotum, quibus mutationis enarret ? Exiguo temporis puncto, lon-
indulgentiam Salvator petebat, supplicium crucis gorum scelerum reatus aboletur ; inter luctantis

irrisionum aculeis(o) exasperabant; et in quen ma- animae dura tormcnta, haerens patibulo transit ad
nibus amplius saevire non poterant, linguarum tela Christum et cui propria impietas intulit poenam,
;

iaciebant, dicentes: 4lios salvos fccit seipsum non Christi gratia dat coronam.
potesf salvum facere. Si rcx hrael est descendat Cai\ IV. Hincjam degustato aceto, Dominus, —
(h) nuricde ci'itce,etcredimus ei(Mutth.xxva), i2).De quod illa dabat vinea, qiwe ab auctoris sui planta-
quo(?')erroris ibnte, Juduei, de quo invidise lacu, ta-
C tione degenerans [Matlh. xxi, 38),conversafuerat in
lium blaspbcmiarum venena potastis ? Quis vobis amaritudinemvitisaliena3,Co?i5«in?»d^u??i csl (Joan.
magister tradidit, qnaj doctrina persuasit, quod il- xix, 30), ait hoc est, completai sunt Scripturae ; :

lumregem Israel, illum Dei Filium credere debere. non cstamplius quod(o) de insania populi iurentis
tis, qui se (j) aut crucifigi non sineret, aut a confi- exspectem nihil minuspertuli quam me passurum ;

xioneclavorum liberum excuteret? Non hocvobis essc prsedixi.Peracta suntmysteriainfirmitatis,pro-

lcgis mysteria, nonpaschalisobservantiae sacramen-
ta, neculla unquam prophetarum ora cecinerunt
scd illud vere abundeque legistis, quod ad detesta-
bilem vcstri sceleris impietatem et ad voluntariam
Domini pertinct passionem. Ipse enim per Isaiam
loquitur: Dorsum mcumdediad\lagcUa,(k) maxillas
manturdocumcntavirtutis. Inclinato itaque capife
emisit spiritum,et in corpus dietertio suscitandum,
quietem placidi soporis admisit. Cui sacramcnto
eum se vitse auctor impenderet, et ad lantam divinse
majcstatisinclinationemtotiusmundicompago qua-
tcrctur,cumfacinusimpiumomnis (/?)suiconfusione

(a) Prima cditio, facit. quissimo Vat.,in quo postrcmo post vocem libcrum
Forte improbis legendum Latinus Latinius
\h) subjicitur corpus. Paulo post, Prophetarum oracu-
conjecit in Biblioth. sacr. et prolana, uti in ser- la cecinerunt in quibusdam mss. Vatt.
mone superiori c. 6. D (k) Idem Vat., maxillas aulem meas, et mox in
(c) Prima editio, gesscrat. csca mea.
(d) Antiquissimus Vat. 3835 omittit latronis. (/) Emendavimus cx eodem Vat. Al. consilium,

(e) Etsi nomen gaudium pro gradum a Quesnello Dein conspexerunt pro inspeorrrunf scripsimus ex
substitutum, pluribuset potioribusnostris mss.con- eodem codice et alio Vat. collect. 5. Prima editio,
iirmetur antea editorum tamen lectionem gradum
;
inspr.verunt in me.
quam exemplar priniee editionis collect.3 approbat, m Prima editio et trcs codd., desccndet.
revocavimus, tum quia congrucntior est, tura quia (n) Cod. de elisione.
S. Petri,
serm. 51,cap. 7, similiter legitur: Per Crucis sup- (o) sic correximusez codice S. Petri. In codice
plicium gradus vobis asccnsionis parat ad regnum. Patav.s. Antonii errore librarii,a6 insani, cum Bori-
(fj
Antiquissimus Vat., paternatn clemen/iam. bendum fuerit ab insania.WW codd. et editi, insa-
(g) Ila ms. S. Petri aliaa asperabant. : niam. Prima autem editio, ?u>??. esf aliud quo insa-
(fc)AdverbiumnttMcdesideraturinvetustissimoVat. iiiam populi.
(?) Forlc furoris, ut Lalinus Latinius in Biblio- (p) Ms. S. Petri, sua confusionc. Unus Vat. .con-
theca conjccit. fessionc pro confusionc ;natura pro creatura in
Vocem aut addidimus ex mss.S. Petri et anti- prima editione.
(J)
3*S SERMO LVT, 32R

creatura damnaret, el manifeslam in i Len- A. fam ; >' qua scquitafe etpotmtia divinilatc el hu-
mundi elementa proferrent qui vobis
tiara ipsa(fl] :
manitate certavit Chrisfus. —
II. l)e orationc Chri-

sti t duplicis voluntatis conflictu, qui adnostram

i

animus, Judaei, qu.r conscientia fiiit; quando et vos erudilionem ordinalw est. — 111. l)c Christi erga
judicium universitatis urgebat.et revocari ad se con- Judam lcnifute, scelerala Judx pcenilentia, et ho-
summato scelerc impietasvestra non poterat?Qualis minis per Chrislum rcdemptione.
confusiovosoperuit?qua?corvestrum pcenasuscepit? Cap. I. — Creator et Dominus omnium rerum
Cap. V. —
Cum igitur, dilectissimi, tanta sit mi- Christus post inusitatum sacrse Virginis partum,
iordia Dei, ut etiani de tali populo multos p^r posi adorata magorum eonfessione 212 cunabula,
Bdem justificare dignatus sit, nosque [b) sub veteris el posl multiplicem doctrinam cceleslis cloquii et

quondam ignoranti.v profunda noctc pereuntes, in variarum curationum medclasimperioverbi potentis

patriarcbarum societatem, et in sortem electi ^ene- effoctas, dispfiisationem omniuin sacramcntorum

ris adoptaril : ad altitudinem spei nostrae non segni- omniumque virtutum salutifera passione consum-
ter neque [c) eum torpore curramus; scd prudenter mat.Chrislianae igitur spei,dilectissimi, vera ratio ct
leliter cogitantes, de quali captivitate et quam principalis causa crux Christi est: quac licct Jud.ris
miscra servitute,quo prctio redempti.et quo bracbio s!t scandalum gentibus aufem
,
s'ultitia, nobistamen
Bumus educti, glorificcmusDeum in corpore nostro; •» Dci virtus esl, Dciqitc sapicntia [I Cor. i, 23). Unde
21 1 ut habilarc eum in nobis, ex ipsa conversatio- summum hoc ctpotenlissimumdivinaemisericordiae
nisnostra? probilatemonstromus. (d Etquianihilest sacramentum semper quidem in cordibus nostris
in omniurn virtutum dignitatc prsestantius quam cum rctinendum est, sed nunc vi-
tota sui dignitalc
pietas misericordiaeei puritascaslitatis, his nos pr;e- vaciorem animi sensum ct puriorem exigit mentis
sidiis specialius instruamus, ut rliaritalis opere ac intuitum, quando nobis non solum recursu tempo-
nitore pudicitiae, tamquam dnabus elevati a de
,;
-^, ris, si d etiani textu evangelicae lcctionis omnc opus
terrenis mereamur esse cmlestes. Quo desiderio nostrae salutis ingeritur. Nihil ergo apud nos loci co-
quisquis gratia Dei adjutus impletur, et de profectu gitationes habeant impiorum,nec integritatem sanae
suo non in se, scd in Domino gloriatur, hic legiiimc intelligentiae, aui Judaica offensio, aut gentilis cor-
honorat paschale sacramentura.Hujus liminavasta- rumpat irrisio :ut quod pro nobis non solum humi-
tor angelus sanguine agni et sicjno crueis pramotata liter, sed etiam sublimitergestumest,
autseeundum
non plagas .-Egyptias non pavescit, et
intrat. (e) Is hominem secundum Deum videatur
impossibile, aut
iisdem aquis hostes suos relinquit exstinetas quibus indignum. Utrumque autem recipi, ulrumque con-
cst ipse salvatus. Am|>lectamur itaque, dilectissimi, veniteredi: quia nemo hominum (g) potcst, nisi in
purificatismentibusatque corporibus.salutisnostrae utioquesalvari.JustuscniinetmisericorsDeus(/i)non
mirabile sacramentum, etabomni fermento malitiaj C sic jure suae voluntatis cst usus, ut ad reparationem
vetcris emundati Pascha Domini cum
(I Cor. v, 7 ,
nostram, solam potentiam benignitatis exercret sed :

digna (/"Jobservantia celebremus ut regentenosSpi- :

quia consequens fuerat ut homo faciens pcccatum,
ritu aancto, a charitate Ghristi nullis tenlationibus servus esset peccati (Joan. vm, 34), sic medicina
separemur, qui in sanguine suo pacificans omnia,et aegris,sic reconciliatioreis,sicredemptioestimpensa
in altitudinem paternae gToriae se reccpit, ethumili- captivis, utcondemnationis [i) justa sententia justo
tatcm sibi servicntium non reliquit, cui est honor et liberatorisopere solveretur.Nam sipro pcccatortbus
gloria in ssecula saeculorum. Amen. sola se opponeret Deilas, non tam ratio diabolum
SERMOLVl [Al. LIV]. vinceret quam potestas. Et rursum, si causam lapso-
Dc Passione Domirti V. Die Dominica habiltts rum sola ageret natura mortalium, (_/') non cxuerctur
Synopsis I.—Salulem nostram csse in crucc josi- a cnnditione, quae libera non esset a genere. Unde

n Yox ntundi adjecta est ex duobus pnestantissi- (;/; Antiquissimus Vat. 3835, posset ; alius Vat.
miscodd. Vat. et S. Petri; ex quibusetaliis mss. ac collect. 5, possit.
Donnullis etiam editionibus quis vobis leoosuimus (h) Cum eorruptusessethiclocus, Quesnellusedi-
moquioohis Mox in vetustissimoVaticanopostrema A\t,non sic wittwere,notans in margine « Ita ope edi- :

bujus capitis verba sic QR&nmtxiT'.Qu3B conscientia tionis Venetae anni 15<).j. quae ex antiquiori anni
fuitl qualis confusio vos operuit? quxCor vestrum D 1 185 expressa est, cmcndatum cum lcgerctur, non ;

pcena suscepill quando et judicium vos univcrsitatis sic injuria, in omnibus exeusis, et quos vidi mss.
urgcbat,et revocaresea consummafo scelereimpictas codicibus. » Prima pariter editio,cx qua sumpta l'ui
vestra non poferat ? Cum igitur, elc. Veneta an. 1485, cum codd. colleet. 3, habet mu-
Idem Va.t.,subveleriquondamignoranli3inocte. nerc; sed neque hoc plane satisfacil. Veram lectio-
Pruna editio, sub veteri quondam ignorantise pro- ncin, non sicjure, suppeditavit antiquissimusVat.
funda uocle. coi ex. Mox, excrceret pro exeieret in prima cdi-
Al. in margine editorum, cum tempore, et ila tione.
nostri eodd. collecl 5. . (i) Sie melius ex eodem Vat. Al.,just3?.

[d) ("nus ma. Vat. et alias S. Petri, ut quia. Dein,
ct chnritatis in prima editione, loco ni charilatis.
(e) In ms. s. Petri, ipsasptagas. Mox postvocem
kastes addidimue suos ex antiquissimo Vat.
(/') Sic Quesnellus cum nostris codd. Anteriores
ed\t\oncs,ol)Scrvationc. Porro observanlia ovojejunio
apud Leonem frequens invcnitur.
j Sic sex nosiricodd., et melius quam eruerelur,
uteral in editis; exui enini a conditinne diccbatur
pro liberaria servitule. Unde apud S. Zenonem I. i,
tiait. LO, n. 5, Mulli condilionibus duris cxuli; in
quem locum plura annotavimus. Quesnellua in mar-
gine suspicatus est pro erueretur legendun .'crte
erueret; dic, exucrct.
 :

327 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 328

oportuit in uniim Dorniaum nostrum Jrsum Chri- \ '.

in Cacinorc principatum. lluic nc criminis

.stumetclivinamcthumanamconvcnircsuljSiiiiiLmrn, causa dliqua praeberet offcnsio, nulla est negata
ut mortalitati nostrae per Vcrl^um carncrn factum ct dignatio ; scd illius spiritu inflammatus exarsit, cui
origo novi hominis subvcnire et passio. minisleriumsponte(<? pi'.i'huit;etqualeri)habuitmen-
Cap. II.— Cum igilur in Christo Jesu (a) Judaeorum tem, talem invenit ct pra?sidern. Mcrito, sicut(/") et
caecitas quae sunt divina non videat, gentilium sa- propheta praedixerat, oratio ejus facta est in peccatum
picntia quae sunt humana 213 contemnat; illis ad- (I's. cvi.i, 7j: 214 quoniam consummato scelere,

versus gloriam Domini calumniantibus, istiscontra
humilitatem superbienfibus: nos Dci Filium, ct in
suisvirtutibus,ctinnostrisinlirmitafibusadoramus;
nec erubescimus crucem Christi ct intcr contradi-
centium linguas nec de morte ipsius, ncc dc rcsur-
(g) tam perversa ipsius convcrsio f'uit,utetiam pooni-
tcndo peccarct. Admiltit ergoin se Filius Dei impias
manus,e| quod s;jevienliumfuroreagitur,(/t)patientis
potestate completur. Hocenim eratillud magnaepie-
tatis sacramcntum, quod (i) Christus consectabatur

rectione dubitamus. Quoniam quod superbos ad in- injuriis: quas si apertapotentia etmanifesta virtute

fidelitatcmtrahit, hoc nos ad firlem dirigit et quod ; propelleret, divina tantum exerceret, non humana

apud illos est matcria confusionis, hoc apud nos est curaret. In omnibus aulem quae ()) illi popularis et

causa pietatis. Admonitis igitur discipulis Doniinus, ^» sacerdotalis insania contumeliose et procaciter in-

ut contra vim tentationis instantis vigilanti oratione fcrebat, nostr.c dilucbantur maculae, nostrae expia-

certarent, ipse (b) Patri supplicans,ait: Patcr,si pos- bantur offensaj : quia natura, quae in nobis (/.) rea

sibile est, transeat a me calix istc. Verumtamennon semper fuerat atque captiva, inillo innocens patie-

sicut ego volo, scd sicut tu (Matth. xxvi, 39). Prima baturet libera; ut ad auferendum peccatum mundi,
pctitioinfirmitalisest,sccundavirtutis: illud optavit ille hostiam se Agnus offerret, (/) quem et omnibus

(c) ex proprio: nec enim aequa-

ex nostro, hoc elegit corporalissubstantiajungcret,etab omnibus spirita-
lisPatri Filiusomnia essc Dco possibilia nesciebat, lis origo disccrneret.Ila?c hodie,dilectissimi,auribus

aut ad suscipiendam crucem sine sua in hunc mun- inquartamfe-

vcstris insinuata (m) suf liciant.Caetera
dumvoluntatedescenderat,uthanc diversarum affe- riam differantur, auxiliante Domino orationibus ve-
ctionum compugnantiam perturbata quodammodo stris, qui praestare dignabitur, ut quod promittimus

ratione pateretur. Sed ut suscipientis susceptaeque implcamus: (?i per eumdemDominum nostrum,cui
naturae esset manifcsta distinctio, quod erat homi- cst hcnor ct gloria in soecula saeculorum. Amen.

nis, divinam desideravit potentiam quod erat Dei, ; SERMO LVII [Al. LV]
ad causam respexit humanam. Superiori igilur vo- De Passione Domini VI. Feria quarta.
lunlati voluntas cessitinferior,et cito demonstratum Synopsis. I. Ghristum volunlarie compreliensum—
est quid possit a trepidante orari, et quid non dc- C noluisse defendi. II. Christwm iisdem verbis infi- —
delium conscientias cozdere, fidelium corda firmare
beat a medente concedi.Quia enim noaquid oro/ius,
Caipham, dvm vestem suam scidU, saccrdolali se
sicul oportet, nescintus (Rom. vm, 26), et utile nobis honore spoliasse. III. Quae cozcitas sacerdotuni, —
est ne fiat plerumque quod volumus; Deusjustus ct qui linguis crucifigunt Chrisium, et manus relrahere
bonus, quando ea quae nocitura sunt, petuntur, ne- acosde videri volunt.Eorumiem circa pecuniam Judae

gando miseretur. Voluntatis ergo nostrae corrcctio- c;i't(i superstitio. IV. Chrislum in cruce exolta- —
tinn omncs creaturas in su;v passionis communionem
nem Dominus cuin trina oratione firmasset,gravafis traxisse. —
V. Christianos tanto pretio redemptos a
adhuc mocrore discipulis, Dorniitejum, inquit, cl re- diaboli laqueis cavere debere, qui cana astrorum
quiescife.Ecce appropinquavit lwra,ct Filius hominis scientid homines dcludit.
tradclur in manus peccatorum. Surgile, (d) eamus. Cap.I. — Sponsionisnostraememorcs,dilectissimi,
Eceeappropinquavitquimetradet(Matth.xxm,45,bO). reddimus quod debemus.215 af-
sanctitati vestrae

Cap. III. —
Inter ipsa autem verba Domini, qui futuram sperantcs gratiam Dci, ut indc nobisprove-
praedicti f'uerant,irruerunt,et cum gladiis et 1'ustibus niat devotio, undeest incitata promissio. Compre-
comprehensuraChristum turba confluxrt,ducem se- hensus Christus Dominus a turbis quas principes
qucns Judam Iscarioth, qui privilegio perlidiae obti- sacerdotumct doctores legisarmaverant, utimpleret

(«) Erat in cxcusis,

Judivoriun durilia qu;v sunt di- D (/() Ita ex eodem codice, ubi editi habebant: j>a-

vina, gentilium ccecitasqux sunt fitomana contemnat. tienti potestate complevit.

DuoVatt. mss. collect. 4 ct 5, et Lectionar. Patav. (i) PrimaeditioetunusVat. collect. 5, Cliristicon-
S. Antonii Jud;vocum cxcitas, qu.v sunt humana
:
secrabatur injuriis.
contemnat; ubi caecitas Judaeis tribuitur, ct persal- orrectum ex vetustissimo Vat. Al. illu. ,

tum a quas sunt divina ad qu;v sunt humana librarii / cx eodem ms. et bene; cum rca et captiva
lia

transcurrcrunt. Emcndationcm vetustissimus Vat. contraponantur innocentiei UberaeEditi etaliicodd,,

suggcssit. victa. Prima editio oum ms. Bon., vincta.
(b) In uno Vat dccst Patri. (/) Prima editio, quem ci omnibus corporalibus sub-

{c) Sic cx antiquissimo Y;it. Al., in proprio. stantia jungeret, ct al> omnibus spiritualibus origo di-
(d) Prima eamus Mnc.
cditio, scerneret. In duob. Vat. mss. collect. \ et5 habetur
(e) Antiquissimus Vat. addit se\ et videtur legen- pariter, corporalibus.
dum :cui ministrum sponte se prsebuit. (m) Antiquissimus VaU, suffecerint.
(/') In eodem Vat. desideratur et. llanc clausulam, quae deerat, adjecimus ex vo-
(;/) Kx eodem antiquissim.oVat.eniendavimu8.Al.,
tustissimo Nat. ln alio cod. Vat. pro itnpkamus} lc-
tam pervcrsa impii conversio. gitur implere valeamus.
 .

»26 SERMO LVII. aao

dispcnsationem (a), cohibuit potestatem; ot beatum A rum, nolcntcs intcrficcre, ct clamantes, Crucifige,
apostolum Pelrum liumuua adversum irruentes Quid hac S[iocic rcligionis injustius? qufd
crucifige.

amiuositate commotum, gladio abstinere preeepit hacclementiojsimulationecrudelius?Qua lege, Ju-

Matth. x.wi, 52 Snperfluum enim erat ut qui nolc-
.
da^i.quod vobis non licet facere, licetvelle? qua ra-

bat praesidio angelicarum legionumjuvari.velletse tionc,quodcorporapolluit,cordanonlaedit?Contami-

unius discipuli opposilione dofendi. Perpetraverit nari occisionccjusmetuitiSjCujus super vos ct super

licet ferox turba quod voluit, et dc sccleris sui ex- filios sanguinem postulastis (Matth.
vestros fundi
sultarit (b) effeetumajor tamcn comprehensi virtus,
; zxvii, 25). Sinon tantum facinus vestra impietas per-
(|iiam comprehendentium fuit. Judoeorum enim cx- agit, permittite pncsidem judicare quod sentit. Sed

citas nihil obtinuit, nisi ut sua impietate se perdc- vos etiam in ipsum graves atque violenti, in id eum
rct; Ghristi vcro patientia hooegit, ut oinncs sua dcclinare nonsinitis,a quo ipsi mcndacitcr abstine-
Passione salvaret. tis. Peccaverit Pilatus taciendo quod noluit, in ve-

Cap. II.— Perducto autem Jesu ad Caipham prin- stram tamcn conscientiam confluit quidquid furor
oipem Bacerdolum, quo scribaa etornnis saoerdotalis vester extcrsit. Talis etiam illic vcstra obscrvantia
ordo convenerat (Matth. xxvi, 57), falsa advcrsum Do- fuit, ubi pretium, quod vobis Christi vcnditor repor-
minum testimonia quacrebanlur sed inter incondi- ;
j. tavit, mitti in gazophylacium noluistis, caventes sci-
Utf et dissonas voccs hoc Jesus mirabiliter elege- licct ne sacros loculos pecunia crucnta pollueret.
rat c), ut taceret. Caiphae tamen dicenti : Adjuro tc Cujus cordis est ista simulatio? Sacerdotum con-

per Deum vivum, ut dicas nobissi tu es Christus Filius scientia capit quod tcmpli arca non recipit (Matth.

Dei (Ibid., 63) : ita veraci ac provida auctoritate rc- xxvii, 6). Rcfutatur illius sanguinis taxatio, cujus
spondil, ul iisdemverbis ct infidelium consciontias non timctur effusio.Quantislibet ita vos fallacia?

d credentium corda firmaret, ad omnem

ca^caret, ot circumtcgatis umbraculis, initum est cum traditore
interrogationem ejus referens,'/'» dixisti; addensque commcrcium, quo justum sanguincm, sicut non li-

quod sequitur : Vcrumtamcn dico vobis, amodo vide- cuitcomparari (/) sic non licuisset effundi.
bitis Filium hominis scdcntem a dextris (c) virtutis Dei, Cap. IV. — Seditiosis igitur clamoribus Judajo-
et venientem in nubibus cceli Ibid,, 64). Caiphas autem rum (k) cedente Pilato, in loco, cui nomen est Gol-
atl exaggerandam auditi scrmonis invidiam, scidit gotha, crucifigitur Christus (Joan. xix, 17, 18). (/) Per
vestimenia sua : et ncscicns quid hac significaret in- lignum erigitur lapsus ih ligno,et gustu fellis et aceti

sania,sacerdotali se honore privavit.Ubi est.Caipha, priusquam traderetur,

diluitur esca pcccati. Merito
rationale pectoris tui? ubi continentiae cingulum? omnia ad me
dixerat Dominus : Cam cxaltatus fuero,
ubi superhumerale virtutum? Mystico illo sacrato- traltam (Joan. xn, 3 id cst, totam causam humani ) :

toquc amictu ipse te spolias, et propriis manibus C generis agam,et olim perditam in integrum revoca-
pontificalia indumenta disccrpis, oblitus praecepli bonaturam.In me omnis infirmitas abolebitur, in
illius, quod legcras de principe saccrdotum De me omnis plaga sanabitur. Exaltatum autem Jesum
:

capitc suo cidarim non deponct, cl vcstimenia sua (f) ad se traxisse omnis, non solum nostrae substantiae
n »i disrumpct Lcv. xxi, 10). Tu vero, a quo jam alic- passione, sed etiam totius mundi (m) commotione
nabatur haec dignitas, ipse tibi es exsecutor oppro- monstratum est. Pendente enim in patibulo creatore,
brii; et ad manifestandum fincm veteris instituti (y), univcrsa crcatura congemuit, et Grucis clavos omnia
eadem disruptio sacerdotalem aufert ornatum, quae simul elementa senserunt. Nihil ab illo supplicio
mo.x et templi discidit velum. libcrum fuit. Hoc in communionem (n) sui etterram
Cap. III.— Hinc jam, dilectissimi, intermulliplica- traxit ct coelum, hoc petras rupit, monumenta ape-
tas illusiones nocte transacta, vinctum Jesum 216 ruit, 217 inforna reseravit, et densarum horrore
1'ilato praesidi tradiderunt. Principes enim saccrdo- tcnebrarum radios solis abscondit. Debebat (o) enim
tum et scniores populi hoc consilio rem gerebant, ut hoc testimonium suo niundus auctori, ut iu occasu
ab aclione sceleris (li) sui vidorcntur immunes, sub- conditoris sui vcllent universa finiri. Sed patientia
trahentesopera manuum.et (i) exerentestelalingua- Dei servat rcbus atquc temporibus ordinem suum.,
Editi, cohibet. Emcndavimus ex antiquissimo D Hinc jam, etc.
Vat. 3835 et cx Lectionario S. Petri, in quo disposi- (// 1 Hainaudi
et Qucsnclli editiones delent sui : re-
m, pro dispensalionem. stituimus ex antcrioribus editis, nostrisque codd.
ibj Editi, affectu. Correctionem praa;bucrunt duo (i) Quajdam cditioncs, cxcrcentes, male et ali- :

laudati codices. quanto post totum facinus loco tanlum /acinus.

(j) Pracfercnda visa cst haec lectio ms. S.
(c) In m.s. S. Petri, u! tacendo vinceret. Petri.
(a< Editi et aliqui codd., casderet. VA dudbus rne- Al., ita debuit non cffundi.
raoratis mss. correximus
civcard autcin refertur
: (k) lla optime emendavit Qucsnellus, ut habent
ad illa Isaiac c. vi, v. 10 Excxca cor populi hujus.
: efiam nostri codd. C«teri editi, sedente.
(e) In editis ante Quesn. de.sidcratur virtutis. Cod. lion. Mcrito igitw per lignum.
(I)
Codcx S. Petri, non scindci (m) Sic cx antiquissimo Vat. ct ms. S. Pctri. Al.
g Sequentia supplovimus cx Lcctionariis S. Petri perperam commutatione.
et antiquissimo Vat. in quo altcro solum legitur au- ;iAntit[uissiinus Vat., suam, et dein monumenta
/'(7/(7 pro aufcrt, in altcro autcm discindit loco di- patefecit.
scidit. Erat in vulgatis ct aliis codd. quos vidimus : (o) Addidimus enim ex duobus praestantissimis
veteris inslituti pertine' eudcm diruptio sacerdotii. Romanis codd. saepius memoratis.
Patrol. LIV. 11
 ;

331 S. LEONIS MAfiNI SERMONES. 332

nosque in illum potius(a)invitataffectum, ul eorum rant, om Christum o tempore <

\ <
i
III. t

et sanguinii acramentum condidisse, quo consilium

salutem petamus, quorum crimcn horrcmus.
ejusdem in Judam benigni.
Cap. V. — Tanto igilnr pretio (b), tantoque sacra-
de morte
tas, ct
ejus
JvjI.t
habebatur
pervicacia.
:

- \\ . Judam corpore ccens

mento cruti de potcstate et ab antiquaetcncbrarum, affuisse, mente seeleri intentum. Christi sermo post
operam, dilectis-
captivitatis vinculis absoluti, date eoenam, oratio in horto, commune cvm Patre de morte
simi, ut intcgritatem menlium vestrarum nulladia-
sun consilium. — V. Christi oratione et trepidatiotu
nostram formidinem pelli.
bolusartc corrumpat.Quidquid (c)vobis contraChri-
Cap. I. — Scioquidem/Jilectissimi^pasclialefj) fes-
stianam fidem ingeritur, quidquid contra mandata
tum tam sublimis esse mysterii, ut aon solum humi-
Dei suadctur, de illius dcceptionibus venit, qui vos
litatis meae tenuissimum sensum, sed ctiam magno-
innumeris dolis ab acterna vita conatur avertere, ca-
rum ingeniorum superetfacultatem.Sed non ita rnihi
ptandoquasdamoccasiones infirmitatishumanae pcr
magnitudo, ut vel dif-
divini operis consideranda est
quas incautas negligentesque animas in laqueos (d)
lidam,vol. rvitute quam debeo; cum
iterum sunc mortis inducat.Omnes ergo per aquam et
sacramentum salutis humanas non liceat (I.) taccri,
Spiritum sanctum rcnati, rcculant cui ronuntiave-
etiamsi nequeat explicari. Auxiliantibus autern ora-
rint,et qua professione jugum a so tyrannicae doini-
tionibus vestris, affuturam crcdimus gratiam Dei,
nationis cxcusserint nec in secundis quisquam, noc
:

quo3 inspirationis suae rore sterilitatem nostri cordis

in adversis, ad mortiferum diaboli currat auxilium.
(/) asporgat,ut linguae pastoralis oflicio,quac sancti
Ille enim mendax est ab inilio (Joan. viii, 44), ct in
gregis auribus sint utilia, proferantur. Diccnte enim
solaviget arte fallendi, ut humanam ignorantiam
Domino bonorum omnium largitore : Aperi os tuum,
fa]sac(^')scicntifc ostentatione dccipiat, sitque corum
etegoadimplebo illud(Ps. Lxxx t tl),a.udem\is{m)6\dem
nunc malignus impulsor, quorum post futurns cst
vcrbis propheticis dicere : Domine,labia meu aperies,
improbus accusator. Anni vitee nostrae et ac' ionum r

el os meum annunliabii laudem tuam (Ps. l, 17). Inci-

temporalium qualitates ncc in naturaelemcntorum,
pientes igitur, dilcctissimi, evangclicam de Passione
nec in stellarum effectibus, sed in summi ct vcri Dei
Domini historiam retractare,divino intelligimus dis-
potestate consistunt, cujus auxilium et misericor-
positum fuisse consilio,ut sacrilegi Judaeorum prin-
diam in omnibus (f) quas recte cupimus, implorare
cipeset impii(n) sacordotcs,quis*viendiinChristum
debemus. Sicut enim illo, quod absit, ofienso, nihil
occasiones sa^pe quaesiverant, non nisi in solemnilate
cst (g) praetcr ipsum, quod nobis valeat suffragari
paschali exercendi lurorissuiacciperentpotestatem.
ita eodem propitio, nulla nobis nocebit advorsitas.
Oportebat enim ut manifesto implerentur effectu,
Quoniam si Deus pro nobis, quis contra nos? qui filio
2 E® (o) quoa diu fuerant figurato promissa mystej-io:
suo proprio non pepercit, sed pro nobis omnibus tra-
ut ovem significativam ovisvcra removeret(/j)et ut
diditeum, quomoilo non ctiam cum illo omnia nobis (h) C
uno expleretur sacrificio variarum dilferentia victi-
donabit (Iiom. vni, 31, 32)? Qui vivit ct rcgnat in so3-
marum. Nam omuia illa quae de inimolatione agni
cula sacculorum. Amen.
divinitus per Mosen fuerant (q) prcCstituta,Christum
218 SERMO LVIII [Al. LVIJ. prophetaverant, et Christi occisionem proprie nun-
(i) De Passione Domini VII; habitus dic Dominico. tiavcrant. Ut ergo unibrac cedcrent corpori, et ces-

Synopsis. — I. Cur in solemnitaie paschnli pali Christus sarent imagines sub praesentia veritatis, antiqua ob-
elegerit. — II. Judxos critnini intentos, ea quse legis scrvantia (r) novo tollitur sacramento, hostia in ho-

Sic antiquissimus Vat. Al., vocat.

(a) (n) Idem Vercell. cod. omiltit impii, ct paulo post,
idem Vat. Al., tanto, sine que.
(b) Ita sui.
(c) Ex tribus nostris potioribus codd. reposuimus (o) Antiquissimus Vat., quae diu prophetico fue-
vobis pro nobis, et paulo post, qui vos pro qui nos. rant promissa myslerio, ut ovem fiyuratam ovis ven
(d) God. Bon. et prima editio, tandem pro iterum. removeret. Codex Vercellensis, ovemque pro ut ovem.
Ms. S. Petri utrumquc prsetermittit. At codd. basilicae S. Petri cum aliis non paucis vul-
(c) Duo mss. S. Petri et Vat., conscientidS, quse vox gatam lectionem exhibent.
sumitur pro cognitione seu notilia communi cum (p) Exemplar Pauli Diaconi, ct uno, deleta parti-

aliis. oula quae superfluere et ad nauseam fere repeti

ut,
(/') Editi ct aliqui codd., qur oblinere cupimus. D vidotur. In Vat. 544, collect. 5, aliter hic locufl
Magis plaouit lectio memoratorum codicum. efferlur el ut expleto sacrificio variarum viclima-
:

Addidimus prxter ipsum cx iisdem duobus

(<7)
nun differentia cessaret. Haec quidem concinunt cum
codd. In alio Vat. legitur praeter, omisso perperam illis sermonis sequentis cap. 7 .Xunc ctiam car- :

ipsum. nalium sacrifuiorum varictale cessantc, omncs

(h) Sic nostri potiores codices ot quidam cditi. irnlias hostiarum una corporis et sanguinis tui
Al. donavit. implet oblatio. At cum mox in hoc sermon
(i) Prima cditio ct codd. collect. 3, De Pascha Do- beutur, cessarc nt imagines sub prxsentia vcritatis,
mini. lectionem vulgatam, quas et plurium et meliorum
Prima editio cum ms. Bon., festum tamsolemne,
(
/') cst oodicum, haud immutandam putavimus.
et tam sublimis. [q ln duobus mss. S. Petri, et in VercelL, insti*
(k) Sic cum Quesnello et prima editione nostri tuta. Mox prophctavcruni et nunliaverunt in HomiL
codd. Al., tacere. Pauli Diao. el in prima editione.
(/) Ita cum eodem Quesn. ms. S. Petri, unusVat. Placuit sequi antiquissimum Vat. cui con-
et Vercell. Cactera; editioncs cum vetuslissimo. Vat. gruunt ante Quesnellum et plerique nostri
editi
ct alio cod. collcct. 5, abslcryat. codioes, ac preBsertim S. Petri. Quesnellus cum Vor>
(in) In prima cclit. ct ms. Vercell., cisdcm. ccll. Vat.
333 SERMO LVIII. 334
stiam transit, sanguine sanguia aufertur,et legalis \ Aiiieii dico vobis, quod unus vestrum metraditurusesi
festivitas dum mutatur, impletur. notam sibi proditoris sui con-
(Matth. xxvi, 21),
Gap. II. — Unde cnm scribas ct seniorcs popnli scientiam dcmonstravit:non aspera nec aperta im-
[i ad impiuin consilium pontifices congregarent, pium increpationc confundcns, scd lcni ac tacita
omniumque animos sacerdotumcura admittendiin admonitione convcnicns;ut facilius corrigeretpoeni-
Jesum sceleris occupasset.ipsi se doctores legis lege tudo, qucm nulla deformasset abjectio. Cur, infelix
piivarunt, et spontaneo defectu ritus sibi patrios Juda,tanta benignitate non uleris?Ecce parcit^au-
(b) sustulerunt.Incipiente emmfestivitate paschali, sibus tuis Dominus, et nulli te, nisi tibi, indicat
qui ornarc templum,mundarc vasa,vietimas provi- Christus : nec nomen tuum,nec persona detegitur,
dere,et legitimis purificationibus sacratiorem dili- sed veritatis et misericordiae verbo, cordis tantum
gcntiam adhibcrc dcbucrant,parricidalis odii furore tuiarcana tanguntur.Xon apostolici ordinis honor,
concepto,ad unum opus vacant,et in unum facinus non saeramentorum tibicommunio denegatur.Redi
simili crudelitate conjurant.(c) nil assecuturi suppli- in integrum.et deposito furore resipisce.Clementia
cio innocentiae <i etcondcmnatione justitia:, nisi ut invitat,salus pulsat,(/.)ad vitam vita te revocat. Ecce
et nova mysteria non apprehenderent, et antiqua immaculati et 22fl innocentes condiscipuli tui (/) ad
violarent.Providcntibus ergo principibus, ne in die _ significationem facinorisexpavescunt,et omnes sibi.

(e) sancto tumultusoriretur,non festivitati,sed faci- non edito impietatis auctore, formidant. Contristati
nori studebatur;nec religioni (f> serviebat haec cura, enim sunt, non de conscicntiae reatu, sed de huma-
cnim pontificcs ct solliciti
scd crimini. Diligentes nae mutabilitatis incerto,timentes ne minus verum
turbarum ficri in praecipua
saccrdotes, seditiones esset quod in se quisque noverat, quam quod ipsa
solemnitate metuebant, 220 non ut populus non Veritas praevidcbat. Tu autcm in hac trepidatione
peccaret, sed ne Christus evaderct. sanctorum abuteris Domini patientia, et abscondi
Cap. III. At Jesusconsilii sui eertus.et in opere
- tc tua crcdis audacia. Addis impudentiam sceleri,

patermT(f/)dispositionisintrepidus,vetusTeslamcn- nec signo evidentiore terreris. Cumque se a cibo

tum consummabat.et novum Pascha condebat. Dis- alii, inquo indicium (m) Dominus posuerat, con-
cumbentibus enim (h) secum discipulis ad edendam tinerent, tu manum non retrahis a paropside,quia
mysticam coenam,cum in Caipha? atrio tractarctur animum non avertis a crimine.
quomodo Christus possetoccidi,ille corporiset san- Cap. I. —
Seculum est itaque, dilcctissimi, sicut
guinis sacramentum, docebat qualis
sui ordinans JoannesEvangelista^narravit^utcumtraditorisuo
Deo hostia deberet offerri,ne ab hoc quidem my- Dominusmanifestius dcsignando panem porrexisset
sterio traditore submoto ut ostenderetur ulla in-
; intinctum, totum Judam diabolus occuparet (Joan.
C xm,2G);el quem malignis cogitationibus obligarat,
juria exasperatus, qui in voluntaria erat impietate
(i) praescitus. Ipse enim sibi fuit jam ipso impietatis opere possideret.Corpore enim
materia ruin.-e et

causa perfidiae,sequens diabolum ducem, et nolens tantum cum coenantibus recumbebat,mente autem
Christum habere rectorem.Dicens itaquc Dominus: sacerdotum invidiam,testium falsitatem,et furorem

collect. 4 et exemplo Pauli Diaconi, novo excluditur. tioni pro festivitati.Hasc lectio prafertur non solum
Paulo post cum
Quesnello retinuimus aufertur, uti in codd.posteriorum collectionum,sed etiam in ve-
legitur in codd. S. Pctri, Verceli. et Homil. Pauli tustissimo ms. Yaticano.Pratulimus lectionem codd.
Diaconi. Anth[uissimus Vat hoe loco habet exeludi- S. Pelri,cum quibus concinunt ms.Vercell,et exem-
tur. Caeterae cditiones cum mss. collect.3, 4 et 5, plar Pauli Diac.Qucsncllus pariter ex suis codd.in-
tanguinem sanguis excludit. soruit textui vocem sanclo, et in margine A\.,festo, :

(a) SicexvetustissimoVat.Co»5?7ao« habentetiam at retinuit devotioni.

duo codd. S. Petri et excmplar Pauli Diac, et rc- (f)
Ms. Vercell., servicbatur hac cura.
fertur ad illa Mattbsei xwi.i : Et consilium fccerunt (g) Exemplar Pauli Diac, dispensationis.
ul Jcsw» dolo tcnercnt, etc.Editi cum aliis mss.,«c/ (h) Vox secum addita ex mss.antiquissimo Vat.et
impietalis consilium. Cum Quesuellus notaveri! in Vercell. ac prima editione. Mox, po^sit occidim co-
margine:Al ad impium,hanc lectionem,quam null;c dice Vercclleasi.
editiones pr;cferunt,in aliquibus suis codd. reperil. (i) Sic Qucsnelius ex quatuor suis ccdd. Regio,
Paulo ante pro scribas et seniores in Vat. 544 est _ Vict., Thuan. cl Corb. cum quibus conveniunt ple-
tcribx et scniores, ita ut hae voces regant verbum " rique nostri. Prima editio, prxstitutus; alioe, pers-
concjrcgarent. tilurus.
b Ita Quesnelluset pnestanlioresnostricodicos. (j) Unus Vat., auribus tins.
Alii mss.cum anteaeditis abstulerunt. Postea, ordi- 7, tn duobus codd. Vatt. decst ad vitam.lnVcr-
nare templum in antiquissimo Vaticano, et sagacio- ccll. abcst tc.
rem dihgentiam in duobus mss. S. Pctriet alio Vat. (I Cod. Vorcellensis addit, conscii sibi,stil\cct de
(c) Erat in editis et in pluribus mss. ,quid assecu- sua praesenti innocentia, ut in scqucntibus exponi-
turi. Magis congrua visacst lectio textui insertaex tur. Et paulo posl habet, de humunx mulabililatis
duobns mss. S. Pctii. defectione incerti.
d Editi omiltunt conjunctionom ef,quam a[jlius (m) Editi judicium; Quesnellus in margine nota-
adjecimus ox vetustissimo Vaticano:siquidem reti- vit : forte, indicium. Id reperimus in duobus mss.
nendascredidimus 'mnatione justiti3e,qaiB S. Pctri et in uno Vat., undc textui inseruimus.
tamcn absunt in mss. S.Petri ct Vercell.Idemvero Post pauca, animum proanimam ex potioribus nos-
codex Vat. in sequentibus habet,nm ul et nostrum tris codd. ex prima editione,ac Ilomil. Pauli Diac,
Pascha non apprenenderent, et sua festa violarent. revocavimus.
(e) Editi ante Qucsnellum festo pro sancto.ctdevo- (n) Vetustissimus Vat., narraverat,
XV > S. LF.ONIS MAfiNI SERMONES. 330

imporite plebia armabat. Denique videns Dominus A. ulla poterat ratione turbariquodanteaeternasaecula
cui flagitio Judas csset intcnlus,(/ar«/ facis, iriquit, el misericorditer eratdispositum, et incommutabili-
fac(a) citius (Joan. xm, 27). Vox haec non jubentia terpra?finitum.Quiergoverum,(A;)dilectissimitotum-
est,sed silentis,nec trcpidi, sed parati :qui habens quehominemassumpsit, veros et corporia sensus ef
omnium temporum potestatcm ostenditsc (6)etmo- animi suscepit affectus. Necquiaomnia in illo plena
ram non facere traditori,et sic ad rcdcrnptioncmmun- jacramentis, plenamiraculis,ideoautfalsishv<
dipaternamcxsequi voluntatem, ut facinus quod a crymisfievit, aut mendaci esuriecibum sumpsit, aut
persequentibus parabaturncc impelleret, nectimc- In nostra humilitate con-
simulato sopore dormivit.
ret.PostquamigiturJudaspcrsuasusadiabolodisces- temptns.innostramcostitudinc /,contristatus,innos-
sitaChristo, scquea corporcapostolica: unitatis abs- troestdolorccrucilixus. Passionesenim mortalitatis
cidit,nulloDominuspavoreturbatus,soddr.solaredi- nostraeobhocmisericordia subiit, utsanaret, ob hoc
mendorum salutesollicitus, omne temporis spatiuni virtus reccpit, ut vinceret. Quod Isaias apcrtissune

quod apersequentium vacaljut incursu,mysticisser- prophetavit, dicens:Uicpeccata noslraportat,et pro no-

monibussacrataeque doctrinae,(c)sicutJoannisEV;an' bis doleUetnosputavimus illumesseindolore, 223 etin
gelio dcclaratur, impendit 222 elevansad ccelum
: plaga, et invexatione. Ipseautem vulneralus estpropter
oculos, etpro universa Ecclcsia supplicans Patri, ut ^ (m) peccata nostra, et infirmatus est propter farinora
omnes quos dedisset,daturusque esset Filio Patcr, nostra, el livore ejus sanati sumus (Isai. lih, 4, 5).

unum fierent (Joan. xvn, 11), et in gloria (d) Rc- Cap. V. — Cum itaque, dilcctissirni, Dei Filius
demptoris individui pcrmauercnt adjicienspostre- ; dicit : Paler, si fieri potest, transeat a me calix iste
moillaroorationemquaait; Pater, si fieripotest, l/au- (Matlh. xxvi,39,', nostrae utitur voce naturae, et cau-

scatamecalixisle (Matth.xxvi, 39). UbinoncxistimdLn- sam agit fragilitatis et trepidationis humana^ut in

durn est quod Dominus Jesuspassionem etmortem, iis quas tolcranda sunt, et patientia roboretur, et
cujusjam discipulis {c) sacramenta tradiderat,volue- formido pcllatur.Dcniquccessans hoc ipsum petere,
rit declinare;cum ipsc beatum apostolum Pctrurn de- excusato quodammodo nostrae infirmitatis metu.in
votafideetcharitateferventem, uti adversum perse- quo nobis remanere non expcdit,in alium affectum
cutoresgladio vetet, dicens Calicemquemdeditmihi
: transit,et dicit Yeramtamen non sicut ego volo, sed
:

Pater, non vis ut bibam illum (Joan. xvm, 11)? cer- sieut tu (Ibid.); et iterum : Si non potest,inquit,calix
tumquesit^etquodsecundumEvangeliumJoannis iste transire a me, nisi bibamillum, fiat voluntas tv.a

Dominus ait Sic enim Deus dilexit mundum, ut Fi-

: vox capitis salus est totius corporis;
(Ibid., 42).Haec

lium suum unigenilum darct:ui omnis qui credit(g)in haec vox omnes fideles instruxit,omnes confessores
eum non pereat, scd habeat vitam xternam (Joan. m, accendit,omnes martyres coronavit.Nam quismun-
16); et quod de ipso ait apostolus Paulus : Christus C di odia,quis tentationum turbines,qui possel(?Opcr-
nos dilexit,ct tradiditsemctipsum (h) pro nobi- hostiam secutorum supcrare terrores.nisi Christus in omni-
Deo in odorem suavitatis (Ephes. v, 2). In salvandis bus et pro omnibus (o) diceret Patri Fiat voluntas :

enim (i) omnibus per crucem Christi (/) communis tua (p) Discant igitur hanc vocem omnes. Ecclesiae
eratvoluntasPatrisetFilii,communeconsilium nec ; tilii magno pretio redempti, gratisjustificati; etcum

(«) Celerius exhibent antiquissimus Vat. et duo quod in suis mss. dcsiderarentur, ut notavit, in

alii collect.4 ct 5, nec non Vercell. cum exemplari margine. Nos econtra eadem restiluimus. quia le-
Pauli Diaconi. guntur in omnibus noslris codd.nec non in Homil.
(b) Plures codices cum editis ante Quesncllum
Pauli Diac.
delent conjunctionem et, quue tamen in Lectionario (/) lia ex duobus Piomanis Lectionariis S. Petri.

Vercellensi et in exemplo Pauli Diac. legitur. Mox, Al., hominibus.

pro et sic, idem Vercell. habet, et se. Dein apud (/') HfflC antiquissiiui Vat. lectio niagis Leonina.
Paulum Diac.,rt pcrsecutoribus,\ocoa persequentibus. Al., communis voluntaserat Patris ct liiii, commune
/c) Cod.Vcrcell.,.st'r?(// Joanues evangelista declarat; consilium.
ac dein, omissis vocibus, Filio 1'ulcr, habet, dutu- Adjecimus, dileclifsimi, ex duobus mss.
(k)

rugque forct, in uniun pZerent. tri,ex Vereell. ac Homil. Pauli Diac, in quo ;

d) Duo Vatt. mss., redemptionis. terea legitur, totumque assumpsil homincm . . . ct

(e) Tres Qodd. Quesnelli,nof tmm tradiderat.Ex.em-

D animi reccpit affectus. In Vercell., et animw rcccpit

plar Pauli Diac. ct cod. Vercell., jam discipulis suis efjectus.

tradideral notitiam. / Exemplar Pauli Diac, conlurbatus.

(/') Editi ante Quesn., (juod ct
Dominus testatusest Antiquissimus cod. Vat. cum alio ms. hic
ipse dicens : Si enim Dcus, etc. Prima editio, et haoel facinora dein, peccata.
:

tjiiotl Dominus, elc. Quidam coi_!iri>s. el ,

Duo codd. S. Pctri et exemplar Pauli Diac,
??».s-tpse.etc.Secutisumuslectionem Quesnellianam, persecutionum.
quffl est pr.vstantiorum nostrorum codicum. Ad-
Vulgati ante Quesn. addebant patwns; ille
didimus tantum conjunctionero ci, quam cum le- autem delevit, quia abesse deprchendit a i

ctione tcxiui inserta praeferunt mss.S.Petri ct alius Gorb., Vict. el Tbuan. duobus. Deest etiam in no-
Vat. stris codd. Solum in duobus mss. S. Petri pro I\i-

[,/) Cod. Vercell., in ipso. Dein vocem Paulus a tri, legitur Putcr.
Quesnello omissam ex iiostris codicibus et caeteris Quae lineis includuntur desunt in mss. Corb.
(p)
odilis revocavimus. el Tnuan. apud Quesnellum, ct in nostro Vercel-

(h Editi anteQuesn.et ipse Apostoli textus babent lensi ac in Homil. 1'auli Diac.Sed in aliis omnibus

verba, pro nobis hostiam. Ille vero hocc delovit, eo etiam potioribus leguntur.
337 PERMONE LIX. 338

adversitas violentae alicujus lentationis [a)mcubue A formam servi nihil 595 peccati [h] habentis obje-
rit,prosidio potentissimn orationis utantur:ut supe- cit:ut per eum ageretur omnium causa,in quo solo

rato tremore formidinis, aceipiant tolerantiam pas- erat oinnium natura sine culpa. Irruerunt ergo in
sionis.) (6J Hincjam,dilecti3simi,ad perstringendura lumen yerum filii tenebrarum,et utentes faculis at-
ordinem Dominicoe passionis st dirigendus, que latcrnis non evaserunt infidelitatis suae noc-
quem ne vos cumulo prolixitatis oneremus, in (c tem, quia non intclloxcrunt lucis auctorem. Occu-
quartam sabbati,divisocommuni labore,differamus. pant paratum tenori, ct trahunt volentem trahi :

it precantibus vobis gratiaDei, quae mihi sol- qui si vellet obniti, nihil quidem in injuriam ejua

?endi debiti tribuat facultatem. </) Per Dominum impiae manus possent, sed mundi redemptio (i)
nostrum Jesum Christum, viventem el regnantem tardaretur,et nullum salvaret ilkcsus, qui pro om-
cum Patre et Spiritus sancto in soecula saeculorum- nium salute; erat moriturus.
Amen. Cap. II. — Sinensigitur inferri sihi quidquid sa-
**4SBRM0 LIX [Al. LVII.] cerdotum \j) incitamentis furor popularis audebat,
\) Passione Domini 17// ; feria quaria habiius. ad Annam Gaiphaa socerum,ac deindc ad Caipham ex
Synopsis.— I. Christum, d rpulsa trepidatione infirmi-
— Annaetransmissione pcrducitur et post insanas ca- :

tatis, se volentem trahi passum esse pro omnibus.

ll.Quot praejudiciis Pilatum Judsei ad damnandum
Christum impulerint ; quanta ille ignavia cesserit
clamantibus. —
lll. Pilali crudelitatem in Christum
ex noiniulta clementia descendere Judseos loio see-
lere gravari. —
IV. Christum, dum lignum suppli-
cii geslavit in sceptrumconvertisse. V.Per Simo-
nem Cyrenxum figuratas essegentes ad fvlem crucfs
Christt vocandas, et novo sacrificio sanctificandas.
— VI. Interiori praesertim intuitu crucem Ckristi
ospiciendam esse. —
VII. Quomodo Ghristus cxalta-
tus omnia trahat ad se? Quae excellentia Christia-
nx religionis? Quanta crucis virtus? VIII. Non
nobis esse vivendum, sedChristo p/o nobis morluo.
Cap. I. — (e) Deeursis,d:lertissimi,permone proxi-
mo qua?comprehensionemDominipra:cesserunt,
iis
supcrest nuncut auxiliante Dci gratia, de ipso jam
passionisordine,sicutpromisimus,disseramus.Nam
cum verbis sacra1 orationis suaa
set verissime sibi atque plenissime ct
C dumsibi,etintellectupropriosenserat,etsomniouxo-
divinarn incsse naturam,ostendehsundeessetquod
pati nollct, et unde quod vellet;'/) depulsa trepida-
lione infirmitatis, et confirma magnanimitate
tutis.rediit in sententiam(#; sua; dispositionis oster-
nae,et soevienti dialiolo pcr ministeria Judoeorum,
(a) Antiquissimus Wai., incumbet; et dein, rationis
pro orationis, ut erut in cdilis ante Qucsn. ncc non
in plerisque mss.legitur.Unus Vat.habet lectioncm
a Quesnello vulgatam, orationis, quae contextui ma-
gis congruit.
(b) In uno ms. S. Petri, Hicjam.
lumniantium (A)objectioncs,post commentitiassub-
g
ornatorum tcstium falsitates,(/) ad audientiam Pilati
pontificum delegatione tvansfertur. Qui,divino jure
;
ncglecto, clamantesstf regem non habere nisi Cxsa-
— rcm (7oftn.xix,15),tamquam Romanisdevoti legibus,
omne judicium potestati (m) praesidis reservassent,
expetierunt exsecutorem magis sasvitia? quam ar-
bitrum causae. Olferebant enim Jesum duris nexi-
bus vinclum,colaphisetalapis frequentibus coasum,
— sputis oblitum, clamoribus pra3damnatum,ut inter
tot praejudicia,quem omnes vellent perire, non au-
deret Pilatus absolvere.Denique (n) nec in accusato
curn rcperisse culpam,nec in sententiasua tenuisso
constantiam, docet ipsa cognitio: in qua judex,
quem innocentem pronuntiat, damnat, addicens
Dominus declaras- iniquo populo sanguinem (o)justi,a quo abstinen-
humanam
et
risnoverat.Non purgantcontaminatumanimumma-
nuslola",nec in aspersis aqua digitis expiatur quod
vir- famulante impia mente committitur. Excessit qui-
dcm Pilati culpam facinus Juda3orum,qui illum nomi-
ncCajsaristerritumet invidiosis vocibusincrepatum
confirmata virlutc divina rediit. In Homil. Pauli
Diac., pro magnanimitate,habetur, magnitudine.
(g) Vocem.s'»^aQuesnello expunctam et omissam
ctiam in quibusdam nostris codd. revocavimusau-
ctoritate mss. S. Petri, et aliorum quamplurium.
Duocodd.S. Petri, habentem subjecit .Dein unus
(//)

Codd. Reg.,Corb. etThuau.duo apud Quesn.,

(cj Vat. collect.5, inquo soto erat.ln prima editione, ih
etunus noster cum Ilomil.Pauli Diac, sextam. Sed quo solum.
vulgatam lectionem retinuimus.quippe quae et con- (i) Siccum Quesnello nostri codd. Gaeterae editio-
linnatur aliis prsestantioribusnostris mss.,et coh.T- nes, differretur.
ret cum aliis et antecedenlihus et consequentibus (/) Sic ex duobus codd. S. Petri et Homil.
Pauli
LeonisscrmonibusdePassioneDomini die bominico j[) Diac. Vulgati instinctu. Mox post verbum audebat,
habitis, qui similiter rcliqua de eodcm argumonto omissis intermediis, subdilur in antiquis imo Vat.
disserenda in feiiam quartam,,non autem in nextam posi insana% in Caiphse domo calumniantium voces,
rcmiltunt. Porro in quartam feriam pro in quartam post commentitias testium falsitates, ad cxamcn Pi-
salbuti est in aliquibus noslris codd. Antiquissi- lali, etc.
mus Vat.omittit vooem, eommuni, et prcefcrt, diffe- (I,i Kditi ante Quesn., voces, cum mss,
collect. 3
rimus. et 5,noc non in vetustissimo Vat. At. objectiones
(</) Clausulam sumpsimus cx duobus Leclionariia cu m Quosncllo praelbrunt codd.S.Petri,Vat. collect.
s. Petri. In editis eral Per Dominum nostrum Jesum S el exemplar Pauli Diac.
thristum qui vivit et regnat in ssecula sseculorum. (/) Kdili, ad examen. Magis placuit ad audicntium,
^wen.Antiquissimus VsX.,Per Jesum Christum Domi- auct-oritate mss. B. Petri et Homil.Pauli Diac.
num nostrum, cui est honoret gloria in ssecula saecu (m) Antiquissimus Val.et alius collect.5, Caesaris.
lorum. Amen. (n) Duo mss. S. Petri et unus V ixt., n ec in eo rcpe-
(e) In antiquissimo Vat.3835 et in Casinensi alia risse causam aliquam.lTi prima cditioneet cod. Bon.
ferborum syntaxi Bic exorditur sermo : S< nec in accusato aliquam reperisse causam.
froximo, dilectissimi, iis quse comprehensionem Do- Prima editio, justurr.. Post pauca scusu in
mini praecessere, decursis, superest, antiquissimo Vat. etalio collect. 5.
(f) In eodem Vat., depulsa trepidatione humana et
339 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 340

ad cffcctum sui 226 scelcris impulerunt. Sed nec A. phaeum ot invictae patientiae humeris, signum sa-
;

ipsc cvasit rcatum, qui cooperat is (a) Beditiosis, lutis, adorandum regnis omnibus inferebat; tam-

reliquit judicium proprium, et in erimen transivit quamettuncipsa operissui imagine ornnes imilato-
alienum. ressuosconfirmareteldiccret : Qui non arcipit crucem
Cap. III. — Quodergo Pilatus,dilectissimi, impla- siiam,cl sequitur me,non est me dignus (Matth. x, 38).

cabilis populi*victus insania, multis Jcsum dcho- Cai>. V. —

EuntiLusautcm curn Jesu turbis ad
(g)

nestari ludibriis, et (b) immodicis vcxari permisit locum pcen.-e, Simon quidam Cyrena?us inventus est,
injuriis,quodquc eum flagellis caesum, spinis coro- in quem lignum crucis transferretur a Hornino

natum.et amictu irrisoriae vestis indutnm, scriba- (MaUk. xxvn, 32):ut eliam tali facto praesignaretur
rum et sacerdotum ostentavit aspcctui, mitigandos gentium fides,quibus cruxChristinon confusio erat
proculdubio inimicorum animos existimavit ut : futura, sed gloria. Non ergo fortuitum, sed figura-
exsaturatis invidice odiis, non ultra jam crederent tum et mysticurn fuit, ut Judaeis in Christum sae-

persequendum, quem totmodis intuebantur afflic- vicntibus, ad compatiendum ei pereginus occur-

tum.Sed cum inardesceret ira clamantium, ut Bara- reret, diccnte Apostolo : Si compatimur, et con-

bbam indulgcntia rclaxaret, ctJesum crucis poena regnabimus (Rom. viii, 17) : ut sacratissimo Sal-

susciperet;cum consonofremitudicereturaturbis :
g vatoris opprobrio, non Hebraeus quisquam, nec
Sanguis cjus super >ws ct supcr /ilios nostros (Matth. Israelita,scd alienigena subderetur. Per hancenim
xxvn,25) ;obtinuerunt iniqui in damnationemsuam translationcm, a circumcisione ad praeputium, a

quod pertinaciter exigebant quorum dcntes, sicut:

filiis carnalibus ad filios spiritales,immaculatiagni
propheta testatus est, a?ma erant ct sagittx, et lin- propitiatio, et omnium sacramentorum plenitudo

gua corum gladius aculus (Ps. lvi, 5). Frustra enim transibat.Siquidem Pascha nostrum,ul ait Apostolus

a crucifigendo majestatisDominomanus(c)proprias (/ Cor. v, 7), immolutus est Christus : qui se novum

continebant,in quem lethalia vocum spicula,ct vene- et verum reconciliafionis sacrificiam offerens Pa-
tri, non in templo,cujus jamerat finita reverentia,
nataverborumtela jaciebant.Vobis, vobis, falsi Ju-
daei, et sacrilegi principes populi, totum facinoris
ncc intra septa civitatis ob meritum sui sceleris di-
istius pondus incumbit: et licet immanitas sceleris
rucndfe, scd foris (h) et cxtra castra crucifixus est,

ut veterum victimarumcessante mysterio,nova hos-

et praesidem obligarit,et militcs; omnis tamen
facti

summa vos arguit.Et quidquid in supplicio Christi tia, novo imponeretur altari, et crux Christi, ion
vel Pilati peccavit judicium,vel cohcrtis obsequium,
templi esset ara, sed mundi (Ileb. xm, H).
hocvos facit humani generis odio digniores : quia Cap. VI. — Exaltato igitur, dilectissimi, per Cru-

vestri furoris impulsu nec illis innocentes esse li- cem Christo,non illa tantum speciesaspectui men-
quibus iniquitas veslra non placuit (d).
L tis occurrat,quae fuit inoculis impiorum,quibus pcr
cu'.t,

q ap> IV.— (c) Traditus itaquc Dominus saevien- Mosendictum est Et : crit pendens vita tua antc ocu-

tium voluntati,ad irrisionem regia3 dignitatis, sup- los tuos, ct timebis dic ac noctc, ct non crcdes vit r

plicii suijussusest essc gestator;utimpleretur quod tude [Deut. xxviii, 66). Isti enim nihil in crucilixo

Isaias propheta praeviderat, diccns: Ecce natus est Domino praeter facinus suum cogitarc potuerunt,
puer, ct datus est nobis fxlius, cujus impcrium supcr habentes timorem, non quo fides vera justificatur,
humeros ejus Cum ergo Dominus lignum
(Is. ix, G). sed quo conscientia iniqua torquctur. Noster vero
portaret 22? quod in seeplrum sibi con-
crucis, intellectus, quem Spiritus veritatis illuminat, glo-

vcrtcret potestatis,crat quidem hoc apud impiorum riam Crucis 22S coelo terraque radiantem puroac

oculos grande ludihrium,sed manifestabatur fideli- libero corde suscipiat,et interiore acie videat, quale

bus grande mysterium:quia gloriosissimus diaboli sit,quod Dominus cum de passionis su.t loqueretur

inimicarum virtutum potentissimusdc- (i) instantia, dixit : Venit hora, ut ciarijicclur Filius
victor,et (f)

bellator,pulchra specie triumphi sui portabat tro- hominis (Joan.xu, 23) ; ct infra : Nunc, inquit, tur-

niant verterelur.Erat quidem hoc apud impiorumocu-

(a) Homil.Pauli Diac.ct mss.S. Petri, seditionibus.
t%

Antiquissimus Vai.,supcralus sSSfiionibus. los grande ludibrium, clc. In mss. collect. 2 alio

(b) Prima editio ct cod. Bon., multimodisMox pro modo Itaque, dilectissimi , Dominus scevientium r >•
;

scribarum et saccrdotum, quod cum Quesn. praefe- luutate ad irrisionem regix dignitatis, ct c;etera ut in
runt mss. S. Petri ct Ilomil. Pauli Diaconi, ceeterae textu. Edilam vero lectionem mss. S. Petri et aiii
editiones et reliqui codd.ctiam antiquissimus Vat. codd. confirmant.
(f) In eodem
antiquissimo Vat., inimicorum spi-
habent pcrscqucntium.
(c) Duo mss. S. Pctri ct
Homil. Pauh Diac, vn- rituum.
(r/) ln eodem Vat. ct in Casinensi desunt vcrha
pias; ct mox vibravcrant pro jaciebant.
(d) Homil. Pauli Diac. addit: licet libentius vos ab milio capitis usque ad illa, pleniiudo transibat.
milescerc vidissent. Siquidem : ita ut post verba, non est me dignus, se-
Insignivariationcinitiumhujus capitis effertur
(e) quatur: Pascha ergo nostrum,siad ait Apostolus, etc,
in antiquissimo Vat. ct Casincnsi collcct. Ciun I : Post pauca velerem lcctionem. li'jnu»i crucis, nostris
ilaquc crcitus infelicium Judxorum regem suum esse codd.probatam recepimus, pro qua Quesnellus,/»^-
universitatis Dominum denegaret, traditus cst Domi- uiun supplicii.
ln ms. Casin. omittitur conjunctio ct.
nus JesuSfScevientium voluntati, et ad irrisionemregix (h

dignitatis crucis suae iussus est esse gestator,quia sci- (i) Duo DQSS. Valt., prwscntiu.

Ucet dignus hoc essetopprobrio, cui gloria in ignomi-

 341 SEHMO LX. 342
batacstanimamea, etguid dicam? Patcr, salva mc A mumium peccatores sulvos faccre 'I Tim. i, 15). Hinc
cx hac hora.Sedpropterea vcniin hanc horam.Pater, enim mirahilior est erga nos misericordia Dci, quod
tlarifica Fitiumtuum Joan.xii, 21 jeteumvox Patria nonprojustis, nequepro sanctis, scd pro iniqufs et
I cens : 1 1 clarific ioi, elilerumcla- impiis Christus est mortuus [Rom. v, (>) ct cum :

rificat l id.i s Jesus circumstanti- mortis aculeum recipere non posset natura deitatis,
buBj dixit: Nonpropter me vox hxc facta cst, sed suscepit tamen, nascendoex nobis, quod possct of-
propter vos.Nunc judicium mundi est,nuncprinceps ferrepronobis.Olim enim morti nostramortis sua?
kujusmundi a)cjicictur foras.litego siexaltatusfuero entiaminabatur,dicensperOscam prophetam:
a terra,omnia traham ad n e ipsum (Ibid., 3 1-32). (i) o mors, cro mors lua, et ero morsus tuus, inferne-
Cap. VIII. — Oadmirabilispotentia Crucis! o inef- (Osesexm, 14). Legeseniminferni moriendo suhiit,

febilisgloriaPassiouisliu qua et tribunal Domiui, sedrcsurgendodissolvit: etita perpetuitatemmortis

eljudicium mundi,et potestas esl cruoifixi.Traxisti incidit.ut eam dc a?terna facercttemporalem. (j) Sic-
enim, Domine, omnia ad te, et cum expandisses ut enim omnes in .1 lam moriuntur, ita et in Christo,

lotadiemanustuas b) adpopulum noncredenl \m el omnes vivificabuntur [ICor. xv, 22). Piat itaque, di-
eontradicentem tibi, confitendsc majestatistuse sen- lectissimi, quod ApostolusPaulusait Utqui vivunl, :

Bum totus mundus accepit (Is. lxv, 2; liom. x, 2\). njamnon sibi vivant, sedei quipro omnibus mortuus
Traxisti,Domine,omnia ad tc, (c) cum in exsecratio- csf ei resurrexit [II Cor. v, \5) ; et quia vetera trans-
nem Judaici sceleris, unam protulerunt onmia ele- ierunt, et facta sunt omnia nova, nemo in carnalis
menta sententiam,cumobscuratislumlnaribuscceli, vit» vetustate remaneat, sed omnes dediein diem
etconvcrso in noctcm dic, terra quoque motihus (/;) profieiendo, per pietatis augmenta renovemur.
quateretur insolitis, universaque croatura impio- Quantumlibet enim quisquejustificatus sit, habet
rum usui se (d) negaret. Traxisti, Dom.ne,omnia ad tamcn, (/) dum in hac vita est, quo probatior esse
tc, quoniam scisso tcmpli velo, sancta sanctorum et melior. Qui autem nonproficit, defieit et ;

ab indignis poutificibus recesserunt: ul Bgura in ve- qui nihilacquirit,(>» nonnihil perdit.Currendumer-

ritatem, prophetia in manifestatiooem, et lex in go nobis esl fidei grcssibus,misericordise operibus,
Evangelium verterclur.Traxisti, Domine, omnia ad amorejustitia3,ut diem redemptionis nostrae(??) spi-
te.utquodinuno [e Judaeajtemplooburabratissigni- ritaliter celcbrantes, non in fermento veteri malitise
ficationibus agebatur, pleno apertoque sacramento, ei nequiii3B,sed inazymis sinceritatiset veritatis(I Cor.
universarum ubique oationum dcvotio celebraret. v, 8), resurrectionis Christi mereamur esse parti-

Nuncelenim et ordo clarior levitarum, et dignitas cipes, qui cum Palre et Spiritu sancto vivit et re-
amplior scniorum, etsacratior est unctio sacerdo- gnat in saecula saeculorum. Amen.
tum: quia crux tua omnium fons Ijencdictionum, C
omnium cst causa gratiarum;per quam credcntibus 230 SERMO LX [Al. LVIII].
datur virtus de infirmilate, gloriadeopprobrio, vita
Synopsis. —
Mysterialegisnovoein antiqua pnenun-
I.
demorte. / Nunc etiam carnalium sacrificiorum va- tiata esse,et in Evangelionarrata. II. Non rrucstc —
rictate cessante, omnes differentiashostiarum, una celebranda esse. fesia paschalia, qu,v veram nobis
corporis et sanguinis tui implct oblatio: quoniam tu redemptionem pepererunt. —
III. Figuras impletas

rus Aguus Dci, (jui tollis peccata mundiJoan. apparereinmorte Christi, in qua diabolus sua fraude

et ita in te universa perfixis mysteria, ut

captus est. —
IV. Quantopere cavenda avaritia ex
1,29 ; si-
lapsu Judie: Petrum ex timore htubantem, ex cha-
cut unum cst pro omni victima 229 sacrificium, ritate per interiorem Christi aspectum surrexisse.
ita unumdc omui gcntc sit regnum.
Cap.VIIL— Conlitcamur igitur,dilectissimi, quod Cap. I. —
Sacramentum, dilectissimi, Dominicae
beatus magistcr gentium Paulus apostolus gloriosa passionis salutem humani gcneris ante tempora
in
voce confessus est, dicens Fidelis sermo et omni : aeternadispositum,e1 per mullas significationes om-
acceptione dignus, quia Christus Jesus venitinhunc nibus rel.ro ssculisfo) nuntialum,non adhuc exspc-

(a) Duo codd. S. Petri et Homil. Pauli Diac, di- ncm vetustissimi Vat. et duorum mss. S. Petri.
miltetur,xe\ mitteturdeorsum.M.ox,ad me ipsum scrip- D in mss. Vat. collect. 4 et 5, F.ro mors tua, o
(i
simus rurn plerisque et potioribus mss. atque edi- rnors; ero morsus tuus, inferne.
tis. Quesneltus, aa me: prima editio, mecum. i antiquissimo Vat., ut sicut omnes in Adam
hi
(b) In msa. S. Pelri, al plebem. moriuntur ita et inChristo omncs vivificentur.
(c) Quoniam pro cum in iisdem codd. Prima edi- hi unecodiceVat.deestpro/Ecfejw/o/in duobus
'

Ko, qui, foitc quia. Unus Vat., quan autem mss.S Petri omiltunlurvcrba pcrpietatisaug-
(d) Sic potioreset plerique nostri codices atque minla.Homil.Pauli Diac. renoventur pvorenovemur.
cditi ante Quesnellum,apud quem, nutaret. In uno ! Duo codd. s. Petri et Homil. Pauli D\ac.,dum
ms. S. PetrijW pro nM^ar^scriplum videtur. in hoc rorporc est.
Induobus mss.S.Petri, Jwdozorum. l)e\n,ageba- m) Antiquissimua Vat., non parum.
tur.corrcximus ex duobus mss. S. Pctri,pro quo in n) tn eoaem cod., Sanctis operibus celebrantes,
vetustissimoVat.scriptura eat ageretur.M., tegebaur. resurreclionis Christi mereamur. cssc participes,
iodus deest in Homil. \':w>\\ omisso intermedio Pauli textu in (|uo, vetcri pro :

ni. veleris scripsimus ex duobus mss. S. Petri.

7 Antiquissimus Vat., peccatum. Prima editio et unus cod. Vat. et aliua Bon.,
i

(a)Editiet oiulticodd.jwteHtaww.Prsetulimuslectio- iniliatum.

343 S. LEONIS MAGNI SERMONES 3M
ctamus manifcstandum, serl jam adoramus imple- A scuranda solemnitas nec cum tristitianobisgeeto-
:

tum.(a) Goncurrcntibus igiturad cruditionem nos- rum ordo recolendus cst.cum ita Dominus usus sit
tram et novistestimoniis et antiquis/lum quod pro- malitia Judaeorum,ut de intcntione i'acinoris,volun-
phetica cecinittuba,evangelica pandit bisloria.et si- tas sitf/)impleta miserentis.Si autemin exitu Israel
cut scriptum est Abyssus abyssum iuvocat ,invoce
: de /Egypto agni sanguis fuit rcstitutio libertatis,et
cataractarum (b) tuarum \Ps xu);quoniam ad enar- sacrafissima cst facta festivitas, qu>'e per hostiam
randam gloriam gratior; Uei paribussibi vocibus, ulri- pecudis iram'?/i)avcrteret vastatoris;quanta populis
usqueTestamenti altitudorespondet;etquoderatsub Christianis concipienda sunt gaudia, pro quibus
velaminc figurarum profundum,fit revclata (c) luce omnipotens Pater Filio suo unigenito non pepcrrit,
perspicuum.Si tamen inter illa (d) miracula Salva- scd pro nobis omnibus tradidit illum <Hom. vni, 32) ;

toris,quse sub populorum gerebantur aspectu,pauci ut in occisione Christi,Pascha csset verum, et sin-
Yeritatis pracsentiam sentiebant, (c) ipsiquc disci- gulare sacrificium, quo non ex dominatione Pha-
puli voluntaria Domini passione turbati,non evase- raonis unus populus, sed ex diaboli captivitate lo-
runt scandalum crucis sinc tentatione formidinis ;
tus mundus eruitur.
unde fides nostra intelligentiam sumeret, unde
(f)
Cap. —
Hoc igiturillud est, dilectissimi, sa-
III.
conscientia robur acciperet, nisi quae facta cogno- -n cramentum, cui ab initio omnia sunt famulata my-
scimus, prsedicta l^wp.mno^
scimus. nrfp.Hir.tn lcgeremus? steria. (??) Nunc sanguis justi Abel mortem summi
Cap. II. — Peracto igitur, dilectissimi,Salvatoris Pastoris eloquitur, et in parricidio Judaeorum Cain
triumpho, et consummatis dispensationibus quas interfector fratris 232 agnoscitur (Gen. iv,8). Nunc
omnia 231 nuntiarunt,
veteris Testamenti eloquia diluvium et Noe arca (Ibid. vn, 17) manifestat,
lugeat carnalis Judajus, sed spiritalis gaudeatChri- quid sitrenovationisin baptismo, et quid salutis in
stianus et festivitas, quse illis conversa est in no-
: ligno.Nunc Abraham gentium pater promissos acqui-
ctem,nobis coruscct in lucem ;
quoniam crux Ctiri- rithosredes; etinsemineejus.nongermencarnis, sed
sti eadem est et credentium gloria, et
non credcn- fideipropagobenedieitur (Gew.xxn, 18 ; Rom.iv, \\,.
tium poena.Quamvisenimpersequentiumfurornihil Nunc ad proenuntiatum festis omnibus festum sacer
aliud in Dominum majestatis operatus sit, quam novorum mensis^ enituit,ut in quo accepit mundus
atrocem crudelitatem et immitc supplicium re- ;
exordium, in eodcm haberet Christiana creatura
demptis tamenf(/)hac Domini passionevcriorjustior- principium. Quamvisigitur (p) furentes Judasi fece-
que laetandi est ratio quamdolendi. (h) Fuerit tunc runt in Dominum Jesum quaecumque voluerunt, et
discipulorum excusabilis pavor, nec diffidentioacul- susceptihominisveritatem nullis eorumausibus po-
pam apostolicus moeror inciderit, quando concur- testasdivinasubtraxerit;patientiatamenDominicon-
rentibus ad unum scelus Judoeis Judo3orumque prin- C silii sui munus implevit, et pertinacia sacrilcgac cru-
cipibus, superbus taurorum pinguium tumor, et delitatisprofecitoperi Salvatoris : quod nonScrib;e,
proterva vitulorum petulantia sceviebat;quando sub non summi intellexerc pontifices: («/)
Pharisaei, nec
oculis ovium.pastorisjusti sanguinem(?',)frcmcntium Sicnimcognovisscnt, numquam Doiniraan majcstatis
bestiarum rabiescxpetebat ;
quando denique etiam crucifixisscnt (lCor. n,8).Necipse(?') itaque diabolus
ipse, qui pati venerat, de nostra? commu-
naturas intellcxit, quod sasvienrlo in Christum, suum de-
nione dicebditiTristiscst anima mcausque admorlem struerctprincipatum, quia antiquosfraudisjura non
(Matth.xxvi^Sj.Nunc autem postquam (/) per sus- perderet, si se a Domini Jesu sanguine contineret.
ceptioneminfirmitatis potentia est clarificatavirtu- Sed malitia nocendi(s) avida,dum irruit,ruil dum ;

tis,nulla fidelium moestitudine paschalis est(A)ob- capit,captaest; dum persequitur mortalem, incidit

(o) Ita ex duobus mss. S. Petri. Alias continua- lum cum mss.posteriorumcollectionum, susceptio-
tur pcriodus anteccdens, omisso ic/itur. nc. Leclioncm textus antiquissimus Vat. cum aliis
(b) Sic omnes nostri codiccs et editi anteQuesn., nostris codd. praefert.
apud quem, suarum. (/,) Prima cditio ct duo mss. S. Veir'\,obscrvanda.
(c) Duo codd. B. Petri et alius Vat., vocc. (I) Vetustissimus Vat., impienda.
QnesneHus,p<?rtCttte.Retinuimuslectionem an-
(a) ()n*i In eodcm codice, verterat. Mox, nro quanfa
tea vulgatam, quam omncs nosui mss, approbant. pnputis, in corlire Vercell., quanlo magis populi.
Mox,pro si /a//?c7i,anliquissimus Vut. preeferl Se au- (II) lu exempl. Pauli Diac, Nam sanguis. Mox rn
fem.Cod.Vercell. et exempl. Pauli Diac, Sic tamen. cod. Vercell., mortc pro morlcm.
(e) In duobus mss. S. Petri,???; et ipsi discipuli... (o) Homil. Pauli Diac et alius cod., emieuit.
non ecaserint. eodem Homiliario,/remenfcs.Mox,pro
(p) In fece-
(/) Ita Quesncllus cx quatuor suis etiam
codd.', uti runt,u\ aliquibus codd. ct prima cditione, fecerint ,
lcgiturin aliquot nostris mss., acpraesertim in an- quod congruitcum subsequenti,£u6fraxerif Dein,pro
tiquissimo Vat. et cxempl. Pauli Diao. Anteriores votuerunt, prima editioei Homil.PauliDiac.wofttermf.
cditioncs cum aliis codd., conslantia. Paulo post, c/ In antiquissimo Vat., Sienim inteltexissent.
pnrdicata pro praeditta in mss. S. Petri. NLox,glori& pto mojes tutis. erat ineditisante Ques-
(^HriyetuatissimoVat.etmprimaeditione deest hac. nellum, ui in codd. posteriorum collcctionum nec
(/?) Ms. Vercell. et exempl. Pauli Diac, Fuerat. non in oxempl. Pauli Diac At potiorcs et antiquio-
et paulo post, incidcrat. rcs nostri codd. majestatis preeierunt.
(i) Cod. Corbeiensis Quesnelli,
saevientium. (r) Cod. Vercell. delet itaque. Postea, qui pra
(/') Ih iluobus eodd.S.Petri svsceptio,ita ul
( poten- quia, in plerisque editis ot in eodem Vercell.
tia ablativo casu efferatur. Editiones anteQuesnel- Bditi antoQuesu.cum quibusdam codd.avfcfMs,
 ; . ;

3H SERMO LXI. 34fi

in Salvatorem.Invenit sane in illo molimine [a) im- A non timeret.(j) Per Jesum Christum Dominum no-
prudentis audacise dignum cooperatorem, dignum- strum,cui cst honor et gloria insaecula sacculorum.
que consortem, cum impius Judasmaluit mini ter Amon.
esse diaboli quam apostolus Christi, qucm non ti-
SERMO LXI [Al. LIX].
moris perturbatione deseruit, sed pecuniae cupidi- Dc Passione Domini X.
tate distraxit. Synopsis. —
l.Quam vanc dc affectato regno accu-
Cap. IV. — Vidoto.dilectissimi, ct prudenter in- satus esl Christus. —
II. Quidquid cgit Clirisfus,

spicitc quae germina et qualcs fructus de avaritis divin.r potesUitis fuisse.non tcrrcni regis.— 234
III. Cur Christus mtitierum tacnjmas compcscue-
stirpe nascantur, quam merito Apostolus radicem
rit. —
IV.Quomodo Christus suppficia in fwstcm
omnium malorum esse (l> delinivit (/ Tim. vi, 10)
suum retorsorit. —
V. Btasphemantes in Chris-
quia nullum pcccatum sine cupiditatecommittituf, tum JudcSOS omnes creafurx condemnant ; cl eos
et omnis illicitus apj»ctitus,istiusaviditatis est mor- omnibus retigionis sacramcntis privatos velum
bus.Amori pccunia? (c) vilis est omnis affectio, et scissum demonstrat
anirna lucri cupida ctiam pro exiguo perirc non Cap.I. — Cum multis modis,dilectissimi,Judaica
metuit nullumque est in illo corde justitis vesti-
; impiotaslaboraret,ut(/t)causam aliquam perpetran-
gium, in quo sibi avaritia fecit habitaculum. Hoc t» diinDominum Jesumscelerisinveniret.etmendacia,
perfidus Judas inebriatusveneno,duni sitit lucruni, quae falsi testcs injustis sacerdotibus famulando
pervenit 233 ad laqucum et tam stulte impius
: (/) protulerant,nihil quod morte dignum essetaffer-
fuit, ut triginta argenteis et Dominum venderet ct rcnt; hoc quasi insuperabile repererunt, ut Domi-
Magistrum. Cum autem
ad excipiendum iniqui-
se num mundi, affectati regni invidia perurgerent.
tatisjudiciumDeiFiliuspncbuissct.beatusaposlolus CumquePilatusJesum,quem frustra videbat argui,
Petrus,cujus fides ea devotione fervebat, ut Domi- vellet(m)absolvi,calumniose et minaciterconclama-
no et compati paratus esset et commori, ancilla runt:.S? hunc dimiltis,non es amicus C Tsaris:omnis l

sacerdotis calumniantoj>erterritus,(</; ex infirmitate cnim qui se rtgcm facit, contradicit Cvsari (Joan.
periculum negationis incurriLob hoc,sicut apparet. 12).(??)Stultam insimulationem imprudenler, Pilate,
haesitare permissus, ul in Ecclesiae principe renie- timuisti.(o) Sed formidabilefuerit nomen regium,ut
dium pcenitentiac conderctur ct nemo auderet de
;
pro imperio Ca^saris opprimi debuerit novaemolitio
sua virtute confidere, quando mutabilitatis pericu- potestatis, si dominandi consilium tyrannicus tibi
lum nec beatus Petrus potuisset evadere. Dominus prodidit apparatus,si provisio armorum,si congre-
autem Jesus.qui intra pontificale (e) concilium solo gatio divitiarum,si praesidia detccta sunt militum.
corpore tenebatur,trcpidationem discipuli foris po- Quid eum gravari sinis de affectata potentia, cujus
siti divino vidit intuitu;et (/) paventis animum,mox C specialis fuit de humilitate doctrina? Romanis le-
ul rcspcxit,erexit,et in fietus pcenitudinis incitavit. gibus non contradixit, censum subiit, didragma
Felices, sancte apostole, lacrymae tuae, quaj ad di- solvit, vectigalia non inhibuit,quae Dei sunt Deo,et
luendamculpam ncgationis,virtutcm sacri habuere quae sunt Caesaris Caesari rcddenda constituit
baptismatis.Affuit enim dextera Domini Jesu Chri- paupertatem elegit, obedientiam suasit,mansuetu-
sti,quae labenterr. te,priusquam ({/)dejicereris,exci- dinem praedicavit : hoc est vere, non Caesarem im-
peret,ct firmitatem standi in ipso cadendi periculo puguare, sed juvare.
reccpisti. Vidit in te Dominus non fidem (h) victam, Cap. II. — Verumtamen ne in totum inanis videa-
non dilectionem avcrsam, sed constantiam fuisse tur Judaeorum objoclio,discutc diligentius, praeses,
turbatam.Abundavit fictus, ubi non defecitaffectus, quid de Domini Jesu operibus notum sit, quid de
et fons charitatis lavit vorba formidinis : nec tarda- potestate eompertum.Caeois visum, surdis auditum,
tum estremcdium abolitionis, ubi non fuitjudicium claudis grcssum,mutis donaviteloquium,febres ab-
voluntatis. Cito itaque in soliditatem suarn rediit egit, dolores resolvit, daemonia ejecit, mortuos vi-
(i) petra,lantam recipiens fortitudinem, ut quod tunc vificivit, mari et ventis, ut quicscerent, imperavit.
in Christi cxpaverat passione,in suo post supplicio (.Va^/t.Mii,27).Magnum prorsus regcm ista demon-

ita ut hoc adjectivum referatur ad diabolum,et ea- D lect. 3 et k. Potiros vero nostri codd. et praecipue
dem ratione, captus csl pro capta cst. Dcin, ct durn Lectionaria S. Petri, victatn.
peneqiiitur in Homil. Pauli Diac. (i) Sic omnes nostri codd. cum exemplo Pauli
(a) Prima editioet cod. Bon., impudentis, ct pos- Diac. et editiones omnes ante Quesn. Qua vcro
tea, discipulus pro minister. auctoritate ille nullam variantem indicans suppo-
(b) Prima editio, definit. sucrit Pctrus, ignoramus.
(c) Cod. Vercell., vigilis. Dcin pro fccit prima tj ClaUsulam adjecimus ex antiqnissimo Vat.
editio facit habitaculutn. (k) Ita cum Qucsnollo jiotioresnostricodd.Cajteri
(d) Duo mss. S. Petri, cod. Vercell. et Ilomil. vulgati, occasionem.
Pauli Diac, infirmitatcm negationis incurrit. (/) Unus cod. S. Pctri, pr;etulcrant.Xcrce\\.,pro-
(e) Al., consilium, quod pro coetu consulentium vidcraut.
nonnumquam sumitur. i,i Prima cditio, absotverc.
Antiquissimus Vat., pavitantis.
(f) (n) Unus ms. Vat., stulta insimulatione.
(<j) Mss. S. Petri, decideres. Mox in Homil. Pauli ») Piirticula scd omittilur in Vat.3885 Primaedi-
Diac, ri qua (irmitatem. tio, si formidabiU fuit. Mox ct pro imperio incadcm
(h) Vulgati ante Qucsncllum fuiam cum mss.col- cditionc ct in eodcm velustissimo Val.
 :

347 S. LEONIS MAGNI SKHMONES. 348

strant,qui non humana (a) exccllit potentia,sed vir- A stra perpcrerunt. Lugendum planc vobis est, 236
tute divina. Ilanc orgo Judasi objiciant potcstatcm, non (g) de Salvatore credcntiurn, sed de impietate
commutent(/>)actioncm suam,ct hoc proferant orc, (h) pereuntium.Ego crucemvolens patior.etmorlem
235 quod tcncnt corde. Quare de terrenis calum- in me,quam sum perempturus,admitto. Nolite flere
niantur, qui coelestia persequuntur? Quamvis ergo pro mundi redemptione morientem, quem in rna-
Pilatus oncrosum sibi invidiosumque sentiret,quod jestate Patris videbitis judicantem.
eum Judaii deneglectu.amiciti»Caesaris impetebant, Cap. IV. —
Exaltatus (i) ergo Christus Jesus in
aliquamdiu tamen furorem ipsorum mitigare cona- ligno retorsit mortem in mortis auctorem, etomnes
tus est:ct idco Dominum Jesum diversis contumeliis principatus,adversasquevirtutes,(j) pcr objectionem
affici aut permisit,aut jussit,ut satiata iniquitasde passibilis carnis elisit, admittensin se antiqui ho-
\ )

innocentis injuriis ulterius non saeviret. Sed perti- stis audaciam,qui in obnoxiam sibi sacviendo natu-
nax malitia propriiscrescebataugmentis,etin quem ram, etiam ibi exaclor ausus est csse dcbiti, ubi
obtinuerat jus illusionis, exigebat et mortis. Unde nuilum potuitvestigium invenire peccati.Evacuaturn
cum et summi saccrdotes, et principes Judceorum, est igilur gencralc illud venditionis nostra;etlethale
omnisque multitudo crebris vocibus acclamarent chirographum,et pactum captivitatis in jus transiit
Crucifige, crudfige, tradidit Jcsum persequentium Redemptoris.Clavi illi,qui manus Domini pedesque
R
voluntati, Barabba illis latrone dimisso, ut qui in transfoderant,perpetuisdiabolum fixere vulneribus,
die festo auctorem intcrficiebant vitae,impunitascis et sanctorum pccna mcmbrorum inimicarum fuit
prastaretur homicidaj. interfectio potcstalum sic suam Christo (/) con-
:

Cap. III. — Eunte itaque, dilectissimi, ad locum summante victoriam, ut in ipso et cum ipso om-
clarificationis sua? Domino,ct (c) misericordiaadim- nes, qui in eum crederent, triumpharcnt.
piorum tabernaculis exeunte,ut adimplerelur quod Gap. V. — Cum ergc Dominus crucifixi corporis
scriptum est Longc a peccatoribus salus (Ps. cxvm,
: elevatione sublimis, rcconciliationem mundi exse-
155),sequebatur eum multitudo populi,ctmulierum queretur in quadam arce supplicii, latronemquo
plangentium etlamentantium (</) eum (Luc.xxn, 27). conversum ad paradisi vocaret habitaculum ; vos,
Solet enim sexus infirmior.etiam pro iis qui morte principes Judajorum, lcgisque doctores, nec con-
sunt digni.in lacrymas commoveri.et damnatorum scientia; (m)impietate compuncti,neceffectusceleris
exitus,pro natura communis consideratione mise- mitigati,fixurisclavorum addebatis tela linguarum,
reri.Sed istum sibi placitum Dominus Jesus dedi- dicenles:.l//o.s salvos fecit, seipsum non potest salvum
gnaturimpendi,quianondecebat luctustriumphum, faeere. Sirex Israel est, descendat nunc dc cruce, et
nec lamento victoriam. Denique conversus ad eas, credimus ei (Matth.xx\u,A2). Sed his vocibus vestris
Filise, inquit, Jerusaiem, nolite flere super me, sed C stultis atque blasphemisredduntomniaelementare-
supcr vosmetipsas, ct super filios vestros flete. Quia sponsum,et unam (»)simul in vos scntentiamferunt
venient (e) dies, in quibus dicent : Beatas steriles, et ccclum, tcrra, sol, (o) sidera, quae indignos vos suo
venlres qui non gcnuerunt, et ubcra qux non nutrie- ministerio proteslantur tcrribili motu, insoliloque
runt.\Jb\ est tristitia crucifigendi?Ubi formido mo- defectu tcnebras mundo vestrae cwcitatis ostentant
ri .uri?Nonterret passuri
:
animum hora supplicii, et (Ibidem). Quod ad argucndum vos nec ccclestia,
si (p)

docens nullam pro se flendi esse rationem, indicit nec interna sufficiunt, et crucem Christi magis po-
pconitentiam, denuntiando vindictam. Non est, in- tueruntpetra; atquemonumenta, quam cordavestra
quit, quod dolorc in me, Jerusalcm filiae, dcbeatis ; sentire; saltem quod in templo actum est,scienter
pro vobis plangite,et pro vcstris filiis ejulatc. Super adyertite. 237 Velum, cujusobjectu (q) interclude-
illos (f) fundatur istc ploratus,quod tales viscerave- bantur sancta sanctorum, a summo usque ad ima
God. Vercell., e.vccllat.
(a) aliique mss.
Id est accusationem suam, voce actionem ox
(b)
(?) Quidam mss. cum editis Qucsnello anteriori-
translata, ut in postilla Quesnellus monuit. Sane bus pro ergo habent autem.
aecusationem suam exhibet prima editio, et in mar- (j) Antiquissimus Vat., per abjeetionem passibilis
gine cod. Veroncnsis 214. eamis inclusit.
(c) Vox miserieordia deest in nio. Veroncnsi.Paulo D (/) I ii Vercellensi omittuntur verba admittens in
liosl, Longe est a peccatoribus salus in vulgatis ante se usque ad pcriodi lincm.
Qucsnel. et non paucis codd. Cod. Veron., confrmante.
(/)
((/)Pronomenr?»m,quod eratin editis antcQucsn., [dem cod. Veron., pietate. Mox editi, affectu
[iii

revocavimus cx antiquissimo Vat.et aliisprobae aotae sceleris. Melius, effectu sceleris, ex duobus mss. S.
codicibus.Deest tamen in Verccll.ct in duobusVat. Petri ac bribus Vat.
(e) Cod.Veron.,dies in te,quibus dicetur. Duo codd. Particulam simul inseruimus ex duobus mss.
(n)
S. Pcfri et unus W&t. dicetis. Dein uon lactaverunt in S. antiquissimo Vat.. Vercell., ^'eron. et
Petri,
f
editis antc Qucsn. et in nonnullis codd. Lectionem Vat. collect. 5. Unus Vat. collect. pro simul ha- 'i

non nulrierunl, a Qucsn. cx snis mss. inductam, bet scilicet, quod cditionum omissionem conlir-
etiam pleriquo nostri libri approbant. mat.
(/) Quaedam editioncs et ahquot codd., fundantw (o) Editi habcbant sideraque, indignos vos suo mi-
isti ploratus. nisterio protestantes terribili motu, etc. Meliorvisa est
(g) Sic cum Quesnello ei prima editione pluresot lootio duorum codicum S. Petri. Mox pro ostentanl
pra stantiores uoslri codices. Al., de salute. editi ante Quesn. cum quibusdam mss. ostendunt.
(h) Editi ante Qucsnel.et aliqui codd.addunt etfc- fo) God. Veron. ct alius Vat*, ad arguendos vos.
meritale; non tamcnantiquissimusVat.ncc Vcrccll. (7) Editi antc Qucsn., includebantur.
349 SERMO LXII. 330

diruptumcst.etsacrumillud mysticumquesecretum A. mana infirmitas gloriae Dei, et in explicandis opc-

(«)quo Bolus summus pontifcxjussus fuorat intrare, imparem se scmper inve-
ribus misericordiae ejus
rcseratum est, ut nihil jam esset discretionis, ubi niat. Laborcmus sensu, haereamus ingcnio, defi-
nihil resederat sanctitatis. Elepudiatos itaque vos ciamus eloquio bonum cst ut nobia parum, sit
:

debuistis agnoscere.et omnc jus aaoerdotiiperdidis- quod ctiam recte de Domini majeatate scntimus.
se, quia verurn erat quod Veritas vobis dixerat : Si Diccnte enim propheta Quseriie Dominum el con-
:

(b) crederetis Mosi, crederetis et mihi [Joan. v, 46). firmamini, qweiite fucicm cjus semper (Ps. civ, 4),

McritoergovosTestamentumutrumque condemnat, nemini praesumendum est quod totum quod quaerit

et gratia (c) vacuatos,el lcgo privatos,qui ideo resi- invenerit, ne desinat propinquaro qui cessarit ac-
stitis uovis,quia non credidistis antiquis.Noa autem, cedere. Quid autem inter omnia opera Dei, in qui-
dilectissimi,qui ab ignorantiaa tencbris liberati,iidei bus humanae admirationia fatigatur intentio,ita con-
lumen aecepimus, et in novi Tcstamenti haeredita- templationem mcntis noslrae et oblcclat et supcrat,
temperelectionem adoptionisintravimus,(d)in tcsti- sicutpa^sio Salvatoris? De cujus omnipotcntia,quae
vitate, quam carnalis Israel perdidit, gaudeamus : ei cum Patre unius ct acqualis essentiac est quoties,
quoniam Pascha nostrum immolatus est Christus ut possumus, cogitamus,mirabilior nobis fit in Deo
(l C(>r. v, 7j;per cujus incffabilem gratiam omnium ,. humilitas quam potcstas; et difficilius capitur di-
charismatum benedictione ditamur,et ita in novila- vinae majcstatis exinanitio,quam servilis formae(/i)in
tem a vetustate transferimur,ut nonsolum paradisi summaprovecfio.Sedmultumnosad intellectumju- */
restituimur habiiaculo, sed etiam regni coelestis vat,quod licet aliud sit Creator,aliud crcatura,aliud
gloriae praeparemur, adjuvante Domino nostro Jesu unam ta-
Dcitas inviolabilis,aliud caro passibilis ;in
Christo,qui cum Patre et sancto Spiritu vivit et re- mcn personam(?")concurrat proprictas utriusque sub-
gnat in srccula saeculorum. Amen. stantiae.iU sive in infirmitalibus, sive in virtutibus,
SERMO LXII [Al. LX.] ejusdem sit contumelia, cujus et gloria.
Dc Passione Domini XI; Dominico die habitus. Cap. II. — Hac fidei regula, dilectissimi, quam
Synopsis. —
I. Quanta sit humani intellectus he- in ipso exordio Symboli per auctoritatem aposto-
betudo admysteria contemplanda. II. Fidem in- — licae institutionis accepimus.Dominum nostrum Je-
carnalionis per symbolum edoceri. Soluiitas fidei
sum Christum,quem Filium Dei Patris omnipoten-
Petri,ab quam Petra Ecclesise fundamentum consti-
tulus est. —
III. Diabolum malignitate sua esse dcce-
tis unicum dicimus, eumdem quoque deSpiritu (/')

ptum. Orationem Christi pro inimicis eos ad fidcm, sancto natum ex Maria virginc confitemur; nec ab
praedicante Petro,adduxisse. —
IV .Christo pro omni- ejusdem 239 majestate discedimus, cum ipsum
bus impiis mortuojudasetiam potuisset consequi re-
laqueum. — V.Mortem
crucifixum et mortuum,et die tertia credimus sus-
mcdium,si non festinasset ud p
(IhristiinJudcBorum mente cruaelem 238 in mo- ^ citatum.Omnia cnim quaeDei sunt,et qute hominis,
rientis cirtute csse mirabilem. simul ct humanitas explevit et deitas ut dum pas- :

Cap. I. — Desiderala nobis, dilectissimi, et uni- sibili impassibilisinest,nec virtus(/.)in infirmitateaf-

verso optabilis mundo adest festivitaa Dominicee fici, nec infirmitas possitin virtute superari. Merito
passionis,qure nos inter cxsultationes spiritualium beatus Pctrusapostolusin hujus unitatisconfessione
gaudiorum silere non patitur: quia etsi difficile est laudatus esl:(/)<jui,cum Dominus quid de ipso intel-

(e) de eadem re saepius dignc apteque disserere,non ligerent discipuli,scrutatetur,omnium celerrime ora
est tamen liberum saccrdoti, in tanlo divinae mi- praeveniens, Tu es, inquit, Christus Filius Dei vivi.
sericordiae sacramentoi/;, fidelis populi auribus sub- Quod utique non rcvelante vidit carne, (w)nec san-
subtrahere sermonis officium,cum ipsamateria,cxco guine,quorum objectu interiorcs oculi poterant im-
quod est inelfabilis, fandi tribuat facultatem ; ncc pediri, scd ipso Spiritu Patris in corde operante
possit deficere quod dicatur, (g) dc qua numquam crcdentis,ut ad rcgimcn totius Ecclesiae praeparatus
potest satis essc quod dicitur. Succumbat ergo hu- primum discerct quod docerct, el (n) pro soliditate

(a) Ita e.x duobus mss. S.Pctri et Veronen., nec
nonapud Joannem Laterancnsis ecclesiae diaconum,
qui similiter legisse videtur in Lectionariis basilicac
Latcranensis. Exstat tom.ll Musei Ifalici Mabillon.
pag.. 5(55. Alias, quod solus.
Ms. Veron. credideritis. Mox crederetis forsitan
(b) , Vercell. codice.
et mihi in cod. Vcrcell.
(f)Antiquissimus Vat.et nostes Veron.,(YjrHO.s.Dcin
rcstititis pro resistitis in prima editionc ct ms.Bon.
(d) Proepositio in omittitur in antiquissimo Vat.
Unus cod. S. Petri et alius Bon., festivitatem...gau-
deamus nos accepisse, quoniam, etc.
(e) Ita emendavinius ex mss. duobus 8. Petri et
V< rcell. Al., de cadcm solemnitate.
VercelL, nec non Bonon. ac primae editionis, in
quibus dc qua ad matcriam refertur.
D, (h) God. Vercell. delet in, itaut adjectivum sum-
ma cum substantivo provectio copuletur.
(?) Quidam mss., concurrit.Mox ut desidcratur in
(/) In ms. Vat. collcct. 5 dcest quoquc, et pro ex
Maria legitur ct Maria.
(/ijPraepositionemmhicet ante vocem virtutc sup-
evimus
plcvi... cx duobub mss. S. Pctri, quibua concinit
cod.Vercell. cum cani praemittat voci virtute: oxnitti
autcm potuit ante vocem injirmilalc more librariis
familiari ob concursum initialium litterarum in.
(i, Sic emendavimus cx polioribus nostris codd.

(f) Sic cum

Quesnello nullum codiccm indicante el editia ante Quesn., apud quem legitur cui.
Irea antea laudati codices. Antca editi ct aliqui (/;?)l)uo codd.Vaticam et prima editio, vel,sanguine
codd., fidclihus populis subtrahere. Post pauca (iiiidam codd. ,primus diseeret,foTt& mc-
(gr)Vulgati et quidam codd. dum numqunm.Vvxiu- lius.
limus auctnritatem dunrum mss. S. Pctri et unius (n) Ilunc locum ct Qucsnclli postillam huic loco
351 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 553

fidei, quam erat praedicaturus, audiret : Tu es Pe- A redemptionis Christus impleret. Nam mortuo pro
trus,ct supcr lianc petram xdificabo Ecclesiam mcam, omnibus irnpiis Dornino,potuisse,t eliam'<^ forle hic

et portse inferi non prssvalebunt adversus eam(Matth. consequi remedium.si non festinasset ad laqucum.
xvi, 16.) Christianae igitur fidei fortiludo, quae por- Sed maligno cordi/</ et nunc furti fraudibus dedito,
y

inexpugnabilem petram aedificata

tas mortis super nune parricldalibus commerciie occupato.nihil urn-
non metuit, unum Dominurn Jesum Ghristum, et quam documentorum misericordi;je Salvatoris inse-
verum Deum, et vcrum hominem confitetur; eum- der.it. fe)Impiis acceptoverat auribus Domini vorba
dem crcdens filium Virginis,qui auctor cst matris ;
dicentis : Non veni vocare justos, sed peccatores
eumdem natum in fine saeculorum, qui creator cst (Mallh. ix,13i : et Filius hominis vcnit quxrere et

temporumjeumdem Dominum omnium virtutum.et salvare quod perierat (Luc. v, 32) ; nec intcllexerat
unum de stirpe mortalium; eumdem peccati ne- clementiarn Christi, qui non solum corporeis inlir-

scium,et in similitudine carnis pcccati pro peccato- mitatibus medebatur, sed etiam vulnera debilium
ribus immolatum. curabatanimarumjdicens^jparalytico^CoKS/aN.sesto,
Cap. III. — Qui ut humanum genus vinculis mor- fi,li,remissa sunt tibi peccata lua (Matth. ix, 3); di-

tiferao praevaricationisabsolveret,et saevienti diabolo ccns cl oblatae sibi adulterae:i\fec cgo te condemnabo,
potentiam suae majestatis occuluit, et infirmitatom t» vade (g) el amplius noli peccare (Joan. vnr, lli; ut
nostrae humilitatis objecil. Si enim crudelis et su- per oirrnia opcra sua ostenderet, in illo adventu
perbus inimicus consilium misericordiae Dei nosse suo salvatorem mundi se venisse,non judicem. A
potuisset, Judtcorum animos mansuetudine potius quo intollectu ahenatus impius Iraditor, insurrexit
temperarc, quam injustis odiis studissct acccn- in semetipsum(/<),non judicio pn^nitentis,sed furore

dere;nc omnium captivorum amitteret servitutcm, pereuntis : ut qui vitae auctorcm intcrfectorihus
dum nihil sibi debentis persequitur libertatem. Fe- vendidisset, in augmentum damnationis suse etiam

fellit ergo illum malignitas sua : intulit supplicium moriendo peccaret.

Filio Dei,quod cunctis filiis hominum in remeclium Cap. V. — Quod ergo falsi testes, quod cruenti
verteretur. Fudit sanguinem justum, qui reconci- principes,quod impii sacerdotes(t';inDominum 241
liando mundo et pretium esset et poculum.Suscepit Jesum Christum ministerioignavipreesidis et famu-
Dominus, quod secundum 240 propositum suae latu imperitos cohortis egerunt,et detestandum uni-
voluntatis elegit.Admisitin se impias manus furen- versis sseculis et amplectendum fuit. Crux enim
tium, quae dum proprio incumbunt sceleri, famu- Domini,sicut (j) in Judaeorum erat mente crudelis,
latae sunt Redemptori.Cujus etiam circa interfectd- ita est in Crucifixi virtutc mirabilis.Furit in unum

res suos tanta erat pietatis affectio, ut de cruce populus, et miseretur omnium Christus. Quod sae-
supplicans Palri,non se vindicari,sed illis postula- L vitia infertur,(/.)voluntate suscipiturrut licentia fa-

ret ignosci, dicens Pater (a) dimitte illis, quia ne-

:
cinoris oeternee opus impleat voluntatis. Unde om-

sciunt quid faciunt (Luc. xxm, 34). De cujus utique nis ordo rerum gestarum,quem plenissime evange-
orationis potcntia fuit,ut praedicatio Petri apostoli, lica narratio^percurritjita fidelium est accipiendus
ex iis qui dixerunt : Sdnguis(b)illius super nos ct su- auditu, ut salva 242 fide actionum, qua; tempore
pcr filios nostros (Matth.xxvu,2j), multorum ad pce- Dominicae passionis impletae sunt,intclligamus non
nitcntiam corda converteret, et uno die baptizaren- solum remissionem peccatorum in Christo comple-
tur tria fere millia Judeeorum (Act. n, 4l);fieretque tam,scd etiam formam justitiae esse propositam.
omninm cor unum et anima una (Ibid. iv, 32), pa- (m)Verum,ut hocdiligentius,juvante Domino, disse-
ratorumjam pro eo moriquempoposcerantcrucifigi. ratur,ha2C sermonis portioin([uartam sabbati reser-

Cap. IV. —
Ad hanc indulgentiam traditor Judas vetur.Aderitutsperamus, gratia Dei.quae nos oran-
perveniro non potuit quoniam pcrditionis filius,
:
tibus vobis faciatpromissa complere:per Dominum

cui diabolus stabat a dcxtris(Ps.cviii,0),prius in dc- nostrum Jesum Christum,qui cum Patrc ct Spiritu
spcrationem transiit, quam sacramentum generalis sancto regnat in saecula sacculorum. Amen.

affixam expendimus in observationibus ad sermo- Vcrccll.

nem tertium. D (g) Sic nostri codices etediti omnes ante Quesn.

(a) Sic duo codd. S.Petri et apud Rcmigium Lug-

apud quem, ct amodo noli peccare.
duncnsem dc Iribus cpistolis c. l9.k\\o.9,ignosce. (/<) Quesnellus post voces in semetipsum addidit

(b) In uno cod.Vat.et in Bonon. ,/<(//'?<$, In alio Vat.

impius, quam voccm nec noslri codd. nec antea
apud Remigium, cjus. editi exhibcnt.
et
Prima editio ignorat forte.
(c)
(i) Erat in cditis.uti in aliquibus mss. in Domini
Jesu Christi mysterio ignavia prxsidis ct famulatu.
(rtjltaemendavimus ex duobus mss. S.IVtri Al,,
nunc furtis traudium dcdito. Veram lectioncm hausimus ex duobus S. Petri co-
(e)Sk mclius ex iisdcm mss. et alio Vat.In editis dicibus.
et nonnullis codd., alia interpunetione. insederat, Unus ms. Vat., in invidorum.
nec piis acceptaverat. In duobus Vat., acceperat pro {
l, Placuit voluntatc pro potcstatc rcponcrc cx ms.
ucccptavcrat. S. Petri.
(/') Cod. Verccll. ct prima
paraiytico sa- editio, (/)Duo codd. Vat. et prima editio, percucwrrii.
naio. Mo\ editi ante Quesn. Confi.de, fili, remittun- (m) Sequentia usque ad Bnem desunt in ms.Vef-
tur ttbi peccata tua. Lectionem ab eo inductam et a lensi.
nobis rclcntam cxhibcnl duo codd.S. Petri el alius
,'i.v; SEHMO LXIII. 88 i

ADMONITIO IX TRES SERMOXES SEQUENTES.

Posi antecedentem sermonem perturbatus erat in editis, sicut et in paucis mss. aliquoi suhsequentium scr-
mo'iii»i orlo, qui propterea a nobis plane immutandus fuit. Antecedenti sermonA subjiciebatur sermo cui inifium
Omnia quidem tempora. Sub fincm vero sermonis atuecedentis promittitur alius sermo feria quarta lm-
bendu&f in quo S. Lee ita se locuturum spondet,ut Balva fide actionum, quae tcmpore Dominicae passionis
implet.T! sunt, intelligamus non solum remissionem peccatorum in Ghristo compjetam (</>iod eo sermonc
statuerat), sod etiam tbrmam justitiae esse propositam guod in feriam quartam exponendum rernittU. De
;

lioc autem nihil in sermone Omnia quidem tempora in editis subjecto; quin in ipso atius pdriter sermo feria
quarta habendus promittitur, qui a nobis postea indicabitur. At sermone sequenli, Gloria dilectissimi, cap. 1,
et promissionis mentionem facit, ct addit : Quaa Dominica passio omnes nos et redemit, ol rlocuit, ut unde
datum estpretium, inde etjustitia sumeretur. Et cap.Z: Etsacramentum condidit et exemplum, pt unum
apprehenderent renascendo, alterum sequerentur imitando, quss ad propositam justitiae formam referen-
tur. Hic igitur sermo, velut anterioris sermonis portio in quartam sabbati reservata, noneratdisjungendus.
Post hunc dabimus sermonem, Omnia quidem tempora, die Ihmiuico habitum contraEutychianos ; in cu-
jus fme cum alius sermo eadem super re feria quarta adjiciendus dicalur, nec slatim subjectus invenirelur in
editis, nos subjecimus. Deprehendimus autem kuncsermonem esse illum quiincipil: Sermonem, dilcctissimi
de gloriosa Domini nostri Jesu Christi passione promissum ubi S. pontifex in Eulychis errorcm pariter ;

disserit. Enimvero hos duos sermones ob continuationem velut uhum habendvs, patet ex epist. 124 et -165, in
quibus postquam S. Leo duo fere integra postrema capita 3 et 4 descripsit ex sermone, qui incipit : Omnia
quidem tempora, conlinuo subjicit fragmentum primi capitis ex aliosermone, qui inchoat Sermoncm, dilec- :

tissimi umle alter alteriusest portio. Hoec omnia con/irmnt ordo qui invenitur in duobus antiquismss. Leciio-
:

nariis bastticse S. Petri, num. 105 et K>7, ubi inter sermones ilc Passione posf sermonem, Desiderata nobis,
subditur: Gloria, dilectissimi dein: Omnia quidem tempdra; acpostea Sermonem, dilectissimi, de glo-
;

riosa, ctc. Idem etiam ordo exhibetur in tribus aliis codicibus prcestantis collect. 2.

2-fi3 SERMO LXIII. A (II Cor. v, 19) : ostensum cst, quia Unigenitus sum-
De Passione DominiXII; habitus fcria quarta. mi Palris taleiniitcum humana humilitate consor-
Sykopsis. — I. Non solasuapotentiapugnatumessea tium, ut suscepta nostrae carnis animaeque sub-
(c)
Curisto, sed ex humilitate noslra, ut justitia serva-
— stantia unus atque idem Dei Filiuspermaneret,no-
retur. II. Quidquid habemus adimpletum, id an-

tiquos habuisse obumbratum ; unamijue fiilcm ac slra augendo, non propria (d) quia infirmitas erat
spem essc omnium. —
III. tnseparabilem esse unio- provehenda, non virtus ut cum suo Creatori crea- :

ncm Christi cum

utroque corpore suo, nalurali et tura esset unita, nihil 244 assunipto divinum, ni-
mystico. —
IV. IIoc maximc Christiano enitemlum,
assumenti dcesset humanum. —
ul caput suum imitetur. —
V. Sola prmcepta c re- i
hil

monialia essemutata; gratiamautem datam admo-

— Cap. II. — Hoc consilium misericordiae et justitae
ralia. Christum inuumcros sibi lilios baptis-
VI.
moparere,in quo mortis ct resurrectionis imago elu-
Dei, licet in praeteritis seeculis quibusdum velamini-
cet. —VII. Omne Christiani meritum, gloriam es- bus fueritobumbratum,non tamen ita obtectum est
se Christi qui (juos carne sua paseit, spiritu eliam ut sanctorum, qmie) ab initio usque ad adventum
aijit et regit. Domini laudahilesexstiterunt,intellectui negaretur:
Cap. I. — Gloria,dilectissimi,Dominicae passionis, cum et prophoticis verhis, et rerum ge.starum signi-
de quanosctiam hodie locuturos esse promisimus, ficationibus, salus quae in Christo erat ventura,pro-
humilitatismaximecst mirandamysterio quacom- ; g missa sit quam non solum qui proedicabant adepti
;

nes nos ct redemit ct docuit ut unde datumest pre- :

sunt,sedomnesetiamquipraedicantibuscrediderunt.
tium,inde etjustitiasumeretur. Omnipotentiaenirn Unacnimiidesjustificatuniversorumtemporumsan-
Filii Dei, (a qua pereamdem ossentiam acqualis est ctos,etad eamdem^jspem fidelium pertinetquidquid
Patri.potuisset humanumgenus a dominalu diaboli per mediatorem Dci et hominum Jesum Christum
solo imperio suae voluntatis eruore, nisi divinis ope- (ITim. n.5),velnos conlitemur factum, vel patres
rihus maxime
congruisset, ut nequitia; hostilis ad- nostri (g) adoravere faciendum. Nec inter Judaeos at-
versitas de eo quod vicerat vincerelur, et (b) per que gentilcs ulla (h) distinctio est.Siquidem,sicut ait
ipsam naturarn naturalis rcpararelur libertas, pcr Apostolus, circumcisio nihil est, et prceputium nihil
quam generalis fuerat illata captivitas. Dicenteau- cst, sed obscrvatio mandatorum Dei(Rom. u, 25 I Cor.
;

tem evangelista quod Verbum caro facturnest, ct ha- vii, l

(
Jj; q.uae cum integritate
si fidci serventur,
bitavit in nobis IJotui. i, 14); et diccnte Apostolo veros Abrahae filios, id est perfectos faciunt
quod Deus crat iu ChristO mundum rcconcilians sibi Christianos, dicente eodem Apostolo : Quicumque
(a) In duobus mss.
Vat., in Vercell. etin Ilomil. prima editione et Homil. Pauli Diac, cumsuo Crea-
Pauli Diac. ac prima
editiono, qu;c per eamdem. tore, perperam.
(// Item ciim Quesn. duo mss. S. Petri et umis i
Ilomiliar. Pauli Diac, ab initio
_

Vat. Antea editi cum aliis codd. ct Homil. Pauli

r
^
[i ) mundi.
(f) Ita, praeter Homil. Pauli Diac, omnes nostri
I tc, pcr ipsam materiam.
1

eodices et editi ante Quesnellum, qui spem et fidem

(c) In cod\ Vercell., pcr susceplam nosirx
camis nulla auctoritate indicata aupposuit.
unimaque substantiam. Bditi, adoptavere. Queenellua in margine, sed
[g
(d) Idem Verceil. cod. addit, relinquendo; male, prima editio, ndornvcrc.
ut liquet ex conscquentibus,quiain/?rm#£wmii pro- (h) Apud Que8nellum, ^w/rtn/mcs/,rcpugnantibus
vcltcn.Li, iiini viiius, quaead augmentum quidem no- omnibus editis uostrisque mss. ac Homiliario Pau-
^''.rhumanitalisaHiL'maiiilum,(]ivinitatisauLem/;ru- li Diac. Pauli etiam textus habct, distinctio,
pruu inliciandum releruntur. Mox idem ms. cum
335 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 336
enim in ChristoJesu baptizati estis, Christum indui- A ' u'em judicanti se injusle. Qui peccafanostra ipseper-
sti. Non est Judceus, neqxic Gmcus ; non est servus, tulit in corparesuo super lignum, ut pcrcatis mortui,
neque liber ;non estmasculus, nequefemina (a) Omnes justitise 1 1 vivamus (I Peir. il, 21-2&).
enim unum eslis in Chrislo. Si autem vos Chnsti er- : Cap. V. — Sicut ergo nemo est crcdentium, dile-
go Abralue semen estis, secundum promissionem lur- ctissimi, cui dona ncganda sint gratiae, ita nemo
redes (Galat. m, 37-29). est qui non sit Christianae dcbitor disciplina? quia :

Gap. III. — Non ergo cst

dubium, dilectissimi, et si remota est (g) mysticae legis asperitas, volun-
naturam humanam tantam conncxioncm aFilio
in tari.e tamen observantiae crevit utilitas, dirente
Dei esse susccptam, ut non solum in illo hornine evangclista Joaunc Quia : lex pcr Mosen data est
qui est primogcnitus totius creatura (Coloss. i, 18), f/ralia autem el veritas per Jesuin Christum facla cst
sed etiam in omnibus sanctis suis unus idemque (Joan. i, 17). Omniaenim quae secundum legem.si-
sit Ghristus ct sicut a menbris caput, ita a capile
; ve in circumcisiono carnis, sive in diversitatibus
membra divicli (b) non possint. Quamvis enim non hostiarum,sivein sabbatiobservantia praeceoserunt,
istius vitae sit, sed acternoe, ut sit Deus omniain om- Gbristum testificata, Christi sunt gratiam praelocu-
nibus (Cor. xv, 28); tamen etiam modo templi sui, ta. Et ipsc cst finis lcgis (Rom. x, 4), non evacuan-
quod est Ecclesia) Coloss. i, 18), indivisushabitator do significationes ipsius, sed implendo. Qui licet
est secundum quod ipsepromisit, dicens Ecce ego
B
idem sit auctor veterum qui novorum,(/i) figurata-
:

vobiscum sum omnibus dicbus usque ad comsumma- rum tamenpromissionum sacramenta mulavit, quia
tionem swcuti (Matth, xxviii. 20). Quibus Apostolus promissa perfccit ; et denuntiationibus cessationem
consonans ait : Ipse est caput corporis Ecclesise, qui imposuit, quoniam dcnuntiatus odvenit. In praecep-
est principium, primogenitus cx morluis : ut sil in tis autcm moralibus nullaprioris Testamenti decre-
omnibus ipse primatum tcnens, quia in ipso c>>mpla- la rcprobata, sed evangelico magisterio multa 2-16
cuit omnem plenitudinem (c) habitare, et per eum re- sunt aucta : ut perfcctiora et lncidiora essent dan-
conciliari omnia in ipso (Coloss. l, 18-20J. tiasalulem quam promitlcntia Salvatorem.
245 Gap. IV. — Bisautem et aliis pluribuslcsti- Cap. VI. — Omhia igitur quae Dei Filius ad rccon-
moniis quid insinuatur cordibus nostris, nisiutpcr ciliationem mundi
non inbistoria
et fecit,el docuit,
omnia ad imagincm cjusrenovemur, quipcrmanens tantum praeteritarum aclionum novimus,sed etiam
in forma Dei, carnis peccati(7/) 1'orma esse dignatus (?) in praesentium operum virtute sentimus. Ipse est
est (Philip. n,6)? Omnes enim infirmitates nostras, qui de Spiritu sancto ex matreeditus Virgineincon-
quae veniuntdepeccato,absquepeccati communione taminatam Ecclesiam suam eadem inspiratione fe-
susccpit,ut famis et sitis,somni et lassitudinis, mce- cundat, ut pcr baptismatis partum innumerabilis
roris ac iletus affectionibus non careret, doloresque C filiorum Dei multitudo gignatur, de quibusdicitur :

saevissimos usque ad mortis extremapateretur quia : Quinon ex sanguinibus,neque (j) ex voluntale carnis,
nemo posset laqueis mortalitatis absolvi, nisi ille, in ncquc cx voluntalc viri, sed ex Deo nati sunt (Joan. i,

quosolo innocens erat (c) natura omnium,sineret se 13). Ipse est in quo scmen Abrahae totius mundi
interfici manibus impiorum. Unde Salvator noster (I;) adoptione benedicitur ; etlit patriarcha gentium
Dei Filius universis in secredentibus, sacramentum pater (Gen. xxii, i8), dum promissionis filii fide non
condidit, et exemplum apprchendcrent
: ut unum carne nascuntur. Ipsc est qui nullius gentis cxce-
renascendo,altcrum sequcrentur imitando.Hoc enim ptionem faciens, de omni natione qua? sub ccelo est
docetbeatusPetrus apostolus dicens: Christuspassus unum sanctarum ovium eflicit gregcm, et quotidie
estpro nobis, vobisrelinquens cxemplum ,ut sequamini implet quod promiserat, dicens: Habco et alias oves,
vcstigia ejus. Qui peccatum non fecit, necinvcntus est quce non sunt cx hoc ovili, ct illa* oportci m: adduccre,
dolus in ore cjus. Qui cum maledicerctur, non male- et voccm meam audient;et{l) crit unus grcx et unus
dicebat ; cumpateretur, non comminabatur tradebat : pastor (Joan. x, 16). Quamvis enim beato Pctro

(a)In Homil. Pauli Diac, Omnes enim vos iinum que et potiores nostri codd. cum Ilomil. Pauli
eslis in Christo Jcsu, ut in Pauli cpistola habotur. Diac. Al., juslitise legis.
(b) Ita cohaerentius anteccdentibus ex Ilomil. (h) In exempl. Pauli Diac.j/igwaruwj tamcn et pro-
Pauli Diac. Al., non possunt. missionum sacramenta, quod non disciplet.Sic etiam
(c) Aliqui mss. et editi antc Quesn. addunt, divi- in prima editione, quaj solum onhttit conjunctio-
niiatis; quam tamcn vocem licct anonnullis Patri- nem ct.
busadditiam,alii Leonis codd. ignorant, sicut etiam (i> Duo codd. S. Pctri, in prcesentiarum.
non tam in Gneco quam in antiqus versionis exem- (/') iisdcm codd., cx voliijitatc carnis.
In
plaribus dcsidcrari P. Sabatier ostendit. (k) Quesnellus in marginc notavit A\.,bcncdi<tio- :

(</) Editi ante Qucsn. habcnt, forma ficri ; non ita ne, quodnullibi reperimus. Mox bencdicitur pro b§-
tamcn nostri codices. nedicelur scripsimus ex duobus mss. Vat., Ilomil.
(e\ In Ilomil. Pauli Diac, crcalura, malc. Potius Pauli Diac et prima editione. Ita etiam in sequen-
corrigendum hominum, pro omnium, ut in epistolis bibus praesenti tempore ubique legitur, nascuntur,
121 et 105, c 5, habetur, in quo solo homo se inve- cffiiit. implet. Item f\t pro stt fialriarcha, quod est
nii innocentem. inQuesnello,ex cffiteriseditis et aliquot codd. emen-
In ms. Verccll. ct apud Paulum Diac, vivcrc-
(/) davimus.
mus. ,/ ln Homil. Pauli Diac./( 7 UfMtf grcx. ( Cod VflT"
((7)ItaQuesnelluscumsuismss.Corb.,Vict.Thuan. cell. et prima cditio, fiet unum ovilc.
Heg. ct editiono Surii ad marginem. Ita etiam pleri-
 .

357 SF.RMO LXIV. 358

iipaliter dicat, Pasd «>•< • an. xxr, 17 .
\ IV. Utramque naturam suas in Chrislo
al»uno lamon Domino ipsa omnia regiturcura pa- proprietates servantem, suas partes habere in mys-
teriis diversas.
storum, et venienfos ad petram tam Isatis tamque
irriguia pasouis alit, ut innumerae ovos dilectionis Cap. I. —
Omnia quidorn tempora, dilectissimi,
pinguedine rnborat;e,sicutl)onuspastordignatuscst GhristianorumanimossacramentoDominicaepassio-
pro ovibus suis animam [a) suam ponere [Joan. x, nis et resurrectionis exercent, neijue ullum nostra;
15 ita et ipsse non dubilont pro nomine pastoris
.
religionis officiumestquonontammundi reconcilia-
ocoumbere. Ipse est(ft ouinon solumgioriosamarty- tio quam humanae in Ghristo naturae assumptio
/'

rum fortitudo,sed etiam omnium renascentiumQdes celebretur. Sed ounc universam Ecclesiam majori
in ipsa regenerationecompatitur. Dum onim rcnun- intelligentia instrui, el 248 spe ferventiore oportet
tiatur diabolo, et crediturDeo, dum in novilatem a dicrum recursu, et paginis evangelicaB veritatis ox-
votustate transitur, dum terroui hominis imagode- primitur,ut Pascha Domininon tam praeterilumre-
ponitur,etcoelestis formasuscipilur.quaedamspecies coli quampraesensdebeathonorari.Innulloigiturab
mortis et quaedam similitudo resurrectionis inter- iis quae ad crucemJesu Christi portinent, fidei nostra;
venit,utsusceptus aGbristo Ghristumquesuscipiens
peregrineturintuitus.et nihileorumquae narratione
non idem sit post lavacrum qui ante baptismum ~ Evangelii retexuntur, otioso accipiamus auditu: ut
fuit, sed corpus regenorati (e) fiat caro Gruciiixi. quia non defuerunt ncc adhuc desunt qui veritatem
Cap. VII. — Haec commutatio, dilectissimi.dextra
Dominicae incarnationis impugnent, et quod in utero
Excelsi Ps. r.xxvn,21 qui operatur omniainom-
,
Virginis matris Mariae Verbumcaro factum est (Joan
nibus(l Cor. xn, 2-17 ut (d) in singulis fidelibus
6):
i, 14), quod infans cditus per
incrementa corporea
por bome conversationis qualitatem ipsum piorum
ad perfectae virilitatisprofecitaetatem, quodquecru-
operum intelligamus auctorem; gratias agentes mi-
cifixus, mortuus, acsepultusdietertia resurrexitin
innumeris charismatum donisita
sericordia? Dci, qui
nostrae quidem imaginis forma sed non in nostroe
univcrsum Ecclesiae corpus exornat, ut pcr mullos
carnis asserant gestum esse natufa: nosab evan"-e-
uniusluminis radiosidem ubiquesplendorapparoat,
licis ctapostolicistestimoniisnullatenusrecedentes,
necpossitnisigloriaesse Christi,cujuslibetmeritum
((/ieorumintelligentiaroboremur,quorumnoscertis-
Christiani.Hoc estillud verumlumen, quodomncm
simaexperimentadocuerunt utpieatqueconstanter
hominem justificat etillustrat.Hocest quoderuitde :

possi.nusdicerequoniam in illis (h) etnos eruditi su-

potestate tencbrarum, et transfert in regnum Filii
inus, et quod viderunt vidimus, etquod didicerunt
Dei [Coloss. i, 13). Hoc ost quod per novitatem vitaa
didioimus, ct quod contrectaveruat palpavimus
desidcria animae provehit, et concupiscentiascarnis (/
Joan. i, i;; et ideo in pasione Domini non contur-
exstinguit. IIoc cst (e) quoPaschaDomini in azymis G
bamur, quia in generatione non fallimur.
sinoerilatis etveritatis lcgitime cclebratur (I Cor. v,
8 : <lum fermento veteris malitiaa abjecto, nova Cap. II. — Scimus
etenim, dilectissimi, et toto
creatura deipsoDomino inebriaturet pascitur.Non corde profitemur, Patris, et Filii, et Spiritus sancti
enim aliud agit participatio corpori.s et sanguinis unamesscDeitatem,etconsubstantialemsempiternae
Christi,quam ut in id quod sumimus transeamus: et Trinitatis essentiam, in nulloa se divisam, in nullo

in quo commortui, et consepulti, et conresuscitati essediversam, quiasimulestintemporalis, simul est

sumus, ipsum peromniactspirituetcarnegestemus, incommutabilis, simul quod est, essenondesinens.
dicente Apostolo Morlui enim estis, et vita vestra
: In hac autem ineffabili unitatc Trinitatis, cujus in
abscondita estcum Christo inDeo. Cumenim Christus omnibuscommuniasuntoperaatquejudicia, repara-
apparuerit vita vestra, luncet vos apparebitis cum ipso tionom humani gencris proprie Filii pcrsona susce-
in yloria (Coloss. m, 3, 4J : qui cum Patre et sancto pit: ut quoniam ipse est, per quemomniafactasunt,

Spiritu vivit ct regnat in saccula saeculorum. Amen. et sitie quo factum est nihil (Joan. r, 3), quique plas-
matum de limo terrae hominem flatuvitaeralionalis
SDRMO LXIV .1/. LXI .

animavit, idcmnaturam nostramabaeternitatisarce

De passione Domini XIII; habitus die dominico.
D dejectam amissac restitueretdignitati, et cujus erat
Synopsis. —
I. Mtcnte contemplandam esse Domini conditor,essetetiam reformalor:sic consiliumsuum
passionem, cujus fides c.c fi.de pendet incarnationis.
—II. Cur filius, qui asqualis est Patri, et solus sine
dirigcns in atfectum, utad.dominalionemdiabolide-
peccato, sit incamatus, ct non alia persona? 111. — struendam magis utcretur justitia rationis quam po-
Quanti sint pretii mors et sacrificium Christi in Quia ergo primi hominis univcrsa
testale virtutis.

(a) Vox suam, quam supplevit Quesnellus, in et alio Vat. ac prima editione.
nostris mss. legitur. i
cumQuesnello trcsnostricodd. ctoxomplar
(b) Editi addunt, enim. Expunximus autcm aucto- Pauli Diac. Anteriores vulgati, quod, male; melius
ritate ms. Vercell. et Hr.mil. Pauli Dlaconi: nam in prima editione ct in ms. Bon., per quod.
continuatur figura repetitionis, Ipse est. (/) Duo
cimM. s. Petri, quam ct humanae.
Exemplum Pauli Diac, fiatcorpus. Similiautem (g) Ita ex probatioribus nostria codd. eteditioni-
itia auctor epist. ad Demetriadem, c. 4, id bus. excepta Quesnelliana, in qua, illorum.
baptismati tribuit: tn corpus Christi convertitur caro ih Verbanos aQuesneIloexpuncta,licetincodd.
et
peccati. collect. 4 ornissa, ex plerisque lamen et potioribus
(d) Supplevimus praeposilionem in cx ms. Vcrccll. Dostria codd. ac cacteris editis rcvocavimus.
 339 S. LEONIS MAONI SERMONES. 360
posteritasunosimul vulncre sauciatacorrueraf ncc ,
A singulismortcs fuerunt, necalteriusquisquamdebi-
ullasanclorum merita condilioncrn poterant illata? tum (d) suofincpersolvit, cuminter filios hominum
mortis evinccrc, venit c codo mcdicus singularis, unus solus Dominus nostcr Jesus cxstiterit, inquo
multissa?pesignificatioiiibusnunliatus,etprophetica omncs crucifixi,omnesmoriui,omncsscpulti,omncs
diu pollicitalione promissus, qui mancns in forma deSftOquibus ipse dicebat:
etiam(tf)sint suscitati;
Dei, et nihil propriae majostatis amittcns, in carnis Cum exaltatus juero (/), omnia trakam ad mcipsum
nostra? aniiii.rquc natura, sinc contagionc antiquffi (loan. xii, 32). Fidea enirn vera justificans impios,
praevaricaLionisoriretur.249 Soluscnim beata? Vir- et creansjustos(/)ad naturae suaetracta particinem,
ginis natus est filius absque dcliclo, non cxtrancus in illo acquirilsalulem,(/t;inquosolo homo se inve-
ab hominum gcnere,scd alienus a crimine(a)(in quo nit innocentem; ctquia unus cst mediator Dei et
illius ad imaginem ct similitudincm Dci conditi, et hominum homo Christus Jcsus (/ Tim. n, 5), per
perfecta esset innocentia etvcra natura),cumdcAda3 communioncm suigenerisad paccm pervenit deita-
propagine unus cxisteret in quo diabolus quod suum tis, liberum habens(z;de ejus potentia gloriari, qui
dicerct non habcret. Qui dum in eum saevit quem contrahoslemsuperbum incarnis noslrae infirmitate
sub peccati legc non tcnuit, jusimpiaedominalionis congressus, iis victoriam suam tribuit, in quorum
amisit. corpore triumphavit.
Cap. III. — enim pro injustis sanguinis
(b) Effusio Cai>. IV. — Cum ergoin uno Dorninonostro Jesu
justi tam potens ad privilegium, tam dives ad
fuit ChristoveroDei atquehominis Filio,confitemur divi-
pretium,utsi univcrsitas captivorum in Redempto- nam dePatrenaturam,humanam de matre subslan-
rem suum crcderct, nullum lyrannicavincularctine- tiam, licet Dei Vcrbi ct carnis una persona sit, /,et

rcni. Quoniam, s\cui Aposio]us u\i,ub i abundavil jiccra- utraque essentia communcs habeat actionHs,inlelli-
tum, superabundavit et qraiia (Rom. v, 20j. Etcumsub gcnda? tamcn sunt ipsorum operum qualitates, et
peccati pra-judicionati potestatemacccperinf adjus- sincerae fidei contemplationc ccrncndum est ad quae
titiam renasccndi ,validius donum factum estliberta- provchatur humilitasinfirmitatis, etadqua?incline-
tisquamdebilumservitutis.Quamitaqucsibiinhujus turaltitudovirtutis;quidsitquodcarosineVerbonon
sacramentipraesidiospem relinquunt.quiin Salvato- agit, et quidsit quod Verbum sine carne nonefficit.
ris nostri corporeneganthumana? substanti* verita- Sine Verbi enim potentia nec conciperet Virgo nec
tcm?Dicantquosacrificioreconciliati,(^)quosangui- pareret, ct sine veritate carnis obvoluta pannis in-
nc sint redempti. Quis cst qai tradit semetipsum pro fantia non jaceret. Sine Verbi potentia non adora-
nobis oblationem ct hostiam Deo in odorem suavitatis rent magi pucrum novo sidere dcclaratum (UaUh.
(Ephes. v,2)?Autquod umquamsacrificiumsacratius ii, II), et sine veritate carnis nonjuberetur puer in
fnitquamquod verusPontifexaltari erucisperimmo- C yEgyptumtransferri,quemHerodescupiebat(A)occidi
lationem suae carnis imposuit?Quamvisenim in con- (Ibid., 20).Sine Verbi potentia non diceret vox Patris

spcctu Domini multorum sanctorum pretiosamors missa de ccelo: Hic est Filius meus dilcctus, in quo
fuerit (Ps. cxv, 15), nullius tamen insontis occisio, milii bene complacui (Matlh. m, 17; Luc. m, 22). et
propitiatiofuitmundi.Acceperuntjusti,nondederunt sine veritate carnis nonprotestarctur Joannes: Eece
coronas;et de fidelium fortitudineexemplanata sunt Agnus Dei, eccc quitollit peccata mundi (Joan. i, 29).
paticntiae, non donajustitia?. Singulares quippe in Sine Verbipotentia non fieretrcdintegratio debilium

(a) Lineis inclusa desuntin ms. Corb. Quesnelli. ex duabus nuperallegatis epislolis.Quamquam vero
(b) Eadem in ep. 124, al. 97, c. 3; et 165, al. 134, in his omittantur verba, et quia unus usque deitatis
c. 2. (nam S. pontifex aliquacxsuissermonibus ita solet
(c) In epistolis 124, c. 4, et 165, c. 5, hic additur sumere, ut quasdam pnvtereat vel transiliat cum ,

per repetitionem, dicant. tamcn in iisdcm epistolis postvnces/iowo se invenit

cum Quesnelloduo mss. S. Petri, nec non
(d) Ita innocentem, statim subjiciantur illa, libcrum habens,
in duabus superiori annotationc mcmoratis epistolis. quaa ad nomen homo palam referuntur, reliquam
Casterae editiones cum codd. collect. posteriorum, emendationem satis eximle eollegimns.Pra?terea vo-
suo funere solvit. Mox solus sine voce unus erat in cibus in quQ ex iisdcm epistolis addidimus solo, uti
editis et aliquibus mss. Unus aulcm absque voce etiam sermone anteccdenti.c. 4, in quo solo innccens
solus habetur in duobus codd. §i Petri. Ex laudatis D erat natura omnium
vero epistolis utrumque nomen copulavimus. Dein (t)In laudatis epislolis addilur, per gratiam Dei.
in quibusdamcodd.postvoccm,tow,saddituiC//r(?.s///.v. Postea, humilitutc, pro infirmitate, prwferunt eajdem
(e) ln duabus laudatis cpistolis, sunt. At aliqui epistola?.
codd. in ep. 105 pr;Et'crunt. sint. (;')Eilili addunt, non una subslant ia.Dasuni in mss.
(f) Eaxlem epistohe addunt, a terra; at desunt hae Quesn. et nostris. Desiderantur etiam in epistolis
voces etiam in serm. G6, c. 5. laudatis; sed in epist. 165, c. 5, immutatur subse-
{()) In iisdem epistolis clariusexplicatum fuit, ad quens lectio hoc modo: una persona sit qu,r insepdr
humanitatis su.r tracta participem. rabiliter atque indivise communes habeai acUones.
(h) Corruptissima erat ct in cditis ct in mss. haec (A)Sic cx cod, lionon. ac prima editione reposui-
pcriodus, ac planc sensu carens; nam ubiquedeerat mus, cumLeoninam rationem praeferant antea trans-
nomcn, homo, quod regitscquentia verba invenit, cl ferri. et hic, OCCidi. Al., oeeiderc. ln epistolislauda-
pervenit; a ad augendam difficultatem post vocem lis etsi bujus loci verba aliquantulum immutentur,
innocentem affixo in editispuncto una periodus divisa pi ssive tamen utrobique habetur: Pfon juberetur
fuerat induas, secunda inchoanle: V.t quia unus est transferri in £gyptum pucr ct ab Hcrodis jx
niediator, etc. Etsi autem mss. hoc loco nihiljuvc- tione subduci.
rint, tutenihilominus emendavimusetsupplevimus
 ;

361 SEflMO LXV. 302

ct vivificatio mortaoram, et sine veritate carnis nec \ /i an. i,14),nihil unquam inter divinam humanam-

cibus jejuno,nec somnusessel aecessarius ratigato. que substantiam divisionis cxstitcrit.ct pcr omnia
251 Postremosina Verbi potentia non se Dominus incrementa corporea unius personaa fuerint totius
l';itri profiteretur «qualem Joan. x,30 ct sine ve- , temporis actiones,ea ipsa tamcnquae inseparabili-
ritate carnis nonidem diceretPatrem(fl seessema- terfacta sunt,nulla permixtione confundimus: sed
jorcm (Joan.xw, 28):cum catholica Qdea (b utrum- quid cujus naturae sit ex opcrum qualitale senti-
que suscipiat, utrumque defendat, qu.o secundum mus; ncc divina enim humanis praqudicant, nec
proprietalem divinachumameque substanti«,unum humana divinis, cum ita in idipsum utraque con-
lt.-i Filium ct homincm credit ct Verbum. Multa currant, ut in cis nec proprietas absumatur, nec
gunt,dilectissimi,quse ad cxpositioncm hujus quam persona geminetur.
pwedicamus Bdei de toto Scripturarum corpore (c) Cap. II. —
Transcursis igitur iis quae passioncm

possemus assumere,quia nihil saepius divinis com- Domini praecesserunt, quid documentorum habeat
mendatur e!oquiis,quam Dei Filius secundum Dei- sacramentum paschaletractcmus.Xamexardescentc
tatcm sempiternus cx Patre, et idem sccundum ad effectum sui sceleris sojvitia Judaeorum.cum Deus
carncm temporalis cx matre.Sed nc charitatis ves- essct in Christo mundum reconcilians sibi (II Cor. v,
fatigetur auditus, hodierno sermoni adhiben- 19), nulla vis templo corporis cjus,nisi ipse pcrmit-
ti-.r
n
dus est modus, ut quarta sabbali quse sunt adji- teret,potuisset inferri. Siquidem terribilis illa mili-

cienda (d, servcmus,auxiliantc Domino nostro Jesu tum cohors,etaprincipibus et Pharisaeis missacum
Christo, qui cum Patre ct Spiritu sancto vivit ct gladiis et fustibus multitudo, ita una Domini voce
regnat in ssecula saeculorum. Amcn. (g) perculsa fuit, ut cum turbae dixissent Jesum se
quaerere Nazarenum, et ipse respondisset, Ego sum
SERMO LXV [Al. LXlV .

(Joan. xvni,5);nemo corum subsisteret, sed omnos

Dc Passione Domini XIV; habitus feria quarta.
simul amisso mcmbrorum officio retrorsum acti
Bynopsis. I. EutychianoSjCtim veramcarnem in Chris-
elisique corruercnt. In quo utique divinae erat po-
to non agnoscunt, aut falsum in co hominem cre-
dere, aut Deum passibilem. —
II. Chrislum poten- testatisiVi; indicium,quae impiorum conatus,non ar-
iiam Deitatis continuisse,ut et salvaret cl roboraret mis contrariis, ncqneullius creaturac potentis auxi-
paticndo. —
III. Yvram fuisse Christi passionem
lio,sed sola vcrbi virtute prosterneret. Quia vero
quem Deum negant Jud.ri. hominem Eutychiani. humano
— IV. Omnia Christi mysterui veram in Chfisto
salvando generi alterius operis ratio con-

oarnem probant, sine qua non est primituB dor- gruebat, nec posset sanguis Christi pretium creden-
mientium. —
V. Nisi vera sit caro Chriui, in co tium ficri, si Redemptor se non sineret compre-
Divinitatem ihhabitare corporaliter non posse. hendi, admisit in se impias manus, et (i) cohibita
Cap. I. — Sermonem, dileclissimi, de gloriosa C est potentia Deitatis, ut perveniretur ad gloriam
Domiui nostri Jesu Christi passione promissum.ita passionis.Cujus utique inanis fuisset species,etnulli
exspectationi vestrae intelligo cssc reddendum, ut profutura imago tolerantia;, nisi vera Divinitas veris
oflicium disserendi et festo paschali (e) serviat, ct se humanaecarnis scnsibusinduisset : ut unus Dei
ausibus impii erroris occurrat.Quienim Dei Filium alquc hominis Filius,aliunde intemerabilis,aliunde
voram nostrae carnis negant suscepisse naluram, passibilis,mortale nostrum per suumimmortale re-
inimici sunt fidci Christianae,et evangelicam praedi- novaret.Et idcomcestitudine, \deo(j) formidine non
bationem[aimisimpudenterimpugnant:utsecundum 525$ carebat, ut ad evincendas (k) hujusmodi per-
crux 252Chrisliaut simulatio fuerit phantas- turbationes, non solum nos sacramcnto susceptio-
matis,aut supplicium Deitatis.Quod a cordibus pio- nis, scd etiam exemplo fortitudinis roboraret.Nam
rum longcestrepellendum,quiacatholica integritas injusta vidcretur ejus ad patientiam cohortatio, cui
nec maculam perfidi.e, ncc rugam potcst habere nulla esset in nostra infirmitate communio.
mendacii quae unum Christum, sicut Dcum, sic
; Cap. 111. — Veras autem Domini passiones Isaias:
hominem confitetur, ut ncc falsum hominem, aec prophcta ipsius vocc praenuntiat, diccns : Dorsum
Dcum dicat fuisse passibilcm. (f) Quamvis crgo ab mcum dedi in flagella, et maxillas meas in palmas ;

illoinitio,quoinutero Virginis Yerbum caro faclum cst

j) vultumautcmmcum nonaverti a confusione sputorum

Ms. Vat. collcct.5 omiltit .^et similitcr omit-

a (/') Eadcm
in ep. 124 c. G cl ep.lG5 c. 6.
ti'ur inmss.tractatus advcrsus errores Eutycbetis, Sic iidem S. Petri codd. Editi ante Quesnel-
g
c. ll.quod ex hoc sermone sumptum fuit. Hic tra- luin percussa est\ Quesnellus, perculsaest.
ctatus in appendicc edctur.Idem tamen j^ronomen (h) Prima epitio e1 cod. Don., judicinm. Ms. Ver-
te legitur in duabus memoratis epistolis. ce\l.,quod pro quse.
Voces, utrumque suscipiat, a Quesnello omis-
b i Eadem editio cum ms. Hon., cohibita est in se
sas restiluimus ex reliquis editis nostrisque mss. potenlia Deitatis, ut perveniret, etc. Eadem lectio,
ln laudatis etiam epistolis esdem leguntur. omissis vocibus in se, erat in casteris cditionibus
(c) Sic melius cx prima editione atque ex mss. antc Quesnellum, qui pro perveniret correxit,
collecf. 3, et \. Al.. possimus. pervenitur, uti prsestantiores nostri codd. cxhi-
nu- cod. s Petri, reddamus ct cohasrenler
I

; bent.
quidem initio sequentis sermonis .scrmoncm...in- : Inus cod. S. Pctri ct alius Bon. cum prima
/

lendum. editionc, fortitudine.

' Ita cx duobus in«. S. Petri et alio Vcrcell.Al. I. Editi, hujus mundi. Emcndavimus ope duo-
conveniat. rum codicum S. Pctri.

Patp.ol. LIV. i2
 :

363 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 364

^ Al **
(Isai. l, 6).Quod itaque(o)Verbumcaropatiebatur, A '- Amplectentes igitur, dilectissimi»

non Vcrbi pccna erat, sed carnis cujus injuriae al- ; (j) chrislianai spci unicum pignus, non divellarnur
que supplicia ctiam ad impassibilem redundabant, a compage corporis Christi : In quo habitat, sicut

ut merito ei dicantur illata,qu.-c in ipsius suntcor- Apostolus ait, omnis plenitudo Divinitatis corporali-
pus admissa.diccntc Apostolo:.S7 cnim cognovissent, ter; et cstis in illo repleti (Coloss. 11, 9, -10). Nam
nunquam Dominum (b) majestatis crucifixissent(l Cor. cum incorporca sit substantia Uci, quornodo cor-
n,<S).Obcaecati enim Judsei malitia sua in quod pro- poraliler in Christo habitat, nisi quia caro nostri

rupissent facinus nesciebant. Unde miserirors Uo- generis, facta cst caro l)eitatis;et in illo sumus Deo
minus Jesus,qui ctiam intcrfectores suos velletsua repleti, in quo crucifixi, in quo sepulti, in quo su-
morte salvare,pro ignorantia saevientium de crucis mus etiam suscitati ;ut possimus cum Apostolo di-
altitudino supplicabat,dicens: Pater,ignosce illis, (c) cere : Nostra autem conversatio in ccelis est : unde
quia nesciunt quid faciunt (Luc. xxiu, 34). Nec in- etiam Salvatorem exspectanius Dominum nostrum Je-

tcllectu cnim cordis,nec auditu auris.nec oculorum sum Cliristum, qui reformabit corpus humilitatis nos-

intuitu sentiebant qucm falsis testimoniis appetis- trse conforme fieri corpori gloriae sux (Philipp. m,
sent, quem afligi patibulo coegissent, dum in cor- 20, 21,) vivcns et regnans cum Palre et cum Spi-

pore hominis non agnoscunt substantiam Ucitatis. j,

ritu sancto in saccula soeculorum. Amcn.
Vidcrunt hurnilem,et non adoraverunt universilalis
SERMO LXVI [Al. LXU].
auclorem, ncc intellexerunt potestatem judicaturi,
I)c Passione Domini XV.
despicicntes mansuctudineni judicathut (d) et pcr-
secutores veri Uei et negatores veri horninis una
Synopsis. —
I. Gratuitam esse reparationis gratiam

a nullo exspectandam fuisse nisi a Christo, qui so-

impietas sociarct; dum scrvi formam in Christo et lus innocens solos in se credentes ciiam in veteri
Judaei sestimant solam, et hoeretici asseruntfalsam. Testamento justificavit. —
11. Eademmysteria in utro-

Cap. IV. — (e) Uicant ergo isti (/) phantasmatici que Testamcnto;%55 in unovelata,in alterorcvclata.
—
lll.Pascha non rite cclcbrari nui a credentibus.
Christiani,qus3 substantia Salvatorisaflixosit ligno,
Miraculis,qux Christo moriente facta sunt,quemque
qu33jacuerit in sepulcro,et revoluto monumentila- erudiri.Mirabiles mortis Christi cffcctus. IV.Quid- —
pide,quo3 terLia die caro resurrexerit, vcl qualecor- quid factum est a Cliristo, nostri causa factumcssc;
pusJcsus discipulorumvisui,clausisadeosostiis in- a quo nos infidclitas exsortes facit. V. Chrisli —
inimicos per ejus gratiam esse destructos.
gressus (Joan. xx,19), intuterit, cum ad abigcndum
ccrnentium diffidentiam, inspici oculis, digitisquc Cap. I. Evangelica lectio, dilectissimi, quae sa-
adhuc (ixuras clavorum, et recens
tractari patenles cratissimainOominicojpassionis reseravithistoriam
compuncti lateris vulnus254 (,7) cxigerct (Luc.xxiv, ita univcrssc Ecclesise nola est decommuni frequen-
39). Ac si tanla in lucc veritatis tencbras suas hae- C ter auditu, ut rerum gestarum ordinem, tamquam
rctica obduratio non rclinquit, ostendant unde sibi sub vestris habitum oculis, singuli quique recola-
spem vitae polliccantur aeternae, underesurrectionis tis. Nec parum oeslimandi sunt profecisse, qui de
Christise credantesse consortes.Non enim possunt iis quae (/) audierenon dubitant,ut ctiamsi nondum

cum Apostolo dicere: Christus resurrexit a mortuis, liquide aliquod valeant Scripturarum capere sacra-
primilix dormienlium Cor. xv, 20),quia non sunt
(I mentum,firmissime tamen credanl in divinis(w) li-
primitiae hominum,non sunt de humanoe stirpe
si brisnullumesscmendacium. Quiaergo sinceraetidei
naturoe. Qui enim primus (/t) hominum resurrexit, promissaestintelligentiaeplenitudo, erigatseadpro-
ejus plenitudinis est portio (i) quam pnecessit : et merendam sancti Spiritus eruditionem, illuminata-
pie creditur, hoc quod est in capitc inchoatum, in rum mcntium vigor; ct nonconlcntussit facti ordi-
membris quoque esse complendum : Quia sicut in nem nosse, nisietiam ipsam rationem impensae sibi
Adam omncs moriuntur, ita ct in Christo omnes vivi- pictatis inspiciat:ut auctorenisuam humananatura,
ficabuntur (Ibid., 22). sciendo quantum abeosit dilccta,plus diligat Mi-

(a) Tres mss. Quesnelli, et duo nostri Vatt. cum non ex cod. Vcrcell.ac prima editione.
prima editione, Verbi caro. (b) Omuium pro hominum est in duobuscodd. S.
cum Qucsnello duo codd. S. Pelri. CaeteraB
(b) Ila Pctri.
editiones cum ms. Vercell. et dttObus Vatt., glorige. (i) Ita Qucsnellus cumprima editione et nonnul-
(c)Cod. Vercell. et unus Vat., non cnim sciunt. lis nostris codd.At coeleroe cditiones et mss. S. Pc-
(d) Particula et addita fuit exduobus nostris mss. tri, ncc non Vat. collect. 5. qUcB prdBCt •

S.Pctri etVerccll.Mox pro asserwnt falsam duo codd. j) Prima editio ei cod. Bon., humatUB spci. Qui-
Vatt. ct Bon.,cum prima editicne, a lullum. dam codices et iu margiue vulgat., Christianx fidei.
(e) Eadcm in cp. I2'i c. 6 et 163 c. 7. (/.) Vulgati bunasermonem praefierebant habitum

(/') Editi ante Quesnellum el uostri codd ,phanta- feria quarta, eo qumi subjiciebatur sermoni nobis
stici. Atin epistola 134, c. 6, cui hiclocus a Leonc 64,qui inc\j)\t,Omnia quidem tempora, in cujus line
inscrtus phantasmatici legitur;et respiciunfur
fuit, alius sermo feria quarta babendus promiltitur. S< d
quidcm quibus, ut dixil c. 1 hujus sermonis.
illi perpeYam huncsermonem illi fuisse subjeclum os-
Crux Christi simulalio luit phantasmatis. Hinc Ques- tendimus in admonitionepraemissa sermoni <>3.
nclli emendationem recepimus. Editi ante Quesn.et mss. praestantiorum colle-
/

(g) ItaQuesnollus cum lectione epist.l34,c. 6. At ctionum, audiunt, Mox scriptorum pro scripturanaH
nostri codd. et caeleri cditi, exegent. Mo.\ Ar si pro in duobus mas. S. Petri.
At si meliusscripsimuscx duobus mss.S.Pelri, ucc (m) Quidam codd., littcris.
m SEItMO LWI. 366

iorendi enim nostri causam Deus nisi in sua(o)boni- \ h chrismatum,.consecratiosacerdotum; nobiscum

,ate non babuit; ct mirabilior est seounda bominum puritas sacrificii, baptismi veritas, honor templi, ut
jencralio quam priina (6) conditio : quia plua est in meritocessarintnuntii,postquamnuntiatavenerunt;
•ovissimis sscnlis reparasse Deum quod perierat, ncc vacuatur reverentia [)iomissionum,quia pleni-
oam a prinoipio fecissequod non erat. Libertatem tudo manifesta est gratiarum. Verum (i) quia, sicut
kaque innocentiaenaturalis.quam primorum paren- ait Apostolus : Ccecitas c.v parte in Israel facta est, nec
,um praevaricationc perdidimus.nulla per se sancto- qui Jltii carnis, ii /Uii sunt promissionis (hom. xi, 25),

•um praecedenlium merita roceperunt, quia lata in ineffabilis misericordia Dei Isracliticum sibi popu-
ransgressores sententia, omncm progenicm captivas lum de omnibus nalionihus fecit, et saxeo illo genti-
aosteritatis obstrinxit, et nemo exstitit cxsors a lium (j) cordium rigore mollito, veros Abrahas filios

lamnatione, quia nullus Sed fuit liber a crimine. de lapidihus excitavit (Matth. m, 9) : ut conclusis
•edemptioSalvatoris destrucns opus diabo!i,et rum- omnihus suh peccato (Ilom. xr, 32), qui carne nati
ictis vincula peccati.ita magnae pietatis suaedispo- sunt, spiritu rcnascantur, nec intersit quo patre sit

nit sacramentum, ut usque ad consummationem quisque genitus, cum pcr indiscretam (k) unius fi-

[uidem mundi praefinita generationum plenitudo dc- dei confessioncm et fons baptismatis faciat inno-
urreret, sed renovatio originis pcr justificationem „ centes, et electio adoptionis confirmet haeredes.
ndiscretae (idei ad omnia retro soccula pertineret. —
257 Cai>. III. Quid enim aliud (/) egit agitque
ncarnatio quippc Verbi, 256 et occisio ac resurrcc- crux Christi.quam ut destructis inimicitiis, et recon-
io Christi, universorum lidelium salus facta cst, et cilietur mundus Deo, et per sacrificium (m) immo-
c) sanguis unius justi hoc nobis donavit,qui cum pro Agni veram in pacem cuncta revocentur? Non
lati

econciliatione mundi credimus fusum,quod contu- autcm concordat Deo, qui ab ea quam in regenera-
it patribus, qui similiter credidere fundendum. tione sua edidit professione dissentit, et divini im-
Cap. II. — Xihil ergo, dilectissiini, ah antiquis si- memor pacti, inhuerere ostcndilur renuntiatis, dum
mificationibus in Christiana religionc diversum est, rcsilire invenitur a creditis. Frustra cnim Christia-
lec unquam a pracedentibus justis, nisi in Domino num sihi nomen usurpat, et nequaquam aestimet se
fesu Christo salvatio sperata esc, dispensationibus Pascha Domini cclehrare, qui Jesum Christum in
d) quidem pro divinae voluntatis rationc variatis.sed ca qua natus,et passus, et mortuus, ac sepultus est
n idipsum coruscantibuset legis lestimoniis,et pro- carne, resurrexisse non credit, et (n) nostrae in illo
)hetio3 oraculis, ct oljlationihus hostiarum : quia sic nalurarcsuscitatasprimitiasnon fatetur.Verusitaq.
songruehatillos populoserudiri, utquae revelatanon venerator Dominicae passionis sic crucifixum Jesum
saperent, obumbrata susciperent,et major Evangelii oculis cordis aspiciat, ut illius carnem suam esse
:sset auctoritas, cui tot signis totque (e) mystcriis, C cognoscat. Contremiscat in Redemptoris sui suppli-
nteris Testamenti paginae deservissent; de quibus cio terrena substantia, rumpantur infidclium men-
Oominus profitebatur, quod non venerat legem sol- tium petras, et qui mortalitatis gravabantur sepul-
rere, sod adimplere (Matth. v, 17). (f)Hie itaque atsti- cris,discussa obstaculorum mole prosiliant. Appa-
nct sihi prodesse Judaeus, quod in litterae carnaliter reant nunc quoque in civitate sancta, id cst in Ec-
luperficie demoratur, et iis Scripturis convincitur clesia Dei,futurae resurrcctionis indicia,et quod ge-
*epugnare,quae a[jud nos vcram sui oblinent digni- rendum est in corporibus, fiat in cordibus.Nulli in-
,atem,dum credimur pra3dictis,et ditamur implc-
et finnorum crucis est ncgata victoria; nec quisquam
.is. Dicente enim Domino Civn exaltatus fuero, om-
: est cui non Christi auxilietur oratio. Quae si multis
ria trahum ad mc (Joan. xn, 32), nihil legalium (g) in- in ipsum saevientibus profuit,quanto magiseosqui
stitutionum,nihil prophcticarum resedit figurarum, ad ipsum con'vertuntur(oladjuvat?Sublataest igno-
juod non totum in Cliristi sacramentatransierit.No- rantia, temperata est dif'ficultas,etigneam illam qua
biscurn est signaculum circumcisionis, sanctificatio vita? regio erat (p) inclusa romphaeam sacor Christi

a Ms. Vat. collect. 5, pietate. (?) Quesnellus supplevit quia, quod in editis et ali-
b) Id est creafio, ut cx quibus mss. deerat; at in aliis nostris codd. legitur.
sequentibus liquet.
(c> Ita corruptum hunc locurn emendavimus ope n Vox cordium desideratur in prima editione. (./')

codd. S. Petri et unius Bon. In prima edi-

i
apud Quesnellum, sanguis uniusjusti, qui m
I
nobis Paler donavit,quieum pro reconciliatione mundi
oredimus fusum, hoc contulit palribus, etc. fn aliis
sditionibus similiter, hac una exceptione quod pro
habent quia eum.
i
Supplevimus quidcm ex duohus mss. S. Petri,
Bon. et prima cdilione.
(c) Editi antc Qu< sn. addunt, miraculis atque.
(/") Quidam codd. et editiones Queshello anterio-
xsliment. Mox, qui in litterx habet prima
/ primitins.
ditio ctim cod. Bon.
(/.) [ta Quesnellus cum duobus nostris mss.S.Petri
ct tolidem Vat., ac prima editione.Caetcrae editiones
ct quidam codicos, hitjiis fulci.
(I) Prima editio ct cod. Bon. habent tanlum ayit.
Ali.c editiones, excepta Quesnellia, cum mss. col-
lect. 4 ct 5, praeferunt tantum egil. Utrumque, uti
iu textu et apud Quesnellum, est in mss. S. Petri.
(m) Sic reposuimus cx iisdcm S. Petri codicihus.
Aliss, immaculati.
n Unus Vati collect. 5,nostrasiniUore$uscitatas
[n prima editione, adjuvabit; in cactcris, ailju-
(i

{()) Eaedcm editioncs cum mss. collect. e! '>, ril. Correximus ex mss. S Potri, correctionemque
''>

ntlructionum; codd. collect. 1, constitutiomm. Buaserunl antecedentia, Chrisii auxilietur oratio, et

(h) In iisdem editionibus et nonnullis codd per- convcrluntuv, quas tempus pr;csens malunt.
>erarn, charismalum,
(p) Forte, interclusa. Quesnellus in margine.
367 S. LEONIS MAGNI SERMONES. :m
sanguis exstinxit. Verae luci, antiquac noctis cessit ^ centc beato Paulo apostolo : An ignoratis, quia qui-
obscuritas. Invitatur ad paradisi divitias populus cymque sumus in Christo Jcsu, in morte
baptizati
Christianus, et cunctis regeneratis ad amissam pa- ipsius baptizati sumus ? Consepulti cnim sumus (l) cum
triam patefactus est rcditus.si ncnio sibi illam viam illo pcr baptismum iu morte, ut quomodo surrexit
facit claudi, quae (a) fidei lalronis potuit apcriri. Christus a mortuis per gloriam Patris, ita et nos 259
Cap. IV. — Celebrantcs igitur, dilcctissimi, pa- in novitate vitx ambulemus. Si enim complantati
schalis festi ineffabilc sacramentum, agnoscamus, faii sumus similitudini morlis ejus, simul et resur-
docentc Spiritu Dei, ad cujus gloriae parcicipationcrn rectionis erimus. IIoc scientcs quia velus homo nosler
vocati et (b) ad quam spcm simus ingressi.Nec ita simul crucifuus esi, ut destruatur corpus peccati, ut
nos nunc anxie, nunc superbc praesentis vitae occu- ultra (j) non serviamus peccato. Qui cnim mortuus
pent actiones,ut non toto cordis affcctu conformari est, justificatus est a peccato. Si autem mortui sumus
Redemptori nostro (c) per illius 258 excmpla nita- cum Christo, credimus quia simul etiam vivemus cum
mur. Nihil onim non ad nostram salutcm aut egit illo (Hom. vi, 3-8):qui vivit et rognat cum Patre et
aut pcrtulit, ut yirtus quae inerat capiti inesset Spirilu sancto in saecula saeculorum. Amen.
etiam et corpori. Nam primum ipsa illa substantise SERMO LXVII Al. LXV .

nostrac in Deitate susceptio, qua Vcrbum caro factum I)e Passione Domini XVI; die Dominica halntus.
est, ethabitavit in nobis (Joan. 1, 14), qucm hominum 15
Synopsis. —
I. Qaantum prosit bencficiorum Dei •

misericordia; suae, nisi (d) inlidelem, reliquit exsor- templaiio ,quorum prasdictio fidem astruit. II. Sw —
tem? Et cui non communis nalura cum Christo cst, passioncm Chrisli Dei consilio decrclam esse, ut nec
siassumentem (e) recepit, et eo spiritu cst regene- ipse sceleris auclor, nec Judcei excusabiles sint. —
III. Nec ipsos interfectores Cliristi a redenivtiontl
ratus quo illc progenitus? Deinde quis in illo suas munere esse repulsos. —
IV. Quam detestandum nj
non agnoscat infirmitates? Quis pcrccplionem cibi, Judge crimen : quanla criminis pccua. V. Cbri- —
requietionem somni, solliciludincm mocstitudinis, stum pcr voluntariam mortem ct remedium dedisse.
lacrymas pietatis, non videat formae fuisse servilis? et exemplum. —
VI. Mortem Christi, omnem et su-
perbix et desidix locum auferre; ncc prgecepta ad-
Quae quoniam ab antiquis sanauda vulneribus, et implcri nisi per ipsum. —
VII. Christum in mem-
a colluvione erat purganda pcccati, ita Unigenitus brorum suorum pcrsona dixisse : Quare mc dere-
Dei, etiam hominis factus est filius, ut et (f) omni liquisti ?

humanitatis veritato, et Uivinitatis plenitudme non Cap. I. Semper quidem, dilectissimi, fidelium —
careret. Sicut itaque nostrum est quod cum (g) menlcs in divinorum operum decet admiratione ver-
unione DeitaLis pcperit materna virginitas, ita no- sari,et rationales animos iismaxime cogitationibus
strum est quod Judaica crucifixit impictas.Nostrum inhoerere, per quas incrementum fidei consequan-
est quod exanime (h) in sepulcro jacuit, et quod C tur. Dum enim (k) pii cordis intentio, vel ad genera-
die lertia resurrexit, quodque super omnes altitu- lia bcneficia, vel ad specialia ipsius grati'33 dona
dines ccelorum ad dexteram paternae majestatis 260 dirigitur, multas a se (/) vanitates abigit, et a
ascendit ut si per viam mandatorum ejus ince-
: corporalibus curis in quoddam sccretum spiritale
dimus,et si quo3 in humilitate corporea nostrae im- sccedit. Scd hoc in tcmporc Dominicae passionis
pendit saluti non erubescimus confiteri, nos quo- multo avidius excellentiusque faciendum est, ut ea
que in gloriee ejus consortium provehamur quo- quae sacris sunt lcctionibus recensita, sane intelli-
:

niam manifeste quod denuntiavit implebitur gentiae suscipiantur auditu, et quae magna sunt vcr-
:

Omnis qui confitebitur me coram hominibus, ct cgo bis, appareant majora mystcriis. Prima namque
confdebor eum coram Patre mco, qui in cadis est erigendi sursum nostri cordis est ralio ,m quod ea
(Matth x, 32). quffletiam evangclica veritas enarravit, voccs pro-
Cap. V. — Huic autem cohortationi nostrce adcst pheticaenon tamquam gerenda.sed tamquam gesta
atque auxiliatur gratia Dei, quce incarnationis Chri- cecinerunt; et quod humanae aures nondum cogno-
sti et mortis ac rcsurrectionis ejus inimicos, rcve- vcrant faciendum, jam Spiritus (n) sancfus praadi-
lata per omncs Ecclesias veritatc,dcstruxit ut to- ; cabat impletum. Nam rex David, cujus sccundum
tius mundi fidelcs, cum aposLolicoa fidci auctoritate t\ hominem semen est Christus, diem crucis Do-
concordes,una nobiscum exsultatione gaudcrent,di- mini (0) mille ct plus quani centum annorum aHate

(a) Sic ex duobus mss. S. Petri cmcndavimus. Al., ;/' ln quibusdam editionibus et mss. collect. 5,
fide. unitione.
(b) \n ms. Vat. colleot. 5hic omilfitur praepositio y!> Vddidimus n >cpulcrc,ex duobus mss.S. Petii.
«(/. Mox primk editio, sumus, pro simus. 1/ i.iat in editis. cum
baptismum in mor-
ipso pcr
(c) ln eodem codice forte melius, per ipsius. tem. Secuti sumus lectionem duorum mss. S. Petri,
(d) Ilujus loci sententiam
et d.uas Quesnelli pos- cl totidem Vat.
tilfas in observationibus expendemus. (i l nus cod. addit jam.
(e) lta melius cx codd. S. Petri prseterito tempore, (/,•) duobus codd. S. Petri. Alias, pia.
Sic ex
ut exigere videntur sequentia, esl regeneratus; et re- Cod. Corbeiensis Quesnelli, varietates.
(I)
fcrendum est ad receptionem Christi perfldem.quffi (m) Priina editio, quod c<i ctiam iiu.r.
qiiidempttBceditregenerationem per baptisma.Vulg., (n Adjecimus sanctus ex prima aliisque nonnullis
reeipit. editionibus ante Rainaudum ct Quesnellum, 1 1

Fteposuimus, drhni, quad Quesnellus omisit, ex

(/') plerisque nostris codioibus.
cunctis nostris mss. et anterioribus cditis. (o)Sequiturpontifexnosterchronologiam Euscbii^
 ;

3G9 SERMO LXYI. 370

praecessit.et nihil eorum suppliciorum quae sibi me- A tes tam dispares quod a Christo su
causae sunt, ut
moratillala perpessaa ost.Sed quiaper osojus illelo- scoplura est, non possit resolvi quod ab illis com-;

quebatur qui carnem passibilem ex ipsius orat stirpe missum, possit aboleri. Qui enim venit peccatorca
Bumplurus, merito sub ipsiua persona praemittitur salvos facere (Matth.ix, 13), nec ipsis quidem inter-
historia crucis,quiinsegerebat corpoream originem fectoribus suis miscricordiam denegavit,sed impio-
Balvatoris. Vere enim David in Christo ost passus, rum malum in bonr.m credentium commutavit: ut
quia vere Jesu in David est carne crucifixus. mirabilior (ieret gratia Dei, non secundum merita
Cap. II.— Cum ergo omnia quaa (a) in Dominum hominum, sed secundum multitudinem divitiarum
majestatisJudaicaadmisit impietas, tantoante pra> sap.ientias et scienti;e Dei misericorditcr praeparata,
dicta sint,(ft)ctnontam de futuris quamde praderi- quando et ipsos qui fudcrantsanguinem Salvatoris,
tia prophetious sit sermo conlcxlus,qui aliud nobis reciperet unda baptismatis. Nam, sicut Scriptura,
quarn scmpiternarum dispositionum Dei incommu- quae apostolorum actus continet,loquitur,cum prae-
tabilisordo reseratur,apud quem ct discerncndajam dicatio beali Petri apostoli Judaeorum corda com-
dijudicata, et futura jam facta sunt? Cum enim et pungorct.et agnita impietate sui sceleris dicerent :

qualitatos actionum nostiarum,et effoctus omniura Quid faciemus, viri fralres'. idem Apostolus ait : Pcc-

voluntatum scientia divina praeveniat,quanto magis -r» nitentiam agite, et baptizetur iinusquisqae vestrum in
nota Deosunt opera sua?Et rcctc placuit quasi facta nomineJesu Christi,ifi remissionem peccatorum vestro-
recoli, queenon poterant omnino non fieri. Unde rum; et accipieiis donum Spiritus sancti. Vobis(f) est
BtapostoliSpiritus Dei pleni,cum inimicorum Chri- enim repromissio, et filiis vcstris,et omnibus qui longe
sti minas sojvitiamque paterentur, (c) concordi ad sunt, quoseumque advocaverit Dominus Deus noster
Deum voce dixerunt : Convenerunt cnim (d) vcre in. moxque addidit Scriptura.et dixit Qui ergo recepe- :

261 ciritate ista adversus sanctwn puerum tuum Je- runt sermonem ejus baptizati sunt,et appositae suntin
sum, quem unxisti, Herodes et Pontius Pilatus cum illo animx circiter tria millia (Act. n,37
die 41). —
gcntibus et populis Hrael facere, qu;r manus tua et Quod itaque Dominus Jesus Christus furorem fre-

consilium tuum decreveruni fieri (Act. iv, 27, 28). mentium pativoluit,innulloauctoreorum criminum
Nunquid iniquitas persequentium Christum ex Dei fuit; nec egit ut haec vellent.sed cessit ut possent;
est orta consilio,(e)et illud facinus quod omni ma- et sic usus est obcaecatae plebis insania.quomodo et

jus estcriminemanusdivinaeproeparationisarmavit? perfidia tradi!oris,quem abimmanitate concepti sce-

Non hoc plane de summa justitia sentiendum est, leris, 262 et beneficiis revocare est dignatus et

multumdiversummultumquecontrariumestidquod verbis,assumentoin discipulum,provchendo in apo-

in malignitate Judaeorum ostpraecognitum, et quod stolum,(0)monendo signis,consecrando mysteriis,ut
in Christi est passione dispositum. Non inde pro- C cui nihil benevolentiae deesset ad correctionem, ni-
cessitvoluntas interficiendi, unde moriendi nec ; hil occasionis superesset ad crimen.
de uno exstititspirituatrocitasseeleris.et tolerantia Cap.1V. —
Sed tu impiissime homo, semen Cha-
Redemptoris.Impias furontium manus non immisit naan, etnon Juda (Dan. xm, 56), nec jam vas ele-
in se Dominus, sed admisit; ncc praesciendo quod ctionis,sed filius perditionis et mortis, utiliora tibi
f iciondum esset, coegit ut fieret, cum tamen ad diaboli incitamenta credebas :(/i)ut facibus inflam-
hoc carnem suscepisset ut (ieret. matus argenteorum lucrum in-
avaritiae,ad triginta
Cap.III.— Denique inter crucifixum se crucifigen- ardesceres,etquid divitiarumamitteres non videres.

quam et secuti sunt Martyrologii Romaniauctores tam praedixisse de Christo aliqua veluti futura, ve-
viii kal. Januar. Qui accuratiorem supputationcm rum etiam quaedam velut praeterita ut cum David
volet.adeat recenliores chronologos, Dionysium Pe- cecinit Foderunt manus meas et pedes meos, etc.,
:

tavium de Doctrina temporum et.in Rationario, Ja- quffl licet praeterito tempore elata.non tamen David,
cobum Usserium,et alios, quorum unus anonymus sed Christo conveniunt.ut notavit Auctor capite su-
ad calcera Bibliorum ab Antonio Vitre edit. Paris. periori Duvid nihil eorum suppliciorum qux sibi me-
:

!662. Ex cujus calculo a mortc David ad morlem morat illata perpessus est. Sed vere David in
D. N. Jesu Christi, anni tantum numerantur mille Christo est passus,quia vere Jcsus in BaVid- est carne
etquinquaginta; ab initio aulem regni Davidis, D crui-ifl.rus. Ac praeterea hoc capite subjecit Recte :

mille et nonaginta. Quesnellus. —

Verius autem placuit quasi facta (nota praeteritum tempus) recoli,
Leo Prosperi Chronico usus ost, ut ostendemus in qux non poterant omnino non fieri.
ohservationibus ad serm.76.Prosper vero in re prac- (c) Sic nostri codd.ct editi ante Quesncllun:,apud
senti Eusebium cxpresse laudat et sequilur. Post quem, unanimi.
pauca, historia crucis Dominicv, qui, ctc.,legitur in (d) Primaeditio et cod. Bon.,i'm.Moxadjectivum
nonnullis codd. sanctum a Quesncllo inductum probantduo Lcctio-
(a) Prima editio cum codd. collect. 3 ftt &,pro, in naria S. Petri.
Dominum majeslatis, habet in Christo, aliae editio- V) Forto, ct illos ad facinus.QuESK. in margino.
nes ante Qnosn. cum mss. collect. 5, in Ghristum. Verbum est a Qucsnello omissum, quod et in
/

Lectionem textus a Quesnello inductam probatco- o ct in Vulgato textu lcgitur, rostituimus cx

dcx S. Petri. Mox in prima cditione et in ms.S. Pe- nostris mss. et caeteris editionibus, quae praeterea,
tn, vraedicata, pro prsedicta. post euim, addunf facta.
(frjEratin editis,«/ non tam de futuris quam deprse-
(q) Prima cditio, movendo.
sentibus-. Magis placuit lectio codicia 8. Petri Loo Duocodd.S \'v\njil faritius inflammalus ava-
: //

enimexcontcxtu significare videtur prophetias non ritia.

 :

371 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 372

Nam ctsi(a)non putabascrcdcndum esse promissis, A sentis vitae periculanon tamoptandum sit nobis de-
quae fuit ratiout tantillus pecuniaj modus praepone- clinando ista effugere, quam tolerando superare.
rctur acceptis? Iinpcrabas daemoniis, lnedebaris in- Cap.VIII. — Inde esl quod caputnostrurnDominus
firmis,honorabariscum apostolls,ctut(/>)famern tuac Jesus Christus omnia in se corporis sui metnbra
cupiditatis explcres, patebant tibi furta de loculis. transfonnans, quod olim in psalmo eructaverat, id
Sed animum interdiclorum (c) avidum,quod minus sub redemptorum suorurn voce
in supplicio crucis
licuit, amplius incitavit; ncc tam placuit,quantitas clamabat :Deus,Deus meus, respice in me : quare me
pretii quam magnitudo peccati.Unde facinus com- >\. Vox ista, dilectissimi.do-
reliquisti (Psal. xxi, 1)?

mercii tui non idco detcstandum est quia Dominum ctrina est,non querela.Nam cum in Christo Dei et
viliter aestimasti, sed quia Rcdcmptorcm etiam hominis una pcrsona sit.nec ab eo potuerit relinqui
tuum,ne tibi parceres, vendidisti. Et merito tibi tua a quo non poterat separari,pro nobis trepidis et in-
poena commissa cst,quia in supplicium tuum nemo firmis intcrrogat cur caropati metuens exaudita nou
te sa;vior potuit inveniri. fucrit.lnstante cnim passione ad sanandum et cor-
Cap. V. — Quod igitur in tempore pracstituto, se- rigcndum nostrae fragilitatis metum dixerat :Patcr,
cundum propositum voluntalis suoe Jesus Christus si possibile est, transeat a me calix iste; vcrumtamen

crucifixus et mortuus et sepultus est, non propriae „ non sicut ego volo, sed sicut tu, et iterum Paler, si :

conditionis necessitas, scd nostrae captivitatis re- non potest hic calix transire, nisi bibam illum,fuit vo-
demptio fuit. Ideo enim Vcrbum caro faclum est, ut de luntas tua (Matth. xxvi, 39, 42). Qui ergo trepida-
utero Virginis sumeretur naturapassibilis, et quod tione carnis evicta, jam in paternam transierat vo-
in Filium Dei (d) non poterat perpetrari, in filium luntatem, et toto mortis terrore calcato, opus suae
hominis posset admitti.Nam licetin ipso ortu coru- constitutionis implebat, cur in ipso tantae victoriae
scarent in eo signa Deitatis,et omnia incrementa cor- exaltatus triumpho, causam et rationem (A;qua sit
poralium provectuumdivinisessentplenamiraculis, relictus,id estnon exauditus,inquirit, nisi ut ostcn-
infirmitatumtamen nostrarum susceperat veritatem, dat alium esse illum affectum,quem ad humanac for-
et excepta communione peccati,nihil a se humanoe midinis excusationem recepit, alium illum quem
infirmitatis excluserat,ut et sua nobis{<?)inferiet,et (f)ex reterno placito Patris pro mundi reconciliatione
in se nostra curaret.Ab omnipotenti enim medico praeelegit? Unde ipsa vox non exaudili,(j)magni est
duplex nobis miseris remedium praaparatum est, expositio sacramenti,quod nihil humano generi con-
cujus aliud est in sacramcnto,aliud in exemplo; ut Redemptoris potestas,si quod petebat nostra
ferret
perunumconferantur divina,per aliud (/') exigantur obtineret infirmitas.Hoec hodie, dilectissimi, ne vos
humana. Quia sicut Deus justifieationis est auctor, prolixitate sermonis oneremus,dicta sufficiant: coc-
ita homo devotionis est debitor. C terain quartamsabbati differamus.Aderit Dominus
Cap.VI.— Pcrhancergo,dilectissimi,salutisnostrae orantibus vobis,26-f utquoe solvenda promittimus,
ineffabilem reparationcm, nec superbioe nobis, nec ipso largiente rcddamus, qui vivit et regnat in S33-
dcsidiae locus relinquitur:quia et nihil habcmus nisi cula saeculorum. Amcn.
quod accepimus,2©& etjugiter admonemurut dona SERMOLXVIII \Al. LXVI].
gratiae Dei non negligenter habeamus (7 Tim. iv, De Passione Domini XVII; fcria quarta habitus.
14). Juste enim nobis instat praecepto qui praecurrit Synopsis. —
I. Inscparabilcm a Christo Divinitatem

auxilio,et benigne incitat ad obcdicntiam qui ducit eum derelinquere non potuisse. II. —
Voluntariam
ad gloriam.Unde merito Dominus ipse nobis factus Chrisli mortem pro salute mundiclamore demonstra'
ri; nec blasphemantium vocibus potuisse impediri.—
est via (Joan.xw, 0), quia nisi per Christum non itur
III. Sprctis blasphcmiis sacrificium suum a Christo
ad Christum.Per ipsum autem ad ipsum tenditqui oblatum esse; veli etiam scissione significatum. —
per semitam paticntiae et humilitatis ejus incedit IV. Diabolum numquam non insidiari.Quae utilitas
in quo plane itinerc nec aestus dcest laboris, nec jejunii quadragesimalis.

nubes tristitiac.nec procclla formidinis. Ibi

sunt in- Cap. I.— Sermo proximus, dilectissimi,cujus vo-
sidiac iniquorum, persecutiones infidelium, minae bis promissam restituere cupimus portionem, in id
potentium, contumoliae superborum quae Dominus n disserendi ratione processerat, ut de illa clamantis
:

virtutum et Rex gloriae (Ps. xxm, 10) ideo omnia ad Patrem crucifixi Domini voce loquoremur ne :

in infirmitatis nostrae forma,ct in carnis peccati si- simplex et incuriosus auditor ita acciperet verba di-
militudine (g) pcrcurrit (Rom. viii, 4),ut inter prac- centis : Deus meus, Deus meus, quare me dereliquisi

(a)EditianteQucsnellum et plurcs codd.collcctio- Christo.

num posteriorum delcnt Mon,sed legitur in duobus (f) Ita Quesnellus cum suis ct nostris codicibus.
S. Petri mss. Ali.r editiones, erigantur.
(b) Vulg. fincm. Qucsnelli emendationcm confir- ,;/ .Mss. collect. 4 ei 5 percucurrit.
mant nostri codices. Codd. collect. 5, quare sit.
h
(c) Ita cum Quesn.probatiores codd. Al., adtnoni- Quesnellus,nullo indicato ms.,edidit,ftc aeterni
i

tum. Patris consilio. Anteriorum editionum iectionem,

(d) Vulgati anle Quesn., non poluit. quam omnes nostri codices exhibent, revocavimua.
(e) Sic ex duobu? mss.S.Petri.Al.,m5greref. Dein, lu uno codice S. Petri, magna cst c.rpositio sa-
pro vocc unus codex S. Petri habet, m
miseris, cramenti, quia nihil, etc.
373 SERMO l.XVIII. 374

(Ps. xxi, 1)? tamquam fixo Jesu in crucis ligno, pa- A Crucifixi potestas, et ut dispositiono uteretur oceul-

ternac ab eo Deitatis omnipotentia recessisset ;

cnm ta,uti noluit virtute manifesta. Nam qui mortem et

in tantain unitateraDeiethominis natnraconvcnerit, mortis auclorcm sua vonerat passione destruere,

ut nec Bupplicio potuerit dirimi.nec morte disjungi. quomodo peccatores salvos f'acoret,si persecutoribus
Manenteeniminsuaproprietatc utraque Bubstanlia, repugnaret?Jud6eorum igitur lioc [h) f'uerat,dilectis-

necDeusdereliquit suicorporispassionem.necDeum simi, ut Jcsum a Deo credercnt rclictum, in qucm

fecit o) caro pa sibilem, quia Divinitas quaa erat in tanto soelere saevire potuissent:(i)quia sacramentum
dolente non erat in dolore. Unde secundum Verbi mirabilis patientiac ncscientes, sacrilega illusione
hominisque personam.idem est qui factus esf inter dicebant : Alios salvos fecit, seipsum non poiest sal-

omnia, et per quem factasunt omnia. [demest qui vum facere.Si rex Israel est, descendat nuncde cruee,
impiorum manibuscomprehenditur,etqui nulloGne et credimus ei (Matth. xwn, 42). Non vestra? caeci-
eoncluditur.Idem estqui clavis(2> transfigitur,et qui tatis arbitno, o stulti scribae, et impii sacerdotes,
duIIo vulnere sauciatur.Idem postremo est qui mor- ostendendaerat potentiaSalvatoris,(/)nec secundum
tem 8ubiit,etsempiternusesse non desiit, ut otrum- pravasblasphcmantium linguas humanigeneris re-
que signis non dubiis manifestetur quodvera sit in demptio debcbat intcrmitti cum si Deitatem Filii:

Christo (c) humilitas, et vera majestas: quia ideo se (A) Dci voluissetis agnoscere, innumera opera ejus
R
bumanae infirmitati virtusdivina conseruit, ut dum vidcretis, quoc vos ad eam quarn fallaciter promit-
Deussuafacitesse d quaanostra sunt.nostra faceret titis fidem confirmare debuerint. Si autem, ut ipsi
essequaesua sunt. Non ergo aberat a Patre Filius, profitemini, vcrum ost quod alios salvos fecit,

nec a Filio Pater:et illa Deits incommutabilis, et cur illa tot et tanta miracula,quoe sub publico facta
inseparabilis Trinitas nihil sui poterat a sehabere sunt conspectu,in nullo cordis vestri 266duritiam
discretum.Quamvis enim "365 susceptae incarna- mollierunt, nisi quia ita semper sancto Spiritui
tionis dispensatio ad unigenitum Dei Filium pro- restitistis, ut omnia vobis beneficia Dei in perni-
prie pertineret, sic tamen Pater non adjungebatur a ciem verteretis ? Nam etiamsi descenderet Christus
Filio.quemadmodumcaro non dividubatur aVerbo. de cruce, vos tamen haereretis in crimine.
Cap. II. — Ideo ergo Jesus voce magna clamabat, Cap. III. —
S[irota ergo sunt vanae insultationis
dicens : Quareme dereliquisti ? ut notum omnibus opprobria,et misericordiam Domini perdita et col-
faceret(e)quam oportuerit eum aon erui,nondefendi, lapsa reparantem nullce contumeliaB, nulla convicia
manibus derelinqui, hoc est Salvato-
sed saevientium a sui via propositi removerunt. OfTcrebatur enim
rcmmundi fieri,etomniumhomiruimUedemptorem; Deo pro salutc mundi hostia singularis, et occisio
non per miseriam, sed per misericordiam nec Christi veri Agni per tot sascula praedicata promis-
;

amissione auxilii, sed definitione moriendi. Quae C sionis filios in libertatem fidei transfcrebat.Confir-
vero illic vita^/^intercessio sentienda est,ubi anima mabatur quoque Testamentum novum, et Christi
etpotestate est emissa, et potestute revocala? Dieit sanguine aetcrni regni scribebantur hasredes. ingre-
enimbeatus.Apostolusquod Pater Filio{g)suo proprio diebatur summus ponlifex Sancta sanctorum, et ad
no)i pepercitfSedpro nobis omnibus tradidit eum{Rom. exorandum Dcum immaculatus sacerdos pervelum
vm, 32) ; et iterum dicit : Quoniam Christus dilexit Bueecarnis intrabat (Hebr. ix, 1G ct seq.). Denique
Ecclesiam, et semetipsum tradidit pra ea, ut eam san- adeo tunc a lege ad Evangelium, a Synagoga ad
ctificaret (Ephes. v, 2, 25, 2G). Unde tradi Dominum Ecclesiam, a multis sacrificiis ad unam hostiam
passioni.tam fuit paternoe quam ipsius voluntatis : (i)evidens est facta translatio, ut emittehte Spiritum
ut eum non soluin Pater relinqucret, sed etiam ipse Domino, velum illud mysticum quod templi pene-
sequadam rationedesereret,non trepidadiscessione, tralia sanctumque secretum suo intercludebat obje-
sed voluntaria cessione.Continuit cnim se ab impiis ctu.a summo usque ad imum visubita scinderctur:

(a) Cod. Vercell.

a carne. , Quia pro qui magis placuit auctoritate mss.S.
(i

Sic idem codex et duoS.Pclri.Alias, configitur.

(b)
Mox pro, nulto vulnere, quod cuin Quesnello pr»-
ferunt plures et potiores nostri codices, anteaediti,
n
"
habeant nullo dolore cum mss. colleet. 5.
{c)Qu(isuo,\\us,li,uni(i>n'tas,ut in nostro cod.Vercell.
Restituimus antea editorum lectionem auctoritate
duorum mss. S Petri, el totidem Vatt. non solum
quia humilitas pro humanitate a Leono Frequenter
accipitur, verum etiam quia hic majestati, (juu3 su-
mitur pro Divinitate, aptius apponitur.
(d) Cod. Vercell., quas sua non sunt.
(e) Sic melius ex duobus mss. 8. Petri, et toti-
pro paticnti.v, prima editio et unus
Potri. xVlox.
cod. Vat. habent potentice.
(j) In pluribus mss.et in editionibus ante Quesn.
nec secundum preces blaspkemantium linguarum. Le-
ctionem ab eo textui inscrlam exhibuit codcx Vcr-
cell., ex quo supplevimus vocem pravas. Ex codem
eiiain mss. pro omitti, quod erat in oditis, suppo-
suimus intermitti; nam similitcr serm. 52, cap. 4,
vc dilnto gloriosse crucis triumpho, ctc, ubi dilatio
hnjus triumphi intermissioni congruit. Cod. Venc-
tus, pra pravas, habct peeealrices.
I.) Vox Dei revocata cx prima cditione,et duobus

dem Vatt. ac uno Veneto. Al., quare oportuerit. oodd. S. Petri ac uno Bon., Dein., confirmare de-
(YjForte, intercisio. Quesnellus iu margine. buerunt, in eadem editione.
{(/) Voces, suo proprto, additae ex duobus mss. S. Post voces, ad unam hostiam, addunl Vulg.,
/

Petri, et uno Vercell. quse Deus est: qate cum in mss. codd. desideren-
{h) Quesn., fuerit. Restituimus anteriorum editio- tur, adjcctitia osse ccnsuimus. Quesn. Desunt —
nuin Iectionem,quippequa3 cst in plerisque nostris etiam in pluribus nostris mss.
codicibus.
 375 S. LEONIS MAGNI &ERMONES. 376
quoniam figuras vcritas aufocebat, («) et superflui A. locum dedisse ct piensB de morte et peccato victo-

erunt nuntii sub praesentia nuntiati. Adjioiebaturiis riae, — V. Seduto in \idias diaboli es$e vitandas.ut
cum Christo crucifi.ri pcr mortificationem, in ipso
elementorum omnium tremenda commotio (Malth.
coronemur.
xxvn, 51), ct auctoribusCrucis Christi ipsa senaturae
officia subtrahebant. Cumquc custoa supplicii Cen- Cap.L — Magnitudo quidem,dilectissimi, ineffa-
turio,territus iis qu;e viderat, dicerekVere Filius Dei bilis sacramenti,ita humanae intelligentiae altitudi-
erat homo impietatem tamen Judai-
isle (llrid. 54) : nem, ct totius vincit eloquii facultatcrn,ut et excel-

cam monumcntis petrisomnibus dur orem,nulla

ct
:

lentissimis ingeniis,et faeundissimis linguis subli-

proditur mitigasse compunclio ut appareat para- : mior triumphus Dominicae passionis. Sed gau-
sit

tiores ad intclligendum Filium Dci tunc fuissc Ro- dendum quam erubescendum est,2tt8
nobispotius
manos milites, quam Israeliticos sacerdotes. quod tantoe superamur materiae dignitate ; de qua
Cap.IV. — Quia ergo Judoei omnium sacramcnto- nemo humilius sensitquam qui putavit(d) sulfecis-
rum sanctificalionc privati, luccm sibi in lenebras sc quoe dixit.Xon crgo superfluo quae proedicavimus
et in luctum festa vertcrunt, nos dilectissimi, effu- proedicamns, ncc dc rebus divinis loquenti carna-
sam super omnes gentes gratiam Dei (/>) prociduis lium aurinm sunt timcnda fastidia,tamquam despe-
corporibusatqucanimisadoremus obsccrantcs nii- ;
t» ctui sint fulura, quia crcbro cognoscuntur iterata :

sericordcm Patrem et divitem Redemptorcm, ut de cum hoc niaximc ad Christiauas fidei pertinent so-
die in diem, auxilio ejus adjuti, omnia vitae hujus liditatcm, ut sccundum apostolicam doctrinam,
pcriculapossimuseffugere.Adest enim callidus ubi- idipsum(e) dicamus onuics, ct simus pcrfccti in eodem
que tcntator,et nihil vacuum a suis relinquit insi- scnsu ct in cadcm scicntia (I Cor. i, 10). Infidelilas
diis.Cui,auxiliante misericordia Dci, quae nobis in- quippe,quae omnium est mater errorum, in multas
ter omnia adversa proetenditur, fideli semper est 2® 7 opiniones, quas arte dicendi necesse (/") habeat co-
constantia resistendum quam impugnare non
: ut lorare.distrahitur.Veritatis autem testificatio num-
desinat, neminem tamen quem expugnct inveniat. quam a sualuce discedit,et quod aliis minus, aliis
Prosint omnibus, dilectissimi, religiose cclcbrata amplius micat,non varietas facit luminis,sed infir-

jejunia, et continentioe utilitas, animis et quam et milas contemplationis. Cui secundum supernae il-

corporibus probavimus congruentem ,nullis corrum- luminationis au.xilium, etiam meo sermone famu-
paturexcessibus.Quoe enimad sobrietatem etparci- landum est : ut quoniam Dei agricultura, Dei xdifi-
moniampertinent, ideo diligentius in hissunt cele- catio cstis (I Cor. iii, 9), ipse et dispensanti et acci-
bratadiebus, ut de brevi studio in longam consue- pienti tribuat sufficientiam, qui largitionum sua-
tudinem mitterentur ; et sive in operibus misericor- rum justam exigere novit usuram.
dios, sive in studio parcimoniae, nullum a fidelibus C Cap. II. Decursoigitur,dilcctissimi,tcxtu evan- —
vacuumtempushabcatur,quoniam utique (c) in ac- gelicae lcctionis, quain de gloria crucis Ghristi in-

cessudierumetcursu temporum lucra dcbemus fa- tento accepistjs auditu,omniavobis(y) divinorum c-

cere operum, non damna meritorum. Piis autem loquiorummysteriapafcfactascntitcjetquidquidsub
studiis et rcligiosis aniinis aderit miscricordia Dei, prophcticis testificationibus umbra vctcris Testa-
ut quod fecitconcupisci, faciat obtineri : qui vivit et menti vclabat, in sacramento passionis Dominicoe
regnat cum Domino noslro Jesu Christo Filio suo, manifestum cssc gaudete. Idco enim sacrificiorum
et eum sancto Spiritu in saecula soeculorum. Amen. (h) varietatcs et purificationum differentia? destite-

SERMO LXIX [Al. LXVII]. runt,ideo mandatum circumcisionis,ciborum discre-

De Passione Domini XVlll. tio,otium sabbati, ctpaschalisagniccssavit occisio,
Synopsis. —
I. Ineffabifem esse mysterii crucis altiiu-
quia lcx per Mosen data est, gratia autcm et vcritas
dinem. Fidcm ejus tani unam esse quam infidelitas per Jcsum Chrislum facta est (Joan. i, 17). Proeccs-
est varia et incerta. — II. Ccssassc figuras, quia ve- serunt figura3,(i') ut sequerentur eifcctus,et adventu
ritas illuxit, cujus fidcs eadem semper fuit. — III.
rerum nuntiatarum finitasunt oflicia nuntinrum, sic
Christum Dcum ct hnniincm voluntarie mortuum;
diabolum in astutia sua deceptum fuisse. IV. Dia- —
reconciliatione humani gcncris temperata, ut salus
bolum, dumChristum occidit, liberandis hominibus n quoe inChristo cst, nullis saeculis sub eadcm justifi-

(a) Conjunctioncm ct, mulata intcrpunclione a omncs. Mox, pro scientia, alias, scntentia.
Quesnello adhibita, ex nostris codd. ct antca cditis (f)
Cod. VercelL, hahcl.
(g) Prima cditio cum Cod. Bon. et
rcstiluimus. duobus S. IV-
(h) Editi ante Qucsnellum, proclivibus. At inmar- tri. divinorum mysteriorum eloquia. Antea nobis pro

ginc nonnullorum, prbciduis. vobis in eadem editione ct in mss. Veroell.

(c) Itaomncs nostri codd.ct cdilioncs ante Ques- (h) Eadem cdilio et cod. Vercell,, varietas.
nellum, apud quem in occursu, quod in nullo nos- i reposuimus ex omnibus nostris mss.et edi-
lia
tro codicc reperimus. Antca pro utique, quidam tionibus Quesnello ahterioribus, quie solum haben-
mss. habent ila. sequeretur pro sequereniur. Apud illum vero,;/f quso-
(d) lta Quesncllus cum prima editione et nostris rerentur efjectus. Paulo ante, Prsecesserunt cnim fi-
optiin.i' notae codd. AL, non suffecisse. Mox, qux (inr.r in ms. Vercellensi, cujus auctoritate meliua
praedicavimus, a Quesn.suppleta, Iegunturin prima judicavimus de.lcndam praepositionem in ante vooem
editioncctin nostris codd. udvcuiu. Priraa editio pariter ignorat hamc praepo-
(c) Prima editio, prsedicemus. Cod.Veroell.omittil sitionem, sed habet, ct effeetu rerum mmliatarum
877 SERMO LXIX. 878

catione dofuerit ; et ad hoc dilationum profocerit A dum putat aliquid sibi debcre quem potuissetocci-
ratio.ut quae diu creditasunt antequaixi 6erent(a)in- dere,non vidit libertatem singularisinnocentia;, si-

cunctanter honorarentur. Nam cum virtus fidei in militudinempersequendo natura.Nonautemerrabat

iis quaa visui non Bubjacent congtituta sit(Hebr.xi, in genere, sed fallebatur in crimine. Adam enim pri-

1 , indulgentius nobiscum egit dootrina ccelestis, nms, 270 et Adam secundus, unum erant carne,
in haec mundi tempora 6) distulit,ut *2&9 ad non opere:et in illo omnes moriuntur, in isto om-
intelligentis facilitatem,multo pluribus quam prio- ncs vivifioabuntur (I Cor. xv, 22). llle per superbiae

res et vatibus uteremur et testibus. oupiditatem iter fecit ad miseriam,hic pcrhumilita-

Cap. III. — Quod ergo nobis <le passione Domini tis fortitudinem viam paravit adgloriam.Unde ipse
Jesu Christi sacraetdigitoDeiscriptaEvangeliapro- dieit : F.go sum via, et veritas, et vita (Joan. xiv, 6).

nubilo haesitationis acoipite : et re- Via scilicet.in formaconvcrsationis justce; vcritas,

rum gestarum ordinem tam habetote manifestum, in exspoctatione (k) rei certaB vila in perceptione ;

lam si omniacorporeo et visu attingeritis et tac- felicitatis osterna;.

tu.Verain ChristoDeilaset veracredaturhumanitas. Cap. IV.— Hoc magnoa pietalis sacramentum,di-

Ipse est caro qui Verbum,et sicut unius cum Patre lectissimi, sicut Judaica impietas, ita diabolicasu-
Bubstantiae, ita unius cum matre naturae(d).Nonge- perbia nosoiebat. Si enimcognovissent, numquamdo-
R
minatus persona,non confessus cssentia potestate ;
minum (/) majestatis crucifuvisscnt (/ Cor. n, 8). Sed
impassibilis.huruilitate morlalis;(e) sed utraque sic quia hostem genoris humani latebat consiliummi-
utens, ut et virtus glorificare possetinfirmitatem,et sericordioe Dei, et opposito carnis velamine Deus in
intirmitas non valeret obscurare virtutem. Compre- Ghristo mundum sibi reconcilians tegebatur (// Cor.

bendise /,apcrsccutoribuspatitur,quicontinetmun- v, 19) : pcrstitit in eum furere,in quo nihil suum

dum,et eorum manibus nectitur.quorumcorde non poterat invenire.Nam et malignitatiejus hoc magis
G&pitur.Justitia non resistit injustis.etcredit vcritas potuissct prodcsse (m) si parceret,et se ab cffusione
testimoniis falsitatis ut manens in forma I)ei,for-
: ejus sanguinis abstineret, per quem omnium erat
mam impleret scrvi, et veriiatem corporea; nativita- solvenda captivitas,et reparandalibertas.Sed lucem
tis confirmaretsarvitia corporeoe passionis.Scd hanc tenehrae non comprehenderunt (Joan. i,5),nec mem-
Unigenito Dei subire et porpeli,non conditioneces- dax sapientiam potuit veritatis inspicere.
ciecitas
sitatis^sedmisericordirefuitratio: ut de pcccato dam- Tenuititaque(w)dispositam mansuetudo patientiam,
narct peccatum (Kom. vin, 3), et diaboli opus de et cohibitafamulantium sibiangelicarumvirtutele-
opere diaboli solveretur. Inimicus enim humanige- gionum,hausit calicem doloris et mortis,totumque
neris (g) mortificandae in ipsaorigine universitati lc- supplicium transtulit in triumphum.Victisunterro-
thale vulnus intulerat,nec poterat declinarejusfer- C res,subacta; sunt potestutes,accepit novum mundus
reum dedititii seminis captiva progenies.Unde cum oxurdium: utdamnatageneratipnonobesset, quibus
(lt in tot generationibus mortali sublegc subjcctis, salvandisregeneratiosubveniret.Transieruntvetera,
unum videret intcr hoininum filios,CUJus (i) virtulcs ct (o) ecce facla sunt omnia nova (// Cor. v,17); uni-
super omnestotius temporis sanclos miraretur ex- versorum enim in Christo credentium et in sancto
cellero, securum sefore credidit de perpetuitate sui Spiritu renatorum, per ipsum et cum ipso una est
juris, (/ si nullajustitiue merita mortis jura superare
i

(p) ct passionis societas ctresurrcctionis asternitas,

potuissent. Famulis itaque suis ctstipendariisvehe- dicente Apostolo : Mortui enim cstis, et vita vesira
mentius incitatis, in pra\judicium suum saevit, et abscondita cst cum Christo in Deo. Cum autem Chri-

Lectionem omniurn edilorum ante Quosnel-

(a) notao codd. Mox duo codd. S. Petri, mortalium, pro
lum potioribus nostris codd.innixam revocavimus. mortali, et ms. Vercell., prsevideret pro videret.
Ille vero, incunctantcr facta konorentur. Nomen fac- (i) Sic ex rluobus mss. S. Petri, et ex cod. Ver-
ta nullo in ms. invenire potuimus. cell. Al., virlutem.
(/' Erat in editisante Quesn.cum codd.postorio- (/') Editi cum mss. collect. 3 et k,si nulla justitix

rum colleetionum,d/.s7u/>/ ad intclligentix facultatem merita sxvx potuissent superare vim mortis.God.Vat.
ut multo pluribus, etc. Quesnellus nihil innuens, collect.5 om\il\t,sxvse. Loctionaria S. Petri,si nulla
emendavit, ut in mss.S.Petri et Vercell. praefertur. merita per se potuissent superare vim
justitise, suve
Mox,pro uteremur,\n prima editione et incod.Bon., moiiis, lectio cod. Vercel-
Magis Leonina visa cst
urgeremur. lcnsis, quam idcirco textui inseruimus.
(c) Cod. Vercell., quasi omnia attigeritis. . . . Forte, spei. Quesnellus in margine.
(k)
(a) Al., non minutus. Quesn. in margine. Editi ante Quesn.cnm mss.trium posteriorum
(/)
(<?) Haud inlelligimuscurhanc satiscongruamom- collectionum, glorix.
nium et antea editorum noslrorum eodicum lectio- (m) In prima cdit. et cod. Bon., si parccrr.t ei,per
ncm repudiavorit.Quosnellus, et rejccerit in margi- quem, intermediis verbis omissis.
nem,ut sul)stitueret istam.W uiraque sic eontinens (n) Ita melius ex duobus rnss.S. Petri. Al., dispo-
nullo ms. indicato, quae liaud aeque satisfacit. sita.

(f)
Sic pleri(|uc ct meliores ms.nec non editi an- (o) Ecce revocatur ex omnibus editis ante Quesn.
teriores Quesnello, qui a persequeniibus maluit. at ex potioribus mss.Mox editi cum aliquibus codd.
(q) Ita ex duobus mss. S. Potri et Cod. Vercell. infcrioris notos, ut univcrsorum in Chrislo.. .una cs-
Vulg. mortificatde. Paulo poat,damnati pro dedititii, set, otc.
in ms. Vercell. /' ' 'onjunrtio cl adjecta ex duobus mss. S. Pe-
(h) Praepositio in deostin tribus nostris noninfima; tri.
879 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 38(7

stus apparuerit vita vestra,tunc et vos apparebitis cum A nihil falsum,nihii accepimus figuratum,nonfrustra
ipso in gloria (Coloss. m, 3, 4) nos et cum moriente (/'ymortuos^et cum resurgente
Cap. V. — In hac igitur spe, dilectissimi, consti- 27 2 credirnus suscitatos : manente ipso in nobis
tuti.omnes diaboli cavcte(rt)vorsutias,qui nori c olum qui opcralur omnia in omnihus I Cor. xn, 6,,vivens

per carnis concupiscentias, nec 271 per corporeas et regnans cum Patre et Spiritu sancto Deus in sae-

tantum insidiatur illecebras, sed inter ipsa quoqjie cula so?.culorum Amen.
semina fidei spargens zizania falsilatum, veritatis SERMO LXX [Al. LXVIII .

studet violare culturam, ut quos non potuerit cor- De Passione Domini XIX.
rumpere malis actibus,irnpiis subvertat orroribus. Sysopsis.l.Quampraesentem nobisfaciatfides vera Chri-
Fugiteergo mundanncargumontadoctrin.-RCtviperca stipassionem,qu3Slongediversa est in Crucifiximente
haereticorum vitate colloquia.Nihil vobis commune et incrucifigentium opere. —
11. Malitia Judxorum

usum esse Christum,ut morte sua verum Pascha im-

sit cum eis qui catholicraadversantes fidei solo sunt
molaret, quo et ipsi occisores possent salvari. —
nomineGhristiani.Nonenimtemplum(/>)SpiritusDei, VA.Sapientiam mundiin mysteriocrucisconfundi, in
nec memltra sunt Christi;sedfalsis opinionibus im- qua el potentia, et infirmitas Christi non salvat. —
plicati, tot species habcnt diaboli, quot simnlacra IV. Crucem jugiter ferendam, ut quod mysterio ac-

mendacii.Aquibus malis per Dominum Jesum Cbri- „ tum est in baplismate, opere compleatur. V. —
Passionem Domini usque ad ftnem mundi perfici
stum, qui et via, et veritas, et vita est (Joan. xiv,
mmiificatione ejus membrorum.Diaboli inimicitiam
6),liberati,omnes vitae istius tentationes et (e) om- amicitise ejus prxferendam. — Wl.Vitiorum nostro-
niapraelia cumfidei cxsultatione toleremus. Sienim rum mortificalionem Christi virtutem esse et victo-
riain.
compatimur,et conregnabimus (liom. vm, 17 // Tim. ;

ii, 12). Quod praemiurn non eis tantum paratum est Cap. I. — Sacram, dilectissimi, Dominicae passio-
qui pro nomine Domini impiorum saevitiasunt pe- nis historiam, evangelica, ut moris est, narratione
rempti, quoniam universitas Deo servientium Deo- decursam, ita omnium vestrum arbitror inhaesisse
que viventium.sicut in Christo est cruciiixa,ita est pectoribus,ut unicuiqucaudientium ipsalectioquae-
in Christo coronanda illis quidem in omni gloria
: dam hanc potentiam fides
facta sit visio.Habetcnim
praecellentibus, qui terribiles mortes et saeva tor- vera,(rt)ut mente non desit,quibus corporalis
ab iis

menta usque ad exhalationem spiritus tolerando su- pra?sentia interesse non potuit;et sive in praeteritum
peraverunt,sedetiamiissubsequentibusquiavaritiae redeat, sive in futurum se cor credeutis extendat,
cupiditatem,supcrbiffi elationein,dedideriaqueluxu- nullassentiatmorastemporis cognitio veritatis. Ad-
ria3,carnis snae mortificatione vicerunt. Unde merito estergosensibusnostrisimagorerum pronostrasalu
Apostolus ait quod omnes, quipie votunt vivere in Chri- tegestarum, (h) et quidquidtuncdiscipulorumpers-
sto,pcrsecuiionempatiuntur(ll 7Ym.m,12).Cujus utique C trinxitanimos,nostros quoquetangitaffectus;(f non
nonestextraneus,quinonestpietatis|alienus:pascha- quod auttristitiadeprimamur,autsaevitia furentium
lemenim (d) festivitatem solomniter agit, qui non in Judaeorum terreamur,cumetiam eos quos illiustem-
fermentoveteris malitix ,scdin axymis sincerilatis et ve- pestatis magnitudo concussit,ad invictam constan-
n'to/t.soperatur(/Cor.v,8);necjaminAdamprimo,sed tiam resurrectio Domini 273 ascensioque provexe-
iu Adam vivit secundo, membrum scilicet factus rit; sed quia cum in cogitationem venit qualestunc

corporis Christhqui cum esset in forma Dei, forma Jerusalem populietqualesfuerint sacerdotes.magno
servi dignatus est fieri (Phil. u,6),ut inunomedia- accipiamus cum tremore mentium tantum facinus
tore Dei et hominum.homine Jesu Christo (/ Tim. n, impiorum.Quamvisenimad salutemhumanigeneris
5), et plenitudo majestatis divinae, et veritas naturac pcrtineret passio Salvatoris, et aeternae mortis vin-
essethuman.ie. Quam nisi(c) Verbi Deitasinsuae per- cula temporali sint Domini morte dirupta,ahud ta-

sonae assumpsisset unitatem, nec regeneratio esset men Crucifixi patientia,aliud crucifigentiumegitin-
in aqua baptismatis,necredemptioin sanguinepas- sania, nec ad eosdem rerum exitus misericordia et
sionis. Sedquia in sacramentoincarnationis Christi ira tendebat:cum per ejusdem sanguiniseffusionem

(rt) Ita omnes codd. et oditi ante Quesn., apud mimur, aut saevientium Judaeorum furore terrcmur,
quem, insidias. Eaedem editioncs cum non paucis D minus cst aliquantulum,cum ct eos,etc.Paulo post in
mss., etper corporeas tuntum. Vat. collect. 5, sal quia in cogitationem venit ....
(b) In cod Vcrcell. abest, spiritus. cum magno accepimus tremore mcntium. Si prioria
(c) Addidimus, omnia, auctoritate mss. S. Petri. teztus lectio,qua3 est in mss. S.Petri,juogaturoom
(d) Cod. Vercell., solemnitatem convenienter agit. lectione textus secundi, qua? est in cod. Vat., non
(e) Editi ante Quesn. cum aliquibus mss., Verbi malus sensus elicietur sic:.Vrt»; quod aut tristitiadc-
Divinitas in sux personxreciperct unilatem,Gi in mar- ]>rimimur,aut sssvientium Judxorumfurore tcrrcmur,
gine, pro recipcret, notant, Al., assumpsisset. minus est aliquantulum ; cum eteos quos illiustcmpc-
(/') Quatuor nostri codices, commortuos. sttitis magnitudo concussit, ad invictam constantiam

(g) Pcr fidem scilicet mcntc pr.T-sentes sumus iis
in Christi passione gestis, quibus corporalia pr;c-
sentia non intcrfuimus. In duobus mss. S. Petri,
/vlex veslru, pro fides vera, legitur.
(/;) Ita omnes nostri codd. ct editi ante Quesn.
apud quem, ul quidquid tangat. . . .
(i) Duo mss. S. Petri:iVrt)/( quod aal
rcsurrectio Domini, ascensioque provexerit. Sed quia
in cogitationem venit, quales tunc Jerusalem populi,
et qualcs fucrint sacerdotis, cum magno accipimus trc-
morc mcntium tuutuni facinus impiorum. Exemplar
Pauli Diaooni textus lectionem exhibet. Solum ha-
bet, sxvientium Judseorum furor, pro scevitia furcn-
tristitia depri- tium Judxorum.
381 SERMO LXX. 382

Christus solveret mundi captivitatom. (a) Judaei in- A est Deo in Dous verus in earne
inviolabili,
et

terficcrent omniam Redemptorem. passibili,conferreturhominigloriapercontumeliam

Cap. II. — Obduravit(6] ergo carnalem Israel mali- incorruptio por supplicium.vita pcr mortem. Nisi
gnitassua, myste-
et nihil ci legis testificatio, nihil enim Verbum caro lieret, et tam soIidaf/Oconsisteret
riorum iinagines, prophetarum oraoula profne-
nihil unitas in utraquenatura,ut a suscipientc susccptam,
runt, cum PaschaDomini tot saeculis celebratumin nec ipsum brevemorlis tempus abjungcret, num-
eo Joannes doceret impletum, de iiuo puhlicaprote- quam valeret ad ssternitatem rcdire morlalitas. Sed
statione dicebat : F.ccc Agnus Dci, ecce qui tollit adfuit nobis in Christo singularc praesidium, ut in
(c)peccata mundi(Joan.i, 29 ..Repugnat iniquitasjusli- natura passibili mortis conditio non maneret, quam
ti«B, csetitas luci, mendacium veritati ; sed desawitia impassibilis csscntia recepisset, et pcr id quod non
obluctantium, de scelere erudelium obtinuit Jesus poteratmori, possot idquoderat mortuum suscitari.
cvtenue,'./ dispositionis cffectum ; et ita humano ge- Cap. IV. — Huicsacramento,dilcctissimi,ut inse-
neri sua morte consuluit, ut sacramentum salulis parabiliter congruamus, magna nobisanimi et et
ctiamipsis persecutoribus non negaret. Qui enim corpoiisintenlionenitcndumestutcumgravissimisit
venerat universis credentibus omniu peccata dimit- (l) piaculi feslum paschalc negligere periculosius sit

tere, a generali indulgentia ncc Judaicum voluit cri- ecclesiasticisquidemconventibusjungi,sedin Domi-

R
menexcludere. Quorumitaqueporfidiamdetcstamur nicae passionisconsortiononhaberi.NamdicenteDo-
corumdcm fiderr. si convertantur, amplectimur; et mino Qui non accipit cruccm suam, ct non scquiturme,
:

imitantesmisericordianiDomini, qui procis aquibus non est me dignus (Matth. x, 38) ;et dicente Apostolo.
erat erucifixus orabat, nos quoquecum beato Paulo Si compatimur, et(tn) conregnabimus (Rom. vm, 17 II ;

apostolo nostras jungimus populus

preces, etut ille 7Ym.ii, 12) quis vcre Christum passum, mortuum
:

misericordiam consequatur, c)optainus,obcujus of- et resuscitatum colit, nisi qui cum ipso (n)et patitur,
fensionem gratiam reconciliationisaccepimus quo- : et moritur, et resurgit? Ethaec quidcm in omnibus
niam, sicut ait /' idem magister genlium, conclusit Ecclesiae filiis.ipso jamregenerationissunt inchoata
Deus omnia in incrclulitatc, ut omnium misereatur mysterio, ubi peccati interitus, vitaest renascentis,
(Rom. xi, 32). ettriduanam Domini mortem imitatur trina demer-
Cap. III. —
Quidautem illud fuit quod et Judausin- sio ut dimoto quodam aggercsepulturae, quos vete-
;

tellectum abstulit,etsapientiuinmundicorda turba- ressuscepit sinus fontis, eodem novos edat unda
vit, nisi crux Filii Dei, quae (#)etphilosophicam eva- boptismatis sed implendum est nihilominusopere
;

nescere prudentiam, et Israeliticam fecit caligare quod celcbralum estsacramento, et natis de Spiritu
doctrinam?Omncmnamquesensumhumanacmcntis sanctoquantumcumquesuperestmundani(o)corpori
excessitdivini altitudo consiYii, (h)cumplacuilDeoper C 27 5 non sinc crucis susceptione ducendum est.
stullitiam praedicationis, salvos facere credentes (I Cor. Quamvis enim forti et crudeli tyranno per potentiam
i,21), utmirabilior Geret 274 constantia fidei ex crucis Christi vasa antiquae depraedationis erepta
difficultate credcndi.Inconsequens enim et irratio- sint, et dominatioprincipis mundi a redemptorum
nabile videbatur reciperc animoqucd crealorem om- Sitejectacorporibus, insidiari tamenctiam justifica-
niumfi) naturaruminsubstantia veri hominis Virgo tis eadem malignitas perseverat, et multis modiseos
intemerata pepcrisset quod aequalis Patri Fiiius
;
in quibus non regnat impugnat : ut si quas animas
Dei, qui impleret omnia et continerct universa, fu- negligentesimprudentesque repereritsaevioribuseas
rentium manibus comprehendi, iniquorum judicio laqueis rursum innectat, et a paradiso Ecclesiae ra-
condemnari, et post dedecora illusionum, cruci sc ptas in consortium suoe damnationis inducat. Unde
permisisset aftigi. Sed in iis omnibus simul sunt et cum quispiam observantiae Christiana? se(r) limites
humilitas hominis, et celsitudoDeilatis; necmiseri- sentitexcedere, etin id cupiditates suas tendere,
cordiaeratiomajestatemmiserentisobscurat, quiade quodeum arectoitinerefaciat(ry) deviare, recurratad
ineffabilipotentiafactumest, (_/)ut dum homo verus crucem Domini, et ligno vitae motus noxiae voluntatis

(a) Idemexemplar Pauli Diac,, et Judxi. Diac Alias, ut cum hotno verus est in Deo ; sed Que-
(b, Editi ante Quesn., enim. Unus cod. S. Petri, D snellus omittit praeterea hoc primo loco verbum est.
et alii Vat., igitur. (k) Mss. S. Petri et alius Vat., exUleret.
Ms. collect. 5, peccatum. (I) Prima editio, pcriculi, et forte mclius, nam mox
(d) Homil. Pauli Diac, dispensationis. periculosius subjicitur.
(e) Prima editio, oramus et optamus. (m) Duo mss. S. Petri, congloriabimur.
(f) Vox idetn additacxllomil. Pauli Diac. (n) Conjunctio ct addita ex antiquo ms. Vat. In pri-
(g) Editi ante Quesn., el philosophiam evanesccre maautem editione omittitur tum in hoc, tum in
prudcnttmn, cuinquibusdam codd. Sedaliorum mss. secundo commate.
lectio a Quesncllo et a nobisrecopta Leoninarn ratio- (o)Raexduobusmss. S. Petri et alio Vat. Edili,
ncm magis sapit. temporis. Advocem autem corporis referuntur, quas
(h) Efedem editiones, complacuit. Emendationcm paulo post subjiciuntur dominalio principismundia
;

QuesneUianam nostri codices approbant. rcdemplorum sit cjccta corporibus, ubi proptcreaopus
(i KxemplarPauli Diac, ereaiurarum. Moxin prima non est pro corporibus legere cordibus, ut in margi-
edilione, qui implet omnia cl continct unircrsa. et . . nali postilla Quesnellus conjcccrat.
post dedecus illusionum. (/*) Editiante Quesn., limitem.
l

j) Itaexduobuscodd. S. Petri ac Homil. Pauli (7)Itacum Quesnello nostri codices. AL, declinare.
 ,

383 S. LEONIS MAGXI SERMONES. 384

affigat ; ac voce prophetica ad Dominum clamet et A miserit, quae dignatur suos aut corripere disciplina,
dicat : Configeclavis'(a)a timore tuo carnes meas ; a autexercrrepatientia, agunttamenversutissimaarte
judiciis enim tuis timui (Ps. cxvm, 120 . fallacioo, ut ex arbitrio propriae potestatis, autlaedere
Cap. V. — Quid
autemestclavis timorisDei carnes videantur, aut parcere ; et multis, quod dolendum
haberc confixas, nisi corporcos sensns ab illeccbra est,itaper nequitiamsimulationisilludunt,ut (g) qui-
illiciti dcsiderii sub metu divirii continerejudicii ?ut damillosettrmeantpati infensos, et velint habere
qui resistit peccato.et concupisccntias suas, ne quid placatos : cum beneficia d.omonumomnibussint no-
morte dignum operctur, interficit, audeat cum Apo- centiora vulneribus, quia tutiusest homini inimici-
stolo dicere :Mihiautim absit gloriari, nisi in cruce mcruisse quampacern. Sapientesitaque
tiarn diaboli
Dtmrini nostri Jesu Christi, per quem milii mundus anima',quo3 unumtimere, unurn diligere, etinunum
crucifixus est, et ego mundo (Galat. vi, 14;. Ibi ergo Dominumsperaredidicerunt,mortificatiscupiditati-
quo cum secum sustulit
se constituat Ghristianus, busctcrucifixiscorporissensibus.ad nullumbostium
Christus etad id dirigatomnem(b) viam suarn, ubi
; metuin, ad nullurn inclinantur obsequium. Volunta-
scit humanam salvatam essenaturam. Passio cnim tem cnim Dei etiam sibi prajferunt, et tanto amplius
Domini usquc ad finom producitur munrli ct sicut ; sc amant quanto amplius pro Dei amore se non
in sanctissuis (r?)ipsohonoratur,ipsediligitur, ct in
P amant. Cumque audiunt sibi divinrtus dici : Post
paupcribus ipse pascitur, ipsc vcstitur ita in ornni- ; concupiscentias suas non eas, ct a voluntuie tua acer-
bus pro justitia adversa tolcrant, ipsc compatitur : terc (Eccli. xviu, 30): dividunt aflectus suos,ellegem
nisi forteaestimandum est, multiplicata per orbem mentis a corporislege(/i)discernunt ut ex quadam :

fide, et rarescente impiorum numero,omnes perse- se parte sibi denegent, perdentes sc in iis qua? carna-
cutiones, et omnia qnae adversus beatos martyres liter cupiunt, et invenientes se in iis quae spiritaliter
sosvicrunt, finita esse certamina, tamquam susci- concupiscunt.
piendae crucis il ! is tantumnecessitasincubuerit,qui- Gap. VI. — Sanctum igiturPascha, dilectissimi, in
busad expugnandamChristidilectionematrocissima talibus mcmbriscorporis Christi legitime celebratur
sunt illata supplicia. Sed aliud servientium Deo pie- et nihil illis deest triumphis, quos passio Salvatoris
tas experitur, aliud etiam Apostoli proedicatio prote- obtinuit. Quoniam iniisqui apostolicoexemplocasti-
statur,qui dicit : Omncsquipie volunl viverein Christo gant corpus suum et servituti subjicinnt (I Cor. ix,

Jesu,pci\sccutioncm(d)patientur(HTim. in, 12). Qua iidem hostes eadem furtitudine conteruntu v(i), et
27),
sententianimistepidusetsegnisostenditur, quinulla nunc a Christo vinciturmundus. Cum enim a servis
persecutione pulsatur. Pacem enim cum hoc mundo suis quorumque vitiorum incentiva superantur,
nisi amatores mundi habere non possunt, et nulla ipsius virtus est,(j) ipsiusque victoria. Ha3c, dilectis-
umquam iniquitati 276 cum oequitate communio, C simi, quee ad participationem crucis pertinent, sufli-
nullamendacio cum veritate concordia, nullus est cienter, ut arbitror, vestris sunt hodie auribus in-
tenebris cum luceconsensus. Quia etiamsipietasbo- timata : ut paschale sacramentum 217 etiam in
norum cupiat malos corrigi, conversionemque mul- membris corporis Christilegitime celebretur. Supe-
torum per gratiamDei miserentis obtincat, (c) mali- rcst ut de obtinendo resurrectionis consortio dissera-
gnorum tamen spirituum adversus sanctos insidiae mus. Quod ne continuato sermone, etmihi et vobis
non quiescunt, etsive occulto dolo, sive aperto prae- fiatonerosum, (k) indiem sabbali promissa 278 dif-

inomnibus fidelibuspropositumbonasvoluntatis
lio, feremus. Aderit, utcrcdimus, gratiaDei, utdebitum
infestant.lnimicum namqueest illis omne quod re- nostrum ipsius auxilio compleatur,qui vivit et regnat
ctum, omne(f) quodsanctumest ;etcumeis nihil in cum Patre et Spiritu sancto in soscula soeculorum.
qucmquam amplius liceat, quam justitia divinaper- Amen.
(ft)Siccum eodem Quesnello codices S. Petri et (h) Al., discidunt. Mox, qu,v carnaXiter diligunt in
exemplar Pauli Diac. Al., timoris tiri. Homil. Pauli Diac.
!IA Duomss. S. Petri, vitam suam. (i) Erat in editis ante Qucsn. F.tcnim nunca Chrixto
:

(c)Yoccs, ipe honoratur, inutriusqueQuesnclli edi-
tionibusper saltum,utercdimus,|erroretypographo-
rumomissasrestituimuscxco3teriseditionibusoinni-
busque codicibus.
(d) Exemplar Pauli Diac. patientur.
(e) Prima editio, malorum.
(f) Ita emendavimus cx duobus ms.
vincitur mimdus, ct cum aservissuis: apud Quesnel-
lum vero ac in prima editionc, ctnunc cnim a ChristO
D vincitur mundus, ct cum a servis xuis. Saniorem lec-
tionem preebuit exemplar Pauli Diao.
(}) Quesnellus, ipsius quoque vicloria. Proetulimus
lectioncm nostrorum codieum et coeterarum.
S. Pctri ct uno k (Jnus codcx S. Petri, inquartam sabbaiipromissn
I

Vat. Al., quod castum cst. differimus; sed perperam, utex admonitionesequenti
(g) Editi antc Quesn., corrupte, quidcm. constabit.

ADMONITIO IN DUO SEQUENTES SERMONES.

1. monitum integrumin primisexhibemus. Duo, inquit, qui sequuntursermones, dc Picsurrcctiouc
Quesnelli
Domini inscribuntur in omnibus verum non ipso die Resurrectionis Dominicse dictos ease,
;

scd sabbato sancto, gravibus momentis adducor ut certum habeam. Nam 1" cum occupatissimus esset pa-
schalis dies, vix sermoni locum dare potcrat. Productia nimirum ad multam noctem vigiliis, totum illud
offioiumcelebrabaturquod nuncsabbatosancto, tnane toto agitur. Tum catechumeni sacro fonte abluoban-
tur, ungebantur, acpropriisinslrucbanlurdocuniontis. Dcmum sacra poragcbantur mystcria, quae magnani
383 SERMO LXXl 380
matutinarnm horarum parte.m absumebant.2 Primus hic sermo ille ipsc cst quem in superiori promiserat,
his verbis Superest, ut deobtvnendo rcsurrectionis consortio disseramus
: quod ne, coniinuato sermone, ct :

mihi ct votris fiat onerosum, in diem sabbati promissa differemus. Sabba.to igitursancto habitus est.Jam onim
quadraginta dieum observantia effluxeral,ut ex primo capite roanifestum est,et superiori proxime succes-
sisse ex ipso exordio edocemur. 3° Ex utriusque sermonis serie patet vix a ponliiice resurrectionis myste-
rium Bummis labiis dclibari, sed totum fere essc in explicanda participajtione crucis ac mortis Ghristi : ut
quidquid de resurrectione babet in antecessum dirtum esse appareat, et propter festivitatis vicinitatem.
'i Perspicuum est cx sermone 2 eo ipso die qno babitus est lectam luisse in Ecclesia totam Dominicae
passionis et resurrectionis historiam ex evangelicis commentariis quae lectio optime congruit subbalo san-
:

eti>,([uod inter mysterium utrumque velut medium,ad utrumque pertinet.Vix autem solcmnitas resurre-
ctionis, prolixaeque hujus diei caeremoniae hujusmodi Iectionem admittcre poluissent, multoqueminus,ut
Bolemnitati Bacratissimae leetionis, ut ait S.Leo,subjungeretur adhortatio sacerdotis.5°Revera Hincmarus
Remensis lib. de Praedestinatione cap. 33 edit. Sirmondi, pag.2§0, aliqua ex cap. 4 prioris ref'erens,citat
hoc modo Item in homilia sablati sancti. Et apud Plorum Lugdunensem, iidem duo sermones,quos post-
:

mbdum i et 2 de Resurrectione inscriptos babuimus, sunt 10 et 11 de Passione Domini. bic illc in Com-

mentariis quos in omncs S. Pauli Epistolas concinnavit el contexuitcx sanrtorum Patrum scriptis cxecrptis,
istino dcmpto, quem proprio volumine excerptum dcdit quod illud opuslibris duodecim constansll.
P. Domno Lua? Acherio rehgiosae memoriae mibique charissimae viro donoolim dcderat PetrusFranciscus
Chirfletius ex codice ms. Carthusiae Nfajoris acceptum, et aliquando in lucem edendum. 6° Ex Sozomeni
Historise lib.vn, cap. 19, docemur in Romana Ecclcsia heque episcopum oeque alium dieprimapaschalis
solemnitatis sermonem ad poj ulum babuisse.Cujus loci serisum genuinum nondum milii perspectum,cum
primae editioni aHaborabam,ad autoris,ni fallor,mcntem a me explicatum hahet leclor in prima disscrta-
tione.cap. 12.Quamquam vero haec ila se habent, nihil tamen in titulis vcl numeris sermonum imrnutan-
(lum putavimus ne quid inde raolestiae erearctur lectoribus priori numero assuefactis. Hactehus Paschdsius
:

Quesnellus,qui etsi quoad thesim quam statuit optime senserit,quxdam tamen vel corrigenda vcl adjiciendd sunt.
2. Si is vidisset aut observasset primam editionem Sermonum S. Leonis, aut caderas ex ea subinde recusas,
haudquaquam scripsisset initio mon\{\,hos duos sermonesin omnibus cdilis codicibus macnVrc deResurrectione
Domini. .\am in tabula illis ediiionibus praemissa,qu3e Sermonum tiiulos prodit,prior sermo perinde ac oeto ,

prgecedentes, koc titulo donatur De Passione ct Resurrectione Domini sermo XX, ei secundus de Resurre-
:

ctione Domini quidem inscribitur,at eadem numerorum scric cum illis de Passione comprehenditur,et appella-
tur scrmo XXl.Porro utriquc hi sermories in Leciionariis basilicae S.Petri non solum recensentur subtitulo de
Passione Homim, verum etiam intermixtideprehenduntur inter caeteros ejusdemtituli,non autem subjiciuntur in
finc ; ut dubium esse nequeat ne forie titulus dc Resurrectione negligenlia amanucnsium fucrit omissus. ln mss.
cliam colleetionis 2 eodan modo inter sermones de Passione confusi leguntur; idemquealio licet ordine accidit
??? ms. Casinensi collect. 1, ncc non in duobus Lectionariis mss. Veneto 153, e't Vallicell. II, ?'?? quorum primo
primus tantuin sermo,in altcro dutem secunius caeteris de Passione sermonibus inserti leguntur. In mss. colle-
ctionis 5, qux aliiim ordinem prsefert.utrique hi sermones sub titulo de Passione Domini similiu r describuntur.
Exemplar autem quo usus fuil Florus Lugdunensis,quodque sermonem primum etsecundum <;y d nos de Resur- i

rectione allcyal tanquam K> et 11 de Passione Domini, simile erat Leclionariis basilicae S. Petri, in quibus
illi intcr sermones de Passione iisdem numeris censentur.
3. Hos sermones habitos fuisse sabbato sancto c.r documentis a Qucsnctlo propositis mtm. Ictb nihil dubila-
mus. Quoit si llincmarits R mcnsis ;n lib. de Pra>dest., c. 33,sermcnem primum,quem S. povtifcx superiori m
scrmone c. 6 hdbendum rejecerat in dierii sabbati, citavit hoc /nodo:l\ern in homiliasahbati sancti; secundus
pariter sermo in Lecliovario ms. Yat. i951 non absimiliter inscribitur : Sermo R.Leonis papae in sancto sab-
bato; idemque titulus »>? alio vetustissimo codice depreheusus memoratura scriptore codicicis Barberini3520.IIabi-
tos vero in pervigiliisPaSchx, cum passionis Dominicx commemorationem resurrectionis officium excipit,nihil
ambigendum hincenim de utroque mysterip fit in iisdem sermonibns mentio.
csi ;

3. Ilistoriam passionis ci resurrectionis Domini hoc sabbato lectam fuisse in Ecclesia Quesnellus afftrmat n. 4.
II autem collei/it cx scrm. 2 dc Resurrect., qui sabbato sancto habitus,cA ,tradit, divinitus inspirata? textum
historia) evidenter ostendisse,qua Dominus JesusChristus impietate traditus,quojudicioaddictus,quasae-
vitia cruciflxus, et qua sitgloria suscitatus.//c? c uuli m
tum passionis tum resurrectionishistoriamexEvandelio
leetam indicant quidem;sed non ita aperte ulriusque mysterii lectionem ipsi diei sabbati tribuunt,ut ile lectione
passionis pridie, scu in Parasceve facta, et de lectione resurrectionis sabbato sancto nocte in vigiliisPaschaesub-
secuta intclliiji nequeant. Forte vero Quesnellus ista laudati capitis verba, quae mox subjiciuntur, Solemnitati
sanctissirmT leelionis eubsequatur exhortationis offieium, non luni resurreclionis quam passionis lectionem
eodem sabbati die sermoni prxmissam significare credidit ; quod tamen non omnino exploratum est.Nulli quidcm
antiqui ordines, nulla capilula, Evangeliorum hanc ejus diei lectionem indigitant. Seacum h;rc postcriorasint,
ficri poiuit ut Leonis temporehic ritus vigeret,sicuti vigebat apud Gro^cos saltem in Ecclesia Antiocheria, utliquet
lomil. 87 in Matth. a S. Joanne Chrysostomo Antiochiai habiia, ubi in magna Paschatis vespera passionis
bistoriam publice lcclam affirmat. llinc Quesnelli ratio num. 4. proposila minus est efficax.
5. Itcm prima ratio quod occupatissimus esset pasehalis d\es,nequaquam convincit.Sicut cmim probarene-
quil pro cxcluilcndis a die paschali sermonibus SS. Augustini, Petri Chrysologi, Gregorii Magni et aliorum
episroporum.quos habitos in Paschate certissimum est, ita necvaletproextrudendisabeodieLeonisSermonibus,
Sozomcni vcro testimonium a Quesnello allatum numAmulto minus cogit,ut patebit ex iis quae de ipso Sozomeni
sensu annotabimus ?'?? dissertationem Quesnelli, cap. 12. Sola documenta num. 2 et 5 a Quesnello aliala pro
I

astrucmto sabbato sancto satis cfficacia approbavimus cl confjrmavimus, ita tamen ul non ipso die sabbatised
nocte ejusdem diei,cum ?'?? pervigiliis Pascnatis resurrectionis dfficium inciperet, sequentes sermones recrtatos
liqucat ; unde terlia quoquc Quesnelli ratio eliditur qua de Resurrectione in antccessum dictum tradidit.

281 SERMO LXXl [Al. LXl.V. A. ium l»'^ f'assc nryumcntis. —

IV. Quae commutalio in
De ncsurrcclione Domini I ; habitus sabhuto sancto in c " rnc Christi per reswreciionem facta fuerit. V. -
Christianum, sprptis terrenU, cxlestibvs mente inhce-
verviailiis PdSChk
_ r *u "'.'.. rere debere. - VI. Cavendum ne ad peccati volupiatem
a
Syhopsis. - ,
I. Curandum esse ne jejunu fi-uclus evacuc- quis redeat ll0st festum pasc jiale%
tur, ut qui mortut sunt cum Ctiristo, eliam cum ipso
resurgant. — II. Sepulturx dies propter discipulos esse Cap * ~~ Sermonc proximo,dilectissimi,non in-
-

abbreviatos, — III. Multis suam resun-eeiionem Chris- congruc vobis, quantum arbitror, participationem
387 S. LEONIS MAGNI SEIIMONES. 388

crucis Christi insinuavimus, ut pasehale sacramcn- A morlis quoniam Deitas quaj ab utraque su
:

tum ipsa in se habet vita credentium,ct <|uo<l festo hominis substantia non recessit,quod potestate di-
honoratur moribus celebrotur.(a) Quam autem boc visit, potestate conjunxit.
utile sit ipsi probastis, et ex vestra dcvoticnr- <lidi- Cap.III. —
Subsecuta sunt itaque multa documen-
cistis quantum prosint animis atque corporibus pro" taquibus prffldieandaeperuniversum mundumfidei
lixiora jejunia, frequentiores preces et eleemosynae auctoritas conderelur. Et licet revolutio lapidis,
largiores. Nemo cnim fcre est qui non hac exercita- evacuatio monumcnti, dcpositio lintcorurn,et totius
tione profecerit, et in abdilo conscicntiac suae aliquid factiangeli narratores copiosc veritatem Dominicae
quo recte possit gaudere condiderit. Sed hjec lucra resurrectionis astruerent; et mulicrurn tamen visui,
perseveranti sunt servanda custodia,ne in desidiam, etapostolorum frequcnteroculismanifestusapparuit
resoluto labore, quod donavit Dei gratia, diaboli (Act, i. 3): non solum loquens cum eis,sed (f) eliam

furetur invidia. Cum igitur quadraginta dierum ob- habilans atque convescens,et pertractari se diligenti
servantia hoc voluerimus operari, ut aliquid senti- curiosoque contactu ab eis quos dubitatio pcrstrin-
remus crucis in temporeDominica) passionis adni- gebat, admittens. Ideo enim et clausis ad discipulos
tendum nobis est ut etiam resurrectionis Christi 283 suo da-ostiis introibat (Joan. xx, 19), et fiatu

nveniamur esse consortes, de mortc ad vitam, ~ bat Spiritum sanclum.et dato intelligentia? lumine,
et
• TT._. *' o li_ J-l / r _ " i
dum in isto sumus corpore, transeamus.Unicui<[ue
_ i
• _ i . j. _ J _

sanctarum Scripturarum occultapandebat(Lu_\x\iv,

enim homini.qui ex alio in aliud aliqua conversione 27), et rursus idem vulnus latcris,fixuras clavorum,
mutatur, finis est non esse quod fuit, et ortus,esse et omnia recentissimae passionis signa monstrabat

quod non fuit. Sed intercst cui quis aut moriatur (Joan. xx, 27), ut agnoscerotur in eo proprietas di-
aut vivat : quia est mors quae causa cst vivendi, et humanaeque naturae individua permanere, et
vinae
est viva quae causa est moriendi.Nec alibi quam in sciremus Verbum non hoc esse quod carnem,ut
ita

hoc transitorio28£ saeculo utrumque conquiritur; unum Dci Filium et Verbum confiteremur et car-
(ti)et ex qualitate temporalium actionumdiffcrcntia. nem.
retributionum pendent aeternarum.Moriendum ergo Cap. IV. —
Non dissonat,dilectissimi, ab hac fide
cst diaboloet vivendum Deo; deficiendum iniquitati, magister gentium apostolus Paulus,cum dicit Etsi :

ut justitiaa resurgatur.Occumbant vetera,ut oriantur cognovimus secundum carnem Christum,sed nunc jam
nova. El quoniam, sicut ait Vcritas, nemo potest non novimus (II Cor. v, 16). Resurrectio enim Do-
duobus dominis servire (Matth. vi. 24 Luc. xvi, 13), ; mini non finis carnis, scd commutatio fuit,ncc vir-

Dorninus sit non illc qui stantes impulit in ruinam, tutis augmento consumpta substantia est. Qualitas
sed ille qui dejectos erexit in transiit,non natura defecit; et factum est corpus im-
gloriam
Cap. II. — Dic<;nte ergo
Primus homo C passibile, quod potuit crucifigi factum est immor
Apostolo : ;

de tcrra terrcnus, secundus tiomo dc ccelo ccelestis. tale, quod potuit occidi factum est incorruptibile, ;

Qualis terrenus, tales et terreni; ct qualis ccelestis,ta- quod potuit vulnerari.Et meritodicitur caroChristi
les et ccelestes.Sicut portavimus imaginem terreni,por- in eo statu quo fuerat nota,ncsciri quia nihil in ea :

tcmus et imagincm ejus qui est de ccelo (I Cor. xv, passibile, nihil remansit inlirmum, ut et ipsa sit
47-49) multum nobis de hac commutatione gau-
; per essentiam,et non sitipsa per gloriam.Quid au-
dendum est,(c) qua de ignobilitate terrena od cccle- tem mirum, si hoc de corpore Christi profitetur,
stem transferimur dignitatem per illius ineffabilem (f/)<|ui deomnibusChristianis spiritalibus dicit Ita- :

misericordiam qui ut nos in sua proveheret, in no- que nos ex hoc neminem novimus sccundum carncm
stra descendit;ut non solum substantiam,sed etiam (II Cor. v, 10; ? Ex hoc,inquit, initium nobis factum

conditionem naturae peccatricis assumeret,cf ea sibi est resurrectionis in Christo, ex quo in co qui pro
pateretur inferri divina impassibilitas,qua3 miserri- omnibus mortuus est,totius spei nostrae forma prae-
me experitur humana mortalitas.Unde, ne lurbatos cessit. Non haesitamus diffidcntia, ncc incerta ex-
discipulorum animos longa mocstitudo cruciaret, spectatione suspendimur,sed accepto promissionis
denuntiatam tridui moratn tam mira celerilatc bre- cxordio,fidei oculisquae sunt futurajam cernimus;
viavit, ut dum ad integrum secundum diem pars n et naturae provectione gaudentes, quod eredimus
primi novissima et pars tertii prima concurrit, et jam tenemus.
aliquantum temporis(J)spatio deciderct,eL nibil die- Cap. V. Non crgo nos rerum lemporalium oc- —
rum numero deperiret.llcsurrectio igitur Salvatoris cupent species,nec ad secontcmplationem nostram
ncc animam in inferno ncccarncm diu(?)morala est a caileslibus terrena deflectant. Pro
transactis ha-
in sepulcro ; et tam vclox incorruptae carnis vivifi- bcantur qua cx niaxima partejamnon sunt et mens ;

catio fuit,ut major ibi esset soporis similitudo quam imenla mansuris, ibi desiderium suum figat, ubi

(a) Prima editlo, quanlum autem.Post pauca eadem (d Duo codd. S. Petri, spatium.
editio cum duobus Vatt. mss., cx vcstra probatione Editio Colonicnsis an. 1547,
i
in margiue, mo-
didicistis. rari passa cst.
(b) ll.cc lectio duorum codd.S. Petri melior quam \f Particulam etiam ex omnibus uostris mss.sup-
vulgatorum ct aliorum mss., ut cx quaHtatc... pen- plevimus.
deant. (g) Al., quod ; et mox, pro dicit, alias dicitur.
(c) Cod. Bon. et prima editio, quia. Quesnellus in margine.
3S!l SEILMO LXXII. 390

quod oilertur aeternum est. Quamvisenim spesalvi A cuin Patrt el Spiritu sancto iu saecula saeculorum.
facti simus, ot oorruptibilem adhuc carnem morta- Amen.
lemque gestemus,rectetamen dicimur in carnenon 8ERMO LXXII. I
41. IAX.
csse.si carnalesnobis non dominentur affectus et ;
I)e resurrectione Domini II.

merito ejua rei deponimus nuncupationem, cujua Synopsis. —

I. Cruccm Christi nobis et sacramentum

non sequimurvoluntatem.Cum itaque Apostolus di esse ci exempluni. —

ll. Nostram naluram a Verbo

cat :Carnis curam nc fcccritis in desideriis Rom.XUI, in incamationc esse susceptam, ut eam solveret in

i ,non ea nobis interdicta a intelligimus quaa sa-

pretium. —
III. Nos Christo commortuos etcorre-

suscitatos, 285 a Christo confortari nobiscum per-

I

luti congruunt etqua> bumana poseit inGrmitas.Sed manente in terris, ct ad gloriam invitari regnante
quia non omnibus desideriis serviendum.necquid- in coelis. —
IV. Ubioue nobis et virtutem crucis ct
quid caro concupiscit implendum est,de adhibendo exemplum adesse, quo adversus cupiditates arme-
temperanti;e modoadmonitosnos esse cognoscimus, mur. —
V. Per terrenorum contemptum adceelestia
tendendum, servata fi.de ufriusque in Christo naiu-
utcarni, quaB sub animi est constituta judicio, nec rae. — VI Per Christi transitum, qui non est nisi
superflua concedamus, nec necessaria denegemus. in natura nostra, nobis ad ccelestia IransUum pr;e-
984 Unde idem Apostolusalibiait: iV£>/;<> enim um- parari. —
VII. Eutychuinos paschalis fcsti cxsortes
esse, qui naturam nostram in Cltristo negant.
i/uam carnem suam otlio habuit, sctl nutrit ct fovct ri

eam {Ephes. v, 29) : cum utique non ad vitia,non ad Cap. I. — (</) Totum qu dem,dilectissimi,paschale
;

laxuriam,sedad debilum sit alendaet fovenda fa- sacramentum evangelica nobis narratiopraesentavit,
mulatum : ut teneat ordiriem suum renovata natu- et ita pcraurem carnis penctratus est mentis audi-

ra, nec perverse ac turpitcr superioribus inferiora tus, ut nemini nostrum rerum gestarum imago de-
prcevaleant.aut inferioribus superiora succumbant, fuerit ; cum divinitus inspiratae textus historiae evi-
et vitiis animum superantibus, ibi liat scrvitusubi denter ostcnderit qua Dominus Jesus Christus im-
debet esse dominatus. piotatc traditus, quo judicio addictus, qua saevitia

Cap. VI. — Agr.oscat igitur populusDeinovam se crucifixus,et qua sit gloria suscitatus.Sed adjicien-
esse in Christo creaturam, et a quo susccpla sit dumest etiam nostri scrmonis of'ficium,ut sicut pia
quemve susceperit vigilanter intelligat. Qme nova exspectatione (e) reposcere vos consuetudinis debi-
lacta sunt,non redeant a<l instabilem vetustatem ;
tumsentio,itasi)lemnitatisacratissima3lectionissub-
et non omittat opus suum,qui manummisitad ara- jungaturexhortatio sacerdotis.Quiaigiturapud fide-
trum Luc. ix, 62 ;scd ad hoc attendat quod serit, lesaures ignoranti;elocusnon est,semen verbi,quod
non ad id respiciatquod reliquit. Nemo in id reci- est in praedicatione Evangelii, debel in terra veslri
dat unde surrexil, sed etiamsi pro iniirmitale cor- cordisaugeri,ul remotis(/)suffocationibusspinaruin
porea in aliquibus adhuc languoribus jacet, sanari ^ actribulorum, ftberain Iructussuos exeant planta-
instanter desideret ac levari. Hajc est enim salutis riapiorum sensuum,et rectarum germina volunta-
via.et ccept;e in Christo resurrectionis imitatio : ut tum. Crux enim Christi,quee salvandis est impensa
quia in lubrico istius vitae diversi casus lapsusque mortalibus, et sacramentum est et exemplum : sa-

non desunt,vestigia gradientiura a fluidis ad solida cramentum, quo virtusimpletur divina;exemplum,

transferantur:quoniam,sicut scriptum est, aDomi- quo devotio incitaturhumana:quoniamcaptivitatis
no gressus hominis (b) diriguntur ei viam ejus volet. jugo erutis.etiam hoc (</) pra^stat rcdemptio,ut eam
Cum ceciderit justus, non collidetur, quia Dominus sequi possit imitatio.Nam si inundanasapicntiaita
supponet manum suam I's. xxxvi, 23,24). Haec medi- in suis gloriatur erroribus, ut quem sibi quisque

tatio,dilectissimi, non pro sola solemnitate pascba- ducem elegerit, ejus opinioneset mores atque om-
li,sed pro totius vitee sanctificatione retinenda est
}
nia instiluta sectetur,quse nobis erit communio no-
et ad hoc praosens exercitatio debet intendi,ut quae minis Christi,nisi utei inseparabiliter uniamur, qui
animum fidelium experimento brevis observantiae est,ut ipse insinuavit, Yia, ct veritas, et Vita {Joan.
delectarunt,inconsuctudinem transeant,intemerala xiv, 6)? Via scilicet conversationis sanctae, Veritas
perrnaneant, ac si aliquid delicti irrepserit, celeri doctrinoe divinae,et Vita beatitudinis tempiternae.
pcenitudinedcleatur.Et quiaantiquorum moiborum D Cap. II. — Collapsa enim in parentibus primis
difficilis et tarda curatio est, tanto velocius adhi- humani miscricors Deus
generis plenitudine, ita
beantur remedia, quanto reccntiora sunt vulnera : creaturae adimagincm suam facta: per 2SC unige-
ut semperab omnibus offcnsionibusinintogrum re- nilumsuumJesumChristumvoluit subvenire, utnec
surgcntes, ad illam incorruptibilem glorificandac extra naturam esset naturae reparatio,et ultra pro-
carnis resurreclionern (c) pervenire mereamur in priaporiginis dignitatem proficcretsecundaconditio.
Christo Jesu Domino nostro, qui vivit et regnat Felix si abeo(A) non decideretquodDcus fecit, sed

(a) Prima editione, intelligamus. Quesnello insertam ct a nobis receptam pncferunt.

i (b) Duo mss. Vatt. collect. 4 et 5, dirigentur. (e) Sic curn Qucsncllo mss. S. Petri. Aliae editio-
Duo codd. S.Petri et Quesncllus in margine, nes, deposcere.
pertinere. (f)
Mss. S. Petri, aculeis spinarum.
(d) Editioncs anlc Quesnellumcum mss.collect.2, (ij) Unus < od., prxstitit.
9 i I i, Notum, et in margine, ToLum. At Lectiona- Mss. collect.5,?<on dejiccretur. Mox, pro maneat,
(Ii\

ria quae vidimue et codd.collcct. 1 et o lectionem a quidam mss.cum cditionibus ante Quesn., manerel
.191 S. LKONIS MAGNI SERMONES. 392

felicior si in co mancat quodrefecit. Multum luil a A Matth. r,23).Implet ergo Jesus proprietatcm nomi-
Christo rccepisse formam,sed plus est in ChristO ni.< sui, et qui ascendit in ccelos, non deserit ado-
habere substantiam. Suscepit cnim nos in suam (a) ptatos;qui sedel ad dexteram Patiis. (h[ idem totius
proprietatem illa nalura (qua: sc in quas voluerit habitator est corporis;et ipsedeorsum confortat ad
mensuras bcnignitatis inflectit, nec usquam con- patientiam,qui sursum invitat ad gloriam.
versionem mutabilitatis incurrit. Suscepit nos illa Cap. IV. — Nec inter vana igitur nobis desipien-
natura) qufe ncc nostris sua,ncc suis nostra consu- dum est,nec interadversa trepidandum.lbi quidera
meret: quae ita unaminsc fecitDcilatis humanitatis- blandiuntur deceptiones, et hic gravcscunt labores.
quepcrsoiiam,utsub dispcnsationeinfirmitatum at- Sed quia miscncordia Domini ptena est lerra I's.
quc virtutum neccaro per Divinitatem inviolabilis, xxxn, 5), adcst nobis Chrisli(i) ubique victoria, ut
nec Divinitas per carnem posset esse passibilis.Sus- implcatur qnod &\t:Nolite timcre, quia ego vicimun-
cepit nos illa natura quae et propaginem nostri ge- dum (.loan. xvi, 33). Sive ergo contra ambitioncm
neris (/>) a communi tramite non abrumperct, et
s6RCuli, sive contraconcupiscentias carnis,sive con-
contagium pcccati omneshominestranseuntiscx-
in
tra haereticorum jacula dimiccmus, Dominicacruce
cluderet. Infirmitas sane atquemortalitas, quae non
sempcr (j) armemur. Ncc enim unquam a paschali
peccatum erant, sed pcena pcccati, a Redemplore
B festo recedimus, si a ferrnento malitise veteris
mundi rccepta suntad supplicium, ut impeudcren- (veritalis sinceritate) abstinemus. Inter omnes
tur adpretium. Quod ergo in omnibus hominibus
namque vitse hujus varietates, quaa diversarum ple-
transfusio (c) erat damnalionis, hoc in Christo sa-
na? sunt passionum,apostolicaj exhortationismerni-
cramentum cst pietatis.Pnebuit enim se crudelissi- nisse debemus,qua nos instruit, dicens Hocscntite :

mo exactori liber a debito, et ministras diaboli Ju-

in vobis, quod ct in Christo Jcsu ; qui cum in forma
daicas manus in cruciatum immaculata; carnis ad-
Dei essct, non rapinam arbitratus est csse se xqualcm
misit. Quam ideo usque ad (d) resurrectionem vo-
Dco, scd scmetipsum cxinanivit, formam scrvi acci-
luit esse mortalem, ut credentibus in cum nec per-
piens, in similitudinem hominum factus,et hubitu in-
secutio insuperabilis;nec morspossetesseterribilis:
ventus ui homo.Humiliavit semetipsum factus obedien»
cum itadubitandum non csset de consortio glori.e, usque <id mortem, mnrtcm autem crucis. Propter quod
sicutdubitandumnoneratdecommunione naturaj.
Deus exaltavit illum,et donavit illi nomen quod est
Cap. III. — Si incunctanter itaque, dilectissimi,
et

super omnc nomen,ut in nominc Jesuomne genu flec-

crcdimus corde quod orc profilemur,nos in Christo
nos etiam tattir, ccelestium, terrestrium ct infernorum ;etomnis
crucifixi,nos sumus mortui, nos sepulti,
lingua coufiteatur,quia DominusJesusChristus in glo-
in ipso die tertio suscitati. Unde Apostolus dicit :

q ria est Dei Patris (Philip. n,5-H). Si magna?, inquit,

Si consurrexistis cumChristo, qux sursum sunt quae-
qux sur-
pietatis sacramentum intelligitis,etquod pro salute
rite, ubi Christus est in dextera Dci scdens;
tcrram. Mortui cnim
humani generisunigenitus Dei Filius gessit adverti-
sum sunt sapite, non qux supcr
tis,hoc sentite ir. vobis quod et in Christo Jcsu,
estis,et viia vestra abscondita est cum Christo in Deo.
cujus humilitas nulli asperncnda divitum,nulli est
Cum enim Christus apparucrit vita vestra,tunc et vos
erubescenda nobilium.Necenim in tantum provehi
apparebitis cum ipso in qloria Coloss. m, 1-4). Ct
humana fasligium.ut aesti-
potest qua;libet felicitas
autem noverint corda (e) fidelium habcre se,undead
mct pudendum (k) quod mancns Deus in for-
sibi
supernam sapientiam sprctis mundi cupiditatibus
ma 288 Dci, formam servi suscipere non est arbi-
valeant elevari,spondet nobis Dominus prresentiam
tratus indignum.
suam, diccns Eccc ego vobiscum sum omnibus die-
:

bus usque ad consummationcm sxculi (Matth. xxvm, Cap. V. — Imitamini quod opcratus est : diligite

20). Non enim frustra 28? per Isaiam (/', dixe- quod dilexit,(Z) et invenientcs invobisDei gratiam,

rat Spiritus sanctus : JEcce virgo in uiero accipiet ct vestram inillo redematenaturam.Quoniam sicutille
parict filium; ct (g) vocabuni nomen ejus Emmanuel, paupcrtate divitias non amisit, gloriam humilitatc
quod cst inlcrprclatum, nobiscum Dcus (Isai. vn, 14 ;
non minuit,83ternitatem morte non pcrdidit, ita et

(a) Mss. collect. 5 et in margme editionum,potes- D duo codd. S. Petri habont, ad panitentiam.
tatcm.Mox quua parcnthcsi claudttntur.desideraban- (i) Ita scx nostri melioris notaj codd.cum Quesn.

tur in cditis antc Quesnellum. Is autem ea addidit Al.. uiiquc.

cx mss. Thuan. ct Reg., caque nos in octo nostria (j) Ms. Vat. collect. 5, armamur : ncc unquam a

codicibus invcnimus. paschali festo recedimus. L)ein parenthesi inclusade"

(6) Unus codex, a communi
palmite. sunt in Quesnelli codd. et in pluribus etiam s- -

(c) Ita cum Quesn.

potiores nostri codd. Al. .fuit. tris,nec non in prima editione. At in nonnullis op-
(d) Editi anle Qucsn. cum non paucis codd. ad- timsa notai leguntur.
dunt, ccierrimam. (k) Editi cum multis codd. vitiata et mutila leo-

(e) Prima edilio, filiorum. tione halicbant. quod mancus Dcus in forma Dci i
/) Mss. Vat. collect. 7 ct 5 B.dd\intprophetam. non esi arbitralus indignum. Integram et veram leo-
(g)Sic cum Quesn. potiores nostri codices. Al., tionem suggessil Lectionarium ms. S. Petri. ..

vocabilur. picit locum s. Pauli ad Philippenses \\.

Ih) Vocem idcm rcvocavimus cx nostris codd. et i Editi, alia interpunctione el Ieotione,eJ invctiie-
cditis antc Qucsn., qui posuit, ipse. Solum in ms. t s. Dci gratiam.Vestram in illo redamate na-
in vobis

Vat. collect. 5 habctur, is. Mox pro ad paticntiam. turam,quonia)n, etc. Secuti sumus nostros codices.
 .

3<J3 SKHMU LXXIII. 3U4

vos eisdem gradibu I mque vestigiis,ut cos- A. caret et diceret Non pro his autem rogo tanlum,
:

lestia apprehendatis, terrena despicite. Susceptio scd pro iis ctiam qui crcdituri sunt pcr vcrbum ip-
onim crucis est interfectio cupiditatum, oecisio vi- sorum in mc : ut omncs unum sint, sicut et lu Pa-
tiorurn, declinalio vanitatis, etabdicatio omnia er- t< r iu mc, cl cgo in lc, ut et ipsi iu nobis unum
roris.Nam cum PaschaDomini aon impudicus, non sint Joaa. xvn, 20, 21).
luxuriosus.non superbus celebret,non avarus, nulli Gap. VII. — Cujus unitatis nullum poteruntha-
tamen ab hac festivitate longius quam haretioi 86- bcre consortium, qui in Dei Filio Deo vero huma-
parantur, maximeque illi quideVerbi incarnatione nain negantmanerenaturam,impugnatoressalutife-
rnale sentiunt, aut minueudo quod est Deitatis,aut risacramcnti,ctpaschalisexsules festi quodquiaab ;

evaouando quod est carnis. Vorus enim Deue est Evangclio dissentiunt et Symbolo contradicunt, no-
Filius Dei, totum babens ex Patre quod Paler est, biscumcelebrare non possunt quia etsi audcntsibi :

nullo exordio temporalis, nulla varietate mutabilis ;

Gbristianum nomen assumere, (g) ab omni tamen
nee ab uno divisus, nee ab omnipotente divcrsus, creatura, cui Christus caputest, repclluntur ; vobis
Bempiterni genitoris unigenitus sempiternus : ut in hac solemnitate mcrito exsultantibus,pieque gau-
mens lidelis credens in Patreni,et Filiutn, ct Spiri- dentibus,qui nullum recipicntes in veritatemenda-
tum sanctum, b) in eadem unius Deitatisessentia n cium, nec de nativitate Christi secundum carnem,
nec unitatem gradibus dividat,neo Trinitatem sin nec de passione ac morte, nec de corporali resurre-
gularitate confundat. Non autcm sufQcit Dci Filium ctionc ejus ambigitis: quoniam sine ulla separatione
in sola Patris nosse natura,nisieum non reccdcntem Deitatis,verum Christum ab utero Virginis, verum
apropriis, agnoscamus in nostris. Exinanilio enim in ligno crucis, verum in sepulcro carnis,verum in
illa quam reparationi impendit humanae, dispensa- gloria resurrectionis,verum in dextera paterna3 ma-
tio fuit miserationis, non privatio poteslatis- Nam jestatis agnoscitis. Unde etiam, sicut Apostolus ait,
cum (c) et ex cetcrno consilio Dei noncssct aliudno- cxspcctamus Salvatorem Dominum nostrum Jcsum
mcn sub ccelo datum /tominibu.s.in quoopoi tcatsal- Christum, qui rcformabit corpus nostrx hutnilita-
vos /Icr»(i4rt.iv,12);invisibilis visibilem, in tempora- tis, conformc ficri corpori glorix sux (Philipp. m,
listemporalem, impassibilis passibilem substan- 20, 21), qui vivit, et regnat cum Patre et Spiritu
tiam suam fecit non ut virtus deficeret in infirmi-
: sancto in ssecula saiculorum. Amen.
tate, sed ut inlirmitas in ineorruptibilem posset
290 SERMO LXXIII [Al. LXXI].
transire virtutem.
De /sccns'one Domini
Gap. VI. — Propter quod ipsa festivitas qiue a
Syxopsis. —
I. Et moram Christi in terrispost re-
I.

nobis Pascha nominaturapud HcbrajosPhasc, id est resurrectionem,et dubitationem discipulorum, ad

transitus,dicitur, attestanleevangelistaatqucdicen- C fulem confirmandam dispositas esse. II. Quanta —
te : Ante diem feslum Paschx scieus Jcsusquiavcnit his dicbus a Christo facta fuerint. III. Vulnerum —
suorum tactu I rcpidantia discipulorum corda con-
cx hoc mundo ad Palrem —
'

liora ejus (d) ut tranxeat

/irmasse. IV. Ascensionem Chrisli eos Ixtiliaaf-
(Joan. xiii, 1). Cujus autem natura futurus erat fccisse,quos ct mois trepidos fecerat,et resurrec-
transitus 289 isle, nisi nostree, cum inseparabiii- tio dubios reliqucrat. Amplioraper Christum esse

teret Pater in Filio, et Filius essetin Patre? Sed collata, quam per diabolum ablata.

quia Verbum etcaro una persona est, non dividitur, Cap. — Postbeatamet gloriosam resurrectionem
a suscipiente susceplus,et honor provehendi prove- Domini nostri Jesu Christi, quaverum Deitemplum
henlis nominatur augmentum, dicente Apostolo, Judaieaimpietateresoiutumdiviqa in triduopoten-
quod jarn commemoravimus: Proptcr quod ct Deus tia suscitavit, quadragenarius hodie, dilectissimi,

exaltavit illum, e)et donavit illinomen guodestsu- sanctorum dierum expletus estnumerus, sacratis-
peromnenomen Philipp. n,9). In quo utiqueassum- sima ordinatione dispositus, etadutilitatem nostras
ptihomimsexaltatio commendalur : ut in cujuspas- eruditionis impensus ut dum a Dornino in hoc (h)
:

ibusmanetDeitas indivisibilis, idem coajlcrnus spatium mora prajsentiae corporalisextenditur, fides

sitin gloria Deitatis. Ad hanc participationem inef- resurrectionis documentis nccessariis muniretur.
fabilismuneris, bcatumtransitumfidelibussuisipse rv Mors enim Chrisli (i) multum discipulorum corda
Dominus pramarabat, cum instantijam proxi-
/'
turbaverat, etdesuppliciocrucis, de cmissione spi-
mus passioni, non solum pro aposlolis suis atque ritus,dcexanimalicorporis sepultura(j)gravatismo3-
discipulis, scd etiam pro univcrsa Ecclesia suppli- slitudine mentibus quidamdiffidentiae torpor obre-

(a) Ita melius ex noslris mss.Editi, eisdem, omia- passione.

iva qu g lidem codices et alius Vat. cum prima edi-
b Sic cum Qucsn. duo mss. S. Petri et duo tione, ab omni nntura tamcn, cui.
Vatt. Gaeterae editiones, in camdcm unius Deitalis (h) Sic cum Quesn. mss. Veron. ct Vat. collect.
essentiam. 5. Al., spatio.
c Prima editio omitlil et. (ij Prima cdilio, llomil. Panli Diac, nec non duo
(il/ Eadem editio. ul transircl. mss. Vatt. ct alius Veron., nndlorum.
Ita duo Lectlonaria S. Petri cum scx aliis W.gravalas mentcs oppresserat. QvESX.ininnr-
—
i

codd. Editi,ef dcdit. gine. Paulo post, in uno cod., tcpor pro torpor.
,/ Duo codd. S. Pc\.v\,cum inslantc jam proxima
Patrol. LIV, 13
 -

395 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 396

psorat. Nam cum sanctas mulicres, sicut evangclica A. des, ingeril dubitantium oculis manentia in w
(«) patefecithistoria, revolutum a monumento a p i bu.s suis et pedibus crucis signa, et ut diligentius
J

dem.sepulcrum corpore vacuum,et vivcntis Domini pcrlraclctur invitat quia ad sanand a infid elium
:

tcstes angelo nuntiarent, verba earum apostolis cordium vulnera, clavorum"et lanccaj erant servata
aliisque dicipulis deliramentis similiavidebantur. vestigia nt non dubia fide, scd constantissima
:

Quam utique haesitationern humana infirmitate (b) scientia (h) teneretur, eain naturam in Dci Patris
nutantcm,nequaquam permisisset Spirit.us vcritatis consessuram throno, quae jacucrat in sepulcro.
praedicatorum suorum incsse pectoribus,nisiillatre- Gap. IV. —
Peromneergo hoc tempus, dilectis-
pida sollicitudo et curiosa(^) cunctatio nostron fidci simi,quod (?) intor resurrectionein Domini et ascen-
fhndamentajecisset.Nostrisigiturperturbationibus, sionem cjuscxaclurn est, hoc providenlia Dei cura-
nostrisque periculis in apostolia cousulebatur : nos vit,hoc doi uit,hoc suorum j et oculis insinuavit et
in illis viris contra calumnias impiorum, ct conlra cordibus,ut Dominus Jesus (k) Christusvere agno-
terrenoe argumenta sapientiae docebamur. Nos illo- sceretur resuscitatus,qui verc erat natus,et passus,
rum nos erudivit auditus, nos
instruxit aspectus, et mortuus. Unde beatissimi apostoli omnesque di-

confirmavit atlaetus. Gratias agamus divinoe 2J>1 scipuli, qui et (Z)deexitucrucisfueranttrepidi, et de

dispensationi et sauctorum Patruin necessariae tar- j. fide resurrectionis ambigui,ita sunt veritate persjii-

ditati. Dubitatum est ab aliis, ne dubitaretur a nobis. cua roborati, ut Domino in coelorum 292 eunte
Cap. II. — Non ergo ii dics, dilectissimi, qui intcr sublimia,non solum nulla affiecrenlur trislitia, sed
resurrectioncm Domini ascensionemque fluxerunt, eliam magno gaudio replercnlur (Luc.xxw, 52 Et .

otioso transicre decursu; sed magna(c)in his coniir- revcra magna (m) et ineffabilis eiat causa gaudendi,
mata sacramenta, magna sunt revclata mysteria. In cum inconspcclusancta3rnulLitudinissupcromnium
hismetus diroe mortis autertur, et non solum ani- crcaturarum ccclestium dignitatem humani generis
mae, sed etiamcarnisimmortalitasdeclaratur. In his natura («)conscenderet,supcrgressura angelicosor-
pcr insufflationem Domini infunditurapostolis om- dincs, et ultra arcbangelorum altiludincs elevanda,
nibus Spiritus sanctus;et beato apostolo Petro supra nec ullissublimitatibusmodum suosprovectionisha-
caetcros, post regni claves, ovilis Dominici cura bitura, nisi seterni Patris recepta concessu, illius

(e)mandatur.In hisdiebus, duobusdiscipulis tertius glorioe sociaretur in throno,cujus nalurae copulaba-

inviaDominus comes jungitur (Luc. xxiv, 15), et ad turinFilio. Quia igitur Christiascensio, nostra pro-
omnes nostroe ambiguitatis caliginem detergendam, vectio est,et quo pracessit gloria capitis, oo spes
paventium ac trepidantium tarditas increpatur. vecaturet corporis,dignis, dilectissimi, exsultemus
Flammam fidei illuminata corda concipiunt; etquae gaudiis, et pia gratiarum actiono l;e!emur. Hodie
erant(/) tepida, reserante Scripturas Domino, effi- C enim non solum paradisi possessores lirmati su-
ciuntur ardcntia. In fractione quoque panis conve- mus.sed etiam coolorum in Christo superna pene-
scentiumaperiunturobLutus;multofclicius 'fl)horum v
travimus: ampliora adepti pcr inelfabilem Christi
oculis patefactis, quibus naLurac suae manifestata est gratiam quam per diaboli amiseramus invidiam.
quam illorum generis nostri principum
glorificatio, Nam quos virulentus inimicus primi habilaculi fe-
quibus praevaricaLionis suae est ingesta confusio. concorporatos Dei Filius ad
licitate dejecit,eos sibi

Cap. III — Inter hooc autem aliaque miracula, dexteram PaLris collocaviL: (o) cum quo vivit et
cum discipuli trepidis cogitationibus aostuarent, et regnat in unitate Spiritus sancti Deus per omnia
apparuisset in mcdio eorum Dominus dixissetque, saecula soeculorum. Amcn.
Pax vobis (Luc. xxiv, 80 ; Joan. xx, 26): ne hoc re- SERMO LXXIV [Al. LXXII].
maneret eorum opinionibus quod volvebatur in
iu I)e Ascensione Domini II.

cordibus (putabant enim se spiritum videre, non Svnopsis. — Ascensione ct gaudium nostrum adim~
I.

carnem), redarguit cogitationcs a veritate discor- pleri, cl fidem nostram spemqve mirabiliores [icri.

« Ita cum Qucsn. ms, Vat. 3835 etHomil. Pauli snellus in marginc corrigcndum conjecerat, cnm
Diac. Alii codices ct editi, pandit historia. Mox iu esset in editis aliisque mss., trepida.
eodem Homil. Pauli Diac, rcvolulo a monumento la- n (g) Sio cum Quesn, nostri potiores codd. Al., co-
pide. Dein antc vocem sepulcrum cditi ante Quesn. ruiu.
cum quibusdam codd. addunt ronjunctionem ct. Prima editio et unus ms. Vat., tcncrcnt.
h
(b) Ms. Veroncnsis, nuljinte. Editi ante Ques., intcr resurrectionem ct us-
(?)

(e) Vctus editio (irl est prima et cseterae ox cadem censionem Domini. Quesnellianam lectionem nostri
reeusae) sic habet, contatio, id est percont atio. ln vul- codd. fultaiu retinuimus.
gatis editis, cunctatio. Quesnei.lus. —
Vernm ronta- i Unus vetustus codexaddit, discipulorum.
tio idem cst ac cunclatxo, ncc pro percontatione accc- [I Vox Christus adjecta ex antiquissimo Vat. et
pta invenietur:in prima autcm cditionc o pro u in ox HomU. Pauli Diac.
siinilibus vocibus frequenter scribitur. Hinc cuncta- (I) [n laudato Pauli Diac Homiliario, de exsilie
lio cum omnibusmss. restituimus; ot hsesitationem crucis.
innuit, quae simul cum curiositatc inquirendi et (m) God. Veronensis, et inaeslimabilis atque incf-
sciendi jungebatur. fabilis.Mox fantx pro sanclx in uno ms.
(d) Sic Ques. el QOsterantiquissimusVat. cum IIo- (n) Ms. vetustissimus Vat., conseenderit.
mil. Pauli Diac. Al., tn eis. (o) ldem anliquissimus Vat. et ms. Veron., qui
(e) Exemplar Pauli Diac, coniniendatiir. vivit ct rcgnaf aun Dco Patreomnipolcnte el Spi-
(/')lta e.\ antiquo uis. Vat. Longobardico, uti Que- ritu suncto in sempitcrna sucula tuculorum.Amen.
39T SERMO LXXIV. ;i98

— II. Ul eapaees essemus beatitudmis, Christusaseendit ^ credidisti, bea.ii qui non viderunt, et crediderunt
in ccelum, ibi mansurus usque ad diem judicii. III. — (Joan. xx, 29).
Fidem iia aseensione esse roboratam, ui nuUis potue-

etiam in teneris puellis. — IV.

Cap. II. — Ut igiturhujusbeatitudinia,dilectissimi,
rit tormenlis superari,
capaces esse(/ possemus^expletisomnibusqusaevan-
Excelleitlius imwtuisse Christum per aseensionem, el
gelicae praedicationietnovi Testamenti mystcriiscon-
prcesentiorem fuisse Divimtate. Quid angelicum collo-
quium significet. — V. Exeitai nos aseensio Christi, gruebant,Dominus noster Jssus Christus.quadrage-
ut lerrena despiciamus lanquam peregrini, ct clturi- simo 234 post resurrectiouem die coram discipulis
tate ditemur, sine qua ad Cltrisltim non itttr. elevatus in coelum (Luc. xxiv, 51 ;
Marc. xvi, 19,*,

Cap. I. — Sacramentum, dilectissimi, salutis no- (/.) corporalis praesentiae modum fecit.mansurus in
Btrs, quara pretio sanguinis sui univcrsitatis 203 Patris dextera, donec tempora multiplicandisEccle-
eonditor (a) aestimavit, a dic eorporalis ortus usque siae filiis divinilus pra:stitutaperagantur,et ad judi-
ad exitum passionis,perdispensationem humilitatis candosvivosetmorluosin eadem carnein quaascen-
impletum est. Et licetforma servi multa etiam in dit adveniat.Quod itaque Redemptoris nostri con-

Divinitatis signa radiaverint, proprie tameo illius spicuum fuit, in sacramenta transivit et ut tides ;

temporis aetiu ad demonstrandam suscepti hominis excellentioressetac firmior, visioni doctrinasucces-

pertinuii veritatem. Post passionem vero, ruptis sit, cujus auctoritatcm supernis illuminata radiis
mortisvinculis.qua: vim suam(6)in eumquipcccati crodcntium corda sequcrentur.
erat nescius incedendofc/pandiderat : inflrmitas in Cap. III. —
Hanc fidem ascensione Domini auctam,
virtutem, mortalitas(d) in aeternitatem, coutumclia ct Spiritus sancti munere rohoratam, non vincula,

transivit in gloriam : quam DominusJesusChristus non carceres, nonexsilia, non fames, nonignis, non
in multis manifestisque documentis (Act.i, 3),mul- laniatusferarum,necexquisitapersequentium(/)cru-
toruui declaravit aspectihus, donec triumphum vi- delitatihus supplicia terruerunt. Pro hac fide per
ctorioe, qucm reportarat a mortuis, inferret et co> univcrsum mundum, non solum viri, sed etiam fe-
lis. Sicut ergo in solemmitato paschali resurrcctio minae, nec lanlum impubcs pucri,sed etiam tener33
Domini fuit nobis causa lastandi,ita ascensio ejus in virgines,usque ad eifusioncm sui sanguinis decerta-
ccelospraesentium nobis cst materia gaudiorum, re- runt. Haecfides drcmoniaejecit, aegritudinesdepulit,
colKntibus illum diemetritevenerantibus,quo e na- morluos suscitavit. Unde et ipsi beati apostoli, qui
turanostrachumilitatis inGhristo superomnem creli tot miraculis confirmati, tot sermonibus eruditi,
militiam, supraomnes ordines angelorum, ctultra (m)atrocitatetamen Dominicoe passionisexpaverant,
omnium altitudinem potestatum ad Dei Patris est et veritatem resurrectionis ejusnon sinehaesitatione
provccta consessum. Quo ordine operum divinorum susceperant, tantum de asccnsioneDomini profcce-
nos fundati, nos acdificati sumus : ut mirabiliorlic- C runt,ut quidquid illis prius intulerat mctum,verte-

ret gratia Dei,cum rcmotis a conspectu hominum,
quac merito revercntiam sui scntiebantur indiccre,
fides7'non diflideret, spes non fluctuaret, charitas
non tepesceret.Magnarum(a)enimhicvigorestmen-
tium,etvalde fidelium {h) hoc lumenest animarum,
incunctanter credere quaecorporeo non videntur in-
tuitu,ct ibi figeredesiderium, (juo nequeas inferre
conspectum. Hacc autem pietas unde in nostris cor-
dihus nascerctur, autquornodo quisciuam justitica-
returper fidem.si in iis tantum salusnostraconci-
steret, quae obtutihus / subjacerent ?
viro quide rcsurreclioneChristividchatur amhigere,
nisi in ipsiuscarnc vcstigia passionis et visu explo-
rasset et tactu Quia vidisti me, inquit Dominus,
: qua Patre minor
rolur in gaudium. Totam enim contemplationem
animi in DivinitalemadPatrisdexteramconsedentis
ercxerant, nec jani corporeae visionis tardabantur
objcctu, quominus in id aciem mentis intenderent,
quod ncc a Patre descendendoabfuerat, nec adisci-
pulis ascendendo discesscrat.
Cap. IV.— Tuncigitur,dilcctissimi,-filius hominis,
DciFilius,excellentius sacratiusqueinnotuit,cum in
paternae majestatis gloriam se reccpit et ineifabili
modo coepit csseDivinitatepra^sentior, quifactus est
Unde et illi humanitate longinquior.Tunc ad aequalomPatri Fi-
lium cruditior (idcs grcssu mentis ccopit acccdere,
et contrcctationecorporcae in Christo suhstantiae(w),
cst (Joan. xiv, 28), non egere :

(0) In marginc ms. Casincns>s, dujnutusetf operari. D .

(g) Addidimus enini ex scx nostris codd.et prima

Ms. Veron., in eo ; etmox,incidendo'm cditione
(D) editione.
Rainaudi, pro incedendo; prima crlitioet unuscod. (/;) Ex eadem editione ct cx quinque praestantiori-
Vut. intendendo.
, buscodicibus ftocinsertum fuit.
(c) Editi et plures codd., /wdidmif. Magisplacuit, ^?) In ins. Longobard., subjacent.
pendiderat, auctontate vetustissimi cod. Vat. alte- i/, Vetustiss. Vat. cl cod. Veron., possimus.
riusque Vat.Longobardicis,ut vocant,litterisexarati. (/,; Corporali prxsentise in ms. Vat. collect. 5,nec
'/ Editi et aliquot codd., in immortalitatem. Qua- iiDii prima editione, qua addit, su;e.
tuor praeptantiorum nostrorum codicum lectionem I Duo antiquiores mss. Vatt., crudehtatis forte, ;

praetulimus. cruaelitate.
(e)Vulg,, naturx nostrx humilitas. Magis placuit ,,i Sic ex vetustissirao Vat. etcod. Bon.acprima
sequi tres prastantioresnostroscodicee.Mox, in an- editione, inqua,^ atrocitale omisso tamcn. Alias,
;

tiquissimo Vat. et in Veron., cunelurum, pro om- alrocitatem

nium. ,i ijuu pro qu;c magis placuit,licet in uno tantum
lf) Ita reslituimus ex prima editione et scptem codice invenerimus.
nostri3 mss. Caeterac editioncs, non deficeret.
 :

399 S. LEONIS MAGXI SERMONES. 400

quoniam gloriflcati corporjg manente natura,co li-

A acarnalibusdefidoriisquxmilUantadcersusanimain
des credcntium vocabatur, ubi non carnali manu, (1 Petr. ii, il . Cui autem nisi diabolo carnalcs mi-
scd spiritali 205 intcllcctu, par Genitori Unigeni- litant voluptates, qui animas ad superna tendentes
tus tangeretur. Ilinc illud est quod post rcsurroc- corruptibilium bonorum delectationibus obligare et

tionem suam Dominus, cum Maria Magdalene

(a) ab illis sedibus dequibus ipse excidit gaudet abdu-
personam Ecclcsiao gercns, ad contactum ipsius cerePConlra (k) cujusinsidias sapienter debet fidelis
properaret acccdcre, dicit ei : Noli <ne tunijcre, non- quisque vigilare, ut inirnicuin suum de eo quod ten-
dum enirn asccndi ad Patrem mcum (Joan. xx, M) tatur possit elidere. Nihil autem cst validius, dilec-

hoc est, nolo ut ad mc corporaliter vcnias, nec ut tissimi, conlra diaboli dolos, quam benignitas mi-
me sensu carnis agnoscas ad sublimiorate differo
;
sericordise et largitas charitatis, perquam (t) omne
majora tibi pracparo. Cum ad Patrem (fc>)meum as- pcccatum aut declinatur aut vincitur. Sed hujusvir-
ccndero, tunc me perfectius veriusque palpabis, ap- tutis sublimitasnon priusapprehenditurquamillud
prehensura quod nontangis, et crcdilura quod non quod ei adversaiium est subrualur. Quid autem tam
ccrnis. Ciun autemascendentem ad ccclosDominum inimicum misericordiffl ct operibus charitatis,quam
sequaces(c) discipulorum oculi intcnta admiratione avaritia, de cujus radice omnium malorum gcrmen
suspicerent, astitcrunt (d) corarn ipsis angoli duo emergit? Quas nisi in suisfomitibusenecetur,ncces-
^
mirabili vestium candore fulgontes, qui ot dixerunt: se cst ut in agro cordis illius, in quo (/) hujus mali
Viri Galilcci, rjuid statis aspicientes in ccetum? Ilic planta convaluit, spin;e potius tribulique vitiorum,
Jesus qui assumptus est a vobisin cadum,sic veaiet, quam ullum vera^virtutissemonorialur.ltesistamus
ifitemadmodum vidisliseum cuatem in ca>/um( lcl. ergo, dilcctissimi, huic tam pesiifero malo, et chari-
i, II). Quibus vcrbis omnes Ecclesiffl filii doceban- tatem, sine qua milla virtuspotest nitore I Cor. xiii

tur utJesus Christusin eademquaascenderat carnc sectemur : u( per hanc, qua ad nos a Christus des-
venturus visibiliscredcretur; necpossetainbigi om- cendit, dilectionis viam, otiam nos ad ipsum possi-
nia illi csse subjecta, cui ab ipso corporeaj nativita- rnus ik) ascendere, cui est cum Dco Patreet Spirilu
tis exordio famulatus servissct angelicus.Sicutenim sancto honor et gloria in saecula sfficulorum. Amen.
concipiendumChristumdeSpiritu sancto beatae Vir-
SEBMO LXXV ;/,/. LXXIIIJ.
gini angelus nuntiavit, sic et cditum de Virgine vox
De 1'enlccoste 1.
ccclestium pastoribus cecinit: sicut resurrexisse a
mortuis, supcrnorum nuntiorum (e)prima teslimo-
Synopsis — 1. Christianam Pentecosten Momicoz rcs-
powtcre -- II. Quam velociter ac mirabil/ter a Spi-
nia docuerunt, sic ad judicandum mundurn inipsa ritit sancto edocti fint discijmli. — III. Perfecta per-
carne venturum,angeloriun offrcia (f) praediearunt: sonarum in SS. Trinitate erpUcalur
ceq>talitas . — IV
ut intclligeremus quantee potestatcs sint adfuturae C Macedonianoruin error conlra Spiritum sanctitm,
qui

(g) cum judicaturo, cui lant;e ministraverunt etiam omnis boni fons tt causa. V. Omniu in Ecclesia—
per Spiritum sanctum sanctificari, ab eo et ipsa jcjunia
judicando.
Cap. V. — Exultemus it,ique,dilcetissimi gaudio
instilula.

spiritali, et digna apud Deum gratiarum actione lae- Oap. I. — Hodiernam solemnitatem, dilectissimij
tantcs, liberos cordis oculos ad illam altitudinem in vcnerandam, l) omnium ca-
in pracoipuis festis esse
qua Chrislus ost eriganius. Sursum vocatos animos tholicorumcordacogooscunt:necdubiumestquanta
desideria terrena non deprimant ; ad aefceraa pr;eo- huic diei reverentia debeatur,quem Spiritus sanctua
lectosperituranonoccupent; viamvcritatisingressos exccllonlissimo 201 sui muneris miraculo coiifc-
fallaces illeccbra non retardent ; et ita a fidelibus cravit. Nam abillodic quoDominussuper in omnenf
heec temporaliadecurrantur,utpcregrinari soin hac coelorum altitudinem addexteram Dei Patris coa*
mundivallocognoscant,inquaetiamsi quffldamcom- sessurus ascendit, decimus isle est qui ab ejusdeni
moda blandiantur, non amplcctanda nequiter, sed resurroctione quinquagesimus nobis in eo a quo cee-

transeunda sunt fortitor. Ad hanc enim nos devotio- veterum sacra*

pit illuxit, magoa mysteria in se et

nem beatissimusapostolus Petrus incitat et secun- mentorum continenset novarum quibus manifestis-
; :

dumillamdilectionemquam pai.cndis Christiovibus n sime declaratur.et gratiam praenuntiatam fuisse pel

trina Dominici amoris professione concepit (Joan. legem, ot legem impletam esse per gratiam. Sicut
xxi, 15 17), obsecrans dicit Charissimi, obsecro vos
: enim Hcbrfflo quondam populo ah.Egyptiis liberato,
tamquam advcnas et peregrinos,abstinere vos *29f* quinqu jgesimo die post immolationemagni lex data

(a) Vulgali, Dominus Muri.v Magdalcn.r perso- /' AL, deelararunt.

nam licclcsi.r get*enti, cum ad contnrtum
peraret accedcrc, dicit: Noli, otc. Quatuor vetuatio-
ruin codd. auctoritatem secuti sumus.
(b) Vox meum addita ex antiquissimo Vat. et Lec-
tionario Veron.
ic) Prima editio et cod. Bon., apostolorum.
(d) Supplevimus coram auctoritate quinque potio-
ruin codil. ei prima editionis ac ex iisdem, neo non
; j Cod. Veronen., hujusmodi planta.
c.\ cunctis editionibusanteQuesn. revocavimuspar-
ticulam cf ante dixerunl.
(e)Adjootivumj(-nwaabesta vetustissimoms.Vat,
ipstw pro- iiPrima editio et unus codex delent praepositio*
iniii cum.
(h) Prima editio, hujus. Mox, in duobus vetustio-
rilms codd.,de eo potentatupossii elidere.
i Antiquissimus Vat., omnc peccatum declma-
iur, et omittur, aul vincitur. Ms. Veron., omnt
catiiui aut minuitur, mtt vincitur.
I, Idem codex addit, accedere atqne.
I Antiipiissinuis \'at. 3835. omnia.
\m\ ldom oodexomittit,om»«e//<,etpaulopost,iR*e,
401 SERMO LXXV. 402

cst in montc Sina (Exod. m, 17): ita post passio- A vero (i) essentios sua? in sua Deitate continuit : quia
nem (a) Christi, qua verua Doi Agnus ocrisus est, sirut nec Patrem nec Filium, ita nec Spiritum 6an-
quinquagesimo a resurrectione ipsius die in apos- ctum humanus potcst visus attingere. In Trinitato
toloa plebemque credentium Spiritus sanctus illa- enim divinanihildissimile,nihil imparcst; et omnia
psus cst ( id. n, 3J ut facile diligens Christianus
: qtiasde illaposBuntsubstantiacogitari, nec virtute,
iscal initia veteris Testamenti evangelicis mi- nec gloria, ncc asternitate discreta sunt. Cumque in

nistrasse principiis.et ab eodem Spiritu conditum personarum proprietatibus alius sit Pater, alius sit
is secundum, a quo primum fuerat institu- Pilius, alius Spiritos sanotus, non tamen alia Deitas
tuni. nec diversa natura est. Siquidem cum ct dc Palrc sit
Cap. II.— Nam, sicut apostolica tcstatur historia, Filius unigenitus, ct Spiritus sanctus Patris Filiiquc
nii complerentur dies Penteeostes, essentque omnes sit spiritus.non sicut qunecumque creatura, qu?c et
discipuli pariter in eodem loro, factus est repente de Palris ct Filii est, scd sicut cum utroque vivcns et
civlo tamquam a Ivenientis spiritus vehementis, et
sonus potens (_/)
et sempiterne ex eo quod cst Pater Filius-
rcplcvii totam domum,ubi erant sedentes. Kl apparue- quc subsistens. Unde,cum Dominus ante passionis
runi iilis dispertitze liwjiuc tamquam ignis,seditque su- suae diem discipulis suis sincliSpiritussponderetad-
pra singulos eorum. Ei repleti sunt omnes Spiritu san- TJ
ventum. Adhuc, inquit, mulla habeo vobis dicere,sed
cto, et cxperuni loqui (c) aliis linguis", prout Spiritus non potestis illaportare modo. Cum autem vcncrit itle
sanctus dabat eloqui illis (Il>id., 1-i). quam velox Spiri/us vcritatis, illediriget vos in omnem veritatem.
est sermo sapientise, et ubi Ucus magister est, quam Non cnim loquctura s. mctipso, scd quxcumque (k) au-
cito discitur quod docetur! Non est adhibita inter- dicrit loquciur, ct Omnia
futura annuntiabit vobis.
pretatio ad audicndum, non consuetudo ad usum, qu.v halct Putcr mcti sunt propterca di.ri, quia demeo :

non tempus ad studiuin, sed spirante ubi voluit Spi- accipict et annuntiabit vobis (Joan. xvi, 12-15). Non
ritu veritatis (Joan. m, 8), proprice singularum gen- ergo alia sunt Patris,alia Filii,alia Spiritus sancti;
tium voces facts sunt in Ecclesiee ore comrnuncs. sed omnia qurccumquc habct Patcr, habet et Filius,
Ab hoc tuba evangelicae pra;dicationis in-
igitur rlie habetet Spiritus sanctus; necumquam inillaTrini-
touuit ab hoc die imbres charismatum, flumina be-
; tate (/) non fuit ista communio,quia hoc est ibi om-
nedictionum, omne desertum et universam aridam nia haliere,quod sempcr existere. Nulla 299 ibi tem-
rigaverunt; quoniam ad rcnovandam faciem teme pora, nulli gradus,nnlla3 differentiaB cogitentur : (m)
Spiritus Dci ferebatur super aquas (Genes.\,2), et ad et si ncmo de Deo potest explicare quod est, nemo
veteres tenebras abigendas, novaa lucis fulgura co- est. Excusabilins enim audeat affirmare quod non
ruscabant, cum micantium non eloqui digna, quam de-
splendore linguarum, et est de natura ineifabili
25)8 verbum Domini lucidum, et eloquium concipe- C finire contraria. Quidquid itaque de sempiterna et
retur ignitum.cui ad creandum intcllectum', con- ineommutabili gloria Patris pia possunt corda con-
sumcndumque peccatum, et efficacia illuminandi, cipcre, hoc simul et de Filio, et de Spiritu sancto
et vis incsset (d) urendi. inseparabilitcr atque indifferenter intelligant. Ideo
Cap. III. — Quamvis autem, dilcctissimi, valde enim hanc beatam Trinitatem unum confitemur
fucrit ipsa rci gesta? forma mirabilis, nec dubium Dcum, quia in his tribus personis nec substantiae,
sit, in illo omnium humanarum vocum exsultante nec potcntia 1
, nec voluntatis, nec operationis est
(e) concentu, majestatem Spiritus sancti fuisse prse- ulla diversitas.
sentem(/),nemo tamcn acstimet in iis qua; corporcis Cap. IV. — Sicut crgo detcstamur (n) Arianos.qui
visa sunt oculis divinam ejus apparuisse substan- inter Patrem ct Filium aliquam volunt esse distan-
tiam. Natura cnim invisibilis (g), et Patri Filioquc tiam, ita etiam Macedonianos paritcr detestamur,
communis.qualitatem muneris(/«) atque operis sui, qui licct Patri ct Filio tribuanta}quaIitatem,Spiritum
qua voluit signilicatione monstravit, proprietatem tamcn sanctum infcrioris putant cssc natura? : non

(«) Sic ex nostris codd. et cditis ante Qucsn. qui Scmo tamcn in iis... divinam ejus pulcl apparuisse
pro Cliristi habct Domini. In prima cditionc utrum- substantiam.
quc dcsideratur. n (ij) Sic nostri codd. ct cditi, exccpto Quesncllo,
\\., Cum.
u cum Patre cum
i,
apud quem, cl cl Filio.
(c) Prima editio, vanis linguis. b Voces, atque operis, dcsunt in anquissimo Vat.
(d)Itaretinendum putavilQuesncllus,etsuasif tota / Dnus Vaf., substantix
hujus tcxtus series; licettres ejusdemcodd. Oxon., l
Vulgai ante Quesn., etsempiternus,et cxco quo
i

pro urendi h&bereni erudiendi. Ldipsumet aos,etiam- est, etc. Similiter mss. collect. i ct 5, in quibus ta-
si antiquissimua Vat. item habeat, erudiendi; et ms. men cum omittatur conjunctio ct ante cx co, lcctio
Barber. 88 collect. 2 hunc locum ita efferat :
/•.'/
effi- a Qucsnello inducta et antiquissimo ms.nostro Vat.
cacia illuminandi inesset eterudiendi. conQrmata satis indicatur.
(e)Quesnellusex8uiscodd.,quibus nonnulli etiam /, \'u ! r
,L, atiante Quesn. ct msS. collcct. postcrio-
nostri astipulantur, edidit, conventu. Edit. Puris. an. rum, audict, non tamcn antiquissimus Vat.
1671, consensu. Melior viaa esl Lectio anteriorum cdi- / Itaex nostriscodicibus et primacditione. Alias,
tinnum aliismss.probata,cum qua magis congruuut defuit.
prccedentia, humanarum vocum. (m) Prima cditio, ;// si; et dcin, incommulabili,
(/') Revocavimus Lectionem editorum ante Quesnel- i)iD tneffabili.
lum, quippe quam in antiquissimo \'aL. el in aliis n Intiquissimus Vat.,pro Arianos, pr.rfcrt eos;
nostris codd. reperimus, cum quibus scripsimus ct postea, emissia vocibus ita ctiam, pro Maccdonia-
fe3timet,jjrovu\ga.toexistimel.Q\iezne\\\ia autem sic : nos, habel illos pariicr detestemur.
 :

403 S. LEONIS MAGNI SKUMONES. 404

considcrantes cam blasphemiam sc incidere, qn.-c A Christum Dorninurn nostrum, qui cum Patre et
neque in praesenti ssculo, neque in futuro sH remit Spiritu sancto unus Dcus vivit et regnat in s.'.ecula
tenda judicio, diccntc Domino Quicumque dixerit : saeculorum. Amcn.
verbum contra Filium Hominis, remittetur ei; qui vu- SERMO LXXVI [Al. LXXIV].
tem dixerit contra Spiritum sanctum, non remittetur ei Dc Pentecoste II.

neque in hoc sseculo, neque in fulv.ro [Matth xn, 32). Synopsis. —

I. Et propter spiritales, ct propter neo-

Permanens itaque in hac impictate sinc venia est> phylos de Spiritu tancto cssc disserendum. II. —
Perfecte in omnibus aequates esse Tmnitatis personax,
quia exclusit eum a se pcr quem potcrat confiteri;
etsi quaedam singulis tribuantnr. III. ln veteri —
nec umquam pervcniet ad indulgentia? remedium, Testamento datum esse Spiritum sanctum. IV. —
qui patrocinaturum silii non habet advocatum. Ab Apostolis quoque ante Penterosten fuisse dalum, sine
ipso cnim est (a) invocatio Patris, ab ipso sunt lacry-
quo ncmo bcnc orat. —
V. Quid cst quod disripuli

ma3 pcenitentium, ab ipso sunt gcmitus supplican-

porlarc nondum polerant? —
VI. Quomodo ex Evan-
gelio, Manichseorum stultitia refeliatur : et quo tem-
tium et nemo potest dicere Dominum Jesum, nisi in
;
pore Manes vixcrit. —
VII. Quam fatuum cst di-
Spiritu sancto (I Cor. xn, 3); cujus aequalem cum Pa- cere Spirilu sancto usque ad Manem Ecclesiam ca-
tre et Filio omnipotentiam, unamque Deitatem (b)
ruisse.— VIII. Spiritum snnctum Ecclesix datum
neget necesse esl, qui veram Christo carnem ab-
judicat. —
evidentissime praedicat Apostolus, dicens : Divisio- r»
IX. Jejunia intcr Spiritus sancti dona
nes quidem gratiarum sunt, idem autem Spiritus. El numcrantur, ct ex apostolica traditione inhcun-
divisiones ministrationum sunt, idem autcm Dominus. tur.

Et divisioncs operationum sunt, idcm vero Dcns, qui Cap. I. — Plenissime quidem nobis, dilectissimi,
operatur omnia in omnibus (Ibid., 4-6). causam atque rationem solemnitatis hodiernae divi-
Cap. V. —
His, dilectissimi, aliisque documentis, nnruin eloquiorum texlus ostcndit, quo sanctum
quibus innumerabilitcr divinorum eloquiorum coru- Spiritum quinquagesimo post Domini resurrectio-
scat auctoritas, ad vcnerationem Pentecostes una- nem die,301 qui ab asccnsioneejus est decimus(y).
nimiter incitemur, exsultantes in honorem sancti infusum Christi discipulis, sicut promissus speraba-
Spiritus, per quem ornnis Ecclesia catholica sancti- tur,agnovimus.Sed ad novos Ecclesiae filios instruen-
ficatur, omnis anima rationalis imbuitur; qui inspi- dos, addendum est etiam nostri sermonis obse-
rator fidei, doctor scientiae, fons dilectionis, signacu- quium. Non enim timemus (h) ne spirituales et eru-
lum castitatis,et totius est causa virtutis. Gaudeant diti nota fastidiant, ad quorum fructum pertinet ut

fidelium mentes, quod in toto mundo unusDeus,Pa- quam plurimis insinuari velint (i) quod ipsi cum
sanctus,omnium linguarum
ter, et Filius, et Spiritus magna sui utilitate didicerunt. Fiat ergo per corda
confessione laudatur quodque illa significatio,SOO
;
omnium dispcnsatio munerum divinorum, et servi-
quae in specie ignis apparuit, et opere perseverat et G tutem oris nostri docti indoctiquenon spernant (j)
munere. Ipse enim Spiritus veritatis facit domum illi ut probent se amare quod norunt, isti ut osten-
gloriae sua3 luminis sui (c) nitore fulgere, et in tem- dant se desiderare quod nesciunt. Huic [k) enim prae-
plo suo nectcnebrosum aliquid vult esse, nec tepi- parationi vestra? aderit ipsius largitas,de cujus loqui
dum. De qua ope atque doctrina etiam jejuniorum majestate(/) tentamus, ut ad profectum totius Ec-
nobis atque eleemosynarum est collata purgatio. clesiae et vos capaces, et nos faciat abundantes.
Nam hunc venerabilem diem sequitur salubcrrimae Cap. II. — Cum igitur ad intelligendam dignitatcm

observantiac consuctudo, quam utilissimam sibi (d) Spiritus sancti (m) oculos mentis intcndimus, nihil
omnes sanctiscrnperexperti sunt,etad quam sedulo diversum ab execllentia Patris et Filii cogitemus :

celebrandam,pastora]ivossollicitudinecohortamur :
quia in nullo ab unitate sua discrepat (n) divinae Tri-
ut quid macularum proximis diebus negligcntia
si nitalis essentia. Sempiternum est Patri, coaiterni

incauta contraxit, id et jejunii censura castiget, e^ sibi Filii sui csse genitorem.Scmpitcrnum est Filio,

devotio pictatis emendet. Quarta igitur et (e) sexta intemporaliter cssc a Patre progenitum. Sempiter-
feria jejunemus; sabbalo autem in idipsum con- num quoque cst Spiritui sanclo, Spiritum esse
sueta devotionc vigilias celebrcmus (/'). Per Jesum Patris et Filii : ct nunquam Paler sine Filio, num-

(a) Prima editio, advocatio, sicut scrmone sequcnt D 5, cuni matjna Itumilitate. Postca, per corda homi-
cap. sine Spiritus sancti udvocationc.
4, nuni in prima cditione.
antiquissimo Vat. omittuntur scqucntia
(p) Antiquissimum
Vat., evidentissime Apostolus (;') In

pmdicans dicit. usque ad vcrbum, nesciunt.

(c) Al., splcndore.Quesn. in marginc. («) Prima editio, pro enim hab?t ctiam. Mox, pro
(d) Vetustissimus Vat., homines sancti. vesir:t\ quod est in melioribus mss., vulgati Que-
(c) Idcm codcx,
sexta sabbati. snello anteriores praeferunt, nostrae.
Ilanc clausulam sumpsimus cx eodem llo-
(/')
7 [dem vulgati cum mss. quibusdarn, gestimus.
mano codice. Al., Per Christum Doniinum nostrum. Mos antiquissimus Vat., Ecclesi<B su:v.
Amcn. (//;') Pk-rique codices [non tamen antiquissimus
Lection. Padilir., missum. Posi pauca, pro ob-
(//)
Vat.) et cditi antc Quesn., ociem.
sequium, in codicc Vat. antiquissimo 3385, eloquium (n) Vulgati cum
mss. collectionum postcriorum,
legitur. Divinitatis essentia.Lectionem a nobis receptam ct
(h'\ Vulgali ante Quesn. el inferioris nota corid., a Quesnello notatam in margine forte ex aliquo Le»
ut spiritales. ctionario, nostra quidem Lectionaria approbant.
(?) c.od. Padiliron., quae ipsi, Moxduo Lectionaria,
Dein. pro coseterni plures oodices et editi ante Que-
Venetum 154, et Bergomcnse. ncc non mss. collect. sncllum, consempiterni.
 ;
:

40: SERMO LXXVI. 406

quam Filius 9ine Patre, numquam Pater et Filius A. sacramenta, nulla sunt celehrnta mysteria: ut ea-
fuerint sine Spiritu sancto ; et omnibus existentiffl dem semper virtus charismatum, quamvis
fuerit

gradibus exclusis, aulla a ibi persona aif anterior, non eadem mensura donorum.
fuerit

nulla posterior. Bujus enim beatoe T;rinitatis 6
commutabilis Deitas unaest in subslantia, indivisa
in opere, concors in voluntate, par in potentia,
equalis in gloria. De qua cum sancta Scriplurasio
loquitur, ut uul in factis aut in vcrbis aliquidassi-
in- Cap. IV. — Ij)si quoque beati apostoli ante pas-
sioncm Domini sancto Spiritu non carebant, nec
potenlia bujus virtutis aberatab operibue Salvato-
ris. Et curn discipulis daret infirmitatum curatio-
neni, ct ejiciondorum dfflmonum potestatem [Luc.

gnet qucd singulis videatur c convenire personis, x, 19), ejusutiquc Spiritus largiebatur(? )effectus,in
non perturbatur f < 1 es catholiea, sed docetur: ul quo ipsum immundisspiritibusimperantcm Judaeo-
per proprietatem aut vocis aut operis insinuetur rum negabat 303 impietas, et divina bencficia
nobis veritas Trinitatis, et non dividat intellectus diabolo doputabat. Unde taliler blasphemantes
quod distinguil auditus. ob hoc enim qu.rdam sive merito illam Domini excepere sententiam, qua ait
su Palris, sive sub Filii, sive sub Spiritus sancti
i> Omne pcccatum ct blasphemia remittctur hominibus:
appellalione 30*2 promuntur, ut confessio (d)fide- Spiritus autem blasphemia non remittelur homtnibus.
liura in Trinitate non erret; qua; cum sit insepara- n Et quicumque dixerit verbum contra Filium Hominis,
bilis, numquam inlclligereturesse Trinitas, sisem- rcmittctur ci; quiautem dixcrit contra Spiritum san-
per inseparabiliter diceretur. Bene orgo ipsa diffi- ctum, non remittetur ei neque in hoc sceculo, nequein
cultasloqucndi cor nostrum ad intelligentiam trahit, futuro (Matth. xn, 31-32). Unde manifestum est pec-
ct pcr infirmitatem nostram coelestis doctrina nos catorum remissionom sine Spiritus sancti (k) ad-
adjuvat: ut quia in Deitate Patris, et Filii, et Spi- vocatione non fieri, nec quemquam sine illo, sicut
ritus sancti uec singularitas cst, nec diversitas co- expcdit, ingemiscere, aut sicut oportct, orare, di-

gitanda, vera unitas et vera Trinitas (e) possit qui- ccnle Apostolo: Quid enim oremus sicut oportet, ne-
dem simul mentealiquatenussentiri, sed non pnssit scimus; sed ipsc Spiritus postulat pro nobis gcmitibus
simul ore proferri. incnarrabilibus (Rom. vm, 2G) ; et : Nemo potest
Cap. III. — Fundata igitur, dilectissimi,'/' hao fide dicere Dominum Jesum, nisi in Spiritu sancto (l Cor.
in cordibus nostris, qua salubriter credimus quod xn, 3): quo vacuari nimis(7)exitiabile est nimisque
simul tota Trinitas u na vir tus est, uua majestas, mortiferum, quia numquam veniam meretur, qui
una substantia, indiscreta opere, inseparabilis di- ab intercossorc doseritur.Omnes igitur,diloctissimi,
lectinne indifferens polestate simul implens omnia, qui in Dominum Jesum crediderant, infusum sibi
sirnul continens universa: quod enim Paler est, habobanl Spiritum sanctum, etremittendorum poc-
hoc est ct Filius, hoc cst et Spiritus sanctus et C eatorum(m)otiam tunc apostoli acceperant potesta-
;

vera Deitas (g) in nullo esse aut major aut minor tem, quando post resurreclionem suam Dominus
potest, quoc sic in tribus est confitcnda personis,ut insufflavit, ct dixit: Accipite Spiritum sanctum
et solitudincm non recipiat Trinitas, ot unitatem quorum remiseritis peccata, remittentur eis; ctquorum
servet equalitas. Hac, inquam, dilectissimi, fide rctinucritis, rctincbuntur (Joan. xx, 22). Sed illi
firmiter apprehensa, non ambigamus quod cum in perfectioni, quae erat discipulis confercnda, major
dic Pentecostes discipulos Domini Spiritus sanctus gratia ot abundantior inspiratio servabalur, per
imp!evit,'7i non fuit inchoatio muneris, scd adjectio quam et qua; nondum acceperant sumerent, et cx-
largitatis: ([iioniam ct patriarcha;, et prophets, et ccllenlius posscnt habore quaj sumpserant. Propter
laeerdotes, omnesque sancti qui prioribus fuere quod Dominus dicebat: Adbuc niulta habeo vobis
temporibus, ejusdem sunt Spiritus(t sanctiflcatione diccrc: scd non potestis (n) illa portare modo. Cum
vegetati; et sine hacgratia nullaumquam instituta autem venerit Spiritus veritatis, illc dirigetvosin

Duo Lcctionaria Venet. ct Bergom., sibi.

(a) et Padiliron., ut vitetur cacophonia ob subsequon-
Vulgati anlc Quesn. et quidam codices, cl in-
(b) tcm vocem, sanctificatione.
eornmutabilis Dcitalis una est subslantia. Mox, prozn r» (?) Sicemendavimus cxantiquissimo Vat. et Padi-
polcntia, al., in omnipotcnlm.
u liron. AL, effectum.
(c) Ita Quesnellus et prima editio cum noslris AL, invocatione, in vulgatorum margine, sed
(/.•)

mss. Lectionariis. Al., convenisse. non in nostris codd.

