Scribd Logo
Загрузить

Добро пожаловать в Scribd!

  • Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 90.

    Загружено:

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    584 просмотров608 страниц
    Patrologiae cursus completus : Series latina (1800) Author: Migne, J.-P. (Jacques-Paul), 1800-1875 Volume: 90 Publisher: [S.l. : s.n.] Language: Latin Call number: ALV 0047 Digitizing sponsor: University of Toronto Book contributor: PIMS - University of Toronto Collection: pimslibrary; toronto Notes: numbered columns, copyright pg is contents as well

    Оригинальное название

    Migne. Patrologiae cursus completus : Series latina. 1800. Volume 90.

    Авторское право

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Доступные форматы

    PDF, TXT или читайте онлайн в Scribd

    Этот документ был вам полезен?

    Это неприемлемый материал?

    Пожаловаться на этот документ
    Patrologiae cursus completus : Series latina (1800) Author: Migne, J.-P. (Jacques-Paul), 1800-1875 Volume: 90 Publisher: [S.l. : s.n.] Language: Latin Call number: ALV 0047 Digitizing sponsor: University of Toronto Book contributor: PIMS - University of Toronto Collection: pimslibrary; toronto Notes: numbered columns, copyright pg is contents as well

    Авторское право:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Скачайте в формате PDF, TXT или читайте онлайн в Scribd
    Отметить как неприемлемый контент
    584 просмотров608 страниц

    Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 90.

    Загружено:

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    Patrologiae cursus completus : Series latina (1800) Author: Migne, J.-P. (Jacques-Paul), 1800-1875 Volume: 90 Publisher: [S.l. : s.n.] Language: Latin Call number: ALV 0047 Digitizing sponsor: University of Toronto Book contributor: PIMS - University of Toronto Collection: pimslibrary; toronto Notes: numbered columns, copyright pg is contents as well

    Авторское право:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Скачайте в формате PDF, TXT или читайте онлайн в Scribd
    Отметить как неприемлемый контент
    из 608

    Digitized by the Internet Archive

    in 2011 with funding from


    University of Toronto

    http://www.archive.org/details/patrologiaecur90mign
    PATROLOGI CDRSUS COMPLETUS,
    SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMSIODA, CECONOMTCA,

    ONNIUN SS. PATMl, DOCTORUI SCRIPTOSVfiQlJE ECCLESIASTICORIffl,


    SIVE LATINORUM, SIVE GR^ECORUM,
    QUl AB .EVO APOSTOLICO Al) TEMPORA CONCILII TRWENTINI [ANNO 1545) PRO LATINIS
    ET CONCILII FLORENTINI [ANN. 1439) PRO nR.ECIs FLORUERUNT :

    RECUSIO CHRONOLOGIGA
    OMNIUM QU.-E EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLK VE TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIMA
    ECCLESI^E S^ECULA ET AMPLIUS,
    JUXTA EDITIONKS ACGURATISSIM AS INTEH s K CUHQl NONNl I.LIS CODICICUS MANUSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM DILIGEN-
    , 1

    THl CASTIGATA D1SSERTATI0MHU8, COMMKNTARIIS VARIISQUE I.I.O TONIBUS CONTINENTEH ILLUSTHATA OMNIBUS
    \
    I
    ;

    OPERIBUS POST AMPLISSIMAS IDITIUMS i.HJ.E THIBl s MJVISSIMIS SiECULIS DEBENTUB ARSOLUTAS DETECTIS,
    AUCTA INDICIBUS PARTICULARIBUS ANAKYTIGls, sim.i LOS SIVB TOMOS, SIVK AUCTOHES ALICUJUS MOMENTl
    ;

    SCBSEQl ENTIBUS, DONATA CAPITI l.is UNTHA ipsum TBXTUH BITE DISPOSITIS, NECMON ET TITULIS SINGU-
    ;

    LARUM PAGINAKl M MARi.lMM SUFERIOBBU DI8TI N UIMIRKS SI RJl.i TAMi.il K MAIT.IIIAM SICMMCAN-
    TIBUS, ADOIINATA OPERIBI s CUM DUBIIS, TCH APOCR VPIlls, ALIQUA VERO ALCTORITATE 1N
    J

    ORDINE AD TRADITIO.M.M ECCl CAH POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;


    I

    DUCKVIIS LT AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SlCl T ET OPEBUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOGICIS, STATI-
    BTIC18, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANOLOQlClS, IN QUODQUE IIK.I.lGHiMS PUNCTIM DOGMATICUH, MORALE, I.ITKII-
    GlCl H, CANONICUH, DISCIPLINABE, HISTORICl H, BT Cl NCTA ALIA SINE ULLA EXCLPTIONE SKU PR.ESERTIM ;

    DUOBUS 1ND1C1BUS IMMENSIS ET GKMTIAK IRUS, AI.IKKU SCILICET RERUM, QUO CONSl l.Til, Ql 1UQUTD
    NON SOLIM TALIS TAl.lSVE PATER, VKI.I U ETIAH NUSQl ISQIE PATRUM, M: I.M.I QUIIU.M OMISSO
    1

    IN QUODLIBET THKMA SCHIPSEBIT, UNO IMUITI CONSPICIATUH ALTEHO SjCMPTUM.K


    ",

    SACRjE, EX Ql CTORl COHPl RIRE SIT OBVIUM QUINAH PATRES ET 1N QI 11:1 S


    I 1

    OPEHLM SUORUH LOCI8 SINOULOS Sl\c,l LORUU LIBHOBUM SCRIPTl R.E VEIISUS, A
    PHIMO GENESEOS USQUB AD NOVISSIHI M 1 nOAI.YPSlS, COHHENTATl SINT.
    1

    EDITIO ACCURATISSIMA, CELERISquk OMMIHS FACIl.K ANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR CHARACTERUH NITIDITAS


    GHAHT/E QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PEREECTIO CORRl.CTIONIS, OPERUM RECUSOBUU TUM VAHIETAS
    TUM MMERl.S, FORMA VOLUMINUM PEIIQUAM COHMODA SIBIQl K IN TOTO PATROLOGI/E DECURSU CONSTANTER
    SIMILIS, PHETII EXIGI ITAS, PK.KSKI; 11 MQI E ISTA COLLECTIO UNA, METHODICA ET CHRONOLOGICA,
    SEXCENTOUUM FRAGMENTOHUM OPUSCULORUHQUE HACTK.MS HIC ILLIC SPARSOHUM,
    PHIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBKIUTR KCA, EX OPK.RIBUS ET MSS. AD OMNKS
    /ETATES, LOCOS, LIKOUAS FOBMASQl K I'EHTL\HNT1BLS, COADUNATORUM.

    SERIES LATINA PRIOR


    N QUA PRODEU.NT PATRES, DOCTORE.S SCRIPTORESQUE ECCLESLE LATIN;E
    A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III

    ACGURANTE J.-P. MIGNE


    ttibliotliccse Cleri uuivcrsie,
    SIVE CURSUUM COMPLETOUUM IN SINGULOS SCIENTI.E ECCLESIASTIC.E ....MOS EDITORE.

    PATROLOGIA, AD INSTAR IPSIUS ECCLESI/E,'lN DUAS PARTKS DIVIDITUR, ALIA NUMPE LATINA, ALIA GR.ECO-LAT1NA.
    LATINA, JAM PEMTUS EXARATA, QUOAD PRIMAM SERIEM VIGENTI-QU INQUE KT DUCKNTIS VOLUMINIBUS MOI.E SUA STAT,
    UOXVL 1'OST PERACTOS INDICl-S STABIT, AC QUINQl E-VU.INTI-CLM UM l.T MILLE FRANCIS VENIT. GH.EOA DUPLICl
    IDITIONE TYPIS MANDATA EST. OHIOR GRA5CUM TEXTUM UNA CUM VEHSIONE LATINA LATERALIS AMPLECTITUR, ET AD
    NOVEM LT CENTUM VOLUMINA PERVEMT, SED SINE 1ND1C1UUS', POSTERIOR AUTKM IIANC VERSIONEM TANTUH EXHIBET,
    1DE0QUE l.NTRA QUINQUE ET QUINQUAGI.NTA VOI.UMINA RKTINETUR. UTHAQUE VIGESIMA QUARTA DIE Dl.CEMBRIS 1860
    OMNIMO APPARUERAT. UNUMQUODQUE VOLIMEN GRyECO-I.ATINUM OCTO, UNUMQUODQUE MERE LATINUM QUTNQUE
    FRANCIS 80LUMM0D0 EMITUR UTROBIQUE VERO, UT PRETII HUJUS BENEFICIO FRUATUR EHPTOB, COLLECTIONEM
    I

    INTEGRAM, SIVE GR.ECAM SIVE LATINAM, 326 VOLUMINIBUS PBO AMPLIOHI LDITIONK KT 272 PHO MINOIII ABSQUE
    INDICIBUS CONSTANTEM, COMPARET NECESSE ERIT SECUS ENIM CUJUSQUE VOLUMINIS AMPLITUDINEM NECNONET
    ;

    DIFFICULTATES VABIA PRETIA vEQUABUNT. ATTAMEN, SI QUIS EMAT INTEGRE ET SEORSIM COLLECTIONEM GR.EC0-
    LATINAM, VEL EAMDEM EX CR.ECO-LATI.NE VERSAM, TUM QUODQUE VOLUMEN PRO NOVEM VEL PRO SEX FRANCIS
    OBTINLBIT. 1ST.E CONDITIONES SERILBUS PATROLOGUE NONDUM EXCUSIS APPLICANTUR.

    PATR0L0GIM LATINM TOMUS XC.

    VENERARILIS RED.E

    TOMUS PRIMUS

    PARISIIS
    APLD J.-P. MIGNE ET GAKNIER FRATRES, EDITOREE SUCCESSOBES,
    IN VIA DICTA AYENDE DU MAINE, 208.
    :

    1904
    AYIS IMPORTANT 3o90
    H'i|m.s l loil pravideatiaNea qui
    i regissenl lo ui< >n<l>-, rn.ment l.-s amvrea au-dessus de 1'ordinaire se font
    I

    suis oontradicliona plua ou tnoiua (ortea et norabreuaet, Lea Ateliert Catholiquet ue pouvaienl fuere i happer a ce
    atdivin rte leui utilite. am on a leur uiaienee ou leur importance; tantol on . dit qu'ila itaient (ermea
    I i

    ou qu'ila aiiaient l'etre. tiepenriani ila rauivenl loor carriere depuia -.:> :uh, et lea producttona qui en aorteol
    ;

    devioiioent de plua eo plua rat ieea auiti paraii il certain qu'4moint d'evAnementa qu'aucune prudenee
    bumaioe ne aaurail pr! roir ni empeclier, sea Ateliera no te (ermeront >|uo quand la Bibliotheque <lu Clergr sora
    termiu en aoi 3,000 volumea in (•. Le i> at paratl nn aur garant da tavanir, !> •>> r ce qu'il y a .1 oaperer 011 a
    i

    dre Cepeudiint, parmi l.-s aalomniea auxquellea ila u


    s.mi trouvat en butte, il en csi deux qui ont etd .-.11111-
    naellemenl riptttM, paret qu'etant plua capitalea, leur elTet entralnait plut de eontequencei. De petitt et ignarat
    i.iii.ni r.-nis bi toul douo acnarnei, par lour eorreepondance ou louri voyageura,a repeterpartoutqoe noa Bdiliona
    ttaient mal corrigiea ai mal imprimeea Nt pouvant attaquer la 1 dot Duvragea, qui, pour la plupart, no sout 1

    quo l.-s i-ii.-ii.ln 'ni n- du Catboiioitme r.i hmius pour tolt dana toua laa tampa etdana toua lea paya, il fallait bicn
    ii- 1.1 (brtnt dani ea qu'ella .i dt plui leriruz, It Borrection et 1'impresaiou; eo effet, les ohcfs-dVuvre
    111, iii,. n'auraieul qu'un« demi-vafeur, si letexte en etail inoxaet ou illisible,
    II oai irei vrai que, dant lo principe, un aucoet inoul daoa les faitea de It Typographie ayant force 1'l.diteiir de
    rir i\ mecauiques, aflo de marcher |itus rapidement atdedonner leeouvragea & tnoindre prix, quatrevolttmea

    ,i,i doubli ours d'Eertture tainte <t tle Theologu furenl tirea avec lacorroction insufflaaata donnie dana leeimpri-
    '

    ., presque tout cequis'odite;il etl rrai autti qu'un certain nombre d'autroi volumea, apnartenaal k diverses
    .

    Publications, turent imprimta uu tr.q> imir ou tron bianc. Maia, dapuia eea temps iloignes, lei mecaniquea ont
    travail aux pretset a braa,el 1'impressioo qui en smt, sana Btre du luxe, attendu que lo luxejureraitdaus
    ,1, . ivrages d'une telle nature, >-st pariaitement eonvenable tout tous lcs rapporli. Uuaiit a la correction, il ttt
    ,

    defail quelle o'ajamaia eta portoe li l>>in dana aucune edilion aneieana ou eontemporaino. Bieommeni en serait-il
    iint, aprea toutet let peinet et touiea lea depenset quo noua lubkaont pourarriver a purger not epreuvotde
    toutes fautoa L'babitude, en typographie, ineiue dans les meilleurei maiaona, eet de u>' corrigerque deux epreuvea
    I

    6 \ ,1,1 mferi ir uoe troitiimt avee It leoonde, s.ms avoir prepare en nen le manuacrit de lauteur.
    Daos les Atrlirrs Ctitliiilit/nrs la dilTereuceest prosque incounnoiisurable. Au inoycn do oorrecteurs blanchia s»iu
    lebarnaiaet dont le eoupd^oMltypographique est eanspitie pour lesfautes, on cximmouce par preparar la copio d'un
    bout a 1'autre sana en excopter uu seul mut. On lit ensuiu en premiere epreuveavee lacopie ainai preparee. On lit
    eo seeonde >le 1.1 meme maniere, maiseo collationnantavec la nremiere. On fsdt la mdme chose en tieroe, en colla-
    tionnantavec la seoondo. On agit do n._me en quarto, en collatiounant avec latiarce. Ou renouvelie la ineii.e ope-
    ration eo quiote, en collatiannant avee la quarto. Ces eollationnements ont pour but do voir si aneune dea futet
    tigu .il.-.-s an bureau ]>u' Hlf. les correoteurs, sur la niarjje iIl's epreuves, n'a echappe a MM. les corrigeurs sur lo
    marbre et le metal. Apres ces cinq lectures entierea conlrdloes l'une par 1'autro, eten doliors de la preparation
    ci-dessus mantionnee, vtent nnerevision, et sonvent il en vientdeuxootrois; puis l'on cliehe. L>- oiioli.i^e opere, par
    consequent la purete du texte se trouvant uinuohilisee, on fait, aveo la copie, uue nouvelle locture dun boutdel'4-
    prouve a 1'autre, 011 se livre a une nouvolle revision, et le tiratre n'arnv; qu apres oes inuoiiibraliles pre oantious.
    Aussi y a-t-il ii Moutrouge des correcteurs de tuutes les nations et en plus graod nouibrc que dans vingt-einq
    impriniiiies de Paris reunies! Aussioncore, laeorrection y roiite-t-ello aiilant que lacompositimi, taiiilisqu'ailleurs
    elle ue couta qua la dixiome! Auasi eofin, bien que 1'aasertion puisse paraitre lemeraire, 1'exacbtude obtenue par
    tant ile fraia et de soins, f.iit-ello que la plupart des Bditions tles Atelirrs Catholiijiirs laissent bien loiu derriere
    elles celles uiome dos celebres Benedictins Mabillon et Hootfaucon et des oelobres Jesuites Petau et Sinuond. Que
    l'ou compare, en effet, n'iinporte quelles feuilles do leurs editions avec celles dos ndtres qui leur corrospondent, en
    groo rointne en latin, 011 se convainera que 1'invraisemblable est une realite.
    l)'aill> urs, ces sjvants eniineuts, plus prtoccupes da scns des textes que de la parlio
    typographique et n'etant
    point oorrecteurs de profession, lisaient, non ce que portaient les epreuves, mais ce qni devait s'y trouver, leur
    haute intelligenco suppleaut au\ fautes de le.liti.ni. I)o plus les lieneiliotius, comme lesJesuites, operaient piesque
    touiours sur des manusorits, cause porpetuelle de la tuultiplicite desfautos, pendaut que les Atrlirrs Calhotiquet,
    dont le propre est surtout de ressuscitor la Tradition, n'operent le plus souveut que sur les imprimes.
    Le It. P. Ue Btifh, Jesuite Bollandiste de Bruxelles, nous eorivait, il y a qu ilque teaips, navoir pu trouver en
    dix-huit moiad'dtade, une seule faute dansnotre Patroloqie latine. M. Ddiizingor, professeur deTheologie a
    l'Uoi-
    versii.- il- Wunbourg, et H. Keissmann, Vicaire (ieneral de la lueino ville, uous mandaient, a la datodu
    lyjuillel,
    o'avoir pu egalement surprendrt ime seule faulr, soit dans le latin soit dans le grec de notre double Patrologie.
    Enliu, ie savint P. Pitra, Benediotin dc Solesuie, et M. Bonetty, directeur des Aiuuilrs <lr philosophie rlirrtirniir.
    iuis a'u d.Mi do nous convaincre d'une seuie errour typograpliiquo, ont ele foroes d'avouer quenous u'a\ ions pas
    irop
    presume de notre parlaite >-orreotion. Dans leGlergese trouvent de bons latuusteset de bons bellenistes, et, ce qui
    est plns rare, des hommes tres positifs et tres pratiques, eh bien! s.uis leur promeltons une priine dc ia centuues
    par c.haque faute qu'ils deoouvriront dans n'iiiip.>rte lequel de nos volumes, surtout dans les grees.
    M.il-re ce qui precede. Editeur dea Cmtrs eompletS, scntaut de plus en plus 1'importance et iiieinc la ii.ocssite
    I

    dune oorrection parfaite pour qu'un ouvrage soit verilablement utile et estunable, se livrc depuis plus d'un au, el
    est rosolu de se livivr jusqua la lin a une operation longue, penible et ooiiteuse, savoir, la revision
    eutiere et
    universelle do ses innombrahlcs clicMs. Aiusi ohaoun ile ses volumes, au fur et a meSUN qu'il lcs remet sous pv-
    ans, etuue
    est corrige mot pour mol d'un bout k 1'autre. Quarante hoinmcs y sont ou y seront ocoupes pemlaut 10
    somme qui ne saurait etre moiudre d'tiu demi inillion de fraoca esl eonaacrea a cet importaut eontrdle. Do rotte
    maniere, lea Publioations desAfeMert Catholiqars, qui deja se distinguaient entre
    toules par la superiorite de leur
    correctiou, n'auront de rivales, sous ce rapport, dans aucue temps ui dana ancuo pays; ear quel ost 1'eatteur
    qui
    si exorbilant ? II faut
    pourrait et voudrait se livrer APKES GOOP a des travaux si giganlesquos et d 1111 prix

    oerles itre bien penetre d'une vocation divine a oet ellet, pour ne reculer 111 devaot lapeiaa 111
    devant la dcpense,
    oeux de
    surtout lorsque 1'Kurope savante proclame que jainais volunies n'.>nt oto edites avec lanl d'exaelitude que
    1
    Bibliothique univertelle iu Clerqi Le present volurae est du nombre de ceux toms «, el tona ceux qui le terenl
    -

    'avenir porteront o.-tte note. Kn oonsequence, nour juger los productions dea Atrlirrs Catholiques soua It rapporl
    la correction, il ne faudra prendro que ceux qui porteront en tete 1'avia ici
    ii .- N ia ne recouoaissona -

    oelles qui suivrout sur noa planches de mital amsi corrigest. t>n croyait autrefoisque la
    storeotypie
    tion et

    .IWII3 U1UII3 1« ' .->_#.- — .«.-» |-—


    >-u_- .-..-- - - . ,

    obrtnler l»s gra in enAllemagne. en Helirique et eu Iranoo.par les (. mons areesde Home,
    Italie,
    leCerdil deNa i«de Parme, EncyclopMie religieute de Munich lo recueil des Jeelarauoiis Jrs
    ['

    rites de Bruxell .le Suarei et le Spicil ge de Paria. Jutqu'ioi, 'avail su riimprimM >iue des
    0C1 s'engloutitseat lea io-folio, fanaieut peur, el 011 n'osait \ toueher,
    par
    ouvraa s de c m in l'.
    ,
    ., »inte .1.. te m ea sans fond et saoa rivea maja on a lini p 1 se risquer 1 noua imiler. Bien plus,
    .

    »os,
    aoua notre irapu lurs se preparentau Bullaire universel, aux UAisions de touteslea
    1 111 Biograph << generale, eic. Malheoreusemeot, la plupart ,le> editions deje faltea >.u ,

    1 ,,,i ,,,„t >.ni> elleaaont amneexaotitude; laeorreotiooaemble en avoireie faiie 1

    aoit qu'on n'en gravito, ^>it qa'on ail reeuK devanl les frais; maia patwneel una reproduoUon
    r,,nr, i,. sur-ir. qu i la liiiiu.ie dea tCOlei qul se sont fules i-l .[Ui ta ferOOl enooie.
    SMCULUM VIII. ANNUS 730.

    VENERABILIS BEDM,
    ANGLO-SAXONIS PRESBYTERI,

    OPERA OMNIA,
    EX TRIBUS PR.ECIPUIS EDITIONIBOS INTER SE COLLATIS,

    COLONIENSI, DUABUSQUE IN ANGLIA, STUDIO DOCTISSIMORUM VIRORUM


    SMITH ET GILES,

    NON SINE INGENTI LITTERATORUM PLAUSU IN LUCE.M VULGATIS,

    NOVISSIME AD PR.ELUM REVOCATA, MELIORI ORDINE DIGESTA, VARIIS MONUMENTIS AUCTA, ET,
    QUOD MAXIMUM EST, IN.NUMERIS, QUIBUS SCATEBANT, MENDIS DILIGENTER EXPURGATA ;

    ACCURANTE ET DENUO RECOGNOSCEXTE J.-P. MIGNE,


    Bibliothccic Clori universa»,

    SITE

    CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI.S ECCLESIASTIC.-E RAMOS EDITORE.

    TOMUS PRIMUS.

    VENEUNT 6 VOLUMINA 42 FRANCIS GALLICIS.

    PAHISIIS
    APUD J.-P. MIGNE ET GARNIEH FRATHES EDITORES, SUGGESSORES
    IN VIA DICTA: A YENUB DU UAINE. 208.

    1904
    SJECULUM Vlll. ANNUS 730.

    ELENCIIUS
    OPERUM QU/E IN HOC TOMO XC CONTINENTUR

    YENEKAWLIS BEDA.
    VenerabilU Bedtt Elagttm hisioricum, uuctore De Arithmcticis propositionibus. 665

    II. MllllLI-OMO. col. B De ratione Oilculi. 677

    Vila lledtr Yenerabiiis. tiuclore CUTHBKHTO,


    De Numerorom divisione. 681
    Ifltius Hscipulo, scu uiiti t/tii strcitlo xi ci.tit. 35 l)c I.uipiela per gestum digitorum, et tempo-
    Ejtixilem Yitu, auciorc anonymo. 53 iu ii! ratiune. 683
    Commentariut de Venerabili Beda, teu, de ejut De rationo Undarum. 699
    irtutc. Yita u TurgotO collecta, eultu sacro ; De argumentis Lunffi. 701
    aiilitjuoriim ei attestaiitium seiitcntitc. 53 727
    Ephemeris.
    Ditquisitio tic Ycn. Bedee et Flori diaconi Lug
    Do Embolismorum ratioue compulus. 187
    duuensis Commentariis in 1'aulum ex dietU
    S. Autjustiai. 67 Decemnovennales Circuli. S9S

    101 Mun.li ccerestis terrestrisque Constitutio. 881


    Fahricii Notitia in Ven. lledam.
    Teslimonia Yeterum de eoilcm. 113 Musica thcorica. 909
    Musica practica. 919
    Paks piuma. — OPERA DIDASCALICA.
    De Polo.
    Circtilis SphffiTSB el 937
    Sectio I. — Gfmina. De Planetarum et Signorum rationo. 941
    Pronostica Temporum. 951
    De Ortographia liber. 123

    De Arte metrica. m De niensura Horologii.


    De Aslrolabio.
    951
    955
    De Schematis et Tropis sacnr scriptur.-e. 175
    De Nativitate infantium. 959
    De Natura rerum. 181
    De Temporibus. 277 De Phlebolomia. ;i39

    De ratione Temporum. i93 I)e septem mundi Miraculis. 961

    De ratione Computi. 579 De Divinatione mortis et vitje. ;iii3

    De celebratioae Paseh.T. 599 Sententiae, sive Axiomata philosophica ex Ari-


    stolele et aliis collecta. H63
    De oidinatione feriarum Pasclialium. 607
    De Tonitruis. 609
    I. — Ex Aristotele. 965
    II. — Ex Cicorone. 1053
    Sectio II. — Dibia et Spbria. Provcrbiorum liber. 1089
    Cuuabula Grammatica? artis Donati a Bcda re- De Substantiis. U13
    situta. 613 Elemenlorum Philogophia» libri quatuor. 1127
    De octo partibus Oralionis. 631 Sibylliiionuu verborum interpretatio. 1181
    De Arithmeticis numeris. 611 Ilisperica famina, sive Latinitatis inusitata' vel
    De Computo dialogus. 643 groansE Opusculum. 1185
    De divisionibus Temporum. 633 Index Reium. 1195

    Clichy. — Ei typi» PAUL DUPONT, 12, vio .lirla Uac-dAeniere». — 109 0.1904.
    ,

    AD OPERA

    VENERABILIS BEDiE,
    \NGL0-SAX0N1S PRESBYTEEI

    PROLEGOMENA.
    VEN. BEDiE ELOGIUM HISTORICUM,
    AUCTORE D. MABILLONIO.

    (Rx Aciis SS. Knned. t. III.)

    monustica pn.fes<in. \ lati ex opusculis renerubitium Patrnm brcvitei adno-


    I. BeUe ortns, lempus discussum ,

    tare . . . cttravi. Quod si ab anno nccxxxi retrogn-


    1. Vencrahilis Beda, Eccte&NB Anglicame lumen, <1o cakulo iiumeres novein ct quinquagiuU aunus
    in extrema naius oibis auguio, ioqnit Willelmus aetatis, Bcdx ortum auno nn.xxiu slatuendum essu
    de Rcgib. Angl
    Malmesburia: monarhus. lil). i i
    ,
    inleliiges.

    rap. 3, doclrin<K COrntcc tena,< omr.et perstriniit. 3. Kutut. inquit Bod.i, in territorio monaslcrii bca-
    oppcl-
    Nam btitannia, qnm a quibusdam alter oibis torum aposlolontm relri et Patili quod est ad Wiri-
    tnltir, qtiod Oceano iiUcrjiisa mn mitlttt cosmoqraphit mudr. el iu Cirvnm, cum estem annortun teptci ), cvra 4

    iocttm
    ccmpzrta est, liabet tu remolissiina sui ptogu propiuqtiorum dntus sum educandtis reverendissimo

    nntivilalis et editcalioitis ejttt, Scotiw propinquum. h abbnti Bencdiclo ae deiude Ceolfrido : cuncltimque ex
    regnuni, quoil
    locuS perlinebat ad Nortbanimbroruui eo temput titie in ejittttem monasterii liubitnlione per-

    cntbitu sun Doiros seu Eboracenses, ct Bernicios agens, otc. Utrumque mnoasieriuui x lificavii Heno-
    id esi Scoltos bo.liernos, Tina fiuvio ab
    invicem dis- ilictus seu Biscopus , Wircmuilunse quidem onno
    cicios compleelebalur. Fere ad ipsum Tinae
    ostium icclxxiv, indidioite II, aiwo IV imperii Kgfiidi regit
    vicus Cirtwui dictus, vernacule iaroto cemilur, ve- tid ostittm flttmiitis Wirt, lestc Beda in libro i de Vil.i

    nerabilisBeJa; naiale solum. lstic lucis nsuram ac- S. Biscopi, sa;culo n, adannum 090, nndc Wiromu-
    e^pit parentibus ignotis, eo lempore quo Egfridus thense diclum (nam mouth Anglis usliiim signiliratj,
    Noiihninlnis imperabat. De anno iniuirendum. Uirwense autem anno circa dclxxx, siquidom ee.-ie-

    'i. In Vita prvcmissa Beda nams dicitur anno in- sia S. Poii/i Cirwcnsis anno xv Egfridi regis, Lcot-
    tfflrwilionis doiiiiiihaj sexcentesimo septuagesimo sep- fridi abbutis ejusdem ccctesia eon.titoris anno iv dc-

    tivw. At bic calcu'us slare non potest. Quippe Bcda dicata e$t , prout cndcm loci adnolavimu*. Ex his
    Historiam gentis su;e libris quinque couiposilam ab- conjiciinus. Bedain non in Girwensi, scd in Wire-
    sotvil anno dominica; incarnutionis nccxxil, signato inuthensi monasterio Iradiium fuisse Riscopo : lam
    in (ine libri v. Ipsomel aimo Epilomen suam absol- eisi postea apud Girvuin cum Ceolfridu niansit, ibi-
    vil, uti adverlinius in noslro exeinplari nis., in quo dciuque diem supreiuum cxplevil. El certe i:na erat

    desinil Epilotne in anniim bccxxxi bis vorbis : <1iiiio


    ntriusque loci pax et concordia, eadem perpetua fami-
    PCCXXXl Berrlvuld arcliiepiscopu* obiil. Lodem auno liorilas el grutia, inquil Be.la in eodem libro : adco
    Taivini coitsecrnlus arcliiepkcopus nonus borverntn- ut unum monasleriiiiii tuin propter locorum vici-
    sis Eecledas, Kditbatdo re,;e Merciontm qttintum de- lum maxime <>b unum idcmque regimen, mu-
    niaii),

    ciiTitim cigente atrnnm imperii. Iltvc de itislori.i eccle- luumque mouacb rum cnnscnsuiii et coinniercium
    siastica, elc, ila ut ea qint in libri» ediiis teguutiii'
    C pas-iin ab ipso dicalur. Rogulam S. Benedicti in
    <!e rebns per annos posleriores gcslis, subdililia con- ulroque illo rcenobio a priinordiis viguisso mauireste
    semla sint.Eodem proinde anno dccxsxi Hi loriain doinonstrntiim est in Obscrvatiouibus ad Biscojii
    suani ei Epi omen ab>olvil Beda. Porro Epilumon Vilam ex Bcd» verbis, quo auctore discimus
    ipsius

    absolvit anno aitalis suct quiitquagesimo nouo. Sic Biscopum morti pruximum diseipulis suis pncce-
    oniin pauln posl prxdicla seribit : K.r tempore accc- pisse, ut juxla regutam magni quondam ubbatis Be-
    pli prcsbuteroltis ntqnc od nnmim crlatis mew i.\\, nedicti el juxta privilegii suidecreta dignuni sncces-
    ho:c in Scriptttram sonrtc.m mev mcortunmte necessi- sorem eligercnt: quod ctiam Coolfridus abbas regi-

    PaTROI. XC. 1
    :

    n AD OPF.RA VEN. BED/G PKOl.F.f.OMKNA. 12

    men ahdicaMrus- momifrlt. Kl Altwinus in e pistola A Scriplurx iacr»' inlerprelalionem conffrebal. Iltie

    4ft WlroMM rt GirwentM menachoa eihortanSj ut viglllai nna, liuc lucubrailomi ilirigrh.it, quo pos-
    rcgulorii uili! IMOTMIUOMWl a llencdicto el Ceolfrido sei ve.l ni sini, vi-l in diiclpuloram anlmii tam

    itarutitm Jilii/.nt/isimc custoilirent , addil: ftegula sanctum et laudabile siiniium promovere. In liliro
    S. Vttnedicli in eonventu frntrtim propria eiponnltir de Aite metrica lic Cnthbertum diiclpulum suum
    riiujua, utintelliji possil ab omnibus. Ctim crgoBe- aflator In Bne : Hatc tibi, ttuUiubu (M et eenhviut

    nwe hmrpai alteruiro Cutberle, dilujenter e.c unriquornm opuiculii icripto-


    du mjkIMm, ut i|>se ait, rito laj

    eum Benodictinii paruuwe in- rttm excerpere citravi; et qittv spariim rcperta diu-
    monastcrio ptKgtrit,
    neioo pntest. Quamobrem vero pas- ciito laborc cotlrgeram, tibi collecta obtuti ; itt quem-
    slitutis liifteiari

    Sim presbytcr, non monintmi appellelur , diccnius ndmodum in dwinis titUris statutitque ecctesiasticis
    in epist. B imburre studiti iUi etiam mclricu arle, qutr dixinit
    Inierius, quanquam s. BoniAueini martyr ,

    titiquade non al incognila lihit, le solcrler instruerem. Cui


    jii Htiftliertum abhalem Wiremulliensem,
    opttfcitt.s tttgncUiinu iincslignloris Sciipturnntm
    Be- etiiim de [igttrii vel modis locutionum qiKF a Grwcis
    schemula vel Iropi dicunlur, parmm subjicere U-
    d<r monaclii poslulal.
    bellum non incongrvum chtxi ; tuamque dilectionem
    n.Esei«itia,siMdiamuuue Scripturarum , praJMptorei. naearitu eioro , ui lectioni operam impendas iltarum
    muxime tilUrnrum , in quibus nos ritam hahtre
    4. Quid rei egeril Betla in monaslerio suo, nohis credimus sempiternam. Kt in libro de Schematis
    aperit in Ep tome su.i liis verhis: Cunclnin ex eo
    Seriplura; : Scd ut cognoscas, dilectittime /Sii, co~
    tempus vi (T i'i tjutdem monaslerii hr.bilalione per- guosfitnt item omnes qtii hazc legere voluerint, quod
    otmtetn m-Mi/uniris Scripturis oyerum dedi
    egcns, sancia Scriptira c&teri* omnibiis scripluris, non to-
    inter obsenur.tias disciplinw regutnris ct quo- quia aJ
    ntqtte ium aucloritate, nuia divina , vet utilitate,

    Odianam cnntandi in ccetesia curam, sempcr aul dis- oitnm iltttit aHernam ; icd et antiquitate el ipsn pree-
    ccre, attt doccre, aui sctibere dulce linbui. Summa eminet positione dicendi : idco placuit mihi coltectis
    «rgo hxc vitcipsius foir, ineditalio eisiinlium Scrip- quia httjusmodi
    de ipsa rxemplis oilenutere, iiibil

    turarum, cui laiiuint impendebat tfinporis discendo, schemalHm sice troporitm valeant praitendere ntlis
    docetido cl scribendo, quaiitum sihi postdiscipliva; SKCitlis etoquenliit magislri quod non in ilio pra;ces-
    ftsgularis et officiorttm divinorum pensttm supereral. Neque res qttaiitumlibul minutissimas, si mo-
    serit.
    Quo magis mir.indum e«t, hominem lantuin lol re-
    do ad sacrse Scripturtc iiiielligeniiain conducere po-
    bus impedilum, nec posthabuisse status sui oflicia, quod libellum de
    lerant, insuper habehal. Hiitc est
    « quibus facile eximi potuisset; nec tamcn mmus ^, seu j e ratione numerandi per digiios
    j ndi g italionet
    a futnrois vitis aut tlidicisse, aut sc. ipsisse. Bedit
    N
    ni| neque
    posmi. enim ^ jinqu
    enim, t, eeniemneHda pani-
    mciiar/iMS fni!, inquir Gaufridus Bottsstirdus, per dies que pendenda est regtila, rujas omnes pene ncrats-
    tl noctes etim [ratribus suis jugi psalientio imigitans; minut quam litlerarum fi^-
    posiiores Scripture hjii
    retuti nihit oraret, studiis litterarum scmyer incunt-
    tic
    ras monstrantttr amptexi.'
    mlmn ipsnm litleris iu-
    C. Plures habtiit praeceptores Beda, in his Trum-
    bens- Eytt si considercs, niltil

    orutioni impcudisse judieabis.


    dulsisse: si studia, iiiliit
    hcrhliim mor.achiini.Ceaddac LiccidfeldensU episcopi
    in cpislola ad Petruin Securibilem de erfitione
    Ii.i il!e discipulum, quetn unum fuisse de iis qui te iu Scrip-
    Commentarii in Atiosioluni a Beda exAuguslini ope- titris erudiebant, fateiur Iteda in Historix lib. iv,

    ribtis deflorati. Utinain eliam pia luce mcnlis agiu- eum Joannis dc Beverlaeo episco-
    cap. 3. Suni qui
    lio ad multos derivelur Bedse cxemplo !
    cui posi
    Haguslaldensis disfipulum aiuiil, rccUus Joannis-
    pi
    moiiastira exercilia id solum cordi fuit, nicililan
    Romani fuisse dixeris. Nim Biscopus,
    arehieantoria
    Scripturas, discere, docere et sc.ribere. Qnatiquam Beda tum in Hist. lib. iv, cap. 18, tum in
    testaiue
    uiriusque istius cosnobii monachi non solis auiuii
    ipsius Biscopi Yita, ordinem cantandi, psallendi, at-

    acliouiboa cxcrcebantur, siquidem Uiscopus


    abbas, ministrandi juxta morem Romame
    tpie i* ecclesia.

    lesleBcda in ipsius Viia, [ratrmn simitlimus aliorum, mouasterio contradidU, pottutato »i-
    ^ ilntiUi ,; on i s t uo
    vcntitare rnni eil et triturare, ovet vitttlasque
    mulgere, archictmlorc
    deitcet atqtie acecpto ab Agalhone papa,
    in pistrino, rn horlo, in cOijui««, M cunclis monutterii
    ecclesia' Tt.aposloli Pelri el abbale monnslerii H. Mnr-
    gaudebal exerceri. Kl
    operibttt jocundttt et obe.diens tini Joanne, quem tui fnturum maaiirrum monuiterii
    Beda ipse lametsi fortasse exieiioribns ofliciis mi- Ki':»niiHm Anglis jdducerrt. Qui illo
    ft-ifOAJriai ,

    nus occupalus, tanien aiitauuensis et exscriploris pervenieiit, itflii tolum fiva voce ipta- Rmm litajtit

    laborcm non defugiebat ut inferius videbintiis


    ftxteiittttua ducentibus truditiit, tei et non pauea

    uum. 8. etiiim iitterts mandata rctiquit, <J"<r haclcnus in ejut-

    5. Nullnm luil arlis aut disciplina; genus, in quo dem monasterii bibtiothecu mcmoiitr qratia leivmttur.

    vir discendi avidtis iiou fuf rit diligentissime versa- Nef dnbium quin aliquns audteril pr.rcfptores ex
    praUer Latioam, etiain dis. ipulis Theodori ct C.aiitnarif nsis epiMOpl f I Ha-
    lus : in riijtts ici stitisiiliuttt
    tmiis iiinMl rt nrculuri-
    Gracam lingoim comparaverat. Qood qnidem mt driani abbalis, qui, titterii

    ruin est iu hooitne privato, et iu exiremis fere Bri- bus abimdaiUc ambo iuslrueti r infr rfa » diti-ifuto-

    laiini.u receiaibui iulra iuonaslfiii paneles consi- rimi OttfrM OflMlta ««litlJiis MO *MI* fumina irri-

    siente. Omnem vcro ^iudiormu suortim raiioncm in peiufii ronrai Mwfiaw Miaw a M ail .' irt Miwium «•*•
    U VEN, HK!)* KLOOIUM HISTOPJCTM A MABILLONIO SCRIPTUM. 14

    triece artk, asironomica: et arilameticcr. ccelesiatttCOB /\nexn reprehr.nsioneiu


    studti veternm nevn ccndcre pu-

    dizciplinani intrr sucrorum apicum vctumtna sms au- tnretur ; objectioni Acca i'a<;it saiis, Mibditque : Volii

    dituribus tontraderent, inquit Beda in Hist. lib. IV, ehim, completo a te per Dei aitxiiiu.m opere quod po-

    cap. 8. itu.1), hanc simiil epistolvm m capitc preeponi, te non

    U(. Orditisiio, dtofnna, rererentia erga Pnres


    ob aliam quam condescentionis frnterncc gratiam iit

    7. Decime «<ne »if7e me<v anno, inourt Beda in Lucam seribere rogatum : ul qui cb tcneritudinem ijc-

    gradum presbylerq- ovnri subUmia vel difjictlia capere neqiteunt, h/rcsim


    Kniloine, liiacenamm , triwsiiHO
    liit, ujrutnque per ministerimn reverendiss mi episcopi plieiori stijln exposita fticilitts apprehendo.nl. Et posl

    lounnis.. jnitnte Ceoifrido abbale SMtce-pi, !s esl Joan- pauca : Credo eliam tuo viyilnntissiiuo sludio, qui in

    nes Hagustaldensis primuin cpiscopus faclus cireiter lege Dei tneditanda dies noctesque ducis penigilet,

    ajinum DCX*f.vu, pritieipio regni Aldjridi Nurthanim- r.onnullis in locis qntv nb eis \Fntnbvs) utternAssa
    v, »ap. 2, deinde vero sunl, qitid sentiri debeat, Aiulor lur.is aperiet. Jus-
    brorura regis, testc Beda lib.

    archiepiseopus Kboracensis posi Bosani amio circa tum namqua salis est, el supemtf pktaiis alquc aqe.i-

    rcciv mortiiuru. Porro tnans-tt in episcopaiu, ail Be- uatis moderemini conveniens, ul qui negUctis ad in

    da, lib. v, cap. fi, flrrnis irigmta tribus ; posiea orJi- tegrum mundi negoltis cciernnin wruntqu.e sapientix
    nttla in episcopntum Eboracensii Ecclesise Willrido B lumen indefetta mente perseqtteris ; el kic fructum

    presbytero suo secessit ad monnsteritm a se condi- intelligenlia: purioris essequaris, et :n fuluro iptttm,

    tuin in silva Deirorum ; murtutis ilermim anno ivcar- in quo sunt oinnes Ihesanri snpierilia' et scientiai abi-

    xationis dominicte dcc\>u, quo anno de ipso cgiinus. conditi, Ftegem in decore nwndo corde ccmiem-
    tuo
    Annur» quo Bcda diaconus iniiialus est, illigamus pleris. At quia h%e in Bcde houorem magniGcentius
    a>r* Cjiristiana? anno ucsei. Piesbyteratus rjradum (uti ipse sentiebal) dicta csse vinebanlur ; humil:
    aiieplus est anno bccii, quo Joannes adbuc pra>eral epistola respondet in hunc modum : Domino bealis-

    sedi H«igiisialdensi , ad quam monitsteria Wlremu. simo nimium desiderantissimo Acctr epircopo Beda
    cl

    thense et Girwonsetum pertinuisse videntur, antc- humilis presbyter in Domino ceterno sahttem. Hire

    quani episcopatus Buneluiensis cntctus esset. N»m vere est et vera mire doctoris egregri tcnientia, qvia.

    prater Beda; ordinationem a Joanne Haguslajdensi charitas omnia credil, omnia speral. Datis nantqm
    episcopo factam, id susdel auctoritas Accae episcopi ad me epistolis. ut nliqua libi scribam royarc tedi-
    in ipsum Bedain, quj hortante et compellente Acea eis .'
    et inter rogandvm, needumque mete contensionis
    complures liicubrfttiones suas ags;ressus est. Acca acccpto retponso, qucesitit adhitc opuscutis quasi jam
    vero cathednti Hagustaldensi pra?fuit post Wilfri- acquisilis ec perfecle. contummatis, prafationis signa-
    duni anno nccix defunctum, ut suptvius ad eumdem C culum condis. Nondum fundamine jacto, non ttltata

    annum vidimus. Mirum fni-sari aliquibus videalur, saltem materia, ipse quasi eompleto jam tanli taborit

    qtiod Beda anno actatis suse xn nrdinatus sit dia- edificio, claves quibvt introitut muniatur dirigis, \U
    conus cum canones annnm viiesimum quintum
    .
    puient non eilo subire opus, quod eitu subeundum,
    prascribant. Verum nonnunquam ob sanctimoniam citius expUndum fides amica pratvmai. Et post
    ordinandorum dispensabant cpiscopi, uti in SS. Ger- versum Vnde et ego mox lectis tute duleistimte
    :

    mann Parisiacx urhis episcopo, Sequano, a.liisqvc sanelitatit paginulis, injvncli me cperls tabori svppo-

    advertere licet. sui : tn quo (ut inuumera monastica; tertitutis re-


    8. Ex tempore accepti presbyteratvs, pergil Bcda tinacula prarteream) ipte mi/ii diclator, timul notarius

    inEpitome, usque ad anmm cetatis nieat quinquagc- et librarius existerem. Qua in re miranda sane
    simum nomim ticec in Scripluram sqcram mem mco- tanti viri modestia ,
    qni tantis rebus dignus et tam
    rumqut necessitali ex epUscuHs breeiter adnctafe, ti- arduis occupatus studiis, scripturis amattuensis ope-
    ve etiam ad formatn sensut et interprctalionis eoru.m ram non subterfugrt, nec innumera monastua? servi-
    superadjirere cvravi. Hinc intelligioius, Bedam non tutis retinacnto. Pergit ipse in eadem epistola:
    ante annum 3?laiis tricesimum libris scribendis de- Notmalla etinm q~am (vl verbit tuw sanctitalis loquar)
    disse operam. Qua. in rc Accam Haguslaldensem D mihi Aitcler lucis aperuit, proprii svdoris mdicia, ubi
    episcopum prwoipue bortatorem et ineitatorem ha- opporlumtm videbalur, adnexui, qui in legis divince
    buit, eujus «xstal epislofa Beda: inscripta antc ip- mcditatione, etsi non (u! ipse srripsisti) dies nocles-
    sius Bedaj commentaria in Evangclium Luca: hoc ex- quc pervigiles ducerc siiff.cio. non parum tamen studii
    Ortiio : Revire.ndissimo in C.hriHo fralri el contacer- n;e in Stripluris impendisse non dubito. Eodem Acca
    doti Redo; prcs&yterc Acca perpttaam in Domino seht- auotore scripsit Beda duos cominentariorum libros
    tem. Stepe quidem lua- sanctoe fralernitali et • bsens in Hexaemernn, tum etiamlibros sex in Samnelem,
    scribendo, el cotloquendo pratent stiggessi.utpost cx- tum expo6itionem in Esram, e.x quibus pra fatio in
    positionem Artuum qpestotevum, inEvangeliitm qiio- Hexaemeron, non abbati Acctr, ut in ediiis libris, sed
    que Lucce scribere digneris. Quod ipse hatfenvs vere- Acca inscrihi debent,
    antistili ut pneferunt mss.
    rujtdu exaisatiene differre quam fatere matuisti, at Codices,
    •
    in quibus Acca seu Accan sine flexione
    tssta^.do te dutis maxime ob causas e tentando hoc quotunque casu exprinntur.
    opere deterriXum quia videlkct et ipsum opus ar-
    :
    9. In omnibus vero lucubraliombus suis Beda
    duum, eta sanctissimoac doctissimo anlisttte Ambrosio doctrinae SS. Patrum addictissimns fuit, ita ut non
    silpiccsccupatum. Bt quiaBcda reponebat timere tarn nnva opera cudisse, quam cx ipsorum raons;-
    «,
    ,

    (5 AD OI'l HA VKN. HElHi l>KOI.£f,OMI.NA. 1«

    mcntis 1'olK't tana i excerpataM vlrleaUtr, Sic oonv A iumuuk tlrca h«» rjn» benefieHi pertolvcre, qni in

    nwilirii i» IfcntomcroB na Pnfra ai Kusitii, Kusta- tcnebris el mnbni nwi lis uosilos ad litmeu sciciiinr

    thit, Ambiotii tt Attijunini opcriluis deflnravii. Sic


    producit. Et inlra : lleiiedictioiiil inlerea gralimn
    quam nobis pvr prtctetilcm porlitorem tua misit deeota
    i;in iim prolUloretn • i«- icmporum Ratinne ptnpeelii
    retiyio, libeuler et hilari aitimo, ticuti ah ea directa
    Patium vcneiiMiiim teripiil edidil, quod eli.nn
    esl, niis sutcepisse cognoice. Opporlunit ergo ac dignit
    unastitittua) in llhro Qu jationum txx, qnibustetHg la
    uinplectciida' ime toUitittidinis pelitionibus arclitsima
    1'iiiium seqnem tainfucere studuit ; tiim in expositinnc
    devolionc ftiventei, Itortumur beo dilectam luw religio-
    iiiCantkutncanticoram, ut ipsc in proaunla alttrmat.
    tilnlis bonilalem, ut quia exorlis quibntdam etctesia-
    Carto i» exposilione in Lnrw Evangeliam, aggreijatit
    sticuruiit ciinstiium cupitittis nou tine exumiiialione
    Itmc iiulc qitusi iiisigniisimis <«: dignissimit luiiti
    longiiii innotesceiidit nptu nobis suut ad vonfereitdiim
    wytnerit nrtifielbm opitsculis 1'utrum, qttid li. Ambro-
    arte litlerultira' imbitti; sirut dreet Oea decotv.m tmxi-
    lius ,
    qtrid Aitgitslinits , ijitiit deniq ue Vrcgorius tme liuiorctn sanctie mairifunlecriuilif Ecctttke, obedientem
    gentis tipoittdtts, qitid llieronijmus sacne interpre» devotioncrTi huic nosirat liortulioni non deiistas uccom
    hisloria', qititl caleri Patrct in Lnca: verbis senserinl, motlure ted ubtinie alii/tia rcmoralwiie religiftnm Oei
    qitiil dixcrint, diligcntiui intpicere tategit. El in cxpo- (timittitm liedumvenerebiltsmonasterii lui presbijteriin:
    K
    sitioncin Marei Evangelimn, inaximc qitoj in 1'airum
    ad limina tiposlnloium priiicipttm Petri et 1'uuli
    rcuerabitiiim cxcntjil s invcnit, Itinc inde colleclti poncrc amalorum tuontin ttc protectorum, ad nosiru: medio-
    euravtl, lectorem obsecrans, nt si litvc opuscula Iran- qnem
    critntis coiispcclum non moreris diritjere : faoenle
    scriplione diqna duxcril, aduolationem nominum coritm
    protpcre ad
    Deo ittis pretibtis non difftdut le retiiw
    qitte in margine apposita sitnl, diligens scripixra coh-
    peractn praiiuissortim capilnlorvm cum imxilio llei
    tcrvet. Quo inii|uior in virum modeslissimuni Dcsidc desiderata tol-muitule. Erit enim, ul cottfntiiiiits, eliam
    i ius Erasnuis, qui in adnolatianibu8 ad Mnrci eap. xiv CHHttil libi credilis projiilurum, quidquid EcclesUv
    suggillai Bcdun tib dissimulatum (ut putat) Hierony- yenerali cluriteiit per ejut prtvstaiitiain imperiilum.
    nii iionicn, (Iiiiii locum cx Uioronyini commentariis Enclamal lioc loco Willclinus : Ita jmn celcbiit
    ii) Mallhsum Beda Iranscrib t in Marcum, <|uasi novi
    eral Deda; (ama. ut in qnattioiiibut euodandis indigo-
    coinmcnii gloriolam ex veterum scriplis snfTurari ret eo tvblimitas Iiomuna. Be.lam lainen uon vcrlissc
    voitnTit. Al longc alia mein homini, ul vitlimus. p.ui iuiii soluin, satis inlelligilur ex ipsius Epilome,
    K Pairibus Augiistutus potissimuin Bedre in tleliciis
    ubi ctincium ab infantia temput titce tuat in tni mo-
    (tiil : adVo ul c.oiiiimiam in Pauli Epistolas cxposi- nasterii liabitaiione peraclum a se anirm.it. Esl eiiain
    lioiiiMn ex solis tanli docioris veibis composueril. tum quia
    q n0 nniliil suspicionis in prac.lfcUi epistola :

    lloc se auclorc tticlur adversus noimullos conque- viv Kcda prcsbyter ordiuatus est anlo morlcin Seigii
    rentes, qtiare in expositione Apocalgpsit, ubi ad qna- papa? anno ucci tleiuoriui, tum quia libris scrilientlu
    inor tiuiiiiiiHu ventttm etl, nova iuterprelalione Nul- vacarc cojpil a leinporcsusccpti presbyleratus.qiiibiis
    tlttcism in teone, Uurcinn in homine detignalum dixis- r.iiium esl ul faiua ipsius ad e.\ ros spargeretur.
    set : «iii iiQiinttlli cotttra Multhivum homini qttasi tle nignus quideni 1'uii Buda qttein con^ulereiit Komani
    Oomino s ribere incipiat ; ilarcum leoni, in quo tax ponlilices, sed intcrc l certa secernere ab incertis.
    in descrto ritgicittis andialur, ussignenl. Sic eniiu ipsc Saue Bedaiu nuiiquam adiisse Uomanam urbeiu vel
    repouit iu epistola ati Atcini episcopum coiiimenixrio inije recle colligil Barouitis, quod ea qux ad texeu-
    in Eu.Mni prajflxa : Qnod vero nis movere qitosttum, dam sux genlis historiam Ruma cxpelere optis crai,
    quare tn Apoculijpsi noea interprelaiioiie Malthojum mni a ae ablata, sed opcra Nothelmi qui Grtforio
    lcmii, Murcitm homini assignaveriin; intueri debue- papa II Roma.n petierat, se acccpisse lastatut iii

    rtiiti qitictiiiqtie itti siiut qnos huc movet, quod non in epislola ad i rolviilltiin rogeni Hisiorix suaj pi-clixa.
    hoc meti novti, sed antitpa Palritm explanatione trtt- <Ju:iii.|u.uii Kedum eo lemporis qno
    rcponi polcsl,
    dilum tlt.rt. Netme enim mihi a meipso ita msum, sed Seigii jtissu nondum de scribenda
    Romaiii adieril,
    UaaU. Atigusimocxposilumfuisscmcmoiavi, niniiriun q Hisloria cogiUnleiu, de nionuinenlis liuit-. aoaSHM
    iu libro i dc Consensu evaugclistaium, cap. 0, ul necessariis uon fuisso solliciltiin : ncc brevissiinum
    poste.i probal. tempus quod iiisumpserit in Romanam proleeiioncin
    ubsure quominus vere dici possil, cunctum MsapSM
    IV. Au Bedi Komam a Serfiio vocatm, a» F.loraci prnecep-
    lor, i-t qnos (liscipulos liatmei it. liM *«<r i« ttti mouasierii liabilatione peregiite. Cerle

    10. Tanlatu exislimaiionein ingeniisui monumeiilis Bada tesl:itttr in lib. u Hisl. niouasterii sui monachos
    Keda obtbmitioliam apud extcros, ul ipsuni Sen$ius eximli; RaSMW uiissoi Iriiipoiv; pupte Sergii, s quo
    piivilegimnobtinuerinl. lllul resse lialieat, IsbuloM.in
    ponlifei RouianU Rumain areOBShrisse dieatur :

    ciijus rei epistolama Sergioacriptam profart Willel- eat t < t quod hajiata ma uieiniui lum in qiiodatu nm-
    nms Halmaaburlonsis iiranachua iu libioi tlc Kettib. uasleriiUraieaotpi apographo, tum ciiam in Gloaaario

    Angl., cap. 5, sult Itac funna. Spebliamii voce Veii«rr«l>i/ij, Bi-daiu scilicct Komatii

    Scrgitis episcnpui, seiviis icnornm Oci, Ctifrida proieclina MlOdaiaa iust ripiioneui qiumdain a nullii

    retigioto tihbnli saliitcm, Qui :.j verbis tic modit cte- inlclleclam, qiitc Portir (e-.retv iusculpla eral in buoe
    n.cnliitin llci nostiiiitque inciturrtibitem pioniiteiiti.im nodum : P. P. P. s. S. S, B. R. It. P. »'. F. tim-

    possuinits effiri, et etigiuis graliurttm netioHU pro que sic leddidisse : Paler Patritt Perditut etl. S
    |7 VEJl UEO/E KLOGIUM HISTOKICUM A MARILLONIO SCRIPTUM. 18

    SetlMI Sublata ett. Rnel Re.jnum liom.c , Ferro , A «" ««*«• ""'«. <7«i mednllas intimn* liauiirtl, qui

    totns cotjilulionet consumerel in Scripturarum crpost-


    Flamma, Fame. Qn» e* hilerpretalioiM Ytuerubili»
    tioniba*? Piam ttt ipsa futetur jn lib.iu super Samue-
    niiiiicn seuatus populique Roniani dccrclo merueril.
    icm : cxpositioncs sutc si noii alittd tifferrcnt lcctoribus
    Nuj-*.
    emolnmenlnm, hoc sibi non mcdiocriler valerent, qnod
    II. Yenerabilis Bcda ulurimam stalis su* parlnn
    Iraussgil iu monasleriu suo,. tlbi lol fere dijripulos
    dum hoc omni studio agebat, liibricum srncnli el iiinnet
    coijilaliones posi lcrgum poncbat. De[wcalut ergo ri/ii*
    liiiUiit quol mouachos, id cst seicenlos, iol enini in
    subieal in iuteriora velaminis qua: inlus acceperat
    Wiremulliensi cl Girweusi eongrcgalione louiobilx ,

    tiuimo [oras effercns icrmone casliguto. I>e ejus


    dBgebant, iiuo eiiam alios ex diversis munasleriis
    Banclitale plura inferius.
    cunfrucnles, ui ipsius erudilione prohcercnt. lstic
    15. Modestiam viri salis indicnt iiher Reiractalio-
    nutiilores U.iUuii Eusehium scu Hneihherlum (naiu
    binomiuis eral, tst palel cx pncluiione ad lib. iv in
    num ;th ipso cditus in Acla apostolorum, cxcmplo

    Sanuidefn), postea abbatetn Wireinuihcnsrm, cui Quod quidem


    eximii ducioris ue pontifieis Augusiini.

    Fxplanationcm Apo- pnmlilil,muxiwc ul addendi qua: minut dicta, vet


    Itbnun de Ratione lemporum el in
    cmcndandi quw iccus quain plaatit dicta vidcbuutur.
    cntijpsin ; Culbbcriuin lluelhberli successorein, cui
    tibrum de Arie meirica nuncupavit ; Conslanlinu.n, ad
    B '" 1"° e,
    '"
    i '"- i " <^" i, ' !"**"» I"* " C ™° *™ '<"'<".

    scu plus uul iiiihus polita vidimus, brevilar commeiuo


    qucm cxslat libellus de uumeroiuiu Divisionc ; iSu-
    rare euracimus , <ji«p «lr«iM neijliijenlia interprelit
    ibclioiim pritno prcsbyiwum Loiidincnseni , deii:
    amisM vel aliler dicta, an iinuria librariorum sint
    epLscopmu Cantuarienseiu, qtin pclentc edidit librum
    deprataln tiee re!:c'a, nontlum scire uoluimiit; naiuqiu
    Qntestlonum iii m libros Kegum; cl alios, i(iiorum
    Vrateuut excmplar fuissc [atsatum tuspicttri nnn audco.
    numina uobis ignoia. Ncc lamen intra monaslerii
    Unde Lctoieiu admoneo, ui hac ubicunqitc [cccrimus,
    «ui eancellua iia sese eonlinuit, ut fbras piodirrit
    grntia eruditiouis letjc.t, non in sno tamen volnmin.:
    niHiquam. Nipor c tiNiebris crui» esl ipstus eplst la

    ;id Egbertuui Eboraccnseni archic, hcopum advcrses velul cmeisdtilos mlenenU, nisi forlc ea qute in Latirto

    rorruptos qua b.r piatfatur Cudice svte cdi!ionis amiquilus sic interpreiata repere-
    si.i sxculi inores, in :

    Memini lc hcstcnio ditisse anni, cum. Iccao: nliquol rit. Ex hoc iiio.!ft*.ti,p aQertu l>cda non propriam iu
    ( xponciidis Scrijiiuris sentenliam, s<;d scita san.no-
    iiicbns letjendi yraiia in monazlerio tno deaioratcr,
    runi 1'aii'iiin cxpriinerc sluduil. Id jam p'urilius
    qttod iioc ctitim anno vellet, cum in ettmdem dcvenirct
    hcum, me qsioqne ob coniinuiie L geudi tlltdiltnl tid
    demonstratmn superins. llinc in Relractaiionibus ad
    Acitis apost. cap. n, ubi de linguis aposlolorum
    tmim cccipere rolloquium. Id inleiligendum vitirinr
    «UsmonaueiioEboraceiisisEcclcsuB, iiiquoKgucrtus^'^ 1 "' !*'«•• inqnit, me reprelicusum a quibusdam,
    qj.od liunc sentenliam duobut modis posse inteltitji
    aillitic monaelios, Ccclwifi Norlhanimbrorum rcg!s
    dixerim, vcl po'ius quulitcr intelligeitda quaysierini.
    consanguineus, Bedam pr<pceptori>ra habuisse feilr.r sit

    Qnibits brevitcr rcspondco, quod oiiinc quidquid de


    in Vita Alcwini abbatis. llinc Alcvinos a nunnullu
    ea.lem tenlentia in pmtenti meu coluwine seripti, nou
    i lcr Bud<c uumcralur iliucijjulos, eo qund sub Egberti

    jam episcopi disciplina fuerit ioslilulus, quod in i I


    lioc cx proprio sensu protuti, scd ex terbis sancti et

    cf.istola quadam ad Carolum Magnuui teslatur, cujus irreprelteitsibitii per omnia magistri, hoc csi Gregoiii

    fragmcnltim refert Willelmus Malmcsburiensis mo- Xaiiameni.


    nachns in lib. i de Ilegib. Angl., cjp. 3, aut forie VI. Zelus pro vcntaie, fiJc, ct [uritale uiorum.
    iiitW.-ium Flaccum scu Alcwinum Caroii Magni pr.r-
    ceptorcm confundnnt cum Albino ubb-uc, cujus Iteda I i. Nec tanien homo veritalis antnnlissimtts sir. io

    iu liiiiurix eccles. prologn meminit. auelorilate majorum tntus erai, ut quidquid illi

    dilisseul nullo delcctusibi aftiriuandiimessepularet.


    V. UrJa; saiiclintooia, wodesiia.
    Nnverat ptxclaram Atgiislitii sentcntiam in epistula
    12. Porro de vilte iltius snnctitate, inqitit Wdleiimis 19 ad Hieronymuiii : Solis eis Scriptnrarum libris qni
    Halmesburiensis, lib i de Regib. AngL, cap. 5, rfiiiji- D jttm ctmouici appetlanlur didici bunc timorcm liono-
    tttre quemqiiam arcel itlius dicti irrefragabilii veriias, rcmqm deferre, ul nnllum eorttm aueiorcm scribendti
    tino.l proiulit mundo ditinm sopliia; majestas : ln atiquid errasse firntissime crcdnm. AUos aulem ita lego,
    maievoiam aniuiatn non introibil sa|iientia, nec ul quaiilaiibel scnclitale doclrinaqu; prtrpeUeant, tion
    Imiiiiabii in corpore sulhlito peccatis {Snp. i, 4). itleo verum puiem, qnia ila iili seuserunt, sed qitin
    Quod de mundana supientia prvfcclo non dicil, qua; milii rel pw iWoj auctores cnnomcos, vel prebtbiti
    hidifferenler hominum cordibus illabitur, el qua cre- ralion? quod a vero non abhorreal, pertuudere potne-
    berrime petsimi nultatque ad exiremum diem ponentet runl. Isidoium llispalensem episcopiuii scculus erat
    metat , seeUiibus yoliere conspiciuntnr : sed illam Beda, dunt io Commniiiario iu Acta apost. cap. t

    fitmenliam neminal quw disciplina: effngiet ficlinn, el scripsit, Simonem Zelolem cumdem esse quipost
    qua; separalsea cogilulionibns qux sunisine inieiteclu; Jucobum [ralrem Domini Uierosotumorunt rexil Eccle-
    iiilelleclnm dico biie lic/ndi ct bcne diccndi. F.mun- sitim, ac sub Trujano crucis marltjrio coronulum [mtte,
    dabai ergo ecclesiastims orator prius conseientiam cum cenlnm cl viyinli essel annorum. Quod tainen in
    suam, nI sic acceder.t ad recludeudam muslicorum relractfltionibiis suis iu dubium revocat, tamclsi non
    scriptorum iuteUigentiam. Qitoinodo cnim fici pelesl adhuc couslanter uegare uudeai. SubJitdc llicrottymi
    19 AD OPERA VEJX. BKD* PROI.EGOMENA. 10
    auclorirate. .Srripai m eodtm upere, cotnmentarium \ haneliros per pocnla drcantiiei. Exhorrui, fuleor, et

    Hieronymi secutus, et de Juda fiabe Jacobi, qui eliam pa lens p/i-cunclabar , cujus heereseos urqtieret. Hi

    Thattilteiis cocabutur, missiun enm od Abgaricm fuistn tpondit, quia BfOOrtfll iii sexta cetate stvculi Domxnnm
    reqem OtnvfUP, uf ecclesiatticu trndideril hiitoria. Sed Satvatorem in cnrne renissi . Percunctari erijo corpi

    diiujentius posmodum ipsam hhtoriam eectesiatlicam quomodo dictretur : utrum quod Dominu* non venis-
    inspiciens, reperi non ibi esse scriplum quia Tltaddceus sel iii carne, cmn tumen stxta esset ntias . an quod
    apostolus HNM cl duodecim, sed Thuddmui itnus ev Domino in carne veuicnte nerdum sexta atns veniret,

    tepluaginla disciputis ad sanandum memoratum reijem vel cerle irtas stplimn jitm vtnissct, eum apertarutione
    fueril deslinatui. Tuin sitliinfcrl in sui cxcusationcni : sexta atlas nonnisi ab ejnt possitincarnatione ccepitse.
    IVon aulem mihi impuLandttm errerem reor, ubi aucto- Dcprehendique hoc, sive illud insimHlnrelur, me in

    rilatem mafnomm seauens doctorum, qua' in illoiinn utroque sanx fidei et eccletiaslixa' unitatis existere con-
    tipvsmlis inveni, abstpie scrupuLo suscipienda credidi. sorttm. bein caiisam suam sirenue et nervose agit,
    Et iu ejnsdem libri Kstractat. cap . 8 rejicit librum sicque concluriil cpistnlam : Obsccro sune ut has pur-
    dc Dormitione B. Maii* cx persona Melitonis Atiat gationis inetr litleras rehgioso ac doclitsimo frnlri no-

    episcopi scriptum, ct mcndaeia auctoris delegil. Ha?c stro David porrigus, qttatenus eas ille corani venerabili

    idcireo commemorare curavi, inquil, quia nonnulios B domino ac Patie noslro Wilfrido scilicet antislUe te-

    novi privfalo volumini contra auituritatcm beati Lucee gere possit ; n( quoniam illo pratsenle atque a dienle
    rruuulu temeritate assensum pratbcrc. Possunl et alia insipienlius sum prius appetitus conviciis, ipso etiam
    artduci tenitttonia ,
    quibus probemus Bedam non ita nunc audiente ac d pidicante, quam immeriliis eadem
    ciediiluni ac prcecipitis fuisse judicii in scribeuda convicia sim perpessus appareai, ctc Is erat Wiifritlus
    Historia siia : cum ctiain in scriptis Palrum dcleetum secundus, qui posl Joannem Wilfridi senioris succes-
    ac uensuram adhibucril. Lege ip ius praefationem sorem sedi Eboracensi pnefitit ab anno circa dccxvh
    tlislorise ad Ceolwlfuiu regem, iu qua quibus aucto- ad bcoxxxtl.
    ribus rcs a se relstas didicerit, declarat. 16. Morum sanctimoniam quani in seipso expri-
    15. tivc iiiinor fuit in eo zelus pro fide catbolica, mere loto animo studuit, etiam in aliis, quoad potuit,

    cujus tucndx studio exposiiiouem in Cantica canti- tmn langoentem excitare , tum violatatn resarcire
    coruin a^gresstis esl. Audi verba ejus in libri priini curavit. Hiijns rei argumento est cpistola illa , «ruam
    exordio. Scripturus jupantc yratia superna in Cantica in extremo (ut conjicimus) moi-bo scripsit Egberhto
    eanticorum ,
    primo admonendum pnlavi teclorem, ut posl Wilfririum juniorem Eboracensi arctiiepiscopo
    crpvscula Ju iani CiUtnensii episcopi a Campania, quce in ha?c verba : Dilectissimo ac reTerendissimo antistiti
    in eumdem librum confecit, caucissime legat, ne per L Ecberhlo Beda famulus Cliristi salutem. Mnnini te

    eopiam eloquentia. blundicttlis in canam incidal do~ hetterno dixi se anno, cum tecum atiquot diebus legendi
    ctrinamocentis : sed ut dici solel, ita carpat borrttm,ut gralia in monaslerio luo demorarer, quod hoc etiam
    et spinam caveat , id est,in dictis ejus svatos sensus anno vclles, cnm in eumdem devenires locitm, me quo-
    serulelitr el eligat, tl non minus vitet insanos. I£st que ob commune. legendi stuoSum ad tuum accipere
    enim homo «I rhetor peritiseimus, ita graliat Dei post colhquiiim. Qnod si ita Deo volente posset imphri,
    Pelagiitm impugna!or acerrimus .'
    ui aperfiiu scripta non opus esset tibi Iukc per titteras scripta dirigere,
    ejus, qTiibus c.ontra strenuissimum cjusdem gralias pro- cum possem liberius ore ad os loquens, quieque veiim
    puqnatorem Auguslinum insaiiivit,oslcndunt. El infra : sa>e Heeesittfia dvcerem, secreta tibi allocuiione sugge-
    Sed quem ad Demetriadem virgincm
    et in alio tibro rere. Veruin quia hoc ne fieret superveniens (»t nosti)
    Chrisli de lnstilutione virgtnis icrivsit, kmt eadem de corporis mei vateludo prohibuir; agere tamen qixod
    polentia libni arrilrii qnomodo sentiat patidit. Cuem potui, erga dileclionem tuam fraternat devotionis in •

    videhcet libmm nonnulli noslrum studiost leg ntes . luilu curavi, mittendo videlicet per titteras quod cor-
    sancti et cuthbtici doctoris Hieronynii esse lemerc ar- porahttr veniendo per cotlocutionem nequiveram, pre-
    bitrantnr : minime peroidentes, quod et suavilas elo- cttrque le per Dominum, ne harum apices litterarum
    quentifr deinulcerilis, fl h&reseos pcrversitas seducrn- D arrogantiiv sup riiiiitm esse suspueris, sed obsequium
    tis, manifeste probat hoc ittitts vpusculum iwn esse. polius hjintilitatis ac pielatis veraciter esse cotjnoscas.
    Poslca Juliani (ut putatl fiagmenla rcfirt »c refnt.it Ineonsequentibus inonetepiscopum, ut gradum sj.ro-
    Bcda, verc doctoris catltolici fi.Tcns ufttcilim, quo sitnctum sucrosancta vpeiutwnr et docltina t WjtlMof
    lectorcs incautos advcrsus male bianda h<eretici elo- iifinHi' ante omnia iU ab otiosis sc omfnbututiontbus,
    quia pra>iniiniret. K\ boc lidei catholic9e studio fa- obtrectalwn (>»», cveteritqtte lingua: indomita> contagiis

    cium cst, ut t iim iliqoando nmninis bx-rctici lalieui paiitificali ditjnitute coerceat; drvinit autem eloquiis ac
    sihi inmi kudisset, exborruerit totus, cl mox ad sui mediliitiombus Scrrplurdrum linguam simul et mentem
    riefensioncm caltmum arripuerlt. Exsut hac de re occupel, mn.timt lcijcndis B. rauli aposloli Kpntolis
    epistola ad Plewinam motiacbaai a Waneo niiper ad Timotheitm el ad Titum ; scd et verbis SMCtissimi
    edita, cujus bnc exnrdium. Venit ad me ante bten- papte Cregoiri, quibus de lilu timui el viliis reciorunt,

    niitm, frattr amantissime, nunttin tum sanctitalis , qui tht in libro Jtegutte pastoratis, seu in homiliis EVon-
    pacifica; qnidem talulaliomt a tt l&litsimu verba de- getii mulium curiose dtsseruit Pnrterea babeat socte-
    tuiit, ted hrc tristi moi admiitione cortfu.til, addendo luem eorum qm Christo /ideli devottoiie faoulantur.
    ijidelicet.^uvd nit? tudiret a latcirientttnu ruiticit intlt Qund non ita ttquor, inquit ,
    quasi te aliter fitcert
    51 VEN. BF.D^; ELOGIUM IILSTOKICUM A MAMLLON10 SCKIPTtiM 24
    scumtsed quiade quibusdamepiscopis famavulgatum A tli^itur- El cerle vetustis auctoribus persuasum fuit

    tst, qued ita ipsi Chrislo terviaut, ul nullos secum ali- Bedam in ipso Ascensionis feslo iliem supremum ex-
    cvjus religionis aui coniinenliie viros habeant. Ad hsea, Malmesbu
    plcvisse. Die Ascensionis, inquit W*iUi*lmns

    quia, tuioTa. mnt spalia loeorvm qvw ad gubernacula monacbus toco jain oitafo, cum jam anima
    rionsis

    tvee diotcesis pertinent, quam ut solu* per onrnia dis- fragilem usum corporis etosa egredique gestiens pa.1-
    currtre et in singulis piculis alque ageltis verbum )>ei pilarel, contra Oratorium in quo coitstieverat orare,
    pruzdicare, etium anni lotius emenso curriculo tuffi- cilicio tubjecto dccumbens, ilhbaio sensu el hilari vutlu

    cias, neeeuariuin salis esl nt plures tibi sacri operis Spirilus sancti graliaminvitabat diccns : rex glorior,

    adjulores aschcat ,
    presbyteros vidclicet ordinando elc. Bac oratione finila spiritnnt ejflavit. Et Simcon
    atque inssitueniio dcctores, qui in singulis vicis prw- Dunelmensis monachtisseu poliiisTurgotus in lirtioii

    dieando Dei verbo eC consecrandis mysleriis co?te Ubus, de Dunelmcnsi EccleSia, cap. 14 : Obiil vn Kulind.
    ac marime peragendit tacri baptismatis ofjiciit in- Junii in Cyrwe, ibique sepultus est . . tiemsiit autem
    sistant. In qna videlicet prxdicatione popvlis exhibenda ipso die sotemni Ascensionis dominictc. Quo anno ?

    /wc prtt caHeris onmi instantia procvrent, ut fidem Audi eomdcm Turgotum. Anno autem dominicai i«

    cataolicam qy,r apotlolornm Symbolo continetur, et caniationis nccxxxv , imperii autem Ceokvlh vn,

    Dominicam Oraiionem, omnium memorix infigere cu- episcopalus vero Ethelwoldi unno xi , illu Ecclesia?

    reni; idiotas quidem hac ipsa sua lingua dicere ac cuLliotica: lucerna ad eam qvm se illvmvnavcrat lucem,

    stdtilo decantare futiant. Amplius liortalur, ut plures illa vena aqtue salientis in titain arternnm, ud fontein
    consecrel anlistilet, et enorme pondus ecclesiastici re- titmm Denm pervenil, defunclns anno astatis svm quin-
    giminis ditidat in plures. Denuim itcriuu inctllcat, ut qvagesimo nono : cx quo autem rex Oswaldvs et an-
    poputis sufftcienjtes doctores vilm satutaris adhibeal, el tistes Aidanus pontificatem cathedram et monachorum
    hoc eos inter alia disccre faciat, qitibus operibus maxi- habilationem in Lindisfarnensi hisula inslituerant,
    me Deo placere, a qitibus se debeanl abitinert pecr.alis; anno cenlesimo primo; a oonslrnctione tero monasterii
    quiun frequenli diligeulia signaaUo se dominicm crucis Pctri aposloli irr Wiramuthe lxxm; porro a Patris
    suaquc omma munire; quam salutare sit omvi Chri- Cuthberti transitu lxix anno. Amium morlis recle si-
    siiaitorum generi qitotidiana dominici corporis ac. tan • gnat Tiirgotus, male aclalem Bedae, qui Hisioriam
    gitinit perceplio, juxlii quod Eccicsimn. Chriili per siiam absolvil quidein Cliristi anno dccxxxi, aclalis

    ltalimn,Caliutin Africam, Grceciam, aciotim Orien- su* anno lix , al cnm superstes fuerit ad annum
    trm solerter agere novcrat. Qttod videticel genus reti- dccxxxv, annos lxiii vixise diceodus esi. Eosdetn
    gionis, ait, uc Deo drnolat stmclificannnis uim longe a assignnl diem et annum Thcuiias Stubesius Domini-
    cunctis pene provincia: noslrae laieis per incnriant ao- " canns in libro de Actibu» pontriicum Eboraccnsium.
    cenlXum quasi peregrmum nbcsl, ut hi qui inter itios Et certe prsedioto anno dccxxxv rlies Aseensionis
    retigiosiores esse viderttHr, nonnhi in Naluli Bomini el dominiese incidebat in vn Kalendas Junias, ryclo lu-
    F.piphania et Pascha sacrosanc.tis nwsteriis commnni- nari xi, concurroiite v, epaeta xxin, did dominicie
    care prwsnntunl : cum iint innumeri innocentes et cas- resurrectionis xv Kalendas Muias. Hini: corrigendus
    tissima; conver.uitioitis pueri nc pttetie, juvenes et auctor lihri de Vila Alewini abhatis qui juxta quo-
    virgines, senet ct attus, qui absque ullo scrupulo con- nmidam onininnem , affirmat Redam nonagenarium
    trovertice omiri die dominico, sive etiam in natalitiis decessisse aimo dccxxjci. Nec dubiimi quin interpo-
    SS. apostotorum sive martgrum , qumnodo ipte in iatio irrepserh io Beda.' epistolftm ad Wichredam
    sancta Romana et «postotka Kcclesta fieri vulisli, presbyerum de wrvo mquinoclio jnxla Anatolmm :

    mysteriis calestibiu, commwncare valcant. Ipsi climn qua in epistola adducitur exeniplum de prassenli anuo
    conjugati, si quis sibt mensuram continentin: aslendat dominica: incantationis dcclxxvi, ad quem sine dub.o
    elvirtutem raslitatis insinuel, idem et tkenter possint, Beda non pervenit, tum quia rnajor centenario liiis-
    et tibenterfacere velint. Vidcs quos ad irequentcin set, tum quia S. Bonifacius Magijntinus nntistes aftno

    sanct» Eucharis!i% communionem admitteudos velit hcci.iv martyrio alTectus, Bedain irti riiortuum laudat
    Beda, innocenies sciiicel et castissimas quosqve, etiam " in suis cpistolis, Ut infra videbimus. Ei certe si Beda
    cnnjugatos, dummodo prxscripiam castitatis conju- diu vixissei pos! annum dccxxxi, ultra. hunc annum
    jugalis regulam servent. promixisset Historiam suam. Nun produxit vero, ut
    patet tum «x dicendis infra num. 29, tum ex Chro-
    VII. Bcde obitus, sepuierum et epitiphiuin, sanctitas de-
    nici Fontaivellensis principatu Ludovici Pii scripti
    clarata, reljqui.-e.
    cap. 9 in h»c verba : Venerabiks presbyter Beda Hi-
    il. Finein vivendi fecil Beda dic fetto Ascensionh ttoriam ccctesiasticam, quum de genlc sua, id est An-
    dominicae, vu Knlend. Jvnii. Nam, teste Cutliberlo qlorum composuerat, usque in hune annum, quo caasus
    nioiiacho in epistola siipcrius reUta, usque ad diem Uagenfredus, nrirabUi opere perduxii, et non mttlto
    Atcatsionis dommica; id esl septimo Kalendas Junii posl ad ctvleslia regna perrcxit vn Kalend. Junii.
    ritam dueebat. Ne quis vero excjuso Ascensioms dic in qundam Chronieo de ^ex mundi a?tat bus manu
    Bedam in vigilia ipsius festi obiisse dicat, occurrit exaralo principarti itidem Lud vici Augusti legi h*c
    endem epislola, in qua Beda fcria quarla post
    hontm verba Karhts
    : Mariellns fljinis xkvii dominatvr.
    nonam, vesperam presbyteris monaste.rii
    id est, suli
    Hupts anno
    , Heda presbyter AngUrum obiu.
    xxtt
    sui acckis munuscula dedisse, et ad eos verba feeisse
    18. Sepultus in Gyrwe, inquit Turgotus prioi Du-
    :

    AD OPEttA VEN. I.EIM. 1'HOI.EGOMF.NA. n


    hoIiiickss, in tujut viiteliect Bedtv Aoritiri-m ptrlteu» \ irnire, ibiqitu prccibut el vigiliit salcbat inthlcre.
    ii.' aqr.ilonttlem plngnm tvf/cji.e S, 0'oii/i in Cynee Ytvciui (.uriii pretbyter ilie Eadiumidu episcopo
    tOHtcerala, veiiernndnn filtiibut nomimt ejnt ibidem Duiivlnicnsi, qiii .1. hx\ elneliis csl.

    prwslul nwinoiittm. Olltttditat etium locut liodie, nbi 20, Is esJ Eitrediii qni sancii Bedir reliquiar;
    ile tapidi ii! itiiuiiciil.nti habeut ub omNJ iinpii^tiidiite clanculum . uii' ;m;.i" , Duneliuuni irauBUilil. Vnde,
    lifon ttdtrt, medilari, Itgtrt, dielare coutui t mi et nrpius a suii ftiutiliuiiter retiuisttus, ubitiiim Venera-
    ttribtn, u Willelmw .Miiiiiic^liiiiieiisis nonaehui bilit Bed,t os : reauletctrtnl , setlmt de n inquitiia

    Stpulta esi cttm co tmnil gctlorttm pene noiitiu utquc sotilus ertil rutpondere : Hoc, \mp'it nento ntecertius
    it.l tnntra lempora. Adta mtllut Auglorum itndiorum novit. Firmttm, o dlleclissiini , el procut oinni ititbio

    ejn. tcmttltts, mttui gratiarum ejui snjuax (uit, qui terlum habeuth, qnod etideni llteia q.itv r.atratisshnutn

    oniisnv moneta iwcnm periequereiur. l'nuci tmot eorpiis ftilris Cin/iCnii btevat, etium oisa vencrundi
    «qmis umaeil Jetits, qitamris lillerh non igvobiliUr dociorit et monachi Dedx coutinc u. Amio rn.iv, cuui
    iaformali, riitt tout inijratiimeonsumpteruntsitcniium; 8. Cullibcrti corptis iiiconiipuim e lo< ulu oxtrahe-
    ulii vir fiiimis tnbris ittai gnsKtnlcs, igitavttm coufavtf- relur, t '. osstt V cnerabittt BedtC qme una eun Ht ns
    tunl otium. Itn tum semper pigro sitceedcrel pigrior. eorpore tiospitiunt littbitrr.ntt , pariler conintebat tac-

    imtl o lempore in tota 'mtuta ttudiorum detepuit fervor. \\ cultts de lino, ui iu hisloria traiislaliouis S. Cuihberti

    Mugnitm ignuviee irstimoiiiuin dobunt versui epitaphii alias videbimus. Uii;e Be4;e o*sa u eailcris retitutiit

    tui, pudeudi prortustt tnnli viri mausoleo indigni. tegregata, in tigneo tocelto mveniebttntur locata, inquiC
    Tiiigotus. Iluyn DuneunensU opiscopus anno nctiv
    1'resbyler Kc Bedi reqviescit urne sepiirtuv.
    Doua, Chrisic .i .<iii iiicu.lis gaudere p«ra'vuin, elecius, (ercirtiiii nim.it prctiotnin, auro purtnimp et
    lUqiie ilii soplii dcbriarl fuiile, cui jaui
    '
    arqento ninndisiimo opliine (tilirkatnm , tnjiidibasq'ie
    Su.piravtl ovaus luicuio semper jiuore.
    preiiosis opcre mirifico ndornalum comlrnxil , in qw
    Est ei aliud genus cpiiauliii non ila iuipolitum, qnod viri tenerabilh Bedx pretbijteri et Cinventit monnehi
    t\ Codice Tboaneo supcrius reiulimus post Cutli- vs.ui cum multonim uliorum saneloium ntiquiit catbt^
    Lerii rpisluUm. caeit, sicuti in appeudice ad TurgoUuu legitur. Joju-
    19. Stalim ab ipso obitu Venerabilis Beda tanctus nes Spcdns in Theatro Biiiauniai, ubi de cpiscopalu
    babitus e»i et appellalus. S. Cmiifacius in epistotis Duiiclniensi, scribit Beil:e iiioniiiiieiiluui niarniorcuui
    suis non seinet ainitelum EcctetitE niinrupat, Lullus in occidentali templi Dunelmeuus purtc eiiam iiuiie
    r.niiif.ifii successor beata: memoria: Bedam, in cujus exstare. Et tameit in Honastici Auglic. lomo I, ossa
    MnrralioMeni hotosericum vesteiu nd iptius reliquins Yenernbilis Bedte, Biseopi, S. Ilesterpini, Sigfridi el
    miitil. Eumdem vocal taiftUH Patrem, nt poslea vi- ^ Itcrberli Wiornensium abbatum iu Cttisiouieitti eccle
    ilcbiiiius. Benedictus Anian;:- alibas, Itedae subpar, ex sia liaberi dicuntur.
    dictis benti B.dtv vcr.-us quosilain refcrt iu Coucordu VIII. Ueda; varia elo^ia, ciir ct >iuando Ycnerauilis dicms.
    Regularum cap. Zti, § 0. Alcwinus eiiam in pr;vfa-
    i\. Nemo iere vetcrum scriptormn sine laude
    linnc coiiiiiieiitarii super Jo.itinis Evangclio beaittm
    lictia: meniiuit. Eum plurilms epistolis coninicndait
    Betttim /jrfsfciflcrum l,tiii!a!,i'l iu libris conlra Fclicoin
    S. Bonifacius Maguntinus antisles , epistola 8 ad
    non semt-l. 1 1 1 1 lciinis in epislola Areopagilicis pr:i:-
    Egbertum Fboraccuscui pontiliccm Preeterea ut :
    liv.t :nl Lutlovieiiin Augustum, Bedam itidem lanrtHin
    milti de npiisctttis B dnn lectoris atiquos traclalus
    «t venerubilem vocat. Ilinciiiarus Rlicmoruiu arclii-
    conscribere el tlirigere dignerit, quem mtper (ut aitiii-
    episcopus uno post Bedam sxculo, eiimdem tanclum
    vimits) tlhina ijralia spirituali iuteUeclu ditutit, el iu
    scmel et itciuiii cognominat, nimimni in ^pisiola nu-
    resh a proviitciu fulgere concestit : ci ut candela qttam
    niine synodi Tnsiaccnsis ad Itodiilfnin Biliiriccnsem
    xobis Domiiwt lurgitus esl, nosgitoque fruamur. Mcin
    i Froieriiim Burdigalensein antistitcs, ci in liluo
    bahei epislola 9 ad iluciberium Wireiiiutheusis et
    ilc IVjedestinationc, cap. U. Nolkerua Balbulus iu
    GiiwensU monnstcrioium abbaleni. Sic vero epi-
    Mariyrologio xm Kaleild, April. Sauctmu Bedam
    slola «5 ad iunidcm Egbcrlum : Modo inUianter de-
    pretbijtcrum laudat. Quin etiam m I nhleusi niona- rj -.j,
    derantei (lagitumut, ut nobis ad gundium natlri
    sterio ara snnclo llcd;e erect» luit iiicunlc saiculo u,
    mteiorit co motlo qua anlea jum (ecisiit, ti/ii/«ain par-
    tesie Rhabano Uauro in Inscripliono ~t'3 ad altare
    liculum vel sciittiltum de candeia tUeletiu, quoin
    S. Benedicti i» cnjpta occidcnlaii, cujus bic vcrsus :
    iliu rtt Spiriltti sanctus in regionibui resirii, deilinurt
    Culbliertus, He.J.i hle, /Etpiiliusqnc maucnt. cure is, id est, de traetaitbus quot spirilulis pretbgterel
    incesliijator sattclaruin Scriiiiururitm Beda rcsenntilo
    In l.ilaniis ab Harlm.inno Sanrti-Gallensi luouacho
    composuit : mnxinie tntlem li (ore possit, quod nobis
    inelrice eodem sxculo eomposiUs, ipud Cauisiurn
    piicdicuniibui habile , ei mitnuale, et utitusimum ettc
    tomo V sancius Beda rccensciur post S. Pacbiiuiiiim.
    vitlelur, tnper i.ectionurinm niinivernirium el 1'roter-
    f.iclniiiiiun, lleda, AlUUl, Pjriiutiuf. biti Salomonii, qnta cotutnentarwt sujier ilta edidissu
    Cerle Elfredus pre>bytcr Dunclmeiisis , refereiile auilicimnt. Eutlem ipectat Btmifacii epislola 150 ad
    Turgolo iu lil». in llisl. Dunelm. cap. 7, ad moiiasle- Cuilibertiiiii abbalem lluelberli succcssoreui. Ilic
    rium qutul est in Cjireum ubi Bedam doctorem eon- obscrv.ire juval, Bonifacium »b aliU
    ,
    non ab ipso Bedj
    versntum, tlefunclum el St-pullum nouerat i)H§ulll pclerc ipsius
    , lot iiliralinncs, cuuii|ue uuuci fulsissr iu
    auiiis advenienle anuiiieitiuia doiuutioiiis tjut tlic proviucia Norlliaiiiiiiluoiuiii i ut dubiuni ucn tb ,
    : ,

    25 VEN. BF.D/E ELOGIUM HISTOIUCUM A MAHII.I ONIO Sf.RUTVJM. 26

    pr;edictas Bonifaeii epislolag posl Bedse obilum scri- A modm-nit temporibut doclur adtnhubilis Bcdu pretbyler

    pUs fuisse. de strpe mcmoruin irinplo in Expositione tvaiujelit

    22. Non minorl venerationb siudio affectus cst Joannis lenlkjl, lidettnttts. Eti Bcda Venerabilit dictus,
    Lulltis Rotiifacii successor adversus Bedam. ld lesla- doetor admirobM», ct Patrum nusnero aseiipiusct
    tnr Bonifaciann Lulli cpislola 109 a<l Ccenam cpi- quudnmmoilo pi:e.latus. Pascliasius ItatberlUS :ihb:is

    scopum Angiim.Olwfroufi/nfmmVt/iiiruni libromm Cnrbciensis in suo libru de Eucbarisiia, iiidem Bcdx


    acqniras, et nobis mitlere digneris, qnos berUte nniiio- auctoriiatcm in censnm sanctorum Pairunt referi, et

    riec Bed'i pretbtiirr exposvil , ad lonsotntionem pere- Walafiiilus Strabus in lib. de Oflic. cccles. cap. 25:
    grinalioiii» noslra; iJ esl, in printtM parlem Samuelit tiedam Antjtorum Patrem uoiuinat. Denique Hincma-

    utqite ad morlem SanHa librot qnaluor, sice in Esdrum rus Rhemoium antisles. tesiante Frodoardo in Hist.

    el Necmiim libros tres , rel in EvaHneliuM Marri li- Rein. lib. iii, cap. 25, Expotiiionem llcda in 1'rover-

    bros mtuiuor. Eiileni Lullo Guibfrtiis seu IJulhbftttiis biis Salomouit ad tynoiiitin sibi deferri ptliit a Joannc
    abbas Wirenuilheiisis posl lluelbertum (cnjas Culh- episcopo Cameraccnsi.
    berii dc Ded.e obiiu scripta epistola videiur esse 24. Aduioncor boc loco adnotare ,
    qim leoipore
    leius) <lirigit epislolas dnas, qua* inier Bonilacianas quave tle causa Beda sit diclus Vcnerabilis prcsbyter.
    surtt urdine 89 et 1)5, In priore Cuthbcrtus Lullo B Mitlo fabulas hac dc rc plures. Si Trilhciiiio credi-
    reseribit liis verbis : Gratanlcr qnidem munnscula nms, Veneuibilis diclns esl tlum ailliuc in vivis eral,
    iinv charilatii tuscepi , el eo grntmUmt , quo le hrne ideo scilicet qtmd ettin ipsius honiilia: r.a vivenlc in
    iiilimo devvtionix affectu millerc eognovi, id esl, livto- ccclesiasticis ofliiiis lectiinreniur, VencritbVeia niin-

    sericam ad rdiqniat beuut memoritv Beda maaistri vupabant, queiu a.lH»c iu c»me degcnicii) nnittltitn

    nottri, ob recordutioncm et illint vcneratiunciix miltett poleranl siinrfnm appellare. Quo fjcliun sit, tti no-
    destinasli. F.t rcclim quidem mihi videtur, ul tota gent meu V«neraMfis passim usu rccepiuin apud oinnes ,

    Anytorumin oiniibitt provinciit ubicunqne reperti tuut, haclcaoi auctoritaiem rctinuerit. Cerie in Lectiona-
    gratint l>eo referant, quia iam mirabilem tirnm , pra- riis inonasterii Corbeiensis nnte quingeuios lere
    ilituin divertis donis, tamque ad excrcenda donu sU- anuos manu cxaraiis, piures Bedar boiniha! assiguan-
    diosunt , timililerquc ili bonis moribut oiventem Dcut tur boc liluio vulgalo : llomiiin Venetobitit Uedus
    illis in tua nationt donavil : qttia per exptrimenlunt pretbyteri. Et tnmcn Menardus uostcr in uoiis a<l

    ad pcdes cjns nuliitus lioc quod narro didici. El infra Concordiain Rcgulaium , cap. 5t», | vi, exislimal

    Kunc rero quia rotjasli aliqitid de opuseutit beati Pa- reccntiorem cssc Vmerabiti*. appellalionein , »b
    cnm meis ptteiit juxla vires qtttid polni tuaj di-
    tris, , Alcwino , inonacbo Sancii G.illensi , Oiiorauno ,

    tcnioni prajparavi, iibellos de viio Dei Cudberto melro C Willelmu Mabncsburiensi , Florenlio VVigornicnsi,
    ct protu composilos, Et iu episl. 05, libcum qitem llenrioo lluntidonensi cl Rogerio Hovc lcnsi ncqua-
    tiaritsimiis t.cclesite Dei uwgitter Ueda de a:dificio quatn usurpatain. Equidetn post BcdiC aelatein pro-
    templi compotuil, uU coiisolalionem tua; peregrinaiio- tliisse cognotncuiuni istud, salis prubal silcntiuin

    nit miltere curavi. comparium auclorum, quoruin iitillus, quein boctenus


    25. Plurilius aliis elogiis ccicbraiur Beda ali »u- lcgeriin, Bedaui VenrniMnM appcllal. In veterrimo
    ctnribtis, limi subparibus, litm tequiorilitis. Eum Cotlii c Tbuaneo abanuis octingentis nianu dcscripto,
    Alcwinus nu/ii/:*sii«t(iri muijistrnm Beduitt presbgterttm itt quo cxslant Bcila; lioniilix otnnes ; uhique prae-
    5; anctor libri de Ofllcib ecclcsiasticis
    in epinlola fcrliir, llottitliu domni Bcdai. Pnclcrea ante quam
    Akwiuosubjfctus, sticcrdolem et doclorem erbninm P.iulus Warucfridi, inonacbus Casiuas, Lcctiouaritiin

    cap. de rtirilicationc; Kairaiimus presbytemm An- ecclesiaslkuiu jussu Caroli Magni concinnaret
    glorum, incmbritm Chrisli ncn reprobum in libro de auctoruin eoiuiu quoruui liomilix recitabautur iu

    Naiivitate Cbrisli cap. 8 ; Lanfraucus Canltmriensis ofliciis diviuis uotnina baud pra ciucbanlur, uli Ca-
    arrhicpiscopus Ebnraccnsis Ecclesite presbylerum et roliis in cpistola ad i'aulum auclor csl. Si ergo Bedie
    Amjloriiin doctorem in episiola ad Alexandruin pa- bom li.cen vivetile in Ecclesia lccta; suul, uon lamcii
    pain II appelianl. Oinuium vero illustrissiintim esl prasmissutn Bcdtv Vcnerabilis iiouicn. J.mi lanicn a
    elngiiun, quod Patres concilii Aquisgrancuiis n anno iiono sxculo Venerabilit nomcn Bed.e alliibui cuc-
    dcccxxxvi babili tribnunl Bedrc, quem sanclis Ecclc- pium. Ainaiario in iibris de divinis Ofliciis passiut

    sia> Palrihus annumerant. Sic enim in prasfatione Domnus lieda, at lib. I, cap. 57, Venerubilit prctby-
    iibri tti loquuiitur : In fine prarcedentit libetli r,o: ttr licdu nuiicupaiiii , uli eliani Jon;e Aurcliaiiensi
    promisissc meininimut , quod in Itujttt exordio ,
    prottl episcopo in lili. i de Institul. laicali capp. 10 ct 17,
    Deut posse dedisscl, ex snnr.lorum Pairuin ocaculi» cl lib. in capp. ii rl 7, uec non Usuardo iu sincero
    breviler ostendereinus , uuoU lcmplum Domini quod a Marlyrologio Nonis Auguslls. Adduut uoiimilli Pas-
    Saliimone «•dificatum cl dedicatum Doinino ctl, fiyura cbasium Ralberlum : at in loco cilato ex libro de
    fueril catliolica! Eeclesiai per univcrsum orbcm diffusit; Eiic.haristia alitcr pnvierunt Codices mss. in quibus
    et conditor illiut Salomon rex personum getseiit ha^c inscriptio : JJeiiit' pretbyteri in termoue suo,
    Lhristi, auod qnutem. not Domino [iwenle adimplere omieso nomine Vencrttbiiit. Addimus vero auctorein
    conamur. Solva quippe tuper huc re caHerorum tan- Chronici Fontanellensis, capp. 9 el 16 (in editis 15),

    elorum eximiorum Patrum expositione, qttorum dicta Radboduui Tiajectenseui episcoputu tti
    Ilildiiinuni,

    in sutnsaueniibus punenda tunt ; auid venerabiiis el scrmouc dc S. Swioeilo; et Hcrictun uouachuui (


    ,,

    17 AD OPERA VEN. BKDj£ 1'ROLEGOMENA. t»

    qui in lihro de Kxpoiilione tomputi haclenus ( si MM A in mutua.' diieciionis indieiuni, non rernni pretiuin

    fallor ) inedilo, Mrot de hac eodem re prmcipue Vt- atiendenies , sed auiniiim. ln S. Bonifauii archicpi-
    mrabilis viri domni Bcdit pretbyteri laudal : qui BCOpi aliorunique xqualium cpislolis exempla sunt id

    auctnr npus sunui anno nttaxn scribcbal. >>•' gcueris coiiiplura. Sic Lulliis abbalittaj Kanebadac,

    dubium quin »b «liis ejusdein aetatis amtoribiis ea- puelloa regio sangiiine ort.e , mitti! tria munutcula
    dem nppellatio freqoentau fueril, tametsi non ab thurit, piperit, et cinamoni in Bonifaciana epislola 5.
    omnibus; uti uec eiiaui uoslioxvo, (]uo hoiiurilicuni Anonytiius quidam Eadbu r ga: abhatissx gropliiiun

    islud vocabulum jampridein uso inolevit. Miititnns argcntenm . el storaciselcinnamomiparlem , episl. 7.

    alios sequioruw leuiporuui scriplores, relaturi dun- Koinlaeius Cgherto Cautuarite archiepiscopo prar.ter

    laut Algeruni cuenohium Cluniaeenseni, a quo Vc- extmpiuria emstotarum S. Crttgorii, dirigil , ad indi-
    nerab.lit Seda prabytcr menioralur in iibro 1 dc cium churitatis, corporale, pallium el villosam ururm

    Sactam., eap. 8, el M»ttha;uiii Westmonasteriensem ad tergcndos pcdes servorum Uei, epi3t. 8. Huetberln
    mona hum, cujus tempore (scribclMl autcni medio abbati Wiremulhensi lectisternia capium, epist. 9.

    steculo xni) Beda jampridem promeruerat ut ab uni- Ui;iTlViiln presbytero partem thgiuiainatin et sabanum
    tfrsali Ecclesia doclor Angiorum el Patcr venerabilis pro benediclione et signo purai charitatis, episl. iO.
    nomine ceriseretur. Cur vero, inquis ,
    presbgtcr, nnn B Elhebaldo rcgi accipilrem waim, duot (alcones, duo
    monachus , si monachns fuit ? Niiniruui tanla erat sinici, et dnas tanceas, epist. 19. Egberlo jaiu l.mdalo

    quoodam (ul par csi) eiistiniatio saccrdotalis digni- duas vini cupcllns, epist. S5. Cynchardus aulein Ven-
    Utis, ut qui huc gradu insiguiti ersnt , inissis aliis Iun3> civiutis cpiscopus inler alia mittil orarium et

    nominibus, presbyteri vociUreittur.Riite Hieronymus, coculam el gunnam breoem. Lege epistolain 148. Bo-

    etipse (ut s»pe fatetur) monachus, vulgo presbyter uifaiitim IV alio^que Roinanos pontjlices non raro

    au liL Imo etiam abbai.es pcesbyleri (nain preshyteri pectinet, specula, aliaquc istiusmodi Iribuisse legimus

    quondam noo eranl omnes) ob gradus digniutem in ipsorutn epistnlis. Et Foriiinalns in epigr hb. o.

    prcsbyleri, raro abbata dicehanlur. Haec ceusa cst passim graiias agit pro eulugiis traiisniu;sis. Quales

    cur SS. Carilefus, Kicharius, G lius, Wahricus, etsi putas eulogias? o?»re scilicet, castaneis, lacte, prunel-

    ahbaiiali ihgnitate prajditi, lamen prcsby eri in anli- lis, oiis, etc. Neuipe ul ipse ai( epigr. 25 :

    quis M arCyrologiis cognonimari solent. Munere io angusto ceraHur auiplus amor.


    15. JSec ab re erit observare hoc loco, VenerabUis
    Ei scimus S. V. Benedieturu in Regulse suse cap. 54
    nomen ab Audoeno iu Vita S. Eligii severiori mona-
    eulogias nou prohibuisse, modo ne darentur accipe-
    chorum instituto, el monachis illusti ioribus signanter
    q Nntum mu-
    renturve cilra conscientiam abbatis. esi
    atlributum.Nam Buehinusex gentiti conversus, poslea,
    nusculum avari monachi ,
    qui S. Hilarioni ciceris
    irniuit, Venerubdis, id cst monnchus, exsritit, ut Vtr-
    [ascem vir ntis detulit, leste Hieronymo. Ergo vene-
    rariensi cxenobio prmfuil, lib. T, cap. 10, et Thillo
    rabilis Beda, io mutuse dilectionis et fraternas con-
    vernaculusEligii, pottmodwn vencrabilem. id est, mo-
    cordiaj indicium, morli prosimns dat fralribus. suis
    nattuam ritnm duxisse dicitur; el Eligius lanquam habercnt in
    presbyteris xeniola, ut mcnioriain sui
    doininos honorasse eos qui rencrabilem inonachorum
    sAirts offlciis, ad etiin niodum quo Anlonius Athana-
    vitam arriperent. Ado Viennenf is cpiscopus in hi to-
    melotem unam Serapioni atterui» fratribus cili-
    sio , ,

    ria sua de Wilicario ejusdem scdis episcopo ageus,


    cinuin vestimcnlum lestamenlo reliquil. Cur vero
    neliclo, inquit, epitcopatu in monasterium SS. martg-
    inquis, mcensa? Biscintus en Ceniuiuli Roroair* Ec-
    Tutin Agaunensium mgresstis, «ilain venerabiUm duxil. Wi
    clesi* diiconi epistola ad Bonifaeitini, nrdine :

    Et in Vita S. Desiderii Cadurcorum episcopi, Arvanns


    Transmiiimus per prxdktum vestrum presbyterum
    Scottus vitam, vcnerabilcm in iiionasterio duxisse
    aliquiintuin coaumbri , qnod incentum Domine offe-
    fertur. Denique, ut csctcra id genus omittam, S. P. ratis temporibus matulims ei vcsperlinis, tive dum
    Benedictus vir tila: tenerabilis a Gregorio Ma^no missarum celebratit solemnia, elc. Quid demum oro-
    pra?dioatur. D ria? nempe, ut conjicimus , linleola lenuia, quibus

    IX. tarta iones in Beda: i.eniula. os tergi solcl. qu* ttibuna vocat Bonifacitis in epi-

    slola 10. In hunc enitn sensum non raro suiui ora-


    SC. Huc in sei-i-sstiiu cousulto rejecimus observa-
    rium. votahulutn alioqui vari* significationis, probal
    liones nounullas, tum in munuscula qu« Beda morti
    Yossius in itt.ro ttt de Viliis st-rui., cap. 51.
    pioximus pn shvicris monasterii sui dislnbuit , tum
    X. Judioiuui de 6Vn> «cripli.t.
    in qtuedaiu ipsius opuscula.

    27. Ad exiremam vilse periodum accedens vir 28. His per quemdain excursiini dielis, vrtiien-

    sauctus , uni c diseipulis siiin Cuthberto hora nonn dtiiu est ad qu.isdani animadviirsiones, qu* mlhi
    dixrt: Qnccdtim pretwsa in mea capsella habeo, id est, inlcr evolvenduin Bed* scripta, tuin ediu. rum
    piprran , oraria et inecnta. Sed curre velodter , tl '
    manu exarala, OOCurrerunL Priniuin quiileni d«
    presbgterot notlri monatterii adduc ad me , ut et ego lempore mriptionuin agenduni. postea de operibu»
    munutculii quuiia T)cuit donavit , illis ditlribuam. Ni- dubiis rt siihdtiniis, poslremo de reliciis.

    unquam moris erai, ut 'iO. Beda librum tertium in Samuitom aggressut


    nnniiii 60 tomporc, si alias,
    nioriun Ciolfri.lo abhate, id cM, aun» »»'.r»\n, ul
    id gcnut munusuiloriim amiti darcut acciperenhjue e«
    ,

    29 VEN. BED.£ ELOCICM HISTORICUM A MABILLONIO SCRIPTUM. 30

    ex piwfatione lit>ri m eonstat, Explanntiuncula i« A se assumpsisse fatetur. His insuper Beda morbo su-

    Epistotam Joannis pri na videtnr ex ipsius lucu- premo dccumbens, patria lingua reddidit Joaunis

    brationibus in Scripturnm sacram. Deinile Exponitio Evangclium, lcstante Cuthbcrto discipulo in r-pistola

    in Apocatypsim ,
    quara fralri Eusebio seu Huelbcrlo, quam dc ipsitis obitii exaravit. ln duhiorum classem
    abbati siio futuro nuncupavil, nam binominem fuisse rejicietidn suiit Exposilivnes in Matthaii F.vimge ium,

    Huetbertum, ct Oh atnorem studiumque pieta is Eusc- Commeiitiirius m Psalmos, YiUe sanctorum, exeeptis
    bium cognominalum, palet ex prsefatione lib. 111 in ActisSS. Filicis, CuthbortietAnaslatii, qu<&Ht<ia.z%no-

    Stunuelein. Porro Beda libruin Apocalypsens iu scit utsua; libellus d* ()fliciis,Ccmmeritariv$ in Boetit

    capilula distinxit. Post Apocalypsim commentatus librum de Trinitale, MeAitationcs, Patsior.is, l.ibri de

    esl librum de Actibus apostolorum, hortante Acca epi- Elementis philosophice, etliber de Rcmediis peccalorum,

    scopo Hagustaldensi ; tum etiam Lvcm Evangciium :


    quem jani iiiter suppusithia rclegavrt Spclrnan us

    et Quamlionct triginla de libris R/gum explica.vit,


    tomo 1 Conc. Artgl., lametsi in cnllectione canonum
    petente Nnthelmo lunc presbytero LonJincnsi, post Regino Pcenitenlialem libruiu Theodori sen Bedm
    Canfaiarieusi archiepiscopo, quo adjutore in seri- citat in lih l, cap. 297. Ivo etiam et Cratanus ex
    beoda ecclesiastica Historia usus est. Bedx Quwtlio- Pcenitentiali Beda; referunt capitulnm dc sacerdou
    Eiuharistium vomente. Nnn lamcn preteream id
    tiet in utrumque Teslamentum ex Anglia petiil Lupus B
    abbas Ferrariensis, epislola62 ad AUigisum ubbalem
    quod in Beda: Homilia.rio Thuaneo vftusfisaimo legi

    Eboraccnsem. Poslea omnia Commentaria


    manti recentiori ante annus qtiadringentos ascrip-
    etlidii in
    Samuelem, ex quibus lihrum tcrlium, ul jam dixjn us,
    tum : Ego libmm Expotilionis Bedat super
    rion peto

    Evangelia; sed peto Ubrum Expositionis Bedas super


    aggressus cst anno dccxvi ; al vero E.rpositionem in
    psatmos Psalterii. Apuge Epistotum de divinalione
    Miirtum vulgavit post annos plunmos quam Luxai
    Evangeiium e.xplanavcrat. Qus omnia ex ipsius
    mortia, qux ricliramenlu quantum a mcnte pii homi-

    Bcdae prefatjonibus in cosdeni


    nis absint, probal epislola ad Hermfridum presbgle-
    libros intclliguntur.
    rum, libcllo dc Tonitruis a sc Lafine verso prsefixa.
    Prwterea. Exposillonem in Epistotas Pauli, itidemque
    Is est Hercfridus presbyicr de regno Merciorum, ad
    t7i Epistolus canonicas ex dictis S. Augustini magno
    quein exstatS. Bonifucii martyris epistola 10. Ati-
    Slu lio coniexuit ; et Hbrum de scx ptalibvt absolvit
    Leonis lsaurici anno ix, Christi dccxxiv. His abso-
    ctor lihri de Officiis divinis sc ibebat po»t annum
    quani Pascha inciderat in vn Id. Apriles, ut patet
    lulis edi lit Historiam ecclesiasiicam gentis suae, quam
    ex cap. de Pascha annotino quod ab anno dccxxxi
    cum Epitome adjuncta perfecit anno DCOXXXl. Nam .

    optimo Codice ms. qui penes nos quo Bcda indicem Operum suorum confecit, ante
    in est, pnedieta
    aiiimm octxxxi non aecidil.
    Epitome ultia istnm annum non excurril, ut supe- C
    rius mon imus. In eadem E itome Beda exjiibet in
    51. Scripsit quidem Beda Hamiliarum Erangelii
    libros dvos, ul ipse latetur, seu in Lectionuriam an-
    dictin lucubrationum suarum, in qua annumeratur
    tiiversarium, ut babet S. Bonifacii epistola 9, supra
    Epistolu de /Equinoctio verno juxta Ana olvtm. scrip-
    ta pruinde ante annum dccxxxi. Unde exemplum in
    nuiii. 21 rclala ; at qna-nam ex editis ad Bedam pcr-
    tineanl, quamam supposita' sint, interest dislingucre.
    ea episiola Wichred* presbytero directa adductum
    Sie enim explorabiinus celebriorcs dies, qui tum
    de anno prcetcnli nccnxxvi, est inlerpolatio scriptoris
    anniversaria soleinnitate colebantur. In bibliotheca
    amanuensis ipso anno epistolum exsoribentis, qui
    Thuanea habentur duo pervelusti Codices, in quibus
    Beda; sententiam supposito exempla explicare voluit.
    Bcd» liomilire ln primo, num. 144,
    reperiuntur.
    Denique Reiraclationum librum. io Aeta apostolorum
    ante annos octingentos exar*to, homilia- 59 coutimia
    post annuin dccxxxi scripsit jam senex.
    serie exhibentur: in alio,num. 38, qui annnssexcen-
    30. Practer Opera Bedae in suo Indice recensita,
    tos prsefcrt, distinguiintiir in duos Jibros prsemissis
    pauca stuilqiw ipsi Iribuere tuto possimus, excepta
    ad utrumque capitulutionibus. Utrumque apographum
    epistola ad Egbertitm Ehoracensem pontiliccm
    conferre et repr<esentare boc locojuvat. Sic proce-
    scripta post annos t iqinta a niorte Aldfridi reqis
    m .. • . Codcx postenor. „. . r» u ' 1
    hoc est anno Chnsli dccvxxv, U
    .
    liorthanimbromm,
    qui Bed* supremus fuit. Commentaria in Evangelium UICIPIT CAPITULATIO LIBR 1 DK H MKLHS BED* PWiS-
    «VTEItl MiMEHO VUJINTI QDINOIIE.
    Joannis, siquidem Bedam babent auclorem, post
    1. Homelia leclionis S. Evang. secimdxtm Lticam,
    annum occxxxt ab eo sunt edila, quae veluti quod- Mrssusesl Attgetu* Gabrich In primo Cod., Romelia.
    dam Augustinianx Expositionis compendium esse domni Bedce. Tn utroque sic incipit post Evangelii
    videntur, insertis hinc indc scntcntiis aiiorum Pa- verba : Exordium nostnv redemptionis hodierna son
    cUEvangetii tectio commendat, etc , ut in editis ad
    trum, ut capite 5 agens de Regido, verba Cregorii
    dicm AnnuntlationisB. Mari»
    Magni adducit. Cerle Jonas episcopus Aurelianensis, 2 Homelia le.ct. S. Emng. sec. Luc., Exsurgens
    Ludovici Pii wqualis, in lib. t de Insiittrt. laicali Maria. inc. in utroque : Leitio quam audisris sanct:
    tap. 13, chal plures versus ex Beda in homilia Evangelii.
    Evan-
    3. Homelia Marcum, Fuit Joamnes
    lert S. Ev. sec.
    gelii vigaima, qui in pnedictis Commcntariis legun- in deserto. ln priori Codice, Homilia domni Bedw de
    tur capite 2. Unde suspicamur iegendum esse apud Advbntii Do^iim. lnc. in utroque Advealum domi- :

    Jonain, in homitia Evangelu secimda. Et quidem mca; prcedicalicmis Joanncs prtevcaxens, etc.
    •4. Homelia tect. S. Ev. sec. Joan., Joannes testi-
    Alcwinns in praefatione Commentaxit sni in Joannis
    mimmm perhibct. lnc. Rcdcmploris noslri pra/airtor
    Evaneelium, tx twmelih beati Bedo? presbyteri mulu testimonium de ipso per/ii*rn»,etc.I)ecst inpriori Cod.
    ,,

    51 adopliu ven. dkd.i- ikou:gomkna. m


    «">.
    Ilollltiil F.Plllig SCC. Mtlltlt., '-VIII HVl </i'5/lllM-
    ,\ 11. lioiii. r.etuig. sec. Juan., Detcendit Jetiu C<i-
    MfO. In prioii llttmciia Jmnni rWtU in Viui.ia Do- piinrnaitm. In prituo Coil. lloiu. tloiniii II. : hnuu
    him . |n. mii iii UlroqiM: NtHttftattm Domiiii et Sul- i» ttttiiditiij. Inc iu ulrnipm : Solet KtOMtt qHofiam
    eai or'tt \ . J. ('..
    ./ ,
    < i aHCTHHt unte satettla, elc cxordio imjnt lectionit, elC.
    i/m.' I ilt

    (i. Iluwti.i S. h.ruiiij. nc. l.uc, Pnttoret toqne- '2 >. Ev. MC. Miitlh., Cnm appruptHqitattrt
    /Ciiii.
    i'«nhtc. Inc. : .V.i/ii i/i Bcihlcem Doniino, elc, ni in letttt llkruiolifiiii. In printo C>>il. Hout. domiii :

    rilius. Dootl iu |>rinni C.od., eitalur lamcii » J>wa Bi is Palmis. '•('• >>i ulroiiue: SleiHuior Dei *t ho-
    Anrc lun. iki epkuopO lill, li ilc liistil. L»ic, cop. It> ntiitntu hontu Chiiiltt* Jetm, tpti prn humani tjtntm
    7. Ilumelia tlr. tcc. Jumt., In priiteiiio crnl Ver- utlule it pitsturut, eic, ul iu eJitis.
    b"in. Ii [iiiori Cod. Ilomciu rintmii II. (1 NllJkL! -V. Iltint. Ev. Sii'. Juttn., Vroxiimim erat Patchn
    l>mti-vi Ine. in nirai|ne Qniu lemporalem UnHatorU : J.tdirorum. Inc j .l/i/rm nti; prudeittinnt tolet, elc
    Dc.et hominnm, eic, in e.l.lis. m '. .!-si in pilnto pog. Kxsim iu eililis.
    8. Homeiti Ee. tec Jouii., Dixit Ittut Peiro, i"i. /fuin. Aule dinu [ettttm Patchar.
    /'.i'. jcc . Jouii.,
    Sxquere me, tlicendn in Natali S. JoAilKH Elano. Iu priino CdiJ. ff otn. duniui U. in Cxcxa Duaiim.
    :

    Inc m uiroifuc : Leciio S. Ecttngctii </iut iiofci» mm(o Inc. in iltioi|iie: Scripturtit erangeiula Joanuet me-
    /«(q rtf, elc morahile iltitd Domiiti ingsieriitm, etc, ut in eililis.
    9. Iloni. Ee. it\. Maltlt., Angclnt Dumini appatttit, I:i posteriori Coilice posl librum primuni liomitia-

    i\ Natali taMKMTIGN. lur. in uinvi|iu' : De nurte r iiu» lcgiiur : Explicil llomeitarHm liber primut .
    preiiom murlijctim Chrisli lttnoeciitiinn, etc, oi iu numeio t'>. V.t lunicii in ipsu C.mlice exbtaul liouiiltji
    ediiis. .. il.inliixat ^3. Alias e\ priori siipplevimus. 1'eryil
    !U. Ilom, Er. scc. Luc, Po*lqiutm consummuti Cudex pi'Sterior.
    » m riiet octo ii 0<tabas PoMiKi, I c. iii oiroque :

    Sanctr.m tenertinduinqtie prtvtenlis [esti memorinm ,


    ICINt CAI1TUI.ATI0 LKCTIONLM g. f Y JM.I l.ll ,
    •

    elc, ul in iiiiii-i. MHhRO XXIV I.n LIBKO II EJUMIEX AUCTOHIS.


    tlam. E». tec. Matlh., Angetnt Domini apparuil
    dieenda in Vigilia Ciipuanm:. Nulla liuiuilia iu ulro- Ilomelia S. Ecang. sec. Matth., Vespere autcm
    I.

    ij:i« apog.
    Sttbbali. iu primoCiHl. : ffoni. domni Uedai IX vigii.ia
    1'asi.ii.c. Ihc. in u!ro<|ue : VUjitiat nubit hujns sncra-
    II. fioiu. Ev. scc. Mcitth., Venil Jetu * CaitUva
    lissima- Hoctit, e:c, ul in cluia.
    in Jtirit. In prinri Cwd., Hvniclm tlomni B. dic taiulo
    Tut.urKAM.r.. Inc in uirorjue : L*'ctio S. Evang-tii Hae iioiniiia legrbalvr in Viijiita , linc cst iu
    maltittito ofliciu Paschec. V.i lanien in piiiuo Coil.
    ifniin tnotlo (rnhet ntidkimut, elc, ul in edilis pio
    llli' OCUlV.I. inseriUUT boc locn limnilia S. Giegoiii in illc sancto
    l'rts<li>' legi solita. Wcin obscrva ile Vigilia Pcnie-
    \± llom. Kc. sec. l.nc, Ibunt parenlet Jctu pcr
    omnes annot. In primo Ci.nl., fiwii. domni lk'dat eosics, iufra.

    DtUUMCA 1'riua pott Tlieopiiiimn. tuc. in titroque A- : 4. ffum. Er. tec. Luc.Stetil Jetnt in mettio ditcip.
    pcrta nobit ett, [rutret char. tencti Etangclii Ueito, elc. sitor. In primo Cml. : lloin. Doutni [iattV FtMlt lll m
    iii iu 6'lilis. Pascha. Inc. in ulroque Cloriam suai Heturrtcliouit :

    15. Ilom. Ev. sec. Joou., Pittplio: facla: tnnl. In Domiiius et Rcdcntpior noster, eic, ut in edui*.
    primo Cod., iltim. tluiimi IS. Dommca n posi The» 3. ffoin. Ev. sec. Matih., Vndecim disciptiii. In
    phiniti. Inc in ulro<|iic : Qttod Doiuiiittt ac Saloatur Q [niinn ms. llom. domni II. 1-'ci:ia vi in Pnschtt. In:
    :

    liatier ad miptias vocalus, eic, til iu eilitis. iu ulioi|>ie : l.itintjciica lectio, jratres cltur , tiuain
    II. Hom. Ev. sec. Jottn., Vidit Jaunnes Jcsitm re- modo ttndicitnus, elc, ut in e<lil:s.
    nicmem ad sc. Ilom. domni I>. Ooiii.mca iii poU i. Ilow. E». see. Luc, Vna Subbttti vattte ditncuto.
    Thcophania. Inc : Joannes Bnplisia et prtecurtor Inc. Aperla nobis est, (rnires, de llcturttctient Do-
    :

    Domiiii. Sic in utroi)ue Cod., oisi ipiod in capitula- mini el Hedemploris noslri lectio recilatti, eic Deesl
    lionc pnsierioris uon exstal. iii 1'iiniii Gol. ei iu eilitis.

    ffom. tr. tec. Ltic, Poslquttm implcli sunl,


    !.'i. S. llotii. l'v. sec Jo'.in.,ifodicitm ei jum non tide-
    dicetttla rs PUKIFICATIOSE S. Maiii.E. lnc in ulroi|uc bitis me. Iii prim<> apog. lloin. dmmi B. in Domim- :

    Codice: Sotentnilutcni nobis hodicriue ceScbriiatis, t ic. ,


    i:a ii post octubus Puschiv. Inc iii ulro<pie : >.<r/.i
    ut >n eilit.s. Domiui H Suitatorit iiostri promiita, ilc, ui in oditls.
    Ilom. Ee. tec Joan., Erat diet [eslns Jmla:o-
    lti. Ilom. Ev. sec. Joiin., Vndo
    ti. ail eitm qui mitil iiu'.

    rnm. : Duo pariter miracula tmiutina; taitationis


    Inc. \n primoCnd. ffom. tlomni K. tektia Donimca post
    :

    Itottierna nobit S. Etungelii lectio tradit. Decsl in S. 1'ascha. lnc in ulroq. Sicut es lectioiie eruHtje- :

    primo CiOil. licu, (ratres char. audiviiims, cte , ul e.lit s. m


    17. Iltitii. Ev. tec Joan., Volttit Jent e.rire tn 7. Ilom. Er. sec. Joan
    Si quid petieri.it Palrem. ,

    CiiiiUeam, domni llcthv potl Tiif.opiiama.Iiic. :,Wiui- luc. : Paletl movere inftrinos uudiiorcs, tlc. Deest iu
    iiih« cx lectione Evamjetii, (ralrct char. bcnijnaia primo C.inl. ExsUt in edilis.
    Itedemptorit nostii gratiatn, elc Decsl in posleriori Ilom. Ev. see Luc, Pclite el dttbiiur tobis. In
    8.
    C'»l primo Co I. llom. dumni B in Lw.lanit nutjore. Inc
    :

    IH. ffom. Ev. tce. Mullti.. Fititut Itoininit venturut D iu ulrorpie fiomiiiut et Sulvalor nosier ad cofailh
    :

    est iu jlvita Putris ttti. In prinio God. : llomelia doin- regni gaudia, etc, non eislal in ciliiis.
    ni II. Dihi.mi a ii in QHodinijesimii. Inc iu utroque : i). f/om. Kr. Scc. Luc, Htvc titnt verba qu.v lc~-utut
    (,)i in Doniuiiis ue Redeniplor naster eleclos suot pcr ttim, dicenda m
    AsCBMSA Domimi. Inc itaeMMfM tn :

    luijits ritai luborem ad illam qntr laborcm v.ctcil, elc. ceeliim Domiuttt, elc. In ulroque ins. Alia in etliiis.
    10. Hom. Ev. •<:<:., Joiin. Cum vencril Purnciuut,
    I'J. Hom. Ev. sec
    Mnllh., Egratus Jetui tecessit
    in pnrles fi/n. /n tectioue S. Evungetii quoe
    Inc. :
    dicenda Domimca posl .Is<'<'msh Domiui Inc Ex mul- :

    li« Sdiirli Evnnijelii totis inveitimiu, vlr. In ul:oi|ue


    ttobis modu lecla est, elc, cl li •<• dotll in priiuo, i

    rxsiat in editis .i Domiiiiciui n \jn.ch a^. l


    ct in editis. II. c lionnlia ciMlw ab Amalario lib. i

    ile Ollic, cap. 37 ; ileni lil>. u, cai> I.


    W. Ifom.Joan., Perrexil Jesus in monlcm
    f'."r. tee.
    11. W.imi. /<•. ier. Joan., Si dilimlit me, i> Vicin»
    Oitveti. In primn a|iog. Hom. domni li. Domi.mca iii ;
    Pkni' CMTCH.Iae. Qnin Sytrilit» stincti liodie, frtlre* :

    Qiiatlrati. Sabb. Inc in utroque Prasentii S.Ecait- :


    eharits. cclcbi aintti advcntuin, eic- In ulro<|ue ua. ct
    tjciii leclionem Ittulo itiieiiliut considcrare, elc in edilis.
    i\. Ilom. Ev. tec. Joan., Akiit Jeiut Irant mare \i. Ilom. b.c sec Joau. I >ni komo ex Pharitorit.
    Ctilitetr. In piimo Cod : llom. domni II. in Qtstttlrof. In priiiio Gixl. llnm. domui />. in Ocluv. fVmrcM/.
    :

    |mi'. in ulroipiR : Qtti iigtia et iniiuenlu Dnmiui ttc Im-. in ulivi|. .Sii-xl ,'.i
    ,
    leciione S. f .'runy.-lii, l'ru'rr»
    Mffri icctc cun
    -
    Sttlvitiorit lcjunt, flc, ut iu oililis i/i.oiv. ,iindiitt:s, f\c I-asI.iI iii clilis Jilili-iu iiiveu

    jd Dvnuttkan iv (tu.idiag. ti <iiis S. iiiiiis, cl m.ilur iii c t >i-.i..>U hiijiii Huit-


    : :

    55 YEN BKO/E F.LOGILM ilJSTORlCLM A MABII.I.OMO SCRIPTUM. 3»

    m?ni> Rhemensis archiepiscopus scripsit noniine A »1 probant veterrimu Usuardi excmplaria, ct Me-
    eoncilii Tusiaeeiisis ?d llodnifuin Biiiiriceitsi-m et narius noster in librum Sacramenlorom S. Cregwrii
    Frot:triuin Burdtgalcnsem aniisiiles.
    png. 18-1; aJ scnno isle Bcdaeslylum sapil. Denique
    13. Ilom. Ev. sec. Luc, Fttit in dicbut Ileradis,
    scrmo Beda; ascripius in versttm psahni, Dominus rfc
    dicenda in Vicilia S. Joa5»IS. Inc. Veitturits in corne :

    Dominus et Itedcmptor uotter, etc. iu uiroque ms. et cocto prospexil snper /ilios Iwminum, elc, hamlqiiit -
    in eililis. ijuani ipsitis B'-u';f esi, eum in co referatur lestimo-
    14. Ilom. Ev. tec. Luc, F.iizobelh implelum est nium petitum cx Vita Creg'<rii Hagni, a Joanue Dia-
    tcmput, dicenia in Nativit. S. Joan.ms Bait. Inc :
    cono scripia posi annos ccntum ct quinquaginla a
    Prascurtoris Domini nativilas, clc. In ulroquc Coil.
    ci in editis.
    tnorle Beda: Venerabilis.

    15. Hom. Ev. tec. Joan., Duit Jcsnt Shnoni 53. Sunt qni Bed:e C.\posi!ioncs in Pauii Ejislohs
    1'etro, diceuda ix Vicilia Apotl. I'ctri el l'uuti It» :
    ex lilnis S. AagUaliui excerplas cuiJam Floro, mo-
    Virtut m
    «ufcis per[ccl(B dilectionis, eic iu ulroi;uc
    n.ulio (ut Triihentius putat) Trudoniano, tribuendas
    ms. el iu edilis.
    exisl mant. Sic enitn praeferl egrcgitini apographum
    16. Ilom. Ev sec. Multh., Yenit Jesut iu paries
    Coibeiensc, duobus voltiniinibus dislinctum : Expo-
    Civsarea:, diceitdu in Natai.e aposl. Petri el Puuii.
    Ilic. : Lectio S. Evange lii qnam mt}do,jralrct,andittis. sitiones Epislolarum S. PauHtrpostoli ex tibris S. An-
    tttnlo intentiuscoijitaiida, elc. Iu ulroqtic ms. et IH quodam Floro collect.v.
    ffUS „„j doctorit eximii a
    F.t
    |(

    in iine : Composiuti est liber isle, id cst, scriptus, a


    17. llom. F.v. sec. Mittth., Dixit Siinon Pelrus r.il
    Je»um : Ecce iiot rciiq. omnia, dicenda ix Natai.i Hichero subpriorc et Joanne suo scriptorc monoculo,
    b. Bfneuicti, Biscopi sciticcl. Inc. : Audient a Do- nnno qtto restituta ctt eccisiu S. Jouunis Corbeicc, et
    mino Pctrus, etc, nt iu posieriori apog. ct in ediiis. Turonis esl secunda tedet Romenw urtis (Alexandro
    Deest in primo ms.
    18. Ilom. Ev. tec. Matlh., Accetsil ad Jcsitm muter p.ipa III Turouis gynodum iigenle) anno UCLXIV, Lu-
    fitionm Zebed. in Natalk S. Jacobi apost. Ad it dovicoreye Francorum, Throdorico episcopo Ambia-
    |irliiuis Codex Jacobi intlris Doinini. Inc. in uln)i|. : Joaimc Corbeitc obbute. Vcruin exposilioiies
    nensi,
    Dominus contlitor ac rcdemptor noslcr lulnertt super-
    i>l.c, qiia» diiolius illis voluiiiinibus contincntur, ea!-
    bin- nottra;, eic, ut in editis.
    411. Ilom. Ev. scc. Matth, Exiens Jesus de ftiiibft dem ips:e qux- in Berlx Operibus exstant, sunt verus
    Tyri. Inc. : Surdut Hie, el mttlui qnem miriibililcr cu- lum quia syllalio
    ac ^cnuinus Beda: feltis, >pse in
    rntitut a Domino, elc, ut iit edilis. Deest in primo
    0, eriim sui rum meminit earum exposilionwn, tum
    Cnd.
    2*). // ni. Ev scc. Miilth.. Attdirit llerodes telrar- quia alia reperitur coinmentalin, Flori nomine pr;«-
    clia, dicenda i.v Decolhtionk
    S. Joa.snis Bai-t. Inc. dita, non inntuin cx Angusiiui, sed et alionmi Pa-
    Nalalem, frutrcs chariss.,B. Jottnnis iliem eelebittn- iriim operibus contexta, qtialis penes Petruni Fran-
    tet, elc, ul in ediiis. Iieest i>. primo Coil.
    H.llom. Ev. see. Joan., Facta sunt encwtna, rfi- C C,SC,"B Chiffleliujn soc. Jesu vimm enidiHssiniuin
    eenda in Dedicatiosf. ecclkslx. Inc. in utroq. .-ln- : manu descripla babeiur, ad cum mo<liim quo Cl:iu-
    ditimus ex lectioue ecaitgelica, frulret chnriss., qiiia dius Scoiius, poitea T^turiuensis episcopus, aliaita
    facta sunt euctvnia, elc, ttt in cditi*. lit posteriori
    iii 1'atili ilidein Epislolas ex Augustioi alioriiinqiic
    Cod. biec boiuilia sequenii posluoiiilur, pneponitur
    in priori. Palrum senlcntiis defloravil. Et lainen Baiberlus
    22. Ilom. Ev. tec. Mnttli., Yidil Jesns lioiniuem in Htonachus in lib. de casibus monasierii S. Galli cap.
    tetonio, dicenda a
    Nat.vle S. Matiii.li nposl. Inc.
    II) memoral Collcctanea Flobi presbgteri de rolumi-
    in uiroqtie Leg mits aposiolo tHccnle , qitiu ontnes
    :

    peciaverunt, elc, ui edili*. m nittts S. Augustiiti in Epislotam Panli ad Jiomanos


    23. Mom.Ev. sec. Joan., Stnbol Jonmtes ctexdi- oi paulo posl Colleclanca Flori in Episl. ad Corinth.
    fcipulis ejns dito. dicenda is NataleS. Andre.c npotl.
    ucundam et ad ttcbneos : denique Lupus abbas Fer-
    Inc. in iitroquc 7»u(<i nc tttlis est Seriplune ditiiue
    :

    snblimttnt., eic, ul iu pro virilia fcsli.


    ciiiiis rarieusis C'o//«t.'i««jm Bedoc in Apostolum ex operi-
    24. H. m. F.vang. scc. Joan., Voluit Jesus exire iu bus Angustiiti laudal in epistola "C.
    Galilccam loc. Aiiilivimus ex lcciione erangeticu.
    :
    3i. Iu editis Beda^ operibus desideranlur (ni fat-
    [ralret chariss., benignnm licdempioris nostri graliani,
    elc Deesi in primo Cod. utpole laccro. lor) gcnuina ejus opera qiiiedam, nempe, Fxptanatio
    Sic vem desinii Codex
    poslerior. Expltcit llome- in Cauticiini Ilabacuc ,
    qux in apographo noslro
    liitntm libcr secundus Dctlw presbgleri, numero 21.
    D uum. 273 hoc prafeil exordium : Coniicwii propheta:

    52. Ex his intelligimtis, bomilias in dominicos dies llabatuc qttod tibi cxponi pelini, ditectistima in Chri.

    feslos S. Stephnni proiomar- sto soror, sacramenla dominica: Passionis maxime


    ytt Trinitatem, ilem in

    M aijdalenie, Trans- prommtiat. Vnde ex consuetudine sancla et ttniversa-


    tijris, S. Scholaslicas, S. Maria:
    Maric, S. Bnr- iis Eccicsiic sexta sabbaii, qt>a eadem passio compteta
    figurationis Domini, Assumptionis B.
    est, soiet iit Inttdibus matulinis per singulas liebdoma-
    tholauiai, Nativilalh B. Virginis, S. Michaelh, S.
    Luccs, Pra:sentatio!tis l>. Mariw, et alias dc Communi das solcmniier repeti, eic. Itcm desideratur carmen

    martyrum, ctc, ant subtlililias csse, aut dubias, aut de dittHO judicic ad Accum cpiscopum, editum a Si-

    cerle ex sinceris Betbe coionieuiariis in Marcum et incone Dunelmcnsi monacbo in libro de gestis rc-
    gtim Angi. qui Bed* etiam in ms. Cod. Tltuaneo
    Locam exprcssas. Ccrlc homUia de S. ScliolaUica
    Iribuilur in Lasincnsi ascribitur Epistola de texla mundi oetate ad Pleyivl-
    S. Berlario abbali Casinensi
    Cod. nts. el termo onmnun tmictorum iegi
    iu festo itnm. qiw: una cum Hisloria abbatum monasteriorum
    Whemitlhensit et Cinpensis ei ep\s<ola ad Egbertum
    solitus ascribitur Bbabano Mauro in apograpbis non-

    nullis, nescio ati bcne. Illud movcl, quo t Festum om- Eboracensem anthtilem a Waraeo miper vulgala es*..

    SinreiMm Beda Maittjrologium in toiao III Marlii


    nium saoctoruui instiiulum esl a Cregorio papa III,
    . :

    35 AD OPERA VKN. BKD/K PROLECOMKNA 36

    Holldnduni nunk in lueeni prodiil : in qtio Umeii A F.rctrplio vtl Kxpoiilio eompuli Heriei monarhl,
    ;*n Vestuiu omnium tanctomm lociitn hahcre ilcbfal, illusTrando Bedtt conimeiiUrio iustituta , cujus Pro-
    dnbmfii est, ciiiii Btda quatuor i itiiiiin annis vixeril logus sic so hahsl. Cum quibuidnm [rauibut notlrit
    posl crealionem (.; . /01 n piipa» terlii, qui huju* so- adiletcentutii iiutvdum cuUulaioiiiv arli$ luduiienla

    IfiralUlilltMtor ML Istius MailyruloKii verb» de comnnmi urmonr txplicare ca?pittem, hujutcc quoque

    S. Lupo Tricassiou rpiscopn snidiicit Herricns noni irnn ctmtcmnrndu? (u/ mititi arbitrantnr) doctrinif ali-

    *xculi aurtor in libro Mirac. S. Ccrmaui episc. i !<• quid impertirem. iptos in arte grammalica, prout idinn

    Anlisiud. cap. Ki. Qiiiediim e.lii.m rslert AinaUrius uuxHidtu est miiniftcentia , nliquatenuf inlroduxerom ;

    libro li de divin. Ofl'., rap. tt, qui auclnr lallitur in ..-•<. i.i quc nccenti iltsiderio, imlure tehe.mtmer cat-
    libro iv, capp. 30 ct 41, in ciUmlo Bedg; libro il<- penuit, qualenuteaquai viva voce deprompseram, mut-
    \itt S. Cuthhrrli. Jl:t efiim vcrha qua: memnral. in lorvm utilitati profulvra qitatitcrcunque scriplo ede-
    neutm B dtf lucubralione de S. Cuthlierto at in ea ; mn . Quibus obnixius rcnitent, id quod ostendrram
    qu»m anonymus quida n inonaChus LindisfartiensiS tuperesse lihrot de hac eadem rr prKfipue venera-
    Irihus libris iit Mtrtio Bol.andiano edilis idornaviu hiht viri dotnni B«d*' prrtb. , eto. Sub flncm eiposl-
    reperitur. Inperanliquo et opfimo apn^rapho nostro. tionis auclnr seribere se indical onno dcccclxx^,
    nuro. 540, in quoBedte opus de onmputo liabetur, g mdirt. vm, ut proinde aiius sit ah He.rrico monacho
    leguntnr uerjK» domni Bedte ad coinponcndum horo- Antisiodorcnsi, qui inregro s*culo fuit superior. An
    loijium, hoc iuilio : vero Helpericus cop.nobii S. Galli monachus, qui

    QM *H soli.sjungt.nt sua tompor» mei.ses,


    lihrum de Comnnl " sorinsi0« ,e ,8,,le
    J
    itne,nio !,b -

    Cannine nuuc, lector, i>«ucis adverte, docebo. it de Vir. illust. ord. S. Bened., cap. 77. Legc cur-
    ....
    Verum hi versus non Beda?,
    D . . ,,,
    seu Wandalbcrto dia-
    . .. ,. men de vsnlnto cxxn in lonio VI antiq. Lect. Cani-
    ,.„ „ „ .... , ,
    _ , . .. .. , „
    eodem
    . f. ,
    D bi9, Bed« Venetahilr ascnplum,
    sn, pag. r st unti
    oono Priimieri!;i trihueiidi stint. ln Cotl. ms. '

    eSl
    exst.-int etiam plures scriptiones de Compuio, in his

    VlTxV BED.E VENERABILIS


    PRESBYTERl ET MONACHl GIRWEHSIS,

    Scripta partitn a Cctrberto ipsius discipulo, partim ab alio qui sttculo *i vUit.

    (Es libris ediiis et m». Cod. Tbuaneo.)

    1. Fuere Kedn> tres , haud lonqo


    lempore abiuvicem svmmoti. Major Beda prcsbyler el monachtit f.indis-
    fbrnrnsis laudatitr a Beda Vcnerabili ir. libro de Vila S. Cuthberti, cap. 37. Altrmm Be lam monachvm saiutum.
    Ciiroti Mno»i trqnnlem , celibranl
    Cenutnses, de quo agemut saxulo inseqitenti. Mediut inler utrumqttc, ttd
    el monnchus Cirwenut , Beda j<?u Bedan auiiqw.s ubsque
    utrvu.tf iltustrior (uit Beda Veuerabilis pretbyier
    vocabuli fieiionc dictus, cuiut getta hic rrprxsenUire curamu*.
    i. Tametsi Beda Veneraiilis plures
    hahuii taudalores ct prmcones. lamen diligentem gestorum suorum tcrip-

    toreni htibuil neminem inter aiiliquot. .Vam ea


    qucnn exhibeinus ipsius Yila, rectius Bedgr. brevit cmnmendatio
    diccnda est, quum aecutata etnbiolula narratio. Cerleln apographo ( lieminioucnsi hanc pr&fcrt viscripticiicm
    Brevis commeiiioratio de Venerabili B <la preshyiero «t monacho , cathoUcp dortore sanrta: Ecclesue et
    Scriplurantm expositore. Ei in finc Kxpiirit brevis romniemorstio de Beda presbytero , quam edidit
    :

    Anlonius ejus disiipnlus. Forsan tegendum Cuthberlus, Bedw reoera tliscifnitus , ct post Hueihbertum abbas
    Girireitsij, cujut Cuthbeiti cpistola de prtvceptoris suiobilu hicreferlur. Siquidem anctor idequi caitera tuperad-
    didil loitqo potl Bedam lempore rixit, utqui
    mentionem (ncit BedtT tratnlationis Vituelmum, qttar vrocedentc
    s«vi(io \t (acla est. Kdwarttus Maihew in Murtyrologio Btmediclino-.Xngliciino cital anoirunimn guemdom per-
    anliquum ex cujns Ituubrnrwae mt. referl noniiulla frugtncnla quo? Beda; res getiatparum Hluttrnnt. Potiom
    , ,

    sv;ii qnaJ leyvntur lum apad Simconem


    Diineltnensem preteentorem , ten potius Turtjotum pnorem Duiurl-
    menseni ia libro n de Eccletin Dunclin. , capp. 14 el IS, otrmiito jutw huic Vitts a nobis relata centonantia .

    tumapud Witlelmttm M ahna&wriensem, tib. n de regib. Angl. cup. 4, tum apud MoUhanun Weslmoitatterititsem
    monaclws ad annum. 754 , er quibus aliitquc scriptnribiit Britannicit el Beda>. ipsiut scripiii confuiemus ejv.t
    Kloqinm, qtuod ritd romittrfldiru Vit* tequenti Htbjiciemus. l.rgetit Edwxrdum Ma h w arf dieut t"i Mati ,et
    Jouimem Cupgravium i/i Lcgenda tanctorum Anglitr.

    VJTV BEO/E VENERABILIS PBK.SBYIERI. (', qui «st annus srcundus soliiari* vit»! 8. Cuthberti.

    i. Venerahilis et Ueo dilrctus pte^byter Beda In quod monaslerium cura propiiniuarum, cuni esset
    natuieslin provincia Northaniinbroiuin , intrrri- septeiiiannorum.daius est esloeandiisreverendissimo
    rorio monastei ii poslolornia Pe ri el Pauli
    quod abbati Henedirto, ac dcinde Ceolfrido ,
    anno srilti et

    est ari VVir.imtitha et in tiirvum , anno * dnminiiMe dcoimo postquam idem inonasterium S. Pelri »po-
    Incarnationis sexcentesimo sepluagesimo scptimo , st0 |j f„„<jaiuiii cst cx quo autem S. Patili tuotia-
    i

    hir non exprimilur cnmpon.t cum anno obilus S. Cuthberti qui »aidil
    - Anntis dominicr incarnationis ,

    in Codice Thuaneo seit cum h»r editorum lertione:


    «nno 6U7 At le t e clngiuni num 2.
    convenil num. t dum Beda; a'iahs aiino» nndecim
    ,
    ,, ,

    37 VITA VEN. BED# A CUTifjBERTO SCRlpTA. 38


    Stentmi fucrat inceplum anno tertio. Qu;c iitraque A anno diaconalum , tricesimo gratlum pre.sbyieraius ,

    monasicria lanla paca et cnucordia et eadem fami- utruinqtie per ministerium revcrcDdissimi episcopi
    liaritatc el fraterna socictate fuerant conjuneta , ut Joannis jubente CeollVido abbale suseepi. Ex quo
    s.cut ipse Heda poslea describit ,
    pro uno in duobus lempore accepti prcsbytcraius , usque ad annum
    locis posito haberentur moiiaslerio. Unde ipse itl ailalis mese quinquagesimum nomini bsec iu Scriptu-
    hisloria Angloruin unius menlionem faciens, mona- ram sanciam fluea? meorunique necessitati eii opus-
    sterium, inquit, Petr: et Panli, quod csl ad oslinm ctilis venerabilium Patrum brevitcr adootare sive ,

    Wiri amnis cl juxta amncm Tir.a, iu loco qui vocatnr eliam ad formam sensus el interprelalionis eorum
    in-Gyrvum. superadjiccre curavi.
    2. Hic itaquc infar.tuhis bonas spei , et divina u: < Inpriucipitim Cencsis usqtic ad nativitatem Isaac
    sxculari litteratura diligenter imbuitur, qnandoquc ct ejeiuioncm Ismaehs libros U-es.

    sanvti Spiritus organum futunis: quo ejus praecordia Dc tabcrnaculo et vasis ejus ac vestibus sacer-
    irradiante, in sanoUc universalis Ecclesiae inuui- doium libros tres.
    mentum plurimos in Novi et Veteris Te tainenti hx- In primam partem S&muelis id est, usque ad ,

    positioncm libros erat eomposiltirus. Et ciiin in mortcm Sanlis, iibros qtiatuor.


    Lalina crudirctur liugua , C.iasca; quoque peritiam B De sedificationc templi allcgorica? expositionis
    non mertiocritcr pcrcepii. Quippe per id leniporis in sicut ct Cfeiera, libros dtios.
    monasierio pracfato dcditus eral siudio , quuudo Itcm in Reguin, librum triginta qtixstiontim.
    Thendorus arcliiepiscopus cl llndriauu-, abbas ,
    qui in Proverbia Salomonb libros trcs.

    lilteris sacris simul et saBCuIaribiH abuodanler ainl.o In F.sdram ct Neemiain libros tres.

    eiudili eranl, peragrala tola Britanuia cangreganles ln Canticacanticorum libros sex.

    discipulorum calervain , scientue saluiaris quotidic In Canticum Ahacnc librum umim.


    flumina inigandis corum cordibus emanabant, ita ul In librum B. Patris Tobiae cxplanationis alle-

    etiam melricx ar(is , aslronomise , et arithmctica. 1


    goricae de Christo et Ecclesia librum unum.
    disciplinam intcr sacrorum apicum vnlomina suis Itcm Capitula lectionum in Penlateuchum Moysi,
    a
    attdiroribtis contradercnt. [
    Sic enim de his ipse Josue , ludicuin.
    Beda loquitur , deinde el istud subjungii ( /ftsr. In libros Regtim ct verha dierum.
    lib. iv , cap. 2 ) : i Indirio est, inquijt, quod usqiic In librum B. Patris Job.

    hodie siipersuul de corum discipulis ,


    qui Latinam In Parabolas , Ecclesiasten , ct Cantica canti-
    Gnccamque iinguam xque ut propriam in qua nati ,
    corum.
    J
    sunt norunt. i Transcunie autem ad eosleslia paire In Esaiam prophelem , Esdram q:ioque , et Mce-
    Cuthberto , ille vilte ipsius egrcgins qiiandni|iie miam.
    scriptor futurus Bcda setatis jam tunc undccim, siudii Ln Evangelium Marci iibros quattior.

    vero in monasterio quaiuor haheb.it annos.] In Evangelium Luca: sex.


    3. Hic igiiur Berla iu extreino quideni mundi an- liomeliarum Evangelii libros duns.
    gulo vivens laluit , sed post mortem pcr uriiversas In Apnstolum quxcunque in Opusculis S. Augu»
    mundi partes omnibus in libris suis vivens innoluit. stini exposita inveni , cuncla per ordinem tran-
    In quibus terrarum rcgionumque dtvcrsarum silns scribrre curavi.
    naUifas ,
    qualitatcs , subtiliter , ac si cun&a ipse In Actus apostolorum libros dnos.
    peragrasset ,
    plerumque describil : cum ab ir.faniia In Epiitolas septem canonicas libros singulos,
    in monasteiio nulrilus tniam ibidem usque evo- In Apocalypsim S. Joannis libros tres.

    carionissu« diem vitam transegerit licet quidam , Ucm Capitula lcctionum in totuin Novum Tcsta-
    cum fuisse Ronne asserere velinl. Ne vero quisquam mcntuin excepto Evangelio.
    aliud quam est de illo nos direre suspicetur Itcm librum Epistolarum ad diveisos, quarum de
    ipsius de seinelipso dicta congruum subjungeiv. sex tctatibus sxculi una est.
    n
    videtur. Dc mansiouibus ftliorum Israel una.
    i. «Ego, inquit, Beda faiiiulus Chrisli, el prcsbyter L'na d« eo quod ait Esaias : £t tlimdentur ;H in
    monasterii beatorum apostoloium Pctri ei Pauli, carcerem , el posf ii« multos vWttatnmuir.
    quod est ad Wiramutha ct in-Gyrvum, natus in ter- De ratioue bissexti una.
    riiorio ejusdem monasteriicum essem annorum , De xquinoctio juxta Anatoliuni uiu.
    septem , rura propiiiquorum datus sum edueandus itcin de Historiis sanctorum. Librum vita; ct pas-
    revsrcndissinio abbati Benediclo , ac dcinde Ceol- sionis S. Felicis confes-soris de metrico Paulini
    frido : cunctumque cx eo tempus vita? in ejusdem opere in prosam trausiuli.
    moiiasterii hsbitatione peragens, uinncni meditandis Librum vii* et passionis S. Anastas;i male de
    Scripluris operam dedi, atque inter observantiam Cr»co Iranslalum et pejus a quodam im- ,

    disciplinx regularis et quotidianatn cantandi in ec- pcritn emendalum , prout polui ad sensum
    clesiacuram semper aut discere atit, docere aut , , correxi.
    scribere duice habui. Nono dccimo autem vifce mea» Vitant S. Patris monarhi simul et aulisiilis Culh-

    luclusa parentbcsi desiderantur in editis libris.


    . !

    3!»
    ad oh.iia VHl. i:ed E phoi.kcomkna. 40

    t"-iii| '( prhn taerotanmeiro, et pmimaduin A brtitta W JWBmbbi atiione pcrvigH dueebai, nisi
    plano termoue detcripil. quanlnm modicui somnus iinpediret. Kvigilans au-
    Ilialortam abbaiutu monatUeril hujus, in ijuo su teiti lUllm coniuoU repolivlli el expansis manibus

    MTO |iiri iii desemrc gaudco , Doucdicli, Deo gratias Bgore non dcsivii. O vere beatus vir
    Cootfiridi i-i Huelborti in libellii duobui. Cauebel lenUnliani heati Pauli apnslnli : llorrendnm
    liisioii.iin ecctasiasiicnra noalra inaulte ae graiii cst incidere iu n:amts Dei vivenlis , cl niulta alia tle

    iu liln is qoiuque. taneU Scripturn, qu;c iu nosira i|uot|ue lingua, lioe


    Martyrologluin i1e nnUltlih sanctorum mortynnn est Anglie», ul eral doclm in uoitria carmiuibu*.,

    dlebus, iii qilo omiioi i|uos invenire poiui non iioiiniilla dixit '. CanUbat ettam Antiplionas secun-
    Milimi qita tlie, vertuil liiam i|iio geneio tcrta- tlnm nottrura eomue udinem ' el sui, quaraa una
    ininis, vel suli qno judice mimdum viecriut, di- f t : Ucx gloriiv, Domine viilinum, qni triumphatur

    lifenleradnoUre ilmlnl, liodic MUMr omnes cccios asceudisli, ne ttcrelinquas nos

    Librum bymnorun de divemo mciro slverbythmo. oiphauos, sed mille prtmissum l'atris iu nos Spirilum

    I.ibrum Epiframmalum beroioo mctro sive clc- vciitutis, AlUiuiu. Ki cuw veniaiel adillud veibtini.we

    gi.tco tlerclinquas uos orphunos ,


    prorupit in lacrymas , et

    Dc iialura rciuin Ct de lcinporibus libros sin- B multiiin flevil. El post lioram cccpil rcpcterc qtue

    gulos. inclioavcrat. El nos auilienles liiximus cuin illo.