Al., credentium. (/) Qucsnellus in margineetin antiquissimo Vat.,
'/

r Prima editio cum duobus mss. Bon. ot Vut., perniciosum. Prima editio, exttiale, Antc pauca, vu-
possit simul aliquatenusmente sentiri. Cstera editio- carepro vacuari in ms. Padiliron.
nes anle Quesn., possit quidcm atiquatenus mente (m Editiante Quesn. cum mss, collectionum po-
sentire, vel senliri. stcriorum, jam, pro cliam.
Vulgati ante Quesn., in cordibusnoxtris fide,de-
I n Iu ms. Vat. colleot. 5 deestvox, illa Dcin in
\c[;\voce hac; uon tamen noslri codices. antiquiss. Vat. sic efferuntur sequentia evangelici
g Quesnellus, in nullo sese aut minor aut major textus: Cum aitlcm venerit Spiritus veritatis, ilTe do-
cst. Anteriorum cditionum lectionem nostris codd. cebit vos omnem veritatem. Non enim loquetur a se-
confirmatain restituimu metipso, sed qusecumque awiiet loquetur et futura
Antiquissimua Vat., non fuerit.
/t annuntiabit vobis; quoniam de meo accipiei et annun-
Editi el plures codices aadunt, sancti, quam
i
liabit vobis.
vocem deleviinus auctoritate vetustissimi Vaticani
 :

407 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 408

omnem veriiatem. Non enim loquetur a semetipso, sed A ccptorum scientia ad tolerantiam passionum ut :

qux audieril loquetur, el futura annuntiabit vobis. sub nulln jam tempestate trepidantes, fluctus sm-
Ille me clarificahit, quia de meo accipiet et annuntia- culi ct elationes mundi fide supergrediente oalca-
bit vobis (Joan. xvi, 12-14). rent, et mortt contempta, omnibus gentibus Evan-
304 Quid crgo cst quod Dominus promittens gelium veritatis inferrcnt.

diseipulisSpiritumsanctum,qui jam dixerat: Omnia Cap. VI. — Quod vero addidit Dominus, dicens :

quse audivi a Patre meo, nota feci vobis Adhuc, :

Quaecumque audierit loquetur, et fulura annuntiabit
inquit, mulla habeo vohis dicere, sed non potestis (a)illa vohi.s (Joan. nvi, 13 non segni intellectu, dilect'8-
,

portaremodo. Cumaulem venerit Spiritus illc verita- simi, noc transitorio accipiamus auditu. Praeler
vos diriget in omnem vcritatem PNumquid
tis, (b) ille alias enim veritatislocutionesquiljus Manich.-coruni
scseDominus infcrioris scientiae volcbat intelligi, confiitaturimpietas.hacaperLissimesententiatotum
autminus aliquid quam Spiritum sanctum a Patre sacrileg.cfalsitatisdogmaprosternitur.Y.Namutma-
didicissc ? cum ipse sit Veritas, ct nihil Palcr di- gnum qucmdam atque sublimem scqui viderentur
Spiritus possit doccre sinc Verbo,ide'o- auctorem, in 'g Mane sanctum appa-
magistro suo
cerc, nihil (c)
!

que dictum sit : De mco aCcipiet (Joan. xvi, \k,) : ruisseSpiritumcredidcruntpromissumqueaDornino

quoniam quod accipit Spiritus, Patrc dantc, dat y.
Paracleturn non prius venisse quam hic infelicium
Filius. Non itaque aliainsinuanda erat vcritas,ncc 8©5 dcceptor oriretur: in quo ila (h) Spiritus Dei
alia pradicanda doctrina ; scd oportcbat capacita- manserit, ut non aliud fuerit Manes ipse quam spi-
tem eorum qui docebantur augeri, et mnltiplicari ritus qui per ministerium corporea? vocis et linguaj
constantiamilHuscharitatisquajornnemformidinem discipulos suos in omnem induceret veritatcm ct
foras mitteret, (d) et furorem perscquentium non numqnamcognitapr<ctcritorumsecreta(j)sa2Culorum
timeret. Quod utique apostoli, postcaquam Spiritus reserarct.f;) Quodquam falsumquamquesitvanum,
sancti nova abundantia sunt repleti, ardentiusvelle ipsacvangclicacpra3dicationisdeclaratauctorita<.M i-

et efficacius posse cccpcrunt, proficientes (e) aprav nes ergo (k) ministerfalsitatis diabolica^, el (/ con-

(a) Addidimus illa ex ms. Casin. collect. 1 et Lec- duorum Valliccll., unius Veneti S. Marci, et Padi-
tionariis Vencto ct Padiliron., uti lurc vox pariter liron.
legitur capite antecedenti. (i)AntiquissimusVat. desideratvocem,.srtr!//orH/'tt.
(b) In antiquissimo Vat., ille vos doeebit omncm (j)Hoc modohabent codicesmss.Corbeiensisunus
veritatem, quemadmodum idem codex pradert in tresqueOxonienses unde mirum quomodo irrepsc-
;

textu capitis superioris. Confer annot. 22. rit haec alia lectio, quam cditioncs priorcs exhibent

(c) Vocem Spirilus, quoe deerat in editis,et a con-
textu exigitur, supplcvimus ex pluribns nostris
codd., ac proesertim ex antiquissimo Vat. etduobus
Leclionariis Bergomensi et Veneto. In Vat. collcct.
5,nihil Pater, nihil Spiritus possit dicere sine Verbo.
Mox, pro quoniam quod accipit Spirilus, in
sinensi, et quia qui dccipit donum Spiritus; ubi vox
donum supperadita est posfcriori manu. In ms. Ve-
neto, pro quoniam, habetur pariter, ct quia.
(d) Ms. Casinensis, ut furorcm pcrscqucntiuni non
timerent.
(e) In eodem ms. Casin. etin cod. Padiliron., ad
pra>ceptorum scicnliam,ad tolerantiam passionum, nt
nullam jam tcmpcstalcm trepidantes, etc. In uno co-
dice, sub nulla jam potcstale trepidanles.
(/') In antiquissimo Vat. sic: Cujus discipuh ut
mxignum qucmdam cl sublimem, etc. Itaetiam prima
Quod (juani sit ridiculum qu tmque vanum tasderetos-
tendere, nisi adkuc quosdam non puderet hoccredere.
(]
Prior lcctio sine dubioanleferenda, quia revera sta-
tim ostcndit cx tempore quo Evangelium praedica-
tum erat, martyrumque sanguine consecratum, in
ms. Ca- octava persecutione, ante Manem Manieh.T'osque
Spiritum sanctum Ecclcsia? datum fuisse, inque
fidelium corda diffusum. Quesxellus. Lcctio —
autcm textui inserta nitiluretiam nostro antiquis-
simo Vaticano et alio optimo Veneto, in quo solum
pro falsum est ridiculior. Cseterum lectio aliarum
editionum reperitur in mss. omnium quinque col-
lectionum, ac prmterea in duobus Lectionariis Val-
licell., in Padiliron. ct Bergom. Leoninum etiam
stylum sapit, coh;cret(|uc, vcritati historicic, qua
Manichicos Romss ilctectos liquet.
i/i Editi antc Quesn., magistcr ; qua^ lcctio, ut vi-
!

cditio, quao solum otnittit particulam ut. delur, congrucntior, fulcitur mss. trium priorum
(g) Editi ante Qnesn. cum niss. Vat. Collccl. 5, collectionum et duobus nostris LcctionariisValliccl-
Manichceo .Aliu s vat.et unus Vallicell. atque Casin., lanis, uno Bergomate, et alio Padiliron. Lectioncm
Mani, et similifcr dcinccps, ubi Mancs nominabitur. nihiloininus a Qucsnello inductam ex suis, ut crc-
Ilic autcm notandum cst apud Patrcs Latinos Ma- n dimus. Lectionariis,noluimus expungere, cum con-
nem frequenter appellari manickoeum, ut cruditis firmetur non solum mss. Vatt. collect. 4 et 5. sed
exploratum cst. Porro Qucsnclli annotationem in etiam duobus praestantioribus nostris Lectionariia
nomcn Mancs hic subjicimus « Ita ms. codd., : Vcneto ac preesertim vetustissimo Vaticano.
inquit, idque optimc Cum enim infamis iste ha?re-
: Xon quod prinius fuerit obsceni Manich.corum
/

siarcha primum vocarctur non Urbicus, ul habet dogmatis parens, sed quod ab ipsoper multas oras
Augustinus lib. de llierosibus h.er. 46, sed Cubricus, artcsque terrarum dissipandi sui inilium accepit.
qucmodmodum legitur apud Epiphanium, Manis Caeterum primus somniorumillorumartifexfuit qui-
sibi nomen imposuit, furoris videhcet nomen qiia^ dam Scytoianus e regione Saracenorum oriundua,
dam sibi providcntia asciscens. Qupd cum ejus educal usque iu Arabia, Palestinse Gnitima qui mo- :

postmodum discipuli animadvortcrcnt in Graecia, rions omnia sua Therbitho cuidam.unico qucm b.a-
geminata littera n, Mannichaeum,quasi mannafun- bebat discipulo, commisit.Hic Therbitho nomen ab«
dentcm, appellaverunt. » Haec illc. Mox in prima dicans Buddas appellari voluit. Cujus hsereditas in-
cditionc verbo apparuisse prsemittitur adverbium fausta, cum post infamem ejus mortem in manua
manifcslc. cujusdam anus venisset, ab illa relicta estCubrico
(h) Kditi Spiritus sanctus. Praevalui! auctoritas seu Miiui, quem ud officia famulariaservumcoemje-
quinquelectionariorum,nimirumantiquissimi Vat., rat ;qui deinceps insana dogmataapud Persas,inter
409 SERMO LXXV. ilO

ditorsuperstitionisobscenae eo tempore damnandus A. accipere). Repletusenim spiritu diaboli, Spiritui (g)

innotuit,quo po9t resurFeetionemDomini a ducen- restitit Christi ; et cum sanctis Doi hoc Paracletido-
tesimus ot Bexagesimus annus impletua est, Probo ctrinacontulerit, utfutura prsdicerent, hio ne fal-

imperatore Paulinoqueconsulibus, cum ootava jam aitates ejua ipse rerum proccssus argucrot, [h) sacri-

in Christianos persecutio b) desaeviret, ot 30« in- Iegarumimpudentiamfabularuminpraeteritasretor-

numera martyrum milliaipsis Buis victoriis proba- sit aetates. Kt quasi nihil nos de sempiternitate
1

impletumessequodDominuspromiserat, ili- Creatoris, nihil dc ordine creatur» (i) lox saneta et

cons : Cum autem tradeni vos,nolite cogitare quomodo divinitus inspirata prophetia rloouissot, ni contumc-
aut quidloquamini .Dabitur enim vobis in illa hora quid liam Dci(;)et inomnium bene oonditarum injuriam
loquamini. Non enim vos estis quiloquimini,sed spiri- naturarum, compugnantia mondaciorum monstra
tut P vtris vestriqui loquiturin vobis Matlh. x, 19-20). oontexuit. Quibue tandem suasinsinuaturus eratin-
Cap. VII. — Non ergo potuit promissio Domini sanias, nisi multum (/.) insipiontibus et nimium a
• tot aetatum intervalla differri.nec ille Spiritus lumine veritatis avcrsis, qui sivc per ignorantiac cae-
veritatis,quom mundus non accepitimpiorum, ita citatcm, sivo per turpitudinis appetitum, ad illa(/)
septiformem illam donorum suorum contimiit largi- non saora, serl exsecramenta porveniunt, quae prop-
d ut tot Ecclesiae generationes suainspira-
. tcr communem verccunrliamnon sunt nostro sermo-
I!
tione fraudaret, donoc prodigiosusturpiura menda- ne promenda, cum(w) jam abundantissimeipsorum
ciorumsignifernasceretnr e cui noeSO^hoequidem sint confessionc patcfacta.
tribui potest,quod velexiguam divinae inspirationis Cap. XIII. —
Nulli ergo veslrum, dilectissimi,
accepit portionom quoniam ct hic dc illa (/) mundi
: suadeatur quodtantae impietatis auctorem Spiritus
exstilit parte, quos non potest Spiritum veritatis sanctus aliqua ex parte dignatus sit. Nihil ad istum

quos natus erat et vivcbat, arl plurimum pcrniciem mum antiquissimi ot certo Romani codicis Vat.
et interitumdisseminavit.Pluravide apud S. Cyril- QuesneMianam lectipnem retinuimus.
lum Jerosclym. catechesi 6illuminat., Philastrium (e) Parcnthesi inolusa rlosuntin vetustissimoVat.,
Brixiensem, Epiphanium advers. haer. lib. n, tom. ubi forte melius aptiusque post verbum nasceretur,
II, boeresi 60, et apud Augustinum hyeresi 46. Dc suhy)c\U\r,(/ui repletus spiritu diaboli, spiritui resti-
sm quasi primo sectie hujus auctoreagit Euseh. tit Christi, otc. In una Vallicell. omittitur koc. Mox
Hist. lib. vn, cap. 31. Quesnellus. ms. Padiliron., probationcm, pro portionem.
in
a Ita omnes quos vidimus,iique non pauci etprae- mtelligere videtur tnundum impiorum, de quo
I

stanlissimi codiccs, nimirum tum Lectionaria sex, initio hujus capitis dixit: Quem (Spiritum veritatis)
tum mss. omnium quinque collectionum. Unus mundus non accepii impiorum.
Oxonicnsis a Quesnello laudatus,in margineexhibet (y) Editi, resistit. Correximus exantiquissimoVat.
numerum Romanis litteris CCL. De hoc vero anno, p ct Vallicell. A 9, ac rluobus aliis mss. Vatt. Mox,
immo de toto hocloco.qui variis difficultatibuschro- ^ pro doctrinam antiquissimo Yat., dona, iovledonum.
nologicis praescrtim ot historicis implicatur, plura Dein, in duobus Valliccll. et in Padiliron., futura.
dicenda erunt in observationibus ad hunc sermo- prxdicarent.
aem, ubi Lres etiam satis prolixae Quesnelli anno- Editiones ante Quesn. cum plerisque codd.,n-
Ii

tationes describentur. Mox editi antc Quesnellum
cum quibusdam codd., Proboimperalore Paulinoque
consuCe
b Editicumcodd.collectionum posteriorum,e/;n/-
Uret. At desaevissel praeferendum fuit, cum legatur
non solum inmss. rluarum praestantiorum
num 1 et mss. Oxoniensibus a Ques-
2 et in tribus
nello allegatis, verurn etiam in omnibus nostris Le-
ctionariis, ac praesertim in antiquissimo Vaticano.
Cum verode Valeriani persecutionejamdiuexactaet
Bub Gallicno cxstincta scrmo sit, ex observatione P.
Huinartii in praefatione ad Acta martyrum num. 54,
legendum esset, desxvisset, ita ut facili
siurn errore duplex ss rn r mutatus fuorit.
Scd nullo
favonte codice, texlum immutarenoluimus.Moxvo-
cihus innumeramarlyrum millia indicantur nonsoli
martyres persecutionisoctavae,sedomnesquiinocto
dendarum. Illius lectionem non expunximus, quia
invenitur in antiquissimo Vat.
Editi liic addunt, in universum mundum bene, uti
(?)
estrnmss. collect. 3,4 et 5. Codex Casin. collect.
\ ,in universummundum bona lex, saneta et divinitus
collectio- inspirata prophetxa. Codcx Casanatensiscollect. 2 et
Leelionar. Padiliron. delent vocem, mundunv et sic
habenl, in universum bonalexct. sancta, eto.Duo Le-
ctionaria Valliccll., inuniversum bene lex sanrta, etc.
In tanta varietate, antiquissimi et Romani Lectio-
narii Vat. lcctionem pra;tulimus.
(/) Quesncllus cum uno suo codice, cui suffraga-
amanuen- turaiitiquissimusVat.Pra3cedent.cs editiones cum
pierisque mss., et in omnium injuriam naturarum
inexplicabiliummendaciorummonstraconteocuit.VTxnas.
D editiocum corld. collect. 3 ct 4 addit, bene condita-
rum, vttiu tcxtu scd in reliquis, ut cacterac edi-
;

anterioribus pcrsecutionibus pro Christo mortem tioncs.

oppetiere. (k) Editi ante Qucsncllum cum corld. collcct. po-
c Editi antc Quesn, famta per xtatum intervalla. steriorum. incestU. Duo Vallicell., Padiliron. et
Duo Lectionaria Valliccll., unum Padiliron. ot cod. Casinonsis, inertibus, ot satis bene sed vocem, insi- ;

Casin. collect. i, nec non mss. Vat. collect. 4 et •">,

pientibus, aQuesnello inductam retinuimus auctori-
per tanta. Antiquissimus Vat. ac mss.collcct. 2 tex- tate vetustissimi Vat. Mox, o lumine pietatis in uno
tus lectionom ajQuesnello inductam astruunt.Paulo Vat. collecl 5 et alio Ron., uec non in Padilironcnsi.
post, non accipit in eodem antiquissimo Vat. et in / Primaeditio cum mss. collect. 3 et 4, non sacra,
Padiliron. Bed exsecranda. Apud Qucsnellum, non sacramenta,
(d) Ita Quesnellus cum tribus suis corld. Oxon. et sed exsecramenta, quorl in nullo codice reporimus.
uno Corb.ac nostro vetustissimo Vat.Editiones prae- Editam Leotionemnon solumca^terac editioncs curn
''dfnles.cum mss. omnium quinque collectionum mss. collect. 5, sed et nostri potiorcscodiccs Casin.,
ot duobus Loclionariis Vallicell. et uno Padiliron. duo Vallicell., Padiliron, et antiquissimua Vat. ap-
babent : // tot Ecclesix rjenerationes, sapientia et in- probant.
tellectu, consilio et fortitudine, scientiaet pietate,atque (m) Duo Valliccll. ct Casin. rlelcnt jam.
ipso Dei timorc fraudarct. Ob
aucturitatcm potissi-
 ;

411 S. LEONIS MAGNI SKRMONttS. 412

prorsus de illavirtute pervenit, quam Ecclesia? suae A terrarum orbc venerabilem, illo sancti Spirituscon-
Christus ct promisit et misit. Dicentc onim (a) bcato secravitarlventus/c quipost rcsurrectionem Domini
apostolo Joanne. Spiritus nondum erat datus, quia quinquagesimodie in apostolospopulurnquecreden-
Jesus nondum erat clarificatus (Joan. vn, 39) : Domini tium, sicut sperabatur, influxit (Act. n, 1 . Spi
ascensio, dandi Spiritus fuit ratio, quem illc nccesse tur autem,quia illum Dominus Jesus /' spoponderat
estutnegct datum, qui ad concessum paterna dex- affuturum [Luc. xxrv, &9; Act. i, \ , non ut tunc
teraeverum in Christo hominem negat esse provc- piinurii essesanctorum habitator inciperet, sed ut
ctum. Nosautcm, dilectissimi, ad beatam 808 aeter- sacrata sibi pectora et ferventius accenderet, et co-
nitatem etanimae ctcarnis per regenerationem san- piosus g inundaret cumulans sua dona, non in-
;

cti Spiritus adoptati, (b) sacratissimum diei istius choans,ncc ideo novus opcre, quia ditior largilate.
festumrationabili obsequio etcasta lsetitia celebro- Numquam enim ab omnipotentia Patris, et Filii,
mus, confitentes cum beato Paulo apostolo, quod Spiritus sancti est discreta majestas ;
etquidquid i-i

Dominus Jesus Christus ascendens in altum, captivi- dispositione omnium rerum agit divinamoderatio,
vam duxit captivitatem, dedit doua hominibus (Ps. ex totius vcnit providentia Trinitatis.Una est ibi bc-

lxvii, 19; Ephes. iv, 8) : ut Evangelium Dei per nignitas misericordiae, una censura justitiae ; nec
omnehumanajvociseloquiumpraedicelur, et omnis aliqui(1 est n acti ne divisum, ubi nihil est in vo-
|
fi
linyua confitcatur quia DominusJesus Christus in glo untatediversum. /i) Qu« ergo illuminat Pater,illu-
ria est Dei Palris (Philip. n, 11). minat Filius, illuminat Spiritus sanctus cumque ;

Cap. IX. Ad praesentem autcm solcmnitatcm, alia sit pcrsona niissi,alia mittcntis, alia promitten-
(e)dilectissimi,etiamillan<ibisestadjiciendadevotio, tis, simul nobis et unitas manifestatur et Trinitas :

utjejunium quod ex apostolica traditioncsubsequi- ut essentia habehs ajqualitatem, et non recipiens

tur celebremus, quia ct hoc inter (d) magna sancti solitudinem, ctejusdem substantiae,et non ejusdem
Spiritusdona numerandum est, ouod nobis adver- intelligatur esse pcrsonaj.
sum illecebras carnis et insidias diaboli jejuniorum — Quodergosalva cooperationeinsepara-
Cap. II.
sunt collata praesidia, quibus omnes lentationes Deo
bilis Deitatis, quaedam Pater, qusedam Filius, quae-
adjuvante vincamus. Quarta igitur et sexta fcria
dam proprie Spiritus sanctusexequitur, nostras re-
jejunemus sabbatoautem apud beatum Petrum apo-
;

demptionis dispositio, nostroe salutis est ratio. Si

stolum vigiliascelebremus, patrocinante eodem ora-
cnim homo ad imaginem etsimilitudinemDei factus
tionibusnostris, utin omnibus misericordiam Dci
(Gcn. i, 26) in suae honore naturae mansisset, nec
obtinere mereamur, per Dominum nostrum Jcsum
diabolica fraude deceptus a lege sibi posita (i) per
Christum vivcntcm et rcgnantem cum Patre et Spi-
p concupiscentiam deviasset. Creator mundicreatura
ritusancto in sajcula sfficulorum. Amen.
non fieret neque aut sempiternus 310 temporali-
:

SERMO LXXVII [Al. LXXV]. tatcm subiret, aut aequalis Deo Patri Filius Deus
De PentccostcIU. formam servi et similitudincm carnis pcccati assu-
merct.(j) Sed qula incidia diaboli mors introivit in or~
Synopsis. — /. Spiritum sanctum non inchoasse in
Prntecoste sua dona, sed cumulasse, cum indivise bem terrarum [Sap. n, 24), et aliter solvi captivitas
Trinitas operelur. —
34M> //. Ex peccato ortum humana non potuit, nisicausam nostram(A) ille su-
esse, ut opus reparationis noslrce inter se dividerent damno
scipcrct, qui sine majestatis suae et verus
personoe Trinitalis ; et quomodo. ///. —
Eam parti-
tionem nihil cequalitati et consubstantialilati perso- homolierct.et solus peccati contagium non habertt
narum obesse. - IV. Nihil rebus creatis vel visibf-
divisit sibi opus nostrae rcparationis misericordia
libus cogitandum de Trimtate, quas tota cequa-
affne
lis est. —
V. Cur discipulos de ejus ascensione gau-
Trinitatis; ut Paterpropitiaretur.Filius propitiaret,
dere Chnstus velit. —
VI. Tres personas unum esse Spiritus sanctus igniret. Oportebat enim ut etiam
habere, unumque operari.
salvandi aliquid pro se agercnt, cl conversis ad Re-
Cap.I. — Hodicrnam,dilectissimi,festivitatem toto demptorem cordibus, (/) ab inimicidominationedi-

D
(a) Ex antiquissimo Vat. adjecimus voces, bcato (e) antiquissimo Vat. 3835, quipost resurredio-
In
apostolo. Dein ex eodcm et prima editione scripsi- nem suam Domintis quinquagesimo dic in apostolot
mus crat, pro fucrat tiarificatus. plebemque credentium, sicut sperabatur, influxit.
(b) Editiones antc Quesn. cum mss. collect. poste- (/') EditianteQuesn. cum mss.collcctionum postc-

riorum, sacratissimi istiusfestidiem. God. Padihron., riorum, promiserat.

sacratissimi f<>sti diem. Dein verba ct casta Isetitia 7 Prima cditioet cod.Bon., corrupte, mundarct.
desiderantur in antiquissimo Vat. h Eadem editioet idemcodex, Quem ergo.
(c) Ita ex antiquissimo Vat. Cfleterseditionesigno- r Unus cod. Vat., post concupiscentias.
rant, dilectissimi, etprptV/a, habent, ista. Editiones j Quio. vero in tribusnostrismss. el primaeditio-
autcm Qucsnello anteriores pro adjiciendapvasferunt no, iu qua mox. intravit pro introhit.
assumenda; ct mox, ante verbum celebremus, addunt, /. ItameliusexantiquissimoVat. ct duobusexeia-
sancta observantia. plaribus Veron.
(d) Editi, maxima. PraetUlimuslectionem vetustis- I Prima editio et cod. Bon., ab nimia damnatione
simi \'al. quam duo etiam rass. libri a Quesnello discederent. Caaterae editionesanteQuesn. ut intex-
memorati coufirmant. Paulo post in eodem Vat., pro tu,hac una exceptione quod praeferunt desciscerent
illecebras, legitur, concupiscentiam ; et Quesnellus pro disccdcrcnt.. Xostri tamcn codices uti cum Quc-
fortc cx aliquo suocodioc, concupisccntias. snello cdidimus.
ki3 SERMO LXXVII. 414

cederenLquoniam, sicut Apostolus ait, misit Deus A suis.sieut evangclica lcctionc recitatum cst : Si di-
ipiritum Filii sui in corda nostra [a clamantem,Abba ligeretis me, gauderetis utique, quia ad Patrcm vado,
*aier(Galai. iv, ('».; Obi autem Spiritus Domini, ibi quia Pater majorme est (Joan. xiv, 28 ; sed ln hoc
fkertas II Cor. iu, 17). Et, Nemo potest dicere Do- ilhe aures,quae ssepius audierunt:£go et Paterunum
rinum Jesum, nisi in Spiritu sancto I Cor. xu, :> . sumus (Joan. x, 30 ;
et qui me videt, videt et Patrem
Cap. III. — Si ergo duee gratia,dilectissimi,fide- (Joan. xiv,9) ; sine Deitatis accipiunt dilfcrentia,nec
pienterque b noscamusquid Patri, quid Filio dc hoc essentia intelligunt,quam sempitcrnam
illa

Bpiritui sancto in reparatione nostraproprium cum el [i lejusdemnaturae essenoverunt.Com-

Patre
commune sit,ea quae pro nobis humiliteret mcndatur crgo ctiam sanctis apostolis in incarna-
orporalitcr gestu sunt itaprocul dubio suscipiemus, tione Verbi humana provectio,et qui denuntiato
j

it nihil indignumdeunaatqueeademTrinitatisglo- sibi Domini turbabanturabsccssu.ad rcternagaudia

I iamus.Quaravisenim nulla mens ad cogitan- honoris sui incitantur augmcnto: Si diligeritis me,
ad Ioqueudum liugua sufficiat,
liun de Deo, nulla inquit, gauderetis utique,quia vado ad Patrcm (Ibii.,
amen quantumcumque illud est (c) quod humano 28); hoc est,si perfecta scientia viderclis quidvobis
ntellcctu de essentia paternae Deitatis atlingitur, gloriae confertur per hoc quod ex DeoPatre genitus
dsi unum atque idem (d) est,cum vel de Unigenito r> etiam cx hominn matre sum natus, quod visibi-
jus.vel de Spiritusancto cogitatur,non pie sapitur, lem meinvisibilis prscbui.quod formam servi in for-
ed niinis carnaliter caligatur, et ipsuni quod de ma Dei sempitcrnus acccpi :Gauderctis,quia vadoad
*atrc congruenter sentiri videbatur,amittitur : quia Patrem.Yobis enim (A) haec praestatur ascensio, et
e)de tota Trinitate receditur, si in ca unitas non super omncs ccelos ad Patris dexleram collocanda
enetur. Nulla autem ratione vere cst unurn quod vestra in me humililas elevatur. Ego autem : qui
Jiqua est inaequalitatc diversum. hoc sum cum Patre quod Pater est,individuus cum
Cap. IV.— Cum igiturad confitendum Patrem,et gcnitore parmaneo.et sic ab illo ad vos veniensnon
?ilium,et Bpiritumsanctum aciem menlis intendi- recedo,quemadmodum etvos ad illum rediens non
nus, procul ab animo formas visibilium rerum ct relinquo. Gaudcte ergo, quia vado ad Patrem, quia
atatcstemporalium naturarum, procul r.orpora lo- Patcr major me est. Univi enim vos mihi, et factus
:orumetloca corporuin rep< llamus.Discedataeorde sum filiushominis.utvos filiiDei esse possitis.Unde
juod spatio extenditur, quod fine concluditur, et 31 *i licet unus in utroque sim, tamen (/) quo vo-
teidquid nec semper uhique,nec totum est.Cogita- bisconformor,Patre summinor;quo autem a Patre
tio de Deitate Trinitatis concepta nihil per distan- non dividor,etiam meipso sum major. Natura ita-
tiam iutcllligat, 311 nihil per gradus quaerat :
(f) quequacminorestPatre, (m)vadat ad Patrem, ut ibi
ic si quiddignum de Deo senserit, nullihocibi au- ^
sit caro ubi semper est Verbum ; et una Ecclesiae
leat negarc personae.tamquamhonorificentius Patri catholicae fides, quem secundum humanitatem non
l8Cribat,quod Filio Spirituique non tribuat.Non est minorem, secundum Deitatem
diflitctur credat
pietas Unigenito praefcrre Genitorcm ; Filii contu- aequalem.
melia Patris injuria cst; quod uni demitur utrique
y) detrahitur. Nam cum illis et sempiternitas sit
Cap. VI. — Contemnatur igitur,dilectissimi, vana

sommunis et Deitas.nec omnipotens Pater, nec in-

et caeca vcrsutia fuercticaeimpietatis,quaesibi hujus
comtnutabilis aestimatur,si aut minorcm se gcnuit, (n) sentcntiae scaevainterprctatione blanditur :ac di-

aut quem non habuit,hahendo profecit. cente Domino : Omnia qux habet Pater mea sunt
Cap. V. — Dicit quidem Uominus Jesus discipulis (Joan. xvi,15),non intelligit se Patri dcmere quid-

(n) Prima cditio et ms. Bon., in quo clamamus. confirmal, secuti sumus.
(b l)uo mss. Vat., novimus. Auctoritate eorumdem codicum delevimus ad-
(_;')

Cod. Veronensis, Quod humanus intellectus... jectivum Dominici, quod hic insertum in editis, ex
atlinijit. Leonis morc,Vcrbo non additur.
('/ Ita omnes nostricodiccs cteditiones ante Que- (k) Ita melius exiisdem codicibus,quamineditis,
snellum.qui nullo ms. indicato, forte ut clariorem prasstatur hose ascensio id est in vestri gratiam haec
;

sententiam efliccret, edidit, esse, cum dc Unigenito. D ascensio efficitur.et ideo gaudcndum.quia vado ad
Editarn vcro a nobisleclionemconfirmant etiam co- Palrem.
dices et editio tractatus contra Eutychcm cap. 2,in (/) Antiquissimus Vat., quod vobis ct infra cum ;

rpio hoc caput insertum legitur. llic tractatus in nonnullis aliis codd.,nec non editis ante Quesnel-
appendice cxhibebitur. \um, quod autema /Vj/rc.Quesnelli lectioncm primae
(e) Sic ex antiquissimo Val.et duobus Veron.AL, editionis,excmplo collecl ..'J,uti meliorem immutarc
t tnia. noluimus.
I Ita cx omnibus nostris codicibus. Editi, prae- (m- Ilaex nmnibus nostris codicibus M.vadit.Nox
puncto, At >?' quid. in Vcron. ctduobus Valt.,c/ ibi sit caro ac dein in ;

g Al., subtrahitur. vetustiss. Vat., ut una Ecclesix catholicse fid.es, sine

Prima editio et cod. 13on., hxc.
(h) eonjunctione et.Qtxas leclio praefcrenda essct,si ma-
Erat in edilis,ejusdcm naturx noverunt esse fir-
(i gis placerct antea legere, et ibi.
na ; u/?'o»e.Quesnellus notavit in margine:«Tre:s has
,

(n) EditiantcQucsn.habebant, scienlix in tcxtu,ct

•'cces, esse firma ratione, omittit ms. OxoniensiH in margine,.sv»/r>//7.T,quain vocem illetextui inscruit,
inus... Nos vetuslissimi Vaticani et Lectionarii Vc- ut in nostris etiarn mss. invenitur. Porro voci scceva
'oncnsis lectionem,quffi hanc omissionem ex parte illeapposuithancnotamia ma.Ygiaalexnidestsinistra.
 415 S. LEONIS MAGNl SERMONES. 416
quid Filio aurlet («) dcncgaro,et ita in hisquae hu- A desccnsioncsancti Spiritus consecratam sequitur,ut
mana sunt desipit,ut putet quod ideo Ilnigenito pa nostis//')solemnejejunium,quodanimiscorporibus-
terna dcfuerint.quia nostra suscepit.Non minuit in que curandis salubriterinstitutum.devotanol
Deo misericordia poteslatem,noc (b) dilect;e recon- observantia eelebrandum.Repletisnamqueapostolhi
ciliatio creaturae,sempitern<'o defectus est gloriffi.f/;) virtute promissa, et in cordaeorum Spiritu verita-
Quae habetPater, habetct Filius,etquae habet Pater tis ingresso, non ambigimus inter caetera cwlestis
et Filius, habct et Spiritus sanctus,quia tota simul sacranienla doctrinae, hanc spiritalis continentice
Trinitas est unus Dcus.IIanc autem fidem non tcr- disciplinam deParacleti magisterio primitusfuisse
rena sapienlia repcrit, ncc opinio humana pcrsua- conceptam ut sanctificat?e jejunio mcntcsconferen-
:

sit, scd ipse unigenitus Filius docuit, ipse Spiritus dis ohrismatibus ficrent apliores. Ader
sibi
sanctus instituit; de quo nihil est aliter quam de Ghristi discipulis protectio3f ^iomnipotcntis auxi-
Patrc et Filio sentiendum. Quia licet non sit Patcr, lii,et principibus nascentisTHcclesiae tolaPatrisFilii-
non sit Filius, non tamen est a Patrc Filioquc rli- que Divinitas in praesentia sancti Spiritus praeside-
visus; et sicut propriam habet in Trinitate perso- bat.Scd contra instantes impetus persequentium,
nam, ita unam habet in Patris etFilii Deitatesubs- contra minaces fremitus impiorum, non corporis
tantiam, omnia implentem, omnia contincntcm, et fortitudine, nec carnis crat saturitate certandum ;

cum Patrc et Filio universa (//) moderantom, cui cum hocmaximehominis interiora corrumpat,quod
est honor et gloria in scecula sreculorum. Amen. exteriora delectat; ct tanto fiat rationalis animapur-
gatior, quanto fuerit substantia carnis afflictior.
313 SERMO LXXVIII [Al. LXXVl].
(e) De Jejunio Penteeostes I. Cap. II. — Ili itaque doctores, qui exemplis et

Synopsis. — I. auctore Spiritu sancto

Instituta esse traditionibus suis omnes Ecclesire iilios imbuerunt,
jcjunia, ut adversus inimicos suos Christiani vali- tirocinium (/;) militiae christianae sanctisinchoavere
dius pugnarent. —
II. Contra cum gui liber cst a jejuniis ut contra spiritales nequRias pugnaluri,
camalibus desideriis, inermem
diabolum. csse — :

abslincntiaearma(?) caperent,quibusvitiorum incen-

III. Post festa institutum esse jejunium, ut, et illo-
rum fructus permaneat, et negtiijens circailla plec- tiva truncarent. Invisibiles enim adversarii et in-

tatur. —IV. Jcjunii, cui comcs cst miscricordia, corporalcs hostes non erunt contra nosvalidi,si nul-
maximam esse vim. liscarnalibusdesideriisfuerimusimmersi.Cupiditas
Cap. I. — Hodiernam, dilectissimi, festivitatem quidem nocendi in tentatore perpetua est,sed iner-

(a) Ita antiquiss. Vat,cum duobus aliis Vaticanis rum sermones inscribuntur De Jejunio mensis sep-
:

et prima editionc. AL, ncgare. tinii. vel decimi.Sme ulla vero auctoritate codicum

(b) Editi cum quWmsdammss. ,dclotarcconciliatio. nihil immutare voluimus.

Correximus ex antiquiss.Vat et Veron. C
'
(f)
« Vel haec Leonis verba, inquit in annotatione

(c) Prima
editio Quxhabet Pater, habetct Filius.
:
QucsnclluSjtranscripsit Ecclesia in coliecta quae pri-
habet et Spiritus Sancius. mo Quadragesimae sabbato legilur, vel jam tuncin
(d) Ita ex antiquiss. Vat. Vulgati ante Qucsn.cum usu erat illa collecta in officiis ecclcsiaslicis, unde
mss. collect. posteriorum, per infinita ssecula sxcu- ho?c verba mutuatus sit auctor noster. Lx alteruiMJ
lorum. ylmcn.Quesnellus vevo,moderantem insxcula. colligitur vel quo in pretio sit Leo in Ecclesia, vel
Amcn. quamantiqua? sint collect;e quibushodie utitur Ec-
(e) Hic titulus praefertur in mss. 2, 3 et 5 collect. clesia indivinisOfficiis.» VeriusS.i.co nonnullarum
In prima editione et mss. 3 collect. hic sermo ins- orationumquoolcgunturindivinisofliciisauctor fuit,
cribitur De Pentecoste sermo IV.oumque saneidcm
:
ut patet ex antiquissimo Sacramcntario superius
sermonis initium ipso Pentecostes die habitum pro- memorato quod si non est omninoS. Leonis, non
;

dit. In ms. Casinensi collect. 4 sub codem iiiuAode pauca tamen continere videtur a Leone lucubrata
Sancto Pentecostc censentur omnes etiam sermoncs et in usu sacrorum offleiorum recepta, ut in adino-
sequentes 2, 3 ct kde Jejunio Pentecostcs;s\m\\\squc nilione ad idem Sacramentarium tomo II ostende-
codcxexstitit apud Micrologum quippc de Ecclcs.;
tur.Inter haec est oratio qu.e nunc logitur in primo
observat. cap. 25 S. Lconis Sermonum memorans Quadragesimae sabbato at in eo Sacramentario j*o-
;

librumjtlures de Peniecoste in diversis annis fecisse nitur:/« Jejunio memis quarti,\d est in jejunio Pen-
traJit.Ex vocc autem plurcs patetin eo ms. Sermo- teoostes,ad quod hic quoquc scrmo pertinet. Oratio
num libro omnes sermonos de Jejunio Pentecostes autem in eodem Sacramentario est haec :Adesto,D0-
sub titulo de Pentecoste fuissccomprehensos. Cacte- \) mine,supplicibus tuis, ut hoc solcmne jejunium.quod
rum hoc jcjunium intra Pcntecostes octavam pera- animis corporibusque curandis salubriter institututn
ctum antiqua locutione vocabatur jcjunium mensis est, devoto scrvitio celebremus.

quarti ;uti similitor inantiquissimoSacramentarioe (g) Editi, quippe; sedmclius cx Lectionario \

manusrriptis capituli Veronensis edito a P. Josepbo nensi, quvlem, ut subsequens contextus ostendit.
Rlanchinioac Leoni attributo, missa hujus jejunii (/i) In laudato Sacramentario, in alia missa in Jc-

propria (cujus aliquot nedum scntontiro, sed etiam
vcrba,cum sententiis etverbisprimi hujussermonis
plaue convcniunt,ut intcrius suis in locis annolabi-
mus) profcrtur sub titulo. In jejuuio mensis quarii.
Qui titulus pariter servatur in Sacramentario Gela-
siano cardinalis Thomasii lil). i, num. 81^, nec non
in Gi"Cgoriano,quod ex duobus antiquis ct purioribus
mss.Muratorius edidit. Ilinc sequentium etiam scr-
monuni titulus (sideJe/untooliminscripticredantur,
et non potius de Pentecoste) hic videtur fuisse De
junio mensis quarti alia oratio ex hisverhis derivata
cognoscitur:oo??ce(fp nobis, Dominc, pnesidia militin
Christiaiix sanctis inchoarc jcjuniis.ut contra spirita-
lesnequitias pugnaturi ,contincntv<e tr.uniamurauxiUis.
Hscc eadem oratio inGelasianum card.Thomas
com traductalegiturlib.i,num.83.Mox,*awc/w»'n<;fcoo-
vere jejuniis, quod cumrecitata orationemagis con-
venit, scripsimuscs ms.Lectionario Veronensi, pro
eotiuod legebaturin ed\i\s,sanctisjejuniisitwhoanmt.
:
(i) Mss.collcct.:i ct 5 atque editioncs anteQuesn.,

jejunio mensis quarti,ni alii aliorum Quatuortcmpo- raperent. Ms. collect. 4, redperent.
417 SERM0 LXXIX. ilS

niisatquc ineliicax erit,si nibil in nobis undecontra \ fructiluij esse fecuudi. Quidquid enim in cibos pau-
pugnet invenerit. Quis autem hao fragili oarne
in >- perum,in curationes debilium,inpretiacaptivorum,
pireumdalus, ei in isto mortis eorpore constitulus, inquemlibel opera pietatis impenditur,noo mi-
I

etiamqui multum o)valideque profecerit,itajam de nuitur, sed augetur, nec unquam apud Deum perire
sua salutesecurussil.ul b ab omniuni se illecebra- poteril quod fidelis benignitas erogarit, dum quod-
rsmpericulo credatalienum? Donetlicet sanctissuis cumqup tribuif g)ad subsidium, id sibi rcconditad
auotidianam gratia divina victoriam, non aufert ta- preeraium. licaii enim misericordes^ quoniam ipsorum
men dimicandi materiam:quiaet hoc ipsumdemi- miscrcbilur Dcus (Matfh, v, 7i;neque delictorum me-
Ipricordia protegentis est, qui naturaa mutabili,3I5 moria erit ubi 8 2<» testimonium pietatis atfucrit.

de eonfecto praBlio superbiret,seni[»pr voluit su- Quartaigituret sexta foriajejunemus; sabbatoautem

peresse quod vinceret. apud beatissimum Petrum apostolum vigilias cele-
Cap. 111.-- Igitur(c)poslsanctaelaetitiae dies,quos bremus, cujus nos oralionibus et a spiritalibus ini-
in honorem Doraini a mortuis resurgentis,ac deinde miciset l< a corporeisbostibusconfidimus. liberari.
pcoalosascendentis, exegimus, postque perceptum Per Dominum nostrum Jesum Christum, (jui cum
|anctiSpiritusdonum ,(d)salubriteretnecesariecon-
>
Patreet Sjiiritu sancto vivit et regnat in sa^culasac-
suetudo est ordinata jejunii ut si quid forle inter: ,r, culorum. Amen.
ipsa festivitatum gaudia negligenslibertasetlicentia
SEIUIO LXXIX [.1/. LXXVII].
inordinata praesnmpsit, hoc religiosse abstinentiae
(i) De Jejunio 1'cntecostes II.
consuracastiget: quaeobhocquoquestudiosiusexse-
Synopsjs. — I. Jejunium Pentecostes, de traditione
auenda est, ut illa in nobis qu.ne hac die Ecclesiae
apostolica ct institutione Spiritus sancti. — II. Quod
divinitus suot collata permaneant. Templumenim discrimcu inter fulcliiim jcjunia cljejunia infidclhnn.
hcti Spiritus sancti.et majore quam unquam copia —111. Quitle jejunium, quod non a Spiritu sancto

divinifluminisirrigati, nullis debemus concupiscen- procedit, et ex <jiio gloria quaeritur humana. —

IV. /<l Deum referendumessejejunium,quiaomhium
tiis vinci, nullis vitiis possideri,ut virtutis habitacu-
desideriorumet operum bonorum auctor est.
lum nulla sit eotitaminatione pollutum.
Cap. IV. — Quod utique regente atque adjuvante Cap. I. — Dubitandnm non cst, dilectissimi, om-
Domino omnibus obtinerepossibile est^siperjejunii nem obscrvantiam Christianam eruditionis esse (j)

purificationcm,ac e [Jcrmisericordi.xOargitatcm stu- divince,etquidquid ab Ecclesia(/.)in consuetudinera

deamu9etpeccatorunisordibusliberari,ctcluuTtatis cst devotionis receptum,(/) de traditione apostolica

Cod. Veronen.et Vat. collect. 5, valdeque. Quatuor-Tcmporum, dequohic agitur, cumhocjeju-

ex nostris codd. Al., ab omni.
(b) Ita
ir)Eadembabet praefatiomissaelaudatae annotatio-
ne!2in Sacramentariu Veronensi Vere dignum. Post : diebatur, apostolicaj institutioni Libuendum com-
illoscnim sanctae l;vUU;v <lies,(/uos inhonorem Domini
a tnortuis resurgeniis, et in ccelos ascendentis exegi-
mus; postque perceptum sancti Spiritus donum, neces-
sario nobts haec jejunia sancta provisn sunt; ut pura
convcrsalione vivt ntil us, qitae diinnitus Eeclesise collata
sunl, jicrmaneanl. l'< r. Tanta hujus missae cum haec
sermone concordia eumdem auctorem demonstrare
videtur. Haec autem praefatio etiam in Celasiano Sa-
eramentario legitur.
(d) >i s Vcron. salubriter necessaria.
. stoliea doctrina commendaverit, licet hacc vel illa
(e)Cod. Bon. et prima,editio,permisericordiae opera.
{f)
Conjuoctionem eta Rainaudoet Quesnelloomis-
sam, ex anterioribus editionibus et nostris codd.
revocavimus.
(o)Codex Veron omittit, adsubsidium;ei postpau-
ca habet, Quoniam ipsis miserebitur Deus.
nium non semper universu Ecclesia servaverit. Sed
C f|uod in Itomana Ecclesia antiquaobservantiacusto-
muni locutione ac sensu inolevisse videtur ;acpro-
ptcrea. S.Hieronymus in ep. 7l,ad Lucinium, n. 6,
licet de observantiisquarumdam Eeclesiarum pecu-
liaribus loquerctur, non dubitavitscribere: Unaqux-
queprovincta abundet in suo scnsu, etprsecepta majorum
leges apostolicas arbitretur. Observavimus praterea
Leonem frequcntcr jpjuniaeialiaChristianacpietatis
opera apostolica' inslilutioni irleirco tribuere,quod
j( junium et aliasejusdem generis observantias apo-
peculiarisjejunii aut alteriuspiiopcris determinatio
ab apostolis profecta non fuerit, sed ex apostolica
eruditione a Patribus seu majoribus fuerit instituta.
Ita collectas quasdam Romanae Ecclesise proprias,
quas prudenter a Palribuset utdiier ordinatas agno-
scitserm. de Collectis, c. 3, apostolicsc institutioni
\

(h) Prima editio, a corporalibus ; et dein hanc sor- nibilominus tribuit: quia,inquit serm.3, bcatissimi
fetonisclausulara praefert : Per Dominum nostrumJe- D diseipuli veritatis (id est apostoli)//oe diviniius ihspi
sum Christum Filium luum,qui tecum vivit et egnal in i rala commendaveredoctrina, ul quoties c;vcitas paga-
unilatc Spiritus sancti Deus, per omnia saecula ssecu- utirum superstilionibus suis esset intentior,tuncpr3eci-
lorum. Amen. pue populus Dei oratianibus ct opcribus pietatis in-
(?) In mss. libris collect. 3, qui superiorem scrmo- starct occasione autem paganicae superstitioniseas
:

nem inscripscrunt l)c Pentecoste sermo IV, huic

: collectas a Patribus institutas tradit. Similiter jeiu-
titulus praengilur: Dc Jejunio Penlecostes scrmol, et niiim quatuor temporum mensis decimi a Patribus
iia etiam in tabula primae editionis. suncitum uxpresse docet S. Pontifex scrm. 1(5, cap.2,
(./) AdjectivumC/imrtuwffmpraeteriil Quesnelli edi-
.
inquiens Sancti Patres nostri divvnitus inspiraUde-
:

tio : revocavimus ex casteris editionibus, quibusom-
nes nostri codices, uno excepto, favent.
("/.)
Lectionar. Bcrgomen., consuetudine.
(I) Haecconformia videnturAugustinidoctrinaelib.
1\' '!.•
Baptismo cap.24 :<Juo<l universa tcnet Ecclesia.
necConciliis institulum, sed semper retentum est,non
msi auctoritate apostolicatraditum rectisetme credilur.
Displicct tamen nonnullis quod hanc apostolica tra-
ditionisprierogalivam Auctor tribueritetiumjejunio
cimi mensis sanxerejejunium ;eum quibusnon aliter
conciliari potesl apoi tolica traditioseu institutio.cui
idemjejunium passim abeodem ascribitur, nisiquia,
n! ;i 1
1
serm.81,cap. l,interomniaapostolicaeinstituta
doctrinae, quae ex divinae eruditionis fonte manarunt,
dubium iiim esl.... Iianc jirimum ab cis nbscrcunliam
fuisseconceptam, utsanctiobservationejejuniiomnium
virtulum rcjulas iuchoarvnt.
 419 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 420

ctdc sajxcti Spiritus prodiredoctrina ;qni nuncSl? A dinem \

lebt sux Ps. lxyji, : i(> ; et iterum : Do
qiioquecordibusfidclinm suis proesidel institutis,ut in lumine vultus tui ambulabunt, et in nomine tuo
ea omnes et obcdienlor custodiant etsapienter intel- exsultabant tota die, et in justitia lua exaltabunfur,
ligant. Nam Pascha
curn in die Pentecostes, quem a quoniam gloria virtutis eorum es tu [Ps. lxxxviii, 17).
Domini quinquagesimuni cclebramus, promissus a C^p. IV. — Et ideo, dilectissimi, socundum eru-
Domino Spiritus sancttis oxpectanlium mentes ma- ditionem Spiritus saneti.per quem Eeclesiae Dciom-
jore quam unquam copia et clariore prascnlia sme niumvirtutum collata sunt dona,suscipiamusalacri
majcstatis implcvcril, manifestissime patet intcr fide solemne jejunium(d)etin mandatis, quac pote-
caeteraDei tnunorajejuniorum quoque gratiam,qua3 rimus efficere, conlineamus nos ab inflationc jactan-
hodicrnam festivitatem indivisa subsequilur, tunc ad Dci gloriam euncla roferentes, qui et bona-
tiae,

fuisse donatam ut sicut fuitconcupisccnliainilium

: rum cst inspirator voluntatum, et bonarum est
peccatorum, ila sit conlinentia origo virtutum. auctor actionum, dicente Domino Sic luceat lumcn :

Cap. II. —
!n cxcrcendo autem hoc Dei muncre, veslrnmcoram hominibus, ui videant opera vestra bona,
non ideo segniores esse dcbcmus, quia et Judaei et ct magnificent Palrem vestrum,quiin ccelis est [Matth.

haeretici soepe ab edendi libertate se continent, ct v, 1G) : qui vivit et rcgnat (e) per omnia saieula sae-
apud ipsos paganos sunt quacdam (a) vana jejunin. culorum. Amcn.
15
Aliud enim agit sub veritatc ratio,aliudsub falsitate
SERMO LXXX [Al. LXXVIII].
doceptio. Apud nos fidcs sanctificat etiam mandu-
(f) De Jejunio 1'cntccostcs III.
cantem; apudillos (b) infidelitas polluit jcjunantcm.
Unde quiaextra Ecclesiam catholicam nihil cst in-
Synopsis. — llajcjnnaiidumessc, ut quod suhtrahitur
memis, impendatur charitati, qux jejunio prx-
tegrum, nihil castum, dicente Apostolo Omnequod :
cellit.
non est cx fide, peccatum est (liom. xiv, 23) cum :

Sanclarum solemnitatum. dilectissimi, ordine ce-

divisis ab unitate corporis Ghristi nulla similitudine
lobrato et spiritalis laetitue devotione completa,
comparamur, nulla communione miscemur quod :

oportct nos ad salubritatem recurrere parcitatis,

utiquonobissaluberrimum maximumquejcjunium
remcrliumquejejunii el oxorcondismentibusct casti-
cst. Ad virtutem enim continent se nihil prius per- ;

gandis adhibere corporibus : ut quia nos satis de

tinet quam ab erroribus abstinere,quiatuncdemum
hoc et divina monita ct propria experimcnta docue-
bene ambulatur, cum per viam veritatis inceditur.
runt,primumper sacratissimorumdierum(</)recur-
Nam quia angusta et ardua dcclinantcs,pruclivia ct
sum divinae pietati gratias referamus, tum sanctas
lata sectando, cilo in perditionem deveniunt, melior
continentiac deliciasappetentes, aliquantulum nobis
est gradus lentior per iter rcctum, quam velocitas
de terrenorum ciborum abundantia subtrahamus :

festina per devium.

SfSMVi) ut proficiat eleemosynis quod non im-
Gap. III. — Agnoscat ergo catholicus Ghristianus
ita

ponditur mensis.Tunc enim demum ad anima cu- 5

(c)fructusjejuniisui, quod etiam intermaximas lar-

ralionem medicina jejunii, cum abstinentia
prolicit
gitates sterilissimum erit, nisi de sancti Spiritus ri-
jejunantis esuriem reficit indigentis. Quia ergo sci-
gatione processerit.Cumenim dicat Aposlolusnullas
mus apud misericordem Deum jejuniis praocellere
sibivirtutes sine charitate prodessc (/ Cor. xin, 1),
elcemosynae largitatem, diccnte ipso Domino : Date
idcmque dicat charitatem Dei diffusam esse in cor-
cleemos\jnam,et omnia munda sunt vobis(Luc. xi, 41 :

dibus nostris per Spiritum sanclum qui datus cst

sianimas nostras a pcccatorum sordibus cupimus
nobis (l\om. v, 5) cavendum est nc bona quae fa-
:

emundari, elccmosynam pauperibus non negomus,

cere sine bonitatc non possumus, elatione perdamus.
ut in die rctributionisad promercndam Dei miscri-
Nam omni se mcrito laude dispoliat qui 818 de
cordiam, misericordiae operibus adjuvemur, per
studiis industriae suae in se magisquam in Domino
Christum Dominum nostrum. Amen.
gloriatur(/ Cor. i, 31 ; II Cor. x, 17 ; Jer.. ix, 2.1) :

cum beatus David doccat in sanctorum opcribus SERMO LXXXI [Al. L\X1\ .

Dcum csse laudandum, diccns Mirabilis Deus in :

Dc Jejunio Pentecostes IV.
sanctis suis, Deus Israel ipse dahit virtutem ct fortitu- rj Simps\s.—l.Peccaticausamfuissegulam,ideoabstine*

(a) Prima editio et cod. Bon.. nove. male. Indican- potuerimus, pro potcrimus in ms. Vat. collcct. 5.
tur autemjcjuniaa paganis lacfaob vanamgloriam, (cQuidam codd. addunt, cum Filio ct Spiritu
qua; idcirco sub falsitate deceptionimoxdep\it&nl\ir, sancto.
Ita etiam Pharisa^orum jo.junia, quae Auctor serm. Duos antecedentes sermonesin
festivitate Pen-
I
89, cap. 1, otiosa appellavit, ad humanam laudem tecostos habitos liquet nam primus, Hodieman :

captandam relata commcmorat serm. 92, cap. 2, festivitatem descensioni sancti Spintus consecratam
Mox trcs nostri codices, lliad autem agit. initio momoral, ot socundus cap. I, festivitatem ho-
(b) llujus loci scnfcntia in obscrvationibus illus- diernam item appellat, quam jejuniorum gratia indi-
trabifur. visa subsequitur. At hunc tertium sermonem ipso
(^)Quesncllus,Rainaudi editionom sccutus,,s-««r7i- je.juniorum die habitum indicarevidenturillaquibui
tatem jcjuiiii sui. Anteriorumeditionumetnostrorum initio sanctarum solemnitatum ordinem cclclratum,
oodicum Lectionem preetulimus, cum pracsertim do- <7 spiritualis Lrtiti.r devolienem completam tradit.
men fructus adjectivo steritissimum, quod subjicitur, [ta ox editis ante Quesn.,apud qucm. ilccursum.
;/

omnino congruat. (h) VulgatianteQuesn., e.- cepta prima editione.ifa

(d)Cod.Bor).ct primaeditio, ut in mandatis.Uox, proficiat.
 q

m SERMO LXXXII. 422

tw conU rendum.
esse 11. I — re i» \ !. is inferendum, sed ignibus concremandum, di-
teriorem hominem, quanto magis exterior a scn- cente Domino Omnis plantatio quam non plantavit
—
:

suum illecebris se eontinet. 111. Post iudulgen-

Pater meus ccelestis eradicabUur (Matth. ix, 13). Cus-
tise tempora,ad jejunia recurrendum,ut negligentia
IV. Perjejunium — todienda igitur nobis omnium gcrminum (;/) cst
vel casttgetur, velnon obrepat.
et bona opera mundari hominem apeccatts. seminumque gonerositas,quam ex summi Agricolae
C.\p. I. — Intcr onraia, dilectissimi, apostolicse plantatione concepimus,et vigili sollicitudineprovi-

D8titutadoctrinx,quaeexdivin<e a eruditionisfonte dendum ne Dci munera aliqua invidentis inimici

fraude violentur, ct in paradiso virtutum concres-
nanarunt, dubium non est, influente in Ecclesise
cat siiva vitiorum.
mncipes Spiritu sanclo.hanc primum ab eis obser-
anliam fuisse conceptam, ut sancti observatione Gap. IV. -• Ad deftlinandum autcm hoc malum,
ejunii.otiiiiium virtutum regulas inchoarent quia :
niliil est potentius elcemosynisatquejejuniis, dum
ct carnales cupiditates continentia necat, ct desidc-
nullum ad praeceptaDei b exsequendaprodesset, si
ihristiana mililia contra incentiva omnia vitiorum
riorum spiritalium fruclus misericordiae (h) cura

se sanctificalione muniret. Cum enim multiplicat.Unde charitatem vcstram solemniter ad-

ifcntinentiffl

)cr illecebram cibi irrepserit prima causa peccati, moncmus ut pcr castigationem corporis etperopera

pio salubrioreDci munere utitur redemptalibertas, pietatis mundari ah oninium pcccatorum sorde
(i)

abstinerc conccssis, quse frenare se el sexta feria jejuncmus; sabbato

cupientes.quarta
]u iMi ut noverit

macivit avetitis? Omnis quidem creatura Dei bona autem apud beatissimum Petrum apostolum vigi-
•st, et nihil est abjiciendum <juod cum gratiarum ac- lias celebremus : cujus mcritis et orationibus ita

ionc pcrcipitur (/ Tim. iv, 4) ; scd non ad hoc creati nos per omnia ctedimus adjuvandos,ul misericor-
lumus ut fceda ct \c) impudenti aviditate omncs dia Doi et jojuniis nostris adsit et votis, per Chris-

nundi copias expetamus,tamquam quod licet sumi tum Dominum nostrum. Amcn.
lon liceat prffltcrmilti.
3**1 SERMO LXXXlI [Al. LXXX].
apostolorum Petri Pauli.
Cap. —
Laudetur Deus,qui hominum usui tam
II.
In Natali
—
et

Svnopsis. l.Qu-anlum Romssgloria per religionem,

1*20 multadonavit sedAGNOSCATrationalisanimus
:
apostolorum ministerio, creveril. II. Quomodo —
aicijores delicias menti datas csse quam carni. Et Romanum imperium Christi impcrio servierit. —
lum audit sibi per Spiritum sanctum dici: Post con- III. Cur Romae primaria Ecclesiaesedesconstitutasit?

-upiscentias tuas(d non eas,et a voluntate tua avertere

— IV. Quanta Petri fortitudo ct charitas Romam
ingredientis.— V. Qui Petri labores, antequam Ho-
Eccli. xvin, 30), intelligat sibi contra omnia qu® mam veniret. —
VI. Petrum et Paulum Petro con-
jensibus (e) corporcis blandiuntur, temperantiae se- sociatum,duo prseclara divini seminis esse germina.
ctandam esse virtutem, per quam, dum exterioris — VII. In horum festo quantum Ixtandum.
liominis voluplas minuitur, sapienlia interioris au- L Cap.I. —
Omnium quidcm sanctarum solemnita-
getur. Non enim idcm vigor cordis cst sub onere tmn, dilectissimi, totus mundus est particeps, et
cibi, qui sub levitate jejunii; nec eunidem sensum unius fidei pietasexigit ut quidquid pro salute uni-
potest satictas gcnerarc quem parcitas. Quia cum versorum gesturn (j) rccolitur,communibus ubique
caro concupiscens adversus spiritum spiritali cu- gaudiis celebretur.Verumtamen hodierna fcstivitas,
piditatc superatur (Galal. v, 17;, libera oblinelur prfflter illam reverentiam (juam toto terrarumorbe

sanitas ct sana libcrtas : ut et caro mentis judicio' promeruit.speciali ct prrqiria nostrs urbisexsulta-
:t mcns Dci regatur auxilio. tione vcncranda est:ut ubi prfflcipuorum apostolo-
Cap. III. — Ad hanc ergo utilitatcm nos,dilectis- rum glorificatua esl exitus,ibi (k) in die marlyrii eo-
tempus invitat, ut a resurrcctione Do-
3iini,pra;sens rum sit kclitiffl principatus. Isti enim sunt viri per
miniusqueadadvcntum Spirltussancti quinquagin- quos tibi Evangelium Christi,Roma, resplenduit;et
ta diebus emensis,quosinkctitia prfflcipufflfestivita- qme eras magistra erroris,facta es discipulaverita-
gimus,ad jejuniorum remedia'/) recurramus: tis.Isti sunt (l) sancti patres tui verique pastores,qui
ne forte per occasionem liccntiffl blandiorisaliquas tc regnis ccelestibus inscrendam multomelius mul-
ncgligcnti.-e culpas delectabilium usus inciderii. toque fclicius condidcrunt,quam illiquorumstudio
Terra enim carnis nostra, nisi assiduis fuerit sub- D prima mconium tuorum fundamenta locatasunt: ex
acta culturis, cito de segni otio spinas tribulosque quibus is qui tibi nomen dedit fraterna tc caedefoe-
producil, ct partu dr'gencri dabit fructum nonhor- davit.Isti sunt qui te ad hancgloriam provexerunt,

(c) Ita cum

Quesnello nostri codices et similiter (h) Sic nostri codices et omncs editiones,excepta
Bertn. 1 Dubitandum non est omnem ob-
7'.). cap. : Quesnelliana,in qua, nullo indicato codice, cultura.
servantiam Christianam eruditionis esse divinss. Cste- rima editio, mundari ad omnium peccatorum
iones, institationis. sorde euremus. Quarta igiluret sexta feria, etc.
b Prima editio, excipienda. (/) Lectionarius codex Veron. S. Pirmi Majoris,
c Duo codd. Vatt., imprudenti. recolimus.
lidem duo mss., ne eas;et dein, pro avertcre,
•
(h) Ilis vcrbis Quesncllus longam annotationcm
nnus ex iisdem collcct. 5 et prima editio collect. 3 Bubjecit, quam non inutili, ut spcramus, disquisi-
babent, vetare. tione illustratam inter observationcs invcnies.
(e) In iisdcm codd., corporis. i Vox sancti addila cx au ti uissi mo Vat. 3835,
I 1'rima edilio et codex lion., concurramus. ex laudato Veron. et ex Homil. Pauli Diac.
(g) Verbum est et nostris mss. adjccimus.
423 S. LEONIS MAGNI SERMONES. m
322 ut gens sancta,populus electus, civitas sacer- \ ius illigata, lantum \er Ghristum cst mirahilius
dotalis et regia,per sacram bcali(a) Petri sedem ca- absoluta.
put orbis cffccta, latius j)i<t^ idcres religione divina
;
Cap. III. — Xarn cum duodecim apostoli.accepta
quam dominationc terrena. Quamvis enim multis pcrSpiritumsanctumomniumlocutionelinguarum,
aucta vicloriis jus impcni tui torra marique protu- imbuendum Evangelio mundum,distributis sibiter-
leris,minus tamen cst quod tibi bellicus laborsub- rarum partibus, suscepissent, beatissimus Petrus
didit quam quod pax Chrisliana subjecit. princeps apostolici 323 ordinis, h)ad arcemRo-
Cap. II. — Dcus namquc bonus,et justus,et om- mani destinatur impcrii:ut lux vcritatis quae in om-
nipotcns, qui misericordiam suam humano gcncri nium gentium revelabatur salutem, efficacius se ab
numquam negavit,(/>) omncsqucin communcmorla- ipso capite per totum mundi corpuseffundcret.Cu-
lesadcognitionemsuiabundanlissimisscmpcrbcne- jus autem nationis homincs in hac tunc urbe non
ficiiserudivit, voluntariam errantium caecitatcm et essent? autqua: usquamgentcsignorarent quod Ro-
proclivem in deteriora ncquitiam secrctiori consilio ma didicisset?IIic (i) conculcandao philosophiae opi-
et altiori pictate miseratus est, mittendo Verbura nioncs, hic dissolvendae erant terrenaj sapientise
suum sequale sibi atque co»ternUm.(c) Quod caro fac- vanitates, hic confutandus daemonum cultus, hic
tum itadivinamnaturamnaturae univithumanae,ut
n omnium (j) sacrificiorum impietas destruenda, ubi
illius ad inflma inclinatio, nosfra fieret ad summa diligentissima supcrstitione habebalur collectum
provectio. Ut autcm hujus incnarrabilis gratiae per quidquidusquamfueratvariiserroribus institutum.
totum mundum diffunderetur effectus, Romanum Cap. IV. —
Ad hanc ergo urbem te, bcatissime
regnum divina providcntia pracparavit;cujusad cos Pctre apostole, vcnire non mctuis, et (A) c.onsorte
limitesincrementaperducta sunt,quibuscunctarum gloriae tuae Paulo apostolo aliarum adhuc Ecclesia-
undique gentiuin vicinact(//)conliguaessctuniversi- rum ordinationibus occupato,silvam istam fremen-
tas. Disposito namquc divinitus operi maximc con- tium bcstiarum et turbulentissimae profunditatis
gruebat, utmultaregna unoconfccderarentur impe- oceanum,constantior quam cum supra maregrade-
rio, et cito pervios haberet populos (e) praedicatio reris, ingrcderis (Matlk. xiv, 30J. Nec mundi domi-
generalis, quo unius teneret regimen civitatis. Haec nam 324 limes Romam, qui in Caiphae domo ex-
autem civitas ignorans suae provectionis auctorem, paveras sacerdotis ancillam (Mallh. xxvi, 70).
cum pcne omnibus dominaretur gentibus,omnium Numquid aut judicio Pilati, aut saevitia Judaeorum
gentium serviebat erroribus, et magnam sibi vide- minor erat vel in Claudio potestas, vel in Nerone
baturf/) suscepissc re!igioncm,quia nullam respuerat crudelitas? Vincebat ergo materiam formidinis vis
falsitatem.Undo(fl)quantumeratpcrdiabolum tena- amoris;(/) nec aestimabas pavendosquos susceperas
(n) Hic observandumestquodlicet sanctosPctrum u (g) Duo mss. Vat. et prima edilio,(/Hfl/?/o,et dein,
et Paulum patres ct vcros pasiores RomanacurbisLeo tanio. Postea pro, mirabilius, in anliquissimo Vat.,
dixcrit paulo ante, .sedem tamen episcopalem uni misericordius.
Petro tribuit,ac pcr eam caput or6?.v Romam
effectam (/i) Ex Sacramentario Romano omnium antiquis-

tradit, cujus sedis causa toti orbi pnesiilet, adeo ut
exinde latius pnesideut rcligione divina, quam domi-
natione terrena. Quibus concinunt illa Prosperi in
carmine de Ingratis : SS. Pctri et Pauli num. 10, ut conferenti patebat.
Sedes Roma honore
Petri, quae pastoralis
Facta caput muudo, quidquid nou possidet armis
Religione tenet.
Similia leguntur apud auctorem dc Vocat.omnium
gcntium, lib. n, cap. 16. Hinc autcm priraatus di-
gnitas atque auctoritas,qua3 in totum orbem,etiam
extra Romani impcrii linesprolenditur,ab imperiah
urbc, cui episcopatus Petrus fuit affixus, origiaem
habcre non potuit, utquidam hcterodoxorum som-
niarunt.
(b) Antiquissimus Vaticanut codex idemque Ro- D
manus post verbum, negavit, haeo a.ddit:nobi$ etiam
beatos uposlolos ct martyres in kae urbe pro custodia
cotlocavit; quae fortc verba uti Romanae urbis pro-
pria, in aliis mss. Lcctionariis ad aliarum Eccle-
siarum usum pertincntibus ct exinde in collcctio-
simo, quod tomo II dabitur, patet quasdam hujus
sermonis sentcntias, ac ctiam verba aliquot pecu-
liaria fuisse traducta in praelationem diei natalis
(?) Ita resposuimus non tam cxeditis anteQuesn.
quam ex sexnostriscodicibus.Equidem participium
conculcandcB exigere videntur reliqua simili partici-
pio elata, dissolvendx, confutandas, deslruenda.
Quesnellus cx tribus suis codd.supposuit,fo//«c/a«-
tes, pro quo melius ct cohaerentius in anliquissimo
^'at., $oliuctandde.
(j)Vulgati anteQuesn.,sam7c(/Jon/wcumantiquia
Vat. et mss. collect. 3 et 4. At in margine notant,
sacrificiorum. Hanc vocem Quesncllus ex qualuor
suis codd.textui inseruit;nec expunximus, quiacam
invenimus in Lection.Veron., in codd. collect. 5 el
in exemplari Pauli Diac.Paulo post, variis erroribua,
pro vanis erron'6«s,magis placuit ex tribus optimis
Lectionariis.
(k) In llomil. Pauli Diac, ui cum consorie glorix
tuas Paulo. .constantiorquam supra maregrad
. .

nibus omissa fuerunt. ingredereris. Id tamen nullis aliis mss. fulcitur, aa

(c) Edit.ante Qucsn. cum mss. collect. 3 el 5, Ver-
bum igitur caro /ac/wwi.EmendationemQuesnelliap-
probant noslra Lcctionaria aliiquc aliarum collec-
tionum codices.
(d) Cod. Ron. ct prima editio, continiui.
(e) Vetusiiss. VBt.,pr>3Bdicatio regeneraUonis^quos.
(/) Sic cx antiquissimo Vat.ex cod.Veron.et Paulo
Diac.AL, assumpsisse. Mox ex iisdem mss. uec uon
ex aliis duobus collect. i et 5, respuerat , ubi prima
editio habet, respueret, ccelerao edit., rcspuebat.
praeterea opponitur Leonis snntentiae, qui Paulum
aliarum adhuc Ecclesiarum ordinationibus occupatum
tradens,Petrum cum co Romamingressumaffirmare
non poluit. Addc quod hoc capite indicat Pelrum
Romae fuisse sub Claudio, et cap.G eidem consccia-
tum tradit Paulum sub Neronis itnperio.Hxc quoqu*
sumpta videntur exChronico Prosperi,qnoLeonem
usum osteudemus in observat. ad serm. 77.
/ Vulgati cum Lectionario Veron. et mss. poste-
riorum collectionum Nec ajstimabas terrori ceden-
:
 ; :

425 SEHMO LXXXII. 426

diligendos.Honcautem intrepidaecharitatisaffectura A temporCj quojam omnis

innocontia, omnie pudor,
jam tunc profecto conceperas quando profei omnisque sub Neronis laborabat impcrio.
libertas

amoris in Dominum trim-e interrogationis eet soli- Cujusfuror per omniumvitiorum inflammatus
data mysterio Joan. xxi, 15-17 Xec aliud ab hac . cessum, in hanc eum usque lorrentcm suje prreci-
mentis taae intentione qu.esitutr. est, quam utpas- pitavit insaniae, utprimus nomini Christiano atroci-

eendis ejus a qucm diligeres, ovibus, cibum, quo tatcm generalis persecutionis inferret, quasi per
ipse eras opimatus, impenderes. sanctorumnccesgratiaDeiposset exstingui (h) qui- :

Cap. V. — Augebant quoque fiduciam tuam tot bus hoc ipsum crat maximum lucrum,ut contcm-
signa miraculorum.tot donacharismatum, b totex- ptus vitae hujus occiduae, perceptio ficret felicitatis
perimentavirtutum. Jam populus,qui ex circumci- aeternae. Pretiosa (i) est ergo in conspeptu Domini

sione crediderant, erudieras ; jam Antiochenam Ec- mors sanctorum ejus (Ps. cxv, 15; nec ullo crude- ;

clesiam.ubi primum Ghristiani nominis dignitas est generedestrui potest sacramento crucis Chri-
litatis

orta Act. XI, 26), fundaveras ;,jam Pontum, Gala- sti fundata religio. Non minuitur persecutionibus
tiam, Gappadociam, c Asiam atque Bithyniam le- Ecclcsia, scd augetur et semper Dominicus ager
;

gilms SSft evangelicae pracdicationis d) imbueras ; scgete diliori vcstitur,3$G dum grana,quae singula
nec aut dubius deproventu operis, aut de spatio _ cadunt, multiplicata nascuntur. Undeduoista pra>
e)

tu.r ignarus aelatis.tropceum crucis Christi Romanis clara divini seminis germina in quantam sobolcm
arcibus infercbas,quo te divinis prceordinationibus i pullularintjbeatorum millia martyrum protestan-
anteibant et honor potestatis, et gloriapassionis. tur; quae apostolicorum aemula triumphorum, ur-
Cap. VI. — Ad quam beatus coapostolus tuus, bem nostram purpuratis et longe lateque rutilanti-
va- elcctionis \ct. ix, 15 , et specialis magister bus populis ambicrunt,et quasi exmultarum hono-
gentium Paulus occurrens, (f) eo tibi consociatuscst regemmarum conserto uno diademate coronarunt.

ilum, dum horum saluti consulis,quos susceperas dili-
gendos. Quesnellus hanc lectionem secutus, perinde
ac Latinus Latinius,conjeci1 pro diligendos forteme-
lius legendum, dirigenaos: sed « vel littcrulam,
inquit, sine ms. cod. auctoritate immutare roligio
fuit » et addit
; « Canisii ct Suriiedilioet ms. Vieto-
: Quosnello laudatis opponimus non solum omnes co-
rin. et duo nostri Vatt. ejusdcm collcct. 5 habent
alenaos;» quod ctad vulgatarum editionummargi-
nein appositum est. Omnem diificultatem sustulit
lectio textui anobis inserta auctoritate antiquiss.
Yat.et triumLeetion. Vallicell., quae ctiam cum an-
tecedentibus formidinis et amoris probe cohaeret.
Ifox ardorem loco affectum in anliquissimo,Val.
a Id eodem Vat., quem diligis.
(b) Tot pro atquc, quod erat in editis, scripsimus
ex antiquiss. Vat. cum Leoninae syntaxi melius
eongruat.
Haecvox Asiam desideratur in codd.mss. Thua-
naeo, Corbeiensi.DxonicnsietSainmagloriano. Unde
merito addilam csse suscpicamur, translatainque
huc ex initio Epistola? primas beati Potri apostoli
ubiquatuorillisprovinciishicenumeratisadjungitur
Asia, vel ex Hieronymi libro dc Scriptoribus Eccle-
traxit, apparebit.IbiPaulus conversunj,,ut itadixerim,
mundum Andreas post sc Achaiam. Ibi
ducens. Ibi
Jounnes Asiam, Thomas Indiamin conspectum sui ju-
dicis conversam ducet, etc. (Juesnellus. Sed ad vin-
dicandam leotionem vocis Asiam quatuor codd. a
diccs quinque collectionum, verum etiam quatuor
mss. Lectionaria, tria Vallicell. et antiquissimum
Vat., quod cuin sit certo Romanum,maximi haben-
dum est. Non diffitemur tamen in exemplo Pauli
C Diac. et in Lection. Veron. eam vocem deesse.
(d) Sic melius ex laudato antiquis.Vat.et duobus
Valhcell.Al.', implevevas. Id autem ne referamus ad
Epistolasq.uasPetrusin memoratas pro vincias misit,
iliud suadet quod S. pontifexhicex contextu loqua-
tur de rebus qu;o praacesserunt adventum ejus Ro-
mam sub Glaudio; cum praesertim tum non distin-
gueretur dunlex Petri advcntus inUrbem, ut ex Pro-
speri Chronico, quo Romani cjus aHatis utebantur,
colligere licet. Prima autem Petri Epistola in eas
ias missa Romae scriplafuit, cum jam antea
illesaltem transiens iisdem provinciis Evangelium
prnedicasset alias nihilerat cur ad haspotiusquam
;

siasticis, in Petro, undc ha?c mutuatus esse videtur ad aliasprovincias scriberet. HincevanesciteaQues-
Leo noster. Quidquid sit de aliis, potuit haec ejus nelli conjectatio ad excludendum ab hoc sermone
esse sententia ex Ecclesiae forsitan Romanae tradi- nomen Asiae,mvaxruxn Leonem potuissosentire£!'«/i-
tione hausta,Evangelium Asianis a Petronon fuisse gelium Asianis a Petro non fuisse prsedicatum.
praedicatum. EtreveraPaulo apostolo debereviden- (e) Ita ex pluribuset potioribus nostris codd.ncc-
lur Asianae Ecclesiae fidci suajsemina.cum ex una par- non ex Homil. Pauli diac.Al. in vulgatis, provectu.
tedeseipsohoctestcturApostulus:.S'?'c'/!//cm//r,V(//ra- rj Mox Petrus de spatio suse getatis non ignarus dici po-
ingeliumhoc, non uln nominatus est Christus, nc tuit sive quia Christus, Joannis xxi, 19, praedixe-
:

tuper alienumfundivmentumaedificarem; sed sicutscri- rateumad senoclutem pervcnturum Cum senior :

ptma cst: Quilms non est annuntiatum dc eo videbunt, fucris; sive quia Pctrus Ep. II, c. i, v, 11, scripsit
ct qui non audierunt intelligent. Propter quod et im- Certus (juod vclo.r cst depositio tabernaculi mci, se-
pediebar plurimum venire ad vos, el prohibilus sum cundum quod et Oominus noster significavit mihi.
usque adkuc. Exaltera vero parte testis est S. Ire- (f Haec lectio praderenda fuit auctorilate anti-
nacus lib. ui, cap. 'A. ab illo gentium magistro fun- quis. Vat. Al. codcm. ,

datam csse Ephesi Ecclesiam totius provinciae prae- xcessus.

cipuam, aJoanne postmodum curatam. Plunmas 'lr Aptior contextui vox, quibus, quaB habetur in
certeibidem Ecclcsias fundatas esse ab eodem apk)- pnma editione el duobus mss. Vat., quam in vulg.
stolo facile persuadent ea quae a S. Luca in Aclis cujus.
apostolorum referuntur,de peragratisa Paulodiver- rbum esi addidiraus cx antiquissimo Vat.
.

'.

detriennali ejusdem
818 Asiae provinciis, mora illic ius. Veron. etHomil. Pauli Diao.ac prima editione.
Stpraedicatione. Libetbic Gregorii Magni locum ad- ic cum Quesn. el prima cditionc praecipui no-
-

ducereexHomil. l7inEvang. inquit, lunto : In illo, sii-i oodicee. Al., germmarint. Paulo post editiones
examine... unusquisque quid sit operatus, ostende- ante Queen. et aliqui mss., qui apostolicorum xmu-
tur. Ibi Petrus cum JiuUca convcrsa, quum post se li triumphorum aeque bcno. ;

Patrol. LIV. u
 , ;

427 S. LEONIS tfAGNI SBaMONES. 528

CAp. VII. — (rt)Dequo proesidio, dilootissiini, divi- A. tire discretum quia illos d et electio pares,etla-
;

nitusnobis ad excmplum patientiae et conflrmatio- bor similes.et linisfech aequales [e Sicut autem et
.

ncm fidei praeparato, universaliter quidem in om- nos experti sumus, S^? et nostri probavere majo-

nium sanctorum commemoratione laetandum est, res,credimus atque confidimus, interomneslaborea

cst (6) exsul- misericordiam Dei, sem-
istius vitae,adcibtinendam
sed inhorumexcellcntiapatrum merito
tantiusgloriandum,quosgratia Dei in tanturn apiccm pcrnosspccialiumpatronorumorationibusadjuvan-
interomniaEcclcsiaemcmbra provexit, utcosincor- dos : ut quantum propriis 328 peccatis deprimi-

pore,cuicaputestChristus(fy/(«. i,22), quasi gemi- mur, tanlum apostolicis meritis erigamur. Pcr Do-
num(c)constitucritlumenoculorum.Dequorumme- minuiu nostrum Jesum Christum, cui est cum Pa-
atque virtutibus, quae omnem loquendi supc- tre et sancto Spiritu eadcm potestas, una Divini-
ritis

rant facultatem.nihil divcrsum.nihil debemussen- tas in saecula saeeulorum. Amen.

(a) E.-cdem editiones cum cod Veron, ct mss. maute de Vapostolal; et hunc quidem primatum non
collect. 3 et5: De quarum prxsidio. meri honons, sed praecipue potestatis acjurisdiclio-
Ita cum-Quesnello nostri codd. Caetcrae edi-
nis primatum esse, ipsi ctiam Galli thcologi cum
(b)
tionos, excellentius
catholica Ecclesiafatentur; undeet Lco, paulo ante,
(c) Quesnellusexquinquesuismss.posuit,«wsfrw cap. 5,non merum honorem,sedhonorempotestatisex
Nulli nostri codices, nullae editiones id prasfe- B divinis prgeordinationibus Petro attributumagnovit.
rei.
runt; sci vcl constituerit, vel constitueret. Primum His verbis.fecit ,3?<7Wfl/t\s,clauditursermoistein
<)

praHulimus ex aliquot nostris potioris notae codici- mss. Corb., Thuan. et Sammagloriano, desiderun-
bus, ac praesertim cx antiquiss. Vat. turque subsequentia verba ad finem usquc. Ex qui-
(d) Voces et electio pares,desuntin
antiquiss.Vat. bus conjiciatnonnemo velhaec addita esse pro usu
Intelligiturautemelectioad apostolatum, quo pares alicujusEcclesiae, cuius speciales patroni erant, ut
fueruntPetrusetPaulus.quiaa Christo uterque apo- ibi legitur, apostoli PetrusetPaulus. IIoc cnim usi-

stolus electus fuit; quod primatui nihil praejudicat:

tatissimumessenon ignorant, qui evolvendis anti-
quis Lectionariisassuevere; siL^onis snnt.hac
nam.utLeo tradidit scrm. 4, cap. 2: Unus Petrus vel,

eligitw, qui. omnibus apostolis

. .
prxponatur
. .
et ep. 10, cap. 1, de apostolatu loquens, ad
quem
omtfes apostoli vocati fuerunt, Hujus muneris sacra-
mentum, inquit, ita Dorninus ad omnium apostolorum
officiumpertinere voluit,ui in beatissimo Petro apostolo-
rum omnium summo principaliter
vero seguales illos tradidit non potestate primatus.
sed fine, id esl morte seu martyrio. Haec autem no-
tanda fuere ob postillam Quesnellianae editionishuic
\ooo &ffix&m:Petruset Paulus geminusoculusEcclesiae,
aliter alteri cequalis. Ipse etiam Quesnellus
in opere
inscripto: La discipline dc 1'Eglise, tom. I. pag. 96,
altatis illisApostoliadCor. II, cap. xu NihUminus
fui ab iis qui sunt supra modum apostoli,
fatetur to-
tamhancaequalitatemrespiceresolumapostolatum,
nonvero primatumapostolatus: En tout cela Vequa-
lite ne regarde prcciscment que l'apostolat,non
.
partcminulumesse sermonem in codicibus adilla-
rumEcclesiarum usum scriptis, quae apostolosistofl
pro specialibus patronisnon habebanl. Qi
Eadem subsequcntia verbanosquoque deesse repa-
rimusnonsolum in Homil. Pauli Diacojji, vorum e-
Dein tiam in mss.collect. i, necnon in tribus Lectionariii
collocarit.
Valliccll., in uno Veronens., ac pra>sertim in anti-
quissimo Vat., qui erat ad usum Uomanae basilicae
SS.Philippiet Jacobi. Inhocautcmelin duobusVal-
liccll. postvocem, wquales, heec clausula subjicilur:
Per Jesum Christum Dominum nostrum ; cui est lionor
^
el gloria in ssecula sxculorum. Amcn. Soli codices
:
trium collectionum posteriorum 3, k ct 5 quod vi-
dcrimus) ea verba exhibenl, quae sicut Quesnellol
non ausus cst cxpungere,ita nec nos audemus.eurn
praesertim nihil repugnans contineant, nec stylus
la pri- a Leonino discrepet.

ADMONITIO 1N SEIIMONEM SEQUENTEM.

Monitumhoclocoinsuis editionibus Quesnellus posuit, ut rationem afferrel cur seuuenlem sennonem hinc
appendicem sunl ejus verba :« Sequitur inomnibus quaehucusqueprodierant
rejecisst. Il.rc
mbducium in
ct Paw/i.cujus initiumest: Exsultemus in Domino,elc, quein
editionibus Sermo 2 in Natali aposlolorum Petri
ideoa nostra removimus, quiaexceptis cxordio, quod Leonis proculdubio non est, et
quinquecirciter li-
iu Anniversario assumptionis, reliqua cx sermone 3 nunc
neis quss desumptae suntex sermone 2(nunc 3)
4) in Anniversario ejusdem tranecripta
sunt. Locum tamen ei dabimus in appendicula. In unico mss.
cod qui Regiae Bibliothecae est, inventus ost a
nobis hic sermo, qucm ad usum alicujus Ecclesiae parti-
inde manifestum est quod in ea exordii parte, ubi legimus: Beutum Petrun
cularis comnactum esse
huiccivitati dignatus esi prserogare, habetur in ms. Cod. Vrbi Romse dignatus cst, quae mutatio indicflf
:

eum Romae leotum non esse. ^ta ille.

_

expendentes hunc sermonem Lcom constanter attriom

Nos ud hgec aliquandiu ancipites fuimus. Dcui vero
&omnibus mss. quatuor diversse originis collectionum f. 2, 3 e t vcrttm cliam in quampl
non so ium
'..

externis, quotquot hoc cum scrmone reperimus, ipsum cum

optimse nolse Lectionariis lum Vaticanis,tum
ac proinde in eo loco qu ribus editionibus ohtiucbat
nello a Leone abjudicare ausi non sumu*;
visa cst auctoritas pnvstantissimi Lectionarii Vat. 3835, ouai
relinquendum putavimus. Id pot<
tribuit; etante annos mille exaratum vetustiorcm adhuc originem
certe Romanum nihil non sincerum Leoni
satis prodii ex peculiari annotatione in
praefatione descripta num. 6. qua S. pontifex coa-va fcrmc eidem for-
mula non sanctus, nec beattts, sed domnus appellatur. Hoc testimonium prse- omnihus habcndum. Etsi cnim
facile fuit errare in notandis aliamm
Ecclesiarum auctoribus quoad sermones qui aliundc accipiebantu
tamen facile invcniebir erratum in nominibus auctorum proprtas Ecclesuv, cum antiquioraet ut in
hoccodice
accidit)vicina Leoni exemplaria exscriberentur. Tanta
autem magis hujus Lectionani auctoriias facien
quanta alia pars ejusdem Leclionarii signata num. 3536 Leoni suppositum detexit sermonem <lc
Machal><ris,

iiunii iioii l.<oni.iii in aliis codicibm,et exinde in

omnibus vulgatis, sed Augustino tribuit : adeo in Leonis no-
niinc inscribendo duo hsec antiquissima Romana
Lectionaria accurata inveniunlur. Stylustjuidem hujus s<nno-
plane Leoninus est; nec intelligimus quid in c.vordio Quesnellum affenderit, unde istud Leonis
proculdu-
nts
bio non cssc nulla rationc altaia afiirmavcrit.
 ;

-JM SEll.Mo LXXXIV. 430

difficultatem non exiguam videtur facessere, illud unum esl, excepto exordio sermonis, ecetera iraus-
Quod
iptii deprehendi partimex sermone tertio, partim exquartode Natali suo. At usitutnm Lconi fuisse suarepe-
re atque transcribere, ex Epistolis liquet. Nam ?'// epist.28,adFlavianum,cap.3 etk, plures sententiae lcgun-
ir quae n verbum sumptae sunt ex serm. 21 c! 22. Iu epist, 12 i, u Paloestinos, septem capitula continentur
l
I

uv totidem verbis paucis e.\ m epist. Lu5, ad Leonem lugustum; ct in duabus his episto-
I

urrit textus sen 5, uo integra capita perficit. Ou& i

istolx 30 ef 31 //o// pauca
rpetita exhibent ; epistola autein 18 nonnulla repi ist. 1 <./ "J. Quisigiturmiretursiidipsum in hocser-

nne acci lit? Quod si nihil ejusmodi in aliis qui prodierunt Leonis sermonibus depn //• nditur, id cam habere
detur causam, quo recitata in una solemnitate non ita convenirent alteri, uti accommodari potuerunt Natali
. Petri quae olim in Natali auo de Petri laudibus disseruerat. Satis in hocfuit novum exordium fcsto S.Petri
'ngruum concinnare ; reliqua vero, quas hinc et hincex serm. 3 ac 4 excerpta fuerunt, adeo apte etcohceren-
r eonnectunlur, ut eumdem auctorem ac magistrum prceferant; nec quidquam incongruum ultibi recipiunt
i contigit in serm. appendici inserendo, qui etsi cx variis Leonis fragmentis contcxtus, alicubi tamen con-
I

rcinatorcm incautum manifestat, qnemadmodum suo loco annotabimus, Quid quod nonnullos sermoncs qui-
udam mutalis Leonem repetivisse probabiliter conjecimus annot. 13 inserm. c
90, sicut ct alios Patres aliquot
genus repetitiones usurpasse cx SS. Zenone et Ambrosio cognoscimus l Quidni igitur noster S. pontifex ex
io et altero sermone plura excerpens atque conjungens, novo proefixo exordio alius festivitatis proprio, novam
uxmdam formam ac novum sermonem effinxeritl
verba Beatum Petrum huic civitati dignatus est prserogare, quae in nostris codicibus retinenlur, ser-
oncm Romae ct pontifi.ce habitum declarant; nec dubium est quin mutatio voeumin codicequem Quesnellus
(i

ilit trtbuenda sit arbitrio librarii, qui pro alia Ecclesia particulari Lectionarmm scribens, Petrum non suse,
d Romanx civitati praspositum indicare voluit.

329 SERMO LXXXIII [Al. LXXXJ. A sanguis, sed ille mc tibi,cujus sum unigenitus, in-
Natali S. Pciri apostoli.
(a) In dieavit. Et cgo, inquit, dico tibi hoc est, sicut Pater
mopsis. I. Petri —
confessioet excellentia. II. — ineustibi manifcstavit Divinitatem
;

meam, ita ego

Qui'l ipsi Christus contuleriL —III. Pro ipsiusfi.de
oravit, et firmitatem fidei tribv.it. Totius Eceiesias notam tibi lacio excellcntiam tuam. Quia tu es Pe-
frincipem fecit. trus:\t\ esl, cum ego sim inviolabilis petra, ego Va-
C.w. I.— Exsultemus in Domino, dileclissimi, et pia angularis,qui facio utraquc unum(Ephes. n,14)
tiritali jucunditate Iffitemur: quia unigenitus Dei tamen tu quoquc petra es, quia mea virtute soli-
Uris Filius, Dominus noster JesusChristusad insi- daris, ut quae mihi 331 potestate sunt propria,
landa nobis sua? dispensationis et Dirinitatis mys- sint tibi mecum participatione communia.
ria.apostolici ordinis primum beatumPetrum huic Cap. II. — Super hanc petram ozdificaho Ecclesiam
vilati dignatus est prcerogare, cujus hodiernaso- mcam, et portx infcri non prcevalebunt adversus eam.

mnitas,recuiTcnte triumpho martyrii,specimen et Super hanc, inquit, fortitudinemosternum exstruam

Bous contulitorbi terrarum. (6) Hoc enim obtinuit. lcmplum, et Ecclesiaa mea? ccelo inserendasublimi-
Deo Palre inspira-
lectissimi, illa confessio,qune a *tas, in hujus fidei firmitate consurget. Hanc confes-
apostolico cordi,(c)omniahumanarumopinionum sioncni portae inferi non tenebunt, mortis vincula
certa transcendit, et firniitatem 3iS0 petr^e, qu;e
n nonligabunt. Vox enim ista vox vitae est, et sicut
jllis impulsionibus quatcretur,aecepit. Evangelica confessores suos in coelestia provehit,itanegatores
quidem d) reserantc historia, [e) omnes apostolos ad infernademcrgit. Propter quod dicitur (i) beatis-
ominus quid de se homines opinenlur interrogat. simo Petro Tibi dabo claves regni coelorum: et quae-
:

Et tamdiu sermo rcspondentium communis est, cumquc ligaveris super terram, crunt ligata etin cce-
lamdiu humana; intclligcnti;e ambiguitasexplica- lis, ct qutvmimque solveris super tcrram, erunt soluta
ir. At ubi quid habeat discipulorum sensus exigi- ct iu ccelis. Transivit quidem (j) etiam in apostolos
ir, illeprimus est in Domini confessione, qui pri- alios jus istius potcstatis, sed non frustra uni com-
ius est in apostolica dignitate. Qui cum dixisset: mcndatur quod omnibus intimetur. (/:) Petro enim
i
<••>•
Christus Filius Dei vivi, respondit ei Jesus : ideo hoc singulariter creditur, quia cunctis Ecclesiae
entus es, Simon Barjona, quia caro ct sanquis rcctoribus Petri forma proponitur. Manet ergo Pe-
m revelavit tibi, sed Patcr meus qui in ccelis est tri privilcgium, ubicumque ex ipsiusfertur aequita-
tutth. xvi, 10, 17 ; (y) id est, ideo beatus es, quia tejudicium ; nec nimia est vel severitas,vel remis-
ater meus te docuit, ncc opinio te terrena fefellit. sio, ubi nihil critligatum, nihil solutum,nisi quod
)d inspiratio ccelestis inslruxit; et non caro (//) nec (l) beatus Pctrus aut ligaverit aut solverit.

it in editis, /// nativitate sanct rum Petri ct G titur in prima cditione, nec non in eodem Vat.
auli ; male, cum
Paulus nec nominetur. Corre-
S. (g) Fx rodem codicc adjecimus,?// est, uti legitur
iiiii- ex vetustiss. Vat., qui sie habet: ///'/// sermo pariter ;crm. 4, cap. 2.
. Leonis papx in Natali S. Petri apostoli. Particulam nec pro et vulgatorum, supposui-
(b) Eadem serm. 'A, c. 3. iii -i:xliibu>\'cit.,interquosantiquissimusreperitur.
i!

(c) Sic emendavimus cx eodem Vat., uti eliam (i) Ita cx eodem antiquiss. codice, sicut etiam
subetur serm. undc ha;c a Leone sump-
3, c;ip. 3, serm. lx, cap. 3. Editi, bcato Petro Apostolo.
i fuerunt. Vulg., omnium. (/') Particulam eliam inseruimus ex laudato ms.
>l lvliii. referenle. Correximus ex laudato \'at., atque Bermone.
n conrinunt illa memorati pcrmonis cap. 3: Si- \k Sicex iisdem ood. ct scrm. Editi, Pctro enim
i
lectione rcseratum est. singulariter hoe creditur.
(e) Hajc cx Serm. 'i. c. 2 seqq. Vocem beatus omissam
i
in cditis addidimus
\f) Uffic ^eriodususquc ad verbum,^/?/ic«^</ omit- ,
ex iisdem cod. ctserm.
m S. LEONIS MAGNI SERMONES. 432

Cap.III. — Instantc autcm paesionesua Dominus, A ajtepniamorisprofessionem^myaticainBinnationeler

quae discipulorum suorum erat turbatura constan- dixit Pa&ce ovcs meas (Joan. xxi, 17; ; quod etnunc
:

tiam, Simon, inquit, Simon, ecce Satanas exposlula- proculdubio facit, ctmandatum Domini pius pastor
vit ut vos cribraret sicut t riticum Ego autcmroyavi pro
. exsequitur,contirmansnosexhortationibusetprono-
te, (a) ne deficiat fides tua ; et tu aliquando conversus bis orarenon cessans,utnullatentationesuperemur.
conftrma fralres tuos, ne intretis in lentationem (Luc. Si autem hanc pietatis suae curam (c) omni populo
xxn, 31, 32). Commune crat ornnibus apostolis Dei, sicut credendum cst, ubique praetendit, quan-
332 periculum de tentationc formidinis, et divina? to magis nobis alumnis suis opem suam dignatur

protectionis auxilio paritcr indigebant, quoniam impendcre, apud quos in sacro (d) beatae dormitio-
diabolus omnes cxagitare, omncs cupiebat elidere ;
nis toro, eadcm qua praescdit carncrcquiescit?Cum
ct tamen specialis a Domino Pctri cura suscipilur, itaquc, dilcctissimi, tantum nobis videamus pracsi-
ct pro Petri fide proprie supplicatur, tanquam alio- dium divinitus institutum, rationabiliter etjuste in
rumstatuscertiorsitfuturus,si mensprincipis victa ducis nostri meritis et dignitate laetamur, gratias
nonfuerit.InPetroergoornniumtbrtitudoinunitur,et agentes simpiterno Regi (e) Redemptori nostro Do-

divina3gratiaeitaordinaturauxilium, utfirmitasquae niino Jesu Christo, quod tantam potentiam deditei

perChristumPetrotribuiturporPctnimapostoliscon- ~ qucrn totius Ecclesi;c principem fecit, ad gloriain et
feratur. (b) Nam et post resurrcctionem suam Domi- laudem nominis sui (f) cui est bonor et gloria in :

nus beato Petro apostolopost rcgni claves,ad trinam saecula saeculorum. Amen.

. (a) Ita
i
antiquissiinus Vat.ct cod. Casin. collect. 1. cap. 4. Editi oinittunt, otnni, et dein, nobis; ac pro,
Editi,winon deftciat. Mox in vulgatis erat,??e intrent. prcetendit habent, protendit.
Correximus ex laudatis codd. ex duobus aliis Vat., (d) Vox beatie adjecta ex memorato Vat. habetur
quibus concinit lectio serm. 4, cap. 3. Vide quffi de similiter in laudato sermone.
hac additione,quam nec in Grajco textu,nec in La- (e) Secuti sumus lectionem vetustiss. Vat., con-
tino vulgato reperire est, ibidem animadvertimus formem sermoni 4, cap. 3. Vulgati, et Redemptori
annot. 22. nostro Jesu Christo.
(b) In sequentibus alia omissa, alia transposita, (/) H mc clausulam Leoni usitatam sumpsimus
alia mutuata ex serm. 4, c. 4. ex eodem codice. Vulg., Qui cum Deo Patre et Spiri-
(c) Ita in eodem antiquiss. Vat. et serm. laudato tu sancto vivit ct regnat in siccula sxculorum. Amen.

ADMONITIO IN SEHMONEM SEQUENTEM.

ln titulum sequenlis sermonis hanc prolixam annotationem Quesnellus apposuit : Ad Attilanam cladero,
quoa dicunturin hoc serrr.one, referenda esse censet card. Baronius ad an. 452 et 455. De direptione Van-
dalica potius intelligenda esse nonnulla sermonis venfca persuadent. Significat enirn consuevisse populum,
superioribusscilicetannis, confluere ad gratias Deo agendas, ob diem castigationis et liberationis. DoletRo-
manos, nec de correptione compungi, nec de remissione Uctari. Eisdern objicit vocem hanc propheticam Fla- :

(jellasti eos, et non doluerunt ; castigasti, et noluerunt accipere disciplinam. Misericordia; Dei imputat quod
corda furentium burbarorum mitigare dignatus est. Quaeomniamagis vastitati Romanae urbi a Vandalis illats
convenire videntur, quam irruptioni Attilae, a quo Urbs nihil damn-i passa est, barbaro, antequam illuc
irrumperet, divinitus mitigato. Sed haec clarius adhucelucentcx bis capitis 1 verbis: Quis hancurbem, in-
quit, reformavit saluti? quis a captivitate eruit quisa cgsde defendit? Haec, inquam, clare innuunt de libe
'/

a Vandalis occupata Leonis sermonem esse explicandum. Nemo enim saluti rcstituitur, nemo eruitur a
captivitate, qui non in hostium fuerit potestate, et cujus salus in summum discrimen adducta non fuerit.
Denique quod a caade defcnsam commcmorat civitatein, omnino congruit scelhe historiae narrationi, qua3 M
itahabet « Gcnsericus continuo vacuam praesirlio civitatem capit, et occursu Leonis papae mitigatus, ab
:

« incendio, cajdibus atque suppliciis urbem immunem s"ervavit.> Porro sermonem ipsum in octava apusto-
lorum dictumfuisse a Leone nostro.solus titulus indicat; de cujus veritale propter penuriam codd. mss.
inquirere non licuit unicus enim Victorinus,isque admodum rccens,adfuit nobis.Si sola Leonis verba at-
:

lendas.unum clarum est,habitum esse sermonem hunc paulo post solemnitatem publicaesupplicationis afl
S. Petrum indictac in gratiarum actionem prolibcrata Urbeab cxcrcitu hostili. Alio autem tompore quam
qui vel festo, vel octav;o apostolorum dicatus cst, eoncionem istam habitam esse a pontifice nostro, hinc
probari possc vidctur, quod tuncludi Circenses in Urbc celebrabantur, quos kalendas Martias solitos m
csse dari ex Ovidii n Fastorum eruitJul. Cajs. Bulengerius lib. dc Circo Rom. ct Circensibus ludis, i

Aliis etiam diebus Circenses ludi notantur in Calendario Romano ab Aldis et ab aliis edilo ox Maffoiano
niarmorc scd non vel ; m
kal. Julii, in ipio fcstum apostolorum occurrit, vel pridie Nonas ojusdom m
in quo ootava. Iluic enim soli Apollinarcs ludi assignati leguntur. »
Tria hicnotavit Quesncllus : Primum, de irruptione Vandalorum accipienda esse, qiuc hocin sermone conti-
nentur, verissimum est.
Quoad alterum vcro, id cst titulum.lv Octavis api stolorura Petri et Pauli, priemonen-dum est hunc sernu-
nem,cujus unicum codicem Victorinum collect.5 Quesnellus vidit, a nobis inventum fuisse in mss. qualuor coUeot.
2, 3, 4 et b.ac prxterea iu Lectienario ValliceU. .1.0. Soliquidem codices collect.3, i et o eum titulun
ferunt. Quamvis vero alius titulus lcgutur in talnda nis. Casunut. collect. 2 etin Lectionario Ydtlicctl., non ta-
mcn idcirco hic sermo a die octavse apostolorum excludendus fuit. Dum enim tabula codicis Casanat. titulum
exhibcl argumento ipsius sermonis congrueniem Deneglectasolemnitate,d?<n octavx nequaquamopponitur. Ihtw
veroms. Vallicell. eumdemsermonem describU Dom. dpost Natale apostolorum cum titulo: Sermo S. Leonis
papas ad popuium, animadvertendum est ita hunc sermonem inoctavahabitumibidemposteriorisevoindivitih
rum officiorum usum trunslafuiu fuisse ad incnioralam Doniinicam scxtuin, sicuti trcs scrmoncs de Collcci: -

lissime habitos infru octavani coruindcinaposiolarum cadcm tlccuusu in codcm codicc descripli invcniuntur Dotn.
2.3et -i post ipsorum lfatale,de quovtde admonitionem pr&missam sermoni 6. Uinc ejustnodi sermonem in
 433 SEHMO LXXXV. 434

octava apostolorum,id est prid. non.Julii rccitatum, nihil ambigcndum cst. Et dici octavac ct neglectas solem-
nilatis titulum retinuimus.
Tcrtiuni. verbis ol&rum quidem Quesnellus fatetur, habitum esse sermonem kunc paulo post
quoexLeonis
solchuntiiictiipublicr supplicationis ad S. Petrum ihdictce obgratiarum actionem pro liberata 1'rbcab cxcmtu
hostili; sed difficultatem movet ex die, cum in sermone mentio fiat ludorum Circensium ; hi autem in ahtiquis
dariis non notentur habiti in die octavse apostolorum, cui soli ludi Appollinares assignantur ; hocinquam
tertium ut probe concilietur, qucedam prxnotanda sunt. Cum in exordio sermonis S. pontifex queratur de vauci-
tate concurrentium ud Petri ecclesiam,quo olim ounctus populusad agendas gratias confluebat, satis inaicat
sermoncm hahitum non primo anno, quo lioma a Vandalis capta et liberata fuit, id estan. 455 (eo enim initio
major erat ad Ecclcsiam concursus), sed aliquot annis post, cum pristina dcvotio refriguerat : ac proindc hic
scrmo ad postremos Leonis annos pertinet.
ecclesiam vero S. Petri, licet non nominetur expresse, ideo gratiarum actio inlicta videtur, quia in ipso
dic festo S. Petri Roma liberata fuit. Etenim die 12 Junii obiit Maximus imperator, teste anonymo Cuspiniani,
guem integrum ediderunt Bollandistx c ms. Csesareo tom'. VI Junii part. n, pag. t87. Tres post ejus ohitum
dics Gensericum cum Vandalis Romam occupasse Theophancs narrat.Per dies autem quaiuordecim eam deprx-
dasse traditur tum a laudalo anonymo Cuspiniani, tum a S. Prospcro in Chronico, uhi prxtcrea eosdcm Van-
dalos post mcmoratos quatuordecim dies Roma discessisse satis inaicat, uno conicxtu scribens : Per quatuorde-
cim igiturdies secura et lihera scrutatione omnibus opibus suis Roma evacuata est,multaque milliacapti-
vorum... Carthaginem adducta sunt. Nunc sisupputatio trium ct quatuordecim dicrum fiat a Maximi nece,
tm a die 12 Junii ad evacuationem ct lihcrtatcm llomamc urbis, hanc invenies incidisse in diem 29 ejusdem
mensis. Igitur liberata in die S. Petri Romana urbe, mox gratiarum actio ad S.Petrum indicta fuit aliquodie
mcnti intra octavam ejusdem apostoli. Ludi autcm Circenscs,qui in hoc sermone indieanturjiaud inteliigi
debcnt ludi eodem die concurrentes, cui haec supplicatio addicta fucrat ; sed possunt refcrri ad ludosApollinares,
qui in dic octavx incipiebant, ef saltem die 13 habebanturm Circo, ui exCalendariis antiquis diximus in admo- '

nit, ad sermones de Collcclis. Meram scilicet comparationcm S. pontifcx instituit inter ludos Circences atiaque
spectacula in quibus magna crat frequentia, ct inter supplicationem mcmoratam, qux pene ab omnibus proxime
fuerat neglecta uk vox proxime dicm paulo anferiorcm ei supplicalioni dcputatum designat.
;

335 SERMO LXXXIV {41. LXXX! .

A censurac flexa sententia est, (h) ut qui merebamur
In Octavis apostolorum Petri et Pauli. iram servaremur ad veniam.
de neglecta soLEMNiT.vTE. Cvp lI - - —
Tangat, obsecro, dilectissimi, cor ve-
- st ™milla sententiaSalvatoris.qui cum decem lepro-
Stnopsis. I. Romanos Circensibus ludis deditos pericu-
lose beneficiorum Dei, oblitos.— \\. Romse liberationem sos misericordiae virtute mundasset, unum tantum
a barbaris non stellarum effectum, sed Dei esse donum ex eis dixit ad agendas gratias revertisse (Luc.
grato animo recolendum.
XVII> 15) .
signi(icans v idelicet de ingratis, quod
Cap, I. — Religiosam devotionem, dilectissimi, huic pietatis officio, etiam si corporis assecuti sunt
qua ob diem castigationis et liberationis nostrae, (e)sanitatem,non tamen sine animi impietate defue-
cunctus fidelium populus ad agendas Deo gratias runt.Ne ergo ista ingratorum nota etiam vobis, di-
confluebat,pene ab omnibus proxime fuisse ncgle- lectissimi,possit ascribi,revertimini (/")ad Dominum
ctam, ipsa paucorum qui adfuerunt raritas demon- intelligentes mirabiliaquae in nobisdignatusestope-
stravit : et cordi mco multum tristitiae intulit, ct rari, et liberationem nostram,non, sicut opinantur
plurimum(a)timoris incussit.Magnum enim pericu- impii,stellarumeffectibus, sed ineffabili omnipoten-
lum est homines csse ingratos Deo, ct per oblivio- tisDei misericordi£edeputantes,qui cordafurentium
nem beneficiorum ejus nec de correptione com- -n barbarorum mitigarc dignatus est, ad tanti vos (g)
pungi, ntc dc remissione l.-ntari. Vcreor igitur, di- beneficii memoriam toto fideivigore conferte. Gravis
[actissimi, ne vox illa prophctica tales incrcpasse negligentia 337 majore satisfactione curanda est.
videatur, qu.e dicit: Flagellasti cos,ci non dolucrunt; Ad emendationcm nostram utamur lcnitate parcen-
(•;/? eos, etnoluerunt accipere 33fi disciplinam tis ut beatus(/t) Petrus et omnes sancti qui nobis
:

[Jerem. v, 3).Qu,-c onim in eis corrcctio ostenditur (i) semper

in multis tribulationibus affuerunt,obse-
in quibus tanta (b) aversio reperitur? Pudet dicere, crationesnostras pro vobisapud miscricordemDeum
sed necesse est non taccre plus impenditur doemo-
: juvare dignentur, pcr Christum Dominum nostrum,
niis quam apostolis, et majorem obtinent frcquen- Amcn.
tiam insanaspectaculaquam beata(r)martyria.Quis
SERMO LXXXV \Al LXXXIIIl
hanc urbem reformavit salutis? quis a captivitatc
eruit? quis a caede defendit ? ludus Circensium, an 0*) ,n ynUlli s - t.aurcntii martyris.

cura sanctorum? quorum utique precibus divinse Synopsis.— I. Quid intersU intcr ChrisU ctMartyrum

(a) Lectionar.Vallicell. ct cod. Barber. collect. 2, Cod. Vallieell,, beneficii gratiam.

( q )

'V .
\hIdem codei addit, Apostotus.
lb) Lod. Barb., effiisio. (i) Ex eodem codice :u]\w\mussemper, pronuoin
r
(c) Martyna hoc loco ecclesias m honorem marty- ^ ms. Barberino habetur, ssepe. Ulrumquc in editis
rum dicatas sigmficat. deerat. Mox, obsecrationcm nostram in ms.Vallicell
Cod. Bon. ct pnma cditio, ut qm merebatur
(H)
obsecrationem vestrampro nohis in cod Rarb
iram servaretur ad vemam. Mss. Vallicell. et Rarb.,
fj')lta in antiquioribus codicibus.inter quos oeraa-
":' ; '
tiquu Vat. Longobardicis, ut aiunt, litteris exara-
V... „
V
Cod. Valhcell.,
(e) mundationcm, non tamen
t
eis tus. Nou absimiliter cod. Veron et alius Vat ac
mmiimpietas defuent. Ms. Barb. ul in textu, et prima editio cum mss. collect. 3, In Nativitate S
so\umdcf,nrn,i pro defu, runt.
(f) Ms. Barb., ad Deurn,
^
hlH/l nll
S(;u ,„ festivilate
editiones
; alii
cum
codd.
nonnullis mss., In
in Passione.
 43.-5
S. LEONIS MAGNI SERMONES. 436
mortem.— II. Quse ulrittsque efficacia. Ill. Lau- — A enirn furor gentirium potestatum [f)
in electissim?
rcntii et facultates et fidem Ecclesix servantis for-
qusque Christi membra ac
iitudo. —
IV. Chardate Laurentium invincibilem
saeviret,
qui ordinis erant sacerdotalis irnpeteret, in levitam
prascipue eos

faclum.
Laurentium,qui non ?olum 'gj ministerio sacramen-
Cap. I.— Cum omniurn,dilectissimi,(rt) summavir- torum, scb etiam dispensatione ecclesiastica? sub-
tutum et totius plenitudo justitiac de illo amore na- stantiae prcocminebat, impius persecutor efferbuit,
scatur, quo Deus proximusquo diligilur, in nullis duplicem sibi praidam deuniusviri comprehensione
profecto hic amorsublimiusexcellere clariusqueful- promittens, qucm si fecisset sacrae pecuniaj tradi-
gere.quaru in beatissimis martyribus inveniatur: qui torem, faceret etiam (h) verae religionis exsortem.
Domino nostro Jesu Christo pro omnibushominibus Armatur itaque gemina face homo pecuniae cupidus
mortuo tam propinqui sunt imitatione charitatis et verilatis inimicus : avaritia, ut rapiat aurum ;

quasimilitudinepassionis.Quamvisenimillidilectio- impietate, ut auferatChristum. Postulat sibi ab im-

ni, quaDominus nos redemit (Ga/.m,13), nulla cujus- maculato sacrarii^jprresule opes ecclesiasticas,qui-
quambenignitaspossitaequari,quiaaliudestprojus- bus avidissimus inhiabat, inferri.Cui levita castissi-
to mori hominem suanecessitate moriturum, aliud mus ubi eas repositas haberet ostendens, numero-
proimpiisoccumbereadebitomortisalienum, mul- t» sissimos sanctorum pauperum obtulit greges, in
tum tamen universis hominibus etiam martyres con- quorum victu atque vestitu inamissibiles condiderat
tulerunt, quorum fortitudine ita ojus largitor usus facultates,quae tanto integrius erant salvae, quanto
estDominus, ut pcenam mortis et atrocitatem crucis sanctius probabantur expensae.
nulli suorum vellet esse terribilem, sed multis face- Cap. III. — Fremit (;) ergo praedo frustratus,et in
ret imitabilem.338 Si ergo nullus bonus sibi soli S89 odium religionis,quae talem divitiarum usum
est bonus, nec cujusquam sapientis sibi tantum sa- instituisset,(/i)exardescens,direptionem thesauri po-
pientia est amica;et haec verarum natura virtutum tiorisaggreditur;(/)utapudquemnullamdenariorum
est,ut mtdtos alenebrosoabducaterrore, qui earum substantiam reperisset, illud depositum, quo sacra-
clarus est lumine ad erudiendum Dei populum nul-
: tius eratdives, auferret. RenuntiareChristoLauren-
lorum est utilior forma quammartyrum.(/>)Eloquen- tium jubet, et solidissimam illam levitici animi for-
tia sit facilis ad exorandum sit ratio efficax ad sua-
; titudinem diris parat urgere suppliciis.Quorurn m
dendum validiora tamen sunt exempla quamver-
; ubi prima nihil obtinent, vehementiora succedunt
ba ; et (c) plus est opere docere quam voce. Laceros artus multa verberum sectione conscissos
et
Cap. II. — In quo excellentissimo genere doctrime subjecto praecipit igne torreri ut per cratem fer-
:

beatus martyr Laurentius, cujus passione dies ho- ream, quae jarn de fervore continuo vim in se habe-
diernus illustris est,quam gloriosa polleat dignitate, C retilrendi,conversorum alternamutatione membro-
etiam persecutores ipsius sentirepoluorunt,(</) cum rum,fieretcruciatusvehementioretpocnaproductior.
illa mirabilis animi l'ortitudo,deChristi principaliter Cap. IV. — Nihil obtines, nihil proficis, saeva cru-
amore concepta, non solum(e) ipsa non cederet, sed delitas.Subtrahiturittjinventis tuis materiamortalis,
etiam alios exemplo suaa tolerantiae roboraret. Cum etLaurentio in ccelos abeunte (o)tu deficis. Flammis
(a) Postillam hic Quesnellus affixit Nulla virtus et : (h) Prima cditio et cod. Bon., sacrx.
justitia,nisi excharitatc. At S.Leo, summam omnium (i) Homil. Pauli Diac, prxside,et mox omittit in-
virtutum et totius justitix plenitudinem ex charitate ferri.
nasci af firmavit qua sententia non negat aliquas vir-
:
(j) Jox ergo in ms. Vat. Longobard. desideratur.
tutes, ex gr., fidem et spem posse sine charitate Ita mclius ex Homil.Pauli Diac.quam alias or-
(/.•)

nasci atque consistere de quo vide quas disseremus

: descens. Mox dircptionem cum cmendatioribus codd.
in observat. ad serm. Z|5, 79 et 90.
(b) Prima editioet Quesnelliana cum mss.collect.
3 et 4, Sit eloquentia facilis ad cohortandum. Caeterae
editiones cum mss. collect. 5, alia interpunctione,
quam martyrum eloquentia. Facilis ad exhortandum
sit ratio, effica.v ad suadendum, etc. ln Homil. Pauli
Diac paulo dissimiliter,gManj martyrumsit eloquen-
tia.Sit ratio faeilis ad orandum, efflcax ad suadendum.
Meliorem duximus lectionem duorum Lectionar.
Vat., Longobard. et Vcron., ad exorandum, id cst
ad impetrandum seu obtincndum orando.
(c) Itaexiisdem duobus optim;e notae Lectionariis,
nec non ex Homil.Pauli Diac. Prima cditio, planius :
reliquae, plcnius.
(d) Tres codd. Vatt., quando num iUo.
(e) Prima cditio, ipsis, id cst pcrscculoribus,
prima editio et Qucsn. Al., direptione.
(/) Haec lectio praeferenda visa est ex eodom Ilomi-
liario ac prima editione ct ms. Bon., qui duo poste-
riores post vocem depositum addunt ei. Alias parti-
cula u t liic omiltitur, et praeponitur voci illud.
(m) Duo mss.Vatt.,unus Bon. et prima ediL
n minora. Post pauca pro prxeipit in exemplo Pauli
Diac, habctur, prxccpit, et alteratione pro altema
mutaiione.
(n) Ita Quesnellus ex ms.Vict.et ex marginalian-
notationo Suiii ct Antuerp. Ita etiam nostri codd.
Lectionar.Veron. et Barb. collect. 2 ac Vat. collect.
6. lloniil. Pauli Diac, pcr errorem amanuensium,
juventis pro inventis tuis. Al. legebatur, iormentis
tuis.
non i Editi ante Quesn., tu dcficis flammis tuts.
v

ceaerct. ruri charitas Christi flamma non potuit. Cod. Barb.

(f) Duo codd. Valt., in lectissima. collect.2,paulo dissimiliter,/w deficis in flammis tuis.
(g) Magis placuitex cditisante Quesn.ct ex oostris Superari charitas Chrisii flamma tua non potuit. Que-
codd. delere particulam in, quam ille praeposuii ex snelli lectionem, quam ex cod. Vict. et ex margine
duob. mss. Vict. Bammagl., ncc non ex veteri ho- memoratarum editionum recepit,sccuti sumus.cum
miliaruni editionc Basileae excusa anno 1513. In confirmeturduobusnostrisLectionariisottribusaliis
margine editorum : Al., in mysterio. mss. Vatt. ac exemplo Pauli Diac.Alius Vat.modi-
 :

437 SERMO LXXXVII. 438

tnis superari charilatis Christi flamma non potuit, A °t temporales epulas in delioias mutat eternas.
lior fuit ignisqui roria ussil quam qui intus Cap. II. — In locum igitur malarum cupiditatum
accendit. o) Bervisti, persecutor, martyri, cum sjb- sanctorum desideriorum incremcntasuccedant.Ces-
visti ; auxisti palmam, dum a onam. Nam set iniquitas, sed non sil otiosajustitia. Quem nul-

quid non[b) ad victorisgloriamingenium tuum repe- luspatitur[opprimentem,sentiataliquisadjuvantem.

quandoinhonorem transierunttriumphi.etiam
rit [e Parum esl enim non auferre aliena, nisi largiaris et
instrumenta supplicii? Gaudeamus igitur, dilectis- propria. Sub oculis justi judicis sumus, qui novit
wmijgaudio spiritali,etde felicissimo inclytivirifine quantam unicuique bene operandi dcderit faculta-
gloriemur Domino, qui est mirabilis in sanctis
in tem. Non vult otiosa essc munera sua, qui scrvis
suis Ps. lxvii, 36), in quibus nobis et prcesidium suissic mensurasmysticorumdistribuittalentorum,
constituit et exemplum atque ita per universum ; ut creditum qui liberaliter crogasset, augcret ;
qui
mundum clarificavit gloriam suam, ut a soiisortu steriliter scrvasset, amittcret (Matth. xxv, 28; Luc.

adoccasum, (d leviticorum luminum

xix, 26). Et ideo, dilectissimi, quia septimi mensis
corus-
eantefulgor .
jejunium celebrare nos convenit, sanctitatem vcs-
LrificataestJerosolymaStepba-
te,tamillustrisfieret tlomaLaurentio.Cujusoratione tram monemus ut quarta ct sexta feria jejunemus;
Bfcpatrocinioadjuvari nossineccssationeconfidimus: n sabbato vero apud beatum Petrum Apostolum (/) pa-
ut 340 quia otnnes, sicut Apostolus ait Quicumque riter vigilemus, cujus sufTragantibus meritis ab om-
:

vohtnt in Chrislo pie vivere, persecutionem patiuntur mereamur absolvi (A')pcr Jc-
nibus tribulationibus :

(II Tim. m, 12), corroboremur spiritu (e) charitatis, sum ChristumDominum nostrum, qui vivitetregnat
etadsupcrandasomnestentationcs/)constanti.slidei in sa^cula sacculorum. Amen.
Mrseverantiamuniamur.(g PerDominum nostrum SERMO LXXXVII. [Al. LXXXV.]
Jesum Cbristum, viventem et regnantem cum Patre De Jejunio septimi mensis II.
et Spiritu sancto in saecula sceculorum. Amen. Synopsis. —
I. Diaholo per continentiam esse resisten-

LXXXIY dum, quijactiin primis parentibus seminis fructum

SERMO LXXXVl [Al. .

—
per illecebram edendi requirit vi nobis. II. Jeju-
De Jejunio septimi mensis I. nium et alienaeet proprix cujusque saluti plurimum
Synopsis. —
I. Indicit jejunium ex auctoritate,suadet prodesse. —
III. Abundantiores sint corum elcemo-
haritate, utcorpus castigetur el pauper adjuve- synse, quinequeunt jejunare. — IV. Divitiasin tuto
/,„•_ —
||. Parum essenulti auferre proprium, nisi eoltocari et cum pauperibus erogantur.
augeri,
et pauperi tuum largiaris.
Gap. I. — Deus humani generis conditoretredem-
Cap. I. — Observantiam quidera vestram,dilectis- ptor, qui uos ad promissiones vitse adernae per se-
simi, ita novimus esse devotam, ut animas vestras mitas vull ambulare justitiae, (7) quia non defuturao
non solum legitimis, sed etiam voluntariis jejuniis L eranttentationes qua3 nobis in itinerevirtutum insi-
excolatis. Verumtamen adjicienda est huic studio diosis adversarentur occursibus, multis nos prassi-
etiam nostr33 admonitionis (/<) exhortatio, ut si qui diis,dilectissimi,(w? quibus laqueosdiaboli obterere-
sunt in hoc exercitio tardiores, in his saltem diebus mus, instruxit: inter quae hoc famulis suis saluber-
communi abstinentiae se obedienter adjungant, in rimum contulit, ut contra omnes inirnici dolos
qGiluis nos oportet sacratissimam consuetudincm fortitudine sc eontinentias ctoperibuspietatis arma-
atteutius celebrare, ut pcr humilitatemjejunii con- rent. Ille cnini 342 qui ab initio primis hominibus

tra omnes hostes noslros divinum mereamur aUxi- interdicti cibi inscruit appetitum(("ic». iii, 5),et male

lium. ltcs enim est praecipui operis, quam etexau- credulisperillecebramedendi omniumconcupiscen-
ctoritate indicimus, et ex charitate suademus tiarum virus infudit, easdcm fraudes retractare non
ut paululum edendi libertatc compressa, castiga- desinit, et in natura, quam scit suis scminibus esse
tioni (i) corporum et pauperum studeamus alimo- vitiatam,(« isationis Buse germen inquirit,utad labe-
ni.o, 341 quos qui reficit animam suam pascit, factanda studiavirtutis,desideriumvoluptatisaccen-

cum discrcpans habct : Tu defieis. Flammis tuis su- (f) Exemplum Pauli Diac, constantia fidei et perse-
perari flamma Christi non potuit. mlia.
[elior et Leoninui syntaxi conformior visa est D (jjf)Cod. V aX. hon^obdxdi., P er eumquimvitet regnat
haeclectin quam invenimus non solum in prima edi- vi sascula sscculorum. editio : Per Dominum
Prima
Koneet mss. verum etiam in duobus Le-
collcct. 3, nostrum Jesum Christum Filium tuu/m, quitecumvivit
Btionar. Vat. Veron. et in exemplari Pauli Diac,
el et regnat in unilate Spiritus sancti per omnia ssecula
quod solum pro aggeras habet exaggeras. Unus Vat., saeculorum. Amen.
s. Vulgati sic Sievisti persecutor in martyrem,
: (h) Lectionar. Venet. S. Marci 154, hortatio.
n, ilum ayyeras pcenam. Prima editio, corporis.
Quesnellus, ad victorix. Revocavimus aliarum i Kadcm editio omittit, variter.
imm lectionem, quae et meliorest, et in omni- I clausula ex ood. Veneto apposita cst.
!!•:''

3. invenitur, nec non in illo inventa /VuIl,'., de futura tentatione, quasnobis... adver-

fuit quo usus est Paulus Diac. lur. Mugia placuit Lectio cod. ^'ciieti.
c Homil.Pauli Diac. ,</uando commenta lyrannidis .;/ Editi, in quibus. Delevimus in auctoritatc nos-
honorem transicrunt triumphi etiam inter tor- trorura codicum.
mcntu supplicii. {n) Vulg. anle Quesn. addunt, e/ corruptam. Unus
[d Idem. HomW., levitico numerojumine coruscante Vat. cod., esse incitatam etcorruptam. Prima editio,
ftugoris, quam clarifirala. Prima editio et cod. Lion. quam scilsuis seminibus incitatam,esse vitiatam.QueB-
glorijicatu, reliqua utin tcxtu. nellianam lectioncm coitcri nostri codd. cohfirmant.
[e) Eadem editio et cod. Bon., veritalis.
439 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 440

clat. Quoniam poona. ipsiiis esf provectio Christiana, A.
ncc potest eorum animos aliquo modo laedere, qui
noverunt, auxiliantc Dornino, in sua carne regnare.
Rationabili crgo moderationc sanctoque proposito
frenandajsuntrebellescupiditates, necsinendum est
cum iiqui nihil omittunt dehumiliationcjejuniisub
(g 8terilifatigationedesudent,ni8iseeleemo8ynaruni
qua possunt, erogaf ione sanctificent, dignum est ut
inalimoniampauperumabundantiorsiteorum largi-
tio, quorum ad abstinendum minor est fortitudo.

ut castis et spiritalibus desidcriis corporales concu- Quod ergo(ra)quisinsuasibi infirmitatenondenegat,

Agnoscat interior homo ex-
piscentia? rcluctcntur. alienaj inopiae libenter impendat.et propriam neces-
mens divino gu-
terioris sui se esse rectorcm, (a) ut sitatem faciat sibi cum indigcnle communem. Non
bernata dominatu terrenam substantiam in bonn? culpalur infirmus jcjunium solvcns, a quo cibum
voluntatis cogat obsequium. Ncc enim deest nobis pauper esuriens nec escam sumcndo pollui-
accipit ;

ad hunc ordinem(6)conservandum,miscricordissimi eleemosynam impertiendo mundatur, di-

tur, qui

Rogis auxilium, qui nos salubcrrimae observantiae cenfc Domino Date eleemosynam, et ecce omnia
:

rationc informavit, prajfinicns nobis pcr tcmporum munda sunt vobis (Luc. xi, 41).
recursus quosdam jejuniorum dies in quibus casti- Gap. IV. — In quo opere, dilectissimi, etiam ii

gatione corporum virtus roboraretur animorum. qui ab epularum delectatione se continent, fructus
Gap. II. — Hujus autcm rcmedii munus, dilectis- ™ sibi debent misericordiae comparare, ut(t)quod abun-
simi,etiamin isto qui septimus est mense disposi- dantius seminaverint, copiosius metant. Non enim
tum est,quod nos prompta convenit alacritatc susci- umquam agricolae suo seges ista mentitur, aut in-
pere ; ut practer (c) illam abstincntiam, quaquisque certam spem habet operis cultura pictatis. Quid-
se peculiariter atque privatim sccundum modum quidhocmodo screntis manu spargilur, non ajstus
suae possibilitatis exercet, ha3c quaj omnibus simul urit, non torrens trahit, non grando prosternit. In-

indicitur animosius celebretur. Nam in omni agone columes semper suntomnes pietatis expensaj; (;)nec
ccrtaminis Christiani,utilitascontinentia3plurimum solum integrae manent,sed et modo augentur,etqua-
valet, ita ut(d)quidamsaevissimorum|spiritusdaemo- li tate mutantur.De terrenis ccelestia prodeunt,de par-

num, qui ab obscssis corporibus nullis exorcizan- vis magnagignuntur.ettemporale (A) donuminprae-
tiumfuganturimpcriis,solajejuniorumetorationum mium transitaeternum.Quisquis igitur divitias amas,
virtute pcllantur, dicentc Domino Hoc genus doe- : quisquis multiplicari quaj possides concupiscis, in
rnoniorum non ejiciturnisi injejunioetorutione(Mutth. hajc lucraaccendere,in haecrerumtuarumaugmenta
xvn, 20; Marc. ix, 28). Grata ergo est Deo ct tcrri- suspira, de quibus nihil fur abripit, nihiJ tinea cor-
bilis diabolo jejunantis orotio, nec latet quantum rumpit, nihil rubigo consumit (Matth. vi, 19). Noli
acquirat saluti sua3, quaa tantum praostat alienae. dcsperare de fenore, noli de accipiente diffidere.
- Cap. III. — In hac sanc observantia, dileclissimi, C Quoil nni horum fecistis, mihi fecistis (Mutth. xxv,
quamvis omnes (e) nos unanimitcr oporteat esse de- 40), (l) quis dicat, intellige ; et apud quem opes tuas
votos, si qui tamen sunt quorum voluntati aliqua colloccs,(wt) perspicacibus fidei oculis securusagno-
obsistatinfirmitas, laborem qui supra vires est cor- sce. Non dubitet de receptione, cui Christus de-
porum,redimantimpendiisfalcultatum.Multacnim bitor est. Non sit anxia liberalitas, nec triste jeju-

sunt opera pietatis quajipsam edendi nccessitatcm nium: hilurem cnimdutorcm diligitDeus(H Cor. ix,7),
meritoampliore^commendent.sijejunantiumpuri- qui fidclis cst in verbis suis, et abundanter largita
ficationem studio bcnignitatis 343 acquirunt. Nam retribuit, (n) quae benigne largienda donavit Jesus

(a) Revocavimus?<iaQuesnello deletumexanterio- junium, quod a jejunantibus cum ea qua possunt

ribus editionibus, pro quo duo mss. Vatt. habent et.
(b) Ita cum Quesnello nostri codd. Al., observaro-
dum. Paulo post, formavil in duobus mss., pro infor-
mavit.
(c) Ex Lectionario Veneto addidimus,
(tl) In ms. Vat. collect. 5 omiftitur, quidam. Post
pauca cod. Venet.dcletprajpositionem in unlc vocem
jejunio in Matth.ei textu.
eleemosynarum erogatione non jungitur; quatenud
eo fructu caret, quo qui expers estjejunio non suf-
fragante damnabitur. Mox, pro ad abstinendum, cq-
dex Venet. babet, ad abstinentiam.
illam. (h) Vocem quis in mss. collect. 5 et a Qucsnello
oniissam, oxanterioribus vulgatis et cajferis noslris
antiquis libris rcvocavimus.
jj
(i) Ita melius ex eodem cod. Veneto, quam in Vul-

(e) Unus cod. Vat,, vos ; ct post pauca, obsistil in ur ;itis, qui.
Lcctionario Vcncto pro, obsislat. Primaeditio,pr;c:nisso puncto,iYo« solum. Dcin
(i)

(f) Ita omneseteditioncs etcodiccs,scd lcgendum, sed modo scripsimus ex plerisque et potioribus
ei
ni fallor, compensent. Quesnellus iu margme. nostris codd. Al.. sed etiam modo.
Id intelligetur cx serm. 18, dc Jcjunio mensis
(y) /, Prima editio,da7nnum;eleemosynaenimtempo-
scptimi, c. 3, ubi Leo ad eleemosynas cum jejunio rali damno verti solet,
jungcndas hortaturus, sterile indicat, quod pietatis 1 Unus
cod. Vat., quos dicat.
ac cleemosynaj fructibus carel qui fructus adeo ;
ir Vulg., verspicacius. Cod. Vat. suggessitemea-
Christianis necessarii sunt, ut ficum infccundani dationem, quam Quesnellus suspicatus margini an-
Dominus Jesus inquit, nihil habentem, quod esu- notaverat, et ante cum Latinus Latinius in Biblioth.
ricns sumeret, perpetua sterilitate damnaverit quo- : Sacra.
niam qui eswitntem non refovet, illi denegat cibum, ,11 Primaeditio,ot«*.ClausulamJ^siMCnrM<iw,eto.,
t/ui quodpauperi est datum, sibi dixit impensum. II adjecimus ex ms.Veneto. ln prima editione baec alia
lnijiis maiedictionis arbores erunt, quibus ajudicante clausula legitur Per Dominum twstrum Jcsum Chri-
:

direlui Disccdite a me, elc. Esurivi enim, et non de-

: stum Filium tuum, qui tecum vivit et regnat in unilak
distis mihi manducare, i I
tur vooalurje- SpiritussanctiDeusperomniasxculasxcuiorum.Ame*.
 ;

441 SEUMO LXXXVHI. 442

Christus 344 Dominus nostcr, qui vivit et regnat A populus,quando (f) in unitatem sancta: obedicntia)
in s.rcula B»eulorum. Amen. omnium fidelium cordaconveniunt^et in castrismi-
litise Christianse similis ex omni parte praeparatio,
SEBMO LXXXVlll .!/. LXXXVI].
et eadem ubiquc munitio. Frcmat licct cruenti
est
Dc Jejunio septimi mensis III.
hostispervigil fnror,et latcbrosas undique prnatendat
Synopsis. —
I. Jejunia, sine quibus anliguis jusiitia insidias, nemincm tamcn capere, neminem potcrit
Dci non est placata, nobis quoque esse necessaria.
— vulnerare.si nullum inermem,nullum desidem.nul-
II. Multo potentiota esse quando ab omnibus si-

mul (idelibus cetebranlur. —

III. Debere se quemque lum invenerit ab operc (g) pietatis exsortem.
intcrdum curis subtrahere, ut saluti suse intentius
— Cap. III. — Ad hujus ergo invictae (h) unitatis po-
vacet.Unitas orationis quam potens siL IV. Plu-
tcntiam, dilectissimi, ctiam hoc nos solemne jeju-
rimum vatcrc aj>ud Deum consensum bonorum.Ani-
mum, )ton censum
clccmosijnis pensari.
in V. — nium scptimi mensis invitat:ut a ciiris saccularibus
Qiicmgue dchcrc pro facultate sua clcemosynas cro- actibusque tcrrcnis liberosad Dominus animos eri-
ijarc sine diffidentia. gamus. Et quia hanc intcntionem semper necessa-
Cap. I. — Ad exorandam,dilectissimi, miberieor- riam non omnes possumus habere perpetuam, sae-
renovandum statum (o) fragililatis
Dei, et ad
piusque per humanam fragilitatem(t) a supernisin
diam
humana?,quantum valcant religiosa jcjunia,sancto- B tcrrena recidimus, isti saltem diebus,qui nobis ad
rum prophetarum praedicatione cognoscimus qui salubcrrima sunt remedia praDstituti,mundanis nos
;

divinse justitiae commotionem, quam Irequcnter

occupationibus subtrahamus, et aliquid temporis
populus Israel merito iniquitatis inciderat,non nisi quod prosit ad bona aeternafurcmur./H multis enim
jejunio protestantur posse placari.Unde et Joel pro- sicut scriptum est, ojfcndimus omnes (Jacob m, 2).

phcta admonet dicens : Ihcc dicit Dominus Deus (j) Et licet quotidiano Dei munere a diversis conta-

vester : Convertimini ad me(b) in toto corde vestro,in minationibus emundcmur,inha;rent tamen incautis
jejunio,et flelu, et planctu, et disrumpite corda vestra animis plerumque maculae crassiorcs,quas oporteat
et non vestimenta vestra, et convertimini ad Dominum diligentiori cura ablui et impendio majore deleri.

Deum vestrum : quia misericors cst, ct paliens.ct ma- (Aj Plenissima autem peccatorum obtinetur abolitio
gnanimus, ct multum misericors (Joel. n, 12, 13); et quando totius Ecclesiae una est oratioet unaconfes-
iterum : Sanclificatc jcjunium,pr,vdicate curationem,
sio. Sienim duorum vel trium(/)sancto pioque con-
congregate plebcm, sanctificate Ecclesiam (Ibid., 15).
sensuiomnia quos poposccrint Dominus preestanda
Quae cohortatio, dilectissimi, nostris quoque.est promittit (/l/f<///i.xviu,20),quid negabitur multorum

amplectenda temporibus, quia hujus curationis re- milliumplebiunamobservantiampariterexsoquenti,

media(c)etiam a nobis sunt neccssarie praadicanda, ~ et 34Cperunum spiritum concorditer supplicanti?
ut in observantia (d) sanctificalionis antiquae.quod Cap. IV. Magnum est (???) in conspectu Domini, —
perdidit 345 Judaica pra^varicatio, acquirat Chri- dilectissimi, valdeque pretiosum,cum totus Christi
stiana devotio. populus eisdem simul instat officiis, et in utroque
Cap. II. —
Divinarum(e)autem reverentia sanctio- sexu omnes gradus omnesque ordines codem coo-
num, intcr quaelibet spontancse observantiae studia, perantur affectu ;cum(») in declinando malo ac fa-
habet semper privilcgium suum ut sacratius : sit ciendo bono par cunctorum (o) una sententia est;
quod publica lege celcbratur quam quod privata in- cum inoperibus scrvorum suorumglorificatur Deus,
stitutione dependitur.Exercitatio enim continentiae, ettotiuspietatisauctori(/?)in multagratiarum actione
quam quisque proprio indicit arbitrio,ad utili-
sibi benedicitur. Aluntur esurientes.vestiunturnudi, vi-
tatem cujusdam pertinet portionis jejunium vero, ;
sitantur infirmi.et nemo quod suum est qua)rit,sed
quod universa Ecclcsia suscipit,nemincm agenerali quod alterius (/ Cor. x, 24), dum ad rclevandam
purificatione scjungit; ct tunc fit potcntissimus Dei alienam miscriam unicuique mensura sua sufficit.ct

Prirna cditio et unus cod. Vat., felicitatis.

(u) pro recidimus.
Ms., Venet.,<?.r toto; et paulo post scindite pro
(/>) (;') Partioula et, quam Quesnellus delevit,cx om-

disrumpite in prima editione et in mss. collect. 3 _ nibus editis et nostris codd. revocavimus.
et 4. " (A-)Prima editio et cod. Bon., Plenissima autem est
(c) Codex Venet. etiam a nobis necessarix prsedi- peccatorum abolitio.
cantur. (/) Ita ms. Venet., duo Vatt. et prima editio.AL,
(d) Prima cditio, salisfuctionis. sanctorum pio consensui.
(e) Autem pro namque mclius reposuimus ex ms. (m)Restituimus lectionem cditorum ante Quesnel-
Veneto. lum,quam omnes nostri codices praeferunt.Quesnel-
(/") Idem
cod. Vcnet., unitate. lus nihil indieans,r/ in conspectu Domini,dilectissimi,
(y) Vocem
pictalis a Quesnello delctam restitui- valdc pretiosum.
mus ex omnibus editis nostrisquc codicibus. n Sic cx nostris mss.et editis ante Quesncllum,
(Zi)Editi ante Qucsnellum cum mss.collect.postc- apud qucin, in declinando a malo, ac facicndo bo-
riorum et Lectionar.Veneto,m^a/?'s.Sed melius illc, num.
unitatis; nam
refcrtur ad unitatem sanetxobedienli;i\ Mss. Corb.et Vict. Qucsnclli,w??a substantia.
(o)
quae praecedenti capitc memoratur, cuique insisli- ex Lcctionario Veneto. AL, in multarum
(p) Sic
tur initio cap. 5. quo etiam confirmatur lcctio antea vulgatorum/i»-
(i) Ms. Vat. collect.5, a supernis recedimus, dtletie ctori, pro (pua Quesnellus auctor supposuit.
vocibus, in terrcna. Alius Val. collect. i, dccidimus,
 m S. LEONIS MAGNI SERMONES. 444

facilc est invenirehilarem(a)largitorem,ubi modum ^justitix vestrse (II Cor.ix, 10). Quarfa igitur et sexta
opcris ratio tcmpcrat facultatis. Per hanc autem Dci feria jejuncmus, sabbato autem apud beatissimurn
gratiam, </?///? operalur omnia in omnibus (I Cor. xn, Pelrurn aposlolurn parilcr vigilias celebreinus,cujus
6),communis fidclium fructus et communc fit mcri- mcritis et oraUonibus confidirnus nobis per omnia
tum. (i)Quoniam quidcm potest et eorum par csse misericordiam Dei nostri esse prxstandam:per Do-
animus quorum impar est census, ct cum alter de minurn nostrum Jcsum Christum,qui vivit et regnat
alterius laotatur largitate,cui aequari non potuit im- in s.ccula s.'.eculorum. Amen.
pendio,acquatur affectu. Nihil in tali populo(c)inor- SERMO LXXXIX [Al. LXXXYlf .

dinatum nihilque diversum est,ubi ad unum pietatis DeJejunio septimi mensis IV.
vigorem omnia sibi totius corporis mcmbra conscn- Svxopsis.— I. Jejunium a Christianis gratia Dci im-
pletum quantum prxstei observantia carnali Jud.ro-
tiunt;nccdcsuatenuitateconfunditur quidealiorum
riun. —
II. Commune et publicum prirato esse anle-
opulentia gloriatur.Decus cnim universitafis est ex- ferendum, ut ma)oris meriti ct cjfiracue. III. In- —
cellcntis portionis,et cum Dei spirituomnes agimur, numera esse tela diaholi,qux ab eo solo vitantur qui
non solum illa nostra sunt quae ipsi gerimus, scd Dcujh supcr omnia diligit. —
IV. Quxdam tempora

etiam illa aliorum actione gaudemus.

de quibus in
electa,ut ad divina respiremus. 348 V. Jejunio—
subjungendam eleemosynam, maxime erga fideles.
Cap. V.— Amplectamur igitur, dilectissimi, bea- > — VI. Pauperes patientia, divites misericordiasal-
tam istam sacratissimae unitatis soliditatem, et so- vandos.
lemne jejunium concordante proposito bonae volun- Cap. I. — Praedicationcm nostram, dilectissimi,
tatis ineamus.Nihil a quoquam arduum.nihil aspc- familiaris vobis adjuvat consuetudo,ct ratio tempo-
rum quoeritur, nec aliquid nobis quod vires nostras ris commcndat officium sacerdotis,neaut onerosum
excedatindicitur,siveinabstinentia3castigationc,sive vidcaturautarduum,quod etproeceptum exigitlegis,
in eleemosynac largitate. Sciunt singuli qui possint etdevotio temperat voluntatis quo3 cum in unum, :

quidvenonpossint.Ipsi modulum suum pcndant,ipsi gratia Dci auxiliante,conveniunt,non littera occidit,

justa et rationabili taxatione se censeant,ut sacrifi- sed spiritus vivificat autem spiritus
(i Cor. \m,i.) Ubi
cium misericordia^non cum tristitia offeratur,necin- (e) Deijibi libertas (II legem non ti-
Cor.m, 17), quoe
terdamnanumeretur.HocpioS-f? impcndaturoperi more exsequitur,sed amore.Obedientia enim mollit
quod cor justificet, quod conscientiam lavet, quod imperium, nec dura ibi necessitate servitur,ubi di-
denique et accipienti prosit et danti. Felix quidem ligitur quod jubetur. Cum ergo vos,dilectissimi,ad
illeestanimus multumque mirabilis,quifacultatum quaedam quae etiam in veteri Testamento instituta
defectionem bencfaciendi amore non metuit, et da- sunt cohortamur,non Judaicae vos observantiae jugo
turum sibi erogaHda non diffidit, a quo quod ero- subdimus,ncc consuetudinem vobis populi carnalis
garet accepit. Scd quia magnanimitas paucorum C indicimus.Excellitsuper illorum jejuniacontinenlia
est,(//)et plenum etiam pietatisestutsuorum curam Christiana et si quid nobis atquc illis(/' communc :
;

quisque non deserat,nos perfectioribus non praeju- est in temporibus, non concordat in moribus. Ha-
dicantes, ea vos regula generaliter cohortamur ut beant illi(<7)nudipedaliasua,etintristitia vultuum(/i)
mandatum Dei sccundum possibifitatis vestrae men- ostentent otiosa jejunia nos in nullo (i) ad habitus
;

suram operemini.Hilarcm enim benevolentiam esse nostri honestatcm dissimiles,nec a justis et neces-
decet, quoc sic suam temperet largitatcm,ut de illa sariis operibus abstinentes,cdendi licentiam simplici
et pauperum refectio gaudeat, ct domestica suffi- parcilatccohibemus:ut in usu ciborum modus eli-
cicntia non laboret.Q?/? autem ininistrat scmen semi- gatur, non (j) creatura damnetur.
nanti, etpanem ad manducandum prxstabit,et multi- Cap. II.— Quamvis autem unicuique nostrum li-
plicabit semen vestrum, et augcbit incrementa frugum berum sit voluntariis castigationibus proprium cor-

(a) Al., datorcm. et aret amius, nudipcdalia denuntianlur, ctc.11?eres\m

(b) God. Vcnet., quoniam potcst par eorum esseani- commemorat Augustinus hominum nudis pedibus
mus. semper ambulantium,eo quodDominus Moyses,Jo-
(c) Prima editio cum mss. posteriorum collect,, sue Isaiam nudis pedibus ambulare jusscrit.//,r-
el
tnornalum. res. G8. Quksnellus.
(d) Conjunctionem ct adjccimus ex mss.Veneto et D (/i) Sic cx Lcctionar. Veneto. Al.,as-/( »(/(i?//.Rcspi-
,

duobus Vatt.; ctiam vero ex edifionibus ante Ques- cit hic ad illa Matth. vi, 16, de hypocritis jejunanti-
nellum ct quatuor codd. revocavimus. Paulo ante buB.Exterminant enim facies suns^utappareanthomi-
editionesQuesnelloanteriorescorruptepraeponcbant nibus jejunantes. Amen dico vobis, receperunt mcr-
particulam cum voci magmnimitas.. cedem suam; et ideo otiosa ejusnn di jejunia appel-
(e) Cod. Venctus, Domini. lat, quod ffiterna mercede careant. Confer quae tra-
(/') Jejunium scilicct dccimi ct scpfimi
niensis ex duntur scrm. 92, c. Z.
observantiaveferis le^is assumptum Leo soopccom- (i) Quesnellus m
marginc: Foite,nft habitus nostri
mcmorat;et eatenos Judseis commime in tcmporibus honestate.
hoc loco traditur. ( Innuuntur cibi quos Hebrffii velut immundos
i

(gi)Ritam expharis.iica procul dubio superstitione damnabant, ut caro suina, sanguis,etc. Ab hisau-
descendentem arguit ninil enim talc prueseripfum
: tem abstinebant Christiani etiam Leonis setate in je-
JudaMs in Scriptura legimus.Haustus porro exeth- junio quatuor lemporum, eo quod carnes non co-
nicorum consuetudine, quam commeniorat Tertul- meilerenl parcitatis ac temperantia? nomine, non
lianus lib. de Jojuniis.in Qne:Se// ct omncm, inquit, vcro (luod aliquem cibum Hebraica superstitione
•va-!Tst
,
/o^p&vT 1
j'.v ethnici agnoscunt. Cum stupet coetum, reprobarcnt.
U5 SERMO LXXXIX 4if>

pus afficerc.et nunc moderatius, nunc vcro diatri- A tationes non corruptibiles.sed ffiternas, picns con-

ctius repugantes spiritui carnales concupiscentias tinentia petat, d in amorem (h) ejus boni sinc quo
tre, quibusdam tamen diebus ab omnibus nullus cst l>onus incontaminata castitas inardescat.
paritcr cclebrari generale jejunium, cl tunc
I
Adhocenim nobis tradita suntexcrcitia Christiana
estefficacior a sacratiorquedevotio,quandoin operi- ut, rcsccata omni illicita voluptatc, in sanctas et

buspietatistotius unusanimusetunusest spiritalcs deliciassestuemus. 350 Et cum nosopor-

Publica cnirn praeferenda suut propriis et
9. ;
teat scmper studerc virtutibus, quidam tamcn dics

ibi intelligenda est praecipua ratio utilitatis, ubi vi- idco sunt ad eastigationem communis observantiae

gilat cura communis. tyTeneat igitur diligentiam consecrati, ut animaquae terrenis adhuo dcsidcriis
suam observantia singulorum, ct contr;i nequitiae implicaturet curisscccularibus impcditur, cx inter-
340 spiritalis insidias, imploratodivinaeprotectio- vallo saltem ad divina respiret et quia porlio (i) ;

nis auxilio, c coelestia quisque arma corripiat. Sed Dominici agri cst, dignos ccelestibus horrcis afferat
ecelcsiasticus miles, etiamsi specialibus praeliis pos- fructus. Ibi cnim spcs est metendi ubi fuerit diligen-

sit iortiter facerc, tutiustamcn ct feliciusdimicabit, tia seminandi.

si contra bostem palam in aciestcterit :ubi nonsuis Cap. V. His, dilcctissimi,adprofectum vestrum —
tantum viribus certamen ineat,sed subinvicti Rcgis R pro temporis occasione perstrictis, jcjunium vobis
-i n u_n *' *:„, ,^~„„;„ :„,i;„;»~.,„ ;™ r..-.^ -,„„ «~„ ™1 .,^ ,i„
• i •

imperio fraternis consociatus agminibus bellum uni-

.

septimi mensis indicimus, in quo vos non solum de

: :

versaleconficiat.Minori enimdiscrimineplurescon- ciborum abstinentia, sed etiam de pietatis operibus

fiigunt cum hostc quamsinguli ;nec facilcputctvul- commonemus: ut quod vestris usibusrcligiosa par-
neri, quemopposito scuto fidci, nonsuatanlum, sed citatesubtrahitis in alimoniampauperumet in cibos
etiam aliorum fortitudodcfendit ut ubi una est om- debiliumtransfcratis;omnibusquidcmindigentibus
:

nium causa, sit unavictoria. gcnerali bcnevolentia consulentes, sed maxime eo-
Cap. III. — Quiaigitur adversariusnosterinsidiari rum memores quisuntde membris corporis Christi
nobis diversa tentationum artc non dosinit, ot haec etnobisunitatecatholicaefidei copulantur.Plus enim

cst d una versutiarum ejus intentio, ut redemptos debemus nostris pro consortio gratiae, quam alienis
Christi sanguine a mandatis Dei possit abducere, procommunione naturoe.
omni diligentia praecavendum est ut nullis inimici Cap. VI. —
Abundet ergo in vobis, dilectissimi,
jaculis vulncremur.Tela enim ipsius non sunt aspera benignitas Christiana; et sicut recurrentiaannitem-
corporis sensibus, sed nimiumcarni, ut animae no- pora dcsideratis ut plena sint fructibus, ita et corda
ceant,blandiuntur.Trahunt oculos ad varias (e) cu -
vcstra pascendis sint fecunda pauperibus. Quibus
piditates,utdc mundi pulchritudine autconcupis- uliquepotuit Deus, cujus sunt omnia, necessariam
accendantur faces, autf/j superstitionum gi- C conferre substantiam,ettaleseistribuerefacultates,
centiae
gnantur errores.;'r/;Per insidiosos etiam sonos molli- ut in nullo vestris largitionibus indigerent sed et ;

busictibuspulsaturauditus,utanimisoliditns illece- illis et vobis multa virtutum materia defuisset, si

brosamodulationesolvatur.etlethaliumconsuetudi- necillosad paticntiaecoronam inopia exerceret, nec

nesuavitatumincautaet parum sobriacordacapian- vos ad misericordiae gloriam copia provocaret. Mira-
tur.Scd hosdiabolo dolosinefficaccset irritos faciunt biliter autem providentia divinadisposuit ut essent
divinaeproesidiagratia:, ct cvangelicae praeceptadoc- in Ecclesia ct sancti pauperes et divites boni, qui

trinae.Quoniam quiacccperuntSpiritum sanctum,et invicemsibi cx ipsa diversitate prodessent, cum ad

a quibus timor Domini nondcpoena? formidinc, sod oeternaetincorrupta pnemiapromercndaDeogratias
deDei charitate conccptus est, illaeso hdei pedc la- agerentaccipientes,et Deogratiasagerentlargientes:
queos talium contcrunlcaptionum, utcreaturarum quoniam,sicut scriptum est, (j)etpatienlia pauperum
omnium pulchitudine ad gloriam et laudem sui utan- non peribit in xlcmum (Ps. ix, 19), ethilarem dato-
turauctoris,eumque diligant supor omnia.per quem rcm diligit Deus (II. Cor.. ix, 7).Quarta igitur et sexta
facta sunt omnla (.loan. i, 3 . i'eriajejuncmus;sabbato vero apudbeatiss^mumPe-
Cap. IV. — fn hujus admirationem, dilectissimi, trum apostolum vigilias celebremus, sperantes nos
omniumfidelium tendat affectio ; de hoc sibi delcc- n ita ipsius orationibus adjuvandos, ut Dcus miseri-

(a) Al, sanctiorque. solcm nascentem a paganis derivatam scrm. 27. c, 4,

\b) Ita cum Quesnello ms. Venctus. Cactcrae editio- (()) Ita e.x ms. Vcneto.Prima cditio InstAioso enim :

nes cum codd. collcct. postcriorum Tcncant... ol>-: sonoel mollibus actibus. Subscquentcs editioncs qua3
servanticB. a prima non habent originem Insidioso eliam sono :

(c) Vulgati, arripiat. Placuit Icctio ms. Vencti. mollibus icfibus. Quesncllus Insidiosis ctiam sonis et
:

la) In primaeditionc dccst una. mollibus ictibus.

\e) Eadcm editio, tentationes. (A)Supplevimua voccm r/f/.sexlaudatorr';. Veneto.
Respicorc videtursuperstitionemgentium quae
(i)
Vulgati, divini ai/ri. Melius ex cod. \'eneto Do-
\i)

astrorum pulchritudino ca|it;o ex astris feccrunt minici, quod Looni usitatum est.
deos, vel Manichsorum, qui soli ac lunae supersti- (/') Particulam et, qux in Rainaudo ct Quesncllo
tiosum cultum deferreabipsoLeoneinventi fuerunt, deerat, exomnibus nostris codd.etantcricribus edi-
uti traditur sorrn. 'i2, c. 5, ct ep. 15, ad Turibium, tionibus revocavimus. Cod. Venet., pro vaupcrum,
o. I. Vide otiam peculiarem supcrsitinncm crga habct, pauperis,
 1

447 S. LEONIS MAGNI SERMONES. 448

cordiarum jcjunii nostri (a) sacrificio placatus 35 A imbccillitatc propria, possibilia spondct ex virtute
exaudiat pcr Jcsum Christum Dominum nostrum, divina : Angusta cnim ct arcta est via quce ducit ad
qui vivit regnat in saecula sacculorum. Amcn. vitam (Malth. xn, 14), et nemo in eam gressum in-
ferret, nemo vestigium promoveret, nisi difficiles
SERMO XG [Al. LXXXVIIT.
aditus ipse sc Chrislus viam faciendo reserarct : ut
De Jejunio septimi mensis V.
auctoritinerisfiatpossibilitasambulantis,quiaidem
Synopsis. —
I. Pxnitcntiam semper esse necessariam
et introducit ad laborem et perducit ad requiem. In
proptcr contin uas inimici insidias et concup iscen tiam
carnis. —
II. Omnia impossibilia ex imbecillitale
quo ergo nobis spes est aeternae vitae, in eodem est
humana, essepossibilia ex virtute divina. III. De — et forma paticntiae. Sjenim compatimur, et conregna-
amorcDeietmundi. —
IV. Amorem Dei honis opc- bimus (II Tim. n, 12 Hom. viii, 17): quoniam, ut
;

ribus nutriri. Gur septimi mensis jejunium. Apostolus ait; qui se dic.it in Christo manere, debel

q APi i, —
Sacratum, dilectissimi, in septimo sicut illc ambulavit ct ipse amlndare (I Joan. n, 6).

mense jcjunium, ad communis devotionis exercitia Alioqui falsae professionis imagine utimur, si cujus
praedicamus, fidenter vos paternis cohortationibus nomine gloriamur,ejus institutanonsequimur:quae
incitantes, ut quod fuit (ft)anteJudaicum, vestra(c)utique nobis onerosa non essent, etab omnibus nos
fiatobservantiaChristianum.Estenimomnitempore n periculis liberarent.si nihil aliud quam quod aman-
aptum et Testamento utrique conveniens, ut per dum jubetur amarcmus.
castigationem(rf)et mentis et corporis misericordia Cap. JII. Duo namque amores suntexquibus —
divina quaeratur, quia nihil est efficacius ad exo- omnes prodeunt voluntates,itadiversaequalitatibus,
randum Deum quam ut homo ipsc se judicet, et sicutdividunturauctoribus.Rationalisenimanimup,
NUMQUAMdesinataveniapostulanda,qui scscitnum- qui sine dilectione esse non potest, (k) aut Dei est
quamessesineculpa.Habet enim hocinse(e) vitium amator aut mundi. In dilectione Dei nulla nimia, in
humana natura, non a Creatore insitum.sed a prae- dilectione autem mundi cuncta sunt noxia. Et ideo
varicatore contractum, et in posteros (f) generandi aeternis bonis inseparabiliter inhaerendum,tempora-

lege transfusum, ut de corruptibili corpore etiam libus vero transeunter utendum est : ut peregrinan-
quod animam corrumpere possit oriatur. Hinc inte- tibus nobis et ad patriam redireproperantibus,quid-
rior homo, (g) tametsijaminChristo regeneratus et quiddeprosperitatibusmundihujusoccurrerit,viati-
avinculis captivitatisesterutus,assiduos habet cum cum sit itineris,non illecebra mansionis. Ideo beatus
carneconflictus,et dum cohibet concupiscentem pa- Tcmpus breve est reli-
Apostolus praedicat dicens : :

titurrepugantem. Inqua discordia non facile obti- quum

tamquam non habentcs
est ut qui habent uxores,
sint; et qui flcnt, tamquam non flentes; et qui gaudcnt,
nctur tam perfecta victoria ut etiam (h) illa quoe sunt
abrumpenda non illigent, et quae sunt interficienda C tamquam non gaudentcs ; etquiemunt, tamquamnon
npn vulnerent. Quantumlibet sapienter et provide possidentes ; et qui utunlur hoc mundo, tamquam non

judexanimus (i) exterioribus sensibus preesit, inter utantur. Prwtcrit enini figura hujus mundi (I Cor.YU,
ipsatamen curas atquemensuras regendae carnis et 29-31). Sed quod de specie, de copia, de varietate
alendae, nimis ei semper vicina tentatio est. Quis blanditur, non facile declinatur, nisi in illa visibi-
enim ita se aut a voluptate corporis aut a dolore lium pulchritudine Creator potius quam creatura
sejungit,utad ipsam mentem non pertineat, quod diligatur, qui cum dicit : Diliges Dominum Deutn
extrinsecus aut blanditur aut cruciat? Indivisum est tuum ex totocorde tuo, ct ex tota mentc tua, et cx tota
gaudium,indiscretatristitia : nihilft') in homine ira- virtute tua (Matth. xxn, 37), in nullo nos vult ab
cundia non acccndit, nihil laetitia non resolvit, nihil amoris sui vinculis relaxari. Et cum huic praecepto
352 aegritudo non afficit. Et qu^e illic declinatio proximi quoque copulat 353 charitatem, imitatio-
potest esse peccati, ubi una passio estet regentis et nem nobis suae bonitatis indicit : ut quod diligit di-

subditi? Merito Dominus protestatur quod spiritus ligamus,et quod operatur operemur. Quamvis enim
quidem prornptus est, caro autcm infirma (Matth. Dei agricultura simus, ct Deixdificatio(\ Cor. m, 9 .

xxvi, 4 0- ct ncquc qui planta! sit aliqui>l,nequc qui rigat ,scd qui

Cap. II. —
Et ne usque ad incrtem desidiam dcspe- n incremcntum dat Dcus (Ibid., 7) ; in omnibus tamon
ratione ducamur, quae impossibilia sunthomini ex exigit nostri ministerii scrvitutcm, et nos dispensa-

(a) Itacumnostriscodd. etvulgatis anteQuesncl. (f) Sic cum Quesnello idem ms. Venetus ot Vat.
lum,apudquemnullonostro ms. suffragante, sacri- collect. 5. Al., gencrali.
ficiumptacatus accipiat. Clausulam ex codice Veneto (g) Vulg. antc Qucsn. ot plures codd., si lamen.
cxpressimus. Al., Per Christum Dominum nostrum. Addidimus illa exms. Veneto.
(//) NLoxalligent pro
Amcn. illigcnt in prima cditiono.
(ftjSeptimimcnsisjcjuniumapud Hcbraiosageba- (j) Vulg., suis exterioribus piwsit. Prstulimus lcc-

tur ipso expiationis dic. tionem cod. ^'cn.

(r) Ita cum Lectionar. Veneto cditioncs anterioros (/) Ita mclius ex prima editiono, uli etiamindica-
Rainaudo ct Quosnello, apud quos, sit. Mox tempovi vit corrigendum Latinus Latinius. Al., in homin,
pro tcmporc in ms. Vat. collect. 5. (/.) De noc texiu apud Quesnellianos celebri, et de

(d) Addidimus et ox laudato ms. Vencto. Quesnelli postilla cidcm apposita, plura in observa-
(c) habebant generaliter. Emenda-
Editi pro vitium tionibus ad huno sormonoiu dicenda orunt.
tioncm suppeditavit laudatus cod. Vcnctus.
4 4!) SKRMO XOI. 4M
suorum vull OBBfl donorum, ut oui i-f.ut Dei A sollicitir-sima mcditatio debct esse sapientis.ut quo-
imaginem, Dei faeiat voluntatcm. Propter quod in niam breves dies islius vitaa et incerta suntspatia,
oratione Dominica sacratissime dicimus Adveniut : numquamsitmorsimprovisamorituro,nec(c)inordi-
regnum tuum, /iiit voluntus tua sicut in ceeh ct in natum incidat linem, qui senovitesse mortalem. (f)
tcrra .V«///i.vi, 10). Quibus verbia quid aliud postu- Quod itaquect sanctificationi corporum,otreparatio-
lamus,quam ut Deus a qnos nccdum sibi subdidit ni prosit animarum,quarta ct scxta feriajejunemus ;

subdat, et sicut in ccclo angclos, ita et in terra ho- sabbato autemfo) apud bcatissimumPetrumaposto-
mines ministros sua: faciat voluntatis? Hoc autem lum vigilia? cclebremus,ejus orationibusadjuvandi,
petentes amamus Deum, amamus et proximum;et utsanctorum desideriorum consequamur eflectum :

pcr Christum Dominum nostrum,(/<) qui cum Patro

non diversa in nobis. sed una dilectio est, quando
et Spiritu sancto vivit et regnat in soecula soeculo-
ot servum servire, et dominum oupimus imperare.
rum. Amen.
Cap.IY. Hie igilur affeotus, dilectissimi, quo amor
355 SERMO XCI [Al. LXXXIX].
terrenus excluditur,bonorum operumconsuotudine
De Jejunio septimi mensis VI.
roboratur, quianecesse ost ut (b) bonis actibuscons-
Synopsis. —
Dci voluntatcm c.r ipsis etiam clcmcn-
I.
cientia delectetur, et libenter faciat quod feeisse sc
tis cdoccri, ct a cibis, et a mundana sapicntia
qux
gaudeat.Assumiturergojejunium,multiplicaturlar- B abstinere jubct. —
II. Tam Ncstorii quam Eutychis

gitio,justitiacustoditur,frequentaturoratio,fitqucut hgeresvm esse detestandam. —

III. Veritatem carnis
in Cliristo ex sacrifxcio Eucharistix et prxcepto
singulorum desiderium sit unum omnium votum.
eleemosynse probari.
Nutritpaticntiamlabor,mansuetudoexstinguitiram,
Cap.I. —
Devotionem fidelium, dilectissimi, nihil
benevolentia calcat invidiam,immundae cupiditatos
est in quo providentiadivina non adjuvet.Siquidem
sanctis desideriis cnccantur,avaritialiberalitatede- excrcendis ad sanctimoniam mentibus atque corpo-
pellitur, etoncradivitiarumliunt instrumentavirtu- ribus,ipsa quoque mundi elemcnta (?) famulantur,
tum.(c)Sedquia354insidia3diabolietiaminler talia dum dierum ac mensium distinctc variatarevolutio
studianonquiescunt, reetissime inquibusdam arti-
quasdam nobis paginas aperit pra;ceptorum,utquod
culis temporum,vigorisnostri estinstituti reparatio: sacra admoncntinstituta,hoc quodammodoloquan-
ct ubi de clemcntiacojlietubertatc agripotcstmens tur et tempora.Undc cum septimummensemnobis
pracsentiumbonorumavida gloriari,et inampla hor- anni recursus attulerit, non ignoro observantiam
rea fructibus congregatis,animoe suoe dicere : Habes vestram adcelebrandumsolemnejejunium spiritali-
multa bona, cpulare (Luc, xn,19) ibi quamdam in- :
ter incitari:quoniam(j)experimento dedicistisquan-
crepationem divinae vocis accipiat,audiatque dicen- tum hrcc prceparatio et exteriora hominum et inte-
tem : Stulte, hac noctc (d) reposcunt animam tuam a C riora puriiicet, ut cum a licitis abstinetur, facilius
te : qux autern prseparasti, cujus erunt {Ibid.2OyiB.a2c illicitis resistatur.Continentioe autem ratio,dilectis-

(a) Editi, ^ucm.Melius ex cod. Veneto, quos, unde 1 ct 4, varias et alteriusformai lectiones in Vat.
postea, homines. .'»S35 ac in cod.Casinensi deprehendere
licuit, quae
(b) Al., rectis. eamdem causam habere videntur. Post nonnulla
In antiquispimoVat.r!.S3fifinis hujus sermonis
(c) editi et posteriores codd., vigoris est nostris rcpara-
multo diversus profertur sic.SW 7»/« insidixdiaboli tio «??.s/^»to.Magis Lconina visa est syntaxis Lectio-
ctiam intcr talia studia non quiescunt, hocquod depro- narii Veneti.
phctavocc cantatum est, in a/Jectum assumatur oran- ((/) Prima editio, rcposcam.

tinm,ut imn solum labiis,sed et corde dicatur : Custodi
me,Dominc,ut pujnllam oculi,sub Utnbra alarum tiia-
rum protege me (I's. xvi, 8j.Incessabiliter enim divino
egemus auxilio, et hxc csl humanx dcvotionis insupc-
rabilis fortitudo, ut illum protectorcm semper habca-
mus, sine quo fortes esse non possumus. Quod ergo et
sanctificationicorporumetrepurationiprosit aniniarum
quarta etsexta sabbati jcjuncmus;sabbuto vero etiam vi-
gilias celebrcmus apud beatissimumapostolumPctrum,
ut piarttm ovium dcjirccuiionibus gloriosissimi pastoris
D in prajsonti sermone inordinatum dicit, illic contra
vatrocinelur oratio.Pcr Dominum nostrumrcgnanlem
cum Patre,et cum Spiriiu sanctoin sxculasivculorum.
-Imc/i.Licet hujus Ilomani Lectionarii auctoritas,et
stylus hunc finem Leoni tribuendum suadet,vulga-
tam nihilominus lectionem,quaeLeonem pariterspi-
rat, et legitur in csetei' s codicibus atquc in Lectio-
nario Veneto, noluimus desorere. Cum vero tanta
varietasLeonisstylumreferens,amanuensibustribui
(c) Legendum iorie, inopinatum,nor\ inordinatum,
olim conjectaram.At conjcctationi modo non parum
detraho, tum quod vox ista congruentem huicloco
per se significatum habct. tum quod se ipse doctor
noster cxplicat lib. 11 de Vocat.gentium cap.21,his
aliis verbis idem cogitatum referentibus:(h<0(/ ergo
ab initio mortale est, qualibet occidat die, non contra
lcgcm mortalitatis occumbit,nec umquam civicinusest
posse vivere, quam posse deficere. Cmem enim finem
legem mortalitatis appcllat Quesnkli.us. Putavit —
Quesncllus in hac annotatione libros de Vocat.gen-
tium esse Leonis,cum tamen altorius inccrti aucto-
ris sint.ut alibi dcmonstrabimus.Omnes tamen no-
stri codices vulgatam lectionem praeferuht.
(f,
1'rima editio cum mss.collect.3 ct 'k,Quodergo
6'/.Codices collcct.G,(/«o^ itaque ut. Editiones Ques-
nello antcriores Quod itaque ut et sanctificutioni.
:

nequeat.id unum binc colligi posse videturS. pon- Qucsnelli lectionem a nobis receptam codex Vcne-
tificem hunc sermonem bis recitasse,sole fine mu- tus confirmat.
tato. Aliquid enim simile aliis in sermonibus, qui (g) Ms. Venet., ad bcatissimum; ct paulo post, ora-
alias insignes mutationes proistantissimisLectiona- tionibus ipsius adjuvandi.
riis mss. probatas exhibent, accedisse probabilissi- (h) Sequeutia ex eodem codice supplevimus.
mum est.Confer. serm. 22, inquoLectionarium Ver- Solus Quesnellus, famulcntur.
(i)
cellense et Homilianum Pauli Diaconi nonexiguam Ita ex duobus Lect. mss. Hergom. et Veneto
(/')

abeditisalHsqiieoodicibus varietatemproefcrunt, uti S. Marci. Al., cxpericndo. Paulo post iidcm codd.,
ibidem observavimus annot. 1 Ita etiam serm. 59, c,
. et cum a licitis,
 451 S. LEONfS MAGNI SERMONES. 452
simi,non in sola castiga'ione corporum, noc in di- A dignatus est, nec conceptu Virginis matris g est
minulione tantum («) faabeatur escarum.(# Majora sejunctus carne aec partu: sic humanitatcmsibi
a

enim bona ad illamanimae pertinent

virtutis istius unicns, ut Dcus incomrnutabiliter permaneret; sic
castitatem. quoe non sojum carnis concupiseentias Dcitatem homini impertiens, ut eam glorificatione
contcrit, sed etiam mundanae sapientiae vana con- non consumeret, sed augcret. Qui cnirn factus r-?t
temnit, dicentc Apostolo : Videte ne quis vos deci- forma servi, ibrrna Dei esse nu;i destitit, nec alter
piat per phitosophiam ci inanem fallaciam secundum cnm altcro,sed unus in utroque est:ut ex quo Ver-
traditionem hominum (Coloss. n, 8). bum caro factum cst (Joan.i, 14), nullis dispcnsatio-
Cap.IL— Continendumcrgo esta cibis,sed multo num varietatibus fides nostra turbetur; sed sive in
magis ab crroribus jejunandum:ut mcns nulli car- miraculis virtutum,sive in contumcliis passionum,
nali dedha voluplati, nullius sit captiva mendacii: et Deum qui homo cst, et homincm credamus esse
quiasicutin pr;ctoritis,356 itaetiam innostris dic- qui Deus est.
busnondesunt veritatisinimiciqui (c) intra catboii- Cap. III. — Hanc confessionem.dilectissimi, toto
camEcclesiammovereaudeantbellacivilia,utin con- corde promentes impia hcoreticorum commenta re-
sensum impiorumdogmatumimperitos (d) quosque spuite,ut jejunia(A) vestra eteleemosynaenulliuser-
ducentes, sibi glorientur accresccre quos a Christi roris contagio polluantur; tunc enim et sacrificii
corpore potucrint separare. Quid enim tamadversa- munda est oblatio, ct misericordiae sancta largitio,
tur prophetis,tam ropugnat EvaDgeliis,tamdenique quandoii qui ista dependunt,(i) quod operanturin-
est apostolicis rebelle doctrinis, quam in Domino tellignnt. Nam diccnte Domino : Nisi manducaveritis
Jesu Cbristo ex Maria genito, et sempiterno Patri carnem Filii hominis,et biberitis ejus sanguinem, non
intcmporaliter coa3terno,unam et singularemproadi- habebitis vitamin vobis (/oan.vi,54), sic sacrae men-
carenaturam?(6')Qua!sihoministantumintelligenda sffi communicare debetis,ut nihilprorsus (j) de veri-
est, ubi cst qua) salvat Deitas?si tantummodo Dci, tate corporis 3,57 Christi ct sanguinis ambigalis.
ubi est quac salvatur humanitas?Fidesautem catho- Hoc enim ore sumitur quod fide creditur:ct frustra
lica, quae omnibus resistit erroribus, cl.iam simul ab illis Amen respondetur,a quibus contra id quod
istas impietates refutat, damnans Nestoriumdivina accipitur,disputatur.Dicente autem propheta : Bea-
ab hominedivirlentem,deteslans Eutychen(/)indivi- tus quis intelligit super egenum et paupcrem (Ps. xl,
nis humana vacuantem quoniam veri Dei Filius
:
l),ille circa (k) paupercs vestimentorum et ciborum
Deus verus, unitatem et ajqualitatem habens cum laudabilis distributor est, qui se Christum in indi-
Patre, et cum Spiritu sancto,idem verus homoesse gentibus ct vestire novit et pascere:quoniam(/)ipse

(a) Editi ante Quesn., habetur.Duo memorata Le- C quem ideirco in divinis humana vucuanlcm hoc ipso
ctionaria ut in textu. in sermone capite antecedenti prodidit;et clarius in
(b) Quesncllus in margine et ccd. Bergom., ?>Iajor cp. 35, cap. 1 Qui unigenitum Dci Filium sic de
:

enim virtus istiin honi... pertinet.
(c) Vulgati, inter. Correxbnus ex prima
et nostris codicibus.
(d) editio et cod. Bon., quosdam. Mox cod.
Prima
Bergom., pro accrescere, habct adhserescere.
(e) Ita cum Quesnello laudatus cod. Venetus. An-
teriores editiones cum aliis coa\o\.,Quia, et itaetiam
in tractatu contra Eutychianos cap. 3, qui in ap-
pendice edetur.
(f)
Quesnellus, divinis. Prapositionem
rioribus edHis et codd.Bergom.ct Veneto revocavi-
mus;Eutyches enim, qui Christo non Divinitatem,
sed veram "Jumanitatem negavit,non divinishumana
vacuasse,scu indivinis vacuasse humana dicendus cst.
Tractatustrtiam contraEutychianos habct,m divinis.
utero beatoe Virginis prasdicat natum, vt humani qui-
editione dem corporis speciem gesserit,sed humanx carnis vc-
riias Verbaunita non fuerit; seu, uti traditurep.31,
ut quod formam servi gessit, quod nostri similis fuit
atque conformis, quaedam nosln carnis fuerit imaijo,
non veritas. Praemonere igitur et nramunire S. pon-
tifex voluit auditores ne quis foite cx hac zizania
per Urbem disseminatat de ca vcritate veri corporia
et sanguinis Christi ambigcret.quam inEucharistia
mexante- confitebantur et approbabant, dum Eucharistiam
sumpturi ad verbasacerdotisdicentis,Co>7)(<s Christi
ct sanguis Christi, respondebant, Amcn. Eodem pa-
riter consilio doctrinam et praxim circa Euchari-
sliam ad Eutychianum errorem revincendum adhi-
buit ctiam cp. 50, cap. 2 In quo hactenus desiduB
:

(<j) Add^dniusverbum es^exedilionibus qu;eQues-
nellianam pr;eccsscrc,ct ex codd.Bcrgom.etVenelo.
Mox ms. Bergoni., nec parlu sic mtmanitatem sibi
uniens, ut Deus incommutabiliter non permaneret.
(h) Quesncllus omittit vestra. Aliae edit\ones,jeju-
nia et eleernosynse vestrse. Pra3tuIimuslectionem cod.
Veneti et uuorum Vatt.Mox editi anle Quesn., con-
tagione. Nostri codd., contagio.
(i) Al., ifuid operentur.
(j) Resp.sit S. pontifex Eulychianorum errorcm,
qui veritatem corporis et sanguinisChristi postuni-
tioncm Verbi in ipsa urbelloma ncgasse traduntur
serm. JC>, cap. 1, his verbis Sollicitudiiicmiioslram
(
:
latere non ,wluil quosdam /Egyptios praecipuenegotia-
tores ad Urbem venisse,eaque quse Alexandrisesceleste
ab hgereticis sunt admissa defendere, asserentes so-
lam Deitaiis in Christo fuisse naturam, nec carnis
humanx, quam sumpsii c.r beata Maria Virgine,
habuissc penAus veritaicm. Id in Eutychis sensum,
tempore jacuere, ut nec auditu discerent, nec lectione
D cognoscerent, quod in Ecclesia Dci in omnium ore tam
consonum est,ut necab infantium linguis veritascor-
poris ct sitiiiiuiiiis Christi inter communionis sacra-
menta taceatur. Fruatr& autem CalvinisteehaecLeonis
testimonia deludere nisi, reponunt mentem ejus
fuisse non dubitandum de veritate corporis et san-
guinis Gbristi in se,non autcm non dubitandum de
veritate ejusdem in Eucharistia:nam palamS. pon-
tifex affirmavit: lloc enim oresumitur quod /i>le crc-
tliiur. [gitur si liilc credendum est verum corpusct
verus sanguis iu Christo.idem verum corpus ctve-
rum sanguinem ore sumi non est ammgendum.
God. Venetus, inopes.
(k)
(I) EditionesQuesnello anterioresaddunt particu-
lamut,qusetamen in plerisquenostriscodicibusdeest.
Mox uni de fratribus ht* m0tslegitur)'niisdem,editio
nibus.non tameuin nostro Leotionario Veneto quod
lectionom textus u Quesnello inductam coi^tirmat.
 ;

153 SERMO XCII. ',54

ait : Quamltu ex fratribus meis,mihi feci-

fecistis itni \ studia ad voluntaria incitanlur augmenta,et ultio

itis tiatth.xxv, Deua el vorua

10). Verus itaque nes criminum poenitentis remediis relaxantur.Djcit

homo, unua est Christus, dives in suis, pauper in enim Dominus : Nisi abundaverit justitia vestra plus

nostris,dona accipienset donadiffundens.particeps tjittim Scribarum el Pharisaeorum, non inlrabitis in

mortaliumol [a vivificatio mortuorunr.uJ innommc regnum ccelorum (Matth. v, 20). Quomodo (e) vero

Jesu Christi omne genu flectatur, eeelestium, terre- abundabitjustitia,nisi superexaltetmisericordia f ju-

strium ct infernorum ; et omnis lingua eonfiteatur, dicium (Jacob. n, 13)? El quid tam sequum 359
tjuitt Dominus Jesus Christus tn gloria est Dei Patris quidque tam dignum est quam ut creatura adima-
[Philipp. ii, 10, lt),vivens et regnans >> cum eanc- ginem et similitudinem Dci conditasuum imiletur
toSpiritu in asecula B&culorum. Amen. auctorem, qui reparationem sanctificationemque
credentium in peccatorum remissione constituit,ut
BERMO XCII .!/. XC.]
romota severitate vindictae, omnique cessante sup-
DeJejunio septimi mensis VII.
Stnopsis. —
I. Praecepta legis moralia non abolila;
plicio,reus innoeentioe rcdderetur,et finis criminum

neminem imquam stne charilate justificatum ;abun- fieret origo virtutum?

dantiam justiti& evangelicx in abundantia eharita- Cap. II. Quod igilur, dilectissimi, cx veteris —
Hs esse positam. —
II. Jejunia novss legis ex veteri
prsedicatione dootrinaead purificationem animarum
(is^umiita, aho sptritu esse perficienda. III. Deo Ti —
i" / '
/,/.,..'/,/„, ,,<, ,;.,,•„„„ " oorriorumquc noslrorum leiunium scptimi mensis
tolt placere quemquc debere ; ttucm esse cujusque
•

thesaurum, quale est id cui corde inhaeret. i\ —

asaumimus,non legalibusnos oneribussubjicimus,
Septimum mensem jejunio, bonis operibus «55S et sted utilitatem contincntiae (g) quae Christi Evange-
ipso sui numero esse consecratum. lio scrvit, amplcctimur. Quia et in hoc potest super
Cap. I. — Apostolica institutio, dilectissimi, quae Scribas et Pharisaeos Christiana abundare justitia,
Dominu.n Jesum Christum ad hoc venisse in huno non evacuando legem, sed intelligentiam refutando
mundum noveral.ut logem non solveret,scd imple- carnalom.Ncc enim nostrataliadcbentessejejunia,
ret Matth. v, I7),ita veteris Tostamenti \c) decreta qualia crant illorum quibus Isaias prophcta Spiritu
distinxit, ut qutedam ex eis, sicut erant condita, aancto in seloquentc dicebat \Neomenias vestras et

evangeticae eruditioni profutura decerperet, el quae sabbata et diem magnum non sustineo,jejunium etfe-
dudumfucrant consuetudinis Judaicae,fierentobser- rias ct dies festos vestros odit anima mea (Isai. i, 13).
vantiae Christianss.Quamvis enim varietates hoslia- Undc et Dominus jejunandi formam discipulis tra-
rum, differentiae baptismatum, et oLiasabbalorum dens, Cum(h) jejunatis, inquit, nolite fteri sicut hypo-
cum ipsa carnis circumcisionecessaverint, manent critae tristes. Exterminant enim facias suas,ut appa-
tamen ex ipsis voluminibus etiam apud nos plurima rcant hominibus jejunantes. Amen dico vobis, recepe-
praccepta moralia.Et cum inde dicatur:Dz%£S Domi- q runt mercedem suam (Matth. vi, 16). Quam merce-
num Dcttm tuttm c.v toto corde tuo ; ct diUges proxi- dem.nisi laudishumanac?proptercujus oupiditatem,
mumtuum sicut teipsum (Matth. xxn,37,39) : Chris- justiLia; specics plerumque praetendilur,etubi nulla
to Domino (d) dicente cognoscimus,quodm/wsdtw- est cura conscicntiao, amatur falsitas famas (i) ut ;

bus mamlatis tota Xex pendei prophetm (Jbid., 40) el iniquitas,quae occultatione arguiLur, mendacii opi-
tantaque est sub hujus gemince charitatis ediclo nione laetetur.
Btriusque copula TestamenLi, uL sinc islarum con- Cap. III. — Rationabile itaque sanctumque jeju-
ncxionc virtutum ncc lexquemquam invenialur ju- nium (j) nulla ostcntalionis jacLanLia polluatur,nec
atifioasse, quoque partes legalium
nec gratia. Illae bonum suum quisquam fidelium de humanis velit
mandatorum ex quibus qiuedam praecipiunlur ut pendere jiidiciis. Diligenti Deum sufficit ei placere
fiant, quaedam interdiountur ut non fiant, antiquffi quem diligit: quianulla major expctenda est remu-
auclorilalis rctinent lirmilalem.Xecideo eisevange- ncratio, quam ipsa dileclio sic enim charitas ex :

lica pulanda est adversa perfcctio,quia ct virlutum DeoesL,utDeusipsesitchariLas. 360 (A;)Quo utique

Editio Rainaudi, viviftcator.

(«) rttntpro rcccperunt.
Cod. VenctuSjCtwra Patre et Spiritu sancto. Quesncllus cL nosler ms.Bergom., et iniquitas,
(i)

(c) Prima editio, sacramenta. qux occulta actione arguitur,mendacii opinione Iveta-
Ms. Vat. collcct. 5, docente. Mox editi antc D lur. Ilaud deserendam putavimus omnium anle
-n., cognovimus ;et quoniam in his duobus man- cdilorum cl caelerorum nostrorum codicum lectio-
datis in ma. Veneto. nem, quae satis oongrua est. Nec displiceat vox
Editi, ergo. Meliua cum ins. Veneto ct tribus occultatione, nam indicatur inanis gloriae intentio,
Vat., (|u;c cx eo ipso quod oocultatur iniquitatis argui-
Ex cod.Veneto B\ipplevimxi8,judicium,q\iaa vox
(f) Lur.
giturJacobi ii,I3,cL ab ipsius conlcxlus scn- i/ Ivlili antc Qucsn, cum mss. trium posterior,
tentia exigitur:refertur enim hic locus ad eeole- collect. oL Bergom. .nulla laudis, ostentationisque ja-
- iudices,qui dum poenitentibus crimina misc- ctantia ;tres codd. YaL., nulla laude, ostentationisque
ricordius relaxant, Deijuslitiam imitantur, de quo jactantia. Quesnellus, nullo indicato codice el nullo
Bcriptum est apud Jacobum loco laudato Super- : noslro Buffragante,nitWa ostensionis jactantia.Secoti
exaltat misericordia iudicium. Paulo poBt, quidve tam Bumua ms. Venetum, cujus vox ostentationis aliis
dignum in prima edilione etmss. Vatt. collect.pos- editis et codicibus oonfirmatur, et pro oslensione
teriorum. Bicutj verbum ostento frcquentativum est
;

Cod. Venetus.oucE Christi Evangelium servet. mplici ostendo.

(It Idom cod. addit. mtlcm ;et paulo post, pcrcepe- (k) Vulgati anteQuesn.cum coddposteriorumcol-
A»5 S. LRONIS MAGNI SRHMONRS. 456
pius ct castus animusitagaudctimplm, ul nnlla pe A adjuvante,-qui vivit et regnat cum P tre ct Spirifu
extra ipsum cupiat delectari. Verissimum nainque sancto in sajcula saeculorum. Amen.
est quod dicit Dominus Ulri est thesaurus tuus, ibi
:
SEHMO XCIII [Al, XCI.
erit et cor tuiim (Matth. vi, 21). Quis autcm est the-
De Jejunio septimi mensis VIII.
saurus hominis,nisi quaedam fructuum ejuscongre-
Svnopsis. I. Fincm lcgi essc amoris rccti de praro —
gatio laborumquecollectio ? Quod cnim quis semina- victoriam. De voluntate mala et bona. II. Longe —
verit,hoc et metet (Galat. vi, 8), et qualc cujusque plus deleetare justitiam quatn iniquilatem, cujus lex
opus, talis est et quaestus ; et ubi oblectatio fruendi Dei lege superanda. —
Wl.Quantum prosit jejunium
constituilur,ibicura cordis(a) obstringitur.Scd cum scptimi mcnsis a legc ct apostolis instilutum.

multa sint genera divitiarum,^//) dissimilcsquc ma- Cap. I. —

Omnis,dilectissimi,divinorum eruditio
teria3gaudiorum,TiiESAUUus cuiyUE cst suas cupidi- pra3ceptorum hoc maxirne agit apud corda creden-
tatis(6')affectus,qui sideappetitucsttcrrenorum,non tium, ut amor parvus recto amore superetur,et (i)
beatos facit sui participatione, scd miseros. Hi vero delcctaLione justitia peccandicupiditas destruatur,
qui ea quaesursum sunt sapiunt,non quae supcr ter- diccntc Scriptura : Post concupisccntias tuas (j) non
ram (Coloss. m, 2), nec pcrituris intenti sunt, sed eas,et a voluntate lua averlcre (Eccli. xvm, 30). Cum
habcnt incorruptibiles reconditas hominum multa3 bonaaconcu-
a;tcrnis,in illo fa-
p autcm sint in animis
cultates,de quo dicit propheta : Thesaurus et salus pisccnlia3 et laudabilcs voluntates, quid est qUod
nostra advenit, sapientia et disciplina et pietas a Do- jubetur ut nostrisnonconsentiamus alfcctibus,nisi
mino : hi sunt thcsauri justitise (Isai. xxxm, G, sec. quod ab illa concupiscentia prohibemur, el ab illa

LXX) : per quos,auxiliantc Dei gratia,ctiam terrena voluntate revocamur, cujus ortus ex nobis cst, et
bona in ccclestia transferuntur, dum multi divitiis, ideo mala pronuntiatur, quia nostra essc convinci-
autjuste sibi relictis aut aliter acquisitis,ad instru- tur ?Addistinctionemigiturconcupiscentiarum quae
mentum (d) pietatis utuntur. Cumquead sustentatio- sunt ex Deo bene homini dictum est : Post concu-
nem pauperum,qua3 possunt exuberare distribuunl, piscentias tuas non quas cognoverit proprias
cas, ut
congregant sibi inamissibilcs facultates: ut quod(6') sciat esse vitandas. Merito ergo Dominus, in ora-
abdiderunt eleemosynis, nullis possit subjacere di- tione quam tradidit, noluit nos ad Deum dicere :

spendiis ct digne ibi habeant cor, ubi habcnt the-

; Fiat voluntas nostra, sed fiatvoluntas tua Mallh. vi,

saurum suum (Matth. vi, 21) quia tales divitias :

10) :hoc est,non illa quam caro incitat, sed quam
suas (f)
beatissimum estexercereut crescant,etnon Spiritus sanctus inspirat. Unde autem hoc deside-
timere ne pereant. rium conceptum sit, cui scmper dcbeat repugnari,
non difficulter intelfigunt qui se Adaa filios esse no-
Gap. IV. —
Opcrantcs igitur, dilectissimi, quod C verunt, et peccante humani generis patre non du-
honum est ad omncs, maxune aulem ad domesticos fi,- bitant in propaginevitiatumesse quod est inradice
dei (Gatat. vi, 10), septimum mensem ab initio my- corruptum.Quamvisautem 3C55pergratiam Domini
sticum propter septiformcm Spiriium, et ipso sui nostri Jesu Christi in novam creaturam transie-
ordinis numero consecratum,continentia3 fructibus rimus ex veteri, (/.) imagine nos terreni hominis
et
deputantes,(/y) quarta et sextasabbati solemniterje- homo coclestis exuerit donec tamen corpus mor-
;

junemus;sabbato autem apud beatum Petrum vigi- tale gestamus, necesse est ut contra carnis deside-
lias 361 celcbremus: cujus nobis ct orationes suf- ria dimicemus.Bonum esteuiiu animaa Deo subdita;
fragabunturetmerifa (/t)utquantumcuiquefidelium timere (l) ne cadat,et habcre quod vincat, quoniam
tribuitur bonumvel]e,tantumdonetur et posse.ipso virtus in infirmitate pcrficitur ;et quod nos exercet

lect.: Quod utique pius ct castus ita gaudct animus (e) Ita vulgati ante Quesn. et nostri codices, So-
implcre,ut in nulto extra illum, ctc.Unus Vat., extra lum prima editio et cod. Bergom., addidcrunt.
ipsum. Quesnclli erpendatio Lectionario Venetocon- Quesn., abdiderint.
firmata preefcrenda fuit cx contextu,cum relativum (f) Editiones ante Quesn. addunt, dignum et, non
Quo,non autcm Quod Dcum indicet, ad qucm pro- tamcn pleriquc nostri codic^s.
iecto sequentia, <?.r/ra ipsum, referri dcbcnt. Mox in (g) E;cdcm editiones, quarta ct sexta fcria jejune-
eodem cod. Vcneto Verissimam itaque cst quod ait
: D mus. Xostri codd. ut in textu.
Dominus :lllri crit thcsaurus tuus,ilri erii et cor tuum. (//) Yulgati, »/ quantumcunque fidelibus. Prsetuli-
In duobus Val. collcct. 4 et 5 pariter legitur ilri : nius lcctioncm antiquissimi Lectionarii Vat. 3836,
erit thesaurus tuus.ln prima editione Ubi thcsaurus : ex quo clausulam pariter recepimus, ipso adju-
tuus,ibi ct cor tuum. vente,ctc, cum antea legeretur Pcr Dominum nos-
:

(a) Ms. Venctus, constringitur. tnun Jcsum Christum,qui cum Patreet Spiritu sancto
(b) Ita nostri codd. ct cditi anteriores Qucsnello, vivit ct regnat in saecula saeculorum.Amen,
qui nihil in4.ica.ha 6d\d\t,tamquamdissimilesmaterias. (i) God. Venetus, o dilectione.

(c) Quesn. in margine Al., effectus:quod nec in ; Idem ihs. Ven., ne eas:Unus Vat.,n« eas,ei vo-
c(litionibus,quas vidimus,ncc in nostris msss.inve- luntate revertere. Prima editio,ei a voluntate tua »/<i-
nire licuit. la avertcrc.
(d) Quesnellus Rainaudi editionem sccutus cum (A) Prima cditio. ct imaginem terreni homin .

mss. collect.5, impiclatis, etin margine Legendum : t,QT&,etimaginemnos terrenikominis. Nostri codices
fovle,piclutis.\d autcm praeferunt cditiones tresquas lectionem textus a Quesnello inductam approbant.
vidimus, prima, ct Coloniensis an. 15i7, atque An- (/) Editio Hainaudi, nc ccJat.Vosl paucu contriien-
tuerpiensis an,15y3,ot duo nostramss. Lectionaria. tia pro ac continentiam in vulg. ante Quesn.
 ;

4.') 7 SERMO XCIV. 458

ad continentiam, hoc perdueit ad gloriam II Cor. A. SERMO XCIV [Al. XCII].

xii, 9 . Dc Jcjunio septimi mensis IX.

Cap. II — Abstinendumcst itaque,dileetissimi,ab Synopsis. —

Mugis curandam esse jejunium spiri-
I.

his quae nobis noxie blandiuntur, et lcx pecrati qus talc quam corporalc. —
11./» quo spiritale jeju-
est in niemhfis nostris llom. vn, 23 Dei lege supe- .
nium sit positum ct quo auxilio implendum. —
111. Cur quatuor temporum jcjunium fucrit institu-
randa ut licet per omnes sensus corporis mul-
est :

tum. —
IV. Deum ditigi, cum proximus diligilur
t,T insidicntur illecebrae,anima tamen,cui summum
ct jucatur.
bonum et verum gaudium Deus est, intcr castas
spiritalesque delicias in sapientiae latitudine et in Cap. I. — Scio quidem, dilectissimi, plurimos ve-
enim seipsum sihi ratio-
veritatis luce versetur. Si strum ita in iis quac (h) ad observantiam Christia-
aalis homo compant, omnesque suorum actuum nam pertincnt csse dcvotos, ut nostris cohortatio-
qualitates vcrainspectionedijudicet.numquid») in nihus non indigeant admoneri. Quod enim dudum
intimis conscicntue sua; hoc delectaticnis inveniet et traditio decrevit, ct consuetudo firmavit, ncc eru-
de iniquitate commissa, quod de wquitate servata? ditio ignorat, nec pielas praetermittit. Sed quia sa-
aut tantum ei jucunditatis carnalis voluptas, quan- cerdotalis ofticii est erga omnes Ecclesiae filios cu-

tum spiritalis pariet appetitus ? Nibil prorsus (b) de r» ram habere communcm, et rudibus pro-in id quod
virtutum bonis attigit, nihil dc pietatis suavitate sil quos simul diligimus, pariter incita-
et doctis,

gustavit, qui magis vult in his sordescere quae im- mus ut jejunium quod nobis septimi mensis re-
:

munda sunt, quam in iis splendere qua? sanctasunt. cursus indicit, fide alacri per castigationem animi
Nbn sinit ratio ut cordihus non usquequaque capti- et corporis celebremus. Quamvis enim diminutio

vis ita placeat satiata ira, ut
tantum generent gaudium (c) male quacsita dc
alieno, quantum bene expensa dc proprio. Felicior
semper est parca temperantia quam profusa luxu-
ria; d major requics humilihus quam superhis
et sublimior mens quae inter prohibita atque per-
missa certius hahet sperare ccelestia, quam amare
lerrena. Ut autem in hoc proveclu animus reli-
giosus exccllat et jus suae dominationis ohlincat
subigcndo corpori castigatio est adhihenda jeju-
nii. Quod nomine ad omnem conti-
lict:t generali
remissa vindicta; aut
(e
tem mens rationalis salubriter 364 exteriora ca-
stiget, debet etiam propria exercere jejunia
cibi carnem proprie videatur afficere, nihil tamen
corporeis sensibus vel conceditur vel negatur,quod
non sicut ad servientcm, ita pertineat ad jubentem.
Cum itaque unusquisque homo duplicem in se le-
gem habeat continentiae, nihilque actionum nostra-
rutn ad solum corpus, multa autem ad solum refe-
renda sint animurn, prudenter dehemus advertere
quam indecens quamque injustum sit, si quod a
, superiore indicitur ab inferiore negligatur. Ut au-
quia :

nentiam perlinere videatur, proprie tamen ad ^ non solum carnis desideriis, sed etiam animi cu-
edendi diminutionem refertur ut prosit nunc vo- piditatibus convenit repugnare, dicente Scriptura
:
:

luntatc non sumere, quod ab initio contra veti- Post concupiscentias tuas non eas, eta voluntate tua (i)
tum nocuit usurpasse ut sicut illic concupi-
: avertere (Eccli. xviu, 30). Jejunans ergo ab iis quae
scentia (/*) fuit vulneri, ita hic abstinentia sit sa- caro appetit, jejunet et ab iis quae male interior
luti. substantia concupiscit. Pkssimus enim animae ci-
Cap. III. — Cui medicinre, dilectissimi, licet tem- bus est, velle quod non licet; et noxia cordis de-
pus 363 omne sit congruum.hoc tamen habemus lectatio est, quae aut turpi lucro pascitur, aut su-
gptissimum, quod et apostolicisct legalibus institu- perbia cxtollitur, aut ultione laetatur. Quamvis (;')

tis videmus »'lectum, ut sicut in aliis anni diehus, enim his affectibus motus quoque corporis ser-
ita in menseseptimospiritalibusnospurificalionibus viant, ad origincm tomen suam cuncta rcspiciunt,
emundemus. Convenientibus enim in unum propo- et ibi censetur qualitas actionis, ubi invenitur ini-
situm tribus studiis, oratione scilicet, et elcemo- tium voluntatis, quam rcvocare a pravis desideriis
syna, atque jcjunio, pracstabilur nobis a miscricordi optimum maximumque jejunium est, quia tunc
Deo et cohihitio cupiditatum, et oxauditio precum, est edendi abstincntia fructuosa quando exterior
etremissio peccatorum : per Dominum noslrum j) parcilas a temperantia interiore procedit.
Jesum Christum (g), qui vivit et regnat cum Patre Qap. II. — Celebraturi igitur, dilectissimi, vcrum
>iritu sancto in saecula saeculorum. Amen. ct spiritale jejunium,quod et corpus et animum sui

(a)Ms. Bergom., in imis. (e) Sic ex nostris mss. et editis, excepto Quesn.,
bIta ex quinque mss. Vat. et duobus Lccliona- apud quem, subjieiendo.
riis Bergom. et Veneto. Editi ante Quesn., <lc virlu-
I
Qne id. addidit, fuit, uti legitur in codice Venet.
tum splendore attingit, et dein, gustal. Quesn., <le ,. ; mss. Veneto et Vat. collect. 4, supplevi-
virtutum splendore attinget, et gustabit; ad id mar- mus, cum Patre el Spiritu sancto.
gine Al., dc virtutum bonis.
: ante Quesn., ad observantiam chrislianx
(h) Editi
(c) Editi ante Qucsn., mala qu.vsita, ct dein, bona fxdei, cum
codd. collect. 3 et 4. Caeteri nostri codi-
nsa. Aliqui codd. babent tantum, bona expensa. ces et mss. Corb. ac Vict. Quesnelli textus lectio-
noslra Lectionaria textus lectionem exhihcnt. nem prsferuDt.
d) Ita cum Quesnello ms. Bergom., et parum Lectionarium Venetum, vetare.
(i)
absirniliter codex Venetus, major i/uies. Anteriores Sic Quesnellus cum nostro Lectionario Veneto.
(;')

cditiones cum rnss. postcrioruin coLect., majorque Concinunt mss. collcctionis 2, in quibus habctur,
est lux liumilibus. vindicta. Caeteri editi, adulatione,

Patrol. LIV. 15
 ;

459 S. LEONIS MAGNl SERMONES. 460

purilate sanctificet, cordis nostri secreta rimemur, \ i

m hujus vitae varietate jactamur, ut pcccaturn,
et quibus rebus aut contristentur auL gaudeaut, (|uud Iragilital (

et cupiditatum pollutione
jusLo discutiamus examinc. Ac si fjuis amor vanae contrahitur, jejuniis atijuc elcemosynis deleatur.
glorife, si qua radix quod incsL virus
avaritiu1 , si Cap. IV. —
Esuriamus paululum, dilectissimi, et
invidiae, nihil talium anima sumat cscarum, sed aliquantulum quod juvandis possit prodesse pau-
virtutum intenla dclieiis, ccelestes epulas tcrrenae peribus, nostrae consuetudini subtrahamus. De-
prasfcrat voluptati.Agnoscat homo sui generis di- lectetur, conscienLia benignorum fruclibus largi-

gnitalem,factumque se ad imaginem et similiLudi- tatis; (g) et eum gaudio tribuens, quo es laetifi-

nem sui Crcatoris inlclligat; nec ita dc miseriis quas candus, accipies. Dilectio proximi dilectio Dei est,
per peccatum illud maxirnum et communc incidiL qui plenitudinem legis eL prophetarum in hac ge-
expavescat, ut non se ad misericordiam sui («) llc- minae charitatis unitate constiLuil (Malth. xxn, 40);
paratoris attollaL. Ipse enim dicit : Sdncti estote, quo- ut nemo ambigeret Deo se offcrre quod homini
niam ego sanctiis sum (Levil. xix, 2) : hac cst, mc eli- contulisscL, diccnte Domino Salvatore, cum dc
gitc, et ab iis quae mihi displicent abstinete. Facite alendis juvandisque pauperibus loqueretur :
Q
quod arno, amate quod facio. Et cum videtur esse uni eorum fecistis, mihi fecistis (Matth. xxiv, 10).

diflicilc quod jubeo, adjubentem accurrite; ul unde j. Quarta igituret (h) sexta fcria jejunernus; sabbato
datur praeceptum, proesLeLur auxilium (6); non ne- voro apud beatum Petrum apostolum vigiiias

gabo opem qui tribui voluntatcm. Jejunate ab ad- lebremus, cujus nos mcritis et orationibus cre-
versis, abstinete a contrariis. Ego sum cibus vester dimus adjuvandos, ut misericordi Deo (ij jejunio
et potus : nemo quae mea sunt ineflicaciter (e) con- nostro et devotione placeamus, pcr Dominum no-
cupiscit; qui enim ad me tcndit cx mei participa- strum Jesum Christum, qui cuin Patre et Spiritu
tione me quaerit. sancto vivit et rcgnat Deus in sa^cula saeculorum.
Cap. III. — His, dilectissimi, cohortationibus, Amen.
quibus nos ad bona incommutabilia et ad gaudia 366 SEltMO XCV.
invitat actcrna, plenoe sunt omncs divinarum pa- Sive homilia de gradibus ascensionis ad beatitudinem.
ginne litlcrarum; et (d) hoc nobiscum agit Testa- (j) De co quod scriptum esi Videns Jesus turbas, :

menti utriusque doctrina, ut inhaereamus veris et ascendit in montem; et cum sedisset, accesserunt
ad eum discipuli ejus, elc. Matth. v, seqq.). I

contineamus a vanis. Non enim apprehendi potest

«865 quod promittitur nisi custoditum fuerit quod Synopsis. I. Christum per exteriores medelas animot —
ad interiores prseparasse, qux ]>er lenitatem giatix
jubetur. Quid (e) autem justius quam ut homo, —
jhuit. II. Humilitatem, qux omnium esse potest,
cujus fert imaginem, faciat voluntatem, et per primum esse gradum ad bealitudinem. III. Ditis- —
abstinentiam cibi jejunet a lege poccati? Ideo enim C simam polentissimamque apostolorum, Prtrique in
ipsa continentia? observantia quatuor est assignata primis fuisse paupertatem. IV. Quis luctus iter ad —
beatituainem? V. Quasnam terra mitibus jn-o- —
temporibus, ut in idipsum totius anni rcdeunte de-
missa? VI. Sitim justitix aliud nihil cssc quan —
cursu, cognosccremus nos indcsinenter purificatio- Dei amorem. VII. Misericordia hominem I):v —
nibus indigere, somperque esse nitendum, dum similem effici. VIII. Cordis oculum mundamlum —
(a) Duo mss.
Vat., Creatoris; alius Vat. et prima ribus Lectionariis dimanel, in quibus hic sermo in
Mox ms. Venct., quia ego sanctus
editio, Auctoris. eadem festivitate legendus proponitur. Invetustion
sum. Mox vulgati, me diligxte. Plurium ct potiorum quidem Loctionario Vat. 1272 haec inscriptio legitur :

nostrorum exemplarium lcctionem secuti sumus. scrmoS. Leonispapse in Natali apostolorum «V

Incipit
Dein, adjubentemrecurritein nonnullis mss. legitur. octo beaiitudinibus. In ms. Gasinensi primae colle-
(b) Cod. Venotus, non negabat (lege negabit) opem, ctionis ha?c tantum inscriptio praefigitur De oclo :

qui tribuit voluntatem, beatitudinibus ; sed per errorem octo scriptunj est.
(c) Idcm ms. Vcn., concupiscet. cum do septcm tanlum beatitudinibus Auctor loqua-
(il) Prima cditio et duo rnss. Vat., ab hoc. tur. Ilujns numeri rationem affert Qucsncllus in no-
(c) Partioulam nutem inseruimus ex (juin([ue no- talione his verbis « Obsorvat vir eruditus Joannes :

sLris codicibus. Cotelerius in Not. tom. Mon. Graec. pag. 808, Loo- 1

(/') Ex noslris Lcclionariis addidimus praepositio-
ncm in.
(g) Vulg.,r/ gaudia. Primacditio cnm mss. collcct.
3, etgauaio. Emendavimus cx codd. collccl. 2. Ques-
nellus hanc periodum, Delectetur, usque ad accipies,
expunxit auctoritate mss. Corb. et Vict. Deest etiam
in nostro cod.Vat.5ii collccL. 5 simili Victorino
sed in aliis mss. legitur, ac ctiam in cod. Lnct.
Vcnclo, cL in Vat. 3836. Post nonnulln. quidquid
nem nostrum soptem tantum bcatitudines enarrare:
n quia, ul Augustinus in serm. Dom. in nionte c\\>\i-
cat, seplem illi sunt gradus perficientcs hominem,
octava vero beatitudo hominis est iam perfecl
Faustus quidem Manichaeus apud Augustinum
lib. v contra eumdem Faustum, alio licet ordine,
septem tantum beatitudines a Leone memoratas
penset. Augustinus vero serm. 53. al. 14, inter ad-
ditos a Parisiensibus de sex tantum beatitudinibua
/ i

viini contulisset, est in quibusdum codd.
(h) Cod. Vonct., sexta sabbati.
(?) Idcm codex, jejunii noslri devotione.
(j) Prima editioei tres mss. Vat., noc non tabula
ms. Casanatensis banc inscriptionem praeferunt
festo, seu In feslivitate omnium sanctorum. In illo
tempore videns Jesus turbas, etc. Nihil dubitandum
ost (juin tilulus ln festo omnium sanctorum, quod
Leonis tompore nondum cral inductum,cx posterio-
luse disserit. Porro bic sermo in editis non solum
post sequentem describitur,verum eliam post alium
Sermonem in evangeliura Assumpsit Jcsus Petrunt,
etc.,quera nos num. 51 ob momenta ibidem allata
: tn ante sermones de Passione ponendum credidimus.
Ordinem vero primaB editioms et codicum collectio-
nuni 'A, \ el 5secuti sumus,in quibus hic sermoni-
bus de Jejunio septimi mensis immediate subjici-
tur.
 u>\ SEHMO XCV. m
esse, ut Deus videatur. IX. Quasnam sU vera /«/.<. A gentia f aoultatum. Dubitari aulem non potest quod
qu&s homincm Dci fUium cf/icit. humilitatis istius honum facilius pauperes quam di-
Cap. I. — Prsedicante.dilectissimi, Domino(«)no- assequantur dum et illis in tenuitale amicaest
vites :

stro Jesu Christo Evangelium regni, et diversos per mansuetudo, et istis divitiis familiaris elatio. Ve-
totam Galilaeam curantelanguores.inomncm seSy- rumtamon et in plerisquedivitibus inveniturhicani-

riain virtutum ejus fama diffuderaf et mult;e ex uni- ; mus qui abundantia sua368 non ad tumorem super-
versaJudeea turbae ad ccelestem medicum conflue- biae,sed adoperabenignitatis(tf) utatur, idque pro
bant. Quiaenimtarda est humanae ignorantia 1
fides lucris maximis numeret quod (f) ad relevandam mise-
ad credenda quae non videt, etsperanda quao nescit, riam alieni laboris impenderit. Omni generi atque
oportebat divinaeruditione Ilnnandos corporeis be- ordini bominum datur in hac virtute consortium,
aeficiiset visibilibusjniraculisincitari utcujus tam : quiapossuntesseproposito pares, et imparescensu;
benignamexperiebanturpotentiam,367 non ambi- necinterestquantum sint in facultate terrena dissi-
gorent salutarem esso doctrinam. Ut ergo exteriorcs milcs, quiin spiritalibusbonis inveniunturaequales.
medelasDominus ad remedia interiora transferret, Beata igitur paupertas, quae rerum temporalium
rorporumcurationesoperaretur
est post(/> sanitates amore non capitur, nec mundi opibus augeri appc-
animarum, segregatusa eircumstantibus turbis,se- r>
tit, sed cceleslibusbonis ditcacere concupiscit.
cessum vicini inontis ascendit, advocatis apostolis, Cai>. III. — Hujus nobis magnaaimae paupertatis
quossublimioribus institutis ab edito mysticae sedis exempluni (g) primi post Dominum apostoli praebue-
imbueret, ex ipsa loci atque operis qualitate signili- runt, qui omnia sua sine differentia relinquentes,
canssees3e qui Mosenquondamsuo fuissctdignatus ad vocem ccelcstis magistri, a captura piscium in
alloquio : illic quidem terribiliore justitia,hic autem pisoatores hominum alacri conversione mutati sunt
sacratiore clementia, ut implerctur quod fucrat, (Malth. iv, 19), etmultos sui similes fidei suae imita-
(c)prophetaJeremia dicente, promissum : Ecce dics tione fecerunt, quando(//) illis primitivis Ecclesiae
veniunt, dicit Dominus, el consummabo super domum liliisunumcoromniumetanimaeratunacredentium
krael et super domum Juda testamentum novum. Post ict. iv, 32); qui universis suis rebus possessioni-
Hes illos, dicil Dominus, dabo leges meas in scnsu ipso- busque distraclis, per dcvotissimam paupertatem
rum, ct in corde ipsorum scribam eas lerem. xxxi, Al ;
bonis ditabantur oeternis, et ex apostolica praedica-
Bebr. vm,
Qui ergo locutus fucrat Mosi loculus
8). tionc gaudebant nihil habere de mundo, et omnia
cordibus discipulorum velox
est et apostoli9, et in (i possiderecumChristo. HincbeatusPetrus aposto-
scribentis Verbi manus novi Testamentidecrelacon- lus, cum ascendens in templum a claudo eleemosyna

debat nullaut quondam circumfusanubium crassi-

;
posceretur. Aracntum, inquit, et aurum non est

tudine, neque per terribilcs sonos atque fulgores po- C (j) mihi,uuoduidem habeo,hoc tibi do : In nomine
pulo ab acccssu montis absterrito, sed patentc ad Jesu Christi Nazareni surge et ambula (Act. m, 6).
aures circumstantium tranquillitate colloquii ut Quid hae humilitate sublimius? quid hac paupertate
:

per gratiae lenitatem removeretur legis asperitas, et locuplctius Non habet praesidia pecuniae, sed habet "?

spiritus adoplionis auferret formidinem servitutis. dona naturae. Quem dcbilem ediditmater ex utero,
Cap. II. — Qualis igitur doctrina sit Christi sacraj sanum fecit Petrus ex verbo ;et qui imaginem Caesa-
ipsius sententiae protestantur : ut qui ad aeternam ris innummo nondedit, imaginemChristiin homine

bcatitudinem perveniredesiderant, gradus felicissi- rcformavit. Hujus autem thesauri opibusnon solum
mae ascensionis agnoscanl. Beati, inquit, pauperes ille adjutusest cuigressus est redditus, sed etiam
spiritu, quoniam ipsorum est regnum c&lorum(Matth. quinque millia virorum, quituncad exhortationem
V,3). (d) De quibus paupcribus Vcritas loquerctur Apostoli ob ejusdem curationis miraculum credide-
forte esset ambiguum, si diccns, Dcati pauperes, ni- runt (Act. iv, 4). Et illepauperqui non habebat quod
hil adderet dcintelligenda pauperum qualitatc; et petcnti daret.tantam dedit divinaegratiae largitatem,
suficerevidereturad promercndumregnumccclorum ut qucmadmodum unum hominem redintegrarat in
easolainopia quam multi sub gravi etdura ncces- pcdibus, sic tot millia credcntium sanarct in cordi-
te patiuntur. Sed cum dicit, Bcati pauperes spi- n bus, faceretque cos in Christo alacres, quos in Ju-
ritu, ostendit eisrcgnumccelorumtribuendum quos daica pcrtidia invenerat claudicantes.
humilitas commendatanimorum magisquam indi- Cap. IV. — Post prajdicationem hujus felicissimae

a Tria Lectionaria omittunt, nostro. numerent, ac postea, impendercnt.

(b) DuoLcctionaria Vat. 127'2 et Padiliron., sani- (/') Ibidem, udrcdimendam.

tatem. (g) Sie ex ms. Padiliron., tribus Vat. et uno Bon.,

(c)Triamss. Lectonaria ProphcLv Jeremix pro-
: nec non ox primaeditione et Homil. Pauli Diac. AL,
mxssum dicentis: Ecce dies veniunt, didt Dominus, et primum.
disponam domum Israel. Duocxhis praetcrea dclcnt h Primaeditio, illis vrimitiis; P&nlna Diac, inillis
voccs, etsuper domum Juda testamentum novum. ac pnmiiivis. Hetinuimuslcctionemvulgatam, sedinse-
dein habent, in sensu eorum. Postea pro discipulorum ruimus vocern /i/'/.v, quae desiderabatur, auctoritate
trescodd. Vat., aposlolorum. antiqui Lectionarii Vaticani 1272.
(d) Exemplar PauliDiaconi, De quibus Dominuslo- Excmplar Pauli Diac, hubere.
i

queretur. Cod. Padiliron. habet itcm, Dominus. (j) Vulg., mecum. Secuti sumus ms. Padiliron. et
(e) Apud eumdcm Paulum Diac, ntantur,et dein, idem exemplar Pauli Diac.
46:* S. LEONIS MAG.NI SERMONES. 164

paupertatis, 3GJfr addidif Dominus, dicena (a) Beati A. immorlatitatem Cor. xv, 53) uL periculum verta- i :

qyi lugent, quoniam, ipMeonsolabuntur (Matth. v,5). lur in praemium, et quod fuit oneri sit honori.
Luclus hic, dilcctissimi, cui consolatioaeternapro- Cap. V. — Post hajc addit Dominus et dicit :

mittitur,non cstcum mundihujus(/>jafflictionecom- Beati qui esuriuntet sitiuntjustitiam, quoniamiprisa-

munis; nec beatumquemquamfaciuntista lamenta turabuntur (Mallh. v, 6). Nihil htec esuritio corpo-
quae totius humani genorisdcploratione funduntur. reum, nihil cxpefit silis istaterrenum sed justitiae ;

Alia ratio est sanctorum gemituum, alia beatarum
causa lacrymarum. Religiosa tristitia aut alienum
peccatum luget autproprium ncc de hocdolctquod
divina justitiaagitur, sed de oo moeret quod Iiumana
bono desiderat saturari, et in omnium occultorum
Domino optat impleri.
introducta sccretum, ipso
; Felix mensquaehunc concupiscitcibum,et ad talem
aestuat potum qucm ulique non expeleret, si nihil
;

iniquitate committitur ubi magis plangendus cst de ejussuavifategustasset. (e) Audiensautemdicen-

faciens malignaquam patiens, quia injustum malitia lem sibi propheticum spiritum Gustate et videte, :

sua demergit ad pcenam, justum autem tolerantia quoniam suavis est Dominus Ps. xxxm, 9) accepit
ducit ad gloriam. quamdam supernae dulcedinis /' portionem, et in

CaP. V. — Deindeait Dominus : Beali mites, quo- amorem castissimae voluptalis cxarsit, ut spretisom-
niam ipsi hsereditate possidebunt terram Maith. v, 4,. nibus temporalibus, adedendam bibendamquejusti-
Mitibus atquemansuetis, humilibus acmodestis, et tiam tolo aceenderelur affectu, ct illius primi man-
ad omnium injuriarum tolcrantiam praeparatis pds- dati apprchenderct veritatem dicentis \Diliges Do-
sidenda terra promittitur. Nec parva aestimanda est minum Deum tuum ex tolo corde tuo, eiextota mcnic
ha:c aut vilis lucreditas, tamquam a coclesti habita- tua, et ex lota virtute tua {Deut vi, 5; tiatlh. xxn,
tione discreta sit, cum regnum ccclorum non aiii 37 ; Marc. xi», quoniam nihil aliud
30; Luc. x, 27; :

intelligantur intrare. Terra ergopromissa mitibus, est diligere Deumquam amarc justitiam. Denique
ctinpossessioncmdandamansuetis, caro sancLorum sicut (.(/)
illi dilectioniDci, proximi cura subjungitur,
cst,qu;eob humilitatis meritumfelici resurrecLionc ita et huic desideriojustitiaevirtus misericordi« co-
mutabituretimmorlalitatisgloriaveslietur, in nullo pulaLur, ef dicitur :

jam spiritui futura contraria, ctcum voluntaleani- Cap.VII. — (h) Beatimisericordes,quoniamipsorui^

miperfectacunitatishabituraconsensum.Tuncenim miserebitur Deus (Matth. v, 7). Agnosce, Christiane,
exterior homointeriorishominis critquicta et intc- tuae sapientiae dignitatem, et qualiumdisciplinarum
merata possessio tunc mcns videndo Deo intenta
; artibus adquaepraemia voceris intellige. Misericor-
nullis(^)corporeaeinfirmiLatisimpcdieturobstaculis, dcm te misecordia, justum vultte esse justitia, ut
nec jam dici necesse erit : Corpus quod corrumpitur in creatura(f) sua Creator appareat, et in speculo
aggravat animam, et terrena inhabitatio deprimit sen- C cordis humani per lincas imitationis expressa Dei
summulta cogitantem(Sap. ix, 15) : quoniam habita- imago resplcndeat.Secura csl opcrantium(ides,ad-
tori suo non reluctabitur terra, ncc immoderatum erunt tibi dcsideria tua, ct iis qua? amas sine fine
aliquid contra imperium sui rectorisaudebit. Possi- quoniam 8 71
poticris. Et tibi per elcemosynam
debunt enimillam mites SY^pace perpetua, et nihil omniamunda sunt, ad eam '/'
quoqucbeatitudinem,
umquamde eorumjure minuetur, cum corruptibile qua? consequenter cst promissa, pervenies, dicente
hoc induerit incorru/ptionem,{d)ei mortalehocinduerit Domino :

(a)IneodemPauliDiac.cxcmploseqiicnsbeatUudo (d) In eodcm cxemplo^/ mortale sumpsent immor-

miiium cum toto capite sequcnti hic ponitur: Beuti talitatem.
mites, etc. Dcindesubjiciturbeafitudo lugentiumcum [< Audiendo autem dicentem sibi prophetiae spirilum
toto hoc capile sic Post hsec Dominus ait, et dicit :
:
apud cumdem Paulum Item, audiendo in ms.
Di;;c.
Beuii quilugent, etc. Postea caput sextum prosequi- Padiliron.
tur hoc initio Deindc Dominus ait: Beati. qui esu-
: (/"jMss.Vat. tres etprima editio, potionem. Moxin
riunt, ctc. Ita ergo beatitudo mitium in antiquo co- eadem editione, supcrnx, pro ^«^'/^<^.•'»^,y Post pauof ,
.

dice, quo Paidus Diaconus usus esf, beatitudini
htgentium praeponebatur uLi eodem quidem ordine
: tua, et c.c tola mente tua, ct e.v tota voluntate tuu :
ha) duaa beafitudines ct reeensentur in Evangelio
VuIgato,et ab Hilario, Augusiino aliisque Patribus
explicantur. Nihil tamen immutandum censuimu9,
non solum quia ordinem in textu editum exhibent
omnes collcelionum codices quos vidimus, verura
eliam quia hic idcm ordoservaturin Graeco textu.el
abauctoreetiamantiquoOperis Imperf.mMatthmn-m
cod. Padiliron., extoto corde tuo, et ex tota anima
quoniatp, etc.
I) (</) Ita melius exnos*ris mss.,cum illidilectionin-
spondeat huic desidcrio. Editi, illicdileclioni. Prima
lamen editio, quae illic dilectioni praefert, cohaaren-
tius dein habet, hic desiderio, sicut etiam in cod.
Padiliron.
(/t)Apud Paulum Diac. Bcati misericordes quonum:

homil. adhibetur: unde in aliquot etiain Lutinis ipsi misericordiam consequcntur. Agnoscc dignitatem
excmplaribus abeodem invenlus fuil. Enimverohic thristianse sapientix ; aa quales disciplinarum artes,
ordocxhibeturinduobusvelus! issimisEvangeliorum ad quxprsemiavocerisintellige. In ms. Padiliron.:
libris, Veronensi et Brixiano, quos P. Joseph Blan- Agnosce dignitatem, Christiane, sapientix.
chinius novissimeediditin opere inscripto, Evange- (i) Vocabulum sua aOuesnelloomissum,uliinno-
lium quadrupleoc, t. I, pag. 2d. stro Padiliron. deest, restituim«s ex caeteris editio-
[Id Editi, afjfectione. QuesnellusinmarginenQtavit: nibus nostrisque codd. el Bomil. Pauli Diac.
Forte, afflictione, ipjod auctoritate exemplaris Pauli Pacticu am quoque, in Quesnelli edit. praeter-
I

Diac. Lnseruimus. missam, e\ iisdem editis et omnibus mss. revoca-

(r) hlem Pauli Diac. exemplar, corporeas molis. vimus.
Posteacod. Padilirun., contra imperiumsui auctoris.
468 SERMO XCVI. 406

c.ap. VIII. —Beati mundo corde,quoniam ipsi X hoc merebitur dileotio Dei (/') dilectio proximi, ut

videbunt [Matth. v, 8 . Magna felicitas, dilecti nullas jam adversitatea Bentiat,nulla soandala per-
cui tantuin pramium praeparatur.Quid ergoestha- Umescat ;sed Qnito omnium tentationum certamine,
bere ror mundum, nisi eis quee supra dictae suni in tranquillissima Dei pace requiescat,(g)per Ddtni-
Biudere virtutibus? Videre autem Deum quac num nostrum,qui co.u Patre el Spiritu saricto vi-

beatitudinis,qua3 mensconcipi re quae linguavaleat vit ct rcgnat in saecula saeculorum. Amcn.

tzplicare? Et tamen hoc consequetur(a)cum trans- SERMO XCVI [4.1. XCIII 1-

fonnaliitur humana natura, ut noQJam per Sive J>) tractatus contra lucrcsim Eutychjsj habitUS
lum.neque in aenigmate, sed facie ad faciem(I Cor. limihc in basilica sanctse Anastasige.
uu,t2),ipsam quam nullus hominum videre potuit Svnopsis. -- I. Manet ul symbolo apostolorum inhse-
Tim. sicuti est, vidoat Deita- rentes caveant ab Alexandrinis negotiatoribus unicam
(Joan. i, 18; / vi, 16 ,

in Christo naturam liomx defendehtibus. ll.Eu- —

tcm : ei quod oculus >io>i vidit, nec auris audivit,nec
tychem otim in aliis hxrdicis esse dcmnatup. Dis-
in cor hominis ascendit [Is. lxiv, i; / Cor. u, 9), per cernendum esse in Christo quid ex deitate sit, quid
ineffabilegaudiumaetermecontemplationisobtineat. ex humanitatc. —
III. Cum dumnatis hxrcticis non

Merilu haec beatitudo cordis promittitur puritati. esse communicandum. liomanx fidei laus.

(6)Splendorem enim veri luminissordensacies videre ., Gap. I. — Sicut peritorum, diloetissimi.pruden-

non potcrit et quod crit jucunditas mentibus niti-
; tiumque medicorum cst, passionos infirmitatis hu-
dis,hoc crit poena maculosis.Declinentur igiturter- maua? remediis praevenire,ct qucmodmodum satuli
ab omni squalore
tm caligiues vanitatum, ct contraria declinenlur ostendere.itapastoralis officii
[c) ut serenus
iniquitatis oculi tergantur interiores, est, ne Dominico gregi ho^retica malignitas noceat,

Intuitus tanta Dei visione pascatur. Ad hoc enim providerc, ct qualitcr luporum ct latronum impro-
pronicrenilinn iiiud intelligimus pertinere quod se- bitassitcavenda demonstrare:quia numquam potuit
quitur. haeretica impietas sic latcre ut non a sanctis patri-

C vi>. IX. — Beati pacifici, quoniam filii Dei voca- bus nostris sompcr deprehensa sit et jure dam-
et
buntur [Matth.v, 9 . Beatitudo ista.dilectissimi, non nata.Sollicitudidem ita.que nostram,quam dilectioni
oujuslibetconsensionisj(d)nec qualiscumqueconcor- vestrae impendimus, latere non potuit, quosdam
diic est, sod illius de qua dieit Apostclus ; Pacem ^gyptios,praecipue ncgotiatores ad Urbem vcnisse,
</</ Dcum liom. v, 1; // Cor. xm, 11) : et de eaque quaj Alexandriae sceleste ab hffireticis 373
qua dicit propheta David Pax multa diligentibus : (z)sunt admissa.dcfcudcre.asserentessolam deitatis
leijcm in Christo fuisse naturam,ncccarnishumanae,quam
tuam, el non est illis scandalum (Ps. cxviii,
165 pacem ctiam arctissima amicitiarum vin-
llanc sumpsit ex bcata Maria Virgine, habuisse penitus
cula.et indiscretae similitudines animorum non ve- C veritalem quae impietas, et falsum hominem, et :

raciter sibi vindicant,si non cumDei voluntate con- Dcum dicitcsse passibilem.Quod quo audeant ani-
cordant. Extra dignilatem hujus pacis sunt impro- mo quove concilio dubitare non possumus quia ;

baruni parilitale cupiditatum, fcedera scelerum et cnim ipsi a voritate Evangclii recesserunt et men-
pacta vitiorum.Amor mundi cum Dei amore non dacia diaboli sunt secuti.alios qfioque volunt socios
congruit,nec ad societatem filiorum(<?)Dei perven.it, suae perditionis efficere; et ideo paterna vos et fra-
qui sc a carnali generationc non dividit.Qui autcm terna sollicitudine commonemus utinimicos catho-
semper cum Dco mente sunt soUicitiservareninitatem licffl fidei,hostes Ecclesiae, incarnationis Dominicae
spiritus in vinculo pacis [Eph. iv, 3), St*i num- negatores,et instituto a sanctis apostolis Symbolo
quam ab oeterna Iege dissentiunt,fideli oratione di- repugnantcs,in nullum rccipiatis consensionis affe-
ccntes : Fiat voluntas tua sirut in cazlo et in terra ctum, dicentc Apostolo llxrcticum hominem post
:

Watth. vi, 10). lli sunt pacifici, hi bene unanimes, unam etsevundam correptionem devita,sciens quiaqui
sancteque concordes, vocandi aeterno nomine filii hujitsmodi est, subversus est, et delinquit proprio ju-
Dei, cohssredes autem Christi (liom. vni, 17) : quia dicio condemnatus (Tit. m, 10, 1 \).

(o) Cod. Padiliron., cum transformabitur caro hu- Deus,per omnia sxcula sxculorum.
tatc Spiritus samcti
mana, ut, etc. D Jtmen.
(/>)Prirna erlitin Splendorcm ejus vcri lumiins.Mox
: (h) Ilunc tractatum in mss. collectionum 3,4 et 5
tordida acies in Honiil. Pauli Diac. ct ms.Padiliron. tantum repcrimus.ln codicibus autem collect.4et5
(c Itacx codd.Gasinensi et Padiliron.,quibus favet nomini saiuiic Anastasise additur virginis. Obaerwaji-
ezemplar Pauli Diac, in quo Iegitur Ut inluitus : dum pr.eterea est in omnibus mss. tractatus nomen
tanta visione pascatur. Vulgati, lanlum Dei visione. huic uni sermoni esse praefixum.Id antiquamorigi-
(d) Ita exemplar Pauli Diac.,et cod. Padiliron.,et ncm prodit.Sermones ab antiquis appcllatos fuisse
duo Lectionaria Vat., quorum unum, pro qualis- tractatus, ex Zenonia, Augustini aliorumque pns-
eumque, habet alicujus.Editi,aut qualiscumque. Post corum Palrum exemplis liquet.
nnnnulla diliqentibus nomen tuum in iisdem mss. i De caede Proterii Alexandrini episcopi haec in-
Vat. tellij q optime in marginali postflla obser-
Cod. Padilir. delet Dei, et paulo post, mente. vavit Quesnellus. Etsi onim variis in locis alia sce-
(f) Vocem dilectio repetivimus ex tribus Lcctio- leste ab Butychiania geeta ftterint, sola lamenPro-
nariis et alio cod. Va/. teriicaedea uexandri& patrata(quod sciamus) indi-
(g)Prima editio Per Dominum nostrum Jesutn Chri- cari potuit.
stii»)Filium tuum, qui tecum vivit, et regnai in uni-
467 APPENDIX AD PRIMAM PARTEM OPERUM S. LEONIS MAGNI. 468

Cap. II. — Propria enim pcrtinacia perit. et sua A cum vivificatasuperomnem ccelorurn alti-
facere,et
a Christo discedit insania,qui eam impictatcm per tudinem carne conscendcre ut qui hoc credunt
:

quam ante se multos scit periisse sectatur,et reli-
giosum sibi atque catholicum putat id quod sancto-
rum Patrum judicio (n) et in Photini perfidia, et in
Manichsei dementia,et in Apollinaris insania, con-
damnatum:utadhucquasinovaeet necdum
stat esse
damnatae in perniciem animarum suarum conson-
tiant pravitati,qui incarnationis Dominicae
sacramentum.Quasialiudtotacvangclicalectionedo-
ceamur quam hoc uno divinae misericordiae sacra- increpati a vobis corrigi noluerint, abstinete quo-
dubitarenon possint quid humanitati ascribere,quid
debeant assignare deitatiiquoniam in utroque unus
est Christus, qui et Deitatis su;e potentiam non
amisit, et veritatcm perfecti hominis nascendo sus-
cepit.
Cap. III. —
Hos ergo, dilectissimi, de quibus lo-
denegant quimur, tanquam venenum mortiferum fugite,
exsecramini, declinate, et ab eorum colloquiis, si
:

mento humanum genus in iis qui credunt esse niam, sicut scriptum est, Sermo eorum serpit ut can-
salvatum quod unigenitus Dei Filius, aequalis per
: ccr (II Tim. n, 17). Justo enim judicio ab Ecclesiae
omnia Patri,nostra? assumptione substantiffi,manens unitate rejectis nullaest tribuendacommunio,quam
quod erat, dignatus est esse quod non erat, verus non nostris odiis, sed suis sceleribus perdiderunt.
scilicet homo, verus Deus, qui absque cujusquam ~ Vos crgo, dilecti Deo et apostolico testimonio
sorde peccati,integram sibi nostram perfectamque comprobati, quibus beatus apostolus Paulus doc-
naturam veritate et carnis et animae univit,et intra tor gentium dicit : Quoniam fides vestra annuntiatur
uterum beatae Virginis matris Spiritus sancti virtute in universo mundo, custoditc in vobis quod tantum
conceptus, nec editionem 3T4 partus,ncc primor- praedicatorom agnoscitis sensisse de vobis. Nemo
dia fastidivit infantiae:ut Verbum Dei Patris huma- vestrum hujus laudis alienus, ut quos
efficiatur
nam sibi inesse substantia«m,et deitatis potentia, et per tot saecula docente Spiritu sancto haeresis nul-
carnis infirmitate loqueretur, de corpore habens la violavit, ne Eutychianae quidem impietatis pos-
corporeas actiones.et spiritales de deitate virtutes. sint maculare contagia. Confidimus autem quod
Humanum quippe est esurire,et sitire, et dormire ;
protectio Dei corda vestra fidemque custo-
humanum est metuere, fiere,tristari ;humanum de- diat ut cui
: hactenus fideliter obedislis, in
nique estcrucifigi,mori,atque sepeliri:sed divinum aeternum perseverante catholicae fidei observan-
est super mare ambulare,aquas in vina convertere, tia placcatis, per Christum Dominum nostrum.

mortuos suscitare, mundum propria morte treme- Amen.

(a) Hoec a Leone fusius explicantur serm. 24, 47, nam, Manichaei autem et Apollinaris ad Eutychia-
et alibi; nec non epist. 109 et 165 in quo tamen : nam accedere.
animadvertendum estPhotini haeresim adNestoria- C
Qtiesnellus duas prasfationes, altcram in episcopi consccratione,altcram in ordinalione presbytcri, ct allocu-
tionem archidiaconi ad episcopum, quas in Romnno Pontificali exhibentur, cum ex styli similitudine S. Leoni
tribuendas, tum Sermonibus ejus subjiciendas patavit.Nos vcro,licet quoad Auctorem non omnino disscntiamus
a Quesnelli sententia, hic tamen eas preefationes et allocutronem idcirco non appendimus, quia tomo sccundo
recusaturi sumus antiquissimum Sacramentarmm Romanum e mss.Veroncnsi a Joscpho Blanchinio ante aliquot
annos editum, et nost.ro Auctori ab eodem tributum, in quo dux itlx prsefationes continentur. Ibidem autcm
hac de re plura disscrentur, et alloculionem etiam, quse in eo Sacramcntario mutilo desidcratur, in finc ejus-
dem adjiciemus.

APPENDIX
AD PRIMAM PARTEM

OPERUM S. LEONIS MAGNI

PRjEFATIO.
1. In quibusdam cditionibus antc Quesncllum solus scrmo dc Martyribus,qm antea ut Leoninus editus
fuerat, velutiappendix diverso charactcre auctori inccrto tributus fuit.Quesnellus,hoc sermone dc Marty-
ribus omisso, quinque alios in appcndieulam rejecit, trcs Leoni in vulgatis ascriptos, nimirum unum de
S. Vincentio, alium de SS. apostolis Petro et Paulo, tertiinn adversum hairesim Eutychis. et duos alios
ex mss. exscripsit, alterum in Nativitatc, alterum in Ascensione Domini. His autem quinque sermonibu s
monitum pr;cmisit quod hoc loco inscrimus :

2.«In sequentem appendiculam conjecimus eos sermoncs,qui Leonis nomine insiguiti leguntur in mss.
codicibus, cum tamcn genuinis ejus Scrmonibus accenseri cos prohibeant tum aliae rationes, tum ^tyli
maximc disparitas.
4(i9 PRiEPATIOi ^
« Primo loco ponitur sermo in Xatali S. Yinccntii rmrtyris, qucm ad Lugduncnse Lcctionarium
m>. in ad Corbeiense,qui nuncest Aseeterii S,Germaui a Pratis,re-
bibliotheca Thuanea asservatum, ct

ao tribuitur in Gorb, Nulliua auctoria nomcn habet Lugdun. Leonia csse pleraque
Opcrum
tribuendum ipseslylus demonatrat.Gerte nec
cjus oditiones testantur.Scd nec I. oni necAugustino csse vcl

Africanus nec Italosfuitauctor, qui potius Hispanum se prodit,tum in.ipao sermonis initio, tum maximc
his verbia capitia Hunc ergo amplius propria venerentur,quem etiam peregrma mirantw&x quibua mani-
I :

illic laudatum fuisse boc scrmone Vincenlium martyrem,ubi agoncm sanguinis

eirusione com-
llomamequc in primis consuetudine, quse
pleverat. Accedit huic argumento alterum ex Ecclesiarujm
propriorum regionis suae martyrum memoriam annua solemuitatc venerari contcntre, cxtraneos simili
festivitate a suis honorandos relinquebant. El revera si Machabaeos, qui extra ordincm sunt, excipias,
nullum lauduvit concione publica Leo noster.nisi quem sinu suo foverat Elomana Kcclcsia; sed nec ipsum
imartyrem Stephanum, tot licet nominibus universae Christi Ecclesiae venerandum.Alius igitur auctor
Bermonis. 8. Leandrum Hispalensem episcopum non sine probabili ratione conjcceris. Primao utriusque
nominis syllabae similitudo Leonem pro Leandro supponendi occasioncm fortasse praebuit, dum sola in

ms. codice remansit, caeteris apicibus vetustate exesis.

Huic sermoni alios duos subjeciraus,alterum de Nativitate Domini,alterum de Asccnsione,utrumque
ex codicc Corbeiensibibliothecae S. Germani a Pratis.Leonis nomcn in fronte habent; Lconis tamen esse
persuadere mihi non potui. S. Pulgentii stylum magis mihi sapiunt quam Leonis qucm in primi ser- ;

monis exordio imitalus e4 auctor; in primo enim dc Nativitate sermone similia leguntur apud Leonem.
« Dcnique nec ab editione nostra rejecimua geminum centonom cx Leonis nostri scriptis consutum.
Primus est sermo qui sccundus antca crat m Natali apostolorum Potri et Pauli.de quo videmonitumsermo-
ni primoineodem festo subjectum.Altor est tractaius S. Leonis /'/'., utfert titulus, ailversus errores Euly-
ehetis etaliorum haereticorum quem ex vetusto codice ms. bibliothccac Vaticance descriptum aiunt qui
;

primi illum S. Lconis Operibus inseruere. Ex (]uo quisque pannus loco assumptus sit, facile lcctor co-
gnoscet ex iis quae ad marginem annotavimus. »
3. Hactcnus Quesnellus qui optime quidem de tribus primis sermonibus, de quinto ctiam non omni-
:

no male. At de sermone Exsultemus in Domino, asscntiri non possu-

in Natali S. Petri apostoli,qai incipit

mus hunc enim genuinum Leonis fetum esse probavimus in admonitione praemissa scrrnoni 83,ubi eum
:

collocavimus.Potius inter apocrypha referre debebal sermonem in CathedraS. 1'etri, qucm ille utisinccrum
dcdit serm. 0(>, nos autem veluti certo supposititium in hac appendice rccudemus scrm. li, de quo ibi-
dem plura. Alium quoque sermonem de Ma 'habxis, qui in omnibus editionibus Leonis citra dubitatio-
nem habetur, Augustino, non autem Leoni adjudicandum inviclis argumentis dctegemus. Hax quoad
sermones in Leonis cditionibus hactenus vulgatos.
i. Plures vero alios sermones noetro Auctori affictos in mss. Loctionariis et collectionibus dcteximus.

Tres cx his in vcterum PP.Latinorum opusculis lom. II, part. i, novissimc edidit V. C. P. abbas Joannes
Chrysostomus Trombellius,ex quibus duos subdititios,unum genuinum putat.Eosdem nos quoquc repere-
ramus,et alios plures, dc quibus mox dicemus sed ne unum quidem vere Lconinum arbitramur.Qua in
;

re ut intcrim omittamus indiciaquaidam pcculiaria suis locis notanda, quae nonnullos ex scrmonibus mox
recensendis a Leone abjudicant,aliisque nunc certis nunc incertis auctoribus tribuendos evincunt ad ;

distinguendos caeteros, qui nullam peculiarem ejusmodi notam pra;ferunt, hi duo charactercs sufficient.
Primus apcrta styli ac syntaxis dissimililudo, que Leoninam scribendi rationem callentibus in oculos
statim incurret. Secundus formulaj in appellandis auditoribua usurpatae fratres, autfilii charissimi,et his
similes, quae a Lconc alienissimaa sunt: hicenim solo adjcctivo, dilectissimi, constanter utitur, ut omnes
scrmones ejus evolventibus palam fict. Alterutrum satis est multo magis si utrumque in sermonibus
:

jamjam memorandis invcnias.

5. Hac in appendice aermones omittendi non fuerunt qui in Quesnelli cditione prodicre. Qui vcro in
ii

hac editione nondum fuerunt inserti in duaa classes distinguendi sunt. Alii enim intcr aliorum Patrum
Opera prodierc, alii vero prorsus incditi sunf. Quoad illos qui in aliis Patribus vulgati inveciuntur (uno
serm. 8, ob peculiarem rationem in admonitione indicandam, excepto), satis crit eorum catalogum hic
inserere, et editiones in quibua prostant indicare. Sunt autem sermones sequentes :

DE ADVENTU.
I. Sanctam el desiderabilem, gloriosam ac singularem solemnitatem, etc, uti scrm. 416 append. Scrmo-
num S. Augustini tom. V novissimae cditionis. Lcoui autem inscribitur in mss. S. Pctri 100, Veneto S.
Marci r>3, Tridentino ac duobus Veronensibus. Sed S. Caesarium habere auctorem PP. Maurini in lau-
data appendice observarunt.
UE NATTVTTATE.
II. scrmoni subjicitur in ms. Valliccllano
Cupientes aliquid dc hujusdiei solemnitate, ctc. Ccrto Leonis
26,cum cpigraphc Unde supra, quaB hujus et anterioris aermonia eumdem auctorem essc in Lectionariis
signilicat. Est scrmo S. Fulgentii p. 525 editionis Pariaiensia 1071.
471 APPENDIX AD PRIMAM PARTEM OPERUM S. LEONIS MAGNI. 472
III. Dominus et Salvalor nostcr, etc Leonis norninc pra:nutatur in m&. Palavino Eremitanorum 112.
Legitur autem in app. Augustini serm. 141, et S. Csesario tribuitur.
IV. Justissimc, fralres, festiviiatis prxsentis dici, etc. Recensctur inter Leonis Sermones in ms. Casi-
nensi collect. sed est S. Maximi Taurinensis, et prostat intcr cjusdcm Opera hom. 2 dc Nativitate.
-I,

V. Nativitatem Domini nostri Jesu Chnsti secundum carnem, etc, Lconi perperam ascriptus in ms.
Vallicell. 26. Legitur in append. Augu.stini scrm. 12.j.

VI. Nativitas Domini nostri Jesu Christi tolum mundum, etc. In eodcm Vallicell. 26 Leonis nomen falso
praefert. Editus est in app. Augustini serm. 125.
DE EPIPHAMA.
VII. In hac, dileclissimi, celebritate. Est hom. 1 S. Maximi de Epiphania ;
perperam autem tribuitur
S. Leoni in mss. Vat. 1267.
VIII. Pleriquc in hac sancta Epipliania, etc. S. Leoni ascribitur in ms. Veneto 153. Exstat tom. II

Ambrosii novissimae editionis, in appendicc serm. 10 de Epiphania 3.

DE QUADRAGESIMA.
IX. Conflictus iste mirabilis, etc, falso S. Leoni inscriptus in mss. Vallicell. n, et Patavino S. Antonii
408, cum sit hom. 2 de Quadrag., sancti Maximi.
X. Rogo vos et admoneo, fratres charissimi, Leonis nominc in cod. Bcrgomensi S. Alexandri in Golumna.
Est Gaesarii, et legitur in app. Augustini Scrm. 142.
XI. Jejunii tempora, secundum Scripturas, etc, inter Sermones S. Lconis recensetur in mss. collcctioni-
bus 1 et 2, at in Lectionariis basilicae S. Petri 10-3 et 107, sine ullo auctoris nomine. Excerptus fuit ex
libro primo de ecclesiasticis officiis S. Isidori Hispalensis cap. 37, 38, 39 et 40.
XII. Hos sanctx Quadragesimx dies, etc, in app. Augustini serm. 145, Leonis nomine in ms. Patav.
Eremit. 112.
XIII. Mirum non esse debct a Deo factum miraculum,. etc. In Evangel. Joannis v Erat dies festus Judieo- :

rum, quod legitur feria 6 quatuor temporum Quadragesima? Leonis nomine profertur in cod. Basil. Vat.
S. Petri 106. Est autem tractatus 17 S. Augustini in Joannem.

DE TRADIT10NE SYMBOLI.
XIV. Cum apud Patres noslros, sicut liber Judicum refert, etc, sermo S. Leonis in ms. Vallicellano 2.

Est autem S. Maximi homil. 1 de Diversis.

XV. In hodiernum convivium qui solemni frequentia, etc Leoni tribuitur in ms. Patavino S. Antonii 408.
Invenitur autem inter Chrysostomi Opera tom. III editionis Nivellianae pag. 743, sed est incerti auctoris
Latini.
DE CRUCE ET LATR0NE.
XVI. Et quando de cruce nostra processit etc, in ms. Casinensi Sermonem S. Leonis collcctionis
oratio,

1. Incerti antiqui Latini auctoris est inter Chrysostomi Opera tom. III editionis Basileensis Hervagianae
an. 1539, pag. 567.
DE PASCHA.
XVII. Retinct sanctitas vestra, etc, in mss. Basilicae Vat. 106 et Tridentino ; legitur autem in app.Au-
gustiniana sermone 162.
DE ASCENSIONE.
XVIII. Fratres chorissimi, Asccnsionis Dominicx inclytum ct regalc mystcrium, ctc, Leonis nomine in

Vallicell. A, 7, et interLeonis Sermones in Casin. collect. 1. Habetur in app. Augustini sermone 179.
XIX. Glorificalio Domini nostri Jesu Christi resvrgcndo et ascendendo completa esl, ctc, perperam nostro
Mietori tribuitur in ms. Vallicell. A, 9, et xxv, nec non in Chigiano 5, cum sit sermo 263 S. Augustini.
XX. Hodierna die Asccnsionem in ccelum cclcbramus, etc Nomine Lconis pramolatur in mss. Patavino
S. Justince et in Vallicel. A, 7. Editus cst aMaurinis cx vetustissimo codice Rcmigiano, atque tributus
S. Augustino in fine Sermonum, scrm. 3!)5.
XXI. Omnia, charissimi, qiuv Dominus Jcsus Christus in hoc mundo, ctc In mss. Vallicellanis A, 9 et xxv.
atque in Chigiano 5, legitur prafixo Leonis nomine. Est autem in app. Augustini serm. 176.
XXII. Salvator noster, dilectissimi, ascendit in cadum, etc. Lconis item nomine in iisdem tribus codd., in
app. vero Augustini serm. 177.
DE PENTECOSTK.
XXIII. Discessurus e mundo isto, et Non
ascensurus in calum Dominus, etc, est sermo in app. Aug. 184.
solum Germancnsi apud Maurinos, sed etiam in cod. Venelo 154, S. Leoni falso
in mss. Fossatensi ct
tribuitur legitur autem sine ullo auctoris nomine in Lectionariis Vcronensi ac Vallicell. A, 9.
;

XXIV. Post illam singMlarem insignemque victoriam, eto., esl sermo 182 app. Augustini. In Vallicellania
xxv, et A, 9, nullo nomino pramotatur scd in Chigiano, in Patavino S. Justina; et in Veneto 154, Leoni
:

pcrperam ascribitur.
473 PR.EFATIO. 474
XXV. Pcrpetui muneris refuisit hodie ornamentum, otc., Leonia nomine in mss. Patavino, Hergomeiibi
S. Alexandri W Voncto, absque auctoris nomine in Vallicell. xxv. Logitur autcm in append. Augustini
ierm. 186.
XXVI. SanetUati vestrae, charissimi, votcrum jam nota debet esse festivitas, etc, cst scrmo 185 in app.
Augustiniana,cujusIcgeobservationempra>!ixam.In Veneto autcm.cod.15i ac inVallicell. x.wLeonis nomen
fclso praefert ; in Vallicell. vero A, 9, absque ullo auctoris nomine.
DE JBJUNIO DECIMI MKNSIS.

XXXVII. Legimus Moysen populo Dei prsecepta dantem, ctc, est serm 285 inter Augustino olim tribu-
S.

tos ; et reipsa in ins. Bas, Vatio. 170, intoropuseula hujus sancti reccnsctur hac inscriplionc Item dcfxde :

caiholica S. Augustini. Lconis nomine habetur in ms. Vallicell. n.

UE CATIiEDRA S. PETRI.

XXVIII. Institutio solemnitatis hodiernsea senioribus noslris, etc, ac

XXIX. Quamvis solemnitas festivitatis hodiemse, etc, sunt sermoncs 190 et 191 appendicis Augustinianae,
ad quos lege ibidem doctas Benedictinorum observationes. Leoni ascribuntur in Vallicell. xxvt ac in regio
Taurinensi 218.
IX AXNUNTIATIONK I!. VIRGINIS MARI.E.

XXX. VirginalU hodie solemnitas linguam nostram, fratres, adprseconium voeat. In LectionarioPadilironcnsi
S. Lconi papa; tribuitur. Est autcm vetus interpretatio, sed corruptissima, cclebrishomilia} S. Procli tunc
Cyziceni, postea vero Constantinopolitani cpiscopi, in lawlem Deiparse, qua; Gro;ce et Latine praefigitur
actis concilii Venetse editionis pag. 577, nec non inter orationes ethomilias PP. Graeco-
Ephcsini tom. III

rumcditasa Combefisio pag. 301, Latine autem in bibliothooa Concionatoria ejusdem tom. VI, pag.355.Hoec
eadem antiqua versio S. Proclo inscripta, ex cod. Vat. 2836 (I. 3836} cdita fuit a P. Vincentio Ricardio pag.
673 editionis Roman.T an. I630omniam Operum ejusdem S. Procli.

IX XATALI S. JOAXXIS BAPTIST.E.

XXXI. Domini prcecucurrit adventum, etc Leoni insoribiturin mss. Vallicell.

Hodie, dilectissimi fratres, qui
A, 9, et xxv. Reperitur in app. Augustini sermone 198.
XXXII. Post iUum sacro sanctum Domini natalem diem, etc Est serm. 196 app. Augustini, et falso tribuitur
Leoni in ms. Regio Taurinensi 768.
IX NATALI SS. PETRI ET PAULI.

XXXIII. Aposlolici nalalis gaudio, fratres charissimi, etc, ac

XXXIV. Jicatissimorum apostohrum quorum hodie natalem solemnitcr celcbramus, ctc, nec non.
passio,
XXXV. Ileatissimorum apostolorum Petri ct Pauliinseparabilcm fidem,etc. Hi tres sermones intor illos S.
Loonis rcperiuntur in mss. collcctionibus 1 et 2, et duo postrcmi nomine Leonis praenotantur in cod. Valli-
cell.vn. Leguntur vcro interOpera S. Maximi Taurinensis hom.2, 3 et 4, De natali SS. apostolorum Petri
ei 1'auli.

DE SAXCTO PAULO.
XXXVI. Filioli mei, audite nos, ct liberate vos, etc Leonis nominc in vetusto ms. Corbeiensi, ac in cod.
Ercmitarum Patavino 2 et in Vcroncnsi S. Firmi Majoris. Vide appendicem Aug., ubi legitur serm. 204.
DE SANCTO LAURENTIO.
XXXVII. Sanctum est, fratres, ac Dco placitum, clc, ct.
XXXVIII. Sicut patrum nostrorum, fratres charissimi, non incerta relatione didicimus, etc Hi duo sermo
nes perperam Leoni ascribuntur in mss. colloct. 1 ot 2, cum sint homil. et2 S. Maximi in Natali S. Lau- I

rentii.

DE S. STEPHANO.
XXXIX. Fratrcs charissimi, celebravimus hesterno die natalem, quo rex marlyrum, etc Leonis nomen proe-
fert in Vat. 1267, stylo repugnantc Legitur in appcndicc Augustini serm. 215.
DE ABSALON, QUANDO PERSEQUEDATUR DAVID PATREM SUUM.
XL. Perdidit Absalon sceleratissimus mentcm suam, perdidit sensum, amisit consilium, etc Inter Leonis Ser-
mones in mss. collcct. 2 ct in nonnullis collcct. 3 et 4. Ilunc scrmonem cx his codicibus cdidit Gcrardus
Vossius, prrcposilusTungrcnsis, inter Miscellanea sanctorum aliquot Patmm Cnvcorum et Latinorum, subjectdi
editioni Moguntina; Operum S. GregoriiThaumaturgi an. 1604, pag. 234. Sed inecrtoauctoriLatino eumdem
sermonom ascribendnm oensuit, notavitque cum rcpcri in editionibns Latinis S. Jo. Chrysostomi, uti in
Nivelliana tom. I, pag. 556.
DE MARTYRIBUS.
XLI. Quotiescumque, fratres charissimi, sanctorum matyrum solemnitates celebramus, etc. Leonis nominein
 475 APPENDIX AD PRIMAM PARTEM OPERUM S. LEONIS MAGNI. 476

aliquot oditionibus antiquis editus fuit, nec non in Homiliario Pauli Diaconi editionis Basi>eensis an 1496.
Lovanienses in editionc Antuerpiensi an 1583 et Rainaudus inccrto anctori tribuerunt, et similiter Vossius
Tungrensis cumdem ex mss. cmendatiorern rccudcns in Misccllaneis paulo antc laudatis, a Leone abjudica-
vit. Lcgitur autcm Augustini nominc in Romano Breviario, ct in appendice
ejusdem doctoris serrn. 224, ubi
crlitorcsillum S. Ccsario ascribendum existimant.
6. Scrmones dcscriptos in appcndicc
colloctionis sccundae, de quibusin proefatione sernionibus praemissa

num. 19 etsi in partem maximam aliis scriptoribus tribuendi inter eorum opera cditi fuerint,hic tamen non

recensuimus, eo quod ex ms. basilicae S. Petri 210 ejusdem collectionis separati a Leonis Sermonibus inve-

niantur post interjecUi quandam Gypriani Opuscula subjecti sinc ullo auctoris nomine unde Leoni attributi
;

dici nequcunt. Eadem

dc eausa in hac scrie non collocavimus fragmentum sermonis de Abrahx (ilio e ms.
bibliothecae Bononiensis S. Salvatoris a P. abbate Trombellio editum tom. II Anecdot. part. i, pag. z->l.
Cum enim codex auctoris nomine caret, tum vero ipse editor ex simplici conjectatione vaga et incertaillud
vel Lconi, vel Maximo Taurinensi, vcl Petro Chrysologo tribui possc existimavit.
7. Reliquisunt sermones Leoni in aliquot cqdicibus ascripti, qui nulla in cditionePatruinprodierunt.Hos,

cum editu digni visi sunt, in subjecta appendice invenies. Qui peculiari aliqua ratione a Leone abjudicandi
fueruut, admonitionem praeferenl in qua oppbrtunae observationes inserentur. Quoad caiteros vero, qui nihil
pecuhare habent, cum Leoni eos ascribi non posse duo characteres num. 3 propositi satis demonstrent,
codicem cx quo eos Leonis noniine inscriptos eruimus, in ipsorum fronte indicare sufticiet.
8. Neque idcirco credimus
omnes sermoncs qui Leoni in mss. tribuuntur a nobis inventos fuisse. Immo
cum in omnibusfereLectionariisdiversrtrum Ecclesiarum librisquoscontulimus aliquem novum sermonem
Leoninum nacti simus, nihilambigimus quin aliis alios ejusmodi codices evolventibus alios sermonesejus
nomini similiter ascriptos, id est supposititios, rcpcrire continget.
frequentiores origincs,quas in expendendismultisLectiona-
9. Hac autcm occasioneduassuppositionum
deteximus, hic annotare non inutile nec ingratum lectoribus fuerit. Cum iniisdemcodicibus describe-
riis
rentursermones qui inter divinaofficiapro festorumautferiarum ratione legendi erant sipluresad eamdem
solemnitatem pcrtinentes eumdem babebant auctorem, primo sermoni tantum auctoris nomen saepe praefi-
gebatur ceteris vero, qui continuata serie consequebantur, praenotata leguntur hoec verba, Cujus supra, vel
;

Unde supra, quibus indicatur idem auctor sequentis sermonis ac praeeedentis. Posteriores autem librarii
qui ejusmodi codices transcribebant, aliquos identidem sermones vel praeteribant vel addebantexaliis Le-
ctionariis ut cuiquc videbatur.Hinc autem contingebat non raro ut alicujus auctoris sermonem inserentes cx
Lectionario in quo erat inscriptio Cujus supra, vel Vndc supra, hanc eamdem inscriptionem inconsiderate
retinerent, licet alius auctoris sermoni vel Sermonibus subjiceretur et ita leclores hunc pro sermonc ejus-
;

dem scriptoris acciperent. Ita in ms. Lectionario Patavino Patrum Conventualium S. Antonii, post duos
sermones S. Maximi dc Epiphania describitur sermo incipicns Hodicrnam festivitatem, dilectisnmi, apparitio
:

Domini etc. cum titulo Cujas sapra ; ex quo titulo S. Maximo tribuendus videtur, cum tamen non S. Maxi-
mum sed S. Leonem habeat auctorem, et sit sermo 5 de cadem solemnitate, in nostra autem editione scrmo
35. Hac fortc dc causaduos sermones ipsius Leonis 38 et 43 Augustino fuerunt attributi, etin hujus appen-
dicele^unturserm. 133. et 148, nec absimiliter sermo cjusdem pontificis 40, qui subLeonis quidemnomine
legebatur a monachis Corbeiensibus, Divioncnsibus, Sandionysianis et Compendiensibus, nomine S. Maximi
inscribebatur apud Cluniaeenses, teste Ulderico apud P. Martcne de antiquis monachorum Ritibus lib. :n,
cap. 11, num. 2.

10. Alia etiam suppositionis origo, licet minus frequens, afferri potcst. Nonnumquam librarii sinc ulla
auctoris mentione sermones alicujus nobis ignoti scriptoris in Lcctionariis inscruere, qui postea habiti fue-
runtejus auctoris cui praeccdentes sermones in iisdcm codicibus inscribebantur. Ita duos sermones quorum
alter c S. Isidori Ilispalensis Opcribus excerptus fuit, paulo anle memoratus num. 1 alter vero qui exor-
1 ,

ditur, Dilcctissimi nobis, fidcs nostra nos admonct, ct in hac appendice edetur num. 4, sine ullius auctoris
nomine subjecti scrmonibus S. Lconis de Quadragesima in Lectionariis basilicce S. Pctri 105 ct 107. vcluti
Leonini recenscntur in mss. cMlect. 1 et 2, quae ex iisdem vel similibus Lectionariis originem ducunt.Hujua
generis fuisse videntur illi sermoncs qui in diversis Lectionariis libris aliis atque aliis tribuuntur, ex gr.
S. Augustino, S. Joanni Chrysostomo, S. Leoni, etc, haecque ipsa auetorum quibus adjudicantur varietas
incerti et ignoti auctoris indicium est.

11. Quod si his causis aliam adjicias, quam PP. Maurini in Ambrosio proponunt, celebritatem seilicet
auctoris, qua ignolorum vel inferioris quoquc not.v scriptorum lucubrationes commendare placuit, cum
Leonis nomen celeberrimum esset, haec quoque ascribendorum ipsi sermouum causa nondefuit. Quovero
plures alicujus sancti sermones ob celebritatem ejus Lectionariis fuerunl inserti, eo plures alieni sermones
eidcm attrihuti dcprchendentur, ut in Augustinovidere est, cujus scrmoncsin Lectionaria passim inducti,
incredibilcm ascitiorum copiam, quae gcnuinorum numcrum fere cooequat, rcceperunt. Cum itaque S. Leo-
nis sermones in Lcclionariis frcqucntes occurrant, plures eidem suppositos nancisci non difficile fuit. Sed
eiajam ipsos scrmoncs in hac appendice edendos subjiciamus.
477 BERMONES S. LEONI MAQNO ATTRIBUTI. — SERM. I. 478

SERMONES
S. LEONI MAGINO ATTRIBUTI.
ADMOMTIO IN TRACTATUM SEQUENTEM.
Eic tractatus e Valicano codice 2:540 a Gerardo Vossio Tungrensi primum editus, et insertus inter
Miscellanea sanctorum aliquot Patrum subjecta editioni S. Gregorii ThaumaturgiMogunt.an. 1604, in aliis
subinde S. Leonis editianibus locum habuit. Notavit autem Vossius in eo ms. hunc titulum minus corigruum
prxferri : Leo papa prims se lis episcopua ad Flavianum de erroribus Eutychetis perinde ac siipsaesset ;

epistola ad Flavianum Constantinopolilanum episcopum directa. Nos eumdem tractatum reperimus in alio cod.
Val. Reginx Suecix 139, sxculi circiler xiv, qui Leonis Opera continet. Exc autem eidem inscripiio esl pag.
<60 Fides Leonis papse, quam S. Gregorius in epistolis suis mirabiliter laudat, itadicens « Quisquis fidem
: :

S. Leonis papae. auget vel minuit, vel usque adminimum atomum pleniter nonamplectitur, ullomodonon
episcopus esl dicendus, sed anathemate plectendus est. » Qux tamen S. Gregorius non de hoe (raetatu, sed
de celebri ad Flavianum epistola scripsit. Similiter post eum tractatum haec onnotatio ibidem poriitur ; Canones
praccipiunt in prima synodo legendas cpistolas R. Leonis papae, quae scripsit ad Flavianum decrrore Euty-
chis. Eumdem etiam traclatum nacti sumus in ms. Vat. fj5i,quem aiversum a codice Vossii patebit cxnonnul-
lis variantibus, ac prxsertim ex notatione ultima. Est codex xn eirciter sxculif et Eieronymi Epistolas continet,
quibus hic tractatus prxmittitur cum hoc titulo Lco papa primae sedis episcopus ad (et adaitum posteriori
:

manu Flavianum, ubiprimx manus seriptura deleta fuerat. Subjiciturposteanotatio: Haecest illafidesquam
S. Gregorius, etc, acaein: Canones praecipiunt, etc, ut in Vat. Reginae.
Quesnellus hunc troctatum veluti certo spurium in appendicem rejiciendum credidit eo nomine quod centonem
ex Leonis scriptis consutum hahucrit.Omnia cnim hincindeexvariis S.pontificis textibus ad Oerbum descriptis
nunc exSermonibus nunc ex Epistolis sumpta sunt, quse indicantur in margine. Vossius post indicdtos fontes
unde hic tractatus compactus fuit, hxc subjtctt Quaevel ideo loca per nos collatahic adducere visum est,ut
:

constet hanc veram S. Leonis esse doctrinam. An autem prcp,scns hic traclatus ila ab ipso S. Leonesitcon-
scriptus, an ab aliissitexejus doctrina confeclus, curiose hic indagandum haud videtur. Unum sane hocex
Epistolis S.Leonis exploratum hnbemus,quod eadem saepe in aliis atque aliis Topetaniur At mscriptio7iis :

falsitas suspicionem primum ingerit ; dein difficullatem faciunt nonnulli textus qui velutirationemantecedentium
pr.vfcrunt, cum antecedentibns autem non satis cohcerent, ut potissimum liquebit e.v notatione 38. Igitnr decen-
tone, quem aliguis minus perite congessit,dubitari non posse credimus ; acproinde hunc tractatumin appendice
in i/uain fuerat a Quesnello conjectus, relinquendum putavimus. Primum autem locum huic ce^itoni deaimus,eo
quod opera hajusmodi medix cujusdam conaitionis inter sincera et supposititia sint; neque enim a Leone omnino
alienum est, quod e.c ejusdem verbis ronstat atquesententiis ncijue rursus omnino ipsius proprium, quod ab alio
;

concinnatum fuit. Vossius licet uno codice in hoc tractatu cdendo usus sit, aliquas tamen variantcs annotavit
in margine, quas ex lectione Sermonum, vel Epistolarum sumpsit, easque solas postC7'iorcs editiones exhibcnt.
\ ex duobus mss. paulo ante allegatis Vat. et Regio alias subjiciemus, vet opportunum fuerit, indicata
vetcri lectionc, transferemus in textum.

395 SERMO I.
A Spiritum essePalris et Filii ut numquamsine Filio
:

Scu Tractatwi adversus errores Eutychetis etaliorum Pater, nunquam

Filius sine Patre, nunquam Pater
hxreticorwm. e ^ Fdius sine Spirilu sanctofuerint et omnibus exi- ;

stentia; gradibus exclusis, nullaibi personasit (/) an-

Cap. I. — fd Ad Ecclesiae filios inslruendos adden- terior, nulla posterior. Hujus enim beatae Trinitatis
dum est nostri Sermonis obscquium.Nonenim time- (gr)incommutabilisDivinitasunaestin substantia,in-
musnespiritaleseteruditinotafastidiant,adquorum divisa in opere, consors in voluntatc, par in omni-
fructumpertinet aliis 'b insinuarequod ipsicumma- potcntia, ooqualis in gloria. Dc qua cum Scriptura
gna sui utilitate didicerunt.Fiat ergo per corda om- sancta sic(/t)loquiturut antinfactis autin verbisali-
nium,dispensatiomunerum divinorum, etV;servitu- quid (?) designet, quid singulis videatur convenire
tem oris nostri docti indoctique non spernant. Adsit personis, non perturbatur fides catholica, sed doce-
etiam nostrce fidei ipsius largitas de cujus majestate tur ut per proprictatcm aut vocis aut operisinsi-
:

loqui (dj tentamus, utad profectum totius Ecclesiae
sua; etvoscapaces et nos faciatabundantes.Cumigi-
tur ad intelligendam dignitatem Spiritus sancti ocu-
los mentisintendimu?,nihil diversum ab excellentia
Patris et Filii cogitemus quia in nullo ab unitate
: in Trinitale non erret. Qurc cum sit inscparabilis,
suadiscrepat(e)divina) Trinitalis essentia.Sempitcr-
num est Patri, coaeterni sibi Filii csse genitorem.
Sempilernum est Filio, intcmporaliter a Patre csse
progenitum.SempiternumquoquecstSpiritui sancto
nuetur nobis veritasTrinitatis, et non dividatintel-
lectus quoddistinguitauditus.Ob hoccnim qua^dam
sive sub Patris, sivc sub Filii, sive sub Spiritus san-
cti appellatione promuntur, ut confcssio(/)fidelium
numquam inlelligerelur Trinitas esse, si sempcr
(/;)inseparabilitcrdicerptur.Reneergoipsadifficultas
t> loqucndi cor noslrurn 390
ad inteUigentiam trahit,
et per intirmitatcm nostram ccelcstis doctrina nos

(a)Exserm. 2 dePentec, cap.l, 2et3fereintegro (/) Cod. Vat. Reg., p7-ior, et delct verbum 5^7.
transcriptum, verbum e verbo. kl.,et iucommutabilis Deilatisimaestsubslantia.
g
i Ita duo nostri codices ct cditi ante Quesnellum, Vossius.
apud quem, insinuun, ut in serm. 2 de Pentccostc, h Mss. Vat. Reg., loquatur.
cap. 1.
(?) a1., assignet quod singulis videatur convenire
(c)Sicex iisdem mss., quibus concinit lectio ejus- personis. \'ossius.
dem sermonis. Vulg., sermonem. (/') Idcm Vossius. Alias, credentium.
Al., gettimus. vossn -. (/.) Duo nostri codd., inseparabilis.
[e)Al., Divinilatis cssenlia, Vossius.
 479 APPENDIX AD PRIMAM PARTEM OPERUM
adjuvat utquia in deitatc Palris, Filii et Spiritus A. inaquaelitate div erauir'. Gum ergo ad confitec
:
sancti nec singularitasest ncc divcrsitas cogitanda,
vera unitasetveraTrinitas possit quidem mente si-
mul sentiri, sod nonpossit simul ore proferri. Fun-
data igitur, dilectissimi, in cordibus nostrishac fidc,
(a) salubriter credimus quod tota simul Triuilas una
virtusest,unamajestas,unasubslanlia, (b) indiscreta
operatio, inseparabilis dilectio, indifferene potestas,
simul implcns omnia, simul continena univcrsa.
Quod enim est Pater, hoc est et Filius, hoc est et
Spiritus sanctus; et vcra Deitas (c) in nulla esse aut
minor aut major potest. Qusb sic in tribus ostconli-
tenda personis, ut et solitudinem non recipiatTri-
nitas, et unitalem scrvet aequalitas.
Cap.II. —
(^)Numquam cnim abomnipotentiaPa-
tris, et Filii. Spiritus sancti est discreta majestas.
Et quidquid in disposilione omnium rerum agit di-
vina moderatio ex totiusvenitprovidcnLiaTrinitalis.
Una est ibi benignitas miscricordiae, una censura
justitiae ; nec aliquid est in actionc divisum, ubi nihil g implentem, omnia continentem, et cum Patre, et Fi-
est in voluntate diversum. Quaeergo illuminat Pater,
illuminatFilius,illuminatSpiritussanctus. Cumque
alia sitpcrsona missi, alia mittentis, alia promitten-
tis, simul nobis et unitas manifestatur etTrinitas
ut essentia habens sequalitatem, ct non recipiens
solitudinem, etejusdem substantiae et non ejusdem
intelligatur esse personae. Quod ergo salva coopera-
tione inseparabilisDeitatis, quaidam Pater,qua;dam
Filius,qua3dam propric Spiritussanctus exsequitur,
nostra^ redemptionis dispositio, nostrae salutis est
ratio. Si enim homo ad imagincm et similitudinem
Dei factus (Gcn. i), in suae naturne honore mansis-
set,nec diabolica fraude deccptus, a lcge sibi posifa
per concupiscentiam deviasset, creator mundicrea-
turanon fieret nequeautsempiternus tcmporalita-
: idem verus homo esse dignatus est, nec conceptu
tem subirct,ant asqualis Deo Patri Filius Deus for-
mam servi,et similitudinem carnis peccati assume-
ret. Sed quia invidia diaboli mors intravit in orbem
(e) terrse(Sap. 11), et aliter solvi captivitas
nonpotuit,nisicausamnostramille susciperet^jsine
majestatis suae damno, et 397 verus homo fieret,
et solus peccati contagium non haberet divisitsibi
opus nostrse reparationis misericordiaTrinitatis,ut
Paterpropitiarctur, Filius propitiaret, Spiritus san-
ctus igniret. Si igiturduce gratia, dilectissimi, fide-
liter sapienterque noscamus,quid Patri, quid Filio,
quid Spirituisanctoin reparatione nostra proprium,
quidvecommunesit;eaquacpro nobis humiliter (o)et
corporalitergestasunt,itaproculdubiosuscipiemus,
ut nihil indigum de una atque eadem Trinitatis glo-
ria sentiamus.Quamvisenim nullamens ad cogilan-
dum de Deo, nulla ad loquendum lingua sufliciat,
tamen quantumcumqucilludest quodhumanointcls
lcctu de essentia paterna? Dcitatis attingitur, nisi
unum atquc idom cst,(/i)cum vel de Unigenitoejus,
vel de Spiritu sancto cogitatur, non pie sapitur,sed
nimis carnaliter caligatur, et ipsum quod de Patrc
congrucntcr sentiri videbatur, amiftitur quiade tota :
Trinitate receditur, si in ea unitas non tenctur.
Nulla autem ratione vere est unum, quod aliqua cst
(a) Editi et codex Vat. addunt,</uft uti ctiam legi-
tur in laudaLo serm. 2 de Pcnt.,c. 3. Sed abest a
ms. Vat. llegio, et melius. Secuscnim sententiacon-
textus maneretsuspensa, quod in sermone non ac-
cidit ; ubipotiusexJaisqua33ubjiciunturillud relati-
vum necessarium est.
(b) Al., indisereta opere, inseparabilis
indijferens potestate, etc. Vossuis.
(c) Al., in nnllo sese aut minor, <mt major est. Vqs-
sius. — Exindecaeterae editioues hanc lcctioncm,
Iicet sit in utrisque nostris codd., rcjiciunt in mar-
gincm, cum prava sil et sultsLituerunt leclionem
; ipist. 28, ad Flavian.. oap. i.
sermonis laudati, qusa optima cst.
(d) Ex scrm. 2 de ivntec., c. \, 2, 3 cl 4.
(e) Al., terrafwn. Yossms.
(/") Idem Vess. Alias, qui sine majtstalis, etc.
S. LEONIS MAGNI. 480
Patrcm,et Filiu m, etSpiritum sancturn aciemmen-
tis intendimus, procul ab animo formas visibilium
rerum, et aetates temporalium naturam, procul
corporalocorurn, et loca corporum repcllarrius. Dis-
cedal a coPde, quod spatio extenditur, quod fine
couciuditur, etquidquid nec semper ubique, nec to-
tum est. Gogitatio fle Deitatc Trinitatis concepta,
nibil perdistantiani intelligat, nibil pergradus qua>
rat; (z)autsi quid dignum Deo senserit,nullihoc ibi
audeat ncgare pcrsonac.
Cap. III. —
(j) llanc autcm fidem non terrena sa-
pientia rcpcrit, ncc opinio humana persuasit
ipse unigenifus Filius docuit, ipse Spiritus sanctus
instituit : de quo nihil estaliter, quam de Patre etde
Filio sentiendum quia licet non sit Pater, non sit:
Filius, non tamen est a Patre, Filioque divisus. Et
sicut propriam habetin Trinitate personam, ita unara
habetin Patris, et Filii Doitate substantiam, omnia
lio universa moderantem in saecula. Quid enim tam
adversafur prophetis, tamrepugnat Evangeliis.tam
donique est apostolicis rebelle doctrinis, quam in
;
Domino Jesu Christo ex Maria virgine, genilo, et
sempiterno Palri intemporaliter coaderno, unam ac
singularem pra?dicare naturam ? Quia si hominis
tantum intelligenda est, ubi est quaj salvat Deitas?
si tantummodo 398Dci,ubi est quae salvatur hu-
manilas ? Fides autem catholica, quae omnibus re-
sistit erroribus etiam istas simul impietatesrefutat,
damnans Nestorium divina ab homine dividentem,
detestans Eutychen in divinis humana vacuantem:
quoniam veri Dei Filius, Deus verus, unilatem et
aequalitatem habens rum Patre,et cum Spiritu sancto
virginis matris sejunctus a carne, necpartu sic hu- :
manitatemsibi uniens, ut Deus incommutabiliter
pcrmaneret:sicDeitatemhominiimpertiens, ut eum
humana glorificatione non consumeret, sed augeret. Qui enim
factus est in forma servi, in forma Dei esse non de-
stitit nec aliter in altero, sed unus in utroqueest.
;
: Nullis dispensationum varietatibus fides nostra tur-
betur, sed sive in miraculis virtutum, sive in contu-
meliis passionum ct Dcum qui homo cst, et homi-
nem credamus csse qui Deus est. Verus itaque Deus
et verus homo unus est Christus,dives in suis, pau-
per in nostris dona accipiens,et dona diffundens
; ;
particeps mortalium, et vivificatio mortuorum ut :
m nomine Jesu Christi omne genu flectatur.
Cap. IV. —
(k) JNesciensigitur Eutychesquid debe-
ret de Verbi Dei incarnatione sentire, neque volena
insanctarumScripturarumlatitudinelaborare,illam
saltem communemconfessionem sollicitoreccpisset
auditu,quafideliumuniversitasprolitetur,crederese
inDeumPatrcmomnipotcntcm,ctinJcsumChristum
Filium ejus unicumDominum nostrum, quiconcep-
tus est de Spiritu sancto(/) el Maria virgine. Quibus
tribus scntentiis, omnium fcre haireticorum marhi-
D nae dcstruuntur. (m) Cum cnim Deus et omnipotens
Pater creditur,sempiternuseidem Filiusdemonstra-
(<;) In utroque nostro codice desunt voccs et corpo-
ralilcr, quas ex serm. 3 de Pentecoste Vossius sup-
plevit.
(I) Ita cx nostris codd., quibusconcinitlectio Ser-
monis laudati. Vossius autem et caiterae editiones in
textu cum id de Unigenito ejus, ct de Spiritu sancto
dilectione, cogitatur nostram autem lectionem in marginc ex-
:
hibeut.
U., quid de Dco dignumsenserit. Vi -
ai si
/ de Pentec, cap. r>. et serm. 6 ^\c Je-
Ex serm. is
junio septimi meusis, cap. 2 et 3.
[1 Vossius. Al., ex Maria.
(m)\].,Cuin cnim Dcus ct oinnipotens ctxtcrnu
iitur,consempiternus cidcm Filius dcmonstratur. V 81.
 I SERMONES S. LEONl MAGNO ATTRIBUTI. — SERM. I AH'2

tur. in duIIo a Patre differens:quia de Deo Deus.de \ quss aobis ab initio Creator condiuit, ut qua: re-
in
omoipotente omnipotens, de sterno natu9 est co- paranda suscepit. Nam illa quae deceptor intulit et
aeternus: non posterior tempore, non inferior pote- fioii Hi decepius jj) admisil nullum habuerunt inSal-

noii dissimilis gloria, non divisua essentia.
idem vero sempiterni genitoris unigenitus sempi-
lernus, natus est de Bpiritu sancto, ex Maria vir-
gine. Quae nativitas temporalis,
vina ct sempilern* nihil minuit.tiihil contulit; sed
totam se reparando homini,qui erat deceptus, im-
a ct utmortem vinceret, et diabolum qui
Kendit,
abebal mortis imperiura,sua virtute destrueret.
V. —
(h) ln quo otiam oonflictupro nobisin-
. nominem,idem in forma servi factus est homo.Te-
ito, magno ct mirabili sequitatis jure certatumest,
dum omnipotcns Deus cum soevissimo hoste non in
sua majestate, sed in 809 nostra humilitate con-
greditur, objiciens c eieamdem formameamdem-
quenaturam mortalitatisqoidem nostrseparticipem,
iedpeccati totiusexperten e-nimsupei
:mus peccali et mortis auctorem, nisi naturam
nostrain iile susciperet et suam faceret, quem nec
peocatum contaminare, nec mors poluit detinere.
Conceptus quippeest de Spiritu sancto,intra uterum
is matris.qiue illum ita salva virginitate odi-
dit.quemadmodum salva virginitate concepit (e) An
deoputavit hrcreticus illc Dominum nostrum
Jesura Christum non nostreesse naturse.quiamfs»
sus angelusad Virginem ait :Et virtus Altissimi ob-
mmbrabil tibi;ideoque ei quod nascetur ex tesanctum,
voctihitur Fiiiux Dei (Luc. 1 :
ginis divini fuit operis,non de natura concipientis
tuorit caro concepti ?Sed non itaintelligendaest iJla
reneratiosingularitermirabilis el mirabiliter singu-
laris.ul per novitatem creationis proprietas remota
sit generis.Fecunditalem enim Virgihi Spiritus san-
etus dedit,veritas autera corporisde corpore sumpta
cst.rt aedificante s:hi sapientia domura [Prov. ix),
Ycvhum caro factum est, et kabitavitin nobis (Joan.i),
hoccst in eacarnequam sumpsit cx homine,et quam
spiritus vitae rationalis animavit. /') Verbum igitur _ cere.Nova autem nativitate generatus, quia invio-
Dci Deus, Pilius Dei, <jui in principio erat apud ^ tata virginitas concupiscentiam noscivit,carnis ma-
Deura,per qucm facta sunt orania, sine quo factum
cst niliil, [>ropter liberandum hominem ab aeterna
morte factus (g) est homo,ita so ad susceptionem hu-
militatis nostrse sine diminutione majestatis suae in-
e)inans,utmanensqi lumcnsquequodnon
erat.veram servi formam ci formae in qua Deo Patri
est aequalis uniret, el tantofcedere naturam utram-
ue conscre.ret,ut nec inferiorem consumeret glori-
•. nec superiorem minueret assumplio.
Cap. VI. —
(h) Salva igitur proprietate utriusque
vaiorc vestigium.Nec quia coromunionem humana-
rum subiit inlirmilatum,idco noslrorumfuit parli-
cepsdelictorum.Assumpsitformam servi sine corde
illi nativitati <li- peccati,humana augens, divina non minuens, quia
exinanitio illa qua se invisibilis visibilem praebuit,
et Creator ac Dominus(ft) omnium unus voluitesse
morlalium,inclinalio fuit miserationis,non defectio
potestatis, Proinde qui manene in forma Dei fccit
nel enim sine defectu proprietatem suam utraque
natura.(/) El sicut forma servi Dei formam non ad-
imit,ita forma Dei formam servi non minuit. Nam
quia gloriabatur diaboius bominem,sua fraude de-
ceptum.divinis caruisse muneribus,et immoitalita-
tisdote nudatum,duram mortissubiisse sententiarn,
seque in malis suis quoddam de (m) praevaricatoris
j, consortio invenisse sulatium,Doum quoque, justitiae
exigente ratione,ergabominem, queih in tanto ho-
nore condiderat,propriam mutassesententiam:opus
fuil secreti dispensatione consilii,ut incommutabi-
lis Deus (cujus voluntas nonpotest suabenignitate
privari) primam erga nos pietatis sua? dispensatio-
nem sacramento occultiore compleret,et homo dia-
bolicse iniquitatis versutia actus in culpam contra
Dei propositum non periret.
ut quia conceptua Vir- Cap. VII. —
(n) Ingrcditur (o)ergo hoec mundi in-
firma Filius Doi.decoelesti sede descendens,et a pa-
tcrna gioria nun recedens,novo ordine, nova nativi-
tate generatus.Novo ordine, quia invisibilis in suis,
visibilis cst factus in nostris. Incomprehensibilis,
voluit comprehendi. Ante tempora manens, ccepit
esse ex tempore. Universilatis Dominus servilem
formamobumbralamajeslatissuaeimmensitate^sus-
ccpit. Impassibilis Dcus, non dedignatus est homo
esse passibilis ct immortalis,mortis legibus subja-
tcriam ministravit.(p) Assumptaest de matreDomi-
ni natura non eulpa: nec in Domino Jesu Christo,
ex utero Virginis genito.quia nativitasestmirabilis,
ideo (q) nostra3natura3 est dissimilis.Qui enim 401
verus est Dcus, idcm verus est homo. Et nullum in
hac unitateestmendacium,duminvicem sunt et hu-
militas hominis et altitudo Deitatis.Sicut enim Deus
non mutatur miscratione,itahomo non consumitur
dignitalc agit enim utraque lorma cum alterius
communione quod proprium est,Verbo scilicet ope-
:

naturae,cl in unara c rsonam, susceptaest
fc majestate humilitas, avirtuti baeter- nis est.Unum borum coruscat miraculis,aliud suc-
nitatc mortalitasjet ad revolvendum conditionis no-
Itra debitum natura inviolabilis natur» est unita
ijli.utquod nostris n mediis congruebat, unus
Btque idera mediator Deiet bominum homo Cbristus
Jesus,et mori possetcx uno, cL mori non posset cx
Hero.(i) Inlegra ergo perfectioneveri hominis.per-
jbetaque natura, verua nalus Deus est, 40O totus
in suis et totus in nostris. Nostra autem dicimus,
rante quod Verbi est,et carae cxscquente quod car-
cumbit injuriis. Et sicut Verbum ab requalitate pa-
ternffi gloriffi (r) non recedit.ita caronaturam nostri
generis non reliquit. Unus enim idemque est, quod
s«pe dicenduni est,vere Dei I^ilius, ct vere hominis
Fihus. Deus pcr id quod in principio erat Verbum,
cl Verbum erat apud Deum, ct Dcus erat Verbum;
D homo perid quod Verbum caro factum est,et hnbita-
vit in nobis (Joan: i).(s) Quem utique sicuthominem

Al., ul et mortcm. Vossn s. itaformnm Dei servi forma non minuit. Sic Vossius
(b Ex serm. de Nativit. Dom., cap. I.
I ox vulgato epistolaa 28, ad Flavianum, cap. 3, et ex
3upplevimus ci ex nostris mss. et e sen senu. 3 de Nativ.,e. 2,qui tamen sermo in duobus
I de Nativitate, c. 1. Vat.ba8ilica3 codd. in uno Vat.et alio Bon. textus
Ex cap. 2epist. 28, ad Flavianum. lcctionem prasfert.
. i tine ejusdem capitis. (m) Al., prsevaricationis. Vossius.
(f) Ex scrm. 1 de Nativ., cap. 2. Ex epist. 28, ad Flavianum, cap. 4.
(n)
(j)Supplevimus verbumes/ necessariumex eodem o) Particulam ergo a Ouesnelloomissam ex nos-
. de Nativit. c. 2.
I
tris mss.ailjocinius.Mox,pro infirma, editi in mar-
I'
Ex epist. 28, ad Flavianum, cap. 3. gine. Al., iiijima.
i Al., ln inlegra ergo veri hominis perfeclaque na- (p) Al., Assumpia cst igitw dc matrc. Vossius.
tura. Vossi
(q) Al., noetra est natura dissmilis. Vossius.
j Ita emendandum
fuit ex epistola28,ad Flavia- (r) Al., ncn recessit. Vosstus.
num. Al., amisit [») E.\ epist.28, ad Fluyianum, cap. 4, pauciy
(li) Al., omniumrerum. Vossros. omissis.
[1] A\-,Et sicut formum servi Dei forma non adimit,
m APPENDIX AD PHIMAM PAHTEM OPERUM S. LEONIS MAGNI. 484

diabolica tentat astutia, cidem, sicul Deo angeliea
famulantur obsequia. Esurire, silirc, lassescere,
atquedormire,evicienterhumanuni cst. (#)Sed quin-
que panihus quinque miliia hominum saturare,lar-
giriSamaritanacaquam vivam,cujushaustus hihenti
prastat ne ultrajain sitiat, et Bupra dorsuin maris
plantis non subsidcntibus ambulare,ct elationes flu-
ctuum increpata tcmpestate consternere sinc ambi-
gnitate divinumest. Sicutergo (ut multaprajteream;
non ejusdcm naturas est, flcre miserationis atlectu
\ num, hoininh Jesu Christi, necesse est ut multia
impielatibus impleatur,eumque aut Apollinaris sibi
vindicet, aut Valentinus usurpet, aut Manic'i__us
ohtineat, quorum nullus in Christo Jesu humanae
carnis credidit veritatem. Qua utique non recepta,
non solum quod secundum carnein atque animam
ralionalem, qui erat in forma Dei,manens idern in
forma servi.homo natus denegatur,sed etiam quod
crucifixus est, et mortuus, ac sepultus, quodque
dii; tertia a mortuis resurrexit.ct quod ad dexleram

Lazarum amiciimmortuum.otcumdemremoto qua- Dei Patris sedens, ad judicandos vivos et mortuos

triduana. aggere sepulturaj.ad vocis imperium exci-
tare redivivum,aut (6)in cruce pendcreet in noctem
luce conversa omnia elementa tremefacere,aut cla-
vis transfixum esse,etparadisi (c)portamfidei lalro-
nis aperirc ita nnn ejusdem naturae est, diccre
; :
Ego et Pdter unum sumus (Juan. x) ; ct dicere Pa-
ter major me est (Ibid. xiv). Quamvis enim in Do-
mino Jesu Christo Dei,et hominis una persona sit,
aliud tamen cst unde inutroquecommunis csl con-
tumelia.aliud unde communis est gloria.De nostro
in eo corpore sit venturus, in quo est judicatus,
abnuitur: quia haecrcdcmptionisnostraesacramenta
vacuantur, si Chrisfus veram veri hominis, totam-
que naturam suscepisse non creditur.An quia mani-
festa erant signa divina, falsa dicentur documenta
: corporea?et testimonia utriusque naturae valebunt,
ut creator 403 intelligatur, non valebunt ut crea-
tura salvetur? Quod Deitatis est caro non minuit,
r> quod carnis cst Dcitas non peremit. ldem enim et
sempitcrnus cx Patre, et temporalis ex matre in :

enim illi est minor Patre humanitas, dc Patre illi sua virtutc inviolabilis,in nostra infirmitate passi-
est requalis cum Palre Divinitas. bilis in DeitateTrinitatis cum Patre et cum Spiritu
;

Cap. VIII. (c/jPropter hancergo unitatempcrsona. sancto unius ejusdemque naturae in susceptione ;

in utraque natura intelligendam, et Filius hominis autcm hominis, non unius suhstantiae, sed unius
legitur doscendisse dc ccclo,cum Pilius Dei carnem ejusdemque personae ut idem esset dives in pau-
:

de ea Virgine de qua cst nafus assumpserit. Et pertatc, omnipotens in abjectione, impassihilis in

rursus Filius Dcicrucilixus dicitur ac sepultus,cum
haec non in Divinitate ipsa,qua Unigenitus,conscm-
piternus et consuhstantialisestPatri,sed in natur.e
bumanae sit infirmitate perpessus.Undc unigeniturn
Filium Dei, crucilixum, 402 et sepultum, omncs
supplicio, immortalis in mortc. Nec cnim Verbum
aut in carnem aat in animam aliqua sui parte con-
versum est,cum simplex et incommutahills natura
Deitatistota in sua sit semper essentia,necdamnum
sui recipiens nec augmentum et sic assumptam ;

etiam in Symholo conIitemur,secundum illud Apo- naturarn heatificans, ut glorilicata in glorificante

stoli dictum :Sienim cognovis*ent, numquam Domi- permaneat.Cur autem inconveniens aut impossihile
num majestatis crucifixissent (I Cor. n) quia Eccle- videatur ut Verbum et caro atque animaunus Jesus
:

sia catholica hac fide vivit, hac Christus etunus Dei hominisquesit Filius, si caro
proficit, ut in Do-
mino Jesu Christo,nec sine vera Divinitate huma- et anima quae dissimilium naturarum sunt, unam
nitas, nec sine vera humanitate credatur Divinitas faciunt etiam sinc Verhi incarnatione personam,
(tf)Gumautem inConcilio Eutyches profiteretur ex p cum multo facilius sit ut hanc unitatem sui atque
duabus naturis fuisse Dominum nostrum ante adu- ^ hominis Deitatis praestet potestas, quam ut eam in
nationem, post adunationem vcro unam naturam substantiis suis oblineatsolius humanitatis infirmi-
confiteretur miror tam ahsurdam,tamque perver-
; tas? Nec verbum igitur in carnem, nec in Verbum,
sam ejus professionem nulla judicantium increpa- caro mutata est, sed utrumque in uno manet, et
tionereprehonsam; et sermonem nimis insipientem, unus in utroquc est, non diversitate divisus, nec
nimisque blasphemum, ita omissum, quasi nihil permixtione confusus. Nec alter cx Patrc, alter ex
quod offendcret, esset auditum cum tam impie : matre,sed idem aliter ex Patre, ante omne princi-
duarum naturarum ante incarnationem Unigenitus pium, aliter de matre in line saeculorum ut esset :

Dci Filius fuisse dicatur, quam ncfarie postquam mediator Dei et hominum homo Christus Jesus
Vcrbum caro factum est, natura in eo singularis (I Tim. u), in quo inhabitaret plenitudo Divinitatis

asscritur. Quod (/') non Eutychcs ideo vel recte vel corporalitcr (Coloss.u) quia assumpti non, assu- :

tolerabiliter aestimet dictum,quia (g) nulla est sen-
tentia confutatum. (/.) Tunc (?) enim fructuosissi-
me vera fides defenditur, cum etiam a scctatoiihus lip. n).
suis opinio falsa damnatur.
Cap. IX. —
(/') Inter haec ergo quantum Nestorius a
veritate deviavit,Deitatem Verhi ab assumpti homi-
mentis provectio est, quod Deus dium exsaltavit, et
donavit illi nonten quoa est super ontnc nomen {Phi-
Cap. X. (/.) —
Nativitas cnim Domini secundum
carncm, quamvis habeat quaodam propria quibus
humanae conditionisinitia transcendat.sive quodso-

— ——
nis suhstantia soparando, tantuni a recto tramite
etiam iste discessit,
^. qui 7
—
-j-.- unigenilum — _- _Filium _-„
Dei sic
lusab inviolata Virginc sino concupiscentia carnis
est conceptus
t
— —
_. natus, sive
ct - quod
K
_ visceribus
ita c
de utero beatae Virginis pnedicat natum,ut humani D malris csl editus,ut fecunditas pareret et virginitas
j — _ —
quidem corporis speciem gesserit,scd humansecar- permaneret, non alterius tamen natura. erat ejus
nis veritas Verho unita non fuerit.Dc quo prodigio caro (/) nostrae, ncc alio illi quam caeteris ho-
falsitatis, qui non vidcat qua^ opinionuni monstra minihus animacsl inspirafa principio, qune excelle-
nascantur ? Negatur enim mediatoris Dei ct homi- ret.non diversitate generis.sed sublimitatc virtutis.

(a) Al., Sed de quinque.

ct ex duabus naturis, etc, aliter elata fuerunt $\c:Ciim
(b) Al., in ligno. Voss. autem in concilio Euiyches profiteretur ex dualusna-
(c) A'., portas. Voss. titris, etc.

(</) Ex cpist. 28, ad Flavianum, cap. 5. (h) Kx epist. 28, ad Flavianum, cap. 6, multis
(e) Ex epist. 38, ad Flavianum, cap. 6. omissis.
(/) Al., ne F.tttyeltes. Voss. i/ ll.ee ratio euin anteeedentihus non congruit,
(g) Editi addunt ad Fla-
vcstra, uti in epistola2S, uti eongruit in laudata epislola ad Flavianum cuca
vianuin, c. G,legifur.Sed codices luinc voccm omit- iis qua3 hie prfietermissa sunt.
tiunt ; et hic quidem omittendaest,quippenon per- (,/ Ex epist. o3, ad Julianum episc. Coens., cap.
indc Auctor hoc loco Flavianum alloquitur, ut in 1 et 2.
epistola accidit.Eadem de causa in antecedentibus (k) Ex epist. 35, ad Juiianum, episo. Coens., cap.
illa epistola. vcrba Cttm atttcm ad interrotjationcm
: 3.
(xaminis vc-tri Euttjcltcs respomlerit dicen$:Confiteor (/) Sic ex duohus nostris codd. vulg., nostra.
48; HlllMONES S. LEONI MAGNO ATTRIBUTI. — SEKM. I. 4&0
Nihil eniin carni suse habebal adversam, nec dis- _\ f[uitlcujusque formae sit ex operum qualitate senli-
cordiudosideriorum gigaebat compugaaatiam(a vo iniis. Nec diviua euim humanis praijudicaut^ aec
luntatum. Seosus corporei vigebaot sine lege pec humaoa diviais cum ita in idipsum utraque con-
:

eati, ct veritas affectionum sub moderamineDeitatis
et mentis, nec tentabatur illecebris, nec cedebat
404 injuriis. Verus homo vero unitus est Doo
cuadum exislentem prius aaimam deduclus
est e c< jecundum carnom oreatus ex nihilo,
eamdem gerens in Verbi Dcitate persotiam, et te-
nens communem nobiscum in corpore animaque
naturam.Non enim esset Dei hominumque m
tor ,nisi idem Deus idemque homo [b) in utroque ct
unus esset et verus. (c Deinde non Deum tantum
dicimus Christum, sicut
bomiaem taatum sicut hffiretici Photiaiaoi; aec ita
hominem, ut aliquid desit quod ad humaoam <-i
ertum est pertmere naturam, sive animam, sive
currant, ut in ois nec proprietas absumatur, nec
persona geminetur.(t) Quamvis ergo unua sit Domi-
;
nus Jcsus Christus.et veraa Ueitatis veraBquehuma-
nitatis in ipso una prorsus eadomque persona sit,
neque hujus unitioais soliditas ulla possit divisione
sejuugi; exaltationem tamcn, quia illum exaltavii
Drus, et donavii illi nomen, quoa esi super omne no-
men, ad eam intelligimus pertinere formam, quae
ditanda erat tantaeglorificationisaugmento.In forma
quippc Dei, sequalis erat Filius Patri, et inter geni-
hserelici Manichaei, nec torem atque unigenitum oullaerat incssentia dis-
cretio, nulla in majestate diversitas, nec per in-
caroationis mystenum aliquid deeesserat Verbo,
quod Dei Patris muncre rftblt.^retur.Formaautem
j

pentem rationabilem, Bive carnem, quse aon de
lemiua sumpta sit, ?ed facta de Verbo, in carnera
converso atque mutato quffi tria falsa et vana :
Apollinaristarum bserelicorum d) rei varias protu-
lerunt partes.Nec dicimus quod beata Virgo Maria
hominem sine Deitale conceperit, qui creatus a
Spiritu sancto, postea sit susceptus a Verbo, quod
Kestorium praedicautem merito justeque damnavi-
mus sed dicimus Christum Dei Filium.Dcum ve-
;
rum,natum de Deo Patre, sine ullo inilio tcmporis,
ounulemque bominom verum natum de matre ho-
mine, certa plcnitudine temporis nec ejus buma-
nitatem, (<') qua major est Pater, minuere aliquid
w)ei oatursequaesequali§ estPatri.Hoc autem utrum-
que unus est Christus, qui verissime dixit el se-
cundum Deum Egc ii Pater loium sumus Joan.
: quse babet Pater, eliaoi 1'ilius babet
seivi, per quam impassibilis Deitas, sacramentum
magnae pietatis implevit,humana humilitasest,qua3
i^ [k) gloria divinae potestatis evectaestintantamuni-
l t<lem,ab ipso conceptu virginis Deitate et humani-
talo connexa, ut nec sine humine divina, ncc sine
Deo agerontur liumana. Propter quod sicut Domi-
ex sempi-
niis majestatis ilicitur cruciiixus,ita qui
ternilate aequalis est Deo, dicitur oxaltatus. Nec
interest cx qua C.hristus substantianominetur;cum
inseparabililer manente unitate personoa, idem sit
e( totus hominis filius propter carnem,et totus Dei
; Filius propter uoam cum Patre Deitatem.Quidquid
ergo in tompore accepit Christus, socundum homi-
nem aecepit,cui qme non babuit,conferuntur. Nam
secundum potentiam Verbi, iudiffereuter omnia
et qii33 in :

I ; et sccundum hoiniiiciii : 1'aler major me est forma servi a Patrc accepit,cadem in forma Patris
J . xix . etiam ipse donavit.
Cap. XI. —
(</)Quamvisergo in unoDomino nostro Cap.XII. —
(l) Eam fidem,cum plurimi ha^retico-

Jesu Christo.vero Dei atque hominis Filio.Verbi et rum impugnarent, Nestorius, et Eutyches, diversa
carnis una persona sit, et utraque essentia com- quidem assortione, sed simili impietate cooatisunt
munes habeat actiones, intelligeudse tamen sunt p irrumpere. Anathematizetur ergo Nestorius, qui
ipsorum operum qualitates, el sincera lidei con- '' beatam Virginem 400 hominis tantummodo cre-
templationo cernendum est ad quae provehaturhu- didit geaitncem, ut aliam personam carnis, aliam
militas infirmitatis, et ad qure inclinetur altitudo faceret Deitatis:cum ita intra virginea viscera Ver-
virlutis quid sit quodcaro sine Verbo nnn agit,et
: bum caro sit factum,ut per iotffabilesacramentum
<|uid sit quod Verbum sine earne non efticit. Sine uno eoneeptu unoque partu secundum veritatemat-
Verbi enim potentia non conciperet virgo nec pa- que unionem ulriusque naturae, eadem virgoetan-
reret,et sinejjveritate carnis obvoluta paunis infan- cilla Domini esset.et mater. (m) Percellaturquoque
tia non jaceret. SineVerbi potentianon fieret red- Eutyehos oodem anathemate, qui negata humame
jategratio debilium et vivificatiomortuorum,etsine carnis atque animse veritate, totum Dominum no-
teritate carnisnec cibusjejunio nec somnus cssct strum Jesum Christum unius assoruit esscnatura3,
sarius fatigato. Postrerao sine Verbi potcntia tamquam Verbi Deitas ipse seincarnemanimamque
Dominus Patri proliteretur sequalem, ot sine eonverterit. Quae (») mcndacia tam sacrilega, per to-
veritate earnis non itlem diceret Patrem '
I mundum,sanctorura Palrum damnatasuntseo-
ii in
majorem, cura catholica fides utrumque suscipiat, tenliis,Pides autcm catbolica singularis atquevera,
utrumquc defendat, quae secundum proprietatem justi(icansimpium,ctcroans justum,ad humanitatis
divin.-e humunsque substantiasunumDei Pilium et suae Iracta participem,in illo acquirit salutemin quo
hominem credit et Verbum. 405 Quamvisergo ab solohomo(o) invenoritinnocentcm.(;;)Famfidem se-
illo initio.quo in utero virginis Verbum caro factum cundum propheticam,
evaugelicam, apostolicam.et
est (/oo».i),nihil um [uam mter divioam humaaam- salutaris symboli doctrinam.Nicaena Synodus insti-
que substaatiam divisionia exstitcrit, et per omnia D tuit, examcn Chalccdonense confirmavit, orbis ter-
incrementa corporea unius persoaae fuerint totius rarum celebrat alque vencratur.Ea.mdem,diIectissi-
lemporis actiones.ea ipsa tamen quaa inseparabili- mi,[)io et laudabih amore dcfondite, immo fideliter
ter facta sunt nulla permixtione confundimus, sed Qrmiterque retinele/v) ac constanter asserite.Quo-

Quesnelluset nostri cod\es. k\.,voluptatum.

fta ne epistolaj I2't, ad Palsestinos, c. 7. Cod. Vat.
iidcm codices el epist.35, ad Julianura, c.
Sic Reg., f/loriam divinsc poteslatis udepta ett in tanta
ult. Editi perperam, in ulraque. unitate, ab ipso eoncepta, etc. Cod. Vaticaaus, o/Jona
!x epist.59,ad clcrum et pleb. Constantinop. divinse potestatis invecta esi in tanta unitate, etc.
{d'j Al., tres partes varie protuteruni. \'oss. (/)Ex epist. 124, ad Palsest., cap. I.
e Al qua minor est Patre. \
, (m) Ex eadem epist., cap. 3.
I
Al., ejus naturx. Vos (n) Al., impietalis mendacia. Voss.
(Q Ex serm. ['$, cap. 4, de Pass. epist. 124, ad : invenit innocenlem. Voss.
io) Al., 56'

., eap. 5; et epist. 165, ad Leon Aug., c. f>.
[h) Vulgati hie inserunt &r,rcfragantibus utristiue
nostris mss.
(0 Ex laudata cpist. 124, ad Palaest., cap. 8.
U) Al., (juod ei Patris. \'oss.
\k) Vulgati inmarginenotant,/?j<j/o;'m»t,ex lectio-
\p) Couveoit bic sensus cum cp.i05,cap. ull., sed
alia ratione cffcrfur,hicque potior locus est, in quo
centonis auctor aliquid adjccit.
(7) Verba,oc constanter assente, in utrisquc mss.
desunt;cumque a Vossio ex Lconis ep. 165 sumi
nequiverint, eo quod aliis verbis epistola efferatur,
 *,H7 APPENDIX AD PRIMAM PARTKM nPERUM
niam. sicut ait 13. upostolus Paulus, maynurn est
pietatis sacramentum,quod manifestatumestin carne.
justificalum est inspiritu, apparuit angelis, prxdica-
tum est gentibus, creditum est in lioc mundo, assum-
ptumest in gtoria (/ Tim. m, 46).
SEIIMO II.
ln Nativitate Domini.
Editus in Quesnelli appendice ex codice S. Pclri
Corbciensis, in quo S. Lconi tribuilur.
—
Cap. I. Salvator noster,dilcctissimi, hodie na-
tus est, gaudcamus:ncque cnim locum oportet esse
tristi tiac,u hi natalisest gaudiorum.Ad omnesitaque
gaudiumistud pertinet,quiaGhristusomnibus venit.
Nullus crgo sc laetitiaedieihujusarbitreturalienum.
Si sanctus cst quis gaudeat,quiaaccipietremunera-
tionem. Si peccalor est gaudeat, quia invitatur ad
veniam. Si gcntilis est guudeat, quia admittitur ad
salutem. Garnem humani gencris pro nobis Deus
assumpsit. 401 Si ipsi nos alienos a Christo non
faciamus, jam in Ghristo sumus. Agnoscamus ergo
i\ demptionem nostram, agnoscamus salutem no-
stram.Ipse se alienumaconsortio Clirisli efficit,qui
sc csse in corpore Christi denegavcrit. Sed illud,
dilectissimi, quod secundum Scripturas, qure lccta?
sunt, hodie Dominum natum esse cognoscimus,vi-
deamus;quomodo in fine saiculi natus sit.qui crea-
tor est sajculorum Ipse enim dixit et facta sunl
:
;
ipse mandavit, et crcata sunt (Ps. cxlviii, 6).
Cap.H. —Christus ergo Sulvatornoster,dilectissi-
mi, homo et Dous creditur Deus ex Patre, hoino
:
de matre Deus ex deitate, corporeus ex carne et
; ;
ideo Deus ante sa?cula,homo post sa?cula;Deus ante
initia, homo inter oxtrema, qui in principio creavit
per majcstatem, hodic venit salvare per carr.ein,
Crcatio hominum, prima potentia fuit;salvatio se-
cunda pietas. Bcnignitatis motus affectu Dominus
voluit ut nobis redderetmisericordiaquidquid abs-
tulerat offcnsa. Descendit ergo ille ut nos ascende-
remus, coclcstia submisit ut terrestria sublevaret,
fecit se hominis participcm uthominem faccretDei
esse consortemj/rtc/i/.^sicut per Apostolumaudistis,
ex mulicrc factus sub lege (Galat. iv, 4). Sed nemo
cum mulierem audit matrem Domini, de nominis
offensione moveatur.Virgo concepit ex Spiritu san-
cto, sed mulier nominatur ex sexu. Et ideo evan-
gelista, qui lectus est, virginem; apostolus autem
muliercm nuncupavit ut omnes in partu Virginis
: cur festivitatem ejus ante unaiu hebdomadam cele-
omnipotcntiam agnoscerent Divinitatis; in appella-
tione autem mulieris, nomen conditionisaudirent.
Cap. Dl. —
Natus est ergo Dominus noster ex
carne quidem, sed non ex corruptione carnali na- ; obcdire prreceptis quam obedientiani preecepta conv
tus ut liomo,sed nou genitus ut homo.Ita suscepit
carnem.ut servaret majestatis honorem. Et sic se-
gregando puritatem nativitatis sua? a concrclionc
eolluvionis humana;, peregit quidem in ortu suo
plenam hominis disponsationem,sed Dei tamcnnon
deseruit dignitatem. Ideoque in mundo isto lalis
qualis nativitute, puritatcm ortus sui ctiam in vita?
sinceritate servavit.Soluscnim illeest in cujusore,
sicut scriptum cst, dolus non fuit utique ut qui:
colluvionem humanam in crealionc noseioiat.otiam
inconversalionenesciret. Cuni eoim, inquit Aposto-
lus informa Dei csset, formam servi accepil, etc.
Omnes homincs,dilectissimi,scrvi peccatorum fue-
ut notatione praecdenti obscrvavimus, palam fit
cod. Vaticanum, ex quo ille hunc tractalum ox-
scripsit, alium fuisse ab illis duobus quibuscum
bunc tractatum conlulimus.
(rt)Nostricoild.,/)('/v»?Ti7»!/,s.Pi\TtuIimuslectionom
^nere Parisicnsis. Mclius videretur prarurrimus.
S.Maximus*,hom. inscripta:/// die Ctnfirum.testatur,
suo temporc nonnuHoruni fuissc cousuctudincm. ad-
venientes Quadratjesimx dics devotiore jejunio praeve-
nire.Hx hocautem sermonediscknusjma/itfMomuifrt,
S. LEONIS MAGNI. J.S8
A runt, et idco bene Apostolus formum tautum-
uil
modo servi assumpsisse,quia homo quidem verus,
sod hurnunisvitiis noncoinquinatus,formam tantum
oon conscientiam quia licet habuerh
hai/uit servi, :
spcciem 498
hominis, non tamen habuerat con-
scientiam peccatoris quia, sicut Apostolus dicit,
:
Cum in forma Dei esset,formam servi accepit, ct fia-
bilu inventus cstut homo {Philip.n,6). Ilabitu homo,
sed potentia Deus, quasi servus in forma, sed Do-
minus in natura: foris ostendens matris infirmita-
tem, intus possidens Palris majestatem foris hu-
;
milis corpore, intus pollens Divinitate.
Cap. IV. —
Denique et ipsa ejus inter homincs
conversatio simul utrumque monstravit,in passio-
nibus hominem,in virlutibus Deum. Esurivit enim,
sed esurientes multiplicatis per benedictionem pa-
nibus puvit. Quod esurivit, caro fuit quod pavit, ;
Deus.Ex lioininc fuit quod lacrymavit;ex Divinitate
quod praestitit. Ilominem indicavit, quod precem
fudit,oravit, exauditus ost. Omnibus ergo rebus du-
l^
plicem in se naturam monstravit,ct ideo substantiae
utriusque medialor est:quiadumsubmisitcoclestia,
cxaltavit humana fecit summam ex diversitate
:
concordium, ut in eo una utraque fieret, qui in se
utrumque retinet Dominus noster Jesus Christus,
qni vivit et regnat cum Patre et sancto Spiritu in
Sfficula sajculorum. Amen.
SERMO III.
De Quadragesima I.
Nunc primum edituscx tribus codicibus, Veneto
S. Marci (53, Putavino PP. Eremitanorum 113, et
Yeroncnsi 214,/// quibus S. Leoni papve altribuitur;
sed cx characteribus in praefatione propositis numA
alius ignotus anliquus auctor proditur.JEneasParir
siensis,qui bujus sermonis non exiguam partem >;-
citat iii libro advcrsus Grxcos tom.l Spicileg .Achet.
ipsum S. Faustino episcopo adjudicat, cui alios
Q quoque sermones in guibusdam mss. ascribi Palret
Benedictini in appcnd. tom. V Operum S.Augustini
notarunt. In cod. Patav. inscribitur, Dominica in-
itium Quadragesima) et prima quidem Dominica
;
QuadragesimSB hunc sermonem habitum cx initio
cap. 1 ct 3 manifcstum est.
Cap. I. — Permotos esse vos credo, fratrcs dile-
elissimi.cur a superiore Dominica Quadragesimam
(rt) percurremus,et cum lur-c diessitejus exordium,
brare cceperimus.lieprehendi non potest observalio
istu: peroptimre enim devotionis indicium cstprius
logom exsequi quam legisstatuta cognoscas,etante
pellant. lllud onim amoris est.hoc timoris.Hoc im-
perative exigilur, illud religioso defertur.Hic dobi-
tum solvitur, ibi domum muneris exhibetur. Unde
et nos religiosummunus exhibuimus l)eo,duniam-
plius jejunavimus. Roprchcndi enim non potcst fe-
D stinala festivitas. Sompor enim in 40J) gaudiia
solemnitas vota prajveniunt, et futuram l.etitiam
devotio, dum exoptat, anticipat. Non solum igilur
non reprehensibihter.sed et caute factum cst.Som-
per enim in rebus ambiguis oportet addere aliquid
amplius(fcjad cautelam.quia quod est ampJius recidi
potest, quod minus est non potest prolongari. sicut
ln hac {c) observatione factum est. Nam quod pro-
a Dominica Quinquagesimae, jejunium ca--
scilicet
ptum fuisse ; immo
etiam ab episeopo aliquatonus
fuissc indictum ita ut quidam ideirco pormoti fue-
;
rint, alii vero, postquam intellexerunt solcmnititcm
ambiguam, seu non praeceptam.sed liber&m,jejunar*
neglexerint.
\b) Sic codices Venetus et Veron. Codex Patav.,
caute.
(c) Obscrvatio, sicut et observanlia apud Leonem
pro jejunio accipitur.
 SERMONES S. LEONl MAGNO ATTHlbTTI. SEKM. IV. 400
simam plus jejunavimus.non minui- \ iliuil evangolicum Domini dictum: Simihinoncre-
mus Quadragesimam : integra enim nobia manet. tliii*, opertous sredite (1) (Joan. x. 38 .

Qnod minusjejunaasemus a numero,redinlegrare

si
SERMO IV.
>m poteramus ad numerum.
illml in eausa est, quod De Quadragesima II.

iejunium quo jejunavimus non proficiat nobis ad
Qoadragesimam.Proficit plane ooois, quia etsi non
proficit afl Quadragesitnam, proficil ad salutem. bi
non proficit ad numerum, proficitad meritum.Gui
anim umquam non proiuit orare, legere, jejunare ?
Cui non profuit caatitas, sobrietas, mansuetudo?Nisi
quod illos magis reprehendendos puto,qui cum pa-
rati fuerint jejunare, posteaqnam c audieruntso-
lemnitates ainbiguas,neglexerunt jejunare. Demon-
runt utique non se vulentes rcligiose vivere,
3. Veriti sunt, credo, ne (/ quinque die-
rum jejuniis prolongatis.caro eis corpusque delice-
exilcs ac tenues Quadragesimae abstinentiam
tolerare nou possent.
Cap. 111. —
Audianl igilur refecti pariter ac ro-
busti, tenues atque pallentes,quia hodic est Quadra-
gesima.Audiant illi, inquam, ul jejunare incipiant;
etisti, ut abstinerc non desinaut.et communiter in
(e) arcam Christi intrare festinent.
amplius,qui tardius abstinere coepcrunt,ut castiga-
tiores et puriores introeant. Quia f) arca Dominiin
periculis jejunium sustcntare praevalet,temulentum
sustinere non novit. Admonemus cvjzo vos, sicut(y)
Intejam rtiximus, nostri temporis homines, ut in
his mundi turbinibus ad domum Dei certatim unus-
gbisque confugiat, sicut et sui temporis bomines
Editus a P. abb. Joanne ChrysostQmo Trombellio in-
ter Werum Patrum Latinorum Opuscula tom. II,
part. i, pag. 281, qui eum Lconis esse exi$timat,uti
eidem smie ascriptum vidimus etiam in nostris codi-
eibits collect. c/ 2, nee 1 mm
in Lectionariis Yenelo
Iet Vat. 6452. Sed
.">,'>
in Lectionariis 105 et 107
busilicse S. Pclri, quae sinceris Lconis Sernionibus
hujas nomem inscribunt,sine Leonis nommeposi hu-
jus sermones de Quadragesima subjidtur una cum
alio sermone incipiente, Jejunii tempora, qucm ex
Isidoro Hispalensi sumptum in prsefatione animad-
vertimus num. II. Anonymus pariter legitur in Le-
ctionario Vat. 1268. Similitudo doclrinx, quae etiam
in Augustino aliisque Patribus invenietur, 411 rti-
B hil probat ; idemque est de simili interpretaiione
textus ecclesiastici. Stylus certe pressior;et breviori-
bus sententiis restrictus, a Leonino maxime differt.
Immo feslinent Cap. I. —
Dilectissimi nobis, fides vestra non ad-
monet religionis promere documenta. Hortamur
namque jejunium,quod est rectcviventibus devotio
nis m ;iugmentum,murus fidei.expugnatio pravita-
tis.Suademusetiamnon solumacibisesse,sed abom-
nibus semper vitiis abstinendum. Nolite esse in co-
messatiombus prodigi, vcl in ebrietatibus arrogan-
tes quoniam scriptum cst in Salomone Corpus
: :

Roejustus admonuit.Admonuit enim illos fulurum quod corrumpitur, aggravat animam (Sap, ix, 15) ;

diluvium.et praedicare non destitit et licet vox pr;e- nec non et Apostolus ail
; Carnis curam ne feceritis :

dicationis nou sit audita, 4S0 taraen etsi tacehat in desideriis vestris llom. xiii, 14). Abstinete vos
lin^ua.opcra loquebantur etsi silebant voces.fa-
;
ergo his diebus a saecularibus curis desideriisque
//

brica personabat. Cum enim aedificabat tam grande camalibus.Castigetur corpus,ut anima (n) sanetur
opus arcae illius,causam cur fioret ipso opere testa- Itohoratur enim spes,attenuataparcimonhscarne,et
baiur.Testabaturenim ipsoapparatu nova taberna- deliciarum (o) victus vita praesens alitur,non futura :

cula novis periculis profutura.bapiensenim qurisque quoniara abundanbam rerum luxuriacomitatur.Au-

intelligere poterat naufragii nescio quid imminere, L ferte a vobisp) invidiae simultatem,maliloquia con-
cum domus lalis fieret,quae non i) baereret terrae,sed temupntcs et omnia semina peccatorum. Dissolvite
i

nafaret in gurgite; cum bospitium bujusmodi para- viulenlarumlaqueos;ictionum;et((/)dolosacalumnia-

retur, quod nec pavimentum solodefigeret,nec flu-
ctibus unda submergeret.Quis,inquam,sapiens non
intelligeret adesse diluvium,cum videret tale domi-
cilium fieri.quod susceptos intra se non lam clande-
ret (|iinrn portaret.quod non tam pluviarum imbres
repelleretcuam naufragii procellas arceret?Quo, in-
quam. ex hospitio/ non advertit periculum homi-
nis in quo hospitio non cssei babitandum, sed po-
: (juit jicccatitm £(v7?'.ni,33).Agendum estetiam ut non
thia exsulandum; in qualibet parte mundi futurum
essctcun; ipsis babitaculumperegrinum.(A Ipscergo
sanctus Noe opere populis praedicabat, et dicebat
rum argumenta cessent. Praebete egentibus et do-
mesticis lidei mansionem. Chirographa iniqua dis-
rumpte, ul non solum corpore, sed etiam spiritu
placita Dco jejunia celebretis.
*Cap.1I. Oportet quoque eleemosynarum semine —
fructus nos proprii (?•) sperare jejunii. Scriptum est
enim: Siculaquaexslin(juiti<jncm,sicelecmosynaexstin
avaritiae studio, scd misericordia? cura vincamur.
Abopulentisapparatibus abstineredebemus.Demus
temporalia pauperibus, ut perpetua nobis eorum

Codex Yeronensis addit eum lcgcndum eam,

n ; (ij Nimirum,ut vidctur,in sermone habito Domi-
id estQuadragesimam. Cod. Venetus, cum nica Sexagesima),in qua legebatur ex Genesihisto-
Secuti sumus lectionem mss.Patav. et Veron. ria Noe.uude auctor excmplum sumpserat,et adje-
Cod. Venctus, aliud in cosa est cur. Mox ms. Veron. rj junium una hcbdomada praevcniendum excitaverat.
utroque loco, profxeiet. (/;; Ven. ln Patav., silebat voce,aspectu
Ila ex cod.
W., awlierint, ei dein, neglexerint. sonabat. Veronensis non absimiliter, scd habet.pcr-
d Codex Patavinus, quatuor. Prsetulimus codicis sonabat.
.Eneae Parisiensis lectionem, quinque,(yi&
i ct (j) Veron. ms., alliererct.
colligitur ex leclione crronca ms. Veronensis, (j) Codd. Patav. et Ver., non avertcrit.
nequnquarn ,-nam duplcx(/r/ in voce quinque,nox\ au- lod. Veron., Ipso cnjo.
i

quntuor reperitur.lntclliguntur autem (juin- (/) Licet in ins.Veronensi habeatur clausula./lmcw;

i DominicaQuinquagesiinaj ad leriam quin- et in Vi icto, Qui vivit ct regnat cum Vatrc etSpiritu
n inclusive, alias liberi ajejunio et abstinentia. sancto pcr omnia saecula sseculorum, Amen ; finis ta-
e Duo codd.Ven.el Veron. habent in aream.Sed men deesse videtur.
odum cum ms. Patav. ct /Enea Parisiensi, in (m) Vat. umiri, argumentum.
I cum in sequentibus ex arca Noe exemplum
. ii Aliqui codd., satietur. Mox cod. Barber. coll.
2. alia interpunctione Nam deliciarum.
:

>dd. Vcnet. et Patav., Qui aream Domini in (o) VictUS hic pro vivendi ratione accipitur.
'
per jejunium sustentare non praevalet. Cod. p Sic Vat. 1268. Al., invidias, simultates,
imilitcr, delcla tantum negaliva particula. {q) Iia cx laudato VaL Alii, nodosa.
lectionem suppcditavit exemplum.Eneae Pa- (r) Cod. coll. 2, specturc,
• ais.

Patrol, LIV. 16
 491 APPENDIX AD PRIMAM PARTEM OPElttJM S. LEONIS MAGNI. 192

orationibus munera praebeanlur. Nam
aensque commercio pcccalocuiu nobis conferl ur im-
punitas.Sciendum estetiam quia sicut(a)divites mul-
tos,ita pauperes Dominus fecit:quatenuB sil Domi-
num rogandi nocessitas, ul qui nihil horum passus
cst, timeas ne ibrte patiaris. Pasce ergo qui sanus es
debilem tamquam in came calamitatis exemplum.
Pascc igitur paupereqa,dives, cujus forsitan portio-
nom a Domino Deo noslro, ut eum pasceres, acce-
pisti.Pasce jejunum, ut parsejustibi sublatadetur
alii largienli. Pasce 1'anio morientem quisquis enim
pascendo servaro homincm (b) poteris,si non paveris,
occidisti. Anticipenlu etiam tacentium desideria
,,,
mendicorum quoniam logimus: Beatus qui intelligii
;
super egenum et pauperem, in die mala liberabit eum
Dominus (Ps. xl, 2). Dcmus itaque eleemosynam
egehtibus, antequam petant, ne prae nimia necessi-
tate 4BS8 clamando cunctantes nos exigere videan-
tup;.Prsebeamus eis collatorum nobis ccelestium mu-
ncrum vcl aiiquam portionem,ne poenales ob segni-
Liem fcneratori nostro reddamus usuras (Luc. xvi,
exigui panis A. moriamur mun !o el concupiscentiis ejus? MortiG-
canles in nobis carnalia desideria in viguns, je- m
juniis, in ca8titate,in tolerantia adversitatis,in per-
severantia bonitatis,in orationibus nosmetipsosDeo
jugiter commendemus poenitendo, deffendo atque
confilendo peccata nostra, eleemosynisque n
aeternis suppliciis redimentes,ut ita, divinaope saf-
fulti,illic quo nt>s sua morte reduxit Dominus Ix-us
noster,in aeterna mereamur beatitudine permanere:
praestante Domino nostro Jesu Cbristo, cui est ho-
: nor et gloria in saecula sseculorum. Amen.
SERMO VI.
Dc Passione Domini II.
Ex eodem Lectionario licrgomate Leoni xnscrijiius.
Ejnsdem auctoris esse videtur ac pnecedens sermo;
nonnutla enim similiter exrerpta sunt ex i
serm. 56, de Pass. Domini 5, c J.
Cap. I. — Christianae spoi,dilectissimi, vera
et principalis causa crux Christi ost quae. licetJu- :

2) Cogitemus illum divitem qui propter micas pa- d.ois sitscandalum,gentibus aulem stultitia
nis [Supp. pauperi denegatasj guttam aquae pctiit, xi,23),quod indignum eis videbatur Dei Filium tan-
nec accepit. Recolamus viduam illam qu.e in gazo- tas pro salute mundi pati injurias,nobis tamen Dei
phylacium duo aera mittcndo (Luc. xxi, 2), tolum virlus est,quanos credimus libcratos,et Dei sapien-
quem habuit Domino obtulit victum. Et nos fratri- tia,qua nos credimus ?t intelligimus, immo cogno-
bus vel quod flobis superat demus.Nee sanetristes, scimus a Dco manentes Forte aeest esse] in opere
ut hypocritae, divina debemus cxercerc mandata ;
mandatorum ojus. Unde summum hoc et potissi-
scdagamusDeogratiasnostra? largitatisauctori,(^)et mum divinaemiserisordiae sacramentum semper qui-
oranlos assiduc pramcamus egcntibus substantiam dom ost in cordibus uostris cum omni dignitate rc-
vita; tomporalis, ut vitam consequamur seternam ;
tinendum, sed maxime cum recursus possionis Do-
proestantcDomino nostro Jesu Christo, qui vivit et mini celebratur. Nobisque nihil, quod pro nobis
regnat in saccula soeculorum. Amen. humililor ati[ue sublimilcr gestum ost in Dei Filio,
aut secundum hoininem impossibile,aut sccundum
SERMO V.
se videbatur indignum.Totumhoc
voraciter croda-
De Passione Dumini 1. mus et venercmur, ncc cum
impiis Judaeis pro scan-
dalo, noc cum gentilibus incredulis pro stultitia
Ex ms. Ljictionario Bergomensi Alexandri in Co-
S.
condemncmus. Justus enim et misericors Deus,qui
lumna, ubi S. Lconi tribuitursed auctor poslerior
;
Q"s condidit ac redemit cum nos mortui eramus
est, qui initio sermonis nonnUlla excerpsit ex Leo- C peccatum, voluit ad redemptionem nostram, suam
nisserm. 52 dePass. 1 c. \.
exercere Divinitatis potentiam. Sed etiam humana
Cap. —
Poslillam humanae praevaricationis pri-
I. hac fiori passionc voluit cum polontia dignitatis,ut
mam ct universalem ruinam,ex qua per unum ho -
homo perditus per hominem liberaretur.
mincm peccatum intravit in hunc mundum, et por Gap. II. —
Sic ergo medicina a?gris, reconciliatio
peccatum mors (Dom. v, 12) nemo jam diaboli do- ; rcis.sic redcmptio est impensa capitivis,ut condem-
minationem, nemo vincula dirae captivitatis evade- nationis humanae justa sententia justo liberationis
ret; nec cuiquam rcconciliatio ad veniam,aut re^i- opore solveretur. Nam si pro peccatoribus sola bb
tus patcret ad vitam; nisi coactcrnus ct(d) coaequalis opponeret Deitas, non tam ratione diabolum vinoe-
per omnia Dous Patris Filius, otiam hominis csse ret quam -fii-4 potestate. Admisit ergo Filius Dei
iilius dignaretur,et pro omni humana redcmptione inipias manus ad intcrficicndum se corporc.ut mor-
et salute carnaliter in cruce pendereturfLeff.appen- tem aeternam pcrimet in omni humano genere, et
deretur, seu pcndcret].Totius onim humani generis ad oeternam immortalitatem et beatitudinem atque
hoc fuit causa rcdcmptionis quod ipse
ct salutis, angelorum consortium gloriose producet ipsum ge-
Deus in homine vcrc passus, vcrcque morluus est, nus humanum. In omnibus autom quae illi Judeo-
vcrcquc rcsurrox.it amortuis, ut verehominibuscre- rum insania contumeliose ot procaciter inferebat,
dentibus sibi,etin voluntatc ojus morientibus Forte nostra diluebantur peccata, nostrae expiabantur of-
mancntibus] rcgni cadestis januas aperiret, atque fensae: quia natura liumana,quoe rea per peccatum
nos ab aeterna nocte et punitione redimeret. Multas .*„ alque
fueral J..V. captiva,
...J
in Christo innocens
,
.-^^
r
^„
^ patiebatur,

et libera ab omni culpa,ut peccata tolleret, et om

non suis exigentibus culpis, q u nuuum umquam i nibus in so credentibus vcniam doliclorum perpa
peccatum fecit, scd naslra tantum necessitate, <|tii nitentiam tribuerel el confessionem.
tam duris fuimus vinculis catenati, et in tam pro- Cap. III. —
Proindo, fratrcs, recordemur jugiW;
fundum mortis barathrum devoluti,ut nisi perejus quam glorioso protio redcmpti simus, et dc
immensam clementiam,per ejusque humanam pas- dura damnationc diaboli lihorati.Studoamus.quan
sionem ot mortem non possemus absolvi, ni tum mino largionlc. tam glnrio-ai
morto sua adornam a mibis auferret,nisi ipse diaboli redemptionem nost.ram bonis oporibus imitari, et
viros frangeret, atquc ad coelestia secum regna per- qua3 his diobus segnius ac tardius ^c nostra ofl
duccrot, et nobis omnibus iter suave 4B3 ac leve, cliono vcl cmendatione looimus, saltem his |

volentibus in sua voluntate permanere, ad coelestia diebus nostram studiosissime operemui

rogna donaret. Sint jejunia nostra fructuosa.ut quae corpori nos
Uap. II. —
Quapropter, fratres charissimi, quid subtrahitur.indigentis proximi caro rep
nobis pro tantis beneficiis Dei agendum est,msi ut cipiat indulgenliam delinquons in nobis, ut

(a) Quidam oodd. habont, debiles, quamur.

(b) Forio, poteras. <l In Lconc sic Coaoualis Patri Dco,
:

(c) Quiduni codd., ut orantcs.... ct vitam come- ctiani ftlius hominis $556 dignarctur.
 SERMONES S. LEONI MAGNO ATTIUBUTI. SERM. VII. 494

Deo meroamur indulgentiam peccatorum Sit noslra A Occidisti eum qui te vivificaverat. Nonne scriptum
pura confessio, sil pccnitentia dura, oralio lacry- est, y«>i effundas sanguinem innocentem (Deut. xix,
mosa, assidus vigiliai cum operibus mieericordiffi. 10), ne pessime moriaris? Ego, inquit Israel, hoc
Mortificetur carnis concupiscentia, ut animse nostra feoi, qma pati eum oportuit Erras, o Israel, cum
crescat aeterna aalus et gloria. Per Dominum no- taliter sapis. Pati eum oportuit, sed non per te, opor-
strum Jesum Christum, cui est bonor et gloria per tuerat cum crucis suspcndi patibulo, sed minime
omnia sa;eula sxculorum. Amen. per (uani dcxteram debuit fieri. Hac, o Israel, voce
ad Dominum clamare debucras Domine, si vo-
:

SKHMO VII.
luntas tua ita decrevit, ut Filius tuus patiatur, 416
In Dominica Palmarum.
sed mmime por me patiatur. Plane ab alienigenis
ftunc primum
editur ex quatuor Lectionariis Vat. dyudicetur, ab incircumcisis, a quolibet tyranno
basilicx S. Petri 106, Patavino Eremitano-
1276 clavis configatur. Absit ut per me haec impia perpe-
rum 112, et alio capituli Veronensis, in quibus.ctsi trentur. Hac. o Israel, voce proclamare minime vo-
I ni tribuitur, stylus tatnen Leonem non sapit. luisti, necinferre in Dominum tuummanus proprias
I
L p. I. —Scripturam quidem Hebraici cxitus, et pepercisti.Non es intcr opera cjus. Nullam tibi in-
i mysterii, rratres charissimi,audistis,quomodo cussit verecundiam, cum manus arida proprio cor-
Mnus immolatus quomodo plebs safvata est,
est,et pori restituta esset incolumis? neque cum obturati
et quomodo Pharaoper mysterium verberatus est. oculi patefactifuissent?nequecumdissolutamembra
Intelligite,dilcctissimi,quemadmodum sit novum ac per ejus consolidata sunt vocem? Sed neque recens
-. temporale et seternum, corruptibile et incor-
]j
illud erubuisti miraculum, quo jam quatriduanus
ruptibile, mortaleet immortalepascbale mysterium. mortuusad vocisejus imperiumdesepulcrosurrexit?
Vetus quidem secundum legem, novum autem se- Israel, tanta mirabilia Christi vidisti, et semper in
Hindum verbum temporale per cxemplum, ffiter-
: infidelitate permansisti? Tu quidem universa haec
num per gratiam corruptibile per victimam
; pratervolans ad necem Dominum praeparasti. Pa-
peeudis, incorruptibilp propter Domini vitam : rasti enim acutissimos clavos, testes mendaces, fel
mortale propter sepulturam, immortale propter quoque, etgladium.ut homicidoo latroni. Intulisti
resurrectionem. Vetus quidem est lex, novum au- etiam verbera ejus corpusculo, capite ejus et in
Lem est verbum temporale exemplar, sed sernpi-
; coronam spineam posuisti, et manus
ejus illas bo-
:erna est gratia; corruptibilis ovis, 415 incorru- nas, quffi te de humo plasmaverant, vingulis colli-
ptibilis Dominus (fl comminutus ut agnus, sed re-
: gasti, et bonum illud os ejus, per quod tu cibatus
nscitatus ui Deus. Etenim sicut ovis ad victimam es vita, e contrario felle cibasti. In magna diei fes-
tuctus est, sed non erat ovis et Bicut agnus sine ; tivitate tuum Dominum peremisti. Et tu quidem
non erat agnus illaenim in figura fiebant,
1 : epulis fruebaris, ille autem famis patiebatur esu-
Imbc vcrius reperiuntur. Pro agno et est Deus, factus nem. Tu bibebas vinum, et panem edebas; ille
sst et pro pecude homo. Homo autem Christus, iu autem acetum Tu
eras splendidus corpore,
et fel.
:juo capiuntur omnia. Isaias enim ait : Sicut ovis et ille confectus mceroribus. Tu exsultabas, et ille
vl occisionem agnus corum lon-
ductus est, et sicut tribulabatur. Tu psallebas, et ille judicabatur. Tu
lente se sine voce, sic non uperuit os suum. ln humi- choros duccbas, et ille in tumulo condebatur. Tu
litate judicium ejus sublatum est : generationem ejus r, quidem mollitiei strato jacebas, dle autem in
in
jui enarrabit ls. liii, 7, 8 ? sepulcro et loculo. impiissime Israel, qui hanc
Cap. II. — Multa quidem et alia plura a prophetis novam injustitiam perpetrasti, novis tuum Domi-
praedicla sunt in paschale mysterium Jesu Christi. numsubjicienspassionibus, peremistiDominatorem
lpse enim adductus est ut agnus, occisus ut ovis, tuum el Factorem luum, qui te honoravit, qui tibi
Vftlut ab .-Egypto nos a mundi cultura rcdemit, et Israel nomen imposuit. Tu autem Israel nequaquam
Mlvavit nos de manu diaboli qua3i de manu Pharao- inventus es.
nis;et consignavit animas nostras proprio spiritu, Cap. IV. —
Non vidisti Dominum, nec in- Deum
ri membra corporis nostri suo sanguine pretioso. telligere voluisti. Nesciebas, o Israel, quoniam hic
Ilic est qui b in confusionem mortem induxit, et est Primogenitus Dei, <j u ante luciferum genitus
i

Babolura in planctu constituit. Ilic est qui iniquita-
tem percussil,et injustitiam,sicut Moyses /Egyptum
sterililate damnavit. Ilic est qni nos eripuit de ser-
vitute ad libertatem,de tenebris ad Iucem,de morte
ad vilam. a tyrannidc in regnum perpetuum. Hic est
qui in multis multa sustinuit. Ilic est qui in Abel
occisus est, et in Isaac pedibus colligatus cst, et in
Jacob peregrinatus est.et in Joseph venumdatus est,
et in Moyse obvolutus est, et in amnem a matre ex-
[tositus, et in agno jugulatus,
Davide persecu-
in prophetis exhonoratus. Hic est quiin terra
' ''
Bepultus est, et resurgens a mortuis ad ccelorum
excelsa conscendit. Hic est
qui de grege assumptus est, ac victinam vespere
immolatus est, qui in nocte sepultusest. r llic est
Jesus Christus Dominus nosler, rjui surrexit amor-
tnis, et de inferiori sepulcro hominem resuscitavit
ud vilnm.
Cap. III. —
Hic itaquc in medio Jerusalem inter-
fectus est.A quibus? Ab Israel. Quam ob causam?
Qniaclaudos eorum curavit, el leprosos mundavit,
ps illuminavit, el mortuos resuscitavit. Quid fe-
cisti, o Israel, tam novam injustitiam?Ignobilitasti
oum qui te nobilem fecerat. [gnominiasti eum qui
te glorificaverat. Renuisti eum (jui te pradicaverat.
est (Ps. cix, 3)? Ilic fuit qui te in /Egyptum pei
duxit, atque ibi te conservans alimentum exhibuit.
Ilic est qui ad te transmissus est,([ui parentes tuos
curavit, qui mortuos suscitavit. Ilic est in quem
inique gessisti, quem trucidasti. Ilic est quem ven-
didisti. Idcirco, o Israel, quia supra Dominum non
contremuisti, impugnatus ab hostibuscontremuisti;
super Dominum non formidasti,superDominum non
ejulasti, super mortuos filios ejulasti. Quia dereli-
et in Dominum, nec invenieris ab eo. Allisisti Do-
quisti
minum, et lu quoque ad terram allideris. Et tu qui-
dem jaces in terra; ille autem surgens a mortuis
agnus sine voce, bic cst transveGtus est ad altitudinem cceli. Nunc ergo ve-
nite, universs familis hominum, qui 417 estis
commixti delictis, el remissionem aecipite peccato-
rum. Ego enim sum vestra remissio, ego Pascha
salufis, ego Agnus qui pro vobis sum jugulatus, ego
vestra redi mptio, ego vita, ego vesira sum salus, ego
vestra Bum resurrectio, ego vester sum Rex. Ego
resuscitabo per dexteram meam. 41S llic est Do-
minus noster, qui fecit CCelum et terram, qui in
ligno suspensus est, qui in terra sepultus, qui sur-
rexit a mortuis, ascendit ad excelsa caclorum; qui
vivit et rcgnat cuin Patre et Spiritu sancto in saj-
cula Sfficulorum. Amcn.

(a Quidam codd, addunt non, sed perperam, ut (/;) Alias, confusionc mortem induit,
ex sensu liquet. (c) Hic quidam codd. desinunt.
&95 APPENDIX AD PRIMAM PARTKM OPERUM S. LEONIS MAGNI. 496

ADMONITIO IN SEQUENTEM SERMONEM.

In editionibus Lalinis S. Joannis Chrysostomi hom. 7 de Reaurrectione editus est, et nunc quoque in Breviario
monachorum congregationis Casinensis Chrysostomi nomine inscriptus legilur. Cum vero non Crxci,sed Latini
antiqui ductoris manifeste sit, sicut et alii earumdem edihonum sermones Chrysostomo perperam atlributi, hitu
in Grxcis hujus docioris editionibus desideratur. Porro in manuscriptis collect. 1 etbac in duobus recentioribm
Leciiohariis Vat. 6451 et 6452 Leoni inscriptum reperimus; eumque P. Joannes Chrysostomus Trombellius, qui
eduiones Latinas Chrysostominon consuluit, cx ms Bononiensi collect. 2 veluti incditum Lconis nominc h
sit inlcr veterum Patrum Qpuscula toin. II, part. i, pag. 231 ubi tamen eumdem Leoni suppusitum censuit. Stylus
,

a Leonino non multum aiscrepat : intercalaris vero formula Dilectissimi, quater repelita, Leonem nostrur,
ferrcpossc vidctur. Auctor ceric Latinus cst, et alicujus quidem Qccidentulis Ecclesix episcopus, in qua ritusvi-
gebat tegehdi capitulum Evangelii S. Joanhis, In principio erat Verbum, ipso Paschutis die, seu in vigiliis
Paschx, ut itla indicant : Ev.wj;el s'a qui lectus est,Et lux, inquit, qua; in t'nebris lucet, etc.,nrc non qux
:

antc fvnem subjiciuntur : Audistis evangelistam dicentem hodie quia quicumque in Deum credunt, hi filii
Dci sunt. Dedit cnim potestatem filios Dei fieri his qui credunt in nomine ojus, qui non ex sanjiuinibus,
neque cx voluntate carnis, noque ex voluntate viri, sed ex L)ro nati sunt. Qux verba dicta neophylis nocte
bitjitizatis, ralio.ncni ejus capituti le<jc)i<li jirobe insinuant, ut silicrl iiii ex ca lcctione intetlir/erenl dirinum
donum, quo Dei Filius natus filius hominis, ipsos homines per baplisma regeneratos ad dignitaiem cvexit filio-
rum Dei. Curn vero nulla Romanx Ecclesix documetita a Cassundro, Uitorpio, Mabillonio, Frontone, curdinali
Tliomasio atque Martene cdita hunc ritum praeferant, licet Leo>iis :rvo posteriora sint, impediunt tamen ne <juis
Lconem hujus sermonis auctorem affirmet.
liic autem ritus erat in Africa celebris, uti diseimus cx Augustiniserm. 119 et 120, in <i>iibus idcm Evangelii
capilulutn cxplicalur : quos quidem sermones PP. Maurini not. 1 in Sermonem 119, non in <lic Puschx, sed in
noclc sabbati sancti habitos putant. Hivc alicui Africano hic sermo adjudicandus videtur. L't vero nihil <h<bita-
tionis supcrsif, duo Lectionaria Vaticana 1270 et vetustissimum 3835 eum Auguslino inscribunt ; cui pariter
eanidcm convenire confirmat interpretatio antiqua versiculorum psnl. U7c/ 125, quam apud Augustinum ii^itcm
verbis cxpressam reperimus. Ilunc unum sermonem, licet in Chrysostomo olim cditum, appendici inscruimus,
quia omnium maxime Leone dignus, cx nostris codicibus emendari <ili<ju<.l in lcxis p<<tuit.

41» SEKMO VIII. A Cap. II. — Lfetcmur ergo, dilectissimi, et exs

Dc Resurrectione Domini I. mus Domino.Hodie enim nobis a Domino data
in
Gap. I. —
Licet omncs solcmnitates, dilectissimi, est lux salutis, secundum illud quod (//) idem psal-
qufc in Ecclesiis pro Dei honore celebrantur, sanct.-o mistain conscquentibus ait Deus Dominus et illuxit :

sintatquevenerabiles, tamen hodierna Dominira; re- nobis Ps. cxvn, 27). (?) Et (|uod adhuc addiiur Con- :

surrectionis dies pcculiarern festivitatem habet. Ideo stituite diem solemnem in frcqucntntionibus usque ad
utique quia nmnes alii dies viventium in se tantum cornu 4,'iO altaris; (
comj lctum etiam hodie in
/';

continent£'audium,bwccliamhetitiamdefunctorum. Ecclesia Dei video. Nam cum usque ad cornu altari^

Communis estergo(a) infernissimviletsupernis ista religiosis convenlibus (k) plena sit, ipsam Scriptu-
festivitas quia resurgens a mortuis Dominus et illic
: ram sanctne Eccle?i.x plenitudo complevit. I>ies
feslivitalem dcdit ubi morfem vicit, ct isthic ubi vi- (/) hic,dilectissimi,dies est resurrectionis et \ i

ctor (b) a morte remeavit; el ideo (r) Psalmista bene Reddit enm
per Quadragesimam gratiorem delecta-
de hac particularitcr die dicit Itsec cst dies quam
: bilior fidei gratulatio quia ad tristitiam reorum n
:

fecit Dominus, cxsultcmus ct laetemur in ca (Ps. cxvn.
54). (d) Annunlians enim Dominicam rosurreetio-
nem, non supcrnis tarttnm, sed etiam infemis
diein salutifera; cxsultationis (e) indixit quia des- :
cendcnte in tencbrosam inferorum caliginem Do-
mino, etiam tunc illic absque dubio dies splendi-
dissimus fuit, ubi Salvator" illuxit. Undc pulchre
evangelista qui (f) lectus est, Et lux, inquit, in te
nebris lucet, et lenebrx cain non coniprchcndcrunt
(Joan. i,5) quia licet in tenebras Dominus descen-
:
juncti suntdics remissionum, ut patientiam utiqiu
statim remuneratio consequatur, secundum illud
Qui seminant in laerymis, in gaudio metent Ps. cxxv
5). Quicumque crgo seminastis in lacrymis, capiU
prsemia exsultationis. (o Sciat se unusqnisque,qu<
majora seminavit semina flctuum, majores fructu;
p capere gaudiorum. Spccics ergo futurarum beatitu
dinum jam (p) in pra-sentibus continetur. (q) Sicc
enim nunc cst relaxatio post distrietionem, sic ii
futuro crit requies pnst laborem.
—

derit, tencbrarum tamen obscura non sensit. Tenuit Cai>. III. Unde obsecro, dileetissimi, cum uni
in illo noctis horrore inviolabilem majcstalis suo^ versa Ecclesia pracipue vos qui in novam saluten
splendorem (<j) lux Eempiterna; naturai; ac si non regenerati candida indumenta sumpsistis, ut munu:
lux a nocte, scd nox a luce superata est. quod accepistis purum immaculatumque tcnealis

(a) Al., inferius simul ac Snperius. (j] Ila cod. Barl)cr. Ms. Casanat. Complctuni cs. :

(b) Quidam codices omittunt, a morte. hoaie. Editiones Chrys.: Comptctum ctiam hoc hodie
\c) \n editione Latina Chrysostomi Bene Psulmi-
: Sic ex codice Casanatensi et rcfertur ad Bc-
!
;

sta loquitnr de iiac peculiarilcr die, dicens. Cod. Bar- clesiam. Alias, plena sint, et idcirco P. Trombelius
ber., pcculiari. addidit omnia, qus vox legitur cditionibus Ghiyso-
(d) Editiones Cbrysostomi Pramuntians enim Do-
: sloini ante rcligiosis.
minicam resurrectionem. Mox quidam codd., n< n su- / Addidimus hic ex editionibus C.hrysostomi.
perius tantum, sal etiam inferius, ubi nonnulli mss. m) Codices Eecitenim Qundrugesimam gratioretn
:

omittunt etiam; editi autem Ghrys. habent et pro Pra5tulimuseditionesChrysostomi,exquibus;rorii»r

etiam. scripsimus pro eorum, quod in iisdem mss
(e) Al., induxit. Mox pro inferorum, qu«e vox in tur.
p
Barner. omittitur, cod. Gasanat. habet inferiorum. Cod. Bonon., victi, pro quo P. Trombelli
(/') Edit. Ghrysoatomi addunt modo. 3uit, adjecti. Sed nostri codices cum edition. I

(g) \n edit. Chrys. Luxit seinpitcrn.r naturse splcn-

: habent juncti.
dore. (o) Editio Trombellii, sciatque.
(//) Al., ibidem. i' Praepositionem in o\ edilis Chrysostomi adje
(i) Ita cxcod. Casanatensi, melius quam alias eimus.
/','
:

qjiod adliuc loquilur : Constituite, in<j\at. ete. Bdit. (q) In ms. Gasanat. bic habet sic. et doin, pro $u
Chrys. : El quid adliuc addidit : Consliluitc, imjiiit. habet sicut.
 : :

497 SERMONES S. LEOM MACNO ATTRIBUTI. SERM. IX. 498

a nitorcm vestri habitus etiam in conversatione

ut [fl
. \ cst in scpulcro signatura vcra.Dum cnim adsunt isti
tamcandidasintcordavestraquam vesti- custodes, nonjam custodee, sed testes, illi polcrant
: vestra. Audisti evangelistam dicentem hodie
i
Custodire,sedDeusdisposueratFilium8uum rcsusri-
quia quicumque in Deum cre lunl hi Qlii Dei sunt. tare angelus enim Domini descenderat de ooelo
:

fenim potestatemfil osD videntes custodes expavescunt.Non potuerunt idere \

e ejus,quinonexsa >guinibus. neque ezvoluntate illuni sublimem angclum, qui pleni erant 1'aUitate
,nequeexv> lunt J u la orum. Permittuntur mulieres videre angelum,

i. 12 . Ergo et vosQon estisnuncexcarnisconceptu quia venerant Qentesad monumenlum. Quibusdixit

sed ex Deo Patrc generati. Superest utconserve-
editi,
r
t, magnum: Scio quod Jesutn quxritis cfuci-
;iu'lmni
ctamvitametconversationem sanctaeori-
l non est hic, sed surrexit, sicut aixit: vcnilc ct
//'.'•:.".' :

ginisdignitatem. El verejuxtaid quod Apc stolus aii videte locum ubi positus erat Dominus (Matth. xxvm,
S geniti infantes rationates sini 5). gaudium non solumillis mulieribus, sed om-
te, ut in co crescalis m I Petri ti, 2 . nium lideliura atque credentium renatorum! Sur-
Dei, qum exsuperat l'2a n, cu- rexit, inquit.
•stru. PerDominum nostruro
'

Cap. III. —
Sed ut breviter dicam quod ollm fue-
mn,(e}cuiest honoretgloriaperoranias rat praefatum ; David ille rexplenus SpiriLu sancto
Bfficulorum. Amen. vcracitcr cecinit in psalmo: llcsurrcxit Dominus lam-
quam dormiens (Ps. lxxvh, 65). Quid plurima dipam
SERMO IX. per longum ? Sufficiatjam lidei, quod cxplicare non
/)< Resurrectione Domini II.
p pravalel sermo. Ouis noctis pra^teritac gravem labo-
ex Lectionario Patavino S. Anlonii, quis dioi hujus cOraprehendere potest splendo-
rtMii,
Nunc editus ubi
rcm? Uios istc omnibus Christianis immcnsa gaudia
perperam Leonis papa nomem praefert.
propinavit, dum eum nobis Ghristus caeteris aiebus
. I. — In isla dic sancta, fratres charissimi, meliorem fecit. Exsultemus ergo, charissimi, et loe-
in ista die inclyta atque egregi i, in ista die, de qua tcmur in eo, quia h;cc cst dies quam fecit Dominus.
ssimus personal psalmus II rc dies quam : Puto enim, fratres, quod iste dios solus magnus di-
fecit Dominus Ps. cxvn, 24) in hac ilie ablata est : cendus est, et dies in quo verus nobis rcsuscitatus
tristilia dc corde discipulorum, et data est contusio cst dics. Istc enim dies lucct in tcncbris, et tcnebrae
in i.culL- Judacorum. Iu ista die resurrect'onis Do- eum non comprehenderunt. Tenebras dicb JudaeOs,
mini J ssu Christi impleti tris puli, ibant qui dum diem Christum negaverunt, lumen quod
ubi [i iterant non erat qui eos congregaret,
. : acceperant perdiderunt: dumenim clamant, Cruci-
quiajam impletum eratquod scriptumest: Percu- fige, crucifige, factae sunt tenebrae mcdio die. Ergo
':
iston iii,' ! disperg •nluroves gr gis Zacch. xiii, quia J ud»i Christum per noctem comprehenderc vo-
7).Sepulcrum tamen signatum io Judaeo- luerunt,inde intcnebrisremanserunt. Gcntcsautem,
iuin, custodiamilitum confirmalum: intus lumen etincolae nationes,quae a tenebris idolorumdiscesso-
erat,quod omnino ligarinon poterat.Quidquid cnim runt, dies perfici mcruerunt, dicente Apostolo: Qui
signamus,totum ssumus, lumen ligare non cruii nos de potestate tenebrarum,ettranstulit in regnum
idcoque aiterna lux, qui i;i principio
nus; majesfatis suae (Col. i, 13): unde etalio dicit in loco:
mundumilluminavit,etquietiameti'uitet esl eritque ,, Filiilucis, inquit, sumus, ct fdii dici (/ Tkess. v, 5),
semper cum Patrc in unil aneti, unus '
liiii sumus tenebrarum sicut in dic ho-
noclis nec :

in Trinitas in unitate ipse quidero

Trinitatc, et
Dous et homo pcr mirabilem suam resurrectionem
dignatusest clave veritatis su;n corda fidelium tan-
erat obscurum illura
ut quu quod
crat clausum
aperiret. Ille qui famulante angelo
jungcbatur Verbo, ipse Famulante angelo hodie re-
ibaturdesepulcro. Quasi posset aliquidobesse
Biguatura illi,cui nullafuit impostura,danturcusto-
renl hominetn. Quem jam scierant
miracnla facere, dasmones ejicere, leprosos rnun-
lare, mortuos suscitare; se ipsum non poterat de
tumulo exhibere"?
1
; neste ambulemus (Rom.
siii', 13). Exsultemus ergo,
charissimi, omnes cum omnibus, quia haec est dies
quam fecit Dominus.
1 I
Cap. IV. — Quid tibi profuit,inquam,scrpcns,ini-
quitas tua, aut quid vatuit do crudclitatepersccutio
tua? Ecce surrexit de sepulcro quem vos Judaei
fixistis in ligno. Hodie visus cst vivus qui putabatur
occis,us. Muni diligenter, Judaee, crudelitatis sepul-
crum, adjice custodias mililum, manda vigilias no-
cturnorum secretorum, ut probes mortuum quom
noluisli cognoscere vivum. 423 Dedisti Jud« di-
scipulo argunti pretium, ut occisum Christum pone-

d jam cordccaeca Judssorum turba, r>;s in sepulcrum: da tantumdem custodibus argon-

qui legcm habebant,et non intelligebant, psalmum
tertium cantabanl ,sed Trinitatem Domini non agno-
t. Psalmus enim lcrtius habet: Ego dormivi,
mm
cepi, et resurrexi, quoniam Dominus sUsce-
pit me Psal. iii, 6) dum scilicel inlenti el parati
ifqsionem discipulorum, meruerunt invenire D
confusionem animarumsuarum. Dicunl etiim Pilato,
•ductor ille di.rit, quod icrtia die resurget, po-
nantur. inquiunt, militcs, nc veniant ejus discipuli, et
r cum Mitlk. xxvn, ii.'! Si claususeral tu-
mulusdiscipulis, numijuid claudi potuit
tum, utfalsum audias adiscipulisfuratum.Erogatc,
erogate argentum in facinus vcstrum. In vanum
durataxal vigilatis ad sepulerum nocturnum. Jam
sunvxii. jaui co'los ascnudit, jam t!,Iorificatus est
: propter nos, qui Be humiliavit propicr nos. Quid
enim estisacturi, facti cx amicis acerrimi inimici?
Quem tanto zelo fixistis in ligno, ipse sedet ad dcx-
teram Patris in ca?lo, ipse esl qui venit in nomine
Domini, Deus Dorainus, ci illuxit nobis. Nobis il-
. luxit, el vos subjecit sub pedibus nostris. Pater
nobis compl vil quod suo Filib promisit.
i

c
\n Ibrtcnon poteratde -5'i 2 signato sepulcro
'

Quid enira nobis complcvit, et quid Filio pro-

ire, qui potuil dc Virgine signata
. misit? Psalmus dicit. Dixit, inquit, uominus Domino
fuit Virgo vera, ^i sij • lultura meo: Sede a dextris m is, donec ronam inimicos tnos
vera, et janua '
scabcllum p< lum tuorum (Ps. cix, 1). Eccc enim

odd. LRonini,i7"ctorem.Trombelliusemen- sanctamvitam,conversationem,etsanctaeoriginisdigni-

davit, candorem. Nosnitorcmcx edit. Chrys. etduo- tatem, vel persanctam vitx conversationem, ct -unchv,
- is \ it. rcposuimus. etc. Edit. Chrys., per sanctx vitse conversationem,
Edit. Chrys: Dedil enim, inguii (Uios Dei fieri sanclx regeneralionis dignitatem.
iis aui. Dein ex cod. Casauat. addidimus verba Qui d Ediliones Chrys. et codd. Vat. addunt ct cor-
:

''' lunt iu nominc cjus. jinrn.

Casanat.Ita i l. et alii duo Vat., uli optime "c E elem editiones: quicum Patreet Spiritu sancto
emendavit Trombellius, :um alii codd. habeant, per •/.
regnat in ssecula sgeculorum. Imen.

499 APPENDIX AD PRIMAM PARTEM OPERUM
Christus ad dexteram Patris sedct in coelo, et vos
Judaeos nostris pedihus subjecit in lerris. Curn Ju-
daea ferox quem occideres comparasti, servares tibi
quod emeras, non perderes quod habebas. Ecce ar-
gentum perdidisti, et quem comparasti non possc-
disti.
SERMO X.
Dc Resurrectione Domini III.
in quo Leoni
Ex eodcm codice Patavino S. Antonii,
pariter tribintur.
Cap. I. — EvangcliumChristi maximedeclaratur,
quoniam ejus resurrectio praedicatur. Habet cnim
Scriptura evangelica,a Uomino jam multafactaesse
miracula atque signa. Nullurn tamen majus ferit
quam cum corpore surrexit, et tcrram levavit in
coelum. In hac autem resurrectione Christi et mira-
culumest,etexemplum: miraculumestutcredamus,
exemplum utspcremus. Quod enim ipsc Fecit in isto
initio,nobis promisitin finc. Impii, qui inlidelcs et
pagani appellantur, etJudaei carnales occisum esse
Christum credunt. Hoc cst ergo magnum credcrc,
quia mortuus est Christus hoc enim et infidcles
: audivit, ncc in cor hominis ascendit q_u;c prxparavU
nobiscum commune habent. Crcdunt ipsi mortuum
esse Christum. Nos autem propter resurrcctioncm
credimus mortem quia si mors non praecessisset,
: ccret Quid enim miiii csl in ccelo, ct a tc quid volm
resurrectio non fuisset. Qui Cbristum mortuum
gat, et resurrectioncm negat.QuiChristummortuum
profitetur, adhuc agendum cst cum illo, ut etresur-
rexissecredat: etbcne itanobiscritcum DominoDeo.
Cap. II. —
Nunc tolercmus praescntia, amemus
futura: blandimentissaecuiisnon delectemur, terro-
ribus sasculi non frangamur. Deus cum nobis blandi-
tur, vitamaeternam pollicetur; et cum nos
fehcnna minatur. Quantumvis blanditur rnundus,
abet delectationem illam de qua psalmus ait:/)^-
lectationes 424 tua usquc in fincm [Ps.
in dextera
xv, 11). Ibi jam
Christus sedens, in dcxtera sua
protegit. Inde se ostendit caput esse nostrum. Videt
faborantia membra sua, videt in magnis tentationi-
bus vexari corpus suum et putatis quod caput suum
; odoratu suo cadavera sentire, ct eo celeri volatu suo
curam non gerat de corpore suo ? Si possuntoculi
tui,ne offendas, non curare; aut aures tuaerecusare
audire remedia unde saneris aut lingua tua loqui ;
nolit pro vulnere tuo, aut manus tua; possunt labo-
resrecusare, nesuccurrant alicui laboranti membro
tuo potest et Dominus noster Jesus Christus non
;
curare quid agamus, vel quomodo laboremus. Quid
opus est nobis diccre? Ipsum clamantem audite
Saulc, Saule, duid me persequeris (Act. ix, 4)?Cui pro
membrissuisitadicebat,membrum suum facere vo-
lebat. Dignetur Dominus Jesus Christus et de nobis
facere membra ulilia, cui est gloria in saecula sa?cu-
lorim. Amen.
SERMO XI.
In Ascensione Domini.
Editus a Quesnello cx codice S. Pelri Corbeiensis, in
quo S. Leoni (ribuilur.
Cap. I. —
Hodic, fratres, victoria Christ' comple-
•
ta est. hodie triumphalia vexilla ejus eriguntur. De
spoliatione suadolet cum principe suo tarlarus; dc
restauratione damni sui gaudcl coelcstis exercitus.
Hodie caro illa, qua dc tcrris sublcvata cst, ad dex-
1
,
teram Patris collocata esf, quia onmcs ei naturae
prostrataesunt, ct omnisprincipatus et potestas ante
eamincurvataest. Ilodic via nova, Ai' qua dicit Apo-
stolus (Ilcb. x, 20), nobis initiata cst: quia percar-
nem Cbristi aditus coeli, pcr(]uem nulla pnus caro
transierat, rcscratus est: quamadhuc viventem idem
Apostolus dicit, quiahajcnicnibris Christi suo tem-
pore pcr eamdem intraturis praeparata est. llodie
apertio libri perfecta est, quem nemo potuii aperire,
nisiagnus (|iii occisus est: quoniam sacramenta ejus
revclata sunt, cum ea quae m lege el prophetis in-
vcniuntur, consummata dispensatione bumanitatis
ejua bodic completa sunt. Descendit primoChristus,
-
S. UEQNIS MAGNI. 500
A ut nostr.n particcps fierct natura^ postremo ascen- :
dit,ut su.-c nos participes facerctgloriae. Descendens
temporali conversatione visibilibus rniraculis quasi
lactavit infantes ns dedit dona hominibus
;
quibus erudifi [Al. enutritij et quasi in virile robur
educati jam temporalem ejus visionem non appete-
rent, scd quo cos praecesserat, toto jam desiderio
sequi studerent.
Cap. II. —
Quiacrgo temporali ejus praesenlia vi-
duati sumus, ad aeternam ejus visionem tota inten-
tione festinemus. Dicamus ei ex voce Psalmist.c
Tibi dixit cor mcum Quxsivi vultum tuum, vultum
:
:
tuum, Dominc, 425 requiram: nc averlas faciem tuam
arne (Ps. xxvi, 8). Tota enim dispensatio humani-
tatisChristi nihil aliud intendit,nihil aliud fecit,nisi
ut intentionem nostram ad superna dirigeret, et e.\-
pleto tcmpore nostr.-c mortalitatis, ad manifestam
visionem sui perduceret,perductosaeternavullussui
gloria saliaret. Quia, tcstante Apostolo, Videbimtu
j, cum siruli est (I Joan. iii, 2). Unde Psalmista: Satia-
D bor, cum manifestabitur gloria tua [Ps. xvi, 15).Hee
sunt//o«« Jerusalem, quae oculus non vidit, necaurk
:
Deus diligcnlibusse (l Cor. n, 9). Haec bona quantum
poterat in fenigmate contucbatur Psalmista cum di-
:
ne- super lerram (Ps. lxxii, 25)? Admirando dicebat:
Quid mihi cst in cado, etc? quia ccelestis gloriae nia-
gnitudincm, nec dicendo explicare, nec cogitando
sufficiebat comprehendere.
Gap. III. — Maec ergo esuriamus, ha?c sitiamus,
quoniam ad hocPontifexsummus pro nobis pra?cur-
sor in vera sancta sanctorum, ad dexteram scilicct
terret, de Patris, ascendit, ut spem membrorum suorum con-
firmaret,eosecuturamgregishumilitatem,quosuum
credit pr.ccessisse pastbrem. Sic enim ipse Dominus
promittit discipulis Ubi fuerit corpus, ibi congrega-
:
buntur aquilx [Luc. xvn, 37). Aquilas vocat san-
ct
ctos qui cupiunt dissolvi et esse cum Ghristo (Philip. i,
U 23). Ferfur enim natura csse aquilarum ultramarc
ad saturandam esuriem suam festinare. Haeo ergo
esuries aquilarum desiderium sanctarum significat
animarum,qua3 caput suum extramunditurbines in
summa quiete localum fidei narihus sitientcs \u.
sentientcsj, spei volatu prasentiae Conditons vellent
assistcre, et satictate vultus ejus sinc finc gaudere.
Hasc quippehujussolemnitatisestratio.ut Christum
:
addexteramPatrisjam regnare credamus.utinteriin
eum quasi gcminis virtutum alis, charitatis scili-
cet et spei, subscquamur ut ; cum tradidcrit regnwtn
Deo et Patri (I Cor. xv, 24), cum co sinc fine n
gnemus.
Cap. IV. —
Igitur secundum quod hortatur Psal-
mista, quia Dominus rcgnavit, exsultet tcrra Ps. K
xcvi, I), id est Ecclesia exsultet in fidc, quoniam
;
tu Dominus altissimus super omnem terram, nimisez-
aUatuses super omnes deos(Ibid., 9). Exultet in spe,
n
quon\&m replebimur in bonis domustux. Exclamemus
cx mcdullis cordis cum Apostolo: Quis nos scparabU
a charitate Christi? tribulatio, an angustia an fames, '.'
tni nuditas,an gladius (Rom. viu, 35)? Cum cnini dc
spc perduxerit nos ad speciem, erit Dcus omnia i»
omnibus I Cor. xv, 28). Ipse cibus et potus, ipse
vestitus, etomnia qiuvhoncstecogitnri et desiderari
possunt ab omnibus. Hoc donativum Christi milites
concupiscant, el militiam suam non deserant, donec
haercdilatcm immarcescibilem ab imperatore suo
complcto agonc peroipiant.
4^0 PEUMO XII.
/)<• sanctissima Trinitate.
Nunc primuin jn luccm emissus c.v Lectionarto capi-
tult Veronensis, in quo inscribitur: Homili
Leonis papse super cap. xv EvangeliiS. Joannis,
vers. 26.
ExmultisS.Evangeliilocisinvenimusquiadiscipu-
 :

SHRMONES S. LEUNI MAGNU ATTMBUTI. SEUM. XIII. o02

lianteadventum Spiritus sanctimrauscapaceserant
ad intelligenda arcana divinffi sublimitatis, minus
fortcs ad toleranda adversa humanse pravitatis.Sed
eis advonionte Spiritu Bancto cura ai gmcnto divinae
agnitionisdataest constanl l> ersa cuundi
bujus.UndenuncillisDominicapromissione dicitur:
Cum venerit Paracletus, qu m
ego mittam vt bis a Pa-
S iritum viritatis qui a Paire proceilii, ille testi-
A per cum pluribus disseminatum, ope suaa intorcos-
sionis tutum, ac perfectffi consummationis fruge re-
feotum in ccelestibus demum horreis conderetur.
liuiu- ergo amplius propria venerentur,quem etiara
peregrina mirantur: quatenus eis se largiorcm exhi-
i
m
beneficiis, quibus se amabiliorem cognoscil
in gaudiis, fiatque m
ejus solemnitate uberior lae-
titiffi ambitus, de quo Hdei crevit effectus.

pcrhibebit </< mc,et vos testimoniumpei

,t Cap. II.— (d Hujus denique spiritus tanto virtu-
ubinitio mecum estis (Joan. xv, 26
i Notan- . tuin muuere claruit,ul sacri ministerii fultus officio,
dumautcm in primisquod Dominus Spiritura verita- qui Filium Dei Dominum nostrumsecuturusesset in
iittcndum esse testatur,et eumdem mox passione, ejusdem Christi calicemcredentibus prius
e subjungitjnon qnod idem Spiritus ministrarel in salulem. Cujus haustu 1'elicitcr nicnLe
aliter a Patre procedit quam a Filio mittitui ebriatus, rabidi hostis atqueinChristumsffivientis
in Kilius et a se mitti ot a Patre dicit proce- insaniaminterritus adiit, modestus sustinuit, secu-
uam personam rusirrisit, sciensparatus esse -V1% u( resisteret, nee
in eadcm distinctionepersouarum unam scienselatusesse e) quovinceret: quiacujusamore
ac voluntatem suam cumvoluntate
1
spiritalibus armis prsemunitus resistebat, ejus adju-
sratione denuntiet. Cum enira ejusdem torio quidquid poenarum in illum furentis ira exco-
Spirilus gratia datur homiuibus, mittitur profecto n gitabat,insuperabilis fortiter patiendo vincebat.Ideo
Spiritus a Patre mittitur a Filio procedil a Palre, hucc non laminffiignitffisartaginis, nonequulei,non
;

lit et a Kilio, quia ejus missio ipsa proi ungulffi ferreffique manus, uonvirespavendffiCffiden-
est qua cx Patre proccdit et Filio. Venil ex sua liuin, nec dolor scissorum membrorum, non foci
Bpontanea voluntate,qui sicut coaequalis est Patriet fragor et strepentis in patentibusvisceribussalis in-
Filio, ita eamdem
habet voluntatem cum Patre et jcctio, Daciani quiverunt aliquatenus subdcrc jus-
Filio. Spiritusenim ubi vult spirat (Joan. m, 8j et ; sioni. Sed dum»in tantum ejus vecordia? tumor ex-
sicut Aposiolus enumeratis donis coelestibus ait cresceret, ut lantis passionum subactum doloribus
Hnr omniaoperaturunus atqueidem Spiritus, dividens aut vicisseaut interemisse sc laHabunduscxtolleret,
prout vult I Cor. xn, II
•
Adveniens autem. suscepta spe frustratus, unde victor visus est appa-
Spiritus sanctus testimonium de Doaiino perhibuit: rerc, mdevictuscompulsusesterubeseere: quoniam
iiuia discipulorum cordibus aspirans omniaqus de quo Dei martyrduriori urgebaturpcena, oo ampliori
illo erant sentienda mortalibus clara illis luce reve- confessionis exullabal constantia. (/) Unde ipsius
lavit. quod videlicet aequalis et consubstantialis Pa- passionis vel ultima pervidere, seu memorari, fra-
tri eral ante seecula, quod consubstantialis factus tres,evidentius placel quatenus animadvertat san-
:

tis in fine sffiCulorum,quod de Virgine natus ctitas vestra quo diaboius (g) suum perduxerit do-
sine peccalo vixit in mundo. lis ministrum, ve) quomodo Ghristus suum in fi-
nem usque servaverit famulum.
Finis deesse videtur.
Cap. 111. —
Ex quo illudsane erat mirabile, quia
427 SERMO XIII.
P quantumisteextrinsecus iiiultipliciptonarumgcnere
I» Natali S. Vincentii martyris. " conlritus arctabatur, tantum intrinsecusexsultante
interiori homine dilatabatur quantumque illeexte-
Leoni ascripium invenimus i» ms. Vallicellano xv, ;

unde in aliquibus editionibus post Leonis Sermones
mbjectus est. Quesnello primum in appendicem
I
rejectus, et cum duobus ms. ab eodem recognitus
hic exhibetur, quiet Hispanum esseuuctorem in mo-
nito nostrx praefationi xnserto »>»> improbabiliter
it. Hoc Quesnelli judidum approbant /'/'.
Maurini, qui hunc sermonem in plerisque codicibus
Augustino tributum recuderunt i>i append. Augu-
riusjactantia temporalispotentias (h) inflabatur, tan-
tum interiusdespici se pcrpendens, interiori vexatus
homine prsefocabatur. Contemni sevidenssaeviebat,
nec in quemjam vindictam infcrretinvcniebat. Vi-
debat namque desajvientium manus carnificum plus
ineo invemre vulneris quam corporis, solumque vi-
gcntem i spiritum eo stultiliam exprobrare suam,
provocabat veritatis norma. Quaproptercredens
([Ud

stiui tom. V, serm. confusionis averteret, si pcrsonam quai

C.\p. I. —
Cunctorum licet, dilectissimi, gloriosas
martyrum passiones,(ajquosdistinctaregionibuslo-
cameruerunt,unafidcs faciatomnibus indiscretoho-
quodcausam
se sprcverat absentaret, minusqucDacianus crube-
scerel si Vincentium populus non videretjussiteum
apublico removeri.Sed nesic quidcmcarerct suppli-
cio(j contusa qua jacebattesta substernituf ut vis :

nore vencrabiles,propriam tamen ^ibi in hoc vene-
rationis obsequio illi viudicant dignitatem,qui Ec-
clesiaiu Uri et documenlis prfficaeteris erexerunt,el
patrociniis adjuverunt.Interquosjusle beatum levi-
tam Vincentium, cujus confcssione et morte Chri- D crudelitas. Nam divina. bonitas dilectum suum am-
bUuq incredulis prxdicalum incunctanter agnosci-
mus.catholicis studiis(ft celebramus.Quiutfidelium
devotionem Heo studiosius commendaret, alliori
charilalis c) flammesc u,morti sese tandem
(ideliter oblulit, quo videlicctrobur fidei in sulidi.s-
sima petraChristo fundatum sequacibua imitandum
daretur; uccnon ct semcn apostolicffi prffidicationis
acuminis concisam molem superjecti corporis plus
discinderet, atque reddita Lormentis membra quffi
secarenl obvia susciperent (/.i fragmenta.
Cap. IV. —
Falliturtamen vincendi opihione cffica
plius iu confessione comitata infert novam tenebris
tucem,eltabernaculum 420splendidum obscurum
redditergastulum. Fovebal laceros artusmedicaDei
manus.etvenustiori pristinajsanitatisaugmentofos-
[aterisdamnasupplebat.Insolitaigitur bujuslumi-
nisclaritate perculsi,obstupuerecustodes,quinetvo-
cemangelishymnum Deo concinentibus, mens pal-

Vocem quos desideral Lectionarium Ecclesiffi
Lugdunensis in Thuanea bibliotheca. Quesn.
Cod. Vallicel. xv, celebremus.
ita codd. Lugdun., Corbeiens.
lit. appond. Aug. Alias,
Cod. Vallic. Igitur B. : Vincentii spiritn
mox cod. Corb., myslerii pro ministerii.
' Ideui cod. et Corb. cum append. Aug., quod.
x
mc /.'. Vincentii passionis in ms, Vauic.
a [dem cod., sui perduxerit doli ministrum.
Mss. Gorbeiens. et Lugdunen.,m/Iammafca/Mr.
(h)
(/) lidem codd, cum Vallic. sic. Alias, spiritum et
el Vallic. cum slultitiam exprobrare suam, quod provocabat veritatis
flaveseens. normam.
Cod. Corb.. cunctus in quo jacebat locus, testa,
Vallic.el app. Aug., contusa quo.
h Codd. duo Quesn. et noster Vallic. ac a[>p.
Aug. fragmina.
503 APPENDIX AD PRIMAM PARTEM OPEItUM
lidi janitoriscxpavit. (a) Currit exanimis ministerad
praesidcm, quomgravius relatio nuntii quam ictus
crat percussurn gladii: et cutti non posset ex magni-
tudine rci tacerc quod viderat, trcmor,judicem oc-
cupat,dolor lacerat, furor inflammat et ne in pcenis
; gnatum ostenderet, adventantes reliquas avesemi-
vincens Vincentius gloriam obtineret martyni, Ci-
tius,inquit Dacianus, producatur c carcere,no dura
insistimusrebellcm punire, videamureum potius vi-
ctoria coronare. Profertur itaque ex illo tetri carce-
ris baralhro, ccelesti quidem gratia pulchrior, el si
S. LEONIS MAGNI. » <4
A sed corvo farnulante servatur illccsus.Obtinuit crgo
Elias divino nutu,corvispraestantibus,quo aleretur.
praestitum est Vincentio, obsequentc quoquecorvo,
ne comed retur. Qui ut coelitus se custodern de s i-
nus non segni impetu perturbabaP.inter quasimma-
nem quoqueiupum propius aecedentem, vcluti qui
commissum thesaurum sacrilega audacia attarnina-
re praesumeret,penniset alis diverberans procul abe-
git.Sed quod non tam ad inferendam vcnisset in-
ille

adhuc esset passurus,robustior.Sed ubi desiderium juriam,quam ad augendam miraculi pompam,qua-

ad regni vocationom tendentis nullo pcenarum vel dam sui habitudinestupidus indicabat.O impuden3
mortis gcnere frangendum intelligit, jubet invida ftiror et stulta vcsania Corvus obsequitur, lupus
!

mcns lenioris strati fnlcra substitui, ac blandiori veneralur, Oacianus persequitur, nec erubescit
cum requie confovcri:scilicet,utsi amoto pauiulum vellc se adhuc ferox perdere, quem mansuefacta
carnifice, animam quietus exbalaret,diceretur non bestialis feritas satagebat protegere.
esse occisus, sed mortuus: quasi non eum pcena Gap. VII. —
Unde ad occulendam martyris lau-
peremerit, cum quoet pcena simul perierit. dem,non jamsecretum, sed profundum elegit cre- :

Cap. V. —
Interea beatum Vincentium ccelestis donssibiad dclitoscendam e.jus gloriam nonclaustra
aula suscipit, ac beatae fclicitatis munere donat. Ad n fidemservatura, sed maria: quasinonidem elementi
cujusingressumangeliciln3tanlurspirilus,omnesque dominus esset, per quem dudum ci carceris abdita
simul concives gratulantur sancti. Nosque tibi gra- crjclesti fulgore radiata micuissent. Datur nautis

tias agimus, Domine Jesu, quod anima tuo digna mergendum corpusin fluctibus, ut adauxiliumsal-
consortio, quae pertinax tuht supplicium, mcndax tema^quoraproliccrent.cui advincendumChristi rai-
fugit obsequium et quffl fuit contenta persccutor
;
litem torra defecisset. Enavigatis itaque magna cx
quod fureret, sitdedignata quod par-ceret. Cognito parlefrcti gurgitibus, projcctumintcr sorbentes un-
igitur sancto cjus abscessu judex insanns, et quia das prapotcns est Dei doxteraconsccuta.ct quae spi-
Christus vicissetin Vinccntio [b) nesciens Dacianus, ritumintuleratincoclum,oorpus moxretulitadsepul-
illius sibi promittit cadaverisexpositione vindictam, crum. Sic praedicator veritatis, cbarissimi, nec tor-
cujus gemit ex virtute victoriarn. Feris namque et mentorum vincitur pcenis, nec tenebrosi carc
canibus decepta furorissuperbia absumendum pro- superatur angustiis. (d) Non a bestiis dilaniatur,non
jici mandat hctoribus ut tali pastu eorumimple-
: profundo celatur, sed littori redditur,praeconio dif-
ret ventrem quorum ipse gcrcbat mentcm. Sed ut famatur,utquivereconfessus fueratnomen Deitatis,
divinis excrescentibus beneficiis majoris victoriae veritalo. sibi adesse experiretur divinae suffragiabo-
Vincentio gratia (r) conferretur.mittitur corvus,avis niUitis. Cujus gloriosam virtule vitam ita pretiosa?
amica cadaveribus, expositas corporis dapes serva- mortis gratia decoravit, ut quod vivcndo docuit,
turajejuna. moricndo constanter (e) astrueret eratque conse-
Cap. VI. — Hinc, fratrcs dilectissimi,hinc adver- quensquatenusadejusvisionem permortcmatti'
tite distincta meritorum obsequia. Elias quondam p ret,quemprobabilisvita3Conversationesemper attes-
impias Achab vel Jezabelis manus caute declinans ^ tatus fuisset sciens quod de contemptu praesentis
:

(III Reg. xvn), indeserto corvis ministrantibus 430 vitae gloria surgit beatitudinis oeternae praestante :

pascitur;assertor autem vcritatis Vincentius Dacia- Domino nostro Jcsu Christo, qui vivit et rcgnat (/)
ni rabie peremptus, feris exponitur consumendus; in s.ecula sseculorum. Amen.

(a) Codd. Vallic, Cucurrit. (d) In eadem append., Non bestiis projectus dila{
(b) Sic ex app. Aug. Al., nescius. niatur.
(c) App. Aug., ronfrratur. Paulo post, inimira ca- (e) Al., aslruxeril.
daocribus. (f) App. Aug. addit, Drus.

ADMONITIO IN 8EQUENTEM SERMONEM.

Sequente^m sermonem Leoni inscriptum Quesnellus e Parisiensi codice mutilum seu fine expertem edidit.Nm
integrum e mss. Vat. 1271 et 6454 proferimus, aliquot scilicet capitibus additis, qux rum anteceilentibut el
siijloeL rebusipsis cohxrent, ar sermonem perficiunt.
ldem Quesnellus huicsermoni monitum praemisit, quo S. Leoni eumdem asserere visus est: « Subsequen-
tem, inquit, dc S. Petri Gathedra sormonem, quom publico damus, suppeditavit nobis velus codex ms.
bibliothecae Regiae numero 341 nolatus, cx quo a nobis descriptus est. Leonis nomen praeQxum habet in
codice hoc modo In cathedra S Petri apostoli sermo S. Leonts papx ; nec dubium quin nostri, quantum ex
:

stylo deprehendi potest,qui Leonino concincre mihi omnino videtur nec quidquamoccurrit unde ille pon-
;

tifici nostro abjudicari doboal. IIoc sane extra dubium dictum esse Romae et a Romano aliquo pontilice
istum sermonem, ut ex pluribus locis argui potest,et plures phrasea vocesque Leoni familiares hic invo-
niri. Petrus,inquit iste, populo Dei prxlatus est; qus& vox, in eo significatu rara, iegitur in epist.12 nunc
14),c.ll Quiergo scitse quibusdam esse prgepositum, non moleste ferataliquem sibi esse prselatum. Ignitos ea:-
:

lestium spirituum coetus hic laudat: Paulum ignitum,cor igniri, Spiritum sanctum ignire,scT\hit Leo locii
in dissert. 2 notatis Gratiss divinas largitas, sinister hxdorum numerus, cauta provisio, incauta districtio,
:

frementium bestiarum insidise, ex ore veritatis,el plures alii Inquendi modi Leonem repraesentant in certia
scriptis similitcr loquentcm.Qtue in istosormone de cantu ecclesiasticodequeornatu templorura habentur,
nemo, opinor, recentioris aBtatis indicium esse suggeret de oantu enim saepe meminit S. Leo, ornatum
:

vero tcmplorum in festivis diebus usurpatum vel solus 11 nunc 41) sermo S. Leonis, qui est de Quadrage-
i

sima tertius.siaiim ab initio probal a Leonis aetate non esse alienum.Festivitatis Gatnedrae antiquitas as-
serituf, tum ex laterculo perantiquo apud /Egidium Bucherium, in quo ita babetur vm kal.Februartt
:

Natfile Pelri de Cathedra; tura, el certi.us quidem, ox canone 22 concihi Turonensis II. Si enim tunc tom-
poris, hoc esl anno Ghristi 566,agebatur in Galliis jampridem dubio procul in Ecclesia Romana celebrari
debuerat. Immo etiam in Gallioana anti«iuam jam tum fuisse probat idera oanon. Superstitiones enira
propfcr iptas resecandas sancitus est.non nisi post longaab illius festi institutione temporum spatiairre-
perc camisse probabile cst. Addequod luec primisEecleswe temporibusviguitcoHSuetudo, uteorum episoo-
505 SERMUNKS S. LEONI MAGNO ATTRIBUTI. SERM. XIV. oOO

pnrum,qui celebriores fuerant, conBeCTationisdiesquotanniscelebraretur, quemadmodum ex SS. Gregorii

i, Ambrosii.Basilii et aliorum exemplo manifestum est.Quara poiiori verojure pontificatus principis
ttoiorum Ecclesifflque primatis, anoua debuit festivitate recoli, saltem in Ecclesia Romana, ubi sedera
Bxerat. Cum porro duplexmodoconstitutasil CathedraeS. Petri commemoratio ex Pauli IV Romani pon-
tificis decrcto anni I557,una xvui kal. Februarii pro Romana, alteraviu kal.Martii pro Antiochena, constat
unicam olim fuissein Bcclesia solemnitatam vin kal. Martias, qua utriusque memoria, vel potiusgenera-
liter assumptio S. Petri ad episcopatum honore debito celebrabatur. Perseveravitque in Romana Ecclesia
usque a<l Pauli IV decretum.quod a Gallicanis Ecclesiis sero admodum usu receptum est, ut ex Breviariis
et missalibus patet sed nec hodic ab aliquibus recipitur.Caeterum, cum sermo de Gathedra S" Petri, qui
;

ub Auguslini nominecircumfertur, jarapridem a viriseru litis, tamquam spurius fetus in appendices

S.
relegatus sit.nullum es illius festivitatis monimentum quod ad hujus antiquitatem accedat. Ex quo etiam
laterculus Sylvii a Joanne Bollando jam ex parte editus, vel suppositionis arguitur, vel saltem depravationis
bi pro festo Cathedrae vin kal. Martii, dopositionem utriusque apostoli notatam habet. Phira de
hoc fe8to videre est apud emin. card. Baronium, tum in Annal. tom. I, tum in Notisad Martyrologium
nec non et apud doctissimum nostrum Carolum Le Cointe AnnaliumEcclesiasticorum Franciaiconditorem,
tom. [I,ad an. Chr. 566. n. I8et se |q. » Haeccum illc suo loco in prima editione statuisset, re maturius ex-
in prsefatione generali, quam postremo impressit, sermonem Leoni trilniis.se poenituit. Al in prxfatione
!

aeeundse editionis, num.3: Reiterum examinala, inquity styloquc perpenso, ad primam mentem redimus,
hunc sermonem Leoni abjudicare non ausi.
Mirum vero moxime occidit, homini in Leonis lectione versato videri potuisse sequentis scrmonis stylum cum
J
Leonino concinere.Primo enim formula c. 1 Dilectissimi fratres, et illa c. bis repelita: Pratres charissimi,
:
.'

>

mis Sermonibus omnino alienas sunt. Dein odjectivum barbarum discordabile c.2et(ut de tota syntdxi
manifeste dissimili taceamus illa, quibuscap. 3S. Petrum consulentem nobis coelestis curiffl consulem vocut,
a Leonis Lalinitate atque rationenimiumabhorrent; adeo utnihil conferanl voces ignitos, gratiae largitor, alice-
que ejusmodi, qusenon tam in Leone quam in aliis scriptoribussimiliterrepcrientur, utilegimus in Vila S. llo-
noraliab Hilario scripia num. largitorem gratiaa Deum, num. 32, ignitosermoni suo, etc. Ejusdcm generis
."5,

mntcapita quaeadjecimus.Nam, ut omittamus aHegoricas voces, senatores mundi, in ccelesti curia, regna si-
derea, 6a praesertimcap. 5,ut ad vos,fratrea mei, qui inGbristo vivitis linguse nostrae passibus rcdeamus.
a Leonisnostri siylo alienissima sunt. Praeterea quodde multitudine simoniacorum in luxuria vivenlzum eodem
capitetraditur, sequtori saeculo conuenit. Hinc pluribus mss. conspirantibus insolius Leonis nominepraefererido,
forte alicujus Leonis Romani pontificis hic fetus est, qui posteriori et eorruptiori aevo floruerit. Quod porro
Quesnellus animadvertit de notata depositione apostolorum Petri et Pauli vn kal. Martii in Calendario Sylvii,
conferendum estcum iisqwBdehujusCalendariostatuemusin observationibus ad sermonem 82, num. 4.

4MSERM0 XIV ,.i/. inter LeoninosXGVl]. A discordabilereperiaturin moribus. liabetenimsanc-

In Cathedra S. Petri. tadies di;j;nitatemsuam;habetetmcnsnostrasolem-
nitatem suam. llla videlicet, ut a laboriosis hujus
I. ms. Bibliothecas Regix a Quesnello editus, et
niundi aegotiis vacetur, istavero, ut ab aestu terre-
ex Vaticanis suppletus.
ab omnium vitiorum illccebris
n;c ooncupiscentiffl,et
Cap. I. — Adest, dilectissirai fratres, beati apo- abstineatur.IUa ul ornamentis visibilibus splendeat,
stolorumprincipisgloriosasolemnitas.quam totade- ista ut virtutibusenitescat. Scd (r/)qui tam cgregium
heuuis animi alacritatc susciperc, tola menlis devo- pastorem hodierna dio ex divime gratiae largitate
tione celebrare. Cum enim dies martyrii ejus inerito suscepimus, qua temeritate ad loquendum vobis ex
habeatur in toto orbe clarissima, haec non impari nostra parte osaperire tentamus? Iutueamur ergo
est tutius Kcclesiae sanctffl gaudiocclebranda. In illa oculis fidci beatissimom pontificem nostrumepisco-
Biquidemalternantibus hymnidicisangelorumchro- pali subsellio sublimatum,sacerdotafibus infulis re-
ris estineffabilitercoronatus ; in istaveroexsultanti- dimitum, populo suo per semetipsum loquentem.et
busundiqucfidclium turmispontificalicathedracum in conventu sancta? Ecclesiae moresolito concionan-
magna gloria est sublimatus. ln illa ad suam beati- tem. Ipse, per scmetipsum dicat quod et vobis
tudinein cmli conscendit thronum in hac vero ad ; et nobis agendumessedecernat. Ecce, o bcatissime
nostram salutem sanctae Ecclesiae adeptus est prin- pastor nostcr, nos ture oves simul adsumus, et ut
cipatum.In illa ignilis beatorum spirituum ccetibus nobis doctrinffl tu.-c alimenta tribuas,humiliterobse-
43-1 est aggregatus, ut p erna ipse susci- cramus.Sed ncc etiam oves ex nobis esse possumus,
peret ; in istavero populo Doi praelatus
est, ut nos j^
nisiipse nos inslruasqualiter vellus innocentiae in-
cmnes ad prsmia aeterna vocaret. lilaergo festivi- duerc debeamus. Ais enim Quasi modo genitiin-
:

tis praecipue estangclorum isla autem specialiter ; fantes rationabile sine dolo lac concupiscUe, ut in co
est lidelium populorum. Sed por gratiam lllius qui crescatis in salutem Petr. u, 2). I

bUerfecit inimicitias in semetipso in unonovn homine Cap. III. —

Jam(e)vero quia qualiter ovesfieri de-
pacem (Ephes. n, 16), quae poteratesse pro-
. beamus audivimus, restat ut nobis insinuetqualiter
prio singuIorum,(a)communis factaestomnium,ho- etiam sinistrum lascivientium haedorum numerum
ininurn scilicct ct angclorum. effugere valeamus. Obsecro, inquit, vos tamquamad-
Cap. II. —
Hanc itaque solcmnitatcrn nostram, ut venosetperegrinos, abstinere ros acarnalibus dcsiitc-
ita dixcrim, dilectissimi.duplici, utdignum est, ju- rUSj quse militant adversus unimum (I Petr. n, 1) ; 1

cunditate colamus ctnon modo exterius,sed ctiam

: et uthanc mortilicationem carnis,quam docet vcrbo,
interius pleno auimi desideriocelebremus.Hincergo prfficipuo confirmct exemplo, Christus, inquit, passus
suaviter modulai.tiurn sympboniae resonent ;illinc csf jiro nobis,vobis relinquens exemplum, ut sequa-
concordes animorum motus [fr)alternent. Adornetur minivestigia ejus [Ibid., 2\). Solent aulem custodes
luminaribus ecclcsia rcsplendeat virtutibus ; pecudum noxiisherbisgregera 3uurastudiosecbm-
a
Bcientia. Mundetur sordibus puvimentum,
basilicae pescere,et longinquos saltus sincerapascuainda-
in
purgetur vitiis interioris hominis tcmplum, dicente gandomigrare et cum abaliie.interitumcavendo,
;

Paulo Templtim Dei snnctum

: cst, quoa estis vos, ct prohibent.aliaa vifam refovendo praebcnt.Alibi enim
•135 Spirilum Dei habilat in vobts (I Cor. m, 17 . noxia subtrahunt, alibi profutura permittunt: ne
Nihil dissonum (c) dcprchcndatur in vocibus, nihil dum avenenatia pabuliscautaprovisioncjcjunant, a
a ^ddimus communis ex nostris oodd. \'
a |, d) Vat. mss., ijuiu.
b) Quesnellus, concordcnt. \e) Supplcvimus vcro ex nostris eodd.
c Idem Quesn., comprehendatur.

507 APPENDIX AD PHIMAM PARTEM OPERUM
saludferis quoque vacuje, incauta districtionc
ciant. Quia igitur pastor noster a mortiferis carna-
lium desideriorum pascuis nos prohibendo cocrcet,
ad salutariajam vireta spei nostrae ora(a)relaxat.Ait
enim: Per resurrectionem Jesu Christi ex mortuis,qua
vocavitnosinspemvivam, in hgereditatem incontami-
natum et intmarcescibilem conservatam in caelis Pelr.
i, 3). Voces crgo custodis nostri beati Petri apostoli,
fratres charissimi,erectis cordium auribus intenda-
mus,et rectam vestigiorum I3& ejus lineam tenon-
tes, a pascuis ad quae vocat nusquam exorbitemus.
Si enim consilium cjus libenter admittimus,fremen-
tium bestiarum insidias non timebimus. Numquid
cnim cuetos noster supergregem suum studiose non
vigilat, et ferarum incursus ut caveri debcat sollici-
tisvocibus non clamat? Diaholus enirn, inquit, tam-
quamlco rugiens, circuit qugerens quem devoret: cui
rcsistite fortes in fule (l Pctr. v, 8). Expedit ergo,
fratres (ft)charissimi, ut consulentem nobis coelestis
curiae consuiem intentis cordibus audiamus, el cer=
tissimumsalutis nostrneconsilium parvipendere for-
midemus.Hic csl enim qui cx orc veritatisaudivit
Tues Pctrus, et super hanc petram gedificabo Eccle-
siam meam,et portge inferi non prgevalebuni adversus
cam ; et tibi dabo claves regni ccelorum. Hic est qui
audivit : Quodcumque ligaveris super terram, erit li-
gatumet quodcumque solveris super terram,
in ccclis,ct
eritsolutum et inccelis {Matth. xvi, 18, -19).
Cap. IV. —
Non crgo debetab homine in sua prae-
dicatione conternni, qui aCreatore et Hedemptore
bominum tantae dignitatis privilegio meruithonora-
ri.Terribile est ejus consilium negligenter despici,
cujus et ccelum et tcrra subjecta sunt potestati. Qui
ecelumclaudit et aperit, terrena pro suo arbitrio li-
gat et solvit. Si namque ecclesiastiei primatus ca-
thedra divinitus sibi est tradita, ut perpetua sit soli-
ditate fundata. Ab exordio quique mundimultasca-
thedras non solum bonas, sed etiam malas fuisse
cognoscimus in populo Dci (sed in cathrcdra Petri p temporaliter duccre, utcum cis 438 ecelesti curia
Christus et malas funditus cvcrtit, et bonas a;terna ^ sine Qnegandere mereamur praedicante [forte prae-
stabilitate firmavit). De bonisnamquedicitur E.ral- stantc] Domino nostro Jcsu Christo, cui cst honor et
:
tent eum in ecclesid plebis et in cathedra seniorum
;
gloriain saeculasaeculorum. Amen.
tautlen t(d)Dominum(Psal cvi, 32) ,c[u\ prcRcenta docto-
.
rum sancta) Ecelesi;e operibus servant. Catbedram Is-
raeliticopopuloMoyscs tenuit, dc qua pcrseVeritas
(c)dixit: SupercathedramMoysisederuntScribaectPha-
risxi (Matth. xxiij, 1). At contra (f) dc reprnbatorum
cathedra per Psalmistam dicitur : Beatus vir qui non
abiit in consilio impiorum, el in via peccatorum non
slctit, ct incatkedra pcstilentix non sedit (Psal. i, 1).
In cathedra cnim pestilentise residet qui crrorum
pestes populum docct.
Cap, V. —
llujusmodi cathedras Dominusmystice
subruit,cum vendentes detcmplo pariter etementes
ejccit. Scriptum quippc est Nummulariorum effun-
:
dites, et cathedras vendentium columbas evertit. (Joan.
ii,15). Hanc pestilentia.- cathedram Simon ille ma-
gus acquirerc voluit, cum Spiritus sanoti gratiam
cmere concupivit. Sed hanc inauus apostolicae lin-
antequam oedificaretur, evertit, 437 et nascen-
guffi,
tem pcstiferam hncresim inipsa radire succidit, di-
cens In fellc enim amaritudinisetobligationepeccati
: tare, pertotum hocce soecutura universalis frequen-
vidcoteesse.Non esttibi pars,nequcsors in sermone isto
(ic£.vni,2l-23).Uocapostolic83sententiaegladioeiTos-
si suntomnes qui eoclesiasticos honores vcl cmcrc
inhiant,vel venderc nnn Cormidant.Quorum misera-
bilis multitudohodiequein sanctaEcclesiacernitur,
qui donum Dei contra Dominura possidere ad suam
liliidinem non verentur; qui nempe etsi exterius vi-
dcantur vivi, jam fctont m perpctua damnationis
mortc sepulti. Qui lucrum animarum quserere pro
nihilo ducunt, et miscrrimam carncm in dcliciis et
(a) Qucsn., rela.rel.
lb) Alias, fralrcs mei.
(c) Uncis inclusa lcguntur in cod. Val. 1271.
('/) Al., eum.
:
S. LEONIS MAGNI. >08
rlcfi- j^ in fctorc luxnriae nutriunt. Contra quos meliusputo
tacere quam pauca dicere. Non enim ad dilaceran-
dum etcorripiendum eorum mortale periculum pau-
ca verba sufuciunt,contraquosccelum et terraet om-
nia elementa damnationis testimonium proferunt.
Nunc ergo contra ossa arida loquidesistimus, ut ad
(
l vos, fratres mei, qui inChristo vivitis, lingu;e no-
straa passibus redeamus.
Cap. \'i. —
Fundemus itaque, dilectissimi,in beati
Petri apostoli Qde nostra? mentis habitaculum,ut ab
omni adversitatis impletu manere possit illaesum.
Exemplo scilicet viri prudentis, de quo Dominusin
Evangelio dicit Qui xdificavil domum suamsuprape
:
Iraiu : venerunt flumina, flaverunt venti, et impegeruni
in domum illam, et non cecidit, g) fundata enim erat
suprapetram Matth. vu,24 et 25). Heducamus ad
mentem quod per Paulum dicitur: Non possumus
hic gaudere cum saeculo, ct illic regnare cum Domino :
et iteruni Permultastribubationcs oportet nos intrare
:
ninregnum Dei [Acl. xiv, 21). Ecce hic beatus apo-
slolus Petrus, cujus hodie festivitatem colimus, qui
Domino nostro Jesu Christo tam charus etfamiliaris
exstitit, qui lantam potestatem non solum in terra,
sed etiam in coelo, ipso tribuente, suscipit, per cru-
cis tamen martyrium regna siderea penetravit.
Cap. VII. —
(Jarnem ergo nostram, dilcctissimi,
cum vitiis ct concupiscentiis assidue mortificantes,
apostolica praicepta studiosissime observemus quia :
ipsis judicibus de nostris actibus reddituri rationem
sumus. Ipsisenim dictnm est:Amen dico vobis quod
vos qui secuti eslis me, in regeneratione, cum sederii
Filius hominis in sede majestatis suge, sedebitisei
supersedes duodecimjudicantesduodecimtribus Israel
(Mafth. xi.x, 23). Ipsi sunt senatores mundi, dequi-
bus scriptum est Nobilis in portis vir cjus cum sede-
:
ritcum senatovibustcrrx Prov. xxm, 23). In eoruin
ergo fide fundati, eorum doctrinis instituti, sic stu-
deamus cum divino adjutorio hanc mortalem vitam
:
SERMO XV.
In Annuntiatione beatissimge Dei Genitricis et Virginis
Marige.
Hicsermo perperam Leonis papse inscribitur in duobus
Lectionariis S. Benedicti Padilironensibus ; ct suh-
jicitur in uno ms. alii sermoni ejusdem festivitatis
Leoni paritcr attributo, cujus mcntionem feamus in
prgefatione hujus appendicis num. 30. Sicutautem
ibidem probavimus eum esseantiquam versionem scr-
monis S. Procli episcopi Constantinopolitani, iia ct
hunc c.r simili sentenliarum ac scribendi ratione
ineditam interpretationem esse alterius sermonii
ejusdem auclorisnon improbabiliter credimus, cum
prgesertim plures ipsius orationes desiderari comper-
r, tumsit.
Cap. I. — Adventum Domini et Salvatoris noslri.
quohominum genus indutus,dignatusest nosvisi-
tat Ecclesia, et anniversario reditu efficitur valde
jucunda. Quod enim semel pro redemptione salutis
proprise factum credens,mundusaccepit, colendum
m aeternas progenies posteris consecravit fecitqut ;
tunc ul ex voteri vita m novitate mentis laetitia na-
soeretur. Nunc ergo transacti temporis miraculum
anteoculos praesentatur, dum ea quae dudum gesta
sunt divinae lectiones praeferunl solemniter,etannuia
vicibus devotissime celebrantur. Ecce audivimusj
cum sanctum Evangelium legeretur, missum a 1' -
W., dicit.
f/j Al., de reproborutn.
g Quinquevocesseqq. presbuit laudatuscod.Vat.
1271.
509 SERMONES S. LEON1 MAGNO ATTRIBUTI. SERM. XV. »10

mino de regalibus thronis Gabrielem archangelum
promittentem Mariae \irpri ni fllium Luc. i, 26). In-
18 namque ad eam,quae homimbus verecunda
secreto latebat in abscondito,sermonis auspicio ta-
liter salutavif.-lir, #«//<«, inquit. a ave,gratia
Dominus tecum.O annuntiatiomirilioa! salutatio
ina,plenitudinis copiam portans,etvirgineum
I
X in eujus pennis aeterna permanet sanitas; qui per-
netua castitate Qorescens,(A)in ca perdurare aecrevit
integritas.Egrediatur sicut splendorjustus,et salva-
tor quasi facula acoendatur. Solis facula totumillu-
plena, slrat.et <[u;e forsitan obstare videntur radiis suis (?)
pcculiaria interius penetrat, ct nihil penilus dissi-
j)at. Procedat jam ad oculos hominum speciosus

pectus illustranslDescendit igitur angelus tlammi- forma prae liliis hominum; procedat sponsus de
gero volatu micans,et Mariae domicihum simul et thalamosuo,quiasecura facta sumdeproposilo meo.
mentem suac claritatis fulgore collustrans. Praeve- Gap. III.— tjuis istam generationem,fratres mei,
niens judicem praeco, tam praeclarus et mitis, tam poterit sermone narrarerQuis lingua vel facundia
festinus et properans,ut in praetorio virginitatis,quae valeat explicare? Intemeritas servatur virginitatis...
secreta manebat in terris.suscipi potuisset Dominus naturae, et infans intrinsecus coalescit in virgine.
3tatis, Ave, inquit, Maria; ave.gratia plena, Do- Dum vero impletum est tempusut pareret.expositus
minus tecum [Ibid., 28). Qui te creavit jam te prae- est partus sacer,(t cujusconceplionis modum homo
43!) quem paritura es, iain te replevit.
: non noverat pater. H;ec est liictrabilis conjunctio
II. —
Turbata itaque illa in introitu ejus,erat nuptialis Verbi ct carnis,Dei et hominis. Ita namque
cogitansquis sic benedixerit ei ;quae modestum apud factus est interDeum et homincm mcdiator Dci et
nens propositi sancti silentium.et incognitum hominum homo Ghristos Jesus(/ Tim. 11, 5); etideo
habens virile atloquium, turbatur angelo salutante n pretiosissimus conjugii thalamusclectus est virginis
Btupetque sibi taliter benedicentem non tamen ausa: uterus, ut quia ex pcccatis sordentibus squaudus
est proevenire loquentem.Mirans enim apud se diu- ellcctus fueral mundus,vcniens Creator mundi sine
tius b)cum timore animo conferebat quidsic bene- opcre mundi,ex mundisvisceribuse£fusus(A;)in mun-
diceretur. Quae cuni prolixius cogitans haesitaret, et dum, et novo miraculo, natus in mundo, mundum
angeli praesentiam fortius notarct(simul enim fulgo- riMlderet mundum.Venit namque filius hominis,sic-
rem prajsentia? cum benedictione pcrtractanstacite ut ait ipse Filius Dei et hominis, non ut judicot
hnesitavit),aspexit in eam Gabriel illustris archange- mundum.sed ut salvum faciat mundum(/0tm.nr,l-7).
lus, Trinitatis sacrosanctae lcgatus, ccelesliumquo Dic mihi jam,<|uaeso,sancta sanctorum matcr, quaa
conscius secretorum, et ait Ne timeas, Maria : in-
: matutini floris odorem et niveum lilium convallium
venisti enim gratiam apud Deum. Ecce concipies in sine sulco humanae propaginis ct sine imbre carna-
Utero, ct parics filium, et vocabis nomen ejus Jesum ; lis seminis iu sinu Ecclesia; germinasti dic,quaeso, :

kic crit magnus,et Filius Altissimi vocabitur; et dabit mihi, unica mater,quibus manibus vel quo Divini-
illi Dominus Deussedem Davidpatris c)ejus, ct regna- tatis articulo in utero tuo formavit liliumcujus Deus
bit in domo Jacob in ,vtcrnum,ct regni ejus non erit solus est paler.Dic, obsecro te per Deum,qui talem
finis Luc. i,30-33). Tunc Maria h;oc angeiiea verba fecit te,ut ipse fieret in te dic, inquam, mihi, quid :

ponderata examinationeauscultans,otmontisslalora boni gessisti ;quantum prcmium obtulisli;per quas

prudentissima virgo perpendens ait Quomodo fict
: potestatesambisli ;quosetiampatronoshabuisti;qu;e
istwl quod dicisjjuoninm virum non cognosco (Ibid., suffragia promisisti ;quo sensu velquacogitationead
34 ? Ilabcbo (iliuin, quae ncscio virum? Portabo p h.ec.ut acciperes,pervenisti,utvirtusetsapientiaPa-
fetum,qus maternum non habeo succum?Mamillis ^ tris,quae attingit usque ad finem fortiter,et disponit
aridis unde prasbebo labiis infantis sugerepostulan- omnia suaviter (Sap.vai, 1 i.totus ubique manens,et
tis ;quando </ torum meicubiculi nec ingenitus amor sine ullasui mutabilitate in utero tuo venk-ns,itaca-
possederitjuvenilis.nccamplexus aliqnando conces- tum castellum tui vcntris incoleret,utingrediens non
serit maritalis? Et angelus Non ita.inquit, Maria,
: laederet,441 et exiens incolumem custodirct? Dic
non ita.Noli expavescere noli e)de tua? saoctitatis
: ergomihi quomodoad haoc pervenisti? Etilla Quae- :

integritate sollicitudine gerere.Intacta manebis, et
de prole gaudebis, de fiho.Sinc conjunctione mor-
talis viri efficioris nurus Altissimi.quia Filium ge-
neratura es Dei. Joseph vcro ille vir castus et ,ju-
stiti.e nomine decoratus, non maritus, sed custos
tuus.non accedet ad te; sed Spiritus sanctus super->
vcnict in te;ncc ardcbis/ carnali libidine,nec spon-
sus adhacrebit, scd virlus Mtissimi obumbrabit tibi :
prnptcrea (tuoil nascctur ex tc sanctum, vocahitur Fi-
Uus Dei Ibid.35 domicilium Dco dignuml Prius-
. diantcs occulto auro.ad ornamcntum oervicis meae,
quam angelus luculentissima tcstiticatione sibimet
approbaret,quod de palatii aula paterni delatum,el
quale illud est,propnis auribus suscipcret; nullum
risamequid obtulerim muneris ut mei mater effice-
rcr Salvatoris?Oblatio moa virginitas est;promissio
mea, non a me mihi (?ata,sed ab ipso mihi auctore
omnis boni concossa. Omne cnim datum oplimum % et
omne donum perfectum desursum cst, descendensa
Patre luminum (Jac.x, 17). Ambitio mea est humili-
tas mea; et ideo magnificat anima mea Dominum,et
exsultavit spiritus meus in Deo salutari meo, quia rc-
spexit, non auro clavatam tunicam.non pompas ra-
aut prctiosarum lapides margaritarum dependen-
tium aspexitin auribus meis, autgenarum ruborem
attenilit fuco mendacii coloratum sed respexit hu- ;

ferbum protulit ore pudico, 7 nullum responsionis D militaiem ancilUe suse {Luc. 1, 46-48). Venit enim a<l
assensum.At ubi Mana illaesam virginitatem audivit humilom inansuetus,sioiit fuerat vaticinio prophetaj
yeridicaastipulatione firmatam,respondit continuo, antc promissum,et ait Noli timereAlia Sionwccc Rex :

in sanctissimo pectorc pcrornato com[)oncnsaffutu- tuus venil tibi mansuetus cl mitis,seaens supernebulam
riun cubiculare secretum Ecce, inquit, ancilla Do-
: (Zach. ix, 9; Matth. xxi, 5) supcr Mariam scilicet :

wmi;contingat mihi secundum verbum tuum Ibid;38). virginem, <[iiam sibi ipse oxhibuit sinc compari si-
Tan<|iiam diceret 4-10 Paratum cor meum, quia
: dere genitricem.
intactus permanct utcrus meus.Gontingat mihi,6a- Cap. IV. —
Venit itaque mansuetus roijuicscens
briel archangcle,secundnm verbum tuum.Venial a<l super matcrnum spiritum humilom ct quietum et
habitaculum suum,qui in sole posuit tabernaculum trementem verba sua. Venil igitur mansuetus, im-
suum.Oriatur mihi virgiui permanenti Sol justitiae, plens coelos, transiens [>cr humiles ad superbos,

''nus codex omittit hoc secundum Ave. <f) Al., camis.

(/») Unus cod., cum amore; a\\\is,quam amore. Exi- (q) Bupplendam credimus vocem nullum.
gente contextu emendavimus, rumtimore, undc Ga- //) Porte, in me. . intcgrilatem.
.

briel dixit : Ne timeas. (i) Forte, penctralia.

(c) Al., sui. i \ Inu&cod. fCujusparientemnoncognoveratpatrem.
1 Mss., thronum. I, Sex voces sequcntcs in uno ms. desiderantur.
(c) Unus cod., rte tua.

511 APPENDIX AD PRIMAM PARTEM OPERUM
et coelos non dcrcliquit. Infintos
apposito humilitatis emplastro, ut rnitis medicus,
ipse curuvit. profunda humilitas! O excellentior
altitudo divitiarnm sapiet\iix et scientix Dei! quam
inscrutabilia sunt judicia ejus, et investigubiles vix
ipsius (liom. xi, 33 lAhgelprum pania lactaturube-
riluis matris.Fons aqiiae salienlis in vitam aeternam
(Joan. iv, 14); Samaritanae, praeformana Ecclesiam,
bibere postulat (Ibid 7). Convivare cum peccato-
ribus non recusat, cui familiae ccelestium dignita-
tum cum tremore ministrant. Reguli liliuni Rex re-
gum sanum (Ibid. 50), non adhibens di-
reddidit
viersispigmentis epithimam, sed lingua bajulans
medicinam.Exstinctum febribus curatservum Cen-
turionis, cujus laudabilis inventa esl fidcs (Matth.
vm, 10; Lmc.vii,9) quia ila Centurio de Dominica
: Paulus in urbe Roma. Dixerit enim Dorainus in
virtute fiori credidit quantumipsesuis militibussibi
subdilis imperans.Ita (a) praesumptis passiones pa-
ralytici {Matth. ix, 2; Luc.v, 20), ut Dominusmise-
ricorditer visitando sanavit mulierislongi temporia n qui perdideni animam suam propter me in hoc munio,
plagam (Matth.ix, 22), in qua humor morbi sentina,
tabida fecerat membra. Ipse Salvator tacitam sen-
tiens iidem, exeuntem de servitute siccavit impor-
tuni sanguinis fontem. Et quando (Forte quomodo]
cuncta percurram? Narrando deficit tempus, quam
magnifica pofestateetprofundabonitatecuncta per-
fecit, qui, magnus ad parvos, humilis ad superbos,
plenus pietate descendit. Nova fecit a saeculo, cjui
novus venitad saeculum.In cujus mirabilem formam
suas evangelista3 demonstrant figuras homo, leo,
vitulua,aqufla.Homo de virgine matre sinehomine,
ut leo fortis procubuit in mortem;4bl2 et potestate
propria est exaltatus in cruce, tamquam novellus
vitulus pro peccatis populi voluntarie rnactatus iu
passione; et sicut aquila vehemcns,recepto corpore
de tumulo surgens(/;)stricto secans aerem,omnium
lapsus calcavit.et super Cherubin ascendit et vola-
vit; qui ambulat super pennas ventorum ascendit
in coclum cui est houor et gloria in saieuld. saeeu- p Gul. i, l6).Hoc prastitit mihi persecutori. Quid au-
:
lorum. Amen.
SERMO XVI.
In Nalali SS. apostolorum Pelri
Licet hic sermo spcclct ad appendicem collect. 2,cujus
scrmones ascititios ostendimus in prxfationc Ser-
monibus prxmissa num. 19, unde etiatn in ms. Ca-
sanatensi ejusdem collectionis omissi fucre, cum
tamen cx ms., ut vidclur, basilicx S. Petri, veluti
Lconis allegetur cx testimonio Pelri Mallii, quod in
eadem prxfatione codemquc numero recitavimus,
hinc ne quis forte de scrmone genuino suspicaretur,
qui a nobis inventus non fueril, eum appendici in-
serendum putavimus.Auclor aliquis Romanus ponti-
fcx videtur.
Cap. I. — Duorum sanctorum apostolorum
et Pauli,fratres charissimi, hodie celebramus nata-
lem ;quorum sonusct praedicatio pervenitinonmem
orbom terarum. Ita eorum passio celebratur ab
Oriente usque ad Occidentem ouoniam pro Rege D
pas»i sunt cceli et to,rr;-c.Meruit civilas Romanorum,
ubi sunt conatitutae paemoriaeapostolorum.Oportuit
enim ibi essc praedicatores regni ccelorum,ubi con-
stitutum estregnum Romanorum,utdivers83 gentes
venientes honorificent memoriam piscatorum.Eun-
tibus onim ab bcatum Petrum apostolum,qui nove-
runt,ibicst constitula memoria Adriani imperatoris,
mirae magnitudinis el pulchritudinis templum oon-
structum numquid potesl ah aliquo dici Intremus
; :
ad nieinoriam imperatoris? Ergo praeteritur memo-
ria imperatoris, et fcsfinatur ad mcmoriain pi-
scatoris. Boni piscatorea facti, qui eranf piscatores
nati.Piscatores piscium facti sunt piscatoreshomi-
num, Uoinino Gnristo dicente Venite post me fa- :
(a) Luxatus valdc hicloous eat.
(b) Forte, recta, vol aliquid Bupplendum, cx
volatu.
;:
S. LEONTS MAGNI. 512
tumore supcrbire, ^ciatn vos fieri piscaiorcs hominum (Matth. iv, 19)'
Ailem voljis non muto genus piscium muto.Extra- :
hebatis de mari vivoa au mortem nunc extrahctis ;
de saeculo mortuoa ad salutem.
Cap. II.— Unus erat piscator et alius persecutor.
Quantura meruerunt persecutores et piscatorea, ut
fierent praedicatores?Primus in ordiueapostolorum
electus Petrus; novissimus in ordine apostolo-
e.st
luin esl 4 23 Paulus,sicut
ipse de se testaturdicena
Ego enim sum minimus omnium apostolorum /.
xv, 9). Qui elegit primum, ipse elegit et novi
mum.ut simul pateretur primus et novissimus.Bona
passio,quae nunc cohaeret laudi. Bonum certamen,
quod
perfecit martyrium.Sciebantapostoli ad quain
praetendebant coronam,quara acceperunt Petrus et
fcivangelio Qui reliquerit patrem aut malrcm, uxo-:
rcm vet fitios, et omnia qux possidet, ccntuplum acci-
piet, et vitam xternam possiaebit (Matth.xix, 29), aut
in vitam xlernam custodiet eam (Matth. x, 39 .
Cap. III. Oportet ergo, fratres, ut propter vi- —
tam non diligamus vitain propter vitam aeternam :
temporalis est contemnenda. Boni discipuli,qui ve-
ram doctrinam tenuerunt magisl ri,cursum consum-
maverunt, Qdem conservaverunt, promissa dilexe-
runt, temporalia conLcmpserunt, ct vitam aetemam
possederunt.Unus ex rustico insertus ;alius ex lupo
factus cst agnus.De Paulo apostolo dictum esL: Lu-
pus rapax, mane rapiel, et ad vesperas dividel escas
:
(Gen. xlix, 27). Fuit pers^cuto:* Saulus ; sed muta-
tus est,ut fieret prsdicator Paulus fuit antea per- :
sccutor,postea vero factus est magnificus prasdica-
tor. Ghristum quem aliquando blasphemabat postea
publice praedicabat;ipse enim desc testatur dicens :
Quiprius fui blasphemus, et persecutor; sed ideo mi-
sericordiam merui,quia ignorans feci in ineredulitate,
ut in me revelaret Deus Filium situm I Tim. i, 13
^ tem pra^stitit piscatori,nisi claves regni coelorum?
1
Glaves enim regni coelorum fides mcruit Petri :quia
cL Pauli.
prioragnovit Filium Dei.O gloriosum meritum apo-
stolorum! Non uno die electi ad gloriam, sed uno
die meruerunt palmam.Non uno die elecli ad apo-
stolaLum; sed uno die merucrunt accipere marty-
rium consecratum.Transcenderunt ccelum; el coro-
naverunt [Leg. cucurrcrunt] ad Dominum L)eum.
SERMO XVII.
(c) lu Natali B. Pauli aposloli.
Ex cod. collect. 2 nuper editus est ab abb. Trombeltio.
2 cum invenimus in cod. Casin.
Prxter mss. coll.
coll. t, nee non in duobus Lectionariis Vallicell. yii,
Petri et .1, 6, ubique Leonis papx nomen prxferenlem.ln
duobus autem Vat. 1272 et 3835, sine eerto ullius
auctoris nomine hxc inscriptio legitur: Item ejus-
dem in Natali B.Pauli apostoli; qux eumdem hu-
jit* -111 c/ prxcedentis sermonis auctorem signifi-
eare sQlei : prxcedit autem in utroque cod. sermc
S. Joanni Ghrysostomo inscriptus. Cum vcro hujus
scrmonis audor sit certe Uomanus, hic manifesta
detegitur alicujus librarii oscitantia ejus generis,
cujus in prxfatione meminimus num. 9, ut sciticet
hunc sermonem descripserit cum eadem cpigraphe
e.r antiquiori Lectionario, tamctsi prxcedentetn ser-
monem, cui veri auctoris nomen in eodem erat prx-
fixum, nequaquam excerpserit.Auctor autem I,
nus magno Gregorio posterior cst : siquidem hujus
temporibus, Micrologo teste <lc Ecclesiasl. Observat.
cap. 12, S. Pauli festivitus altera die post festum
SS. Petri et Pauli celebrari cwpit. In sacram
: riis quidem Gregoriano antiquioribus,nimirum I
(<•)Ita ox cod. Vallicel. et duobus Yat. Al. D,
gr.. S. Paulo, sou, /)(• Fcstivitatc S. Pauli
:: ! 3 SERMONES
cant, et Gelasiuno, utriusquc apostoli.&
natale eadem die designatur, necsequenti die aescri-
bitur alia missa S. Pauli propria, ut in Gregoriano
primum deprehenditur. Hunc sermonem in plerisque
mss, exemplaribus mulilum, in solo anttquissimo
Yat. 3835 tntegrum invenire potuimus.
Gap. l. Gemina hodiernae fostivitatis, fratres
cbarissimi, renovantur gaudia, dum annua doctoris
mundi percolimusuatalitia. Undeexsultantesin Do-
mino.etimmensasejusineffabiliraajestati referen
laudes, ingenti laetitia gratulemur. Et nimirum af-
Ouentissimajucunditate lsetarioportel quia quoties
Banctorum memoria celebratur.fa) uimio fidelium
mentes gaudio replentur, et spintualibus admodum
profectibus illusti antur in id quod eorum praesentia
ad'<~c non ambigitur. Convenientibua ergo nobis,
charissimi, huic 6) sanctissimae aulae, eumdem in
medio nostrum egregium praedicatorem assistere, el
spirituali atque invisibili quodam modopariterno- t> duceret, et similem sibi ovem efficeret. Anania enim
biscum m bacejus celeberrimasolemnitate credimus
gratulari. El ideo nulla debet, dilectissimi, qiiem-
quam Christianorum adoccurrendum huicveneran-
dae Ecclesiae, ubi sanctum ejus quiescit corpus, de-
Bidiairretire c corporis. Praecipue autom cunctos
Homanx urbiset linitimis commorantes rcgionibus,
duantocius accelerare pra3 omoibus congruit. Quo-
niam si universi de extremis mundi partibus neque
austeritatem acerrimi itineris, neque proHxitatis
terrae sj>atia m i, eo quo valent tempoi apo-
stolorumdevo esentari inhiant ad limina,
quid Romani civesexcusationis d) proferre possunt
in eoquod prajsentialiter assistentesdissimulantsal-
tem eorum occurrere festivitati, dum se eorumdem
apostolomm precibus, defensione tuerinoscunturet
OpO ?
445 Cap. il Hesterno quippe (e iiie quo ipsi
- sortio apostolorum advenisse videris, plus tamen
tolorum principes martyrio sunl /' coronati, de-
votissimo affectu in ecclesiam !>. apostoli Petri pro-
r
peranles, cjus celebravimus solemnitalem. Etonim
oportcbat ut ejus qui principatum meruiL adipisci
apostolatus, priuscelebrareturfeslivitas. Hodicvero
doctoris geutium el mundi totius illuminatoris nata-
litiacolimus.Namlicet pariterarabomartyrii bravinm
sumpserint,propter conflucnlis tamen populi fre-
quentiara in aliumdiem U.apostoli Pauli inerat
.,
ratio Bolemnitatis Lransferondae, utsicutinB. Petri
aul.i apiversa convenit multitudo, ila in ejus (k) co-
apostoli ecclesia eadem pariter annexa conflueret
pupuli congregatio, asqualisque omnibus inessellae-
tamli devotio. Sed ecce plures aui i desidiis aut
Baecularibus dedidi curis, ad hanc distulerunt prae-
Stantissimi B. Pauli apostoli advenire aulam. Qua-
propter, fratres charissimi, abjicienda est omnis
noundanaecogitationis / cura,ettemporalislucride-
eideria respuenda, ooque omnes quo valemus an-
nisn ad celebrandara sanctorum memoriam, maxime
beatorum Petri ct Pauli apostolorum principum na-
talitia concurrenles, in amborum ecelesias devote D universis isliusfluentis mundierui mereamuradver-
pariter congrcgati conveniamus, utsicut pares eos
[A)honorum infulisdivinaillustravit dignatio, ita (/)
similes humana habeatin solemnitatibus devotio.
Cap. III. Hic enira beatissimus prius quidem
Saulus, et postmodura Paulus, prius ,inquam,perse-
35, nimis fidelium
retevantur.
(b) Al., sacratissimx.
[c A., torporis.
I. Al., proferc.nl in eo
nulla, defensionis lucri noscuntur ope.
(c) In quibusdam codd. deest dte
W., consecrati.
: Ms. Barb. /;. apoxloliPauliratio erat transfe-
: Sic idem Vat. Alias male, enim.
renda. Cod. Casanat. B.aposloliPauli inerat ratio
: n Sequentia in aoloantiquissimo Vat. codice le-
transfefendx Valliccll. cod. /;. apostoli Pauli
: cele-
britatiseratratiolran^eremle. Secuti surnus cod. Vat
S. LEONl MAGNO ATTIUBITI. SERM. XVII. .1-1
cutor, poslmodumpraedicator, Ji credulitatis
infectus saevitia, nimia ferocitatis adversus Christia-
noa exardescebat insania. Nam, sicut in Actibus
apostolorum continetur Act.i\,2 acceptaa prih-
,
cipibus sacerdotum potestate ui siquos eoruradem
Christianae religionisinvenire potuisset, vinctos in
Jerusalem deduceret, ibal fremensmagna arreptus
luria, et subitocoelestisradii splendore hlustratus ac
perterritus audivit vocem de ccelo dicentem sibi:
Saulc, Saule, quid me perse t ucris 1 Durumesttibicon-
tra stimulum calcitrarc(Ibid \ . Ct protinus
, cadens
iu terram, oculorumlumen amisit. U magnapietatis
omnipotentis Deinostribenignitas!
: inaestimabilis
longanimitatismisericordia! Modicum (m) eum per-
terruit,utmultiplicitereonsolaretur.(n)PauIumenim
percussit, ut superflue mederetur. Illicoenim Ana-
niae Dominus prsecepit regenerationis gratiara ba-
ptismi tribui,etamissum lumen oculorum impertiri.
Pr8eceptum est enim ovi ut lupum ad caulas44©de-
Ovis interpretatur. Timet ovislupo sepropinquari,
sed praecepto Domini fultusfiducialiter ad lupum
accessit, eumque divina cons[)icienscorreptione in
raansuetudinem conversum, extemplo collatoei ba-
ptis matis raunere.Christique adhibitovexiIlb,eum
Di minico collocavit ovili. Uadinirand;c operationis
virlus Ovis lupum ovem fecit, qnia boni pastoris !
fortitudinem accepit, etquem prius babuil soevissi-
iitiiui expugnatorem, postmodum suscepit mitissi-
mum concertatorem.Hunc Dominus pradestinatum
.'
habens ante omuia saecula, vas electionis allirmat,
suumque nomen in gentibus doportaturum pronun-
tiat.
Cap. IV. (J beate Paule, prredicator egregie, —
quam gloriosus et laudabilis interapostolos omnes-
querefulges martyres quialicethovissimusincon- !
omnibus in Evangelio Christielaborassedemonstra-
ris. Entualucidissimain totoenitetmundodoctrina.
Quibus te laudibusdigne glorificari, elegantissime
*•'
a postolorum princeps et veritatis opinatissime pr.-e-
dicator,humanapoteritlingua, quera misericorditer
Hedemptor ex aethere vocans dignum sibi culorem,
et vas elegantissimum athlelamque strenuissimum
constituit? Unde legitimebonum certamen certans
cursumque ministeni consumraans (II Tim. iv 7),
tertiura usqueobhoc raplus ccslum,arcana meruisti
audire verba ; de reliquo repositam libi coronam
ju8titia3,atque!aborumtuorum dignnmajustojudice
Domino nostro suscipions remunerationem merito
ciim angelis in cceleslibus perenniter tiiumphas re-
gnis. Proquo venerantes hanc sacratissimam solcm-
nitatem tuam, gloriose apostolorum princcpsetdo-
ctor gentium.assiduis uosapud Creatorem nostruin,
pro cujus veranominis confessione martyrii adeptus
cs palmam, commendare non desistasintercessioni-
l)ii.-. Quatenus uis circumfulti praecipuis interven- l
lionum sul1'ragiis,continuaqueprotectionemuniti,ab
sitatibus, el mentis sinceritate, secura devotissimaj
iu.r festivitatis exsequentes gaudia, ad aeterna per-
tingcre valcamus regna, per JcsumChristum Domi-
iiura uostrum, cui esthonor, etgloriaperomniasai-
cula saeculorum. Amen.
mentes gaudio // Al.,apostoli.
i Al., desideriis.
j Vocemcura, quae in aliis codicibusdesideratur,
- optimus cod. Vat., cx t[uo mox desideria
!
: et post non- scrip8imus, pro desidia, u4 alia exemplaria praefe-
runt.
; male. apostolatus horioie.
k) Id est,
7 Cod. Vat., coxquales.
\l., himitiler.
guutur ubi mox, i>ro superflue, legendum videtur
;
superne.
r,ir> APPENDIX AD PRIMAM PARTEM OPERUM S. LEONIS MAGNI. ,1.,

647 SERMO XVIII. \ ruit, qui portas inferni patefecit Ille de morte Pe-
Lrum eripuit, qui mortem ipsam destruxit.
De sanclo Pclro. Quomodu de carccrc crturlits cst.
Cap. II. Sed quod tunc sancto Petro secundum
Nuncprimum editus ex ms. Casinensi. litteram gestum est, circanos quoque mysticegeri
agnoscimus, si fidem Petri sequamur. Sumus eniin
Cap. 1. —
Quemadmodum sanctus Petrus in car- et nos in hoc mundo velut in carcere constituti. Si
cere sit ligatus duabus catenia et traditUE quatuor ergo a Domino visitari rnereamur, mittitur ad nos
quaternionibus militum, quemadmodum ctiam inde angelus Dei, ef dicit ad unumqucmque nostrum :

liberatua si1 perangelum Domini (Act. xn), audivit Prsecinge te, et calcea tecalceamenta tua, et operi
per ordinem dilectiovestra. Missusergo in carcerem te vestimentum tuum, etsequereme. Praecingjmus
estsanctusPetrus,causa nominisChristi,sed pcenam n os, si lumboscorporisnostnpudicitiae circulo [Forte
carccris horrere non poterat, quia ipsc in carcere cingulo |eircumdemus,dicente(a)Apostolo:Smf/u»iW
templum Dci erat.Ligatus eiat duabus catenis,sed veslri praecincti (Luc. xu, 35) in castitate. Calceamus
catenas criminumin ipsocarcereacredentibusextra- pt pedes nostros, si gressus vitaenostrae praeceptis
hebat. Custodiebaturaquatuorquaternionibua mili- evangelicae fidei muniamus, ut securi spinas peccati
tum, sed sub ipsa custodia quatuor Evangelia ad ct iniquitatis tribulosconculcemus. Operimusnos et
fidemvenientibusinsinuabat. Nec mirumsanc,siille vcstimcnto,si vc~temi]lamnuptialem,idestbaptismi
bumanam custodiam timere non poterat, quidivina gratiam, conservemus in nobis. Hsec itaque fideliter
custodia servabatur. Cum ergo diligcnter Petrus lmpleamus slatim cadentcatenaj de manibus nos-
:

custbdiretur in carccre a quatuor qualernionibus rj peccatorum, quibusconstricti et

tris, id est catenee
militum, Ligatusa duabuscatenis, venitangelusDo- colligati secunduni animam tenebamur. Sec necali-
mini ad eum, ut audivit dilectio vestra, et apcruit tcr decarcere.in estde mundihujus errore, evadere
januascarceris,etdixitei Surge,ettolle vestimentum
: possumus,nisiaDominoperangefum visiternur. Ape-
tuum et operi te, et calcea ic calceamentum luum, ct ritur nobis ct porta ferrea, id estet portamortis, et
veni, scquere me (lbid.8). At ille surgens sequebatur paena, quamFiliusDei passionis sux virtute commi-
eum, etcum venisset ad portam 1'crream cum angelo, nuit et tunc veniemus ad doiaum Mariae, id est ad
;

statun a se eadcm porta apcrta cstcis. Nec mirum
sane si sancto Petro porta ferrea sponte apcrta cst,
qui portas inferorum jam in potcstatem acceperat,
dicente Domino ad eum TuesPetrus,etsuperhanc
: mysterium est. Rhodeenim secundumlitteramgra?-
petram sedificabo Ecclesiam meam el porlse inferi non
prasvalebunt adversus eam. Ei qusccumque ligaveris
superterram, 42-48 erunt ligata et in coelo (Matth.
xvi, 18). llle crgo sancto Petroportam ferream ape-
Ecclcsiam Christi, ubi Mariamater Domini habitat,
occurret nobis puella nomine Rhode. Conve-
et illic
niensautemhujusmodi nomcn Rhode salutis nostrae
;
cam rosa nuncupatur. Venientibus ergo nobis ad
dornum Mariae, puella nomine Rhode occurrit, idest
congregatio sanctorum,qtue sanguine martyrii glo-
rioso velut rosa refulget.

(fl)Non Apostolus, sed Christus ipse haec verba profert in Evangelio Lucae, xu, 35. Edit.

ADMONITIO IN SERMONEM SEQUENTEM.

Alexandn, Vitahs, et Martialis, qui tempore /xnionim lmperatons manyrio coronaustint, ern iortasse qm
dubitet, si oculos a titulo paulisper avcrterit, cujusfidem, ut et aliorum hujusmodi, in suspicionem addu-
cere nefas non est apud eruditos. Etsi vero horum celebris RomaB memoria cx antiquo fucrit, quoniam
ipsam Urbcm suo agonenobilitaverant, priorumtamen,id est Machabaeorum, triumpho consecratum fuisse
hunc sermonem existismamus.tum quiaexsacrisScripturisrecitatamcommemorat martyrii illorumhisto-
riam Causam, inquit solemnitatis hodiernae, dilectissimi,plenissime sacrae historiae lectione dirticistis; tum
:

quia non imperatoris vel praefccti Romani credulitati tnbuit tale martyrium, sed saevissimi regis impielati,
nempe Antiochi. ,

« Porrohuicmarlyrumsolemnitatialiud festum subjunctumfuisseindical S. Lco, yalalem scuicct, ut ait,

seu dedicationem ecclesise, cujus consecratione antiquam festivitatem geminatam esseinferius asserit. Sed
cujusecclesiaenalalis,etcujus'consccrationissolcmnitasistaesset, necipsc aperit, nec quisquam postipsum
inquirere satcgit: quod videlicet, ut opinor, pro certo habuerint omnesde dedicatione basilicaeS. Petri ad
Vincula istud esse intelligcndum,cumctiamnumhodieunasitdedicationisistius et martyrii Machabarorum
festivitas kalcndis Augustis aflixa.
« lluic autcm sententiae acccdcre nequaquem pcssumus. basilica S. Pctriad Vincula ab Eudoxia Nam
iani Augusti uxore aedifipata est in monte Exquilino, unde et titulus Eudoxiae dictus est, quod
Valentiniani
minime concinit his quaa de loco isto a Leone dicuntur. Siquidem manifestum est non a femina, sed ab
i _!*.«» rt .. /-.rt V.r. .-.41 I n r. rv\ nn nc nnn(.n^^o li nnic iiiomiM'i q Innn nnnlinlnp Ifn/nnn/^K innnil
i c/ fitrt^f

,ro
ctor
. Qui hoc rtie

mtiquam festivitatem hujus lociconsecralionegeminuvit. t"t animarum idemcuram habuerit: Sed magni- >
Acentior aedificator animarum ; imo et docendi munere in urbe Roma, ac proinde episcopi, perfunctaa
fuerit faciendoquoddocuit. 5° Ut is fuerit, cujus memoriam justo honore venerari possent Romani, et
-

martyruin solemnitati subjungere Non solum, inquit martyresacmartyrummatrem,sedetiam illius memo-

riam justo honore veneramini, qui hocdie antiquam festivitatem hujuslociconsecrationegeminavit. 5" Denique,
ut Leoni coaevus fucrit, ct in oculis eorum quos alloquebatur pietatis operaediderit.exquorum mcmoria,
non minua quam ex templiquod cernebanl conspectu, ad virtutis profectum accendi possent ;sensusest
enim horum verborum Omnia ergo,dilectissimi, quae oculis cernitis,etmente meministis,ad profectum vestrx
;

autem omnia inEudoxiam cadere non possunt: necesseesl porro in aliqueno

ssdificationis aMtt»Mte,etc.Haec
cx pontificibua Romahia, ad quos unicepertinebat ccclesiasin (Jrbe dedicare, animarumque in ea doctores
atque sedificatores agere. Facile quidem de CoBlestinopapaistadiciqueunt, quinimirumsanctitateconspi-
cuus fuii, el basilicam Julii Fecisse legitur. Verumpromor sum utulaadBixumlllLeonisnostri ultimum
decessorem reieram.Primnm cnim manifestum eslecclesiam cujus dedicationisfestus tunc dics agebatur,
 :,17 SERMONES S. LEONl MAGNO ATTRlBUTI. SERM. XIX. SI8
unaui aliquam fuisse e praecipuis Romanae urbis bnsilicis; cujus encseniaab unjversa plcln Romana tanta
celebritate, tanta feslivitatis magnificentia,tam conspiranli studio ct devoto ammo,tanto populi concursu re-
colebantur talis erat procul dubio basilica S. Marise Maioris, quee el S.Mariae ad Nives.et ad Praesepe,
:

et Liberii basilica dicitur. Hanc autem a Sixto paDa DI denuo extructam fuisse et consecratam, testatur
liber de Romanis pontiticibus.et Adrianus papa in epistoh) ad Carolum Magnum. Hic fecii basilicam S.Marix
Domini, quae ab antiquis Liberti cognominabatur, inquit liber ille in Sixto lU. De quo ita Adrianus
s
:

s
,
elestini successor, fecii basilicam sanctx Dei genitricis Mariae cognomento Majorem, quae et
<

(ijwl Prwsepe dicilui. De qua bagilica mira Bunt qua releruntur aPetro Cluniacensi,Beda,et iis auctoribus
«{ii ile septem Urbiseci
i pserunt. Deinde facile credi potest Lco in Sixti laudes crupisse exocou-
solemnitatis quoniam ab iilo fuerat educatus,ei semper adhaescrat ul ejus diaconus, eidem proxime
Buccesserat ut cui in administrandis rebus ecclesiasticis egregiam navarat operam,cujus etium recentior
omniuin crut memoria. Denique el ipse tamquam sanctitatis laude prsclarus inter vindicatosccsliteseccle-
scriptus reperitur 28 die Martii, ut merito illius memoriam justo honore venerandam di-
xerit sanclus pontifi \.
« Unum est quod obijici possit, nempe dedicationis S. Mariae solemnitatem alio dicpcragi, ncmpe nonis
gusti, nullaraque e contra kaleodis Augusti aecriptam esse solemnitatem dedicationis in hodierno Marty-
jio Ramano,nisi S.Petri ad Vincula.Sed quid mirum, si per tot annorum decursum mullaimmutata
reperiantur in ecclesiasticis bujusmodi tabulis, quarum etiam Qdes non usquequaque certa est et
indubitata?Caeterum eum antiquissima ilia basilica saepius propter vetustalem de novo suscitari.ac denuo
consecrari indiguerit.sicutconsuetudo poscebal ut ultimae ejus consecrationis dies inter festa huberelur,
ita par erat ut primae constructionis et consecrationis illius memoriu non periret, quae plurimis vidclicet
insignibusque miraculis lolo orbe celebris eyaserat. Ob eam, u1 opinior,rationem illius dedicationis solem-
nitas,quse a Sixto peracta fuerat, a primo die Augusti a<i quintum translata est, ut geminasolemnitasin
nnan\ coalesceret, nec festorum dicrum numerus cum publica rei incommodoexcrcsceret.Praeserlimque
id decuit Qeri ob aliam S. lVlri ad Vincula dedicationem, cujus solemnitas eademprima die Augusti ce-
lebranda occurrit. »
Hnr in hyposthesi qua sermo de Machabaeis Leonis esse credebalur, necessaria fuerunt, Supervacanca veroet
tnutilia in rem prsesenlem cognoscentur, si eumdem sermonem Leonis non esse demonstravimus. In vetustissimo
eiiim Lectionario ms. Vaticano 3836, quod procul dubio Romanumfuit ad usum basilieaeSS.PhilippietJacobi
-ubi alii genuini Leonis sermones ejus nomine insc?'ibuntur, hicpagina I, non Leoni, sed Augustino tribuiturhoc
titulo: Incipil sermo S. Augustini de SS. Macbabaeorum kai\.Aug.:QuisLeoniIiomanoponlificiasserereaudeat
te:monem quem ipsa Romana Ecclesia hoc anliquissimo testimonio ab eodem ahjudicat ? Posteriorum ilaque
temporum errore faclum est ut in collectionibus 2, 3 et i, quae sequioris Xtaiis sunt, Leoni astriberetur. lloc
uiium documenta nobis evidentissimum est.
Addc quod hic sermo solemnitatem Machabaeorum in ea urbe inqua habiius fuit celebrem indicat. In Africa
quidem celebrts fuisse cognoscitur tum ex Carthaginensi, veteri Kalendario, quod Mabillonius in Analectis
vulgavit, tum ex Augustini serm. 300 et 301, de eodem festo editis, qui hujus quoqite sermonis eum auctorem
conjbrmare queunl. At Romae Leonis setate nuUum.de Machabaeis festum celebratum fuisse, ex eo colligitur quo
nulla ejus festi Missa notetur kal. /ugusti non solum in antiquissimo Sacramentario Leoni attributo
quod
secundo tomo recudetur, verum etiam in priori Sacramentario Gregoriano, quod ex duobus mss. Ludovicus Mu-
rntonus typis imvressit Liturgiae Rom. veter. tomo II. Quod si in vulgato Gelasiako istud festum aslruitur lioc
tton esse purum ^ ariu Gelasianum, et nonnulla posteriora additamenta recepisse certum est Inter
quse recensendam esse Missam de Machabeis, ex ipso Missae hujus defectu inposteriori Sacramentario Greqoriano
quisque intelliget.Additio autem haec induci potuit ex aliquaEcclena ubi Machabseorum festum peragebatur uti
I. nis quoque tempore peragebatur in Gallia ; unde eorum festum signatur in Kalendario Polemii Silvii,
quem
Gallum scriplorem fuisse <, scripsisse in Gallia probabimus in observationibus ad serm. 83, num.A.
Accedit inscriplio a pluribus edita el novissime recusa a P.abb. Monsacrato in opere de Catenis S. Petri
pag.
\ n <itt(t dc t< mplo S. Petri in Vinculis hsec inter costera leguntur :

IIoc Domini templu n Pctro fuit antc dicatum,

Tcrtius antistes Syslus sacraverat olim,
Civili bello destructum post fuit ipsum.
Eodoxia qnidem totum renovavit ibidem :

Pelagius rursus Bacravit papa beatup,

Corpora sanctorum condens il> i Machabacorum.

Sj fuec inscriptio esset antiqua, genuinamque referret

historiam,ita ut anteGregoriumMachabseorum celebritas
sul Pelagio fi
' mx
cvpiss t, adhuc sermo Leoni tribui
non posset. Tandem formula charissimi, quseinitio ca-
erilur, Augustino quidem familiaris, a Leonis autcm consuetudine alienissima est ; hocquc
indicium
sermonem Leoni suppositum fuisse vehementius confirmat.

453 SERMO XIX [Al. inter Leoninos A taceam, conventus vester ostendit.Tam conspiranti
serm. LXXXII . enim studio et devoto animo convcnistis.ut (c) fesli-
In Na'ali sanctorum septem fratrum martyrum vitatis niagnificcntium,etsi sermo non indicet,con-
Machabseorum (a). gregatio lamen ipsa testetur. Rl recie duplexcnim :

'" ''''''"''''''^
/// appendice nunc primum collocatus, quia non !'
; s:i : in 'I
,|; ' e* [d) natalem ecclesiue co-
Leonis, sed Augustini cst.
hmu*M martyrum passionegaudemus; necimmc-
....
•u'.l.— Gralias,dileclissimi,(/')DominoDeonoptro,
ntodigneEcclesiahorumexsuItatmartyrio,quorum
ornatur exemplo.Causam ergo solemnitatis hodier-
quod quanta sit hujus dieisolemnitas, etiamsi ego nae, diiectissimi, 45J plenissime sacrx historiae

" Ha?e ergoEudoxia,qua3hoctemplumcivili bello tur. Sed in nullis mss. ha^c additio invenitur
destructum renovavil posl Xystum,quaequeibidem (fc)Vulgati posteriores prima editioneinseruntver-
diciturab Uierusalem Romam detulisse vincula I'c- bum agamus, quod delendum putavimus auctoritate
m, non est Eudoxia Valentiniani III uxor,u1 Ques- primae editionisetnostrorum codicum collectionum
nellus putavit. 2, 'A et 4.
Quesncllus adjecit, et dedicatione Ecclesiae, eo
[b) Cod. Barb. collect. 2, solemnitatis.
quod in sermone etium dc Ecciesiaa dedicatione agu- (d) Ecclcsix nuttdis pro die dcdicutionis accipitur

5I'J APPENDIX AD PRIMAM PARTEM OPEftUM
lectione didicistis,nec latere vos potuit qu
rerum goslarum ordinc exceperitis auditum, cuhi
gloribsam septem martynim matrem exsultanti et
non tacito honorarctis affectu, in singulis quidem
iiliis passam,sed in omnibus coronatam.Sub ecuta
cstcnim feKciexitu,(a)quosinvictopra3misithortatu.
Beata genilrix, beata progenies, memorabilis prae-
cedentiuin fortitudo.Nam cum in illoordine(fl>)mor-
tium,et ln illa dispositione pcenarum,id saevissimi
regis exoogitasset impietas, ut victoriam sibi et de
primis promitteret, quos sine tolerantiae cruciaret
exemplo, ct de postremis, quos in sUpplicio torque-
rct alieno, mulliplicatae sunt martyrum palmae, et
dum singuli in omnibus vincimt, praeter coronas
proprias, dmnes acquisivere septenas.
Cap. II. — Sed haec(c,>ad fructuosam recolenda sunt
aurium voluptatem. inflat scienfia (I Cor. vm, l),
nisi aediliccl obedientia : gravant atidita, nisi susci-
piantur imitanda.Nec cnim quia cossavit persecutor
et tortor,quia(^)omnesjam Deo militantpotestates,
desunt Christiatiis, 455 quas superent, passiones,
Filf, inquit, accedens ad servitutem Dei,sta in justitia
et timore, et prsepara animam luam al tentationem
(Eccli. n, 1); et Apostolus dicit Quicumque in Christo
: gubernans,condidit omnem dicm Verbum,inquam
pie volttnt vivere, persecutionem patiuntur propterju-
stiliam (li Tim. m, 12). Qui ergo putas quievisse
persccutionem, et nullum tibi cum hostibus esse
conflictum, intimum cordis tui scrutare secretum,
et omnds(e)recessus animae tuae dilijjens explorator
ingredore; et vide si nulla te impugnat adversilas,si
niillus fcyrannus vult in mentis tiuc arce dominari.
Noli cum avaritia pacem lirmare.et iniquorum qua?-
stuum incrementa contemne.Superbiss concordiam
nega, et magis time in gloriam suscipi quam in hu-
miiitate oalcari. (f) Uissociare ab ira, nee dolorem
inflammet invidiae cupido vindicta;. Renuntia volu-
ptati, avertere ab immunditia, pelle luxuriam.fuge
iniquitatem, (</) obnilere falsitati ; et cum videriste dicitur, ubi pro uno multi,ct pro muUis unus com-
inultiplicein halicre pugnam, tu quoque, imitator
martyrum,humerpsam quaerevieloriam.Totiesenim L accipitur; sciatque Lucam nihilominus tropice dc-
peccjtis morimur,quotics in nobis peccala moriun-
tur eipretiosa ih conspectu Domini etiam ista mors
;
Minctorum ejus (Ps. cxv, 15), ubi homo occidi-
tur mundo, (/t) non interitu sensuum, sed finc vi-
tiorum.
Cap. III. — Si ergo, charissimi, non ducitis cum
infldelibus jugum (II Cor. vr, 14). si peccatores esse rationis, solummodo integros sex medios maluerunt
desistitis,et nullis carnalium cupiditatum tentatio-
nibus (i) ceditis,solemnem hancdiem legitime celc-
bratis;et non solum martyres ac martyrum matrem,
sed etiam(j)illius memoriam justo honore venerami-
ni,qni hoc die antiquam festivitatem hujus loci con-
secratione geminavit magnificus quidem stuctor
: duorum hominum sit verum testimonium (Joan. xm,
parietum,sed maguiticentior aedilicator animarum,
(a) Ms. Gasanat., quox munitos prsemisit ; scd cum
cod. Barb., pro hortatu habet ornatu.
(b) Solus cod. Casanat., morientium.
(c) Mss. Gasanat. et Barb. collect. 2, ad infructuo-
sam.
(d) Addidimus omncs cx mss. collect. 2 ct \.
(O Editi antc Quesnellum, recursus, perperam.
(/') Ms. Barb., Dissocia tc ab ira.
(g) Sic ex prima cditionc ac mss. collect. 2 el 3
Vulg. omittc falsitatem.
, de utroque argumento sanctorum martyrum
(h) Editi, non terminatione sensum. Gorreximus ex
duobus mss. collect. 2.
(?) Ita emendavit Quesnellus, ut ctiam in nostris
codicibus legitur. AU, creditis. Mox adverbium leiji-
ttmesententisa maximecongruum adjecimus cx lau-
datis mss. colleot. 2.
(j) Guni hic sermo a Leone babitus crederetur in
ecclesia S. Petri in Vinculis,Sixtum 111 Ijujuseccle-
siae consecrationem hoc loco designari omnes hacte-
nus existimarunt unde etiam Quesnallus postillam
; Voces, ipso angulari lapide Dco ct antecedejati-
huic tcxtui aliixit Si.vli III elogium. Sed cum hujus
sermouis auclor sit Augustinus, ut in admonitionc
.
S. LEONIS MAGNI. 520
\ exU nd.i. -
•
j i.nilitatihus
i, institutionum ejus ctiain in ipsu
frueretur devota posteritas, et habitando quod con-
didit et faciendo quod docuit.
Cap. IV. —
Omnia eigo, dilectissimi, quac oculis
cernitis,mente meministis,(/j ad profcctum vestrum
aediflcationis assumite, et ita unusquisque vestrurn
praeparato a majoribus 45S utatur habitaculo, ut
m seipso meminerit templum Dei esse fundatum.
Nihil structurae suae pravum,nihil(m)supponat infir-
rnurn sed vivis et electis lapidibus congruendo,per
;
indissolubilem conncxionem crescat inDominicicor-
poris nnitatem auxiliante (») ipso angulari lapide
:
Dcn et Domino nostro Jesu Christo.qui cum Patreet
Spiritu sanctovivit et regnat in saecula saeculorum.
Aiiicii.
SERMO XX.
De Transfiguratione Domini.
Xunc primum editus cx ms. Palavino S. Antonii,
II Leoni perperam tribuius.
Cap.. I. —
Hodie, fratres charissimi, solemniter
colimus dicm illius sciliot qui cum Palre omnia
;
qtiod in principio dixit Fial lu.v, et fucta est lux
:
(Gen. i, 3). Ipsius caro hodie in monte clarificata
est,utpotetextus narrat evangelicus.Io monte ante
duos vates tresque discipulos transfiguratus est Do-
minus;scilicct ut nobis spcmsineDivinitatisdonaret,
suam
prae nive faciem candicam eis voluit demons-
trare. Si «juis vcro hos noscere voluerit vates, cur-
rat ad evangclistarum sublimissimas voccs. Verum
si cuilibet Lucas a duobus superioribus dissentire
videtur, propter quod non post dies sex, sed post
dies octo hanc Domini claritatein ostcnsam fuisse
perhiliet (Luc. ix, 28), grammaticorum currat ad
tropum. Est nempe apud cos tropus, qui syllepsis
prebenditur, atque totum pro parte.et pars pro toto
scripsisse diem quando proniissum est; atque illuni
quando complctum est, in suo Evangelio compre-
hcndisse. 457 Videlicet quando Dominus hoc pro-
miserat, vespcre erat ct cum transfiguratus est,
;
mane nihilominusapparcbat.Matthaeus veroet Mar-
cus praetermittentes dies promissionis ettransfigu-
tradere recordationi perpetuai.
Gap. II. —
Verumtamen si aliquis dicat cur ante
duos vates et tres discipulos vuiuit transligurari,
reminiscaturipsiusluculentiprimisermonisDomini;
i|se inquit Juda^is In lege veslra seriptum est quia
:
17). Ut autcm seipsum ostcnderet esse qui dixit
ostendimus, omnis de Sixlo III opinio evanescit. Si
vero ille ipsum scrmonem
Hipponensi ecclesiain
recitavit, alicujus prredceessoris sui elogium hic at-
D texere voluit. Gum porro idcm doctor serm. 300 de
Machabaeis disserens basilicam in eorum honorem
Antiochiae quidcm,non autem in ecclesia.ubi loque-
batur, dedicatam memorct num. G, in praesenti
quoc|ue sermonc habito occasione dcdicationis
clesise, quae in diem Machabans sacrum incidcrat,
et de-
dicationis sibi egisse videtur.
,/, Gud. Bab., utxlitate.
Quesnellus vocibus ad profectum praemisit con-
(I
junctionem et, quae non satis congrua, a plerisque
nostris codicibus ct antcrioribus eliam editionibus
abest.
(m\ Antiquimissus cod.Vat. 3836, superponat.Dein
cod. Barb., lapidibus congercndo indissolubilem
nexionem, crescat in Domtnici operis unilatem.
bus congruentes adjecUe fuerunt cx anti-juissimo
Vatioono 383G.

5*1
Moysi Ego sum qui sutn, n haec dices fili
:
Israel :
si misit me a
Qut e$i ml v>
vos u, i\i quique eum-
quigue
'
e'
dem Moysem ob liberationem (iliorum fsrael ad
Pbaraonem miserat, et ei in monte Sina legem de-
derat,atqnepropbetam Eliam igneocurru in aereum
coelum devexerat, hoa testea ad busb claritatis trans-
Bgurationem divina potestate cum discipulis con-
templandam pcrduxerat; nimirum unum eorumre-
vocans a liraine mortis. nlterum a translatione pa-
-:. Nullus enim scire poturat sepulcrum Moysi,
nisi quiad se eum perduxit; et nemoquo
.jussit et
translalus cognoverat, ni9i dui eum ad
Elias
-'
enim Unigenitua Patris, qui
propter bumani generis redemptionem effici voluit
primogenilus matris. In hac natnque hodierna trans-
liLTui dunare
:
itionem. derel se esse lcgis Do-
1 esl hoc; el tantillis tam profundum rimari non est
minum et prophetam, hos voluit perducere ad testi-
monium evangelistarum. Im hao siquidem transfigu-
rationo placuit ei.dispensalori Patris ostendere
nsatorem, scilicol Petrum Moysi, et castum ve-
m casto novo deinonslr ire voluit, Eliam Joanni.
Duossolesin monte cerncbant hodiediscipuli,unum,
(jui ab eis omnibus contemplabatur in (irmamento,
et alterum, qui splendidius co ta. ibus et
discipulis cernebatur, FaciesJesu. Hic vero Sol, qui
in monte rutilabat, illum qui in lirmamenln cst sua
ntia illustrabat. Iste namque Soljustitiae ardens
et lucens; ardendo enim in se accendit Qdeles, lu-
eendo illuminat omnes. Dc isto namque Sole ait
Joannes Erat lu.r vera guse illuminat omnem homi-
: tempora. In hac siquidem die, quod suo famulo pro-
nem venieniem in hunc mundum f.loan. i, 9).
Cap. III. —
Verum ut claritas iilius nobis certo
certius insinuaretur, postquam in aliam Bpeciem
vultus ejus transfiguratus est, el a nube lucida cum
apostolis obumbratus,a Patre veraciterest clarifica-
tns : Hic est, inquit, Filius meus charissimus, ipsum
audite (Luc. ix, 35). Discipuli vero tantam vocem
aon fercntes,ceciderunt infaciem,recendentibusque p ostendit vultum.Dc hac quoque solemnitate Ilabacuc
- et Elia, remansit sola soboles divina, qiue
ns eos inquit, Nolite timere, quod est dicere
:int illi, qui non crerlunt, timeanl quos pbah-
tasmata illudunt. Vos, qui Patris 1'ilio obeditis,
[ue arcanis secretis interestis, quam ob remti-
midi estis? Attamen sancti discipuli 458 respi-
cientes, neminem viderunt, nisi solum Jesum; ut
liquido demonstraretur quia vox qua; missa fuerat,
non Moysi, nnn Eliro, sed unigenito Filio solum-
modo congruerat. De hac quippe visione quidam
facundissimus poeta admiratur atf|ue collaudat me-
ritum horum trium apostolorum dicens [Sedulius,
l. iii. v. 2^'i seqq.) : quox lex e1 prophetaj designantur. Novum vcro per
()niHritnm sublime trium, quibus illa vid
Contigit iu mundo quse non siint credita mundo!
Quid; qnod et Rliam, et clarum virtute Hoyeem
ijmotos oculis viderunt lumine cordis.
I major sil nostra Bdes, huuc esse per orbem
t est gentilis. Hicvero est populus ambulang in tene-
Principinm ac Bnem, hunc Alpba viaelicet et u
Ouem nit'<liiirn tales circumfulsere prophetas.
Aller odhuc vivens, alter Btans lumiue vitas
reoque sono, Meus bic est Filius, aiens,
O^tendit verbo geuitum vox Patria Christum.
Hinc namque Moysi deprecanti atque dicenti,
SERMONES
461 IX
>nsu s. I.:
clet ficavit,
1. Hi^ lv;unis vcrbis serm. 3, c. I
Patrol. LIV.
:
I.N SBHMUNES S. LEONIS MAGNl QBSERVATIONES. 522
I
\ mihi gloriam tuam, ait Dorainus Non poteris videre
:
l
l :: faciem meam; non emmvidebii me homo, et vivet.
Ecce, inquit, esi locusapud me,et stabis supra petram;
gloria mea, ponam te vn foramine
l
petrx,et protegam tedcxtera mea, donec pertranseam,
iollamque manum meam, et videbis posteriora mea,
faciem autem meam videre non poteris [Exod. xxxiii,
18, 20 seqq.). Quidnam, dilectissfmi, est boc? quid-
nam esl hoo? Numquidnam Dominum ncmo vidit
umquam? Numquinam mentitus est unus horum,
quidivil Deumnemo vidit umquam,nisi Unigenitus,
:
quiest in sinu Patris, ipse enarravit [Joan. 18)? Num-
i,
quidnam omnipotens Pater incapabilis et immen-
sus, atque invisibilia corporeus esse creditur, aut
membra illi ascribunturcorporalia,ut refefatur eum
vol il utriusque paginajcon- babere posteriora? Magnum est hoc, profunduin
facile. Sed illi soli est aperiendum, qui cum vult,
brutia animalibus aperit ns ad loquendum. sancte
Filii Spiritus oobis resera hoc summum Patriseloquium.
[)
Attendite diligcntius, attendite, dilectissimi, cau-
lius, el una mecum his vestrum parate animum.
Cap. IV. —
Cum pertran&iero, inquit Dominus, vi-
debis posteriora mea, faciem meam videre non poteris
(Exod. xxxi n, 23 Facies namque Domini incompre-
.
bensibilis Deitas; posteriora vcroejus Filii credenda
est assumpta humanitas. Profccto por faciem, quao
prrima pars est corpqris, Divihitas insinuatur ante
omniasaecula; posterioraveroGhristihumanitasest,
quaB in ultima ad nos per inviolatam vcniL Mariam
misit Moy9i,fideliter per Filium Pater complevit.De
bac quidem solemnitate hujus diei David ait Con- :
fessionem 458» et decorem induisti, amictus luminesi-
rul vestimenlo (Ps. ciii, 1). Confessionem et dccorem
indutus est Christug, cum gloria paternae vocis glo-
rificatus est amictus est lumine sicut vcstimento,
:
cum solis splendore suum discipulis coruscantem
^ propheta mirabatur,
cum ab ipso decantabatur 1
Domine, audivi auditum tuum et timui, consideravi :
opera tua ei expavi. (Hab. m, 1). Numquid fabricam
mundi iste miratus expavit? Non. Sed quid miratus
expavit?Audiquidsequitur:/»m.?dw,inquit,dttO/n*m
animalium cognosceris.O charissimi, quid est inme-
dio duorum animalium cognosceris fNisiautin medio
duorum testamentorum, autinrnedioMoysiset Eliae
cum en hndic in montc sermocinantium. Hic namque
est lapis angularis, in quo 460
uterqueparies me-
ruil cnpulai'i,sci]icetvctusTestamentum,et novum.
Vctus significatum est per Moysem ct Eliam, per
Pctrum et Jacobum ct Joannem, per quos sanctum
et venerandum designatur Evangelium. Sive per
Moysem e1 Eliam prior ille Judaicus populus, per
Petrum, Jacobum ct Joannem populus dcsignatus
bris.qui vidil luoem magnam; ad quam lucem nos
1) Unigenitus Patris perducat contemplandam in illa
:
patna, in qua justi fulgebunt sicut sol, et ipso Deus
erit omnia in omnibug,quicumDeoPatreetSpiritu
sancto viyit et regnat, et glorificatur Dcus pcr num-
Ostende quam finienda sajcula sajculorum. Amon.
OBSfi&VaTIONSS
IN
S. LEONIS MAGNI
SERMONEM III. fidei, qux in apostolorum principe est laudata, per-
petua est, istam annotationem Quesnellus subjecit.
a quam Christus Ec-
" E plii 1 Ihri ti Domini, quae consequenter
1
de fide solido accepit.
descnbil asseritqoe Bolidttatem fidei, quaa in Petro
;
: SoUdilas illius laudata est, csse petram iilam super quam se £c-
17
 ; : :

523 IN SEItMONES S. LEONIS MAGNI OBSERVATIONES 524

clesiam aedificaturum promittit, etadversus quam
portae inferi non praevalebunt, quia perpetua est; et
ut loquilur c.3, (irmitatem petrse,qux nullis impulsio-
nibus quateretur, accepit, itauteam neque hseretica
umquam perrumpcre pravitas, nec pagana
superare pcrfulia. In eumdcrn sensum eadem verba
exponitserm. 3 (nune-4), o.2et3,serm.60 (nunc62J,
seu de Pass. 11, c. 2. » HactenuB ille.Ne autem haec
interpretatio, quss pelrse nomen (idei in Petro lauda-
ix accommodat,iis favere credaturqui testimonium
Christi, Super hanc Petram ;r<lificabo Ecclesiam meam,
non de Petro, scd de fide exponcntes, ad praerogati-
vas Petri et successorum ejus constituendas nihi-
lum pertinere contendunt, Leonis mens cxaotius
cxplicanda est.
2. Cuin S. pontifcx petram, supra quam Christus
se Ecclesiam sedificaturum promieit, explicavit de
A Hanet ergo dispositio veritatis, et beatus Petrus in ac-
cepta forlitudine pelrx perseverans, suscepta Eccle-
si;r gubernacula non reliquit. Consonantia aliorum
Patrum testimonia possemus afferre, quae in alio
potuerijt tractatu aliquando, si Deo placuerit, edendo collegi-
Sed unius Leonis sententiam hic aporire con-
iniis.
silium fuit. Htoc autem sententia quantum ad Ro-
mana^ sedis praerogativas constituendas conferat,
nemo non videt.
IN SERMONE IV.
Quid Leo intellexerit his verbis cap. 3. Manet crgo
Pcfri privilegium, ubicumque ex ipsius fertur
aequitate judicium. Quesnelli annotatio expenditur.
1. In descriptum testimonium haec Quesnellusan-
notavit. o T am egregiam sententiam, etsi multorum
jamobservationibus il!ustratam,ratio insiiluti i

fide seu de soliditate ejus fidei,quamidemChristus non patitur ut intactam praetermittamus. Postquam
lauduvit in Petro; non fidem in genere, nec priva- initio capitis asseruit S. Leo aedificium in lidci fir-
tani fidemPetri, sedeam fidcrn quam illepraedicavitj ™ mitate per Petrum assertae consurgere, et hujus
cujusque depositum in Romana sede rehquit, et ad confessionis intuitu traditam eidem esse potestatem
successores pari soliditatis privilegio transmisit, his verbis significatam Tibi dabo claves regni ccelo-
:

Leonem intcllixisse, exploratissime ostendemus : rum, etc. [Matth. xvi, 19); subjungit non soli Petro
hinc autcm patebit quain patrum accurate Quesnel- datum, sed ransisse etiam in apostolos jus potesta-
i

lusin postilla appositascrm.65,c.2, generalem scri- tis istius: ideo tamen Petro singulariter intirnatam
pscrit Pelra, supra quam sedificatur Ecclesia, cl ad-
: esse, ut in uno discerenf omnes Ecclesiae rectores
versus quam infernus non proevaiet, est solida fides. quid siLi esset creditum, et omnis Pelri forma pr;o-
3. Fidem nimirum a Pctro praedicatam -iii"i ex poncretnr. Sicut enim pro omnibus confessionem li-
Leonis mente accipicndam csse, idem pontifex pa- dei emiserat apostolorum princeps, et omnes in illo
lam pronuntiat laudato serm. 62, c. 5. Omnes enim et pcr illum responderant ita el pro omnibus po-
;

apostolos Petrum Deo rcvelante in professione fidei testalom clavium acccpit, et omnes in illo ac pcr
pravenisse affirmat, id ad regimen totius Evclesise illum acceperunt. Hinc rursum Leo, sicut omnibufl
prseparatus, primum disceret quod doceret, et pro soli- communcm potestatem, ita el commune omnil)iis
ditate fidei, quam erat pr/i:dicaturus, audirct : Tu privilegium, excepto primatus honore («), asserit
es Pet?'us, et super hanc petram xdificabo Ecclesiam illudque Petri privilegiam manere, ubicumque tcr-
meam, portxinfcrinon prxvalcbunl adversus cam.
et rarum per episcopos apostolorum successoi
En nomen pctrx, supcr quam aedifi-
soliditatem et Petri fertur aequitate judicium ac proinde non ma-
;

canda erat Ecclesia, et adversus quam portae inferi
non praevalebunt, ei fidei fribuit, quam Pctrus erat
prxdicaturus, et quam praedicando aedificaturus erat
Eoclesiam. Ne vero petrx nomen hinc adimatur Pe-
tro, ob hanc fidei praedicandae soliditatem ipsum
quoque Petrum pclram constilutuin Auctor testatur
serm. 4, c 2.Sic enim Ghristum loquentem inducit
Tu qnoque pctra cs, quia rnca virtute solidaris; ac
propterea non tam fidem Petri, quam eumdem Pe-
trum catholicx fidei petram vocat ep. 119, ad Maxi-
mum Antiochenum, c. 2.
4. Cum vero idem Petrus hujus fidei deposifum in
Romana Ecclesia ac sedc potissimum reliquerit,
transmiseritquead succcssoresRomanos pontifices;
eamdem fidei soliditatem, quae fuit in Petro, iu hac
Ecclesia,etin successoribusPetri peculiari privilegio
perseverarcctpersevcraturamusquead lincm mundi,
Leo aperte prodit iis vcrbis serm. 3, c. 2 Soliditas : voto Joannis papae VIII, in synodo praesentis, con*
enim illius fulci, qux in apostolorum principe esl lau-
data, perpetua csi. ; et sicut permanet quod in Christo
Petrus credidit, ita pprmanet quod in Petro Christus
instituit. tnstituit nimirum Ghristus ut ejus iides,
supcr quani aedificanda erat Ec< tesia, adeo esset so-
iida, ut advcrsus illam infori portse non praevalerent
umquam,quod fidci soliditatem perpetuam requirit.
Qui autcm hanc lidci soliditatem perinde affirmavit
perpetuam, eam profcclo non desnsse in Petro, sed
in successores ejus transisse agnovii uudc serm.
: 8.
5, c. -4, ait Soliditas enim illa, quam de petra
: in sua potius quam in S. pontificis mentem sensim
Christo ctiam ipsc (Petrus) petra factus accepit, in
suos quoque 46JB se transfundit naeredes. In illos
scilicet haeredes transfusa cst, in quibus Petrum vi-
vcre,et Ecclcsiam adhuc regere ac docere pluribua
in locisindicat. Quareserm.3, c 3, soliditatem petrae
semper perseverantem beato Petro tribuens, ait
nere Petri privilegium ubicumque non ex ipsius fer-
tur asquitate judicium. Qua sententia, inquit Franco-
r
^
rum rex Carolus Galvus in epistola Hincmari Rhe-
mensis stylo exarata, conslai quia non manet Pctri
privilegium, ubiex ipsius sequitale non fertur judicium,
Cum cnim ubicumquc dicilur, sicuti nullus locus, ita
nemo rector Ecclesiae ex Petri xquitate judicium 464
ferens excipitur, velcontra illius xquitatem profereru
commendatur. Et quia ubicumque sine ulla exceptioni
non manet Petri privilegium, ubi ex ipsius xquitaU
non fertur judicium, obaudiemus jussum, vel recipie*
mus judicium, quod non ex Petri aequitate fuerit j>ro-
latum, ac per hoc ipsius privilegio fuerit destitutumt
(Epist. Caroli Calvi, ad Adrianum /'., infcr Hincma-
rianas ull. editionis). Ad eadem Leonisverba alludit
insynodo Tricassina anni 878 idem Hincmarus nec-
non et alii episcopi Galiicani, qui conlirmanles ex
demnationem Lamberti Romanas Ecclesia1 inimici,
privilegio beati Petri et sedis aposlolicse, ut aiunt,
excommunicati,istud privilegium et squitatem sodis
D apostolicae interpretari videnlur de judicio prolatfi
ju.cta sacros canones Spiritu Dei conditos ct tolius
mumli reverentia consecratos; et ilerum, secumlum
Scripturarum tramitem,sacrorumque canonum dccrta.
Vide Petrum de Marca haec fusius prosequenteoj
libro iv de Concordia sacerdotii et imperii cap.6 ct
[ta Quesuellus, ubi sub finem S. Leonis wrba
inflectens, ea sola ipsorum Romanorum pontificum
judicia privilegio et aequitate Petri gaudere, ac rata
esse insinuat, quae ad canonum normam feruntur.
Huc autem tam prolixam annotationem eo forte con-
silio perduxit, ut Leo ipse, hoc testimonio porinde
: explicato, favere videretur iis quae statuere medita-

(a)Addcndum et jurisdictionis neque enim meri butum. ipsa Gallicana Ecclesia cum omnibus calho-
honoris, sed praecipue etiamjurisdictionis ac potes- licisdocet. Confer not. 29 in serm. 82. Qune peculia-
talis aliis apostolis haudquaquam oommunis prima- ri> primatus potestas quoad ipsum jus ligandi ot
tum Petru uc successoribus ejus a Christo fuisse tri- Bolvendi in quo sitasit, non esthic disserendi locus,
 IN SERMONES S. LEONIS MAGNl OBSERVATIONES. :»io

batur m causa Hilarii Arelatensis, dis?ert.5,in <jna
hunc Leoni judicium exercenti.ut ipsecomminisci-
tur, contra regulas canonumjure restilisse conten-
dit, eo quianon latebatjnqnii ibidem part. m, c. I.
inertem esse ac otiosam primariorum praesulum erga
mferiores episcopos prserogaiivam, cum nihit ab his
insi secundum normam canonum arrogatur. Non est
hic loeus disserendi dejudioio Leonis in causa lli-
larii Arelatensis, quod et ex oaturali aequitate.et ex
cnnonuin regulis Komse susceptum et babitum, in
Observationibus ad eamdem Quesnellianam disser-
kationem fuse demonstrabitur.Hic solum,ne S.pon-
tiiici? testimonium in alienam ab eo sententiam,
qua inobedientix faveat,etRomanae sedis pn
ppugnet,distrabatur, genuinus Leonince pro-
positioms sensus ex ipso Leone explicandus est.
m itaque S. pontifex pronuntiat mannre Pe-
tri privilegium, ubicumque ex ipsius fertur scquitate
fudidum, de judiciis loquitur circa personas ac
rtim circa crimina,ut liquct ex iisquaede nimia
velseveritate,vel remissione. ineodem sermone statim
Bubjicit, nec non ex serm. 5, c.o, ubi, Manente,in-
quit, apud nos jure ligandt 465 atque solvendi, per
moderamen beatissimi Petri et condemnatus ad pceni-
tentiam, et rea nciliatus perducitur ad veniam. Porro
privilegium Petri illud est, ut ligata vel soluta sint
m ccelis, quaecumque solverit vcl Jiga-
ille in terris
verit. In illis vero judiciis, quae circa crimin<
.\ hi iim in ccelis T\on ligaretur aut solveretur qui 466
in terris perci rorem atque fallaciam ligatua fuit aut
absolutus. Hfflc genuina et aperta Leonini principii
interpretatio est, ex qua ejusdem principii ususvei
:ilm>us facile discernetur, adeo ui non opua sit
plura disserere de testimonio Caroli Calvi, quod ex
toto contextu ;!< ex circumstantiis peculiaribua ex-
pendendum, longiorem ac rei prasenti minimene-
cessariam disputationem postularet.
IN SERMONEM XVII.
Sententia Leonis de usura nonsolumcum paupcribus,
sed eliam cum divitibus vetita.
Longiorem Ouesnclli annotationem circa usuram
contra novitium errorem seremoni 17 suhjectam huc
reservavimus. « Tam evidenler, iniquit, hoc loco
ivertitur dogmanovitium de libera cum divitibus fe-
nerandi facultate (in quod nonnullos e catholicis
abripi dolendum), ul Leonis doctrinam attentius
W considerare operae sit pretium. Clarum cst igitur
eum non illud modo fenus insectari quodcumpau-
peribus exercctur,sed omnem omnino usuram ab co
reprobari. Primum enim ea Scriptura) loca adducit
qua3 omnem usuramdamnant,neodepauperibusha-
bent quidquam peculiare. 2° Eum damnat qui ho-
minum laborantium captatnecessitalcs,ut multipli-
cet opes suas immodicisaugmentis:quod vix ex ucel-
-

loapauperibus accepto evenit;sed potiusexcopiosis

- (• principibus feruntur,hoc Petri rfvilegiura
>

lucris, quae percipiuntur dum laborantium, id est

Leo Lradit, si ex sequitate ipsius Petri judi-
cium /era/«r,nimirum bj perinde rectum et justum
negotiantium,necessitates aliquis captat,ct commo-
sit, uti rectaetjusta Petri judicia fuerunt.^Equitas
datam pecuniam immodicis lucris auctam recipit.

scilicel hoc loco pro reali jui Litia sumitur, adeo ut

3° Eorum rationem refutat, qui beneficium se prae-
stareconlendunt cumnegotiantibus suam pecuniam
qui ligatur seu condemnatur vere
sil peccator, qui
dant ad usuram tale enim beneficium vocat dolosa
vero absolvitur vere pcenitens. Qui enim sunt
sit
;

officia, dolosum qtisestum, injustam et impudentem

ejusmodi,cum in terris liganturvel solvuntur,ligati
avaritiam,qUcB beneficium se dicit prsestare cum deci-
vrl Boluti sunt etiam in caelis. Quod si errore aliquo
pit, cupiditatem injusti lucri, etc. 4° Generatim pro-
vcl fraude cujuspiam ligeturseucondemnetur qui in
nuntiat fenus pecuniss funusesse animse; fugiendum
foro externo retis quidem judicatur, at vere est in-
C prorsus csse miquitatem fenoris,et a sancto monte
pocens, absoivatur autem qui poenitena creditur,at
Uei esse extraneum,qui dolosum quacstum de pecu-
vere lictus accedit, nec coram Deo conversus est :

niffl suae captat usuris.5° Ait feneratorem aut mise-

quis lagatum aut solutum crcdat?» ca?lis,quod per-
inde iii terris Bolviturvel ligatur? Nihil amplius ex
rum esse amittendo quod dedit, aut miseriorem acci-
tido Leonis contextu elici poterit.Totus judiciaEc-
piendo qaod non dedit. Ubi ostendit in eo proprie
usurae miquitatem censeri, quod quis accipit quod
in terris habita respicitrelatead dhinumju-
non dedit,contra gencralem Dei sententiam/yj/.-p.ut
dicium in ccelis.
S. Ambrosius lib. dc Tobia scribit, omne sortis ex-
Nihil hic canonibua aut methodo canonum
3.
cludit augmentum.Usura cnim,ut detinit Hieronymus,
a quibua qui aequitatem Petri necessario derivandam
estplus accipere quam dare. 6° Denique quam infir-
putant, indicare deberent quinam fuerint canones
auos Petrua Becutua sit,utjudicia ex aequitate ferret. mae sint ratiunculnjquas avaritiaesuoeobtenduntfe-
neratores, ex his vcrbis colligc Quilibct sequaiur
ifaturalem quidcm aequitatem spectarunt ranones,
:

eventus, mala 4<G7 semper cst ratio fenerantts, cui

cum certas judiciorum regulas praescripsere.At Pe-
tri sequitas quae hic indicatur ad naturalem quidem
pecuniam et minuisse et auxisse peccatumest.Vnde cx
justitiam, seu aequitalem, quam substantia cano-
mente Leonis, sive hoc fenus in commodum ejus
nnm rcspicit.non autem ad disciplinam aut metho- eedere videatur,qui mutuo accipit,sive in damnum,
sive cum periculo damnoque dantis,sive cum lucro,
iliiu canonum,sine quibus Petrua aequissime liga-
vit vel solvit referenda est.
semper est mala ratio fenerantis. Vide et ejusdem
epistolam 3, al.l (nunc ep. 4), c. 3 et 't, ubi nulla
i. Ilanc justitiam et aequitatem naturalem dum
entjudicia Romanorum pontiflcum, sive juxla ])
pauperum mentionefacta,generaIisententia damnat
certam canonum methodum etdisciplinam ferantur, omnes qui usurariam exercent pecuniam ct fenore
volunt ditescere ; doletque hoc in eos caderc qui
alitcr pro suprema illa auctoritate.qua non in
Christiani appellari cupiunt. » Ita Quesnellus.Plura
substantia aequitatis naturalis, s> d in mcthodo ac
vero hac de re contra eumdem errorem disputata
tiplina canonum dispensare vel immutare ex ipsa
nonnuiiKpiam aequitate possunt,nihil refert:semper invenientur in aliquot Operibus novissimc cditis,
ac prasscrtim in celeberrimooperesummi regnantis
enim privilegio Petri gaudebunt, et ligatum vp] bo-
lutum pontificis Benedicti XIV, de Synodo Diascesana lib.
erit in ccelis quidquid auctoritate Petri solve-
vii c.47, qui praeterea eumdem errorem apostolica
rint vcl ligavcrint. Sicut econtrii si quffl ab iisdem
auctoritate damnavit in Encyclica edita die 1 No-
ferrentur judicia etiam exregulis ac methodocano-
nuin, qua3 rcali aequitate ac justitia carerent, quod vembris anni l~h~>, ac inserta tom. 1 Bullarii ejus-
isertim errore racti atque fallaoia tesliurn vel do-
dem pontificis.

cnmentornm accidere potest ;methodusac disciplina IX SERMONEM XX.

canonum custodita nihil proficeret. Etsi enim rata
Quesnelli censura contra Alexandrum Alensem et
apud Ecclesiam habenda esaent atque servanda, s. Thomam expuncta.
quoad error nnn detegatur,et judicium non retrac-
letnr uii pluribus thcologi et canonistaetradunl ex I. Quesncllua in ea Leonia verba 3eim. 20, c. 1 :

ifi^is Patrum institutionibua ac regulia canonum^, Merilo disposuerunt apostolicae sanctiones ut veterum
non tamen potirentur privilegio Petri,quatenus apud jejuniorum utilitas permaneret, ct licet Ecclcsiie con-

527 IN SERMONES S.
suetudo prolixioribus se castigalionibus exercere didi-
cisset,amplecterebur tamcn continentiae sanctificatio-
ncmcx lcfjevenientem,etc.,h&T\c&m)oUd\t>uo.h\;ii>\)r}\-
dit:«Viderint quaralione doctrinam suamcumsanc-
torum Patrum documentis eonciliare possint postc-
rioris eevi thcologi, qui ex legis gratiae perfectione
brevioresjejuniortimhodicrnorumcastigationcspro-
lixioribus praeferunt. Ita argumentalur Alcxander
Alcnsis part. iv, quaest. 28, de jejunio, membro 7,
art. 2 : llora, inquit, rcfectionis niagis contjrua tem-
pore jeiunii est hora nona, quam usque ad vesperam
.... Debuit Eeclesia tcnerc medium,ut tempore jcjunii
reficercmur temporc medio. Magistri sui premitves-
tigia S. Thomas 2-2, quaest. 147, ort. 7, ad I Ad
primum ertjo, inquit, dicendum quod slatus veteris Te
siamenli comparatur nocti,status vero novi Testamenti,
diei;secundum illud ad Rom.xm ISox prsecessit,dies
: apud Optatum l.ni Paganum appcllas eum,qui Deum
aulem appropinquavit. Et ideo in veteri Testamento
jejunabant usquc ad noclcm,non autem in novo Testa-
mcnto. Alitcr philosophatur Leo noster in praesenti
scrmone Mam/«/«, inquit, et praecepta moralia,sicut
: Omncs siquidem
sunt edita perseverant,quia non aliud insinuantquam
loquuntur ,et ttpud Ghristianam devotionem augmento
crescunt, non rcssatione deficiunt. Et infra Quamvis : sanciium est olim a conciiio Cartbaginensi quod in
multa accesscrint cx novitatc gratiae, nihil tamen im-
minutum de antiquitale justituc. Consequenter pro-
lixiores castigationes 468
exerrcre, Ecclesiae con-
suetudinem esse demonstrat egregia ista ratione
Quibus enim donatum erat posse quod majus est,inde-
cens fuit non cetebrare quocl minus est. in eumdem
sensum scribit serm. \\ de Pass.c.5 Inprseceptis, :
inquit, moralibus nulltt prioris Testamenti aecreta rc-
probata,scd evangelico magisterio multa suni aucta:ut
perfcctiora ci lucidiora etsent dantia salutem, quam
promittcnlia Sttlvalorcm.Yid. sermo.G de Jejunio de-
cimi mcnsis, c.l. Ut vero cum duobus coacvis theo-
logiae scholastica^primatibusduosoequales antiquio-
ris thcologioe Patres conf'cramus,Leoni succinentem
Salvianum audiamuslib.n ad Ecclesiam catholicam,
ubi haoc hobct ante mcdii;m : Sed quserit fdrtassse,
inquit, aliquis,quid sil quod nunc plus exigat Deus a
Christianis pcr Evangclium, quam a Judxis antc per
legem? Aperta istius rei ratio est. Ideo enim majora
nunc Domino nostro solvimus, quia majora debemus
Judsei quippe habebant quamdam umbram rerum,nos
vcritidem,ctc; et ante aliquot lineas Plus tunc in-
: k in Epiph.A')/.s- Oei Filius naturge carnis immixtus
dulgcntix crat ct plus licentix : luuc esus carnium
prxdicabatur,nunc abstinentia; iunc in omni vitaje-
juniorum paucissimi tlics, nunc quasi unum jejunium
vita omnis, ctc.
2.Ha3C autem censura quam Qucsncllus nulla ne-
cessitate Leonis cxplicandi aut vindicandi adver-
sus praestantissimos theologos ac praesertim contra
ipsum thcologorum principcm S.Thomam tam pro-
lixe digcssit, quam non solum inopportuna, sed et
exorbitans sit,paucis oslendimus.Reprchonduntur,
ac si cx legis gratiae perfectione breviores hodiernorum
jejuniorum castigatione prolixioribus prsetulerint. Ex
ipso quidem contcxtu liqueteotjconsiderata sui tem-
poris disciplina,qua jcjunium hora nona solvebatur
potius quam vespere,congruam quamdam hujus ho-
ra3 rationem quaBsivisse, qua legi gratiae mystico
sensu conveniret:sic cnim etalii antiqui Patres my-
sticas instituendorum rituum rationcs atfulcre. .'\:
brcviores jejunii castigationes cum prolixioribus
comparasscct illas his quasi perfectiores antetulisi e
exnovss legisperfectionenuspiam invenies.Quisenim
sanae mentis id cogitet?Quod si horam nonam prae-
tulerunt vespertinffl,non idcirco breviorem castiga-
tionem Longiori anteposuisse dicendi sunt nam ea- : tione hoc factum esse.quod
dem circiter castigatio haberi potuit, si quis viginti
quatuor horarum spatio abstinens, hora nona veJ
vespere unica comestione utatur qu« enim absti-
: Quomodo autem permixtum sit animae Verbum,quifl
nentia br«vior sL solventi jejunium hora aona.sub-
(
x
equenti longiori abstinentia quodammodo compen-
atur; ao praetoreacum illi theologi loquantur potis-
iuuun de jejunio Quadragesimee, quod hora nona
;
LKONIS MAGNI OBSERVATIONES. ,L'«
tum Bolvebatur,eamdem ab8tinentiam
A et castigatio-
nem percontinuas horas viginti quatuorconsiderare
potuerunt in co qui anona hora uniusdiei post pran-
dium ad nonam allerius dici horam jejunat, 469
ac in co qui jcjunat a vcspcrc in vesperem adeo ut :
nonae aut vespertinffl comestionis varietas in eadem
viginti quatuor horarum abslinentia minimi !
rint.
IN SERMONEM XXI.
Dc formula a Leone adhibita c. 3 Gratias Deo Pa-:
tii per Filium ejus in Spiritu sancto.
« precandi formula in primis catholica cst,
Hfflc
: immo vero Christianffl religionis summa et pleni-
tudo, quippe cujus proprium est colere Deum per
Christum, Tertull.teste in Apologetico, cap. 21, et
:
Patrem per Filium ejus antearam rogaverit? Et,quod
omniuni instar csl tcstium,Ecclesia partim in o/ficiis
i» suis,partim publicasacrjficiiprecc illamusurpat.
iu
collectas suas ita concludit Per
C/in'5<wm,etc.,mediatorem scilicet Dci et hominum.
Et ut in altari semper ad Patrem dirigatur oratio,
dicitur, can. 2'-L Olim tamcn.dum ferverct Ariano-
rum hacresis,non aequis omnino auribushoec audie-
batur loquendi formulaaLeone usurpata quoniam :
: impium sub hisverbis haeresis suae sensum occul-
tabantAriani,quihancdoxologiamadcalcemhymno-
rum suorum cantare soliti erant hoc modo Gloria :
Ptdri per Filium in Spiritu sancto; cujus rei testis
est Philostorgius in l.m Hist. Et cam ob rem Euse-
bius Pamphili, referente Socrate 1. n Hist. c.21. in
suscipionem Ariani dogmatis venitapudquosdam.eo
quod Sfflpius in scriptis snis repctit ha;c vcrbaj'
Chrisium. Qu.t eL scriptoribus passim ecclesiasticis
familiaria sunt, in primisque apostolo Paulo Qui :
tamen perversi dogmatis magister, inquit Socr
p numquam est existimaius. » Hoec omniaQuesnelhis.
IN SERMONEM XXI II.
Dc alitt Lconis locutione qua cA naturam divinam et
humanam ita in Christo unitas ttit, ut naturae alte-
ri altcra misceretur.
«Similitcr(inquit in annotationc Quesnellus sermi
dicitur. Hujusmodi loquendi modos scrupulosius
refugerunt scholasticitheologiquam illi antiquioris
theologifflparentesquorumpriuceps Augustinus,epi-
stola3,ad Volusianum,hanc incarnationis DominicaJ
definitionem tam plenam quam brcvem proponit :
Mixtura Dci ct hominis. Si tttmcn, ut statim subdit,
recedat auditor a consuctudine corporum, qua solent
duo liquores ita commisceri, 47 ut neuter servet in-
tegritatem suam. Unde et paulo post veretur ne in-
dignn ad unionem Dei et hominis, immo animae et
corporis mixtionis vel mixturee nomen admiltatur.
Securius tamenlocutisunt nondum litigantibus Eu-
D tychianis,qui a consuetudine corporum,quod Augu-
stinus monuerat.non recedentes,naturas post adu-
nationeni in unani coaluisscsomniavcrunt.Post cujus
hfflresis ortum cautius ac pensiculatius locutusest
Leo, ne, quemadmodum Thcodoretum admonel
. ns alteri eorum
videreturterga vertissc,sctl utrosque Christi hostes a
litncc vitaret atque damnaret [Epist.93, al. 63).Cum
porro naturse alteri aUera immixta C5^,notandun
non solum id quod passim noster declarat, neo-
irani fuisse permixtione confusam;sed etiamear»-
cum Verbum Dci. ut ait
Augustinus, permixtum animse habenti corpui
cst
mid et animam suscepit ct corpus (S. Aug.,
explicet, cum explicare non audeat Augustinus?Hoc
uimm dicit.quod Sapientia Dei, quae est ejus Ver-
b\im,ubique praesens ct latens,nusquam conclusa.nus-
qitam discissa, nusquam tumida,sed sine mole ubique
S29 IN SERMONES
tolu, longe alio modo quodam quam eo
tuscepit hominem, seque
itiuiin Jesum Chrisium,eto.Ipsa emm, utait alio ejus-
dem Kpistohe loco, animam rationalem ei per eam-
ilciu ('tium eorpus humanum, totumque omnino homi-
twm in metius mutandum, nullo modo in deter
mutata coaptavit, nomen humanitatis ab eo dignan-
ter assumens, Divinitatis ci largiter tribuens. Deni-
que bsBC unio aliud nou est quam intima pene-
tratio animae totiusque per eam natura cui se ipse
is totum infundit co modo qui oreaturae
oonvenire non potest,nulla quippe alteram vere pe-
netrat. Deus aulem,inquit Augustinus, qui capax est,
wm capabilis,j>enetrans, non penetrabitis,implens,non
,!
imi>l( >ilis, qui ubique simul toius, et ubique diffusus
infusionem potenti
/• veterumquesacrorum riluumnostri sevieximio pcr-
ericorditernaturse
tt humanas, non humana natura naturge estscrutatore, cum forte collocutioncm habercm, dixit
divinae »
i lug. in Leporii confessione Hacte- mihi,se in sermone 7 sancti Leonis Magni de Nati-
dus ille. Plura vero noshac super re collegimus vitate Domini vocem ar.e animadvertisse, quampcr
dissert. 2, c. 3, in S. Zenonis Opera pag. 91, quae n errorem ibi positam esse autumabat. Quamobrem
quicumqus volet cmferrc poterit. meaecurae, meaeque indagationi illius dubii solutio-
471 IX SERMONEM XXVII.
De emendatione vocis ar:.e.
Peculiarem hac supcr rc Joannis Ciampinidis-
sertatiunculam ad Erasmum Gattolam, quam sua3
BecundsB editioni Quesnellus adjecit,hic inserimus.
RBVERENDISSIMO PATIil ERASMO GATTOLA A
Jeannes Ciampinus Ilomanus m igisterbreoium gratiss
ac in utraque signatura referen larius.
Innotuit jam pridem tuus erga bonas artes,iisque
addictos amor,ac de eisdem benemerendi voluntas,
quam semper praetulisti ac praeferre non cessas,
alios ad studia invitando,alios all ilios hu-
manissimis, doctisque responsionibus erudiendo,
nullis denique parcendo sivo laboribus,sive impen-
sis. quibuslitterariae reipublicae pro virili prodesse
Noveram ct ipse quae de te in bac laude, non
- ediliones, quae ad meas pervenere manus,accurata
a tui tantum nobilissimi ordinissociis, sed el abaliis
vulgo ferebantur. Certius tamen et amplissimum
bujusreitestimoniummagnacumanimi delectatione
cepi, eumnonitapridem Maio mensead invisendum
r>1 b irimum archicoenobiura in quo vivis me con-
tuli.Spectavi proculdnbio admirabundusloci sancti-
tatem, Deidomusdecoremin templo, ac, ut ita di-
cam,injlytam virtutum omnium coloniam, quas tot
;ios urbibus episcopos, tot optimos Vaticano
car linales, tot sanclissimos Ecclesiae pontiflces,tot
Banctorummyriadascoelodedit. Miratus sura cceno-
bii structurara ct magnificentiam,tum conditoribus
regibu3,tum habitatoribus monachisplauedignam.
Vidi libentissime Caesarum, regum,principum opu-
lentissima donaria, in quibus licuit agnoscere et
Christianam eorum pietatem,'*! Benedicti parentis
vestrigloriam.Jucundissimaquinetiam mihipariter
ngularis monachorumoranium humanitas,
qua me veni. nlcni excepere, et omnibus religiosae
Boapitalitatis officiis liberali aestitis abeun-
temdimisere.Vcnmi, utingenuefatear, quodad rem
presentera maximc facit.eximiam cepi voluptatem,
lotvetustissimorumcodicum scriniain bibhotbeoa,
BUJUsipse custodi;c praees, aspiciendo majoremquc ; ([iii 8. Leonis 9ermones contineret, etpraefatam ar.e
proculdubio, cum te summa facilitate codices ipsos
tot tamque aiversis characteribus exaratos expedi-
tis-ime legentem audirem.Profecto ex hac singulari
eruditione factum puto,uttotiesamein rebusdubiis
interrogatus, eafacilitaterespond
otaretantummodopossumusab homineinhisstudiis
diunoctuque versato. -AlfcNeque vero itacodicibus
manu exaratis addictus es ut vulgatos per typos ne-
fdigas.Quin immo et bis comparandis,quantum re-
dina permittil non raodicam,
summam impendisti,quos Romae diligenter emp
in tuum nobilemuseumtranstulistijmhis quietem,
S. LEONIS MAGNI OBSERVATIONES. 530
guocreaturis X in his delicias tuas,sapientium more,reponens.Hinc
elillum fecjt factum esl ut nullum
tibi acoeptius grati animi mo-
numentum a metibiofforri posse crediderim,quam
litterarium aliquod opusculum ct hoc praesertim ;
quod a te quodammodo profectum, jure quodam
videtur tibi reddendum.
Gum jam nonnullas meas lucubrationes cum epi-
graphe. /);• sa ris /Edificiis a Constantino Magnocon-
structis, typis commisissem, ejusque occasione toto
terrarum orbe celeberrimam Vaticanam basilicam
descripsissem.illudintcrpluranotandum venitquod
prisci fideles Qexis genibus venerabundi pcr gra-
dusadeamdem ascendere consueverunt. Qua dere
cumR.
JosephoMaria Thomasio presbytero con- P.
regulariumcommuni amico,
gregationis clericorum
.
nem relinquebat.Libentissimeamici instantiisobse-
qui proposui propterea primo in loco ad impressos
;
perquirehdos codices mc converti.Hos sitibi omnes
recitavero, gravem mc fulurum minime puto, cum
tulil teras ames. Antiquissimaigitursermonumsan-
ctiLeonis impressio estilla Coloniaefactaannol551;
cadem civitate et forma anno I5G9
in-folio, qu.-c in
dcindc ejusdera sancti Leonis sermones in
prodiit ;
CA.JETA. lucem fueruntcmissi Venctiis anno 1553, qui in ea-
dem forma, in eadem civitate,anno 1573itcrum pro-
diere. Deinde anno 1566 Lovanii iidem sermones
editi fuerunt in quarto et postea Antuerpiae anno
;
I583recusi similiter in quarto.Anno vero 1633 om-
nia sancti Lconis Opera ex Lugdunensibus typis in
lucem emissa,quae una cum sanctoMaximo ac quin-
quc aliis Patribus anno 1052 ibidem fuerunt pariter
reeusa. Demum Parisiis anno 1675 ab eruditissimo
viro Paschasi.O Quesnel presbytero congregationis
p
*-*
Oratorii, appen(licibus,(lissertationibus,observatio-
nibusque illustrata, e prclo exierunt. Omnes has
legi attentione,omnesquein sc vocem AR.EContinere
comperi.Quare ad indagandos manuscriptos codices
slatimanimumarldixi;proptereaVaticanam adivi bi-
bliothecam,in quacum manuscriptisabundetcodici-
bus,tum niaxime pro[)l<:r necessitudinem, quaatunc
temporiscum bon. mem. Emanuele aSchelstratpri-
nii) ejusdem bibliothecae intercedebat custode, ut-
quesperabam -llSaliqui Jin cademmcesserepertu-
rum; at spes mefefelht (|uoniamnihiladinveni. Ex
;
hocnon pcrterritus animo, immoaudaciorfactus, ad
alias, tam in Urbe, quam cxtra eam invisendas, ac
opeamicorum revolvendasbibliothecas,me converti.
Inclytas Barberinam, et Olthobonam, necnon Ange-
licamadivibibliothecas, etlicet in cis manuscriptos
codices,in quibus sancti Lconis erant sermones,in-
venissem.nihilominusobillorumantiquitatemvene-
D" randi minime erant, in eisque nihil,msi ar.e vocem,
observavi. Postea Mediolanum reverendiss. P. Eu-
stachioa SahcteUbaldo ordinissancti Augustini dis-
calceatorum, ac sanctissimae Inquisitionis in illis
partibus consultori.dequerepublicalitterariaoptime
meritolilterasdedi, ulin Ambrosiana indagaret bi-
blio*heca, an aliquis adesset manuscriptns codex,
vocem in eis animadverteret. Rcspondit amicus se
diligenter perquisivisse codices, atquein eisAR-Evo-
cem 1 Mox tibi etiam dedi littcras, ac respon-
i accepi, tein codicc signato numero 126 praifa-
tum reperiisse ser \m, acineovocera ahc.e ex-
pressam esse quare amanuensis errorcm putabas,
;
quilocoAREiEARCiEscripsisset^commutandolitteram
Bin c codicemque illum unum supranonagintasaji-
;
cti Leonis continere Bermones cujus codicis initium
Incipiunl sermones sancti Leonis papx. Iu pri-
:
mis dejejunio mensis decimi. Si fideliter, dilectissimi
al<iue sapienter creationis >io.str,:u intelligimus exor,
531 IN SEUMONES
diumetc, acfinii \Siq ergo sp eta perfidias ccdigine A.
;
ejus $e prxceptis,acjussibus,et nisibus obtemperare vo-
lueril,cceli,paradisiquejunuas %ecuras intraoit, imen ;
codicemistumlitterisLongobardicis jam asexcentis
ct ultra annis exaratum esse, quoniam Desiderii ab-
batis montisGasini, qui postea Itomanus pontifex
nomine Victor III exstitit, jussu scriptus fuit, ut in
cap. 63, lib. m Chronicae Casinensis legitur, et ut
istius codicis ostendunt characteres, quiillis alio-
rum codicum de mandato ejusdem Desiderii abbatis
exaratorum similes sunt.Praefatis mihi communiea-
tia notitiis,tuam erga mehumanitatem abundetesta-
rivoluisti, cumaliorumsexdecimsermonumsub no-
minccjusdcni sanoti Leonisin aliiscodjcibusmanu-
scriptis repertoruin initia et fines miseris. At novem
e.\ illis a te indicatis jam siih alterius sancti
esseimpressos novi reliquorum vero ignoroaucto-
; plerumque sistimus: unde si gradus pares sint,dex-
res. Ex his duos apud Quesnellianam adinveni im-
prcssionem, sed intcgri minime sunt, cum partes
sermonum sint unus videlicet, qui incipit Honora-
;
bilem, etc, est pars sermonis 1 de anniversario die
Assumptionis suae 474 aller cst sermo 'iH, de
: nirc, ilia
Quadragesima. Ex transmissis itaque quinquc sn-
pcrsunt, quos facta collatione, cum sancti Leonis
nitido apcrtoque stylo minime concordare inveni.
Putavi etiam in hoc amicorum uti judicio, qui in '
eamdem meam iverunt sentenliam.
Indagationibus istis minime acquiescendum esse
duxi, sed iterum Vaticanam bibliothecam adire, no-
vamqueadhiberediligentiamaiquum putavi jrogavi
propterea eruditum virum Laurentium Zaccagna
ejusdern bibliothecao secundum cuslodem, ut mihi
copiam faceret indices perquirendi illi petitioni
meae perhumaniter indulsit. Ncc inutilis fuit nova
perquisitio.Unum itaquc invenimuscodicemsigna-
tum numero 1276, anle ducentos annos scriptum,in
cujus pagina 39, a tcrgo, legitur vox arce absque
diphthongo; in altero vero codicc signato numero
1267, pag. 78, columna socunda, a tergo,a sex cir- p flexis scilicet genibus, ut ex Gregorii IV ac Adria-
citer S33culis exarato, patentibus litteris, quaesitam ^ ni 1 apud bibhothecarium Vitis deducitur.
(a) ARE.Evoccmlegi, qua^dubii qu;cstioncmsolviI.De
hac ameadhibita diligcntia te certum reddere duxi,
ut scias in hac voce acpa^xa irrepsisse, et quomodo
illa lcgenda sit animadvertas. Nam una litterula,
amanuensis incuria omissa, totum immutat scn-
sum, ut clarissime e; infra dicendis apparebit.
Ara igitur locus estille in quo sacraDeo offerun-
tur; area vero illa est planitics
scalaruin
quae in
summitate, quandoquc etiam in medio ac in aliis
partibus,cum scal.e multos habent gradus, inLerpo-
nitur, ad hoc, ut ascendentes pcr illas, propter
ascensus difficultatem ac laborem.ibialiquanluium
pausare valeant. Haec vox ar.k lcgiturin sermone7
sancti Leonis papae de Nativitate Domini, cap. 'i.
Sermonis particulasic sehaBet: Detalibus institutis
etiamilla generatur impietas,utsol inchoatione diurnae
lucisexswgens, n quibusdam insipientioribus de locis
eminentioribus adoretur : quod nonnulli etiam Chri-
stiiuii ailco se religiose facere putant, utpriusquam ad
II. Petri apostoli basilicam, qua V&i Deo vivo et vero
est dedicata, perve?iiant,superatis gradibus, quibus ad
suggestum K&msuperiorisascenditur, converso corpore
ud nascentem se solem reflectant,et curvatis ceroicibus
in.honorem se splendidi orbis inclinent. Quod fieri
partimignorantidBvitio,partim paganitatisspiritu mul-
tinn tabescimus ci dolemus. Quia ci si quidam forte
Creatorem potius pulchri luminis quam ipsum lumen,
qiiod estcreatura, venerantur, abstinendum tam m esl
ab ipsa hujusmodi specie of/icii, quam cum in nostris
invenit,qui deorum cultum reliquit, nonne hanc secum
partem opinionis vetustae,tamquam probabilem, reten-
tabit, i/iiam Christianis et impiis videril esse
nem? 475 Abjiciatur ergo a consuetudine
damnanda perversitas, nec honor uniDeo debitus eo-
rumritibus quicreaturis deserviuni misceatur.
(«) Ilanc eamdem lectionem aliia tribusms.confinnatam invonimus,de quibua vide not.IT.in serm,27«
S. LEONIS MAGNI OBSERVATIONES. o32
Hic jure te obtupescentem mihi videor intueri
tam patentem errorem ao eruditis yiris, qui sancti
Leonis Opcra plurics ediderc, miniinc observatum
fuisse. Nededigneris propterea brevem moram tuis
interponere studiis.ac ea quae post supra relatasfa-
ctas mdagationes eruditionis gratia exaravi amico
legere animo.
Primo igitur loco ad Vaticanae basilics scalam me
converto, quam praegrandem fuisse reperi, cujustri-
gintaquinque marmorei gradusadbasilicae supcrio-
rem areampraebebant ascensum, quique in quinquc
ordincs distributi erant, ita ut quilibet ordo septem
constaret gradibus: nam architecti in graduum dis-
tributione imparem numerum observant natura :
enim semper,cum ascendimus, ad sinistrum p^.dem
nomine primo movendum nos inclinat, ct in eodcm gradum
terpes io ultimo sistit gradu, sinister vcro remanet
suspcnsus, quasi ipse vellet ascensum terminare.
jj
Quare ascendens quamdam patitur molestiam,
quia cum natura sinisLro pcde velit quietem inve-
nequaquam fruitur.
Hujusscalaedelineamentum,ut antiquitus erat.in
tabulal2 m'ei operis de Sucris .Elificiis a Constan-
tino Magnoconstructis, cxpono, ubi distincte quin-
que graduum ordines cumintermixtis areolis cer-
nunlur quare singuliordincs ex septern constabant
:
gradibus. Arearum vero, quue in scalis intcrponun-
tur,linis est,ul ascendens in ascendendo defatigalus
paulisper quietem deambulando, sive consistendo,
inveniat. In scalaj vero summitate major omnibus
aliis areis alia est.cum ibi majorem quietcm ascen-
dens, antequam osdilicium ingrediatur, invenire de-
:
beat- In hisce sancLi Petri scalis maxima erat area,
quam suggestum areoe superioris sanctus Leo ap-
pellat, ad differentiam aliarum inferiorum.
Pcr hujus scalae gradus prisci iideles orationis
voto, sive gratia, indifferenter habebant ascensum,
Ostenso igitur quid vox area sit,quidquc in sensu
sancti Leonis significet, oper;e pretium poscit ut
ejusdem pontificis ad fidelcs objurgationem exami-
ni subjiciam.
Nonnulli antiqui fideles antequam Vaticanam in-
grederentur basilicam, post scalarum asccnsynij
scalarum maxima area, Natalis Do-
scilicet in ipsa
niiiii nascentemque solem adora-
die se sistebant,
bant, iluclo argumenlo aManichaeis, qui bujusmodi
profanum observabant ritum.Quarefidelesipsi pro-
priorum rituum ignari, nascentem Ghristumcum
oriente sole confundebant, adorando creaturam pro
Greatore. Strictiushaecexponam. Gentes fere 430
omnes,et prcesertim Orientales,solem deorum prin-
cipemesse crediderunt. Docet idadmirandaelectio-
nis atque eruditionis virGaspar Bartius in suis Ad-
versariorum Gommentariis lib. xi.i, cap. 27. Idem
ostendit vir multijugae eruditioniset varia1 lectionis
D GasparJoannis Vossii in suo tractatu de idololatria
plurimis in locis idem Kircherus in suo .lvlipo
;
.Egypliaco. Cum igitur Manichseorum h«i
Mesopotamia,Orientali plaga, suam habuerit origi-
nem.ut scribil Gonstantiae, sive Salaminae in Gypro
episcopussanctus Epiphanius adversus Haereses,haB-
resi ii>, sive66, mirumnon est quod ipsi Manichaei
solem adoraverint quod innuit magnum illud Y.c-
olesirelumen sanctus Augustinus, lib. de Ha
h id lem Manichoeis sic scribens Ora-
:
tiones faciunt ad solem per diem quaquaversum cir-
cumit;ad lunamper noctem,siapparet ad Aquiloniam
partetn, qua sol cum occiderii aa orientem rcvcrtitur.
commu- Quare ad illamcoeli plagamubi videbant illa hora
//' /. spectari solem, ibi se ad illum adorandum converte-
bant.Summo igitur mane sol oriens Vaticanaa basi-
licaa faciem respicit, illamque per multas illustrat
 :

833 IX SERMOXES S. LEONIS MAGXI OBSERVATIOXES. oU

horas. ESrgo si Manichaei, dum in Vaticania scalis A introitum. Dominus dixU ad me. otc. ct pag. 10: :

li* in maneprima.Ad Sanctam inastasiam .Antiphona

st.ih.uit, Bolem adorare volebant,inhujusmodi actu
ipsi Vaticanae basilioae vertebaut dorsum : et licet adintroitum. Luxfulgebithodiesupernos, eto. ;pag.
hujusmodi profanus ritus omni die,omnique bora a vero 17, [a die Na/a/is Domini ad Missam. Stalio ad
Manichaeis observatus fuerit, nihilominus ipse dies SanctumPetrum.Anfiphonaadintroitum.Puernatus
:embris Nativitatis Domini apud Manichaeos eslnobis, otc. Et inComite ab Albino cx Caroli bci-
abilis erat propter Bolis ortum, ut ex laudato licel Magni) imperatoris praecepto emendato, pag. 1,

sancto L( apertissime deducitur in serm. 2 de

.
•
Nativitate Domini cap. 6, ubi sic Habentes ergo
tantx spei fiduciam, dilectissimi, infide, qua fundati
tabiles permanete, ne idem ille tentator, cujus
vobis ifominationem Christus exclusit, aliquious
•um seducat insidiis ; el luec ipsa praesentis diei
sucC fullaciae orte corrumpat, illudens simpli-
i
cioribus animis de quorumdam persuasione pestifera,
quibtts hsec dies solemnitatis nostrae,non tam de Nativi-
taie Chrisli, quam denoui, utdicunt, solis orlu hono-
rabilis videatur Quorum corda vastistenebris obrolu-
ta,et ab omni increm iito verae lucis aliena sunl : tra-
huntur enim a Ihuc stultissimis gentilitatis erroribus,
etquiasupra id quodcarnali intuenturaspectunequeunt
octem mentis erigere, ministra mundi luminaria <li-
vino h»nore venerantur. Absit ab animis Christianis
imjna superstitio, prodigiosumque mendacium. Ullra
omnem modum distant </ sempiterno temporalia,ab in-
eorporeo corporea, a dominatore subjecta: quia ei si
mirandam habent pulchritudinem, adorundam tamen
non habent Deitatem. Illu ergo virtus, illa sapientia,
illa csi colen la majestas, qux
post Antiphonariumsiclegituri/MCipttMifftftt/t/cc/to-
: iium sequentislibri. l.ln Vigilia Domini. II. ad Sdn-
itam Mariam. lll.adSanctam Mariam. IV. adSanc-
tuinPtffrum.InCapitularibusveroEvangeliorumATS
dean iicirculopag.1 'tiilnNatale Domini.AdSanctam
Mariam Majoram, etc. ItemadSanctamAnastasiam,
etc.ItemadSanciumPetrum,eto.H.ucusquerelaXa.,ex
Petro Mallio,qui Qoruil duodecimo saeoulo, apcrtius
intelliguntur, ibi: In primaMissaejusdemnoctis ad
Prsesepe. Mane ad Sanctam Anastasiam. In viissa
vero diei antiquitus,scilicet usquead tcmpus Grego-
rii VII, fuit slatio a<l Sanctum Petrum, unde adhuc
g canonicipropresbyterio noctisH sol. Sednunccele-
bratur,missa dici apud Sanctam Mariam Majorcm,
quiaviabrevisest,dies parvisunt. Malius impressus
cst, scd mutilus, hoec allatasuntinprincipiomanu-
cripti.Quaroconcludo,sanctiLeoniso2vostationemin
die Nativitatis Domini in Vaticana fuisse basilica,
sicqueibidem fuissepopuli concursum,ibique san-
ctum Leoncm supra relatas fecisse homilias. Non
intendebat sapionlissimus ille pontifex orationem
universilalem mundi versa facie adorientemprohibere apprime sciebat ;

creurit e.r nihilo,et vi quas voluit formas atque men- priscorum Patrum dicla; scd volebat pravum Mani-
turas terrenam coslestemque substantiam omnipotenti chaeorum abolere ritum.Et hoec pro voce are.e satis
ratione produxit. Sol, luna et sidera sint commoda sint dicta.
utentibus, sint speciosa cernentibus ; sed i'a ut de illis praetereundum minime putoCasali
Silenlio tamon
gratuB -117 referantur auctori, el adoretur Deus,aui sententiam de VeteribusSacris Christianorum Riti-
condidit, uon creatura, quse servit. Laudate igitur bus, cap. 3, opinantis ritum hunc vertendi se ad
Deuin, dilectissimi, in omnibus operibus ejus aique ju- orientom, a lidclibus fuisse obscrvatum in atrio
diciis. Sii iii vobis indubitata credulitas virginse inte- Sancti Petri proptereaque, ad avertcndamomnem :

gritatiset partus .Reformationis humanap, sacrum divi idololatriffl suspicionem,anno 1300 a Jotto Flo-
numque mysterium sancto atque sincero honorate ser- p rentino excellenti piclore, jussu cardinalis Stepha-
vilio. nesci Bonafacii Vl II, summi pontiticis ex fratre ne-
D' hoc pravae adorationis usu Bdeles denuoincre-
1
potis, musivi opcris navem fuisse constructam, in
pat idcm sanctus Leo in superius allegato serm.7, quasanotus Petrus cum aliis apostolis, acChristus
lem Nativitate, c. i, quod hic repctere non in- Dominus noster in lillorc maris Pctrum ad se vo-
congruum fore puto.Sicigituriste sanctus loquitur cans, conspiciuntur quae pictura cum in interiori ;

De talibus uistitutis etiam illa generatur impietas, ut porticus parte esset, nonfuit ibilocata ad tollendum
sol inrkoutionc diurnx lucis exurge is, u quibusdam rilnm istum convortondi se ad orientem, sed ob po-
insipientioribus de locis minentioribusadoretur: <jitotl
* culiarem devotionem, vel aliam causam quoniam :

nonnulli etiam Christiani a \o se religiose facere pu-

l hujusmodi ritusobservabaturextraporticum insca-
tant, ut priusquam <ul beati Petri apostoli basilicam, larumsummitate,' antcquamporticumipsam fideles
qu.r uui Deo vivo et vero est dedicata, perveniant, su- ingrederentur.
perutis gradibus, quibusadsuggestum aue.i: superioris Accipe igitur quaa huc usquedixi in mului amoris
ascenditur, converso corpore ad nascentemse solem re- eram tibique prsecino quod sicut aetate ac stu-
;

fiectant,et curvatis cervicibus, in honorem sesplendidi etiam eadem aetate maturus tuorum
diis Qores, ita
orbis inclinent. Quod fieri partim ignorantix vitio, studiorum uberrimos colliges fructus. Vale.
partim paganitatis spiritu,multum abescimus ei dole-
Quia cl si quidam forte Creatorem potius pulchri 1N SERMONEM XLIII.
luminisquam ipsum lumen, quodest creatura, vene- Nonuull:r Quesnelli postillse excussx. S. Lconis do-
rantur ,abstinendum tamen est ab ipsa hujusmodi specie
n ctrina propositionibus 1 et 3 Jansenii opposita.
officii,quamcum iu nostris invenit, quideorum cuUum
reiiquit, nonne hanc secum parlem opinionis vetustae 1. Duo Quesnellus in hujus sormonis cap. 1 an-
tamquam probabilcm retentabit, quam Christianis el notavit. Primum iis. S. pontificisverbis SicnosAu~ :

inijnis vidcrit csse communem :'

ctoris nostri exstruxii manus, ut cum opifice suo etiam
Veritas hajc, quae ex allatis eruitur sermonibus, is qui reparalur operetur, etusmodi notationem sub-
ris illucescel,si ejusdem sancti Loonis trutinen- jecit. c Jnv.ii haec verba B. Bernardi verbis cxpli-
tur tempora, quo ad populi concursum ad \';itica- care lib. deGratia ol Lib. Arbitr. c. 14: Adhocuti-
nam basilicam. Consuevere enim antiqui llomani que praevenit gratia, utjnm sibi-deinceps cooperetur
pontiflces usque ad Gregorii Yil tempora, nemne liberum 121) arbitrium Itu tamen quod a sola gra-
usque ad finem circiter undecimi saeculi.divina oifi- lii cmptum est, pariter ab utroque perficitur, ut mix-
1
i. quac in fe d di.s Doinini celebrab intur, tim, non sigillatim simul, non vicissim, per singulos
:

triiius distinctis locis, distinctisque horis illa celo- profectus operentur, non partim gratia, partim libc-
brare idque apertissime eruitur ab antiquis libria
: rumarbitrium sed totum singula opere individuo per-
:

Missarum Romanos Ecclcsiae, Bcilicet Antiphonario agunl. Totum quidem hoc, et totum illa : sed ut to-
icti Gregorii papne a laudato JosephoMariaTho- Iwn in illoc, sic totum ex illa. Haec Batis bene.
•>

masio nuper in lucem emisso, ubi, pag. 15, sic in 2. Porro in illa Auctoris verba : Gra&aj igiturDei
antiquis hbris ! igilur vu kalendas Januarii. Nativi- inobedientia sehumananon subtrahat ;necab illobono,
tas Domini Nostri Jesu Christi.In media nocte Nali sine quo non potest bona esse, deficiat : ac si quid sibi
ritutis Domini. Ad Sanctam Mariam antiphona ad impossibile aul arduum in mandatorum effectibus ex-
 . 1 :

53.". IN SERMONES S. LEONIS MAONT OBSERVATIONES. 596

pcrifur,nonin sci emavea',scdadjub ntc n rccurra', A aliqua anim nerala, ac propteroajust
qui idco dat prx£eplum,ui excitel desiderium, et Leonis seutcntia carcat aliquando auxilio Dei cum ;

praestet auxilium;\n bajc,inquam,verba Quesnelius tamcn ille testetur Semper prxsto cst unde subsi-
:

ejusmodi postillam in marj me apposuit : Deiman-
data impossibilia liomini in se remu n <„ i i ;i uc tamen
senlentiam recitata Leonis verba proprie et genera-
tim non exibent.Nequeenim deomn
seu potius,utait, mandalorum effeclibus generatim
pronuntiat.Illa vero non inseremancat eotantum
consiliopropriedictatliquet ut hominesmoneantur,
ne in rebus quas impossibiles aut arduasexperiun-
tur sibi fidant, sed ad Deum jubentem recurrant
quibuscumindiceturmodusobtinendidivinuinauxi-
hum.quo mandata rerum quoque perdifficilium,seu,
ut videntur, impossibilium impleantur,ipsa impos-
sibilitas mandatqrum proprie dictaexcluditur.
s!nl.\\\nc igitur bomini Leo impossibilia affirmare
1 nonpotuit, rm. \.'>. divina mandata,cum ha;c im-
possibilitas a divino illo auxilio, quod ei semper
datis, prxsto esse docuit, eliminetur. Hinc S. pontilex
aperte adversatur propositioni primae Janscnii, qua
impossibilial radunturetiamjustis horninibus divi-
na mandata, ac deesse iliis gratiam quapossibilia
liunt. Cum Leo tradit illis semper prxsto esse unde
»M6swtowf,gratiam utique eisdem aliquam scmper
adesse cognovit,qua vel facerent qaod possent velpete-
rentquod non possent, ut post Augustinum [Lib. de
Nat. eiCr.c.Wx Tridentinasynodus(Se55. 6, c. 11) do-
cuil undein difflcilioribus casibusorationis reme-
:

3. Ilac oocasione duo aliaejusdem Quesnelli loca
in serm. 90 considerare juvat, quibus illein impos-
sibilitate praeceptorum ingerenda sollicitus, (|uan-
tum a Leonis sententia absit, apcrtius agnos cetur.
Scripsit S. pontifex in co serm. 90, c. 2 Et ne us-
quc ad inerfcm desidiamdesperationeducamur,quse
dium S. pontifex et in hoc serm. 43 ct alibi, uti
monuimus, frequenter suggessit. Vide quam belle
concinat cum doctrina catholica, et quama Janse-
jj niana dissentiat.
: G. Quesnellus itaque,omissa ea postilla,quam af-
fi.\il cap. 1 scrni, 43, aliam Loonis sententiae n.;

impossibiliasunt homini eximbeciUitatepropria,pos- congruentern meliussubstituissctadoarecitati ti -

sibilia spondet (Dominus) ex vitute divina. Mhi\ sa- monii verba: Gratix igitur Dei obedientia se humana
nius et vcrius. Al Quesnellus in margine: Prxcepla non subirahat; 483 nimirum hanc, Cratix Dei non
sineqratiaimpossibitia etin synopsi capitis securfdi:
;
sulitruhalur obedientia .•quacpropositiocum eamposse
Ni/dl sincgratiaC/wisti eliam regeneratis po.ssibile. subtrahi el reipsa sulitrahialiquando pivcsumat.op-
Viden.latum inter Leonis ct Qucsnelli verba discri- ponitur terliae proposilioni Jansenianae, nccnon de-
men ? Quesnellus sine Dei gratia generalemimpossi- cimaequintaiQuesnellianae damnatoein constitutione
bilitatem aifirniat, eamque imponit ipsis praeceptis ; Unigenitus,q*iaa ab intcriori gratia numquam huma-
ac ita affirmat, ut (si propositio non sit de subjecto, nam obedientiam se subtrahere palam insinuut.
quodnumquam accidit)eam impossibilitatein etiam Quando Deus mandatum suum, et suam xternam lo-
in regeneratis aliquando reperiri praesumat, Leoe cutionem comitatur unctione sui spiritus, et interiori
contra nec recitatis verbis, nec toto contextu gene- vigratix, operatur illa in corde obcdientiam quam
ralemimpossibilitatem subindicat neoillam, quam; petit.
astruit, praeceptis divinis, sed imbecillitati hominis
ita attribuit,ut ex divino adjutorio superari queat.
m SERMONEM XLIV.
De justilia Christiana semper augenda.
Hicc autem imbecillitatis, utitadicam,impossibili-
tas, non absolutam et veram impossibilitatem, sed r, 1. In haec verba Leonis c. 1 : Inter profectuumgra-
difficuitatemsignificat,quaevulgatalccutioneimpos- '
dus nullus estquinon semper melior esse debeat, ita
sibilitas appellari solet: unde S. pontifex textualle- Quesnellus annotavit. « Idem habet in serm. 11 de
gatoexser. 43, itnpossibite aut arduum veluti syno- Quadragesima cap. 1 Nemo. inquit, tam sanctus
:

nyma adhibuit ct serm. 04, c. 2. inquiens. Cum vi-

; esi,ui iion sanciior ; nemo lum devotus,ut non itcbcat
dctur csse difjicile <iuodjubco, appellavit 480 diffi- e.ssedevotior. Pcccat ergo qui ad majorem semper
cilc, quod alibi impossibile dixerat. justitiam non tendit. Peccatum est eniin, inquitAu-
4. Aliundevero Deipraecepta ita possibilia indica- gustinus, urn vel non esl charilas qux esse debct, vel
i

vit,ut iisdem tribuerit excitare hominem ad peten- minorestquam debet De Perf. justitix.c. 6 et seqX
dumauxilium, quod si petatur, qbtinebitur sivero ; Immo culpabilis ost quisquisDeum ex tota anima
non petatur ac desit, jmpossibilitas eril voluntaria, non diiigit, quem ita diligere jubetur, et quisquis
quae male ascribetur prsaceptis, nec idoneam excu- concupiscit quod concupiscere prohibetur. Nonta-
sationem afferet unde scripsit serm. 49, cap.
;
',
: m^n imputathisqui fidelitereidicunt Dimitte nohis :

ldco cnim datur prxceptum.ut prxcipientisquaera- debita noslra,sicutet nosdimiltimusdebitoribusnostris.

turauxilium.Necsequisguamperoccasioneminfirma-
tatis cxcuscf, cum qui prxstitit velte, donct et posse.
HincjureS.Thomas.qu83st.24,deVeritate,a.7l.post-
quam in responsione ad docuit: llludquodpnece-
I quod vel continendo frenetur.donec fiat perfectajus-
pit Deus non est impossibite homini <id servandum,
Iiojc addidit in resp. ad 2: Recte komo corripilur,
qui pnvcepta non implel ; quia ".»; cjus negligenti est
quod graliam non liabeat, per qUam pofest mandala
Quod quisquisorandum sibi non esse putat,seipsum
Ghristianum non esse profitetur. Quamdiu enim hic
vivimus, esl adhuc aliquid carnalis ccncupiscei
titia tamquam sanitas plena: tunc autem plenasani-
tas quando plenacharitas;tunc plenacharitas,quan-
i
*' do videbimus eum sicuti est. Hajc ille.
2. Prajter charitatis praaceptum, quod ipsius cha-

serrare. ritatis etjustitiae augmentum requirit, ut S.Thomaa

5.Observanius praeterea, Leonem, serm. 13, lo-
qui dc omnibus justis,quibus illa congruunt Nec
ab illo bono, sinc quonon potest bonucsse, deficiat.
Deregeneratisetiamacjustisverba Facere serm. 90,
cx cap. I, colligi potest. Porro nulla raandata ho-
mini, praesertim justo esse impossibilia Auctor
aperte Iradit, serni i8, c. 1, ubi dehominisnatura
jamredempta,et sacro baplismalejam reiwtu'scribit:
Corrumpereturcarnalidesiderio,nisispiriluatimuni-
retur auxilio : quiasicuf itlinumquamdeestundecor-
ruii, itii sempeb pricsto est unaesubsislat, dicente
Apostolo : Fidetiseriim Deus, qui osnon patieturten-
i slimulant.lnhac autem quotidianaresistentia.quain
larisupra idquodpotcsfis, sedfaciet proventum, ut
possitis sustinere. Ad hasc Quesnellus in marginali
docuil in 3Scnt. disi.29, q. l.a.S. quajst. 2, magifl
: obviam el expeditiorem viam apent ipse Leo, qui
tura in prajsenti sermone6dcNativitateDomini,tum
inserm. II quem Quesnellus laudavit,hocaugendffl
Ghristianae justitia; debitum cum tentationibus et
concup scontiis cuivisetiam sanctoundequaque in-
Lii bus ii.i .'(i ijiMi-it, ac si alterum ab altero
ppndcat.Enim vero cerlumest pra;ceptuindilectionia
Dei, cum postulat ut a peccatis vel levioribus o-
veamus, tumvero etiam exigere ut resistamus con-
cupiscentiisac lentationibos qua1 ad peccandum eat-
quilibet etiam sanctus adhibere debet,pluresvirto-
tum actus ac praesertim charitas exercenda orit ;

pqstilla: Quidsit anima etiam rcgemrata sine Dei sicque Christianae justitiaa semper augenda? occasio
auxilio ? Non scripsit quidesset, sed <juid sit; aG si ac aebitumexstat. Sicutautemnunquam inhac vita

837 IN 8ERM0NES
'iis aufercntur tentatiom
numquam ceasandum erit
IS'2 ita
per consequens a crescendo in justitia
i. ;ir
e m diem.donec ad eam
aeternara vitam perve-
niamus, in qua tentationea nullae erunt, nullae con-
oupiscentis quibua resistatur; ac propterea in hac
vita inter profectuum gradus, ut ait Leo, nullus cst
qui non semper melio eat.
1N 8ERMONEM XLV.
fhu tensa S. Leo cap. 2 scripserit : Sine dilectione
creditur. Quesnelti annotatio excusa.
!
1. S. Leonis testimonio hanc annota-
Memorato
tionem Quesnellus subjecit:«Doctrinaex Augustini
principiis hausta, immo ex ipsius Bdei principiis.
Namcum nemo possit praeceptis Dei, ut oportet,
obedire sine charitate, et inter Dei praecepta non
postremum sit credendi praeceptum,
est scite dictum a Leone, quod sine
ereditur. Unus Augustini locus instar omnium
ut ntriusque per sensus et doctrina inteUigatur.
Iiritur lib.de Dono perseveraatiae cap. 16 Praevenit
fidem gratih, inquit, alioquin si fides eam
' charitate conferat ad videndum et promcrendum
prsrvenit, procul dubio prxveniteL voluntas : quoniam
fidcs sine voluntate non potest esse. Si autem gratia
prsevenit fidem, quoniam praevenit voluntatem 3 pro-
fccto }>r;cvcnit omnem obedientiam, praevenit clium
charitatem, <j\m una Deo veraciter c! suaviter obedi-
tur. Et h.rc omniu gratia in co cui datur, et cujus
hxc omnia pnevcnit operatur. » Ilaclenus Quesnel-
lus.
2. Tota autem hujus Quesnellianaa annotationis
vis in eo sita est, ideo S. Leonem affirmasse, Sine
dilectione non creditur, quia sicut aliis pi\eceptis,ila
etiam praecepto fidei nemo potest, ut oportet, obedire
sitte charitatc : qua una, ut Angustinus loquitur,[)eo
veracilcr et suaritcr obeditur;et idcirco Leonis doctri-
n<un cx Augustini principiis haustarn tradidit.Hic au-
tem cavendum est nc bujusmodi locutio eo sensu
accipiatur quem refert Quesnelli propositio 47 pro-
scripta in constitutione Unigenitus, nimirum Obe- ^ credulitatis impleat rrmuneratio visionis,etincommu-
dienti'1 legis profluere debet ex fonle, et hic fons est
ckaritas. Quando Dei amor cst illius principium in-
terius, etDei gloria cjus Hnis ; tunc purum est quod
apparct exterius : alioquin non est nisi hypocrisis,
au> falsa justilia; quae conveniuntcumpiopositione
5. Pio V conaemnata inter Baianas Non est
vera legis obedientia, qux fit sine charitate. Et in de-
rensionem quidem propositionis 17 Quesneilianae
Augustini t''stimonium ex libro de Dono persev. c.
16 in Hexaplis Quesnellianis inculcatum, ac pravc
explicatum,aut potiuscontorturnlegimus.Cum enim
S. doctor una charitate veraciter obedire dixcrit, illi
exindc intulerunt sinc charitatc non obediri veraci-
ter, scd per fallaciam, 483 qua omnis ejusmodi
obedientia non vera sit obedientia le^is, sed ad hy-
pocrisim falsamque juslitiam referenda sit.
3.Si hoc tam pravo atqne proscripto scnsu at<[ue
eonsilio Quesneftus eam annotationem subjecit, si-
gnificare voluissct ea Leonis verba, sine aileclione \> las sibi virtutes sine charitate pradesse. Ilinc rursum
non creditur, in eam scntcnliam esse accipienda,
quod fides,quae sine charitate in peccatoribus repe-
ntur.vera fides non sit.qua praccepto fidei vertkdter
obeditur: cui quidem sententi.e affines sunl propo-
sitiones52 et5S damnatarinconstitutione memorata,
quibus fidcm et religionem veram sine amore et cha-
ritatc haudquaquam consistereQuesnellus asseruit.
Quod doctrinae monstrumexpressequoad fidemjara-
rliu anto praedamnaverat Tndentina Bynodus sess.6,
o. ~8 Si quis dixerit... /
: m, quse remnnet (\n pec-
l sine charil ite ^al fidem ejusmodi acharitate disjun-
catorej non esse veram fidem, licet non sit viva; aut
eum qui fidem sine charitate habet non essc Ghristia
num, anathsma sit. Unde etiam proscripta cst ab
Alexandro VIII prop. 12: Quando in nutgnis p
ribus deficit amor, dcficit etiam fides; cl ctiamsi vi-
tur credere, non estfides divina, sed humana.
4.Quod si Leonis verba in ea notatione Quesnellus
alio scn<n arcenit, nimirum ut indicarct enm loqui
:
S. LEONIS MAGNI OBSERVATIONES. K38
A nou de quacunque fide, sed de Qde viva.cl ul op< r-
a resistendo tct ad meritum aUernffl vita;, eodcmque seusu scri-
psisse Augustinum, sola charitate vcruciter obcdiri,
videlicet
aeternum
uti ad veram justitiam et ad
promium
merendum
rcquiritur, rectc quidem intel-
Lexisset, aed non hanc sentenliam expli-
satis apte
casset, ut in annotatione explicari ac demonstrari
oportebat. ld autem evidenter statuere nostra plu-
nmum intcrest. ut palam iiat quam longe absint a
damnato sensu Leonis verba ac sententia.
5. Si separatim a contextu consideretur hasc pro-
positio Sine dilectione non creditur, suspicari quis-
:
piam poterit S. pontificem latu sensu dilcctionis
nomen sumpsisse.nimirumnondecharitatesolum.
sed dequalibet dilectione.ita ut ctiam illa involva-
tur,qua quicumque credit saltem veritatem et fidem
mamfestum ipsam ahquatenus diljgit.At sicuti excontextu,&quo
dileciione non genuinus verborum sensus semper est eolligcndus,
erit, palam litS. Leonem dilectionis nomine. eam chari-
rj tatem intelligere quae fructum aeternum pariat, ita
: nomine fidei yivam fidem intelligit, quae una cum
Deum. Enimvero in capite ejus sermonis secundo,
cui laudata verba inseruntur, jam ab initio sibi
exponcndum proposuerat. per cujusmodi vias nobis
sit ad Dei promissa tendendum,mmirum ad aeternam
gloriam.Duas mox vias subjicit ex sacra Scriptura,
videlicet misericordiai et verilulis,ethasmonet non
esse divisas, cumutraque^virtus connexacsse debeat,
ut ad eum finem tendamus.Mox transitad fidem et
charitatem, et harum pariter virtutum nexum ad
eumdcm linem necessarium affirmat; undesubdit
4S-4 Tunc vcrum nomen, et vcrus est fructus (nimi-
rum xternus ambarum, cu/m insolubilis utriasque
manct conncxio. Et hanc quidem connexionem in
eum finem omnino necessariamexplicaturusstatim
addit (Jbi enim non simul fuerint, simul desunt,quia
:
(notctur ratio qu.ic beatitudinis finem proponit)mut-
p cem sibi etjuvamen c! lumcn sv.nl : donec desiderium
:
tabililer videatur et amelur, quod nunc ct sine fide
non diligitur,et sine dilectionenon creditur,\it scilicet
utiliterad visionis remunerationemobtinendam cre-
datur. Ilanc connexionem et hunc finem apertius
ihsinuant quae statim subjiciuntur Quia ergo,sicut :
Apostolus ait.in Christo Jesu neque circumcisio aliquid
:
valet, neque prxputium,sed fidcs quas per dilectioncm
ratur, simul atque conjunctim et charitati studea-
mus ei fidei.llic est cnim quidam cfficacissimus gemi-
narum alarum volatus, quo ad promcrendum et vidcn-
dum Deum puritas mentis attollitur,nc oncri curat um
carnalium aeprimatur.Nam qui ait : Sine fxde impos-
sibile est placere Dco, idem dicit : Si habuero omnem
fidem, ita ut montes transferam,charitatemautemnon
habuero,nihil sum, nimirum&pud Dcum,apud quem
sino charitate nihil prodest ut ibidem Apostolus lo-
quitur ita cnim S. pontifex scrm. 2 de Jcjunio
:
Pentecostes c. '> exposuit Cum dicat Apostolusnul- :
Lco cap. 3 sermonis 45 illud inseruit prinoipium :
Quod non ex fidei procedit fonte, ad praemm ;r.tertui
ii pervenit, ubi se loqui indicat de lidc qoa prae-
1
1
mium aeternum promeremur.quae sinc charitatc esse
non potest.Vides ergo quam probe omnia ad finem
jclerna: beatitudinis relcranlur.
6. Evidens tandem (iet non aliam nisi hanc esse
posseLeoninasmentia interpretationemex serm.4de
Collectis c.l.ubi satis innuit haberi in muRis fidem
ctam ad salutem bou praemlum sBfceruom nihil profi-
cere.De multis enimGhristianisverbafacienSjJIrei/is,
inqu\l,quibus[diabolii8)auferrenonpotuitfidem,sustu-
lit. charitatem;el agro cordis
ipsorumavaritiae radicibus
occupatOfSpoliavit fructu operum,quosnonprivavilfru-
ctulabiorum. Quid apertius?Hineetiam serm. 10 de
Quadrag. c. 3fldem rectam,qw satis obeditur pra-
ceptd fiaei, sfne charitate sfare posse, at non esse
539 IN SERMONES S. LEONIS MAGNI OBSERVATIONES. 340

fruetuosam ad fuLuram gloriam,si absque charitate
sit, palam fatetur. Quamvis enim, inqurt, magnum
sit habere fidem rectam sanamque doctrin im,et mulla
laude digna sitcircumcisio gulse,lenitas mansuetudinis,
puritas castitatis, nudae lamcn sunt omnes sine.chari-
tale virtutes, necpotest dici in qualibet morum excel-
\ Leonis locus primo loco citatus ex serm.2Quadra-
gesimae multarum culparum reos imperatorib con-
stitutionibus relaxatos esse per hanc paschafium
dierum solemnitatem clarius videtur asserere.Nam
relaxari nihil aliud esse quam dimitti ex scrrn.47,
de Pass. 8, c. probatur, uti ut Barabbam indul-
''>,

lentia fructuosum,quod non dilectionis partus ediderit. gcntia relaxaret, clamasse populos scribit. » Ilacte-
Ilinc intelligentur illa serm. 18, c. 3, ubi varios nus Quesnellus. Si vero is observasset titulum Ju-
Ghristianorum profectus describens ln fide germen
: stinianei Codicis De episcopali audientia, lib. i, tit.
est, inquit,wz spe -1S5 incrementum,in charitate ma- 4, invenissel legem Valentiniani JI, n. 3, descri-
turitas; quibus fidem et spem virtutes agnoscit, at pLam eL editam an. 385, in qua haec habentu
non fructuosas ajternae vitae,nisi ex charitate matu- sequantur judices quod indulgere consuevimus. Ubi
ritalom obtineam. [ta S. Pontiticis doctrina hausta primus dies paschalis exstiterit, nullum leneut i

e.v principio fidei, qua? cum Scriptura ac traditione inclusum, omnium vincuta dissolvantur ; et subji-
Tridentina synodus statuit, ct a proscriptis thesi- ciuntur exceptiones quorumdam reorum ct crimi-
bus abena cognosciLur. num. In Codice autem Theodosiuno lib. ix, tit. 28,
7. Neque minus cohreret cum Augustini princi- D: indu'gentiis criminum quinque ejusmodi leges
piis,qui multis in locis fidem sine charitate identi- occurrunt,duae Valentiniani Senioris ac tres Junio-
clem reperiri diserLe docuit,uti serm. 90, num. 8 : ris, quarum ultima est jam allegata, ex quibus
Potestis habcre fidem sim dilectione ; et solum ei t> colligitur olim hanc indulgentiam usu quodam in-
qui sine charitate credit, banc fidem inanem csse ductam,vel epistolis etiam imperatorum per singu-
affirmat, seu inutilem ad seLernum praemium, haec los annos ad omnes civitates missis, ut liquet ex
scribcns in Enchiridio num.U7 Qui vero non amai
: duobus testimoniis Chrysostomi, ex more pracscri-
inanitcr credit, etiamsi sint vera quae ciedil; eL lib. ptam, nonnullas dubitationes peperisse de quibua
viii de Trinitate c. 4 Nisi per ftidem diligalur, non
: dam reis,num eadem indulgentia essent relaxandi;
poterit eor mundari,quo ad Deum videndumsit aptum qui; dubitationes ut solverentur illaj lcges data
et idoneum.ln hanc autem sententiam,cum in libro fuerunt. Ln postrema autem lege generalis sanctio
de Dono perscv. c. 16 de charitate scripsit, qua edita fuit, quae omncs exceptiones complectitur.
una Deo veraciter el suaviter obeditiir, \ocem veraciter Vide Jacobi Gottofredi Gommentarium prscipue
de perfecta obedientia logis acccpit, qua homo fiat in Icgom 3, ubi indicatos Chrysostomi textus reci-
aptus et idoncus ad videndum Deum, ut ex aliis tat.
Augustini testimoniis latius probant qui de hac SERMONEM LXVI.
1N
ejusdem doctriua ex proposito disserunt. Nobis
autem Leonis sententiam explicasse ct constituisse Postilla Quesnelli in testimonium Lconis cap. \ cx-
culitur.
sufficiat.
Ijisu illa substantix nostrx in Deitate susccptio,
IN EUMDEM SERMONEN XLV.
qua Verbum caro factum est, et habitavit in nobis,
De iis verhis cap. 4 : Rei criminum ad hos dics
hominem
ijiiem misericordiae sux, nisi inf\delem,rcti-
(pasehales) pervenisse quibus a
se gaudeant, in
quit exsortem? His Leonis verbis hanc postillam
sanctis piisquc principibus ctiam publicarum au- G Quesnellus afflixit
Infidelis exsors gratige Christi.
:

sleritas remittitur ultionum. Hkc autem indefinita propositio perperam 4H7

« Idem habet (inquit Quesnellus in annotatione intelligi potest, ita ut favere videatur propositioni
recitato testimonio subjecLa) supra serm. 2 de Qua- 26 damnatae in constitutione Unigenitus, qua tradi-
drag. cap.5 Romani, inquit, orbis piissimi impera-
: tur Nullx dantur gratiae nisi per (idem.SQd miseri-
:

tores saneta antiquitus obscrvatione custodiunt, qui in cordix nomen S. pontifex adhibuit, non autem no-
honorem passionis et resarrectionis Christi, constitu- men gratiae. Nc vero ipsum misericordix nomea
tionum suarum severitate mollita,multarum culparum cuipiam fucum faciat.quo ille sensu exsortem misc-
reos vrsecipiunt rela.rari. Et serm. 9, cap. 3 Ut ricordiae dixerit infidelem, ex contextu cxplicandum
:

severitas ultionum,quae nunc etiam in publicis judiciis est. Ejus ita<[ue misericordia; infideles exsortes in-
relaxatur, etc. Quousque remissio et relaxatio ista telligit, cujus participes fidclcs aflirmat. Porro ad
extenderetur,an solis vinculis soluti rei in custodia fideles pertinent isla, quae praecedenti tcstimonio
remanerent, an etiam e carcere dimitterentur, non immediate subjiciuntur Et cui non communis na- :

invenio clare dcfinitum. In libello supplici mona- tura cum Cnristo est, si assumentem recepit, et oj
chorum qui sub Eutyche erant, actioni concilii Ispiritu cst regeneratus, quo illc progenitus? ubi indi-
Ghalcedonensis inserto, haec habentur Sapervenit, : cat lidci oL baplismatis gratiam, uL not.24 in hunc
inquiunt, cl salutaris passionis dies et sacra nox, ct locum explicavimus. Loquitur nimirum S. Lco de
Resuwectionis festivitas, in qua quidem et plurimis illa misericordia qua Vorbum caro factum ct in
peccaloribu^ a sanctis Patribus nostris damnationes nobis habilans nos per (idem cL baptisma sibi uni-
n
solvuntur; verum ct ab imperatoribus criminalia reis " tos divin.T alfecil consortes naturae. Sicut ergo (idaS
vincula relaxantur : justa vero l.rtilia omnis domus les,qui fidem oL baptismasusceperunt,hujus miscri-
et omne forum repletur. Videntur ex his verbis rci cordiae participes sunt, ita infideles, qui et Bde ei
salLem nonnulli in libertatem csse vindicati in pa- baptismate carent, eadem hac misencordia recte
schali festo lcgibus impcratoriis. Nulla lamcn in diountur exsortes.
Oodice qua; id 4S6 asserat, etsi plures quaa actio- IN SERMONEM LXXVI.
nem omneminreos suspendant,alia3 quee pertotam
ln cuiii locuin cap. 6, <juo de Manete dicilur Y.o :
Quadragesiraam,aliae per quindccim paschalis festi
tempore damnandus mnotuit, quo post resur-
ilics. Cod. lib. m, Lit. 12, dc Feriis Quadrag. die-
:

rectionem Domini ducentesimus et sexagesimoj

bus, qui auspicio eceremoniarum paschate tempus
annus impletus est.Probo imperatore Paulinoque
anticipant,omnis cognitio inhibeaturcriminaliumqux-
stionum. tmpp. Valent. Valens el Grat. A.v\. In
consulibus,cum octavajara in Christianos perse-
cutio deseeviret; tres Quesnelli annotationes et non-
quindecvm paschalibus diebus compulsio annonarise
nulLv obscrvalioncs nost/w proponuntur.
functionis et omnium publicorum privatorumque debi-
loruni differatur exactio. Valent. Thcod. et Arcad. l.TresannotationesinhoctestimoniumQuesnellua
AAA. Exceptionem continetalia eorumdem consti- subjecit quas hic describimus. Primum in ea verba.
tutio,qu8e Leonis uostri Bententiam confirme) magis Quo post resurrectionem Domini duccntcsimus et
quam infirmet /// his tamen, inquiunt, el emanci-
: sexagesimus annus impletus cst, * Mendum, ait. hic
pandi et manumiltcndi cuncti liccniiam habeant. Sed subessc suspicaturDionysius Petavius iu annotatio-
541 IN SERMONES
aibusad Bpipbanium pag. 267, et pro GCLX, tra is
Dumero uno, legendum vult CGXL. llatio ejus
lalo
ost quod ProbietPaufiniconsulatusindicit in anuum
i
CCLXXVII in aera Dionysiana.
XXXI, inquit, annis deductis, CCXLVI anni
i
reliqui 9Unt ab ascensione Domini Lotidem scilicet,
;
quot cx aliorum chronograpborum sententia ponit
fipiphanius. Loo autem noster borum sententiam
secutus erit si Petavii correctio subsistit),numerum
rotundum CGXL proCCXLVl usurpans; quod inter
concionandum maxime evcaire solet, ubi
ad strictos
uologiae apices non attenditur. Proprius adbuo
ad illam epocnam aocedel Leo, si pro CCLX p >-
suerit CCL, quod quidem habet Oxoniensis coaox
unus ms. in archivus Laudiois asservatus. Etsane,
utcum typi excudendi ordinantur,faciliusestnume-
rum unum in alterius locum, dormitantibus
operis, irrepere, ct pro XL excudi LX, ita inter scri-
bendum racilius estnumerum unumalicuisummae
Buperaddi, ut X ad L.»
Secuudo in ea verba, Probo imperatore Pau-
linoque coss. : Bioc corrige, inquit, Cassiodori
I i- losulares, qui huac coasulatum 4ureliani
ireellini coosulatuiimmediate subjiciuot. Cor-
rige etiam Aooales ecclesiasticos, qui ad annum
277 hunc consulatum cum septimo Aureliani
imperatoris anno componunt. Cum enim cx fastis
omnibus Probum Paulinumque simul consulatum
mstet, Probumque imperatorem appellet
Leo noster, nc ul post Aureliani mortem,
itnmo et post Taciti, cui Probus successit, obitum,
oonsulatus ille Probi Paulinique contigerit. Gonci-
nit Eusebii Chronologia, qui anno 2 Probi impcra-
toris Manichaeorumoriginero assignat.Facilis tamen
conciliandorum auctorum diversa deManichajorum
secta: initiis scribentium via. AliideipsoManete,alii
de ejus magistris Scylchiano ct Budda, dc quibus
supra, intelligendi. Aliqui de ipsa origine monstri
illius; nonnulli de variis ejus eruptionibus in Eccle-
r
siam, partim Orientalem, partim Occidentalem ac ^ gesimum, qui minus accurate impletus a Leone ap-
demum alii de errorum ejus damnationc, de qua pellatur.
Leo noster mentionem facit. »
Tertio in ea verba, Cum octava jam in Chri-
stinnos perseculio, ctc. « Si dc Aurcliani, inquit, im-
: pungendi, et addantur quatuor, qui ccrte addcndi
Eeratoris persccutiooe loquitur, ut videtur omnino,
non octava fuit, sed nnna, quemadmodum nu-
infr.it Augustinus de Civit. Dei lib. \vm, cap. 3,
aliarum persecutionum enumeratione liquet.
laritonis martyris acta, quae apud Surium 2i
Septembr. leguntur, digna sunt quibus hac in parte
fides babeatur, TacitusProbi praedecessor huic jam
cutiooi fioem imposueral ut benigne inter-
;
pretari juvet haec Leonis verba, quaa persecutionis
etiam exordium videntursignificare: Cumjam ebul-
Hret, ctc, quamquam mss. codd. trcs Oxonienses
d sxviret.
. Haec omnia Quesncllus.
i. Omnes hujus loci chronicas aotatioaes sum-
ptas deteximus ex integro Prosperi Ghronico. Inter
'•nim aul polius quatuor hujus Chronici editio-
[uas accuratissimedistinguit ac slatuit P. Ilic-
ronymus a Prato diss. 3 in Sulpicium Beverum,
II, num. 'M et seqq., altera ex duabus priori-
bus, seu, si mavis, tertia in rem praesentem,quade
Manichaeis Romoc dctectis agitur, Leoni usui cssc
potuit. Primaquam Prosper vulgavit an. 433, se-
-initan. 443, et confirmari potestex
codice antiquo Veroaensi Saibanteo, qui integrum
Prosperi Ghronicon hoc anno desinens, id esl hanc
ipsarn secundam editionem Prosperi repraesentat.
i, quae extenditur ad annnm usque i"). Ex
aliqua vero harum editionum Leonem profccisse
489inmemoratischronicis notationibus ctescriben-
dis duo certa indicia demonslrant. Probi siquidem
iroperatoris ct Paulini consulatus in uno Prosperi
Cbronico legitur: nam Prosper, qui ex Euscbii
Chronico ab Hieronymo Latine reddito pleraque de-
8it,primusomnium apassioneseuresurrectione
S. LEONIS MAGNI OBSEnVATIONES. 542
A Christi consulatus adjecit, Manichaeorum hseresis
iuitia Probi imperatoris et Paulini consulatui assi-
gnavit. Octavae etiam persecutionis notatio soli Pro-
Quo es uronioo referenda esi
1
Eusebius cnim per-
;
secutiones quidem suislocis indicavit in Chronioo,
non autcm expressit uumerum quem in Prospero
invenimus. Hinc autem anni quoque annotatio cx
eodem Prosperi Chronico supputando collecta di-
cenda est.
5. Si vero recta Bupputatio facta credatur, scri-
bendusfuerai potius annus250quam ^(ju. Si enim
a consulatu Oemiuorum, cui passio ct rcsurrectio
Cbristi in iisdem editionibusattribuitur (postremaB
siquidem editioni, quae prodiit an. 455, tribuenda
est illa opinionis mutatio, qua Prosper (leminorum
consulatui manifestationemseu praedicationem Chri-
4SS sti, tribus autcm post annis passioncm et resurrc-
ctionera ascripsit): si, inquam, ab eo Geminorum
consulatu ad consulatum Probi et Pauhni, cui ini-
r> tium haeresis Manichaeorum affigitur, recte compu-
tcs, quidem in
invenies editis consulalus 247, qui
rotundo numcro, utsame fit, latius haberi potuerunt
pro anno 2.")0, non vero 2G0. At observandum est in
vulgato Prospcri Chronico alios consulatus librario-
rum incuria omissos, alios autem pcrperam fuisse
insertos,utcolligi potestex Canone paschali Victorii
Aquitani, qui consulatus ex Prospero accuratius e.\-
scripsit, necnon ex aliisargumentis, quae luculenter
proposuitJoannesVanderHaageninObservationibus
ad Chronicon Prospcn, § 19 et seqq. Porro ex eodem
Victorii Canone atque ex aliis ipsius Prosperiani
Chronici notis liquct, consulatum Gcminorum, cui
assignantur passio ct rcsurrectio Christi, ab ipso
Prospero fuisse afiixum ei anno qui rcspondet anno
aerae vulgaris vigesimo octavo. Si vero ab hoc anno
aerae vulgaris compulare incipias usque ab Probi et
Paulini consulatum, qui eoncurrit cum anno aerae
vulgaris 277, invenies his consulibus (computatis
terminis)decurrisseannumducentesimumquinqua-
;
6. Dissimulandum quidem non est, in Prosperi
Ghronico si expungantur consulatus duo certo ex-
sunt, utlaudatus Vandcr Haagen probavit, Probi et
Paulini consulatum a consulatu Geminorum cadere
in annum 2i .), quemadmodum et apud Victorium
(
accidit. Sed <'inn in consulatibus notandis Prospcri
et \'iclorii codices sint evidenter corrupti, non mul-
tum in his insistcndum vidctur. (lumvero Prosper
jam aliquanto antc Probi et Paulini consulatum,
4^0 ac deinceps etiam, veteri unius anni anticipa-
tione dcscrta, consulespropriocujusqucanno ascri-
bere coeperit,satius est credere proprio quoque anno
assignasse consulatum Probi atque Paulini, ita ut
uiiiis consulatus, qui praepositusfuerat,perperam in
codicibus postpositus legatur, ac proplereaillorum
consulatus vere concurreril cum anno posl resurre-
^ ctioncm Ghristi 250. Cum itaque S. Leo cateras
chronicas notationes ex Prosperi Chronico sumpse-
rit, annum quoque 250, ex eodem per supputationem
annotasse credibile cst, non vcro ^(iO. Scd unus
tantum codcx Oxonicnsis a Quesnello laudatus cum
annum prsefert. Cum verocaeteri omncs tum Colle-
ctionum tum Lectionariorum et multi et antiqui co-
dices, quos diligenter exquisivimus atque contuli-
mus, et inter hos antiquissimus Vat. 38 5, habeanl
annum 260, el non numericis RomanisnotisCCLX,
quse facile a librariis mutari etvitiari potuissent,sed
'i distinctis verbis cxpressum ducentesimus ei sexage-
simus, quaenon ita Pacile mutationem recipiunt.non
ausi sunius a vulgata lcctionc disccdere. Expcri-
mento enim patefactum esl quantum a primaevaet
originali lectione desoiverint illi qui ex arbitrio li-
cel conjecturisvehementibusducti, numericas quas-
ilaui notatioues corrigere voluevunt. Nequemovent
us decennii, qTii in an. 260 manifcstus est.

843 IN SERMONES
Aniiquos enim Palrcs in eomputandis aa-
Eeclesi.-e
nis sive ab ortu sive a pa9«ione Ghristi non tuisse
multum accuralos, exoessisse etiam ultra decen-
nium, pluribus exemplis probavimus diss. I S. Ze-
nonis editioni pr.emissa cap. 2. § I. Haec quoad pri-
mam Quesnelh annotationem.
Quoad alteram illud monere sufficiat, Leonis
7.
verba de tempore quo Manes damnandus innotuit,
illul tempus indicare, quo primus omnium Arche-
laus Gascharae in Mesopotamia episcopus cum
Manete publicam disputationem habut, ac exinde
tum damnandus in
ejns errores ita prodierunt, uf
notucrit.
Quoad tertiam annotationem jam indicabimu3
H.
persccutionis octavss mentionem aS. pontilicesum-
ptam fuisse ex Prosperi Chronico. Prosper autem
novem tantum persecutiones recensuit: illam enim
Aureliani, quae ab Angustino et Orosio non dicitur,
qurcque commota quidem,sed fulmineet morte ejus-
dem imperatoris statim intercepta traditur, Prosper
distinotonmnerointerpersecutionesreferendam non
credidit,adeoutUioclctianeam (alias decimam)nonam
vocaverit. Hinc cum Leo octavam persecutionem ap-
pellavit, Prosperi vestigiis insistens, non Aureliani,
sed Valeriani persecutionem intellexit, que apud
Prosperum aeque ac apud Augustinum et Orosium,
nec nonapud Sulpiciumet Hieronymum octava com-
putatur.
491 IN SERMONEM LXXIX.
Num S. Leo omnia opera virlutum moralium
infulelibus peccata csse docuerit.
\. Sanctus pontifex in sorm. 79, de Jejunio Pen-
tecostes secundo, cap. 2, de infidelium jejuniis lo-
quens, non solum ea appellavit vana, verum etiam
infidelitate pottuta asscruit. Aliud enimagit sub vcri-
tate ratio, aliud sub falsitate deceptio. Apud nos fides
etiam sanctificat manducantem, apud illos infidelitas
poiMiit jejunanfem.Et mox hanc generalem proposi- -, rum. Speciem quidem sibi pietatis et castitatis assu-
tionem subjicit: Extra Ecclesiam cathoticam nihil est L-u munt: sed hoc dolo actuum suorum obscena circum-
intcyrum, nihil castv/m, dicente Apostolo: Omnequod
non est ex fide, peccatum est: quibus verbis non tam
jejunia qujm omnes aliarum virtutum moralium
actus infidelitate pollutos ac peccata esse videtur
innuere. His autem verbis Quesnellus postillam af-
fixit An et qualia sint infidelium bona opera.
:
2. Ne quis vero sententise ab Ecclesia proscriptae
S. Leonem favereexistimet, pro?ponendum est eum
alibi palam fuisse profcssum laudc digna csse mise-
ricordia; et humanitatis opera quae non prodeunt ex
fide, si nullo pravo fine aliundeinfecta, ex ipsarum
virtutummotivocliciantur.Haecenim leguntur s^rm.
7 de Quadragesima, c. 3: Quid hac humanitate feli-
cius ? Qux utiquc laude sua fraudanda non csset, si
propter ipsam naturie communioncm (en naturalis vir-
tutis motivum) juvando homini ab homine prsestare-
tur.Sed quia, addit, quod non ex fidei proecdit fonte,
tnl pfiemia xlerna non pervenit; alia est conditioope-
rum coelestium, alia tcrrcnorum Mundana l>enevotcnt ia
. D quo nunc agimus
in liis quos adjuvat habet /iurm; Christiana pictas in
suumtransil auctorem,dum in ipsum dicimur benigni,
qucm in nobis fatemur operari. Qui laude sua fran-
dandam non esse ejusmodi humanitatem affirmat,
ctiamsi non ex fidci procedal fonte, dummndo propter
ipsam natur;t'co»nnnnioncm juvundo hominiabnomine
prgestetur, qui esl linis miserationis ac virtutis natu-
ralis; is bonam utique, non autcm malam banc liu-
manitatem erodidil: neque enim maluni, quod so-
lam vituperationem mpretur,dioi potuissef jraudnn'
tlum nonesse sua laude.Solum vero hasc opera prae-
mio ccelesti, quod Deus retribuat, vacua essc, in
subsequentibus addidit, et tofum corum prsmium
inlcr homines, in quibus sistunt, et in
tcrminari. Si qui ergo inlideles miscricordi.r autal-
terius moralia virtutis opera edanl ex motivo virtu-
tis, licet non ex fide odant, pecoati acousandi non
punt ex Leonis senlcnlia.
»
S. LEONIS MAGNI ORSERVATIONES. 544
\ 3. Quoirum jejunia infidelitate polluta, ot
1
apu eosnihilintegrum, nihitcustum repcriri, in
1
serm. 7'.» affirmavit, id alio sensu, qui anteccdenti
sententiae uon contradicat, affirmasse dicendua est,
quatenus seHicet jejuniaet alia virtutum operaapud
iafid slcs plerumque non ex motivo 492 virtutis,
8ed ex aliquo vitioso fine profecta credidit. Qua in
reobservandumest S. Pontificem infidelium nomine
complecti omnes qui Ghristiana fidc carent, sive pa-
gani illi sint, sive Judaei, sive etiam hacretici. Ita
enim exorditur caput secundum: \a exercenio au-
tem hoc Dei munere (id est contin sntia a cibis per
jejunium) non ideo segniores ess is, quia et i
Judosi et hseretici <xpe ab ed mdi lib ', .-'
se continent,
et apud paganos suntqusedam vanajejunia.llox
ipsos
de his omnibusjejunantibus subdit: Atiui enim agit
sub veritate ratio, aliud sub falsitate deceptio. Apud
1 nos !:. etia n ui ictifi
i'i U manducantem, apud illos in-
jidelitas polluit jejunantem; ubi infHelitas non solum
n ad paganos.se ad Hebroeos et haereticos etiam ex-
1
tenditur. Varia autem ratione istorum abstinentiae
(et similiter alii aclus virtutum moraliumj ex pravo
aliquo fine pollui potuerant. Paganorum quidem je-
junia, si quae Leonis aetate in inanium deorum cul-
tum vigerent (uti erat iilud quodCereri institutum
Livius mcmorat, quodque iv nonas Uctobris pr;.e-
scriptum legitur in antiquo Kalendario marmoreo
Amiterni effosso [Apud Murator. Thesaur. inscript.
pa;j. 150J) quatenus infidelitate polluta proprie di-
cantur, quisquc intelligit. Idipsum est de jejuniis
in
Maniclueorum in honorem Solis ac Lunae a Leone
notatis Serm. 4 de Quadrag. c. 5, et in epist.
ad Turribium c. 4, dequibusproinde afiirmat inlau-
dato scrmonc: Quisua maxime observanliapoiluuntur.
Alia etiam istorum lvereticorum jejunia perstrinxit
serm. 4 de Nativitate c. 6: Non vos seducant dece-
ptoriis artibus fcta et simulata jejunia, qux non ad
purificationem, sed a perditionem proficiunt anima-
I
tegunt,el de profani cordis penetralibus jacula, quibus
simplices vulnerentur, emittunt. Et rursum de ejus-
modi jejuniis serm. i de Epiphan. c. 5: .\on sunt
casta jejunia, qux non de ratione veniunl continenttis,
sed de arte fallacix. Hactenus nocuerint incautis, h
tenus illuserint imperitis. In quibus cum jejuniorum
id genus vitium in fallendi finem rejicit, noainje-
juiiia per se tum vero casta innuit jejunia, qua
;
ralionc vcniunt contincntix, seu qu83 o.ani pravaiine
secluso ex solo virtutis motivo procedunt. Hebneo-
rum quoquc jejunia polluta intelligi possuntvel eo
pravo consilio quo praeceptis legalibus jam abolitis
obsequiumpreestandum existimant, velsalteminani
gloria, qiKo Pharisajos jejunantes intumuisse, uti
apud Matthaeum traditurc. vi, v. 16. S. pontitexno-
tavit serm. 4 do Jejunio mcnsis septimi c. 1, ac
preecipue serm. 7, c. 2.
4. Hoc autem inanis glori.e vitium in sermone dfl
S. Leonem pr«scrtim spcc
exinde colligi potest quod capite lertio Christianos
horteturutajactantiael superbiain jejuniismaxime
caveant,ne jejunium perse 11011111111100 vitio corrum-
patur. Cavendum cst, inquit, 493
nc bona, qiwe fi-
cere sine bonitate non possumus. clationc pcrdamus.
yum omni sc merito taude dispoliat, qui de studiis m-
duslrise sugein semagis quam in Domino gloriatur. Et
cap. h Contineamus nos ab inflationc jactun!
:
Dei gloriam cuncta referentes. Quamquam in hoc po-
tissimum vitium.dcChristianorumjejuniis loquons.
declamasse videtur, quia, uti animadvertit, serm.4
de Quadrag. c. 3. apud ipsos, qui inlidelitate non
detinentur, hoc maxime corrupto
fine diabolus insi-
hoc mundo diatur, ut quos, non potuerit dcjiccrc pcrdij
ait,
fitim. conetur superare pergloriam. Vicinum est cnim
rectis actionibus superbix malum.c! dc proxim
}>cr v:rlulil>us insidiatur elatio ; quia difficile csi ui lau-
dabihtcr vivcntcm laus humana non capiat, m
 54Ti i.\ SfiRMONES S.
teriptum est,qui gloriatur, in Dotnino glorietur.
veroS. Leo apud paganos,Judaeos el hffireticos, qui
recta lide carent, jejunia vel lioc superbiae-.vel alio
vitio Lnfeota putarit, ac pari aliquo pravo linc cor-
ruptaprffisumpseritcsteravirtutum moralium opera
qu«ab illig fiunt, oibilmirum bj illa exinde infide-
titate polluta, et apud eosdem nihil integrum, nihil
eastum reperiri aflirmavit.
5.Neque idcirco colligendum est cum peccati ab-
ac generatimdamnasse omniavirtutumopera
ite
quffl extra Ecclesiam ab iliis eduntur; nam laude
oigna ac bona, ut vidimus, expresse docuit, qua ex
Bdei fonte non prodeunt, si omni pravo fine semoto
irtutis motivo producanlur. Solum cum inter
.
paganos aliosque infideles, deficiente recta fide,
aliquie pravua
finis, saltem philautiae vel inanis
gloriae, facillime subrcpat, ipsa bona opcra, qttx fa-
sine bonitate non possumus, vitiari, et eatenus
nec integra, nec casta essc affirmavit, uti eodem
scnsu Augustinus, Prospcraliique Patres tradidere. i i iuliiA9& assignet.Vi tustitsimum autem auctorem
Hinc serm. i de Nalivit. Domini, c. 6, postquam
vitiosa Manichaeorum jejunia reprehendit,auditores
- ad reclam fidem tenendam bortatua csi bac
praesertim ratione, (juiu nihilsine illa sanctum,nihil
eastum cst, nihil visum : justus enim ex fide vioit; ubi
verbi nihil castum indicato sensu intelligenda sunt.
6. Hicautem postremus textus aliam observatio-
nem suppedilat. Dum eniin sine tide nihil sancPum,
ni/ii/i;nmm,tradit infideliumopera quse nuHo pravo
; rum,non 27Junii,utnuncfit, sed 22 Februarii ce-
fine inficerentur, vera sanctitate ac merito eeternae
vit.o vacua innuit. Ita etiam serm. 8, de Quadr. c. I,
S. Pontifexjejunaturos monens, ne ulla infidelitate
poltuantur, banc rationem affert Dicente enim Apo-
: Leonis nostri a3tate,imperantibus Theodosiojuniore
siohfOmne quod non estex fi.de, peccatum est, inutilia
erunt ac vana eorum jejunia, quos illusionibus suis
mendacii pater dccij it,etvera Christicaro non / ascit.
Quibus verbis nomenpmrafiab Apostolo adhibilum,
de operibus generatim inulilibus et vanis, idest me-
rito ac praemioaelernocarenlibns,inlerpretarivide-
(
tur, ut scilicet ea quoque misericordire opera ab m- * sia? veterismonumenta, quae hactenus Jucem vide-
fldelibus edita, complectatur, quae nullo corrupto
finepropter 4ft4 ipsam naturas communionem juvan-
do homini impensa.sna laude non fraudanda, id est
bona, pronuntiaverat serm.7, quaeque pioinde hoc
latiori sensu peccata diciqueunt, quatenussine
fide viva ad sternum praemium oihil proliciunt
undehoc i
rm.7, Bcripsit : Quod non exfidei
adpraemia aeterna nonpervenit.
. Bucherio, quodque iste sua comment. in Victorii
7. Duoitaque virtutum moralium opera S. ponti-
fex in infidehbus atie distinxit. Alia ex objecto qui-
i Martii, non depositio aposlolorum Petri et Pauli,
dem bona, at pravo fine corrupta et mala; alia vero
nullo pravn fine infecta,non tam ex objecto quam ex
flnevirtutis bona, sed merito ffiternae vitae expertia
et inutilia. De primi generis operibus absolute et
gencratim affirmavit, nihit integrum, nihil caslum,
etc.,apud infidelcs reperiri, quia generatim omnia
infidebum bona opera aliquo vitioso fine corrum-
puntur.Opcra vero secundi generis conditionate et
quasi per exccplionem in illis admisit, si ex motivo D cile est mendum irrepsisse. » Hactenus ille, et satis
Virtutis edantur; quod casum possibilem et vafde
ranirn insinuat.
8. Id vero a da iropositionibustamalienum
c-l.quam ah iisdem alienus est S. Augufitinus,qui
de operibus virtutum apud infidt lesnon dissimililer
idit. In libro de Spiritu et Litt., cap. 26, scri-
ptum reliquit -.lnnumero etiam hominum impiorum,
nec Deum verum veraciter colentium qusedam facta vel
vimus, vel audivimus, quae secundum
juslttiae regulam nonsolum non vituperare possumus,
verum etiam merito justeque laudamus. Id convenit
cnni illis Leonis laude sua fraudandd non sunt. Mox
autem subdit: Quamquam si discutias quo finefiant.
!ur,quae jusiitix debitam laudem defen-
a»/ur.QuiLusdum insinual ea juslil
iinc-dWquoprsLVoCine vixinvenlumiri, pl
1
Bane perindc dcpravata in iisdem certo credidil
undealiis in locis virtutum opcra, quoe ab infidelibus
LEONIS MaGINI QBSEhVATlONES. ;)4G
Cum A patranlur, idem Augustinus, aeque aoS. Leo, gcnc-
ratim damnavit ex boIo pravo Bne, quo ea infeota,
raris casibus exceptis, generatim praasumit.
1N BERMONEM LXXXII.
Dc martyrii SS. apostolorum Petri ei PauK. La-
die
terculi Bucheriani tetas atque Prtestantia, ejusque
aucior detegitur. De Kalendario nc testimonio Po-
lemii Sihii.
1. Quesnellus in haec verba Leonis serm. 83 de
Naiali SS. Apostoloium Petri et Pauli c. 1 In dic :
martyrii eorum istam notationem subjocit « Quo :
die, quove mense agonem suum complcverint apo-
sloli Pctrus el Paulus,etquonamsimiliter martyrii
eorum memoria solemni festivitate olimcolercturin
Ecclesia, sunt qui ex hodiernis Ecclesiae fastis et
consuetudine decerni nolint.Nullus enim,inquiunt,
testisest admodum antiquus, qui illum diemm lval.
babemus, Lebnique ipsi aequalem, tjuisolemnitatem
di pcsitionis apoetolorum octavo die ante kalendas
Martias celebratam fuisse commemorat.IsestPole-
meus Silvius, cujus laterculum sacra firofanaque
fosla plura continentem, penes se integrum fuisse
lestatur Joannes Bollandus in pia^fationegeneraliin
Viias sS. cap. h, i; 3 cujus laterculi specimen co-
;
dem loco editum docetnos depositionem aposlolo-
lebratam fuissein EcclesiaRomana.Itaenim habet;
vi ii (kal. Mart.) Depositio SS. Petiu et Pauli. Ro-
mae scripsit, si codici fides, Silvius ille sed et ;
et Valentiniano, Postnumiano et Zenone vv. cc.
coss., itl est, anno Ghristi 448, suumque anno se-
quenti perfecil iaterculum,Asterio consule, hoc cst
anno A'A). Verum difficiJe cst ut propter unicum
incertae fidei codiceniconfraomniaeamusseuKalen-
daria, seu martyrologia, seu alia hujusmodi Eccle-
,
1
runt; qualia suntSacramentarium S. Gregorii Magni,
Ordo Romanus, ipsum S. Hieronymi Lectionarum
omnium antiquissimum in liis enim omnibus ;
SS. Pctri et Pauli depositio scu natale tertia die
ante kalendas Julias assignatur. Immo et in vetu-
stissiinamcinbranaseu martyrologio.quodeschedis
:
Ileriberti Rosweydi Bollandus ipse obtulcrat /Kgidio
Ganonem inseruit, disertis verbis octavo kalendas
sed natale 1'ciri de cathedra legitur;et kalendas m
Julii a8signatur dics martyrii Apostolorum in hunc
modum ni kal. .htlii. Petri in Calacumbas, et Pauli
:
Ostifn.sc. Certe cum isli laterculi invicem de anti-
quitate ccrlcnt, longc major ei fidcs debetur, cui
suffragnntur et anliqua omniaEccIesiffl monumenta
ct auctorum omnium conscnsus, quam altcri, qui
solus novellam suggcrit opinioncm,et in quem fa-
bene. Solum displicet, quod memoratos Polemii
Silvii et Bucherii Jaterculos invicem de antiquitate
certare scripserit nam lalerculus Buchcrii saeculo
:
fere integro Silvii laterculo anterior est.
2. Utautem Bucberiani laterculi ffitas atque prae-
stantiaplaniuspercipiatur,diesquemartyrii SS.apo-
stolorum Pelri et Pauli certior fiat, de ejus auctore
nonnulla exactius animadvertere juverit, quae hac-
tcnus ab aliis observata non vidimus. Duo autem
quod 6Ciamus)codices bune laterculum continent:
aitervetustior,at mutilus, apud Bollandistas cxstat.
E\ hoc Bucheriue mcmoratum laterculum et qua-
tuor alia monurnenta edidit, nimirum Catalogum
praefectorum Urbis, CataJogum Romanorum 49«
pontificum, Fastorum consulanum fragmentum,et
KalendariumRomano-profanum,cuiquatuormenses
desunt. Alter vero recentior, Bed intcgcr inventus
:
est in bibliotheca Caesarea, quo Cuspiniunus usua

5AI 1N SEItMlLXES S. LEONIS MAGNI OBSERVATIONES.
fuerut in GommentariisadCassiodorii Cbronicon,et
exinde ante Bucherium Catalogum praefeotorum I i
bis yulgaverat. Ex hoc autem Lambecius, tom. IV
BiblioLhecu) Cu:sureaj integrum Kalendarium, oL
nostcrcurdinalisNorisms inopere de Epochis Syro-
Macedonum integros lastos publicavit. Novissime
autem Joannes Georgius Ecard, Lom. Corporis
I landistas tom. VI Junii part. n, ubi Kalendarium
Ilistoria? medii a;vi ex eodem codice praeter Kalen-
darium quatuor rcliqua monumenta eodem ordine,
quo proferuntur in manuscripto, ct cum iisdeni
eLiam libcruriorum erroribus accuratissimerecusit.
Ex horum autem quinque decumentorum observa-
tione liquetomnia, imperanteConstantio,fuissecon-
scripta.Nam in Kalendario Ilomano profano nullus
notaturnatalis diesimperatorum quisintposteriores
Constantio; hicautem appellatur titulo, non divi, ut
cieteri jam vita functi, sed domini, quod viventis
indicium est.Fasti consulares etCatalogus praefecto-
rum Urbis desinunt an. 354. Laterculus, qui Buche-
rianus vocari solet, el inscribitur Depositio marly-
rwm ct episcoporum, dum notatdiem obitusetlocum
sepulLur;eRonianoruuiponliIicum,LerminatinJulio,
qui obiit an. 352. Tandcm Catologus summorum
pontificumitaconcIuditurinLiberioJnliisuccessore,
ut notetur quirlem ordinutionis, non autem morlis
ejus dies, quemadmodura in antecessoribus fuerat
desigwatus, qruod oumadhucsuperstitem indicat.Ex
bis autem observationibus unus et idem omnium
ejusmodi monumentorum auclor, et Liberio atque
Gonstantio co<'evus agnoscitur. Ex Kalendario vcro
prefano auctoris nomen cruilur, nimirum Furius
Dionysius Philocalus. Gum porro omnia at sacra et
proiana quse in his monumentis notantur Romana
sinL,cL peculiaribus ac mtnutissimis etiamltomana!
urbis et Ecelesia? notitiis refertu, hunc Philocalum
Romaj has notitias didicisse etscripsisseexploratum
videtur,quod adfidem his documentisconciliandam
plurimum conlerL
3. Practereuin rempr;esentemdissimulandumnon
est Iaterculi Bucheriani integrum textum esse his
vcrbis expressum ; m
kal. JuL Petri in Catacumbax,
et Panli Osliense Titsco et Bassoconss. Ex hac uutem
CuLucumbarum etconsulatus notatione diem alicu-
jus translationis potius quam mortis hoc laterculo
designatum quidum suspicati sunt. Athanc dilticul-
cutem in se Philocalus solvitcx duobusaliis opuscu-
lis, in quibus dies martyrii SS. apostolorum Petri et
Pauli signatur m kal. Julias, nimirum in Catalogo
Romanorum pontificum his verbis. Passusest(S. Pe-
trus) cum Paulo d. mkal. Jul., pag. 26 editionis
Eccardi et in Fastis consularibus pag. 10
:
Nerone Csssare, Vctere. Hoc cons. passi sunt Petrus ct
: &m
Paulus ni kal. Jul. Verba passus et passi simt dicm
profecto mortis exprei-se indicant.Itaque si uno la-
terculo, uti vocari solet, Bucheriano separatim ab
aliis opusculisconsiderato exconsulatus prsesertim
addilione dubitari poterat, non ibidcm cx auctoris
mente translutinnis dies designetur polius quam
morLis, cerle ex collatione e^sdem laterculi cum
aliisduobusejusdem auctoris opTisculisdubiumesse
nequit quin in eo auctor ajque ac m istis indicare
voluerit martyrii diem, cum quo forte otiam trans-
latio aut aliud faotum nobis ignotum et consulatu
Tusci ac Bassi denotatum concurrerit. Hasc i\r au-
ctore et sensu laterculi Bucheriani,
4. PorroSilviumauctorcmalteriusKalcndurii pro-
fani Gallum scriptorem fuisse,non ex eo solum co-
gnoscilur quod suum opuscuhmi dicavit Eucherio
e[>iscopo,qui LugdunensiLcclesi;eprad'uil, ul videre
est upud Bollandum tom. I Januarii, in preafatione
o.4,|3,verum etiam colligitur ex Vita S. Hilarii
Arelatensis, in quaSilvius interaliosscriptores ejus-
dem Hilarii concionantis additores recensetur": et
hincetiam auctor Chronioi Prosperi Tironis nomine
editi, quiGallua item esl auctor, ad ann. 139 memo-
rateunidem scriptorem Silvium ab aliis preatermis-
8um,eoquodsibiin Gullia notus fuerat. Hujus au-
1
i4S
s '' vn Kalendarium non sacrnm, sed profunum
l,,|n '
A
ilios laterculos habuisse, ex quibua
excerperet,et suo stylo alia fusius exposuisse, alia
mutasse vel addidisse, Boilandus in praefatione 1.
ostendit. Inter profana autem paucissima
festa obiter ibidemnotantur, ut videre est apud Bol-
integrum Silvii editum fuiL. In'er h;cc autem festa
notabile esl festum S.Vincentii martyris xi kal.Fe-
bruarii, quod tum apud Romanos noncelebrabatur,
etsimiliter festum Machaba-orumkal. Augusti, quod
setate eadcm Leoni coajvalloma? co?ptum non fuisse
ostendimus in admonitione prajmissa serm. 18 Ap-
pendicis.Romae vero hoc Kalendarium scriptum, ut
Quesnellusindicat, nuspiamapparetexcodice.Immo
cx notatione ipsa depositionis SS. apostolorum vm
kal.Martias,cui tria monumenta FuriiPhilocalicum
caeterisomnibus ecclesiasticis documentisrcfragan-
tur, illud Kalendarium Romae scribi non potulsse
t* iiquet idquemulto manifestius evincit antiquissi
:
mumsacramentariumRoimunurn Leonisnomineedi-
tum et recudendum nobis tom. If,quod Leoniset
;i
ipsius Silvii actatem redolens (uti eodem volumine
ostendetur) diem martyrii eorumdem apostolorum
rnense Junio.et octavam mense Julio, tunc celebra-
tum exhibet. Quin ex ipso Leonc idipsum colligere
enim serm. 85 habito in octavaipsorum cap.
licet. Is
1indicat in dic festivitatis eorurndem liberatam
fuisse Romam a 408
Vandalis. Haecaulem liberatio
cum inciderit in diem 29 Junii, utin adrnonitione ad
eumdcm sermonemconstilnimus, eiclemquoquediei
eam festivitatem,ac proinde diem martyrii, fuisse as-
criptum intelligimus.Probabilius igitur est Silvium
scribentem in Calliis,Romanorumque festorum mi-
nus peritum, qui in allegato Prosperi Tironis Chro-
nico turbatas admodum mentis dicitur, per errorem
die viii l.itt. Martias notasse depositionem SS. Petri
ot Pauli pro Natali S. Petri de Cathedra, quod huic
die in Philocali laterculo ascribitur. Forte cum fe-
stum Cathedrae S. Petri xviii kal. Februarius apud
Gallos celebratum vidcret, eodem die Romanos eam
festivilatem tunc celebrasse exislimavit, ac propter-
ea festumvm kal. Martiasin aliquibus documentis
Bucheriano similibus notatam, non cathcdi\T, sed
depositionis diem opinatus esl. Ra sublala prorsufl
videturhac in re Silvii auctoritas, quaj una univer-
sis criLicis negotium facescebat.
IN SERMONEM XC.
(Juiil dc duobus amoribus, Dei
docuerit. Quesnelli poslilla excu^sa.
et mundi, S. Leo
l.Celeberrimus est Leonis lextus dc duobusamo-
rilms Dci et mundi, his vcrbisexpressus serm.ode
Jejunio septimi mensisc. DuonamqucamoressuM
'3
:
e.x quibus omncs prodeunt voluntates, ita divers.v qua-
litatibus, sicid dividuntur auctoribus. liationalis enim
animus, tjtti sine dilectione essc non potcst,aut l>
amator,aut mundi. HisverbisQuesnellushanc poslil-
lamaffixit Quidquid ex amorc Dci non cst. cx amorc
:
est mundi, et ideo peccatum. Cnmxero ha^c sententia
ad propositiones Baii Quesnelliquedamnatasreferri
possit (unde hic maxime S. pontiiicistcxtus a Baianifl
el Quesnellianisingeritur), quid in proscriptis theai-
bus damnatum sit, et quantum a damnato sensu ab-
sint Leonis verbu, accuratius explicandum est.
•l!>i> ^ I.Proponuniuv damnatx propositiones de du-
jilici amore, et quid in iis proscriptum fuerit expo'
nitur.
2. Inter Buianas prop. 38 est hujusmodi: Ooitiis
amor creatura' aut vitiosacst capidilas quamundus
diligilur,quxaJoanneprohibetur,aut laudabilisUt*
clmritas ijtta per Spiritum sanetum in eorde diffusa
Deusamattir.YA prop. 40: Inomnibussuisactibv s
catorservitdominanticupidi/ati.lnlorQuesneUi&oaB
prop. ii: yonsunt nisi duo amorcs, undc volitiones
»49 l.\ SERMONES S. LEONIS MAGNl OBSERVATlONES. .,;,..

•t actUmes omnes nostrx nascuntur amor lk-i. qui

: \ rum propositionum sensibusabsitLconismensatque
tmnia agitpropter Deum,quemque Deus remuneratur; doctrina; quem sil sibimetipsi contrariumnoliscom-
Uamorquonosipsos ac mundumdiligimus, qui quod minisci, teslimonium prassentis sermonis 90 proscri-
m referendum est non refert, et propter hoc piis thesibus favere dici non potest.
ipsumjUmalus. El prop. 15 Atnore Dei in eordepec-
:

tatorii non amplius regnante, necesse esi ut in eo car-

501 §11. Qux sit propria Leonini textus sententia
serm. 90.
nalis regnet cupiditas,omnesque actiones ejuscorrum-
pai. De amore regnante in corde hominum hic sermo 6. Non desunt sane qui amorem Dei aS. pontifice
est, etitaomnes actus ex regnante amore provenire late sumptum existimant pro quolibet amorevirtu-
traduntur, ut ipsi actus virtutum in pcccatoribus.in amorein mundi pro quolibetvitiorum amore.
tuin.ct
quibus iioii Dei, sed mundi amor regnat, hoc aniorc Sicul enim omnisamor vitiomm apte refertur ad
infecti peccata esse debeant unde est alia Baiipro-
: amorem mundi, quatenus mundus vitia amatctfo-
Omne quod agitpeccator vel servus peccati vet, itaad Dei amorem referri late potcst amor om-
pct catum est. nium virtutum,quatenus Deum omnesvirtutes amat
3. Haec quam falsa el absurda sint nemo non videt. ac prascipit. Immo cum omnis virtus sit justitia ct
Sicut enimjusti, in quibus regnat amor Dei, edere ventas uti saepius in sacra Scriptura appellatur,
queunt.et identidem etiam edunt nonnullns actus Deus autem justiiia ac veritas sit, Deum tatosensu
leviter malos, non quidem ex amore mundi in ipsis amare dici potest, qui virtutes ex proprio ipsarum
dominante, qui cum cbaritate Dci babitualiet inju- motivo, nulla prava cupiditate intermixta, diligit.
stie regnante componi nequit, sed ex aliquo leviori n lu hanc sententiam S. pontificem aliquando Dei
et irrepente amore mundi, ex. gr., inanis glorioo, amorcm sumpsisse pro amore cujusvisvirtutiscol-
gulae, etc.,quo nec cupiditas in iisdem dominatur, ligi potesl ex illisscrm.95. c. 6 Nihil aliudest di-
:

oechabitualis Deiamorexpellitur,itaapeccatoribus, litjt re Deumquaman arejvstitiam. Ita ergoquiquam-

in quibus regnat mundi amor, produci possunt qui- libel virtutem amat, cum amet justitiam, ex hoc
dam actus honi ex ainore aliquo virtutis, ex. gr., principio Leonis Deum pariter diligit. Quiveroaii-
Bdei, spei, misericordise, orationis, etc, qui hcet quem actumvirtutisexercetexmotivovirtutis, ipsam
iiDii sit ille amor Dei quo regnans mundi amorexpel- virlutem amet necesse est. In hac vero hypothcsi de
latur, tanien non csl amor mundi, nec ad amorem duplici Dei et mundi amore, ad quorum alterum
inundi referri potest. Hac de causa Tridentina syno- omnes actus voluntatis rcterendi sint,satiusprocul
can. 7, Lutheranorum dogmadicentium
. dubib est actus virtutummoralium, qui expurovir-
omnia opera quae justificatiouerr. praecedunl esse tutis motivo eduntur, ad Dei amorem latesumptum
peccata, anatbcmate perculit Si quis dixerit opera
: referre, quam ad amorem mundi. Ad Dei enim amo-
tmnia qux ante juslificationem jiunt vereessepeccata... rem quatenus revocari queant saltem late exindica-
anathemasit. Damnatum ergo cst dicere onmia opera ta ratione explicariet intelligi potest; quatenus vero
qua; non prodeunt a charitate Dei regnante in eorde referanturad amorem mundi,qui posilusin maligno,
hominum pertinere ad e1 concupiscentiam vitiorum, ut innuimus,non autem virtutum amator
mundi, acproinde essepeccata; quod tamen postilla est atque suasor, et ita sane rcferantur ut qui virtu-
Quesnelli superius descripta indicat. tcs amal ac exercet ex molivo virtulis, eas exmundi
4. Quod si quis nonnullas ex damnatis 500 tlie- p amore diligere et cxercere dicendus sit, nemo sana?
sibus ita emollire studeal ul non de regnante Dei ^ ii cntis intelliget.
amore in illis sermo sit, sed dfi amore Dei latius 7 Sed aliud est hanc hypothesim a damnatis t;ie-
sumpto.quo opera referantarin Deum, damnatum sibus abesse, aliud vero Leonis verba, quae nunc ex-
pariter est dicere omnes actus virtutis,quantumvis pendimus, hoc sensu accipienda esse. Quoj porro
bonos, si hoc am< rc non referantur in Deum,essc sententia iisdem verbis proprie subsit, facileperspi-
ta,utinnuit postrema pars Quesnellianae thesis cies si duas observationes praemittas. Prima, S. ponti-
M.Nam ul praescmdamus a celebri inter theologos licem scrihere duos amores esse c.r quibus omnes
quaastione de relatione operum in Deum,ccrtum per prodeunt voluntates, non vero cx quibus omnes yro
omnes catholicos est virtutum moralium opera, ne- dcunt voluntatis actus ac propterea de ipsis voluntu-
;

durn a peccatoribus,sed abinfideHbus etiam peracta tibus, non autemdesingulisvoluntalisactihusloqui-

ex molivn \ irtutis, per se, seu saltem ex offtcio, ut
aiunt,esse bona, tametsinon referanturin Deum
nam per eos pariter, qui relationis debitum severius
propugnant, haec omissio bonum opus in se non vi-
aliundc omitlentem contaminat.
l
5 Certe S. Lco ab utroque pravo sensu remotis-
simus est Etenim serm. 48, de Quadrag. 10, c. 3.
in peccatoribus Christiams, in quibus mundi amor
dominatur, et fidem rectam et alia virtutum mora-
liiim opera inveniri posse fatetur; et solum
tur. llinc autem dum eas voluntatcs pronuntiat ita
: qualitatibus diversas, sicut dividuntur auctoribus,sexi
amoribus, indicat voluntates diversas, id est bonas
vel malas, prout diverso amore inter se discrepant
ac dividuntur. Secunda, duos amores 502 hic ac-
cipi non <]c qunlibet Dei amorc vel mundi, sed de
amore regnante in voluntatc hominis, ex eo liquet
quod desolo ejusmodi amore verficari queat homi-
nemconstitui vel Dei amatorem, seujustum,velm«w-
ea ex D di, seu peccatorcm undc ctiam inilio capitis se-
:

i charitatis saltem habitualis fructu aeterno quentis Auctor dixit Hic (Dei) affectus, quo amor
:

vacua testatur. Quamvis enim, inquit, h\agnum sit tcrrcnits exeluditur <|iue dc amore Dei dominantc
;

fidem rectam sanamque doctrinam, ei multa vera sunt. Id confirmant multo luculentiusilla quae
ligna sit eircumcisio gulx, lenitas mansuetudi- mox subjecit Et ideo setemis bonis inseparabiliter
:

nis,puritas castitatis, nudxtamen sunt qmnes sinecha-
ritaite virtutes,nec polest dici in qualibet morum excel-
lentia fructuosum, quod non dilectionispartusediderit.
!iii. 'i'i. deQuadrag. 7, c. 3, loquens de
operibus niisericordiae qi fldei procedunt
fonte, ac proinde ab ipsis infidelibus eduntur, qui
Deum ignorantes nihil in ipsum referebant, ea laude
\ua fraudanda non esse, ab prninde bonaasseruit, si
'x mptivo miserationis nullo intermixto pravo (ine
•roducantur, et solum ea peccota fere esse docuit,
io quod non c\ motivo virtutis, aed m philautia?,
nnnisgloriaj.autalio corruptofineeaplerumque ab
nfidehbus edita praesumpsit; dequo videobserva-
ionem in serm. 79. En igitur quatitum a damnalu-
inhuErenaum quae amorem ultimi finis praedominan-
tem significant ),temporalibus autem transeunter uten-
iluni, nnn 1'ruendum, ncc inhaerendum tamquam ul-
limo lini.
8. Ilis praemissis enapertus etgenuinus Auctoris
sensus. Ditn amores sunt, ex quibus omnes prodeunt
voluntates,ita diversse bonitatis, vel maliti.-c qualita-
tibuSjSicut dividuntur auctoribUi.QutB nimirum affi-
ciuntur Dei amore,adeou1 Deum prae omnibus dili-
gant,e1 homoexinde Oeiamator sit, seu incharitate
Dei. sunl voluntates bonae; malae vero illae sunt, in
quibus mundi amor ita dominatur, uf bomo, Dei
charitate exclusa, mundi amator constituatur. Cum-
quc rationalis anitnus sine dilectione in partem altc-
*5i PHjEFATIO IN LPiSTuLAS S. LEONIS MAGNL .,.,2

rarn praevalente esse non possit, idcireo aut Deiama- .\ nonDeumpotiusquam creaturas diligunt,nonf;
tore&t, aut murtdi; ct omncs voluntafee proinde bonae dei linanl a 503
perversis ipsarum illecebris, et
vol malae, ita diversx sunt tyuaUlatibus, sicut div lun- facillime peccant. Haec tota Leonis sententia est.

tur auctoribus. Hicobviua verborum sensus ost de
omnibus voluntatibusexamorepraedominantebopis
vel malis. Quis ergonon vidcat (|uam perperam ejus
verba trahantur ad omnes ct sicgulog yoluntatis
actus, ac si Loo docucrit actus omnes ct singulos ex
alterutro illo amorc prodire.ita ut quicumque actus
non sunt ox amoro Dei, sint ex amore mundi, ot
ideo peccata, ut Quesnelli postilla insinuat et hac
Num voro bio Doi amor, sine quod abejusmodiblan-
ditiis ot illicito croaturarurn amore non facile decli-
natur, solus ab hoc intcrdicto affectu retrahat, non
Leo, sed Quesnellus aflirmat;cum tarnen certum sit
homines a pecoatis retrahi (licet non ita facilej etiarn
timorc, illo proosertim gchcnn.-c tirnore atque pcona-
rum, dolorcm de peccatis ingerente, quem Dei dono
;
ct Spiritus sancti impulsu cononpturn, non solum co-

rationc peccata accusandasinloa ipsa virtutumope- hibere rnanum ab opere illicito, sed ipsam etiam
ra, quae S.poutifox in peccatoribus vcl etiam in in- voluntatcm peccandi excludere, satisaperte colligitur
fidelibusnon mala, sod bonaesse professus est? cx Tridentina 504 synodo sess. 14, cap. 4. Hic sane
timoreehennse.in quam non tam operequamaffectu
§ III. Alia Quesnelli poslilla in eumdem sermonem 90 pravo incurritur,ad excludondum etopus et omnem
expenditur.
affcctumpeccandi (uti ad elfugiendamgehennamne-
9. Hoc oodem sormonc, cap. 3, S. Lco scribit : cessc cst) per se impellere a" movere debct. Quod
Quod despecie, de copia, de varietale creaturarum) monendum fuit, ne fcrte subrepat inter caetera?
blanditur,non tacile declinatur,nisi in illa visibilium n Quesnelliana propositio 61, damnatain constitutione
piilchritudine Creator votius quam cfeatura diligatur. Unigenitus Timor non nui mnuum cohibet, cor autem
:

Qucsnellus in haecverbaad marginem notavit:So/iw tamdiu peccato addicitur, quamdiu ab amore justitije
Dei iiHior a creaturse amore rctrahit.V\(]er\,e\ colla- iioii ducitur.Sed bacde renostrum non est hocloco

tioueminus rectum interpretem ? Non facile declina- disserere solam enim Leonis sontentiam a Ques-
;

tur, inquit Leo qui cnim in crcaturarum amore

:
nelli interprctationo alicnam ostendere propositum
sistunt, et in earum pulchritudine, copia,varietate fuit.

SANCTl

P.OMANI POiNTIFICIS

OPERUM GENUINOKUfc
PARS ALTERA
CONTINENS

S PATRIS EPISTOLAS.

PR/EFATIO .

De mss. codicibus, qui in emendandis e(tistolts asui fuere.

§ 1. Distiuctio collectionum manuscriptarum qu88 Leonis epistolas contiuent.

1. Tria distinguenda sunt genera codicum in quibus Leonis epis^olae oontinentur. Primum genus sunt
collectionesgeneralcscanonum ct constitufionum Romanorum pontifieum.in quibus aliquotintegraeLeonis
cpistohe descripta>. fuere. Alterum sunt collectionos particulares seu quarumdam Ecclesiarum, seu epistola-
rum solius Leonis, qua? ex vctusiis, vcl etiam primaevis exemplaribus olim compactae, antiquissimam ori-
ginem praeseferunt. Tertium sunt collectioncsparticulares epistolarum S. Leonis,sed recentiores, quae ni-
mirum ex primi generis collectionibus in partem maximam profluunt.
2. Sicut nulla exstat Lconi coajva aut suppar omnium ejus sermonum collectio, ut in proefatione ad Ser-
mones animadvcrtimus, ita nullam quoque coaevam, autsupparem omnium epistolarum ojus collectionem
factam fuisse,nobis certissimum est.IIincin editioncm Lconis nullum codicem invenire aut sperare lieet,
qui omnes ejus epistolas ppeferat; nequcenimolimomnes perinde luerunt in unum corpus,aut regestuiBi
uti vocant, collect;o,ut S. Gregorii Magni opistolis evcnit. Initio quidcm omnes collocatas fuisse et custo-
ditas quam diligentissime in scrwtwseu arcln'vosed\s apostolioae inter oaeteras eonstitutiones aliorum poati
iicum, vetusta consuctudo Romanee Eoolesiae suadet, de qua legi potesl P. Goustantius in praefatione M
Epistolas Romanorum ponLificum n. 44 ct seqq.Enimvero auctor Pontiiicalis Romani, quiAaastasii Biblio-
 IM!.l.F\T!n m EPISTOLAS S. LBONIS MAiiM.
irii nomine appellarisolet, etLeonisvitam
scripsitscrins saeculovm, haecdeejusdemepistolistradit:

Uem twehiepiscopusmullas epistolasfidei misit, qus" Itodie archivo Ecclvsiae Womanscrccon-

beatissimus \.<'o

ttH&tenentur. HkfirmoxitfrcquentersuisepistoiissynodumChatcedoncnsem. JdMartianum Augustummislt

epistotasxn,adLeonem Augustumepistolasxmjad Flavianum episcopumepistolas \%t adepiscoposperOrieri-
icm epistalasxnu, per quasfidem synodiconfirmavit.Vi&es archivum apostolicumhoc quoque temporealle-
n quo Leonis cpisto!;c servabantur ct licct memorentur sohe epistohc pro catholica fidecontra Euty-
.
;

chianam baeresim scriptae, plurcs tamen quam quae ad nnspcrvenerunt, in co archivo tum cxstitissecogno-
Bcimus ; neque enim epistolse quos exstani ad Leonem Augustum sunt xiu, ad Flavianum ix.
3. At cum collectiones generalesepistolarum Homanorum pontificum a privatis hominibus
canonum ct

olim composita; in privatum usum, ita propagari et obtinere coeperunt, ut iidcm ltomani antistites epistolas
deccssonun saepius non ex apostolicis scriniis, scd cx iis collcetionibus sumerent;tuncfaclum est utcarum-
demcpistolarum autographaexemplaria,quae crant in apostolico archivo, scnsim neglccta, tcmporum vicis-

situdinibus interciderint, acpropterea antiquae istaB gcnerales collcctioncs sint vctustiores ac celebriores
fontes ex qutbus antiquiorum pontificum eonstitutiones accepimus, adeo ut non aliae quorumdamRomano-
rfun antistilum epistokc ad nos pervenarint, oisi quae ejusinodi collectionibus conscrvataj fuerunt. De his
collectionibus, et de m>s. rodicibus, qui eascomplectuntUr,fnsius agendum crit ih tractatu quemtomo ter-
tioinsertum repcrics.
i Xune de solis epistolis Leonis acturi, ca lantuin debemuscxpendcrc qua? in iisdem collectionibus ad
easdemepistolaspertinent : id interim praemonentes,quodex dictissequitur, basvetustasgencralescollectio-
nes habcndas esse veluti originarios fontes, ad quos epistolarum cditio rcvocanda erit. Inter fontes vero
paii ratione originatios censendae Bunt etiam nonnullac antiquaecollectiones particulares sive quarumdam
Ecclesiarum, siv e epistolarum Leonis,quee cum ex laudatis generalibus collectionibus sumptse non fuerint,
cx primaevis Leonis exemplaribus prodiere.
5. Collectiones autem, quae ita solas Leonis epistolas exhibent, ut maximam saltem istarum partem ex
antecedentibus colleclionibus evidcnter sumpserint, posteriores noscuntur, et eatenus originariae dici ne-
queunt, nec.tales ut antiquioribus, ex quibuS derivatae fuerunt, pradercndassint. Utiletamen fuit istarum
codices pariter conferrc; qiuc enim provenerunt exemendatioribus manuscriptis antiquarum collectionum,
leetiones meliores etemendationes non contemnendas identidem praebuere. Quaedam etiam ex his epistolaa
continent, quaecum in antiquis notis colleclionibus non inveniantur, sumptae fuere ex aliis antiquis colle-
ctionibusplane ignotis unde in hac parte pro originariis haberi debent. Ilaic generaliscollectionum distin-
:

clio praemittenda fuit, ut non omnes quaemox indicabuntur aequeaestimentur et quae originariae et anti- ;

qu r, quae vero recentiores et profeclitke sunt, discernautur, quod ad eorum usum in recolcndis epistolis
recte instituendum, et ad alia inulta, quaesuis locis aperientur, utiliter cognoscenda, maxime necessarium
eatperti sumus.

6. Collectiones autem manuscriptae epistolarum S. Leonis nobis adhuccognitac sunt quatuor et viginti.

Exhisxju ad collectiones antiquas gcncralcsrcferunlur, sex ad antiquis particulares, quinque vero sunt
collectiones recentiores ejusdcm pontificis peculiarcs. Qucmadmodum vero hae singulae inter se epistola-
rum numero, ordine, aliis(|ue characteribus discrepantesdiversam originem produnt, ita omnes cujusque
colfoctionis codicesadeo plerumque ipsis lectionibus congruunt, ut (quod in prafatione ad Sermones de
iisdem BermOnibus monuimus) supervacancum pleriimque silpluresconsulere, majoremqueutilitatem refe-
rat qui duos aut tres diversarum collectionum mss. Hbros, quam qui permultos unius collcctionis evolverit.
Nunc de singulis peculiaria, quoad Leonis cpistulas nam caetera quae ad generalium collcctionum intimam
;

cognitioncm spectant, in tractatu quem tomo tertio inseremus exponcnda remittimus.

§ II. De ms. Vaticano Reginaj Suecia^ collectionis primae.

7. Prima gencralis collcctio omnium, ut credimus, antiquissima, el hactenus ignota, invcnitur in codice
Vaticano Reginae Succiae 1997, Octo Leonis epistolas exhibet : I, Ilustico in nosfra editione epist. 167; II,

episcopisMauritaniae epist. 12; III, Flavianojepist. 28; IV. Turribio epist. 15 ; V, Siculis epist. 16; VI,
Niceta: epist. 159 ; VII, Aquileiensi episcopo cpist. I ; VIII, Scptimo epist. 2.

§ III. De collectiono secunda.

8. lluic collcctioni Vaticano Regiac, in qua Catalogus Romanorum pontificum dcsinitin Ilormisda, subji-

cimus aliam quae catalogum praefert in Vigilio desincntem, et contineturin ms. Corbciensi venerandae anti-
ilis in bibliotheca S. Germani a Pratis PP. Benedietinorum Parisiensium, unde Corbcicnsis collectio a

'antio appellatur. Licet nullum hujus collectionis codicem nactisimus, cum tamen Quesnellus ea usus
sit, et mcmoratum codicem indicet, quoties sivein variantibus, sive in nofis Corbcionscm ms. laudat, ut ex

X')tiliamanuscriptorum ab codern dcsrripta manifestum est, oinitli a nobis non poterat, cum praesertim
etiam nos exQuesnello cam idenlidcm memoraturi simus. IMures Lconis epistolac in ea leguntur. Cum P.
Coustantius, qui de taminsigni collcctione pluribus agit in prsefatione ad EpistolasRomanorumPontificum,
num. 61, distinctum earumdem epistolarum catalogum non pro2beat, cxactum numerum et ordinem agno-
Patkol. LIV. 18
 ;

PFLEFATIO IN EPISTOLAS S. LEOXIS MAGNJ. 35G

355
sccre nequivimus. Ex iis tamcn, quai tum ab codcm Constantio tum a Quesncllo indicantur,certum fit in eo
ms. contineri epistolas sequcntcs, quasdeficicntc ordine codicisjuxtaeditionis nostrae scriem allegamus :

V, Turribio
I,Campanis epist. 4 II, Italis epist. 7 ; III, Viennensibus epist. 10; IV, Anastasio epist. 14;
;

Theodosio epist. 29; IX, Pul-

cpist. 15; VI, Flaviani ad Leonem epist. 22; VII, Flavianocpist. 28; VIII.
Constantinopolilanis epist. 50 XII, liavennio et Gallis epist. 103;
cheriae epist. 31 ; X, Juliano cpist. 35 XI, ;
;

XIII, Juvenali epist. 139; XIV, Leoni Augusto epist. 105. Qucsnellus notaprima in epist. X, ad episcopos

provinciae, Viennensis Thuaneum codicem allegat, qui hujus collcctionis esse videtur. De hoc enim inquit
Qui Corbeiensi ita similisesl,utex eo transcriptumcumcxistimcm.Thuaneum primum in postillisetnotis
appellare solet, et una cum Corbeiensi identidem citat, quod similes lectiones utrique praslerant.

§ IV. De mss. tertiae collectionis.

9. Tertiolocoaliamignotam, atvetustissimam etpraastantemcollectionem ponimus, quaeexstatin duobus

perantiquis codicibus Barberino 2888 et Vaticano 1342. Sex et decem Leonis epistolas complectitur ordine
sequenti L Anastasio epist. 14; II, Rustico opist. 107; III, Siculis cpist, 10; IV, Arjuileicnsi epist. 1
:
V, ;

Mauris epist. 12 VI, Nicetae epist. 159;

; VII,Dioscoroepist.9 ;
VIII, Juvenali epist. 139 IX, Leoni Au- ;

guslocpist. 145; X, Maxirno epist. 119; XI, Flaviano epist 23 XII, Flaviani ad Leoncm epist. 22; XIII, ;

Eutycheti epist. 20; XIV, Flaviano epist. 28 XV, Leoni Auguslo epist. 165; XVI, Anatolio Constantino-
;

politano cpist. 80.

§ V.De codicibus collectionis quartae.

Quarta collectio est in antiquo codicecapituliLucensis.cujus descriptioncm accuratissimam debemus

10.
P. Joanni Dominico Mansi in opusculo de cclebricodice sxculo Caroli Magniscripto, quodeditum leges tom.
XLV Opusculorum P. Calogera. Eadem collectio exstat quoque in ms. codice olim Colbertino 784, qui ab
Antelmio et Pagio maximc commendatur, nec non a P. Coustantio, qui hanc collectionem Italicam agnovit,
fusiusque describit in saepius laudata praefat. n. 89. Quatuor tantnm Leonis epistolas praebuit, quarum va-
riantes ex Lucensi codice memoratus P. Mansi ad nos perhumaniter misit. Epistolae autem hoc ordine de-
scribuntur I, Rustico epist. 107 II, Mauris epist. 12 III, Aquiltiensi epist. 1 IV, Septimo epist. 2.
: : ; ;

§ VI. De collectione quinta, Quesnelliana, ejusdemque codicibus.

11. Quintam collectionem Quesncllianamvocamus; est enimillaquam Quesnellus edidit cum titulo ab
eodem perperam praefixo Codexcanonu.net constitutionum EcclcsixRomanoc. Hanc collectionem claudunt
:

Leonis epistolae duae supra trigintahoc ordine I. Leoni Augusto epist. nostrae editionis 165; II, Juvenali
:

Hierosolymitano epist. 139 111 Flaviano Gonstantinopolitano epist. 28 IV, Theodoro Forojuliensi in Gallia
; ;

episcopo epist. 108 V, Turbio (sic) id estTurribio Asturicensi epist. 10 VI, Rustico Xarbonens epist. 107
; ;
;

VII, Anastasio Thessalonicensi epist. 1 4: VIII, Nicet;e Aquileiensi epist. 159 IX, Januario Aquileiensi epist. ;

18 X, episcopisCampanio3,PicenietTusciae epist. 4 XI, episcopis Italiae epist. 7; XII, episcopis Siculis.

;
;

epist. 10 ;
XIII, Pulcheriae Augustae epist. 31 epist. 59; XV, Palaestinis epist.
; XIV, Constantinopolitanis
124 XVI,;
Aquileiensi episcopo epist. 1 XVII, Septimo Altinensi episcopo
;
epist. 2 XVIII, episcopis Mau- ;

ritaniae epist.12 XIX. synodo Ephesinac epist. 33

;
XX, Theodosio Augusto epist. 44 XXI, Pulcheriae Au-
: ;

gustoeepist. 45; XXII, Juliano Coensi episcopo epist 25 XXIII, Theodosio Augusto epist 29; XXIV, UaJ ;

cianoAugusto epist. 104; XXV, Anatolio Constantinopolitano epist. 100; XXVI, synodo ChalcedoneoB
epist. 114 XXVII, Anatolio Constantinopolitano epist. U5
;
XXVIII, Leoni Augusto epist. 102; XXIX, ;

Anatolio epist. 103; XXX, eidcm epist. 135; XXXI synodo Chalcedonensi epist. 93; XXXtl, Doro Bene-
ventano epist. 19. Has praeceduntin pluribus codicibus tresaliae aliorum opistolae ad Leonem, qua? inter
Leoninas edentur Euscbii et synodiMediolanensisin nostra editione epist. 97; II Ravenii aliorumque
; I,

episcoporum Galliae epist. 99 III, tandem Geretii, Salonii, et Verani eriscoporum Gallorum epist. 8.
;
•

12. Aliquothujuscollectioniscodicesvalde praestantessatis cognoti in Gallicanis bibliothecis inveniuntur.

Quosnellus licet in edenda hac collcctione usus sit ms. Oxoniensi, multo recenliori et non parum mendoso,

in emendandis tamenLeoninisepistolispotissimumadhibuitaliosduosinsigncs ejusdem collcetionis codices

Gallicanos nimirum Thuaneum postea Colbertinum 932, qui novissimc in bibliothecam Regiam transivit,
etTrecopithaeanum, qui in TrecensibibliothecaPP.Oratoriicustoditur.HincexQuesnellinotationibushujJ
collectionis lectiones colligi satis tute potuisscnt. Ut autem ex. novo aliquo et insigni hujus collectionis
manuscripto aliquid praecipuum huic editioni accederct,cum nullum exemplar Romaa aut alibi iu Italia re-
perire licucrit, in Germaniam diligentiam protendentes, inveniraus vetustissiraum exemplar bibliotheod
CaesareaeVindcboncnsis 39, ejusque diligentissimam collationem aliquot locisemendandisutilem procura-
vimus.Aliusejusrlcm Caesareae bibliothecasoodexantiquus.sedpraBcedenti aliquantorecentior,signatus num.
42, hanceamdemcollectionem nonnullis insertis additamentis exhibet nam in Leone alias epistolas vigintj :

addititias recepit ex collectione Hispanica, seu Isidoriana, de quibus jostca num. 17 ct 2\ erit sermo.
Thuaneum quoque codicem aliquot additamenta recepisse ipse Quesnellus in praefatione gcnerali indicavit,
in quam confer nostram annot. 9. [Col.il, n. a.)
13. Antcquam udalia progrcdimur,animadvertendum hic estquatuor c.\ memoratis quinque colloctioni-
 ;

PR.EFATIO IN EPISTOLAS S. LEONIS MAGNI. 888

bos, qu» praferunf Lconis epietolam 167 adRustioum,eamdescriberecum InquisitionibusipsfusRustici,

quffiad probe intelligendaa S. pontifiois responsiones necessariae sunt. Hinc autem in editionem nostram
Ik-ccollectioncs noseunlur praeferendae collectioni Dionysii, qui cum ex sua methodo Inquisitionibus tilulos
supposuerit.eam epistolam nec omninointegram aec talem ediditqualisaLeonecum Inquisitionibusscripta
'uit.Hinc eliam agnoscimus harum colloclionuin originem a Dyonisio peti non posse,sed abcxcmplaribus
antiquioribus atque sinceris.

§ VII. De collectione sexta Dionysii F.xigui, et de collectione Cresconii.

1 1. Sexta collectio est Dionysiana. In hac uti a Dionysio Exiguo sub Hormisdae tempora lucubratafuit)
septem tantum Leonis epistolae recensentur, nimirum : I. Gampanis epistola nostrac editionis k : II, Italis
epistola 7 : III. Siculis epist. 16 : IV, Januario Aquileionsi epist. 18 ; V, Rustico Narbonensi epist. 107; VI,
Anastasio Thessalonicensi epist. 14 ;VII, Nicetse Aquileiensi epist. 159. Alia Leonis epistola ad episcopos
Mauros,qu.-e in vulgatis Dionysii lcgitur, posterioribus additamentis tribucnda est,ut suolocovidebimus.
Hujuscollcctionis mss. libri qui additamentis insortiscarcant,adeo rari sunt.ut duo tantum hactenus nomi-
nectur, Vaticanus ct Regius Parisiensis. Inter hos maxime commondalur Vaticanus 5845, quem diligenter
contulimus.
15. Cum vero purae Dionysianae manuscriplis usus sit Cresconius Africanus, qui totam Dionysii collectio-
nem distributam suooperi inseruit,codices Cresconiani propurisDionysianis haberiqueunt.
in certos titulos

Plures Romae vidimus Vallicell. XVIII. Vat. 1347, \'at. Reginae 819, Vat. Palat. 579. Sed prtecipue contu-
lirnus ms. capituli Voronensis 60, qui liber saeculo VIII charactere papiraceo scriptus fuit.

\ VIII. De in?s. collectiouis scptimao Hadrianeae.

IC.Eadem Dionysii collectio cum aliquot additamentis suo loco insertis septimam collectionem a Diony-
siana nequaquam disjugcndam constituit. Dionysio-Hadrianea. scu Hadrianea vocatur, non quodhaec addi-
tamenta sub Hadriano I Dionysio accesserint, aut fucrint inserta, scd quod hic pontifex hanc collectionem
gemCarolum miserit. Plerique mss.codices, qui Dionysiani vulgo creduntur, immo etiam editi, hanc
Dionysio-Hadrianeam collectionem praeferunt. Multos mss. Romae observavimus, inter quos memorandi
antiquiores scripti nono vel decimo srcculo Vat. 4909, Vat. Palat. 578, Vat. Heginae 1021 et 1047, nec non
Vat. 1337, qui a correctoribus Romanis in editiono Gratiani Co&cx Canonum appcllatur, ac duos Vallicell.
A. S. et XVIII. Inter additamenta verohujus collectionis septcm Loonis epistolis aDionysio descriptis una
tantum accessit, nimirum opistola 12, ad episcopos Mauritaniae. Inter editiones vero mentionem facimus
Parisiensis an. 1661,Voelli et Justclli, quam identidem allegabimus. Licet enim hi puram Dionysii collectio-
nom, additamentis separatis, odorc consilium copcrint, cum tamen nullum Dionysianum codicem inspexe-
rint, non omnia additamenta prcesertim in Leone internoscere ac separare potuerunt.

De ccllectione octava. l-
§ IX.

17. Omnia vcro haec additamcntaa puro Dionysio sejuncta, ol posl Dionysium descripta invenimusinsu-
pra laudato antiquo ms. Vat. 5845. Ilis porro aliae additiones multo majores in eodom codice subjiciuntur,
quas Hadriani collectioni subjectas deprehendimus codicibus Vallioellano A. L. Vat. 1333, ac in uno Ca- in

pituli Vercejlensis. Hae additiones veluti supplementum Dionysianae vol Hadrianeee collectionum haberi
quount oa enim documenla. quae in Dionysio dcerant, auctor posterior cx aliis fontibus colligens, Diony-
:

rioadjecit. Cumvero hae additlones' num quam fuerint insertae Dionysii aut Hadriani collectionibus, vcluti
Beparata quaedam collectiojure censentur, qunmocla vamcollectioncn vocabimus.In hisadditionibus quin- i

decim Leonis epistolae proTeruntur I, ad Dioscorum cpistola nostrae editionis 9; II, ad Turribium cpist. 15;
:

III. ad Aquileienscm epist. IV, ad Soptimum Altini cpiscopum cpist. 2 V. ad Tbeodorum epist. 108
I ;
;

VI, ad Siculos epist. 17 ;VII,ad Eutychen epist. 20 VIII, ad Flavianum epist. 23 IX, Flaviani ad Leonem ; ;

epist. 22 X, ad Flavianum epist. 28 XI, ad Juvenalem epist. 139 XII, ad Maximum epist. 179
; ; XIII, ad ; ; / > 1 1 ?
Anatolium epist. 80 XIV, ad Leoncm Augustum cpist. 145 XV, ad eumdem imperatorem epist. 105.
; ;

§ X. De collcctione nona Hispanica.

18. nonum locum tribuimus. IIujus

Hispanicaj collectioni, quae ante Coustantium non satis erat cognita,
auctor epistolas a Dionysio recitatascumiisdemtitulissumpsit.In unaepistolaadRusticumaddidittitulum
ct caput, qui in Dionysio desunt, ut suo loco dicctur. Prader scptnm Leonis cpistolas sumptas c colleclione

unam Petri Chrysologi ad Eutychen, atque aliam Plaviani ad Leo-

djecit alias triginta Leonis, ol
aem, qnas io mdae erunt. Itaque omne
editiom simul sunt 39, hac serie dispositae I, ad :

Eotychen opistola nostr.n editionis 20 II, ad Flavianum epiBt. 23 ; III, Flaviani ad Leonem epist. 22 IV,
;
;

Leonis ad Flavianum epist. 28 V, Petri Ravennatia ad Eutychen epist. 25; VI, Loonis ad synodum Ephc-
;

sinam epist 33 VII, ad Thcodosium epist. 44 VIII, ad PulcheriaUa epist. 45; IX, ad eamdem epist. 60
; ;
;

X, ad Martinum et Faustum epist. 6i XI, ad Theodosium Augustum epist. 69 XII, ad Pulchcriam epist.
; ;

70 ; XIII, ad Faustum, Martmum ctcaitcros epist. 71 ;

XIV, ad Puloheriam cpist. 79; XV, ad Anatolium
epist, 80; XVI, ad Marlianum epist. 82; XVII, ad eumdem impcratorcm epist. 83 ; XVII, ad Anatolium
 .

559 PRjEFATIO IN EPISTOLAS S. LEONIS MAGNI.

epist. 85 XIX, ad Marcianum epist. 90 XX, ad synodum Chalcedonensem epist. 93; XXI, ad Marcianum
; ;

epist. 104 XXII, ad Anatolium cpist. 105 XXIII, ad Marcianum episfc. 115; XXIV, adeumdem epist. ^30;
; ;

XXV, ad eumdem epist. 134; XXVI, ad Leonem impcratorcm epist 105. XXVII. ad Turribium Asturicensem
epist. 15; XXVIII, ad Italos epist. 7 XXIX, ad Siculoa epist, 10; XXX, ad episcopos per Campaniam, etc
;

epist. 4; XXXI, ad Januarium epist. 18 XXXII, ad Rusticum epist. 107 XXX. II, ad Anatasium epist
; ;

41 ; XXXIV, ad Nicctam epist. 159; XXXV, ad Africanos epist. 12; XXXVI, ad Thoodorum epist. 108;
XXXVII, ad Leoncm (seu Neonem) Ravennatem epist. 100 XXXVIII, adDioscorum cpist. 9 XXXIX, ad ; ;

Campanosepist. 108.
19. Moncndum hoc loco cst, in indicc decretorum Romanorum pontilicum huic colleclioni prsefixo, tum

in codicibus quos vidimus, tum apud Coustantium tres Lconis epistolas ad Marcianum censeri num. 51
et 53, ex quibusquadraginta tituli ad Leonem pertincnt. At in ipso collectionis corpore in omnibus ms-.,
immo etiam apud Isidorum, qui totam Hispanicam collectioncm descripsit, duaa tantum epistola? ad
Marcianum eo loco inveniuntur ac propterea omnes sunt Lantum 39. Notabile cst etiam episto-
;

lam 12 ad cpiscopos Africanos, seu Mauros, in hac collectione exhibcri decurtatam ac divcrsam ab
ea qua3 in collectione scptima Hadrianea legitur. Id autem manifestum facit Hispanae collectionis auctori
purum Dionysii codiccm fuisse, in quo haec epistola deerat alias hanc non minus quam caHera3 septem ;

Leonis epistolas cx suo Dionysiano codicc descripsisset in eamdem rationem qua Dionysio in Iladrianea
addita fuit.

20. Hoac collectio post Dionysianam meliorem ordinem prajfert. Sicut autem ejus auctor Dionysium
secutus titulos Dionysii retinuit in cpistolis quas ex ipso sumpsit, ita in aliis qnas adjeciteadem methodo
titulos ipse proefixit, quos suis in locis dabimus. Codices hujus collectionis valde rari sunt. Nos duos
diligenter collatos allcgabimus. Vaticanum 1341 et Coesarem Vindebonensem 41, olim 281, omnes
seeculi circiter ix, quorum primus e Gallicanis, alter vero ex Hispanicis purioribus exemplis originem
duxit, de quo plura in tractatu de antiquis Collectionibus et Collcctoribus canonum tomo tertio agetnr.
Hic vcro prsemonere codicem Vindebonensem non paucis in locis erroneaslectiones p
maximc interest
ferre, quae in Vaticano emcndatai satis aptum sensum plerumque referunt. Ex coilatione autem codicum

aliarum quae primoevam Leonis lcctionem concorditerexhibcnt, deprehendimus ad hanc sacpius acccdere
ipsum errorcm ms. Vindebonensis, plurimum vero abesse illam ms. Vaticani, ita ut arbitraria emendatio
manifesta liat. Hinc liquet primum studiosum librarium qui hanc collectionem cxscripsit cx codicc aliquo
Hispanico, sed mendoso, multa libertate in corrigendis erroribus usum fuisse, unde his emendationibus,
licct optimum sensum praeferant, non multum fidendum fuit. Ex codice autem perinde emcndato

profiscuntur ea exemplaria collectionis Hispanicaj qua> Gallicana appellamus, uti est codcx Vat. 1341, et
alii similes, quos in laudato tractatu allegabimus.Cum porro ex Gallicano excmplo colleclionis Hispanicae

Leonis epistolas sumpserit auctor collcctionis quoc Isidoriana vocalur, cx Isidoro autem derivavcrint
easdem epistolas auctores aliarum posteriorum collcctionum, uti deinceps notabimus, hinc in omnibus
easdemfere lectiones invcnimus ac in Vat. Hisp. 1341. Ex hac autem animadvcrsione facile est colligerc
quam minimi faciendas esse lectiones horum omnium codicum, quoe cum lectione Vaticani Hisp.conve-
niunt.aVindebonensi autem dissentiunt. Ilac de causa non inutile fuit pluribus in locis lectiones mendo-
sas Vindebonensis Hisp. in annotationibus describere, et Vaticani, variantes annotare, ut scilicct emcn-
dationes patefiant quas ex ipso genuino textu arbitrariffi cognoscentur. Aliaa utilitates hujus diligentiae ex
memorato tractatu patebunt.

§ XI. De colleclione dccima, Isidoriana.

21. Isidori Mercatoris collectio postHispanicam, quoad Leonis epistolas, distincte non esset memoranda
purus enim Isidori codex casdem nec plures, ncc paucioresLconis epistolas continet, quoe quidem in eun
ex Hispanica collectione, sine ulla fictione vel additione, fuerunt traductac, ut palct ex codice Vaticano 030
quem accurate contulimus, ct cx Valicano G3I sa^culi circiter xm. Cffiteri codiccs, quh
saeculi circiter ix, ,

additamenta in Leone rccipiunt,ctsi in ca?teris plcrisquc Isidoriani sint, in Lconis tamcn epistolis pu
alia
rum Isidorum non refcrunt,ut mox videbimus; unde pro Isidoriana pura perperam habctur collectio,quanr
Merlinusedidit. Dcprehcndimus praterea easdem fere lectiones cumiisdem plerumque crroribus iuvenir
in Vat. 1341 collcctionis Hispanicse, ac in Vat. li:!
1

) puri Isidori, ita ut alter ab altero vidcatur exseriplus

adeo ambae collectioncsin Lconc conscntiunt. Cum tamcn Hispanica parum nota sit, Isidoriana autom ut
notior citari soleat, et aliquot colleotionis I
;
: i irian Q i isnellus alleget, eliam a nobis distinctt
erit appellanda, ut propterea dccimaj collcctionis nominc eam hic designare necessarium sit.

§ XII. De collectioue undccinia.

22. Quoedam vcro collectiones quao exlsidoriana promanant, in Lconc quasdam cpistolas praebent qua
cum aliam origincm ostendunt, ac propterea pro collectionibus ab Isido
in Isidoro et in llispanica desint,
riana divcrsis cpioad Lconem rcccnsnri qucunt. Undccima itaquo collcctio cst in duobus mss. Isidoriania
nimirum in Vaticano Uttoboniano 93, sieculi ix, vcl x, qui ctsi in linc mutilus non omncs Leonis epistola
 PRjEFATIO IN EPISTOLAS S. LEONIS MAGNr. 562
561
ex alioms. Vat.3791, sasculixi.
hujus collectionis propriasexhibeat.integrumtamennumerumcollegimus
epietolas xxxix qure excollectione Iaidori describuntur. mutatoaliquantulumordine, aliaedecemet
Prteter
octo epistolaaadjiciuntur,undeomnes suntepistolae i.vn, quo numerocomprehondimusepistolam.28 adFla-
rianum, quae ex duobus fontibus in haooollectionebisrecitatur. Isidorianis praemittuntur epistola xvise-

oraentes': 1. ad Theodoretum epist. 120; II, Eueebii ct synodi Mediolanensis ad Lconem epist. 97; III, Ra-

vennii et aliorum episcoporum Galliae ad Leonem epist. 99; IV, Leonis ad Juvenalem epist. 139; V, ad
reperimus
Klavianum Constantinopolitanumepist.28,sumptaexlectione quaminllomiliariisantiquissimis
lectioni Isidorianaa, qua h»c epistola inter Isidoriana iterum reccnsetur; VI, ad Pulchcriam
et dissimilis
-
epist. 31; VII,ad clerum GonstantinopoIitanumepiat.59;VIH, ad PaL-estinos epist. 124; IX, ad Aquileien-
Bem epist. 1; X, ad Julianum epist. 35; XI. ad Theodosium epist. 29; XII, ad synodum
Chalcedoncnsem
epist.Hi; XIII, ad Anatolium epist. 155, XIV, ad Leonem Augustum epist. 162;
XV, ad Anatolium epist.
I XVI, ad eumdem Subjiciunlur epistelea 39 editionis Isidori, inter quas inseritur epistola
epist. 135.

nobis 19, ad quae in Isodorodesideratur.Notatu verodignumcst epistolam adAfri-

Dorum Beneventanum,
canos Mauros, quaa inter Isidorianas numeratur, hio non profprriexeditionc Isidori decurtata, sod exHa-
postea cidem velut appendiculam subjici quidquid in Isidoro praeterea legitur: quae editionis
ratio in posteriores aliquot collectiones ex hoc. ut videtur, fonte manavit.Tandemprofertur
epistolaLeoni

in hac collectione primum, quol sciamus, attributa, ad episcopos

Germania3 et Galliae: unde vctus hujus
suppositionis origo cognoscitur; quae cum in puro Isidoro desit, eam ab Isidoro confictam Blondellus
aliique nonnulli perpcram credidere.
autem collectionis antiquitatem non solum probat cod.Vat. Ottob. 93, saeculi, uti diximus,ix
23. llujus
aut x, sed multo magis Hincmarus, qui Opusc.I, c. 5, pag. 23, edit.Parisiensis Joan. Cordesii, epistolam
ad Mauros compendio memorans.prius Lupicini, dein Donati,tum Maximiac tandem Aggari etTiberiani
causas in ea descriptas refert. llic ordo cum in nulla alia antiquiore collectione inveniatur, Hincmarus
hac collectione undocima usus fuisse vidotur, ac propterea Hincmari aetate jam invaluerat.
24. Ad hanc collectionem referendi vidonturduo alii mss.libri, quiadlsidorum nihilumpertinent, nimi-
rum Barbcrimus 57, a (juesnellomemoratus inNotitiams. secundae edilioni praefixa, et Vat. 4902. Barbe-
rinusenim scriptus saeculo circiter xn, licet in finc mutilus, eo tamen ordine praefert Leonis epistolas
viginti tres, in quibus deficit, ut e.x collectione undecima sumptae noscantur. Vaticanus vero 4901 oetate

multo inferior, at plenior, cx siinili fonte dimanat.

§ XIII. De collectione duodecima a Merlino edita. Item de Sichardiana.
*
Locupletiorasuntadditamentalsidorosubjectain ms. Vaticano I340,quaeseparato voluminedescripta
25.
invenimus in cod. Vencto S. Marci 169. Haec additamcnta, qua3 pro collectione duodecima haberi queunt,
pervcniunt usque adconciliumRemonse an. 1148.Undecollcctoris «tatcmconjicerelicet, et fortassis etiam
nationem;alia enim Gallicana monumentahisadditamentis comprchcnsapra^sertim in Leone collectorem
Gallum produnt. Epistola? Leonis, vel ad Leonemscripta3, sunt novemetnonaginta; ac proptereahaec col-
decimam octavam cxcipias) cstditissima omnium; cxquaquidem non solum plures epistola? an-
lectio (si
teaignotaeprimumprodiere,qua3postea inrarissimistantumcodicibusinvcntae sunt,sed aliquotetiamadhuc
supersunt quie rn nullo alius collectionis codice reperiri potucre. Hinc autemeximia collectoris diligentia,
et hujus collectionis origo ab aliiscollectionibusdiversa cognoscitur.II.ee collectio continet epistolas xxxix
collectionis 10Isidori(interquasest epistoladecurtataadepiscopos Africanos)etalias epistolasxviadditasin
collcctione antecedenti, omissa una cpistola 97 Eusebii Mediolanensis, ac sine repetitione epistolae 28 ad
Flavianum. Quae autem dc novo adjiciuntur, sunt epistolae xliv, quarum catalogum hic appendimus :

I, Theodosio epist. 24; II, Galliae episcopis cpist, 102: III, Marciano epist. 121; IV, Eudochioe (legendum

hdiano Septimo Altini episcopo epist. 2; VI, Viennensibujs epist. 10; VII, Ravennio epist.
epist. I2i; V,
41; VIII, Pulcheriae epist. 95; IX, Marciano epist. '.>i: X, Pulcheriae epist. 112; XI, Juliano Coensi opist.
LI3; XII, Marciano epist. 111: XIII, Pulcheriae epist, 112; XIV, Juliano epist, 118; XV, Eudoxiae epist.
125; XVI, Juliano epist. 125; XVII, cidem Juliano epist. 127; XVIII, Ceretii, Salonii, et Verani ad Leo-
nem epist. 68; XIX, Lconis, Victorii, et Eustochii cpiscopis etpresbytcrisinfra tertiam provinciam, inap-
pendice edcnda; XX, Lconis papce Ravennio, et aliis Galliae episcopis cpist. 103; XXI, Gallis ct Hispanis
epist. 138; XXII, Theodosio epist. 64; XXIII, Juliano epist. 34; XXIV, Flaviario epist. 36; XXV, Theo-
dosio epist. 37; XXVI, Flaviano epist. 38; XXVII, eidem epist. 39; XXVIII, Constantinopolitanis epist.
50; XXIX, Anastasio cpist. 47; XXX, Flaviano epist. 49; XXXI, Juliano cpist. 48; XXXII, archimandri-
tis Constantinopolitanis epist. 51 ;
XXXIII, Marciano ppist. 74 ; XXXIV, oidcm epist. 78; XXXV, Juliano
epiat. 81; XXXVI. P epist. i
""»
: XXXVll, Anatolio XXXVIII, Marciano cpist 89 XXXIX,
opist. 86 ; ;

Pulcheria^ epist. 110; XL, Maximo cpist. 119 ; XLI, Lconi Augusto epist. 146 XLII, cidem cpist. 148
;
;

XLIII, eidem epist. 156; XLI\', Pulcheriae cpisl.

26. Pleraique cx his epistolis in nulla.jam dcscripla colleotionc invcniunlur. Qnod si nonnullae postca in-
vent.-e fucrunt inquibusdam rariscodicibus,alideveroin manuscriptiscollectionis24, ex quaauctorprofe-
cigso videtur, quinquc tamcn Leonis cpistolas in nulla alia collcctione adhuc exhibitas cx aliquo ignolo
»563 PUjEFATIO IN EPISTOLAS S. LEONIS MAGNI. 364

codice sumpsit, nimirum epist. 39, ad Plavianum,47 adAnastasium,48ad Julianum,74 ad Marcianum,et

138 ad Gallos Hispanos. Praeterea cumhiccollectorquaecumque Leonis nomine inscripta suis incodici-
et

bus reperit,huiccollectioni adjecerit,perperaminseruitepistolamLeonia,Victorii, etEustochii ad episcopoa

et presbyteros intra tertiam provinciam constitutos, non adnimadvertens Leonem istum esse episcopum
Bituricenscm, unde haec epistola in appcndicem rejicietUr.