    Iicm tle tcmpoiibus librtim inium majorcm. Altcia vice legimiH , altcra ploraviiuus , imo sem-
    l.ibrum do orlhographia alphabcti ordinc dislin- pcr ciimtlelu legimus. In lali l.eiitia quinquagcsiiua-

    ctum. ics dtae usi]uc ad dicin prvCttura deduxiiniis, et ille

    Itcm lihrum dc meuica arle.ethuic addilum altiiiu niultiiiii gaudebat, Deoque gratias agebal , quia sic

    de Bchemalibus sivc tropis iibcllitm; hoc cst meruissct iulirmari. Refeiebat, el sa;pe dicebat :

    de fignris modisque loculionum, qiiibns Scrip- FUujellat Deus omncm filium quem rccipil, ct multa
    tur» sancta contcxla esl. » .ili.i de sancia Seriptura. Senlentiam quoqueS. Am-
    5. Cum crgo libros hos pervigiti sltulio cdidissct, brosii : Non sic vi.vi, ut me pudeat inlrr ros ricere; sed
    obiit scplinio Kataudas Junii in Gyrwc, ihiqne sc- nec mori limeo ,
    quia bomim Doiuinum luibemus. In
    pultus c.si. Sed posl inulla annorum curricula ossa islis aulem diebusduo opuscnla mulium incinoria di-

    iltitis indc translala, et cum ineoTropto snnclissimi gua, exccplis leclionibus quas accepimus ab eo, ct
    Pairis Cutliberli corporc sunt colloeala. Tiansiil au- canlii psalmoi um, facere studebat. Evangelium scili-
    lem ipsa die solcnuii Ascensionis domlnica). Cujus cet sancli loannis in noslram linguaiii ad utilitalem
    nos iransiium mclius verbis ipsius scribendum pula. C Ecelesia: convertit , et dc libris Notarum Isidoii

    mus, cui ejus discipnlus vocabulo Cnthbcrlus pr«- episcopi E\ccplioues qttasdam, diceus : < Nolo ut

    MM fuit, ad coiidiscipiihun taliter scribens. < ilis. ipiili mei mcndaciiun lcgant, ct in hoc post
    < Dileciissimn iu Cliristo loIleeloriCoihwinoCulh- « obitum nicuin sine fructu laborenl » Cum venisset

    bertns condiscipiilus in Dco selernam salulein. antcm leriia feria anle Ascensionem Doinini , cocpit

    Munusculuin q.uod niisisli lilicnlcr accepi, nitti- vehcinenlius a;grotare in anlielitu, ct mtxlicus lu-
    «

    tiimqucgralaiiterliileras tuw <levola> eriiditionis legi, mor in pcdibus apparuii. Totuui autetn illutn diem
    iiiquibus maxime quod dcsiderabam, Missas videli- dflcebaielhilarilerdictabat,etnonnunquam inter aba

    ccl el oraliones saerosamtas pro Dco d.lccto Patre dixil : Discitecum feslinalione'; nescioquandiusubsi-
    ae magistro nosiro Bcda a vohis diligcnter celebrari siain, ct si postmodicum tollat mc Factor mcus. Nobis
    reperi. Unde delectal magis pro ejus charitate.quan- atilem vidcbatur quod suum exittun bene scircl, El
    itim fruor ingenio. paueis sermonibus diccrc, quo sic UOCtem iit graliartini actione pervigil duxit. Et

    online migrarit e Efficuto, c.tim cliam boc te dcside- mane illuccscentc, id csi quaiia fcria, prxcepil dili-

    rasse ct poscere intcllexi. C.ravalus qnidcni csl in- geuler scribi qu;c coeperamus. Kt boe facto, usque ad
    firuiitaie inaxiina crcbcrrimi anhelitus, sinc dolore teriiam boiam ambulavimiis deiude cum reli<|iiit*

    tameii, ante dicm Rcsurrcctionis dominicae, id est D sancloium, ut consuetudo diei illius poscebai. Uniis

    fcre duabus hebdomadibtis : et sic poslM l*tus cl vero erat ex nobis cum illo, qni dixil illi : Adhuc,

    gaudens gratiasque agcns oninipolcnli lleo onmi die inagistcr dilcclissitne, capiltilum untim deest, vid<s-

    «?l uoote. iino horis oninibus usquc a<l dicni Ascen- turne tibi dillieilc plus le inlenngari ? At ille : Ka-

    sionis dominieas, id esi, scptimoKaleinlas Junii vitam cila cst, inqtiil, accipe ttiuni eatamura et lempca ,

    din ebal, cl nnbis suis diseipulis ipiolidie leclioiics cl feslinanlci' seribe. Qiind ille feeit. Nnna aulem
    dabil.etquidqiiiil icliqinitn ctal diei iu psalinorum bora dixil mihi : ' Curic vcloeiter, et presbylero*

    dccaiilalione occupabat : totam quoqtic noetcm iu nostti monasierii aJdne ad me, ut cl cgo niuuus-

    " Nonnullns vcrsns Saxoniea lingua referl Simeon fere legitui


    Dunelnienflli mu TnrgolM, quorom iia eenunitam >'
    Iliuc iiiaiuTcklum e>l, seqneiilem Anliphonam a
    rctblil : Anle meeuarium cxilum prudenlior quam lie.l.i ii. 'ii fuisse lainqxisiiam, ul putavit condiloi
    0|ii<t f' eril , nemo existit ud coijitnndum, titnicet Vitc Al< wini ct alii noonulli p<>st einii.
    nnliipuim hinc proficiscalur anima, quid boni vtt nmli « lioc li.eii in-erit Odilio Simconis Punelmpiisi«
    eneril. qmiliter pvst exitum judicundu purlt, Cuulabut (.'««'liim /xi/iiua in weu rupseUaltubeo, iif e*l, vipenin
    eimm .\ntiphoims, cl tiira in llisl, lUinclmeiisis oraria, el incensa. Sed vude, CWTV veloeiter, rlc.
    lit>. ii, < ap. i'o, ubi lis-e ephtola, imo nWt Vita iutegrc
    :

    41 YITA VEN. BED.tf, AB ANONYMO SCKIPTA, W


    distriboara. IHvliea A Oranes autera qui videre beati Patrisobiium ,
    nun-
    n.la.qualia Deus donavit, iliis

    argenlum et alia quam se vidisse unum alium iri taro mngna devotiorio
    autem in hoc sxculo aurum et

    sluilent dare ego auleni cuni atquetraMquiliitale vitam fiuisse dicebant : quiasicut
    quajque preiiosa :

    fratribus roeis (iabo quoil audisli, quuusque aniuia in corpore fuit , 6'Jori«
    nuilta cliarilale et gaudio
    uuumquemque, nio- Pain, el alia quxdam spiiilualia expansis manibus
    Deus dederat. Et allocuius est
    ora- Deo vivo et vcro gratias agere non cessabat. Scito
    nens et obseerans pro eo missas eelebrare el

    tiones diligenler lacere -.


    quod illi libenter spopou- autein, fratci chaiissiine, quod multapossem narrare
    oumes, maxiinc de eo sed brevilatem sermonis ineruditio lingua;
    derunt. Lugebant aulem et flebanl ;

    quod dixerat, quia amplius facieui ejus iu sxculo facit (6). •

    hoc nou e-seul visuri. Gaudcbaul aulem quia dixit


    C.ryslalius palrix, gregis astrura, lumen avorum,
    Tenipus est ut reverlar ad enm qoi me fecit, qui
    Laus juris, bajulus legis, bonorque jacet.
    m'e creavit, qui me ex niiiilo forroavit Multum datussaeris, gravitale scnex, puer annis,
    Beda
    lempus vixi, bene, mihi pius Judex vitam meam Devotaj menlis xthera thure replct.
    prxvidil, tempus resolulionis mex inslat, quia
    Discit, scrutaturdivina, docct, meditatur:
    cupio dissolvi et esse cum Chrislo. Sic ei aSia inulla Htijns cura Deo reddere vola fuit.
    Icculus est in lxtitia. Diem usque ad vesperam B j astjtfae sedes, virlutum regia, casus
    duxit, ei prxfatus pucr dixit Adhuc una senten-
    :
    Illeeebra\ gladius iubrica carnis arans.
    tia, magister dilecte, non esl dcscripta. Al ille :
    Ense pio verbi confratrum caslra tuctur,
    Scribe, inquit, cilo, 1'ost modicum dixit pucr : Modo Ne Chrisli mile3 hoste ruente ruat.
    scnlenth descripta est. At ille Dene, inquit, veri-
    :
    Non iuvasil eo prxsente penuria mentes:
    latem dixisli consummalum esl, accipe caput
    :
    Esurie laesis pascua lxta fuit.
    iiKinn in manus tuas, quia multum me deleotat se- Hujus in Ecclesia nardus respirat odorem,
    dere ex adverso loco saneto meo, in quo orarc El circumfusos mulcet odore bono.
    solebam, ut et ego sedens Patrem meum invocare
    Hic dum sublrahitur eseco carbunculus orbi,
    postim. Et sic in pavimenlo suic casulx (a) decan-
    Orbis damna ferens munere lucis egct.
    lans C.loria Patri, et Filio, el Spirimi sancto, cum Veilere deposilo superum comitatur ovile,
    Spiritum sanclum nominassel, spirilum e corpore
    Cui merces operis vita beata Deus.
    exhalavil ultioium, ac sic regua migravit aderolestia.

    qua cilicio subjecto decumbm»,


    («) Id est celluke, in pericopen Atlamen cogito, Deo adjuvante, ex tem-
    :

    Willelmus Malmesburiensis monachus, extre-


    inqtiil pore pteniut de eo scribcre, quae oculis ttdi el auribus
    nium spiritum egit vn Kalend. Junii, anno wxxxxv, cudivi. Sed in Annatibut prxiermissi sunt versus se-
    iufra. Cerle viri pii in cilicio orare solebaot. quentes. Edit.
    (b) Uic Baronius, ex pluribus mss., habel banc

    VITA BEDtE VENERABILIS,


    AUGTORE ANONYMO PERVETUSTO.

    (Ei edit. Opp. Y. Bedae nuper a Giles Lond. data.)

    Inter catholicos sacraa Scripturse expositores qui C delabrum Ecclesix posita omnibus qui in domo Der
    secundo posl apostolos loco refulserunl mundi Iiuui- sunl lucet, ut matrem Ecclesiam qux se in Cbristo
    naria, sacrx eruditionis presbyter ac imitabilis vitx Jesu regenerans illuminaveral, ipse cooperante Dei
    mnnachus Beda nomen honoris excellcntis tenet et gratia scriptis illuminaret. Cum ergo tam sublimiter
    locum. Nec iuimerito euin intra numerum doctorum merito doctrinx cum principibus Ecclesiarum se-
    snncta admittil Ecclesia quorum in sacris Scriptu-
    ;
    deat, et inter eos solium glorix tencat, ubique gen-
    ris studium, diligentiam, intentionem imitans, dum tium cum iis clamans, el quasi luba vocem Evan-
    meditando ae scribendo prosequitur, in munimei) el gelii exaltans; tanla tam illustris viri claritudo quo-
    decorem domus Dei magnaui muneris sacri portio- dam videtur obscurari dejectionis nubilo, si unde
    uem verus Israclita obtulit. Edidii namquc non pauca vel quis quseve illius vita aut qualis ejus vilx fuerit
    in explanatiouem divinorum eloquiorum apostolico terminus, aures Ecclesix sileniio prxtereat, quasi
    saie condita volnmina ;.. qux super inviolabilis fidei videlicet inutite quidpiam vel etiam indignum, quod
    petram solidata, portarum infcrnalimn nullo pote- ncsciri potius expediat. Procul sil contagiura hujusee
    lunt impulsu labefactari. Cujus viri ante morlein qui- suspicionis de illo vasc electionis et organo sancti
    dem, utpote extra orbem degentis in insula Oreani, Spiritus, cujus, sicut doctrina fides roboratur, sic et

    nomen in ohscuro laluit mcrlem vero Deo, D exemplo viue dummodo innotescat, nihilominus fidei
    : post
    ut Scriptura ait, educente nubes ab extremo terrx, ardeutius amor inflammatur. Ab ipsis siquidem cu-
    quoeanqoe pervenit opostolorum sonus, ipse libris nabulis in domo Domini plantatus, gratia provehente
    suis in rocmoria tidelium vivit, et lucerua supra can- ut palma excrescens justitix flores amisit, jugiter

    1'ATROL. XC. 2
    ,

    15 AD OPEHA Vi:.-N IG DiC PHOLr.COMr.lNA II

    ammiiinns mi-erirordiani Doi el veriiulem in psal- A dus corona ccelos iutravii. lu cujus fralre Osvrio te-

    terio derem cliorJarum, cnm ranticn verborum jun- lns doinus Dei cxardcscens, quidquid zizaniorum per

    gens riiharam operuni bonorum. Quippe inier san- erroneos el schismalicos supcr bonum sciuen Evan-

    rto* el a sanctis sub monaMerialibus disciplinis enu- gelii inimicus superseminaverat, calholicx verilatis

    trims, el litleris liberalilcr institutus, sanclus ctim f:ilce prxcisum, de regnn suo fundiius eradicatum

    k.imii- el innocens cuin innocentibiis peragrns rur- propuiit.Tacco filii ejus Egfridi industriam; prxter-

    smn :ri:tlis iiiMMcbat conainine loto inimaculaluio eo consilium et favorem constiuenriis per loca re-

    se cusiodire ab boc sxculo. Cujus rei fidem factura gni sui monasteriis inipensum. Piissiiiium eum ac
    indiibiam, tam MU de se quam alioruni scripla quia Deo dileclum scripta <ide digna lestautur. Ul a!u
    de diversis collegimus, quasi colleclis in unam cor- prxtermillam, lioc vel maximum cjtis laudes occu-

    poris compagem hinc inde ruembrorum particulis,


    imii.it quod viniiii virtuiis et angclicum conversa-

    peifeclum in Christo virum describendo compinxi-


    liune beatura Culhberlum promoveri in episcopaium
    fecerat
    mus. Scriptorum namqtie series, qux per volumina
    divcrsomm sparsim iiiterrupla memorabilis viri no- Felicem cl non immcrito beaium dixenm iliius

    lili.mt legenli prxciderat, continuala sicul gestorum pcr id tempus provinci;e statuin, cui sacerdoluni

    ordo expetit, ejus agnilioncm digeslx lectionis efll-


    1> qtinque in Christo el Ecclesia sublimium vila ei

    cacia exprcssius informat. El ccne hujus negolii doctrina magno ornamento fuere ac munimini. Nam
    diflictillas quam quidem perilorum strenua sedulitas prxtermissis his quos ante vel posl regio ipsa exi-

    lacile admiltit, nostras qui nec verho nec «cicntia mia- sanclitatis habueral prxsules, magniflcos sux

    aliquid digne valemus, vires uanscendii. Verum quia illumiiiationis et salulis patres, Wilfridum dico, Ea-
    omnia possibilia credenli, non dclicicmus verbo qui tam, Culhberlum, Joannem, excoluil conlempora-

    credimus verbum, Chrislutn dico Dei virluiem ei


    in neos, praxlaros utique et incomparabilis meriti pon-

    Dei sapienliain quem ut nostri operis et sermonis


    ;
    tifices. Sub his geminis reipuhlic.T el Ecclesix recto-

    principiuin habere mereamur el finem, ejus misc- ribus cum sacrosanctx religionis iu dies ierverel

    ricordia quidquid vel dicturi sumus vel facturi studium, ecclesix ubique licenter conslrucbantur el

    et aspirando prxvenire , et adjuvando prosequi monasteria , in quibus adunati cives futuri sancio-

    dignciur. rum et douieslici Dei, ut spiritualiier in carne vive-


    rent, sua pariter et seipsos abneganles crucem Sal-
    incipit rila Venerabilis Bedie presbyteri et Girteensis
    monachi. vatoris sua conversaiiouc portarunt, lotosque sese
    per soperiii ainoris ignem in holocauslum suavissimi
    Humanx salulis auctore Cbristo Jcsu in messem
    credilurx mtiliiludinis ntitlente operarios sanctx Y odoris Doiniuo concremarunt.

    jamque per mundum universum omni Iuter islos in miliiiam Chrisli conjuralos contra
    prxdieationis,
    creaturx coruscante Evangelii gratia, provincia quo- mundura el mundi principem dimiranles, eonspicuis
    valde in Christo actibus einincbat abbas Benediclus,
    qne Norlhanhymbrorum quanquam e\tremo pcne
    situahorbe sedusa divinx agnilionis parliceps, in caui nimirum quam indicio prxtenderat nominis,

    fiigida plaga Aquilcnis sacro incanduil igne Salva- conseculus a Domino graliara benediclionis. Ul enim

    namque sancti Spirilus venil Doniinus quandoque in gaudium Domini sui intralurus credita
    toris. ignein

    roitiere in lerram ; ct quia imn esl qui se abscondat sibi lalenta muliiplicaret, duo quidem monastcria
    a calore ejus, eliam rxlrema naiicnum penetrans, qux lamcn indissolnbili pacis et cbariuiis vinculc

    Haniinas sua? dileciionis c.pcralur in cordibus huma- tinum essent condidit ;


    quorum ulierum ad osiium
    vitx discedentes, nova in Christo Wiri fliiiiiinis in beati principis apostolorum Petri,
    nis, ul a veluslale

    lianl creatura. Denique perKpta tide, ex inftdelibus atterunt in Gyrvum in bonnrein docioris geniium
    Pauli, fecil ordiuari Quidplur.i? Beali patriarcbx
    qui juxla Scripluram sunt latera iilms anoslatici

    Aquilonis, fundatur ibi civitas magni Regis, quse in


    Ab aham exemplo, exeunles de tcrra et ric cogna-
    »j tione veteris ct mundialis vil«e Giii Dei qui erant
    faudem Sui fundatoris gralulabunda cuni e\-ulia-
    dispci-si, plures ibidem congreganlur in unutn, et
    linne universx lerrx proclanial : Magnus Doniinus
    It enim a evangelicx perfeclionis liinini vita sua xdilicaturi,
    ct laudabilis nimis in civitatc Dei nostri.
    renuntiatis omnibus, volunlaiii pauperes paupereui
    summis inceperim, ipsi etiam ipsius provineix reges
    seruli sunt Christum lla frequcns et nobile mona-
    agnilo Crealore co vcrius regnabani, quo regi sxcu-
    chorum examen brevi uirnbique roalmi, ubi jucun-
    lorum Christo devotius scrvire gaudehant, civesque
    Jcrusalem publicx admiiiisiralionis
    dam illius beaix socielalis dultedincra quam psal-
    fuiuri ccelesis
    mus prnniiniiai, experiiurnlo didicil, scilicet quam
    tolerando sarcinas in sola angaria scrvierunl Baby-
    Edvriuo rege el pia bouum si ei quam jucunJum habilare fraire» in
    t
    lonix. Tesiaiur boc fervens in
    devotio teslalur lioc el inexpugnabi-
    unum.
    in religionent ;

    tis in Oswaldo (idei constanlir, qui cum non gloria- Itrbgiosa eliam parentum rura bona spei suis

    retur nisi in rruce Dnmini nostri Jesu Christi, in soboles Deo nuir endas comiiieutl.tvil Bennlkio , ut

    rruee de IMCIS crucis inimicis vic.lnr triurnphuvit, sacrosauclis institulionibus iiiformatar oblivitcrren-

    opibUMTUC regni in sub'idis p.tiiperum dislribulis, tur populi sui ct domus pairis sui : sirque rum ir

    dupliti niiseiicorHia; videlirel et martyrii glorifirjn li -iwiii ho^-lia viv», URCta, Dtfl placens rxtiibeirit-
    ,

    JS
    VITA VEN. BED^ AB ANONYMO SCRIPTA. 46

    lur, aiile spiriiui servire inciperent, quam ea quae A bus ubique praesenlem altirmat , cujus omnipotcntia

    sunt earnis et sanguinis scire poiuissenl. Ilorum ubi voluerii suae inspiratioiiisgraliaui pr.t'$tai:iQuo,

    unus imo prx aliis solus bonae indolis infanlulus inquit , ibo a spiritu luo , el quo a facie tua fu-

    memorato sanctilatis viro, ul giaui ? i


    Beda j.im septennis

    ministerio solius Diviniiaiis adaplelur, a parcnlibiis Dixerim crgo breviler, quorum roimstcrio in hasc
    in monasterium traditur. Eral aulom territorii Gyr- extrema Oceani littora suae boniiatis divitias sancti

    wensis haud grandi nriundus viculo ,


    quem non Spirilus afflaverit aura : ut ubi nihil aliud quam bar-

    longe inde lapsurus in Oceanum perpete profundo barum frenderc noverant, ibi mirabilia lestimonia

    amnis Tina prseterfiuit. Doniini perscruiantes, in labiis suis oninia judicia ori>

    Nativitalis vero ipsius anims, ul cbronica suppu- Dei pronuntiarenl. Vir vilse venerabilis, de quo sopra
    tatione colligitur , incarnati Verbi sexeeiilesimus dictum cst gralia Bcnedictus ct nomiue, cum ecclesias

    septuagesimus seplimus invenilur; qui iinperii rcgis susb impiger provisor crebro recurreret liomain ;

    Transhunibranas genlis Egfridi habetur seplimus, a quinquies enim illuc pro monasierii utilitate peregri-

    pnedicio autem incepto beati Petii monasterio quar- nalus esl ; inler plurima quae in decorem domus Dei
    lus. Et in hoc quideiu primum, postmodum vero in ornaincnta attulerai, etiam librorum innumerabilem,
    monasterio aposloli Pauli selas infantilis sub disci- B ut legilur.omnisgeneriscopiain domuin comportavil,
    edmatur, atque exemplo beali quon-
    plinse frenis Quidquid cnim utililatis ecclesiaslicac ac decoris Anglia
    dam Sanmelis accommodaius Domino, in templo sibi ininus pixstitit, id Gallia vel Roma aut sponie ab
    Dei puer convcrsatur ut in aure cordis sibi revelata amicis dandum, aut placito pretio coniparandum pio

    quandoque populis sertiionum Dei manifeslet arcana. ncgotiatori oblulil. Siquidem et gioriosorum aposio-

    Verum ut lioc aelalis processu possct, ne sludii libe- licae sedes pontificum Vitaliani et postea Agathonis non

    ralis cui deditus erat, parva vel nulla in puero essel minimam iu moiiasierii quod exstruxerat muiiimeri-
    efltcacia, eliam in illam aelalein ex vi naturalis in- tum et magniucos ecclesiaj cultus ex;erius est inuni-

    genii magna Deo auclore scintillavit intelligentia. licentiam. Qui eliam.jubenlepapa Vilaliano, Theodo-
    Poslquam vero adepta liberaliuin arliuin scientia, rum archiepiscopura et ejus collegam Uadrianum
    usu exercilii allioribus capiendis ingeuium expolie- abbatem Britaimias perduxit, viros cerle apostolicos
    ral, eliam profunda sanctarum Scriplurarum pcne- valdeque idoneos \erbi Dei ininisiros. utpote ulrius-
    tranda ingredi conleudit, lnsque inlelligendis quid- que, srecularis scilicet et eculesiasticac pbilosophiae

    quid virium habuerat insuaiit, desidcrio ac laborc scientiasuflieieuter instructosethocin ulraquelingua,

    preces adjungens 1'salmisl* precibus, Revela, inquit, Graeca videlicet et Latina. Qui, peragrala insula
    lou
    oculos meos, et considerabo mirabilia de lege lua.
    q quaquavcrsum Anglorumgenies morabanlur, congre-
    Et quom -iii poslulavii in Gde, uibil baesitaus, datur gantes discipulorum calei vas, scienliaj salutaris quo-
    ei a palre luminum uutum optimum et donum pcr- lidie flumina irrigandis eorum cordibus emanabant,
    ita
    feclum sapienliae, non auiem sapienliae hujus saeculi ut etiam metrieoe arlis , astronomi* et arithmeticas
    qux dcstruitur, sed quam Aposlolus praedicat Dei ecclesiastica! disciplinam inter sacrorum apicum vo-
    sapienliam iu mysieriis abscondiiam. Accepit nam- lumina suis audiloribus contraderenl. El quicunquo
    que in studium continuae in lcge Domini medilatio- lectionibus sacris erudiri cuperenl, haberent in prom-
    nis, vigilanlem oculum perspicacissimi sensus ; cui plu magistros qui docerent. Indicio esl quod post il-
    cum sacrorum voluminum copia, magislrorum quo- los iuiili diu supereraut de eorum discipulis
    i
    qu: ,

    que accessit probata in lilteris ecclesiasticis sedula Lalinam Grxcanique tinguam aeque ut propriam in
    et frequens diligentia. Ita illis in spem boui fruclus qua nati sunt iioveranl. Haec paucis dicta sinl, ne per
    plantantibus atque rigantibus memorabilis viri ado- extremas mundi latebras in uostro theologo Beda
    lescenlia excolilur. Deo aulem incrementum dante incredibilis videatur Scripturarum scieotia, cui insti-

    oliva fruclifera in domo Dci, id est Ecclesia, praepa- tnendo coclestis magisterii providcnlia et librorum
    ratur. sacrorum conlraxerat sufflcientiam, et insignium in
    Sed ista forsau aliquis non facile cr.edens aegre omni scieniia magislrorum industriam. Per id quippe
    adraitiit, quoniam, ut etiam auctor eloquentiae sae- lenipons quo prajdictis docloribus et eorum post il-
    cularis lestatur, quae quisque sibi factu facilia putat, los discipulis Anglorum eeclesias perlustranlibus
    aequo animo accipil : supia ea veluti licta pro falsis utriusque liiteralurse floruerant studia, docibilis ado-
    ducil. Quis enini non obstupescat, vel etiam supra lescens in amorem transfusus scientiarum, acriter
    lidem esse arguat, taiita in extremo mundi angulo eisdem studiis insudans exercebalur. Cumque Latinae
    donorum spiritualium exuberare charismata ; ul ibi aeque ut vernaculae linguae in qua nalus est percepis-
    nou modo legercnlur, vcrum eliam
    sacrae Scriplurac set noliliam , Graccae quoque uon parva ex parte
    earum mysteria per mundi latitudinem inde diOun- altigil scienliam. PraHerea et archicantatoreni sau-
    denda explanarenlur ? (Jbi elsi nonien Chiisli audi- ctae Romanae Ecclesiae Joannem abbatem , lam ille
    iuiii non fuisset, profeclo mirandum non esset, quo, quaui ccclcsia apostolorum in qua conversatus est !e-
    ut poeiice loquar, Boreas penna deGciente venit. gendi el inodulandi prajceptorem habuit, ad hoc
    Sed hinc dubilauti satisfeceril pietas Gdei, quae spi- ipsum ab Agathone papa impetranle Benedicio ac
    ritus omnipotentis majesiatem nullis spatiis locali- ducenle illuc directum. Sed et monachum quemdam
    bu5 itistentam, nullis aiigustiis inclusam, sed omni- sub magisterio anlislitis Ceaddae, viri revera saneli
    i

    47 AD OPERA VEN. QKQAL PKOLEOOMENA. 48

    ef sacris Scripturis sufucicnler iiistrueli educalum, A cedit, ubi iluni saeraiuenicruin occulla rimatiir, cuin

    vocaboloTiinilieriuiu, itium iit sacris paginis ipse Moyse quodammodo in nubera ct caligincm ingredi-
    tcn.iliir eruilitorem. Ilabuit el alios couiplures in tur. Ejtis icilirelMoysis vullus claritatem, qiiam in

    ealle Scriplurorun prmvlost quippc qui Inter scxicn- inlelleolu lcgis Urael camalis rcspicere non potuit,

    tos saaetes iniiiui iiiiis nililte commiliiones dcgens noitflf ipirilailli lsraelila, ablato quodbiipcr inlide-
    habuiMe Bupre- liiiui cor poflltam esl, vclamine ignorami.e, intclle-
    (huneenim numeruni fratrum legitur

    dictum aposioloruin Pelrl et Pauli iiioiiasteriuin) , in ctuali oculn liberc alictidil. Ubi eniin ipirilus Doniini,

    siugulis a-iuiilubaiur charlsmata meliora ; ut quud ibi libertas inielligeuliiB. Quam cum in lege perfuctx

    quisquc illormn spirilualis scienlia acccpissel, illc libertatis perspexit, sermo e^us ct doctrina secundura

    tiituni ex singulis perdiscendn combibeiel, qua- Aposlolum crat 11011 in doclis huuiaux sapienlix vcr-
    lonus iuebiiarctur ab uberlale domus Dei , et tor- bis, sed iu vcrbis lidei spiritualibus spiritualiacom-

    rente volupiatis sux polarct eum Domlnos. Sic- parans, ut abyssus Ycteris Tesiamenli abyssum iu-

    que prudeutissima Eeclesis apes gratx Dco dul- vocet evangclicam in voce cataractarum , id est iu

    ccdiuis avida,' agri pleni quera benedix.it Dominus


    Vuce propiiclariim et apostuloruru.

    hinc ct inde flnsculos eollegit, quibus artiGcio sapien- C.um igitur tam lublimiler Dei iu eo gratia emine-
    lix quasi mellilieans, eloquia stiper mcl et favuni B rel, noineii viri cclebris ciiciiniquaque lama ferebal,
    dulcia componeret. In hxc sacrosancix philesojihix qux illiurs iu Scripturis eiceilentiara Ecclesix auribus
    studia flagranti, cum incremento annorum crevil cl infuudebat. Videres illico regiuxSabx multis iuesse
    gratia spiritualium donocum ul cuin spirilu sapien-
    , studiuin, qux vcuit a liuibus lerrx audiro-sapjentiam
    liie et inlellectus acciperet etiam spirilum timoris Salemonis, quia veri Salomonis, i.l est nnstri pacifici
    Domini, quo casligaus corpus suum ct iu serviluiera qui fccil ulraque unuin, per intcrpretem suura audi-
    rcdigens , sciret secundmii Apostoluni vas suum turi sapicnliam plurimi eliam de longinquo confluxe-
    possidere in sanctificatione et bonore. runt. Ili individua ei cohabilalione adhxrentes, au-

    Unde noiiuin decimum xlalis adhuc agens annum, llieniicum observanl uiagislrum ; alii qui prxsenles

    qnasi de cxleris tribubuseleclus in minisleria sacro- esse nequibant , direclis epistolis quxstiones super
    nnii sacer assuraitur levitcs; ut ministrans altari capilula Scriplurarum nodosas cnodari , ct obscuras

    Domini , Domiiium mcuni cuni veris veri sanctuarii sibi exposlulant dilucidari. Iulegros ctiara quosdara
    divinx auctoritalis libros nonnnliis pelentibusPatrum
    levitis sortem haberct et partem hxredilalis, quain
    persei|uens vestigia dura planius traciando dhseruil,
    cum Psalmista desideraado snspirans et suspiraudo
    a verlice, ut aiunl, usque ad extremum unguem expo-
    clamaus; Dominus, inquit, pars hxreditatis mex,
    spcs raea et portio uiea in terra vivenlium. itaque C suit - Lnde et inler alia el ln Evangelium Lucx sex
    explaualionis libros iuculenter edidi!, postulalus a
    diacouus solenniler Evangeiium legebat ; aique ut
    evangelicx lcrlioni congrueret, evangelicis institutis
    rcverendissimo Hagulsladensi cpiscopo Acca , cujns

    vitiin informabat, succinctiis lumbos mentis et cal-


    exhorlatoria in hoc opus ad cmn cpislola ita incipit.

    ceatus pedes in prxparatione Evangelii pacis. Jam i Siv-pe quidem lux sanrlx Iralernitali ct absens scri

    vcro Iricenarius efncariter theorix sludiis vir beaius


    bendo et prxsens colloquendo suggessi , ul posl Ex-
    positiouem Acluum aposlolorum , in Evangelium
    insistebat , cum ecce gradu alliori sacris altaribus
    quoque l.ucx scribere digneris. Quod ipse bactcnus
    admovctur, ubi cum sacrilicio spiriltis coniribulali
    hoslia placationis quo-
    verecunda excusatione differre quain facere ma-
    ct cordis contriii Filius Patri
    iuisti. i Lt in processu epislolx < Bealuin Lucain
    tidie et reconciliatiouis imraolatur. A quo videlicet
    :

    luculento sermone expone. El quia sanctus Anibro-


    suscepti presbyteratus tempore in Scripiiirarum sa-
    craruin explauationem ingenui sui laxat acuiuiua plu- sius 1] i.c laui indiscussa prxteriit, qu» illa quasi
    ;

    resque caiholicx libros erudilionis coniicicns, ijuil- summx eruditionis viro plaua nec quxsilu digua vl-
    debantur, hxe quoque perspcciis aliorum Pairura
    quid ealenusdisceiido.legendo etmedilandomunduin
    opusculis, diligeniius luis vel eorum dictis explauare
    scilicel animal ruminaveiat, tolum in diviuos usus
    BCribendo ac docendo eructuat. Crescil quolidie in
    D cural °- C.edoeliam tuo vigilauiissiinosiudio, qui in

    in tantura ut et
    lege Doinini meditando dies noctesque ducis pervi-
    mysticGS intellecius proliciens, ipsos
    gilcs, nonnullis iu locis qu:e ab eis inleriuissa suul
    qtios in Scriplurarura semilas habucrat duces, ple-
    ahyssmn, gratia ma- qukl scntiri dehcat auctor lucis aperial. Justuiu naiu
    rosque in intelligenlix allioris
    que salis est, et superiiic pictatis atque xquitalis ino-
    gistraute, ducerei ipse perilior. Ita palefaeiis inysic-
    deramini convcniens, ut qui, negleclis ad integrum
    riorum penetralibus, inundi cordis ocnlo specuialur
    muiidi negotiis, xternum vei umquo sapieniix luiueii
    sancla sauctorum, illo mmirum in qun sunt omnes
    illdofllSia uienle perseqneris, el hic fractum intelli-
    thesauri sapicnlix ct scientix nbsconditi inccrta ct
    sapienlix sux genlise purioris assequaris, et iu fuluro ipsum in quo
    oceulta ei maiiifnslante ; ul videlicet
    tsiint uiniics ibesauri sapieutix el scientix abscon-
    quod in tenebril didicerat, dicerel in lumiue, et quod
    in aure audicral prxdiearet per lecta ccclcsix. diti, rcgcni in decore suo miindo eorde conteniple-
    ,

    < ii ii- sccundiim Psalmisiam igniliiin eloqnium ve- ris. i llis vcrbis vir sanclus ul lant-litatcm nobis

    henieoter quia sobliniiler inteliigere apjictil, quasi ad veneraudi docloris inuuerct, euiu et a niundi occn-
    u.--.i t.'ni iguciim iu quo icx digito Del scripla csl uc- potiombus liberuui, el in coutcnipblioue htt .i-i.-i
    49 VITA VEN. B£D,E AB ANONYMO SCRIPTA. 50
    naeque sapientiae negotiosis sempcr oliis indicat A alits sednlus adcrai : >,
    Quotidic, i inqoit, « nobis di-
    deditum. scipulis suis Scripturas sacras legebat, et earum my-
    Deniqite, ut et ipsc de se fiela scribit, cunctum sticossensuspandebat. Posllectionemaulcmquaiilutii
    lempus vitae in sacpe dicti beatnrum apostolorura Pe- diurni tcmporis superfuit, psallens spiritu psallens et
    tri ei Pauli monasterii habitatione peragens, omnem, menle transegit. Beati quippe David magisterio edo-
    nt j;ini suueriora demonstrant, meditamlis Scripturis ctus laudans invocabat Doiiiinum, ul ab iuimicis suis
    opcram dedit, atque intcr observantiam disciplinae satvus flcret, quia propc o<t Domiuus oranibus invo-
    regularis et quotiilianam cnnlandi in ecclrsiae cnram, cantibus cum in verilate, ut voluntatem timentiuni
    semprr aut discere, aut doccre aut scribere dulce sc faciat, et dcprecationem eorum exaudiat, etsalvos
    habuit. Snmmo itaque stmlio libris suis irreprehen- faciat illos. Jam mullo ante sua opuscuia grandi stu-
    sibili per viginti novein annos opere confectis, san- dio einendaverat ; nunc quoque lasso licet anbelitu
    ct«e convrrsalionis et pii in Ecclesia laboris prremio ihdclii ii-itrr dcflcerrt uiiiiiiiia qux quaedam quidem
    donandus, ingemiscit gravatus in corpore niortis hu- majorum fuerairt occupatione neglecta sacpius cinen-
    jus, cupicns ut, domo sua? terrenae inhabitationis dis- dando eadera repctebat, ut cum amodo requiescens
    soluta, sediflcationcm ex Deo domum nou manu- a laboribtis suis in pace factus fuerit locus ejus, et
    faciatn aeternam mereretur habere in ccelis. Unde in B in Sion habitaiio illius, ejus non solum non senten-
    ;i uiemoriam prxnolatis omtiibus sunrtim
    leiiiam sui tia ecclesiaslicuin leclorcm offcndat, sed nec oratio
    quos confccerat nominibus librorum, curn jam dcpo- aut hiulca vocalibus, aul aspera consonantibus
    sitio tabernaculi sui immiucret , incredibilis ardore docibilcm grommaticum movcat. Quanivis enim, ut
    desiderii anhelans ad fontem aquae saiienlis in vitam ait quidam, clegans sit exercitatumque iiigenium, ct
    acternain, hanc oraliunculam sulicgit longo usu trila currat oratio, tamen riisi auctoris
    t Te, » inquil, i deprecor, bone Jesu, ut cui pro- niaiiu curara fuerit ct expolita, rcdoiet sordes negli-

    piiius donasti verba tuae scientiac dulciter haurire, gentis.


    dones etiatn heriigmis aliquando ad te fontem omnis Inler haec doctor meiriorabilis vebemenlioribns
    scienti* pervcnire , et parcre semper ante faciem suspiriis conculitur ;
    jamque buate post nriortem vi-
    tuam. cturus, in debiiuin mortis spiritu coarctante acriter
    INCIPIT LIBELLUS Sr.CUNDUS. urgetur, lethali quodam ttimore inferiora corporis
    Ita venerabilis viri Deum suspirans anima, sancti jam oceupante. Qui utique palmes in vite Christo
    amoris igne liquefacla concupivit, et defeeil in atria manens licet jam friictifieasset suavitatem odoris,
    Doinini, ui videns Deum deorum in Sion , evacuato lamen hunc ut saluiifcri fruetus plus afferat, acrius
    quod ex parle esl, id quod perfectum esl apprehen- C flagcllando Deus agricola cxpurgat. Ne vero coutra.
    dat, quodquehic pcr spcculiini in aenigmata vidurat, voluntaleni Doiitiiii sui murmurando in faciem Deu
    ibi facie ad laciem vuleat. Aderat propilia Divinifas benedicat, ex propitialoriii divini sermonis sententias
    votis et vocibussupplicisscrvi.eiimqne in nmericor- consulit in argumentuin spei et exsultationis, ut

    dia et in miserationibuscoronandum,iiemacula in i!- illaia : < Fili, noli csse pu^illanimis in disciplina Dei,
    lo vel ruga residerel peceati, disciplinis piaicastiga- neque delicies correpius ab illo. Quem cnim diligit

    tionis voluit cxpurgari, ut carnino diulinae infirmita- Dominus, corripit llageilal omnem (llium
    ; quem
    tis auro purior purissimo in caelestis Jerusalem quae recipit. Nullus est enim, > inquit Aposlolus, < fiiius,

    {ediflcalur ut civitas rutilus coruscaret ornainenlo. quicum pcccaverit, non flagellelur a patre. > Et ite-

    Denique repente corripilur angusli pectoris gravi rum de ipsis in regnum Dei prawleslinatis : « Qui
    incommodo, ut diflicili arteriarura meatu vox ei ad- proprio, > inquit, < tilio non pepercit, sed pro nobis
    moduin tenuis spirilu coarclaretur anhelo. Qua pene omnibus tradidit illum, quomodo non el cum illo

    intercepti anhelilus inoleslia multis, id cst quinqua- oinuia nobis donabit? > Cum haec, ait, promissio
    ginta fere tribus diebus, laboravil; sed ut virtus in complebitur, quid erimus, quales erimus, qu<e bona
    infirmilate perftceretur, libeuler cum Aposiolo in in- in iilo regno acccpturi sumus, quandoquidem Christo
    firmitatibus gloriabatur. Nam nisi quando lassitudo D moriente pro nobis lale jam pignus accepimus. At
    paulisper in soinnum compulit, eum nec sol per diem contra nibil reputabat infelicius feticitale peccanliurn
    nec luna per noctem a Dei laudibus cessantem vidit, qui ducuut in bonis dies suo?, et in puncto ad iuferna
    ut et lura super leclum doloris in voces erumperet descendunt, qui in labore hnminum non suul, et cum
    exsullalionis et confessionis : ConOttbor tibi , Domi- hominibus non flageliantur, ut in seternum ctun dae-

    ne, aii.in dircctione cordis mei, qui castigans casligas monibus puniantur. Nimirum lales divina severitas

    me ut morti non ttadas uie ut ingressus portas


    , justi- quia allo justuque judicio reprobat, in desideria cor-
    tiae ruin tieatis qui habitant in domo tua in sascula sae- dis illorum sinc obstaculo laxat. in quos inpersonam
    culorum merear laudare te Salutaris quoque doctrina perditc ac desperalac Jerusalem iila melnenda a
    videlicel fluminis impetus qui laelificare civitatemDei, Deo deserente proferlur seutenlia Jara non irasear
    :

    hoc esl sanctam Ecciesiam, consuevit , nec tmic ta- libi, zelus oier.s recessit a te. Quos aulem praedesii
    metsi langueret ab illius ore scilicet aquae vivae fis- uavii vasa misericordiae, visitat in virga iniquitates

    lula. profluere destitit. eorum et in vcrberibus peccata eorum, quibus pne-


    Te tatur hoc scribens ad condiscipulum Cuthninum destinane haerediratis conferct bonum, cum dede-
    Cuthbertus, qui rnairistro a-grolanli et nioiicnti cum rit, ut ait Scriptura, dileclis suis somnuai. Illud
    ;

    Sl Al> on-.IU VEN. BI.I>.*1 PROl.KCOMKN\ 52


    quoque licaii Ambro ii <l>ciuin -
    « Non sie, t inquii, V angclum pacis, cujus circumseptus luiela non con-
    « vi\i, ul me pudeai intcr vos vixi&sc, sed nec moii fiiiiil.ii cum loquar inimicis meis in porla. 1'la'ie

    limco. > Brevis quidein laus, sed viro pcrleclx con- cupio dissolvi ei esse ca<u Clnisio, cujus morle per-
    versaiionis sufliciens. Nec arrogrinlix debet aserihi, empla, de morle ad vitam me Iraosilurum conlido.
    ijuod imilaliile omnjbus de se ul glorilicarenl Palreiu Si quid auleio vobis laboravi, »i quaiiiiilumcimqut
    nostruin qui iu csclis esi, audientium protulil ulilitati. F.cclcsiae fruciiicM vi , id bennlicii quxso niihi repen-

    Kt hoc sub extremi pcnc spirilus articulo, quando daiis, ulibi post mortem mci ineniinerilis, ubi quotid e

    et laus virlulis cor laudati in superbiam non exlnllii, Cbrislus esl sacerdos etsacrilicium placaiiuuis. > iNori

    el audientes ad virluiis sludium en vebeinentius ac- se pouuji ullcrius cohibcre a lacrymis pietas mota fia

    cendil. quo carnis condilio ipsam morlis necessila- terni pccloris, quas qnidem hiuc gauJii, illiuc ma-
    teui Unde el Aposlolus (qui ante di-
    oculis opponit. guiludo elicuil moeroris. Caudcbant namque quol
    xeral Ego sum minimus apostolorum, qui non sum
    : huur jam cuclis inlerendum enutrieranl : dolebanl
    dignus vocan aposlolus, quoniam persrculus sum quod in illo lumeo Ecclesix amissuri eranl Sed quia
    Kcciesiam liei) dum lempus sii.c resolulionis insiarct, lides non aliqnando senlit quaiucunque jacluram,
    se quidem sed iu Domiiio laudans, ul qui glorialur in illius uon cst plangenda amissio, sed cum D<eo cui

    Domino glorietur, bounm, inquit, cerlamen certavi, B nmnia vivunt congaudenda cobabilalio.
    cursum coiisuiiiiiuvi, fldem servavi, de caeiero repo- Inlerea cum boram inoriis imo ingrcssuin viue
    sila est mihi corona jiisiiiia>. percnnis Ixlus exspeelarci ,
    quiddatn (le Scripluris

    His el hurum simihbus acripluraruni tesiimoniis, rcslabal, super quo dhcipulis magislri senieiui.ui.
    sese in iulirmitatibus quodammodo eflccerat alienum audirc rtecesH fucrat. Qua pcrcepla ab illo alque
    doloris, quippe lacrymis toiius amoris inspirans ma- desrripla, dicenle scriplore Cousummatum eit, ille
    Kiiain illam uiultiludiiiem tu.x, Domine, dulcedinis, bilarior verbo consumroationis aggaudens, < Bene, >

    quam abscondisti limenlibus te, perfecisti autem eis .111, « ac vere dixisti ; consiimmalum est. > Nec mora,
    qui sperant in te. Coepit interea annuus ordo tem- jubet sesc in pavimentumcasulx, quascribere, dicta-
    porum diem revolvere Eeclesix feslivum, quo Dei re, lecere ac docere consueveral, deponi, ubi erecto
    ccelomm potenter ascendens capliviia-
    F.ilius in alla paiiluliim capite manibus suoruoi supinalur, ut e
    lem nostrani sua duxit virtule caplivam diem, in- : regione onlorS quo solitus fuerat secreiius orare,
    quam, Bedx eiopiabilem, qui ci iranseuntis diei ler- r.ujus eliam nunc iuluitu deleclabalur, adorarel ad

    minum, et pcrmanenlis in sxculum sxculi prxberet templiim sanclum tuuin, et conliterelur nnmiui tuo,

    initium. Unde ille ul videbatur, prxscius horx sui Doiniue. Taliler se prxparans ad iter ceclesie atque

    exilus, pridiequam iransirei, discipulosprope adesse ^ ad Deum foniem vivum siiiens pervenire : t Tibi, >

    mandat, ul quidquid dubii adbuc animis resedisset, ioquit, < Domine, dixit cor meum, quxsivi vullum
    haud segniter ab illo perquirant, et perquisiia ne luum, Domiue, requiram, nc averlas facicm tuam a

    oblivio deleat, littcris tradant. Eit itaque mixta fle- uie, in quam concupiscunt angeli prospicere. >

    tibus inlerrogatio discenlium , imo prxpediunlur sin- Jjui instabat dies memoralx soleranilalis feslivus,

    guliibus voces discere cupientium. Dnmque sese do- quo sciiicet in coeluin ut iiluc suorum inembra lide-

    Inr immoderaius nec lacrymis saiiat, in ipso meatu lium sequerenlur, capul nostrum principiumque prx-
    Jesnm a quasi jam ascenden-
    faucium prngredi spirilum coarclat. Nec immenlo ctMSit ; ciim vir beatus

    lalis eniin magislri amissio, erit eis paiis magislerii tem iniueretur totus sequi suspiral, jain spirilu in

    aelerna destiluiio. nianilms nnhelanle, expansis manibus in laudem as-

    Prope aulem deindc ad exitum dcvola fratrum cir- ccnsionis ejusdeoi Jesu Chrisli mox et ipse ascensu-

    cumsiat corona, quos hnrlatur ul. eorum qiits relro rus exclamat : « Domine virtuliiiu,
    rex glorix ,

    obliti, et iu ea qux sunt priora se extendenles, pal- qui triuinpbator hodie super omnes coelos ascendisti;

    niam supernx vocationis Dei assequantur : meinine- ne derelinquas nos orphanos, sed mille promissum
    rinlque cxemplo Joseph .-Egypiix domiox. videlicet Patris in nos, Spiiitum verilalis. Alleluia. > Adjun-
    mundiali eoncupisceniix paliium, id esl rctinacula B claquelaudesancLxeiindividuxTnniiatis.gioria Palri
    rerum txcularium rclinquenda ; ut, cum ejus obscenos el Filio et Spiritui sancto cum noniinatione sancti

    nmplexus fugiendo vincant, redacla in scrvilutein Spiriius ejus spiritus came solvitur, moxquc beaiilico

    came peccali, regnuin JDgypii, boc esl vitiorum, sibi spiriluum sanciorum comilatu coelis invebilur ; ubi
    suhjaciant. Docei eos non posse aliter dare cxperi- Jerusalem forlesii hymnidicos admiscens conceoius,
    menlum Cbrisli in se habitanlis, nisi per spirilum Regem sxculorum Deum sabaoih uihu.i subsianlia-

    sanclx ac individux cbariiaiis. I'i qui communione liter iriinim per^onaliier perpeluo collautUl beaius.

    coelestis panis uiuiui Chrisii corpus efficiuntur, ab Tahler Ecclesix columna et doctore Venerabili
    unitale ipsius corporis spuilu dissensionis non sepa- Beda viam 1'alrum ingresso. pieias fralrum devola
    rentur. Et, < Ob! > inqtiii, «ctiarissimi.qnoniam lcm- flelu miseiala casum condiiionis, gaudiuin lestata spe
    pus esi persolvendi dcbiium conditioni, rogo vos, resurreclionis, resonaniibus hinc inde psilmis exse-

    rogaie Patrem Domiiii nostri Jetu Christi, Palrem quias rite cvlebravii, suique alumni pariler et docioris
    oiiseticoulurum, ul per eum it. quo princeps mundi corpus 6olemniler sepulturx conlradidit. Cujus in
    hujus iulirt invenit. in occnrsiim salulis mihi dirigal xlcrna pace durmiiio exsliiil regnaute CtMlwulfo
    * Jcsuni pro i»i<lrm tecl. vul|. exiiibet |h, Mui. Hril., quem toluui cuin lexlu Smiih. lonuli.
    ) :

    VEN. BEbJE VITA A TURGOTO. 5*


    53
    A fundala est Eeclesia Christi el instituta qu* hodie-
    aune Incarnalionis dominicae septingemeaimo trice- :

    que in fide caihoiica vivii et exsuliat, auctore sc gu-


    simo quinlo, aetalis vero sune qumquagesimo r.ono,
    bernatore Deo Dei Fiiio Domino Jesu Clirislo, quem
    qui esi aniius centesimus primus ex quo perclarissi-
    cum Patrc et Spirilu sancto viventem et regnantem
    mos et sanctissimos regem ct ponlificem, Osvraldum
    dico el Aidanum iu provincia Berniciorum primum perstecula omr.is spirilus laudat et adorat Doininum.

    VENERABILIS BEDiE VITA


    ANONYMO AUCTORE.

    (Ex tiil. edit.

    B pervenisset, discjpulus ei suadere ccepil <j;iod ma-


    Beda preabyler, Chrisli famulus, nalione Anglicus,
    gnus esset ibi populus congrcgatus qui summa affec-
    apud ecclesiara sive monasterium apostolorunt Pelri
    Canlix Anglia constructa tione cl silenlio ipsius prxdicationem exspeciai ant.
    el Pauli, qux in civitate in

    lempore Justiniani secundi hic a se- Cumque sauclus fervcnti spiritu eleganlissimum
    est, claniil :

    ipsius monasierii abbate, et sermonem fecisset, et conclusissel Per omnia sacula


    piennio sub Benedicto
    scecuiorum, lapides responderunt Atnen, Venerabi-
    posl sub Ceolfrido, in diviuis eloquiis appnrae eru-
    :

    dilus, divino studio operam prxbens, sacris lilteris tib Pretbyier. Secundo, quia dum alius discipulos

    plenius imbulus, sapier.tia et vilx sancliiate admi- ejus, ipso dcfuncto, tiiulum seputcro facere dispo-

    randa profecit. Anno autcm selatis sux 24, diacona- suisset, unico carmine Leonino sic incipiens : Hao
    tum. ci 30 presbyteralum a Joanne episcopo suscepit, sunt io fossa, et vellet finire Bedx sancti vel presby-

    inde usque ad annos 70 vtiae sux scripluris et divi- teri ossa, nec inetrum stare possei, et nullum aliud
    vocabulum eidem occurreret atlxdiarus taiidem
    nx sapieniix opusculis inlendcns, multa pecloris sui ,

    viris schola&licis conlultt nionumenla. Nam xixvi ivit dormilum. Ki ccce maue iti lumulo manibus an-

    qux lxxhii libros gelicis rcperit sculpiuui


    volumina edidit, in divisit. Dieifl

    autem ohilus sui per septem prxcedenles hebdoniaias Hac sunt iu fossa Bedae VeneTabilis cssa

    divina revclatione prxscivit. Die auiem ascensionis c annos


    Quievil aulein iu Chrislo vi Kal. Junii circa
    Domini, quie tunc illo anno vi Kalend. Jiinii evenit,
    Domini 700. Corpus autem ejus (c) Januain transia-
    dum vesperas cum cxieris clericis in ecclesia cc!e-
    iiiiu digna venaratioiie coiilur. Scrip^il vir Domini,
    braret, nulla alia inlirmitate delentus, sed corporis imeral.a superGen.,lih. unum;de tabernaculoMoysi,
    compos ac meutis, cum antiphonam illam, rex
    lib. iii supcr Saiiiuelem, libros iv; de lemploSalo-
    ;

    gloriic dccanlaret, ipsa flniu insuo appodiatus stallo


    monis, iib. umim super Esdraru et Neeniiam, iih. u
    ; ;

    spirilum emisit stalimque mirus odor de ejus cor-


    ;
    super Tohiain, lib. unum ; supcr Parabolas Saliimoniii,
    pore fragrare coepit sepuiius est in moiiaslerio suo.
    :
    lib. u ; super Cautica cwiicorum, lib. v ; super Epist.
    Hic cum sanctissinius ab ccclesia repuietur, et in
    vu; super Marcum, lib. iv; supcr Lucain
    canon., lib.
    conlessorum cataiogo numeretur, solus inter sauclos unum; super Apo-
    Jib. iv ; super Actus apost., hb.
    non sanctiis, sed Venerahilis appeilatur, ei hoc pro-
    calypsim, lib. unum de quxst. lib. Regum ad No-
    ;

    pter duas raiiones sive miracula, qux de ipso conti-


    theimum, lib. uuum; de Scbismalib., lib. unum; de
    geruni. Primo, quia cuni ex nimia sencctule oeulij
    Gestis Atiglofum insigne et egrcgium voiumen, in
    caligasset, ct discipulo duce ad lapidum con$erieui quo el Cltronica de iemporiuus continelur.

    (a) Ita in Edit, Basil. legitur; Cenuam scribi debet.

    COMMENTARIUS PRiEVIUS
    DE S. ET \m. BEDA MONACHO PRESBYTKRO IN ANGLIA

    Vel de eju$ CBlaLe, Vim a TunGoxo collecta, cutlu sacro Anliqnorum ei aitestanlium
    senienliw.

    (Ex Bulland. Act. Maii t. V| }

    I. Duo illuslria saeculo Chrisli septimo construxit D Prius ad honorem sancti Pelri aposloli surrexlt
    monasteria sanctus Benedictus Biscopius ahbas , propeosiium Vedrae fluminis, Anglis V. V erre ; unie
    utraque in antiqua Norlhanhymbrorum regiooc, ea- el V. Viramutha, tesle Cambdeno, nunc Moncks Y.
    que parle quse episcopatui Duneimensi subjacet. Veremith dicitur, id esl,Yedre osiium «rf monirclnn
    :

    55 AD OPERA VEN. BED/E PROLKCOMKNA. 56


    jpfi-funs. Alienuii in honorem sancli Pauli xdilka A beuli Bedat prcsbtjteii. Eodcm modo iu ms. Marty-
    lum esl ad ostium Tinie fluvii, liigijrvum sive Cijrvi, rologio monaslerii sancli Cyriaci, quo plurirnum uitis
    iiuiic Jnrrnui divluin,iu cujiu; viciiua DttOI eslsanclus est llarouiiis, et in nis. Palriciano, quod Ncapoli
    Beda uiiiki Clirisli 677 ; MtUSqtM xtalis annos sep- in Codice membranaceo Anloitii Caracrioli clcrici

    lem, iu eodcm monaslerit» ecepit hatiilare. Ilic ille, regularis reperimns, Isttt corjtinfiiintur : 1h Britanrita
    laclus Ang'ix splendor *itigularis, pielaic et erudi- tuncli Augustini, primi Amjtornm episcopi; et Bedte
    lione cognomen Venerabitii esl adeplus co polissi- ; preshytcri, viri indivhiticiipturit eiuditistimi. Similia

    inui!) quod ipsins limiiilite in Ecclcsia reciiarcntur, leguntur iu ins. Ceutulcnsi sancti Richarii, et in
    « iini aut adhuc viverei, aul certe necduni esset Ca- appendicc Adorus apud Mosamlnun ct Rosweydum ;

    latogo Sauctorum iuscriplus. Si lainen anliquus isle ilem in Marlyrol. Itcllini, secundum mDreni curix
    iiiulus est, de quo propter velusliorum scriplorum Romanx auclo, et Paritiia sub amium 1521 excuso;
    nlentium merilo dubital Baronius, majori etiain itcm Auctario Usuardi per Crevenum et Molanum
    inerito rejiciens aniles fahellas, quas lali appella- adorualo aliisque. Soliu» autcm Bedx mcmoria, a.|
    lioni occasionem dedisse lioguniur, nec digna sunt eumdcm26 Maii, celebratur iuKalcndario ueranli ui

    hoc loco referri. Appellalioncm taraen in Ecclesia Breviarii ms. cujus usus fuit ad partes Rhcni.

    iisitaiissimam, etin Romano Mariyrologio probatam, B 5. Verum quod solemnitas sancti AuguslUi impe-
    libenler usurpamus eiiam hic. Decessil is, ad laborum diret venerationeni santti Bedse, h;cc translara est in
    6tiorum xtcrnaui requiem evocatus, in festo Ascen- dicm honc 27 Maii. uti patel ex Kalendariu Encbiridii

    sionis Cbrisii , vn Kalendas Junii, sive die 26 Maii, Ecclesix Sarisburicusis.quod hahemui in pergamento
    mi moribundo
    sciipsit Cuthbertuscjusdiscipulus, qni conscriplum ; el conscntiunt aliquol mss. Marlyrolo-
    Annus ergo erat Cbristi septingcntesimus irige-
    nstiiil. gia Usuardi, ad usum Ecclesiarum Bclgii circa an-
    simus quintiis, quando Cyclo Lunx 14, Solis C, lillera l num 1400 aut etiam serius aucta, et cum iisFlora-
    tlominicali b, Pascha incidil, in diem 1 7 Aprilis, festum rium ms. Itein Mariyrologiaexcusa Lubecean. 1475,
    Asccnsionis in diciura 26 Maii. In Chronolngia Saxo- ct Colonix» atquc Lubecae an. 1490, cum Missali cl
    nica, pnst Hisloriam ecclesiasiicum Venerabilis Be- Brcviariis Ambrosianis excusis an. 1522, 1559 et
    il.c Canlahrigix anno 1645 excusam, ohilus cjus ad 1560. idem setjuunlur Martyrologia iuonaslica Wio-
    arinnm prxcedentcin 754 refertur, quod modesle re- nis, Dnrganii , Mcnardi, Btieelini, et Anglicaiium
    jicit Florentius Wigorniensis in Chronico suo, ad di- Wilsoni. Illam porro diei mutationem suo calculo
    ctum annum 754, ubi ista habel -.Sacerdos venerabilit, comprohavit Romana Ecclesia, in recognilione M;ir-
    mcmachus per omnia laudabUis, computalor mirabilis tyrologiidemandato Grcgorii XIII cursia; quapropter
    Beda sanctissimus.secundumAnnlicas ChronicaStanio^ nos quoque distulimus de eo agcre, ne, si quando
    secundum vcro suum discipulum Cuthbcrlum,
    prmseuti, Sancloruir. cultus restitualur iu Anglia (quod ulinam
    uui ejus obilitm descripsit, ttiaque decessioni cum aliis fiatcito!), a populari usu in hoc opere discrepeinus.
    quamphirimis iMerfuit, anno sequenli, ante Asccnsio- Porro depositio vcnerabitis tkdiv presbuieri, ad diem
    nem doninicam quarla \etia, idesl viu Kalendas JuritL, 10 Maii (quod miranrar) asMgnatur in Mss. Lcodien-
    circa horam dccimam, in magna mentis devolione et sibus ecdesiaj sancli Lamberli et moiiaslerii sancti
    tranquillitale utiimum e corpore spiritum efjlnw, sicque l.atireuiii ; ct hoc seetilus est Molanus in Auctario
    gaudens ad rcgna ccelestia miijravit. H.ic ihi. Vcrum Usuardi, atque bunc Canisins in Martyrologio Ger-
    quia festum Ascensiouis a primis suis Vesperis ccn- manico. Wilsonus in Mariyrologio Anglicano, loco
    sebatur coaplum, Culhbertus illam boram deciuiatn depositionis, reposuit Iranslalionem corporit /)u»W-
    nocturnam, adhumeravil ipsi festo, affigens obitum mum .'
    sed nusquam legimus ad huuc dtem esse ea'ii

    ad diem vn Kalemlas Junii, quo eliam die ex hac vita referendam.


    migravit Anglorum aposlolus Auguslinus episcopus 4. Vilam damus ex Ms. Longipontano Doniini
    Cantuariensis, uli supra ex cjtis aclis liquet. Beiforlii, coilalam cum ea qux exstat ante Histoi iaut
    2. Ad islum aulem vu Kalendas, sivc 26 Maii ecclesiasticam cjns, Latine et Saxonice Cantabrigi»
    uirumqtie referunl anliqtiiora Marlyrologia niss. e^ cditain anno 1645 ex Codicc nis. collegii Benedictini

    quibus aliqrtod hahcmus in Anglia ante annos miiti Non csl aulcm ca aliud quain perbrevis relalio, a
    mum sexcentos in pcrgameno exaralum, ubi primo nobis in Iria capila dislincla. Primiim desumptum fuit
    loco memoratur clugium dicti saucli Atigustini, et im- cx Uttoria Ecclesiie Diinebiiensis, auctore Turgoto
    mediale ista subjunguniur : ltem tu cadem Britannia' (qui prior Dunchncnsis floruit circa annuin 1 100), sub
    insula depositio beati Bede presbyleri, doctorit An • noiuine Simeouis DunelmeDsis perperam inicr decem
    glorum tagacittimi : cujus quanta existuut nterita, et BillOfia Anglicanx scriplorescxcus.i, ubi hic narrala
    doctrinatfluenla, mellil.i bonorvm operum testantur legttnlur lib. i, cap. 8, et reliqua omnia referunlur
    txempla. Dein leguntur qua» apud Usuarduin pixpoue- cap. 14et 15. Capul secundum refertur verbis ipsius
    bantur. Eodem modo primo loco sanctut Auguiiinui Bedx. Tertium, quo obilus ejus narratur, habriur
    et Beda celebranlur in Ms. Trcvircnsi saaicii Martini. ex epislola supra memorati Cuthberii discipuli, qui
    Ast ultimo loco apud Usuanlum collocaiur sanclus moribundo astitit, et proposiium hahttit de Yiu ejtii
    Aogiistinus; cui in Mt. Utlrajectino ecclesix colle- prolixius scribere, scd, quod valde dolendtnn rsi,

    KiaU' sanci» Maria*. rirca annum 1140 conscriplo, bene cogilaLi ad eflcclum niinquam urnluvii Ail.ll

    ista adJHn^unttir : Item in eccdem Brilnnnia- intuta nius no» quarluin ex tipite 7 lihri iii , rjusdetn Tur
    ; ; : ,

    57 "VEN. BEDiE VITA A TCKGOTO. 53


    goti, ubi translatin corporis Dunelmuni indieatur. A sed elium infirmitatis noslrai, tibros abcaXw memoria.

    AJiqua bujus Vitae eompendia conlincntnr in epistola Deda e.rpositos miltere digrtcrisdc wdificaiione. templi,

    Simeonis DunelmensU, ad Hugonem Decmum Ebo- vel in Cnnlica canticeritm,sive epigrammatum lieroico

    racensem, el latius apud .loanncm Stubbs tn Chronico mclro sive elegiaco cemposilormn si fieripolesl omnes;
    si»e Actis pontificuiu Eboracensium : nbi dicitur : sin atttem de wdificulione tempti libros tres. Fvrtassis

    Beda natus amw 077. mortuus anno 7.">5, sepultus in diffuiiis pelilio, sed nihil arbilror este dilficile vcras

    suo monasterio Inggrve : scd postea dieuniur otta charitati. Hxc sanctus IjiIIiis, c.ui respondit Cnthber-
    ittiut ad corput tancti Cuthberti translata. tus abbas, epislola numero 89 relaia., istis verbis :

    5. Aiia quajtiam Acts sancli Bed,v habemus ex bl- Cratanter quidemninnuscutn ttttrcharitatis suscepi,eteo
    blioilieca Bodecensis coenobii canonicorum regula- gratanlius, quo te hwc intimo devotionis affecttt millcre

    rium in dioecesi Paderbornensi descripta, sed quae cognovi, id est, paltarn hotosericam ad reliquias beatos

    fabuiis referla noluimus in luccm proferre. Alia a memorUv Bedos magistri noslri , ob recordalionem et

    Joannc Cagravio in lcgenda Angliai excusa sunt, illitis venerulionem, dtslinasti. Et rcctum quidem mihi
    sed etiam in bis varia displicent ,
    qua3 ibideni lcgi videtur, ut tota gens Anglorum in omnibus provinciis
    possunt. Istorum autem loco malumus colligcre ali— ubicunqne reperli sunl, gralins Deo referant : qui tnui

    quot virorum illustriuni teslimonia de ejus vila el B mirabiiem virum, prwdilnm divcrsis donis, tamque ad
    doctrina. Primus sil ganctus Bonifacius, martyr et exercenda dona slitdioswm , similiierquc in bonis mo-
    archiepiscopus Mogunlinns, qui eodem lempore cla- tibus viventein , Deus illis in sua ttalione donavil
    ruit. Hic epislola !) ad Huetliertiim abbatcm , sub quiu per expcrimentum , ad pedes ejus ivutritus , hoc
    cujus rcgimine sanctus Beda e vivis decesserat, inter quod narro didici Nunc vero quia ro-
    alia scribit : Rogumus ut aliqua de opusculis sagacis- gasli atiquid de opusculis beali Palris, cum meis paeris

    timi invetligaloris Scripturarum Bcdw monaclii, quem juxiu vires,quod politi. luw diieciioni prwparavi : tibel-

    nuper in domo Dei apud vot, vice candelce ecctesi"t tos de riro Dei Culliberto metro etprosa composilos
    licce scientiae Scripturarum futsisse audivimus, con- tuat voluntati dire.ri, ct si plus poluissem, libenler vo-
    scriota nobis transmillere dignemini. Uem sanclus luistem : quia prwtentia prwleritw kiemis mttltum Iiot-

    Bonifacins ad Egberlum archiepiscopum Ebcraccn- ribititer ivsulam noslrtc gentis in frigore et gelu , et

    sem, qui adhuc sancto Beda earn digni-


    etiain vivo veitlorum et imbrium procellis, diu luieque depressit
    tatem obtinuit, epistola 8 rogal istis verbis : Vt mihi ideoque scriptoris manus, ne in pturimorum tibrorum
    de opuseulis Bedw lecloris aliquos tractatus conscri- De ntimerum pcrvenirel , relardala est
    bere el dirigere dignerit : quem nuper, ul audivimus,
    Bedm quw adkue de- opusculis bcatw recordulionis ,

    divinw graliw spirtluati intelleclu diiavit, et in vcstra C scripla non Itabes promillo me si vixerimus tua , , ,

    provincia [ttitjere concestil, ut candelaquam vobit Do- volnnlati adfutitrum. Hrcc Cuthbertus sancli Bedw
    minut taigitus esl nos quoque (ruamur, Iterum idem discipulus, ad snnctum Lullum.
    sanclus Bonifacius, cum aliquos tractatus accepissct,
    7. Terlius succedat Alchuvinus, magister Caroli
    ita cidem archiepiscopo episiola 85 scripsit : Dona Magni imperatoris, ct iase nationc Anglus, subsupra
    ac libellos dutcissimm beatitudinis vestrw, a robis di-
    IauJ.ilo Egbei lo arcbiepiscopo Eboracensi , ab obitu
    recla, gratttnti auimo gaudentes stiscepimus : suspen-
    ssr.cli Beda.' educatus, qui epistola 49 ad fralrcs
    tisque ad wthera palmit supcrnum Regem obseeravi- Virensis el Girvensisecclesia, intcr alia scribil ista :
    mut, ul vobit in wterna angclorum curia florenlia
    Recordamini quam nobiles Itabuitlit Putret , et non
    mercedit prwmia resliiuat Slodo inhianler deside-
    sitistanlis progcitiloribus deg&icres filii
    rantet flagitamus ut nobis ad gaudium nostri mceroris,
    Recogitole nobilitsimum noslri temporit magistrum ,
    eo modo quo anteajam fecistis, atiquam parliculam
    Iktittm presbylerum ,
    quaie habet in juveniute ditcendi
    vel tcinlillam de candeta Ecclesiw, quam illuxit Spiri-
    studium ,
    qitalem nunc habet inter Itomines lattdem, et
    tus sanclus in regionibut vetlris , destinare curetis
    multo majorem apud Dettm remuneralionis gtoriam.
    id est, de tractatibus, quos spiritalis presbgter et
    Itlius igilur exempto dormientes excilate animos
    invesiigalor sanclarum Scripturariun Beda resernndo D matjislris assidete , aperile libros pertpicite titteras
    , ,
    composuit, partem qualematnque transmillere digne-
    intetligite sensv.t illarum , ul et vosmelipsos pascere et
    utini : maxime autem, si fieri possit, quod nobis prw-
    aliis spiritalis vitw prwbere talealis dectis. Idem epi-
    dicdnlibus habile et manuale el ulittssimum esse videtur,
    slola ad Davidem regem , agens de cursu lunae per
    superLectionariumanniversariumel ProverbiaSalomo-
    singula signa, ista subjungit : Quid de concordia solaris
    nis,quiacommentarium super illa condtdisseaudivimut.
    Untarisque cursus per signa iodiaci lucidius dici poterit,
    6. H.i:c saucius Bonifacius : cujus pius erga san-
    qvam quod talium inquisilor quwslionum Beda magister
    ctum Bcdam affeclus transiit etiam ad suceegsorem
    in scriptis suis nobis reiiquit 1 Eumdem paulo inferius
    c.jus sauclnm Lullum, qui simililer ut ille ex Anglia
    eodeui modo laudat : et in pocmate 178 ejus versn»
    in Germaniam profeclus, eidem Sedi Moguntinx fa-
    de Vita sancti Culbberti bis distichis exoruat
    clus archiepiscopus, inter epistolas sancti Bonifacii
    Hagnus ct ipse Paler, praa=«»l, paslorqne, snc.erdus
    numero cxi, ista Cuthberlo abbuli , et olirn sancto
    Cuthberlus, vestrae jain der.us Ecclesia»,
    Bedi; discipulo, scripsit : Uisimus tuw dilcciioni (Ju.inla piis precihcs, Doinino ilonante, peregil.
    parva munttscitta, unam pattam hotosericam Petimus
    Non opus est no.-tns dicere versiculis
    .
    Dinn prius lieroicis prxclarus Bcda niagister,
    eliam ul ad consaiaiioncm, non sotum peregrinationis. Versibus expiicuit inclvia gesta Pairis.
    ; ,

    59 AD OPF.RA VEN. BF.DjE PROLECOMF.NA. Ui


    8. Nolumus liic , ex vila sancli He Le ante opera A j beaio Lanfranco archicpiscopo Cantuariensl Angto-
    ejus excusa , digcipulos quos reliquit erudilissimus rum dottor appellatur epistola 3 ad Alexandrum U ,

    enumerare Inter eos ibiilem dicunlur, mazime prat- papam, anno tOOI creatum. Secuti delnde sunlTur-
    Uilitst Hhabanut, Albiuus Alchttvmut , Claudiut et goius prior Dunelmcnsis , et Florentius monachus
    Joanuei Scoius . qui prinii Lutetia* Jocuerunt, el (•ut- V. Vigomiensis : ex priore damus Vilam sanctj Bedte.
    tiam bonis arlibus referserunl. Vitani beati Habani postrrioris elogium supra relatum est. Suceesserunt
    oediinus 4 Kehruarii , eumquc § G iu couimenlario i ^tcs Guiiieliiius Malmcsburiensis , Henricus Hun-
    pnevio ostenditnus natum fuisse anno 78">, id est, tindoniensis , Rogcrus Hovedenus, Malluaeu» Wesl-
    annis oniniuo quinquaginta poslobitum sancli Beda?, mun.isieriensis, et alii scriptores Angli, qtii eumdeni
    aique istam fabulam, etiam a Vincenlio Bellovacensi eximiis laudibus celehrant : inler hos vero Malmeebu-
    lib. xxiii Speculi Hislorialis, eap.175, ex Chronicis riensis cl Westmonasteriensis referunt cpistolam
    relatam, rejiciraus, §2, num. 7. Tempore dicti Ra- Sergii papae ad Ceolfridum abbalcm qucm ille bortatur :

    banicum esset adhuc abbas Fuldensis, habilum est ut, quia, exorlis quibusdam ecclesiaslicarum causnrvm
    anuo 856 Coucilium Aquisgranense libris tribus , capitutii, non «ine earaniinu/isne tonniui imwtetcendis
    dislinclum. Ibi cuin iu lertio libro esset oslendeii- opus sunt ad conferendum arte Lilleratura: imbuli ; abs-
    dmn, iit in pntfalione lcgilur, quod templum Domini, D </u« aWflijar<»ioraiioner*/faiiuiini Dei fcmutum Bettam,
    a Salomone asdificalum el dedicatum , fiijuru fuenl venerabilut sui monasterii presbyterum, ad.limina
    catholicw Eccltsiee , per universum orbem diffuna apostolorum. . , . et *ii«e mediocriiatis eonspeetum ,

    el condilor illius Satomon rex personam gesserit non moretur dirigcre. Verum, quia Sergius papa vila
    Uirisli. . . . Satva qttippesuptr liacre cattronim txi- functus est 9 Septembris anni 701 , id esl, quinque
    miorum Patrum expositione ,
    quid tenerubilis et mo -
    annis antequam Beda consecraretur sacerdos , et
    dernis temporibus admirolitis Beda presbyler , de mt- aliquod opus ex suis elucubraiinnibus vulgaret; tota
    morato lemplo in expositione Evangelii Joannis sentiat, ilia epislola, anliqiiioribns scriptoribos ignota, nobis
    tideamus. Ueiiqua ibidein laie deducla legi possunt. lictiiia app.iret. Omiitimus Tritheiuiuin ei alios re-
    Porro qui bic venerabilis et mirnbiiis scriptor dicitur, cenliorcs euuwerare.

    VEN. BEDiE VITA


    AUCTORE, ET COLLECTORE TURCOTO, PKIORE DUNELMENSI.

    (Ex Bollan I. Act. Mali U VI.)

    CAPUT PRIMUM. C monasterio haberenlur. Unde ipse in histona Au-


    Or(u», educatio in monaslerio , scripla , obittts. glorum , unius meniionem faciens, dicit (*) monas-
    lerium Petri et Pauli, quod est ad ostiuui Wiri am-
    1. Venerabilis Doniini famulusBeda, presbyierel
    monachus nalus est in proviucia Norlbanhymhro-
    nis, et juxta amnem Tyna, in loco qui vocatur
    ,

    ingyrum.
    rum , in lerriiorio monasterii apostolorum Petri et
    Pauli ,
    quod est ad Weremuthe el Ingyriuin , anno 2. Hic itaque infantulus bonx spei divina et sa:eu-

    doininicae Incarnalionis sexccntesimo sepliiagesimo lari litteratura diligenier imbuiiur: quandoque sancii

    sepiiuio, qui est aitnua secundus (aj solilane vitae Spiritus crgauum futurus ,
    quo ejns pneeorcia irra-

    beatissimi Patris Cuthberti. In quod monasleriun) ,


    diante, in Banctffi tiuiversalis Ecclesise munimentum,
    cura propinqtiorum , cum esset annoruin septem, da- plurimos in Novi et Veleris Testainenti exposilionem
    tus esl educandus reveremlissimo abbali (6) Bene- libros eral composilurus. Et cum in Latina erudire-

    dicto, ac deinde (c) CeollVido anno sciliccl (rf) de- lur lingua , Gr;«( ,e quoque peritiam non medioeriler
    cimo poslquain idein lunnasterium sancti Pelri apo- percepit. Per id namque temporis in prxfaio monas-

    stoli fundatum est, ex quo aulemsancti Pauli monas- lerio sludebat, quo (f) Theodorus archiepiscopus
    teriura fuerat incoeplum anno lertio. Qiiaa utraque et (a) Adriauus abbas , qui in aacris simul ac tascu-

    monasteria taota pace et concordia , familiarilate et


    " laribus lilteris abundauter ambo erant instructi,pera-

    fralerna societatc fuerant coujuncta, ut (sicut ipse grala tota Britannia, congregantes discipulorum ca-

    Beda postea describit) pro uno duobus in locis posito tervam. scientiae salutaris quotidie flumina irrigandis

    (a) Culhberlum accessis;e ad vitam solitariam in gones, 25 seplembris, anno716, cum iter Romam
    iusula Farue, anno 670, docuimus ex Turgolo ad versus suscepisset.
    capui 6 Vitae sancti Cuihberii ; auclore Be.Ua edita ad (d) j£dilicalum est , tesle Beda , anno 674, ergo
    diem x0 Martii. iribns ante natum thxlam aunis.
    («) Leguntur ista verba iu epilogo qui posl epilo-
    (b) Hic est sanrtus Benediclus episcopus, et coli-
    men solel exeudi.
    Ittttt Januarii , ubi edidimus Vilam ex homilia On- (/') s.iin ius Theodorus archiepiscopu», niortui<v ,

    ilat, qui et aliam scripsil. a Jacobo Wanco eruiain e.ii anno 690, 19 Seplembris.
    et Parisiis auno 1666 excusam.
    (g) Sancius Adriamis, abbas mortuiisest anno 709
    (c) Ceoifridus morluiis Ml in Gallia , apud Lin- 9 MUUirU, ad quem diem Acta ems illusiravmiu»
    ,, ,

    61 VEN. BF.DiE VITA A TURGOTO 62


    eorum cordibus eroanabanl , iia ut inter sacrorcm A pluris operam dedi, alque inler obserranliam disci-
    apicum doclrinam, etiam melricae arlis, ariilimelicai plinx regularis et quolidiauam caiitamli in ecclesia
    ecclcsiasticiR et aslronomicte disciplinas suis audito- curam , semper aut dtscere, aul docere, aui scribere
    ribuf conlraderent, sicut de tti> ipse qunque (a) Iteda dulce bahui. (e) Nono decimo autem vilae mese anno
    loquitur; dcinde ?ere el istud subjungit : Usque liodie, diaconaluni (() , Iricesimo gradum presbyteratus
    inquil , supersunt de eorttm discipulis, qui Lalinam uiruiiiquepermiiiislerium reverendissiini episcnpj (g)
    Crmeamqne lingttam , ttqne ut proprium in qua nali Joannis, jubenle Ceolfrido abbate, suscepi. Ex quo
    sunt, norunt. Transeunle autem ad ccelestia Patre tempore accepti presbyleralus , nsque ad annuni
    Culliberto (b) , i)le Vitae ipsius egregius quandoque xialis ineas quinquagesimuin (li) nonuin, lixc.in
    scriptor futurus Beda, aeUitis jam lunc undecim, Scripturam sanclam, mex meorumque necessitati,
    Sludii vere in uionasterio quaiuor amios babeliat. ex opusculis venerabilium Patruni breviter annotare,
    5. Anno aulciii doniinica» Incamationis seplingen- sive eiiain ad foiiiiaiii sensus el intcrprelalionis eo-
    tesimo trigesimo quarto,.imperii aulein (c) Ceolvulli rum superadjicere, curavi.
    septimo. episcopatus vero Eihelwoldi anno undecimo, 5. (i) In principium Genesis usque ad uaiiviialem
    illa Ecclesi.u caiholicse lucerua , ad eani qu;e se illu-
    ., Isaac el ejeciionetn lsmaelis , libros tres. De taber-
    minaveral iuccin ; ilta veua aquaa salientis in vilam naculo el vasis ejus ac veslibus sacerdotum , libros
    xlernam , ad fonien vivum Deum pervenit : sacro- tres. primam partem Samuelis, id est usque ad
    In ,

    rinu scilicel libroruni composilor, Venerabilis pres-


    niorlem Saulis, libros quaiuor. De xdificationc lem-
    byter el monacbus Beda, defum :tus anno xlalis suae allegoricx exposiiionis sicut et cxlcra
    pli , , U>ros
    quinquagesiino nono, ex quo autem rei (d) Oswaldus duos. Ilcin in libros Rcgum, libruin iriginla QusMtio-
    etanlistcs Aidanus punlilicalein eatliedram et mona- num in Proverbia Salomonis, libros tres. In Canlica
    cboruni habiialionem in LinJisfarnensi insula insii-
    canticorum, libros sex. In Esdrain el Neemiam, tres.
    tueranl anno cenlesimo piinio, a construclione vero In canticum Habacuc , unum. In librum heaii Palris
    nioiiaslerii Petri apostoli in Wiramutbe sexagcsirao Tobix, explanalionis allegoricx de Chrislo ct Ecclc-
    secundo, porro a Patris Culhbeni tnnsitu quadra- sia libruni ununi. Ucm capiluia lectionuui in Pen-
    ,

    gcsimo nono. Qui videlicet Beda, in extretuo qui


    lateuchuin Moysi , Josue, Judicum. In libros Regum
    dein inundi angulo vivens laluit ; sed post morlem et Verba dierum. In librum beali Palris Jnb. ln Pa-
    per universas niundi partes , in libris suis vivens Caniica canticorum. In
    ,
    rabolas , Ecclesiasten , el
    omuibus innoiuil: iu quibus profeclo lerrarum rcgio- Isaiam prophelam , Esdrain quoque el Neemiam. In
    numque diveisaruiu silus, ualuras ,
    qualimies subli- Evangelium Marci libros quaiuor. In Evangelium
    liler, quasi ipse citnctas peragrasset ,
    plerumque de Lucx, libros sex. Ilomiliarum Evangelii, libros duos.
    scribit, cum taineu abinfautia in munasterio nulrilus, In Apostolum quxcunque in opusculis sancti Augu-
    tolam ibi , usque ad evocalionis sux dicm, vitain slint exposila iuveni.cuocla per ordinem iraiiscribere
    transegcrii. Ne vero quisquani aliud quain res esl curavi. In Actus aposloloium , libros duos. In Epi-
    i!e illo nos dicere suspiceiur , ipsius de se ipso dicia slolas seplem canonicas, libros singulos. ln Apocaly-
    subjuugere congruuin videliir. psitn sancii Joannis, libros tres. Item capilula leclio-
    CAPUT II. in. .n iii lotum Novura Testamenlum , excepto Evan-
    Ralio vivendi el tcripta sancli Bedoe verbis relata. geiio. Dem librum Epistolarum ad diversos, quarum
    4. Ego, inquil, Beda famulus Cbristi cl presbyier de sex xlatibus saecuii uua est ; de mansionibus filio-

    monasierii beatorum apnstolorum Pelri et Pauli rum Israel, una una dc eo quod ; ait Isaias, El clanden-
    quod esl ad Wiremuib el Ingyrvum , nalus in lerri- tur ibi in carcerem, et post dies mullos visitubunttir.

    torio ejusdem monasterii, ciiiii essem annoruiii sep- De ratione bissexti, una; de xquinociio juxia Anato-
    teru, cura propinquorum dalus sum educandus reve- Iiiiiii , uiia. hem de bistoriis sanctoruin librum (j)
    rendissimo abbnii Bcnediclo , ac deinde Ceolfrido ; Viise et passionis sancli Fclicis cotrfessoris de melrico

    cunclnmque ex eo tenipus vitx in ejusdem monas- ]j Paulini opere, in prosara transtuli. Librum (k) Vilae

    terii habitaliine peragens, oiniieiu mediiandis Scri- et passiouis sancti Anastasii, male de Grxco iransla-

    (a) Lib. iv. Hist. eccles. Anglorum , cap. '2. ('0 Ilittc colligimus aut sancluro Bedam nalum
    (b)Moriuus est sanctus Culbbertusanno 687, feria suh iniliiim euuique ista scripsisse , non
    anni G77 ,

    quarla 20 Martii. diu aute obilum , anno 735 , cuni ccepissel diclum
    (e) Aela sancti Ccolvuili regis, cui Beda suam Hi- xtalis annum 59 : aut certe annos cbronicales sumi,
    sloriam inscripsit, dedimus 13 Januarii, cui plura ex ut priinus annus, quocunque mcuse natus fuerit
    Turgoto addi possutit. finiulur eum auno 677.
    (d) Coluutur Oswaldus 5 Augusli, et Aidanus 31 (i) De his possunt Trithemius, Sixlus
    scriplis videri
    ejusdem mensis. Senensis, Possevinus, Bellarminus, Labbxus, Mi-
    (e r Ergo anno 696. raeus, Vossius et simiies. Neque enim noslri insliluli
    esse aibiiramur singula disculere, el actum ab aliis
    (() Anno 707.
    igere.
    (g) HiCest sanclns Joanncs Beverlacensis, conse-
    c.riius episcopus Hagulsiadensis anno 686, dein ar- (j) Hanc Vitam sancti Felicis illuslravimus ad
    diem 14 Januarii.
    cliiepiscouus Eboracensis anno 700 , qui laiidem
    Beverlaci degens ex vita decessit anno 721 , 7 Maii (k) Consule qux de bac Vita diximus ad diem 23
    ad quem diem Acta illtistraviinus. Jattuarii in commenlario pnevio, num. 3.
    ,,,

    65 AD OPERA VEN. flEb/E PROI.EGOMENA. 64


    lum et pejus a quotlam imperito emendatum ,
    proul A sionis dominkae , id cst, septimo Kalcndat Junii,
    polui :i I seiisum corrcxi. (a) Vilamsancti Palris vitain dnccbat ; et nobis suis discipulis quotidie !••
    imiii.irlii simul et antislilis Cutlihcrti ; cl prius lu;- cliones dahai, ct quidquid rcliquum fuil diei. in psal-
    roico mclro el postmoJum plano Ecrmonc de- niurum etntu prout potuit le occupabal : toiain vrro
    »••1 I|im (b) Hislininm ahbalnm mnnasUrii Imjiis ( in noctem in la-titia el gr.iliarum aclione pervigil ducere
    ipio uperna pielati deservire gautleo) lienedicii, sturicbat, nisi qirjnliim moriicus somnus imperiirel.

    Ceolfridi el Huetlierti, in liliellis duobus. Hisloriam Evigilaus autcm statim cnnsueta Srripturarum mo-
    ccolcsiaslicam nostrie insuhc ac gcutis , in libris diilamiua repeiivit, cxpansisque inanibus Deo gratias

    quinquc. (c) Martyrologitim dc ualaliliis sancloruin agcrc noii dcsivit. Vcre falenr quia neminem unquam
    Martyrum diebus, in quo onines quos invenire potui, orulis mcis vidi, nec auribus audivi , tam diligenier

    non solum qua dic vcrum etiam quu genem cerla- ,


    gralias Deo vivo referrc. vere bcatus vir! cancbat
    minis, vel sub quo judice miindum vicerunt dili- ,
    uutcm ct seiileniiam beati Pauli apostoli, Horrendnm
    genlcr aiuioture studui. Librum Hyiiinorum diverso est incidere in manus Dei viventit, et multa alia de

    melro sive rhyihmo.Libruin epigrauimaliiiu tbcorico sanr.ta Scriptura, in quibus nos a somno anini.e

    metro sive clegiaco. De nalura rcrum ct de tcmpo- exsurgere, pra-cogitando ultimam borain, atlinone-

    ribus, librum ununi majorem. Librum deOrlhogra- B bat; et in noslra quoque lingua, hoc est Anglicana,

    phia , aiph.ilio.ii ordine distinclum. item lihrum de ut erat doctus in nostris carmiiubus, nonnulia dixit.

    metrica Arte ; el huic adjectum alium de Schemati- Nimi et tuiic lioc riiitiim Anglico sermone componens,

    bus sive Tropis !ib>llum hoc ; esl, dc flguris modisque multum compunctus aiehal Aute necessniium exitum :

    locutionum, quibus Scriptura sancla conlexta est (d). prudenlior quam opus (ueril nemo exstitit ad cotjitan-

    6. Cum ergo libros hos pervigili sludio ediJissel, dum ; virielirel hinc antequam proflciscatur anima,
    nbiit septimo Kalendas Junii Ingyrvse, ibique scpul- quid boni vel mali egeril, qualiter post exilum judi-

    lusest. Scd post multa aunorum curricula, ossa illius canda fucrit. Cantabat eliam anliphonas, secunrium
    inde translata, et cum incorrupto sanctissimi Patris nostram consuetiidiiicm ct suam : quuruni una est :

    Cuthbcrti corpore sunt eollocata. In cujus videlicet rex glorice, DGmine virtuium, qiti trittmpliator hodie

    Bedas honorein porticus ad Aquilonalcm plagam cc- supcr omnes coitos ascendisti , ne derelinquus nos
    clesia; sancti Pauli Ingyrvic consecrata, venerandaiii orpltanos, sed mille promissum Patris in nos Spirilum
    fidelibus nomiuis ejus ibidein praestat memoriam. veritaiis, aUeluia. Et cum venisset ad illuri, ne dere-

    Ostenditur etiam loctis hodie, ubi de lapide mansinn- linquas nos orphanos, prorupit in lacrymas, nmltuiii-

    culam habens , ab omni inquietudine liber , sedere que flevit ; et post horam coepit repetere qu.e incho-

    meditari , legere. , riictare consueverat et scribere.


    C arcrat, et sic lola die faciebat; et nos quidem

    Transiit autein ipsa die solemni Ascensionis Domi- audientes hacc, luximus cum illo. Altera vice lcgimus,

    nica: ; cujus nos tr.insitum melitis verbis ipsius scri- altcra plorav iuius : imo seinper cum llutu legimus.

    benduni putamus qui ejusdiscipulus, vocabulo Cuth- 5. In tali l;i; itia quinquagesiinale* dies usque id

    bertus prsesens adfuil , ad condiscipulum taliter


    diem pr.ef.Untn dediiximus : et illc mullum gaudebat,
    ,

    scribens. Deoque gralias agcbat, quia sic meruisset infirmari.


    CAPUT III. Referehat, et sucpe dicehat : Flagellal Deus omnem
    Morbus et obitus a Cmhberto discipulo reiatus. filium quem lecipit, et multa alia de sacra Scriptura ;

    1, Dilectissimo , inquil, in Christo collectori sentcntiam qooque sancli Ambrosii : Non si« rij-j ut

    Cutliwino , Domino
    Cuthbertiis condiscipulus in me pudeat inter vos vivere, sed nec mori limeo, quia

    xternam salutem. Mumisrulum quod misisti multum bomtin Dominum habemus. In islis autrm diebus dtio

    libentcr acccpi , multumquc gralanter litteras los opuscula, multum memoria digna (exceptis leotioni-

    devotaj eruditionis legi. lu quibtis maxime quod de- bus, quas accepiimis ab eo, et cantu psalmorum),

    sideraham, missas videlioet et oratioues sacrosanctas, facerc studuit, id est, a capitcEvangelii sancti Joan-
    nis, usqtie ad cum locuni in quo dicitur, sed htec quid
    pro Deo dilecio Patre ac nostro magistro Beda, a
    nagis
    D "ntinter tanTos? in noslram linguam ad uiilitatem

    pro ejus charitate, quantutn 1'ruor ingenio, paucis Ecclesia: cnnvertit; et de libris notaruin Isidori

    episcopi exocpiiones quasdam, dicens : Ai>/o ut


    sermonihiis diccre, quo oixline migravit a sxculo :

    discipuli mei menducium tegant, etin hoc pott obilum


    cum tiliani hoc te desiderassc et poposcisse inlcl-
    ineuin sine fructu laberent.
    lexerim.
    2. Gravatus quidem est infirmitatc maxima cre- 4. Cum venissei aulem tcrtia feria ante Ascensio-

    berriini anhelitus, et tamen penc sine dolore aliquo nem Domini, coepit vehemeniius a:grolare inauUtiiiu,
    anle diem Kesurrectiouis dominicx, iri est, fere et nniilious lumor iu pcdibus apparuit. Totuin auteni
    duabus hebdomadibus. Et sic postea latins et gau- illum dicm docebal, et hilaritrr diciabat; el nounuii
    dens, grathsque agens omniputcnti Dco, oiuni di<> quani inier alia dixit : Discite cum (estinalione, netoiu
    et nocte, imo horis omnihus usque ad diem Ascen- quandiu subsistam, et si post modicum lollat me [actor

    (») Hanc illusUainus ad 20 Martii. Artorum Marlii.


    io) Hanc cdilxm a Jievbo Warteo supra dixim
    >ra diximus. (d) Huc u qucUcda, reliqua hujus capitis altevuil
    (ri Hoc iios ex vm Mss, cdidinius anlic tomum
    *
    II iurgoiu».
    ;

    CG
    fi5 VEN. BEDJE VCTA A TUaGOTO.
    expansis manibus Deo vivo et vcro oflerret
    mm*. Nobis auiem videhatur quod suum exiumi bems A tualia,

    scirel ei sic fiociem in gmtiarum actione penigil gralias ngens, nou cessaimt. Scio autem, fraier cba-

    duxit. Mauc illueescenle, iJ est, feria qnarla, prx- rissime, quod multa possem narrare de eo; sed nune
    hoc brcvilnteru sennonis ineruditio linguic facil. Attameu
    repil diligenter sciihi quae coepcrainus ; et feei-

    teriiam horam. A tertia auiem bora cogito (D;'o adjuvante) plenius de eo scrihere, qme
    mus usque ad
    eum reliquiis sauclorum, ut consuctudo oculis vidi el auribus audivi.
    anfbulavimiis
    dwi illius poscebat : unus vero eral ex nobis cum CAPITT IV.
    illo, qui dixil illi : Adhuc, magister dileciissime,
    Corpus sancti Ucdce Dunelmum translutum et dissi-
    capitulum uujiu de libro quem diclasti, deest : vide-
    pntuin, e.c hisloria Turgoti et H <></!. Au liomx
    lurne tibi difficile plus le interrogari ? At ille : Facile rclitfuice.

    est, inquit, accipe tuiun ealamum, cl leuipera, et


    \. Sub (a) Eadmunlo anlisiite in Ecclesia Dunel-
    feslinanter scribe. Quod ilie fecit.
    mensi claruit quidem Presbyler, vocabulo Ellredus,
    5. Nona aulcni bora dixil wilii : Quttdam pretiosa filius Wcstou, qui usque teinpus (b) Egelviui episcopi
    in rnea capsella babeo, iil est, piper, oraria ct in- permansit. Erat in oninibussancio Culbberlo devotus,
    censa; curre velociler, et presbyteros nostri inona- vir inulluin sobrius, eleeinosyuis dedilus, iu oratio-
    sterii adduc ad nie ut el ego munuscula, qualia Deus B num studio assiduus, lascivis et impudicis terribilis.
    «lonavii, illis distribuam. Divilesin hoc sneculo, aururo honeslis vero et Deum limenlibus vencrabilis, custos
    et argeniuiu, et alia quujque pretiosa stuJe.a dare: Eeclesiui fidelissimus... Cum ergo presbytcr prrcfalus
    cgo autem, cum cbaritate nuilla et gaudio, fratribus honeslam ac religiosam agerel vitam, jussus per visio-
    roeis dabo quod Deus dederat. Et pr.rsentibas illis rieui perantiqua monasleiiorum elecclesiarum loca iu

    locutus esl ad eos unumquemquc monens el obse- provincia Northanymbrorum discurrere, ossa sanclo-
    crans pro ipso missas celebrare, el orationes dili- rmn, qua: in illis sepu!ta'noveral, dc terra levavit,
    genter facere, quod iiii libenler spoponderunt. Lu- ac declaranda populis ac vencranda supra hiiuium
    gebant aulem et flcbant oiiines, maxime quod dixcrat locata reliquit.... Ad monasterium quoque, quod est
    ijuia ;c»limarelqiiod faciem ejus amplius uon mulluui lngvrvuni, ubi Bedam doctorem conversatum, defun-
    in hoc sxculo essenl visuri. Gaudebant autein de eo cluin et scpultum noveral, singulis annis advenienle
    1<iod dixil : Tempns esl (si sic faclori meo vidclur) ul auniversaria dormitionis , ejus die venire, ibiquc
    reverlar ad Cum qui me fccit, qui me creavit, qui me, precibus et vigiliis solebat insistcre. Qnodam lcui-
    quand» non eram, ex nihilo formavil. Multum tempui pore juxla uioieui illo pergcns, cum aliquol ibidem
    vixi, bene milii pius judex vitain meam prtevidil : tent-
    tlies solus in ecclesia orando el vigilando transegisset,
    pus resolulionis mae instat, quia cupio dissolvi el esse C nescientibus sociis, sumnio diluculo solus ,
    quod anle
    eum Cliristo; etenim anima mea desiderat regem meum nunquam cousucverat, Dunelmum rediit, sui sciliret
    Christum in dccore suo videre. SeJ el alia mulla ad volens lestem babere. Nam cum
    secreli nulliim
    a*lil\ca'.ioneui noslram loculus, iu l.ctilia diem usque multis posiea vixisset amiis, ad pruefatum monasie-
    ad vesperain duxit. rium, lanqnam jam adeplus id quod concupieral,
    fi. Et pracfatus puer Wiberlh adhuc dixil : Magis- amplius venire non curavil. Unde s;epius a suis fami-
    ler diiecte, adhuc una sentcntia non est rescripta. At liariter requisitus, ubioam Venerabilis Bedac ossa
    ille : Scribc, inqtiit, cito. Post inodicttm dixit pucr : requiescerent, certus de re inqusiln, sic erat solilus
    Modo sentcnlia descripta esl. IMe autem : Bene, ait, responderc : Hoc, inquil, nemo mc certius novii.

    veritatem dixisti; consmnmalum est. Accipe caput Firmum, o dileclissimi, el procul omni dubio certum
    meuin in mauus tvas, quia mullum me delectat scdere habealis, quod eadem tlteca quw sacratissimum corpus
    ex adverse loci sandi mei, in quo orare solebam, ut et Vatris Cuthberti servat, cliam ossa venerandi docloris
    ego sedens Patrem meum invocare possitn. El sic in el mouachi lleda! conlineat. Extra hujus loculi hospi-

    pavimcnlo suae casula: decaniaws, Gloria 1'airi et tium nemo qttairal portionem ejus reliquiarum. Ilacc

    Fitio et Spiriiui sancto, ciiin Spirilum sanclum nomi- dicens famiiiares suos sileutio praicepit legere, ne
    nasset, spirilum e corpore exhalavit ulliinum; atque ^ scilicet cxtianei, qui liinc in ecclesia ipsa conversa-
    (ulsine dubio cicdendura est) pro eoquod hic sem- banlur, injurias aliquas machinarentur; quortirn

    per devolissimus in Dei i.iudibus laiioraver.il, ad summuiii stu lium eral reliquias sanctorum, el ma-
    gaudia desidcrioruni coelestiuni migravit. Oinnes au- xime Bed-E, si quas posscni, auferre. Cndc cum ipae

    tenn qui audire ve! videre obitum Bedae patris nostri sauctoruin ossa cum sancli Cuihberli corpore, ut
    valebant,nunquam se vidisse ullum aliuin in tam supra dictmn esl, locaret; id omnino occulte facere

    magna devotione atque tranquillilale vilam finiisse studebat. Cujus de Beda senleniia: coucordat etiam
    diceban.1. Quia, sicui audisli, quo usque aniina ejus illud (e) Anglico sermone compositum (d) carraen :

    iu corpore fuit, Gloria Patri, et alia quxdaiu spiri- ubi cuni de statu hujus loci et de sanctorum reliquiis,

    (a) Eadmundus eleeius est anno 10-20, ai post nsqtte ad tempora Normannornm, quando paulatim
    qtrmquennium consecraius, morluus anno 1048. lingua hodierna Anglicaua iutroducta osl.

    Si)
    Cum post Eadinunduin pr»:fuisset incnsibus x, u; Exstalhoc carmeu charactc.re simul et sennone
    i

    linatus est Egilricus qui abdieavit anco 1058, et Anglo-Saxonico post historiam Turgoti, columna 76,
    habuit successornm Ejelvviniim el aliquod non absimile exstet, pag. 76.
    (f) Iutelligitur lingua Anglo-Saxonica, qua: viguit
    67 AD OPKRA VKN. BO.tf. PROI.F.GOMFNA. C8
    quae in eo coniinentur, agiiur, etiam reliquiarum A pretbijter , qui [ecit liowimt; et ejus ob revcrenthm
    Betlx una ouin e.-eieris iliidem menlio hahetur Cu- aniiqni iiesln penitus non trantibanl per eam, nee nos
    jus iiiiniruui ea «mi fmsse iinsciiuliir qux mullis Iransire pfrmiltebttnt. Ubi Paulus annnlavit isia :
    posl annis cum incorrupto Palns Culhberti corpore Ilomanus pretbijler auclor nosler in hac tua lnijus
    a i i'iiT:> rrin|ii'is Mgregau, in (») lineo saecello in- batiluw tancti Petri detcriplione, merito adnolaril
    vrlilcbli.lnr llicflla. tepulliirum Venerabilis Bedw in hac basiticu potilam.
    t. Aninnius i Wod, lib. n liisloruc, et Anliquita- Verum hxc aeceptio a majoribus »dco lenuis visa
    lum UnivorsiUlis Otoniensis ,
    pag. fil : Sancius cst posleris, ut in euumerandis reliquiis |iujus eccle-
    lieda, ail, in Gervicenti ntonatterio requievit. Itetiqnia: si.c iiientioneni Venershilis Bedx non voluerim faeere
    dein ejut Dnr.elmum transd -ctir tunt, srrinioque ho- Onuphrius, de vn Uihis Ecclesiis, pag. 54 el 55,
    noripce inclusat, atque sub inilia rcijni reginay Elisa- Pompeius Ugouius, in llistoria slationuin, pag. 105
    bellia; tele [anatico torreptusWhillinghiimits, decanut ct sequcnt., et passim alii. Nulla etiani Gi cjus meoilo
    inUignus Duneimeusis, easdem tempio detruxit el pror- in ordine divini oflicii, in quo prxscrihilur veneratio
    sus dissipavit. alioriuu sauctorum, quorum ibi sacra corpora aut
    3. in basilicx veteris Vaiicanx descriplione , a notahiles rciiqtiix asservantur. Nempe ut urbs Genua
    Romano ejusdemEcclesixcannnico,leinpore Eugenii " sniiin mullo juniureui Bedam eunideniqiie sanctum
    papx III, composila, et a Paulo deAngelis illustrata, habuit, de quo egimus die x Apritis, et cum Auglo-
    pag. 117, ipse Romanusila loquitur : liequictcit etiam ruin doctore perperam confudit ; sic eliam videtur
    ante portain argenteam, tub rola scilicet porphyretica, factum Komx, occasione alicujus Bedx, ibidein post
    ut a noslrit majoribut aaepiuius, Venerabilis Beda plura forsan sxcula sepulli.

    (u) Halmeshuriensis, lib. iii de Geslis ponliricum num. 6, ista leguntur : Ossa Venerabilis Bedaf, qui
    Anglorum, asserit ossa sanctnrum Bedx et Ceolvulli Vitam sancli Culhberti dilucide contcripterat, una cum
    in singulis saccis liueis relerta. In historia transla- illiutcorpore hotpilium quielii habueraut, qixat pariier
    tionis corporis sancti Culliberli in novam lumbam continebut tacculut de imo.
    aimo 1054, a nobis ex manu scriplis relaia 20 Martii,

    DISQUISITIO
    DE VEN. BEDJE ET FLORJ DIACONI LLGDUNENSIS COMMENTARllS
    IN PAULUM EX DICTIS S. AUCUSTINI.

    (Mabill. fet. Analect.)

    Tres invenio antiquos auclores qui commentarios C tano, quain Bed.e, cui alium tribuitbreviorem, librig

    iu Epistoias Pauli apostoli ex nieris sancti Augustini itidem sancli Auguslini excerptum, qui liber totus.

    cenionibus contexuerunl. rrimus cst Peirus abbut inquit, non aduqnalur magniludine medietati solius

    Tripolhr.na: provincia:, qui saucti Pauli Epistolas ex expositionis Epislolcc ad Romanot. qux in alio eom-
    capitulis opusculorum beati Auqustini subnotasse nur- uientario habetur.

    rutur, ut per os alienum sui cordis declarel arcanum, Magno post Roherlum inlervallo illuslrissiiuus
    inquil Cassiodoru;, in lib. <le divinis l.ectionibus, cardinalis Baronius, ad annum Chrisli 562 existimat
    cap. 8. AUer e»t venerabilis Beda, cujus hxc verba coinmentaria illa typis ediia non esse Bedar, std Pe-
    sunl in finc Epilomes hislorix : In Apostolo quxcun- tri abbatis, qua cum Roberlo
    couseniit. Sed in
    in re

    quc m opusculis sancli Attgustin: inveni dicla, per or- hoc recedit ab eodem, quod neget ullam hujusniodi
    dinem transcribere niruiii. Tertius est Florus diaco- couunentaiioneui in Paulum a Beda condilam e.sse;
    nus, seu Waudalberlo monacho Prumieiisi ejus
    (i;i aiique verba illa Bedic qux superius reluli, iu ipsius

    aequali visum est) subdiaconus Ecclesi* Lugduuen- Epitomen ex aliorum addiiamento irrepsisse.

    sis, vir suo tetupore doclriua et erudilione clarus. A Baronio disscmit Bcllanninus in libro de S. n -

    Ex his tribus commejiuriis unicuni habemus ty- pioribus ecclesiaslicis, aitque nibii impedire quomi-
    pis ediluiu inter opera Venerabilis Bedx, ipsiusque D nus duo auclores, Pelrtis abbas et Beda pic=l»vtc,-,

    nomine prxnolatura ; sed an vere liVii e tnbui de- diversis temporibus et locis in Paulo ex Auguslini
    beat, jani dudum magna lis est iuler sludinsos. 1.1 scriplis explicando desudaverint. Imo cerle nibil im-

    lestatur Robertus de Torinneio abbaa in uionte pedit quoininus hls duobus terlium adjuiiganiu*.
    aanctiftlichaelis, in prologo quem prxflxil Abbrevia- Florutn diaconum Lugduncutem, ui posiea demon-
    lioni exposilionis EpiUolarum Apoitoli secundum slrabo.
    Auguslinum, quo in prologo, apud Acherium no- ttec cuni ita sint, manent i.imen dialracta ern-

    sinnii, in appeudice ad Guibcrtum edito, eensel ditoruin sufTragia circa vulgaium comiueniariuin.
    Roberlus, prolixum illuin Conunentariuin (i|uem ip- quem Bi-J.v alii tribucnduin censent, alii detrahunl.
    sum essc qui intcr operaKedte niodo exstal non du- Et inihiquidem aliquando, iiun ipaiusBedx elo(iun
    bito) poliu» tribuenduni esse 1'ctro abbali Tripoli- lexeieiu in s.tvulo lerlio BenMdiclino, visus fuil Be
    59 DISQUISITH) DE YEN. BEDyE ET FLORI COMMENTARIIS. 70
    risEgermanus fetus sed postea deprehenso
    ; iu ms.s. A ccm porro posierioris voluminis hxc subseiipiio le-
    Bibliolhecis germano Bedx commeutario, a senleii- giinr Compositus, ici est scriptus, est liber itte a Ri*
    :

    tia discederc coaclus snm. chero subpriore, et Joanne suo scriptore et monocuio,
    I. anno qtto rcxtiiula estecclesia sancti JoannisCorbeia?,
    Commeniarium aliquem in Paulum ex diclis Au- et Turonis esl secunda sedes Bomance urbis, amio
    gu6lini a Beda consarcinatuin fuisse, constans debet 4164, Litdotico rege Francorum, Theodorico episcopo

    esse omninm persuasio, tum quia id diserie Beda tc- Ambianensi,Joanne nbbaleCorbeiensi. Insignem hum:
    statur in Epitome sua, probanlibus Iibris tam editis locum jam adveitit illusiravitque eruditissiiiius vir

    quam mss., tum quia Hincmarus , Rhemorum archi- Stephanus baluzius in notatione ad Lupi epislolam

    episcopus, ac Lupus, Ferrariensis abbas, hoc Bedx 76, ubi observat scriptoreinistum hoc loco respicere
    collectaneum laudant. Hincroarus quidem in poste- 3<1 synodum in urbc Turonica ab Alcxandro III lunc

    riori opere adversusGolhesealchiim, cap. 1 : Siquis temporis celebralam : quam urbcm scriptor, eo quod
    lamen, inquit, cosdem libros non habet, videat in cci- lum ibi sederet Atexander, vocat secundam sedem
    lectione venerabilis Bedx pretbgteri de opusculissancti Romanx urbis. Apposiie quidnn ad hunc locum Ba-
    Augutlini tuper Apottolum, el ibi discere poterit quod luzius. Non pneleream tamen quod legisse nie me-
    autea ignoravit. Lupus vero in epistola 76 ad eum- y mini in Trevirensium Broweri Annalium lib. xiv,
    dem Hincmarum : Collectaneum Bedw in Apostolum ubi refertur Ivouis cardinalis et legati apud Trevi.

    ex operibus Auguslini veritus sum dirigere, propterea ros sepulti epitapbium, cujus ullimum di-.iic.hon
    5 jc
    quod tantut cst liber, ut nec sinu cetari, nec pera pos -
    babet:
    set satis commode coniineri. Sole duoden.is Julii vertcnle Kalendas,
    itaquc nemo jam in dubium revocaro potesi, an Roma soouJa n.ilii exse.piiaj veneraadas.

    Beda colleclaneura ediderit in Aposlolum ; nec Ba- ubi vides Treviroruin civitatem appellari Romam se .
    ronius dubilasset, si ad ea qux mox proluli argu- cundam, forsan ob copiam S3crarum r;.!i (i „i arU!f ,

    menia animum intendisset. At videndum porro est quibus abundat urbs illa, vel ob freque,-, lyim \ l0lm .
    qualis sil ille Bedx commentarius. numeovoli causa confluentium. Ob «am siquidem
    H. causam hoc nomine affectam iego Corbeiaiu
    eliarn

    Duos invcni Codices membraneos ejnsmodi col- nostram a Gerardo in libro de Mirac„i; s sancii Adel-
    lectaneum sub Bedx nomine continentes : unum bardi, cap. 4, ubi, relalis Adelhardj niiraciilis, ha?c
    annorum fere ociingenlorum, alterum septingento- subdit: F.xinde hujusce modi fan-a; jj a i ott
    g e lateqite
    rum. Primus codex hunc prxfert litulum : Collecla- coepii vulgari,ut Corbeia meri duceretur altera
    neum. Bedoe in Apostolum ex operibus beati Augustini. C Roma appellari.
    Tum commentarius io hxc verba, Pautut senusJe- Verum ut ad propositum revertar, non solum
    su Christi vocalus apottolus, etc, iucipit in hunc mo- Corbeiensis Codex , sedelalii plures prxdictum
    dum : Exlibro conlra quinque haireset. Ordoitle «e- commentarium Floro diacoto Iribuunl quos inler :

    quendus est, ut loquens de Evangelio, non sileam de numerandus est ille qui u,ui fuit Triihemio. Quem
    prophelit, etc, Hic codexdesinit inEpistoiaad Thes- Codicem forsan quia rfperit in mona^terio sancti
    £atonicenses, aliis foliis avuisis. TruJoii Si Florum diaconum, cujusnomenprx-
    illuin
    AlterCodex ila inscribitur: Incipit liber colleclio- fe at CoJex, monaciiunoTrudonianuin fuisse Tri-
    num Venerabilis Bedse prcsbyteri ex scriptis be;iti
    themius existimavit. Hi.<- Codicibus adjungo Aqui-
    ni episcopi, in Epislias beati Pauii
    apostoli cinctensein, in quo priina pars eiposiiiiiiiis Episto-
    elaboralus. Idem habel enordium ac pnmus, sic iarum beali Pauli ex libns S. Augustim a auodam
    vero desinil Explicit colleclio Bedat presbyteri ex
    :
    Floro colleeta diciiur, ca nimirum qux legilur apud
    opusculis beati Augustini in Epistolas Pauli
    apostoli. Bedam.
    Genuini hujus Bedx commcutarii necdum typis Prxterea prolixius istud collectaneum Floro tri-
    copiam habemus, quem Deo dante aliquaudo
    edlti
    builur in veterrima canonum colleciione, quse sub
    cum aliis ejusmodi monumenlis in lucem profere- D Cnem ssculi noni, id est ipso Flori sxculo, script,
    videiur, asservala in Antissiodorensi monasleric
    UL sancti Mariaiii. Nam in illa collectione hxc referun-
    Nunc videndum est, cui auclori tribuewluin lur Ex libro
    sit : sancti AocusTUti a domno Floro col-
    cellectaneum sub Bedse aomine haclenus vulgaluro.
    LKCTA : *viii ex semine Devid stcundum
    [actus est ei
    Nempe Floro diaconoEeclesixLugdunensis, fidem nt carnem. Quod prophelce prteviderunt et prtedixerunt,
    faciunt multi Codices mss. quorum nonnulli in ma- hoc aposloli viderunt et prcedicaverunt. Qui erat fa-
    nus ineas pervenerunt.
    ctus est, Quid eral, Quid faclus ? Verbum erat, caro
    In primis id probant duo volumina raembranea factus est, etc Quae quidem leguntur in vulgato
    Bibltothec* Corbeiensis, in quorum priori giaiim Beilx commenlario in Epistolam ad Romanos. Item
    abinitio haec leguntur: Conaneiiiiir
    inhoc votumine in prxiiicli apographi pag. 17 adducitur Dielum dom-
    expositionea epistolomm beati Pauli
    apostoli ex li- ni Flori in hsee verba Anathtma en maledictio, rfe-
    :

    br s saneti Augustim doctoris eximii,


    a quodam Floro ootatio ; item condemnalus, detestabilis, abominabiiis,
    eoUecti. Turn in fine cujuslibet Episiolse, nomen alienatus, etc. Ilem aliud Si quis non amat Domi-
    :

    Flori auctoris repetitur, et initio


    sequeniis. Ad cal num Jesum Christum, sit anatluma maranatha. Si-
    ;

    II AD OPKIU VEN. ItED/E PIIOLKOOMKNA. 72


    mitl Suro cl Cneco ulitur verbo. Si 91111 RM umal, A VenerubiH Beda pretbijlero ex diclit inncti Atiyiittliii.
    cfc: Analliema Gtmct termune dixil coudemnalut Ubi \ ide - Bed.-e nonien huic collectaueo appoiii cum
    maraimllia Jefinitit, doncc llouiinut redeal. Quasduo noinine Flori, quod pro florilcgio usurpatur. Ex
    loca reperiunlur in vulgalo colleclanen apud Bedain, quo inielligiiur eam collcctionem intiquUni Floro
    (iriuium qnideiu lnillo coiuiiieniaiii Kpislolx adCa- ascrijitain fuia c.
    lata-, aheruin vero iu line Kpislohe prume ad l.orin- II. s 111111111 olijici potcst, ncmpe Florum aliam com-
    thins. Dcnique BlgebertW, in lib. de Scripturibus posuisse i-nlii crii.iicm in Paulum ex Patribus, nee
    ccclesiasticis, cap. 92, ineniinit commeiilarii aFloro vcri f s-.c simile ahasi ex scriptis sancti Auguslini
    cunsarcinati in Pauli Euistolas ex libris sancti Au- ab ipso conditain fuissc. Imo vcro id maxime facil
    gustini. pro senteniia nostra. Quandnquidrm Florus poste-
    Kx his manifesie, ni fallor, conlicilnr islum com- riorcm hanccollectioncin ei dnodecim Patriuii opus-
    nieiiiarium nun essc Beda\ sed Flori diacoui Lug- culis cruit, prxtcrinisso Augustino, quem sane uon
    iluwensis. Non iiegaverim lamen eum in noniiullis prxleruiisi-set, nisi aliam separaliin prius edidisset.
    Codicibus mss. Bedte tribui, sed fere semper addito Posteriorem lianc colleclionem cx Codice ms. ma-
    .-loiuine Flori ;
    quali Flnrus non essel nomen pro- joris Cnrtbusiic descripiam Petrus Franciscus Chif-
    piium, sed comn.une, florilegium signilicans. Audi B fletius, societalis lesu prcsbyler eruditus, Acherio
    Roberlum de Torrinnei», in prologo superius cilato, noslro transmisil ac dono dcdit, observalquc staliiu
    de isto commentario agenlem : lloc opus a qtiibus- iu limine collcctionem islam delibafam esse, non
    dam vocatur Florut, qttia ex diversis opusculis beali tantum ex decem, ut Sirmondus scripsit in notisad
    Augn tl >>" txccrptus, el quasi defioratut esl ; a quo Avitum, sed ex duodecim Patribus, nimirum ex Cy-
    nulem ithtd °P US colleclum et ordipalum tit, plurimi prianoCarthagineusi, ex Hilario Pictaviensi, ex Am-
    dubitani. Quidam autcm liunc Bcdtv pretbytero atcri- brosio Mediolanensi, ex Paciano Barcinoncnsi, cx
    buiU, el hoc ideo quia in fiue historiw Anglorum enu- Tbeophilo Alexandrino, ex Crcgorio Nazianzeno
    merans optit" cu t a >ua, inttr alia lioc ad verbum posuit: episcopis; ex Ephrcm diacono, ex Leone papa, ex
    1 In Apostolu.m quacunque in Opeiibus sancti Augu- Cyrillo Alexandrino, variisque Romanorura poulili-
    stini inveni dic ta, per ordinem transcribere curavi. t cum et conciliorum canonibus ac decrelis, ex Ful-
    Unde et quidam prtedicta verba, el alia nonnulla in genlio Ruspensi, ex Paiiliuo Nolensi, ac demum ex
    endem Historia tibi connexa attuntentet, loco prologi Avilo Vienncnsi cpiscopis. In duudecim libros pro
    pradicta coUtclioni scnlenitarum tancti Auguttiui tolidem Pairibus partilus csl Florus collectic-uein
    ponunt, tx to voltn tes probare Bedam auctorem hu- suam uno volumine contentam tertium deciruutn ;

    jut operit. Certe quod dicilRoberlus ita esse depre- C ex Augustino contexuil, quem uno volumine, quia
    liendi in Ms. Collecianco Claroniariscensi duobus majoris erut moiis, separaiim inclusil.
    voluminibus contento, n cujus priori apponitur haec
    IV.
    inticriplio: !n Itoc voltimhie coninteiur eipotitio Epi-
    il.i-c de Beda? ac Fluri comineutariis in Pauluin
    stotartim beati Pauii aposrolt a Venerabili Beda pret-
    fusius dicenda fuerc, tit nemo in posterum quis cu-
    bylero, ttl gctta Aiiglvrutn lestantur, collecla ex li-
    jus sil ambigat. De Pelri abbaiis Tripolilani com-
    Vris tancli Auijuiliiii episcopi, doctoris e.nmii et fidt-
    nieulario dicere supersedeo, de quo nihil mihi ob-
    listimi, ticut in tingulii locis ascripli sttnl, etc. t.i in
    servare licuiL Et fortasse quidem excidil, aut in
    line sicuudi volumiuis h;ec subjiciunliir : Explicit
    partes nostras non pervenit.
    Epistola ad Htbraeot, et tertia part Flori collecti a

    DJSSERTATIO
    DE SGRIPTIS VENERABILIS BEDjE PRESBYTERl ET MONACIIl.
    AUCTOKF. CAS. OCDINO.

    (Ex Oudio. Couuncutario do Scripl. cccl. t. I)

    Britannia ex Anglo-Saxonum genere D presbytcrum a Joaune cpiscopo, hortatu Acao


    Beda, in
    Eboracensis archiepiscopi ac fratrum multorum;
    oriundus , inCirwensi territorio non longc a Tiiix
    aggressum csse scribere in universom Scripturam
    fluiuiiiis ostiis nitus est amio 073. Ainplexus a puero

    vitam nionaslicam , in c» per multus annos perseve- diversa cxplanationum volumina in qnatuor ordines
    videlicct iu rapsodias, quxrtiones, c-oni-
    ravil sub Bcnediito et Ceolfrido monasterii sanclo-
    dislincla ,

    rum Pctri el Pauli ad Tinam abbalibus, in dinccesi mentarinsel bomilias; in rapsodiis, sive stromatibus,
    Dunclmensi. Vulgo appcllatus pretbyttr Angtut ac vel collectaneis , mysticas magis quam hlstoricas

    exppsiliones congregasse ex probatissirois Eocle»ia


    Ventrabilit, quaiims csset monastico insliluto addi-
    doclorum sententiis, etc. in coiiinienlarirt vero.
    c.lus. Ex Sixlo Scnensi in Bibliothera sancu ubserva ;

    quastionibus el homilii*. in quibus fr#qu«nliill tl


    faclum illum aumi ^tatis suac 50, Doinini 703,
    ;

    73 DIS6EKTATI0 DE SCR1PTIS VEN. BEDyE. 74

    sermone et sensu suo miiur, stylum habere nee A flnera Hislorix sux Anglorum. Unde quamvis adliuc
    nec aiTectat.e eloquKnlix cu- aliqua postnio.lum scriiiscrit, poiissima laineu in boc
    oomiuo inelegaolem ,

    liotiiin, sed lernperalum et uiedium. Obiit anno 135, iudiculo oontinentur. IJujus utriusque de quibus lo-

    quo Ascensionis
    die 46 Maii, sive vn Kalcndas Juni., quimtir Bida non meminit in suo indicuio; nibil

    Doruinkx memoria ceJebrabatur. De ilio appeudix. lamen in iis esl quo Bedx denegentur.
    anonymi ad ecclesiaslicam Aiujlonun Historiam, ab De Arte melrica Hber, 25.

    perduetam, ac Ceol- De. Schematibits sacrcc Scriplitrce, 42.


    eo ad annum 73», xt.itis 50,

    wuifo Norihumbrorum regi dicatam ; cjus epita- De Tropis sacrcc Scripttircc, 47.

    phium , Alcuinus epistoia 5 , ubi nobiiiniinuni sui De OrtUographia ttber, 53. lluriun omniuin ineminit

    tempcris magistrum appell.it; Honorius Augustodu- Reda in ullimis indiculi sui bis rerbis : Librum cle

    de Luminaribns Eeclesias, ubi Qrthographi.i, alphabeii ordinc digcslum ; itcm librum


    nensis initio libelli iv

    Romx moriuum ibidemque esse sepullum falso asse- de metricaArte, etlmic adjcctum utiitm de Sckematibus,

    rit; Sigeberiut Gemblacensis, de Scriptoribus cecle- sive Trovis libellum, hvc est, de figurit modisque lo-

    siuiicis, cap. 68, qui minus accurate morteiu ejus cutionum, quibus Scrivlura sacra contcnla est. Beda
    onno 65i assign.it, ut ex die .'iscensionis cuni 26 Maii saccrdos de Orlhogrnpltia cx Ms. Bonxarsii cditus

    concurrenle eolligilur, quod anne sequenti contingil; B prinium llanovix 1605, in-4 u , ab Elia Putsc.hio do-

    GtiiDelmns Malmesburiensis, lib. i , cap. 3, qui cum ctissimo juvene inter veteres Grammaticos, pag.2327

    a Sergio papa Uoniain vocalnm asserit, cum larnen ad 2350, diversus a libcllo ejusdein aigumenli qoi

    ck Anglia nuiiquam pcdcm inovisse, certo eertins Beda; vulgo ascriptus, intcr ejns Opera sa;pius pro-

    conslel; atque e\ recentioribus cardinalis Baronius, diit, el infra a Putschio exbibetur, cum cjusdein libro
    l

    qui multa de eo dispulat in Aimalihus, et in ejuB uno dc Ratione melrica, pag. 2550 ad J383.
    a'tate designanda, et qpilrasdain aiiis liallucinatur De ariMmeliri*»A' umeris, 72, cuin dialogo de Xutis

    Gerardus Joannes Vossius, lib. n de llistoricis La- numerorum et ralione tempontm. Ad cuin spectant
    linis, cap. 28; Joannes Mabillon amplissime omnium quorum meminit in indiculo suo.uiu Operum.
    in elogio doclissiino illius. quod contexuit sxculo ui, De arithmeticis Propositionibus, p:ig. 100. Ejusdem
    Sancloium ordinis divi Benedicti parte, seu tomo I, Beux videntur.
    png. 531 et sequentibns, quem in niullis scquimur. De Ratione calculi, pag. 111, ct de Divisione tttt-

    Collecta primo in iiniiin cninia Venerabllis Bedx merorum ad Constantinum, ejusdem videnlur.
    Opera, qusn hiuciiide variis alque incullis Edilionibus Opusculutn de Loquela per digilorum geslus, pag.
    sepjraliin antea impressa fuerant, atque Parisiis, 127. Iteuiqiie libethtl de tiatione itiiciarum, p.ig. 1 41.

    anno 1544, iribus in-foi. louiis edita pcr Fraiiciscom Sunt certo Beiko ejusdem, cum in proiogo loquatur
    i.niciiuni. Ciitnque bibliopolx opns S'iccessissct, illa dc opusculis suis de Natura reruni cl ratione ternpo-
    eadem novis ornata curis atque accessionibus, ibi- rum quos appcllat libeHes, el a sc quondam stricto,
    dein, anno 1554, octo lomis in fol. repetita sunt. id esl brevi, sermone composilos. Sunt aulem bi duo
    Tum iiem toniis oclo Basilex anuo 1563, apud Joan- libelluli quasi prxludia majoris Operis de Ralioae
    nem Hervagium, denique et Colonix totidem toinis tcmporum quod nune prolixius scribere nccessarium
    anno 1612, apud Aiitonium llieralum. H.e quatuor duxit. Venerabilis Beda; presbyleri tractatus brevis
    Ediliones Operum Vencrabilis Bedx ,
    quarum tres de Compiito, sive loquela, per geslum digitoruin,
    ultimx eodem modo procedunt: Nos ulltinam anni oxstat in Operuin Bedae Editione Coloniensi novissi-
    1612 Colonicnsem sequemur.qtix anno tandem 1688, ma anni 1688, lonio I, pag. 127, cum glossis Bridc-
    ibidem, ordine endem repelita fuit, illamque secun- ferti Ramesiensis monachi , sed admodum jejutiis,
    dum tomos el ordinem in iis conlenliim singillalim scholiisque Joannis Noviomagi. Libriim liunc in
    expendemus, cum pauci sinl qui Opera Bed* attri- multis ak usu veterum reeedore observat Barlhius,
    bula accurate expendcriul ad proximas Editioncs Adversariorumlib.u,cap.l2.Coi.fer Rhabani abbalis
    illorum correciiorcs. |v luldensis librum dcComputo quem Stephanus Balti-

    CAPUT PRIMUM. /ius, Miscellancorum tomo I edidit, et Nicolai Smyr-


    ii:ri Numererum uniationem per gestum digitorum,
    De tomo primo Operum Yenerabiiis Bed/c.
    qnara Graece et Latine cum Bcda de Indigitatione,
    Conlinet ille ea qux ad giammatkam, ar illimet icain,
    Parisiis, in-R°, evulgavit Fredericus Morellus, post
    leornctriam, astronomiam, musieam et similes artes
    Morellum Petrus Possinus, Romx 1675, in-folio, ad
    perlinent. Estquc congnm ordine disposilus, si sup-
    calcem Catenae Craecorum Patrum Marcum et Spici-
    posita Bedx Opera ad caleem volumiiiis cujusque,
    legii sui evangelici. Idem Possinus nolas nescio cujus
    vel ad ullimum Operum omnium volumen omr.ia ,
    addidit, ct figuras c^siptTur.a»)» %!ici\o-/isxiy£>v in
    conjecta fuissent. Jam expendamus siugillaiimsinguia.
    a;s incidi curavit pag. 449 et seqnentibus.
    Ineunabula grammaticte artis Donati, pag. 1.
    Libellus de Argumenlis luncc, pag. 145, cujus non
    De octo partibus oralionis liber, pag. 14. Contexuit
    polissimorum suorum meminit speriatim.
    Venerabilis Beda indicem
    Openmi ex quibus facile genuina a spuriis dislingui Computus vuigarit, qui dicilur Ephemcrit, pag, 163

    possunt, quem anuis tanlum qualuor ante morlem, et seqq., cum Kab ndario, nullatenus est Venerabilis

    aniio nempe 731, .Tiatis 59, compositum legimus sub Bedx prcsbyteri. Hoc invincibiliter co?noscilur ex
    Patrol. XC.
    :

    73 Al> OPERA VEJN. BED/E PHOLF.COMENA. 76

    lectione calemlarii, uhi iunumene sanctornm com- A noimyesimum quintum uuwim sultttit, ^uibus conti-
    iiieiiioraliones , qui Beda posteriores sunl ; untle nerUur trei: ciieuli mugni. Asseril linr. upue Vcncrabili
    miror qua fronle, quave impiulentia, pnlticrint ho- BttkB pnvinissa |ii'.,l ili-i pag. 256. Qu,r quamvis
    niines tale opm ascribcre Hedae, anno 735 inorluo. anonyiua sit in impressis, Irgo tamen eam esse Al>-
    Atquc ut plurimii paur.is complectamur, hic auclor benis abbntis Floriacensis , qui anno 1004 rcortuus
    meniiiiil ad itiem Junii . sancli Bonifacii Mogunti- est, dc ctijus BCripiis lam impreuii quam deperditis
    nensis avchiepiscopi ,
    qui morluus est amio 784, vi- doctissiioe agit Joannes Mabillon lomo II Analeclo-
    glnU circiter mdJj post Bedam. Mcminit ad diem ruin , pag. 2(0, ulii varia prx-ludit.

    Julii4 saocti Udalriei Augustaniepiscopi, qui sa;culo x De Cyclo patchali ,


    pag. 506, de quo plura dooebif,

    mortmis i».i. Itemqueeodem niensc.ad diem 1 1 Julii, te /Egidius Bucherius, prcsbylerSocieialisJesn, com-
    r.r:inslatioiiis corporis sancli Benedicii in Calliam. inentariis suis doclissimis in canonem paschaiem
    Die 15 Augusti, ineminit festi Assumptiouis beata; Yiclorii Aquitani, quos in-folio edidil Anluerpiat ex
    Mariao Virginis Die 8 Sepleiubris, meminit Nalivilatis officioa Plauliniana, sumptibus Balthazaris Morcti,
    hcaia: Mariaj Virj-inis, quse festiviUtes apud Laiinos anno 1653.
    saculum ix nonexcedunt.Denique in versibus quibus Liber de Constitutiene muniii cosleslit terretlritque,

    Oiiinera anni distributionem colligit ad linem operis, B p 3 g. 323. Haudqtiaquam indignus esl qui Bedx tri-
    facit mentionem sanctx Elisabeth Thuringicx, ordinis buatur, quamvis niliilhabeam quo ipsi aflirmem,
    6ancli Francisci, quoc sscculo demum xni floruit illiusque ipse in indiculo Operum suorum non mcmi-

    Ferlilis Elisabelb oantai Thuringia laudcs. neril.

    Libelli duo dc Slusica theorica et practica, pag. 344,


    Nonnulli sunl opinati scriptorem bujus laboriosi
    suppositi Bedae sunt, variis ex argumenlis. 1° Eniin
    operis fuisse Vandelbcrtum monachum Pruniiensem,
    Dcus bone, quam enormi- affcctal iste scriptor, libello it de Musica praclica,
    qui saeculo ix floruit; sed,
    Quomodo enim potesl ut qui
    affcrre cxempla cantuum desumpta ex ofliciis feslo-
    ter conjectantur ! fieri

    sxculo ix vixit el morluuscst, faciat Bienlionem rum bc.ite Marite Virginis, qualia sunt : Maria
    be.iia genilrix, etc, Mariai prarconio, detoto servilio,
    gancla Elisabeth vi.liue, qux sxculo xm floruit ac
    haruro Ephc- etc. At festa isla beaise Virginis haudquaquam in
    dofuncta esl ? Ci rlmn est scriptorem

    Ccrnianum, cx affectione quam habet Ecclesia Latiua anle sxcuium ix temporibus Ludo-
    meridum csso
    in rercnsendis Germanre sanclis, et marlyribus, et vici Pii vcl Caroli Magni invaluerunt, unde h.vc ad
    episcopis, ut legenli constabit. At quisquis ille sit, Bedam spectare nullatenus possuni. 2' Exeinpla isU

    non vidctur mihi excedere, quoad oetatem qua vixit, q sunl prosarum, quale el istud, Maria, virgo Davi-

    mcdinm vel tinem sxculi xiu. Ha?c bonus Cavus non dica, etc, itemque alia ab ipso allata ex prosis de

    notavii, qui Opera Bcdsr nunquam legit. Spirilu sancto : Sanc(i Spiritus adsil nobit gratia,

    De embolismorum ratione Computus, pag.216.Ejus- etc, Yeni, sanete Spiritut, el emilte corlitut, elc. At

    denimihivHleluresseaucloriscujusSUiitpnfifaUBEphe- usus iste prosanim in ofliciis ecclesiaslicis missarum,

    laerides.Sane tam pr:>Hxorum operuni haudquaquam secundnm docliores Hituum trartatores, nullatenus
    fuisset oblitus Vcnerabitts Bcda in indiculo suorum excedunt sxculum xu ac plerxque illarum sa?culo ,

    Operuui quem anno 731 scripsit, annis tanliim qua- praBseriim xm iuducU; sunt ; unde nullatenus hi !i-

    tuor ante mortera : nec credibile est Venerabilem belli ad Bedam anno 735 morttium spcctare possunt.
    doctorem, a;ta(e faliscente, isiis sesc immiscuisse Denique iste auclor lam Gallus quam Anglus csse

    calculaliooibus antc mortcm. Denique non pertinere potest, cum pag. 564 initia qu&dara cautilenarum

    ad Bedam , sed td auctorem ullimorum lemporum, Callice atque Anglice producal. Gallice : Demeuant
    iti supra de Ephemcridibus diximus, constat ex ejus grande joye, etc Angiice : Suant voiU dont tant und,
    verbis, fol. 231, ubi sic Invenla die quam
    : quceris, etc, vixque mihi ante sxculum xiv exstitisse videtur.
    nolaluque lillera quam habent Martyrologia quinta De Circulit sphierar et Volo, pag. 365 ;
    rrtro linea. At tempore Venerabilis Bedx nondiiiii De planelarum el signorum Rulione, p. 369 ;
    p
    erant Martyroiogia, cum ipse prirans unum conscri- De Signis ceeli, p. 373, nihil aflirniare vel negare
    pserit atquc illud in mullis diebus vacuuni , ut possum.
    Usuardus teslalur. ipsa facta sunt tantiim vulgaria Libellus de Tonilruis, ad llerenfridum , p. 3%7, a

    saeculo ix jam labente, uudequi sic scribit, se prodit


    Beda in Latinam liiigiiaui tantiim translatus est, cujus

    auctorem posteriorum leinporum. Denique omnis ct siinplicilatem ipse Beda aguoscil. Non ergo spe-
    espressio nujus operis clara el aperU, tamque va- ctat proprie ad Bcdam.
    riis moiiis qux invcstigat edocens, aucloretn sa:- Libeili de Prognoslicis temporum, pag. 390 ; d<
    culo xin haud antiquioreiu profert. ILrc non notavit Menturu horologii, pag. 392; de Aslrohbio, pag. 394;
    Cavus. Certe auctor utriusque opcris est Anglus, dt NtUivitM prognostica iufnntwm, p.ig. 397 ; i/«r
    Rtdoiobui de Linham dicius, paucisbimis coguitus, VimtlfpM iiiii()uifii», pag. 398 ; ile septem Mi ucuin

    de quo ad annuin 1250 posiea loquemur. mundi, pag. 400, vere libelluli sunl de ijuibus nnl-
    Dccennovalcs CttYllH, pag. 257, uua cum liis quos latenus constal an Bvc\x sinl ; iuio pluros ex illu

    scripsil Dionysius Romanus cognomento Exigtiut, et omuiiio indigni sunt qul Venerahili Bed.r atuihuao-
    beattti Cyrillus, usqtie ad millesimUm quiiigeiitaimiim tur. 0iidl<"« »nwi i n 'T alius de
    i Prtignosticu tciupo
    1

    77 DISSERTATIO DE SCRIPTIS VEN. BED„£. 78


    nitn. de Naliviiale iiifantium, de Minulionesanguinis. A nique vi Ecclesia bealomm Ceminorum martyrum
    Hymni Beda; presbytero in»ctipti,p&g. 40! el seqq., teputtut est. Qui inter alia dona quas afferre disposue-
    ad Be<1ain spectare noa videniur. Cerlum quidem rat, misit eccletice sancli Petri Pandecten, a bealo
    est Bedam scripsisse librum Hymnopjru diverso Hieronymo in Lalinum ex Hebrwo vel Cra-co fonte
    nictro sivc rhylhnio, ut fpse tradil in indiculo suorum transiatum. Huicannorum numcro eonsentiunt Chro-
    Opertim a se composilo ; ?.'. isti hymni erant et varii, nica Hermanni Conlracli, qui tot annos mandi dicit
    et de rebus sacris, et diverso metro seu rliythmo conlineri in libro majori Beda? de Temporibus, sive
    conscripii, quod nullatenus convcnit istis metris vel de Katione temporura. Hoc ilaque Chronicon spectat,
    versibus qui hymni appellatiinr. Snnt enim poeses, leste Hermanno, ad librum hunc Bedae majorem de
    non meira ; sunt plerique de rebus supputaioriis, Ratione temporum.
    non sacris; de naturalibus vel proguoslicis, non de Quoddiximus librum Bedaeminorem de Tempori-
    Convenire tnihi videnlur, lam
    ecclesiasticis oiliciis. bus esse longe anteriorem libro majori, facilliinutn
    quoad argumenlura quam quoad stytura, cum car- est cognoscere, cum ille brevior cesset in quinto
    uiinibus Manfredi, quaehabemur pag. 455, post li- Tiberii III imperatoris anno ,
    qui Christi anuus e;

    brum Bedre de Conipulo. 701, vel 702. Unde sic illuin librum Beda finit :

    Libellus de Raiione compiui , pag. 418, speciat B Tiberius de hinc quintum egit annum. Reliquum sextai
    induhie ad Tiedam, cujus meminit llelpericus, qui atatis Deo soli patet. At aller de Temporibus liber,
    jnxla Pctrum Franciscum ChifQeliura scribebat anno ut supra diximus, excurrit ad annum usqtie Leonis
    930, in prologo operis sui de Compulo. Exsianlque isaurici nonuin, et Chrisli 726.
    illius sub itomine Bedae varii et vetusthsimi mss. Sentenlim sive Axiomala philosophica, pag. 124.
    Codices, ic niuliis (.alliarum ac pracipue Parisiorum Sentenlim ex Operibus Ciceronis excerptee, p. 166.
    bibliuthecis, atque unus quidem iu Libliotheca sancli Liber Proverbiorum alphabelicus ex sucris Scriptu-
    Germani de Pratis Parisiensibus, num. 546, ut refert ris, pag. 185.
    Joanues Mabillon, in elogio venerabilis Bedae. Inio Haec tria opuscula nullatenus ad Bedam spectant,
    ad imitationem opusculi BeJae de Computo, suum sed ad receniiorem aliquem scriptorera, qui saecu-
    ejttsdem arguinenti Helpericus aggressus est. lum xtv supcrare mihi non videlur. Sola leelio
    CAPUT SECUNDUM. prooemiorum lam libri Senlentiarum ex Operibus
    De tomo secundo Operum Ciceronis, quara Proverbioruro ex Scripturis, idonea
    Xenevabilis Bedx.
    De natura rerum libcr, est ad boc probandum, quippe quae nullam antiqui-
    pag. I.

    De temporum Ratione tatem prae se ferant, sed novitatem, recenteuique


    seu de Temporibus liber,
    pag. 43.
    C xiatera. Unus ideraque auctor horum triura colle-
    De sex mundi ciaueoruin esse apparet, quod de duobus primis
    atatibus Chronicon, sive tibellus,
    pag. 103. ccrlum est; nam prxludiis ad collectaneum Senten-
    De Temporibus pag. 118. Nullusmihi videtur
    liber,
    liaruiu ex Cicerone sic alludit ad sentenlias ex Ari-
    dubilandi locus quin hscc quaiuor opera ad Bedam stotele a se colleclas : Nunc quoniam auctoritatum

    pertineant, quorum meminit in indiculo suorum Aristolelis longitudo et magnitudo creiit , commodius
    Operum, saltem trium ex istis, nempe de Natura re- esi in secundo prcesenlis opusculi Iraclatu de cesteris

    rum de Temporibus libros singulos, item de Tem-


    et beata vitoe proverbiis deinceps exponere, ne qua possit

    poribus librum unum majorem. ILec Beda. Conve- animum defatigatio retardare. Quisquis aulem opera
    uientius autem hi libri sic dispositi fuissent : 1» liber ejusinodi Bedae voluerit ascribere, se plane novitium
    de Nutura rerum, pag. 1 ; 2* liber brevior de Tempo- in antiquis dictionibus ac slylis ostendet.
    ribm, pag. 118 ; 3" liber major de Temporibus, Libellus de Substantiis, pag. 200. Male ita inscri-
    p. 43,
    quem scripsisse videtur Beda post breviorem; tan- bilur, sed essel inscribendus Collectuneum vnriarum

    dem, 4° de sex mundi mtalibut Chronicon, seu tibellus,


    prmceplionum lam clericis quam latcis utilium. Est

    pag. 105, cujus quidem ipge in aulem inscriptus de Siibslantiis, eo quod sub initiura
    indiculo suorum l)
    Operum non meminit, sed certo ad ipsum spectat. acriter agat de substanliis seu bonis monasterioriuai

    Non mirura autera quod illius non mcrainerii, quippe non alienandis, neque donandis , neque dissipandis.
    cura sit veluli pars etcompendiura majoris opcrisde Ilaque opusculnm istud a priraocapitenomen accepit.
    fiatione temporum. Scripium illud juxta Convenire Venerabili Bedx nullatenus potest, sei
    Bedx- sup-
    putationem aimo 4G80, Christi 726, Leonis irapera- est scriptoris alicujus monachi Benedictini qui sas-
    ,

    toris 9, annis novem post mortem Ceoifridi abbatis culo ni, vel xi, antiquior non est. Qux namque ca-
    sui, quam describit ad annum 4671, et Christi 716, pile 1 narrat de mooasteriis frequentissime a laicis
    hisverbis : Ris
    temporibus mulli Anglorum gentis captis el usurpalis, el de substantiis iliorum ab ipsis
    nobites et ianobiles, viri et feminw, duces abbatibus et proelalis dissipalis, convenire temporibus
    et privati,
    iwini amoris insimctu de Rrilannia Romam Yen. Beda? nullatenus possunt. Audiamus hunc an-
    venire
    consuenerant : inter quot etiam reverendissimus abbas onyraum :

    meus Ceolfridus, annos natus septuaginta qualuor, eum


    Quid, rogo, pejut esse poteril quam monasleria ad
    met presbyter annis quadraginta septem, abbas autem
    laudem Dei sanclorumque suorum venerandam memo-
    triginia quinque ubi Lingonas pervenit, ibi defunclus riam ab anliquis principibus constructa, nunc ob iu
    ,

    79 AD OPISIU VK.N. llEIVK 1'IIOLRCOMENA. 80


    e.rplebilem qiioritmdam auttrititnn deslrnere? Quii \ j; nl:«r« s
    -
    exagitalus, poli nmu u a Jivo Ileriiardo ejm-
    namqtte fi.leliuin retigioserum uttendens, qiitiitla modo que sectalorihus, Guillclmo abbale tancii Theodorici
    cttm omitia diiina praicfla alque mirucula, stinclorum et aliis. (juisquis de hac re ambigerit, consulal biblio-
    011« Pdirum doctimenta lint plttrimis tiotissima, ta-no- ihecas ParifieaUi, ubi M-. legitur IMiilosophia iiiiuor
    binrum deslruciio fiul non solutu a laicis geslitiilitnii isiius Guillelmi de Conchis, atquc iuler alias Colber-
    tt ia, it-.i.ifiu. prxdia coium, setl eliam a clericis ipsii- (inain Co.l. nis. 010'J ct Viclorinain, litier.i MM 17,
    qite abbaltbus ttllro o!jeic.nlilms, qttusi quiviiain vinuitu lol. I'3, ubi hoc idein opus legitur Cuillelnio de
    itoi commissa bona, unde atendi (orent non solttm Coucbis diliibutnm. Cunfcratur et lerlius ins. Codex
    monadii, ted eliam (amilia cmnmitta, nec non pauperes in bihliothcca Lugduuo-Balava, iutcr Mss. Lalinoc
    el peregrini ndvtnienles, uon tttttim potsit conjicere numero '.ni, cmisotex hujus bihliotbccx' calalogo,
    ubi

    dcslructioiiem tanclce Eatesne, ntm stalim doteal quod pag. 404, hnpreua in-4*, Ltigduni-Batavoruin,
    Itositt aultqitui tantam inatiiiam et perteculionem po an. IG74. Seipsum suasque ab xmulis passas allocu-
    tneril exncere in Clirittianot pcr aitot Christianot, el tioncs, Guillelmus dc Conchis apcrit in prologo libri

    ptr eos maxime qui conslnuu sunl pasloret Ecclesia>* sci Ycnerabilem Bedani eadere nullaleuua
    tiii.li, qu r in

    Nttm si lalit destructio locorum tanctorum a Barbaris possunl. Maluimut enim nudam veritatem prastendere

    ager.tur, Christianorum bello esscnl reprimendi, «i B quam putliatam (altitalcm. Scd quimam ett cui ariditat

    aiittr nequirent corrigi. Scd, prch dolor! tanla yax cl sermotiis nusiri displiceat, si nosiri animi oceupationet
    coittorUia in liujusmodi neqaitia hcbilur, ut, pnuc.it- cognoveril, ornatum termonit non quarsivit, ted de itlo

    i.mii excepli», non invenianltir qtti de laulu: persecu- quod agimus slupebil ? Quis enim ulius reliqnut l-.cut

    tionis carenl miscria, quati ChrisitantT religionis ignuri yiltst em ornalus , cum oporteai quid el qualiter le-

    tt tanqunm hoc tjued monasleria cuncta pro Christi gttnifs cngilare, deinde iegendo exponere, in ditpuia-

    xanclorumqur Itonore constructa tint obliit. Quod dico, tionibus contra (ulsa declamare, de atiorum inrtnlis

    mittrabile quidem esl diclu, sed mullo miserubitius judicare, conira invidorum detraaiones linguam acuerr

    qui od hoc specialiter elccli s.tnt ul ut jtim impletum tit in nobit illud de (iliit lirael, qui
    actu, etim Iti , iit

    ftzuobii» sub religione disciplinaque tpiriluli viventes, rciedificantes lemplum, in una manu gtadium, in altera

    Peo aertirenl, el pro eoriim satttte qui a sacularibm lapidem habebani? Adbuc Guillelinus de Conchis se-

    pompit adltac sc comincre ncqueunl jugiler iutercede- ipsum magis prodil in prologo lihri tertii, ubi sic :

    rent,tubstunlia qita ad qttotidianum vielum veilitumqtie


    K/si stuuiis doccndi occupali, parum tpatil ad tcriben-

    indigent, privantur, ctc. ILec sane nequaquaui con« dum habeamus, quoniam tamen mullos vef.es philoso-

    veniunl in lenipora 15ed;e, recie auteni iis lcmporibus pititc cbscendentet, et cum pannicuiit arrtptit lolan

    C «i« cam cetsisse aedeniet, abiitse cognotcimut, voc*


    quibus Ecclesia vexata esl, sseculo H, ob investiluras,

    tempore Gregorii papa VII, qunruin occasione dis- ipsius recttimamis excilati, ne nuda rtmancal, parli-

    corJiarum, laici expilabant munasteria alque dirue- ntlas ubscissas slylo nostnc paititalit conmimui, nou
    ignari morsibus inviditv iios tubjacere, quia kodie ett
    bant. Secundo anlca exprcssc sigiiilical liic anonyimis
    pericittum ct nosse tl habere. Alludil istis verhis
    se scribere pnst aniitmi Christi millestmum, et con-
    Cuiltclmus dc Conchis Normaituus ad plurimos pbi-
    sequeiiter non antc sa?culum IL Sed qitia adversarius
    notlcr diabolut tanquam leo ritgiens circuil jugiier, losophiu: inagislros qui, reliclis scholis quas bene

    qtttircnt qttcm derorel, pluretque inler lol tntitia hmni- iuuIijs Parisiis pliilosophicas erexeraut, ob paucita-
    n;im, proh dolor '.
    (ragiles quam (ortes conlra einndem lem discipttloriim, prnfessioncm urbeuique banc rc-

    adrenurium niodo inviniuntitr, opus est cunctis fide-


    liquerant. Hxc saiie in Bedam nullo modo convcnire
    tilut ul ct ipsi circumtitnles qutrrenlesque qualiler
    possunt, qui nunquani conqtteri poluil quod nudiis
    docentli occupalus, parum spalii ad tcribendum haberet,
    tnulo resittanl udversario, invicem st variis modit in-
    ttruttnt et admoneanl, ne Ecclesia tancts tub temporia
    cuin tam multa ipse couscricseril. Eumdem Guillel-
    iuiiin dc Conchis scriplorem operis etiaiu ar^uit pro-
    prtrleriit parttbus bene (undela el sttffulla, penitut tte-

    MruelHr sib
    logus libri quarli. Sed li cc sulGciant.
    rK»'orini;s nostiis, vn Quiars MitLK
    anhis impletis jttxta piopltetiam in Apocalgpti prttdi- D Epistola de cEquinoclio ternali juxta AuaLninnt,
    ctant, Salttnas tolitlut este videtur. Kon enim lotum- pag. 230, speclat eerto ad Bedam. Cujus nieminii
    modo occullis n ( aiiteii intidiit quosque decipit, ted ipsc Beda in indiculo Operum suorum, quem conlo-
    tliatn aperle prorvmpit peritittimos lubverleus, et ad xuit ad calcem Hislorias suae anuo 731, undo episiola
    peisima qutrque instigans. Denique postea ubi dc anle hunc annuui 731 scripta esl.
    i-i.i Ojiar» exem-
    olllcii divini procurationc loquilur, appellat illu.l
    plum in ea cpistola ad reverendissitnuut VVichredani
    DMrum MndliiHa, qux vox tnaiiuti mihi videlur
    prosbyteruin directa addurtum de anuo pncsenu 776,
    anle CCIilunr xu. Vitde qui ctvnobitis aufert pradia
    rst iulerpolalio scriploris aioanuensis ipso auno
    unde monaclti sttnt procttrandi, et divini serviiii et

    toliui mu/iiJjfitfl' rcligiiinif destructor esse fenrinriHir eoiatolan auerioentia, qui Bed.e aMMaaiiaai su|i-

    NullateMn ilaque bic libeUua Bedn wse posilo cxciin l.i cx|.licare voluit. U.i Joaiines Mabillou
    polett.
    II: n \iaii\tM, t.h>, i'.e V.tenicniis philcopltitv lilni iu eh.gio Vcueiabili» Bed.« , nutn. %'J, saeeulo m, loio I

    quatuor, M. 206, speclam ail Guilleliiiiiin ilc 0>n- laftl loruui orJ. divi Ucue.licd. Sed bx.i<- cpUlotjni
    cliw, iiuniiUTl s.iculi xii philosoplmm, q.ii anuo ! IJi', ii, iin atque ab omni supposito iiiundam ediJit
    I I'.-

    v'(l eireilar, llumit, a muliis ob suas opniioucj *in- iius Francisctu Chiflleiius aute hotoriam Bod.e,
    »i DISSERTATIO DE SCKIPTIS VEN. BED^. 82

    pag. 13, in-4% Parisii«, anno 1681, apud Gabiielem A indiculo suoium Operum, ad calcem Epilomes llt-

    Martiiium, vi.i Jacohxa, sub Sole Anreo. Storitf BIUB Anglicanac.

    De Dmnatione vila: el mortis, pag. .253 ; SimWtuilo Viia sancli Vedasli Atrcbutensis episcopi non spe-
    arctc iVW, pag. 235; traclulus de Linyuit geutium, ctal ad Bcdam, sed ad Gallufll aiionyiiiuin.

    ibidem , luterpretalio Hibijllinorum verboritm, pag. Vilee ianctorumCvltimbtini ,


    Altalee et Eustasii, abba-

    336; sunt neni»; qiitt Venerabili huic presbytero as- tunt Luxovientium, omnes spectant ad Jonam Lnxo-
    cribuniur prorsus iiidigiui', utcuivis legenti vel primo vicnsem monachum, circa annum 650 illustrcm, qui
    intuilu patebit. de priinis abbatibus Luxoviensibus, de quo
    Eciipsil

    CAPUT TEMTUM. Labbetis in dissertationede Scriplorlbns rcelesiasticis,


    De tertio lomo Operitm Venerabilis Bedce. tom. I, verbo Jonas Luxoviensis monaclms. Iicm Joan-
    Quoad lomum lli Opci um Beda: preshyleri, sunl nes Mahillon erudite, in sxculis suis Benedictinis,
    loiige plura supposila quam germana. De illis sic ubi dc sanctis Colunibauu, Altalo ct Eustasio disserit,
    Jo.inne-. Mabillon in insigni suo foril.c Elogio, num. 29 quim videas.

    el 30 : Conlexiiil librum de sex mlalibus quem abtol- Vila sancii Vatricii libiis duobus, spectat ad Pro-
    tiit Leonis lsaurici anno 9, Chrisli 724. Ilis absolutis buin qiieiudam, ui cx fine operis conslal; de quo ad
    tdidtl llisioriam cccletiasticam grntis sttce quam cum '» iiauseam loqulmtur socii Bollaiidisue vcl Boliandus
    Epitome adjuncla pcrfecil anuo 751. A'riw im opluno ipse, in legendis el nolis ad Acla sancii Patiieii Hi-
    Codice ms. qui pencs nos est, prwdicta Epitome nlira bernoruui aposloli.
    islntn annum non excurrit, ut superius monuintttt. Vila suncli Brrlulfi abbntis Bobicusis, ab eodem
    Idem iu[ra in dubiorum ctassem rejiciettda sunt Vitm Joiia, de quo supra, conscripta esl.