27. Hanc collcctioncm vulgavit Merlinus, quippe qui Isidorianum codiccm similem Valicano 1340 typis
dedit. Solum in epistoiis Leonisapud ipsumnumeranturepistolaexcyn;inhac enim serie omisit epistolam
25 Petri Ravennatis ad Eutyehen, et cpistolam 68 Geretii, Salonii et Verani ad Leonem, quae interLeoni-
nas in hujus collectionis codicibus inscruntur. Praeterea epistolarum ordinem, qui in mss. exemplaribus
visitur, alicubi immutavit. Merlini excmplumcollaturi, usi sumusejuseditione Coloniensi an. 1530. Codex
Isidorianus, quem Quesnellus idcntidem citat, et Ilerovallianum vocat, ex pluribusindiciis ad hanc colle-
ctionem pertinet. Collectionem non multo dissimilemexhiberi incodice Remensi S. Remigii, quem idem
Quesnellus saepe laudat, cum cx multis variantibus colligimus, tum ex Coustantii praefatione in Epist.
Rom. pont. n. 163, ubi eumdem Remigianum codicem et Isidorianum esse, et pluribus Leonis epistolis
auctum testatur.
28. Huc pariter revocaripotest codex Isidorianus, ex quo Joannes Sichardus Romanorum pontificum
epistolas edidit.Pleraequcanteriorum pontificum supposititiae,suntex Isidori officina; Leonis vero ppistolae
quinquaginta,quseeditionem claudunt,quaeque praetereainsertam habentepistolam22 Flaviani ad Leonem,
omnes sunt sincerae, et in collectionis 12 codicibus continentur. Ex diverso tamen ordine ac numero cpi-
stolarum, Sichardi codicem fuisse a nostris diversum liquet. Lectiones vero, et praesertim pannus, quem
Sichardi codex praefert in epist. 1, ad Aquilciensem cpiscopum, diverso loco assutus, ac in praesenti col-
lectione, cum post ea verba subjiciatur, post quae insertuslegitur inmss.collect.24, utannot. 25 ad ep
1 annotabimus, ab eodem fonte ex quo collectio 24 profecta est, auctorem
exempli Sichardiani ebibisse
insinuat. Quesnellus dum Sichardum allegat, usus est editione Parisiensi an. 1568, quae ad Victorinos
codices forte Isidorianos, non autem Sichardiano similes emendata fuit. Nos adhibuimus vetustiorem
editionem Basileensem an. 1536, quae purum Sichardi codicem exhibet.

§ XIV. De collectione decima tertia.

Tertiam decimam collectionem appellamus quae exstat inmanuscriptolibro Florentino S. Marci 182,
29.
Romanorum pontificum. Ex apocryphis autem, quas unacum sinceris
saeculi xn. Solas exhibet epistolas
epistolis profert usque ad Systum III, Leonis praedecessorem, Isidorianus agnoscitur. In Leone autem ab

Isidorianis codicibusomniummaximediscrepat.Nonsolumenimepistolarumordine etqualitateab Isidoro,

immo et a quacumque aliacollectionediversus est: sedepistolarum 12 ad Africanos Mauritaniae integram

descriptam hic unuscodexexhibet:quod peculiarem et praestantissimam hujus collcctionis origi-
et exacte
nem plane demonstrat. Tres et viginti integras epistolas continet,at vigcsima quarta finecaret: est enim
codex mutilus; unde quot aliae cpistolaein hac collectione fuerint, ignoramus. Singularum indicem damus:
I, episcopis per universas provincias constitutis epistola nostrae editionis 4; II, Italis epist. 7; III, Siculia
epist. 16; IV, Januario Aquileiensi epist. 18; V, Rustico epist. 167; VI, Anastasio epist. i; VII, Nicetaa I

epist. 150; VIII, Mauris epist.12 IX, Palaestinis epist. 124 X, Constantinopolitanis epist. 59 XI, Ephc-
; ; ;

sinae synodo epist. 33; XII, Thcodosio epist. 44; XIII, Pulcheriae epist 45; XIV, Theodosio epist. 29: XV.
Juliano cpist. 35; XVI, Pulcheriae cpist. 31; XVII Aquileiensi epist. 1 XVIII, Scptimo epist.2; XIX. ;

Anatalio epist. 163: XX, eidemepist. 135; XXI, Chalcedonensi synodo epist. 95; XXII, Doro epist. 19.

XXIII, Flaviano epist. 28; XXIV, Marciano perperam inscribitur; subjicitur onim epistola!65; cujus ini-

tium Promisisse me, quae ad Leoncm Augustum tradita fuit. Octo priores epistolae Hadrianas collectionis
ordincm praeferunt: at octava ad episcopos Mauritaniae editionem Uadrianeam nonsequitur, sicutnec Isi-
dorianam, ut paulo ante monuimus.
§XV. Dc collectione decima quarta, Avellaua.

30. A collectionibus gencralibus transimus ad peculiares.et primum ad cas quae pcculiaria quarumdam
Ecclesiarum documenta contincnt. Romanae Ecclesiae praecipua est collectio decima quarta, quam Avella-
nam vocamus; auctor cnim qui sub Vigilii tcmpora Romae, ut vidctur, tloruit, multa Romanorum pontifi-
cum ct Romanoe Ecclesiae spccialia eollegit, quaa in eaeteris collectionibus vel omnino desunt, vel diversa

editione prodiere. Avcllanam vcro appellavimus, eo quod celeberrimus et antiquissimua hujus collectionis
codcx Vaticanus 49BI pertinuit admonasteriumS. Crucis Pontis Avellanae in Umbria. Alia tamen ejusdem
collectionis exemplaria invenimus: Romae tria Vaticana 378 5, :i7 >7 et 1903, unum Corsinianum, et aliud
bibliothecae Angelicae; Venetiis autem duo S. Maroi Vaticanum exemplar 3787,
171 et 172. Inter haec

ouli xii, et Veneta duo ab Avellano nequaquam pandent. H»c oollectio, in quam tam peculiaria Romana
Ecclesiae monumenta non nisi ex scriniisapostolioisderivari potuerunt, quinquc tantnm Leonis epistolaa
nobis praebuita Surio primum vulgatas, quaa in aliia codicibuaaut collectionibus frustra requiras. Sunt
autem; I, Leoni Augusto epist. 169; II, Gennadio ConstantinopoUtano epist. 17": III, Timotheo Alexan-
 :

m PR/EFATIO IN EPISTOLAS S. LEONIS MAGNI. 866

drino epist. 171 ; IV, preebyteris et diaconibus Alexandrinis epist- 172; V, TheophHo et aliia episcopis
.Egyptiis cpist. 173.
§ XVI. De collectione deeima quinta, Arelatensi.

31.Decimaquinta collectio Arelatensis Ecclesiae propria epistolas Romanorum pontiticum ad suos epi-
suorum episcoporum ad Romanos pontifices complectitur,quibus sua privilegia aut jura pro-
•!

barentur.Huic collectioni debemus tres epistolas Leonis, et unam ad Leoncm.quae alias periissent, nimi-
rum I. Leonis ad Constantium, aliosque episcopos Galliarum epist. 40; II, ad Ravennium Arelatensem
:

epist. '«2; III. preces Gallorum ad Leoncm epist. 65; IV, rescriptum S. Leonis ad epistolam superiorem
spist.66.Laudantur duo antiqui codices Regius et Golbertinus.Nos recentiorem quidem ms.Vallicellanum
sed sumptum exactissime ex pervetusto Arelatensi rccognovimus; ex quo licet memoratae epistolae
a card. Baronio edita? fuerint, nonnulla tamen emcndare licuit, quaa ob characterem difficiliorem apo-
graphi legonli obrcpscrc.
;. XVII. De collectione decima sexta, Thessalonicensis Ecclesiae.

32.Collect*o decima sexta est propria Ecclesiae Thcssalonicensis. Ejusmodi autem habenda est synodus
Romana sub Bonifacio Il.anni 531, in qua non paucae opisqolae pontificum Romanorum eamdcm Eccie-
ad
siam pertiuenles productac et insertae fuerunt. Huic collectioni auctoritatcm conciliat Nicolaus I, quicum
lam epistolas in bac una collectione contentas saepius laudat, toti collectioni fidem facit. Exstathaec
collectio, seu synodus Romana in ms.Barberino 3386, ex quo Holstonii editio prodiit.Pleraque monumenta
ibidem recitata aliunde non suppetunt.Leo Allatiusin Concordia Eeelesi;eOrientaliscum Occidentali,pag.
7J,nonnulla fragmenta vulgavorat cxcodice Vaticano,qucm pag. 1364 vetustissimum etluxatum,
ac in nonnullis depravatum testatur.Barberius codex, qui praeter Romanam synodum alia nonnulla ab
duobus antiquioribus Vaticanis tunc signatis num.
nio item impressa continet, recentior est, et cx
5751, 6339, fol. 12, qui in prima pagina indicantur,exscriptus agnoscitur.Alterum ex his Alla-
iium adhibuisse credimus,cum eafragmenta recitaviLSed quanlacumque in inquirendodiligentia usus,sim,
neutrum codicem reperire licuit.Non solum enimcodices,quihoctempore numerisindicatisnotantur,nihil
jjusmodi exhibent; sed nec indices,nec inventaria Vaticana suffragari potuere.Quod si codex Barberinus
Holstcnii cura descriptus est.ut ox numero Vaticanorum manuscriptorum ejus manu initio annotatis col-
igere licet: de excmplo ad fidem Vaticani accurate scripto dubitare non licet,adeo ut ipsi erroros codicis
Barbcrini, quos ille in editione postca omendavit,et paucae quaedam lacunae, quae in eodem cernuntur, in
»ditioneautcm Holstenti fuerunt suppletae,Vaticano excmplari tribuendae sint.Cur autemBarberinum ms.
potius quam Vaticanum editor allegaverit,Iatet.Non pauca Holstenius in editione emendavit,vel supplevit
9 ingenio, nihil admonens quid esset in codice.Nos quidquid id est indicabimus, ipsumque codicem con-
<ulere aliquot locis restituendis non inutile experti sumus.Porro omittendum non est synodum Romanam
ioc in ms.integram non haberi,et desinere in epistola Leoni perperam tribula ad Anastasium Thessaloni-
:ensem,qu« incipit Credebamus post epistolas nostrasMz contextu enim et consulari nota manifestum est
:

:am spectare ad Bonifacium I, ct ad Rufum Thessalonicae episcopum.llinr jure Holstenius eam typis im-
:>ressit inter epistolas Bonilacii num.7,hac inscriptione Dilectissimo fratri Rufo Bonifacius : monere tamen

lcbebat erroris qui in manuscriptum librum irrepserat.Cum vero luec Romana synodus,ut exstatin ma-
nuscripto.reipsa abrumpatur in epistolis Leonis,quemadmodum ostendunt ultimacodicisverbadcscriptis
ejusdem aliam epistolam subsequentcm etin ms.deficientcm indi-
epistolis subjecta,//t'»/ recitata est,q\ix
cant : num haec ad Leonem unane au plures subsecul;e fuerint.ignoramus.Allatius in memo-
Bpectarit,et
>pere Concordia, pag. K57I, ex Vaticano hujus Romanae synodi exemplo testimonium citat epistolae
Leonis ad Anastasium Thessalonicensem,quod in oditis Leoninis hon legitur.Ne quis vero existimet esse
fragmentum alterius epistolae quam Barberini codicis librariussubfinemomiserit,sciendum est eum locum
pertincro a<l laudatam epistolam Bonifacii ad Rufum.quae proindc aecjue in Vaticano ac Barberinoms.Leoni
ad Anastasium perperam inscribebatur unde Batherinum codicem ex hoc eodem Vaticano exacte deseri-
:

ptum. et amanuensem in ipsis erroribus transcribendis accuratum cognoscimus. Nunc catalogum earum
epistolarum.quae in hac collectionesupersunt, exhibemus: I, Marcianiad Leonemepist. 160; II, Leonis ad
Marcianum epist. I0i; Hl,ad Anatolium epist. 106; IV,ad Marcianum epist.136; V, Anatolii ad Leonem
epist. 132; VI, Leonis ad Anatolium epist. 135; VII, ad Anastasiura epist. 6; VIII,ad metropolitanos per

Illyricum constitutos cpist. 5;IX,ad Senecionem et alios AchaiaB episcopos epist. 13. Sex ex his ante Bolste-
nium inedita) liuic collcctioni dobontur.id est prima, quarta,quinta,septima,octava,et nona.Nos quartam
in ms. Ratisponensi invenimus, Quesnellus in Crimanico primam vero Marciani Arnoldus dcinceps
:

Gracce scriptam in Blodciano codioc reperit, nos autcm in Vaticano GraBCO 455. 1

J^ VIII. De collectione decima septima, Clialcedonensi.

33.1nter collectioncs partioulares referenda est illa qu.c ad Chalccdononscm synodum pcrtinot.Cum haeo
plures sivc Leonis, sive ad Leonem spectantes epistolo contineat,quae in hac editione describentur ea-
demque sit antiquissima omnium,quasi Leonispeculiariscaiteris rjus velustis oollectionibus praemittenda
 567 rn/RFATIO IN EPISTOLAS S. LEONIS MAGNI. 588

fuit.ILec collcctis dividitur in partes tres.Prima dorumenta exhibet quoe praecesserunt gesta concilii; se-
cunda ipsas concilii acliones comprehendit; tertia vero exhibet quas posl synodum acta fuerunt.In prirna
parte, qua3 a Rustico appellatur anle gesta,®p\aio\& in editione nostra collocandae, sunt septem et viginti,

quarum seriem ex Latinis codicibus appendimus : I,Lconis ad Eutyehcn epist.20; Il.Petri Ravennatis ad
Eutychen epist. 25; III, Leonis ad Flavianum epist. 23; IV, Flaviani ad Leoncin epist. 22; V, Leonis ad
Faustum epist. 72; VI, Flaviani ac Leonem epist. 28; VlI,Leonis ad Julianum epist. 35 VIII,ad Faustum ;

ct cacteros Constantinopolitanos cpist.32; IX ad Theodosium epist. 29 X, ad Pulcheriarn epist.30; XI, ad

;

synodum Ephesinam cpist. 33; XII, ad Thcodosium epist.43; XIII, ad eumdem epist.44;XIV, ad Pulche-
riam epist. 45; XV,IIilarii diaconi ad Pulcheriam epist.46; XVI,Placidiae ad Pulcheriam epist. 58; XVII,
Valentiniani ad Theodosium epist. 55; XVIH, Placidiae ad eumdem epist. 50; XIX, Eudoxire ad eumdem
epist. 57; XX, Thcodosii ad Valentinianum epist. 62; XXI, ad Placidiam epist. 03; XXII, ad Eudoxiam
epist. 04; XXlII,Leonis ad Constatdinopolitanos cpist. 50 ;XXIV, ad archimandritas Constantinopolitanos
epist. 54; XXV,Mai'ciani ad Leoncm epist.73; XXVI, ad eumdem epist. 76; XXVII, Pulcheria? ad eumdem
Leonem epist. 77.Una inserta cst actioni quse in vulgatis vocatur sccundo, nimirum Leonis ad Flavianum
epist. 28. Duae tandem parte terlia post concilii gesta,id est synodi Chalcedonensis ad Leonem epist.98,et
Leonis ad eamdem synodum aulem codices,qui hanc postremam ignorant, aliam episto-
epist. 1 1 i.Graeci
lam prajferunt ante gesta,videlicct Leonis ad synodum Nicxnam epist. 93.Graci mss. libri Veneti S. Marcj
non solum camdein episto'am ponunt ante gesta cum inscriptione ad synodum in Xicxa,q\\o primum in-
dictum fuerat concilium verum ctiam illam repctunt in inedita actione concilii Chalcedonensis in ap-
:

pendice monumentorum publicanda,cui ejus epistolae lectio occasionem dedit.Hic autem pro in Nic&a le-
gitur in Chalcedone, muta.ta. fortasse alegatis inscriptione, cum obv ariatam indictionem concilii vere in

Chalcedone Patres convenerint.

34. Hosc collectio est vetustissima omnium. Graece enim compacta fuisse vidctur ipso Leovivente inter
annum 453 et 455.Quod cum deinccps rebus multisutilefuturum sit,distincte statuere et memoria retinere
plurimum refert.Duae epigraphes a collectore scriptae id cvidenter demonstrant.Etsi enim epistolae saltem
aliquoe Latinae originis,quae inGneca collectione contineutur.ab ipso Graecaa collectionis auctore in Grae-
cum traductaenon fuerint,sed quas antea Graeceredditas invenit,solum collegeritetin unum corpus diges-
serit;epigraphes tamen,qua3 longioribusid entidem verbisetcum historicis quibusdamnotitiis prajfiguntur
epistolis, eidem Gra^co collcctori referendas, et collcctionis tempore scriptas indubium credimus. G.ascus
autem collector in cpigraphe quam prsfixit epistolis Valentiniani, Placidia et Eudoxiae ad impcratorem
Theodosium, hunc etPlacidiam,quia collcctionis temporc c vivis exccsserant,^>r memorigs titulo appellat;
Valentinianum autem.cum adhuc viveret,non divx memoriae,sea\ dominum vocat.Integram epigraphen daa
bimus in admonit. praemissa epistolae 55, num. 7. Igitur haec collectio a Greeco auctore digesta fuit ante
Valcntiniani mortem.Porro ex epigraphe ab eodem collectore praefixa epistolae 77 Pulcheriae ad Leonein
(in nostra editione dabitur loco synopsis),haec divx memoriaz titulo nominatur; quae formulaeam jam dc-

functam ostendit.Pulcheria supremum diem obiit an.453.Valentinianus vcro anno 455. Itaque ha?c colle-
ctio quoad origincm GraBcam intcr an.453 et 455 collocanda cst.Id confirmari potcst ex omissionc aliarum
caeteroquin insignium,at posteriorum,epistolarum Leonis, ac praesertim epist.165 ad Lconcm Augustum.
Cumenimhajc etiamapudGraccos celeberrima essetjuti in admonitioneadeamdem ostendetur,nihildubium
est quin hanc pro3cipue hujus collectionis auctor insoruisset,si post has litteras missasin
Orientem anno
458 collectioncm concinassct.Ex quo vcro eam contexuit paulo post concilium. Chalcedonense ante an-
num 455, solas litteras ante Chalcedonense scriptas.et quae mox sub idcm concilium cditae fuerunt.colli-
gcre potuit.Cum vero hanc cpistolarum collectionem pcr hocce tempus apud Graecos compactam dicimus,
non idcirco credimus omncs epistolas quae nunceidem collectioni insertae sunt.eodem tempore simul fuisso
collectas.Aliaenim Graeoa exemplaria plures, alia pauciOres litteras praeferunt. Tolum discrimen est in
Leoninis, vel ad Leonem pcrtinentibus. In mss. Givecis codicibus, quibus Romani editores usi fuerunt.et
similiter in duobus Venotis desunt epistoloe sex, nimirum epist. 26, Flaviani ad Leonem epist.15, Leonis ;

ad Pulcherium;cpist.iG,IIilarii ad eamdem;cpist. 50, Lconis ad Constantinopolitanos; cpist. 51, ejusdem

ad archimandritas; ct epist.58,Placidia ad Pulcheriam.Has vero in duobus mss. Parisiensibus invenit et
edidit Goteleriusiquaj in primacollectionedesint,posteriusadditae noscuntur.AntiquissimatamenhaBO
cum
additio cst;nam codices Parisiensibus similes nactus cst Rusticus,cum sub medium saeculum vi hanccol-
leotionemreoognovit.Cumquejamtum vulgati esscn! pjndmodi codices,multo ante et fortassis paulo post
primam collectionem illaa sex epistolae adjectae Fuere. Quaa vero laudatas epigraphes praferunt, ad pri-
mam collcctioncm pcrtinent, quam inlcr an. 453 et 155 faotam ostendimus.

35.Eadem porro Graaca collectio Latine rcddita fuit anto Vigilium papam.uti probat Baluzius in prssfa-
tionc ad versionem antiquam ooncilii Chalcedonensis, num.3. Ea vero documenta interpres tantummodo
transtulit in Latinum^quaa ex sua origine Greece soripta Fuerant.vel quorum originale Latinum nequaquam
invcnit. Qurum ftutem originale Latinum reperit, hoc in Latinis codicibus inscruit. Ita plerwque Leoni
;„,:, PR.tFATIO 1N EPISTOLAS S. LEONIS MAGNI. 570

epistoke, quae Groece redditae, a Groecocollectorecompilataj fuerunt, inLatinis ejusdem collectionis exem-
plaribus non tnterpretaliones e.\ Graeoo, sed ipsum sunt originale Latinuin. Id manifestum fit non solum ex
syntaxi Leonis,qaffl in plerisque Latinis hujus collectionis epistolis elucescit, sed multo magia es iia littcris

quaruin exemplaria Latinae utique originis, contenta in aliis Latinis colloctionibus, atque codicibus, qui a
non prodeunt, eadem verba referunt quaB leguntur in Latinis codicibus collcctionis Chalcedonensis,
i

ntpatebitconferentibus praesertim epistolas 23, 28, 29, 30, 32, 50et5l. Idipsum mirifice confirmat Leonis
epistola35, ad Julianum. Hascenin\codicibusLatiniscolleotionis Chalcedoncnsis non perinde mutila est
tribusin locis, utin omnubusmss. Graecis invenitur ; ao praeterea caret quibusdam additamensis, quae in
eolo GraBCO textu leguntur unde in ipsis Latinis mss. ejusdem collectionis, non ex Graeco reddita, sed ex
:

originali Latino sumpta cognoscitur. ilinc Latiui praecipuecodiceshujusoollectioniseditioninostrae maximo

usui erunt.
3i>.Cum vero Latinus interpres innonnullisepistolis pro Latino originali textu, quem reperire non potuit,
interpret itionem ex GraBCO suis codicibusinseruerit, interpretationcs epistolarum ab originalibus hoc indi-
cio facilliinediscernentur(de solisepistolis quae ab auctoribus Latine scriptae fucrunt scrmo est). Qua3
chronicam notationem mss. pr.Herunt, sumptae fucrunt ex Latinis originalibUs exomplis, in qui-
in Latinis

bus cbronica notatio signabatur. Quaeverohac notatione carent, interpretationes sunt ex Graaco, in quo
chronicas notationes Grajcus interpres omisit. Ilac exanimadversione nova confirmatio accedit, qua magis
^que comprobatur, quod paulo ante statuimus, epistolas Latitias, quarumchronica notatio ex Graco
sumi non potuit,in codices Latinos concilii Chalcedonensis ex Latinis exemplaribus ejusmodi notatione
haudquaquam carentibusfuissetraduotas.Hicautemomittendnm nonest, Leonisepistolam93, ad synodum
Nicaenam, qua? in Graeco ante gesta describitur, diem et mensem exhiberc. Sed haec epistola in l.atinis co-
dicibus Chalcedonensis collectionis deest, nec fuit in antiqua Graeca collectione, alias a Latino interprete in
Latinis exemplaribus non fuisset omissa. Ilinc autcm quae bodic legitur in mss. Gracis, postcriori addita-
mento tribuenda ost. Etsano veluti addititia in mss. Graecis Venotis postremo loco ponitur ante gesta, cum
a Graco collectore aliis quibusdam monumentis suo more praeposita fuisset.
37. Nunc memorandi sunt codices quibus utemur. De solis Latinis hic dicendum est, cum plera^que epi-
stolaj ad hanc collectionem exigendae Latine scriptae, et ox originali Latino, ut probavimus, sumptae fuerint.

De Graecis vero codicibus separatim agemus postea. Duo mss. exemplaria Thuanea Quesnellus aliquando
adhibuit. Nos autem non solum profccimus ex tribus codicibus Corbeiensi, Divionensi, et Colbertina, quo-
rum variantesediditdiligentissimusBaluziusin recensionetotius Chalcedonensis collectionis verum etiam ;

quatuor alios exactc contulirnus, Chigianum 633, Vat. 1323, alium Vat. 4106, et unum praestantissimum
capituli Veronensis57, qui majori ibrmain quadratum vergente, et scriptura in duas columnas discreta
exaratus, ad septimurn eircitor sceculum pertinet. Neque omittendus est seque antiquus Vaticanus 1322, qui
inter gestaChalcedonensiacpistolam 28, ad Flavianum, et relalionem synodi ad S. Leonem ex antiqua ver-
sione, et cum episcoporum subscriptionibus cxhibet.

§ XIX. I).; collectione decima octava.

38. Nunc de
antiqnis peculiaribus epistolarum S. Leonis collectionibus. In vetusto Catalogo manuscripto-
rum bibliothecaj monasterii Bobiensis, quem ex Ambrosiano codice saiculiix, vel x, vulgavit Muratorius
tom. III. Antiquit. Italic. diss. 49, pag. 819, ha?c leguntur : Itcm decanonibus
i/itcr majorcsctminorcs ha-
bcntur libri canonum xv,et tibH epistolarumLeonis n. procul dubio pcculiaris eratepistolarum Leonis
Ilaec
collectio, cujus duo exempla duorum librorum nomine indioatur. 8i catalogus pertinet ad sreculum ix vel
x, de vetustate ipsarum collectionum seu codicum qui in oo laudantur, quis dubitet? Desirlerium Montis
Gasini abbatem, qui postca fuit Victor papa III, inter c-eteros codiccs quos bibliotheca? Casinensi acquisi-
vit, pratcrlibrum sermonum S. Lconis comparasse etiam colleotionem epistolarum, Leo
Hostiensis tradit
lib. iii, c. 03, ubihano registrum Leonis papSB appellat. Liber sermonum in ea bibliotheca adhuc servatur
;

21 registrumepistolarum defccit. Sedhaecepistolarum collectiorecontiorisaevi,scilicetsaeculixi, probabilius

fuit, sicut et collectionem sermonum, quae superest, reccntiorem esse, in praefatione ad sermones animad-
vertimus.
39. Hic autem cum de antiquis collectionibus scrmo sit, in quas olim ex archivis omnia, vel saltem plu-
rima fuere derivata, codex Grimanitus, quo Quesnellussuam editionem maxime illustravit, scscprimum of-
fert. Cum de hac insigni colleotione, cui decimum octavum locum tribuimus, multa Quesnellus tradiderit
in
generali prafatione, quam nostrae item generali subjeciraus, eo lectorem rcmittimns ; neque enim eadem
repetere opus est. Solum advertimus I'. Goustantium, iu praefatione ad Epist. Rom. pontif. n. 160, opinari
hunc codicem antc annos 700 fuisse deseriptum, id cst x circiler s-cculo i[isam autem collectionem deriva-
;

tam putat cx archivo Ecclesiae rtomana) adeo enim multas peouliares cpistolas exhibct, quas alibi potuisse
;

reperiri difficileest. tnter epistolasscilir 101 Leonis, quae in eo oodice oontinontur, epistolae xxvm antea
f

maditae exinds prodierunt nimiruoaunaad Flavianum, epist. 27 ;unaadFaustum, epist. 75; octo ad Ju-
lianum, epist. 86, 92, 117, 13M40, 141, 147 ei 152; una ad Pas(*hasinum,epiat 88 quatuor ad Anato-
;
5571 PILEFATIO IN EPISTOLAS S. LEONIS MAGNI. 572

lium, epist. 91,-143, U6 etlj7 quatuorad Marcianurn, epist. 120, 128, 137 et 14?; una ad Proterium
:

Alexandrinum, epist. 129 unaad Aotium, epist. -153 unaad Basilium Antiochenum epist. 149; una ad
; ;

EuxitheumThessalonicensem, epist. 150 trcs ad ^Sgyptios, epist. 155, 158 ct J 60 una ad clericos Con-
; ;

stantinopolilanos, epist. 161 ; ctunaad Lconern Augustum, epist. 164.

40. Non omnes tamen hujns collectionis cx Romano aut ex alio quovis archivo desumptae dici
queunt. Nam cum epistolae ad Rusticum tituli Dionysiani praefixi legantur, aliqua collcctorem et Dionysio
sumpsissc ncgari nonpotest. Aliasimilitcr derivarepotuitexaliiscollcctionibus antiquioribus,ac praesertim
c.x 17Ghalcedoncnsi, ex qua sanesola
haurire potuit epislokrm 43, adTheodosium narn pr;ecipue quaedam ;

eius leetiones, lacuna et menda a Graeco textu ejusdem collcctionis pendent, ut in admonitione eamdem
epistolam fusius ostendemus. Fortassis etiam aliquid posterius a quopiam amanuense additum fuit; et pro-
babilius quidem postcriori additamento tribuendum videtur unica Symmachi epistola, quae in fine hujus
codicislegitur.
41.Solum epistolae adEutychianam hfflresimpertinentes, quae in hac collectione plures quam alibi, et

rarissimoe, inveniantur, si non fuerunt petitae ex ipso Romano archivo, in quo epistolas de fide suo quoque
tempore fuisse custoditas.auctoremPontificalis Romanitestatum vidimusnum.2,ex aliqua certe vetustiore
eodcm archivo sumpta fuit, origihem dueere videntur. Simplicius, in epistola 4 ad Zeno-
collectione, quae ex
nem Augustum, scribit se ad Acacium misisse exemplaria litterarum Leonis de fide at solas memorat epi- ;

stolas ad Marcianum,Lconem Augustum, et synodum Chalcedonensem.Plenioremveroejusdemargumenti

colleclionem Vigilius papa ad Justitianum misit nam cpist. 4 ad eumdem ait; Ut cunctapietatem vestram :

informent .... beatx recordationis prsedecessoris nostri papx Leonis, qux diversis ad Oneutem sunt directa
temporibus constituta, quanta deplurimis in prxsenti necessaria credimus, superadjecimus, rogantes ut . . . .

Aliquam certe ejusmodi col-

universa tegcre pietas vestra dignetur, ne aliquid supersit quod minime relegatur.
lectionem epistolarum Lconis de fidccontraEutychianosolim apudLatinos vulgatam fuisse probare videtur
antiquaprofessionis formula, quae legitur ctiam tom. X Conciliorum pag. 1388 edit. Venetae, his verbis
expressa Sed et epistolam bealx fecordationis Leonis apostoliex sedis antistitis ad FtavianumConstantinopoli-
:

tanum episcopum datam,et omnes ejus epistolas,de fulei firmitate pcrscriptas, per omnia, ct in omnibusinviola-
biliter custodire, et libere proflteor. Hanc vero collectionem Vigilii, quam in cod. Ratispo-
semper prxdicare
nensi nobis conservalam numero sequenti salis probabiliterostendemus, Grimanicae collectionis auctornon

adhibuit neque
;
enim omnes quae in ea continentur epistolasdescripsit, ac propterea ex aliis ingnotisfonti-

bus ebibit.

§ XX. De praestantissima collectione decima nona, Ratisponensi, cujus auctor videtur fuisse Yigilius papa.

42.Antiquiorem veroGrimanica, etaliquanto,etiam praestantioremcredimuscollectionem Ratisponensem,

quam invenimus in codice bibliothecae S. Emmerami. Is enim codex, qui nulli hactenus editioni usui fuit,

non solum exhibuit decem et sexepistolas olim ineditas, antequam ex ms. Grimanico prodirent,ac octo
quae solum leguntur in mss. coilecfionis 12, et unam quaeexstat inrarissimacollection. 16, atque aliam,quae
in sola collection. 23, verum etiam tres alias hactenus incognitas nobis suppeditavit ad Eutychianam histo-
riam illustrandam maxime utiles, nimirum duas ad Julianum epist. 109 et 1Zi4, etaliam ad Anatolium epist.
-151. Praeterea hic codex emendatior estmulto undehujus prasidio quasdam lectiones tute confirmare,
:

plura autem loca ante depravata corrigere et rcstituere licuit. Solas epistolas ad Eutychianam haeresim

pertinentes haec collectio complectitur, non tamen omnes ;desuntenim aliquae ejusdem argumenti, quae in
aliis quibusdam peculiaribus collectionibus tantummodo reperiuntur. Hinc autem ejusmodi collectionem

Leonis aevo supparem haud esse colligimus si enim sub Leonis aetatem compacta fuissct, omncs in ea epi-
;

stolaeadEutychianos pertinentes coilectaelegerentur. Forte haecestilla oollectio quam Vigilium pontificem

ad Justinianum misisse vidimus numcro praecedenti. Pclagius enim secundus in epist. 3, ad Eliam Aqui-
leiensem,cap.3, t. VIConciL, editionis Ven. pag. 261,hano, ut videtur, Vigilii pr»decessoris cui colle-
ctionem rcspiciens, scribit : .-1 dilcctione igitur vestra primum testimonium sancti prxdecessoris nostriLeonis

ponitur, quod inejus epistola ultiim continetur. Estautem lesfimonium cx epist. 162,quae cum utttmaquidem
sitin ms. Ratisponensi, hiccodex Vigilii collcctionem continerecredi potest. In hac saue non omnes, sed
aliquot tantum praecipuasLeonis episfolas de plurimis acEutichianam haercsim portinentibus Vigilius se
collegisse testaturquod collcctioni Ratisponcnsi maximc congruit. Solas porroepistolas Leonis compilator
collegit,non vero aliorumad Leonem. Ordinem chronologicum secutus est, sex epistolis exccptis, qiue
extra proprium locumcollocatac leguntur. Epistolffi quaeiu hac collectionc describuntur, suntduae et septua-
ginta, itatamcn utnum.71, Ioco epistolae, descrihautuT exemplariatestimoniorum,sexi illaPatrum testimonia
quae subjiciuntur cpistolae S. Leonisin nostraeditione 165, ad Leonem Augustum. Ultima porro epistola
mutilacst, eo quodcodex postrema pagina careat. Antiquitatem fiujus codicis prodit notatio qua? logitur
in prima pagina his verbis : Istum librum dedit Luog ad Sanctum Emmeramum pro Tutone episeopo, et pro
remcdio animxsux. Hic autem Tuto Ratisponensi Eoclesiffl praefuit ab an. 891 usquc ad an. 930. Character
noni, vcl decimi saeculi, similiscst illicujus spccimcn cxhibuit P. Mabilloniusde Re Diplomatica tab 57,
373 PR.EFATIO IN EPISTOLAS S. LEONIS MAGNI. 57i

13. Ne omnium epistolarum prolixum catalogum demus,

satis crit ad cognoscendum nt distinguendum

ordinem hujus oollectionis priorea quatuor.et quatuor postremasepistolasindicare I, Leonis ad Theodo- :

sium epiet. 24 II, ad Flavianum epist. 23 III ad Theodosium epist. 29 IV, ad Pulcheriam epist. 30. No-
; ; ;

tabilccstpostcpistolainhujuscollectionis36ad Pulcheriam, quee in nostra editione est epistola 96, hanc

peculiarem notationem apponi : Expliciunt epistolae sanctissimi papse Leonis,qu3e sancto Chalcedonensi concilio
siuit praemissse ; ct dein, a capite \lncipiunt quse post gesta subsecuUe sunt ; ct subjicitur epist. 37, nobis 104,

ad Marcianum, post conoilium scripta. Nunc qnatuor postremas innuimus LXIX, ad Leonem Augustum :

epist.164 LXX. ad eum lem epist. 165 LXXl, exemplarium testimoniorum, quae antecedenti epistolac subjici
; ;

solcnt ; LXXII, ad eumdem Leoncm episl. 162. Iluiuspr.estantissimicodicisctcollectionisexemplum quam

accuratissime transcriptum, quibus debeamus, in generali praefationc grato animo testati sumus.num. 6.

g XXI. De collectione vicesima.

i i. in Romano ms. 237 S. Crucis in Jerusalem sa^culicirciterxi, quitamen liber initio

Hanc invenimus
et finecaret ac propteivasoIasexhibetepistolasxxvn,quarum
;
prima et ultimamutilae sunt.Ordopostrema-
rum undecim epistolarum in aliis colleclionibus frequens est. At sexdecim priores epistoke ita ab omnibus
collectionibus diversum ordincm praeferunt,ut hac de causadistinctam collectionem huiccodici tribuendam
putarimus. Initio enim, ex.gr., post epistolam nostras editionis 28 ad Flavianum, subjicit epistolam 35 ad
Julianum.tum epist. 31 ad Pulcheriam, epist. 59 ad Constantinopolitanos, epist. 124 ad Palaestinos, epist. 1
adAquileiensemepiscopum, epist." 163 adAnatolium, epist. 165 ad Leonem Augustum,etc.,quiperturbatus
ordoinhaeunacollectioneinvenitur.C.Tteruminepistolisqiucsurpersuntnullacstquaeincollectionesequenti
non legatur. Hic codex epistolam 12 ad Mauros cum appendicula exhibet. Inter Leoninas refert suppositi-
tiam ad Germaniarum et CaHiarumepiscopos,at; litterasad Dorum Beneventanum Theodoro inscribit. Plura
de hac collectione dicere opus non est.
g XXII. De collectione vicesima prima.

mss. frequentior easdem epistolas lvi cxhibet,quasincollectione llrecensuimus

45. ILec collectio in ;

sed ordine et lectionibus ita diversis,ut diversam originem prodere vidcatur. Incipitab epistola Leonis ad
Eutychen,nobis epist. 20, et desinit in epistolaad episcopos Campaniae, nobis epist. 168. Vetustius hujus
collectionis exemplar.quod vidimus,est ms. 170bibliothccaj Venetae S. Marci saeculi circiter xn. Solas epi-
stolas continct,non minus quam duo alii codices Vatt. 5i2 et 543,sneculi xix. Epistolas vero una cum ser-
monibus collectionis 4 exhibent mss. libri Vatt. 546 ct 547, Vat. Urbin. 65, unus Angelicae Patrum Augusti-
nianorum Romae 5, 10, duo Florentini Medicei 11 et 23, pluteo 21, et unus Fesulanus canonicorumLatera-
nensium signatus num. 7, pluteo 3. H;ec eadem collectio una cum sermonibus legitur etiam in codice Vat.
541, qui Nicolao V traditus fuit an. 1452. Hic autem codex post cpistolas lxi hujus collectionis proprias
additionem habct aliarum duodecim epistolarum, quarum undecim in collcctione 24 contincntur. At cum
hic codex omnes Leoninasepistolascollectionis2i non referat.et duodecima scuultima adMaximum Antio-
ohenuminhacvicesimaquartadesit, ejus additionisauctorexaliofonte hausisse videtur. Cum vero harum
duodccim epistolarum variantes fere conoordent cum mss. collectionis 12, has ex eodem fonte utriusque
collectorcs hausisse crcdibilc est.
46. Ad hanc collectionem referri possunt duo mss. libri Vat. 3|:!7 et Vat. Ottobonianus 332, qui easdem
lvi epistolascomplectuntur.Licet enim undecim epistolaeabstractaeafinehujus collectionis,in his codicibus
insertae legantur post epistolam 26, ac dein prosequantur caeterae cpistolae a 27 ad 45, cum tamen omnes
invicem eumdem ordincm serventqui in hac collectionc deprehenditur, ct in iisdem lectionibus fcre con-
veniant, haec mutatio ordinis alicujus librarii arbitrio potius quam diversre origini tribuenda videtur.

§ XXIII. De collectione vicesima seciuida.

47. Codex Venetus S. Marci 79, praeter sermoncs collectionis 4 distinctam epistolarum collcctionem

pracbct.Duarumcollectionum 17et2iepistolascontinet, hoc ordine primum priorcs epist. x.xvi collectionis ;

21,eadem serie dein inseruntur epistolae omnes Chalcedonensi collectionis 17, eodem pariter ordine,
;

duabus tantumomissis,quae inter praecedentesxxvidescriptaefucrant.Tandcm subjiciunturc;eteraeepistohe

collectionis 21, sed tribus omissis, et ordine non modicum immutato, lectionibus idcntidem valde dissi-
milibus, quae aliam originem manifestissime ostendunt. Epistolae omissae sunt Eusebii Mcdiolanensis ad
Leonem,nobisepist. 97 ; Ravenii ad eumdem epist. 99, et Leonis ad episcoposCampanh-e epist. 168.

§ XXIV. De collectione vicesiina tertia.

48. Pcculiariis cst collcctio quae exstat in cod. Vat. Ottobon. 297sfficuli xu.Inilio praebct Leonisepistolas
quindecim antca recensitas in collectionc 8, quarum dccima quintaostepistola 165, ad Leoncm Augustum.
Posthanc vero epistolam.et ante testimoniaPatrum cidomsubjocta, inscruntur epistolae Innocentii lad De-
cenlium, Bonifacii I ad Honorium Augustum, rcsponsio Ilonorii, ctCoelcstini epistola ad Venerium. Tum
subjiciuntur testimonia Patrum, quffi pcrlincnt ad laudalam cpist. 165. Dein scquuntur epistolae lvi collect.
21, iis cxceptis qu.v intcr priores epistolas xvjdescript® fuerant, et ordine alicubi immutato. Tandcm ad-
575 PILEFATIO 1N EPISTOLAS S. LEONIS MAGNI. 576

dunturin finequatuor perraraeepistolae adJulianumepist. 107, ad Constantinopolitanos epist. 50, ad Fla-

:

vianum epist. 49, ae ad Martinum et Faustum epist. 51. Gerardus Vossius pramositus Tungrensis ex ms.
libro hujus collcetionis, qui erat cardiualis Sirleti, duas epi itolas tunc ineditas vulgavit, alterarnadSiculos
in nostraeditione epist. 7, alteram ad Julianum ep. 107, ut viderelicet inappendicc opusculorurn subjecti
editioni Moguntinae an. 1604 Operum S. Grcgorii Thaumaturgi.
§ XXV. Ue collectione vicesima quarta.

49. Postremum locum damus collectioni epistolarum quas reperimusunacumsermonibuscollectioni 5.

In hacsuntepistolaeLxxi,nimirum uvepistolo3collectionis21 (omissis duabus PetriChrysologiad Eutychen,
et Eusebii Mcdiolanonsis ad Leonem), et aliae insuper rar» epistolae xvn qure in collcctione 12 reperiuntur,
nimirum epistols nostrae editionis 2, 10, 2'», 41, 94, 9>, 102, (05, 111, 112, 113, 118, 121, 122, 123, 125

et 127. Epistolae liv credi possent sumptoe ex collectione 24 vel 1 1. At ne id credamus, ellicit epistola 12 ad

Mauros, quae licctinter liv censeatur, in h ic tamen collectione estdecurlata, in collectionibusautem 11 et

21 appendiculoeadditionempraefcrt.Similiter epistolacxvn dici noqucunt sumptoe ex collcctione 12, quippe

si ex hac collcctor profecisset, non h;is solas xvn epistolas, sed alias pariter exinde exscripsisset. Hi3 adde

observationem quam fecimus, cum de Sichardi collcctione, num. 28,locuti sumus. Prceterea ordo omnium
harum epistolarum lxxi dwersus ab ordine utriusque collectionis 12 ac 21, et lectiones item discrepantes
alium ignotum fontem demonstrant tundoinconfcrcndisquibusdamepistolishanccollectionem velutiorigi-
nale a caeteris diversum experti sumus adeo ut in iisdem non derivet a collectione Hispanica, a qua illae
;

in caeteras posteriores collectiones dimanarunt. Hujus collcctionis sunt codices Vaticanus 5'«i saeculi xn,
Vat. Re^ius 139 saeculi xm, Gaesenas Patrum Minorum Convcntualium S. Francisci, et Laurentianus Flo-
rentinus 14, pluteo21, qui duas praeterea epistolas addit, videlicet 119 et 145. Quesnellus trium mss. hu-
ius collectionis notitiamhabuit,Victorini,Regniacensis,et S. Martini Antissiodorensis, ut patet ex Admonit.
in epist. I3,n.2; atsolo Victorinoms.plcrumqueusus est.
In codice Fesulano 10, pluteo3, solumcpistoke xxv

hujus collectionis descriptoe fuerunt, quarum pleraequesuntexxvn indicatis; epistola autem ad Mauros est

decurtataeeditionis. Hactenus de collectionibus. Neque tamen credimus alias non posse reperiri; auctor
enim collectionis 12 quinque singulares epistolas e collectionibus adhuc incognitis procul dubio derivavit.
ut superius, num. 26, observavimus.

§XXVI. De quibusdamcodicibus qui praeter laudatas collectioaes usui fuerunt.

50. Nunc de iis codicibus breviter dicendum, qui licet collectiones epistolarum non sint, aliquastamen
Leonis epistolas praebuere. Tres vetustissimi mille circiter annorum mss. libri inprimis commemorandi
sunt. Veronensis 8, postepistolas Catholicas novi Testamenti, dedit epistolam 28 Leonis ad Flavianum.
Alter Veronensis58,duarum synodorum Ephesinae et Chalcedonensis varia documenta complectens,eam-
dem epistolam ad Flavianum,et aliam ad Rusticum Narbonensem,cum Inquisitionibus pracbuit. Alius Ve-
ronensis. nunc Vaticanus 1322, ante gesta Chalcedonensia, quinque Leonis epistolas exhibuit, nimirum
epist. 87, 89, 93, 94 et 114. In ms. Vat. Reginae 293 saeculi xn, post libros De Vocatione omnium gentium
describuntur quatuorepistolae S. Leonis 31,35, 139 et 165 Similem codicemThuaneum Qucsnellus habuisse
videtur, ut ex mss. ejus notitia colligi potest. In ms. Vallicellano 18 saeculi xi, qui codex varia opuscula
continet, opusculo 73 inseruntur duae Leonis epistolae, nimirum tit. 398 epist. 106, ettit. 399 epist. 93. In
Vaticano 1343 sjeculi x, qui fuit Ecclesiae Ticinensis, et Miscellanea Dionysianae et Isidoriance collectionum
cxhibet, quatuor Leonis epistolae praeferuntur, quoe ex additionibus Dionysianis, seu ex collectione 8 sumpta;
videntur, nimirum epistolae 9, 17, 20 ot 108. Codcx Vat. 1317 saeculi x, et similes Vat. Palat. 579, ac Vat.
Rcginac849,unam epistolam 14 ad Anastasium praebuerc. Barberimuscodcx 77, quia Quesnellomemoratur
in secundaeditione, solam obtulitepistolam 12ad episcopos Mauritaniiedecurtatam.Exemplum primaeedi-
tionis sermonum S. Leonis, quam vulgavit Joanncs Andreas episcopus Aleriensis, praterepistolam 28 ad
Flavianum, quatuor alias sermonibus subjectaspraestitit, videlicct epist. 80, U9, 145 ct 105. Caeteri ejus-
dem generis mss. libri, qui peculiaribus epistolis Paschasini et Protoriiad Leonem emendandis profuere,
suislocisindicabuntur : sicut etiamilli quiad nonnullas leges huiceditioniinsercndasaliquid contulerunt.
§ XXVII. De mauuscriptis (Jroecis.

51. Epistolas Lconis Chalcedonensi collcctioni 17 pramissas, mox Giwcq redditas et compilatas fuisse
intcr an. 453 probavimus num. 34. Idem subinde factum fuisse de coeteris ejusdem litteris, quas
et 455

cadem super re in Oricntem transmisit,dubitarc non licct unde cclcberrima inter Givccos vcl olimcxstitit
:

epist. 175, ad Lconcin AugusLum.cujus Gr.coa vcrsioomniumaccuratissima cst. Diximusaccuratissimam

omnium, eo quod caetera3 intcrprctationes Gra;ca3obscura3 et implicatse plcrumqueinvcniantur. Noque id ab
co antiquo temporc alienum credatur. Sicul enim hac actateapud Latinos rari crant quiGnvcam linguam
probe callercnt.et cxactam versionem eGrrcco redderent ita apud Graecos rari qui pcrlcctc tcncrcnt lin-
;

guam Latinam,aocuratamque intcrpretationem cx Latinoproduccrent. Quoad Latinos satis indicio~est illud

Ccelestini cpist. 13 ad Ncslorium, num. 2, ubi scrius ad cjus epistolas se reepondisse afiirmat hac una de
.) . I PRiEPATIO IN EPISTOLAS S. LEONIS MAGNl. 576

- i :
/.'/•(// cnim in Latinum sermo vertendus; ao si difficilefueritRomseexpedituminterpretem inveniro.Id
autem adeo notum Gracaquffidam documentaadeumdemCkBlestinummissurus,
fuisse videtur Cyrillo, ut
ea ol> faciliorem et promptiorem u<um a ijuantiun licuii per cos qui Alexandriae vitam degebant,
Latinered-
ilcnda curaverit, ut ipse testatur epist. 8ad Ccolestinum num. 9. llinc etiam S. Leo, epist. 113, c. 4, post-
quam afiirmavit gestoramChalcedonensium instructionemapudRomanosfuisse/>fl/;/>y/ claram propterdiver-
sitatcm lingwe Grsecse, quailla scripta erant.de peritointcrpreteRom.cinvcniendodiHidons, a JulianoCoensi
cnixe petiit ut ea ConstantioopoliLatiaetransferenda curarct. lllacipsac antiqm-eversiones Latinae quorum.
dam documentorum anteDionysiumExigunmadeoimplexaBSunt,uthanc eamdem diflicultatcm satis super-
que conlirment. Idem vero accidisse apnd Grnscos, cum reddendaessentGrecedocumenta Latina, vcrsiones
pariter antiquaa Graecae, quae sive Ln Ephesiao, sive in Chalcedonensi concilio lectae fuero, testimoniumlo-
oupletissimum afferunt: idque per h.-iv quoque temporadici potuit quod suoaevosoripsit. S.Gregorius,lib.
vii, epist. 13 ad Narsetem: Quiahodie in Constantinopoli civitate,qui de Latino in Grascum dictata benetrans-

ferant non tunt; dum enim verba custodiunt,etsensusntinim5aUendunt, necverba intelligere faciunt, et sensu*
frangunt. Xihil igilur mirum sit, si Graecse versiones epistolarum Leonis aon adamussim respondent ori-
ginali Latino, oujus Bententiam Gracus iul srpres nonnurnquam minus assecutus agnoscitur.
Neque tamen idciroo hae versiones minoris habend» suut; nam suh Hormisda,reconciliatis Orientali-
bus cum oonsolumepistolamS. LeonisadFlavianum,sed omnes ipsius epistolas
Occidentali Ecclesia, illi

ojusdom argumenti mandatis dederat Laudatus ponlifex suis legatis

profiteri solcbant. Id ut exigerent, in
antinopolim transmissis, ut patot ex in.liculo eisdem tradilo, quod lcgitur tom. V Concil. pag. 567.
edit. Venetae. Hinc Joannes episcqpus Nicopolitanus, in episfcqla ad eumdem pontiGcem,pag. 578, a Se- :

quens, inquit, in omnibus synoiicas et apostolicas epistolas scriptas a veropraesule Romonae Ecclesise Leone.ln
professione Orientalium edita ct ad cumdcm pontiliccm missa an. 517, pag. 583, a, legitur: Suscipimusel
approbamus omnes epistglas Leonis papx univsrsas \uas ds religioneChristianaconseripsit. Joanncs Gonstan-
tinopolitanus, in cpistola ad cumdcm, pag. 022, d: Probamuset amplectimur qpislolas omnes B. Leonispapx
urbis liomx, quas conscripsit de recta jide. Et ut alia id genus testimonia omittamus, ipse imperator Justi
nianu>, in epistola ad Agapitum papam, pag. 947, e: Probantesper omnia atque amplectentes episiolas B.mel
r Leonis de fi.de Christiana conscripsit Epistolae quas isti probabant atquc amplcctebantur
.
.

erant interpretationis Graecse.Grsecus itaque istarum textus non ut privatumscriptum habenduscst sedut
publicum Ecclesiae Orientalis monumcntum ab eadcmprobalum atque receptum ad statuendam contraEu-
tychianos catholicam fidem.Hinc autcm quantaharuminlerpretationum auctoritassit,quantumqueintersit
earum editio, ncmo cst qui non videat. Aliae porro cpistolae a Graecis auctoribus ad Leoncm datoc et inter
Leoninas recensendae, Graecescriptaefuerunt;unde Grovumexemplarorigtnale omittendum nonfuit. Duae
ilem epistola? Leonis I3et 72,una liilari Romame Ecelesiae diaconi adPulcheriamepist.46,etpars epistolae
25 IVtri Havennalis ad Eutychen, licet ab auctoribus Latine script.-efuerint; cum tamen Latinus orieinalis
carum textus desiderctur, Graeca antiqua versio, quae ab aliis postea Latine reddita f'uit,pro originalitextu
habenda est. Ejusdem generis sunt quatuor cpistolae imperiales 55, 56, 57 et 58, ex Occidente missce in
Orientem, quae Latino originali deperdito, sola antiqua Graeca versio postcrius Latine traducta loco ori-
ginalis haberi dobct.
duodccim tantcm cpistolarum Graecum textum edidit, earum sci-
53 Quesnellus in prima editione
licet quas aut ab origine Graeceaut pro originalibus habcndas credidit, nimirum epist. 22
scriptas,
52, 55, 56, 57, 62, 63, 6'», 73, 76, 77 et 98. In secunda vero editione addidit alias duas Grae-
cas 26 et 53, quae *a Cotelerio, et item 100 et M0, quae ab Arnoldo post priorem editionem typis
datae fuerunt. Ita doccm et sex opistolas Graecas ex vulgatis cxcerpsit. Nos vero, quibus propositum
est omnium epistolarum Graecum lcxtum produccrc, iis de causis quas supra explicavimus, addemus
Graecum textum aliarum epistolarum viginti et .quinque, ita ut omncs Graccae epistolae hac in nostro
cdiLionc futurae sint xu. Inter has epistola 101 Anatolii ad Leonem originalisex ms. Gracco Vaticano 1455
nunc primumprodibit. Exeodemcodice acecdent ctiam quinque antiquae interprctationes Graecae, qiiae non-
dum lucem viderunt, videlicctcpistolarum 10 5, 106, H i, 1 15 et 139. Addcmus praeterea ex Vossio Grajcam
(tissimam versionem epistolae 165, LeonisadLeonem Auguslum,quaenec in cditisConciliorum legitur.
Cactcrarum vero omnium epistolarum non exscriptores tantum erimus cx editis, ut hactenus factum est-
codices Gr.-ncos investigavimus, et invenimUs, cum quibus omncs fere epistolas Gr.ncasconferre li-
cnim
etiam rarissimas quasArnoldus vulgavit. Cotel -riu9 in bibliotheca ftegia Pariensi perfcctum
fuit, et illas

exemplarGraecumcollectionisChalcedonensis nactusest,eiomnimo similc, quodantiquusLatinusinterpres

lem colleclionis adhibuit. Se.x cnim epistolas Groecas, quae apud intcrpretem Latinum ante gesta
lcguntur, at in codicibus qui usui fuerunt Romanis editoribus in edendo Graeco lextu desunt, ex codem
ms. Itegio typis dedit. In c.-etcris vcro epistolis Groecis nemoadhuc invontuscst qui Graecum textum cum

(<*) Quantum licuil inquit; nequc enim facilc spc- scripta Latine diligentcr redderent, ut videre est
rabat Proterius ut Alcxandrini sui temporis Graeca cpist. 131,0.9,
579 PRyEFATIO FN EPISTOLAS S. LEONIS MAGNI. 580

aliquo codice recoleret ct emendaret. Nos vcro in mss. GraBcis bibliothecae Venetae S. Marci, oporn ferente
cl. v.Antonio Zanetlo ejusdem bibliothecae custode, epistolas a Romanis editas relcgere potuimus cum
duobus Graecis exomplaribus ejusrlom rolleclinnis 555 sasculi xi vcl xn, et 164 s.jcculi recentioris, quae

alterius originis etmeliorisnotoesuntquamqu.e Romaniseditoribususuifuere.Inmss. vero Graecoejusdem

bibliothecoe J65,quod nonnulla conlinetejusdcm collectionisdocumenta, unamnacti sumus ex sexepistoli3
a Coteleriovulgalis,nimirum Flaviani epist.26,una cuminterpretationeepistola: 28 Leonis ad eumdem. Ilas

duas epistolasparitcrrepcrimusin antiquoms.Romaool9 Patrum Basilianorum, etcum utrisquccodicibus

ambas contulimus. Ilorum autem codicum subsidiopluraGraeci textuslocasanare licuit,in quo plurimum
nos deberc fatcmur Patri Juliano Ferrario congregationis Oratorii Veronensis presbytero, qui interc»tera
litterarum atque optimarum disciplinarum ornamenta peculiari Graecae linguajperitia fulget. Praetereaex
duobus laudalis mss. Venetis J64 et 555, ineditam aclionem concilii Chalcedonensis in appendice epis-
tolarum proferemus, in qua Leonis epistola 93 ad synodum lecta fuit (a).
54. Unum hic monendum superest, nonnullas Graecas lcctioncs affixas margini editionis Romanae
Conciliorum, et cxinde in alias editiones traductas, et a Quesnello etiam appositas Graecis epistolis, quas
Leonis editioni inseruit, non esse variantcs sumptas ex aliquo Graeco codicc. sed ab ipsis editoribu3 Ro-
manis partim ex Latino toxtu, a quo discrepabat Gr.eca versio, partim vero ex iagenio, ubi difficilis aut
corruptus tcxtus vidcbatur, fuisse compactas. Ilinc autem intclliges quid sint illae lectioncs Graecae quas
ex editoribus Romanis aliquando allegabimus.

§ XXVIII. Peculiariahujus editionis.

55. Ex recensione tot collectionum,ac tot etiam peculiarium et praestantissimorum codicum, quantum
adjumenti habuerimus ad perfectiorem quam antea epistolarum S. Leonis editionem parandam, quisque
intelliget; ncmini enim hactenus plures et vetustiores aut peculiares nostri codices usui fuere. Quibus in
collectionibus quaevis epistola inveniatur, initio indicabimus hac vel simili formuia: Exstat in mss.collA,
2, 3, etc. Dionysianam, Hadrianeam, Ilispanicam, et Isidorianam, quod notiores sint, cx proprio nomine
expresse citabimus:in quoobservandum est sub Dionysianae vel Hadrianeae nominesubintelligendos etiam
codices collcctionis 8,in quibusHadrianeacollectio «(/aWontYmsDionysianis praemittitur;etnominecollectio-
nislsidorianae comprehendimss.colleclionum Jl,ctl2,qua?Isidorianam repetunt;solumenimhaecollectiones
distincte erunt appellandae, cumsermoerit deepistolisquae ad Nadrianeam vellsidorianam non pertinent,
etcx alio fonte iisdetncollectionibus accessere.Eadern rationelsidori collcctionominanda non fuerat, cum,
quoad epistolas Leonis, non sit nisirepetitiocollectionisHispanicue. Sedcur nihilominus abhujus citatione
non abstinendum, dictum est num. 21.
fuerit
plcrumque omisit antiquos epistolarum titulos, qui in codicibus inveniuntur, ut novas
56. Quesnellus
synopses a se compactas, quas aptiorescredidit,pro?figeret.Nos veroretentis,vel, ubiopus erit, emendatis
titulis Quesnelli, omnes antiquos accurate proponemus in annotationibus, nimirum illos qui sunt in
collectionibus Dionysiana, Hispanica seu Isidori, ac in quinta Quesnelliana.
Ordo epistolarum necessario mutabitur. Primo enim non paucarum epistolarum chronica notatio ex
57.
nostris codicibus corrigenda erit. Alias etiamepistolas qua^chronicisnotiscarent, non levibus argumentis
in aliud tcmpus traducemus, ac exinde series ipsa aliter erit ordinanda? Deindc una epistola a Quesnello
recepta expungetur, aliae vero ineditoe accedent.Tandcm optime illequidem inter Leonisepistolas vu!gavit
alias aliorum litteras ad Leonem scriptas, vel ad eum pertinentes; at eas sine ullo numero quo citari et
inveniri facile possint, inseruit. Nos praterquam quod addemus allias nonnullas, probatissimorum edir
torum exemplum secuti, singulis suum numerum praefigeinus, quod numcrorum ordinem a Quesnello
propositum multo magis subvertct.
58. Cum in emendando textu Quesnellianas variantes seu margini seu in notis dcsignatas non ncglige-
mus, tum vero notas et observationes cjusdemfusiores, quas ipsein secundum tomum post dissertationes
rejecit, in secundo pariter tomo hujuseditionispcr nos identidem,seuillustratas,seuemendatasinvenies]
Epistolas Leoois excipiet appendix, in qua praeter supposititias alia qiuedam documenta ad Leonis litteras
pertinentia, et intcr haec nonnulla incdita proferentur.
Syllabum codicum singularum collcctionum quos in cmcndandis epistolis adhibuimus, hic non
59.
attcximus, quia cum supcrius suo loco eos distincte nominarimus, ac in plerisquecollectionibus unicivel
pauci sint, facile erit invenire quis sitille codexquem ex quaviscollectione allegaturi sumus. Solum cum
in collectionc 21 plura mss. cxemplaria nacti simus, monendum est duo potissimum usui fuisse, \ att.
513 et 540, quae citata intelliges, cum mss. Vatt. collationis 21 allegata rcperies. Si qui autcm codices
praetcrea conferendi visi sunt in quibusdam lectionibus, eos proprio nomine laudabimus.

In addendis ad calccm tomi Hpositis, Romanieditoresinsuper in hoc locolegenda sequentia inserunt;

(«)
« Cumvcro post cditum primum tomum prodiisset Homana editio P. Petri Thomae Gacciari alii oodioea
Vaticani Grooci quos ipsi licuit confcrre, utiles nobis fuerunt, tum ut nonnulla loca emendarcmus, tum
ut tria Grajca fragmcnta antea ineditain appendiculam refcrrentur. »
581 S. LEONIS MAG.M EPISTOLA I. — ADMONITIO. 882

tandem anidmadvertimus, epistolam Cassiani ad Leonem in Berie epistolarum omissam fuisse.co

liO. llic

quod ad Leonem tunc nonpontiiiccm, sedRomanae Ecclesiffl archidiaconum direota, inter testimonia initio
describatur. Libelli vero supplices Theodori et Ischirionis diaconorum, Athanasii presbyteri, ac Btephani
laici Alexandrinffl Eoolesiae, qui Leoni Romano episcopo, et sancto ac universali coDcilio Chalcedoncnsi

inscripti.atque in eodem inseruntur actioni tertiffi ipsius concilii, cum non agant depeculiari ncgotio
oblati,

CUI11 |. -tro,nec ad eum missi fuerint,intcr hnjus pontilicis epistolas aequum locum habere non posse
sunt.Interhas potius accensenda fuisset opistola encyclicaGennadiiConstantinopolitanielepiscopomm
73 adversus simoniacos, quae tom. V Conciliorum edilionis Venetse pag. -45 directa traditur ad omnes
metropolitas, -y^ xitt -i-.i-y 'iVrxr,; ct ad papam liom.v. Cum enim ha?c encyclica scripta fuerit circa
•/*•

annum 457, ad nostrum Leonem missa dicenda esset. At eum eaverbaxai wp6« t6v -aaav ToW^ legantur
quidem ineditis et in codice Golbertino 4262, sed omittantur in duobusvetustioribusmss. C;osareo et alio
Colbcrtino 924, in quibus subscriptiones leguntur a Baluzio editffl de hac inscriptionis particula, quac
;

Leonem respiceret.maxime ambigimus,et idcirco hanc epistolam mcmorare solum hocloco satis duximus.

SANCTX LI
aOMANI PONTIFICIS

EPISTOLJS.
ADMONITIO
ln duas epistolas seqitenfes, I et II, abi etiam de epistola XVIII.

I. De duabus epistolis ad Aquileiensem episcopum, et 2 ad Septimum Altinensem, quaa ex ipso argu

I

mento simul jungendse sunt, agi non potest, nisi quffidam dicantur etiam de epistola 18 ad Januarium,quoe
ob excitatas controversias non exiguum cum illis nexum habere vidotur. Ita haec prima admonitio tribus
epistolis lucem afferet.
i. Postquam Card. Norisius in Pelaglan;o Historiae lib. n c. 12 duahus columnis, e regione edens duas
Leonisepistolas ad Septimum, atquc Januarium, palam lecit utrasque esse ejusdom exempli, de alterutra
dubitari ccepit. Qnesnellus prolixa observatione epistolam ad Septimum suppositionis accusavit, etimpo-
stura? auctorem crodidit IsidorumMercatorem.Econtra JosephusAntolmius disscrt.-4de veteris OperibusS.
Leonis Magni hano epistolam genuinam propugnans, illamad Januariumcommentitiam contendjt.Aliquot
subinde epistolm editae sunt ab utroque.quibus suam quisque sentontiam vindicare studuit. Pagius in Cri-
tioa ad an. i'i7, n. 8, Antelmii amici et comprovincialis sui opinioncm secutus est. Quesnello autem favet P.
Bernardus de Rubeis in Monumentis Ecclesiae Aquileiensis c. \h. pag. 140. Tillemontius, tom. XV, not. 3
in LeonisVit. pap. 890, probe refellit Quesnelli rationcs, quibus epistolam ad Soptimum rejicere studuit;
at opinionom Antelmii, qua epistola ad Januarium exploditur, approbare nonaudet. Solum intinepronun-
liat. Si Ii.tc epistola non niteretur auotoritate non levi, et necesse esset alterutram ad Januarium vel ad
imum veluli «upposititiam repudiare, illam potius nnara istam rejieiendam videri. Nihil tamen pro
abjudicandi alterutra satis vehcmens atquc convinccns allatum esse fatetur in ipso opcre, art. 7, pag.431.

§ I De codicibna diversarum collectionum, in quibua memoratse opistolae contiuentur.

\ntequam noslram aperiamus sententiam, qua omnes has epistolas vindicandas credimus, memorandi
in primissunt mss. codices et collcetionos in quilnis una, vel duffl,vel tres laudatffl epistolae repcriuntur;
hinccnim potissimum vindiciarum argumentum elicictur.Sola epistola prima ad Aquilciensem episcopum,
de qua nemo ambigit, invenilur in codicibus collectionis tertiffl Barber. 2888, et Vat. \\l\2, necnon in
exemplo Sichardi.
4. Sola epistola 18 ad Januarium exstal in eolleetiono Dionysii Exigui, et cx Dionysio in Hispanica et
lladrianea et in Isidoriana pura. llic autem notandum est postremam Isidori collectionem, quoad epistolas
is, ne unam quidem babere supra illasquse describuntur in Hispanica, undc illas Isidorus sumpsit:

in Badrianea vero, quffi ox Oionysio originem habet, Dionysianis addita logifur unaepistola 12ad Mauros,
ut in Admonitione ad eamdem ostendetur. Primum de Isidorianamonendum fuitadversusQuesnellum,qui
commontitiam.nt ipse putat, epistolam ad Septimum ex Isidorianaderivatamaffirmat, ubi puram Isidori
collectionem, qu.n litteris ad Septimum caret, confundit cum collectione a Meriino cdita, quae Isidoriana
auctior,et a nobis appellata collectio I2,eas ad Septimum litteraa recepit. Allcrum vero de collectione Dio-
nysii prsnotandum erat adversus Antelmium, qui in primis litteris de hac controversia Gallice scriptis,
declinaturus anctoritatcm Dionysii, quffl pro epistolalo ad Januarium maxime valet.hanc non a Dionysio
insertam, sed ab alio posterion additam prodit, quemadmodum addita fuit epistola ad Mauros. At haec
comparatio esl plane inanis. Duo enim codices Buppetunl puri Dionysii Vat.5845, et alius, qui in hiblio-
theca I; egis G illiae servatur. In codice Regis Galliffi epistola ad Januarium suo loco exhibelur epistola ;

autcm aii Mauros, licet ^enuina et ipsa sit, ul alias viaebimus, cum tamcn non fuerit a Dionysio inserta,
nuspiam apparet. In Vaticano autem codice 5845 explorate discernuntur additiones qu;e Dionysio posterius
accessere nam h -e omncs non suo loco leguntur insertffl, ut in collcctionc Hadriani factum est, scd post
: t

descriptam puram collcctionem Dionysii in finc addjtss deprehenduntur, et intcr has legitur epistola ad
Mauros, ut in admonitiune ad eamdem epistolam fusius explicabitur. Ipsa rubrica titulorum Leonis num.
48 tabulffl prffimissa, cui tituli totidem ct non amplius in corpore ejus codicis respondent, epistolam ad
583 S. LEONIS MAGNI KHSTuL.l.
Januarium requirit, epistolam vero ad Mauro g in Hadrianeis editionibus aum. 49 recensetur, ex-
.

cludit. Hinc sane Cresconius, qui ex puro Dionysio suam collectionem digessit, uihil uspiam rcfert ex
cpistola ad Mauros, tolam autcin epistolam ad Januarium dedit tit.ol.Auctor vero collectionis Hispanicaeu
qui quaccumque in Dionysio repcrit, cum iisdem quoque titulis Dionysianis in suuin opus transtulit, habet
quidem epistolam ad Januariuin cum titulo et lectione Dionysii, epistolam vero ad Mauros, quoniam
apud eum minime invenit, ex alia decurtata editionc protulit, quffl ab cditione Dionysio posterius ad-
dita discrepat. Adde tandcm quod epistola ad Januarium apud Dionysium non in fine epistolarum Leo-
nis collocatur, scd in medio est enim inter septcm a Dionysio positas epistola ([uarta epistola vero
; ;

ad Mauros, cum addititia sit, in fine lladriancn collectionis, quae additamenta Dionysiana recepit, sita
est. Idem accidisset epislolae ad Januarium, si inter additamenta fuissct.
5. Epistolam primum ad Aquileiensem una cum epistola secunda ad Septimurn illi immediate sub-
jecta exhibent antiquissimi codices Vat. Reginae 1007 collectionis 1 Lucensis, et similis Colbertinus col-
iectionis quarlae, alius codex Parisiensium Jesuitarum ab Antelmio laudatus epist. l.eta Pagio ad an. \ 17,
cujus recentius documentum pertinet ad an. 615, ac tandem quatuor antiquitate prsestanles codicescolle-
ctionis 8 Yat. 5845, Vallicellanus signatus A. 5, Vercellensis saeculi ix et Vat. 1353, qui ex alio Bergomate
sajculi ix transcriptus fiiit.

6. Eamdemcpistolam ad Aquileiensem una cum epist. 18 ad Januarium, non tamen unitas. sed aliis
I

Leoninis intermcdiis disjunctas, reperimus in mss. collcctionum 11, 20, 21 et 22.

7. Demum omnes hae tres epistobe, prima ad Aquilciensem,et secunda ad Septimum simul junctee,epi-
stola vero 18 ad Januarium scorsim dcscripla, continentur in mss. antiquissimae collectionis 5, in peculiari
ms. Florentino S. Marci collectionis 13, ac in codicibus collectionis 12, 23 ct 2't, quos in praefatione fusius
memoravimus.

§ JI Argumentiun ex mss.pro statuenda sinceritnte epistolarum ad Septimum Altinensuem et ad Januarium Aqui-

leiensern, quoe sola; a nonnullis in suspicionem vocantur.

8.Ex hac codicum notitia cognoscimus epistolas ad Septimum et ad Januarium, quae in controversiam
cadunt, in diversis collcctionibus inveniri, nimirum epistolam ad Septimum in novcm collectionibus, epi-
stolam vero ad Januarium in collectionibus tredecim.
9.Cum cpistola prima ad Aquileiensem a nemine vocatur in dubium,satis erit si epistohe 2 ad Septimum
et 18 ad Januariumauthenticitatem exmemoratiscollectionibusstatuamus. Quamvis vero utraeque inpluri-
bus collectionibus describantur, solas tamen antiquas collectiones urgebimus, quae sexto circiter saeculo
compactae, majori auctoritate potiuntur, et ex quibus caeterae profeetae sunt.
10. Epistola ad Septimum legiturin ms. Vat. Rcginao collectionis primae ineunte vi saeculo lucubratae,
quae nihil apocryphum prcefert in perantiqua collectione 4 codicum Lucensis etColbertini in vetusta col-
; ;

lectione 5 et in collectione 8 ac tandem in codice Jesuitarum Parisiensium, qui licet in Conciliis perveniat
;

ad an. 015, curn tamen Catologum pontificum exhibeat desinentem in Felice successore Hormisdoe, haec
collectio in ipsa origine sub hoc tempus coneinnata, videri potest, cui posteriora documenta subinde acces-
serint. Mirum autem videtur, Quesnellum hanc Leonis epistolam veluti spuriam repudiasse, nulla habita
ratione codicum saltem collectionis 5, quam codicis Romanse F.cclesix nomine edidit. Isquidem se ab hac
objectionesubducerepotest,eo quod hunc codicem non totum simul compactum putavit. Leonis autcm epi-
stolasinter additamenta posterioris temporis retulit.Sed hoc commentitiumeffugium est,quodnullaralione
aut auctoritate munitur. Omnesantiqui ejus collectionis codices, qui sive a Pithceo, sive a Constantio nie-
morantur, et nostri etiam Vindebonenses Leoninas epistolas habent, idemque Quesnellus observat. 1 in
epistolam ad Mauros num. I, de Thuaneo codice loquens, ejusdem collectionis antiquitatem et diligentiam
commendavit. Licetautem haec collectio nec sub Leone, nec a Romanis, sed exeunte v vel ineunte vi saeculo
est, ut vel exhaccollcctionemaximum ad secundamepistolam vindicandam testimonium accedat.Addcmus
etiam aliud non leve. Epislola ad Septimum non sine epistola ad Aquileiensem episcopmn, et vicissim epi-
stola ad Aquilciensem non sinc epistola ad Septimum in omnibus vetustissimis collectionibus legitur.ex-
cepta collectione 3, quoe solam epistolam ad Aquileienscm continct; et scmper isli epistolae, de qua nulla
dubitatio est, illa immediate subjecta et unita in iislem collectionibus exhibetur. Id autem indicio est
utrasque has litteras in iisdem exemplaribus, ex quibus antiqui collcctores illas descripscrunt, simul
inventas fuisse adco ut dubitari de una nequeat, quin dubitetur de altera et si quidcm de cpistola
; ;

prima dubitandum non est, neque de secunda dubitari possit.

11. Epistola ad Januarium 18 luculentissime defendi potest sola auctoritate Dionysii, qucm paulo post
Leonem cx authenticis exemplaribus suam collectionem Rorme lucubrasse certissimum est, unde nihil,
supposititium attulit. Qnis sine evidentibus argumentis, qu83 sane nulla sunt. hanc epistolam ab eo. ut
vidimus, insertam accusarc audcat? Sed Dionysianaa auctoritati additur alia sequalis antiquitatis colle-
ctio, nimirum 5 Quesnellian.i, guee cx alio fontc dimanat, uti optime animadvertit P. Coustantius in
prsefat. ad epist. Kom. pontif. n. 87, pag. 78. Hic pariter collector alia in regione Lconinas epistolas colli-
gens, cum in csteris omnibus Bincera exemplana nactus sit, de exemplari quoque hujus epistola?, quod
licet e Dionysio non prodeat, concinittamcn cumDionysiano, dubitarenon licet. Adde quod haec una epi-
stola in utrisque collcctionibus die, mense, et consulatu notatur, qui characteres Lconis adati conveniunt.
ld authenticilalom etiam alquc etiam confirmat ; supposititiffi eniin epistolac in ejusmodi notis plerumque
repugnant.Neque movere debel Autelmius, cum epistola num. 6, apposuit codices antiquarum collectio-
I .

num.quidum sinceram ct indubilatam epistolam ad Aquileiensem exhibent,adjunctam quidem habent epi-

stolam adScptimum,islam vero ad Januarium oniitlunt quod in argumentum suppositionisadduxit. IntW
:

vetustissimas enim collcctiones profeclo est Quesnelliana 5,cujus ille notitiam non salis accuratam habuit.
In bac autem, unacum duabus illis epistolis, est eliam epistola ad Januarium, sieuti esl quoque in eod.
Florentino collectionis 13 et in codd. collcctionis 24, qui aliam a Quesnelliana collectione originem
scunt. Hino ergo vel antiquissimis illis temporibus, quibus collectioo non multoposl Leonemcompositafuit,
trium harum epistolarum exemplaria exstabant : quaa antiquitas, si, ubi nil certi opponitur, ad bujusepi-
stolae authentieitalem probandam non suflicit, nihil erit in ejusmodi collectionibus quod in dubium vocan
non possit. *

codicum et collectionum, preesertim antiquarum, quas tum pro epistola ad Septi-

12. Auctoritas ilaquc
mum,tum pro epistola ad Januarium hactenus consideravimus, satis esse deberet ad refellendas eas con-
jectationesquae iisdem opponuntur,adeo ut iisdem nihil respondere oporteret. Hoo enim loco tum contra
 EPISTOLA I. — ADHONItlO. 386

QuesneUum, tum coritra Antelmiura raaximc valet, quod idem Quesnellus in hac ipso controversia con-
tionibus respondil An elmii in epistola ad Amicum 15 Augusti an.1689, uimirum codices collectionum
tam aniiquarum satis suni ud convincendum conjecturas p r triumphum elatas illusionibus accensendas esse,
<7 alias ejusdem generis quamplurimas demo -m noinine propositas ex hoc exemplo suspeclas reddi.
puas tamen sine aliqua responsione nolumus prfflterire.
g III. Ohjectiones adversus epistolam ad Septimum solutae.

I.".. Quesncllus-, in notis epistolae ail Septimum, objicit Aquileiensem in oa appellari Metropolitanum
provincix Veneiiae, cum olim ba?c vocaretur provincia Istrise, ut ex Pelagio, Gregono, aliisijue postcriori-
bus documentis oslei di . Quo lami n to statuil hanc
ti provinciam ante Pelagium Istria?, ct non
itiae vocatum Ambrosius in epistola ad Vercellenses Liguriss, Mmiliae, Venetiarum-
l'uissp? Certe S.
quc partes vocat el in roncilio Roraano an. 501, tom. V Goncil. Ven. edit. pag. 157, similit^r appellantur
;

nisopi Ligurix, /Emilix el Venetiarum. S. Leo inter Ambrosii ethujus coneilh aetatem Qoruit,qui si Venc-
lin, non Venetiarum dixit, nilul refert, cumet in inscriptionibus el in notitia imperii consularis Yenclice,
provincia Venetue, etc, singulari numero inveniatur.
i. Minoris multo facienaum est, quod idem Quesnellus obtrudit, in
I eadem opistola depositionis mi-
nas contir.cri, cum attente consideranlibus idipsum subindicent verba epistolaead Aquileiensem,quae per
omnes germana esl el idem Leo in epist. 10 ad e| iscopos provinciae Viennensis, c. 7, satis aperte m-
:

nnat, se pro scilis apostolicae pietate ab Hilarii Gallicani metropolitae depositione superscdisso, quod ct
io Novella Valcntinianus confirmai epist. 11. In causa autem Pelagianorum, dc quibus in cpistola ad
Septimum agitur, hoc insuper accedit, quod Honorii lex adversus Pelagium atque Ccelestium amissionem
opatus sanxorat, non tanfurn adversus infectos hac haeresi, sed etiam contra illos qui dissimulando
conniventiam, aut non damnando favorem noxium prcestiterint. In epistola autcm ad Septimum de iis
bus scrmo est qui in Pelagianos negligentius agentes scrpcnti hacresi conniverent.
S [V. Oiluuntnr objecla contra epistnlam ad Januarium.
15. Antelraius (Ep. I, n. Januarium, alienum a disciplina pjus tempo-
\3etseqq. •
I

ris fuisse quod ibiaem ex canonibus decernitur, nimirura clericis ab haeresi \cl schismate rcvertentibus
ex indulgentia concedi ut in eodem gradu permaneant, nrc taraen ad altiora promoveantur. Circa quos,
inquit S. Leo etiam illam canonum cons itutionem pro?cipimus custodiri, ut in magno habeant beneficio, si
,

pta sibi omni sj mis,in quo inveniuntur oraine stabilitate perpetua maneant, si tamen iterata
.

tinctione >h>n fuerwt maculali. Nullam id genus generalem de omnibus haereticis et schismaticis constitu-
tionem canonum Leonis aevo exstitisse contenditAntelmius. Cum veroQuesneirusaffirmaritinnotis, n. 3,
intelligi Nicamum canonem 8, reponit Antelmius hunc canonem de solis Catharis, id est Novatianis, sta-
tuentem, non potuisse a Leone intelligi, nec allegari pro generali regula de omnibus haereticis atque
schismaticis, ac praeterca suadere nititur, receptis ineodem gradu noque hoc Nicacno, ncque ullo alio
ne interdictam fuisse promotionem ad ordinem superiorcm immo co ipso qno illi recipiebantur in ;

adu, ctiam ad altiorem potuisse provehi, aliquot exemplis demonstrare conatur.

1(5. Haec autem objectio ut refellatur, praBmonendum esl primaevam Ecclesiae disciplam fuisse, ne quis-

quam sive cleiicus, sive laicus ab haeresi redions in clericatus ordinem rcciperetur. Pro hac disciplina
Occidentis testes sunt S. Cyprianus epist. 72 adStephanum, Innocentius Iepist. 17 n. 8, etepist. 24 n. 4,
incilium llaliae inter canones Ecclesiae Africanae cap. 56, ubi quamvisAfri episcopi scquitatcmejus le-
Lgnoscerent, legationem taraen ad Anastasiura papam misere, qua ob cloricorum inopiam, ut de scve-
_s aliquantulum remitteretur postularunt. Quin alii episcopi Africani in epist. ad Joanem
II, loq Arianis sacerdotibus ad Ecclesiara revertentibus, afiirmarunt Ex omnium quidem colle-
'
:

garum tacilis motibus nemini placere sensimus ui in suis honoribus suscipiantur (Conc. t. V. p. 901). Idem
obtinuisse in Oriente patetex epistola Athanasii ad Rulinianum, ubi commeroransdecretum quo quidam
minus rei ab Arianis decepti in clerum admissi luerant, hoc dispensalione quadam factumesse affirmat. Dis-
pensatio legem contrariam praesumit. Hanc eamdemdispensationem indicat Augustinus opist. 185. n.44,
qua Donalistis objicientibus .S7 cn/o oportet ut nos extra Ecclesiam el adversus Ecclesiam fuisse posniteat,
:

quomodo jiost i.stam pa*nilentiam apud vos clerici vel etiam eqiscopi permanemust respondet llor non jicret, :

(juoniam rcvera, yund fatcndum est, fieri non deheret, nisi pacis ipsius compensatione sanaretur. Fieri non de-
ijuia illi ulpote cluri honorihus indigni Ecclesiae disciplina excludebantur at ob pacisbonum dis-
. ;

utendum fuit. Hinc jure noster Leo haereticos et schismaticos in suum gradum recipere ma-
•

i/iii) beneficio deputandum scripsit. Eadera decausadispensationi pariter tribuendus est Nicaerius canon 8,
Catharorum clericis ob idem pacis hnnum suus gradus restitus fuit et idipsum sentiendum de ca_- ;

baereticis sive schismaticis similiter receptis. Num vero quibus suus gradus per dispensationem
concedebatur, pcrmittereturetiam ul ad altiorem ascenderenl canon Nicaenus satis videtur innuere Sio in . :

iit ro maneunt, el dein in eodem ordine permanea.nl. Certe enim oon permanenl in eodera ordine, qui ad allio-

rem ascendunt.Sod hunc canonem uti non satismanifestum omittamus.Cum vero ca_teratestimonia dealiis
insuogradu receptis similiter loquantur,nibil cst quod ex una dispensotione aliam etiam amplioremcolli-

17. Hanc sanedisciplinam, ut qui reciperentur in Buum gradum, ad altiorem non ascenderent, in Occi-
dente, vcl saltem in Italia el apud Romanara Ecclesiam viguisse,patel ex decreto quo S. Ambrosius in causa
Diclinii, qui a Priscillianistisad Catholicos redierat, statuii bono pacis locumtenere presbyterii, non acciperi
is auymenlum: uli lcslantur Palres synodi Toli tan.T an. iOO, qui proinde conquesti aunt eum nihilo-
minnsaSymposio ad episcopatum fuissepromotum quod taracn ea excusatione purgatum fuit, quiaida ;

mmUitudine plebis fuisset exlorlum. Idem Ambrosii judicium probatum fuisse a Siricio papa, quiin eadem
causa epistolam scripsit,satis probabileest,cum iidem Patresin eodem contextu eam Siricii,epistol«tm lau-
dent.Eamdem disciplinam confirmare videturZozimusepist.4,ad Aurelium et alios episcopos,ubi de Tuen-
tio, qui perperam ordinatus fuerat episcopus, sermo est. Huicinter caetera vitio dat, n. 3, quod cum fuisset
llianista, cique apostolicae sedis diligentia curato, ejusdem sedis dudum humanitas et misericordia con-
suluisset, ita utbeneficium pene prajter exemplura eidem
praestilerit hoc beneficio non observalo, i<l est ;

eo non contentus, prxcip sacerdotium festinasset, nec indebilo loco credidissetsustinendum. Haere-
i id
mpeneproii lumd\c\ non potuit eum in unitatera Ecclesiae recipe-
gradui scu > restituere. 8i autem culpnndua ruil quod hoc bi ni ficio etgradu rion ob-
i
•

non abstinuisset, procul dubio praosumitur receptis ad baeresi non licuisseabul-

i

teriorem gradum ascendere. Apcrlius vero nuster Lco hanc disciplinatn upprobat inepist. l'^~>. llanc eo

Patrol. LIV. 19
587 S. LEONIS MAGNI EPISTOL.I.. 588

nomincopponit Antelmius, quia ibidem S. pontifex Andream ei Eufratam olim Eutychis fautores, ad pres-
byteratum promovcrijussit. Id autem ex peculiari causae dispensationc quadam indultum fuisse, ex con-
tcxlu manircslum est.Leonem pupugerat archidiaconatum ConstantinopolitanaeEcclesiae,amotoper speciem
promoLionis AcLio Flaviani defensore, Andreae Eutychianae haeresi quondam addicto et S. Flaviani accusa-
tori iuissc dclatum indignum enim vidcbatur tanti officii ministerium ab eo auferri qui sernper catholice
;

senserat, utUlicrederetur quihaerelicalabealiquando fuerat aspersus. Hinc de ipsius promotione vehe-

menter conqucsLus, conversionem ejus ab haeresi et satisfactionem, quam Antelmius aflegat, hanc unum
indulgentiam promereri potuisse affirmat epist. 1 2,ut in diaconatu9 gradum reciperetur, non vero ul ante-
1

ferrctur caelcris Qui etiamsi, inquit, magna satisfactionepotuisset indulgenliam promereri, nequaquam debuit
:

his qui in fide permanserunt anteferri et similiter ep. III, c.3: Qui etiamsi magna fuisset satisfactione pur-
;

gaius, post dubiurn larnen revcrsus errorem, catholicis diaconibus postponi iebuit, nou prxponi. Cum porro
AnatoiiusLconi satisfacturus Andream ab archidiaconaturemovisset,quidque de eoagendum essetpontifl-
cio reservasscl arbilrio, ld Leoni tantum placuit, ut ipsuin Andream ac socium ejus Eufratam, qui pariter
Flaviani fuerat accusator,duin scse ad errorc correclos apertis professionibus probassent, ad prcsbvtora-
tumpromoveri jusseril,co forte consilio,ne ad archidiaconatum subrepereumquam possent.Peculiari
dispensalionc id fuisse concessum suadetmox subjectum decretum de castcris, quos par reatus involveraL
Hos enim si veniam simili professione cum satisfactione deposcant,r\on promoveri, sed suis solum ordinibus
reformari decernit, hac praeterea conditione servata, ut illi tantum acl officiorum primatum admittuntur,
quos ab omnier/vrc libcros esse constiterit. Hoc interdictum, ne intra eumdem ordinem quispiam ab hx-resi
receptus ad ejusdem ordinis primatum provchalur (quod sub S. Gregorio adhuc viguissc liquet ex lib. i,
epist.77),nonne certani praesumit constituitionem expressam in cpistola 18 ad Januarium,ne ejusdem ne-
geris clerici suis ordinibus reformati ad altiorem ordinem sinantur ascendere?Specialis vcro dispensatio,uH
peculiaris incidit causa, gencrali constitutioni non dcrogat. Si quae alia similia exempla proferrentur, ad
dispensationem similiLer revocanda essent. Quacvcro Antelmius producit,sunt de receptisin eodem ordine,
non autem de promotis ab altiorem uti illa duo de Maxirno et Donato episcopis, (juoruin est mcntio apud
;

Leonem epist. 12, num. 12, cap. G, nec non alterum do Donatislis apud Augustinum epist. 43, n. 10. Quod
auLem de Meletianis ingcriL exepistola synodi Nicaenae apud TheodoreLum lib. i c. 8et9, id solum probatj
clericos aMeletio ordinatos, qui ln suum gradum ita fuerant recepti, ut post clericos ordinatos a logitimo
cpiscopo, omni auctoritate his rcservata, infimum locum tenerent, post illorum mortem in ipsorum locuni
etaucloritatcm subrogari potuissc, si quaedam circumsLanliae id flagitarcnt qu.e promolio eumdem onli-
:

nem auctoritate praediLum respicit, non autcm altiorem.Sed quidquid in hoc ipso videatur,ncquc hic, ncque
alius peculiaris casus,quidispcnsationi Lribui debet,constitutionem ac disciplinam vocarc potest in dubium
quam et Ambrosii,et Zosimi,et ipsiusLeonis testimoniis satis certam ostendimus. Undc nihilcst cur exhoc
capite epistolam ad januarium repudiemus, ac disciplinameo tempore ignolam praeferat.
18. Quos vcro canones Lco intellcxerit, cum hac in re canonum constitutionem allegavit quoniam de
;

disciplinacxdictis constat, si in magna antiquorum monumentorum penuria nullum ccrlum canonem,con-

stitutionem nullam proferre possimus, nihil praejudicat. Forte S pontifcx Nicaenum canonem 8, qui de Ui-
tharis scu Novatianis statuit, exdisciplinasui temporis itaintelligendum et indicandum putavit, ut oinnes
hajreticos schismaticosque comprehendcret. Quod si Innocenlius 1, cpist. 17 ad Macedones c. 3, de Novattth
nis tantum eum canoncm loqui, nec ad aliarum haeresum clericos pertinere affirmavit, idcm lamen ponti-
fex in eadem cpistola non inficiatur hoc beneficium solis Novatianis decretum.nedum ad alios schismaticos
sed etiam ad hoereticos posse extcndi, ubi pacis bonum etnecessilas hanc indulgentiam requirant: ac prow
terea approbandum ccnsuit judicium Anisii et sociorum ejus, qui ordinotos a Bonoso hacretico in suos gra-
dus receperant; et similiter epistola 3 ad synodum Toletanam codcm concilio non solum probavit ejusdom
synodi moderationem, dum Priscillianistas conversosin suos gradus recipiendos statuerat, verum etiam il-
los reprehendit, aquibus haec indulgentia canonibus contraria ferebatur. Hoc autem exemplo indulg
ejusmodi sensim invaluissc vidotur, itaut Leonis tempore Ecclesiae bonum eL necessilas idipsum de omni*
busschismaticiscthaereticis intelligendum poslularent,dummodoiteratobaptismatenon essent polluti hoa
cnim omnes canonoset constans Ecclesiea disciplinaab ordinibus etclero arcebant),necalia rationo invaluis-
se.vel ab Innocentio probata fuissc credenda est, nisi in eam disciplinam,quam ante Innocentium obtinuiatj
seex Ambrosio ostendimus. Hunc itaque canonem in hanc disciphnam, receplum Leo citare potuit. Quid-
quid vero de hoc canone sentire libcat, si non rejicienda est epist. 3 Innocentii ad synodum Toletanam, co
quod Nicxnis rcyuhs quasdam sancLioncs tribuit, qua3 in Nicaeno non leguntur multo minus repudianda
;

erit epistola LeonisadJanuarium Dionysii Exigui, et collectionis quintce auctorilate firmata, quae si
tulionem canonum laudat non tamcn Nicaenam appellat.cum Nicaeno autem canone octavo ox disciplina Bqj
clesia^ explicato ac latius extenso satis cohaeret.
17. Gravior Antelmii objcctio ox co sumitur quod epistolaad Januariumpartim exepislola ad Septimumj
partim ex epistola ad Aquileiensem episcopum totidem fereverbis descripta est. Cum verba epistolaa ad
Septimum inepislola ad Januaiium repetita inveniantur, allerulram csse falsam indubium praesumituri
Quesnellus falsitatis accusavit epistolam ad Seplimum. Gitiusautemexipsiusrcpetitionis ratione epistolaij
ad Junuarium repudiandam contendit Antelmius, eo quod in ea non solum rcpctatur lota epistola ad !

mum, sed etiam extrcma illapcriodus, quae in ejus finesuspcnditur, desumpta sit ex epistola ad Aquileiett*
sem episcopum incredibile autcm sit duplicem epistolam sub idem tempus datam ad eumdem episcopum
:

Aquilcijc, eadem pcriodo concludi, quod in epistola ad Scptimum non invenitur.

20. Verum haec objectio, licei vim aliquam pradorat, non tamen conjecturoc limites excedit nulla autora
:

conjecturaccrUe auctoritati Ijionysii, qui paulo post Leonis aetatem suam collcctioncm Romae digessit, nec
auctoritatiantiquioris aut saltcm coaevaB collectionis5Quesnellianae,quibusepistolaadJanuariumvindicatBlg
praevalcro potest. CacLcrum haec objectio, ut in Lcone quidquam valeat.duplicera hyoothesim praesumat.n©*
cesse est.mmirum epistolam primamad Aquileiensem episcopumtraditam fuisseeiuemJanuario.cuiinscrli
bitur epist, 18, et sur> idem etiam tempus traditam fuisse. Si enim ad duos diversos Aquileienses epis
bae dus epistolae datae probentur, vel si eidem episcopo, non tamen sub idem tempus scripta* fuere, omnil
in Leone aiffioultas dispellitur. Constat nimirum huuc pontificem, dum ad diversos srcipsit, littera;
numquam tradidisse eodem exemplo paucis immutatis, vel additis, ul accidit in epist. 150 ad Basilium, ct
151 ad Euxitheum nonnumquam veroex una epistola nonnullaad verbum descripsisse,uti epistolae 166 ad
;

Leonem Augustum septemintegracapitainseruit, quaB exepist. 126 ad Palaestinos excerpta invcnicntur.

Porro cpisfolas 1 et 18 probabihus ad diversos Aquileienses episcopos datas, certeautem inter utramqu*
non exiguum tempus.scd aliquol annos intcrccssissc patcbit cx paragrapho soquenti,ubi primam epistolam
 "

EPISTOLA I. — ADMOfllTIO. *>90

ion Januario, scd probabilius ejus praedecessori scriptam ostendemus vel

ci rte cuicumque tradjta l'ue- :

taratam fuisse sul» initio pontificatus Leonis anno circiter i42, id est
quinque circiter annorum in-
ervallo ante epistolam 18, quai exeunte an. 147 Januario tradita fuit. Itacum ad hunc ultimum litteras
ino dedit, priraum nonnullis immutatis descripsitepistolamadSeptimum,tum ex epist. l,jamdiii
nto probabilius data ad prsedecessorem ejus, postremam tantum periodum sumpsit, etlitterasclausit:
d (juo observari potest, hanc postremam periodum veluti formulam seu clausulam quamdam decretorum
laberi posse, quemadmodum visaest 1'. Bernardo de Ftubeis,u1 ne mirum sit eamdem in diversis ad eum-
spistolis inveniri. Sed quidquid de his responsionibus videatur, Quesncllianrc, ut diximus, et Dio-
ivsianae collectionum testimonio cuicumque conjecturae et objectioni certissime prsstant.

^ V. Quis fuerit episcopus Aquileiensis ad quem Leo si xipsit epistolam primam : hinc etiam statuitur tempus
quo epistolie prima et seeunda datae fuere.

Jam
vero vindicatatum epistolaad Septimum, adversus Quesnelium, tum altera ad Januariumad-
21.
Antelmium, quae in dubitationem venerunt, cuinam tradita fueril epist.
- ad Aquileicnsem,quae- I

endumest: eademque occasione statuetur de tempore quo et haec et altera ad Septimum, quibus nota
hronioa deest, datae fuerunt. Epistolam primam ad Januarium Aquileiensem traditam nullo satis ccrto
undaraento pnesumitur. Codicesenim sine episcopi nomine praeferunt vel ad Aquileiensem episcopum, uti
'.ionis I, Barber. et Vat. collectioms 3, Lucensiscum Colbertino collectionis 4, Vindebo-
3 collectionis 5, et Vaticanus 5845, in additionibus Dionysianis eollectionis 8, vcl Aquileio, uti Vat.
lOttobon.collectionis II, ms. S. Crucis in Jerus^alem collectiohis 20 nec non mss.collectionum 21 et'22.
ilem de suis codicibus aflirmat Quesnellus, qui solum monet, duos posteriores Cisterc. et Isid. habere
\d metropoliumum episcopum VineLue. Editores Lovanienses, quos alii deinceps secuti sunt, forle fuerunt

irimi qui absque ullius, quod sciamus, codicis testimonio apposuerunt titulum Nicetze episcopo Aquileien- :

i. In uiss. vero collectionum [> it 24descripta in primis epistola 2 ad Septimum, tnox subjicitur episto-
i
I. Rclatione, cum litulo -\d eumdem, ac si eidem Septimo data fuerit: et idcirco quidem in uno codice
'esulano, et altcro PlorcntinoS. Laurentii siguuto num. '<, pluteo 21, qui aliquot epistolas exhibent ex
I

ollectionis 24, epistolae primai haic inscriptio praefigitur: Leo Septimo episcopo. Id procul dubio er-
oneum est.cum Septimus, qui non Aquileiensis,sedAltinasepiscopusfuit, in ipsoexordio epist. 1 nomi-
etur vclut is cujus causa Leo ad Aquilciensem scripsit. Neque tamen hi codices Januario sutfragantur.
22. Solum cod. Vat. Otlobonianus v .'7 onllcctionis ~S.l et nonnulli codd. collectionis 8, uti Vercellensis
(

1353, Januarium prasferunt. At hoc nomen codicibus collcctionis 8posteriusinsertum,cumanteai

.

i eadem eoliectione defuerit, manifestum esl e\ Vallicellano A. 5, ct multo magis ex Vat. 5845, qui ad
m collectioiem 8 pertinenl nam in \'allicellar,o legitur in textu, pag. 27o, Aquileiensi episcopo,3a.-
:

uarii vero nomen superadditum cernitur i.n Vaticano autera omnium vetustissimoeodice5845,in cujus
;

dditionibus collcclionem 8 referenlibus haac epistola legitur,nullura Januarii vestigium apparet.Hinc ergo
-cimus in mss.hujus collectionisJanuariinomenomnino defuisse,ut in Vat.5845 ; dein fuisscsuper-
dditum, ut in Vallicellano tandem m textum irreps-isse, ut in Vercellensi, ac in Vat. 1353. Cum vero
;

octor collectionis 23,quae continetur in Oltoboniano 297,priores epistolas 15 cx codicibus collectionis 8

ordine ad verbum deseripscril dum Januarii nomen inseruit,codice usus fuit laudata; collcctionis 8
;

ui boc nomen insertum vel superadditum habcat unde tota hujus nnminis auctoritas revocatur ad so-
:

nni collectionis 8, quam tamen in ipsa origine hoc nomine carnisse ostendimus, ut eodem sane carent
sertim vetustissimarum omnium collcetionum. Ilinc ms. Florcntin. S. Marci collectio-
,ob Leoninas epistolas aliis nominibusinsignis,ut videbimus m Admonit.ad epist. I .',sicepistolam,
oius, inscribit Leo Urbis Romss episcopus
: Aquileiensi episcopo', ubi intervallovacuoepiscopi
ignotum significatur. Adempta igitur auctoritate quorumdam codicum, qui Januarium praererUnt,
i

ihil fundamenti cx codicibus superest,quocogamur affirmare epistolam 1 datamcidem Januario,adqucm

|ji.-t. 18 Bcriptara fuisse manifestum est.

23. Traditum vero fuisseadaliquemJanuarii praecessorem et in ipsoquidem pontificatus Leonisexordio,

liunde colligere licet. PhotJusin Bibliotheca vetustum codicem referens,qui sub saeculi viinitialucubra-
iinain Pelagianorum rerura historiam ex peculiaribus documentis derivatam continebat,ha?c de
panorum 'j Leonispontificatu tradil cod. 54: Cum temporis deinde progressu secUB hujushomi-
es per hxresis su/e adjurutii .,, lutiessent; iterum malum ab illis renovatum est. At Sepiimus
I ,

ns, pcstis rcnusccntis cursum repressit, datis ad Leonem UomdB tum sedem aposlolicam tenentem litteris,

m Leo fervenli zelo contra impios depugnavit. Post non multum autem rursum tamquam repullulare amara
non erubcscenle, Homoe quidam p '0 haaresi libere loquebantur. Sed Prosper quidam vir vere Dei libeUis
antra ipsos traditis cos evanescere fecit, nrcediclo Leonc ndhuc Romanam seaem gubernante.Huo Pelagiano-
indicanlur: alterum, in quo Septimus etLeo operam posuere, cui sanc congruunt
uai epistolai sequcntcs : alterumetposlerius tempore,inquo S.Prosper libellos accusationum Romaeobtu-
t, pluribus explicabimus in observationibus ad diss.
uti Quesnelli cap. 1. § ultimo. Auelor operis de
libus Leoni coaevus scribit part. iv e. 6 ln Italia quoque nobis apud Campaniam constitutis, dum
:

enerabilis et uposlolico honore nominandus papa Leo Manichgeos subverteret,et contereret Pelagianos,et maxime
dianum, ambiens tum quidam Florus nomine, etc. Hic contextus utrumque Leonis opus in Manichaeoset
elagianos eidem lempnri adjudicat. Manichaiorum subversionem Prosper in Chronico assignat an. 443;
huic anno cxeunli tribuendum colligitur ex Leonis epist.4,datadie 18 Octobris, qua ad episcopos
i

impaniae scribens, nihil de vitandis ManiChaeis indicavit, uli monuil ejpist. 7,scripta die 30 Januarii anni
rmone aulem quintu de Jejunio decimi mcnsie babito die Domihica 12 Decembris ah.
la.quatuortemporumjejunium indicaturus, gesta in Manichacos populo denuntial quod pariter repetit ;

irm.ade nativitate Domini, quem inNataliejusdem

anni habitum l:quet. Hoc igitur eodem tempore, quo
. pontifex subvertit Manichaaos, Pelagianoa etiam contrivit. ESxduobusautem gestis adversus Pelagianos,
u iudicantur in antiquo codice Photii, primum, in quo Leo cum Septimo Altinate operam posuisse tradi-
i

ir. minus convenire videtur cum verbis libri de Promissionibus contereret Pelagianos,et maxime
Julianum.
menimSeptimi de Pelagianisagitur Aquileiensis provinciae, ad quos nihil Julianus aut alii Campani
eerelici pertinebant neque satis congrue illos Leu contrivisse dici potesl ob epistolam, qua cautam eorum-
;

em recipiendorum rationem praescripserat. \jritur verbis conterebal Pelagianos cl maxime Julianum aptius
mgrui t alterum factum, ex quo cognocimus Pelagianorum audaciam co processisee, ut in ipsa Roma non
Bdsenl qui libere loqucbanlur. Juhanusin baec Pelagianorum moliminaaliquidconferre potuit. Oblatia
item a Prospero accusationum libellis, Pelagianisque mox evanesccntibus,Leonem ponliliccm,quein sane
691 S. LKONIS MAGNI EPISTOL^ 592

iisdcm infonsissinmm, ut aliunde liquet, omnem opcram adversus ipsos exercuisse indubium est, eos
contrivissc intclligimus. Uoc itaque factum una cum facto Manichaeorum in libro de Promissionibus co-
pulatum pertinct ad finem an. 443. Factum autem Aquileiensis provinciae, in quo Septimuset Leoadver-
sus Pelagianos simul egere,aliquanto ante contigerat, ut indicant illa verba Photii secundo facto pramis-
sa Post non muUum autem rwsum,etc. |x.ev' oi> itoXi 8e to£Xiv. Igitur hoc factum Aquileiensis provincic
:
,

affigi dcbct citius ineunti an. 443, auL an. 442. Hinc cpistola 1 ad Aquileiensem, quae hoc facturn rr-^pi-
cit, attribui nequit cuipiam successori Januarii, sed Adelpho, quem laudari credimus a S. Pclro Chrysn-
logo serm. 136, aut potius Maximo, qui post Adelphum immediatus Januarii praedecessor ex Ca'
et Chronicis Aquilcicnsil)iis traditur : idque co probabilius affirmandum erit, si Januarii initia inannum
443 collocanda sint, ut Dandulus inchronico nolavil.
24. Id confimari potest non minimum ex textu epist. 18 ad ipsum Januarium Quod ne viperca
:

obtinerc fultacia, dilcctioncm tuarn duximus commnnendam, insinuuntes ad animx periculum pcrtinere, si
(juisquam de his <jui a nohis in h;rrclicorum atque schisrnaticorum sectam delapsus est, et seutcumqueh,
cx communionis contagione maculaverit,resipiscens,in communione catholica sineprofessione legitimx satisfae-
tionis habeatur.Verbs. dilectionem tuam duximus commonendam non respiciunt anteriorem epistolam
dem Januario datam, in qua similis sententia fusius exponitur; palam enim fit ex antccedcnlibus sermo-
ncm esse de epistola quae post lectas Januarii litteras rescripta fuit undc sicut initio epist. 18 dicitur:
:

Leclis fratcrnitalis tuselitteris vigorem fidei tuce qgnovimus, congratulantes tibi, etc. ;
ilu postea subditur:
du.vimus commonewtam, insinuantes, etc. et utrumque,eongratulatio scilicet et insinuatio, post lertasip-
;

sius littcras eadcm epist. 18 epist perficitur. Id etiam efflagital praemissum verbum possit, et subsequeqi
habcatur. Si enim de praeteritis litteris etde re olim insinuata loqueretur,vi verbi duximm commonendam,
omnis rectae syntaxeos ratio posset et haberei exigeret. Id autem si evidens judicetur, epistolam primam
ad Januarium traditam non ruisse consequens fit. Itaenim Leo indicat se duxisse eum nunc moti'
si anlea de eadcm re numquam monucrit. Igitur epistola prima, in qua eadem monitio fusius ingcritur.
non adjanuarium, sed ad aliquem ejus praedecessorum tradita dici Sebet.
25. Ex his porro tempus duarum sequentiurn epistolarum elicitur,et cur ab his initium duxerimus,ma-
nifeslum liet. Annus 444, cui has epistolas auctoritate libri de Promissionibus adjudicavit Qucsnellus,
explicato eodcm testimonio et aucloritate Photii satis revincitur. Multo autem magis repellilur opinio
Antclmii, qui easdem epistolas attribuit anno 4i7.Non leve in speciem videri potest illud cui potissimum
insistit Antelmius epist. \ num. 11 pag. 7, nimirum inepislola ad Aquileiensem episcopum, c. I mentio-
nem ficri decretorum nostrorum, et c. 5 scribi Olim a sanctis Putribus et a nobis sxpe decretum est,dum de
:

interdicto agitur clericorum transitu ab Ecclcsia ad Ecclesiam, qnibus alia hac superre Leonis dccreta
ante hanc epistolam edita indicantur. At haud opus est intelligere cum Antelmio epistolas 13 ad llliryci
metrcpolitas, et 14 ad Anastasium scriptas an 446, in quibus simile derretum legitur. Cum enitn cx dic-
tis exploratum videatur epist. 1 ad Aquileiensem datam fuisse anno circiter 442, constet autem plures
Leonis epistolas intercidisse, uti multis in locis notabitur; satis probabile est eidem pontifici anle hunc
annum 442, sub ipsa pontificatus initia, aliquam occasionem fuisse rcnovandi antiquam constilutionem
quaj olirn a Patribus, canonibus scilicet Nicaenis et Sardicencibus, a RomanaEcclesia tuncsolum receptis
lata, et identidem rcpetita a Damaso aliisque ejus successoribus ac fandem ab ipso Lcone renovata
decreta dici potuit. Adde quod annot. 27 in epist. 9 ad Dioscorum ostendemus verba ad nos ibideni non
tam de Leonc quam de pradeoessoribus ejus sumpta. Ita etiam hic voces anobis cldecrctorum nostrorvan
de pradecessorum decretis accipi potuerunt. Gum enim una eademque sit anteccssorum et sueecssorum
auctoritas, decreta autem ponlificia ex hac auctoritate totam vim sortiantur,wo5frfl dici potuerunt decreta,
qua3 ab antecessoribus lata fuere auctoritate successoribus commnni ita ut noslra decreta appellare,
;

idem sit ac dicere edita auctoritate pontificia, qua? tum in anteccssoribus, tum in successoribus una ea-
demque est. Simili loquendi rationc usus est etiam Gelasius, uti ostendemus in annotationibus ad cap.
50 codicis, quem Quesncllus cdidit.
26. Caeterum sub initia pontificatus Lconis et circa an. 4 42 scriptas duas sequcntes epistolas confirmabit
etiain non modicum historicaquaedam animudversio,quam primus produxit card.Norisius lom. III pag 177 1

et tom. IV, pag. 752 dein Pagius ad an. 418, n. 57; ac tandcm P. Bernardus dc Ilubeis Monument. Aqui-
;

leien. cap. 14, pag. 120. Sirmondus e tns. Veronensi descripsit libcllum fidei a Pelagianis editum : cx apo-
grapho autem Sirmondi hunc libellum vulgavit Garnerius in editione Marii Mprcaloris, et dein P. P. Bene-
dictini S. Mauri in appcndice tom. X Augustini, pag. 1 10. Hic libellus fidei Pelagian.-e sic in line clauditur;
Explicii libellus fidei S. /. C. quas siglasGarneriusmaleinterprelatusest Sicutorum, cum citius cxplican-
das SacerdotumJesu Chrwti Tillemontius et Benedictini opinentur.Hic lib. llus Auguslino directus nosciturex
voce Augustine,qux libello inserta est. Is autem ipsorum Pelagianorum, qui libellum obtulere, metropolita,
primas,aut supcrior cx contextu deprehenditur. Garnerius et Benedictini, inlclligentcs id non posse compc-
tereS. Augustino episcopo Htpponensi, de errore amanuensium suspicafi, Zosime pro Auijustine legendura
putarunt ethunc libellum esse credidere alterutrum e duobus quos Julianum Eclanensem cum aliis
;

gianis Zasimo pontifici obtuli9se exploratum esl ,At quamvis libellus aSirmondo doscriptus nonnulla quoad
sonlentiam contineat duobus memoratis libellis communia verba tamen qua; ex his libellis apud Augusti-
;

nutn et Mnrium Mcrcatorem Bupersunt, in eo libello non inveniuntur.Igitur alterutcr e duobusZosimo olila-
tis indicari nequit; ac propterea alius libe.llusposl tractoriam Zosimi, quae in totum orbem adversus Pela-
gianos edita,subscriptiones praeccperat.ol I ,([ui Augustinusvocabatur,
et epistolam ediderat,qua subscriptiones tractorias petebantur.Chromatio autcm Aquileiensi.ineunte sa;culo
v celebri, successit Augustinus, qui Zosimo pontifice Qoruil huicque jure eum libellum a Pelagianis obla-
;

tumNorisius primusomnium annotavit.Hinc Pelagianam haeresim.jam abinitio in Aquileiensem provinciam

irrcpsissc palcl ibidemqueadeo invaluerat,Aquileien9em 9edemobtinenteAugustino,utauctores libelli me-
;

morati nonsolum recusarint subsignare traotoriamZosimi,verum etiam ad plenariamsynodumausi sintpro-

vocare. Nihil itaque mirum, si Leone pontifice, id estpostviginti circiter annos, aliqua? Pelagianorum icli-
quiaeinter presbyteros et clericos ejusdem provincise supererant, de quibi scum Septimus Altinas retulissel
ail eumdera pontifioem, i9 prseter epi6to!am 2, quaSeptimo rcscripsit, aliam dedit ad Aquileiensom

polilam, ut hisoe reliquiis afficax romedium adhiberet. Id autem a?quius in an. IJ2, cii
quam in posteriores annos refertur. Probabile eaim esl Pelagianos hujus provinciac jam inde al
Augustino post Zosimi tractoriam exagitatos, non multo post in unitatem Ecclesiae ruisse recepl
quam tamen cum nocnullos absque erroris e1 auctoris damnatione ei absque debitis subscriptiombus
imprudentcr admissos Septimus detexisset,quibus prodictiu daninationis et subsoriptionis reinedium Le*.
 i

893 EPISTOLA I.

apponenilum prscepit; Leonis initia incidit, si prassertim epist. 1 non Januario,

id verisimilius id
so«l alicui vero hoc praedecessore brevi exstincto Junuarius in
ejus praedeccssori data credatur. Cum
xaequendo pastoralem curam naviter ct cum felici suecessu fucrit exsccutus (quod nun
exiguum tempus requiril 8. Leo an. 147 ab eodem accepit litteras, in quibus zelum et diligentiam suam
,

exposuisse videtur nou lantum Pela >um debita cautione gradum suum rcceptos, verum m
ctiatn aliquos ad ulteriorem gradum fuisse promotos. Hinc autem Leb zelum ejus primo commendans,
m monitionem eidem inculcavit, ne quis ex haeresi adveniens sine debitis cautionibus reciperetur.
pein vero illam canonum constitutionem tngerendam credidit, ne in suum gradum perinde admissi ad
ulteriorem promoverentur quod unum perhoc tempus correctione dignum superesse, ex iisdem Januarii
:

litteris texerat.

589 EPISTOLA I a .
A tnultorum conla corrumpant. Quod utique efficere
-
IQUILEIENSEM EPISCOPl M. non possent, si Ecclesiarum pra^sules necessa-
Male Pelagianos in communionem I. riam diligentiam in talium rcceptionc (/) servas-
abjuratione et fidei professione. ris — sent, nc cuiquam eorum evagari in diversa li-
II. Synodum congregari prsecipit, ut ab illis fidei
profi ssio exigatur. III. Quid de gratia Chiistisen- — cuis

tiendum? —
I\'. Qui decretis Ecclesus de gratia non Cap. II. — Ne crgo hoc ulterius (m) audcatur, neve
subjicitur, al> va esse pellendum. V. Cuilibet ibi — pcr quorumdarn negligentiam inlroducta pernicies
lum, ubi ordinatus fuerit.
ad eversionem mullarum tcndat animarum; (/?) hac
Cap. L— Relatione sancti fratriset coepiscopi no- nostri auctoritale prscepti, industriae tua3 fraterni-
!.mi, quaj in subditis habetur, agnovimus talis indicimus, ut congregata apud vos synodo pro-
quosdam prebyteros, [e et diaconos, ac diversi or- vincialium sacerdotum, omnes sivc presbyteri, sive
ilinis clericos, quos Pelagiana sive Ccelestiana hse- diaconi,sive cujusque ordinis clerici (o\qui de Pela-
rcsis habuit implicatos, gianorum Ccelestianorumque consortio in commu-
ita in vestra provincia ad
cornmunionem catholicam pervenisse, ut nulla / nionem catholicam ca imprudcntia sunt rcccpti, ut
damnatio proprii exigeretur erroris; et pa- non prius ad damnationem suicoarctarentur erroris,
Btoralibus excubiis nimium dormitantibus, (g) lu- P nunc saltem, posleaijuam hypocrisis eorum ex qua-
pos oviuru pellibus tectos in ovile Dominicum dam partc detegitur, ad veram correctionem, 591
[Matlh. vn, 15,non depositis bestialibus animis qiucct ipsisprodessc,et nullis possit nocerc,cogan-
quod per auctoritatem canonum decre-
introisserel tur. Damnent apertis professionibus suis superbi
torumqiic nostrorum 590 nc iusontibus quidoru erroris (p) auctores, et quidquid in doctrina eorum
oonceditur, h) usurpasse: uf relictis Ecclesiis, in universalis Ecclcsia exhorruit, detestantur; omnia-
quibusclericatum aut acceperant, aut rccepcrant,(/) que (q) decreta synodalia, qua? ad excisionem hujus
instabilitatem suam per diversa circumferant, haareseOs apostolicaj sedis confirmavit auctoritas,
amantes semper crrare, et numquam in funda- amplecti sc et in omnibus approbare, plenis et aper-

mento apostolico permanere. Quoniam qui nullo tis,ac propria manu subscriptis protestationibus elo-
-; exarnino, nullo suut pr.rjudieio sua; pro- quantur. Nihil in vcrbis corum (r) obscurum, nihil
hunc maxime (j expetunt fru-
feseionis obstricti, invcniatur ambiguum. Quoniam novimus hanc isto-
ctun, ut sub velamento communionis plures do- rum esseversutiam.ut quacumqueparticula dog- in

mos adeant, et per falsi nominis /.) scientiam matis cxsccrandiV^quamadamnandorumsoliditate

(o) Al. G. Quae autem antea erat 1, nunc 12. Scri- i ! sichardo, instabilitate sua per divcrsa circumfe-
pta circa an. \\l. rantur.
iriantes hujus tituli lectiones exhibuimus in
^
(;') Apud Sichardum, producunt.
;idmonitionc num. 21.Conferetiam notam
i
(k) Duo codd., insaentiam.
1 Quesnelji. Exstat autem ipsa epistola in tredecim (I) AI., servarcnt, cum mss. collect. 24 etSichardo.
> 1 1 I j u .s diversae originis, qua.s ibidem re- dcin vcrba, ne cuiquam corum evagari in diversa li-
eensuimus num. Si- 3, 5, 6 ct 7, uit, aon apud cuisset, desiderantur in ms. Vat. lleg. collect. l.Si-
chardum. chanlus omittit in diversa.
c In tabulacollectionis5Quesnelliana3hictitulus , audeatur, quod Quesncllusex suorum
Verbum
legitur cap. 82 Ad Aauileie -sem episcopum de in- : codd. Bde exclusit, restituimus auctoritate sex no-
riula receptione Pelagianistarum, ut de Ecclesia ad strorum mss. qui ad quinque collectiones diversa3
I iam nullus ecclesiastici ordinis transferatur. originis, et maxime insignes pcrlinent, inter quos
liti, Seplimii. Secuti sumus nostrorum pra?- memorandi prsecipue sunt quatuor antiquissimi
serlim vetustiorum codicum fidem,qui non solum Vat. Elegius collect. l,Vat. 1342 collect. .3, Lucensis
! etiam in sequenti epistola Septimum pras- collect. 4 et Vallicell. A. 5 collect. 8. Legitur ctiam
fcrunt, cum quibus concinit etiam Photius cod. 54, in exemplo Sichardo. Canis. el Nicolin. Editionea
textu allegato in admonit. num. 23. Dein loca in pro audeatur exhibent audiatur.
uirdi excmplar cum quibu: dam p Quatuor nostri codd. cum Canis., hoc.
rioribus codicibus habet in scriptis. Al vox subdilis /erba qui <li- Pelagianorum Ccelestianorumque
relationom huic epistol
i
a Leone s bje- ortio desunt in Vat. coll. 1.
ctain indicat. Quesn. et nostram obscrvationcm [e not. 2
v praestantiorum mss. auctoritate addidi- ni eamdem notationem.
mus conjunctionem ct. U Legenda esl nosl ra observatio not. 3 Qucsnclli. /

Cod. Val 58'i5, a/> eisdem.

/') .
; Cod. Vat. collect. 11 d elet obscurum nihil. In
Edit. ante Quesn. et mss. collect. \ <[ 2\ cum
'i mss. collect. 21 Nihil in uerbis eorum, nihil insensu :

exemplo Sichardiano, lupusovium pedibus lectus inveniatur ambiguum. Mox in ms.s. Lucensi collect. '».
introiret. Vindebon. 39 collect. 5, et Vat. collect. hdnc esse 1
1
,

U., usurpare. .ni versuliam.

(i) Vulg. antc Quesn. tnn solia mss. collcct. i\ II iniQuesnclli cmcndationem prascrtimemcJS.
59c S. LEONIS MAGNI EPISTOL,E. U&
discrevcrint, nihil sibi scnsum suorum sestiment magnaquf rliligcntia providendurn,'j ne per hu-
A. est, ;

(«) esse non salvum jusmodi homines exstincta dudum scandala susci-
Cap. III. —
Gumqueomnes definitionessuas (b) ad tentur,et de exciso olira dogmate aliquod in provin-
subrcpcndi facililatcm, improbare se simulenl atque cia tua ejusdem mali germen oriatur, quod n
deponcre, hoc sibi tota artc fallendi, (c) nisi intelli- lum in radicibus suis crescat, sed etiam sancte Bc-
gantur, excipiunt, ut gralia Dei secundum merita sobolem (k) veneno sui oris inficiat. 593 Qui
dari accipicntium sentiatur(d).Quae utique nisi gratis correctos se videri volunt, ab omni suspicione se
detur, non est gratia, scd merces retributioque mc- purgcnt ; et obcdicndo nobis, probcnt se esse no -

ritorum,diccnt<; beato Apostolo 5S>*1 : (e) Gratise salvi Quorum si quisquam salubribus praeceptis satisfa-
facti estis per fidem, et hoc non ex vobis, sed Dei ccrc detrectarit, sive ille clericus, sive sit laicus, ab
(f)

donnm est, rion cx operibus, nc forte quis extollatur. Ecclesiae societate pellatur, ne (/) perdilor animae
Ipsius cnini sumus figmentum, creati in Ghristo Jesu sme, saluti insidietur alienae.

iu operibus bonis,qugepraeparavit Deus utin illisam- Cap. V (.1/. VI]. —

Illam quoque partem ecclesia-
bulcmus (Ejihcs. n, 8-10). (.(/) Omnis itaque honorum sticaj disciplinae, qua(m) olim a sanctis Patribus et
opcrum donitio,divinapra3paratio esUquianonprius a nobis sa;pc decretum est, ut nec in presbyteratus
quisquam justificatur virtute, quam gratia, quae gradu,(w)nec indiaeonatusordine,nccinsubsequenti
B oflicio clcricorum ab Ecclcsia ad Ecclesiam cuiquam
unicuiquc principium justitiae ct bonorum fons at-
que origo mcritorum est. Sed ab istis ideo pcr na- transirc sit libcrum,(o) ut in integrum revoces, ad-
turalem industriarn dicitur pravcniri, ut qurc ante moncmus : ut unusquisque non ambitione illcctus,

gratiam proprio (h) clara sit studio, nullo vidcalur nun cupiditate scductus, non persuasione hominura
peccati originalis vulnere saueiata; falsumque sit dcpravatus, (p) ubi ordinatus est, perseveret : ita

quod Veritas ait : Quonium Filius hominis venit qu<B- ut si quis sua qua3rens, non quae Jesu Christi, ad
rere et salvare quod pcrierat (i) (Luc. ix, 10). plebem (q) et Ecclcsiam suam redire neglexerit, et

Gap. IV. [Al. V. — Cavcndum crgo dilectioni tuas ab honoris privilegio, et a communionis vinculo

collcct. 5, de quibus ille agit not. 4, pleriquc et po- collccl. 2i inter quos est Victorinus ab codem
illis

tiores nostri codd. confirmant Vat. Reg. collect. 1, memoratus, ubi cum anterioribus editionibus et Si-
Vat. collcct. 3, Lucensis collcct. 4, Vindebon. col- chardo legitur Omnis itaque bonorum opcrum devo-
:

lect.5,et tres collect.8.Triaexemplaria recentiorum tio, divina prxparatio cst; necpropria quisquamjusti-
eollectionum 11 ct21 bal>cnt quaad nostrarum soli- : ficatur virtule, quoniam gratia unicuique, etc.
ditatcm discreverint. Edit. ante Quesn. cum Sichar- (h) Vulg. ante Quesn. cum uno ms. Vat., datasit.
do, qua sc a damnatorum societate discreverint. Hanc (i) Hic in omnibus editis Quesnello anterioriljus

autem lcctionem invcnimus in ms. Vat. 544 collect. insercbantur plura ex Augustini Enchiridio fere ex-
24 qui solum omittit qua. Antelmius epistola prima C. cerpta, quae conficiebant caput4. Ea Quesncllus ex-
Gallice scripta et subjecta ejus dissertationibus Dc punxit auctoritate suorum codicum, quibus :tiam <

veris opcribus SS. Lconis et Prosperi, num. 26, Que- nostri favent; et in notam cjus 7 rejecit, ubi legi
snello succensuit.quod hanc editorum lectionemim- poteruut lomo hujuscditionis secundo (primo autcm
mutaveritex suorum codd. fide, quos minus exaclos nosh-;c). Invcniinus autem eadcm verba inserta tan-
contendit. At non soli codices a Quesncllo laudati, tummodo in mss. posteriorum collect. 12 el
sed etiam nostri,quos indicavimus,diversarum et necnon apud Sichardum, hoc tamen discrimine
antiquissimarum collectionum libri manuscriptis quod in mss. collect. 12, 15 pannus assuitur post
unius collectionis posterioris pr.cfercndi eranl. Nec verba quod perieral; in codicibus autcm collect. 2\
sensus obscurus est, si vcrborum vis rectc intclliga- et in exemplo Sichardi post verba antecedentia
tur. Immo diversa licet via verba in camdem senten- originalis vulnere sauciuta, sequentibus usque ad
liam recidunt. Significatur cnim usita haeretico- liuem capitis omissis.
rum versutia, qui in quacumque particula dogma- (j) Coa. Vercell. collect. 8, nc scandala suscitcntur,
tis exsecrandi alium quempiam sensum excOgitare intermediis vocibus pratermissis. In cod. Lucensi
studcnt, quo a soliditate dogmatum damnandorum, verba per hujusmodi homines desiderantur.
id cst, a tota massa damnandorum sensuum desci- (/,) Quesnellus cum aliis cdit. et nonnullis c<">dd.,

sccrc ac discrepare videantur. Damnandorum quoque veneno sui odoris. Ms. Cantabrig. ab codem lauda
Jcctio cum antecedentibus dogmatis exsecrandi ma- eteditio Canisii cum nostris codd. eollect. 21, veneni
gis cohocret, quam damnatorunt. suiodore. Prajtulimus leclionem quinque praestantia-
(a) In duobus mss. Vat. collcct. 21, non salvari. [) simorum exemplarium \'at. Heg. Vat. 1342, Lucen-
(b) Queshelli,cujusemendationem pro-
Vide not. 5 sis, nec non Vallicell. ct Vercellensis. Paulo ante
bant prastantiores nostri codices.Soli mss. collect. idem Vercell. habct sanctam Ecclesix sobolem.
'21 habent ad subrepentem facilitatem. Anteriores vero (I) Tres mss. codices Quesn. ac totidem nostri et

cdilioncs ct Sichardus cum codd. collcct. 2\, ad tan- editio Canisii perditione. Hadrianus I, epist. 91. ad
tam facilitatem; qui codiccs mox perperam cura episcopos Hispan., proditor.
edit. Lovaniensum, hoc ibi tota arte; aliae vero ed (;./ Ms. Vat. 58i5, <7 oliin. Quatuor alii co
tiones multo pejus hoc tibi tota arte. qua: olim deereta est. Gonfer qiue in hunc locum
(e) Cod. Luceusis, nisi intelligatur ; et post pauca, observavimus in praemissa admonitione, num.
nisi gratis datur. Vide, si lubet, etiam Quesnelli not. 8.
(d) 1, qu. 1, Gratia si non, c. I. {)!• Tres codd. Vat., nec in diaconatus, ncc in

(e) Mss. Vat. collect. 21, et alius collect 11, Gratis sequenti ordine clericorum. Quatuor alii pro officio
salvi facti eslis. clericorum habent ordine clericorum. Cod. Luc
;/' Adjecimus sed ex qualuor antiquissimis codd. omiltit ncc in subsequenti officio.
collect. I,3et ac Vallicel, collect. 8, nec non ex
\ God. Vat. collect. 1 1. aelet ut.
ante Quesn., Dei enini donum est. :' tn ni-. Vat. collect.
Sichardoj editi 24, ibi ubi ordinntus
(g) Cum
codd. a Quesn. laudatis, not. 6, in bac God. Vat. Uegius. ct ad Ecclesium. 8iehardus
jccMonc consentiunt etiam omnes nostri, excqptis delel plcbcni ct.
 .»597 EPISTOLA II. S98
haheatur extraneus. Xon autcm dubitet dilectio A quibus ad statua sui pcrieulum eognosccret pertf-
tu.i, D08,si quod non arbitramur neglecta fuerint, nere, si quisquatn de Pelagianorum et Ccclestiano-
qoffi pro custodia oanonum et pro Bdei integritate rum consortio veniens, in communione ratholica
iimus,vehementius comi 9 quia a) in- : sinc profcssiono legitimaB satisfactionis habcatur.
febiorcm ordinum culpaead nullos magis referendae h Saluberrimum enim est,et spiritualis medicinaa
sunt, quam ad desides nogligentesque rectores,qui utilitate plenissimum, ut sive prcshyteri, sive dia-
multam saepe nutriunt pestilentiam,dura austerio- coni, sive alii cujuslibet ordinis clerici, qui se cor-
rem dissimulant adhibere medicinam. rcclos videri volunt.crroremsuum, et ipsos erroris
59-1 EPISTOLA b) II. auctores damnari a sc sinc amhiguitatc fateantur;

AD (r' SBPTIXOM EPISCOPCM ALTINENSEM. iii sensibus pravisetdudum pcrcmptis nulla('?)spe-

randi supersit occasio, ncc ullum mcmbrumEccle-
d Synopsis. -I. Pelagianos nonnisi cum erroriseju-
ratio — II- Unumquemque cle- siae talium possit soriotate violari, cum pcr ornnia
ricum in ea Ecclesia permanere debere, in 7«« est illis professio cocperit obviare.
ordinatus. canonum con- Cap. II. — Circa quos etiam illam
Leo episcopus Septimo episcopo salutem. pr;ccipimus custodiri, nc ah his stitutionem 595
Cap. I. —
Lcctis fraternitatis tuae litteris, vigo- Keelesiis, ad <(uas proprie pcrtinent, sinantur abs-
B
rem Gdoi tux.(e) quem olini novoramus.agnovimus, cedere, et pro suo arbitrio ad loca sibi non deputata
congratuhuilcs libi, quod ad custodiam gregum transire.Quod cum rccte non permittitur inculpatis,
Christi pastoralem curam vigilanter exsequeris; ne multo minusi/j debet licere suspectis.Proinde dile-
lnpi, qui suli specie ovium suhintrarunl [Matth.YLl, ctio tua, cujus devotione gaudemus, jungat 596
: ! bestiali saevitia simplices quosque dilacerent; curam suam dispositionihus nostris,ct cum supra-
et non solum ipsi uulla correctione proficiant, sed diclo metropofitano det operam,ut circumspecte ac
etiaro ea q - sorrumpant. Qimd oe velocitcr impleantur ca quac ad totius Ecclesiae in-
viperea possit obtinere fallacia, ad metropolitanum columitatem, ct laudabilitcri/.) sunt suggesta,ct sa-
episcopum provinciae Venetiae scripta direximus, Iubriter ordinata.

(«) Dist. 86, Inferiorum culpae. c. 1. Respiciuntur autem tituli supcrioris epistolac, cui
. ..?. Quae autem antea 2 erat.nunc 167.Scri- haec in omnibus collectionibus constanter subjici-
sirca an. \ \2. tur:undeeodem temporescriptam confirmare licet.
ur Septimum, non autem, ul in editis, Septi- < VuIgati,^Maw.Emendavimus ex mss.Vat.
lteg.
nniun scripserimus.vide annot. 3 (Co/,593, c) in epi- collect. I.Vat. 5845 collect. 8 et Florentino S. Mar-
Btolamantecedentem.Civitatis nomenplurosquidem ci collect. 13, cuai praesertim similiter legatur ca-
et antii|ui codices omittunt;atlegitur in mss. coddT ,
pite 1 epist. 18 ad Januarium, quod ex hac episto-
eollect. 12, 23 el ~'\. ac praeserlim pervetustae col-
1

la exscriptum fuit.
lect. 8. Erat in editis Altinum ox codd. collect. 12 (/) Quinque codd.diversarum colIectionum,/>t's/m-
BJ 24, sed hoc ipsius civitatis nomen est. Altinatem rum ssBvilia.
ex prob.n notae auctoribus scribendum fuisset: sed [g) Quatuor praestantes codd., sancta.
3. Vallicell. collect. 8 et Ottobon. collect. ~S> (h) 1, quaest. 7, Saluberrimum enim, c. 21.
;
ciii reposuiraus;itaenim lerme huius urbis (/ Quesnellus, spirandi, et in margine rcjccitvul-
episcopi in conciliis memorati appellari soient.Vide gatam lectionem sperandi; quam tamen omnes no-
cODcil. Aquileieo. au. 381. Inveniraus autem hanc slri codices approbant, sicut ctiam probatur in epi-
epistolain in mss. novem collecfiooum recensitisin stola ad Januarium,quae hanc camdem sententiam
Ulmonitiooe prssmissa epistola? superiori, num. 5 totidem verbis repetit.
et 7, ex quibus siaceritatem harum litterarum vio- Ablior visa esl ha3C hictio duobus optimaD nola3
:
/

camus nuni. li, et ww.w. li diffii Que- 1

mss. probata Vat. collect. 8 et Florentino, quibus
Bnello ohjectas disjecimu cinit etiam epistola ad Januarium. Al., dcbcat.
d ln indice oiss.collect 5hic titulus legiturcap. k) Al., sunt ijcsfa.
s:{ |./ Septimum
: episcopum de suprascriptis tituhs.

ADMONIIK)
ln fragmenlum epistoLe S. Cyrilli Alexandrini de Paschate an. \ \ I, ad S. Leonem,qu% ad illustran-

dam elinm subseguentem epittolam Paschasini plurimum conferet.

De quaestione Paschatis anni 444 S. Leonem duas saltem scripsisse epistolas, altcram ad Cyrillum
I.

"pum Alexandrinum.ad Pascbasinum episcopiim Lilybetanum alteram, ex Paschasini littcris mani-

'. Sed ulr.cquc injuria temporum intercidere. Solam Paschasioi responsionem supcressc existi-
malum fuit ac propterea eam unara Quesnellus edidit. V. ejus quoque epistolae, quam Cyrillum, Leoni
;

reddidisse idem Pachasinus testatur, non exiguum fragmeotum ad nos transmissum eredimus; quod ut
statuatur, nonnulla. observanda sunt.
-'. Eam nimiruni (lyrilli epistolam de Paschate Africani concilii Patribus traditam, quam Dionysius
ius sua; collectioni integi raerat num. F.">, ex Sirmondi schedia cum longiori addilionc
edideranl primum P om. II Dc Doctrino temporum, in fine, ac dein Busherius in Commentario
a CaooDcm paschalem Victorii, cap. 1, pag. ~i. Duas vero in ea quam Petavius el Bucherius ediderunt
I

partcs distiogueoda;, nimirum ipsa Cyrilli epistola ad Africanos,quae legjtur correctior apud Dionysium;
cL ejus additio, qu e ad aliam ejusdem Cyrilli epistolarn pertinet. Has quidem duas distinctasque
Cyrilli
epistolas cum imperilus quidam reperiesel de Pa9chate, de eodem Paschate utrasque agcrc
credidit ot idcirco epistolae ad Africanos,quam cx Dionysio primum descripsit,paucis verbia suo arbitrio
:
599 S. LEONIS MAGNI EPISTOL.E. 600
immutatis, alteram, qua; Bedae tetnporibus integra legebatur, initio praHermisso, subjecit atquc inscruit;
quae eum denuntiet diem Paschatis anni 144, eidem diei accomodata fuit a librario dies designata in
priori ad Africahos epistola, nimirum ix kal. Maii. Hinc Bucherius non duas,sed unam epistolam babuit
totum hoo documentum, eodemque credidit sermonem essc P late ann. 444.
3. Scd si conferatur prima hujus pars cum Cyrilli epistola ad Africanos, qua3 a Dionysio conscrvata
cst, eadem reperientur verba paucis voeibus exceptis, quas librarius mutavit; ut nihil dubii sit quin ea
prima pars pertineat ad Pascha an. 520. Ita sane cum ibidem optime dicatur inscripta Aurelio, et Va-
lentirio, sed et omni S. congregationi in Carthaginensi synodo congregatse, et in ea Cyrillus, affirmet se
mittere exemplaria concilii Nicaeni (quae innuunt concilium Cathaginense an. fl9), perperam, ubi
tur de Paschate, subjicitur celebraudum ix hal.Maii.lhpx enim chronica notatio indicat Pascha an. 344,
quod toto tempore episcopatus Cyrilli apud Alexandrinos hoc so!o anno in eam diem incidit; ac pro-
ptcrea htec epistola scripta fuis3e an, 443, cum quo nequaquam coh«ret concilium Carthagincnse, jam-
diu ante an. 443 c vivis excesserat. Ilaquc rccte Petavius hanc epistolam scriptam tradiderat an 419, et
agere de Paschatc anni 420, ac proinde loco ix kal. Maii. legcndumxiv kal. Maii. quo dic Pascha celebra-
tum fuit an. 420.
4. Apud Dionysium quidem legitur wii kal. Maii,m quem diem incidit Pascha an,S23.Sed pralerquarn
quod frequentius dc Paschate anni sequentis rarius de Paschate posl aliquot annos celcbrandum pctebatur,
ipsa Cyrilli epistola,quae Pascha futurse indictio'nis,id est anni sequentis indicit,apud Dionysium transmissa
dieilur ad Bonifacium una cum alia Attici epistoja pnst consulatum Honorii xn et Theodosii vm, id estan.
419. Facile autem fuit numerales notas xiv librariorum lapsu duabus junctis unitatibus deflectere in xvn.
Ncque textum Grcecum opponas ex Ecclesiae Africahse codice, uti vocant, ubi siiniler ac apud vulgaturn
Dionysium h»c numeralis nota legitur. Nam Graecus Africani codicis textus non est originalisCyrilli, sed ex
Latino Dionysii antiqua interpretatio Graeca, quae cx vitiato Dionysii textu derivat, et veterem esse hunc
librariorum iapsum confirmat.Hinc ergo manifestum lit veram lcctionein in ms. Sirmondi fuisse corruptam
ab illo antiquario, qui cum huic epistolae alteram partem subjecit.etex duabusepistolis unam compegil
diem Paschatls in hac postrema parte designatum, de quo pluribus agitur, ad priorem quoquc partern
transferendum putavit. Ilac libertate in ioscriptione eadem Cyrilli epistoladata dicitur Carthaginensi sg
nodo congregatse v kal.Decembris, cum apud Dionysium nulla talis notatioin incriptione occurrat,sed in U-
tulo Dionysius notaverit diein vi kal. Decembris, quo ea cpistola ab Africanis ad Bonifacium pontificern
missa fuit. Hactenus de epistola ad Garthaginense concilium.
5. Nunc dc addilionc, seu dc alia Gyrilli epistola,quo3 nostri instituti propria est. Haac nimirum agi'. de
Paschate celebrando an. 444. Dicitur enim Pascha celebrandum apu*d Alexandrinos ix kal. Maii /

rationcm embolismi anni, Latinos autem mcditari celebrare illud vn kal.Aprilis luna xxn,itaut communem
annum facerent de embolismo. !!i omnes characteres conveniunt soli Pochali an. 444,quales quidem ctiam
in Poschasini epistola dein subjicienda deprehenduntur ac proinde hajc Cyrilli, uti ct Paschasini epis-
;

la, pertinet ad an. 443.

6. Petavius in notis ad hanc additioncm tom. II de Doctriu. temp. hic innu affirmat Pascha ann.607,et
inde concludit hanc non esse Cyrilli epistolam, sed auctoris :]i:i duobusferme saeculis posterior fu
tota ejus ratiocinatio nititur fictitio cyclo decemnovennali, quem Romanis perperam tribuit, co quod ipsi
esset ignotus cyclus annorum 84 apud Latinos hoc tempore receptustundenihili facienda est. Pagius verjj
ad an. 419, n.28, cum vidissct omncs characteres congruere Paschati an. 444, ct omncs tum codic
sriptorcs hanc epistolam Gyrillo tribuerc, recessit a Petavii sententia, sed ipsam a Cyrillo datam credidit
ad quosdam monachos his argumcntis: quia, inquit, non ad unum,sed ad plures scriptaest;ethos quidejl
Gyrillo inleriorcs ac subditos innuunt vevba.,Pr35cipio vobis ne faciatis,eic; monacbos vero indicare vidclur
Pachomii monachi cxcmplum,quod iisdcm litterismseritur.At cum scriptasitad Latinos,qui Pascha cele-
brare volebantvn kal.Apr.ilis,sA mferiores et Cyrilli subditos tradita dici nequit. Sicuti vero librarii arbitrw
in cpistola ad Africanos scriplum fuit mandamus vobis,ub\ apud Dionysium legitur nunliamus ; ita eodern
arbitrio in hac epistola scriptutn credimus prsecipio vol is, ubi aliud in originali ejusque versione rao !

aliquid legebatur. Monachi autcm exemplum ad propositum comprobandnm allatum,nihil conficit.ut ca

epistola monachis tradita statuatur ;cum prassertim Latinos mOnachosGyrillum de Paschatc au.444 intcr-
rogassc ne suspicari quidem liccat.
7. Utrum tandem ad unum,an ad plures, scripta fuerit.dubitari potest.Tillemontius in C.yril iYita, art.
H7,quibusdam0ccidentis episcopis datam existimat.Si id collegit cx verbis qu ni oplamus, charissimi fratres,
non advcrtit h;cc pcrtinerc ad fincm epistoke,quae Africanis tradita fuil. Si vero deduxil ex illisqii
postcriori fragmcnlo inseruntuv, charissimi domini mei,in mente habetote.qus* Cyrilli potius quam Pachomn
verba esse videntur, fortiora quidem sunt, sed non o-muino convincunt cum fiori potueril ut isquihaBJ
;

epistolam anteriori ad Africanos subjecit, ita hsec loca plurali uumero afferret, ul cohajrercnt cum antttj
cedentibus, qiiemadmodum ;dia proprio ingenio eum immutasse cognoscimus.
8. Joanncs Vander Haagen^atfctor operis inscripli:Observationcs in vetcrum Palrum et ponlificum proloqot
cl epistolas paschales, Amstelodami an. 1734,pag. 07, earri Cyrilli epistolam esse, et ad Leonem pontificeni
traditam propugnat. ld autcm exinde potissimum slaluit, qtiod ex una parte certum sil ex Paschasino SG
Cyrillum Leoni mterroganti de Paschatean. 'iii per litteras eidem directasrespondisse;ex alia vero parte
textum qui in hocfragmento legitur BedatribuatepistolaeCyrilli adS.Leonem, in ipso fragmcnto agatur
quidcm de quajstione Paschatis anni i44, dequaeum Leoni respondisse Paschasinus prodidit.Idem vero
auctor allegat tria Bedae testimoniatduo quibus ea epistolaCyrillovindicatur.nimirum ex libro de tempo^
rum Ratione, et ex epistola ad Wichredam tertium veroex opusoulode Argumentislunae.ubi ad Leoneni
;

scripla dicitur tcslibus Petavio el Buchcrio sed lo< uui •' non potuisse invenire fatetur. Certe in editionfi
Coloniensi an. 1688, tom. i pag. 151, in eo tractatu de Argumcntis Iunae haec reperimus : Sic legitur in
epistola quam beaths Cyrillus aa Leonempapam scripsii : Indicabo enim vobis, quia Bachumius (lege /'
mius monachus, etc. quas quidem in fragmento mox recitandd invenientur, sicut in eo leguntur etiam illa
quaa tum in opusculo dc temporum ratione ejusdem editionis cap. 41,tom. II pag. 83, tum in epistola»4
Wichredam eodem tomo pag. 230. ex eadem Cyrilli epistola Beda reeitat.Grave quidem est hoc testimo-
nium Bedaj, qui cw.n ipsam epistolam non ad Africanos, sed ad Leonem traditam pronuntiet, hanc non
subjcctam porperam epistoLne ad Africanos.sed separatam et Leoni inscriptara reperisse deprehenditur,«*fl
propterea iis vocibus carentem,quibus ea ad plures data praefertur. Nihil vero dubitamus quin Cyrillus in
sincera epistola ad Leonem iis formulis honoris ct observantiae erga apostolicam sedem usus sit, qua in
301 FRAGMRNTUM EPISTOL/E S. CYRILLI ALRXANDRINI. 602

lliis aius ad Elomanospontificeslitteria leguntur. llas vcro omnea formulas ab ca qui hoc fragmcntum
concuii Carthaginensis adjecit inimulalas credere oporteLSed h&o ipsa interpolatio nobis
-

it ne hoc fragmentum absolute insereremus buic operi.in quo solaa epistolas omnino sinceras
isputnvimus. Cum vero interpolatio inesse videatur in sobs vocibus, re autem ipsa totum hoc
oum characteribus Paschatisan. i i l.qui in certis Paschasini litterisdeprehenduntur,
cum ejusdem opusculia paschalibus continentur; illud non
ipsius Cyrilli sententiis, quae in aliis
amninoomittendura,sedhuic monitosubjiciendum,et aliquot etiam notationibua illustrandum crcdidimus.

601 PRAGMENTUM A. rationemembolismianni.Quod609 si faciatis(/;)vu

Bpistolx S.Cyrilli Alexandrini ud S. Leonem. luna xxn, utjam praeparatis, commu-
kal. Aprilis,
hemannum facitia de embolismo, dum observatis
(c lunam incenaam in ui nonasMartias juxta regu-

Bimul Pascha celebremua (a kal. ix, Maiipropter lamLatinorumkal.Januarii(d),Dominicalunaxxvii ;

i Loquitur d •
Paachate an. i »1,
cemnovenualem Alexandrinorum, quo hic annus
ogdoadis octavus erat embolismalis, utex Pascha-
sini epistola liquebit, lii propterh&acquidem ratio-
nemembolismianni Alexandrinicontendebanl Pas-
anno celebrandum ix kal.Maii,non verocum
j nuarii,et consequenter etiam Martii: eratenimcon-
Latinisvn kal.Aprilis, ac si annus esset uon embo-
Iismalis, sed communis. lu hos scilicet tota, vel po-
tior discriminis ratio sitn erat inter
Romanos circa Paschahujusanni444.Quod ut
visplanum fiat, sciendum est lunares annos
immunes, alios embolismales.Communea
ountur, qui constant ex mensibus lunaribua 12 et
diebus 354. Lunarea enira menses nunc diebus 29,
nunc diebua 30, alternatim computantur. K oboli-
Btnales vero anni appellantur ii, quibua post duode-
juxta cyclum de- septiman*,et aetatem lunaj, ut palam fitex Yictorii
in cyclo, ncc non ex cyclo anonymi Fastis annexo,
quem noster cardinalis Narisiusedidit,sicuti etiam
ex cyclo, qui inAnccdotisLaLinisMuratoriitom.III
legitur.Ex aetate lunae determinabatur nocmenia Ja-
stana Latinorum regula: Qnalis lunaest inJanuario,
talis (juoque esl in Martio. Ex teria autem facile erat
Alixandrinoa e1 colligere DominicamPaschatis. Hoc porro anno 444,
cui- in cyclo Latihorum kal. Januariif'erianotabatur5a/>-
butiiin, »tas vero lunae xxvn, ut scquenti annota-
di- tionc ostendemus. Eratergo neomenia Januarii et
i. Martii die 5, ac propterea dics Dominica Paschatis
26 Martii, luna xxn. Nam cum ille annua esset bis-
sextiliSjDominicaquidem inoidebat in dicm 19 Mar-
tii. lunaxv. At cum Pascha celcbrandum non esset

cim menses lunaresadditur alius mensisitem luna- anto aequinoctium, Latinorum vero regula vetaret
um 29 sive is mensis decimus tertiua cclebrari ante lunpmxvi,differendum fuitinDomi-
tnr.sivealter duodecimus), ita ut annusembolisma- nicara sequentem 26 Martii, luna xxu.
-tet ex diebus 363. llic embolismus anno Legendum cslsabbato, non Dominka,utex om-
'

lunari identidem inseritur, ut aliorum annorum lu- nihus cyclis Laiinorum liquet-Hunc lapsum sive li-
narium defectus ad solarisanni rationem hoc addi- brario,sive,ut alii suspicantur, Cyrillo tribuas, nihil
tamento suppleatur, ct ita lunares anni cumsolari- referl.Perroin cyclo anonymiapud Norisium ad an .

bus aliqua ratione coaequentur quod ad inveaien-
dam paschalemlunam primi mensis,quae ab aequi-
ooctio Bolisplurimum pendet.necessarium est. Hac
autemdecausa tam apud Alexandrinos,quam apud
Romanos embolismales anni recepti fuerunt sed
methodo diversa, ut diversus ipsorum cyclus fere-
bat. In cyclo decemnovennali Alexandrinorum anni
terUua,sextus, octavus, undecimus, decimus quar-
tU8, et decimus nonus erant embolismales caeteri
antem erant communes. Ita post duos annos com-
munes apud ipsos soquobatur unus embolismalis,
exceptis octavo et decimo nono, qui posl unicum
anniim communem subjiciebantur. In cyclo autem
norum annorum 84 anni emholismates post
duoscommunes nullaexceptione collocabantur.Cum
porro in hoc Romanorum cyclo annus sexagesimua
teiiius, in quem cadebat aunus vulgaris aeraa iii,
innus communis ; in cyclo
norum annus octavus eidem anno respondens
essct cmholismalis palam lil primum paschalem
;
meaaem apud Romanos, Alexandrinis obrationem
embolismi fuisse dccimum tertium,seualterum duo-
decimummensem anni lunaris pracccdentis, qui Pa-
: cycli 63,in quemincidit annusChristi 444, nec non
in vetusto cyclo apud Muratorium,tom. HlAnecdo-
torum Latinorum pag. 2()i ctseqq., ad an. 62 ? qui
per auctoris lapsum correspondet anno 63,utvidere
: csi apud Joannem Vander Haagen aucloremObser-
vationum in anonymi cyclum a Muratorio cditum
pag. 278. In his, inquam, cyclis notatur Janua-
rii kal'. Sat. id ost Saturni dies seu sabbatum; vel
; ,, 1'cria 7. Luna aulcm xxviii, non vero xxvn. Sed hi
*-'
Lalinorum cycli annorum 84 constructi fuerunt eo
tcmporc quo saltus lunae duodecimo quoque anno
admissus,ab initio cycli ad annum63, quinque sal-
tus lun;c afferebat.Leonis autem temporeemendante
Prospcro inductum fueratut lunfc saltus quarto de-
cimo quoque anno admitteretur, ut probavit lauda-
tus Vander Haagen pag. 217 et seqq. Dbservationum
in Chronicon Prospen :undequatuor tantum lunae
autera Alexandri- sallus ab initio cycli ad annum 03 incidcrunt. Ouili-
'j'i/j betautem saltus aetati lunaeunamdiemaddit. Itaque
in illis cyclis, qui astruebant quinque saltus, una
dies actati lunac accedebal usque ad annum 63,supra
eum cyclum, qui cx correctione Prosperi quatuor
tantum saltus recipiebat ac proptereainillisbyclia
:

BCbati non potcrat convenire et hac potissimum de

: in kal.Januarii anni 63 lunaeaetaa eral xxsni in cy- ;

in statuendo Paschatis die ejua anni alteri ab clo autem recepto Leonfs tempore, xxvn. Ipaa qui-
alteris mense integrodissidebant. Diximusvero lo- dc!!i linui incensa, seu ueomenia paschalis,quam au-
'am.irl potiorcm aiscriminis rationem in boc sitam ctor hoc annoponitm nonas Martias, sicut in Mar-
Uia cnim Latinia acceaait difficultas, ne in tii, ilact in Jannuarii kalendis exigit aetatem lunae

Alexandrinorum sententiam transirent, nimirumob 11 xxvn. llic vero notandum est cardin. Noriaium in
limitea paachales diversos,ul not. 17 col.608,n. k). Diagramate cycli anni 84, in quo ad an. 63kal. Ja-
ad Pascnasini epistolam dicitur. auarii,notavit es Rastis astatem lunasxxvm perpe-
axtaLal inorum cyclum, i-.Mii Bignasse neomeniam paschalem ejusdemanni
i, annua crat communis ac
ut diximus, hic ;
dicoMartii, scu m
nonas, cum in hypothcsi setatis
propterea cum neomenia paschalia |Hi> esset dics ;
lun.c xxvmveteri stylo Pastia apposibn neomcniain-
oMartii.Paachacadebat in dii m Dommicamvii kal. oiderit indiem Martiiseu iv non. Martii. Id qui-
'i

Aprilis, luna xxu.uli etiam Paschas ivit, ac rlcin induxit cogentibus hinc certis testibus de
ille
sequenti annotal ioncexplicabitur. die Paschatia an. 4 hinc vero cyclo suisFastisap-
i i ,

uocyclo notabantkal.Januarii foriam posito, quem codem anno obtinuisse prscsumpsit

:

c Latini
;
 603 S. LEONIS MAGNI EPISTOUE. 604
et non observandum est in hoc anno pro causis A *»04 angelo rlictante perccperat, ut non errorem
003 quas (a) supra diximus. Sicut cnim vitandum incurrcrent in solemnitatis paschalis ratione, sci-
est Pascha, quod diximus, in hoc anno ita caven-
; rentque lunarn primi rnensis in anno communi et
dum cst ne faciamus Paschaanni embolismi in aruio emboIismo.^jCharissimi Domini mci in rnente ha-
communi, ct communis in embolismo. Dehemus betote, quod constitutum est Pascha primum in
cnim invcstigarc epactas(6)lunares in mensibus to- /Egypto ad commonitionein, ut inanducarcnt filii
tius anni,ut celchremus Paschainluna c)primi men- lsrael agnumin typo veri Agni inlunaprimirnensis.
sis, in principioanni post veris exordium. Sol enim Postcrius autem Pascha factum est ad recordatio-
ipse quolidie terra mariqne pariter clauditur iu (iue ncm, in quo Mauna rlcsceudit, quod oslendit, quod
diei, et in diei initio aperitur. Et finit sol cursum rcccdcret agnusumljratilis, quando descendisset ve-
totius anni in xn kal. Aprilis, etlunarisglobi pleni- rurnManna. Dominus autem nostcr Jcsus Christus
tudo, vel diminutio, digitorum motu,rationismagi- conjnnxit in una dic agnum Jud.eorum, et verum
sterio,et calculi supputationc aliqua praevidetur; ut Manna, quando benedixit panem ct vinumdicens:
numcrcmus xn tantum lunas juxta supputationem Iloccslcorpus meum, ct sancjuismcusxn lunaprimi
legalem (d) Hebraeorum in anno comniuni, et xm in mensis, in anni principio. Ideo recordemur et me-
embolismo secundum computationcm dierum.
P morcs simus olferre quae obtulit Jcsuspro nobis in
Indicabo vcro vobis, quod(e) Pachomius insignis priino mense. Pixit cnirn Dominus Jcsus llxc quo- :

factis,apostolicae gratiae cgregius fundatorque /Egy- tiescuniqur feceritis, inmei recordationem etmemo-
pti cccnobiorum, editi ad monasterium, quod lin- riam facietis. Scruteminiquc diligeutissime,quo2 or-
gua /Egyptiorum vocatur (f) Panum, littcras, quas dinavit synodus ft)Nica?na, lunasxiv 605 omnium

haecque utconciliaret,arbitrarium systemalunarurn indicabc vidcntur.

litterae.quae perierint, a Cyrillo
plenarum invexit, quod ipse pariter repudiassct, si Beda de Temporum ratione c. tom. II edit. Co-
41,
de inducta ante eum annum cycli emendatione ita lou. an. 1682 pag. 83,secundo loco et de Argumcn-
;

suspicatus fuisset, uti postea dubitavit ob Pascha tis lum.c, tom.I pag. 151, ipsum Cyrilli testimonium
anni 654. de Pachomiorccilal et Joannes ISoviomagus,in no-
;

(a) Haec verba initio non pauca deesse indicant.
(/;) QuacabAlexandrinis vocabatur cpacta, Latinis
setas lunvr diccbaturNominanturautemcpr/c/,7? tuna-
rcs in mcnsibus totius anni. id est non anniue, sed
menstruae, eo quod harum investigatio necessaria
tatione ad memoratum cap. 41, affirmat apud sc
fuisse Pachomii opusculum dc Paschate, quod se
cditurum spondet. Num vero uspiam ediderit, igno-
ramus. Idem vero Beda, de Argumentis lunae pag.
151 ,addit Lrgimus inepisfotis Grxcorum, quodpost
:

sit ut legitium Paschatis tempus inveniatur. passionem apostolorum S. Paclwmius abbas in .Egtj-
(c)Hanc rcgulam obPaschadetcrminandum maxi- pto cum monacliis suis in oratione a Domino rogavit
meobscrvandam JoannesVanderHaagen pag.10.50b- ^ ut ostcnderet ci quomodo Pascliadebcrct celcbrare. Et
servat, in Cyrilli epistolam accuratissime explanat. C misit DomxnuspcrangetumsuumadprxfatumS. Pa-
-*

Intelligiturautem primus mensis anni lunaris sacri chomium cyclum dccemnovalem Itoc modo. Nonx
Judaici,z'n principio anni solaris tropicinaturalisab Aprilis norunt quinos, oclonte lcalmdoe assim dcpro-
aequinoctio verno incipientis post vcris exordium, vtunt, ctc. Num hacc particula, qua cyclus decein-
quod mox figitur dieixnkal.Aprilis. IdcumCyrilli novennalis ad invenicndum Pascha angelo su_
prologo concinit, ubi aequinoctium vernum, etvcris rcntc approbatus fuit, desumpta sit ex epistola Pa-
exordium similiter statuitur xn kal.. iprilis, hoc est choniii, quam Cyrillus allegat, aliorum judicium
Martii 21,seu mcnsis Pharmuti25.IIaec dics maximc esto.
ohservanda in Paschatis computo ct cum dicitur
:
(f)
Apud Bucherium hoc monasterium vocatur lio-
Pascha celchrandum post vcris exordium,\ndicatur num. Quidam legendum malunt ZtaM/a,alias Bau,
ex Alexandrinorum regulis celebrari non potuisse in vel Pabau, quod prrjccipuum crat inter Pachomii
ipsoverni aequinoctii die. Cum enim Pascha cele- monasteria. Praetulimus lcctionc.n Beda?,qui ipsam
brari non potuitluna xivprimi mensis, sed die Do- Cyrilli ad Lconem epistolam in suis codicibus repe-
minica,quae eam lunam xiv proxime suhsequitur, rit. Ununi Pachomii monasterium nomine Pachnum
cclebrandnm sit Pascha cclcbrandum post veris
; nicmoratur.
M?0rtftum,seuposta3quinoctium vernum,citiusapud (//)Hoclocolibrariiintcrpolaliodiq)rehenditur:cum
Alexandrinos cadere poterat in lunani xv, si haec hoc fragmentum epistoltead synodum Carthaginen-
lunae esset Doininica, et luna x.xiv cum aequinoctii semsubjecit.Vide admonitionem pra?missamnum.7.
dic concurrissct. (h) Paulopostdicitur scripsisse synodus Nicsena aj-
(d)Hcbruorum scilicet, qui anno lunari ct mensi- D clum lunarem primi mensis. Nisi librarii arbitriovcl
bus lunaribusutuntur, ut primum menscm pascha- interpretis minus accuratinegligentia mcndum ir-
lem dcfiniant juxta praeceptum Lcgis Custodi pri-
: rcpsit in vocem scripsissct ; Cyrillus quoque si
mum mcnsem. kddilur sccundum supputationcmdie- cyclum decemnovenalem ab eadem synodo !

rum, ita scilicctut cum ante mcnscm paschalcm in- praescriptum, ut tradiderunt Ambrosius inepistola
sercnduscstembolismalis,qucmadmodum hocanno ad episcopos, .Emilia scribcns dc Paschate an
414 Alexandrini contendcbant, in anno embolismali ct Protcrius Cyrilli succcssor in cpistola ad S. Le •-

mcnsium lunarium trcdccim supputentur dies 384,
ubi inanno communi mensium funarium duodecim
dics 355 computabantur.
(e) Cennadius, dc Vir. Illustr. cap. 47, Pachomii
litteras mcmorat ad omnium monasteriumprseposi-
fos, i\u\hus praecipituruttn unumantiquiusmonaste-
nem de Paschatean. 455.Sunt qui eumdem cyclum
a Nicanasynodo institutum velint.Sed illum ab an-
tiquiori Anatolio edltum, multo antc in Alcxandrina
Ecclesia obtinuisse liquetex Euscbio 1. vn c. 32. lu-
quo Nicaeni Patres illum probare solum et praescri-
bere potuerunt. Id autem etsi nulli veteres h - -

riumj/iiod lingua /Egyptiaca Baum vocatur,Paschx rioi memorent.hac tamen ratione commode intelligi
diemvelut asternalege cetcbrent.lntegrtB hs litterajex potest. Cum nimirumiidem Patres sanxerint u
interpretatione Hieronymi ab Holstenio editce sunt cha ab oninibus ubique eadem Dominica celebrar©-
|)iisi Pachomii regulam. Sed cum nihil ejusmodi, tur; id profecto obtineri non poterat,nisi unoeodem-
quod in fragmcnto lcgilur,contincant, alise Pachomii queoyoloomnesuterentur. Cum porroin eumfinem
605 EPISTOLA III. 606

annorum per decemrovcnnalem cyclum, ut non fal- A mortuusest Adam inanima propcccatoin paradiso,
lamur in luna xiv cum Judsis ct haereticis, qui di- et in eodem obiit incorpore. Responsum est, ut opi-
cuntur tessarea koBdeoatita. Et constitutum est in nor, omnibus quibus interrogastis me (/').
omnibua synodis, praeter synodum Gangrensi
607 (e) EPISTOLA [d) III.
ensem, ut non faceret ulla Ecclesia.vel civi-
PASCHASINI EPISC0P1 ULYBETANI AD LE0NEM PAPAM.
io contraria hia quae Btatuta sunt de
Pasclia in Nicaeno concilio. De Paschate anni 44 i.

mihiquodsi non scripsissel synodus Ni-

lite
esnacyclum lunarem primi mensis, sufficerel cyclus
lapidia Silenitis in Perside ad exemplum
lis,cujuscandor interiorcumluna primi men-
aoit el decrescit. [deo nuntiavivobishfficom-
Synopsis. —
Pasckasinus de cyclo paschali a Leonc
consultus, post pauca de Sicilias clade prgemissa,
Mexandrinam supputationem, Romana posthabita,
rationis
retinendam esse probat, tum ex Hebrseorum cal-
culo, tum ex miraculo quod Zosimi papas tempore
contigit.

nia, eoquod dubitastisde luna primi mensis in hoc Domino vere sanctoatque beatissimo ac apostolico,
anno. Ideo </) prsecipio vobis ne faciatis Pascha in rnihique post Dominum plurimum colendo papa;
anno embolismi, sed Leoni Paschasinus episcopus.
nense Martii in in ix kal. Maii
in unitate Eeclcsiae Verum Agnum veri
catholicsa. Cap. I. Aposlolalus vestri (e) scripta diacono Pa-
Israelitffi immaculatum immaculati comedamus: uormitanaB Ecclcsiae Silano dcferenle percepi, qua?
quia in una domo 606 pr.rceptumestlsraeli carnali nuditati meaeatqueaerummis,608quas amarissima
agnum anniculumcomedere. De quoagno immacu- omnibus at-
captivitate facicnteincurri, solatium in
lato veracissimepraeceptumest: Non occidesagnum in quc remedium attulerunt, ccelcsti rorc meum ani-
laeU matrissuse, hoc cst in proximo pascha concep- lnnm rccreantes, atquc omne quod triste fuerat,ab-
tionissuffi in utcromatris suae.Ideo praegnantem Ma- stergentcs, domine venerabilis papa.Juberc dignata
riam, ne sicut stupnta et adulteralapidibus inter- est corona vestra, ut (/}quid paschalis supputationis
ficerctur, clam voluit Joscph dimittcre. Utvero non veritas (g) anni posthunc futurihaberet,sacrosanctis
oecideretur agnus in lacte matris suffi, in pascha na- auribus vestris exiguitas mea intimaret. Cui praece-
tivitatis suae proximo fugitJoseph in /Egyptum, An- pto(/i)pio inobediens existere non potui omnino,nec
gelo prsecipiente, in mcnsc Martio, anno revertente, debui. Diutino itaque tractatu, vel ratiocinatione id
in quo mense eduxit Cain Abel justum in campum, verum invenimus, quod ab Alexandrinae Ecclesiae
ut occidereteum in typo Christi educti ad praelorium (?) antistitc beatitudini vestrae rescriptum# est. Nam
Pilati in sexta feria quia codem die conccptus in
: cum Romana supputatio, quae cyclo concluditur,cu-
utero cst, et mortuus in cruce: dum in sexta feria jus ipse, de quo agitur, erit (/) sexagesimustertius

illidecrevcrint ut Alexandrina Ecclesia, quffi memo-
ratuui cyclum adhibebat, et calculandi arte eratce-
(ebris, diem Paschatis in ejusdem utiquecycli nor-
mam Romano episcopo significaret, unde apostolica
confer annotationes in pr;emissum Cyrilli fragmen-
tum, ac praesertim annot. l(Col. GOl, n. (a), ubi quae-
stionis potissima ratio exponitur.
Al. post. ep. I. Quac erat 3, nunc 4. Scripta an.
/

auctoritate universalis Ecclesia per totum orbem defi,- 143.

iniiihi Paschae diem sine ulla diceptatione cognosce-
ret, ut idem Cyrillusinprologopaschalitradit; hoc
sancdccreto cuin cyclum satis approbasse, et quo-
dammodopraescripsissedici queunt.Notandum vero
esi bocdecretumNicaenum.non R.oraano,sed Alexan-
drino episcopo praecepisse, ut ad Romanum antisti-
tein in memoratam ralionem Bcriben9, ejus assen-
sum auctoritatemque excitaret, qua Pascha eodem
die a toto Christiano orbe sine disccptationc cele-
braretur. Cum voro haec Nicaena decemnovennalis
eycli approbatio valde implicitaet obscura fuerit,
aulloque canone expressa, nihil mirum, si Romani
pontifices, fjui caeteroquin Nicaenum concilium maxi-
nerabantur, non deserueruntsuum cyclum an-
Dorum 84, qui primis temporibus in determinando
ite a decemnovennali non disorepabal etsi,
cuin posterius quaestiones pascbales cceperunt com-
•i, non nisi seriu9 Alexandrinum cyclum
rece-
perc.
huncpariter locum irrepsisse aliquod rncn-
(a) In
IndicaturLconisepistola ad Paschasinum.quae
(e)
desideratur, de Paschate scripta hoc eodem anno
i33, inqua mentio fiebal litterarum Cyrilli ad Leo-
nem.quarum fragmentumjamdedimus.Quod autem
traditur S. pontificis epistola nuditati et xrumnis
Paschasini solatium in omnibus atque remedium atlu-
lisse, respicit Siciliae magnam partem occupatama
Vaqdalis an. i40,quaoccasionePaschasinus nontam
captivitatem quam bonorumsuae Ecclesiaejacturam
passus fucrat. Resquidem Ecclesiarum aliquamdiu
fiscoaddictas fuisse a barbaris, colligi videturex pa-
pyro Ecclesiae Ravennalis cxarata paulo post an.
444, et a marchione Maffeio edita in Hist. diploma-
fj
tica pag. 132, ubi conductoribus patrimonii ejusdem
Ecclesiaein Sicilia degentibus inter caeteras pensio-
: nes solvendi traduntur aurci solidi 75 pro pensione
tritiei, sive hordei, quod ante barbarico fisco vrxstaba-
tur. intcr hasffirumnas Leo unacum littcris aliquod
Paschasinosubsidium attulit. Mox pro.S'?7rt»oQuesn.
in marginc al., Silvano. :

anm, in admonitionc observavimus num. 6. /') Eaiti, miod. Meliue ex nostro Valicano Rcg.
Vdduntur in fine exemplaris Sirmondiani: /•.'/
\g) .Er;c uhristianae 444.
omnia scripta authentica synodi Nicxnae protuh. II sc // Idem codex omittit pio.
autcin gloasema Bunt ab eo additum, qui postquam ,< Scilicet Cyrillo, quiuie9Junii anni 444 obiit.
hancepistolamsubjecit litteria Cyriili ad Afrii Pragmentum bujus reacriptijam praemisimus.
bo quod ejus partem, vel appendicemcrederet,hanc antiquioribus vulgatis crronce legebatur64.
I ;i

clausulam, quas ad easdem litteras refertur,

p Recte emenaavit Bucherius ex ms. codice in Com-
lain DOSUit. tnent. ad Victorii Canonem. Idem habeturin duobus
IIepistolam relegimus cum ms. Vat. rXegins
n mss. quibua usua esl Uaseriua in Britann. Ecclcs.An-
culi xi pag.
15 Paschali Operiinacrtam.vide
I
ttquit. et lo nostro Vaticano codice: enim vero scr-
observationera Quesnelli tom. II nostraB editionis, et pio esl de Latinorum cyclo annorum 84, qui cum
607 S. LEONIS MAGNI EPISTOLiE. 608

annus, qui oycluscmpit aeonsulatu (a) Antonini et A. Cap. II. — Et nc hoc quod
exposuimus beatitu^ ;')

SiAGiui,nobis dubietatemaircrrcL,eo quod (i)septim,Q dini vestrae obscuritatem aliquam afferat, suggcri-
kalendarum Apriliuni(c) die dies Dorninica et luna mus comrnunes annos, apud Hebraeos duodocim
vigesima seounda incurreret, ctilerumnono kalen- tantum lunas, hoc est dies, 354 habere; embolis-i
darum Maiarum die (ut rci veritas habet) Dominica mos vero lunas tredecim habere, hoc est dies
dies et luna decimanona obveniret in hoc ambiguo:
Necessitate ergo embolismi cogimur id tenere, quod
fluctuantes,((/)adllobra:oruin,hoce.stlegalernsuppu- (k) lungius est,nea verodeviarevideamur.Neque no-

tationemnosconverlimus,qu;jL' cumaRomanisigno- bis autnovum auterraticum(/;videatur,cumdiespas-

ratur,facile errorem incurrunt. Ccepit ergo(e)ogdoas sionis undecimo kalendas Maii occurrat,a qua sicut

a consulatu G09
virorum clarissimorum Aetii ite- (m) Grascis videtur) Pascha nomen accepit; lic-

rum et (/") Sigesvulti, quae clauditur anno de quo tradant Pascha transitum
braeae lingu.e interpretes

videtur exorta. Talis ratio haec cst: (g) Prio-

qiiaestio
dici,quod tamen idem et Joannis evangelistae dicto
resduo sunt anni communes, tertiusembolismalis, lirmatur, quo ait, cum de passione loqueretur: Cum
quartusetquintuscommunes, sextus emboiismalis, venisset hom ul transirel Jesus de hoc mundo ad I'a-
septimuscommunis, ottavusembolismalis.Pervidet trem [Joan. xm, I . Non ergo nos dies una longius
ergo apostolatus vestri prudentia (A)octavum annum 610 posita terrcat, ne cum hanc vitamus incur-
"
ogdoadis fieri alitcr non possc nisi embolismum te- rainus crrorem, sicutevenit temporebeata^ recorda-

neamus. (i) Quod si vojuerimus illud quod superius tionis domini mei, prajdccessoris apostolatus ve-
diximus,idest,quod primum incurrit Pascha,septi- stri Zusimi,anno consulatus Honorii Augusti unde-
mo kalendarum Aprilium diecelebrare,communem ciino, et Gonstantii secundo. Tunc enim, cum decli-

annum faciemus, etincipiot omnis doinceps subse- naretur, ne decimo kalendas Maii dics Paschae lene-

qucntium annorum supputatio vacillare. retur,(«;colcbialumoctavod',ekalendasAprilis,idest

inceperit, utPaschasimus monstravit, a consulatu quatenusltomanidiscrepurintinconstitucndisannis

Antonini et Siagrii an. 382, jam annus 444 de quo
vertebatur quaestio, et annus cycli 63.
perperam.Caeterumantehunccon-
(a)k\.,Antonii,
sulatum,seuantean.382,Latinihoceodemcycloute-
bantur.utcxFastisconsularibusprobavitcard.Nori-
anno
sius diss.l.Hic ergo indicatur initiumcycli,qui
444 decurrebat. Marianus Scotus in Chronico post
nomen Siagrii addit anno quarto Gratiuni.
(b) Idem Marianus a sexto, ct
paulo post,octavo pro
nonokal. Maiamm, perperam.Innuitur nimirum dis-
crimenintersupputationem Romanorum etAlexan-
drinorum: nam illi ex suo cyclo annorum 84 Pascha
anni 444 afiigcbant vn kal. April., isti vero cx suo
annoruml9prorogabantinixkal.Maii,utannot.l(Co/.
601,n.(a)in Gyrilli fragmentum fusius explicavimus.
((') Godex Vat. delet. die. Moxlegebatur
luna xxi.
Emendavimus ex fragmento epistoiae Gyrilliad Leo-
nem. Gonfer annot. 3 in memoratum fragmentum.
communibus etembolismis, diximusannot.linfrag-
mentum Epistoke Gyrilli.
(h) Cum
scilicet annus 4ii. ex Alcxandrinorum
cyclo oclavus ogdoadis, esset embolismalis, embo-
lismi ratio requircbat ne Pascha celebraretur vu
kal. Aprilis, qui erat mensis embolismeus, seu po-
stremus anni sacri, non veroprimus, qualis debebat
esse mensis paschalis. Videannot. 1 (Col. 601,
in laudatum fragmentum.
(i)Ms. Vat. Quoniam si voluerimus
: illud quodsu-
C perius diximus, idem quod primum incurrit, vn bal.
Apr. die celebrarc ; corruptc.
(;') Sic melius ex laudato codice, qucmadmodum
postea plurali quoque numcro, swjgcrimus. Vulg.,
exposui.
(//) Pascha scilicet ix kal. Maii, non vero vu kal.
Aprilis tonondum est, curn embolismi ralio id requi-
monuimus annot. 14 (supra (h). Ilincautem
rat, uti

Sic pariter die ix kal.Maias inferius notatur luna xix,

mensem embolismalem immediate pra^c.
palet
quae essc deberet xvm, si die vn kal. Aprilis fuisset
mensem Paschae, et ipsum Pascha uno mense longius
protrudere
luna xxi. . .

Paschasinussese converlentin haccontro- (/) Apud Marianum, erraium. Erraticum porro Ro-
((/) Gur

versia ad Hebrseorum legalcm suppulationem, alii ali-

tcr interprctantur. Probabilior autem videtur ralio,
quia Alexandrini cxlunis xixprimi mensisalcgo He-
b;corum preescriplis, in quas istorum Pascha cade-
bat, dies Pasch» et lunae determinabant, eamdem-
quc anni communis et embolismi methodum seque-
bantur,quam apud Ilebraeos obtinuissc Pasehasinus
commcmorat cap. 2.
(e)Alexandrinisuamenneadecatendem,seu suura
cyclum decemnovennalem, id cst annorum
19 "divi-
debant in ogdoademet hcndccadcm. Ogdoas primos
octo cycli annos comploctobatur, hendecas undccim
reliquos. Ogdoadis Paschasinus hic expresse memi-
manis videbatur Pascha protrahere in diem ix kal.
Maii, id est in diem aprilis 23. Immo sub Zosimo
declinarunt celebrare Pasehaxkal. Maii, seu Apri-
lis 22. Nain limos ultimusDominicarum paschalium
apud oosdom eral xi kal. Maii, seu Aprilia 21.Huic
autemobjectionirespondet Paschasinus,l)ominicam
quidem paschalem cxred re ultimum Latinorum li-
fj
mitem Aprilis 21, non vcro diem Passionis hunc
limitem pertransire, idque posse sufficere.quia
chaj siouti Grscis videtur, a passione nomen acce-
pit.Similem responsionemindicarunt etiam Ambro-
sius in epistola ad episcopos .^Emiliae, et Cyrillus in
Prologo paschali sed hi per diem Passionis intel-
;

nitetaffirmateam ccepisse a consulatu Etii iterum lexerunt lunam i. in quam cadebat Pascha legale,
1

et Sigesvulti, nimirum anno 437, a quo deoemno-

quod fuit typusPassionisChristi.lhTctamcnPascha-
vennalis Alexandrinorum cyclus per hoc tempus smi ralio Leoni persuasit undc Pascha ani :

decurrcns ordie.batur. Cum vero annus 144 essel celebratum fuit ix kal. Maii, ut testaturProsperin
hujus ogdoadisultimus, idcircosubjicit, quasclaudi- Chronico inquiens A'<v erratum cst. quia in <hc xi
:

kal. Maias dies Passionis fuil. Immo ipse Leo, c|iist.

tur anno, de quo quasstio videturexqrta; de Paschate
121 ad Marcianum scripta an. 453, nanc eamdem
enim hujus anni crat disputatio.
(/') Noster codex, Segisvulti, quoe concluditur.Qn&ar
rationom adoptavit cap. 2.
ni) Marianus delet vocem Grsecis. Mox pro ucccpit
nellus in margine. A.I., Sigismildi.
(o) Ms. Vat.: DllO suntpriores anni communes, tcr-
\n cod. \'at. Reg., accipit.

tius cmbolismus ; ilcm quartus cl quintus communcs.

Idem cod. Vat., celebrandum est, legenduw
h«BC autcmin Alexandrinorum rationem, a quibus celebratum cst.
*09 EPISTOLA IV 610
pro embolismo a)communis esi annus tentus,et er- A quoniam ipse est Deus noster, qui facil mirabilia
ror gravissimus cst ortus, in tantum ut(6)mysterio ro/iM.Quijam nontradal bestiis animas confitentes
oerto, quod dono sancti Spiritus ministratur, haeo sibi, neque amplius patiatur lentari nos supra id

robaretur. Quod propterca credidi expo- quod ferre possumus,sed faciatcum tentatione pro-
nendum, quia locus ipse etiam sancto atque a me ventum .// misericordem pro sua pietate, ut susti-
:ando fratri meo(c Libanio diacono notissimus ncre possimus. Urate pro mc.
miraculum talc est.
i.jus mysterii
— EPISTOLA (t) IV.
Cap. III. Quaedam vilissima possessio, Melti-
nas appellutur in montibus arduis ac silvis densis- j AD EPISCOPOS IM.H CAMPANlAM, PJCENUM, TIJSCIAM
ET UNIVEHSAS PROVINCIAS CONSTITUTOS.
simis constituta, illicquc perparva atque vili opore
eonstructa est Ecclesia. In cujus baptisterio nocte /, Svwopsis.!'\ Dionysio Exijruo). — I- Ut nullus epi-
scopus servum alterius ad officium clericatus (l) pro-
ta pascbali, baptizandi hora, cum nullus
movere pr/esumat,— II. Utquv.-umaue ad sacerdotiuw
canalis, nulla sit Qstulft, nec aqua omnino vicina, vet viduarum mariti, vel (m) habentes numerosa con-
fbnsex se repletur,paucisquequi fuerint consecral is, jugia, p->omoti fuerint, al eccfesiasticis of/icis ar-
cum deductorium nullum habeat,u1 aqua vonerat, ceantur. —III. Quod usuras non solum clerici exiyere
non debeant, sed nec laici (n) Christiani. -- GI2 IV.
discedit.Tunc ergo, sicut supra diximus,
n 1 1 clericus nec suo, nee alieno nomine fcnus excrceat.
sul) sanctaememoriae domino quondam mco ac bea- — V. Ut si quis sacerdotum contra interdicta fecerit,
tissimo papa Zosirao V ,cum apud Uecidcntales cr- ,, suo submovealur officio.
ii

rorortus fuissetjConsuetislectionibus^nocte sancta

Leo episoopus urbis Itom.e omnibus episcopis per
rsis, cum presbyter secundura morem bapti- CampaniaiQ,Picenum, Tusciam et universas pro-
zandi horam requireret, usque ad lucem aqua non vincias constitutis (]>) in Domino salutem.
veniente, 611 non consecrati, qui baptrzandi Ut nobis gratulationem facit Ecclesiarum status
fuerant, recesserunt. Ut ergo breviter narrem, illa salubri dispositione compositus, ita non lovi nos
nocte, quaa lucescebat in diem Dominicam, decimo mcerore contristat, quoties aliqua contra(</)consti-
die kalendas Maii fons sacer hora competenli re- tula canonum ecclesiasticamque disciplinam pr«-
pletus est.Evidenti ergo miraculo claruit Ucciden- sumpta vel commissa cognoscimns quaa si non qua
:

talium partium fuisse errorem. deberaus vigilantia(r)resecemus,illi qui nosspecula-

Cap. IV. — (</) Haec prout potui, vcl epistolaris loresesse voluit(EaecA.iii,I7)excusarenonpossumus,
brevitas passa est, jubente apostolatu veslro, re- permittentes (*) sincerum corpus Ecclesiac,quod ab
scripsi ;
provolutus obsecransutpromeaparvitate, omni maculapurumcustodiredebemus,ambientium
immo pro totius orbis statu, orare dignemini ut improba(/)contagione fcer3ari,cumipsasibimembro-
;

tandem de tot necessitatibus liberati cognoscamus C rum(u)per dissimilationem compago non congruat.

a Vulgati, communis est annotatusM&gis placuit praecipui sunt Vindebon. 39 collect. 5 et Vaticanus
lectio cod. Vat.,cui Mariani exemplura astipulatur, Dionysii, ct duo collect, 9 Hispanicae, unus Vinde-
cum praesertim Pascbasino familiare sit verbum tc- bon., aller N'at.
-icut cap. 1 / im teneamus, ita hic,
: (/.-) In mss. collcct. 5 synopsis bujus epistolas sic
communis annus tenlu effertur in praemissa tabula num. 76 Aa universos
:

! trianus, n.ini tcrio. episcopos CampanitS,Piceni et Tuscix,ut servivelori-

Apud Bucherium,Bolliano Jn ms. Vat.Libano, ginarii,aut cujuslibet conditionis obnoxii,ab ecclesias-
1

ispicatur legendum forte Silano, qui ticis officiis repellantur, ct de his clericis qui ob hoc
initio epistolae raeraoratur. fenerant ut usuras airi;</mit.
d Quesnellus in margine : Al.,aVscendi7.Ms.Vat I Vindebon.collect. Ilisp. .jiroirhat, in tabula Dio-
,

discendU. nysii apud Tustellum, promoveat. Sed in tituo ca-

Marianus addit, anno nono Honorii; et paulo piti prasmisso, promovere prassumat.
posl pro Occidentales habet Orieniales. Legendum iii Quesoellus, qui habuerint.
m Occidentales, cum cvclus annorum 84, unde Vocetu Cbristiani a Quesnello omissam ex
(nj
error cxortus fuit, apud solos Occidentales obtine- editis et potioribus codicibus revocavimus.
(o) Al., a suo sit officio submovendus.
/' Quesnellus in margine : Al., nocte sacra. Mox / Verba in Do)>iino snhdem, a Quosnello omissa,
dseursis reposuimus ex cod. Vat., cum antealege- D cx anterioribus editionibus, nostrisque mss. nec
retur discursis. miii ex Gresconip reposuimus.Quidam codices proe-
(g) Quae sequuntur usque ad finem ex Mariano tereunt nomina propria Gampaniae, Piceni et Tus-
Buchi-riana bpe codicum restitu- ciae,
llussui ad jccit.Leguntur etiam in
litioni q) Duo codd. et antiquiorcs editiones, slntuta.
-, exceptis ultimis verbis, Orate pro Paulo posl duo mss. Vercellensia coll.Hadr. pro vel
me. commissa habent rcl contempta.
(h) Marianus Scotus, misericordiae. id. \'in(lebon. collect. 5, resecamus. Dein.in
Quaa autem erat 4, nunc
Al. 3. 6. Scripta 10 uiiii Vat., excusari.
Uctoh. an. 443. (s) Cod. Vat. Dionysii, sincerae.
Invenitur hsecepistola in quindecim collect.,2, (! Cod.Corbeien.oollect.2apud Quesn. ,cogitalione.
5. Dionysiana 6, Hadrian. 7, 8, Hisp. 9, laid. I<>, {ii Hanc Quesnelli correctionem,quam senBus vi-
II, 12. 13 et 20 usque ad 2i.Inter has trcs tantum detur exigere retinuimus, cum potioribus nostris
collectiones diversac originis sunt,nimirum Becunda innrmetur. Hinc etiam in vulgatis, ubi per
linla Qui snellianaetsextaDionysiana. dissimulalionem legitur, ad marginem notatur per
Y.x bac postrema ca terae collcctiones hanc episto- m; quod si uon es codd.,sed ex con-
'

lani descripserc.In baceraendimda usi Bumusduoi jeclura, ut videlur, lactura est, emendalionem a
deeiiu variarum colleotionum mss. librisinterquos scnsu exigi judicatum fuit. Vide not. 1 Quesri,
 .

611 S. LEONIS MAGXI EIMSTOL.I. 612

Cap. I. Alieni servi ordinationcm esse illicttam. — A unius uxoris vir, a sacro minislerio arcendum. ~
(a) Admittuntur passim ad ordinem sacrum,quibus (b )Qualis vero,cum unicuique constiterit natalium
nulla natalium,nulla moruna dignitas suffragatur; honestas el morum,esse debeat sacri altaris ministe-

ct qui a dominis suis libertatem consequi minime rio suciandus, et Apostolo nos docente (/ Tim. m,
potuerunt, ad fastigium sacerdotii tamquam(/»)ser- 2; Til. i, 6), et divina praccplione didicimus /.

vilis vilitas hunc honorcm capiat, provehuntur et : xxi, 14), et canonum 014 rcgulis, a quibus pleros-

probari Deo posse crcditur, qui domino suo ncc- quc fratrum declinasse et penitus deviasse repcri-
dum probare se potuit. Duplcx itaque in hac parte mus. i)Nam constat ad sacerdotium pervenisse vi-
reatus est,quod ct sacrum(6')ministerium talis con- duarum(/) meritos; quosdam etiam,quibus fuerint
sortii vilitatc polluitur. et domiuorum, €13 quan- numerosa conjugia.et ad oinnem licentiarn vita li- /.

tum ad illicitae usurpationis temcritatem portinct, berior,ad sacrum ordinem passim patefactisaditibus
jura solvuntur.(f/)Ab his itaque, fratrcs charissimi, fuissc permissos,contra illam bcati Apostoli vocem
omnes provinciae vestrae (e) abstineant sacerdotes ;
qua Lalibus exclamat dicens Unius uxoris virum :

et non tantum ab his,sed(/")ab aliis etiam quiorigi- (lTim. iii, 2); etcontra illud antiquae legis praece-
nali aut alicui conditioni obligati sunt volumus tem- ptum, (/j quo dicitur et cavetur Sacerdos virginem :

pcrari nisi forte oorum pctitio aut voluntas acces-

: uxorem accipiat, non viduam, non repudiatam Lait.
scrit, qui aliquid sibi in cos vindicant potestalis. xxi, 14). Hos crgo, quicumque tales admissi sunt,

Dcbet enim esse immunis ab aliis, qui divina) mili- ab ecclcsiasticis officiis ct a sacerdotali nornine,
tiae fuerit aggregandus (// Tim. i., 4); ut a castris apostolicve scdis auctoritalc jubemus arceri;ncc hoc
domicinis quibus nomen ejus ascribilur, (y) nullis eniin sibi poterunt (m) vindicare,cujus capaces,per
necessilatis vinculis abstrahatur. hocn^quod iilis obstiterat, non fucrunt : hujus di-

Cap. II. Yidux marilum, el qui fuerit plusquam scussionis curam^ nobis specialiter vindicante ut

54, Admtttuntur, c. 21.

(a) Dist.
Cod. Vat. 544 co\lecl.2- i, servilitas honorem ca-
(b)
r
piat. Duo Vercell., accipiant, Vulg. aute Quesn.
vcrbo capiat praemittunt jure,quo(\ in omnibus cum
nostris tum Quesn. mss. et apud Tustellum deest.
(c) Ita Quesn.ex suis codd.,quibus ct nostri con-
cinunt, nccnon etiam Tustellus. Vulg. cum postc-
rioribus mss., mysterium.
(d) Ab his vcrbis inchoant cap. mss. Thuan. 1
I praestanda obligati apud Tertullianum so:anturde
et Corb. Quesnelli.
(c) inst. 5i, Nullus sacerdotum, c. 1.
(/"jSic cx puro Dionysii Vat.exemplari aliisque lla-
drianeis, nec non ex Vat. 1317 ac cdit. Gresconii
cap.!95,cum quibus concinit collcctio Herovalliana
a Petit subjecta Pcenitentiali Theodori, in qua legi-
tur Et ab aliis ctiam qui oriyinali aut aliqua condi-
: not. 3 allegatis induxit, approbant etiam potiores
lione obliyati suntMss. codd. duo Hisp. et Vat. Isi-
dori cum alio collect. II, ante voccm originali ad-
dunt aut. Merlinus cum codd. collect. 12 et 24, ab
illis etiam qui oriyinali.Duo alii Vat.cum Vulgatis
membra habcbantur. Dum vero ab his originariis
S.pontifex secernit alios,qui alicui conditioni crant
obligati, vel illos indicat colonos qui non jure ori-
ginis,sod possessionc triginta annorum prasdiisad-
dicebantur, dc quibus sermo ost in laudata novella
12,vei illos qui semetipsos et suam opcram quavis
in artc obligabant, undo varinrum operum artifices
conditionales, id cst ex conditione ad quaedam opera
Idololatria c.12; quemtextum Quesnellusnot.2 opti-
I
me interpretatus cst.
(g) Vat. Dinnysii,?iH//« necessitate sxculi abstraha-
tur. Vat. collcct. \\,nultius necessttatis vinculisXin-
debon. vero collcct. 5, subtrahatur.
(/iiHanc lectionem,quam Quesnellus exsuis codd.
nostii.nimirum purus Dionys. Vat. unus Vindcbon.
collect. 5, adius collect. Ilispanicoe. Vat. collect. 24
et exeinplar colleclionis Heroval. a Pelit editum.
Vulgatarum lcctio Qualis vero unicuique natalium
:

ante Quesnellum al> illis ctiam quiaul originali.Ques-
nollus cum ouatuor suis mss. et nostro Vindcbon.
collect. 5,«/; illis etiam qui aut oriyini; quam lectio-
nem oriyini propugnare et praeferre nititur not. 2.
Vcrum icctio oriyinatim omnibus nostriscodicibus,
Vindebon. excepto,ac pra-sertim in puro Dionysiano
codicc cxhibita, deserenda non fuit. Nec videmus
cur conditioni ac scnsui magis congruat vox origini,
uti affirmat Quesnellus,quam orignaliM&gis place-
ret originis quam origini.Originaii autem t seu origi-
honcstas, ct mori/m csse debeat, qui sacri altaris mi-
nisterio est sociandus, etc, praefertur in codd. Vat.
Hisp. et lsid. et in tribus aliis pariter Vat.quorum
unus solum exhibet consociandus. Omissio duarum
\ocum,cum conslitcrit, ct additio vocum, qui et est
lectionem pervertunt.In duobus tamcn Vercell.col-
lect. Hadrianea? textus leclio habetur omisso tan-
tum verbo constiterit; in Tustelli autem coIlectioM
invenitur consltterit, sed cum desideratur.
(i) Cod. Vindebon. collect. 5 post verbum reperi-

nis conditioni obligati intelliguntur coloni originales lemus seu potius admonemur.A vor-
memorati leg. 14, do Annona el Tributis, 1. un. de bis autem sequentibus Nain constat incipit can.2 in
Inquilinis, ct 1. cod. Justin.de Agricol.et Mancip.
I codd. Gorb. et Thuan. 1. o\ postilla Quesnelli.
dom. (undc Originalis inquilinatus apud Sidonium i
Vide not. 4 Quesnelli. Dein, et quosdam etiam
/')

I. v cpist. 19), Originarii autem vocantur in novell. in inss. Vercell. Codex Vindebon. collect.5 omittit
12 V-ilentiniani, necnon a Gelasio epist. 9c.l4,qui ctiam
scilicet originis jure, uii dicitur in laudata novella, (k Unus cod.Quesnelii, lcvior, Paulo postVinde-
seu, ut explicat Augustrnus de Civ. Dei lib. x. c. I, bon. eollect. 5 beati Pauli apostoli. Alius Vindebon.
conditionem debent genilali solo propter agriculturam llisp. collect. omittit beati. Mox pro exclamat, vul-
sub dominio possessorum.lpsa nimirum originis cau- gati anio Quesn., reclamat.
sa seu nascendi sorte fundos posscssorum colere (/ Mss. Vat. Hisp. ot lsid. cum duobus aliis,fiit
debebant,iisdemque erani astricti.Hos porro homi- dicitur cautum.
ncs oriyiuuli conditioni obligatos S.Leo distinguit a Vulgati anto Quesncllum addunt pro arbitho.
servis,uti pluribus in Legibus a Gothofredo notatis Delenl autem omnesmss.libri.Videnot. 5 ejusdem.
in paratitio de fugitivis colonis pariter distinguun- (n)Quosn. in marg.Al. quoi illi exstiterant.Corb.
tur.Erantquippe prsadiis addicti,non autem homini- et Thuan. 1.
bus,uti servi etveluli quffidara fundorum pars,seu
; (o)Vide not.G Quesn.cum obscrvationibus nostris.
.!.; EPISTOLA V. Gl

ii qua forsitan de his oommissa Bunt, corrigantur, \ Domino, qui multipliciter et in perpetuum man-
lec liceat oltra committi, ct ne qaa excusalio i\c sura relribuet, recipere valesmus.
gooratione nascatur; quamquam ignorare num- Cap. V. Episcopus canones infringens dejiciatur. —
piam sacerdotem,quod canonuni fuerit
licucrit b IIoc itaquo admonitio nostra denuntiat, quod si (n)
egulis 615 defiuitum. Haec ergoad provincii quis fratrum contra hu?c constituta [0] venire ten-
itras, pcr Innocentium, Legitimum et(c] Segetium, taverit, el prohibita fuerit ausus admittere, a suo

ratrcs et coepiscopos nostros, scripta direximus; sp noverit officio submovendum, ncc (;;) commu-
male pullulasse noscuntur, radicitus cvcl- nionis noslne futurum esse consortom, qui socius
antur, et messem Dominicam d zizania nulla co; -
1
esse noluit disciplinae. Xc quid vero sit quod pra3-
•umpanL. Ita cniin fructum uberem quaa sunt sin- termissum a nobis forte credatur, omnia decretalia
vru prastabunt, si ea qua; natam segetem e ene- constitnta tam bcat» recordationis Innocentii,
,

ant diligentius amputentur. quam omnium decessorum nostrorum, qus de ec-

[II. Usura laicis-etclericisinterdicla. — /
ticis [q) ordinibus et canonum promulgata

iwc quoquc praetcreundum esseduximus, quosdam sunl disciplinis, ita a vestra dilectione custodiri
ucri turpis cupiditate captos, 7 usurariam exer- dcberc mandamus, ul si quis(r) in illa commiserit,
:ere pecuniam, et fenore vellc ditescere. Quod nos, veniam sibi deinccps noverit denegari. Data sexto
lon dicam in eos qui sunt in clcricali ofliciu con- **
idus Oetobris, Maximo iterum et Paterio (5) viris
tituti, -
1 laicos cadere, qui Christianos se clarissimis consulibus.
lici cupiunt, condolemus. Quod vindicari acrius i) 61 ; (0 EPISTQLA V.
ui decernimus,
fuerint confutati ul orcnis EPISCOPOS METnOPOLITANQS PER ILLYKICUM
.1)

•idi opportunitas adimatur. COXSTITUTOS.

Cap. IV. Nec suo, nec alieno nomine fenus exereeat

Synopis, —
I. Illicilos conlra canones conatus pru-
denter monitis prseveniri.— II. Vices suas per Illy-
rlericus. — (/) Illud etiam duximus prsmonendum,ut ricum Anastasio Thessalonicensi more prosdecesso-
iicut ,/, non sbo, ita nec alieno oomine, aliquis cleri- rum suorum committit. —
III. Bigamos, viduarum

>orum exercere fenus attentet; indecens cnim est marilos aut repudiatarum a sacerdotio ex canoni-

srimen
/

suum commodis alienis impcndere. Fcnus

bus arceri jubet. —
IV. II provinciales cpiscopi ad
metropolitdnos, sic metropalitanos a<l exarchum seu
xutem lioc solum aspicere et exercere 616 debe- vicarium pertinere. —
V. Eorumdem esse melropo-
nus,ut quod hic misericorditer tribuimus, (m) ah co htanos ordinare, el de provinciarnm statti ad sedem

llect. 24, ne liceat. Et paulo post unus ,, s Vulgati omnescum

plerisquemss., Paterno, re-
^*at., ne qua excusatio ignorantise nascatur. ^ iecto in marginem
Paterio, quod in iMerlini editione
/' Duo Vat., sacerdoti. Mox, quidcanonum in duo- legebatur: et nos in Vat. et Vindebon. Hisp. et in
.
- Vindebon. aho Vat. collect. 11 reperimus. Hanc autem Iectio-
10 Vercell. Sigentium. Paulo post pullulasse nem omnino tenendam optime probat Pagius ad A.
untur in Vindeb. Hisp. 443,, num. 1 et 11, oamque coniirmat Georgius in
-/ Mss. Corb. et Thuan. 1 Quesnelli, pcr zizania notis ad Pagium novissimae Lucensi editioni subje-
vulus corrumpal. ctis.Rem vero oxlraomnemaleam ponitcoaivum pa-
e Idem Quesnelli codd., inquinare. Duo Vindeb ,
pyraceum documcntum Ecclesiae Havennatis emen-
date recusum a marchione Maffeio in Hist. Diplom.
(/") i, Nec hoc prastereundum, c. 7.
\\. qu. pag. 132, ct ab eodem Vaticanae bibliothecaj dona-
Vide not. 7 Qu<
,
- , tum, in quo consulatus ejusdem anni Patcri, non
Particulam el addidimus ex Yat. Dionysii, Vin-
/' autem Paterni nominc dosignatur. Porro alius anno-
lebon. collect. 5Cresconio, Vat. Ilisp. et [sidl aliis- talor in eadem Lucensi editione cx hoc papyraceo
jup tribua codd. monumento colligit Maximum hoc anno non sccun-
(OQuesnellus, in iis. Praetulimus leclionem om- dum, sed terlium consulatum gossisse,eo quod ibi-
lium nostrorura mss. atque Cresconii. Vat. collect. dem scribatur cons. Maximi ter et Palcri vv. cc. At
>\ in eos,qui fuerunt comproboti. J)ein decrevimus cum omncs nostri codd.omniaque monumenta aPa-
pro deccrnimus in Vat. Dionysiiet duobus Vercell. et a Georgio allata Maximum integris fere voci-
gio
/' In Corbeien el Thuan. l Quesnelli hoc caput bus itcrum, secundo vel bis consuicni vocent, ca)tera
cedentis. D autem numeralihus litloris 11, palam fit in papyro
Dist 16, Sicut non suo, c. I<>. non ter legendura sed iter. y id esl itcrum, itaut lit-
/ Vindeb. Hisp. e1 Vat. collect. 2i, exercendum. tera i sumenda sit ex finali vocis praecedentis ilf&n-
Quinque codd., a Domino. mi, cum non raro accidat, in ejusmodi monumentis
st. 19, c. 1 Si fiom. pontif.,% Quibus ad hxc.
. omilli initialem litteram, quando antecedens vox
ulg. ante Quesn. cum \id. collect. 24, venerit eadcm littera destnit idque multo magis ex scri-
:

retentaverit. Vindebon. collect. 5, venire vo- ptoris indole eruitur, qui in ipsis vocibus Pateri et
luerit. Theadosi duplicis ii scnptionem effugit.
/' Vat. Hisp. cum duobus aliia mi«. addrl ruw. / Scripta 1"^ Januar. anr 444.
7 \"ul,Lr . ante ijur.su. cum solia mss. collect. 24, {11 Haec epistola inter eas est quaa collccta; fue-
ordinationibuset canonum ordinata sunt disciplinis. runt pro Ecclesia Thessalonicensi, et in collectione
Vide not. 8Quesn. el observationem nostram. Mox Homana Holstenii priraum edita fuit. Eam vero non
idem Vulgati cum Vindebon. el \'at. Hisp. ali inutiliter recognovimus cum ms. Harberino 3380
minque codd., ita vestram dilectionem custodire de- collect. 16,ex quo Holsteniana editio prodiit, cum
idamus. Sed Vat. Dionysii, Vindeb. collect. sit unius Thessalonicensis collectionie codex. Praa-
' cuiu Hadrianeis et Florentino S. Marci Quesnelli ponenda autem fuit ha?c epistola eequenti ad Ana-
uentur. '

Btasium, quippe quod eodem licet aie exarata, in

r lidem Vulgati cum mss. collect. 24, illa cmi' [uenti tamen epistola cap.G jam conscripta
lempserit. traditur.
 61: S. LEONIS MAGNi EPISTOLifi. 016
apostqlicum referre. —
VI. Causge gravioresvel ap- A baptismatis est renovatus, acceperit, cum in bap-
peltationes lllyrici sedi apostbXicx reservantw
Lismate peccala deleantur, non uxorum numeroj
Dilectissimis fratribus episcopis metropolitanis per abrogetur. Adeo autem in e-xcusationem sui hoc
Illyricum constiLutis Leo.
obtendere non poterit, ut corum se patrem lilio-
Cap. I. —
Omnis admonilio salutaris, quam Do- rum, quos antc baptismum suscepcrit, negarc non
mino credimus aspirante conlingcrc, in mercedcm possit.Neque cnim uxor quae ex legis praeceptodu-
proficil moncnlis ct moniti ; et ideo nos hoc libenter cilur, inter peccata quae abluuntur baptismate po-
arripimus, quoniam placere Dco nostro non solum terit numerari.
nostris,scd omnium fratrum consacerdotumque no- Cap. IV. — Ad synodum quicumque fuerit cvoca-
strorum actibus festinamus. In nostram enim rc- tus occurrat, nec congregationi se deneget, in qua
currit gratiam, si Ecclesiae sic regantur ut nullus ad Deum pertinentes causas noveritesse tractandas
qucrimoniis aditus reseretur. Sit itaque dilcctioni [e) Quidquid cacsarum, ut assolet, inler consa-
vestrae, fratrcs charissimi, dulris et jucunda prac- ccrdotes cvenerit, ejus nostram commisi-
ci.i vicern
ceptio, quam de sedis apostolicae auctoritate, ser- mus examini reservetur ut illosub Dei timore prae-
:

vata charitatis gratia, manare noscatis; nec vobis sulc omnisambiguitasfiniatur. Nihil in ejus.aut nc-
aliquid juris credatis imminui, si tam pra?senlibus j. stram, contra ha3C quae constituimus, prtosumatur
quam futuris rebus videalis, ne
B
praesum illicitis injuriam. Ejus nobis relationc, si quis ad nos refe-

ptionibus reseretur aditus, praecaveri. Cautius enim rcndum ilaenim vosad illumper
fuerit, innotescat :

usurpationibus, antequam tenlentnr, obsistere, tinere volumus, ut ad vos provinciarum vestrarum

quam quae usurpala fuerint vindicare. pcrtinent sacerdotcs. Qui crgo jurc sibi debito uti
Cap. II. — Et quia per omncs Ecclcsias cura no- cupiunt, apostolicse sedis auctoritate concessa per
stra drstenditur, exigenle hoc a nobis Domino, qui suam contumaciam imminuere non nitantur.
apostolicae dignitatis beatissimo apostolo Petro pri- Cap. V. —
Ut vcro vestrae dilectioni provincias
matum («.) fidei suae remuncratione commisil, uni- suae ordinatio permittilur sacerdotum, ita fratrem
versalem Ecclcsiam infundamenti (b) ipsius solidi- ct cocpiscopum noslrum Anastasium dc ordinan-
tate constituens, necessitatem sollicitudinis quam do antistitc volumus consulatis. Cui metropolitan
habemus, cum his qui nobis collegii charitate jun- episcopi consecrationem staluimus reservari, ut eo
ctisunt sociamus. Vicem itaque nostram fratri ct inquisitore atque custode, cum certus licentiae mo-
coepiscopo nostro Anastasio, seculi eorum 6E§ dus iinponitur, ©19 ecclesicsticae disciplinae in
exemplum, quorum nobis recordatio est veneranda, omnibus ordo servetur. Ipsum vero (f) secundum
commisimus, et ut sit in speculis, ne quid illici definita canonum hoc vcstra dilectio (g) nostris
tum a quoquam praesumatur, injunximus cui in C opistolis admonitum esse cognoscat, ut de statu
:

his quae ad ecclesiasticam pertinent disciplinam, Ecclesiarum vestiarum certiores subinde sua rela-
ut dilectio vestra pareat,admonemus! Non enim tam tione nos faciat sciturus sibi a nobis imputan- ;

illi obtcmperabitur quam nobis, qni hoc illi pro dum, si quid de his quee statuimus a quoquam
nostra sollicitudine per illas provincias cognosci- fuerit tcmeratum.
rnur commisissc. Cap. VI.— Si quae vcro causoe graviorcs vel ap-
Cap. III. — Volumus enim tales fiori Domino sa- pellationes emerscrint, eas sub ipsius relatione ad
cerdotes, quibus cuncta conveniant, quas sunt eccle- nos mitti debere (h) decrevimus, ut nostra secun-
siasticis canonibus definita : (c) ut episcopi, pres- dum ecclesiasticum morcm sententia finiantur.
byteri atque diaconi unius uxoris viri sint secundum Hasc vcro quae per filium meum Nicolaum presby-
beati Aposloli sontentiam (1 Tim. rn, 2), et hanc terum scripta direximus recurrentibus lilteris, ut
secundum pnccepla virgincm
lcgis (d) accepcrint, vos eadem sciamus accepisse, rescribite. Data pri-
non viduam, non repudiatam, sicut lcgis scriphira die idus Januarias Theodosio xvin ct Albino con-
toslatur (Levit. xxi, 13, 14; Ex-cch. xuv, 22). Nec se sulibus.
quisquam aestimct possc ad sacerdotium perve- EPISTOLA [ij VI.
nirc, qui anle baptismum, dcticiente quain habe-
D (j) ad anastasium thessalonicensem episcopdm.
bat, uxorc, alleram rursum, postquam pcr gratiam Synopsis. —
l. Vt bonus pastor ad sollicitudinem co-

(n) In editione Holstenii

typographorum errore, stasium scriptam videntur innuere.in qua Leo illuin
fidci sui. Emendationem, de qua QuesneUus not. 1 monuerat de statu Kcclesiarum vestrarum, inquit,
ul
loquitur, Barberinua codes probat. certiores subinde sun relatione nos faceret. Id enim
(b) Videnotam 2 Quesnelh, qui mavult legi istius, in sequenti epistola praescriptum non logitur: immo
et observationem nostram. oap. 1, illis vooibus in liis litteris, in quibus d
(c)Ms. Barb., ut episcopus, presbyter atque dia- Ecclesiarum certiores effecti, indicari videntur Ana-
conus. slasii litterae, quibus dc Ecclesiis Illyrici retulit, ot
(d) Apud llolstcn, et in ms., accipiant. Cur Ques- memoratae Leocis admonitioni satisfaccrot: quod
ncllus emendaverit, vide ejusdem not. 3. scribendae sequenti epistolaa occasionem dedit.
_(c) Puncta adjecimus ob indicandam lineam cum epistolae sequen-
(/;) Hoc decretum legiturcap. 5
dimrdio in ma. Barber. vacantem, quae aliquid in tis, qua3 una oum bao in lllyricum transmissa luit.
vetustiori codioo, unde Barberinus exscriptus fuit, r Al. I. Quse autem erat t>, nunc i. Scrij
corrosum ct ab amauuonsi minime lectum signi- Januar. an. i. 1 i

ficat.
i
Hsbc quoque epislola ex eodem codice Barbermo
(/') Vidc not. A Quesn.
collectionis 16 Thessalonicensis sumpta, et incolle-
(f/)Voccs nostris epistolis aliam anteriorem episto- oiiono Etomana Holstenii edita est, ox quo epistola
Jara a subscquenti diversam, quee inlcrierit, ad Amv untcrior. Confer annotationem primam in eamdem
 .

EPISTOLA VI. 618

r.iT

episcoporum htteris eompetti amat.

- II. i
\ quastibiviccnostra(A committimus,gaudeamus.Ut
tUurieum Anastasio committit, Siricii secutus enim beneagenti,etquaesacerdotali auctoritati con-
ptum. III. Canonum —
observantiam, praser-
veniunl solertius exsequenti ad honorem proficitres
tim in ordinationibus, commendal : a quibus arcentur
IV. .1 metropotitano — tributa, ita huic oneri csse cognoscitur, qui com-
bigami et viduarum mariti.
eomprovinciates episeopi eonscio exareho ordinen- niissa sibi potestate, 621 qua debet moderatione
tur ;
melropolitani ab ipso exarcho. — V. Ui omnes non utitur.
eonveniant a<l synodos harum utilitas
;
ct auctoritas.
Credita itaque tibi, fratcr charissime,
Cap.III.
— VI. Tam diaconos quam sacerdote
presbyteros et
gubernacula pervigil tcne.ct mentis tuae oculos per
non nisi diebus Domimcis esse consecrandos.
•nnia quae curae tuae videas injuncta circumfer, in
Dilectissimo fratri Anastas o, Leo.
i; u ,
i. _ Omnium quidem litteras sacerdotum , rcedem tuam profutura custodiens, ethis (t*]qui
grftto noa relegere animo, [a) fraterni
690'collegii disciplinamcanonumlabefactarenitunturbbsistens.

charitae fecit.cum per spiritalem gratiam tanquam Divinae legis sanctio vcncranda,etcanonum specia-
iraplectimur, quibus sermone epistolis lius decretaserventur.Percommissastibiprovincias

mutuo oommeantibus sociamur. Sed n:ajor(6)nohis tales Domino sacerdotes,quibus sola vitae etclericalis
n his videtur esse affectio, in quibus de statu Eccle- ordihis (j) suffragantur merita, consccrentur. Nibil
nihil ambitioni, nihil redcmptis
siarum certiores effecti, ad exercendae aollicitudinis „ gratiae personali,
vieilantiamofGciinostriconsiderationecompellimur permittaslicere suffragiis.Examinenturdiligentius,
utinspeculis,quemadmodum(c Dominusvoluit.con- et pcr longum vitie tramitem disciplinis ecclesiasti-

ntituti,et provoto nostro currentreus rebus nostrum cis,qui ordinandi fuerint, imbuantur.Si tamen illis
(•ommoilein im,et ea quae depravari aliqua
- omnia qu;e a sanctis Palribus sunt constituta con-
B8urpationeperspicimus,adhibit»coercitionisreme- veniant.etqua bcatum apostolumPaulumdetalibus
rigamus: sperantes jacti seminis respoasu- legimus praecepisse custodicrint, ut uniusuxoris vir
rum nobisuberem fructum,si nonsinamuscrtscere sit, ethanc virginem, ut aucloritasdivina) legis cavet,
qna inmessis detrimenta DominicaB cceperint pul- acceperit. Quod /. itasollicitusvolumuscustodiri,ut

lulare. mnnibusexcusationibuslocumadimamus.nesequis-
Cap. II. Poetquam itaque nobis petitio tuae di- quam credat posse ad saccrdotium pervenire,qui u-
lectionis innotuitper filiumnostrum Nicolaumpres- soremantequamGhristigratiamconsequereturacce-
byterura,ut tibi quoque a nobis, sicut decessoribus pit, qua deficiente alteram post baptismum conjun-

rlllyricumcumnostra d)vice propter custo- xeritsibi.Cum negari uxor illanon possit, nec prio-
iliara regularum auctoritas prastaretur, pracbentes ris conjugii numerus aboleri,et eorum ita sit pater

assensum.nostraadhortationecompellimusutnulla llliorum quos ante baptismum ex illa susceperit,

mulatio.negligentianullaproveniatcircaEc- C quemadmodum et illorum(/) fit quos ex alterapost
-

clesiarum regimcn pcr lllyricurn positarum, quas baptismum noscit suscepisse. (m) Sicut enim peccata
dilei-tioni tucc vicc nostracommittimns,beataerecor- etquae illicita esse noscunturper lavacrum baptis-
dationis Siricii exemplum secuti, qni sanctae memo- ni;itisabolcntur,itaquoesuntlegispr3eceptoconcessa
Bio praedecessori tuo bcnc de aposlolica sede vfel licita non dclenlur.
tunc merito, et rebus post sequentibus approbato, Cap.IV. — Nulluste inconsulto per illas Ecclesias

/ certa tum primum

rationccommisit: utpcr illam ordinetur anlistes : ita enim fiet ut sint de cligendis
provinciampositis^quasaddisciplinam tenerivoluit, natura judicia, dum tuee dilectionis examinatio for-
ia subveniret. Gloriosa instantius exempla midetur n <Juisquisvcroametropolitaniscpiscopus
sequenda sunt,ut quorum privilegiis uti cupimus, contra nostram prsceptionem praeter tuam notitiam
eoram noa eimiles in omnibus approbemus. Imi- fuerit ordinatus, nullam sibi apud nosstatussuiesse

latorem te tam (g) praedecessoris tui quam d noveritfirmitatem,eosqueusurpationissua3rationem

soris,qui pari modo bocet meruisse el egissecogno- qui hoc preesumpserint, reddituros. Singulis autem
Bcitar, esse volumus: ut de profectu Ecclesiarum metropolitanis sicut potestas ista committitur, ut in

im.Quaedam testimonia hujusepistolae vulga- centium papam ;dcccssoris vero nominc Rufus,qui
Vllatius in Concordia EScclesiae Orientalis D sub Innocentio electus, Anastasio immediate prce-
cum Occidentali, pag. 1370, ei cod. vetustissimo - ~ i l

Vaticano,qui boc tempore inveniri non potuit.Va- h Cod. \'at. A\[<\L, commisimus ; sed supraetiam
isexbocquoque ms.unde Barberinus prodiit, committimus.
Allatii auctoritate dabimus. {i: Idem cod. Vat., quse.
i. irb., ullerni, corru| Ita ex eodem cod.Al., suffragentur.
Pronomen nobisa Quesnello omissum reslitui- rod. Barber. adjecimua ita.
bx eodem cod.el editione Holstenii. De Ana- ddidimus /2/exutnsquecodd.,exquibusetiam
stasii littcris hic indicatis confer annot. 8 (Co/. 61 5 g noscit pro noscitur reposuimus.
in .-pi^t. praecedentem. m videnot. Quesnelli, qui duas vocea sicutenim
\

.
idem cod. Vulg. D necessarias supplevit, et aholenlur emendavit pro
le not. 1 et 2 Quesnelli. abolebuntur.
I. Vat. apud Allatium, UUsimulatione. Hoc quoque locoQuesnellus necessariam emcn-
ii

I Vide not. a Quesnelli. dationem induxit, dequavide not. ejus5. Antea pcr-
g l' tjnomineAnysiuspauloantememo- peram QuUquUvero de metropolifanis episcopis,
:

ratus intelligitur, qui vitam produxitusque ad Inno-

Patbol. 20
 :

GIU S. LEONIS MAGNI EPISTOL.-E. G2€

suis provinciisjus habeant ordinandi,ita eos metro- A cum fraternitati tiuo ex nostra delegationecceperint,
politanos a tc volumus ordinari, maturo tamen et Becundum ea quae scripsimus, obedire. Cognovimus
(a)decocto 622 judicio.Quamvisenini omnes anti- sane, quod non potuimus silentio praterire, a qui-
stitesprobatos et Dco placitosdeecat consecrari, hos busdam fratribussolos episcopos tantum diebusDo-
tamenpra3cellere volumus, quos praefuturos his qui minicis ordinari ;
prosbytcros vero et diaconos,
ad se pertinent cpnsacerdotibus uoverimus. Quod (ft)circaquosparconsecratio fieridebet,passim quo-
dilecLionem tuam sollicitus agcrc prajmonemus et li|ji'tdiudignilatcmofficiisacerdotalisaccipere;quod
cautius, ut illud apostolicum cuslodire, quod scri- (?')contraoanoncs et traditionem Patrum 623 usur-
ptum est approberis : Manuscito ncmini imposueris patio corrigendacomniittit,cum mos quibusesttra-
(/ Tim. v, 22). ditus circaomnes sacros ordincsdebeat oranimodis
Gap.V.— Ad synodum quisquisfratrumfuerit evo- custodiri ; itaut per longatemporum curricula,
catus occurrat, necsanctai congregationi se deneget: sacerdos vel levita ordinandus est, per ornnescWi-
in qua maxime (b) constituendum esse noverit quod calisofficii ordincs provchatur : ut diuturno discat
ad disciplinam poterit ecclesiasticam pertinere.Me- tempore,cujus et doctor ipsefuturusest. Datapridie
liusenim(c)omnisculpavilabitur,si inlcr sacerdotes idus Januarias, Theodosio xvui ct Albino ci

Dominicollatiofrequentiorhabeatur.etemendationi EPISTOLA VII.

13 ./';

pariteretcharitatiplurimum prssstat adunata socie- k] AD EPISGOPOS PEB ITALIAM.

tas. Illic, si quse causae nata: fuerint, praestante Do-
(/) Svnopsis. —
Plurimos Manichxorum vigilantia sua
mino, ita potorunt tcrminari, ut contentio nulla re- in urbe Roma detectos esse, et pari ab eis sollicitu-
sideat:sed(^/)solaintcr fratres charitascoalescat. Si dine investigandos admonet.
qua vero causa majorevenerit, quae a tuafraternitate (m)Leouniversisepiscopisper Italios provincias con-
illicprasidentenonpotueritdetiniri,relatiotuamissa stitulis in Domino salutem.
nos consulat: ut rcvelantc Domino,cujus miscricor- Cap. I. — In consortium vos nostra; sollicitudinis
dise profitemur essequod possumus, quod ipsc nobis (n)advocamus, utvigilanliapastorali,(o)nequid dia-
aspiraverit, rescribamus : ut cognitioni nostne pro bolicailicerepossitastutia3,commissisvobisgregibus
traditione veteris instituti et debita apostolica? sedis diligontius consulatis:neis qui Domini misericordiu
reverentia, nostro examine vindiccmus ut enim au- : revelantc per nostram curam a nostris ovibusmor-
ctoritatem (e) tuam vice nostra te exercere volumus, bus(p) abigitur, necdum vobis pra?monitis,et adhuc
ita nobis quaj illic componi non potuerint, vel qui quid agatur ignaris, (q) per vcstras sc dispergat Ec-
vocem (f) appellationis emiserit, rcscrvamus. clesias, (r) et suarum furtim cuniculos inveniat late-

Cap. VI. — Haec itaque in omnium fratrum facies brarum,624(.s' utquodanobisinUrbeexstinguitur,

notitiampervenire, ut nullus deinceps(y) per ignora- C tenebrosis apud vos radicibus seminetur. Plurimos
tioneminobservandishisqu;cpra3cepimusexcusandi impietatis Manichasac scquaces el doctores in Drbe
sereperiatfacultatem.Ad ipsosetiam melropolitanos investigationostra repcrit, vigilantia divul.savit,au-
singularum provinciarumnostra, quibus eosmone- ctoritas ct censura coercuit : quos potuimuscmen-
remus, scripta direximus ut novcrint apostolicis
: dare,correximus;etut damnarent Manichaeum cum
obediendum esse sentcntiis, el tunc se nobis parere praedicalionibus(/ictdisciplinissuispublicainEccle-

(a)Sic cod. Barb. et Vulgat. Lco Allatius legit scopis habcnt Ecclesiis. Cod.Corb. collect. 2 et mss.
dccoro. collect. 5, Universis episcopis per diversas provincim
(b)&oa\.'Qdxb.,cmtodiendum. WoHicmus cmendavit constitutis.Cod. Florcntin. S. Marci collect. 13 / :

cx ingenio, cum in synodis decreta constituantur.
(c)Yocem omnisa. Quesnello omissam ex ms. Barb.
et editione llolsteniana revocavimus.
(d) Sic cx ms. emcndavimus. Editi solidu cx IIol-
stenii conjectura, qure tamon non cogit.
(e)ltacodex et Holstcnius.Quesnellus nostramez
ingenio posuit.
(f)
Vidc not.fi Qucsn.ct nostram observationem.
(g) Apud Allalium, ignoratione, et dein, quxprx-
D exccptis, inquibus, nequiddiabolicx reiastuh
cipimus.
(h) Vidc not. 7 Quesnclli.
(i) Vidc not. 8 Quesn.
(;') Al. 8. Qua) autem erat. 7, nunc
rii an. 444.
(/c)Exstathaecepistolainl3collectionibus,niin
episcopus urbisRomx universis al. omnibus) episcopii
per Italiam constitutis. Vide not. Quesnelli.
(n) Codd. collccl. Hisp. ct Isid. cum aliis quatuoi
exindo derivatis addunt, dilectissimi fratres.
(0) Vulg. ante Quesn. cum mss. collect. \2,nequio
diabolicx fraudis astatia possit nocere. Lcctionem at
eo inductam ex suis codd. nostri quoque mss.libr
confirmant, duobus posteriorum collectionum Vat
nocere.
l>
Anliquam leclionem revocavimus auctoritati
antiquissimiVat. Dionysii.et mss.Verccll.acduorun
2. Scr. 30 Janua- Vatt. Quesnellus cum aliis niss. ot Justel!
citur.
iin sn. in marg., Dionys. per vestrx sedis perga

in 2, 5, Dionysiana 6, Hadrianea 7, Hisp. 9, Isid. 10; Ecclesias ; male. Ita quidem apud Justellum, noi
ilem in collect. II, 12, 13, 21 et reliquis usque ad vero in nostris Dionysii,necinHadrianeiscodiciboa
24. In indice prasmisso collectioni 5, cap. 73, mscri- r Codd. Corb. et Thuan. I. Quesn,, et suorut,
bilur Epistola generalis de Manichxis.
: furtim cuniculorum invenial UUebram.
1/1 Apud Dionysium hic titulus legitur Quod plu- (s Vulg. ante Quesn.cun: ms. Vercell.etJustellc

rimi Manichxi (aL, Manichaeorum) vigilantia papx ne quod, perperam.

Roma detecti sint.
Leonis in urbe / Ita mss. Vulg. nnte Quesn., et discipulis
(m)Hanc in8criptionemexVat.pro Dionysii aliis- confessionein duobus Vat. etVindeboncollect. Bisp
que Hadrianeis, et Vindebon. Hisp. praeeleetimus. looo professione.
Mss. Val. Ilisp.et Isid. cum aliis collcct. II pro epi-
C21 IrMSTOLA VIII. 022

li professione.et manussuaesubscriptione.compu-
i
A abscindamus.Unde hortor dilcclionem vcstram. oh-
pulimus;et itade voraginc impietatis su econfessc testor et mon so.ut qua(/.) debctis ctpotcslis sollici-
lendo,levavimus.Aliquanti vero, tudinevigiletis ad investigandos eos, necuhioccul-

qui ita(a se demerserant.ul nullum his

auxiliantis tandi se reperianl facultatem. U1 enim habebita Dco
-
>t reraedium subvenire,
3ubditi legibus, secuu- / dignae remunerationis praemium,qui diligentius,

duro Christianorum principum constituta, ne san- quod ad salutem commissae sibi plebis proftoiat,fue-

etumgregem suacontagiouepolluerent.perpublicos ril exsecutus ; ita ante tribunal Domini de reatu

judicesperpetuosuntexsilio relegati. Etomnia quae sntiae se non poterit excusarc,quicumquc ple-
tam in Scripturisquam in occultistraditionibussuis lnMn suam, contra sacrilegss persuasionis auclores,

habent profana vel turpia, ut uosset populus quid niduerit custodirc.Data (m) tertio kalendasFcbrua-

rerageretaut b) vitaret.ooulis ChristianaBplebis cer- ri

;

, Theodosio Augusto xvnr et Albino viris claris-

lamanifestationeprobavimusradeout ipse c quieo- simis consulibus.
rumdicebaturepiscopus,anobistentus,proderet Qa- 626 (») EPISTOLA VIII.
gainsuis djmysticisquaeteneret.sicutgestorum SEU CONSTITUTIO VALE NTIMAM III. (o)

^orics poterit edocere. Ad instructionem enim De Manichaeis.

vestram etiam ipsa direximus quibus lcctis, om- : r» Imperatores Theodosius et Valentinianus Augusti
nia qu«B a nobis deprehensa sunt nosse [e) poteritis. (p) Aldino P. P. ii.

Cap. II. —Etquiaaliquantosdehis, (f)

qnoshic,ne Superstitio paganorum cjuoque damnata tempori-
rcnt,arctiorreatus involverat,cognovimus bus, ihimicapublicae disciplinas, et hostis fidei Chri-
aufugisse hanc ad dilectioncra vestram opistolam
: ad excidium sui clementiam nostram non
stianae, (q)

misimusto] pei 6*25 acolythum nostrum; ul eflecta immerilo provocavit.Manichaeos loquimur, quosex-
ccrtiorsanctitasvestra,(/»)fratrescharissimi, sollici- secrabiles,et toto orbe pellendos onmium retro prin-
re dignetur et cautius, i necubi Maniehaeae cipum statutajudicarunt. Nec dissimulationcm cri-
ersitatis hcmines plebes vestras facullatem laa- mina [r) nuperdetecta patiuntur. Quae enim et quam
li, et hujus sacrilegii possint invenire doctores. dictu audituque obscena in judicio beatissimi papae
renim nobis commissos regere non possumus, Lennis,(s) coram senatu amplissimo manifesta ipso-
ntsi (j hos, qui sunt perditoreset perditi, zelo Bdei rum confessione patefacta sunt? Adeouteorum quo-
nicaepersequamur; etasanismentibus, ne pc- que qui diceretur (i) cpiscopus, et vocepropria pro-
dc latius divulj sritate qua possumus deret, etomnia scelerum suorum sccrcta perscribe-

Quesnellus et duo nostri inferioris notae codi- j) Ms. Vat. collect. 11 cum Vindeb. Hisp., eos.
merserunt^ut nullo his auxilii possit i emedio n Mox iu Vat. collect. 24, ne pestis audacius divult/e-
subi teniri. Becutisumus veterem lectionem.quae cst tur.
in mss.collectionum Dionysii,Hadrian., Hisp ,Isid. Vindeb. collcct. 5 omittit debctis ct.
(k)
i. nec non apucl Justellum. In Vindehon, Editioncs antc Quesn. cum Vat. collect.24,m-
(/)

coll. 5, se demerserunt, utnullum hisauxiliantispos- gens renumerationis prsemium. In Vat. collect. H

sit remedium subvenire. deest ingens et dignae. Quesn. in marg.Al. dignum. :

Quatuor mss. addunt quid. Paulo post,de retitu negligentiaesux non polcrit excu-
Cod. Vat. 543 collect .21 //;<?' dicebatur epis<
(c) sari, in Vindebon. Ilisp.
rum episcopus. Hic autern in sermone 16, deJejun. (wi)Cod. Thuan. 1 Quesn., iv Acr/.Addidimus Au-
flecirni mensis 5 dic\t\iv,episcopus ipsorum detestan- gusto ex ms. Vindebon. collect. 5.
di criminis ordinator. (n) Qucsnellus hanc relegitad ms.Oxon.Nosprae-
[ta plerique codices Quesnelli et nostri cum terea utemur tribus codd.Wurceburgensi,Gothano,
Dionysiano el Vindebon.collect.5.Vu1gati nim cl Ottoboniano.quorum variantcs exhibuit Joannes
aliisque quatuor ejusdem originis, Daniel Ritter in novissima cditione Lipsiensi codi-
mysteriis. Aiii codd. a Quesn. rndicati in marginc, cis Theodosiani tom. VI, inter Novcllas.
mysteriis mysticis, quxlenerent. (o) 19 Junii anni \ !5.
nm quibusdam codd. potestis ; mclius }i) Quesn. Albino !'. /'. ei patrkio. Post P. P.ad-

pla Vat.Dionysii, Hadrian.Hisp. et Isid., cum jecimus n, ex editis et mss. Novellarum libris, pro
antenoribus vulgatis, poteritis. Paulo ante iidem quo codexWur., Albino P. P. Fuit scilicet Alhi-
bis
g. cum uno vat.,
reprehensa pro deprehensa.
n nus primum praefectus praetorio an. 426, ut colligi-
") cum Ques.
Ii.i cod. Vindebon. coll°ct. 5 el ''
tur e.x l.7,de Legitim.HflBredit. Expunximus autem
duo enira Vulg., quos ne abst Iverentur.
i
i et patricio ; hoc enim titulo ille quidem inscribitur
cod. Vindebon., ardtus, pro arctior.
i
in legibus an. 546, non vero in illis an. 445.
v Verba per ai olythum nostrum desunt in Vat. Dio- ij Ms. Goth., ad exsilium, corrupte.
et in Hadriancisetiam editis; Bed leguntur in r) Detecta scilicet fuitan. 445opera S. Lconis cx
iris noslris codicibus.Quesnellus, per illum aco- Chronico Prosperi. Confer admonilioncm nostram
um. \ illum nullibi repcrirelicuit.Forte in ali- pracmissam epistolae primse, num. 23, necnondis-
quii eju> codicc positae fuerunt litterae ill. loco \
S'Ti. Quesn. de vita et rebus gestis S.Leonis an.
i

nominis, ut m antiquis Ibrmulis usitatum est. 143.

\ li s charissimi absunl a mss. Ha- [t [pse Leo, epist. 15 ad Turrib. cap. I6,ait : In
on, Hisp. et Justello, aec non a duo- judicio nostro,cui nonsolum frequentissima prsesentia
diia Vatt. atque a vulgatis ante Quesn. sacerdotum, sed etiam illustrium virorumdignitas, et
(?) Duo Valt. collect. 21, ne alicubi Manichsei per- pars qujedam senatus ac plebis interfuit, ipsorum
versitatis homines plebes vestras facultatem habeant (Manichffiorum) qui omne facinus perpetrarunt, ore
laedendi ; Bed hi iidem codices paulo post, necubi reseratum est.
occultuidi, etc. (t) Conlcr annot. 13 (Supra n. (c) in epist.praecea,
623 S. LEONIS MAGNI EPISTOLiE. 65*
rct. Quod notitiam noslram
latcrc non poluit, qui- A ceiu librarum auri multa percellat, (j) si quem hac
bJiS tuLuinnonest ncgligcrc tam detestandam Divi- superstitione pollulum siverint militarejnequeenim
nitatis injuriam,etimpunitam relinquerescelusquo aliquid (k) nimium in eos videtur possedecerni,quo-
non solum corpora deceplorum, sed etiam anim;c rum nomine lupanari-
incesta pervorsitasreligionis
inexpiabiliter Undc, Albine, parcns
polluuntur. bus quoquc ignota, (/) vcl pudenda committit. (m)
charissime (a) A.A.illustris et magnifica auctoritas Dat. xiii kal. Jul. Bomaj Valent. A. vi, et Nomo v.
tua, 627 hac nos in a;tcrnum victura lege (b) sta- c. coss.
tuissc cognoscat,quam in omnium provinciarum fa- 628 EPISTOLA (n) IX.
ciet notitiam edictis propositis pervenirc.Ut ubi- AD DIOSCORUM ALEXANDRINUM EPISCOPUM.
(0)
(c)

cumqueterrarumquisquamManichffiorumfucritde- (p) Svxopsis.

—
I. Dc ordinatione episcoporum, pres-

byterorum ct Uiuconorum, ut post sabbatum,veleir-

prehensus, pcenas, quas in sacrilegos jura sanxc- ca exordia noctis qux proxime succedit,vel mane ip-
runt, auctoritatc publica; sevcritatis excipiat. Sit- so Dominico die celebretur. II. De iteraliu'—
que publicumcrimen,ctomni volcntisine accusatio- cri/icii, quod repetere oportet eadem festivitatis Oe,

nis periculo tales arguere sit facultas.Nec cuiquam

cum et basilica angustior est quam ut totum simul
populum capere queat, et ingens frdelium muliitudo
licitum tutumque sit aut eelare tales, aut talibus
convenit.
(d) connivere: cum omnia de his a nobis coniirmata Leo cpiscopus Dioseoiio cpiscopo Alexandrino sa-
15
sint retro principum (e) constituta,ut noverint uni- lutem.
versi hac edictali lcge proposita,Manicha:os(/)digni- Quanlumdilcctioni tu;eDominicse charitalisVy im-
tate militiee et urbium habitatione privandos (y)ne pendamus aiTeetum,cx hoc poterisapprobare, quod
quis innocens talium conversatione aut societatc tua firmiusfundare desidcrainus initia,ne quid cha-
capiatur). Successiones nec capiant, nec rclinquant, ritati tute ad perfectionem deesse videatur, cum tibi

(h) sed fisci nostri viribusaggregcntur.Ncc cis quod spiritalis gratia; mcrita,(r)utprobavimus,suifragen-
palam interdicimus, ulla fraude quacratur. Injuria- tur. Palernaigitur et fratcrnacollatio debet sancti-
rum careant actione, contractos liberos omnino non tati tuae essc gratissima,eta te talitersuscipi, quem-
habeant.) Primates uniuscujusque militiee (?) vel admodum a nobis eam intelligis prolicisci. Unum
officii mox exigenda pcr apparilionemvestram) de- enim nos senlirc oportct et agere, ut sicut legimus

(a) In editionibus antc Quesn.sine interpunctione Manichaios in epist. praecedenti, cap. 1. Paulo ali-
jungebantur litter* A. A., et cum sic junct;e signiO- ter constiluta principum constitutioncs dicuntur.
T
cent Augustos, Brissonius, 1. iii de Uormulis § 63, ^ idc Paratitl. de constitutionis principum.
has siglas interpretandas conteridit.h/f/M.s/orHm; pu- (f) Ms. Oxon., militia, dignitate, et urbium habi-
tatque librariorum quorumdam arbitrio, eo quod tatione.
earum potestatem ignorarent, factum fuisse ut in (g) Lineis inclusa desunt in eodem codice.
nonnullis ms.illresigla; rcddnniuvatqueanuuitissime. " quoque inclusa ibidem desiderantur.Mox
(h) IIu;c
HincQuesnellusnon siglas, sedBrissonii interpreta- JScc his pro Sec cis in cod. Wur.
tionem/h/<///sto>'umtextuiinseruit,notavitquein ms. (i) In Oxoniensi inclusa lineis pariter omittuntur.
Oxoniensi legi, pater charissimc atque amantissime. (j) ldein cod., sialiquem ex his sciverint militare.
Verum ea;dem sigla: in plerisque mss. sic cum in- (k) Ms. Wur., nimietate.
terpunctione exhibcntur P.K. A.A. Bilterius enim
:
(/) Ms. Oxon. delet vel pudenda.
in notationead primam novcllam Thcodosiano Codi- (m) Cod Wur., Dat. xiv kul. Jul. Mox eod. Ottob.
ci subjectammonuit,in trilnisms.Wur.,Ottob.ctuno ot editi antc Quesn., Valent. vn, pro vi, male. Tan-
Sichard haberiP. K. A. A.,et pari interpunctione in dem Numo vulgati habebant. Correximus cx ms.
duobuscodd.Gotth., atalioSichard./'. A.A. Id con- Wuv.No-mus enim, non Numus in aliis pluribus do-
venit interpretationi, qua: in aliis mss. legitur, pa- cumcntis vocatur. qui cum Valentiniano consula-
rens cfwissime atque amantissimc. llanc autem 1'uisse tuin gessit an. 4 45.
formulam eo tempore usilalam liquct cx novell. 17 (n) Al. 11. Quae autem erat 9, nunc in appendice.
Theodosii de Bepudiis, ubi cxprcssis verbis Floren- Scripta 21 Junii an. 445.
tius parens charissimus atque amaulissimus dicitur; (p) Exstat hajc epistolain mss. collectionum 3,8,
et exepist. 20, 23 et 25, in Auctario Symmachi, in Ilisp, 9, Isid. 10, 12, 18, 20, ac reliquis usque ad
quibus idem Symmachus prafoclus Urbis ab Ilono- 24, ct apud Sichardum. Qucsnellus hane cpistolam
rio similitcr vocatur. Apud Spartiaimmin Vita An- anni notatione carenfem, an. -145 esse afligendam
tonini Getoe, cap. 2, Juvenalis pradcctus pnetorio optime constituit not. 1.
nuncupatur parcns amantis&me. Nullibi aulem for- D (p) Vulgati anteQuesn. ox mss. collectionum po-
mulam parens charissime AuguslorumexTjTessSiTa rc- steriorum hos tilulos praelixerunt, qui ex collect.
perimus. Idem Brissonius, codem lib. in c. 63, si- llisp. sumpti fuere I. ue ordinatione:presbyteri re.
glas /<>. legibus signatas interpretatur
A. \n aliis diaconi, ul sabbato sanclo celebretur f id cst die Domi-
frater amautissime. Mox cod Oxoniensis Quesn.,
. nico. 11. /).• festivitalibus, ut si una Agenda in VuJg
illustris el praeclara magnijicentia tua. cplicandi causa additur, idest missx cclebratio)j>o-
(I>) Ms. Wur., instituisse. pulis uon suffecerit, nulla sit dubitatio ilcrari sacrtfi-
(c) Verba edictis propositis desiderantur in cod. cium. Gum vero Ikec synopsis miuus sit congrua.
Oxonicnsi. Quesnellus aliam substituit.
q Codd. Vat.,Hisp.et Isi d., i mpcndimus. Moxdk
(//)Ms. Gotb.ct cditio Sichardi, convivere. Aliqui
codices cuui editione Lipsiensi, conhibere ; sed no- desiaeramus mss. Hisp. et Isid. el Vat. collect. 11
tavit Ritteriua a librariis confundi connivere et con- festinemus; editi in margine cum ms>. Cantabr. el
hibere. Thuan. Quesnelli, ac duobus nostris Valt. collact,
(e) Ms. Gotli.et libri oinnos impressicum Quesn., '21. festinamus. Paulo post editi Quesn. in textu
statuta. Secuti sumus emendationem Kiiierii ; ita specialis gratix, in margine spiritualis.
onuiiprincipumeoustitutai\pi>o\\i\nivv leges adversus (r) In antiquiss. Vatt. collect. 8. ut probamus.
' -1
EPISTOLA IX. 626

n nobis quoque unum esse cor.et una animacom- A ta etdantiumet aocipientium devotiono, curandum
irobetur Act. iv, 32 .(a)Cum enim beatissimus l'e sacramentum ncgligcnter
sit,ne tantaa benedictionis

rua apostolicum a Domino acceperit principatum, videatur impletum.Et ideo pie et 630 laudabiliter
t Romana Eccleeiainejuspermaneat institutis.ne- apostolicis morem gesseris institutis, si banc ordi-

credere quod 6)sanctus disoipulus ejus Mar- nandorum sacerdotum lbrmam pcr Ecclesi.r quibus
us qui Alexandrinam primus Ecolesiam 629 gu- Dominus praeesse tc voluit,etiam ipse servaveris: ut
ernavit, aliis regulis traditionum suarum decreta hisquiconsecrandisuntnumquam benodictio nisiin
)rmaverit : cum sine dubio de eodem fontegratise dic rcsurrectionis Dominicoe tribuatur,cui a vespera
nus Bpiritus c) et discipuli fuerit et magistri, uec sabbati initium constat asoribi, et quae tantis divi-
liud ordinatus tradere potuerit, quam quod ab narumfmjdispositionum mysteriis ost consecrata,ut
rdinal pit.Non ergo patimur.ut cum unius quidquid cst a Domino insignius constitutum,in hu-
corporis et Bdei fateamur, in aliquo jus diei dignitate sit gestum.In hac mundus sump-
iscrepemus; et alia doctoris, alia discipuli institu- sit exordium.In hac pcr rcsurrectioncm Christi, ct

i vidcantur. mors interitum, ct (n) vita accepit initium. In hac

Cap. I. Quo die sacerdolalis vel levitica benediclio apostoli a Domino praedioandi omnibus gentibus
\lekrari debeat. - e) Quod ergo a patribus nostris r» Evangclii tubam sumunt(.Va///i.xxvm, 20), et infe-
ropens ore cura novimus esse servatum, a vobis
;

rondum univcrso mundasacramentum regcneratio-

)quoque volumus custodiri,ut non passimdiebus nis accipiunt. In hac,(«)sicut beatus Joannes evan-
nnibus sacerdotalis vel lcvitioa ordinatio celebre- gelista tcstatur,congregatis in unum discipulis,ja-
1 post diem sabbati, ejus noctis qime in nuis clausis, cum ad eos Dominus introisset,insuf-
rima sabbati lucescit,exordia deligantur(g),in qui- flavit, et dixit : Accipite Spiritum sanctum; quorum
jshisquironsecrandisunt jejunis.(7i)ct a jr-junan- remiseritis peccata remittuntur eis; et [p) quommde-
- icra bencdirtio conferatur. Quod ejusdem tinueritis, delenta eruni [Joan.xx, 22,23). In hac de-
antise eril. si mane ipso (i)Dominico die,con- niquepromissus aDominoapostolisSpiritussanctus
nuato sabbati jejunio, celebretur, a quo tcmpore advenU'.-/r/.ii, 1 ; Joan. xiv, 16; xvi, 7); ut ccelesti

raecedentis noctis initianou recedunt//) quam ad quadam regula insinualum ettraditum noverimus,
em resurrectionia, sicut etiam in Pascha Domini in illa dic celebranda nobis esse mysteria sacerdo-
^claratur, pertinore non dubium est. Xam praeter talium benedictionum, (q) in qua coliata sunt om-

letoritatem consuetndinis.quam ex apostolica no- nia dona gratiarum.

mus venire doctrina, /.-/etiain sacra Scriptura ma- 631 Cap. II. De iterando missse sacrificio, ut plebi

festat lr/.xni^quod cum apostoli Paulum et Bar- autem in omnibus obser-

super venienti satisjiat.—TJt
diam ex preeepto Spiritus sanrti ad Evangelinm C vantia nostra concordct, illud quoquc volumus cu
gentibus mittercnt praedicandumjejunanteset o- stodiri, ut cum solemnior(r)quccque festivitas con
iatesimposuerunteismanus:utintelligamusquan- ventum populi numcrosioris indixerit,et(s) ea fide

iii. I, Cum beatissimus, c. 10. nio sabbati.

Mss. Vat. Hisp.et Isid. jSanctus episcopus disci-
-
(j) Hisp. et Vat. Isid., Quod ad diem.
Duo mss.
dus ipsiut Marcus. Vindeb. Hisp. sohim dclct epi- Ms.Vat. B.i3p.,etiam saeram habemus in exern-
('/,)

opus. Mox suarum
c) a Quesnello omissam restitui-
Particulam ei
:n potioribus nostris mss. Postea or-
natis pro ordinatui in dnobus codd.
'/ Verbum esse,quod Quesnellus omisit, ex aliis
litionibus et '.'x codd. Hisp. el Isid. revocavimus.
oin statuta pro instituta io Vindebon. Hisp.
">.
Quod a Patribus, c. i.
lesnellus pro quoque babet hoc, uti quidam
idices praeferunt.In Merlino et Pi-
tardo utrumque omiltitur. Secuti sumusnontam
editiones, quam plures et potiores nostros
deest in Vat.5845 collect.
8. plo Scripturam, quod cum aposloli.
II Vox gentibus desideratur in Vindeb. Hisp. et
apud Sicliardum.
frre)Vulg.ante Quesn.cum Vat.Hisp.et Isid.ac mss.
collcct. 21 ^dispensationum.Emend&iioneni Quesnelli
cx codd. Grimanico, ct Victorino, ac ex editionibus
Merlini, Nicolini, Surii, et Sichardi, caeteri nostri
mss. libri, etiam Vindeb. Ilisp. conlirmant.
Cod. Vat. 13 ii collcct. 3, vita aecepit xterna
principium. Tria niss. collect. 8, vita accepit seter-
num principium. Qnidam codd. collect. 21, ct
[j
Vindeb. Hisp., vita accipit principium.
Vindeb. iiiso. ,sicut beatus Joannes tcstatur,cum
ii

>t verbum
deligantur in Vulg. Quesnelloan- congregatis in xinum discipulis, clausis januis a<l eds
Tioribus hoi la inseritur ex mss. oollect. Dominus introisset.
i. est sub lege divini officii substituantur. Hoc Antiquiss. Vat. 5845 et Vindcb. Eisp. ^quorum
/i

lossemajure expunxit Quesnellus ex suis cod.nota retinueritis, retenta sunt. Vat. Hisp., erunt.
itis, quibus el reliqui nostri astipulantur. (q) Editi, in quo. Correximus
cx memorato anti-
olom Vat. Hi-q>. alia interpunctione prsfert : I / quiss. Vat., cx duob. llisp. et Vat. Isid., ac Valli-
tim diebus omnibus sacerdolalis, r<i levitica cellano collect. 8.
rdinatio celebrelur, sed post diem sabbati, ejusque ir Vox quseque deest in editisante Quesn.ct quin-
ootis, qvae in prinui sabbati lncescil, exordio conse- que oostris codd., nec non apud Sichardum.
randi eligantur. Idem esl in Isidor. Vat.et Vindeb. $ Ih mss.Hisp. Isi d.el collect. 21, et adeamdcm
xceptis extremis vocibus exordio consecran- fuielium muUituao. Merlinus, et cam fulelium, etc.
i eUganVur, pro quibus lcgitur ut in tcxtu, exordia Editi anto Quesn. cum rnss. colloct. 24, et ad cam
tur. tanta fidelium muttitudo. Bimiliter Sichardus,qui so-
tonostra mss. Hisp. delont e/ Paulo po8t,oi Iiimi omittit (kIcUuiii. Quesn. in marg., et a<l earh
adem observantia erit in Vindeb. llisp. hiuh sacrificu oblatio iterata,quod nullibireperimus,
de not. 3 Quesn.et dissert. ojusdem deJeju-
627 S.
lium multitudo convencrit, quam recipere basilica
simul una non possit, sacrificii oblatio indubitanter
iteretur; ne his tantum admissis ad bonc devotio-
nem, qui primi advenerint, videantur hi,qui post-
modum confluxcrint, («) non rcccpti, cum plcnum
pietatis atque rationis sit, ul quoties basilicara,in
qua agitur, prncsenlia novae plebis impleverit/&)to-
ties sacriflcium subsequens offeratur.(c\Nccesse
autem utquaedam pars populi sua devotione prive-
lur,si unius tantum missae morc scrvato,sacriflcium
offcrre non possint,nisi(f/)qui priina diei parte con-
vcnerint.Studio ergo dilcclionem tuam ct (e) fami-
liaritor admoncmus 632 utquod nostrae consuetu-
dini exformapatcmpc Lraditionisinscdi(,tua quoque
cura non negligat :(/') ut pcr omnia nobis cl fidc et
actibus congruamus. Proptcr quod remeanti filio
nostro(<y) Possidonio presbytero,hanc ad fratornila-
tcm tuam cpistolara dedimus preferendam, qui
nostris processionibus atque ordinationibus
qucnter interfuit,ct toties (i) ad nos missus, quid
in omnibus (j) apostolicoc auctoritatis
agnovit. Data (/<:) xi kalcndas Julias.
(a) Exemplaria collect. 21, non recipi.
(/>) Vide not. 4 Quesnelli.
(c) De consccr. dist. 1, Necessc est, c. 51.
(d) Mss. llisp. et Isid. omittunt qui.
(e) Vide not. 5 Quesn.et observationem nostram.
(f) Al. cum mss.
collect. 24, atquc Sichardo, ut
omnia nobis ex fulc et actibus congrucmt.
(g) Vide not. 6 Quesn.
(h) Godd. collcct. 8, in nostris. Mox in Vindcbon. n riante, ut noL. sequenti apparebit, aliam originem
Hisp., atque orationitms.
(i)Vevb&ad)ios stricte acceptade ipso Leoneindi-
carevidcntur,hunc Possidoniuin litteras quoquc Cy-
rilli de Paschate an. 444, quarutn fragmentum cdi-
dimus ante, epist. 3 ad eumdern Leonem, Romam
attulisse an. 415. Sed vox toties uon duas tanlum,
scd pluresPossidonii transmissioncs significatrcum-
quecertumsiteumdcmetiamadCalestinummissum
fuisse cum commonitorio et epistolaeiusdem Cyrilli
in Nestorii causaan. 430,jam probabillissimum esl
voces adnos;qua?hancquoqueipsiustransmissionem
videntur compreheadere,non dc solo Leone,sed de
pracdecessore etiam ejus accipiendas esse. Nos enira
pro ipsa pontificia dignitate accipi potest, quae in
omnibus Pctri succcssoribus una eaderaque est,uti
innuimus in admonit. ad cpist. 1, num. 25.
(/')Quesn.ilaenicndavitcxcodieibus ci editionibus
notaejusdemseptimarecensitis.Hancemendationcm
etiam nostri potioreset antiquwres mss.libri collect.
3, 8, 23 et 24,approbant. Vulgati Leonini cuiii qui-
busdam mss. collccL.21, apostolicae sedis auctorita-
tis. Vat. 541 cjusdem collectionis, apostolicse sedis
auctoritate. In Vat., Ilisp., Isid. el mss. collect. 12,
atque 22, Aposiolicr sedis auctoritatibus.
(/,) In mss. collcct. 3, in Vat., Hisp. et lsid. nec
lKui in tribus codd. collect. 21, data omittitur.Viu-
dcbon.llisp., x l.nl. Julii. Editi ante Qnes.n.ex Mer-
lino ct mss. collect. 21 atque Sichardo kal. Juliis.
Antiquissimus Vat. 5845 collect. 8, xi kal. Junias.
Soli codiccs antiqui Vallicel. A, 5, el Vercellensis
ncc nun Vat. 3791 habent xi kal. Julias. Cum vero
codices Vallicell. et Vercell. pertineanl ad eamdem
collectionem b ad quam spectat Vat. 5825, utra lec-
tio, prseferenda sit,aubitan possel Dubitalionem ta-
men videtureximere caeterorum codicura oonsensus
in voco ./»/., ac propterea ultimam leotionem a
Quesnello inductam retinuimus.
LEONIS MAGNI EPISTOL^. 628
A (/) EPISTOLA X.
(m) AD EPISCOPOS I'ER PROVINCIAM VIENNEJfSEM
C0NSTITUT08.
hi causa Hilarii Arelatensis episcopi.
Synopsis. —
l.Ecclesia Christo instituente collocata in
Petri soliditate, a qua non recedendum. llanc ille
violat qui ejus potestatem tentat infringere. —
033 11. Hilarium arguit Ecclesiarum slatum ct
cst concordiam perturbantem.—ULCelidonium ab lli-
lario deposiium, retractato judicio sedi suge restitu-
tum esse, exponit. —
IV. Projectus episcopus, cui
xgrotanti alterum idem Hilarius substituerat,in in-
tegrum restilutus,— V. Ordinationcm episcopi pro-
vincialis metropolitano reservandam. VI. Swe —
cleri plebisque consensu, et extra dicm lcgitimum
neminem ordinandum. — \~ll.Hilario metropolitani
dignilas et provinciam Yiennensem
potestas in
aaempta. —
VIII. Neminem pro levi causa commu-
nione esse pellendum. —
IX. Utprxter Leonlii anti-
15
quioris episcopi consensum alterius provincise con-
eilium non indicutur.
(h)
(n) DilccLissimis fratribus, universis episcopis pel
fre-
Vienncnsem provinciom constitutis, Leo Romae
episcopus.
tencrcmus,
—
Cap. I. Divinae cultum religionis, quem in
onines gentes omnesque nationes Dei voluit gratia
coruscare,(o ita ;
Dominus noster Jesus Christus hu-
Circa,tempus epistolcc scqucntis, an. 455.
(/)
[m)Perrara sunthujus epistola; mss. exemplaria,
uti obsorvavit Quesn., not. I. Exstat enim tantum,
quod sciamus,in cod. Corbeiensi vetustissimae col-
lect 2,sul> Vigilii fetatem in Gallis digestae, necnon
in ms. collect. 12 et 24. P. Sirmondus aliud quod-
piam /etustum exemplar vidit,quod ex inscriplione
hujus cpistolaj a laudatis codicibus plurimum va-
prodit.NobisposterioruratantumcollectionumexeiB"
plaria invenire et conferre licuit.nimirum Vat. 1340,
et Vcn. 569collect. 12, Vat. 544 collect. 24, ct Vat,
541 ,cui cx eodem fonte collectionis 12 haec episloto
sub flnem addjta videtur.Hi vero codices cum recea-
tiores collectionesexhibeant,cumantiquacollectione
praesertimCorbeicnsi comparandi non sunt,quae ori-
ginis G-allicau83,ipsam epistolam ad Viennensis proc
vinciae episcopos scriptam.ex vetustiori atque aci t- :
ratiori exemplo apud Gallos invento rccopiss'
denda est. Hinc uon soluin Quesnellus, sed etiam
anlo ipsum P. Sirmondus post habitis editionibue
vulgatis, quae cx Merlino.id esl, e.x coilect. 12 deri-
vatae siini, Corbeiensi codici in recudenda bai
stola plurimumdctulere;ac proptereaistorum I
nes iioii facile deserendas aut immutandas credidi-
mus.Porro etsi consulatum,quo haac epistola scripUi
tuiL, nulli codices exhibeant, satis tamcn colligitur
ex constitutione sequenti, qu;c sub nlem tempusin
.-.
u Gallias missa fuit.Cum autera eaconstitutio ex cmen-
datione chronicae nota3 ope nostrorura codd.scripta
fuerit post epistolam ad Dioscorum an. 145, istam
quoque epistolam ab eadem constitutione non dis-
jungendatn hoc Loco collocavimus.
(n)Jacobus Sirmundus siglis VV.CC.non velerem
scnedam, ut perperam interpretatus est Quesn.
not. 2, sed veleres codices, aut unum saltem anti-
quum exemplar allegavit,in (|uo huic epistolae pr«B-
[jgitur, Dilectissimis fratribus universis episcopis ptr
provincias Maximam Scquanorum ct Vienm
constitutis Leo. Displicuit Quesnello additio Maximx
Sequanorum, eo quod nolit Celidonium episcopum
Vesonlionis, quaj Maximae Sequanorum mclv
est. Sed Vesonliouenseui hujus episcopatum vindi-
cabimus in observat. ad diss. 5 Qucsnelli, psrt. i
cap. 2, ubi el de hac insoriptione ptura.
~.
Dic-l. 19, lia Dominus noster Jesus o.
520 EPISTOLA X. 630

manigenerisSalvator instituit. ut veritas, quffl antea A apostolicam sedem,prosui reveronliaavestraetiam

prophetarum praeconio continebatur, per prnvinci.o saconlolibus, innumeris relationibuscsse

licam tubam in salutem universitatia exiref, consultam, ct per diversarum, quemadmodum vctus

ticul Bcriptum est : In omnem lerram a) exivit sonus consuetudo poscebat, appellationem causarum, aut
orwn, ct in (inesorbis terrxverba eorum Ps. xvm, retractata, aut confirmata fuisse judicia adeo ut :

- !
bujus muneris sacramentum ita Dominus ad servata unitate spiritus in vinculo pacis, commean-
imnium apostolorum officium pertinere voluit, ut tibus hinc inde litteris, quod sanctc agebatur, per-
n beatissimo Pelro apostolorum omnium summo, petuae, proficeret charilati: (<*) quoniam solliciludo

>rincipaliter b collocarit et ab ipsoqua -i quodam

; nostra, non suaquaerens, sed quac sunt Christi, di-
i velit in corpus omne manare, ut gnitatcm divinitus datam nec Ecclesiis, nec Ecccle-
m se mysterii intelligerel es ; .'
divini, qui siarum sacerdotibus abrogabat. Sed hunc tramitem
Petri soliditate i Huoc eoim semper inter majores nostros et bene tcntum, et
sorlium individuae c unitatis assumptum, id salubriter f)custoditumHilariusEcclesiarumstatum
i rat, voluit nominari, dicendo : Ta es cl concordiam sacerdotum novis praesumptionibus

. est super hanc petram xdi/icabo Eccl turbaturus excessit ita siuc vos cupicns subdcre
;

'iram Matth. xvi, 18 ; ut aeterni templi eedificatio, potestati, ut se beato apostolo Petro non patiatur
](
nirabili munere gratiae634 Dei, in Petri soliditate (
essc subjectum, ordinationis 635 sibi (g) omnium
eret; hac Ecclesiam suam firmitate corrobo- perGallias Ecclesiarum vindicans, et debitam me-
ms, ut illam oec bumana temeritas posset appe- tropolitanis saccrdotibus (/«) in suam transferensdi-
irtae contra illam inferri prsevaleront. gnitatem; ipsius quoquebeatissimiPetri rcverentiam
'erum hancpetrae istiussacratissimam firmitatem, verbis arrogantioribus minuendo: cui cum (i) prae
.; diximus, aedificante constructam, aimis caeterissolvendi ct ligandi traditasitpotcstas (iW«^/t.
mpia v ii 1 1 prasumptione violare qnisquis ejus po- xvi pascendarum tamen ovium cura specialius
,

i ti.ntat infringere, favendo cupiditatibus mandata est (Joan. xxi}. Cui quisquis principatum
uis, etid, quod accepita veteribus, nonsequendo: acetimat doncgandum, illius quidem nullo modo po-
um nulli se Bubditum legi, nullis institutionis Do- tesl minuere dignitatem; sed inflatus spiritu su-

ainicae credit regulis contineri, avestro nostroque, perbiae suae, semetipsum in inferna demergit.
ier novae usurpationis ambitum, more desciscens, Cap. III. — Quaeigiturapud nos in causa Celido-
irassumendo illicita, et qnaa custodire debuit, negli- nii episcopi gesta confecta sint, et quac Hilarius
endo. dixerit, dumcumcodcm, praesente supradicto epi-
Cap. II. — Verum haec qos, Deo, ul credimus, scopo, audiretur, inditus chartis rerum ordo de-
apiranti ratacircavosnostraecbaritatisgra- C monstrat. Ubi postquam Hilarius rationabile, quod
ia, quam sanctitati vesl raeapostolica semper scdcs, iu sanctorumconciliosnccrdolumpossetrespondere,
itmeministis, impendit, nitimurconsilio maturiore (j)non habuit, ad ca se(7r) occulta cordis ipsius trans-
e, et vestrarum Ecclesiarum statum com- tulerunt, qu;e nullus laicorum dicere, nullus sacer-
iiin ir;i s
im Labore, componere, non nova dotum posset audire. Doluimus, (/) fateor, fratres,
ostituei vetera renovantes ut in status : ethunc ejus mentis tumorem medclis paticntiae
onsuetudin bis a nostris patribus est tra- nostrae curare tentavimus.Nolebamus ctenimeailli
ita, perduremus, et Deonostro pcr boni operis mi- exacerbare vulnera, <[u;b suac animae insolcntibus
isterium,remotisperturbationumscandalis,placea- et quem suscepera-
subinde sermonibus infligebat,
ibiscumil i
a fraternitasrecognoscat musutfratrem,(m)delinire magisipsum,quamvisip-

u Qucsnellus, exiet; et notavit in margine: lia g Videnot. ejusdem, et nostram observationem.

'.. quod et antiquis Palribus famtliare. At /( Sirmondus cum editis ante Qucsn., in suum
ius cum iiinuiljus nostris codd. et anteriori- jus transferens dignitatem. Nostri codd., in suumjus
ixivit; etita etiam apud plures Patresa transferre dignitatem, quod alia intcrpunctione acl
illegati.quorum aonnulli exiit,uli etiam participium cupiens refertur. Quesn. praetulit loctio-
ii antiquissimo Psalterio ms. capituli Veronensis el nem mss. collect. 2.
Tmanensi ab eodem laudato: nulli autem I) (i lia omnes nostri codd., immo etiam Quesnelli
.! citantur |in> exiet. Bi originalis textus aique Sirmondi, omnesque editiones. Conjecturas
t. tum subsisl'

\\ exiet. I Quesnelli.quibus mallel legi pro cxteris expendemus

pborum lapsu in Quesnelli edit. exiet [iro in observal ad nol ejusdem 7.
. .

um fuit. j Tres in -i ri mss., non habuerit.

b Uaoodd. Corb. ctThuan. apud Quesnel. not.3, Quesn.. in marg.
'/,
S. Paulus I Cor. xiv, 25:
:

|uam confercum nostra observat.Sirmi adus, collo- Occultn cordis ejus manifesta fient.
aret alque <tl> i/i^i quasiquodam capite dona tua vellet / Verbum fateor, quod erat in editionibua ante
omnc manarc. Mi e i"
j n nostris 1
Qucsn. c\ nostris mss. et Sirmondo revocavimus.
Uocaret, ut ab ipso quasi quodam capitc dona icodices, delinire magis(quamvis ipsesuis
it in corpus diffunderet. responsionibus invitaret, forte incilaret) quam con-
le not. Quesn. et observat. nosl ram.
i tristare, etc. Idem legitur apud Sirmondum hac una
mondus, reservata. exceptione, quod pro invitaret habet innodaret. No-
anteQuesn. cum solia codd. collect
liti luiioiis tamen mutare lectionem anteriorum editio-
Mrmondo, quam. num, etiam Quesnelli, quiad marginem aotavitpro
_ / Sic oum Quesn. nostri codd. Al.. constitutum. innodarei : Al ret, vel implicaret.
^'ide not. 5 Quesn. et observat. nostram.
 ;

631 S. LEONIS MAGNl EPISTOL^E. 632

Besesuisresponsionibusinm laret,quamcontristare A subscriptione Grmata, invidiosissimis contra Ilila-

noslrisinterlocutionibus, nitcbomur. Absolutus est riumplenaquerimoniis: quodProjecto episcoposuo
Celidonius episcopus, quoniamse injustesacerdotio xgrotareliberum non fuisset.ejusqucsacerdotium ia
fuissc dejectum, manifestatestium responsione,ipso aliiim [ii.ri r suam ^iiiainessetranslatum,ettam-
etiam praesente, monstraverat; ita ut, quod Ililarius quam in vacuam posscssionem ab Hilario pervasore
nobiscum residcns posset opponcrc, non haberet. hseredem \'ivcntis inductum. Quid hic fraternitas
ltemoLum est ergo judicium, quod prolatum in hac vestra sontiat, cuperemus audire. Quamquam de
sententialegcl)atur,quod tamquam(a)vidua?maritus vestris animisnostra non debeatscnlentia dubitare:
sacerdotium©8© tencre non possct. Quod nos qui- cum fratrem in lcctulo constitutum, tam non infirmi-
demservanteslegalia constituta, sollicitiusvoluimus tate corporis aggravari quam alio videatis dolore
custodiri, non solnm circa sacerdotes, scd circa ©87 torqueri. Quae spes illi de vita rclinquitur, cui
clericos quoquc minoris oiYicii nc ad sacrammili-
: dcsacerdotio suo desperatio, dum illi alter substitui-
tiam hi pcrmittantur accedere quibus sit tale conju- tur, irrogatur? Apparet (f) quam mitis sit cordelli-
gium, (fr)velqui contra apostolicam disoiplinamnon larius,qui obesseprajsumptioni suas fraterna3morlis
unius tantum uxoris viri fuisse monstrentur. Sed crodidit tarditatem. Quanlum enim in se fuit, illi

sicut cos, quos factum suum non potcst cxcusarc,

P subtraxitluccm,abstulitvilam, quihunc (r/)dolorern
aut non admittcndos, aut si (c) fucrint, decernimus in locum ejus alterum subrogando, ne ad salutem
removcndos, ita quibus hocfalsoobjicitur,f</)habila recursus esset, injecit. Esto ut (h) brevis fratri
illi

necesse est examinatione purgemus, ct suum offi- cvenerilhumano3conditionisconsuetamigratio,quid

cium perdere non sinamus.fe) Mansissctnamquein sibi Hilarius quacrit in aliena provincia, et id quod
illum prolata sentcntia, si objectorum veritas cxsti- nullus decessorum ipsius anle Palroclum habuit,
tisset. Redditus itaque est Ecclcsios suae, ct huic, (?')quidusurpat?cumet ipsum, quod Patroclo a -

quam amittere non debuit, dignitali coepiscopus aposlolica temporaiiter videbatur esse concessurn.
noster Celidonius, sicut gestorum series, et post de- postmodum sit (/)sentcntia meliore sublatum? E\-
cursam cognitionem sententia, quae anobis cstpro- spectarcntur cerLe vota civium, testimonia populo-
lata, testatur. rum; qua^reretur honoratorum arbitrium, electio
Cap. IV. — Iluic negotio sic finilo, fratris et co- clcricorum,que3 insaccrdotumsolent ordinationibus
episcopi nostri Projecti querela sueceesit : cujus ad ab his (/.) quinoverunl Patrumregulas, custodiri: \i)

nos litteree lacrymabilcs et dolcruhe, de superordi- utapostolicaeauctoritatisnorma in omnibusservarc-

nato sibi episcopo, sunt direclae. Epistola quoque tur,quapraecipiturut sacerdosEcclesiae pra^futuru^,
ingesta est civium ipsius, ct numerosa singulorum non solum attestatione fidelium, sed etiam eoruin
p
Confer not. 8 Quesnelli.
(a) Editi antenores SirmondoetQuesnello, et qui-
(f)
(b) Ita nostri codd. cum Quesn. Al., vel contra dam codd, addunt ergo.
Sirmondus, ut contra. (g) Sirmondus inserit ci.
(c) Sirmondus addit admissi, quod tamenetiam in (/tjScnsusexigerc vidctur brcvi. Editi ante Sirmon-
nostris mss. omissum subintelligitur. dum, brevisfratriinvenerit, \e\,inventa fiterit human.v
(d) Editi antc Sirmondum, et Quesn. cum aliqui- condilionis consueta migratio. Apud Quesn.cum duo-
bus mss., perperarn, abcanecesse est. bus nostris codicibus pcrpcram, conditioni.
(c) Gelidonium Vcsontionensem fuisse cpiscopum (i) Ita Quesnellus, cl quidam nostri codices. Al..

liquebitexhisqmeadversusQucsnellumdispuLabun- cur usurpat? Paulo antc editi vetustiores Sirmondu

tur in observationibus ad dissertationom ejus 5, c. ct Quesncllo, aut Palroclus liabucrit, malc antc /' ;

1. Nihil itaque juris in illum Arclatcnsis cpiscopus troclum enim habent tum nostri tum Sirmon'1
obtinebat, ac proptorea cum S. Lco srripsit Man- : Quesnellicodices,acpraesertim Corbeiensis; ipsequi-
sisset in illum prolata (ab Hilario Arelatensi) senten- sermonis contexLus idipsum ilagitarc cognoscitur.
tia, si objectorum veritas exstitisset, non co sensu (/' Indicatur Bonifacii papa^ dccretum confirma-I

accipicndum est, ac si S. pontifex jus ullum llilarii tum aCcelestino, quo Narbonensiprima Patroclo an-
'

proprium in Celidonium agnoscat Valentinianus ; tea tributadecretoZosimieidemadcmptafuit,el

enim in constitutionc moxsubjicienda, quae ex Leo-
nis mente scriptae.Loditaest, deHilariopronuntians,
alios ineompetenter removil, qugd ad Celidonii depo-
silioncm rcforLur; vocc incompclenlcr jus in Celido-
nium cidcm defuisse palam insinuat. Itaque deposi-
tionis scntcntiam niansuram fuissc asscruit S. Leo
non Ililarii jure, sed vcl jurc aliorum episcoporum
ejusdem Gelidonii provinciao,quos convenisse auctor
Vitffl Ililarii indicat, vcl salLcm facto, quatenus cx
lcgalibus institutis viduarum maritum a sacris alla-
ribus arcendum S. pontifcx parilcr judicassol ;unde
bonensi episcopo restituta. In hoc autem Zosimaa
Patroclo laverat, quia is decessores suos eaprovin-
cia semperpotitosiisargumontis statuit.quibustuffl
L* episcopus Narbonensis apte respondere non potuiL
Cum vcro sub Bonifacio 1 idem cpiscopusXarbonen-
sis resumptisviribuscontrarium ostenderit ejusmo-
di documentis,quo3 allatis ab Arelatensi adeopi
tabant, ut omnino convincentia sequentes pontiti-
ccs approbaverint, hinceam provinciameidem Aro-
latonsi meliore sententia sublatam Leo aftirmat.
Sirmondus, qui norunt. Porro Patrum regula
I
N

pr.iMnisii Quod nos quidem servantes legalia consti-

: viaeni ur es-e canones Patrum Sardicensium predi-
tula, sollicitius voluimuscustoiliri non solm piwitiain can. 5 eum ordinandum episcopum quia
ccnlolcs,scd circa clericos quooue minoris officiiAWnc populo potiiur. Dc hac autcm re apertius statuei
expungcndam crcdimus poslillam a Quesnellohuic Julius I, Innocentius, et Coclestinus, non tam po-
loco appositam Hilarii potestatem in provinciam
:
puli quam cleri votum Qagitarunt.
Vicnnnisciii non impetil S. Leo, quod Celidonium (/ omnium nostrorum, codi-
Quesnellus contra
Ililarii jmr, Leone fatente, depositum falso praesu- cum anteriorumeditionum auctoritatem nullo in-
et
niit. dicato ms. posuit. aut apostolicse.
 l

63'} EPISTOLA X. m
qni loria Bqnt teatimonio muniatur (/ Tim. m, 7 , A per vim nccesseest, quiignotusadducitur.impona-
neque illius Bcandali relinquatur occasio, cum per tur. Obtestor et obsecro, ct sub Dci vos invocatione
pacem etDeoplacitamconcordiamconsonidomnium convenio, prohibetc, fratres, talia, ctomnem dissen
studiis, qui doctor pacis futurus cst, ordinatur. sinnis materiam de vestrisprovinciis6$9rcmovete.
V.
.
—
Sed ille inspcratus ncscientibus super- Ccrte nos antc Deum absolvimus, qui vos, ne per-
vcuit, et improvisus abscessit, oursu, ut didicimus mittatis ultra hscc ficri, convenimus. Per paccm et
celcri itincra multa conticicns, et por longinquas quictem saccrdotcs qui futuri sunt postulcntur. Te-
provinciastanta(a)immaturitatediscurren3,utvidea- noatursubsoriptioclericorum,honoratorumtestimo-
tur gloriam dc scurrili velocitatc potius quam de nium, ordinisconsensus etplebis Qui(/)pra:futurus
sacerdntali modcrationc captasse.Haec enim directa- est mnnibus.abomnibuscligatur.Ordinationem sibi,

rum ad nos civium verbasunt litterarum : Ante abs- ut ante jam diximus, singuli metropolitani suarum
\uam eum venisse 638 nossemus. Non est hoo provineiarumcumhisquicaoterossacerdotii antiqui-
fugerc, nec salubritalem impendere dili-
i tate praeveniunt, restituto sibi per nos jure defen-
gentiffi pastoralis, sed vim infcrrc latronis ct furis, dant. Alienum jus alter sibi non audeat vindicarc.
dicente Domino: Quinon intrat perjanuam (b)in cor- Suis limitibus,suis terminissitunusquisquc conten-
tem ovium, sed ascendit aliunde, hic fur et latro est r» tus,(0)etprivilegiumsibidebituminalium transferrc
II
(Joan.x, l). Non ergoHilariustamstuduitepiscopum se posse, novcrit non licere. Quod si quis negligens
consecrarequam cum potiusquiaegrotabatoccidere, aposlnlicassanctiones, plus gratiee tribuens perso-
etipsumqucmsuperposuit male ordinandodcciperc. nali, sui honoris dcsertoresse voluerit, privilegium
Nos tamen,quod vobis crcdimus Dcojudice placitu- suum in alium transferre posse se credens, non is
rum, in commune cunctis fratribus consulentes, et cni cesserit, sed isquiintra provinciam anliquitate
male ordinatumsubmoveri,et episcopum Projectum episcopali coteros prrcvenit saccrdotes, ordinandi
sacerdotio permanere debere decrevimus: i » sibi\inlicetpotcstatem.Nonpassim,seddielegitimo
:ntes ut si quisquam fratrumnostrorumin qua- ordinalio celebretur; nec sibi constare status suino-
cumqueprovincia(c)decesserit,is sibi ordinationom quinondie sabbati vespere, quod
vcrit (irmitatem,
vindicetsacerdotis,quem illius provinciae metropoli- prima sabbati,vel ipsoDominicodiefuerit
luccscit in
tanum esse constitcril. ,'
/ Dii.t, ul videmus, causa? ordinatus.Solum enim majorcsnostri resurrectionis
transactac sunt, in quibus tamcn multa sunl qu;o Dominicae diem hoc honorc dignum judicaverunt,ut
ralionem ecclesiasticam videantur esse com- sacerdotes qui sumuntur hoc die potissimum tri-
missa, et justi judicii debeant expeetare ccnsuram. buantur.
Sed nos diutius hic non possumus immorari, cum Cap. VII. — Suisunaqua^queprovinciasitcontenta
ad alia qu.-e nobis cum vestra sanctitate sollicitius C conciliis, nec nltra Hilarius audeat conventus indi-
cunfcrenda sunt provocemur. cere synodales, et sacerdotum Domini judicia, se
Cap. VI. — Militaris manus, ut didicimus.per pro- interserendo lurbare.(/t) Qui non tantum noveritse
vincias sequitur sacerdotem, ct [e) armati praesidii ab alieno jure depulsum, scd etiam Viennensis pro-
nptions sutrulto ad invadendas per tumultum vinciae,(i) quam male usurpaverat, potestate priva-

famulalur ecclosias, quae proprios amiserint sacor- tum. Dignum est onim, fratrcs, antiquitatis 640
dotes. Trahuntur ordinandi anto hoc officium, his Btatuta reparari, cum is qui sibi ordinationempro-
quil)us praeficiendi suntcivitalibus ignorati. Utenim vinciaj indebitas vindicabat, talis in procsenti etiam
notusqui fuerit et probatus pcr paccra petitur, ita prnbatus fuerit (j) exstitisse, ut cum ipsc frequentius

(a) Idem Quesnellus iu raarg. Porte, maluritate, : tulerunt. Ingenuum praeterea Alpium maritimarum
quod nec codices prasferunt, nec sensus videtur cxi- melropolitam a Leone fuisse culpatum ob illicitam
sui juris cessionem, fcestatur Hilarius papa epist.4.
Mostri codd., in curtem. Quidam editi, in chor- Incertum vero est nuni haec Ingenui reprehensio ad
tnn, alias in cohortem. Sed cors cortis idem est ac has Leonis litteras rcferenda sit, an vero ad alias
cohors, el proprie locun. muris cinctnm, quo aliquid qu.i- inlorcidcrint; dc quo vide plura in dissert. do
custoditur, signilicat. epislolis deporditis, num 97.
3irmondus addil de hac vita. // Ita cum antea editis et tribus nostris codd.Sir-
[d Quinamcodd.cumeditisanteSirmondpm^uza, mondus. Quesnellus autero cum mss. collect.24,7?u'
ut vtdemus. Mox rluo rrns. omittunt tamen; pro quo tamen noyerit solum ab alieno jure.
se n<>n
oratae substituunt etiam. <i I juesn. in margine
Forte, qua malc ususfuerat.
:

ocumhuncin anterioribus editionibuspertur- Id aulem ea BC-la de causa scripsit, quia in sua sen-
batumSirmondusetQuesnellusexmss.restituerunt. tcntia, quam in observationibus ad quintam diss.
Vidc not. 9 ejusdem Quesn. Sic autem legebatur: impugnabimus, llilarium nulluin jus quod sibi non
Armalis prxswnptione suffultum wi invadendas per competeret usurpasse contendit.
tumullum famulalur ecclesias, auxproprios amiserint. '/!
Editi ante Sirmondum el Quesn. cum inforioris
ilur ordinandiad hoc ofpcium, hisquibus pras- notaecodicinusomittunl exstitisse. ^orromeiTopolitsd,
di sunt civitatibus /
qui in aliquo defeGissel contra regulas canonum,sM«
/ Vide nnt. 10 Quean. tantum Ecclesix sacerdotium pra sedis apostohcx pie~
'/Plureshicmetropolitanosperstringit Illi autera talc .sY7VY//7,ordinatinniscpiscnporumjurcadempto,
viaentur intelligi ad quorum pru\ inciasCelidon vctus diaciplina erat, u1 videre osl apud Hilarium
Projectus pertinebant: quippe qui ililario I
papam epist. 8, ad Gallicanoe, n. 1. Confer efciam
permittentea utjudicia et ordinationee in Buie pro Leonia <'|)ist. \2t c. '.>.

vinciia jussuumquodammodoineumtrans-
 .

638 S. LBONIS MAGNI EPISTOLA. 636

temerariis ct insolentibusverbissententiam damna- A cussis probatisque nunc omnibus* causis decreta
tionis expetcrct, smc tanlum civitatis illi saccrdo- sunt, pro vcstra pace et dignitatc scrvetis: cerli non
tium, pro sedis apostolicoe pietatc, praoceptio nosfra tom nostro quam vcstro honori proliccre, quod talia
servaverit.(fl)Non crgo intersit ulli ordinationi; uou uissecognoscimur. Non enim nobis ordinationes
slal

ordinet, qui meriti sui conscius,cum qusaretur ad vestrarum provinciarum defendimus, quod potest'
causam, turpi fuga sc crediditsubtrahendum,(&) ex- forsitan ad depravandos vcstra sanctitatis animos
sors apostolicac communionis, cujus participos csse Hilarius prosuo more mentiri; sedvobispernostram
non meruil: Dco, utcredimus, hoc agcnte,qui illum, sollicitudinem vindicamus, ne quid ulterius liceat
inopinantibus nobis, et ad judicia nostra pertraxit, novitati, ncc praesumptori locus ultra jam patcat
et inter cxarninationes habitas, ne communionis privilegia veslra cassandi. N istrae /' etiam gratu!a-«
nostrae consors fieret, ut abscedcret latenter, cffecit. tiuni lioc solum cresccre profitemur, si etapostolicae
Cap. VIII. — Nulli Christianorumfacilecommunio scdisdiligentiaapudvosillibataservetur,ctpersacer-
denegetur, nec ad indignantis iiat boc arbitrium sa- dotalis disciplinaB custodiam honori vestro perire,
cerdotis,quod in magni rcatus ultionem invituset quodsuumest,(</)improbis usuriiationibusnonsina-
dolensquodammododcbetinferreanimus(c)judican- mus. Et quoniam honoranda est seinper anliquitas,
tis.Cognovimuseniinprocommissis ct levibusverbis j, fratrem ct coepiscopum noslrum(/«,Luontiumproba
B
quosdam agratiacommunionis exclusos,et animam bilem saccrdotem,hac,si vobisplacet,dignitate volu-
pro qua Christi sanguis effusus est, irrogatione tam mus dccorari: utpraeter ejusconsensumalteriuspro-
sauciatam et inermem quodammodo
saevi supplicii vinciae non indicatwra vestrasanctitalcconcilium,eta
exulamqueomni munimine, diabolicis(i)incursibus, vobis omnibus, qnemadmodutn vetustas (?) ejus et
ut facilecaperetur, objectam.Gerte(c)siquandocausa probitas cxigit, honoretur, metropolitanis privilegii
talis emerserit, ut firo commissi criminis qualitate sui dignitate servata. yEquum est enim, nec ulli de
aliquem justc faciat communioncprivari, is tantum fratribus fieri videtur injuria, si his qui sacerdotii
pcenae subdendus cst quem reatus involvit; nec par- vetustate praeccdunt, pro aetatis suae merito in suis
ticeps debet esse supplicii, qui consors nondocetur provinciis a saccrdotibus caeteris defcratur.Deus vos
fuisse commissi.Sedquidmirum eam inlaicos talcm incolumcs custodiat, fratres charissimi.
existere, qui soleat de sacerdotum damnatione gau-
dore?
642 (j) EPISTOLA XI,

Cap. IX. —
Undc quia nostra longe alia videtur seu
CONSTITUTIO VALENTINIANI III AUGUSTI,
intentio, nam omnium Ecclesiarum statum 641 et
(/.•)

concordiam custodiri cupimus sacerdotum, ad uni- (7) una cum vrxccdcnti Lconis papx epistola de eodcm
tatem vos vinculocharitatishortantes ct obtcstamur, C ncgotio missa in Gallias.

et affectione congrua commonemus, ut ea qua? a no- Ve episcoporum ordinatione.

bis Deo inspirante et beatissimo Petro apostolo, dis- (rw)ImperatoresTHEODOsiusetVALENTiNiANUsAugusti

(a) Locus emendatus cx mss. Sirmondi cl nostris, in-
quit in postilla marginali Quesncllus. Legebatur au -
tcm antea Non ergo sit Ulibrdindiio,qui meriti suicon-
: jus metropoliticum eidem Hilario ademptum, alia
scius, cum qugereretur ad accusandum, turpifuga, eic.
Corruptius in nostris mss. collect. 12 et 24: Non
crgo sit illi ordinatione, non ordinet, qui mcriii, ctc.
(/>)Malenonnullihunclocumdcexconimunicatione
qua S. Leo Hilarium a sua communione scparaverit,
interpretanluf. Ex sequentibus enim palam lit idco
Hilanum dici exsortem apostolicx communionis, quia
candis divcrsarum provinciarum synodis, qua Hila-
rius potiebatur, hoc loco tribuitur. Caeterum vero
Leonis epistola, qute desidcratur, rn Viennensem
cpiscopum fuissc traductum liquetex epist. 00, c. 2.
Confer quae hac de re pluribus dicentur in observa-
tionibus ad dissert. 5QucsnclIi, part. 3.
(i) Vox ejus, a Quesncllo omissa, ex omnibus no-
stris mss. ct caeteris editionibus rcvocatur.
(/') ScriptaS Julii an. 44'j.

ipse llorna inopinate aufugicns intcr sacra utique (k) Quesnellus in secundaeditione varias lcctiones
mystQrisi,communionisnostrce,s\ibdilpontifex,consors apposuil ex nis. Thuaneo Colbertino. Nos eamdem
/icri noluil. Ililarius scilicct, qui cx auctoreVitae ejus recognovimus cum ms. Vat. 3833 collectionia cano-
c. {1 apud Leonem questus fueiat aliquos apud Gal- num cardinalisDeus dcdit, qui hanc legem ex vetu-
los pubiica scntentia damnatos, in Urbe sacris altari- D stiori exemplari sumptam eidem collectioni inseruit
bus interesse, communioni ejus (Gelidonii) quem cum lib. i, pag. 48. Exms. Ottobon.Vat. solius chronic*
tantis virisdamnaveral, conjungi nullatenus acquievit; notae lectionem posterius acccpimus.
et ne cogerctur cum eo, qucm absolvcndum prxsen- (/) Qua; sequunturapposita fuerunt a P. Sirmondo,
tiebat, Romac communicarc, reccssit, et eatenus ab et exinde a Quesnello; ac probabilissimum est Leo-
ipsa apostolica communionc se subduxit. nis decretalem una cum hac legc in Gallias missam
(c) Ita Quesncllus cum duobus nostris codd. AL, fuisse, nc cxsecutioni ejus impedimentum opponc-
vindicuntis. retur.
(d) Sirmondus, incursionibus. Mss. Thuan.otVat. hanc in ;criptionempraefe«
(c) Quatuor nostri codices, si qua causa. runt: Imperator Valentinianus Augustus omnibus sub
([) SicQuesn. ctnostri codd.Al.,enfoj gratulalioni. imperio seternas urbis Romx ubique terrarum degen-
Mox pro custodiam Sirmondus concordiam. libus. Licct occasionequidemcontroversiaeGallicana
((/)Ita cum Sirmondo Quesnellus. Anteriores edi- ob nonnulla llilarii Arelatensis gesta ha>c lex edita
tiones cum Vat. coilect. 24, pro uovis. Melius in aliis fucrit,non tameu pro solis Galiicanis, sed pro un>
tribUs nostris codd., novis. versis imperii provinc^is latam fuisse patel ex illis
(//)_lluic Leontio,de quo vide nostram observatio- verbis Ne quid tam episcopis Gallicanis quam
:

ncm innol. 11 Quesnelh, sola praerogativa in convo- rum provinctarum contraconsuetudinem veteretn liceat
 .

637 EPISTOLA XI. 038

Arrm viro illustri. comiti ct mngistro utriusque A impcrii majestatem, rt contra reverentiam aposto-
militiffl ct patncio. lica; sedisadmissis,perordinem(^)religio8iviri Urbis
papae cognitione discussis,ccrta(.) in eum ct <le his

Certumesf ct oobiset imperio nostro unicum esse quos male ordinaverat lata sentenlia cst. Etcrat
prasidium in Bupernae Divinrtatis favore, ad quem quidem ipsa sententia per Galliasetiam sine impe-
promerendum praecipue [a] Christiana Gdeset vene- riali sanctiono valitura. Quid enim tanti pontificis

randa nobis religio suffragatur. Cum igitur s sdis auctoritatKjjin Ecclesiisnon licercL ?(A)Sednostram
licae primatum sancti Petri meritum.qui prin- quoqun prfflceptionem ha?c ratio probavit, ne ulte-
episcopaliscoronae, el f-omanae dignitas civi- riusnec Hilario, quem adhuc cpiscopum nuncupari
etiam synodi [b) Brmarit auctorit soia mansueti praesulis permittitbumanitas.nec cui-
quidprsterauotoritatem sedis istius inlicitum prae- quam alteri ecclesiasticis rcbus arma miscere, aut
sumptio attentare nitatur.Tunc enimdemum Eccle- proeceptis Romani antistilis liceat obviare. Autibus
Biarum paz ubique servabitur, si rectorem suum cnim 64-1 lalibus fides etrevercntia nostri violatur
a universitas. HfflC cum hactenus inviolabi- imperii. Nec hoc solum, quod est maximi criminis,
liter fuerint cusiodita, Hilarius Arelatensis, sicul (l) submovemus,verum nc lcvis saltem inter Eccle-
venerabilis viri Lconis Romani papae lideli relatione B s iasturba nascatur, vel in aliquo minui religionis
comperimus.eontumaci ausuinlicitaqusdam(£ prae- disciplina videatur, hoc pcrenni sanctione(m) cense-
sumendo tentavit, et ideo transalpinas Ecclesias mus.ne quid tam episcopisGallicanis quamaliarum
abominabilis tumultus invasit,quod reccns maxime provinciarum contra consuetudinem velerem liceat
teslatur excmplum. Hilarius enim, qui episcopus sinc viri veuerabilispaps Urbis ajternaj auctoritate
d An-latensis vocatur.C-13 Bcclesiffl ltomame urbis tentare. ^ed (n) hoc illis omnibusi|ue pro legc sit,

[$) inconsulto pontificc, judicia, sive ordinationes quidquidsanxitvelsanxeritapostolicaesedis auctori-

episooporumsolatemeritateusurpansinvasit. /j.Nam tas : ita ut quisquis episcoporum ad judicium
aliosincompetentcr removit, indccentcralios invitis Romani antistitis evocatus vcnire neglexerit, per
et repugnantibus civibus ordinavit.Qui (g) quidem, moderatorcm ejusdem provinciae adesse cogatur :

quoniamnonfacile ab bis qui non elcgerant recipie- pcromnia servatis,qus divi parentcsnoslriRomana.
bantur,manumsibicontrahcbatarmatam,etclaustra Ecclesia. (o)contulcruntAetiP.K. A. Unde inlustris
murorum in hostilem morem vel obsidione cingebat, et prffldara magnificentia tua praesentis edictalis
_ressione reserabat,e1 ad sedemquietis,pacem legis auctoritate faciet, qua? sunt superius statuta
prrcdicaturosper bella ducebat.His talibus ctconlra servari, dcccm librarum auri multa protinus exi-

vin tui venerabilis papse Urbis tBternseaucloritate ten- (/';Cod. Thuancus habet Nam : aliquos invitis et
ted hoc illis omnibusque pro lege sit, etc. Ifinc repugnantibus civibus ordinavit, deletis oaeteris.
congrua videtur genersdi legegenerasisistorum mss. (g [dem cod. omittit quidem.
inscriptio.In his Bane codicibus omittunturquaB pe- (h) Mss. Thuan. ct Vat. delent religiosi viri.
ouliana Bunl Aetii magistri utriusquemilitiae in Gal- (.) Ita ex laudatis codd. et
Quesnellus in secunda
ea Bola leguntur quibus lc\ generalis expri editione.Al.,tn eum ex ftw.PaterLupusdiss. t,c. 3,
niitur, ac desinil in verbis llimuni.v Ecclesise contu- do Appellationibus,notavi1 mox legi.quosmale ordi-
Irruul. lnscriplioaulcni textui inserta et in aliiscod. naverat, ul indieetur lata sententiaetiam in eos quos
inventaconveniteidemlegi, qualis in Gallias missa Hilariusin Celidonii acProjecti sedes sui rogaverat.
1'uit, ubi erat maxime necessaria, etad Aetium, qui (j) Sic emendavit Quesn.
in secunda editione ex
potiori auotoritate in Galliis utebatur,peculiari addi- ms. Tbuan., cui Vaticanus paritcr favet. Anlca, in
Lamento sub Bnem expresso directa, ut ibidem ex- Ecclesius.
seculioni mandaretur. Forte etiam simili modo I; lectioantea vulgatorum,quae item est co-
.
Hfflc
Iransmissa credi potest -ifl alios ali.truin provincia- dicis Vaticani, magis placuit quam illa a Quesnello
ruin prsfec rectores, ut alii» ejusdem ge- inserta editioni secundae,nullo allegato codice,nimi-
tegibua evenisse compertum est.
-
rum Sednostra quoque prspceptio et ratio probnvitne
:

ita mss., Chrishanorum fuies.

i
Badem mss., ftrment.
ta melius ex lisdeTn m>s. Vulg. prxsumenda.
(d) Quesnellus in utraqueeditione a.da\dit civitalis,
qaamvocemet Vaticanus cod. et editi omnesigno-
ulterius vel Hilario, etc. Porro vcl Hilario habebant
quidem etiam csters editiones ; sed ex eodemVat.
corrigendum credidimus nec Hilario,eo quia conci-
* nit ciiin sequentibus, nec cuiquam alteri.
Ita duo laudata mss. el editi, excepto Ques-
I

rant. Unde porro hanc ille inseruerit etiam primae nello, qui submovimus in textu scripsit, a[>posita in
editioni, cum Thuaneum codicem nondum viderat, margine lectione Thuanei codicis.
divinare non possumus. i.x utrisque mss. censemus scripsrmus pro
Erat iu editis etiam QueaneMi, inconsultoponti- deeernimus. Censere quidem frequentius adhibetur
lebitasordinationes cpiscoporum.Reoi iorvisa est in legibus quam decernere, ut cx glossario Nomico
lectio utriusque ms. el contextui unifbrmior. Nam Cod. Theodos. perspicies.
quod subjicitur,aho^ <it, refertur Pronomen hoc adjectum a Quesn. in secunda
/

ad juiliria ob Celidoniuru,quem Uilarius ab episco- edilione fortassis ex ms. Thuan. prsferturin nos-
patu deposuerat ,e1 cujus prssertim decausaLeonis tro Va1
imperiahs lex edits fuerunt illa vero,
• t
: (o) Sic utrique codd. A1. 4 detulerunt Hic dcsinit .

imlrrriiirr alios invitis ri repugnontibut civibus ordi-
no_i_,ad ordinationes pertinent,quibus vel Celidonio
remoto, vel Projeoto aegrotanti, vel aliis episcopis
vota functis ab eodem Hilario Bucce bop tlati lue-
runt, uti traditur cpistola anteccdenti car». 6.
generalis lex in iisdem codicibus, Bubjecta statim
chronica notatione: Dat. vmid. Julii Romx Valen-
tiniano AugustoA Istera peculiaria Aclii imperialibus
i litteris in Callias inissis addila fuerunt, uti mo-
nuimus not. (Col. G36 (m .
 ^39 S. LEONIS MAGNI EPISTOLA. 640
genda ab unoquoque judicc qui passus merit pr.o- \ vet ppr mullos annos.parens karissime/a) Dat.vn 1
cepLa nostra violari .Efmanu divinvDmmt&a te ser- id. Jul.Romae Valentiniano A.vi ct Nomo v. c. coss.

Dat. vm id. Jan. Romse Valentiniano A.

(u) Editi : lis legitur in anteriori hujusanni Constitutionesu-
vi ms.Emendaviiruis mensem cxduobusmoiiiDi.ilirf periii8 descripta epist. 8 et in aliis ejusdem anni
mss. libris nec non ex Ottoboniano, nunc Vat ,qui Noveilis.
etiamintegramconsulatusnotaliononipr,-nbuil,qua-

ADMONITIO IN EPISTOLAM SEQUENTEM.

Cumtriplex insiguis varielas, qua scquens epistola reperiri solet in mss. codicibus, et exinde tri-
1.
plici rationc seu forma in edifis prodi f, plurimum difficultatis in.jicit tum vero Quesneili disputatio
;

notis et observationibus ejus inscrla, qua unam rationem retinere ac dcfendere, alias vcro duas repu-
diare, ct magnam opistoh-e partem veluti additamentum ab aliquo impostore confictum rc.jicere studuit,
ita dinicultatcm adaugcl, ut sine ullo novo codice, qui rem omuem probe concilict, cerLuiii aliquid sta-
tuere edere impossibile videatur.
et
2. Prima
epistola) ratio a Merlino edilaatque Sichardo.et pcr nos etiam secundo loco edenda, epistolam
tantummodo producit ad medium caputnonum usque,atqueterminatillis e.jusdem capitis v<irb\s,justapost-
hac tdtione plectamus.Rezo. eadem ratioinvenitur iri mss. codd. collectionis 5a Quesncllo vulgatae, ex qui-
bus duos ille commcmorat, Thuaneum ct Trecopithaeanum, nos vero duos bibliothecae Cncsareae adjiccre
possumussignatos num.39 et 42.Exstat etiam in mss. collcct. -10 Isidori et collect. \l, ad quam pertinet
quae sola inter collecLiones posteriores hancepistolae formamexhibet;ac pnetcrea inter hujusmodi codices
censendi Victorinus,Itegniacensis,etS.Martini Altisiodorcnsis, qui eamdcm collect. 24 cum epistola hujus
formaeeodemannotante praeseferunt.His codicibus Quesnellus in secuudaeditionc abjecit alios duos, quo-
rum descriptionempostprimam impressionem Roma aecepit,nimirumBarber.77 et 2888. Ilorum primus a
nobis item observatus atque collatus,est xn circitersaeculi.et varia opuscula etiam postcrioris a3vi continet,
exLeoneautem hancunicam epistolam exhibet. Alter vero antiquissimus et majusculis litteris scriptus
complectiturvetustam collect. 3, cui aliumsimilem invenimus in perantiquo Vat. 1342. Nos insuper hanc
eamdem epistplae decurtatae(sic cnim appellabinnis) rationem nacti sumus in tribus aliis collectionibus,
nimirum in ms. Vat. Reginae collect. 1, in vetusto cod. Lucensi collect. 3 simili Colbertino 784, qui a
Coustantio laudalur in praefatad Epislolas Roman.pontif.num.89,ac proeterea in manuscriptiscollectionis
9 Hispanicae, Vat, L341 el Vindebon. Caesareo 41, ut pnetereamus alia plura scripta exemplaria memora-
tarum collectionum 10, 12 ct 24, quae in praefat. ad epistolas recensuimus. Ita octo collectiones 1, 3, 4,
5, 9, 10, 12 et 24, ac peculiaris cod. Barb. 77, hanc primam epistolae formam exhibent.
3. Secunda ejusdem 1'orma edita est primum a Wendelino,dein a Pithaeo,ac demum a Voello et Justello
in collectione Dionysii Exigui.Hoec autem omittit tria integra capita, sextum, septimum, et octavum, quae
in prima lorma decurtata exhibentur; et postremis verbis ejusdem pnmae tovmx,justa posthac ultione ple-
ctawus,coeLeraaddit,qua3 usque ad finem integrae epistolae proferentur.Haec formaexhibetur in omnibus
mss. codd. ejus colloctionis quae Dionysiana vocatur,at verius Hadrianea appellanda est.cum omnes hico-
dices ad Hadrianam collcclionem 7 vere pertineant,ad eam scilicet quam aliquot additamentis Dionysiana
auctiorem.IIadrianus I pontifex Carolo Magno in usum Occidentalium Ecclesiarum tradidit.Hincplurima
hujus collectionis inveniuntur ubique exemplaria,quae hanc epistolae formam tuentur.Duos tantum codices
Thuaneos Galllicanos laudavit Quesncllus sed multo plures in Galliis diffusos memorat P. Coustantius
:

in prasfatione laudata num. 128, inter quos unus est anni 805. Multos item antiquos ipsi Ruime vidimus,
quqs nominavimus in pracfat. ad epistolas num. 16. His addi possunt etiam codices collectionis 8, num.
41 indicati, qui Hadrianeam collectionem initio exhibent.
4. Tertia edilionis formaex utraquc anteriori conflata,quameditionem mixtam nuncupabimus,aliter i'i
mss., aliter in editis invenitur.In codicibus enim quos vidimus.omissis capitibus 6,7, 8, et dimidio noni,
tota Hadrianea oditio primum exhibetur,fere cum chronica notationc Dat.iv idus Augusti.Dem subjiciun-
tur velutappendix memoratis capitula omissaet sumpta ex prima decurtataeditionc usquo ad ojuslinem,
ita ut repetantur illa Cum itaque omnibus,eto. t qam in edidone decurtata epistolam claudunt.in iladrianea
:

autem suo loco capite nono inserta fuerant.Hanc lectionem Quesnellus repcrit in duobus mss.Thuaneis, et
uno Cantabrigensi.Nos rcperimus in mss.quatuor collectionum 11,20, 21 ct 23, ad quas relerri tres a Ques-
nello laudatos codiccs nihil ambigimus.Collectio 11, a qua cetene collectiones bano oditionis formam vi-
dentur sumpsisse,pr.-ccipuc oonsideranda est.cum antiquior sit Hincmari aetate.uti probavimus in praefat.
ad epistolas num.2i3.In uno tantum codice Veneto S. Maroi 79 collectiouis 22 hanc Lortiam rationem nacti
sumus ahsque repetitione oxtromi capitis Cum itaque de omnibus,etc, it& utloctioni Hadrianeae triatantum
capita omissa ox editione decurtata subjiciantur usque ad illa,/v7 corpore perdidissc.in editis autem Leonis
Qucsncllo anterioribus ac in Conciliorum vulgatis quae ex codicibus bujus tertiae lectionis profecta sunt,
cdiforcs,cum hano formam incongruam deprchcndisscnt.lam obchronicam notam sitam ante tria capitula
6, 7 et 8, quam ob importunam repetitionem periodi Cum itaque de omnibus,nu\ls. licetcodicumauctoritate
fulti,dederunt primo editionem Uadriancam, cxccpta extrema pcriodo, Si qux uero ah.v sunt causiv. tormi-
nantcs iUurYooibusrfut consecrabantur exciperet : mox subdiderunt ex decurtata editionc tria capitula <i. 7
et 8, omittentesrcpetitionemperiodi, Cum itaque de omnibus ; ac tandem post verba octavi capitis rejece-
runt periodum. Si vero alise suni causa,etc, atque chronioam notam, quibus epistolam conclusere.
_
5. Hinc autem nibil mirum si Quesnellus sollicilns do corrigendis ex lido codicum vulgatae S.Loonis edi-
tionis erroril)us,hancimprcssam odilionem.quaa nullis ms.nititur, repudiavit, Cum vero in ipsis codicibus
tanlam warietatem persniceret, noc onum codicem nancisci potuisset.qui aptum omnia conciliandi modum
suggorcrot primam editionis rationem, quam in antiquioribus collectionibus, ct ms. descriptam vidit,
;

rctinendam et vindioandam putavit, Seoundam vero rationem cditionis Hadrianeae eo libentius rejecit,
quod in ca nonniilLr Gomana scdis praerogativae praeferantur, in quas cum non bene essei animatus,
aporlain interpolationem, pluresque imposturffl gradus in ejus editionls, ut vocat, additamentis vid
sild visus est,
quos in notis Latissime exposuit.
Qui vcro non perindo in Romanorum pontilicum privilegio infeasi.etsi Gallioanis principiis imbuti.
6.
Quesnclli notas ad calculos revocarunt, approbandam quidem oensuorunt oditionom docurtatam prima
 t/,| EPISTOLA XII.— ADMONITK). 642
tonmi',iit non idciroo repudianda credidere Hadrianeae editionis additamenta,nec efficaciaetconvinoentia
imarunt quaecontrabaec a Quesnello afferuntur. Interhos Stephanua Bahizius, tom. 11 Capitularium
ia argumentis expensia pronuntiavtt Nihil video disciplinae tum in Ecclesia Romana receptae
:

Quamvis autemQuesnellua insecunda editionehanc Baluzii animadversionem velutim/irmffm,

;/<(• responsione dignatn, traduxerit, eo quod ibidom Baluziusbac de reincidenteragens, probationes fusius

in dissertationis rationemafTerendasnoncredidit;quamratumtamenacfirmum baberi debeat quod ab ipso

affirmatum est, exiia quae in Quesnellianasnotasobservabimus exploratum fiet.Coustantius, quictprimam
et secundam Quesneili editionem legit,quiqueinoeleberrimaeditione EpistolaruroRonaanorumpontificum
quanUu peritiae et critices Bil omnibuseruditia constat,non solum sincerum babuit Hadrianeae editionisfra-
gmentum a Queshello rejectum, verumetiam initiotomisecundi^uemedendumparaveratjidem fragmen-
tum a Quesnelli censuris vindicandum suscepit, utilestaoturP. SimonMopinot in epistolaDe nova cditionc
lolarum summorum
pontificum typisimpressaan. 1724, ubi indicatis secundi tomi capitibus, in quibus
Coustantius praecipue laboravit, haecde Leenia Epistolis traduntur: Asserentur eidem papas litter&qwedem
i>i tpuriorum classem temere amandaUB, quasinternon infimumsanelocumteni tpraeclarum itlud de Lupiciniepi-

teopt adst 'olicamappellationefragmintumepistolseprimx nobis 12ad Africanos) perperam^ utvidctur,

huertum. Est Cragmentum hujus epistolfti in lladrianeaeditione contentum, quoda Uuesnelloexpungitur.
7. Ex his autera P. Mopinot verbis liquel saneCoustantiumvoluissehocfragmeutum defendere. Atnon
in ipsa epistola inserendum, sed velut additamentum eidem subjiciendum credidisse videtur, uti innuunt
etuun illa ipsius Coustantii tom.IEpist Rom.pontif.pag.969, not. a, quibus bocfragmentum Leoninumac
sincerum ailegaturus, uti a Be edendum erat tome secundo, his verbis utitur: /// additamentisad-episMam
prinuun Leonis. Id ex eoortumesi quianullum codicem reperit praelcrentam integram et genuinam hujus
stolae leclionem ac formam, qua suus propriua locus ei fragmento tribueretur. llaec autem sors nobis
feliciter obtigit. Etenim a P. LeclorePhilippoMariaSerenoord.PraBd.nobia perhumaniter communicatum
fuit hujus epistolae exemplar summa diligentia transcriptum ex peculiari codice Florentinocollect. 13 si-
gnato num. 1.^2, saeculi xu, de cujus antiquiori acpraecipuaorigine quoad Leonis Epistolas, inpraeiatione
num. ^'J satis diximus. In hoc autem exemplari omnio utriusque editionis decurtatae ct lladrianeae verba,
quae in tot antiquis codicibqs prostant, etwllc stylo Leonina manifestantur, uno naturali contcxtu probe
connectuntur, ita ut nihil excludatur, pervertatur nihil.
- pro editionedecurtatasiveaQuesnelloproducti, siveanobis inventi, quibus potissimumillius
argumentuminnititur, id unura probant, bancepistolaepartcm genuinamesse, oon vcro iulegramepistolam
exhiberi demonstrant. Quod ne cui mirumvideatur, alia imiliter decurtata iniisdemmss.et collectionibus
consideret. Sic mss. libricollectionis Hispaneiseetisidorianae, et mss.etiamOperumet EpistolarumS. Leo-
nis collectionis 2 \, qui hancepistolam decurtatamexhibent, decurtatampariterproferuntepistoIamS.Petri
Chrysologi adEulychem, etmediaquidempartedeficientem, qusetamen in omnibus tum Graecistum Lati-
^ncilii Chalcedonensiscodicibuscolleotionis 17inlegralegitur.In omnibus etiam collectionibusetmss.
Latinis Sardicense concilium mutilumpmfertursine tribusextremiscanonibus,quiin Gr<ecisexemplaribus
continentur. In cod. Vat. 1341, et in tribus aliisGallicanislaudatis aGoustantio, (Tom. I Epist. Hom.pont.,
p. 77^;, qui exbibentcollectionemHispanicamlnnocentii I,epistolaad cpiscopossynodiToletanacdecurtata
est, oum in eadesint numeri 2, 3, \, 5,-6,8, et pars etiam numejri primi. In mss. collectionis Hadrianeae
solum initium describitur litterarum Hormisdae ad praesbyteros, diaconoset archimandritas secundss Syrite,
quaa manuscripta coliectionispreestantissimae \ integrasconservarunt. Et,utalia ejusdem generisomitta-
I

mus, in ipsacollect. 5Quesnelliananum.5l,capitediminutaafferturGeiasii epistola ad Urientales.Quidni

ig tur pariter mutila proferri potuil epistola Leonia ad Africanos?
9. Exemplar quidem bujus epistolse, quod sinetribua capitibuseditionis decurtalae, etcum aliolongiori
additamento legiturinculleclione Hadrianea, esto oon sit aDionysio insertumsuaecollectioni,utiQuesUel-
lua innotis oplimeconjecit,immnetiamsiadjectum eicollectionifuissetcircaGregorii 11 tempora, quemad-
raodum ille opinatua est, nimirum circainitiumoctavi saeculi, nontamen idcirco interpolatum autsuppo-
tium probari potest. ln universis enim documentis quae Hadrianeae colleclioni leguntur inserta nihil
apocrypbum aut mterpolatumdeprehenditur. Cua verostylushujusepistolae totusque contextus Leoni om-
- ant, argumenta autem a Quesnello objectanihil convincant, utex nostris observationibus ad
aotaa patebit, de hujua uniua dooumenti autbenticitate ac sinceritate non nisi temeredubitare licet.
10. Neque dilficultatem moveat defeclus trium capitum
6, 7 et 8, quae in editione dccurtataexstant, et
ei antiquissin y que collectionibusgenuina noscuntur. AHata enim exempla similium defectuum,

quae in aliia praestantium collectionum documenlis pauloanle indicavimus, hucdefeclus

noninfrequentes
endunt. Celebrem Leonia epistolam 14, adAnastasium, quae in pluribuscollcctionibus integraest, duo-
bua capilibua tertio et quarto nraetermissis,descriptamreperimua induobusantiquismss.Vat.l3i7
etVat.
1 alat. 579, ex quibua >i aliicodicea vol collectionesillamsumpsissent,
paremdefectum pradcrrent, necta-
ca idcirco in suspicionem vocariposset. Nonnequaedam etiamGelasii litteraeinaliquot
collectionibus
reviorea sunl quam ra Concilia editae fuerunt? Celeberrimaest ejuspontificis ppislola
ad Dardanos, quaj
tolum m Quesnelli collectione 5, cap. 50, verumetianiinomnibusferemss.aliarum antiquarumcolle-
nonuiii trd.us longioribua el novem brevioribusmembriscaret, quaelamen
lcguntur in mss.praestantisei-
llect. \k, el exinde in RomanaEpistolarum pontificum editione,
ac in tomisConoiliorumeditasunt;
quoamplion exi mploFacundum Hern nusum ruissehauddubitari potest.Sicutautemin memoratis
emoratis
P iUl1 " stolae Innocentii 1, adToletanos, retentis solis decretis goneraiibus, oeeteraqusBadsfti
in-
gularea causas et personaa pertinent, praetermissa &erunt, ita idipsuminhac
Leonis epistola Hadrianeae
eae
eoliectionis aucton placuisse videtur tria enim omissa capita singularea personaa
: causasque respiciunt.
tl. Porro verura non est, quod putavil
Quesnellus, hanc editionem bujusepistolae subGregorii Ilaetate
Uionysiano codicifuisseadjectam,eo ^uodreoentiusHadrianeicodicisdocumentumadhuncGregoriumpeT-
tineat. [ntcr Vaticanos nimirum eodicee reperimussignathm num.5845continentem puram Dionysiicolle-
ctionem.quam uti rarissimam Coustantius laudavit.quaeque desinit in epistolis AnastasiiU
in hocautem
codice, qm

r » «viwurai (jinc uiuuia yuowo m.mu i.ukm: COIICClloni SU0 IOCO lUXta
nw^i„' temporum
ordincm
. ,.
' .

fuerunt ineerta. Postdeeretum antem PelkjiBpag. LiodescribilurLeonis

noc uiuio: ln causa Lupiam episcopi Leo universis cpistolacum
: episcopis per Cxsariensem MuuritaniamconstitiUis. Cum
648 S. LEONIS MAGNI EPISTOLA. 0*4

de ordinalionibus, ct reliquacum eadem Hadrianeaecditionis formaatquelectione. Subjieitur huicepistola

Leonis pag. 1^>7: Epistola Zosimi ad presbyteros liavennse directa. Zafimi commonitorium presbyteris et diaco-
nibus qui tiavennae sunt. Ex relatione, etc, quae in eddemHadrianeo codicelegitur. Tandem post hancepi-
stolam, velutinovumadditamentumsequiturtabulacapitum79, ipsaquedocumentaposttabulam subjiciun-
tur.De bis alibi fusiuserit dicendum.Nuncsal issitmemorarequinqueprioradocumenta,qua? sic afferuntur:
Pag. 159. I. Justinus Augustus Hormisdx. Quo fuimus semper, etc.
Pag. 160. II. Exemplar precum a clericis et monachis Antiochenis, Hierosolymitanis. etc, ad Justinum.
Haurite aquam cutn laetitia, etc.
Pag. 101. III. Hormisda Juslino. Jnterea quxad unitatem Ecclesix, etc.
Pag. 164. IV. Hormisda presbyteris, diaconibus et archimandritis secundx Syrix. Lectis litteris, etc
Eadom pagina. Incipitae constituta papx Gregorii junioris* In nomine Domini, etc
Haec quoque documenia nec plura nec pauciora sunt illa quae in Hadrianeis mss. Dionysiana? collectioni
addita, et suo locoin ordinemohronologicuminserlainveniuntui\ Kvmodoauterndiverso quo inhoccodice
pura? Dionysiana? collcctioni subjiciuntur, palam liteidem omniasimul uno eodemque temporenonfuisse
adjecta, sed saltem duplici, primum docutnenta pncmissa tabulae capilum 79, dein quinque primahujus
tabula? capita. H.ec poslrema, qu;e in Gregorio II desinunt, potuerunt adjici hujus pontilicis a?vo autpaulo
post. Idem verocensendum non estde iis documcnlisquaehuictabiilaepramissa ad multo antiquiorespon-
tifices pertinent, el forte additafuere paulo postSymmachimortem, quippe is est ultimus inter pontilices
quorum decreta in ea prima appendice recitantur: et prirno quidem loco synodi ejusdem referuntur, eo
quod hic pontifex recentioris memoria? essot, un.le fortassc pcculiari formula sanclx memorix vocatur in
titulosynodian. 502, idquodetiam inipsa urbeRomabocadditamentumfuisse suhjectum indicarevidetur.
Enimvero si ha?c documenta pra?missa tabulae capitum 79, postobitum Hormisd.i? adjeetafuissent, hujii3
quoque pontiticis monumenta collector non disjunxisset adocumcntis Symmachi imrnediati ejuspreede-
cessori3, nec ea collectori secunda? appendicis subjicienda reliquisset.
12. Quod si ha: observationes ct conjectura3 judicenturprobabilcs, uti sane nobis videntur, jam additio
episloi.Te Leonis ad Africanos postea inserta colleclioni lladriane.-e cum controverso IVagmento ad Dionysii
circiter tempora evehitur, cum is quoque post Symmachum sub Hormisda Romn? florncrit; et ita verum
efficitur, hanc epistolam Dionysiana3, collectioni accessisse cirea quinquagesimum post Leonem annum,
adeo ut summx videatur esse temeritatis (utimur Quesnclli verbis in notis ad hanc e[)istolan> sub initium)
suspicari in ipsa urbe Homa scribenti et colligenti authenticos codices defuisse. Sicutenim dnbitandum nonest
de adjecla Zcsimi epistola, aut de Symmachi conciliis, ita nec ambigendum de hac epistola Leonis, quae
eodem auctore simul addita fuit. Hincautem Hadriane.e collectionis origo detegitur: neque enimaliudin
ea factum est, nisi servato temporum ordine quaedam documenta Dionysianne colleetioni inserere, quas
duplici additamento ac duplici tempore huic collectioni jam diu ante Hadriani pontificatum, ordine
perturbato, subjecta fucrant.
^3. Porro eximiuscodex Florentinus S. Marci collect. 13 ex decurtata et Hadrianoa editione inlegram
epistolam praefert. Nec niirum sit in unico codice, seu collectione, hanc e[>istolam intcgram reperiri, quae
in aliis omnibus antiquiorum collectionum varie mutila, seu imperfectalegitur.Nam etiam laudata Gelasii
epistola ad Dardanos inpluribusiisqucantiquiscodicibusetcollectionibusbrevior est, ac in solacollectione
J4 longior repcritur. Idem veroFlorer.linuscodexdecurtatns ct !Iadrianea3 editionum partes suo locoprobe
collocatas repraesentat. Primo enim totam exhibet editionem decurlatam cumiis quoque tribus capitibus
0, 7 et 8, qua3 in Hadrianea fuerunt pratermissa; tum vero extremis verbis ejusdem editionis decurtat:e
commode et contextui maximc congruentersubjic.it ineos specialuis commovendi et reliquaejus fragmenti,
quod in Hadrianea usque ad finem supplctur. Adde quod hic Florentinus codex non solum habet hoc
Hadrianeum fragmcntum, quod a Quesnello perperam supposititium creditur, verum etiam lectiones
pleruuiquc exhibct Hadrianeas in iis pariter capitibus qiuedccurtat.e et Iladrianea1 edilionibus communia
sunt. Qucsnellus, qui Hadrianeam formamrejicit,et decurtataeeditiotfiscodiceseffert, lectioneslladrianeas
lectionibus editionis decurtatae non paucis in locis praetulit, quod cum sua hypotbesi minus cohaaret. Ita
cnim alteros ab alteris nonnuilibi discrepant, ut non aliquo tantum verbo, sed integris membris atque
sententiis dissideant. Id autcrn suspicionemnobisvehementissimam injicitduplexhujusepislohe exemplar
inter ipsius Leonis scripta invcntum fuisse, ex quo tanlum discrimen prodierit. Amanuensium eniin
oscilantioa vel arbitrio tribui quidem possunt unius vel alterius vocis variantes, cum praesertim sensum
aut stylum vitiant. Scd tanta verborum ac sententiarum varietas, qua3 elsi pluribus quandoque verbis
producta, ejusdem tamen auctorisstylum ubique refertisipr.-csertimnonin omnibus, nec in multis, sed in
uno vel altero tantumopusculodeprehendatur), nonamanuensibus, sed ipsi auctori tribuendavidetur, uui
idem opus prima manu scriptum, sccundis curis alicubi emendaturus, vel etiamaucturus, diversisverDM
ac sententiis inductis iterunt scripscrit.
14. P. Goustantius discrimcn illud, quod memoravimus in (ielasii epistola ad Dardanos, qu;e in aliis
codicibus brevior, in aliis prolixior est, ex eo penderc credidit, quod eadem illa epistola sub duplici forma
ab ipsomct Gelasio prodierit; idemque postea Hormisdae et Gregorio, antea vero Leoni nostro evenisse
opinatus cst. Lege Vindic. veter. codd. confirmat. cap. 13, pag. 713. bl huic epistolaa contigisse e\ antea
obscrvatis probabilissimuin nobis est. S. Leo scripserat,utvidetur, prima manuepistolam, qualis dabitur
ex mss. editionis decurtatae et exhocexemplooliraeditovelinvento hanc epistolam sumpseruntauctores
;

collectionum e,ujsdemeditionis. Posteriore vero manu, cum 1'orte supervenisset aliquid novi.exgr.,
Reslituti episcopi,quemnuncquasipostillaquaePotentius retulerat, conquestum Iraditcap. 10 S.pontifex
exscriberis eamdem epistolam, nonnulla aliis verbis exposuit, quaedam autem pro novitate causa? adjecit.
lta ctiam epistolas 30 et 31,qua?partimeisdem, partimdiversisverbiseademsuper ere ad Puleheriam date
indistinctisetantiquissimis collectionibusinveniuntur,uniusejusdemqueepistola3duplex exemplumesse |n
admonitione ostendemus. In subjectis vero litteris ad Africanos, illud longum fragmentura, quod i.i
collectiene Hadrianea legitur, secundis quidem euris videtur adjectum, ob quasdam notitias qo*
superyenerunt post relationem Potentii, referente Fortassis episcopo David,qui in eo fragmento memoratur,
vel aliis qui ex Africa Romam transmigraverant.el indicanturillis lectionis Hadrianea?verbis, commcantium
sertno perferret. Ilinc S. pontifex priraae lectiom editionis deourtatae c.9, Cumitague deomnibus, secundia
curis inseruit particulam fere, qure inHadrianea editionelegitur, eoquodnonnullaaccessissentquaeantea
scriptis adjicienda fuerunt. Neque diflicultatem moveatsermodevirginibusvibarbaricaoppressis, repetitas
cap. 8 ct i l nam capile 8 docet quid ipsa? virgines desesentire debeant capite autem undecimo, quidde
; :

iisdem sU ab episcopis agendum decernit. Immo ha?c duplexdeejusmodivirginibusmentio satisinsiuuat

64; EPISTOLA XII. &46

Hadrianeae editionis fragmentum non ;•! aliaa Leonis litteras, quaB forte perierint, ut uon nemo opinaLus
hano eamdem pertinere epistolam 12, uti in ms. Plorentino exhibetur.Quod multo magia
1

a- i

Qrmant illa verba, quaa dum repetitur de virginibus mentio capitifnndecimo inseruntur in eodem oodi-
oe, ut superius dictum est.
15. Pnetulimua vero in editione integrae epistolae, quam primo loco dabimus, lectiones Hadrktneas
leotionibus codicum epistols decurtatae.non solum quia Hadrianeas lectiones sequitur codex Florentinus,
ex quo integra epistolauti a Leone scripta 1'uit ad nos pervenit;verumetiamquialectionesejusmodieidem
auctori epistolam recolenti et emendanti magis placuisse videntur. Enimvero ha adeo congruaa sunt, ut
ipse Quesnellus easdem fere praetuleril lectionibus eorum codicum qui decurtatam epistolam contincnt.Ne
[uispiam utriusque editionis integrae et decurtatae leclionibusfraudetur.post editamepistolamintegram
ex lectione mss. Plorent.et Hadrian.cum suis variantibus,eamdem decurtatam Bubjiciemus praBsertira ad
ezemplar antiquissimi libri Barb. 2888,el alterius sinulis Vat. 1342, qui a Montfauconio, tom.I Bibiioth.
[31, codex elegantissimus et vetustissimus nuncupatur; atque variantes aliorum codicum, qui camdem
ilam pariter decurtatam pra?ferunt,annotabimus.Quicumque autem banc decurtatam editionem,quam
nemo hactenus exacte expressit, cum integra conferet petimus autem ut conferrenon pigeal speramus ,

ul nobia caloulos adjiciens, istam ab ipso auctore emendatam atque auctam fateatur.
!6.Quoad tcmpus vero bujus epistolae,recte quidem in Dotis statuii Quesnellus eam scriptam fuisse ante
an. l55,quo Valentinianus III occisus 1'uit.Cum enim exarata noscatur dum Mauri Romano adhuc imperatori
catholico subessent,et idcirco multi ex Africa Romam subinde accederent, post ipsius autem Valentiniani
nccom, iidem a Vandalis Arianis catholicorum persecutorihus fuissentsubaoti, Romanus pontifex ei pro-
vinciaa amplius ita facile providere nmi poterat in iis quaa hac in epistola exprimuutur. Porro cum cer-
tum hujus annnm conslituere Quesnellus nequiret, illam primo loco edendara putavit non tam ut sup-
plerct dcfectui epistolarum quae initio pontificatus a Leone scriptae fuerunt,quam nc caeterarum, quae
int.et cerla notatione chronicae signantur,ordinem interrumperet; el solum in margtnali postillaeam
scriptam indicat circa pontificatus Leonis exordia, et in notis circa an. 443. Bcllum sane quod inter Valen-
tinianum imperalorem el Gensericum Vandalorum regam in Africa viguit, litterarum ejusmodi commer-
cium impedisse videtur. Viguit autem hoc bellum usque ad an. ii?, quo Prosper in Chronico tradit :

Cum Genserico autem a Valcntiniano Augusto pax confirmala,el certis spatiis Africa intpr utrumque divisa est.
Ex novella 23 lib. n liquet an. 145 ex Africanis provinciis Valentiniano relictis Iegatos ltomam venisse,et
lege fuisse sancitura ut ad prsfectum Urbis appellare liceret. Hac forte appellationum occasione qnaedam
apnd Mauros illicite usurpata ad S. pontificem commeantium sermo pertulit.lgitur probabilius et cautius
inter bunc an. 145 et an. i55 haec epistola coliocanda est. Porro Leo cap. 1 sigmfic&t sea.commeantihusex
Atrica didicisse,aua? per occasionem temporis impacaVM c<\ belli tempore,in variis Mauritaniae civitatibus
perperam gesta ruerant. Haec autera credibile est ab illis didicisse post compositam pacem potius an.iii5
rum appeflationum occasionc plures probabiliter Romam transmisere quam serius.Ut autcm congruum
tempus dctur transmissioni et relationi Potentii, qua accepta Leo hanc epistolam scripsit, haec data vi-
detur circa au. 446.

C57 EPISTOLA (nj XII. A dam apudvos illicile usurpata crebrior ad noscom-
AD BPISCOPOS AFRICANOS PROVlNCIiE MAURITANIjE meantium sermo perferret, ralio pietatis exegit ut
c.k-\i;ie.\-ih.
d itrosolliciludinpquamuniversa.' Eoclesiasexdivina
Nunc pritnum integre edita ex ms.Florentino S.Marci.
inslitutione dependimus, rerum fidom studcrcmus
- NOPSis. —
Ordinationes per tumultwn factas
I.

rguit.— II. Quid sit cilo manus imponere. — agnoscere: vicem curae nostraj proticiscenti anobis
lll.Nonnisi unius uxoris viros debereesse diaconos, (r fratri et consacerdoti nostro Potentio delegantes,

presbyteros el episc ,< >s. - IV. Non rudes ac neo- qui secundum scriptaquaeperipsum ad vos direxi-
phytos ordinari debcre. —
V. Ex laicis ordinati to- mus,dcepiscopisquorumculpabilisf'crebatur electio
lerantur a Leone, non vero bigami.— Yl.De Donato
ex Novatianis converso, et Maximo ex Donatistis.
quid veritas haberet inquireret, nobisque omnia fi-
— VII. De Aggaro et Tyberiano ex laicis,et per tu- deliter indicaret.Unde quia idem plenissime notitias
multum ordinatis.— Vlll. Virgines per vim oppres- nostrae cuncta reseravit, et sul> quibus qualibusque
Montaminatis se comparare non debere. IX. — rectoribus quaedam Christi plcbcs in partibus pro-
// rtatur ad obedientiarh, et mobedientibus pamas
minatur. —
X. Quibus in locis episcopi debeant or- vinciaeCaesariensishabeantur,sinceranobisrelatione
dinari, et depelitione episcopi Restituti.—Xl. Quid patefecit,necessariumfuit ut dolorem cordis nostri,
agendum il>- memoratis virginibus vi barbarica op- quo(/")proDominicorumgregumpericulisaestuamus,
pressis. —
tt.s.s XII. De causa Lupicini episcopi.
datis nunc quoque ad dilcctionem vestram litteris
Xiu.br causis ecclesiasticis ventilandis et adse- B
-

dem apostolicam referendis. promeremus,(/7)mirantcs tanlum apud vos(/0peroc-

urbia Romae episcopus universis episcopis
per Caesariensem Mauritaniam constitutis in Do-
mino salutem.
1. —
Curn de ordinationibus sacerdotura quae-
casioncm temporis impacati aut ambientium 659
praesumptionem,aut tumultum valuisse popularem,
ut indignis quibusqueet longe extrasacerdotale me-
ritum constitulis paslorale fasligium et gubcrnatio

o Al. t
m antea erat 12,nunc l4.Scri- salulem; at ah ipso Dionysio descrip-
aliac epistolae
Aug. an.
I

tae utrumque saepius praeferunt.

Nulli sunt tituli in ras. Florentino,ex quo hanc
/-
(*/) In mss. Vercell. Hadrianeo, per solliciludi-
epistolam integram sumpsimus.In collecl nem. Mox tres codd. pro dependimus habent impen-
inea unicus titulusest Incau a Lupiciniepi- : dimus.
scopi, cju\ tamen ad solum cap.12 perlinet.lntabula [e Apud Justellum, confratri. M. S. Crucie in
vero titulorum eidem collectioni praefixa hic titulus Jerusalem editionia mixtaei, coepiscopo pro consacer-
legitui num. i /. i episcopis Mauris. I)r conserva- doti.
tione et disciplina canonum, ne indebite et inordinatc I) Vercell ms., pro Dominico grege aesluamus.
icatum aliquis dj Dist. 61, c. 5, Miramur.
codex Florent. Mss.el editi oollecj.Hadria-
i
h) Idem codex, per actionem temporis impacati.
neaj omittunt. Vrbit Homm episcopus ct in i> Paulo post duo Vat., populorum pro populanm.
 647 S. LKONIS MAGNI EPISTOLA. 648
Ecclesiae dederetur. Non
hoc consulcrc populis,
cst A pcrsonaprcetermittendumest quod institutis genera-
sed noccre,uec praestare rcgimen,sedaugcrediscri- Hbus cohtinetur, ncc putandus e.sl hoiVof ilWlegiti-
men.Integritas enim praesidentium salus est subdi- mus qui fueritconlradivinaelegisprcecepta collatus.
torum,et ubi est incoluniitas obcdientiae,ibi sanaest Cap. III.— Dicentc enim Apostolo (i)ut inter alias
forma (loctrinae(a).Prineipatus autcm quem aut se- electionis regulasfsepiseopus ordineturquemMfl/u.j
ditiocontu!it,autambitusoccupavit,etiamsimoribus uxoris virum fnisse aut esse constiterit (Timoth.
(_;')

atque actibus(tf)non ofTendit,ipsius tamen initii sui m,2),tam sacrata semper habita est isla praeceptio,
est perniciosus exemplo.ct difficile est ut bonoper- ut etiam dc muliere sacerdotis eligendi eam intel-
agantur c.xitu, quac malo sunt inchoata principio. ligeretur servanda conditio;ne forte illa,priusquarn
Gap.1I. — Quod siin quibuslibet Ecclesiae gradibus (/.-) in matrimonium ejus veniret,qui aliam non ha-
providcnter scicnterque curandum cstut in Uoniini buisset uxorem, alterius viri esset experta conju-
domo nihil sit inordinatum nihilque praeposterum, giuro.Qui igitur(Z) tolerare audeat quod in tanti sa-
quanto magis claborandum est ut in electione ejus cramenti perpetratur injuriain,cum huic magno ve-
qui supra omncs gradus constituitur non erretur? nerandoque mysterionecdivinaequidem legis statu-
Nam totius familiae Domini status ctordo nutabit,si ta defuerint, quibus evidenter est definitum ut vir-
quod requiritur in corpore/cjnon inveniatur in ca- ginem sacerdos accipiat ?/i)uxorem (Levit, xxi, 13 et
pite. Ubi est illa beati Pauli apostoli per Spiritum 14; Ezech. xuv, 22), et alterius torum nesciatcon-
Dei cmissa praeceptio,quain persona Timothei om- jugis, (fuae uxor futura est (n) sacerdotis? Jam turn
niumChristisacerdotumnumeruseruditur,(<:/)etuni- eniminsacerdotibus figurabatur Christi et Ecclesiae
cuiquenostrum dicitur:Ma.?us cito nemini imposueris, spiritale conjngiuin,(o)utquoniam vir caput est mu-
neque communices peccatis alicnis (I Timoth. v, 22) ? lieris (Eph. v,23; I Cor. xi, 3) discat Sponsa Verbi
(<?)Quid est cito manus imponere, nisi ante aetatcm non alium virum nosse qunrn Christum,qui merito
maturitatis, ante tempus examinis,(/")ante meriium unameiigitjUnam diligit ct661 aliampraeter ipsam
obedientioe,antc expcrientiam disciplinae sacerdota- suo consortio non adjungit. Si ergo etiam in veteri
lem honorem tribuere non ©80 probalis? Et quid Testamento haec sacerdotalium conjugiorum forma
estcommunicare peccatis alienis, nisiet talem servata est, quanto magis (;;) sub Evangelii gratia
efficiordinantem,qualis est ille qui non meruil or- constiluti.iipostolicis debemus servire praeceptis, ut
dinari?Sicutenimboni operissibicomparat fructum quamlibet quis bonis moribus praeditus, et sanctis
qui rectum(«)tenet in eligendo saccrdote judicium, operibus inveniatur ornatus;nequaquam tamen vel
scmetipsum afficit damno qui (/ijin suum
ita gravi ad diaconi gradum, vel ad presbyterii honorem.vel
collegiumassumitindignum.Nonergoincujusquam ad episcopatus culmcn ascendat, si aut ipsum non
I

(a) 1, q. 1, c.25, Principatus. decurtatae cum vulgatis : Quis ergo dissimulare au-
(6) Ita ex mss. Vat. 5845, Vercell.,Florent.ac tri- deat. Cod. vero Flor. utramque lectionem habet :

bus aliis. Al., non offcndat. Mox, ipso tamen initii Quis igitur dissimularc audcat.
vel tolerare
sui. . . exemplo in antiquissimo Vat. et Vercell.,at- (m)vox uxorem,qua.m Quesnellus in secunda edi-
que in Vat. Ilisp. et Isid. lectionis decurtatae. tione adjecitex mss. et Dionijsio Exiguo, inventa pa-
(c) Ms. Vercell. cum duobus aliis codd. ,non sit in riter a nobis fuit in ms.Flor.S.Marci,et in nonnul-
capite. Post pauca, per Spiritum sanctum in ms. S. lis etiam collect. Hadrian. Dcest tamen in ms.Vat.
Crucis. 58i5 ac Vercell., iteni Hadrianeis.
(d) Qucsnellus cum vulgatis,rf proinde unicuique idcm cod.Flor.cum omnibus mss.Hadrian.
(HjSic
7iostrum.\ox proinde deest in omnibus mss.Hadrian. Crucis atque quatuor aliis codicibus cditionis
et S.
etincod.Florent.,ethabeturtantum incodd.lectionis mixtae. Codd. vero editionis decurtat» cumQuesn.,
dccurtatae aut rnixtae.Quatuor ex his habent ei imlc. pontijicis. Porro sequens periodus, Jam tiini cnim,
(e) Dist. 72, c. 3, Quid est. usque ad non adjungit, desideratur in Vat. 5845 et
(/') Jta omnes mss. libri Hadrian.cum codd.Flor. in duob. Iladriancis, Vercell. et Vat. 1337. In aliis
Quesnellus cum mss.et editis lectionis decurtatae et autem quampluribus codd. collect. Hadrianeae iis-
mixtiB ,ante meritum laboris. iustcWus utrumque po- dem antiquis 'inter quos sunt Vat. 4979 Vat. Heg.
suit sic Ante meritum obedientuc laboris.
: 1201 et l()'i.'> nec non in Florentino legitur.
(fl)Cod. Florent.^wcfl/; cffiteri Iladrian.collectio- (fl)In cod.Florentinohaec lectiopeculiarishabetur:
nis, tencl. n VI quomodo vir caput est mulieris, ita Christus capvt
(h) Sic ms. Flor. cum cditis et mss.ornnibus Ila- est Ecclesiae, discat Sponsa Verbi. Nomen Verbi erat
drian. Lectio Qucsnelli, ad surc dignitatis collegium eliatn in cditis ante Quesnellum,et legitur apud Jus-
sublimat inditjnum. Nou cniiu in cujusquain, etc., est tellum, atque in mss.collect. Hadrian, praeterea in
manuseriploruni leclionis decurtatae el mixtae.Paulo nmnibus collectionibus quas consulere potuiinus,
post in ms. Flor.S.Crucis.nec non in aliquibusHa- editioni decurtatae, id est 1, 3, 4, 5 Hisp. 9, Isid.
drian., in statutis pro ihstitutis. 10, 12 et 2't, ac in Barberino 77, nec non in e\
(i)Particula ut desideratur in codd. Vcrcell.,Flor. ploSichardi.item in codd.collect.il editionis mix
et Angelicae. Soli codices collectionum 20, 21, 22 et 23 editionia
(/') ln cod. Flor desunt voccs aulcssc. Mox tamen niixt;e habent d7im//,quod cur Quesnellus piwtule-
sacrata, pro tam sacra est in omnibus mss.ct edilis rit, et ex margine editorum traduxerit in textum,
Hadrian. et in Florent. ignoramus.
(p Ita omnes m9s.et editi Iibri
(/) Antiquissimus ms. Vat. et Vercel., in societa- coltcct.Hadrian.et
tciit cjus veniret.Qua.tuov alii codices editionis mixtae cod.FIorentjCum quinque aliis editionis mixtae.qtti
it;i paritcr legunt, Relinuinnis tamcn lcctionem tantuni voci gratia praemittunt particulamjaw.Apiw
vulgatam, quac in ms. Flor. apud Justcllum, ct in Quesnellum.sui revelatajam gralia.quod est incodd.
aliis codd. lladrian. pricfertur. editionis decurtats, exoeptis Vat. Hisp.et ltid.,qui
(/)Ita omnes editi et ms. Hadrian. codd.editionis cum lectionc Hadrianeas conscntiunt.
JTW
uniua ux.irisviruin, iuU u.voivm
;larueri1 ? de inorementis profeotuum debeat Bestimari an posr
( u , |\'. —
Monente vero Apostolo, atque dicen-
autem probentur primum, ct sic mini-
<;<;? /•.'/
fti
streut (1 7Vm. m, lOj.quid aliud intelligendum fr)pu-
Uunus, nisi ut in his provcctionibus non soium ma-
trimoniorumcastimoniam sed eliamlaborum merita
(•nuis.ne aut c)a baptismo novellis.aut a saecu-
lari actu olOcium pastorale cre- - quc testimonium vitae susb actuum suorum ratiopcr-
(n) Reposuimus claruerit ex codd. Florent.et
is, quibus concinit etiara Vat. 544
et exemplum Sicbardidicel sinl editionis decurtatae.
- ellus cum aliis mss., consliterit. lncodiceau-
illect. 21, nut ipsam non u
•
tcril.
Verbo putamus Quesnellus proposuit in hoc,
.'.
fjuod expunximus auctoritate mss.Hadrianeae colle-
ctionis decurtatsa collect *3, \, 5, Vindeb., Hisp.,
item ni8. Barb. 77. et Sichardi. Quesnellofa-
vcnt mss. collect. 1. Vat. IIi>p. et Isid., et collect.
itionis decurtataB, aliiquo omncs editionis
mixt.T cx quibus editi prodiere.
r Lta codd. Hadrian. et Florent. Cacteri cum edi-
baplismo ru libus.
Quesn., cum omnis gra lus : quaa leclio a nobis
i iventa est tantum in m«. collect. Ii ac 24, et in
cditis eum Sichardo et Merlino. Mox, provectuum
•ofectuum est in duobus codicibus e1 debeant
pro aebeat in tribus, nec non apud Justellum.
Dist. 61, c. 5, Miramur, § Merito.
mss. et editi cum codicc Florentino. Idero
- c
etiam legitur in mss. collect. 3, 4, 5, et Barb. 77,
editionis decurtatae,quaB in aliis
ctorum pro beatorum exhibet.
7 Aj ud Queane\lum,eos demumidoneoscum Yul-
mss. cditionem deourtatae et mixtae.Textus
autem lectionem exhibent omncs codices et editi
Hadrian. et ms. Flor.
h Ita ms. Florent. cum omnibus codd. ct editis
Hadran. In mss. vero editionis decurtataB insigni
varietate Lic locus effertur sic Quorurmomnis xlas
a pverilibus exordiis uxque a<l provectiores annos per
disciplinae ecclesiasticx stipendia cucurrisset, ul uni-
euique testimonium prior vila prxberet; nec posset de
ejus provectione dubitari, cui pro laboribus muUis,pro
raxtis moribus, pro actibus strenuis celsioris locipros-
tberetur. Si enim, etc.Negari cequit,non mi-
i
nus hanc lectionem quain illam lextui insertara Leo-
ninum stylum referre, et librarioruu i..- vel
arbitrio hanc insigncm varietatem tribui non
andum porro est lectionem a puerilibus exnr-
diis editionis decurtatae convenirecum Homanae Ec-
ct cum8iricii acZosimi decretis,
disciplina,
m quibus dum promotiones laicorum persalutem in-
lerdicuntur, illud cavetur,ne arl celsiores LHccIesisa
gradus provehantur nisi qui a pueris clero iniliati,
in infcnoribus gradibus 3sissent.Eos 1 postea emensis stipendiorum meritis veniant, nec prx-
ilos adultos pcrmittunl
grandaevi baptizati, slalim j:ost
mancipaverint.Vide Siricii epist. ad Himeriumc.9,
ad Es; ihiura C.3.AI simul animadverli-
tni
mna lectioncm Hadrianeam textui insertam haud
puum
est.longi scilicet temporis proba-
lionem per pradus singulos, ul in laudatis decrelis
exigitur. Solum num haec probatio sumenda sil a
pueritia (quod non ita praecipuum est), 8. Leo hic
indit.uti nonnumquara iil praeteriisse reperi-
mus praede tinus in epist. ad epi- i
scopos provinciae Viennensis et Narbon.,c.3, ot ln-
nocenlius I, in epist. ad Felicem Nucerinum c. 3.
Deinde ea probatio a pueritia licet Uomce et aliis
Patrol. LIV.
EPISTOLA XII. OnO
cjii- non uniuavi \ datur;(d cum per omnes gradus militiae Chistianae
sintouiquam majora oommitti?0 Merito(/)beatorum
Patrum venerabiles sanctiones cum de Bacerdotum
electione loquerentur, (g) eosdem ut idoneos sacris
administrationibus censuerunt, l»63(/i)qui multo
tempore per singulos ofliciorum gradus provecti,
experimentum sui probabilc pramuissent,ut unicui-
Ha- iii iii lociscustodita,non tamenubiquenccsemper
colli snrvabatur el in Africa, praesertim hoc tcmpore quo
;
lumultus bellici per plures annoseam Ecclesiam tur-
baverant, clero vehementer afficto, non cxactc ser-
vata fuerat, ut servari potuerat ita ut nonnulli ;
clerum fuissentrecepti,autrecipiendi
i
viderehtur.qui tamen per suos gradus idoncumex-
\) perimentum praeberent. llinc fortasse S. Leo remis-
siusagendumin his circumstantiis,et memoratorum
praedecessorum excmplo prajscindcndum censuitab
inculcanda conditione pueritiae ac proinde primae ;
scriptionistextumimmutanSjSolam probationemca-
uonicam per gradus singulos,quae potissima est, iis-
dem ingessit. Adde tandem quod a Leone hic alle-
gantur beatorum Patrum sanctiones, quo beatorum
Patrum nomine,nonRomanorum pontificumdecrcta,
sed conciliorum canones significare solet. Itaenim
in hac ipsa epistola iis verbis cap. 6, beatorum Pa-
;
trum regulfis, Nicaenos canones.et iis capitis iO,san-
ctorum Patrum divinitus inspirala decreta, canones
Sardicenses innuit. Decreta pontificum, vel aposto-
lir.v $edis,ve\ prxdecessorum suorum decreta vocat,
uti cum eodem capite 5 apostolicde scdis slatuta ac
exemplaribus sa?i- beatorum Palrum regulas distinguit. Simifiter etiam
Zosimus in episl.ad Esychium cap.l, de hoc quidcm
probationis argumento scribens, Tecuni faciunt prx-
q centa Patrum, tecum apostolicse sedis auctoritas, no-
mine apostolicx sedis pr?edecessores, Patrum autem
appellationePatrcs Sardicenscs intelligit.Cum vero
lii Patres can. 13 pracipiant quidem ut pcr singulos
gradus et per longum tempus eligendorum vita probe-
: tur.et in id teitimonium Apostoli a Leone recitatum
indicent, non autem jubeant omnes aetatem a pueri-
libus exordiis usque ad provectiores annos per discipli-
nx ecclesiasticx stipenaia dccurrerc immo adultos :
<le foro ct de administratione in clerum recipi,et post
legitimi temporis pobationcm provehi pormittant ;
S. Lco horum Patrum sanctiones appellans,non ali-
ter dcbuit nculcare (iuam in textu incerto continetur.
i
!
;
;(' etiam Innocentius I,in cpist.ad Feliccm Nuceri-
|
num c. 3, Sardicensium canonum statuta apcrtcin-
dicans, cap. 5, nulla facla mentione pueritiae, laicos
non prohiberi a clero af'firmat://a sane utineoslem-
pora a majoribus constituta serventur.Nec cito quilibet
lector, cito acolytus. ciio diaconus, cito saceraos /iaL;
r\ quia in inoribus officiis si diuperdurent,et vita eorum
;.'
pariter ei obsequia ccmprobantur, ut ad sacerdotium
in clerura recipi,qui cipiani quod vita probata meretur accipere. Ll Coele-
baplismum clen stinus in epist. ad Vicnnensesc. 'A, Sardiccnscs ca-
noncs Patrum decreta nuncupans,ai1 Ordinatos vero :
quosdam episcopos, qui nutlis ecclesiasticis ordinibuS
ad tantx dignitatis fastigium fuerini instituti, contra
lini exigit, Patrum ; cum ad episcopatum his
decreta... dtdicimus
gra quibus frequenthsime cautum est, debeat
'•.
perri i.tit.ut minoribus initiati officiis ad majora per-
veniant.Wdes Leonem in lectione textui in-
rta el respexisse Sardicenses canones,et a praede-
sorum exemplis i disoessisse. llinc porro co-
gno&citur quam perperamQuesnellushanclectionem
ab aliquo impostore, veluti ad recentioris disciplinx
usum accommodatam, et evidentem corruptelam mss,
co<licibus assutam in notis traduxerit.
21
 ;

051 S. LEONIS MAGNI EPISTOL.L. 652

hiberet. Si enim ad honores mundi (a) sinc suffragio A viros, aut viduarum rnaritos ad officium cognosca-
teinporis, sinemeritolaborisindignumestpervenire, mus pastorale provcctos;nonne(/japertissimae(g exi-
et notari ambitus solenl,quos probilalis documenta gunt causae, ut Ecclesiae in quibus ista comrnissa
non adjuvant; quam diligcns et quam prudens ha- sunt, judicio severiore purgenlur, et non solum in
benda est dispensatio divinorum munerum et coc- talcs pnesules.sed ctiam in ordinatores eorum ultio
lestium dignitatum?(/;) ne in aliquo apostoliea et ca- compctens profcratur ? Sed circumstant nos hinc
nonica decreta violcntur, et his Ecclesia Domini mansuctudo clementiae, hinc censura justitiae
regenda credatur, qui legitimarum institutionum quia universx viasDomini miscricordia,et veritas, co-
nescii, et totius humiiitatis ignari, non ab infimis gimur secundum sedis apostolic* pietatem ita no-
sumere incremcntum,sed a summis volunt habere stram temperarc sententiam, ut trutinato pondere
principium; cum valde iniquum sit ct absurdum,ut dclictorum,!7iquorum utique non una mensura est,
imperiti magistris, novi antiquis,ct rudcspraofcran- quaedam credamus utcumque toleranda, quaedam
tur emeritis. In domo quidem magna sicut Aposto- vero penitus amputanda.Eos enim qui vel secundas
lus (c) disscrit (II Timoth. n, 20), nccessc cst ut vasa nuptias iniverunt, vcl viduarum se conjugio socia-
divcrsa sint, quajdam aurea et argcntca, quaedam runt, nec apostolica, ncc legalis auctoritas sacerdo-
vero lignea et fictilia; sed horurn ministerium pro « tium [/] obtinere permittit ; et multo magis illum,si
II
materiae qualitate discernifur,(</j nec idem csl pre- fuerit in vcstro judicio eonfutatus,qui, sicut ad nos

tiosorum usus ct vilium.Nam inordinatacrunt om- relatum est,duarum simul est maritus uxoruro,vel
nia, si fictilia aureis, et lignea praeferantur argen- (A;)illum qui ab uxore dimissus alteram duxisse per-
teis. Sicut autcm in ligncis ct fictilibus eoruin ho- hibcfur. I) Caeteros vero,quorum provectio hoc tan-
minum spccies figuratur qui nullis adhuc virtutibus tum reprehensionis incurrit, quod ex laicis ad olfi-

nitent ; dubio de-

ita in aureis et argenteis hi sine cium episcopale delecti sunt, neque ex hoc quod
clarantur qui per longae eruditionis ignem, ct pcr uxorcs(;» habent,possuntesseculpabiles,susceptum
;

fornaccm diuturni laboris excocti,aurum probatum sacerdotium tenere665permittimus,(») non praju-

et argentum purum esse meruerunt. Quibus si mcr- dicantes apostolicce sedis statulis, nec beatorum
ces pro devotione non redditur, omnis ccclesiastica Patrum regulas rcsolventes, quibus salubriter con-
disciplina resolvitur, omnis 604 ordo turbatur, stitutum est ne primum,aut secundum,aut tertium
dum inEcclesia,qui nullum subierunt ministerium, in Ecclesia gradum quisquam laicorum quibuslibet
pervcrso eligentium judicio indcbitum obtincnt ascendat,priusquam ad hoc me-
suffragiis suffultus
principatum. ritum per lcgitima augmenta perveniat.Quod enim
Cap. V. —
Cum ergo inter vos tantum valuerint nunc utcumque patimur esse veniale,inultum post-
aut studia(c) popularium,aut ambitus superborum, C modum csse non poterit, si quisquam id quod om-
ut non solum laicos, sed etiam secundarum uxorum nino interdicimus(o)usurparit: quia remissio peccati

(a) Codd. Vat. 5845 et Vercell.,s/»e suffragatione. (/) In Quesnello additur privandum honore decerni-

(b) Dist. 61,c. 8, Staluimus ne in aliquo. mus, qua3 verba absunt ab omnibus mss. et impres-
(c) IdemVat.,dm/,cum quinque aliis mss.lectionis siscditionis lladrian.ct a cod. Florent. Inveniuntur
decurtatae. Vat. collect. 12 omittit ut. autem in mss.editionis deeurtata),exceptis mss. col.
(d) Cod. Florent. cum Justello, neque esl pretioso- 2\ cum Merlino et Sichardo. Necessaria quidcm non
rum idcm vsus etvilium. Praetulimuslectionem anti- sunt,cumomniareganlurantccedcntibus:?(cc aposto-
quissimi Vat.Vercell. aliorumquc collect. Hadrian., lica,neclegalisaucloritassacerdotiumobtitierepermUtiL
quibus favent etiam trcs codd. cditionis decurlata;. (m) Ita fcrc omnes libri edilionislladrian.cum Flo-
In Vat. col. 11, ncc idem pretiosorum ususet vilium. rcntino, et duobuseditionis decurtata3. Al., habcanl.
(e) Aliquot mss., populorum. (») Quesn. cx lectione mss. decurtatae editionis,
(/') Al., aptissimx. non prsejudicantes apostolicx sedis statutis, nec /
(q) 1, qu. 7, c. 17, Exigunt.
cessorum noslrorum, nostrisque decrctis, quibus. etc.
(h) ln ms.Vercell. et apud Justcllum E/ quia uni-: Vidcrat lcctioncm tcxtui insertam et confirmatam
versse scdis apostolicse pietate compellimur ita nostram omnibus nostris mss. Iladrianeis et Florentino; vi-
temperare sententiam /ubi postvocem universas appa- derat, inquam, apud vulgatum Dionysium, ac in
ret saltus vcrborum Viae Domipimisericordias et veri- r» duobus codd. Thuaneis, et nihilominus (quod nii-

tas. Supplevimus ex codd. Florenl, aliisque quam-
plurimis. Cod. Vat. 5813 omittil cogimur, et hujus
foco habet ita nostram temperare debemus sententiam.
(i) Ita mss. Hadrian.cum Florcnt.Qucsnclli lcclio
qu;v constat non unius esse mensurae ; ad editionem
rum esF bune loeum in notis num. 9 veluti vitin-
tum traduxit, euin potius alia lectio ab ipso recepta
notari vilio possit.quatenus pnvcessorum nostrorum,
: nostraque decreta,et apolostiae scdis statuta unumct
idem sunt ac propterea S. Leo fortassis prioreni
;

decurtatampertiuet.Mox,procreda»nus,quodverbum scripturam emendans substiluil postremis verbis

recepimus ex mss. Hadrian. atquc Jnsfi I ista, h c bcatorum Patrum regulas resolventes, que
Florenlinus habct definiamus, ut in cditionc deeur- respiciunt Patrum Sardicensium canones, quorum
tata legitur. eap. \ mentionem fecerat. Ita leetio textus plane
(j) Ms.Vercell.cum Justello,ofcfcndere.Mox vocibus conaeret cum illis ejusdem cap. 4, nc in aliquo apo-
vestro judicio praamisimus particulam i» ex mss. stolica ('/ canonica decreta violentur ; ubi vox ap
Flor. et Iladrian. lica apostolicae sedis statuta,canoMira autem beato-
(/>) Quesnellus,wturn,quod in solo Merlino et aliis rum Patrum regulas indicant. Mox, pro constitmhm,
editis Leoninis reperimus.In margine autem notavit alias, stalutum.
ad scqucnlia verba M..,quiaprima uxore dimissus
:
(6) Ha Fere omnes codices Hadrian.cum Juslello,
quee lectio in Plorent. occurril, nec non in sexmss. Codex Florent. et mss. cditionis decurtatae, uw-
cditionis dccurlatac. pare pnvsumpscrit.
 EPISLOLA Xn. 654

non dat lioensiam delinquendi, neque quod potuit A P um nostrum, qui et sacerdotii merito nobis est
aliqua rationc ooncedi, fias eril amplius impune probatus el moribus, videatis instructamjsupcrcst,
coramitti. fratres, ui /. concorditersalubressuseipiatis horta-
Cap.VI. — a)Donatum autem Salicinensom ez
b contentionem agcntcs, sed ad omne
tus, et nilnl per

Novatianis oum sua, ut comperimus, plebeconver- studium devotionis unanimes, divinis et apostolicis
sum, ita Dominico gregi volumus praesidere, ut li- (/) constitutionibus pareatis, et in nullo patiamini
bellum Qdei suae adnos meminerii dirigendum, quo pi 'ovidentissimacanonum enim docretaviolari. Quaa
itiani dogmatis damnel errorem, el plenis- nunocertarum rcmisimusconsiderationc causarum,
sime conOteaturcatholioamveritatem. c Maximum antiquis deinceps custodiendasunt regulis, nequod
licet reprehensibiliter ordinatum, ad tempus pia lenitateconcessimus(m) justaposthac
tamen si Donatista jam non est, et aspiritu Bchi- ultione 667 plectamus, (w)in eosspccialius et pro-
Bmaticapravitatis alienus,ab episcopali, quam quo- pensius commovcndi, pui in opiscopis ordinandis
quo modo adeptus est, uon repellimus dignitate ita ; sanctorum Patrum statula (o) neglexcrint, et quos
ut et ipse libello ad nos edito catholicum se esse refutare debuerant consccrarint. Unde (p) si qui epi-
manifestot. scopi talem consecraverint sacerdotem qualemessc
Cap. VII. — De Aggaro e vero et Tyberiano, ™ non liceat, etiamsi aliquo modo damnum proprii
quorum acaeteris qui ex laicis ordinatisuutjn hoc honorisevaserint, (q) ordinationistamcn jus ulterius
causa diversa est, quod eorum 666 ordinationi non habebunt, nec umquam ei sacramcnto intcre-
atroces tumultus et saevae scditiones memoruntur runt,quod ncglcclo divino judicio immerito prae-
imulatae, vestro judicio cuncta commisimus: stiterunt.
ut relata habitiapud voa examinis Qde, quid de su- Cap. X. — (/) Illud sane quod ad sacerdotalem
pradictis statucndum sit seire possimus. pcrtinct dignitatem, inter omniavolumus canonum
Cap. VIII. Ulae autcm famnhc Dei quae intc- slatuta scrvari, ut non in quibuslibet locis, neque
^ritatempudorisopprossione barbaricaperdidcrunt, (s)inquibuscumquecastellis, etubi ante non fue-
laudabilioreseruntin humilitatcac verecundia(/)sua runt, episcopi consecrentur, cum ubi minores sunt
i\ se incontaminatis non audcant comparare virgi- plebes minoresque convontus, prcsbyterorum cura
aibus.(jf)Quamviseniraomnepeccatumex voluntate sufQciat, episcopalia autem gubernacula nonnisi
ir, etpotuerit corruptionecarnismens h) in- majoribuspopulisetfrequentioribuscivitatibusopor-
.•icta non pollui, minus tamen hoc eisobeiil si quod teat praesidere, ne, quod sanctorum Patrum divini-
Mtuerunt animo non amittere, doleant so vel cor- tus inspirata decrcta(£)vetuerunt, viculis et pos-
jore perdid sessionibus, vel obscuris et solitariis municipiis
Cap. IX. — (t)Cumitaquedeomnibus(/) fere <{u;c C tribuatur sacerdotalefastigium, cthonorcuidebcnt
Valris nostri Potentii relatio oontinebat, plenissime excellontiora comnjitli, ipsa sui numcrositate vile-
Jileclionern vestram pev David fratrem et coepisco- scat. Quod nunc in suadiaecesiRestitutus episcopus

I, 1 i Donalum. ipso Florcntino hanc particulam practcrmitti. Qua-

[ta vulgati cum mss. collect. l,5Vindeb., tenus vcro luoc in integra opistola a Leone secundis
Iis[> ei cum
codd. collect. 12 et 21, ac Sichardo. curis fuerit inserta, utiin Hadrianeis exemplaribus
^odexBarber. collect. 3, Sajensem ex Novaiiano. exhibetur, in admonitione explicavimus num. -14.
In collati Carthaginensi anni 111, num. 128.
5 omnes codd. ct cditi Hadrian. et plures
i

nemoratur Donatus episcopus plebis Sajensis. Cod. edilionis mixtae, qui hunc textum bis repetentes,
a collect. i, Sajadnansem. Ms. Barb. 77 et primo loco Hadrianeam lectionem sequuntur. Ita
ilus in margine, Sajacensem ex Novatiano. eliam apud Merlinum ct Qucsnellus septem alios;

lod Flor.j Sajaciensen tiano. Ali.-e erroneae mss. libros .shr.iliter lcgcntes allegat not. h, quos
mriautcs inferiorura codicum nmittuntur. vel lladriane.e. vel mixtae editionis cssc credimus.
i 1, qu. 7, c. 19, Maximum. In ms. tamen Floreutino habetur, concprdi obedien-
</ Ms. Y.-it. collect. 12 omittit Urct. D<'in. hnncn tia, uli in mss. editionis decurtatac.
lum in eodem codice, tum in Vat. Hisp. el Isid. (/) Cod. Angelicae collect. 21, institutionibus. In
lesideratur. ms. Florent. cum plerisque cqdd. editionis decur-
'articulam vero supplevimus ex mss. Floren- I) tat.e, serviatis ;Bi pareatis in plerisque Hadrian., ex
Lino aliisque quinque optiriKe notas. quibus mox oonnulli omitlunt nunc.
(/) Adjecimus sua ex eodem ms. Florent. tribus- (m) Ms. Vercell. etJustclli cditio pcrpcram, ut
diia optimia codd. videtur, justa postulatione. Fortc, post ultione. Porro
5M, iiu. 5, c. i, Illae autem. i in vorbo plectamus editio docurtatadcsinit, ct qune
itur invita. Quesn. notavitin raargine : Bequuntur sumptasunl ex Hadrian. collectione, ac
>
; elquidem restituimus ex ms, Flo-
ita ms. Florentino atque codicibus cditionis mixtea.
rcntino Po»t pauca, ex eodem codice, et alio Bar- lic desinit editio decurtata.
1

ollect. 'A, eis pro illit oberit. \o .. neglexerunt, et mox, consecrarunt.

Vide not. :! Quesn.
i
\p I, qu. I, et 15, qu. 2, Siqui.

Lestituimus adverbium /fere non tam ex editis q Ms. s. Crucis oolleet. 20, consecrationis. Tres
Leonis quam cx mss. collect. Hadrian. Codices alii eodd., ordinationis tamcn cjus uttcrius licentiam
etiam collect. 21 el 2i cum Sichardo idem prajfe- non kabebunt.
runt. Unde revincitur quod Quesnellua In postilla r Dist. 80, c. I, lllud sane.
notavit Vulgati adduni farecontra mss. codd. fidem.
: \l., ni quibuslibet,
Non diffitemur tamen in mas. carterarum nostrarum (t Al., vetucrant,
collcctionum editionis decurtatoe vel mixt», et in
655 S. LEONIS MAGNl EPISTOL.i-.. 656

factum essccausaluscst, ctralionabiliter postulavit A merito eum pcndcnle negotio a communione vide-
ut si episcopi corum locorum inquibus non debue- bamus |
>< •nsurn.Adjcctum etiam illud est
rant ordinari humana conditionc decesserint, loca (|uod huic temere supcrordinatuseHsc cognoscitur,
ipsa(ft)adjusejusdcm antislitis cui olim propria vel qui non dcbuit ordinari antequam Lupicinus in
contigua fuerunt revcrtanlur. Et inutilc ©68 est praesenti ];ositus, aut confutatus, aut certe (g) con-
ut sacerdotalis dignitas inconsidcrata ordinan'is fessns justa? posset subjacere sententiae ut vacan- ;

facililate supcrflua multiplicatione miriuatur. tcm locum, qucmadmodum disciplina ecclesiastica

Cap. XI. — De his autem qunc in sacro virginita- cxigit, is qui consccrabatur [h) acciperet.
tis proposito constitutae, (b) ut supcrius dictum est, Cai>. XIII. — Si qua3 (i) vero alirc emerserintcaus.3
barbaricam pertulerc violentiam, ct integritatem qua; ad slatum ccclcsiasticum et ad concordiam
pudoris non animo, scd corpore perdiderunt, cano- pertineant sacerdotum, illic sub 669 timore Uo-
bis videtur scrvanda moderatio, ut (c) neque in vi- volumus ventilentur, ct decomponcnJisat-
iiiiin (j)

duarum dejiciantur giadum, nec in sarrarum ct que compositis oranibus ad nos relatio plena mit-
pcrseverantium virginum nurnero ccnscantur qui : tatur, ut ea qua? juxta ecclesiasticum morcm juste
bus, moribus virginalibus pcrseverant, ct
(d) si in ct rationabiliter fucrint dcfinita, noslra quoque
castimoniae soliditatem mento euslodiunt,(r) sacra- scntentia roborentur. i Dat. iv id. Augusti.
B
mentorumnonestncgandacommunio,quiainjustum
est illas in eo vel argui vel notari, quod non vo- EPiSTOLA EADEM
luntas amisit, sed vis hostilis eripuit. (/) Ex mss. editionis decurtatx.
Cap. XII. —
Causam quoque Lupicini episcopi
(m) LEouniversis episcopis per Africam constitutis
illic jubemus audiri, cui multum et saepius postu-
in Domino salutcm.
lanticommunionem hacratione(/')reddidimus, quo-
niam cum ad nostrum judicium provocasset, im- Cap. I. — Cum (n) in ordinationibus sacerdotum

(a) Ita emendavimus ex ms. Florentino. AL, ad jus
ejus antistitis redigantur, cujus fuerant ante priora.
Justellus, ad jus ejus antistitis redeant, cujus fuerint
ante priora. Quidam codd. hujus pbstremae lcctionis
pro priora habent propria. Vat. 5815, ad jus ejus
antistis redcant; quia inutile est, etc.
(h) Verba ut superius dictumest adjecimusex cod.
Horentino, qui cum integram hujus cpistolae lectio-
nem exhibeat, non omittit, ut caeteri Hadrianei
omittunt, caput octavum, in quo de iisdem virgini-
bus per vim corruptis alia ratione actum fuerat.
(c) Virgines sua culpa corrupte viduac antequam
sanxit, quia virginibus propria culpa vitialis lomja
imponcbaturpoonitentia, qua diutius a communione
arcebantur, ut liquet ex Cyprianiepist. G6, ad Pom-
ponium, ex Siricii cpist. iO cditionis Coustantii
nuin. 4, ct ex Innocentii I epist.ad Victricium num.
15 ct 16. Mox, pro illas, alias, cas. Dcin, amiitit pro
amisit apud Justellum lcgitur.
(/') Duo mss. ct Justellus, reddimur. Mox, in n.s.
FJorent., sxpe vocasset, loco provocasset.
r (g) Codd. Vat. 5845 et Vcrcellcnsis, confusus.
(h) Ita cx sex codd. et Justejlo. Editi, exciperet.
(i) Editi omittunt verb. Ex nostris mss. et Justel-

nuptx vocari solebant unde Gyprianus in libro de

; lo adjecimus.
Habit. Virg. ait Dum ornari cultius, dum liberius
: (/') In ms. Florent. deest volumus. Justellus, volu-
evagari virginesvolunt, esse virgines desinunt, furtivo mus judicio ventilentur.
dedecore corruptx, vidux antequam nuptx, non ma- (k) Ita plerique ct vetustiores cocliccs, et edili. Alia
rili, scd Chrisli adulterx. Et S. Hieronymus in cpist. quatuor cxemplaria, Dat. 111 id.
ad Eustochium dc Virginitate scrvanda Viaeas, (I) Quinam sint decurtato: cditionis mss. codices,
:

inquit, plcrasque viduas antequam nuptas infelicem diximus in admonitionc num. 2. In exemplaribus
conscientiammsntita tantum veste protegere. Ilinc vero collect. Hisp. et Isid. hi tituli praMidtluntur, ex qui-
patet cur S. Leo in viduarum gradum haud dejici bus vulgati profecii sunt I. Nec illicitx pcrsonx adepi- :

jubct eas virgines quac nulla sua culpa per solam scopatum promoveantur. II. De Donato Novatianorum
barbarorum vim corrupt;e fucrunt. Mox, loco ver- episcopo, et de Maximoex Donatislis. III. De Aggaroet
borum neque i» sacrarum, mss. Vat. 5845 ct Ver- Tyberiano, qui ex laicisfueruntordinaii.W. bcviryi-
ccll. contrario sensu habcnt, scd in sacrarum. At nibus sacris quse vim barbaricam pertulerunL V. Jk
perperam nam praeterquam quod antcnor particula
: statutis canonum conservandis. ln tabula collectionis
neque aliam similem?/rc, non vcro scd requirit,ipsa 5 Quesnellianse hic tilulus notatur num. 84 : l

modcratio quam S. pontifex servandam proponit Mauros episcopos de illicitis ordinationibus, ct de nn-
videtur exigcrc ut ncquc intfcr viduas neque intcr n cillis quse virginitatem vi barbarica amiserunt.
sacrasct immaculatasvirgincsconscontur, non vcro " {)>i Ha?c inscriptio sumptaestexmss. collect. llisp.
ut aeque ac si non fuisscnt corruptsesacris virgini- el lsid., legiturque etiam in collect. 24. Antiquiorea
bus cooptcntur. Quod si vero statuisset, haud opus collectiones editionis decurtatae inscriptionera omit-
esset subjicere, iisdem, si pcrsevcrcnt in proposito, tunt, et solum habent Epistola papx Leonis :

communionem non esse negandam. Congruii etiam
haec decreli moderatio cum co consilio quod iisdera
!'
virginibus antea praebuit c. 8, obi I; n
Maurof episcopos, qua; verba indicantin inscriptione
mcntionem lactam fuisse provincia? Mauritanie.
Qu >sni llus vulgatam inscriptioncm rctinuit, quaru
!
'

futuras affirmat, si se inconlaminatis non audeant nullibi invenimus l.vo episcopus universis episc :

comparare virginibus. per Cxsariensem Mauritaniam in Africa eonstitutis.

((/) Editi Leoaia, in omnibus virginalibus observatio-
hibus. Justcllus etplures mss. codd., in omnibusvir-
(jinulibus tantum. Veram lectionem Buppeditarunt
duo codices Plorentinus et Pesulanus:
(e) Vox sacramentorum incod. Florent. deest. rdeo
aulem virginibus sine ullo proprio reatu corruptis
communioncm liaud negandam Lco moderatissime
(n)Quesnellusinprimaeditionevulgatam lcciionem
secutus, scripserat de ordinationibus, uti legitur non
soluminmss.et editiscollect. Hadrian.,verumetiam
In quibusdam mss. editionisdecurtatffi. At in secunda
editioneemendavit tworrfma^V)nj7»Mseafortedecau9a,
quod Iianc lectionem, deprehendit in duobus codd.
Barberinis 77 cl 2888, quorum variantes post pri-
 :

657 EPISTOLA XII. 658

quffidam apud vos illicite usurpata a crebrior fama A gantur cxitu, quse malo sunt inchoata principio.
oarraret, ratio pietatis ezegit ut pro sollioitudine Cap. II. —
Quod si in quibuslibet Ecolesiffi gradi-
quam nnivereffi Ecclesi;c ex divina institutione de- bus providenter scienterque curandum est ut in Uo-
pendimue.rerumfidemetuderemusagnoscere.vicem mini domn nihil sit inordinatum.nihilque pr.nposte-
b b fratri irdoti nostro Potentio rum, (juaulo magis clahorandum est utin electione
,• del [ui de episcopis quornm culpabilis ojus<[iii su[>ra omnes gradus constituitur.non erre-

iturelectio, quid670 veritas baberet, inqui- tur?Nam totius familiae(;) status ct ordo nutabit, si
oobisque omnia fideliterindicaret. Unde quia quod requiriturin corpore, non inveniatur in capite.
idem plenissime d cuncta reseravit, etsub quibus Ubi est illa beati Pauli apostoli per Spiritum Dei
qualibusque rectoribus quaedam Christi plebes in emissa [^rjpceplio^qua in personaTimotheiomnium
partihus provio iriensis habeantur sincera
l Christi saccrdotum numerus eruditur, et proinde
relatione patefecit, necessarium fuitut dulo-
- unicuiquenostrum dicitur: Manus cito nemim impo-

rem cordis nostri, quo pro dominicorum gregum sueris, iw<iut' communicaveris peccatis ulienis (\Tim.
periculis aestuamua, e datis litteris promeremus v, 22) ?(/, Quid est (/ cito manus imponere,nisi ante
i/ mirantestantumapudvosperoccasionemtemporis ffitatem maturitatis,ante tempus examinis, ante me-
impacati, aut ambientium praesumptionem, aut tu- y. rituin laboris, ante experientiam disciplinoe, sacer-
multuin valuisse popularem, utindignisquibusque dotalcm bonorem tribuerenon probatis? Et qui est
et longe extra sacerdotale meritum constitutis pa- communicare peccatis alienis, nisi talem efficiordi-
BtoralefastigiumetgubernatioEcclesiffi(o deder tur. nantem, qualis est ille qui non meruit ordinari ?
-i hoc consulere populis, sed nocere ; ncc Sicul enim boni operis sibi comparat fructum, qui
d angerediscrimen. Integritas ctum(m)servat in ('ligendosacerdotejudicium ;ita
enini prasidentium salus estsubditorum : et ubi est gravi semctipsum afficit damno.qui ad sua3 dignita-
inoolumitas obedientiae, ibi Bana est formadoctrinae. collegium sublimat indignuin.Non enim in cujus-
tis

h Principatusautem quem aut seditio i)extorsit,aut quampcrsona praitermiltendum est quod institutis
ambitus occupavit, eliamsi moribus atque actibus generalibus continetur ; nec putandus est honor ille

non ofiendat, ipsius Lamen initii sui est perniciosus legitimus, qui fuerit (n) de praevaricatione collatus.
txemplo H*l et difficile est ut buno pcra-
: Cap. III. — Dicente enim Apostolo, ut inter alias

mam editionem acceperat. In plerisque sane et po- nem vestram Jitfms.Secutisumus mss.editionis de-
lioribus codicibua decurtatae editionis similiter le- collect. 1, 4, 5, Vindebon., Hisp., cum curtatae '-l,

gitur. Merlinoet Sichardo. Vat., Hisp. etlsid. Dalis nunc :

[a Itamss. collect. 3, 5. ViDdeb.,Hisp. etcollect. ad vos litteris. Expunctis pauio ante vocibus secun-
'ii. Barb. 77. el Fesulan.cum Merlino, et Sichardo. n dumscripta, quxperipsumadvosdireximus, de qui-

Uod. Vat., Hisp., celebrioradnosfamanarraret. Vat. bus annot.6(Si*pra c)aicimus, hicetiamexpungendac '

lsid., celebrior apua) nos fumu narrarel. Vat. Reg.
collcrt. \ t crebrior ad nos fama perferret. Lucensis
collect. d, crcbrior ad nos fama pervenerit. Omnes
sunt codices edilionis decurtatae. Quesnellus cum
vulgatis Hadrianeam lectionem exhib uit, crebrior ad
ommeantium sermo perferret.
h) Voces proficiscenti anobis, qu<e legunturin cdi-
•
crant istae iiune quoque ad dileetionem vestram, quas
priorum litterarum mcntionem factam praesumunt.
Cum vcro Leo sceundis curis hanc epistolam reco-
gnnvil, insertis primis vocibus has quoque adjccit.
(/"jliist. Qi,Miramur tantum, c. 5.
(a)Mss. Lucens., Hisp. et Isid., Barb. 77,cumSi-

chardo et Merlino, crederetur.

[ladrianea, a <Juesncllo cum edltis retentas, (h) 1, q. 1, Principatus, quem, c. 25.
ol boc loco insertas, expungimus ab hac decurtata / Sic mss. el editieditionisdocurtatae.Qucsnellus
editioneauctoritate praestanl issimorum hujuseditio- cum aliis vulgatis et lectione Hadrianea, contulit.
licum Vat., Reg. collect. 1, Lucensis collect. /) Vox Domini a Quesnello hic inserta, seu potius i

i, Viodebon. collect. Vindebon. Ilis[t.. Barb.77, et cum vulgatis retenta,deleta fuit aucloritatemss. col-
."">,

unuis Fesulani. lect 3, i, 5, Vindeb., llisj)., Barb. 77 editionis de-

(<• Editi ante Quesn., injungentes, cvm mss. Hisp.
et laid. acBarb. 77, necnoncodd. collect.24. Mer-
queSichardo et in margine Alias, delegan-
;
curtatae.Mo? in quatuor mss. editionis mixt&, stalus
exorbitabit,oraiss\sveib\set ordo.Dein non invenitur
pro non inveniatur in Vat.,Hisp. et Isid.
:

uesnellus hanc lectionem praetulit exquatuor Dist. 78 Quid est manus. c.3. /,

33. Dionysii.quffi tamen non hanc decurtatam, sed Codd. Vat. Reg., collect. 1, Vindebon. collcct.5,
n (/
editionemreprffisentant.lD secunda vero " alius Vindebon. Hisp. etBarber. 77, cum ms. Flo-
i

cditiono addidit codicem Barberinum collect. 3, cui rentino S. Marci Quidesi manus eito nemini impo- :

Ijungimusmss. collcct. 1, i et5,quorum anti- nere, velimposueris.

qoiorum collectionum lectio, praeferenda visa it. [ta ex iisdem codicibus Mss. collcct. 24, cum
i

ipud Quesnellum, qui secundum scripta, qux Sichardo, sectatur Quesnellus rctinuit tenet.
peripsumad vos direximus, '!<• episcopis, f\c quae (71) ltcstiluiinuslcctioncm vulgatorum anteQuesn.
;

Bunteditionis Hadrianeaj, etin inforiori notae quae esl in omnibus codicibus editionis dccurtatae,
codicibus editionisdecurtatffi.Praetulimus col ectio- cxceptis duobus Vatt. Uisp. et Isid.,qui Hadriancam
antiquiores Vat. Bcg. collect. i, lectionem exhibent, contra divinse legisprseceptacol-
collect :$, Lucen. collect. i. Vindebon. col- lutus at Vindebon. llisp., qui e puris Ilispanicae
;

5,aliura Vindebon. collect. 9. Ilis[)., Barb. 77, collectionis fontibus prodiit, babet, ut caeteri editio-
et uiiiiii! Fesulanum. nisdecurtatffi, de praevar icalione collatus. Miruua vero
Quesnellus inseruit cum quibusdam nostris esl Quesnellum haoc lectionem deseruisse, ctsi not.
coan.,potiti{enostrx ;dc\e\'\musauteva <:.\ mss. in Bne 2 fateatur eam exstare iu duobus codd. Trecopith.et
anteriorisannotationismcmoratis,exceptoFesulano. Thuau. collect. 5, ut induceret lectionem editionis
.lectionoin Badrianeam reccpit,quac iJadrianeae ex Dionysio, id est ez collect. Hadrianea,
itur m vulgatis : Datis nunc quoque n<i dileclio- et in quinquealiis codicibus <
>
;i<Iemnotamcmoratis,
 ;

659 S. LEONIS MAGNI EPISTOLtE. 660

electionis regula8,iscpiscopusordinctur,quem unius A saeculari actu rcpente 673 convcrsis, officiurn pa-

uxoris virumluisse autesse constiterit (ITim. m, 2 , storale7()credamus ; cum per ornnes gradus militia»

tam sacra semper habita estistaCJS praeceptio, ut Christianae de incrementis profectuum debeataesti-

etiamdemuliere sacerdotis eligendieademintellige- mari an possint cuiquam majoracommitti.(i)Merito

returservandaconditio ;ne forteilla, priusquam in sanctorum Patrum venerabiles sanctiones, cum de
matrimoniumejus vcniret qui aliam non habuisset sacerdotum electione loquerentur, eos demum ido-
uxorem, alterius viri essetexpcrta conjugium. Quis neos(/)sacrisadministrationibuscensuerunt,quorum
ergo dissimulare audeat quod in tanti sacramcnti omnis aetas a puerilibus exordiis usque ad prove-

perpetratur iuj uriam,cum huic magno venerandoque annos per disciplinae ecclesiasticae stipendia
ctiores

mysterio(a)ne legis quidem slatuta defuerint,quibus cucurrisset,utunicuiquetcslimoniumpriorvitapr«-

evidenter est definitum ut virginem sacerdos acci- beret necposset de cjus provectionc dubitari, cui
:

piat, (b) et alterius torum nesciat conjugis,quae uxor pro laboribus multis,procastis moribus,pro actibus
estfuturapontificis(Lm7.xxi, 13, \i;Ex,ech.xuv, 22 ? strenuis, celsioris loci praemium deberetur.Si enim

Jam tunc enim in sacerdotibus figurabatur Christi ad honorcs muudi sine suffragio temporis, sine me-
et Ecclesice spiritualc conjugium (r)ut quoniamuir rito laboris, indignum est pervenire.etnotari ambi-
;

caput est mulieris(Ephes.v, 23 ;I Cor, xi, 3), diseat.g tus solcnt.quosprobitatisdocumenta nonadjuvant
sponsa Verbi non aliumvirum nosse((/)quam Chri- quam diligens ct quam prudens habenda cstdispen-
stum.qui merito unam elegit,unam diligit, et aliam satio divinorum munerum etccelestium dignitatum,

praeter ipsam suo consortio non adjungit. Si ergo (A)ne in aliquo apostolica et canonica decreta violen-

etiam in veteri Testamento haec sacerdotalium con- tur, (/)ethis Ecclesia Domini regenda credatur, qui

jugiorum forma servata est, quanto magis sub rcve- lcjj;itiinaruminstitutionum ncscii,ettotius humilila-

latajam gratiaconstituti,apostolicis debemusinser- tis ignari,nonabinfimis sumere incrementum, sed a

vire praeceptis ut quamlibet quis bonis moribus

:
summis volunt habere principium, cum valde ini-
praeditus, et sanctis openbus inveniatur ornatus, quum sit et absurdum, ut imperiti magistris, novi
nequaquam tamen vel ad diaconii gradum, vel, ad antiquis, et rudes praferantur emcritis? In domo

presbyterii honorcm, vel ad episcopatus culmcn quidemmagna(m)nccesseest,sicutApostolusdisserit

ascendat,si aut ipsum non uniusuxoris virum, aut (II Tim. ii, 20), ut vasadiversa sint, quaedam aurea
uxorem ejus non unius viri fuisse constiterit ? et argentea, quaedam vero lignea et fictilia : scd

Cap. IV. — Moncnte (e) vero Apostolo atquc di- horum ministerium promateriee qualitate (n) dividi-

cente Ethi autem probcntur primum,et sic ministreni

:
tur,nec qui estpretiosorum,idem usus est et viliuin.
(I m, 10) ;quid aliud intelligendum (/') in hoc
Tim. Nam inordinata erunt omnia,si fictilia aureis, 67 4
putamus, nisi ut in his provcctionibus non solum L et lignea praferantur argenteis. Sicut autem m

matrimoniorum(a)privilegia,sed etiam laborum me- (o)ligneis et ficlilibus eorum hominum species figu-

rita cogitemus? nc aut a baptisnjo rudibus, aut a rantur, qui nullis adhuc virtutibus nitent ; ita in

quorum duos Dionysianos (seu melius Hadriancos) privilegia.ld quidem legitur in nosiriscodicibus edi-
not. 1 appcllat, tres editionis mixtae ex de-
alii tionis decurtataB, exceptis Vat. Hisp. et Isid., qui
scriptione ejusdem noscuntur. Mox initio cap. 3, Hadrianeas lectiones nonnumquam recepcrunl:nara
cod. Vindebon. Hisp. omittit alias. Vindebonensis Vindcbon.purus etsincerus Hispanicus habet privi-
autem collect. 5, fuisse conslitcrit ,tum sucrutu semper legia, sicutctiamSichardus.
,/.• 1, 3,5,Vindebon.Hisp. etBarb.
Ita mss.collect.
habita.
(a) Ita codices oinnium veterum collectionum cdi- 77! Editi cum mss. collcct. 4, ct Vat. Hisp. et Isid.,
tionis dccurtata I, 3, 4, 5, ct Vindebon. Ilisp., cum atque collect.12 ct24, credatur. Mox, cum omnisgra-
Sichardo. Quesncllus cum vulgatis ex lectione Ha- dus erat in editis. Emendavimus cx omnibus codd.
drianca, ne divinx quidem legis statuta. editionisdecurtatae,aquibus tantumdiscrepantn
(b) Codd. Vindcbon. collcct.' 5, ct Barb. 77, addunt collcct. 1 et 3.
uxotrm vocem a Qucsnello pariter insertam in se- (/ Dist. 61, Mirumur, c. 5,§ Merito.
cunda editione cx. mss., ut credimus, collect. 5, ct (j)Ms. Vat. Reg.collect. 1, sdcris agminibus.
Hadrianeis. Delevimus autcm, eo quod in reliquis Dist. 61. Stutuimus ne in aliquo, c. 8.
(/>)

collcctionibus editionis dccurtat.i etaMerlino,atque 1

D Cod. Vat. Reg., cteis. Post pauca, e.rordium pro
(/)

Sichardo omittatur. Paulo postvdnjugii pro conjugis incrementum in ms. Fesulano.

legiturin mss. collect. 3,5, ct Barb. 77.
(c) Particula et pro ut cst in mss. Vat. llisp. cl
Isid. Vox autem Verbi pro voce Christi, quam Ques-
ncllus cx margine editorum inseruerat,revocata esl
ex codicibus prsasertim editionis decurtatas, quos
rcccnsuimus annot. 19 (col. 648, n. ") in hanc epi-
(m)Mss. Vat. Reg., Vindebon. Ilisp.ct Barber.77,
necesse est ut (sicut Apostolus dixii vasa, etc. Sichar-
dus : necesse est (sicul Apostolus ait) vasa.
(w)Quesnellus cum editis, discernitur, uti legitur i_n
mss. collect. Hadrianeae, cl in nostro Vaticano R
nae, ac alio Vat. collcct. 24editionis decurtatae. Le-

stolam integram. cliouem vcro omnium aliarum collectionum hujus

(</) Ms. Vindebon Hisp., quamsponsum ;quienim decurtatae editionisantetulimus:cuifavetetiara ms.
ununi elegit. Paulopost.non adjunxit in cod.Barber. Florentinum integrae editionis.Paulo post. idcm
collect. 5 et duobus editionia mixtae. est vilium, omissa particula et in mss. collect. 3, 5
,
Proveroin ms.Vat. Reg. collect. 1, habeturergio. et Vindebon. Hisp., cum Merlino, et Sichardo.

Confer annot. 22 (col.649, n. l>) inhanc epist. o)Codex Lucensis, duo Vindebonenses, ac Barb.
(f)
integram. 77,delent ligneiset. Posf pauca, per longum eruditio-
((/) Quesnellus,
castimoniam, Mt in editione Hadria- uis rflTtetninVindebon. Hisp. et Vat. collect. '-'i cum
ncii. ln margine autem notavit duos codices habere Sichardo.
60 i EPISTOLA XII. 662

aurcisetargenteishi sinc dubio declarantur.quiper A est ne primum,velsecundum,aut tcrlium in Ecclc-

eruditionia ignem, ct per fornacem diuturni siagradumquisquam laicorum, quibuslibet suffra-

,cti,aurumprobatumetargentumpurum
• giis fultus, ascendat, priusquam ad hoc meritum
si mercespro devotione non
raerunt. Quibus per Legitima augmenta perveniat. Quod enim nunc
rcdditur, a omnis obedientia resolvitur, omnisor- (i utcumque veniale est, inultum postmodum esse
do turbatur dum in Ecclcsia, qui nullum subiere
;
non poterit, si quisquam idquod omnino interdici-
iuinisterium, perverso eligentium judicio indebi- mu8, usurpare praesumpserit quiarcmissio pccca- :

tum obtinent principatum. tinon dat licentiam delinquendi ncc quod potuit ;

V. — Cum ergo inter vos tantum valuerint aliqua ratione concepi, (/') ampliuspatiemur impu-
aut studia popularium,aut ambitas superborum,ut nc committi.
non Bolum laicos, sed etiam secundarum uxorum Cap.VI. — (k) Donatum autcm
(/) Salicinensemex

aut viduarum maritos ad officium cognosca- Novatianis eum

comperimus, plebeconver-
sua, ut
mufl pastorale provectos ; nonne apertissime b exi- sum, ila Dominico volumus grcgi pra;sidere, ut li-
guntoaoss Ecclesiasinquibusistacommisca
c ut bellum (idei suoe ad nos meminerit dirigcndum,quo
sunt judieio severiore purgemus, et imn solum in ot Novatiani dogmatis daihnct errorem,et plenissi-

talesprssules,sed etiam in ordinatores eorum (d) r» rne contiteaturcatholicam vcritatcm. (m) Maximum
digna districlionemoveamur? Sed eircumstant nos
- quoque cx laico licct reprehensibiliter ordinatum,
hinomansuetudoclementiffl,hinccen8urajustitiae;et tamensiDonatista jam nonest,et aspiritu schisma
quia univcrs.r vi.rDomini m isericordia ct veritas Ps. ticaa pravitatis alienus, ab episcopali, quam quoquo
xxiv, .cogimur secundum sedis apostolicae pieta-
l<> modo adeptus est, non repellimus dignitate ita ut ;

tcm.ita nostram temperare sentcntiam,ut trutinato et ipsc libello ad nos edito catholicum se esse ma-
p.indrredelictorum,quaeconstat non uniuscssemen- nifestet.
sur»,quajdamdefiniamusutcumquetoleranda,quae- Cap. VII. — Dc Aggaro (n) vero etTyberiano,quo-
dam vero penitus amputanda. Eos enim quivel se- rum a casteris qui ex laicis ordinati sunt in hoc cau-
cundas nuptias inierunt, velviduarum se conjugio sa divcrsa ost, quod oorum ordinationi atroces tu-
sociarunt, c in saccrdotio manere non patimur;et
t
multus el sa?va seditioncs mcmorantur esse famu-
multo magis f illum qui simul duarum est maritus latae, vcstro judicio cuncta commisimus ut rela- :

67 5 uxorum vel illum qui a primauxoredimissus,

; tahabiti G76apud vos examinis fide, quid dc su-
alteram duxisse pcrhibctur, privandos honore de- pradictis statuendum sit scire possimus.
rernimus. Caiteros vero.quorum proveelio hoc tan- Cap. VIII.— (o) Illoe autem famulasDei quae inte-
tuin rcprchensionis incurrit,quod ex laicis ad offi gritatem pudorisopprcssione barbarica perdiderunt
cinm episcopale (g) delecti sunt, neque ex hoc quod C laudabiliorcs erunt verecundia
in humililatc ac
habeant possunt csse culpabiles, susceptum
-
(p) sua,si se incontaminatisnon
audeant comparare
sacerdotium tenere permiltimus,non praejudicantes virginibus.Quamvis enimomne peccatum ex volun-
apostolicsesedisstatutis,necpracessorumnostroruni tate nascatur,cl potuerit correctione carnis mens(<y)
nostrisquo dccrctis, quibus salubriter (h) statutum invicta non pollui ; niinus tamen hoc illis oberit,

codd. editionis decurtatae, nimi-

Sic pi.ti..re< confulalus, qui (sicut ad nos relatum est) dnarum si-
rum illi '», 5, Vindebon. Hisp.,Barb. 77,
collect. 1. miil esl maritus uxorum,vel istum qui ab uxoredimis-
et unufl Fesulanus. Alias, omnis ecclesiaslica clisci- sus alleram duxisse perhibetur, privandumhonorede-
plina resolvitur, u\ in Hadrianea cditione. Mox, su- cernimus; et in margine Al., illum qui prima uxo- :

bicrint pro subire in duobus Barber. mss. et in
Vindeb. collecl
b) i, qu if/unt, c. 17.
c loseruimus lectionem mss.
Vindeb. Hisp.,et Barb.77.Quesnellus retinuit vulga-
tam ut bcclesix...purgentur,c\i\ soli codices inferio-
llectionumeditionisdecurtataepatrocinantur.
d Quesnellus cum v\j\gatis,ulliocompetenspro-
feratur. Sed prasstantiores codd. edit. decurtatae su-
periori annot. laudati Lectionem textui insertam
prsbuere.His congruunt quatuor alii codices editio-
nifl mi i qss. libri Vat. Hisp. e1 Isid.
babent digna districtio moveatur: duo alii, digna
districtione moveantur. Mox, eircumstat in Vat.
Ilect. et Vindeb. eollect. 5.
I Dcin, inde
re dimissa; Vulg.,7»/ a primauxore dimissus. Confer
annot.36 et 37 (eol.G.of ,(/,), G52, (l) in epist.integram.
(7) Mss. Vindeb. Ilisp.et Barb. 77,c/t'c//.Vat.379l,
collect. 1,3, i,5, provecli.Mox habent pro habeant in duobusVindebon.
(h) Duo Vindeb., constitutum cst. Mox in Vinde-
bon. collect. 5, auttertium deest.
(/) Sicplerique, ol p^tiores codd. editionis decur-
tatae. Quesnellus lectionem antecedentis editionis
I) integrae cum vulg. secutus cst.
(/) lla iidem codices oditionis decurtatae, excepto
Barb. 77, in quo legitur amplius impune patiemur.
Quesn., fas eritamplius impune committi, ut in edi-
tione antecedenti.
/. I . ([u. 7, Donatum, c. 20.
I Quesn. in marg. Al., Sajacensemex Novatiano.
:

eensura in ms. Barb. 77. Vide annnt. 41 (col.653,n.6) inhanccamdem epist.

(e Ita omnes codices editionis decurtatae, excep- edit. integrae.
tifl msfl. collect. 24. Concinil etiam cod. S. Crucis (m)I, qu. 7, Maximum, c. 19.
editionis mixtae. Ms. Vat. 379-1 collect. II mixtae Vulg. nmittiint vero quam particulam ex po-
(n)
editionis habet in sacerdotii munere dignitate noa tioribus nostris codd. adjecimus.
patiamur. Quesnellus lectionem vulgatorum Ha- (0) 32, qu. 5, Illse autem, c. 14.
drianeam secutu (p Confert annot. 44 (col 653, n. f) in cpist. edi-
/' Hanc lectionem praeferuni mss. quinque anti- tionis integrae.
quiorum collect. I, 'i, 5, el Vindeb. Hisp. cum
''>,
q Vide annot. 15 col. 653, n. h) in hanc cam-
Barb. 77. Quesnellus: Hlum si fuerit vcstro judicio doui opist. integri exempli.
 :

663 LEONIS MAGNI EPISTOLvE. 064

si quod potuerunt animo non amittere, doleant sc A Ut nullus episcopus alterius inviti clericum sibivin-
vel corporc perdidisse. dicet.

Cap.IX. —
Cum itaque do omnibiis quae fratris
Dilectissimi
dulo, Lvcm,
ms
Antiocho
Senecioni, Caroso, Theo-
et Vigilantio metro-
nostri Potentii rclatio continebat, plenissime dile- politanis 'h per Illyrici provincias cohstitutis,
ctionem vestram (a) videatis instructam ; super< t, Le >.

fratres,(6) ut concordi obedientia salubres suscipia- Ca!>. L — Grato animo (i) epistolas nostras a ve-
tishortatus, et nihil per contcntionem agentes,sed stra dilectione susceptas, recurrentis paginne scrmo
ad omnc studiuin devotionis unanimes, divinis et testatus est, quas nos pro 62 8
Ecclesiarum statu
apostolicis constitutionibus (c) serviatis,et in nullo et pace sclliciti,ne quid novella prasumptioerroris
patiamini((/) pia canonum enim
decreta violari.Quae afferret, noscimur direxisse : volentes a sacerdoti-
nnnccertarumremisimusconsiderationecausarum, bus Domini custodiri quae sedis apostolicae auctori-
antiquis deinceps custodicnda sunt regulis: nequod tas /jcrebro constituit ; scilicet ut per IllyricumEc-
ad tempus pia leriitate concessimus, justa (e) post- clesiae constitutae ad curam fratris et coepiscopino-
hac ultione plcctamus. stri AnustasiiThessalonicensis urbisantistitis perti-
671 (f)
EPISTOLA XIII. nerent. Ut si quae (k) majores inter cpiscopos causte
(g) AD EPISCOPOS METROPOLITANOS PER iLLYRICl p sunt quae in provinciis suisncqueant tcrminari, ad
"
PROVINCIAS CONSTITUTOS. ejus notitiamreferantur, et eodem arbitrio sub di-
Synopsis. —
I. Gratulatur lllyrici melropolitanis se vini timore judicii componantur.Servetur hic ordo
subhcientibus auctoritati datas Anastasio, in majori-
bus praesertim causis. —
II. VI vocati ad concilium
sacerdotali concordiae profuturus, ut Eccletia: Do-
ab Anastasio venire non renuant,hortatur. III. Ut — miui concordi, quemadmodum cupimus, consibo
nemo sine consensu plebis ordinetur episcopus. IV. — construantur,et nullum, insidiantcdiabolo, aditum

a) Quesncllus rctinuit lcctioncm Yulgat. quffi ex veteris metropolita Nicopolilanus.Non assen-.imur.

Hadrianea editionc iriserit haec vcrba, Per David fra- Nicopolitanus enim metropolita,ut oxscquenti epi-
trem et coepiscopumnostrum, qui ct sacerdotii mcrito stola patcbit coactus delatceThessalonicensi vicario
nobis est probatus,etmoribtts.Sed praetermittanturin auctoritati se subjecit, non autem sponte,ut illi fe-
omnibus mss. dccurlatae editionis collcct. 1,3,4,5, cerunt ad quos haec epistola data fuit.
Hisp., Isid.,Vat. 1340 collect.12, et Barb. 77. Inve- (i) Significari creduntur epistola3 5etO,quassupe-
niuntur autem in solis mss.collect. v/i, ct apud Mer- rius dedimus. At si voces epistolas nostras a veslra
linum atque Sichardum. Nonnulli ctiam codices dilectione susceptas, plures epistolasadipsos lllyrici
editionis mixtae, qui bis hanc periodum repetunt, ppiscopostraditasindicant (qualisnon est epistolaG,
utin admonitione notavimus, num. 4,primo quidem quae uni Anastasio dala fuit), alia salLem episl
loco cx Hadrianca editione sumpto ea verba exhi- quae perierit, ad eosdcm episcoposscripta dicidece-
bent; sccundo vero loco sumpto cx. mss. cditionis p ret post epistolam 5, cum praesertim incredibilesit
decurtatae iisdem vcrbis carent. Ita cod. S. Crucis ^ cos epistolaeLponis fere ante bicnnium scripUe.qua?
1

collect. 20 et mss. collect. 21. citum respnnsum flagitaverat,tamdiu distulisse re-

(b) Sic omnes mss. libri editionisdecurtataeetiam spondere, ut huic responsioni has litteras pontifex
collectionis 24, nec non Sicbardus, et ante laudati reddiderit.Enimvero cum Lco Illyricianisdeditepi-
editionis mixtae sccundo loco. Quenellus Hadria- stolamquintara,sextamepistolamtradiditAnastasio.
neam lectionfcin induxit,ut concorditer. Confer annot. Anastosium verohislitterisante hoc tempus rcspon-
Zi8 (col 65,n. k) in cpist. integram. Dein, per con- disse.et aliquot alias epistolas hinc inde fuisse datas
certationem pro per contenlionem in quinque mss. ct rcdditas patebit ex an.l (col. 666?n in epistolam
eclitionis decurtata?. sequentem. Verisimilliraum itaque est Illyricia
(c) Sic fcrc omnrs,et praestaritissimi codices for- quoquc citius cadem quaAnastasius solliciludine n -

mac decurtatae. Qucsnellus cum aliis, pareatis. spondisse epistolae quintae tum vcro nonullas aliaa ;

(d) Idem Quesn. cum lectione Hadrianea, provi- accepisse litterasLeonis,quarum bic plurali numero
dentissima. Reposuimus piorexlaudatiscodicibus et (it mcntio. Solus tamen pluralis numerus epislolas
editionibus formre decurtatae. non cogeret. Leo enim. epist. i< 2,c. l,unicamGal- l

(e) Melior visa est hae optimorum codicum lectio,
quam cseterorum qui cum editis habent post hsec.
(/')Scripta 6 Jan. an. 44fi.
(g) Edita fuit in collectione Ftomana Lucae llols-
tenii ex unico codiee Barbcrinn 3386 collectionis 16
lorum ppistolam 99 spectans.plurali numero utitur:
Diu exspectatas epistolas.... gratanter accepimus. Et
similiter epist. 107, de unica Juliani epistola ait
Rescribens itaque ad epistolas taas : ac epist. 117,
cap. 1, de unica epistola ad Anatolium Ad Cons- :

Thcssaloniccnsis, cum quo camdein non inutililcr D tanlinopolitanum episcopum epistolas dederim. Mox in
relegimus. cod. Barberino atua dileelione ;etpost pauca in pro-
(/<) Editi, ct ipso Barberinus codex, per Achaiam vinciis suis, scu potius in provincia tua ; et c. 2, tua
prdvinciam, sed omnino perperam neque enim
; noverit dilectio ; quae suspicionemafferunthancepi-
Achaia, quae unica crai provincia, plures metropo- stolam dalam fuisse a pari.Sed captis i formula
litanos in ipsa inscriptione appellatos continebat: pluralisnurneriHolstenii emendationem in bis tribus
neque in omnibus metropolitarum ad quos hae lit- tibus satis ffiquam suaserunt, nisi quis fort
terae diriguntur, recensetur nomen metropolilani pilis verba polins emendanda et singulari nume-
i

Achaiae, contraquem tertiocapite sermo est. Tutis- ro effurenda existimet. Monemus tamen in e|
sime igitur ac necessario emendavimus nam et ad : 150, quae pluribus metropolitis a pari data luit. in
metropolitas por Myricum constitutosdata fuitepi- co lice Grimanico nunc singulari numero tua.uunc
stola 5, quae citatur cap. I, ettrium ctiam metropo- vestra numero
plurali scriptum reperiri.
litanorumquibushrecepistolainscribitur.provincias (7) Respicit anteriorum pontilicum, et suas epi-
optime collegit Holstemus, quae omncsad [Ilyricum stolas de vicariatu apostolico episcopi Thessaloni-
pertinent. Vido not. Quosn. Ldera Holstenius pro censis.
Antiocho legendum suspicatur Altico, qui luit Epiri (A)Videnot, 1 Quesn. el obscrvationem nostram.
665 EP1ST0L.E XIV. 666

possit praebere dissensio, per quam valeat dissipare A servandis ncminen esse patimur ncgligentem : cum
ie magno siudio babita cupimua moderatione custodientem [g) talia laus dignissima comitetur, et

oonnectere. fructus, ul speramus, aDominouberior h ..bsequa-

II.— Invitati fratres (oj in oausis maximis, ct tur; deviuni vero et apostolicoe constitutionis obli-

qiuu intra provincias suas Gniri nequeant terminan- tum, obnoxium habitura sit et ecclesiastica et di-
ullagravi neoessitateretinentur,{6 fraternum vina censura.
stndium pro Ecclesise utilitate non denogent maxi- : Cap. IV. — lllud quoque pari obscrvantia ad saccr-
mc cum moderatio nostra c providerit, ut non fre- dotalis concordia vinculum ab omnibus volumus
neque pro lcvibus causis convcnicndi 63 9
.
custodiri, ut nullus episcopus alterius episcopi clc-
necessitas indicatur; </ et binos ternosve episcopos ricum sibi audeat vindicare, sinc illius ad quem pcr-
singulis provinciis adesse sufGciat, ut leve Qat pau- tiuet cessione, quam tamen cvidcntia scripta conti-
cis,quod mullis essct onerosum ; atque ita cfliciatur neant quoniam hoc et
: (?) canonum definivit auctori-
studio charitalis, ut sacerdotalis tractatus ca qua? ad tas et ipsa servandae unitatis ratiodocct; ne omnis
disciplinam possunt ecclesiasticam pertinere, sancto ordo ecclesiasticus 6$© per hanc licentium efficia-
sibi Spiritu revclantc constituat. ld enim nos, vo- tur instabilis. Altius itaque, fratros cbarissimi, quae
entes quorumdam inobedientiam juxta cocrciLioue p a nobis (./) pio mcntis atfectu decerni perspicitis, in
corrigere,vestra noverit dilectio definisse : ut quis pectora vestra descendant; ut nos, qui sollicitecu-
quis Buperbo animo, cuin nulla corporis, vcl pi mus servare unitatem spiritus in vinculo pacis, prae-
' fucrit necessitate detentus, fraternum sx- ceptionis nostra fructum percipiamus, et vcstra?
pius voluerit vitare convcntum, sc sciat esse judi- dilectioais operibus gratulemur. Volumus enim tam
oandum. vestrum esse quam nostrum cst, ut per charitatis
Cap. III.— Et quia memorati fratris nostri soliici- gratiam constituatur, quod nullainsidiantis diaboli
ta rclatione cognovimus Achaiae provinciae e metro- arte violetur. Plenius vero obscrvare debent quae
politanum illicitas et constitutis Patrum nostrisque caveri ad ipsum fratrem et cocpiscopum nostrum
auctoritatibus interdictas ordinationes sa^pe cele- Anastasium (/i) scripsimus, eaque in vestram noti-
brasse, illudque suis ausibus addidissc, ut Thcspien- tiam litteris ipsius volumus pervenire, a quibus fra-
sibus invitis et repugnantibus incognitum, et ante ternitatcm vestram nolumus deviare ut charitatem ;

non visum episcopura consecraret; / nulli prorsus Dominicam custodita Palrum sanctione scrvemus.
mctropolitaro hoc licere permitlimus,ut suo tantum Data oetavo idus Januarias, Aetio iii ct Symmacho
arbitrio, sine cleri et plebis assensu qucmquam or- viris clarissimisconsulibus.
dinet sacerdotem; scd cum Ecclesia? Dei proeficiat, 681 EPISTOLA XIV (/).
quem totius civitatis consensus elegerit. Ut itaquc L {m) AU ANASTASIUM THESSALONICENSEM EPISCOPUM.
nos desides non sumus in monendo qu;e custodiri Synopsis (Ex Dionysio Exiguo). — I. Quod semper
debeant qusque vitari, ita in exsequendis illis atque Thessalonicenses antistites vices apotfolicx sedis im-

Yide not. 2 Qucsn. Mox, finiri pro finirc emen- judicandus est pra?decessor ejus Erasistratus, qui
dandum credidimus. pseudo-synodo Ephesina? an. 449, intcrfuit.
l'i ms.Barb. corrapte habetur fraternos studios. Lectionem codicis revocavimus, quam Holste-
(f)
;iius, quctn secutus cst Qucsnellus, correxit
•
nius nulla re cogente mutavit sic illi prorsus me- :

fraternp se studio. Cum vero cx ingenio emendan- tropoliiano hoe liecrc non permittimus. Ex abusu sci-
sit, fraternum studium magis placet nisi ali- : licet metropolitani Achai;e non singulare illi praece-
quid supplendum videatur cx cpist. 5, cap. i, et ptum, scd generalem lcgom omnibus pivcstitutam,
sexta, cap. 5, hoc modo fraterno se studio sanctx
: et a nullo violandam se praescribere 8. pontifex in
congregationi non denegent. nuit, cum quo conscntit geuerale decretum propo-
Juesnellus in margine indicavit hic significari situin epistola secjucnti c. 5.
sequentern epistolam arl Anasfasium cap. 10, ac si ii) Ita codex, ot Holstenius. In Quesnelli editione
hac antea scripta fuisset; cum tamen eam postea errore typographorum, talis.
lueubratam probaturi simus. Aliae ergo innuun- [h Corrigendum videtur subsequatur : nequeenim
tur Leonis ad eumdem Anastasium litter», quas obscquor in subsequendi signilicationc apud proba-
ante sequentcm epistolam dutas ac deperditas osten- tos scriptoros reperimus.
demus annot. i infra«» idep.sequentem. Nequeno- D (*J Vide not. 3 Qucsn.
vurn b > nti epistola Ber- (/) Sic in ms. Quesnellus cum Holstenio, pix.
mo sit cap. 10. Similia enim in pluribus litleris a (h) Quosncllus not. i in scquontem epistolam hunc
Leone repetita inveniuntur. locura do eadem epistola intelligit. Sed in litteris de
d In ins. ha.beturet....nosveepiscopos. Holstenius quibus hic sermo Leo Anastasio pra^cepcrat
est, S.
supplevit, ut crcdimus, satis tute, cum epislola sc- ut quas decrevit nolitiam Ulyricianorum litieris
in
cap. 10, bino
.
rovin- pernuceret; quod in sequenti epistola prasceptum
lessalonicam prolicisci S. ponliibx just nullibi legitur. Similiter epist. 6, ubi aiia monita
qui nurnerus posteriud constitutus nonimpedft quin iii Anastasio dedit, ut ca in omnium fratrum
antea Lco, cum hanc epistolam dedit, latius hinns faeeret notitiam pervenire, eap. 6 oxpresse manda-
ternosve poteruit scribere. In epistola quee desidera- verat. Ilinc aliaad Anastasium cpistola.qua^ perit,
lur ad Anastasium, uti Buperiori annot. iadicavi- hoc loco designatur.
[uaque una cum Iiis litteria transmissa fuit, /) Al. 12. Quaa autcm crat 14, nunc 18. Scripta
lem latiori formula di polesL si prsecedentem.
(.

Holstenius Pctrum Corinthi opiscopum credit, m QuesneUus not.l hancepistolam,qua3 in omni-

qoiadfuit Bynodo Chalccdoncnsiun. bSl.Sed potius bns mss. chronica notationc carct,antc prDaccdentcin
 667 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^E. 668
pleverint. — II. Ut metropolitanis suajura servenliu .
A episcopi. (Additur in Hisp., Ut si inter eos de nego-
— III. Ut a metropolitanis, non laici, non bigami, fio fuerit oborla contentio, cuncta komano 683
non viduarum mariti, scd irreprehensibiles orainen- ponfi/ici sub gestorum insinuatione pandantur, ut ab
tur episcopi. — [V. Quod subdiaconis camahe con- co quod Deo placueril ordinetur.)
—
nubium dencgalur. V. Utnullus invitus ordinetur Leo episeopus urbis Rom.-e, Anastasio episcopo
antistes. — VI. Ut metropolitanus (a) Epiri de eleefo Thessalonicensi.
quem est ordinaturus in episeopum, ad Thessaloni- Quanta fraternitati turc (b) a beatissimi Petri
censem pontificcm refcrat; ct dc metropolitano elccto apostoli uuctoritate sint commissa, et qualia etiam
similiter provinciales episcopi faciant. — G82VII.
nostro tibi favore sint crcdila, si vera ratione per-
Ut bina pcr annos singulos f \\. per annum provin-
cialia) cpiscoporum concilia celebreni/ur ; et si res spicercs et juslo cxamine ponderares, multum pos-
difficilis emerscrit, aux non possit Thessalonicensis scmus de injunctae tibi sollicitudinis devotione gau-
judicio terminari (Al. ct in coll. Hisp., nec fucrit
dere.
Thessalonicensis episcopi judicio tcrminata), ad Ro~
—
manum rcfcraiur anlislitcm. VIII. Ut siquis epi- Gap. I. De vicariatu Thessalonicensi, et causa Attioi
scopus suam desercns civitatcm, majorem sedem am- Nicopolitani episcopi. — Quoniam sicut praecessores
hitus causa petierit, non solum ecclesiam obtinere mci pnccessoribus tuis, ita etiam ego dilectioni
non poterit, sed et sua carere debebit (AI. et in priorum secutus exemplum, vices mei mode-
tu;c,
Hisp., necillam obtinere poterit, et sua careredebe-
—
bit). IX. Ut nullus alienum clericum sollicitarevcl
raminis delcgavi, ut curam quam universis Eccle-
lenerc prxsumat, sao episcopo non prxbente consen-
" siis principaliter ex divina institutione debemus,
sum.— X. Ut in evocandis provincialibus episcopis, imitator nostr.-e mansuetudinis (c) adjuvares, etlon-
(Additur in Hisp., ne sub hoc colore saccrdotalis bo- ginquis a nobis provinciis praesentiam quodammodo
nor conlumeliis addicaiur; ncc amplius quam bini
impenderes (d) siquidem conti-
nostras visitationis :

de provinciis episcopi, quos metropolitaui probavc-

rint, dirigantur). — XI. Ut non amplius a statuto nenti opporlunoque prospectu promptum tibi esset
concilii tempore, quam dies quindecim remorentur agnoscere quid in quibusque rebus vel tuo studio

an.445scriptam eidemquepramittendam arbitratus cogendis citius ad officium Illyrici metropolitis lon-

est,eo quod ob aliquam sententiarum similitudinem, giores moras non videtur tulisse erga Atticum so-
qmo in utrisquc continentur, eam esse credidit quae lius infirmitatis impedimenta allegantem, ne evo-
in pracedenti allcgatur cap. ult., illis verbis Plenius : catus Thcssalonicam accederet. Confer quaa in hanc
vero observare debcnt qux caveri ad ipsum fratrem et rcrn addidimus in disscrt. de Epistolis deperditis
coepiscopum nostrum Anastasium scripsimus. Cum num. 14. Si autem hoc factum Attici affigendum
vero similcs hujusmodi sententiae seu decrcta similia sit hiemi exeuntis anni 445 vel ineuntis 446, ut
Leo identidem inculcare soleat in epistolis diversis congruum tempus detur profeclioni ejus Romam,
(nonnihil sanc simile reperitur cpistola 6),haec simi- ubi de vi sibi illata conquestus est, quo et Ana-
litudo nihil cogit.Potioraautem nobis suppetunt mo- stasii diaconi cum ejusdem litteris transmirsi
p
^
menta quibus hanc epistolam diversam et posterio- fuere, ha?c epistola ipso anno 446 aliquanto post
rem putemus. In pnccedenti epistola cap. 1 S. Leo Januarium exarata dici debet. Ilaec vero cpistola
non solum affirmat se ad Anastasium scripsisse quse exstat in mss. colleet. 2, 3 et 5 usque ad 13, atque
cavenda essent,verum etiam addit Eaque : in vestram in 20 usque ad 24. Reperitur etiam in Vat. Regi-
notitiam in ipsiusvolumuspervenirel quam prae-
litteris na? 849, nec non capitibus 3 et 4 pcr saltum omis-
cepti partem in his litteris non reperiri observavi- sis in Vat. 1347 ac Palatino 579. In tabula titu- —
mus annot. 16 (col.666 k ) in epist. antecedcntem. lorum praemissa collect. 5 in ms. Thuaneo haac
Pneterea in his littcris cap. 10 Anaslasii facultatem leguntur num. 72 Ad Anastasium episcopum Them
:

in vocandis ad synodum episcopis moderaturus sta- salonicensem super nimietatis arrogantia vicis apo-
tuit, binos de singulis provinciis episcopos sufficerc, stolicx sedis redargutio cum subjectis sex titulis de-
eosque a metropolitis eligendos, qui non ultra dies crctorum. Indicantur autem deerela seu capita
15 retardentur. Gum modcrationem Thessalonicensi sex quaa longo epistolaa procemio subjiciuntur. Pri-
imositam Illyricianis significare in antecedentibus mum caput incipit a capite tcrtio nostraj editionis;
litteris Leoni expcdiret, nihil horum pr.Tetermisissct, caput secundum a verbis cap. 6, Metropolitano vcrc
siea epistola post hanc fuisset scripta, nec latiori defuncto: tertium acap.7; quarlum a cap.8; quin-
etvago sensu binos ternosvc eplsconos sufficerc indi- tum a cap. 9; sextum a cap. 10 usque ad finem epi-
cassct, 5i binos tantum satis esse antea statuisset. stola?. Synopsim, quam ex Dionysio praernisimus,
Adde quod in litteris ad Illyricianos cap. 3 tradi- ad Vaticanum purum Dionysianum cod. 58 <

tur Anastasius relationem misisse de Corinthio- vocavimus.

rum episcopo Achaise metropolita. Dc hac autem
re aliquid Anastasio rescripsisset S. Leo in hac
cpistola, si ea scripta fuisset aut eodem dic aut
paulo ante quam laudatas litferas ad Illyricianos
tradcrct. Porro plures litteras a Leone Anastasio
datas vel redditas indicant illa cap. 1 Abundant
:
D (a) Editi Leonis antc Quesn. omittunt Epiri. In
textu quidem gencralis lex dc omnibus Illyriei me-
tropolitanis fcrlur. At Dionysius, ex quo tituli sum-
pti sunt, Epiri scripsit.
(b) Cod. Yindcb. Ilisp. delct praqiositionem 0.

Post pauca, mss. collect. 3, 5, ct 24, ac Vat

cnim apud ic monitorum scripta nostrorum, quibus de
omnium actionum tcmpcrantia frequenter instruximus.
Alia; igitur epistolee antc hanc scriptfB ea videntur
praetufisse quaj in proamissis ad [Ilyrioianos litteria
mdicantur, ila uf haec epistola non anterior, scd po-
sfi^rior habenda sit, id est scripta post dicm 6 Janua-
rii an. 446. Porro factum Altici Epiri metropolitss
Anastasio curantc Thessalonicam adducti, quod ci-
dcm scribendse occasionem dedit, hieme contigit cx
cap. 1. Num id pertineat ad hicmem cxcuntis anni
445, uut ineunlis 146, an vero ad hiemem subse-
quentem, dubitari posset. At nc ad subsequentem
protrahamus, impedit sollicitudo Anaslasii, qua? in
849, habent sede pro auctoritate. Siehardus, a bear
tissimo Pcfro apostolo. Vide not. 2 Qucsn.
(c) Collcet. Ilisp. et Isid. ae mss. collcet. 21
cuin Ratramno in opere adversus Graecos tom. I
Spicilegii Acheriani pag. 110, necnon cditi antfl
Qucsnclluin addunt effeclus. Mox codd. collei
cum Siehardo et antiquoribus editis pro <i nobis
praeferunt ab apostolica sede. Vide not. 3 Quesn.
(d) Codd. Dionys. atque Hadrian. pro siquidem
habent et. Editi cum mss. collect. 24 et Sicnardo,
qaia de contmenti, Mss. Thuan. ct Cantab. apud
Quesn. in marginc j :,..Sj quidem convcnicnti.
 ;

569 EPISTOLA XIV. 010

jomponeres, vel nostrojudicio rescrvares. Nam cum A facta sunt animo, nostro vidcrentur gcsta judicio.
a) majora negoliael difBciliores causarum ezitua li- Relegal fraternitastuapaginasnostras.omniaquead
serum tibi esset sub nostrae sententiae cxspectatione tuos emissa majores apostolicaesedispraesulumsori-
suspendere, nec ratio tibi nec necessitas fnit iu id pta percurrat, et vel a me vcl a praecessoribusmeis
juod mensuram tuamexcederet deviandi.Abundant (fc) inveniat ordinalum. quod a tc cognovimus esse
mimapud te &)monitorumscriptanostrorumquibus praesumptum.
mnium actionum temperantia frequenter in- f»$5 Venit namquc ad nos cum episcopis pro-
struximus: ut commendatas 6S4 tibi Christi Ecrlo- vinciae suae frater noster Attious, veteris Epiri (/)me-

lias, per exhortationem charitatis ad salubritatem tropolitanusantistes,etdeindignissima(m)afflictione

c) obedientia? provocares. Quiaetsi plerumque exi- quam pertulit, larrymabili actione conquestus est
;tant inter negligentes vel desides fratrcs, (</) quae coram astantibusdiaconibustuis, qui(H)querelis fle-

•porteat majore auctoritate eurari,sictamen est ad- bilibus nihil contra refcrendo, eaquar nobis ingere-
ribenda correptio, ut semper sit salva dilectio.Unde bantur, fidc non carerc moustrabant.Lcgebaturquo-
't beatus apostolus Paulus, ad eeclesiasticum regi- que in litteris tuis,quasiidemdiaconi tuidetulerunt,
nen Timntheum imbuens, dicit : Seniorem ne incre- quod fratcr AttieusThessalonicamvenissct,quodque
Htoeris, sed obsecra utpatrem,juvenesutfratres } anus y.
consensum suum etiam scripturae professione (o) si-
tf matres, juvenculas ut sorores, in onmi castitate I gnasset, ut dc illo non aliud a nobis possct intelligi,
J'i»i. v,i2 . Quae moderatio si quibuscumque inferio- quamproprii arbitrii etspontaneaedevotionis fuisse,
'ibus membris ex apostolica institutione debetur, quod vencrat, quodquc chartulam de obedientiae
pjanln magis fratribus et coepiscopis(^)nostris sine sponsione eonscripserat, in cujus tamen chartulas
>nereddendaest?ut(/' licetnonnumqnam acci- mentionc signum (p) prodebatur injuriae. Non enim
lant, quae in sacerdotaJibns sunt reprehendenda per- necessarium fuerat ut obligaretur scripto, qui obc-
;onis,plustamen erga corrigendos agat benevolentia dientiam suam ipsojam voluntarii adventus proba-
juam severitas, plns cohortatio quam commotio, batofficio.Undedeplorationibussupradictihaecverba
dIus charitas quam potestas. (g) Sed ab his qui quae epistula; tiue testimonium praebuerunt, et per hoc
•ua sunt quasrunt, non qux Jesu Christi Philip. n, quod non cst tacitumnudatumest illud quod silentio
ab hac lege disceditur, ct dum dominari
81), faeile fueratadopertum,(ry)aditamscilicelIllyricipraefectu-
magisquamconsulere(/r 8ubditisplacet,honorinflat ram, etsublimissimam intcr mundanos apicespote-
auperbiam, et quod provisum est ad concordiam, statem(r)in exhibitioneminsontisantistitisincitatam
tendit ad noxam (»] quod.ut necesse habeamus ita
: ut missa cxseeutionetcrribili, quaeomnia sibi officia
licere.non de parvo aniruidoloreprocedit. Meipsum publica adeffectum praeceptionisadjungeret,asacris
^nim quodammodo (j) inculpamtrabi sentio, cum tc C Ecclesia^ aditis, nullovel falso insimulatus crimine,
\ traditislibi regulis immodice diseessissecognosco. extraherehir sacerdos, cui non obmolestiamaegritu-
jui si tus existimationis parum diligens eras, meae dinis, (s) non ob sa^vitiam hiemis darentur induciae
Baltem famae parcere debuisti ne quae tuo tantum : scd iter asperum et periculis plenum per invias nives
(uM>s. Thuan.et Cant., majores causae. stello,alqueVulg. ante Quesn., inveniet, pcrperam;
b mss. collect.2i et Sichardo, monumentorum.
In ncque cnim in Lconis aut pracdecessorum epistolis
Cum una tantnm supersit epist. Anaslasio ante id inveniri poterat ordinatum, quod S. Leo ab Anasta-
tempus data; alias, quae abundare et freq uenter datae siopraesumptumconqueritur./nvemirfurgentissimul
dicuntur, desiderari coguoscimus. et negantis vim habet.
atque Hadrian. ac duobus mss. Ita mss. Quidamediti ex Crabbo, Nicopolitanus.
(/)
rhuan., audientiae. Mox, existunl \n ms. Vindebon. Vide aot. 5 Quesn.
•ollcct. 5, in Vat. Hjsp. et [sid., uec non in duobus (m Quesnellus praetulitas/rfcft'<M£,quam lectionem
tfadrian. Vercellensibus, et apud Justellum. ipse in uno, quem not. 6 allcgat ms. Victor., nos in
lem codd. Vat., Hisp et Isid., guos oporteat. Vat. 54 utroque collectionis 24 et apud Sichardum
i

Dein, pro auctoritate, rass. tiin Quesnelli, austeritate. reperimus. Caeterorumonmium cum editorum, tum
(e) Cod. Vindeb. collcct. 5 dclet nosiris. codicum lectionem restituendam putavimus.
I 15, Licet nonnumquam.
Dist. Ms. Corb. collect. ^ apud Quesn. in marg., que-
)>

ilmc lectionem, quam Quesnellusex suiscodi-

g rutis fletibus. Paulo post, HatramnuscumVat. Ilisp.
cibua not. laudatia emendavit, nostri quoque fere D
'«
et Isid., iidem ad me diaconi tui. In Vindeb. col-
omnesetcertepotioresconliiin.mt. Vulgatam lectio- lect. 5 et in Vat. Dionysii cum edilis ante Quesn.
iedhiqui
i/u;r sua sunt quxrunt, non quae Jesu lui.
ab hac lege discernuntur, et dum domi-
Christi, focile Cod. Vindebon. collect. 5 inscrit sna, ct paulo
(o)
nan, praeferunt mss. col. ^'i el exemplum Sichardi. post, possit pro posset, et fuisset pro fuisse, et con-
(// liatramnus loco allegato, ct in edit. Conci 1
.., scripserit pro conscripserat.
tubditis quaerunt, placet honor, inflat superbia. (p: Vat. Ilisp. cum duobusaliis mss. collect. 21 /?;•()
Antiquissimus Vat. 1342collect. 3: Quodutique
(t) butur injurix.
habemus, itu dicimux, Alias Vat.: Quod, ut q) Mss. collect. 24 cum editis antc Quesn. et Si-
kabemus dicere; idque insereremus texlui, si chardo, adhibilam.Cddleri nostii codiccs.ut intextu.
aliis probte not«B codicibus fulciretur.Justellus quo- Solus Vindeb. collect. prima manu, aditam, se-
.">,

quclegit habemus. cuuda vero emendalum adhibitam.

f \\.,in culpa senlio. Mox,deviauevTodiscessisse (;•) Vide not. 7 Quesn.

sn.cum mss.collect.24 et8ichardo. d Vat.collect. 24 cum Sichardo, non obstantis

I

Codd. Vind.ooI.5et Vercell. Hadrian., descivisse. hiemis; et paulo post, per invias cautes.
Vat. Hisp. e1 Isid., cumRatramno etJu-
 ,

671 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^. 672

agere cogeretur. Quod tanlilaboris, tantique discri- A episcopatustui fastigio,sedamputatototiususurpa-
minis fuit, ut ex his qui episcopum comitati sunt, tionis excessu.
quidam defecisse dicantur. GS7 Cai>. II. De jure metropolitarum sub vicario
086;«) Multum stupeo, frater charissime, sed et Thessalonicensi degentium conservando. — Igitur se-
plurimum dolco, quod ineumde quonihil amplius cundum sanctorum PatrumcanonesSpirituDeicon-
indicaveras quam quod evocatus adesse dillerrct, et ditos.et tutius mundi reverentia consecratos,metro-
excusationeminlinnitatis obtenderet, tam atrociter, politanos singularum provinciarum episcopos, qui-
et lam vehemcnter potueris commoveri: pr.*esertim busex delegatione nostra fraternitatistuaecuraprae-
cum etiam si tale aliquid mereretur, exspectandum tenditurjustraditaesibiantiquitusdignitatisinteme-
tibi (b) fueritquidad tuaconsulta rescriberem.Sed, ratumhaberedecernimus;ita uta regulispraestitu.is,
ut video, bene demoribus meis cxistimasti, etquam nulla aut negligenlia, aut prasumpliijnediscedant.
pro conservauda sacerdotali concordia re-
(c) civilia Gap. III. Quinam a sacerdotio sinl arcendi. — In
sponsurus essem, verissimepr-evidisti: ct ideo uio- civitatibus quarum rcctores obierint, de substituen-
tustuos exsequi(r/)sinedissimulalioneproperasti,ne dis episcopis haicforma servetur ut is qui ordinan- :

cum moderationis nostrae aliud disponentia scripta dus est, etiamsi bonae vitae (i) testimonium habeat,
sumpsisses, faciendi id quod iaetum est licentiam non laicus, non neophytus, nec secunda? conjugis
P
non haberes. An forte aliquod tibi facinus (e) inno- sit maritus,(/') aut qui unam quidem habeat, vel ha-
tuerat, et mctropolitanum cpiscopum novi apud te buerit, sed quam sibi viduam copularit. (k) Sacerdo-
criminispondus urgebat? Athoc quidem alienum ab tum enirn tam excellens est electio, ut haec quae in
etiam tu nihil ei objiciendo (f) confirmas.
illo esse, aliis Ecclesiffi membris non vocanlur ad culpam, in
Sedetiam si quid grave intolcrandumquccommitte- lamen habeantur illicita.
illis

ret, nostraerat exspcctanda censura; ut nihil prius Cap. IV. De subdiaconorum continentia. — Nam
ipse decerneres,(,«) quam quid nobis placeret agno- cum extra(J)clericorum ordinem constitutisnuptia-
sceres. Vices enim nostras ita tuae credidimus cha- rum societati et procreationi filiorum studerc sit

ritati, ut in partem sis vocatus sollicitudinis, nonin (m)liberum,ad exhibendam tamen perfectea continen-
plenitudinem potestatis. Unde sicut multum nos ea tia3pmilatem,nec(»)subdiaconis quidemconnubium
quae a te pie sunt curata laetificant, ita nimium ea carnale conceditur : ut et qui habent, sint tamquam
quac perperam sunt gesta contristant.Et necesse est, non habcntes (I Cor. vn, 29), et qui non habent, pcr-
postmultarumcxperimentacausarumsollicitiuspro- maneant singulares. Quod si in hoc ordine, qui
spici, et diligenlius praecaveri, quatenus per spiri- quartus a capite est, dignum est custodiri, quanto
tum charitatis et pacis, omnismateriascandalorum magis in primo (o) aut secundo, vel tertio 688 ser-
de Ecclesiis Dominiquas tibi commendavimus au- C vandum est,ne aut levitico, aut presbyterali honore,
feratur, (h) pra*eminenle quidem in illis provinciis aut cpiscopali excellcntiaquisquamidoneusaestime-

(«) 3, qu. 0, Multurn, c. 8. (i) Itacum Quesnelloantiquissimus Vat. collcct. 3

(b) EditianteQuesn.cumRatramnoetms.Vindeb., et Vindebon. collect. 5, necnon codd. collect. 24 et
Hisp. aliisque codd. collect. 21, fuerat. Hi postrerni exemplum Sichardi Dionysius. El aliee collectiones
mox praeferunt quid consulti rcscribcremus. cum ccteris editis, teslimonio fulciatur.
(c) Vide not. 8 Quesn. (;') De necessaria hujus loci emendatione, quam
(d) Fta Dionysius, trcsThuanei codd. et unus Corb. plerique nostri antiquicodicesprasferunt,vidcnotam
a Quesncllo in margine laudati, nec non pleriquc et 9 Quesnelli.Solum quidam codices collect. 21, vul-
potiores nostri exceptis mss.IIisp., Isid. et alii col- gatam lectionem exhibent, aut qui vcl unam quidm
lect.24,in quihus cum llatramno, Sichardo, etante- habeat, vel habuerit, sed necqui sibi viduam copularit.
rioribus editis habetur sine dilationc. Mox, aliuil dis- Alii veroejusdcm collect. cum utroque Hisp.etcum
ponentis in Vat. collect. 24 et Sichardo. Vat. Isid., aut quiunamquidemhabeat, vcl habuerit,
(e) ltatraninus ct mss. collect. 24 cum Sichardo ct sed nec quam sibi viduam copularit : at particula
Vulg. addunt fralris. Mox,mctropolitanum,q\iod lege- nec delenda in Vat. Isid., subducta linea notatur,
batur in cditis ante Quosn., reslituirnus ex plerisque Ms. Vat. collection. 3, sed quamsibi viduamnon co-
nostris divorsarum collectionum codicibus, praeser- pularit.
timVat.l342colieet,3ct alioVat.puroDionysiano.In (/,) Dist. 32, Omnium saccrdotum, c. i.
duobus Vindebon.,altcro collcct. 5, altero Hisp., Ie- D (/) Vide not. 10 Quesn.
g\ii\TNicopolitanum,quod sincullosensusdiscrimine (»») Quesnellus nihilindicans, post vocem libcrunt
Quesnellusreccpit; Epiri enim metropoIitanus,cujus adjccit arbil nu m : quodinDionysioquidem.in llisp.
hic mentio est, erat Nicopolitanuscpiscopus. Dein, Isid.aliisqueposterioribuscollectionibusreperimas.
apud te criminis pondus artjucbat est in mss. Vat. Sed magis Leonina visa csl lectio anteriorum editio-
Hisp. et Isid., ncc non in Vat. collect. 3, et in col- num, qu.-c cum mss. collect. 3, 5 ct 24, Merlino el
lcct. 21. Vindebon. cnllect. 5 habct tantum argue- Sichardo, hoo substantivum praetermittit.
bat. In codd. autem Vindebon. Hispan., et Vat. eol- (n) Vide not. 1 Quesnelli. 1

lection. 24, ac anterioribus editis, apud te ciiminis o Cod. Vat. Dionysii etJustellus, velsecundoter
pondus urgebat. tiove. Mox, leviticoministerio in mss. collect. 24 oam
(f) Quatuor codd., conftrmasses. Mclius in marg. odiiis antc Quesnellum qui praeterea corrig :

editionis Labb., cognosceris confirmasse. Postea editi
ante Quesn. oum mss, collect. 24, gessisset; caeteri
codices, committeret.
(g) Justellus, quamquod nobis placere cognosceres.
(h) 25, qu. 2, hjilur, c. 5.
est, cum in postilla marginali notaverit, vocem nu
nisterio in editis additam deteri in omnibus mss.codd
Eam uti maxime eongruam insororomus toxtui, s
quibus mss. alterius antiquioris collectionis proba
rotur.
 .

673 EPISTOLA XIV. 674

lur, qui sp a volupiate a) uxoiia nccdum frenaase A E »rdinesnascia88olent,judlceturrAc si foi t<

: tur. psos qui prasunt de majoribua fquod ab.it)

V. De cleri plebisque postulatione et consensu peccatis causa(&) nascitur, quse provinciali nequeat
ni episeoporum etedione.—(b Cumergodesummisa- examine tuam de totiusnc-
definiri yfraternitatem
•

selectione tractabitur, illeomnibus prajpona- Lr o!:i qualitate metropolitanus curabit instruere, ut

tur quem c cleri plebisque consensus concorditer si coram positis partibus nec tuo fuerit res sopita
poatularit:ita utsiinaliam forte personam partium judicio,ad nostram cognitionem,quidquid illud est,
tdiviserint.metropolitani judicio is alteri prae- transferatur.
feraturqni majoribus ct studiisjuvatur et meritis: Cap.VIiI. De translationibus episcoporum amputan-
tantnni ut nullus invitis et non petentibus ordine- dis. — (/jSi quis (m)episcopus,civitatis siue mediocri-
episcopum non optatum aul con-
tio civitas tatc despecta, administrationem loci cclebriorisam-
it, aut oderit et ii.it minus religiosa quam ; bierit, el ad majorera se plebera quacumque(n) ra-
enit, qui nun licuerit babere quem voluit. tionc transtulerit,a cathedra quidempelletUTaliena,
\ i. D i onsecrando episeopO ad Thessuloni- sed carebil ei propria praesirleat quos
: ul noc illis

Uim intra vicariatum ejus. — (e) De per avaritiam concupivit, nee quos pcr supcr- illis

peraonaautem consecrandi episcopi, et de cleri ple- -^ biam sprevit.Suis igiturlerminisquisque contentus

bisque consensu nietropolilanus episcopus ad fra sit, ncc supra mensuram juris sui affectet augeri.

ternitatem tuamreferat quodqueinprovincia bene : Cap. IV. Dc olericis transfugis. (o) Alienum(p)cle- —
placuit.scire te laeiat.ut ordinationem rite celebran- ricum, invito episcopo ipsius,nemo suscipiat,nemo
dam tua quoque lirmel auctoritas. Quaa rectis dispo- sollicitet.nis! forte ex placito charitatis id inter dan-
sitionibus niliil moroa aut difficultatis debebit affer* tem accipientemque convenerit. 690 Nam gravis
re, ne gregibus Domini diu desit cura pastorum. injuriae reus est qui do fratris Ecclesia id quod est
Metropolitanjo vero defuncto,cum in locumejus utilius aut pretiosius audet vel(/y)allicere, vel tene-
alius fuerit subrogandus.provincialesepiscopi ad ci- re. Itaque si intra provinciam res agitur, transfu-
vitatem metropolimconveniredebebunt, ut omnium gam clericum ad suam Ecclesiam metropolitanus
elericorum atque omnium civium voluntato discus- redire compellet Si autem longius recessit,tui prae-
presbyteris [g\ ejusdem Ecclesise.vel ex diaco •
cepti auctoritate revocabitur ; ut nec cupiditati,nec
nis optimus eligalur.de cujus nomine ad tuam noti- ambitioni occasio relinquatur.
tiani provinciales referant sacerdotes.impleturi vo- Cap. X. De episcoporum a mclropolila vocalione.
ta poscentium, // cum qjiod 689 ipsis placuit, tibi — In evocandis autem ad te episcopia moderatissi-
quoquc placuissecognoverint.Sicut enimjustaselec inum esse te volumus, ne pcr majoris diligentiae
volumus fatigari itani- C speciem fraternis gloriari vidcaris injuriis.Unde si
tiones nullis dilationibus ;

hil permitlimus tc ignorante p-sesumi. causa aliquamajorexstiteritob quam (?) rationabile

De conciliis provincialibus frequentamlis.
. VII. ac necessarium sit fraternum advocare convcntum,

— Deconciliis autcm episcopalibus nonaliud indici binos de singulis provinciis episcopos, quos metro-
musquam i sancti Palres salubriter ordinarunt: ut polilani crodiderint esse mitlendos.ad fraternitatem
scilicetbiniconvontus per annos singuloshabeantur, tuam venire sul'liciat,ita(.s) ut a pnestituto tempore
in quibus do omnibus querelia quae inter diversos nonultraipjindecinidiesquiconvenerintretardcntur

istellus, uxoris. Mss. Hisp., Isid. et collect. lali, ratione. Mox pellatur pro pelletur in codd. Dio-
:'l . </ voluptate luxu nys., Hadrian., Ilis[>. et Isid.
Si c. 36;
forte, Dccret. Ivo. lib. mi. (o) Vide not. 18 Quesn. Post pauca editi ante
(r) Vide not. Quesn.
13 Quesn. cum mss. Vat.Dionysii et duobus Hadrian.
litiones Quesnello anteriores cum ms.Hisp. ac Vindeb. Hisp., conveniat.
H, ne plebs invita episcopum. In fine
Isid.et collect. (p) 19, qu. 2, Alienum dericum, c. 1.
oapitia pro voluit, alias voluerit. [q Quesnellus in margine:
Nicolini, Mer- Ita edit.
e Dist. 65, De persona, c. i. lini, Romana,posteriores omnes, ct codices mss.
et
/1» '

tropolitano, c. 19 ; et diat. 77, in tres. Alii quatuor cum Dion., Cresc, Sichard., Canis.
princip. edii.jhabent abjicere, ei hoc male. Omnes lcre nostri
i
.
Q snelli, o( ad verba ex diaco- codices habent allicere, -pvoqno Vat. Dionysii illicere,
nis vide not. ejusdem 15. eeque bene.Nostra quoque Sichardi editio habet al-
h Vulgat. ante Quesn. cura codd. collect. 24, si licere. Soli mss. libri Vat. Hisp. et Isid., abjicerc.
At Vindebonensis,qui puriorem Hispanicam refert,
i DisL 18, /' iIim, c. 3 : et in Decret. Ivo. allicere. Mox, agatur in antiquioribus editionibus
I i b IV. ilum cura mss. collect. 24 et Sichardo, ve-
\ ide not. i
um Vindeb.collect.5,pro a^rtwr.Etpaulo
Ms.Vat. Dionys.et codd. collect. 24 cum Mer- post in Vat. Dionysiiet Vindeb. tiisp. compellat pro
lino ot Sichardo,mwco/ur. In fine capitis, pro trans- compellet; processit vero pro recessit in antiquis
r ms. Vindeb. Ilisp. babet referatur.
editionibua et mss. collect. 24.
(I) 7, qu. I, Si quis eptscopus, c. 1. r) Quesnellus ex mss. addidii rationabile, ac.Um
('" inii. mss. Hadrian.,
i

Hisp. el Isid., yoccs leguntur quoquein nostris codicibus.Desunt

inserunt autem. Vide not. 17 Quesn. in iii--. collect. 24. Post pauca, suffecerU pro suffi-
n Mss.Vat.collect.3,Vindebon.colleet.5et codd. ciut in Vat. colleet. '3.

colleet. 24 cumeditia ante Quesn., occasione ceteri (s) Hic incip. cap. 11 Dionys. Exig.
;

nostri ct omnes Quesnelli in marginc ab eudem ci-

673 LKONIS MAGNT EPISTUL 1
676
Cap. XT. Dissentientibus a Thessalonieensi cseteris A rorpus sumus in Chrisio, singuli autem alter ulterius
episcopis, homanum esse consulcndum. ^Si autcm mernbra (Rom.xn, 5; / Cor.xu, 12). (d) Connexio to-

in eo quod cumfratribuslractanduin definiendumve tius corporis unam sanitatem,unam pulchritudinf:rn

credidcris diversacoruni fuerit a tuavoluntate sen- facit:ct ha;c connexio totius quidcm corporis unani-
tentia/ad nos omnia sub gcstorum testificatione mitatem requirit, sed prcecipue exigit concordiara
(a) referantur,ut,remotis ambiguitatibus,quod Dco saccrdotum.(e) Quibuscurn dignitas sit communis,
placeat decernatur. Ad hunc enim finem omnem af- non esttamenordo gcneralis:/juoniam et inter bea-

fectum nostrum curamque dirigimus, ut quod ad tissimos apostolos in similitudine honoris fuit quae-
unitatem concordiae, et quod ad custodiam pcrtinct dam discretio potestatis etcum omnium paresset
;

disciplina?,nulla dissensione violetur, nulla desidia electio,unitamen dalum est ut eseteris praemineret
negligatur./Et te igitur, frater dilectissime, et eos Dequaformaepiscoporum quoqueestortadistinctio,
fratres nostros qui de tuis offenduntur cxcossibus, et magna ordinatione provisum est ne omnes sibi

cum tamennonsimilissit(/>)omnibus materiaquere- omnia vindicarent sed essent in singulis provinciis

;

larum, hortor et moneo, ut quae pie sunt ordinata, singuli, quorum 692 inter fratres haberetur prima
salubriterquedispositanulla concertatione turben- sentcntia ; et rursus quidam in majoribus urbibus
tur.601 Nemoquodsuum estquaerat, sedquodaltc- constilutisolliciludinemsusciperentampliorem, per
B
r\us(Phitip.u,A,2l),s\cut Apostolus ait : Unusquisque quosad unamPetrisedem universalis Ecclesia? cura
(c) vestmmpro.vimo suo placeat in bonum ad sedificatio- confiueret, et nihil usquam a suo capite dissiderct.
nem (Rorn. xv, 2). Nec enim poterit unitatis nostraa (f)Qm crgoscitsequibusdain7/;essepra3positum,non
firma esse compago.nisi nos ad inseparabilem soli- inoleste ferat aliquem sibi essepra^latum sed obe- ;

ditatem vinculum charitatis astrinxerit quia sicut : dientiam quarn exigit,etiam ipse dependat : et sicut

in uno corpore multa membra habemus, omnia autem non vult gravis oneris sarcinam ferre.ita non audeat
membra non eumdem aclum habent ; ita mulli unum alii importabile ponaus imponerey(iWrt/f/t. xxm, i

(a) Ita plcrique mss. libri, et editi cum Dionysio. S. Leo in scquentibus fateatur,sicut olim interapo-
Quesnellus, refcrentur. stolos, ita postea inter episcopos potestatem esse
ib) Mss.collect,24 cum Vulg.ante Quosn., omniurn. diversam dignitatem, quam episcopis communem
;

(c) In mss.Ilisp.et Isid. atque in codd. collect. 21
om ittitur vestrum. Mox in bono pro in bonum ha-
bent editi ante Quesn. cum ms. Vindcbon. collect.
5, in quo paulo ante, et sicut /postolus.
(d) ldem Vindebon. collect. 5, Hxc connexw.
(e) De lectione quidem Dionysii dubitandum non
est,utdubitavitQuesnellusnot.l9. Nam
simo Vaticano puro Dionysiano codice habetur
et
Quibus etsi dignitas communis non estjame?i ordo ge-
neralis est. Goncordant mss. libri Vat. Hisp.et Isid.,
nec non omnes Hadrianei jpraaterea Florentinuscol-
lect. 13 et codex peculiaris originis Vat. 1347, ac
tandem mss. collect. 21. Quesnellus ex suis codd.
collect. 2 et 5, nimirum Corbeiensi, effrecopithcea-
no,etquatuor aliis Thuaneis hanc aliam lectionem
"toxtui inseruit, quam nos in uno Vindebon. Hisp.
invenimus Quibus etsi dignitas sit communis,non est
: suscijiercnt amjilioron. mmlrum non tamin episcopos
tamen ordo generalis. Clariusvero et cavillationiminus
obvium, inquitin laudata nota, habent cod. Yictor.
ms. el cditiones Surii, Merlini, ct Nicolini, cum sic
tcgant: Quibus cum dignitas sit communis, non est ta-
mcn ordo generalis.Toiixmutalio est vocisctenn cum;
cui quoque parliculre non raro apud probatos scrip-
tores cxemplo tamcn subjicitur. Nobis autem hsec
lectio magis placuit, cum eampracferantcodiccs Vat.
collect.3. Vindebon. collcct. 5, Vat. collcct. 24, pe-
culiarisVat Reginae 8/i0, et praeter exemplum Mer-
lini collect. 12 etiam exemplum Sichardi. Eodcm ta-
men utraque recidit nostra et Quesnclli lcctio unde
haecprobatur auctoritateplurium collcctionunr.qua-
al'firmat,non pro potestate et jurisdictione accipit,
sed pro episcopatus honore,seu charactere, qui sane
idem in omnibus est: ordinem vero, quem dum geue-
ralem inter episcopos negat,diversum insinuat.non
sumitpro sacro episcopali ordine,utvocare solemus,
sed pro ordine hierarchico, qui cumjurisdictionem
in antiquis- n
J
et auctoritatem majorem in alii^, in aliis minorem
: requirat,7/o» cst utique generalis, id est idem in om-
nibus sinc jurisdictionis discrimine.Hincex aposto-
lorum forma, qua Petrum caeteris auctoritate et ju-
risdictione praefectum pontifcx hoc loco indicat, et
, aliis in locis apertius declarat, episcoporum distin-
ctionemortam tradit,/» quibus non omnes sibiomnia
similiter vindicarent, sed quidam provinciis singulis
haberent primam senientiam, uti nietropolito3.</<m/am
vero in majoribus urbibus constituli sollicitudinem
quam in mctropolilas ipsos, a quibus obedienti<im
exigerent, uti cxarchi, seu patriarch», ac ipse epi-
scopus Thcssalonicensis, qucm vicarium sedis apo-
stolicajcum peculiarij'ure toti lllyricoidem Leoejus-
quc anteccssores piiefcccrant.lkecautem eo concilio
ordinala pronuntiat, ut per hoscn/ unamPctri scdem
universalis Ecclesix cura conflucret ,et nihil usquam fl
suo capite dissideret: quibua summam Romani ponti-
p. ficis auctoritatem, ct jurisdictionis primaturn, uni-
*
tatem Ecclosi;e prospicicntcm declarat. Ita quatuor
veluti ordines.seu gradus hierarchicos intcr episco-
: pos astruit, episcopalem, mctropoliticum, exarchi-
cuin scu vicarii apostolici, et pontificium his :

rum tres si non supcrant eetatem Dionysii, eidem
profccto supparcs existunt, et ab eodem Fontepro-
dircdici nequeunt.Contextusquidem hanclectionem
videtur postularc.in ejusmodi cnim propositionibus
exduplicicommateconstantibus.postremumcomma
particula/a/»;'» atrcctum illud cst, quod probandum
assumitur. Probationes autom qu;e a Lconc subji-
ciuntur, quaequcdiscrimen interepiscopos statuunt,
non affirmativampropositionem,qualis apud Diony-
sium Legitur, lamcn ordo generalis est, videlicef sine
elsi dignitatem episcopalis honoris seu characteris
affirmat communem, ordinem tamen hierarchicum
generalem non essc monct, cum pro diversitate gra-
dus hierarchici auctoritate ct potestate distinguan-
tur.Qui hoc tcstimonium ad aequale omnium epis-
coporum jus trahunt, voces dignitatis et onlinis in
recentiorem sensum a Leonis mente alionissimum
etacontextu dissentientem interpretautes, impe-
ritis fucum facere nituntur.
,,/'
2, qu. Qui scit se, c. 5.
('«, 1

discrinnnc scd hanc ncgativam a nobis rcceplain,

;
(g) God. \'indebon. collect. 5 et alius Hisp. de-
non est tamen ordo gcneralis, efflagitant. Cum porro lent esse.
677 EPISTOLA XV. G78

uli enirn sum humilis et mitia magistri, di- \ esse peccatum. —

VIII. Contra id quod corpora lm-

Disciteamequia mitis sum ethumilis corde;

manadiaboli dicunt esse figmenta, et a ddemoniinis
centis :

694iii utero formari.— IX. Contra id quod jilios

et invenieiis requiem animabus vestris. Jugum enim repromissionis ex Spiritu sancto diimnt esse conce-
tuace est, et onus meum leve [Matth.xi,29, 30 .
ptos. —
X. Contra id quod animas in caslestibus
Quod modi' experiemur, nisi et illud iu observan- peccare credunt [Al.dicunt ,etsecundum qualitatem
peccati in hoc mundo accipere sortem vel bonam vel
tia veniat, quod idem Domiuus ait? Qui major esl
malam. —
XI. Contra id quod fatalibus stellis di-
vestrum, eril minister vester. Qui autem se exaltave-
cuni animas hominum obligatas. —
XII. Contra id
rit, humiliabitur ; et qui se (a) humiliat exaltabitw quod sub aliis potestatibus partes animx, sub aliis
Varc. x, J3; Luc. xxii, 26; Luc. xrv, corporis membra describunt. —
XIII (/") Contra id
quod patriarcharum nomina per singula corporis
membra disponuni Al. describunt. —
XIV. Contra
093 /.; EPISTOLA XV. id quod duodecim signa,quae mdthematiei observant,

(c AD TUBBIfilUM A8TUB1CENSEM EPISCOPUU. per corpus omne distinguunt. —

XV. De apocryphis
d De Priscillianistarum erroribus.
scripturis eorumdem Priscillianorum, XYl.(g)De —
libro Dirtinii [Al. Dictiunii].
lectione Hispanica .— I. Contra
Leo cpiscopns Tubribio episcopo (/<) salutem.
Priscillianistas, quisanctam Irinitatem, non per-
.<:, sed tantum nominibus distinguunt. II. — j> Quani laudabiliter pro catholicee fidei verilate mo-
Adversus id quod Dei Fitium posteriorem fuissecre- vearis,etquamsollicite Dominico gregi dcvotionem
ihiut quam Patrem.— Iil. Aavemus il quod dicunt pastoralis iinpcndas,tradita nobis pcr(t) dia-
officii
ideounigenitum dici Christum,quia sotus sit de vir-
gine natus. —
IV. l)c Natali Domini, quod in c>> conem tuum fraternitatisluae scripta demonslrant,
Priscillianistse jejunia celebrent. V. Adversus id — quibus notitiee nostraj insinuare curasti,C95 qualis
ijuod aiunt animam hominis ex divina esse substan- in regionibus vestris(_/)de antiqua? pestilcntiae reli-
tia. —
VI. Contra id quod aiunt diabolum exse vel
qniiserrorum morbus cxarscrit.Nam cVI;) epistolaj
*•[ propriam
. Quesn. et unus noster
codd. addunt non habere naturam. VUl.Contra — sermo, et commonitorii series, et libelli tui lextu9
illud ijuod nuptias etprocreationes filiorumastruanl eIoquitur(/)PrisciIIianistarumfetidissimamapudvos

fs. Vindeb. collect. 5, humitiaverit. XIII. Qitod omne corpus Scripturarwm canonicarum
- sripta 21 Julii an. khl. sub patriarcharum nominibus accipiendum sit.
r Hsec epistola exstat in mss. collect. 1, 2, 3,5, XIV. Statum corporis sub potesiate siderum atque
s, Hisp., Isi.l. II. 12. I8et20usque ad 21. Eam- signorum pro terrena qualitate teneri.
dem relegimusad codiees cujuscumque coliectionis, XV. Quod multos codiees detestandic perfidix prx-
exceptis '1 et 18, quibus Quesnellus uaus est. Prav sumptione diabolica canonicos esse simulata titulave-
cipue autera memorandi sunt codd. Vat. Reg. col- rint veritate : quodque ca qu.v extra canonicas Serip-
!. Vat. collect. 3,Vindebon. collect. 5 ct Vati- turas reperta fuerint, .igne debeant concremari.
p
canus58i5,qui in additionibuscontinetcollectionem ^ XVI. Dc tractatibus Dictinii ahjiciendis.
8 cum hi rnira antiquitatc et raritate caetcris pr»- XVII. Dc his sacerdotibus qui errantibus non resi-
stent. Turribii porro nomen quam varie scribatur stunt.
in mss. vide not. Quesnelli. 1 XVIII. Si dcsccndcnte ad infema Christo, caro ejus
Confer Aug. h«r. 70 et concilii Bracar. ca- 1 requieverit in sepulcro.
/
jCum in editis hic titulus deesset,illum ex inge-
ulgatorum litulos qui r\ collcctione Hispanica nio supplevit Qucsnollus 9,\c:Contra id quod Scriptu-
derivant, ad codicum lectionem revocavimus. ln rarum scientiam subvertunt. Nos ipsum collectionis
Labula antem collect. 5, nnm. 71,quam exThuaneo Hispanicae titulum ex mss. expressimus.
Quesnellus edidit, hi tituli leguntur Con- :
g Ita cum editis unus nostor codex. Oaeteriper-
ad Turbium episcopum Aslurensem super scx- peram Emendanda de libro Turribii episcopi. Cod.
:

oapitulorum consulta Priscillianistarum blas- Vindebon. llisp. pro episcopi habet episcopus sanc-
phemiit in octodecim respondens capilulis; id cst : tus.
I. Quid et 1'ntris, et Fitii, et Spiritus sancti unam h Cod. Vindebon. colloct. 5 addit Asturiensi,le-
unt csse personam. gendum Asturicensi; ot delet salutem.
II Dc processionibus quarumdam virtutum cx Deo, HuncPemwcttmnominari ab Idatioin Chronico,
i

i/uas habt re caperit, et quas essentia sui ipsa proces- Quesnellus in margine animadvertit.In cod.Vinde-
serit. bon. Ilisp. nominie proprii signum distinguitur.
III. Idcn unigenilum dici Filium Dei, quia solus (/) Duo codices et editi ante Quesn., de antiquh.
sit natus ex virgine. u Mox in Vat. Ilisp., error vel morbus pro errorum
IV.Quod natate Christi honorare se simulent. morhtts.
V. ijund animam hommit divmse asserant esse (/.) Vidc not. 2 Quesn., qui mox ex mss. edidit
substanlise. eloquitur, cum antea ex solis codd. collect. 24 lege-
VI. Quod diabolus nunqnam fuerit bonus, nec na- retur demonstrant.
im opificitsm Dei sit. Vide not. 3Quesn. Mox pro fetidissimam,a\i&a
'

VII. Ound nuptias damnent, et procreationem »«.">- foidissimam. Porro sententiam pro sentinam habent
i iin perhorrescant. quidem plerique nostri codices colleut. 1,3,8. Vat.,
VJH. Quod humana corpora in mulierum uteris i>i Hisp. et Isid., ciiin inss. collect. 21, quibus etiam
iDinn dsemonum opere figurentur. accedunl codices Corb. collect. 2 et Griman. col-
IX. Quod promissionum fiUi ex mulieribus quidem leet. 1« a Quesnello laudati cailcm nota 3. Nihilo
Hiitt, sed ex Spiritu sancto concepti sint. tan.cn minus lcctionoiu scnlinam prsferunt non SO-
v Inimas hominum, antequam insererentur hu- luin omnes vulgati, sed etiam nostri mss.libri col-
manis corporibus, fuisse in corpore, et >n coelesti ha- leot. 5, II, 12, 1\, eec non ipsc codej: Grimanious
bitatione pecca collect. 18 prima manu,utidem Quesnellus latotnr,
W.Qwnl fatalibus stellis ei animas hominum et cor- ac praecipue Vindcbonensis puram continons colle-
ttringant. otionem Hispanicam,qus hano cpistolam in Uispa-
XII. uiiod sub aliis potestatibus partet animx, sub niam missam c puriori fontc hausisse crcdendaest.
aliis corporis sint mcmbru. Hincabhacvulgata lectione haud discedendum cre-
670 S. LfcONlS MAGNI EPISTOM;. 680
enim (a) sordium in
recaluisse sentinam. Nihilest \ bumanumque Bubverli,sihujusmodihominibusD8-
quorumcumque sensibus impiorum, quod in boc quam vivere cum tali profcssione licuisset. Profuit
dogrna non eonfluxit quoniam do omni terrena-
:
(g) diu ista districtio ecclesiasticae Jcnitati,quae etsi
rum opinionum luto multiplicem sibii &)faeculenliam sacerdotali contenta judicio,cruentas rcfugit ultio-
miscucrunt ut : soli totuni biberent quidquid alii ex nes,severis tamen Christianorum principum consti-
parte gustassent.Denique si universae haereses quae tutionibusadjuvatur,dumadspiritale nonnumquam
antePriscilliani tenipusoxortajsuntdiligentiusrclra- recurrunt remedium, qui timent corporale suppti-
ctentur,(c) nullus pone invenietur error dequonon cium.Ex quo autcm multas provincias hostilis oc-
traxerit impietas ista contagium:quae non contcnla cupavit irruptio,(/t)et exccutionem legum tempesta-
eorumrecipcrefalsitatesquiabEvangcliosub Christi tesintercluserc bellorum.ExquointersacerdotesDei
nomine deviarunt,tenebris seetiam paganilatisim- difficiles commeatus et rari ccoperunt essc conven-
mersit,ut per magicarum artium profaua sccrclo et tus,invenit ob publicam pcrtubationem secrelaper-
mathematicorum vana mendacia, religionis fidem fidia libcrlalem,etad mullarum rnentium subversio-
morumquc rationem in potestate deemonum, ct in nem his malis cst quibus dcbuit esse
incitata,
(d) effectu siderum collocarent. Quod si ct credi li- correcta.Quae vero ilJic aut quanta pars plebiurn a ;

ccat et doceri.nec virtutibus praemium,nec vitiis poe- > contagione pestis hujus aliena est,ubi.sicul dilectio
na dcbebitur, omniaque non solum humanarum le- tua indioat,lethali morbo eliam G97 quorumdam
gum.sed eliam divinarum constitutionum decrela sacerdotum corda corrupta sunt;et per quos oppri-
solventur:quia nequedebonisnequedemalisactibus menda falsitas et dcfendenda veritas ^credebatur,
ullum polerit csse judicium, si in ulramque partcm peripsosdoctrincfiPriscillianse Evangelium subditur
fatalisnecessitasmotummenlisimpcllit,et quidquid Christi,utad profanos sensus pietatc sanctorum vo-
ab hominibus agitur, non est hominum, sed astro- luminum depravata,sub nominibus prophelarumet
rurn.Ad hanc insaniam pertinet (e) prodigiosa illa apostolorum non hoc proedicetur quodSpiritus san-
totiushumanicorporisper duodccim ccelisigna C96 ctus docuit,sed quod diaboli minister inseruit.Quia
distinctio, ut diversis partibus diversee proesideant ergo dilcctio tua fideli, quantum poluit, diligentia
potestates ; et creatura quam Deus ad imaginem damnatas olim opiniones(/.) scdecim capitulis com-
suam 1'ecit, in lanta sit obligatione siderum, in prchendit,nos quoque slrictim omnia rctraclamus,
quanta est connexione membrorum. Mcrito patres ne aliquid harum blasphemiarum aut tolerabilevi-
nostrijSubquorum lemporibushaeresishaec nefanda dcatur aut dubium.
prorupit,per totum mundum instantcr cgerc utim- Cap. l.Qutnn impic de Tnnitute personarum in Deo
pius furor ab unlvcrsa Ecclesia pclleretur quando : sentiant Priscillianistx. —
Primo itaque capitulo
etiammundiprincipesitahanc sacrilegamamentiam C demonstratur quam impie scntiant de Trinitatcdi-
detcstati sunt,(/)ut auclorem ejuscum plerisque di- vina, qui ct Patris,et Filii, et Spiritus sancti unam
scipulis legem publicarum enseprosternerent.Vide- atque eamdem asserunt esse personam, tanquam
bant enirn omnem curam honestatis aufcrri,omnem idem Deus nunc Pater, nunc Filius, nunc Spiritus
conjugiorum copulam solvi, simulque divinum jus sanctus nominetur; ncc alius sit qui genuit, alius

didimus,cum praesertim adjectivum fe/idissi?nam,ct Sed hinc pivedictoe variantis origo cognoscitur, si-
sequens contextus, sentinge magis congruat quain inulque elucet perperam scriptum uliione esse ou9-
sententiw. ris pro ultiones, severis.Dein ad speratum pro atlspi-
(a) Al., sordidum. Post pauca, de omnium tcrrcnu- ritale in laudatis codd. Val.Hisp. ct Isid. atque in
rum opinionum luto,h\ antiquioribus ediliset aliqui- illis collcct. 21.
bus codd. (/t)Conjunctionem et scntcnlia? magis congruam a
(b) Al.,fteccm commiscuerunt. Quesn. in margine. Quesnello licct expunctam, restituimus auctoritate
Cod.Vindebon. Hisp. tunc nullus. Porro inve-
(c) codd. Vat. collecl. 3 Vindebon., collect. 5 et Vat.
nietur magis placuit cx praeslantioribus septem nos- llisp. ac Isid., necnon alius Vat. collect. 2i.ex qui-
tris codicibus.Alias,mi'6'n(7ur.Paulo postin mss.Vat. bus nonnulli plurali numero.ei exsecu i iones. Moxpro
Ilisp. et Isid., non vero in puriori Vindebon. Hisp. inlerdusere editi anle Quesn. intcrdixere. Dein ir.
nec in Cfflteris.tw tencbra- sc ailco paganitatis immcr- Vat. Hisp. et Isid., difficilis commeatus, et postea,(M
sit per maijicurum artium profana secreta, ci mathe- multarum gentium subvcrsionem.
maticorum vana mendacia, ut religionis, ctc. (i Codd. Vindebon. collect.5 et Hisp. ac Vat.col
(d) lla omnes nostri codiccs ct editi anteQuosn., lect. II, *~M, et 25 omittunt a contagione. Dein cha
qui ex duobus solis mss. Tluian. et Grim. affectu ritas tua est in duobus mss. ct antiquioribus editi:
praetulit. Post pauca, pro debebitur alias de pro dilectio tua.
Mox omniwnque in m '. Vindob. Hisp. Cod. Vat. collect. 2\, fueratMoxdoctrinse Pri
(e) Mss. Vindebon. Hisp. ct Vat. collcct. 21 ad- s. illiani in Vat. Pieg. collect. 1, in Vindebon. Hisp
dunt et. ct in duobus coddA-ollcct.l 1 et 24 cum editis anti
(f) Vide not. U Qucsn. Mox, pro cwm plerisque di- Quesn.
scipulis, alias,ac plerosque discipulos ex mss.collect. (/«) Sic omnes nostri codices, exceptis mss
24. Dcin cod. Vindeb. Hisp. : Yidcrunt enim... collcct S et 2i, in quibus habetur septetndccim capi
omncmquc coniugiorum. /<7/.*,romputato,ul videtur.postremo hujus e|
(g) Voces dvu ista desunt in Vat. Reg. collect. I. capile, quod tamen ad sedeeim capilula a Turribi
Mox in Vat. llisp., Isid. et mss. collect. 21, rcfugit proposita et a Leono totidem capitibus rejecta mi
ultiones quaerere; tamcn ChristianorUm.ln Vindebon. Qime pertinet. Post pauca retractemus editi ant
Hisp.refuyit ultione esse qiuvris /awe?j,etc.,corrupte. Quesn. cum sex inferioris nota; codicibus.
081 KPISTOLA XV. 682

quigenitu iusquide ulroqueproi essii ;sed \ Christum Dominum matre volunt habere
vel ex
ilaris unitas in tribus quidem vocabulis, sed principiuin, vel Patris Dei unigenitum diffitenlur,
d trilius sit acoipiendapereonis.Quod blaa- cum el de matre is natus sit qui eral Deus Verbum,
phemic genus de Sabellii opinione sumpserunt: et de Patre nemo sit genitus prster Verbum.

cuju8discipulietiam Patripassianimerito auncupan- C.\i>. IV. Quod jejunent in Nalali Domini et dieDo-

lur; se est Filius, qui est Pater, crux Filii, minica. —

Quarto autem capitulo continetur, quod
Patris esi passio; et quidquid in Ibrma 9crvi Filius Natalem Christi,quem secundumsusceptioncmvcri
Patri obediendo sustinuit, totum in sc Pater i] hominis catholica Eoolesia veheratur, quia Verbum
•
pit.Quodcatholica) Gdei sine ambiguitateoon- carofactum estei habitavit in nobis {Joan. i, 14), non
trarium cst, qu» {c} Trinitatem Deitatissio 6y.oot5<juiv vere isti bonorent, sed honorare sc simulent, jeju-
rontiletur, ut Patrem, et Filium, et Spiritum sanc- nanteseodem die,sicut ct dieDominico quiestdies
tuin sine confusione indivisos, sine tempore sempi- resurrectionis Christi.Quod utiqueideo faciunt quia
lcrn ntiacredat aequales : quia Unita- Christum Dominum invera hominis natura natum
:i 69S Trinitate non cadem persona, scd essenoncredunt, sed pcrquamdamillusionemosten-
cadem implet esscntia. tataviderivolunt(</) quaaveranon fuerint ;scquentes

Cap. II. De virtutibus quas e.vDco procedere f\n- dogmata Cerdonis atque Marcionis, et cognatissuis
"
gunt. — In secundocapitulo ostenditur ineptum va- Manichans per omnia consonantes. Qui, sicut in
numque commentum [d de processionibus quarum,- nostro examine detecti atque convicti sunt, Domini-
. virtutum exDeo.quas habere cceperit et quas cum diem, quem nobis Salvatoris, nostri resurrectio
tia sui ipse praecesserit. quo Arianorum(ej
In consccravit, exigunt in mcerore jejunii ; solis, ut
quoque suffragantur errori, dicentium quod Pater proditum cst, reverentiae hanc continentiam devo-
Filio prior sit, quia fuerit aliquando sine FiKo,et ventes : ut pcr omnia sint a nostrac fidei unitate .

tuncPateresse coeperit,quandoFiliumgenuerit.Sed disoordes, el dies qui anobis inla?titia habetur, ab

sicui illos calholica Ecclesia detestatur, itaet istos, illis in afflictionc ducatur. Unde dignuni est ut ini-
ipiiputant umquam Deo id quod ejusdem est essentise mici crucifi eL resurrectionisChristi talcm excipiant
defuisee. Quemsicui mutabilem, ita et proficientem sentenliam, qualem elegerunt doctrinam.
it.Quamenimmutaturquod minuitur,
- Gap. V. Quoil animam hominis divnuc asserant esse

tara mutatur etiam quod augclur. substantue. — Quinto capitulorefcrturquod animam

Cap. III. Cur unigenitus dicalur apud cos FiliusDei, hominisdivin.i'asserantessesubstanti33,necanatura
capttulisermo designat, quod iidem conditionis nostrae distare naturam.
Creatoris sui
rant, ideo unigenitumdici FiliumDei,quia Quamimpictatem cxphilosophorumquorumdamet
sulus sil natusexvii idutiquenon auderent
.
£ Manichaeorum opinione manantem catholica fides
dicere, nisi PauliSamosatenielPhotinivirus bausis- damnat sciens aullam tam sublimem tamque pra>
:

sent, qui dixerunt Dominum oostrum Jesum Chri- cipuam essc facturam, cui Deus ipse natura sit.
stum, anlequam nas Maria, non -

Quod enim dc ipso est,(/<) id cst quodipse ,nequcid

fuiese. Siautem isti aliud de suosensu intelligi vo- aliud est 2^0 quam Filius et Spiritus sanctus.
lunt. nequeprincipiumde matre daotChristo, aese- Praster hanc autem summse Trinitatis unam, con-
rant stnonunumesseFilium Dei, sedalios substantialem, et sempiternam, atque incommuta-
quoque ex summo Patre gnnitos, quorum bic unus bilern Dcital.:m,nihil omnium crcaturarumesl quod
sit oatua exfemina.et obhocappelletur Unigenitus: in exordio suiexnihilo creatumsit. Nonautem

quia banc nascendi conditionem alius liliorumDei quidquid inter creaturas cminet Deus cst, nec si
:Ht.QuoquoversumS99 igitur secon- quid mngnum estatque mirabilc, hoc est quod ille
tulerint, in magns tendunt impietatis abruptum,si ijiii facit mirabilia mwjna solus (Ps. xxxv, i) Nemo

j. liisp. et Isid., aut qui Mox proeedit pro cepto, in quo ei per quas essentia sua.
apud Th
t lulphum lib. deSpiritu sancto. \e mss. Vindebon. collect. 5, ncc non ex colle-
V.\
/< [nseruimus/n ex. Vat. Reg. collect. 1. Vindeb. ctione Hisp. e1 Isid. aliisque codd. inseruimusgwo-
el Vercell. collect. 8, nec uon Vat.
.
que, satis congrue; indicatur enim, Priscillianislas
Hisp. el Isid. In Vindebon. Hisp., et non in tribus, D non solum Sabellianis, de quibuscapitcanlccedcnti,
Bex codd., Patripassiamnen sed Arianis quoque, licct Sabellianorum crrori oppo-
i
Filius Patris obediens suslinuit in sitis, suffragari. Post pauca pro genuerit unus cod.
Vindebon. I
generavit, duo gencrarit. Dein essentiale pro, essenliie
(c) <
et ms. Grim., Tri- in Vindeb. Hisp.
Dolaverit in u / Dno mss. Vindebon. collect. 5 ct Ilisp. Tertio
D ' r< periri in novi
d tcibus, .

\item capitulo. Aliqnando post idem codex

quibui alii plures noetri accedunt, inter quos Vat. collect. 5cum antiquioribus Vulg., exsummo Patre
ndebon. Hisp. solum pro Deita- progenitos. Dein in Vat. IIisp.,s; Christum Dominum
kbenl Dii initatis. Hanc autem lectionern omnino nostrum ; Isid., Dominum Jesum.
lam evincit similie leetio bnjua epistolss g Mss. Vindeb.Hisp.etVat.collect^ll, quasivera,
17, ubi antecedentia compendio repetuntur. Val. Hisp. etlsid., quasivera. Postpauca Vulg.ante
Barb. babel Trinitatis Unitatem.
-
Qnesn. cum nonnuflis mss., dogma Ccrdonis,etcon-
VLu.\ collect. 8, de pr\ ff.MoxinVulg.,
i
cor lantes pro consonantes.
lesnellus correxil ex omnibus Buis
1

i
h) Al.j idem est. Quidam codices Vat. cumVin-
dicibu-, quibus aetipulantur etiam nostri, uno ex- deb. U\a[i.Jwc cst quod, ipsc ncquc aliud cst.

Patrol. LIV. 22
683 S. LEONIS MAGNI EPISTOL/E. 684

hominumveritas, ncmo sapicntia, nemo juslitiaest; A non est illic libertas turpitudinis, ubi pudoret rna-

sedmulti participessunt veritalis, etsapientraeatque trimonii servalur et sobolis.

justitia:. Solus autcm Deus nullius participationis Cap. VIIL — Corpora humana aiunt per diabolum
indigusest: dequo quidquiddigne utcumquescnti- formari, eorum rcsurreclionem negant.
ct Octavum —
tur, non qualitas est, sed essentia. Incommutabili ipsorum cst, plasmationem humanorum corporum
enim (a) nihil accedit, nihil deperit : quia essc illi, (ly)diaboli esse figmentum, et semina conceptionum

quod sempiternum, scmpcr cst proprium. Unde

est opera daemonum in rnulicrumuteris figurari pro- :

in se manens innovat omnia, ct nihil acccpit quod ptcr quod rcsurrcctionem carnis non esse creden-
ipsenon dederit. Nimium igitur supcrbi nimiumquc dam, quia (h) concretio corporis non sit congruens

sunt caeci (b) qui cum dicant humanam animam divi- animae dignitati. dubio opus dia-
Qu,'c falsitas sine

nae esse substantiae.non intelliguntnihil sealiuddi- boli est, ct lalia prodigia opinionum, figmenlasunt
cere quam Deum esse mutabilcm, et ipsum pcrpcti daemonum, quinon in feminarumventribus formant
quidquid potcst naturae ejus ihferri. homincs, scd in haereticorum cordibus tales fabri-
Cap. Wl.Quod aiunt diabolum numquam fuisse bo- cantur errores. Quod immundissimum virus de Ma«

num, nec Dei opus esse, sed ex chao ci U nebris emer- nichaeae impietatis specialiter fonte procedens, olim
sissc. — Sexta annotatio indicat eos dicere quod r>
fides catholica deprehendit atque damnavit.
diabolus numquam fuerit bonus, ncc natura ejus J©2 Cap. IV. Filios promissionis per Spiritum sanc-
opificium Dci sit, sed eumexchaoettenebris emer- tum conceptosessedicunt.— Xonaautem annotatioma-
sisse quia scilicet nullumsui habeat auctorem, sed
:
nifcstaquod lilios promissionis, ex rnulieribus qui-
(c) omnis maliipsesit principium atqucsubstantia :
demnatos,s< dexSpiritu sanctodicantesseconceptos
cum fides vera, qua3 est catholica, omnium creatu- neillasobolcs quaedccarnisseminenascitur, radDei
rarum sive spiritualium, sivecorporalium bonam conditioncm pcrtincre videatur. Quod catholica? fi-
confitcatur substantiam, et mali nullam cssc nalu- dei rcpugnans atque contrarium est, quaj omneni

ram quia Deus, qui universitatis est conditor, nihil

:
homincm in corporis animaeque substantia a condi-
non bonum fecit. Unde ct diabolus bonuscssct, siin tore uuiversitatis formari atque animari intra ma-
eo quod factus cst pcrmanerct. Sed quia naturali terna viscera confitctur: manente quidem illo pcc-
excellcntia male usus est, et in vcritate non stetit catimorlalitatisque contagio,quodin prolem aprimo
(Joan. vin, 44). non in contrariam transiit substan- parente transcurrit; sed regenerationis sacramcnto
tiam, sed a summo bono, cui debuit adhaerere, de- subvenicnte,quo(j)perSpiritum sanctum promissio-
asscrunt a veris in falsa
scivit; sicut ipsi qui talia nisfilii renascuntur, non in utero carnis, sedinvir-

proruunt, naturam in eo arguunt in quo sponte

et tute baptismatis. Unde et David, qui utique erat
dclinquunt, acprosua voluntaria perversitate dam- C promissionis filius dicit ad Deum: Manus tu;e fcce-
nanlur. Quod utique(//)inipsismalumerit,ct ipsum runf, mc, ct plasmaverunt me (Ps. cxvm, 75; Job

malum non erit substantia, sed pcena substantiae. x, 8). Et ad Jeremiam Dominus ait Prius guam tc :

JOICap. VII. Damnant nuptiaset usummairima- formarem in utero, novi te ; et in vulva matris tua?
nii. —
Septimo loco (e) sequitur, quod nuptias da- sanctificavi te (Jerem. i, 5).

mnant,etprocreationem nascentium perhorrescunt, Cap. X.Affirmant animas in ca;lo,peccanles, in eor-

in quo, sicut pene in omnibus, cum Manichacorum pora deirusas pro pcccati pmna. Decimo autem ca- —
profanilate concordant ideo, sicut ipsorum mores
: pitulo rcferunlur asscrcrc, animasquaehumaniscor-
probant, conjugalem capulam detestantur; (f) quia poribus inseruntur fuisse(/.)sinccorpore, et in ccele-

(a) Sex nostri codd., nihil accidit et dein Vulg. : num. Ilisp. ct Isid., per ddemones. In antiquiori au-
ante Quesn. cum quibusdam inferioris notae codd. tem Vindebon. Hisp., per dxmonum, corruptc. ubi
nihil aecipit. pcr scriptum apparet ex opere vel opera, ut in aliis
(b) Codd. Vat. llcg. collcct. ct Vat. llisp. alque
I codd. legitur.
Isid., quicumquedicunt. Vindebon collect.5, qui cum (h) Ita codd. scptem a Quesn.laudati inmargine.
dicunt. Dcin, naturse vel animss ejus inferri in Vat. cl Qostri mullo plures cum editioneSurii et Nicolini.
llisp. et Isid. tribusque ali s mss. Al., concreatio. Mox dignitali dclcnt mss. Grim. et
(c) Vat. lleg. collect. 1, cum unoThuancoQuesn., ^.
Thuan. ejusdem Quesn.
omnibus malis. Alius noslcr codex, omnibus mali. (i) Mss. Vat. Hisp. ct Isid. cum (ribusaliis, ad il-

Vide not. 6 Quesn. Postpauca scx nostricodd.,ctt»a lam conditionem. Paulo postex mss. Vindebon. col-
fidcs ea, quae est. lect. 5 et Vat., Hisp. et lsid., revocavimus Icclio-
(//;Codd., Vat. Reg. collect. l,duo Vindeb.collect. ncm editorum anlc Quesn., substantia cujus looo
5, et Hisp. aliiquc duo Vatt. delent preepositionem Quesnellus. Dein substantiam, et in margine Al., :

in. Paulo posl, sedpcena substantise delent mss.Vat. subsistentia.Hcin manentcquidem in illo,m Val
r>s'i5 ct Grimanicum. j <j:;> :it'Ih. <('./•.Sj. ;ri!u sancto. Restituimus vulga-
(c) Mss. Ilisp. ct Isid., consequitur, tam lectionem, quippe quam codd, praestantissimi
(f> InVat.
msp. etlsid.,tribusque aliis mss., quia Vat. Reg. Vindebon. collcct. 5. ncc non
colect. I.

est illic libertas lurpitudinis, ubi non pudor el matri- llisp. et Isid. cum
tribus aliis Vatt. conlirmant.
(/,'' Editiante Quesn. cum plerisque etiam vetuslis
monii servatur, et sobolis. Editi ante Quesnellum se-
quunturlcctioncm fextus cxccplis vcrbis ct SObolis, coda., in corpore, sed perperam, ut Quesnellos
quorum loco habent ei spes sooolis. optimo statuit not. ~. Emendationem ejus,quamr©-
(g) Vindebon. collect. 5, dicere diaboliesse figmen- perit in tribus tantum mss. Thuan. et Trecopith.
tum. Vat. collect. cum anteaVulgat., diaboli dicere
:> collect. 5, el Heravall. Isidori collect. 12. nos con-
cs?c fujinenlum. Mox Vat. Hcg. collcct. 1, ope tl.rmo- lirmamus aliis codicibus Vat. collect 3, Vindebon.
 G8.; EPISTOLA XV. «86
Bli babitatione peocasse,atqueob boc a Bublimibus A. opinanturobstringi,perquamamentiamnecesseest
a l inferiora delapsas, in diversae qualitafcis princi ut omnibuspaganorum erroribusimplicati,etfayen-
i i( per aerias ac Bidereas potestates, tia sibi.ut putant, sidera colero, et adversantia stu-

alias doriores, alias mitiores, corporibus esse con- deant mitigare. Verum ista scctantibus nullua in
clusas, sortodiversasetconditionodissimili : ut quid- Ecclesia catholica o)locusest:quoniamqui se tali-
quid in hac vita varieetin;oqualitcrprovonit,ex pr«- bus pcrsuasionibus dedit, a Christi corpore totus
tibus cansis videatur70S accidere. Quam im- abscessit.
pietatis fabulam ex multorum sibi erroribustexue- Cap. XU.Animas certis potestatibus subjibiant, aliis
runt; sod omnes eoa catholica fides a corpore sua? corporum membra. — Uuodocimum inter haec illud
anitai t, constanter praedicans atque vera- ([uod sub aliis pqtestatibus partes animae,
es t, sub
citer, quod animae hominum, priusquam suis(a) ins-
orporis membradescribunt;et qualitatesinte-
nturcorporibus,non fuere, aec ab alioincor-
riorum praesulum in patriarcharum nominibus sta-
porantur nisiab opifice Deo,qui et ipsarum est crea-
tuunt,quibus(e)cdiversosignasiderea, quorum vir-
•rum ;et quia per primi bominis praeva-
tuticorpora suhjiciantur, opponunt.Et in his onini-
ricationem tota bumani jeneris propagovitiata sit,
bus inextricabili se errore prscpediunt,non audien-
neminemposse aconditioneveteris hominisliberari '
tesdicentem Apostolum Videtc ne quis vos decimat
v
nisiper saorarnentum baptismatis r
,• •• ..
Chnsti, in quo
, , 13
, ., ... .

pcr philosophiamet inanem(i) fallaciam secundumtra-

:

,. „ ,, '

nulla cst discrctio renatorum, dicentc Apostolo

ditionem hominum,secundum elemenla mundi,etnon
Quicumque b) enim in Christo baptizati eslis,Christum

Son est Judcrus, neque Grsecus;non csi

secundumChristum : quia in ipsos inhabitat omnis ple-

is, neque libcr : non <•</ masculus, netjue fcminas nitudo Dioinitatis corporaliter, ct estis in illo replcti,

omnes enim vos unum csti* in Christo Jesu (Gal. m, 27,

ijiti cst caput oinnis principatus et potestatis (Coloss.

hio agunt cursus siderum, quid fig- ii, 8-10 . Etiterum:.\emo vos seducat volens in humi-
menta fatorum.quid mundanarum rerum mobilissta- litate et religione angelorum,guae non vidit ambulans,

inquietadiversitas?EccetotimparesgratiaDei frustra infiatus sensu carnis suse, non tenenscaput,ex

facitaequales,quiinterquoslibet vit.o bujus labores,si quo totum corpus per nexus et conjunctiones submini-
fideles permanent,miseriesse non possunt (d aposto- stratum et constructum crescit in augmentum Dei
licum illud in omni tentatione dicentes : Quis nos se- [Ibid. 18, 19).Quid ergo opus est in cor admittere
parabit a charitate Christif tribulatio? an angustia? quod lex non docuit, quod prophetia non cecinit,
m pert m vcritas non prrcdicavit, quod apo-
fames? <m nuditas? an periculuml quod Evangelii
un gladius ? non tradidit?Sed haec(j')aptasunt
Sicut scriptum est, quia propter te morte stolica doctrina

afficimur tota dic, seslimati sumus ut oves occisionis. C eorum mentibus, de quibus apostolus dicit Erit :

Sed ui his omnibus superamui per eum qui nosdilexit 705 cnim tempus,cumsanam doctrinam non sustine-
lioin. vin, 35, 36 Et idco Eeclcsia, qurc corpus ost. bant,sed ad sua desideria coaccrvabunt sibi magistros
Christi.nihil de mundi inaequalitatibus metuit, quia prurienles auribus;et a veritate quidem auditumaver-
nihil debonis e temporalibusconcupiscit; nec timet tent,adfabulas autem convertentur (II Tim. iv, 3, 4),
inani stropitu fatorumgravari,quaepatientiatribu1a- NihiHtaque(fc)nobiscumcommunehabeant,quitalia
tionum novit augeri. audontvel docere, vol crcdoro, et quibuslibet modis
7#4Cap. XI. Fatalem necessitatem hominibus im- niluntur astruere quod substantia carnisab spere-
ponunt.— Undecima ipsorum hlasphemia cst, qua suiToctionisalienasit,atque itaomne sacramentum
fatalibua stellis ot animas hominuni, et corpora IncarnalionisChristiresolvunt:(Z)quiaindignumfuit
Vat. l353collect. 8, alio Vat. paganorum erroribus in mss. Vat., Hisp. ct Isid., ac
leto S. Marci collect. 12, etVat. Ottobon.297 tribus aliis oodd. In Vindebon. Ilisp.,?;/ hominibus,
Paulo post ob hoc deest in Vat, c<>1-
.
ex quo emcndatum posterius in laudatiscodicibus,
:\. Posl pauca \';it.. Hisp.el lsid.,cum tribus ut Komines.
aliis, in sn.r qualilatis principes incidisse, et per ae- Codd. Hisp.et Isid.cum Vat. collect. Vl,Iocus
[g
potestates atias in diversis corporibtts sit. Mox, quoniam quisquis talibus persuasionibus sit
nclusas. Vindeb. H\ap., inse qualilatis...alias deditus inquinque nostris codicihus inferioris notae.
])
rpori bus ; caetera ut in lectione praece [h DuoVatt. m8s.collect. Zi t etdiversa signa.Mox,
donti. subjiciuntur iq duobus Vindcbonensibus.
aVat. Reg., inspireniur. Unus Vat.,gloriam. In textu Bequenti utcrque
(/
nueb. Hisp. debet enim. codex Hisp, et Vat. Isid., tolum corpus compactum et
Vat. collect.24, Quidenim agunt. De\o mobiles
i
conjunctione subministratum.
siatus in Vindebon. collect. '-. P xquales iu •

./ Ua^omnescodd.Quesn. ei nostri, exoepto Vat.

Vindeb. Hisp. et duobus Vatt. collect. 21. co llect. 24, inquo cum anterioribus v ulgatis operta
Isid., cum Lribusalii8prae- sunt. iuca,de quibus kpostolus loquitur dicens,
puncto, Bic proferunt. Quoi al., quod aposto- in Vat. Reg. collect. 1, in Vmdebon. collcct. 5, in
lieum ilhi'1 in omni tentatione monet al., docet di- liisp. et Isid., ac tribua aliis codicibus.
cens " iidem codd.
•' i

et Vindeb. Mss.Vat.colleot.21, vobucum. Mox communi-

/,

mortificamur pro morte afficimur. cabunt pro commune habeant in Vat. Hisp. et Isid.
> \i-. Vat. collfeot. 83, aliud colleet., el codd. codd., qui paulo posl omittunt credere et. Vindebo-
. cum antiquioribue orporalibus nensis fiisp. delel vel credere.
Post pauca, quia patientia, in Vindebon. Ili>p. Duo mss. Vatt. collect.21 el Justelli codexa
i

!s. Vlndebon. Hisp. fataliter.DeiB,

utnomines Labbeocitatus, quia sicut dignum fuit integrum ho~
687 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^). 688

integrum hominem suscipi, si indignum crat inte- A Cap. XV. Scripturus veras adulterant,falsas indu-
grum liberari. cunt. — Dequarc quinti decinii ca[>ituli serrno con-
Cap. XIII. Qualem Scripturarum scientiam astruant ? queritur, ct praesumplionem diabolicam merito de-
— Tertio decimo loco positum cst eosdem dicere testatur: quia(i)etnosistud veraciumtestium rela-
quod omne corpus Scripturarum canonicarum sub tione comperimus,et multos corruptissimos eorum
palriarcharumnominibusaccipiendumsit :quiailloe codiccs,qui canonici titularentur, invenimus. Quo-
duodecim virtutes, quae reformationem hominisin- modn enim dccipcre simplicespossent, nisi venenata
operan tur, in horum vocabulis (a)indicentur,
terioris poculaquodam melle praelinirent, ne usquequaque
sine qua scientia nullam animam posse assequi, ut scntirentur insuavia, quse essent futura morlifera?
in eam substantiam de qua prodiit reformctur. Sed Curandum crgo est, et saccrdotali diligentiamaxime
hanc impiam vanitatem despectui habot Ghristiana providendum, ut falsati codices, et a sincera veri-
sapientia, quaenovit(6)vera? Deitatis inviolabilem et usu lectionis habeantur.
tate discordes, in nullo
inconvertibilcm essc naturam ; animam autem,sive Apocryphffi autem scripturoe, quae sub
nominibus
in corpore viventem, sive a corpore scparatam, mul- apostolorum multarum habent(/)seminarium 707
tispassionibus subjacere. Qureutique(r) si dc divina falsitatum, non sulum interdicenda?, sed etiam poni-
essetcssentia,nihil adversi posset inciderc.Et ideo „ tus auferendae sunt, atque ignibus concremandaj.
incomparabiliter aliud Crcator, et aliud crcatura Quamvis enim sint in illis quaedam quo3 videantur
Illeenim semperidemest.et nullavarietatemutatur, speciemhaberepietatis, numquamtamen vacuasunt
ha3c autem mutabilis est, etiam non mutata, quia venenis,(;/)etper fabularum illecebras hoc latenter
ut non mutetur, donatum poterit habcrc, non pro- operantur,utmirabiliumnarrationeseductoslaqueis
prium. cujuscumque erroris involvant.Undesi quis episco-
706 Cap. XIV. Siderum et signorum potestati ho- porum,velapooryphahaberi(/()perdomos nonprohi-
minem subjiciunt. —
Sub quarto decimo vero capi- buerit, vel sub canonicorum nomine eos codices in

tulo, de statu corporis sentire dicuntur quod sub po- Ecclesia permiserit legi, qui Priscilliani adulterina
testate siderum atque signorum pro terrena qualitate sunt emcndatione vitiati, haereticum se noverit judi-
teneatur, et ideo multain sanctis libris, quas ad cx- candum :quoniam Qu alios ab errore non revocat,
teriorem hominem pcrtineant, reperiri, ut in ipsis seipsum errare demonstrat.
Scripturis (d) intcr divinam terrenamque naturam Cap. XVI. De Dictinii scriptis. (?) Postremo au-
—
quoedam sibi repugnet adversitas :et aliud sitquod tem capitulo hoc prodiiit justa querimonia, quod
sibi vindicent anima3 proesules, aliud quod corporis Dictinii tractatusquos secundum Priscilliani dogma
conditorcs. Quoe fabulas ideodisseruntur ut et anima conscripsit, a multis cum veneratione legerentur,
divinne affirmetur csse substanliae.et caro credaturC cum.sialiquid memoriaeDictiniitribuendumputanrt,
malae cssenaturoo ;quoniamet ipsum reparationem ejus magis debeant amare quam la-
mundumcum
clementis suis non opus Dei boni,sed conditionem psum.Non ergo Dictinium,sed Priscillianumlegunt,
mali profitenturauctoris;atqueutho:>cmendaciorum et illud probant, quod crransdocuit,non quod

suorum sacrilegia bonis titulis colorarent, omnia rcctus elegit. Scd nemo hoc impune praesumat, nec
pene divina eloquia scnsuum nefandorum immissio- intcr catholicos ccnseatur quisquis utitur scriptis.

ne violarunt. non ab Ecclesia solum catholica, sed etiam a suo

minemsuscipi, sicdignumerat integrum hominem W>c- (/') Vat. cod. collect.3 et in decretode Apocryphis,
rari ldemlegiturin Vat. Ilisp.et Isid.,hacexccptione quod ex hoc loco sumptum in appcndice dabimos,
quod per errorcm primolocohabcnt, sicutindignum. semina Vat. Reg. collect. et Vindebon. llisp., se-
I

(«)Vat. Ilisp.et lsid.,dedieentur.'Vind.ebon. Hisp.,
dicentur.
(b) In codd. Vat. Ilisp. et Isid. deletur veric. Mox
pro inconvertibilem end. Vat. rnllect, 2/i et editio
Rainaudi 1G71 habcnt incorruptibilem.
(c) Itacum Qucsn.nostricodiccs. Wiixa, sidivin;res-
minaria. Dein intercidendx pro interdicendse in niss.
Grim. ot Vict. Quesnelli.
(g \a[. Ilisp. et Isid.,5^(/^er/'rt/»u/arMm.VindeboB.
collect. 5, c/ per famulorum. Paulo post, pro narra-
tione, tres Vatt. cod., narrationibus. Mox in Vat.
r
.)S'ir>. scducti laqueis implicentur crroris. Tres codd.

sel essentix. Post pauca pro vocc incomparabiliter a D in decreto de Apocryphis, seducti laqueis cujuscum-
Quesnello.reoeptapleriquenostri codices habentcum que ci roris implicenlur.
antcrioribusvulgatis ineffabil //rr. Atcongruentiorem // ln niss. collect. 21 et in deorcto dc Apocryphia
lectionemexcludereausinonsumus,quaepneferturin deesl per domos. Deinde corrupti pro ritiati
antiquissimo Vat. 5845. Mox cod. Vercell., aliud est Ilisn. [sid.et quatuor aliis codicibus, atque in editis
Creator. Duo Vatt.cum editis anleQuesn.,rt7/ anlc Quesn.
tor est, aliud creatura. Sub finera capitis datum pro i Vat. Risp. et I id.:Post hoc prodidit justa que-
donatum in antiquissimo Vat.collect. 8 et alio ^'at. rimonia. Mox.pro Dictinii, Quesn. in margii
collect. 24 cum vetustioribus editionibus. Dicticinii. Dc Dictinio autom ejusque tractatibusvid<
(d) Vat. llisp. et Isid., inter divinam, vel terrenam, not. 8 Qucsn. et observationes quas eidem subjicie-
humanamque naturam. 1'ost nonnulla seruntur pro mus. Doin, qui si aliquid in Vat.Hisp. et Isiel.. pr».
disseruiilur in Vat. 5845. cum si aliqutd.
(c) Cod.Yindebon. collect.5, e/ nostrorum veracium / Dictinii correctio Tolctano I subjicitur, eamqu
testium. Alius Vindebon. llisp. et unus Vat., testi- vindicabimus observat, ad not. 8 Quesnel
in
moiiiinn pro testium. Deindemss.Vatt.collect.2l ct pro iitipuiic laudati codices Vat. Disp. et lsid,»m
24 cum antiquioribus cditis, tituluiilur. poncre. Dein pro scriptis alias scripturis.
 689 EPISTOLA XV. 690

auctoredamnatis. Yi Nonsit porvorsis liberum simu- A tel, ut mitius dixorim, non resistunt. Quaconscien-
Urequod linguut, nec Bubvelamine oominia Chri- riA g) honorem sibi pnestitum vindioant, u pro <] i

decretorum imperialium Btatuta deelinent.

siiani, animabus 7 09 aibi creditia non laborant? Bestiie
Ideoenimad Ecclesiam catholicamoumtantacordis irruunt, et ovium septa non claudunt. [h) Yuvcs insi-
utate conveniunt, ut et quos possuntsuoa fa- diantur, et excubias non praetendunt. Morbi erebre-
oiant, et legum Beveritatem, dum se nostros men- Bcunt, ct remcdia nulla prospiciunt. Cum (i) autem
tiuntur, 708 effugiant. Faoiunt hoc PrisciHianistaj, etiain illud addunt, ut bisj qui sollicitius aguntcon-

faciunt Manichsi, quorum cum istia tam foederata sentire detrectent, et impietates olim toto orbe da-
sunt corda, ut solis uominibus diacreti, Bacrilegiia mnataSjSubscriptionibussuisseanathematizarediB-
autem Buia inveniantnr uniti quia etsi vetus Testa- : siinuleiitquid de sc intelligi volunt, nisi quod non
;

mentuin.qund isti se Buacipero Bimulant, Manichaei de numero fratrum, sed de parte (j) sunt hostium ?

int, ad unum tamen Gnemutrorumquetendit Gap. XVII. An caro Christi vere requievcrit in se-
intentio.cum quod [b) illi abdicando impugnant, isti pulcro. In eo vero quod (k) in extrema familiaris —
rumpunt. epistolae tuae parteposuisti,mirorcujusquam catho-

l:i exsecrabilibus autem myateriia eorum, quae lici intelligentiam laborare, tamquam incertum sit

quantoimmundiorasunttantodibgentius(c)occulun- _ an desccndente adinfernaChristo,caro ejus requie-

tur, unum prorsua nefas est, una est obscenitas et verit in sepulcro : quae sicut vere et mortua esl et
similis turpitudo. Quam etsi eloqui erubeecimus, sepulla, ita vere est die tertio suscitata. Hoc enim
Bollicitissimis tameu inquisitionibus indagatam, et et ipse DominusdenuntiaVerat, dicens ad Judaeos :

Manichaeorum, quicomprehensifuerant,confessione Solviie templum hoe, et in triduo suscitabo illud (Joan.

am, ad publicam fecimuspervenirenotitiam: ii, 19). Ubi cvangelista subjungit Hoc autem dice- :

neullo modo posset dubium videri quod in judicio bat de templo corporissui (Ibid., 21).
Cujus rei veri-
nostro, cui non solum froquentissima praesentia sa tatem etiam David propheta praedixerat, loquens sub
oerdotum,sedetiam illuatrium virorum dignitas, et persona Domini Salvatoris, et dicens: Insuper et
paraqusdam Benatua ac plebia intcrfuit ipsoruin quj caro mea l) requiescet in spe. Quoniam non derelinques
omne facinus perpetrarant ore reseratum est; sicut animam meam in inferno, ncc dabis Sanctum tuum
ea qusad dilectionem(d)tuam nunc direximus gesta videre eorruptionem (Psal. xv, 9,10), Quibus utique
•
':

Dstrant. Quod autem de Manichaeorum fcedis- verbis manifcstum cst, (w)quod caro Domini etvere
limo Boelere, hoc etiam de Priscillianiatarum inee- sepulta requievil, et corruptionem non subiit : quia
Btiaaima consuetudine olinl comperlum multumque celeriter vivificata rcditu animae resurrexit. Quod
vulgatum est. [e) Qui enim peromniasunt impietate non crcdere satis impium cst, et ad Manichoei Pri-
scnsuum pares.non possunt in sacris suiscsse dis- C Bcillianique doctrinam pertinere non dubium est,
simi! -
qui sacrilego sensu ita se Christum simulant confi-
(/", Decursis itaque omnibus qu33 libelli seriescom. teri, ut incarnationis, 310 et mortis, et resurre-
prebendit, ct a quibus commonitorii formanondi. ctionis auferant veritatcm.
opmor, ostendimus quid de
, sufficienter, ut (h) Habeatur crgo inter vos episcopale concilium,
his qu censeamus, et fraternitas tua retulit etadeum locum quiomnibus opportunussit vicina-
quam nun sit ferendum, si tam profanis erroribus rum provinciarum convcniant sacerdotes, ut, secun-
etiam qnorumdam saeerdotum corda consenliunt, duni hasc qu» ad tuaconsultarcspondimus, plenis-

I dem codd.,iVe sit; ct poatea.nestti velamine. sis itaque.

omittunt cordis, et poat pauca, pro dum se [g) vindeb. Risp., honoremsibisacerdotiipreestitum.
^

r
i, habcnt cum Vindebon. Bisp., dum sensus Vat. Kisj>., honoremsibi pnvsulumvindicant. Alias in
vulgatis debitum pro pr.ustitum.
b sic ex Vat. Reg. collect. 1 Vindebon., collcct. (h Vat. Ilisp. et Isid.,ctinmargineeditionis Lab-
5 utrisaue Hisp. et Vat. Isid., ac tribus aliis codd. beanae, Fcr.c insidiantur.
mss. reperimus. Alii editi,
Mft,nt in aliis iijln iisdemeodd. etin Vindeb. collect. 5omittitur
rrumpunt, illi abdicando impugnant. autem. Deiu subscriptionibus suis delentQO&ioeBGirim.
isli abdicando impugnant, illi recipiendo U etThuan. tres Queanelli. Mox se abcst a codd. Vat.
corrwnpunt. Prstulimua lectionem potiorum codi- Reg., utriaque Hiap. Vat Isid. et tribus aliis mss. ,

cum, qua u/tvetuaTeatamentum recipientesPriscil- [}) Mss. yindeb. colleot. 5 et Vat.collect.fi, sint.
e intelliguntur,de quibuapaulo ante Leoscri-
AddidimuspraspositionemmcumVat.Reg^.duo-
'

(/.

Isti se suscipere simulani vox autem illi ad ; bus Vindebonensibua, ac tribus aliis Vatt. Labbeus
refertur. cx cod. Juatelli Jam vero quod in extrema.
:

'
is, occultanlur. God. Vat. Reg., reguiescit ; et mox idem ms.
I

'i Itaantiquiasimicodd. Vat. Reg. collect. I,alius una cura Vindebon. collect. 5, non deretinquis.
\ ollect. 3, Vindebon. duo collect. 5 el Hisp. (m Idem Vindebon., quodtaro Chrisii; Vat. Uisp.
rum i
cohsretque cum aliia Bimi-
I

el i
id.,quod caro Christi et in sepulcro requievit.
tola locis.Quesnel)u8,ves/ram,ut alii n ln Vat., Hisp. etlsid., alioque Vat. collect 11
18 boc loco exhibent. Post pauca ineplissima nec non in ms. libro, quem Labbeua laudat, aio le-
pro incestissima in cod. Vercellenti collect. 8. gitur Habeantur ergo vnter vos epistoUe et ad conci-
:

Vat. Reg. collect. l,utriqueHiBp. etVat. Iaid.,

i lium ni eum locum, eto.AL, inunum locum. Vindeb.
et qui ptromniasuntin impietatesensuumpares.\ix\ Hisp.prseferl solum Habeantur; et binofortepoaterio-
deboo. colleet. 5 omittil nim. i
n amanuensea ejusdem colleotionia pro episcopale
-

/ Vat.Bisp. etlsid. cumtribusaliismsB.,/) emendarunt epistoUe, ctc.

 S. LEONIS MAGNI EPISTOL/E.
simo disquiratur examinc an sint aliqui intcr epi- ^ les, nec verus Virginis partus asseritur, ut pcr fal-
scopos qui hujus haereseos contagio polluantur; a sampassionfrnmortemquononverarnmendaxetiam
communionesine dubioscpaiinnli.' aefandissimam
i resurrectio
sectam per omnium scnsuurn pravitates damnare Frustra autem utuntur catholico nornine, qui lstis
noluerint. Nullaenim ratione lolcrandurn est ul qui impietatibus non rosistunt. Possu.vr ha:c credere,
praedicandae fidei susccpit officium, is contra Evan- qui possunt talia patienter audire. Dedimus itaque
gcliumChristi, eontraapostolicamdiictrinam.contra
universalisEcclesiaeSymbolumaudeatdisputare.Qua-
lesillic erunt discipuli,ubi tales doccbunt magistri?
Qu,e illic religio populi, quae salus plebis, ubi con-
trahumanamsocietatem(a)pudorissanctitasto]]itur,
conjugiorumfffidusaufcrtur,propagatiogenerationis
inhibetur, carnis naturadamnatur, (b) contra verum
autem vcri Dci cuKum Trinitas Deitatis negatur,
personarumproprietasconfundilur, (c) animahomi-
nisdivinacsscntiapracdicatur,cteademaddiaboli ar-
bitrium carne concluditur, Dci Filius pcr id quod ex
Virgine ortus, non per id quod cx Patre natus est,
unigenitus praedicatur, idemquc(r/)ncc vera I >ei pro-
(a) Ita Quesncllus cum septcin suis codd. et cum
editionibusNicolini, ac Surii, quibus concinunt ple-
rique nostri.Duoenimtantummodo excipiendi sunt:
Vat. 5845, in quo habetur pudor sanctitatis sustolli-
tur, et Vat. collect. 24 qui cum mss. Grimanico et
vulgatis ante Qucsn. praefert: pudoris justi verecun-
diatollitur, conjugiorum foedera auferuntur.
(b) Vat., Hisp.ct Isid., veri Deicultus interdicitur,
Trinitas Deitatis, etc. Tres codiccs, quos Quesnellus
vidit, etduo nostri Vaticani,necnon alius apud Lab-
beum cum editis ad marginem: verus Dei cultus in-
terdicitur, ctc. Vindeb. Hisp., Contra verum Deicul-
tum, etc. Alius Vindeb.collect. 5. Trinitas Dcitaiis,
negata personarum proprietate, confunditur;
(c) Idem Vindcbon. collect. 5, duo Vatt., Ilisp. et
Isid., unus VercelL, cum tribus aliis nostris mss. et
quatuor a Qucsn. in margine indicatis, animabus hu-
manis divina essentia datur.
(d) Duo codd. Vatt. collect. 21, nec veri Dei proles,
nec verus filius Virginis asseritur.
(e) Gallacciaeepiscoposhicintclligipatetcxhis quae
Quesnellus attulit not. 9. Gallicios vel Gallxcos illc
mallet; sed Gallicos pro Gallicios in mss. passim in-
venitur, ut in epistola Siricii ad Hirnerium observa-
vit Coustantius, not. c. pag. 738. Mirum omitti Bae-
ticos,cum synodus adversus Priscillianistas jussu
Leonis coacta, ex Tarraconensibus, Carthaginensi-
bus, Lusitanis,atque Baeticis coaluerit, ul constal ex
Regula fidoi subjecta Toletano i, quae Leone praeci-
piente condita fuit. Quod si in hac synqdo non ine-
morantur Gallaeci, quos Leo cum caeteris conyenire
hocloco praecepit, atiquid impedimentiobstititquo-
minusaaeamsynodum cumaliis Hispanis concurre-
rcnt: unde cum abessent, Regula fidei abea synodo
adBalconiumGallaeciaBmetropoIitamtransmissafuit. D
Aliam verodistinctam synodum pauio posta Gallas-
cis habitamobservabimus annot. 83 (infer., (//) ).
(/)Pontificiaeepistolae peculiari ratione auctoritates
appellatac sunt, eo quod praecipuam ratioue prima-
tus in tota Ecclesia auetoritatem obtineant. Sic Zo-
simus, epist. 1, adepiscopos Galliae, num. l.inquit:
Qucm auctoritatem ubique nos misissemanifestum est.
llinc in vetusto cod. vat. Palat. 574, qui antiquam
Gallicanam collectionem continet, R.omanorum pon-
lificum constitutiones sic inscribuntur : Auctoritas
Zosimipapx, etc. Gonfer
Innocentii papse. aucioritas
epist. 19 Leonis, cap, 1.
(g) Cod.Vindeb.Hisp.,aWgut, quod absit,obstiterint,
[nteiligitur autem impedimentum aliquod sive a
principibus diversis,sive ul verisimilius est, a bello
ot publioa rerum Hispanicarum perturbatione, e.\
C92
de sepulcro carnis habeatur?
litteras ad fratres et coepiscopos nostros Tarraco-
nenses, Carthaginenses,Lusitanos,atque(e) Gallicos,
eisque concilium synodi gencralis indixirnus. Ad
tu;e 711 dilectionis follicitudinem portinebit, ut
nostra3 ordinationis (f)
auotoritas ad preedictarum
prnvinciarumopiscoposdeferatur.Siautem(fl)aliquid
quod absit, obstiterit, quo minus possit celebrari
generale conoilium, /i Galliciae saltem in unum con-
vcniant sacerdotes, quibus (?) congrcgandis fratres
nostri Idatius et Ceponius imminebunt, conjuncta
cum eis instantia tua, quo citius vel provinciali con-
vcntu remedium tantis vulneribus afreratur.';')Data
xn kal. Augustas Calepio ot Ardabure vv. cc. coss.
quibus inter saccrdotcs Dei difficiles commeatus, et
rari cceperunt esse conventus, ut tradit idcm Leo in
hujus epistolae praefatione.
(h) Hoc quidem concilium coactum fuisse indicat
Lucretius episcopus insynodoiBracarensiinquiens:
Beatissimus papa urbis l\omx Leo .... per Turribium
notarium sedis suce ad synodum Gallicix contra im-
piam Priscillianaehdereseos sectam scripta sua direxA.
Hajc autem Leonis epistola ad Galliciae synodum,
quae desideratur,post praesentcm ad Turribiumdata
fuit.Dum enim Leoepistolam ad Turribium scripsit,
et per Pcrvincum Turribii notariumexldatio trans-
misit, nondum erat congregata peculiaris Gallicia?
synodus immo nec orat congreganda, cum Gallaeci,
;
nisi quid impedimenti opponeretur, una oum aliis
^ Hispanicarum provinciarum episcopis ad generale
concilium Leonisjussu convenire dtberent.Cum ve-
ro iidom impcditi fuissent a gcnerali concilio, post
acceptam fortassis Regulam lidei ab aliis Hispanis
ad J5aIconium Galliciae motropolitanum directam,
sua3 provinciae synodum habucre, ad quam S. Leo
scripsit. In antiquissimocod. 59 capituli Veronensis,
qui continet pcrvetustum Breviarium canonum, et
decretaliumRomanorum pontificum,tuminpra?mis-
sa tabula tilulorum,num.30, tum in opere num. 30,
legitur: Ex epistola Leonis papx udBalconium ; nihil
autom oxipsa epistola praeler morem profertur.Nuai
vero hoec epistola data fuerit non solum ad Baloo-
nium, sod etiam ad caiteros opiscopos synodi Galli-
ciae, ita ut sit illa, quam Lucretius in synodo Braoa-
rensi memoravit; an sil alia peculiarisad Balconium,
incertum ost. Ad haeresim certe Priscillianistarum,
quae in Gallicia vigebat, pertinuisse videtur.
(?) lta mss. codd. et Quesnelli et nostri. AL, coto-
gregatis. Vindeb. collect. 5 omitlit utrumquo scri-
bens: quibus fratres nostri /Edacius. Vindeb. Hisp.,
Dacius.
(j) Chronicam notam Quesnellus adjeoit o\
Gorb. Barb. 1, Trecopith. Chifflet. ct tribus Thuan.,
ac editione Surii. Eamdem confirmant pleriqueno-
slri codd. Calipio plerumque in hacepistolascribilur,
cui aflincesl in vulgatis Valentiniani Novellis Cally-
.: in Vat. Kcg. collect. 1, et in Vindebon. col-
lect. •"), babetur Calepio, uti hoc nomen similiter
scribitur non solum in FastisLatinis Prospei
tii, Marcellini et Cassiodori, nec non in vetustioribus
ac oiuondatioribus Novellarum exemplaribus Otto-
bon. et Wurceburg. aRiterio laudatis nov. 5de Se-
pulcris et uov. 3 <lr Palatinis; verum etiam in in-
scriptione basilicae S. Pauli num. 201, et idcircc
hanc loctionem suscepimus.
 103 S. TURRIBII ASTURICENSIS EPISTOLA. 691

S. TURRIBII ASTURICENSIS BPISTOLA. A ct advorsus veritatem verbi Dei,malarum dootrina-

/i auctoritatem fidei apocryphis ruin adulterio,zizaniaa semina jaciuntur. Loquarno
tipiendis t>i

scripturis, et de seeta Priscillianistarum. ergo, an taceam, nescio, quia utrumque formido.

beatissimis.etomnivenerationecolendis, Sed nc forte sanctitas vestra, quae mala, quantacquc
»10 episcopis, Turribius. blaspbemiffl apocrypbis iibris, quos hi nostri vorna-

— culi haeretici ad vicom sanctorumEvangcliorum le-

Cap. I. Molesta Bemper est et injucunda pere-
gunt, continentur, ignoret, maximi facinoris reum
grinatio, quamafDciunt l/.eliiciunl durilabores, ct
ssitatumcuraa.Habettamenatiquid
me esse credo,si laceam. Itaque hsec non adhortatio
auctoritate alicujusest, sed potius sttggestionis in-
adjumenti 4/.instrumenti],cumadeundoincognita,
slructio.
vrl ignoral »,quodamprofeotumentisauge- :

iiuir plerumque 3TlSea,qusapud oosoptimavi-

:
Cap. [V. — Primum crgo est ut illa patefaciam
quffl in piurimorum Qde,vel magisperfidia,esseco-
itur, prava esse atque deterrima, reddita aobis

rum rutione, ooscentes. Quodmihiusu venit, gnovi : quae cum a multis publico pene magisterio

qui «1. vincias adeundo, in omnibus Eccle-

doceantur,sicatholicorumaliquispaulooonstantius,
destructionis causa,asserlioni resistat,continuo in-
siis quae in unitatis communione consistunt, con
demnatisomnibuserrorumaectis,reperiunumatque B ficias eunt »et perfidiam perfidia ocoulunt. Quod ne
ultra jam faciant,et apocryphis scripturis,quas ca-
oumdcm catholicae Qdei sensum teneri ex purissimo
nonicis libris, vcluti socrctas ct arcanas, prasferunt,
itis fontc venientem qui in nulladivortia mul- :

et quas maxima veneratione suscipiunt, ct ex his

tifidis rivulis scissus camporum plana in ccenosas

rines Bolvat, quae rectum Qdei iter impediant.

quas legunt traditionis, dictistjue auctorum suo-
Eosvero,quos pravorum dogmalum virus rum, eaquae in ipsis arguunturveracsse docentes infeoerit, ;

autcurrectos piae parentis gremioreformari compel-

aliqua autcm cx his qtue in istorum doctrina sunt,in
illia quos legere polui apocryphis codicibus nonte-
lit, ;iut pertinaciter contomaces, veluli abortivos
partus ac non legitimam sobolem exconsorti nentur.Ouarc unde prolata sint nescio,nisi forte ubi
otffl hsreditatis ezpellit.
soriptum estper cavillationes illas, per quas loqui
Cap. II. — Quapropter mihi post longas annorum sanctosapostolos mentiuntur,aliquid interius indi-
adpatriam reverso,satisdurum videtur,quod catur.quoddisputandum sit potius quamlegendum,
cx illis tradilionibus, quas olim catholica damnavit aut forsitan sint libri alii qui occultiussecretiusque
[uejamdudum servcnlur, solis, ut ipsiaiunt, perfectis patentes.
abolitas esse crede-
bam, Dihilpenitos imminutura esse reperio. Immo Cap. V. — Illud autcm specialiter in illis actibus
ctiam pro uniuscujusque studio quiS. Tkomie dicuntur,prae caeterisnotandum atque
et voluntate prava
r
dogmata,velutquibusdamhydriniscapitibus pullu- exsecrandum est, quod dicit cum non baptizare pet
per
^nosco cum aliiveteri errori blasphemiarum
: aquam, sicuthabel Dominica 714 praedicatio, sed
suarum augmenla contulerint, alii integrum cum per oleum solum : quodquidem isti nostri non reci-
adhuc 113 retentent ; aliivero,quosex par- piunt Forle lege. incipiunt], sed Manichaei sequun-
te aliqua ad respectum sui contemplatio veritatis tur.Qiiieh,'cresis,(]u,-c cisdemlibris utitur.et eadem
adduxit, ex sensibus retinendo nonnuila, reli-
illis dogmala, et his dcteriora sectatur, ita exsecrabilis
qnia vinenlentur. Quod quidem per mala temporis universis pcr omnos tcrras.ad primam profcssionis
Qostri,synodorum conventibusdecretisquecessanti- suae confessionem, nec discussa, damneturoportet,
bus, liberius crevit ; ct impiissime, quod cst cunctis pcr cujus auctores vel per maximum principcmMa-
•I unumaltaredivereisfideisensibus con- nem ac discipuloscjus.libros omnes apocryphos vel
venitur. compositos,vel infcctos esse, manifestum cst spc- :

III. II ec i rgo ut loqui audeam, piae potius cialiter autem Actus illos qui vocantur S. Andrese;
<
iWamcharitatisquamtemerari»prffl8umptio- vel illos qui appcllantur S. Joannis, quos sacrilego
ifiteor. Nam ali-is plenus omnium pecca- Leuciua ore conoripsit; vel illos quidicunturS. Tho-
tonun, et magnornm criminum reus, quo ausu haec m;c, et his similia : ex quibus Manichan etPriscil-
memorDominios vocis, qua di- D lianistae, vel quaecumque illis ost sccta germana,
rit :ln atieno oculo festucam vides, in tuo trabem non omnem haeresim suam confirmare nituntur; maxi-
Hatth. vii, 3 ^Deindeconsoiusejussenten- meex blasphemissimo illo libro, quivocatur Memo-
i Imonuit dicens : Peccatori dixii Deus :
ria Apostolorum, inquo ad magnam perversitatis suae
justitias meas ei assumis teHamen- auctoritatem doctrinam Domini mentiuntur,qui to-
tum meum per Pt. xux, 16)? Sed iterum
<•
I
tam destruitlegem vetorisTestamenti,etomniaquae
illud aspicio.quod infra scriptum est: Furcmvidebas, S. Moysi de diversis creatura factorisque divinitus
el r " r '
cum adulteris porlioncm tuam '
ml prffiter reliquas ejusdem libri blasr
;

ponebas [Ibid., enim illa Bola sunl furta,

i
phemias, quas referre pertfflsum ost.
dienorum direptione committuntur; vel Bola Cap. VI. Ul autem mirabilia illa, atque virtul.es,
I dteria, qua violatis maritalia tori affeetibua quaB inapocryphia Bcripta Bunt,sanctorum apoatolo-
sunt, fur- ni,n Vrl esse, vel potuisse esse, non
tum
i

dubium esl
oathoUcae Qdei perversi do ;

ita disputationes, asscrlioncsqucillassensuum ma-

 . '

695 S. LEONIS MAGNI EPISTOUE. G9G

iguorum ab hssreticis co; tat inscrtas. Ex quibiis A venitur!716obnoxinm, cclcri sollicitudine, aut ah
scripturis diversa testimonia blasphemiis omnibus ignorantiao imperitia, aut a praesumptionis usurpa-
plenasub titulissuis ascripta digessi, quibus eliam, tione revocemus. (g) Manente enim Dominicco vocia
ut potui, pro sensus mei qualitate respondi. imperio,qu apostolus Pctrus trina re-
Gap. VII. — Quori ideo nccesso habui paulo latius petitione mystir« sanctionis imbuitur, ut Christi
vestris auribus intimare, utvel posthac nemo quasi aves, qui Christum diligit, pascat ipsius sedis, cui ;

inscius rerum dicat.se simpliciterhnjusmcdi libros per abundantiamdivinae gratiae praesumus.reveren-

vel haberc, vel legore. Vestrae autcm existimationis periculum desidiae, quantum
tia (fe)eoarctamur, ut

atque censurae merito fuerit universaperpendcre, et possumus, declinemus nc Tprofessio summi Apo-
:

ca quae sinc ambiguitate vcritati ac fidei contraria stoli, qua se amatorem Domini esse testatus est,

vidcritis, cum aliis fratribus vestris, quoscumque (,/)non inveniaturin nobis ;quia.\EGLiGEXTERpascens
vobis zelus calholicae rcligionis vel pium studium tolics commendatum
(fe) gregem, convincitur sum-

sociaverit, illam excusationem spirituali gaudio re- mum non amare pastorem (Joan. xxi, 17).
secare,et ignita divini verbi virtutc compcscere. Cap. I. De baptismo non in Epiphania, scd in festo

115 (o) EPISTOLA XVI

paschalicelebrando. — Cum ergo mihi decharitatis
vestra actibus (/) fraterna affectione sollicito certis
(&)aD UNIVERSOS EPISCOPOS PER SICILIAM CONSTITUTOS.
indioiis innotuerit, vos in eo quodinter sacramenta
(c) Synopsis (Ex Dionysio Exiguo). — I. Quodprohi-
beatur in die Epiphaniorum baptisma celebrari. — Ecclesi.e principale est, ab apostolicae institutionis
II. Quod omnia nobis rerum ordine per incarnatio- consuctudine discrepare, ita ul baptismi sacramen-
nem Domini nostri salutis sacramenla digesta sint. tum numerosius in dieEpiphardae quamin paschali
— III. Quod in baplismo morsproveniat interfectio-
tcmpore (m) celebretis miror vos, vel praecessores
;
we[Hisp., infectione] peccati, et sepulturam iridua-
nam imitetur trina demersio, cl ab aquis elevatio sit vostros tam irrationabilem novitatem usurpare po-
velut resurrcctio desepulcro. —
IV. Quod beatus Pe- tuisse, ut(n) confuso temporis utriusque mysterio
trus in die Pentecostcs virorum tria millia haptix-uve- nnllam essediffcrentiam crederetis inter diem quo
rit. —V. Quodduo tanturn tempora, id est Pascha,
adoratus est Christus a magis, et diem quo resur-
et Pentccostes, atl baptizandum a Romanis poniifi-
cibus sint prxfixa. —
VI. Quod omni temjwre hi qui rexit Christus a mortuis. Quam culpam nullo modo
necessitate mortis urgentur, [Al. additur id est, potuissetis incidere,si unde(o)consecrationem hono-
xgritudinis, obsidionis, persecutionis, naufragii] risaccipitis, inde logem totius observanlia? sumere-
debeant baptizari. —
VII. Ut dc Sicitia terni annis
tis : ot beati Pctri apostoli sedes,qua3(/>) vobis sacer-
singulis cpiscopi [Al. tlc episcopis ad diem tertiuni
kalendurum Octobrium} Romam sociandi, synodo dotalis mater est dignitatis.essetecclesiasticffi magi-
indissimulan ter occurrant stra rationis.A cujusvos regulisreccssisse(7)minorc
Leo episcopus, uuiversis episcopis per Siciliam C posset ffiquanimitate 117 tolerari, si aliqua com-
constitutis (d) in Domino salutem monilionis nostra^increpatio praecessisset.Nunc au-
(c)Divinisprsoceptisetapostolicis monitis(/")incita- tem quia non desperatur correctio, servanda est
mur utpro omnium Ecclesiarum statu impigrovigi- mansuetudo.Et licet vix ferenda sit in sacerdotibus
lemus affectu,ac si quid usquam reprehcnsioni in- cxcusatio quae prretendat (r) inscientiam, malumus
(a) Scripta 21 Octobr. an. Zj47. triscodicibus,uowa inveniatur.
(b) Hanc epistolam exhibent omnes anliquaecolle- (k) Vat. Ilisp. et Isid., ac Vercellensis Haririan..
ctiones usque ad 13 exceptis 2 et 4, nec non poste- Cresconius, cum mss. collect. 21, addunt Domini-
riorcs a 21 usque ad 24, et ex Dionysio fere integram cum.
Cresconius. Inter proecipuos codices, quibuscum (/)Cod. Vat. collect. 3, paterna.
illam contulimus,memorandisunt potissimumanli- (wi)Codices Hadrianeaecollect.cumJustello.el
quiores Vat. Regius collcct. l,allerVat. collect. 3, collect. II nec non Crescon., celebretur, Vindebon.
Vindebon. collect. 5, et alius Vat. 5815, purus Dio- Hisp., celebratur.
nysianus, et perantiquus Veronen. 00 Crosconii.C;e- (:>){ irescon., confusis temporibus utriusquc mysterii.

teros aliarum eollcetionum in annot. allegabimus, Paulo post mss. Vat. Hog. ct Vat. collect.*3 cuni
(c) Titulos cx Dionysio sumptos ad codicum fidem coriri. colleot.24 et editis ante Quesnellum omittunl
relcgimus, ex quibus supplcvimus quintum, quem Christus ante voces a mortuis.
Quesnellus praetermiserat.In tabula collect. 5, num. (o Ms. Vindebon. collect. 5, decorem honoris. Mox

78, hic brevis tilulus legitur: Ad episcopos Sicilix, accepistis, Vulg. ante Quesn. cum Vat. Reg. collect.
ut in Epiphaniorutn die oaptisma non tradant. I, Vindeb. collect. 5et puro Dionysio Vat.

((i)Voces in Dominosalutem absunt in Vat. Reginse, (p)Vide not. Quesn. et observat. noslram.
I

ct alio Vat. Quesnclloanteriorescum msscolle

(q Editi
(c) 25. qui \, Divinis prasceptis c. 2. minus posset aequanimiter tolerari. Dein iiriem eriiti,

(f) Ita cumanteriOribuseditisomnesnostricodices sialiqua commotionis noslrx increpatio non prxces-

praetcr Vat. Hisp. et Isid., qui cum Quesnello, infor- sisset, quae lectio praeferendaesset, sianteascriptum
mamur. fuissot inujorc vfl magis xquanimiter. Codri. collect.
(g) Al., MonentevelAdmonente. Vindebon. collect. 2'i,siuliquacominonitionis tiostne pagina prxc
5, Monente Dominicae, deletoeniw. set. Vat. collcct. 3 et Vindebon, collect.5, secunda
(/i)AI.,cor/ic)/awMrduobusinfcriorumcollectionum manu, si aliqua commotionis nostrx impatieniia pm-
mss. Buffragantibus. cessisset.
(i) Mss. collect. 21et Veronens.Cresconii, promis- (r) In iisriom vulg. inscitiam cum uno nostro Vat.
sio. Mox tjiti [iro qua inVat. collect. 3 et alio Vat. Beg.collect. I.qui paulo post pro ratione praefert m-
collect. :'i. lionihus. Veroell et Crescon., maluimus tamen.
(i) EditiuntcQucsn., repugnantibusomnibusnos-
 ; ;
:

EPISTOLA XVI. 698

«97

Umen etoensuram necessariam tempcrare, ct ra- A tummyeteriaooruaeassejsedaliter^uidquesignifl

denuntiari, aliter rebus impleri nec quaeeumquc
tione voa apertissima veritatis Lnstruere.
;

rvanda temporum et inysteriorum di- numerantur in opeiibus Salvaloris ad tcmpus (c)

tlinctione. — Semper quidem in crterno consilioDei pesse pertinere baptismatis.Nam si etiam illa quan
manaithamanigenerisinoommutabiliterpraBordinata post beati Joannis lavacruma Domino gesta cogno-

reparatio ; sed ordo rerum perJesiim r.hristum Do-

vimns snb indiscreto honore colamus.omnia lempo-
minum nostrum temporaliter gerendarum.in Incar- ra conlinuatis erunt dcputanda festis, quia omnia

natinneVerbi sumpsit exordium.Unde aliud tempua sunt plena miraculis. Verum quia Spiritus sapientioa
beata vir,ur o et intellectus ita apordolos, et totius Ecclesiaa eru-
10 annuntiantc angelo J.ur. i. 26 ,

.
tdandam se per Spiritam sanctnm credi- divit magistros, ut in Christiana observantia nihil

dit et conrepit quo Bolva integritata vir-

; aliud, inordinatum,nihil paterelur essc confusum.diseer-
. puer editus exsultante gaudio ccelestium nend;c sunt causae solcmnitatum,et in omnibus in-
ministrorum pastoribus indicatur Luc. n, 7) slilutisPalrum principumque nostrorum rationabi-
aliud, quo infans circumciditur Ibid., 21) ; aliud, lis(f)servanda distinctio quianon aliter unusgrex :

quo hostia pro eo 1<. ;ur; aliud cum tres et unus pastor sumus, nisi, quemadmudum Apos-

magi claritate novi sideris incitati in Bethleem ab .. tolus docet,idipsum dicamus omnes simus autem per ;

Oriente perveniunt Matth. n, il ,et adoratumpar fecti ineodem sensu el in eadcm(g)sententia(l C or.i, 10).

vulum mysticamunerum oblatione vencrantur.Nec Cap. III. Cur in sola Paschx et Penteeostes solemni-
Lidem Bunt dies quibusimpio Herodi,ordinata divi- tate baptizetur. — Quamvis ergo et illa qin-ead hu-
nitus in .Egyptum translatione subtractus esl militatcm et illa quac ad gloriam pcrtinent Christi,
•1 quibus ab .Kgypto in Galilsam, perseeutorc in unam eoneurrant eamdemque personam,totum-
mortuo, revocatus est Ibid., 20 Intcr has autem
. que [h quidquid in illo et virtutis divinae est et

di3pensationumvarietates,/O acce ^ llI1 taugmcntacor- infirmitatis humanae ad nostras reparationis tendat

porea : crescit Dominus, sicut evangelista lestatur, effectum, i proprie tamen in morle crucifixi, et
'ibus etatis et urratia^ Luc. n, 52), per dies in rcsnrreetione (/) mortui, potenlia baplismatis
b in tempIumJeruaalem cum parentibus venit novani crcaluram condit ex vetcri : ut inrenasccn-
.1 , et cum abesset a societate redeuntium, tibus ct mors Christi operetur, ct vita,dicente bea-
-cum senioribus.ct inter admirantesmagistros toApostolo: 710 An ignoratis quia quicumquebap-
disputansinvenitur,ratiooemque(6)remansionissuffi sumus in Christo Jcsu, in mortc ipsius baptimti
ti%ati

reddens.Qtttdesi,inquit guod mequxrebatisfNescieba- sumus? Consepulti (k) enimsumus cum illo per bapti-
tis, qvod in hisqu.v Patrismeisuni oportet meess, smum in mortcm : ut quomodo surrexit Christus a mor-
signiflcans ejus se esse tilium cujus essct ct C tuis per yloriam Patris,ita et nos in novitate vilse am-
templum.Jam vero cum in annis majoribusapcrtius bulemus. Si cnim complantati facti sumus si^nilitudi-
declarandus 718 baptismnm pr?erursoris sui Joan- ni mortis ejus, simul ct rcsurrcciionis crimus(I\om vi.
nisexpetiit, quid Deitatis ejus rcmansit ambiguum 35i cmteraquae latius magister gentium adcom-
; et

quando baptizato Domino Jesu Spirilus sanctus in mcndandum sacramentum baptismatis disputavit
colnmbc specie super eum descendit, etmansit,au- ut apparoret ex hujus doctrinae spiritu,regenerandis
ditade ccbIIs Patrisvoce, dicentis: Tues Filius meus filiishominum.etinDeifiliosadoptandis, illumdiem
dilcctus, c) in tc bcne complacui Matth. iii, 17 ;Luc.ui, esse et illud tempua electum,inquo parsimilitu-
/

22 ; Quaeomnia idoo quanla poluimus brcvi-

ix, 35 .
dincm fnnnamqucmystcriieaquaegerunturinmem-
tate pentrinximus, ut notum sit dilectioni vcstr.-e bris,his qnaein ipsosunt capite gesta,congruerent
univcrsos Christi dios innumeria consecratos fuisse dumin baptismatis regula, et mors intervenit inter-
virtutibus.ct in cunctisojus actionibus sacramento- fectionc pcccati, et scpulturam triduanam imitatur

\ itt, collectuJl, succedunt. collect. 24 cum editis ante Quesn., servanda est di-
b Ms. Vindeb. Bisp., mansionis.VoH pauca V;it. scrclio. Quidam
codd., districtio.
nllect. I et Vindeb. eolleot. 5, Nescilis, pro gtextus apostoli et pleriquc nostri codices.
Ita
> batis. Exemplar Vat. cotlect. 25 ac tria aliaa Quesnello in
i
>d. Vindebon. prima manu, ei anua rcentior marg. lamlata, scicnlia. Apud Justcllum et Cresc.ac
m
qun nuhi bcnc complacui. Alius Vat. idem in afio Thu&u., sapientia.lu cod. Veron. Cresc. prio-
habet, scd delet bene. ri charactere sapientia, posteriori scicntia.
bon. colb it. puri Dionysii ac h Al., quod in illo.
yeron ina editis ante Quesn., quoque: apud (i) De Consecr. dist 4, Proprie in morte. c. 43.
Justellurn quid quod. M-s. collect. 24 banc diti ante Quesn.cum mss.Vat. llisp.ct Isid.,
omittunt. cum Vat. Heg.
Huis. 1'aulo post iidem editi
t Vrrburn VOSse abcst a Vat. Ho<_r. oollect. i, a collect. Vindenon. collect. 5 ac Justcllo prae-
1 el
et abeditia ante Queen.In mi •
miitnnt uomen Paulo voci Jpostolo.
in cod, Veron. Creac., '
Particulam cmm a Quesn. oxpunctam revoca-
I,

Post pauca recolamus in Vat. Eteg. el aeounda ma- vinuis ex mss. collect. Dion., Hadrian., Ilisp. et '•

nu in Vindeb. lices dima-

i
Isid. atque aliis. Dein Vindeb. Hisp., tnmorte.
nantab antiquioribua Bxemplaribus,io quibusomis- Vindeb. Hisp. el Veron. Cresc. cum Justcllo
I

sc luoriint httero re,ob concursum similinm litte- delent esse. Deeraf etiam im Vindeb. collect. 5,scd
rarum in lino VOOia 81 antiqua manu supplelum.
't. puriDiony«ii,alin8Cn . i ,: iitquemss.
 :

699 S. LEONIS MAGNI EPISTOLyE. 700

trina demersio, et ab aquis elevatio, rcsurgcntis in- A ctus,spiritus veritatis, nomenque Paracleti [e\ utri-
star est de scpulcro.Ipsa igitur operis qualitas docet que proprium, non dissirnile est festum ubi
sit
celebrandae gcneraliter gratioe curn csse lcgitimum unum est saeramenturn.
diem in quo orta cst ct virtus muneris et species Cap. IV. Ex apostolico exemplo baptismd inPente-
actionis.Ad cujusrci confirmationem plurimum valet costc celcbrari. '/ —
Iloc autcm nos non ex nostra
quod Dominus Jesus Christus,postea quam re-
ipse persuasione defenderc, sed ex apostolica auctoritate
surrexit amortuis, discipulis suis, in quibus omnes servare, satis idoneo probamus exemplo,sequentes
Ecclcsiarum prsesules docebantur,et lbrmam et po- beatum apostolumPetrum,qui in ipsodiequoomnem
testatemtradidit baptizandi,dicens: Euntcs (a)doceie credentiumnumerumpromissusSpiritussanctireple-
omncs gentes,baptizantes eos in nomine Patris,et Filii, vit adventus, trium millium (g) populum,sua prrT-di-

et Spiritus sancti (Malth.xxvm, 19). Dc quo utique catione convcrsum,lavacrobaptipmalis consecravit.

eos ctiam ante passionem potuisset instruerc, nisi Quod sanctaScriptura.quffi apostolorum actuscon-
proprie voluisset intelligi regenerationis gratiarn ex tinct, (ideli historia docct dicens : His auditis com-
sua resurrectionc ccepissc. Additur sane huic obser- puncti sunt corde, ct dixerunt ad Petrum et reU
vantiae etiam Pentecostes exadventuSpiritus sancti apostolos : Quid faciemus, viri fratres? Petrus ver
sacrata solemnilas,quae de paschalis festi pendet ar- illos : Poznttentiam, inquit, agite, et baplizetur unu4-
ticulo.Et cum ad alios dies alia festa pertineant,haec quisquc vestrum in nominc Jcsu Chrisli ,inremissionem
semperadeumdiemquiresurrectione Domini estin- peccatorum vestrorum ; et accipietis donum Spiritvt
signisoccurrit:(/;) porrigensquodammodo auxilian- saucti. Vobis cnim est h rcpromissio,ct.filiis vcstris,et
tis gratiae manum,ct eos quos a die Paschae aut mo- omnibus qui longe sunt,quoscumque advocaverit Domi-
lestia infirmitatis,aut longinquitas itineris,aut na- nus Dcus noster. Aliis eliam pluribus verbis testificatus
vigationis difiicultas interclusit,invitans,ut quibus- est, et exhoHabatur eos dicens : Salvamini a gcnera-
libct necessitatibus impediti, desiderii sui effectum lionc isla prava. Qui crgo reccperunt scrmonem ejus,
dono sancti Spiritus conscquantur. Ipseenim uni- baptixati sunl, ct appositoe sunt illa die animoe circi-
genitus Dei in fide credcntium ct in virtute operum tcr tria milliu (Act. u, 37-41).
nullam inter se Spiritum sanctum (c)voluit esse
et 721 Cap. V. In necessitatis casu omni tempore
distantiam,quianullaestdiversitasinnatura,dicens baptixandum. — Unde quia manifestissime patet ba-
Rogabo ego Patrcm, et alium 720 Paracletum dabit (?) duo tempora,de
ptizandis in Ecclesia electis haec
vobis,ut vobiscum sit in xternum (d) Spiritus veritatis quibus locuti sumus, cssc legitima,dilectionemve-
(Joan. xiv, 16). Et iterum : Paraclctus autem Spiritus, strammonemusut nullos aliosdies huicobservantiae
sanetus, quem mittet Pater in nominc meo,ille vos do- misccatis.Quia[£(j.Cap. VI] (j)etsi sunt alia quoque
cebit omnia,et suggcrct uhiversa quxcumque dixi vobis C fcsta, quibus multa honorcm Dci reverentia
in de-
(Ibid., 26). Et iterum : Cum venerit ille Spiritus vc- beatur, principalis tamen etmaximi sacramenti cu-
ritatis, ille dirigct vos in omnem veritatem (Joan.xw, stodienda nobis estfA:) mystica et rationalis exceptio
13). Gum itaque vcritas Christussit, et Spiritus san- (/)noninterdictalicentia, qua in baplismo tribuendo
(/<•) Quesnollus,qui varias hujus loci lcctionc? pro-
Cod. Vat, Ileg. addit cre/o.Editiones Quesnello
(a)
anteriores cum Vindeb. collect. 5 et mss. collect. fert not. 2,pvsitu\ithancmystica,ctriitionabilis c.rcm-
24, ergo nunc. platio,eaque potissimum dc causa,quia Dionysii et
(/;)Eaedem cditiones cum mss.collect. '24 corrupte, Gresconii essc crediditillam,qus3 in Justolli editione
porrigens quadammodo auxiliantis gratise manum, ut profertur. Nos vcro textui inscruimus lectionem puri
hi quos a die PaschdB... interclusit invilos,aut quibus- Dionysii Vat. 5845, quae pratcrea conlirmatur ne
libet neccssitatibus impcditos, dcsidcrii, etc. Quesn. ex dum antiquo cod. Cresconiano Vat.1347, sed etiam
suis codicibus emendavit, quibus reliqui nostri f'a- Vat. Rcg. collect. 1, itcm Vat, collcct. 3, alio cod.
vent. Dionysiano, qucm Harduinus laudat. Idem habct
(c) Ms. Vindeb. Hisp. inserit Domini post pauca ; collect. 5 prima manu sccunda vero
etiam Vindeb. ;

delet cgo. emendata solum vox rationabilis pro ratwnalit.

fuit
(d) Cod. Vindeb. collect. 5, utrique Hisp. ct Vat. Codd. Hisp. ctlsid. quosexpuro Dionysio prof.
Isid. nec non Veron. Crescon. cum Mcrlino.Justel- liquet, habent uti Thuan. et Trecopith. collc
lo, ct aliis antiquioribus editis praemissa virgula,
n mystice, vel mysticos rationalis exceptio quod ad
no- :

spiritum veritatis. Post pauca mittet Pater meus in qui- " stram quidem lectionem acccdit, discrepat autcin
busdam mss. et Justell. Ipsc dirigei vos in Vat.llcg. quani maximc ab il»la quam Quesncllus prsetulk.
(e) Mss. Hisp. et Isid., utriusque. llanc in aliquot codd. coll. Hadrianae, quos JustcU
(/') De consecr. dist. 4, Pioprie in mortc, §. tloc lus sccutus est, reperimus. Editi ante Quesn. cum
autem, c. 13. Merlino et nonnullis codd. ,mysticos rationis exceptio.
(g) Non pauci codices, popnlorum. Unus Vercell.et Veronen. Crcscon., nu/stica.etratio-
(h) Godd.
collec. 21, repromissio li.vc. Aliquanto nalis exemptio. Hic autem exceptio, seu exempti
post appositic suntin illa dic in ulrisquc Vindebon. gnificat, praeter Paschaet Pentecosten.quae festaob
collect. 5 ct Hisp.,in Vercell. Hadrian., in Veronen. mysticam et rationabilera causam baptismati admi-
Grcsc, et apud Justellum. nistrando assignata sunt, caeteros dies fcstos, cum
(i) Dc Gonsccr., dist. 4, Duo tempora, c. 12. earndem causam non recipiant, mystica, et ratio-
(/)Particulanu7.s7 pro«',quani subsequens particu- nabili cxccptione ab co ministerio fuisse cxemptos
la.tamen videtur exigcre, a Quesnello licetexclusam ac propterea hanc exceptionem csse servandam.ni»
restituimua ope mss. Vat. Reg. oollect. l,Vindebon si necessitas aliquo peculiari casu aliler postulet,
collect. 5, secunda manu, el aliorum \'ai. collect. ut in sequentibus additur.
2, ac 'ii.Mss. Hisp.el lsid.omittunt tunw/.s/.tum si. (/) Dc Consecr., dist. i. Si qui necessitate, o. f'"'
1
701 EPISTOLA XVI. 702

quolibet tempore periclitantibus subvenitur. Ita A veritas per Jesum Christum faeta est (Joan. i, 17): (h)

onim ad has dnas festivitates connexas Bibimet at- sicut diversa 7?3 sacrificia unam hostiam praefor-

Lrnata?, incolumium et in pacis seouritate marunt, ot multorum agnorum occisio illius immo-
degentinm libora vota differimus, ut in morti latione Qnita est, de quo dicitur Ecce Agnus Drt, :

riculo, in obsidionis disorimine, in persecutionis ecce qui tollit peccatum mundi Joan. i, 29); sic et
:?, in timore naufragii, nullo tempore, hoc Joannes non Christus, sed Christi prawius; non
dutis singulare a praesidium cuiquam de- sponsus, sed sponsi amicus,fuit adeo fidelis et non
aegemus. sua quaerens, Bed quae Jcsu Christi, ut se profitere-
< *? Cap. VI. Christi ad baptisma Joamnis acceden- turud solvenda calceamenta pedum ejusindignum
'is mysterium. — (6 Si quis autem Epiphanias festivi- (Matth. iu,ll; Lue. ni, 16) : quoniam ipse quidem
;atem,qua,>insuoordine debitohonorevenerandaest» baptizarct in aqua in pcenilentiam, ille autem bap-
>b hoc r' aestimat privUegium babere baptismatisj tizaturus essct in Spiritu sancto ct igni (Ibid,); qui
[uiahoc oVquidamputant,quodin eadem dieDomi- duplici potostatc et vitam redderet, et peccata con-
aus ad baptismum sancti Joannis acccsseril ; Beia* sumerot. Ilis itaque, fratros charissimi, tot ac tantis
Uiusbaptismialiam gratiam,aliam fuisse rationem. existentibus documentis, quibus omni ambiguilate
lec ad eamdcm pertinuisse virtutem qua per Spiri- t> submota, evidenter agnoscitis, in baptizandis ele-
um sanctum renascuntur, do quibus dicitur Qui : ctis, qui socundum apostolicam (?) rogulam et exor-
ton (e) ex sanguine, neque ex voluntate carnis, neque cismis scrutandi, et jejuniis sanctificandi, et fre-
a voluntate viri, sed ex Dco nati sunt Joan. 1, 13.) quonlibus sunt pnedicationibus imbuendi, (j) duo
)ominus enim uullius indigcns rcmissione peccati, tantum (k) tempora, id est Pascha, et Pentecostcn,
iec qusrens remedium renascendi,sic voluit bapti- esse servanda ; hoc (/) vestrae indicimus charitati,ut
'.ari Matth.lli, 15 ,quomodo(/)ctvoluitcircumeidi, ab apostolicis institutis nullo ulterius recedatis
lostiamque pro so emundationis offerri : ut qui fa- oxcessu. Quia indultum post haec csse non poterit,
•tus fueral ex muliere, sicut Apostolusait, (ieret et si quisquam apostolicas regulas in aliquo credide-

;ub lege f-alat. iv, i , quam non venorat solvcre, rit negligendas.
ted implere Matth. v, 17), et implendo finire (</)si- "S 2-8 Cap. VII. Dc concilio quotannis liomx celehran-
:ut beatus Apostolus pradicat dicens : Finis autcm do.- - Quare illud primitus pro custodia concordissi-
adjustitiam omni credenti (Rom. x, 4)
kristus mae unitatis exigimus, ut, quia saluberrime a sanctis
Baptismi autem sui in se condidit sacramentum, Patribus constitutum est, binos in annis singuli3
quia in omnibus primatum tenens (Colos.1, i%) se do- episcoporum debere esse conventus, terni semper ex
cuit esseprincipium. Et tunc regenerationis poten vobis(m)ad diem tertium kalend.Octobr.Romam fra-
tiam sanxit, quando de latere ipsius profluxcrunt ^ torno concilio 30ciandi, indissimulanter occurrant
sanguis redemptionis, et aqua baptismatis (.loan. quoniam, adjuvantegraliaDei,facilius poterit provi-
DX,3 i . Sicut ergo vetus testamcntum novi testifi- deri ut in Ecclesiis Christi nulla scandala, nulli na-
catio fuit, et lcx per Mosen data cst, gratia autcm et scanturcrrores,cum coram beatissimo apostolo Pe-

liti anto Quesn. cum solis noslris mss. col- not. 5 Quesn.
itcilium. (/') Vido not. 6 Quesn.
le Consrcr., dist. i, Si quis autem Epiph,; ct /, I)e Consecr., dist. 4, Duo fempora, c. 12.
in Decrot. iv, 1. 1. (/, De Gonsecr., dist. 4, Hoc vcstrir, c. 10.
(c Bxemplar Vat. Dionysii cum Ilisp. Isid. ct duo- m nucsnellus xm
in margine ad diem kal. Octohr.
resconii mss., existimat. ex duobus codd, quos esse Thuan. ac T recopithcean.
ii Vide not. 3 Quesn. collect. 5 colligimus ex nostro Vindcbon. ejusdem
Unus cod. Vercell. et Vat. coilect. 1 cum cdi- 1
,
colleotionis, qui solus similiter pr«t'ort. Scquentem
tis ante Quesnellum, ex sanguinibus. Mox Veron. vero textum immutare noluimus ob Dionysii aucto-
it. collect. 24, ex voluptate carnis. ritatem, (|uam omnes codd. Hadrian., llisp., Isid.
/ Inseruimis particulam ei ex Vat. Moir. colloct. aliarumque posleriorum collectionum soculi sunt.
I, ix puro Dionys. Vat., ex Vindeb. collect
5, qui- Csterum Ires antiquissimas collectiones additamcn-
bus concinunt utraqne mss. Hisp.. Vat., Isid. elduo D tuiu habent, sed tectione aiiquantulum discrepant.
codd. Cresconii. Merlinus cum ms.Vat. collect. 24, Duo Quesneili codd. Thuan. et Trecopithcean. col-
sicut coluii circumcidi. Paulo posiquidamcodd.cum lect. 5 post voces indissimulanter occurrant addunt,
antiquioribus editis, sed adimplere. Quesnello teste, ct hcec a vobis consuetudo servetur.
Jfi V at., Hisp. ac Isid., el Veron. Cresc. cum
'

Noster Vindebon. cjusdem collectionis liomx fra- :

Justello, et sicut. Vindebon. Hisp., sicut Apostolus
aildicens.
Editi ante Quesn., sic diversa. Mox praeforma-
ii
ntut (quod Quesnellus retinuisset libenter, nisi
ritate Dionysii
temo concilio, ct indissimulanter occurrant, ct pervos
h;n consuetudo servetur. Idem habet cod. Vat. Reg.
collect. 1, et solum por oscitantiam librarii omissce
fuerunl voces occurrant et per. Vat. collect. 2 paulo
el quinque m --. uh- - d:ssimiliter : addiem hal. Octobr. Romae occurrant
1 1

stituendnm putai narunt, uii monuil oot. i fralerno concilio, et indissimulanter a vobis hsec con-
\ prssetantissimie codd. Vat. Reg.
•
sueiudo servetur. Vulgati quoque ante Quesn. cum
collect. 1, alio Vat. collect. 3 aliisque pluribus trium mss. collect. 24. Romam fraterno concilio sociandi
aliarum collectionum 11,21 ot 24, quibus favet occurrant, et indissimulanter a vobis hsec consuetudo
Vindebon. collect. 5, in quo prima manu erat srrrctur. Editio Nicolini in textu, et alioa nonnullaa
unt; eed ab antiqno amanui ad marginem, nescimus ex <|uo codicc, indissimu-
qui codieem cum alio vetustiori contulit, emenda- lanlrr nnirurraiit : quod utiijue lahoriosum non est
tum 1'uit performaverunt. Posl pauca quidam codi- si vicissim inter vos hxc consuetudo servetur. Cod!
mundi, '

Vercell. ct Justellus, lccliqnc Dionysiana rccepta,

(ij Duo codices Ytitt. collect. 21, iottnmm, Vidi habcnt concurrant.
703 S. LEONIS MAGNI EPISTOLtE. 701

tro id semper in commune(a)tractandumsit,ut om- A cillum atquc Paschasinum ad vestram volumus no-
nia ipsius constituta.canoumque decreta apud om- tiliam pervenire. Quibus referentibus cognoscamus

nes Domini Sacerdotes inviolata permaneant. Haec quam reverenter a vobis apostolicae sedis instituta

autem, quae vobi.s, inspirante Domino, insinunnda serventur. Data xu kalend. Novembr. (c) Calepio et

credidimus,perfratresetcoepiscoposnostros(^Bu.:- Ardabure viris clahssimis consulibus.

(a) Ita melius ex potioribus ct plerisque nostris Hisp.cum mss. collect. 11 el aliquibus collect. 21,
codicibus, quam tractandam fuerit apud Quesn., vel Vacillum,a\\t Vachillumet Paschasium.V nus Vercell.,
iractatumfuerit in aliis editionibus ex mss. collect. 12 Vacillium; alius, Bacillum et Paschasium. Paulo post
et 24 in quibus ctiam pro in commune
perperam Vat. Rcg. collcct. 1 ct Vindebon. collecl. 5, aposto-

legitur in communione. Mox pro omnia ipsius con- licc sedis statuta.
stituta Vul°-. antiquior. cum aliquibus mss.
exbi- Itaemendavimus ex Vat. Reginaeeollect.l.Con-
(e)

bent omnia instituta. lcr.annot. 85 in epist. praecedentem. Quidam codi-

(b) Vat. Reg., Ikinjllum. Vat. collect. 3 cum
alio ces chronica nota carent. Alii pro Calepio praeferunt
Vat. 542 collect. 21, Parcllum et Paschasium. Vat.
'
Calepoilio vel Calapodio. Vulgati, Alipio.

ADMONITIO IN EPISTOLAM SEQUENTEM.

1 Quesnellus qui
conjecturis facile indulsit, sequcntem epistolam aliquot conjcctationibus insuspicio-
crcdatur, eo consilio conficta ut praedia alicujus Ecclesiae
neni adducere studuit, ita ut vel supposititia
nerneram distracta eidem vindicarentur, vel alteri Leoni poslerioris aetatis ad.judicetur. L't autem huic
nostremae sententia? magis assentiretur, illud in
causa fuitquod etsi nullum ejus exemplar manuscriptuin
fuit ad dubitandum), pannus tamen ejus, inquit in notis, lcgitur
nancisci potuit (unde potissimum motus
et missa inscribitur universis episcopis per Siciliam
avud Gratiahum, 12, q. 2, cap. 52, ubi et Lroni tribuitur
constitutis. Sedcuius Leonis sit, an primi
an secundi, ner anliqu/e editiones Gratiani apcriunt, nec recen-
tiores Tillemonthis not. 9,
tom. XV, p. 894, in Leonem singulas Qucsnelli conjecturas ad calculum re-
vocavit et ineptas ostendit; sed de codicibus
ne verbum quidem. Nos autem, qui potioraejus arguroenla
diluemus in annotationibus ipsi epistolae subjiciendis, prsestantissimos et velustos codiccs reperimus,
nostro Leoni indubitanter vindicabunt.
supra omnem conjectationem hasce litteras
collect. 8, e quibus quatuor mcmoramus, antiquis-
2 Haec itaque epistola nobis conservata fuit in codd.
simum Vat. 5845, Vallicell. A. S. saeculi ix, unum Vercellensem satis vetustum, et Vat. 1353, qui e
vetustissimo Bergomate descriptus fuit. Hujus autem collectionis auctor, qui Dionysio plura valde
rara

documcnta adiecit, usus fuit alia nobis ignota collectione, quae in Gelasio tcrminabat, et sseculo vi condita
fuerat. Nam usque ad Gelasium
monumenta adduntur chronico ordine satis congruo, qui antiquae colle-
ctionis ad hoc usque tcmpus
productae indicium est, de quo plura dicentur in tractatu de antiquis Cano-
num et Constitutionum Collectionibus tom. III. Leoni autem Magno eadem epistola in his codicibus ex-
qui in Leonis pontificatum cadit, verum etiam ex eo quod inter
nlorate asseritur non solum ex consulatu
alias quindccim genuinas epistolas ejusdem pontificis describitur, ita ut de hac una dubium adhuc pro-
movere absque ullo argumento satis certo temerarium sit.

3 Invenitur pnBterca haec eadem epistola in mss. libro Vat. 1343 saeculi x, qui fuit Ticinensis Eccle-
siae' nec non in Vat. Ottobon. 297 collect. 23. Accedunt duo auctores antiquiores Gratiano,qui ex eadem
inseruerunt, nimirum cardinalis Deusdedit lib. iii, cap. 34,
eoistola nonnulla suis collectionibus
in mss Vat. 3833, et S. Anselmus lib. v, cap. 69, et lib. vi, cap. 189, in pluribus codd. Vaticanis.
Tandeni nt alia testimonia omittamus, Gerhohus praepositus Reichespergensis
incunte sa?culo xu
opere de yEdificio Dei, cap. 60, quod editum est a
totam epistolam ex Germanico codice descripsit in
hujus epistolae exemplum inve-
P Pez. in Thesauro Anecdot. tom. II, part. n, unde etiam in Germania
niebatur. _ „ . .

4 Hic tandem monendum Gerardum ^ossium, praepositum Tungrensem, qui pnmus omnium in
est
editionis Moguntinae an. 1604 hanc epistolam typis dedil,
aooendice Operum S. Gregorii Thaumaturgi
eodem codice
usum fuisse codice card. Sirleti. Ex complexu autem caeterorum monumentorum, quae ex
se edidisse tcstatur, nec non
ex titulo peculiari quem his litteris ex eodem mss. praefixit, colligimus eum
collect. 23. Potior autem aliorum quos laudavimus
codicem fuisse similem laudato ms. Vat. Ottobon.
auctoritas majorem epistola? fidem conciliat.
codicum
Itl (a) EPISTOLA XVII. B videntiae generalis (rf) indicit, ut quod in duabu?
Ib) ad unmvkrsos EPiscopos per siciliam constitutos. provincioe vestrae Ecclesiis improbe gestum, inju-
Synopsis. - Constitutionr perprlua episropis prohibrt, s[ pr{B9umptum
F est id constitutione perpetua
nuodi» duabus hrclnns tmprobe gcslum,
Siriti.v ; * - . ,. .

ab(«)omniumepiscoporumusurpationereseccmus. n „ nmI1B
mjusteque per episcopos ibidem pnesumptum
est;

qiii Ecclesiarum suarum

bonurn illirite alicnave- 7 58 Taurominitanis enim clericis Ecclesiae dft-

rant : cujus decreti violatorcs ordinc et

communionr rantibus nuditatem, eo quod omnia ejus pr.odia.
pi

privandos edicit. .,-_, „ Anctl vendendo, donando, et diversis modis alienando.

per e
. -
.

nana un
Fn papa versis episcopis
univeisi» Siciliam consti- '
^
Leo
T
£ . *
. . .,
cpiscopus dissiparet; etiam Panormitani clenci.
. . ,

JJJj
quibus nupcr similem que-
Occasio specialium qucrclarum, curam
nobis pro- est ordinatus antistes, (/*)

(a) Scripta 21 Octob. h >7. ., Ms. Vallicell., indi.rit. Mox apud Deus dcdit ui
[d
597 collect.23 et in simili
ms Vat.Ottobon quod duobus provinciis in Ecclcsiis improbegestum;
in
(b) ln
apud (ierhohum vero, ut quod in duabus provittcix
card Sirleti ex quo hanc epistolam Vossius
edidit,

hic titulus legitur Edictum S. Leonis papse wrbU

:
nostrx Ecclesiis.
Siriham ;c) Proetulimus omnium auctontatc potiorum codU-
l]omr episropi ad umccrsas cpiscopos pcr
oonstitutos In ms. Vallicell. collect. 8 : Jncipiunt duorum Vat. et unius Vallicell. collect. 8. AL, omm.
p«pn uni- Mox in Lisdem duobus Vatt., Tauromenitonis.
decreta S Leonis papae urbis Komas. Leo
ronstitutis. (/") Erat in cditis, sicut et in aliquot codicibus,
versvi episcopis per Siciliam
Ex codd. snnilcm aucrimoniarum... causam detuierunt.Bt.WOi
fc)VulK adount, in Domino salutcm.
vis a cst lcctio cod. Valliccll. et Gcrhobi, quamcon.
collect 8 dclcvimus.
os EPISTOLA XVIII. 700

imoniam in Bancta synodo, cui prasidebamus, ilc A. cumque ordinis clerici, qui conniventiam in Locle-

isurpatione prioria episcopi detulerunt. Quamvis damna miscuerunt,scian1 se(e

siee el ordine etcom-
r am ordinatum a nobis sit quemadmodum munione privandos quia plenum : justitia' est, fra-
E°'\") J
iriusqueEcclesiajutilitalibusconsulatur, ne tamen tres charissimi, ut non solum episcopi, sed etiam
oc perniciosum nequissim.e depradationis exem- totiuscleri 129 sludio, (/') ecclesiasticae utilitatis

lum cuiquarn posthac fiat imitabUe, banc pracepti incrementa servenlur, et eorum munera illibata
ostri tbrinam apud dilectionem vestram volumus permaneant, (g) qui pro animarum suarum salute
sse perpetuam : qua b Bine / cxceptione decerni- propriam substantiam Ecclesiis contulcrunt. Data
aus ut ne quis episcopus de Eoclesiae susb rebus //xn kalend. Novembris, Calepiov. c. cons.
quidquam vel tlonare, commutare, vel
vel
EPISTOLA (?) XVIII
endere; nisi forte ita aliquidhorum faciat, ut me-
cumtotiua tractatuatque (/') AD JANUABIUM EPISCOPUM AQUII.EIENSEM.
iora prospiciat, el [d cleri

-u id eligat, quod non sit dubium Ecclesiao /. Synopsis lExDionysioExiguo). — Quodomniscu-

irofuturum. Nam presbyteri,vel diaconi, aut cujus. juslibet orainis clericus, qut catholicam dcscrens,

irmat etiam Vat. 5845, quicausam omittens, accu" bonorum Ecclesi;e, ex qua plurimum damni in Ec-
ativum querimoniam exigit. Vossius cum mss. OtT I!
clesiam redibat?
ob. et Vat. 1353, ctii proeesse debebamus textu
1 /' Cod. Vallicell. etGerhohus ecclesiastica utilitas
oseruit: in margine autem notavit, quod in aliis intemerata serveiiir. Vox intcmerata pro incrementa
irnnibus mss. reperimus, cui prcesiilebamus. Praeter- est pariterin duobus aliis mss.
:a duo codices prode usurpationehabentde usurpa- (o) Pramissa vdx eorum exigit qui, nonquce utin

tationibus. Synodumcuius hoe loco lit mentio habi-
am credimus ur kal. Octobr., illamquc fuisse ad
juam lerni ex Sicilia episcopi occurrcrc debebant,
iti ex prrrced^nti epistola c. 7 liquet.
a Particulajamadiiciendafu.it expraestantioribus
Q88. Val5845. etVailicell. acGerhoho; decrctum-
\ucjam\n Homana synodo latum indicat. IIoc au-
em peculiare Leonis dccretum pro Taurominitana
;t PanormitanaEcclesiis dcsiueralur.ut desunt alia
nulta Leonis celebriora: et solum boc generale ad
iiniversos Siculos decretum ab auctore collect. 8
lobisconservatum fuit. Idautem ad cujusdam Quc-
mellians objectionis imbecillitatem ostendendam
indicandum luerat.
/-
12, qu. 2, cap Sine exceptione.
Imio codd. ciim Gerboho, svne exspectatione.
Vulg. habetur, sicut etin aliquibuscodd. sicqucepro
animarum sttarum salute fideles depropriasubstantia
Ecclesiis contulerunt. Ex Vat. 5845 et ex Gerhoho
delevimus fideles de, etscripsimus propriam substan-
tiam, quodultimum eliam legitur in ms. Vercell.
h Editi xi kal. Novembris, nullis nostriscodicibus
suffragantibus, immo etiam refragante Vossii edi-
tione, qua?, ut in mss. habct, xu kdl. Novembr. In
duobus antiquioribus codd. pro Data legitur Danda
sub die xn kal. Nov., quaa formula num innuere pos
sit hoc paritcr generale Leonis decretum constitu-
tum fuisse in synodo coactam kal. Octobris, in qua
decretum particulare pro Ecclesiis Taurominitana
ct Panormitana editum fuit, ita ut formula Danda
p sub die npposita fuerit ob indicandum diem postea
{
adjiciendum, cum epistola mitteretur, aliorum ju-
'

(I Inter cauones quiconcilio rv Carthaginensi in dicio decidendum relinquimus. Pleriquemss. codd.

collectionc Hispanica, el exinde in vulgatis tri-
buuntur, hir est canon 32: Irrita erit donatio epi-
teoporum, vel vendttio, vel commutatio rei ecclesia-
sHca absque conniventia et subscriptione clericorum.
Lioet autem hi canones probabiliter non sint Car-
thagini - cilii, antiqui tamen sunt, et in vetu-
illectionibus Corbeiensi 2, Harberina
2, aliisqne etiam Gallicanis diversae originis repe-
riuntur cum titulo Statuta Ecclesice antiqua, et alio
-i quinquagesimus.
< autem
ostendit hanc Ecclesiae disciplinam quae ad aliena-
tionem bonornm Ecclesiae cleri consensum etsub-
scriptiones requirebat, non esse posterioris et re-
missioris .evi, uti Quesnellus opposuit, ac si hoc
decretum Leoni onvenire non possit. Sta-
tutaillaantiquaexantiquitateipsarumcollectionum,
in quibusantfotm.id est antiquioraiisdemcollectio-
nibus praferuntur, Leonis aetatem ad mininumat- " data praefertur. Exepistolis enim4I et 42 ad Raven-
lingunt. Quod si Hilarus papa Leonis immcdiatus
-or concilii approbationem in iisdem aliena-
tionibufl poslerius flagitavit, i<l potius nobis favct
cum editis habentCaZrjtttO, scdpivetulimuslectionem
codicls Vat. Ottobon., Calepio, quam veriorem pro-
bavimus annot. 85(692,;') inepist. 15. Nequemirum
sit quod unicus consul Calepiusnominetur sine Ar-
dabure collega, qui in canleris hujus anni epistolis
illiconjungitur.SolumenimCalepium Oceidentalem
consulem appcllare satis usitatum erat. Nonnullas
Valentiniani lcges hoc anno datas habemus, et licet
in plerisque utrique consules signentur, tamen in
M
novella 27, de Negotiatoribus, et in novella 3, de Pa-
Zrt/mis,8olusCaIepiusnotatur.Idem mosexaliisetiam
Leonis documentis liquet. Sic e duabus epistolis
anni sequentis 19 et20prior ad Dorumsolum Post-
humianum Occidentis consulem praefert, altcra
vero PosthumiannmetZenonem jungit. Nequediffi-
cultatem moveat hanc epistolam eodem die ad eos-
dem Siculos datam fuisse quo epistola pracedens
nium, 136 et 137 ad Marcianum, et {()h ac 465 ad
Leonem Augustum patetnostrum pontificem binas
identidem epistolas eodem diescripsissead eamdem
:

facile enim fuit cautionem a Leone decretam non personam, cum argumentum distinctum suppe-
ifBcacem cursu lemporisinventam fuis -••. adeo tebat.
itionem adjiciendam Hilnrus ci (?'A1. 14. QuaB autem antea 18 erat, nunc 19.
ide iniruiii non est si hanc posteriorem et Scripta 30Deci mb. i47.
BtrictioremcautionemsubsequentespontiflcesaQue- llanc epistohim luculentervindicavimns in ad-
/

snello allegati num. 5 renovarunt: qua tamen po- monitione pramissa epistolae primae, ubietiammss.
rieevo obsoleta prior Leonina cautio rediit. ct editas collectiones in quibuscontineturindicatas
Duplex hacpama LeonU ostate non infligebalur, invenies.
le. fjuod nonnullu placet, propter gravissima
omntum facinora, inquit Quesnellua in ootis num. (/ ln tabula collect. 5, num. 75, hic titulus de-
7, et idcirco auctorem epistolae multo recentiorem Bcribitur: Ad Januarium episcopum Aquileieniem^
undenam probal inter racinora gra-
pinnuiiti.it. At de clericis qm in hoeresim vel quodlibet schisma pro*
vissimaaccenseri non prtuisse facilem ulienut. lapsi sunt, minime promovendis.
 /

707 S. LE0N1S MAGNI EPISTOI./L. 708

h&reiica se cornmunioni miscuerit, si ad Ecclesiam A. ipsos auctores errorum daninari a se sine arnbigui-
reversus fuerit, in eogradu in quoerul (Cresc, quo tate fateantur:ut scnsibus l; pravis etiam pcremptis,
fuerat) sinc promotione remaneat.
nullasperandi supersitoccasio,nec ullum membrurn
talium possit societate violari, cum per ornnia illi3
Leo episcopus (a) urbis Roma?, Januario opiscopo
Aquileiensi. profcssio propria cccpcrit obviarc. Circa quosetiam
illam(/)canonum constitutionem praecipimus cuslo-
730 Lectis vigorem
fraternitatis tuao iitteris, diri, ut in magno habeant beneficio si adempta sibi

fidei tu.-e, quem olim noveramus, agnovimus, con- omni spe promotionis, inquo invcniuntur oriiine,
gratulantes tibi quod ad custodiam(/>)gregis Ghristi (m) stabilitale perpetua maneant si tamen iterata
;

pastoralem curam vigilanter exsequcris; ne(c) lupi, tinctione non fuerint maculali. Xon levem apud Do-
qui sub spccieovium subintraverunt (Matlh. vn, 15), minum noxam incurritquidetalibus »>d sacros-or-
bestiali saevitia simplices quosque dilacerent ; et dines promovcndum aliquem judicarit.Quod si cum
non solum ipsi nulla correctione proficiant, sed grandiexaminationepromotioconcediturinculpatis,
etiam ea quaj sunt sana corrumpant. Quod ne vi- multo magis non debct licere suspectis. Proindedi-
perea possit obtincre fallacia, dileetionem tuam lectio tua, cujus devolione gaudemus, jungat curam
duximuscommonendam: insinuantesad a nirmepe. „ suam dispositionibus nostris, 7 82 et det operam
„..i
riculum i:
pertincre,(<//)si
/,a~: „..: m de
quisquam ,i„ u:_ „..: „ „„u:_
his qui a nobis
13 ..l • ._i.. _j
ut circumspecte atque velociter impleantur quaaad
.._i__:i,_ : 1 i.._ i

in hasreticorum atque(f)scliismaticorum sectam <le- totius Ecclesi.eincolumitatemet laudabiliter'o)sug-

lapsus est, et sc utcumque hsereticffl communionis gesta sunt,ct salubriterordinata.Non autemdubitet
731 catholica (f)
sine professione legitimas satis- dilectiotua,nos si,quodnonaibitramur,neglectafue-
faclionishabeatur.(y)Salubcrrimum enim et spirita- rint qu.eprocustodiacanonumetprofidei integritate
lismedicinauitilitateplenissimum est,utsivepresl)y- decernimuSjVehementius commovendos qui : -

teri, sive diaconi,(/i)vel subdiaconi, aut(2)cujuslibet feriorum ordinumculpa? ad nullosmagis referenda

ordinis clcrici, qui secorrectos videri volunt, atque sunt quam ad desides negligentesque rectorcs: qui
ad catholicam fidem, quam jam pridem amiserant, multam srcpc nutriunt pestilentiam, dum nccessa-
rursum reverti ambiunt, prius (;') errores suos et riam dissimulant adhibere medicinam. Data q) m
invenies. Contulimus cum pluribus et prsastantissi- nem in epist. 1, g 4, et annot 25 in epist. 159.
mis codicibus in annot. allegandis. Vaticanum Quare opus non estsuspieari Leonem hoc loco ser-
exemplar 5845 puri Dionysii confcrre nequivimus, monem fecisse de Donatistis aut Novatianis Aqui-
eo quod in eo ob codicis defectum non solum hfflc ieiensibus, de quibus aliunde in provincia Aquilei-
epistoladesit. verum etiam postremum caputepisto- cnsi nullum indicium est. Mox ex ms. Vindebon.
lae praecedentis (nobis 10) adSiculos. Cajtenumom-
p collect. 5 addidimus verbum est.
nes codices ad Januarium, praeferunt. Editi ante (/') Quinque codd., sine promotions.

Quesn.exMerlinoinscribunt«rf./u//<7><«m, et in mar- (g) 1, qu. 7, Saluberrimum, c. 21.

gine ad Januarium, scd errore manifeslo nem ipsi : (A)Duas voces vel subdiaconi adjecit Quesnellus ex
codices collect. 12, ex quibus Merlinussuam editio- Dion. Cresc. Nicolini editione et sex mss. codd.
nem derivavit, ad Januarium exhibent. Vide not. t Leguntur quoque in plcrisque nostris, tribus excep-
Quesn. tis, in quibus omittuntur, ut etiamdesunt in epist.
(a) Voces urbis Romce omittuntur in ms. Vindeb. 2 ad Septimum, in qua h«c eademsentententia repe-
collect, 5. tita invenitur.
(b) Idem cod. Vindebon. collect. 5. ctmss. collect. (i) 1, qu. 1, Omnis cujuslibet, c. 112.
21 et 24 cumantiquioribus editis, gregum Christi. (j) Ms. Vjndebon. collect. errorcmsuumet ipsos
5,
(c) Intelligendi suntPelagiani, quos in Aquileien- erroris auctores damnari Justellus quoque eumduo-
.

sem provinciam olim irrepsisse,etin communionem bus codicibus habet lantum. auctores crroris. Alius
aliquando sinedebitaerrorumetauctorum condem- cod.. damnatos pro damnari.
natione imprudenlcr rereplos Septimus Altinasmo- Cod. Vindeb. collect. G,praviscl dudum perem- ,/,

nuerat unde Leo Aquileiensi episcopo, ut proba-

; ptis, uti legitur in epist. 2 ad Septimum. Mox spc-
bilius est, prsedecessori epistolam I dedit, qua sic randi vocem exhiberi in omnibus etmss.et excursis
imprudenter reccptos, cum idoneis cautionibus re- confessus est in postilla marginali Quesnellus; at
cipiendos mandavit. Januarius, qui mox successit, « suspicor, inquit. legendum spirandi. » Quinque
hoc mandatuin pastorali cura cxsecutus est, et id- n nostri codices habenL dcspcrandi, ceeteri auiein spe-
circo laudalur. Vide admonitiunem epislola: 1 prse- " randi.
missam num. 26. Cod. Vat. collect, II, canonicam. Quae vero hic I

(d) 1, qu. i, Si quis hoereticoe, c. -42. intelligatur canonum constitutio exposuimus in ad-
(e) Schismaticorum mentio, et paulo post illa con- monitione ad epist. I, num. 18. Confer etiam not.
ditio, si tamen iterata tinctione nonfuerinl maculati, 2 Quesnelli.
Donatistas vel Novatiauos in Aquileiensi provincia ni Vindeb. mss. collect. 5, in perpelua stalilitate
deteclos indicarc visaj sunt, quo vide not. i> m permaneant. Mox idem codex,iterata'tinctionissacn-
Quesn. At gcncralis regula hic indicatur, omnihus legio.
t u in hsereticis.tum schismaticisadEcclesiam redeun- (n) Vulgati ex Dionysio ac caeteris colleclionibo.
t busrommunis,licetoccasionepcculiariscasusAqui-
;
qu_3 a Dionysiana originem ducunt, ad sacros pro-
leiensis provinciffl proponatur. Nemo scilicet sive movendos ordines judicarit. Aptior visa est lectjo
Bohismaticus,siveha3reticusad unitatem catholicam cod. Vindebon. collect. 5, quae aliam a Dionysio
revertens, sine professione legitimffi satisfactionis originem babet.
recipi poterat, ctsi essct clericus, ea solum condi* o Editi Quesnello anteriores cum mss. colleot.
tione restituebatur in suum gradum, si iterato bap- 21 , digesta sunt.
tismate non fuisset pollutus qui cnim hoc crimine ; /> Dist. s »>,
Infcriorum culpos, c. 1.
>

erant infecti non recipiebantur in clerum, sed pu- sunt antiquffldiversffl originiscollectiones
Duffl
blicaa pcenitentiffl subjiciebantur, Confer admonitio- ex quibus haccpistola inalias posteriores derivata
 :

EPISTOLA XIX 710

9

1,11.1. Januarii, Galeplo et Ardabure viria olaris- A quem(/' auctoritatum apostolicae sedisboscrvantis-
nis consulibus.
simum esse convenerat, tam negligenter,ac polius
insolenter, egisse, ut traditarum tibi legum non cu-
EPISTOLA a XIX.
stos,scd transgressor 'J34existeres. Libello etcnim
b 40 DOBUM RKNEVENTANUU EPISC0P0M.
Pauli preshyleri tui, qui in subditis habetur, cogno-
Swopsis.— l.Dorum de perturbato presbyterii or- vimus, apud novo ambitu foedoque
te (g) colludio
Unc, primosque presbyteros juri suocedentes redar-
presbyterii ordinem fuisse turbatum ita ut unius
inif.— II. Suum cuique ordmem vindicut proordi-
;

nationis tempore; primis,qui cesserant, ad infimum festinaet immatura provectio, qmcdam eorum de-
tis. jectio factasit,(/()quorumhonorem a^tascommenda-
133 Dilectissimo IValri Doro, Leo episcopus. bat et nulla culpa minuebat. Quod si ambientis in-

sperabamus,dolemus
quodde es- autimperitafaventiumstudia id quod num-
tentio,
Judicium, ./ te

frustratum.quando ea commisisse perspicimua te

quam babuit consuctudo poscebant, ut incipiens
emeritis et novellus pracferretur antiquis, tuaefuerat
emnem ecclesiasticaesanctionis regulamculpa-
fcedarent cum plenissime noveris, indusl riffl atque doctrinae ut injnsta petentium desi-
i novitate e :

illicitudine pcr omnes Domini Ecclesias pa- deria rationabili auctoritate cohiberesjne quem
norum velimus canonum praecepta servari, et B (i saeerdotali propere, provehebas honore,ad inju-
acmaximecuram ad sacerdotea universarum ple- riameorumquibussociebatur inciperet,(/)minorque
impertinere,utsanctarum constitutionumregulae se fieret,dum in illo non hnmilitatis virtus,sed ela-
Hiscorrumpanturexcessibus. Unde miramur 1e, tionis vitium roboraretur.(ft) Neque enin; ignorabas

lctur, nimirum collcctio Dionysiana etquinta.In
onysiana et apud Cresconium ejus exscriptorem
am in anliquissimo ms. Veronensi notatur d
kal. Januar. In mss.vero collectionis 5 duo CQdd.
uian. et Trecopitboean., Quesnello tesle not. i,
ibenl kal. ,vel mkal. Julias.Duo autem nostri Vin-
colligunt.Dorum consecralum videri Beneventi cpi-
scopum ab ipso Leone, qui idcirco qucritur judi-
cium,seu spem de ipso conceptam, cuin scilicet eum
Beneventanis episcopum dedit,frustratam fuisse. E
Romano etiam clero educlum indicare videntur il-
la, cum plenissime noveris, etc. atque illa te, quem
:

b.ejusdem collect. 5discrepant alter enim signa- auctoritatum apostoUcse sedis observantissimum esse
:

s num.39, quem uti praestantiorem in variantibus convenerat.

hibuimus, praefert iv, non Januar., alter vcro (c Iidem duo codd. Qucsn., viohtrcnt.

gnatus nuin, i^, iv kalendas Julias. Codices caete-
rum collectionum Vat., Hisp.,Isid., Hadrian., et
iarum posteriorum, cum Dionysio conveniunt in
ense, et plerumque etiam in die: trcs cnim mss.
>ri tanlum notani xm kal. Januarias,xmus Vercel-
i autfm Vindebonensia collectio- C
9 Hispanicae, el editi ante Quesn. ex mss. collect.
i et Merlino tum in mense tum in die discordant
•imus enim signat diem iii kal. Julii, secundi au-
m pridic, vel n kal. Julias In bac varietate Dio- legitur, omissa voce ordinem. .Equiorem lectionem
^sii auctoritatem cum qua in mense convcnit
iam unus codex collect. 5 in die autem conveniunt
(/') Auctoritates apostolicae sedis sunt constitutio-
nes Itomanorum pontificum. Vide annot. 81 (691)
(/') in epist. 15.
g Ita aliquot nostri, et Quesnelli codd.melioris
notae. Al. coUuvio.
(/, Editi ante Quesn. cum mss. collect. 21 et 24
quos /rlus commendabat. Cod. S. Crucis collect. 20,
quos et ivtus commendabat. Editio Quesn., quorum
setas ordincm commendabat. In mss.colieet. II idem
cod. Vindeb. collect. 5 secuti sumus. Ilonor sacerdo-
tii intelligitur, unde etiam infra, saccrdotali honore.

teraunum saltem exemplar ejusdem collect. i) Ita Quesnellus.Antcriores editiones voci saeer-

laudatum, et duo noslra Vindeb. Ilisp.

.
• 1 1 1 >
dotali praeponunt praepositionem in. Ms. Vindebon.
Vat.collect. 24] prseferendam duximus el hac de collect. 5. in sacerdotio propere provehebas ad in- ;

- .iiii epistohtm post litteras ad Turribium et juriam. Cod. S. Crucis, in sacerdoUUem propere pro-
i Siculoa coliocavimus,qttibus praeponendn fuerat, vehebas honorcm. Quesn.in inargine ex aliquoipsius
ex aliis lectionibua mensijunioasrribende fuisset. codice, nc quem sacerdotio provehebas.
uoad consularem vero notam editi cum plerisque j Editi I.oonis,praemisso puncto,habent corrupte
iss.axhibent Alipio et Ardabure vo. ce, consulibus. cum niss. Vat. collect. 21 et 24, Miror, quis fieret.
uesnellus in margine Ai.,Calipio aut Calepio.HoB Dein codd. enlleet. 21 pro clationis habent furoris.
:

ivenimua Calipio in duobua mss. Vindeb. collect. Mss. autem Vindebon. collcct. 5, Vat. collect. 11,
et Veneto collect. 12; Calepio edidimua ex ra- Venet. S. Marci collecl. 12, ct Vat. collect. 24, for-
oniboa all.it is annot. 85 692 in epist. 15. tioris prasferunt.In ms.S. Crucis collect. 20 aliisque
/

i .\1. is. on.r autem antea 19 erat nunc 20. n duobus Cantabrig. et Thuan. a Quesnello laudatis,
cripta 8 Martii 448. furoris vilium superaret; et in Vat.collect. lf, furo-
llect.5,! I, 20 nsque
12, 13 et ris vitium rcprohanlur. Labheus in margine annota-
Oucia in Hierusalem collect. 20 vil Alias, inciperet major quasi fieri, dum in illo
:

L Vat. Ottobon. 332, ad Theodorum inscribunt. In non humililalis virlus,scd furoris vilium roborarclur.
ibulis vero Beneventanae Ei / rtaappellatur, In textu retihuimus lectionem Quesnelli ex Merlino,
t in r vocatur. Solum in codd. collect. el editionibua conciliorum, eo quod elutionis nomen
I
i
: rorem Bcribilur, in unam con- Leoninis quoque editionibua comprobatum, humi-
.inctis duabus voeibus D Leo, quae in inscrip- litati opponatur,totique contextui magis congruat,
ione i iguntur. qnam furoris, vel fortioru.
(t ln tabula collect. 5 capite nltimo hic titulua KdiLiOiiesnclloanleriorescumuniconoslrocod.
I,

igitur : Dorum BenevenUmum episcopum objurga-

.'d Vat. 541 collect. 24, Neque cnim ignorabas diaHsse
vistola. mes. autem S.Crucis: Depresby-
1 1
1 Dominum, quod qui se humiliat exaltabitur,qui vcro
tliorum injuriatn promoto, ct de eit <jui eum Itat hwmiliabitur ; eumdemque dixisse:Quicum-
ib} praeponi poposce*unt. que vult inter vosmajor fieri, sit vester minister ; et
Duocoad.Quesn.et noster Vindebon. collect.5
>i quicumque voluerit inter vos primus esse, crit vester
ddunl noetrum. liox pro dolemus in me. S. Crucis servus. Vos autem quseritis de pusillo creseere, ei de
ollcmus. Hoc autcm cx tcxtu quidarn non lcviler honorc majores esse.ltaatiBim Leonis codex, quo Ilinc-
 711 S. LEONIS MAGNI EPISTOL*;. 712
J35 dixisse Dominum, quod qui se humiliat, exal- \ sc honoris sui ordinc sunt professi, licet privari
tabitur ; qui vcro se exallat, hurniliabitur (Luc. xiv, etiam sacerdotio mererentur;tamen,uteis pro apo-
1.1 ; et xviii, 14): eumdemque dixissc : Vos autem sfolicae sedis pietate parcatur, ultimi inter omne»
quxrilis de pusillo crescere, et dc majore minores esse. Ecclesiae presbyteros habeantur et, ut judicii sui
;

Utrumque enim inordinatum, utrumque praeposte-

sentcntiam ferant,inferiorcs etiam illo erunt quem
rum omnis laborum fructus anfertur,omnis
est; et
propria sententia sibimet praitulere : caeteris ornni-
meritorum mcnsura vacuatur,si tantum quis asse-
bus presbyteris in eo ordine permanentibus, quem
quitur dignitatis, quantum adulationis obtinuit ; ut
unicuiqueordinationissua; tempus [e) ascripsit.Xec
cupiditas cminendi non solum superbientem mi-
quisquam praeter praedirtos duos imminutae digni-
nuat, sed etiam conniventem. Si vcro, ut asscritur,
primi secundiquc prcsbyteri, circa (a) Epicarpium
tatis 736 patiatur injuriam, scd in eorum tantum-

sibimet pracponendum,tanta huic assentalio fuit,ut

modo statum hoc recurratopprobrium, qui novcllo
ct immaturcordinato inferiorcs fieri delegerunt; ut
illum cum suidcdecore poscerent,honorari,nechoc
quidem illis proprio se judicio dejicientibus tribui illam evangelicam scntcntiam ad se sentiant perti-

debuit, quod volebant : (b) quia tam miscrae volun- nere, qua dicitur : Quo judicio judicavcritis, judica-

™" digniuste
tati »*©«* fueratobviarequam
1
ccdere.Deformis bitur de vcbis : ct qua mcnsura mensi fueritis,(f)eadem
' "• • '
r>
l>
autem et ignava subjectio bene sibi consciis,ct non remetietur vobis(Matth. v:i, 2 ; Marc. iv, 2i; Luc. n.

irritam facientibus gratiam Dei,pracjudicare (c) non 38.) Paulus vero presbyter ordincm suum, de quo
potuit, ut primatus suos quocumque commcrcio in laudabili firmitate non cessit,obtineat : neculterius
alterutrum transferentcs, subsequentium suorum aliquid in cujusquam pra>sumalur injuriam ; itaut
minuerent dignitatem (d) et quia ultimum sibi an- dilcctio tua.quam non immeritotota facti hujus pul-
teposuerant, caeteris praeemineret. sat invidia,hoc sallcm remedio curare se properet,
Gap. II. — Praedictiigitur presbyteri,qui indignos ut (ij) sine dilationc h;ec quac decernimus tradantur

marus usus opusc. 44 de Jure mctropol. c. 17.

fuit
Omnes vero codices a tiobis adhibiti, id estcodd.
alii
quatuordccim, etquinquea Quesnello inspecti omit-
tunttextum^MVnwifliic vult, etc, usque ad il!a, erit
vester servus, Iidem paritcr nostri codices, excepto
unico Vindeboncnsi collect. 5, posl voces cumdem-
que dixissc subjieiunt statim, Vos auiem quuritis de
usillo crescere.QuesneWus verum cmn laudato ms.
%T indeboncnsi voces eumdemque dixiwe transtulit
ante verba qui vero se exaltat. Illa norro Vos autcm
qvcaeritis, etc, ut in nostro tcxtu allata, non sicuti
Christi verba charactere, uti vocant, cursivo, sed
quasi Leonis textum charactere rotundo expressit.
Dein et de majore minores esselcgitur non tantum in
quinquemss.Quesnelli,verum etiamin nostris Vin-
debon. collect. 5, Vat. collect. 11, Vat. et Veneto
collcct. 12, S.Cruci3 collcct. 20, Veneto collect. 22,
Vat. Rcginae 139 collect. 24, ct in uno Kcsulano. In
vissime editum in opere cui titulus Evangelium qua-
druplex, ut videre est cap. xx Matthrei post versum
28; et alia vetusta ac potiora exempla pro eadem
lectionelaudantur aP. Petro Sabatier in idem caput
xx Matlh.pag. 120, ubi de hoc assurnento plura dis-
scrit. Duos tantum codices Evangeliorum pro Ri-
chardi lectione memorat, quibus adjiciendum est
nostrum vetnstum exemplar Vcronense ab eodem
Blanchinio editum. Ex tot vero jam \ulgatis Evan-
(] geliorumantiquissimis exemplaribus,quorum quae-
dam ipsiusLeonis;etatem creduntur excedere, clare
liquet ho:c verba, Vos autem quseriiis, etc, in evan-
gclicoMatth;ci textu oliminscrta, et lecta fuissc, uti
verba Christi inter versus Vulgataeeditionis 28 et 29,
alterocommatealiquantulumdiver-
licet lectione in
sa.Quidquid autem credatur, utra lectio evangelico
contextui magis congruat,cum certum exdictis sit
Leonis menti atque contextui illam convcn re quam :

codicibua autem collect.2l,23,et uno Vat. 544 col-
lect. 24, et de honore majorcs csse. Post primam
QuesnellieditionemRichardus Simoninnovisobscr-
vationibus ad textum,ctvcrsiones novi Testamenti
c.21 pag. 4'i8, monuit haeo vcrba Vos autem qux-
ritis, etc, Lconem sumpsisse ex exemplari Evan-
gelii secundum Matthaeum c. xx, ubi illa in ejus
codice perindc erant inserta,ac in Gantabrigcnsi.ac
quatuor aliis mss. cxcinplaribus inveniuntur. Dein
vero nou dc majore minores, sed de minore majores
cssc legendum contcndit Qucsucllus in secundaedi-
tione, nol, 3, Richardi lectionem dc minore majores
esseoptime refellit. Qiuc cnim a Leonc subjiciuntur.
Ulrumque enim inordinatum, ukrumque prxposterum,
dumsibi invicem opposita in licanl fuisse prsemisBa.
Non opponuntur autem de pusillo crescere,e\ de mi-
reccpimus. qua3 non tam in pluribus ac potioribiw
mss.Lconis quani in plcrisque antiquissimis Evan-
geliariis invenitur ; nihil profeclo dubilandum est
quin ex aliquo simili Malthaji cxcmplo hunc textum
S. pontifcx sumpscrit. Cum porro cx his constet
textum Vos aulcm qiixritis,ctc, a Lcone recitari uti
vcrba Ghrisli apud Matthaeum;antecedentia vero ex
Luca decerpserit, conscquens iit, voces cumdcmqne
dixisse in fereomnibus collectionibus. et mss. Leo-
ninis recteet.jure nrnemitti iisdemverbis Vos autem
rj quaeritis,u\ aliud Ghristi tcstimonium ex alio Evan-
gelista sumptum indicetur, nec nisi perperam ifl
aliiscodd.etapud Quesncllum hinc fuisseabstra
etanteriusita traductas, ut unum cumdemque Lu-
C83textum iutersecent, ac in duos dividant.
Tria mss. Quesn., Epicandium ; duo nostrt,
(i

nore majores csse; scd de pusillo crescere, et de ma~ Epicandium presbyterum. Post pauca cod. S. Crucia
jore rninorcs cssc opponi manifestum cst. Leo autem delet huic, forte melius, videtur enim superfluum.
tum Epicarpium,quiexinfimoad
perstringcre voluit (b Editi, cui tam miserx. Magis placuit lectio co-
primuniiocumascendit, tum illos duospresbyteros, dicis S. Grucis, cui favent illi qui praeferunt qui.
qui e primis gradibus in Epicarpii gratiatn receden- (c) Duo mss., non poteri ; ct paulo post minue-
tcs,minorcs lieri consenserant. Pleriqueet potiores rint, et anteposuerint.
etiam codices Lconis lcctioni dc majori minoresesse Cod. S.Crucis. quia ultimum sibi anteposuerutt,
/

a Qucsncllo et a nobia recepts favent; immo fa- prxeminerel. Editi ante Quesh. cum ali-
ut cxteris
vent eliam exemplaria Latina Evangeliorum a Hi- quot mss. Et qucin ultimuin. eto.
chardo memorala.quae camdem lectioncm praderre (c) Trescodd., uscribit.
fatetur. Congruit quoquc antiquissimum Evange- Qurcdam mss. delent cadcm.
\f)
liarium Vercellense a P. Josepho Blanchinio no- (g) Haec lectio ms. S.Crucis contextui magis con-
13 EPISTOL.-K XXI. 714

Qtoctui ; ne si iterato ad ooa imploratiojustaconfii- A nostro a)Julio r'>minisissenosnoveris,utomnia(/>)il-

erit, necasse sit severius comrooveri, oum, his quaB lico, '|iioniadmodumcoiistituimus,roborentur.Data
iale Bunt facta correctis, malimus redintegrare [c vni idus.Martii,Po3thumiano viro elarissimo con-

isciplinam quam augere vindictam. Exsecutionem sule.

ero proeceptionum nostrarum fratri et cocpiscopo

EPISTOLA i) XX;
(' A\> EUTYCHEM CONSTANTINOPOLITANUM ABBATEM.
— Rescribit, sibideNestoriana kaeresi reviviscente Eutychis litteris admonito, zelum illius placuisse

1 3* / Dilectissimo Blio Eutychi presbytero, Leo 738 Tu noOetvoTaTw ulu>KOtuy^T n(3£ff6uT£pq> Ae^wv
cpiscopus. fofoxoitoc

Adnotitiamnostram tus dilectionis(/i epistolare- Ei? Y v wo-tv ^jxeTepav 8ta twv tyj; oSfc iy&m^ imvxo-
quod Nestoriana bffiresis quorumdam rursus
ilisti, )wv dvr.veyxa;, 8ti rj Neo-Toptavf^ atpeat; Ttvtov waXtv

ndiis pullularet: Sollicitudinem tuam ex bac parte TaT? o-7iou6at; dvOeT. T6v ^fp.ov t6v o-6v iv. toutou tou
obis placuisso rescribimus, quoniam index animi u.e'pou; jjp.iv dpeo-xvTa dvTtypa^otiev, et7teiS^ (iv)vurn;
-i>rmn, quem Bumpsimus: unde(j) non ambi- tou aoTi Xoyto-u.ou £o-Ttv 6 )6yo; ov e8e£du.e0a. Ato u.^
Dnminum tibi in omni-
torem catholicas lidci du.~.tSd).r,; toy dp/r^yov tyJ? xaOoXtxtj; mo-Tew; tov Aeo-rco-
uturum.Nos autemcum plenius,quorum hoc Tr,v iv Jtcwf croi it»peo-6u.evov. 'Hu.et; 8e 8t£ 7i).ripe'o-Te2ov
improbitate potuerimus agnoscere, necesse
fiat, cov t?, avatoeta touto ytveTat SuvrjOu>u.ev yvwvat, ei>
st, auxiliante Domino, providere: quatenus nefan- avayy.e'; §<m, tou Aeo-rcoTou (3or|0ouvTo;, 7rpovoY)o-at a/pt;
nii vtrus, dudumque damnatum, radicitus possit ou 6 dOe'u.iTo; 16; 6 ita).ai y.aTaxptO:i;, pi!;60ev SuvriOrj
k stingui.(/. Deustecustodiatincolumem,dilectissi- efffieotKjVon. 'O 0e6; 8tdpu),d£at,
SyitJ o-e ute TroOetvtS-
ie lili. / Datum kalendis Junii, Poslhumiano ot Ze- Taxe.
;,ne viris clarissimis consulibus.

JttEPISTOLA m XXI. bens ab papam urbis RomseLeonem, negatinChristo

El'TYCHIS AD S. LEONEM. duas naturas, id esl Divinitatis ethumanitatis.

ttunc primum inter Leonis epistolas inserta. Cap. I. — De mea in Dominum et Deum omnium
EpUtola Eutychetis haeretici: ubi scri- Ghristum spe ct fide confidens, ant.e omnia quidem
rua visa est, quam vulgata et aliorum codd., sine cium deferrctur ab Eusebio Dorylaei episcopo, jam
ssimulotione. apud imperatorem Theodosium delata fuerat a Do-
Ms8. S. Crucis collect. 20 et Vat. collect. 11,
n mno accusatio de rcviviscente, Eutychisindustriaet
Uiono. Quidam opinantur Julium Putcolanum in- artibus, Apollinaris haeresi. Hujus rei testem locu-
Uigi, quemanno sequenti Leo ad Ephesinam syno- £ pletem habcmus Facundum lib" vm, cap. 5, cujus
jm legatum misit. verba dc causa Eutychis referemus
in dissertatione
(b) Legebatur illi. Quesnellus illic corrigendumin cum Domni synodica. Exquibus et compertum ha-
largine suspicatus est. Veram lectionem suggessit bcmusquinamilliessentquosEutyches apud S.Leo-
llorentinus S. Marci collect. 13. nem infamabat tamquam Nestorii sequaces et patro-
idam codices et editi anteQuesn., id. Martii.
.
nns: clarum ostenim deDomno, Theodoretoet aliis
t vetnstiores et potiores viii idus, vol chronica nota hujusmodi hajc csse intelligenda,qui de anathema-
trent. tizatis por Eutychen Diodoro et Theodoro apud
& Al. I'.).f)uaeautemantea20erat,nunc 23. Scri- Theodosiurh conquesti fuerant. » Hactenus ille.
B 1 .lunii an. i'i^. (?) Editi anto (Juosn.cumaliquotmss., nonambigi-
-
ut baecepistolacontineturin mss collect.3, mus. Quesnellus cum aliis codd., pra^sertim collect.
1.41. 12, 17, 21, 23 e1 24, nec non 17 Chalcedon., non ambigis. Praetulimus lectionem
mdSi(;hunium,itaadpra.'stantioresnmniumharum antiquissimi Vat. 5845 et Vallicell. A. S. collect. 8,
)llectionum codices eamdem relegimus. Gra?cam cui etiam Gra?ca interpretatio concinit.
*rsion<- ismss. collcct., ITChalccdonensis j Mss. collect. 21, importunitate; melius in mss.
liecimus. coflect. x, pravitate.
ces collect. Rispanics hunc brevem titulum /. Exemplaria collect. Chalcedon , Deus te salvum
rseferunt: Ad Eulychen Constantinopolitanum abba- custodiat, /ili desideratissime.
ni advertus Nestorianam hseresim. l Hancchronicamnotationemservatuntcodd. col-
lices LatinicollectionisChalcedonensiSjinter lect. 17 Chalccdon. et 21.
n
eculi vm, Greco textui cohsren- '
(m) iju.r autem erat 21, nunc 24. Scripta post 22
eferunt desiderantissimo omittuntautem
/ilio; Novemb. 148.
resbyterio, licet hoc nomen in Grseeo non des n ll.rc epistola ost antiquaversioexGraeco textu,
/1 Plerique nostri codices, ac praesertim iliicolle- quidesideratur. Subjectalegitur collectioni veterum
Chalcedonensishabenl /rt/ms.Retiouimusta- documentorum ad Nestorianismum pertinentium,
\tola auctoritate prapsertim vetustissimorum quam ex ms. Casinensi Christianus Lupus, ac dein
odd. collect. 3et 8. Nunc subjiciroua satis opportu- Stephanus Baluzius ediderunt. Exhibetur autem in
am QoesnelH observationem. « Epistolam, inquiti hac collectione, capite 222, eidemque adijciuntur
mc ab Eulycbe scriptam fuisse ante factam erroris tria alia capituta,nimirum, cap. 22;^, fragmenlum
ui publicationem, iaeo monemus, quia b uonnullis profe sionis fldei ab eodem baeretico edil«; cap.
ioc animadversnm mm fuisse intelligimus: quibua 224, testimonium es opistola Julio p.ipaa afficta et ;

rrandi forsitan occasio fuit,quod incapite Vctorum cap. 225, anonymi litterae, quibus ipsa Eutychisepi-
Ihalcedonensium posito est, tamquam ad eam lem Btola ad Leonem confutatur. Quesnellus in secunda
\ nodum perl ineret. Ante eam, inquam, erroris pu- editione opcrum S.Leonis aolam Eutychis epistolam
ilicalionem, qua?Cnn«tantinopoli in Plaviani Bynodo psit in appendice dissertationis 7. qu&Decausa
acta est, non vero, quantum conjici potest, antede Eutychis inscnbitur.Cum vero ad Leonem fucrit tra-
1

imni Antiooneni episcopi Btudio infandi do- dita, ez inslituli nostri ratione inter ejus epistolas
;matid semma. Priusquam enim ad episcopale judi- inscrenda fuit ; cum proeertim duabus epistolis 23
Patrol. LIV. 23

715 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^!
testisDeus Verbum est, in sensibushujusmodi di-
gnoscens veritatis probationem; invoco autem vc-
stramsanctitatemin testimoniocordismei etratione
scnsuum meorum atquc vcrborum. Scd pessimus
diabolusiascinavittalc studium nostrumetproposi-
tum, a quibus vires ejus destrui oportuit. His sti-
mulans omnem domesticam sibi vim, contra me
movens [Leg. movitj Euscbium epicopum oppidi
Dorylaeensis, («) libellum dantem sancto cpiscopo
ConstantinopolitanaeEcclcsiaeFlavianoctquibusdam
aliis inventis in 740 eadem urbc, qui proptcr di-
versascausassuas(/>)convenerant,quomodo haereti-
cum compellavit,nonverilateaccu?ationemmovens,
sed pcrnicicm mihi machinans et perturbationcm
Ecclesiis Dci. Vocabar ad rcsponsionem accusationis
ab ipsorum sanctitate; sed gravi fpgritudine super
ipsam senectutcm rctentus, occurri ad purgationcm,
non ignorans compositam factionem contra salutem
meam. El quidem (c) libellis statim, subscriptione
mea his addita, obtuli scripta, ostendens de sancta
fide profcssionem, meam. Sancto autem Flaviano
archiepiscopo nequc libellum suscipiente, neque ut
legerelur jubente, audiente tamen et respondcnte-
et 21 occasioncm dcderit. Nec ab ea disjungenda
fuereduo sequentia onpitula, quae ab eodem Eutyche
epistolae subnexa sunt. Anonymi vero litter;e, cum
nec ad Leonem datae fuerint, nec cum epistola Euty-
chis sint neccssario conjunctac, hoc loco non sunt
exhibendae.Ne tamen lectores hoc documento frau-
dentur, casin appendicem rejecimus. Scripta autem
fuit haoc epistola ab Eutyche postquam ipsum dam-
navitS. Flavianusin Conslantinopolitanasynododie
22 Novembris an. 448. Est idem titulus, qui in ms.
Casinensi legitur. Initio autem epistoki adjecimus
voces ct ftde, quas in antea vulgatis omissas sug-
gessit codex Vat. 1319 a P. Cacciario adhibitus.
(a) Hiclibellus advcrsus Eutychem Flaviano etcae-
teris Patribus Constantinopolitanae synodi oblatus,
exstat act. 1 conciiii Chalcedonensis tom. IV Con-
cil. pag. 930 edit. Venetac.
(b) Perperam inVu lgatis,<'; \encrani Mox pro accusa-
. Ephesina tom. IV Concil. pag. 919, lit. D. E
tionemmovens, cod. Vat. 1319, ab accusationem motus.
(c)Intelligitappellationislibellumsuasubscriptio-
nesignatum,quem unacum scriptis professionis lidei
Suae FlavianoetPatribusConstantinopolitanajsynodi
ante sententiam oblatum, nec susceptum queritur.
Appellationis libellus vooatur a Leone epist.23,de quo
vide annot. 10 (col. 752, n q) in camdcm epistolam.
Sicutautem hac Eutychis htterae ad Leonem missae,
solius Leonis nomcn in inscriptionc pr.eferunt (unde
etiam anonymus, in cpistola quaein appcndice pro-
ferctur, has ad beatissimum mpam sedis apostolicai
Leonem scriptas prodit), ita ct appellationis hbeUus
hislittcrisanncxus appellationem ad solumLconem
expressisse diccndus cst. Caeterura quod de oblato
appellationis libellotraditur, mcndacium csl. Solam
cnimchartamprofessionisiidci, non veroappellatio-
nis libellum antc sententiam Eutychem obtulisse li-
quet ex actis Copstantinopolitanae synodi laudataj, et
multo luculentius ex eorumdem actorum relectione
in Constantinopolitano conventu habito die l3Apri
lis an. 449, quae omniaactioni primae concilii
Ghal-
cedonensisinserlainveniantur.Postsententiamvero,
turba facta et dissoluto conventu, eura aliquid dc ap-
pellationeM/eraterindicasseFlorentio Patricio,itaut
nemo aliusaudierit,ex iisdem gestismanifestum esl
Vide pag. 1066 tora. [V Coucil. Oblatam autem Qdei
professionemFlavianus quidem noluitsuscipere,sed
utcam ipse Eutyches legcret, praoepit. Hinc cum
3
716
A me ipsis verbis eam fidem quae Nicaeee expositaest
<fy
a sancta synodo, confirmata vero apud Ephesum,
expetebar duas naturas faleri et anathcmatizareeos
qui hoc negarent. Ego autem rnetuens definitionem
e a synodo, ncc adimere nec addere verbum contra
expositam fidcm a sancta synodo Nicaena, sciens
vero sanctos et bcatos patres nostros /j Julium, Feli-
cem,Athanasium,Gregoriumsanctissimosepiscopos
J41 refutantes duarum naturarum vocabulum,et
non audcns de natura tractare Dei Verbi, qui in car-
nem venil ultimisdiebus in uterum sanclae Virginis
Mariae immutabiliter quomodo voluitet scit, in vcri-
tate, non in phantasmate homo factus, aut anathe-
matizare supradictos patres nostros, rogabarn ut in
nolescerent ista sanctitati vcstrae, et quod vobisvi-
deretur judicarelis, profitens omnibus modis
secuturum quae probcissetis.
Cap. II. — Sed nullo eorum quae a me dicebantur
audito, abrupta synodo publicaverunt dejectionis
sententiam, quamadvcrsusmeantecognitionempa-
rabant; in tantum adversum me calumniae faclioae
instrucbant, ut et saluti meae discrimen incumberet,
nisi cito opera Dei orationibus sanctitatis tuae, mili-
Eutyches judicii U mpore libellos sc dedisse appella-
tionis ct nobis ct huic convenienti sancto concilio, ct
appellasse vestram sanctitatem in litteris ad Leonem
professus est, eum mentitum affirmavit Flavianus
epist. 26.
((/) Addidimus eamex cod. Vat. 1319. Qua mente
Eutyches et deincepsejus discipuli solam Nicaenam
fidem ingesserint, explicabiturannot.6(co<'. 855«.
in epist. 54.
^ (e) SynodumEphesinam intelligit, quoe aliam fidera
praeterNicaenam interdixit.Id autem adversus Nesto-
rianos interdictum fuit, qui aliam fidei expositionem
pravis dogmatibus refertam ediderant. Eutyches vero
hoc nomine cogi nolebatadprofitendasduasinChri-
sto naturas, ac si lueccatholicaprofessioesset nova
fides ab Ephesino concilio interdicta. Hanc camdem
rationem ldem l^utyches proposuitin pseudosynodo
,
: ,
timensprsevaricariprolatamdefinitioiiemasanclasyno-
do, qux hic Dci voluntatc prius congregata est, et ea
depZnita erant de fulc a sanctis Patribux, qui Mtw.v con-
venerunt, rogabam, etc.Confer etiam pag.911,C.
(/')UnicumtestimoniumJuliopapa;tributum,quale
suae epistohesubjectum fuit ab Eutyche, in ms.
sinensi conservatum nobis fuit, uti post ipsam epi-
stolam dabitur. Cerlum vero est Acephalos, in col-
latione habila an. 5.'53, eorumdem Patrum Julii, I'
licis,Athanasii ac GregoriiThaumaturgi testimonia,
D veluti Eutychian.T sententiae favontia opposui.-
sed ea ab Apollinaristis olim conficta catholici repo-
suere. Certe tcstimonium Julio pap?e ascriptum, e>
ipsius Apollinaris opistola sun.ptum est; cui Apolli
naristac, ut auctoritatem crearent, Julii pontificis
nomon inscripsere. Vide paulo post annot. 17
7IS. n Ir..
g ii.ri respicerevidcnturcaqua: in relectione
ruiii habita die 13 Aprilis an 149, unus BasiliusS
leuciae episcopus testatus est Scio quia di.vit religio
:
sus archimatfdrita Eutyches Si praccpcrint mih
:
Patres Romanus etAlexandrinus, dico hoc ipsum. II
autem non quasi appellans, dixit, seddicens: Non tm
aususdicereproplerPatres. Postnonnulla sub initiun
capitissequentisadjecimus septem voces antccogiu
tionem parabant, i>/ tantum adversum >»<•. auctorttat
laudati nis. Vat. 1319. quaeobrepctilionemadiww
me per saltum omissa? fuere.
 EPISTOLA XXI. 18

i manus me ab incursionerapuissct.Tunc a du- A optimam illam confessionem, ne quid ad gratiam f'a.

Uiorummonasteriorumcogerecceperuntinadjec- ESgoenimjamidema majoribus meis itasensi,

etapueritia meaitailluminatussum,quemadmodum
em meam eubscribere (quod b numquam necin
juieeha»retioos professi sunt,veladver8usipsum sancta cl cx universo orbe terrarum apud Nicsam

torinm factumeet in tantum ut cum ad satis-

,
babita synodus trecentorum decem et octo beatissi_

eadum plebi proponerem Qdei meae confessiones, morum cpiscoporura fidcm constituit, ctquam con.
solum arcerenteas audiri, verum et c arripe-
et lirmavit ac deQnivit denuo obtinerc solam sancta
: hi qui contra mesupradictam factionem medila- synodus Ephesi collccta, ct numquam aliter sensi
tur, ut cxinde lamquam haereticus apud omnes quamquemadmodumpraecepitrectaetsolaverafides
erer. orthodoxa. Et cunctis quajeumquesunt (circa) eam.
XP IK # __ \,\ vos igitur religionis defensi dera Qdem a sancta eadem synodo conslituta Ephesi
jsmodi factioncs exsecrantes confugio, nihil et assentior cujus synodi dux ct princeps fuit bcatas ac
;

c novum inducens contra fidem jara indenobis sanctae recordal ionisepiscopusCyrillusAlexandrino-

uitio traditam,sed anathematizansApollinarium, rum ct praedicationis ac lidei sanctorum ct electorum

ratinum, Manem et Nestorium, ct eos qui «lii-n nt Dci Gregorii majoris, et item Gregorii, Basilii, Atha-

Mm Domini nostri Jesu Christi Salvatoris e coelo nasii, Attici, Procli socius et particeps. Eum et om-
etnoncSpiritu sancto et sancta Virgine
', nes cos orthodoxos et fideles habui.et honoravi lam-
ia,etomneshaereses usquead magum Simonem. quam sanctos, ct magistros meos existimavi. Ana-
iihilominus tamquam baercticus de vita mea pe- thema autem dico Nestorio el Apollinari et omnibus
tor. Et obsccro, nullu mihi praejudicio facto ex haereticis usque ad Simonem, et qui dicuntcarnem
qu3e per insidias contra me gesta sunt, quae visa Don.ini noslri Jesu Chrisli de ccelo descendisse. Ipse
is fuerit super Qdem proferresententiam, et nul- cni m qui cst Vcrbum Dci descendit de ccelo sinc carne,
deinceps pcrmilterea factiosis contra mecalum- ct factus est caro in utero sancta) Virginis ex ipsa
11 procedere, 7-12 et non excuti et exiini de nn- carne Virginis incommulabiliter 743 etinconverti-
ortbodozornm eum qui in continentia et omni
o bilitcr, sicut ipse novit ot voluit. Et factus est qui
itate scptuaginta annos vitam peregit, itautin estsempcr Deus perfectus ante saecula, idem et homo
iexitu vitae naufragium patiatnr. Subjunzi autem pcrfectus in extrcmo dierum propter nos et nostram
litteris meis (/ utrumquc libcllum et cum qui ab salutem. Hanc igitur meam plenam professionem
jsatore mco nblalus est synodo, ct qui a me ge- {(j) habeat sanctitas vcstra.
> quidem non lamen susceptus, ct (e) editio-
est, Eutyches presbyter et archimandrites huic libello
i (idei mca?, nec non et ea qua? de duabus natu- subscripsi manu mea.
a sanctis patribus nostris decrcta sunt. // Exemplar Julii episcopi urbis l\omx, ut asserunt
(f) Iiem verba Etttychetis. Eutychis scripta ad Dionysium episeopum, cujus
estor vos coram Deo, qui cuncta viviQcat, el sensu ductus ipse Eutyches decidit m
errorem.
isto Jesu, qui sub Pontio.Pilato tcstiticatus est Miroraudiensquosdamconfitentesquidemincarne

Hifortesuntilliabbatesvigintitres, qui in Euty- lidci Eutychis, (juiapubliceConstantinopoli proposi-

i condemnationem Constantinopolitan.c Synodo tus ut idem Eutyches indicavit paulo anteillis
fuit,
Bcripti inveniuntnr. mi&verbis Utad satisfaciendumplebiproponerem fidei
:

i ld Rumouom acciderat,quianumquamanteaab- eonfessiones.Gonier &nnot.[2(col.733,n.b) in epist.23.

es inventi fuerant qui baeresim mducerent, ac / Est fragmentum prolessionis fidei, quam Euty-
nasteria b dscopos commoverent.
I (hr.seJiilil.Concinitcumillolibelloquipseudosynodo
Non sola Qdei professio, sed et querelae injuria- Ephesinae ab Eutyche oblatus, actione primasynodi
ac maledictionum plenae in hoc libello Constan-
i Cnalccdonensis legitur. Aliquanto post pro quam con-
ipoli publice afQxo continebantur, ut Flavianus firmavit vulgati ha.beba.ut quamconservavit. Emenda-
r.it epiet.26. EleQxus autcm ejusmodilibellushoc Lioncm ex ms. Vat. VM\) inductam comprobant eam
indicatur.
I
fidem gueB Nicxx exposita csta sancta synodo confir- ,

Quatuor documentahic Eulycheedistinguitipsi

/ mata vero apud Ephesum.
9tol« ab eodem subjecta. Primo libellum accusa- n (a) Vcrbum //((/uy;/, (juod dcsiderabatur scnsumque
iis quem Eusebius Uorylaeensis epiecopua adver- rcliiiqucbatimpcrl'ectum,supplevimusexlaudatoms
illum inConstantinopolitanasynodo obtulerat. 2° \';it. 13-19. Moxvero post fidci professionem uno con-

«ilnm appellationis, quem Eutyches ante damna-
iis sententiam 8eobtuli88ementitusest.3 Profes-
em Bdei ejusdera Constantinopoli propositam.
monianonnullorum Patrum.Uterquelibellus
ns. Casinenei omissus fuit. Solum fragmentum
lextii sequebatur contestatio ad populum, dequa vide
annot. 12 col.733,n.b) in cpist. 23.
h Corruptus est hictitulus. Patnr Coustanlius in
appendice tomi primi Epistolar. Rom. pontif. pag.
(j!), legendum putat Exemplar epistohr Julii... :

ifertur professionis fidei, et unicura testimonium teriptx ad Dionysium. Melior videtur emendatio Ba-
ipae tributnm. Cum enira coaevus auctor ano- luzii Ex epistola Julii episcopi wrbis Romae, ut asse-
:

niis rogatue ut eeatentiam Buara dicerel de Buty- ruit Eutyches, scripta ad Dionysium neque enim tota ;

a epistola ad Leonem pontiQcem, ipsi epistolaeet epistola hicaffertur, sed ejua fragmentum. Integra
dudbus tantum fragraentie respondendum d edita fuil Graece a Muratorio in Anecdotis Gra^cis :

;hinc factum fuieee arbitramur ut in codice Casi- quod autem hic profertur fragmentum cx antiqua
fisi dm Bola rragmenta epistolae lubjecta una
cum versione, circa medium caput quartum desinit. Hano
jnymiconfutatione describerenlur, omie- autem epistolam apud Eutychianos celebrem perpe-
i.quae anonymus prcBtermisit. ram afQotam fui8fleJuliopontiQsi,ipsiusautemApol-
e\ Editio fiaei m^e appellatur libellna prolessionis linaris opus csse, Julii nomine ab Apollinaristis sup.
71 <J S. LEONIS MAGNI EPISTOUE. 720
Dominumnostrum,incurrentesvcrodivisionemmale A enim poterat totum Filiua hominis appellari qui de-
a Paulianistisintroductam.ini enimPaulumSaniosa- scendisset e coelis, ct rursus Filius Dei qui natus ex
tcnum sequentes, alium (juidcm intelligunteum qui femina est, si duarum naturarum caperetdivisionem
exccelo descendit, Dcurn confitentes; alium vcro ter- scd quidem quod descendisset e ccelis, vocaretur
id

rcnum homincm esse dicunt, etillum quidem infa- Filius hominis, non Filius Dei. Et hoc Paulianae divi.
brical)ilem,huncdoininum,aliumservum;(«jiinpium sionis est. Nos autern divinae Scriptur.x docent tam-
scu vencrentureum qucm servum appcllant ct fabri- quam de uno Domino nostro sentire, et cum descen-
catum, seu non colant eum qui nos sanguine suo re- disset e ccelis, et cum in tcrra natus est. Qui igitur
demit. III vero qui Deum descendisse de coclo con- sic sentiunt, non cxcedunt (abj inconsona contraria
litenLur, et carnem (b) lactam cx Virgine, et unum scntientibus, utcum mente divinispraeceptisconsen-
esse cum carnc, frustra (c) conturbantur, excedentes tiant, scrmonibus discrepent. Necesse est eniru
in verba impietatis illorum. Dicuntenimetipsi, sicut cum duas naturas g) intclligant, alteram colere.alte-
audio, duas naturas. Ad quod et Joannes evidenter ram non adorare, et in divinam quidem baptizari,in
probat (unum) Dominum nostrum, curn dicat \er- : humanam vcro non baptizari. Si autem in mortem
bum caro factum esi; ct Paulusapostolus, cum dicat: baptizamur Domini, unam profitcmur naturam et
Unus Dominus Jcsus Christus,per quem omnia. Si .. impassionabilis Deitatis, et passionabilis carnis, ut
enim natus ex Virgine Jesus norr. inatur, ipsc est pcr hoc baptisma nostrum et in Deum et in mor-
sit

per quem universa facta sunl, una scilicct natura tern Douiini perceptum. Ncc enim veremur calum-
(d)factaest,quoniametunapersona, non in duodivisa niatores, qui dividunt in duas personas Dominum.
cum nec propria natura corporis est. et propriana- Nec cum nos unitatem evangelicam atque apostoli-
tura Deitas siteecundum carnem. Sed sicut homo cam praedicemus, laccrent nos tarnquam dicentes
unanaturaest, itaetis qui ad similitudinemhominis carncm cssc ccelestem, cum nos e contra divinas
est facLus Christus. Quod si non agnoscunt 74.4. id Scripturas legamus dicentcs filium esse non ex cculo.
quodperadunationcm unum est, possuntetunum in Nec enim cum dicimus Filium Dei creatumexrau-
plura partiri et plurimas dicere naturas : quoniarn liere, possumus reprehenditamquam Vcrbumexter-
multiplex corpus, quod ex ossibus, nervis etvenis, ra dicentes, ct non ex ccelo. Dicimus enim utrumque
ct spiritu constet quae om-
carnc et cutc, sanguine : ct cx coelo Lotum propter Deitatem, et ex mulicreto-
nia diversaquidem intcr se sunt, una tamen (e) est tum propter carnem, ignorantes divisionem unius
eorum natura. Unde et Deitalis natura cum corpore personac.
unum cst. Et (f) nec in duas naturas dividitur. Nec
posito, luculentissime demonstravit inter caeteros P. Dele facta ex Grseco, et in sequentibus corrigen-
(d)
Coustantius in monito eidem epistolae praefixo loco C dum item ex Graeco, quoniam et unam personamha-
citato. bens, in duo non dividitur, cum ncc propria, etc.
(u) Legendum ex Graeco, impii, scu impie agentes. (c) Ex Graeco, esi hominis natura.
(b) Lege factum. (f)
Lupusutrobiqueedidit/icrr.CorrectionemBalu-
(c) Corrige ex Grseco conturbant, seu turbasconci- zii nec textus Graecus confirmat.
tant. (g) Lege dicant ex eodem Graeco.

ADMONITIO IN EPISTOLAM SEQUENTEM.

\. Quesnelli cx suis praejudiciis magnopere intererat adversus eminentissimum Baronium defendere,
S. Flavianum dc damnatione EutychetisadS. Leonem pontificem nihilscripsisse.nisi postquam hujuslit-
teris fuerat excitatus. Quare duarum Flaviani ad Leonem epistolarum ordinem pervertit Diss.l.ad an.-ii'. 1

num.l epistolam nobis 26,quam postacceptas a Leonc litteras Flavianus scripsit circa Aprilei:;
et seqq. et
an. 449,veluti prirnam traduxit epistolani verosequentem veluLi sccundam posterius traditam statuit.a,
;

incamdemsententiam traxit ipsum Anlonium Pagium,qui idcircoBaronium corrigendum putavit ad an.i48,

num. 8.Praecipuum scu potius unicum Quesnelli argumentum a Pagio item repetitumhis Flaviani vefbis
innititur, ex epist. 2(5, quibns Eutychem damnatum significans, addit Sicut docebunt vestram sanctitaiem :

omnia,quas super eo sunt gesta, quaeque direximus cum nostris his littcris.lnquce ille: Vides ut nihil Uttenmm
vel gestorum synodi ante han^cpistolam acceperat Leoa F/a<'mno?CumqueFlavianusdeindememoret Leonis
lilcras sibi traditas a Pansophio|est cpistola 23)quibus edoctusfuerat.eumdem Eutychem libellos dii
ad Leonem plcnos omni faltaciael calliditate: ex his lu/uet pariter, subdit Quesnellus nam ante Flavianum
dc litteris ad Leonem eade re scribendis cogilasse t quam cam didicit pontificem improbis artibus deceptum, fal-
sam dejudicio Conslantinopolitano cepisse opinionem.
2. Siepistola23 legatur attente,Leonem nondeceptum, sed cautum el necessariadocumentapostulan-
tem ac exspectantem invenies Arl argumentum vero quod perlinet,etiam in epistola 22,Eulychis erroribus
expositis, quae TriXai, dudum seu priaem in eum gesta luerant, a Flaviano ad Leonem directa traduntui
cap. i,et eodem quidem Graeco verbodTO<rcsfXa(j.Ev direximus, idem Flavianus utitur, quod adhibuit e]
Qua in re ne vox direximus, difficultatem moveat.vide annot.l? (col.~27,n.b ineadem epistolam 22.Cumerg<
bis Flavianus dc cadem damnatione ad Leonem scribeos, bisquoque gesta ad eum transmiserit,nimirnm
una cum epist. 22, et cum epist. 26 nihil ox hoc uno pro alterutra anteriori asserenda deduci potest.
:i. Ex contextu vero utriusque epistolae si iudicium feratur.Tillemontius, licet Quesnello in aliis multi:
faverit,hac tamen in re assentiri nonpotuit* unde art. I6,in Leonem.epistola^^primum locuma^jndi
candum nihil addubitavit ,Ic croy : quepourpeu
de reflexion qu'on // fasse, on reconoistra aisemcnt,
(epistola nunc 22) o estd ecrite fort peu apres lc concile tenu contre kuigchc. ct quc cest la proni.rc.
vicn aitecrit a Bome sur cette affaire.comme l'a cru Baronius Verba ex Graeco talis nobis nunr apparui
c/w5,recentissimam haeretici manifestationem et condemnationem d«clarant. Illa verosub finem,quibns,u
gesta dc eodcm in Occidcntalium episcoporumdeducantur notitiam,Flavianus rogat, ne scientes aliqui qut
'21 EPISTOLA XXII.— ADMONITIO. 722

Writ} quati ad orthodoxum vel per littetas, veiper aliquam conjunctionem loguantUT ;h»c Btatim abinitio
eripta produnt. Inoppnrtunurn cnim fuisset Leonem rogare.ut promulgaretEutychiscondemnationemeo
empore,quonotissimaerat, seupost epist.26, oum jam generalc conoihum ea de causa habendum vulga-
uin fuerut.
Bvidentius
I
argumentum producamus.S. Leo duas FJaviani litteras cum gcstis se accepisse tradit.
'rimum op. 28, ad eumdem Flavianum
Bcripta Idibus Junii ;mi. i49,his verbis cap. '.Lectis ailectionis tuse
I

itteri$,quas miramur (uissetamseras,et gestorum episcopalium ordine recensito, tanaem quid apud vos scandali
ontra integritatem fidei exortum fuisset,aguovimus. Banc eamdem Flavianiepislolamse jamtuncaccej
,cum scripsit epistolam 27, datam die 2-1 Maii anni ejusdem.Si epistola Flaviani sub hunc diemac-
epta valdeereA tera ;erso multo tfnte scripta fuerat. Haec de primis Flaviani littcris procul dubio intclli-
- int. Rursum epistola 36 ad eumdem Flavianum.dataxn vcl xv kal.Julii anniejusdem aliaehujus
unc acceptae una cum gestis nominantur sio iLitterastuaedilectionis accepicum gestis,ouae opud vos
fi lei qusestione confed sunt. Haecde secundis litteris ejusdem Flaviani, quibus acta in Futychemaequeac
i

rimis annexa fuerant. Perro in hac epistola 36 respici epistolam 26 Flaviani, ex eo manifestum sit, quod
lavianus ep. 26, c.2, speraresedicit.remotum iri synodum, quae futura vulgabatur Leo autem buic ar- :

iculo n ila 36, concilium impediri non posse significat. Igitur epistola 26, Flaviani secunda
jtolaautem 22, prima ac paulo post Gonstaotinopolitanam synodum missa exeunte an. 4i<S vcl sc-
ius ineunte an. 449. Epistolam Eutychis una cum imperatorislitteris quae proeodem dataefuerc, transmis-
am citius pervenisse nihil sit mirum. Unde vero epistolae Flaviani, qu&m sero allatamLeo miratuscsL,mora;
oogiures injectae fucrint. ignoramus. Hinc epistota 22 priora gesta qiuc usque ad Constantinopolitanam
yoodum contigcrant descnpsit opi.stola autem 26 posteriora adjecit quae post camdem synodum Eutyches
:

ommovcrat. Acta vero svnodi iterum huic secundae epistohc fucrunt anncxa, eo quod cx Leonis littcris
'lavianus metueret, ne forte prior epistola cum actis intcrcidissct.Quod si in epistola 26 nulla litmcntio
22, quam antca mrssam probavimus, nihil movere potest siquidem nec in epistola 22, quam
:

llus postcriorem censet, alterius antea scriptae epistol.e FLaviaaus mcminit.

r>. Maneat ergo epistolam 22 primum datam fuisse, eamque esse illam, qua a Leone mcmoratur epi-
tola28, cuiquetotahaec celebris Leonia definitio innititur. Hinc quidem evenisse credimus, utin antiquis
ollcctionibus Latinis2,l3 et 8, nec non in Hispanica ct Isidoriana aliisque posterioribus, qu33 a vetustis
llis fontibus prodeunt, sola Flaviani ad Leonem epistola 22 prajmittitur epist. 28, Leonis ad Flavianum.

lumque baec prior Lecni tradita, atatim etiam in Latinum versa, et ubique in Occidcnte divulgatafucrit;
rloirco in tot distinctis et antiquis collectionibus inscrtam putamus quod confirmabitur cxdicendis in linc
:

.nnotationis5.u/. 886, n.g in epist. 67. Id non aocidit epistolae 26, quae cum posteriiis fuerit scripta, resa-
,

is cognita per priores Litteras, non perinde spargi debuit in vulgum uudein solis codicibus collectionist7
:

lonensis, ubi quamplurima uocumentaad Eutychem pertinentia diligontius collecla fucrunt, reperi-
ordine quidem post epistolam 22, ut apud Baluzium videre licet tom. IV Coneilior. Venetae editionis
i_-. I98i, quod ipsum hanc priorem, illam posteriorem confirmat.

o. Hinc paritor conjicere licet, intorpretationcm cpistolac 22, incipicntem Nullares diaholi, qua3 in lau-
latis antiquis eollectionibusexstat.etinnonnullis ctiam roporitur unacum actissynodiCanstantinopolitan.Te
n Eutychem eidem epistolae a Flaviano subjectis, primam interpretationemesse, qua? statim promulgata,
ubindc in collectionibus reccp'a fuit dum alia interpretatio, quae incipit Nihil est, in sola vetusta colle-
:

iione Latina Chalcedonensi reperitnr, ex qua postmodum in posteriorem collectionem 22, cum aliis docu-
nentis Chalccdonensibus traducta fuifc. Illa votustior interprelatio statim abinitio confecta, Leoni usuifuit
.ntequamdogmatioasad Flavianum litteras scriberet sicut indubium est, cidemusuifuisseinterpretatio-
;

lemactorum synodi Constantinopolitanaa in Eulychen, quae simul dliLa in collcctionibus 3 et 8, unacum

audataantiquiori versione epistola 22, recepta lcgitur ex hac cnim actorum intcrpretationc nonnulla toti-
:

lem verbis rooitat io iisdem dogmaticls liftoris cap. 6.

7. Exbisautem omnibus perspicuum efficitur, quam inanitcr Quesncllus advcrsus card. Baronium ela-
loravorit, ut epistolarn 22 scriptam suaderot post epistolam 26, ac si Flavianus, qui postEutychis condem-
lationem scripsit adDomnum et ad alios Oricnlis episcopos,Occidentales,etpotisssimum Romanum ponti-
icemdetanta haeresi commooendum neglexerii. idem Flavianus statim post condcmnationem Eutychis
Florentio monitns fueraf.dum soluto conventu ad superiorem domus partem ascenderet, ipsumEu-
ychemad Romanum.AIexandrinnmet Hierosolymitanumepiscopos appellasse ;unde metuendum ipsierat
Jtatimad Leonem dod scriberet, ia pontiucem praeveniret. Sed plura addere ad refellendumQuesnel-
ianum praejudicium 6ive commentum opua non est.
8. Interduas porro Latinas versionea quas raemoravimus, epistolae sequentis,licet illa quae incipit Nulla
it prima et antiquior altera, cujus initium
Nilhil esl, cum tamen a minus peritovel oon admodum dili-
ronti interprete Latine reddita, originali GraeCo
minus exacte res| ondeat.alia autem versio, quae in Chalce-
loneosi collectione exhibetur, a perifciore ac diligentiore inlerprete lucubrata, ad Graecum tcxtum propius
iccedat, hanc poBteriorem quidera,at satis vetnstam illi priori anteferentes.ftrajcotextui c regione anne-
Leodam oredidimus. Postea vero antiquiprem versionem 8ubjiciemus,cui praeter interpretis minus accurati
racultates aliae nt ox amanuensibus, qui in lectionibus mirifice discrepantes, obscuriorem ac
tujertumprimrevreversioniBtextumreddidere.QueBnellushancversionemantiquioremGraecooriginali
Mdit.ut in ConciKorum edritienibuBpPofertur, aon pauciset identidemlongioribuslectionibus in
margu •

e videri possunt variantea ex mss. sumptrr, Bed vere sunt lectiones exGraecoaRo-
|
,

waniBl diloribus appositae; quod antiqua vcrsio minus congrua videretur. Immoiidem
nonnulla es I
im mutarunt in ipso versioois textu, quemadmodum io ipsius Chalcedonensis prisca
•

uTsn.no identide n fecerant et Dihilominua Quesnellus, licet aliquot haberel ejus interpretationis codiCes.
;

stantenores Leonis editionea, qui aliler legebaot, ita Romanam lectionem transcripsit, ut nec codicibus
nec caeleriB editis usus, aatiquam version u iexeril ;cum tamen ii qui antiquas versiones
exbibentnonilludprorerredeDeantquodoriginalie otius, sed illudquod a veteri interpreti
aitum ruitVersio autem altera accuratior, quam noscum Graeco textu priori loco dabimua, edita primum
Qoeanello ex ms collect. 1 Chalcedonen., tumveroex eodem codice ac duobus ahis ejus-
i
1

dera coIJectionis CorbeienBiac Divionensi eamdem

recusit Balnzius in anliqua versione concilii Ghalcedo-
5. Nosquoqueeara recognovimus cum quatuor rass. laudatae collecl
vetustisnmo Veron., duobus Vaticani8,etChigiano,nec aon cum Veneto S. Marci colleofc.
22; Graecuravero
originalc, quodnobis consorvavit Graeca
collectio concilii Chalcedonensis, contulimus curn duobus codd.
venetis S. Marci.
723 S. LEONIS MAGNI EPISTOLyE. 72

EPISTOLA («) XXII.