    Sanclortim, exceptis Actis iunctorum Felicis, Cutliberti Vita sancti Arnul/i Mcleusis episcopi opus est

    et Anastasit, </iire Bcda atjnotcil ut sua. Omitiu igilur Pauli Diaroni, quod ex scniorum relatu qui Aruulfum
    vtl tultein pturima liujus lomi supposiia sunl, de oliiu novcranl scripsisse dicitur.
    quibtis loqui pturimis liuttd otiosum cril. Dcnique Viln saticleu Bnrguudofnrce abbatissce ciileni

    tlittoria Ecclesiaslica gentis Ang'orum, quam Cco- a niultis ascribilur. Certe ad Bedam uullatcnus spe-
    lulfo regi Anglorum obtulil. ctare potest, cum auctor illius, dum de eerlis tnira-
    Epilome ejitsdem histvria;, ad annunt 731. Hujns cuiis agil, testes afleiai ipsam Burgumioforam, san-
    operis meiniuii Beda iu itidiculo suorum Opcium ctnm Faroneiu Meldciisem episcopum et sanctuni
    qncin ipse sul>jun\it ad ralcein diclx Epitoines, ut Waldeberlum Luxovienseai abbatem, tiuilius se con-
    nullus ambigere de ea unquam possit. Et qnamvis in temporaneuni facit. At ista eadere in Bedam nulla-
    multisimpressisct mss. etiam Codicibus bxc E|ii;ome C i enus possunt, qui anno 730 Uorebal, et ex Anglia
    usquoad annum760excurrat, inaliis tamen elimpres' nunqiiaui egrcsius esi, til teslis esse posset miraciilo-
    siselmss.Codicibushaud|uaquamannum 751 cxcedil; iuiii ab cpiscopo Meldeiisi vd ahhate Luxoviensi
    un e alia ab aliquo anonymo addiia arguuntur. Hacte- auditorum.
    nus aiiiem Anglicana Bedae bistoria triplici in statu lu- Passio sancli et beutissimi Justini ilarltjris, nullo
    cein aspcxit. Primum soia Argentorali anno 1514; modo B.dam refert.
    Autuerpia' iiiSO, in parvo folio; Coloni;c, in-iO, 1601; tlarlyrologium eo inodo quo in Operilius Vencra-
    elCantabrigia.-Anglo-saxoiiica inlolio, anno 1644, cum bilis Bedae e^t, ad eum non spectat. Ccrtum quidem
    versione Anglicana Alfrcdi regis. Secundo piodiil cum Br.ilam scnpsissc tale opus, ut amio
    ipse testalur
    vctustiorihus aliquot Rcruin Brilannicaniin scriptori- 751, in indiculo suoruiu Operum hisverbis : Mariij-
    hus, Heidelberga3, typis Commelini, ih-folio, 1587. rotogium de Nalalitiis sandornm martijrnm diebus, in
    Cnjns ipsius Edilionis plurima Exeuiplaria ISenalus qito omnes quos incenire polai, non sotiim quo dic,

    Potelerius, Lug.lunensis lypographus, mutata prinia veruin cliam quo genere ceriuminis, vel snb quo judice.
    pagina, codem anno 1587, i.ug.luni a sc procusa essc muiidum vicerint, diligenter aduolare stttdui. Qui igitur

    mcntitus est, suoquo ipsius iiomine venum exposuit, post Eusebium et Uieronymum, a quibus quid boc iu
    quarc hujus anni Editionem Ltigdunensem ab lleidcl- ** argumenlo revcra lactum sit haud salis conslat, pri

    bergensi diversam frustra ccnsucris. Tertio denique nuis Martyrolcgium privaio studio coulexuit Veuera-
    prodiit Anglicana l>ed:c historia cum aliis ejns opc- .illis Beda, cujus Marlyrologium IJMiardus in suo
    ribus, per Franciscum Jamclium, tribus tomis, anno laudat. Sed el ipsemet in Operum suorum cataJogo
    1544; iliiJem octo tomis, ait. 1554: item lla ile.e, illud ceuset. Eisi enim in Editionc Basileensi anni
    tomis octo, 1563, per Joaimem lleiva^ium ; denique 1565 nulla de cjus Marlyrologio uientio liat, in aliis
    Colonise, totidem lomis, anno 1612, per Auionium tamen Edilionibus diserle habelur, imo el in Aifredi
    Hieratum. Haec Chilflelius ad calcem EJitionis hujus regis versione Saxonica, quain Abrahamus Whelocus
    HL-torke, in nolis, pag.519, quain ad inss. Codd. ex" protuiil i;i lucem anno 1644. Atlamen Beda dies no-
    aclam procuravit ultimo imprimi Parisiia in-4*, anno minibus vscnos centuin et ocloginta in Mariyrologic
    1681, apud Gabrielem Maamuiu via Jacoluca, sub rcliquit, qua de re LViardus loquitur, quoruin plu-
    soie aureo. rimos supplevit Florus Liigdunensis diaconus, unn
    Vita sancli Cuthberti Lindisfarnensis episropi, ciim omnes, ul teslatur Ado Vieniieiisis archiepiscopus in
    Vila taiuti Felicis iVo/rr trc Campania episcopi, nrxfatione Martyrologii sui. Bedae porro genuitium
    tpcctanl cerlo ad Bedam, qnaruni nicminit ipse ii' opus erudili viri diu exspeclarunt, sed taudeia a se
    ;

    83 Ab OPEUA VEN. BEDyE PROLEGOMENA. U


    repertum el ad varios mss. Codd. cullatum, variisque A Libellnt de Locit sanait mihi videlur esse Bedar,
    inlerpolationibus quod Ueri potuil repurgatum, socii qui ad calcem operis seipsum nomioat, quauivis in

    Bollaudista: edideruut toino II sui Martii, cum Flori indiculo Operum Bedae oblivioni dalus sir, sed scri-
    Lugduiiensis Jiaconi alioruinque aucrutiis. Auctarium ptus forsitan post ipsuin indiculum.
    Flori nuuiine niinori cliaractcre eilitum, ne cura Fnterpretationcs iVominum Hebraicorum Seripturar
    Betiic texlu iteruui conrunderetiir. In isto gincero ordine alpbabctico digcstte ; invcniuntur anouymae in
    Ven. UeJ.v Martyrologio dubiuui tanicn est an feslum pliirunis bibliolhecis munuscripta', sed in Yictorlna
    L
    omnium Sanclorum locum haberc debcat, cum Beda Parisiensi, liltera QQ, i'2, et QQ, 19, et in uliis, sub
    quatunr laiituin annis vixerit post creationem Cre- nomine Remigii Antissi'.>dorcnsis monachi, qui suh
    gorii paptt III, qui bujus solemnitatis auclor est. &<eculi x initium Ooruit, ad quem spcutare opus istud
    Inde probatur quaiu arduum lil opera inlerpolala a non anibigo, post inss. Codlces inspectos optimx
    recentioribus suae puritatl et integrilati restituere. notae.
    Prseter prosaicum Bedae Martyrologium, aliud Me- Kxcerptioncs Patrum, Collectanea, Flores tx- diver-

    tricum sub ejus iiominc vulgatum est in Spicilegii sis. Qua:stiones et Parubolte.
    tomo X, pag. \id et sequentibus, carmine lieroico, Dc quibus ita Brllarminus in libro de Scriptorihus
    erutum Joannc Mabillonio ex pervclusto Codice
    a ecclcsiasticis, aiino 7-20, observatione lertia ad Opcra
    sancti Rhemigii Rcmeusis. Au vcro melricum boc Ven. Bedae Sic eium bster Coltectanea
    : ei Floret quce
    Martyrologium vere Bedae sjt, an alicujus sludiosi, liabentur tomo terlio, nihil fere est, quod sit Beda in-
    qui prosaicum versu reddiderit, non facile definieriui. genio dignum. Colleeianeum dt Lumiuaribus Ecclesim
    Certe Remigianus Codex, qui annos minimum octin- liabelur edam in quarto tomo sancti Hieronymi quod
    gcntos prxfert, hunc habct titulum : lncipit Marlg- tamen nec Hieronymi ncc Bedce est. Coilectaneum de
    rologium quod Beda heroico carmine composuit. Quan- quatuor gcneribus ligni in cruce Domini, nihil tolidi
    quam Beda in sua Epitome i»nn metricum sed prosai- kabet. Oratiuncula ubi invocantur tres Jaeobi, et altera
    cum designasse videtur ; nec penitus convenit me- ubi invocantur Angelus Uriel et Rumicl. longe ubsimt
    tricum cum prosaico illo quod a Bollandistis impres- a gravitate et scientia Bcdtc.
    sura esl. Yeruin meiricum
    illu.l fortasse ipsemet Beda
    CAPUT QUARTUM.
    post absolutam Epilomen condideril, quod tamen De quarto lomo Operum Venerabitis Bedat.
    asserere nolim. Sane Remigianum exemplar annis
    Hexameron, sive de sex dierum Creatione libellus.
    non amplius centum ab ejus obitu exaratum esi,
    Expositio in Genesim.
    sludio Berligarii monachi, ponliflcatu Ebonis Rhemo-
    Explanatio in Exodmn, in Levilicum, in Sumeros
    rum archiepiscopi. Istud Martyrologium non an. VHI
    et Deuteronomhim.
    Kalendas Januarii incipit, sed ab ipsis Januarii Ka-
    AUegoricu Exposilio in iv libros Begmt, libris rv.
    lendis. Complurvs sancti qui in Bedae Martyrologio
    Queestiones xxx in libros Begum.
    prosaico apud Henschenium lrguntur, omittuntur in
    ln Esdram et Nehemiam prophtlas allegorica ex-
    roetrico, ut in Januario Auterus papa , Salvius in
    potitio, libris m.
    Africa, Hilarius Pictavorum episcopus, Felix pres-
    Allegorica Expositio in librvm Tobix.
    byler Nolanus, Marcellus papa. In Februario Scho-
    Commentarius in Hbrum Job, lihris in.
    Jaslica, elc, Mellitus in Aprili, etc, Auguslinus in
    Exyositio in Parabolas Salomonis, libris tu.
    Maio, etc Auctorem Anglum fuisse colligitur ex Exposilio in Cantica canticorum, libris vil
    variis sanctis Anglicanis, et quidem monachum Gir- De tabernaculo et vasis ejus ac veslibus saccrdoiuM,
    wensis coenobii fuisse conjicitur ex festo Bedicationis,
    Expositio, libris ui.
    quod v Kalendas Maias nolatur, tametsi Girwensis
    De his omnibus in hoc quarto Operum Bedx tonio
    Ecclesiae Dedicationem viii Kal. Maii factam doceal
    contentis, nullum dubium quio spectent ad ipsum,
    Monasticon Anglicanum. Nulli in eo sancli Martyro- cuin siugulorum ipse mentioneiu faciat in indiculo
    logio celebrantur Beda posteriorw, non sanctus Bo- Q suorum Operum, quem uuo 731 contexuil. De soio
    mfacius Moguntinus, aut alii quivis illustres sancli commentario in libruni Job tribus conscripto libris,
    imo nullus aatate inferior sancio Wilfrido juniore!
    dubium est an ad Bedam pertineat. luio dubiuiu
    memorato in Aprili. Qui Wilfridus anno 732 obiit,
    non est, cura ad ipsuin nullo uio.lo pertineat, sad ad
    anno uno postquam Beda suam absolvit
    historiam! Philippum queradara presbyterum divi Uieronymi
    Unde non rotrum si metricum Martyrologium in in- discipulum, qui hoc opus oblulit Neclario cuidam. De
    dice Operuiu suonnn Beda non recenseat, cum iribus illo jaoi antea diximus ad an. 330, verbo 1'hilippus
    duntaxva annis Wilfrido juniore superstes fuerit.
    Ita presbgter, sed bic pluribus juvat hoc opus a Venerabili
    pr* fjlurLucas Dacberius td illud Martyrologium.
    Qui Beda amoliri. Primum eniiu Gennadius, qui au. »'Ji
    pluracnpil, legaldictum Dacherium, in
    prolegomcnis scribebat, opus suum de Viris illustribus illius me-
    ad lomum X Spicilegii ; Bollundislas, in prolegomenis
    niinii, cap. 6i, atque iilud Pbilippo atlribuil, ducenus
    •d toroum U mensis Martii ; Joannem Mabillonium, el amplius ante Bedum aunis. Unde indli .lubiuui
    in pr.ffaiione ad tomum H sacculi iv Beuedictini, cap. 6, esse debel quin opus islud Pbilippi sit, a.tque illud
    fol. 85, num. »70; et in Elogio suo Venerabilis B.da; vidimus ins. in antiquissiuio Codice bibliolbeua' Ignia-
    tom. I rxculi in Benedictini, num. 3*, pag. 560. censis, iu traciu Rhemeiisi, cum aucionuu- Genua-
    8S DISSERTATIO DE SCRIPHS VEN. VEDM. 86

    dii opcri praeHxa. Scccndo ipse Beda in libello


    de A Explanaiio in Apocalij,sim beati Jaannis apostoli,

    Ralione unciarura baec ipsa commeniaria siiovindieat p. 76i.

    auctori. inquiens : Pterosque imperilos lurbal, quir. Quantum autem ad Exposilioiies in Evangelium

    Phitippus, in expotilione bcali Job wslum maris Oceani Marci, in Evangelium Lucx, in Acia apostolorum, in
    seplem Epistolas canonicas et in Apocalypsim Joan-
    dettribent, adjunxerit hunc cnquinoclionalis hora; do-
    dranlem tardius tino intermissione sive die renire, sive nis apostoli, cerluni est spectare omnes ad Bedam,
    nocie. Habeiur autem hic locus a Beda cilatus in cum iliaruni ipse mentiouem faciat in indiculo suorum
    Explanalionibus supra Job quas nuper sub noniine Operum, quem anno 751 coRtexuit. De tribus tantum
    quaesiio esl, de Expositione in EvaRgeiium Matihaei,
    Pbilippi idcra excudit Hervagius, libro m, ad expo-
    Sunquid inuretsus profnnda in Evangeliura Joannis, et de Nominibus locorum
    siiinncm illius scntenli») :

    marit, eic. (Job xxxvm). Ha>c Sixlus Senensis, lib. iv vel civitatura quoe in libro Actuum apostolorum le-
    Bibliothecee sanctce, fol. 289. Igitur, teste ipso Beda, guiilur, de quibus a me sigillalim paucis agendum
    esi.
    bic comme nlarius ad Pbilippum, ut supra diximus,
    periinet. Terlio Faustus Regiensis in Gallia episcopus
    Expositionem n Evangeiium Matthaei, fol. 1, pie-
    riquc ut spuriam rejiciunt, licel hujus proscriptionis
    in libello adversus eos qui dicunt esse in creaturis

    aiiquid incorporeum, uum. 7, allegal verba hnjus B ralionem nullam rpsi affeiant, conlenli so!o hujus

    commentarii in Job sub nomine sancti Hieronymi exposilionis silentio, curn in indicuio Bedx non iu-

    ut probef. el animas et angelos esse corporeos. venialur. Ita censet Joanues Mabiiton in elogioYene-

    Nempe ad illud Job (Cap. xxv, 5): Stella: non sunt rabilis Bedoe sjbcuJq m saiictorum oidinis divi Bcne-

    mundiT in conspectu ejus, afferl haec ex isiis commen- dicti, toiuo I, parag. 10, li. 50. ln dubiorum classem,
    inquil, rejicienda snni Bxpositienes ir. Matthazi Evan-
    tariis : Globos siderum corporatos ette spiritus urbi-
    Si angeli caelestia corpora ad
    gelium, coiiunentarius iit Psalmos. Viia: snnctor\an s
    trantur. Et itcrum :

    comparalioncm Dei immnnda esse dicuntur, quid putas


    exceptis, etc. Idemque Nai^lis Alexander qui Mnhil-
    homo cestimandut e«(.'quae in his commenlariis inve- lonium hiciucompendium redegit, in selectis Historia:

    niuntur. Ergo eoinmentarii isli cxisiebant jam tem- ecclesi.iilicie capilibus, saectilo nn, cap. 3, arl. 2,

    pore Fausli Rcgiensis episeopi, circa annum '»75, vcl pag. 255. Mihi legere opus non licuii, unde an aJiquae

    480 ; atque consequenter cum ducentis vel circiter suppositionis raliones sinl, neseire ine fateor. Hoc
    annis citentur aniequam Beda viveret, nulbtenus facient, qui Bedsc Operibus terse evulgandis opersm
    possunt esse opus a Venerabili illo presbyte.ro eom- impendere voluerint,
    positum. Quod autem a Fausto atiril/uantur divo Commenfaria iu Evangelium Joannis Bedam lia-

    Hieronyino, hoc rem de qua agimus, fuitque


    nihil ad C *>ere auctorem videntnr, unde post annum 731 ab
    facillimuni Fausto ut magistro asciiberet quod crat eo edila esse creduniur. Haec velul quoddam Augu-
    siinianae Exposilionis compendiurn esse videntur, in-
    discipuli.aiqueidforsitan affeclaluin ad procurandam
    sertis hinc indc sentcntiis aliorum Patruiu, ut cap.4,
    stia: opinioni singulari majorem auctoritatem. Quarto
    boc idem opus est impressuro sub nomine Philippi agens de Regulo, verba sancti Grcgorii Magni ad-
    ducit. C«rte Jortas Aureliauensis episcopus, Ludovici
    presbyteri, anni 1527, Basilex, apud Adamum Pelri,

    et in-4", et in-folio simtil eodera anno, quod rarissi-


    Pii requalis, in libro rde instiluiione laicali, cap. 15,

    mum esl; et longe antequam impriniereiur sub no- cilai plures rersus ex Beda in homiiia Evangeiii vi-

    mine Bedae presbyleri, quod contigit tantum in Edi- gesima, qni in prscdictis eonmier.tariis leguntur,

    tione Parisiensi omnium Bed<e Operum, anno 1554, capile 2; unde legendum esse suspicamur apud Jnnam,
    apud Franciscum Jametium, qui i!Ia oclo lomis col- ir. JJomiiia Evangeiii secunda. Et quideni Alcuinus,

    legit. Porro quamvis hoc opus habealur inter isu in pr-cfalione commcritarii sui in Joannis Evange-
    Bedie opera, longe lameu correciius est lam in Editione lium , ex hemiliis beali Beriac presbyteri muita se as-
    speciali Basileensi snni 1527 quara inter Opera sumpsisse fatelur. NuIIum ilaque miiii videiur du-
    omnia divi Hieronymi, ubi eliaut invenitur. Quod bium quin Espositio is!a ad Bedam perlineat, ut
    1

    annotasse ad proxiraam Editionem sufiiciat. habet idem Mabillon loco citato. Hic insuper Beda,
    morbo supremo decunibens, patria lingua reddiiiit
    CAPUT QURNTUM. Joannis Evangelium, iestante Cuibberlo ejus disci-
    De lomis quinto el sexlo Operum Venerabilis Bedce. pu!o in epistoia quam de ipsius obilu exaravit.
    De Nominibus locorum
    et civitatum quse in Hbro
    Conlinenlur lomo quinlo Operum Bcite sequenlia
    Actuumaposiolorumleguniurliberspectatadeumdem
    opuscnla.
    auctorem ex fide mss. Codicum quos vidi, ad quem
    Exvosilio in Evangelium Mallhari, libris iv, pag. 1.
    spectani Iiilerpretalioncs nominum Ilebraicorum sa-
    Expotitio in Evangelium Marci, libris iv. p, 92.
    cra> Sciiplurae ordine alpbabetico digestic, dc oruibus
    Eiposiiio in Evangelium Lucse, fibris vi. p. 217. diximus ad excussionem tomi lertii Opcrum Bedac,
    Expositio in EvMgelium Joannis, p. 451. nempe ad Remigium Aiuissiodorensem inonachum,
    Expotiiio in Acta apostolorum, p. 625. ut ibi diximus.
    De Piominibus locorum vel dvilatum quce in tibro Tomo sexlo Operura Venerabilis Bedx conlioentur
    Actuum aposloJorum ieguntur, p. 668. tantum proprie Opera tria, Betraclaliones in Actus
    Expositio in septem Eputolas cnnonicas, p. 673. apostoiontm, pag. 1, curn paucis quaestionibus. Ex-
    81 Al) OPtllA VEN. BKD*! PROLEGOUENA, 88
    ptosilio in EpiKotas qttatuoidccini siituli Puuli upoituti, \ pedtl, quoiuiuiis Ijis tloohus terlium adjufiganiui<,

    |ug. 51, ei .Sfi iiiiim, » 1


    tancli Jotinmt Cltryioitomi de I iii .iiii Liigdiirienseiil iliacoiuun, ut poslea deinon-
    laudibut tuncti Puuli, p.ig . 814. Cerluin anlcui est strabn. tl xc cum iia lint, iiiaiient tamrn dislracla
    sernioncs islos de laudibus sancli l'.iuli spcclare ad eriidiiorum suflragia circa evulgaiuincGrninenlariuni,
    sanctum Ji, jiin.-tii episcopuui Constantiiiupnlilaiiuiu. i|u-iu Beda alii Iribuendum ccnscnt, alii dcira

    Ccrluin quoqtic esl retractationes in Aclus .iposto- liiint. Et luibi quidcm aliqiiando, cum ipsius Bedx
    lorom si>- 1 1 i .
    :i.l lioJ.iUi ; scd qita>siii> esi de ini- clogiiim texercm iu seculo iii Benedictiuo, visus

    monli IHIi rrunmrnHf lii in fuatuordAelmiancti Pauli lnii Bedx gcnuaniis tcirtsiseJ poilea, deprehenso

    Epislolas ex verbis saucli Aaguilini, ipoctentna ad in niss. Bibliotbecis gcrmano Bedx coiiinicnlario,

    Dcdam vcl ad Flnrum quemdam Lugduuensis Ecclc- a scnlenlia discederc coactus tum.
    si.i- diaconiiin. Ad qiixslionem lianc dctiiiii-iidaiu, I Coiii nii utai i iiiii :ilii jiirin in 1'aulum ex Jictis tancli

    utar ipsis vcrbis Joannis Mabillou, qui tom. I Anale- Auguslini a Beda cansarcinalom fuisse, constans

    1'iiiruin. pag. 12, liabet singulareiii disquisilionem de debet esse oniuium persuasio, luui quia id disertc

    Venerabilis Bedx ct Flori Lugdunensis diacoui com- Bcda twtainr in Epiiome su.i, probaulibus libris lam
    mentariis iu Epislulas Pauli ex dictis sancli Au- editisqiumi iuss., tuin quia Hincinaru;, Hliemorum
    gusiiui. B .ircliicpi-.cn, tis, au Lupus Ferrarienais abbas, hoc

    i Tres invenio, inquit, antiquos auctores, qui Bedte commeatarium laudani. llincmarus quidcra in
    commcntarios in epistolu Pauli apostoli ex meris postcriori opere de Prxdeslinaiioneadver&usGoMes-

    sancii Aiigustini centouibus cniilcxucruiit. Primnt etl calcuui, cap. i. .'•! ijins ium ii, inquit, eosdem libroi

    Pelrut abbat Tripolitane: prorinciiv, qui tancli Pauli non hubel, vidcal in Colkciione V eneiabiiit ilcdw pres-

    Kpittolas ex cupilulis opinctilorumbenti Auguslini sub- fattriit epusculis tiincti .tujiis/irri «Hprr Apotlolum.

    nolaj.se narralur, ul per os alienum tui cordis decia- Et ibi disccre polcril quod anlea ignorarit. Lupus veio
    raret arcanum, inquit Cu-siodonis in libro de divinis
    in Epistola 7G ad eumdem Ilincmarum : ColUctaneum
    Leclionibus, cap. 8. AUer esl vene p ab, Bed:i, cujus Bedai in Apostolum ex operibus Auguttini xeriius sum
    torix: /n Apo- dirigere, propterea quod lantui esl liber. ul nec sinu
    lixc verba suni in line Epilomca Ili

    tlo'o quwcunquc in oputculis stmcti Augnttini inveni ceiari, ncc pera potset salis commode conlineri. llaque

    dicla, per ordinem transcribere curati. Teilius cst oemo jam in diibium revocare potest an Beda colle-
    rlaneum ediJerit in Apostolum ; nec Barouius dubi-
    Florus diaconus, scu (ui Wandalberto monaclio Prn-
    iniensi ejus xquali visiim est) subdiaconus Ecclesise
    lassct, si ad ea qt>:c mox protuli argumcnta animuiu

    Lugdunensis, virsuo leo pore, doctrina clerudiiione inlcndisset. At videndum porro est qualis sit iste

    clarus. Ex liis tribus coimnenlariis uuicum habenuis C Bedx coimuenlaritt?.

    inter Opera venerabilis Bcdx, ipsiusque nomine i Duos iiiveniCoilicesmembraneos ejusmodi collc-

    prxnotaluni ; sc ' an vere Be.lx tribui dcbeat jam claneitm .-ub Bedx noniiiiccontineiiles, unum annormn
    dudum magna lis cst inlcrstudiosos. 11 tcslaliir Ro- ferc octingeiitoruiii, .'ilierumseptingcntorum. Piimiis

    berlus de Torinncio abbas in monte sancli Michaclis, hunc Codex pr»fcrt tilulum : Collecianeum Dedec m
    in prologo quem prxtixit Abbrcviationi Exposilionis Ajiostotumex operibut beatiAuguttini. Tum commenla-
    Epistolarum Apostoli sccundum Augustinum. lloc in rius in hxc verba, Paulus servus Jesu Christi vocatur

    prologoapudLucam Dacbcrium in appcndice ad Gui- Apostolus clc, incipit, in hunc niodum : Ex libro contra
    berlum edito, ceoset Hobertus prolixum illum com- quinquc h.rrcses. Ordo islc scquendus ett, ut loqueaidc

    mentarium (quem ipsum csse qui intcr Opera Bedx F.vninjelio, non sileam de pr<iphetit. llicCodcx desinit

    rnodo eistat non dubito ) potius iribuenJuui esse in Episiola ad Thessalonicen^es, aliis foliis avulsis.

    Felro abbali Tiipolilano, quam Bedx, cui aliumlri- Alter Codex ila inscribitur : Incipit liber Collcciia-

    buil breviorrm, ex libri» ilirleui sancti Augu^lini ex- num venerubitit Bcdw presbytcri, ex scriplisbeati Au-
    hoh adwquatur «m- gusluu cpiscopi , in tvistolas beali Pauti aposloli ela-
    cerplum: qui tibcr telus, inqnil,

    (/'iitridirie mcdictati salius E.xposilienis Epittol» ad bvraius. Uetn habcl Exordium ac primus; sic vero

    itomano*. qux in aiio prolixo conimcntario habctur. D desinit : Explicit Colleciio Bedce presbgleri ex oput-

    t Magno posl Hobcrtum abbalem intcrvallo illu- cuiis beaii Auguslini in EpiHolas beati Vauti apottoti.

    slrissimus cardinalis Baronius, ad auuum Clirisli hx\i Ce.iuini liujus Bedx comiueiitarii necdum ivpij e.lui
    existiiuat commcnlaria illa typisediia nou esse Bcdx, copiatn habcmus, quem Dco dante aliquando cum

    sed Petri abbatis, <iua in rc cum Roberto conscnlit. aliis cjusinodi monumentis in lucem proferemus. >

    Sed in hoc reccdil ab eodem, quod negei ullam 11.»-.- JoannesMabillon, loco citato, ubi et plura habet

    ejusmodi comincntalioiiem a Beda in Paulum condi- quibin probat conimentarium iu Epistolas divi Pauli

    lam esse, aitque verba illa Bedx qu» superius retuli, ex verbis sancti Augustini, inter Opera Bcd.e ini-

    m ipsms Epitoi exaliorum aJditamento irrcpsisse. prcssum, specure inJubie ad Fioriim Lu dunein cm
    D.sseutil a Baronio Rellarmiuus, in libro de Scri- diaconum. Quod nos etiain postea prxsir.b.iiius ixculo
    pioribus ecclesiasticis, ad annum 72u, observaiione ix in Floro diacono.

    secunda .id Bcdx Opera, aitque nihil iinpedirc quo- CAPDT SEXTUM.
    minus duo auctores, Pelrus abbas ct Bcda presbyter, loma seplimo Op/rum venrrabitii Bc.iir.
    /)c

    diversis tcmponbus ct locis, in Paulu ex Augusiini In quo exstaut Homilta: iiitnaUs de lempor* iimii,

    scriplis cxplicondo dcsuJavcrint. IfflO ccrtc niliii im pag. 1.


    89 DISSERT.UIO DE SGIUPTIS VEN. DEDJE. 90
    Homiiia; ceslhales dc sancli$ xxxu, p. 91. A «< Sulvaloris noslri Jesu Chritti, qtti aternus tmtt
    HvmiiitT hiemutcs de lcmpore xv, p. 185. tecula, ctc.

    Homiliw qnadragesimnies tXH, p. 318. 6. Ilamilia sancii Evungclii sec. I.ueam, Pastores
    Ilomilue hitmales desanetis xvt, p. 290. loquebamur. Incipit : Nato in Bethlecm Oomine, ctc.
    Sermones ad populum varii \ut, p. 559. ut in E litis. Deesi in priino Cnd. Citatur l.mien a
    Jihi.i Aureli.meiisi episcopo , lib. ll de Intlilutione
    Itaque juxta iinpressiones excreverunt homilia: seu
    laiculi, cap. 10.
    sermones Venerabilis Hc.I.t usqnc ad cenlum quadra-
    ginln, qui taiuen in anlii|tiis itiss. Codd. SUtlt laiiluin 7. llomilia sancli Evangelii sec. Joimnem, Inprin-
    quadragiuta novera. liinc iniran subit quanta fiiciil i.ifioerat VbrbUH. In priori Cod., Ilomilia domni
    iiiodeworu.ii ab anuis circiler dutentis impudenlia, Bedat in natali Domini. Incipit in utroque Quia lem- :

    qui absque fundamento et rationc, ut suis otniiia da- poralem Mediatoris Dci ei hominum , elc, ul in

    reut vel conjccturis, vcl afTectibus, vel plianiasiis, Edilis.

    scripla vetcruin pilrum innumeris exlianeis non 8. Hoatilia saucli Evung. sec. Joannem, Dmr Jf.sus
    magno Erclesia» pro- Petro, SeqUEBE ue dicendii in fsatai.i SANI Tl JoANNIS
    amplificaruni, sed corruperuni, ;

    bro. Ilinc paiet quatn necbssariuin sit atijiie utile ETANCEtistJc Inuipit in utroque: Lectio tancti Evan-

    rcipublicas Chrisliautt recurrere ad mss. Coilices iu B gelii gu,v nobis inodo lecia est.

    polissimis Europx bibtioihects, jatli mtillo nuinero 0. llotnilia Eenny. sec. Mattli., Angelcs Domini ap-
    boc sxculo cotlectos ut, collutis ad ipsos cditiouibus, pariit , dit-emta iit natai.i Innocknticm. Incipil iu

    spuria a genuiuis, falsa a veris, ccrta ab incertis se- utroque : Oe Morle prcliosa marlyrutn Clirisli lnno-

    cernantur. Insigne bujusce rii excmplum pr.cbcut rari ceulium, elc, iit in Edilis.

    salis Co Id. mss. sermonum Vencrabilis Beda? prcs- 10. Ilomitiii Etangelii ssc. Lncam, Postquau con-
    byleri, qui nunc in bibliotbeca Colberiina, num. 102 sumuati su.nt dies ocro, diccnda in ci:tabas Domixi.

    Cl 1062, ollm iu Tbuauea habebantur, uiim. 144 ct tncipit in ulroqttc. Sanclam venerwidtttnqtte prccteulis

    58. In primo nutn. 144, anie annos octingentos ex- fesli memoriam, etc, ul in E;iilis.

    arato, hoinilr.e xxxix, contiuuo serie exliibeuliir ; in Iloiniliu Evangelii scc. Matth., A.xgf.lus Douim ap-
    alio num. 58, qui annos sexcentos praferi, liitin-
    paruit, diccnda m vigiliv Kpiiihm.i.. Nulla homilia

    ad utromque capi* in ulroque apographu.


    guuntur iu dtios libros praemissis
    11. Ilom. Evang. sec. Mailli., Venit Je us a Ca-
    tulationibus. Utrumque apographum coiitulit ac re-
    lil.£a i.x Jordaneu. Ilt priori Cod. , llometia domni
    prjese.nlavit Joannes Mabillon in etogio Beduj parag.

    31, uosque post ipsiitn lanquam instituionosiro con- ,.


    Bedoe die sancto TueopiiamjC. lncipit in utroque :

    veuicns, magnumqticmoilernx audaci.e aiguniciilum Leclio sancti Evangelii quam modo (ralres audivimus,

    in inlerpolaiittib vcierum Ecclcsix doctorum scxiptis.


    eic, ut in edilis, pro die oclava.

    Sic procedil Codex postcrior : 12. Ilom. Evang. sec. Lucam, Ibant parentes
    Jesu per omnrs anmis. In priino Cod. , llomci a ,
    INCIPIT CAPITULATIO Llfir.l I DE IIOUGLIIS DED.« PBESBK-
    domni Bedw DoHINlCA prima potst Theophaninm. In-
    TEttl, MUI.RO VIGI.NTl QIIXQUC
    cipil in ulroque : Aperla nobis est (ralres chatissmi
    1. Ilomilia leclionis sancti Evangelii secundum sancli Evamjelii leclio , etc, ut in Edilis.

    Lucam, Missis est Gabriel ancelus. lu primo Cod., 15. Ilom. Evung. scc. Jounnem , Ncpti.e fact.c
    Ilometia domni Bedw. Iu utroi|ue sic ineipit post scnt. Iii pritno Cod., Ilontilia domni Bedw Douinica
    Evangelii verha : Exonlivm nostrw Bedemptionis lio- secunda posl Thcophania. lncipit in ulroque : Qnod
    dierna sancli Evangelii leclio cvmmendat, elc., ul in Dominus uc Salviilor nosler ad nuptiai vocatus, clc,
    Edilis ad diem Annunliationis beatx Mari.v. ul iu E lilis.
    2. Bomilia tectionis sancti Evamj. sec. Lucam, Lx- 14. Ilom. Evany. sec. Joan., Vidit Joannes Jesum
    subgens Maria, etc. ( Incipil iu ulioquc : Lectio venientem ad se. In priori Cod. Homiiia domni Bedce
    anam audislis sancli Eiangctii. Qusc cJila cst inlcr D Douinica 2 post Theophania. Incipit utroque
    in :

    x>stivales Je sauctis. Joannes Baptista


    ) et prwcursor Domini; sed in capi-
    3. Homilia lcctiouis sancti Evang. sec. Marcum, lulaiione postcrioris non exstat.
    Fuit Joannes in de erto. In prinri Codice, Homitia 15. HomiliaEviing. sec. Lucam, Po 3 tqlam iupi.f.ti
    domni Bedie de adventu Domi.ni. Ineipit in tilio- sunt diccnda
    ; in Plrificatione Sanct^s Marle. In-
    que : Adcenlum dominicw prcedicationis Joannes prx- cipit in utroque CoJice : So/eimtt/ttlm nobis ho-
    veniens, etc.
    diernw cetcbritutis, etc, ut in EJilis.
    4. Homitia lecl. sancii Evangclii sec. Joannem , 16. Hom. Evang. sec. Jonn., Ebat dies festu*
    .Ioannes TESiiitoNluu PERniBET. (Incipil Kedemptioiiis
    JcD.toiu m Deesl in urinio Co lice, incipit : Duopa-
    nostrw prcccursor lestimonium de ipso perhibens, elc riler miracula humanw tanalionis hodierua nolis
    Deesl in priori Codice.) sancli Evangelii lectio tradit.
    5. Bemilia Evangeiii sec. Matlh., Cuu esset de- 17. .tlom. F.vang. sec. Joan., Vqluit Jesus exire im
    SPON9ATA. lo priori Cod., Hemelia domni Bcdw in Gai.il.*am. I<i primo cod., Domni lledw po»T Tiieo-
    ^iciui Domini. Incipit in ulroque, Nativilatcm Domini ihania. Doest in posteriori Codice, incipil : Audivi-
    : :

    91 Al» OPBKA "VKN. MVIE PROLECOMKNA. 99.

    MUttxlectioneEvaitgelii, [ratrcschanssiini, beniijr.am \ Ctoriam suat nsurrecrionis Dominus et Bedemptor


    n . . ._:
    • «.*..« . ....i ... :- -p.i:.:.
    Rtdeniplorit nostri aratiam. noster, elc., ul in Edilis.

    18. Hom. Evungelii m. Matth., Kilics iiumiws 3. Hom.F.vantj. sec. Matth., IWecim DUCIRIU. In
    venturus mblom* Patmi im.
    iw •» pHmo
    QuanVo^jima.
    Codfoo, priino Maiinscripto, Homilia domni Dedae Kkru 6 :

    tfomi/ia domni BeaV D MMtU 1 i"


    III Pasclta. Incipil in ulroque : Evangetlca tetlio,

    Incipil iii ulroque Quia PoUliHM .


    fl <- Hedcmptor no- [ratres charissimi, qitam modo auditimus, olr., ut in

    tter eiectottuot, etc Editis.


    Hom. Etang. see. Matth. Eorkssus Jesus se-
    19. 4. Ilom. Evang. sec. Lucam , una Sabbati valdk
    cessit w paktes Tmi, eic. Hxc deest in primo Co- diluculo. Deest io primo Codice, et in Editis. Incipil
    dice, imipit : /ti tolione l OI H Ci -Eramje/ii qua; nobis Aperla nobis est, fratres, de Itesurreetione Domini et

    modo kcta ett, etc. ExsUt in Kditis ad Dominicant Hedemploris noslri lectio reeitata.

    2 Quadragesimae. 5. Vom. Evang. see. Joan., Modicum eiiam , non


    20. ticm. Evang. sec. Joan., Prrbkxit Jesus in videbitis me. ln primo Codice , Homilia domni Bedte
    h Mtn Oliveti. In prinio Codice, llomitia domni post Octabas Paschce. Incipit in utro-
    in DoHlHCA 2
    Btdte Dominica 3 QuadragesimcK sabb. Iinipit in utro quc: Lccla Domini et Sulvaloris notlri proinissa, etc,
    que Pnrsenii* sancti Etangclit tectiouem lanlo in
    :
    B „-.
    in EJitis.

    tenlius contittcrare, elc. 6. llom. Evang. sec. Joan., Yado ad eum yui misit
    21. Hom. Evang. see. Joan., Abiit Jesus trans me. In primo Codiee, Uomilia domni liedtx tertia
    mark GtAULM. In primo Codice, llomilia domni Dominica post sanctum Pasclta. Incipil in utroque :

    BedK in Quadracesima. lncipil utroque Qui signa :


    Si«<i ex. lectioae evangetica, (ratres charissimi, audi-
    ei miracuta Dommi ac Satvatoris nostri recle cum vimus, elc , ut in Editis.
    tegunt, etc, ut in Edilis ad Dominicam 4 Quadra- 7. Hom. Evaag. sec. Joan. Si quid petieritis
    gesimse. Patrkm, etc. Decst in primo Codice, incipjt: PoJmI
    22. Hom. Evang. sec. Joaiu, De cendit Jesus Ca- movere infirmos audilores, ctc, ut in Editis.

    pmarnaum. In primo Coiiice , Uomitia domni Bed« 8. Hom. Erang. sec. Lucam, Petite et dabitur
    febia 2 in Qnadragesima. Incipit in ulroque : Solet primo Codice, Homitia domni Bedm in La;-
    vobis. In
    movere quosdam, quod in exordio kujus lectionis, etc.
    tania majore. Incipit in ulroque : Dominus et Satva
    23. Hom. Evang. sec. Matth., Cum APPROriNQCAS- lor nosler ad cosUslis regni gaudia , etc. Non ex«tat

    Set Jksus Hierosoltmis. In prinio Cudice, Homilia in Editis.


    domni Bedtv Palmis. Incipil in iltroque Medialor
    in
    Hom. Etano. MC. Lucam., H*c sunt verca
    :
    qu.c
    Q 9.
    Dei et hominum homo Chrislus Jesus qui pro humani dicenda Ascensu Domini. In utro-
    locutus sum ; in
    generis, etc, ul in Eilitis.
    que ins. Codice incipit : Aseensums in eatlum Dv
    Hom. Evang.
    24. tec. Jonn., Proxisium erat Pas-
    minus, etc, alia autem in Editis.
    cha Jud.comim. Non exslat in primo Codioe. Iucipil
    10. Uom. Evang. sec. Joan. : Ctm venerit Pa-
    Morit esse prudenHitm solet, etc, ut in Editis.
    raclitus, dicenJa Dobikica post Ascensa Domini.
    25. tfoni. Euafin. sec. Joan., Anie diem festuh
    In ulroque et in Editis incipit : Ex muttts sa.ntri
    Pasch*. In primo Codice, Homilia domni Bettx in Hjpc homilia cititnr
    Evangelii loeis invenimvs , etc.
    Coeiu Domini. Incipit in ulroque Seripttmtt evangc- :
    cap. 37. Iteiuquo
    ab Amalhario, lib. i de Ofliciis,
    litla Joannes memorabile illud Domiui mgstcrium,
    lib. ii, cap. I.
    etc, ut in Edilis.
    11. tfomil. Evang. sec. Joan., Si djlicstis me di-
    In posteriori Codice posl libruni primum homilia-
    eeoda in in vicii.ia Pentecostes. ln utroque Ma-
    rum legitur : Explicit Homeliarum iiber piimus, nu-
    nustripto et in Editis incipit : Quia Spiritus sancli
    mero xxv; cl tan.en in ipso Codice exslant homiliae
    hodie, [ratres charissimi, cetcbramus tulventum, elc
    duntaxat xxiu, aliis ex priori Codice supplelis. Por-
    git Codex posterior :
    12. Ilom. Evang. see. Joan , Ebat noMO ex Pma-
    R«f is. In primo Codice, llomiiia domni Bedm i»
    Incipit capilulalio teclionum tancli Evangelii numero
    Octabas Penlecostes. Incipit in utroque Sicut MJ
    xxiv i» libro u ejusdem auctons-
    :

    Matth Vkspkre LeCltOM «amli Evangetii , fralrn c/iari»stnti , ou-


    1. Hoiiiilia sancli Evangelii sec. ,

    diiii», clc Exstat in Edilis ad diem invenlionis


    autem Sabbati. Iii prinio Codice, tlomilia domni
    sanci» crucis, et citalur iu epistola quam Hinemarus
    Bedx W vicii ia Pascii*. IneJpU (n utroque : Vigilias
    Khemensis archiepiseopus scripsil oomiue concilii
    nobis hujus tacratistima; noctis. etc, ut in Edilis.
    Tuslaccnsis ad Uodulfum Biluricensem, el FroUriuw
    Hauc hoinilia legfbatur in vigilia, hoc est in ma-
    primo Codic.e Burdigalensem anlisliles.
    luiino oflicio Po»cAa' ; cl tanien in

    in die 13. Wom. Evang. sec. Lucam Foit in dikbvs


    inscriturhoc loco humilia sancli Gregorii ,

    rlKiioDii, dieenda ln vioii ia sancti Joani^s. Iii uuo-


    sanclo Pachac legi solita. Idem observa de rigiiia

    ( |iie Ms. et in Editis iucipil : Yenlurus in cuint Do-


    Penlecostet, infra.
    minus et Redemptor noster, 01«-.
    2. llom. Evang. tec. Lucam, Stetit Jr.sus in medio

    suorum. Jn priino Coilice Homilia 14. Hom. ffMMf, sec. LncM, Klkabktb nBHITMI
    MKiraumon ,

    3 m Vaschn. Ineipil in utroquc k<t rKMPUs MJMWM, ilneuda in NAiTviTArt mmii


    domni Bedte rr.Ri* :
    :: ,

    93 DISSERTATIO DE SCRIPTIS VEN. BEB/E.


    Foanris Baptist*. ln ulroque Codice et in Editis A Conceptionis bcatae Virginis, sancli Michaelis, sancti

    mcipit : Prceainoris Domini Nalkitas, elc. Lucie evangelislx- , Praesenlalionis bealae Mariae, cl

    45 Bom. Ewng. sec. Joan., Dixit Jesus Simoni alias de communi martyrum, etc, aut subdiiitias
    Pktro, dicenda in viciiia apostolontm Petri et 1'auli. essc aut dubias, aui certt ex sinceris Bedae conunen-

    meipit in utroque ms. Codice et in Editis :


    Viriutem lariis in Marcum ct Lucam expre&sas. Nullus sane
    nobis perjecta; dtleciionh, etc. dubito quin tempoi ibus Bedic eo modo reciiaretiir

    16. llom. Evang. sec. Maitli., Vewit Jesus in Evangelium in Ecclesiis, quo iu mss. isiis Codicibus
    i»ajitesC.*:sare*, (iicenda in Natale aposlolorum Pe- babetur. Nondum his temporibus eram conduclitii
    iri «t Pauli. Incipit in utroque ins. Codiceet in Editis Evangclii praeconcs, qui Cbrislum propter Lazaruin
    Lectio sancti EmngeUi quam modo ,
    (ratres , o«- in singulis Quadragesimae feriis populo polioiibus
    ditlis, tanlo intensiut cogitanda, etc. in civiiatibus annuntiarent, quod bm, xiii tantum,
    17. Uom. Evang. uc. M atlh. Dixrr Simon Petrus ex occasione Mendicantium ordinuin , nalum est.

    ao Jesum, Ecce nos reliquimus omnia; dicenda in Unde quo minus obvium erat Evangelium , eo ab
    Natali sancti Benedicti Biscopi scilicel. Abest in , auditoribus avidius excipiebatur, ab enuniiantibus
    priino Codice, adest in posteriori et in Editis, iuci- majori gravitatis pondere verborumque snavitate
    piens : Audiens a Domino Pelrus , etc. " expositum. Qui porro has Beda; homilias suis inter-
    18. Uom. Evang. sec. Matth. , Accessit ad Jesuh polaiionibus ita deturparunt , ut es homiliis xux
    matek filiorum Zebed*i, dicenda in Natale sascti cenlum quadraginta coraposueriiit, illas ita iminuta-

    Jacobi apostoli. Addit prinius Codex Jacobi fratris las disposuerunt juxta ralionem bodiernarn Evange-
    Dommi. lncipit in ulroqne, ut in Editis Dominus : liorum distributnrum , quae vix quridringenlos £et3lis
    Conditor et Bedemplor noster vulnera superbia; no- annos habet, parum sclliciti, an non inde postmodum
    itrw, elc. a criticis superventuris ignorantiae ac supinitatis in
    19. Uom. Evang. sec. Matth. , Exiens Jsstrs de facto auo argui posscnt;

    finibus Ttri. Abesl in primo Codicc, incipit Surdus


    :
    Solas hic tuntisper delibemus homilias ad po-
    iUe et nuitus quem mirabiliter curatum a Domino, etc, pulum varias r.um. xxn, quarum plurimae indignae
    ttt in Ediiis. sunt omnino viro gravi, qualem fuisse Venerabilem
    20. Hom. Evang. scc. Matth. , Audivit Herodes Bedaro novimus. Homilix duae de saucto Wigberto
    tetrarcha, dicenda inDecollationb sancti Joan.njs non possunt esse Venerabilis Bedae qui aunis duo-
    ,

    Bapti$T£. Abesl in primo Codice, incipit Natalem, :


    decim exslinctus est ante Wighertum abbatem mor-
    fratres charissimi, beatiJoannis diem celebrantes, etc,
    P tuum anno 747, dic 13 mensis Augusti. Item liomi-
    ut in Editis. h i de sancta Scholastica sancto abhati Cassinensi
    21. Hom. Evang. tec. ioan., Facta sunt Encenia, Berihario Iribuitur in ms, Cod. Cassinensi, qua;
    dicenda in Dedicatione ecclesl*. Incipil in utroque spectare videtur potius ad Paulum Langoba>'dum
    Audivimus ex lectione Evangeiica, [ratres charissimi ,
    Cassinensem diaconum. Sermones de sancto Uartho-
    quia facla sunt encenia , etc , ut in Editis. In poste- lom<eo apostolo, Joanne evangelista, de tnventionc
    riori Coriicc haec bomilia sequeuti postponitur, prae- sanctae crucis, de vinculis sancti Petri, ita absurdi
    ponitur in priori. et fabulosi sunt , ut risum moveant. Sermo in festo
    22. Hom. Evang. sec. Mutth,, VreiT Jesus hom neh omniuin sancloruin legi solitus, ascribitur Rbabaiio
    in teloneo, dicen la jn Natale sancti Mattb*i Mauro in apograpbis nonnullis, nescio an bene. Illud
    ArosTOLi. lncipit in utroque : Legitnus, Apostolo di- movel, quod feslum omnium Sanctorum institutum
    cente, quia omnes peccaverunt , etc , ut in Editis. esl a Gregorio papa III, ut probani veterriiua Usuar-
    23. Hom, Evang. sec. Joan. , Stabat Joannes et di exemplaria, et Ilugo llcnardus in librum Sacra-
    ex discipulis ejus *uo , dicenda in Natale sancti inentorum sancli Gregorii, pag. 184, qui anno 731
    Andre.e apostoli. Lncipit in ulroque Codice Tanta
    :
    sedere cospil. At sermo iste cuin Bedae srylum ha-
    ac talis tst Scriplurce dkina sublimitas , etc , ut in
    beat, potuil a Bcda conscribi sub imtium inslitulae
    D
    Editis, pro vigilia fesii.
    hujus festivilatis.
    24. Hom. Evang. sec. Joan. Voluit Jesus exire
    Scintilla: sive Loci comtnunes ex Patribus, pag. 570,
    in Gaul.eam. Deest in primo Codice ulpotc Iacero,
    attributesuntBedae ex conjectura tantum, quod ipse
    adest in allero et incipil : Audhimus ex leclione
    solerel ex aliis excerpere. Nam in Mss. omnibus
    evangelica (ralres charusimi , benignam Redemptoris
    ,
    ubi frequeiilissimx io antiquis Galliarum bibliothecis
    nos ri gratiam. Deesl in Editis.
    sunt , anonyinae semper inveniuutur. ConsUnt scin-
    Sic vero desiait Codex poslerior : Explicit Homi- lillae istae sermonibiis lxxx , de variis argumenlis
    liarum liber secundus Bedce presbyteri, uumero xxiv. virtutum ac vitiorum. Humpfredus Wanleius Anglus
    Ex his iuteUigimus homiiias omnes iu feriis omni- edidit anuo 1706, in-folio, Oxoniae, ci Thealro Shel-

    bus Dominicarum Quadragesirax , et in Dominicos dontano autiqupe litteraturae Septentrionalis librum,

    dies post Triuilateu:, iieuique in festa sancti Stepha- ubi, pag. 180, ait exstare ms. in Bibliolheca D. Jacobj
    ii! prolomariyris, sanctac Scholasticae , sa.nctae Marise Westmonasterii , inter alios , libruin Scintillaiura

    Magdalenae, TransGgurationis Domini , Assumptionis seu sententiarum, quas tuni ex Scriplura sacra, tum
    beatae Marise, eaucti Bartholomaei , Nativitatis et ex Patrum seriptis Beda collcgerit versioneque inter-
    : ,

    95 AU 01'EUA VKN. Br.D.F. PBOU.COMENA. 96

    Hmtri fl>T0»lW UpllfBtlril Exstal iuler mss. Codicos A lUCloril ad qucni lomo II Opcriim Bedx speclal in*
    trcUliiruw Vuglix csihedi .iIii.mi ei aliariun cjiisdcin ClltUI <Jc Suhsiantiis inscriplus. Nam uii primus, tu
    1 1 /iii celcbriuin liihliniliecsrum, Codice 0022, in mss cl liic poslrcmiis, esl ad clcricns, facilt|tie verbotcnus
    Codlcilwi Caroli Tlieten Cod. 252, el Codicibus niss. easdcin qticrinionias coulia cos qui mio tcinporn
    81 V> el 8250; in m-s. Jacoh;c;e bibliolheca: Codici- distrahcbant siibslanlias ei monaslcria monacboruni
    Luis 413 et ?>-8 : / ii>er Stiutttlttrum cum Suxontca viclui cl veMilui neccs<aiia , uiag.-io toliui Ecclcsia»
    veitione iitterlincari. (lanino. Audiamus illuin, pag. 909. Uac ,
    precor, a
    De Muliere (orti tibdlttt, pag. 45!) , venerabili Heda rectoret, attentiiie et reminisceHlet quod tcriptum ctt,

    intligiius iioii esi. Ludil eimii aplmsimis allegoriis, Jci.ll II 11 IH KIS IMI M III, (.11.1 PK.t-I.M , FIET , CXllOftU-
    qnac al> illius ingcnin nou alien.r mihi , <|u;uuvis niliil ntini invicem pro tntlaiiraiione cvcnobiorum desliitetv-
    balHMin i(iio illi |>'iMlivr atlribuaiu. rum, printi) quidem tti prwdia exindc abtata cccnobitit
    Libellnt de. Officiit, pag. 467, ex dictis quoruuidiiiii reddantur , deinde vt Iti qui tintenl Domimtm tt qui
    Patrum oxcerplus, non polesl speciare ad Belam. itmbutitnt iii viit ejut, c&terit procpononiur. jVam tn
    Nam ubi de lu. u, l el quadragcsima ioquilur, hoc qunin ma.rime offetttut ett Dettt, quod ea ioea qute
    allegat i|n i-il.uii qux desumpia sunl e\ Anasiasio qui tibi tuitque taiulis manciputa atque conseerata erunt.

    scripsit Viias Romanornm ponlilicnm , in tila Uet- U dciiructa sunt ex rectorum mcuriu. Si enim Deo fa-
    chiadit paow. Al nullus nescit qiium longe anie mitlitntes in monasteriit, necetsaria quaiiiue habetenl,
    Anasla-ilim ipse Bed» mortuus sit. Unde glossemale pttent uiique ulucriut obtequium diiinum aijere, pot-
    prolixiori opus non esl ad epusculiim istud a iicda tent dcvolitit pro regis, pro pratutum ue prineiptttn
    auferenduui. titontm taiue , ncc uon pro loltut Ecclesiee stalu
    Fragmenla allegoricarum interpretationum ht Pro- inlereederc ; possent eliam si qui profetsionis sucr re-
    verbiu Salomonis , rcperta iu Codice anli |uo , cl gtttam cxeederent , a pnttoribut tuit, licentiu* coriipi.
    pag. 4-7*1 posfta, simt inceria: fidei atque am loris. Sed lurc vniuia, proh dolor! in lanta uetjtigentia a plu~
    rimit epitcopit Itabentur, etc. Iloc aulem i.lein aigu-
    CAPDT SEPTIMUM. inentum urgct longe uinplius qum iu libro ile Sub-
    De tomo oclavo et ultinto eperum Yeiurrabilis tiedoe. slanliis. Prxierca idem patflo anle referl lesliinoiiium

    pclitum cx Vila Gregorii Magi;i a Joanne DtMOBO


    Libeltus de Tetitplo Salomonis, pag. 1, non indignUS
    scripia post anuos cenlum et quinquagiuia a morle
    csi, meo sensu, qui Bcda? uibualur; babet enini gra,-
    sancti B.-tl;'
    1
    Bcnique in libro de Subslantiis iniicat
    viuitem atquc diciiniiem attunque Latfnam
    .

    , a st)lo

    Bcda; iioii abhorrenlem. Addo bunc am lorem sub se scriberc posl aunum Cbrisli iucarnali inillesimuni,
    (

    linein capitis 24, ultiuiis fcre verliB, allegarc libros


    '
    ut ibi j.im adnotavimus. Haudquaquam igitur hoc
    upusculum Beilx convciiil
    de Tabemaculo ct babitn saccrdotali a se scriplos :

    Commentnritts iu librum Boetii de Trinitate, pag.


    Diximut plenittt de. inrnta et cuml-labro et utroque
    925, olcl receutem scliol.tslicx palxslr.e meliiodum,
    atluri uc busi domus Domini, iu tibrit qnos de Faciura
    saccrdotali sciipsimtis. Atqui
    iiii.it- longc diMai :ib ipsis Bed:c leniporibus. Jtirij
    tabernaculi el habittt
    igilur ab omnibus inlcr spuria ad scholaslicain tial-
    b i
    c conven.uiil IW-.l.c qni iu indiculo Operum siiorum
    anuo 731 a se composito, ail a se ECriplos de tnber-
    buticm projicilur.

    nacitto et vatis ejut, ac veslibut sacerdotttm tibros tres. Med.latio passionit Christi, septein officii eaitoiiic'

    Dcuique liiic opus scriplum ex autc.rioribus Patribtis horis accoiumadata, pag. 955. Convenil non tempo-
    iu in pra&lione tcsialur, quud Bedx liequeus ac ribus Bcda, quibus iiouJum exslabaul lalia lniman.e

    pene perpeiuuH) est. iiiventionis comiiieiita , sed luudernis noslris vel U-


    autem de Creatione sex dieritm, pag. 52, terioris sxculi, ubi multa a devolis rjusmodi susci-
    Libelli

    Qncslionei super Cenesim ,


    pag. 78, Super Fxodum ,
    Ula sunt. Alteniis autcm ipsis oflicii ecclcsiaslici

    Levitiatm, Sttmeros, Deitlereiwiuium, Josue, Jtulices, exprcssis verbis vel inysleriis, longe pra.-feronda est

    Itttth, Ubros qttatttor llegttm , cum iibro variantm noviliis ejusinodi inveiilioiiibus.

    Uiiirsiiuiicin, sunl unius atqtie ejusdem auclor^s, nec De remediit peccalomm, pag. Otil. Hoc opu»cuIuru
    Bctlam referunl. Spcctant potius ad auctnrem Bcda Egberto ailnbuil Speliuaimus tom. I Couciliarum
    posteriorem , cum hic auctor suis Qiueslionibui in Angliac, fol. 281 , latnetsi in colci tionc o.montim
    Gencsim , semet alque ilcium allegei a^pliabelicatn Ucgino rmiiiieuMi abbas Puenitcmial' m libnim
    inlerprelalionem tioniiiiiim llebraiconun, quam mss. Theodori, seu Bed;e, citet, lib. i, c. 297, alque Yvo
    Codices atlriliuiint Bemigio Aniissiodorensi monacho, et Gralianus ex Pceuiieniijli Bedx relerant capitulum
    circa aiiiiiim 900 duclrina cclcbrein. Liide hxc opu- ilc r-acerdote Encharisliaui evomenle. Htoc mulirs

    scula oninia sunl aucloris unius, qui s.cculuni l.cclc- quidem de Operibus Venerabili tte.l.e ioscriplis, scd

    m.i- x nou pncccs.il. necessario nou laccndis.

    Commenlariiii in /'(aimotiiiii iifri i.m ,


    pag. 507, Niinc qua: in Etliiis Berte Operibus de*i.l#rt"iilur,
    ltilitl habel quo Beda: afliimclur, uude spurius cen- gcnuina ejus opcra quxdain, ea JuuM MabtUoitK»,

    seri debct. in clugio Bedte, loco cilalo. paragr. 54, paucis cxpo

    ad hac vciba, Woniniu» n.tiiiui, ad Eilitioiicni proxiinam plciitoreni


    .S*rmo i;i psn/irmm l u ,
    tte

    calo prvtptMt, cii ., pl|. OOt, CMl uinus cjnstliMiiqiic F.xpluiiaUo tw Conticui Uiib-iue, oujus MMHl
    :

    07 DISSEUTATIO DE SCRIPTI8 VEN. BRD.E. 98


    Beda in indieulo, qua; ms in Cnilice biLiltuiln <•:*• A mereri voluil Henricus Waiihonus, qui cum ante
    saitoti Gerniaui dc Pralis Parisiensihus, num. 275. Iricnniaiu in Auriario aJ Usseri historiam dogma-
    Hec Exordiuni : Cantkum propUetce llabucnc
    prjelert licain conlroversto de Scripturis et sacris vewaculis,
    quod tibi exponi peiisli, dilectiuima i>< Chrhio soror, frngmenta quasdaui ex Bed:c in Gcncsini expositionc,
    Sacrametita domiuiciv pussionit muxime pronuntini. ejusdemque in Canlieum llabai uc commcnlario ex-
    Vmle ex eonsuelndinc tancta el iinirertalit Ecctcsiin c. rpsisset, nunc duo ill.i Bodac opu-cula e lenebris,
    sexia Sabbaii, qua eudem passio completa eti, soUl qnibns liacteuus ioimersa jacuerant, crnit, ne quis
    in laudibut inulntinis per singulus hebdomadus soiem- cum Oudino, ct Colomesio, aliisqoe. Anglorum genli
    niter repeti, etc. Itcin in Colberlina mss. Codicibus exprobret quod conlerranei sni Brdse scripta peiiitua
    «059 cl 55 >7. neglccta io biblolliccarum suarum lorulis reliuqual.
    Carmen de divine Judkie ad Aecnm epitcopum dc- Et Expositio ([nidfin in Gcnesim, pag. I, nsquo ad
    sideralur, edilum npud Siineoncm Dimeluieiiscm in cai ut xxu, progredilur, et a versu i capitis u incipil,

    libro de Gcslis regnm Anglorum, qui Biite eliam in cuiii anleriora ile Ilexaeinero louio IV Operum ejtia

    ms. Colberlino ascribitur. leganlur. Descripsit autem lianc Expositionem in Gc-


    Epittola de sexta mundi tvtate nd Plegwincm, quce nesiin ex ins. Codice Lambetitatisa bibliolheca;, in

    una cum Ilisioriaabbatum inonasteriorum Wiremu- B qua eiiam duo excmplaria Expositioi.is in Caulicum
    thensis et Cirwensis, ct epislola ad Egberlum Ebora- Habacuci, png. 191, invenii, quorum unuin descri-
    centem antitlitem, a Wara>o nupef edita est in Anglia. psit, alterius varias lectiones annot avit. Duobus his
    Iteniquc in-16 Parisii* anno 16615, apud Ludovicum opusculis nimquaui cdiiis, subjungit ca qtjse aWardeo
    Billaine. Ilenique epistola una urf Albinum qtumdam cdita paulo anic diximus. ('.
    enim pauca iliius

    Anglmn, quam edidit Joannes Habillon lom. I Aoa- Angliam,


    Edilionis oxemplaria in ct pauciora in
    leclormn. alias regioiifs devcncrinl, et jam pridem a muliis
    Prxclaram dc Bcd;c Opcrilms uientionciii faciuni desidcrala fueiiut, operai prctimn sc lacluruiii exi-
    Acta eiudilorum, Lipsja;, Julii, aimo 1693, pag. 289, stimavilciar. W.vihouus, si istam Ilisioriam anbatiini
    his verbis : Bedai Venerabilis openi quardum theolo
    Weremuihensium et Girwiensium, pag. 221, utu
    yica nune primum edita, «« «Olt hislorica antea, se-
    cum Egbcrii dia!ogo, pag. 2ii8, ct duabus Be a; cpi-
    mel cdtta. Accesserunt Egberti arclnepiscopi Ebora- stolis, pag. 251, denuo prelo subjici, ctWarau notas,
    centis dialogut de eccieiiattica Instiiiiiione, et Aldelmi quai iu Dubliniensi Ediiione al calccm rcjecias
    epitcopi Sctreburncusis liber tle Virginitate ex Codice
    fueraiii, lo«js su s reponi curarel. A.ldidit ctiam,
    antiquissimo emcndalus. Loudiui, apud Iiolieriuui
    de Virginilalc, non cum
    pag.29I, Aldclnii lil«nim
    Clavell, 1695, in-4 . ** qui ligato scrmone scriplus totno V Lcciionum anli-
    < Vcnerabilis Bedas Opcra Parisiis a;mn 1544, trilius quarum Canisii Irgiiur, scd qui oratione solula com-
    tomis per Jameiium, et anno 155», ihidem, oclo positus in iiinniimciilis oriUodoxographis et Patium
    totidemque tomis Baaileas, per Joanncm ller-
    torois, biblii theen lcgitur. Utrumqueviiiosuediiumcelebris
    vagium, nnno 15C3, elColoiiir per Antoniuin Ilicral, Gronoviui iu Honobiblo obscrvatioinim ad ,-i riplorcs

    auno 1612, prodiei unt. Ab eo lempore noiuiulla Bedas ccclcsiasticos, cap. 4, <J, 15 et i0, ciiicmian. i ;.grcs-

    inonumcnta, qox in istis lonns deaidcrantur, lucem sus est. Ei melrici qui lem Iractalus eiiiciidatiuiiim,
    uspexerunt. Epislolam Bed;e ad Albinum, tomo (
    cpc ms. Codicis Oxonicnsis salis fclicitcr ipsi ccssisse
    Analeclorum Veterum, pag. 9, Mabiilonius imeruit, Warlhonus judical, nou xque corrcclioneui traclalus
    qui etiam paulo post, pag. 51, Bcdae in Paulinas alterius in prosa scripii, eum ea nicris ingenii coo-
    Epistolas genniuuin comnicnlarium ab ediio diver- jecluris nixa fueril. Warthonus igitur clcgaiitissiuium

    sum, scd aliquando In lucem prolaluruin promisit. liunc Aldhelmi Iractatuui cx aniiqoissinio Lambc-
    Idem Mabillonius ex Codice sancti Remigii Rhemen- thano Codice nitori suo reslituenihnn duxit, cui
    sisdescripserat Martyrologium Beda metricum, quod aliud exemplar ms. suppcditavit bibliolheca eccle-
    tomo X Spicilcgii sui Dacherius vulgavil. Prosaicum si* cathedralis Saiisbmiensis, ex quo imliculum
    autem Bel-c Martyrologium, ab eo quod interOpera ^*
    ca pitum descripsit, cujus duclu bunc iraclaliini in
    ejus iegitur, plurimum discrcpans, Henschcnius et plures sectiones dislingucre ipsi placuit. • IJ;ce a me
    Papebrochius in Aelis sanctorum Maitii, tomo II, adjec:a post disscrtaiionem jam diu compQsilam ct
    ppacnr.um edidemnt. Neque hic silenlio praBlermit- comcriptam.
    lemlus Jacobus Wara;us, qtii, anno 1664, Dublini, CAPUT OCTAVUM.
    Bedae historiain de Vilis alibatum Wiiemulhensium
    Quomodo ti» posterum ordinanda siut Opera Bedw, in
    et Girwiensium, nec non ejusdcm duas epistolas, Ediiionibus [uturis.
    quarum una ad Plegwinam data, Iractatuui suum de
    Commodius aulem meo quidem scnsu, <t absquc
    sex yElatibus, contra eos qui iniquius de eo judi- Edi-
    saniorum praejuiticio, Opcra VeneiabiHs Beda; in
    cium tulerunt, dcieiid t. Alkra Egbertum ad qticm
    lionibtis proxime futuris ita distiibucrciitur, ut qu;c
    scripta cst, de mnnere aacio rite obeuiitlo instituit,
    dubia stint, ea omma, sive pbilosophica, sive ad ar-
    et nonnulla slatus ecciesiaslici vilia perslringit, una
    tcs aiias pcrtineant, in ullimum volumcn conjiceren-
    cum Egberli diaiogo de ecciesiaslka Instilulione, foras projice-
    tnr; qua> ad ccrtos spcclant auclores,
    publici jtttis fecit.
    exemplo Jc Bedx monuiiieniis eiiam bene rentur, aliis sic disposilis
    i Horuiti
    ,

    99 AD OPERA VEN. IIKRiK PKOl.ECOMENA. too

    TOMUS PRIMUS SEU VOLUMEN PIUMIJM A iposltio in Evangelium Lncx, I- librls ti, pag. 217.
    l-wrum qtiv speclunt liberulet artes et philosophiam. Kxposiiio in Rff. Joanuis, pag. 451.

    lni.uii.ilml.i aru> grauiiuitK ;C Duliali. Expositio iu Acla aposlolorum, p. 625.

    Do .u-io Parlibus oralioni» libcr. Rctractaliones in Aclaapostolorumtomo Vl.pag. i.

    De Arle melrica liber. Expositio scu comnienlahus in qualuordecim Kpi-


    De Sibisiiiatibus sjit;i' Scriplurx. stolas sancti Pauli apostoli, ex ipsis sancti Au-
    De lYopia sacrx Scriplura. gustini sciilcnliis, nuu qui tomo VI babetur, ged
    De Orthograpbia liber. quem iiianuscripiuiii et nondtim imprcssuin diximus.
    Do ariibmelicis Numeris cuni dialogo de notis Kxposiiio in septem Epislolas canonicas Jacobi
    numerorum cl rationc teiiiporum. IVin, Joannis et Judx, p. 675.
    De arilhmelkis Proposition bus. Explanatio in Apocalypsiin beati Joannis apostoli,
    De ratioae calculi et de divisione numerorum ad p. 761.
    Constantinum. Sermones Venerabilis Bedae , seu Ilomiliarum
    Dc Loquela per digilorum gesius. Itemque libcllus l.liri cum Iln-
    duo, continentes homilias xlix, tantum
    de Katione unciaruin. milia de fesioomnium Sanclorum, quae ad ingeuium
    Libellus de Argumeniis lunx, pag- 1*3. B sancli Bedse accedere maxime videtur, projectis ser-
    Decennovennales cirruli, pag, 257. monibus eo modo, quo misere interpolati sunt
    De Cyclo pascbali, pag. 500. tomo VII in omnibusiropressis.

    Liber de Conslitulionc mundi coeleslis lerreslris- Scintilke seu Excerplorura ex sanclis Patribus,
    que, p. 323. sermones ocloginta, tomo VII, p. 370.

    De circulis splixrx et polo, p. 565. TOMUS QUARTUS,


    De planetarum ei signorum Ratione, p. 369. Ilisioricorum, vel operum ad historiam ecclesiasticam
    Libellus de Tonilruis, ad Herenfridum, p. 587. IJ MllllllBnM.
    Libellus de Ratione compuli, p. 418. Historia ecclesiastica genlis Anglorum, quatn regi
    De Nalura rcruin liber, tora. II, p. 4. Anglorum Ceolulfo obtulit.
    De lemporum Ralione, seu de tempoiibus, tom. II,
    Historia abbalum mooasteriorum Wiremulhi et
    p. 43. Girw;e, libris ii, cum epistola ad Plegwinam, de
    De sei mundi ietalibus Cbronicon, sive libcilus, sexta mundi aelate, et epistola ad Egberluni Ebora-
    p. 105 lomo II.
    censem antistitem.
    De Temporibus liber, lomo II, p. 118. Vita sancti Cutliberti Lindisfarueusis episcopi,
    Epistola de xquinoctio vernali, juila Anatolium, ** i;
    Dr S ui

    tom. II, p. 230. Vita sancti Felicis Noke episcopi, cxteris oronibus
    TOMUS SECUNDUS. proscriptis ut ad aliosauctores speetanlibus.
    Commentariorum m libros Veleris Teslamenli. Martyrologiuin Bed«, non quomodo impressum
    Hexaemcron, sive de sei dierum Creatione li- est lomo 111 Operum Bedx, setlquomodo Bollan-
    bellus. distx ediderunt, nimirum interpolamentis Flori

    Exposilio in Genesim, cotn sequenlibus , qux cbaraotere miuutiori cxpressis. Quantum aulem ad
    omnia tom. IV eontinentur pleraque saltem. mctricum de quo locuti sumus haudquaquam Bedas
    Explanaiio in Exodum, in Lcviticuin, ic Numeros, esse vitietur.
    in Deuleronomium. Libellus de Locis sanctis, tomo 111 pag., elc.
    Allcgorica Expositio in IV libros Regum, libris iv.
    TOMUS QUINTUS,
    Quxsliones XXX in libros Regum.
    SitpfOiilonim ijiiortir;» incerli auclores ttmL
    De labernaculo ct vasis ejus ac vestibus saccrJo-
    tum, libri ni.
    Ephemeriics, seu Computus vulgaris. tom. I. pag. 169
    Libcllus de templo Salomonis, tomoqnidem octavo. j. ,. sc( .~ i„ cer ii scriptoris
    Expositio in Farabolas Saloraonis, lib. m, ralione Gompulus, tom.l. pag 215
    De embolismorum
    Expositio in Cantica canticorum, lib. vn.
    ct seqq.
    Expositio allegorica in librum Tobix. et praetica, tom.
    LibeV.i duo de Musica Iheorica I,

    Expositio allegori. a in Esdram ct Nthcmiam pro-


    34i cl seqq.
    p.ijt.
    phelas, iil>. iii.
    temporum, pag. 390, dt
    Libelli de Prognoslicis
    Expositio in Canticuin Uabacuc, passim manu- horologi>, pag. 392; de istrolabio, pig. 394
    Mensura ;

    srxipia, de qua eginius. Nalmtate infanlium proynoslica, pag. 391; uV


    de
    De Mulicre forli libellus, tomo VI, pag. 459.
    Hinutione sangumis, pag. 398; de seplem Miracuhs
    TOMHS TERTHJS, mundi, pag. 400 vere libeili indigni qui veoerando
    .

    Commentariorum in liuros Snxi Teslnmtnti, et Ser- Hoil.i- tribuantur.


    momtm. Hymni Beda presbytero inscripti, pag. 401 et »e-

    Qui onines lomis V et VI Ediliomim Bedx conti- quentibus.


    Sentenlia! lit* Axiomata phito*»p*itJi , loro. II,
    ncntur, neinpe :
    ,

    Exposilio in Evangcliura Marci, libris iv, pag. 92. pg. 124.


    JOI FABRICH NOTITIA IN VEN. BEDAM. m
    Senlentia ex Operibut Ciceronit excerplm, lcm. II, A. Dc Remediif. peccalorum, p. 061, ibid.

    pag. 166, QU/ENAH PROJICiENFIA SINT FOHAS , SEl! F.XTRA BEO/E


    Liber Pro erbionim alphabeticus, toin.ll, pag 185. OPEIU.
    Libetlus de substantiis , scu senlenHm morales, De Elementis pWosophim iibvi qitatuoi; foni. II
    lom. II, pag. 200. Opcrum Bedte, p. 206, qua; buiiI miuor Philosophia
    De Dhinulione vine ei mortis, lom. II, pag. 255, Guillelmi de Couchis.
    cuin sequenlibus in impressis, quaj neniae suot. Vila; sanclorum Columbani , Attalx , Eustasii, ab-
    Interpretationes nominum Hebraicorum sucra Scri- batum Luxoviensium, tomo III.

    pturm , ordine alphabelico digcstm , toino III , ad


    Iiemque Vitm sanctorum l'airicii, iibns dmihus,
    calcem. Berlutfi abbalii Bobiensis, Armil/i Metcnsis episcopi,
    Excerptiones Patrum, Collectanea, Flores ex diver- Yedasti Atrcbattnsis episcopi, Vurgundoform abba-
    tis, Questiones, Varabolai, elc, ibid.
    tissK, eic, de quibtis ibidem egimus.
    Expositio i'i Evaugelium Matihmi, libris iv, tomo
    Martyrologium eo modo quo ibidem falso ex-
    IV, p. 1.
    pressum esl.
    De Nominibitt locorum vel civilatum qum in libro

    Acluurn apostolorum legnnlur, Inm. IV, p. U6(>. 15 Commenlarius in librttm Job, libris m, tomo IV.

    Libellu* de Officiit, lom. VII, p. -467. quem conslat speclare ad Pliilippum presbyterum.

    Fragmcnta atleijoricarum interpretationnm in Pro- Commmturius maximus in quatuordecim Epistolas

    terbia Salomonis, tom. eod., p. 476. sandi Pauti apo toli, qui speclat ad Florum Lugdu-
    LibelUis de Creatione sex dierum, lomo VII, p. 52. nensein diacoiiuiu.

    Qumstioncs stiper Genesim, ibid., pag. 78, super ilciniHiT de Laudibut sniicti Pauli, qux sancti

    Exodum, Leriticum, Nume.rot, Deuleronomium, Josue, Joannis Chrysoslomi sunt. Hicc nos annotanda duxi-
    Judices, Ruth, tibros qnatuor Regunt, cum libro diver- mus dc Scriptis sancli Bedse presbyteri, nec dtibita-»
    sanim qttmstionuin, iliid. inus quin alia alii etiam obiervenl quibus hrec nosirx
    Commeninriiis in Ubrum Ptalinorum , toino VII, nullatenus piajudicare possunt, nec enim omnia
    p. 307. noscimus omnes. Observat Cuillelrnus Cavus, in

    Sermo prolixus in psalmum LII, ibid., pag. 900. Historia scriploruni Eeclesix, ad annum 701, p. +76,
    CommenUtrius in tibrum Boctii de Triuitale, p. 025, in Anglia multos mss. Codices, qui Bedse nomine
    ibid. prxnolanlur, quos in Edilicne Operuni Bedse futura
    Meditatio passionis Christi seplem offitii cononici non negligendos ego exisliniavcrim, licet de earum
    horis accommodata, ibiii., p. 955. " plurimis maxime dubitem, non sine causa.

    FABRICII JNOTITIA IN VEN. BEDAM.


    (Ribliolh. roed. et inf. Lalin.)

    De Bedac patria, conditione et setale nihil ccrlius t'!.'(F mem anno diaconatum, tricesimo gradum presby-
    aflerrc licet, quam quod ipse ad calcem Historise An- teralus (c). Vtrumque per ministcrium reverendissimi
    gior., tom. III, p. 15t : Ha'c, Domino adjuvante, di- cpiscopi Joaunis (tunc Haguslaldensis, postea Ebora-
    gessi Beda Dei famutus et presbyler monasterii beato- censis) jubente Ceoifrido abbute ( Wirimundensis mo-
    rum apostolomm Petri ct Pauli, quod est ad Winmun- naslerii) suacepi. Ex quo tempore accepti presbijtera-
    dam (a) el Ingirvum. Qui nulut in tcrrilorio ejusdem lus usque ad anv.nm mtatis mem qninquagcsimum no-
    monasterii {b), cum essein annorum septcm, cura pro- num, hmc in Scriplurum sanclam mem mcorumque
    pinquorum, datus sum educandus reverendhsimo ab- necessitali ex opusculis venerabilium Palrum breviter
    bati Benediclo,ac deir.de Ccoifndo, cuncluniquc ex eo annolure, sive eliam ad formam sensus et inlerpretalio-
    tempus vitii' ln ejtisdem monasterii habitatione per- nis eorum supevtidjicere cvruvi. Hic Beda prcsbyter,
    agens omnem medilandis Scripturis operam dedi, atque ulilibus scriptis Ivdesi.e Vcnerabilis, diein obiit
    inter observantiam disciplium regularis, el quotidinnam anno 735 (d). De rjtio MabiUonius, parte i sjecnli

    cantandi in ecctesia curam, semper aut discern, aut tetlii Benedictini, et Acta sanctor.,27 Maii, tom. VI,
    docere. aul scribere dulce habui. Decimo nono autem pag. 718 seq., ubi eliam, pag. 720, Vita scripta a

    Adostinm Wiri amnis. Vide tomtun VI, p. 31.


    (a) 8, Bedam bxc non potuisse addere ante annum 732,
    Itaque non Saxo Germanus fuil Betla, licel hoc
    lb) vel 733.
    aFriderico Langen, et Engelhusio tradituin, quoruin (c) Adde Pagium, ad an. 701, num. 2 Niculai ;

    lcstimonia merito in dubium vocat Meibomius, Hieronyini Cuiidlmgii OWservatt. select. 7, lib. i.
    tomo I Rerum Germanicai ura, pag. 809. Natus au- ((() BlonJellus, pag. 77, de epis^opis. Fabulam de

    tem possit videri an. 672, quoniam ait se, pau. {47, Bedahoc Roma? sepultn rejicit etiam Joanncs Ciam-
    llistoriam Anglorum absolvissc anno Chrisli 731, et piuus de sacris iCdifleiis a Constantino M. exstructis,
    in hoctocoaiuiuui aeiaiisquinquagesimum nonuni com- cap. -t. sect. 10, num. 130. Similis fabula de patria
    memorat. Sed notavil Pagius, ad anuuui 693, num. Bed:e hujus Genua, cujus meminit Auctor Boetius.
    , ; ,

    io:» AD OPERA VRN. RED£! PROLEGOMENA. 10«

    Dunelmensi, circa an. ilOl), e* A Martyrologium brovc ilidem vcrsibus hesamelris sub
    Turgoto, piiorc
    cjut llisioiia Erclesix Dunelinensis ,
    qux sub no- Dedx notniue vulgalum a Dacberio, iucipil

    iiiinc Simcuuis Dunetiuensis perpcram excusa


    iuter Klsseui nieotum vtrtigioe volulur aimui,
    decoiu scriplores Hist. Angticanx. De operibus ejus tomo X Spicilcgii, pag. 126, et tomo II, Edit. novx,
    post Possoviniini ililigenlius disseruil Oudmus, lomo in-folio, pag. 23.
    I, pag. 107 i ci seq. Vidcor lamen nulii aclum non /><• em»o/iimon<m Uatione computus, p. 215, cum
    •gere, si et ipse lanti viri scripta disiiucte referam telraslicbis singiilis ad siugulos inenses. Eiiara liunc
    prim» qux eSSUul in oclo looiis cjus Operuni, no- coinpuiuiu RcJx ainliim el Uadulpbo de Liu-
    alijiulii

    vissimepoitEditionesParis. 1544, 1554, Basil. 1503, bno, Augio, ast.rihcnJuin esse, Oudiuus dispulal.
    Colon. 1612, vulgatis Colon. 1688; deinde illa qux Di\tnnox>alet Circuli Dionysi Romani Exigni
    in t/isce tomis desideranlur. beaii Cyrilli et Beda- lxixiv, usquo ad aiiuum 1595,
    cum |n i faliono (Abbonis Kloriacensis), p. 257
    TOMO I.
    De Cyclo paschali, pag. 500.
    Cuuabulu grammatica? ai ih Donati resliluta, p g. I. Canonct deccuiiovcnnaliuin circulorum, pag. 321.
    De octo Partibut orationit, pag. II. Dc mundi cacletlit lerrestritaiie Conslitulione, |».