FT.AVIAXI EPISCOPI CONSTANTINOPOLITANl PRIMA AD LEONUM PAPAM.

Synopsis. —
I. Dc Diaboli insidiis, quas vitat qui doclrinx SS. Patrum adhseret. II. De haercticorum ver- —
sutia, qua incautos decipiunt. —
III. Eutychen renovare dogmata Valentini et Apollinaris. IV. De depoai- —
tione et excommunicatione ejus justissima, guam Occidentalibus notam a Lconc fieri jiosfulut.

752(/>)SanctissimoetI)ooamantissiiT)opatri ctcon- A 751 Tw oo-twTaTw xai 0£O5'.).oTTaTW TcaTpi xat ijj'//; -

sacerdoti Leoni Flavianus in Uomino salutcm. To-Jpyw Aeovti, 4>).autav6; b) Kuptw, yatpEtv.

Cap.I. — Nihil cst quorl stare faciat diaboli nequi- Ou8ev "tttjO-iv apa tyjv tou otaooXou Tcovr;piav, to dxi-
tiam, incontentibile mulum, plenum vcneno mortifero Tdo-y_ETov xaxov, to Tc).Y}pE; tou 8avaTricf.6pou
-
avw vip

(Jac. iii, 8); sursum atque deorsum circuit quserens xai xa.TW TCEptvocmT, ^twv Ttva TcXf^r] , Ttva «rrapd^,

quem pcrcutiat, (c) quos conturbet, quos devoret [I Ttva y.aTaTtt-fl Ato xai YpvjYopsTv, xat vfjCpEtv ei; Tcpoae»-

Petr. v, 8). Unrle et vigilare et sobrii esse ad ora- yd; , xai tm 0£w £yY% etv <
y- a ' Ta? uwpd; &,'

tiones, etpropinqnare Ueo, et fatuas quaestiones TtapaiTEiaOat, xat toT; TtaTpdfftv dxo)ou8£Tv, xai af| o.e-

respuere,etpatrcssequi, et non transgrcdi lcrminos TaTtOsvat 6'pta aiwvta, utco twv 8eiwv Yp*Tpwv Zi^^Ayai^i.

acternos(rZ) exScriptura sancta didicimus. Ucponcns 'Atco9£U.evo; ouv tou tcevOou; tov fiyy.ov, twv oaxpuwv
itaquetumorem luctus, lacrymarum multitudinem, to tcXviOo; , oTt v£ twv utc' c5;j.e teXouvtwv x)r,ptx6; cT;

quoniamMWHseorum qui sub me constiluti sunt,cle- 8r,ptd).WTo; ysyovE, xat oux fj8uvfj8r)v auTov TCEptowaa'..

ricus captus est, nec eum salvarc prasvalui, ncque ou5e dpTcdffat tou Xuxou, xattot Tf,v '!/uyf,v aou £rotaw;
lupo praeripere ; licet animam meam paratus fuissem lyo>M 8ETvat uTtEp auTOU" tcw; f,pTcdYri, tcw; dTC£Tcf,5a, o.t-

ponere proeo. Utraptusest, utexsilivit,odio habens awv tyjv tou xaXouvTo; cpwvf]V, xat Tcpo; tov dTcoXXuvw

vocantis vocem,et (e) ad perditionem maxime cur- B u.d),ic;Ta tpsywv, Taya tcou xai ca avf.aaTa twv naxipms

rens, etmemorias quoque paternas declinans, et (5xxXtvwv, xai Ta; Tp(6ou; auTwv auffaTToaEvo;, Paotouaat
eorumitinera prorsus abhorrens, pcrgo inhunc ser- tw ).6yw.

monem.
Cap. II. —
Sunt quidam (/") investibus ovium, inlus Etfft ttve? lv Evouu.ao-i Ttpo6aTwv, ^cwOev 8e Etcrt Xusw
aulem lupi rapaccs (Matth. vn, 15; quos ex fructi- cSpTcaye;* ou; aTco twv xapTcwv ETCtYivwcrxou.£v. Ojtoi ti

bus agnoscimus. Isli primo quidem videntur ex no- 1

7tp66aTa Soxoucrt u.ev elvat l\ f,u.wv, d)).' oux eltdv i:

bis(<7) esse, sed non suntex nobis sienim fuissent e.v : f;u.wv Et ^dp vjcrav e| fu.wv, u.£u.£vf,x;C7av av jj.i8' f,awv.

nobis, mansissent iitique nobiscum(l Joan. n, 19). (h) "OTav 6e 763 Tfjv SauTwv aTCEaEcrwcri SucjcrE&Eta'.

Quando vero suamevomuerint impielatem, dolum, Iv auToT; aTCoppf,^avT£; 86).ov , £Tct),a66aEvot twv dcrte-

qui ineis cst, erumpentes : 7 54 et apprchcndentcs VEffTEpwv, xat Ta aia8r,T^p'.a tcco; Ta 8=Ta )6vta £y_6vTwv

(?) infirmiores et eos qui ad eloquia divina sensus dyu^,vao"Ta, cruv sauTo"; wOoucriv auTou; et; aTcwXetsv,

inexercitatoshabent,secum eos(/)contrahuntadper- o"Tp£6XouvT£; xat ctxwtctovt:; Ta; twv rcaTspwv otoacrxs-

2 ),otTtd;
ditionem (/7 Pelr. m, 16), subvertentes et injuriantes Xta;, w; xat Ta; ypa^a;, Tcpo; tfjv totav dTcci-

paternas doctrinas, sicut et sanctas Scripturas ad XEtav eauTwv ou; 8eT TcpoYtvwo-xovTa; eu),aTTECjOa', "v*

perditionem suam: quos oportetpraseientescavere, o.f| Trj TcavoupYi* auTwv urtay^OEvTE; tive;, extc£(tw5'.
p
ne malitia eorum quidam scducti abscindantur a tou iStou <TTrjptY(J.ou. « 'Hxovr,c7av ydp Y^ W!3
' '
av «utwv,

propriafirmitate. Exacuerunt enimlinguas suassicut wq-ei op£(>);

-
io; do"Tct'5wv utco Ta y£t').ri auTwv, » TCEpi tou-

scrpentes ; vencnum aspidum sub labiis corum; sicut twv dvaxE^xpayEv 6 TcpoyfjTri;.

de his clamavit propheta (Ps. cxxxix, 4).

Cap.III. — TalisigiturnobisquidamnuncapparuiL Toiouto; fju-Tv Tav^v dvaTCE'cpavTat EuTiyvfj;, 6 TcdXr.

Eutyches dudum presbyter et archimandrita, tam- TcpEO"6uT£po; xai dpyi;j.avopiTT,;" o; u.ev Ta faeTtps

quameaqurcnostra sunt sapiens,et rectam fidcm in SfjOev cppovwv, xai TfjV 6p8r,v tcicttiv ev laurto lywv, tj

se habens ;Nestorii quidem impietati resistens, ct aev NecTToptou 8uffffE6£t'a dvOEor^xw;, xai t6v -po;

pugnam advcrsus eumsimulans; trecentorum vero auTOV tcoXeu-ov uuoxopt^oaEvo;, Tf,v 8e twv Tptaxoatwv

decem et octo sanclorum Patrum dc lide confectam 8E'xa xai cjxtw dytwv TcaTEpwv TCEpi ty,; 755 wttftMK

expositionem, et memoriaeCyrilly ad Nesto-

sancl.i- Y£voa£'vrjv IxOectiv, xai tou tyi; OEta; avf.ar,; KuptXXou

rium scriptam epistolam, ct ejusdem similiter ad Tcpo; ts Ne<JT6ptov Yp a ? £ ''

'
av ^TciffToXfiv xai Tf,v Tcp6;

(a)Al.post epsit. 23. Quse autem antea erat 2^?,
nunc 27. Scr. excuntc an. 148, vel. iuil. W.K
(6)HancinscriptionemaQuesnelloomissam exom-
nibus nostris.nec non cx Baluziimss. exhibuimus.
(c) Itaomnesnoslri codices praeterGhigianum, qui
cum Baluzio babet, quos conturbet, quem devoret.
Apud Quesnellum, quem turbet,
Prsepositionem ex a Quesnello praetermissam
(d)
noslri et Baluzii codices suppeditarun. Postea De-
ponens emendatum excodd.Oorb. et Divion. Baluzii.
nostra Quesnellus, in vestimentis. Paulo post agno-
srimus ex quatuor codd.,uno Vat.,alio Veneto, nec
j) iidii Corb. et Divino. Trcs alii nostri, cognosctnws,
Quesnellus cum suo Thuaneo, agnoscemus.
g Quesnellus, essent, nostriset Baluzii codicibns
refragantibus.
quem devoret. (A)lta nostri mss.libricum Baluzio. Quesnellus;
Cum vcro aliquando suam.
r Solus Quesnellus, inferiores.
Siccod. Venetuscum Baluzio. Alias, pcrtrahunt.
j

Male cteteri cum Quesnello, Deponentes. (' ln marg. edit. Rom. rpSTa Lat.
(e) Baluzius, tnl perditorem. Annotatur in editis. Forte, i-. ;a >- HaRh.
\f) ita omnia mss. exemplaria tum Baluzii, lum
 23 EPISLOLA XXII. 72

)rientales, quibus omnes Vconsenserunt.conatus X tou; xf,; avaroXtj; tou auTOtj 6aotu>;, at; Ttav-e; vnl-
vertere 7 56 el antiqna impii Valentini et Apol- OevTo, Retptt)|ievo( avttTperceiV , tf,v TtiXa; tou 8uO"ffe6oO<
inariemala dogmata b renovare.Nec timuit Regia OuaXevTtvou xal !VitoXXivap(ou xaxoSo^iav xvaveoOp
eri prooeptnm dicentis :Quicumque scandalizaverit Kai ovvt lyoGffll\ to otatayua toj iXrjOtvou BaitXew;, Xe-
nmii depusiUis istis minimis,meliuserat ut suspende- yovTo; *(); eav cxavoaXio-rj Eva twv utxp&v toutcov t5v
tur mola asinaria [e circa collum ejus,et mergeretur eXay_to-Tu>v, ffuu^pet auToi, tva xpeaaaOrj uOXo; ovtz.6;

nprofundum maris(Matth.xvm,6). d [mpudenter ttepl tov Tpayjr.Xov auxou, xal xaTaTtovTiaQij :.; t6 neXa-

utemomnem abjiciens.ct pellem,qu;o eum circum- yo; Tr,; 0aXao-o-r (

;. ' A .6u> naoav
;
iicoSaXwv, xai r>

abat,excutiens,aperte coram sancta synodo e no- ^£v.:/.:'.to T-ri; r:Xdvr,; Sopav ar:oTtva;a;/:vo; , O.-j.y/rf.r-i

tra affirmabat, dicens Dominum nostrum Jesum : Itzi ty}; ayta; auv68ou riu.a>v Sitffv^upi^STO , Xeywv t6v
Ihristum non oportero ex duabus naturis post inhu- KOptov f,u.(I>v 'Ir,o-ouv Xo*.o-t6v u.i\ SeTv - ix 8uo lOo-ewv
nanationem, in una subsistentia et in una persona u£Ta Tf.v evavOpwTrrjO"'./, ev ata OnoffTaffet, xal ev £vi

. nobis agnoscendum ; nequecarnem Domini con- TTpoao>7:(o Ttap' faoiv yva>pt'^6a:vov, af,:e af,v t^v arapxo
ubstantialem nobis esse,tanquam ex nobis assum- tou KupCou 6uoo0atov f^at-j OTtapyetv, ofa 6f, :; f,v.d>v

itam et unitam Deo Verbosecundum (f)

subsisten- 7:poo-/.r y0c:o-av
1
s
xal lva>0:To-av to> (-):(".')
Aoyto xa8' 07t6-
iam ; seddioebat, Yirginem quidem, quaeeumpe- „ orao-tv •
4XX' e?ao-/.:, ttjv a.v Texouo*av aurov QapOevov

i/ Recitanda nota huic loco apposita

est Quesnelli Rusticum et Sebastianum insertis collat.7synodi v.
is verl exacte Plavianus geminam
iier ct Adeo autemLatinis persuasumfuit,ipsosanathcma-
oflummodo S, Cyrilli epistolam laudat, unsm ad tismoscumCyrilliepistolaprobatosfuissein concilio
leetorinm, etalteram ad Orientales, quibus omnes Ephesino, ut invctustis codicil>uscollectionum3 et
onsenserint. Haecquidemepistolaestde pace, quae 8 inter ejusdem eoncilii gcsta referantur cum sub-
icipit Lxtentur cceli, et Onentalibus accepta fuit.
: scriptionibtTsPatrum ipsius cencilii de quo plura :

la vero,qusB ad Nestoriumincipit :Comperiquosdam dicendaerunttom. III. Porro synodusChalcedonen-

dstimationi mex detrahentes, etc, habetur part. Hss.iiisprobavitcamdem Cyrilli epistolam, cumin
i

,ctor. Bphes. o. 8, etactioue 1 lecta et Patrumsuf-
agiis singulatim datis approbata, utqus Nicaenam
dei confessionem solam contineat etexplicet. Alia
ero illa Cyrilli epistola, qusduodecim anathema-
smos complectitur, neque hoc loco commemorat
lavianus, ncque ab Ephesina synodo comprobata
nisseinejus actis cernitur, etsiibidem lcctafueril
fli.-linitionc probavit universim omnia, qua3 circa
lidi'mal)Ephcsinasynodogestafuerant,etcumdeCy-
rillo plura honorifica tcstimoniagestisinseruit. So-
lum opportunum non duxit, eamepistolam probarc
nominatim, eo quod adversus haeresim Eutychianae
contrariamedita,nonnuIias formulascontinebatnon
omnino congruas illis,quibus advcrsus errorem Eu-
;

t nec requirente Cyrilio ut prima illaapprobaretur, tychis Patrcs Chalcedonenses utendum putarunt.
ec quidquam de illa asserentibus Patnbus quod TandemQuesncllus nimium fiditDionysioscribenti,
:

uspicionera nonnullaminjecit do minutishac partc

p eamdem epistolam Latinis ignoratam fuisse, ante-
\etis. Non istam pariter epistolam approba- ^ quam illam ipse Dionysius Latineredderet. Etenim
it Chalcedonenseconcilium, sed utramque illam, ante Dionysium Marius Mercator, qui Ephesina3
tiante feceratCP. synodus Flaviani eiusdem.Diser- synodo adfuit,eam LaLinitate donavit,cjusque inter-
is verbis idem discnmen notat Hypatius Ephesinus prctatio inter Latinos vulgata fuit unde in colle- :

n collatione Constantinop., et Ruslicus in sua illa ctioneHispanica insertalegitur.Exstatprostereaanti-

um Acephalis disputatione. Porro commcmoralio qua ejusdem epistolaeversio pr;emissaantiqu;ieintcr-
uarum hypostaaeon, quam Cyrillus inducere vide- prctationi concilii Ephesini, quoeDionysio antiquior
iatur,in causafuit ut ab approbandis anathematis- videtur,licet illi fuerit ignota, acque ac ignotaeidem
Bynodus compescerel .Quiaautem iislitleris
-
fuit intcrpretatio MarhMercatoris,
iVrilli inserta erat commonitio Coelcstini papae ad !od. Veronen., revacare.
(

festorium.et unacumCyrillianaad eumdem Ncsto- c Ms. Ghig., in rollo. Corb. ct Divion. Haluzii,
ium transmissa; binc inEphesina synodo scisci- collo.
atumestab episcopo Flaviano tamquam de pluri- (I Opportune hic notavit Baluzius Scripturahxc :

toiis loquente,aneiusmodi epistolae Nestorio

i
!nt,Unicam similiterCyrilli allegal Leo
n epistolis 51,52, ~>\. 88 nunc f>7, 69, 70,
17 Et certc illa Cyrilli epistola qua duodecim
.
mathematismos insertos habct Lalinis ignorata fuit
isque adannum circiter500, teste Dionysio Exiguo
lam ad Petrum episcopum,quam illi etCyril- D ccm emendatum, in quo scriptum erat a .6o>. ut in
certa etconstans in antiguis exemplaribus. Verumquia
sensus videtur esse imperfeclus.Quesnellus hunc locum
emendavUex alia versione,et sic reposuit: Verecundiam
autem omnem abjiciens. Sic nimirum legitur in ver-
sionc vetustiore, quam postca exhibebimus. Anti-
tiquior hic interpres pra oculis habuitGraecumcodi-
;

ianaeasetuncin Latinumidiomatranslataepraefixit.» textu vulgato habetur. Alter vero interpres auctor

fonnulla in haec Quesnelli annotanda sunt quoad
Jyrilli epistolam, quae duodecim anathematismos
ixhibet.Hscnon solum lecta fuii in Ephesinasynodo
ict. 1, verum etiam juhente Flaviano Philippensi
ensura,quod ap-
irobationis indicium est, ut patel ex formula, qua
r insertte fuerunl eidem actioni litterse episco-
>i Cur: s,de quibus dictum fuil
. Concil.
III Cum ditucidam sentenliam in se con-
:
cjus versionis,quam hic proferimus,usus estGraeco
codice, qui corruptam lectionem in mss, Venetis
inventam, et in editis etiam notatam in marginc,
ivatSw?, impudenter, praeferebat.
f?)Baluziicodd.etquidamnostri librariorumlapsu,
vestra. Paulo post cod. Veron. pro inhumanationem
habet humanalionem.
,
Quidam codd. cum Baluzio, consubsistentiain.
i
1

Vulg.in marg., avai8ou«: et ita etiam in nostris

ineant, fidei gestorum inserantur. Bx concilio qui- codd. venetis 8. Marci, ex qua corrupta lectione
lem Ephesino duas canonicas Cyrilli epistolas publi- auctorversionis bicannexaa reddidit imprudenter.
confirmatas, el atrasqu *In marg. edit. R,om.,6u.o>kOYeTv. Quaa vox quidem
um nam qu e ad Orientales, posl concilium posl supplenda. i

5criptafnit)afflrmaruntjudices inflm l Duas hasvoces, xal ivwSeiuav, exriiscodd. Ven.

'

idipsum de epistolaanathem
il
supplevimus
mos continente affirmavil Vigilius in liltcris contra
 727 S. LEONTS MAGNI EPISTOL^l. 728
secundum carnem ponsuljstantialem nobis
pcrit,
A aurov o£ tov Kuptov
xaTot cripxa, oaooucrtov r,;j!v etvat,
esse,ipsumautemDominumnonsumpsisseexcacar- [j.r, iV/r,-vi~: i\ auTtJ; crapxa r.aiv oaoouatov 53J4 -r,
nem nobis consubstantialem ; scd Domini corpus non tou Kuptou crwaa ;j.r, eivai ;j.;v atbaa av6pwTcou, iv6p(i-
essequidemcorpushominis, humanum autem cor- tcivov oe awaa to i/. ~r,- IlapOsvou '
Tcaaat; Tal; ex6-:;ea'.
pus(a)[<ttS£]quodexVirginccst,omnibuscxpositioni- twv iytwv QaTeptov ivavTtouaevo;.
bus sanctorum Patrum resistens.
Cap. IV. —
Sed necuncta percurrens immensita-
'A).'/.' tva jj.rj TtavTa -/.aTa/eywv, 757 ar.y.o; eaTcotr.aio
tem litterisfaciam, gesta,quoe (b) dudum ineo 758
tw ypapiaaTi, Tcx).ai t/;v in auTto ysys /r,ae'vr,v z',i;:v
confectasunt,direximustuacSanctitati ;in quibus ct
arctTT:t).a;j.£v Trj orrj 6aiOTr,Ti, ev r, xai tyJ; Uptorjvr;
sacerdotio cum velut in talibus (c) captum, et mo-
auTOV, w; i~\ toiouto'.; i/.ovTa, eyuavwctaaev, /ai tou
nasterii dispositione, et nostra communionc priva-
jcpocrTatctv aovao-Tr.oiou , y.ai Tr,; r;acTe'pa; xotvtovtac'
vimus quatenuset tuaSanctitascognoscenseaqu.c
:

wate xai Tr,v ar,v 6aioTr,Ta yvouaav Ta xaT' auTOv, jtitn

ejus sunt.omnibus qui sub tua reverentia constituti
Tot: Ci7t6 Tr,v <yr)v OeoaeSetav Te/.ouat 6eo$t).eaTaTot; eitt-
sunt, Deo amantissimis episcopis manifestam faciat
axorcot; 8rj).ir)v Tcorrjaai tyjv auTou 3uaae6£tav tva ai|
(d) ejusimpietatem ne forsitan ignorantcs ea qme
;
eVyvota Tco).).axt; twv rcap' auTOu <ppovr,6e'vTwv, e^' of; Tt
sapit, et in quibus apertc captuscst, tanquam ad
consortem
g ^a/.w oaiib:, w; -po; 6[J.6oo?ov, r, ota ypau.aaTti)v, r, xal
fidei litteras, aut aliter confessiones ad
ilTe'p(o;, Ta; Ttpi; autov 6;j.i).ta; eupeOtoat Ttotoutievoi.
eum reperiantur efficere. Omnem cum vestrabeati- Ilac;av Tr,v cruv tr, u;.'.£Te'pa 6eo^t).eta ev XptcrTw ao;/;6-
tudinein Ghristo fraternitatem, ego et qui mecum
xr,Ta 1^(0 te y.ai oi cruv eaoi 7t)eTo-Ta TtpocraYopeuoaev.
sunt plurimum salutamus. Incolumis in Domino,
'I
;
.pp(oae'vo; ev Kuptw , xai uTtepeuyoaevo; r.atov, /.api-
et orans pro nobis, doneris nobis, Dco amantissime
cr6etr,; r^p.Tv, 6eoyt),ecrTaTe TtctTep.
Pater.
EJUDSEM EPISTOL^]
continct mortiferas ejus sagittas. Sursum enim at-
FLAVIANICONSTANTINOPOLITANIEPISC.AD LEONEM PAPAM
quedeorsumpervolans, quoeritquos possitoccidere,
(e) alia versio antiquior.
quos possit((7)superare,quosposslt devorare.Propter
SYNOPsis(ex collectionc Hispanica). — I. De subdoli
quam rcm vigilandum est et orationibus a Deo ob-
hostis insidiis. — II. De fraudulentia ct sublilUaie
hxreticorum. —
III. De blasphemiis Eutychetis. — tinendum, ut fatuas inquisitiones "i 59 evitare pos-
IV. De excommunicatione ejus justissima. simus. Decet (h) enim sequi patres nostros, neque
(f) Domino Beatissimo et Deo amabili Patri Leoni commutare definitionem eorum perpetuam, quam
Flavianus in Domino asternam salutem. secundum sacras Scripturas didicimus regulari-
Cap. I. — Nullares diabolivenenacompescit, nec -, tcr definitam. Depositis ergo fletibus et lacrymis,

(a) VerbumcsschoclocoaQucsnellointralineolas codd. et Baluzii. Dein in cod. Veronen. desideratur

ob perspicuitatem additum, in mss. decst.
Hincpatet adverbium Graecum -rcaAat referri ad
(b)
gesta Constantinopolitanae synodi,quibus Eutyches
dudum,seu pririem antea damnatus fuerat.Continen-
adverbium aperte.
(e)Heccnsuimusadmss. codd.Vat. collect.3.alium
Vat. 5845, Vallicell. et Vercell. collect. 8 Vindeb.
et Vat. Hisp., alium Vat. Isid. et alios collectionum

turautemactioneultimaejusdemsynodi,quae statim 11, 21 ct 24, atque ad exemplum Sichardi. Lectio-

Latineredditain aliquot antiquis collectionibus in-
sertaest, ac proesertim in collectione 5 Quesnelliana
cap. 42. Verbum autcm apud Latinos praetcrititem-
poris dixcrimus, aoristo i-KemsCKx^ Grpece expres-
sum, ita hic de re praesenti vel inox futura, more
apudGra3Cosnoninfrequenti,accipilur jsicutieadem
ratione Eutychcs in cpislola 21, ad Leonem, cujus
originale Graecum interiit, sub finomait: Subjunxi
nesimidomoriginaliGra^cominuscongruenteshujus
versioniscodicesidentidemprasferunt, quaseditores
Conciliorum Homani prster iidem mss. adGracum
textum nonnumquam accomodarunt. At deantiqua
versione, ut in codd.exstat. cdenda,non autem de
eadem emendanda hic agendum est. Confer num
8 admonitionis.
(/)Ita plerique nostri codd.cum antiquioribus Leo-

autem his litteris meis utrumque libellum ; etsi litterae
quibus uterque libellus subjiciendus erat nondum
essent conclusae
et idem Flavianus cpist. 20, ad
;
nis editioniltus. Mss. collect. 8, Domino et dilectissi-
mo,et Deo diqno amabili sancto patri Leoni in Dco
(Al., in Domino) xternam salutem. Vindebon. His

Lconem, eodem aoristo aireTueCXaaev usus, de iisdem n Domno beatissimo et Domno amabili patri Leoni Fla-
-* vianus in Domino salutem. Quesnellus cx editis Con-
gestis in Eutychem iterum miisis scripsit Quse di- :

reximus cum nostris his litteris; ubi non de litteris ciliorum Deatissimo et Dco amalilissimo patri addit :

,jam antea traditis sermo est, sed dc his quibua scri- in margine,e/ comministro Leoni, ctc.
bendis opcram dabat.Ipsc etiam Leo epist. 75, c. 2, (tflCod. Vat.collect. 8, rapere. Vallic. et Vercell.

de eadem epistola quam scribebat loquens, non du- male, reperare. forte pro separare, utilegiturin mss.
bitavit dicere Volumus autem ut h;r litterae nostrze,
Mox
Vindebon. Hisp. et aliis Vatt. collect. 11 et 21 .
:

quas ad vestram dilectionem misimus e1 epist. 78 loco verborum, Propter quam rem, cod. Vatt.coJlect.
3 habet Quamobrem. Mss. collect. 8, Quamobrem ri-
:

Per legatos nostros, inquit, scripta direximus ; licet

loquatur dc legatis, quos post riicm venerabilem, ait
epist. 81, dirigemus.
(c) Cum in codice, quem Quesnellus adhibuit, vox
captum decsset,Baluziotcste,illo intelligens sensum
esse impcrfectuni, totam istam pericopem sustulit,
et ita edidit In qnibus et sacerdotio eum veluti in.er-
:
diximus-, etmonasterii, etc. Veramlectionemrevoca-
vimuscx omnibus noslris mss. et Baluzii.
gilandum est in orationibus, atque Deo opera danao
est, ut, etc. Vindebon. Hisp. et Vat. collect 11.
Propter quamrem vigilandum est orationibus, atqu
(vel et) Deo operadanda est, ut. etc. In mss. collort.
2i eum Sichardo, vigilandum est in orationibus, at-
<jtte iri operandum est, ut.
fe)Vindebon. liisp. cum aliis codd. et Sichardo,
auteni.Mox Quesnelfus Conciliorum lectionem sccu-
F.t non
tus, quam in nullo codice reperimus, sic :

(d)Vox r/MS dcestapud Quesn. Suppleta ex nostris commutare terminos antiquos a divinis Scripturis diai-
 . ,

720 EPISTOLA XXII. 730

a) quasincessanter fundo, qurasubmeclericus de- A Cap. III. Talis(ra)nobis Eutychesemersit,quon-

gens invasusest a fero<l;pmont\et non potuieum libe- dam presbytcrctarchimandriles.qui quasi(»)nostrae

rarc, nec auferre a tali lupo, qui animam meam pro religionis sectam sapiebat, et hanc proefercbat; Ne-
iUoparatuseramponere;quomodo(/>)raptussit,quo- storiiautem impictateniconfirmabat, olsuceingeba-
raodo resiliit apropositodivino.et adillumcucurtit, tur pro Nestorio militare in pugna quae contraNcsto-
jui perdcrc consuevit.praceptaPatrum/rOdcclinans, rium parabatur: trccentorum autem dccem ctocto
5t constituta eorum deapiciens, jam incipio enar- sanctorum Patrum de fide cxpositioncm lactam et
rare sanctaB memoriae Cyrilli epistolam scriptam ad Nc-

Cap. II. — Sunt(d)quidam vestesua ovea signifi- storium o) vcl ad similos ojus, cui omnes assonse-
interius autem lupi rapaces quos exfructi- : rant, tentavit ovellere, antiquam impii Valentini et

3us eorum debemus agnoscere. isti prima fronte Apollinaris roparansscctam,(/>)etnon timuit prjece-
,-ident;; numcro nostro sed non sunt de ;
ptum vcri Rcgis dicentis :Quicumquescandalizaverit

lumcronostro.Si onimde numeronostro(c;fuisscnt, unum de pusillis istis (q) minimis, e.vpedit ci uf mola
lobiscum mansissont. Quando autem cceperunt as- asinariaalligelur collo cjus, ct demergatur in profun-
jumere impictatem.illud quod priusoccultabatur in dum maris. Vcrecundiam autem omnem (/-)ejusper-
llis apcritur,(/ etdolus omnis fit omnibus manife- ™ fidia abjecit, et quamregcbat 761 infidelitatis pel-

inveniuntur autem infirmae lidei homines, ct

. lem excutiens, in sancta nostra synodo asserebat,
qui divinas lectiones neseiunt, etsecum eos in per- instantcrdicens,DominumnostrumJesumChrislum
Jitionem pra?cipitant, h dissipantes. et vituperantes non oportere confiteridc duabusnaturisposthuma-
Patrum 760 disciplinas i\ et relinquentos sanctas nam susceptionem, cum anobis unius(.s)substantise
Scripturas adsuamipsorumperditionem./Quosde- et unius personae cognoscatur neque carnem Do- ;

bemus prwvidere, et a quibus multumvacare,(fc)ne mini coessentialcm nobis subsistere tamquam ex

n sua malitia aliqui occupati, concidant dc sualir- nobis susccptam,et coadunatam Deo Verbo sccun-
mitate.(/) Exacuerunt cnim linyiam suam quasi scr- dum substantiam sed dicebat, Virgincm quidem, ;

ventcs, et vcncnum in labiis habetil quasi aspidcs. De quae eumgenuitsecundumcarnem,(/)consubstantia-

his haec propheta clamavit. lem nobis esse, ipsum autemDominum non susce-

:imus. Depositis crqo, etc.Editi Leonis antiquiores nostri codices, exceptis mss. collect. 21, in quibus,
[Juesnello Neque commutare iefinitionem corum per-
: uti apud Quesn, et cdit. Concil., nc eorum malitia
oetuam, quorum regulam secundum sacras Seripturas aiiqui inducti, al., occupati-
tsse didicimus. Codd.Hisp.et Isid. cum mss. colloct. (/) In Vat. Hisp. et Isid. ac duobus aliis codd.,
21 ot 24, Merlino atquo Sichardo Neque commu- : Acuerunt enim quasi aspides linguas suas ; de quibus
\arc definitionemcorum perpetuam, quorum secundum prophela cUunat Acuerunt iinquas suas sicut serpen-
:

'A\.mal6,se3ui)sanctasScripturasdidicimusregulam. tes, etreliqua. Talis, etc. Vindebon. Hisp. Acurunt

Prajtulimus lectionem antiquissimi Vat.colloct. J>et .'
(sic) enim quasi aspides. Dc his prophcta clamavit.
Vallicell. cum creteris collect. 8. Talis, otc.
1'res sequentesvocesdesuntin Vercell. collect. (m) Sic plerique codices. Alias, inter nos.
H et in collect. Hisp. etc?eteris ex eaderivatis. Post (u)Ms. Vercell., inhostrse religionis scctas sapiebat,
pauca, quia summo clericus degens gradu invasus est omissis ct hanc prarferebat. Aliqui codd., capiebat.
in mss. collect. 24 et apud Sichardum. (o)Restituimus leclionemeditorumLoonis, cuino-
(b) Duo cod., raptus cst. stri codd. suffragantur. Quesnellus ex editoribus
(c) Al., dedignans. Paulo post quinque codd., sed Conciliorum, cjusdcmquepariter ad Orientales, quibus
jam incipio enarrare. omttcs assenserant. Paulo post in Vat. Hisp. et Isid.
>dd. Hisp. et Isid. cum mss. collect. 21 et24 temptai evellere.
editisque Leonis ante Qucsn. et Sichard. addunt, ji Vat. Ilisp. ct Isid. cum mss. collect. 11 et21,
enim. Post paucapro/»/^ rcpaccs aUas raptorcs lupi.
'

qui non limcbant pncccplum veri Dei diccntis. Exem-

»n pauci codd. ct editi Leonis ante Quesn., plar Sicbardi ct Vindcbon. Hisp. habettantum.fm
Paulo post Quesn. exeditisConriliorum evo- Dei. Editi Lconis antiquiorcs, Regis veriDei.
mere pro assumere, quod ex editis Lconis ct mss. ((() Vox minimis in pluribus (non tamen nostris
revocavimu-. antiquioribus) mss. et ineditis ante Qucsn. dcside-
njunctionem <?/in Conciliiseta Ouesnellode- ratur.
letam, ex nostris codd. et Leoniseditisrestituimus. (r) Induobus codd. collect. 8 in Vindebon. Hisp.et
g antorioribus I.coninis orlitionibusacfcre
Ita cx mss. collect. 24 cum Sichardo desunt
voces, cjus
omnibus mss. libris. Corlicescollect. 21, invencrunt perfidia. In Vat. Hisp. ac Isid. legitur, eorum perjt-
autem. Quesnellus cum editis ConciL, Nacti autem. dia. Post paucapro excuticns qmdam
cod\ccs,excus-
h Quosnellus et edit. Conei]., contorquentesei vi- sit; et iidem mox, in sancta synodo, omissa voce
tuperantes. Omnium codicum ct cditorum Leonis nostra.
lectionem rovocavimus. (s) Ita omncs nostri codd. ct crliti Leonini ante
(i) Sic mss. antiriuissimarum collect. 3 et 8Ques- Quesnellum,(|uiouiinxou.-isCuncilini'.,,w///,s/.s7 t »»/; 2?. <

ncllus cum codd. Higp. et Isid. nec nonoollect. 21, Idem etiam, paulo post, seculum subsistentidm scri-
rt rctitiquunt. Csteri oriiii cum DD8S. oollect. psit. Restituimus autem, o\ omnibua r-orlicibus et
Sioharao, ct reUquas. Dein vos ipsorum io aliquot editis, secundum substantfam. Olim apud veteresLa-
mss. et oditi- destderatur. tinos, substantiam et subsistentiam mutuo usurpatas
~ potioribus tnss. oiiti Loonis, quosquidcm
.
aliunrle exploratum ost.
debemus praevidere, cta quibus muttwnoportett Vat.Hisp.el Isi«l.,cumalioVat. collect.il, con-
/

Ou.sn. nim edit. ConciL, quot quidem aeiemu substantivam. Alius Vat. collcct. 3, cl hic ct itcrum
i-re.
postea, coessenlialem,
i
rurn &ntiquioribu8Leoni8editionibu8,omnee
 ;

731 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^. 732

pisse ex eacarnem consubstantialem nobis,(a)sed A et jussimus eum in monasteriis nullam habere ratio-
corpus Domini non essc quidem corpus hominis, nem, ct exclusimus eum a communione nostra; ut
humanum vero corpus esse, quod est ex Virgine; sanctitas vestra hoc cognoscens, quod circa illum
7C2 omnium Putrumexpositionibuscontraria sen- actum est, omnibuscpiscopis subbeatitudinevcstra
tiens. ('/jdegentibus manifesLare dignetur illius impieta-
Gap. IV. —
Sed nc multa dicens, longam faciam tem: ne nescicntes aliqui quid illi senserit, quasi
epistolam.olim quidquid(/>)cgimus,misimiis adbea- ad orthodoxum vel per litteras, vel per aliquam (e)

titudinem vestram:quibus litteris docuimus, ctpre- conjunctionem loquantur (/).

sbyterio illum esse nudatum,(c)quia sic captus est

EPISTOLA (g) XXIII,

(ll) AD FLAVIANUM EPISCOPUM CO.VSTANTINOPOLITANUM.
(i)Synopsis.— l.Acceptis Eutychis querelis, conqucrilur cum communione (uisse privatum a Flaviano. — II. De
causa instrui se postulat, et in defendcnda veritatc charitatem maxime aptat custodih.

Dilectissimo fratri Flaviano episcopo Leo episcopus.

To) TcoSetvoTdToi ao£A-fqj <£Xauiavco lm>jy.6r.u>.

~Cap. I. — Gum christianissimus et clementissimus 'Otcote 6 /pto"TtavtxcoTaTo; xai <pi),av6peo7t6TaTo; |$a-

imperator sancta etlaudabili fide pro Ecclesia3(/)ca- dyta xai STcaivsTfj
ot).E'j; TttcrTet CiTiep Tti; sipfjvr,; Tf ;(

tholica^ pacesollicitus,ad nos(A)scriptatransmiscrit,

xaOoXtxf); 'ExxXrjcTia; !j.Epiu.vtov , 7cp6; f,u.a; Yp^Vu-aTa
de his quas apud vos perturbationis strepitum com- otETceu.^ato 7C£pi TOUTCOv, d Ttva Tcap' •jp.lv Tapa/f,: v.-.j-
moverunt, miramur fraternitatem tuam(/)quidquid 7tov ev£7ioi'r,o"av , 6a'ju.d!;ou.£v rrjv ofjv doeXp6Tr,Ta, 764
illud scandalifuitnobis silerepotuisse,et non potius
Tt auToOt crxdvoaXov Y£Y£vr,Ta>., OTcep Tcpo; f,u.d; f.ou/a-
procurasscutprimitusnosinsinuatio (m)tua; relatio- oai l
6eouvr,Tat, xai <j.v\ u.dXXov «ppovTtaat <x>o"-e 7rpo
nisinstrueretjlSSnede rerum gestarumfideposse- irivTUV otoaaxaXia of); dvaoopd; f,u.d; 5t6d;ai, i?' iote
musambigere.Accepimusenim(»)libellum Eutychis f,u.d; Tcepi ty)? tuoteco; tcov 7cpa/_6svTcov itf) 8uvao8at
prcsbyteri,quisequeritur,accusante Eusebioepisco- du.cptSdXXstv. 'E6s<;du.s6a ydp Xt6s)Xov Eutu/ou; tou
po,immeritocommunioneprivatum,maximecum (o) 7cpea6uT£pou, ooTt; (xeti^eTat, xaTrjYOpouvTo; Euoeoiou
evocatum se affuisse tcstetur,nec(/?)suam prasentiam etcioxotcou dva^tto; eauTov tyi; xotvwvia; eo"Tspfja8ai •
,

denegasse;adeoutinipsojudiciolibclumappelationis xai jj.dXto-ca, w; su.apTupaTO, oti xXr,8etc; TcapeY<veTO xal

(a) Itacodd.Vallicell. etVercell.collect. N,Vindeb. licam scntiens, a communione Ecclesix ab eo fuerit

Hisp. etmss.collect. 24, cumSichardo. Editi, et cor- separatus.
pus. (/') Cod. Ratisp. collect. 19 delet catholicse.
(b) Ita codices hujus versionis, inter quos aliqui
i

(k) HiecTheodosiiimpcratorisepistola, qua; ctiam

egerimus habent pro egimus. Ex iisdem scripsimus
p in sequenti memoratur, et intcrcidit, una cumepi
quibus htteris. Vulgati Leonis ante Quesn. consen- ^ stola 21 EutychisadLeonemmissa
E 1

videtur. Hic enim

'

tiunt,etsolumhabent litteras,quibuslitteris docuimm imperatpr Chrysaphii opera Eutychis patrocinium

Quesnellus cum editione Concil., de his quas dudum susceperat.
egimus, misimus ad beatitudinemvestram litteras,qui- (/') Ita omnes codices etexcussi.SolusQuesnellus,

bus docmmtt5,ete.Guinullilectioninostri codicessuf- quid illud.

fragantur;sedeumerronea hic esset antiqua versio, (m) Vat. Hisp., Isid et codd. collect. 17atque 21
ad Gra3cum textum emendata est. Vide annot. 17 cum editis ante Quesn. addunt magis, quod melius
in versionem antccedentem (727, h). codices aliarum collectionum omittunt.
Sic editi ante Quesn. et plerique codd.
(c) Illc (n) Intelligitur epistola 21 Eutvchis ad Leonem,
vero cum edit. Goncil. quia in talibus convictus cst. nam in haccontinentur quoehoc foco S. Leo rcfert.
(d) Alias, agentibus. Libellus querimonine etsupplexappellari potest. Li-
(e) Vindeb. llisp, communicationem. Mox pro lo- bellus doloris vocatur in epistola scquenti.
quantur, alias, loquerentur. (o)Ita cx mss. Ratisp. collect. 29. Vallicell. collect
Hic omncscodiceshujus versionis ct editi Leo-
(f) 8, Vat. Hisp. etlsid., aliisquemss. cum antiquiori-
nis anteQucsnellum finem epistolae praeferunt.Sup- bus editis. Quesnellus cum aliis codd., vocatum.
plctum autem fuitex Graeco abeditoribus llomanis (p) Pleriquc codd.cum Vulgatis, sui praesentian
Gonciliorum, curaquibusQuesnellus, haecaddendo: denegasse. Vindebon.Hisp.et unusVat., denegasset.
Universam in Christo fraternitatqm, quse cum vestra Quesnellus, suani praesentiam denegasset. Pra-stan-
pietate degit, cgo, et quimecum sunt, plurimum salu- tissimi Ratisponensis lectioncm retinuinus.
tamus. Incolumis in Domino, et orans pro nobis, do- (7)Inmss.collect.24et Sichardopro.^habcttir *ux.
naris nobis, religiosissime Pater. In recentiori ms. Utrumque in editis insertum est.Cartera etplura et
Vat. 5iG collcct. 21 additur tantum post verbum potioraexemplariasecuti sumus.Cum porro mepisi
lotfuantur: Dat. ni kal.Fcbruarii: quod cumdesitin 21 Eutychis adLeoncm libelli quidem in ipsojudicio
ahis antiquioril>us,quosobservavimus,ejusdemcol- oblati, et nonsuscepti, non tamen appellationis fitl
lectionis codicibus, quo ex fonte adjectum fucrit, mentio; aliis littcris, qum perierint. Eutychem si-
non liquet. gnificasse oblatuma sc fuisse appellationis libellum.
(f7)A*. 20. Qusaautem antea23erat, nunc 54. Scri- nec tamcnsusceptum,nonnulli suspicantur. Atalias
pta 18 Februarii an. 4f J. (
litteras conjicere, seu potius fingere opus non est.
(h) Invenitur hrcc epistola in mss. collect. 3, 8, Cum enim libellus, quemEutyches oblatum et non
Hisp., lsid. 17, 18, 19, 21 et 23, nec non apud Si- susceptum in laudataepistolafalso contendebat,una
chardum. Graecam autem versionem pr«buit colle- cum eadem epistola ad Leonem missus fuerit ex :

ctio Chalcedonensis. ipsius libelli lectioneappellationem.quse inillo pro-

(i) Incollect. Hispanicahictituluslegitur: Epistola cul dubio continebatur, co^nosccre S. pontifez po-
Leonis papse ad Flavianum Constantinopolitanum epi- tuit.
scopum, ubi qiuvrii quid Eutyches contra (idem catho- (/) M. Veneta S. Maivi. 8s8uvsoat.
 EPISTOLA XXIII. 734
733
asserat obtulissr. tamen fuisse (a) susccp.
nec A r?|V IStav Ttdpoucrtav ouv. f pvfio-aTo•
l
Itci too*outov Sxsrt

auTw Stxa<Ttr,ptw Xt^eXXov Exx).f|Tou eTttSeSwxEvat

tum : quaratione compulsus sit, ut (b) contesta- ev TfT»

Constantinopolitana urbe propo- auTov •

oOev YjvaYxdo-Or, Std • u.apTupta; Xt6E)Xou; £v Tfj
torios libellos in

neret. Quibus rebus interccdentibus, nondum Kwvo-TavTtvou7to)Ei TtpoOEtvat. Twv Tcpayu-dTwv vsYevr,-
SixatoiuvY) aito tyj;
agnoscimus qna justitia a communione Ecclesiae u.3vwv, outcw c7rtYivwaxotJ.£v, rtota

'ExxXrjata; cfcveTO xEywptau.cvo;. 'A).)d

fuerit aeparatus. 8ed respicientcs ad causam, facti xotvwvta; t-?,;

cpdxTou tov
tui nossc volumus rationem, ct usque ad nostram Tcpoo-£'yovTe; tyJ ar.ta, OeXoixev to-j ctou ).o-

notitiam cnncta deferri qnoniam nos, qui sacer- :

yiou-ov u.a8c"v, xai TtivTa u;tcpTEOf,vat aypt ty;; f.u.ETEpa;
twv lepecov Toii
dotum Domini matura volumus esse judicia, nihil Yvwtrew;, dnetor) f|U.£i*; ot (Jou).6u.evoi

possumus essejudicia, incognitis rebus, in cujus- Seo-tcotou Stxata; etvat Ta; xpioei;, ouSev 8uvdu.e0a, u.f)

twv Ttpayu.aTwv u.e'pou; Ttp6xpiu.a

quam partis praejudieium delinirc priusquam uni- StaYvwoOtvTWv , et;

Ta TtpayQevTa u.£Ta dXr;0eia; dxou-

versa, quae gesta sunt, vcraciter audiamus.
'
dTto?r)vao-Oai, itpiv t)

o-wu.ev.

7 65 Cap. II. — Et ideo fraternitas tua per ido- 766 Ata touto f, o-f| dSeXcpoTYi; 8t' cTttTriSeiou u.a-

XitTTa, xai dpu.o8iou, TtXr.peaTaTY) dva^opa Yvwptaet f,u.Tv.

neam maxime aptamquepersonam plenissimanobis
contraantiquam fidem novi- ti; xatd tt,; dpyata; tciotew; xatvOTY); dvexu^ev, 6tcep
relatione signilicet.quid g
auo-Tripa aTto^dtret d£tov eveveTo tou ey.5ty.r,0fivat. Ka'
tatis emerserit.quod severiorisententia dignum fue-
ydp lxx).r,o-iao-Ttx9i 8ioixr,o-'.;, xai tou Oeo^tXttTTaTOu
rit vindicari.Nam et c ecolesiastica moderatio et re- f,

pao-tXe'w; tcictti; TioXXf,v f,u.Tv tppovTtSa Ttepl t?,; twv

ligiosa piissimi principis fulesmultamnobis sollici- f,

ypto-Tiavwv eipf,vr,; eve'6a).£V fva TtsptatpeOetawv twv

tudinem ChristiancT! pacis(</jindicunt ut amputatis
:

8tyovoiwv f, xaOo)ixfi tcictti; duoXuvTo; StasuXayOEtr, • xai

dissensionibus,fides catholica inviolata servetur, et
toutwv ot Ttve; Ta <?au)a cxStxouotv, aTto tt,; tc/ dvr,;
his qui prava defendunt,ab errore revocatis,nostra
dvaxXrjOevTwv, Trj f,u£Tc'pa auOevTta, wv dv 8oxiu.a<T6rj f\
auctoritate.quorum fides probata fuerit, muniantur.
TtttTTt;, oyupwOwtrt. Kai u.r 8£u.t'a Suo-yepcta ex touto-j
iliqua poterit ex hac parte diflicultas afferri, i

tou u.Epou; Ttpoo•ayOYj• otcote 6 u.vr,i».oveuOci; rtpeoSuTe-

cum memoratus presbytcrlibcllo proprio sit profes-
po; ev tw tStw Xtgi)Xw wu.oXoYr,o-£v eTotu.ov Sautov efvat
susparatum seessead corrigendum.siquid in se in-
Ttpo; otopOwo-tv, £t Tt ei; auTcv eupeOetr) oitep iaxh d£iov
ventumfuerit quod reprehensione sit dignum.DixET
2 eTtiXf)4/ew;, Ttp£Tt£t twv toioutwv «ittrtv toutou
em.m in talibus causis hoc maximo prcvideri,utsinc Y«p £Tci

u.dXtoTa 9povTtii£' v cSctt€ ev.to; Oopuocu xai piiovstxfac;

strepitu concertationum et custodiatur charitas, ct »

xai dYaTtr,v ^uXaTTenOat, xai tf,v dXf.Oetav exStxet-

veritas defendatur. (e) Et ideo quia dilectio tua de Tf,v

tanta causi nos videt necessario esse sollicitos,quam o8at, d8eXcpe Ttu.twTaT£. Kai Sta touto, £7t=tSf) fj of)

V.
aYaTtri it£pi TooauTr,; atTia: ouvopa fy.tiz dvaYxaiw;
plenissimeetlucide universa nobis,quod ante facere tyi;

E?vat 3 £U.cpovTtSa;, Tt).r( pEo-TaTa xai Tr,)auY£OTaTa ouu-

debuit, indicarc festinet : ne inter assertiones par-
TtavTa rjiuv, oTtep f,Sr, TtotYiTat wt£t)E, r.rjXtoTat OTtouSd-
tium aliqua ambiguitate fallamur, et (f) dissensio
Ocf tva u.£TaVJ StoaoxaXia^ twv us'pwv, dusi-
qua? insuis initiis abolenda est nutrialuncum in cor- [ir, T-r,;

goXta Ttvi dTtaTY)'it7)U.£v, xai Styovota Tpa«ff,, f,Tt; f.v tat;

de nostro ea observanlia, Deo inspirante.permancat,
dpyat; E|a).£tTtTc'a EOTtv eoti -jap f,utv xataOu-
ne constitutionesvenerabiliumPatrum divinitus ro- iSta:;

boratae, et ad soliditatcm fidei pertinentes prava jxtov xai TtapasuXaxTEOv, tou Oeou £u.TcveovTOS, tva [).fj

4
at SiaTUTtwaet; twv Ttpooxuvr,Twv TcaTepiov, a't OeoOev
cujusquam interpretatione violentur.(^) Dcus to in-

(a) Quesnellus, susccptam. Gyeterorurn cditorum Aliqui codd., inducunt.

lectioncmomnibusfcrecodicibus,confirmatam revo-
cavimus. Concinit eliam ipsa cpistola 21 Eutychis,
in qua libellum a sc oblatum Flaviano, non fuissc
susceptum queritur. Quatenus vero Eutyches in hoc
mentitu9 sit, vid. annot. in camdcm cpist. 21.
II Kutyches indicavit illisvcrbis epist.2l: Ut ad
'
tatufaeiendum, vlebi proponerem fidei mex conjessio-
Clarius Lioeratus, c. II Posuit (Eutyches)
edicta apud Cotutantinopolim, et injxutitiam se fuisse
patwwm, populum contestattu est. LiliHlus ergo con-
torius Constantinopoli propositus etiam lidoi
firofessionem contincbat ipso Eulyche testc. lluc
brte pertinebal illa,quam editionem fidei mex idem
(d)
Auctoritate optimi codicis Ratisp.et mss.prae-
(c)
stantissimae collcct.17 non audemus inserere voces,
frater charissime a Quesnello expunctas ;licct in aliis
codd. aliarum collectionum et in Graeco legan-
tur.
(/') Vat. 5845 collect. 8 addit inde.
D (()) Sex voces sequentes exclusit Quesnellus,fortc
: ex ins. (Jrimunico collect. 18. Desunt quidcm in
nostro Ratisponensi. Ob aliorum taincn codicum et
collectionum etiam 18 Chalcedonensis aucloritatem
eas rcstituimus.
Adjecimus ;j.:Ti i\rfitla<i cx iisdem cod.Ven.Sic.
enim etiam in autographo Latino quae ijesta sunt, :

Eutycnefl vooat sub linein landatas <:pist. 21, /Eque veraciter audiamus.
sane Bdei profi mittenda ruerat ab eo qui bas- 2
tdem niss., OttoaV.v --'>;.
stationem justam esse in-inuare »lta laudaticodices;sicque scripsisse interprctem
volebat.Fragmentum, quod ex ms.Gaaineosi eidem baud dubitamus aut certe SiiBpovrKJafjUtuno verbo ;

epistol.i; Bubjecimn8,80lnm professionem fidei exhi- exprimerel vocem Latinam sollicitos.Et licet eavox
irte quas deest,ipsam contestationem, Graeca in oostris Lexicia minimeappareat,nontamen
quam Leo <'i Liberatue memorant.expressam fui rejicienda est mire enim Orrvcx lingus indolem re-
:

nihil dubitandura videtur, ita ul bioc iii i videre esl in ?u.tcovo?, IvanoSoc, aliisque cjus-
IimI, ui
libelli ootitiam Leo perceperit. modi. In vulgatis, iv fpovrtSi.
Mss. Hisp. Isid. el collect. 2i EcclesuB. Mox Addidimus articulum *' ex mss. \"enetis.
•

Vindebon. Hisp., religiosissimi princtpU t><ic*.

'

733
columem custodiat, fratcr charissime.
duodecimo kaiendas Martii, Asturio
vins clanssimis consulibus.
7 67 EPISTOLA (b)
(C) AD TIIEODOSIIM AUGUSTUM.
Synopsis. —
I. Laudala imperatoris
cxponit. —
Eutychis • II. Silentium Flaviani argusti;
instrui se postulat.
Li;o episcopus Tiieodosio Augusto.
Cap. I. — Quantum praesidii
suae in fide vestrae clementiac pracpararit, his etiam
quas ad me misistis ostcnditur:ut vobis non
litteris
solum regium, sed etiam sacerdotalem inesse ani-
mum gaudeamus.Siquidempraeterimperialeset pu-
blicas curas, piissimam sollicitudinem Christianae
religionis (d) habetis, ne scilicet in populo Dei aut
schismata, aut luereses, aut ulla scandala convale-
scant quia tunc est optimus regni vestri status,
:
quando sempiternae et incommutabili Trinitati(e)in
unius Divinitatis confessione servitur.Quid autem
Conslantinopolitana Ecclesia(/") perturbationis acci-
derit,quod ita fratrem et coepiscopummeum Flavia-
num potueritcommovere,ut Eutychempresbyterum
communione privaret,nondum potui evidenter agno-
scere.Quamvis enim praedictus presbyter ad sedcm
apostolicam 768(g>)per libellum doloris sui queri-
moniam miserit, breviter tamen aliqua
(a)IIo3cchronicanotatiodeestinomnibus mss.col-
lect.,quasvidimus,tribus exceptisChalcedon.17.Ra-
tisp.,19,et 21.Quidam codd.hujus postrcmae collect.
(] tui evidenter agnoscere,
21,cum editis ante Quesn.,perperam habent xn kal
Maii; nam hae litterae mense Aprili Gonstantinopoli
receptae fuerunt, ut patet ex interlocutione Seleuci
habitainconventuConstantinopolitano vidusAprilis,
ubi de Eutychis appcllatione in hiscc litteris memo-
rata fit mentio.Vide tomum IV Concil. Venetre edi-
tionis pag. 10(37. Alii autem ejusdem collectioni co-
dices et multo pracstantiores Ratisp. et Chalcedon.
diem et menscm tcxtui insertos pracfcrunt. Porro
Asturio pro Astcrio tum in hac tum in sequentibus
hujus anni epistolis cdidimus.ut in codice Ratispo-
nensi et in perantiquo Veroncnsi 57 aliisque Chal-
ccdonensibus mss.legitur.lnnno ita constantcr legi
etiam in codicoGrimanico,idem Quesnellus Norisio
confessus est per littcras, quarum hic meminit in
Ccnotaphiis Pisanis diss. 4, c. 2, §. \, tom. III
pag.G91.ln Diptyco quidem Leodiensi quod illustra-
vit Alexandcr Viltheinius Astyrius habetur. Scd
y
pro u, non autcm pro e veteres non scmel usur- n aliud disceremus. Vide not. 2 Quesnelli.
passe notissimum cst. Prospcr et Idatius coaevi
auctores Asturiiim \n plcrisque codd. exhibcnt, in
nonnullis Astyrium.
(b) Al. 21. Quae autem antea 24 erat nunc 28.
Scripta 18 Februarii an. 449.
(<•) Quesnellus hanc cpistolam in solo ms.Grima-
nico collect. 18 reperit; nos in prseclarissimo Rali-
spon. collcct. 19 et in codd. collect. 12 ac 24, uor
non apud Sichardum; et cum his eamdem contu-
limus. _ln mss. collect. 12,, Pulcheriae, vel Theodosio
inseribitur
(d) Ms. Ratisp., habcatis.
(e) ita ex ms. Ratisp. cmondavimus.Alias,omissa
pra-positione in, habolur, uiiius Deitatis confcssione.
Post vopem servitur Quesnellus addidit gloriosissi-
mc, quod noslri codd. el praoipue Ratisp. igno-
ant.
r
.
S. LEONIS MAGNI EPISTOLvE. 736
et
Datum («)
Protogene
A **
Mwo „,
layu, l/0 u
:,.;>.,
W , ,a\
ttve<
* t»v reXe*r,t«
gpRV6(a ^Xwe5«v.
t* P^
«O 6e*<
^- « ^Wai, &*& t,|u*t«t..
XXIV. asserens se Nicaenae synodi constituta servantem,
frustra in fidci diversilate culpatum.
Cap. II. — (h) Eusebii autem episcopi accusatoris
fidc qucrimoniam
ejus libellus,cujus exemplaria ad nos(?)memoriitu8
prcsbyter misit, de objectionum evidentia nihil ha-
bebat,et cum prcsbytero ha;reseos crimcn intende-
ret,quem tainon in eo sensum argucret noneviden-
Dominus Ecclesiae tcr expressit ;
quamvis et ipse episcopus Nicaena?
synodi profitcretur se inhaerere dccretis:propter
(j)
quod non habuimus unde(Ajaliquid plenius discere-
mus.Et quia causae meritum,fidei ratio et laudabi-
lis sollicitudo vestr* pietatis(/;exigit,necesse estjatn
B locum subreptionibus non patere, sed prius de qui-
bus eum aestimat arguendum,instrui nos oportet :
ut possit congrue de bene cognitis judicari.Ad prae-
dictum autem episcopum Htteras dcdi,quibus mihi
displicere cognosceret quod ea quae in tanta causa
in gesta fuerant(/rt)ctiam nunc silentio detineret, cum
studcre dcbuerit primitus nobis cuncta reserare ;
quem credimus vel post admonitionem omnia ad
nostram notitiam relaturum ;ut in lucem ductis his
quae adhuc videntur occulta,id quod evangelicae et
apostolica3 doctrinae convenit judicetur. Data n u
kalendarum Martii, Asturio et Protogene viris cla-
praelibavit, rissimis consulibus.
(/') R&t\sp., turbationis. Poste^,ciepiscopum meum,
pro ccepiscopum nostrum; et cohaerenter, nondum po-
pro nondum potuimus cvi-
dentcr cognosccrc, ex nostris mss. collect. 24, ac
praesertim ex Ratisp. praetulimus. Verbum potui
etiam apud Sichardum legitur.
(g) Libellus quo doloris sui querimoniam Euty-
ches ad apostolicam sedem misit, ipsa est Eutychis
ad Leonem epist. 21. Vide annot. 7 (col. 752, n. n)
in illam praecedentem.
(/i) Vide not. 1 Quesn.
(i) Ita ms. Ratisp. Alias, pnediclus.
(j) Sic melius ex eodem codice. Quesnellus,
projiteutur sc inhxrere. Carteri editi, profitcatur i>i
hac re se esse dccretis. Cod. Vat. collect. 24 hanc
eamdem lectionem prajferens omittit se. In hac
rc esssc pro inlucrere librariorum lapsu scriplum
apparet.
(k) Oplima haec lcctio ox optimo codice Ratispo-
nensi sumpta est. Quesnellus ox ms. Grimanico,
aliquid dicerimus, ct similiter Sichardus; alii cditi,
(/) Editi ante QiUTsn. cum Ratispou. et mss. col-
lect. 24 ac exemplo Sichardi, e.vcgit. Subauditur,n/
de hac causa judicium fcram, qucmadmodum e
quentibus palam colligitur.
(m) Quidam editi ante Quesn., etiam nimio silen-
tio rcticcrct ; alii, ctiam nunc silentio rcticcrct. Cod.
Vat. collcct. 24, deticeret. Lectionem textus pra?fe-
runt codd. Grim. et Ratisp.
(»)Diem emendavimus ex ms.Ratispon.,cumquo
concinit cod. Venetus collect. 12. Eodem nimirum
dic quo superiorhffc quoque epistola scripta fuit,et
utraque simul Constantinopolim transmissa; unde
superioris epistolae ad Flavianum hic menlio
ost. cap.2.Quesnellus cum Grimanico et alii scditis
Lconis Dala dic kalendarum Marlii: vel, aJ kaUn-
:
das Martii; in editis autom Conciliorum, ad />fi/c«-
das Maii.
737 KPISTOLA XXV.— ADMONITIO. 138

ADMONITIO IX SEQUENTEM EPISTOLAM.

l Duae litterarum S. Petri Chrysologi ad Eutychem Latinse editiones prodiere altera, quae unicum set)
:

primum tantum caput cxhibct; altera, quae duocapitula coinpleclilur. Quesnellus cum banc prolixiorem
epistolam et editionem genuinam haberet, quonam fato illa decurtata et non potius baec integra inserta
fuerit inVulgatisS.Leoms editionibus,se aon assequi in notis professus est.Ex codicibus autem,quieam
fcre decurtatam praeferunt, magna inter eruditos oxstitit dubitatio, num soeundum caput sincerum.an sup-
ntium sit. Omnis autem evanesoet difficuitas, ai utriusque editionis originem detegamus.Id ox observa-
Lione quamplurium codicum ac exdiscrimine coilectionum quas diligeoter expendiinus, nobis innotuit.
Editio decurtata, quse sola ioveniturin Leonis codicibus et in plerisque collectionibus, ex colloctionc
inica proficiscitur nam ex. Hispanica haec mutila editio, quae terminat in verbis, His omnibusrespondi,
:

fratrr, littt'ri<; ruts, manavit in [sidorianam, ex [sidoriana autem.quaa frequentior ot mogis obvia fuit,m col-
lectiooes 11. 12, 21 et 23, qu_arum auctores cum transcripserinl quotquot Leonis epistolas in Isidoriana
collectione reperere, transcripserunt etiam S. Petri Chrysologi epistolam, quemadmodum inter Leoninas in
m
collectione, sicut et in Hispauica, inserta fuerat. Licet ergo multi sint codices, et collcctiqnes multae,
decurtatam hujus epistolae editionem praeferunt ; unicatamen omnhim origo est,auctor scilicetcollec-
ctionis Hispanicae, in ciyus manus solum primum epistolaB caput pervenisse, perspicuum fict, in integroe
editionis originem potioris et antiquitatis et auctoritatis esse ostendamus.
3. Hispanica collectione antiquior et majoris auctoritatis profecto est collectio epistolarumin causa. Eu-
tychetis, quae Actionibus Chalcedonensis concilii tum in Latinis, tum in Graecis exemplaribus pramissae
aul inserts leguntur. Haec nimirum epistolarum collectio, quam in praefatinncdecimam septimam appella-
vimuSj Latino erat compacta saltem ante medium sextum saeculum, quo Hustirus Romanae Ecclesiae diaco-
nus collatis eximiisGraecis codicibus peculiarem eidem operam impendit.Multo autem vetustior fuit eadem
ectio Grsce scripta apud Graecos, qui Latinas epistoiasin causa Eutychis Graeca lingua redditas una
cum aliis Graects epistolis ad eamdem causam pertinentibus in unum corpus compegerant. Enim vero Grae-
cam hanc epistolarum collectionem concinnatam fuisse inter an. 453 et 155 in praefatione epistolis prae-
missa, nurn. 34, demonstravimus. ld autem quantum auctoritati tribuat huic collectioni Graecae, et exinde
etiam collectioni Latinae, quseex Graecaducit originem quuntumque propterea hiec collectiopraestet col-
;

lectioni Hispanicae, nomo non videt. Inter memoratae vero collectionis Chalcedonensis epislolas cumin La-
tinis, tum in Graecis codicibua inlcgra describitur illa S.Petri Chrysologi ad Eutychem, a coaevo utique col-
lectore inserta ac idcirco cx antiquitato atque praestantia hujus collectionis tam apud Graecos,quam apud
;

Latinos receptae, de integrae sjus epistolae sinceritate dubitare non licet. Cum Agnellus Ilavennas a Bacchi-
nio et a Muratorio editus, postremi capitis ejus epistol;e summamdeditin S. Petri Chrysologi Vita, sinon
intogram epistolum reperit in vctoribus Ravcnnatensis Ecclesiae tubulis, certc uliquod vctustum excmplar
hujusmodi collectionis Chalcedonensis prae oculis hubuit. Cum vero haec exempluriu ruriora fuerint, et non
ita multa ex Leone proferant, ut in Isidoriana satis frequenli exhibentur nihil mirum si posteriore.sLeoni-
;

nurum epistolurum collectores hanc epistolum non integram, sed mutilam dedere, uti apud Isidorum ex
Hispanica suam collectionem derivantem inventa fuit. Hicautem omittendum non est duos codices Vati-
canos epistolarum Leonis a Vossio memoratos, quos hanc epistolam intcgram continere. Quesnellus prae-
sumpsit, eodem Vossio in nolutione admoncnte mutilam oxhibere sunt enim codices posteriorum col-
;

iim ex Isidoriana dimanant.

quffl
i. Unum dubitari potest, num h.ec opistolu, quam in Laudatis Latinae collcctionis codicibusintegram ha-

bemus, originalis sit. un e rraeca antiqua versione Latine reddita fuerit. In memorata praefatione satis mani-
<

probavimus, anliquum illum auctorem,qui priscae versioni concilii Chalcedonensisepistolas Latinorum

in Grieca collectione contentas adjecit, originalc Latinum posuisse, quando potuit originale invenire :ali-
quundo vero, cum nullum Latini originalis cxemplum suppetebat, coactum fuisse cx Graeca versione quae-
dnm Latinorum documenta Latine reddere, uti accidit quibusdam opistolis Valentiniani, Placidiae et Eu-
doxin, nec non epistolae llilarii diaconi, atque etiam litteris S.Leonis, quemadmodum suis in locis notabi-
nius. Uujus versionis indicium uc veluti gencralcm regulam in luuduta praefatione illam posuimus, cum
chronica nutatio in Graecis codicibus ejusdera colloctioms univorsim emissu, in Latinis etiam dosiderari per-
spicitur. Quando cnim originalo Latinum a Latino interprete inventum fuit.eo collectioni inserto chromca,
notutiosuppleta invenitur. Discrimcn etiam styli,ubi collatis aliis originalibus ejusdern auctoris lucubratio-
nibus deprehendi potest, aliud versionis argumentum est.Hinc autem aliquid interpretationis in Latinain-
Chrysologi epistola videre nobis videmur. Chronica enim notutio deest,et intcr ipsumprimum
i

cundum caput nonnulla styli dissimilitudo eluccscit. Primum caput, quod exibetur otiam in colle-
ctiono Hispanica, satis nitidum et congruumest, aliisque Petri Chrysologi operibus stylo similo, adeo ut
nonnulla fere verba ejusdem capitis in serm. 445 ejusdem Chrysologi repehta inveniantur. Enim vero
Hispanica collectionia auctor cum a Chalcedonensi collectione hanc epistolam npn sumpserit, exemplari
ul dubio Latinae orginis usua est. Alterum vero caput valde implexum.et a priori dissimile, versionem
eco sapit. Si ipsom Latinum kextum utriusque capitis cum Grasco conferas, in priori originale, in po-
steriori interpretationen ilinc in primo capite omnes sententiaj congrue explicantur, in Graeco au-
redditae cognoscuntur in quo, ut alia omitiamus quae quisque observare per se poterit,
:

sologi est illml in Latino, Origenes principiorum scrutator, quod ud opusiilius DePrmcipiis
refertur; in Graeco autem nomen princtpiorum redendum gfiv ipx&v, redditum fuit s«Sv wxXatfiv antiquo-
quod interpretem Chrysologi mentem minus assecutum osteijdit. El contra in secundo capitc etsi
dicubi difDcultatem iniicit ; planior tamen est multo quam textus Latinus, adeo uthice
tm scripto vel lecto redditus appareal ac exGraecononnumquam explicandus sit, ut inan-
:

nibus observabitur quod profecto non originalis Latini, sed interpretationis indicium est.
:

•">.
Boc quidem secundnm caput, quo Eutychetis epistolae directe respondetur, potissimum est ;it;i ut
ii fl«: Flaviani judicio querimodiam moventi, ei ejusdem subsidium imploranti, solo
P nor conUnente, quod et omni Qnali formulacaret, respondisse incredibile sit. Probabile
vero Dobis esl prioris capitis studioeinselaborati manuscriptum exeroplarapud chrysologuin
superfuisse,
quemtdmoduin qus diligentiori curaecribimua ex boc autem exemplo alia subinde fuisse trans-
I
;

cnpta, qua in manus Latini interpretis eoneilii Chalcedonensi3, el auctoris collectionis

Rispanicae vene-
runt. Cuput autem Becundum peculiare pro Eutyche minus studiose
exaratum, u) in familiaribus litteris
lere ueuvemt, soh autographte epistolae ad Eutychem missa; a Chrysologo
additum videri potcst.itautnul-
 ;

739 S. LEONIS MAGNI EPISTOLE. 740

tum hujus exemplum apud ipsum auctorcm et apud Latinoa exstiterit, acsolurn ex Graeca, quaestatim in
Orientc facta interpretatione, Latinitale donari potucrit. Quidquid vero hac in re probabilius videatur,
fuit,
certe secundum hoc epistolae caput, quod in causa Euthychis potissimum ac necessarium est, et tam an-
tiqua cum Graeca cum Latina versione comprobatur, in Buspicionem suppositionis adduci nequit.
6. Restat ut statuamus dc tempore. Jam fere ornncs post Quesnellum hanc epistolam scriptam censent
post mensem maium an. 44!), siquidem hisverbis cap. 2, utiis qux a beatissimopapa Romanx civitatis scri-
pta sunt obedienter attendas, indicari putant celebrem Leonis epistolam 2H ad Flavianum datam idibus Junii
anni eiusdem, qua de totaEutychis causa decisum fuit. In camdcm sentcnliam nos pariter transivirnus
lih. ii Observationum incard. Norisii Opera, c.7, num. 2. Num
aliam sententiaminducere cogimur. Omnes
cnim ex una parte asscntiuntur, et S. Petrum Chrysologum his litteris responderc epistola; Eutychis, et
Eutychcm eodem tcm[)orc quo ad Lconem scripsit, etiam ad Chrysologum dcdissc liltcras, quibus eum
quoque adversus Flaviani scntentiam citissimc praoccuparet. Ex alia autem parte certum est Leonem Fe-
hruario mcnse anni H9
Eutychis epistolam accepissc, et hac de catisa codem rncnse rescripsisseepistolas
23 ac24. Plures conjecturas cum Quesncllo cxquirere, ut longiorisdilationis caus.e in responsione Chryso-
logi afferantur, opus non est. Etcnim primaoccasionehunc rescripsisse satis credihile fit exipso contextu,
in quo Chrysologus se de ipsa causa nihil aliunde instructum prodit,nisi ex Eutychis litteris idque adeo ;

exihter, ul de Nestorianismo potius quam deEutychianismo metuisse videatur,ca(jue primo capite obtrudat
qua; sermonc 145 conlra Nestorianam hseresim Eutychianae contrariam manifestissime disserit. Id autem
non accidissct, si responsionem dififerens, antea detola recxactius voluissetedoceri,utiQuesnellus in notis
conjecit. Enim vero si S. Petrus non scripsisset epistolam, nisi postquam ltomam allata fuissent Constanti-
nopolitanaj synodi gesta, in quihus Eutychianus error tam manifeste detectus, et ipse Eutyches velut perti-
nax damnatusfuerat; ctnisi postquameidem innotuissetLeonis epistolaquaConstantinopolitanumjudicium
coniirmatum fuit quomodo se ignorare Constantinnpolitanorum Patrum scnsum potuisset affirmare Quid
;
:

intellexerint, eorum taciturnitate nescimus? Quomodo eum Eutyche itaindifferenter egissct, ut nec innocen-
tem ncc reum iudicarit? Quomodo cum post tam solemnem condemnationem a Romano etiam pontifice
confirmatam, dilectissimum filium, honorantissimum, et merito hcnorabilem presbyterum appellasset? Hac
hominem statim rospondentem, dum rei non essct instructus, patefaciunt. Neque repugnant vcrba, ul iis
qux a beatissimo papa Romanse civitatis scripta sunt obedienter attcndas. Eutyches enim in suis litteris memo-
rasse videtur epistolam quam cum aliquot documentis ad Leonem pontilicem dederat. Hic autem verbis
Chrysologus indicarevoluiteaslitterasquasLoonemmcliusinstructum plenius reddidisse aut brevi redditu-
rum praesumebat. Enim vero si has dogmaticas Leonis litteras illelegisset, non videtur scripturus fuisse :

Exlra consensum Romanae civitatis episcopi causas fidci audire (seu ex Graeco cognoscere, aut dijudicare) non
possumus quae verbanondum sibi notamRomani episcopi sententiamdeclarant. Igitur haec Chrysologi epi-
;

stola sub item tempus data videtur, quo Leo scripsit epistolas 23 et 24, id est circa Februarium an. 449.
Forte idem ille vir, qui Theodosii atqueEutychis litleras ad S. Leonem attulit, Ravennam etiam cumejus-
dem Theodosii littcris ad Valentinianum transivit, ethac occasionne epistolam Eutychis ad Chrysologum
detulit.Huic autem Constantinopolim revertenti, dum Valentiniani rcsponsa referret, Chrysologus tradidit
hanc epistolam ad Eutychem, ut citius ac tutius traderctur. Certe autem non scripsit post notrtiam acto-
rum in Eutychem, aut definitivo Leonis epistolae, ut in Quesnclli sententia prasumendum est.
EPISTOLA (a) XXV,
PETRI CHRYSOLOGI EP1SC0PI RAVEXNATIS AI) EUTYCHEM PRESBYTERUM v
6).

Synopsis. —
I. Jam olim prxscriptum incarnationem Verbi impugnantes; nec discu-
essc docet contra errores
tiendam esse, sed cum honorc et timore credendam. —
If. Suac/et Eutgchi ut Romani pontificis tcrxptU

obcdienler attendat, quia Pctrus sux sedis rectores dirigens, prxstat qucerentibus fulei veritatem.

715 (c) Dilcctissimo filio ct merilo honorabili Eu- A 776 Tw dyxitviTw, xal d;ton^Tw ulw Eutuv,eT, B6>
tychi preshytero Petrus episcopus. xpocimffxonoc *Pa6e'vvYK.

Cap. I. Tristis legi tristes littcras tuas, etscripta Etuyvw; dveyvwv xa; o-ruyva; o-ou e7ttoTo)d;, x*i Ta

mcesta mccrore debito(</)percurri quia sicutnos pax ; yP^P 101 *" <yQ,J 'a cT-jvvi tyj upoo-r xovoYj (
Xuttyj SisSja-

Ecclesiarum, sacerdotum concordia, tranquillitas p.ov er-wv) fio-rcep f,u.d; f, eipf.vr, twv 'Exx).r,o-twv, f,

plebis,((?)gaudere facitgaudio ccelesti, ita nos affligit 6ji.6vota twv Upewv, f, yctlr^r, tou 6f,[iou yj*'petv itoteT

ct dejicit fraterna dissensio, prajsertim cum talibus oupaviw yapa, outws f,tj.d; xa-aTtovET, xai xaTaSaUet f,

oriatur cx causis. (/') Tiiginta annis humanae legos &5eX<pixYj otv.ovo-.a- xai jj.a),taTa, S^av ex touiutwv 4va-
humanas adimunt qiKcstionos, ^tChristi gcneratio, cpurixat aittwv. TpiaxovTa eteo-iv ol dvQpwTttvot vop.oi t4;
quae divina lege scribitur inenarrabilis(/.s7n. liu, 8) dvOpoiuva; dvaTpsTtouo-t ^TTjoet; • fj tou Xpto-Tou ve'w»)-

Qu83erat 2">, nunc 35. Ser. circaFebr. an.449.

(o)
Codd. colloct Hispanicae, qui hanc epistolam
(b)
decurtatam prseferunt, synopsis loco addunl contra
ejus errorcs, in qua illi apto exemplo respondit.
ejusdem collect. Hispanicae. At codex Yindebon.
Hisp., qui puriorem collectionem Hispanicam exbi-
: bet, ad lectionem nostram et exemplarium Chalce-
don. accedit habet enim audere facit gaudio c&lesti
;

(r) Ita codd. qui ex llispanica collect. provoniunt. ubi alii postoriores librarii non advertentes in voce
Exemplaria vero Latina collect. Chalcedon. sic Di- : r. audere deessesolam litteram g, emendandum puta-
lectissimo et honore digno /ilio Eutychi presbytero Pe- runt audirefacit gaudium caUeste.
trus episcopus Ravennae. {/) Similiter idem
Chrysologus in serm. 145: Hu-
(d) Quidam codd., percucurri; al ii, cucurri. Pigu- manx leges intra triginta annos litigiosas omnes in-
rata locutio Chrysologo familiaris m&sta marore, terimunt guxstiones : et Christus circa quingentos an-
quam Graecus interpres apte non reddidit, origina- nos nativitalis sux causas prxslat, ortus sui htcs pa-
le Latinum indicat. ///«/•, status sui sustinet qu3estiones.Sing\i\&, qu« se-
[taexomnibusmss. colleot.Chaloedon.Vulgata
(e) quuntur, ineodem sermone repetitapuntcontraer*
lectio, audire facil gaudium cceleste pra-fertur in csn- rorem Nestorii. Quesnellus pro triginta notavit in
teris codd. qui ex collect. Isidori et ex Hispanica margine Al., dcccm,
; nullis in codicibus invenire
minus emendata profluunt, uti est cod. Vat. 1341 potuimus.
 EPISTOLA XXV. 742
7,1

post lot saecula disputatiope temeraria ventijatur. A. t! '

Cld BstOI ''•' '•' '
i '.
- '
'.. \>.~- ".
X

Quid Origenes principiorum scrutator incuirerit, totoutou; aiuva; StaXovtTpLfp ar.o-' :v/.-;'.;-. •> 7'7S *psu-

Btorius(fl lapsussitdisputansdenaturis, vovrat. Ti '£} v.-;J-;r,; 6 Ttov - raXattov Spsuvr,T7); U7CS|iStv8,

nonlatetprudentiamtuam.Magi(f> Jesumincunabu- Ttotto tdo-(o Ntffxopio; tI)Xia3Y)(j£ StaXoft^oiJiEvo; -:pi :pu-

•innniyslicismuneribusconlitentui\.V(<<7/j. n ; ascov, ou XavQavss ttjv tr^v <tuvso"iv. '.) ;

. u-iyot tov \v..-tov

etsacerdotes,quia sit, quivirginali partu de Spiritu £v cntapYavoi; Oe6v (luarixoi; Siiipot; tbu.oX6youv xat oi

sanctonatus est, dolenda interrogatione disqui-

</ lepst;, ti; Jcmv 6 tio rtapOev.y.w toxetco ;•/. nvsup.aco;
r

runt cum vagitum daret "t'*1 Jesus in cunis,

; ayiou rsyOsl;, '
etcmiovg) spsuvr,cfsi sxfoToucnv. '()-s

\oria in excelsis Deo, coslestia olamat exercitus . [Sou & \-.:-'j: ev xo '; uTcapYavot;, A6;x iv u !/.-

et modo, quandotn notnine Jesu omne ffTOt; (-);o>, oupavto; iveSoa otpaTo;' '.'.ai vtJv, 6ts £v

genn flectitur, ccelestium, terrestrium et infernorum ovotxaTi 'iTjcrou XpiCTOu 7t5v 7.VJ •/.,;;.-:::, iTCoupavtwv,

PhUipp. ii, 10), originia ejus qusestio (f) commove- xai i-'.y:-:ov xal xaTayOovtoJv, tyj; apy^x oyovia; xuxou

tur? Nos, frater, cum Apostolo dicimus Etsi novi- : 'r.Tr.T'.: xtvstTat. 'Hu.::; ;.l, -Joi/sk, ;;:ra toij arcoffToXou

mtu Jesum secundum carnem, sed nuncjamnon novi- XeYou.ev K^t :• EYvwxauev Xpio-Tov xara capxa, a>.Aa

MCor.y, 16). Nec possumus o injuriose repli- ;-y'.r.'/'/ vuv ou y..v(o •;•'. otj.:v. ti-jr: ouvau.e6a * £^'J</';.t.7ta

qui jubomur bonorem dare, (/<) et timorem eceuvav, ot tivs; xsXsuo;j.£63< t'.u.t^v otoovat, cp66ov a-oot-
B
re,et exspectare, oondiscutere,quem,judicem oovat, v.ai iy.Oi/zo-Oat, oux ips'jva; " tov xptTr,v ojj.oXo-

oonfltemur. Youpiev.

C.\r. II.— < HfflC breviter rcspondi, frater, litteris TaOTa ota J3ca/i'ov aTcsxptvau,riv , aosX-pe, toT; o-ot;

tuis.plura rescripturus, si ad me frater et coopisco- Ypau.(iaTt, TtXeiova u.sXXwv ypai:'.v, - ;. rcp6; iU.s 6 dosX-

pus nosterFlavianus aliquade haccausa scriptami- do; v.ai cfuveTctcfxoTto; TjiieTepo; <f>Xautavo; rtva itepi tou-

. Si enim tibi displicet, quoniam scripsisti (/) to-j tou TCpayaaTo; Ypai/aaxa £ac|x!;:;. Ei yap cot

electum judicium, nosquomodode hisjudicarepo- aTcapscfxei, ott tcso ypafetej, o-a'JTw yjp-^aOn rr,v ctxpoa-

torimus, quos oeque [k videmua propter absontiam, crtv, T^ust; t;oi(o Tpoirw nepi toutojv Stxaaat ouvaaeOa,
et quid intellexeiint,eorum taciturnitate nescimus? oCi •'-'', ts 6>(~.;;.:v VoO ^ta Tvjv a7touatav, /ai ri iv6r,cav,

Justus / mediator nonost, quisic unampartem au- . r, o-fo-r, avT(T>v ayvoo-jo.sv ; Sixato; u.-.ii-.r^ oux scfTtv, S;

dit ut nihil alteri parti roservet. In omnibus autem jvo; aipou; outw; ax.oust, w; STjpw a;'pst p.TjSev ^uAa^at.

Ita codd. colleci.Chalcedon.etVindebon.IIisp.
Quesnellus ox ms& collect. Hispanicae minusemcn-
datae et Isid., lapsus est.
(/>)Graecus textusTov Xpiordv, Christum, etsimiliter
deinceps, 8 lpunbs,Christus, ubi in Latino est Jesus
non solum in mss. libris, qui cx Ilispanicaprodeunt,
verum etiam inomnibusChalcedonensibus.quos vel
nosvidimus, vel Baluzius consuluit. Hinc autem ma-
nife^tum fit, hoc caput otiam in mss. Chalcedonen-
sibus cx originali Lalino derivatum fuisse, ut in
Hispanica,non auteni ex Graeco Latinitate donatum.
brysologus, serra. 145, in
Christum natum Deum negabant, similia obtrudit.
Quare cnm hic perinde voci D«'aliisque insistat, et
mliil Kutychianum uspiam subindicet, credidisse
videturde Nestoriana haeresi nunc pariter agi, nec
contrarium Eutychis errorem detexisse. Sunilitor
S. Leo, epist. 3l, fateturseex solis litteris Eutychis
de ipsius erroribus non potuissc quidquam cogno-
scero noc intelligere quo tenderet ejus causatio,
f|ua de Nestoriana haeresi repullulante querebatur.
Id cx solis geslis a Plaviano transmissis cognitum
fuit.
Quesnellus, in margine, Forte dolosa,quod nulli
- praferunt. Solum in laudato Gbrysologi sor-
rnone adversus Nestorianos legitur: Et tu quis sit
milor nunc requiris? 1'nst pauca in
codd. collecti Cbalccdon., vagitus.
collect. 21 gloriam. Vindebon. Hisp., Glo-
. Constantinopolitano concilio susceptum. Similem
ria in excelsisDeo,etin terrapaxhominibusbonsevo-
luntatis, cceleslis, etc.
/) II Chalcedon.etiam Balu-
ostri codicee
acesteri exinde profecti. Qui
zii, ot v.it. Ilis[>.,
rius et alii post eum notarunt in margine, injuriose;
in Conciliis Labbei, curiose perscrutari.
(h Retinuimus leclionem Hisp. etca-terarum colle-
Q ctionum,qu« ex Hispanicahanc epistolam transcri-
pserunt. Concinitcliam Graicaversio. In mss. autem
Latinis Chalcedon.,omissa particulae/, habetur, ft-
morem reddere et exspectare, dum non perscrutandum
judicem confiiemur.
i In Vat.Hisp. et c;eteris cum Quesnello: Ilisom-
nibus respondi, frater, litteristuis; quibus etiam de-
siniteditio decurtata in iisdem codicibus. Vindebon.
Nestorianos, qui Hisp., Haec i» omnibus respondi, etc. Lectionem vero
mss. Chalcedonensium.uti melioremet intcgrae epi-
stola? congruentiorem praetulimus.
(j) Vetus interpres, quem hoc caput e Graeco red-
didissc in admonitioneostcndimus,lcgit, utineditis,
(,w,tOz'. ty.v ixpdastv, et ideo translulit, electum ju-
dicium; <\u;r ob scnsum ohscurum et incertumlon-
gioris disputationis occasionem dedere. Quesnellus
in margine notavit: AL, neglectum. Cum hocpariter
diflicilc sit, tum vero in nullis noslris aut Baluzii
codicibua inventum fuit. Credimus autem procul du-
r» bio SCriptum luisse in GrffiCO, avr.pr^Oat xr,v ixpoaatv,
et av veteri librarium lapsu exciaissse; hinc autem
reddendum ex Graeco, ?// scribis, tibimetipsi sublatam
audientiam; sic enim totus hiclocuspcrspicue intel-
ligitur, et congruil cum epist. 21 ad Leoncm, in qua
Eutycbes qucstus est suum libellum non fuisse in
querelam etiam apud Petrum Ravennatem eum pro-
movisse nihil ambigimus, ita at sibisublatam aucfien-
tiam scripserit.
lla uostri mss. codd. cl JJaluzii. Quesnelius,
/

lua nim solo nostro Vindebon. Hisp., movetur. Mox itu el iutellexeiunt.
codd. Chaloedon. Nos, frater chanssime, ma cum (I Quesnellua in margine. Al.,'judex.
Apostolo, ' 1
in marg. edit. Elom., iwf*S\,r\yit-w%.
mss. Hisp.
Ita idem collectione 1
Ibid., ipx" v '-•

derivatis. Codd. veroChalced., injuriosa perscrutari. ''

llnil., /.j-f,T:'v
I noa exhia Colbertinus apud Baluzium unius litte- '
lliiil., r.iy/jyjtji- L.
'

rulsadditamento, injuru itori, pro quoSu- •>

Ibid., cjv L.'
7*3 S. LEONIS MAGNI EPISTOL 1 744

7 79 horlamur te, fratcr honorabilis, uthisqua; a A >El^ rcacrt s & TcpoTpeTc6f/.c0d ce, doe).?c Tiu.iwTaTe, wtte
boatissimo papa Roman.e rivitatis scripta sunt, obe- toT; Ttapd tou u.axaptwTaTOu TtaTca tt}; rcoXew; 'Pwu.r,;

dienter attendas quoniam bcalus Petrus, qui in

:
Ypa?o(j.evot; TceiOapy_ouvTo>; Tcpocreyetv ' eTcetor, 6 (xaxd-

propriascde(ft) etvivit et praesidet, praestat qutcren- pto; HeTpo;, o; ev r>j ioia xaOeopa xai c/>j, *ai TtpoxaOri--
l
tibus fidei veritatcm. Nos enim pro studio pacis et xat, oiSwcrt toT; c>iTouffi tyJ; TciffTeo>; ttjv d),r,6etav Hu.eT;

fidei extra consensum llomanrn civitatis cpiscopi ydp ffTtouovi vi[i eipr,vr,;, y.ai Tr,; TtiffTew;, exTo; '
aw-
causasfide<7/)audirenonpossumus.Incolumentuam atveaew; tou 'Pwu-r,; eTctffxoTcou, TciffTew; aiTta; otayvwvat

dilectioncm Dominus tempore longissimo conserva- ou ouvdueOa. Tytatvo-joav Tr,v dyaTnjv ttjv ffrjv 6 AecrTcd-
2
re dignetur, charissimc et honorantissime fili. ty); XP 0VW (J-ay.poTarw StaipuXaijac xaTa?twffot, TtoOetvo-

xaTe xai d!;ioT('[j.r,Te uie'.

EPISTOLAM (r) XXVI,

(/) FLAVIANI SF.CUNDA AD S. LEONE.M 1'APAM.

Constantinopolcos scripta
Epistola Flaviani episcopi 781 'ETcteJToXr) <I>Xautavou eTTiffxoTtou KwvffTavTtvou-
ad archiepiscopum Lconcm vctcris Itom.v. TcoXew; Ypa^eTcra Tcpo; tov dpyteTcicrxoTCov Ae'ovTa Ttj;

Sanctissimo ct bcatissimo Patri et comministro „ Tcpeo"6uTepa; Pwur,;.

Leoni Flavianus in Domino salutem.

D
To> &Yio)TaTw xai u.axapiwTaTw TtaTpi xai cruXXetToupY«f
AeovTt <l>Xauiav6; ev Kupiw yatpetv.
Pietate et recta verbi veritatis distributione nihil
prctiosiussacerdotibus, sicutnosti,Deodilectissime. E\icre6eia; xai io\> 6p8oTO[Aeto-8at tov Xoyov t»j; d).r,-

4
Omnis enim nostra spes etsalus, ac promissorum OeCac oOSev TtjAtwTepov tepeijcfcv, w; ^TcicrTacrat, Seo^pt-

bonorum retributio hinc pendent. Proptercaigitur TiffTaTe. Ilacra Y«p ^i(xwv e).Tct; xai ffWTr.pia, xai dvTa-
cuncta nobis facienda sunt, omnisque labor susci- Tc68ocrt; twv Itcyiyy^H-^wv dYaOwv, evTeu0ev ^ripTrjTat.
5
piendus pro vera fide iisque quae a sanctis Tatribus Atd TOt touto, TcdvTa Tcoir,Teov i?i(j.tv xai Ttovr|Tfov,

exposita sunt atque dogmatum loco tradita quo ;

OTtep tyj; d).r,8ou; TctoTewc, xal twv ixTeWvTwv xai

per omnia et in omnigenis rerum circumstantiis 6oY[J-aTta0evTwv utco twv aYtwv TcaTepwv, iy' a> te Sid

integra haec et inviolata conserventur atque custo- TtavTo; xal ev TtavTotat; TceptaTao-ecri TcpaYfJ-aTwv dxe-
6
diantur. Necessarium itaque fuit nunc etiam nos, pata xai otTpwTa TaiJTa StacrwcieaOat xal qpuXaTTeaOai.
7
videntes lnsdi orthodoxamlidcm, acrenovari Apolli- 'AvaYxaTov ouv rjv xai vuv opwvTa; r,(j.a; pXaTtTO(i^vr,v

tou 6p066ocjou xai dvaveouiAevrjv tou 8

TciffTtv, 'ATtoXXiva-

(ajExnostriscodd.etBaluziiaddidimusparticulam nicatamfuisse,eidem autem Flavianusresponderit

et, Cum haee PetrusChrysologusseripseritantece- dum generale concilium futurum vulgabatur, quod
lebrem Leonis epistclam 28, adversu.s Eutychis er- L die 30 Martii indictum fuit, idcirco hano epistolam
rores editam, ut in admonitione ostendimusnum.6, a Flaviano scriptam putamus circa Martium ejus-
quee hic dicuntur non sunt peculiaria pro eadem epi- dem anni 445, antequam illi certa esset indictio
stola, ac si eidem Petro nota jam esset atqueproba- concilii, quod impediri adhuc posse in fine epistolae
ta; sed generaleprincipiumac sententiam tumcom- insihuat. Hanc epistolam Oroecam in lucem emisit
munem et certam indicant, nimirum Petrum adhuc Joannes Cotelerius tom. I Monument. Eccl. Grocca?,
in successoribus viventem /»7Z-s/rt?r qUcVrcntibusfidci pag. 50, ex mss. Regiis 1026 et 2610, et exactam ex
veritatem ; et idcirco dogmaticis Romanorum ponti- Graco interpretationem adjecit. Quesnellus, qui in
Jicum decretis esse obsequendum. prima editione solam antiquam versionem dederat,
(/>) Grajci verbi vis cognoscere,
dijudicare significat. Gr«cum textum cum interpretatione Cotelerii edi-
Ne vero hoec asserta a Petro disciplina, singularis tioni secundae inseruit. Duos alios Graecos codices
aut incredibilis videatur, similem consuetudinem Romai nos nacti sumus, Vat. Grnec. 1455, etalium
fuisse in /Egypto, ut niliil absquc ipso (Antistite Ale- multoantiquiorcm monachorum S. Basili signatum
xandrino) agcretur ab aliquo subjaccnte episcopo, num. 18, unum pr^terea Venetum 165 Bibhothecee
testatisunt^gyptiiinconcilioChalcedonensi,actione S. Marci.
4, tom. IV edft. Veneta?, pag. 1402, idque ex Nicamo
In editis, cfjvecreio;; at in margine per conjectu-
1

canone derivarunt, atque ejusdem consuetudinis
testem appellarunt ipsum Anatolium, qui Alexan-
drin.-E EccFosi;e diaconus vel presbyter fuerat. Hac
quidem disciplina /Egyptii in Chalcedononsi abusi D
sunt; excusatione nimirum hujusmodi scsubtraxe-
runt a subscribenda Lconis epistula, et a parendo
ram auvatsasw;. Emendationem probarunt nostri,
codd. Veneti. Consonat Latinus textus, exlra con-
sensum.
- Ita legendmm. utin mss. Ven.,probat exemplar
Latinum, ubi legitur, tempore longissimo. In vul.,
'/povii) (J.xxp<J).

concilio, illud exindc infcrentes, Alcxandrini epi; Ms. Bas., stc.cttoXt, 4>Aa6:avou ap/is-.Txd-Oj Ko>v.
:;

afque sententiam a sc exspectari -TavT'.vo'j-6)v£o; -pd; Mo-rzx io/:z-.z%Q-<j'' Pujl1|

scopi electionem
oportere. Sed obhuncabusumdisciplina ipsa negari xaT' KJTj/oj; r.oo tt\; iv Xa)>xT,86v. tjvoSou. Ms. autem
Ven., toO tj.axap'.0'J t|>).aC'.aoo'J dp-/;.s-:jxo-&j Kuv-
nonpotcst: quae siobtinuitin episcopis Alexandrino
subjectis, nihil rnirum si pariter valuitin episcopis TtavTivouTcdAsw; -;?: Alovta tov iy.u,-:i-o^ -f,; "PwuV
quiRomano totius Ecclcsue primati specialinomine — a~av.
suberant.
*
Ms. Vcnd., -poT:adT:pov Iszz-js: Osou.
[c nua3 erat 20, nunc 29. Scr. circa Martuun, Ms. Bas. et Ven., -ovr-sov t,;j."v xa: -ovt.tsov.
:'

an. 449.
6
God. Ven., 8:a?io:s30a: XS xa: o:a9'j).aTTSjO*t.
(d) Hac epistbla.quam post cpistolam 22 scnptam
Addimus /.*: vuu ex mss. Basil. et Ven. (in quo
1

postremo deest !;- quae vocet etiam in antiqua

ostendimus in admonitione ad eamdem epistolam
22, Flavianus respondet cpistolae 23 S. Lconis
pon- versione exhibcnlur. ln marg. edit. Cotel. Al.,
.

:
m
tifieis.Cum veroin convcntuConstantinopoli habito VJV.

die L3 Aprilis anni 145», Seleucus episcopus dixerit

8
In marg. edit. Cotel. Al., Airoi\iv«ptov, :

epistolam 23 Leonis ante paucos dies sibi commu-

743 EPISTOLA XXVI. .46

ab Eutycheimpio mona-
naris et Valentim hJBresim A pfou xai OuaXevTwou aTpeatv Ttapd ' Eutu/ou; tou ao-

:ho,non despicere, sed palam errorem detegere ad vaxou, u.f| TcapiSeTv aXX' et; xo cpavepov txvtyjv exxaXu^ai
s
:au»elam popalomm. Iste enim.iste Eutychcs abs- Tcpo; do-?aXetav :wv Xawv, outo; yap outo; 6 EuTu/fK»

-onditum in n pr.iv.-c opinionis morbum retinens, xexpuaaevr,v 3 ev eauTW voctov xaxooo^ia; xxte'/wv, ty\;

loslram infestando mansuetudinem, inverecunde f)aeTe'px; eTctetxeia; xaTaopaawv, aTtripuOptao-aevw; xal

ic impudenter ad multos 784 propriam impieta- 4vato-/uvTw; et; tcoXXou; 783 eSevevxeTv tt,v otxeTav

em deferre ausus est; dicens ante incarnationem do-e'6etav xTxTeToXar.o-e, cpdo-xwv, Ttp6 aev fcSfc evavOpa>Tcf|-

juidem Salvatoria nostri Jesu Christi duas naturas trew; tou o-wTfipo; fiawv 'Irio-ou Xpto-Tou, ouo cpuo-et; etvat,

vinitatiset humanitatis post unionem vero

:

;
* OeoTtiTo; xai dvOpwTtoTriTo;, aeTd oe rP]v Evwcrtv, atav

mam exstitissc naturam ignarus quid loquatur : cpuatv yzyovivxi' oux siow; o Xiyei, ouoe Ttept tivwv ota-

ic de quibus aflirmet. Neque enim unio duarum 6e6atouTat. Ouie y«P *i ivwo-t; twv ouviXOoutojv
5
eni

laturarum tjam in Christo convenerunt,quemadmo- Xpto-Tw Suo cpucewv, w; xai fj uaete'pa eTuo-TaTat Oeoo-e'-

lum et vestra novit pietas, proprietates earum in Ceta, Ta; iotoTriTa; auTwv ev tyj ivwcret o-uve^eev '
aXXa

jnione confundit; sed manent etiam in unione in- aevouo-t xai ev Tfj ivwcret <ixe'patoi twv ouo puo-ewv at
luarum naturarum proprietates. Adjecit au iSi6ty)te;. 6 ITpoo-ETiOst 8e xal iTepav Suo-crefotav, oaoxwv,
tm et aliam impietatem, aiens, quod ex Maria or- t> ^6 ix Mxpta; o-waa Y^voaevov tou Kupiou, y.f| etvat tyj;

um est COrpusDomilli.non esse nOStrOD substantiffi, fjaeTEpa; oucria;, ar,Se tou dvOpwTcetou aupxuaTO;
-
dXX'

iequehuman;emateria?;sed humanumquidem illud dvOpw-tvov aev auTo 7

dTcoxaXeT, oO uf,v f,uTv 6aoouo-tov,

ippellat, non tamen consubstantiale nobis, nec ei ouc-e Tf, TExouo-f, auTov xxtx o-dpxa. Kai Ta'jxa, twv ev

piseillum pepcritsecunduincarnem. Atquelueccum 'E?s'o-w TtETrpaYaevwv Ttapd t-7|; dyia; xat otxouaevix-i};

icta Ephesi a sancta et cecumenica synodo, in epi- ouvoSou , erti Trj YP a ?- l'°"fl ETttoToXrj Ttpo; t6v ouoo-eSrj

'tola scripta ad impium et depositum Nestorium, outw; w;

-
xai xaOripriu.Evov NEaToptov, iyovTwv ^yitw;
iic ad vcrbum habeant Quod dirers.v quidcm, qux 8 ouveveyOE-.o-at
: Stdoopot aev at Ttpo; IvoTrjTa Tr,v d).r,0tvriv

id unitatem rcram conrcncrunt nntur.v; unus aittcm cpu<7:'.;

-
et; 6e e$ dacpotv Xpto-To; xai uto; ' ouy_ a>; tyJ;

*X ambabus Christus et Filius. Non quasi naturarum twv cpuo-ewv Staqpopa; dvrjpr,ae'v/i; 6td Trjv ivwotv • duoTE-
9
lisrrtmensublalum fuerilpcr unionem, sed potius quia Xeaaowv oe aaXXov rjaTv tov eva Kuptov T/io-ouv XptoTOv,
rcrfecerunt unum Dominum Jcsum Christitm 10 Oeor/jTd; Te xai dvOpwTcoTrjTo;, 5td ty\; dypdoTou xai
naturx dirinitatiset Itumanitatis, pcr ineffabi- dTcepivofiTou Tcpo; §v«rnta a-uv6poaYJ;. " Kai touto ou
em el incompreltensibilcm ad unitittem concursum. Et XeXr.Oe Tr,v crfiv 6o-toTr,Ta, evTU/ouo-av rcdvTw; Tot; ^v

ioc non latet sanctitatem tuam,cum omnino lege- 'E?e'o-w TCETtpaYaEvot; uTcoavfjji.ao-iv, "ATtva Ttap' ouoev
~it qua3 Ephesi confecta sunt gesta. Quae nihili pen- E'aevo; 6 auTo; EuTuyf,; ofeTat af) Swo-etv 6txr,v Tf,v

lens idem Eutyches putat se non daturum pcenas ** opto-OEto-av Tcapd rij; dYta; ixetvri; xai otxouaevtxfi;
per sanctam illam et oecumenicam synodum defini- o"uvooou. 12
Atd Tot TOcU.Tdt tcoXXwv twv dxepottoripwv ex
:as. Itaque propter haec.cum multi e simplicioribus tyJ; utc' auTou yfio\).vrr,; 6tc<Xi?ew; Tcapa6XaTCToae'vwv

perejusdisceptationem loederentur in doctrinafidei, et; tov r?j; TtioTEfi); Xo^ov , xaTr)Yopr]Oe'vTa aux6v Tcapd
cum accusatum a religiosissimo 7 86 episcopoEu- tou B\ika§&Jxfaov 783 ;TC'.o-y.6rcou EuaEotou, xai aTtav-
occurrentem ad sanctum concilium, pro-
sebio, et rooavTa et; TT^v dyiav iruvoSQV, xai otxsta cpwr, ,s
to Totov
priaque voce quid ipse sentiret Patribus synodi <pp6vr,aa E/xaXu^avTa, d)XoTptov uTcap/ovxa u tyJ; opOfi;

detegentem, ut qui alienus sit a recta fide, depo- Ttto-TE'«);, xaOEtAoa:-/, w; otoatEt Tfjv uu.ETEpav 6o-toTr,Ta

suirnus, prout sanctitatem vestram docebunt cuncta 15 TcdvTa etc' '/utw TCETtpav;;.c'vx uTcoavfjuaTa, d xat aTCEo-TEt-
super eo confecta acta: qu.-e et misimus cum hisce XaaEv asTa toO.twv Sawv twv Yp"u.aaTwv. 1C
Aixatov 6e xai
aostris litteris. /Eqnum porro cst, mea quidem sen- touto, w; f,YOU!j.a'., 6i6a/0-?)vat uaa; w; 8Tt TCEp 6 auTo;
tcntia, ut hoc quoque edoceamini,quod Eutyches EuTu/f,; uTcooTa; otxatav xai xavovtxft v xaOatpEo-tv» xai
iilrrn justa; et canonicfle depositioni subjectus, cum ocpetXwv xav toi; oeuTepot; tdo-ao-Oat Ta TcpoTepa, xai
ii»'Luisset saltem secundis curare priora, necnon 6td aeTavo''».; dxptoou; xai Saxpuwv tcoXXwv tov Oeov

.'X codd.
Bas. et Ven. Vulg., kOtu/oG; tou ii
Graecis auribus haec quonue lectio mss. Basil.
Jj
:;, et m
marg. Cet. Al., yova/o;. Il.eclectio, :
et Ven., ut putamus, magis placebit quam vulgata,
quip conditionem Eutvchja ac genusvitoe exprimit, xat toGto oux e^XaOe.
antiqua versione conlirmatur. Ms. Bas., Sidt TotauTa. Mox deest utc' ante aurou
li

/ . i
-w/,;. Edit. Cotcl. in in cod. Ven.
morg.: Al., i-:-.'ry yd^ i 13
In ms. Ven., Antea legebatur t6 totov cppovT,;j.a auTot; ixxaXu- :
'
4aur$ So^av mr^uv.
iv
•^avTa. Abest auTo"; a mss. Bas. et Ven., ac abesse
• Cod. Bas., btortpk n
m\ b.S)^»->-.,-.^. debet, quo enim refcratur? Nec vetus Latinaversio
M-- Ven., •- \. -,: —
agnoscit, ct voce sua propriam teciam retegentem,
* In Marg. Cotel.: Al.: icpoOttvei.
Cotelerius in sua versionc, ut sensum exponeret,
1-taxaktX.
•Volg. meBdoee, wvwetlbut. Gotelerins per con- vocem x6xo« reddidit, non ipsis, sed Patribus synodi,
jecturam in mar^ne Porte, -.., Jr -,,, vel »uv«.
cum tamen patres in Gra^co non nominentur.
-/.. Hanc veram lecticnem
u Ms. Bas. t?,; dpQoSd^OU f,;j.tl)v Tctcrteo);.
probarrt cod. Basil.
Ms. Bas. voce u-iXX.ov.
car>'t ,s
Ms. Ven., -i-/Ta Ti i-' auTM Tceirp.
» Sin eletrantius ex cbdem cod. Bas., addito 1

it, Ms. Bas., 8(xau>y 51 f|yoO|Mu xa». touto. In ms. Ven,

quod in editis deerat.
solum omittitur w;.

Patrol. LIV.
u
 ;

"747 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. 748

perexactam poenitentiammultasquelacrymasDeum A. #-)e««>*a<r8«, xal t^v f,\i.zt£pa\ xapSiav 1

o-cpoopw; kdto-

placare.et cor nostrum valde in lapsu ejus contri- 7tr)u >',' -"'• "•''',
kOtou TtTcorjet, 8td u.eTau.eXeia; d//,V,j;

statum.vera resipiscentia delinirc; non solum id Oepaiteuaat ou [tovov touto ou 7te7toir,xev, d)Xd ydp y.ai

non fecit, quin immo per omnia connisus est san- 8td TtavTwv - otaTapd^ai t/,v Tcap' Yjjjttv aytcoTaTTjv 'E/././r,-

ctissimam hujusce loci Ecclesiam conturbare; tabu_ otav lcTtouSaae •

7tpo6eu.aTa zpoT-.Oei; 6r,y.oo!a jSp^w;

las publice proponens contumeliarum et maledicto- xal XotSopta? avau.eoTa Ttpoo-eTctTouTot; xal oef,oet; eTtt-

rum plenas ; et insuper ha?c preces offerens piissimo Sou; T(o £jo-£oeo-TaTw xai <p tXoypioTtp f,u.(ov paotXeT, xal

etGhristi amantissimonostro imperatori,easque ar_ autd; 7te7t)./)ptou.eva; dXa$ove r a; xai 7tpoTcr,).ax;o"u.(ov,

3
rogantia et petulantia refertas, in omnibus divinos 8'.d TtavTtov tou; Osiou; , xaTa7iaTT)<xat xavova; 7tetpto-

canones conculcare tentans. Verum his ita ex con- p.svo;. 'A/.).d toutwv outw 7tapaxoXou6v)ffavTcr)v, ypdu.u.aTa

secutione peractis, reddita? nobis sunt litterae san- y; p.Tv d7te868r) Tr,; upeTEpa; 6o"ioTr,To;, 8;d tgu 6auu.a-

ctitatis vestrre, per comitem omni admiratione di- o-'.o)TdTou xo'>u.r,To; Tlavo-orpiou, 8t' tov eSi5dy0r,u.ev, tb; 6

gnumPansophium:exquibusedoctisumuseumdem auTOtj EuTuyf,; Xt6eXXou« iSaTceaTetXev ujuv 7teTtXr,ptop.e-

Eutychen libellos ad vos misisse plenos fallacia et vou; 7tao"T)C dTtaTr,; y.ai TtavoupYta?, Iv tio xatptp t?,;

astu,dicentem se tempore judicii libellos appella- y.p:o-£Oj; XtSeXXov; eTciosScoxEvat SxxXtjtouc f,u.Tv xai

tionis tradidisse nobis et sanctae episcoporum tunc t>

T 'fl
e vo^>Aouo"rj dyia avv68c|>, xai eTcty.a).Eoao8at Tf,v ups-

praesentium synodo, atque appellasse ad vestram T£pav ootoTriTa* oTcep ouSap.to; 7tap' auTou yeyovev •
d))a

sanctitatem quod nequaquam ab eo factum est, sed

:
xat xaTa touto to [iepo; SteieuaaTo, /87 4
ota 5f, 7ta-

hac quoque in 788parte fefellit, velut pater menda- Tfjp tov tou u/euoou;, auvapTcdoat Ta; uu.r,Tepa; dy.odc,

cii, se vestris auribus subrepturum arbitratus. Com. olou.evo;. Iuyxivr,6et; oyv, 6ai(oTaTC TtaTep , Sta TcdvTa

motus igitur, sanctissime pater, ob omnia quae au- Ta Ttap' auTOu To)ij.r,9£vta, xai Std Ta el; f,u.a; xai Tf,v

5
sus est, et propter ea quae adversus nos sanctissi- &Yio>TdTr,v 'Exx).r,aiav yevojj.evd T6 xai ).Ey6u.eva, Ttap^

mamque Ecclesiam facta sunt atque fiunt, solita fi- pY]aiaaai auvf|0to; xatd to 7tpETcov Tr, ieptoauvY) ' xal

ducia utere, sicut sacerdotio convenit, et vindicans oixettoadu.evo;T6 xoivdv 6

Ttpayu.a, xaltfjV Ttov dvtwv 'Ex-
communem rem sanctarumque Ecclesiarum compo- xXrjattov xaTaaTaatv, auu.'.!/r,cpioaa8at p.sv Tr, yevopuivTj xaT'

sitionem.dignare per proprias quidem litteras suf- auTou xavovtxto;xa0atpE'o£i,8i' otxeicov Ypau.p.dTtovxaTa$t'(o-

fragari depositioni canonice adversus eum factse oov ffTY)pi|at oe xat tou euoeSeoTaTou xal ipiXo/pioTOti

confirmare vero et piissimi Christumque amantis fju.tov paot)e'(o; TtioTtv. Movr,; ydp to TtpaYU-a oe"tTat Tr,;

nostri imperatoris fidem. Res namque solo indiget Ttap' uu.iov poTCY); xai dvTi)f|'i£ro;, c^stXouor,; 8td t-?,;

exvobis impulsu atque subsidio, quod per vestram otxeia; 7 ouvxtveoew; ;t; ya)f,vr,v xai eipf,vr,v 7 TcavTa
prudentiam ad tranquillitatem et pacem cuncta u.£Tao-x£udi7ai. Outco ydp xai eTravaoTaoa atpeot:, xai f,

statim translaturumest.Sicenim estquae insurrexit C ^ g auTov Tapayf, euu.apto; xa-apyr.8f,0£Tat, Toii t

haeresis, et ob eam excitatus tumultus facile cessa- ©eou ouvepyouvTo;, otd T(Lv upeTeptov tepiov ypapu.dTtov
9
bit, Deo cooperante, per vestras sacras litteras xioXu6f,o-£Tat 6e y.ai 6pu).XojJ.evr, yiveoOat ouvooo:,
: }]

prohibebitur vero et quoe evulgatur futura esse sy- woTe p.fj xd; d.TtavTa/ooe d.yttOTaTa; 'F.y././r,o-t'a; otata-

nodus; ut ne sanctissimae totius orbis Ecclesia; per- pay8r,vai. Elaaav Tf)v ouv oot doeX^or/iTa , £y«o te xai

turbentur. Omnem quae tecum est fraternitatem ego Ot ouv epot 10

Ttpooayopeuopev. '1'p^toij.e'vo; ev Kupi(o,xa
quique mecum sunt, salutamus. Salus in Doniino uTcepsuyop.evo; f,u.a)V " yap-.cOiir,; v',u.T/, 0eo T''./:7:i':; xa(

ac pro nobis orans, doneris nobis, Deo dilectissime K^KOtaTc 7fJ.T£p.

et sanctissime pater.
6
1
Ms. Bas., o^oSpa. Paulo post pro Stdt u.£Ta;j.£>\eia; Cod. Bas. delet -rpayaa. Post pauca idem cod.,
idem codcx, 8td |xeTavota;. xavovtxfj xa8a;p£j£t.
" Ms. Bas., Tapd^at ; et post pauca pro TcpoTtOei; Vulg., auvepeaew;. Melius cod. Ven. et alius Co-
7

habet Tcpo8et;; et loco -rcp6; e-rci toutoc; habct ?cp6; stci teleriinotatus in margine, quorum lectionem ex-
T0UT(p. pressit vetus interpres, consensu proprio. Goncinit
3
In marg. edit. Cotel. : Al., xaTa-aTwv; et mox et ms. Bas., in quo xuvepEjsto; perperam scriptum
pro Ttetpwjxevo; in eodem margine : Al., xai Tcdtrr,;
est pro <Tuva;v£!T£to;.
dXT^eia;xaTeTcatpdu.evo; CUJUS lectionis vestigium
;

D Lectionem hanc optimam et verissimam acce-

8
aliquod exstat in ms. Bas., tou; 8etou; xavdva;, xaTdI
ptam referas mss. Bas. et Veneto. Ab alia vulgato-
Tcdcrr,; dTcepwu-evo;.
rum, Tcap' auTd u.sTajx£udcra;, quid elici qucat bon»
Ex ms. Bas. addidimus Sf, particulam expleti-
*
frugis, haud sane videmus. Consonat cmendationi
vam, Grscis non infrequentem, cum prflesertim
antiqua vcrsio, cuncta perducere. In marg. ctiam
eamdem in uno codice invenerit Cotclerius, qui id- cdif. Cotel. : Al., -ivT3.
circo notavit in margine Al., ola 8f,. Mox vocem :

<ov idem monuit aiias decssc.

9
Ms. Vcn., yevecfOa;. Idem paulo pOSt, d-avTayou
1
Ita cod. Basil. Nescimus autem cur Cotclerio pi'0 d-rcavTaydas.
10
magis placucrit yevdijsvd Te xai ytvdu.eva, et leclionom Cod. \cn., Tc/\s"rta rpooayopsudu.£va.
a nobis rccoptam ac in alio codice ab eodcm in- 11
Ita omnino lcgendum cum mss. Bas. ot Ven.
ventam in margincm rojeccrit; de pneteritis cnim Anliqua versio, doneris nobis, yap;T(oOf, f,u"v, edi-
sermo prajccsncrat 8ta Tcavta Tcap' auToO To).u.T,8£VTa.
, torum rcpudiandum. In margino etiam editionis
Inficiari tamen non possumus lectioni a Gotelerio Coteleriamc lectionem nostram ox alio ms. anno-
adoptata; suffragari vcrsioncm antiquam, facta siuit tatam invenies. Mox xal iijuoTaTs deest in cod. Baa.
atque fiunt. Mox in cod. Ven., -app^r^iicjaoOx; o-uvf,8w; et in alio Cotelerii, qui notavit in marg. ForU :

xat x«t4, etc. iyiwTais.

 EPISTOLA XXVI. 750

19» BJUSDEM EPISTOL/E FLAVIANl A unum Dominum Jesum Chrislum, dieinitatis et hu-
Antiqua vereio a . manitatis (g per ineffabilem et inintelligibitem ad unita-
114. — I. 1'artcs ejnseopi explieat. Krrorem tem concursionem. Ethocnonlatettuamsanctitatem,
his exponit. —
acta sint contra
II. Qu&nam dum omnino legerit gesta quce Ephosi suntconfecta,
ipsum m synodo. —
III. De ementita appellaiione
Qua; pro nihilo ponens idcm Eutyches arbitratur non
Eutychis ad apostolicam sedem. Damnattonis ejus
sc daturum poenam praifinitam a sancto illo ctuni-
eonftrmationem petit.
nctissimoetbeatissimopatrieteonsaccrdotiLEoNi versaliconcilio:quoniamperhaec multi simpliciorcs
Flavianus ia Domino Balutem. exejuscloquiisinfideisermonela:duntur.Accusatum
[. — Pietate et rectapra?dicationeverbi vori- veroeum a rcvercndissimo Eusebio, et occurentem
Lis Deo
nihil honorabilius sacerdotibus, sicutnosti, insanctumconcilium, etvoce sua sectam propriam
luntissime. Omnis enim nostraspesatquesaluset rctegentem,alienumqueexistcntema rectafidedam-
tributiopromissorum bonorum in hiscst. Propter- navimus, sicutdocebunt vestramsanctitatemomnia
omniafaciendaanobissunt.etlaborandum provc- quae super eo sunt gesta, quojque direximus cum
t expositiombus dogmatibusque sanctorum oostris his litteris. Justum autem est et hoc vobis,
trum: quatenus per omnia et inter omnes con- sicut arbitror, intimari quia idem Eutyches passus
:

ssiones rerum integra Iktc et inviolata serventur t> justam canonicamquedamnationem,cum debuisset
custodiantur. Necessarium itaque fuit nunc etiam secundissalvarepriora,etperpcenitentiamperfectam
ientes nos laedi orthodoxam fidem, et renovari multasque lacrymasplacaro Deum, nostrumquecor
iollinariset\'alentiniha!res('sal»l>utychemonacho, vehementer contristatum in ejus ruina, per veram
n hoc despicere, sed in aperto hoc pro cautela sanare pocnitentiam non solum hoc non fecit, sed
:

puli revelare. Isteenim, b iste Eutychos abscon- etiam per omnia conturbare sanctam quaeapudnos
;um in se languorem make sectaj retincns, insiliens est Ecclesiam festinavit, propositiones injuriarum
str.n mansuetudini, invorecunde et impudenter in publice ponenset maledictionibus plenas; superhaec
jltosimpietatem propriam pnesumpsit inferre, di- et preces offerens piissimo (h) et Christi amantissi-
19: Ante inhumanationcm quidem Salvatoris nostri mo nostro impcratori, eteasdem arrogantiaetpetu-
u Christi duas naturas esse, divinitatis et humani- lanlia plenas, per omniadivinasregulas conculcare
post unitatem vero, unam naturam faefam; nc- conatus.
e sciens quod dieit, neque de quibus affirmat. Cap. III. — Sed his ita (i) secutis, litterac nobis
que enimunitasconvenientiuminChristoduarum datse sunt vestnc sanctitatisperadmirabilem comi-
turarum, [d sicutet vostrareligiositas novit, pro- tem Pansophium,perquassumusedocti, quiaidem
ttatossuasin unitateconfudit,sed mancnt in uni Eutyches libellos direxit vobis plenos omni fallacia
e perfectae naturarum proprietates. Adjecit autem L> atque 701 calliditate, dicens: Judicii tempore li-

aliam impietatem, dicens: Corpus quod ex Maria bellos se dedisse appellationis et nobis et hic conve-
tum est, 790 Domini non esse nostr.n substantiSP, nienti sancto concilio ; etappellasse vestram sancti-
\ue humanx consparsionis ; scd humanum quidemil- tatem : quod nequaquam ab eodem factum
est; sed
( eoeat,non tamennobiscMsubstantiale, nequegeni- etiam hac parte mentitus est, (k) tamquam per
(j) in
i ejus secuwtum earnem. fallaciam mendacii subrepere se sanctis vestris auri-
Hap. II. — Et haec aiebat, cum in gestis Ephesi bus putans. Commotusitaque, sanctissimepater,in
bitis a sancto et universali concilio, in epistola his omnibus quaeabeoproesurnptasunt, etobeaqua^
•ipta ad impium damnatumque Nestorium aperte in nos ct sanctissiman Ecclesiam facta sunt atque
itur: Quia dwersx quidem adunitatemveram fiunt,(/)consuete(iducialiterage,secundumquod sa-
iriirrere uaturtr; UfttU an/em (f)exambabus Christus ccrdotio competit,propriamque faciens communem
non tamquam naturarum diffcrcntia sit
Filius : causametsanctarumEcclesiarumdisciplinam,simul
•empta propter umtatem, ted potius effeceril nobis decernere(m)in damnationem adversuseum regulari-

a lli'C vcrsio in mss. collect. 17 Chalcodoncnsis Ita ex antiquissimoVeronen. collect. \1, cuiet
(f)
renitur, et exinde manavit in codd. collect. 22, n Qrscus textus rcspondet. codd.
Quesn.,<?.r
Alii cum
1 i-pistola; collectionis Chalcedonensis addita; fue- ambobus Christus Dei Filius. In cditis Concilior., esc
nt. ambabus Christus Dei Filius.
b) Exnostris codd. ct Maluzii supplevimus rcpeti- (g ijuesnellus omisit/w;in omnibusautem quin-
nem voeu quam etGrscus
toxtus approbat.
iste, que nostris codd. legitur.
c Sicomneseodices.Vulgatiinmargine, posi uni- (h) Cod. Veron., et Christianissimo.
ncm. Caterum unitatem dictum frequenter pro (i) Quesnel. cum edit. Concilior., gestis, Omnia et
qna in Ineco oignificatur.
,
'
nostra ct Baluzii exemplaria prsetulimus.
sna a Quesnello reete emendatnsez codice
(j) Quidam codd. etediti anteQuesn. postetiam&d-
lanco, curn antea sine ullo sen9u legeretur, sicut dunt et.
a reproprietates. Hanc emendationem non tantnm I.ogebat intorpres. 6*a 6-.'
iitivrt tou <j/eu6ou;,
iluzii *t DOStri rodicos, verum etiam Grfpcus tex- cum sit in textu o'a (nos adjecimus 6*,) «wrtjp <Lv rou
- confinnat. Dein, m unitate perfeeta, eod. Chig. fatfjSouc, velut pater menducii existens. Ileec Cote-
lidem veterefl oodieee. Vulgati editorum ar- lerius.
rjms Domini, quod ex Marta faetum est, non,
(/, Ita oinnes codd. Quesn. cum editis Concilior.,
'.

d. ac moi, contpersionU, Antiquam lectionem

; yro consueta fiducia jkkudaliter a<je.
nendare noluimus. (rn) Cod. Chig. et in margine edit. Concilior., in
 734 S. LEONIS MACNI EPISTOL__. 752
ter factam,etperpropriascriptadignarc; confortarc primumvenientia filii nostri honorabilis viri Rodani
autem etpiissimictChristoamantissimi nostriimpe- opportunitatem reperimus, indicamus: qua? nosde
ratoris fidem. Causa cnim egct solummodo vestro causa facerent certiores, quam apud vos pravo doie-
solatio atquedefensionc, quadebeatis consensu pro- mus errorecommotam.Quoniamaliterdefidequam
prio ad tranquillitatem et pacemcuncla perduccrc. convenit hicquidudumreligiosi videbatur propositi
Sicenimhffiresisqua3surrexit,etturbaequffi(«)propler essesentiret,quem a traditionecatholicanondecue-
eam factae sunt, facillime destruentur. Deo coope- rat deviarc, sed in eadem quae tenetur ab omnibus
rantepervestrassacratissimaslitteras, Removebitur crcdulilalcpcrsistere. Verurn dehacre <?)plenius per
autcm et concilium quod fieri divulgatur: quatenus eum qui ad nostuaedilectionis portavit epistolasre-
nequaquam ubiquesanctissima? turbentur Ecclesiae. scribiinus : ut raternitatem tuam quid de tota causa
Omnem quae vobiscum est fraternitalcm ego et qui constitui debeat instruamus. Non enim patimuraut
mecumsuntsalutamus.IncolumisinDomino,ctorans illuin in su_ pcrsuasionis pravitate persistere, aut
pro nobis,donerisnobis,religiosissimeet sanetissi- dilectioncm tuam, qua? zelo fidei, pravo et stulto
me pater. impugnatione
resistit errori, diutina adversae partis
192 EPISTOLA (b) XXVII. turbari.Supradictumverofiliumnostrum, perquem
(c)adflavianumepiscopumconstantinopoi.itanum.
*•* i • . i, , ,. ,
_ hasepistollasdedimus.hacvolumusquadignumest
,

Synopsis.
_, •.
— Havianmmde reccptis eiushtterismonet;
,

K „ r t j
•
-u
affecilone suscipias, eteoad nosremeanterescnbas.
gestaper eum adversus Eutychcmlaudat; sollicitu-
dinem suam spondet. Data duodecimo kalendas Junias Asturio et Proto-
Leo Flaviano episcopo Constantinopolitano. S ene coss.
Pervenisse ad nos tuae dilectionis (d) epistolas, ut

damnatione advcrsus eumrecjutariter facta. Edit. Con- potuimus.

cil., damnationem, sine prapositione in.
(a) Editi etpleriquecodd.,/>r0/?fcr eum. Emendavi-
mus ex antiquissimo ms. Veronen., cui et Graecus
textus cohaeret.
(b) Al. 22. Quae autem antea 27 erat, nunc 51.
Scripta 21 Maii an. 449.
(c) Edita fuit haec epistola a Quesnello ex codice
Grimanico, eamque nullibi in nostris mss. reperire
(d) Intelligit epistolam 22, quam primo scriptam
a Flaviano in admonitione eidem praemissa osten-
dimus.
(e) Nimirumsequentiepistola28.PostpaucaQues-
nellus, patiemur. At codex Grimanicus, ex quo uno
hancepistolam habomus, teste P* Cacciario, prafert
patimur.

ADMONITIO IN EPISTOLAM SEQUENTEM.

1.Inter omnia Romanorum pontificum decreta fidei, celeberrima est sequens S. Leonis ad Flavianum
epistola, qua tota de Incarnatione controvcrsia exactediscussa ac detinita, contrariisque Nestorii et Euty-
chetis erroribus proscriptis, catholica doctrina ita accurate nedum sententiis, sed etiam vocibus declarata
invenitur, ulquidquid in ea scriptmn est, ex apostolica et evangelicaprobetur sumptum esse doctrina (Epist. 152 .

Jam S. Flavianus, cui explorata erat apostolica? sedis auctoritas, praemonuerat, rem hanc, Eutyche post
Constantinopolitanumjudiciiimturbascommovente,.so/t»?H(/?'(7^?rpontificio impulsu atque subsidio quo cuncta
ad tranquilitatem etpaccm statim transferrentur (Epist. 20). Enimvero ut primum transmissa in Orienlem,
post Ephesinum latrocinium, in quo per fraudem et virn suppressa fuerat ne legeretur, in lucem editaest,
'
moxsusceptaetsubscriptafuitab omnibus, itaut haberetur universim tamquam regulafidei ac veluti lydius
lapis ex quo catholici ab haereticis discernerentur. Ila porro apparuit pontificiam definitionem sufficere,
nec opus esse generali concilio, ut Flaviauus etiam monuerat (Epist. 2G), cum etiam sine concilio, et ante-
quam haberetur synodus Chalcedoncnsis, tota Ecclesia illam susceperit, eidemqueepiscopi suas subscri-
ptiones apposuerint, non ut vim et auctoritatem illi adjicercnt, sed ut se catholicos probarent, et ne. si
renuerent, haeretici haberentur. Jamenimvulgaturo fuerat, quod postea omnes reverenaissimi episcopi clama-
verunt in Chalcedonensi, act. 4, pag. 1403: Qui non conscntit cpistoLv sanctissimi episcopi Leonis, luereticus
est.Porroineodem concilio.quoEphesinilatrociniigestarescindendaerant, maximiscum laudibussuscepta
2 et 4, eoque honore habita ac si ab ipso Petro edita fuisset: quod et antequam cderetur. Petrus
fuit act.
Chrysologus apostolicac auctoritatiscallentissimus, observandum ac tenendum pracdixerat epist. 25
pro apostolicarum definitionum auctoritate illustrius hoc totius Ecclesia> ac genoralis synodi testimonio,
quod Petrum in successoribus viventemetloquentem agnoscit. InRomanasynodosubGelasiopronuntiatum
fuit analhcroa, Si quispiam H e hujus cpistola' textu usque od unum iota disputaverit, ei noneamin omnibus
venerabilitcr rcccpcrit (Tom. V Concil. Ven. cdit. pag. 387). Et S. Gregorius, lib vi, epist. 2: Si quis
contra harum quatuor sijnodorum fidcm, et conira sanctX mcmori.r Lconis papse tonum atque definitioneiH
aliquid umquam loqui piwsuniit, anathema sit.
2. Hinc in fidei professionibus nihil frequontius quani posl generalid concilia hujus epistolae doctrinam
protiteri. Apud Orientales, ubi Eutychis haeresis turbas excitaverat, haec consuetudo primum inducla, ut
liquet intcr cactera ox aliquot epistolis Hormisd», ex epistola Petri diaooni ad Fulgentium et cx concilio
Apamensi an. 5155. Idom nios ctiaro ad Occidentales transivit, et diu eliam obtinuit. Vide profesaionem
Adelberti episcopi Morinensis ad Hincmarum Remensem ex Sjrmondo editam tom. XConcil. Venetaei
tionis p. 4388, etsponsioncm opiscoporum provineia- Aquileiensis ad Paulinum patriarcham ems, Va
'editam a PatreBernardo de Rubeisin Monumontis Ecclesiae Aquileien. ad an. 801, pag. 380. Cum S. Amatus
abbasjam moriturus profcssionoro (idei edere vellet, hancepistolamad seaiFerri,etsibilegi jussit,gti0iu_M
in ipsa plenissima ratio fidei catholicx continetur, quemadmodum tradit ejus Vitae auctor, n. 24, tom. II.
saicul. Benedictini n, pag. 126.
3. Intcr divina offioia olim in Romana Eeclesia tempore Adventus publico legebatur haec epistola, unde
eam descriptam invonirous in Leclionariis qu;e usui erantbasilicai Vaticana?, nec non inaliovetust
quod ad SS. Philippi etJacobi basilicam pertincbat. Hinc in Ordine Romaiio \i. apud Mabillonium () .'"- 1 1 T
jius, Itaiic. p. 123), qui a Benediclo canouico basilicc S. Petri, sceculo xn, scr jrtus fuit, in Uominica 3
753 EPISTOLA XXVllI. — ADMONITIO. 754

Vdvenlus habetur: Dcinae episcopi lctjunt quartame: quintam lcctionem deepistola S. Leonis pnpx missa
•laviano cpiscopo <w incamationc Domini contra Eutycnen /ncrcticum. Idipsum inaliisllaliae Ecclesiis rece-
>tum didioimus ox quampluribus mss. Lectionariisaliarum urbium, quaBeamdera rpistolamaliisatqucaliis
liebuseodem Adventustemporeexhibent. Exms. bibliothecse Regiae Quesnellus collegit Diss, \ad an. 440
i. 9), idotn olim factitatum esse in
Galliarum Ecclesiis, quod confirmari potest ex LcctionarioS. Benigni
Hvionensis, quo Chiffletius usus est. oum eamdem epistolam ediditincalccoperuiu Virgilii Tapsensis, nec
lon exmonuroentisGallicanis,qu»aP. MarteuelaudanturDe antiquis monachorumRitibus,lib. m, c.2 Ex
lujusniudi autem Lectionariis traduotafuitinaliquotooUeotionesSermonumS. Leonis, quaeexLectionariis
iriginem ducunt
Gennadius, c. 70, Leonem inter eoclesiasticos seriptoresrotulit,hujustantum episolae fecitmen-
:<

ionein eo quod h«c superomnia ejua opera vulgatissima esset. Hinc autem eum certum ejusdem epistolae
m procul dubio existimavit. Quod si vulgataeeiusdem editiones Mirai, Pabricii atque Vallarsii, c. 84,
it: Epistolae quoque pap.v Lconis aaversus Eutychendevera Chnstibicarnationeaddiversos
ab ipso dictatx dicuntur, corruptam lectionem et fuoum faccre, et legendum eiidest Prospero, ab
oso seUicetLeone dietatse, Quesnellue contendit; Prosperum enim Leonis notarium fuisseAdo inGhronico
emendatiores editionesetmss. neccf, neca praeferre, sed lanlumab ipso dictatx creduntur, pro-
\

iuntiat Antclinius, epist. 2. n. 28 et30. In ms.quidemantiquissimo capituli Vcronensis, signato num. 40,
mus: Ab isto didatae creduntur, uti ox Gennadio Marcellinus in Chronico retulit. Id tamen Genna-
a >\ Bua, sed ex Gallorum, inter quos versabatur, opinione tradidit: facile autem evenire soletut
ua: opinioDe vulgari fcruntur, augeantur vel etiam inimutentur.
Enimvero Leonis, non autem Prosperi hanc et caeteras in Eutychen epistolas esse evidenter ostendit
.").

tylu*. qui aliis LeonisOperibus similis, astyloOperum Prosperi apertissime discrepat. Nequeharum epi-
tolarum auctor astrui potest Prosper, quin auctor simul dicatur caderorum omnium Leonis Operum, ita ut
b initio ojus pontificatus usque ad linem omnes ejus non tam epistolas quam sermonesscripserit, et eo
uidem stylo.qui asuorumOpcrumstylodi[fcrret:quod sano incredibile diclu est, nec Gennadii textus, nec
apud Gallos opinio prodidil imino nec ipse Antclmius, quoad sermones, ausus est affirmare, ut
;

eadem epist. 2, n. 10. Solum dici potest S. Prosper in has adversus Eutychenepistolas, quae pecu-
i

- iripturarum ct vcrborum studium exigebant, aliquid diligenliae ac subsidii contulisse; exquoaliqui

as ab ipso crediderunt, et in Gallicani scriptnris gloriam apud Gallos vulgarunt.

r>. Quantum porro intersit, ut taracelebrisdogmaticaepistoiaeraendatissima, quoad fieri potest, edatur
um per sesatis intelligitur, tum vcro dcmonstrant etiam luculcntius illatrium episcoporum Galbffi ad
.eonem opist. i>7, c. 2: idcirco ci dignanter udmittitis, deprecamur ut opus ct presenhbus et futuris tempo-
ibusprofuturum „'de hac epistola loqurintur quod nos asservandi stwlio foliis mandare curavimus sanctitas
.

rstra percurrere ct si quia librarii errore defuerit, cmendare dignetur. ln hanc rem perficiendam codices
riginta et amplius expendimus.ot interhos sex vetustissimos, quimillenariam aetatemattingunt.Cum haec
pistola invenitur in omnibus collectionibus, quas inpraefationerecensuimus, exceptis collect. 4,6,7, 14,
tum vero ad praecipuoseujusque collectionis rnss. libros eamdem relegimus, interquos vetustis-
,

imi suni Vat. Rog. collect. 1, Vat. 13*2 colloct. 3, Vindebon. collect.5, Vat. 5845collect. 8,Vat. Ottobon.
3 siinil ,so Vat. 37'Jl collect. -II, quiduo bis ox diversis fontibus eamdemepistolamexhibent; Vat. -1322 et
eron. 27 eolleet. 17. et Ilatispon. collect. 19. Caeteros infcrioris aetatiscodices inannotationibus, ubi opus
rit, memorabimus. Inter Lcctionariarclegiinusantiquissimum Vat. 3K3C>. Addcndi sunt praeterea duo alii
odices millenarii, Veronen»is 8, in quo haec opistola Leonis post epistolas canonicas describitur, et alius
eroncn.SS, qui hanc epistolam ante qoaedam doeumentasynodiClialccdontnsisrepraesentat. Gum primam
ujus epistols editionem citabimus, intelligimusprimam editionem SerrnonumS. Leonis,cui haec epistola
nserta est ante sermones de Nativita'.e cx mss. codice collectionis lertiae eorumdem Sermonum. Accedent
itndem praeter codices Quesnelli alii quatuor a Baluzio adhibiti, nimirumi Colbertinus 2574, Parisien.,
Hvionen. et Corbeiensis, quorum tres postremi collectionem 17 Chalcedonensem continent.
'iquissimam Graecam versionem quae lecta et inserta fuit act. 2 synodi Chalcedonensis, primus
didit .loannes Lcunelaviusex bibliotheca Sambuci Basileaean. 1578, posteaex aliismss. Gerardus Vossius
ircpositus Tungrensis in calce OperumS.Grogorii Thaumaturgi an.1604; deinvero Romani Conciliorum
ditores an. 1606,e1 a Bomanis alii posteriores Conciliorum collectores. Graecum textum exegimus ad
erantiquum ms. P.) monachorum S. Basilii Romanae urbis, cui aequalis videtur codex Coislinianus 241
/iihl. pag.269 ,a Montfauconiolaudatus .exquibushancunicam Romanorumpontificum epistolam
Coisiin.
ollectioni Canonum insertam discimus (id praecipuam hujus epistolae apud Graecos celebritatem
estatur), et ad codicem Vonelum S. Marci 164, cortici 555, omnino, similem, qui Graecam collectionem
Ibalcedonensem complectitur; ncc non ad alium item Venetum 165, qui nonnullas ejusdem collectionis
iartes continent. Hos ut distingnamus, codicem 164 prirnum ms. Venetum appellabimus, secundum vero
odicem 165. Cum vcro haec epistola in hia Venitis codicibus duplioi loco legatur, primum inter cpistolas
-ta, dein, in ipsis gestis concilii, in quolectafuit;nonnumquam utrumquc textum ejusdem codicis
ontulimus, et idcirco variantcs lectiones primo vel secundo exhibitas allegabimus.
8. Hac occasione dicondum est aliquid de testimoniis Patrum, qu;n huicepist. 28 ad Flavianum in editis
!onciliorumact.2GraeceetLatinesubjectainveninntur. HistestimoniiseditoresRomanihancaotatiunculam
irafixere Pleraque hsec sanctorum Patrum testimonia a S. Leone adjuncta sunt epistolse ipsius 97 (nunc 165)
:

/ iugustum, $ed in aliquibus Grsecis codicibus concilii hujus inseruntur etiam hor.ioco, nimirum post
radatam epistolam ad Plavianum. Haec autemStephanusBaluziusintelligensdeactionesecnnda notavit:
I »timonia »>» exstani in codicibut mss.,nequeinantiquiseditionibus:actamenet si in aliquibus Grxcis
nt editorei Romani, inseranturin hocloco, puto tamen lecta non fuisse in synodo, atlcoque frustra
tescripta etsein his gestis quibus nulla horum testimoniorum mentio est, sed epistolx tantum. Omnemvero
Iiflieultaiem sustulil observatio triumGraecorum exemplarium Ghalcedonensium, quae memoravimus e
jibliotheca S im enim in his laudata ad Flavianum epistola, ut innuimus, bisproferatur,
limirum antegesta,el inipsia gestie memoratatestimonia Patrum non subjioiunturepistolasgesiisinsertjs,
;

it a Romanis edita sunt; sed deseribunturpostepistolamquaeantegestaexhibetur.Necdubitamusquinin

codicibus editorum Romanorum, qui praeferebant pariterhanc epistolam etiam ante gesta, ut
"• x ll '''
, *'
ll
!
l

ante ipsa gesta cap. 7 Tom. IV Concil. pag. 782), nnn dubitamus.
nquam, quui eadem testimonia similiter urposl epistolara snie gesta descriptam. Soltraa, sionti
atam pnetermittendam putarunl in documentis anteipsagesta, neeamdem iteram in gestis rcpotcrent;ita
la Ushmonia epistol-c gesUs inserUe appendenda consucre: de quo
cum non admonuissent lectores.
*755 S. LEONIS MAGNI EPISTOL/E. 756

difficultati a fealuzio induclaecausam dedere. CautiussegessitRuslicus diaconus, cum omissa hac epistola
an te gesta, eo quod in (Tom. IV Conc.il. pag. 1982;
geslis, Lnquit, inserta sit testimonia quoque eidem ;

subjecta pratermisitcitiusquumepistol,egestisinscrta3subjiccret. Hinc autemfactum estut hwc testimonia

in Latinis codicibus collectionis Chalcedonensis, quae a Rustico prodeunt, ante gesta non inveniantur; in
gestis vero absint, eo quod in iisdern locum nonhabeant.
9. Gaeterum eadem testimonia, quae in Graecis codicibus leguntur post sequentem epistolam, auctorem
habere S. Leonem, non minus quam llla qune postepist. 165 ad Leonem Auguslurn descripta dabuntur,
nihilestdubitandum.Nonsolumenimeadcmutrohiquesunt,si exiguaquaedamexcipias: sed prfeterealiguet
ex epist. 71 fuisse collecta post pscudosynodum Ephcsinam, atque Abundio et Asterio episcopis.Basilioe*
Senatori presbyteris Gonstantinopolim missisab ipsopontifice tradita, ut doctrinam epistolae ad Flavianurn
Graecorum et Latinorum Patrum auctoritatibus conflrmarent; eademrme una cum ipsis fitteris in
Constantinopolilano convcntu a legaUs fuisse producta antesynodumChalcedonensem, manifestum estex
epist. 88. Hinc nihil mirum si haec testimonia in documentis Gracis ante gesta Chalcedonensia laudatae
epistolae subjectafuerint,licetprimumcjusdemepistolae exemplumiisdemcaruerit: unde nec a nobis eidem
subjiciendasunt. Cum vero apud Latinos nullumexemplumhactenus inventum sit in quo haec testimonia
Eostepistolam adFlavianumdoscribantur, sed ea separatim edita etinserta occurrant in nonnullis antiquis
aiinorum collcctionibus, nimirum in collect. 5 Quesnelliana cap. 41, ubi ea descripta reperies tomo tertio,
et in mss. collcct. 3 cap. 82, nec non in codice Veronensi 58 cap.. 37, satis probabile est solos Graecos, qui
ea simul allata ct allegata acceperant in Gonstantinopolilano convcntuexemplaria scripsisse, in quibusea
epistola una cum tcstimoniis lcgcrctur, ac exinde in Grnecos codices ante gesta Chalcedonensia utraque
simul traduxisse. Ex his autem apparet quam perperam P. Garneriushorum lestimoniorum collectionem
Theodoreto tribuerit, de quo tamcn plurain obscrvationibus ad notam ultimamQucsnelli. Inter testimonia
autema Leone collecta primo loco occurrunt triasatisprolixasumpta ex Ililario; ethunc quidemLatinum
scriptorem Gracis antea incognitum,exnotitiatestimoniorumLeonisinter Patres catholicag fidei assertores
praecipuo honorc in Chalcedonensi synodoa Cecropio Sebastopolitano episcopo allegatum credimus(.-/r:f. 2,
tom. IVConcil. pag. 1207).

EPISTOLA (a) XXVIII.

(b) AD FLAVIANUM EPISCOPUM CONSTANTINOPOLITANUM CONTRA EUTYCHIS PERFIDIAM ET H«ERESIM.
Synopsis (Ex collectione Hispanica). —
I. Quod ignorantia sanctarum ScripturarumEutychcn hxreticum fcce-

rit. — //. Contra eos qui in duos filios dispensationis Dominicx mysterium sciniere moliuntur. ///. Contra —
eos qui passibilcm Divinitatem unigeniti Filii Dci audent asserere. —
IV Contra eos qui in duas naturas
Christi temperamcntum vel confusionemargumenlantur. —
V. Contra eos qui cxlestem aut alterius cujusque
substantix existere formam scrvi, quam ex nobis assumpsit, insaniendo asscrunt. VI. Contraeos quiduai —
quidem ante adunationem naturas Domini delirant-, unam vero post adunationem confingunt.

801 (e) leo episcopus, dilectissimo fratri flaviano O'w'2 '

I'f> &ya.m>,Tfp 4>/auiocvu Aeuv.
Constantinopolitano episcopo.
lAvayvovrec t<x ypa|Jiu.aTa ty^; ayaTEr,; Trj; af|;, airep
Cap. I. Prxsumptio et imperitia Eulychcn in erro-
remimpulerunt. — Lectis dilectionis tua? (d)litteris,
outw ppaSuTaTa yeYevYJaOai OauuaSousv, 2
xai Trj t*;:i

Twvu7top.vr)(AaTwv eyu^avTe; (sic),r; ti; erri liv d-:3x6-u>v

quas miramurfuissetam seras, et gestorum episco-
3 axdvoaXov iva-
palium ordine recensito, tandem (c) quid apud vos ercpdyOr], [j.6).t; uote ti to -ap' Ou.lv
qpuev xara Tr,; uy:ou; TuaTeu);. eyvcoaev ' **'1 T * tpotepo*
scandali contra integritatem fidei exortum fuisset
agnovimus; et quae prius videbantur oculta, nunc
XeXv)8evai 6oxouvTa, vuv tjjmv SriXa Yeyevr.Tai. 804 W
tov Eurvvjf);, 6 '*
ttj tou Tcpea5uTe'pou i5poar,yopia -.:-
nobis reserata patuerunt. QuibusEutyches, qui pre-
(jlyj; a?io; voa-.oOiic, tcoau ti; cVjJvsto;, xai B Xiav i|ia-
sbyteriinominehonorabilisvidebatur, multum (/) m-
;

(a) Al. 24. Qua3autemantea28 erat, nunc32. Scr. omittamus codices trium posterium coilectionum
13 Junii an. 449. atques;chardum,desuntetiam in duobusmss. Baln-
(b) Plerique codices vocant Lconis rescriptum ad zii Paris ct Divion. collect" Chalcedon. Hinc nihil
Flavianum. In tabula collect. 5. num. 69, Ejusdem in Quesnelli lectione immutandum
credidimus. In
ad Flavianum episcopum CP.,de damnatione hseresis perantiquo cod. Veron. 58 sic legitur: QuiU WfmA
Eutychianx. vos scandali contigcrit,contra integritatem fidet e.ror-
(c) In pluribus et antiquissimismss. hcec inscriptio tuni fuisse cognotvimus.
legitur: Dilcctissimo fratri Ftaviano Leo. t» (f)
Veronen. 8. impudens Vide not Quesn. N
(d) Vindebon. collcct. 5et Vat. collect. 11 primo nimiiim imperitus in Vat. Reg. collect. 1,
loco cum prima editione epistotis. Mox i n Vat. Hisp. Ms. Ras., tu iyiwTaTM i6c).^u"i xa! auXXsw
1

et alio Vat. collect. Wsecundo loco, sed geslorum Aewv.

<l>Aa6iav(o
5
in Vat. Isid., scd etgcstorum. In UIS. BaS., xai rr, -pi;e: tiov j-ou.vT,;j.aT(ov; 1 II

(e) Editi ante Quesn., quid apudvos scandali conti- inarg. itidem edit. Rom., icjKti-et.
gerit, atque contraintcgritatem, etc. Voces contigcrit
8
Ita posuimus ex mss. Ven. et Basil. Atque hinc
atque delevit Quesnellus, quia, inquit nola 2, super- veram lectionem esse evincit plane articulus T6,qui
flua sunt et desunt tam in Grseca versione guam in praecedit. In edit., mtdvfiaXov iv^^.f.
omnibus codd.mss.Ea.s tam en Baluzius reperit in cod ;
Antea vulg. Conciliorum in textu, tt; - - i

Corb., in auliquis exemplaribus conciui v, et in Te'pou TCpOTr,yop!a; xai Tiaf,; a;:o; vo;j.u8;.; ; et in II'.

Colbcrtino nos autem pr.eterca invenimus invetu-

;
edlt. Rom. ,ttitou rpeaSuTepou Too3T,yop:a X

slissimis mss. Veron. 57, Vat. 1322, nec nonin alio i;:o;. In alio ms. Veneto, quod ad distinctionein
Vat. 1323, atque in Chigiano 'i83eollectioms Chal- alterius jam supra
laudati secundum hic et dein-
cedonensis; item in Yat. collcct. 3, in mss. colleot. ceps appellabimus, ubi bseo epistola bis invenitur.
8. in Hisp. et Isid. aliisque hinc derivatis. Absunt ita babetur primo loco, t. ti - mf»-
aulcm a Veron. 8, a Vat. \h"j;. collect. i, aVindeb. p!a t:;jlt,; zhx: i;:o ;vo;j.:aOe:; ; seCUndo VCrO, Tr.

collect.,5aRatisponensi,abantiquissimoLectionario TCpeafiuTipeu -porr,yop:a; Tljxf,; t; xz; i;:a; i;:',

Vat. 15836, ab cxcmplo primeB cdilionis, aliisque Texlum cmcndavimus cx cod. Vat. Graoo ^3«'-
s
excmplaribus, qu;e aLectionariisproveniunt ;el, ut DcCSt )>:av LQ ms. BftS.
 EPISTOLA XXVIII. 758
757
prudens et nimis imperitus ostenditur,ut etiam de A ftflZ dTcoSetxvuTar <J>; Tcept auTou rcpOfrjTOU efp/^Oxf Oi>%

ipso(«' dictum sit a propheta Noluii intellujcrc,ut

: T)6ouXf,6r) o-uvti'vai tou ayaOuvai, iSi/.iav £a:"'::r,o-£v erci

meditatus cst in cubili suo tt); xotTr); auTOu Tt 8' 5v dSt/.toTepou tou xi i/.nor\
bene agcrct; niujuitutcm e*Y)

.803 (b) Quid autem iniquius quam

I
9poviTv, xai Tot; ou ypovouTi, xai o-o£toT£pot; ur, elxstv;

(c)impia sapere.et sapientioribus doctioribusque

non el; t/)v avotav Se TauTrjV £:atci7Ctouitiv, o! t.jr.i. tt a:v

cedere? Sed in hanc insipientiam cadunt qui cum eaTcoStov do-a?eta; yvwvat t6 dXrjOe; xtoXuoucvot, ovx eV.i

cognoscendam veritatem aliquo impediuntur

(rf)ad Ta; Ttposr]-txd; 6e otovd;, ' oux erci Ta; tiov drtoffToXtov

ob9Curo,non ad propheticas voces, non ad aposto- Ypaod;, oux ln\ Ta; eOayYi/.txa; auOevTta;, iXX' eo' iau-
ad evangelicas auctoritatcs,sed ad
licas litteras,nec tou; avaTpe'v_ovT£; •
xai Std touto StSao-xaXot TcXd/r,;
2
semetipsos recurrunt; et ideo magistri erroris exi- dvaSetxvuaevot •
cTCitSr, -r\- dXrjQeta; aaOr,Tai |jtr) yi.y6-

stunt quia veritatis discipuli non fuere.Quam enim vafft, rtotav Yap arco tcov Oiitov ^toXtov rcaiSitav ty); ts

eruditionem de sacris novi etveterisTcstamonti pa- TtaXata; xai xatvo; 5ta6r)X7); TtpoaeXaSev, 3; ouoe auxou

ginis acquisivit, c) qui ne ipsius quidem Symboli toO auaooXou 3

tflv Tcpootu.t«)v =6oa$aTo; xai orcep ava

comprehendit? Et quod per totum

initia mundum Tcaorav tt]v otxouazvrjv tyj ^tovr) TcivTwv tiov avaYevvtoae-

omnium regenerandorum voce depromitur, istius viov Tcpo?e'peTat, touto xaTa vouv Iti toutou tou y^Povto;

adhuc senis corde non capitur. g ou Xap.SaveTat.

Cap. De duphci Christi natintate et natura.

II.
— 'Ayvowv toivjv Tt 5fot Ttept tt); evavOpcorcrlo-ea); tou

Vsciens igitur quid deberet de Verbi Dei incar- 0eau Xoyou voetv, xai tcov Oetwv YP a ?wv ev tco TcXaTit

natione sentire.nec volens ad promerendum intelli- TtoveTv ou jJouXouevo;, orccoi; ccv tou (jjcoto; tvj; ^vTeuOev

gentiae lumen.in sanctarum Scripturarum latitudine Yvtoo-eco; a?to; yevyjTat, exetvrjv y ouv w^etXe ttiv xotv^v,

laborare. illam saltem communem et indiscretam xai ar^ ^ta^tovouaav oaoXoYtav Iv axpoaaet Tceptaeptavoi

confessionem sollicito(/>ecepisset auditu,qua fide- Tcot^aaoOat, 5)v tcov tciotcov aTcav 8O0 to tcX-^Oo; oao-

lium universitas profitetur Credere se in Deum Pa-

: Xo^et, TctoTeuetv * iauTo B et; Oeov riare^pa TcavToxpdtTopa,

trem omnipotentem, et in Jesum Christum Filium xai et; XptffTov 'Irjofouv, c tov Ytov auTou tov aovoYevT),

ejus unicum, Dominum nostrum, qui natus est t6v Kuptov r \j.u>v t
•
tov TevOevTa ex TTveuaaTo; aYtou, xal

Spiritu sancto et Maria Virginc.Quibus tribussen-

7
Mapta; Trj; TcapOevou. At' wv Tptwv aTCOsaoetov, Ta Tcav«

tentiis 805 omniumferehaereticorum machinee de- tcov 5/eSov atpeTtxwv xaTaXueTat ayiy^avriaaTa. 'Otcotc

struuntur.Cum enim Deu3 etomnipotens^etPater Yap 0£o;, xai TcavToxpdtTcop, xai

8
TlaTrip eivat TctffTeu-

creditur.consempiternuseidemFilius demonstratur, eTat, auvatoio; auTto xai 9

Tio; arcooetxvuTai, ^v ouSevt

in nullo a Patre differens,quia de Deo Deus,de om- tou riaTpo; Staoeptov •

euetSriTcep ex 0eou 0eo;, £x Ttav-

nipotente oranipotens, de a;terno uatus est coaeter- TOxpa.Topo; TtavToxpaTcop, i\ dtSiou Yevv/)Osi; 10
ouvatSto;,

(a) Duo codd. Baluzii et quinque nostri collect. cum praesertim hic S.fLeo palam*respiciat;et quasi
Chalcedon., prxdictum sit.lu Veron. 58, de eo prse- repetat illam primam Symboli particulam, qua (ut
diefum sit. dixitpaulo ante)fideles profitentur credere se inDeum
.'i qu. 3, Quid autcm iniquius, c. 30. Patrem omnipotentem, ubi vox xterni non exprimi-
id. Ilatisp., iniqua. Ratisp. cum
Mox idem tur. Monemus vero quatuor praestantissimos codd.
Veronensibus 8 et 57, atque mss. collect.
8, docto- Veron. 57 et 58, Vat. 4322 ac Ratispon. prseterire
ribusque non eredere. Quinque alii nostri libri mss. et anle n ater; tres alios pariter insignes Veron. 8,
diver9arum collectionum cum duobus Baluzii et edi- Vat. 3836 et Vat. Isid. delere eamdem particulam
tis ante Quesn., doctioribusque non rrederc. Caeteri ante vocem omnipotcns. Secuti sumus mss. Vat.
ut in textu. Confer not. 4 Quesnelli. Reg. collect. I, Vercell. collect. 8, Vat. collect. \\,
(<l Sex codices,ad agnoscendam.Hein,obstaculo pro primo loco, Chigianum, quatuor Baluzii, ac exem-
in quatuor nostris mss.Prima cd\t\o,obscu- plar primae editionis, quibus Graeca interpretatio
ro obstaculo. Yidc not. 5 Quesnelli. eoncinit. In cod. Vat. collect. 24, nec non apud
iiqui probre nota? codices cum editis ante Mcrlinum atque Sicbardum,ef omnipotens credttur,
Quesn.,7»t n«c;Vat. 1222, si ncc. 1'aulo post iidem et Pater. Iu Hiap. et codd. collect. 21, et omnipotens
editi, generatorunu Qucsnellus emendavit cx omni- cl Pater creditur sempiternus,idem Filius demonstra-
bus suis codicibus, quibus et nostri suffragantur. tur. Vindebon. collect. 5,et omnipotcns ,et Pater cre-
Dotam -'.jus 6. dilur, consempiternus ct Filius demonstratur.
/' Kditi antc cum mss. collect. 24 ct Si-
Quesn. D 1
Omnibus his verbis, oflx btl Td; ™v dTcoaToXwv
rharno, apprchcnr/issct. Vide not. 7 Quesn. Mox yoa;a,-, caret ms. Ven. primum.
i/uam ftdrlmm in omnihus codicibus collect.Chalce- Ms. Ven. primum, ysY^vrjvcat.
1

don., tum nostris,tum Baluzii,et in aliis nonnullis. 3

Dein.r.r Maria pro etMaria in vulgatioribuscditiset
in qaioque aostris exemplaribue ; qu%
quotcodicibus similiter reperitur aliquanto post.Cae-
teri omnea etiam potiorea Quesnelli lectionem pro-
bant.de qna confer ejua not. N. Poat pauca.pro de-
struunlur, prima editlO, dissotrunlur.
Cod. Vcn. \ et Basil., tou Tcpootufou.
4
In mss. Ven. primo eauTov, in secundo utroque
lectio in ali- loco «utdv, atque in Basil. optima utraque lectio;
nil enirn prohibet quin hoc accipias de ipso Eutyche-
te. Nihil t;nnen rnutamus,cum iau^S aeque bene re-
fcn-i possit ad tciotSv t6 tcXvt/jo;, quod proacedit.
'

M -. BaS., sL- lla-spa «eov.

Vulgati, ct aetemus credUur /'<//e/\Qucsnellus,
(g) ''
Ms. BaS.) TOV uovo-;:/?, SUTOU fWv.
tetermu abesse vidil a plerisque et potio-
i
"
Ms. Ven. primum, Ti -i-m..
ribus suis mss.,retinendam niliilominus credidit,eo 8
ln marg. edit. Rom., IlaT'r,p dtoto; elvat.
quod illam exigere videretur coatextua :de quovide Mss. Ven. primum ot sccundum, 6 rl5« 3tito5»i-
ejuH not. 9. At \ x duo nostri codices bano vocem
i
xvuTat.
prffiferunt.Nec plurima ac praestantiora exemplaria, 10
Ms. Bas., aio^o;.
quaeeamdemvoccmomittunt,deserenda pulavimus;
 . . s . :

759 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. 160

nus;non posterior temporc-, non inferior potcstate, A. I

oJ |;.:r.'.
-
;:vio-:£po; yy>->w, oux l>.a<T<r<i)V 2uvdu.it, oux

non dissimilisglori;e,non divisus essentia.idem vero dvo j.oio: 865't), '>') y.J/ojpttfp.evo; ouo-ia. '() oe auto; tou

sempiterni genitoris unigenitus sempiternus natus di&tou isa" .- •> •'.'/.', ;;vr,: itoHo; ixiy'ir, i/. Qveu{um<
est de Spiritu sanctoetMaria Virgine.Qu.T, nativitas iylo-j, /. :i M /.'/;'.: t/}: TcxpOivou' r, Tt; Yewvjtn; ypov.x^
temporalis illi nativitati divina; et sempiternne nihil vr, )t ac autou , xai - iidtou ycvr/^Ew; oote Tt iTre-

minuit, nihil contulit,sed(a)totamse reparando ho- (j.;t'..o:v, <j"r.i u;r;i Tt taur/J 7tpo7i'0r, xev a).).' 6).?)V iaur/.v

mini, qui erat deceptus, impendit; ut et mortem iii to su>o*ai tov dvOpajitov jt£7c)jav/)(i.evov excvuaev :<a

vinceret,et diaholum, qui mortis habebat 807 im- xat tov Oivatov vtxvja*;, xai tov ot*6o).ov tov 803 t»

perium, sua virtute destrueret. Non enim superare v. .dto: iy/j-i-.y. -;~i Oavdtou, ir t
oty.ita -/.: Tao-/.)./-, ou

possemus peccati et mortis auctorem,nisi naturam ouoi y*P " v ^8uvy,9'/)(i.=v vixtjtzi ttj; &|iKpt'ae, *«1 M|
nostram ille susciperet, et suam faccret, quem nec OavaTou tov d//r, 6j. el u.rj r?,v ^(tstspav auTo:

peccatum contaminare, nec mors potuit detinere. 4vt).a6e, xai otxe(av etpyaffaTO •
ov oflts a(tapTv3

Conceptusquippe est de Spiritu sancto intra uterum vai, ouTi Sotvaro; v.jr.a.T/v.) a r^vjvr/j/;. SuVcX"fj({}0*f| (itv

matris Virginis,quae illum ita salva virginitate edi- ouv or.Aovoti ;-/. Hvsvixxto; i-;{ovi ev vao-Tit t-?,; sa:
dit, quemadmodum salva virginitate concepit. Mapta; '»
[j.-^too:.
c/
II ti; outoj ^•j'/.iy')ii-.r,:. t?,; r:.o6i-

Sed si de hoc christianae fidei fonte(fr) purissimo D vta; autov dfwiX-jrio-sv, o>7.t:o o5v -/.at
J a/£paio-j

sincerum intellectum haurire non poterat, quia o-vj; t-?,; ItapOevta; auvjX Sev. 'A'/).' surep £/.
6
TttutiK

splendorem perspicua? veritatis obcfficatione sibi tt,; ev T-/] TciffTct to)v Xpto-f.avdjv svxyaO-Tdrr,; rr,yf,;

propria tenebrarat; doctrinae se evangelica; subdi- xaOapdv 7 dpuo-ao-Oat Otdvotav o*ix r.o-JviTO.
H
ota to -r,;

disset.(^) Et dicente MaiihsiO-.Liber generationis Jesu TT)),auY0u; &Xt]9s(a; avTov £a'j:a> to iJy.o; :x t?: otxe a;
Christi David, filii Abraham (Matth. i, 1); apo-
filii dTttffy.OTt^itv Tvc/.ojo-eaj;. r/; ''.oao-/.a).ia fd(3v t-?, twv
stolicae quoque praedicationis expetisset instructum. euayY£).tu)V ly.UTOv W.r^u^i/ av xat ),£yovTo; Ma:
Et legens in Epistola ad Romanos-.Paulus servus Jesu h£6).o; yeveo-eoj;
5
Ir,o-ou XptoTou . ulou Aaoto' , utd|

ChristiyVoeatus apostoius, segregatus(d)in Evangelium '46paau. -

xai tou dr:o(JTou-/.ou Ba y.r, pJfJ.aTo: Cqv J ;
i .'.-/j

Dei, quod ante promiserat per prophetas suos in Scri- yr,o-'.v dv £TCii;rirrio-£' xai 10
ivafLviocxtav " h :r, n.o;
pturis sanctis de Filio suo, qui factus est ei ex seminc 'Ptop.atou; STtto-TOArj •
IlauXo; o,u).o: Ivyjou XptotoO /.//,-

David secundum carnem (Rom. i, 1); ad propheti- to; drcoo-ToXo;, dvwptoaivo; el; Ejavyi/tov 0.-oj, o

cas(tf)paginas piam sollicitudinem 809 contulisset. Tcpo£Tf/>Yy£t).aTO 6td twv Ttposr.T/T.v autou :' !

(a)Plerique et vetustissimi quidem codices, totum, venire. Vulgati ante Quesn. cum mss.collect.24 et-
nimirum tres Veron. Vat. collect.3, item Vat.Hisp. alio collect. 2\, et invcnisset
atque Isid., alius Vat. collect. 11 secundo loco,lta- Antea erat oOte (jLeTayeve^otepo;, quod non cui-
I

tisp. collect. -19 et omnes Latinae collectionis Chal- C que probabilur.Meliuscerte quod posuimus ex ms.
ced., tum nostri, tum Baluzii, uno Divionensi ex- Rasil., ouasTaysveTrepo;. Lege totam pericopen et

cepto.in quo prima manu scriptum nihilominusfue- textum Latinum.

rat totam, at secunda totum. Retinuimus vulgatam
- Ms. Bas., dtoiov c?u<j£u>; quam lectionem luben- :

lectionem totam, quippe quam non solum nostri co- tissime adoptassemus,nisi textus Latinus obstaret.
dices collect. \, o, 8, Vindebon. Ilisp ,Vat. collect. Sequitur paulo post in eodem ms.: dXV SXov h.:o.
H, primo loco, mss. collect. 21 et 24, nec non ve- exevcjuev - t;to atoaat tov TCSTc)\avT,}ie'vov dv6ot5~ov. Lec-
tustissimum Lectionarium Romanae Ecclesine Vat. tio et haec haud nihili iacienda. Ad verbum txsvw-

3836, cum exemplaribus primae editionis, Merlini, ffcv in marg. edit. Rom. annotatur evsotoxev : lectio

atque Sichardi, sed Graca quoque interpretatio in quidem optima, Latino impendi quani et maxime
Chalcedonensi concilio lecta approbant.Paulo post, respondens, sed inccrtuni unde eruta.
et ejus diaboli,\n prima editione,et apud Vossium in
3
Ms. Ven. primum, £6jvt,9t,. Quod est in textu.
margine; ac dein quidam codiccs ct eadem editio Atticum hoc commune. Nibil mutamus.
;

addunt nos ante vel post verbum superare.

4
Deest ut.too; in mss. Venet. omnibus et Bas.
{
b) Ra tisp ,purissimum sincerum intcllectum Meli u
Nec planevox haec cst necessaria; non omittenda
in \at. collect. 11, secundo loeo,purissimum,since- tamen, si textum Latinum respicias.
rumquc intellectum.Postea.,sibimct propria in Veron. B
Ita rcstituimus e mss. Ven.omnibus aao :

58, et tenebrabat in Veron. 57 ct Vindebon. Ilisp. ut habetur in

poiou, cditione Veneta. vox penitus
(c)Addidimus Et mutata interpunctione,quo3 nie- Gnecis ignota.
° Lectionem hanc, quae vera est,desumpsinn.
liorem sensum parit,ex Vindebon.collect.5,Ratisp. D
et Vat. collect. 21, primo loet.; quibus affinis est ms. Bas. et Ven. secundo utrobique atque ita : le-

Graeca versio. Facile autem hsc particula excidit gendum viderunt etiam editores ttomani, ut appa-
ob concursum earumdem litterarum et in fine vocis ret ex annotatione quadam ad marginem apposiU.
In edit., sx taJTT,; r.vi xai tt,; sv rr, -:—::.
praecedentis; quod antiquis librariis familiare est.
Post pauca instrumentum pro instructum in eodem
7
Ita legendum e ms.secundo Ven.primo loco, et

Vat. collect. 11, secundo loco. Vide nol. 10 Quesn. Bas., quod locum hunc ita exhibet xaOapiv tt, :

(d) Cod. Vcron. 58, et duo Baluzii Colbert. ac Di- voiav apooaaOat ;jt, ii-y>--o. Lege textum primige-
vion.. in EvangeHd. nium Leonis. ln eodem secundo ms. Vcn. seouado
(e)QuesnelluscumcditisLconiset nonnullis codd. loco, dopJjaaOat, in edit. Ven. ivtijao6ai, ei

inseruit guoaue. Expunximus autcin auctoritate plu- ut putamus, operarum.

8
rium et potiorum nostrorum exemplarium, inter Ms. Basil., 8ti r?,; tT,>\auyoJ; dAT.Ocis; ^lyyo; tx

qufe prajcipua sunt tria antiquissimaVeron ,unum tf,; oixsia; iautoO iictaxori^etv TutpXoiaew;, quod te\
Vindcbon. collect. 5 et Ratisp. Ra otiam Balu/ii Latino magis respondere nobis videtur; nihil ta-

codd. cum editis conciliorum. Mo\ quidam mss.li- men mutamus.

bri apud Quesn. oot, II, pia sollicitudine sc cotitu-
'
Ms. Bas. , £!rr,yr,jtv i~c^T,TT,j£v.
10
lisset. Doin Vat. 1322 cum prirr.a editrone, invcni- lu marg. editiooe. ELom. ivayvo;;.
II
rct ; cujus loco, omist.a littera t,in Vcron.58, cl in- M. Basil., £v -zf, sTctTto/Vr, tt, ?:p6; Ttoiiaio-;.
 : '

EPISTOLA XXVIII. 762

761

Et inveniens promissionem Dei ad Abrahum dioen-

a-if.ua-
^ ft-yiat; Tupi tou Vtou auToO tou yevojj.evou iv.

tis In semine tuo bencdiccntur ontncs

:
gentcs l.cn. toc Aauio '
t6 xaTa rjdpy.a" eni Tot; T.^rj^-v/.b.^ ojt-i;

sii,3,etxxu, 18 fl ne de hujusseminis
;
propriet&te a: 810 ptfi/.ou; t/,v vjgzoc,- ^povTtoa \i.tvrr,o-;:. y.ai

iubitaret, Apostolum dicentem

secutus fuisset :
8 EOpto"/.'-)/ t+,v £7taYf£^iav tou 0eou Twoo; Tov
#
'ASpai|*

\hrahr lict.e sttnt promissioncs, ct semini ejus. Non ).£vovto:- 'Kv T(o 07t£pu.aTt «rou * ev&ytovr.fjr.o-ovTxi rtavTa

licit. Et semimbus, qunsi in mullis, s-'l qmsi

in uno, to eOvo
1 5 07toi; av Ttepi r?i; xvptoTr.To; touto-j (
' ij.y)

U senuni tuo, quod est Chnstus Calat. m, lOi. Isaia? •).r, toO ffTt£pu.aTo;, Yiy.o),ouOr,o-£v av xai tu> 'A-o-

nr.edicationem interiore apprehendisset au- oto).(o ).£'y'-vti- Ttp oe 'A6padu. dpp£6r,(iav ai mvs^iiai,
litu dicentis : F.ccc virgo in utcro b accipict ct pariel xai Tw CT:£pu.aTi auToii •
oux ei<te •
vai toi; 0-Tce'puao-iv. w;

<liwn,et vocabunt nomcn cjns Fmmanucl, quod est eui tcoa).wv, dXV w; 7
eqp' evo;. Kai tw cTtepu.aTi »ow,

nterpretatum, Nobiscwm Dcus Isni. vn, 1'»; )latlli. i, 8 6-ep eo-ti XptaTo;- Kai to "Hdatou oe xY|puvu.a M xfc
1

Ejusdemque prophetao fidelitcr verba legisset evSoTipa; xaT£o"X£v av dxpodoEtoc, XEyovTo; 'Ioou, r)
3).
filius datus cst nobis,cujus Ttapfcevo; 9 ev yaaTpi ).r.»l/£Tat, xai T£?£Tai u :.6v, y.at v.a-

10
okstns super humcrum cjus, ct vocabunt nomen cjus, ).£<jouo-t to 6vou.a auTOu 'Eu.u.avoyrj/V ortEp ECTi u.EOep-

v.vjni consitii Angclus. d) \ Imirabilis, Convliarius, u.r,v £uou.evov. MeO' r,u.wv 6 0eo;. Kai tou auTou oe Ttpo-

IWr fortis, Princeps pacis, Pater futuri s.rculi [Isai. ^rjTou Ttto-Tu; dv UTtavEyvwTa 6r,u.aTa
-
" Ilaioiov iytw/\(>r\

Verbum dice- w tou 6ju.ou

(rustratorie loquens, ita R f,u.tv, uio; xai eooOri ri;»tv, ou 6.oyr) eui

et carnem fartum, ut editus utcro virginis Christus auTou, l3

xai xaXetTat to 6vou.a auTou, u.EYd/,r,; (jouao;

taberet formam hominis, et non haberet materni 14 dyviEAo;, 0=6; ioxvpo?i eSouffiao-rfi;, dp/.wv efpVjvYK,

An Hll forte ideo putavit Domi

orporis veritatem. TtaTr,p tou u.e)).ovTo; aiwvo;. Ouoe ptaTatw; Xav\wv.
e
nostrum Jesum Chrislum non Qostrffl esse cjtoj; dv EtTte o-dpxa Y£YEvriff ai tov Aoyov, w; ottTtep 6

latur.T.quia missus ad beatam Mariam semper vii - TE^OEi; dno rri; TtapOEvou Xp-.oto;, et-/E u.ev dvOpwTtou

;inem angelus ait : Spiritus sanetus supervcniet in tc, 812 p.opf9|v, oux er/£ 6e tou w u.riTpwou o-wu.aTo; Try/

t virtns Miissimi obumbrabit tibi ; ideoquc (g)et quod d>r/j£'.civ

10
r, Ta/_a 6td touto tov OEauor/iv XptCTOv oux
17
tascctur ex te sunctum, vocabitur Filius Dei Luc. \, etvat rij? f,u.£TEpa; ev6u.'.aE ^uoew:, 6tt tcoo; Tfjv u.a-

!5i? ut quia conceptus virginisdivini fuitoperis,non xapiocv Maotav 6 TtEU.cpOei; dY\£).o; e«te" II/EUjj.a «vtov

le natura concipientis ruerit caro concepti. Sed ETt;/.£Jo:Tat etc: ce, xai ouvau.t; u^/ioTou ETttoxtdoc'. erot

18
lon ita h intelligenda est illa generatio singulariter 66 y.ai to yEvvwu.£vov e/. oou Sfwv, y.)r,Of,^:Tc.t '.toj

1
imnes editi cum Ratisp. et quatuor Vat. cum editis Conciliorum et
plerisque codicibus, puncto
flixo post vocem Sed hac ra- Groeca interpretatione praetereunt voces semper vir-
gcntcs, habent, Et ne.
ione nominativusJHir»K7j.s'suspensus maneret.Hinc ginem.
n aliquibus mss. antea emendatum luit inveniret, (g) Uuo codd. Veron., unus Vindebon. collect. 5,
el invcmssct. Cum verofere omniaantiquaexempla- p Ratisp. et unus Vat. delent. et.
ia habeant inveniens, emendatione indigebat hic lo- ™ (h) Ouesnellus cumeditis Leonis, nobis intelligenda,
'.:uque derivavimus ex Veron. 8 atque Ratisp., ut in aliquot mss. reperimus. Sed primam et Conci-
i quiluis doest particula ct, qu« etiam in vetustiori liorum editiones secuti, pronomen nobis delevimus
c fmendatiori Gtsca versionis codice Basiliano potiorum codicum auctoritate, nimirum trium Ve-
on apparct. ron., Vindebon. collect. 5, Vat. collect. 11 primo
IMitivulgatiorescumColbert.Baluzii,ro»f <:'/</('/.
b loco.
'ide not. 13Quesn.,qui ex suiscodicibus emendavit, 1
Deest t6 in ms. Basil.
ti etiam in nostris ac in exemplo primae editionis I
Ms. Bas., ftoyzl&t i^yayev.
jgitur. Mox iidem editi,t'/ voeabilur; at omnes nostri 8 In marg. edit. Rom., t&fie Tf>.
BneUioodioee,iJ mY/ />«»/. Vidcnot. 14 cjusdem. Ms. Bas., eu^oyTiOf^aovTat.
*

>ein, quod intcrprctutur. in Vat. Heg. collect. 1. Ita ms. Bas. In edit., otcw; te d'v
;i
quam tamen ;

•dd. Veron. 57, Hatisp. et duo nostri collect. lectionem non improbamus, cum in Graeco sermone
halrod., ac quatuor Baluzii cum e.ditis Concilior. particula te sa-.pe otiosa sit, et euphonite tantum
t prima editione, et filius. Dcin iidem codices cum cujusdam gratia ponatur. Certo hic loci nihil agit. In
uotms aliis Vat. ac duobus Vindebon., Super humc- originali Latino correspondentem particulam et,
is, uti etiam pracferunt quidam codd. a Quesuello quaj erat in vulgatis, expungendam ostendimus
mdati not. 15. Mox, et vocabilur in duobus nostris not. »
(Supra ??. a j.
>dd. et editis ante Quesnellum; confer notam 6
Ms. Bas., u.i, 4u.tpt6iX/\o'..
Ms. Ven. primum et secundum primo loco, Sv M.
'

<ccs.\<lmirabilis,Consili<irius,desuntinYcron. 8
1) Ms. Basit., touteotiv Xptrcdc.
, Vindebon. collect. 5 et duobus Vat. Ba-
Etatiep,, 9
Ms. Ven. primurn, h yaTBpl e;et.
irine notavit abesse pariter a ms. Parisiensi, et 10
Ms. Bas., STtep eo-Ttv, u.e9' f,|j.wv 6 Be6;.
efuiase olim in Divionensi, ubi supra lineam poste- II
Ms. Bas., 8tj iwtSiov irywvifa.
iit e leguotur. In Greea quoque interpreta- '- Ms. Vcn. secundum utroque loco,
ou f, dpyf,.
"ii desiderantur. Econtra in Veron. 58 du.e aliffl 13
hlem ms. Ven. primo loco, xat xaXf.aouat atque :

tces praeterfa adjiciuntur sio Admirabilis, Consi- :

ita etiam in marg. edit. Hoin.
»ri«s, D<i piins, Oetu fortis. '•
Idem ms. Ven. SCCUndo loco, iyyjXo;, 0au;jLaar6(;,
ie) Quatuor Quesnflli mss. libri laudati ab eo auu/>» v/.o;, H;o,- :.~yjo6^.
ot. 17, frustratoria eloquens. 1'rima editio, fru
M8. Bas., f,;j.-Ti^ov 7'.>j.aT0;.
<rtr tta lo</uens, Yrrhnin. 16
Ita Mss. Ven. ambo,et Bas. juxta Latinum,
i
Ma, Veron. .77, ViudebOB. GOllect. 5 ac Hatisp. An fortc ideo. In eilit., 6.4 touto desideratur.
roittuBt nostrum. Mox, nostrm uon esse naturae in 17
Ms. I5as., e-:'.6r',£p 7:06; t/,v.
.-tntiqiii- poetria exesaplaribue. Dcin 18
•

Veron. In rod. Ven primo deest, e/ aou. In Basil.autem

\ cum prima editione, adhcutum VirginemMariam. Btatim post legitur iv.o; pro Sym nempe
: ftrnc
ln duo eodd. Veron. ac duo Vindebon. nec non y./.(,
(
lr,T£Ta'..
 763 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^). 764

mirabilis, etmirabilitersingularis,ut per novitatem A. ©eou- orcw; oiv, inno-f^tp f, ov/.Xr,<k; Tfj; «apOevou Mk
creationis proprietus remota sit generis. Fecundita- epyo/ yeyevriTat SrjutoupYia;, c'/- t?,; suTiw; 7?; o^).

tem enim virgini Spiritus sanctus dedit, veritas au- Xagouor,; r, odp$ tou auXXrj^GevTo; (j.r, Yevryww; %>>' pfa

tem corporis sumpta de corpore est; et aedificante outw; vor.Tsov dxetvrjv rf,v yevvr.Ttv f, tt; uovoy£vw; to--:;

sibi Sapientia domum (Prov. ix, 1), Verbum caro GauiJ.aoTr), xai OauuaoTw; iavi uovoYevrK" wct: Sia r/,

factum cst, et habitavit in nobis (Joan. i, 14) : hoc xatvo7tpe7tou; tyj; Ycvvrjoeux;, Trjv tou -jevou; tx6dXXeotai

est, in ea carne quam (a) assumpsit ox homine, et xuptoT/iTa

-
* to u£v ydp Y 0vi AOV
l
T '?i
TtapOs'vw to aytov

quam spiritu vitoe rationalis animavit. ttveuua Jtap^OTfev* f, 6e tou owu.aTo; dXrjOeta 3
7too«-
Xfj^Or, ex otci)(a«to;' xat vfo ao^ia; qixo6o(/.ou<jr); i-j.\jxrl ot/.ov, 6 Aoyo; aip£ Iy£V6TO, xai eV/.f,vwaev £v fju.Tv, tovt-

eo-Ttv. *" ">•'>-"> tw erwuaTt, 6tc£o £Xa6ev e; avQorivrou. 3 vai o Ttveuu.aTt £o)fj; Xoyty.fj; cve4''jy. W0'S-
Cap. III. Fides et consilium Deicirca incarnationem IwSowevf); toivuv Tfj; t5i6rr,To; exaTepa; ^uoew;, xa
Verbi exponuntur.-(b) Salya igitur prqprietate utriu- et; ev Ttpoo-wTcov owviouo»);, 814 4
dveXr,qpOr, Gno u.-.'.

sque naturac (c) ej^substantiae, etjn unam coeuntc Tr ; (

Oeottjto; fj TanewoTr};, {mo 6e rf; 6uvd|j.ew; tv
Hlll personam,suscepta est a majestate humilitas, douvaTov, utco tou dOavaTou to Ovdtov xai 7tpo; to
a virtute infirmitas, ab aeternitate mortalitas et ad : ypewoTouu.evov 6?Xr,ua ty,; f,ueT£pa; qjuo-ew; 5
h
resolvendum conditionis nostrae debitum, natura vat, f, Oeta ovo-.; f,vw8r, Tf, cuaet rf, 7ta0r,T?, tva Toit-
inviolabilis naturae est unita passibili ut, quod (d)
:
B 6<i t6 to-T; fi|.ieT e'pat; ido-eo-tv uTtdpxov •app.oSiov, ' tof

nostris remediis congruebat, unus atque idem me xai 6 auT6; uTtapycov (leotrr,; 0eou xai dv0po')7:wv ?
diator Dei et hominum, homo Jesus Christus, et a.vOpojTto; Xptcro; 'Ir,(70u;, xai d7to0vr,ay.eiv ^x xoo evo,
mori posset ex uno,et mori non posset ex altero.(e) In 6uvr,0fi, xai TeXeuTav Ix. tou Steoov u.r, 6uvr/)r,. 'Ev dxi;
integra ergo veri hominis perfectaque natura verus pata Totyapouv 7
aXrjOou; dvOpwTtou, y.ai TeXeia yuaet»
natusestDeus,totusin suis,totus in nostris.Nostra 0s6; d>.r,0r,; itiyji-/]' 8
6Xo; ev toTn eautou, xai 5Xo( l,

autem dicimus quae in nobis ab initio Creator condi- xot; r,u.wv f,u.eTepa 6e XeYOfiev, fep 9 ev f,u.t/ e; ip/f, y
didit, et quae reparanda suscepit. Nam illa quae dece- 6 Ar,u.toupY6; eva7tc6eTo , xai «Ttep dvaxatvioTea 7ti)i;

ptorintulit,ethomo deceptus (f) admisit,nullum ha- eoe;aTo -

exelva ydp, aTtep 6 aTtaTewv e7tetc-r)YaYe ; xai 6»
buerunt in Salvatore vestigium. Nec quia communio- dTcaTr,Oet; dv0pw7to; 10
f,u.apT£, to tu/ov eVi tou Iwtt)-
nem humanarum subiit infirmitatum, ideo nostro- po; fy_vo; oux Scy^rjxev. Ou8e eTtetcf, xotvwviav " tf,; »<-

rum fuit particeps delictorum. Assumpsit formam OowTtivr,; u7t£toeXf,Xu0ev doOeveta;, 6td touto xai xotvw-
servisinesordepeccati,humanaaugens, divina non vo; twv f,|X£T£pt')v Ycyovev du.apTr,[xaTwv. ITpoo-e/ige yip

loco, Ratisp. et omnium mss. collect. Chalcedon.,
quibus Graecaversio suffragatur.Post pauca Quesnel-
lus, mota sit generis. Lectionem antea vulgatam ex r
nostris codd. restituimus. Solum in Vindeb. collect.
5, semota. Mox vero codd. Veron. 8, Ratisp. et Vin-
deb. collect. 5 praetermittunt enim.
(a) Vat. Hisp. et Ieid., suscepit. Ratisp. et Vindeb. codicum error manavit.
collect. 5 cum duobus Vat. atque editis Concil.,
(e) Eadem leguntur in serm. 23, seu 3 de Nati-
vitate, c. 2.
Quinque codd. antiqui, amisit, perperam.Unus
(f)
duplici mm pro admisit prasfert ammisit usu veteri-
bus non infrequenti, apud quos scriptum reperitur
ammoveo pro admoveo. Hinc uno m deleto illorum
Ms. Bas., t6 jxiv Ydp Tcxetv Tf.v napBivov yo^viptov ta
1

sumpsit. Deinde Quesnellus cum anterioribus Leonis dyiov 7tveuu.a 7tape'o-}(T|X£v COrrupte. ;

editionibus et plerisque mss., spiritus vitse. At mo- 2

nuit not. 18 in editis Concilior. et in cod. Victorino
legi, spiritu vitx; « idque forte melius, » inquit
Ms. Bas., i\ auTOu Tcpoo-eXf,cp6T, tou 0-wu.aTO;.
3
Ms. Bas., xat Ttvtu(xa Cwf,; X>ov'.xf,; ^vetj/uywo-ev.
* Ter in hac pericope habes Ctco, qua; vera lectio
:

similiter et in Graeco redditum legitur. Hanc quidem est, eamque accepimus a ms. Ven. secundo loc. sec.
lectionem confirmatam duobus antiquiss. Veron. 8 In editis dn6, minus bene. Caeterum in eodem ms.
et 57, nec non Vat. 5845 collect. 8 Vindeb. Hisp. et tota haec pericope sic legitur primo loco, dve/.f.sOr, :

exemplaribus primae editionis atque Sichardi, uti d7t6 |X£V Tf,; 6e6TT;TO£ f, TaTteiVOTT,; d7t6 UL^V Tf,; 6uvi;j.e(o;
-

meliorem recipimus. t6 d8uvaTOV, drto 6e tou d6avaTou t6 6vt,t6v secondo ;

(b) Eadem fere sunt serm. 21, seu \ de Nativ. vero, dv£Xf,-f8r, utco u.ev tt,; 8sto7£w; f, nrmtvdn
cap. 2. 8£ tt,; 8uvda£(>); t6 d6uvaTOV itr.h toO ftftavdkou to
(c) Retinuimus voces <?£ suksfattfe a Quesnello in- 6vt,tov.
sertas ex sex codicibus ab eodem memoratis not. 49, Deest exTt6f,vat in ms. Bas., sed male. In m^s-
eo quod legantur etiam in quatuor nostris antiquis- r\ Ven. primo et secundo primo loco, hxvAn^\ quam :

simis Vat. collect. 3. Vindebor. collect. 5, Vat. col- lectionem etiam in editione Romana videbis in mar-
lect. 8 et Lectionario Vat. 3836, nec non in Vercell. gine annotatam.
et Vat. collect. 11 primo loco, ac in exemplari pri- 6
Codd. Basil. ct Ven. secundus utroque loco (nisi
ma? editionis. In aliis vero nostris codicibus deside- quod hic secundus non habet primum articulum 6),
rantur, sicut et in Graeca versione. In serm. 21, c. 2, 6 t'; xat auT6; d>v. Paulo post in eodem ms. Bas..
unde haec verba descripta fuerunt, vox substanti.r SuvT^etT, pro 6uvT,6f,, utroque in loco.
legitur, sed vox naturx omittitur. Mox duo codd. 7
'Ms. Bas., dXr.btvou dv6pwr:ou. Sic paulo post, 6s6;
Veron. 57 et 58, una coeunte persona; Veron. 8 et dXr,6tv6;, in eodem ms.
Vindeb. Hisp. cum aliquibus mss. Baluzii, una /'/( 8
Ms. Bas. 6'Xu; e'v toT; iauTOu, xal 8Xu; iv to"; f,y.u»v.
coeunte persona. At Icctionem textus praefert etiam 9
Deest ev in ms. Ven. secundo utrobique, et reote
laudatus sermo 21, c. 2. abesse potcst.
(d) Vat. Hisp. et alius collect. il, secundo loco, 10
In edit. Rom. ad marginem. r:apt5s;3To ei :

divinis remedhs. Dein quatuor antiqui codd., mori jeotura tantum, ut putamus. Si enim auctoritati ali-
possil e.r uno, ei mori non possit c.v altero. ln pnma cujus ms. antiqui niteretur heeo lectio, utique a4-
editione vero, et resurycre posset, ut in laudato optanda fuissct, utpotc textui magis inhwrens.
serm. c. 2. 11
Ms. Basil., TOt; iv8pw7to;.
 ,

EPISTOLA XXVIII. 76G

765
minuens:quia exinanitio illa qua se invisibilisvisi- A 8ou).ou ptopf^v Sfya £utiou tiv6; du.apTrju.aTo;- xal t6

bilem pra-buit,et CreatoracDominusomniumrerum dvOpwTttvov au^wv xal to OeTov ou (istwv. "FTtctSfiTtep f)

unus voluit esse mortalium, inclinatio fuit misera- xsvuat; ixetw), ot' f,; £auTov 6 dopaTo; opaTov itapei-

tionis.non dcfectio potestatis. Prointlc qui manens xeuaos, xai 6 Ilotr,Tfj; xai AeaTtoTr,; twv 6)wv, et; tuiv

forrna Dei IVc.it hominem, a idem in forma servi f'a- dvOpwTtwv f,'jou).r,OY) yeveoOat, au^y.aici'"x';ii; r,v suaTtXaY"

ctu-esthomo.Tenet S15 enim sine detectu proprie- yvia;, oux ioOeveta tyj; ouvdu-sw;. Totyapouv '
6; (tevwv

tatem suam utraque natura:(/»;et sicut formam servi dv (J.opsr, fteou, TteTtotrjye tov dvOpo)Ttov, auTo; ev u.op<pf(

Dei forma non adimit, ita formam Dei servi forma SouXou y.Cyovev dvOpwTto; * q>uXdTTEi 816 ydp sxaTspa

non minuit. e Nam quia gloriabatur diabolus homi- i?0<j'.; dvsXXtTtw; Tff) eauTrj; ioioTriTa
-
xat waTtsp oux
2
iafraudedeceptumdiviniricaruissemuneribus, avatpet tf,v tou SouXou jxop^f.v r, u.opcpfi tou 0eou, outw;

ttimmotialitatisdoteiradatnm duram morlissubiis- t^.v t'>u Oeou (j.op?f|v f] tou SouXou 3 u.opyfj oux eu.eiwo-ev

so sententiam, seque in malis suis quoddam (d de eTteivf, yap '•

xaTsxauydto 6 otdr>oXo; tov dvOpwTtov tov

pr.pvaricatoris consortio invenisse solatium; Deum f.Tcarr.ij.ivov ;;

ex Tf,; TtXavTj? eauTou, twv Oetwv owpewv
6
ojaeqna, justitia ezigente ratione, erga hominem, e-7Tspf,70ai, xai twv ty); dqvOapata; dyaOwv "
yeyuptvw-

quem intantohonore condiderat,propriam mutas-

t |).evov uTto Trjv tou Okvotou 7_a).eTtf,v dTto<paatv yeye-

se sententiam ;opus fuit secreti dispensationc consi- „ wfrtai, xai iv toT; toioi; xaxoT; Ttapau.uOtav auTSv

lii.ut incommutabilis 'eus.cujusvoluntasnon potest 1

bupTjxevai Ttva ex xvj; auTou tou yeyovoTOi, rtpoooTou
suabenignitateprivari,primamerganospietatis sure xotvoma;' w; xai tov Oeov, touto Tfj; auTou otxatoauvrj;

/ dispositionem sacramento occultiore compleret; diratTouar,; , aptet&at Ttept tov avOpwTtov rijv oixetav
9
et homo diabolic;e iniquitatis versutia actus in cul- dr.ospzotv, Sv ev TOffauTT) Ttij.fi xaTeaxeuace. Xpeta Tfj;

pam contra Dei propositum non perirct. olxovouia: tou d-oov.i tou u.uaTvipiou ysyevtiTat, Vva 6
6U.?utou " ll npwTYiv nept
dva/J.o-.wvTu); *r'-.::, ou tivo; f, [iou,.r,at; tvj; xpi)aTOT>]Tac dTep-oOfjvat [j.f| SuvaTat, ttjv

,s
f,ua; Tf.v -.f,: '.
:
y.= !a; euTcSeia; dr:oppr,T(o |i.ut7rr,pt'to itXiipoxrTj Stoi/.r.Ttv •
xai iva 6 dvOpwrto.', 6 Tfi xaxovpy.'of

tr.z BiaSoXtxti; xaxia: xtf»6; i|xapTtav c//:h'i :

.i: u.f, Ttapd ,iou/.rioiv aTtoXriTat tou 0eou.

Cap. IV. Vtrituque Christi nativitatis et naturae llpoo-ip/.cTat toivuv ,:i

si« to TanetvOv touio tou

proprictcitrs c.rpendutitur. — [g Ingredilur ergo ha-c xotu.ou 6 1'to; Tou 0eou. 818 aTto tou oupavtou Opovou

mundi(A)infirma fili us Dei.de ccelesti sededesccn- xaTa6atvwv, xai Smo ir); TcaTptxfi; Soilfi; oux •* dcpto-Ta-

dens, 811 et a paterna glona non recedens novo pievo;

- 13 xatvr, ttj Ta?st, xai xatvyj ttj yivvfio-^tyevvwtJ.evo;•

ordine, nova nativitate generatus.Novo ordine,quia xatvfi (J.ev xfi Td|e», OTtTtep d-iparo; wv ev toT; eauTou,

invisibilis in suis, visibilis(i) factus est in nostris, 6paio; yeyovsv ev toT; 7tap' '/lu-iv. xai dxaTa).r,TtTo; wv,

incomprohensibilis voluit comprehendi ; ante tem- ^6ouXr,6i] xaTaXap.SdveoOxt, v.A 1(i

7tpoa<wv.o; u.evwv, ef-

Tres codd. Veron. et Ratisp. omittunt idem.

(a) J
Ms. Ven. secundus, primo loco, ootw; ou8e tV
Vat. Hisp. et Isid.cum tribus aliiscodd.,ri .ri-
\b) u.ops>T,v xou 0eou. . .

nit forma tervi Dei formam non advenit(ve\ non adi- 3

Veram hanc lectionem exhibuit nobis Ms.Basil.
mtt ita forma Dei servi formam non minuit.
, quae ab editoribus ctiam Romanisin margine anno-
(c) Reliquaj hujus capitis lineae eaedem habentur tata fuit. In Vulg., u.6ptpw<jt; oux £u.ei(oo-ev. In textu,
serm. 22, seu de Nativit. 2. c. I. forma non minuit.
Juinque nostri codices, et totidem Quesnelli, 4
Ms. Bas., xat exau/dTO.
ab eo indicati not.20,habent de praevarieationis.Xt in 5
Ms. Bas., ex tt,c oixeta; TcXdvr,; auTOu pro iauTOu
serm. 22, c. I,nnde hic locus sumptus est.habetur notatum invenies etiam in edit.Rom.ad marginem.
df]>rvr(iriratoris,z\cul et in aliishujus epistola? mss. 6
Placuit hic extrudere itfcepnjiivov, quod erat in
in ms.
libris.Paulo post dtjram .... scntcntiam inms.Vc- edit., et esTepf.sOat substituere, ut habetur
ron. H Basil. Namque hoc magis accedit ad tcxtum Lati-
\'eron. 58, in ttinlum honorem. tiuo Vindebon.,
-
num, divinis caruuse muneribus.
Ratisp., Veron, 57 et Vat. collect. U, utroque loco 7 Ms.BasiL.yevuavojoOaf xai utc6 t+,v. etc.Lectio mi-
cum prirna editione delent in. nime spernenda. . .

f Editi ante Quesn.cum plerisque mB9.,dispensa 8

ms.Basil.In editis, T,upr,xe'vat quod mimme
Ita :

tionemAWe vero pneferendani putavit vocern dispo- probamus. Scilicet hoc rarius.illud magis usitatum.
m ex quatuor codd.ab eo allegatis not.2l,qui- Porro in eodem ms.tota hsec pericope sic scribitur:
bus etsi SOlisexnostri antiqui libri accedant.Veron. rj xai eauTOv ev tot? olxe:oi; xaxoii-rc apatxuOiav [eupr.xevat
8, V^i. Reg. collect. I, alius Vat. collect. 3, Vinde- xoivo>v£a; yevo
tiva ex t?,; «utou tou yeyovriTo; «poSoxou
bon. collect. 5, Vat. collect. II, primo loco, et u.£v-r,;. Pro TtpoooTou lcgendum lbrte TOxpa64tou, ut
Ratisp., hanc nihilominus lectionem ex eo potissi- notaVunt in margine etiam editores Rorn.
mum retinuimus, quia serm. 22, c. 4,cadem exhi- • In Ms. Bas., /peia yiyavev t?,;, etc.

l>ctur. 10
I II ms. BaS., iya06Tr,xo;.

I Kadem serm. 22, c. 2. 11

Dcest Tf,v in ms. Ven. secund., utroque loco.
$) Veron. 8, Vmdebon., Ilisp. Ratisp.,duo Vat. ,
1J
In edit Rom.ad marginem annotaturcptXavOpwrtta;
37(M, primo looo,
mss.Baluzii nim duobus iito p*.cx Lat.
pt cditis Coneuiorum in/Sma.Cateri codicee^m/Sma, 18
Ms. Bas., ei; Ti layamt xou x6o;xou.
et sic quooue legit (Irajcus interpres. 14
Ms. BaS., ijt, /i.)Ovi;i£'/'y;.
•
Vat. Bisp. et Isid., apparuit in ruuMs.Mox^pro r° In antca vulgatis legebatur, xnvf, ;j.^v rr, Ti^et;
mpora manens,d\xo codd. anle tempora aelerna expunxiinus uiv, utpote non noccssarium, auctori-
mnncns; jinrna editio, ante tompora seternu» manens. tate mss. Basil. st venet. primi, qui postremua sic
In epist.3l,r. 2, babetur Sacramentum reconcilia* i
legit, WHVn ttVl -i\z:, xai. cte.
tionu nostrx ante tempora mterna dispositum. Ms. lias., wpoauivio< fivj rns. vcro Ven. utroque
1

1
M>. Ba.-il., in uivwv, 10C0, xpoafov.o; ,J.£v wv.
767 S. LEONIS MAGNI EPISTOLyE. 708

pora manens esse coepit ex tempore; universitatis A. vat fjpl-aTo irt6 /povou, xal tou «avros &v tttmirr^, ttjv

Dominus scrvilem formam, obumbrata majestatis 8ou)ixf;v u.opf>f,v iv£oe'i;aTO, ttj; otxeta; 8£ott)to; ert-

suae immensitate, suscepit; impassibilis Deus non ay.17.7a; to u.eye^o;, xai 6 iTcaSf,; 0£O; oOx ir;r|i;twae

dedignatus est homo esse passibilis, et immortalis TtaOr,-.o; etvat dvOpcorco;, J

xai 6 iOdvaTo; vou.ot; urco-

mortis legibus subjacere.Nova autem nativitatege- xETo-Oat Oavdroy xatvrj os. Trj yevvriffci Tc/Oei;, ercetTcep

neratus:quia inviolata(rt)virginitas concupiscentiam f) d/pavTo; rcapOevia d7ct0uu.iav u.£v f|yv6r,o-£, rrjv oe tt,;

nescivit,carnismateriam ministravit. Assumptaest capxo; ey_opf,yr)crev uXrjv. Kai 7cpoe»e).ri?6r| £x tt); u.t,ti6;

(b) de Matre Domini,- natura, non culpa, nec in Do-

3
tou 6eo-TcoTO'j ffluo-t;, ou/ au-apTta' ou |atJv eTteto/.rcep

mino Jesu Ghristo, (c) cx utero virginis genito,quia ev tw oeo-TCOTrj 'lr|o-ou Xgiotw tw tejrOevTt ex tt,; ya-rt-.o;

nativitas est mirabilis, ideo(<tjnostri est natura dis- Tf,; TcapOevou 8auu.a7Tf, ti; Ittiv fj *{i-/-rr ai:,
l
ota touto

similis. Qui enim verus (e) est Deus,idem verus est r)|j.tv
3 ouy f, 9ucrt; ou.ota • 6 yip w/ <-ho; i).y,8r);, a-^-ro;

homo,et nullum est in hac unitate mendacium,dum Itti xal avOpwrco; d).r,0f,;. Kai «^euoo; ouoev 4
ii TauTr)

invicem sunt et humilitas hominis et altitudo Dei- Tr, £v<.'jC£i Tuyyavit, ev co-w Ta ffuvao.yoTcpa uet' a).)r,).o»v

tatis.Sicut enim Deus non mutatur miseratione.ita eo-ti

- s xai tou ivSpwrcou to Tarcetvov, xat Ttj; 8eoTr,To;

homo non consumitur 8B9 dignitate. (/")Agitenim to (jiyeOo;

-
aJTTcep ydp tw d).eetv 6 W:6; TpoTrrjv ouj(

utraque formacum alterius communione,quod pro- y» ucpio-Tf/.Tat, o'jtw; avOpioTco; Tto (j.eyeOct Trj; Oeia; a:ta;

prium est; Verbo scilicet operante quod Verbi est, oux dva).to-x£Tat 820 cvepyvet vdp ixaTepa (W)p«n, (icTi

etcarne exsequente quod carnis est. Unum horum tri; 6aTepou y.oivcovta;, oueo totov £o/.',y.s. tou u.£v X6«
6
coruscatmiraculi6,aliud succumbitinjuriis.Et sicut you xaTepya^oaevou touO' o~ep e^Tt tou )^you, xo\> oe

Verbum ab ffiqualitatepaternaegloriae(a)nonrecedit, o-(i');j.aTo; ey.T£).ouvTo;, 7

oTCcp ioVt tou CTtouaTo;" y.at t6
ita caro naturam nostri generis non relinquit.Unus (j.ev auTwv 6taXi(J.TC£i toI; Oauuaot, to ?£ 8
Tat; S^cwon
enim idemque est,(/t) quod saepe dicendum est,vere UTCOTteTCTwxe. Kxt xa6aTcep 6 ).6yo; arco Tri; iaoTr.To; |ttj;

Dei Filius,et vere hominis filius. Deus per id quod tou rca.Tpo; oocr,; eotiv d/_wpt7To; , outw to rywua Tr,v

in principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, cpuo-tv tou riaST£pou yevou; oux dvTo).;).o'.rc£v •
ef; yao /at
et Deus erat Verbum (Joan. 1, 1); homo per id quod 6 auTo; d).r,Ow; 9 Tto; T£ ()£ou, xat d).r,';w; uto; dvOpoj-

Verbum caro factum cst,et habitavit in nobis(Ibid.,H). Tcoa Tuy/v.vct, (")e6; [jiv xaTd touto xa86 dv dr,.

Deus per id quod omnia per ipsum facta sunt,et sine 6 Aoyo;, "' xat 6 Aoyo; r,v rcpo; tov ©c6v, xai 0i6; r,v 6

ipso factum est nihil (Ibid., 3); homo per id quod Aoyoc avSpwTCo; oi y.aTa touto, xa66 6 Aoyo;
(i)factus est ex muliere, factus sub tege (Galat. iv, 4). eyevsio , xai ecxrjvwTev ev r,t/."v" " xai t);6; piv y.aTa

Nativitas carnis manifestatio est humanae naturae ; •couto xaOo 6t' aurou Ta rcdvTa eyiv£TO, xat /wpt; au-

partus virginis, divinae est virtutis indicium. In- tou eyevtTO o-V": sv avOpwTco; cs xaTd touto, xaW yj-

fantia parvuli ostenditur humilitate cunarum (Luc. C yoviv ex yuvat>.6;, i;

yeyovev ur.6 vouov xal rj u.ev Tr,;

(ft)Tres nostri codices et unus Baluzii,Fii>oo,Dein

1
Ms. BaS., xal uv aOavaTO; u-oXcio-Oa'. OavaTtp.
Hisp. et Isid. cum quatuor aliis coM.,et carnisma-
2
Erat in vulgatis, £x Tf,; ur.Too; t, tou 6=--
tcriam;\at. collect. H
primo loco, sed carnis rnate- cpuo-i;, ubi articula t, praepositus, vocibus tofl far
riam; duo mss. collect. 21, inviolata virginitas, tcotou 9'jff'.;, genitivum Seo-rcoxou ad sJa;; referri

qux concupisccntiam nescivit, carnis maleriam mini- ostendebat, non sine erroris suspicione atque peri-
stravit. culo, cum tamen ad vocem u.T,Tp6;. referendus sit.
(b) Editi ante Quesn. cum mss. collect. 24 et Ita quidem mendose habent et duo codd. Ven. i»
Sichardo interserunt igitur. Vide not. 22 ejusdem epistola actioni Chalcedonensi inserta; sed veram
Quesn. lectionem suppeditantiidemcodd.ineadem epistola
(c) Eadem fere habentur serm. 24, c. 3. gestis pra?missa,nec non alius Venetus 105 utroque
(d) Vulgatiores editi cum Hisp., Isid.,Veron. 58, loco; omittunt enim articulum f,. ac praeterea post
Vat. 1322,et tribus aliis codd., nostrx esl naturx dis- voces tou Secntdrou tribus in locis apponitur virgula.
similis. Gneteri codices et prima editio lectionem a Ra etiam legit in suo codice Gerardus Vossius, ut
Quesnello inductam confirmant. Vide notam ejus ex ejusdem editione Moguntina liquet.
23.
8
Sic placuit scribere cum ms. Basil. et Venet.
(e)Verbum est delent tres mss.codd.Veron.et Ra- secundoutroque loco. In editis ou/: 5'Jo-i;. Articulus
tisp.Post pauca.dwm in invicem in Veron.57,Ratisp. fi pcrspicuam magis reddit
scnteniiam.
et duobus Chalcedon. D 4
In ms. Basil., e'v ttj ivwcrtt xwboq xa6eo-Tr,x£v.
5 tou iv8pw-ou. xai t^
(f) Eadem sunt
in serm. 54, c. 2. Ms. Basil., xat f, TazetvoTT,;
reliquit. Editi ante w3-ep yip 6e6; tpoTrr
(g) Veron. 58, non recidit...non
u-iyeOo; tt,; HcOvt.to;-
Quesn. cum.mss.collect. 2k,non recessit... non rcli- usto-raTat, outio; xat 6 dv6ptoT:o;, etc.
quit Quesnellilectionem, de qua vide ejus not. 24,
6
Ms. Bas., touto 6-ep erciv tou Xoyou.
canteri nostri codd. approbant.
7
In marg. edit.Rom..a7:c? ; atque ita in ms.Ven.
(h) Verba quod saepc dicendum est desunt in tribus 2 primo loco.
mss. Veronensib., in omnibus Chalcedon.,in utris- s
Ms. Ven. primus, toT; T:a8f,u.aTtv. In marg. quo-
que Hisp., in Ratisp. ncc non in Oneca versione. que edit. Rom., to"; -aOf.uaT.v.

Sed cum in aliis codd., prasertim collcct. t. 3,5,8, Ms. Bas., rlb; 8w0.
1

ll, et in vetustissimo Rom. Eccl. Lectionario Vat. 10

H»C xai; 6 Adyo f.v rcp6; t6v 6e6v, xai 6 &sL
3S3G inveniantur, ea expungere non audemus. Aoyo^. in cod. Bas. desideratur.
Mox, pro Deus per id, in Vat. Isid. Filius Dei per ''
Ms Bas., xai He6; u.^v xaTa touto, 6t: /(opl;

id. Quee duo ultima verba ad-

eVeveTo ouSc Ev 8 yeyovev.
Cod. Vindeb. Hisp. factum cst c.r mulicrc, fac-
(;') duntur etiam in ms. Ven. primo.
)S
Ivm sub lcgc : et refertur ad Vcrlnun, ut in antcco- Ms. Has., xai yiyovev utc6 v6u.ov.
dentibus Vcrbum caro factum est.
:
 EPISTOLA XXVIII. 770
769

ii, 7) : magnitudo Altissimi declaratur (a) voci- A * ffapxwffew; veW.o-t; avBpuirivrj; dart Sr)Xta<rt; ipuaew;,

boa angelorum [Lue. n, 13'. Similis est rudimen- 6 Se tox£t6; Trap6e'vou s (j.r,vuu.a Trj; 8eia;
Tf); uTcapxet
molitur occi- Suvdixew;. Kai
tis hominum, quem Horodes impie vqmoTlK toO ppeyou; tuv
-f\ ixev Sta rri;

den <Matth.\\, 16); sed Dominus est omnium, quem o-Ttapyavwv euTe)eia; eTciytvwo-xeTar to b% [Aeveflo; Tr);

magisgaodeot suppliciteradorare.Jam cum auTou 3

HSl I
[leYaXwo-uvri; Sta twv dYYEXtxwv ^wvwv aTto-

rig sui Joannis baptismum xcml )latth.

SeixvuTar xai 6u.otouTat u.ev rot; vewo-ri tixtou.evoi;

quod carnis velamine Divinitas dvOpwTcot; outo;, ov 'HpwSr,; doe£w; soveuaat 4

(iou-
iii, 13), ne lateret
retor, vox Patria de coelo intonans dixit llic :
utll' dXXd eaTt oeaTcor/;; twv oXmv, ov [jLdyot /aipourrtv
6
1

mihi bcne c complacui ixeTeuTixw; Ttpoaxuveiv, "(He Se rcpo; to 6

tou irpo-
Utu meus dilcctus,in (jito

Jbid., 17 . Qoem itaqne sicut hominem diabolica Spou.ou <?22 a-JTou 'Iwdwou Ipjfexat ^aTtTtajAa, 6tcw;
dv tw
astutia.eidem sicut Deo angelica famulanlur
it
(j.r) XdO?), OTtTtep Tcp-jxaXua[;.art rri; aapx6; r| Hso-
Ksurire, sitire, lassescere tt,; expuTcreTo o tou Harpo; puvjj i\ oupavwv eirt^owia,
ofBela (Matth. tv, I. II
atque dormire.evideoter bnmanom est.Sed('i/)quin- «pr.atv •
Ovto; eoTtv 6 Vlo; ;tou o dyar.r,To;, ev w 7
su-

que panibus quinque millia hominum satiare(Soo». oo/.r,ffa •

Totyapouv ov w: dvOpwTtov r) tou StaSoXou tcei-

2 ,et largiri Samaritanffl aquam

vivam \Joan. iv, pd^et Tcavoupyta, 8
toutw , dri K) 0£w, r^ twv iyf&ow
ijus haustus bibenti (c) praestet ne ultra jam „ Ta^t; 5ia/.ov-:t. 9
T6 uev y«p Tcetvr,v, xat £:'\>t\'', xai xo-

sitiat supra dorsum maris plantis nom/idesidenti-

;
Tctav, xat utcvouv, ou.oXoyo-juevw; eo-riv dvOpwTtou -
iXXd
bus ambulare [Matth. xiv, 25), et elationes lluctuum \6 '" t:=vt£ apToi; irevrs v_tXidoa; ivOpwirwv xopeaat, xat
increpata tempestate consternerc (Luc. vui, 24); /apiTaofjat trj Sa{X«pciTi8i " ^wv uowp, 60£v dpuo-aaev/)

sine ambiguitate divinum est. Sicut ergo,ut multa »'jrv; '- Orrv/_£ to j*T,X5Tt ^t^rv y.ai ir.l u.£v vwtwv 6a-
praeteream, non ejusdem naturs est, flere misera-
1J
Xd-o-r,; TceptTtiTetv, twv tcoowv ou paTCTt^oa£vwv, Ta;
tionis aflcctuy)amicum mortuum [Joan.w, 35), et 5e twv y.uij.arojv o ;.6r,o£t; , traTi;>.w;j.£vo'j tou r.XuSwvo;,
eumdem.remoto quatriduanae aggere 823 sepultu- XOTEUvdCav, eo-Tiv dvauif.66Xw; C-)£ou. "iicTcep ouv, tva

1 ad vocis imperium excitare redivivum Ibid., rd TcoXXd TcapaXeWw , ou Trj; aurri; £o~ti ^uaew; t6
iut in ligno pendero,et in noctem luce conver- xXaietv ix 6\a0£o-£w; ofxxou tov T£X£urr,oavTa tpiXov, xal
sa,omnia elementa tremelacere aut clavis trans- ; to tov aurov dva^f.v [j.fXXovTa , otao-/.£oaoO£vTo; tou
fixum esse.et paradisi portas fidei latronis aperire Tcpoo/_o')[.'.aTo;, u ttJ? T£Tapraia; f,&f\ Ta^ri; e?avao-rr,o-ai
i Luc. xxni, r
-
i3 ; ita non ejusdem naturae est, di- spo« ro xiXeusfia r?,; «pwvr);, r, to er.t JuXou rfpTr,<jflai,

cere : Ego et Patcr unum sumus [Joan. x, 30), et y.y.i : ^jjCepa? el: vuxta 1J
p.eraSXr^etcT)!: ta -jtoi/hx
didere, Pater major me est (Joan. xiv, 28). Quamvis irdvro BWStwsi S2<4, f, to o-.y-erdr f
:at ro: r,/ot; y.ai

enim in Domino Jesu Christo Dei et hominis una Ta; tcu Tcacaoetcrou 7cu).a; d,ov-,5 rr, tvI-.t -i tvj tcu
C
it. 3791 collect. II secundo loco.t» excubns trium mss.Veron.,item Vindebon. collect.5,utrius-
anyeiornm.T}e'\n,Hcrodcs impius,m editis ante Quesn. que Hisp.,Isid., Ratisp. et aliorum codicum.Deest
et in quibusdam mss. etiam in Gneca versione et in codicibus quibus Ba-
FjlitiConcil.cumcodd.Vat.,Hisp.,Isid.etcn]lect.
b luzius usus est. Mox,i'n cruce pro in ligno legiturin
21 ,ma'ji gaudcntes suppiicHer rcnutnt adorarc. At 10 Vat.collect.3et alio Vat.5815collect.8,in Hisp., Isid.
puriori ms.Hisp. Vindebon magi gaudentes suppli- , ac in mss.collect.21.Dein, paradisi januas in Veron.
citer adorare : ex errore autem nouiinalivi gaudentes 57 ac 58, in tribus nostris et duobus Baluzii codd.
pro gaudent posteriores exscriptores ejusdem colle- collcct.Chalcedon. Rusticus vero monuit in quibus-
ctionis ex ingenio supplevisse videntur verbum ve- dam suis codd. scriptum f'uisse/)or/as,quod nos in
niuntMox Veron. 5S et Vat. I322,cum Parisiensi et caderis mss.reperimus,et Baluzius in duobus Chal-
Colbertino Balozii :2Vam cum ad prseeursoris sui.Ye- cedon.
ron. 57 delet sui. Dein, ccniret pro venit in editis * In marg. edit. Rom., o-apx6; Yew^o-t;, ex Lat.
Lconis ante Quesn.nullo nostro codice suffragante. * Ms. Bas., s/Neyyo; urdpysi Oeia; Suvd;j.ew;.
3
[c) Tres rnss. Libri Veron., totidem Baluzii, ac Ms. Bas., S:i twv euayXe/\txwv tpwvwv.
praiterea Vindebon. Hisp., et unus Vat. collect. II, 4
Ms. Ven. secundurn utroque loco, pou/\eueTat.
secundo \oco,complacuit.De'\\\de,ulique pro itague in 5
Ms. Has., ixeTSUTixw; irpoaxuvouvTe;.
Veron. 58 ct Vat. 1322, Diaboli vero pro diabolica 8
Ms. Bas., tou Tcoo8p6;j.ou lauTOu 'Iwdvvou.
in \'dt. Heg. coliect. II, secundo loco. "
Ms. Bas., et Ven. secundum,primo loco, tjufid
cod. 5845, quinquc punibus. Editi Leonis
it. rj y.v, 7 a.
ante Quesn.cum mss.collect. -II, primo loco etcol- 8
Ms. Bas., toutw S+i w; 6ew.
Jf. et dc quinque panibus. Mox saturare pro 8
ln ms. Bas., t6 u.^v yip iretvav, xat Si^qtv, xvtci6!v
satiare in Veron. S et Vat. rollect. 3. tj. Tcat ultvoGv.
(e) Tres codd. Veron. et dno alii collect. Chalce- 10
Ms. Bas., lx ttrfvtB dptwv... xoo^o-Oat.
don., vrssstitit. Editi ante Quesn. codd. collect. II, 11
Ms. B;is., D6up C«5.
21 et 25, prsstat. 12
Ms. Bas., u--r,o/s t6 [ivx^Tt St^dV In ms. vero
litiQucsnollo anteriores rurn mss.collect.2l Ven., secundo utroque loco uTcf.o^s.
et 24, tubndentibus. Ceteri codices, desidentibus, " Me. Ba*., w/:70ai.
exceptigj qui lectiooe huic af'lini,sed corro- i;
Ms.BaS., Tf,; TETapTafa; f.Sr, Tatpf,; Ttp6; to Tf,>
pta pr.-oferunt desitientibus, desinentibus, desudanti- ^M/f,; xiXtuqta e';avarrr,cja: : qUffl verborum colloca-
bus vel iesistentibus. Vide not. 25 Qi. tionobis magis arridet.Hoc eodem in locoinsecun-
id. Veron. 58, doo Vat. 1342 collect. 3, et do ms. Ven., loco secundo, pro t-7,; TSTapTaia; legi-
ilcedoo., Vercell. collect. S et mis. tlir Tf,; T£/.£uTa:a;.
colleot.21, ciim prima oditionc addnnt Laiarum. ' Mss.Bas.et Von. primum et secundum utrobi-
(/i^Particulam win aliqoibos editionfboB,e1 a Qoes- que, pLrcfltO^Mvtar, scilicet t» orot/eta, sed perpe»
nello insertamdelevimusutisuperfluain auctoritate ram.
 , '

7™ S. LEONIS MAGNI EPISTOLiE. 772

persona sit; aliud tamcn, est,
unde
•»«»" uhuijuo
in utrouue - a .%. _
. '
,
(«)
^A -,.„-.-
/.r,n-yj, outw; ou Ttj; auTr); SffTt ouctsco;
-
t6 XgYetv •
*Evi>
communisestcontumeha,aliud undc cornmunis
wuuhuuibbbi
est v,,;/ir.-- - ....
*al d HaTrip fv iafiev, xal to XsYetv-
- ,_ „ J
.,,.' 'O lla-r.s itov iiet-

„ , ....
.

glona.Dc nostro enim llh est minor Patrc humani-

.

?,,.,
<>wv P-ou
_•
tffTiv
. ......
gl Ta y.at p.a/to-Ta yap sv tw
.
AeaffOTi
,
,,

Wj
, ,
,

tas; de Patre ilh est aquahs cum Patrc Divinilas.

XetffT5 to5 0£o
-
yal T0
-
av6ow7lou fc
jT
JJ
«poaoTMv, oitto; ' tTepov e-mv exeivo, e* ou ev foaTeptp xo.vov eaTt to tvj< OSpecoc, *a. STspov e? oO xotvov t6 t*
« r,u.wv^ ,iev yap iffuv auTcp r, iXaaaaw tou llaTpo; «vflpwwTTK, d*6 «s tou /JaTpo; toT.v
Cap. V. Veritas carnis in Christo probatur ex Scri *„ rtd r, ;.i.a ;oj iixTpo; iov, WcOTr,;.
ptura. —
Propter (b) hanc crgo unitatem personae in ^:a TaiTKjv toivuv tou Ttpoo-coTtou tvjv svcoaiv, tt,v sv
utraque natura inteJligendam,et Filius hominis(c)le- exarepa cpuo-et voelaOat ocpsiXoucrav, y.ai ulov dvaYf/cooxo-
gitur descendisse de ccelo, cum Filius Dei carnem u.ev dvSpwTtou xaTeXr,XuOc'vai i% oupavou • otcots 6 Vio;
de ea Virgine de qua est natus, assumpserit. Et tou Oeou to owu.a g<; au-ri; t^; IfapOe'vou, s? r,; STgyfiij,

rursus Filius Dei crucifixus dicitur ac sepultus, TtpooeXaSev ' xal TtdXtv 6 Vio; tou ©sou ataupcoOei; )s-
cum haec non in Divinitate ipsa, qua Unigeni- YStat, y.ai Taq>et; •
otcots TaiJTa oux £v autr; 0eoTy,Tt,
tus consempiternus et consubstantialis est Patris, Iv •/) Movoyevrj?, xal ouvaioto;, 2
xai 6p.oouoi6; iaw tu
sed in naturae humanaj sit infirmitate perpes- IlaTpi iXX' ev tyj do-Osvsta tyj; ivOptomvrj; uTCOu.eu.gvr.xe
sus. 825 Unde Unigenitum Filium Dei cruci- cpjoew;. "OOev t6v MovoyevY) Viov 3
tou 0eou OTajpco-
fixum et sepultum omnesetiamin Symbolo confite- B 8s'v Ta xai Ta'fe'vTa 4
TtdvTe; xai gv tw Eup.o6Xco o-jvo-
mur,secundum((i)illud Aoosio\i:Si enirn cognovisscnt u.o).oYou[j.ev, S26 xaT' foetvo to dnoo-ToXtxov • Et yap
nunquam Dominum rnajestatis crucifixissent (I Cor. Syvtoaav, ou/. dv tov Kuptov t?); 86|t|< ioTaupwoav. "Ot«
ii, 8).Cum autem ipse Dominus noster atque Salva- 6s a-jTo; 6 Kupto; J)(tcov, xai £(OTr,p tyjv TtioTtv tu>v (ia-

torfidemdiscipulorum(e)suis interrogationibus eru- 0/)T(Lv otd tcov olxeicov 5

e^gTcaioeugv epcoTr,o-eci)v. 6 Tiva
diret, Quem (f)me,inquit,dicunt homines esse Filium u.e, yrjcrl, Xs'youo-iv ol dvOpwTtot etvai Viov tou dvOptoTcou ;

hominis? Cumque illi diversas aliorum opiniones xai exetvcov uTtoxptvap.e'vcov, dX),a; d).).tov elvai 66;a; •

retexuissent, Vos autem, ait, quem me esse dicitis? 'Vp.eTc, fvjal, Ttva p.e XgysTg 7
gtvat ; dp.e 6r,).a£r) tov Vt6v
Me utique,qui sum Filius hominis,etquem in forma tou dvSpwTtou, xai ov ev u.opc?ri oouXou, xai dXr,Ogtct oio-

servi atque in veritate carnis aspicitis, quem me u.ato; OecopetTe, Tiva u.e Xe'Y£Te
8
etvai ; IvOa 6 u.axdpto;
esse dicitis? Ubi B. Petrus divinitus inspiratus, et ITeTpo; OeoOev £u.Tcveuo-Oei;, xat 6td Ttj; otxeta; 6p.oXoYtat
confessione sua omnibus gentibus profuturus,7u es, Tcdo-t u.gXXcov Ytvgo-Qai o-coTY)pta toT; eSveat, Su ef, cfrioiv'

inquit, (g) Christus Filius Dei vivi (Matth. xvi, -16). 6 XptoTo; 6 Vlo; rou 0gou, tou ^wvto;* xai dHtw; u.oi-

Nec immerito beatus est pronuntiatus a Domino et xdpto; aTceydvOr) Ttapd tou Kuptou, xdi du6 tyj; TrptOTO-
tutcou Ttg'Tpa; to 9
aTgpg6v sTtgffTtdoaTo Ttj; t« ipeti);.
(fl)Melior visaesthaec lectio,quam non solum pri-
ma editio et Conciliorum, verum etiam tres libri C rum suisinterrogationibus audiret. Videnot 2(
mss. Veron.nec non Vat. Reg. collect. 1, alius Vat. (/')Addidimus me ex tribus vetustiss.Veronen.,ex
collect. 3, alius collect. U, secundo loco,Ratisp.ac Vat. Reg. collect. l.Vindebon.IIisp., Vat.collect.il,
tres nostri collect. Chalcedon. cum codd. Baluzii utroque loco, Ratisp. Romano Lectionario, Vat.,
pracferunt.Alias,«»(i(? contumelia in utroque commu- ac tandem ex Vat. 1322 collect.Chalcedon. aliisque
nis, aliud unde, etc. quatuorapudBaluzium.Solumduoexlaudatiscodd.,
(o)Peculiare est Leonem sumpsisse hunc locum ex Veron. 8 et 58, habent Quid me, inquit, dicunt ? :

Augustini libro contra sermonem Arianorum cap.8, Dein, vos, ait, quem me
dicitis esse? in duobus Ve-
etnunciisdem,nunc aliisverbisutendumcredidisse. ronen. et in Ratisp. In alio autem Veron., Vos, ait,
Sic enim ibi legitur :Ac per hoc propter istam unita- quid me dicitis essel In Vindebon. Hisp. deest ait,
tem personsi in utraque natura intelligendum et Filius in uno Vat. autem desideratur.
hominis dicitur descendisse de ccelis,quamvis sit ex ea (g) Codd. Ratisp.
et Vat. collect. II, secundo lo-
qux in terra fuerat Virgine assumptus; et Filius Dei co, prajtereunt Cnristus.
dicitur crucifixus et scpultus,quamvis hxc non in Di- 1
Ms. Ven. Exspdv te Iotiv.
vinitate ipsa,qua est Unigenitus Patri coxternus; sed * Ms. Bas., cum codd. Ven. primo et secundo,
in naturse humanx sit infirmitate perpessus... Unige- utrobique, xat oaousto; uv tw.
nitum vero Filium Dei crucifixum et sepultum omnes 3
Ita in mss.Basil.et Ven'. ambobusjuxta textum
ctiam in Symbolo confitemur. Unde est et illud Apo- Lalinum, Unigenitiun Filium Dei crucifixum et sepul-
stoli : Si enim cognovisscnt, numquam Dominum glo tum, nisi quod in Basiliano additur xai ivaardvTa.U
rix crucifixissent. Id in magnam Augustini gloriam D edit. male, tov MovevsvTi H6v •

cedit.et Leonisquoqucstudiumacdiligentiam com- etc.

mendat.Duo mss.Veron. ct tres collect. Chalcedon. * Ms. Ven. primum, tcovtss ev t<L auu.66Xw 6uoXo-
pro ergo habent enim. Editiones Conciliorum omit- you|xcv.
tunt utrumquo. :;
Ms. Bas. eSe-aiSeucrev.
(c) Duoantiquiss.Vat, 1342 collcct. 3,et 5845 col- G
Non dubitavimus
ita emendare ope codd.Basil.
lect. 8, dicitur, ut in recitato Augustini tcxtu. Mox et Ven. secundi utroque loco. Basilianus quidem
pro assumpserit in prima editione assumpsit. Dein, babet Ttva u.sv sed ex u.g factum u^v. errore ama-
:

crucifixus legitur in Veron. 57. nuensium, quis non videt? Hanc lectionem nota,
((i)Omnes codd. collect.Chalcedon.,utrique Hisp., runt in margine etiam editores Romani. In Vulg.,
nec non Isid. et Vat. 58 {5, cum edit. Concil., illud TLVa, ^T,T'.
Apostoli dictum. Post pauca, Dominum gloridc cruci- "
Ms. Bas., ttvat ST.XaS-r,.
fixissent, in Ralisp. cod.,sicuti etiam apud Augusti- 8
Hanc vocem
tlvat habet ms. Basil., quam non
num lcgitur. adjecissemus.nisi et in textu Latino exstaret:(jucm
(c) Cod. Vat. collect.24et Sichardus adduntsMO- mc e<Se didtisJ In Vulg., Ttva u.s XsysTJ.
rum. ln editis Leonis anto Quesn., perperam, 5mo- 9
In marg. edit. Rom., mf^.
 EPISTOLA XXVIII. »74

virtutis traxit et
irincipali petra soliditatem ct ^ xai Tr,; ~poffr,Yopia; ' 8; ti; oV aTcoxa/.j cj/«u>; "oO U^T.^^t;

minis.qui per revelationem Patris eumdcin a et tov auTOv xai Tiov WeoO ' (OjioXoyr.ia, y.ai XpiffTOv' ir.A-

Filium est confessus et Christum quia unum

a
i
: SrjTcep iv toutwv oiya OaTspou Xaj.i6av6ii.Evov, avovrjTOv

rum sine alio receptum non proderat ad salutem; ETuy^avev et; crwTr ptav xai tou auToO unr.p/e xtvouvou
•
t

xHjuulis erat periculi Dominum Jesum Christum to tov Kuptov 'IrjffoOv XptffTovr, Weov U.OVOV aveu a\0po')-

t
Deum tantummodo sinc homine, aut sinc Deo so- tcou, r< oiya 6eou TCtffTeuetv oivOpwrcov ixovov. 3
Metoc Se

n hominem credidisse.Post resurrectionem vcro tt^v dtvaffTaffiv tou Kupiou, rj tc; oi\\a.oi\ toO a).rjOou;

rnini qu.i: 837 utique veri [b] corporis fuit, quia auToO acou.aTo; yiyovzv ,
4 £Tcet6r|TC£p oOx aXXo; ave'ffTrj,

n alter est resuscitatus, quam qui fuerat cruci- el (jl9i 828 6 aTaupwOei;, xai arcoOavwv, 5 tI ^Tepov ttj

js el mortuus) quid aliud quadraginta dierum twv TeaffapaxovTa r.jjteptov auTou otaywY^ Y^Y ovev i "O

ira gcstuin rst,qu;im ut lidei nostrae integritas ab tva ex Ttaari; ayXuo; Ta t^; Tctarew; ritj.wv xaOapOrj;

ini caligine mundaretur? Colloquens enim cum 6ta).£YoiJ.evo; Y°tp " eauTou txaOriTai;, xai auvotaTpt6wv,

cipulis (•) suis, et cohabitans atque convescens xal 7 ffuvaXt!;6(xevo;, 8 axptSecrTepov te, xal TcoXuTcpaY-

/. i, 4), et pertractari sediligenti curiosoque con- (xovixioTEpov 8ta tt,; acpf,; eauTov ^rjXacpaffOat rcapa tou-

tu ab eis </ quos dubietae perstringebat, admit-

,
twv, ou; eitXrjTTe to iu.cpt6oXov, 9 ivStoou; -
8ta touto xai

s, ideo et [e) clausis ad discipulos januis introibat, xex).etffu.e'vwv twv Oupwv etfff,st rcpo; tou; (jtaOrjTa;, xai

latu suo dabat Spiritum sanctum (/(>«». xx, 22), et " tw cpuffrju.aTt tc{> eauToO napet^ev 5y 10v ^veu(xa• xai

lato intclligentia? lumine, sanctarum Scriptura- YjsepiSofAEvo; t6 cpw; t6 tt}; Yvwffeto;, twv Oettov rpacfcov

n occulta pandebat et rursus [f) idem vulnus la- ; aTcexa).UTCT£ Ta aTCoppriTa* xai TcdXtv 6 auT6; Ta Tpau-
a lixurasclavorum etomniarecenlissimse
Ib.Zl , (iaTa Tii; TcXeupa;, xai Ta; StaTpr,eret; twv viXcov, xai

jsionis signa monstrabat, dicens Yidete manus

•
: TcavTa Ta tou veapou TcaOou; eTceoetxvu crr,ti.eTa, Xe'y<«)v

i) ct g) pedes, quia eyo sum. Palpate et videte, quia ^rjXa^riffaTe |xe, xal *8eTe 6ti nveuu.a ffipxa xai offTea
ritus camem et ossa non habet, sieut me videtis hu- oux e^et, xaOtb; itj.1 OecopeTTe eyovTa •
Crcco; otv
10
(xeite-

e Lue, xxiv, 39 ; ut agnosceretur in eo proprietas vr,xevat iv auTco Y v wff89j ^ iStoTT); ty); tc Oeta;, xal Ttj;

inaehumanaeque natura? individua permanere et ; avOpcoTctvr); cpucieco; n dStatpeTo; -

outco Te {Jta0c»)t«,£v t6v
sciremus Vcrbum [h) non hoc esse quod carnem, Aoyov, iir^ touto etvat, onep lcrvh r^ ffap^, aXX* Sva lft6v

unuin Dei Filium et Verbum contiteremur et car- toO 0eou xal t6v Aoyov 6u.oXoYrjo-coixev, xal t9jv ffdtpxa-

n.Quo fidei sacramento Eutyches iste nimium aes- H; Ttvo; TttoTeto; tou [AuffTriptou xouyo; wv EuTuy^ri;
iandus829estvacuus qui naturam nostram in i
t
outo;, xai 4u.^toxo; 6cpet'Xet vojJtii^effOat ,2
S; tiqv cpuartv

igenito Dei, nec per humilitatem mortalitatis, nec tt)v ^jxeTfpav h Tcp MovoYeveT riw tou 0eou oute Sta
gloriam resurrectionis agnovit. Nec sententiam tyj; TaTcetv6TY|To; tyj; avOpwTcoTriTo;, oute ota ttj; 66?r];

tiapostolietevangelista? Joannisexpavitdicentis: £ ^Tce'Yvw tyj; civaffTaffew^• oiiTe ttjv aTcocpaotv icpoS^Ori

nis spiritus qui cenfUetur Jesurn Christum in carne 830 tou [xaxaptou aTCOffToXou xai euaYY^XtaTou 'Iwavvou
isse, ex Deo est : et omnis spiritui qui solvit Jesum, tou X^y ov to;' ,3
6ti Tcav Tcveuu.a to 6u.oXoyouv '* 'Ir,ffouv

a) Veron. 58 addit Deum. Mox, sine altero pro sine (h) Editi cum quibusdam mss. hoc non esse. Po*
) prima editione, et in Vat. 546 collect. 21.
in tiorum et plurimum codd. syn- et primse editionis
jlo poat, sed xqualu in vulgatis ante Quesn., taxim prffitulimus. Mox, et unum Dei Filium in
lo nostro codice opitulante, nec primas editionis utrisque Hisp. et in Vat. Isid. Editi ante Quesn.,
mplo. et ut unum Dei Filium. Dein pro confiteremur in
bj Prima editio et codd. coJlect. 21 ac 24, hominis Vat. 1322, confiteamur ; in Vindebon. collect. 5,
t. Alia exemplaria ut in textu.Vide not. 27 Ques- confitemur.
li. Mox, quia aliter non est resusritatus in vulgatis (i) Veron. 58, c7c«'a naturam. Paulo post, qui solvit
3nis ante eumdem Quesn., qui cum prima editio- Jesum Chrislum in prima editione et quinque mss.
et editis Concil. suisque codd. textus lectionem I
Ms. Bas., wu\oX»6YT ffev slvai xai Xptcrcov. t

epit, quam omnes quoque nostri antiqui libri * .Ms. Bas., Styi STepou.
3
Drobant. Mutavimus xa^i, quod erat in vulgatis, in u.eTa,
r\ In Veron. 57 ac in Vindebon. Hisp. alioque Vat. auctoritate mss. Hasil. et Ven. amborum. Nec aliud
iideratur tttt*. sane legendum postulat textus Latinus, Post resur-
'/; Veron. 8, quos dubitasse perspiciebat. Mox, as- rectionem vero.
sum adktberu pro admittent in Vat. Hisp. In Vat. D 4
Ms. BaB., ETCEticsp oux SXKot;.
5
:em Isid., assensum admittcns; ct in Vat. 5i6 col- Ms. Has., t( Se xai ETspov f, awv TEo-TapaxovTa r;u.spiov
t. 21, atteiumm pr&buit. StaYwyf, aTuou y£Y 0V£v ^ n m3> itidem Ven. 6ecundo -

e) Duo Veron. 57 et 58, cum Parisien. et Corb. utrobique t\... StaywY^o;.

luzii, clausis januis ad discipulos ; Colhert., clau- 8
MSS. Ven. ambo, to"; iaUTOU ;j.aOr,Tar;.
januu mtroibat ad diseipuio». "
In iiirirg. edit. Rom.,auvauXtC6[uvoc.
/') Vocern idem a Quesncllo expunctain.qu.j! qui- H
Ms. BaS., dx&t6gcrc£pov Ss.
ji abest in editis Concil.et nonnullis nostriscodd. ,J
Ms. \'on. sccundum, loco secundo, 4vi5(8ou.
ocavimus complurium et prastantiorum exem- 10
Ms. Bas., S^v a-jTw u.EU.£VT,xs'va'. Y^wffOsfri.
trium auctoritate, niinirum triuin Vcron. Vat. col- II
Ms. Bas., iStatp^To);.
11
t.3, H.itisp.,altfiius Vat.collcct. 11 secundo Joco, Ms. H;is., ott'.; Tr,/ pttav,
orom collect. Chalced., <iuatuor Haluzii, nec non ,!
Abest Bxi a mss. Bas. et Vcn. secundo ulrobi-
is. collect. 21 et 24, quibus Gra;ca interpretatio que.
ncinit, & aJT<,;, ipsc. " Adjecimus 1i\m$v e codd. Bas. et Ven. ambo-
g PrmMB editionia exemplar
Cod. Vat, Reg., et bus. Concinit textus Latinus, Jesum Christiun ii\
les meos. Mox, non habent in Vat. |8B2, carne. In vulg., Xoirc6v sine lijwflv,
 "76
775 S. LEONIS MAGNI EPISTOL.E.
ex Deonon est, et hic est Antirhristus (Uoan.iv,2,3). k Xpurrov £v ffap/.i &i\k\>tev<u, i.r6 6so3 .ffTt, xat niv

Quid autem cst solvere Jesuin, nisi humanam ab eo XpiTTov, W.ou

Ttveujxa to 5'.atpo uv 'l7]_rouv Arcd o*ix ... /•

separarenaturam(«)etsacramentum,perquodunum xai outo; £otiv ' 6 'AvTi/piffTo;' ti oe £oti to 2 ota-.po.v

sumus,impudentissimis evacuarc figmentis?

salvati 'Ir,ffouv, el (xr, rJ|v 4v0pa)7Civr,v a-' auTou qpufftv d:to/_)-

CaligansverocircanaturamcorporisChristi.necesse p(l.eiv, xai t6 ptuffTTJptov , 6'.' o-jTtep £ffw.r,ix£v [xovou,

est ut etiam in passione ejus eadem obcaecatione de- TtetpaoOat [xaTatov ota TtXaffjxaTwv dvatowv aTrepfi-

sipiat. Nam (b) si crucem Domini non

putat falsam, SeffOat; 6 8e t9|v d/Xuv Gp.cfTajj.evo; Ttepi tt;v ^uff-.v tov

et susceptum pro mundi salute supplicium vcrum ffwp.aTo; tou XptoTou, avayxatw; xa't rcepi t6 TtaOo; a_-

fuisse non dubitat; tujus credit mortem,

agnoscat tou tt) 7tapa7tXr,ffia TupXwcet 7tapa:ppov£t. 3
Kai ydp ri

et carnem nec, diffiteatur nostri corporis

:
hominem, t6v oraup6v tou A£ff7toTou <\>s\ioi\ jxt) vevojxtxe, xai t6

quemcognoscitfuisse passibilem; quoniam negatio 7td.o; to uTtip tyj; tou xoffjxou owrrjpta; * dvaoe/O.v,
5
ou.aixw;
verae carnis, negatio est etiam corporeae passionis.
d),7)6w; yev6[ievov apiqpiSaXXei* ou tivo; ouxouv
6 y.ai
-.TCiYivwoxei t6v OdvaTov, oapxa*
Si (c) ergo Christianam suscipit fidem, et a praedica-
_7T'.yivwox_tw ttjv
-

tione Evangelii suum non avertit auditum; videat xai u.r,Se tt); r,u.eT£ pa; auTov oapxo; avOpwTtov drtap-

eyvw yevojxevov,
quae natura 881 transfixa clavis pependerit (d) in
veiffOw, ov TtaOirjTiv _7t£t8T)TtEp t*] apv/]fft;

tov dXriOou; owu.aTo; iaxi xai tou TtaOov; t»5

crucisligno,etaperto per militislanceam laterecru- g apvr,<ji;

unde sanguiset atqua fluxerit, ut Ec- ffwu.ato;. Ei toivjv oe'/£Tat tuotiv XptoTtavwv, xai &7to
cifixi, intelligat

clesia Dei et lavacro (e) rigaretur et poculo. Audiat tou xrjpuyu.aTo; tou Euav-|feXi'ou u.f) tt,v oixetav axorp»

et beatum Petrum apostolum praedicantem, quod d7toffTpc';pe'., ffxoTtetTw 7toia ?uot; StaTteTtapixevT) toT;

sanctificatio Spiritus per aspersionem fiat sanguinis tjXoi; 7

2v tw tou oTaupou |u).« dxp£u.aTo, xai '* d/Ot-

Christi.Nec transitorie legat ejusdem apostoli verba yetffT); T-fj; Tt).eupa; TtpoffTteTtTjYOTo; tw ffTaupw cta tov
SopaTo; tou OTpaTtwTou voetTw Tt68ev t6 afua, xai ri
dicentis Scientes, quod non corruptibilibus argento
:

et auro redempti de vana vestra conversatione pa-

estis u5wp ^pp^uT), wffTe T7jv 832 'Ey.x).r,ffiav tt)v tou 0eou

ternx traditionis, sed pretioso sanguine quasi agni in- tw Te Xoutow xaTap5eu£ff9at, xai tw Ttou.a ti. 'Axouetw
8e xai tou [xaxapiou Ile'Tpou tou aTtoffToXou xr,puTTOvTo;*
contaminati et immaculati Jesu Christi(\ Petr. i, 18).
9
apostoli testimonio non resi- OTt 6 xa8aptffu.6; tou ITv£uu.aTo; Sta tou favTtffu.ou yf-
Beati quoque Joannis
Et sanguis Jesu (/) Filii Dei emundat nos v£Tat tou a^u-aTo; tou XptffTou • u.7)8e Ttapootxw;, dvayf
stat, dicentis :

Joan. i, 7). Et iterum Hxc est vi- vwtxstw tou auTou aTtOffToXou Ta fr,u.aTa Xe^ovTo;"
ab omni peccato (I :

10
mundum, fides nostra (I Joan. v, E .56ts; oTtnep
;
ou ^OapToT; dpyupiw, r, ypuotw ejrjo-
cloria quse (g) vincit
vincit mundum, nisi qui crcdit, p7.ff0r,T£ 1% t?i; u-aTotai; up.wv 7taTpo7tapa86rou ava-
4). Et : Quis esl qui
Dei? Hic est qui venit per OTpocp-?);, dXXd tw Ttu.iw aTu.aTi, wffavel '^jxvou dyiov.
quoniam Jesus est Filius
xat duwu.ou u XptffTou Kai tou jxaxaptou
aquam ct sanguinem, Jesus Christus; non in aqua 'Ir.ffou. l't

sanguine. Et spiritus est, qui Toavvou tou aTtoTToXou Tr, (xapTupta 12 dvOtffTaT^fo
solum, sed in aqua et u.r,

quoniam (h) spiritus cst veritas. Quia tres XsyovTof K.ai to afixa toTj 'Irjoou Ytou tou 0eou xafa&t-
testificatur,

\a) Codd. 24 cum vulgatioribus editis,

collect. anteccdeatem immediate subjiciuntur versus se-
et sacramentum per quod salvati sumus. Om-
fidei, quentes, Quis est, etc. Post pauca in iisdem Veron.
nes nostri codd. cum prima editione lectionem a et Ratisp., quia Jesus est Filius Dei.
(h) Editi ante Quesn. cum mss.Mndebon.
Hisp. et
Quesn. textui insertam confirmant, exceptis duo-
Vat. collect. 11,21 et 24, habent Christus est
veritas,
bus, in quibus vox unum omittitur. Vide not. 29
:

itemque.
ejusdem. secundo, tou 'Avt;-
Vat. Hisp. et Isid., qui crucem.
(b)
1
Ms. Ven. secundum, loco

plerisque et optimae notae codd. nec non

Cum voiffTOu.
(c)
s
In marg. edit. Rom., StatpeTv l. Atque ita ms.
.

m
.

cum prima editione, et Conciliorum, quibus Graeca

versio cohaeret, reposuimus crgo pro enim, quod in quoque Ven. secundo, secundo loco.
^s-ot, juv
3
Ms. Basil., taX yap ffraup6v tou Aeo-TtOTOu
paucioribus mss. et in Leonis editis habetur. Cod.
Vat. collect. 3 habet Qui ergo pro Si ergo. Quidam ivoatoev.
* Ms. Bas. et Ven. aTaSci/Oc-v.
codd. praesertim collect. Chalcedon., suscepit pro
suscipit; ac dein, non avertat pro non avertit in Vin-
5 legendum monent codd. Bas. et Ven. pnmus.
Ila

debon. Hisp. Perperam in vulgatis, i^fAWo: L't enim supra

vsv6,x'.x S dixit, indicativo modo,
ita et hic h**i
(dYRatisp., in cruce et apcrlo. Mox, militis lancea D
m Vat. colfect, 11, primo loco. Dein pro ftuxerit ali- dicere debuil
lta cod. Bas., juxta Latinum, agnoscatet
G cariwni'.
qui nostri codd., fluxerunt, fhurerint,\cA cflht.verint
xa- in vulgatis non apparet.
cum editis ante Quesn. qu_e Ul-
MoxVin- I
M_.. lkis., _v tiT) jtx.su \'J~ku xsxpsjxaffTO :

(e) Solus Vindebon. Hisp., regenerelur.

tima vox habetur etiam 'in ms." Ven. 2, secundo loc .

debon. collect. 5, Ratisp. et mss. collcct. 24, atque

Baluzii omittunt et ante betitiim. Postea, fiatsangui-
prinio vero, ixp.uLa.-to.
8
Codd. Bas. et Ven. secundus, utroque loco.
nis Jesu Christi in Vat. Hisp., Isid., Veron. 58 et
Venetus vero primus. iv.-.:_-r,; quod certe
vjvEijr,; :
:

Vat. 1322.
Codd. utrique Vindebon. addunt Christi post corruptum a vuYc-ixr,; quce lectio minime spernen- ;

(f)
voccm Jesu. daderivatur enim a vjjjw, pungo.
(<7)Duocod.Veron."etRatisp.,ethic,ctpostpauca, Ms. Bas.. to'3 H:ou.
/pusiou
virit pro vinrit. Dein, (ides nostra pro (ides vcstra scri-
Ms. Bas., ou aOapTo"; «tpyuptou t,
10

ou to^ ?fap-
psimus cx plerisqnc ac potioribus mss. cum edilione oOr-s. Ms. Ven. secund., utroque loco,

prima, et Coneiliorum, ac interprctatione Greeca. to";.

II
Ms. Bas., 'lr,50u XptTtou.
Mox Veron. 8,Vindcbon. collcct. 5 et Ratisp. ignorant 11
conjunctionem et, In Joanne quidem post versum Ms. Bas., txf, ir:aviT.affOo- (
77 EPISTOLA XXVIII. 7?«
*~ 6 ~** r- " aXlv- a ° Tr
vit, qui tssUmonium ianlt *pirftu*>aqua,et sanguu, A C« *!*«« *w*i«v *«* <
lrrfv *
'
uiium suni Ibid. v, 8 Spiritua utique sanc- vCxvi fi vowjaaoa «Av xoaaov, f, irioxn ^|*»v ' xal ti;
tres .

tov xoaaov, af) 6 tciotcucov, oti

licationis, et sanguis redemptionis, ct aqua bap- ^dTiv, o; evixr,ae ei

'fto; tou 0eou ojto; 6 epjt.6aevo; ot"

quia tria unum sunt, et individua ma- eaTtv 6
3 'Ir.To-j; ;
srnatis :

iioaTo;, xai atu.aTo;, 'I/jaou; XptaTo; -

oux ev tco joaTt
ent.nihilque eorum a sui connexione sejungitur ;

'«)hac833pro- uovov, i/.X' ev uoxti, xai ataaTt •

y.ai t6 TtviOaa eart to
uiacatholicaEcclesiahactidevivit,
3 to TCvEuaa eactv aXf/Oiia. TfSi;
cit.utin ChristoJesunec sinevera Divinitatehuma- aapTupouv, dTC£tof| f)

ie vera credatur humanilate Divinitas.

aaoTupouvTs;, to rcvsuaa, xai to uocoo, xat
vaoelatv ol
/.uTpcoaeco;, x«i to uocop tou
eiat, to icvsOlm BflXovon raQ x-.-caauoO. xai to atux ttj;

Ba _- .-. T
.„ i^oto-Ta aivsf
„! xal o-18sv *OT»v i-6 t?,; auTcov wfeuti au- <
;
834
"Iva 1 ar.xe oi X a ttfc aXr;eoO«
y.xi itpoxoTtTEt -r, TTt-et.
up r, xxOo),,.f «ExxXnata iv Txurr, : ,

9 TitaTeOr.Tai.
ivooftwotn^ utfw o ya Ttj; aXr.Oou; avOotoTCOTr.To; f, OeoTr,;
:rTo; n
J

iljo; uevtoi ys rijv SiaXaXiiv ttj; uueT£pa;

ixpoiasco;
Eutychit prava et subdola confessio. Qua
1
l

i° 6 EuT«yjJ|; atisxpivaTO, ).£ywv 'OuoXoyco £x Suo <pu-

$i resipiscit, communioni .<('/ restituendus. le-

di mittuntur in Orientem. Cum autem (6) adin- — cstov y£y»vf,aOat tov Kuptov f|ucbv Ttpo Tr,; Jvcoasco;
-

'rlocutionem examinis vestri Eutyches responde- 11

u.£Ta aevTOt Tr,v eveoatv uiav «puatv 6uo).oyco *fttUUa*"'.d

t, dicens : Confiteor cx duabus naturis fuisse Domi- " Tf,v ojtco; oXXoxotov, xai outco SisaTpauuevrjv ouoXo-

adunationem ur,0£Uia twv 3t/.a*6vTcov cTttTtafjaet So^aaav stci-

um nostrum ante Tulunutwnem : post yiav,

Xfj<*<tUOV' xai tov outco; a:ppova Xoyov Iv TCxpaSpoafj

ysyo-
rrounam naturam totifiteor miror tam absurdam :

2
w; tcov azojaOevTcov ouoevc TcpoaxpouaavTtov
imque perversam ejusprofessionemnullajudican- voTa '

aaeSe; to Xeyjcv, cb; lx

um sermonem nimis
increpationc reprehensam.et 6tc6t£ tov avTOV Tpoitov iatlv
13
6 aovoY£vf|; eaTtv
isipientem c nimisque blasphcmum, (d) ita omis- gjo ^uascov Ttpo T?jc £vav8pcoTcfia£co;

im,quasi nihil quod oiTenderetesset auditum;cum Vio; toO 0eou, coa7t£p eo-Tiv aOeatTOv to StageSatouaOat,

im impie duarum naturarum ante incarnationem cb; aeToc to tov \6yov aapxa y- v s'aOat, aia £v auTco ipuai;

nigenitus Dei Filius fuisse dicatur, quam nefarie esTtv (jTC£p ottco; av afj EuTuyjf]; opOco;, '* fJT' ouv &ve-

ostquam Yerbumcaro Jactum £s/,naturain eo singu- y.Tco; uTcoXaor) 6r,0£V £rc£tof|TC£p ii ouSeata; rjacov &tcs-

iris asseritur. Quod ne Eutychesideo vel recte vel o-ToataTat ijnjipau^ Trjv Tr\; afl; aydTcrj; urcoatavfiaxoaev

jderabiliter aestimet dictum, quia nulla vestra est dtxptSctav, aoeX^e TiatcoTaTe, iva, si 8ta xcov tou ©eou

oixTtpad>v B aTcoXoytav TcepuaTaTai Ta tou irpayaa-

ententia(c\ confutatum, sollicitudinis tuae diligen- ei;

iam commonemus,frater charissime,ut si per ins- to;, f) ayvcoata tou aaaOou; avOpcoicou xal irci Taurri;

irationem misericordia? Dei ad satisfactionem Tfi; <f

Oopa; xaTa ttjv oixetav 836 otavotav
5 ll
xa

temque in Vindebon. collect. 5, secunda manu:ac ^ tio, sollicitudinis tux diligentiam commonentes^horta-
ropterea restringenda est Quesnelli propositio,qua mU r, frater charissime, etc.
lot. 31 lectionem textuiinsertam contineri affirma Ms. BaS., Tt; eortv 6 vixf|aa; t6v xoaaov.
1

it in omnibus mss.,sed explicanda de codicibus Ms. Bas., 'Ir,aou; lartv 6 lpy6\uvQ$ Ss OSaTo;. Ms.
2

uis.Postea duo codd.Veron.utrique Vindebon., Chi- Ven. primum non habet 'i^aou;.
rianusac Ratis<p.,c/ (uywa.Dein Veron.57,Vat.collect. 3
in marg. edit. Rom. Sti Xptord; eaTiv fi iXf,9eta.
!,cum alio Vat.,//; tres unutn sunt. Editi ante Quesn. 4
Ms. Ven. secundum, primo loco, xai ol Tpst; ak
uin ijuihusdam mss., et hi tres. xt e'v etat.
(a) Hac pro ac reposuimus ex prima editione, et Ms. Ven. secundum, primo loco, cSiacep Ti Tpia.
5

ruinque antiquioribuset optimis mss. Mox voces in Deest auTcbv in ms. Ven. primo. In Basil. autem
6

Ihristo Jem desunt in decem codd.et in Grraecaver- legitur auTou qua? quidem lectio melior nobis vide-
:

frima editio et Vindebon. Ilisp., in Domwo tur, nisi quod avrou pro auToii libentius legeremus.
Jesu Ckristo. In ms. Ven. secundo, utrobique, eairccbv, quod iti-
b Editi .i.cum mss.collect.2i,«(/ ititcr-
i

dem minime spernendum.

'ogationem. Vide not. 32 Quesn.Post pauca, respon- 7
In marg. edit. Rom. notantur haec yerba, tam-
leret pro responderit in duobus mss. ^'eronens.Dein quam exciderint, jv Xptorcb 'iriaou. L. Scilicet, Vva s"v

ii (juatuor codd. abest vox nostrum, et postea in Xptrcio 'lT,aou af,T£, etc.
8
rox ejus. Ms. Bas., f, ivOpcoTCOTT^; YVcopt^Tyrat.
\ oeee nimisgue htasphemum omitlunturin duo- 9
Ms. Bas., f, Oeotti; etvat TCtcrcEueTat.
ron., in Vat. 132^, Vindebon. Hisp., m D 10
Mss. Bas. et Ven. secundum utrobique, <b; EO

in Ratisp. et in duobus Thuaneis a Quesnello me- tujfljc iwxglvato

- not. A'-'>, el apud Facundum.
11
Mss. Bas. et Ven. secundum utroque loco,arci
Vide not. 34 Quesn., ubi exhibet variantem 6e ttjv ivwoivjquam veram lectionem esse vix dubita-
Facundi, apud quem mox, an/<?a</u-
• ' mus.
em jegitur [>ro ante incarnationem, ut idem 14
Ms. Bas., cb; twv ixouadcvTcov, 6tcots t6v auT6v
tvertit not. 35. tpdrov corrupte.
;

Uatus, Mox, diledionU tute

'
13
Ms. Bas., 6 uovoyevf,; irc.v iOeatTov. Amanuensi9
ditigentium babenl pleriqueetiamvetustioTeflcodioes scilicet hic dormitabat.
'sione, nec non Ma. Baa., t\youv ivexTo;. In marg. edit. Rom. tfc
'•

quinque a Quesnello laudati not. 36. Ex his non- ofiv. Atque ita in ms. Ven. secundo utroque loco,
nulli adilunt igiturpostvoGttdilectionis
tua?.Lectio- sed conjunclim, iTtouv.
nen tamen editionum Leonis aliiscodd. coni
16
In marg. edit. Rom., TcXr.potpoptav.
lam pr.-pscrtim Vinrlebon. 5 Hatisp. et Ro-
collect.
18
Ms. Ven. sec. utrobique, tt,; tpOopa; tt ; xaTi,etc, (

Lectionario Vat. 3830, utpote valde 11

In marg. ediL Rom., Sta aoO xaO.
congruam haud excludendam putavimus.Primaedi-

Patrol. LIV. J»
 .

779 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. 780

causa perduciturjimprudentiahominis 835impe- \ "(): -::\!.Vi O&V, &>' T} Td£lS TWV 7C£7:paYU.EVW < 8j]XoT, /2-

rili eliam ab hac sensus sui (a) peste purgetur. Qui '/•'):
&va/a>pe?v Jjv ap?du.evo; aTco tt,; ioia; viatiacM',

quidem,sicut gestorum ordo patefecit, bene ccEpe- ', r.vtxa -fi Ou.u>v aTto?da£i <xuve)(ou.evo;, wu.o).6y£i

rat asua persuasione discedere,cum vestra senten- tauTov, '

o rcpoTepov oux eipyjxei, xai TauTrj efr.ouva-

tia coarctatus profitcretur se dicere quod ante non £eiv Trj tcio-tei, rj; ETuy/avE Tcpwr,v dXXoTpto;. 'X'n

dixerat, et ei fidei acquiesccre cujus prius fuisset ev tw dva8eu.aTicrret|> dcreost SoYiiaTt cruvatvetv oux

alienus.Sed cum anathematizando impio dogmati ).:to, eyvw auTov t\ uu.cov aSeXepoTr);, ev Trj olxefa * v.a-

noluisset prasbere consensum.intellexit eum frater- [xevovxa xaxoSoijia, xai d?'.ov etvat tou Sj/eoj.

nitas vestra in sua manere perfidia,dignumque esse xpicriv Ttjs xa8aipecrew;' e^' wTcep, ei tcujtw;, /.-.

qui judicium condemnationis exciperet. De quo si qpepovTw; a).yeT, xai et (3pd8'.ov youv , 6p.w; ETc.y.

fideliter atque utiliter dolet,et quam recte motasit otcw; et; Seov rj twv £7r.o-xo7cwv etc' a lTw
-
au
3
episcopalis auctoritas vel sero cognoscit ; vel si ad vv)Taf v, ei Tcpi; to TeXeiov Tr ; aTcoXoifia. (

satisfactionis plenitudinem omnia male

quae ab eo TtdvTa Ta 7cap' aJTou xaxw; ypovr)8evTa, Evap-veT, xai

sunt sensa viva voce etprasenti subscriptionedam- Tcapoucr, ttj ywvrj, xai oizsia 6e xaTaotxao-Or.vat vtto-

naverit, non erit reprehensibilis crga correctum ypacprj, oux scrTat xaTayvwaew; d<;to; 6 Tcepi to 6'.o;6gj-

quantacumquc miseratio quia Dominus noster ve-

:
6e'vTa * 67coo"ocrouv IXeo; -
eTteior.Tcep 6 Kupio; r,u.wv 6
r
rus et bonus pastor, qui animam suam posuit pro d)r|0(vo;, xai dyaOo; 7cotu.r,v, ° 6 ttjv (j/uvjrjv auTOU hi::

c
ovibus suis (Joan. x, H),et qui venit animas homi- uTCcp twv 7cpo6aTWv twv cauTOu, xai o; r,X0i Ta; tyvy&i

num salvare, non perdere (Luc. ix, 56), imitatores twv dv0pa>7cwv crwaat, oux duoXEcrai, u.iy.r,Ta; r,u.d; Tr,;

nos suae vult esse pietatis : ut peccantes quidem oixeia; dyaBoTrjTo; eivat pou),£Tat* tva tou; u.£v d;j.apTd-
7
justilia coerceat,conversos autem misericordia non vovTa; awippovicrri to Sixatov, tou; 6e e7ci<7Tp£'!/x/Ta;

repellat. Tunc enim demum fructuosissime fides 6 tyj; crvJu.7ca6etac o"xto; u.r,8au.w; a7cwcrr,Ta'.. 1ot£ vap

vera defenditur, quando etiam a sectatoribus suis ovtw;, TOTe cruv dya8w tw xapTcw to t-?,; tciccew; d/r,^i;
8
opinio falsa damnatur. Ad omnemvero causam pie exStxetTat, OTe xai 7capd twv tyj; SucrcreSEta; £;dp/a).
9
ac fideliter exsequendam,837 (b) fratresnostros Ju- fl oixeia xaxoSo^a xaTa8txd!ieTat. IIpo; 6e to r.u-x.

lium episcopum et Renatum presbyterum (c) tituli xr)v 838 uTtoOecrtv 10 euae6co;, xat 7ctaTw; n eSavuo-Or,-

(a) Cod. Veron.58, per te, perperam pro peste. In collect. 18, eae voces septem collectionibus compro
Hisp. et Isid. nec non in Vat. collect. 3 et in mss. bantur. Accedunt Lectionaria et codices sermonum
collect. II, 21 et 24 cum editis ante Quesn. ,macula quibus hffic epistola inseruitur, nec non exemplar
per te puryetur ; quae lectio orta videtur ex emen- Sichardi. In mss. Ottobon.93, et Vat. 3791 collect.
datione antiqui librarii,qui nactus in aliquo codice ll.bis haec epistola describitur,et primo loco eadera
simili laudato Veron. voces per te, videns sensum p verba exhibentur, secundo autem desiderantur. De
imperfectum, ex ingenio addidit vocem macula. In ^ codice Vat. Reginae collect. 1 nihil memoravimus,
1

ms. Vercell. collect. 8, pravitate purgetur. Caetera cum in eo h8sc epistola desinat antecedentibus verbis,
exemplaria lectionem a Quesnello inductam appro- opinio falsa damnetur, uti similiter desinit in duobus
bant. Confer ejus notam 37. Lectionariis Bas. Vat. 105 et 107.1nter haec tam di-
(b) Prima versa utrinque documenta, pro negativa sententia
editioetilla Chiffletiicumpaucisnostris
mss. codd., fratremnostrum,c&tevi cum
Graeca ver- plurimi inter caeteroshabcndi sunt codicescollectio-
sione, fratres nostros.Vidc not.38 Quesn.Mox,,/«/t'a- nis Chalcedonensis et Graecae interpretationis, quae in
num pro Julium habent mss.libri Vindebon.collect. Chalcedonensi synodolecta fuit.Pro affirmativa vero
5 utrique Hisp., Vat.Isid., alius Vat. collect. 11, maximam auctoritatem habent pras caeteris Lectio-
unus Patavinus S. Justimo, duo Veron. et Colbert. naria,ac praesertim vetustissimum Vaticanum 3836.
Baluzii cum editis ante Quesn.Julium autem praefe- quod usui fuitipsi Ecclesiae Romanae in basilicaSS.
runt,praeter codices ab isto allegatos not. 39, anti- apostolorum
qui libri Vat. collect. 3, item alius Vat. 5845, ac
Vercell. collect. 8,Ratisp., Lectionarium Vat.3836, 1
Ms. Bas., 6 7cp6T£pov -ipi\*wu
et omnes codices collectionis Ghalcedon.tum nostri - Ms. Ven. primum, [jujvovwe.

tum Baluzii,nec non Gra;ca interpretatio, quam ex 3

Ms. Bas., io; sfre ~r^ ~° teXewv. Ms. Ven. pri-
mss. Venetis eniendavimus. Julium quidem, non nium, IV, ci, secundum vero utrobique, s tantum. :
.

autem Julianum Romana^ sedis legatione functum * Hano, quae vera lectio est,hausimus e ms. Van.

et probat Quesnollus laudata nota 39, ct nos multo „ secundo, primo loco, qui quidem habot, ttqV..
magis confirmabimus.cumcimdem Juliuin Putco- " scd prima syllaba 6 errore amanuensis doost. Iti
lanum episcopum, non autem Julianum Coensem vulg., 6tco)oouv; perperam.
pseudosynodo Ephesinae intcrfuissc in observatio- - Placuit addore aurou auctoritate cod. Bas. juxta
nibus ad eanulem notam ostendemus. Latinum, animam suam. In vulg. 6 rr,v c, .

(c) Voces tituli S.CUjrnentisirx omnibus anis codi.ci- " Ms. Has., auTou.
bus, uno Barberino exceplo, sc feperisee affirmat '
Prffitulimus,utpote minus iraplexam, loctionem
Quesnellus nota 40, nc pioindeleguntur intcr caete- hano cod. Basil. in vulg., tou; emcrtpe<}*vTa" '-;':

ros in codd. Corb. collect. 2, Trecopith. cl Thuan. tt,; jj;j.-aOcia; u.T,oau.to; oIxto; dTCtoar.Tai. In IllS. VtB
collect. 5,in Grimanico collcet. lK,et in aliis quibus primo, uTcorcpEyavTa;.
ille usus est.Nos,qui in hunc praccipuc locum plures 8
macg. edit. Rom., ivcc^oucvwv.
ln
codiccs contulimus,oas voccs desiderari deprohen- " ln hoc verbo
xaTaSixa^Tat desinunt mss. Ven.
diiiius in codicibus octo collectionum, nimirum 3, ttii et 555, secundo loco, nec non alius Ven. l«''•"
,
.

9, Hisp. 13, 17, 19, 21, 22 et 23„riec non in Graeca utroque loco et hic ultimus sequitur, ihtfoi\ siSoi;
;

versione et duobus pcculiaribus mss.Veron. 8et58. ouvtai;. In ms. Bas., xaTa6:xda6T,Ta: qui sequitur, ;

Econtra invcnimus in m?s. quinquc collectionum -co; 6c xai to\

10
epistolarum, scilicet 5, 8, 10, 12 et 24, quibus si Ms. Bas., dxo:6(o;.
addas Qucsnolli oodicesCorb.collect. 2, ot Griman, M Ms. Bas,, dvw6f va„ (
 .

EPISTOLA XXIX. 78$

ieti Clementts.sed et tilium meum Hilarum dia- A. vai, tou; aos/?ou; f,u.wv '
'IouXiov tov etTtiaxor.ov, xal

iem viee nostra direximus.Quibua Duloitium no- •Pevaxov tov npeoSuTepov ixi y- e-
r v x *'1 T0V
<
J
y lov \- w
um nostrum.cujus lides nohis est(a) prob;ita,so- 'IXapov tov Stixovov, ei; tov fijAwv a-n£5TaXxa(iev totiov.

rimoa : contidcntes adfuturum Divinitatis auxi-

3 (>'; Aou/.xJtiov tov voTapiov tov f,[Ae'T£pnv, cj Tfjv martv

qui erraverat, damnata sensus sui pra- doox'.u.aaau.sv, ffuveSeuljapvev, Oappouvis; * Tf,v tou 6eo0
n, ut is

incolumem custodiat, RXpevo(ievY)v ^of.Ostav, wo-ts Tf,v T&avrjOsvTa xaTaotxa-

er oharissime.Data idibus Junii,Asturio et Pro- rjavTa Tf,v o-xai6Tr,Ta tou ^povTjixaTo; tou otxeiou aw-

ene viris clarissimis consulibu-

;
.vat. '(> 8eo; £pA(i>u.s'vov <rs * otas u/.aTToi, iosX^pe Trpoa.

ptXeoraTe. 'F.ooOr, stSot; Mouviat; •.

EPISTOLA d) XXIX.
<' AD TIIEODOSIUM ADGUSTUM.
-
!. gatos vice sua destinat ad Synodum Ephesimam, occasione Eutychis indictam. De eodem
mcliora sperat.
«» C - ui TiiD>Dosio,religiosissimo et piissi- ivv.I-jTy.Tt.) y.ai C'./.a'/jp'<j-oiaTa) Oioooatto
gusto, Leo papa Ecclesiae catholieae urbis \'yo'J:t(), Ae'wv e7c!o"xo7to?.
toraa? g
uiantum rebus humanis consulere providentia 7
"OffOi twv av0pw7riva)v 7tpayu.dTwv xaTa ouvapiiv
ina dignetur, sollicitudo dementiae vestra?, Spi-
jtpovoeiv y.aTo;'.oi t-t,; u(AETe'p«; cpt).av9pa>Tcia; i\ q;povTl;,
i Dei incitata deraonetrat,quffi in catholica Eccle- 8
TTvsuvav. i-j£ou xiVT]9etO"a, su av syoi, jxyj pouXou.svr,
nihil impacatuin, nihil vult esse diversum:quo-
IF-:pi xtJv xa9oXix*)v 'Kx-/.Ar o-iav :
Siayopav , aiU' siprivr,v
tn FiDES.qus non nisi una est.in nullo potest sui
• Tjvyiveiv. KaiiTsp f, TiijT;; (;.ia ouaa, saviTYi; o'j»
3 dissimilis. Unde licet Eutyches, quantum ge-
v. -.-jv/i-iv.-i avoaoia. "OOsv , v. xai 1'iuT'j/o:, (b;
um episcopalium ordo patefacit.imperite atque
a'. iuv cKio-xotc.xwv uT.ou.vr.jj.arwv tj5=i; Eiaviptojav,
irudentererraredetectus sit.debueritque (g)d sua,
>ro; v.:d aTuvsTu; ne7t).av?J70a a.Toosoiixtai
stolorum Philippiet Jacobi.Difllcile tamen videri Exstat hsec epistola in mss. collect.2,5,11, 12,
(e)
»st Leonem, qui in tot epistolis alios Romanae 13, 17, 18, 19 et 21 usque ad 24, ac in exemplo Si-
presbyteros, et hunc ipsum Renatum no- chardi. Relegimus ad codices undecim, quibus alii
luns.nunquam titulumdesigna\it,hac tantumin tres Baluzii adjiciendi sunt. In collectione 5 hic ti-
eidem aflixisse/Num hic
liola.tituium S.Clcmcntis tulus legitur cap.80 Ad Theodosium imp de synodo : .

i marginem olim a quopiam, qui Renati Ephesi cclebranda.

lum noverat, annotatus, in textum deinceps
(f) Soli codd.collect.i7 Chalcedon., ad quosunus
pserit, aliis judieandum relinquimus. Mox qui- Thuaneus a Quesnello not. 1 memoratus pertinet,
p
,icodices ct prima editio llilarium vel llarium L banc inscriptionem praferunt Gloriosissmo et cle- :

ouum. mcntissimo Theodosio Augusto Leo episcopus, Cffitcrae

i) Codd. coll. Chalcedon. Vat. collect. 3 Veron.
collectiones vulgatam inscriptionem praeferunt, si
'lorentin. collect. 13, et excmplaria collect. 21
excipias Itatisp. collect. 19, in qua inscriptiones
editione prima, et Conciliornm adsunt. sxpe.
i

abbreviatae exhibentur Leo episcopus Theodosio Au- :

ifer. notam Quesn. 'il

gusto. In ms. Florentine collect. 13 exigua varie-
sequentes desunt in duobus Veron.,
-
tate habetur Cxsari Theodosio religiosissimo et piis-
:

/at. collect. 3, in utrisque Vindebon. collect.5,

simo Augusto Leo Eccclesiae catholicx episcopus in Do-
Iisp. in Vat. collect. 8, in Ratisp. Florentino,
mino salutem.
1322, et rnss. collect. 24
. cum prima editione. (g)\laex Ratisponensi et omnibus nostris ac Balu-
e autem rccipiend.e fuerunt auctoritate aliorum
zii codd.collection.Chalcedon.Editi cum aliis mss.,
icum.ae poti^sinmincollcptionisChalcedonensis, a sua merito rcprobabili persuasione. Mox, quia pro
interpretationie. Vid. not. 42 Quesn.
quoniam in mss. Veron. 57 atque Ratisp.
In mss. utri.sque Ilisp.ac in Isidorianis et aliis
•

(i) fta duo codd.Ven.164 et 555,in epistolaprimo

ab Hispanica vel lsidoriana procedunt,
loco descripta, qui soli hunc locum exhibent, uti
i

atur / \\M.Kst notatio chronica Hispa-

monuimus paulo anle annot. x (Col. 780, n. 9 ). Editi
ntii propria,quffi ab Bispanisadjectafuit.Legen-
perperam, "iouXiavrjv. Confer. annot. 81 (Col. 779, n.
n ;rru cccclxxxvii, ut respondeat anno 449.Vide
ii Quesnelli.In oe Divionensi Hohierii
b) m
Latinum textum.
!
Ms. Bas., ui6v u.a>.Xapov.
ectionisChalcedonen8ishsopecnliariaadtlnntur: D 3
Ms. Bas., eU Ac/-./.xt,t'.ov tov eu.6v voTctptov, wv xai
irtius neiarius jussu domni mei venerabilis l'apx
Tr,/ ittanv.
>ns edidi. Quo ex fonte amanuensis Bohieriani 1
M. I5as., rr,v Oeiav.
lumpserit hanc QOtationem,qus oon tam in
Ms. Bas„ SwupuXi^i, itiskfi 8«of Warat». Quae au-
'
nbiis aliifl nostris et Baluzii oodicibUs Latinis
tem sequuotur, kooOr,, etc. in eodem ms.desideran-
ihaloedonensis, Bed el iara in
1

tur.
nterpretatione omittitur, conlici nequit.An-
Vulgati addunt, u-aTeia; 'ATrepiou xai Hpwtoy^vou;
'

iam :iein prodit.A Loonis I aetate alie-

twv Xau.icpwrdT«i)v uiratwv.sed haec
nostri codd.praeter-
i afiinn.it QuesnelluB not. 13 vocem domm.Eam
mittunt nec dubitamus Rornanorum editorum ar-
;
ti proflxam invenimua in vetustiss. ms.
bitrio cx Latino textu suppleta fuisse.
irio Vat. 3835, quod fuit usni basilies 58 7
In marg. cdit. Rom.. 8xr,;
•>, Osia Trpdvoia e'i:iu.£-
1 icobi.Sic enim ibi pag.178 Expliciuni
•

/>s:a; xaTa;.o" ~i ivOp«&mva, Ssixvuai T?,; uaeTipa;,

domni Leonis papx de fscensione Domini fl\avOpwiCM< r, <ppowi< rcvsuaaTi Bs'.u xivT.Ottaa, pa
m Christi numere <luo. Balosiui in notia ad V/'//.'<:n'v/, etc.
n Quesoel impugnat,sed Ms. Ven. ITl'. I

; onibufl qiM doi unt. J

Ms. Ven., u-ipye.v. Mox in marg. edit. Rom.,
'
A1.26.Qua autem antea 89 erat, nunc23. Scr.
ta\ y4p pro xxi-s a, ex conjectura.
lunii an. :<
 783 . S. LEONIS MAGNI EPISTOL^.
qua) merito reprobatur,persuasione discedere,quo- A. i . . j.j.- o v/ t t\.ijt,<j c w; . .-
: j. ;
.
• j - -} -
niam tamcn pietas vestra.quaein honorem Dci reli- ',''".'< i' ':''>% IniiTiZf, f, Gu.£Te'pa EV<J .

giosissimc catholicam diligit yeritatem, («) apud i\ el; Tt;j.r,v xoO Oeou tyjv eu).ao£aTaTr,v xd9o/V.xAv
Ephesumconstituitsynodale(/>)judicium,ut imperito Oetav ' dyxrcwaa, TcTurcwae auvootxov xpiTifotov
seni ea in qua nimiscaligat verilasinnotescat:f'ratrcs 70) V.T.V.OM yepovxt trjv a).T)8etav, — =pi r,v (id/jaTo
meos Julium episcopum, 841 ct Henatum pre-
(c) atpaHat, ipaveparcotr,6r,vat, tou; doeisou; tou; f.u.ti
sbyterum.et filium meum Hilarum diaconcm misi, 'IouXtov t6v Srctaxorcov, xai 'PevaTov 842 '•
-

qui ad vicem praesentiffi mesc pro ncgotii qualitate Tepov, xal tov Ijiov utov otd/.ovov 'D.apov rce'rco|i pa,
sufficerent; et qui(</) cum sccum deferrentjustitiae ei; totcov £o.6v v.y.-y. Tjy/ tou rrpdyu.aTo; rcotOTYjTa
ac benignitaLis affectum, uf quia dubifaii non po- |j.cvo-j; dpxetv, -/.?.- tay-jovTa; aCiTov e
;
.;t/, / tou -

test,qua3 sit christianac confessionis integritas,et to- xal iyafiou u.£TayaYe;v StdOeatv tv' ort rcep iy::Cx/,
tiuserroris pravitas damnaretur : et si resipisccns, o-j oyvaTat, 3
6tcoT6v ti Tuy/.dvei t-?,; twv yotTTta.w/
qui dcviaverat,(e)pro venia supplicaret,sacerdotalis 6u.o^oYta; to axe'patov, xai rcdar,; t?,; rc).avr,;
ei bevenolonliasubvenirct; cuminlibellosuo, quem xaTa&xaaOetrj.xai, 4
et dvavr.^/etev, o; rcerc/dvrjTai,
ad nos misit, hoc saltem sibi ad promerendam ve- auyyvwu.vi; rcapaxaXeawv, b
ty> twv erciaxorctov a^Tw
niam reservaverit,ut correcturum, seessc promitle- Por,6£iav crctxouprio-ai. 'Erceircep ev tw eauTou Xt6e'/u\u tu
15
ret quidquid nostra sententiadehis,qu« malescnse- rcpo«Tlu.a; drcoaTa).evTt 6
xal tojto £a-j7w wpo; to a*.w-
rat, improbasset. (f) Quid autcm catholicaEcclcsia Or.vat suYYvwur,; Jsu/\ai;ev, ercaYYeU6u.evo; eauTtVv otoa-
universaliter dc sacramento Dominica: incarnatio- 8ouv, £t Ti 6' dv r, fju.£T£'pa yvwu.yj rcepi tcutoiv, rcepi wv
nis credat et doceat, ad fratrcm et cocpiscopum xaxw; r.aOcTo, 7
d7toooxiu.da£t£- Ti oe xaOo/.txf)
. r, 'L/.x/.rr
meum Flavianum plenius continent scripta, quae o"i'a xa06),ov rtcpi to'j Oeiou u.uo"Tr,pt'ou tyj; AcTTtOT-.xYi;
misi. Data idibus Junii, Asturio et Protogene viris o-apxoJff£Oj; rctOTeuet, xai StSdoxet, tw dSeXew yju.6jv, xai
clarissimis consulibus. ouv£rct'Tx6rcw «^Aauiavti, aaipecTepov tA drceaTaXutvs
Ypdnp.aTa neeuyei.

(a) Voces apud Ephesum desunt in cod. FUtisp.et collect. 5, suppticet.

in Graeca versione.
(f) Godd. Corb. ct Divion. Baluzii, Quid autemW.
(b) Editi ante Quesn.cum aliquot mss.ctiam anti- calholica Ecclesia, id est, ut idem Baluzius interpre-
quiorum colleclionum, concilium. Retinuimus judi- tatur, Quid autem Romana catholica Ecclcsia.
cium, quod Quesnellusinduxitauctoritate cod.Grim. 1
Ms. Vend., ayarra; optima lectio, et Latino
et unius Thuanei ab eo allegati not.2; quippc eam- textui adamussim conveniens, si supra pro -r, lega-
dem lectionem confirmant noster Ratispon.et om- tur f',.

nes codd. prastantissimoe collect. Chalccdou. nec 2

In marg. edit. Rom., xat outw rcpd; te 8txow<j
non Grajca vcrsio. C vt,v xai ^ptXavOpwrciav otaOisew; iv/ovxa;, ware Btt ns
(c) Ms. cod. Vindebon. collect.5 et alii collect.ll au.f-.6a>.., Ctc.
ac 24,nec non Golbertinus apud Baluzium cum edi- :

Ms. Ven., rcotov te.

tis ante Quesn., Julianum. lleliqui codices melius 4
Ila scribimus auctoritate ms.Ven. Perperam in
Julium,ut videre est ex annot.yi (Col. 779, n. (b) in Vlllg., et dvavr,<^eiv.
epist. prajcedentem. Similitcr quidam codices et 5
In marg. edit. Rom., ), tcLv erctoxrkwv a>.<L '^ot-
antiquce editiones Leonis paulo post habent Hilu- ()z:t. iTCixrcupt^aai.
rium perperam pro Ililarum. 6
In marg. edit. Rom., 4v -routo, ex Lat.
(d) Duo codd. a Quesnello allegati in margine, 1
Ita legendum omnino ex ms.Ven.Male in vulg.
meum secum fcrrcnt.... affectum. drcoooxtiJ.ajitv.
(e) In Ratispon.deest pro vcnia.Mox in Vindebon.

ADMONITIO IN EPISTOLAS SEQUKNTES XXX ET XXXI.

l.Etsi duae qua? ad Pulcheriam eadem die ac de eadem rescripta; inveniuntur epistola?,aliquot non tam
sentcntiis quam vcrbis sunt phvne similcs,in multis nihilominus discrepant inter se,ct altera obinserta?
additiones cst longe prolixior.Styli aulcm ratioctcodicum atquecolloctiouuin autiquarum auetontas.qui-
bus utraque fulcitur, ncipiaMuain sinunt ut alterutra alii quam Lconi tribuatur.Exemplaria tum Latina,
tiun Graeca antiquissims cnllcctionis 17 Ghalccdoncnsis.et Ratisponcnsis collcctio 19,praeter collectionem
duodecimam etvigesimam seeundam.primam cpistolam satis vindicant;codices vcro collectionum 2,5,11,
12, 13, 18, 20, 21, 22, 23 et 24, cum excmplo
Sichardi,ct peculiari ms. Vat. Reginse 295,alteram tuentur.
Gur autem eodem die duas cjusmodi epislohc ad Pulchcriatn traditaa fuerint, et quaa prius, quas autem
postcrius scripta ccnsenda sit, curiosius inquiri potest quam ulla satis tuta rationc detiniri.
2. Quesncilus in prima editione (Tom. II prim.r cdit pay. S5()i cxistimavit a pontilice primo scriptam
.

ut synodus in conventum simplicemapudGonstantinopolimcommutaretur. Idcircoenimsubiinem ej

1'uissc epistolam 30, ct ad Pulcheriam transmissam per legal is.cum adhuc spcs nonnulla sup<
epistolae scriptum putat Scd eiqui in errore esi melius consuletur, st ubi desipuit, ibidem resipiscai;
:

dumnutioncm mcruit, illic indulgentiam consequatur. Cmn vero impedimenta inciderint,quibus haac i
|

Pulcheriae data non fuerit;ejusdem exemplum ad eam Leo iterum post pseudosynodum Ephesinam trans-
misit, ut liquel ex epist. '>'>. Hac antem occasione eam epistolam paucis demptis, quae <\c Eutychejam
reoitavimus, nonnujlis etiam mutatis, auctiorem ab ipso Loone factam fuisse censuit,uti est epistola31.
At si post Ephesinum latrocinium in eadem epistola, cum ad Pulcheriam iterum uiissa fuit,aliquid
aet immutatum, quod tempori ac circumstantiis non amplius oongrueret,illud procul dubio additamen-
luni iion accessisset, quod sanctus pontifex se ab adeunda Ephesina synodo sollicitius excusai.
3.Hanc autem primam sententiam ipse Quesnellus deseruit ineditionesecunda.etincontrariampr
opinionemtran8iens,docuitepistolamlongiorem 31 a Leone scriptam etmissam fuisse adPulcheriamstatim
785 EPISTOLA XXX. 786

post acceptas Theodosii litteras, id est paulo post m

idus Maias; notam enim chronicam, qure idus Ju-
nias si"nat, et in pluribus mss. deest, cx hroviori epistola 30 suniptam ac perperam translatam est opi-
natus. Breviorem vero epistolam 30 misaam Fuisse per legatos idibus Junii maniiestum cst.
'i. II.ec tamen opinio nec probari, oeo defendi potest. Cum cnim Loo imperatoris littoras acceperit in
idus Maias, si statim scripsisset ad Pulcheriam, ad ipsum etiara imperatorem rcscripsissct. Liquet autein
eum aocepta impcratoris epistola iii idusMaias, el Flaviani litteris per idem circitcr tempns acceptis una
vuw mstantinopohtanae synodi adversus Eutychem, mox scripsisse ad eumdem Flavianum bre-
stolam 27, xn kal. Junias, qua eum de acceptis gestis monuit, nec non de fusiori epistola
quam citius (ieri posset transmittenda, aoi de controversia judicium ferretur. Huic autcm studio inten-
tu>, nec non logatis eligendis atque instruendis, <|ui concihojam indicto vice sui intcressent, cpistolas
plurilms tradendas in illud tempus distulit, quo legati cum dogmatica opistola transfretaront. Hinc pluros
ejasdem epistols dataa Leguntur lisdem idibus Juniis,quibusdogmatioaad Klavianumepist. 2<Ssignata fuit,
ac in ommbus nominantur legati, el eadem epistola ad Flavianum illisjam tradita memoratur. Horum vero
omnium satisexpressa fit mentio etiam in longiori epist, 31 ad Pulcheriam, legatorum quidcm illis verbis
I m his fratribus meis, quos oiee mea misi; epistolae autem dogmaticae scriptsB idibus Junii illis capitis
:

ultimi Quod etiam S. Flaviano episcopo me elementia tua scripsisse eognoseat; quae verba pariter inserta le-
:

guntur epistohe 30 iisdem procul dubio idihus Junii scripta?. Quomodo ergo epist. 31 aliquanto ante Ju-
nium mensem exarata ac transmissa dici potost?
5. Quid autem dicendum? l"t omittantur incerta, cum hrevior cpistola 3(1 in Graeca et Latina collectione
Chalcedonensi inveniatur, et legatorum nomina distincte praeferat, ut epistola? caeterae, quae cum litteris ad
Flavianum iisdem legatis traditae fuere, haec quoque ad Pulcheriam transmissa, cidemque aliquando tra-
dita, ac in Oriento vulgata, ac cxindc Oroeco reddita negari non potest. Auctior vero epistola 31, etsi in
Groca collectione desideretur, cum tamen exstet in pluribus Latinis antiquis collectionibus, quae breviori
epistola caront, Leoninamque rationem ubique referat, a Leone abjudicari nequit. Eodem autem die iduum
junii data dici debet, ut eae quoque collectiones praeferunt, quae carent epistola 30 neque enim chronicam ;

ejusmodi notam harum collectionum auctores transcribere potuerunt, ut conjecit Quesnellus, ex epistola
hreviori, quam ignorarunt. Sine ullo autem cortiori documento aliud quidpiam affirmare seu divinare non
liceL Solum probabiliter credi potest duo ojusdem epistoh-e exemplaria a Leone fuisse lucuhrata, alterum
longius, brevius alterum; hoc autem brovius in Orienlem misisse, undc in Graecam linguam translatum
fuit; allerum vero longius retinuisse apud se, et in Occidente aliquando vulgatum, in plerasque Latinas
collectiones transisse.
6. Longior epistola in eo potissimum discrepat a breviori, quod in illa a cap. 2 ad medium cap. 3 catho-
licum dogma aliquot probationibus statuitur, quae in breviori omittuntur. Forte post scriptam epist. 28, ad
Flavianum, in qua idem dogma similibus probationibus plenius constituitur, ex litteris ad Pulcheriam eas
probationes detrahendas censuit, ot hac occasione eam quoque partem subduxit, qua se excusabal ne ad
BVnodum accederet, aliaque pauca suo more mutavit vel addidit, quae in breviori epistola leguntur. Hac
autem in Orientcm missa, epistola longior ob dogmaticam fusiorem institutionem Occidentalibus maxime
placuit, et idcirco hasc potissimum inter Latinos vulgata fuit.
7. Unum hic suspicari quispiam posset, epistolam 31, ad Pulcheriam, cum aliquot sententias contineat
similes sententiis epistolae 37, ad Theodosium datae die 20 Junii, eodem die scriptam ac eadem occasione
missam fuisss. Leo nimirum acceptis imperialibus litteris, quae ipsum invitabant ad synodum, sicut hac de
re bis adTheodosium scripsit, itaetiam his ad Pulcheriam scripsisse videri potest. Primum ad utrosque per
legatosscripsit idibus Junii, adTheodosium epistola 29, ad Pulcheriam vcro epistola 30. Dein cum ad im-
poratorem Uerum dedit epistolam 37 dic 20 Junii,ea forte dc causa quod mctueret ne in ea angustiatem-
oris synodo praestituti legati Ephesum properare coacti, epistolam 29 eidcm Augusto tradere non possent,
i; •
idem occasione et causa ad Pulchcriam quoque scripsisse epistolam 31 non improbabile judicabitur.
mtra fidem earum collectionum quae chronicam notam iduum Junii exhihent, camque exepistola30
•

non potuerunt sumere, hanc opinionem inducere nequivimus. Id autcm mullo potuimus alia ratione, quae
conjecturam numero praecedenti propositam magis magvsquc confirmabit. Si cpistohv, inquit Leo epist.
i:v in fidei causa pcr nostros elertcos directae sunt, ad vestram pietatem pervenissent, ccrtum est remcdium
vos hi.s rebus quse contra fidem [aclx sunt... prsestare potuisse. Indicatur cpistola 30, perlegatos missaquae,
bis Kphcsum profectis ad Augustam non pervenit. Aliam ergo eadem in re et pleniorem quidem epistolam
imdem Pulcheriam se alia occasiono post legatorum discessum non direxisse praesumit; alias haec,
non aeque ac illa prior alio traducta, eumdem cffectum multo magis peperisset, ita ut opus non fuerit prioris
epistolae 30 exemplum ad eamdem una cura epist. 45 iterum mittere. Igitur cpistola 31 ad Pulcheriam
- non fuit, scd ah ipso Leone apud so retenta, solaque epist. 30 ad eam prius per legatos directa, ct
1

im cum opist 55, unde haec sola in Graecum traducta fuit, ul numero 6 conjecimus. Hanc autem brc-
viorem epistolam, cum ad Pulcheriam certo missa fuerit, primum profercmus.
(a) EPISTOLA XXX.
AD PULCHBRIAM AUGUSTAM.
Synopsis.— I. Christum nostri qeneris hominem esse. Ncstorii ct Eutychis errores. — II. Cum vcritus
carnis in Christo impetitur, totam fidem concuti.

8-17 (b) LEO episcopus, PuKHKRLB August-e. 848 T* hZnl»x*cr„ v.,.i

P tXav6?»ffot*T* Pvya-pl

Cap. II. — Quantum sibi fiduci;c de fide vcstra; '•>->/,' Ba«oC8iQ<nv 7C£pJ xr$ numco; xr,; 6[j,e«pa; 91-
clemenlic-e Ecclesia Dei deheat polliccri, multis saepe XavOpumia; r, tou 8eo0 'F;A.y&r\<sia. o^siXsi iimylilteofai,
probavimus documentis, durn sicut Spiritu sancto itoMuxi; no>.Xoy.t; 8t3aaza>.tat; '
ii;e3sf5aasv. Touto ro rj
-l"nii an. '. '.'.1.
ha3c inscriptio Latimi
'
•'
' 1

;
rcddi potest : GloHosissimse
b mas. LaUms cQllectionis Gbalcedonensis
in
et humanissimst [>ii;r
Pulcherise Leo episcopus Reti-
inscnptio desideratur; Bolum o.nim habetur hic nuimus iiiseriptionera vulgatam qua? in c«teris
lll,ll,ls : E /• onu arehiepiscopi Rotnse ad Pul- nostris Latinis codicibus legitur
/
chenam Augustam. Ex antiqua autem versione, In marg. edlt. Rom., i-i-^ IZ ,. Ex Lat.
'

quae in braecis codd. Chalcedonensibus invenitur,

 ;

•78* S. LEONIS MAGNI EPISTOL^. 788

docente didicistis, illi per omnia potestatem vestram A dyio-j II ivli ;j.-/.to;o o/t/.o /to; |X [xa9f,*/.aTe , Toutoj Tf,v uu.e-

subjicitis, cujus munere et protectione regnatis. -ioi-i i£ouaiav :j-.i:6/i'j.-.z . Atd -y/j-r,; tt,; oojped;, /.%: ttj;

Unde quia contra integritatcm fidci Christianaj,dis- lyt&wipLt '

'yj.',u.-. ucte. "09ev i--J-.i- xaxa tt,; i/.epaiau
aensionem quamdam in Constantinopolitana Eccle- 7ti'aTeoj; ~.hii XptaTtavwv oiy/jvotav Ttva ev ~r, 'E/././ro-ia

»ia, Eutyche auctore generatam, fratris et coepiscopi vr, xafd K '" / ;tv, t-. /0'j-o/'.'/ EuTuyou; aJOevToIivTo; ye-
mei Flaviani relatione cognovi, ita ut totius caus;c YevYJffOat, tou ioeXcpou u.ou, xai auvETttaxoTtou «fcXautavov

speciem synodalium gestorum textus ostenderet,di- Std tt,: avacpopa; lyvwv, xaOw; xai -Taor,; t-7,; U7to0£aett»;

gnum gloriae vestra? est ut error qui de imperitia ma- to e*5o; twv 7Te7rpay[j.£vtov ev -r, auv65w Seixvuatv, ££•&
gis quam deversutianatusestaufcratur, priusquam loTt VC\' u|XET£pa; oofy\' t/jv 7t).avr"v, ttjv ',:' y-.:

ullas vires de consensu imprudentium pertinacia [j.a).).ov r\ xaxoOeXetav elaouo|xevr,v icpsXeaOat, npiv xtn
pravitatis acquirat. Nam quantum Nestorius a vcri- 8uvau.iv ex ~r\- - auveaew; twv anetptov to i7tt|iovov ttu

tate excidit, dum Dominum JesumChristum de ma- qpau),6TT To; TtpoaTtopiaotTo.

(
3
Kai oo-?. NeoTopto;, o; icro

tre virgine hominem solum asserit natum, tantum ttj; aXrjOoue, i^vixzo-i TtiaTEw;, tov 5ea7t0Tr,v 'Irjaouv X;,.-

etiam hic a catholico tramite deviavit qui de eadem aTov iv. rr]' 7tap8Evou Mapta; av9pW7tov [xovov ;•;-

virgine editum non nostrae credit esse naturne : ut y-yvir^i^cc'., toooutw xat ojto: d.Tto ttj; xaOoXtxfj;

quod formam servi gessit, quod nostri similis fuit n aTtETtXavfiOr, 6; tov a7to tt,; auTfj; TtapOevou yewr^jvTa
atque conformis, 849 quaedam nostraa carnisfuerit ou tti; vi[j.eT£pa; etvai TceTtiaTevxe cpuaeoj; •
waT£ ro\

imago, non veritas. Nihil autem prodest Dominum (xopcpf,v tou 5ouXou cpopf,aavTa, xaif)|xTv 5[xotov vevouevov,
nostrum beatae (a) Marioe virginis filium, hominem xat T-Jj; auTr,; ovTa ao-''-},-, Ttva Tuy/av»'./ tou t,u.et£'oo'j

dicere, si non illius generis ac seminis homo credi- awu.aTo; etxova, 850 y-ai \>:}, aX^Oeiav. OuOev Se w^eXet,

tur, cujus in ipso Evangelii exordio praedicatur. tov rju.eTepov Aea7t6Tr,v tov tt,: aay.apta; QapOevou I

Unde multum doleo, multumque contristor, quod av6poj7cov Xeyeiv, et u.v) tou y^vou; auTr,;, y.ai tt,; pi^r,

hic qui antea de humilitatis proposito laudabilis vi- av8po)7to; etvat * 7ttaTeuotTO 7tept ou ev auTw toj zp oo;-
debatur, contra unicam spem nostram patrumque u.tto tou EuaYY £ ^' 0U 7tpo),EY£Tat. "OSev Ttavu ttovoj, y.ii

nostrorum, vana et nimis perversa audet astruere. aTUYva^w , ^TtTtep outo;, 5; Ttpo toutou 7tept tt,; Ttpo-

Qui cum videret insipientiae suae sensum catholicis 8eaeto; tt,; TttTtetvoTriTo; E7tr,v£TTo, xaTa tt\; eX7ttoo; s tov

auribus displicere, revocare se a sua opinione de- [aovoy£vou; ^u-wv, xat twv f,u.£Teptov 7taTe'pojv, u.aTa'.i.

buerat, (b) nec ita Ecclesiae praesules commovere, ut xat 7tdvu 8teaTpau.u.£va toXu.Sc Xeyeiv. 'Opuv yap eauTOU
sententiam damnationis exciperet. Quam utique si tt); acppoauvr,; tt,v ara8r,atv TaT; xaSoXtxat; dy.oa";

in suo sensu voluerit permanere, nullus poterit re- d7tapeaxouaav, w^petXev iauTOv duo tt,; otxsta; uTtOvoia:

laxare.Sedis enim apostolicae moderatio hanc tem- dvaxaX£aaa8at, xat [iTJTE tou; Tat; 'ExxXr.atat; rtaps-

perantiam servat, ut et severius agat cum obdura- C [jtEvovTa; xtvTJaat, Tvj; xaTaStxr,; ttjv a7tocpaatv G dvau.e-

tis, et veniam cupiat praestare correctis. vovTa. AtjXov ydp, o»; et ev tt, auTrj ataTr,aet Ttapau.E'vctv

Cap. II. —
Quia ergo mihi multa fiducia est de pie- BeXriaot, ouSet; auTov aTtoXuaat SuvriaeTat. Kai y«o wS
tatis tuaa sincerissima fide, obsecro (c) gloriosissi- 6p6vou tou aTtoaToXtxou to auu.u.£Tpov TauTT,v z}-j)i--i:

mam clementiam tuam,(d) ut sicuti sancto studio tuo Trjv euxpaTetav, waT£ xat ax).r,poT£pov TtpdtTTEtv xaTa toiv

catholica praedicatio semper adjuta est ita nunc quo- , E7ttu.£v6vTtov, xat auYYVwu-r,; dcitouv tou; ttiv 5t6p8<oat/

queejusdem faveas libertati. Non enim portiuncula e7ttYtvo>axovTa;. 'E7tet5r) toivuv TtoXXf, 7t£7toi6r,ot; eoti

aliqua fidei nostraj, quae minus lucide sit clara, pul- 7tept Ttj; euaeSeia; 7
ttj; uaxapitoTaTr,; TttaTEw;, Ttapa-

satur; sed hoc imperita resultatio audet incessere y.a).a> |

Tf,v uu.£T£pav cptXav8poj7ttav , £7tt^ aveaTatr, xai

quod Dominus in Ecclesiasua neminem voluit igno- e''a£6eaTdTri OuyaTep,

8
i'v' toaTtep ex aTtouSf); 8£ia; '

rare. 851 Et ideo pro vestrae pietatis consuetudine ev to) xa9oXtxo) tti; 'Exx).r,aia; d$ito(xaTt tt,; E).£u9epia;

elaborare dignemini, (e) ut quod contra singulare auv5pa;j.ot; ,0

, ouSe yc\o ixfpo; Tt tt,; TttaTeto; tt,; f,txe-

sacramentum humanae blasphema insipien-

salutis T:pa; [xo 6v aaqpE; a£9oo£U£Tai. 'AXX' br.z- r, a-r.po;

tia protulit, ab omnium animis repellatur. Ac s' " dvTiaTaat; ToXjxa Sta9opu6Etv, touto Ttetpal^eTat 6it£p

(a) Godd. Ratisp. et Veron.57, rum Graeca vcr- ms. Ven., ^aacX£uovT£;.
1
In
sione omittunt Marix. 2
In marg. edit. Rom. mvaivivsut:.
(/>) Haac lectio ras. Rafisp. «figlior visa csl, quam marg. edit. Rom., xac yip osa Xeoropio; d-6 tt;
:!
In
vulgata et aliorum codicum, nc ita Kcclcsix prxsu- SXtjOoui;.

les commoveret, eo quod eadem praeferturin epistola * Ms. Ven., TMOTetisxat.

5
sequenti, ubi haec pericope totidem verbis repetita In marg. edit. Rom., tou viwj-, f, ta»;, tt,
invenitur. yevou;.
(c) God. Veron., gloriosam. Mox, tuam pro vestram marg.
6
In edit. Rom., ivajisvovea?.
cmendavimus ex Ratisp. ct quinquc aliis oodd. cum 7
In marg. edit. Rom., fato;, tt,; af,; ;x3>
R
magis cohaereat antecedentibus pictatis Iuh>, ci sub- In marg. edit. Rom., "v'iocr-co tt, 6: j

sequentibus studio tuo huic eidem periodo insertis. Tio xaOoX.xio TtatVTOTS xr,ovyuaT'. p-€oi,')r,v.2', ..

(d) In editis Concilior. addilur ex Graeca versione ti", exetvou t»uu.7tpctTrrj; EAsuOepta.
illustrissima ct gloriosissima fi.Ua.
,J
Cod. Vcn. i(>i, st; t6 xa8oX:x6v tf,; Kx-
(e) Editi Leonis, Ut contra singulare sacrainciitui/i J;:m;u, In marg. cdit. Rom., e':; tu tt,; xaOoX.xf,;.
10
salutis humanx, quod blaspkema, etc. Practulimus ln marg. edit. llom., raw;, outw xa: vuv tt
lectionem ms. Ratisp., rui editi Goncilior. astipu- Tf) iXsu^Eoca C7'jvcpy6v r.xpi/r;.
lantur.
 :

7*'.' EPISTOLA XXXI. ?nn

ipse,qui 'a)inhanc tentationem incidit,resipiscit,ita A. 4 fiueTepo; AeffrcoTr-,; h -.% loia "F.xx/.rio-ia ouoauwe;

ut quod male senserat propria voce et subscriptione «YvoETo-Oa*. rflilr^i. Kai otd touto xa:a r"|V 852 ouvf|-

condemnet, communio illi sui ordinis reformetur. Oetav t-?,; uu.ET£pa; sOocSeiacj xauetv xaTaiJKOoarc. '
Tou-
Quod etiain fratri et coepiscopo meo Flaviano me to, 2
Kr.ep v.aTa "
TT)Cj uovoycvou; Opyjo-xeia; t""< dvOpio-

clementia vestra scripsisse cognoscat; et his, quos Ttivr,; a«i)TY)p(a< (V/ao-tpf/Ju.) tivl djpoo-uv/) TcpofiveyxEv, 017:0

misimus, delegasse, ut venia concedatur, si error Tr,; otavota; TcdvTtov KRbxtvV]9eiT| ,

4
xai tva auTo; 6 et;

uboletur. Ne autem piissimi principis (/») dispositio- TOUTOV tov 7tc!pao-p.6v euTceo-tov, avavfj^etev. OuTto ucv-
ni, qui episcopale concilium voluit congregari, no- tot, (Vi-jTi touto, oTtep y.axa">; s
evevor;o-e, ir\ ioia cjwvvj,

stra videretur praesentia defuisse, fratres meos (e) xsi 5woYp«9^i xaTaotxdor,. Kai ''
ttj olxEta Ta?et cauTOV

Juliura episcopum, Renatum presbyterum.ot tilium iTtoxaTaarr)o-»i " oTtep xai t;T> ejMp aSe^tp, xai cruve-

meum Hilarum diaconem misi, qui vicem praeson- TctoxoTtro «IO.autavro "
f, 'j!).eT£ca cptXavOptoTcta veypa^r,.
e implere sufficerent.Sed ei.qui inerroreest, xevat \iz yivwffxeTa) • xai touto .;, 1
ot; e?:-'|j.'|;aaev evTe-
melius d) consuletur, si ubi dcsipuit, ibidem rosi- Ta)0at, ~po; to o-UYyvwur,; 8
a?'.(oOr,/at, ei Ta Tr,; TtXavr)?

piscat: ot ubi damnationem meruit, illic indulgen- 6top0co0£tr, •

"va 6e u.e tou tboeBzat&rov (JaertJle'»; 9 t/j

tiam consequatur. Data idibus Junii, Asturio et Pro- t> Stavota Tr,v oOvooov tiov eTttoy.OTtwv auve),0etv OeXrjaaor)
togene viris clarissimis consulibus. oo^ete to Tr,; fjueTepa; Ttapouo-ta; aTtoXtaTtaveoOat, tou;
|f)
povc. tou; eao-j;. 'IouXtov tov ctcio-xotcov, xai Fevatov t6v TtpeffSuTipov, xat t6v eaov uiov
:
i/apov tov Stdxoviv
Tte'7tou.fa tou; ei; tdfrv :f,; cu.f,; Ttapouota; dpxouvTa;. u 'AX),d toutio ud),).ov tu> TcXaVYtfevTt xpevrrov Ictti

iuv-).Qitv • £-;• -ep sxetvqi 7:£pi rapc^povrjO-e, dvavf,»}/at rjv •

xai evOa Tfjv xaTaStxr.v U7ce'u.etv£, auToOc xai
0"vYY v<*> !
JLyi' ptXoTlltta; a£tt09fj<TeTCU.

contra impugnatores catholicae veritatis industria

853 EPISTOLA e) XXXI.
sacerdotalis obtinuit, ad vestram maxime gloriam
(/") AD PULCHERIAM AUGUSTAM.
— Pulcherix zelum adversus Euiychen
3is. I.
rcdundavit; dum,|sicut Spiritu sancto docente didi-
Mllicitat. — Humanx saluti intercsse, ut Chri-
II. illi per omnia potestatem vestram subjicitis,
cistis,

ttui non solum homo, ejusdem nobiscum generis se<l cujus munere et protectione regnatis. Unde quia
hotno — Generaiionem Christiani ex Chrisii
sii. III.
contra integritatcm fidei Christianae, dissensionem
ratione fluere, Eutychetis pervicacia. Sedis apo-
stoUcx moderatio.—l\. .Ve concilio intersit Leo,
quamdam in Constantinopolitana Ecclesia Eutyche
vftatit consuetudo, conditio temporis,eohcrvium cha- auctore genoratam,fratris et coepiscopi mei Flaviani
ritax. Symbolum apostolorum nova haeresi concu- relatione cognovi, ita ut totius causae speciem syno-
titur.
dalium gestorum textus (h) ostenderit, dignum glo-
. Leo PuLCiiKRi.f: Augusta;. rioe 854 vestrte est, ut error, qui, ut arbitror, de
Cap. I,— Quantum presidii Dominus Ecclesiae suae imperitia magis quam de versutia natus est, aufe-

n vestra clementia prospararit multis saspe proba- C ratur,priusquam ullas sibi vires de consensu im-
imus documentis. Et quidquid nostris tcmporibus prudentium (?) pertinacia pravitatis acquirat. Quia

de in editis Leonis, in hac tentatione.

1 quod erat in anterioribus Leonis editionibus, revo^.
'Juesnellus, in marginali postilla notavit : Con-
b cavimus cx iisdem ac duobus aliis mss. Quesnellus
ilium imperiali dispositione convocatwn. Xota autem et editiones Concilior. cum mss. collect. 21, dignum
ecunda monuit disposilionis vocem significare edi- gloria vestra.
tum principis. At S. Leo, epist. 33, ad synodum (i) Dclevimus particulam et a Quesnello inser-
^phesinam animadvertit in ipsis Theodosiiditteris, tam, quam omnes nostri codices, duobus exceptis,
[u;e intorrirlerunt,requisitamfuisseapostolicaesedis ignorant.
luctoritatem ex institutione divina,ut h.ec imperialis 1
In marg. edit. Rom., tva touto.
lispositio effectum consequerctur. Aitenim cap. 1 2
In marg. edit. Rom., VoTtep x.aTd tou e^atpcTou
Uiigiosu clementissimi principis fidcs... Iianc reveren- [lUOTT^piou tt,; dvOpu)-tv-f,; o-o)TT|pia; -'t\ p),da»TiU.oi; dtppo-
kiiii divinis detulit institutis, ut adsanctx dispositio-
us effectum. auctoritatem apostolicx sedis adhiberet. 3
Ms. Ven. tt,; toO uovoyevou;.
Colbert., Julianum; et mox Veron., Ilila- 4
ln marg. edit. Rom., ex l.at., xai efeep auTo;
nim. Caeteri, Julium et Hilarum. Confcr annol. 81 etc, dvavf,'yS'.EV, 6-£p xay.w; lTCj>ydT\5e-V, toia o<ovf| xat
Col. 719, n. b, in epist. 2«. urroYfya-if, a-o6oy.'.;ja'Z'ov, ttj xotvtovia tt,; otxeta; auTO-
<<ritri codd., consulitur. Ta;£'o; d-oxaTasT/;,.
D
Qiue autern antea 31 erat, nunc 34.
\1. 27. '•
Ms. Von. cvot.ts. Paulo post idem ms., xai 67:0-
^cripta 13 Junii an. 449. •'oa-f(, t6 /.o.vov xaxaSutiatu In marg. quoque edit.
/* Cunfer admonitionom in epistolam praaceden- ltom. hic notatur t6 vcotvdv.
em, ubi etiam undocim collectiones, in quibus haec 8
Iu marg. orlit.Itoin., XQtvuota tt,; aJTw [leg. auTOJj
>pistola continetur, recensuimus. In tabulo oollect. Ta;£'j; aJT'T> iTto*aTaffTa6f L. 1
.