    De Arte metrica ad Wigbertuin lcvilam pag. 25, B 553.


    srq Exslat el in Graimnaiicis Putsebii ,
    pag. 2350, itusica theorica, pag. 344, et pradica [Ita leg., pro
    '2383, et pars prcOgitUT hymnis ecclesiasticis a Geor- mierto] sen mensurnta, pag. 551. Junioris ussescripto-
    gio Cassandrn ed>li> auno 1556, et ioler Cassandri ris conicn.lit Oudinus, quem vide, tomo I, pag. 1685.
    Opera, Parisiis 1616, fol., qui Hymnos etiam Redte De Circulis tplncrm el Polo, pag. 505.
    exhibet, p. 195, 906, 25(1, 244, 2 4, 203, 2G0, 274, De pieufl.irum et signorum liatione, p. 569, ex
    280,281. 295. mente Uebraorum, Chulda'orum, sEguptiorum, pag.
    De Schematibus sacrw Scriptnraf, pag. 42, el Tre- 371.

    pit, pag. 48. Prodiit etiam separaiim Venet. I*.22,


    Meusiimi noi.e, pag. 377.

    el cum liguralis looiiionibus ex Augustinu cl Chry- LibAlusde Tonilruit, ad Hereofridum, quem Pa-
    soslomocolleitis per Barihotomxuin Weslheiinerum, Irem Veuerandum appellal, pag. 587, iranslaius ex
    Das:l. 153(i, in-8'", el intcr Kheloras Francisci Pi- Grieco, lortasse i. Laurenlii Pbiladelpltiensis Lydi,

    lluci, p. 542, 553. de quo in Dibliotheca Grxca, lib. 111, cap. 20, pag.

    De Orthographia pag. 55, ordine alpliabeiico. 515.


    ,

    Alius hnjus argtimcnii liber in Graiumalicis Putsebii, Pronotiica teviporvm, pag. 590.

    pag. 2527, 2550.


    " Wensuro horologii, pag. 592, ubi et de Diebut

    De arilhmelicis Sttmeris, pag. 72. jEgijptiacis, pag. 394.

    De. divenis Spetlebm numerorum cl Uensa Pytha- Libeilut de Attrotabio, pag. 594.

    goriea, pag. 75.


    />.- Natinilate injauium, pag. 597.

    De Compulo, diutogus, png. 85. De Uiuutione sanguinis, pag. 598.

    De Diuisionibus temporum, pag. 89. Ms. Codex De aeptem mundi ttiraculis, pag. 400.

    auclior romiucndatur a Mabillouio, tomo I Musei />•• .-tiino, de (tatione temporutn, de Celtbritat» ttm-
    potum, de vuriis covtputi Regutis, carmiua versibus
    Ital., pag. 69.
    Dt ariihmetic.it PropositionikHt, sive problemati- bevaineliis, pag. 401.
    Diouijsius de Annis, trochaicis versibus, pag. 413.
    bus-, pag. 100.
    Libetlus de llatione computi per quxsliones et
    Libellus de Asse et parlibut ejus, et de ratione cat-
    respunsiones, pag. 418. duifer Rabaui libruin de
    culi, pag. 111.
    De numeiorum Divisione, ad Constanlinum, pag. Cumpulo, sctipitiiu anno sepiimo Ludovici im|>eralo-
    ris et cliluui a It.ilu.io 111 limine tomi I Miscellan.,
    123.
    el II Ipericiiiu, qui in piologo libri de Cmnpulo,
    De Loauela per gestum digitorum et de temnorum ,,

    ratione, pag. 127, <um glossis Itridferli Kainesiensis, qiicm anuu 950 cumposuit, eiiam Dedam ljtul.it.

    el scholiis J. Noviomagi. HuiiC libellum supposilum I)c Duodecim Siynis, dt .Etatibut, etc, caimina ; et

    Dedx rxistiin.it Pelavius, p. 130 Episi. Aliud tatnen Prisciaui de Asiroiioiuia ,


    pag. 451. Mauliedt canui-
    visum Juaiiiii Aventiiin, ul nolavi supra, pag. 591. n.i, p. 435, cl cmbolismoruin ratio, prosario sernio-

    Libeitut de llulione unciarum, pag. 110. M, p. 450. Versns de urbe R .uia et Tieveteiuiuio

    pag. 449.
    De Argumentis luner, ei Victorio Aquilano, Diouy*
    sioGrxio, clc, pag. 115.
    TOUO II.

    Compuins vulgarit, sive Kphemerit, pag. 109. Aticto-


    De lterum Sulura tibcr, cum glossis ineerti «uctoris,

    csse probat Oudiuus, Drideferii Raiiiesieusis , el Joaiinis Noviomagi, pag


    ris Iteila junioris lom. 1, pag.
    1083.
    I. Ilunc et proximum librum Ite.U esse negavit Su-
    plianiis Vilus. sed merito relrm.inle 1'm.ivu, |ia|,
    Uartyrotogiuin, versihus hciaunelris, quod ineipil :

    157 Episl.
    fniiiiuii iiiiuc Jaui voritalmn nomiuc HKMStm,
    De tcmpoiunt ratione , euiu ejii^leui llii.leferil el

    pag. 191. Wandelberli Prutmcnsis, non Iteil.e. Aliud Novioinagi sobo!iM, pag IS. CtlUlCoili bibl. caibc-
    ,

    10$ FABntCII NOTITIA IN VEN. BEMM. 106

    dralis Wireeburgensis collatum hunc librum virle in A ipse meroinit in indice Opcrum suorum ad catteirt

    J. Georgii Eckarti coninienlanisde rcbus Franciae Histnrtae.

    Orienlalis et episeopatus Wirceburg., lom. !, pag. 825. De Diviuatione moTiis el vitce, Pelosiris ad Nece-
    De sex .'Euaibus mundi, sive Cltronicou, a rcrum psum regem .F.aypti cpistola, pag. 233. Hanc cum
    origine usqus ad nonum annum Leonis Issuri duabus proximis scriptionibus inter nxnias Beda in-
    muiidi4680 (Christi 720), pag. 103 Appendix c di- dignas Oiidiuus refert, quo relercnda eiiatii Hoia
    vcrsis auctoribus, quas in Basileensi rditione subiecta vittgel monis, quaui siib Bedae noniine exhibet Arnol-
    legiiiir, a Coloniensi abest. Prodierat hoc Clironi- dus Wion, t. II Ligni vilie , pag. 827, el ex eo Posse-
    con Parisiis apuil Joannem Pelitum lii07, in-i°, ct vious, tomo i Apparatus, pag. 20i.
    cum scboliis Joannis Broneliorsiii, Colonise 1537. Area Noat, Ecclesiart lypus, p. 235, et Ds UnguH
    Confcreiiduni quoque Cbronicon breve Bedae, quoJ genlium, ibid.
    continuaiurn u>que ad annum xlO, ox ms. Codicc, Sibijllinorum verborum Interprelatto, pag. 23C.
    edidit Andreasdu Chesnc, lom. W Scriplorum Fran- Exstat et ad calceni Sibyilinorum Joannis Obsopo?i,
    cor., pag. 125, 129. psg. 515. Liber Bedae tle Temporibus, testc Murato-
    Liber de temporibus ad intelligendam suppotatio- rio exstat in Cod. Ambrosiano ante annos niille

    nem leraporum sacr. Scrjplura, pag. 11«, cum B eodem judice sciipto, in quo capita 16, 17, usque
    scboliis J. Noviomagi. Fragmcnlum ex Seb. Mun- ad iinem, ab Ediiis discrepani; feruut etiam in fme
    steii, lib. (i Cosmograpbix , vtde apud Coiomesium a.lditamentum chronologicum post Bedam ab alio
    in Paralipomenis de S. E., pag. 220. quopiain adjunctum ; id vero ailingii usijiie ad prasseu-
    Sententiw, sivc axiomata phitosophUa ex Aristo- tem annum (sic ibi), oni «I annus rcjni Caroli 42,
    tele, p. 124, ordine alphabctico. Separalim swpius imperii vero 9.
    edila, ut Lond. 1592, in 8°, lngolsladii, 1595, in-8", TOMO III.

    Parisiis 1604, in-8% Ilistorite ecctesiastics genlis Ang'orum ad Ceolut-


    Ser.tentiai in Ciceronii libris ni de Officiis, pag. (um regem libri v, pag. 1, a primo Julii Caesaris io
    161>, de Amicilia, pag. 173, de Sencctoie, p. 170, Britanniam adventu usque ad annum Christi 731,
    Paradoxis, p. 178, Tu culanarum quxstionum libris el ab advcntu Anglorum in Britanniam, 285. Opus
    v, p. 180, Sexlo de Rep. ( sivc Somnio Scipionis ), prxclarum, quanquam arguitur Beda a Montacutio, n
    pag. 183. Epitaphium Ciceronis triplex, p;>g. 184. Origin., pag. 210, quod, rebus nolatu dignioribus
    Proverbiorum et senlenliarum liber , ordine aipha- emissis, fabnias inlicelas quandoque fuit sectalus.
    berico, pag. 185. Hunr. el duos superiores seutentia- Post Editiones veleres Argcniorat. 1500, 1514, Ha-
    rum iibros Beda indignos et ionge recehlioris csse C gan . 1506, Aniuerp. 1550, Lovan. 1560, et Colo:i
    scriuloris Oudinus disputat, 1601, in-8°, et in Comincliniana scriplorum de rebus
    De Substanliis libellas, pag. 200, qiio substanlias Anglicis sylloge, an. 1587, cum contiiiiialionedequa
    sivebona monaslcriorum dissipare dissuadcl, el alia s.ipra, pag. 267, et sine illa intcr Bedae Opera;
    varia praecipit clericis utilia et laicis Benedictinus commcinorandie ties recentiores, Canlabrigiensis
    aiiqnis duodecimi vel undecimi sacculi, judice eodem cum Saxouica Alfredi regis versione, sive paraphrasi,
    Oadino. et Abrahami Wheloci notis, 1044, foi.. Parisiensis
    At3«?ju» tive Elemenlorum phHosophia: libri iv, p. loeuplelior notis et dissertalioiiibus Peiri Francisci
    206, nonBedx, sedGuilelmi de Conchis, de quo iiifra. ChiDeli; (a), S. J., 1671, in-4°, et Londinensis 1722,
    De Paschcc Celebratione liber, sivc de AZgninoclio in-fel. (('), cum Vila Cuthberii utraque, Chronico,
    verno, juxla Anatolium .Egyptium, apud Euseb., Historia abbatum Wiramulh. et Girum, libro de Lo-
    epistota ad Wichredam prcsbyterum, quem sanclis- cis sanctis, Viia Felicis ct Martvrologio, ex rccen-
    siinum fiatrem appellat, pag. 230. in hac laudat et sionc Joannis Smithi.
    Proterium et Cyrillum, Alexandrinos anlistitcs, de Fpitomesive Breviarimn Hislorice Anqlorum,^. 147.
    co.lem argumeaio, el Victorem Capuanum, epistolas H;mc oporiet ab alio post Bcdam deduclam essn
    pascbales Bionysii Exigui, et ordinalioneio feriarum usque ad annura 766 , nam in anliquissimo Codice
    paschalium per Tbeophiluni episcopum Cxsarier.sem qiiem evolvlt Mabilionius, non cxcerlil annum 731.
    ae reliquorum episcoporum synodum ,
    pag. 232. Vita Oti/tterfi, episcopi Lindisfarnensis, ad Edfri-
    Porro exemplum auni 776, pag. 252, adjeelum cst a dum episcopum et fratres Lindisfarnensis insula;,

    juiiiore manu, quod non exsiat in ErJitione Pclri pag, ISt. Unic, quam habet etiam Surius 20 Marlii,
    Francisci Chifletii, ante Historiam Bedoe Anglicanam, addenda Acta Cuthberti versibus scripta hexameiris,
    Parisiis 1681, in-4°, atque in aniiquissimo Codice editau,ue a Canisio, lomo V, n, Lcct. antiq., p. 692,
    bibi. Laubiensis deesse nolavit Mabillonins, in elog. et t. II Edil. novse Basnagian<n sul> init. Utraque in

    Bed», num. 29, et tomo I Analect., pag. II (Edit. Aclis sancior. et iteruin reonsita 3 J. Smilh, iniei

    nowe pag. 398). Pclavius, in Epistolis, p. 157, raonei scripta Bed:e qua»dain, Lond. 1722, in-fol. Loca uon-
    librum dei£quiuoclio in Mss. Philippo tribui presby- nulla in illo pocmate iliuslrat BarthiUs, Ili, 19, Ad-
    iero. Sed haud dubie Bedam auciorem babet, cujus versarior.

    {n) Jt.urnal ries Savans, IP8I, pag. 310, Act. Eru- (b) ld., 1724, p. I2i. Mem. lir. dc la Grande Br-
    mtoruin 1082, j>. 530. tagne, tom. X, p H20.
    Paibol. XC.
    ;

    407 AD OPKRA VEN. DKIU; PROLBGOMRfU. |0B


    Vitt» beali Fclicis confessoris, cx meliico opere \ Execrpiionei Putrttin, CaUeelanei, Florrs tx miter
    lnMti cpiscopi Pauliui, |iig. 180. Euttl el in Acli» iii. Quvstionet tt Ptirubolo;, pag. 480. Ilt- parilcr,

    «anclor. 14 Jannar., tom. I, pag. 945, et a J. Smi- et qice deinceps in hoc tomo sequunlur, parum di-
    iho rtceiisita, l.oiul., 1782, in-fot. gn.i Beda; ingcnio Jiidicantur a viris erwlitig.

    Sancli Vcdasli cpiscopi Alrebalensis Vita, p IM, De xn Ltipidibut, pag. 491.

    ciim homilia tiie ejus nstali, dicenda ad populum, be xu Luminaribut F.cctetias, ibid. Uoc est quod
    pag. 198. Gallum quemdam, noft Bedam auctorcm f rinr eiiam miIi llieronymi noniine de xit Doctori-

    «•sse Oudinus conlendit. Coufer Acta sanclor. 6 Fe- but, ad Detiderium, atqne in Bibliolheca Eccle-

    biuarii. siastica subjecium est a mc Catalogo HicronymtatK),


    Vita saiuii Colnnibaui, pag. 199, et Atlahe abba- pag. 226, licet nee Hieronymum nec Bedam babeat
    tis, pag. 248. Auclor Jonas Luxoviensis, de quo in- auctorem.
    fra : addu Surium, 51 Novembr. Th. Massingliaiui De teplem Donlt Spirittit tanclt, pag. 492.

    Fiorilegium sanciorum H bcriiuc, pag. 219. Mabil- fie seplem Ordinibtts, pag. 493.

    Jonii Ailaor.l. Rencdict., t. II, p. 1001. 4031. De quiitdeeim Signis ante diem ju.llcu, pag. 494.

    Bea;i Pairicii, Hibernoium apostoli, Yita, miracula De cntce Domini, de quaiuor Ordinibut, pag. 495.

    el transitus, libiis II. p. 225, qui auctorem liabent B Pe Eucharistia sumrnda, pag. 469.
    Probuin Hibcmuni, Vide Bironiuin, ad Marlvrolog., Ilymni de die judicii, pag. 496 srq.

    17 M.irlii,ct ubiVila ipsa habttur, Acla «anct., lom. Sex Formutx orationum, sive precum, pag. 498,

    III Man., p. 97scqrj. 499, 500.


    TOMO IV.
    Vila sancti Eustasii, qui disci)Ulus taB.U Co.um-
    bani fuit, pag. 243. Auctor Jonas Luxoviensis. Hexoemeron, sive de sex dierum Creatione, ad
    Bertbolfi Vita, abbaiis Bobiensis, pag. 248. Auclor Accara abbatem, p. 1. Adde lom. VIII, pag. 52, 79
    i.lem Jonas. scq.
    ArnolO Melensls episcopi, pag 233. Pauluni
    "Vita Caetera in Uenescos capita xxi, ad eumdcm Ac-
    Diaconum, non BeJani, habel auclorcm. cam, mss. in Bibliolhcca Lanibethana, ex quo Co-
    Sanetx Burgundoforx abbaliss» Viia, pag. 258. dice i'!a edidil H. Warlbonus, ut infra dicam.
    f; il:r iiidem supppsiia. !n Geitetin, pag. 19, Eiodum, pag. 87. Leriiicun,
    Passio sancli Justini novennis pueruli martyris pag. 121, Numerot, pag. 159, ct Deuleronomium,
    <ub Diocleiiano ct Maximiano, pag. 266, versibus quod Latinc Attera tex, pag. 156.
    liberis iambicis quatcrnariis. /n Samuelem propbetain, sive in priorem ejus
    Martyrologium, pag.

    Bedrc, sed interpolatum inultis modis, quale prodie-


    277. Neutiquam sincwum C
    ^^ a)legorica e , posilio | ibrj s iv, p. 167, 203,

    2^g 293.
    rat Antuerp , 1565, in-12. Vide Bollandum, prxf. ln libros Regum, hcc est libros Samuelis ct Re-
    ad lom I Act. sanctor. Januarii. pag. 40. seq.
    guni, queslioncs triginta, libcr I, p. 3;3.
    Albcrlinum, de sancta EucharUlia, pag. 263; et Allegcrica Expositio in Esdram et Nchetniam (qui
    Launoii de Victorinis, pag. 36. Cenuinum Be-
    diss. ct Esdrx- secundi.s) propbeia-, libris m, pag. 348,
    da\ qui dies cnxx vacuos reliquit, ubi uec F orus, 373, 405, i» Tobiam, pag. 347.
    lesie Adone, omnes supplevil, cum Flori alioium- !n Job, libri m, ad Neclariiun episropum, quem
    que supplementis, distincla lyporum charactcre Patrem beatissimum appeilai, pag. 447, 511, 575,
    cxcusis, exhibenl Henschenius cl Papcbrochius in sub genuino Philippi presbyteri nomiiie editi Basileaa

    prolegomenis ad tomum secundum Aclorurn Mar- an. 1527 ; aique Philippi esse hos in Job cottuneu-
    lii. In illo repcrias qusc ex Beda ab Atnabrio citan- tarios, qui sub llieronymi nomine a Fausto Regi«n-
    tur, II, xxiv, de OfBciis cccles. et de Ordine anli-
    si iaudantur, Odem facil ipse Beda libro de Ratione
    pbonarii, cap. 28, ut Colomesio jam nolalum. Ad- uiiciarum. Vide iufra, in Pltitippo.
    diiamciUum ad Bcdas Martjrologium ex Codice jx Super Parabolat, libri tu, pag. C54. Co8, CSi,
    Wirceburgensi, Sec. IX, cl necrologium inserlum inrer Hieronymi Opera perperam edili.

    Bed:c Martyrologio, exhibet J. Georgius Eckarihus, In Cantica canltcorum libri vu, quorum priuiiM
    lom. I Commctitarior. dc Rebus Franciac Orienla- esl contra Julianum (a) Celanensem episcopuro, qni
    lis ct Episcopalus Wirceburg., pag. 8-29, 850. Da commentariis suis crrores Pelagianos contra Gra-
    dillcrentiis Marlyrologii melrici a Datberio editi
    tiani Dci insperserat. Ltber sepiimus loius csl *>:
    ( de quo Itipra, pag. 498 ) ab boc Henscbeniano, diclis (Jrcgorii M sicut Paierius ex cjusdcm siripiu
    vi'l«. si placel, Oudiiiiiin, tom. I, paj. 1683. Calenam in totam Sciipluram continiiavcrai, pag
    De litN tlterusalem el tecit tanctit llbellus, do 714. T2S, 718, 703, 786. ^07, 827.
    npuwulis inajoruiii aW>revi.ilii3, paft. 365. E* Ar- De tjbernacuio, et vttsit ejtts, ac vettibut tacerdn-
    Ctiiro cl Ailarauiiuo, de o.uo supra, p. 15, lum, lihii ni, pag. S58, 8'>9, 889.
    /ft(«rpr«(u.'io noininxiii llcbiniconim, or.line al-
    TOJ40 V.
    pl.alu'!'»:», pag 371. Ranc Otidtnn icsiaiur m ("o-

    dieibtn optlRut nobi irituii Rom^io Aniinlodortwtl /» VutilHKxm libri iv, pag. t, 2S, 45, C8. Jeannr*

    tfl) Vide Vossiiiin, Id.t l'('la ' lib. i, cnp. 4, | 4, et wp. 6.


    ,09 FABRICU N0T1TIA IX VRM. OHD&M. 110
    Avtuiiiius Melacchtlioni teualus fnit se in rns. A in Epislolas Pauli coniuieniarius nnmlum lucum
    Pasiiavieiisi legis?e eiiarralionaii \ erborura Coense vidit, qui ms. exslabal apud Mabillonium (c), Col-

    doiiiniic;c, qure in Editis deslderatw, iectaneum Hedas i« Aposlolum, ex Operibus beali

    Erpotitio Orationis Dominicee, png. 1)1 Augusiini, Edilus autcm ille, qnen vulgavit jam
    /n Uareum libri iv, pag. 92, 122, 152, 185. dicius Boussardus an. 1499, in-foL, nec Bedaj est,

    InLucam, ad Arcam presbytcru m, pag. 213, nec Peiri fcbbatis Tripolitana provincue, quem si-

    cujus episiola adhorlatoria p:ig. 215, prxmiltitur, mile opus adornasse constat e.x Cassiodoro, cap.
    libri vi, p. 217, 202, 301, 353, 575, 415. 8 ilivinar. Lect., nec Barlliolomai (Jrbinalis, de
    /n Joennem, prxmisso lireviario, di»linclo cjj>i- cujus milleioquio Augusliniano supra, pag. 485,
    tlbus siv, pag. 451. Tbonias in Catena sua allegai sed Flori, magislri Liigdiiuensis, monaclii sancli
    quandoque e Beda, quaj in Editis nou luUnuir, et Trudonis, qui similem commenlariiim concinnavii,
    coiiveniiint cum Grici commentariis. »n»ii ex Aogustino soluni, qui videlur hic ipse sub
    /n Acta upostolontm Exposilio irudiia, ad Accam Bedrc nomine edilus, sed el a'ium ex Patrilius aliis,

    preshylerum, p. 625. Cypriano, Hilario, Ambrosio, Pat.iann, Hieronyno,


    Espositio de nominibus locorum anorum mentio in Ephraim diacono, Paulino, Auguslino, Leone papa,
    Vibr* Actuum apostolorum, pag. 665, ordine alpha- B Fulgcntio et Avito. Confer Sirmondum ad Avitiim,
    betico. lomo II Opcrum, pag. 147; Chiflelium, in Paulino
    Super epittolas catholhas Uivi Jacobi, Hierosoly- illustrato, et prxfal. ad Fuigeniium Fcrrand., et
    nitani episcopi, pag. 675; Pelri f, pag. 691, et II, pag. 322. Baluzium, ad Lupi epist. 76, et Riehar-
    pag. 713; Joannis I, ex Augustino maxime, (ag. dum Simonein, III, xxiv, Hisloria: crilice Novi
    727, II. pag. 752, el III, pag. 754 ; Judce, pag. 755. Testamenti, pag. 544 seq. Iu clarissimi \V. K. Tent-
    Prologum edidit Guil. CaTe, in Historia liiternria zelii dialogis vernaculij legas Mabillonium pollici-
    scriplorum Eccles., ad annum 700. tum in lucem cJcre Commcniarium geminum Bedm
    ln Apocalypsin, cuniprolngo ad fralremEusebiurn, in Pavli Epitlolas; setl nemo non videl genuinum

    do seplem ejus periochis, et sepiera ad eam iutelli- legi oportere.

    gendarn regulis Tychonii, pag. 761, 816. Hunc com- TOMO VII.
    meutarium, in quo Primasium etiam cccutum se Ilomilur xxxv aslkales de Tempore, pag. 1.
    Beda non difGteiur, plurimi faciunl Nicolaus Zege- ffomilite xxxiu testkaies de Sanclis, ac de dedica-
    rus, notis in Nov. Teslam., et Ricb. Simon, lom. III
    tiane altarium et templorura, nec non communi san-
    HSst. cril. N. T., p. 345.
    -, clorum, p. 91.

    TOMO VI. Uomiliajw hiemales de Tempore, p. 183.


    Homilia? xxu quadragesimales, p. 218.
    Liber Retractationis in Aclus apostolorum, pag. I,
    Flomitiar xvi hiemales de Sanclis, p. 290.
    quo in libro plurimum erudiiionis et juJicii Betlaoi
    Sermones varii xxi, quorum piimores duo sunt in
    monstrare notavit idem Simonius, pag. 540. Adde
    solennilatem sancii Wigberti, tertius sanclaj Scho-
    cjus disserlalionem dc Msg. Novi Te-iamenii, pag,
    5'J scq., et Joannis Millit prolegomcna ad Novum
    laslicx , in cujus laudera etiam carmina quxdam
    leguntur, p. 350 seq. Homili* sub Bedae nomine ac
    Testamenlum, $ 1822 seqq.
    sermones, sive, ut , in sancti Bonifacii cpisiola 9
    In eumdem Actuum librum Queestiones quinque,
    vocatnr, Lectionarium annicersarium , scorsim excu-
    pag. 29.
    sum Paris. n volum. in 8". In his suut
    el Lovanii
    in Emsiola* Pauti Exposiilo, ex scriptis sancli
    qua?dam nou sermoncs, sedlacinuB ex sermo-
    integri
    Augustini collecta (a), in Epistolam ad Romanos,
    nibus vel commeniar.is Beda: revu!.-a?, ut jam notavit
    pag. 51; inl ad Corinthios, pag. 253, in II, pag.
    Sixtus Senensis. De singulis speeiaiim videnda qua
    447; ad Galatas, pag. 511 ad Ephesios, pag. 162; ;
    monet Mabillonius et ex eo Oudiiius, lom. 1, p. 1699 sq.
    ad Philippen-es, pag. 60!1; ad Cnlossenses, pag.
    647; ad Thessalonieense», I, pag. 675, II, pag. 639, j)
    Scintillx, sive loci communes sententiarum eK
    ad Tiinolheum, sacris lilleris et Palribus digesuc per capila, sivo
    I, pag. 697, 11, pag. 738; ad Titum,
    pag. 759; ad Philemoncm, pag.765; ei ad Hebraeos, lilulos, lxxx (d), pag. 370. De Anglo-Saxonica ver-

    pag. 766. Subjungunlur Chrysosloini homili* sep- sione Sciniillarii, vidc Fianciscum Junium praef. ad

    tem ex Aniani (b) vcrsione cum Glossarium In Ulfilam, et Humpliredum Waaleiura, in


    ejns episiola ad
    Evangelum, pag. 823, ct Gaufridi Foussardi, Ceno- catalogo librorum septenlrionaliura in Bibliothecis

    mani, epistolu ad Pctrurn Securibilera, archidiaco- Anglhc, lonio il operis Hickesiani, pag. 86. Vide et

    num Rolhoinagensem, infra, Defensor.


    de hac Rcdas iu Pauli Eoisio-
    las lucubratiocie. Quanquatn vero commcntarium Libelus de muliere (orii, pag. 459, in Proverbior.
    ejusmodi collegisse se Beda ip,e lestatur, laudalque xxxi, 10, ult.

    cliam Lupus Ferrariensis, epist. 76, et Hincmarus, De officiis HbeHus, ex Patrum dictis excerptus,
    u adversus Gotheschalcum, lamen genuimis Bedse pag. 467. Vix digna Beda coUoclanea, judice Ques-

    (a) Hnjnsmodi opus se curanlc compositum


    Beda (e) Tom.I Analect.,p. 51, etnovir Editionis f. 788.
    ipse u-siatur ad calcem Uistoria: Anglorom.
    (d) Apud Speelntauuum. tom. I Concil. Anglins,
    (f; De illo suj.ra.
    p. 280, tituli lxxii.
    :

    III AJD OPERA VEN. BKD* PKOI.F.GOMENA. \\2


    nelln, pag. 551, nd l.eonem Magnnm; el junioiis A AinnKVimis tum trujesimo. piesbijteraJoanneeyiscopo
    scriptoris esse oporlet, in quo Anastasiits cilaiur in ordinalut, Iwrlulu Accai epitcopi Eboraeenr.it, ae
    Vita Meteliladh pa|we. mullnritm (ralrum, aqgreuut est scrihtre iu univertam

    Wr agmtnt* ailtgirtem interpreiaiiouis in quxdani tacrcsunctam Seripturam diverta explanationum ttotu

    capna PnnrMorum, pag. 476;Septottf<r, pag. 48l t miua, in qualuor ordinns Jiciineta, videlicet in ttiu
    4X5; Ecc/eaiMtM, pag. 183; psalmum xc, pag. 484 ;
    peOMiB, \)\ .tsiio.M:s, Humilias, el C.ouutsitinoe. In
    el de Satomcne r.-ge, pag. 486, Ithaptodtis, sive Slromalibus, vel Collgc m»iis t«n-
    i

    grtgmit mysticns mtiQis quum Uatoricat rxposiiiones,


    TOMO VIII.
    ex probatissimis Ecctesiai doctorum tenteniiit, diclit-
    Lib*r dc templu Salomonis, pag. 1. IIujns operis que liinc inde intaruptim, et inlerpoUitiin collectos,
    sui «le struciura teinpli Salomonis atque allegnric-e nomtullis eliam de suo inserlis att imitulioiicm tentu»

    ejus intcrurelatiunis nieminit Ileda in epislola ail eorum, ubi opportunum (uil, quo diversi Pulrum ter-
    Albinmn abbatcm. tnmet, ac periodi iv/ apiius inier se coluxrereut, vel

    Bf sex dtcrnm Cretthne, pag. 52. Adde lom. IV,


    brevioret cl itlustriores reddcrentur. Et, ne majorum
    pag. 79 scqq. Quic-
    diclu (urari, el eo, quasi sua propria, componcre tfrie-
    p. I, et in lioc ipao lom. VIII,
    ik.n ei his prcttr ram relata ad~ Junili.im Afn.m B «*»« **•*" doctorum per tinguia inlerponere drcre-

    auclnrem. Viile Daitenm, ile usu Palrum, pag 16.


    verat, et, quid a quo aueior.- dicium esset, nominalim
    ostendere ; sed cum ei nimit operosum apparereL,
    Quaislienes cx dictia Palrum, Augiistino, Hieruny-
    primas tanlum noniiiium syltabas in marginibus e rc-
    mo, lsidoro, Sedulio, elc., i/i CcnesM, pag. 78;
    ijione cujttsquc senienlice appotuit, quai potlea tibra-
    Exodnm, pag. 196; Leeidam, pag. 219, Numcroc,
    riorum vel intcilia, vel incuria, ex omnibut exemplti-
    pag. 228; el Deuleronomium, pag. 241, more dialogi
    ribus peiiere. /n Commentariis, Quoesiionibus , ei
    intcr magistrum el disciptlium; in librum Josuav,
    HomilHt, in quibut [requentiut ei termone, el sensu
    pag. 248; Judicum, pag. 255; lUuh, pag. 261; qua-
    siio utiiur, siijlum habel nec omnino inelegantem. nee
    tuor libros Kegum, pag. 262, 273, 275, 278. Qua>
    a/fectalof elcganiiee curiosum, sed temperatum, qui
    siiones Beda? in Veius et Novum Testamentum mitli
    nec verborum mullimdine [atlidium, neque paucilale
    sibi pciebal Lupus Ferrarieusis, cpist. 62.
    obscuri alem parial, sed brevi (acilitate currat gra-
    Liber ouritirum Qvarsiionum xv, pag. 286.
    tissime.
    De Psaimorum tibro exetjesis, pog, 3..7, ad 896, iJem Sixtus, ex Trithemii 2 »2, Bedx coinmema-
    c.
    ubi otiam inentio psalmi centesiml quinqnagesimi rium in Eeclesiasten commemorat,el/i6:o« ivih iu pro-
    primi, atquc emuneranlur diapsalmata lxvix C piielas mttjores minoresque. De aliis ineditis ac de-
    Ir.terpreltitio vocuni rariorum in psahnis, quilius pmdilis ejus scriploris consulenJus Caveus. Calato-
    lastrumeota mnsica vel alix spccies singulares deno- gum Operiun quem ipse ad ealcem Hislorwe texuit
    isiiiur. pag. 899. Beda, babet eiUm Sigebertus, c. 68, de S. E.
    JSomittum flcbraomm interpretalio, p. 901. ln lomis Operum Bedte desiJt-rantur
    Strmo in psalm. l.iu , 5 : Deus dc co?io prospe.xit, F.pistoia ad Albinum, de qna suprx Kdila a Jaco-
    pag. 804. Kjus.iem auctoris cum libro de Subslamiis. bo Waneo cum notis; epislola apolngetica pro libro
    tom. II. de sex /fiaiibus, ad Plegwinam monaelium , adver-
    In Boelii iibntm tie sanctissitna Trinitate, p. 925. sus alterius monacbi Davidis olijeciiones.
    Bedae suppositum esse non dubitant viri docti , sive Epislola ad Egbertum Eboracensem arciiiepisrn-

    auetor sit Eadinuudus Albanus, sive alius quis, ut in pum, de Chrisiiaiti prvsulis officio, scripta paulo an-
    Bibt. Latina III. xv, b, jam noiare me memini. Vide te obilum.
    W. E. Teni/.eliiiiii, ilc Synibulo Alhanasiano p. 68 sq. Vitx quUtque abb;ttum priorum Weremuthen6ium ei

    Precalio de seplem vcrbis Christi ifi cruce, p. 954. Ghvicensttnn, libris Uuobus.
    iif medilaliom passicnis Chrisli per tepiem Jl.i Ihecex Llitione Dublinensian. 1664,in-8°, recu-
    horas, p. 965. denda dedit Ilenricus Warihonus (a), Lnnd. , 1693,
    De remediis peccaloruni, excerptum de canonibus in 4*, illisque adjunxu Expesiuonem in Ceneseos, ca-
    Patrum, vt! Pocnitciili^libusad remedium aniniarum, pitu prioru mi, ex quihus lanlum in c.ipul priiuum,
    doniini Agbeiti arebispiscopi pa^. 961, 968. Exslat et iniiium serundi, lucem u>mo iiuarlo viderat, et
    cum Pcfinitentiali Roinano, sive cauonibus pteniten- coihoienlari'itn in eanlinint Hubacnc. E» ulroque
    lialibus, eJitmn ab Auinnio Augustino, Vcuet. I ">Si, fragineiita Waribonttl produxerat in Auctario a.1

    ir»-4-°. pag. 10^ et in IIemi< i Spoolmanni Coneiliis llsserii llisioriaiii dogtnaticam de Scriptaril et sacris
    \\\a'. .. . pag. -M ,
    qui tf-tiiur in Ms. reirni ad vcmaculis, Lond. , 1689, in-4* ,
    pag 356 seq. Addi-
    Agbcrtum ipsum , siv.i Egberluin arcluepiseopiiiii dii fiiam Egbertl ai chicpiscopi Eboracensis (Ualo-
    laDQoam auctnrem. guui Jf eocieaiMtii a Institutione, et Aldlielmi episix>
    Won umittenduin quod ite qualuor generibus eom- pi Scireliumensis libruiu de Virg.nitale , aeratone
    r.ifi.i irmruin Beila- in sacram SeiipluiHin notavit .-( J.ii.i sci-ipium, ol longe qutm in pt iorihus Edilioni-
    Sixii .« Si-iii.iins, libro ipiariu bihl sancu-, pa^- *C5 : bus ;'i:u-i>Jjl oi-iii.

    (a) \cta eruditorum, aa 16 8, pa| 188.


    , : ,

    113 rESTTMONlA VETERMM DK VKN, BEDA. P.t

    Warthoni exemplo, Joannes Smith (a), canonicus A Genesin , pag. 115, atqne
    in Canticuir. Habacuc,

    Dunelme.isis, c,l ipso immorluo opcri, tilius Georgius pag. 235, quos a Warlhono vulgaios jam dixi , in
    Sinith , Cautahrigiae , 1722 , in-fol. , vulgavere ex luccm prolulit quoque ttndecim Bcd« homiliat ,
    pag.
    inss. codicibusi recensita diligenler, nolisquc hist. 317, et fibelium Preeum, p:ig. 483.
    iliusirata, scripta Bedae bislorica, atquc in bis, prstr
    Co/Hpojitionpm Itorologii solaris, earmine licxame-
    ter illa quaa in tomis Operum jam obvia sunt (Cbro- tro, Pelrus Pilhoeus, sub Bedic nornine , vulgavi! tn
    nicoti dc sex ^tatibos, Ilistoriaio Ecdes. genlis Au- faicc epigrarnma.um et poematuin vcterum, pag.488
    glorum, Culhberli Vilam et Felicis, et libellitin de Hanc habeo notatam nsanu
    Edit. Paris. 1590, in-12.
    Locis sauclis) etiam Angto-Saxonicam {bj versionem
    isaaci Casauboni, qui versu nonc, rectc, Juniu lec.it,

    Hisiorice ecelet. , ad Editioncm Wheloci, ex tribus


    pro Janua , et versum 77
    emcndaiam mss. , Vilam Cudberthi quam versibus
    Uudenis clarum ccocludil tertia cursum,
    scriptam edidere Canisiasel Mabillonius; tum vui-
    6alas a Wareo et Warlbono Vitas abbantm Were- et versum 79 : Sepiem quinta tenet, etc. Idem carmen
    muthentium ei Ginicensium ex tribus Codicibus niss. occurrit in auctiorc pocmatum illoruiu Rditionc
    emeudaiinres, ct Epistolum cd Eijbertum ; ac deni- Lugduuensi 159G, in-8*, p. 609. Verum auctor ejus
    que Martyrolotjitim Dedie genuinum, quod in lucera B non B e( i
    d est) se j Wandalberlus, Prumiensis diac-j-
    dixi datum ab Henscheiiio in (oino secando Actorum nus, ui a Mabillonio jam notalum. Eclogam de con-
    sancloruin Marlii ; hisque omnibus pracGxani Yitam flictu verii el Itiemis, quam Editione indignam Pi-
    Bedae scriptam a Cutliberto discipulo , nim aliam thcciis duxit, Oudinus louio !l conunenlariorum de
    nunc primum eilitam Anonymi, uec non eiogium Scriploribus ecclesiastieis, pag. 32G, in luccm dedit.
    Bedae consignalum a MabiHonio. Ocnique voluuien sub nomiue Milonis Eluonensis, quod jam, nn. 1610,
    hoc ornal labula geograpliica Britauniie qualis illis Francofiirli, in-8", Ovidianis amatoriis adjuncla sub
    lemporibiis fuit , cl appendix diplomatum, epistola- Bedae nomine lucem viderat, addita etiam altcra
    nini, et ab Ediiorc dissertaiionum, quibus lux insi- ccloga de Cucnlo , quam veluti inediiam sub Alcuini
    gnis scriptoribus el bistori» illius selatis affertur. nominc vulgavit Mabillonius, tom. I Analect., p.
    Novissime Edmundus Marlene in tomo quinto 369 (Edil. nov* lit-foi. pag. 409).
    Thesauri anecdotorum, practer eommentarios in

    (a) Acta erurlitorum, an. 1721, pag. 121. Merooires exslal elinn Anglica versio, quam Elisabeth» reginse
    lilteraires de la Gramle-Brclagne, toiu. X, pag. 520. dicavit Th. Stapietonus, S. J. Antuerp., 15G5, iu-4».
    (>) Pneler hanc Anglo-Saxonieain Alfiedi regis,

    TESTIMONIA VETERUM DE VEN. BEDA.


    Sergiuspapa 1, Epitt, ad Ceoifridum : C lcredire, pcracta pramiissorura capituiorum cuin
    auxilioDei desiderala soiemnitate; erit enim, ut con-
    Quibns verbis ac modis clemenliam Dei nostri at- lidiinus, etiam cunctis tibi crcdiiisprofuturum, quid-
    que inenarrabilem providenliam possumus effari, et quid Ecciesia; generali claruerit perejus prseslantiam
    dignas graliarum actiones pro immensis circa nos imperlitum.
    ejus bcneQciis persolvere, qui in tenebris et umbra bonifccius, GeimanoruM apoMolus, ep. 85, aa
    morlis positos ad lumen scicnli» producit. Et infra : Egkberlum :

    Benedictionis interea gratiaraquamnobis perpraesen- Enarrare autem oinnia maia quae nos extrinsecus
    tcmportilorem tuamisit devota leligio, libenler et hi- et initinsecus palimur, epistolaris breviias probibei.

    lari animo, sicuti ab ea direcla est, nos suscepisse Modo eniin inhianter desidcranles llagitamus ut na-

    cognosce. Opportunis crgo ac dignis ampleclenda; bis ad gandium r.ostri mceroris eo modo, quo antca
    tuae sollicitudinis pelitionibus arclissima devolione D jam fecistis, aliquam particulam vel scintillairi de
    favenles, hortamur Deo dilectam tu;e religiosiiatis candeta Ecclositc, q«am illaxit Spiriius sanctu» in
    boniialem , ut quia , exorlis quibusdam ecclesias- regionibus veslris, desiinare curetis, td est, de trac-
    ticarum causarum capilulis, non sine examinatione tatibus, quos spiritalis presbyter et investigalor san-
    longius innolcsccndis, opus uobis sunl ad eonferen- ctarum Scriplurarum Beda reserando composuit
    dura arte tilleralurx imbuti. sicut decetDeodevotum partem qualemcunque transmitlere dignemini. Maxi-
    auxiliatorem sanclae matris universalis Ecclcsiac me autcm, si fore possit, quod nobis praudicantibus
    obedicntem devolionem huie nostrae bortatiotii non babile, et n.anuaie, et vilissiinuro [Al., uiiliinium ]

    desistas accommodare,sedabsqueaiiquaremori<iione esse videlur, super Lectionarimn anniversarium, et


    rcligiosum Dei famulum Bedam venerabilis monas- Proverbia Salomonis, quia commcntarios super illa

    terii lui presbyterum ad limina apostolorum princi- condidisse eum audiraus. Interea nos cogil neoessiliis
    pum dominorum mcorum Pelri ct Pauli arnatorum vestii consilii judicimu inquirere. Nam dum inve-
    luorum ac protectorum ad uosir* mediorritalis nero presbylerum jain ante multa lempor^ lapsum
    fonspectum non moreris dirigerc, quem, favente in fornicationem, et post posniienliaiu in officicn
    Deo, sanctis tuis precibus non diffidas prospere ad gtadus sui a Francis iierum restilulus est, et nunr*
    , : ,,

    116 AD OPBRA VBN. BEDA PROl.KC.OMKNA. 11«


    habitaus in laiissimo pago Qil«lium , sed errantium A nius, licel di((na non sint, ut pro memori.i tuscipia-
    populoruui, b!m aliis saccrdolibus solus ministrat lis. Alma Trinitas , ct una divinitas fralernitalcm

    haptisniuui, 1 1 solcmnia missarum cclebrans ; modo vestram, et liic sanclis virtmibus proftcienfem ac
    iintem, si laleiu seruiiduni juslissiiiws cunones absiu- valenlein augeal el cotlodial,el in fulura baaiiludine,
    lero, iiinnriiiur siue sacro regeneraiionis fonte in- iuier splendida angeloruir. agniina gaudentom re-
    faiiies, prnpicr raiiiatem sacerdotuni, si meliorem, n un.-i .-m.tii glotificet.

    :ul rcstauranduni prioris lapsuni, non Iialiuero; ]u- S. Lullu*, epnt. nrf C.uenam , inttr Bonifacii
    ilicnlc crgo iuter me, ct inlcr populum erroneum tpist. 10!):
    ntriiin meliiis sii, vel saltem uiinus nialum , ul [Al., Sanctitalis lux revcrcntiam humiliter obsecro, ut
    iilrum ] talis miuisicrium sancti aliaris impleai, an amicitix intcr nos oliin in Christo copulafx cl semel
    nlpagana moriatur multitudo poptili,quia castiorcm coeptx perpes remiiiisei digneris, nc vetcrascat, el
    minis ti inii aci|iiirere neqniverit. Vel si inter multitu- oblivioni tradalur, quam coram Dco Gdeli tponsione
    dinem saeerdotum invenero in eodem peccamine pepig mus. Pro noniine cnim Chrisii in contutnelii*
    lapsuin, et iierum posl [ Forsan, per ]
    pccnilcntiam et tribulationibus gioriari , cl esaltaiione Ecdesi*
    priori gradui resiitutum, de quo omuis multiludo sa- ejus nos oporlet , qux quotidie lunditur, prcmilur
    cerdolura et populorun: bonx opinionis conhMentiam " alque faligatnr, quia moderni principes novos niores,
    habuerunt, et si ille molo degiadatu' fuerit, secre- novasque leges sccuridure sua desuleria condunt.
    tuni peccatum revelatum fueril , ct scandalizavi Idcirco exceileniiara tuam jugem precatricem , pro
    [ Foriau, scandalizabilur ] inullitudo plebium, el per animx noslrx silute, subnixa prece flagiUiuus. As-
    Bcandalura plurimx peribunt animx, et detesta io suliiis cniin eorporis xgriiu linibns cum meutif
    eril maxima sacerdotutn, et diflidcnlia ministrorum anxictate cogor c.\ liac xrumnosa et periculis ple-
    Ecclesix, ul omnes perfidos , nulli crcdentes, des- nissima vita exire, redditurus pio et dislriclo judici
    pectos [ Forsan, despcclui ] habeanl. Quara ob rem raiionem. Parva vero munuseula dilectioni tur di-

    audacler prxsumpsimus, palientes et conscnlienles rcxi, hocpallam holoseric.aro oplimi generis per
    est,

    illum in minisleno divino persistere , exislimantes gerulum harura litterarum. Obsecro at queralibel
    levius essc dubium unius' homiuis periculum et auda- horum librorum acquiras, el nobis miltere digneris,
    ciara, quam ruinam et perditionem animarum peno quos beatx memorix Beda presbyler exposuit , ad
    lotius populi. De istisautem universis quid mibi su- consolaUonem peregrinationis noslrx, id est, in
    stinendum sil, necessitale cogente scandala vitandi, priraam parlem Saruuelis osque ad mortem Sanlis
    quidve rtlui.inlii.il, secundum consilium vestrom Iibros" quatuor, sive in Esdram et Nehemiam libros

    per sxripta viderc, el audire omuino dcsidero. Prse- G tres, vel in Evangeliuiu Marci libros quatiior. Cravia
    terea celsitudini vcstrx, viceosculi, duas vini cupel- forte postulo, sed mb.il grave vcr.e cbaritati injungo.

    )as per hunc porlitorem lilterarum transmisimus, pc- Cuthtertut, episl. ad Lulium, inter Bonifacii
    tenlcs ut cliaritatis inter nos precibus nostris inde episcopi Epitl. 89

    Ixtum uiem cum fratribus vestris faciatis. Obsecra- Gratanter quidem munuscula ttx charitatis sus-
    inns igitur ut de islis petitionibus nostris faciatis, nt cepi, et eo gratanlius, quo te nsec iniimo devotionis

    mcrcedis vestrx prxmia in coelorum culmine ctaros- aflectu mitlere cognovi, id est, holosericam ad reii-

    cant. qnias bcatx memorix Deda magistri nostri , nb re-


    Uonifacius, Cermar.orum apostoUt, epist. 150, cti cordalionem et illius veneraliouera , destinasti. Et
    CttthftrWm : reclum qnideni raibi videlur, ut toia gens Anglorum
    Fralcrnitaiis vestrx pietatem inlimis nbsecnnins in omnibus provinciis, ubicunque rcperti sunt ,
    gra-
    precibus, ut nos inler feras et iguaras gentes Germa- ti.'s Deo referaut, quia tam niirabilera viruiu, prxdi-

    nix laborantes , ct grana Evangelica plautantes ves- tum diversis donis, lamque aJ exercenda dona stu-

    tris sacrosanclis orationibus adjuvemur, et precibus diosum , similiterque in bouis moribus viveotem ,

    sanctitalis veslrx in nobis sxvus Pabylonicx ardor Dcus illis in sua natione donavil, quia per experi-
    restingualur Oammx, et sparsa sulcis ad fructum D inentum, ad pedes ejus nutritus, hoc quod narro di-
    multiplicata surgant summa ,
    quia ,
    juxta dictuin dici. Simiiiterqite niihiiuelipsi coopertoriutn variaturn

    Apostoli, Nequc ipii planfit eH aliquid, neque quiri- ad tegcndum, scilicel, proptcr frigus , raeuni eorpus

    gat, ted Dcus jjui incrementum dat , ut detur nobis inisisli ,


    quod videlicel oniiiipolenti Deo el beato
    tenno in aper.ione oris , el sermo Domini currat et Paulo apostolo ad induendum allare ,
    quod in ejos
    clarifieelur (I Cor. m). lnierea rogamus ut reliqua da ecclesia , Deo conserratum esl, cum magno gaudio
    opusculis sagacissimi invesligatoris Scriplurarunt dedi, quia cl ego sub ajtn prolectione in hoc mona«-
    Dedan moiiachi, queim nuper in ilouio Dei ipud vos, terio xliii annos visi. Nuuc vero, quia rogatti ali-

    vice candelx Ecclcsioe, scienlia [Fortan, ecclesiaslica quid de opusculis beaii Patris, rum uieis pucns.juitj
    scienlia) Scriplurarum fulsis,se audivi.i u , con^cripla vires ,
    quod potui lux dilectioni przparavl , ubclloc

    nobis Iransmitlero digm iuini. Et, si vobis laborio- de viro Dei Cudberclo , metro et prou eompotilot
    uin non sit, ut eorimi uuuni, nnbis grande solatium lux Toluntati riireii ; et si plus potuistem , libenter

    peregr nationis nosirx transinitiaiis. voluis>eni, quia prxsenlia prjeteiilts hiomit mnllum
    Ad indlcium quoqtie intinw charitalis, lcclistemia horribiliicr insulam nostra) geniit in frigore, el grlu,

    captlna vobii(sicul hic vocant^dircxiinui, qute pnti- •1 ventoiiim , rl imbtiwi piorcllit, diu latr«|iie Ji-
    : , , .

    \\1 TESTIMOHU VETERUM DR VEfl. BEDA. 118

    pressil, idcoque scriploiis raanus, ne in plurimorum A bus aliiorem ,


    quam ingenioli inei atliiigere valnisset

    librorum Rumerum pervenirei, relardata esl ; sed el Iiumililas ; hortans seniorem fragiii seiisn cuslesti*

    meum prcsbylerum illuc 6crulari, q'ii tcrrenaruiii ncciluiii didicil rationes


    mite sex anaas per tlunvini ,

    stellaruni ccelo errantium vagabundos exponere


    aJ vcstra loca advenienlem, et Ru-maro videre desi- ii:

    derautein, aliqua parva xcnia, cultcllos, viddicet, xx, cursus ,


    qui licibaruin in terra nasceutium balura*

    gunnam [Forsan, gurdam) de pelHbus lulrarum nequaquam agndseere valet. Et mirum, qtiomodo er-
    el
    r.iciam lu* fraternitati mfei. Hle quoque presbyler ralicas illarum semilas ad certum quis valeat rerlu-

    llunvini ad urbem qux vocalur Beoeventum pervc- cere ordinem. Qmc ideo ciraiiiia dicunlur, quia in-

    de hac luce roigravit. Quaproplcr ncque certos lialiere cursus pulantur. Vel quid iu quoli-
    niens, ibi

    neque per tuorum aliquem, utrum isla ad dianis luiicn laboribus noslra parvitas non valeat
    pcr illuro,

    ulla responsio unquam mihi rcddita invenirc , duni invesligatas catholicorum doctorum
    te perve nerint ,

    vel vetemm philosophorum muliiplici argumenlalione


    cst. Duo vero pailia sublilissimi opens, unum albi

    aiterutn tincli coioris, cum libellis, et clocani, qua- rrgulares habemus raliones. Quid enim de concordia

    lem ad mauuni babui, tux paternitali mitlere cura- solaris lunarisque cursus per signa zodiaci lucidius

    vimus precorque ul meam pelilionem et necessila- dici poterii, quain quod talium ioquisilorquxstionum
    ,

    fem noc spernas. Si aliquls homo in tua sit parocbia B Beda inagister in scriplis suis tiobis reliqul ? vei quirl

    qui vitrea vasa bene possit facere, cum lempus arri- aculius, quam quod naturalium rerum dcvoiissimiit

    de at, niihi mittere digneris, aul si fortasse ultra (iues invenlor Plinius Secundus, de ccclestium sidenim
    esl in potestate cujusdam alterius, sine tua parochia, raiione, exposuit, invesligari valet ? Sed nobis iter

    rogo ul fraternilas tua illi suadeal ut ad nos usque agcntibus illoritm , in quibus hxc legunliir, libromm
    perveniat, quia ejusdem artis ignari el inopes suinns, deest prxsenlia. Niitil de vestrx sapienlicc profuiidis-
    et si Iioc fortasse contingit ut aliquis de vitrifaetori- simis quceslionibus temere audemus respondere :

    nuscum tua diligeutia, Deo volente, ad nos usque poslulanles clementiaoi vestram , ut juheatis nobis

    venire perinitlaiur, cum benigna mansueludine, vita dirigere priinos prcefali doctoris. Plinii Secundi
    coraile, illum suscipio. Delectat me quoquc citha- libellos , in quibus mulliplices et obscuras argumen-
    ristam babere qui possit citharizare in ciihara taliones de vario sidcrum cursu explanare nilitur ; si
    , ,

    quam nos appeltamus rotim, quia citharam babeo, el foite, Deo donante, inde vel indc aliquia eruero

    nrliflcem non habeo. Si grave ncn sit, ct istuin quo- valcamus ,


    quod vestrx sanclissitnx prcesentix di-
    que mex dispositioni mitte. Obsecro ut hanc me.im gnum ostendi vidoatur. Tamen ne me ita imparatum
    rogalionem ne despicias , et risioui non deputes. De vestra invenissct cartula ,vel somno inertix torpen-

    opusculis vcro bealx recordationis Beda qux adbuc ^ tem, quast nihil haberet repositum sibi in secrelo

    descripta non babes, promitto me, si vixerimu;, tux memoiice cubiculo quod interroganti proferre vile-
    ,

    roluntati adjuvaturum [forte, obleniperaluriim]. ret ; dicam, quid snbilo, quxrendo magis, quani ex-
    ponerulo iurbala meutis acie occurrere potuit ; ple-
    Cuthbertus ^abbas , epjst. ad Lutlum episcopum inter
    ,
    niorem si forte opus erit, responsioiiem ad prcsfato»
    Bonifac. Epist. S>5 :
    dortorum libros reservans.
    Multuin gratanler accepi litleras sive eliam mu- Prima vero auctoritatis vestrx interrogalio de con-
    nera, hoc cst, villosam, et sindonem qux lua fra-
    , cordia trecentaruro et sexaginta partium, et lunaris
    tcrnitas ad me mitlere dignala esl, et eo gratantius,
    cursus per duodecim signa sic se habuit, ut e.idem
    quod ex inlima charilale ca destinata esse non am- ponamus verba sicut : in solari decursu dierum, bo-
    bigo. Unde recompensationem beneflcii istius red-
    raram, punctorumque divisione facta, treceiitoruru
    dens, et ipse tui, quolidianis in precibus, curam ha- scxaqinta quinque dieruin ct quadrantis est invertta
    bere non cesso. Simul etiam nomina fratrum qux ad concordia ; sic el in lunari per dierum et horarp.m
    nos misisti cum nominibus hujus monasterii fratmm parlitionem, viginti septem dies atquc horas oclo
    dormienlitira in Chrislo scripla continenlur ila ut
    ,
    cum trecentis sexaginla zodiaci partibus facits con-
    pro iUis nonagiuta et eo ampiius missas facere prre- D Ten ire. Non sublerfugio dicere, qnid mihi videatur
    ceperim. Insuper etiam Hbrum, queio clarissimus sagacitatem vestram hlc i« hac inquisiiione seniire
    Ecclesia: Dei magister Beda de xdificio templi com- uiique aut augendum esse aliquid per singula signa
    posuit, ad consolationem tuac peregrinalionis, mit-
    lunce cursui, ut possit pervenire ad legitimas et deli-
    tere curavi [Al., prxcepij, tuam frateruilatein Immi- nilas totius anni partcs, qucinznJiaco notantur,
    liler obsecrans, ut olim condictte inter nos amicitice vcl eliarn minnere partium iiuincrum, ut eonconlare
    foedera usque ad finem finnum custodire digueris , in possit lunaris cursus zodiaci partibiis. Quam qnaes-
    hoc videlicet maxime, quod, cum tuis omnibusquos tionern prxfatus inagisler Bed* in quodam capi-
    libi divina dispensaiio voluit esse subjectos pro in-
    , luto, cujtis principium esse arbilror : t Quod si quis

    firmitatibus meis apud supernum iudicem sedulus «'gnorum nescius, lunaris taiiien cursns agnoscere
    intercessor erislas. gupidus.elc, » pro«l poluit cxponcrc videtur. Per
    JB. Aleuimis, ejrist. 70, ad Domnum regem duodecim parles, quibus quotidie luna elongabitur a
    Venil viator volando, quastionariam aucloritatis solc, Plinius Secundus dicit, lunam (si ritc recordor)
    vestrx babens in roami cartam syllabis breviorcm , todlacusi trcdecies in dnodecim suis mensibus conil'
    quara ajtimi mei placuisset aviditati ; sed quxstioni- ccrc 'u viis dicit mensibus, noninsolis. Addidifi.
    d ,<

    «19 AD OPI.KA VEN. BEDtt PHOLECOML.NA. l?0

    quoque dii'>biis diebus , et sex horis , el bissc unius A url.e persx-pe, loci*qae Ruiliiuii ulii <>is visum Aiic,

    liora per lingula tigM lunam deenrrere. 0.uod si episcopales ordinalioues atque eoncilia ovocasso,
    verum est, tieceniaruui MiaginU parlium nuinero- Eboraeenses antittiles ad ipsa uoncilia c clebrasse. . .

    lilu lunaj curenl opthne eonvenlre videtnr. Quml llonoriut Auguttod. . dt Scrip. luclei.;

    unius IUjum divisione magit, quani verborura multi-


    lieda, monacbui < t precbyuw Anglica: provindx,
    jilicalione, nm.i Mpientl paue.a snlTiciiiiil, usloinl. n-
    scripsil inQnita, ex qiubus siinl haec : ln <<enesim libri

    duu essc non ignobile pulavi, coJniflgunB lorroulam quaiuor; De labcrnaculo et vasii cjus ac vesiibus

    post bnjui epistoIaB texium ponere moliua exlatimavi,


    sacerdotum libri i|iiatuor ; De :edilieaiione lcuipli

    quain per eam sciiem sermonis nostii dividcic. In liln'1duo; inlibiunt Regum liber uuus; Qtidcsiioutiui
    horarum diversitas agnosci pote- triiiinla in Provcrbia Salomonis libri tres; iti Caniica
    qua eliam figura ct ;

    ril, si cui diligenlitis considerare placeal :


    quia aliter canticorum libri nplem; in Euiam et Oauielem et

    solares, aliter tunarea eomputanlnr. Eiiam in quibus- duodecim Propbelas el in parlem Hicremia? , iu Es-
    dain lotis et ipsi punctus aliter atque aliter eompu- dram el Neeniiam libii trcs ; in libium Tobiae libri

    tanlnr : ita ul aliis BUppOtaUoaibua horam quinque dtto, in Canticum Abacue liber umis ; ilcm iu libros

    punctos, et aliis quatuor habcre inve.niuntur. Eliam Itegum et Paralipomenon, in Job, in Pcnlaieuchuni

    el ostenta allter eateulatore» pontinl, aliter oiiam B Moysi, el Josue, el in Parabolas, in Ecclesiaslen, in

    ruathematici solen! dividerc. Siceliam elde tniniiiis Canlica canticorum , io Esaiam . in Esdram capitula

    invenimus in malheiiiaticnrum subtilissimis argu- mulia, in Evangelium Uarei libri quaiuor, in Lurain
    rnenlalionibus aliter poni; ita, ul etiam minuta mi- scx . iu bomilias Evangelii libri duo, in Apostolum
    nularum dicere solent. . . . multa capilula , in Aetus Apostolonitn libri duo,

    Alcxandruni jmpam in Epi lolas Canomcas iibn septem in Apoca- ,


    B. Lunfrancus, ep. ail .

    lypsimi Ires ; capituia de toto Novo Testamenlo;


    Meminissc debet humiliter cxccliens, excellcntcr-
    Epistolarum liber ad diversos, de sezatatibua umis,
    que burnilis bealitudo vestra, quia quo tempore apud
    de mansionibua liliorum Israel libri novcm , de Isaia
    vos fuimus, Eboraecnsis Ecelesi.e antisics adversum
    iinus, de ratione bissextili, de xquinociio novein,
    raepalam murmuravit, ciain deiraxil, in prscseitiia
    de bistoriis Sanclorum. Librum vitee et passionis
    celsilndinis vestrte calumniam suscitavit, dicens me
    S. Felicis confessoris de metro in prosain trans-
    injuste velle agere eo quod super se suamque Eccle-
    ,
    tuiit , Vilani ot Passionem sancli Anaslasii de Cneco
    fciam jure vestra; Ecclosi» primalum niterer oblinere.
    in Latinuni eorrexit; Vitaiu sancli Culberti monachi
    De quorumdam
    1 qtioque subjeclione episcoporuin
    metro prosa composuii
    „
    quos tcc esne
    , .
    sti* couatus esl aggregare ,
    .

    antiqiiam r
    et eptscopi
    ^ Anglornm qmnque
    . . .
    et
    .... ....
    libns edidit ;
    „
    ;

    Marlyrologium de
    ...
    Historiam

    sua querela non est verilus consuetiiduiein teincrarc.


    nataliiiis Saneiorum . !i!>rum Hymuorum diverso
    Quibus de rcbus, vos, sicut sanctum prudenlemque
    nietro siverhiliiin-J, librum Epigrammalum elegiacn
    paslorem decuit,et oporluil, per scriptum senlentiam
    inetro, de Natura rerum, el de Temporibus singulos
    promulgaslis, quateuus convenlus Anglicse lerra?,
    hbros, iieiu alium de Teinporibus m.ijorein , librum
    episcoporum,abbaium crcterarumque religii»siortlinis
    tle Orthographia alphabeii, librum de metriea Arte,
    personariim ulriusque partis rationes audiret, discule-
    de Schematibui ei tropis, boc esl, de lignris et modis
    ret, deliniret; factumque est ila. Convencruntenim ad
    loculionum sacrse Scripluras. Sub Leone fioruit
    regtilarcni curiaii! apml Wentatiam civitatem in Pas-
    Ronue mortlur ct sepelitur.
    chalisoSenmiialt.-episcopi. abbaies,c*(eiiijueexsacro
    T:ithcmius , dc Srrijitoribui :
    ac laicali ordiae, '|uos sede, actione moruinque pro-
    bilate par fueral convenisse : imprimii adunati suul a Beda, moiiaclius et presbyter monasierii sanctorum

    nobis cx vcsiia auctorilale per sanctara obedienliam. Pelri et Pauli apostolorum, i|uod esi in Angiia, or-

    Deinde regia potestas per semetipsam conlestata dinis sancii Ilenedicli , vir in diviuis Scripluris stn-

    cst cos per lidem et sacramenlum, quibus sibi colll- diosissimus, et vxlde eruditua, atque in scculanbus
    gati eranl ,
    qualenoi banc caus.im intentissime atuli- D littetis peiitissimus, pbilosoplius, astronomus.caku-
    rent, audiiam ad ccrtum reclumquc liiiem siae par- iator, ctpnetj msignis, Graei lermoiua non ignarus,
    tium favore perducerent. Utrumejue omnes ooncor- ingenio prtesiaos, aloquio non curiosus, dulcis tamen

    diler susceperunt, seso ita bcluros tub profata obli- et compositua, Mulla scripait vohimioa , in quibus
    gatione spoponderunt. Allaia est igilurEccLssusTiCA aciinien ingeuii ejus comprobaUir. llu', etuu esset

    REHTIS A.iti.oKuu litSTORu , quam Eboracensis Ec- septem .iiininti.ii, cuia propjnrra.iruni datus fuit

    clesixpresbyteret Angloruni doclor Rcpv composuit; educandus Benetiicto abbaii, ac deinde CooifHdo
    lectxsenlenlic quibus paca oimiiutn dcmonsiratmn dicli uitnuslcrii Mtiniiuillia, ctmrlumqiie ex eo leui-
    esl a tctnpore bcati Augustini, prinii Dorobernensis pns viire in ejusdem monasteiii habuatione perageus,
    episcopi, tisquead ipaiui l>eJx utiiiiiam loneetulem, omnera medilaodls Seripluria opartm dedit , «tque
    quod fere ceutum el qoadraglnta anaorum ipatio intcr obiorvanliara diseiplinai Ngttluii <-i quotitiia-

    terminalur, anleceiaora meoi stqier Eboraoeiiaem ii.nii cantandi iaecclesia curani, iwnper aut laeore

    Eeclesiam lolamque insulam quam Drilanniam vo- aul tlotere , i>til Mribere Hnlcc ii.ibnil. Nonotlev 1:1. i

    cant, nccnon el lliberiii.im, prinialuin gessi<>se, cinain anlcin .«-lalis 'ua- IBDO tli icou.iliiiii, IfMNiM t>r< s-

    pasloralem omnilius impendisae, iu ips^ Flvir.uensi byteralus graduifli utrumqu!- |xr miuutentiin J \m
    ; ;;;, ; , : ,

    iai TESTIMONfA VETF.RUM DE VEN. BEDA. 122

    Disepiscopi, jubente Ceoirrido abbale suscepit, ex A lerem, deliramcniahsec faeillime confutarem. Moritur

    quo tempore. accepli presbyteraius , usque ad finctn sub Leoneiinperaiote, anno Doinini dccxxxh, indic-
    vila: sutc subjecia opuscula composuiL. lione xv, itlalis suae anno i.xxn,pridieCalend. Junii.

    Gcnesim usque ad Isaac lib. iv


    la In Exotlum ; — Inscriptio t;i lemplo S. Pauli Giruiettti Imbita.

    fib. i; —
    In Numeros lib. i; In Leviticnra lib. i; In — — DEDICATIO 8ASIL1CAC
    Deuteronomiuin lib. i De tabernacnlo el vasis ; — S. PAVLI VIII. KAL. MAII

    ejtis lib. ni ; — I'i principium Regmn lib. >ii ; — Iti ANNO XV CCFI.IDI RfcCIS

    Regum, (riginta quxstionum lib. i ( Dileeiiuima (ra- CEOLFRIDI AB8. LiVSDEKQVe


    tri no.); — De redilicalione templi lib. n (Iloilaiur not ECCLESIAF. PEO AVCTORE
    taselec); —-lii Josuc llb. i; — In Judicum llb. i , — Ii* CONBITORIS ANX. IV.

    raralipomenO!i lib. i
    ;
    — In Provcrbia Salomonis lib. ui Epilaphium quoi Witlielmus Malmesburientis ditit
    (Purabolte Greece, Laii.); — InEcclesiasten lib. i; — In iuscriptum [uisse in pariele lempli Gervieutis.
    Presbyler hic Beda rcquiescil carne sepultus;
    Cantica canlicorum lib. vi (Scripiuris juvanle gra. )

    •— fn Ebdram Eximius sacra? Dona, Cbrisle, animiiiu in ccciis gaudere peraevum.


    et Neemiamlib. 111 ( in-

    ler. )
    ; — In Tobiam lib. i ( Libcr sancti palris noslri)
    Daqtie illi Sophiic debriari fonlc , cui jam
    B
    — In 1'saim Prophetaro n; — InHieremiamlib. n; lib.
    Stispiravit orans intenlo semper amore.
    — In Exechiclem i; — lu Danielcm — In iib. lib. t; Elogium
    tfuodecim Prophetas miiiorcs mi; — lu Evange- lib. Beda Dei famnius, monuclioruni nobile sidus ,

    lium Marci lib. iv (


    Ex]iosilionem Evangclii ) ;
    — ln Finibus e lerrae profuit Eoclesiac.
    Evangelium Luciclib. vi (Beatus Evangelisla Lucas); Solers iste Patrum sciutandi per omnia Knsum
    — Homilias Evangeliorum n (Exordium iib. nosirai Eloquio vignit, plurima composuiL.
    Tcdempti.); — InEpistolasPaulilib.xiv; — InEpistolas Annos hac vita ler duxit riic triginta,

    Canouicas (Jacobus, etc,lib. vil — Ac- dixitde.); In Presbyter officio , utilis ingenio.

    lus Aposlolorum lib. n (Actutvero Aposlolorum et); Jani seplcnis vidtiatuscarr.e Calendis

    — In Apocalypsim lib. m (Apocal. sancti Joannis); Angligcna Angelicam commeruit patriam.


    — De te.-nporibiis et natura rermn lib. i
    (
    l)e nalura Altudex Lelando , Collecl. iu:
    renim et raiione) ; — Aliud minus voliinien lib. n; Anglia te celcbrai : te lolus personal orbis.
    — Scintiiiarum ex senlenliis Patrum (Dominus
    Aliud, exeodem, n
    Iib. 1
    Collcct.
    Evangelio) — Gesla Angloruin
    :

    dicit in v (Bri- lib.


    Ilos, Albine, meiiio Veneiahilis Abha
    tannia oceani insu.); — Flores bcaliGregorii
    libi
    Can- in
    C Versiculos verbi scripsil,
    lica lib. n (
    In exposilione Cantici);
    ainator,
    — Gesta diver- Beda, Dei famulus, mira quos carminis arle
    eoclesiis

    sorum sanctorum — De passione sancli Felicis


    lib. i;
    Composuit doctor, noslto qui clarua in orbo
    f.b. 1
    ;
    — Vilam sancti Alberli episcopi n — Chro- lib. ;
    Exstilit monumenta rcfulgent
    nicam sui cccnobii lib. u ; — Marlyrologium lib. i
    Plurima
    : ingenii ejus
    lemporibus nullis abolenda per a>vum.
    — Hymnorura diverso carraine lib. l ( Primo Deut
    ,

    globum c*.); — Epigrammala beroico metro lib. i; — De Aliud ex Nechano in sua uotiiia de .S. Cuthherto
    Beda vir egregius, associatur ei;
    locissanctislib. i;— Lectiones in Vetus Teslanientum ,

    lib. i; — Lecliones Novi Testamenli lib. i; — Distinc- Ingenium cujus non mtindus claudere posset,
    iionesin Hieremiamlib. i ;— Dislinctionesin Job lib. i
    Corpus honorandtim capsula parva tegit.

    — DeCbrislo Eeclesia ct lib n ; — De cantico Abbacuc Inscripiio ab Ilngone Pudsey, Dunelmensi ep.
    lib. — De arle metrica
    i ;
    lib.i (Qui noiitiam melricte); Thecce ossa Ven. Bcdx continenli appotila.
    — De Schematibus lib. i
    (
    Solet aliqnoiicns in ); — De Continel ba:c theca Bedae Venerabilis ossa
    O.lhographialib. t; — Epislolarum ad diversoslib. i.
    Sensum factori Chrislus dedii, aesque dalori

    Alia insuper mulla edidit, qux ad noslrx leciionis Pelrus opus fecit, praesitl dedil lmc Hugodonum;
    nulitiam non venerunt. Ilujus opuscula eliain adhuc D Sic in utroqtie suuni veneratus ulrtimque patronum
    eo vivenle et semper nova scribente, tantje auctori- Inscriplio qua: habeliir in saero S. Virginit
    tatis erant, ul ordinatione prasulum Augliai iu Ec- Viinelmia'.

    clesiis publice legeienlur. Cumque in homiliaiutu BEf»A,


    impositione nomeii ex more auctoris Venerabilis Dei fanmlus el presbylcr,
    Bedae presbyleri scriberent, aliter eum cum viveret Vir non mimts sanctitate qtiam scieniia
    ncn valentes, obtinuil usque in hodiernuui
    prcedicare VrNERAItlLIS,
    diem tiiulus semel a principio allributus, ul Bcila bie jacet,
    venerabilis potius dicatur quam sanctus. Vhentem Qui natus in territorio monasterii
    enim alitcr nuncupare ( et si sanctus fuerit ) non Cirwicensis quod nnnc Jarrow dicitur,
    licebat. Suiit qui alias raliones hujus titu'i Venera- Cum esscl amiorum scptem daius est abbati Bene-
    hilis lingant, alii ex inscriptione epilaphii, alii excum diclo, el deinde Ccolfrido ibidem educandus, cun
    ftiisse Bedam somniautes. Sed errant, quoniam Beda ctumque ex eo viue tcmpus in ejusdem monasteii i

    nec cseciu fuil , nec sepuicro ejos tale epitapbium habitalione perageni, omnem mediiandis Scripturi
    inscripiun noviums. Et quidem, nisi brcvitati cousu- operam dedit; «tque, ialcr observanliam discipline
    ; :

    (25 BKB.E VF.NEIUMLI9 OPKIIUM 1'AHS r. — DIDASCALICA GENUINA. 117


    regularis et qtiotidianaoi cantandi in ecclcsia curain, \ ccclesiaslico ofucio publice et loleuuiler recitms.
    sempcr aul discere, aut doecrc, aul scriberc solc- Conslat cum aliquando discipulos habuisse celebra-
    lial. Docimo nono aulem viuc sux anno iliacoualuui, lissimos, pr.ccl.ir.i paulo post ccclesiae luniina, Alc.ul-
    et tricesimo |ircsbyieraiuiu, iitttiniqnc a Joanue Be- num Caroli Magni regis prxcoplorem , et Glaudium
    vcrlaco artbiepiscopo LU >rum susccpit. Vir omni :ii(|iie Clemeiitum qui primi Luleiiie docuerunl et
    laude inajor, dequo doclissiuti illorum Iriuporumlio- Calliam boflb arlibus iiluslraruni. Obi l in nionas-
    niioes lioc clogium proiulermii •.
    Anglum in eilremo lcrio Ciiwicensi, A. D. bccsxxiiii. ictal. sux lix. die
    orbi* angulo n.iimn iugenio suo uuivcrsum orbcm quo Asccnsionis Domiui metuoria celebralur, et ibi-
    superasse, quippe qui nninium pene scienliarum ct ileui t-epuUas foii : sed poslea buc Dunelnium priiuo
    universx llieologix arcana pcuclravit , sicut opera curu capife rcgis Oswaldi et corpore S. Cuiliberli,
    ejus el volumina iiiuJta orbi Cliristiatio nolissima dcinde in ista Galilea el fcretro per Htigonem epis-
    abunde icslaulur : qu-.e clium illo adbuc vivenle copum conslructo ossa ejus suul transiata. Epi-
    lanli ooiniiiis eraul et aucloritalis ut cx ejus bomi- lapbiom de codem islud circttnifertur
    liiB multa su«ris lectionibus sinl aildila , ubique U llac suot in fossa Bebx Vsneiumlis Ossj.

    BEDJE VENERABILIS
    AS6I O-SAXONIS PRHSIIYTERI

    OPERA DIDASCALICA,
    SIYB

    OMNIUM EJUS OPERUM PARS PRIMA.


    SECTIO PRtMA. — GENUINA.

    DE ORTHOGRAPHIA LIBER.
    A liticra, eliam nola prxnominis esi , cum Augus- B V adjuncla c, cuin virga jacente superposila, Tir

    lum sola signilieat. cluritsimns. V geminala cuni virga jaceute supcrpo-

    B propinqua esl » iitterx, qua sxpe mutalur, ut stla, Yerei gratia. V geminata rum cduplici, l'VC'C,

    snpponit, opponit. Viri ctarissimi.

    C oola esl pnenontinis, cum ' Cecsarem significat A


    item numeri, cunVccRfttm. Ad r g prxposilio multa signiticat ; naui et tempus
    D titlera,prnpinqua csl consonaiiiibus hU, c g l
    p signiiic.it, cum diciuir Ante me non est : (ormatus
    t m t, 'quia lix succediinl in locum eju*, ul, accipe, Deus, et posl me hou erit. El prxsenliam, ut : Ante
    aggrega, clliga, appare, arripe, ' ammille, attcnde. conspeclum gentium revclavil justitiam suam , id esl,

    D nota prxnominis, cum Decium sola signilical; coim» gentibus. El Uigiiitalciii, ul : Pouiil Ephuiiw.
    iiMn numeri, cum qungenlos. ante Munassem; Ct : Quipost me cenil. ante me [actus
    L sola Lnctnm significal. esi, id esl, mi/<i prxlatus.
    il sola, * ilnratm. Aci a, Laline dotnus regia cst , Grxce Airiim di-
    N sola, numerum; prxposita G, Gneum. cilur ; unde notandum quod in psalmo ubi leginius :

    Psola, Publium, et cum R, poputum llnmanum; /i AJorate Dominum in auta sancta ejus, non palaliuin

    ct suUjecia R rempubticam
    , ; ct pr.v|>osiia (.'
    , P. C. atilse noiuine, sed alrium Grnaco vocalmio debet
    patres conscripti, sivc posi consulttlum. Q littcra , inlelligi.

    ciiain nota csl prxuominis, cum Quintum solu signi- AusciiLTO suasori, el ausculto prxcepta magistri.
    licat ; itcm bonoris , cuiii Quxsiorem ; populi , cuui Ausevlto autem el Aouio.ex uno Gnrco scrtuonr
    Quirites. vcrluntur, quod est iwiti .

    T nota est prxnomiuis, cuni Tiinm sola signi- Am;iu Laline dirilur, Ahbiiu-.oh Ci\cce.

    Oca l. Acon Grxce, !..iunc Ct rtamkm.

    VARIANTRS LECTIONE8.
    (II» lecfones rfcsumplnr sunt c Codice ms. de Ortbog. I.oikI., qui dcsigiutur B., vrl U Ldii. Ba»., tjuw
    dealKnatur R. EbIt.)
    E., Guiiim, i. e. Caium.
    1
    ' E., qvu pro <jni« Air. ' B., coiuuiiilt. ' B., Itarius.
    - , -.