> hic titulus legitur oap. 79 \d Pulcheriam <lr <la- :

7
IIojc vcrba f, lynio* sptAav9p<oTc{a desunt in ms.
nnationc h Inrian.v cl EutuchiarUB.
| i > Ven.
Plorentin, S. Bfarci colfect. Bic Lco n :
8
In marg. edit. Rom., ex Lat., i^wuv, etc.
episcopus Pulcherix Augusta.la editis '•'

In OQS. \''!I.,ty, otavoia Tuzojxri Tf,v cuvooov to) V

into Quesn., Leo catholicse tUyman episco- i / i
iTttoTaSrcwv vuvsXSetv '):>,f,7a; Sdtjetev.
f,
ms piissims. Pulcliei iugusta Inscriptiooem. • 10
In marg. odit. Rom., louXtavdv.
Juesnello prsfixam.el aliquot nostris codd.confir- 11
ln marg. edit. Rom. L. cx Lat. : d),X4 t«o nkt-
Tiatam retinuimus. Vctustiores inscriptionem omit- vrflivzi ua/./.ov av tli\ cni^«popov, Sv8a uape^ppdvTiaev, exe;
unt. avavf,'ya., lal 6-ou :r/ KataStWT|V Stxattof i-ntl
uTcrfaxti,
Elegins293, Vindebon. coliect. 5ac TUYitV xai ?j-;-;v.V)T,;.
Vat. collect. ii, ostenderet. M.QX,dignum glorix vcstrx U MS. Von., 7JV£'.7£aO£:V.
 ;
; ;

791 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^l. 792

etiam ignorantia graves nonnumquam inoidit(a) in A. ruit, cumve officia (j) hospitalitatis non abnuit, vel

lapsus, et plerumque in diaboli ruitfoveam incauta etiam appositurn cibum sumpsit Gen. xvni). Sed illae

simplicitas,per quam supradicto subrepsisse intel- imagines hujus hominis erant (k) indiccs, cujug ve-
ligo spiritum falsitatis, (b) ut dum acstimat se reli- ritatem ex prseccdentium patrum stirpe sumendam
giosius de Filii Dei majestate sentire, si ei naturae significationes mysticae nuntiabant. Et ideo sacra-
nostrae veritatem inesse non dicerct, totum illud
(c) mentum reconciliationis nostrae ante tempora aeter-

quod Verbum caro factum csf, unius atque ejusdem na dispositum, nullae implebant figurae, quia non-
putaret esse substantiae. Et quantum Nestorius a dum supervenerat Spiritus sanctus in Virginem,
veritate excidit, Christum de matre solum
dum nec virtus Altissimi obumbraverat ei (0 ut intra ;

hominem (d) asseruit natum, tantum etiam hic a intemerata viscera, (m) fedificantc sibi sapientia do-
catholico tramite deviat.qui de eadem virgine non rnum (Prov. ix, 1), Verbum caro fieret 'Joan. i, 1 i

nostram credit editam esse substantiam; volens forma Dei ac forma servi in unam conveniente
et

utique eam soiius Deitatis intelligi (c) ut quod for-personam, creator tcmporum nasceretur in tem-
mam serri gessit, et quod nostri similis fuit atque pore; et per quem facta sunt omnia; n) ipse inter
conformis, quaedam nostrae naturae fuerit imago, omnia gigncretur. Nisi enim novus homo, factus in
non veritas. „ similitudinem carnis peccati, nostram susciperet
Cap. II. — Nihil
autem prodest Dominum no-
(/")
vetustatem, et consubstantialis Patri, consubstan-
strum verum perfec-
beatae Mariae Virginis filium, tialis esse dignaretur et matri, naturarnque sibi

tumque hominem dicere,si non illius generis homo nostram solus a peccato liber uniret,sub jugo dia-
creditur, cujus in Evangelio praedicatur. Dicit enim boli generaliter teneretur humana captivitas

Matthaeus : Liber qenerationis Jcsu Christi fllii David, nec uti possemus triumphantis victoria, si extra

Abraham (Matth. i, 1); et ita humanae originis

filii
nostram esset conserta naturam.
ordinem sequitur,ut generationum lineas usque ad Cap. III. —
De hac autem participatione '//, mirabili
Joseph, cui mater Domini erat desponsata, deducat. sacramentum nobis regenerationis illuxit, ut perip-
Lucas vero retrorsum successionum gradus relegeas, sum Spiritum per quem Christus et conceptus est et

ad ipsum humani generis principem redit (Luc. iii, natus, etiam nos,qui per concupiscentiam carnis su-
23),ut Adam primum et Adam novissimum ejusdem mus geniti, spirituali rursus origine nasceremur.
ostendat esse naturae.(<7) Potuerat quippe omnipoten- Propterquod ab evangelista de credentibus dicitur :

tia Filii Dei sic ad Idocendos (h) justificandosque Quinon exsanguinibus,?iequc c.v voluntate carn is,neque
855 homines apparere, quomodo et patriarchis et ex voluntate viri, 856 sed ex Deo nati sunt Joan. i.

prophetis in specie carnis (?) apparuit, cum aut lu- Cujus ineffabilis gratioe particeps non est, (q) nec

ctamen iniit (Gen. xxxn, 24), aut sermonem conse- C potest in filiorum Dei adoptione censeri, quisquis a

Praepositionem in ex cod.Vat. Reg. adjecimus

(a) Vat. collect. 24 et apud Sichardum, ut quod in fonna.
et moxfoveam, pro foveas ex eodem codice et Vat. Alias variantes hujus loci vide apud Quesn. not. I.
collect. 11 preetulimus. Post paucaediti ante Quesn. Codices collect. 5, 11 et 21, tamen.
(f)

cum quibusdam nostris codd., in supradicto. Vat. collect. 11, Poluit.

\(j)

Cod. Vat. Reginae omittitw£;et post verbum

(b) (h) Codd. collect. 24 omittunt, juslificandosque.

sentire affixopuncto prosequitur Si enim nalune :

(i) Vide not. 2 Quesn.

nostrse, etc. Vulgati ante Quesn. cum mss. collect. (/) Quesn. in marg.: Al. humanitatis.
24 et Sichardo, pro non diceret, et putaret habent (k) Mss.collect.2i cum editis ante Quesn., mdicia.
(I) Cod. Vindebon., et ut intra. Melius in Vulgatis,
non dicat, et putet.
quod ex natura Verbi et na-
(tf)Totum scilicet illud ut et intra. Caeteri tamen codices delent ct.

turahominis simul unitis factum est, nihil est aliud, (m) Similia leguntur ep. 28, c. 2.
apud catholicos, quam Christus.qui in una persona u Voces ipse inter omnia delet cod. Grimanicus,

complectitur quidquid utrisque naturis convenit ut Quesn. notavit in margino.

unde Leo epist. 124, ad Palaestinos, c. 7 hec inter- :
(o) Editi Concilior., ner aliter uti. Editioncs autem

cst, inquit, ex qua Christus substantia nominetur, Leonis vetustiores cum mss. colloct. 24, nec altter
cum inseparabiliter, manente unitate persome idem sit ,
possieteremus triumphantis victoriam. Quesnellus
el totus hominis filius propter carncm, et totus T>ei Fi- emendavit ex suis mss., quibus et nostri codices
lius propter unam cum Patre Deitatem. At Eutycbes, favont. Dcin cditi cum plerisque nostris codicib;
unius ejusdemque substantix, id est naturae, putans [) uno Theodoriciano Quesnelli habont confecta pro
quod incarnatione Verbi factum est, solam naturam conserta ; quam vocetn Que^nellus induxit aliorum
divinam astruebat; et hac rationeaestimabat se rcli- suorum exemplarium auotoritate, ut videre est not.
giosius de Filii majestate sentire, ac si euni naturac 3.Noster ctiam Vindebonensis codex collect. 5 hanc
humanae ipsi unitae veritas dedeceret. Voce totitni ad loclioncm confirmat.
indicendam personam a veteribus usitata Euty- (/») Vocem mirabili in editis Concilior. receptam et

chiani abutebantur, utnaturas confunderent unde :

a Quosnello margini aftixam rcvocavimus. eo ciuod
theologi catholici Leonem secuti tolum de naturis, omnibus nostris mss. probetur, excepto Vat. collect.
totusde persona praedicarunt. 2i, in quo cuni editis Leoninis etiam Quesnelli.
ante Quesn. cum aliquol poslerioribus
(d) Editi mirabile. Mox. indulsit pro illuxit in vulgat. ante
collectionum codicibus, asserit. Mox pro devial mss. Qucsn. ct qjuibusdam nostris codd. atque Crima-
collect. 21, deviavit, uti legitur in epistola antece- nioo. Alii duo nostri ac tres Quosnolli cum editione
denti, ex quo malc in aliis deviarit, vel deviaret. Ganisii, induxit. Confer notam ejus i.

Postea cod. oolloet. 11 credidii pro credit. Item lege- Vulgat: aute Quosn. cum mss. collect. S
(q)

bittir in Vindel)on. colloct. 5, sed secunda nianu potest filtonnn Deiadoptionem consequi quisquis,
emendalum credit. Cateri Uostri codd. lectionem a Quesneflo induclam
(<?) In Vindebon. collcct. 5, ut in quod form«m;ih probant. Vidc ejusdem not. 5.
 EPISTOLA XXXI. 794
793

fidesua.hocqud nos Vprincipaliter salvat, oxclu- A nimis inccrta conditio a t&ntffi nrliis populisme
ditUnde multum doleo tnultumque oentristor quod abesso non sineret ; ct in desperationem quamdam
hicqui antea deluimilitatis proposito laudubilis vi- aniini tumultuantium mitterentur,si / pro occasione

debatur, contra unicam spom nostram patrumque causffiecclesiasticffi viderer patriam el sedemapo-
nostrorum vana et nimi- 6)stolida andet aslruere. stoHcam velle deserere.Quia igitur ad publicam uti-
Oui c cumvideret insipientissuffisensum catholicis Htatem pertinuisse cognoscitis, ut salva clementiae
auribus displicere, revocare Bea sua opinione de- vestrae venia, charitati me ei precibus civium non

bucrat ; nec ita Ecclesiffi praesutes commoverei ut negarem in his f ratribus meis, quos vice meamisi
;

(>idamnationissententiammerereturexcipere;quam me qui que adesse cum ceeteris qui adfuerint, aesti -

utique.si t insuo sensu volueril pcrmanere, nullus mate:quibussecundum causam satis mihi ex ge-
poterit relaxare. Sedis enim apostolicffi moderatio sloniin serie, e1 ipsius de quoagitur, professione,
hanc temperantiam servat, ut et severius agat cum patefactam,evidenter (m) plene quid servandum et

obduratis,et veniam cupial pr»stare correctis. Quia essetostemli.Xon enim de portiuncula aliqua lldei
ergo multa mihi fiducia est de pietatis tuae / aubli- nostr»,(w)qua minus lucide declaratasit,qu»ritur ;

missima fide, obsecro gloriosam clementiam tuam. scd boc o stulissima resultatioaudetincessere,quod
otaicutsanctostudiotuocatholicapraedicatiosemper n Dominus /< nosterin Ecolesiameminem sexuputnus-
adjuta est.ita nunc quoquo ejus faveas Hbertati ; que voluit ignorare. Siquidem ipsa catholici (q)
quam forte ideo permisit Dominus hac tcntatione Symboli 858 brovis et perfeeta confessio.quae duotle-
pulsari, ut quales intra Ecclesiam [g] laterent, pos- oim apostolorum totidem ostsignata sententiis,tain
sent agnosci.Quorum plane non cst negligendacura- instructa sit munitione ccelosti,ut omnes haeretico-
ut nec ipsorum nos contristet amissio. rum opiniones soloipsius possintgladio detruncari.
Cap. IV. —
Aogustissimus vero et Christianissi- Gujus Symboli plcnitudinem si Eutyches puro et
mus impcrator cupiens quam celerrime turbata simpHci voluisset corde concipere, in nullo a de-
componi, quod Ephesi vult
episcopali concilio, cretis sacratissimi Nicaeni conciJii deviaret ; et hoca
haberi, nimium breve et angustum tempus indi- sanctis Patribusintelligcret constitutum, ut contra
xit, diem kalendarum Augustarum praestituendo apostolicam fidem, quae nonnisi una est, nullum se
conventui cum (i a tertio iduum Maiarum, quo
: ingcnium, nullum elevaret eloquium. Et ideo pro
serenitatis ejus (j) scripta suscepimus, major pars vestrae pietatis eensuetudine elaborare digncmini,
reliqui sit temporis absumenda, ut profeclio 857 ut quod contra singulare sacramentum salutishu-
sacerdotum, qui negotio sufficiant, valeat ordinari. mans rblasphemainsipientia protulit,ab omnium
Namillud quodpietasipsius^etiam mecredidit de- animisrepellatur. Ac si ipse, qui in hanc tentatio-
ctiamsi secundum aliquod
bere interesse concilio, nemincidit, rcsipiscat, ita ut per libellarem satis-
praecedens exigereturexemplum, nunc tamen ne- factionem proprium damnct errorem, communio ei
quaquam posset impleri quia rerum praesentium :
sui ordinis non(s) negetur. Quod etiam sancto Fla-

'onfernot. G Quesn. cadcm actione : Gloriosisstmi et Christiani$s.rmi impe-

(b) Cod. Vat. Regime, stldta. ratores beatissimum episcopum nostrum Ltfonem
amelius ex mss. Vindebon. collcct. 5, Vat. apOstolicae sedis praesulem, ut huic venerabiti et s&ncto
collect. duobus
collect. 21 et Vat. Reg,, ut in
11, concilio adesset,dirigentes venerabiles epistolas suppli-
epistolaantecedenti cap. I. Antca ut in aliiscodd., caverunt. Uaec scribendi observantissirna ratio in
dum videret. epistola quae superest, ad Dioscorum non apparet.
'
i, qu. 2, Datnnationis sententiam. c. 5. Cod.Vindebon.omittite/zam.Mox, credii in Vat.
I,

llgati ante Quesn. cum. rnss. collect. 2{, m collect. 11.

sua sententia. / antcQucsn.cum nonnullis mss., pcr occa-
Editi
f Itaomnes noslri codd., excepto Vat. collect. 24, sionem.
in quo cum Vulg. anto Quesn., sincerissima. Vat.
m Cod. (irimam. delclc/ plene.
Keginae actres Quesnclli addimt ei solidissima. Mox, n Vulgati Loonis ante Qucsn. cum Vat. collcct.
gwriosam deest in quatuor mss. lvliti antoriores 2i,quod minus lucide clarescat.
Quesnellocum codd.collect. 24 babebant, gloriam o Editi ConciL, stolidissimainsultalio. Yulg.ante-
ntise tiue.
riores Quesnello, stultissima insultatio. Vat. collect.
Mitiones Leonis cum eodcm Vat. collect. 24, 11 cL 21 stolidissima resullatio audet asserere. Vat.
,

lateant, possit agnosci. Cod. Vat. collect. II cum Reg., stolidissima.Vm&ebon. collect. 5, Stolidissime,
cdit. ConciL, laterent,possi Mas. collect. 21,
I
et vnserere.
qutles sint intra Ecclesiam, possit agtiosci. In Vinde-
p [dem eod. Vindebon. et alius Vat. delent noster.
bon, collect. 5, laterent, possit agnosci.
Cod. Vat. Reg. et editionesConcil., in Ecclesia sua.
h Tres mss.libri cumeditisConcilior.,n^;!p«orum. Inepistola antecedenti, Dominus ?'» Ecclesia sua.
i Ms. Vindebon. collect. 5, a die idus ttaias m ij Quesnellus in margine : Vide de hoc Sgmbolo
f/uo.
Hieronymum epist. 61, ad Pammachium, Rufiri.prae-
(j) Indicantur Theodosii litterffi, quibus I.
fationemexposit. Symboli, S. Augustinum serm. ll">,
Ephesin.im synodum invilatus fuerat. Julius
deTempore, etc, Dissertaliones Vossii et nostram 14,
in Ephesino concilio inserto actioni
i
primae quam tomo tertio dabimus.
synodi tlectasimperialeslftteras Duo cpdd., blasphemix insipientia. Pdstea duo
I

r
ad Dioecorum Alexanarinum datas kaL Aprilis m alii codices, 1/ si ipse.
r>n> ad I.eonom non eodem,
,
Bed simili i mss. oodd. novem Quesnelli,e1 orqnes no-
li.i
Bcriptas fo nendatiores codic stri exceptoVat. collect. 24,qui cum aatiquioribus
Graecus textus preferunt. Aliquol sane discrimen
in i. eaitionibus, rcformeturjxi in epistola i>ra?ce-
rationc seribendi ad Leonera indicant illa
Hilari dcnti.
 .

796
795 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^E.
scripsissc cogno- A. Datum idibus Junii, Asturio et Protogene viris
viano episcopo me Clementia tua (Jj
clariss.m.s consuhbus.
3 cat
;utcharitatisfa)nonnegligatur,siorroraboletur.
EPISTOLA (c) XXXII.
AIlCHIMANDRITAS CONSTANTINOPOLITAN08.
td) » KAUSTUM, MAKTINCM ET REUQUOS
mniorem mcntcm redire cujnt, et sic commumoni restitui,
Synopsis. - Sensum Eutychis exseeratur t>5um od :

859 Dilectissimis filiis Fausto, (e) Martino

et reli- 860 'A Y aTcr,Tot; t<W«, *auo-Tw xii ' MapTivw, uA
XoitcoT; dpxt(Aav8ptTat;, Aewv Itcioxotco;.
quis archimandritis Leo episeopus.
5

Cum proptercausam (idei,quamEutychespertur- ETcsiof| ota Tf|v atTiav ty); tuo-tew;, y,v Eutuv^I? ?iai

barc tentavit, (f)

de lateremeo mitterem, qui defcn- QopuSfjexat lTCEY_eipr|<iEv, IvteuQev Itc£(j.tco[j.ev tou; ouoTr,-

assisterent, congruum crechdi, ut <to[j.e'vou; t5) a).Y)Qeia, axoXouQov Ivou-taa xai rcpo; tt,v
sibni veritatis
scripta dirigerem u[j.eT£pav ayaTt/iv Ypa(j.u.aTa SiaTteijfliaffQat ou; o
t

etiam ad vestram dilectionem

: " '-i

studere pietati,ut blasphe- oasw; outw otcou^xSsiv tvj eu<re6e(a, wote Ta; pXao-sf,-
quosfv)certuni habco ita
voces nullatenus asquanimiter audire [tO'j; xai doefieT; cpwva; u.rjo' 6<rov Tat; axoac; Tcpoooe-
mas et impias
possitis; manente in cordibusvestris apostolica in- -/so-Qai ouvaoQat, (j.evou<rri; Iv TaT; y.ap5tat; uii.wv Tf,;

Tcapaoooew;, Xe'yeTaf Ef Tt; uu.a;

stitutione,quadicilur:.S? quis vobis evangelixavertt
aTtoo-ToXixf,; lv rj

fi
anathema sit {Galat. i, 9). euayY£),i!;£Tat Ttap' 5 Tcap£Xa6ETE, avdQeu-a Iotw. T>
prseter id quod accepistis,
s
Sensumautem praedicti (*), qui.sicut gestorumle- vv<6|iYjv tou TcpoXe-/QEVTo;, o; Tt;, w; lx Ttj; dvayvw-

ctione cognovimus, merito reprobatus est, etiam osw; twv uTco(j.vr,rj.dTwv £YvW[j.£v, a;iw; aTCEvetpoTovf/jr,,

ita utsi assertor xai sxSXyiteov IxpivatiEv. Kai Idv 6 asowv

nos detestandum esse decernimus :
rijxEt; |j.£v

insipiensinsuapravitatevolueritpermanere, habeat auvfjYopo; tyj ioia uxatoTriTi iTcti.etvai pouX/)Qeiri, I/stw

cum his consortium, quorum est secutus errorem. [j.ETa toutwv p.oTpav, wv fjxoXouQr.oe Tr) TtXdvri 862 8v«

tou 0sou 'ExxXrjaia;, ooti;

Merito851 enim fiet extraChristi Ecclesiam, qui xatOTaTa ysvoiTo dv si;w Tfi;

nostram, negat esse ev tw Xpcorw Tr^v dvQpwTCtvrjv, toutsgti tt,v f,(iETEpxv

in Christo humanam, id est
spiritu Dei miserante correc- dovetTai cfuatv. 'Eav 61 6 auTo; IXIst tou TcveutxaTo; tou
naturam.Sed si idem
3
agnoverit,ut quae catho- Osou otopQwQii;, Trjv lau-ou TtXdvr,v Itciyvoiti, y.ji
tus, impietatem sui erroris
exsecrantur, plena satisfactione damnavent, arcEp oi Tfi; xaQoXtxf); 'ExxXriota; dvaQetxaTi^ouoiv, s;
lici
toutov IXeou tu/eTv
volumus ei misericordiam non negari, ut Ecclesia 8).r,; \\rfjfo dvaQeij.aTtaat pouXYj6r,,

Domininuliumsentiatdamnum;cumetresipiscens PouXoixEQa, wots Trj 'ExxXr.oia tou Aeotcotou [xr,o£u.i'av

excludi. De sa- l.jecrQat 'rjiuav ETcsi 61 xai u.ETavowv 5uvaT«i or/eoQai,

possit recipi, et solus debeat error
magna?, in qua nobis per xai (/.6vY| f) tcXscvyj 6y£cXet * o-uyxwp^oQat. Thpi 5e ty,;
cramento autem pietatis
ota IV
incarnationemVerbiDeijustificatio estetredemptio, C dytoTYiTo; tyj; (j.£YdXri; TttoTew;, Iv rj f|(j.wv if,;

nostris epist. 34, c. 2,sed eorum tantum fit

mentio.gwos e
(a)Ouesnellus cum Leonis vulg. et tribus fuit etiam
Neautem hocverbum paulo latere pontificis missos appellat, in quibus
codicibus, nonnegetur.
Leonis morem bis repetatur, Dulcitius, non legatus utique proprie dictus,sedno-
ante positum praster Leonem,
tarius. C<eterum Bonifacius primus, ante
masisnlacuit mss. Vindebon collect. 5, J?lo-
lectio
plurium collect. 21, nec non
13, et
Severum apostolica? sedisnotarium(ie nostro provno
rcntin.collect.
praelerunt. latere destinatum scripsit. epist. 13, ad RufumThes-
Vat.Regins, quain etiamediti Concihor.
in uno ms. Vat. «alonicensem, num.5. Ante hunc etiam auctor,qui-
Mox, error abdicetur,
si
collect. cumque fuerit, epistolae ad Orientales ab Hilano
(fr)Hanc chronicam notam exhibentcodd.
sicut Fragmentis insertee, num. 4, tresRomanaeEcclesiae
22 et 23. ln cateris omnibus desideratur,
21 presbyteros elatere pontificis Alexandnam directos
,

etiam in mss.a Ouesn.indicatis not. 7.

Cum vero is
intercodices,quihacnotacarentnonreferatantiquis- memorat. De lalere autempontificis vocabantur for-
hac mulaeximperatorumstylo assumpta, qui pontihci-
simum exemplar Corbiense collect. 2 quo_ in bus adhaerebantin Romana Ecclesia.uti erant Rena-
enistola cmendanda usus est, notam chromcam m
tuspresbytcr,Hilarusdiaconus,etDulcitiusnotanus,
hocetiamreperirisuspicamur, ex quo sane plun- Romano, ad quos Julms Pu-
«ive etiam in concilio
mum auctoritatisaccederet.
nuncJb. ber. teolanus cpiscopus pertinebat. Etiam in
Sardicensi
(c)Al. 28. Quae autemantea32erat, Romano
concilio, c. 7, ut e latere sua presbyter a
13 Junii an. 449
(

nib,us Chalcodon .17, Gnman

Constantinopolit ana: adversus Eutychem, qmbus
hos

etreliquis archimandritas subscriptos viderat.

(e)Inmss.collect. Chalcedon., Marciano msertam omni- m
Ratisn., et (h) Vocem Eutychis hoc loco
archimandritis Constantinopolis. Cod. nostro-
archmandritis. in buseditis,dclevimus auctoritate potissimum
Marlino presbyteris ct caeteris
Map^Utvw, ei MarceUmo vol rum exemplarium collect. Chalcedon. atque Balu-
Graeca versione **l et Grwca versio
Nam Marhnus zii, nec non ms. Ratispon. quibus
Maox£XXtdv«„, Marcclluvio, porpcram.
vocatur non tam in emendatonbus
Latinis oodd., oongmit. w
ms-
Plerique codd. cum vulgatis, Map*eXAiv<v.
1

verum ctiam in inscriptione Graecaalteriusepistol» Vat. 1455, MapxeAAtivw. Cur MapTtvw sinehaesitatioM
53,qujBiisdemarchimandritisdata fmt, nec nonin
sv- posuerimus, vide annot. 2 in textumLatinum.infra
Graeoa fpsius subscriptione Constantinopolitanae e
Lonoi- [Snpra, n.
nodo sub Flaviano, quee exhibetur tom. IV
).
, , .„
omnino legondum postu-
*
lta ms.Ven., atque ita
lior, Ven. cditionis pag. 1024. coanon-
lattextus Latinus, sicut gestorum lectione
(f) Falsum
est.quod Quesnellus affirmavit not. l, lyvwui-v.
pontificum Romanorum mUS. In vulg., i'o; r* tt,; dvayvioJ£<o;
S. Leonem primum omnium faUTOU -Xivr,;.
3 Ms.Ven., tt,;
de irqutis latere missit mentionem feeisse. Legato-
ii
* "Ex6iXX£59at, f, ixxXsiEjQa:. L.
rum'enim nomen non habctur ncque hic, nec in
 1

EPISTOLA XXXIII. 798

797

qu;e ait nostra ex Patrum traditione sententia,,u in A auuaroMrepc to :

j Aoyou xo3 0;ou f, Sixcugxxk xal f,

litteris, quas ad fratrem meum Klavianum episco- t5ayofao(a i--\. tl ppovouusv = /. tfiiv llateptdv Tcaoaoo-

quantum arbitror,ex- c-£(d:, iv toi? voaarw.v, i -fo: tov ifisX^ov tov euov
pum misi, nunc suflicienter,
vestri, tov litlaxanov v3v eTceuvj/a,
plicatum est;ut per insinuationem pn-esulis xa8' oaov
<[>).auiav6v lxavc7>;,

secundum Kvangelium Uomini nostri Jesu otpai, Etpritai* oisti uud; Ju-^avi^ovto? tou ISiou rcpo-
quid
Christi (b) in omnium fidelium cordibus iixum iopou paOetv , ti xatd to F.-Jayyi/iov tou if)uetepou

Datum idibus Junii, Aeottotov '

XeyOev tai'; rcavTwv twv tcio-twv ^uyat;
esse cupiamus, noscatis
,
c).

Protogenc viris clarissimis consuli- (JeSatov uevetv eTtiQuuouuev. 'O 0e6; uua; ^uXdttot,
Asturio et
texva dyaTrr,Ta,

EPISTOLA d XXXIU.
UJ EPHBSINAM SYNODUM SECtJNDAM.

, PS S
i
. _ i. Incamationis fidem c.r donfessione Petri probari. — II. Concilium ad errofem qbolendum.
et reduccndos crrantcs convocari.

*i63 Leo episcopus aanctae Synodo, quse apud Ov)4 Aecov sTito-y.oTco; r/i dyia ffuvofitp xr Iv 'E^eaw
Ephesum convenit. i» ffuve).8ouffTj j dyaTcr,ToT; doeX-foi:, ev Kupiw yaipetv.

Cap.I.— Religiosa clementissimi principis fides 'H tou f u£p(0TaT0'j

; ^aotXewc euav;eatdtT) rciatt;,

sciens ad suam gloriain maxime pertinere, si intra etcuta udXto-ta touto tf, ooijrj 2
auttov otasepetv, etye

Ecclesiam catholicam nullius erroris germen exsur- xati t/,v xaOoXtxf,v 'ExxXr,o-iav ur,oeutd; Kli.-rr^ pXaaTo;

geret, hanc reverentiam divinis detulit institutis,ut dvjcpuotto, touto totc. Oeiot; 56yuaat to aega; aTcevet-

ad sancts dispostionisefFectum auctoritatem apo-

// (j.=v •
wate 7tp6; aTCOTeXearua t?,; Oeia; otaTuuwaew;, xffi
stolic3Dsedisadhiberet:tamquam ab ipso beatissimo aTcocToXf/.r,; xa0e'5pa; entO&Tvai to xupo; -
w; dv cxtcI

Petro cuperet dcclarari quid in ejus confessione aOTou tou uaxaptou Ile-pou pouXouevr, yeveaOat xaTdSrj-
idaturn sit,quando dicente Domino-.Quemmeesse Xov tov ev Tf, toutou ouoXoyia uuvouuevov 3
ots Xe'yovtt
dicunt homincs Filium hominis (Matlh: xvi, 13'? Va- TrTi K^piw- Tiva ue Xe'youctv oi dvOpwTcot elvat tov Ttov
rias quidem diversorum opiniones discipuli memo- tou dv6po')Tcou; ctapopou; ue'v ttvwv eyaaav oi uaOr,Tac
raruntjsed cum ab eis.quid ipsi crederent(/)quaere- etvat td; 66?a; oTcrjvixa 6s eTcuOeTO Tcap' auTtov, auTot
retur.princepsapostolorum plenitudinem fidei brevi tt TctoTeuotev, 6 twv aTcocrToXwv dpyriyd;, t6 TcXtipe; tyjc

sermone complexus. Tu cs, inquit, Christus Filius TcioTew; Ppayet Xoyw TceptXaSwv , lu et, 9r,aiv, 6 Xpt-
Dei vivi ;hoc est.tu qui vere es Filius hominis,idem fftoc, 6 Tto; tou 0eou xou c^wvto;. TouTe'o"Tt, 4
Su et, 5;
—
vere cs Filius Dei
_ vivi ; tu,inquam,verus
-, ,
in Deitate tt;. et dXrjOw;. Tio;. tou
. —
dvOpwTcou
r
-
6
, auTo; dXrjOw;
^, „„.,.„, et.
v

verus in carne, et gemins 865 proprietate ^ A salva Tio; tou 0eou tou c;wvto;- <ju eT dXrjOf,; ev ©eoTritt, xat
natursTutrumque unus. Quod si Eutyches intelli- dXr^f,; iv crapxi* xai o-w^op.evr,; tvj; ev 866 t^ 6:tt9j
genteracvivacitercrederet, >n)nequaquam ab hujus ^ucrei Tuyyavouarj; t^toTrjTo;, ef; uTcdpxwv 6
lxaTe,oov

Bditi Leonis ante Quesn. omittunt haec, in Ut- Inscriptio in mss. Latinis Chalccdonensibus
v)
tens/juas ad fratrem mcum Flavianum episcopum misi. deost illi autcm, quae
: in (ir;nro legitur, vulgata
Quesnellusex suis mss.et Graeca versione supplevit accodit. Ms. codcx Florent collect. 13 Leo Vrbis :

dofectum, uti supplent etiam omnes nostri codices Ho:,i;r episcopus dxiectissimis fratribus in Ephesina
et editi Concii.Solum ille habetm/iz'5 litteris,el nunc synodo congregatis in Domino salutem.
misi, suffcientcr. Nostrorum et Baluzii codicum le- (h) Cod. Florentin. addit verSB.Porro dispositio in-
ctionem praetulimus. dicat edictum principis de cogenda synodo, uti li-
1

! id. Veron. 57 collect. Chalcedon.,/» omnibus quct ex epist. 30, c. 2, in quod confer. nostram
fxdelium cordibus. annot. 8 [Col. 78J), n. (b).
i;;eca versio addit : Deus vos custodiat, dilectis- (i)Antiquissimus cod. Veron. 57 colleot.l7,(to7a-
simi /ilu. ratum sit. Mox in Ratispon., dicenti Domino.
juce autem antea 33 erat, nunc 37. (j) Vindebon. Hisp., quseritur.
I Junii an. -i '»'.'. (k) Vat. Hisp. et Isid., et editi ad rnargineni, sub
Hnac epistolam praeferunt tredecim collectio-
•
geminse.
nes 5 Hisp. Isid. 11, 12, 13, 17, 18, 19 et 21,usque (?) Edili, utrinquc. Ex omnibus nostris varia-
ad '-''• D rum colleclionum mss. ct illius Baluzii emcndavi-
[n collect.Hispanici et ceteris ox ea profectis mus.
hic titulus exhibetur :Epistola papse Leonis ad Ephe- Cod. Vat. 546 collect. 21, profecto non ab hu-
m
sinam tynoium,in qua provocai congregalos episcopas jm tramile deviaret; sed digne ei responderetura
fidei
Euiychetit bUuphemias condemnareA.a tabulacollect. Domino.
5, cap. x'> I)r damnanda hseresi Eutychiana. Tan-
:
Forte os/Ojv.
1

dcm ln mss. Chalcedonensibus Graecis sic: K-^To/.r, 1

In nuu-Lr. cdit. Rom. L. afJToii. Mox pXaard^ scri-
-.','j Aco/to; io/ -.- t/.ot'/j "Pwur,; r.'J,\ zi;i i; psimus pro auctoritate trium codd.Vat. Tt/\aard«,
Scurlpav tuvoSov, f-:; i.T£'7/.f,0f, piv i3wxpu6v) Grsec. 1278 et 1455 ac Vat. Ottob. 2'.).
"
• -r/ifva-. 8T,uoateu6f,vai to"; irctaxci- lla legendum cum ms. Ven., ut vidorunt ctiam
:|

rcu AXe|av6peia; editores Romani, qui ad marginern annotarunt,«te

eou. In Latinis auteni c. 13 Sanctissimi ar- :
XiyovT'. -<\> Kupiui. In Vulg.,0/B8
fdp X^yovTi-
i nis epiitolq scripta ad iecundum 4
1 i marg. edit. Rom.
oarm el aX-r/jM;. -..
concilivm Ephesinum contra Eutychem, quae producta " \'ul L,
r
. , ixdtep6ev. Correximus cum laudatis ms.
n est, occuUata vero, propter quoa non fuerit Romanis
;

el Venelo.
roncessa publieari e\ tro.
 799 S. LEONIS MAGNI EPISTOL/E. 800

fidei tramite deviaret.Proptcr quam ei respondetnr A. fa • efye Eotvxto vo*»tS;, xal ly.Tevw; * eW.ffTrixei,
a Domino : Beatus es Simon Jlarjona, quia caro ct ouoaaw; av aTto Tf,; euOeta; t?,; JTtatew; Tf,; TOiautiK
sanguis non revelavit tibi,sed Pater mcus qui in caelis dTti/Xive- 6Y f,v d.Ttoxpioi; auTW tw drtooTO/w 7t?p" a-^ToS
csl Et ego dico tibi, quia tu cs Petrus, ct super hanc ytveTat tou Aeotiotou •
Maxdoto; et, liawv Bap 'Iwvx,
pctram xdificabo Ecchsiam meam, el porlx infcri non oti cdp?, xai ataa oux dTtexdXu^e oo:, &>).' 6 Il-/Tf p pKW
prxvalebunt adversus eam (Matlh. xvi, \7, l8).Nimis lv Toi; oupavot; -
xayw os ao: Xeyoj, oti au v. II

autem acompage hujus aedificationis alienus est qui xai etu TauTfl xf, nexpa oi/.o6oaf,ow aou tyjv 'ExxXrpia*,
ct B.Petrj confcssioncm non capit,ct Christi Evan- xai TtuXat ocoou ou xaTtayuaouatv aO*r,;" ayoSpa >/.

gclio contradicit; (a) ostendcns se nullum unquam dpaovia; t?,; totautrj; oixooojj.f,- eotiv dXXoTpto;, 3

studium cognoscenda3 veritatis babuisse, ct super- xai Tr,v tou aaxapiou Ilctpou 6|ioXoyiav oj oe'y_»Ta: y.ii

fluo honorabilem visum, qui nulla (b) maturitale tw EuayyeXiw tou XptOTOu avTtXeyei oetxvu; eaurov ur,-

cordis ornavit canitiem senectutis. oep.iav 7tti>7iOT£ a7touof,v eayjrjxevat 7tpo; to yvwva: to
Cap. II. — Verum
quia etiam talium non est ne- d/.r,&£;" uaTr,v t£ Ttuf,; a;to; u>?6r,, b; Tt; OuSevi Tf,;

gligenda curalio,et pieacreligiose Christianissimus xapoia; xw dxuaiw tttjv tou yr,pw; exoaurjae TtoXidv.

imperator haberi voluit episcopale concilium, ut 'AXX' E7:eiofi 7t£p, aoeX^oi TtutwTaTOt, xai tf|; twv toiou-
pleniore judicio omnispossiterror aboleri,(V)fratres twv &epa7t£ia; oux eaTt Ttapaae/Eiv, xai 6 euaeof, ; oe,
\i
nostros Juliurn cpiscopum, Rcnalum presbyterum, xai <p tAoypiiTo; [jaot/Et;, euoeow; dua, xai eu/.aow;
ct lilium meum Hilarum diaconem, cumque his lywv, Tr,v twv e7tiaxo7twv d6pota6f,vai ouvoSov f,6o'j/.f,^T)

Dulcitium notarium probatoa nobis fidei, misi; qui wo-T£ xpiaet Te).£twTe'pa Suvr/jf,vat 7tdo"av aTta/Ei;; Eofot

vice mea sancto convontui vestra fiaternitatis in- jt).7.vr v, (

tou; aSeXfOu; f,awv 3
MouXiov tov Enio/.orrov,

tersint, et communi vobiscum sententia, quoe Do- xai 'PevaTov tov TtpEtxSuTEpov, jtai to texvov |MU T/.apov
mino sint placitura,constituant. Hoc cst, ut primi- tov Stdxovov, xai (j.Etd toutwv AouXxiTtov tov eaov voTa-
tus 867 pestifero errore damnato,etiam de ipsius, ptov , oo/.ip.aaOeior,; f,(J-Tv vfi; auTwv TtioTew;, a7t£o"Tei-

qui imprudenter crravit, restitutione tractatur; si )ap.£v. Ot tcve; etc*Ta5;v £af,v Tr, aYta Tf,; up.wv doe/.^o-
tamen doctrinam (d) veritatis amplectens, sensus Tr,To; auvoow TtapeaovTat • * xai Ta Trj xotvr, ^liV Oawv
ha3reticos,quibus imperitia ejusfuerat irretita,plene yvwar, Ta xatd 0£O/ 868 apeaxovTa i|ir|fiovvnB'

aperteque propria voce et subscriptione damnave- T0UT£0"TIV , WOT£ EV TtpWTOt; Tf,; ^0opo7toiou ° 7t/.a.r,;

rit quod etiam in libcllo quem ad nos miserat est

: auTou xaToSixao"6;ia-r,;, 6 xai outw; 7t£pt Tf,; eauroi
professus,spondens peromnianostram sesecuturum daa6ou; 7t),dvr); drto/.aTaoTa(7£w; oxo7tr,Qf,vat " etye

esse sententiam.Acceptis autem fratris et coepiscopi 6)w; Tr,v tyj; d)r,6cia; oioaoxaXiav SeyoaEvo;, to aipETtxov
nostri Flaviani litteris, plenius ad eum de his quas 9p6vri[j.a-
8
OTtcp f, xaxoSoSta auTou 7t£?r,v£v EaTt/.axelo-a,

ad nos videtur retulisse rcscripsimus ut abolito :

9 ei; TtXf.pE;, xai oacpw; oixEia fwvfj, xai UTtoypa^r;. xa-

hoc(e)qui natus videbatur errore,in laudem et glo- C TaSixisetv dvE/oiTo* "07t£p xai ev tw XtoE»w. .

riam Dei per totum mundum una sit fides et una 7tp6; f,p.d; a7tE'o"T£ t).e, Ttotelv r^ UTtooyoaevo; -
o:a ~x.

eademque confessio, et in nomine Jesu omne genu twv eTtayyEXXou.evo;, TaT; f,aeT£pai; 10
dxoXouOetv

flectatur cozlestium, terrestrium et infernorum, ct ^daeot " oe^dp.Evo; os -i ypdap.aTa tou ETtto/.o-ou, xjt
omnis Ungua confiteatur quia Dominus Jesus Christus ouvaoEX^o"! f,|j.wv «f/auiavou, TeXewTepov ~po; autov

in gloria est Dei Patris. (/ Data idibus Juniis,Astu-

) toutwv, oi7tep k6o;tv £9' f,ad; dva^cpivv. dvTEYpo.-iau.iv

rio et Protogcne viris clarissimis consulibus. eva Tfj; 7tXavr,; dTtaXet^oaevr,; Tr,; vuv dvaqjuetar,:, il:

uavov, x,.i S6?av tou Oevu aia Ttio.i; eTr, xaTa tov TiavTa xooaov, xai aia, xat f) auTf, ou-oXoYta" xai tva 6v tw
Ovojakti 'Ir,aou XptoTou Tid/ yovu xdadnp iitoupaviwv, xai £7t'.y£iwv, xai xaTa/6ov:wv •
xai 7tdo"a yXwoaa eSoaoXoyfiffT,-
txi, 6ti Kuptos 'Ir,.3ou; Xp:oTo; £i; S6«av 0eou llaTpo;. ^a-/jv.
('.')
13
:
Vindebon. collect, 5, osfewrfz/. /,/. Mai. vel /</. ;«/»;/ n-. (
Neutrum uspiam in nostrif
J ,
Editioncs ante Quesn. cum mss. collect. 24,
(6j codicibus invenimus. Erroneoe quidcm sunl hac va-
ancloritale. ln uno cod. collect. Chalced. et ad riantes cum laudetur epist. 28, ad Flavianum,dat«
marginem edit. Concil., ordinavit, pro prn«y?7.Va*. hoc eodcm anno idibus Junii.
collect. 11, ornabat. i
it a legcrc maluimus cum ms.Ven., quam cuir
(c) Vindcbon. Ihsp., /Vofrm noslruin. Mox edili JJ vulgatis, et « EuTuvf.?. In marg. quoque edit. Rom
ante Qucsn. cum Vat. Hisp. ot lsid. aliisquc inde notatum reperiea, etv« '
denvatis Mianum, pepperam. Vide annot. 81 (Col. 2
Ms. Ven., nertoreuxet Mox in eodem ms. i-
779,w.(/j.)in epist.28./u/mm reote praeferunt utrique t?,; jJOEia; Ttixccw;.
oodd. Vindebon. collect. 5 ct Hisp. nec non Ratisp. 3
In marg. edit. Rom., 'IouXiavdv.
et mss. collcct. Chalccdon., intcr quaB Vcron. 57, ;
In marg. edit. Rom., Tsw;, xai tt,.
cum Grvcca vcrsionc. Dein habcnt, et licnatum. Po- 5
In marg. edit Rom., TtXivr,; xaTo6ixao6w»r,? .

stea fidetium nostrum in Viridebon. Ilisp. ;i£Tit TauTa xai Ttepi tt,; i-oxaTarrijEw; aUToO '..
(d)Cod. Grimanic, pietatis; et mo\ sensus ksere- iaaOw; -XavT,0c'vTo; jxotct, Of.va:.
ticorum in eodem codioe. 6
Ms. Ven., melius quidem, etian
si9' outw; ;
si
(c) Ita novem mss.
Quesn.et undeoim nostri
libri Cffitera quomodo sanari possent indicarct.
atque Baluzii. Solus Vat.546 collect. 21 cum cditis I
Ms. Xen., el y £ ou.w;.
ante Quesn., quo inquinatus, male. " In marg. edit. Rom., w-so.
(/'i Latini oodd. collect.
Chalcedonensis addunt: Ms. Ven., ei; ~f\rl? r^.
Deus vos imolumes custodiat, fratres charissimi, 10
In marg. edit. Rom., 4xoXu9^«n.
dilectissimi. Quesnellus not«B dici hanc postillam II
In eodem marg., Tjw;. SE;iucvo:.
apposuit, nullo indicato codice vcl editione. Al.,
 8UI EPISTOLA XXXIV. 802
H69 EPISTQLA (a XXXIV. A losa cauaatio.Sed postquam gestorum ad nos epi-
(b) ad juuanim episcopum coiBNSBM. scopalium documenta perlata sunt, omnia illa quae
— I. Eutyehm ab unitate fidei excidisse fallaeium querelarum velamine tegebantur, quam
dolct. — II. Legatos ad synodum latere <i mittit. esscnt detestanda, patuerunt.
Laoepisoopus c Jrji.uNoepiscopocharissimofratri. Cap. II. —
Et quia clementissimus imperator,
Cap. I. — Littera? dilectionis kuas, quae mihi nu- pro benevolentia ac pietate animi sui, dc statu hu-
per sunt redditae, quam spiritali catholica: fidei vi- jus, qui ante honorabilis videbatur, diligentius
amorCj demonstrant ; et multum gaudere me voluit judicari, atquc obhoc indicendum credidit
faciunt, quod (</) in eamdom sententiam pia corda episcopalcconcilium, per fratres nostros (g) Julium
concurrunt.ut secundum doctrinam Spiritus sancti cpiscopum, et Ilcnatum presbylorum, sedetfilium
impleatur in nobis qu:>d Apostolus ait Obsecro :
meum diaconem Hilarum, quos ex latere meo vicc
i vos, Domini nostri Jesu
fratres, per nomen mea misi.ad fratrem nostrum Plavianum suflicicn-
Ckristi, ut idipsum dicatjsomnes, etnonsint in vobis tia pro qualitate causa^ scripta dire.xi, quibus ct
ichismata; siiis autem perfecti in eodem sensu et vestra dilectio, et Eoclesia universa cognoscat, de
idem sententia I Cor. i, I0J. Cujus unitatis ni- antiqua etsingularifide.quam indoctusimpugnator
mium se Eutyches (e) fecit extraneum, si in sua t> incessit, quid divinitus traditum teneamus,ct quid
perversitate veterascit, nec adhuc, quibus vinculis (h) incommutabilitcr pra?dicemus. Quia tamen non
diabolo sit obligatus, intelligit : et quemquam debemus partes miserationis omittere,(i) congruere
sacerdotum Domini reperiendum putat, qui ejus moderationi credidimus sacerdotum, ut si conde-
imperitiaj amentiaeque 870 consentiat. Diu apud mnatus presbytcrplcna salisfactione corrigitur,sen-
nos incertum fuit, quid in ipso catholicis displice- tentia, qua obstrictus est, relaxetur : si vero in eo-
ret : et cum fratris nostri Flaviani nullas litteras dem insipientiae suae luto jacere delegerit, statuta
sumeremus, ipse autem scriptis suis Nestorianam permaneant ; et eum eis habeat sortein, quurum est
h<eresimrepullularequereretur, non plenepotuimus secutus errorem.Data idibus Junii, Asturio et Pro-
discere unde procederet, vel quo tenderet tam do- togene viris clarissimis consulibus.

(a) Alias 31. Quae autem 34 erat, nunc 38.Scripta (/') Vulgati ante Quesn., perperam a Domino.
13 Junii an. 4i!>. (y)Iidem vulgati cum mss. collect. 12, Julianum
(b) Haec epistola inventa est hactenus in solis Vide annot. 81 in epist. 28 (Col. 779, n. (b).
ollect. 12, 18 et 19. (h) Ratisp., immutabiliter.
Cod. Ratisp., Juliano episcopo Coensium.
(c) (i) Ita cum ms. Grim. Quesnelli etiam nostri co-
d Vulgati in eadem sententia. .Magis placuit le- dices. Solum Ratisp. credimus pro credidimus prae-
p fert et postea omittit vocem presbyter, forle me-
ctio cod. Katisponcnsis. ;

i.dem editi, facit extrancum qui in sua. Codd. lius. Vulg. ante Quesn., congrua modcratione crcdi-
Vat. et Venet. collcct. 12, fecit extraneum, qui, etc. dimus sanciendum, ut si, etc.
Praetulimus exemplar Ratisponense.

ADMONITIO IN EPISTOLAM SEQUENTEM.

ba cap. 1 et i, direaHmus atque m?'sm'mMs,quibus legati ab Urbe dirccti, et epistola ad Flavianum
data idibus Jumi missa traditur, indicare videntur sequentem epistolam scriptam fuisse post laudatas
litteras ad Flavianum.immoetiam post legatorjm discessum, qui profecti dicuntur in epist. 38, data dic
23 Juhi, quin et epist. 30, data die 20 Junii, ut probabilius oslendemus annot. 3 in ipsam epistolam
(60/. <H2,n. quod tamen in rem praesentem nihilum refert. In eadcm epist. 38, memoratur adventus
:

Basiln diacom.qui profectis jam legalis.Flaviani epistolam ad Leoncm detulerat.Si is esset idem Basilius,
qui Juhani quoquc htteras attulisse traditur, multo evidentius heec epistola scripta diccnda csset post idus
Jumas.quando legati nondum ab Urbe erant profecti.Ita ex duabus epistolis ad Julianum, quasde eadem
re eodemdie scnptas credere videtur difficile,
sola praecedens epistol» data fuisset idibus Junii, sequsns
vcro in postenus ternpus protrudenda essct. At omnes codices rcsistunt, et licet collecliones
plures ac
diyersee Bequentem epistolam conlineant, in omnibus tamen iilibus Junii data notatur.
2. Quesndlus.ut haec conciliet, not. 8, obscrvat in aliquibus epistolis,
quffl idus Junii nunc praeferunt,
DUllam lien Ephesmae synodi jam indictae mentionem. Conjccit autem Leonem acceptis primis Flaviani
:tens curn gestis synodi Constantinopolitanae consilium cepisse mitlendi Icgatosquatuor in
Orientem, qui
rem totam dnstantinopoli componerent.Ad hunc unieefinem scriptasprimiim credit epistolas ptures, quse
\6 Junu datjE nunc leguntur. Solas autcm duas nominat, scilicet epist. 28 ad Flavianum, et 32 ad archi-
mandntas Constantiuopohtanos, vi quibus reapse nihil de synodo halclur, scd de fidei tantum causa per
legatos euranda. Addit porro : .1/ antequam legati
profecti essent, acceptx sunt a Leone Theodosiilitterai,
qutbus <L indicta synodo monebatur ; statimque iidem legati, qui ad fidei negolium cum Flavianc
tractandum
destinatt erant, ad synodum directi sunt, eorumque
tardata profectio, quo novis littcris scribendis tempus
aaretur, velpnorUnu amplificandis : etin hia
de concilio flt mentio. Hac autem de causa et antcrioribus
et uJtimia littens earndem chronicam notationem
idibui Junii afflxam innuit.
satisfacere poterunt.Primo enim Flaviani litteraa cum gestis Constantinopolitance
svnorii a Leone acceptas, antequam
Theodosii cpistola de indicto concilio deferretur, nonsolum abscrue
mio mndamento,verum etiam contradocumentorum
Qdem presumit. Priorea enim Flaviani litteras cum
Lonstantinopohtania adversus Eutychen sese recepisee Leo aignificavit BoJumepist.27
.l.ni.rum ih.NuinsM epistolam die
data die l

13 ejusdem mensis sibi traditam fuis8etesteturepi8t.31.Pra3terea ante

i.-m l.JMaiiscr.ptapr.Tsumiturcelebrisri.ist.
:
1

28 ad Flavianum, el legatijam destinatLAt die21ajusdem

at » fuitf lsl ;^.so e.dem epist.
'P 28 soribendffi operam dare profltetur, nondumquc cogitasse
™l o
'

tam legatis ..'„

?
tradere, inquit enim De hao re plcnius:
per cum qtii ad nos tux dilectioms portuvit ep&olam,
8u3 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. 804

rescribemusMpistola autem Sd affirmat, post acceptas 'Tbeodosii litteras legatortim profectioni ordinandae
exiguum tempus superfuiSBe Cum a m iduwn Waiarum, inquit, quo serenitatis ejus scripta suscepimus
: ,

major pars reliqui sit tetnporis assumenda,ut sacerdotum qui negolio sufjiciant valeal ordinari.
profectio
Secundo etiamsi haec aliqua ratione concilian possent in Quesnelli sententia.nondum tamen solvituralia
diffieultas, qua dies iduum Junii signatur in hac epistola,siquidem profectis jam legatis scriptadicenda
sit, ut initio notavimus.
4. Quid ergo ? auctoritalem tot et antiquarum etpraestantissirnarum collectionum, quae nulla variante
idus Junii contanter praeferunt.desercre nefas ducimus ac propterea Lconem eadem die duasad eumdem
:

Julianum Coensem dedisse epis.tolas arljitramur,altcrambrevcmper legatos afferendam.longiorem alteram

per Basilium diaconum ab illo diversum,qui profectis jam legati^ Flaviani litleras detulit.Verba autem prae-
teriti temporis direximus eL miserimus nihil movebunt, si considerentur
quae observavimus in annot. 17
(Col. 727, n. (b) ait epist. 22,tibi similia exempla praeteriti temporis de repraesenti vel mox futura ab ipso
Leone adhibita allegavimus. Duas autem epistolas eodem die ad eosdem dari a Leonis more alienum
non est, ut ex exemplis in admonit. ad cpist. 17 laudatis patet.
5. Unum monendum restat quoad Graecam hujus epistohe versionem,qtiee cum in editionibus Concilio-
rum puncta alicubi pneferat lacunas indicantia,'de luxato exemplari Romanorum editorum initio dubita-
vimus.At Graecum textum conferentcs cum mss.Vat.1455, alterius originis ab eo quo Romani editores usi
sunt, ac praeterca curn duobus codd. VenetisS.Marci 104 et 555 deprehendimus, nec puncta in illis esse,
neque luxationem ullam,sed omnia distincte uno contextu describi; nec tamen quae in editionibus Graecis
flesunt.suppleri.Hinc antiquum Graecum interpretem ea quae desiderantur inGraeca versione consulto omi-
sisse non lmprobabiliter conjicimus. Forte Julianus,qui Leonis epist. 93 ad synodum Nicaenam Grasce in-
terpretatus videtur,uti animadvertemus in actionem incditam concilii Chalcedonensis,quam in appendice
publicabimus,hanc quoque ad se missam statim Graece reddidit; et cum magnae turbae tunceffervescerent,
quae in Graeco desunt, consulto praetermittenda putavit. Libertatem quidem dissimi.landi apud Graecos
nonnulla alterius epistolae Leonis ad synodum Chalcedonensem idem Julianus Leoni indicaverat,uti col-
ligitur ex ep. 127, c. 3. Ut autem indicentur quae in Graeca versione omissa fuerunt, ea in Latino textu
uncis clausa exhibcbimus.
EPISTOLA (a) XXXV.
(b) AD JULIANUM EPlSCOPUM COENSEM.

Synops.is. —
Eutychen spem Christianam omniumqae mysteriorum veritatem perimere.
I.
ll.Vtriusque na- —
turx proprietnt.es in Christo servnri. —
III. Animam Christi non prdeextitisse corpori, nec corpus ex mhilo

conditum ; sed utrumque ejusdem nobiscum esse naturae.

87 h (c) Leo urbis Romae episcopus dilectissimo A 876 Tw aya-r^o) aoeXipw 'louXiavw Ae'wv e-to-xozo:.
fratri Juluno episcopo.
Cap. 1. — Licct pernostros,quosab Urbe(c)pro
(r/)
El xai 8ta tov ^u.eTepwv ye, Z», a7teffTdXy.a{Aev ex tyj;

causadireximus.plenissimasadfratrem (f) no- TtoXew; ir.l tou 7rpiyu.aTo; t?„- itio--ew« 7tXtipsffTaT«
fidci

strum Flavianum litteras miserimus contra nimiae *p°; ™v a8eXe>6v %wv *Xautav6v 8te7teu.<Wu.e0a y?«*-

impictatis errorem.tamen quia per filium nostrum V-*™ ™™ tti? nk&rt^ rr,; TtoXXri; ao-e6eta;. "Ojxw;

Basilium diaconem scripta tuae dilectionis accepi- ^"«Ml s -

;
> ™" «xvow f,u.wv BaotXeiou -a Yp*[A{xaTa rifc

mus,quaemultum nobis catholicisensusfervore pla- ff *K n^v-,; jo£;i|j.e0a, aitep r,u.Tv r.peoe 7tavu, ;w ^Xw
cuerunt,etiamhancpaginamquaeillisepistolisconso- ™u xaOoXtxou ippoviQu.aTo? CeovTa, :<ai t66e to YP«ftRi

naretad,jecimus,ut(</)unanimiter atque constanter o*ep »** «TtaSsi twv vpau.u.dTa>v exeivwv xai vw
s8^x«{iev woxe ur.s? tyj; aXr.esia: evav8pwiriiorsw<
hisquiEvangeliumChrisli corrumpere cupiuntresi- t-?,;

statis:quoniamsanctiSpiritus in nobis atquein vo-

Tl ™ Xp-.aToO ou-o^O/wc, xai o-aOfpw; toutoi; £i|ia«

' ivTi8sivai t ol nvs« t6 tou Aeo-itoTou EOavifeXtev oia-

bisunaesteruditioeademquedoctrina:quam(/t)qui-
cumquenonrecipit, 817 non estmembrum corpo- fOeipsiv 6iti8u|tou<«v, sne^ r, too ivtou Hve-,p.aTo; £v

(a) Alias 25. Quac autem antea 35 erat, nunc 39.
Scripta 13 Junii an. 449.
" 5
(b) Exstat h;cc epistolain mss. collectionibus2, 5,
II, 12, 13 et 17 usque ad 2\. ac in peculiari codice
Vat. Eleginae J,.I3. In tabtila colicct. '5 hic titulusle-
"~
gitur o. 88 : Ad Julianum episcopum de damnutione
haeresis Eutychianse.
(<) Godd. collect. Chalcedon., Dileetissimo fratri Ju-
nostris codicibus, inter quos Vindebonensiscollect.
et Ratisponensis a Graeco non pendent,ipsi etiam
mss. libri Latin<T collectionis Chalcedonensis adeo
non dimanant a Graeca versione,ut careant quibus-
dam additamentis, quas sunt in Grse6o textu,et tria
membra exhibeant, quse in Graeco desiderantur;
unde Latinus textus nujus collectionis ab ipso ori-
ginftli Leonis originera ducit.

f) Vocem nostrum a Quesnello insertam

linuo Leo, in Uatisponensi caeleroquin emendatis-
simo haec erronea mscriptio legitpr: Juvenali epis-
copo Hierosolymitano.
(d) Mss. collcct.2l habent,per eos propter nostros.
Mox editi Leonis ante Quesn. cum ms. Florentino,
ad Vrbem. In solo ms. Chig. oollect. Ghaloed.omit-
omittuni
plerique nostricodices,sicutetanterioresfeditionea
At illam exhibent mss. Vindebon. collect. 5 et Flo-
rent collect. 13 ac Grosca versio.
g Graeoa versio.observante etiam Quesnello not.
/';•(> veritate humanitatis Christi.Vost pauca,
I aadil :

titur ab Vrbei, locoverborumtn nobis atque in vobis, eadem Graect

(e) \ocesprofidei cawsadesuntin septemQuesnelli versio,QuesnelIo pariter animadvertente not.2. ha-
codicibus indicatis in margine,ei in duobus nostris bct, in universa catholim Ecclesia.
Vat.colleot. II et Plorentino collect. 13, Item Qucs- [k Mss. Veron. 57. Vindebon. collect. 5,Vat.col-
nellus not.8 has voces expungendas credit, ui quse, p lect. II et Ratisp., quisque, vel quisquis non recipit,
'

inquit, ex Grsecaversione intextum Latinum irrepse- Mox coi\<\. collect. 21, nec membrum corporis Christi
runt, quss versio longe plura habet a textu ori(/innli esse pOtest, nec capite gloriari.
discrepantia. Porperam exslant cnim in tredecim
; i ln marg, edit. Rom., r?w; ; inmvVai,
 EPISTOLA XXXV. 800
BOi
xai
ris Christi ; nec potest eo capite glorian.in quo na- A Tcdarj ttj xaOoXtxrj 'ExxXr,«jia [xia Idftl [X(£0r,at;, fi

turain suam asserit nonhaberi.Quidautemprodest aOrfi StSaaxaXia* f v e" ti;

(
[x9) Sej^Tai, oux 8/8 effTt

tou XptaTou, outc SuvaTat TauTfl

iinpruilentissimoscni.Nestoriante hsereseos nomine, jxeXo; tou ffw[xaTo;
xe^paXfj ev olxetav tpuatv 6ta6e6atou-
roniBi lacerareopinionem,quorum piissimam con- SoSatUaOai t>i rj Tf[v

Ti Se o?eXo; tw d[xaQeT Y E P 0VTt »

vellere non potestCulem ;cumquantumNestorius a Tat (xf) irept£'xerj8at.

veritate discessit,Deitatem verhiah assumpti homi- ovoixaTt Tti; twv NeaToptavwv atpe'aew;, exeivwv StarSdX-

iu3 Bubstantia a separando, tantum a recto tramite Xetv t^v S6r;av, wv if|v eurjerSerjTarov TttaTiv xaTaXuaat
NeffTopto; oaov aTc6 tyj; aXv]8eia;
rjtiarn iste desciscat, qui nnigenitum Dei Filium sic |x9) BuvaTai; 6tc6t£

de utero beats Virginispredicatnatum.ut humani iadom\, t9jv 0£6rr,Ta tou Aoyou '
x u P^ wv ^ ""K
dvOpwTcou, xai &tc' aurri; Tr,;
quidem corpciis speciem gesserit.sed humanae car- oucria; tou TcpoaXrjjpOevTO;

ffuXXfj<|»ew; Tf,; riapOe'vou, too-outov oltco ttJ; opQyj; 6oou

nis ventas Verbo unita oonfuerit?Dequo prodigio
falsitatia quis non videat quae opinionum monstra outo; a?r,vta- o; tov Movoyevti tou 0eou outw; «tco T-»i;

IlapOevou 6irjTe
tur?(A Quienimnegatverum bominemJesum yarjTpo; T-rj; ixaxapia; votjii^et Tex8e'vTa,

Christum.necesseest ut inultisimpietatibus implea- a-/8pa)T:ivou rj W |xaTo; eixova fyivt auTov, av8pwTtivr,;

a ITepl
avetXr.cpevat aXr,8etav. ou TepaTtoSou;
tur, eumque aut Apollinaris sibi vindicet, aut Va- Se rjapxo; iati

Manichams obtineat:quorum Tt; oux av TSot TcoTa pXarj^ruxtwv aTOTT/iLiaTa

lentinus usurpet, ant r> ({/euSou;

nullus in Christo humanae carnis credidit veritatem. TixTCTat; 6 yap apvou[xevo; tov aXr,8tvov av8pw7tov tou
XptrjTOu, avaY^aiw; TcXeiuTwv oawv
Qua utique non recepta,nonsolum quod sccundum Kupiou 'Ir,<jou

tou StadoXou xat toutov w;

carnem atque animam rationalem,qui erat in forma £[XTcatY[J.aTwv TcXr,pouTai

l)ei,manens idem in forma servi, homo natus dene- oixeTov 'ATtoXXtvapio; lyv., r, OuaXevxivo? eauTw Tcpou-

gatur sed etiam,quod crucilixusest et mortuus ac xupoT, f, Maviyalo; xpaT£t Sv ou8e sl; ev tw SwTr,pt
;

"

sepultus, quodque die tertio (c) resurrexit.et quod r,[xwv t-?,; avOpwTcivri; aapxo; enirjTeurje Tr,v aXTiOetav

addexteramPatris d sedensadjudicandosvivos8T9 r (
; Ttvo; SriXaSri [xf) iXri8w; avaX-/i?8e£o"o;, ou txovov et,

et mortuos, in eo corpore sit venturus, in quo est f5pvr)rjtv TciTCTet

3 to oTt xaxa odpxx xal ^uxfjv XoYtxf,v

judicatu3(c;,ahnuitur:quiaha3crcdemptionisnostra3 * 6 wv ev (J.opqpfi tou Geou, 6 auTo; [xevwv, ev (xop^f,

sacramenta vacuantur, Christusveram veri homi- si SouXou ctvOpwTco; eYewriOri aXXa y*P xai oti rjTaupwOei;,
nis, totamque naturam suscepisse non creditur. xat aTcoOavwv, xat Tasei;, tvj TptTY) f,[xe'pa avirjTYi xai 5xi

Cap. II. — An quia manifestaerant signa divina, 3 xa0it;6ix£vo; ex O£;tiov tou IlaTpoc, eui tw xpivEtv ![wvTa;

falsa dicentur documenta corporea et testimonia xat vexpou; ev toutw tw rjw(xaTt 8S0 iffTiv eXsurjou-ivo^j

utriusque naturce valehunt, ut Creator intelligatur; ev wTcep r,v xaTaotxarjOei;, ouoafxw; 6[xoXoY£t '
TauTa

non valebunt, ut crcatura salvetur? Quod Deitatis Yotp otTcavTa Tf,; f,ixeT£pa; XuTpwoeto; toc [xuar/jpta
G
est, caro non minuit quod carnis est, Deitas non C
;
[xaTatouTat, etve 6 tou Oeou Vto; wv otXr,0f,; tou dX-/iOou.,

peremit.Idom enim ct sempiternus ex Patre,et tem- dvOpwTcou Tr,v 6Xr,v ^urjtv avetXncpw; ou TctrjT£u£Tat • '
xai

poralis ex matre, in sua virtute inviolabilis, in no- £-£tSf,T:£p d)r,0fi ~d Oeta rjrjixeTa Y£Y£vr|Tat, «J/euSr) t& Sti
wrjTe Ta; (xapTu-
stra infirmitate passibilis, inDeitatc Trinitatis cum tou rjwfxaTo; dTtoo£'.xvu(X£va Xe'Y£Tat,
8 IwTr,p
Patre et Spiritusanctounius ejusdemque naturae;in pia; exarepa; t?,; cpurjEw; e'x£tv [xev otcw; 6

susceptionc autcni hominis non unius substantise, voeTaBat 8uvyi8tj, (J-fj ex£' v Se a^' wv jxeXXet to f,ui-£^ov

sed unius ejusdemque personae :[ut idem esset divcs vevo; rjwOYJvai; S Toivuv eaTi 0£OTr,~o;, f, ffapS oux

in paupertate.omnipotensin abjectione,impassibilis tij-eiwasv • ''

6e eaTt aapxo;, f| 0£oxr,; oux IcpOetpEv 6

in supplicio.imrnortalis inmorte. Necenim Verbum vap a-j-co; daTt xai Tcpoatwvto; ex TlaTpo;, xai xaTa /po-
aut in carnem, aut in animam aliqua sui partecon- vou; y.~o (jtrJTpo;' xai eTti (xev Tf,; o!x£ta; Suvduew;
versum est ; cum simplex et incommutabilis natura cbOacTo; lld 81 r?i; daO£V£ta; t?,; fijxwv itaOr.To; xal

Deitatis,tota in sua sitsemperessentia,necdamnum £/ uiv t-7i TptdSt Tr,; 0£OTr,To; (xiTa tou TlaTpo;, xai tou
sui recipiens, nec augmentum ; et sic assumptam ayiou JIveuixaTo;, (J.ta; xat Tfi; auT-f,; ouaew;, £v $£

-eca versio, observante Quesn. not.3,addit: (e) Vulgati ante Quesn.addunta^ wortem ;codices
et ub ipsa Virgvnii eoncepHone Jiein aliqui codd.dw- ignorant ac interpretatio Graeca.
;iro desciscut. p.
1
Ita juxta lextum Latinum, ul> assumpti hominis
BBtha»clectio,quam codex Itatispo- substantia separando, restituimus hunc locum ope
et quatuor nostri ac totidem Baluzii collect. mss. Ven. et Vat. In vulgatis, ^upiCuvdL-nd toi3 Tcpoa-
don. approbant.Concinil etiam rraaca versio. I
X*r\rp6evxo< iv8pt6icou.
Quesncllns cuiii Buis m8S.Thuan.,Gi iei. et I
1
In marg. edit. Rom., itp' o5.
\ ictor. ac Surio Qui enim negai mediatorem Dei et
:
:1
In marg. eiht. lioin., &jw<;, tou.
hominum hominem JesumChristum. Csteri editicum •
Ms. Ven., 6 8s6; t\v ev (xop<pfj tou 8eou.
debon, collect. 5, et codd. collect.21 ac 2\,
•
5
Abcst xa8s^d|j.8vo< a ms. Vcn.
atqve exemplo Sichardi Negaior enim mediatoris : ' Ms. Ven., tou i/.f,0ov; ivSpwTCOu t\v i\> f,v tpi}<jiv av::-
bei et hominum homini» Jesn Christi necesse cst,elc. Xf.ir,',;, mendose. Etiam ms. Vat. habct lyty.
Cod. VaL colleet. H
Negato enim mediatore Dei
: '
In marg. crlit. Hom., t,
ei homttrum homine Jesu Christo necesse cst, etc. 8
In uiarg. edit. ltom., o-,,,- -/.i—r,; von84j <><, l/i:
wpleatur Que8nellu8 in marg.: M.impli- fiv -r.)0r,va:
lr(j;., :/:.'', 5t) i<p' <i.i~tJ.t: (leg. trwBfivai TO
cetur. mss. vero Ven.
TcXa<nia. ln el Vat.hsc ultima verba
c Vulgati antr Quesn. addunt a m&rtms tlelent
; Bic, sed corruptissime^reprassentantur: i«p' uv ;xe>>Xe;
Baluzii ac Gtrfeea versio. •/.2'. f, Uf,Tf,0 ;Vt( l
~',\l.il jroOf.VX'..
// Hnatipon. scdct, ei adjwHcana Ms. Vend.,
•
6 6i i'v iotw
807 S. LEONIS MAGNI EPISTOL/E. soa
tou dva/r, s^evto;
naturambeatiiicans,utgloriiicatain glorifieanteper- A Xtf fJWO"Trjpiti) '
a/OptoTtou, ou tua; -,..

mancat JCur autcm inconyqniens 881 aut impqs- a:y.:. po7to;tou ; v.%: tou auTov. Outs

sibilc videatur ut Verbum etcaro atque anima uuus Aoyo; :'.: ovotia, r, ei; -|/ •//, / v.yr.i. ~.

Jesus Christus, ct unusDei hominisquc sitfilius,si i-.'/j..r,- otco '. xai iva)./oto)to; f, ~r,: >>_

yuci?, ev t?, oixeta aei j-y.y/i: oucria vjZzuin

caro et anima, quse dissimilium naturarum sunt, o).r] .

unam faciunt ctiam sine Vcrbi incarnationc pcrso- eautf,; (j.eio)C7'.v o:/_ou.evr l
, oute 7rpocx8f,xr,v •
xai -

ouTOi T7)v TrpoffAr^OsTiTav (/axaptav

nam cum multo
; sit facilius ut hancunitatem sui
- y.r.^-iii-y.-y .

atquchominisDcitatispr;estetpotestas,quamuteam tva r, oo^a^OEtcra jv -r, oolaordori [j.E[X£vr,/.uia T-jyyavr,.

,

insubstantiis (a) suisobtincat solius humanitatis in- Oute o'jv 6 Aoyo: ei; crtoy.a, tb; ei 7to[/.ev, oute i::

flrmitas ?]Ncc Verbum igitur in carnem,nec in Ver- to awjj.a fjXXoiWTat d//' exaTepov ev evi xai 3
e\ -.

oO tw
-

bum caro mutata est scd utrumque in uno manet,

;
TEpot; 6 £i; ou oiayopa 3tr,pr,(j.£vo;, (JteiuyfMTI

ct unus iu utroque est, non diversitatc divisus,non C7 JYX£//J^£VO;

, •
tOOTE £T£00; [J.EV ex ITaTOO
ex |J./,to6;- d).X' 6 auTo; dXXto; ex flaTpo; --.•
pcrmixtionc confusus : nec alter cx Patre, altcr ex ij.ev

matrc ;sed idem alitcr ex Patre antc (i)omne princi- crr,; dp/f,:. "\)).to; 6e 382 ex ;*r,Tpo; ot:' toyditog

pium, aliter de matre in fine sreculorurn ut essct twv r;j.£0(7)v- .va

;
y£vrjTat (AEatTT,; Qeoj xal dv'j-.
;

mcdiator Dei elliominum homo Jesus Christus (I Tim avOpwrtO; \pt(7To; 'Iriffouc' ev o> 7:av to 7T/r,pw;j.a :r,;
B OiOTrjTo; <70)u.aTiy.oj; xaTOtxst -
£7:£:o/;-£o tov
ii, 5),in quo inhabitarct plenitudo Divinitatis corpo- 7tpoff).r,op9sv-

raliter (Coloss. n,9) :quia assumpti,non assumentis

to;, oO tou 7Tpoa).a66vTo; ettiv r, 7ipoxo7:r, 6t: v.y.')i~-.'j

e
proyeetio est, quod Deus illum exaltavit \et donavit 6 'A7toaTo),o; ).eyet, O 0e6; aOtov •L7:Ef
,
J'iw7E, xal i/a-
ptoato «'jToj 6voj/a, to uTtsp Ttav 6vo(ia, tva 6/6-
illi nomcn quod cst supcr omne nomen :ut innomine
£•/ ttl)

Jesu omne genu fiectatur avtcstium, terrcslrium ct pvaTt 'Ir,o-ou Xpto-Tou Ttav fovj xd(Jt'|ij ETro-jpavto/, xai
cTTtyetcov xai xatayOovtajv xai 7taTa yXaxrtja e!o;j.o-
infernorum ; et omnis lingua confiieatur quoniam Do- , ,

minus Jesus (c) Christus in yioriacst Dci Patris (Phi- Xoyrjo-riTat, 8Tt Kupto; 'Ir,o"ou; XptoT6;, ei; 66;av 6eou

lip. n, 9-11).
ITaTpo; 1
Totyapouv r; xaTa aapxa tou 8eoT6Tou YE'wr,cr'.;,

Gap. III. — [Ineovero quod Eutyches in episeo- £t xai Ta (/d),io"Ta e/_£t Ttva; totOTrjTO:;, 8i' wv Ta tr,;

avOpcoTuvr,; 7:ap6oou Tr,; si; tov piov U7tep6aiv£t 7tpoo(-

pali judico ausus est dicere ante incarnationem duas
in Christo fuisse naluras, post incarnationem autcm, (/ta, Efte xa66 (jiovo; e? aYtou ITvEU(iaTo; a7:6 d^Odptov
7tap8£vou £7ttQu(j.ta; ouXXrj^Oei; eoti xai te/Oei;,
unam, neccssarium fueratut ad reddendam rationcm X^P 1 '

professionis suac crebris atquesollicitis judicum in- e?T£ xa66 outo); ex Trj; Ya«?Tp6; ttJ; (xr,Tpo; dr:ex'jr,0r,,

terrogalionibusurgcretur,netamquaniinanealiquid wote xai Trjv EUYOvtav texeTv, xai (i£Tvat Tf,v TtapOEviav

pra)terfluerct,quodnon nisi de haustu venenatorum ojxto; ouy_ eTEpa; fjv cpucreto; r) toutou oapl, f|7tep

dogffiatum apparebat((/)effusum.Arbiiror enim talia L f,[itov ouoe. xaO' ^Tepav dp/f,v £v£7tveu(j6r, toutiu
•
f, Tf];

loquentemhocbaberepersuasum,quodaninia qnam
5
i)
"Jj^X^I ^apa tou; d),).ou; iv0pio7:ou;, fj Tt; uTtepet^e*

Salvatorassumpsitpriusincoolissitcommorataquam ou xatd to tou yevou; otdcsopov, d/).a xaTa to tcov 5-jvi-

(jlecov U7t£pod).),ov. Kai yap ouoev etyev evavTtoup:--.

de Mariavirginc nasceretur,eamque sibiVerbum in
cTttOujxta; oapzo; •
e7tei7tep f,v.[x.a'ov aio0f,c7£i; tou tTtoui»-
utero(<?)copularet.Sedhoccatholicaementesauresque
to; 6;'y_a voliou Ttvo; d(JiapTf,[j.aTo;, xai f) iXf.Oeta ttLv
non tolerant : quia nihil secum Dominus de coelo
xtvfj(7£tov utt6 ttp Tfi; 6£OTr,To; xai Tto tf,; Stavota; oTaxf
veniensnostraj conditionis exhibuit ; nec animam
ouTe i7tr,ped^£TO 6td Ttov 6£).eaou.dTtov ouTe Ttape/toptt
exstitisset, nec carnem qua3 non
,
cnim quoe antcrior
materni corporis esset,accepit.Natura quippe nostra
toT; 7td0eotv. "fiffte 4
6 884 d)r,0f,; 0eo; avOptoTto;

eYEwfiOri xai oute xaTa TtpouTtdp/ouo^v <\*vyr,v il ovpa-

non sicassumptaest ut assume-
prius(/')creata,post
s ouTe xaTa crdpxa er
vou xaTeveyOei;, crTot/Etou tivo;
retur, sed ut ipsaassumplione crcaretur.Undequod
tou 6
Ttpoo-Xrj^Oei; r) T£y_0ei; ex (jtr.osvo; aXXd to
in Origene merito damnatum est,quianimarum,an-
l-/_(av ev OeoTrjTi xai dv6pw7:6Tr,Ti 7:p6crto7:ov , xai tfv
tequamu/)corporibus insercrentur,nonsolumvitam,
-

xotvfjv f,jj.tov xpaTtov cpucriv Iv otoij.aTt xai tj/u/f,

scd et divcrsas fuisse asseruit actiones,necesse est
7 av f,v 0eou xai dv8pto7ttov u.eoifr,;, ei (j.f, 6 auTo; Hso;,
utetiam in isto,nisi malueritsententiam(/i)abdicare,
xai 6 auto; dvOptoTto; ev tto auTto xai e!« Cnff c./_£v ' Mti
plectatur. |Nativitas enim Dmnini secundumcarnem. p,
( T

(a) Codex Ratisp, delet suis. 1

Mss. et Yat., dvOptoT^ou, Iv6« tmo»i4ib»u.

ib) Idem codex delet omne. - Ita ex ms. Vat. legendum Videtur sulVragar
fc)Duo codd. oiniLtunt nomcn Christus. etiam Ven. eod. quihabeta7toTE/\e;Tacrav. Male in vul
(d) Ita omnes nostri codices et editi ante Quesn. gatiS i-OT£/.Ecra;.
apud quem affusum, ei in margine ed., effusum. Ms. Ven., iv ijjttpoxepat;, sieque notatur etiam u
{<') rtatisp. cum codd. collect. 21 et editis Leonis marg. edit. Rom.
anterioribus Quesnello, copularit. jn marg. edit. Roin., 6 iVr.Of,; 6e6;, i/.T,8f;
•

(f)
Quesn. in margine Al., creatasumeretur,
: -o;,ez Lat.
(g) Veron. 57, in corporibus. Mox pro iiiscrcirntur Mss. Ven 6< Vat., xaTa/O::;.
'

Quesn.in marg.: Al., misceantur.Dein editi et aliqui Ms. Ven. et Vat., t6 autd f.atv s/wv, pessime.
'

codd., noii soium vitas. Quesnelli emendationem :

Vulgati omittunt av quod tamen supplendut :

noster cod. Vindebon.collect,5 et omnes coll.Chal- ex ms. Vst., ut vis verbis esset, quod est in Latin
cedon. approbanf. textu, expnmatur.
[hj Haslipon. addit suam. 8
Deest xat, sed male, in ms. Vofl,
 EPISTOLA XXXVI. 840

uamvis habeat quffidam propria quibus humanae A. tUY]0yj;. Kod xtvii r,\j-i;, doeXipe tiiaicotxts, 7;p6; 8taX£$:w:

onditionis initia transccndat,883 sive qnod solus 7tXaTo; to tr ; {moOscxs.to; [xsycOo;' aX),a
(
Ttfio; Tr v aY*itr v
( (

j)ub inviolata Virgine sine concupiscentia cst

con- ttiv <iV]v ou 8ta TtXeiovcov £<jtc xaLUiv, 6tc6t£ [idX'.(JT« xal

eptus natus, sive quod ita visceribus matris

et Tcep f 3r oia tcov
( (
' f^ETEpwv, w; icp.oefpv|TOU, Tcpo; t6v

st editus, ut et fecunditas pareret

et virginitas &2eXfOV r itcov
(
4>),auiavdv Ta dpxouvTa aT:£aTa),xa-j.£v

ermuneret non alterius tamen naturae" erat ejus

; ypdtxaaTa, icpo; to iArj aovov tou; tcov Upewv pc^aioTg-

aro quam [b nostrae; nec alio illi quam caeteris pou; Epdo-ao-Oat XoyiTuou;, 2
d).),d xat tou; twv ),atxtov.

ominibus anima est inspirata principio, quae ex- I! paT/oi 6e, focntep TttctTevppjv, 6 D.=o; tou (")eou, toaTe

elleret, non diversitate generis, sed sublimitate 6;'xa to-j y£v so*9qu ^r,u.tav tyu^jft; Ttvo; ByvrjOvjvat xaTd

irtutis. Nihil enim carnis suae habebat adversum Ttov tou 6tao6),ou (k).cov xat toc jiyivi tJta^uJ.ay^OYJvat, xa^

Ta Tpa-juy.TtiOEvT-x QepaTte,u9YJvai. O Gho; uyiaivovia tre

e

:) MC discordia desideriorum gignebat compu-

nantiam voluntatum]. Sensus corporei vigebant ' 6ta?)d'j;'.t, d6c),;£ TttittoTaTS.

Bine lege peccati, et veritus affectionum sub moderamine Deitatis et mentis, nec tentabatur illecebris

cc cedebat injuriis.Verus homo vero unitus est Deo.nec secundum existentem prius animam deductus est(e)
ccelo.nec secundum carnem creatusex nihilo;(/")eamdem gerensinVerbi Deitate personam,et tenens com-
Qunem nobiscum in corpore animaque naturam.Non enim esset Dei hominumque mediator (/ 7Ym.ii,5)>
isi idem Deus idemque homo in utroque et unus esset et verus (</). Incitat quidem
nos ad latitudinem
lisserendi materiae magnitudo ;sed apud eruditionem tuam non est(/i)copioselaborandum:praesertimcum
am per nostros ad fratrem Flavianum sulficientes litteras miserimus,ad confirmandos animos non solum
acerdotum,sed etiam laicorum.Praeslabit,ut credimus,misericordia Dei,ut absque cujusquam animse de-
rimento possint adversum diaboli dolos, et sana defendi, et vulnerata curari (i). Data idibus Junii, As-
urio et Protogene viris clarissimis consulibus.

»85 EPISTOLA (;) XXXVI. B apud vos(/)de tidei quajslione confectasunt.Et quia
I .u> tLA\i*NUM episcopc.m constantinopolitanum. clomentissimus imperator pro Ecclesiae pace solli-
>\sopsi<.—Litteras et §esta synodi adversus Eutychem citus synodum voluit congregari, quamvis evidenter
se accepisse monet. appareat, rem,de qua agitur, nequaquam synodali
Flaviano charissimo fratri Leo papa. indigere tractatu; tamen,frater charissime,(m)sub-
Litteras tuae dilectionis accepi cum gestis, quae secutos esse significo, quos in hac re placuit desti-

omnes mss. libri collect. Chalcedon.et Graeca (m)Ita anteriores editiones cum nostris codd. col-
ersio,n-'f uon Sichardus cum codd. collect. 24 et lect.12,Vat.etVeneto.QuesnellusexGrimanicoemen-
ulgatis Quesnello anlerioribus addunt, ex Spiritu dandum putavit subsecuturos, quia legatos nondum
uncto. Caeteri nostri codd.et novem Quesnelli ab eo profectof- liquere censuit tumexhacepistola ob ver-
:itati not. 5 has voces ignorant. Mox, sine concupi- bum futuri temporis ;?or/a6cin/,tum ex epist.38 data
ccntia carnis in codd. collect.ll et 21 atque in vul- 23 Julii, ubi legati profecti traduntur. Haec paucis
r
, atis ante Quesn.,qui vocem curnis in aliis nostris indicavit in marginali postilla scribens Atnondum :

*t Baluzii mss. omissam auctoritate suorum codi-
:um rectius expunxit.
b Ita ex Katisponensi ac tribus mss. collect.
lon. et ex Vat. collect. U. Alias, nostra
c Inus noster codex cum editis conciliorum,we?£
C affirmantur legati epist. 38, cum Basilius Flayian
yriorum gignebai compugnatio(eArl\,
omfmgnantia) voluntatum. Ratisponensis : Nec dis-
•oraia dmideriortm gignebat eompufmmtia voiunta-
um/ulii vf! discnrtlia pro discordiam perperam scri-
itum fuit, vol compugnantia pro compugnantiam.
I Cod. <;orb. Quesnelli, sine sorde peccati.
Ms. Ratisp., rr altu. Quidarn codd., deductus e
'irlo, omisso verbo est.
(/") In Oraoa vorsione, Quesnello observante not.
7, sic Scd cumdcni kabens in divinitate et humani-
:
laie !»'rsonu)ti.
d. Ratisp., Incitat enim nos. Chig. collect.
lon. 1/ ineitel quiderr. nM.Greeeavereio ad-
:
rJit, fmtcr honorabilvuime.
profectos esse legatos constat ex hac epistola.et ex 34,
nunc 38. bed haec nihil evincunt. Portabunt enim
dici potuit de legatis jam profectis,qui tamen noni
dum Constantinopolim y ervenerant. Profecti autem
litterasattulit-.quodverum est,etiamsi illiantediem
2U Julii dicessisse credantur. ld autem nobis satis
probabile est tum ex data iduumJunii, quapraece-
dentes epistolae per legatos transmissae paulo ante
eorum profectionem signatae videntur, tum ex die
kalendarum Augusti Ephesino concilio praestituta,
quae longiores legatorum moras in Urbe nequaquam,
ferebat. Haec satis videntur ad praeferendam vocem
subsccutos. Bvno episfc. 39 frequenter per occasiones
idoneas litterae ad Flavianum scriptae dicuntur,quod
epistolam 38 per legatos tunc transmissos direclam,
hanc vero et epist .38 aliisoccasionibus post legato-
rum discessum missas, non obscure indicat. Quod
si Flaviani littcrac cuin Constantinopolitanis in Eu-

Ii Welior viea e9t luec lectio cod.Florentini quam tychem gestis a Leone accept;c,quae hic indicantur,
hIimiiiiu »:t editorUm, copia laborandvm.
quaequc procul dubio sunt secundae ejusdem litterae
vereie addii Deus te servet incolumem,
:
(priores eniin Leo acceperat ante diem 27 Meii ex
ititsime frater. epist. 27;; si, inquam, hac sccundae Flaviani litterae
i \\. 88. Qujb autem86 erat.nunc 40.Scripta20 n eaedemsunt,ac5r/77;/aejusdemad Leonemmemorata
J "'iii an. 'ii'.). u
n e pist 38, ul Qucsnellus praesumpsit(vide annot.
j .

/. Edita fuit h.-ec eptatola a Meriioo ex mss.col- 2 CoftV.842,°)in eamdem epist.38), cum haec scripta
1
Q w ellafl eamdeia invenit in cod.Grima-
'
per
nico collect. 18. Nos solos codice- collcct. 12 con- Abesl rj:T:or>, soil |»orpcram, a ms. Ven.
1

potaimus. Leo eutem hac epistola responde Ms. Ven. IXXdl y4p v.ai wutj.
•

26 Flaviani. Sic ex Vat. Latino cohaerentius. \'ulgat|

:l

•I) Editi anto Quesn. cum mss.

collect. 12, supcr
[idei quxstione.

Patrol. UV. 8«
 811 S. LEONIS MAGNl EPISTOLjE. »12
nare.Necnecessarium fuitnuncamplius scribi,cum, A serlim cumtamevidens
fidei causa sit,ut(t,rationa-

propitio Deo, de his quffi causae credimus convenire synodo fuisset abstinendum
bilius ab indicenda
pcr ea quae ipsi portabunt scripta sis plcnius in- tamen in quantum Dominus juvare dignatur.meum
struendus.Dato (a) duodecimo kalendas Julii,Astu- studium commodavi, ut Clementiae vestrae statutis
rio et Protogene viris clarissimis consulibus. aliquatenus pareatur,ordinatis hinc fratribus rneis,

886 EPISTOLA (/;) XXXVII. quiamputandis scandalis procausoef/^qualitate suf-

ficiant, quique pr<r>sentiae meae impleant vicem
(c) AD THEODOSIUM AUGUSTU.M. :

Synopsis. — Fidei imitatem essc scr-

et confessionis
quia non talis quaestio orta est(A:)de quaaut possit,
vandam. Legatos ad synodnm Ephesinam missos,ad aut debeat dubitari.Oata(/)duodecimo kalendas Ju-
quam ut se conferrct, n^cessitas non sinit. lii,Asturioet Protogene viris clarissimis consulibus.
Leo Theodosio Augusto.
EPISTOLA (m) XXXVIII.
Acceptis clementiaevestraelitteris,multum univer- AD FLAVIANUM EPISCOPUM CP.
ii

sali Ecclesiae gaudendum esse perspexi, quod chri- Syxopsis. —

Eum de receptis litteris monet; de fxde
stianam fidem, qua(rf) divina Trinitas honoraturet defensa laudat; ad misericordiam, si hxreticus re-
colitur, in nullo dissimilem,in nullo vultis essedis- sipiscit, hortatur.

cordem. Quid enim rebus humanis ad exorandam Leo Flaviano episcopo Constantinopolitano.
misericordiam Dei efficacius suffragetur,quam si una Profectisjam nostris,quos ad vos in fidei causa
gratiarum actio, et unius confessionis sacrificium dircximus, per filium nostrum Basileum diaconum
majestati ejus abomnibus offeratur?(e)In quo sacer- (o)scripta tuae dilectionis accepimus,quibus merito
dotum cunctorum fidelium ita demum erit plena
et parum de negotio communis sollicitudinisf/?) indidis-
devotio,si in his quae per unicum Dei Filium Deum ti,quoniametgesta(</)antedelata,deomnibusnossuf-
Verbum pro nostra redemptione sunt gesta, nihil ficienter instruxerant,et ad familiarem interrogatio-
aliud sentiatur.quam quod(/")ipsedeseet praedicari nem idoneus, erat sermo praedicti, per Dei nostri
jussit et credi. Unde quamvis (g) ad diem, quem alloquiareddentes.dilectionemtuam per quem nunc
concilio episcopali pietas vestra constituit,887 oc- gratiam,(r)inquafidimus,cohortamur,utentesverbis
currere me ratio nulla permittat ; cum nec aliqua apostolicis,atque dicentes : 888 In nullo terreamim
(h) ex hoc ante exempla praecesserint,et temporalis ab adversariis, qux est illis causa perditionis, vobis
necessitas me non patiatur deserere civitatem pra> autcm salutis(Philip. i, 28). Quid enim tam exitiabile,

per Basilium allata Leo acceperit profectis legatis ;

(i) Sic nostri codices cum duobus Quesnelli. Alii
multoevidentiusdemonstratur legendum subsecutos; ed.it\,rationabilibus causis. Mox in R&iisp., abstentum
nec Quesnellus satis cohaerenter subsecuturos potuit (]
pro abstinendum.
inserere in laudata ejus hypothesi; de qua tamen (j) Ita Ratisp. cum Grim. et epist. 34.Codex Ve-
confer quae in citata annot. 2(inf.,°) observabimus. netuscumaliis editis, xquitatc.
(a)Ita melius excod.Grimanico.Quesnellusemen- (k) Sic nostri codd. cum Grim.; al., unde pro de
davit,quam in editis ex mss. collect.I2 xv kal., ubi qua. Ratisp. omittit primum aut.
facile librariorum lapsu n in vjunctis unitatibus (I) Solus Griman. cod., xm kal.
migrare potuit. Eodem scilicet die xn kalendarum (m) AL, 34. Quae autem antea 38 erat, nunc 4i
Juhi data fuit subsequensadTheodosium epistola, Scripta23 Julii an. 449.
cujus occasione hanc quoque ad Flavianum Leo (n) Continetur haec epistola in mss. collect
statim reddidisse videtur. Ratisp. collect. 19.
(b) Al. 33. Quae autem antea 37 erat, nunc 43. (o)Edscscripta Quesnellus in postilla ad marginem
Scripta 20 Junii an. 449. vocdLVit secun dam Flaviani ad Leonem epistolanuqaod
(c) Exstat ha^c epistola in mss. collect. 12, 18 et iterum ingerit diss.I ad an.449,num. 3.1ndicaretur
49. Hac autem Leonem responderecredimus eidem ergo epistola 26,quam cum Constantinopolitanisin
imperiali evocatorhe epistolac ad synodum Ephesi- Eutychem gestis aFlaviano secundo missam proba-
nam, cui per legatosantea responderat epistola29. vimus in admonitione ad epist.22.Sed non videmus
Duplicem enim cvocatoriam a Thcodosio ad Lconem quomodo de epist. 26, vel, si placet, de epi?t. 22,
datam fuisse, cui duplex responsio reddita fuerit, quam Quesnellus sccundum censuit,Leo hic potue-
incredibile est. In ea vero rerum perturbatione et rit affirmare,in ea Flavianum parum de negodoisUi-
angustia temporis synodo praefiniti,cum S.Pontifexrj d/5Sc;etquomodo epist.39,de Basiliodiacono.qui ha?
fortassistimeretnelegati,EpiiCsumpotiusquamCon- litteras detulit, potuerit scribere Basilium adte.u;
:

stantinopolim condentes, priorcs illas litterasThco-
dosiotraderent,novam hanc epistolamaliaoccasione
Constantinopolim ad eumdem scribcndam putavit.
(</) Ita Ratisponcm. collect.I9 cum Grimanico et
Herovalliano Quesnclli. Aliao ediliones cum rns. Vc-
ncto collect. 12, Divinitas honoratur, et postea, in
nullo vult.
(e) Sic ex nostris codicibus eollect. 12 ct 19 cum
editis antc Quesn., apud quem. in qua.
(/') llanc Quesnclli lecfionem approbat cod. Ven.
collect. 12. ltatisp. omittit prinnun el. Alii editi,
ipse prxdicari de se jussit,
(y^Prffituliinuslectioncmcod.Raiisponcnsis.Alias,
c nd dicm concilii episcopalis, quem pietas.
volueras, ipsi remisimus ; quae indicant aliquid i;:
iisdem litteris fuisse insertum de rcmittendo citius
Basilio, cujus tamen nec-in cpist.26 nec in epistiS
ulla mcntio est.Serius etiam multo videretur remi?-
sus, sidelata per ipsum epistola secunda Flaviani
eum Constantinopolitanis gestis antediem 20
ex episf.27. Solum paulo ante diem 23 Julii fu
remissus. Hinc autem tcrtiam, qua? desideratur.
Flaviani cpistolam a Basilio Julio mense allatam
hic indicari probabilius credimus.
(ju)Mss.eollect.l2 euin editis ante Quesn. uid:
et in margine indidisti, ut in nostro Ratispot
(q Indicantur gesta ante Basilii adventumd»
primum cum cpist 22, dein cum epist. 28.
.

(/<) Sic codcx Venetus cum Quesnello. Ratisp.,c.f (/•] Sic cx nostris codd.Ratisp. et collect. \t
cum
Jiac parte exempla. Gaateree editiones omittunt antc. editis ante Quesnellum, apud quem in quo.
113 EPISTOLA XL. 814

[uamnegata a veritate inoaraationisChristi omnem A quod jamdiu nulla dilectionis tua; scripta suscepi
ipem Balutia hnmanae velle dissolvere, el A[)ostolo mus; cum nos curarum tuarum [irincipcs pro Bdei

ontraire dicenti maoifeste : Magnumestpietatissa- defensioae sulliciti, frequenter per occasiones ido-
ramenhm,quod manifestum est in earne ITim.ni, neas ad dilectionem tuam litteraa miserimus ut :

6 ? /' Quid tam gloriosum quam eontra inimicoa adhortationumnostrarumconsolationibuste juvare-

lativitatis et crucis Christi
are?l)e cujug purissimo lumine,invictaquc virtute,
latisjam adtuamdilectionem litteris,quid in nostro
sset eorde patefecimus: ne 'c)de his quae secundum
octrinam calholicain didisimus etdocemus aliquid
iter nos videri possit ambiguum. Quia vero tam
pro Qde evangelica dimi-
mus,Ut adversariorum slimulis pro fidci dciensione
non cederes, cum laboris tui participes nos proba-
n s. Olim ad fratcrnitatem tnam nostros credimus
pervenisse, pcr quos plenius scriptia mandatisque
nostris instructum te cssc rctines,et Basilium ad te,
ut volueras,ipsi remisimus.Nunc, nc aliqua practer-

laraettam validasunttestimonia veritatis,ut nimia missum occasione te credercs, per (ilium nostrum
.ecus aimisque obduratus habendus sit, qui ad co- honcrahilemetamabiiemnobisvirum(gr)Eupsychium
tiscationcm lucis atque rationis non eonfestim se a hanc paginam dedimus,ut tota oeleritate (ft)ad scri-
ncbris falsitatis excusserit; ad curandam imperi- pta nostra respondeas, nosque subinde de luis
irum insaniam,etiam patientiae vos adhibcrc volu- ictionibus nostrorumque.et de totius causae ab-
ius medicinam ut per paternas increpationes hi,
: solutionefaciascertiores;utsollicitudinem quanunc
ui in senectute carnis sua> mentc sunt parvuli,di- pro fidei defensione gerimus,prosperioribus(/)nuntiis
cant obcdire majoribus. Ac si deposita imperitiac molliamus.Data tertio idus Augusti,Asturio et Pro-
nitate resipiscunt.omnique errore damnato, togcne viris clarissimis consulibus.
demveramsingularemquesuseipiunt, d miserieor-
890 EPISTOLA (/,) XL.
ia ejusdem episcopalis bencvolentiae non negetur:
/ Al) KPISC0P0S PKR ARELATKNSKM GALUJE PR0VIN-
mnsuro judicio quod pra:'cessit,si impietas meritn CIAM C0NSTITUT0S.
ondemnata in sua pravitate perstiterit. Data deci-
10 kalcndas Augusti, Asturio et Protogcne viris
Svxopsis. —
Gaudct ile bona ac pacifica electione Ila-
vennii : cui ut bonie de eo conceplx opinioni satis-
iis consulibus. faciat, e.coptat.

889 EPISTOLA (e) XXXIX Dilectissimis fratribus, Constantino, Audkntio,

AD KUMDEM FLAVIANUM EPISCOPUM CONSTANTINO- RUSTICO, AUSPICIO, NlCETiE, Nkctario, Floro,
P0L1TANUM. Asclkpio, Justo, Augustali, (m) Ynantio, et (n)

— — De . ejus sileniio conqueritur, cujits causa

Ciirysapiiio, Leo papa.
Leoni tunc ignota erat Ephesina deprsedatio. Justa ct rationabilisfojnobis causa gaudendi est,
Lko episcopus Flayiano episcopo C cum a sacerdotibus Domini ea gesta cognoscimus
Auget sollicitudinem nostram taciturnitas tua, qiue et paternorum canonum regulis,et apostolicis

<ld.Yat.et Venetus coWcct. i2, vcritate carnis (j) Que?nellus, nuntiatis. Vulgatam lectionem ex
hrtsti. nostris codd. revocavimus,quippe qua? Leonis stylo
b) Ratisp., Et quid tam. Mox in laudatis mss. congruentior videtur.
12 dcsunt voces nativiiatis ct. («) Al. 39. Quae aulem 40 erat,nunc 47.Scripta22
e) Sic ms. Ratisp. Alias,de iltis. Postea in eodem Augusl. an. 449.
. videri posset. [I Exstat in una collectione Arclatensi 15. Baro-
i nostri codicea el vulgati ante Quesn. qui nius cam primus cdidit ex antiquo ms. Ecclesiae
i-.utulit muericordix eisdem episcopalis benevolentia Arelatensis,cujus apographumcGallia transmissum,
. Uir. et in cod. Vallicell. 0.99,contentum non inutiliter
•T>. Quiu autem antca 3!) crat, nunc \'.i. relegimus.Utemur etiam editione Sirmondi,qui alia
an. \Y.). hujus collectionis exemplaria in Galliis perspexit.
stolam invcnimus tantum in mss.col- (>») Ita cum Sirmondo Quesnellus. Caeteri vulgati
ctionia 12, ex quibus contulimus Vat. 13iO et cum Baronio ot ms. V alliceU., Hymuatio ; qai tamen
en. II codex in alia epist. habet Unantio,\ pro Y facile
r>.">

Vulgati ante Quesn. cum Merlino, Esitium.No-

[g commutato. In concilio Arelatensi sub Ravennio,
ricodici hium. Quesnellus cx alio codice forte
-
! r\ quod Sirmondus evulgarit ex ms. Lugdunensis Ec-
rimanico, Eupsychium. cles'ue tom. V Goncil., pag. 25 editionis Venetoc,
Nostri codd., scriptis nostris.
Ii
Ynantius scribitur.
i Vulgati aote Quesn. cum nostris msa. ,aclibus. Quesn..in marg. AL, Chrisatio, cum nullum
:

i
yerba autern, de totius causx absolutione facias tamen codicem nisi Arelatcnscm annot.l indicatum
hanc postillam Quesnellua apposuit :Cau-
.
viderit, iu quo legitur Chrysaphio; hanc variantem
innn absolutio conciliorum est. Hic nou est Leoni- colligere potuit ex synodo Arelatensi anlc laudata,
oram verborum Bensus. Num concilium Ephesi ubi iamen Chrysantius appellatur,sicut ct in conci-
abendum.quod spicit,totam cauBam ab-
!

liojCarthaginensi an. 525, in quo ejusdem Arclalcn-

ilverit.an potiue Eutychia absolutione et s. Fla- sis synodi documentum insertum fuit. Num vcro
iani eondemnatione implicaverit seu potiustfverte- idem hic,an vero alius ait qui Leoninae epistolaB in-
it; quaj aane absolvenda fuerat, si
Leonis litterae scribitur,nisi alios codicea obscrvare liceat,de(iniri
on occultatae, sed lectte et a Patribua exsecution< naquit.Certe in epist.99 el l<>2 inter Gallicanoa epi-
landaUe fuisBent, ut in anteriori vero Ephesino scopos Chrisaphius cenaetur.
onciiio accidit,in judicium in Ni quo Caelestini Pronomen nobis a Baronio omissum ct a Sir-
ii causa Patres Becuti sunt; quiaque
rerumutrubi- mondo atque Quesnelio suppletum invenimus in
ue geatarum peritus facile intelliget. ms. Vallicell.
 815 S. LEONIS iMAGNI EPISTOL^!. 816

congruant institutis.Necesse est enim ut omnecor- A sumimus hoc probemus,frater charissime.7<;Mode-

pus Ecclesiae salubri crescat augmento, si memhra siiae igitur luae non desit auctoritas, constantiam

quae praesunt, ct vigore excellant auctoritatis, et mansuetudo commendet,justitiam lenitastemperet,

tranquillitate moderaminis.Quod ergo in Arelaten- patientia contineat libertatem ;et declinata superbia,
sium civitate, defuncto Banctae mcmoriac HUario, cui proximum decidat,ametur humilitas,cui
est ut
virum etiam nobis probatum fratrem Raveniurn, sempcr debetur ut crescat.Ecclesiasticarum legum
secundum desideria cleri, honoratorum, et plebis, non ignara est dilectio tua, ut intra earum regulas
unanimiter consecrastis,bonum fraternitatis vestra 892 atqucmensurasomniapotestatis tuae juracon-
opus nostro judicio roboramus.(rt) Quia electionem tineas.f/jJusto quippe ideo dicitur lex non esse po-
pacificam atque concordem,cui nec merita morum, sita (/ Tim. i, 9), quia normam praeceptionis implet
nec studia civium defuerunt, postulationis quidem judicio voluntatis,cum verus recti amorfj)in semet-
humanae, sed inspirationis credimus fuisse divin;o. ipsos non babcatet aposlolicas auctoritates,et cano-
Utatur itaque,fratres charissimi,Dei munere memo- nicas sanctiones. Quarum devotus sectator et dili-
ratus antistcs, et secundum consonantia omnium gens exsecutor in eorum procul dubio consortioglo-
ordinum vota, quid ex ipso devotionis exspectetur riaberis, qui de crcditorum sibi profectibus talento-
intelligat: ut dispensationis sibi creditae diligens ac
P rum audire nieruerunt:Ewiy^,.sm>£ bone et fidelis,quia

temperans exsecutor,vestro testimonio non inlerior, supcr pauca fuisti fidelis, supra mulla te constituam,
et nostro per omnia 891 favore sit dignior. Deus intra in gaudium Domini tui (Matth. xxv, 23; Luc.
vos incolumes custodiat, fratres charissimi. Data xix, \1 ). \'l auicm iiduciam dilectionis erga te no-

(b) xi kalend.Septembr.,Asturio et Protogene coss. stra; babcrc non dubites, saapius nos de processu

EPISTOLA (c) XLI. actuum tuorum facias certiores quoniam judicii :

nostri memores cupimus semper detuis profectibus

AD RAVENNIUM ARELATENSEM EPISCOPUM.
(d)

Synopsis. —
Ravennio in episcopum electo gratulaiur; in Domino gloriari. Deus te incolumen custodiat,
virtutes episcopales commcndat ; ut ad ipsum stepius frater charissime (k).
scribat horlatur.
EPISTOLA (/) XLII.
(e) Dilectissimo fratri Ravennio Leo.
(m)AD eumdem ravennium arelatensem episcopum.
Provectionem dilectionis tuae, quae summi sace.r- Synopsis. —
De Petroniano vago et diaconum se Leo-
dotii adepta est dignitatem,ita nobis placere cogno- nis mentiente admonet, eumque ab omnium Eccie-
sce, ut non solum tibi de honoris augmento, sed
siarum communione expelli postulat.
etiam Arelatensi Ecclesi», cui te Dominus praepo- Dileotissimo fratri Ravennio Leo papa.

suit, gaudeamus.Ad omnium enim fidelium decus Circumspectum te volumusesseatque sollicitum

atqueutilitatemredundat,cumtalishabeturantistes, C ne quid sibi plectenda possitvindicare praesumptio;
cujus plurimi et adjuventur prresidio, et incitentur quascumaditum falsa subreptione repererit.ad ma-
exemplo.Unde quia non ignoras quid de sinceritate jorem 893
temeritatemnomineusurpata; digni-
se
animitui secundum(/")praecedentem notitiam senseri- Petronianum quemdam vagum et
tatis e.-.tendit.

mus,justissime nos((/)agnoscis exigere ut quod prae- semper erroneum,certa nos (n) clericorum tuorum

(a) Cod. Vallicel.,#m'; qinc lectio, si esset admit- mansuetudo commendet. Quesnelli emendationem
tenda, aliam interpunctionem fiagitaret. probant duo nostri codd. Vat. 544 collect.
(b( Quesnellus cum Rainaudo pro xi Aa/.posuit n Vat. 541,atque editio Sirmondi. Vide not. 2 Quesn.
kal. ,ubi numerum Romanum u pro Arabico II sum- (z)Ita cum Quesn et Sirm.nostri mss.libri collect.
psisse videtur; nam in margine notavit diem 22 Au- 24 et Vat. 541. C;vteri codices et impressi, J
gusti, qui respondet diei U
kal. Septembris. Erro- tamen dicitur.
nee quidem die n kal. poneretur,cum epist. 42, data
-
(;'jEditianteQuesn.,?H5t'm^/?/;A o /(a/;ert^.Quesn.cum
vn kal. ejusdem mensis hisce litteris posterior sit. duobus mss.otHincmaro,quibus et tres nostri codd.
Sirmondus has quoque litteras signavit vu kal. favent, edidit in scmctipso habct; at simul not.3 con-
Septembris. Secuti sumus codicem Vallicellanum. fessusesl hanc quoque lectionem carero vero sensu.
(c) Al. 37. Quae autem 41 erat, nunc 45.Scr. sub Etsi cnim, inquit, verus recti amor mentem hominis
idem tempus antecedentis. legi Dci subjicial, perfectamque inspiret pro bumanis
(d) Invenitur in mss. coll. 12 et 24 ac in Vat. 541. n ctiam prxceptis obcdientiam,numquam vcl apostotiea-
(e) Quesnellus cum vulgatis Leonis ct rionnullis rum auctoritatum, vel cayionicarum stuictionum, qnx
codd., Domino fratri. Insuetum titulum emendavi- leges, ut aiunt, positivx sunt,notitiam pcr semetipwn
mus ex Vat. 541, cui emendationi editiones conci- potest impertire. Hsc autem diticultas tollitur ad-
liorum post Sirmondum ot sequentis epistolas in- dendo parliculam negativam non, quam cod. ^
scriptio concinunt; ex quo jure expungenda fuit 1348 collect. 12 suppeditavit.
Quesnelli postilla Nota Domino.
: (k) Lioct huic epistolae desit nota chronica.tamen
(/")Ita cum ms.Thuanoo logondum,non verojwve- sub idem tempus quo antecedens, scripta ftrit,
sentem, ut habent editi ct plcrique codd., oplime Quesnellus probe ostendit not. 4.
statuit Quesnellus not. l,cui et Sirmondi lectio suf- (/) Al. 38. Qu33 autem 42erat.nunc 49.Scri;
fragatur. AugHSt. an. 449.
(<j) Editi Leonis,rt(/»05r?7/.s,quod non cohaeretcum (»0£ly. r cmius hanc quoque epistolamedidit i

antecedenti,mm itfnora*. Gorreximua ex duobus no- dato eodice AreJatensi.cujus apographum ab eo ac-
stris codd. Vat.54let Veneto 167. Sirmondus etiam ceptum vidimus in nis. Vallicellano, G. !•'.'.
favet. Qui scilicet epistolas Ravennii et compi
/,

(/t)Vulgati Leonis anlo Quesn.cum mss.collect.12: cialium deejusdom Havennii promotione ad Leor.
Nodestice ujilur fiwe non auctoritas constantiam, sed attulerant.
817 KPISTOLA XLIII.— ADMONITIO. 818

lu^gestione didicimus perGallias se nostrum esse in sua falsitate dctectum, ab omnium Ecclesia-

diaconum jartitasee. et sub bujus honoris ob- rum communione, ne ulterius boc usurpet, ex-
tentu diversas ejus provineiae Eccleaiaa circuire. pcllas. Dominus te incolumem custodiat, frater

Cujus audacie tam Dfifandffi dilcctionem tnam, charissime. Data sub die vn kalendas. Septembr.,
H94 charissime, ita volumus obviare, ut Asturio et Protegenc , vv. clarissimis consuli-

curn, admoniti.s etiam totius provinciae episcopis, bus.

ADMOMTIO IN SEQUENTEM EPISTOLAM.

1. Du,v aequentea epistolan. 43 b1 4^,de re eadem ac eodem, uti praefertur, die ad eumdem imperatorem
Theodosium scriptffi,easdera fere,si Latinum textum spectes, nedum sententias, sed etiam voces rn partem
maximam exhibcnt. Id aliquam suppositionis suspicionem injecit. Porro epistola 43 duplici manifcsto
vitio laborat. Primo certum errorem contra historiae veritatem pradert illis verbis cap. i Hxc nobis com- :

,ut.... ab ipsis reverendissimis episcopis, qui a nobis missi sunt. Solus enim Julius episcopus Puteo-
lr.tui- ad synodum legatus fuit ac prfflterea unus Hilarusdiaconus, qui ox pseudosynodoEphesina fugit,
:

id pontiliccm coram retulisse, nulla umquam ipsius Julii mentione facta, traditur epist. k\ et
45. Deinde eodem cap. 1 aperta lacuna dctegitur. Cum enim verba pro supmdicti saccrdotis arbitrio ad
Dioscorum referantur, Dioscori mentionem pnrcessisse innuunt, uti praccedit in epist. 44, qua? tamen
mentio non apparet in epist. 53. Quapropter hffic epistola veluti spuria nonnullis repudianda visa est,
inter quos legendus Tillemontius not. 31 in Leonis vitam.
2. Nosvero ne de suppositione ac falsitate hujus epistokesuspicemur.Graecae collectionisChalcedonensis,
in qua non minus ha3c epistola describitur, quam epistola 44, auctoritas cogit. Etsi enim eamdem epistolam
satis vindicare possit Chalccdonensis collectio Latina, quae ante medium vi s.eculum lucubrata hanc episto-
lam cxhibet, multo tamen cvidentius omnem suspicionem amovere debet Graeca collectio, quippe quae ipso
Leone viventc compacta fuit inlcr an. 453 et 455, ut in pr;efat. ad epistolas demonstravimus num. 34. Igitur
hoc tempore exslitit apud Graecos Latinum hujus episjolae autographum, ex quo Graeca interpretatio ma-
navit. Majus et antiquius germanitatis testimonium desiderari nequit, quod nullalacuna, crrore nullo,qui
nunc in ea epistola appareant, vocari potest in dubium secus alia documenta, quae cum erroribus vel
:

lacunis ad nos pervenerunt, elsi oliunde essent certissima, repudiari vel in suspicionem vocari possent.
3. Dum vero ob tantam auctoritatem stet hanc epistolam 43 supposititiam non esse; quoad ea quae diffi-
cultatem afferunt, etsi non aeque certo delinire, aliquid tamen non improbabiliter conjectari licebit. Antea
vero pr«mittendum est, hactenus quidem pra3sumptum fuisse epistolam 43, utiLatine editaest exLatina
collectione Chalcedonensi, ipsum esse originale Latinum S. Leonis, quod vetus collector invenerit, suaeque
collectioni inseruerit, ut in caeteris plerisquc Leonis epistolis accidit, ac pracsertim in epistola 44,cujus
originale Latinum ab eodem reperlum, Latinae collectioni insertum fuit id quod confirmare posse videtur :

chronica nota huic epistolae Latina3 aposita, qure cum in Graeca versione ex more Graeci interpretis omissa
furrit.ex invento originali Latino derivari videtur. At hanc preesumptionem esse falsam,et Latinum textum,
quem habemus cpistola? 43, non esse originale, nec originalis Latini exemplum, satis manifeste deteximus.
Lum enim in Graeca, versione hujus epistolae ea non exigua lacuna sit, quam paulo ante indicavimus; si
auctorLatinre collectionisChalcedon.Latinum exemplum, quod insercret,nactusfuisset, ita inLatino ipsius
rpistoke textu suppleta legeretur memorata lacuna,sicuti ex Latino exemplo,quod invenit epistolae 33 ad
Julianum, suppletae noscuntur lacunae quatuor quac in Graca ejusdem interpretatione deprehenduntur :

'lis non perindc vitictur ipsius epistola? sensus,uti exunica maximc lweditur sensus epistolae43.Ideo
.

igitur collector non supplevit in textu Latino vcrsionis Gr;eca3 lacunam hu jus epistolae, quia Latinum ipsius
nriginale, vel excmplum nequaquam invenit. Adde qnod si Latinum exemplum invenisset collector, non
solum Ucunam supplesset, sed errorem eliam historice veritati contrarium exinde emendasset. Exemplar
rmirn Latinum Beque mendosum ac mutilum ab eo fuisse inventum, sicuti mendosa ac mutila est Graeca
, omnino incredibile est. De nota chronica, qua; in Latino pranfertur, dicemus paulo post.
i. Cum ergo Latino collectori defuerit hujus epistolae originalc vel exemplar Latinum, ac prae oculis ha-

tmerit tantum Grrrcam versioncm.Latinum trxtum quem dedit sic ab eodem compactum arbitramur. Cum
reperisset Latinum oxcmplar solius epistohc 44,quae plures exhibet sententias similes epistolae 43, ubi si-
milia vel fere similia in utrisque deprchcndit, abstinens ab interpretatione Graci textus hujus epistolae, qui
loco originalis habepdus erat, transcripsit Latina verba integrasque periodos ex originali Latino epistolee
M,eaque aptavit epistob-r \?>. Obi vero diversas sententias perspexit,quae non exstant in epistola 44, uti
iccidit prsesertim in epistolae exordio, interpretationem exGfsco facere coactus fuit. Interpretationis qui-
iem indicium proditur in nonnullis capitis primi,quan a Leonina ratione scribendi non modicum discre-
pant, nec non in illo imperatoris titulo initio cap. 2 inserto tranquillissimc principum, quem a Leoninis
brmulis abhorrentom, ad Graccam locutionem propius accedcre idem Tillemontius laudato loco persensit.
ritulus etiam reverenaissimi, qui ppiscopis legatis capite primo tribuitur, a Lconis more alienus, exGraeco
manarc dignoscitur; quod enim Graece ifooWowwx; scribitur, in antiqua versione concilii Chalcedonensis
reverendissimus rrdditur.
5. Si yero Latinus textus ab auctore Latinae collcctionis Chalecdonensis ita ex arbitrio confeclus, Leoni-
nus originalis nec est, nec haberi potest; jam tota disquisitio vorsari debet non circa Latinum textum,sed
'irca Gi ex originali in Orientem misso profectus, ubi deest originale Latinum,loco originalis
li

ecum jiuicrn textum expendentibus paiam fiet, non unum exordium cpistolae differreab
Bxordio epistolffi J4,sed totas litteras discrepare, adeo ut, licel Bimiles sententiffl plerumque concurrant
in utrisquc, in pluribus tamen quamTis minutioribus
differanl quffi non interpretationi diversae earumdem
:

ttPrap '
-malil.us dissimilibns tribuenda Bunt Nam ali.-n sententiae brevioribus verbis in
^ ilffi 43 exposit», quaB latius
explicantur in epist. Vt, nonnulla commata omittunt,qiuc interpres
aon I" •'•''" diversa etiam
ratione proponuntur, ut, exempli gratia, est illud Atque isti,quo- :

rxm esi eausa gravior, vel contiHis acquiescant, vel ab una Ecclesia exscindanttw: (juaj sententia alitcr expo-
ir m cpist. 14, bis verbia Ipsique, quorum esi causa durior, tieonsiliis melioribus acquiescant, ab Ealcsix
:

unxtate non excidanl. Hsc duplex ejasdem rententis expHcanda ratio non a
divcrso Graeco cjusdem epistola3
interprete.sed ab oxomplo Latino diverso manifeste pendet.Ex hisepistolam
43,qua3 collato Groeco textu
tot capitibus discreparc cognoscilur ab epistola'4
4, aliam esse epislolam, nihil dubitandum est; ac proinde
 819 S. LEONIS MAGNI EPISTOLiE. 820

ncccssarium fuit, Graeci Latinam interpretationem dare, non solum ut

textus, qui originalis vicem gcrit,
Graecae linguae minus apertum disorimen, verumetiam uthaberetur Lutine haec epistola,
peritis patefleret
quae solum Grssce prostjat; Latinus enim textus, qucm habemus, nec originalis, nec integra versio est,
ut vidimus, et epistolam 44 polius quam epist. 43 in partem maximam exhibet.
6. Fatendum vcro est, in Graeco textu praeter lacunam etcrrorem hisloricum.quorum initio meminimus,
alia loca vel luxata et cojrtipta, vel certe obscura et implexa inveniri. At errorem historicum facili duarum
litterarum mutatione emendari in Grasco textu, nullo autem modo in veteri interpretatione Latina, eurnque
antiquo librario potiusquam Grasco interpreti tribuendum, annotatione5observabimus. Lacuna vero,qu*
primo capite evidens est, utrum ab interpretis, an vero ab amanuensis saltu derivet, dijudicari nequit. Cae-
tera autcm loca luxata, vel implexa et involuta, partim forte abamanuensi, partim vero ab ipso imperito
interprcte proficiscuntur, quod tamcn aliis Gracis versionibus in hac collectione insertis commune est;
identidem cnim Graccus interpres ob Lutini sermonis imperitiam non admodum exacte auctoris mentem
assccutus, minus rccte rcddidit quatdam loca, quae probe intclligentibus Latinam linguam ex collatione
originalium quoc supcrsunt aliter rcddenda fuisse noscuntur. Haec autem obscura et implexa loca quid ex
Leonis mente signiiiccnt, colligi quidem potest ex originali Latino epistolae 44, quod similes sententia*
pracfert; at ex hoc eadcm verba transfercnda non sunt in epistolam 43, ut collector Latinus fecit. Et^-
enim Leonis mos fucrit camdcm nonnumquam epistolam renovare, et nedum easdem sententias, sed
eadem ferc verba in posterius exemplum traducere, ut patetex epist. 30 et 31 ad Pulcheriam; cum tarnen
nonnulla ctiam addere, vel dctrahere, aut mutarc consueverit, incertum est nutn in locis memoratis ali-
quid tale contigcrit. Solum in annotationibus mdicare licobit verba quae vel supplenda videntur, vel Leo-
nis mentem apericnt, ut ne tamen cu huic epistolae ab eodem inserta affirmare possimus. Ita solutae sun?
vel omnes, vel saltem praecipuoe dilticultates, quoe contra hanc epistolam opponebantur, adeo ut vel ex
hoc de ejus germanitate nihil sit ambigendum.
7. In ea vero quoestione, cur duae tam similcs epistoloe ad eumdem imperatorem traditae fuerint, Que-
snellus suspical us est cpistolam 43 forsitan esse exemplar epistolae 4-5, quod nonnuliis mutatis S. Leo mi-
serit ad Pulcheriam Augustam nam in epist. 45 ad eamdem scribens, ejusmodi exemplar se ad ipsam
;

mittere testatur. At hoc in hypothcsi ejusdem chronicoe notationis in utraque epistola satis ingeniose
dictum videri potest, non tumen probubiliter, v^risimillimum enim est Leonem ad Pulcheriam misisse
exemplar, quod originali ad Theodosium tradito responderet. Hypothesim vero ejusdem diei in epistola
signuti, ex Lutino textu pendet, quod non esse proprium hujus epistolae, sed ex epist. 44 sumptum jam
demonstruvimus. llepudiata vero hac hypothesi id ita evenisse conjici potest. _S. pontifex primo scripsit
epistolum 43. Haec sane in omnibus tum Vcnetis, tum Vaticanis Graecis codicibus, nec non in illis quos
vetus interprcs Lalinus, seu Rusticus vidit, primo loco constanter describitur ante epistolam 44, quod
anterioris temporis indicium est; at post aliquot dies, cum jam discessissent ii quibus epist. 43 tradita
fuerat, eamdem S. Leo aliquibus mututis, uc pluribus udditis, renovuvit, aliisque tradidit perferendam.
ita ut, priori, si fleri posset, revocata vel suppressa, hanc Theodosio offerrent; ejusdemque exemplum
litteris ad Pulcheriam scriptis junxit. Ita porro factum est ut umbae in Orientem pervenerint, et a Graeco
collectionis Chulcedonensis uuctore utraeque inventae et insertoe fuerint.
8. Tandem dicendum est aliquid de canone, qui licet in vulgatis conciliorum subjiciatur Graecae version;
epistoloe 44, co quod hacceditorum arbitrio primo loco edita fuit; in codicibus tamen subnectitur huicepi-
stolae 43, quoe in iisdem,uti jam diximus, primo loco describitur. Cum
S. pontifex canonum Nicseas habitorum
ilecreta subter annexa memoret cpist. 44, non unum tantum canonem subjecisse videtur, sed plures, illos
scilicet qui de appellatione in Sardicensi concilio lati, ex vetusta Latinae ac praesertim Romanae Ecclesiae con-
suetudineNiccenis cunonibus udjccti Nicaenorum nominc circumferebuntur. Cum vero idem pontifex plura-
lem numerum,ex.gr.,^>?.^o/<r, exemplaria, etc, pro una epistola, uno exemplari significandoadhiberesoleat.
ut vidimus annot. 3 in epist. 13 (Col. 664,») et7 in epist. 55( Col. 833<>) hic quoque laudatis vocibus plurah-
numeri unum canonem quartum ejusdcm Sardicensis concilii indicasse diccndus est, eo quod hunc unum
canoncm vetus interpres Groecus rcddidit, ut omnes Graci codices ostendunt. Similiter cura Galla Placidi.i
epist. 56 plurali numcro allegavit secundum definitiones Nicxni concilii, unum canonem quintum Sar
sem innuit, ut in margine cdiiorum notatur. Porro in editionibus conciliorum ex aliquo Romuno codici
hi.c titulus cunoni pnefigitur, qui in tribus Venetis mss. non legitur 'Avnxuirov ouveoptou ev t<T> to-<o twv Kj
:
'

Iv 6U SieXi>.7\(Tav nimirum Lutine: Exemplum concilii in loro Novorum, ubi locuti sunt. Canon vero ad
;

tos codiccs exactus sic cffertur rauSlvxtot; i-taxo-o;; elitev' E! £pe'<xxe'. -porcsOf.vat Ta-JTf, -r i-ozisv.,
: :

e— itrxd7tu>v, St£;j.apTupaTO -
T:\i\p-i\ dytoTT^To:; Trpocr^VEyxaTs, &Trr)Vixa aVXo; liuaxoitoc; xaO^peOr, xptaet vta: ev
KatvcLv xtvTi8f,vat ti tou irpayuaTOc;, 6 Se e'?epo<; e-tV/.o-o; ev TauVr, ttJ xaOeOSpqt \i;-x rr,v atrr.cjiv tou cpatvouiv .

pf,a8at, iravTslwc; £v zxipto to-<o TUitufKjvat Ta tou -payuaTo:; ;j.r, SuvaaOat, ;': ;r>, -a;a twv ixettrs xptrcov

tov b'pov. Latine autem sic Gaudeniius episcopus dixit : Si placet, ut adjiciatur huic sententix, quam
: ;

sanctitate protulistis; quoties alius (legendum aliquis) episcopus depositus fuerit episcoporum judicio, ct procln
maveril ut in civitate Novorum causa agitetur, alter autem episcopus in eadem cathedra post appellationet
qui vidctur esse depositus, omnino in altero loco causam pro firma haberi non posse, nisi illic a judicibus H»ei
accipiat. Depravatissimam interpretationem (jus Latini canonis quem S. Leo suae epistolae subjecit, v«ru
Latinus canon Sardicensis demonslrubit. Ilunc proferimus ex iis antiquissimis codicibus et collectionibu
canonum in quibus cum Sardicenses ex Romanae Ecclesiae more Nicaenis accenseantur, lectionem indesuin
ptam eam esse quam Lco suis litteris subtexuit, indubium videtur: Gaudentius episcopus dixit : .!</•
est, siplacet, huic sentenlise, quam plenam sanctitatis protulistis, ut nnn aliquis dcpositus fuerit episcoput t
rum episcoporum judicio qui in vicinis locis commorantur, et proclamaverit agendum sibi negotium in url
lioma: alter episcopus in ejus (al. eadem) cathedra post appcllationcm ejus qui vidctur cssc depositus,
non ordinetur quidam codd. addunf in loco ipsius nisi causa fuerit in judicio Romani episcopidetermwati
.

Nunc si conferas hunc verum canonera cum Graeca versione quam dcdimus, omissionera harum vocum qi
in vicittis locis commorantur, et sentenliam in fineinvolutissiraam deprebendes ac propterea voces fn urt :

Roma perperam redditas lv icdXet xuv Eaivwv, in civitate Novorum, et voces injudicio Rotnani episcopi red«l
tas rapa twv iv.:"-z xpttGv. itlic n judicibus, ita ut lloman.T urbis, ac episcopi mentio nulla sit; quod
casu, an consulto aoeiderit, alii judicent. Jure itaque editores Romani notarunt Hunc canonem simul r.. :

epistola interpres illius temporis Gr?ece reddidit satis depravalum, et manctnn, sicul ct c.rtcras cliam c
ll. Leonis epistolas, quie in hoc Chalcedonensi concilio sunl insertx. Jam vero Gra-cam interpretationem cu:

Latina eiusdem versione primum exhibeamus; dein subjiciemus antiquam editionem Latinom, que >

mss. collectionis Ghalcedoncnsis prodiit, licet ha?c pro originali Leonis epistola haberi non poesit
 6

821 EPISTOLA XLHI. 822

EPISTOLA («) XLIIL

AD THKODOSIUM AUQUSTUM.
90$ ad Theodosium diiw mcmori.r,
Epistola Leonis \ 901 ' 'EutaToXfi Aiovto; drcoaTaXecaa Tcpi; OioSoatov
per quam specialem sipiodum in partibus
rogttvil
tiv tt)« 0;ia; (xvf,;;.r,;, oY r,; ^tyj«V iStxf.v awvoJov £v
Italix fieri, et nullo alio in loco; proptcrea quodsit
tot; t?,; 'fTaXia; Yevs'a8at, xai
rontraria canonibus seeunda synodus Ephcsina. «"v ar.Sivi etepoj totcw
2
o;a to Onevavrav efvat twv xavovwv Tfiv ev 'Ecpiaw
Gloriosissimo et serenissimo Theodosio imperatori
osuTepav auvoSov.
Leo episcopus.
1 <>> evSotjoTaTr.) xai yaX^voTaTr.) fkoSoaiw (3aatX£t, Aewv
Antea et ab initio in iis qure factsejsunt synodis EiriaxoTco;.
tantam nos accepimusfiduciamasanctissimo Petro
"AvwOev xai i\ dpyr,; ev Tai; Y£voa£vat; auvoSot;, Toa-
et principe apostolorum.ut potestatcm habcamus et
auTYjv jjpisi; elXTjtfauev Tcapprjaiav rcapa tou dy.wTa-
veritatis vindieandae pro nostra pace, et nemini
tou II^Tpou, xai xopucpaiou w;
ipsam liceat.cum munita adeo sit, concutere, dum aTcoaToXtov, £X £ ' V> Tr v
.

auOevTtav 3
xai exStxetv Tf> d).f)Oetav uitep t?,; ; f,uwv
sine mora laesio removetur.Quoniam igitur conci-
eipTQvri;, xai (irjSevi ouvaaOat o/updv outw; uTtdpyouaav
lium episcoporum quod in Ephesina civitate pro-
rcapaasXeuetv Tcapaypf,aa Tr pXaSri;
pter Flavianum fieri jussistis, et ipsam laedit fidera, , ; ; &noaetO|ievv|C.
Euet ouv to auveoptov twv ercia/.ortwv orcep yeveaOac
et omnes sauciat Ecclesias
TcpoaeTa^aTe ev vq 'Ecpeaiwv 5
Tto/.et o.d <4>Xautav6v auTf,v
P> Te xaTa6XaTCT£t
Atquehscnonab incerto nuntio nobiscognitasunt Tr>/ TtiaTtv xai Tcdaa; Tpau(j.aTt?et Ta;
6
sed ab ipsis quos misimus, religiosissimo episcopo ExxXrjaia; y.ai TauTa fjaTv eyvwaTat ou Tcapd do£-
Saiou Ttvd; dyycXou, dXXd 7
et fidelissimo Hilaro diacono nostro, qui quae acta irap' auTwv twv Ttap' fjawv
drcoaTaXevTwv 8
sunt nobis exposuerunt. Quod autem accidit hanc EuXaSeaTaTou ETCtaxoTCou, xai tou TctoTo-
TaTou 'IXapou tou jjueTepou Staxovou, twv Ta
habet causam quod non pura conscientia rectoque TCETcpay[Xi'va

judiciosecundumconsuetudinemiiquiconvencrunt, fjUtv uyrjyrjaaaEvwv. 16 Se auuSdv TauT<-,v svet ttjv

de fide et 004 de iisqui decepti fuerunt, sententiam alttav, to tx.f) xaOapa auvEtSfjaet, xai 6p6fj xptaet xaTa

protulere.Cognoscimus enim ad concilium non om- to auv/jOe;, tou; auveXOovta; tv} te TctaTet, 903 *<<^i

nes quos oportebat convenisse, sed alios quidem eje- to-; Tt£irXavrj(ievot; Tf]v duo^aatv ex^wvfiaai •
lyvwtjtev

ctos, alios autem intromissos, qui (b) proedicti epi- yap, ev tw auveSptw ixfj TidvTa; auve/rjXuOevat tou;

scopi circumventione impiis subscriptionibus capti oieiXovTa;, dXX' eTe'pou; (xev exgXrjOevTa;, £T£pou; li

sifnt. Talis namque ab ipso prolata sententia, ut etaoeyOevTac ' oi' Ttve; t/j UTCoXf^et tou TtpoXe/OevTo;
eTct^xoTcou 9
omnibus per ipsum Ecclesiis injuria inferretur. Hu- daeoeatv EaXo)aav aTcoypacai;. TotauTT) *|'dp

juscemodi enim rem valde impiam fideique repu- fj Tcap uutou E?£v£vOstaa aTcocpaat;, w; Tcdoa; ot* auTr,;

gnantem ii testes de visu,qui per nos missi sunt, Ta; £xx).r,ata; xa-a6XaTCT£aOat. S^; ?-pa
fdp aae6£;, xo.i

nobissignificarunt. Unde.serenissime imperator, a C Trj rciaT£i TcoXeaouv to tiuouto Oeaadaevot oi Tcao' r)ix«v

vestra piaconscientia periculumcausafidei avertere ircoaTaX£vT£;, f^aiv xaT£a-/;[xavav. "OOev yaXr^voTa-e fic-

dignare, neque humana praesumptio Christi Evange- otXeu, Tri; uu.£Te'pa; euaeSou; auveiofjaew; tov xivSuvov

lio vim inferat. Hsec ego, o christianissime et venera- cvexa Tr,; Tcia-ew; dTcoaoCfjOat xaTac;iwaov. Kai txf, Tcpo-

bilis imperator, cum iis qui mecum sunt episcopis, Xvji|/t; dvOpwTcivr, to tou XptaTou euayYEXtov p'.dar,Tat.

sinccro affectu cupiens vos ante omnia placere Deo, TauTx £y<r). <•> yptaTiavtxwTaTe, xai Tcpoaxuvr,Te paat-

ad quem ab
univcrsa Ecclesia unanimiter pro vestro Xeu, (xsTa t<T)v n-r, Ejiot erctaxorcwv, eUtxptvst otaOEaet

imperio preces funduntur, ut facias, consilium do, TcoOwv iiu.a: wpo iravTWV (")£w dpeaxetv, w Tcapd rcdar,;

ne forte poenas persolvamus ante tribunal Christi, exxXr^aia; aujxawvw; u-rsp tou ua£Te'po-; xpaTou; oef.oet;

a Al.. 39. Qu33 autem erat 43, nunc M. Scripta sic legit in textuantiquus interpres.
paulo ante 13 Octob. an. 449. 6
Hoc
loco suspensus sensus lacunam ostendit,quse
b H est. Dioscori episcopi. punctis signanda fuit,tametsi in mss. non appareat.
1
Hunc titulurn ad
mes. Veneta revocavimus. In Hic enim mentio aliqua erat inserta Dioscori, qui
vulgatis, post Aiovra;, additur, 'Emoxdicou Tc&jmk. el Ephesino latrocinio pr;esidens,in causa fuit ut eadem
onifttuntur, t6v Tifa 8eta; :i'f,[ir,; Alius prfeterea ti- pseudosynodus fidem laederetetomnes sauciaret
ei
tuliis in iisdemcodd. Ven. Bubjicitur bic v- .--'//.}, : Ecclesias. Proculdubio, inquam, erat inserta, ut ad
'' '''':' Beo&Jatov $acn\£a nepi tou C um referantur voces sequentes, toB Tcpo/\exee'viio;,
-
8V TOt;; :r;
Tr: lTi/.:a; VCvioba: uioetTtV.
IT-//..3: yivio6<Tt ;x U ti„...«WV/./.' »««/.««,
supradicti r,.,^. r,rvr. a A T?l o „; o r. „ rr.
cpiscopi, quse non ad Flavianum, atsA nA
sed ad
1
E.\ Vat. cod. Grsecua 1455, qui Bincerum ef in- Dioscorum pertincnt.
tegrum textam Buggeesit.Vulg., 8i4 xh toSto (Siwvavttov 1
Ita ex mss. Venet. magis clara syntaxi,quam in
editis, Tcap' atutwv, Tcap' -r,aa>v. Paulo post 'I),ap!ou pro
1
Ueest y.a
;
. in ms. Ven. 'iXdpou perperam in eodem cod.
;
Vulgati, : x.:.v.
;
BditoreB Romani in margine, Taw; 8
Vulg.
codd. plurali numero, ifiXa6set&<i>v
et
-. i|ui hujus i-:~i.'\-wi. Cum
vero rnanifestus sit error (unusenim
- exonlium e Graco reddidit, uti in admoni- eptscopus Julius missus fuit), certa emendatione lo-
tione ostendimus; ao proinde sine trepidatione cum restituimus. Facilis autem librariorum lapsus
emendavimus. scribentium m
pro ou levissimaduarumlitterarum
'
In cditis, -<;>,-.)-'. ^Xautavip, porporirn
undc Ro- : mutatione Banatur.
mani emendarunt in margine; emendationem au- Cod. Vcil., :j.ii'ji-:'i a/,ovT£; uTOYpa-^a"; igaoavi-
tem textui inseruimus,quia et contextus exigit, et ffOi\oav.
 ; .

818 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. m

si hujuscemorli rom silontio involvamus. Obsccro A ctva7tfu.TtovTat, ffU!J.6ou),eutl>• u./j tiote 8ixa; ',

igitur coram unius Deitatis insnparaliili Trinitate, eu.Tcpoff6ev tou pr,u.aTo; tou XptffTou, to toiouto rtapa-
quae per eaqu.-c malc acta sunt l.cditur, quajque ves-
ffiW7tr)ffavTe;. Aeou.at TotYapouv evwTttov xr,- u.ta; Bem>
triestcustosimperii.etcorarn sanclis angelisChri- to; ttj; a/wpiffTou Tptaoo;, ttj; aotxouu.£vr,; ota t<Sv
sti,utcuncta maneant intaeta,sicut et ante judicium
xaxw; 7t&7tpaYu.Evwv , (fuXaxo; u7tap/ouo-r,; tyj; u(j.-:t£'si;
existebant. Exspeclent autem majus criterium con- pao-tXeta;, xat evwTttov twv aytwv iyyeXwv tou Xpttnov,
cilii, quo omnis ex toto orbe episcoporum nu-
in
'eva TtavTa u.jivwo-tv l
appaYT) , xa6w; xat rpo tJixTj;

merus congrcgetur; neque sinatis vos de alieno pec- eTuyy.ave -

Tteptu.jivwfft 6e to u.ei£ov tyj; auvooou xpttri-
cato onus sustinere; quod ut manifeslius edicamus, 6 7ta; aptQu.6; twv e7tiffX07rwv ex niar
ptov, >iv •/)

urgentis necessitatis timore constringimur.Sed ante o-uvayeTat. Kai o-uY/.wpr,ffr,Te 2

oixouu.evri; (xrj f,u.a; :<j
oculos proponite beatissimi Petri gloriam commu- papo; "Or.z^
^Tepwv 7tTaio-u.aTt uTtou.eTvat. n-j.-^i':--.:;.
nesque cum ipso omnium apostolorum coronas, et etTteiv dvaYxri; eTtetYouo-r,; t6*> oe'et xpaTouij.e6a. V//a
martyrum gaudia,quibus non alia fuit causa 900 Xa6elv 7tp6 ^^SaXj/wv, tou u.axaptwTaTou IleTpou tt
patiendi, nisi confessio vera? Deitatis, et in Ghristo auTw 7tdvTwv -u»
Ijav, xal tou; xotvou; ffTeyavou; ffuv
(a)perfectapermansio.Quse con fessio cum impie nunc aTCOffToXwv, xal Ta; twv jiapTUpwv /apa;, ot; ou yiyovtt
apaucis quibusdam la3datur,omnes nostrarum par-
ETepa Tt; atTta tou 7ta6etv, et [if, f, 6u.o).oyia tt,; a"/r,-

tium Ecclesiae, omnosque sacerdotes mansuetudini B

0oti; 305 8eoTr|To;, 3
xat f, dv XptffTw Te).eia 5ta(AovTJ.
vestra? cum lacrymis supplicant propter appellatio- T
H; Ttvo; 6u.oXoYta; oo-eSw; utco Ttvwv vuv 6).i'ywv xaxa-
nem in Flaviani episcopi libello contentam, ut spe- pXa7tTou.£vrj;, rcaffat al ExxXr,ffiat twv f,u.£TEptDv ptEptLv,
ciale concilium jubeatis in Italiae partibus peragi,ut xat 7tdvTe; ot ispEt;, tt)v uu.iTs'pav f,u.spoTr,Ta u z-.i
omnis conflictus repellatur vel mitigetur, nihilque
oaxpuwv ixeTeuoufft xaTa t/jv atrr,o-tv tou XiSeXXoh
devians vel dubium in fide sit; convenientibusque
4>Xautavou tou eTctffxoTtou wffTe xsXeuffat iotxf, / «ruvooov
insuper etiam episcopis ab Orientalibus provinciis
ev toT; t-»\; TraXia; E7tiTeX£ff6f|Var otcw; Ttasa evavTtonj;
omnibus,quorum si qui de veritatis via exorbitarunt,
xaTa7tpajv6eiri, xat u.r,oEv r\ TtapeXxov,
£x6Xr)8et'ri, yj f
salutaribus curationibus in integrum revocentur, et £Tt xat TWV
4u.9t'6o).OV 67ll TYJ TtiffTEf ffUVtp/OU-£VWV
hi quorum est causa gravior,vel consiliis acquiescant iTttffxoTtwv dno Ttafftiiv twv dvaTo/.txwv eitap/twv ' * tov
vel ab unaEcclesiaexscindantur : itaut necessarium
ef Ttve; u^pet; xaTa ttjv 656v tvj; dXr,6eta: wfXrjffocv, (jto-
sit et eadem servare qua? Nicaenus canon et quee con- 8epaTteiat; et; to 6X6x).r,pov dvaxXr,6wfft. xai
TriptwSeirt
stitutio totiusorbisepiscoporumpra?cipit,secundum wv eo-Ttv atTta papuTEpa, 5'.d t-t,; ou!J.6Vj/:a;
outoi, r,

catholicac Ecclesiae consuetudinem et nostrorum ifjffu/.dffWfftv yj duo Trj; (ita; Exx).r,ffia; exxoTtwotv. "P^Te
Patrum liberam fidem, per quam serenitas vestra
xai TauTa dvaYxdtov Ttapa^uXdlat, offa 6 ev Ntxata xa-
stabilitur. lis enim qui Ecclesiam laedunt, expulsis,
vwv 7tapaxEXeuETat, 6<ra te 6 opo; 6 aTto r.icr,; tt,;
vestrisque provinciis jure,quod justum est, potien-
oIxouu.£vr,; twv ETttffxoTtwv xaTa to e8o; tyj; xa8oX;xr,;
tibus, atque vindicta adversus haereticos exercita B
exxXr)ffta;, xai twv i?)u.£T£pwv TtaTe'pwv eXeuSepav tt;v

vestrum etiam imperiun/Christi dextera defendetur.

TttOTtv •
St' r,; f, uu.£T£pa YaXr,voTr,; ffuvtffTaTat. Ttov vj s
pX««t6vT6)v tt^v IxxXviffiav 47teXa8e'vTwv, xal twv upteWpwv i*«px»v iTto)auoutiwv tou otxatou, xai tt\; *«Ta
twv «tptTixwv ixSixrlffew; Yevou-evri;, xai t6 0(ieT£pov paoiXetov Se?td tou Xp-ffTou ffxeTtaffeetr,.
Tfl
907 EADEM EPISTOLA.
(b) AD THEODOSIUM AUGUSTUM.
tantam nos percepimus a^/, beato Petro apostoloruni
Uti prodiitex mss. Latinis collecticnis Chalcedonensis.
principe fiduciam, ut aucloritatem habeamus a>i
(r)SvNopsis. —
I. De Ephcsino latrocinio conqueritur
veritatem pro nostra pace defcndendam quatenu^
apud imperatorcm. —
II. Postulaf ut in eodem stalu
:

res maneant quo ante pseudosynodum erant. III. — nulli liceat sic eam munitam in aliquo commoverc,
Supplicat ut concilium intra Italiam cclcbrari ju- dum rcmovctur.Tgitur quia concilium
repente lajsio
beat imperator. episcoporum quod propter Flavianum in Ephesin»
Gloriosissimo ct clemcntissimo Theodosio Augusto civitatefieri praecepistis,et ipsi fidei probatur obesse.
j)
Leo cpiscopus. 5 omncs Ecclesias vulnerare; <•.... Et ha?c a n<
Cap. I. —
Olim et ab initio in coneiliis celcbratis comperta sunt non incerto nuntio, sed ab ipgis

(a) Leg. perfcctx scu ver;r Inunanitatis. Vidc an- huni in Italia fieri, ct non in alio loeo. co </U0'.i eon-
not. 3 (infcr.*) in textum Gra?cum. traria sil eanonibus seeumla sgnodus Ephestna.
(b) Etsi Latinus tcxtus hujus apialoiaa quam bic (d Sic plurcs nostri et Baluzii codd. Alias, bea-
proferimus contineatur in nm. Latina; cwleotionis lissimo.
Chalccdonensis, in quibus originalos pleromque (<') Uc lacun.i hujus loci vide annot. 5 in textum
Lconis epistolai describuntur, non essc tamen Graecum hujus epistola? (Col. 822 6 ).
textum originalem, sed partim versionem e\ 6rce- 1

Editores Rom. in margine, fow?, ipmryi.

co, partini tiviiisuinptuin ex epistola ser|ucnti 41 in 2
!n margine iidem editores legendoo.
C>a5; ; et sic
admonitione OstandilBUS, Invenilui- rl iani h.rc opi- :i
Editores Ilomani in margine,xa: tt,; j/.t
stola in codi (Inuianieo collect. 18 el in ins. \'c- Xv.-to) ivOpwTcdxT.To;, et ver.r in Chrislo humaniutu
neto collecl. 22 qui e Chalcedonensi ootlectione quam Eutyohes ucqabat.
plura rccoperunt. Ita codd. Gr.rc. Vat. H55 et Ottob. 29. Erat in
1

(c) In mss. collect. Chalcedon. hic titulus legitur

: TUlgatlS) <j\ -:v;; D6p£t?.
Episloht saneliss/nii archiepiscopi Romse Leonis ad 5
Hic aliquid involutum apparet,et forte la
mperatorem TheotU-sium, qua rogavii speciaU co^ci- aliqua. Clarius in epist. 44 Lsonis mens elueescit.
 : ;

M EPISTOLA XLIV. 826

(a reverendissimisepiscopisqui anobismissi sunt, A indignatio provocetur. Prae oculis habete, ct tola

et Tidelissimo refum quae gestae sunt narratore Hila- mentis acie reverenter aspicite beati Petri gloriam,
ro diacono nostro. Haec autem ideo culpa processit, et communes cum ipsoomnium apostolorum coro-

eo quod non pura conscientia et recto judicio secun- nas, cunctorumque martyrum palmas, quibus alia

dum consuetudinem hi qui collecti sunt de fide et non fuit causa patiendi, nisi confessio verae Divini-

errantibus protulerunt. In ipso autemjudicio non

[b)
tatis el vera; humanitatis in Christo.

omnosqui convenerantinterfuisse cognovimus.Nam Cap III. — Cui

sacramento, quia impie nunc a
ijectos, alios didicimus intromissos, qui pro paueis imprudentibus obviatur, omnes partium no-
e Bupradicti sacerdotisarbitrioimpiissubscriptioni- strarum Ecclesiae, omnes mansuetudini vestrae cum
bus captivas manus <l dedereht, et 908
nociturum gemilibus et lacrymissupplicant sacerdotes, ut quia
3tatui suo Boirent, nisi imperata fecissent, talemquc et nostri fideliter reclamarunt, ct eisdem libellum

ab ipso prolatam esse sententiam, ut in omnes per appellationis Flavianus opiscopus dedit, generalem
eam saeviretur Ecclesias. Quod nostri ab apostolica synodum jubeatis intra Italiam celebrari, 909 quae
3ede directi, adeo impium et catholioae fidei contra- omnes offensiones ita aut repellat, aut mitiget, ne
rium videntes, nobis significare noscuntur. ultra aliquid sit vel in fide dubium, vel in charitate

Cap. II. — 1'nde, c tranquillissime principum,rc-

R
divisum; convenientibus utiqueOrientaliumprovin-
movete, quaesumus, a vestrae pietatis conscientia pe- ciarumepiscopis,quorumsi quisupcratiminis atque
riculum religioniset fidei: ut Christi Evangeliovim injuriis a voritatis tramite deviarunt, salutaribus re-
lon inferat humana praesumptio. (/') Ecce ego, chri- mediis in integrum revocentur: ipsique, quorum est
stianissimeet venerabilis imperator, cum consacer- causa durior, (g) si consiliis melioribus acquiescant,
lotibus meis implcns erga reverentiam clementiac ab Ecclesiae unitate non excidant. Quam autem post
sinceri amoris officium,
cupiensque vos pcr appellationem interpositam hoc necessario postule-
imnia placere Deo, cui pro vobis ab Ecclesia suppli- tur, canonum 910 Nicaeac habitorum decreta te-
^atur, ne ante tribunal Domini, rei de silentio judi- stantur, quae a totius mundi sunt sacerdotibus con-
:emur, obsecramus coram unius Deitatis insepara- stituta. Favete catholicis vestro more parentumque
bili Trinitate, quae tali facto laeditur, cum ipsa vestri vestrorum, date defendendae fidei libertatem. Cum
*it coram sanctis angelis
custos et auctor imperii, et enim Ecclesiae (h) causas, tum regni vestri agimus et
Zhristi, ut omnia in eo statu esse jubeatis, in quo salutis, ut provinciarum vestrarum quieto jure po-
'uerunt anle omne judicium, donec major ex toto tiamini. Defendite contra haereticos inconcussum
irbe sacerdotum numerus congregetur; noc alicno statum ut et vestrum Christi dextera de-
Ecclesiae :

icecato patiamini vos gravari quia, quod necesse : fendatur imperium. (?) Datum tertio idus Octobris,
st nos dicere, veremur ne cujus religio dissipatur, C Asturio et Protogene viris clarissimis consulibus.

EPISTOLA (.;) XLIV.

(A) AD EUMDEM THE0D0SIUM AUGUSTUM.
/) Synopsis. — 1.l'scn<losynodum Ephesinnm, cumprivatis odiis favct, omnia pcrlurhossc in Ecclcsia: ah ea apo-
stolicv scdis smptn rcjcila; omnia vi acta cssc ; Hilarum unum vix cvasisse, cx lcgatis qui eontradixcrunt
numquam a sede apostolica recipiendam isiam synodum. —
II. Omnia usqiie ad majorcm sgnodum in eo-

•nfer annot. 1 [Col. 822, »)
ubi hujus luci erroremdeteximushistoricae
i;
•••ritati contrarium, quexn vctus hujusloci interpres
^atiniis, postpositis pTaeterea vocibus, qUi a nohis
in eumdem textum ces suffragentur. Nam quod est in mss., Ista egot
vcl Ista cr<jo, Istum cgo, vcl Islum crgo, cum con-
textu Latino hujus epistolae nullo modo congruit, uti
congruit Hsec cgo in textu Grseco et aliunde certuin
;

mssi suut, quse in Grseco textu praemittuntur, ita

,
sit collectorem Latinum ha?c excerpsisse ex epist.
ionfirmavit et involvit, ui qui error in (iraeco facile 44, ubi Eccc ego legitur.
emendari potest, in ejusmodi vcrsioneLa-
I

(g) Ldit.Concil.: sicconsiliis metiorihusacquiescant,

ina nullo modo possit. Notandum insuper est titu- ut ah Ecclcsix unitate.
um reverendissimi,qaem S. Lcoepiscopis numquam (h) Sic plerique codices, uti etiam in epistola se-
ribuit, interprcti referendum essc, qui vocem Grae- quenti. Quesnellus, eausam; aliac editioncs Leonis :

i^rrriTMv sic Latine roddidit, cum alias reddi causa statum rcgni vcstri agamus, ct salutis.
n leat religiosiisimus. (i Hancchronicam notationem noncsse hujusepi-
rabbus ct editio Antuerp. an. 1583, erratibus. stolaepropriam, sed a collectore Latino cum aliis
ta etiarn secunda manu in ms. Veroncnsi 57. In multis traductam cx epistola sequenti, in praemissa
iditione Labbei, erratis. admonitione demonstravimus.
estDioscori Alpxandrini.qui in lacunaannot.
(r) Id
J) (j) Al. V). Quffi autem antea 4'i erat, nunc 48. Scri-
>''supra a) indicata noininatus proculdubio fuit, nti pta 13 Octob. an. W.).
lominatur in epistola Bequi (/.) Exstat haec epistola in mss.collecL 5 Hisp.Isid.
d QueanelluH cum anterioribua editis, dederunt, 13, 17 et 19, usquc ad 24, et apud Sichanlum.
citurum. Noslrorum et Baluzii codicum le- 7 In tabula collect. 5, cap. 86, bic titulus legitur:
lionem, qua probatur etiam in epistola sequenti, \dfheodosium imperatorem, ut rescUsa synodoEpne-
inteponendam credidimus. sina in llalia ronciluon cjus conscnsu dchcat celebrari.
codiceset (ir.-ocus textus, cx quo In Hisp. ct Isid. ac exinde in editis ante Quesn.: De
apitisverharedditafuerunt.Qu secunda synodb Ephesina, ?» qua Eulychetts h,vrcsis
leUua cum cditis Leonis ctnonnullis mss., tranquil- quorumdwm Episcoporum pravo intellcctu adjuta est
unde hortatur eutndem lugustum, ul priscx fidei con*
'inuimusvulgatamlectionem,nulliiicetcodi- stitUctio ab eis nan violetur ; scd Dei sacerdotes totius
 : .

827 S. LEONIS MAGNl EPISTOL.E. *28

dem statu permanere postulata Tkeodosio cum omnibus Occidentalibus, — III. Generaleni intrct Italiamsyno-
dum petit.

Leoepiscopus, etsanctaSYN0Dus,quaein urbe Romse A T6"> q>t).av6po>TcoTdTw xat yaXr.voTarw O^oooo-:™ >:
'!'.
convcnit, Theodosio (a) Augusto. A:'(.)v l7tiaxo7ior, xal rj dyta auvooo;.f, ev tt,
7i6).et auva/Oetaa.

Gap. I. — Litteris clementiac vestrae, quas dudum ToT; Ypdapiaat ttj; uaeiepa; qpi).av0p'.«>7cia; -:.-

ad beati Petri apostoli sedem pro catholicae fide 1 Te;, ot; xep 7cpwr)v eE; tt)v y.aOe'opav HsTpou tou
amore misistis, tantam fiduciam sumpsimus defen- ptojraTou oVrcoaToXou tc60o> tt,; xaOoXty.f); n -

denda? per vos vcritatis et pacis, ut in causa tam eTceaiJ/aTe , ToaauTriv Tta^prjoiav eXd6o|tev ei; i/.K

simplici,91 1 tamque munitanihilputaremusposse 1

ttj; 8t' ujj.wv d).r,0cia;, xai Tr,; elpr.vr,;,
2
tva l\
-

existere,quodnoceret; praesertim cumad episcopale (j.aTt outw; d7t),ouaTe'po> , xai 912 da^paXet,
concilium, quod haberi apud Ephesum praecepistis, fjYTiaojp.eOa SvvaoOat xatvoToiJ.eToOa: Ttpo; p).d6r,v

tam (b) instructi sint missi, ut si scripta quae vel ad ),iaTa oto.v ei; t6 i7rtoy.07tty.6v xptTr.ctov, STtep !

sanctam synodum, vel ad Flavianum episcopum de- 'E^eaiwv auvayOf,vat 7tpoaeTa!;aTe, outw; do^aXst;
tulerunt, episcoporum publicari auribus Alexandri- aTdXrjaav, w;, ei Ta ypdu.p.aTa, a 7tpo; rf,v evvooov, f,

nuspermisissetantistesitamanifestationepurissimae xal 7tp6; 4').autav6v tov eViaxoTtov fiteTteii^dixECa, d

fidei,quamdivinitus inspiratam etaccepimus, ette- e7ciax07cwv TaT; dxoat? Sr)[j.oaieuOf)vat 6 Tf,; 5\).e?avope<a<
nemus,omniumCc)concertationumstrepitusquievis- e7ttaxo7to; auveywpriasv, outw tt; ^avepoTrjTt rf,; xaOa-
set, utnec imperitia ultradesiperet, nec occasionem B pd; TttaTew;, f)v Ttva OeoOev, 3 duTcveuo-ficTiav v.ai
7-»f-
nocendi aemulatio reperiret. Sed dum privatae causae eXd6ou,ev, xai (puXaTTouev, rcdaa (pO.ovetxta, y.ai Tapajr^
religionis exercenturobtentu,commissum estimpie- fjauyaaev av * iva (J.f,Te f, a7rai6ev5ta TcepatTspo)
tate paucorum,quod universamEcclesiam vulneraret 9p6vrjae, (J.f)Te d?opuf,v fSXdgr,; f, ajpoavvr, l\i

Comperimus enim, non incerto nuntio, sed fidelis- 6 'AXX' §Tav Ta 6 "ota 7tpdy[xaTa Tfj; 'Exy.).r,a!a; 6..

simo rerum, quaegestae sunt,(d)narratoreHilaro dia - ifo\i.\6X,tio , eTo).[J.r,0'/i ot' o/.tywv " dceoeia;, otceo tj:

cono nostro, qui vix, ne subscribere per vim conere- aTtavTayou 'Exx).r)aia; etpavuaTto-e. MeuaOfixatu.
tur, effugit, convenisse ad synodum plurimos sacer- ouyi dSfj),o> <pf|(J.T), d),),a fje6aiw StaYYeXuaTt ota 'I-

dotes, quorum utique frequentia (e) consultationi et tou f|u.eTe'pou Staxovou , 6; Tt; 8
Tte'«>euYe Std to (ir;

judicio profuisset, si is qui sibi locum principem dvaYxaaO-rjvat (itatw; u7toYpa'|otf xai eY.eiaOfiuev uev ev

vindicabat, sacerdotalem moderationem custodire ttj auvoSw auve),OeTv 7t),eiaTou; dTctay.OTtou;' 9 o! firjXaS»!

voluisset; ut, sicut moris est, omnium sententiis ex iy y^priatixw auYY^veT 7cpovota ev tw xptTriptw aujiga-

libertate prolatis, id tranquillo et aequo constituere- Xe'aOat T)5uvv)0riaav, ei ^xeTvo;, 6; ti; eauTw TOTtov £p-

tur examine, quod et fidei congrueret, et errantibus Xovto; e^eStxr^aev , eTtiaxoTtixfjV e7cteixetav 9u),cr;j.

subveniret. In ipso autem judicio non omnes qui flveaxeTo, 10 tva, w; to eOo; eyet 7tdvTwv n eXeuOepito;

convenerant, interfuisse cognovimus. Nam alios re- q TtpoeveyOetawv twv dTto^daewv, exeTvo r,auyw xai Stxaio
jectos, alios didicimusintromissos,qui (f) pro supra- optaOr) StaYvwaet, OTtep xat tt) maTet auveTpeye, xai
dicti913sacerdotisarbitrio,impiissubscriptionibus toT; TtXavwptevoi; auve6dX).eT0 • ev auTrj ^dp ttj xpiaet oj

captivas manus dederent, (j7)et nociturum statui suo 12

TtdvTa;, ou; auveXOeTv auvtevat (J.e(j.aOvixa(iev elaa/Oev-
scirent, nisi imperata fecissent; talemque ab ipso TaCf ot Ttve; xaTd y v ww-t)v 91 4b tou TtpoXeyOevToc

orbiscoadunentur.T&ndem in mss.Latinis collectionis (g) Mss. Vat. Hisp. et Isid., et nocituros. In edi:
Chalcedon. concinente plerumque Grosco textu Concil. et codd. collect. 21, quod nociturum.
Epistola alia sanctissimi arckiepiscopi Romx Lconis 1
In marg. edit. Rom., Tjw;, tt,v.
ad impcratorcm Theodosium culpans Ephesinum con- 2
In marg. edit. Rom. wore vow-^etv £ :

cilium, quod adversus sanctissimum Flavianumfactum drcXw y.x'. u>yupti)|xe'v{i) -pay;j.aT'. y.r,5sv elva; 5-
est,petentis aliud concilium in partibus Italix cele- Pkdftr^ Irct^pov, aaXtara i~tl e!;.
brari. 3
Ms. Ven., euTCveuTeetaav t,v xa:.
(a)Vulgatiaddunt.srm/Je^quodexomnibusnostris 4
In marg. edit. Rom., ios-e ut.ts tt,v i-i
codicibus delevimus.In mss. collect. Ghalcedon.haec TxepatTepb) Tcapacppovetv, u.T,Te t6 ^t.Xotutcov il;.
inscriptio praefigitur: Glot iosissimo ct clementissimo a'fopu.T,v j5Xa6r,;.
Theodosio Augusto Leo episcopus, et sancta synodus, 6
In marg. edit. Rom., vuv 5e e\ Ttpoay^jjart .

qu;e inurbe Homa convenit. In ras. Florentino collect. tStwv TcpaYlJ-diuv dvaxtvouaevwv i-piy$H\ 5'. i I

13: Leo urbis Iiotnx cpiscopus, et omnes cpiscopi pro oXtvwv.

sancta rcligionc in eadem urbe congrcgati Theodosio D 8
Cod. Ven., tj .5ixi -piyp.3Z2. ;

Augusto. Plurcs quidcm episcopos convenisse Lco 7

Ms. Ven. dae6eta; atque ita in marg. etian
indicat. epist. 61, cap. 1, ubi de hac synodo ait Qux :
Rom. annotatur: Cur vero sane non videmus.
ad nos frequens convenerat. 8
In marg. edit. Rom., (jlov:; mstp.
(/>)Quesnellus, instructi sunt. Anteriorum edit. le- 9
In marg. edit. Rom., wv 6t,-oj f, -Xt,8u; wvi
ctionempluribus et potioribusnostriscodicibus con- av rrp6; auu6ouX:'av xat xp(atv, si exjTvo;.
firmatam, uti meliorem revocavimus. 10
Cod. Ven., corruptissime, Vva, w; to eOo; l/
(c) Editi anle Qucsn. cuni mss. collect. 24, congres- Ta"; eXeuOeptw;
TtdvTi.) dTro^dasatv Trpoaeveji
sionum; et in margine, conccrtantuvii. e"xe:vo.
(d) Mss. Vat. Hisp. et Isid., narrante. 11
In marg. cdit. Rom., Tjw;. eXeuOepw;.
(e) Vulgati ante Quesn. cum Merlino, collalioni. 11
In marg.
edit. Rom., oJ -ivTa; toI,
Codd. Hisp. ct Isid., consolationi. auvtevat u.eaaO-r.xaaev xou; a!v yap ex6XT 6evTa; tpi (

(f) Ratisp. et mss. collect. 21 omittunt pro. tou; Sc suvayOevTa;, oV t:ve;.

 EPIST0LA XLIV. 830
IM
prolatam csse sententiam,utdum homo unus impc- A e7tto-x67cou toT« i«"ccnv {inoYp*r a ^ at/aaXtoTou; xkt

tilur.in omncrn Eoolesiam «s.oviretur.Quod nostri yeTpa; £-:5u)-/.av. "HoV.crav ydp (iXaSepov toT; a.ioi;

ab apostolicasededireotiadeo impium ct catholic;o auTtov it;iti>|iaaiv etvxt, el af, Ta xeXeucfOevTa 7re7cotf,/.a<Ti.

Qdei contrarium esse viderunt,utadconsentiendum TotauTr,v ok Ttxp' auTou yeveoOat Tf,v ' TtporaTtv, IV evo;

nulla potuerint oppressione oompelli ;eonstanterque dvSptoTtOU dSixto; evaYoae'vou, xaTx rcao-r,; rtj; ixxXr]-

lem synodo.ut decuit.fuerint potestati,nequa- aia; •/aXertxiv/;. "Ortep ot f,ae'Tepot d~6 t-?,: d-07To).'.xr);

quamidquod conslituobatur sedem apostolicamrc- y.xOeopa; d7Too-Tx).e'vTe;, 2 totoutov aTcok; tSovte; eVt

cepturatn : quoniam revera otnne ChristiansB fidci xr o-jyxaTaOeoei, ar.oeati xaTavoYJtret 8uvr,6vivai cruyxa-

sacramentum.quod absil a tomporibu? vcstra? pieta- rcOEflOat' woTe [UTa 7tappr,-;ia; ev auT^j t"j cruvooto

nditur, nisi hoc scelestissinmm facinus, SteaapTupavTO, ouoxato; touto to Ttao' auTtov ooyaxTt-

quod cuncta sacrilegia exoedit, aboleatur. o6ev, 5uvaa0at Tcda-av 6i$ao0ai Trjv aitocrToXtxfjV xa-

.
II. — Quia voro diabolica nequitia subtiliter Qeopav '
oti to; i).r,0:o; Tcxcrr,; t?,; xaOoXr/.f,; Tci-Teto; to

fallit ineaulos, et ila quorumdam imprudentia? pcr auo-Tf,ptov, oitep drceir, ivco Ttov xatpcov Tvj; OaeTeoa;

similitudinem pietatia illudit.ut pro salubribus pcr- eOcsegeia;, cryiSeTai, ei avj auTf, f, ya/.£7tto;dTr, 7cpa;'.;,

3
suadeat nocitura. removeto, qiucsumus, a vcstra3 f.Tt; Tcdcrav iere'6etav UTcep6a).)e'., eJlaXcicpOeir,. ?AXX

pietatis conscientia periculum religionis et fidei, « eTtetef, f, Sia6o).ixf, xaxoupyia )e7CToaept7>; a.TcaTioTa

quodque in sascularihus uegotiis lcgum vestrarum_ tou; dqseXecrTepou;, Tto TpoTtM toutm tvjv drtatoeu-riav

sequitate conceditur,in rcrum divinarum pertracfa t erci oaottoaaTt t?,; euo-coeia; dTca.Tav e7rey_c£-r,o-ev, tva

tione pra^state: ut Christi Evangolio vim non infora * dvu tiov OytatvovTtov Ta pXaCepa crjjtSouXeuoTfj d7io-

humana pra?sumptio. Eccc ego, Christianissime et xtvf,o-aTe, TtapaxaXouaev , aTto t-?,; o-uvet5f,o-£to; tt,;

venerabilis imperator, cum consacerdotibus meis OaeTepa; eucreSeia; tov xivouvov Tf,; Opr,o-xefx;, xai Tf,;

implons erga reverentiam clementisc vestroe(r''sinceri Tcic;Teto;• xai oTtep eVt toT; xocraixoT; TcpxY[J.xo-t Tf, tcro-

amoris officium, cupiensque vos placere 915 per Tr,Tt Ttov OaeTeptov voacov o-uy/fopeTTa'. , xai ev toT;

omnia Deo, cui pro vobis ab Ecclesiu suppiicatur, Oeioi; 66Y(J.acrt (7X5(|jz[J.£vo'. Tcapdo-y.exe. "Ivx Tto euaYY^-
ne anto tribunal V Christi Domini rei de silentio ju- ).ito tou Xpiarou piav [J.ri
5 eTceveyxrj rt
dvOptoTcivr, Tcpo-

dicemur,obsecramus coramuniusDeitatis insepara- Tce'Teta. 'I6ou yip ^Y 10 ' XptcTtavs y.ai at5eo-tae (iao-.).su,

bili Trinitate,quoe tali fdcto K-editur.oum ipsa vostri aeTa 6

tou cru/.XetToupYOU [J.ou 7r).r,ptov Ta 7cept Tf,v at5to

sit custo? et e auctor imperii,et coram sanctis ange- ttj; OaeTipa; euo-e6eia;, xaOapw tcoOw 7tO'.ouaat xrjv

lis Christi.utomnia in eostatu esse jubeatis, in quo 6taxoviav, eTtiOuatov OjJ.a: 916 ev Tcicitv dpscrat Beto*

fuerunt anteomno judicium, donec major ex toto 7Cpo; ov 0~ep Oatov at exx).r,criat xaTa5iovTat, u:i) eTci ToTi

orbe sacerdotum numerus congregetur. Ne alicno pf,aaro; tou Kjpiou airiot ttj; atcoTcf,; xp;0toaev Tcapa-
peccatopatiumini vo? gravari:quiaquod necesse est C xft ), ua£v evwTc.ov ttjs ati; OeoT/iTo; ttjs do-.atpeTou

nos dicere, veremur, nc cujus religio dissipatur, Tptd5o;, 8

flTi; qpu).a$ oucra OaeTe'pa, xai auOevTpta ttj;
f)
indignatio provocctur. Prae oculis habete, et tota PaatXeia;, xai evto7ttov Ttov iYY£)wv tou fieou, TtdVTa ev

mentis acie reverenter aspicitc beati Petri gloriam, Tf, auTfj xaTacrTdcret elvat xe).eucraTe, ev r, YiY^v" 01 ^P
ut communes curn ipso omnium apostolorum co- Ttdor,; xpicrcto;, 9 e'to; av ex rcavTo; tou x6ct;j.ou [j.ei^tov

ronas, cunctorumquc martyrum palmas, quibus ioiOao; cruvayOiir, twv entcrx67C(ov •

a/JTS af,v d).)orpia

alia non fuit causa patiendi,nisi confossio vera; di- daaoTict dveyecrOe £auTou; fJapuvOfivxt " eTceio/), orcep

vinitatis vera? humanitatis in Christo. dvaYxaTov fjaTv ecrTtv e'nreTv, oeootxaaev, af| aTt' exeivou,

Cap.III.— Cui sacramento quiaimpie nunc apaucis oS f, Opr,crxeia fiXaTCTeTai , dvavdxTr,crt; Tcapaxo).oubf,crrj.

imprudentihus ohviatur,omnes partium nostrarum Ilpo 6o0a)atov exeTe, xai %% Tf,; xapoia; 6?ut/)t: euXa-
-ic^omnc.smansueludinivestraccum gemitibus 6to; 1U
7tpooe'yf £Te tou aotxaptou fleTpou ttjv 66?.av , xal

et lacrymis supplicant sacerdotes, ut quia et nostri tou; xotvou; aTesavou; TtdvTtov Ttov aeT* autou dTcoo-TO-

fidclitcr reclamarunt,ct eisdem libellum appellatio- Xtov, TtdvTtov Te Ttov [j.apTuptov Ta v.xr,Tf,p'.a " ot; ou y-*

vianus episcopus dcdit, generalcm synodum Yovev dX/.r, i^opv.f, tou TtdOou;, et af, 't\ 6;/.o).OY''a tyj;

jubeatis intra Italiam cclebrari,qua;omnesoffensio- d/.r/jivf,; OeoTTjTO;, xai TTJ'; d).r/J(.vfi; evavOptoTcf.oeto; tou
r
nes ita aut repellat aut mitiget,ne aliquid ultra sit £) Xp-.o-Tou. ii tivi pmvtym hr.f.w, vuv do-eSto; dTco 6XT

Vulg.Leonis anto Qucsn cum mss.collcct.21, y.aOo).'.y.r, TricrTc'. evavTtov, wtte 'vrfis\i'.x ouvTjOfjVat 7tp6; t6
htr. cruyxaTaOecrOat xaxou^ta Kpoa6iaa0f|yai.
Bdit. Concil. cum iisdem mss., cxduditur. 1
Ms. Ven. et in marg. edit. Rom.. uTcoSdXXet.
pauca quidam codices, aboletur. 4
Ms. Ven. et edit. Rom. ad marg., Jr.tp.
c Itatisp., rinceritaHs officium. - crnendavimus cum mss.Vat.Gra2C.l453
Ktt: /£•;•/./,

•I Codd. Veron.57,utrisque Vindebon.ct Ratisp. et ()ttoh.^'J,pro eo quod erat in vulgatis i-evEYxeTa-..

delent Christi. 6
In marg. cdit. Rom., t<ov auXXeiToupytov aou L.
> )Vulg.LeoDia anterioree Quesnello cum mss.col- "
Ita in nis. Vcn. In vulgatis errore operarum,
leet. 24, uunn.r; ct. postea, iii >'„ statu manere ju- -',:-z'j\i.i\.

* In marg.edit.Hom., 'i-- tij /:/ yeyovoTt dTt[xouTai,

'l.-ss. Vat. Hisp., Isid. et
Vat. collcct. II, ne rp6V\aC.
si h.rr religic dissipetur, »i vos tndignatio provocetur. " M. Vcn., -;,; iv rca/To;. In rnarg. itidcm edit.
In marg. edit, Flom., :>.;. jhedfaa
1

Roin., -;,; Iv.

* In marg. edit. Itorn., -
ESov -xztCi; xai tt,
10
In marg. edit. Rom., OedTajOe.
831 S. LEONIS MAGNI EPISTOL/E. 832
vel in fide dubium, vel in charitate divisum:conve- A. vwv Atppovwv ivavTtouTai, Tcavtwv iwv u.epwv r,(jitLv a|

nientibus utique Orientaliumprovinciarum episco- ixxXrjO-iat rcaoat tf,; uu.£Te'pa; cptXav^pwT^a; xaTsoeov-
pis:quorum si qui superati minis(a) atque injuriis a Tat* ota twv etuoxotcwv, irw.or, xai ot r,\iitzoo\ 7v.otu>;

veritatistramitcdcviarunt,917salutaribusremcdiis avTetpfjxait, xat auTo; exetvo; «PXautavo; 6 litioxonoi

in integrum revocentur ; ipsiquc quorum est causa XiSeXXov exx/./;tou ETitOiOwy.e, yvi:v.ry ouvooov xeXEUffoa
durior,si consiliis melioribus(7>)acquiescant, ab Ec- ev T?) 'iTa/.ta ffuve),6eiv. "H ti; jtdtvTa Ta 7tpoo-x6|j.'ja-:i»

clesiae unitate non excidant.Quamautem post appel- ovtw; iuoxivrjffet xai xaTaTtpaivet iva (j.f, Tr$patT£'p«
lationem interpositam hoc necessarie postuletur,(<~) Tt tcote f, nepi Tr,; -ioTew; eupe&r, au.yiSoXov, f
canonum habitorum decreta testantur, quse
Nicaea; ayaTcrj (j.E(j.Epiou.t.' rov o"uv£pv_o(J.evwv or,).a07) 1
twv y.aT»

a totius mundisuntsacerdotibus constituta,quacque Tr,v dtvaToXf,'' Ercapy.wv etcioxotcwv iva ooot xaTa-ovtj-
subter annexa sunt. Favete catholicis vestro more, 6evt£; aTCEtXa'.;, xai Gcipeaiv, arco Tfj; ooou Tr,; aXi)6e(a<
parentumque vcstrorum. Date defendendae fldei li- £j-ex).tvav , 918 ei; owTr.pia; jtapa;j.u6iav 6/6/
bertatem, quam salva clementiae vestrae reveren- <kvaxXr)6wat • xai auToi 6e o>v eotiv 5
f, ax/r,poTaTr, a-o-
tia, nulla vis, mundanus
nullus poterit, terror cf jot:, eav vvwu.at; xpetTTootv ETcay.o).ou&f,owaiv, jrco

auferre. Cum cnim Ecclesi£e(rf)causas, tum regni Tr,; £votv)To; Tf,; £xx)r,aia; u.r,5au.w; arcooTwotv. "'Otcw;
vestri agimuset salutis,ut provinciarum vestrarum Yap u.et<x Tr,v exxXtjtov touto avayxatw; atTouu.ev, to>v

quieto jurepotiamini.Defendite contra haercticosfin-

B xavovwv
xaTa Ntxatav al <J/yV;oi u.apTupouatv •
at Ttve;
concussum Ecclesiae statum,ut et vestrum Cbristi arco twv TtavTayou tou xoou.ou eutoxorcwv xa6topu6r,oav,
dexteradefendaturimperium.Datum(<?)iii idus Octo- wonep urc£TaEau.£v. 2uveX6£te TOt; xa6o).ixot; tw vu.et:&<i>
bris,Asturio ct Protogene viris clarissimis consulibus. uaToww e6et, xai ootc Ttapprjoiav tyj; tciotew; et; exoi-
xrjo-tv fjv Ttva, owSouivr,; 3 t% aWpw; tyj; uu.£T£pa; euaeSeiac, ouoeu.ia pia, ou8eu.ta xo<ru.txTi arceiWi ouvfjo-tTat

aTtoxivf,aai. "OTav ya.p **}? exxXyjoia; Ta 66yu.aTa yuu.va!;wu.ev, Tr,; vu.eTe'pa; euo-eSeia;, xai awTr.pia? <fpovTt!;ou.Ev,
3
tva twv Cu.eTepwv ercapxtwv rjo-uyw otxatoju.aTt aTcoXaur,TE -
Exotxfo-aTE xa«'vavT: T.twv atpsTtxwv tov aadiXeuTov
ty,; exxXr,aia; 6eau.6v •
tva xai Tri; uu.ETepa; (iactXeia; Tjg 2£;:a tou XpioTou £xotxr,6eir, to xpaTo;.

EPISTOLA (/•) XLV.

(17) AD PULCHERIAM AUGUSTAM.
(h) Synopsis.— I. Mittit exemplar epistolge\a se ad eam scriptx ante synodum.—- II. Pseudosynodi infausta gesta

(a)Vat.collect.l! ettrescodd. collect. Chalcedon., nis cditiones receperunt.Mox eaadem editiones,a^a-

aut injuriis. Mox salubribus remediis in tribus nostris mus.
et duobus Baluzii mss. ejusdem collect.Chalcedon. (e) Vindebon.collect.5 cum utris-
Quesnellus cum
(ft)Vat. Hisp.,et Isid., acquiescent... non cxcedant. que nostris Hisp., cum Vat. Isid.aliisque codd.
et
Codd. collect. 24, non discedant. Vat. 546 collect. collect. \\ et 21, idibus Octobris; sed perperam.
21 Sic conciliis melioribus acquiescant, ut ab Eccle-
: Cum enim Leo hujus epistolas exemplar ad Pulche-
six unitate non disccdant. riam miserit una cum epistola sequenti scripta m
(c)In haec Leonis verba hanc notationem Quesnel- idus Octobris, haec biduo post data dici nequit.Tres
lus subjecit « Canones Nicaenos,
: quos sub finem codd. collect.Chalcedon.et Quesnellus in margine :

hujusepistolaeallegat Leo noster,quosque subter an-
nexos dicit, alios non esse quam Sardicenses merito
suspicantur viri eruditi. Certum quippe estex eo-
rum primum ac potissimum auctoritate jus appella-
tionum Romanispontificibusesseassertum,eosdem-
quesaepesaepiusnomineNicaenorum canonum fuisse
adornatos. IIoc cx Graecis concilii Chalcedonensis
actis confirmatur, quae in calce hujus epistolae sub-
jectum habent Sardicensem canonem
sertationi nostrae 8 inserimus, ubi de
Flaviani exprofesso agimus. » Ha;c ille, optime
quidem.quatenus monuil Nicaenorum canonum no-
mine hoc loco intelligi Sardicenses, quos sane in
pluribus antiquissimis collectionibus Latinis canc-
nibus Nicaenis subjectos sin° distinctione ulla, pro
Nicaenis habitos etappellatosfuissealibidemonstra-
bimus. Confer admonitionem praemissam epistohe
antccedenti num. 8, ubi canonem quartum Sardi
censem non huic, sed proscedenti epistolae in mss.
Graecis subncxum ostendimus.At falsum est, quod
addit,exSardiccnsium canonum auctoritate primum
cl potissimum jus appellationum Romanis pontificibus
essc assertum .•quatcnns cnim hoc jus ex primatu di-
iv idus Octobris.Lectionem vero ante editorum con-
firmatam aliis codd.collect. Chalcedon., Ratisp. et
Florent. S. Marci,nec non mss. collectionis 24, ar
exemplo Sichardi idcirco pra?tulimus, quia catera?
epistolae hac occasione scripta? ac missae in Orien-
tem, 111 idus signantur; Leo autem in negotiisqua?
plures epistolas postulabant per eumdemnominem
transmittendas.omnes eodem die notare consuev
4, quem dis- Adde quod dies 111 idus signatus in veteri exempl' 1
appellatione epistolae praecedentis, sumptus fuit ex his litte.ri?.
ut in admonitione probavimus; unde ha>c nota
chronica in hac epistola ab antiquo collectore La-
tino inventa dignoscitur.
(/") Al. 4I.Qua? autem antea 45 erat.nunc 5" .S
pta 13 Octobr. an. 449.
g) Ha?c epistola in iisdem collectionibus,in
qui-
rj bus anterior,continetur.Graecam veroversionemha
bemus solum ex Cotelerio tom.I Monument. Eccle-
siae Graecae, pag. 54, nec in ullo nostro GrfffiCO ni>.
reperire potuimus.
(h) In tabula collect. 5, cap. 87 titulus tantum
praefertur de eodem&cm superiori scilicct cpistola
In Hisp. autcm Contra eamdem sccundum 1 : .

vinoe institutiouis dimanet, demonstrabiinus in ob- nam synodum, itt ejtts errores in alia synodo
servationibus ad diss. 5 ipsius Qucsnelli part. 1, ctentur.
can. 7. 1
Supplevimus t<Lv ex ms. Ven., quod errore non
(d) Ita edit. coneil. cum potioribus nostris codd. levi excidit a vulgatis.
Qucsnellus cum Vindebon. collect. 5, causam. Vin- - In marg. edit. Rom., jra/\87o4Tep« Ti i-^kv^-.i,
debon. Hisp. crronce, causa statutum regni vestri. eav.
Hic error cmendatus fuit in Vat. Hisp.et Isid.,catwa ;1
Ms. Ven., tt,; ai6w.
statum rcgni vestri ;qmxm lectionem antiquiores Lco- * Ms. Ven., ir.olzji-;?.
 EPISTOLA XLV. 834
(33

deplorat. Mitlit exempiar epistotm ad Theodosium scriptss.

Concilium in Itulia petit. — III. LegaHonem apo-
stolicam ajmd Theodoshtm PulcheHx eommUtit.
Flt Lko episcopns, et sancta Synodus, quaiin A 920 Trj iv8o5oTaT7) taii <ptXav0pw7toTaTY| OuyaTpl
AuvouffTa, Aewv £7ttffxo7to; xai d-yia
urbc Roma convenit POlcOERLE Augustns. Hou).)(rpia dei f)

ffuvooo; fj ev Pwu.r) ffuvavj)eiffa.

( ; A1 .
i. _ si epistol.e 7>) qu<e in fidei oausa per
Ei eTttffToXai al Ttepi tt); itioTEw; 7tp6; ttjv ujieTepav
- sunt ad vestram pictalcm
elcricos direclae r aav duoSo-
eGffefJetav 8td twv xXr,ptxwv d7toffTaXEiffat, (

icrvenissent, certum est remedium vos his rebus |3ofjOEiav xai OepaTteiav ujia; toutoi;
OeTo-at, 8f|Xov f,v

[ux contra fidem factaa sunt, aspirante vobis Domi- to^; itpaypLafft toT; xaTa Tri; TttffTew; ytvo(ievot;, ffuji-
,o, pnestare potuisse. Quando enim sacerdoti- tou Geou ouvaoQat TtapaffYEtv. Hote ydp
7tveovTo; uu.iv
us, quando Chnstianae religioni aut(r) fidei defui- TOt; tepeuo-t, noTe toi; [Forte tyk] twv XptoTtavwv
yJ

tis ! Sed cum ad mansuetudinem vestram adeonon i:ioT£w; xatomiv yeveoOe aXX' euetTiep
Opr,o-xeta; }\ t-?,; ;

ictuerit pervenirc qui missi sunt ut ad nos vix

r.pbz tt,v up.eTe'pav ^tXavOpwmav oux r)ouvr|0r,o-av ira-

uiu=5 </ eorum Hilaius diaconus noster fugiens sit

paYeveaOat ot aitoo-Ta)evT£;, t»; 0.6X1; 7tpo; ^u.a; Eva
-, iteranda scripta credidimus.Et ut validio-
toutwv Staxovov ovou.aTt 'JXaptova qpeuyovTa unooTpe^at,
es preces nostr.neesse mereantur, ipsorum scripto- Ta YP« u-(JLaTOt ^- ai W,7T£
£7rava).au.6aveiv Jitt««uda(wv -

um quae ad clementiam vestram non pervenerunt, au wv Twv

Ta; ^u.eTepa; 8er|«i; TUYXav6tv ^Xu P a< :»
"t

i';e\emplasubjeei[inis;amplioribusvosobtestalioni- u;j.£Te'pav <ptXav0pw7ttav uTteTa-

y£ypa[iu.evwv 7tp6; Tr,v
(us obserrantes.ut9^1 quantoaeerbiora factasunt g ^a[xev Tdoe ttj avstfpaj^ [F<>i';e Tr,8e xa avTtfpacfa],
|uibus ./') protide regiavosconvenitcontraire, tanlo 8tau.apTupiat; itapaxaXouvTe; lv' 8o-w
|i£'Coo-tv uji.a; ,

najore gloria curam ejus in quaexcellitis rcligionis

ya)£7twT£pa yeyovev, ot; uTtep Ttj; 'PwjJLatv.ri; 7ttoTew;
labeatis; necatholicae fidei integritas ulla humana-
922 7tpoo-oxov eo-Tt avTtu.aywf|O-ao-0ai , toooutov u,ei-

um concertationum occasione violetur. Quae enim,

Cwi ooi;-/) xaOuTt£p£y£T£ , <ppovTtffT)Te ttJ; Oprjaxeia;
ongregataapud Ephesumsynodo, (;/)sopiendaetsa- u-e^ovt 56^ «ppovTtot Trj; Oprioxeia; r) xaTU7t'.p.],
[F. leg.
landa pacis remedio credebantur, heec non solum 7tpo; to Tr,; xaOoXtxrj; 7ttffT£w; axdpaiov \iri otTti tivo;
nmajorapacisdispendia.sed, quod nimisdolendum dvOpwuivr); TtapaTtTpwoxeoOat.
atpop(jLri; xai q>t).ov£txia;
st, etiam in ipsius fidei quaCbristiani sumus exci- c
tt yap ev 'F.cpeow ffuveXOouoa ouvoSs;, 7ttffTeuou.e'vrj Trj

lia processerunt. 0£pa7t£ta xaTa7tpauveff0at, ou u.6vOv Taunriv

Tt); etpT,v?js
Cap. II. — Et hi quidem qui missisunt, (/t)quo-
[Forte auTf|| ei; jiei^ova Trj; etpf,vr)v, ^/)(iiat, aXX' ^Ttep
umque unus vim Alexandrini episcopi sibi omnia £oti Xuitr,; zai aYavaxTf,ff£w; d^tov , xai auTr); tt);

indicantiseffugiens, rerum gestarum nobisordinem oXeOpov xai dvaTp07tf,v Tot; 'XptffTtavoT;

racTEO); Ttpo;
ideliternuntiavit,rcclamarunt in synodo, sicutopor- Kai oyTOt [i£v ot dTtoffTa).£vT£;, wv et; Tf)v
7Tf/0£7(.'>c.r,o£.
uit, unius hominis non tam judicio quam furori; [itav tou ETttixoTtou 'AX£Eav8p£wv eauTto Ttdvta evStxouv-
irotestantes ea quse per vim metumque gererentur, _
£X5u v mv twv Tt£TrpaY|j.Evwv TtpctYuaTWv •ou.Tv Tfjv
to; ,

t sacramentis Ecclesiae et ipsiSymbolo abapostolis iJEtd TitTTi'.); d7tf,YY£tX£v, dvTE-jtr.crav ev Ttj ffuv-
tdiitv

Mss. collect. Chalcedon.: Gloriosissimx et clc-

(a) epistolam vocare potuit. Similiter epist. 61 cap. 2, ,

\tmst filix Pulcherise Awjustx Leo episcopus et exemptaria eorumdem scriptorum S. Lco vocavit
anctum conciiium liom.c coUectum Cod. Florent. exemplum unius epistola?51, ut ostendemusannot.
:ollect. 13: Leo urbURomseepiscopusetomnesfra.tres 11 (Col. 875 ((") in eamdem epist. 61.
na religione inibicongregatiPulcherice ^ugustee.
< (/') Sic omnes codices, exceptis illis collect. 24ex
h Ilanc vulgatam lectionem approbantnon solum quibus ante Quesnellum editum fuit, prosede regia.
I, verum etiam Vindebon. collect. et Ex Graeca autem versione quam Cotelerius vulgavit,
/at. Hisp. ac Isid. Caeteri nostri codicessolo verbo- legendum esset, pro fule /lOwana.Quesnellus in no-
um ordinc aliqtiantulum inutato habent: Qu;v in contra Leonis nientem affirmat, quippe qui
tis id
'ulei causa ad pietatem vestram direcUe sunt, per no- hortatur Pulcheriam ut pro fule, hoc est, secundum
tros clerioot pervenissent. Intelligitur autemepistola cam fidem qua pollel, seu iU.ius fidci vigol-e novellis
50, quam legati, ob angustiam temporis ad Ephesi- erroribus resistat. Econtra Baluziusauctoritatean-
ium concilium divertere coacti, Constantinopolim tiqme versionis Gracae, originale Latinum habuseis
ierferre aut per alioa transmittere non potuerunt pro fvle Romana suspiuatur; lectionern veroLatino-
'.onfer inferius annoi. rum exeir.plarium ex eo profectam conjicit, quod
I.ile ex Craeco, a pde retrocessistis. fortassis inprimo autographo, ex quoreliqua exem-
-ic meliorescodices. Al., illorum llilarus diaco- pla manarunt, scriptum fuerit/;ro jxde \\, uti eodem
n
" lialuzio observante nonnulli codices proeferunt in
ttii noster effugiens.

litionesLeoniscum mss. Vindebon. collect.5
•taho cullect. Uiep., exemplar. PrstuKmus nihilomi-
ius lectionem edit. Conciliorum, qnam c.-nteri nostri
13, prajsertim ILiti.sp. et collect. Chalcedon.
int, nec non exemplaria Merlini ac Sichardi.
Licet vero S. Leo unam tantum cpistolam 30 hoc
ocoindicet, quam Bdlam ad Pulcheriaro mississe in
idmonitione eidem praemissa ostendimus, tamen
ricut unicam epistolam pluralinumero£pz*toZd$ap-
peTlara nonnumquamconsuevit, ntaliquot nxemplis,
mimadvertimus annot. 3 Cdl. o64 i in epiet. i:i,
cpist, 29, quam siglam C\ cum librarii forte non in-
telligerent, regia posuerunt pro Homana. Graacus
quidem interpres prro oculis habuit exemplum. in
quo vel liomana vel sigla i\ legebatur, quam pro
ttomana reddidit; a! ias vocem rcijia aliter interpre-
tatus fuisset.
g (uod. Veron. collect Chalced., sopiendx et sa-
nandx pacisremedia.
h Vindebon. Hisp., quorumqut ideni unus Vat.
Hiap. ct Isid., quorumque idemunus. Mox pro vim
Quesn. in marg. Ai., insidias. :

ita et hicinitiocapitis plurali nnmero epistOUR, nunc (i;Ex Graeco, juribus.

iutem ipsorum scriptorumexempla^uwm eamdemque
 ; .

835 S. LEONIS MAGNI EPISTOUE. 836

instituto praejudicarenon posse, nce sc ab ca fide A 65« xal 6« lyjr.v, Jvo; &/8pto7cou, ou r?, xpto-ti u.a».„,

ullainjuriaseparandos, quamplcnissimeexpositam d))d tt, u.avia, 5tau.apTupouu.evot 77:10 v.i.-.-j ':.'/,,

v
,-

atque digestam a sede beati apostoli Pelri ad san- foCov i7:paTTETO, TOt; Tf,; exx).r,oia; otxaiot;, xa
ctum syuodum detulissent.frtjCujus cunVrecitatio, tw ctuu.66Xm t« (cVteo) tcov aTtooToXuv Etor.Yr/jevTi

poscentibus cpiscopis, non admissa, ut scilicet

sit xptu.a fepetv o-j u.f, 5uvao8af v.-A oute iauTOu; a-
remota ea fidc quae patriarchas, prophetas, aposto- Trj; tt,; 7tioT£0);, r,v TtXfjprj iv.zi ()s.'.cy:/ xai 6:aT-,-o>0E:oav,

los et martyrcs coronavit, generatio Jesu Ghristi iv. tou 8p6vou tou ;j7.-/.ap toj-raTO-j ottooto/o-j IleTpou e'.;

Domini nostri secundum carncm et verae mortis (b) ac ttjv aytav ouvooov (r.veYxav) etpr.xoTa; at.io-Tao-0at /.a:i

resurrectionis ejus 923 confessio, quod horremus aoixtav jtvo;. 'If; tuoteoj; f, dvdyvMO-t;, napaxaXouvTON
dicere,solveretur(c);scripsimusdehacre, ut potui- rcov £7tttTx67tcov, ou TtpoTcOc/O/i "
coote Tr,; auTtj; fatoxt*

mus, ad gloriosissimum principem, et quod maxi- vr,8etori; tuoteco;, tjti; tou; TtaTptdpya; (xai -p-.

mumest,Christianum,cujusepistolaepariter>/)exem- xai dTtocTToXou; xat ydpTupa; £o-TET-dvo)o-£, tfv ye

plar subjecimus, ut fidem in qua renatus per Dei tou ScOTtOTOU f,y.6Jv 'Ir.oou XptTToO xaTa crdpxa, xai tov
gratiam regnat, nulla (e) sineret novitate corrumpi: d).r,6vi OdvaTov, xai tt,; dvavevvfjoeio; avTou rr,v 6;j.o/.o-

quoniamFlavianusepiscopusinnostraomniumcom- ytav , oTtcp 924 fpUTov eo-T'. xai Xe^ew, ota).u8r,vai

munione persistit, atque hoc, quod 1'actum estsine n i7tt<BaveoTaTri xai (pOavOpioTtoTa:/) OEo-otva Ov :
arr,p

onsideratione justitiae, et contra omnem canonum AuYOuoTa, cYpd^auev TtEpi toutou tou 7tpdv;jato;, (b;

disciplinam, ratum haheri ratio nulla permittit; et ^ouvr,Orju.ev 7too; tov Evoo^oTaTov [iaaiXea, xai. oth

quiadissensionisscandalum^nonabstulissetEphe- ((J-£YIOTOV), XptoTtavov • r,; ejiiotoX/); to ivTlTUTtOV j-e-

sina synodus, sed auxisset, habendo intra Italiam TaJau.Ev' cb; t-/]v TtisTt/, 5t' r,; xvav£vvr 0;i; ota 1
ttj; rou
concilio etlocusconstitueretur,et tempus, omnibus 6eou yjaptTo; paoOEUct, u.r,oay.<b; cuy/o^pyjffat xaiv.o-tjjj

querelis et pracjudiciis partis utriusque suspensis: Ttvt Sta^OEtpEoOat •

^Ttei-nep «l>Xaoiavo; 6 ETttoxorto; ev

quo diligentius universa quae offensionem (g) genera- xrj f,p£TE'pa 7tdvT(.)T xotvtovia p.eu.£vrjxe /.ai tout<

veruntretractentur, et absque vulnerefidei, absque Y£Yovev avEu 5txatou xat Ttapd tf,v er.to-T f,u.r, v TtdvTiov t<T>y

religionisinjuria,in pacem Christi redeant,qui (h) per xavovtov, u.r,oevi (Jefiatov etvat Xoyco ETf.Tpat:?; xai iv

impotentiam subscribere coacti sunt sacerdotes, et efoEt tyj; ot/ovota; to o-xdv6a),ov oux asEOato r, tt,;

soli auferantur errores. 'EcpEoou ctuvo5o;, d),).d (j.a/).ov rjU^crs' ouvooou Y £v0
'

Cap. III. —
Quod ut obtinere mereamur, proba- u.e'vy); ev 'iTaXta xai 6 T07io; xai 6 xpovo; 6p:o0ror,TZ'.,

tissimaenobis fidei (i) pietastua, quae laborcs Eccle- 7tdvTtov tcov p.E(j.ij/£cov xai tcov 7tooxpt|xaTtov Iv.itiow

siae semper adjuvit, supplicationem nostram apud u.E'pou; avapTr|8£VTcov, Tva ETuu.£/.E'oT£pov 7tdvra Ttotr.oavTi

clementissimum principem, sibi specialiter a bea- ty]v Ttpooxpouo-tv dvaJ/r|).a«pr,0£iri, xai X W P'' '°'-' T ' 1 '''

tissimo Petro apostololegatione commissa,dignetur t. p.aTo; (ttj; tuo-tecoc) xai uop£o>; t-?,; 8pr,o--/.Eta; ei; v.orr

asscrere: utpriusquamcivile hoc et exitiale bellum vriv tou 6eou ETtavE/.QciEv, ot Std tr,v 6uvao-T£'av UTto";pa-

intra Ecclesiam convalescat, (j) redintegrandas uni- <J)/ai xaTavaYxaoOE'vTE;, t e o et ; , xai f, 7t)dvr) u.ovov a;atci-

tatiscopiam, Deo auxiliante,concedat;925 sciens 8Etr). "OitEp tva xpaTf|0£:E , tt,; o-ooxtu.a3|j.£vr

imperii sui viribus profuturum, quidquid catholicae Ttto-TEco; fj EuaEoEta (of,), f. Tot: xajj.aTOt; dci t?,; T.x-

ibertatibenignaipsius fuerit dispositione collalum. xXr)tua; truvEXOouaa, Tf,v f,(j.£T£pav txETEtav, tw f.)jx»-

Data 22 (k) m
idus Octobris, Asturio et Protogene OpcoTtoTaTto pacrtXeT, iotxcb: w; a7to tov u.ay.api-o.aTcv

viris clarissimis consulibus. IleTpou tou dr.ooToXou tt,; Trp^Tfvsia; zn:~G77:::cr:.

xaTaStcoodtw otacasf.o-at •
«::; Ttoiv tov itoXeu.tx6v to' tov xat 6).£'0ptov TtoXeu.ov £t; tf,v 'E-/.xXr,o-tav xpaTt)7at, toi

dvavEcoo-at Tr,v dsOoviav -f,; evotyjto;, tou 0eou por/ouvTo; truYy.copf.o-Ef ytvtooxcov 5uvdu.so-t 926 Ttj; auTOj
gaotXEia; ouvotOEtv, -6 tf, xaOo/f/.r, eXeuOepfct 6:d tf,: atTou &t/ayd fiou 6taTu-(i)T:-'>: TuvnTiSoou-vov.

(«) Vat. Tlisp. et Isid., Cumque recitatio; pro quo (g Codd. Ratisp., Vindebon., Hisp. aliique non-
Ratisp. et Vindebon. collcct. 5, cujusque recitatio. nulli cum editis ante Quosn., gcneraverant M
Quidam alii codices, cujus recitatio. que religionis infamia in Vat. llisp. et Isid.
(b) Ex Gracco, ex regenerationis ; ubi Graecus inter- D (h Quesn. in margine: Ms. Cantabrig., pe
pres respicit vocem supcrions lincae Y^veartv Latine tcntiam, cui Craca versio respondet. » Sed impoW^-
generatio. Ita Quesnellus in marginc secund.c cdi- tia pro immoderata potentia apud optimae nota?
tionis. scriptores adhiberc solet.
(c) Grseca versio &.dd\t t splendidissima ct clementis- (i Mss. Vat. llisp. et Isid. addunt iwitaten
sima domina (ilia Augnsta. Ratisp., quxque labores. Editi ante Quesn. cum
((/)PluresetpotiorescodiccscumSicbardo, et cdi- ca versione, et mss. collect. 21, adjuvat pro adjwtt,
tiombus Conciliorum, excmpla. Codd. duo collect. male.
Cbalccdon., cxcmvta suhjicicmus. Alii duo, ct cxcm- (j lUitisp., redintcgrationi unitatis. Mox in
jila subjecimus. Indicatur autem exemplumcpist. 44. ante Quesn., copiam et modum, Dco auxiliantc.
Confer pracccdentem annot. (7) Col. 833, (e). (/. Ita tres codd. Quesnelli, cmnes Balurii, el
(c) Ita omnes nostri codd. et editi ante Quesn., nostri, exccptis illis collect. 24 ac cxeinplo Sichardi.
apud quem, sinat. qui cum editionibus Quesnelliana anterioribua h»-
(f) Cod. Veron. non abstulit Ephesina synodus, sed bent, Pridie idus Octobris, perperam ex ann
auxit. (Col. 832, e ) in epist. 44.
«7 E4>1ST0LA XLVI. 838

EPlSTOLA (u) XLVI

IIILAIU ItOMAX.K ECCLESI.E TUNC DIACONI, POSTEA EPISCOPI AD PULCHERIAM AUQUSTAM
lyifopis. — II. Sibi }>er Dioseori improbos ausus non licuisseeam adire, et litteras sancti Leonis redderc. —
II. V IHoscori rreptum insidiis liomum venissc:Ephesinumpseudosynodum a Lcone rcprobari.

iloriosissiuue (e) et piissim» Pulciieui.i; IIii.a- A Ttj <ptXav0pw7coTdTTi xai euas6iaTd-ri HouXyspia AOyouaxa,
rus Diaconus. 'IXapiwv otaxovo;.

Cap. I. Studium mihi fuisse,post synodumad- «Ttouorjv ptot Y £ Y £v "0'J Q 3a >

[A-fa Trjv aOvooov TrvpaYS-

enire Constantinopolim,dicere non debeo quo- : vs'aOat xaTa tt)v KwvaTavTivouTroXtv, Xiyiiv oOx ossiXw,

iam manifesta necessitas erat, quoe me litteras e7cstOT]7C£p ^avEpa f,v avayxYi , tJTI? cd ypiy.u.aT:a. toO
eatissimi papaj ad vestram clementiam directas aaxaptwTaTou IlaTca Tcpo; ttjv OaiTspav <ptXav0pw7cixv

iTerre compelleret, ut pariter et vestne pietati ac a^ouTaXi'vTa 6ouvai as tw 6iaxoai£ovTt Yjvayxa^Ev, tV

nvictissimo et Christianissimo principi officium aij.a xai tyj; OasTspa; eOasSeia; xat tou driTTrJTOu Xpt-
uod dcbebam venerationis exsoherem. Sed huic ffTcavixanaTou pxatXsw; to xaOrjxov OTCsp w^psiXov to xaca

ongruo meoproposito illud impedimentum evenit, Tr,v OpYjaxsiav evapyw; aTcoTtaat. 'AXXd tyj TcpoOEaEt tyj

uod omnium bonorum inimicum est, etChristia- £u.Y) TY) OUTW; t£pa TCpOafiJ.TCOOOV SyiViTO dxetvo, t6 Ttav-

orum ingemiscit atfectus, hoc est, Alexandrinus twv twv ayaOwv EyOpov, (xat o XptaTtavwv) r) otdOsatc

piscopus, in damnatione virorum inculpabilium dTcooup£Tat, 6 'AX£;avvpsia: ETciaxoTCo;, 6 eVt Trj xaTa-
otentissimus. Nom posteaquam injustffl 92S oi/.t) twv avEuOuvwv ouvaco; -
u.sTa yap t6 a£ tyj doixw
uluntati atque sententia; communicare non potui, auTou 927 yvwiiri xat d7rosdas'. xotvwvsiv ar) SuvaaOat,
d aliud (rf) COncilium terroribus atque insidiis me -p auvriXao-sv £t; aXXr,v aiivooov, diceiXat; xal dictgouXal;

vocare conatus est quatenus me, quod absit, aut

: Tcpo7x.aXouu.evo; '
Tcpo; to u.e, 07C£p arci'o"TW, r\ e5 dTca-

eductionibus, faceretconsentireadcondemnandum r,; [Forte sEaTcaTat;] Qruvaiveffai et; t6 xaTaotxdoai

anctissimumFlavianumepiscopum,autresistentem Tiv dytwTaTov «I»).a^tav6v tov £7ci7X07tov, r\ avOio"Ta;ievov

meret, ut mihi non essetlicentia ad pietatem ve- x.a-c'y£tv, tva aot ari yivotTo arjTe tou dx.opaaetv 7cp6;

tram Constantinopolim percurrere,aut ad Roma- Trjv iOaEOitav rijv uu.ETspav xai t9)v KwvffravTtvouTcoXtv,

am Ecclesiam remeare. r, dvaopsasiv et; ty|v 'Pwu.r); exxXrjariav 7capao")(eOeir)

Cap. II. — Verumtamen confidens (e) de auxilio uosta. "Oaw; TeOap^/ixa, porjOouvTo; tou XptoTOu tou
hristi nostri Dei,a damnatione reverendissimi et fja£T£pou OeoO, aTto tv); xaTaSixy); tou EuXagscTaTOU xat

anctissimiviriinnocentemmeintegrumqueservavi; ooiou dvopo;, dOwov (ae) xai dxe'patov yuXa?at ei xal

cet nulla flagella, nulla tormenta rae possent fa- 6t>. oJC£ p.ia adaTt? ouoe pdaavo; rjouvaco u.e Trj dotxw
ere ejus consentire sententise sed omnibusdere- ;
auTwv aTtopa7£: Ttotetv ouvatve^at* dXXd rcdvTwv xaTa-
exinde discessi, per incognita etinvialoca Ro-
ctis Xet^OsvTwv, ex.eiOev dveywpouv, 8td d^vwoTwv xal dvoSeu-
lam veniens :/') et reverendissimo papse,omnium To>v totcwv £t; ty^v 'Pwjxrjv d7CrjX0ov tw £0Xa6£7TaTq>
uae inEphesogestasuntidoneusnuntiatorexistens. ninof 7cdvTwv twv sv 'K.eow TceTCpay(Jtev(isv txavw; asarjvy-
estra itaque venerandaclementiacognoscataprae- tat [Forte t/.avo; p.r,vuT-o;]. "Ov r OasTspa
{
7cpoax.uvr,T-/]

itopapa cum omni occidentali concilio (g) repro- ipiXavOpo/Ttia aavOaveTW, aecd Tcdar); t-^; outix.yI: (ouvo-
ata omnia, quffi in Epheso contra canones pertu- oou) dTtoooxiadaat 7cdvTa Ta sv 'lCysaw xaTa twv xa/6-

\nte post epist. 47. Quae
m temporequo
antecedens. epist.
^tatinLatiniscodd.collect.Chalcedon.exqui-
ustraductafuitinmss.collect.22.Inplerisqueautem
uiicibus Graicisejusdem collect.Chalcedon.deside-
ltur; at a Cotelerio inventa fuit in duobus mss.
autem erat 4G,nunc sissirnsehabet cptX.avOpwxoTaTri clementissimx, seu
humanissimse; at hic eu«6e<jTdY»i piissimse.
(^)Quesnellus,cowsz7tMm,ut contextusflagitare vi-
detur. In originali quidem ita scriptum fuissenihil
dubitamus. At sicut Grrecus interpres reddens
cuvooov legit concilium, ita concilium Latinusinter-
,

ex quibuseam edidit torn. I Monument.Ec- pres reddere debuit et concilium quidem in codd.
;

esiae, pag.tiO.
Originale Latinum hujus epistoloe Latinis scribitur non minus quam in editis Conci-
ltercidisse credimus. Latinurn enim textusquisu- liorum.undc ha:c lectio mutanda non fuit.
erest vetus interpretatio polius ex Graeco, quam
(e) Qucsuollus cumeditis Concilioruin, deauxilio
riginalis vidctur undechronicanotatio non
; minus Christi, quod uttinct ad damnationem rcvcrendissimi,
Groeco quam in Latino toxtudeest.quam Latinus
i
etc. Secuti sumus lectionem cxemplarium colle-
)Hectorsempersupplevit,quotiesoriginaleLalinum ctionis Chalccdonensis et Veneti 79 collect. 22,
actus fuit. Ilinc GrfflCO textui, quioriginalisvicem quam quidern lectionem esse anteponendam confir-
Bnt, prirnijiii lucuin, Latinoautern secundum
vin- mat etiam Gra^cus textus. Solum duo nostri codd.
icavimus.Pumi epistolffi prfflcedenti istam Bubji- Vat, 4166 et Venetus laudatus ornittunt Christi
mnB, Don Bolamquia hoc ordine describitur in D nostri
jllect.Chalcedon. c.i|). 17, sed multo magis quia
(/') Itaomnes quinque nostri codices. Solum Ve-
ilarus,qui in epistolis 'v\ et 45 Romam reversus ron. 57, pro nunlialor habet relutor. Vulgati,»/ re-
aditur, in flne hujua epistola acribena
Qutevero : verendissimoepapge. ... idoneus nuntiator existerem.
mstanti ae forti auctoritate pro fide a me
nuntiata (y) Sic iidem omnes noslri oodices mclius quam
mt.... txlftteru beatmitmpav&poteritis
agnoscere- editi, reprobari. Concinit onim Graecus textus, qui
rvEcedentrs uti(|ue Leonis litteras indicat.quibus-
prfflteritum tompus proefert; ex quo hic locus rod-
c quoqe epistolam missam fuisse cogno- dendus esset Quem (papam) vestra veneranda clc-
:

nmus. mentia sciat eum omni Oxidentali synodo reprobussQ

Sic omnes codiccs, ctedit. Concil.
c
SolusQues- omnia, qux, etc.
ellus et clementissimie. Gra^cus
textus pro glorio-
 :

839 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^.

rnultus et odia siccularia a Dioscoro episcopogesta A vuv 8td 8opu6ou xai (j.iaou; piomxou 4«6 A'.oa/.6pov

sunt, et nulla ratione bsec in his partibus suscipi tou £Ttiaxo7tou Y£v6(A£v«, xal |Mf]Sevl ).6yw TauTa Orto-

posse, quae per potentiam proedicti, non sine lae- 8ey/jr,vat SuvaaOat d7to twv (Jtepwv toutovj, ditep xaTd

sionefidei,et praejudiciosanctissimiviri innoxiique, SvvaaTetav tou 7tpo£tpr,(j.£vou, ovx dveu {ftdfir,; rfi;

7ttaT£w;, et; Ttpoxpiaa tou d-fiov dvopo; xai

commissa sunt. Quae vero constanti ac forti aucto- dbttxtv

ritate pro fide a menuntiatasunt superfluum credo eVAr,(j.tj.e).Y;ae [Forte eV/r,tj.(j.£/.r,Or,]. Kal art£p r>) aTa-
Ovipa xal layypa auQevTia ur.ip tvj; Ttta-ew; a/edc*
narrare: narn haec ex litteris beatissimi papao pote-
aTt' TteptTTOv xai ^ap
ritis agnoscere. Unde,(«) domina splendidissima,
e(j.oy (j.£(j.r,vuTat, /,Yovfj.at j.eYetv

dTto twv tou euXaSeaTarou ndTta (J-aS^aeaOs.

030 atqueclementissimaAugusta,adorandavestra Ypa(j.(j.aT6)v

pietas in quibus libenter fecitinitium, relinquere non

"O0£v 0£o"Ttotva 923 eniyavefftdT») xai cpO.avQpwrtoTdTn

AuYOuaTa, r, Ttpoaxuvr,TY| aou euaeoeta, ti; xat t»|v

debet,sed haeczelo religiosofideiconstanti voluntate r)

servare.
4py_r,v ).a66vta xaTa).t|XTtdv£'.v oux 6:p£t).£'., tou euXafioO;
(b)
Trj; dxepaiou TtiaT=w; £r|).w, (j.oviaw otavota auvTataTt».

EPISTOLA (c) XLVII. B sensum tui cordis immisceas. Majorestenimquiin

(d) AD ANASTASIUM EPISCOPUM THESSALONICENSEM. nobiscst quam qui adversus nos (I Joan. iv,4 .

Annitere potius, quantum te ipse natuiae nostrae

Synopsis. — I. Quod pseudosynodo non inlerfuerit
et glorificator adjuverit, ut omniurn fra-
susceplor
yratulatur. — II. Monct ut fidem servet, Flaviano
trum nostrorum corda confirmes.Nobis enim ab
adhxreat, fratres confirmet.
Evangelio generationis, et mortis ac resurrectionis
Leo episcopus urbis Romae dilectissimo fratri Ana- Domini(gf)nostri Jesu Christi nullatenus recedenti-
stasio episcopoThessalocensi. bus definitissimumest, innostraccommunionis nu-
Cap. I.~ Quantum relatione Hilari diaconi nostri mero nonfuturoseosquiconanturantiquacatholics
cognovimus, magnum facinus Alexandrino episcopo fideifundamentaconvellere.DatatertioidusOctobris

auctorevel exsecutore commissum est ut dum in Asturio et Protogene virisclarissimisconsulibus.

fratrem nostrum Flavianum veteres aemulationeset

EPISTOLA (h) XLVIII.
odiaprivatadesaeviunt,necChrisliana3fideiprobatis-
simi sacerdotis,nec Christianae fidei parceretur. (l) AD JULIANUM EPISCOPUM COENSEM
Unde multum dilectionitua? congratulamur quod te Synopsis. — Post Ephesinam cladem consolatur ,hor-
ad illam synodum ire cupientem opportunis obsta- n taturque ut fidem leneat.
culis manus divina detinuit ne abstenturus pro-:

Leo Juliano fratri et coepiscopo salutem.

culdubioa tantoscelere.indignis injuriissubjaceres,
et furori impio militibus,quantum dicimus,armis-
que suffulto contraire non posses. Quia ergo pro-
rupit(e) in apertum perfidia quae latebat, et in ne-
fandissimum haeresim unius imperitisssimi senis
asseclaetransierunt,tempusprobationisnostro3debe-
mus agnoscere, et contra impetus adversantium
Cognitis quae apud Ephesum uniushominisprse-
sumptionesunt gesta,magnoquidem dolore atTecti
sumus de hisquosimpiefuriosequecommissasunt
sedadDominum(/') nostrumanimosdirigentes:mal-
tam fiduciam ab ipsa quam sequimurveritatecon-
ci pimus, non omittentes omnia agere quaj auxiliante

munitionibus coelestibus frcti,incommutabilisanimi Dei gratia credimus profutura.Tenendum ergo no-

constantiam praeparare. Scimus, fratercharissime, bis est quodtenemus,etsaeviente (k) unius turbinis
quia sacramento magnae pietatis suae aderit divina procella, serenissimae fidei est amplectenda tran-
protectio. quillitas donec radios suos veritas per universa
;

Cap. II. — Si
quid igitur fraternitati tuoe de im- ditfundat, et caliginem intidelitatis consumat. Qu.e
piis constitutionibus fuerit ingestum, protestamur autem (/) disposita sint,perlatorisscrmonemagno-
pariter ac monemusne vel^indamnationemfratris sces. Data tertio idus Octobris, Asturio et Proto-
insontis,vel in rcceptioncm nefarii dogmatis con- ^ gene viris clarissimis consulibus.

(rt)Haec fornmlaGraecorum propria ex Graecb di- [<j) Addidimus>j0st"n' excod.Grim.,cujusexactu::.

manat.unde in antecedentis epistolae Grseca ver- apographum adhibuit P.Cacciarius inRomana ed;-
sione legitur, in Latino originali non Iftgitur. Vide tione.
in eamdem epistolam annot. 14 (Col. 835, c). (/<)A1. 44. Quae autcm antoa 48 erat, num
(b) Veron servate. Scripta 13 Octob. an. 449.
(c) Al. 43. Quae autcm antca 47 crat, nunc 51. (i')Hanc quoque cpistolam in mss. solius collect
Scripta 13 Octob. an. 449. 12 reperimus.
(</) Edita fuit ex mss. collect. 12, in quibussolus (/) Sic ex nostris codd. et editis ante
Quesn.upu-
ipsam invenimus. quem nostros.
(e) Duo codd.
laudatas collect. 12, Vat. 1350, ct (k) Ita iidem codices eteditiones Quesnelloante
Venetus S. Marci 109, omittunt in apcrtum. riores. Is autem, unius turbidx nubis procella.
(f) ttaexiisdemcodicibusmelius quam invulgatis, (I) MagisplacuitrhT-c loctio. quam praeferl ro
in quibus Merliuohabebatur quidein in damna-
cx. netus 109, ac prima Quesnelli editio. AL, disposit*
tioncm, sed postca in rcccptione. Apud Quesnellum sunt.,
vero ct in damnatione, ct in reccptione.
 -

!
EPISTOLA L 842

931 BPI9T0LA a XI. IX. \ latiunlur. Quiaveroprovidentia Deiseni-

pcr necessarium prestat auxilium,scirc delet
uis
'

ADFr.AVIANTM BPISCOPOM CONSTAOTWOPOUTANLM

fruternitas tua, nos prooommuuicausa nihileorum,

xopsis. Flavianum, w 711011 Dioscorus immaniter quffi agenda Bunt, preeterire: ut primitus ad ea,
!, eiqueopem promittit.
consolatur. »|u;c universitati fidelium prosint, pervcnire merca-
ivia.no r; itinopolitano.
mur. C Superesl utfortitcrinlerimdilectio tua tole-
iju.t el quanta dilectio tua procathoKose fideide- rct, quie sibi ad^ternamgloriamnondubitat profu-
Mione patiatur, per Luaconem, qni ab Epheso tura.Perlator sane brevis hujus cpistola? (ideli scr-

rtim cst alapsus, agnovimus. Bt licet magnifice- mone poiei-it enarrare, quidquid illud est,ad quod,
-
N! Deum, qui grattesus virtute oonfor-
t.- adjuvante Domino,studio fidci ct charitatis inten-
imeo nos dolereeorumruinas.per dimus. Data '/ 111 idus Uctobris,Asturioet Protegene
rnpugnatur.et ipsa totius Ecclesiaa i'un- viris clarissimis consulibus.

EPISTOLA [e) L.
,:. CONSTANTINOPOLITANOS, PER EPIPHANIOM ET DIONYSIUM UOMAN.E ECCLESLE NOTARIUM.
-. — 1. Posl pseudosynodum Ephesinam hortatur Constantinopolitanos
ut fidei et Flaviano adhxreant.—
II. Consolatur de Flaviani injusta deposilionc.

us ct sancta Sv.NouusqiK-ein urbc Roma p fiiwi etcCctxotco;, xal r, ayia ouvoSoc; r, sv tvj -,:'j/.h 'P..>.

honoratis ct plebi consistcnti

.
[j.:c';ov cuvaj^QeTtTa, xXvjptp, a?'.o)ac.-'.y.o:;, xai Ttavxi :u
intinopoli, (<y; dilectissimis filiis in Domino olxouaiv ev K.ci)va"cavTtvouTt6Xst, aYaTtTjToi;,
;
) . ., 'il:,

u:o;:> sv Kupctj) yatpstv.

salutem.
eXQovTcov aTtsp £v 'F.sfio Ttapa Tr,v
Cap. I.— In notitiam nostram, quffi Ephcsi contra Iv.; vvSicrtV flu.lv ttj

inioncm omnium sunt acta, pcrlalis, magno ani itpoo-Soxiav TtavTcov nsicpaxTai, \j.t^il-i) Xutct) t#,v <|/uj$v

um nostrum fatemurmccroreconfusum :nectan- .', ;.'.(ov ou.oXoyouu.S'/ crjyy/jOJy/a'., oOos totoutov e^iivac xr\

m licuisseiniquitati, 93ti facile potuisscnms cre- xvou.ia euyepw; ©3^ rfi'xirfir,\>.z'i TccareucTai , st m.tj

n\ nisi h filius nostor Ililarus diaconus, qui a ; -j ; .o; r.u.wv 'JXapttov 6 Sidxovo;, o; ti; ei; totcov tov

bisvice nostracumaliisut interessetsynodo mis- -,o.sTSpov u.st' aXXwv Vva TcapayevriTa.' sv tyj mivoSco aito-

3 fuerat, fugicnsrcvertisset. declinans, ne injustae 77-/):!:, epeuycov UTCserTpe^ev, ey.xXtvcav t-?,; aotv.ta: xot-

Quippc cum vox illic a

rticeps essct sentcnti;c. ;
yzvccrOa'.. El xat Ta lAiAtcfTa ocovy] avTiXoyta;

.stris contradictionisemissa sit,quam Alexarulri- eV.sTo-e bctco tcov ?,u.£Ts'pcov TcpoSeSXvjxsv rv;
Ttva 6 tyj;

is antistes, qui totum solus (7jimpolentia)sua! vin- &Xs£av8oe£a; eTcicrxoTCOS, 5; tc; eauTw 6\a t-^; ftu.eTpoy

cuvit, audirecontempsit,inconsortiumsua; volun- SuvaoTsiac. ib necv J/s5r/.Et, axoucrat xaTeTtTuaeVi el;

tis invitos [j)

pertrahenssaccrdotes, ut per vim xocvtovcav -r,; auTou rcpoacpsaeco; ay.ovTa; s).v.(ov tou;
acti subscribercnt, qui nullam damnationis cau- C. lTCicf.'.6Ttour, fva 5'.a tr,v p''av avay/.a.-OcoTiv {jTtoyoa^ai,

,m idoneam rcperissent. Sed hos ausus pio et 0'. ::;-: ouoe tttav JcaBatpfcew; et^opw-Tjv txav^v eupstv

) C.hristianoprincipiconfidimusminime placituros r.vjvr.Or, 7:'.v. 'A/.).a TauTTjV Tr,v ToXur.v tco EUTeSel v.ai

Nnncquia Eeclcsiamvestramhacratione cognovi- KntffT i ;:/.:. 7ticrTeuou.ev ouoaiiti); aps.ra! ouvacOai.

-ipatam, consolandoa adhortandosqne vos :.-/>) T>,V SV. X/.Y) TtV.V UJ/.tOV TaUTTJ TTJ ttpd?5|

se m credidimusnostrisepi8tolis,utprocatholicffi sv otacrxi LCfOelcrav, Ttapau.uOr.Teou; xai rc o-

lei defensione perfidorum nequitise resistatis.No- ;

iivai Ttt<TTeuo{Ji,ev r
j:a tc»v r,u.sTsp'ov S«t-

12. Quffi autem antea 49 crat, nunc (ii. Baluzii collect. 17 Chalcedon. nec non ex codice
•iipt.. .11. 149.
i

Veneto colleCt. 22, quibus concinit etiam Grajca

1
1

b Hfficepistolaa nobi& inventa fuitinmss. collect. versio.

:.
(h) Voccs o.d nos a Quesncllo insertas dclevimus
I . cum Quesnello nostri codices. Aliiedili,5m
auctoritatccodicisliatisp.etmanuscriptorumcollect.
/, ut fortiter.
Cha]ciHlonensis,nec noninterpretationis Cra3ca3,quae
d Editi anteQuesn. ex Merlino. qui codice usus
mox perperam pro Hilarus pra3fert'i/\aptojv, sicut et
•t collect. 12, habent, m kal. Octobris. At duo
ducnostri Latini codicea Hilarius.
usdem collect. 12 Quesnelli cmen- (i) Ita plure? et potiores nostri codices,ct omnes
!ii probant. Proxime accedit ms. Ottobon
Baluzii:ubi impotenlia proimmoderata potentia acci-
i? collect
quo legitur, idibtu Octobru; scd D pitur. Editi, potentix suse.
' m h °c "" die i,l,;,:
P ,ac l "V Sicmeliusex
U7J feic
,

meiiusex Katisp.
Ratisp ex codd.collcct. Chalce-
1 1

f ; T
sntur, et valdeprobabile ntS Leonem
«

don. et cx Veneto collect. 22, quam in cditis, pro-

jione ad Flavianura Bcripsisse, ul eum
trahens.
:iitis consolaretur.
Vulgai i,'7//-/.s7/V///?'.s.s//»f).Sccutisumus pra?stan- I,

Quffl autem antea 50 erat,

. . 'i."..
dudi tissimo Ftatisp. et collect. Chalcedon., qui-
cripta l"> Octob. an. i49.
bus Buffragatur Grscaversio.
/ Exs epistola m mss. collect. 12, 17, |s,
(/ Qnesnelluscum <hiol.iisnoslriscodd.inferiorum
intera versio edita fuit a Cote-
collectionum, Nunc qui. Alii editi,^4/ nunc quia.Mss.
;rio t.nn. 1 Monument. E G , pag. 57. collecl Chalcedon., Sed nunc quia.Lectionem optimi
.

i vero fui listolam per Epiphanium codicia Flatisponensis praetulimus.Mox pro hac ra-
tysium discimua es epi 1. 59, c. I .
ex Urffico legendum essi hac actione. l

g Quinque voces, diledisrimufil iosu- FereommeaoostricodiceseteditianteQues-

,n lia
Ui m, adjecimub t\ omnibus Q9M, tum nostris, tum nellum.apud qucm, credimus.
Pathol. LIV.
27
843 S. LEONIS MAGNI EPISTOUE. 844
lumus cnim dilectionem vesiram hoc moerore per- A. .>/.uv, X/u. O.-if ..... /.'/'jo/ •.-/./,; T.':n '.'.'>: ttj; h.wJ.i;,
celh, (a) cum major gloriavestram sit subsccutura cfl twv a-tTi'j)v dvouta lvavTt<«><7Y)<T6e. Ov yao fiouXouefa
constantiam, si a prohahili sacerdote vestro nulhe >/ ayazr.v Ou.wv, Tautr) Tyj Xutcyj xaTa^ooTtiJeaOai, ot*v
vos milnc, nullaformido(/;) divellcrit. Quisquis enim ;.-:'!"(>» oo*a tyj uu.eTEpa Ttapauovf, iiraxoXouB^, "va irco

incolumi atquc superstitc Flaviano episcopo vestro, :ou 8eoox'.uacruevou eTttoxoTtou uuwv, ovoe uta vii;
sacerdotium ejus fuerit ausus invadcre, numquam /.•rsiXr), ouoe e?; 9660; airoo-rtdo-ai ouvriTETat * ef t<: va<,

in communionc nostra hahehitur, nec inter episco- jytaivovTo; xai £wvto; <I>Xa6tavou Toij e^tiTxoTtou (uuwv)
pospoterit nnmerari. Nos enim sicut Nestorium in rrjv apX'epwo-uvr|V auTou ToXurjTet uwettreX6e:v , ouo^tcoti

suaperversitate(c)anathematizavimus,itaeosquive- :
.; xotvwviav r u.eTsr>av YevriTeTai, ouoe ueTaS;u twv
y
eici-

ritatcmcarnisnostrae in Domino 935 Jesu Ghrislo '.y.67cwv SuvrjoeTat dpt8uY|6Yivai. MlusT; vap xxOxrcep
denegant, pariexsecratione damnamus. \sTToptov ev t?j auTou StaoTpocrj avaOeu.aTioau.ev, ojtw;
Gap. II. — State igitur in spiritu catholicae veri- '.r.t exeivou; ot Ttvs; ttjv &Xr,8stav tyj; crapxoc f,uwv iv

tatis,et apostolicamcohortationem ministerionostri rwKupiw 'Tr.TOuXptTTw 936 dpvouvrai, 6uoia dr,ouTtw-

oris accipite : Quia vobis donatum est pro CKristo. ist xaTaotxd£ouev K. 6 STrjxeTe toivuv e"v tw TtveuuaTi
non solum Ut in cum crcdatis, sed etiam ut pro itlo tyjs (xa8o).txri;) d)r|8sta;, xai ty;v dTtoTToXixYjV TtpOTpoTtYjv

patiamini (Philip. i, 29). Nolite arbitrari, dileclis- T/j 8taxov(a tou •fiu.eTeoou aTouaTo; S^aaQe* £7tet6rj
1]
simi, quod sanctae Ecclesiae suse desit, aut defutura ujjuv xeyaptoTat urcep tou XptTTou, ou uovov tva el;

sit divina protectio. Splendescit enim fidei puritas auTov tcittcut"'; dXXd xai urcsp outou TtaT/etv. M/,
cum ab ea sordes separantur errorum. Unde iterum 8eXr)Te GTXoXauSdveiv, ayaTniToi, 5ti tt, dvta auTou Ix-
ilerumque vos anteconspectum Domini obtestamur /.)-/)o-i'a ftTco).etf6#,o-eT«i r^ eo-Tepr cni tcote
(
rj 8eia 'ExxXyj-

pariter et monemus utafide inqua fundati estis, et crta [Forte exotxta]. 'ExXduTtst "/ap ttj; rctTTew; to xa-

in qua Christianissimum principem novimus per- Oapov , oTav drc' auTtjc; 6 6utco; tyj; TcXdvri; ywptT^rj.
r
manere,non insidiis,non cujusquam((/)persua3ioni- 08ev TfXtv xai TcdXtv uua; evwtciov tou Kuptou otauap»
bus moveamini sed in persona episcopi vestri illum
; TupoueOa ouou xai u7tou.tu.vr,Txou.iv, iva dit6 tt\; tcittew;

inoculiscordis(e)habeatis, proquoidem omnia pati, sv r\ Ts8eiJ.eXiwu.e'voi Itte, xai ev r, tov 'XptoTtavtxwTctTov

(f) quae fuerint illata, non metuit cujus per omnia

: PaTtXsa o*oau.ev Tcapau.evetv , ur;Te ^veopat;, uriTe Ttoiv

imitalores vos esse cupimus, utcommune cum ipso drcaTat; u.ETaxtvr,8etr TE" l
d).X' ti; to Tipoo-WTCov tou tm-
praemium fidei hahere possitis. Data(<y)idibusOcto- ctxotcou uawv ixetvov toT; 6^8a).u.oT; xaTe'/r)Tt, urrep ovi

bris. Asturio et Protogene viris clarissimis consu- a'iTo; TcdvTa Tta6eTv aTcep dTcrivev^Sri oux eso^r^r, •
ojtivoc

libus. iv Tcaai uturiTa; uu.a; yevecTSat eTct8uu.ouu.ev, tva xotvov

ueT' auToO t6v «TT^avov tt\; Tttcmto; Xau.6dvetv Juvtj-

BeirjTe.

(h) EPISTOLALI.
(i) AD FAUSTUM, ET C.ETEROS ARCHIMANDRITAS C0NSTANTIN0P0LITAN0S.
Svnopsis. — Adhortatur eos ad constantiam in omni bono, maxime fulei et charilatis,et detestatur.
acta secundi concilii Ephesini.

9370) L. E0 et sancta Synodus, quae in urbe Roma 338 Aewv xai^, dyia ouvo5o;
C £tc£7xotco;, f, ev r? TtoXtt
convenit, Fausto, Martino, PETR0,et Emmanueli Vw[j.atwv ouva/OetTa, ^auiTTtvw, MasTtvw II ; to<i>, ,

presbyteris ct archimandritis Gonstantinopolita- MavourjXtw Tcpe<TouTE'poi; xai

, dpxiuavSplTat; uova-
nis, dilectissimis filiis in Domino salutem. <TTr,ptwv KwvTTavTtvouTtoXew;.

Quamvis ea quae ad ConstantinopolitanamEccle- Ei xai Td udXtuTa dxeTva 5 xrj twv Kwvo-TavTtvovTto-

Cod. Oltobon. collect. 23, ut major.

(a) Regiis edidit tom. I Monum. Eccl. Grfflcae.pag.6l.
{b)Sic rectius exms. Ratisp.aliisque collect.Chal- ()') Mss.collect. Chalcedonensis habent Leo epis- :

cedon. cjuam in editis, divulserit. copus et sncta synodus,qu,v in Romana civitate collecta
(c) Cod. Ottobon., anathemati%amus, est, Fausto, Martino, Petro, Magno, Elix presbytens
(d) Cod.
v „,
v m*w.^., persuasione.
Ratisp., r ,,, t „,i,„ i ( . c/ archimandritis monasteriorum Constantinopolitanh
(e) Ms. Ottpbon. addit vestri, Mox pro idcm cod. rum dilectissimis filiis inDomino salutem.P&rum tk-
Veron. 57 habet quidem. similiterVulgati,quosQuesnellussecutusest.Solum
(f)
Sic ex pluribus ac potioriliusnostris codicihus. in secunda cditione postnomem£/«'<r addidit et F.m-
Alias, quse fuerint manueli qui in Graca versione legitur,et hanc nota-
(g) Mss. Katisp.etUivion. Baluzii, niidtisOctobris, tioncm subjecit: «Cotelerius innotisad Graec. veit.
ut in anterioribus epistolis pra^sertim 44 et 45,quse suspicatur ex Magno et Elia coaluisse Manuelium.
synpdi RomaniBnominesimiliterinscribuntur. YorU\ p Pace viri doctissimi dixerim, contrariummihi appa-
melius. Certe ex epist.59 liquethas litteras sradilaa relverisiaiilius.Nam Emmanuel interarchimandri-
fuisse Epiphaniotribuno, cui ex epist.54 tradita pa tasConstantinopolitdnos seinper nominatur.et apud
riter 1'uii epist.44 ad Theodosium data idus Oeto- Leonem epist. m (nunc 71) et in actis Chalced. con- .").'!

tvmjunde omnes synodi nomineinscriptae, utietiam
sequens, eodem die in laudatis tluobus, cibus Ra-
Lisp. et Divion. notantur
(/\)A1. 47. Quae autem 51 erat, nunc 07. Scripla
15 Octob. an. 449.
cilii act. i,in qua iidem synodum ingredi jubentur.
cteorumdem supplexad MarcianumAugustum libel-
lus refertur: nusquamveroMagnuset Eliasleguntur
Quamobrem errore librarii Magnus et Elias pro Ma-
nuelio positi sunt vel certe dicendum utrumque ;

(i) Haecepistola in iisdem collectionibus invenitur postscriptam hanc epistulam vel fato functum MM,
m quibuspraacedens.Huius <]uoque Gr;ecam inter- vel Eutychi adhsesisse, eamqueobcausam esse prs-
pretationcnulchemusCotelcrio,quieamdemex mss. termissos. »\os ob rationem ejusmodi prfetujimui
 EPISTOLA Lll. 846

m scripsimus sollicitudinem devotionis vestroe A. XitSv *F.xxXt;<j(aYevoo[»Tixau.sv, t^v^povt^xtyj, Ou-ETfoac

it& nonpossent.tamenetiam specialibus dilec-
«' iyim\i XafleTv oux rfl-jir'^. B|iu( xal tv.xoT; yp£u.iiatTi

nem vestram litteris cohortandam esse credidi- tf.v av-yir"v {i-cov TcpoToe^ai^at dxoXouSov etvat riYriTa-

is, ut memores sanctae(/>)professionisvestraequa; u£8a, tva u.cUvr;a{voi t-?,; dvia; (s7iaYvs),ia; Oawv,) Jj

iprie in lide et charitate consistit, omnia scandala Tt< i6V/w; ev tcio-T£i xai ayiirrj tTUvitrrateei , uavTa Ta
e contra pacem Ecclesia? orta sunt a vestriscor- tntavoaXa Ta xaTs'vavTt Tf,; ixxXrjfta; ^teytpOsvTa, ixtco

us repellatis, beati Apostoli sentenliam pia mente uaETspa; xapoia; toO aaxaptou
-
xri; airo?a).r|0"8c aTto-

inentes : Si quis vobis cvanyelix.averit pnvtcr id quod PToXou Ta; aTro-ao-£t; euoerjET Y >JW " r l
8iaxaTs'yovTe; • F.f

anuthemu sil Gal. i, 9)

cpistis, et custodientes ; t;; uaa; euaYYeXt£eTa( Ttap' 5 Tcap£Xd6iT£, avaOeua scttw •

lnanimitatemcumfratre nostro Flaviano episco- xat ipyXdtTTovTe; oao^uy/tav aeTa tou doeXooTi riawv
quemadtempusDominuspermisitimpiorumfac- <p)a6tavou ToTi dTctcrxoTtou, 5v Ttva Ttpo; xatpov 6 xOpto;

le tentari.utprobatumsibisacerdotem suumper- o-uveywprjo-E twv dcrsriwv TaT; sTctcrxeuaT; TcetpaOvjvai,

erantia:meritofaceret939clariorem. Ilaecautem tva Soxtaov lauTw tov "6tov dpyiEpsa, 94tO 8ia Trj;

turbationes necesse est ul, auxiliante Dei gratia, uicoaovf,; Tto'.f,o-r, XaaicpoTepov , auTat y^P *' Tapaj(al

;riter destruantur, d et omne quod reprobum avayxaiuc, por,Qoucrr;; Tri; tou Oeou ydptTo;, Taytov

abEcclesiaapuritate, quaDnecmaculamnecrugamp, oiaXuOrjo-ovTai, xai Ttdv t6 dTco5oxtaacr6Ev, dTco t?,; xa

ipit Ephes. V, 27), respuatur : maxime CUm ab 6apoTr,To; Tf,; lxxXm.o-ia;, riTt; oute cttcTXov oute puTtSa

ana imperitia in hoeusqueproruptumsit, utcon- ^TCt6e'x£Tat, dTcopp'.c:f,crETat •

adXtcrTa 8ti dno Tf,; uavtw-
imentum salutis humana?, incarnationisDo- 6ou; atTta; [Forte duaOta;] et; totoutov IsOarrav, £va

linostriJesuChristi veritasdenegctur.etantiquoe xaTe'vavxt tou auo-Tr,ptou Tf,; awTripia; twv dvOpwTcwv,

iiprsdicator atque defensor, quia non acquievil ^ ty,; ivcrapxwo-ew; tou xuptou f,awv 'Iritrou Xjio-toO

sphemiis quas olim sancti Patres nostri in multis d/.r)0cia dpvr,o-r,Tat, xai 6 Trj; dpyata; tcicttew; xf,pv$

damnaverunt, subjiciatur injuriis in quo

reticis ; xai ex6ixo;, cTtcto/i oO o-uveOcto TaT; p).acra?r,a!ai; ( a;
]ue omnium Domini sacerdotum reverentia (e) Ttva; Tcpo tcoXXou ot 6:^101 TtaTe'pe; f,uwv et; tco)).ou;

litur, et universa corporis Christi membra pul- atpexixou; xaOeD.av, OTto6).r|Oetr| uopeaiv iv w orjXaor^

itur. Sed quia gloriosum nobis est quiquid nos Tcivtwv twv tou xuptou tep£wv r) aiow; TUTCT£Tat, xai
iDeusvolueritproveritatetolerare,inconsortium o/.a Ta \Lekr\ tou crwaaTo; tou Xpto-Tou. 'AXX' ^Tceiori

i patientiae paternis exhortationibus advocamus, evoo^ov i?iaTv cttiv, e" ti av r]aa; naOexv 6 8^6; pou).r)0iiri,

jerdilectionem vestram omnibus Dco servientibus [xai] UTtep Tti; d).r,0Eta; OTcev£Yxai, £t; xotvwvtav r,a£t;

e scripsimus innotescant, et inimicis Evangelii T-»i; UTCoaovfi; TcaTptxaT; TtpoTpoTcaT; 7tapaxXouae8a •

istentes, nec pastoris vestri dilectionem, nec tva 6td Tf,; dYdTcrj; Oatov Ttacrt toT; tw Oew 6ou).euouo-tv

lnitatemcatholicajfideideseratis.Quoniameaquae C & cYpd^aaev ipavepwOetri tva toT; ex8poT; tou euaYY^.tou

Epheso nuper contrajustitiamvelcanonum disci- dvT£o-Tr,x6T£;, a^Te tou Ttota£vo; (Oawv) tt^v aYdTcriv,

nam peruniushominis;';/) impotentiam gesta sunt ar,T£ Tr,v aovd6a Tf,; xaOoXtxf,; TttcrTew; xaTaXe'Mft)Te.
lla catholicae fidei ratio rata esse permittit. Data 'Etc£i5^ ixetva Td Iv 'E^ectw cTci tou TtapovTo; xaTevavTt
idibus Octobris, Asturio et Protogene viris claris- Tf,; d),r,8£ta; xai twv xavovwv Tf,; Itckjt^u.-/); 6t' Ivo;
iis consulibus. dvOpwTcou aaETpov 6uvacrTetav TC£TcpaYa£va, ou6e u.ia

Tf,; xaOoXtxf,; mcrTew; dxoXouSta 6exT£a etvat cruYy.wpeT.

EPISTOLA(z)LII.
()) THEODORITI EPISCOPI CVRI AD S. LEONEM PAPAM.
—
Merilo se accurrere ad apostolicam scdem, tot prcnrogativis snpra coeteras eminentem
I. — II. In
audes S. Leonis excurrit, commcndatque zelum in Maniclueos, et epistolam ad Havianum. III. — Quam
tionem codicis Ratisponensis, quae dum Maynum Codd. collcct.Chalced. etVeneti S. Marci potentiam.
Klium omittit, Kmmanucl autem exhibet. Gra?ca Solus codex Divionensis Baluzii habet impotentiam,
am tntiqaa venione confirmatur, probabilissi- ita tamen ut litteris in affixasint punctaquae indi-
'•nstratQuesnelliconjecturam .V«</?mm cant illas esseexpungendas. Vocis impotentiSB signi-
hliam pro Manuele porperam irrcpsisse. ficatio pro immoderata potentia Leoni familiarisin
a) Ita ex mss. Ii.itisji. ot oollect Chalcedon. " superioribus epistolis, ubi de Dioscoro loquitur,
u.'Veaeto oollect. 22. Editi, ??o?? possunt. Codex ignota fuisse videtur iis qui vel punctaaffixere, vel
obon. eollect. 23, non possint. eximpoft^ttamscripseruntimjow^e^ftamauttmpaiiem-
b Cod. Griin.
et Ottobon., proynissionis. In Ratis- tiam. Impotentiam quidem lcgit etiam Grscus inter-
uxncUe.
t

pres, ex cu.jus versionc immodicampotentiam Colelc-

Volgati unitatem. Pravaluitaoctoritas mss. Ra- rius roddidit.
f.halccdon. nec nonVencti col- (h) Ita mss. Quesnclli cum duobus Baluzii et qua-
.22 • I et cod. Otttobon. colieet. 23, in quo
l
tuor nostris collect. Chalcedon. nec non Veneto col-
wnnitatcmrum fratrect cirpi.irojioiwstroFlaviuno'. lcct. 22 et Ottobon. collect. 2.">. Codd. Divion. Balu-
.tiones.Quesnellus.?^, zii, et noster Ratisp., m
idus Octobris, fortemelius,
|?k'. Duo codd. Vatt. collect. Chalcedon., ul quod ut vidcre est ex annot. 15 (col, 8^3 (a) in ep. praece.
robuM Vulgati Quesncllo anteriores, vm idus Octobris.
•
Queraelliu Uedilur in margina, (i) Al. post epist. 47. Quae autemerat52, nunc69.
,T Idem Quesn. in marg. Alias, unanimitatcm
:
Scripta sub finem an. 449.
Ottohon., vcritatem.
(j) H.tc epistolasumptacst exTheodoretieditione.
1

V, Editi, impudentiam. Cod. Ratisp. imputie iam. ScriptafuitpostipsiusdepositioneminpseudosynodQ.

 :

847 S. LEONtS MAGNl EPISTOL^. 848

immerito depositus fuerit, nec in jus vocatus, conquer tur. —
IV. Susceptos a se pro Ecclesia labores enu-
merat. —
V. Orai ne sedem aposlolicam appellan rcp 'llalur; cui fvlrm suam probari optat ex scriptis suis •

quse indicat. —
VI. Sibia Leone cupii inauci quid de Ephesina sententia agere debeat. VII. Legatos suos —
Leoni,seque ejus precibus ac sollicitudini commendat; se aliosque lilteris imperatoriis retineri,neud pontifi.-
cem seconferant.
®&% Leoni cpiscopo Romae. ^ £}'(£:'! AeovTi entorxonu 'iVvrc..

Cap. I. — Si Paulus, praecoveriUitis, tnbaSpiritus Iv. Ko.-J/o: tvj; a/.7j0si«; 6 y.r.pu;, r, tou ay.ou tcvsujmc-

sancti, admagnumPctrumsecontulitjUliisqui An- to; rrv/ 7T'.v'c ttoo; tov ;/.->;:•:/ EOpajj.s lliipo , mtts toc<

tiochiae delegali convcrsationcambigeljant oxplica- ev j\vT'.oy_£''a Trspt tt,; y.aTa voaov 7co>.tT£ta: av.

tionem ab illo referrct, multo magis nos humileset Toutrt Tcap' auTou y.oy.icai tyjv Xuotv. ttoa/.m |xa/>.ov

pusilli ad apostolicamsedem vcstramaccurimus, ut ot

-
£ j •;£>,: ; y.al auf/.poi, tt-.o; tov a-o-To) ./.ov v;j.a>v

Ecclcsiarumulccribusremediumavobisaccipiamus. TP //-'/'•
"•
v Opovov.
c
'Gc>Te nap' up.wv J.aosiv Toi; t<J>v ex-

Vobis enim primas in omnibus tenerc convenit. jc).v)itwv 'i/.'.E7i Oepa7C£tav. A:a TCaVTa yap u;j.wv to irpu)-

Multis siquidem praerogativis ornatur sedcs vestra. t;-j:'.v ap;j.0TTet. Ilo/O.ot; yap 6 &;j.sTepo; Opovo; y.ooustTai
Etenim alias urbcsornatvelmagnitudo, velpulchri- 7cXeovey.T-ou.ar7'.. Ta; ;/.sv yap a//.a; 7c6/et: r, tisyeOoc, t)

tudo, vel habitatorum frequentia nonnullas etiam xa'/o;, r, Tt).-?iOo; twv otxrjTopwv •/.ocu.st. Toutwv 6s iocs-

qua2 his carent spiritualiaquaedamdona illustrant: prjaevai; TtveuaaTtxa uvd Xaurcpuvst xaptTu.ara tt

vestra3vero bonorum afllucnliam, bonorum largitor 0[X£T£pa ^cpav eowy.ev otyaOwv 6 twv -iyaOwv yop/-. 6;. 'JI

dedit. Illaenim omnium maxima ct clarissima, quae yap auTT) nacwv o.6Yt<7T-/j, xal /auTcpoTaTTj, xai t?,;

et orbi terrarumpnesidct,et incolarum multitudine otxoujtsv/;; Jcpoxa8r,u,evr|, xai to tt>..V'£'. twv olxTjTopwv
redundat. Ad hsicQAA imperium.quod rerum nunc „ xuaatvoucra. Epo; 6e toutoi;, 9^3 xai vtiv xpaTouc«
potitur, et suum ipsa nomen subditis impcrtiit. Prae- r^ys;;ov>/.v iG/aTTr,TS •
v.ai Tr,; OtXSta; JCpo/rr.yopta; Toi;

cipue autemillamtidesornat, cujustestisidoneusest apyop.ivot; aeiiotoy.s. Koou.el os avTTjv StapepovTw; f\

divinus Paulus clamans : Fides vesli a annuntiatur in jctoTt?" xai p.dtpTup otijioypsw; 6 OsTo; aTcoffToXo; .

universo mundo (Rom. i 8). Quod si statim post oTt •/] TctoTt; uu.wv xaTayye).) STai ev 6/.<o tw xoouw. Li

suscepta salutaris preedicationis semina mirabiles 6s euOu; 8£?aaevr| Ta tou owTYjptOu xr.puyu.aTo; ffirep-

hosfructusuberrimeprotulit, prajclicanchequaa in ea u.ata, toT; altayaorot; touto'.; s6=6p:0s'. xapTtoI;, ti;

nunc quaenam par esse possit oratio ?

viget pictati aTcoyp-/] Xoyo; t/jv vuv ev auTrj 7Co).itsuou.svtiv e-loiSstav

Habet prreterea communium patrum magistrorum- £u'ir,i;.r,7'/: : evet 6e xai twv xotvwv TcaTspwv y.ai 5:6a-

quc veritatisPetrietPaulisepulcra,fkleliunianimas o-xaXwv t?,; a).r,Osta; IIsTp&u xai Ilau/ou Ta; Or.y.a:, twv
illuminantia. Quorum beatissimum ac divinum par, 7C'.o-twv Ta; ^uy.i- «pwTt^ouaa;. 'II 6e Tp:o-;xaxapt'a to-j-

in Oriente quidem exortum estet radios quaquaver- twv xai OsTa ^uvwpi; avsTStXe uev sv Tr, swa y.ai TrivToot

sum diffudit sed in Occidente vitae occasum ultro

;
Ta; axuvac e?e7Tc;j.<j/ev. 'Ev 6i t-/j ouost TcpoOui/.w; £0£;aTo
subiit, atque inde nunc orbem universum collustrat. Ta; tou p£ou ouoaa;, xaxsTOev vuv xaToviyatet Tr.v otxov-
Hi sedem vestram nobilissimam reddiderunt hic ;
aevTiv. Outoi tov uaiTspov TcsptqjavicTaTov a7:iir,v*v

bonorum vestrorumest apex. Atillorumsedem nunc Op&vov. Outo; twv iyaOwv twv uu.STe'pwv 6 xo).o;wv. *0

eliam illorumDeusillustravit,cluminea sanctitatem G 6' exetvwv 0;&: y.^.i vuv tov exetvwv sXiuTcpuve Opovov, tt.v

vestram rectae fidei radios 1'undcntem constituit. up.STipav aytw7Uvr|V iopuoa; ev toutw tyj; 6p^o5o:ta; td;

axTivaCj i^teloav.

Cap. II. — Cujus quidem rei cuni alia multa in Kat tout&u TcoXXa ;jiv sotiv eipeTv vsi aXXa TExur.pia-

promptu argumenta, sufficit zelus vester adver-

sint dpr.Et &£ uu.wv xai 6 y.ctTa twv Succovuuwv Mavtjrodm

sus infamesManichaeos,quemsanctitasvestra(a)nu- c^r,).o;, ov icpwr,v Ouwv r, oc.otti; eYuavace, 6£:^aoa tt^v

pcr excruit, ct quo rerum divinarum studio vester Tcspi toc OsTa t?,: uaiTrpa; (ft/oOsta; CTCouor.v 'ATt&ypr,

in Deumsit amor patefecit. Sufficiunt etquoenunc xai Ta vuv icap' uuwv yparivTa tov 'AtccctoXixov u;j.ti)v

a vobis scripta sunt, ut apostolicum characterem y^apaxTTJpa 5r,)wcat.

:
EvTETuyjr,y.o(J.£v \ap tcT; Tcapdi cf,;

vestrumostendant. Incidimusnamque in illaquosde cr,: ypa^£t-t ociott.to; Tcspi Tr,; tou G:'.'j vai ctoTr.po;

DeiSalvaLorisqucnostriincai ijationesanctitasvcstra Oacov evavOpw7cr,asw;, xai eOau|,'dcausv tt.v ;<ov ys-.oiu-

(i)scripsit,etadmiratisumusexactamoperisdiligen- aevwv axpiSetav lAu^OTepa yap xaTa cavTOv sor.Xou, xai

tiam. Utraque enim eamdem opcra declarabat, et tr,v c/. tou d'i5io'J t::;t;6: stctov Osoxr.Ta t-,0

Ephesina. Cum eniin legatoseidem oontradixisae in- D tolidem annos sui episcopatus memorat cuin Epbes
tellexif, ct celebri Leoiiis ad Flavianum epi; iola ac- depositus fuit die 10 Augusti an. i V.K Igitur eoii
cepta, suam doctrinam in ea confirmatam, et a do- anno epistolam scripsit, qno depositus fuit. Eoden
otrina ejusdem pseudosynodi alienam doprehendit, tempore duas alias epistolas dedit, alteram I

ad eumdem pontifioem, ul eisuamcausam oommen- Lum, quem vivum prassumebat alteram M v

daret, epistolam dedit. [gitur paulo post eam pseudo- Roinanaa Ecclesia; archidiaconum, in quibusutsib
synodum scripta fuil, cum pra;sertim ipsa baltem apinl Leonem adjulores sint exorat. Cum eademple
integra concihi gesta nondum acceperit: oredidit niusinepislolaad Leonem contineanlur, has
eniiii Renatum 1«. E, presbyterum eideminterfuisae, las inter Leoninas inserere superfluumjudicavimus
qui tamen ^inere antesj nodum obierat. Probabi-
in Hinc quoque Quesnellus solam epistolamadLcoBM
liter ergo cxarula fuit sub linom &n. 149. Enimvero litioni adjeoit.
in ipsa epistola c. 4 testatur sejam rezisso Eccle- f« An. scilicet i i i, quo edita fuit ep. 7 in Mi
siam anni sex et viginti ; in aliu autem opistolu 11G (b; Laudatur epist. 88, ad Flavianum,
 EPISTOLA Lll. 850
849

©ternam ex ®terno Patre Unigeniti Divinitatcm, et A Mcl rt|v eV. cntlpu.aTOC 'ASpxiu xa! AaSiS avOptoitOTr,ia.
xari navta £wxet, (aovov
ejusdem ex Abrahoeet Davitl aemine humanitatem, Kai 8ti 4|fiTv f, Xr.oOeToa qsofft;

tu- Se ivoj.oto; tw rxotic iu.apTta; iuurjTo; StaueTvat

acsimilem per omnianobis fui^so assu r,v

ram, hoc uno dissimilem quod peccati expere man- eTtetof.Ttep ovx lx <puoew;, i).X' dx Ttpoaipe'ffew; auTT)

xai touto Ta YpauuaTa, w; el; u.ev 6

Berit, qoippe quc noo cx natura, sed ex libera vo- fUCTai, v.yi Se

luntate nascitur. Et hoc practorca litteraa oontine- 9415 aovoY^vf,; tou 9eou Vlo:, d-aOf,; Se aCiTou f)

bant, unum esse nnigenitum Dei Filium.ctimpati- Oeo-r,;, xal aTpsTrco;, xal ivaXXottOTo;, xaOartep 6 y* v "
Kat ota
bilem ejus 946 Divinitatem, qu«e nec verti queat, vf 7-y : auTOV naTYjp, xai to iravaYiov itveuua.

Spiri- tojto IXaSe q>ufftv e7tet6f,-ep f) 8eta qpuffi?

nec mutari, aicut etqui ipsum genuitPater, ot Tf,v 7T7/ir,Tf,v ,

naturam sumpsisse, ovx eo£/:To TCaOo;" tva tw TtaOet t-?,; iota; oapxo; ty|v
tus sanctus. (deoque patibilein
qaiadivina natura passionemnonrecipiebatrut per indOetav Toi; e ;.; auTOv jcemffTeuxofft y.ap£oY)Ttti. TauTa
carnispropriiepassioiiein impassibilitatem iisqui in xat ooa tovtoi; IotI o-jyYivf,. TtepteTxe Ta y<pa\>.\ut.Tcr..

ipsum crednrenl largiretur. Hsec et alia his cognata 'llfj.it; oi trjv nveuuaTtxrjv oou ao^tav 8auuaoavTes, Trjv

litteriscontinebantur. Nos vero spiritualem sapien- 6t' uuwv p8eY$auevr)v tou dviou nveuuaTo; avvo.vT)0'auev

tiwntuamadmirati.Spiritus sanctigratiam,quse pcr yaptv xat TtapaxaXouv.ev, \a't ivTtooXoujiev, xai 6eop.e0a,

uta est, laudibus extulimus, rogamusque, et r» xa ;

IxsTeuouev oov trjv rfi(i)7Jv,v, e;:aauuvat Tat; tou

obsecramus.et [)rccamur,etsupplicesoramussancti- 9eov £-/.y.).r,o-iat; Y.etuai[ouevai;.

tatemtuam,ut tempestate jactatisDeiEcclesiisopcm

ferat. Avfftv yip 8<ieo8ai tou xWowvo; TtpooSoxr^o-avTe; Sta

v' III. — Cumeoim

«)pereosquos sanctitas tua tfiv napa Ttj; vueTepa^ iytojo-uvri; gl; Tf,v "Ecpeo-ov aTCO-

Ephesum misit tempestatis exitum speraremus, in oTa)evTtov, jraXSTttoTepof TceptitgTtTtoxauev UaXvj. 'O yao
graviorem procellam delapsi sumns. Alexandrino- TYJ; 'A).e5av8peCa? S-.xa.oTaTo; TtpoeSpo; ou/. f,p7.£o0r] tf,

rum quippejustissimus antisteshandquaquam eon- ivouqi TauTTj xv. iStxtoTatr) xaOaipeo*et tou iyt otktoj

tentus fuit iniqua hac et injustissima depositione xat OeostXeaTaTou TtSv KwvoTavTtvouTtoXiTuv eittoxoTtou

sanctissimiDeoquecharissimi Gonstantinopolitano- tou Kuptou ^Xautavou, ouSe IveTtXr.oev auTou tov 0up.6v
rum episcopi Domini Flaviani, oequeipsius animam twv zXXuv tr.tT/o-ojv -f\ TtapaTtXvjota a^ayfi. 'A?).i xiu.e

explevitconsimilisstragesaliorumepiscoporumjsed tov KTtovTa 6uoi(i>; xaXduw xaTeff^atev , outc xaXeia;

me quoque abscntem calamo similiter jugulavit, nec Bt; y.v.Tr,otov, oUTe TcapovTa xptva;, oux SptoTTJoas Ttva

injus vocatum,nec praesentemaccusatum, necinter- ppovw Ttepi -f,: tou 9eou xai otoTTipo ; f,uwv evavOptortfj-
rogatumdeDeiacSalvatorisnostriinearnatione quid a;'o:. Kat tou; uev iv8po(povou;, xat TU[j.6wpuxou;, xai
sentiam.Ethomicidasquidem,acsepulcrorumeffrac- tou; Ti; iXXoTpia; ffuX»)oavTa; euva;, ou TtpoTepov xa-

tores, alienarumquenuptiaruminvasores.non prius C Taxpivoiertv oi Sf/.i'^ovTi:, ew; av r\ auTOt Ta; xatr Yopta; (

condemnant judices, quamvel ipsi objecta crimina Tat; oixoXoYtat; xupwcwatv, r) rrap' ETepwv evapYw; i\s.j-

confessione sua firmarint, vel abaliis aperte fuerint y_0wotv. 'Ilp.a; oe 6 toi; Oeiot; vou.ot; evTcOpa|j.p.e'vo;

convicti. Nosautem hic in divinis lcgibus enutritus nevre xat TptdtxovTa o-raOaoi; i^effTrjxoTaS xaTgxpivev
(b) trigintaquinque mansionibusdistantes condem- w;f)8eXr)ffe. Kai touto ou vuv uovov TcETcoi-oxev, iXXi xat
navit ut voIuit.Nequenunc tantum hocanno
fccit,sed Jtepufft ;j.iTa 8uo av8pa; twv ttjv 'A7to)tvapiou vooov
etiam superiore, curn eo profecti essent duo viri S^^/ elff8o5auevo>v e/.^toe opaaovTa;, xat ouxooavTia;
Apollinarisinorboinfecti, 948 etcalumnias in nos xaO' fjawv upf,vavTa;, ivaoTa; erc' exxXnffia; fi;jd; ave-
texuissent, consurgens in Ecclesia nos analhemate BeuaTtffe. Kat TauTa £uou Ypa«J*avTO« Ttpo; auTov, xal
contixit ;
idque cum ad eum scripsisissem, et qu;e a cppovw 8ti Ypay.v.aTtov 5i*,).wcjavTo;.

sentirem per litteras exposuissem. *Eyd) oe oSupouat (jiv tyj; exxXrjofa; tov xXuSwva, ttjv
Cap. IV. —
Ego vero Ecclesiae sane tempeslatem 8e ^ffuyiav ioTta^ouai.
c
!'^ yip xai eiV.oct eTr) tt^v

O, ceterurn quieti Btudeo. Sex enim et viginti uot Ttapi twv 6).wv 'ExxXrjfftav iOuva; Sti
eYXi'ptoO = tTa!v
annis commissam mihiab universorum DeoEccle- Ta; u'j.£ti •.-.•.: evvi;, ovx srti tou uaxapta>TaTou Oeooo-
siam precum veatrarum auxilio rum rexerim neque ; tou tou t?,; iva.o ^, • itpoeSpou, oOx e-t twv ueTi exeT-
sub beatissimo Theodoto antistite Oricntis, neque vov tov t(7jv 'AvTtoyewv StaSeSajjtevtov Opovov, ttjv Tuy_ou-
j)
sub iifl qui illi in Anthiochcnorum sedesucccsserunt oav uTteuetva, iXXi Oeia; uot xdptTo;
|j.iij.'!/tv ttjs
minimam repreheneionem Bustinui
Beddivina ; ffwvepvriodffr); rXeiov; uev r, /t/ta; >}/uxd; -/iXeuOe^pwo-a
mihicooperanl opramilJeanimasMarcionis ttj; Mapxiwvo; voffou, TtoXXoT; 6e aXXoi; ex tv); iApetou
morbo liberavi, multasque aliasexAriiet Eunomii xai Euvou.iou ffuixuopta; 7tpoov)YaYOV tw SiaTtoTrj Xpt-
partibus ad Cbrietum Dominum perduxi. Bt
octin- otw. Kat ev oxTaxoffiat; exx.)r,oiat; eXayov TTOiuaiveiV
gentarum Ecclesiarurn paatoralem eoram aortitua Kupoo; Ttapotxia;
TOoauTa: vd.p 6 ijffii, ev at; ouo; ev
sum.tot enim Cyrus habel parcecias, \o quibua
pre-

idBaroniumadan.449, num. H6el Beqq . (lcatione int< lligendffi essent litterae ad synodum
ribitur exvi nci Ephe inam, id ei epist. 33, quam quidemTheodo- t

utriusque lingua peritissimi, ut liquet ex riiiim acccpisse una cum epist. 28ad Plavianum
num. 124. Bic autem dixiiiMis ex ejusd sm epist. 121 ad An;.tolium.
n«o ria accipiens, reddidit, per
ea qvx n \ellam;trigintamt nsionibus.V oco\n
vettn tanditate Ephesum scripta sunt , ui- . \ Graeco supplevimus.
851 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. 832

cum vestrarum auxilio lolium nullum relictum est, A. 8ti xi; uueTepa; euy.i; (xeuivr.xe Wa*tov a//a tott.\
sed omnibus haereticis erroribus grex noster ereptus atpeTtxr,; D.suOi^pojTat 7t).dvr,; to f,usTE'pov ttoiuviov. '
'
:
.

est. Novit qui omnia conspicit, quot lapides ab in- 6 7txvTa ssopwv TtoTot; £Se?iuT)v XtOot; utc6 twv
fandis haereticis in me conjectos exceperim quo^ ; vuuwv xkt' iu.ou Tteu^Oe^vtwv a'peTixcT>v, itooot; i-
mihi multis in urbibus Orientis certamina fuerint 7t).etoTi tyj; ivxToXrj; tcoXetiv ivyy ivtSva; Ttpo;
adversus gentiles, adversus Judaeos et adversus erro- Xrjva;, 7tp6; 'IouSaiouc, 7tp6; 7ta7xv ttXavTjv alpeT
rem omnem hasreticum. Et post tantos sudores ac Kai usTd totoutou; iSpwTa; xai tiovou; uf) Stxaod
labores indicta causa condemnatus sum. xatexpiOr,'/.

Cap. V. — At ego apostolicae vestrae sedis exspe- 'Eyco Se to-j iicooToXtxou uuwv Opovou 7tep:u.;'v.

cto sententiam, et oro atque obtestor sanctitatem t"/rJ90v. Kai Ixetsuw, xai ivTtGoXw ttjv o-f,v dv.- -

vestramut mihi rectumadjustum tribunal vestrum e7cau'Jvat uot to opOov uuwv xxi oixxtov eTtiv.a/ou-xeVii

(a)invocantiopem ferat, jubeatque ad vos venire,et xptTf,ptov, xai xeXeucat Spauefv Ttpo; uua;, xat i~
doctrinam meam apostolicis vestigiis inhaerentem uou Tf,v StSaoxaXiav to"; i7cooToXtxoi; fyvETtv §tco|

ostendere. Sunt enim mihi,quae partim ante annos "Ecti ydp uot td uev 7tpo efxoo-i ecwv o-UYY £ '.'P a

viginti,950 partim ante octodecim, partim ante td £c 7tpo 9^9 oxTwxaiSexot^ Td oe Ttpo TtEVTexatSexx,
quindecim,partim ante duodecim scripsi, quaedam n Td 5e 7tp6 8uo:tai8exa. Td uev 7tp6; 'Apetavou;, xai Eo-
contra Arianos et Eunomianos, quaedam contraJu- vouiavou;, Ta 6e Ttpo; 'loucatou; xxi "EXXrjva;, tx Q
daeoset gentiles,quasdamcontra magos, qui sunt in Ttpo; tou; Iv HepTiot udvou;, iXXi Ttept ttJ; xxOoXiu

Perside,alia de universali providentia, etaliarursus Ttpovota;, etepa os tcepi OeoXoYta;, xai tr,; Gefx; ir,\-

de theologia, deque divina incarnatione. Exposita Opwttf.Tew;. 'Hpuf.vsuTai aot oti Tf,v Oefav yxptv, xai ~.r

etiam sunta meper divinam gratiam tum apostolica aTtoiTouxd ouYYpdaaaTa, vai td TtpoiriTtxd OsT-tTUXTx'
scripta, tum prophetica oracula. Et facileest ex his xai pdotov ex toutou y.xTauaGstv, et*te axXtvr) t6v xavova

cognoscere an stabilem fidei regulam servarim, an T-Tj: TttTTSCa; 5tETr,cr,Ta , efie Tf,v toutou 7taps'6r,v euO-j-

ab ejus rectitudine deflexerim.Sed nolite, obsecro, Tr,Ta. '4).)i uf) StcertTUTr.TE aou vrfi txETeiav TtapxxxXi»,
supplices measprecesrespuere, necmiseram meam ur,oe tfjv iGXiav jxou 7tapi8r)Te TtoXtiv usTa TtoXXou; £>Sa -

canitiem post multos labores contumeliose tractatam o-p.e'vr,v xaaaTou:.

despicere.
Cap. VI. — Ante omnia ut a vobis docear oro an npo 6e TtdvT(j>v, aa9er v ivr.SoXw Ttap' uuwv, eire ff^
me oporteatin hac injusta depositione acquiescere, ue TEp<jJ/at tr,v aStxov Tautr,v xaOaipeo-tv, etTS u-t;. l'n
annon vestram enim sententiam exspecto. Quod si
; ydp uij.£Te'pav Ttpoo-aevo) J/tjiov. Kav xeXeuoijTe to"; xt-
injudicatis manere me jusseritis, manebo, neque Tatl/rj3tTaas'vot; iaaetvat, daaevto xat ouSevi avOpwTtov/

ulli hominum deinceps molestus ero, sed rectum Dei

L evoy)r,T(o ).0'.7t6v, d).)d \>.t-iia
to dxXtve; tou fteou xai tm-
Salvatorisque nostri judicium exspectabo. Me qui- Tr.po: fjutov xptTrp'.ov. 'Kaot oe, tjj; 6 5e«r7t6TTi; aapT-j;i*
dem,testisestDominus Deus, honoris et gloriae cura 0:6:, ou Ttari; a£Xii xai oofr,:. dXXd aovov Toii yeyvr,-
non tangit, sed scandali quod injectum est ;
quia (j.fvou TxavSdXou •
OTt 7to)Xoi TtJsv ditXouo-Tepwv, <tai txd-

multiesimplicioribus,atque ii maxime qui ex diver- )t(JT9 el |jt Sia(po?wv ^Aw^ Tta?' y^awv CwYpr.OevTe;, Ti
sishaeresibusopera nostra emerserunt, sedem illo- 0p6-'(o Ttov xaTaxp'.vc'vT(ov TrpooeyovTe; atpeTtxou; '<su>;

rum qui condemnarunt attendentes, haereticos nos fi!>.a: UTtoXvjiovxai , Tr,v tou SoYaaTo; dxp(6etav xaTt5t : v
fortasse existimabunt, cum dogmatis perfectionem ou 8uvd;xevof oti tot-^cov ypovov £7tio-xoTteuo-a;, ovx
perspicerenonpossint,quodqueepiscopatu tot annis olxfav EXTr,Taar,v, oux dypov, oux 6"oX6v, ou Ta^ov, d).)i

gesto,non domum acquisierim,non agrum, non obo- rr)' auToadTY)v Tteviav, xat Ta Ttapa Ttov 7taTe'ptov e'.;

lum, non sepulcrum sed spontaneam paupertatem

; r a eXOovto p.sTa ttiv exetvwv TeXeurov euOu; Staveiaa;,
amplexus sim,et eaquae a parentibus ad nos perve- o>: fTacriv SzsvTe; oi ttjv etoav otxouvTe;.
mortemstatim distribuerim,ut
nerant, post illorum
sciunt omnes qui habitant in Orientc.

Cap. VII. — omnibus autem sacrum Deoque

Prae npo Z\ TtdvToiv, IxeTeuro Tr,v iepdv uatov xai tw fttia

charumcaputvestrumobsecroutprecibus mihiopcm D pf).r,v xeoaXr,v, 7tapaoye r v aot twv 7tpooeuywv ttjv fior,-

et auxilium ferat. Hacc per r-bverentissimos Dcoque Setav. TatJTa otd -w» euXaoETTdtTwv xai OeoytXeo-TaTwv

charissimos prcsbyteros, Hypatium ct Abramium 7tpcT"uTepti)v TitaTtou xai 'A^paaiou twv yopeTtto-y.oniov,

chorepiscopos, et Alypium monachorum qui apud xai 'V/uitiou tou s;doyou tw/ 7t«p' T^atv uova^ovtwv tf,v

eoioa^a. lue SpauEiv

nos sunt exarchum, sanctitati vcstrae suggessi :
'j'j.E:ir-av dY'.wTuvr,v 'ETtetS^Ttep
--•':
quaaloquidem ne al vo3 95?c onlenderem, rcgia- u;'d'td twv ^ainXtxwv yooLiiii.x-uiv liticyt Ssaui,

rum litterarumvincula rctinucrunt.quemadmodum ^ ""

I woitep ouv x->.i tou; dX/.ou;. Kai TtapaxaXw tf,v

(a)Graecus tcxtushabet imxaAouu.^vtp. Verbum au- in Lexico Robcrti Constantini invenire licebit. Hi'
tem ImxaAeoixat pro appellare ad superioremjudicem appellantis potius quam invocantis significati
Metii interpretatio expressit his verbis apud
!

frequenteraccipitur. lta Actor. c.xxv, v. ll -.Kx.-z^y.

iictxa/Xouuai, Csesarem appello; ot Jo. Chrysostomus m niuni loco allegato n. 121 Supplico et obse :

cpistola ad Innoccntium papam apud Constantiurn mihi appellanti justum veslrum et rectum judwnvi
cpist. •'.
p. 77S, t.ixmv o-uvoooveTctxx/Xouuevwv, nobis opem ferot. etc. De hac vero Theodoreti appellation
synodum appellanlibus. Alia tria Plularchi exempla vide nostras observationes in Quesnclli dissert. IV.
 C .

833 EPISTOLA LIII. 8n1

et alios. Et sancthatem vestram oro ut et paterno A 6|*»*<p«v 6o-toTY;-ia, xai toetv auTou; TtaTpixfo.,, ,... .

afTectu illosvideat, et sinceras aures vestras illis be- ixiiviTc. Opuv dxod; euu.Ev£t; avTot; napaaxeTv, xal to
nignas praebcat, calumniis vexatam ac sinecausa
et o-uxo?uvtou[jievov xai |idTr,v t:o).euou[j.ev6v jj.o-j viipa; rfj^
inpugnatamsenectutern meam studio etprovidcntia uueTe*po* d;.woat xYjSepovfac, xai 7rp6 Tcdvruv ttj;

vestra dignetur.tum ante omnia lidei insidiis appe- gou>euou.evTi; TctoTew; TcavTi o-Oeve-. ppovTioai, v.u\ ,u>.-/'-

titae quam maximam potest curam gerat, patornam- fcat :r; ixxX-ncnai; t6v TcaTpwov xXtjpov ix^paTov I
'.
:<

que haereditatem Ecclesiis intogram custodiat: ut xai t-x; ivti toutojv ivTiooaei? 6eSt)Tai ujjwv r; 4yi6tyi;
pro his etiam paratas remuncrationes a munifico et Tto^d tou ti=va).oowpou Seo-TtoTou.

liberaJi Domino sanctitas vestra recipiat.

ADMONTTIO IN SEQUENTIS EPISTOL.E PRAGMENTUM.

in quibus de ipsius Anatolii ordinationc sermo est. In observationibusautem ad hoc frugmcnlum afiirmat,
nrca h;vc tempora prsedictarum scilicet epistolarum Leonis) Flavianum obiisse cui proinde Anatolius suf- ;

fectus, circa idem tempus eam ad eumdem Leoncm cpistolam dederit exquahoc fragmentum exccrptiuu
fuit. Non assentimur. Flavianum enim paulo post Ephesinum latrocinium habitum mcnse Augusto anni
4 19, inter tnaniu corum a quibus in exsilium ducebatur glorioso dd Chrislum finc transisse eodem an. 449 testatur
Prosper in Chronico. Concinit Historia Eutychianistarum, qme eum, dum inexsilium deportaretur, ipsoin
itinere apud Epipam Lydiae civitatem defunctum indicat. 1'otuit quidem haec mors aPIaviani inimicisali-
quamdiu occultari obConstantinopolitanosqui illi maxime favebant undearohimandrita?, clcrus etpopulus ;

Constantinopolitanae urbi? qui ad Leonem litteras dedere citius circa Octobrem an. 4i9 (ut colligere licebit
exadmonitione inepistolam59), ojusdemepiscopimortemignorabant. At nihilominusAnatolium ordinatum
fuisse ante finem anni 449, cxTheodoro lcctore manifestum est. In fragmentis enim ejusdem a Valesio col-
lectis, ordinatione Anatolii ac nonnullis ejusdem ordinationis circumstantiis commemoratis,ait Agebantur :

autcm h rc coruulatu Protogenis et Asterii. Igitur sub finem ejusdcm anni haec epistola ad Leonem scripta
L

videtur; sicut et alia ordinatorum ejus, cujus fitmentioin epistola~4; nam statimpost ordinationem ejus
modl epistolae scribebantur.
2. Sub idem tempus de eadem re ad Leonem litteras dedereTheodosius atquePulcheria,et omncs hae
epistolae simul videntur transmissae. Nondum tamenRoman pervenerant menseMartioanni 450, cum Leo
scripsit epistolas 60 et 61, in quibusFlavianum adhuc vivum proesumit. Eas pontifex accipera potuitmense
Aprili vel Maio cujus mor;c quid in causa fuerit ignoramus. Cum autem difficilemrem proponercnt, quae
;

maturiorem consultationem flagitabat, forle hac de re Leohabuitillum /rar/rt/!<m,cujusgratiaPetronium et

Regulum Gallicanos diu se retinuisse scribit epist 67, ad Ravennium, in quam vide annot. 2 (885 d). Ha?c
quidcmAnatoliicausaadeomagnumpontifici negotium faccssivit, utquatuorlegaloseligendos,instruendos,
atque Constantinopolim transmittendos crediderit, quod non exiguam in respondendo ddationem flagitabal :

unde nihil mirum si epistolae 69,70 et 71 quibus hac de ordinatione respondct, datae fuerint mcnse Julin
anni 450. Interim hoc fragmentum excerptum ex Anatolii epistola, quae statim post ejus ordinationem ante
iinem anni 449 exarata fuit, cum certa dies ac mensis lateat, praemittendum ccnsuimus cpistolae Leonis ad
Theodo3ium, quae die 25Decembris signatur.

EPISTOLA (a) LIII.

seu
EPISTOLiE ANATOLII CONSTANTINOPOLITANI EPISCOPI AD S. LEONEM FRAGMENTUM.
De ordinatione sua.

954 Ex epistola Anatolii Constantinopolitani ad B r>r-o - ^- „ ^

. n
Leonem Romanum.
oCo ,,-
Ex ,
tyi; eTcioTo/.Yi;
»r
AvaTo/.iou Kwvo-TavTivouTto),ew;
„-*-•-*.. «d -
o, , a /«..-*.
Ttpo; tov Fw[j.Y|;.
AeovTa*

Etenim piissimus et Christi amansnosterirnpera- Kai ydp 6 euo-egEo-TaTo; xal <pt),6xpio-To; yjjawv Bao-t-

tur Theodosius, qui cuncta in sccundis post rcs ad ieu? OeoSooio;, 6 SsuTEpa Td >,otTtd twv Qeiwv y}youjj.evoc,

Deum pertinentcs ponit, cum sanctissima Constan- ttj« £v KwvoravTivouTcoXEi dytwTd-r,; eV.x).r,o-ta; tou tcoi-

tinnpolitana Ecclesia pastore orbata esset, debcrct u.aCvovTo; yy\pivo\ior^, 6<pet),ouo-Y|; Te tuveTv, tou Taurriv
queaccipere qui eam possct regere,plurimamoju.scc I6uvat Suvajjtivou , icXeCo-Tvjv toutou Tcotr a-du.Evo;
1 ty)v

rei curam suscepit. Ac primo quidem demandavit <ppovTi'8a. IIpoTepov uiv hte-zgs^e tw xa;' auTY)v eu).aoeo--
religiosissimocjusdem urbis"clcro ut ad gubcrnatio- TaTw xWjpw tou; iwnr)8eioTepou<; el; iT«aTa<ria« |X£Td
nnn aptiores decernerent cum probatiune, sibi ele- 5oxi|xaa{a« tyrtyloaLofai, Tr,v Sth).oy^v £a'JTw tou TcdvTwv
clionem omnium pr=:cipui resenans. Deinde in his ixxptrou Ta(UBUffd|xevo<:. KtTa Sixovoiac ipteTpou £v
exortaimrnodi!rat.idissensione,cunctisquehinccrga toutoi; &vaufvtioi[i, xal TtdvTwv ivTeuOev icepl tco).).ou;

multos in varia studia scis-is, jubet imperatOr COTJ- (xtp^ojJtivctfV t4; Yvw|j.a;, xeXeuei tou; otdyovTa; sv t/j

quiri clericos in regia urbe etiam cx aliis civitatibus Baat>euouo-rj, y.ai i\ iTepwv tco).£wv, tivwv Svexev, o'a
ob qu.xdam ita ut flt) negolia degentes, quo intcr ruii.^aivei, /f.£twv, x>T]pixou; ivepeuvaoOat , icp' w Te

illos praistantior absquc 956 ullo affectu in cpisco- '-< i* :ou:o>v atietvov iLeg. dpte(v« vel i|ie(voval
palem dignitatcm promovcretur. Quod cum factum PS "
' x&rnx -poTTcaOeta; d- tyjv 4t:tay.oTc9jv -,r -. /
(o) Al. post cpist 51. Quae autem erat 55, nunc 71. Scriptasub finemanni i49.
 ;

853 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^. 856

fuissct, postea placuit iis qui in cuncta potcstatem A. Dr.vat. oZittp ytyovoxo;, IZoU >.owiv to t : xpatoutn tf ,

obtincnt, permitti clero cleclioncra primatis. Etccce 6Xwv, £7T'.T&7.7:r,-.a'. y./.r,pq) tr,v IwO.ovr.v to^j rcpojTeij

suffragia in mc omniuin minimuin venerunt; non Kat tooii e6c W?c erc e|,-.e tov e/.ayto-Tov, o-j xatd
propterjustitiam meam, scd ut ChristusJesus inme Wjv Ijtr,v 5i7.a*.oouvr,v, &/./.' tva tizvtoj; ev bj.v. i .0Y-7-71
ostendcret omnem patientiam suam, juxta Aposto- Xpto-To; 'Ir,ffou; t/,v Ttacav •j.av.poO-jv.tav avTot .

lum ( I I6).Unde id operis incubuil sanc-

Timolk. i, tov aTtoffTO/ov. "OGev yiyovvi eV,'ov tv; evor,;Aovo-r

taesynodoepiscoporumConstantinopoli versantium, ouvoow, avv7rep6eTo>; el: t/,v £-' £;j.o ;

. y_etpoTovtav i

ut ad mc ordinandum sine mora proccderent.

EPISTOLA (a) LIV. bigi potest, hoc nos puris3ime credere, hoc constan-
(!>) AD THEODOSIUM AUGUSTUM. ter assercre, quod etiam venerandiPutres, quondam

Synopsis. —
Nicaenae fvlei se inhaerere scribit;Euty-
(0)apudNic«amcongregati,secundumlidemSymboll
credendum
chen non minus quamNestorinmesse damnandum; et confitenrJum sacratissima auctoritate
consilium intra Italiam haberipostulat. sanxerunt. Nos enim, venerabilis imperator, sicut

Leo urbis Romoe episcopus Theodosio scmper Au-
gusto.
Pro integritatc fidei catholicae Christianissimum
principem convenit esse sollicitura, et hoc indefessis
precibus divinam miscricordiam posco, ut cordi ve-
quod est veritatis inspirct, neque falli vos in
stro id
aliquo^humanarumacmulationumfraudepatiatur.
A me autem atque ab omnibus catholicis sacerdo-
tibusquaeevangelica: ((/)atqucapostolicoe
defendatur, satispleneaclucide(c) litterismeis, quas
clemcnliam vestram jam dudum per famulura ve-
strum Epiphanium tribunum, qui pro causa mis-
susest, arbitroraccepissejf/^resoratumcst
Nestorii dogina perversum merito anathematizavi-
mus; itajuste etiam horura impietatem, qui vcrita-
j> tem carnis nostr.e negant a Domino h nostro Jesu
Christo susceptam esse, daranamus, Gloriosissime.
Undc si pietas vestra suggestioni ac supplicationi
957 nostrae dignetur annuere, ut intra Italiam ha-
beri jubeatis episcopale concilium, cito auxiliante
Deopoteruntomniascandala, quaein perlurbationera
fidei pietas totius Ecclesiae sunt commota,resecari :ut pcr uni-
versum regnum vcstrum catholica? fidei integritate
958 scrvata, et pacem Ghristianam manere, et vc-
stramapudDeum cresceregloriamgaudeamus.Data
: necam- (i) octavo kalendas Januarias, Asterio et Protegene

viris clarissimis consulibus.

Al. 23 Qua? autem
(a) antea54 erat, nunc~0. Scr.
25 Decemb. an. 449. de epistolis deperditis num. 38, S. pontifex detexit;
(b) Relegimushanc epistolam cum mss. Vat.et Ve- et idcirco tum in hac, tum in aliis subsequentibus
net. collectionis 12, ex qua edila fuit a Merlino; ac epistolis Nicrenam fidem expresse profiletur :ita U-
prassertim cum praestantissimo codice Ratisp. co- men utsimul deelaret ab hae fide non minus >
lect. 19. i
rianos, quibus Eutychiani maxime adversabantur,
(c) Antiquiorcs vulgati, humanarum calhditatum quamEutychianosipsos plurimum disaidere.Confer
gsmulatione patialur. Quesnelli lcctionem nostriquo- annot. 5 (col. 886 (g) in epist. 67.
que codices approbant. (h) Ex eodein Ratisp. supplevimus vocem no.stro.
(d) Voces utque apostolicae addidimus ex mcmorato (i)Erat in editis orlavo lcal. Junias. Ha?e chronica
cod. Ratisp. Mox editi ante Qucsn., defendat, non notatio ipsi Quesnello suspecta fuit:unde haneno-
tamen nostri codiees. tam eidem subjecit. « Cum ex epistola 27 nunc 31)
(c)Intelligitepistolam 44, quamquidemEpiphanio ad Pulcheriam disertis verbis testetur Leo acceptas
tribuno traditam ex eo colligimus, quiaperEpipha- a se tertio idus Maias litteras synodi a Theodosio
niumdirectafuitepistolaSOadConstantinopolitanos, convocata? indices, mirura cur dc eadem synodo
quae sub idemtempusscriptaquoepistola-44, ad im- nullam apud principem mentionem faciat. Forte dis-
peratorem datacst, hujus prssertim transmiitenda? simulandum censuit pontifex, ut liberius synodum
occasione eidem Epiphanio tradita videtur. Gonler intra Italiam congregandam postulare aThe
epistolam 59, c. 2. posset veldicenduminalterutraepistola raendosum
;

(/') Editi ante Quesn. cum mss. collect. 12 ratum
cst. Gorrupte.Emeudationera Quesnelli noster codcx
Ratisp. confirmat.
(<j) Nicaenae (idei apertam professionem facit, eo
quod Eutyches ejusque fautores solam hanc fidem
clferentes, ut patet ex ipsius Eutychis epist. 21, in-
tcr Lconinas, nollcnt cogi ad duas naturas in Ciiri-
sto profitendas. perindeac si B3 contrarium esset
csse numerum dieiaut mcnsis. » Addequodin s"lis
litteris post Ephesinumlatrocinium scriptiset datia
die 13 Oetobris ac in sequentibus concilium in Italia
se desiderare Leo indicavit, ut remedium afferretur
scandalis, quae ex eodcra lalrocinio orta fueraat
Epiphanius etiam, qui in hac epislola meraoratur,
'
solum meuseOctobri Roma discesserat cumepistoiis
45 et 50, ut innuimus annot. i sup, c Igitur in .

Nicacno Symbolo, cui nihil addendum praedicabant mensem Junium certissimum mendum irrepsit, a<'

et hoc nominc seveluti catholicos venditantes,econ- propterea non minus erronea est lectio laudatorum
tra catholicos aNicaenafidedescisccre traducebant. codicumcollectionis Xll,quisolummodo unumdiem
Ilinc Theodosius nl> Eutychianisdeeeplus, sxpescri- antevertunt i\ Kal. Junias. Emendavimus autem
psitsc non
permissurum ut a Nicaena synodo sacerdo- cx prseclard codice Ratisp.cx quo fa :ili librariorium
tesDomini deviarenl. Vide epist. 69, c. 1. Hanc Eu- lapsu Jun. in .lun. migrasse cognoscitur. Ex h*c
tychianorumartematqueceusuram solum post ps cu- auteni eiiiendationo alia plura corriguntur el
dosynodum Ephesiham ex postcrioribus nuntiis et ponuntur,qua3aliasmagnamconfusionem apuderu-
cn recentibus Theodosii litteris,de quibus indissert. ditos pepererunt.

ADM0N1TI0 IN SEQUENTES IMPERIALES EPISTOLAS.

1. Gurepi8tola3sequentesLeoninis insertaj fuerint, probe notavit Quesnellus in brevi admonitione<
epislolis prssmissahis verbis: Ex epistolarum subjectarum serie manifestum csi scriptas eas fuisse cotmlio ct
 EPISTOLA LV. 808
57

matu, sancti Leonis totiwique tynoii, ex qua eteujus nomim daUe sunt suoeriorespontiflcis litters.
ttas igitur

0 utrarumgue affinitatt 'endas putaoimus. Nam et clariorem illius synodi nobis ihgerunt notitiam,
'

aliasque circumstantias apenunt; et ab ipso Leone dictatse videntur. Dequibus

>

ura in dissertatione deVitaetrebusgestisS. Leonis aii annum 449. [paa epistoi» trea imperialesadTbeo-
\

w i unit( im Leoni8consiliQmpalamtestantur;ha9veroabipsoLeoneflictata8nihilindi-
.

xl quio nonnulla Leonins soribcndi rationi baudquaquam congruunt.

0, cum omnea tum quae traditaUum qu« reddit» fuorunt
Augustorum epistol», m
oaCbalcedoneusicoll .,chronicanotationeoareant,aliialiteropinatisunl. Dcqnatuorpriori-
•1 Orientem missis in ppimisatatuendum est. Totum pendel ^x interpretatione
illorom vcrbo-
ntiniani epist.55 Cum a Ivenissem II tmam a I IHvinitatem placand m, sequenti die a basilicamapo-
:
I

>si venerabilem noctem diei Apostoli, et a liomano episcopo,

etab aliis cum eo ex
egatis rogatus sum scribere tur mansuetu lini. Ex recitatis autem verbis colligitur Va-
mtinianum Romam a iridie ante Festivitatem apoatoli Petri ;
die autem sequenti, id est ipso dic
basilicam ap istoli Petri| jetillicpostnocturnumofficiumaLeonealiisqueepiaoopisqui
-

'. exoratum fuisse ut adTheodosiumscriberet.Idipsura Placidiam et Eudoxiam

2 iiis fuisse, ex aliia earumdem epistolis liquet.
3. Cardinalis Baroniusad an. 149, n. 164, arbitratus est has quatuor epistolas eodem anno scriptas fuisse
ost diera dedicationis S Petri, quae celebrari solet die decirao octava Novembris, et ad eam diem
iob, qui sj ii" lo Romanse superiorihus enistolis 44et seqq. memoratee
pant. Sed prseterquam quod non est verosimile episcopos, qui III kal. Octobris in Urbe convene-
quinquaginta diea Romae fuisse detentos absolutajam synodo die 13, aut serius 13 Octobris, ut
•

1 epist. ii el sequentibus; prseter hoc inquara, nullum antiqum documentum superest, quopro-
Leone pontitice dcdicationem basilicae S. Petn celebratam luisse die l8Novembris. Addeqnod Valen-
ietur
nianuman. ii9Romae fuissenullum aliunde indicium cst nonnullaautcm suppetuntdocumenta qua; eum ;

ibidem exstitisse probant.

150
1. Quesnellus diss. ad an. 150, n. l.Baroniisententiamimpugnans, in aliam apertius erroneam transii.t,
I

ontendens has epistolas scriplas fuisse post festum S. Petri die 29 Junii an. 450. Error ex duobusmani-
ur. Primum quia hoc anno Valentinianus Romaa erat mense Martio, quo legem cdidit Novcllis
nsertam tit. 7, de Indulgentiis reliquorum,-nec non mense Aprili ex tit. 3S, de Naviculariis annuis, etc,
•x quibua dios festus S. Petri, ante quem ille pridie Romam advenerat, dies 29 Junii esse non potest. Se-
iundo quia cum Theodosiua obierit die 28 Juliianni ejusdera 450, si postdiem29Juniiscripta3acmissa3ad
uin fiu&aent epistolae, post ejua mortem Constantinopolim pervenissent, nec potuisset alias, qua3 exstant,
pistolas reddere. Aliua igitur diea festua S. Petri cum Tillemontioet Pngio qua>rendus est, et anteriorqui-
lem die m nonas Martii an. 450, quo memoratalexde Indulgentiis reliquorum datafuit. Ex antiquissimo
(alendario liucheriano, in quo diea festi Romanae Ecclesia3 notantur, discimus yiii kal. Martii Roma3 cele-
jralum fuisse festum hoc titulo ibidem signatum Natale Petri dc Cathedra. IJoc itaque anno Valentinianus :

•imi Augustis Romam pervenit ix kal. Martii ipso autem festo Leo cum episcopis ab eisdem petiitutad
;

-iimi scriberent. Porro ex Placidise epist. 58 ad Puleheriam colligitur cos scripsisse antequam eam-
lcm Pulcheriain bona3 causas favere ex ipsius litteris exploratum ficret alias hujus rei aliqua mentio a ;

Placidia eidem epistolae inserta fuisset. Id autem Romae innotuitante diem 17 Martii hujus anni 150, quo S.
Leo hac de re gratulatus Pulcheriae dedit epistolam 60 Igitur quatuor priores episfohe exaratae fuerunt
paulo post diem 22 Februarii, et ante diem 17 Martii anni ejusdem, ac probabilius sub Fehruarii finem.
5. Cuique epistola: sivc a Valentiniano, sive ab Augustis scripta1 Quesnellus subjecit epistolam quam
rbeodosiue reddidit. Noa collectionis Chalcedonensis methodum et rationem etiam temporis sequendam
putavimus. Utautem idoneum intervallum tribuatur transmissioni litterarum, Theodosii epistohein Aprilem
referend.e videntur, ac propterea post epistolas ct 61 scriptas mense Martio easdem locavimus. <

mus omnea haa epistolas scriptas fuisse Latine, uti Latine pariler scribe-
banturleges, etiarasi in Orientedarentur, interiisse tamen credimus originalc Latinum, solamque superesse
versionem, et Latina exempla, quas ad nos transmissa fuerunt, esse antiquam interpretationem ex
1

eamque ab bomine luoubratam Latini aermonis minus perito, ut constabit ex aliquot locis valde
.

obscur me redditis, qus Augustorum originali nequaquam congruunt. Hac etiam de causa notatio
temporia a G-raeco colji mper omissa, in Latino textu pariter desideratur, quae suppleta fuit, cum
Latinss Chalcedonensis collectionis auctor Latina originalia invenit. Confer Pr«fat. in epistolas num 36.
7. Nunc titulum, qui trilms imperialibua epistolis 55, 56 et 57, in collectione Chalcedonensi praefigitur,
exhibemus. In Graeca collectione sic QeXo^ yp4\i\ut vcataitejKpBiv, xouxo |isv tou Seoiroxou r.uwv ofia^ettvtavoO,
:

x; :>>i:>'r- Il/.i/..'»^;. ofi ;jf,v i/./,i 7.7.': ty : Tzp6v%uvt\'CT& Baai^(£o; lv»/c:a;, itp6« t6v xt\? (Jsia; !J-vt,[xt,!;
\zv. li :/.; ;>i',i~. ti.; iTi/.ia; jiivoSov imxe^eo-O-ivvai. In Latina vero nostri codicea ita red-
iitlerx tam a d Uro Valentiniano, quama divse memoriae Plocidia, nec non ct Eudoxia
Augusta ad Theodosium divae memoriae, utjuberei in partibus Italix concilium celebrari.

EPISTOLA (a) LV.

V.\I.i:\TINIA.\I IMPERATORIS AD THEOOOSIUM AUGUSTUM.
1MJ2 Domino 8>)meoTHi iDOSio.cloriosissimo.victori'^v
£" m •
1 "'
.
»etuoimperatonetpatn,VA-
n, perpe
J glorii
LBMTIN1ANU8
per Vug
;,
opi 1rp-'>
A tJt?.
maio0
'
«
'y^.r.<>~r

A
,
•

„ ii[t
-
».--
Reoooaitp, iivoo?«o, v.xtt/
Ra<7l>£7.\ al ^
»«
Vl
, xai too-

Cam m in urbem Romam ad Diyinitatem "'/ txov iv t^ «6Xet Twji^ 4?eu:»evi'irao-8a«

''•' , "
jilicamaposl Petri *o '•
- r
. im-dax :,:< -v. iv tu z-jy.-y^Am tou 7-00-6-
•'.'t- iilic 1
tem diei apo- )o '

j netpov Ttpo?,X8ov •/. 7. .-.;;... ti.6«a rijv ffg6a<jp.tov vu*t«

8 Romano episcopo, Bt ab aliis cum eo ex tij« <ip.epa« tou 4iioct6Xou, Omo tc to\j 'Pwu.r,; imffxonou,

Al i7. Qua? antem erat 55, nuno 74. meo, el dein babent glorioso. Leclionem mss. coll.
Scripta sul. flnem Febr. an. 150. Chalcedonenaia tum nostrorum, tum Baluzii cdi-
[b) Vulgati Graico tcxtui cohcerentius omittunt dimus/
 ..

839 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^.

diversis provinciis congregatis rogatus sum scribere A «tc6 tj l-clpw auT$ Sl\ja 1% o\a?6pwv inapxiwv <Tuvavo.
vestrae mansuetudini de fide, quae cum sit conser- (xevwv, T)£twOr,v ypd^ai ?cp6; ty,v ffr,v ri|xep6rr,Ta rcepl tt>c

vatrix omniumfideliumanimarum.diciturperturba- TttTTEw; •

f\ ti; ipu),a? uTcdpyouaa saawv twv TttaTeuou'
ta: quam nos a nostris majoribustraditam, debemus awv «Jjuywv, y£yt-:on T»Tapdy_Oai" rjv r)|iet; drt6 tmv
cum omni competenti devotione defendere, et di- Ttpoy^vtov TtapaoVJeTo-av, iyei/.ojxev tj.ETa Tr,; Ttpoay,y.ov7T,;

gnitatem propriae venerationis bcato apostolo Petro xaOoatwaew; ixStxetv, xai tvj; iota; eu/.aSeia; tt,v d;ii<

intemeratam et in nostris temporibus conservare: T«j> * (xaxapiw dTtoaroXw IIc'Tpw aTpwTov xai h ToT;r,at-

quatenus beatissimus Romanae civitatis episcopus, Tepoi; /povoi; otapuXaTTetv •

Tva 6 (xaxaptwTaTo; tTtt-

cui principatum sacerdotii super omnes antiquitas axojto; tt}; 'Pwjxaiwv 7t6).ew;, w tt,v lepwauwjv xats
contulit, locum habeat ac facultatem de fide et sa- TtavTwv r) ipxatoTT); Ttape^oye ,
y/wpav xai eurcoptav

cerdotibus judicare, domine (a) sacratissime pater, et ty_etv Ttepi Te TticTew; xai iepewv xpivetv, SeartoTa

venerabilis imperator. Hacenim gralia(/>) secundum aYtwTaTE TtdtTep, xai oeSaaate pao-i/.eu. Toutwv yds
eolemnitatem conciliorum et Constantinopolitanus jraptv xaTa to IOo; twv «ruvoowv xai 6 Tr,; Kwvotovti-
episcopus eum per libellos appellavit, proptercon- vouitoXew; dTtiaxoTCo; auTov drcexa/eaaTO 3ta Xt6cXXav,

tentionem quae orta est de fide. Huic itaque postu- Evexa ty); 2
dvaxu-l/dor,; <pt>ovetxia; Ttepi -.r,; TtiaTew;.

lanti et conjuranti salutem nostram communem an- y» » Touto ouv atxouv-ri, xai e\euyo|xe'vw tt,v xotvr.v awTr.-

nuere 964 non negavi, quatenus ad tuam mansue- piav r,u.wv, eTttveuoat 963 oux r,pvr,adtxr,v to 7tpo; Tf,v

tudinem meam petitionem ingererem, utpraedictus or,v #[xepOTr,Ta ttjv eu.r,v artr;atv oixetwaaf tva 6 Ttpo-

sacerdos congregatis ex omni orbe etiam reliquis XeyOei; iepcu;, auvayOevTwv e"x Ttdar,; ttj; olxojxcvr,;

sacerdotibus intraItaliam,omni praejud icio submoto, xai twv /.otitwv lepewv, dvTo; ttj; 'iTa/.ta;, TtavTo; Ttpo-

a principio omnem causam quae vertitur, sollicita xpiu.aTo; dTco/tvr/jevTo;, e; UTtapyri; tt,v aTpif,
probationecognoscens, sententiam ferat, quamfides atTtav Ttc^povTiau.evr, ooxtfxaaia otafvou;, e^oio-r, tj)

et ratio verae Divinitatis expostulat. Non debet enim drotpaatv, f,v ri itto-Tt;, xai 6 tt,; d).r,0ou; OeioTTjTo; X6-

nostris temporibus (c) contra religionem turbarum yo; aTtatTet. Ou ydp 6?ei).et dv toi; r,fxeTe'pot; xatpoi;

petulantia praevalere, (d) dum incommota fides hacte- xatvoTr,; Opr.oxeia; eio-aYeaOai 6opu6<o TtporteTeia;, daa-

nus fuerit conservata. Ad perfectiorem vero agni- ).£utou ty); Ttio-Tew; fxe'ypt; woe ota?u).ay_Oeiarj;. IIpo;

tionemvestrae(e)divinitatis, direximusetiam(/") gesta Se Te).eiav otoaaxa).iav Tr,; ar); 0et6tr,To; dTteoTei/.atiEv

perquaeetdesideriaetexclamationes omniumpietas xat Ta TteTtpaYtxeva' ot' wv xai Ta; eTttOutxia;, xai ts;

vestra cognoscat. d/Sorio-ei; TtdvTwv, * i?j utxeTe'pa euae'6cia xaTatxdOoi.

EPISTOLA (g) LVI.

GALL,E PLACIDIiE AUGUST^E AD THEODOSIUM.

Domino Theodosio et triumphatori, semper Q

victori AsTTtoT-rivixr,Trj 0eo5ootw, xai T&OTtatouyw dei [toaiXtt,

Galla PLACiDupiissimaetflorens, ut», l*d)).a ll/axtcia ri euaeSeoTdtr, xat dvO&Cai

Augusto filio, ,

B
perpetua Augusta et mater. atwvia paatXt;, xai u.rirr,p.

eiooow dpyata; TtoXew; tsv

(h) Dum in ipso ingressu civitatisantiquae hanc cu- 'Oitr.vtxa ev auTr) ttj tt);

eTtOeu.cOa tt,v spovtioa, aTtoJouvat tt^v Tfpoaxuvr.ai'.

ram habuissemus ut cultum beatissimo Petro apo- tt,v

tw uaxaptwiaTw dTtooTo).w IleTfw outw tw Ttpooxu-

stolo redderemus, in ipso adorando altari martyris
e^v

reverendissimus Leo episcopus, paululum se post vt,tw ^uotaaTripiw tou jxdpTupo; 6 eu).a6e'oTaTo; iTciaxo-

Aewv, o/iyov ^Tttoywv dauTov drto IvtM

orationem retinens, propter catholicam fidem apud ito; ttj; euxvi;,

nos deflevit, ipsum similiter 966 summum aposto- ttj; xaOoXixri; TtioTew« Ttp6; ri[xa; aTtwSupaTO' 965 a^-

(a) Ita iidem codices. Editi, sanctissime pater gnitatis.

Hujus enim rei gratia ; quae lectio, etsi Graeci textus
vim melius exprimit, antiquam tameninterpretatio-
nem edere volentibus textui inserendanon fuit.
(b) Id est ex Graeco secundum usum seu consuetudi-
nem conciliorum. Pluralis numerus conciliorum non
unum, sed plura conciliaindicat. inquibus Romani
pontifices ex suo principatu sacerdotii excrcuere fa- „
cuttatem queimha.bent, dc ftde etsacerdotibusjudicare;
u quo praccedens.
sicutJuliuspapainRomanasynodojudicavitincausa
(f)Usic gesta et exclamationes, nec non episcoporum
congregatorum mentio innuunt speciem quamdam
synodi habitaa ipso die festo S. Petri 22 Februarii an.
430. De quo die vide admonit. num. 4. Dein pro
exclamaliones cod. Divionensis habet explanationev..
at in margine exclamationes.
Qu33 erat 56, nunc 75. Scripta eodem tempor-
(g)
(h) Editi melius Cum. Sed non quid melius, at gmd

Athanasii, et Innocentius in causa Joannis Chryso- vetusinterpresreddiditquaerendumest.cumantiqua

stomi, etc, qui inOriente depositi ad apostolicam versio exhibetur; antiquaautem vorsio, quae in ms?.
sedem confugerant. Forte etiam respicilur synodus exstat Dum prwfert
vero
Sardiccnsis, quae consuetudinem appellandi ad sum-
1
In marg. edit. Rom., txaxrpiwTiTw codex ;

mum pontificem disertis canonibus comprobat. Ven., jxaxapiw Te.

(c) Cod. Divionensis Baluzii, adversus religioncm.

1
In marg. edit. Rom., xestxuiixr,;.
Male in aliis, atque rcligione. Nostcr Veroncnsis 57,
3
In marg. edit. Rom., toutw L.
postulat textus La-
fidci alquc religioni.
* Ita ms. Ven., atque ita
tinus, pietas vestra. In vulgatis male, -r.u-m? 1 '-"
(d) Ita mss. libri.Editimelius rwm. Scd antiquam
-f,

versionem damus. at'6eta.

B
(e) Sic melius antiqui codices, quam in excusis, di- Ms. Ven., dii p*T.V.i.
 BPISTOLA LVII. 862
51

rum, quem n (a)adieramus, testem objicicns, A. ;ov ts 6u,oito; t6v xopu^atov twv aTtoffTuXtov w xal ,

liscoporum mi
titudinecircumseptus, (t)quoaex tvayx ' tpoffeiYijicv, udpTupa ouXXafJou.Evo:, Ttepie-
'

numerabilibus civitatibus Italia" pro principatu ffTOty.-asvo; T£ TtXr|8£i ETttffxoTtov oj; Ttva; arto dvc- ,

dignitate collegit; et verbis permis- pi8u.T|T«ov TcoXecov £v Trj 'iTaXia ffuvrpfavev u~6 tt,. a.y/j\c
ropriilociseu
nslacrymas, ad communionem sui fletus nostros rou i'-iou totcou, xal ttJ; d£ia;, xai to7; 6f,u.afft ffuvirt-

loquegemitusprovocavit.Nonenimmodicumdetri- tiov Ta oaxpua, el; xotvtoviav Ttov iotov 6pr,vtov xat ;a;

lentum estex hisquc-cgostasunt^utfidesquaetantis *u.eTepa; oiu.wya; icUxaXetTO. Ou u.txpd yd? ex Ttov ye-

tooouto'.; ypovot; ^a/Osif-av

mporibus regulariter custodita est asacratissimo ••evr,u.r<tov c/r,u,£a, ttiv

nostro Constantino, qui primus imperio splen- -ou xaOoXtXOU xavovo; TtiffTtv Atco tou GetOTaTOu TcaTpo;
itre
6tiXa[i|i
[c) nuper turbata sit ad arbitrium
pa-i).£i'to
ait Christianus, r.awv Ktov-TavTtvou, o; TtptoTo; £v Ttp
synodo Ephesinae civitatis "efapaxOat OtcoXtvJhv £vo;
lius hominis, qui in vpt-Ttavo;, Jvayx ? Tcp6;

iium et contentiones potius exercuisse narratur, ivOptoTtou

1
5; tltj £v ttj o-uvooto tt); 'Etpectwv TtoXeto;

iillitumpraesentiaetmetu(dJappetensConstantino- ulffOS, xai a^tu.ax(av u-dXXov XeveTat YEYuu.vaxEvat, ttj

ditanm civitatis episcopum Flavianum, coquodli- te twv oTpaTttoTtov Ttapouoia, xai tu> ^ofitj) xaTaTtXf,TTtov

elluui ad apostolicam sedem miserit, et ad omnes -.6v ETtt-xoTcov tti;

2 K tovtTTavTtvouTto) Eto ; <I>Xautav6v, Std

)iscoposharum partium, pereosqui (e) directifue- t> 70 XioeXXov -T£').ai Tcpo; t6v ctTtoo-ToXtxov Opovov, x&l

int in concilio a reverendissimo episcopo Romae, twv aTto-TaXevTiov £v ttj auv65«o Ttapa tou eOXa^c-TaTou

ui secundum definitiones(/)Nicaeni concilii consueti ETttTxOTtou

, >
l (ou.Tl;• of tiv£; xaTOt tou; 6poy; Tri; ev Nt-
3
jnt interesse,domine sacratissime fili, venerabilis xaia auvoSou £t8i'a6T|ffav cuvUvai , SeoTtoTa aYvoTaTE
nperator. Hac ltaque gratia, tua mansuetudo tantis uie pao-tXeu Ttpoo-xuvr)Te. Toutou ydow #| ai\ T^u.ep6r/;;

lrbis resistens, veritatem fidei catholicae religionis rot; too-outoi; 8opu6ot; avTtTtOeTffa ttjv aXr,Oeiav affTtt-

nmaculatam 6ervari praecipiat : ut secundum for- Xov tt,v TtiffTtv tT^ xaOoX-.XTi; 0pr,ffxeia; TtapacpuXaxOri-

lam et definitionem apostolicae sedis, quam etiam /a: TrooffTa^aTto. "Iva xaTa t6v tutcov, x?l tov 6pov tou

os tamquam praecellentem similiter veneramur, in i-oTToXtxou Opovou, Sv xat r^u.eT; 6jio(o);, tb; TcporiYou-

atu sacerdotii illaeso manente per omniaFlaviano, lievov, Ttpooxuvouu,Ev, ev Trj ffTao-et t?,; leptoffuvri; d6Xa-
i) adconciliietapostolicaesedisjudicium968trans- 6ou; u,£vovto; £v Tcaot 4>).autavou, * £v ty) oyvoStp tou

iittatur,in qua primus ille,qui ccelestes claves di- iTtootoXixou Opovou r^ 6(xT) TcapaTceu.cfO££ri 967 ^v w
;nus fuit accipere, principatum episcopatus (h) ordi- -ptoTo; exsTvo;, 6 Ta; oupavou xXet; d^ttoOEt; OtcoSc'-

avi;quandosoilicetdecetnoshuicmaximae civitati, ;a-6at, tt,v £TCtffXOTcr,v ttj; dpxetpwouvr,; U6a\Li\at or)-

luaedominaomnium est (i) terrarum, in omnibus re- riu.d; TauTTj ttj u,eYicTvi tcoXei, rj Tt;
XaSri- oTCOTe Tcpe'Tcet
erentiam conservare. Diligentius autem etiam in hoc 'e-Tto'.va Ttaotov uTtdpyet Ttov B ytS>v, £v Ttao-t t6 ff£6a;

providete.nequodpriscistemporibusnostragene- L
/')
:ap ao).o?ai. 'ETctu.eXecTepov 5e xdxsivou Tcpovor,o-af fva
atio custodivit,(A)subnos imminuivideatur, et per „^ 5^ £v x 6iz dvtoTEpot; xp ovoic ^ ^^"epa veved ote-
raesens exemplum schismatagenerentur interepi- -^u).a;ev 4<p' f,u.<i>v S6£r, 6 u,iaiveff9at, xai Std tou rcapov-

COpOB et sanctas Ecclesias. ro; uTcooeiYlJ-aToc oxiffuaTa Ttpoyo)priffai ev Te toi; tni-

Txouotc, xai toi; avtwTaTat; exxXr.oiat;.

EPISTOLA (/) LVH.

LICINI.-E EUDOXI.E AUGUST.E AD EUMDEM TIIE0D0SIUM.
De Ecclesias catholicas turhatione.
m) Domino Theodosio inclyto, semper Augusto, et AeoTtOTTi Cko^offito TpoTtatouxo;), dei pafftXet, xat TtaVpt,

patri, Licinia Eudoxia piissima et perpetua Au- A'./.'.vv7. Ru8o5ta r^ euffeSiffTaTr,, xai dvOouo-a, aitovia

gusta filia. ji rjwt: 6-jva-r,p.

Mdotv Ifvuatai tt,v oyiv ETCteixetav u,s'p'.u.vav, xat tppov-

Oranibus notum est tuam mansuetudinem, curam

(a)SicomnesoodicesetQuesn.in margine. Vulgati cium transmittatur ; ubi judicium nominativilocum

erperam, audierttmut. obtinet. Similem Latini interprelis barbaram versio-
h F.ditiones inmarginc, quosinunum cmirahilibuv. nem observabimus etiam in ep. 58, ann. (col.8G5/"J.
[e Ita tres nostri ettotidem Baluzii codices. Duo (h) Editi ad marginem, ornavit.
att. omittunt adverLium nupcr. Fxcusi, perturbata D Sic mss. Vercn. et Colbert. ut in Graeco, et
r
(i)
/. Dein in ms. Chig., arbitno. Quesn. in marg. Ita quoque Divion., nisi quod in
(d) Sic veteres libn. Editi, impetcns. rnargine habet: A\.,tuarum; lcctioGorb. exemplaris,
' Vulgati melius, dinrti fucrunt adcnncilium. Sed ut notavitBaluzius. Editi cum aliis codd., civitatum.
jtorem interprelationem.quam omnes nostrictBa- Vulgati cum uno Vat., providcre..
(j)
izii codices exhibcnt, cmendaro uoluinius. ('fc)Sicomnescodd.Edilorcsemcndarunt,.$M/) «oftis.
(f)
Indicari vidotur canon Sardiconsis soptimus iinr 1.
/
57,nunc72.Sc. temporepraoedentia.
. 1 1

pud Diooysiuro, inQrocoantem quint4.is,ul>i dePon- (m) Ha2C estinscriptioLatinaevcrsionisantiquae.In

Qcislegatisagitur, qui ejusnomineel auctoritate in vulgatia ex Graco pro inclytehabeturtriumphatori,
moiliia utantur. C tutem B n-dicensesexan- et ante vocem perpelua additur floreru.
quaRomana prasertim Eccleeisconsuetudine Ni- 1
Ms. Von., -poTEir,, atque itaotiam in marg. edit.
onis accensitos, ot Nicaenorum nomincappellatos ' Ms. Ven., KiovffravTtvoxoXiTtov.

ilii ostendimus. s
In inarg edit. Ilom., to-w;, £y..t,VraTE.
votus interpretitio in omnibusot nostris oi
l
4 Legendum, e'; -i,' vdvoSov.
iluzii codd. male. Emcndatum in vulgatis, et ex 5
In marg. edit. ltom.. to-. yatfiv.
raeco redditum Ad cnncilium apostoliex sedis judi-
:
6
In marg. edit. Ilom., [letoToOat. Lat,
 803 S. LEONIP MAGNl KPISTOLjE. 864
'

atquesollicitudinem habereChristianorum ctcathc- A.

tl 5a f^''-^'- ' *&* xpwtuvibv, xxt -/ 4X'J

licoa fidei, in tantum ut juberetis ad injuriam ejus rcicriew; erci totoutov, w; Imxpiizi.v i-S uopet tjcjt/,;
c
nihilomninofariendum.Cumigiturfeliciter(rt)Romae liVjSev TcavTy-a-7'. yive<y8ai. O;rr,vixx roivuv ;,:..
?
fuissemus ingressa>,etinliminibusbasilicffisanctis- Tfl '1'wu.r, eioeXr.XuflafJ.ev, xai rot; ouooi; tou

simi apostoliPctri venissemus, bratissimusRo-

Lr.o tou ocyiwt<xtou drcoffToXou IliTpou -j.',j:;-.'/j i-j.>.-.i.

man;e civitafis episcopus, efiam cum aliis phirimis 6 (/.axaotwTaTo; jtciV/.otco; tt,; 4> w;j.xiwv rco/.ew:,

episcopis1>7©pnsfulatinncm nobis(7;)obtnlit,dicens xai ixepwv nXetovtov t-w/.ozwv, «ijiwor/ yjjilv wiOT»

omncdogmareligionispcrOrientem fuisseturbatum, 969 qpdoxcov, o/.ov to ooy;j.x t?,; Qpr.o-xeia; xaT;

xai touto 3
et accidisse, quatenus tola Cbistianorum fidcs ad &vaToXr,v Te6opu6r,o9ai ouu.Seorj/.ev,

confusionem (c) omnem perduceretur. Nam Flavia- rcdoav twv /oitt-.xvwv T7jv rciortv ;
= .; o"UYy/uo"tv ;

num Constantinopolifamp. Ecelosia?episcopumprop- xai yap 4>Xautavov tov £tc£o'/.otcov tyj; Kw/otxvtivoui
Alexandrinicpiscopiingemiscebatex- 'ExxXrjo£a;, otd tx; pai Toy 'AXeijxvopewv erctoxOTMv.
fj
ter inimicitias £/.

pulsum ;et hoccum aliisepiscopispostulavit,protes- drciooupaTo ex§e'/Xr,o6at, xai touto ;j.£Ta tw, iXXa

tans et ipsorum vencrabilium locorum cultum, et axorcwv «TTjoev, 6rctjjLapTup6p.cvo; auTtbv T£ twv o"£ost-

mansuetudinis nostrns salutem, quatenus ad tuam (xiwv totcwv tt]v Tcpoo"/.uvr o"iv, (
xat Tr,; * uptfcTepa;

clcmentiamexhac(^)causameaslitterasdestinarcm, t> poTr,To; ttjv <TWTr,piav. "Qote Tcpo; Tr,v arjv cpiXav6p«*xun

domine sanctissime pater, etadorabilis imperator. drto tov jj.ecou; toutou ejia Ypdu-txaTa xxTarceti^Wjvat,
3
Salutansigiturjustaposco,quatenusf(?)bislitteriscu- oeaTCOTa dyvocaTe TcxT£p, (3ao"'.X£u 7tpoo"ZuvT]T£, IIsot-

ram vestra tranquillitas pramere dignetur. et qua? aYOp£uouo"a Totyapouv, oi/.ata a .Tw ;
' wo-Te toutoi;

malegestasunt emendari pr*cipiat, donec omnibus TtpdYJJ.ao"'. (iepaTciiav v^ u|i.£T£pa Y a '.r,voTr ( ; ejttTf

quae (/").jam definita sunt revocatis, exintegro causa Tcapaff/svfivat •

xai Ta xxxw; TC£7cpay;j.£va 8iop6u

fidei et Christianaereligionis, quae mota est, in par- 6

xeXeuaot* d/_pt; ou tcxvtwv twv r,or, t£tutcw[1£vwv avi-

tibus ItaliaB congregato concilio, perquiratur. Scri- xXy^Jevtwv, £? 6XoxXr,pou tc£o"T£w;, xai tt,; twv /pio:ia-

ptum est oninem contentionem motam,

enim hic vwv 6priaxe:a;, r) xtvouaev/i ahia, ev to£; ttj; 'Itc
(g)
quatenus Flavianus episcopus (k) ex humanis rebus ouva/Oeiorj; xr\; ouvooou, Soxiiiao6eiri. 'liyjijri
y*P
potuisset auferri. 7
evTauOa rcdoav cptXovetxiav xexivrja&at, wot£ <1>'/:x.

ex twv 8 dv6pwTc£vwv Tcpay|JtdTwv

tov £7UO"/.07tov ercap

Ovjvat.