    125 DE ORTHOGRAPHIA. 196


    *AjDWf u Greece, Lalinc anum. A ' pronomen cnm daliro trahere. Ambrosius ! Qui te
    *Ao-ya/Tor Gr.ecc, Laline Bitcmf.x. abdicant titculnribnt illecebrit.
    3
    Aci :r, acerrimut, nou acerUsimus. Alius nomen dativum dupliclter effert, el alii,
    l
    Aon.is. aaitlimus, non ayUisnmm ; el in adrerbiis et alio. Habes in aacra Seriplura : Et dico Iwic :

    acerrime ei agillime. Vade, et vadil ; el glio : Veni, et venit. Et rnrsiitn :

    Adjuyo pcrfeelas forinsc est, F,t ii»i dcdil quinquc lalanta ; atii autem duo , etii

    Atjiuij frequenlaliva*. xero nnum.


    Audmo, «uilfs, pcrfectura facil, /iu«ui tum, i€r,YPTDM cum , in scriplura ; dividere vis, » se-
    Acrrvo , Algkro , AccHMLLO , ex uno Grxco quenti syllabx junges.
    vcrlio li)csj'.i Aspectom. t scqucnli syliabx; Affectom simili-
    jCcer, animo; /Egbotus, corporc; utrmnquc per ter, et Affliotom, c;eleraque hujuscemodi.
    m dlphthongum scribeadum. Assuere, et A-sumf.ntum panni per t, non per ef

    Aroleo, abolevi. Arceo, arcvL scribendum ; simiiiler assumeiie , per t.


    8
    Ai.ibi, atio loco. Appropriat, per p scribcndum; ArrowT simili
    Alias, alio lemport signiiicat; altamen inveni ler.Accurrit per c scribcndtim, Amuindjtrat per ra;
    nius Mias iiomiunquam pro atiler sive pro a'io B Applicat per p; Almgat per / ; AaasQDOA per *.
    loco posituiu, Allevat, per /; * Assidcb per j; AGcnr.oion per t.
    Abstinko me cibo. Aueitus sun crimine. Assarios ab autiquis dicebalur; r.unc as dicilur,
    AntFIBAT laritt-tuia Satomon cunctii mortatibus. non assit. Satie ajsis genilivus e-l.

    JulUnus aii. Aii.iim , ei nuLiun, per i scribendum, non pcr e,

    Admomso interfeetorem cecdit et easdem. sicul oleum. Virgilius allia. terpiltum, per i dixit.

    /Equali , a' terms stalurx par est. Ahbo, etDuo, neulraliier; Ambos et Duos mascu-
    •jCquabile, qtiod n quari pnlest. Iine. Nonnulli Ltmen Gra?cos socuii, dictinl hot.

    AppetEns cibttm, el appelent cibi. Arobrosius : Can- due. el lios ambo, quia illi toj,- Suo, et teOj 5/iyo> tli-

    rtr ut appetem eib\,_ iia perspiciens ett periculi. cunt. Virgiiius :

    AccusO tacrilegum, el I.vsimci.o, ex uno Gr.tco VC- Verum ubi ductores acie rerocaveris amlro.
    llit g.«TT]yof to.
    Ancuis, cum sit masculini generis, diierunl tanien
    Ammarverto in te, et Vimdico in te, ex uno ei feminino Ovidius, Varro et Aeinius.
    GrXCO KoXiJw.
    Acer, facit pluralcm acri; Acbis, plutalein acret.
    Afiit, siiigtt\iri numero lantum gaudet; ctquamvis
    Absconditus, non absconsus.
    aera dicamus, lamen cerlis casibus noo ulimur. **
    Alter, de duobus; U.ius, de pluribus. Quamvls
    Autchncs gcneris masculini , et Autch.tuh dicilur legamus ('niij ex duobus.
    neulrum mrumque nomero singulari.
    :
    Aidacter, Latinutn est; sed AuoACtTen melius,
    Aorichalcum eiORiCHALcnadicimus; etbocsingu-
    quia notnina x litlera terminata, in advcrbiis ciur
    lariter Uotum : sic et ceiera melalla.
    assunmnt, ul atrox, atrociler ; ferox, ferociter.
    Ab ,
    ct Ex, prajposilicuics , si seqnens verbnm a Accersit, qut evocal'; Arcbssit, qui accusai.
    vocali incipiai. integre efferunlur, ut Ex oppido, Ab Acervus, moles est.
    Ulo. Si consonanles sequanlur, extreinam litieram
    Alf.ubiis, itnniaiurus aut aspcr.
    perdunl, ul ' t foro, a taeerdote. Ike aulem prreposi-
    Adficimur honore, ct AttriciMrr, injuria.
    fiones iia differunl cum dicil quis a tbealro se
    :
    ve- Appar£t qui videlur, apparet qut obsequitur, non
    nire, nou ex ipso tlicatro, sed dc loco qui esi proxi- regttiari raiione, sud discernendi gralia inielleclus.
    mus theatro, se venire signilieat; qui vere ex tlicalro
    Arbor omue lignum dicitur, Arbusta non nisi
    se renire dicil, ex ipso iheatro signifioal.
    fructifera.
    Ad, et In, prafatis prxpositionibus paics sunt Avenc, sterilo gertnen; Haben.c, relinacula ju-
    contiaria polesiate quia in forura ire est ia ipsnm
    mentorum hoc de habendi polestale, illud de occu-
    :

    fomm mlrare; ad forum autein ire, ad locum loro L


    pandi aviditate dictum.
    — J! -•«—
    •
    proximum ; ul in iiibunal ei ad tribunal venire, non
    Accidcnt mafi» , Co.vTiKGCnr «ona EvENicsr
    unum est, quia ad tribunalvenit liligator, in tribunal
    utraque.
    vero prxlor aul judx.
    ABvocAvuTi datunis patrocinium, Evocatur pras-
    Ahcilgor, Blandior et Adclor, unum signilicani, bitutus obsequium, IicvonATDR prxstalurus auxilium
    quod esl Grtece eoWOm , el dativurn casum tra- AhPORTARE est aliquid afferre Cosportare , in
    ;
    bunt.
    «ntnTi locuni conferre; Deportare, deponere; Ex-
    Aufero, Eximo, Adimo, Scbtp.aho, Scbdcco, ex
    portare, tollere.
    u»o Grano iransfernniur, id esl, etympovfioti. 7
    Agnoscimus quxanobis excideranl, Cognoscihus
    Abdico verbum poiest accusalivum romen sive ignorata ei invisa.

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    B., effero. * E , pronemini*. 'B.,Alias. » B., Dico httic. * B. omnino omittit. * B. omiltit at idue
    ptrt. ' R.,mig nobis.
    ,

    137 HEI><£ VENF.KABILIS OPERUM PARS I - DIDASCALICA CtNUINA. 128

    Atiuii. et suistim ei deorstuii sigi.ilie.il. A genoris "»»0» siKoiKcareiur, scd simililudioe soi.i

    recte diciiuus i|m.i' aquam per incuriam contigisse ut eijnomiu pro coenomia
    A tl( r,« (',.(., 1:1. (ii

    Au.io.um autrm tocum qni cx se scribcrclur.


    nliuiule recipit;

    aqiiau. 1'niid.ii.
    Coitiii, gcneraiuer omms cocuuda; sive itineris,

    Ai.bum nalurx taimmi csi ; CumHi rrequenler sive cuncordiie, sive conniibiortim.

    alii|iioties assi- C.aiimi.s, iriiim syllabarurn est.ul Annuus, Fatuus,


    ct studii ; i.am ct «orpnri el ani.nn
    gnaliir : utbas etgo capill9s, carnem cauiiidam, recle
    Moniuus ; ideoque similiter declinaiidnm esl /iii/iis

    cnritui, liuic carduo el hunc carduum ; pluialiter, hi


    diciimis.
    Uteiius rauderuin, cardui, liorum carduorum, his curduis.
    Alyus vireruui recle dicilur ;

    V 1 m 1 1; 111 ulroque sexu. Cudicularius, ctistos cubiiuli.

    ActerroR ei Accipiter , Virgilius enim Accipittr Curicularis vero lecltis cubiculo aptus, ut Catiija-
    rius arlifex, Caligaris clatus.
    dicil ; Lucilius autem, Acceploris et unguts.
    Apud per d scribendum, Caput uer ( ,
    quia facit ( 1 1 m s feiuinino genere dixit He.iissus ; sed

    capilij.
    Verrius Flarcus masculiuo genere dici probat.
    CotiMODAXtis amico pro lemporc cmtum, vestem,
    AMUIBI , locus ubi qiiarumcunque artium in-
    B scrvum, hanc ipsam rem qtiam dedimus recepturi.
    Slruiucnla ponunlur.
    Armamentarium, ulii tantum lela armorum. Mutuo damus pci-niiiam, iriiicum, vinum, ct bis similia,

    i|m <• miitaia rccipi iiocesse esl.


    Accepit, pcr c, ab amhuiando.
    Canitiks, non Canitia dicenduin est.
    Accldit, pcr i, a!> evenlu.
    B Camara diciiur, ul Verrius Flaccus affirmal ; non
    Camtrn, per e: sed Lucrclius, Cameris ex lerelibus
    Bi'ei.7.ebi'b, non Bclttbul, aul Behcbud.
    diccndo, e.iiain Cameram dici posse ostemlit.
    Belial, non Betiar.
    CunRitui.us masculine dimiiiiitio est a curru.
    Bvrsa, Bu6o-« Grsece, Latine Cowum.
    ;

    Ci kiui im.im autem neulraliier, spatiuni ad curren-


    Bellus comparativum non hahcl sed
    beltissimus, ;

    duin aptmn, tcI ipsum currcndi oflicium.


    pro eo dicenduni magis bcltus, el c conlrario minus
    Clypeus, inasculino genere, in significalione scuii
    bellus, id est, minus pulcber.
    ponilur aulem imaginein
    ; neulrali , siguilicat ; sed
    Buccina esl qua siguum dal buccinalor. Bucctaus,
    auctorilas ulrumque varial.
    ipse canor ex bac edilus.
    unde
    Caseus masculuii generis esi ; sed rompomus
    Buccina pasloralis est, el cornu recurvo (lt,
    neutraliterdixit Caseum motle.
    ct xtpaTtvia Grsece vocatur, Tuba aulem de jere vel -,
    Cuspis, cuspidis ; non Ctispes.
    1
    argento eflicitur, et solemnilalibus * cnncrepat.
    Capparim feminino genere dis.it Varro; nani et
    Baptismus, bapiismi, genere maseulino; el Ba-
    Gnxee feminino dicitur i wnrriptf.
    rriSMA, 6«;nisiiMiis, neutro; et Baptismlm baplismi
    Cassidem dicimus nos abco quod esl heec Castit;
    seque neulrum.
    sed multi Castidam dicunt, ut et Propcrtius :

    Barbam honiiiiis, Barbas pecudum dicimus.


    Aurea cui pcstquaui nudavit cassida irooieui.
    Buxus, arbor est; Buxum, maleria ipsa.
    Balneum veteres dixerunl, sive Bali.nf.uu ;
    iul.il El Virgilius Aurea vaii eassida.

    enim differt, scd in privalis; pubiicis autem feminini Capo iiuiic, scd Varro, de Scriuonc Latino, ait :

    3
    generis, et quidein nuinero seinper plurali : fie- K.v gatto gallinaceo caslrato (il capus.

    quenter Balneot. Cincula huniinum gen. ncutri cst ; nam e( anitna-

    Bkllu.e, id esl, ferce, pcr b incipianl. lium genere feniiniuo has cingulas dicimus.

    Baratiirum, singulariter tsnitun elferlur. Sic aulem Cai-ax, qui fac le capil ; Capabilis, qui facile ca-

    vocabaul gentilcs locum apud ii.feros. pitur.

    Blamhii.f. cl Bic.e, sicul et Tricc, ci Quu.ri.. r ,


    Collocat, per / scribeudum ; non Conlocat per n.

    pluraliler tantum elTerunlar; sed in nostrorum lilte Caluunia est crimen falsum, cum nobis adversarius
    jj
    ri8 scriptorum cl Bigam invcnimus, el Quadrigam. aut malum quod non fccimus objicit, aut bonum
    quod lecissc probamur in cootrarium iiiterprctari
    C
    (' conalur.
    Cana, el Simon a.van.-i' rs pcr simplicem e.
    Consui.o tibi , Prospicio, Provideo, ex uno Gra-ry
    Cmaaaan etmulier Chanan£a aspiratione addila.
    Kwqpwa, per y scripta caninam muscam signi- veniunl, quoJ esl 11 c.j. ...

    fical; nvti; enim Gnece cunis dicitur;


    CONTEMNO IfisUtn ; DESPICIO, SrERNO, Aspsrnoii,
    Kotvofxvut

    per diphthongutn a?, commnnern muscam; Koiviv ex uuo lii.ei.j veuiunl, quod esl K«T«foovt«i.

    rnim Grxce, commune esl : unde Coenobium a ' rom- Commeio Uclum , et Pkrmeio, Comminsi rl IVr-

    mmri vit:< nomen accepil : quod in Exndo el in Psal- miitxl.

    tcrio iniprimis Iranslatum esse arbilrainiir, ut omnis COMITOR UIKI.IKM, el .Inil.K.

    VARIANTES LECTIONES
    • E.,«ar». E., eon, repatur. ' B. omillit (regnentei . batneos.
    ' B., omnia cotnnlia.
    '
    B., communilale.
    OE ORTIIOGBAPHIA 150
    t29

    Commmu chicm dicimus, ConiNTHUCCM vas. A Complaceo, non Conplaceo; Comhoratus , non
    Cominos j/sJ/is jJiignamnsjEMisusjacu/w.quiailliirt Ceumoraius. Comprchendo, per m.

    a raano non recedil, hoc ' e manitius emittitur. Camu.u$, per nniim / scribetidum.

    Clwecs armorum; Clvpeum imag nis esl. Commodat, et Commesdat per m.


    Cadit quisetiam in p(a<io; Dkcidit ex altn. Comiutrescit, pcr m. Cohplbres, per m.

    Cerclus naturaj color esl, CamuH) fingilur; iia Columna cum in scripto dividenda esl, ui sequenti

    allerum est, alterum fil. syllaba.' ueciis. C&lomnu simililer.

    Claritas tara luminis est quam perspicuitalis; Cei.o, celat, id est, absconJo . per simplicem t

    Ci.aritudo generis : prior itaque splendoris, postc- ecrlbendum.


    rior nobllitaiisest. Celo, cmlas, cum piclnram signilicat, per diph-

    Cbccutus, cst rlolor corpoiis, vel cum liomo ab ihoiiguiii * scribendum; umle ccclnm melius iritelli-

    allcro erucialur. Crcciamentcm, q»od cruciau gitur dictuin, ab co qund, caslaii instar. multilaiia sil

    Cerno et Crf.sco, in eunideuo perfecium cadtint, siJerumvarielaie depicium, qoatn quod invisibilia el
    Crkvi. incerl» iuortalibus ce'cl arcana.

    CitDO, Cecidi, per ce dipluhongum : Ctvdiiur el liiia Cantiurcs , animal est ; Cantiurum , camcra,

    aritejugo lcvis, Virgilius.


    B domus.
    Cedo, Cessi, per e simplicem. Clamo, clamoris simplicis est ; Conclamo, siniul

    Cuno, Cupivi facit, et Cupti. Cicero pro Cluenlio : cum muUis esl; eliam Acclamo niurmuranrii esl.

    Et fitiitm ci /wnc, cum maxime fMum inteifeelum Proclamo, laudamli vel deprecandi exsulutio De-
    eupiil; pro Cupivit. ci.amo, rhetorizaudi. Esclamo, qu;mdo pro viribus

    Calummor innocenft non tunocenlem ; lamelsi ,


    vocem elevo.

    quidam interpretum, Grxcam locuiionem secuti, ac- Curro, hoc tanlum signilicat, quod in itinere po-
    cusalivum posuerint dicenles El orale pro perse-
    , : situs , nullain /acio comperendinationem. Cubso
    quentibus et talumniantibus vos. autem, pauto cilins, aliqua nccessitale exiorqueute,

    Cun advcrhiuio ssepius indicativam verhum trahit. festinarc eogor; cursito vcro qu:mdo hosleni nie
    Greg. : Discutiendmn est cur quadam die (acium ali- insequentem fugio.
    quiii coram Domino cliciiur. Circa, ad visibilem materiam,vel locum, peninet.
    Clavcs fciniiiiier, qu* est purpurata vestis, et Ergo autem ad animum spcctai, maximc rum ali-

    declinatur genere feminino. qncm projicnsiorem affeetum gerit. Circim ad lem-


    Callim quoque et Cof.num sing. nuineri sunt pusrefertur. Circiteh ad immerum.
    Cani, Ca.nc.elli, et Casses, singularem numerum u Cabcer, ubi liomines coeroenlur, singulariier
    non habent. Cabceres, unde currus efluiiduutur : utruraque
    Casses autem rctia dicunlur. inascnliiic.
    ( all e, similiter Ckbuomls ; CuN/t et Compedes ; Cepit, de Capiende ' pei simplicem e scribimus.
    et in neutro genere , Castra, Cibai-.ia, Crepundu , CoEpilde Incipiendo* per ili|ililliongtini c.
    CONABCLA. Ccr.rTA. pcr diphlh. Incefta per simplicem e.

    Cbuor plurale no.n habel, VYrg. piurali : Airos CoLiur.ii:. qtiae mansuetse fierj possunt, et domibtis
    ticcabat vesie eruores.
    assuescere. Palumbes, fera-, et S3xis silvisque inha-
    Contagium, et Contagu, neutro genere sunt di-
    bitantes.
    cenda ; ei fuee Contagu, feminino. Conscbibere cst minia siniui scribore. Exscribeiil
    Comoedia, carmina qua: ia conviviis canuitiur,quia quoJ aliis sit transferre. "IV.ANioniiiEr.K, cnm jus
    comessatio Cra;ee Ki/xof dicitur. nostmin in alium Iransit. Lnscribere, accusatioais
    Kapr«»sc Grxce, Latine Fiscslla. s Ascribere, assignatioiiis Describebe, dic-
    esU est.
    Calauus Grxce. Latine Abundo.
    lionis vel ordinaiionis.
    Canon Grxce, Laline Regola. Co^scrscimus bona ; Insuescibus ma*a ; Adscescwus
    D
    Cados Graecc, Latine Situla.
    utraque.
    Conarcla sunl panni infantix ; sed Joannes Con- Crassari, corpons est et saginie; Grassari. animi
    slantinopolitanus episcopos scribii, Lazarum in inc- et crudelilalis.
    numenlo cunabulis involulum.
    Cantatob et Caktatrix, a verbo Canio, A verbo
    Ceao, vecte dicitur Cantor stque Castrix. Dilibiiit unguenlo, non Delibuit.
    Combcbo, per m scrihendum, non per k, Disertcs, oraior cst; Desertus, derelictus.
    CoMrAROsiiniliteretCoMroso.caueraquehujusiiiodi. Delator, qui dcfert ad accusandum.
    Conspectus cum io scriplura dividendum cst, c Dilator. qui differt ad
    proferendum.
    sequer.ti syliahse juuges. Delcit, ptirgat; diluit, ternperal.

    r
    \ AR!ANTLS LECTIONES.

    ' B.,
    a manibus. ' R., cmtirc.- alque tttros signiftrabat. 3 B. om. per sinipliient e.
    4 B. 5
    omitdt per dij)hlhoi>gum a. B. omiiiil ascribere, uasitjnathnis est
    : :

    151 DKDjE VHNKRABILIS OPERUM PARS I. — D18DASCAUCA CENUINA.


    Docmata Grace, Laiine Decreta
    m
    Dbduco, de an.ico producendo. A ; Docmatieo, de~

    Diduco auieni est distralio. cerno, sivc censeo.

    Dimidutum cnticem bibi, non Dimidium diccre de- Duu, coMJuitctio, aliquando iudicalivum verbun»

    br.nnn utiti eulm ipsum vaa bibis, sed quod inlr»


    trahit. Grcg. : Netcientia dum novit , tt non ditigil,
    ,

    Infltt. licin : Dum iniiietur quod xlln aliqiumdo non


    Ttk rtl
    Jmbuil, temperti dolorem quod ' cmitit.
    itnNAMi > ti * illud quod daiims, et illuni cui da-
    Dtu tn riccm titi, et tuam, et Doleo libi. Creg. papa
    iti s.
    >lc Benedicto palre : Cxtm pertecutorem tuum amarei,
    IHi icicm, peccatum aliquid dicimtis.
    maqit ilti qnam tibi dolnit.
    Delcctum , luilitia-, aut nlicujus exaniinis cledio-
    Di « conjiinctio, nlii|uaiido niodiitn cniijutictivum,
    iicm appellamas , nam ct Dilici uflcclionis e«l: De-
    aliqiiando (rahit indicaliTiim, ut : />nni anxinretuf
    i :•(.». judioil.
    cor meum •
    ct : Dttm dicitur mihi quotidie : Ubi csi
    I ' t ti.i> per dipliili. nolandus ; Deus, pe r e tolum.
    Deus tuut ? Lt beatits papa Gregorius : Amtei ergo
    Damnatus et Addictus, et Absolutus. Virg. Qutm
    beati Job, dum percuttionum gencra dittingutrt uet-
    iamnat labor, id esl, vnius sua absorvat, aul vicio-
    ciunt, pereuttum pro culpa crediderunl. Ilem aliquo-
    tem faciat.
    B lies Dt m n< signifl. at, ul Poeta :

    D<ii iiin, per i scribenduin ; non DoUum, per e.


    Tilyre, duin rcdeo, lirevis est vi.i, pa^cc cai ellas
    Dilfctio ct Dilico, peri; el qjujq declinanlur ftl
    DesPERATUs, per e scribenduin ; Dispeksds pcr i.
    eis per i scribenda.
    Discedo , per i ; Descerdo, per e.
    Domukcula , conclavliim dontus; Uomicilium, ni-
    Diastole Grxce, Laiine Ijitcrdictuk. Eil antem
    di>ni avis.
    nola ad pcdcm litierx posiia, qiue niale conjuncta
    Dfscendo moniet diccre potes, id est, per monles,
    separet, ne puer legens erret; ut
    vcl in montes. Detcendo uaiat, aut pisriNimi, id cst,
    Libera per viirros raovlt vesilgia cnnpos.
    per scalas, et per pisciiinm.
    Decrf.dicr itnwte dicimus recie, el signiOcanius de Doww ablaiivura casum dupliciter eiTerl; «l ior
    rronle. videlicel et iu 11, &ed a Domo, geui livus pluratis fil

    Discrucior rt Crucior anhni ct antmo et aiiimum. Domorum ; a Domu, Domuum.


    Decus, liouoris ; Decor, furiiix esl. E
    DzLtci/E el Dtviri.e non liabcnl iiuincruiu siiitftila-
    Kteo viclut «t riiium et ticht.
    roiu.
    EaiPto flammtv liominem.
    Denawqs, Lntine, masculini generisesl; Dena- p E«BEDio> domo et civitale.
    ftio.i, Crtcce, nculri.
    Litr.oK, esl rei viiiuni, ut, Amor, Dolob, EakiTW.
    DlAl OCOS t Ir.ive, DlSPUTATIO l.alillfl.
    ccrtx- vix ; EaaATRix, aJ personaiu respicil, at
    Dmnv Gnecnm, ueulri gen., Laiiue, Faiula.
    Vr/iatrix erralica hedera vitii,
    Dkvunctus, ciiiii in scriplo dividiiur , c scqnrnti
    Eloquentia, ciElecantia, singularia semper
    syllahn- jiiiigrmla.
    Exuvi.e, Essequijs, Exctaix, qux Grace wmpi-
    Didtuus, id est, geminus, priina syllaba i, secunda Xahaw dicmitur.
    per 1/ scribenda. Exta quoque tantum pluraliler.
    Delirauektuh, non Delcramentum, quia a vcrbit Emporia, feiuinino gcuere, etestGrxcum; Latine,
    Liro, id esi, suleo, origineiu traltii, el siiut boves, Mercaius.
    cum a recto siilcandi aciu declinani, delirare dictin- Emolitmemum, per e simplicem scribenduin.
    tur, sic et bomiiies qui de bonis ad iuala cotd.i di- ./Emulatio, per te diphtbonguro.
    tertuut. Equo sedeo, dalivo casv el ablai. , sitte prxposi-
    Dili t.ixi vi, non Dtlitculum, qtiia iuodicatn dici !u- lionc difi .i.iuiii ; e« 1'oucii seaeo. accusativo. ei in
    cem oslen lit.
    1'qio, ct tuper Equum sitnilitcr.
    Df.sideriuu est reruni absentiuni et nomlun adep- D EaUlUl (ons, bivfl lerra, itquam, id est, gignii ac
    lariini; Concupi-cf.ntia, iitrortiiitque. Ootienpiscuiiiur producil; et Lma.wt .-;./«« de (ontt, sive de lerra; iJ
    onim qiwc liiiticiiinr ci qita: 11011 lntlieiitnr, nain con- csl, piofluK. Creg. Q:it locus a ftomana urbe quadra-
    Cupi-cen.lo fruitur liomo rcbus quas liabet , dcside- ginla ferme milliaribus diiluni, frigidas ac ptrtpicuas
    rando auiein absentia coitcupiscii. emanai aquat. El iieniin de codeui sepulcro : lH.iut
    I/ito, Divito, id esl, locitplele, Crace, n>«vTi(u. ftnanintia titatilalis eiittxnin.il.

    Decorio. Decoriavl, el Decumo, deenmaii, unuin l''\i'Koim*i i|in coiiiiiieinoialijiia.' pnelilit. Oeeao-
    «6t ; flrirce, SimtA. brat qui iippn.lii 111111 oljeclai, hoc esl viiimn.
    Dimittere esi dcreliiiquere, Di un 1 1 ri esl deor- HMCTATta venliirus; Spectatur qui viJeiur,
    smii millcre, vcltil ; Quit demiiii ItipiJem angularem vel pi nii.it ur.

    ejut 1 I \ir.t iti > Ititioribus . KvLRtinris ttudii»


    DoMINOR (lli et lu'"i . l'v -
    1 111 1 111: est in 1I111111 struere. Insirukhe atitm

    VARIANTES LECTIONKB.
    B., iUi. ' D., quum 111.
    153 DB OnTflOOKAfMIIA. m
    vc\ astionem ; AuSTitur.ne, adfirmare, CoNSTnur.nE, A Freki. masctilina scmper pluralia ; sed et/renaei
    mslruendo conjiiugere ; SuBSTRUEnr, rc aliqtia surtfa [rennm invrniiiius.

    posita sublerstruere. Fak, Fnt mentijm, etcxlera rruguni nomina, sem-


    Excibi.k, j>er b, Excvic per i> scribend*. per singuluria, quamv!sfrutnen(iictAord»n lcgamus.
    Korundeu et Earundem. per n, uon per m, c*- Fauce , singularero tiott iiabeiu, quainvis el faux

    primenJa. invenimus.
    V Fnn ,, fidissimus, coniparativum non babet, sett

    Fimsria genere feminino, et Fihbmpm dicilur nen- pro eo dieendtim, magis ftditt ilemque e contrario,

    Iro.
    minui /idn.s.

    Kides, fiaet, de credulitait. Facilis, facittimu», non facitissimus ; sic et difficil-


    limus, el iu adverbiis Facils, [uciliime; et Uiffi-
    Fiur.-i, fidit, de cliorda; ulraque est longa.
    Flemina tunt ubi abundanl crura sanguioe; Flemi- cn.r., difficillime, diffici iut; nec dicimus (aciliter, aul
    difficiliter, tamntsi veleres dlxerunl.
    *AS,cum in manibus vcl in pedibuscallosis sulcisunt.
    Fastus, de supcrbia, facil [astuum genitivum plu-
    Fijigeo et Fulcio cumdem habent perfectum
    fulsi.
    ralem.
    Fastus, de libris, facit (astorum,
    B Frico, fricas, frkui. Fbigo, frigis, frixi.

    Funci, agerc esl Facinus el Facinora, nnn solum peccala, scd nll-
    ; Defungi, peragere.
    Fremor esiinurmurhominum Fbemitus, ferarum. quandociiam bona ojiera des'gnai, nuinen a facie-v.do
    ;

    Flavdu, dicimus rubeuiu; sicut, flava Ceret. Mguratum.


    Fcrvuu, nigrum Fulvum, nigro-rubeum ; sicut
    '.
    Fratres diiuritttr non soliun mares ex eisdem
    (ulvum lconem dicimus, paremibus nati, sc<l eiiam masculi et femin.e, sive
    fnlvam aqititam, et fuivum
    aurum, et (ulva pugna ;
    * sed et nubem tuenlem, plurcs ulriusque sexus, eodem patre e: eadem matro
    quas habcrel igncum aliqtiid de ccclesii.et soididum geuerati, fratrcs promiscue vocantur.

    dc lugubri. G
    Fulvuu eerte aurum cui ad dccorem splciidoris
    1
    Gula dicendum , non gyla , quia y litleram nul-
    sui nigelli aliquid addalur. la vox lioslra adsciscil.
    Foruu, nentrogenere.dicimns locum rebus agcn- Gobius, piscis, notinunquam legilur gobio.
    dis desiinalum, vel cuin coiiimercium significamus. Gaudiuu, animi lauiiia ; Exsultatio etiam verbo-
    Fomos, masculine tabulala navium. ubi remiges rinn alque inembrorum.
    sedent, Greuium, dicimus iulerius, accinctum vestis
    P
    Forxax, gencre femmmo dici debct, quia per di- sccrctum ; Sixu» exterius sinualse. vesiis rcccpla-
    minutionem farit [ornaatta, non [ornacutus. culiun.
    Pualanx, uiiiitum dicilur ; plialanga, fustis, cui quid Gluten, ncutri generis, glminit, glutini, sed et
    deligalur. glutimm Sallustius dicit, gluiini, gtutino.
    Fedos, quod esl deforniis, pcr * soiam scriben- Gnu, raonoploton, et plurulem numerum non ha-
    dum; foedus, quod est pnciuin, cuio mdiphihongo bel ; cst aulem ncntri generis, el per omncs casus
    scribendum. declinatur.
    For.no us, siue n, sicut speciosus. Craiilis, gmcillimut, non gracilissimitt.
    Fructuu cum * dicimus, si seribilur, c sccund» Gaudeo, gaudes, pcrfeclum babel gavisiis tum.
    *yliabaj junges.
    II
    Factcu « Fictuu, similiter, el crctera hujus- HiLtROS facit pluraiem Irilnri.
    nioiii
    Hilaris, pluralitcr liitares.
    Falso, ctuoroen, et verbum, et adverbium esl. Ilosi-F.s.ei qui reci(iil; et qui recipitur.
    JNomeii, ablaiivi casus, ab lioc fuito; verbuin, primse
    IIo3iir.M>i:w dicimus et despicabile aliqui.l, et ad-
    conjugationis: [atso, fatsas; adveibium, utfa/io lo-
    p mirandum: ut Ocutos horrcnda in virgiiie (ixos.
    querts,
    HERGtDuu locum dicimnsin quo berba esl, etiamsi
    Flagitia, qux in Doiuinum peccamus : facinora, aridus esse consiievit.
    qux in homiitem.
    UtRsoscu.qui hetbaro farilr gi -nerai, et siad tem-
    Flacro amore, et Ardeo tmiore, ex uno Grseco pus ariiltis sit.
    lenit zawu*i.
    Haurio ct Hvustus per aspirationem scribenda.
    Fidens s«m animi et ouimo.
    iUnr./AO simililor, quia ab hmendo. vel al> Itnu-
    FtDBi, amicus erii; FirELEM.faniulumdkitojitem
    ritndo aquaiu dicla esi.
    uidomino servus; filns, nalura ita
    fidelit sit,
    ; alter Hebescit, qui a naturxc usu tepescit; Hebstescit
    tcmpore cognoscitur, alter semper inyenitur.
    qui amiliit arieni.
    Fuhjs ct Fjjuus, pluralem numerum oon habent.
    Hi, proiiouien plnrale, per unum i scribeiidum
    Fames, similiier, Fenum et Fel. Fvb, Fubes,
    el His, simililer per uiiiuii i.

    YAHIANTBS LECTI0NE9.
    » Bi Gia. txprimenda > B., seddc mtbe. • B., rficii siw iwiftis. « B., Guba.
    135 BEO.E VENERABILIS OPRnUM PAHS I. — DIDASCALICA GENUINA. 136
    Holocaustoma numero singulari, liolocHuslomutn \ Impleor niui et viito. Imuiiih U, el in te.

    pluraliter. l.\c r.Ko le, cl in te ; incurti ct ineueuni.


    Hamo, liamni, et noincn Hahus citm aspiratione Inv di odirifrm, Invideo ei pulclirilmlincm.
    scriheuda, '
    sic ei Iimiamo, el perfeeluin inhamavi. Iiiatus, cx ollensa est; llACUNIBI, natura ; itaqu>-

    Hehbescit ager, cuin herham general; sicul ado- ir.i lepenlino motu nascilur
    loscilet pubcscil, cum ipics proiimanl. liuttiNDiA perpes viiium esl.

    Humii.is contrarius superbo dicilur, et cst virtus Ickis, ahlaiiviun cl in e cl in i millil.

    aniini, el conlrariussublimi, quod 6it comlilionis. Imestina el Incwauila ,


    pluralin scmpcr.
    Sed el locus humilior, qui infcriusjacel.Solct appel- In^tar illius rei diccre dcbemiis, non ad instar.
    Iarihumiliatus;etiamin pressuris allhclus uppellaiur. Illuvifs sordidiun csl, Incluviis ventris; illud a
    I iioii litvundo, buc ab ingliiendo dicltim.
    Intempesta ny.r, esl inedia nox, quainlo quies- Insita arlior esl, cui incis» alienum germen in-
    cendom cst; binc ulique dicta, quia inopporluna est cliidiiur, Adsita, cui incolumi aliud quod suslineal
    actioni vigihtniimn. TmpetHvam enim vrtcres dixe- adjuQgiiur,
    ruut oprorfimum, et intcmpestivum, inopporiunum, I.nvideo liii divitiis, non divitias.

    ducio a iVmjxjn: vocabulo, non a perlnibalione acris, B Ikeruus facil pluraliier inermi; Imfruis, pluraliler
    qute consuelc lempestas vocatur. Qiianquant islo ver- inermes.
    bo iicenier utanlur historici, ul dicanl ea tempestate Illiiis riinilis, ad mores rcferlur ; Ii.li similis, ad
    quod volunl eo tempore inlelligi. vultum.
    Iuhaturitas, nocturnum lempus est, quod non est Invidus, qui invidet ; invidiosijs, qui '
    invidiam
    matiirum. id esl opportunuin, utagatur aliquid vigi- suslinet.
    lando, qnod etiain vulgo dicitur hora importuna, Ideh, correpie neuirum ; idfm, producte masculi-
    Graecc «upta. Prreveni in immaturitate, §v uapia. num in ulroque numero.
    Nibil vero inlcresl ad sententiam, • utrum ninlMii- Ikterprf.tor, et quoe derivinlur, sive declinantur
    tate an in moturitate dicatur, quomodo nihil distat, ab eo, per siinplicem e scribendum.
    utruniqnis dicat, egisse se aliquid gr.lli cantu, anin Iuberbi dicuniur, non imberbes; sic etenimVarro:
    galli canlu. Imberbi juvenes. Sed et Cicero : Imberbum ptrduxit.
    Interior, (l Intihus, non habet posiiivum gra- iior imberbem. Titus Livius autein imberbis singula-
    diim. riler

    Inperior cl Infiuus, simililer. Imputribile, pe.r m scribendum, non per n. Lupono


    Ipscu, ncutro genere diccudum, non ipsud, ut II- C et imuitto similiier, hnjasaudi similia.
    lud el Istud, quemadniuduiii veteres noiiiiualiviini lnr.iGO, non inriijo. Impleo, non i*ptco.
    masculinum non ipsc dicebant, scd Ipsus. Immunpus, non i«rr<K»i(/iii.

    Iupingo, facit peifectuin impinxi, et impegi. Inquilini, iioii habentes propriam domum, *
    hnbi-
    Imhunes pcricuii, ct Imulnes a periculc. lanl in alicno.
    I.vdigus et Prodigus pcr unuin u scribcnda I.ncol.e, sive AdvemiE, iilique tx uno Gr»co veihir,
    Indiga et Prodica, sine. u. Augusiinus : Avuriiia quod est 7rapoix<i<;, in sacris lilleris inlcrpretata ha-

    pecuniam eongregnt, luxuria spargit ; ista indigu est, bemus; ex bis derivanlur noniina incolatus et inoiu-
    ilta prodiga. LiNATUs.Trahit autem inqcilinus, sicutel PFRrCRiNii,
    Inchfdibile quod cicJi non potcst. nonnunquam nomen daiivi casus, ut Augusiinus de
    I.ncredui.us, qni credere non vult. reprobis : Sunl aulem el ipri percgrini cl tnmiiiini
    lv pneposilio, signilical modo id qaod et vuide liiik lerrir, sed rion de populo Dci.
    adverbiuui, et vim verbi cui prreponitur auget, ut, luroKF.BE est rem aliquam sive corporalem seu in-

    increpuit, insonuit, in(regii; modo quod non, ut in- corporalem alteri rei superponerc, sed im<;ouere pro
    talidus, infirnuts ; inodo ponitur pro co quod est inter, fraudcm facere aliquando diciiur; uude impostura vo-
    ut Bcnedicia luin mulieribus; modo pro advcrsus, " tatur ; cum argentum vel auruni viliuri meialio
    ut, duo in tres, ul tres in dtio divideiitur ; modo adulleratur; et qui hoc facil, impostor vocalur; imde
    pro spaiio leinpoiali, cutn sigiulical «s,; i,<, ul dicimus Cliain vulgo qui aliquid fiaudis lacil, aul siuiulalio-
    o niiinc i« riOi-(em, >.i volu.uus iulclligi usque in nis, impesior lolet appellaii. Gregorius papa : Ceepti

    noctem. ilium simulatorem ».', veibo ruslico, impost»rem clu-


    Interest et Refert, pro distare, unuui idem- mare. UnJe h.ihes ct in sacra Scriptura : (.*"'"'.

    que signilicant, quod Gr<ece dicitur Himriwit dici- p.uiiisii milii; nonne pto llucli-t aeriivt tici. Kl in
    musque ita : interest mea, et refert mea , inlerest ejus Ucgibus : Quare imposuisli mthi ; tu es enim Sau'., hoc
    el refert Mius •
    interest ct tefert notlra, inleresl el esl : Quaie me in iliauliliOM dcciprre, el fraude
    refert Uiorum. laccrc, VOluiltl. Ll A», usiimis : Kt ideo sibi miser

    VAKIANTKS LECTIONES.

    '

    *
    B., fic et humo perfectum Uumani. ' B, ulrmii in mnlurilute n m immalurilnU dicntur.
    B., produclu re. • H. oinilnl imirfiaiM. * B. om. habilunt in alienv.
    ;

    «7 DE ORTUOCRAPHIA. 138

    imponii; tibi enim (rnudeni facit, qui perdU meliora, A Locus, singulariter masculinum piuraliter htee toea. ;

    amandc pejora. Luter, Grxcum, ).ovitvjp masculini genciis, Laiine


    Labrch dicitur.
    Jocuu, singulariter ncuirale; pluialiter hi joci, et Luceo et Luceo, in eumdem perfeclum deveniunl,
    hmc joca. luxi.
    Juga monlium, pluralia semper; Jcgch enim est Libero te perictilo, LiBERon a moleslla.
    jumcnlorum. Sed Virg. Hoc superaie jugum. :
    Lino vel Linio, facil prxlcritum liiwi et tinim.
    Juventcs sicut ct Senectcs, plurali numero non
    M
    flectitur.
    Margarita, feminino genere, et Makgarituu, nen-
    Juvenis et Jovknior non recipiunt superlativum :

    tro dicendum. !n Proverbiis : Inaurei aurea, el mar~


    sicut nec Senfx, ncc Semor. Solent autcm Junior et

    neulct garitum fulgeni.


    Senior ad se invicem dici minor et major, etsi

    ipsorum senili accessil aut propinquavit xlati. Am- Malogranatuu, etMaluu granatusi consuelc dici-

    brosius : Jumor est hcrbis sot, junior (eno. mus, et utroque modo declinantur , boc modo .

    Juventus, ubi mnlli juvenes dicunlur; Juventas, malogranatum, liujus malogrannli, el htcc mulogra-

    unius hominis octas; Juverta, ipsa dea (ut Grxci q nata, horum malogranatorum, his mulogranaiis, elt.
    dicunt, aut pocla:) Junonis iilia, uxor llerculis, a Ct rursuin hoc malogranamm, liujus maligrnnali, ef.
    :

    qua Juniitm mensein appellatum in libris Faslorum Iiccc malagranata , horum malornm granalonim, etc.

    legimus. Misi-hit me senis, Miserlor senis , el Miseiieor


    L tenem; Misertus pauperis, per gciiilivum ; Misera-
    Larce et Larciter, Julius Modcstus utrumque
    tus pauperem, pcr accusativum.
    recte dicil ; sed largo esse qualilalis, largiler quan-
    Miseror autem compalior signilicat, denique Grxce
    lilatis.
    dicilur Gv LT:txayj.>.
    :
    Libidinosus, a libidine, per b.
    Mereo honorem, et Mereor ; et miles Meret 9ti-
    Liyidus, a lirore, per a profereudum.
    pendinm.
    Larba, per ».
    Mf.mini, et Mf.mok sum lionoris et honorem.
    Ludificor stulittm, el Deludor ,
    quia veninnt cx
    Maritima, suut loca mari vicina; Marina, navis,
    uno Grxco «vTmai?v, prxteriti perfecti, ludificaltis
    vcl bcllua.
    sum. Vetercs vero ludificaii dixerunt.
    Meto mctui, et Metco.
    Labiuh superius diciuir, Labrum inferius ; RobTHUM
    Matemis artiGcioruni, Materia consiliorum. Alii
    non nisi quod incurvuui est.
    C contra rcferunt matericm esse animi , materiaiii
    Latere el Absconscm esse aliquid dieimus, el
    arboris ; materiem qualitatem ingenii, malei iam fa-
    Late tateue. Virg. : Et sculn lutcniia conduni.
    bris aptam.
    Lepus anlmal est , Lepos, jucunditas, voluplas;
    Mas, in positioue, Masculus iu diminuiione ; non
    unJe et gratum aliquid lepidum dicimus.
    mascellus, utquidam.
    Lihen xdiuin est, Limes rcgionuni.
    Muscus, lierba qux in parictibus, vel in corlicibus
    Largitas hunianilatis est, Larcitio, ambilionis.
    arborum h.crcl, singularitcr tanium cffcrtur; Mb-
    Ligat quis vinculo, Legat leslamenlo.
    uoria, Malitia, '
    Murmuk siinililcr.
    Loqui, bominis cst ; Obloqui, obtreclaioris, sicut
    objicit, orroNiT ; Alloqui, persuadentis, borlanlisquc
    Min.e, Manudi.e, Mcenia, Magalu, qux sunt casas
    Afroruni, pluralia semper.
    vel jubentis; Lloqui, oratoris.
    Lauhentius, Celius, et lalia plura, qux vunina- Mare pluralcui ntimcruiu non babei, uisi tauluin
    maria.
    tivmn casum in iut babeul, genilivuin singularis nu-
    meri in ii duplicem niiltuut, vocaiivum singularem Mel el Mulsch, el Muiua, id est yipos, el cxlera

    in sirapliccm t, ut hic Lattrenlius, Ccelitts; liujus Lau- liquida pretiosa, tauiuui singularia, quamvis niella

    rentii, Cmtii; o Lnurenii, Cccli; sic et hic filius, htijus rj el vina legamus.

    filii, o fili et hi filii; aul cerle vocalivum iu ie, ul liic


    Mature, maturiut, mnlurissime dicendum ; inveni-
    impiiis, hujus impii, o impic. Notanduni sane in
    mus tamcn apud auctores etiam maturtime dictum.
    Aclib. apo>t. ubi Comelius vidil angelum Dei in-
    Munio, munis, perfeclum facil munii et munivi.
    troeuntem ad se, ct diccntcru sibi : Conieli ; bic
    Mehini, meministi, meminit, memmin.ut , memi-
    vocativus recie per simplicem i profertur; in Grxco
    nislis, meminerunt, et prxscnii tempore ct prxterito
    autem per ie, Cornelie, scriplum est.
    perfecto uno codemquc modo doclinatur, ideo cor-
    Limus, Lux, Labes, LiCtum, pluralcm numcrum
    ruplum sive defectivum vocalur.
    non habcul.
    Liberi, quando lilios signiGcal, et Latei.k.e, sin- Mulceo ct Mulgeo , in unum perfcctum perve -

    gnlarem non babeut. niunt mulsi.


    Lac , Liquahen , Lenticula , Lens , singularia Majestas eum scribis ac dicis, s sequcnti sylla-
    semper. bx * copulari debel, sic in similibus.

    YARIANTES LECTIONES.
    *
    E., mnrmtir el timilin mnt sinjii/flria. * R., Cemplicari.

    Patroi.. XC. s
    ; :,; ;

    159 VtbM VENERABILIS OPEROM PARS — DIDASCALICA I. GENOINA. «40

    Miramur ojwj, Akmiihbuk vuiutei. A nonnulli Latini Codiees nnn lubcnl Tn prtceepisti

    Minores esse res aliquas aut liomines diciuius. mnnJala lua cutlodire.

    Miwonis cmplnm aul tcstimalum quidpiam recte Noceo, Obscm, Incomkodo, Maleficio, Officio, in
    tcrihiiiius.
    ui'. sigiiiflcaiione ponunlur, quod (ira-co dicitur
    i

    Mt.mini me facere dicendmn non Memini mt (e-


    ;
    Ba«^tm, et runcta dativum ensuni iraliuut.

    titie, nain memini scrmo est ioius pralerili tempo- Ncllus est t:irn in re quam in persona.

    ris, qui anieacUm reni in prasens revocat; et si Nemo in pcrsona dicitur, ut ne liomo.

    di*eris Memini me (ecitse, duo praterita simul jmigis. Natales, id est nobiliiates.

    NuoTiiT, Non.«, NAnES, Nundin*, Nocjt, Nbnl*,


    Yirg., uno lantuin loco :

    pluralia lanluin ; et nar invcniinus ; nenias autem


    Namqtie sub V.di.o niemini me lnrribus allis
    dicunt epitapbia id est carmina qux in niemoriam
    ,
    Corycium tiduse seuem,
    mortuorum in tnmbis scribuntur.
    quod poelac pro necessitate mclri usurpare licuil.
    Neqcam ct Nucas omnis generis et numeri suut, «
    Meracam potionera dicimus qux merum aliunde per omnes casus currunt, seinper aequaliler dicta :

    recepit, Mehosuu autem vinum appellamus. quamvis Augusiinus dieat, nugm, nugarum, uugis

    MtiLiEBiiE dicitur a muliere aliquid factum ; Mu- B ferunt autem, quia nugas Hebrxus scnno sil, el idem

    per viros apud eos quod apud nos significat , id esl levis et
    liebriarium per mulieres ordinatum, et
    pr.iv.r mentis homines.
    gestum.
    Nort, nosti, uovit, novimus, notiit, noverunt , slc
    Merula, non merutus dicendum.
    declinantur prasenti et prxterito perfecto, cui simi
    Mattii^us el Mattmas per duo t scribendum, qttia
    lia sunt, Odi et Memini.
    Graci per t et 9 scribunt.
    Noceor , noceris , recte dicilur, quamvis aliqui
    Moestcm unimo, Tiiistem aspecht dicimus.
    Malus masculiuum
    navis,
    grammalicorum assevercnt non debere diei noceor,
    sed nocetur mild ; ncque enim Kieronymus gramma-
    Malus, arbor frugifera, femininum est.
    ticorura regulam ignorabat, qui in propbela llabacuc
    Mendcm neutraliter. Varro in admirandis dixit
    ita transferre non timuit : Et non taltabis , dum ne-
    mugnum mendum ; sed Ovidius feminine : Nocte la-
    ceor.
    tent mendm. Itcm :
    Necto, nexi praterito.
    Eximet Ipse dies omnes e corporc mendas. Noctu teraporis est adverbiom, Nocte nomen est.

    Nubunt feroinx virenim ; ducit, mulier nubii, quia


    Ergo Mendum in mendneii signiGcalione dicitur ;
    q
    pallio obnubil capul genasque.
    Menda, in culpa operis vel corporis.
    Noncbntos, non nungentot, a noivm.
    Minificus , est tanquaro Bkheficcs et Maleficcs ;
    Nequam, non malum signitical, sed inutilem.
    Munifex autem lanquam Oi-ifex et Artifex; itaque
    Nubo, nupti. tivtrix. Cura vocalis sequitur, b de-
    munificus munera largilur , munifex sutem munere
    bet essc; cum consonans, p.
    fungitur.
    Nascitur quod ntero decidit , Enascitur quod de
    Morticina non dicuntur nisi mortuorum, roorlalia tcrra ac de aqua exsurgit.
    ve, o etiam viventium corporum noraen est. Niuil, advcrbium esl ; Niiiili nomen ; homo enim
    nullius momenli niAiii dicilur.
    R Navis, unius raiis nomen est ; Naviciu*, omnis
    Nims dicitur quicquid plus fueritquam oportet classica profectio.

    nam parum esl quod minus est quam oportet et ;


    Nacclerus, omBis consorlii , Navalis exercilus ,

    horum iu medio modus est, quod dicitur : Satit est. Navigator, ipse primarius profectionis ; Nacta vero,

    Cum itaque utile sit in vita et moribus ut amplius omnis qui laborem facit navigandi.

    quam oportet nibil omnino fuciamus, profeclo verani Navis ablalivum per e et pcr i effert.
    j>
    csse sententiam Ne quid nimit fateri potius quam
    negare debcmus. Sed aliquando Lalina lingua boc
    Orcanuh unius musici proprie nomen esi, sed ge-
    verbo sic abutimur, ut nimi», pro ee qitod est vatde
    ueraliler omnia musicorum vasa organa possunt dici.
    et positum inveniamus in lilteris sacris, et ponamus Joannes Constanlinopolitanus episcopus : ln taiici-
    in senuonibus noslris. Nam et in Psalrao : Tu prtc- but in medie ejut suspendimus organa notlra ; id esi,
    cepisli mandata lua cutlodire nimit , non nisi valde citharam, psalterium, lyram, etc.
    intclligimus, si recte intelligimus. Et nimii te diligo, Orcanarius autem est qui utitur organo.
    si alicui cbarissirao dicimus , non utique plusquam Ouriza, obrizor generis feniiuini; et Owuii ,
    ,

    oportet, sed valde nos diligere inlclligi volumus. obnzi, neutri.


    Denique illa Grara senlentia , Ne quid ninrii , non Origo, originit, iiiililim CSt.
    babet verbum koc quod hic legitur : ibi enim es-l Orico, oi igowi, 11,'iitrNin esl , et «st velum navii,
    «7i«v, qnnd est nimi» ; hic aulera sfiSfa, quod esl et habol in plur.ili numero oriatna.
    raldf. Sed aliquando , ut diximus ,
    pro oo quod Ml Odtimeo laudim el Imiitro, et uno Grarco venil
    ralie, et diclum inveuiinus, cl dieimus unde etiam
    ,
    ivTiruyx*»*'-
    : : :;

    Ul T)E ORTIIOGRAPIHA. 142

    OojORCrt, Increpo, Corripio, cx uno Grxco trans- A lia tanlum ; ee.l noalri auctores pugiUanm singule-

    feruutur «vtw).ijttw. rilcr dixerunt. Sic cl in genere feininino Placas, id

    Homilia Grxcum est , Latine Serwio vel Collo- est relia, ct Pitmin.E, et in neulro.

    OCIUM. Prjecordia, Palaria, cura mililes ad palos exer-


    Oticji et Silentium, ex iiiio Grxco, iJ est, 151- u^ia. cenlur.

    Ordibo et Ordiar telam, ulroquc modo dixerunt. Procastria, qux ante caslra snnt.

    Ostrea, leminino genere, non osreum neulrali. Porrdm, sing. neulralc, pluraliter lii porit.

    Ocihdm consuetudo neutraliter dicitur ; sed ' me- Proverbiuv , Latine Tr«.puio\ri ,
    generis fcminini

    iius Macer ait inde nomen apud Septuaginta inlerprelcs libri Salo-
    niOllis, 7ratotutac.
    Iuter prxterilas numerabilur ocimus herbas.
    Pas el piissimiis comparativum gradtim non tcei-
    Ordior lianc rem, et Incredior, el Lncipio, e.\ uno
    piunt.
    Grxco vcnit, quod esl a.pyo\na.i.
    Potior et ; oiissimus poeiuuini non iiabct.
    Oncs jumenlorum, Sarcina est hominum.
    Proprios non habet comparativum, aut superlali-
    Optimates, qui Grxce dicuntur np wTojroAtrat, plu-
    vum, sed pro his magit propriut, et maxime propriut;
    ralitcr solum proferuntur.
    " sic e conlrario, minus el minime.
    Odlitus nostri , non nos ; veteres tamen el boc
    Paveo et Pasco, in eumdem concurrunl perleclum,
    modo dixerunt.
    pasi.
    Oliva, arborest; Olea, fructus; Olecii, liquor.
    Pendeo, pendes, pependi; sin auiem habuerit prse-
    Oci, otlisti, odit, odimus, odittis, oderunt , el prx-
    positionem, non sic declinantur; sed Suspendo, tus-
    senti perfeclo et prxterilo-perfeclo tempore sic de-
    pendis, snspendi non suspependi.
    clinatur; idco defeclivum dicitur.
    Pvssixi ubique signilicai ; ex uuo enim Gneco dc-
    P rlinatur, quod est iravTaxou.
    Petra et Grxctun et Latinum noincn est , unum Perinde, jEqoaliter, Similiter : ex uno Crxco
    idcmque in utraque lingua significans; unde el Petri ojjotaif.

    apnstoli nomen in utraque lingua eamdem invictx Pello, pelli, ct peputi ; Depello, depuli.
    fiJei signiflcaniiam a petra derivatam conlinet. Peto, pelivi et pelii.

    Platea sirailiter in utraque lingua unum idemque Prospiciens pe'iculi, vice nominis ponilur partici-
    significans; sed, ul etymologix ratio probal, a Grceca pium; et Prospiciens periculum.

    origiue nomen tractum atque a latitudine derivatum Perendie dicitur, sicut IIodie >el Cras. Pehendi-
    esl, quoniam Grxcc tt/«tvv dicilur toni. ^ nus Dies, sicul Hodiernds, Hesternds, Crastinus.
    Pro, prxpositio, significal ante, ut Potamus eum cui potum porrigimus . et polanius

    Soll pro porlis Messapus et acer Alinas vinum quod bibimus.


    Suslenuiit aciem. Primiti/E lantum pluralitcr.
    Ponitur et pro prxposilione in, ut dicimus , pro rot- Probo, verbum , dupliccm significationem habet.
    tris ,
    pro tribunali ; el pro eo qund est mxi apud Probamus cnim quod eligimus, idein approbamus.
    Grxcos, ut : Pro dutci Ascanio teniat, et pro eo quod Probamus aulem qux qualia sint tentavimus, ul
    esl vxip, ut, Proba me, Uomine, el scito cor meum.
    Unum illud tibi, nate dea, proque omnibus unum Pecto caput, non peclmo , Pextdm , non peclina-
    Prxdicam. lum; peii memet, el pectam cras.
    Pddet me amoris. Poenitet me munerit. Pr.esacio, prasagis, praisaqiunl.
    Picet me profeclionis. Patiens sdm laboris. Padpebjes damnura est, Paupertas ipsa condilio.
    Pert<esum est me injurim. Plends sdm bonoru-n, Patrium dicimus a palrtn, Paternum a patre.
    el bonis. Pinnas murorum, Pennas avium dicimus.
    Pr/eeo Palpor el Palpo equo. Pecds, omne animal, exceplo Iiomine, votalur.
    illi.
    n
    Ph/eccrro preaori. Procdro puvitlo, el Ccro pu- Polenta, non pulenta , dicenduin esi, eo qood ad
    pillum. usus horainura polialur.
    Potior (ructus ct fruclum dicitur, apud antiquos Procemidm cum diphtbongo.
    Potior hanc rem. Pretidm, Premo, Prfxor, per simpliceni e.

    Pr.ciu victos spolial. Rapina subilo venii. Prebendo quoque et Interpretator.


    Pax singulariler solum effertur. Salluslius : Paces Precari esl rogare ; Deprecari, excusare, vel pur-
    retulit ; judicia, bella atque paces. gare. Virgilius : Equidem mervi , nec deprecor , |a-

    Prosapia id est qux Grxce vocalur


    ingenuiias, quit.

    (0-/rvia, singulari tanlum numero gaudct. Ploris dicimus quod majore surama taxatur.
    Pelacus similiter. Plures de multitudine. Plures comparativi gradus
    Pocillares, Proceres, Primores, Posteri ,
    plura- est, cujus posilivum multi.

    VARIANTES LECTIOHES.
    1
    R., jEmilius.
    m

    143 RliD.-L VENEKAIULIS OPEKUM PAKS I. - RIDASCALICA OtNOINA. 144

    Piii.tiLiw vas esl, Potio quod hauritur. A ro\o, aliquem censuni vel laborem unicuicunquo
    PiciBEA. rcruin, Picnora Uiiorum et aflectionum. iudicens.

    Pr.ot.ui., cl longe ditilur, ct prope : Jn clypeo ex- l'R4 piimi, aliquid prafcrcns, sic et Antepono.
    rustu tagiita, proculque auttorem egregium. Postpono, aliquid inferius indicans; Compono,
    IY.riinacia malue rei perseverantia liicitur, Cox ornaudi aul eloquii aul arlilicii est; Sepono, sepa-
    STAYflA VlOniU. randi; Suitono, aliquid subtus inducens ; Depono,
    PttCOUHH corpore dicimns, Perci.lsum tinimo. labcfaclamti est, vel vita exccdendi.
    !'• i-.ici ; i v ad discrimen pertinet , Pericluh ad I'i i.him-s, iiomen, saspe socium et conjonctum
    OAperimrntuin. sibi nomcn aliu.l dativi casu , m sancli dicunlur pe-
    Postui.atuk aliqui J lionosle , Poscitur improbe. regrini huic tceculo.

    Ciccro in Fiumentaria : Incipiunt postutare, potcere, Pr£Stolahi, iion prwttulm i, qnia vcnil a vcrbo
    minari. prasto ium.
    Pubrs, cum iu juventiilis significatione et lanuginis, Puppis accusativum casura in em cl in vn miliit,

    ct partis in qtta pubertas cst ,


    ponitur , liujus pubis ablativum in e et ini.

    faeit ; :il cmn xlalem siguilicat, liujut puberis ; ncc


    1
    PsiLLO, perfeclum facit ptallui.

    tamen, adjecla prxpositione, dicimus IimmmIiiIii. sed " Potior, potitut tum, et Prrfruor, perfructuttum,
    impubii: Comitemque impubit Iuli , Virgilius dixit. e\ uno Crcco veniiint, quod cst airoXxvti.

    SeJ Cicero ail Filiumque ejus impttberem.


    : Pascuas genere femiiiino, el Pascua neutro plura-
    Pui.mentariuh ei Pulmentum dicilur; nam Cato in litcr dicimus.
    Originum tertio libro, tatcrpitium pro pttlmentsrio Primiti.e numero tantum plurali dicuntur, s d
    babel ; idcm : ilulto piimento itsi. aliquoties singulariter intelligeudx ,
    • sicutin psalmo
    Podacrosos, a podagra dicilur; sed et Podagriccs, prtmilias omnis taborit. In Gncco enim singulari-
    a pedum rcgrotatione. ter a7rof,^ii; habet. Sic et in Apostolo : Primitice

    Ptcillares cl masculiuo generc et semper plura- thristus.


    iiter iliras, quia pugillus est qui plutes tabulas conti- Q
    net. Item Laberius, iii Piscalore, singtiUriter lioc pu- Quod, et Quia, et Quor, et Quare, verbis subjiin-
    fillar dixit. c(3, aliquando indicalivum verbum trabunt, aliquaudo
    Pavos, pari ; et Pavo, pauonis. conjunctivura. Grcgorius : Noverat quia tine culpa
    Pannicuus wpwioTBTriov, pannus est. Lucilins esse poscent. Et rursum Noverat quia diluend

    ...
    , : rt.T :
    j

    foris tnbtegminis
    „ pannus esl. shh( tacrificiit.
    - Et rursum
    .
    : non
    Recetsit a malo,. —-
    t

    Paropsides, feminino gencre dicuntur, a pulnien- auia a faciendo contimtit, sed quia veniendo rtproba-
    tario videlicel quod ttyov vocant. vit. Ilera dicit : Quod hoc numero requies detignatur,
    Palumbcs Yiigilius feminino genere dixit : Aeriar Item : Nonnulli sete intrinsecus, quia per eot gratia
    quo concessere palumbet, sed Luciiius masculino , purgationit derivatur, exioliunt.
    macrosque pc.lumbcs. Varro aulem, in Scauro, pa- Qcoties, Toties, Septies, sine n.
    lumbi dicil, quod consuetudo quoque usorpaviL, Qcicquid et Quicqdam, in priori syllaba per i

    Pometa dicimus ubi poina nascunttir, ut Oliveta. scribeudum, non per d.


    Pomap.ia autem ubi servanlur. Quanquam, in priore pern.
    Peme, quod est ccnjunctio, per t. QuontmDAM, sicut Eorundem, pcr n scribenduin,
    Poena, quxeest supplicium, per k; simililcr et nou per m.
    Vayitut, id est, Afer. Qocrela, Loquela, perunum I.

    PascNANTEM cum 6cripto dividis, o secundae sylla- Qiuteros adverbium loci, vel temporis, id est,
    bx neclis ; Pigjips et Pucna similiter, et catera hu- quousque, per e; Qoatinus, conjunctio causaiis, id est,
    jusmodi. i<(, per i scribenduin.
    Propter, in divisione scribeudi, p secundtc syllab.e Qt tnnt h . de inquirendo ; querilur, de plorando.
    I)
    juogis; Prosplre, i secundx syllalw. Qu.cstus Itn-rt, Questus lacrymarum.
    Partio, IV li>o, Populo, aciivo genere nonnun- Qucrimonia quoqtie per siwplicein e scribendum.
    quam proferunlur; item hx-c ipsa communis gene- Qiieroh dt tc, Qi'*uoh liM <iV Uto; item Co*«-
    ris vcrbo sxpius inveniuntur, Partior, Populor, QflROR.
    Pr.«dor. Quo vadis i>d qtiem locum signilic.it.
    Poho, simplicitcr aliqnid statucas; Dispono aliquid Qua tuilis. qua via dicitur.
    opuris impensioris vei consilii faclurus. Esl etian Quo aliqtundo pro ubi ponitnr. Aogustinns Invo- :

    di»|.oiiere fu» lcris incundi. ms domum (uinotam, </i<» boni hubitant, id est, ubi
    Pitoro.No, noiiuuiiquain ad inteiTogaiid.ini qu«c- babitaiit.
    «tioiicm. Quot, ad iiiiiut-itini pfiriraet, sif4itet TVr
    Appono adjcctioni; esl , Impono, iusuendi , Sm-un- Qihnti ct l\r«ri mi ineiisticani; sod uostri auclo

    VAKIANTES LEtTlONRS-
    • 0., P«:<<'o... puiiui. ' D, «<-,•,< in
    J
    rri*rfr. imiriKini In hHm TIi tt.
    : : : : ,

    146 DE ORTUOCRAPIIIA.
    res aliquolies quanlot pro numcro ponunt. Grego- A Subacito, fivquenlaiiviim.
    rius : Sed cum rete magnis pisiibus plenum dicitur, Salcbre, ad locum rcfertur, et ajcihum.
    addituret quanlis, tcilicet, cl tribus. Salutars, consilium esl. lla Salibri non nocct,
    Qi jsii rs, quam magnus liicilur. Salutake prodest.
    Quotus, cujus sialis; unde et quota luna dicitur. Siipellex , Sames , Socordia , SiTis , ct in ncnlro
    Auguslinus : Quolus quisque appurere et existere po- SnLfDun, Scrupulcm, Si.napi, Silf.r , singuiaria tan-
    test, qui non convincatur esse peccelor; id esl, in qua tum sunt, sed Virgilius, tttlpliura viva ; et Tercntius
    aektle, quo dierum vei anuorum nunicro. mascuiine scruputum retulit.

    R Sentes, id est, spime; et Sarcin*:, cum vasa sigoi-


    Raoius masculino, non radium neutro. licat ; ct Sarcin^, id est, auxilia ; et Scoi-.e, et Sali-
    Rubob coioris est, Robur virtuiis; Robon arboris. N.c,ei scal£ et in neutro Sponsalia, scmpcrpiun>lia ;
    Rapio tihi pecunias. sed nostri scalam dixerunt.
    RrpOLEO unguentum. Sponte mcii venio, non liabet piures casus.
    Regicm dicitur quod regis fuit , Regale quod rege Si amem, ames, amet, declinatio est verbi conjunc-
    dignum est. livi , sicut cum dicimus, cum amcm, ames, ameL
    RtniEs lantum numero sing. l!
    Sctlla , nomen habcl a spoliando sive vexando ,

    Reliquia: et Rostba, ubi ccncioualur, tantum plu- nauias.


    1
    raiitcr. Spolio vero, Latine, Gr.rce dicitur Scyllq «iiXi«
    Remedium submovet imminentia pericula, Mboica- ciVexo.
    M1.NT11M snn.li illata. Remcdium itaque ne periclite- Sanno, tann.it, sannui. Hoc Sannium, querela.
    inur,medicamenlum ad subila pcricula optalur. Sors sortit, et Sors sordis diciiur. Ambrosius:
    Roselm pcr se, Rosaricm inislum. Mundal vasa , ne sors uliqna vini graiiam decoioret ,

    Rcdis comparativum et superlativum non babet, tametsi negant quidaui sordem nominaiivum casum
    scd pro bis ulimur adverbiis mugil et maxime, ut babere.
    mayis rudis, et maxime rudis. Si vcl Etsi, nonnunquam indicalivum verbum Ira
    Recens feci dicimus, non recentcr, utentes nomine hunt. Gregorius : Frustra miraculum foris ostendimut,
    pro adverbio. si dcest quod intus operetur. Kem : Qum elsi ad perfe-
    TuBfio,- Gracce, Lalinc M dclatio. clionem non perlinent, fidem tamen tenent.
    'Puijitjw Modclor. Sensus nomen est quartx declinalionis , et partici-

    S pium pnsleriti temporis a verbo passivo ,


    quo;l est
    Svpek, prxpositio, modo ponitur pro de ut
    C tentior, cujus etiam perfecCum est, sensus sum,es,
    est, non senlilus.
    Mullasupcr Priamo rogitans, super Hectore rou'ta.
    Sectcbcs, non tecaturus, a verbo quod cst seco.
    Modo ct pro prxpositione pro, ut : Nihii super impe-
    Soamma sunt qux leciis altiorihus apponuntur.
    ~io tnoveor.
    Scabella qux lectis parvulis vel sellis ob ascen-
    Et pro insnper, et ampliut, ut
    sum apponuntur. Scabeli.em autem ct Scppedaneu»
    Cui neque apud Danaos usqnaro locus, et super ipsi
    dicilur quod sub pedibus sit.
    Dardani daa intenst pceoas cain sanguine poscunl.
    Sterceratos agros, non stercoratos dicas, quibus
    El pro detuper, ut : Et tuper e vallo prospectant
    stercus ad fecundandum inferlur.
    Troes.
    Solemneu cum dicis , sive scribis , m sequenti syl-
    Et pro superest, ut
    labae connectis. Somniijh similitcr.
    illi autem neque fnga jam super ulU perieli.
    S^evus, saitio, sesvi, swvisti, per ir diphihongum.
    Interdum ct ultra significat, ut : Supcr Garamantut Sero, sevi , tevisli ,
    per e simplicem.
    et Jndot Proferet impe.ium. Sagena per e cura relia signiflcat.
    Scb, pneposilio, signiiicat modo tupra, ul, corpora SagiNa per i posiium pro pinguedine.
    saltu subjkiunt in equos; id est, supra jaciunt. Modo " Sol in utroque numero decbuslur; sed singuhri
    pro pramosilione in, ut ler sol ipsum luminare signiiicat ; at soles ipsos dies no-
    Njmque sub ingcnli lustnl uum singula templo; minaraus, in quibus se! totum illuminal mundum :

    Id est, in lcmplo. Signiticat et prope, ul, Classevtqtte nonnulli tamen veterum ipsa car.mna Soles nomina-
    sub ipsam Antenore. Ponilur nonnunquam pro clam re, sicut * iloratius in principio cujusd.im volumi-
    ut Subripuit, id esi, clam rapuit. nis, quem ila cxorsus esi : Seles meos omni Ecclesiie
    Similis sm lui, morihus; Similis tibi, facie. vettm commende. Et Maro :

    Studio iifrifeci; i i est, dum sludeo libi. Stcdio tui S«pe ego lon^os
    feci, id est^te studente. Cantando puerum memini me coudere soies.
    Sartrix, velSERTBix, qux sarcit. Secundcm ,
    prxpositio esl imitalionis. Posx, tem-
    Scnco hoslem, perfectoc formae est poris, sive ordiuis.

    VARIANTES LECTIONES.
    ' B., Syol<o cstenim. ' JtaB. clE.,sed procui dubio Uonoratus Iegerc dcbemus.
    !

    U7 BEDifl VENEKABILIS OPRItUM PAnS I. - D1DASCALICA CENUINA. 148


    Sec.mties, vitii. StcMTiA, frigoris. A Sal, et masculino generc el neutro diciiur
    Subscribo epislolis. Sli'1-i k.o similiter, ut : Suppli- Satumtas in eibo laulum dicilur , in caieris vero
    co Jni/iiE pietati. Satietas ; scd Virg. : Odii taturalaquievil.

    Simplex , ablalivum ct in i « m » millil gcniii- Siniiu aiictoresdociiorcsdixcruni etiam in mascu-


    ,

    lino.
    iii in pliiralem in um et iu iui», ul ab hoc limplice vcl
    Strxeu lianc, iu signiOcalione avis dicas ; Striga
    timplici, liorum timplkum et limplicium.
    aulcm castrunsc vocabiilum est, iutcrvalliim turma-
    Suavis, ablalivum casuro in e et i inillit.
    rum signillcans , in quo equi stringuntur ; undc
    Stachvs, 0-TM/-J,- Grxce, Latiue Spica.
    eiiam itriaoii dicuulur corpore macilenlo.
    Sandalia Grxce, neulro genero, Calica Laiine.
    Stirps, in significaiione sobolis, feininino genere
    Serium et Coroiu cx uno Grxco transferunlur,
    dicitur ; sed cuin materiam significat , masculiuo
    id CSI, crtyavo,-.
    modo stirpem recismn dixerunt; tamcn cliam in si-
    Soliem ,
    proprie sedcs regalis est , undc Grxce
    guilicaiione sobolis, masculino gcnerc, ut Pacuvius :
    /Sao-Aixof Opii-jo; vocatur.
    «jiii tlirpem occidil meum.
    Senex el unior superlalivum gradnm non habent.
    Sero rumorei, id est, divulgo; et tero (ruget,texi.
    Sowihi», nec comparativum recipu, * nec superlau- „ „ . , .. ..
    u: _ A
    .*. ,_
    L _.
    B Sero, id est,
    . , ,
    claudo (umle et tcra dicta cst) tera-
    , .

    ' um ; sed pro his dicimusm , magit tobriiti ct maiime


    vi. Terentius, Tu abi , atque onium obtera iatut.
    tobriut.
    Suffragor , non suffrago : et Suffracatus suji ,
    S: jircta et Senium. Duo nomina teiiecliitit tunt,
    non tu/fragavi.
    el diicernunlur a Crcecis, apud quot aliud nomcn habel
    Sorbeo, sorbui, et non torbti.
    gravitat post juveutittem, aliud posl ipsam gravilatem
    Suumio, non tomnior ; Souniavl, non tomnhins
    wnieni ultimc atas. Nam prcsbyter dicitur gravit, et
    tum.
    yipuv tenex; qitia vero in Lalino duorum istorum
    Sancuis esl, dum manel; eflususvero, Cruor.
    iiominum disjuitclio defecit, de seneclulc ambotunt po-
    Suuiuus ipsi, accipimus ab alio; sic eum damus,
    tita senectu et senium. Hxc Augusiinus. At Grego-
    dicendrm Accipe ; cuui permiltimus ipsi tollere , di-
    rius : Undecima vero, inquit, est arlas. qum decrepita,
    cendum Sume.
    tttl vclcranu dicitur ; unde Grmci valde senioret non
    Scorpio bellica res est ; at Scorpius , animil.
    yijtovTa?, icd pretbylerot ' appellant. ut plttt quam
    S ribo, saipsi, tcriptum ; cum vocalis se^uilur,
    tenes ette insinuent quot provectiores vocam.
    b debet essc ; cum cousonans, p.
    Suspiro verbum trahit nomen dalivi casus et accu-
    Sacbr et venerandus, et exsecrandus. Yirg. Aurt
    :

    salivi, ul : Stitpiramui patrim ccetesli, '


    ct : Suspiramut Q jiii'1'ii (amcs.
    reyivun Dei , ei pncpositione addita : Sutpiramut
    ,
    Suffraoia populi, etqux honorant dicuntur, et
    ad ritam immortaleni. quae damnant.
    Sobdocimus et queo retro sublrahimus , cl qux in
    T
    promplu odcrimus.
    Testor aliquid, contirmans seulentiam ; Contes-
    Siipremus, summus et uliimus , el superiorem et
    tor , cum quadam auctoritate aflirraans ; Prote-
    inferiorem significat.
    stor, manifeste cavendo dcnuntians; Ojtestor, ali-
    Sipfrest, quod eminet.
    quem jurare compellans; Attestor, ad lesliraonium
    Supra, quod aliquidsubslratum habet.
    vocans qui sitdignilate vel auctorilate erainens; De-
    Subter quod re aliqua superiore premitur.
    est
    testor, aliquid exsecrandura respiiens.
    Subtos, quod deroissum ab alliore non tatigitur.
    Sertitiuu, mullitudo servorum. Trux ablalivum in i et in e mitlit, genitivum plu-
    Servitus, condilioest serviendi ; sed veteresindiffe- niVni in um ct in tum.

    renter servitium et pro servilule posuerunt. Tuerion, Grxce 6q^tov, Laline Fira; unde the-
    Sinapi, sicut et Guuui, Grxcura est, el Plaulus riaca, quia feraliler occidi 1
    ..

    dixit Teritur tinapi, cujug genilivus cum 5 profcrlur, D Taciturnitas loquelx conlraria est ; Silfntiuu,
    c*leri casus similes sunt nominativo. confusis vocibus sive lumultibus : veruo sciendum
    Sibilcs dici oporlel. Virg. in Bucolicis :
    quia Sileo et Taceo , et Conticeo el Reticso , ab
    Nam neque me Unlum uno Grxco veniunt o-iwrr«<».
    venienlis sibilus Austri.
    Tenax beneftcii, id esl, memor grati».
    ed et neutro genere quidam dixerunl, ul Cornelius
    Torques , nomen generis communis ; nam ei in
    SeTerns
    Uario Livins genere masculino, et Cicero lorquem fe-
    Et luaviler concordaot libila ssva d. icoue*.
    minino posuere.
    Et Macer :

    Triumphat not Deus , cum superandi hostes auxi-


    Tuerbcon longo resooantia slbila oollo.
    lium tribuil. Deo ( inqilit ille ) gratiat, qui temper
    Serekvs, suave sibilum. iriumpliat not in l.tiritto Jetu ; el ilerum : Erpotian :

    VAKIAMTCS LECTIONES.

    • B., pretbijreroi voeunt; oui. appctlant. . prvvutiont. • B. omitlil el : Sutpiramut NfM Dfl.
    ,

    DE AflTE METMCA. 180


    149

    principalus et potetlales triumplians ittoi in temct- A Uterque de duobus dicimus ; Utbique , de binis
    aut de pluribus ex ulraque parte positis; uttrque
    ifto.
    Tbanskigro cum de loco ad locum iter facio ;
    vcnil, ulnque venerunl.
    ,

    iiem iransmigro dicitnr, cuni additamento accusali- Ulti s, ei viiulicatus et punilus.


    Uixts, quod nascitur.
    vi casus, cuin aliquein de loco ad locum Iransfero,
    Urceo, nou urgo. Virgilius Quibusve wgentur
    ut Nabuchodonosor transmigravit Judtvos de Jeru-
    :
    :

    pcena;.
    salem , et cmigravil de- labemaculo. Porro exemplum
    Ungo, vnxi, quomodo Pingo, pinxi ulnmique sine
    transmigra in montem ticut passer.
    ;

    verbi superioris :

    t<;allaraen derivatum u addit, ul, pinguis , ungvine


    Transmicrans, parlicipium , scque dupliciler , et
    reras: ila ut unguentttm, non ungentum dicalur.
    de loco ad locum transicns aliquis , ei alium de lo-

    co ad locum transferens inlelligilur.


    V
    Vacat niihi, Grece ax^** ''
    Tlrturi et masculino genere el feminino profertur,
    Vaco imlitia, perfeclum vacuvi
    lunc temporis aJverbiuni est, lum ordinis.
    Vllcus, neuiri generis est, et pluralein numeriim
    Terca fiominum sunl , el singulari numero ter-
    nnn habet ; sed Virgilius masculine vulgum extulil
    R ut llinc tparqere voces in vulgum ambinuas.
    Tercus quadrupedum ,
    plurahler fact lergora
    . .