EPISTOLA (t) LVIII.

GALL^; PLACIDI^: (,) AD PULCHERIAM AUGUSTAM,
Qua concillium Ephesinum secundum detestatur.

972 Galla Placidia piissima semper Augusta, C 971 TdXXa IlXaxtSia r, euo-eoeoTaTrj xai emfaveffrdti,
^Eli^; Pulcheri.e piissimae semper Augusta? filiaj. detauYOuoTa AiXia IlouX^spicf tjj £uo-;l£o"TaT/, a;ii^-
YouoTot 6ui aTpi. -

Ut Romam frequentibus concursionibus adasque "Oti ttjv 'Pwti.r,v o"uv£/;£CTtv ex3pO(jtai; 6(io£w; irc.aovoiJ-

(k) desideremus inspicere, causa nobis est amplecten- (iev 6fdv, Ttj; Opr)crxeix; eoTiv iSatpetov r^ ukoOmk,
dae religionis, ut terminis sanctorum nostram exhi- wo"T£ to£; opot; twv dytwv Tf|V f;u.£T£pav d-oO'.ooc;'jai

bcremus prasentiam, quos certum est pro sua vir- napouffiav, ou; dXr.Oe'; eotiv dv toI; oupaviot; y.a-

tute in ccclestibus constitutos, neque inferiora de- auTwv apETrjv xaTacxTaOsvTa;, ouSe twv xaTWT£pw xa:i-
spiccre. Nos itaque (/) sacrilegum esse credimus,si ppov£iv, "ou-£t; Toivuv UpoauXEx; yevo; elvat vo;jl.^

(a) Editi. Romam et ad limina. Vcterum exempla- per hoc tempus de Flaviani morte Hom.r auditum
riumquaeantiquam versionem pneferunt, lectionem fuerat. In epistola autem 64Theodosii ad Placidiam
etsi pcrperamcx Gra;co redditam retinuimus ex his : tum in Grsca, tum in Latina versione Plaviai
enim erroribus minusperiti interprctisversioconfir- ecdesiasticis rcbus expulsus dicitur. Quare h» du ;

matur, etoriginale Latinum excluditur. formuke eodcm rccidunt.

(b) CorLieicnsis Baluzii, at-ulil. ItaetiamDivionen- (i) Qua? erat 58, nunc 78. Scripta eodem tempore

sis codex cf editi in marginc. quo pra3ccdens.

(c)Vulgati in margine, omnino. Latina hujus cpistola1 interpretatio ex me
(j)
(d) lidem vulgati in margine, rcgionc has vel cas tinis collectionis Chalcedon. solum edita fuera
liueras. tcquam Grascam item versionem Cotelerius
(c) Vulgati pariter in margine, his rebus. tom. I Monumcnt. Eccles. Graec.T, pag. 62.
(() de/inila. Dein perquiratis pro
Cod Cbig., etiam (k) Ita codiccs. Vulg., desideraremHr.
prrquiratur in eodeni codice ct in vulgatorum mar- U) Cod. Veron. 57 sacrUegium.
S ine -
1
Ms. \ciu, tF; Xpurctavwv.
(g) Itaomncs nostri codd. ctGraecus textus. lvliti, * Ita optime ms. Vcn. Male in vulgatifl
hinc. 0'J6oT;.

(fe)Editij ex ecclesiasticis rebus. Omniaverotunmo- 8

ln marg. edit. Rom., cTujjt6e6T,xivau in L. Hard.
stra, tiiin Baluzii excmplaria, quibus et hic etintVa 4
In marg. edit. llom., fjjiffrfpo?. L.
epist. 63 congruit Grsecus textus, habent exhutna-
B
In niarg. edit. Uom., buc, i-r u x* . &n
6
r.is rebus, id est, ut recte Lnterpretatur idem Balu- In marg. edit. Rom., inpaxcXviotM.
zius, ab hominum communione remotus, ali huma- 1
In eodem marg., IvnOOcv. L.
narum reniniadministrationcoxpulsus ;neque onim 8
In marg. eodem, hxkrpvsvna&v, L.
 EPISTOLA LIX. 86G

ornnium onlinem dencjemus. Cuin igitur bcsto dovicou-.Ox tuv eluOotcov Tf,v Td;jv. ouv t5 v -/.--
^ ei 'F.Ttii

astoloPetronostramprasenti.im dedi6S<;nius,illic pjWTXTW x7toax6X(|> Ui-ooi ttcjv f,u.eTe'pav napouciav itro-

twv
iltitudioe sacerdotum reveren-lissimus Leo papa
SfiSwxap.ev, xay.siie t;o -Xf.Oec iepe'wv 6 eOXaSeffTatoc

JtepiXaSoftevOf lli~a; Aewv, xatd Tfv d^iav

cumdatus.pro dignitate sui loci nos primus adiit: t<-.\, ioiou to-

ttou TtpwTo; UTCeGaXs xai 8td ~f]v 7tapevTi0eu.£vriv tou

ipropterinterpositamgemitue Bui tristitiam.desi-
ffTSVXYfXOU Xumrjv, Tr)v £auTot> £7tt0uu.iav a/soov Std 6r,-
riumsuumverbis a peneinainuarenonpoterat.Vi-
tamenconstantiasapientiffisacerdotisutlacrymas u.-j-.uri SyjXouv oux vjouvaTo. N£vixr]X£v ouu; to ffTa0r,pov

nlulumretineret,etcausamviolatfflfidei,tamquam tou fpov^jxaxO; tou iepe'w;, emc^ctv oXiyov td Sdxpua,

jusvindexmanifestosermoneproferrct.Inquoser- xxl tfv U7t60£ffiv tf,; TcapaTpwOdffri; 7cio-T£w;, w; tau-

)necognoviinus nostris temporibus catholicam fi- r/;; exoj/.o;, cracpei tw Xoyw 7tpor)veYxev. 'Ev w X6-jo> 0'.e'-

turbatam;quam a divo patrc nostro Cons- yv(o;j.£v, i-i TOt; fju.$Te'poi; xatpoi; Tf,v xaOoXtxf,v TtiffTtv

ltinonostrigenerispai-entosliactenusservaverunt. teTapxjrOat, Tf,v [Leg. r,v] ex tou Oetou 7tatp6; f,uwv

•inulurnvoluntatem namque cujusdam, pravum Ko)vo-tavTtvou u.e'xp

r
- tr\; o-/ju.£pov ot tou r,u.£T£pou yevou;

quid adversus sacerdotem Constantinopolitanum EfuXa|av rcpoYOVOt. Katd yv(o[j.r|V Ttvo; (io-ov opauXov xard
I excitatum dicitur. Nos itaquein Epbcsino tou ispsw; KuvfftavtivounoXeeac JxYuavdcrai [Leg. exyujj.-

leilio, in quo nullus ordincm sacerdotum custo- ~ vaaOat] Xe'Y£tat. 973 'Hu-et; ouv ev t-^ xaTa Tr,v "Kcieo-ov

•it,neque meusuram, sine considerationeDivini- cruvcoa), Tr, |j.r,6:u.t'av Ta$iv teptoauvr,; cpuXa^dT/;, r, u.r,-

is omnia esse gosta cognovimus, quatenus prae- 8e ffuuuetptav, dv£u tyj; Ttpocro)'?,; Tri; Oetoroto; nivTa

mptio et injustitia in quorumdam damnationem 7te7tpd/_0a: |xeu.a07]xauev, wo"T£ tvjv TtpoXr^iv xat t/;v doj-

n (c) obtinere dieatur,quoenostristemporibus ter- y.'.c.v y.at £t; ttvwv xaTiOt'xr,v X£'Y£O"0a: y.patijv •
d toj;

)ilia esse videntur.Dcbet itaque fides proprie va- r,(j.-Tipotr xa-.pol; sptxTa elvat ooxe". 'OpeiXet Toivuvr) Tti-

•e, sanctissima atque venerabilis filia Augusta. OTt; totxco; xpatetv, oecjTtotva dYJWTaTrj xat 7tpoo"/.uvr, rr,

itur secundum catholicam fidem,

tua clementia OuvaTep AuyouciTa. Totyapouv t[ crj cpjXav0pw7;ja xata Tr.v

od semper nobiscum fecit, et nunc similiter con- y.a'i -/"./. f,v Tttottv, 6~£p det u.eO' f,u.wv 7i£7toir,xe, xal viJv

irare dignetur, ut quidquid(ei,i illo tumultuoso mi- 6|J.oiw; rrujiTtvsucrat y.ataJjwcjdTw •

ware 7tav ev exe-vr,

rrimoque consilio constitutum est, omni virtute Tr, tct apaYuevg xat dOXia auvoow TCTUTtwTat, Ttaco;

submoveatur,ctomnibus integrispermancntibus, drroy.tvr.Oiir, Suvdu.£w;' xat TtdvTwv dxepatwv u.£vovtwv,

ad apostolicaj sedis, in quaprimus apostolorum ej; tiv &7COO*toXtxov Ooovov, ev to Ttpwto; 6 ciaxapicoTaTo;
atus Petrus, qui etiam claves [g) regnorum ccele- tcov d^ocToXwv ITeTpo;, Ta xXetOpa twv oupavwv urooE^d-
um suscipiens, sacerdotii principatum tenuit, u.£vor }
-•;-;
apyiepwffuvriv £x6ffu.r,o-£, tou £Vt [Leg. xXrjpw-

episropatus causa mittatur.Debemus enim pri- ffausvr)] uTtoOeffti; 7tapa7ieu.£p0eiv) . 'O^£i).ou.£v ^dp -^ dOa-
itum omnibus immortali conversationi tri- G
in vaTw 7to>£t a7tove'u.£tv ev Ttacii Ta 7tpwt£ta, Tf, 6'd Ttj;

icre, qua; totum mundum propria; virtutis domi- loia; dp£T?,;, tou xoctij.ou xXr,pwc;at u.£v, r\ Tr)V 6£77toTeio:v,

lione complevit, et nostro imporioorbem guber- xai trj rjueTepa ^affiXetflf tov xuxXov xat 8tOJXr,t£ov xai
indurn servandumque commisit. yuXay.Tlov i7tJTp£^dc7r].

9?5 EPISTOLA (i)LIX. ctionc et cx actionibus passionibusqueejuscorporeis.

ADCLEUUM KT PLEBEM ConstaNTINOPOLITAXE UUBIS. — IV. Ex necessitate incamationis aaculparn Adx
eluendam, ct prophetiis illam pramuntiantibus. —
i-sis. — l.Gratulaturquodet Flaviano semper V. Varii errores contra incarnationis (idcm.
adhsereant ei errori resistent. — II. Veritas carnis Leo episcopus (/) clero, honoratis et plebi consi-
m Christo e.r mysterio
Eucharistix probatur. — stenti Constantinopoli.
111.— Probatur etiam ex cjus super universaprove-
Cap. I. — Licetde his qua? in concilio sacerdotum

(a) Ita codices et Quesnellus in sccundaeditione.

(h) Cod. Divion. ct Quesnsllus in margine cpisco-
iii vulg., plens, -t ad marginem pene. porum causa.
codioes, en
dzi*i
n.Coteler\ua,actum. 1 Al.46 Qu.-c autem antea 50 erat,nunc79.Scrip-
c Quidam nostri co licee omittunt vbn.
medium Martiuin an 450.
ta circa
Ihigianus, in illo. Duo alii ioa.,in illo- D Exstat hoEC cpistolain mss.colleet.2, 5, 12, 13,
(j
\ lucttioso pro tumultuoso in duobus mss.
l> et 20 us(|ur> ad 2't, ac in excmplo Sichardi.
;

stri et Baluzii codices. Editi,

removca- (k) In tabula collect. 5 hic titulus ligitur rap.80:
' ut omnitnu.
Ad Constantinopolitanos super stabilitatc fideiipsorum
vulgati ar.te sccundam edilionem
cohortatio.
uesnelli.qui emendavitad npostolicam sedem,
hanc i Editi anteQuesn., cum mss. posleriorum col-
em Bubjiciene: « Ita reponendum censui Iect. 20, 21, 'i-5 et -• addunt, etsancta synodus,qu3S
tov JhnmoAixdv 8p6vov, cum
.-

antea in urbe Roma convenit. Uxc autem verbajureex-

in Latino teztu ad apostolicse sedis.
:
punxii Quesncllus auctoritate vetustiorum collectio-
im banc pluribue in locis inlerpolatam ab in-
srprete
num el codicuro, quoe rcccnset not. 0, nimirum
I

telerius, quemvidesisin
1

Corb. collect. 2. Trecopith. et Thuan. collcct. 5ac

°]|» !' ' Optime quidem, Bed non ita Qriman. collcct. 18, quibus concinuntnosterVinde-
eddidit vetua interpres quem bie exhibemus.
So- bon. 5 ac Florentin. S. Marci collcct. 13, in
collect.
im, posl vocee ad apostolics sedis, deesse
videtur quo postromn Ic^itur Lco urbis Romae epwcupus :
el subintelligitur judicium.
tonstantinpclitanis, Cod. V. collect, II et exom -
iidem codiccs.Cotclerius ez Qreco
iter, ccelorum
simpli- plum Sichardi nullam quo<|ue synodi mentionerq
vulgati, regni ccele-dis.
;
praeferunt. Error ex eo ortus est quod hoec epistolft
86/ S. LEONIS MAGNI EPISTOL.E.
nuperapudEphesumgestamemorantur,multusnos A. munt, consensum suum aut cerrore aut gra-
et in

mceror afficiat, eo quod sicul consonans fama di- tia (l) quosque traducunt?
instabiles
spersit, et ipso rerum monstratur effectu,nec justi- Cap.1I. —
(m)Spernanturhujusmod asanctis mera-
tiffi illic moderatio, nec fidei est servata religio ;
bris corporis Christi, neque sibi catholica libertas
(c)de vestrae tamen devotionis pietate gaudemus, et infidelium jugum patiatur imponi. Extra donum
in sanctae plebis acclamationibus, quarum ad nos cnim divinaj gratiaj et extra sacramentum habendi
exempla delata sunt, omnium vestrum probavimus sunt salutis humanaj, qui negantes naturamnostra
affectum : quia (b) vivit ac permanet apud bonosfi- carnis in Christo, et Evangelio contradicunt, et

lios optimi patris justa dilectio, (c) et catholicee do- Symbolo 977 reluctantur. Nec sentiunt se in hoc
ctrince 976 eruditionem in nulla patimini parte praeruptum sua obcaecatione deduci,ut nec in pas-
corrumpi. Non dubie enim, sicut (d) vobis Spiritus sionis Dominicae,nec in resurrectionisveritatecon-
sanctus reseravit, Manichffiorum confoederantur er- sistant : quia utrumque in Salvatore vacuatur,si in

rori, verum (e)et nostra)

qui ab unigenito Dei Filio eo nostri generis caro non creditur. (n) In quibua
naturoehominem negantesse susceptum,omnesque (o) isti ignorantiaetenebris,in quo hactenus desidiae
ejus corporeas actiones simulatoriivolunt fuisse ? ut nec auditu discerent, (p) velle-
torpore jacuere
(f)

phantasmatis. Cui impietati({/)neinaliquo prasbere- „ ctione cognoscerent,q*od in Ecclesia Dei inomniura

tis asscnsum, jam per filium meumEpiphanium et ore tam consonum est, ut nec ab infantium linguis
Dionysium Romanaa Ecclesiae (h) notarium cohortato- veritascorporiset sanguinis Christi (q) intercommu-
ria ad dilectionem vestram scripta direximus, qui- nionis sacramenta taceatur. Quidin illa mystica di-

bus confirmationem quam (i) expetistisultro praebui- stributione spiritalis alimoni» hoc impartitur, hoc
mus ut nos paternam vobis curam non dubitetis
:
sumitur : ut accipientes virtutem ccelestis cibi, in
impendere,ac modis omnibus laborare ut.auxiliante carnem ipsius qui caro nostra factus est transeamus.
misericordia Dei, omnia quae ab imperitis et insi- Unde et ad confirmationem charitatis vestra;, quae
pientibus excitata sunt scandala destruantur. Nec laudabili fide inimicis veritatisobnltitur,apte atque
quisquam sibiaudeatdesacerdotalihonore blandiri, opportune sermone affectuque (r)Apostoli utar,etdi-
qui potuerit (;') in exsecrandi sensusimpietate con- cam : Propterea et ego audiens fxdem vestram,quaeest
vinci. (k) Nam si vix in laicis tolerabilis videtur insci- (s) in Domino Jesu, et dilectionem in omnes sanctos,

tia,quanto magis in eis qui praesunt, nec excusa- non cesso grafias agenspro vobis, memoriamvestri fa-
tione est digna nec venia maxime cum etiam de-
: ciens in orationihus meis: ut Deus Domini nostri

fendere perversarum opinionum commenta proesu- (t) Jesu Christi,Pater glorise,det vobis spiritum sapien-

signabatur idibus Octobris anni praecedentis, quae ^ idibus Octobris anniprfficedentis.

chronica notatio legitur in alia epislola 50, ad eos- (i) Cod. Vat. collect. 11 addit ter, perperam:nam

dem Constantinopolitanos scripta in Romana sy-
nodo unde utramque in eademsynodo datam fuisse
;
existimatum est. Atpererrorem eamchronicamno-
tationem huic epistolee affixam ostendemus infe-
rius, annotatione ultima.
Deletur praepositio de in Vindebon. collect.5et
(c)
in collect. 11 et 24, ac in exemplo Sichardi.
mss.
ultro Leo jam praebuerat,quodex acceptis posterio-
ribuslitteris aConstantinopolitaniscxpetitum fuisse
deprehendit, uti colligitur etiam ex epist. Gl.cujua
locum dabimus inferius annot. 48 (col. 871 m).
(j) Vindebon, collect. 5 delet in. Mox Vat. col-
lect. ^l, opcris impietate.
28. Si in laicis, c. 3.
(k) Dist.

Mox bonitate pro pietate in cod. Corb. Dein, in vo- Editi ante Quesn. et non pauci codices perpe-
(/)

ces, plebis acclamationibus, vide not. 2 Quesn. ram, insanabiles.

(b) Vindebon. collect. 5 cum editis ante Quesn., (m) Ita codd. novem Quesnelli et sex nostri. Alii
et vivit ae permanet. Simile quiddam est in cod. cum anterioribus vulgalis, separentur.
collect. 21. (n) De Consecr. dist. 2, bi quibus istis, c. 38.
(c) God. Griman. et catholicam doclrinamin nulla.
, (o) Sic omnes nostri codices cteditianteQuesnel-

Dein Quesnellus inseruit ejus ante vocem doctrinx.
Delevimus auctoritate omniumnostrorum codicum
et anteriorum editionum.
(d) Cod. Vat. collect. 11 omittit vobis.
(e) Particulam et a Quesnello delata ex omnibus
nostris codicibus et editis revocavimus.
(/') Quatuor mss. Quesn., sanctiones.
lum, apud quem, In quibus sunt ignorantix.
(p) Tres sequentes voces delet ms. Corb.,utQue-
snellu3 notavit in margine.
(q) Erroneam lectionem vulgatorum Loonis
ante
D Quesncllum, inter commtcnis sacramenta fideitene*-
tur, in nullo nostro codice invenimus. Mss. collect.
•12 et 24 ac exemplar Sichardi praderunt lectionem

(o)ldem Quesnellus, nc aliquem Restituimus anle- cdit. Conciliorum, inter communis jacramenta fidei
riorum editorum lectionem conlirmatam omnibus taceatur. Tres alii codicos Vat. 541 collect, 21. Ve«
nostris codicibus excepto Vindebon. collcct. 5, in net. 79 collect. 22. et Ottobon. 297 collect. 2
quo erronec, ne aliqua. communionis sarramento taceatur. Septem vero praj-
(h) Retinuimus cum Qucsnello notarium potius stantiorcs codices ut in textu, quem cumQuesnello
quam nofa?7'o5,utinplerisquenostriscodicibus etiam retinuimus, co quod sex aliis ejusdem codicibus
Vindebon.collect.5,ct in anterioribus editionibus lo- confirmetur. Vide ejus not. 2.
(/•) Editi ante Quesn. cum mss. collect. 21,
^itur, propterea quod Epiphanius tilulo filii singu- apos-
ciari numero dccoratus, in cpistolaSi tribunus voca- tohco.
tur, quod Ilomanse Ecclesix notario non vidotur (.v Quidem mss. libri cum antic uioribus editis,
convcnire. Scripta autem, quoea Leone pcr Epipha- in Christo Jesu.
nium et Dionysium ad Constantinopolitanos jam (t) Voces Jesu C7jn'5/?'desunt in exemplari Sichar-
directa traduntur, sunt epistola 50, data trfu^iaut m di et in mss. collect. 24.
 EPISTOLA LIX. 810

et revelationis in agnitiom ejus,illuminatos oculos A significatione promissa, factus filius hominis non
dis vcstri ; ut sriatts qu.r stt spes vocatioriis ejus, suacconversionesubstantiae.sednostraeassumptione
el quse divituv glorix turrcditalis ejus in sanctis,ct naturaj, venit quxrcre ct salvare quod pcricrat (Luc.

e sit supcretmncns magnitudo virtutncjus(b)in 110- xix, 10). Venit autem non loc ali_ acc cssu, ncc mo-
,
qui credidtmus serunduin opcrationcm potcntt;v tione corporea.tamquam praesens futurus unde ab-
(utis ejus, i/uam operatus est in Ctiristo, suscitans luisset, aut illinc recessurus undc venisset; sed

\m a mortuis, et constituens [c) illum ad dexteram venit per hoc quod erat visibile ct commune cer-
m in avlestibus supra onincm jirinripalum, ct po- nentibus declarandus, humanam scilicet carnem
atem, ct virtutcm, ct dominationem, et omne no- atque animam in visceribus Virginis matris acci-
n quod nominatur non solum in hoc sxculo, sed piens, ut manens in forma 97 9 Dei, (?) formam
\m in futuro ; et omnia subjecit sub pcdibus cjus, servi sibimet et similitudincm carnis peccati uniret,
psum dedit caput (d) supra omncm Ecclesiam,qux per quam non minueret divin a hu manis, sed au-
corpus ipsius ct pienitudo ejus, qui omnia in om- geret humana divinis.
us adimplctur Ephes. I, 15-23). Cap. IV. —
Talis enim erat omnium a primis du-
Iap. III.— Dicant;t';hicadversarii veritatisquando ctagenitoribuscausa mortalium.utoriginali peccato
nipotens Pater vel secundum quam 9T8natu- P transeunteperposteros.nullus pocnam damnationis
1 Filium suum super universa provexerit, vel evaderet, nisi Verbum caro fierct, et habitaret in
substantiae cuncta subjecerit.Deitas enim Verbi nobis (Joan. i, -14), in ca scilicet natura quae nostri
•
in omnibuset consubstantialisest Patri,etsem- et sanguinis esset et gencris. Propter quod dicit
?rne atque intemporaliter una eademque potentia Apostolus : Sicut per unius delictum in omnes homi-
genitoris etgeniti.Creator quippe omnium natu- nes in condemnationem, sic et per unius justitiarn in
um, quoniam per ipsum omnia facta sunt,et sine owncs homines ad justificationem (j) vitx. Sicul enim
) factum omni-
est nihil (Joan. i, 3), (/"jsuperior est per inobedientiam unius hominis peccatores constituli
3 quae creavit, nec umquam Creatori suo non sunt multi, ita et per unius hominis obedientiam justi
runt subjecta quae condidit cui proprium et : constiiuentur multi (Rom. v, 18, 19). Et iterum :Quia
npiternum est, nec aliunde quam de Patre, nec enim per hominem mors, et per hominem resurrectio
ud esse quam Pater est. Huic si addita est pote- mortuorum. Et sicut in Adam omnes moriuntur,ita et
s, si illustrata dignilas, si exaltata sublimitas, in Christo omnes vivificabuntur (I Cor. xv, 21,22). Hi
nor erat provehente qui crevit,nec habebat divi- utique omnes, qui licet in Adam sint nati.in Chri-
s ejus naturae cujus indiguit largitate. Sed talia sto tamen(&)inveniuntur renati.habentes fidei testi-
ltientem in societatem suam Arius rapit, cujus monium, et de justificatione gratiae, et de commu-
rversitati multum haec suffragatur impietas, ne- C nione naturae quam qui susceptam ab unigenito
:

is Verbo Dei humanam iness^ naturam,ut dum Dei Filio in utero Davidicae virginis diffitetur, ab
militatem in Dei majestatefastidit,aut (g) falsam omni sacramento Christianae religionis alienus est;
Christo asserat imaginem corporis, aut omnes et nec sponsumagnoscens,necsponsam intelligens,
ione3 ejus passionesque corporeas, Deitatis po- nuptiali non potest interesse convivio. Caro enira
s fuisse dicat quam carnis. Quodlibet autem de- Christi velamen est Verbi, quo omnis(7) qui ipsum
idere audeat,prorsus» insanumest:quia necpietas integre confitetur induitur.Erubescens autem illud,
ri, nec ratio recipit sacramenti, ut aut aliquid et quasi indignum refutans, nullum ex eo habebit
ssasit Deitas, aut in ullo mentita sit veritas.Im- ornatum ac licet se regio(m)inserat festo,sacrisque
:

asibilis igitur Dei Filius,(/t) cui cum Patre et cum seepulisimportunusimmisceatjdiscretionemtamen

iritu sancto in una incommutabilis Trinitatises- regis fallere improbus conviva non poterit;sed,
Uia.hoc quod est esse perpetuum est in ea ple- : sicut ipse Dominus protestatus est,tolletur, et liga-
udine temporis, quae sempiterno consilio fuerat tis manibus et pedibus mittetur in tenebrasexterio-
estituta, et prophetica dictorum atquegestorum res,(n) ubi eritfletus et stridor dentium(i¥af7h.xxn,

\a) Vindebon. collect. 5 delet conjunctionem et. nostris codd. addunt Zteus.
b) Quesnellus in margine Alias, in nos. Ms. : D (i) Codd. collect. 21, formam servi sumeret, etsi-
im., in vos, qui crcdidistis. Tres nostri codices, militudincm carnis peccati Deo uniret.
credimus.
(j) Vindebon. collect. 5, item mss. libri collect.
i

Vindebon. delet illum.

r)
11, inter quos est Barberinus a Quesnello laudatus
[d)ldem Vindebon. collect. 5 et alii collect. 21, in margine, aliique collect. 21 et 24 cum Sichardo
c non quatuor Quesnolli curn anterioribus cditis
deleii viI.t. Paulo post, pro comtituentur,\ai. col-
t

margine, supra oinnta Erdcsi.v. Consule not. 3 lcct. H babet, constituuntur.

isdein Qnesnelli, qui paulo post, pro adimpletur, Ms. Vindebon., invenientur. Mox
(k) Vat. collect.
tavit in margine : Alias, adimplet, vel udimplevit. 11, fidci tcstamentum.
,e) Aliquot codices cum edilis ante Quesn.,/u ad- (I) Editi ante Quesn. cum exemplo Sichardi, qui
rsarn. Chrtstum confitctur, intcijre induitur. Emendatio-
f M-h. oollect. II et 2a cum Sichardo, superest nem Quesnelli nostri codiccs approbant.Solum duo
nihus. Codd. collcct. 21, superior cst rn omnibus.
•

mss. collect. 21 praeferunt induetur.

<i Ita Quesn. Nostri codices cum anterioribus (m) Iidem editi cum mss. collect.ll et 21, inferat,
itis, falsatam. (n) Iidem codices, ibierit.
(h) lidcm editi cum Vindebon. collect. 5 aliisque
 .

871 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^E. 872

13).Unde quicumquc in Chrislonon confiti A pta sit, d facta de Verbo in carnem converso
pus humanum, noverit se mysterio incarnationis atquc mutato : (juaj tria falsa et vana(/i) Apollinari-
indignum, nec ejus sacramenti habere consortium, starum haereticorum tres partes varias protulerunf.
quod Apostolus pncdicaf, dicens Quiu membra su- : Nec dicimus quod beata Virgo Maria hornincrn si-
mus corporis ejus, de carne ejus el de ossibus cjus. ne Dcifatc conceperit, (jui creatus a Spiritu sancto
Propter hoc relini[uct homo patrem et matrem, et ad- postea sit susceptus a Verbo, quod Nestorium prae-
hxrebit uxori suse, 980 et erunt duo in carne una. dicantem merito justequedamnavimus; sed dicimus
Et exponcns quid per hoc (a) significaretur,adjecit: ChristumDei Filium, Deum verum, natum de Deo
Sacramentum hoc magnum est: ego autem dico in Patre sinc ullo inifio temporis, eumdernque horni-
Christo et i» Ecclesia (Ephes. v, 30-32). Ah ipso crgo nem verum,natum de rnatre hoinine certa plenitu-
principio generis humani (b) omnihus hominihus dine temporis nec cjus humanitatem, qua major
;

Christus cst denuntiatus in carne vcnturus. (c) In csl Pater.minuere aliquid (ij cjusnalura3,quaj a;qua-
qua, sicut dictum est, Elerunt duo in carne una lis cst Patri.Hocautem utrumquc unus estChristus,
(Gen.u, 24), utique duo sunt, Deuset homo, Chri- secundum Deum Ego ctPa-
qui vcrissime dixit,et :

stus et Ecclesia,qu.-c dcsponsicarneprodiit,quando terununi sumus (Joan. x, 30j; et sccundum horni-

ex latere Crucifixi manante sanguine et aqua, sa- .-. ncm Paler rnujor me est (Joan. xiv, 2H Hanc fi-
: .

cramentum redcmptionis et regenerationis acccpit. dem, dilcctissimi, veram et indissoluhilem, quae

Ipsa est enim (</) novte conditio naturae.quae in ha- sola vcros efficit Christianos,quamque, ut intelligi-
ptismate non indumento verae carnis^scd contagio mus probainus, pio studio et laudahili amore
et

damnatae vetustatis exuitur, ut efficiatur homo defenditis, perscveranter tenete et constanter asse-
corpus Christi, quia et (e) Ghristus corpus est ho- ritc. 9S1 Et quoniam oportcl (j vos post divinum
minis. auxilium etiam catholicorum principum gratiam
Cap. V. —
UndenonDeum tanturo dicimusChri- promereri, humiliter ac sapienter exposcite ut pe-
stum, sicut hasretici (f) Manichaei nec hominem ;
titioni nostra3,qua plenariam indici synodum /. po-
tantum, sicut hreretici Photiniani nec ita hominem ;
stulavimuSjClementissiinus imperator digneturan-
ut aliquid ei dcsit quod ad humanam certum est nuere :
(/) qua citius,adjuvante misericordia Dei,et
pertincre naturam, sive animam, sive mentem ra- sanis fortitudo augeatur, et morbidis, si curari ac-
tionalcm, sive carnem,(gr) quas non de femina sum- quiescant, medicina prrestetur. (m)

(a) Exemplar Sichardi, significetur. epist. 50 data midus vcl idibus Octobrisipsius anni
(b) Vulgati ante Quesn. delent omnibus, Gpdd. 4iy, quam quidem una cum aliis epistolis sub idem
collect. tJtet21 delent hominibus. Sichardus utrum- teinpusscriptisEpiphaniuin et Dionysium Conslan-
que. Q tinopolim defcrendam accepisse colligimus ex epi-
(c) Sichardus In hoc sieut.
: stola54, ubialia epistola 44 ad Thcodosium m idus
(d) Quinque nostri codd. et editi Quesnello ante- Octobris signata per eumdcm Epiphanium mi~?a
riores, nova. traditur.Prius ergo scriptaet transmissa fuit episto-
(e) Vat. coilect. 24 et editi ad margincm, Christi. la 50, posterius vero ha?c epistola 50. Id aulem inci-
(f) Vide notam 4 Quesn. disse circamedium Martium anni 450 nonnullasua-
(g) Editi antiquiores cum Vat. collcct. 24, quara dent cx epistola 61, scriptadic 17 Martii anni ejus-
non de femina sumpsit, sed factam de Verbo, etc. dem ad C.onstantinopolitanos archimandrita? Marti-
(h) Vidc notam 5 Quesnelli, et nostram annot. num et Faustum, ad quos epistolaSl cum epistola
7 (000 /) in epist. 100. Mox excusi ante Quesn. et 5U per Epiphanium et Dionysium missa fuerat. Ex
mss. collect. 24, varie protuleruni epistola nimirum Gl paljm lit Leonem acccpisse
(i) Duo codd. Vatt. collcct. 21, einaturx. eorum quibus cognovit sc por epistolam
litteras,ex
(;/') Vat. cdllect. II ct alius 546 collect. 21, nos. 51 in synodo exaratam eisdem prffistitisse quod ex-
(k) Non pauci nostri codices,etiam Vindebon.col- pctebant.ld enim innuunt illa capitis primi: Siqni-
lect.5cum anliquioribus cditis et exemplo Sichardi, aem interdiscretarumspatia longinqua regionum unum
postulamus. Rcspicere videtur epistolas scriptas ad sumpserunt corda nosira consdium, ut quod a i

Thcodosium atque Pulchcriam anno proocedcnli, desiderabatis, eo vobis tempore quo cpistolx vc^trx
quibus concilium postulaverat. mittebantur occurrerit ; si tamcndilectionivcslr.v tradi
(/) Ila cum Quesnello noster Vindebon. collect. 5 scripta nostra potuere,qtue non solum apostolica' sedis
et m.ss. collect. 21. Gaeteri codices et editi, quoci- auctoritate, sed etiam sancue synodi unanimitatt
Y)
tius. Paulo post, si reparari a&tuiescani in Vat. col- Idem vero nuntius. qui horum archi-
ilireeta suni.
lect. II. mandritarum litteras ad Leonem attulit, epistolatn
(m) Vulgatiafligunt chronicamnotamsie: Data idi- ctiam cleri et p( puli Constantinopolitani simul de-
bus Octobris Asterio et Protogene viris clarissimis tulissecredendus est.Hinc quidem in pra?senti opi-
consulibus. Quamvis autem h«ec temporis notatio stola59, cap. i, Leo similiter scribit ac in epistola
invcniaturin nostriscodd. collect. 20, 21, 22 et 23, 61 : Quod expclistis,ultro pra?/>Mj»HM.«.ArchimandrItai
quarum tres ultimae quoad hanc epistolam eamdem sciiicet nec non clerus ot populus Constantino]
originem habent,deesl tamcn in cseteris antiquiori- tanus uno consilio simul ad Leonem litteras dode-
hus et prsestantioribus collectionibus 5, II, 12, 13, rant in quibus idipsum expetobatur ot dederont ;

18 el 24, ac in exeraploSichardi. Utrum invcniatur eodom circiter tempore quo ad ipsos Eeo misitepi-
in codice Corbeiensi collect. 2 ignoramus. Vide stolas50 el 5l,unde utrisque illorum epistolis simul
not. 6 Quesnelli, ubi eam addititiam opinatus est. acceptis Leo similiter rospondit, sc iatn per o;
-

Enimvero scripta dici nequit h«c epistola idibus
Octohris anni 149, nam capite memorantur aliaa
liitcra' a eosdern Gonstantinopolitanosjam direota
l
por Epiphanium ac Dionysium. Indicatur autem
Ias50et5l Octobri anni pra?cedcntis direclas ultro
i quod expetebant pra?stitipse.et eodem eliam tempo-
re quo ipsorum epistola? mittebantur. Igitur tum
hfflfl epistola 50, tum epistola 01 sub idem
tompus
873 EPISTOLA LXI. 874

EPI9T0LA («, LX. A niano Augusto septies, et Aviono, v. cl. consuli-

b) AD PUI.CUEIUAM AUGUSTAM. bus (j).

Synopsis. —
Per Eutyehen fidei fundamenta concuti;
EPISTOLA(A)LXL
AD MARTINUM ET FAUSTUM PnESBYTEROS.
(/)
adversus guem eoneilium generale Pulcheria anni- —
(m Synopsis.— I. Dc litteris ad eos scriplis monet.
tenle eelebrari cupit.
II. Hortatur ut fidei causam adjuvent, iisque sollici-
98* Leo episcopus (c) Pulcheiu.e Augustae. tudinem suam spondet.
Gaudere me plurimum et exsultare in Domino pie- Leo episcopus, (n) Martino et Fausto presbyteris
tatis tuoe scripta fecerunt, quibus evidenter osten- et archimandritis.
diturquantumcatholicamdiligasfidem.elquantum Cap. I. — Bonorum operum et spiritalium studio-
haereticum detesteris errorem. Hoeresis quippe est rum Deum auctorem csse non dubium est; qui quo-
nimis impia et [d] Evangelio veritatis inimiea, quae rum incitat mentes, adjuvat actiones. Quod nobis
non portionem aliquam laedere, sed ipsa Christiana? proesenti experimento 984 evidenter apparuit. Si-
religionis eonatur fundamenta convellcrc, negans quidem inter discretarum spatia longinqua regio-
sempiterni Patris Filium sempiternum de utero num, unum sumpserunt corda nostra consilium, ut
irginis matris veram carnem nostroe sum-
. (juod a nobis dcsiderabatis, eo vobis tempore quo
psisse naturce, et eos damnatione percellens, qui ab epistolae vestrae (o) mittebantur occurrerit, si tamen
n
evangelica et apostolica 6de nullo deduci errore po- dilcctioni vcstrce tradi (p) scripta nostra potuere,quae
tuerunt, illudque frustra proetendens quod Nicaenffl non solum apostolica? sedis auctoritate, sed etiam
synodifidem teneat,cujuseumesseconstat alienum, sanctee synodi ,quae ad nos frequens convenerat, una-
Lrloriosissima Augusta. Unde quia non deserit Eccle- nimitate directa sunt,ut in his quantam curam to-
siam suam divina protectio, dicente Domino : Ecce tius Ecclesiae habeamus appareat; hortando scilicet
ego vobiscum sum omnibus dicbus usque ad consum- omnium fidelium mentes et clementissimorum
mationem 983 saeculi (Matth. xxviii, 20); eodemque principum proesidiaad defensionem fidei postulan-
opere c) et tempore spiritus Dei et Hementioc vestrae do (q) quorum pios etcatholicos animos non diffi-
:

sollicitudinem et curam nostri cordis accendit, ut dimus opem atque auctoritatem suam justis peti-
de remediis procurandis eadem utrique cupercmus : tionibus praestituros quo citius,auxilianteDomino,
;

quae prius p poposci.nunc quoque instantius peto, perniciosa haeresis, et dudum sanctorum Patrum
majore utens fiducia deprecandi, posteaquam prae- auctoritate damnata, quoe nuper Ephesi male adjuta
sidium venerandae exhortationis accepi. (g) Spero est, auferatur.
lutem affuturam misericordiam Dei, ut cooperante Cap. II. — Interim vero det operam, quantum
:lemcntia vestra,pestiferi erroris possit morbus au- fieri potest,vestra dilectio ut omnibus Eccclesioe filiis
ferri : ut quidquid, ipso inspirante atque auxiliante, C innotcscat (/) qui contra impium sensum secundum
potuerit salubriter fieri, cum vestroe fidei laude per- doctrinam evangelicam et apostolicam proedicemus.
agatur : quoniam h) res (i) humanoe aliter tutae esse Quia licet plene, quoe semper fuisset atque esset ca-
non possunt, nisi quae ad divinam confessionem tholicorum sententia scripserimus,tamen nunc quo-
pertinent, et regia et sacerdotalis defendat auctori- que ad confirmandas omnium mentes non parum
tas. Data decimo sexto kalendas Aprilis, Valenti- exhortationis (s) addidimus. Memor enim sum me
rescript.-e fuerunt; illa vero primum : nam ad eam /t)23, qu. 5, Res autem humame.
referri putamus verba epistolae 61 : Licet plene,qux i Vat. Ilisp. et Isid., res omnes.
semper fuissei atqueessei catholicorum sententia, scrir (j) In antiquis editionibus ex ms. ab Hispanica
pshnus nimirum in epistnla prresertim 28, ad Fla- prodeuntibus additur, Mra cccclxxxviii.
vianum, m qaa de catholico dbgmate latissime dis- (k) Al. 49. Quae autem antea 01 erat, nunc 89.
serit ,tamen nunc quoque ad confirmandas omnium Scripta 17 Marlii an. 450.
$ non parum exhortationis addidimus. Plurimum (/) Exstat in iisdem collectionibus in quibus epi-
quidem exhortationis in hac epistola ."39 continetur, stola praecedens.
das mmc, id est, paulo ante ipsam epistolam 01 et In codd. collect. Hisp. et Isid. hic titulus prae-
forte eodem die scripta dicenda est, eademque oc- figitur De dumnatione concilii Ephesini secundi.
:

casione Constantinopolim directa.
(a) Alias i8.Qu«e autem antca 00 erat, nunc 89.
Scripta 17 Martii an. 150.
ivenitur haec epistola in mss. collect. Disj
Isid. 11, 12, 1«J ct 21 usque ad 24 ac in exempl
trdi.
c Mss. codd. Vat. Hisp.
(n) Editi antc Qucsn. ex mss. Vat. Ilisp. et Isid.
n
"
oliisque inde profectis perperam, Martiano. Voces
c/ archimandritis ex Ratisponensi adjecimus.
(o) Emittehantur in Vat. collect. 11 et in Ralisp.,
& qui [iroeterca habet occurreret.
/' Indicat epistolam 51. Confcr. annot. 48 (Col.
ct [sid.,et alius collect. 871, n.'" in epist. 59.
;

tque piissimsr. Quesnellus o Vindebon. Hisp. perperam, quorum posset ca-

ivit : Hoc exordium ficlilix epistolse thohcos. Emendatum vero in Vat. llisp., quorum
Xysti 11 papx ad Gratum aptatum esi ab im- catholicos; qua? lertio non Lconi, sed emen-
!

<>ro. datori tribuenda est.

Idem codd. Nat. Hisp. et Isid., cum aJio col- r Editi ante Quesn. cum mss. collect. 24 ct Si-
lect. 24, Evangelicx veritatis. chardo, quod prxdicamus.
lem Vat. Hisp. et Isid., eademmente spiritus. Vat. Hisp. et Isid., addimus; male nihil enim
.
:

Vat. collect. 11 et 21. pei vel parum admodum additur exhortationis. Hao
\g) Vulgati ani. cum Vindebon. Hisp. et autem referri ad epist. 59 ostendimus annot. 48
mss. mutata intcrpunctione prteferunt,
collect. 24, (Col. 871, n. m ) in eamdem epistolam.
spcrans affuturam. Dein duo codd., quod cooperante.

Patrol. LIV.
 875 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. 876
f
(a) sub illius nomine Ecclcsio^ praesidcrc, cujus a A gligentiae occasione scripta nostra ad vos non po.
Domino Jesu Christo cst glorificala confessio, et tuerint pervenirc, exemplaria eorumdem 985
(c)
cujus fides omnes quidem hrcrescs destruit, sed nunc mittenda crcdidimus ut nullo modo fidei :

maxime impietatem praiscntis crroris expugnat; quam dcfendimus praedicatio vestrae notitiae sub-
et intelligo mihi (b) aliud non licere quam ut omncs trahatur. Data decimo sexto 986 kalendas Aprilis,
conatus meos ei causac in qua universalis Ecclesiae Valentiniano Augusto septies et Avieno, v. cl. con-
salus infestatur impendam. Nc aulem aliqua ne- sulibus (d).

EPISTOLA (e) LXII.

(f) TIIEODOSII IMPERATORIS AD VALENTINIANUM AUGUSTUM.
Qua respondet epistolx LV.
Domino m Valentiniano (g) Augusto Theodosius. Aeotcottj iy.~o 0*jfl£i!vTtviav5 aiwviM Auyouor»

Et Romae pervenisse tuam mansuetudinem,

(h) 0£o56«Tto;.

ctitionem oblatam a Leone reverendissimo pa- Kat t lv

*v
'
ttj 'PtouiTj Ttapayeyevtjo-Oat Trjv oyjv ^aipoTr.tat,
y.ai y.*Tt[fs npoasvryiyjiai Ttapd AeovTo; tou eOXaSsora
triarcha, (i) in ipso litterarum textu atua majestate
significatum est. Et de tua quidem incolumi (j) in t ratTptapyou , 5e5^).WTat Trapi tt.. oyj; [xeyaXstoTq-
to: ev TiT) auTr*> uset t-ov ypa[tu.dTwv. Ki;
Romanajurbe reversione gratias competentes di- D Ttepl (tev ti;
OY); Oytou; ev tyj *Pw|i.yj ezav65ou yaptTa; d-ooEowxajis*
vinae~majestati reddimus, dominc sanctissimc fili et
d;tw; t5j Oeta [xeyaXeioTYjTi, 5e'oTroTa dyv.oTaTE ule
venerabilis imperator. De his autem quae dixit me- uti

moratus reverendissimus vir indicatum est ad eum- jtpoo-y.'jvy)Te (3ao-t).eu. IJept oe toutmv, wv £97. 6 |ivr,u.o-

vsuOei; EuXaSsarTaTo; dvrjp, 5e5r,XwTat ~po; auTov -

dem^fc) latius atque plenius, sicut arbitrati sumus,
988 et cognovit nos in nulla parte a paterna reli- Tepov, xai 7t).yipe'o-TST0v, l
xaOw; uTtoXa|ioavo|j.ev, 957
gione et majorum traditione resiliisse. Nihil enim y.at £v u.ro;vi p.e'pn evvw r,p.a; d~6 Trj; TtaTpwa; Opr,--

aliud volumus quam sacramenta paterna per suc- xeta;, y.ai t-7,; twv irpoyovwv Trapaoooso); d-o-s-r,or,xe-

cessionem nobis tradita inviolabiliter (/) custodiri 5

vat. Ou?sv ydp aW.o PouAou.eOa , r\ euy_6u.E0a. r-35 -i

Propter hancjgitur causam, (m) quoniam quosdam rj.-JO-T-^v.a Ta TtaTpwa, Ta xaTa otaoovr.v r,u."v rapjlo-

cognovimus sanctissimas Ecclesias nocibili novi- Ofvra, a-'£vr,Ta ^uXavOrjvat. Atd TauTTjv TotyapoiJv tt.v

tate turbare, synodum decrevimus Ephesi fieri. In a'r-7', i-r.iwr, Ttva; eyvmjiev Ta; dyttoraTa; 'Ex.xXr^ts;

prssentia quippe reverendissimorum episcoporum, h-<.(?i ';.?,v. y.atvt«7u.to OopuSetv, o-jvooov ti)piTau.ev ev 'Ejtow

cum multaj libertate ac integra veritate et indi- yeviVOat. Ar/)aor, 7capouotflt twv eOXaSeoTaTwv iinaxdwm
remoti sunt, qui judicati sunt u.ETa tco'/.).^; IXeuOepta?, y.al 6).ox).T]pou
gni sacerdotio et d).T|0Et'a;, xal oi

esse digni [suscepti punt. Nihil igitur ab his con- iv7:tot t?,; tEpwrJvr,; dTCExtvr.Or.oav , xai ol xptOsvTt;
J)

trarium (n) regulae fidei aut justitiao factum esse >."'.',: "-. o'ejiy/jr,7av. Ouoiv toivuv uzivavTtov Trapi tou*

(a) His verbis Quesnellus postillam affixit Papa
sub nomini Pelri regit Ecclesiam : unde et plurimi
Romani episcopi vicarios se Petri nuncupant. Cum
dicitur pontifex Ecclesiam regere Petri nomine, po-
testate et auctoritate eadcm regere intelligitur,
quam in successores suos eamdem omnino cum
primatu transisse, uti erat in Petro, et Leo et ca-
tholica Ecclesia docet. Hinc nomen vicarii Petri
non delegatum, sed successorem innuit, qui in
Petri locum cum eadem auctoritatc successit, ut
pluribus optimorum auctorum exemplis ostendere
ficeret, si hac de re disputatio esset. Legi potest, si
: lem anni 450,vide admonitionem prasmissam epist.
55, num. 5.
((/)Vulgati cum Graeca versione addunt setnper ; at
Latina versio, quam hic ex mss. exhibemus,omittit.
(h) Ita omnes codd. et nostri et Baluzii.eadem ra-
tione quapaulo post habent, in Romana urbe revcr-
sione, et epist. 57, Romse fuissemus ivgressx; qua?
imperii interpretis versionem ex Grajco demon-
strant. In editis emendatum fuit Romam, uti recte
erat reddondum.Sed hic antiquam versionem, qua?-
cumque fuerit, edendam suscepimus.
Editi postCrabbum, in ipso principio littcrarum
(i)

libet, annotatio 12 in tract. 15 8. Zenonis lib. n, a tua majestate. Haud dubie deerat hic aliquid, in-
pag. 191 nostrac editionis Veron. Nostrx aulem Pa- quit Baluzius, in codice quo Crabbus utebatur; et
irol. tom. XI, col. 439. cum videret sensum non csse plenum, vocem prin-
(b) Codd. tres collect. 11 et 21, aliter non ticere. cipio addidit, niniirum male divinans nam legen- :

(c) Ratisp. addit ct in significatione, ut videtur, dum cssc in ipso litterarum textu, doccnt antiqu^
adverbii etiam. Exemplaria olurali licet numero vo- " excmplaria. Idem habent ct nostri codices, et Gr<pc:i
cat excmplum epistolsc 51,"de qua cap. i scripsit : versio idipsum confirmat. Quesnellus in margine.
Si tamen dilectioni vcstrx tradi scripta nostra potuere. in eodem contextu litterarum,
Paulo post Vat. Hisp. et Isid. cum mss. collcct. 11 (j) Ita omnes codices Editi, in Romanam urbon.
et 21, credimus. Vide annot. 3 Supra, w. d ).
(d) Qucsnellus hanc notationcm in fino subjecif : k Vulgati, latius afque plenissime, sicut arbitra-
Superiore epistola effrenate abusus est epistolarum mur. Codicum Lectionem induximus.
veterum pomi/icum consarcinator in epp. Aniceti ad (/) Quidam codices, custodire. Graeca versio alio-

Gallix episcopos; in prima Felicis I aa Paternum; rum codicum, et vulgatam loctionem probat.
secumlti ail Gallise episcopos; Sixli II ad Gratum, ct (m Vocem quoniam in cditis omissam ex omni-
Callixti I ad Benedictum. bus mss. supplevimus.
(e) Alias post ep. 41. Quac autem erat G2, nunc 82. (n) Solus codcx Divion. Baluzii, ct Qucsnellus in
Scripta circa April. an. 450. margine, rectse fidei aut injuste factutn.
(f) Haecetduae sequentes epistolse exstant in
sola 1
Addere placuit cummss.Ven.conjuctionem««li
collectionc Chalcodonensi, of in rns. Vcnoto 79col- quae conjunctio clariorem mirum in modum atque
lect. 22, cui ex Chalcedonensi colloctionc aliquot expeditiorem rcddit sententiam. In vulgatis, «*
epistolac adjectffi fuerunt. Quoad tempus circa Apri- T/NTjpeoraTOv, xa6w; Czo/\au-6 avou-iv |v u.t^ev:, etc.
877 EPISTOLA LXIV. 878
cognovimus. Omnis igitur contentio sacro judicio twv tou xavovo; tyj; TttdTew;, 4\ tou 8txa(ou, eYVWu.i-
examinata est.Flavianus autem, qui reus inventus YeyevtidOat. Tlaaa Totyapouv du,«pt6oX(a tw Oeiw Stxao-T/]-

pst lacsibilis novitatis, (a) debitum recepit. Et lioc ptw £?r)iao-Tat. «I>Xautav6; 8e 6 ^wpaOei; atrto; tou (3Xa-

remoto omnis pax et omnis concordia regnat in Ec- GepoO xatviffu.ou, tt^v 6cpetXou.£vriv SauTw Ttu.riv &nr v£yxoL-
i

clesiis, et nihil aliud quam veritaa viget. t6* xal toutou a7roxtvY)0£vTo?, 7tdffa elpqvYi, xai 7taoa
ffujicpwvia h TaT; 'ExxXY]fft'at; pafftXeuet, xal ouSev &Tepov

xpaTeT, el u.^ xaOapa -f\ iXi^Oeta.

EPISTOLA (b) LXIII.

EJUSDEM THEODOSII AD GALLAM PLACIDIAM AUGUSTAM.
Qua respondct cpistolx LVI.

990 Domins me* Placidle venerabili Augustffl B AionoCv, t§ l^ m«x^,, itpoaxwvin? A6ro«aw f 989
I HEODOSILS.
©eoSooto;.
Ex litteris tuac mansuetudinis nostra cognovit
'Ex twv Ypa^u-aTwv tyj; <xyj; Y|u.ep6TY)To; /) Tju.eTe'pa
[c aeternitas quid reverendissimus patriarcha Leo a
eYvw atwvtoTY);, 6 ti 6 eOXa6effTaTo; TcaTptdpxri; Ae"wv
Tnitate poposcerit.His itaque littcris indica-
7tapa tyj; ar\i rjTYiffev atwvtoTY|To;. Toutoi; TOtYapouv 5yj-
mus quoniam dehis quoe dictasuntareverendissimo
episcopo plenius atque apcrtius (</'srcpius scriptum Xouu.ev toT; ypau.u.ao"tv, 6ti 7tepl toutwv twv etpr)u.evwv
Ttapd tou euXaSeoTaTou d7tio-xoTtou, dvTeXeoTepov xal <xa-
est:ex quibus sinedubitatione manifeslum est nihil
nos prreter paternam fidem,aut dogmata divina.vel <pe'oTepov 7toXXdxt; lypa.yr\ •
£$ wv dvau.<pt66Xw; 7U<pave"pw-
Tat, u.rj8ev r^jxa; 7tapa ty}v 7taTpwav 7ttoTtv, Ta OeTa
definitiones reverendissimorum, qui tam sub divae yj

memoriaeConstantino inNicreacivitate.quamdudum 8oYu.aTa, r\ tou; Spou; twv euXa^effTarwv Imax^Ttwv, o?

nostro prcecepto in Ephcso congregati sunt,de(inisse, Ttve; touto u.ev * U7t6 tyj; OeCa; u.vr^u.ri; KwvffTavTtvou iv

aut decrevisse, aut intellexisse ; sed hoc solum in Trj Ntxate'wv 7t6X£t, touto 8e 9 TtdXat y^u.eTfpw TcpooTaY-

Epheso consitui jussimus,ut omnes qui u.aTt ev 'Ecpe^ow ffuveXrjXuOafftv, wptxe"vat, r\ e^rjcptffOat, •»,
nocibili lae-
sione Ecclesias sanctas turbaverunt,digne remove- vevoY)X£vat. ftXXd touto u.6vov e"v *E<pe'ffw TeTUTCwffOat, tva

rentur.Hasc sunt qu.e non ad refragationem, sed ad TtavTe;, of tive; tw (3Xa6ep$ xatvtou.(ji Ta; oYtwTata;

concordiam ctpurum vinculum adorandte religionis ^ £0opu6rioav 'ExxXricta;, d$tw; d7toxtvri0wffi, TtpooeTdfo-

a reverendis3imis;'c Patribua sunt decreta.Flavianua u.ev. TauTa eta-iv, a Ttva oux et; avaTpoTrfiv, 4XX' el; ouu.-

autem.princeps contcntionis hujus,sacra sententia tpwvtav, xal xa0ap6v ffuv8eo-u.ov tyj; TtpOffxuvriTTJ; 8pt,-

ab ecclesiasticis rebus cxpulsus est.Htec igitur sciens ffXEta;, Tcapot twv euXa6e<TTdtTwv TeTurcwTai IIaTe*pwv. "0
tua mansuetudo,domina sacratissima mater et ve- 8e XeYotxevo; <I>Xauiav6; e$apxo; tyi; TotauTY); tpiXovetxfa;»

nerabilis Augusla, nihil nos aliquando contrarium Oeia 4*ri9w twv IxxXrjfftaffTtxwv Jx6e6XY)Tat ftpaY0.arwv.

a tradita fide sentire, sicut a quibusdam dicitur (/")

TauTa TotYapouv etSuTa y^ g?\ r^u.ep6TYi;, S^ffTtoiva 4yvo-
Biispicemini aut cogitetis. TaTri u-YiTep , xal TtpoffxuvYiT^ AuYOUffTa, txviSev ii(t2{

7toTe Ci7t£vavTtov tyj; 7tapa8o0e(ffY); «(ffTew; StavevOTJffOat,

xaOw; uapa tivwv e"priTat, U7toXa6ri, f\ XoYforiTai.

EPISTOLA (g) LXIV.

EJLSDEM THE0D0SII AD LICIXIAM EIDOXIAM.
Qua respondet epistolx LVII.
99$ Dominne mcce Eudoxi.e vencrabili Augustre yyi A£«77totvYi Trj £\).r\ Eu8o$ta Trj TtpooxuvYjTYJ pafftXCSl,
Theodosius. 0eo86ffto;.
Semper equidcm (A)tui desidcrii littcris delecta- 'AeT u.£v o5v tyj; ffYi; 7toOetv6TYiTo; toT; •f^&y.^.aai tip«
mur, ?) et has tota animffl suavitate complectimur, Ttou-eOa, xal TauTa 6Xyj tyvyjft y^Sew; TtepiTCTVffff6u.e0a, itai
et nmnibus tuis petitionibus consuevimus gratanter Ttdffai; TaT; ffaT; atTiQffefft u.£Ta tcoXXti; tyi; xa P«? *^"
ire, domina.O) Bacratiseima filia, venerabilia
rj Oau.£v eTtiveuetv, Bimona dYvotdTY) OuYaTep, Tcpooxuvn
A«gU8ta;sed de praeaenti causa,hoc cst de Flaviano ty) paatXt;* d).Xa Ttepl tou IveffTWTo; 7tpaYU.aTo;,* tovi-
(jui fttit episcopup,quae iu hac causa
subsccuta sint, TEffTt, Tcept <I>Xautavou, tou TCOTe 47ttffx67tou, Ti tyj aUCtf
reverendissimo archiepiscopo Leoni perfecte nostra
ttapaxoXouOrlo-avTa t^ euXaSeffTdTW dpxieTCtffx^TKp A£ov«
i omnes codices ct editiouea Concil.ante Ro- suspicetur aut cogitet. Antea vcro legebatur optimo
mauam, in quam inducta fuit lcctio a Quesnello sensu,scil barbare,ut ex omnibusmss.restituimus.
debitam pcenam recepit.
(</) Quae autea erat 64, nunc 84.
.

(b) Qikb antea erat G3, nunc 83.

(h Quesnellua cum editia Conciliorum in margine,
acodices tum nostri tum Baluzii, nec non liur amabilitatis.
editi in margine; at in textu,serenitas, et post pau- i Idcm Qucsn. cum iisdem edit. Concil., actota
ca, a tua serenitate.
animge suavitate. Cod. Chig., ac ex tota animi since-
iic tnss.et editiones ante Romanam,in quaet n'toffi.Secuti Bumua aliorum tiualuor nostrorum co-
aequentibus, Quid autem adverbio saepius in-
ssepe. dicum lectionem, quam ct Baluzii mss. approbant.
nuatur explicabimus in dissert. de cpistolis deper-
(;') Sic omnes codd. ct ediliones ante llomanam.
ditis num. 38. quam Becutua Quesnellua edidit sanctissima,
(e) In editis
perperam, presbyteris; et post aulcm In ms. Ven., (jr.b toC xffi Oew?, etc.
1

jdditur qui dicuur. Codicum lectionem

dedimus.
(//Romani editorcs Conciliorum primi vulgarunt,
In marg. edit. ltum., fe, niW
879 S. LEONIS MAGNl EPISTOL/E. 880
mansuetudo Bigniflcavit.Tuae voro dulcedini hoc so- A tc Te).6lM« r, r\r.-
:
'.- '/: ":t .' '•
:
' •"< [pro xaTSOTrjjiTi ;.i
lum approbavimus intimandum, quia memoratus .
..... ...'. .',-.', [J.OVOV i'.',7.:\i KJ;i! V
Flavianus(c)aacro judicio(/v)ab humanis rebus abla- OTt 6 (jtvrj(i.ovevOet; «Iva-j tav 6; <)~ a y.oioet
•..'., t<Lv
tus est, quatenus totius dubietatis contentio a sacris 1
dv0pa>7itvwv r.ow;, ''''' i.zr/,i !rr,- faio' itatro ay.jtoo-
removeretur Ecclcsiis; (c)et nihil ulterius posthaec )•!/.; (p&ovetxta ccizo tm. Ugujv 'Fvtx/.r,o"twv a-o/.tvr/jr; -/.ai

definirepossibileost,cum jamista semel decisasint. ovoev erepov ~'/-j Xoitiov y.ixk Tavxa SvvaTOv cpiaat r.^\
tJiv ar:a; r,Sr) T£TV7tU)|j.£Va>v.

»93 EPISTOLA (d) LXV 99-4 licet nobisantejam fuerit praedictum sanctum
seu fratrem et coepiscopum nostrum maxime/ycoronae
(e) PRECES MISSiE AB UNIVERSIS COMPROVINCIALIBUS vestrae(A)gratiam morum suorum mansuetudine et
EPISCOPIS METROPOLIS ARELATENSIS AD S. LEONEM
sanctitate meruisse, perceptis nunc tamen beatitu-
PAPAM.
— dinis vestras litteris, quanta eum charitate comple-
Synopsis. I. Prxmissis nonnullis dc Ravenniiele-
clione ac moribus, antiqua Ecclesiss Arelatensis ctamini evidenter agnovimus.Unde praemissis offi-

privilcgia a Leone redintegrari postulant. II. — ciis quae upostolatui vestro jure debentur suggestio-
Eadem cx variis hujus Ecclesias prxrogativis confir- nem nostram, qu;e justitiae partibus fungitur,
mant, ac prxsertim cx S. Trophimi in GaUias
audiendam corona vestra minime dubitamus
adventu. —
III. Civilia Arelatensium jura ac privi- B
a :

legia imperatorum commemorant. IV. Variis — quippe cum non aliqua nova i:istitui,sed prisca per
officiorum testimoniis Leonem demulccnt. vos optamus et antiqua reparari. Nec enim justum
Gap. I. — Memores quantum honoris et reveren- estuthonoreni(7)cjuB quem,ut probavimus,impense
beatissima sedi aposlolicae, cui vos Dominus
tioa, diligitis, iila res minuat, (j) qua pietatem vestram
noster Jesus Christus pro meritis sanctitatis voluit alter offendit.Et sane manifestum est Ecclesiae Are-
preesidere, semper debitum fuerit, semperque de- latensi divinae gratiae favorem adesse, cui talem
beatur,ordinationem quasanctus frater et coepisco- habere contigit sacerdotem per quem privilegia di-
pus noster Ravennius in civitate Arelate posttrans- gnitatis antiqure,qii33 dolebat sibi (k) pro
tempore
itum beatae recordationis Hilarii episcopi, concor- diminuta,gauderet in perpetuum recentioribusapo-
dantibus omniuui votis, ad summum pontificium, stolicae sedis auctoritatibus reformata.

Domino favente, provectus est, missis continuo Cap.II. — Omnibus etenim regionibus Gallicania
(t)litteris apostolatui vestro indicarecuravimus.Qui- (/)notum est,sed nec sacrosanctae Ecclesiae Romanae
bus a beatitudinevestra tanto dignatione etcharitate habetur incognitum,quod prima intra Gallias Are-
fuisse responsum,immensas gratias agimus,etsi tan- latensis civitas missum a bcatissimo Petro apostolo
tas, quantas debemus,referrenon possumus.Notum sanctum Trophimum habere meruit sacerdotem,et
C
(a) Quesnellus in margine, divino. dem precibus respondet,praemittendas censuimu9.
(b) Ita omnes
codices nostri, et Baluzii. Graecus laudato ms. Vallic Preces missx ab univer-
(e)[n :

etiam textus cohaeret. Editi, ab ecclesiasticis rebus,
ut in epistola praecedenti tum in Gro2co,tum in La-
tino texiu legitur.Sed Theodosius hisce litteris re-
spondens 57 Eudoxiae,eadem formula uti-
epistolae
tur.quam ibidem usurpaverat,^ humanis rebus
illa
potuisset auferri, ubi sane Flaviani mortem, de qua
tum Eudoxia nihil acceperat,indicare nonpotuitjsed
depositionem ejusintellexit,uti explicavimus annot.
sis episcopis Galliar.ud Lconem papam Sed vox Gal-
liar. linea superinducta deleta fuit. Utrum vero in
antiquo codice Arelatensi unde sumptum fuit hoc
apographum ad Baronium transmissum eadem vox
Galliar. desit, an cum eadem lilura legatur, igno-
ramus.Baronius et Sirmondus omittunt cotnprovin-
ciaiibus.
(f)
Indicantur cpistolae 40 et 4 anni prfecedentis. 1

9 (Col. 863, n. (h) in laudatam epistolam 57. Eodem Vide not. 1 Quesn.
(.7)
itaquesensu hanc formulam hicaccepit etiamTheo- (h lta cum Qucsnello etiam Sirmondu=,qui Are-
dosius unde corrigendus est Qucsnellus,qui hunc
: lati nsem codicem consuluit. Baronius cum ms.
textum dc Flaviani morte interpretatus est not.ul- Vallic, gratia morum suorum mansuetudinem ct
tima in epistolam nobis 59, ac si ejus mors, quae sanctitatem meruisse.
sane prascesserat, a Thcodosio hoc loco nuntiata i Uavennii scihcet,quem Leo sibi probatum tra-
fuerit. didit epistola 40. Contcr. ctiam epist. 41.
(<?)Restituimus el ex codicibus,ut erat apud Crab- (/) Ita cum Quesnello cod. Valhc.Aliae editiones,
bum. p. ijiuv pietatem vestram ante offendit. Respicit Hilarii
(d) Alias post ep. 49. Quae autcin erat 63, nunc 85. factum causa,ob quodLeo illum metro-
in Celidonii
Scriptadiu ante Maium an.458.Bxstat haec epiatola politico jure privavit, ut liquet ex epistola 10. Hinc
in unica collectione 15 Arelatcnsi. Vindicatur a autem cognoscitur hanc Hilarii pcenam personalem
Quesnello in observationibus quaa notia praamittil. habitam ruisse; ac propterea mox privilegia Arela-
Contulimus cum ms. Vallicellano G. 99, apographo pro tempore diminuta traduntur.
vctustioris codicis EcclesiaB Arelatensis,exquo ilfam Nimirum sub Hilario, qui metropolitico jure
Baronius edidit. Cum nota chronica careat, certum epist. 10, quam pocnam temporalem
tempus ignotumest.Solumaffirmaripotestscriptam [u<~<^ quoad ille viveret,ostendemus in observatio-
tuisso antc disin 5 Maii anni 450, quo Leo hisce lit- nibus ad dissert. 5 Quesnelli tom. II.
feris respondit epistola sequenti,et non modico qui- Elespiciuntur Zosimi litteroe ad episcop
-

,/

dem tempore ante.Cum enim hae Gallicanorum pre- et septcm provincias constitutos, quibus
s

ces adLeonem missas fuerint perPetronium et Ucgu- latensis sedis pnvilegia ct jura statuta luera
lum,ut liquet ex epistola sequenti cap.i, hosautem exinde omnibus Galliarum regionibusinnotuere.H«
diu apud se retinuisse S. pontifex afnrmet epistola autem Gallorum preces Zosimi litteris adeo inni-
67 data eodem die 5 Maii, sequitur diu ante Maium tuntur, ut nonnumquam ipsa fere carum \

has preces transmissas fuisse.Inhao vero temporis descripta, prsferant.

tncertitudine, eas sequenti Leonis epistoloa qua iis- (m) ln eod. marg., $xx)vT,j;ajr;xw'', L.
881 EPISTOLA LXV. 882

exindealiispaulatimregionibusGalliarumVbonum A f.vp.HT.— Caeterum multa sunt quibus secundum

Bdeel religionis infusum; priusque alia locaabhoc institutaprincipum cunctis intra regiones nostras
rtvofldeiquemadnosapostolicaeinj buspraeferatur.Haec in tantumagloriosissimae

miserunt, meruisse manifestum est saoerdotem, memoria? Constantino peculiariter honorata est, ut
nuncimpudenter
quaiu Viennensis civitas.quae sibi ab ejusvocabulopraeterproprium nomen,quo Arelas
lenotabiliterprimatus exposcitindebitos.Jure enim 996 vocitatur, Constantiha nomcn acceperit. Hanc
acmeritoeaurbssemperapicem Banctsedignitalisob- clementissiniic rccordationis Valentinianus et Hono-
tinuit, qua? in sancto Trophimo primitias 995 rius Gdelissimi principes specialibus privilegiis,et,

nostra: religionis prinui Buscepit, ac postea intra utvcrboipsorumutamur.(?)Matremomnium Gallia-

Gallias boc quod divino munere fuerat consecuta, rum appellando decorarunt.In hacurbequicumque
studio doctrinae Balutaris effudit.Cujus honoris ob- intraGallias cx tcmpore praedictorum ostentare vo-
tentuEcclesiam Arelatensem omnesdecessorespra?- luit insignia dignitatis, (/") consulatum suscepit et

dccessorcsque nostri velut matrem debito semper dedit. Hanc sublimissima pracfectura, hac reliquae
honore coluerunt.tenentesque traditionem^Ototam potestates,velut communem omnibus patriam.sem-
ab har sibi rYivilates nostra sede episcopos postu- per inhabitant. Ad hanc'ex omnibus civitatibus
larunt. Ab hujus Ecclesiaesacerdote tam decessores multarum utilitatumcausa concurritur et plane ita ;

B
nostros quam nos ipsos constat in summum sacer- sibi erga privilegia memoratae vel Ecclesiae vel civi-
dotium.donantc Doinino,consecratos.Quam quidem tatis, divina,ut credimus,dispensatione,omnia con-

antiquitatem sequentes pncdecessorcs beatitudinis senserunt,ut scmper sicut Ecclesia Arelatensii intra
veetrae, hoc quod erga privilegia Arelatensis Eccle- Gallias primatum in saccrdotio antiquitatis merito,
Biae institutio vetusta tradiderat promulgatis (sicut ita etiam civitas ipsa principatumin soeculo oppor-
et scrinia apostolkie sedis procul dubio continent) tunitatis gratia possederit.Unde factum est ut non
(
( / auctoritatibus confirmarunt : credentes plenum solumprovinciae Viennensisordinationem,sed etiam
esse rationis atquejustitiae,utsiculper beatissimum (y)trium provinciarum, contemplatione sancti Tro-
Petrum apostolorum principem sacrosancta Ecclc- phimi, sicut et sanctorum praedecessorum vestro-
sia Romana teneret supra omnes totius mundi Ec- rum(/<)patefacta sibi testatur auctoritas,Arelatensis
clesias principatum, ita etiam intra Gallias Arela- Ecclesiae sacerdos ad sollicitudinem semper suam
tensis Ecclesia,quae sanctum Trophimum ab apos- curamque revocarit.Cui id etiam honoris dignitatis
tolis missumsacerdotemhabereniciuisset,ordinan- que collatum est,utnon tantum hasprovincias po-
di pontificium vindicaret.His secundum religionem testate propria gubernaret,verum etiam omnes Gal-
utitur privilegiis Ecclesia memorata.

(fl) Sic cod. Valliccl. cum Baronio et Sirmondo. Narbonensi.hi episcopi de eadem provinciaad Are-
donum fulei.Quai autem bic de S. Tro-
. latensem sedem revocandanon videntur cogitasse;
phimi missione narrantur,eZosimi litteris surrepta cum prresertim S. Leo epist. 10,Bonifacii judicium
sunt.llac veroin re legenda erunt quaj fusius disse- laudans, hanc provinciam ab Arelatensis jure alie-
remus in memoratis observationibus ad dissert. 5 nam declaraverit,ut palam fiet in observ.in dissert.
-nelli part. n, c. 2. 5, part. ii, cap. 2, n. T.IIi porro episcopi
trium pro-
Queen. in margine Forte, notam.: vinciarum sunt,Viennensis,Narbonensissecundae et
'.
ironii in Sirmondi editiones, civitalis; pcr- Alpium maritimarum.Id colligitur ex episcoporum
peram. nominibus,qu;.e sequenti Leonis responsioni praefi-
d)Zosimi epistolae pro sede Arelalensi cditicindi- guntur.Licetenimcujussedisepiscopifuerintibidem
cantur. Litteras autem Homanorum antistitum av>- non exprlmatur,aliis tamen ex documentis.quaehu-
ctoritatet appellatas binc etiam confirmatur. jus aevi episcopos cum suis sedibus exhibent, sati3
Perperam in vulgatis antc Quesnellum atque
-
probabile est Constantinum fuisseepiscopum Dien-
Sirmonduni cum nostro codice VaUicell., matrimo- sem,et Fonteium Vasensem provinciae Viennensis ;

iiiwn Gali orttm.Honorius in Constitutione adAgri- Maximum vero fuisse episcopum Reiensem, Asele-
colam an.418 Arelatem metropolitanam civitatem ap- pium Aptcnsem, Armentarium Antipolitanum, ac
pellat.In hac constitutione continentur plcrai|iie ox Theodorum Forojuliensem in Narbonensi secunda;
nis quae deprivilegia civilibusArelatensisurbis hoc ad Alpesautem maritimaspertinereValerianum Ce-
sruntur.Valentiniani autem Constitutio de D mellensem,Ursum Senecensem, Nectarium Dinien-
Bideratur.Quid vero eirea baa oonstitutionea etcirca- Bem.et Ingenuum Ebredunensem.Hasergo tres pro-
titulum matrii Galliarum sentiendum sit,
•

vincias tantum ut Leo Arelatensi sedi praeservaret,

explicabimus in observationibua allegatis part. n, hi episcopi postulassc videntur;nisi quis forte intcr
c. i. n. 2 et 3. episcoporum Tarantasiae in Alpibus Graiis.et hanc
Vide not. 2 Quesn. quoquc provinciam laudalos antistites comprehen-
.11 rn in
>
sequentibus, fraedecessorum vesti disso arbitretur,adeo ut prater Vicnncnscm indica-
a itas, indicet epistolae Zosimi, in quibus tres verint provincias tres, Narbonensem secundam,Al-
provincix, Vien duaa Narl i
Arela-
I
• -
p, 8maritimasel Alpea Graias.Alpes quidem Graias
tensi tribul tantummodo memorantur,dubiuin cx-
••
eosdem etiam fuisse complexos, judicium Leonis
oritur nmn.hic quoque trium provinciarium nomine confirmal ;cum inter quatuor oppida Arelatensi non
m provincis tres solummodo intelligenda concessa, sed Viennensi adjudicata rccenseat Ta-
ita ut Viennensia in tribu mprehendatur. At quaa ad Alpes Graias cx omnibus noti-
formul.Ti, lion s<>lu»t piovincix Viennensis, sed etiam tiis pei tinet.
trium prorinciuru >/>,has tres ab illa videntur dislin- (// Sirmondus, parlcfactum.
gnere.Aliunde restitutajam per Bonifacium Z
successorem provincia Narbonensi prima ejiiscopo
883 S.
lias sibi(ft)apostolicoe sedis vicc mandata,sub omni
ccclesiastica regula contineret.
Cap. IV. — His itaque omnibus
notitiaiu 997 beatitudinis vestrae fideli assertione
perlatis, quacsumus et obsecramus coronam
moniae vestrae per nomen Domini nostri JesuChristi,
quiin vobis justitiam,patienliam,tranquillitatem
bona totius sanctitatis ac perfcctionis elegit, et per
beatissimum apostolum Petrum,quem vita et con-
versatione veslra nobis divino munere redditum
credimus,ut quidquid Arelalensis Ecclesia.sicut su-
perius indicavimus (b) vcl ab antiquitate suscepit,
vel postea auctoritate sedis apostolicae vindicavit,id
omnead suum pontificium revocare ejusdem Eccle-
sioesacerdotem beatitudinis vestraeauctoritasinper-
petuummansurapraecipiat.Ipsiautemvel officiorum
causa, vel hujus legationis obtentu, sanctimonioa
vestrae nos praescntassemus aspectibus,nisi alios in-
firmitas, alios anni praesentis penuria ab hac voto-
rum nostrorum cupiditate revocasset. Sed confidi-
mus in Domino Jesu Christo, qui precibus
deriis nostris effectum promptissimae pietatis ves-
trae praestitit,quod qui nunc legationis officio frau-
damur, gratiarum postoa rcferendarum per nos-
metipsos actionc fungemur.
098 EPISTOLA (c) LXVI.
(d) sancti leonis pap.e ad pr.ecedentes compro-
(a)Apostolicaquacdam delegatio hic indicatur Are-
latensi episcopo Zosimi litteris concessa, cum proe-
cepit ut quicumque ex qualibet Galliarum parte Ro-
main. aut alio proficisceretur, ab eodem episcopo
formatas acciperet. Jus etiam cogendae synodi ex
alienis quoque Galliarum provinciis ab eodem Zosi-
mo, ut videtur, attributum, hane dclegatam vicem
magis magisquc constituit.Conferquae in hanc rem
dicemus in observ. ad Dissert. 5, part. n, c. 6,
num. 8.
(b) Trophimum referuntur, di quo su-
Hoec ad S.
praannot.IO(Co/ 881, «.(a)Scquentia vero, velpostea
auctoritate scdis apostotic.r vindicavit \nc\'ica.nl ea.quae
, quantumvis leviores osten-
cum apostolicx sedis vice Arelatensi episcopo coliata
antecendenti annotatione mcmoravimus.
(c) Al. 50. Quae autem antea 60, nunc 86. Scr.
5 Maii an. 450.
(d) Invenitur in collectione 15 Arelatensi. in qua
exstat superior.
(e) Baronius, secutus antiquae manus
nem in codice Vallicellano G. 99, indicatam cdidit
Armantario,cum prima manu legeretur, ut apud
Quesnellum Armantario.PvcctuYunus leclionem Sir-
mondi, quam exhibcnt etiain subscriptiones epis-
tolae 99 et inscriptio epistolae 102.
(f) Baroniuscum cod.Vallic, Unantio. V et V in
mss. facilc commutantur, Ynantius lcgiturin utris-
quc laudatis cpist. 99 et 102.
(g) God. Vallicell. Regulinus. At in sequenti epis-
tola habelur, Regulum.
(h) Malc Vasatensis in quibusdara codicibus, ut
notavit Quesn. in margine.
(i) Vulgati cum mss. Baronii et Sirmondi, intra
Viennensem et Arelatensem provincias. Quesnellus
emcndavit cx suo codice :« Unica enim.inquit.erat
tunc provincia Viennensis appellata.» Quinam fue-
rit hic suus codex in postillanon indicat.Sed Thua-
ncum fuisse cx notatione ejusdem huioepistolse sub-
jecta oolligi potest.Sic enim ille Supcrius Lconis
: epistoleainscripti triumsaltemprovinciarumfucrint.
LEONIS MAGNI EPISTOLJE. 884
\ CIALIUM EPISCOPORUM METIIOPOLIS ARELATENSIS
PRECES RESPONDENTIS.
intimalis, et in Synopsis. —
Sententiam suam ,S. Leo interponit super
antiqua conlroversia inter Arelatcnsem et Viennen-
sem Ecclesias, et cuique suos limites assignat.
sancti-
Dilectissimis fratribus,CoNSTANTiNO,V Armentario,
Audientio, Severiano,Valeriano, Urso,Stephako,
et Nectaiuo Constantio Maximo, Asclepio, Theo-
doro Justo Ingenuo, Augustali, Superventori,
(/) Ynantio, Fonteio, Palladio, Leo papa.
Cap. I. —
Lectio dilectionis vestrse litteris, quas
ad nos filii nostri Petronius presbyter et (fy^Regulus
diaconus detulerunt, quam benevolum fratri et co-
episcopo nostro Ravennio impendatis affectum evi-
denter agnovimus siquidem postulatis ut ei quod
:
decessor ipsius merito nimiaepraesumptionis amise-
rat, reformetur.Sed petitionem fraternitatis vestrae
t»
v .
ensis episcopus, missis litteris et legatis.sua
suggestione praevenerat, conquerens Arelatensem
episcopum ordinationem sibi f/i Vasensis antistitis
usurpasse. Cum itaque nobis ita et paternarum re-
vercntia sanctionum, et omnium vestrum servanda
et desi-
sit gratia, ut in Ecclesiarum privilegiis nihil con-
velli, nihil patiamur excidi, consequens fuit ut ad
conservandam(?)intra Viennensem provinciam 999
pacem,adhiberetur justitiae moderatio,quae nec an-
tiquitatisusum,nec desideria vestra negligeret.
Cap.II. —
Consideratis enim allegationibus utrius-
que partis preesentium clericorum.ita semper intra
(j)provinciam vestram, et Viennensem et Arelaten-
rescriptum primus emisit in lucem eminentissimus
cardinalisBaroniuscum ipso supplici libello et aliis
q epistolis quo3 res Arelatensis Ecclesiae attinent :
easque accepisse se testatur ex Arelatensi cod.ms.
In eumdem nos codicem incidimus, ni fallor; qui
quidem in bibliotheca Thuanea asservatur.Etsi enim
nonnulloe discriminis notae appareant,leviores tamen
sunt quam ut alter codex credatur a Baroniano,cum
quo in ceteris convenit ;velut in additione subjecta
superiori epistoloe deconfirmatu Leomsdecrelo per
Symmachum papam.»Hunc vero non eumdem esse
codicem ex quo Baronius hanc epistolam edidit,
ipsa: variantes lectiones
dunt.Ejusdem quidem collectionis Arclatensis uter-
que Baronii et Quesnelfi codex fuit, sicut et caetcri
omnes ad eamdem collectionem pertinentes unde :
nil mirum plerisque conveniant el omnes ad-
si in
ditionem in fine subjectam exhibeant.Sed lectionea
aliculii discrepantes.ac intcr coetcras ha^c non om-
corrrectio- nino levis, divcrsa ejusdem collectionis exemplaria
manifestant.Duoshujus collectionis mss.libribiblio-
r» thecae Colbertinfe, in quam Thuanie transierunt, P.
Coustantius mcmcrat in praefatione ad tom. Epist. I
Roman. pontificum, n. KU.Unus ex his fuit quon-
dam Arelatensis,cujus exemplum diligenterexscri-
ptum,ad Haronium a Fabro transmissum fuit,etin
hoc nunc Vallic. G. 99, exstat vulgata lectio, intra
Vienniensem ct Arelalensem provincias. Alius autem
Thuaneus codi^x a Baroniano diversus erit ille qui
correctionem Quesnello suggessit.Hanc autemidcir-
co amplectimur, quia Leo in hac epistola semper
unius provincia3,nonduarum meminit.uli patebit ex
c. 2, intra provinciam vestram,reliqu3e civitates cjus-
dem provincuB. Gonfer annot. sequentem.
(l'T'nam provinciam singulari numero.id est \
ien-
nensemanteamemoratam appellat,intra quam 1 icn-
nensem Arelatensem civitates concludit. Hanc pro-
et
vinci&m vertram vocat,licet episcopi decem et novem
 EPISTOLA LXVII. 886

verba hahcntur in codd. Arelatensi et Vallicellano :

jm civitate9clara8fuissereperimu9,utquarumdam \
uisarum alterna ratione, nunc illa in eccleaiasticia Hoc praeoeptum domini Lconis confirmatum est a
is.nuncistapraecellerct.cum tamen eisdem sede apostolica, prsBsidente Symmacho papa, Probo

jmmune jusquondam fuisse a genlibus proderotur. v. c. consule.

nde Viennensem civitatem,quantum ad ecclesiasti- EPISTOLA (b) LXVII.

imjustitiam pertinet,inhonoralam penitus esse AD RAVENIUM ARELATENSEM EPISCOPUM.
(C)

on patimur; praesertim cum de receptioneprivile- Synopsis. —

Mittit Ravennio celebrem suam ad Fla-

jam nostrae dispositiunis utatur; vianum epistolam de incarnatione Verbi Dci adver-
auctoritate
sus Eutychen, ut pro defensione fidei, per eum hxc,
ii,

uam potestatem llilario episcopo ablatam, Vien-

vel Cyritti Alexandrini epistola cunctis Gallix epi-
en^i .piscopo credidimus deputandam. Qui ne re- scopis fideliter innotescat. Secreta etiam mandata
ente semetipso factus videatur inferior, vicinis sibi legatis commissa indicat.

uatuor oppidis presidebit, id estValentiae, et Tu- Dilcctissimo fratri Ravennio, Leo papa.
I Gratianopoli,utcumeis ipsa Diu filios nostros Petronium presbyterum et Re-
ienna sit (a quinta, ad cujus episcopum o^.nium gulum diaconum in Urbc tenuimus : quoniam et de
rtedictarum Bcclesiarum sollicitudo pertineat. Rc- nostra hoc gratia merebantur, et fidei nunc quo-
quae

ro civitates ejusdem
nsisantistitisauctoritateetordinationeconsistant:
uem pro modestiae suaj temperanlia, ita futurum
-ediraus studiosum charitatis et pacis, ut nequa-
uam sibi credat ablatum, quod fratri videat esse
provinciae, sub Arela- _ rumdam errore (d) incessitur, ratio postulabat.Volui-
mus enim eos nostro intercsse (c) tractatui, et univer-
sacognoscere qua3 per te cupimus ad omniumfra-
trum et consacerdotum nostrorum notitiam perve-
nire,(/"j charissime; hoc dilectioni tuae specialiter

)nccssum. Data 111 non. Maii, Valentiniano Aug. 7 delegantes,ut sollicitudine vigilantiae tuae epistola
t Avieno v. c. conss. 1001 nostra, quam ad Orientem pro fidei defen-
1000 In finc hujus epistohe, hxc guse sequvntur sione dircximus, (g) vel sanctae memoriae Cyrilli,quae

'iennensis.Narbonensis secundae, etAlpium mari- (f)

marum, uti ostendimus annot. 16 Col. 884, n. e) in
p. praecedentom.Num Viennensis provinciae nomi-
e non civilem,sed ecclesiasticam provinciam intel-
•xit.quae plurescivilesprovincias comprehenderet?
n praescindere voluit a
! b BX decreto Bonitacii ad Hilarium Narbonensem
ingulac suum haberc debebant metropolitam, uti
luribus dicemus in observ. ad dissert. 5 Quesn.,
Vocem charissime, a Quesnello expunctam, ex
codicc Vallicellano ac Sirmondo revocavimus, ut in
editis legebatur.
(g) Vel pro et aliquando in
nostris ms. Leonis usur-
patur, utvidere est annot. 22(893, ?i.«)in ep.80.Certe
memorandis iis provinciis, cum epistola 113, c. 3, ordinato Proterio Alexandrino
Leo epistolas se dedisse scripsit ad episcopum, vel
ordindtores ipsius, seu clericos, vel et seu pro et ac-
cepit ita enim ad singulos, qui distinctis litteris
:

art. ii, c. 6, n. 5, et seqq. Forte vero S. pontifex eam C. scripserant, distinctas ex more dedit epistolas, quaj
Dlam controvcrsiam quse inter Viennensem et Arc- intercidere, uti distinctas habemus ejusdem episto-
itensem opiscopos nfota, ad se delata fuerat, et in las 171, 172 et 473 in ordinationeTimothei Alexandri-
ua sola allegationes utrinque fucrant produetae, ni, qui Proterio successit. Aliud manifestius exem-
ijudicare in hac cpistola voluit; adeo ut hac de plum prajsto est ex epist. -131, c. \ Qualia ad cle- :

iu.-a proterierit ctiam illa quae circa Arelatensis mentissimum imperatorem, vel ad ipsum Atexandrinx
edia privilegia antistitcs in praemissis litteris pos- urbis episcopum scripta dircxerim, subdita huic epistolx
De sola antem Viennensi provincia quas-
ilaverant. exempla monstrabunt. Gum indicentur exempla dua-
tio fnit oh ordinationem episcopi civitatisVasensis, rum epistolarum 129, ad Proterium Alexandrinum,
u.i' in ca provincia sila est et in hanc rem alle- ; et 130,ad Marcianum Augustum,quae quidemsuper-
ationcs productse, ac legati utrinque directi. sunt; vel pro et hic quoque sumptum liquet. In re
(a) Ita Quesn. et Sirm. Baronius, conjuncta. Cod. autem praesenti vel pro ct adhiberi ex eo cognoscitur
'allicell., juncta pro quinia. quod non ita S. Leo Cyrilli epistolam Gallicanis
b Alias 51. Quae autem antoa 07 orat, nunc.87. commcndet, ut, si haec illis Ravennii opera innote-
crinta 5 Maii an. 150. scat, permittatsuam adFlavianum epistolam suppri-
ihetur h.-oc cpistola in codicibus solius col- mi,quam praccipue recipicndam acsubscriptionibus
iis 1.") .
N
relatensis. signandam transmisit, uti colligitur ex epist 99.
[d lta cod. Thuanens a Qucsnnllo allegatus, noc Confer. annot. 8 (Cot. 893, n.«) in epist. 70. Innuitur
"n apad Sirmondum. Alias ex Baronio vexata esl, veroCyrilli c[)istolasecundaadNestorium,quaS.Leo
um tamen ms. Vallicellano 6, '>'', quo Baronius
in r_) adversus Eulychcm usus est, ut liquet ex longiori
sus est, legatur incessit, errure utique librarii,pro illo ejusdcm lragmento,quod subjoctum legiturepi-
lcessitur. stolae 165 ad Leoncm Augustum. Hacc prima hujus
quispiam posset hic intelligi tracta-
spicari epistolae Cyrilli mentio est in Lconis litteris, sicuti
. oneepiscopis habitum,oum Vulcn-
ct rnultis dein in epist. 69 et 70 quae scriptae fuerunt in Ana-
inianus, Placidia et Eudoxia Februario mi nse Ro- tolii causa,e1 in his [quodmaxime obscrvandum est)
venerunt, do rjuo vide annot. 7 Col. 860. n f ) in
iain eadem Cyrilli litterae una cum celebriLeonis epistola
Ai ob ejusmodi tractatum, qui Pebruario
..
28, ad Plavianum, pari sollicitudine .juguntur et
tense videtur exactus, Petronius ilus usque commendanturOrientalibus,ul hic Gallicanis; unde
d diem 5 Maii retineri non poterant. Alium i
Petroniumel ru^ulumobtractatumincausaAnatolii
osteriorem tractatnra indican probabilius est. Con- Bomae diu fuisse detentos, atque de toto negotio in-
cimus avtem respici tractatum in Anatolii cauea, Btructos, vel ex lioc loco maxime comprobatur. Cur
um scilicct irca Aprilem litterisde ordi- vero inter plura Patrum testimonia,quffi hoc tempore
atione ejasdem,qus plarimum negotij facessebat, diligenter collecta, legatis hac de causa in Orientem
mgiori consaltatione opas fuit, qaain maximo tradita fuerunt, et postea subjecta epistolaj
im pericalo utile consilium caperetur, et aptsa 165 vide admonitionem praemissam cpist. 28, num.
lstructiones lcgatis traderentur. Vidi ult.), cur, inquam, ha;c una Cyrilli cpistola et hic et
1 apertius fict cx annot. 5 [Infra, >
aliis in locis a Lcone potissimum ingeratur,et tanta
 .

887 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^.

noslris sensibus tota concordat, univcrsis fratribus A Bede dignissimo papre Leoni Ceretius, Salonius
innotcscat : ut (a) certiores effccti contra cos qui in- et Y
carnationemDomini pravispersuasionibusasstimant
temcrandam,spirituali sovirlute pr£emuniant.Habes
Cap. I. — Recensita epistola beatitudinis vestra»,
quam de fidei instructione conscriptam ad Constan-
probabilem facnltatem, qua cunctis Ecclesiis et Deo
tinopolitanum episcopum dcstinastis, dignum esse
nostro episcopafus tui possis commendare primor-
censuimus ut(f/^ tantae doctrinae ubertate ditati de-
dia, si hosc ita, ut credimus atque mandavimus, im-
bitas gratias saltem oblato litterarum officio redde-
autem committenda
pleveris, frater charissime.Qu.r
remus. Paterna? siquidem erga nos pietatis veslra
non fuerunt, cum praedictorum filiorum
(b) litteris
sollicitudinem comprobantes, anticipationi curatio-
nostrorum insinuatione didiceris, Domini frotus
nis vestraa hoc nos magis obnoxios confitemur,quod
auxilio efficaciter, 11 ©OS ut diximus, ac laudabili-
remediorum beneficia ante malorum experimenta
ter exsequcris. Dcus tc incolumem custodiat, fra-
cognovimus. Scientes namque pene sera esse reme-
ter charissime. Data iii non. Maii, gloriosissimo Va-
dia quaa adactisjam vulneribus apponuntur, ut apo-
lentiniano Aug. vn ct Avieno v. c. conss.
stolici illis munitionibus induamur, provida^ pietati3
1008 EPISTOLA (c) LXVIII. vocibus (h) prasmonetis. Agnoscimus plane, beatissi-
(d) CERETIl, SALONII ET VERANI, EPISCOPORUM mepapa,quaadnosinteriorapectorisvestripeculiari
]}
GALL0RUM, AD S. LEONEM PAPAM.
affectionc transmiseritis, quorum incolumitati
(e) Synopsis. — I. Pro accepta ejus ad Flavianum epi-
rum curatione succurritis; et dum ex aliorum
alio-

prae-
stola gratias agunt, quam et peromnes Ecclesias as-
serunt celebrari. —
exemplar a se descri-
II. Illius cordiis infusa antiqui serpentis vencna 1004 pro-
ptum mittunt,a Leone corrigendum ac remittendum. ducitis,quasiinquadamcharitatisspecula constituti
Domino sancto, beatissimo patri et (f)
apostolica apostolica(z')illacuraacsollicitudine conclamatis,ne

cum sollicitudinc conjungatur cum epistola 28, ad neslitteris committendae non fuere. Pseudosynodc
Flavianum, satis colligitur ex epist. 09 et 70. Euly- enim Ephesinae, quo tolam causam defimtam Theo-
chiani scilicetsolamNicamam fidemefferebantatque dosius contendens epist. 64 aliud concilium recusa-
inculcabant; et cum sc ei adhacrere.tum vero catho- bat,opponere volebat pontifex praeter synodum Ro-
licos suis erroribus inimicos ab ea deviare dictita- mse habitam etiamGallicanorumsubscriptionessuse
bant. Confer annot. 6 (Col. 855, n.e) in epist. 54. Cum epistolae ad Flavianum,quae (etsi serius) transmissae
porroiidemNestorianiscssentinfensissimi.epistolas fuorunt epist. 99. Quin ex cap. 4 hujus epistolae 99
Gyrilli,quiNestorianam haeresimprofligaverat,maxi- colligitur, Leonis mentem fuisse ut ipsi Gallicani ad
me praedicabant. Leo itaque ut omncm Nicaenae fidei eumdem imperatorem scriberent; quod tamen rau-
laesae suspicionem removeret a ralholico dogmate, tatis paulo post rebus obTheodosii mortem neccssa-
quod in epistola ad Flavianum vindicaverat, poruti- _ rium non fuisse ibidem tradunt. Ex his ergo qu«
lem crcdidit Gyrilli cpistolam secundam ad Ncsto- L fuerint mandata secreta Gallicanis legatis tradita
rium, in qua illc Nicenam quidcm fidem explicans satis perspicitur; simulque patetquam commentitia
eadem tradidit ac in sua epistola 28. Hinc ergo et falsa sit interprelatio hujus loci a Quesnello al-
utramque simul junxit, ut ex utriusque collatione lata dissert. 5, part. n, cap. 9, in fine.
idem dogma Eutychianiscontrarium agnosceretur; (c) Alias post epist. 76. Quoe autem erat 68, nunc

et simul etiam pateret quam illi perperam Nicaenam 88. Aliquandiu post Maium an. 450.
fidem venditarent, a qua, ipso Cyrillo intcrpretante, (d) Reperitur haec epistolain mss. collect.Set 12.
maxime dissirlcbant. Ex his porro quae Leo hoc loco Hanc autem epistolam prsecedenti immediate subji-
tradit missa dignoscitur in Gallias haec Cyrilli epi- cimus,eo quod ob defectum chronicae notas certum
stola ac idcirco fortassis ex eaversione quam Loo
;
ejus tempus statuere non liceat,ct aliunde post prae-
illuc misit et adhibuit in teslimoniis subjectis epist. cedentem Leonis epistolam scripta sit.acceptis scili-
165 inscrta legitur in antiquissima collectione 5 et cet a Ravennio HtterisadFlavianum,quas perGallias
in alia postcriori 12, quas in Galliis campactas alibi disseminandas idem pontifex antecedenti epislola
demonstrabimus.Ex nac porroepistolacognoscimus praeceperat.Cum vero sparsis per Ravennium pluri-
S. Lconem ad Ravennium misisse tum suam epist. bus earumdera litterarum exemplis Leonis doctrina
28, ad Flavianum, tum epistolam S. Gyrilli ad Ne- in omnium Ecclesiarum conventiculis celebrari dica-
storium. Ex Idacio autem Hispano et coaevo scriptore tur,in id sane a transmissis iisdem litteris non modi-
praetereacolligimus transmissam etiam fuisseepi- cum tempus excurreredebuit ac propterea haec epi- :

stolam ipsius Flaviani ad Lennem cum aliis docu- stola aliquot mensibus post diem 5 Maii, quo supe-
mentisadEutychianam haeresjm pertinenlibusrquae D riores litterae datae fucrunt, scripta dicenda est.
quidcm omnia laudatus RaveSnius ex Leonis man- (e)In tabula collcct. 5. cap. 65, hic titulus legitur:
dalo non ad Gallicanos solum.sed etiam ad Hispanos I i, Salonii ct Vcrani, cpiscoporum Gallorumad
episcopos direxit. De Galliis. inquil ille inChronico l. em papam gratias supcr doctrinam agentium.
ad olymp. 130, epistolse deferunturFlavianiepis 'opi ad (I
Ita ex Vindebonensi collect. 5. Vulgati aposto-

Leonem episcopum missse cum scriptis Cyrilli episcopi licx sedis. In eodem codice Yerranus cum duplici rr
Alexandrini ad Nestorium Constani .opt de .
tur. Qui autem fuerint Ceretius, Salonius et
Eutychete Ebionita hieretico, et Leonis episcopi ad Veranus, Quesnellus in notis fuse perquirit.
eumdem responsa : quae cum alioru oorum ct I
L, tanta. i

gestis synodi CP. contra eumdem Eutychem) et

( forte Duo codd. collect, 12, Vat. L340etVene1
scriptis ad Ecclesias diriguntur. Hinc factum est ut alia interpunctione, prxmoniti, agnoscimus, etc. H»'-

Flaviani epist. 22, quiB incipit Nulla res, pluribua Linuimus vulgatam lectioncm.quce est in cod.\
Lalinis collectionibus el praesertim Hispanicaa in- bon.collcct.5. qua^que videtur respiccrc illa epi
scrla fueril pra?cedentis,quibus Ravennio Leo suam epis
(a) God. Vallicell. addit charissime, el postprasmu- 28 ad universos episcopos dirigendam praecepit, ut

ntra cos <;ui incarnationcm l<

'

niant addil Frafer. ccrlic i

(b) Cum pro Anatolii causa scripsissel imperator pravis itbus xstimant tcmerandam,spif
Thcodosius, qui Eutychi patrocinabatur, quaedam in servitute prxmuniant. Postea codices, transmii
cumdcm impcratorcm sive querel», sive praecautio- Mss. collect. 12 delent illa.
 :

189 EPISTOLA LXIX. 890

nopinantibusimprovisus hostis advcniat,nc vulneri A. Veranus cultor vestri apostolatus, beatitudincm

ocum prabeat incauta sccuritas, domine sancte, vestram saluto, ct ut pro me oretis peto.
>eatissimepater,et apostolica sede/lignissiino papa. EPISTOLA (c) LXIX.
preterea et ineffabili qnadam nos peculiarea (d) AD THEODOSIEM AUGUSTUM.
ui gratulatione succrescimus, quod'illa specialis
(e) Synopsis. —
I. Consensum suum ad ordinationem
loctrina. vestrae pagina ita per^omnium Ecclesiarum Anatolii CP. suspendit; professionem fidci exigit
:onvcnticula celcbratur, ut jvere consona omniuin — II. Petit ut idem hsereticorum communionem ab-

principatum sedis dicet, communi fidei subscribat. Legatos mittit. Sy-

lententia declaretur, mcrito illic
nodum postulat intra Italiam fieri,
ipostolicae constitutum,unde adhuc apostolici spi-
Leo episcopus Theodosio (f) semper Augusto.
itus oracula reserentur.
Cap. II.— Idcirco si dignanter admittitis, deprc- Cap.I. — (g) Omnibus quidem vestraa pictatisepis-

:amur ut opus et praesentibus et luturis temporibus tolis,inter cas sollicitudincs quas pro fide patimur,
)roi'uturum,quod nos asservandi studio foliis man- spem securitatis nobis maximam pra.stitistis,Nico3-

lare curavirnus, sanctitas vestra percurrere, ct si num commendando concilium:adeo ut ab illo.sicut

librarii errore defuerit.emendarejdignetur; seope jam scribitis,non patiamini sacerdotes Domi-
•el, si 6alutarem lecturis omnibus paginam aliquo „ ni deviare.Sed ne aliquid in praejudicium catholicoe
itudii
i •• -__• i_ _i- i . • j: j:
vcstri accumulastis augmcnto.idipsum addi
i •!> ,. -p--. _:-_.:-
defensionis ..; ,i-„-„ -_.:__-
viderer egisse, de a ]:__.:
ordinatione _;.._
ejus, qui
—
ibello huic sollicita pictate jubeatis : ut non solum Constantinopolitana. cccpit Ecclesiue prajsidere,nihil
)lures sancti episcopi fratres nostri per Gallias,ve- interiminalterutram(/t)partemtemererescribendum
•um etiam multi ex laicis filii vestri, quiepistolam putavi,nondilcclionemnegans,sedmanifestationem
stam magnopere pro veritatis manifestatione desi- catholicas veritatis exspectans. Quod acquanimite
lerant, remissam ad nos, et sancta manu vcstra ferat, _000 obsecro, vestra clementia : ut cum
:mendatam transcriberc.logereettcneremereantur. talem seergafidemcatholicam qualem cupimusap-
i In rem missos,si dignum ducitis.redire moxcu- probarit, de sinceritate ipsius (i) et copiosius et se-

pimus:ut quia incolumitas vesira exsultatio et salus
uostra cst,citius ad no3 relatu
festnc gaudia recurrant Et alia
;oronam vestram humilitatis nostracChristusDomi-
aus longaeva eetate conservet,domine sancte beatis-
.ime Pater, et apostolica sede dignissime Papa.
Ceretius susceptus vester apostolatum vestrum
.aluto, commendans me orationibus
1005 Salonius venerator
.estrum in Domino saluto, orationum vestrarum
.ubsidia deposcens.
curius gaudeamus. Ne vero aliqua illum de nostro
desidcrabili salutis animo mordeat sinistra suspicio, occasionem totius
manu : Memorem amoveo,nec aliquid exigo quod aut ar-
difficultatis
diuun videatur aut(/')dubium;sed ad id quodnullus
catholicorum refutet invito.Noti enim suntperuni-
versum mumlum atque manifesti,qui antc nos, sive
Gra.ca,sive Latina lingua in catholicae veritatis pra3-
vestris. C dicatione fulserunt,ad quorum (A;) scientiam atque
vester, apostolatum doctrinam quidam etiam nostra «tatis accedunt,de
quorum scriptis par et multiplex profertur instru-
ctio. Quoe sicut Nestorianam haeresim destruxit,ita

a E_s epislola scilicet ad Flavianum,quam Lco ad dit epist. 54,altera cum de ordinatione Anatolii ad
Havenniam miseratperGalliasdisseminandum.plu- eumdem pontificem scripsit,cui is nunc responsum
ra exempla transumpta fuere, et in cxcmplo quod dat ncc non impcrialis epist. 63, ad Placidiam
:

nium atque Veranum missum fuc- Augustam.Cur autem imperator, qui Eutychi fave-
ni^quidlibrariierroredefuerit,emendBiX\6nmelQgig[- bat,Nicaenam synodum inculcarit,explicavimus not.
tant.Leonem quidemhocexemplaremendassequam 6 (Col. 855, n g) in epist. 5i.
iccuratissime ex co patet quod cpiscopos provinciae (/i)Editi i.eonisaddunt/?'6..Quesnellusreccpithanc
Mediolaneosisidempontifexmonuitutfijusdem epis. vocem, scd delevit tcmcre, ac praeterea pro rescri-
mplar a Ceretio procurarent. Vide cnist. bendum posuit scribendum. Mss. collect. 21 delent
iibi et ../...rtf.Vat.Hisp. et Isid. solum omittunt te-
(b) Codices collect. 12, Ire missos... ac redire mox mere, at habent rescnbendum.Vindebon.H.ian.igno-
ntptmtu.Quesnellus cura codd.collect. 5, In re mis- rat tibi, et errore librarii, terre scribendum. Prretu-
tos. .nteriorum editorum lectionem pra3tulimus. limus lectionem codicis Ratisp.,cui concinunt cod.
(c) Al. 52. Quaa autem antea 69 erat, nunc 89. Grim. mss.collect.24 ot exemplar Sichardi, nec non
n
u
Senpta 16 Julii an. 450. editiones Conciliorum. In epistola sequenti solum
hioc epistola in mss. collect.Hisp.Isid. dicitur de Anatolio Scribere ci intcrim distuli, non
:

11, 12, 18, 19 et 21, usque ad 2\, ac in exemplo dilectionem negans, sed manifestationem catholicSeve-
Sichardi. ritatU exspectans.
t In oollect. lli«[>.hic titulus legitur :Hem Leonis (i) Addidimus ct cx oplimo cod. Ratisp.
igustum,ubi tcribii ut id quod
i

/ Vulgati Leonis ante Quesn., ambiguum.

de incarnatione Filii Dei ab Anatolio Constanth Codex Raiiso., sententiam. Instructio vero quoe
litann episcopo pr;r,lirniur agnoscat,et universale ex scriptis GrsecorumetLatinorum Patrum
con- collecta
cilium m
Itnlia fiat. par et multiplex traditur, comprehendit tum illam
i
in ms. Vindebon. Hiep. In collectionem contra Nestorii impietalem sancta? me-
aliis nonnullis omittitur etiam Augusto. moriae Cyrillo insertam Ephesinx synodigestis, quae
lcct.2I.Ptfr omnes guidem vestr&pietalis indicatur paulo post; tum praesertim auctoritates
epistolas. Plures autem Th losti epistols pro Ni- ab ipso Leone collectas,el perlegatosad imperato-
ynodi eustodia in Occidenlem direeta?, quaa rem transmissas, de quibus loquitur cap. 2. Vide
hic indicantur, sunt dnc ad Leonem, altera paulo annot. 19 Col. 891, n k).
posi Ephesinum lalrocinium scripta,cui Lco rc
891 S. LEONIS MAGNl EPISTOLiE. 892

etiam hunc,qui nunc(o)repullulat,abscidit errorem. A. scilicet atque Uj) dilucide protestantia quod si quis
Relegat itaque sollicite quae a sanctis Patribus in- de incarnationeVerbi Deialiudaliquidcredatautas-
carnalionis Dominicae fides fuerit custodita, sem- serat,quamcatholicorum omnium et mea professio
perque similiter praedicata.et cum sancta? memoriae prutestatur,hunc a sua communione secernat^/i, ut
Cyrilli Alexandrini episcopi(/>jepistolam(qua Nesto- ei fraternam in Christocharitatem merito possirnus

rium corrigereetsanare voluit,pravas praedicationes impendere.Ut autern salubribus'i curis velocior ple-
y

ipsius arguens.et evidentiusfidcmNicaenae delinitio- niorque, auxiliante Domino per vestrae clementiae

nis exponens, quamque ab eo missam(c)apostolicae fidempraestetureffectus,ad pietatem vestram fratres

sedis scrinia susceperunt)praecedentium sensui per- et coepiscopos(j)meos, Abundium et Asterium, sed
spexcrit consonantem ;Ephcsinae etiam synodi gesta et Basiliumet Senatorem,presbyteros,quorum mihi
recenseat,quibuscontraNestorii impietatem.asanc- devotio est probata,direxi,per quos,(/c) quae nostrae
tae memoriaeCyrilloinsertaet allegatasunt de incar- formasit fidei,manifestatis instructionibus quasmi-
natione Domini catholicorum testimonia sacerdo- simus possitis dignanter agnoscere ut si Constan-
:

tum.Non asperneturetiammeamepistolam recense- tinopolitanusantistes in eamdem confessionem toto

re,quam Patrum per omnia concordare repe-

pietati cordeconsentit,securi,utdignumest,deecclesiastica
riet. Cumque a se hoc quod eidem profuturum sit R pace laetemur,neque aliquid residere videatur am-

expeti desiderarique cognoverit catholicorum sen- biguum, 1008(/)unde superfluis forsitan suspicio-
tentiis toto corde consentiat:1007 itaut sinceram nibus laboremus.Sin vero aliqui a puritate nostrae
(rf)communis fidei professionem.absolutissima sub- fideiatquePatrumauctoritatedissentiunt,concilium
scriptione,coram omni clero et universa plebe de- universaleintraItaliam,sicut(?rt)synodusqua2obhanc
claret,apostolicae sedi et universis Domini sacerdoti- causam Romae conveoerat, mecum petit,clementia
bus atque Ecclcsiis publicandam ut pacificato per
: vestra concedat: ut in unum convenientibusn)om-
uuam fidem mundo, (e) possimus omnes dicere, nibus his qui aut ignorantia aut(o)terrore prolapai
quod angeli.nato de Maria Virgine Salvatore.ceci- sunt,correctionis remediis consulatur,nec cuiquam
nerunt : Gloria in excclsis Deo,et in terra pax homi- ultra sit liberum ita(p)Nicamoe synodi facere men-
nibus bonx voluntatis (Luc. n, 14). tionem, ut ejus inveniatur esse fidei contrarius :

Cap. II.— Quia vero et nos et beati Patres nostri, quoniam et universae Ecclesiae et vestro(o)hoc impe-
quorum doctrinam et veneramur et sequimur, in rioprofuturumest,siunusDeus,unafides(r)et unum
unius fidei concordia sumus, sicut provinciarum sacramentumsalutishumana3,unatotiusmundicon-
omnium protestantur antistites, agat clementiae fessione teneatur. Data(s) decimo septimo kalendas
vestrae devotissima fides, ut quam primum ad nos Augusti, Valentiniano septies et Avieno v.c.consu-
Constantinopolitani episcopi,qualia (/) debent,pro- C libus.

bat et catholicisacerdotisscriptaperveniant,aperte

(o) Vulgati Lconis ante Quesn. male repullulat, plectebatur sane sufficientcmpaternarum auctoritatum
abscindet errorem.Editi Concil. habent pariterma/e, instruclioncm, quae ad Theodosium directa traditur
sed abscidit. Nostri codices cum Sichardo et Que- epist.71.Vide ibidem annot.9(Co/.896,».fc).
snello, ut in textu. (Z)Editiones ante Quesn.cum plerisque mss.etiam
(fr)IndicaturepistolasecundaCyrilliadNestorium. Vindebon. Hisp. et exemplo Sichardi, ut de super-
Confer annot. 5 (Col. 886, n. g) in epist. 67. fluis. Quesnelli lectionem codex ltatisp. confirmat.
(c)Memoratam Cyrilli epistolam ad S.Coalestinum (m)Id factum fuerat epist. 44 Leonis et Romanae
transmissam fuisse liquet ex epistola 8, apud Cou- synodi nominedatadie I30ctobrisannipraecedentis.
stantium pag., 10i)l. Probata ab eodem pontifice (n) Vindebon. Hisp. delet omnibus.
cognoscitur ex epist. 11, pag. 1102. Hinc eam apo- (o) Ratisp. cum Vat.Hisp.ac Isid.,error^,ubi forte

stolicx sedis scrinia susccperunt.
(rf)Editi ante Quesn. et Sichardus
munionis fidci.Post pauca,e/
Hisp. et Isid.
(c) Ratisp., possint.
omissa fuit initio littera / ob concursum ejusdem
perperam.com- litterae in fine vocis praecedentis. Error ad ignoran-
apostolicse sedi, in Vat. tiam anteriori voce expressam refertur. Hic autem
indicatur vis in Ephesino latrocinio illata, cui non-
nulli terrore perculsi cesserunt.Vide epist.4i,cap.L

(f)
Vat. Hisp. atque Isid., debcntur. pj Hinc retinuimus cum cditis Leoninis vocem terrotrt,
(y)Sic meliuB cum anterioribus editis codd.Vinde- cui affinis estvox timore, quae in editionibusConcil.
boii. Ilisp. Ratisp., mss. collect. 24 et exemplar post Merlinum, ac in exemplari Sichardi legitur.
Sichardi.Quesnellus et Merlinus, lueide; Vat. Hisp. Post pauca ne cuiguam in Vat. collect. 11.
et Isid. lucide protestantis. (v) Vide annot. 6 (Col. 855, n g^ in epist. 54.
(h) Vat.Hisp.et Isid., ut cjusfratcmain in Christo (</) Vat. Hisp. atque Isid. et mss. collect. 24
de-
charitatcm merito possimus intenaere.Infinitum inten- lcnt. hoc.
dere est etiam in Vindebon. Hisp. (r)Conjunctionem et omittunt Vindebon.His]
(i) Mss. collect. 21, dispositionibus. collect. II et Ratisp., qui paulo post habet.una to-

(j) Excusi antc Quesn., nostrosMox.

in Vat.Hisp., tius mundi confessio tencatur.
Sabundium; in Isid., Sabuldium pro Abmdium ;ma- (s) Hanc diem.quae est in antiquioribus editis, et

le,ut ex aliis epistolis liquet.Cod.Grim.pro Astcriuin apud Sichardum, nec non in Vat.Hisp. et in mis?.
habet Etherium lumhictum induabus sequcntibus collect. 21, 23 et 26, ac praecipue in codice R
epistolis. Ratisp. hic Eterium praefert, in sequcnti revocandam putavimus.Quesnellus praetulit xvi I

autem cpistola Aterium. Augusti, quam chronicam notam in ms. Vindebon.

(/,) Cod. Grim., quae nostra fulcs.Quod porro
addi- Hisp. Vat. lsid., alio Vat. collect. II et in Merlim
ti\Y,manifcstatis instructionibus, quas misimus, com- exemplo collcct. ^2 reperimus.
 EPISTOLA LXX. 894

1009 EPISTOLA (a) LXX. A storium miserat, acquiescat; in qua et errorem

(6) AD PLT.r.HFRIAM AUeDSTAM. Nestorii arguit, et fidem NicsnsB definilionis expo-

—
Anatolii profeuionem fidei se exspec-
^, ? .
suit ; t)vel epislolffl meae quae ad sanetae reeordalio-
missos in Otientem. Per conci- nis Flavianum cpiscopum est directa, consentiat.
lum generale removendaesse omnia scandala, Quibus^ /)vigilanter inspectis,Constantinopolitanus
antistes rcpudiandum sibi quod ausa est contra
, /.
:]
I.io episCOpuS PULCHERI.E AllgUStffl.
puram singularem lidem imperita insipientia de-
ct

iaudeo tidei clcmentis vestrae, quotl religiosum finire,incunctanter agnoscat quia et mea et san- :

lium dignanter impenditia ut pax ecclesiastica ctorum Patrumdeincarnatione Domini concors pcr
Ovetur,quffl quorumdam dissensionibus*/) vide- omnia etuna confessio est.Quam si quis existima-
enim hoc vestrffl specialiter
esse turbata. Debetur verit non sequendam, ipse se a compago catholicae
riffl, ut ablatis omnibua scandalis quae contra ca- unitatis (/) abscidit cum tamcn nos ut in integrum
;

licam fidem inimieusfVi excitaverat,una eadem- omnia revocentur optcmus.Ad effectum vero salu-
sit per totum inundum confessio veritatis,qiue brium dispositionumvelociusobtinendum,fratres et
lius certiusque reparabitur, si pravorum sen- coepiscopos mcos (m) Abundium et Asterium,sed et
m nulla semina, nulla vestigia relinquantur.
p
Basilium et Senatorem prcsbyteros probatissimos
^d tamen mearum partium est,proeterirenonde- virosmisi,qui clementiffl vestrae formam fideiquam
,ut scilicet quid de incarnalione Filii Dei a Con- secundumdoclrinamvenerabilium Patrum praedica-
ltinopohtano episcopo teneatur agnoscam ,
prae- mus offerrent,et,remotis circumlocutionibus quibus
im /') cum ordinationem ipsius dura praeces- obscurari veritas solet,1011 quid de incarnatione
nt.taliaque ad nos debuerit scripta dirigere, quae Filii Dei atotius(»)orbis probatis sacerdotibus defen-
m nuper emersit erroris
a contagione hujus qui sum fuisset ostenderent:quos postdivinam gratiam
:num evidenter ostenderent. 1030 [g) Optans sancto v^estra? pietatis auxilio dignum est adjuvari,
[uesecuram cum eo habere concordiam,gratiam- neintoliusEcclesiae perturbationem imprudenspro-
iilli fraternae charitatis impendere, scribere ei cedat(o)intentio : cum correctione adhibita omnes
;rim disluli; non dilectionem negans,sed mani- oporteat in unius confessionis redire(p)concordiam.
ationem catholicffl veritatis exspectans.Simplex Aquasi forsitanab aliquibus discrepatur,universale
m absolutumque quod posco,ut remoto lon-
est conciliumsacerdotumhaberiintraItaliam,clcmentia
ura(/< disputationum labore,sanctae memoriae Cy- quo remota arte fallen-
vestra(</)annitente,jubeatur:
i Alexandrini episcopi epistolae.quam ipse ad Ne- di,tandem pateat quid altiore tractatu aut coerceri

7 Alias 54. Qus autem antea erat 70, nunc9l. p seu etiom sumptum credimus. Confer
annot. 5 (Col.
ipta 16 Julii an. 450. 886,n.gr)in epist.G7.Enimveroin antecedenti epistola
b Est in iisdemcollectionibusin quibus superior. ad Theodosium.qui Eutychi favebat,Leohanc optio-
ffj In collect. Ilisp. hic titulus habetur : Pro his nem non indicat, sed absolute, licet modeste, post
r superius a Theodosio Augutto postulavit. memoratam Cyrilli epistolam de Anatolio ait Non :

7*)Sic omnes nostri diversarum collectionum co- ospernetur etiam mcam epistolam recensere. Subscri-
js cum Sichardo
et Merlino.cxcepti^ Vat.Hisp. et ptionem quidcm hujus epistolae alibi saepius incul-
l., in q\i\bus,videatur, et Vindebon. Hisp.ac mss. csrt,utomnino necessariam.IpsosGallicanos.,quibus
•is collect. 21 qui cum
editis etiam Quesnelli,/'/- una cum suis ad Llavianum litteris Cyrilli epistolam
atur. innotcscere voluit ex epist. 67, solam epistolam
') Ita cum editis cod. Grim., Vindebon, Hisp.,et ad Flavianum in synodo susccpisse,ut Leo flagitave-
3. collect. 24 ac Sichardus.
Ratisp. exciverat. rat,liquet exepist. 99. Idem Anatolius nonnisi post
. Hisp. et Isid.aliique aliarum collectionum co- subscriptam eamdem epistolam anno sequenti re-
•'ur/v//,cum quibusconsentiunttresTb.ua- ceptus fuit, ut probant epistolae 78, 79 et 80.
a 'Juesnello in margine allegati. (/') Vat. Hisp. et Isid. ac mss. collect. 21, dili-
morn hanc a Quesnefio inductam ex ms. genter.
manico eonfirmal prsstantissimus cod. Ratisp., (/,)Male in editiscum mss.collect. 2k,quod ausus
proprins accedunt cod. Vindcbon. Hisp. et ms. est. Correctionem a Quesnello receptam ex codice
oter quae esl Victorinum ab eodem Ques- Griman. confirmant noster Ralisp. ct Vindebon.
locitatum; in quibus babetur, ut etiam apud Ilisp. Affinis cst lectio Vat. Ilisp. ac Isid., nec non
'linum S aarduta tnordinattoneipsiusdu-
il
t
v mss.collect.il et 21, in quibus legitur Repudianda :

rrt.Reliqui noatri mss.libri ac tresThua- sibi, quaeausa est. Vide not. 4 Quesn.
Quesnelli cum Cfflterie editie,*n ordinatione ipsius (/) Varie in mss. habetur.In Ratispon.////Sf/'7e/;in
estennt. Vide oot. 1 ejusdem Qucsnelli. mss. collcct. 21 cum editis ante Quesn., abscindct.
/ Vat. Hisp. el Isid., Opto. Retinuimus praeteritum tempus a Quesnello indu
i) Duo codd.Quesnelii,unus Thuan.ct Grim., ac ctum ex suis codd.,quod in utrisque Hisp.et in Vat.
dem noetri Ratisp. ac Vatic.collect. 11, disposi- Isid.ac in alio collect. II reperimus.
um. Vide Dot.2ejusdem Quesn. Mox pro Alexan- (m) Tres codd.Vat.,Hisp.,Isid.et aliua collect.11,
opi Vat.H !., Alexandrinx Eccle- Sabundium; Grim. pro Asterium habet Etherium,
episcopi. Ratisp., Aterium.
[ta cum Qrimanicoet Cantabrig.Quesnelli ha- i) R.atisp.cod.,urfc«,in quam vocem u pro o per-
: nostri m.s-. libri Ratiep., utrique Hisp. peram irrepsisse videtur.
18 Vat. colleot. II et duo collect. 2l! (o) Vulgati ante Quesn. cum mss. collcct 24 ct
gati antiquiorea cum Sichardo,d epistolse meae. Siohardo, contentio.
optionnm Anatolio datam putat Quesnellus not. Ratisp., unitatem; ct mox, discreparetur.
yrilli epistoK-e vel suas subscribat: Editi Qucsn. anteriorcs cum mss. collcct. 24,
ac id-
o praeferendum putavit vcl pro ct. Sed vel annucnte.
pro et
895 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. 89

debeat aut sanari.Data(a)xvn kalendas Augusti,Va- A clesia nullum scandalum,nulla exstitisset offensk
lentiniano Augusto septies, et Avieno v. c. consu- aut non hinc praecipue fuerit ordinati meritumd>
libus. monstrandum, si aliena a se, quae catholicorur
sensibus sunt adversa.docuisset.Xe ergo,quod intc
EPISTOLA (b) LXXI.
longinquas regiones accidere solet, in nimias dih
(c) AD ARCIIIMANORITAS CONSTANTINOPOLITANOS.
tiones (ijtenderet veritatis examen, fratres etcoep:
Synopsis. — De silentio Anatolii et ordinatorum ejns scopos nostros (j) Abundium, et Asterium, sed (

circa errorum abdicalionem conqueritur. De missis Basilium, et Senatorem presbyteros, probatissimc

legatis pro causa fidei ccrtiores cos facit.
viros,ad piissimum principem cum sufficienti pate

Leo episcopus Fausto,(^j Martino, Petro.Manueli, narum(£)auctoritatum instructione direximus.Quc

Job, Antiociio,(c) Abraiiamio, Tiieodoro,Pientio, in omnibus, fratres charissimi,(/j diligentiaacso
Eusebio, Helpidio, Paulo, Asterio et Charoso licitudine vestra cupimus adjuvari, ut impietas,qu
presbyteris et archimandritis, et Jacobo diacono
co3cis ausibus in exitialiaabruptaprocessit,simpl
et archimandritae.
cesquosque decipiendiulterius nonhabeat potest;
1013 Causa fidei qua salus Christianaconsi-
in tem cum aptiore medicina etiam illis cupiamus p<
;

stit,multa me sollicitudine laborare compeliit me- r» correctionis remedia subveniri, qui aut imperit
tuentem ne(/")improbitas quae in sui3 fuerat ampu- sunt lapsi, (m) aut terrore traducti.Et ideo vos,q
tanda principiis,processu temporis et(o)pertinacior justificamini perfidem,1013(??)quiacatholicamc
fiat et latior. Nam cum clcmcntissimus imperator ligitis veritatem, et desingulari sacramento salul
talia ad nos scripla direxerit quibus sollicitudinem humanae per Spiritum sanctum estis edocii,collab
suam pro pace universalis Ecclesioe demonstraret, rate nobiscum,et quanta potestis devotione(o)sat
ipse Constantinopolitanus episcopus,et hi qui eum- gite ut, falsitate destructa et fidei soliditate 101
dem(/i)consecrarunt,praeter idquodad ordinationem defensa, secura per totum mundum Dei pace(/i p

novi antistitis pertinebat,nihil nobis de compressis tiamur.Data(o)xvi kal. Augusti, Valentiniano Augus
vel abdicatis erroribus indicarunt; quasi in illaEc- septies, et Avieno v. c. consulibus.

(a)Hanc chronicam notam.quam exhibuit cod.Ra- habet Etherium, ut in duabus epistolis praecede
tisp.uti cohaerentem antecedenti epistolae, proetuli- tibus.
mus lectioni vulgatae et aliorum codicum kal. xm (/.•) Hae auctoritates sunt sanctorum Patrum te^
^wc/./omnes enim ejusdem negotii epistolae per eos- monia de incarnatione
Christi, de quibus vide ai
dem legatos transmittendoe eadem die a Leone si- not. 9 (928, n. j) in epist. 88, et admonitionem pr;
gnari solebant,utexaliis exemplis liquet.Forte vero missam epistoloe 28. Hac autem occasione eas
m his codd. disjunctis lateribus numeralis nota? v, „ Leone diligenter fuisse collectas et ad principe
perperam scriptum fuit pro xvi kal., uti ali- ^ missas ex hoc loco discimus:unde illum ad huju
xm
quot mss.in antecedenti,et omnia in sequenti epis- modi auctoritates tum Groecorum, tum Latinoru
tola praeferunt.Sed optimum Ratisp. noluimus de- Patrum relegendas hortatur epist. 69,cap.l.Confc
serere. annot. 8{Col. 890, n. k) et 19 (Col. 891, n.k)
(b) Al.53.Qu33 autem antea erat 71,nunc 92. Scr. eamdem cpistolam.
17 Julii an. 450. (/) Codd. collect. 21, diligentiam et sollicitudint
(c) Invenitur in iisdem collectionibus in quibus vestram cupimus adjuvare. Post paucaunus cod
duas pracedentcs, excepta collect. 19 Ratisp. Ques- scelcslis ausibus. Dein pro exitialia Quesnellus
nellus addidita /w/,quod nulli nostri codices prne- margine Alias, exitiabilia. Postea simplices quoq
:

ferunt,et contextus pluralis numeri hancepistolam in utrisque mss. Hisp. et in Vat.Isid.,et altiortf
ad omnes simul directam astruit. optiore in Vindebon. Hisp. et in codd. collect.
(d)Vulgati Qucsnello anteriores cum mss.collect. et 24.
2i Marliano.
, (m)Editi antiquiorescum quibusdam mss. ,aut t

(<?)Editi inserunt r?J>cm//«oo.Delevimus autem non rore. Quesnelli emendatio placuit.quam in aliis i

solum auctoritatc utriusque Hisp.et Vat.tsid.atque
codd. collect. 1 1 et 2!\, verum etiam
teranominaleganturinsubscriptionibussynodiCon-
stantinopolitamesub Flaviano.solus Vivantiacus non
apparet.In codd. porro collect. 21, qui
minibus Job., Antioeho, os. his vocibus Vivantiaco D
pcrpcram scriptum agnoscitur, ct utrumque ex di-
versis mss. in cditionibus exprcssum.
(f) Editi vctustiores cum mss.collcct.2'i,;^7(i /7«.';.
stris codd.invenimus, qua^que coha^ret cum -
quia, cura cae- lectione epist. 09, in quam vide annot. 23 (C
892, n. o).
(w)Editi Quesncllo antcriores cum mss.collect.
carent no- ot Sichardo, qui catholicam. Cod. Vat. collect.
qua cathoticam. Quesnclli lcctionem quia approb?
utriquecodd. Ilisp., Vat., Isid. et nonnulli collo
21.
|
(o) Iidem cxcusi cum iisdem codd. collect. S

(o/)Iidem editi,/)6V'w;Vzo.s/or.Mox altior pro latiorm
Vat. Hisp. et Isid.
(h) In iisdem editis, consecrarant.
(i) Iidcm cxcusi raiii nostris mss., tenderent veri-
tatis examina. Molioreni Quesnelli lectionem haud
dcserendam putavimus.
(/') Codd. Vat. Ilisp. [sid. et alius collect. II, Sa-
bunaium. Mox pro Asterium cod. Grim. constnnter
chardo et cum Vindebon. Hisp., id agitc.
(p) Vat. Hisp., poliamini.
(q Hanc quoque epistolam diexvn kal .Oetobn*
benter signaremus ob rationem allatam annot.
(supra n.a)in epistolam pr;vcedentem,si alici.
dicis auctoritatefulciremur,et non desiderareturh'
epistola in ms. Ratisp.,cujus praesidio dieminan-
riori epistola vulgatam emendavimus.

ADMONITIO IN EPISTOLAM SEQUENTEM.

^.Qucsncllus sequenlem epistolam chronica notacxpertem collocavit primo loco intcr epistolas ar
post epistolam 75, ad cumdem Faustum scriptam vi iilus Novembris an. 450.At epistola 73 exarata fi,

cum propitio Domino multum catholicorumestaucta liberta$,mmir\im post Theodosii mortem,qui Eutv
 :

*7 EPISTOLA LXXII. 808

jus notitiam,qu?p ad Leonem pervenit antequam scriberet vi idus Novcmbris epistolam 75,sequentes lit-
tta videntur.
!

2. In collectioneChalcedonensi, ex qua una hanc epistolam habemus, describitur cap. G posl Flaviani
Leoninas 22, et ante epist. 28, datam ldibus Junii an. 449, cx quo sub tempus lucubrata
m inter
potest.Gum vero Chalcedonensis collectionis auctor exactum temporum ordinem non usquequaque
jrit, ut ex aliis documentis liquet, locus huic epistola) in ea collectione tributus,cogere non debet

um prajsertim prima epistoK-e verba, Graium semper est mihi tuam alloqui c/tan7atem,indicent jamdiu inter
.eonem et Faustum intercessisse litterarum uommercium,quodabinitio EutychianaecausaeccBpiaae videtur.
atolas quc-e ad nos pervenere, prima ad Faustum et caeteros archimandritas est epistola 32, data
lunii an. 440.Deiu alia ad eosdem,scilicet epist.5i,ex Romana synodo scripta idibus Octobris anni
st prima post latrocinium Epbesinum,quandoTheodosiopatrocinanteEntychianorumvia

t impotentia innotuit. Post hanc sequitur epistola 01, ad Faustum et Marlinum.exarata die 17 Martii an.
oit.Cum in hnc Leo memorot eorum litteras,ad ^e transmissaseodemtemporequo ipsedederatepistolam
l,uti animadvertimus anuot.48 Col.87 ,n.m)in epist.59,exp!oratum videtur has Fausti et Martini litteras
1

unc acceptas, fuisse priinas post latrocinium,Ephesium et epistolam 61 fuisse primam epistolam, quam
d eosdem misit post epistolam 51, ac propterea metuens ne hasc epistola 51 ad eos forte pervcnerit,hac
rima occasione ejus cxemplum ipsi epistolae 61 adjecit. Hinc sequens epistola72,qua aliis Fausti poste-
ioribus litteris per Parthenium directis S. pontilex respondet,ante epistolamOl collocanda non fuit.Cum
orro ex dictis vivente Theodosio vel ante notitiam mortis ejusdcm tradita fuerit, certus autem dies ac
lensis ignorentur, in fine litterarum quoe vivo Theodosio data fuerunt cam collocavimus, ita tamen ut
.lum possimus eam exaratam inter Martium et Novembrem anni 450.
-

3. Originale Latinum hujus epistolce desiderari credimus Latinus enim textus,quem ex mss. Latinis :

ollectionis Chalcedonensis habemus, versio videtur ex interpretatione Graeca unde, prater non- :

ulla a Leonis stylo aliena, nota chronica abest, uti dcest in omnibus epistolis ejusdem collectionis
uie e Graeco reddita) fuerunt. Hiuc primum locum tribuimus interpretationi Graecae, qpse originalis vi-
fim supplet.

EPISTOLA (a) LXXII.

AD FAUSTUM PRESBYTERUM.
Syxopis. — Fidem ejus laudat; ad sollicitudinem hortatur.
1016 Dilectissimo (b) Fausto presbytero Leo epi- A. 1015 Tqj iyaTr^Tw ulw «P^vttm 7tp?c"v- Aec
scopus.
eTttoxoTto;.
Gratum semper est mihi tuam alloqui charitatem,
Ksxapto-p.evov inxh det Sfiol t6 tviv or]v dyaTtrjv Tcpos-
t alTectum salutationis exsolvcre : quoniam (c) et
?9e'yyEO-0ai, y.al 7tpo; x^jv Ttpoffrjyoptav Ta {jfitara eyw.
cio te probabilem et sincerissimce fidei esse custo-
'ETtel 5e oux d,vow O£ooxt|j.ao-u.e'vov ae ' -•?,; dyta; ~i-
em.et qui non circumducitur omni vento doctrinae,
otew; etvat puXaxa, (*/) Ttepnpepou.svov tcoivtI dvs'ptw tf,;
edinfundamento propheLirum et apostolorum,qui
6toac-xa).t7.:, a/.X' ev tw Oeu.e).t(i) twv Tcpoor|Twv xai akc-
hristus est, firme consisterc:ut cum venerit filius
o-t6).wv, 6; eo-Tt XptffTO;, psSotov 8ta;j.sv£tv. "Iva osoTg
ominis in Divinitate sua ad purgationem totius
?\Ori 6 Vto; tou avOpwTtou ev 0eoTY]Ti aytoy Ttpo; xaOa-
wndifd .inelectionereperiaris frumentum aeterni-
ptff{i6v Tcavxd? toO xco-p.ou , iv etciXoyvj sipibeir^ toj
itis,qui dignus thesaurizari possis in horreis.Sus-
o-itou t?,; atotoT^xo; toT; optot; Bvioraup^Eo-eai
meum Parthenium,
eptis itaque litteris per filium v.lr,;.

5iTco8oOevtwv Toiyapouv twv YpotfipidTwv 5ia xou ulou tou

eciprocam salutationem cxsolvens, exhortor tuam
1
i>j.o\> HapOeviou, Tr;v 6(iot'av TcpoayjYoptav Tc).yjpw, jrpo-
beatitudinem,
charissime.ut non confundaris
fili
-v'Pet:6|j.£vo; tv,v or,v TeXstOTTjTa, uls aya7cr,TS,
e Evangelio 1018 generationis Domini tvx u.i\
(f) Jesu
hrisli lilii David.lilii Abraham secundum carnem:
iTtaio-xuvOrjt; t6 1017 EOaYysXtov tyj; yevstrswt; tou

vincitmundum,quandoquiscre- B
Aeo-TtoTOu Xpto-Tou, tou uiou AautS, ulou 'A»paau
uoniam haec lides xaTtit
trdpxa' etceiSt^ auTYj rj Tctb-Tts ivtxr|o-s tov xoo-ptov,
it quia Christus Jesus est Filius Dei. Si quae vero t Tt;
7.10-TEuei, 8ti 'Jr,o-ou; eo-Ttv 6 Vto; tou 0sou. Et 3 TtVi;
dei quajstiones inveniuntur,admonemus ut dehis
-?,: rTews Tcapeupetrst; e6pto-xotvTo,
ua;adcommunem utilitatempertinentlatius nobis CiToatftv^oxojiev,
va Ypatprj; i^li Tc).aTUT6f ov, r|5sw; iyo-mr, rcpo; xout;
:ribas,libenter g suscipientibusqui ista detulerint.
?
TauT-/: 8taxop.t?ovTac.

Aliaa 57. Quae autcm antca 72 crat, nunc. 93. in (jua ex Gvxco,perfertionem. Caeterum beatitudinis
oripta inter Mart. et Nov. an. 450. titulus prcsbyteris a Leonc tributua in numquam
Quesnellus cum editoribus Romanis addil originafibus ejus Iitteris invenietur. In epist. 74,ad
uen vox in anterioribus Leonis editio- um archimandritam et presbyterum, uterat
ibos, iu Grsca versione et inomnibus Latinis .co- Faustus, dilectionis tux vocibus utitur.Interpretatio
icibus deest. vel ex boc conQrmatur hominis, qui beatituainis ti-
c Editionea Leonis. Scio te et probabilem. Secuti Lulo monachos presbyteros appellare solebat.
amua lectionem edit. Conoil., cum sit etiam om- / Quidam codices omittunt vucem Jesu,el infra
iinn codicum lectio. Christus, quemadmodum etiam in Grajco deside-
'' ]hl
locus usque ad Qdem periodi non Lconem,
'

rantur.
jd interpretom prndit, qni nec satis bene
Graecum g) Editionea Concil. cum nonnullis codd.tiddunt
•xtum reddidit.Nam aptiua cx Greco m
electionc : iti

TU frumenti ;ctcrnitalis,di<jnus recowli in hor- 1

In ms. \en., %^n OyioOc nt<rf«w;. Fortasse re-
eis.
ctius.
(*)Sic omnes codiceseteditiones ante Rumanam, 1
In marg. edit. Rom., I ffU ;.
-wira,
 .

899 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^. 900

EPISTOLA (a) LXXIII.

(b) VALENTINIANI KT MARCIANl (c) AD ARCHIEPI8COPUM ROM.E LEONEM.
De electionc sua et de concilio celebrando.

Victores ValentinianuscI Marcianus gloriosi trium- A. -'l.i,... -' '>'-. ' '>
K
i: aOztaVO;, EVOO^Ol, TpM
phatores, semper Augusti, Leoni revercndissimo yoi '-;•. ;. :...:, Acovtt tw vY/ v.Zvy-iv» \

(d) archiepiscopo gloriosaj civitatis Romae. ttj; £v§6£ou tco/.ew; 'Pwu.r,;.

Adhocmaximumimperium(e)venimus Dei provi- F.i; touto xo u.Eyto-Tov paaiXEtov •

r,).6ou.£v 6eou -

dentiaetelcctionesenatusexcellentissimicunctasque VOlCf xai ETrt/oy/; t-7j: UTCEp^uou; o-jyx/r,TOU , xai -

militio3.Unde(/') pro reverenda et catholica rcligione tou o-cpaTou , 58ev uTcep ttj? eu/.agou;, xai xaOoUciu
fidei Christianorum,cujus auxiliis virtutum nostraj Bpriffxsfai; ty}; tcio-tew; twv Xpto-Ttavwv, ou

potentioa confidimus gubernari, tuam sancfitatem Po/]9eta tou rju.eT£pou xpaTou; Tt£r:oiOay.Ev iOuveaOa

principatum in Episcopatu,divina3 1019 fidei pos- ouvau.tv, Tr.v t£ gtjv 2

dy.wouvr,-/ ETcto-xoTtEuouTav, id
sidentem,sacris litteris in principio justum credimus apvouo-av TYK Oeta; J.020 tciotew;, tEpot; vpdu .

alloquendam : invitantes atque rogantes ut pro fir- li -pwTot; oixatov /,yr|ady.E0a TcpooEtTCEl/ ,

mitate et statu nostri imperii ffiternam Divinitatem u.£voi xai Ttapaxa)ouvTe;, fva utceo eopatOTTiTOC, xa:

tua sanctitas deprecetur,utettalepropositum atquc TTdo-£w; tou r,u.£tipoj paotXeiou, ttjv aiwvtov OetOTT
3
desiderium habeamus,quatenus omni impio errore
-
Tr, txETEUTj ootor/,; Std to xai tt)v r,u.£Tc'pav itpd I

sublato per celebrandam synodum,te auctore,maxi- xai tov tcoOov toioutov U7cdpy_Etv, wo-te Tcdor,; i- <

ma pax circa omnes episcopos fidei catholic» fiat, TC/.dvr,; dtTcoxtvri&EtcrT);, ota Tr,; 4
auY/xpoTT)6eto"T)C Tauri);

ab omni scelere pura et intemerata consistens. Ac- uuvooou, oou auOsvTouvTO;, y.fYtoTr) eipr,vrj Tcepi TtdvTa;

tum Constantinopoli,(f/)consulatu vu domni Valen- tou: STCtccxoTcou; Trj; xa6o).txf,; tcio^tew; 0,ta-.

tiniani Augusti PP., ct Avieni. v. c. r.v.vzb: u.uaou; xaOapa xai a77:t'/o; YEvoy.svr). 'Eirpaytrj

ev KaivoTavTtvouTtoXet iv UTtaT£ta tou Seotiotou r,;i/«v

()ua).Evitvtavou tou atwviou AuyouoTou t6 E6oo(iov, xsi

'AStyjvou tcov urrdTwv

EPISTOLA (h) LXXIV. catholicamfraternitatemitaspirilufideivigerecogno-

(i) AD MARTINUM PRESBYTERUM. scimus.utcordibusvestrisnihilinfirmitatisbaeretica

Synopsis. —
Quam bonum sit pro vcritate pati, cujus possit inferre tentalio : ad quam divinitus destruen-

unitatem locorum spatia non scindunt. De legatis dam nec defuit, ut scitis, sollicitudo nostra, nec
mentio. deerit, donec omnipotentis dextera Dei omnia dia-
Leo episcopus Martino presbytero. boli arma confringat : cui ob aliquid audere per-

Gratias agimus Deo,et multam fiduciam piae ex- mittitur, ut a Qdelibus Christi gloria majore vincatur.

sultationis(j) accipimus, cum dilectionem tuam et Si quid autem autdifticultatumintervenit aut mora-

(a) Alias post ep.57.Qua3 autem erat 73,nunc90.
Scripta exeunte Aug. aut initio Septemb. an. 450.
(^)Huec Marciani imperatoris epistola invenitur in
sola collectione Ghalcedonensi et in ms.Venelo col-
lect. 22, cui additiones ex Ghalcedon. collectione
accesserunt. Graecum textum originalem esse non
dubitamus ex loci et consulatus notatione, quas in
interpretatione Graca omissa fuisset,ut in aliis epi-
stolis Grace redditis constanter observatur. Num
vero Latinus quoque textus sit originalis,an versio
e.< Gra3C0, inquiri potest. Gertum est imperatorem
titiam prsbeat, ea paulo post electionem ejus scripta
fuit. Nonnulli cum Baronio crediderunt Marcianum
C imperium suscepisseante mensem Augustum hujus
an. 450, eo quod in Cod. Justinianeo lex ejusdem
imperatoris contra Eutychianos lata tradatur kal.
Aug. Valcntiniano vu ct Avienocoss. Sed hancchroni-
cam notam perperam a Treboniano assutam fuisse
huic legi ult. de Apostatis patet ex collectionibus
Ghalcedonensi, Hispanica. etc, inquibus eadem lex
integradescribitur cum data xv kal. Aug. C
ralio v. c. et qui fuerit nuntiatus coss., id est 18 Juiii

Marcianum quaedam scripsisse Latine et Gro3ce,uti
Latine et Grace in ipsa Chalcedonensi synodo allo-
cntus traditur actioneO, pag. 1472. Vide not. o Ba-
luzii.Sic etiam Latine et Gracc scriptam vidcbimus
aliamejusdemimpcratorisepistolamlOOad Leonem.
Plura cjusdem generis prolonc possemus excmpla,
si opus esset. Gravitas quidem ct dignitas Lalin»
an. 452. Porro Marcianum ad imperium ascendisse
die 24 Augusti an. 450 ex Chronico Paschali colligi-
tur. Igitur haec epistola scripta fuit hoc anno aut Au-
gusto exeunte, aut ineunte Septembri.
h Alias 55. Quae autem antca 74 erat, nu:.
Scripta 13 Septemb. an. 450.
i Est in ms. Grim. collect. 18 et in nostris c

locutionisprajsentisepistohe non interpretem e Gro3- Vat. ac Veneto collect. 12, qui postremi perperwQ
co in aliis epistolis rcddcndis valde humilem ct mi- Martiano hanc epistolam inscribunt. Notat in ;

nus pcritum,sed Latinum auctorera praefert. marginali Quesnellus: « Non uni Martinoinscriptam
(c) lta codd. Latini et Graecus tcxtus, nec non in I) fuisse a Leone hanc epistolam, sed coeteria
edit. Concil. Solus Quesncllus, ad episcopum. ejuscollegis,patexepistol33Contextu. »Sedad ^oluni
(</)Ideni Quesncllus cum Grujco Episcopo. heclio-
:
Martinum initio scribens, ut indicant verba
nem vulgatam Gonciliorum ex Latinis codicibus re- nemtuam mox ad catholicam fraternitaiem, ideat ad
vocavimus. omnes Constantinopolitanos, et prsesertim mona-
(e) Cod. Divionensis, nos vcnirc contigil.SWx Dalu- chos catholice sentientes sermonem dirigit
zii codiccs, veni. lta cx duobus nostris codicibus colle
/'

Ms. Vcr. 57, pro reverentia.

(/') exigentc contextu, non ut in vulgatis, acce} i

(g)Itaoptimcexcodcm ms.Voron.,cui caeteris nos- Ms. Ven., v.Oov.

tri codd.accedunt.et solum tresBaluzii pvoAvieni v. Sic ex codd. Grajc. Vat. 117S et Ottob. », pro

c.perpcram habent Avieneni,Albieni, vcl Avenieni vi. Ayvwo-JvT,v, lectione vulgata.

Dies et mcnsig in codd. et in Giveco desunt. Gum 3
Ms. Ten., ixs-suo;.

vero Marcianus hacinopistolasuceassumptionisno- * In marg edit. Cotel., {7UYxorr,6T,cou.tvT,; .-.

 ;

)i EPISTOLA LXXV. 902

im, cum aequanimitate tolerandum cs>t : quoniam X ampleelens,alloqui dilectionem vestram saccrdotali
i>i veritas est magistra, numquam desunt divina affectione non desino : ut ex ipsa frcqucntialittera-
>latia, fratres charissimi.Quamvis ergo magna lo- rum quantam curam Ecclesiae
possitis agnoseere

>rum intervalla nos dividant, unitate tamen fidei univcrsalishabcamus, pro cujus piissima fide stu-
)biscum sumu?, et toto corde Jesum Christum Do- diosius defendenda vestram quoque dcvotionem

linum nostrum vcrum Deum et verum homincm oportet laborumnostrorumesse consortcm. Nnm et
mfitentes, nulla in vobis dctrimenta perpetimur, per fratres nostros episcopos atque presbyteros,
lm de vestrae professionis concordia gloriamur : quos pro Christianae religionis statu misimus,quos-
.ntum ut sit auxiliantc Domino constantia perse- quc dudum vobiscum esse confidimus, plenissime
srans, dicente Apostolo : 1031 Yobis enim (a) do- ex omni instructionc quam dedimus potuistis ad-
itum cst pro Christo, non solum ut in eum credatis, vertere quam intolcrabile habetur quod cunctos
d etiam ut pro illo [b) patiamini (Philip. i, 29). Ad nostrarum partium sacerdotcs, quod profana quo-
iiam fortitudinem sanctarum mentium roboran- rumdam insipientiacontrasacramcntum redemptio-
im, fratres nostros atque legatos.quos pro aposto- nis humanoe inferre molita est. Et nunc per filium
cae fiiei quos dudum apud
libertate direximus, et noslrum Maximinum comitem continuatim vosallo-
)9 esse confidimus, plurimum credimus profutu- „ quiis cohortamur, ut quia propitio (j) Domino mui-
is : cum totius actionis nostrae didiceritis affectum, tum catholicorum est aucta libertas, (k) assumatis
curam vestram atque consilium (c) pio operi junxe- constantiam spiritalem contra Antichristi praecurso-
tis.Dequa re non necesse est nunc latius scribere, res, diccnte beato Joanne Omnis (l) spiritus quicon-
:

lm jam per supradictos sufficientes (d) epistolas fitctur Jcsum Christum in cavne venisse ex Deo est; et
liscrimus, quibus abundantissime omnis catholica omnis spiritus qui solvit Jesum Christum ex Deo non
aternitas instruatur. Divinae erit virtutis et gratiae est, et hic est Antichristus (I Joan. iv, 2, 3).

L naturam humani generis suam fe-

Dei Filius, qui Cap. II. — Cui Nestorius et Eutyches sub diversa
t, amplius quam (e) videmus aut sapimus, magnum quidem erroris specie, sed sub eodem spiritu falsi-
ietatis suae asserat sacramentum (I Tim.m, 16),quod tatis militare voluerunt, cum catholica fides aposto-
npiatemeritassibi quidem fraudavit, sed rectis cor- licis(m)atqueevangelicis inbutadoctrinis utrumque
bus auferre non potuit.Data (f) idibus Septembris, detestetur.utrumque condemnet quae ex quo (n) co- ;

alentiniano et Avieno v. c. consulibus. aeternum Patri Verbo caro factum est (Joan. i, 14),
EPISTOLA (g) LXXV. quem credit Filium Dei.eumdem etiam filium homi-
(h) AD FAUSTUM ET MARTINUM PRESBYTEROS. uno vero Deo ac 1023 vero
nis confitetur; et in
ynopsis. — I. Intolerabile esse scribit Occidcntalibus homine Domino Jesu Christo non unam naturam,
episcopis,quod Ephesi contra fidem actum est.~ C sed unam se profitetur adorare personam. In hac
II.Antichnsto mihture tam iSestorium quam Eutxj-
fide nobiscum inseparabiliter atque indifferenter
chen; contra quos Ecclcsia profitetur non unam na-
turam, sed unam se adorare pcrsonam. uniti, state (o) constanter et viriliter agile ; ac si quae
022 Leo Fausto et Martino presbyteris (?) et ar- sunt moree de his quse poscimus ordinandis, per
chimandritis. occasiones tamen,quas fidas gratia divina provide-
Pcr Maxtminum eomitem. rit, litteris nos vestra dilectionis instruite. Quia
Cap. I. — Omnes scribendi occasiones libenter multum solatii est, 1024 cum sollicitis animis

(a) Sic mss. et Quesnellus. Cacteree editiones, da- ad praesentem esse referendam neque enim eos :

m cst. clericos bis transmisisse et hoc et sequenti anno

Haec scripta sunt a Leone, dum nondum Theo-
(b) ullum indicium, ulla probabilitas est.
)sii,qui Eutychianis favcbat, mortem acceperat (q) Al. 5G. Quae autem erat 75, nunc 95. Die8 vel
lde catholicos adhuc vexatos prossumit. 9 Nov. an. 450.
Id. collect. 12 cum editis Quesnello ante- (h) Edita fuit a Quesncllo ex ms.Grimanico collcct.
oribus ignorant pio. Iste in margine pro operi 18. Nos eamdem contulimus cum Ratisponensi col-
^rc. lect. 19.
epistolam 71.
(d) Id est
(0 Voces el archimandrilis adjecimus ex cod. Ra-
(e) Ita nostri codd. cum editis ante Quesn., apud Qucsnellus addidit, a pari, quod noster codex
D tisp.
iem, prsevidemtu. ignorat, ct contextus pluralis numeri excludit.
\f) Hsc dies, mensis, et consulum notatio deest in (;') Ratisp., Deo. Idcirco autcm multum catholico-
B. (irim. Legitur autem in nostris mss. et in edi- riun aucta libertas dicitur,quia Marcianus novus im-
s. Solum post vocem Yalcnliniano supplendum es- perator catholicis favcbat. IIoc primum indicium est
t Aug. vn.Utrique codices collect. 12 statim post elcctionis Marciani, quam quidem Maximinum co-
msularem notam addunt, per Carlcrium et Ascle- mitcm ejusdcm imperaloris ministrum attulisse, ut
ndcm diaconos Constavtinopolitanum ; corrupte. a Valentiniano approbaretur, satis credibile est.
im enim epistola 80, cap. i, mentio fiat Casterii, (/) Quesnellus cx Grimanico, sumatis. Magis pla-
presbytcri,et Asciepiadis diaconi Con-
-!erii cuit lectio Ratisp.
antinopolitani, lcgendum credimus/jer Cartciium, (I) Ratisp. omittit spiritus, ct secundo loco Chri-
iU Castcrium prcsln/tcrum, ct Asclepiadcm diaconum stum.
mstanttnopolitanum. Cum porro in iisdem mss. Di Ineodemcodicedesuntvocesa/ryuea'a??(7e/im.
istolffl Bnbjiciator epistola 78, qua> per hos ;; Sio noster Ratisp. Quesncllus ex Grim., xter-
istenum ot Asclepiadem Constantinopolim missa mnn 1'alris.
il anno sequenti idibus Aprilis, censemus hanc Grim. ms.
(o) et Qucsnellus, confidenter. Melius
)tationem ad eamdem epistolam 78 potius quam in Ratisponensi.
903 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. m
rerum desidcratarum actio nuntiatur. Volumus A sionorn fidei (a) hisce nostris exhortationibus in-

autem ut bae litterae nostroe, quas ad vestram Data (b) sexto idus Novembris, Valentiniano
cilari.

dilcctioncm misimus, etiam caeteris catholicis in- Augusto septies et Avieno consulibus.
notescant quo intelligant sc quoque ad defen-
:

EPISTOLA (c) LXXVI.

(d) MARCIANI IMPERATORIS AD ARCHIEPISCOPUM ROM.E LEONEM.

(e) Decimo kalcndas Decembris Constantinopoli, do- IVj tcoooeV.x x«).xv8wv A-:v

mino nostro Valentiniano imperatore nostro piis- tou 6e<7t:6to'j ()• a) iv : iv tav OU TOU E'J
y)u.wv "j
!

to oySoov, xai "Aotr,vou, -.

simo septimum et Avieno clarissimis consulibus, /ju.wv {-ja7i).£w; '
,

sacrse litlcrx missx sunt a domino nostro Marciano
perpetuo impcratore ad sanctissimum episcopum
Leonern, quibus significabat cos qui ab eodem viro
rcverendissimo missi fucrant hilariter fuisse sascc-
7tpoTaTw\ uTtaTwv, &£ta •,',i;;;w:a v.-j.-.zt.:
tou Seot^otou y)u.wv tou alwviou ["la7t).s'w; Ma:v
7tpo; tov dytwTaTO/ iTctaxoTtov AeovTa, orjyaivovw.
OTt xai o! a7t07T7./ivTc; T:apd tou a-",T9u t:'/oZi:
&v8p6; rv.c>>; ISej/Qyjcav wctte u.et'J. naor,; 7:po '

ptos : quarc cum omni alacritate eo se confcrre di-

.

iv toT; u.fpsoi toutoi; Tcaoayeveo-Qxt xaTa^twoyj, r.ii

gnetur, et synodum cclebrare; vel, si hoc ci grave Tr,v ouvoSov i-rzit ii.irjy.; r) , ei touto eTtayOe; -

videbitur, suis litteris significct ut, sacris littcris R 6<p9sr/), otd iSiwv ypau.u.7.Twv 6r,/w-r, wtte
episcopis vocatis, in qua placuerit civitate, fulei ypdu.u.aat, x/.r,0evTx; tou; etc.oxo-ou;, e/ r, i. :

convenientia decernantur. tco/.ei Ta dpp.otjwvTa tyj TttoTct optoOwTtv.

10$5 Leoni reverentissimo episcopo Ecclesiae 1023 Aeovti tw eucrsoEo-TXTw e-ioxo-w s

'Exx).y|o"{«(

(f)
gloriosissim* civitatis Romae, Marcianus. tyj; evoofjou tco/.eoi; Twjir,;, Mapxtavi;.

xai
De studio et(g) oratione nostra sanctitas tua non TTepi tyj? o-Ttouor,;, ty"J; euyYJ; t?,; r,u.eT£pa;, o6x

dubitat quoniam veram Christianorum religionem

:
au.cpt6a),),et 7) oy] dytoTr,; -
6ti tueo d).r,QY) Tr,v twv X;.:7T'.a-

et apostolicam lidem firmam volumus permanere,

vwv Oprjoxetav, xai ty*;v aTCo.7To).txr,v TttarTiv fkSaiav 6:2-
xai Ttspa tcovtwv twv 8?;;.wv :'
et ab omni populo pia mente servari. (h) Denique (jtevetv ("Sou)6u.e0a,

securitatem nostrae potentiae ex recta religione et Stavota ou).dTT£o0at. Kai ydp ty|v otu.eptu.vtav, xxi :r,v

propitiatione Salvatoris nostri consistere non am- toyjv tou r,u.ETEpou xpxto-;;, ex r?,; opO?,; Opr.TXEixc,

bigimus. Quapropter reverendissimos viros quos ad xai E'iu.evou; tou awTr.po; lu.wv ouvto-Tavai, oux SffTi»

nostram pietatem sanctitas tua direxit libenter et au.2i6o),ov. Ato tou; eu).x!?EOTdTcu; avSpa; ou; rrpo; ty;v

sicut decebat animo grato susccpimus. Superest ut YJu.eTE'pav eucEoEtav 7t£7toa"ev f, ar, ay.oTr, :, r,0E'w;, xai
3
si placuerit tuae beatitudini in has partes advenire w; eypYJv, ).oytCTU.w rfiv. U7te8e?xu.e0a. AotTtov eoT..

et synodum celebrare, hoc facere religionis affectu C ei dpscxrj Trj cr, oatOTr.Tt £r:i tx6t'x tx u.i

dignetur : nostris utique desideriis vestra sanctitas veoOat, xai t9|v <juvo5ov iTciTeXecrat, to-jto Ttaiecv h
salisfaciet, et sacrae religioni quaeutilia sunt decer- rfiv 0pY;o-xetav ipwTt xaT»;two-Y). Kai yxp txT; Y^u.eTSp«U4

net. Si vero hoc onerosum est ut tu ad has partes 47tt0uu.tat; 7totr,o£t to Ixavov r, ar\ octoTr,;, xai Tr; Upi

advenias, hoc ipsum nobis propriis litteris tua san- Oprjo-xeia Ta y_pricrtu.a StaTUTtwoet. F.i oe E-ayOl; tou:6

ctitas manifestet, quatenus in omnem Orientem et ^ctti, to, oe Ttpo; TauTa TtapayevlffOat Ta u-eor), touto
1
in ipsam Thraciam etlllyricum sacrae nostrae litterae auTO r^p-Tv toiot; xaTxo.r,vuo"E'. yoxauaotv v, or, iYtwcruvY)'

dirigantur, ut ad quemdam definitum locum, ubi wcrte Tcpo; otTcaoav ty)v 'AvaTo)r,v, xai Tr,v 0paXY|v, x?i t6

'DXupixov, Oeiat Y)u.£T£pxt * d~ooTx).r,fftov at Ttpoo^q

nobis placuerit,omnes sanctissimi episcopi debeant
-

convenire, et quoe Christianorum religioni atque et; ' oTtw; Ttpo; Ttva wpto |j.£vov totcov ev6a Sv r/j."v

catholicae fidei prosint, sicutsanctitas tuasecundum J6$t), TtxvTe; oi dy.toTXTot eTttcrxoTtot Ttapxyevwvtai ' xxi

Ratisp., iisdcrn.
(a) ceplum imperium, ad quod eum evectum fuissedi?
Idom codcx, v idus.
lb) 24 Augusti cx Chronico Paschali Antonius Pagiu:
\c) Alias post epist. 71. Qua: autem erat 7G, nunc ostcndit. Haec autcm epislola post legatorum
96. Scripta 22 Nov. an. 45$ tum exarata fuit, quom in mensem Xovembrem in

Est in mss. collect. Ohalcedon. 17 et 22, in

(d) cidisse ex hisce litteris discimus.
quibus ad archiepiscopum legitur, siout etiam in ti- (f)
Ita nostri quinque codices. Vulgati, glt
tulo Graeco; non ad episcopum, ut in editione Ques- Cod. Divion. et Quesnellus in margine, reveremln
nelli. simse.
codicibus Latinis nulla synopsis buic episto-
(<?)In Editi in margine ex Graco, voto nostro.
(g)

lae prsmittitur; at legitur in mss. Greecis, ex (juibus Vulgati item in margine ex Graeco, ctenim
[h)
editorcs llomani Gra-cum texlum vulgarunt, et ex Mox pro securitatem quidam codices habent sollia
synopsi Graca hanc Latinam reddidere. Solum pro tudinem.
Decembris, qui mensis in Gr»co legitar, perperam Lege, t6 I68ou.ov.
1

correxerunt, Septembris, eo quod ex erroneo consu-

3
ln vulgatis non apparetvos exx/Vr.o-ia; no> ;

latu cujusdam legis Marciani, imperium antediem dimus o\ ms. Ven. potissimum et ox Latino
24 Augusti ab eo assumptum.et uas Litteras paulo 3
Ms. Ven., t,6eco;.
post assurnptionem ad imperium soriptas credide- * Edit. Rom. in margine, x-ojt^". . ;,.tj... [F

rint. Epistola quidem 74 data fuit statim post sus- X-OaTXATOWVTX: .

 EPI9T0LA LXXYII. 906

-clesiasticas rcgulas («) definivit, sua dispositione A W^

*'*? tfrrei oweepouffi,
">> t&v xpKmav5v &pn«K6l«< ttpta, koI t$ v.aOo-
xaOw; r, o-r, dviwouvY) xat~ tou;
^cliircnt ''

SXxXticnaUTixoCii; xavova; 8iET'JTtwo-e , xaTaT^Q/.o-ovTat.

EPISTOLA .<' LXXVII.

PfLCIIERl.E AUOUST.E (f/) AU BANCTISSIMUM ARCIIIKPISCoPUM ROM.E LEONEM.
|f§ Missagsuntefiam(f)divin3ssyllabasadiv3eme- 1027 Bctit< iit80Td>Y)aav Y ap Ttapa vo;
crj).)aoat
Pulcheria ad eumdem virum sanctissimum,
p 8e(a? Houtyepiac itpo; tov a-itov aYtMT<T-,v
\r/r {
\>.r,:

nuntiantes Deo amicissimum archiepiscopum Con- KvSpa, jiflviiovo-u tov Deo»»)eoTatov - ipy.-ertioxostov
stantinopolitanum Anatolium, omni errore seposito, KcBVOTavTivouTto)eo)? 'AvaTiytov, /'• r>:-.'ii\-r,: r./vvr,:,
iitioToXr] itpp; tov "n; ay.a:
r nuper missse ad sanctse memoriae Flavia- evavyoc -r, t.z\>. pBei ~r,
3 (tito^vpe-
mora fcXauiav&v. otvsu tivo; p.e).>7i7tio»i
num absque ulla subscripsisse, et g) sustineri
\)'ir >ir,:
t

fiptevaf xai «vd f,or, dv toI: ~'r : ftvaToWis. uepso-i kuvj

jam quaedam synodus fieret in parlibusOrientis;
ut t

o^ov slvat SitiTeleoTsav. Kii xo Xetyavov 54 t»_5 a-Jtoii

*
corpus vero ejusdem sanctx memorix Flaviani Con-
-?,: Svfia.' u.vtj_jlt_c «K/avtavo-i £v -', KwvoTavtivov.ito/.Si
stantinopolim fuisse pcrductum, utin busilica apo- xaTats-
xaTYiveyOt), ev tyj twv d-6o-To)ci>. (JaoiV.XTJ
stolorum sepeliretur. Episcopi etiam, qui unanimes J-io-y.o-ot cs, oaovov.o-vvTs: tw
0r,o-6a fvov '
*•' °'- 01
\anctse memorxx Flaviano, k et ad exsilium
t-?,: ar ; <I>)a-Jtava) et; iEopiav f.oav a-rroiTa-
Beiac. av-r l l

fuerant destinati, et hos revocandos fore, ut ad re- Xsvtbs, 5 toutou; dvax).r,T£ou; ttcQ' dva)r,^T=a; Ta;
cipiendas Eccledas suas synodi sententiam susti- B I6ta; iv.x),r,o-t'a;, o-uvooou dvaaevouvta; ty;v aTWiaoiv.
nerent.
IOSO Leoni reverendissimo episcopo Ecclesioc glo-
1029 AeovTt tw e-Jo-eeeo-TaTw iltitntma ty.; exx).r,o-ia;
'PwaYi,; Tcapd ~r,' SeoTcoivr,; f,uwv
ty,; evo*6c.ou Tc6)ea>;
rios.T civitatis Itoma?, Pulcheria venerabilissima
Tlou)x£pia;, xai o-eSao-aiwTaTr,; |iaoiXi6oc_.
Aogusta.
vfa ar\', (Xaxapt6rf)To; asTa to;
rcoe-
Ta ypaaaaTa
Litleras tuffibealitudinis(f cum decentiomni epi-
8t
7rouo-r,; rcavTt imoxoittd o-e6ac-at6Tr,To; u7t£O£$au.£0a,
copoveneratione suscepimus :per quastuam fidem
wv tt,v Tiio-Ttv xaOapw;, xat TotauTr,v CTCSYvwoev, OTCoia^
iiiram et talem cognovimus, qualis debct rumsan- 'E^w 6e
6y£i)et aexa aYioTYjTo; tw Oeiw Ttape'xeo8ai vao>.
titate sacro praeberi templo. Ego vero similiter ac
oaoiw;, xal 6 oeoTcoTr,;, 6 Ya)-"1v6TaTo; pa<7t).ey;, 6 eu.6;
neusdominustranquillissimusimperaior.mouscon- 6 xat
o-u^jyo;, ev tyj aCiTYj 5ta Ttavco; xat 5teu.eivaji.ev,
ux, in eadem semper et mansimus et mancmus, xat ?>apu.a-
6tau.e'vou.ev, Tcacrav oxatoTr.Ta, xat u.ta<TU.6v ,

imnem pravitatematquepollutionem etmaleficium evo6;ou Kojv-

xeiav exxXivovTe;. 'O aYtwTaTo; Toivuv tyj;
leclinantes. Sanctissimusigilur gloriosse Constanti- oteaetve
o-TavTtvouTco).ew; eirio-xoTco; 'AvaToXto; ^v tyj auT-?i
lopolis episcopus Anatoliusineademfide permansit
Ttio-Tet Te xat Op-/io-v.£ia, xat twv owv Ypau-u.aTr.iv r?)v
itque religione, et tuarum litterarum apostolicam
aTcoo-To)ixY]v 6ao).OYiav TteptTCTuo-OiTat ro; Tc)avr,; cxtco- ,

jnem complectitur,illo errore sublato qui ab xaOw;

gXriOeio-r,; ixe£vY)«, Y] ti; Tcapa Ttvwv vuv avexu^e*
iliquibus nuncortusest.sicut exejusquoquclittens C i - s.
*
.| xat dx twv autoij YP a J uaTa)v ETl °" a ? £<7T£ P 0V £7:t 1" /wvat ^
. . . i
-

hinus tua sanctitas agnosecre notent et epistolae ; ,- , . ,

°p.oi.o; «K *«-
,

-:-:«- catholicee ^l Suvatai d Y toTY,;- TYi te Y «P lm*V>M

lamque similiter „„*iTri:- m fidei,
fiJ „:
quam ad^ L„„* m
sancts
«I>)auta-
8o).txYi; Tcio-Tew;, r,v Ttva itpo; tyi; d Y ta; avYi|iYi;
neinorueFlavianumepiscopumtuabeatitudodircxit,
a Ita nostri etBaluzii codices, concincntcGrajco (/) Ita cod.
Chigianus collect. Chalced. exintcgra
extu qua lectione indicaturid declarandum in ge-
: editiohe Rustici, uli etiam in Greeco. Editi, sacrae
lerali concilio quod rcligioni ct (idei prosit, sicut litteras.
tea in sua praeserlim ad Flavianum epistola
[g) lta
excmplariacjusdem Rustici. Vulgati, susti-
leOaierat. Similem sentenliam praefert etiam se- nere.
epiBtola Pulcherire ; ubi de catholica confes- (h) Conjunctionem et hoc loco necessariam, quaa
Patribua decernendum afflrmat te
ilii
deest in mss. Baluzii,reperimus in codice Chigiano,
. auod quidem soleninireceptione litterarum et fuit eliam in illo ms. ex quo ab editoribus Con-
- aa Flavianum in Chalcedonensi factum fuit. ciliorum vulgata 1'uit.
6 Tempushujus epidtolse, idestdiem22Novem- (i) Vulgati, cumomnidecentiomnemepiscopum vene-
:i. 150, nobis conserv.-ivit titnlus, quem ex rotione, nullo nostro vel Baluzii codice suifragante.
codd. loco synopflis praefizimus.
-
Cod. Divion. ipsius Ba\uz\i, cumdecenti omni episco-
'•'
post epist. 58. Qus autem antea 77 crat, pali veneratione. Prsstulimus lectionem quinqueno-
nunc 102. Sub idem tempus quo prrecedens strorum mss. et aliorum duoruin Baluzii. Leonis
Exstatin iisdemcodicibusioquibuspraecedens D litterae, qu.e hic aPulchcria memorantur, sunt epi
itur, ct in his archiepiscopum legitur, non epi-
stola 70
'copum, ut Vulgati cum Graeco praferunt. (;') Cum propositi nostri sit proferre vetercm ex
oopsia invenitur in mss. libris Latina? Graeco versionem, quajcumque fuerit retinuimus et ;

<>nis Chalcedonensis, qui integram ct perfe-

epistolae, licet exGraecoreddendum fuisset, utietiam
ctam Rustici editiouem continent, cujusmodi sunt contextus exigit, elenim epistolas: et adjecimus mox
iluzii el nostcr Chigianus 183. Deest autem in ex mss. particulam namque, quam ut incongruam
1323 et &166, qui quaedam Bustici prsBferunt, editores omiserunt.
sunt. In autiquissimo Veron. 57 ct 1
In marg. edit. ltom., i-z~-i\-t -x: (leg., &~-<r-i-
i

o s. Marci 79, hec Bynopsie aliia verbis cx- Tcapd.

Xi\aav
praemittitur
i
Jncipit epistola Pulcherue
; I
-
• * Ms. Ven., ao/^-ir/.o-ov rr,; KwvjTavtivou-riXeu;.
>jusi.r u,i eumdem sanctissimum archi
.Romx > [tasanavimus hunc locum, eequentes, ductum
jnificat reverentissimum inatolium cod. Ven., qui habet, {mrfrfp&<vr *ev, addendo scilioet
t
Constantinopolitanum, errore relicto, episcopum unam dipthongum, lcgendo 6it0Yeypa<p^xivai, uti ct
(irmatum subscriptioni per conjecturam notarunt in margine etiam cdit.
s
Flavianum ditectx, cujus Flaviani etiam Rom. Male in vulg., fritoyeypa^xaiiev.
corpu* signipxai suas sedi perdudum, et m Apostolo- 4
In marg. edit. Itom., ";. o-tt t6.
rum basilicam depasitum et alia qux tenor sacrorum 5
Ms. Ven., ou;.
apicum ejus demonslrat. 6
In ms. Ven., 8rf|Miviv.

Patrol. LIV,
29
907 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. 908

sine aliqua dilationc subscripsit. Et propterea tua \ iti tov IrXw.r.'.! ',
77] iw/.y.::;-..;: arcea •:..•:, -
/-,. : ,-,
;

reverentia quocumqucmodo (o) perspexerit, signifi Grcef>6eaew; faziyputyf xal 6ta touto rj or, evXaSua,
care dignetur ;utomnesetiam totiusOrienlis episco- xa8' ov av tpavstr) Tporcov , 07)|j.avat v.i\z%:ta<jzi • \-i%

pi, Thracioe atquelllyrici.sicut etiamnostro domino navTee;, xal -aar,; tvj? 'A va-ro/r,; ol ^TCtaxorcat, (I

piissimo imperatori meo conjugi placuit, in unam te xat 'I>.).upr/.oO, xaOw; xat tw fyxeTeptj) Seaitoi

civitatem velociter ab Orientaiibus partibus valcan euaeoeaTatw (iaat>.ei tw c<j.<J> auJJuyw apeoxet, el; pfay

convenire ;
dc catholica(/>'
et illic facto concilio, et noAtv Tr)v Ta/_<atT]v aito twv avatoXtxwv jxepwv itifa-

confessione, et de his episcopis qui ante hoc segrc» yevwvTat xay.ctae v evouevv)? auvoSou Jtept Te ttj; xato-

gati sunt, sicut fidcsf ©32 etGhristiana pietasexi- Xtxr); oaoXoyia;, xal Ttept toutwv twv eniaxoTcwv, -.

git, teauctore decernant. Superhaec autem sciattua itp6 toutou e/wpiaOr.aav , 10«-»1 xxOw; r, rtitn

sanctitas, quoniam praecepto nostri domini ct tran- r) jrptaTiavtx*] euaeSeta artaiTeT, aou auOevTov -

quillissimiprincipismeiconjugis(r)ingloriosacivila- awatv. "Eti oi vvwtw •/;

ari aytoTriJ, w; npoatayiiaTt
te Constantinopoli sanctae memoriae episcopi Flaviani tou r,;;.£ie'pou SeoitoTou xat yaX.T)voTaTou paatXew; :-,
",

corpus allatum est, et in basilica Apostolorum, in i)u,ETe'pou ou^uyou, ev Trj evoo;w TtdXet to; K.wvaTavrtv©o-
quaconsueveruntprfficessoresepiscopisepeliri,com- r.6).et»; tou Ttjtj ayta; |ivt)u.t); eTttaxoTtou «l>Xautav<

petenter estpositum. Et hossimiliterepiscopos, qui awu.a otaxexotxtcTat, xat £v ttj paaiXtxv) t<I>/ artoaToXwv,
B
proptereamdem causam, quoniamcum sanctissimo ev tj etwOaatv o! Tcpo>.c'.Toupyr,aavTc; irciaxoTCot Od-tc-
Flavianoadconcordiamfidei catholicaeconcurrerant, a'.'a;, r/j xpewaxouu.cv/) TttArj
l
aTtoTeOiita'. •
/.ai toutou;
exsilio deportati sunt, reverti (d) roborepragmatici ovoiwcj tou; eTttaxoTtou;, o? Ttve; o:a ttjv auTr,v ait.V/,

sui praecepit quatenus per approbationem synodi,

;
cTtnoyj [XcTa toO ay.WTaTOu «lO.autavou tt) aujxjwvia rijc

atque sententiam omnium episcoporum(e)convenien- Ttir-ew; tyj; xaQoXtxr); auvsTpiyov, E;opia UTteoXrjOrjaav,
tium, episcopatum et ecclesias proprias reoipere ertave/.Octv o-.a xuptwaew; totou 7tpayu.aTt/.ou Ttpooc':a-

decernantur (/").
?£•/
•
(o :tc o-.a tt): ooxtaaata; tv); auvooou, 2
xal ndvton
twv e?:'.ax(/Tcwv twv auveAOdvtwv s
xffi dTcosaaew;, xr,v imTKVKr^ xa! Ta; !o!a; cxxXr.aias xpiOwa'.v ctTcoAxficTv.

1033 EPISTOLA (rj) LXXVIII. ad significationem totius prosperitatis pertinere co

(o) AD MAUCIANUM AUGUSTUM. gnosco, (j) cum sermones vestri initia pro fidei noi

Pro datis litteris et fxde defensa gratias agit. faciant 1034 integritate securos. Quantas itaqu<
clementiae vestrae gratias referamus, non ex verbi-
Leo episcopus Marciano semper Augusto.
nostris, sed ex beneficiis vestris,quae Ecclesiaecon
(i) Littcras"pietatis vestrae accepisse me gaudeo,et tulistis, agnoscite : non ambigentes qualem illun

(o) Ita codd. omnes collect. Chalcedon. Cod. Ve- p cheriae eadcm dic respondere potuerit. Ita in ha
netus oollect. 22, cum editis prospexerit. ^ quoque sententia epistola Augustoe non multopos
(b) Ms. Chig., religione vel confessione. diem 22 Novembris ante finem anni 450'scripta di
(6')Sieveteraexemplaria,quemadmodum epist.62, cenda crit.

in Romanu urbe revcrsione, Romse pervenisse ; et si- Quae autem antea 78 erat nunc 104
(g) Al. 58. ;

milia, quae interpretem Crooco textui adhaerentem, Scripla 13 Aprilis an. 451.
at a Latina ratione scribendi alienum manifestant. (h) Edita fuita Merlino exms. collect. 12.Quesnel

Editi, in gloriosam civitatem Conslantinopolim. lus contulit cumGrimanico collect. 18; eamdem re

(d) Vulgati inserunt deberc, non vero codiccs. legimus cumcod. Itatisp. collect. 19 et duobus col

Vulgati in margine addunt una.

(e)
lect. 12.

(f)
Leo huicetpraeccdentiepistolae eodemdie
Cum (/) Indicari videtur epistola 70. Nam cpistola? 7;

responderit epistolis 78 ct 79, eas simul missaseta
pontifice simul acceptas fuisse indicium cst unde in
utrisquesimilialegunturquoadconciliumcogendum
ex episcopis Orientis, Thrucix et lllyrici, elc. Ilinc
sicutpraecedcnsepistolaMarciani scripta fuitdie22
Novembris an. 450, itaetiam hosc Pulchcri.-i-. Unum
ejusdem imperatoris Leonem antearespondisse cun
;
proecipua gratulationcdeassumptioneejusdemindu
bium credimus.Epistolamnimirum73abimp
fuissc transmissam pcr Maximinum comitem, qu
notitiam assumptionis ejus in Urbem attulit, valdc
probabilc est et sicut per hunc Leo ad Faustume
;

obstarevidetur Marciani silentium dcfacto Anatolii, MartinumConstantinopolitanosmisitepist.75datan

quod Pulchcriae litteris indicatur. Si enim hoc pra> vi idus Novembris an.450, inquaprimum indicinn

cessisset epistolam imperatoris, hic honorificam lc- clectionis ejus elucet, uti observavimus annot.
gatorum susceptionemmemoraDS,nonvideturfuisse D (Cot. 902, n.j) ita per eumdem etiam gratulatom
omissurum tamprosperum factum,quod legatiopo- litteras ad ipsumimpcratoremrescripsissehaudam
tissimum spectabat, et pontifex maximc Pxpetebat. bigendum videtur.
Scd cum scopus epistoke Marcianifueritconciliiin- Vulgati antiquiores, chwi sermones vestri voifa
/

dicendiconsifiumaperire,solalegatorumsusccptione ciant. Idem est in nostris codd. collect. 12, qui dum

commcmorata, praeterire potuit caetera quea exaliis taxat melius mutant i>osin nos. Quesnellus cx Grima
aliorumlitterisacexgestissimultransmissisLeonem nico,cu?n sermones vestri pro fidei nos faciant. Potio
cogniturum scicbat.Si tamenhacdecausa posteriQr visa cst lectio praestantissimi ms. Ratisp., in qu<
credaturPulcherissepistola.non tamen multo poste- voces sermonis vestri initia innuunt epistolam 3
rior dicenda erit. Susccplis cnim legatis ante diem Marcianus primoad pontificemdenegotiofidei sorip
22 Novembris,hos inremsuamstatim sedulam ope- sit in epistolam cnim 7;> simplicem assumptioni
;

ram adhibuisse.facilequeiisdem fuisse, Pulcheriaet sucQ notitiam dederat.

Marcianofaventibus.remtransigeredubitandumnon
1
in marg. edit. Rom., i<T:oT':0;Ta:.
e
est ila ut paucorum dicrum intervallo rebus omni-
:
Deesi •«: in ms. Ven.
bns confectisct Homam statim transmissiscumPul-
3
In ms. Ven., xal rr,; dhcovioiwfi
cherioe litteris, S. ponti kx Marciano simul et Pul-
 EPISTOLA LXXIX. 910

Iributorem inomnibus habeatis (fl pro cujus tam \ sedis apostolicce fruente, et Juliano Cocnsi ; ct de
religionesolliciti;etqui vo9j ut resipsade- clericis CP. Flaviano faventibus.

msttat, adhoc utfidescatholica abinsidiisinimi- Lbo episcopus urbis Roma?, Pulciikri.e Augustae.
rum Buorum defenderetur,elegit,(ft gloriosissimc.
c me nnnc breviterperfratris mei Anatolii cleri- Cap. I. —
Quod semper de sancta pietatis vestrae
stra c scripsisse dignanter accipiat. mente praesumpsimus, id plenissime cxpcriendo co-
autcm do omnibus quaead curam meampro gnovimus.Christianam lidem,quamvisdiversispra-
itu Ecclesiarum et concordia pertinentDomini sa- vorum appelercturinsidiis,vobistamenpra;sentibus
scripta direximus. et in defensionem ejus a Domino prreparatis, non
•dotum,per Legatos nostros [d)

ta idibusAprilis, E035 (e Adelfio viro clarissimo posse turbari. Xon enim Deus aut suae (i)misericor-
lisulc. di;esacramcntum,autvestrilaborisdeserit meritum,
quo dudum subdolum sancta? religionis hostem ab
HIMSTOLA / LXXIX. ipsis visceribusEcclesia^/)dcpulistis ; cum ha.'resim

g ID PUI.CHERIAM AUGUSTAM. suam tueri impietasNestoriana non potuit,quia non

fefellit famulam et discipulam veritatis, quantum
3is. — I. De repressis ejus auctoritate Neslo- simplicibus infundereturveneni perillaloquacis ho-
I uthyctiete gratias agit. — II. De legatis adju- B minis colorata mendacia. De quo virtutum 103G
ictis ail sedes suas sacerdotibus, revocatis in
Flaviani rcliquiis, et lapsis, si subscribant agone processit ut per sollicitudinem vestram ea (k)
%iei, recipiendis, — 111. De Eusebio communione qua) per Eutychen diabolus molitus est,nonlaterent,

lidem Vulgati cum mss. collect. 12, tampia:

t dum scriberet : at relatse ad tempus quo epistola; le-
lendationem Quesnelli probatcod. Ratisponensis. gerentur, pralcrila? fuissent. Hinc conciliantur for-
Vox glortosissime aOuesnelloinductaeodemms. mulaequae vidcnlurcontraria3,cum deiisdem legatis
tisp. ronJirmatur. mox,uti meditabalur, transmittendis nuncproeterito
C ltaomnes noslri codd.Quesnellus,fw/,srT// >sisse. ulitur epist. 79et 80, quos misimus; nunc autem fu-
antcrioribus editis ct scripsisse et conscripsisse turo, nostros. dirigcmus epist. 81. Illud enim ad
. . .

>rat. tempus quo littera:legenda3erant,istud vero ad tem-

/ Hecactressequentesepistolaedataeidibus Apri- pus quo scribebantur, ex Leonis mente referendum
Constantinopolitanosclcricosmissa3 fuerunt.
|)er est.Observamus porronequein hacnequeinsequenti
in autem S. pontifex has epistolasseriberet,lega- epistola quidquam responderi de concilio quod
pariter cum aliis plenioribus litleris et instru- imperator et ejus conjux Pulcheria in suis litteris
mibus simul dirigere cogitabat sicut de : unde expetiverant. ld vero Leonem remisisse plcn ioribus
>nstantinopolitanisscribit epist. 80, cap. I : scriptis, queeper legatos dirigenda commemorat, li-
rabilem diem festi Paschatis remisimus, sic quet ex epist. 82. c. 2. ad eumdem Marcianum :

3t. 81 ait Nostros post diem venerabi

:
£j
Piissimae solliciludini vestrae, qnam de indicenda sy-
lemus. At causas aliquas subiude incidisse nodo habere dignamini,per legationem, quse confeslim
endum est,quae hanc legatorum transmissionem ad clementiam vestram Deo annuente perveniet, quid-
lonmus tempus distulerunt, nimirum inmensem quid ad causse utilitatemarbitrorpertinere, plcnius at-
iium,cum per Lucentium episcopum ct Basilium que opportunius suggeretur. Idautem consulto factum
tsbylerumapostolicssedislegatosl lonstantinopo- fuit, eo quod mutatis rerum circumstantiis post
i niisit epistolas 83, 84, 85 et 86, signatas die Theodosii mortem (cum scilicet novo imperatore
iii ubi Bermonem csse dc legatis quos memorat
: recta3 fidei patrocinante. Eulyches ejusque fautores
Btolis traditis idibus Aprilis,patet exepist.
i
repressi et catholici episcopi in Epheso depositi, ab
c. I, in quase legatos mittere ait, ut prxcedenti- exsilioiuerant revocali, plures vero jam deccpti ad
UHerix indicavi, et epist. <s'i. c. i,quod faclurum sanam mcntcm in dies revertebantur), Leo non ita
aliis litterisindicaveram. Causam hujus dilationis necessarium generale consiliumcrediditut anteaju-
tmur Bcrum reditum priorum legato- dicaverat vel saltcm co quod illud non in Oriente
;

ii, quos exspectandos credidit, ante quam novos habendum putaret, scd in Italia, ubi cum per hoc
tntinopolim dirigeret. Cum haslitteras tempus bellumingrueret, conciiium differendum
ibal eos brevi perventuros, co quod censuit, uti traditur epist. 83, 90 et 94. Hycc et si-
atolii, sive ex ipsorum milia perlegatos utilius et plenius viva voce quam
ris intellexerat.discedentibus clericis litteris tractanda existirnavit.
li,eos quoque in eo 1'uissc, ut proxime (e Editi, Adelphio. At ms. Ratisp.semper Adelfio;
ur. Hinc novos lcgatos una cum iisdem rj et similiter habent antiquissimus
in aliis epistolis
ntinopolim reversuris postPaschadi- codex Vat. 1322, utrique codd. Hisp. et Vat. Isid.
indicavit. Al cum illorum reditum diiTerri
-
aliiquc vetereshbri. Ila etiam PrOsper clMarcellinus
ricos cum his littaris dimisit quidem idibus tum in vulgalis, lum in mss. Idipsum confirmatur
rilisjatnoyamlegationem protraxitusque ad Ju- inscriptione apud Aringhium l. n, p. 'i!9: Adelfo.
toilli in Lrbem rediere. Ita porrn >',, novis antca 79 crat, nunc 105.
f Al. 59. Quae autcm
|ui nondura missi ruerant, S. Leohoc Inco Scripta 13 Aprilis an. 451.
uit -/ lodura de clericis Con- g Exstathaacepistolainmss. collect. Hisp., Isid.
;

ntinopolitanis,qui,cumh; et.Roma non- 11, 12, IS usque ad24,e1 in exemplari Sichardi.

ant, ait epist. 80, c. I : Curn epistoli» (Ii In Collect. Ilispanicn h.ccsvnopsislcgilur lipi- :

tris remisimus :quippe qui ineoerantutConstan- stola Leonis ad Pulcheriam Augustam, in qua gratias
•polimredirent. Similiterepi ieadem :
aijii quod Nestorianam ct. Euiychianam haeresim fulei
xtransmittendasoribit Volumus autem uthae lii- :
defensione destruxit.
ouos <nl vestram dileclionem misimus, i Vat. Hi p. el Isid. acmss.collect. 11 et21, cum
legatia (\ deferen- quatuor oodd. Quesnelli, fideisacramentum.
n tradidit, Fratres, inquit, ,,. fami- Ij) Vat. ilisp. et Isid., aepulisii.
•e scilicet Leoni est pral. ritum tempus
usurpare ualuor mss. libriQuesn, etduo nostri//M# pe-
rebus vcl aclionibus qua? futurffi quide,m crant reunti diabolus,
 .

911 S. LEONIS MAGNI EPISTOLjE. 912

ct quisibi singulaspartesgemince impictatis elege- A rum quam 1037;Vy) mei Ana-

fratris et coepiscopi
rant, una catholica? fidei virtule procurnbercnt. Se- tolii, cui testimonium fcrrcdignamini,relationeco-

cundaergohaecvobis de pcrcmpto Eutychetis errorc gnovimus; quorumdesideriis sicpraebemus (h) effe-

victoria est; (a) qucm, siquidsani cordis habuisset, ctum, ut correctis, et quae male sunt facta, propria
dudum in auctoribus suis perculsum olimque pro- sii!)Scriptioncdamnantibus,participata(z)nostrorum
stratum facilc potuerat dcclinare, ne de sepultis ci- quos misimus cura cum supradicto episcopo pacis
ncribusrediviva tcntarct incendiacommovere, ut in gratia tribuatur :QUiAdevotionis utrumque est Chri-
eorum transirct consortium, quorum sccutus esset stian.n, ut et pertinaccs veritas justa coerceat, et

exemplum, glorisissimaAugusta. Libetigitur exsul- convcrsoscharitas non repellat.

tare cum gaudio,ctpro vestrae clementiae prosperitate Cap. III,— Quia vero novimus, quantum piae sol-
digna Deo vota persolvere, qui tibi per omnes liritudiniscatnoiicis saccrdotibus mansuetudo ves-
mundi partes in quibus Domini Evangclium prosdi- tra dignetur irnpendcre, indicandum esse curavi-
catur(/>)duplicemjametpalmamcontulitetcoronam. mus.fratrem coepiscopumfj)meum Eusebium no-
et

Cap. II. —
Glementiaigitur vestra cognoscat om- bi.scum dege"e,ct nostra; communionis esse consor-
nem Romanam Ecclesiam de universis fldei vestrae tern, cujus commendamus Ecclesiam, quam dicitur
operibus plurimum gratulari,sive quod legationem vastare qui illiinjusteasseritur(/i:)subrogatus ; illud

nostram pio per omnia juvistis affectu, et quod sa- etiam(/)atuapietateposcentes,quod vosspontaneofa-
cerdotes catholicos, qui de ecclesiis suis injusta(c) cerenondubitamusarbitrio,uttamfratrem et coepi-
fuerant ejecti sententia, reduxistis, sive quod reli- scopum mcumJulianum,quamConstantinopolitanos
quias sancbe mcmoriaa Flaviani innoccntis et catho- clericos, qui sanctaamcmoriaeFlavianofidelibus offi-

licisacerdotisadEcclesiam cui bcne pracfuit fecistis ciisadh;eserunt,eaquadebetisgratia (w)foveatis. De

(^)cumhonoredebitorcvocari.Inquibusutiqueomni-
bus glorioa vestra3multiplicaturaugmentum, dum et
sanctos prosuis meritis vcneramini, et ab agro Do-
minico spinas et tribulos vultis (e) auferri. Quosdam
vero episcopos dehisquirebus impiis videntur prae-
buisse consensum, reconciliationem poscere,
tholicorum communionem desiderarejtam^j nostro-
Quesnellus, qui si quid sani cordis habuisset, er-
(a)
rorem dudum, etc. Anteriorum editionum lcctionem
omnibus nostris novem codicibus probatam etsatis
congruam revocavimus.
omnibus vero pietatom vestram (n) per nos quid fieri
aut ordinari deberet instruximus. Dataidibus Apri-
ps, Adelfio viro clarissimo consule.
10g§ EPISTOLA (o) LXXX.
(p)AD A.VATOLIUM EPISCOPUM CONSTANTIXOPOLITANUM.
et Ca- (q) Prima pro pace.
Synopsis (Ex collectione Hispanica). I. De fxdc —
Dileclionem tuam hoc decet custodire quodnostriibidm
constituti dixcrunt ; ac si illi non amplius ibidem
praesentesessent: quaeeorum discessum confirmant,
L llinc de iisdem cap. \ S. Leo scribit Fratrum no- :

(b) Vat. Hisp. etlsid., duplicis glorix palmam con- strorurn, quos Constanlinopolim miseramus, relationt
tulit. cognoscimus, ubi observandum lempus miseranm
(c) Ita ex plerisque et potioribus nostris codicibus. Vide annot. 5 (Co/.9l3, n, c) in epist. sequentem.
Vulgati cum mss. collect. 21, fuerunt. (g) Vat. Isid.,??os//7. In Vat. Ilisp. errore librarii
(d) Quidamcodd. omittunt cum. vestri.
(e)Six ex Ratisp. et excmplo Sichardi, ac mss. col- Vat. Ilisp. et Isid., affectum.
(h)
lect.24, uti eratin edilisante Quesnellum apud quem Significantur ii.quos LeoConstantinopolimmi-
(i)

auferre. Mox pro vero quidam codices et antiquiores sitlegationc secunda, de quaannot. (f) supra.
editi habent sane. Vindebon. Hisp. , nostram.
I

(/')IntelligunturlegatiquosLeoAnatoliicausaCon- (k) Id saltem Romaeperhoc tempusferebalur. Nul-

sfantinopolimmiseratan.450.Videepist.69etseqq.Hi luni veroEusebio Dorylaiensi subrogatum tradit Li-
autem, quos post Anatolii clericos Romammissos beratus in Breviario cap. 12, ut in postilla marginal
Constantinopoli discessisse videbimusannot. h (Col. observavit Quesnellus.
919, ». e )inepist. 83, iisdem clcricis rerum gestarum (/) lta exRatisp. utrisque Ilisp., nec non .

relationemad Leonemdedcrunt,qu?ecumAnafoliilit- Isid, aliisque mss. collect. II et 24, atque exempk

teriseidempontiiici traditafuit unde cx ulrisquedi-
; Sichardi. Editi cum codd. collect. 21, a vestra fie-
dicitquosdamepiscoposlapsosreconciliationempos- tate. Mox, facturam pro faccre in Vat. Hisp. atqu-
cere, etcatholicam communionemdesiderare. Cum Isid.
veroeosdem legatosper hoc t<>mpus Constantinopoli D Editi cum aliquot codd., orronee. favcatis Gor
jam discesisse Lco praesumeret, huicrcconciliationi reximus ex ms. Ratisp. ac ex Vat. llisp. et Isid.
pernciend<'c novam lcgationcm dirigendam consti- (w)Intelligunturlegatiquicumhis lilteris mittend
tuit,adquam rcfcrcndamsuntsequcnlia : Participata crcdebantur sedtantum mense Junio missi fuer-1
;

nostrorumquosmisimus, ctc.Wiv dutse legationesdistin- utiexplicavimusannot.7 [Col. 909, n. d inepistolan

guendao sunt, ne maxima confusio gignatur. Itain prajcedentem. Confer etiam annot. [supra 1 1

epistola scquenti cap. 2, verba lllud quidem quod

: pncsenlem epistolam. Post pauca.pro ordinari,
prsRsentibusetagentibusnostrisconstiiutmncstapproba- anle Quesn. habcnt, dcclinari. Quesnelli emendatio
mus, ad priorem legationem pertinenl verbaautem, ; ucin exGrimanico ac tribus aliis codicibus omnc
qup3moxsubjic'iunlui-:.SVi/cH/»/( ;7((//.s'»().s7y/.'>' quod mi-
,
nostri antiqui libri approbant.
simus, etc, 9pectantadlegationem secundam, quam o)Al. 60. Quee autem antea SOerat, nunc luX)Scr
una cumhis litteris transmittcre meditabatur, sed 13 Aprillis an. 431
distulitiu mensemJunium.utiobservavimus anaot.7 (p) Kxstat in inss. collect. 3,8 Ilisp. Isid. 14, 1

(Co/.909, ??.</) in epist. 78. Hio prseterea notarelibet, et 18 usque ad24, ac in exemplo Sichardi, nec no
verbalaudataeepist. 80, c.2,quoa prsesentibusetagen- in illo exquoprimaeRomanaesermonum editioni ali

libus nostris constitutum est, viderj innuerequse Legati quot epistolsesubjectffi fuerunt.
primo) logationis gesseruut dum Gonstantinopoli (q^ lta cod. Grim.Quesnello annotante in margint
csjscnt prasentes sicut indicant etiam illa eap. 3 ;
 ;

913 EPISTOLA LXXX. 9U

scriptis missis probaia. — II. Dc his qui mctu A contra potentiam contraque tcrrores non tenui se
in hvrcsim lapsi sunt,ut si conversi fuerint recipian (i) constantiam,sod alieno scelori pramuisseeonscn-
tur. -III. Dc nominilnts haercticorum ad sacrum
— sum,cum ita cos Ibrmido turbassct ut indamnatio-
attare non recitandis. W.Decommendatione Al.
n. iii catholisi atque innocentisantistitis,et in rece-
nenwatione} Juliani episcopi, vel eorumcieri-
i

eorum qui Flaviano episcopo in fide adhaeserunt. ptioncm detestabilis pravitatis trepido famularentur
piseopus Anatouo episcopo. obsequio,illud(juidcmquod prscsentibus ct agcnti-
Cap. L— a Gaudemus in Domino,etin dono gra- bu^ /!nostris constitutumestapprobamus,utsuarum
tiatpsiusgloriamur, Mqui,sicutdilectionis tu.v c lit- interim Ecclesiarum cssent communione contenti
teris et fratrum nostrorum quos Constantinopolim sedcumlcgatisnostrisquosmisimus participata te-
,mus rclatione cognovimus,scquaccm tccvan- cum sollicitudinc volumus disponatur.quatenus hi
eruditionis ostendit: ut per saccrdotis pro- qui 104©plenissatisfactionibusmale gesta conde-
babilcm fidemmerito prajsumamus quod tota !
mnant, et ('ijaccusaresc magis eliguntquam tueri,
m oredita nec rugam cujusquam sit crroris
I
pacis etcommunionisnostroeunitatelffitentur ;ita ut
habitura ncc maculam, dicente Apqstolo Dcspondi : digno prius anathemate qure contra fidem catholicam
cmm 1039 vos uni viro virginem costam exhibere sunt reccpta damnentur. Aliter enim (/) in Ecclesia
Chri.sto II Cor. xi. 2). Illa est cnim virgo Ecclesia, j. Dei, quae corpus est Christi, nec (m)rata sunt sacer-
sponsa unius viri Christi, quoe nullo se patitur er dotia, ncc vcra sacrificia,ni?i in nostrce proprietate
rorc vitiari pertotum mundum una nobis sit
: ut naturae verus nosPontifex reconcilict, (n) verus im-
unius casta?communionis integritas, in qua sociota- maculati Agni sanguis emundet.Qui licetin Patris
temturedilectionisamplectimur; et((/)gestorum qus sitdextcraconstitutus.in eademtamen carne quam
sumpsimus, seriem neccssariis, sicutoportuit,mu- sumpsitexVirgincsacramentumpropitiationisexse-
nitamsubscriptionibusapprobamus.Utergoinvicem quitur,dicenteApostolo iCkristus Je$us,qui mortuus
iilectionis tuae animus nostris confirmaretur allo- est, immo qui et resurrexit,qui est (o)in dextera Dci.
:juiis,iiliosnostros(e)Casteriumpresbyterum,Patri- qui etiam interpellat pro nobis (Rom. viii, 34). Neque
ciumetAsclepiademdiaconos, qui adnostuascripta enim potest in aliquo benignitas nostra reprehendi,
/";detulerunt, cum epistolis nostris post venerabilem cumsatisfacientcsrecipimus quos doluimusessede-
^Jdiemfestipaschalisremisimus, indicantesnos.ut ceptos.Nec aspere igitur communionis nostra? gratia
supra(liximus,deConstantinopolitana3Ecclesia3pace deneganda est, nec temere largienda quia Sicut
gaudere, cui hanc curam semper inpendimus, ut PLENUMpietatis estoppressischaritatemDominicam
eam nulla velimus haereticorum fraude violari. redhiberi ta ustum est omnia perturbationis au-
, i (/;),]'

Cap. II. — De fratribus vero quosetepistolis tuis ctoribus imputari.

et lcgatorumnostrorum relatione comniunionisnos C Cap. III.— De nominibus autem(</) Dioscori, Juve-
traj (/j)cupidos essecognovimus,eo quod doleant se nalis et Eustathii ad sacrum altare(r)recitandis dile-

[s. Vat Hisp., Gaudcamus,cum exemplari (?')Vat.Hisp., sententiam. Mox cum Merlinus sine
prim.e cditionis, et cum mss. collect.2?, ac uno ulla interposita pavlic a\a. ecYiderit,cons lantiam alieno
Vat.collect. 21, in quibus post pauca,yloriemur. sceleri, ante vocem alieno additafuit in editionibus
b Tres codices, (/u/a.Vulgatiante (jucsn. //!(/«. .. particula s«/,quam quideminvenimus in Vindebon.
lis. Hisp., inVat. collect. 3 et in duobus collect.8. At
(< Haec distinclio liUerarumXnaioVii et relationis ca;teri novem codices diversarum collectionum pra>
legatorumindicare videri potest legatos non perepi- fcrunt et.
-ed viva voce retulisse qua: hacin epistola (j)
11 (CoZ.911 n.f) in epist. pracceden-
Vide annot.
;intur,ac si jamllomam pervenerint. Scd rc~ tem, ubi hic legatos, qui antea Constantinopolim
/'.//»(>«/.? nomineLeo ususest in epistola pracedenti, missi fuerant, dein vero alioslegatos,qui transmit-
c 2, rum loqueretur de Anatolio, qui saneper opi- tendi crant, indieari ostendimus. In verba autem,
stolam retulit; ac prstereaeos lcgatos serius in Ur- ut suarum interim Ecclcsiarum essent communionc
bem ingressos patebit cx annot.4 {Col.\)\ J, n. c) l
contcnli, confcr not. 1 Quesn.
in cpist. 83. (/,) Vat. Hisp. et alius Vat. collect. 11, accusari.
^
(d)llorum gcstorum fargmentum,quod superestex qu. 1, In Ecclesia Dei qua corpus, c. 68.
(#) I

Vita S.Abundi apostolicalegationcfuncti.in appen- rv (m) Codd. collect. 8 cum Grimanico collect. 18 et
i}
dice edetur. Barbcrino collcct. 3, sacrata suftt. Primaeditio,
od. Vallicell.A.5collect.8 etexemplar primee sacra.
editionis, Caterium, Vat. 5845 ejusdem collect, 8, (n) Cod. Vat.collcct. 3, ct unus collect. 21 et
Curnerium quesnellus in margine: Al., Castorium, vcrus
Carterium; (juod postremum invenimus in mss (o) Unus cod. Vat. ad dexteram. Mox cod. Vat.
oollect. 21. Hisp. et Isid., Neque cnimpotcrit.
(/)I'nus Vat., detulerant. Prima cditio, qui veslra
(p) Cod.
Vat. Isi<l ct alius collcct. 1 ,cum duobus
. 1

scripta detulerunl. Thuaneis, et uno Cantabrig. Quesnclli, juslum cst

i Exemplum priraseeditionis,di£ffi festumpascha-
lem.Cod.Grim. , diem Paschse emuimus.Cam cleri-
Constantinopolitanis hic memoratis bs litterse
cis
tradits fuerint, proteritam tempus remisimus a
t accipitur, uti ezplioavimus annot.7
n.d in epi-
Prima tdilia, cupidilate inflammutos e ••< Vo
omnia perturbantis auctoritatem amputan.
q vide notam 2 Qucsnelli.
r Editi cum utrisqueHisp. aliisqueposterioribus
collectionibus inserunt non. Delevimus autem aucto-
Co/,909. ritate praBstantiorum ct vetustiorum collectionum,
nimirum ms. Vat. collcet. 3, duorum collcct.8, et
prsEstantissimi Matisp. collecl 19, cum (juibusconci- .

t Vindebon. Hiap. et Vat. collect. n, contra nuiii exemplaria prima: editionis atque Sichardi,
impotentiam, id est immoderatam potcntiam. Enimvcro hac in re Anatolius dubitassc videtur,

915 S.
ctionem tuam hoc decet custodire,quod aostri ibi-
dem conslituti faciendum esse dixcrunt, quodque
honorandae S. Flavianimemoriaj nonrepugnet, et a
gratiatuaChristianaBplebisanimosnonavertat.Nam
(a)iniquumnimiscstatqueincongruuinoosquiiiino-
centes et catholicos sua persecutione vexarunt san-
ctorum 1041 nominibus sine discrctione misceri
cum damnatam irnpictatem non deserentes(6)ipsi se
sua pravitalc condemnent ;quos convenit,aut pcr-
celli pro perfidia,aut laborare pro venia.
Cap. IV.— Fratrem vero et coepiscopum (c) no-
strum Julianum, et clericos qui sanctae memoriae
Flaviano fidelibus ofliciis adhaeserunt,dilectioni quo-
que tuae volumus adhaercre ; ut qucm
meritis viverc apud Deum nostrum
novimus.in tc
sibi eum praesentem esse cognoscant. Illud quoque
dilectionem tuam nossc volumus, fratrcm ct coepi-
scopum nostrum Eusebium,qui causa fidei multa
discrimina laboresque toleravit, nobiscum interim
demorari et in nostra nunc communione persistere
cujus Ecclesiam tua sollicitudine volumus essc de-
fensam, (e) utnihileodemabsentedcpercat.etnullus
ei in aliquo pra?judicarepraesumat,donec
rarum nostrarum ad vos prosecutione perveniat.Et
ut major circa te vel nostra vcl totius
hocquod ad dilectioncm
plebis affectio provocetur,
tuam scripsimus in omnium volumus notitiam per-
venire: utquiDeonostro^deserviuntde confirmata
apud te pace sedis aposfolicae gratulentur.(y)Dc caetc-
risvero causis atquepersonis dilectio tua litteris,
quas per nostros(/t)accipict,plcniusinstruetur.Data
(i) idibus Aprilis. Adelfio viro clarissimo consule.
1042 EPISTOLA (j) LXXXf.
(/>') AD JULIANUM EPISCOPUM
Svnopsis. — Julianum diu pcr Dioscori
tametsi legati,dumConstantinopoli cssent, Diosco-
rum, Juvenalem, Eustathium,c diptychisnon re-
et
citandos affirmassent, eo quodEphesinse impietatis
capita haberentur. Ratioquam S.Leo subjicitlegato-
rumsententiamapprobat.HincexcodicibusVat.5845
collect. 8. Ratisp. et mss. collect. 24, nec non ex
primaeditione acSichardopraetulinus dixerunt pro
vulgato dixcrint.
(a) Vat.Hisp.et Isid.curc tribus laudatis a Ques-
ncllo codd., inimicum.
(b) Excmplum primae editionis, ipsa sua prairitate
condemnentur.
(^Cod.Ratisp.omittit??^/'»/» :etdein habet vel
clericos, sumpto vel pro et, quod pariter /cgitur in
Vindebon. Uisp. et hic et in fcitulobnjuscapitis, in
codicibus collect. II et 24, nec non in exemplis
Sichardi ct prim.T editionis.
(d) God. Barb. collect.3 ef Vat. 5845 collect. 8, nec
non Crim. et prima ed\t\o,fidei sacramentis
(e)Sexvoculassubsequentesdesideral Grimanicus
codex. Quidam codices,ef »//;//. Ratisp.. utet nihil,
qui mox supprimit ci.
(f) Exemplum primae ed\tionis,nunc serviunt.
[g) Idem exemplar: Dc cceteris bero dissidii causis
utque perversionis dilectio tua etc.
(//) Indicatur epistola 85.Vide adnot. 7 (Col. 909,
n.a) in epist. 78.
(i) Sic omncs nostri codiccsef editi.Quesnellus in
margine. AL, vi idus.
(j) Al. 6i. Qucc aulcm anlcaSl, nunc 107. Scripta
:
LKONIS MAGNI EPISTOUE. 916
A lem vexatum monet lapsos in communionem recipi
non debere, nisi perfiaia cum auctoribus damnatu.
Leo episcopus juua.no episcopo.
Litteras fraternitatis tuae per filios nostros Con-
: stantinopolifanosclericos,nuntiastuie salutatis ac-
cepi jquibus temagnistribulationibusgravaturn fui.s-
scsignificas:cumutiqucnondefucritmateriasollici-
tudiniset laboris,quae inter procaces catholicae fidei
adversarios inhaerentem veritatianimumfatigarent:
'l; isquc, utscribis, fuerit animusutper occasionern
necessitatis et nobistcetpatriae praesentares. Quod
(d) fidci suac verefuturum speraveram,utapertiusomnium haere-
ticorumambagcstuoore(m)recognoscerem. Sedgra-
tias Dco, quod ita et incolumitas tua, et Ecclesi
R
causa profecit,ut liberum tibi fuerit apud eosinte-
rim degere, quorum nobis probabilisconsensus in-
notuit,sicut et fratris Anatolii scripta profitentur,
etgestaqua;apudipsumcoram nostri sunt confecia
demonstrant, fratcr charissime. Remcantibus ergc
praedictis, salutationis vicissitudinem reddo, et u
cum litte- contra falsitatisastutias perseverantem diiigentian"
teneas fidenter exhortor; cumtibiad hoc et tuti:
Christianae animus et nostra auctoritas suffragetur. Quoniarr
licet de multis meliora indicta sint, quod scilicc
dolcantsedeceptos, etdamnata perfidiacum aucto
ribus suis,gratiam nostrae communionis exposcan
(quod nos adeo libenter accepimus, reddituri hi
hanc quamdesiderantcommunioncm^cumprornis^
(w)compleverintl,quosdam tamcnl043persislerer
L sua obduralione cognovimus; quos oportet distri
ctius comprimi,si nequeunt benignitate sanari. Ai
quam rcm nostros post diem venerabilem o Pasch;
improbita- dirigemus, qui tecum parlicipato consilioea quae i
13 Aprilis an. 451.
(fc)lnvenitur haec epistola in niss.collect.12, ISetr
(7) Duo codd. collect. 12 idque, ut scribis, fueri
animi. Ratisp.habet idque,sedanimus.
(m) Ita cx mss. superiori annotatione memorati»
Vulgati ex aliquo codice, cognoscerem, omisso
earumdem litterarum concursumin tine vocis pr.v
cedentis.
(n) Ratisp.. prasmissa.
(o) Voceni Paschx, quae in nostris mss. ct editi
deest, a Quesnello inscrtam ex codiceGrimanicor.'
tinuimus, co quod similiter in epis.tola praecedent
cap. i, post venerabilem diem fesli paschalis Co
' tinopolitani clerici adAnatolium remissi seupotiu:
remittendi tradantur,cumquihussuosquoquel
S. Leo transmittcrejam destinaverat,uti monuimu:
annot. 7 (Col. 909, n.d' in episl.78 Hanc aulem po-
stillam idemQuesnellusmargini adjecit:Gn'ttMirww.
addit Pascha;,/W foite intt lligens deoctnvaPaschatis
quod fuerat 8 ApritisAd censuit.propterea quodham
epistolam exaratam credidit ipsis idibus Aprilisqui
bus signatnr. Scd omncshasepistolasnol -i
Aprilis ante Pascha fuisse scriptas.cum Leo
tabat legatosConstantinopolitanisclericisre]
busjungere signatasautem fuisseeadie qua inutai
:
consiliolegationem disiulit, ct solos Constantinopi
litanos clericos dimisit, probabilius est. Sic em
conciliantur qute in hujusmodi litteris difticul
Facessunt.Hinc autem pro die Paschatis,ejus
vam hoc loco intelligere opus non est.
 EPISTOLA LXXXII. 018

constituta fuerint exsequantur. Data idibus A versutiaquasideincertoquid sequendum sit sinatis

,bis
consule. inquiri.Etcumab evangclica apostolicaque doeirina
)rilis, Adelflo viro clarissimo
(j) ne
unoquidemverholiceatdissidore,aut aliterde
EPISTOLA (a) LXXXII.
Scripturis divinissapore, quam bcati apostoli et pa-
I» MABC3ANCM AUG0STUM.
tres nostrididiceruntatquedocuerunt,nuncdemum
Svnopsis. — I. Pro conservatione catholicae fidei
indisciplinatae (/») movcnlur et impiae quaestiones,
gratulatur, rui pax imperii rependitur. —
II. De

agendum esse, non de fidc vel Scri- quasolimmoxuteasperapta sibi cordadiabolusex-

solis errantibus
ptuns, quas aliter quam SS. Patres interpretari citavit, per discipulos veritatis Spiritus sanctus
ncfas sit. exstinxit.
Leo episcopus Marciano Augusto. Cap.
II. —
Nimis autem(/)iniquum est ut per pau-
Cap.L — ((iQuamvisperConstantinopolitanoscle- corum insipientiamadconjecturasopinionumet (m)

;»iotatem tuamante (t')rescripserim,sumptis adcarnaliumdispulationum bella revocemur, tam-

menclementiaevestra /litterispervirumillustrom
1 quamreparata disceptationc 1045 tractandumsit
•aefectum1044 urbis filium (gf)meum Tatianum, (n) utrumEutychesimpiesenserit, etutrumperverse

agnammateriamgratulationisaccepi :quiastudio- Dioscorusjudicarit, qui insanctoa memoriae Flaviani

- vos ecclesiasticie pacis agnovi. Cui sancto ~ condemnatione seperculit, et simpliciores quosque,
>siderioi7j)dignaaequitatcconfertur,utquemstatum utineamdemruijiam provolvercntur, impegit. Quo-
secupitis religionis, eumdem habeatis et regni. rummultisjam, utcognovimus, adsatisfactionisre-
am inter principes Christianos Spiritu Dei confir- media conversis,et veniam de inconstanti trepidatio-
ante concordiam.gemina per totum mundum fidu- neposcentibus, non cujusmodisit fidcs (o) tenenda
aroboratur: quia profectuscharitatiset fidei utro- tractandum est, (p) sed quorum precibusetqualiter
lraquc armorum potentiam insuperabilem facit,ut annuendum. Unde piissimoe sollicitudini vestrae,
ropitiato per unam confessionem Deo, simul et quam (q) deindicendasynodo habere dignamini, per
reretica falsilas et barbara destruatur hostilitas, legationem,qua? confestim ad clementiamvestram,
loriosissimeimperator.Auctaigiturperimperialem (r) Deoannuente, perveniet, quidquid ad causoe uti-

rcicitiam spe ccelestis auxilii,confidenliuspietatem litatem arbitror pertinere, plenius atque opportu-
^stram pro sacramento salutis humanee incitare nius suggeretur. Data (s) nono kalendas Maii,Adel-
raesumo : ne cujusquam procaci (i) impudentique fio viro clarissimo consule.

(a Al. 62. Quae autem antea 82 erat, nunc 103. Editicum nonnullismss.,moi>^an/Mr.Neautem,
(k)
cripta 13 Aprilis an. 451. „ maneat suspensus, magis placuit mov<?w/wr
seiisus
bExstat in mss. collect. Hisp. Isid. 11,12, 18 et « ox Vat. Hisp. et Isid. Mox, pro qagestiones Vat. col-
1 usque ad 24, ac in exemplo Sichardi. lect. 1 1 habet suggestiones.
(<• In Hispanica: Ejusdem Leonis ad Marcianum Vat. Hisp. et Isid., inimicum.
(/)

lugustum, ubi de illo pro conservatione catholicx fi- (m) Editi ante Quesn., ad carnalium disceptationum
lulatur. bella protHMrgwmr.Exemplar Sichardi et mss.collect.
a Exemplum Sichardi, Elsi pcr Constantinopoli- 24omittunt ad carnalium disceptationum. MoxQues-
Post pauoa, ad pietatem vestrum in editis an- nellus, reparata disputatione. Secuti sumus lectio-
e Quesn. cum mss. collect. 24. nem cod. Vindebon. Hisp. et mss. collect. 21.
e Indicatur epistola 78. (??) Cod. Griman. transilit quinque subsequentes

f
H.p Marciani litterae a Tatianodelatoe, diversa?
unt a praecedentibus 73 et 76. Heec enim ultima
ata fuit die 21 Novembris an. 450. Tatianus vero
raefectus urbis Constantinopolitanfc nondum Con-
tantinopoli discesserat die 18Decembrisanni ejus-
em,ut li<|uctexlege2Cod.Justinianei, tit. dc Officio
rsetorum, quc eidem Tatiano inscribitur, data xv
'</. Januarii Constantinopoli Valentiniano vn ct
[vieno coss.,nbi-perpeTaraprxfectus praetorio appel-
atur, i-urn et apud Leonem et in aliis doournentis
nn. 451 el 152 scmper prxfectus urbis nominetur.
Iunc ijuiflom Tatianum post traditamConstantino-
epistolam 78 signatam die 13 Apri-
iolitanis clericis
ia Romam advenisse, et imperialcs littnras Leoni
radidisse hoc loco non obscure sipnificatur. Hae
eitur Marciani littera, quibus Leo hic respondet,
lerantur.
g Vindebon. Hisp., nostrum. firim. perperam,
'itionum.
h Quesnellus,tfttrina. Anteriorum lectionem ros-
ituitnus, quippe quam omnes nostri codiccs et
xemplar Sichardi approbnnt.
it. Ilisp. et Isid., imprudentique.
rique llis[). el Vat. md.,necin uno quidem.
.oodd. ruin Sichardo, nee uno. Mox, tf<
c pro dissidere in mss. collect. 2I.Dein luibcre pro
apere in Vat. Hisp. et Isid.
voces librarii saltu ab utrum Eutyches ad utrum
pcrvcrse : ubi oditi cum mss.collect. 24 pro perversc,
habent impie.lhc autem notandum est L,eonem no-
luisse in disputationem adduci vel fidem quam ipse
contra Eutychom definierat, veljudicium Dioscori,
sive Pseudocphesinum adversusS. Flavianum,quod
jam antea irritum declaraverat. De solis lapsis qui
reconciliationem potebant agendum credidit, ut
pateret quorum precibus et qualiter annucndum ; et
in hanc rom legatos Constantinopolim die 9 Junii
D direxit.
(o) Exemplar Sichardi et codd.collcct.24 omittunt
tcncnda.
(p) Vat. Hisp. etlsid. ac mss. collcct. 11 et 21,
sea eorum precibus qualiter sit annucndum, quibus
affinos sunt edilionos ante Quesnellum ac exem-
plar Sichardi. in quibus tantum delctur sit.
q [idem codd., de colligenda synodo.Cur respon-
Bionem quoad synodum logatorum instructioni re-
miserit, diximus annot. 7(Col.909,n. d)\n epist. 78.
(r) In Vindebon. Hisp. crronee omittitur Deo.
Hunc defectum supplevit auctor colIect.Vat.Hisp.,
Boribens, annuente Christo, ot inde ha^c lectio in
Vat. Isid. aliosque similes codices manavit.
[ta cum editis omnes nostri oodices. Quesncl-
lus in margine. Al., vm kal.
 910 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^E. 120
EPISTOLA (a) LXXXIIL A sunt agenda commendans. Nam (m) cum et 1047
(/-/) AD EUMDEM MAJRGIANUM. mei Anatolii scriptis, et nostrorurn serrnone
fralris

(c) Synopsis. —
LPro patefacta Anatolii fvde,Euti)che cogaoverim rnultos dc his qui apud Ephesum Dio-
represso, revocaiis episcopis, reductis in urbem S. scori factionecompulsidetestabilibusstatutisVpa;-
Flaviani reliquiis, gratnlatur. II. Legatos se — nitendum pramuere consensum, inconstantife su«
mittere pro reconciliandis lapsis episcopis. Concilio
convocando opportunum tempus non esse
veniam postularc,et communionern catholicam per
satisfactionemcorrectionisexpetere, non fuit talium
1046 Leo cpiscopus Marciano Augusto. negligenda conversio, qui non proprio sensu,
Cap. I. — Multam mihi fiduciam (d) scribendi ad improbi praesumptoris irnpulsu in ha?c incidis-
(o)

clementiam vestram, quas vene-

ct litterae vestrae, quibus liberum non habuerant
sc noscuntur, in
ranteraccepi,et(c)coepiscopimci revertcntes a Con- judicium.
stantinopoli pnebuerunt,non sola assertione verbo- Gap. II.— Ne(p igitur vel resipiscentiurn desideria
rum,sed ipsis jam(/) operum effectibus demonstran- mora longior fatigaret,vel incuriosa facilitas ternere
tes,ad defensionem catholicaefidei divinum in vobis aliquos ac sine discretione susciperet, injunctum
vigere praesidium. Quo utique non solum Ecclesiae est ab apostolica sede directis, ut in consortiurn
status, sed etiam vestri robur munitur imperii: ut j. (q) su;e deliberationis adscito Constantinopolifanae
merito (g) ejus expectetis protectionem,cujus colitis urbis antistite, et pestilentiae conlagia non admit-
veritatem, gloriosissime imperator. Nam ut et fra- tantur.et sanitatis remedia non negentur. Quae in-
tris mei Anatolii citiusmanifestaretur integritas,et dustria in omnibus quaenequiter gesta sunt emen-
olim damnati erroris(/tJredivivus assertor locum in dandis, celerem juvante Domino consequetur effe-
Christi Ecclesia non haberet utcatholici episcopi, : ctum,si reparationi pacis ecclesiasticae opem suam
quos nuper haereticorum persecutio depravare non vestra pietas dignetur adjungere : ut (r) vobis ita
potuit,ab injustis revocarentur exsiliis utque reli- ;
regnantibus,et Dei regnumintra vos habere merea-
quiis beatae memoriae Flaviftni digno honore susce- mini, et catholicam fidem nulla falsitasviolet,nulla
ptis, impietatem suam (?) condemnator ejus agno- haeresis inquietet; nec cuiquam liceat doctrinam
sceret : vestrae virtutis titulus, vestrae pietatis est evangelicam deserere, et sacerdotali honore gau-
fructus. Cui confido etiam aliarum insignia accu- dere. Synodum vero fieri, ut meminit clementia
mulanda palmarum : ut sicut Gonstantinopolitana vestra, etiam ipsi poposcimus. Sed sacerdotes pro-
Ecclesia, recepta apostolicao fidei libertate,laetatur, vinciarum omnium congregari praesentis temporis
ita omnes regni vestri provinciae emundatas (j) se necessitas nulla ratione permittit : quoniam illae

esse a diabolici dogmatis contagio glorientur. Ut provinciae, de quibus maxime sunt

evocandi, (f in-
ergo praecedcntibus (A:) litteris indicavi,fratres meos C quietatae beilo ab Ecclesiis suis eos non patiuntur
(J)Lucentium episcopum et Basilium presbyterum, abscedere.Undeopportuniori tempori,((, propitiante
qui sollicitudinis meae partes possint implere, di- Domino, cum firmior fuerit restituta securitas, ju-
rexi : favori eos pietatis vestrae in omnibus quae beat vestra clementia reservari. De qua re plenius

(a) Al. 63. Quae autem antea 83 erat, nunc 108. (m) Vat. Hisp.ac Isid.etalius collect. 11 cum Vin-
Scripta9 Junii an. 451. debon. Hisp. omittunt cum; sed illi, non autem
(b) Existit in mss. collect. Hisp. Isid. II, 12, 18, Vindebon. postea pro cognoverim emendarunt nrv-
49 et 21 usque ad 24, ac in exemplo Sichardi. gnovi, vel cognovi.
(c) In Hisp. hic titulus cum editis ante Quosn. (?i)K6\tlantk\u\orcs.prxbuereconscnsu>ii pcenitetdo
exhibetur Ubi inter cxtera pro defensione fidei ca-
: Quesnellus emendavit cxGrimanico tribusque alfis
tholicx gratulatur. codicibus,quibus addi possunt octo nostri ac exem-
(d) Quesnellus, rescribendi, ut in nostris mss.col- plum Siohardi.
lect. 21. Ex Ratisp. utrisque Hisp. Vat. Isid. aliis- (o) Editi anteriores, Quesn.cum mss. collec
quc codicibus anteriorum editionum lectionem impii.
revocavimus. (p) Ratisp. Vindebon. Hisp. et mss. collect. II
(c) Cum
hiLeonislcgati Constantinopoli in Urbem ac 24 ou m
Sichardo, AV itaque.
reduces novas imperatoris litteras ad eumdem pon- (q) Codd. collect.21 oniittunt sux. Dein,a<focttoes
tificcm attulerint, quibus nunc respondet, paulo H IUitisp. ot duobus aliis codd.magis placuit quamin
ante hoc tempus Romam pervenisse noscuntur. Vulg. ,accito .•r.onstantino])olitanumenim antistitem
(/') Ms. Ratisp. dolct operum. logatis adjunotum innuit.Postea in Vindebon. IIi»i -
(g) Idcm codex, expectatis. Mox editi ante Quesn., Constantinopolitume. untistite correctum in \
;

nullus tum ejus tum nostris mss. suffragantibus, Hisp., et lsid., Constantinopolilano episcopo.
cujus colitis religionem et veritatem, ' Editi anlo Quesn. cum mss.collect 24,»oW* tn
(h) Vat. Hisp. et Isid., qui redivivus affertur, lo- terra regnantibus.
cum, etc. liti antiquiorcs oum Vat. Ilisp. Isid. el
(i) Iidem codil.. condemnatus agnosceret. atqueSichardo, inquietante
collcct.l 1,21 ct 24 I

(;') Vindebon. Ilisp. delet se. Ratisp.el Sichardus Quesnellus oum nostro Vindebon. llisp., inqu
delent esse.Mox,contagione in sex nostris codicibus. fteMormn.Ratisponensis lectionem praetulimus.Ii
(/.-) [ntelliguntur epist. 78 el 82. catur bellum quod Attila hoc anno adversus V i

(/) Ratisp. hic habet Lucensium, in tribusautem tinianum commoverat, undc Occidentis provinca»
sequantibus epistolis Lucensem; quemadmodum perturbatffi fuerunt.
hac in epistola praeferunt etiam nt riijuc llis)). Vat. / Uatisp. et vodd. collect. 25 cum Sicbardo,
Isid., alius Vnt. collect. 11 ct exomplar Sichardi propitiato Domino.
;

scd in aliis littcris babent Lucentium.

2\ EPISTOLA LXXXV. 922

iter ca?tera apud pietatem vestram poterunt alle- A que essentia?, nec altera sit in alteram vorsa, nec
are quoa misi. Data 0) v idus Junii, Adcliio viro assumpta in assumentc finita; sed et Verbi incom-
imo conaule. mutabilitas, el carnis atque animc veritas mancant
inseparabiliter in unitate personae. Quod qui testi-
10 18 EPISTOLA(i) LXXXIV. ticante lege.credentibus patriarchis, annuntiantibus
AD POLCHBKIAM AUGUSTAM.
(/)prophctis,pr;rrlioanlcl']vangclio,docentil)us apos-
-. — I. Legatos mittit qui cum lapsis summa mundo conlitente non crcdunt, extra
tolis, et toto
ntia ct moderatione aqant. — II. Extra unita-
tcni Reri qui naturam nostram in Christo negat. — sacramentum corporis Christi,extra unitatcm sunt
III. Rogat ut tutyches ad longinquiora transfera- nominis Christiani.
tur, ejusque monasterio catholicus pncficialur. Gap. III. —
Quorum sicut ruinam dolcmus, ita
Lko episcopus PuLCHERtiE AugustsB. perGdiam dctestamur. Ut autem circa talium perso-
nassinccrum servetur ubiquejudicium, ct aliud cor-
Gap.I. — Religiosampietitisvestraesollieitudincm, rectis, aliud pcrtinacibus rependatur, vestra pietas
ua universo mundo, Deo inspirante, consolitis,
nostros, qui ab apostolica sede sunt missi, fovere
rebrioribus alloquiis incilare prrcsumo, ut ope-
dignetur eorumque omnesquasinjunximus adjuvet
;

.im d vestrorum profectum necessaria perfectio

actioncs quo citius ac faciiius, auxiliante Domino,
ubsequaturjac sicut de statu Constantinopolilannc B ;

quae ad vestram gloriam et ad totius Ecclcsiaepacem

cclesiae gratulamur, cujus et sacerdos et populus
proficiant exsequantur. De Eutyche aulem totius
atholice puritatis fidem jam tencre cognoscitur,
scandali et pravitatis auctore, hoc clementia vestra
a etiam aliorum concors nobiscum sit de Verbi
praecipiat,utab colocoquiConstantinopolitamcurbi
lcarnatione Unde quod facturum me
confessio.
nimis vicinus cstjongius transferatur ne frequen- :

liis litteris indicaveram, Luccntium episcopum, et

eorum quos ad impietatem suam
tioribus solatiis
asilium presbytcrum fratrcs meos dirigere (e) pro-
traxit utatur. Monasterio quoque ipsius, cui perni-
cravi.qui dispositiones meas, fratris mei Anatolii
ciose indignequc praesedit, catholicumabbatemju-
evotione sociata, secundum ea3 quas acceperunt
servorum Dei congrega-
bctc pra?poni, qui illam
Sgulas exsequantur, gloriosissima Augusta. Sicut
tionem eta pravo dogmate liberare,et institutis ve-
nim praodicti cpiscopi scriptis et clericorum ejus
multa sunt quae indul-
ritatis possit 1050 imbuere. Data (k) v idusJunii,
ine patefactum est,
Adelfio viro clarissimo consule.
entius sunt curanda, multa quae justius (f) coer-
enda ut in causa tantao perturbationis, nec distri-
:
EPISTOLA(Z) LXXXV.
tio sit nimis aspera, nec remissio parum cauta (m) AD AXATOLIUM EPISCOPUM CONSTANTINOPOLITANUM.
—
;

ura aliud satisfacientibus, aliud pertinacibus de- (n)Synopsis. 1. Ut qui hxreticomm erroribusmctu,
p non voluntatc implicati sunt, per sat.isfaciionem et
eatur.
Cap. II. — Offcrtur ergo pietati vestrae digna ma-
non dubiam professionem suscipiantur II. Prin- . —
cipcs haereticorum sibi reservat discuticndos ; eorum
;ria,1049 qua; placitam(r/) Domino curam sancti nomina ad altare interim recitari vetat. III. De —
ordis exerceat, et praccedcntium mcritorum coro- commonitorio ei rcspondct ; ad solhcitudincm hor-
asctiam de praesentiserrorisabolitionemultiplicct. tatur ; cuncta sibi rcfcrrx postulat.
'.

icutenim Nestoriana impietas, ita et Eutychiana Leo episcopus Anatolio episcopo.

lasphemia(/»ahomniumestcatholicorumeliminan- Gap.L— Licet sperem dilectionem tuamadomne
aconsortio.Quia tamimpium est, consempiternam opus bonum esse devotam, ut tamen efficacior tua
t consubstantialcm Patri Deitatem, etiam cx
Filii fieri possit industria, necessarium (o) et congruum

tero Virginis matris partu editam negare corporeo, fuit fratres mcos Lucentium episcopum,et Basilium
uam unam in Dci Filio post incarnationis sacra- prcsbyterum, ut promisimus, destinare quibus tua ;

lentum affirmare naturam: ut scilicet authumani- dilectio socictur, ut nihil in his quae ad universalis
isejus refutetur aut Deitas; cum (i)unitioneutrius- Ecclesia3 statum pertinent, aut dubie agatur aut

Eletinuimusdiemeditorum anteQuesn.,quippe
a (j) Vulgati, annucntibus. Melior trium nostrorum
ui non solum legitur in exemplo Sichardi, et in D codicum lectio.
llcct. 12 et 24, verum ctiam in praestantis- Quesuollus ex Grimanico,vn idus. Caetcri editi
(/, j

imo Hatisp. ct in Vindebon. Ilisp. Quesnellus ex cum codd. collect. 12, idibus. ltatisponcnscm se-
rim. et nostcr Vat. collect. 11, vn idus. Vat. quimur,qui in quatuor epistolis pcr eosdem lcgatos
Isid., vi idus. Mss. duo collect. 21, idus, transmissis eumdem dicrn morc Lconis constantcr
bi numcralis uota collcctoris vcl librarii errore praefert.
missa fuit. Alias 65. Quae autem antca 85 erat, nunc 112.
I

ias 64. Qua? autem antea 84 erat, nunc 111. Scripla 1!) Junii an. 451.
•
'.»
Junii an. 151. (m) Exstat haec epistola in iisdem mss.in quibus
collect. 12, 18 et 19. superior 83.
id. Ralisp., nostrorum. ii lu Hispanica hic titulus legitur De his qui in :

>•
Vulgati ante Quesn. male, prxparavi. hxreticorum erroribtu metu, non voluntate implican-
I Cod. Grim., inquirenda. tur, ul per satUfaclionem in Ecclesia suscipiantur,
ig It.itisp ,
/;
ct ul hxreticorum nomina ad altare non recitentur.
h Idem
EUtisp., ab omni cutholicorum est abomi- o \miiI Etatramhum lib.ivcbntra QraBCOs tom. I
anda C&nwritO. Spicil. Acher. pag. iuvi, et commodum fuit.
(i) Idem codex, unione.
 :

923 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^. 924

segniter;cum,(a)residentibus vobis,quibusexsecu- A debeat fcstimetur. Neque prius in Ecclesia, cui te

tionem nostrae dispositionis injunximus, oa possint Dominus voluit praasidere, cujusquam talium, ui h
agi cuncta moderatione,ut nec benevolentiae partes antc jam scripsimus, nomen ad altare recitetur,
necjustitiaenegligantur, sed absquepersonarum ac- quam quid de eis constitui debeat rerum processus
ccpLationc divinum in omnibus 1051 judicium co- oslendat.
gitetur.(/>)QuodutrectaobservnatiavaIeatcustodiri, Cap. De commonitorio vero, a clericis di-
III.

catholicuj primitus fidei servclur integritas ;ct quia lectionis nobis oblato, necessarium non fuit
tuae

per omnia angusta et ar&ua via est, quse ducit ad vi- epislolis quid videretur insererecum sufficeretlega-

tam (Matth. vn, 14) nequc in sinistram neque(c)ad

; tis cuncta committi, quorum scrmone ex omnibus

dexteram ab ejus tramitc dcvietur. Et quia evange- diligentius instrueris. Annitere itaque, frater cha-
lica et apostolica fides omnes expugnat errores, et rissime, ut quae Ecclesiae Dei congruunt, fideliter et

ab uno laterc Nestorium dejicit, ab alio Eutychen efficaciter 1052 cum his fratribus, (i) quos tantae

et participes cjus elidit, hanc regulam mcmentote rei idoneos auctores elegimus, exsequaris ;
praeser-

servandam, ut quicumque in illasynodo, qua; no- tim cum(/')ipsavoscausae ratio, spesque diviniauxi-
men synodi nec habere(f/) poterit nec meretur, et in lii cohortentur, etclemcntissimorum principumtam

qua malevolentiam suain Dioscorus, (e) imperitiam p sancta sit fides, tam religiosa devotio,ut m eis non
autem Juvenalis ostendit, dolent, ut dilectionis tuae solum Christianum, sed etiam sacerdotalem expe-
relatione comperimus, se metu victos et terrore su- riamur(/>)affectum. Qui utique pro eapietate quase
peratos ad consensum scelestissimi judicii potuisse esse Dei famulos gloriantur, omnes suggestiones
compelli,et communionem catholicam obtinere de- vestras fidei catbolicoe profuturas, dignanter acci-
siderant, satisfactioni eorum pax fralerna praestetur; pient, utipsorum quoque (/) opere et pax Christiana
ita ut non dubiis professionibus Eutychen cum suo reparari, et errorimpius possit aboleri. Ac si de
dogmate, cumque consortibus suis anathematisex- aliquibus amplius fuerit deliberandum,celeriter ad
secratione condemnent. nos relatio dirigatur : ut pertracta qualitate (m) cau-
Cap. II. —
De his autem qui in hac causa gravius sarum, nostra, quid observari debeat, sollicitudo
peccavere, et obhoc superiorem sibi locum in eadem constituat. Data(«)vidus Junii, Adelfio viro claris-
infelicisynodovindicarunt,ut(/)humiliorumfratrum simo consule.
simplicitatem arrogantiae suae praejudiciis aggrava- EPISTOLA (o) LXXXVI.
rent.si forte resipiscunt,(#) et a facti sui defensione AD JULIANUM C0ENSEM EPISCOPUM. (p)
cessantes.in condemnationem propriiconvertuntur Synopsis. Pro communi amicitia et Ecclesise bono —
erroris horum si satisfactio talis accedit quae non
;
sollicitudinemjuliani legatorum suorum curx jungi
postulat ad reliquias hxrelicorum exslinguendas.
refutanda videatur, maturioribus apostolicae sedis C
consiliis reservetur, ut examinatis omnibus atque
Leo Juliano episcopo.
perpensis,deipsis eorum actionibus quid constitui Quam gratum mihi semper est epistolas tuae di-
(ff)Itacumanterioribusvulgatis codexRatisp.utri- (e)Vindebon. Uisrj. i?iertiam. Vat. Hisp, nuvstttiam.
que Hisp. Vat. Isid. Ratramnus, Sichardus aliique RatramnuscumVat.Isid.etaliocollect. 1, industriam 1

nostri vcteres libri, exceptis duobus collect.21, qui (/') Vat. Hisp. et Isid. cum Ratramno et ms. col-

omittunt vobis. Quesnellus, residentibus his, ex cod. lect. II ac 21, humilium.

Grimanico. baudat etiam Trecopith.ac duos Thua-
neos ex quibus duo sunt collectionis 5. At in hac
;
collectione haec epistola noninvenitur ;et si quidem
exstat in his duobus codicibus, additamentum pro-
fecto est quod ad hanc collectionem non pertinet
unde in Thuanei ipsius tabula ab eodem Quesnello
cdita, quae omniaejus collectionis documenta recen-
set, nequaquam apparet. Notat porro idem Quesnel-
lus in marginali postilla, improbans nostramlectio-
ncm, residentibus vobis, his verbis « Quasi Leo
dispositionis suae executionem episcopo Constanti
nopolitano injunxissct ltomanus. » Sed Anatolium
hacinrcdclegatum,seulegatisspccialiteradjunctum
nstendunt verba paulo ante pryjmissa quibus twt di-
lectio societur; et in ep. 83. c 2 Injunctum est ab
:
(g) Vat. Isid., et facti sui dcfrnsionem cassantes.
Paulo post apud Ratramnum, accedat.
(h) Vat. Hisp. et Isid. ,ad te jam scripsimus, nimi-
rum epistola 80.
: (f)Lectionem vulgatorum ante Quesnellum restitui-
mus auctoritate Ratisp. exempli Sichardiani, et co-
dicum collect. 12 et 24. Accedit Vindebon. Hisn.
in quo solum errore amanuensis constanler ci pro
quos tantx rci scriptum fuit. In Vat. Hisp. et Isid.
: omendatum arbitrio primi scriptoris, constanterqtws
idoneos: scd in Vat. Hisp. voci constanter subjiciun-
D tur puncta, qua; hanc vocem delendam indicant.
Qucsnellus cum uno nostro Vat. collect. 21.
taiit.r curse idoneos.
Ratisp. Vat. Hisp.ac Isid. addunt et. Paulo pos*.
(j)

apostolica sede directis, ut in consorlium sux delibc- Vindebon. Hisp., cohortctur.

ratibnis adscito ConstarMnopolitanx urbis antistite, (k) Vat. Hisp. et Isid., eflcctum.

etc. Exsccutioncm autem pontificiae disposilionis U) Quosnellus in margine. Alias, opc.

cidcm injunctam ostcndunt scquentia capitis tertii (m) Vat. Hisp. Isid. et mss. collcct. 12 ac 21, ho-
Annitere itaque, ut (ideliter et efficaciter... c.vse- rum nostra.
quaris. Paulo pnst apud Ratramnum, el in tribus Sic Ratisp. et mss. collect. 12 ac 24, cum Si-
(iri

codd., ea possint agi cuncta cum modcratione. chardo. Quesnellus, vn idus. Vindebon., vi idus.lv
(b)Qu;rttl rccttt observantia valeant custodiri in Ra- Vat. Ilisp. et alio collect. II erronee vi idusJama-
tis p.cod.legitur. Vat. Hisp. etlsid. acmss.collect. rii. Codd.
collect, 21, idus Jumi.
II. Quod »/... valeant custodire. 00. Qiicc autem antca 80 erat, nune
(o) Al. 1 13.

(c)Rutisp.cumduobusaliiaoodd.,Vat. indexteram. Scripta Junii an. 451.

(d) ISditi antc Qucsn. cum exemplo Sichardi, pofcut, Q>) Edita fuit a Quesnello ox ms. Grim. colleot l^
Ralisp., potucrit. Relegimua cum Ratisp. collcct. 19.
m EPISTOLA LXXXVII. 926

ectionisaceipere.tametiam nostra ad tc oongruum \ 1054 EPISTOLA LXXXVII (e).

>stscriptadeferri, prasertim cum hoc non pro ami- f Al) ANATOLIUM EPISCOPUM CP.
tantum communi, scd multo magis pro statu
ilia 'Sis. — EicommendatBasiliumetJoannem pres-
die Bcclesiaa faciamus. I ndeper fratres no-
byteros, qui hxresis accusati Romam venerant ra-
tionem fiaei sux reddituri.
itros Lucentium episcopum, ct Basilium presbyte-

uni, quosConstantinopolim a) indicaveramus nos Lko episoopus Anatolio confratri episcopo Constan-
tinopolitano.
sse missuros, 1053 dcbitum reddo colloquium,
Ad declinandam erroris maculam, quanonnullos
as ut studium diligentiaa tuae h eisdem in
aut Nestoriana impietas, aut Eutychiana labefa-
imnibussociare digneris; ut reliquiaescandalorum,
ctavit insania,laudabilem curam lilii nostri I3a-
Ihucsupersunt.sagaciterauferantur. Quam-
silius et Joanncs presbyteri suae aestimationis ha-
is enim ubiquc jam cathclicae tidoi lumcn eluccat,
buerunt ut intcr compugnantia dngmatafalsitatis
:
. estvalidissimum, Christianorum principum
vcracatholic;efideipacegauderent.Siquidem(r/) lon-
liviuis auctoritatibus corda famulentur: quaedam
ginquac peregrinationis labore suscepto, sensum
-mtquoe Ephesinusille turboconfudit, ut
ita

noderamiiic sit agendum.nemaladissensio-

cordis sui in apostolica sede (h patefecerunt, dam-
nantes utramque haeresim, quarum supra fccimus
mm quae inde sunt orta
permaneant. Quid itaque n mentionom, ot do incarnatione Domini nostri Jesu
nostris injunctum atquc commissum sit,
Christi nonaliud recipicntes,quam quod, instruente
psorum insinuationecognosces.eum mihiatqueillis
rapcnsurusalfectum, ut quaecumque ipsis mandata sancto Spiritu, ct didicimus, et docemus. Per hos

unt, dilectionis tuae studio et sollicitudinc sociala,

ergo, frater charissime, cum testimonio nostro ad
propria revertentes, dilectioni tua3 nostra scripta
idjuvanteDomino c , perveniantad eumquem opta-
nus effectum. Data direximus, fidenter (?) hortantes ut qui gratiaapo-
(d) v idus Junii, Adclfio viro cla-
•issimo consule. stolicae communionis ornanlur. etiamtuo favore per
omnia sogaudeant adjuvari. Data (/') decimo tertio
kalendas Julii, Adelfio viro clarissimo consule.

\'imirum epist. 81. (h) Ita melius codd. collect. 12, cum antiquioribus
- c melius ex Hatisp. quam apud Quesnellum editis. Quesncllus, patefecerunt.
si Griman., eisdem hominibus. Idem tamen Hatisp. (i) Sic nonsolumGrim., sed etiam antiquissimus
imittit tu;v. Vat. Quesnellus cum editis ct mss. collect. 12,
ltatisp.jDw.
C orantes, ut qui. In Grimanico tamcn pro qui, habetur
c Hatisp. ut intribus aliis epistolis antece- quia.
rlcntibus, quae simul transmissoeeodem die Leoniuo (i) Laudatus cod. Vat., xvm kal. Junias. In hoc
aotantur. Quesnel. ex Grim., vi idus. autem ms.librarium pro Julias perpcram scripsisse
P
Quae autem antea 87 erat, nunc 114. Junias suspicamur, cum in epistola 89 ccrtissimo
?cripta 19 Junii an. 451. errore Junias pro /ufcas pariter scripserit. Dies vero
f Exstat in mss. collect. 12 et 18 ac in praeslan- pari lapsui tribui nequit: facilius enim ab ex-
_issimo Vat. 1322, ex quo niillenariamoetatempraB- scriptoribuS erratur omittendo v quam insercndo.
erente nonnulla emendavimus. At codicum aliarum duarum collectionum 12 ct 18
liti, /oN;//m/»o.Emendavimus cx laudato Vat. auctoritatem haud deserendam putavimus.

ADMONITIO
tputolam seqventem, etin cceteras inferius afjercndas, qux agunt de Paschale anm'455.

Quaestio jamdiu ante agitata circa Pascha anni k\h, sollicitum Leonom effccit, utmaturius scriberet
1.

•ircadiem Paschatis ann. 455, in quo Homanorum et Alexandrinorumcyclos dissiderenon ignorabat. Hinc
am inde ab an. 451, quosequensepistolascripta fuit, inhanc diem unanimi consensustalucndam studium
ntendit. Novem praeterea ejusdem pontificis epistolas subsequentibus annisineamdcmrcm exaratashabe-
nus, pr.utor alias non paucas, quae desiderantur ct unam Proterii Alexandrini ad eumdcm pontificem,
;

-iis locis dabimus.

Kx latcrculoPaschaliThcophiliAlexandrini annorum centum, quod ex cyclis quinque decemnovennali-
2.
ras, et annis quinque constabat,
Pascha an. 45i afligebaturvui kal. Maias.Ex cyclo autem Latinorum an-
iorum lxxxiv ascriibebatur xv kal.ejusdem mensis, ac propterea octodierum discrimen intercedebat. Hoc
utem discrimen oriebaturex lunaeealtibus.quosLatinicrebriores.Alexandrini autem rarioresadmittebant.
•
um enim Alexandrini ex suo cyclo decemnovennali lunae saltus, quibus aetati lunae una diespersaltumau-
atur, decimq nonoquoqueanno
astrueren.t, Latini vero exsuocyclo annorum Lxxxivusque ad emendatio-
"' m 1>;
usadmitterenl quovis anno duodecimo, post emendationem autem Prosperisingulis
uatuordecim annis: setas lunae, es qua paschalis dies decernitur, apud Romanos ob crebiores quam apud
klexandrinoa Baltua anno (55 triduo crescebat,adeo ut quae Alexandriniseo annoxv kal. Maii dic Dominico
ratluna 14, Romanu essel luna 17. Cum* vero
luna 14 nequeal celebrari Pascba, oe cum Hebraeis conve-
indriniin Dominicamsequenl m vmkal. Maii Pascha protrahere cogebaDtur. Apud Lati-
cum eo die \\ kal. Ma
•

luna 17, nihil prohibi bat quin Pasrha eo die celebrarent plura :

utem obstabanl oe cum Alexandrinis illud

festum transferrenl in aiem vm kal. Maias.
im,ni1 boc diu ipsis eret lunte
r '.
.
»18824, q brassenl Pascba.excessissentjbiduoextremum lunaa
itaus limitem, qui penes ipsoseral
luna22. Deindeexcessissi el praaterea triduoPmitem ultimum Domini-
\\
' alium, qui ipsis erat xi kal. Maias. Quoad bos quidem Dominicarum paschalium limitea anno
" ITS rnnf 'ibata est, [uod pcrsuasum Leoni fuil sufficere, si eum limitem xi kal. Maias Passionis dies
 S. LEONIS MAGNl EPISTOLjE. 928
nequaquamGxcGderet:quofactumestut,servatohoclimite,inquemtumincurritdiesPassionis.Pascha etiam
a Latinis Alexandrinorum calculum secutis anno co celebralumfueritbiduo post.id estix kal.Maii.Sed
haer
conciliandi ratio nihil proderal in questione do Paschateanni 455, quo non solum biduum, sed
triduum pa-
schah die prorogato, ip.se dies Passionis eum limiteni ultimum prateribat. Putabant tandem Latini
in
Alexandnnorum rationem Pascha celebralum iri niense secundo, cum ex lege prirnq rnense celebrandum
sit; primum enim rnensem a die aequinoctii 21 Martii ad diern Z\. Aprilis
computasse videntur.
4. Multa Alcxandrini adversus ha3C Latinorum objccta protulerunt.Sed cum semper disputaverint in
hypo-
tnesiquodvmkal. MaiiessetlunaJ4,nec uuiquam.saltemexmonumentisqmjesupersunt, errorisconvicerint
Latinos, dum ea die diversam a-tatem lume tribuebant, ncc quidquamattigerintdeluna' saltibus dive
ex quibus diversa lunae a>tas proliciscebatur (in quo si persuasissent Latinoserrare, proculdubio obtiunis-
sent eorumdern assensum neque enim hi luna solum 14, verum etiam 15Pascha celebrareexsuis
:
reg
velabantur), nihil mirum si_ S. Leo se Alexandrinorum rationibus nOn convictum prodidit, et solum
s; .

unitatis ac pacis, Pascha in ipsorum sententiam indixit. Hoec paucisprremonuisse satis sit, ut
ea quae in epi-
stohs de hac controversia exhibendis indicantur, inlelligi queant. Alia nonnulla, ubi opus fuerit,
inannota-
tionibus subjicientur. Ilanc autem admonitionem sequenti epistola; prosfiximus, eo quod
prima sit quse de
hac controversra paschali indicium praebet.

1057 EPISTOLA (a) LXXXVIII. A nostraailliinconvertibilisubstantiaj nostramquoque

AD PASCHASINUM EPISCOPUM LYLIB.ETANUM.
(b) unitam esse naturam : nam nec incarnatio dici posset.
Synopsis. —
/. MiUit ad Paschasinum celebrem suam nisi caro suscipcretur aVerbo. Qua? susceptio tanta
ad Ftavianum CP. cpistolam, qua leqatus in sqnodo
et talis unitio est,utacarne animata, nonsolumin
futurus inslruerelur. —
//. Duplicem in Christo as-
scrit naturamadversusEutychen. III. Testimoma — partu beatae Virginis, sed etiam in conceptu nulla
SS. Patrum de incarnatione Domini mittit, nun- Divinitatis sit credenda divisio: quoniam in unitaU
tiatque Oricntalis duccesis cpicopos subscripsisse personae Divinitas atque humanitas etconceptu Vir-
eidem epistolx ad Flavianum. —
De Paschate anno ginis convenit et partu.
455 diticjentius inquiri postulat.

(c) Leo episcopus Paschasino episcopo Lylibaetano.

Cap. II. —
Abominanda ergo est (g) in Eutyche im-
pietas, qusolim aPatribus in praecedentibus haere-
Cap. I. —
Quarnvis non dubitem fraternitati tua: ticis damnata atque destructa (h) est quod buic stul-
;

omnem originem scandalorum, quce deincarnatione tissimo homini prodesse dubuerat: ut quod non
Domini nostri Jesu Ghristiin Orientalibus Ecclesiis poteratsensu apprehendere,(i)velpraecedenticaver'
commota plenum essecomperta, tamen ne
sunt, ad exemplo, ne salutis nostra? singulare sacramentum
quid orte sollicitudinem tuam latere potuisset, epis-
l
veritatem carnis humanae in Christo Domino nostrc
quam ad sanctas memoriaB Flavianum
tolam nostram,
R negando vacuaret. Quoniam 1059 si vera et per
dehacreplenissimam misimus, quamque Ecclesia fecta in illo humanitatis natura non est, nulla est no-
universalisamplectitur,diligentiustibirecensendam stra susceptio ettotumquodcredimus, quod doce
;

cognoscendamquedirexi: ut intelligens qua 1058 mus, secundum ipsius impietatem vanitasestatqw

plenitudinetotiushujuserrorisimpietas,((/)Deoadju- mendacium. Sed quia nec mentitur veritas nec pas
vante,destructasit,ipsequoqueeumdemspiritumpro sibilis est Divinitas, manet in Deo Verbo utraqui
tuo in Dcum amorc suscipias, sciasque penitusdetes- substantia in una persona, et ita Salvatorem suun
tandosqui secundum Eutychisimpietatem atquede- Ecclesia confitetur, ut eum etDivinitate impassibi
mentiamin Domino nostrounigenito Filio Dei susci- lem, et carne passibilem fateatur, dicente Apostolo
pientis in se reparationem salutis humana3,dicereau- Etsi crucifixus est ex infirmate nostra, sed vivil e.

sisuntduasnonessenaturas, hocestperfectasDivini- virtute Dei (II Cor. xni, 4).

tatisetperfectaehumanitatis jetputant quod possint Cap. III. — Ut autem in omnibus pleniustuasi
nostram dilligentiam fallere, cum aiunt (e) se unam instructa dilectio, sanctorum Patrum nostrorum, d<
Verbi naturam credere incarnatam; cum utique(/') sacramento incarnationisDomini quid senserint, e
Verbo Dei in Divinitate Patris, et sua, et Spiritus quid Ecclesiis pra^dicaverint, ut evidenter agnn-
sancti, una natura sit suscepta autem verilate carnis aliquaaddilectionemtuami /)scripta transmisi
;
res,
G
(a) Al. 68. Qua3 autem antea 88 erat, nunc 1 17 Verbi dicebant incarnatam, utduarum naturarun
Scripta 2 5 Junii an. Zi52. distinctionemlollentes,humanam a divina absorp
(b) Hanc epistolam, quamex ms.Grim. collect. 18 tamtraderent,ethacratione veritatem carnishuman
Quesnellus edidit, contulimus cum ms. Ratisp col- in Christo Domino nostro negando vacuarent; quer
lect. 19.
ha?reticum sensum Leo capite sequenti detegit at
(c) Hanc inscriptionem exegimus ad ms. Ilatisp. que perstringit.
Quesnellus ex Grim., Leo Paschasino cpiscopo. Codex Ratisp., Verbi Dei in Dcitaie; et deincep^
(f)
(d) Voces Deo adjuvante dosunt in ms. Ratisp. hurnant
Dcitatissit credenda; et mox, Deitas atque
(c) Eutychiani scilicct hac formula sc
possefallcre Sas, etsimiliter in sequentibus.
putabant catholicos, eo quod eamdem iyrillo usur-
patam ingererent. At Cyrillus ita unam naturam
;> (
f/
Sic ex Ratisp.Concinitcum sequentibos.Mi y I

cedentibus hxreiicis. Qnesnellus exGrim., Euhic

Vcrbi lncarnatam dixit, ut divina? humanaMiue
na- (h) Verbum est cx Ratisp. supplevimus.
tui'a;distinctionernpluribusin locis professuscanim Apud Quesn., idpr&cedenticaveretexemploi**
(?)
uniqnem hypostaticam in incarnationo advcrsus No- salulis nostrae, etc. Mclior visa est lectio cod. H
stonanos astruer&t, uti Petavius latc ostendit lib. iv Vel pro snltein passim usurpatur.
de Incarn. cap. 7 ct seqq., quo ouidem oatholioo que
(/) Indicat tcstimonia sanctorum Patrum
i

sensu haec locutio a nonnullis catholicis, a synodo

GraBois exemplaribus Chalcedonensis |concilii uA
v rccepta fuit. Eutychiani vero ita unam naturam gestacpistokv 28 Leonis ad Flavianum subjectainvo
2'' EPISTOLA LXXXIX <>30

u.e nostriquoque apud Constantinopolim cummea \ KPISTOLA (m) LXXXIX.

ristola allegarunt.ifl; Et totam Constantinopolita-
()l) AD MARCIANUM AUC.USTUM.
am Ecclesiam cum monasteriis omnibuset multis
piscopisnoverispracbuisseconsensum.et subscrip-
Synopis. — Dc legatis ad eoncilium generale missis
onibussuisNestoriumatqueEutychencum suisana- vice ejus acturis; ubi omnia ad ftdei et pacis unita-
lematizasse dogmatibus. Noveris etiam proxime me tcm revocanda.
uatolam Conslantinopolitani episcopi accepisse,
m refert Antioehenum cpiscopum missis pcr pro- Leo cpiscopus Mabciano scmper Augusto.
incias suas tractoriis (b) universos episcopos et epi-

bola racffi pmebuisse consensum, et Ncstorium et Crcdcbamus clemcntiam vestram id desiderio no-
utvchen pari subscriptione damnasse. stro posse pnrstare, utpr.rsenti necessitate respe-
r.xv. IV. — lllud quoque curm tua? credimus in- cta, differri ad opportunius tempus sacerdotalcm
mgendum, ut qua ratio paschalis festi experientiam synodum juberetis utevocatisde cunctisprovinciis
:

lam non latet, de eoquod in Theophili c annota- sacerdotibus, vere (o) possit esse univcrsale conci-
one invenimus, quodquenos permovet, diligentius lium. Sed quia vos amore catholicrc fidei congrega-
f, inquirasillic,atquepertractescumhisquipossunt
R tionem (/>)nunc fieri voluistis, 1001 nedevotoob-
upputationis et regulaeistiushabere peritiamrqua- viarc vidercr arbitrio, fratrem et coepiscopum meum
ter quarti [e) anni futuri Dominicsc resurrectionis (-y)Paschasinum de ea provincia qmc videtur esse se-
iessittenendus. Nam cum venturumPascha (f)pvo- curior evocatum, qui vicem pnesentiae mem possit
itioDeo.decimokalendarumapriliumdie sit tenen- implere,direxi Bonifacio (r) fratreet compresbytero
;

um, 1060 sequenti (g) autem pridie idus April. mco hisquosanteamiseramusadjunctis,
sociato, et
ertio [h pridienonasAprilis;quartosanctoememorioc consortem illis fratrem quoque meum Julianum ad-
heophilus v
. kalendasMaiiconstituitobservandum: dentcs episcopum. Quos ea moderatione universa,
regula ecclesiastica penitus invenimus alie- Domino auxiliante, crcdimus esse gesturos, utqua?-
um; in nostris autem paschalibus (k) cyclis, quod cumqueinqurerelamperturbaLionemqueveneruntad
ene nosse dignaris, dccimo quinto kalcnd. Maii unitatempaciset fidei, compressa omnidissensione
jusdemanniPascha celebrandumessesitscriptum. revocentur; necullumin aliquorum cordibus sacer-
ideo.ut (/) nobis omnibus ambiguitas auferatur,
t dotum vel NestorianaB vel Eutychiana; impietatis
umperitisquibusquediligentius hoctuasollicitudo vestigiumrelinquatur:quoniamcatholicafidcs,quam
ertractet, ut in futurum hujusmodicaveamuserro- instrucntenos Spiritu Deiper sanctos Patres a bea-
em.Dataoctavokalend.Julii,Adelfioviro clarissimo tis apostolis didicimuset docemus, neutrumsubre-

onsule. C pere(s)permittiterroremgloriosissime 1002 impe-

iuntur; qua de re plura in fine admonitionis ad 14 (Col. 105G, n(q) in epist. 121. Mox in ms. Ratisp.,
amdem epistolam 28. Nostri, quos hic nominat, ejus anni Pascha.
unt iilegati qui in Anatolii causa Constantinopolim (Mtameliusexms.Ratisp. quamapudQuesnellum
lissi jam redierant. cx Grimanico, modis omnibus.
ijuesnellus in margine. Forte, cui, vel ei.
i
(m) Al. 76. Qu«autemerat89, nunc 115. Scripta24
lem Quesn. in margine: Forte, ad universos, Junii an. 451.
el aliquid aliud deesse videtur. Hacdere inconci-
(»)Exstatincodd. collect. 12etinvetustissimo Vat.
oChalccdonensi aetione de Photio Tyri Eustathius
1322.
leryti dizit Cum pauci Constantinopoli convenissent
:

-ulj tinem anni 450

(o) Sic duo nostri codd. collect. 12 et Vat. 1322.
missa est epistola alrai archiepi-
.

Editi, posset.
•om Leonis iis qui ubique essent mclropolitis et sub-
ripta esl. Conferaliud Leonis testimonium iu line (p) Concilii scilicctindictionemeditam dieI7 Maii
pistols 91. ignoraverat S. pontifex die 9 Junii, cum Lucentium
et Basilium Constantinopolim ob lapsos recipiendos
C Anin.tatioTheophiliidemestaclaterculumPas-
hale annorum centum ab eodem digestum, de quo misit: undehosaliislitteris,qiic'edesunt,legatisnunc
innot. 8 CoL1056, n. (j) in epist. 121.
transmissisadjunx.it, uti traditurepist.94.Post dicm
c ms. Ratisp. Quesnellus, requiras. Particula
itaque 9 Juniihujus indictionis notitia ad Leonem
llic ad annotationem seu laterculumTheophili refe- n pervcnit: cumqucdelegatis instruendis et ad conci-
detur, in quo de die Paschatis cum peritis lium transmiltendis, prout auguslire tcmporis fere-
.jiis supputationis diligenter inquircret jubet. bant, aliquot dicbus cogitasset, hac tandem dic 24
I-l est, an. 165.
Junii indicti concilii incntionem fecit.
tono 152, die 23 Martii. q KpistolaquaPasehasinuniuti legatumsuumLco
.'«::' 153, die 12 April. ad conciliumdirexildesideratur; nihilenimcxpresse
n Anno 154, i April. ejiisinoili delegationis legitur in epistola praecedenti
'<.
Pascna;sccundumAlexand. 24ApriL, eodem die signata, quam per Bomfacium legationis
"'. Hom. 17. socium adeumdemmisit ac idcircodelegationislil-
;

; Idcstaregulispaschalibus Latinorum, dequi- tcr;cad Paschasinumscripteevidentur paucis dicbus

»ua in pramissa admonitione, num. 3. anteepistolam prscedentera,qus quidera cap. 1 cum
* Non anum,sed plure3 paschalescyclosannorurn prsferl satisinstructum, novaeque instructionis ad-
xxziv apud Latinoa fuisse liquet. Paschaautem an. ditamentum exhibet.
55diexvkal.Maii ia omnibusascribebatur,nimirum /•Vulgati antiquiorcs Qucsncllo, fralre nostro, et
innin illis antiquioribus, qui lunne saltum singulis compresbytero socialo. Quesnclli lectionem nostri co-
im annis atmiltebaot, tum in illisqui Leonis diC6B conliriMant.
staterweptieumdemsaltum in singulosannosqua- {s sicineliuscxnostnsmss.Vulgati,7>t, rm?'//(7 '.Vat. l

uordecim prorogabant,uti dicemuspluribusannot. 132$, pvo subrepem habct, sibi misceri. Porro vocqs,
 931 S. LEONIS MAGNI EPISTOL^.
rator. Si quidergomorborum,siquid vulncrum, e:- 1
quod sinccrapossit correctionc curari, utad vcram
sanitatem revocctur optamus. («) Qua? tunc utique
non crit dubia, ncc cujusquam simplicitati deinceps
nocitura, si nullis sc excusationibus voluerit obum-
brare; eum (b) abolitioncm pcccati non obtineatnisi
veraconfessio.Quiaveroquidamdefratribus,(rjquod
sinedolore non dicimus, contra turbincs falsitatis
non valuerc calbolicam tencre constanliam, praedi-
ctumfratrcmctcoepiscopurnmeum vicemea synodo
convenitprojsidcre. Certus(rf)sumenim quodabsque
od'o etgratia ibidem abhis quibus hoccommisimus
laboretur, utcumsolius haereticae impietatis excidio,
inomnibus Ecclesiis Dei vcritas regnet ct charitas.
Uata (e)octavokalendas Jnlii, Adelfio viro clarissimo
consule.
gloriosissime imperator a Quesnello additae desunt
quidemineodemVat. atincliiscodd. leguntur. Etsi
veroauctoritate antiquissimi Vat. expungendae cre-
derentur, non tamen idcirco haec epistola ad Pul-
cheriam potius quam ad Marcianum data dicenda
esset, utTillemontius suspicatur not. 41 inS. Leonis
Vitam tom. XV. pag. 914; omncsenimcodices Mar-
ciani inscriptionem praelerunt, et Marciano conve-
niunt verba juberetis, et vobtistis : nam ab eo Leo po-
poscerat, epist. 83, cap. 2, utconcilium differri ju-
beret; idemque Marcianus illud nunc fieri voluit per
indictionis litteras, quasannot.3(Co/.930, n.(p) me-
moravimus. Epistolavero ad Pulcheriam, quarn hac
eadcm in rea Leone scriptam non ambigimus, hac
tenus desideratur, sicutaliaj multas. Difficultasquae
Tillemontium permovit pendebat ex chronica nota
ejusdcm diei huicetsequentiadeumdemMarcianum
epistolae in vulgatis praefixa : sed ea cx cmcndatione
chronica? notae sublata est.
ennitduhia.^loslrovum
(a)Ed\V\,Qu;i')iu>irulifjif c))o n
codicum Jectio magis Qux, ad correctionem
placuit.
refertur. Mox editi anle Quesn. cum ms. Veneto col-
lect. 12, nullus pro nullis.
(b) Vulgati anteQuesn., absolutionem, ex erronea
lectione mss. collect.12, a pollutione. Quesnelli
emendationem,cuifavet cod. Vat. 1322, retinuimus.
(r)Nostri codd.collect. 12 addunt, wosfm. Qucsnel-
lus in postilla huic loco affixa ait :Nota qua de causa
Leo legatum suum synorfo universali prxsirfcre cupiat.
Hajc valdeaequivocum, ctpontificiispraerogativismi-
nuscongruumsensumexhibent. Sicutpontifextotius
Ecclesiaeprimaset caput est, ita jurc illi competit
conciliis praesidere : unde Patrcs Chalcedoncnscs in
Synodica ad Lconem inferius affercnda epist. 98,
cap. I, profcssi sunt Qiribus (ejusdem concilii epi-
:
scopis) tu quidem ut membris caput pr&eras. Boc ejus
j us ipse Marcianus satis protessus fuerat cpist. 73,
cumgeneralem synodum Leoiw auctore celeorandam
signilicavit; quod item reperit Pulcheria cpist. 77.
Hoc autem jus sibi competens etiam suis legatis
competere Leohac in epistola insinuavit verbis vice
mea, qusa sicuti suam his auctoritatem delegatam,
ita idcm pr83sidentia3Jusostendunt.(Lconemquidem
in legatis prassedisse ab ipso Chalcedonensi concilio
traditur infra epist. 98. c. 3.) Verbum autem conve-
nit modestiffi gratia Lco adhibuit. Aliam porro ratio-
nem,qu8e in oculos magis incurreret, adderc ac
expressius poponere voluit cx latrocinio Ephesino,
in quo cum apostolicse sedis legati non praesederint,
plurescontraimpios Dioscori praesidis uisus nonoa-
luere catholicamtenere constantiam: quae ratio ponti-
ficium jus non restringit, nec excludit. Hoc quidem
jusinChalcedonensi actione prima, indicaturus Lu-
centiusLconislegutusmemoratoDioscorosuccensuit,
932
10C3 EPISTOLA (/) XC.
(g) AO EUMDEM MARCIANUM AUGUSTOM.
(h) Pro concilio Nicxnam primum convocato, poslea
Chalcedonem Iranslato
Per Uonifacium presbyterum.
Synopsis. —
I. Concilio generali congregando annuit,
etsi propter temporis perturbationem iualiud maluis-
set differri. —
II. Fiaem in illo tractandam non esse
ul ilubiam, nec a Nicscna, discedendum.
Leo episcopus Marciano Augusto.
Cap. I. — Poposcerarn (i) quidem a gloriosissima
clemcntia vestraut synodum, quom(j) ad reparan-
dam Orientalis Ecclesiae pacem etiam a nobis peti-
tam, necessariam (/;) judicalis, aliquanlisperdifferri
ad tempus opporlunius juberetis utliberioribusab :
omni perturbatione animis hi quoqueepiscopi,quos
B
quod Ephesiprossidispersonam, quam non habebat,
sibi arrogans, omniaque suo arbitrio gerens aposto-
licis legatis contemptis, synodum ausus sHfaceresine
auctoritate sedis apostolicx,quod numquam licuit,num-
quam factum est. Quam vero praesidentiam Leo hac
in epistola modeste insinuat, a legatis suis omnino
cxigi voluit.IIincenim Paschasinusineadem synodo
initio actionistertiae tom. IV Concil. Venetae editio-
nis pag. 1350, dixit Nostram parvitatem huic sancto
:
coriciliopro seprxsidere prsecepit.
(rf)In omnibus nostriscodd. omittuntur vocesium
enim. Cum vero prima editio hujus epistolaj apud
Merlinum sumpta fuerit ex codicecollect. 12, si hae
voces ita desunt in omnibus ejusdem collectionis
mss. exeinplaribus, uti desiderantur in duobusquae
vidimus, nec non in cod. Vat 1322, qui aliam origi-
nem habet, suppletae fuerunt ad uerficiendum sen-
sum. Suppleri tamen aptius poterat sum aatem si- :
(]
quidem particula enim, quae praecedentis scntentiae
rationem indicat, minus congruit nam in antece- :
denti periodo de solo Paschasino, hic autem de om-
nibus legatis sermo est. Fortc vero quispiam existi-
mabit hoc loco certeluxato antevocem certus aliquid
deesse quo legati Paschasino sociati indicarentur.et
subsequenssensusomnibuscommunismeliuscohae-
reret. Ita addition sum enim, vel sum autem opus
)
non esset.
(e) Editi ct mss. collect. 12. xikal. Julii. Antiquis-
simusVat., vni kal. Junii. Apertus est librarii error
in mense, cum indictionem concilii Leo ignoraverit
die 9 Junii, uti vidimusannot. 3(Co/.930,». (p).Diem
autemvm A:a/.retinuimus,eoquodconcordatcumdie
praecedentis epistolae ad Paschasinum, quae simul
per Bonifacium missa fuit, etmultomagisquiavital.
Julii alias habemus Lconislitterasad eumdumimpe-
ratorem, in quibusde eadem omnino re agitur: ea-
r» dem aulem die de re eadem duplieem epistolam ad
eumdem imperatorem scriptam fuisse, nisi quid co-
gat, haud facile credimus.
(/') Al. 73. Quae autem antea 90 erat, nunc 116.
Scripta 26 Junii an. 451.
(g) Legitur in mss. collect. Hisp., tsid. II, 12, 18,
19 et .1 usquead24, acin exemploSichardi.
(h) Hunctitulumoptime praefixitQuesnellus.cujus
notam lconsulc. ln Hispanicahic tituhrslegitur:fle
directa vicis sux legatione Constantinopolim pro Chd-
cedonensi concilio faciendo.
Vid. epist. 83, c. Z.
Vat. Hisp. et Isid. cum mss. collect. II et 2L
i
pro reparanda OrienialU Ecclesix ] i .
k lidem codd nec non illi coilect. 2S etexeapjar
Sichardicum editis ante Quesn., judtcatis. Lj
nem aQuesnelloinductamnostri Vindebon. Hisp et
Hatisp. confirmant.
33 EPISTOLA M-l. 934

ostliitatis metus detinet, conveniret. Sed quia pio A apostolis sibi traditam prsdicarunt, non patiamin
turlio humanis negotiis divina pr.rponitis.et ratio- quasi dubiam retractari ; et quae olim majorum sunt
abiliteracrcligioseregnivcstriviribuscreditis pro- auctoritate damnata,redivivis mm
permittatiscona-
iturum, si nulla sit insacerdotumsensibus disso- tibus excitari ; illudque potius jubeatis et antiquae
antia.nulla sit inEvangeli pnedicatione discordia : Nicaenae synodi constituta, remota beereticorum in-
;o etiam vestris dispositionibus I0C4 non reni- terpretatione, (e) permaneant.Nec me quoque.utvo-
>r, optans ut in omnium sordibus catholica fides, luit vestra clementia.ab illo credalis abesseconcilio,
uae non potestnisi una esse.firmctur.A cujus inte- cum in his fratribus quos dire.\i,idesl(/') Paschasino
ritate et Nestorius antea, et nuncEutyches,diver- cl Lucentio episcopis, U©GS Bonifacio et Basilio
is quidem ca'libus,sed impietate nonimpari devia- presbyteris, sed (g) et in Iratre meoJuliano, quem
ant abominandi prorsus in persuasionibus suis,
:
eorum voluiesse participem, etiam meam sit aesti-

uascontrasincerumveriluminisfbntem,deca!nosis manda pra?sentia.Quos,(fe)auxiliante Christo,ita ac-

icubus diabolieac falsitatis hauserunt. Prior itaque turos esse confido,ut ea qus Domino nostro pla-
fnodusEphesinaNestorium cum dogmate suo me- ceant,decernantur,aceedenle pietatis vestr» studio,
to justeque damnavit : et quisquis in illo errorc quod (?) et paci prosit, et religioni, et custodiae ve-
ersistit,adnull:uspotestspemremedii (a)pertinere. ~ ritatis. Data (/') sexto kalendas Julii, Adelfio viro
equens vero in pracdicata civitate. (6) non potest clarissimo consule.
ocari concilium, quod in eversionem fidei fuisse EIMSTOLA (/.) XCI.
onstat agitatum ;
quodque vostra olementia amore (0 AD AXATOLIUM EPISCOPUM COXSTANTINOPOLITANUM.
eritatis catholicis adfutura,aliud statuendo (c) cas- Svxopsis. — Etsibrevius spatiumcogcndo concilioda-
avit, gloriosissime imperator. tum esset, se tamen legatos mittcre vicem snam im-
Cap.II. — Unde per ipsum Dominum nostrumJe- pleturos.

•um Christum,qui regni vestri cst auctor et rector, Leo Axatolio episcopo.
ibtestor et obsecro clementiam vestram ut in prae- Cognitaclementissimi principis ex hisquasad nos
enti synodo fidem quam beali (d) Patres nostri ab misit(mdilterisvoluntatemiratisumuscongregandae

EditiantcQuesn.cum uno ms. \aL, pervenire.

(a) ejusliberioris colloctionisIIispanicae,quacconltinetur
itisp., non possumus vocare. Vindebon.Hisp.
I in Val.l34l,ex ingcnio emcndavil Paschasino.. episco-
um Vat. collect. 2k.non possum vocare.Rxs concinit po. \n Vat. Isid. omissum etiam fuit episcopo.
lictum Cecropii episcopi Sebastopolitani in synodo (g) Vide not. 3 Quesn. et observationes nostras
>halcedonensi act. 10 lllud (Ephesinum) concilium : eidem sujectas.
non debemus. (h) Cum
in puriori Vindebon.Hisp.Scriptumlcga-
Vulgati ante Quesx\.,cassabit,cum Vat. Hisp.et
(c
C tur, auxiliante *7a,suppletum fuit arbitrio librarii in
sid. et mss. collect. U, 12, 21, 22 et 23,quae tamen Vat. Hisp., auxiliante divina gratia, #a,ete.,eadem-
nnnes collectiones hanc epistolam ex Isidoriana de- quc traductain Vat. Isid.
lectio fuit
ivarunt. Quesnellus ex Grimanico et Viclor. in- (i) Vulg paci prositreligionis,el custodix verila-
,et
luxit cassavit, idemque praeferunt Vindebon..Hisp., tis. Utrique Hisp. cum Vat. Isid. et paci prosit, et
latisponem. et rn<s. collecl. 24. Proxime aecedunt religionis castodia, vel custodixvcriiatis. Vat.collect.
xemplaria Sichardi et Merlini, in quibus quassavit. 21, ct paci prosit, ct religioni castodia veritatis. Si-
ta qii;ituor saltcm praestantiores et diversi originis chardus, ct religioni sitcusiodia veritatisMcvWnuset
ollectionea huic lectionifavent.nimirum Hisp.,18, religionis sit custodia. Ratisponensis codex veram
'.)et 25. Cumque cajterae praeferentes cassabit ex lectionem praebuit.
sidoro ut monuirnus, originemducant.lsidorus au- (j) Ita codd. Grim. et Thuan. Quesnelli,ac nostri
oinsumpseritexminus purocodiceHispanico simili Ratisp. utrique Hisp. Vat.lsid.,aliique eollect.tlet
il,cujus primus scriptor in multis a puriori 21 Male in vulgatia cum inss.collect. 24 ac Merlino
Iispanieo fonte discessit, uti ex multorum locorum et Sichardo, scxto kal. Junii. Codcx Venelus collect.
ollationedidicimus hineretinendumputavimusca.s- 12 item erronee, scxlo idus Julii.
avit, quod in puriori Vindebon.Hisp.et in aliis col- (/) Alias 70, Quae autem antea 91 eral, nunc 118.
ectiombusacprassertim in Ratisponensi legitur.Gae- Scripta 20 Junii an. a51.
erum respicienda esset Marciani lex data pridie
si
(/) Ilanc epistolam e ms. Grimanico a Quesnello
oas Julii an. 152, qua constitutio Theodosii pro deitam cum R.itisp. contulimus.
atrocinio Ephesino cassata fu.t.quemadmodum le- r\ (m) Tomo IV Concilior. ediLionis Vonctae pag.837
iti Loi.nis ouin aliis 1'atribus petierunt exstant Graecae Marciani littcrae Anatolio inscnptae,
act.lOcon-
dcedonensis, praeferendum esset cassabit.ki quibus invitatur ad synodum. In mss.autem Grsecis
uno Marcianus in ipso imperii exordio catholicis ob bibliothecae Caesareae apud Lambecium tom. VIII,
Iphesinum conciliabulum inexsilium pulsis affutu- pag. 405, eaedem litterae inscribuntur, Asovxt xai
us eos robore pragmatici sui ex epist.77 revoc iverit, a vaxoikuf Leoni et Anatalio. Antiquaearumdemltt-
t saocti Flaviani corpus Constantinopolim cum ho- terarum versio pag. 1985 tom.lV.Goncil.generalem
lore jusserit transferendum,aliaque praestiteritqui- encyclicam praefert cumtitulo '.Sacrae litterse eorum-
us ejusdem pseudosynodi acta reprobavit,h»cLeo- dem piisimorum imperatorum ubique ad Deo amantis-
em BE .

. rosiinilius arbitramur. simos episcopos. Cum vero in ipsis littoris de Leone

-/ yat.Hisp.cum alio collect.U, Patresnostriapo- dioalur: Sicut etiam epistola religiosissimi episcopi
toli sibi trcuUtam
runt.\ai.\s'u\.,Patrcsno- aloriosx civitatis Romss ostendit; quae verba in literis
ircn\oimxsi$\oc\bussibitrudituiit. ad hunc pontifioem vel imitti vel aliter efferri do-
dicesetediti ante Quesn.,qui cum buerunt,si exemplar simile nulla peculiari epistola
jtro Vindebon. Hisp.. permanerent. sociatum ad Leonem directum fuit hinc ipsam epi- ;

f) Vindebon. Hisp., Paschasino episcopis, ubi ob stolam ad euradem nos habere,affirmare non licet.
lurale qriscopit librarii saltu omissus agnoscitur Hffi autem litteradalasproferunturin Gr»co xvi kal.
uceqtius. Hunc saltum ignorans primus acriptor Junias, in Latinis veroexemplaribus collect.o Que.t
 935 S. LEONIS MAGNI EPISTOIJE. 936
synodo tam angustum tempus appositum,cum etsi A EPISTOLA
XCII. (d)

nulla necessitashostilitatisexisterct,ipsa interjeclo- < AU JULIANUM COE.NSEM EPISCOPUM.

rum dierum paucitas neccssarios Saccrdotcs nos Svnopsis. — L't Julianus legatus ad concilium gene-
rale missis curam suam consiliumque jungal,man-
evocare non sinerct. Quando cnim per diversas lon-
dat pontifex.
gincfuasquc provincias niit,teremus,ut(«)vere possit Leo Juliano episcopo.
fieri universale 1066 concilium. v
sed quia clemen- Quid dc dilectionis tuaeanimo jubicemus, saepius
tissimi principiseoaffectuamplectimur voluntatcm, agnovisti praecesserunt enim plurima,quae nos fa-
:

ut huic dispositioni ipsiusnoluerimusobsisterema- cercnl ista pnesumere.Unde cumob hoc,secundum

xime cum inagno desiderio a nobis hoc etiam ipse christianissimi 1067 principis voluntatem,inurbe
deposcas,fratrem et coepiscopum nostrum Pasciia- Nicaena sacerdotalis hahendasit synodus.ut om-
(f)
siNUMnobisprobabilem virem desecurioreprovincia nium scandalorum strcpitus auferatur, necessarie
fecimus navigare cui fratrem comprebysterum
:
fraternitati tuae quod omni Ecclesiae prosit injungi-
(b) nostrum Donifacium de Urbe conjunximus ;illos mus,ut cum fratribusetcoepiscopisnostris Pascha-
quoque eisdem sociantes,qui priusfuerantordinati, sino et Lucentio, sed et fratribus et compresbytcri;
ut participe in omnibus(r)actionibus fratre et coepi- nostris Bonifacio et Basilio,quosvice nostra ad prs-
scopo nostro Juliano,cujus fidem saepeprobavimus,
R dictum conventum ire pracipimus, curam tuam
nostra vice utantur in futuro concilio. Neque enim actionemque conjungas 1068 in omnibus,auctori-
illic ullis contentionum difficultatibuscredimus la- tate nostra; praeceptionis usurus : quoniam sciinus
borandum, cum et ipse indicare dignalus sis, quod omniumillic((7)actarumrerummajoremtequamno8-
in suscipienda catholica fide et damnatione Euty- tros habcre notitiam ut dum curam tuam illis con
:

chis atqucNestorii omnes orientales subscripserint siliumque sociaveris, in nulla parte fallantur ser ;

sacerdotes. Data sexto kalcndas Julii, Adelfio viro omnia, Deo adjuvante, veniant in effectum,quae fi-

clarissimo consule. dei et paci probaveris convenire. Data sexto kalen

das Julii,. Adelfio viro clarissimo consule.

EPISTOLA (h) XCIII.

(i) AD SYNODUM, QU.E NICEAM PRIMUM INDICTA, POSTEA VERO CHALCEDONE CONGRfcGATA EST.
(j) Synopsis. — I. Necessitatem
temporis et consuctudincm vetare ne intcrsit synodo ; se tamcnpcrlcgalosquo:
mittit, prxscntcm futurum. —
II. Disputandi contra jidcm audaciamesse comprimendam. ///. Episcopo: —
propter fidem ejectos esse restituendos, maneniibus contra Nestorium in Epheso dccretis.

LEoepiscopusS.SYNODo(/,:)apudNiea3namconstitutac. Aswv sTuaxo-os; xf, dywx &uv6Sw ' x7, ev .v.y.aia. i- .

Dilectissimis fratribus in Domino salutem. iSeAtpoi;, iv Kuoiw x*lpeiv.

Cap. I. — Optaveram quidem, dilcctissimi, pro '£;j.oI jaev V EsixTalov. i-;a-r,To ., :

xaxi tt,v r.ooaoZ-i

snellianoe, et Rustici x kal. Junias concilio autem ;

C S.
Nicaeae habendo, uti tum indictum fuit, praestitui
tur dies kal. Septembris.
(a) Vere inquii, cum concilium vere, seu proprie
universale exigat ut ex universo catholico orbe epi-
scopi evocentur.Nihilo tamen minus pro cecumeni-
cishabifasuntChalcedonenseetEphesinumprimum
licet generali ejusmodi evocationi idoneum tempus
defuerit. Id approbationi apostolica? sedis tribuen-
dumest, quae quidem postquam aliquando recepit
Marci 164 ei 555, tum inter epistolas anle gesta
uti a Romanis editoribusinventa fuit,tum insertan
ipsi consilio (quemadmodum in excerptis Theodoi
lectoris describebatur) etin eo recitatam aclione 1
hactenus inedita, quae in appendice publicabitui
(/') In tabula collect. 5, cap. 92, sic: Ad synodui
Chalcedonensem de rcstituendis episcopis in proprii
sedibus, qui dwlum fucrant pro fulc catholica pulsi.t
Ephesinae prioris sxjnodi /inv.ilate. In collectione Hij
panica sic Adsynodum Chalcedonensem.ubi hortatu
:

concilium Constantinopolitanum primum quod sine per lcgatos suos Dei saccrdolcs, ut secundum Scriptu
ipsius Ilomani pontificis notitia habiium fuit,in ge- ras cuncta disponerent.
neralium conciliorum numero censeri ccepit. (k) Ita ex Ratisp., ct verius quidem, quam alias
(/>) Itaex Ratisp. cohaerentiuscum antecedcntibus apud Chalcedonam. Cum enim hanc epistolam Le
cocpiscopum nostrum, et cum subsequentibus cocpi- dedit, synodus Nicoeam, nonvero Chalcedonem in
scojionosiro. Quesnellus ex Grim., meum. dicta fuerat. Theodorus Lector inExcerptis testati:
(c) 5 Ratisp., acttbus. Leonem mirahilem epistolam scripsisse ad Synodun
(d) Alias 71. Quae auicm antca 92 erat,nunc 119. quse Nicxae congreganda esse credcbatur ; et similitt
Scripta 20 Junii an. 431. Evagrius, quem allegavit Quesnellus not. I.SoIni
e) Hanc quoquc epistolamaQuesnelloexcod.Gri- n cum mutato subinde consilii loco haec ipsa epistoi
f

mco cnuam
manico cdil.am cum luitisponcnsi
Ratisponcnsi reiegi
relegimus. in Chalcedonensi lecta fueril actione inedita 10. i

(f) Synodus nimirum quae posteaChalccdone ha- eidem synodo congruerel inscriptio, urbis nome
bita est, prius Nicaeam indicta fuil. fuit mutatum ac proptorealuec epistola in laudat ;

(g) \n Quesnelli editione, forte per errorem lypo- GraeciscodicibusS Marci antegestaquidem A
graphi, auclorum. Gorreximus ex Ratisp. act. autem 10 Chalcedonem praefert.Hinc etiam Li
(h) Alias 72. Quae aufem antea93 erat,nunc 120. tini codices fuerunt emendati, eum vere concilim
Scripta 26 Junii an 451. non Nicaeoe, scd Chalcedone habitum fuerit.
(i) Exstat in mss.eollect.5 Hisp.Isid.il, 12, 13, et urbis lloni.v in editis sujecta voci episcopus delev
IH usque ad 24, nec non in exemplo Sichardi.et in mus, cum in potioribus nostris codd.et in antiqi
peculiari ms. Vat. l'Y22. In collectione 18 Ghalce- Graecaversione omittantur. Econtra.voces diledisi
donensi Graeci quidem,non vero Latini codices illam mis fralribus in Domino salutcm adjecimus ex N ind
praeferunt quod indicio esl Graecum codioem, quo
: bon. collect. 5 et Florentino S. Slarei eollect. 1

usus est Latinus interpres, hac epistola caruisse. cum in eadem

Grseca versione inveniantur.
Edita est Gneee inter epistolas antegesta.Eamdem 1
Sic codex uterquc Yenetusante gesta :i.
vero inveniusin duobus mss. Gracis Ycnetis Tf. :v XaV/T.Sdv;.
 ;

M EPISTOLA XCIII. \m
1

collegii.omncsDomini sacerdotcs \
jjnostri charitate
StaOeotV Ttp r,u.e-:Ept
f
> ouaTr,u.aTt, tou; tou Kuptou rtdv-
dcvotionc pereistere, nec ra; Lpea; 2
ev £vi Cii>w -^; xaOoXtxf,; TuaTeto; auvtaTa-
a una catholica Bdei
/•

vat, v.at |iY|8sva Jtpd?

[aemquamgratiaautformidiDe potestatum saecula- x*P l v> t) ?66ov ptwTtxfi; SuvaaTeta;

iuml069dcpravari, < ut a viavoritatisabscederet. T6cau).ovalpoO>.vov,Tri; 1070 o3ouTf ;dXr|0eia;exTpe'-

1

-ccOai.
ed qtna multa sepe, qu;e pccnitudincmpossint ge-
'AXX' £-£iorj TtoXXd auu-SaivEt rco/.Xdxt; Ta Suvd-
u.£va u.-Tavotav xai 6 eXeo; tou Oeou vtxa tuv
prare.proveniunt.etsuperatculpasdolinquentium £u.tcoieIv,

ut dv.ap-avovTtov Ta
lisericordia Dei, atque ideo suspenditur ultio, TcXr)u.u.E),f,u.u.aTa, xai Sii touto Ta tt);

amplectendum est Ttucopta; £*v dvapTrjoet xaOtaTaTai, otcco; av 3

oseit locum habere correctio, ^wpav ayslv
StopOcoatc Suvr.Orj, TCEptTCTuaaeaOat
lamentissimi principisplenumreligioneconsilium,
<
Sixatov TcXf,pE; eu-
«6e{a« urcdpyov tou Ya).r,voTdTou paaiXsio; to
uo sanctam Irateruitatem vestram ad destruendas pouXr,u.a-
St ou Trjv dytav ujxuv aOEXyoTriTa rcpo; dvaTpoTcfjv
isidias diaboli, et ad reformandam ecclesiasticam uiv
:tov etci6ouX(Lv tou StagSXou,
ronire, beatissimi Petri apostoli tyj; 8e exxXr;aiaaTixfi;
apvivr,; dvdxTrjatv
;ue bonorc servato, adeo ut nos quoque suis ouveXOeTv eoouXfjOr) ,
6
^uXarrouivtov
T(T> Spovtp tou u.axapta)TdTou IleTpou tou drcoaToXou
d hoc litteris invitaret, ut venerabib" synodo no- twv
te otxattov, xai tt,; 6
Lram praesentiam praeberemus; quod quidem nec
Ttu.fi; eVt toooOtov, tb; xai %£<
u- auro"i rcpo; touto
nporis, nec ulla (e) poterat consuetudo 8t' otxeicov TcpoTparcrivai
YP<W*
g tcov, iz w te 7
ttjv otxEtav rcapouaiav
crmitterc. Tamen in his fratribus, (f) hoc est Pa- f)u.ci; TtapaaxeTv
tri dyta auvoocp 07t£p u.ev ouv 8
oux f]SuvaTO, ouSe
Lucentio episcopis, Bonifacio et Basilio
et f)

avdyxr, tou xatpou,

resbyteris, qui ab apostolica sededirecti sunt, me
ouSe ptf.v Tt; erctTpe^at ouvf,0£ta.
IiAfjv TouTot; toT; &8eX<pois,
ev toutesti Ilaaxaaivcp, 9
3trafratemitasaestimetpraesidere,(A)non
xai Aouy.r,vaitp Tot; ETCtaxoTCot;, xai BovtpaTtw,
hjuncta a vobis praesentia mca,qui nuncinvicariis xal paat-
).£•.(.) Tci; TcpEc6uT£'pot;, toT; aTCEaTaXuivot; 10
icis adsum, jaradudum (iet in 107 1 fidei catho- utco tou
Opovou Twv dTcooToXtov, eu.£ auvoSou upoESpeuetv,
cae pra?dicatione non desum non potestis :
(j) ut qui Tri; r|

rnorare quid ox antiqua traditione credamus, non

0^.tTov dSEXco-tr; r.YEtaflto • " ^ x£xtoptau.svri; Ou.wv tt);
tvr,; r:apouafa; •
6; Tt; Std Ttov T0TcoTnpr]Ttov uu.lv
ossitis dubitare quid cupiamus. Tcd-

Cap. —
Unde, fratrcs charissimi, rejecta pe-
II.
pet|« t£v e>£v, xai Std 1072 tou xrjpuTWW triv xa-
Uo/.'.xr)v TctaTtv oux dTcoX£trcou.af w; uu.d; tou; ,2
dyvoetv
itus audacia disputandi contra fidem divinitus in-
/r, 8uvau.e'vou«, ti Tcepi xyj ? dpxaia; TttaTEuou.£v rcapa-
niratam, vana errantium inlidelitas conquiescat
Coo-swc 13 4ji9t6dneiv SuvaaOat,
ec liceat defendi quod non licet credi : cum secun-
\li) Tcota Tt; eTCtOu-
tiia flu.Tv xaOeonjxev. "OOev, a8eX<poJ
ii m /.;evangelicasaucloritates,secundumprophcti- Tcpoa^cXEOTatot,

i codd. quinque Quesnelli et undecim noslri. Q quidcupiam est in Vindcbon. collect, 5, in alio Hisp.,
ul^ati Leonis ar,tc<Jucsn.cum uno cod. collect. 21, in Ratisp.,in Vat. collect. 2i et apud Sichardum.
sln. (k) Ratisp., evangelicam auctoritatem, cui lectioni
1 1
tisp., consistere. Mox pro potesfa/um Vat.Hisp. Grffica versio astipulatur.
I Isid. ac alius Vat. collcct. 11 habent saeerdotum. 1
Mss. Ven., a/i-.v.
2
trumquo omittit Ratramnus lib. iv contra Grascos Mss. Ven., svi ^-r,Xw.
jm. 1 Spicileg. Acher., pag. 11". 3
Codd. Ven., /ioav l^ecv.
4
Laudati codd. trescura Itatramno, auta viave- Mss. Ven.. tou I7c.6ou>.£uovto; 8ta6oXou, tt,v oe' tt^;

itatis tbsee&ere. Dem in iisdem mss. et in Vind. ExxXvTiataarixTi;, etc.

Mss. \en., xii Opov(o tou u.axaptou IlETpou xou 4tco-
(/) Idem res maluit. Post pauca Ratisp. ijtcJXou ipuXaTCO|iiv(i>v.
Vat. collcct. 24 omittunt upostoli. Dein in eodem
r
t Codd. \en., o); xai -r,u.a; auTiv ETci Tourto.. TCpO-
ih> ; et :nox, ut ct vcncrahiii. Tp£'y2L.
indebon. collect. 5, potuit. Ilanc eamdem 7
Lidem oodd., t>,v eavTtov rapovatau Tcapaa/etv t.oeu;
n). ne ad Bpbesinum eonciiium proficisce- T7) dyia 0Vl6S(p.
8
•tiir, Leo allegavit in epist. 31, c. 4, et similiter Codd. Ven., oux tJv 8uvaT6v, ouoe f, dvdyxT|... e'tct-

isinus in Cbalcedonensi act. 3, t. IV, p. 1250: Tpe^icet.

jmmiam, inquit, nec antiqua hoc tcnuit consuetudo, a
lla scribimus
duob. mss. Ven. In vulg., TouTe'- e
iequegeneralistempo7isnecessUaipermitterevidebatur. «ttv ev placet. Caeterum pro
Uaeyaahtf, quod non
ljecimusexvetBStissimoVat.1322, rj Qaoxaatto unus c pr^citatis codd. ante gesta habet
/indeb. collect. 5, Vat. Ilisp. Isid. et Elatrarano, Daoxao-lvtp; quod et in marg. Rom. edit. notatum
•oncipcntc Gr.er-a versione. Itatisp. hahet id est; invenies.
|iii mo\ cum Vindeb. collect. pneferl Luccnsi pro •"> 10
Godd. Vcn., -apd tou Opdvou.
luceni Ita correximus c duobus mss. Ven. suffragante
11

'. 1322, itatisp. ct Grim., vestra Latino iextu, non abjuncta, a vobis prxsentia mca.
anc/itas. In vulg., u.7) /.£/'.> ptauivtov uu.tov, etc. In marg. tair.cn
Ita Qucsnelli codices. Vat.
potiores nostri et edit. Hom. annotatum videtur xeyiopuT|i^vt\;, L.
!isp. el Isid., non sejunctam a vobis praesentiam '- Adjecimus articulum to6«', qui deest, sed male,
neam, quibus verbis in mss. cotlecl '^l additur sesti- . in vulgatis, auctoritate codd. Ven., qui quidem in
[>ni xstimet babetur confidat. In anti-
t
gfestis babent ambo, w; «! 6pu2< tou; dyvoetv u.t\

[uioribus autem Lc ininis editionibu mctam Suvauivou;, ante gesta autem unus tantum, w; uu.5;
- pnuentiam meam confidat. mcndum esse
tou iyvoeiv, etc., nl videre sit illud tou
Pnepositionem quam
editiones Leonis pr»-
in, pro tou«. Adjecto autem hocarticulo perspicuitatem
', Viodebon. Ili.~p. ct alio Vat. sententia non parumjuvari cuilibctanimadvertenti
:olleet. 11 eum vulgalie conciliorum adjeoimos. palam liot.
Vat. Hisp. et isid., etqui;eltaox jtro non possi- '• Codd. Ven., au-y/Ja/.AEtv u.t, SuvaaOai Tcepl tf,; T,ue-
is cum Vindebon. Hisp. habent non polestis. Dein T<pX^ flO'j/,T( a«U^.

Patrol. LIV. 30
 ;
.

939 S. LEONIS MAGNI EPISTOL/E. 940

cas voces, apostolicamque doctrinam plenissime et A. '

naaa TtavTeXw; To>;j.r,pa 5td>e?t; uwevavTlov t?,; tailn
lucidi&sime per litteras quas ad beatae rncmorias Fla- S[Miveuff8ei<7Y)<; r:to-T£w;, xal (taxaia twv TteTcXavi]|icviM
vianum episcopum misimus, fuerit declaratum quaj irtiaTia ttjv f.ou/tav dyiTto exotxeiTca T£ touto u-r.oei;, 5

sit de sacramcnto incarnutionis Domini nostri Jesu t:ixz.vvv ou0eu.i; #

67toTe xaTa tt,v twv euaYYeXicov avvsv-

Christi pia et sincera confessio. Ttav, 2 xaTa Ta; ^wvd; twv 7tpo5r,Twv, xai tt,v twv d-o-
Gap. III. — Quia vero non ignoramus perpravas ct6>wv SiSaaxaXiav, TtXr.peotaTa, y.ai caoEOTaTa, St' wv
osmulationes, multarum Ecclesiarum statum fuisse 7tpo; tov 3
t?,; 63ia; [j.vf.ur,; 4>).autav6v tov exuntonw

turbatum, (a) plurimosque episcopos, quiahcercsim i-xia-iu ay.iv , r,OT| o£of,).o>Tat, Ttoia Tt; eo-Ttv f, t.-.v. xm
non reciperenl, sedibus suis pulsos, et in exsiliade- |/.uo"Tr,ptou t!;,; evav0pw7if,o"ew; tou Kupiou fuwv Irpov
portatos, atque in locum superstitum alios substitu- Xptotou euoeSrj; 6[jLo).ovta, y.ai xaOapd. 'KTtetof, Be icottm
tos : hisprimitus vulneribus (b) adhibeatur medicina X9Tao"Tdo~ei; £xxX7}0"twv Ctco cpauXwv tivwv avTiaraauM
justitiae, (c) necquisquam itacareatpropriis. !©33 SiaTSTa^aYf-eva; EYvwxa|xev, xai 7tXeioTou; eTciaxorcovc

ut alter utatur alienis : cum si, ut cupimus, errorem tou; ov xaTao£;a;j.£vou; xa twv aip£Ttxwv ex6e6XT)otgu

omnes (d)relinquunt, neminiquidemperiresuusho- 4

twv Opovwv eauTtbv, xai etjoptq irapa&oOsvTa;,
5
et; rf-

nor debeat ; sed illis qui pro fide laboraverunt cum Ttou; Te twv eti Tteptovttov uTtoy.aTaoTdvTa; i:iy.j\.

omni privilegiosuooporteatjusproprium reformari. toOtoi: ttoo 7tdvTwv to"; Tpauu.aiiv f\ ToO oixaiou r.poTct

Priorisautem Ephesinajsynodi,cuisancla3memorie3 yf-O-o BepaTrsta" xal u.r,5£i; outw; e<TTepr,u.evo; jttw

Cyrillusepiscopus(c)tuncpra3sedit,contraNestorium y.£v_pf,o-0at 5 Toi; aXXou
1
twv eawTOU, w; aXXov 6u6tb cfvE,

specialiter statuta permaneant : ne tunc darnnata xa0a:rep f.u,tv eo"ti xaTaOuu-tov, tt,v 7t).dvr,v a-o)t(jTci-

impietas (f) ideosibiinaliquoblandiatur,quiaEuty- vouatv aitavT::, lOV^ "

Ttapa7to/£:o8at (Jtiv oyeD.et tt

ches justa exsecratione percellitur. Puritas enim Tv',: Ttp.f.; ouSevi '
tov; 5<f y£ x£xu,r,x6G"iv ur.ip tf.; TctoTito;,

fidei atque((/)doctrins3,quam eodem quo sancti Patres 8

p£Ta twv Ttpovoo.twv twv oixeiwv aTtdvTwv, 6;et/E: -

nostri spiritu praidicamus, et Nestorianam et Euty- xatov aTToxaTaaTfjvat to fotov.Oi uevtoi vett,: TtpOTEpa; £v

chianam cum suis auctoribus condemnat pariter et 'Eyeow o-uv65ou, /,; Ttvo; 6 TT);aYia;(ivTjj).r,!;Kupi)Ao; ^tots

persequiturpravitatem.(/t)BenevaleteinDomino,fra- 7tpor,5peue, y.aTd ]\£tjTop(ou iStxw; opoi 6ta|xv£T(j)o"2v •

tres charissimi. Data (?')sextokalendas Julii, Adelfio (j.tjttw: fj tot£ y.aTa5vxa(T fJ£loa ouocEfiita, 5.a touto xd*
viro clarissimo consule. otiouv £auTf|v aTcaT^ffrj, 6tt7tep EuTu^f,; Stxatw; AvaOe-
[AaTtcfOetc; xaTaSeeXrjTat. 'H xaOapoTT,; yap r, tt ;
(
7c:o-T£to;, xai tt,; StoatjxaXta;, 10 f,v Tto auTto 7tveuu.aT: xt-.

(a) Cum in Vindebon.Ilisp.perperam legatur,p/w- lum quia suntinVindebon. collect.5etinFlorentino

rimosquc sjmiius, in Vat. Hisp. ac exinde in lsid.
correctum fuit antiqui librarii arbitrio, plurimosque
fratres. Mox Ralramnus et mss. collect, 21 cum edi- Q,
tis ante Quesnettum, receperunt, vel recepcrint. Dein
expuhos in cod. Ratisp.
(b) Ita undecim nostri codiccs cum Ratramno
tis anterioribus Quesnello, qui
debon. collect. 5 praetulit, adhibenda
cina.
(c) Antiquam pariter lectionem ex nostris codicibus
revocavimus. Solum Vat. i322,nequisquam, omisso
ita. Vindebon. collect. 5, ne quisquam ila, etc. Vin-
debon. Misp. delet dumtaxat ita. Nullibi autem inve-
nimus lectionem Quesnelli, nec quisquamcareat pro-
verumetiam inantiquissimain-
S. Alarci collect. 13,
terpretatione Graeca, qua? ex ipso Leonis originali
sumpta fuit, et in Chalcedonensi concilio lecta ac-
tione 1G.
(i) Omnes editi cum mss. collect. 2?, v. kal. Julii
et edi- cui lectioni astipulatur etiam Gracus textus cumin
cum solo nostro Vin- edilis, tumin nostris mss. libriscollectionis Chalce-
esl medi- donensis ante gesta. Codices Vindebon. collect. 5et
Florentinus S. Marci collect. 13, v kal. Junias, certo
mensis errore, ut patet ex annot. 11 (932, n. e) in
cpist. 89.Pra:tulimus diem vi kal. Julii, qui cum an-
terioribus epistolis concordat, auctoritate Vat. 1322,
utriusque Hisp. Isid., Ratisp. et codd. coll. \ 1 ae 21
Mss. Ven., vestigiis Latini textus pressius insi-
1

priis, aut alter utatur alienis. stentes, Y£vouivr,; ex TcootLv tt,; ToXaT.pa; 6ta/.c';£to;... f,

God. Ratisp., relinquant,Mox,apudneminemin

(d) [xaTata... f,crjytav a^i-zt>j.
Vindebon. collcct. 5. Dein Vulgati antiquiorcs cum Mss. \'en., xaTa T£ xat ctovd;.
-

mss. collect. 21 et 2i omittuut suus, et postea suo. 3

Mss. Ven., t-?,; [lawaputt; uvf.aT,;
Quesnellus inseruit suus, uti legituretiam in nostris 4
Mss. Ven., tiov tottiov tiov eauTtov.
codd. Vat. 1322. Vindebon. collcct. 5 et Vat. Hisp. Mss. Ven., ei; TOTcov.NihilmutamusJicetLatinus
ac Isid.Nosauteminseruinius quoque.vuopostvocem Lextus habeat in locuin.
privilegio auctoritate laudati Vat. 1322. Vindebon. n G
Ita et benc, mss. Ven. ambo tam in gestisquam
collect. 5, alterius Hisp. et Vat. collect. 11 ac pra> antc gesta. Male in Vulg., Tot; a^XXo;;. Hsec enim vox
stantissimi Ratisp. iXko'/ numquam signiticavit nequesigniticat-/ i

Vide not. 2 Quesnclli.NotandumvcrocstS.Cy-

le) alius.
rillum in Ephcsinis geslis se Goclestini papse vicem '
Mss. \en., itapaiwJXXuxai piev ouSsvo? f, t.;j.t,.

gerentem sempcr pncfcrre, quippe cui apostulicie 8

lu inarg. edit. Rom., usTa 7cpovou.;ov Ttivro; c
sedis auctoritatem in Nestorii causa idem pontifex tpeiXet.
delegaverat. A.ldimusTOTs.quod aberat a vulgatis.auctoriUtc
'

(f)
Vindebon. Ilisp., idem sibi. Ilic error cmcnda- codd. Ven. noc non et textus Latini.inquolegitor,
lus in Vat. Ilisp. etcxinde in Isid. et in mss. collect. iunc prxsediL Cvterum in prafatis codicibus totus
•II ac 21 atque apud RatramnumjdemMWi.sibi in ali- hiclocus sic reprajsentatur Wx\ u.£vrot ys ' :

quo blandiatur, qua Eutyches. iv 'lvj£o-tp auvooou, f ; (

Ttvo; 6 tt,; Otrta; u-vf.aT,; K-
(_c/) Vat. Hisp. ct Isid., doctrinu. tot£ Ttpo^Spsue, xaTa Neoroptou totxto; Ti cruvoStxw;
(/c) Sex voces, Benevaletein Domino,fratres charis- OsvTa 6tau£V£Tt.)Tav.
10
simi, in Lconiniseditionibusdesiderantur; leguntur Itaemendamus, lcctionem Ven.codd. seculi,re-
yero ineditisConcilior. ,easque revocavimus nonso- spondentem adamussim Latino textui, eodem quo
 EPISTOLA XCV. 942

|
•
n :; t;j('v, y.i. :rv NsCTOplOU, xa - BuTU YOue. '
U.exA twv f,YOUU.eviov otfittov i~:';-r,; * KaTaSlxdE£ei, xal

[i xavt'. -i k- . i8e/X<poi itpoarcpiX^araTO t\ -zJ, rcpd itevte xa^ovSwv 'IouXfov

1073 EPISTOLA a XCJV. A est CbristusDominus'£p/t£j.n,20),ab initio suntfun-

\:i MARCIANUM ADGUSTDM. data,et sine fine mansura : hoc nobis indesinenter
i guos ad synodum miUit, com- orantibus, ut a sacramentosingularisfidci nemo in-
mdal \it'i Uque nr disputatio rfe firfc
veniatur alienus, sed damnata impictate baereseos,
ir mstauretur. nullum dc perditione cujusquam catholica Ecclesia
UNO Augl sentiatdetrimentum.Quod autem pietatem vestram
notum clemenlise vestrs studium,quo ad repa- [i quas por mens misi epistolis obsecravi,nunc
his
nem sticae synodum habere vo- (juoquo simili Gducia prccor, ut vice mea acturos,
ieo libenter accepi, ut, quamviseam lieri eommendatos per omnia habere digncmini.quo fa-
.Italiampoposcissern c .etaptiusexspectari tem- oilius ac diligentius, qua; optinio fidei vestrae ordi-
scm.quo scilicet plurimi posscnt episcopi nata sunt studio salubri impleantur effectu.(j)Data
[uioribusprovinciis evocari, niox xm kalendas Augusti, Adelfio viro clarissimo con-
'r.utiuilii pietatis vestrac e scriplasunt tradita, sule.
>nifacium de comprosbyleris meis ab Urbe di- EPISTOLA (k) XCV.
rim,et de opiscopis fratrem meumPaschasinum (I) AD PULCHERIAM AUGUSTAM.
in navigare, qui vicem meam suffi- r» (m) Per Theoctistum magistrianum.'
:er implercnt,datis pereosdem /' epistolisad eos Synopsis. —
\..\rf conciliamlegatos se misissejicetin

onem ante susceperant, ut ipsi quoque Italia congregari optasset. II. Servanrfam esse in —
causis ecclesiasticis moderationem qux procul ab
liotisad implendaspartesmea; praesentiaejunge-
Ephesino latrocinio abfuit. lU.Numquam se cor- —
ur.gloriosissimeimperator.Undequamvisnimia rectis veniam denegasse. IV. Etiam hxresiarchas —
is dics synodo fuerit constilutus, spcro tamen indulgentiam poscentes rejiciendos non esse, etsi
urumDei omnipotentisauxilium.quoomnesva- non lemere recipiendos.
rsfinitum lempus occurrere et unanimiter Leo episcopus Pulcheri.e Augustre.
aancts fraternitalisassensu, quse universali Ec- Cap.