    ,
    ..
    .d
    * :

    J£ »
    g
    ^^. .

    cst, coria.
    Vas, vasis, neulri , de vasculo.
    Tingijere dicendum, non tingere.
    Vis duplicem babet significalionem, et virlutis
    Temeritas, sine eonsilio ; *,CDACiTAt post consi-
    videlicet, quie Grece S-jw.ms dicitur , et violentur,
    liuin.
    quae Grar.e piu vocatur.
    Tguperantia animorum, Tewperatio frura, Tem-
    Vecordia et Vmus tantum singnlariter efferuntur.
    pebies uurarum.
    Veprf.s, el Verbera, et Viscera, non babenl sin-
    Tafete, Jap«fi«, et tapeli; et pluraliter tapetia, ta-
    gularem declinationem, nisi lantum verbere el viscere.
    petium, lapetibus ultis, sed et hoc tapetum, tmjut
    Virgilius : Et lorto volitans sub verbere turbo. Et
    liipcti, huic lapelo ; et pluralitcr tapetu , lapetorum
    Uvidius : Viscere d'vise.
    lapetis. Virgilius :
    Ver semper singulare.

    Inslratos oslro alipedes, plclisque tapetis. Vervex, id est ovis, a v liltera incipiendum.
    Verus, ad nalurae lantuin veritaieni refertur.
    Sed cl masculino genere dicit : pictosqae tapetos. Vebax auteiu dicitur qui non menlitur ;
    unde ve-
    Torbo, si sit proprium, tnrbonis facit ; nam sive
    q rus fa mon dici potest; verax autem non potest.
    ventus, sive quo ludunt pucri. hic turbo dicitur.
    Vallestria agrormn, sicul et Campestria dicuntur.
    Virgilius : Torto sub verbere tnrbo. Veto culpam, et Veto o culpa, id est, proliibeo a
    Tuuulcs, et tumens lclius, el mons brevis, ct se-
    culpa. Sedulius : Pomisque vetarel acerbis , id est, a
    pulcrum aeque vocatur. poniis. El Fortunalus :

    Teloneum pcr l siinplicem, non thelonium, aspi- Non veto conjugium. scd pratfnro virginis alvum.
    ralione addita. Esl autem Graece riXuv [Forte te)&i-
    Vultus mutalur, Facies manet
    vwv], Latine Vectigal. V« dalivus etaccusalivus sequi debent, ul Alius
    Tabks, tantuin singulariter dicitur. (sic) : Yte populo Maurorum '.
    r<r populmn Manrmum t

    Tcndicul£ et Teni rii.e laniuiii pluraliter. Veneunt, qui venduntur.


    Velocitas yednm et coryontm, Celeritas animo-
    U
    rum et (actorum.
    UsQueqeaqce, omnimodo signiflcat, pro quo iu Vulnus quod per alium lit.

    psalmo Gra:co, i<»; afiSpot legimus, quod signiflcan- VuLTURdixitVirgilius in sexto; sed et vuliurius

    tius Laluie potesl ttsque valde interpretari. Lucilius primo.


    Ut, modo lemporis adverbium est, et signiflcat D Verbuu est omne quod lingua profertur et voce;
    postquam; modo qualiiatis , et significal quemadmo- Seruo autem, cujus nomen ex duolms composiium,
    dum ; niodo oplandi , el siguiflcat ulinam ; moilo terendo el movendo, complior ac diiigentior sil; Sek-
    mirandi, et signiflcat o ounm ; modo conjunctio cau- tentia vero quas sensu concipitur. Porro Loquela
    salis , ut : Yolo ut ubi ego sitm, et ipsi sint mccum. cum quadaro eloqucnlia diclionis ordo profertur.
    Utor divitiis et divilias. Oratio, cum usque ad manuum arlem describendus
    Ulterior el (Jttimus posilivum gradum non habenl. oraiionis sermo pervenit.

    DE ARTE METRICA LIBER


    AD WIGBERTDM LEVITAM

    I. De littnra. nio necesseesldistantiara litterarum syllabarumque


    Qui notitiam metric% artis liabcre desiderat, pri- sedulusdiscat. Sunt autem Latin» orones viginti el
    ,;
    , ,

    161 DEl).€ VENEIUBILIS OPERUM PARS I. - DID/VSCALIfiA CENTJINA. 153

    uim : ei quibu* quinque vocales appellantur, a, e, A parte oraliouis habet vocalem, banc ei si natura bre-

    1,0, n, culerx omnes consonantes; at de iistlem vis cral, 6emper eam posilinue facial longain , ui

    cnnsonantibus septem dicunlur seinivocales, /'. I, m, majui, perjurlum, unde el dnplex appcllatur. .V quo-
    n, i, i, x, cxlerse novem mulx , b, c, d, g n, k, p, que lilleni consonans rjusdcm polestatis, duplex
    «, I; | auicm seitam vocalem et t decimam sepli- ,
    nuncupalur, ut axis. Siml et liqucntes liiterx qua-

    mam ronsonaniem, propter Grxca verba, quibus tuor, /, m, n, r, qux diverso quidem modo, sed cerla

    consiicle utimur, assumpscre Lalini nequc eniin : ratione plerumque in metro solitam consouanlium

    aliter typum , vel telum , vel cxlera hujusmodi vim amiltere solent, et nonnunquain breves nalura
    quomodo scribcrent, habebanl. syllabas iaveniunlur reddere longas.

    2. De tytlaba.
    Qui eiiam post perceplionem Domiuicx lidei, ,
    GrxCas litleras, etsi non iu alphabeti Syllaba est comprcheusio lilterarum, vel unius
    X, p, «, <u,

    «rdinem recipiunt, divinis tamen paginis indilas vocalis enunliatio, lemporum capax, quia oranis gyl

    cominent ; » videlicet, qux duplici apud eos figura laba aut brevis est , ct tcmpus rccipit unum, quod
    scribilur, quomodo apud Lalinos litlera H, intromit atomum melrici vocant, ul pattr ; aut longa esi, et

    tentes, propter auctoriiatem nominis Ihcsu; et P>


    duo recipil tempora, enim ma , cum
    ut mater. Hic
    x >
    dicimus mule r, longituilinemsui circuniOeius tanlum
    propter nomen Chritti ; a. , et w, propter auclorila -

    tem dominici sermonis Ego sum « et « eie- ,


    lemporis bis occupat, quantura pa seuiel, cum acule
    ;

    iiim tantum nomine discrepat, cxterum ct figura et dicilur paler. Suni igilur lnng:e syllabx, sunl breves,

    poleslate nostrum axquiparai; o Grjeooruni , ab r sunt coiumunes ; sed longx duobus modis Uunt, na-
    lura et positione. Natura quidera bifarie, aut pro-
    nostro et Ggura dislat et nomine. Porro v et u bnc
    a nostris diflerunt, quodsemper longx sunt, nostrx duclionc videlicel singularum vocalium , ul natis,

    autem omnes vocales suut dichroox, hoc est, et bre- sedct, /S/iis, omen, tinus; aut duarum conjunctione,
    vihiu syllabis habilcs, et longis, quomodo ei illorum quod diphtbongum vocanl, ut wium, pcena, augu-

    a, i, v ; nam ieu semper apnd illos breves natura ttus, Eiirns, liei ; ut Arator :

    Hei mihi jam vidao subitis lapsura rntnis.


    I
    permanent.
    Condita lania diu lempli quoque nobilis aedem.
    Ilaque oinnes lilterx quibus utimursunt viginti et
    Yel cuiu diciuius Tydeus Tydei, ubi e et i non se-
    scptem, vocales videlicei octo, et consonanles unde-
    pararaus, sed conjunctim proferimus, ne quintam po-
    viginli; sed et de his vbcalibus
    i et u plerumque in

    consonanlium potesiatem transcunt, cum aut ipsx


    lius quam primam declinationem significct hoc
    '
    :

    Grxca
    *""" noinina sortiuntur ; in Latinis non invenitur
    inter se geminantur, ut jumentum, vinum, aut cum r>

    vocalibus juugun ur, mjanua, hxc di P° l, "> n S us - Positiotie aulcra longx f.unt syl
    aliis jecur, jocus, m-
    ttitas, veritas, volatus. V quoque nonmmquam labx medis scx : cum correpta vocalis aut in duas
    sibi
    ipsa prxponiiur, ut vultus; scd et allerum
    dcsiuit cnnsonantes, ut att; aut iu unam duplicem,
    consonau-
    ut dux; aut in unain desinil consonantem, cl exci-
    tis locum lenet , cum vcl Laline atnum, vel Evange-
    lium Grxce nominamus. Mirum aulem quarediierit
    piiur ab aliera, ut arca; aul excipitur ab x duplici
    consonante , ut axit ; aut ab i loco cousonanlis po-
    Donalus cam interdum nec vocalem, nec consonan-
    sila, ut Troia, qux posilio nonnunquam iu metris
    tem haberi , cum inter q liiteram consouantem el
    * ires dividilur syllabas ut est illud
    alleram vocalem constituilur, ul quoniam, quidem
    nisi fortc quia tain leniler tunc effertur, ul vii sen- Arma virum tabul.vque et Troia gaza per undas;

    tiri qucat. Vidctur autem non csse firma raiio : quam aul desinit in consonautem , et cicipitur ab i vel u

    ejus senlenliam eiponentes Pompeius vel Sergius positis in loco consonautium , ul advena, adju-
    dicunl cam consonantein Cise non posse, quia babet mentunt.
    antesealteram consonantem, ij est, q; vocalem es e Breves vero sunt syllabx qux horum nihil habue-
    non posse, quia sequitur illain vocalis, ul quare, quo- rint ;
    quod vero quidam inlcr longas syllabas non
    moda; et ob eam tunc non esse litteram scribuut.
    i I n * annumerani, dum auturoaut, cum correpta vocalis
    i.tuul cnim? numquid, quando scribimus ttatiin, di- eicipilur a duplici liltera % ul Uexenliut, aut a dua-
    cemfuni est consonantem esse non posse, quod anle
    / bus consonautibus, ut orrc vel acris , fallmitur. Nam
    ae babeat allerara consouantcm, id est t; imo el ei % quoties in eadem parle oralionis brevem sequi-
    •>» '.il-iu esse non posse, quia sequilur lur vocalem, polest e3in producere, Ua volueril
    illain vocalis? si

    Et cum dicimus ttratum, r esse litteram falcndum esl, poela, ut gaia. Cum vero parle aliqua orationis in

    ciiin et vocalis sequatur, ct du.i: prxcedant conso- brevcm vocalem lerminala, scquens sermo a Iittera s

    nnnies : < quoque nihilomiuus consooanleni, ciiin incipit, mill.iin producendi habel pntestalem; uuda
    • uii ci |u iiioil.ii alia consonaiis , et sequaiur. / au- esl : El nemorosa Zacynthut.
    leni hoc proprium habcl inler vocales ul quoiics, El r iiltera liquens eodem modo sicut el /, cuni in
    locuin lenens consonantis, alteram anle se in eadem medio senuone brovem scquiiur vocaleui ,
    priece-

    VAKIANTRS LECTrONES.

    » Pari»., tecundam. ' Paris., vitret. * Pnris , MaHTMnup aMiuwau«,


    : : : : ,

    153 DE ARTE METRICA. IM


    dentcqunlibelconsnnonte, potest hanc poelica licen- A Falsoque dcfiuivit Pompeius * non posse lique,-
    tia faocre Idngam ; cum vcro ulralihel liquida sequens scere, nisi ipsa antecedat, ut : Ponite spes sibi qui»-
    consonantem in cnpile fueril sermonis, non potest que snas. Hanc Virgilius et in medio vcibo alteri
    longam facere vocalem, qux in fine verbi prxcedenlis consonanii pra positam , ubi conunoJum duxit, li-

    naturaliter brevis exliterat. Sunt ilem syllabx qux quenlium more transiliit
    utroque modo et natura, scilicet, ct posilione, longx Honalur Maestlieus Nunc uunc
    : insurgite remis.
    snhi, nl dent, gens ,
    '
    mons, [ons, frons.
    Nisi forte hune versum ila scandendum putamus,
    5. De communibus syllabis. ut sil Ilorla spondeus , lur Mne spohdeus , stlieut
    Communes autem syllabx modis fiunt novem, qui- nunc spondeus, conjunctis scilicet vocalibus,
    quod
    bns aul naturalitcr longx, poetica Iicentia, in breves, dipblbongum vocanl. Unde bene Donatus, cum de
    aut naturaliter breves transleruntur in longas. Bre- liquenlibus litteiis loqueretur, dixit specialiier de /i
    vis quippe iransrcrtur in longam, cum correpla v</- et s littera Su.e cujusdam polestatis est, quse in
    :
    nie-
    calis ineodcm verho a duabus excipitur consonanii- tris plerunique vim consonanlis amittit.
    hus, quarum posterior cst liquida. Esl enim brevis Est enim modus quartns syllab» cornmunis, cuin
    in boc natnra , ut Mens lencbris * operia suis. Esl
    :
    post pedem quemlibet una syllaba brevis reinanserit
    longa posilione in lioc : Morlisquc lenebras. In quo B ()e verbo> qua ve( j„ voca ] em desinens eicipiaiur a
    ,

    modo injusto ulitiir cxcmplo Ncve flnyetlo


    Sergius :
    consonante verbi scquentis , vel iu consonantem
    Flachiui enini in capitevcibihabet liquidaui iitte- desinens excipilur a lillera vocali. Est euiiu natura
    ram consonanti subjectam prxpositio nunquam , brcvis in hoc :

    brevem natura syllabam verbi prxcedenlis potest fa-


    Cujus onus leve est, cujus juga fcrrc snave ost.
    rere longam.
    Est longa, permissu poetico in boc
    Ilem nalura brevis syllaba ad voluin poeUrum :

    transferri potest iu longam, cum correpta vocalis in


    Frondea ficus erat, cujus in robore ouVwn.

    consouantem desinit, ct excipitur ab h liltera. Est Quod genus syllabx inter iongas vel omnino refu-
    natura brevis in huc : gieiiilum, vel parcisbime usurpandum est. UnJe et

    Porciaum leuuere gregcrn, niger hispidus * horret


    in recenlioribus poetis non faiitt cjus invenies excm-
    plum, quamvis el apud Virgilium non raiissinnim
    Est voluntale poctx longa in lioe,
    apud II nieruin non frequentissiniiim reperiatur.
    Vjr hutuilis moesto dcjeclus lumioe terram.
    Quinlus modus est, cum pars orationis desinit in
    Kt item :
    diphlhongiini, sequcnte siaiiin vocali. Esl enim per
    Mors fera per liominem roiserum sibi subdidil orbeui. *•* na:uram longa in hoc, Musm Aonides; esl per iicen-

    Ubi itcm quidam graminaticorum dubium exem- ti.nn brevis in boc, Insttlm Ionio in magno, quod
    posleriores poelx m:igis in una parle oralionis ficri
    plum ponunt: Ttrya fatigamus Itasta. "N.uu elsi non /i

    voluerunt; unde hujus ''


    et noslralibus facile poema-
    sequeretur inui, lamen esse posset ionga ,
    poetica
    licenlia quia plenis pedibus superfuit , sicut hoc,
    libus invenies. At cum dipblhongus a vocali alterius
    ,

    vocabuli excipilur, tuni hanc per synalepham * trans-


    quod iteiu ponunt, esl :

    iliendam esse dicebant, ut Prosper in prxfatione


    Oiunia vincit amov, el uos cedamus amori.
    Epigrammatum :

    Ubi mor ideo potuil produci , quia post emensos


    Nee nostra? lioc opis est, sed ab illo sumitur Itic ros,
    pedes integros ,
    partem terminat orationis , lametsi Qui siccam rupem luadere jussiL aquas.
    vocalis sequatur.
    Sextus modus est, ut Donatus ait, cum producla
    Terlius modus est syllabx communis, cum verbum
    vocalis est, vocali altera consequente. Est eiiim Ionga
    aliquod in vocalem desinens correptam excipilur a
    in hoc :

    duabus consonaniibus, quarum prior sits. Eslenirn


    iiiiii.itii ia ibalamos lnvisi Cajsaris isseml
    natura brevis in hoc Forlunali :

    Brcvis in hoc
    Ordioibus variis alba smaragdus iuest. D :

    Te Corydon, o Alcxi; trahit sua qtiemque volupias.


    Est posiiione longa in boc Seduiii

    Adveoiat regnom jam jamque scilicet illud


    Qnod moderni versilicatores iu cadem potius pai la
    oraiionis consuerunt facere, ut
    Cum vero * in capite verbi fuerit coosononti alii
    Eoi venere nugi, sxvumque tyrannum.
    subjecta, nequaquam polest ultimatn verbi prioris SplendiJus aactoris de vcrtice fulgst Eous.
    syllabara producere, qux in brevem desierat : ut Se-
    Ei nirsus longa est per naturam ita :

    dulius, Angelus iniacia: cecinit properala Mariae.

    Slare choro et placidis cceleslia psallere verbis.


    Brevi per licenliam ita :

    Et Forlunatus Cxuital,Maria, cum prima aflamioa sensit.


    Vocibus alternis divina poemala psalluol Aut cum longa vocalis, ve! eliam brevis • quo

    VARIANTES LEjCTIONES.
    Paris. adilit gens. mens., mans. * Paris., obscura. Paris., horrens.
    * Paris., pro et hnbet (xeiupliintin. ' Pari9., qnce. Vidc infra, col. 166, nol. Ebit.
    : : : : : : : ,

    155 BED.C VKNEIIAI.ILIS OPERUM PARS I DIDASCALICA CENUINA. 156

    pariein ternitiiat oialioi.is, extipilur « vocali alteriut A 4. De piinus nyUabis.


    Terlii, priorem per aynatccpham absiiiuuui, ui Pros-
    ll.ci ite diflerenlia syllabarum paucis uieta sint ,qu»s
    per :

    suiseiiamexemplisipse plurimum discernere potest,


    Nam si te virtute tua nl wlestla cretlas
    Scanilere , oV Mptfl < pulsus a>t i'ii:i ratlls. qtii scansionem versusberoici discere curaverit. Sed
    Qiiamvis ot Arator, imitulus veleres, dixeril :
    quinecdum ad boc pervenit, hunc inlerim hortamur
    tititiam noslrts voluisses i i- 1 :> juvenltis onmium parlium orationis ex principio ver-
    syllahas
    CowHiil parere piius, ne liliora Ceeufl suum heroi.orum diligeniins scrutetur. Omnis enim
    Lino,tieres, lnsanam rabicm passura \n oftin.lt!
    versus hexameter, qui sex pcdibus, et pcntameterqui
    Scplimus inodus est, cum pronomen . lillera ter-
    q-iiuqne pedibus cousiat, priinamsyllabainlongaro ha-
    niinaluiii vocalis slalim seiiuilur. Est cniiii louga iu
    bct, quia vcl a spomleo vel a dactyla incipit, quorum
    hoc :
    prior pars [lollendum pnrt] duabus longissyllabiscon-
    Non snmmus Pater est, el Filtas lilc est
    riuia qui
    t|ui:i i|iio.l summus Pater esi, el Kilius Imc est,
    Sed sistil , ut dicens; seciinilus longa et duabus brevibus, ut
    brcvis in hec dicimut; clomnino cum Codieem bexamelri velelegi-ci
    Hic virliic est, lilii quem promilti sspius audis. carmiiiis assumis in manus, quamcunque paginam ape-
    Sed el adverbium . liltera terminatum, communem ,, riensinspcxeris, i|iicmcunquevcrsumarripicn6legeris,
    b\ llabam facil. Esl eniin longa in boc Paulini absque ulla dubitalione primam syllabam aut natnra

    Donec aspirame Dco conatibus aegris. aul posilione longam invenies, quia nimirum sive

    Brevis in hoc Prosperi spondei sive dactyliconstalesse principium. Item pri-


    Ut morbo obsessis pr.Tsiaudi esl cura medendi, ina sxpe syllaba ex composilione lig ur.e deprehenditur,
    Donec in ssgroto corpore vila inanut. ul si nescias qualis sit piut, ex compositione, qux ett
    Octavus modus est, cum correptara vocalem iuea-
    tmpiiK, qualis sit piut cognoscilur, licet In aliquibus
    dem parte oraiionis sequitur z, consonans Cncca fioc Nam cum dici.nns nubere nu longa est;
    fallat. ,

    duplex. Est enim longa in hoc Juvenci


    iiem cum dicimus innuba vel pronuba, Gt brevis »u
    Diflicile est lerris affiios divile gaza. in compositione; item lux itr.it, longa est lu; lucerna
    Esl brevis in hoc ejtisdem : brevis est. lieni homo brevis est ubique, h:imanu$

    Ei gara distabat rerum possessio hjlgens. longa. Itur in anliquum tylvam,* longa est. Supe-
    rumque ad tumen iwrut, ' brevis est : sed hoc inve-
    Nonus modus est quo, omnissyllaba novissima ver-
    niri raro conlingit ; verura si quxlibel pars orationis
    sus in quocunque metro indifferens est, qux Grxce
    prxposilionihus componatur, primas syllabas ex his
    ti3i«»oco,-, et ad volunlatem poetx vel correpta pro-
    .. ... r cognoscimus. Nam lalis manebil fcre omnis coinpo-
    ,
    dncitur.vel
    ,
    corriinliir
    .....
    producla
    , ,

    -
    ;
    r
    quodj frequeniius
    •
    *- - ...
    sita syllaba, qualu et ipsa prrepositio fuerit, ut decep-
    .... ,

    .
    j •
    est nuain ut
    . ....
    exeinphs indigeat.
    , ,
    Sciendum est autem
    ...
    \ , _ .... ,

    lut, abundam. De, videlicet longa el * a brevis. Item


    __._».
    quod x liltera duplex nunquam facit communem
    ex ipsis prxpositionibus ad et ob, in et tub , diverse
    syllabam, sed cum in eoJem verbo sequitur vo.alem,
    in verbis ponuntur; nam corripiuntur cnm crescen-
    semper eam habel longam aut nalura , ut pax , lex,
    do * dissyllaba reddunt, ul adit, obit, iivt, subit.
    /iiji, rex, vox; aut | osilione, ul [ax, nex, nix, nox,
    Imliflerenter siint cirm trisyllaba faciunt , ut * adjicit,
    nux, ei exul, exilui et exitium. Cum vero in primor-
    objicit, tnjictt, iiibjicti Producuntiir laiiluin cum te •

    dio verbi fuerit, non potest producere ultimam syl-


    trasyllabu ex se reddunt, ut adjicio, objicio, iujicio,
    iabaui prioris verbi, quod in brevem desierat vo-
    tubjicio. Item producuntur qux per prir et per 1711«?
    calem, ut
    in priniis syllabis scribuntur; breviantur vero pre-
    Poatibus insiralis conduiil littora Xerns.
    cium, precor, premo, prehendo, queror, hoc est.que-
    N quoque litlera pari ratione ( nisi fallor) cuni in relam depono, et qux ex his per derivationem, vel
    medio verbo consonanli alteri fueril subjecla, ptp- decliuationem, vel composilionem, lieri possunt ; et
    cedenlera syllabam sive natura seu positione seraper •yu. cnujunctio; itemconira, brevianturex iisdem prx-
    longam habet, ut regna, calumnia. Cum vero in pri- posiiionibusincomposilione, ul dehinc,pro(eeiut, pro-
    |j
    mordio verbi fuerit alii subjecla consonanti, ul Cneut fessus, profusut pro[atus,proarus, pronepos, et cxtera.
    ,

    gnarut, profecto ultimam syllabam verbi prioris, si Siini itom aliquanla verbaqux primassyllabaslempo-
    in brevem desicrit vocalcm , brevem hanc ul fuerat rum ralione permulant, qux subler collecla in ouini
    reiiianere permiltit, neque ullaiu produccndi habet pnelerito perfecto,' el vel in oniui prxlerilo plu-quam-
    poteslatem, Prospero teste, qui ait perfecto, vel in uno futuro utodi taniuin conjunctivi
    Nec laincii ' hoc toto depellil cor|vnre gnarus producuntur, " c:etcris autem inoJis el temporibus
    N.iurain erranlum divideru a vitiu.
    breviaulur, ut sunl hxo, lego, legi, cum legero ; (ateo,
    Umle el inler liquidas annumeralur, tametsi non favi, cum (atero ; Mtit, t./ii, cum renero, (ugio, [ugi,
    ila ul i vel r, qux communes syllabas facere soleut. cum (ugero ; facio, (eci, cum (eeeiv; tedeo, stii, cairi

    VARIANTES LECTIONES.

    1
    Paris., pro hoc... corpore, habct /10» fwdere. * Paris. babet i /0114«. ' Parit., i .rerit.
    ' Pari» ., iili. ' Pari.., dimiUubmnex te, «I infr:i, njtUibum, trissuUakuni.
    7
    * P a ris oiii. / in seq. verbis, ponciu adhit, elc. Paris. oniiliit ei. • Paris., in ctcuiu.
    , : ,,

    157 DB ARTE METRICA. 168

    tedero ; ' cum jodero; video, vidi, cum vi-


    fodio, [odi, A derandus esl, ul si quairalur amicittimorum quibns

    iero; voveo, vovi, cum votero; juvo, juvi , cum )u- sylbbis conslet, edisciinns priniam brevem exem-

    ver»; ago, egi, cum egero;emo, emi, cum emero; plo, ut : Nimium dilexit amicum; secundam longam
    tavo, lm-i, cum tavero ; odio, odi, cum odero; sero, sevi, accentu invenimus, terliam lougam pnsilione, qoar-
    cum stvero ; sino, $ivi, cum sivero ; caveo cavi cum , , tam brevem accentu, quia cum dicimus amiciumus,
    cavero. Item conlra inveniunlurquceinprxsenli tem- penuitimam cum brevi accentu invenimus, qtiintam
    pore producta sunt, et in prreterito brevianlur, ul accenlu longam ; uliimam vero qualis sit, per sin

    pono potui, cogo coegi, do dedi, tto tteti ; ilem oinnia gulas partes orationis monslrabimus in oraiionu

    verba quic in pneteritis ante crescunt , in primis subjecUi.

    syllabis brevianlur, ut pendeo, pependi, toudeo te- l>. De ullimis syUabis nominum ,
    pronominum,
    et pariicipiomm.
    iQttdi ,
    potco poposci , curro cucurri, tendo tetendi,
    Niminaiivns singularis bas babet breves: o, ut
    pello peputi; item in verbis qure ii dem lilleris scri-
    citliaiisla, vinea, toreuma ; e, ul sedile ; o, ulonfo,
    buntur, nolandum quod liber, si tibrum signilicat
    virgo; u, ul comu ; et , ut tnel; il , ut viyil ; ul, nl
    aut corticem, brevem babet li, si liberum, longam.
    con ul; m, ut teclum; n, ul carmen; us, ul justut,
    Pila, si vat signilicat, longam babet pi; si spharram,
    B cursut, cedrus, nemut; ir, ul «ir; or, ut doclor; t,
    brevcm. J
    Domus , brevem babel do; doma, id est
    ut caput. Has iteni longas : i, ut fnigi; il, tit 'lana-
    teclum, longam. Plaga, cum clima signifir.it , brevis
    auil; ol, ulsol; as , ulfacultat; c, iHlialec. Iten
    estpU; cuin vindiciam, longa. Palus, paludis, brevis
    baec sunt quae in monosyllabis producuntur, in
    est pa; palus puli, lnnga. Populus, cum vulgus signi- ,

    dissyllabis autem et lnsyl'abis vel in caiteiis poly-


    licat, brevis est po; cum arborem, longa. Nitens, a
    syllabis corripiunlur : ar, ul (ar, nar, Ca:sar; er, ut
    nilore, brevis est ni; nitens, a uisu longa ; ilem educo
    vcr, pater; ur, ul (ur, murmur; ii, ul vis, glis,
    educis, longa du ; educo, cducas, idesl, nulrio, brevis.
    (ortis; al,ulsal, Hunnibal. Itera torcular et pul-
    Concido, decido, incido, otcido, siad casuin perlinent,
    vinar producta, quia quibusdam placuit hoc lorcu-
    corrcplam habcntci; si ad concisionem, produclam.
    non torcular ; et hoc putvinare, non pulii
    -

    Colo lare dici,


    , colis , brcvis esl co ; colo , colas , longa. Placo
    fueril
    placus, producla pla; plcceo places, correpta. Pareo nar. S terminalus , si quinle declinalionis
    producitur, ut dies; si terlite, tnnc longa est, cum
    pares, id esl, appareo, sive obtempero, producta pa;
    singularis non ciescit, ut lubet, cadct,
    parn, paras, id est, pratparo,el pario, paris, correpta. genilivus
    vulpes, claves xdes,
    Pareules,. cum apparentes signilical, proJucla pa; tabet, pubes, clades, (ames , ,

    strage» , llerculcs prolet, nubes ;


    quamvis quidam
    cuin genitores, correpla, sicul el parienles. Idem si
    ,

    neulri generis est, corripitur; si masculini, produ-


    C nubs nominativum enuntiari ' malucril ; vel cuin

    cilur iu utroque nuinero. Levilas instabilitatem


    crescens, e productam ante novissimam syllabain
    , si
    bahuerit, ut merces, quies, mercedis, quietis ; vel cuni
    mentis designat, aut pusillitalem ponderis, brevis est
    monosyllaba fuerint nomina, aut de monosyllabis
    lc; si lenilatem tactus, unde ligna in sedilicio levigata
    ducla, ut pes, bipes, sonipcs; ubi notanduin quod
    dicunlur, longa est.
    pes, sicut et sal et par, cum monosyllabum est,

    5. De mediis syllabit. longa est. At cum per alios casus decliuari coeperit,

    primam syllabam corripil ; item Ceres, aries, paries,


    Medias syllabas tribus raodis cognoscimus ,
    posi-
    abiet , nominativo et vocalivo casu et producunt, at
    tione, dipbtbongo, et accenlu; sed de positione el
    in cateris casibus corripiunl ; brevialur vero
    et, si
    diphlhongis, supra tractavimus. Acccnlus aulem
    aut e in i mutaverit in gcnitivo cresccnte, ul milet
    quasi adcuntus diclus quod ad cantilenam vocis nos
    ,
    mitilit ; aut brevem habucrit, ut teges tegetis. Ot
    faciat agnoscere syllabas qui vocis accentus duo :

    monosyllaba, si ora signiOcat, producilur ; si otta,


    suut, ad ea quae ' tractavimus necessarii, correptus
    bieviatur. Quae tamen os syllaba cum in dissyllabis
    el productus. Correptus est , quoties sine uila raora
    el media syllaba genitivi
    vel in trisyllabis veneril,
    vocis medias syllabas enunliamus, ul maenia , labula. -q
    producta nalura • permansit, lunc longa erit, tit
    Productus est , quolies medias syllabas cum aliqua
    nepo» nepons vero correpta, brevialur, ul com-
    ; si
    raora vocis exprimimus, ut forluna , natura. Scicn-
    dum lamen qux in verbis i correpta pos compotis. Vs cura in genitivo crescente longa
    esi, quia illa
    ut virlus virtulis teltut
    permanserit, producitur, ,
    proferuntur, cum in mcdium venerint, et ipsum i in
    teiluris, exceplo uno palus ,
    quod in genilivo dister-
    e mutaverint, ut legis, lege, legere, ubique brevian-
    minatur, palus, paludis. Cnde est
    tnr, excepto tamen cum a tribus excipiunlur cou -

    sonanlibus, b.meit, ut tegebam, legemus, legelur; Regis opus, sterilisque diu palus, aplaque rcmis.
    csetera melius accentibus colligunlur, quia accentus Si vero in genilivo crescenle non permanserit, aut
    in trisyllabis et telrasyllabis, et deinceps, ita cmi i- nqn creverit, corripitur, ut pectus, pectoris, vutgus,

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    ln margine editionis Aaglicae quam sequimurscriplum esta lectore quodain (oveo, (ori, cum (overo. EotT.
    * Paris., sccurus longam , securis brevem, domus , elc. ' Paris., tractamus.
    * P.uis., ralione. ' Paris., maluerunt. " Paris-, permanserit.
    ;
    , : , ; ;,

    15» BED^E VENEHABILI9 OPKHUM l'AHS 1. - DIDABCALICA GKNUINA. 100

    vulyi. Gcnilivu*, Jalivus ei ablaiivus proJucuntur; A esl, populorum, cedrorum. Dalivus in » lermiiialtii

    seil grnitivus, cum lerlix fueril Jeclinalionis , cum corripitur, ut Arcas; alias lougus cst, ul lais, iJ c*t,

    ablaiivo suo e lantum liltera lcrminalo brevialur, populis. Acctisalivus si in «i fuerit terminatus, et

    ul « (anle, (ontit, exrcplo imo qtioJ proJucilur, ub a genitivo singulari vcnerit, o» Cnito, corripitur,

    hac (ame, quoj velercs liujui (amei, non hujiit (amit; ut Aratdes Arcadat, alias productioue Ixlalur ut
    ecclesiat.
    et huic (amci, non huic (ami dcclinubant. Ubi no-
    Undiini quod uoiiiina quintx dcclinationis qu:e iu 7. De ullimis tullabit verborum et adverbiorum.
    ,

    ei liueras geuitivo el «Ititivo casu termiiuniitir , et In vcrbis primx conjugationis proJucuniur a ei


    lias divisas cl ulrainqtic longam b.ibenl, ut (aciei,
    as, ut ama, amas ; in r secumlx e el es ut sede , ,'

    diei, fidei ; acctisalivus brevis est sempcr, vocativus ji'i/c'3 ; iu lerlix proJuctx i et i», ul nutri, nulris

    simililer, eicepto cum in terlix correplx breviantur e cl is, ut cerne, ccrnis.


    i lcriiiiiiatur, ut Laurenli.
    Ubi notandum quod nomina qux in iiis terminantur, In omnibus o corripilur, ut amo, sedeo, cerno, nu-

    in genitivo castl Juplici t efferiinlur, in vocativo


    trio, laiucisi auctoritas variet. EaJem in iniinitivo

    simplici , in utroque longani habent, ul/i/ins, fUii, modo peiiuliirnas syllabas a,e, et i proJuctus liabcnt,
    ut amare, tedere, nutrire. Ilem « correptam, ut cer-
    • fili ; vel cerle voralivum iu e correpiam lermi-
    nant, ut impms, impie ; qui etiam vocalivus Juin B uere. Similiter in aliis modis produclis ejusdcin
    siinilis noiniiiaiivo fucrit, regulam nominativi se- vocalibus, ul ainarem, amaret, amarel, el cxtera ad

    quilur, ut hac paupertas , el o paupertas. Nomina- suam formam ; e corrcpta in verbis lerlix conjuga-
    livus, accusalivus et vocalints plttrales in masculino lionis '.correptx, ul cernerem, cerneret, et cxlera.

    et fcniiiiino geucre producnntur , corripiuntur in


    Ilem es corripitur, ui. *u»i , es , et qux ex bis cooi-

    ncutro. Ambo el duo si neulra sunt, corripiuniur poni possunt, ul adsum, udes, potsum, potes ; itein
    ,
    ;
    s
    si masculina, proJiituiilur.
    (axis, velis, adsis iongas, quia pluralis numerus ea
    '
    Genilivna in ouiuibus
    brevis esl. Dativus vel ablativus si in is ierminaniur,
    producii, cum dicimus, producia media adsitis, ««-

    longi simt, ul doclis litis, faxitis. Oiiines in verbis novissiraa syllab.e


    ; si in bus, brcvianlur, ul rebus.
    In liac regulaomnia nomina, pronomina, parlicipia qux sunt hujusmodi, ut res et scs, lougx sum, quia
    cootinentur. Sed pronominis declinatio in lioc lan- producit cas numerus pluralis, ut amares, amuictis,
    tum differt, quoJ in mouosyllabis, qux * vocalibus amasses , amastetis. Iieni producenda sunt qux in c

    constat («"<), ut o, in quolibct casu proJucuntur terminautur, ul (ac , dic , duc, induc ; aul • i, ut
    ; sed
    genilivus cum in us lenisinatur, brevialnr, ut iltius. «Hiiiri , umari; aut in u, ul amalu. Corripiuntur
    D .tivus vero, sicut in nomine, semper longus est
    auiem qux in m aut in et, ut amem, amet ; vel iu iu, ut

    excepto milti, libi, tibi, qttx indifferenler dici pos- ^ amamu»; vel in i, ut amat; vel ia re, ut amare ; vei

    sunt; sic reliqui quoque casus regulam sumunt cx in lii , ut amalis.

    nomino. la Grxcis vero nominativus singularis has Adverbia qux in a terminanlur, productione gau-
    habct breves : a, ut ecclesia, baplisma; as , cmn ge- dent , ul una; qux vero in e, cx uoinine veniuut ,

    nilivus dot babuerii, ut Arcat Arcados, Pailas Pal- et comparalionis gradus servant, ut docte , doctius,

    lados ; os cum in geniiivo diplilbongum habuerit doctitsime, producuntur ; si autem a se nascuntur,


    ul Delot Deli ; loitgas vero has ,
    ' ut schole syna- ut sxpe, aut non comparantur, ul rite ; aut iu coui-
    ,

    goge, qux Latina consuelinline [F. consueludo] in a paralioue deficiunt, ut bene, male , brevianlur. / h-
    tcrminat; o ul Dido; an, ut Titan; en, ut lien, sijren; nila, prxter quasi, ibi et ubi, velqux ex ipsis liunl,

    in, ul delphin ; on, ul tlemnon ; er, ut aer, aiher ; u» ut ticubi, producuntur, ul heri. indifferenter acci-
    nl /Eneas; es, ut Anchises. Genitivusbrevialur, cum pitur, ul fatso. V producilur, ul noctu. L el r bre-
    do» vol tos habuerit in One, ut Arcadot poematot vianlur, ut semel, pariter; ul, ul simut, m, ut Im».
    ,

    dativus, cum i, ut Paltadi ; accusaiivus, cum a vel iV vero, excepto '* non, e», an , ubique breviatur,
    on, ul Thesea, Dclon. Alias longus est vocativus, ut forsan. S breviatur, ul tnagis, funditus, excepto
    cum a terminalur, in masculinis tantum 4
    longum curu a prxcessit, ut aliat. C producilur, ut hic, ittie,

    est , ul JEuea; nam in femininis corripitur, ul hwc D a <tlatC - Monosyllaba producuntur, ul cur , plus, ex-
    cathedra. E lerminalus producilur, schole,synagoge, ceptis his, bis et ter. Verum ne Jupliciter profenur ;

    pentecosle, parasceve, exceplis liis qiioruiti nouiina- nam proJucitur, cum probibendo dicitur:
    tivus os tenninatur, ui Peiros Pelre. I terminatus Scrulart ne cura procax abstrusa laboret

    corripitur, ul o Alesi. linilus proJucitur, ut


    Vel cum ponitur pro ut non , ut iJem Prosper ail >
    Dido.
    Lt fiodlcU brevis sic ooxia crimioa Hoit
    Nominalivus et vocativus pluralcs, cuiii a vel es Ne siue tiue habetl debila pu!ua reos.
    lermiiianlur, breves suiil, ut rbelorcs, cliarismaia , Cornpilurauicni, cuiu iuterrogaudo vel incrcpaiiJt>
    alias longi miiii, • eccliti: Genilivos longus est, si ponilur, ul
    laincn Grxce fucrit dcclinalus, ut laon, cedivn, iJ Tooe, crucnte, audn, ioiaue, rebeUi*.
    ferox,

    VARIANTES LECTIONES
    1
    Pm -
    ., Cciiiliu'/! plurulis • Paris., vocalibus , tit me, te, M, qui aut. » Pai is„ * ui tcliole
    ' Pmis., longuf. Partt., ut eirti-niti
    * '•'-- . seciiudu.... leiliu pioduitu... Icrlia cetitftit.
    ' Paii»., coiieploi». ' Paiis., tonaa ' Pai is. i/i i.
    '• Paiis,
    noii t< ait.
    , , ; ;
    ,, : : ; ,

    181 DE ARTH METRICA. 162

    > S in numcris corripilur ut toties, quolies, A eonlrarius esl itiolossus, ex tribus longis, lemporum
    tcplies , decict. sex , ut /Eneas. Anapxstus, ex duabus brevibus et
    longa, temporum qualuor, ul pietas; buic contrarius
    8. De ultimis syllabis conjunctionum, pwposilionum,
    est daciylus, ex longa et duabus brevibus, lempo-
    et iulcrjectionum.
    rum qualuor, ut regula. Amphibrachys ex brcvi r-i
    Conjunciiones fere omncs eorripiuniur; sed qux
    longa el brevi, tcmporum qualuor, ut arena; huic
    a vcl i terminanlur, excepto qua, ila, nisi, produ-
    contrarius est amphimacrus, ex longa et brevi longa,
    ctuilur, ul propteres, interea, <i el vi. Qux in n de-
    lemporum quiuque, ut impolens. Dacchius ex brevi ,
    sinunt, si u vtl t ante eam habuerint, producuntur,
    etduabus longis, temporum quinque, mpoetai; huic
    ut nn, sin, alioquin. Cxlerx * brevianlur, exceptis
    contrarius est antihacchius, ex duabus longis et
    bis qu;c posilione sunt longx, ul ast, aut.
    brevi, lemporum quinque, ul natura : bos sequuntur,
    Accusalivx prxpnsiliones solx, qux in a excunl
    ul dixi, pedes telrasyllabi sedecim, pcnlasyllabi tri-
    producunliir, ut intra , et unuin monosyllabunt cis
    ginla duo, et asyllabi [/.. hexasyllabi| sexaginla
    ablativse vero corripiuulur omnes, ut ab, exccptis
    qualuor. Sed hxc iulerim nostro operi, quod de arte
    monosyllabis qux aut vocalibus constanl, ul a, aut
    metrira cudiinus, satis essc putamus.
    vocalibus terminantur, ut de. Communes prxposi-
    B 18. De metro dactylico, hexameiro vel pentametro.
    tiones correptas esse liquel, * bt tuper. Nrc de lo-
    non Metrum dactylicum hexametrum, qtiod et heroi-
    quelaribus prxpositionibus reliceiidum , tanielsi
    cuin vocatur, eo quod hoc uiaxirae heroum, hoc est
    in liue, sed iu principio verborum sempcr ponaulur,
    virorum forlium facta caocrent, cxleris omnibus
    qusc sunt : am, co, con, di, dis, re, se. Quarum tm
    pnl< liiius celsiusque est unde opuscuiis tam pro-
    ;
    el dit posilionem quxrunl , ut ampteclor, disjungo,
    lixis quaiu succiuclis, tam vilibus quam nobilibus
    et ideo longx fiunt. Co diclirona est , ut cocrceo
    aptum essc consuevil. Coostat autcoi cx dactylo el
    connecw. Con longa, ulcoujicio. Di longa, ut dirigo.
    spondeo, vel trocheo, ita ut recipiat spondeuin locis
    Se longa, ut secerno. Re autem ubiquc breviatur,
    cum omnibus, pixlcr quiutum, daclylum prxlcr ulti-
    ul remitto, excepto refert distal significal : ut,
    iiiuiii ; trocheum vero loco tantuin ultimo, vel ( ut
    Prauerea jani uec oiulari pabula referl
    quiilam deftniunl) sponJeum iiliiino loco semper, ct
    et uno veibo rejcio omnibus prxter quintum
    iu ; troclieum vero nus-
    Itejice, ne maculis iofuscel vellera pullis. qunni, quia ctsi ultinia brevis est natura, lamcn
    Omnes interjccliones , si monosylluhx fuerint, spoiuleum facit, ad votum poctarum, quia ( ut prai-
    producuntur, ut hcu : cxterx vero exemplo similinm dixnius) uliimani versus omncs syliabam iiulifl:-

    partium orationis xslimaiidx sunt ; item interje- C renter accipiunt, alioquin legilimum numerum vi-
    ctiones omnes, ulAudacius ait, cum de Grxco ser giuii quatuor temporuro versus hcxameter non ha-
    mone muiuali sumus ; ideo in novissimis syllabis bcbit, quia tol illum pro sui perfcclione habere
    fasligiuui capiunl, ut papx,alal; eodem modo ct decehal, quothabet libra plena semiuncias. llujus
    «elerx similiter, vel acuium vel circumflexuin in execiplum
    ultimo sumunl acccntum. Culniina mulla polus raiiiatili luuitie couplet
    9. De pedibus.
    iloc mciriun posl Homerum Ileroici nomcn accepil
    Pcs e&t syllabarum et temporum ccrla dinume-
    Pythium antea dictuiu, eo quod Apollinis oracula
    ratio dictus inde, quod hoc quasi pedali regula ad
    :
    illn mclro sint edita huic cognaliim esl et quasi
    :

    versum uiimur mensuianduin. Sunl aciem pedcs


    fainiliariier adhxrens , ita ut sine ipsius prxsidio
    disyltabi quatuor , trisyllabi octo , tetrasyllabi
    iiunqiiam id posituiu viderim, mctrum dactylirum
    sedecim, singuli nominaura distincti ; at qui ex
    penlaiiieirum. Quod recipit spondeum loco primo
    his gciuin:, tis accrcscunt sine nomine generaliter et secundo, daclylum locis omnibus. Cataleclon est
    ru?uyi(«, id est, conjugationes dicuniur; undeGt, in medio et in line. Hujus exemplum:
    omnes pedes a disyllabis usque ad hexasyilabos
    LaUiiniurque piis agroiaa saacta choris.
    cenuim viginii qualuor colligi, de quibus in Donalo 1)

    plenissime, quisquis velit, inveniat ; scd nos in prae-


    Hujus meiri versus quidani ila scandendos astruunt,
    senti opusculo disyllabos lanium el trisyllabos me- ut quinque absolutos pedes eis inesse doceant,
    minisse sufliciat. Ergo disyllabi quatuor hi sunt:
    spondeum sive dactylum loco primo et secundo,
    pyrrichius ex duabus brevibus, teinporum duorura, spondeuai tertio scmper, quarto et quinto anapxs-

    ut amor; huic contrariiis est spondeus, ex duabus tos, veluti si dicam


    longis, temporum quatuor, ut xslas. lanibus ex Qu.wite rogna poli, quaerlU regna poli.
    brevi et longa, temporuni trium, ut parens. Iluic Quarite dactylus, regna po dactylus li qum spon-
    ,

    contrarius esi trochxus ex longa et brevi , ul versus, dcus, rite re ar.apxstus, 911« poti auapxstus. Quod
    temporum trium. Trisyllabi oclo hi sunt inbrachys : ralioni ejusde-n mctri, ni fallor, ininus videlur esse
    cx iribus brevibus, teinporum trium, ul macula ; huic conveniens, cum universi qui hoc metro usi sunt

    VARIANTES LECTIONES.
    Paris., Es. * Paris., treviantur, ut tamett; quamms vroducitur, exceplis.... »
    Paris., ut in, super
    : : : , : , : : : ; : , ,

    »63 BKD/E VENEKABILI9 OPBBTJM PAR9 I. - DIDASCALICA CENUINA 164

    vr.rsmn omnem in medio diviseriut, ' duabus pen- A Et


    Edidil iniin in.is animal pccuale loquelas.
    themimeris eonstare voluerint, quarum prior dacty-
    lum in peniamelro
    lum sive spondeum liccniei in ulraque regionc « re- Dignatus noslris accubilare loris;
    ciperol, posterior solos daelylos » iu utroque : hoc
    El,
    nielrum ubi juncta fueriiil, elegia-
    auiem el superius Kulira <|uod sppoaitum lesli ministrat olut.
    cum carmcn voeatur. Eleos namque miseros appel- Non lamcn hoc conlinuatim agendum, verum posl
    lant philnsophi, et liujus modulalio carminis mise- aliquot inlerposiios versus. Si enim uno inodo pedes
    rorum querimonix congruit, ubi prior versns eat semper ordinabis , et versus tametsi optimus sit

    hexauielcr, sequens pentameter. Quo gcnere metii


    status siatim vilescit : aliquaudo vcrsus nominibiis
    ferunt canlicuin Dculeronomii apud Hebrxos el
    tauluin perlicere gralum est, ul foilunatus :

    Psalnios txvin .'l cxi.iv esse descriplos. Nam li-


    Lilia, narcissus, vioia-, ro<a, uardus, amomum,
    esse niili ciani auiiiios giauiuia nutla u.eos.
    bruni beati Job simplici liexametro scripluni
    Observamluiii est aulem in carniinc ele- Quod idom el in propriis fecil nominibus, ut
    asseverant.
    Sara, Bchccca, Rachel, Hestcr, Ju.litli, Anna, Noemi,
    giaco ne quid unquam de sensu versus pentamelri
    i.in.iiiivi,- prcclpue culuicn ad aslra leveul.

    remaneal * incxplicitum, quod in sequenli vensu


    Fccit et in vcrbis :

    hejaiuclro reddatur, sed vel uterque sensibus suis


    B
    Blauditur, refovct, veneratur, hnnoral, obnnib at,
    teriuinelur versus, ul Sedulius Et locat in thalaino nieinlira pudica sua.
    Sludendum prxlerca metricis, quanium arlis doco-
    Cinlemus sncii Dominn, canlemus bonorem ,

    Dulcis amor Chrisli persutiel ore pio. rum noii obsistit, ul mnhilia uoinina fixis prxpo-
    muluo piior hexameler ac pcntameler sub- nantur, scd nec concinentia nomina coiijunttim
    Vel sibi
    conserantur, juxta ponantur, verum interposila quulibet alia patte ora-
    scquens, prout poela? placueril ,

    tioais, ul:
    illud Prosperi
    Milis in iiiiiuitt m virga est auimala draconem.
    Solus peccalor servit male, q«i iicet amplo
    Uutur regiio, sat miser est famulus. Prius quam viryii posuit miiis , prius immitem quani
    sunl subjuncli, si- draconem ; sed et hoc discrctim , id esl interposito
    Nam seqnentes versiculi etsi his
    verbo esl animata : non quod hxc semper observari
    bimct tamen invicem conjuncti, et secnndiis
    siint
    necesse sit, sed quia cum fiunt, decori sint. Nam et
    primo dat siipplemenium. Sequiiur enim,
    Prosper mulato lioc ordine, fecil versum decen-
    Cum mens carnatl niuiium dominanle tyranno
    Tot servil sceplris, dedila quol viiiis. lissimnin

    II. Qux sit optima carminis (orma. Moribus iu s inctis pulchra esl concordia pacis.
    <* Et ilem ,
    At vero in hexametio carmine concatenatio vcr-
    Lex xterna Dei slabili regit omnia nutn,
    suum plurimorum solet esse gralissima, quod in Nec vano mulat tempoi o eonsilium.
    Aralore et Scdulio frequenler iuvenies, modo duo- El Lucauus poeta veteraims, Cxsaris «t Pompeii
    bus, niodo tribus, modo quatuor aut quinque vcr- prxlia descripturtis, ita incipit

    sibus, nonnunquam sex vel septem, vel etiam plirri- Della per .€mathios plus quam cirilia camrKH
    Jusquedalunisceleri canimus. populumque [lOlcnlem,
    bus adinvicem conncxis, quale esl illud :

    la sua viclrici ronversnm viscera dextra.

    Lot Sodomis fugienle chaos, dum respicit uxor, Cumqi:c superba forel BabUon spolianda Iropxis
    sUluam mutau salis stupefacia reiiiausil, Aiisoniis, umtirat]uc errarel frassus inulla,
    lii

    Ad po?nain conversa suam


    qui» iiemo reirorsum
    :
    Bella geri placuit nullos habilura triuiuphos.
    Noxia contempli vilans discrimina mundi, 1*2. De scansionibus sive ca;suris versus lierotci.
    Aspiciens salvaudus erit ; nec debel aiator
    Dignum opus exercens , mullutn io sua terga referre. Scansionum autcm in versibus sunt species qua-
    tuor : conjuncla, distincta, misia, divisa. Conjuncta,
    El Aralor:
    qux cxleris laudabilior habelur, illa est, ubi nua-
    Jora mioistcrii sacris allaribus apli,
    In septcm slaluere viris, quos undique lectos quam pes cum verbo flnitur, ut
    Levilas vocllare (ilaccl, quam spleudida ciepit Imniortalo uihil miindi rompage lonotur.
    P.eclcsiae lulgere manus. qiia? pocula viue
    Misceal, ct latices cum sauguine porrigal igui. D Distincta, ubi vcrba cum pedibus terminanlur, ut
    Ha?c tua sunl bona sunl quia to bonus nmnia condis.
    Verum hujusmodi connexio , si ullra modum pro-
    Quam vcrsificationis speciom rarissime invemes •,

    cedal, fastidium gignit ac txdium : hymnos vero


    nam etsi non post duos vel tres pedes syllaba sup«r-
    quos choris alternantibtis canere oportct, necesse
    fueril, quam penteniimerim el heptamimerini [l. Pen-
    est singulis versibus ad purum cssc distinctos , ut
    theminicrtii et hcpthemimei in] vocanl , ralus haberi
    sunl omnes Atnbrosiani. 0|iiima autein versus dac-
    versus nequit, sicitt hic, post duos pedes sunl, posl
    lylici ac pulcherrima positio est, cuni primis pen-
    tres, tu snpcrest. Misla cst scansio, quas utrumqua
    ultima, ac mediis respoudent cxtrema ;
    qua Si-du-
    in se habct, ut in quibusdam conjuncliis, in quibut-
    lius uti frequcntcr consuevii, ut
    dam vero separatus slt versus, ut
    Pervia dinsi patueruot caeruli poiill; Nnliis rerta lidos ailerua iu svcdU laudis
    Et, Et:
    Bicca peregnuas stupuerunl marinora plantas , Paciflcos Doni in iiini.i iimi sibi prolis adoplal.

    VAHIANTES LECTIONKS.
    ' Paris., tt dnstut. • Puris., ifcrpit. • Paris ,
    uirdi/Mc. Paris., iiiospli.viiwi
    ' : :: : ,, : : :

    165 DE ARTE METftiCA. 166

    Pivisa est, tibi primi Ires pedes concalenati iuler se A bx per synalcpliam. hem para syllaba», quae in
    • reliquis pedibus separali sunt, ut desinit, synalepka intercipitur, cura dicitur :

    tfutlus cnim esl insons sola formt.HDe pccni*,


    lixle Dei genilrix pia virgo Maria coruscat.
    Qui sauctnni el justum nnn amal iuiperiuui.
    El Prosper .
    Scanditur nainque Nullut e dactylus
    ita :
    , ncsi in
    Corde palris genitum creat el regit omnia Verlium. spondeus, absorpta m per synalcpham, ct item : Qui
    Nec minus cxsuramm intuendus est status, quas el tanc spondeus, (et jus spoudeus, absiiincnte s)nale-

    ipsaj sunt quatuor : penlemiineris , heptamimeris pha particulam syllabx mn. ltem lota syllaba qna» iit

    calatriton trochcon, bucoliceptomcn. Pcnteniimeris, m lerminata est, per 9ynalcpham interit, cuui cti-

    tibi posl duos pedes invcnitur seniipes, qui versum citur :

    dividat, et parlem lerminet oralionis. Heptamimeris, Magnum praesidium est sacro libaminc pnsci,
    8i cor participis ciimiiu nulla prcmunt.
    ubi pnsl Ires pedes invenitur syllaba : ut : Cum lua
    Scanditur namque sic : Maannm spondcus , pra-
    ijrniila tludeant. Dicta aulem pentemimcris el ltep-
    tidi dactyttis, <'•>' ta spondeus, intercepla uin syllaba
    lamimeris Grxce ,
    quasi scmiquinaria et scmisepte-
    per synalepham. Qu.-ecunquc ergo verba in m lernti-
    naria, quia cnm pcr spondeos liunt, haec quinque syl-
    nantur, inst posilione cuiuscunque consonanlis de-
    labis, tlla constat septem; et m liac quinta svllaba R
    D „ , ,
    «endantur, synalepha lrrunipenle syllabam tiltimam
    , •
    . ,,
    .
    .... .. ri •.
    '
    .
    semipedem, in illa (cnet scplima. Caiatriion tro-
    aut ' perduut, aut minuunt, excepto cum ab /i litlera
    cheon, ubi lertio loco invcnitur trochcus, non quod
    scquens scrmo inchoaveril ; lunc etenim in arbitrio
    in medio versu esse possit, sed ablala una de dactyio
    poetarum csl, utrum bxc instar fortiorum conso-
    syllaba, remanet trocheus, tit : Granditonh pompsre
    nanlium synalepham arceat, an pro modosuse fragi-
    tnodit. Bucoliceptomon, ubi posl quatuor pedes non
    litatis niliil valeat. Valuit namque in hoc, qttia" vo-
    aliquid remanet , ut
    luit poeta
    Semper priocipiuiu sceptrum juge gloria consors;
    Noniiue Joliatmem liuoc tu vocitare riieiuento.
    El,
    Chrisn.s erat panis, Christus pclra, Christus in ouilis.
    Et :

    Progenitum fulsis.se ducem hoc ccelitus asira.


    Qtiae cxsura inde nomen habet , qund iu bucoliuis
    Item, nil juvit ad propeilendain synalepham , quam
    s;epe invenialur. Itcm ubi post duos pedes supeiest
    poeta neglexit
    syllaba , comma dicitur ; ubi post duos pedcs nibil
    Qui pereuntcm tiomricm vetilidulceliiip poroi.
    remanet, colon vocatur : qua; tamen nomina apud
    Scieodum esl autcm quod nunquam eadcm
    in
    oratores indifferenler ponuntur, qui iutegram sen-
    parle oralionis niedia lieri potesl syualepha; verum
    tcntiam penodum appellant. Parles aulem ejus cola . . .. . .
    C st iti medio verbo dua? vocales coeunt, quarum prior
    et coiuinata d ciinlur, ut puta : Sustinetis enim «t
    sit longa , potest illa qux sequitur priorem faccre
    quit vos iii terntutcm redigit , colon est. Si quis ac-
    brevem de longa, si sic poeta voluerit, auferendi au-
    (ipit, colon esl. Si quis devoral, colon est. Si quis cx-
    tem funditus potestatem non habet. Est autemnatu-
    tolliiur, ctc, usque ad plcnam senteniiam, cola sunt
    raliler louga in illo Paulini, ul :

    ei commata. Plena autcm seuientia periodus e»t.


    Dt citharas modulans unius verbcre plectri.
    Inlerpretatur autcm colon membrum , comma inci-
    Esl brcvis hcenler in illo Sedulii :

    tio, periodus ctausula sive circuitus.


    Unius ob meriium cuncti periere minores.
    13. De tynalephe *. Item natura longa est in hoc Paulini
    Synalepharum quoque commemorando ralio est Disculiebat ovaus galea scutoque Gdei.
    quia nonnunquani ullima verbi syllaba vel particula Licentia brevis iu boc Prosperi :

    syllabx videlur absttmi. Unle synalepha Graece di- Divilias jam nunc promissl concipe regni,
    qnodam Virtute el lidei <|Uod cupis esse lene.
    citur, quasi saltu Iransiuittens. Fit autem
    duobus modis. Primo, cum aliqua pars orationis aut Et hoc ul snpra retuiiinus, inter communes sylla-

    iu vocalem lilteram, aut in m consonautem desinit, bas computalur. Uhi autem in tnelris prendo pro
    incipiente a vocali sequente patle orationis, illa quae D prehendo, vel secla pro teecula legilur, vel aliquid
    sequilur pars orationis pracedentetn vel lilierara vo- hujusmodi, non est synalepha , sed syncope ,
    quae
    calem, vel syllabam qna? in m desierat, sua vocali species est metaplasmi quia non littera vel syltaba

    absumil. Quoddico hujusmodi est * scandendo aufertur : sed ne unqnam scriberetur, li-

    Arcu via est, vere quae ducil ad alria vitx. berlate poetica provisum est. Unde illttm Maronis
    Scanditur enim ita : Arcta vi dactylus, esl ve spou- versiculum :

    deus, inlercepta a syllaba per synalepham. Absumi- Nec tnta tamen itte prior praeeunte carina.
    lur et particula syllabae, cum dicit idem Prosper
    Ita scandendum esse ratio probat, ul primo sit Nee :

    Sumite quam magna apposuil sapicutia mensam. to spondeus, la tamen dactylus, ille pri daclylus, or

    Scanditur enim ita : Sumite dactylus , quam ma prcee dactylus, abbreviala dipbthongn> propter voc.ir
    spoudeus, gnapposu dactylus, assumpta parle sylla- lem quse sequitur, vnte carina, daciy lus et apondeus,

    VARIANTES LECTIOnES.
    1
    Paris., perdunl scmper. 1
    Paiis. addit saipiu. * Sciibenduni fuit synalxphe; Groece enim est
    owaKiiifi\* Edit.
    : : ; ,, : :

    1C7 BED/E VKNLriABlLIS OPEKUM PAKS I. — DIDASCALICA GENUINA.. 1*8

    <|ui teriiiiiienl. Qtiis uuiiu audiat Victorinuiu docen- A Forlunalus, comiexis juxla liceniiaiu poetieaui :

    lcni, ul scaiidainus ' unte caiina , facientes synale- Cul i iii. 'ii opus est t-iiiii virgiuilalis bunore,
    lnii'.

    lil placeat spouso in.na utoderaia auo.


    pliam iu inedia parle oiationin, quotl nunquam fe-

    cere priores t Fil aulem synalcpli* in omni parte Item, disjuiiclis eisdem in alio pronoiuiue, Patiliuus

    vcrsns, eliam iu cxircnia, ut Prosper : Cum subilo atit illts corJa ho.libus, aul huic ora.

    Scd reru'11 «uctori oullus non cogmlus ordo esl. Prosper, conglutinatis :

    Fit cl posl versnni synalepha, quaj ad sequenlis ver- lluic lioino, si recle famulatur, proxitnus btcreL

    sus captit iutendat, ut Paulinus :


    Maro, e et i conjunctis :

    0"» deeus omne operutn perimebint improba fcedaque Tuyrr, piscemes u Qumiite reice eapella*.
    Obiee prospeclulu cascaulta lumioi complent.
    Itein alibi sejunctis juxla naturara :
    Sunt nauiqii.' ullimi vcrsus illius pedes dactylus ct
    Keice oe niaculis iufuscei vellcra pullis.
    spondeus, lmproba (ceda, at primi sequenlis per syn-
    alepbam, qite ebice dactylus prospectum spondeus. Juugit, nisi fallor, cl Paulinus easdem, ubi ait
    ,

    AkI ali: pictis accendunt lumini eereis.


    14. Dc episijnuleplia, vel dieemi.
    B Nisi forte dactylnm io ultima versus regione conira

    Conjuuclionem eiiam solulioncmquc syllabarum , inorein po3uisse dicendus est. Recipit et r litlera so-

    quam Graici cpisyn-ilepliam el dkeresim vocaut, ubi lulionem ,


    quamvis ordine dissimili ; ibi enim , dis-

    necesse est liciiam scire inctricum dccet • conjunc- cussis sive conglutinatis vocalibus , syll.iba cnntra
    tionem videlicct qua duae de tribus ; solutionem, qua iiaturam aut accrescit , aut inlerit : bic aulem ea
    iluje de uua syllaba efficiutuur. Cujus exemplum vocab, quae nequaquam ascripta cst , in sono vocis
    conjunclionis : assumpla superaccrescere lameu sylluba eonsue-
    jEdificanl seclaque iutexunt abiele costas. vit, ut:
    El: 111 1 cootinao statuunt ler dena argenti.
    Custodos «ufferre valent, labat ariete crcbro
    Et Paulinus :
    Jauua
    Kt spalii iwpere et culaiinis incremeola.
    El:
    Et riirsns .

    Tcotiia uec laua: [>er eojluui vellera ferri.


    Sic prope, sic longe sita culmina respergebat.
    Abiele enim qualuor syilabas habet breves ; slringe
    El Pruuvmiits, in Psychomachia, dixerat b»e :

    illud, et lit ub posilione longa, quia a vocalis uVsiuit


    ..... Et laela libidmis mlcrfecla).
    in b et excipilur ab i loco cousonantis posita. Sic et C
    nriete, naturaliter brevis est a, junge r ad ipsatn Et idcm in eadein :

    junge t et e sibimet, et Gt ar syllaba positione longa, Palpital atque aditu spiramiuis inlercepto.

    quia sequitur i loco consonanlis posita. llem lenuia, Neque cnim in quinta regione vcrsus heroici spon-
    stringe ten, el fac u consonantcm, et sic de tetrasyl- deuiu ponere moris erat , scd ita lamen versus bu-
    labo proceleusmatico facics lrisyllabum dactylum. jusmodi illos voluisse scandere reor, ut addita in
    Tale est et : Fluiiorum rex Eridanus. Fluvio anapestus sono vocali, quam non scribebanl , dacty!us potius
    est; sed si facis stringendo unam syilabara fluv, quani spondeus existerel ; verbi gralia, Interecepto ,

    alleram ie, efficis de anapesto spondeum. Haec con- increementa , inlerefecta: , retperigebul , et per synale-
    junclio sive solutio sajpius in i vcl in -
    a litteris bt pham denarigeiili. Quod ideo inagis r litlera quam
    quarum et in nostratibus poetis multa babes exem t .cit-r.v consonantes palitur \ quas quia durius natu-
    pla, ut Paulinus raliler souat, duriur eflicitur, cum ab aliis consonan-
    Sum profugus mundi, tanquam benedictus Jacob libus excipilur, atque ideo souus ei vocalis apponi-
    tur, ftijtis temperamento ejus levigelur asperilas :
    Fortunatus :

    quod etiam in caotileois Ecclesiasticis saepe in ea-


    Dirigil : et Jacobos terra beata sicros.
    1* ilriti r litlera facere consueverunt, qui antiphonas
    Ilic t et « discindit, ille conglutinat. Uera Paulinus :
    vel responsoria, vel ca-tera bujusmodi, qux cuiu
    Parietihus i.ovitas lalet iotus operla veluslas. melodia dicuntur, rile dicerc norunt. Sed ct hoc
    Purieti dactyltim fecil dc proceleusmalico, congluii- coiniiiemorandiun, quia cum notnina, qu» iu jut vei
    nalis conlra naluram o et r in unam syllabam, i ete in iuni teriuiiiantur, duo n in genilivo habere de-
    in alteram. Itcm Sedulius disjuuclis u et i beaut, casu duarum xque syitabariint, melrici noii-
    Cujus onus levc esl, cujus jn-a ferre stiavc esL
    nunquam in eodeui geniii?o casu unaui syllabam
    pro duabus proferunt, vel ablau videlicel una i de
    Prosper conjuuctis
    duabus, vcl ambabus in uiiam syllabata gemioalis ,
    Nec Cltrisli * exemplo suavior exit odor.
    quamvis id fieu posse pliiriini, Donato teste, negent;
    Iti in Paulinus, divisis u ct i juxta naturain .
    dicit euiin Paulinus :

    Ctinscia servttii quid gesseris, el cui landem. Oblectaos iuopcm secsu frucluipie peculii

    VAIIIANrES LECTIONES.
    1
    Paris., IWUf, Paris., u, ' Paris., e lemplo. » Paris., quia qu*.
    : : : :: , : : :

    189 DE ARTE MPTRICA. «70

    Quod si quis tixerit liic eum morc aiitiquodactylum A clatisula carininfc, cnjus supra mcmininms , cum
    in Uue posuisse versituli, iegat qrod iilrm alibi <ii- dixisset
    -

    eitur tXria magna Patn, seni|>er libi jjlorin, Nnte,


    Kicoliilt tijngls laquearii el marmore fauri. Sub iit

    Excotu daclyius, il biju, dactylus, gis laque daciy'us. O.nn sanclo Spiriiu gtoiia masna Palri.

    Qnis esl ergo pes quarlus? arii el, liabcf enim qua- Spiritus enim primam syllabam babel longam.
    luor syllabas, longani, brevcm, el duas longas. Epi- Uiulr. vera scansio versus istiu> haee esl : cum tan
    Irilus in lieroico vcrsu esse non putcst , forle ergo spniiilen i , clo spiri antibacchius , et non dactylns ;

    spnndrus est, absmnenle syualepha duas vocales su- sed poeta , ut gloriam sanctffi el individux Trinilalis

    perventu unhis; quod nnn facilc vcl a grammaticis olara voce decanlaret, neglexit regnlam grammalieae

    perniissurr., vcl a poetis usurp -ituni invcnies, tametsi disposiiinnis. Mem ipse in carmine Paschali :

    dixerit Fortanatus Ric ait ipse docens : E?o in P;trc ct P;itor iu nie.

    Vinceniii Itispania surgii ni> arre decus. Sic eniin scsnditur : Sic ait dactyius, ipse do da-
    Cujns scansio verMis par est prxfali, nisi forte re- ctylus, rcus e trociieus, gin pa sponJcus, ablalo o por
    gulaiu Lucilii secuti sunt, qui Lucitium et .fimitium synalepharn. Aut si s^andcrc vis rcus ego , el facere

    ol cielera nomina ,
    qutc ante n h.-ibent i, non solum B daclylum , conlra niorem ipsius Sedulii ,
    quem per
    in vocalivo, sed etiam in genilivo casu per unum »
    or.inia servavit, agis ut immunis slct vocalis alten
    scribi posse exislimanl. supcrvenicnte vocali. liicm in codem opere
    15. Quod el auctorilat srr/ie tl necestilas metricorum ClariGci, dixii, nomen tuum, magnaqne calo.
    decrela violei. ln quo ut verilatcm doininici sermonis apertius
    Attameu inlnendum est nobis, quia et aucloritas comuiendaret ,
    postposuit ordiuem disciplinx sxcn-

    nonnnnquam et neccssitas ineirica; disciplinx rcgu- laris. Idem ilerura :

    las licile conlemnil. Necessilas quidcm Scribitur el litulus : Hic csl rex Jndforum;
    in his vcr-
    bis, quu; non aliter in versu poni possunt , ut sunl quod quomodo scandendum judicavcrit videat qtii ,

    ea quae qualuor syllabas bwvcs habeui, ut Ituliam, potest utrum ludaorum duos spondeos qninta c«
    ,

    bmitica, religio; vel tres primas hrevcs, ul reliquie; sexla regione contra morem , an solulis syllabis ,

    vel unani in niedio brevem, juxla quod supra monstravimus, dacirlum fieri vo-
    iii tieritat, triititat, t|ux
    tieque dactylum consuelum, neque spoiideiim facere luerit ctspondeiun.

    possunt ,
    quod in propriis nouiinibus niaxime solet 16. Vt pritci poetat qwrdam aliter quam moderni
    evenire. Hujus exemplum :
    proposuerint.

    llaliam sequimur fugient ui, et it.ergimur uadis. C Nam et in cxemplis antiquorura inveuiiinlur ali-

    Litleram i conlra uaturam pro longa posuit quia quoties duo spondei in fme versus sicut et duu
    ,

    non aliter lialiam, quani sicpius erat noiuinalurus dactyli nonnunquam, ut sunt illa Maronis
    appellare valebat, nisi aut syllabam qure nalura Ai luba terribilem sonitum procul exdlal borrida.
    ,

    brevis eral, pro.luceret, aut Iribrachyin loco daclyli El,

    ponertt. Sic cum, de apibus loquens, alvearia no- Aol leres ocreas lento ducunt argento.

    minare vellet, neces*itale posuit aniibacchium iu Quamvis hoc rarissime inveniatur, nisi ila ordina
    versu daciylico, ut tuin, ul el dactyli, qui in flne est, ullima syllaba per
    Seu lento fueriut tdvearia vimine texta synalepham sequenti versui jungatur; et spondeiis,

    Et Paullnus qui in quinla regione est, r litteram habeat allcri

    Qui simul ac sancla pro religlone eoislis. consonanli, vel prxpositam, vel snbjectam, cujus
    Rf rontra naluram pro longa posuit, quia non aliler duritia per adjectam vocalem levgata, dactyhis sen-
    hoc nomen versus hexameter recipere valebat. T le tialur in sono, euin appareat spoudeus in scripto,

    est et illud cjusdem : quod u'i u.uque ut liat, excropiis supra monstravi-

    IJjsilicis ba-c jtinrta Iribus mus, quia et aliis in meirico opere regulis mtillum
    patcl arca cuncli

    Namquc pro brevi poniiur eadem syllaba


    alibi
    D libere utebantur, quas roodcrni poetx liistinrlius ad
    , di-
    eeris norniaro delinitionis observare m.iluerunt. Nam
    cente Fortunato
    et vocalem brevem quie ; ct » et vocali qualibet ex-
    Hic Paulina, Agues, Basiiissa, Etigenia ' rerjnjl.
    ciperetur voluerunl esse cominunein, ul Lucreiius :

    His et bujusmodi neccssitatibus credo factuin,


    aliis
    Om- c.iliclum faciunt aqnx lactnni atque vaporem.
    quod de libro beati Job loquens Hieronymus, cuiii
    Ei vocalem in fine verbi brevera quae exciperelur a
    «iixhsel, eum maxima ex parte versibus hexamelris
    coiisouanie et liquida intcr communcs syllabas dc-
    apud Hebraos essedescriptum, addidil : Qui, iaclgto
    putarunt, ut Virgilius :

    tpondeoque carentes, propter idioma lingua; creho re-


    yEstusque plaviasque et «gentes frigom ventos.
    eipiunt et aliat pedes eorumdem quidem temporum,
    Et,
    sed non eanmdem sytlabarum. Auctorilale auleui
    Si tibi laniiium cura est, prlmum asppra syfva
    contemnitur regula granimalicoruni , ut Sedulius in Lappjeque iribuliquc abeiat : fuge pabula lieta.

    VARIANTES LECTIONES.
    Taris., regnant.

    PiTHOL. XC.
    : : : : : ,

    «71 BEP.E VRNKRABILIS OPERDM PARS I. — DIDASCALICA CBNUINA. m


    Qnol nuuc pocl* in eadein parle orationis, ut A i iim-i.i Niceia Dominns secundel,
    Douec opi.iiam patriam vnlialur
    sopra doouiinus, niagis ticri oportere «lecernunt. i >'"i u.1 urbeiu.

    Iile-in vocalciu in fine verbi correptam quas excipilur


    19. De melro tetrametro calalectico.
    a litiera t inler coinniune» syllabas depulavil, ul :

    Metrum dactylicum tclruiuetium calalecticum


    F.uriqne Zeplujrique tonat demut. Qui eadem librrlate
    consiat cx spoodco, dactylo, calaleclo , dacrylo,
    synalepha utebalur, si quiilcm et m, ubi voluil in
    spondco ;
    quo usus cst s.incttis Ambrosius iu prcca-
    liue verbi positam a supervenienlis voealis absum-
    liooe pluvia?, < iijns exordium hoc est :

    ptione rcscrvavil, ul : herum iterumque movebo. El


    Sqiifileut arvasoli pulvere niulto;
    longam vocaleua longam reinancre pcrwisit, Ul :
    Pallet siccus ager, terra Utiscit ;
    Ntillus rurUr lionos, nulU venuslas,
    Sil pecori aptbus quauta expeiienlU parcis.
    Ouamlo nulla virei gralia florum ;
    El longam cum voluil, breviavil, ul : Tellus dura sitil uescia rons,
    Koos jam uescil aquas, fluinioa cursos
    El rauHtim formosa vale, vale, inqoit, lola.
    Ctijtis linis hic est
    Et:
    Jam ccelos reseres arvaqoe Utl"s,
    Credimus an qui amanl ipsi sibi somnia Qngont. Fecundo, plaeidu», imbre rogainus;
    Et dipblhongum resorvavii, ut :
    Kh* merilis iuipU 8 fieda
    Donasti pluvlam, uos quoque dones.
    UIU moram fecere neqae Aonix Aganippa?. Itlcm usus est eodem inclro in poslulatione sero-

    El eamdem breviavit, ut Insulce lonio in magno ; : nilalis, quod ita incipit

    qux cuncta posieriores poetas, ul dixi, dislinctius Obduxere polum nnliiU cu.li,
    Absr.onduntque die.u solc fugaio,
    observare reperies. Noctes coiitiuuas sidere nudas.
    17. De metro Phalecio.
    At finis ita :

    Verum quia de melro heroico quse videbantur, Jesu, parre lua morto redemptis :
    tractavimus, libet et aliorum genera melrorum, ea Prior dilttvium protulil ae las,
    lii mundaret aqua crimiua terrx ;
    dunlaxat quaj magis usui ' habere reperimus, pa-
    Scd niinidaia tuo sanguine lerra esl,
    rumper commemorare. Est igilur melrum daclyli- Jam nuuc niissa fereus ore columba,
    quod ex Rvmum paciui'» muuus olivs,
    cum Pbaleciura penlametruon ,
    conslat
    Kxulas liquido flinnlne terras,
    spondeo et daclylo el tribus trocbeis. Hujus exem- Lelosiguilicel lapsa volalu.

    plum, 20. De melro iambico hexametro.


    Canlemus Domino Deoque noslro,
    Cui * gloria cum hooore pollens, Metrum iambicum hexametrum recipit iambum
    Sese maguilicis decor.it actis,
    locks omnibus; Iribrachyra tocis omnibus prxterno-
    Dum currus celeres jEgypliornm ,
    p
    Juoclis equiiibus gravique lurba, vissimum ; spondeum, daclylum et anapesturo locis
    Kubri marmoris enecal flueoti',
    tantum iroparibus ; pyrrichium loco lanluin ultimo.
    Adjotor ' v.i1icIlv niejp aalutis,
    riebein de medio lulil profundo. Quo nobiiissiiiius Hispanorum scholaslicus, Aurelius
    Custos et genitor salusque vera
    Prudentius Cletnens scripsit procemium Psyrhoma-
    llie esl, hic domious meus et altor,
    Ipsuin ccospicua sacrabo laode, chix, id est, librura qui cst de virtulum viliorumque
    Lstqui progeeilor mei pareolls. cnim
    Pugna, heroico carmine composuit; ila in-
    Ipsum vocibus arduis fatebor,
    Qui bellum lulil obruitque fortes, choat
    Diguus couiiue quo Deus vocatur. Seoex fidelis prima credendi via
    Ahram, beati sen.inis serus paier,
    18. De metro Sapphico.
    Adjeela cujus uomeo mxil syliat.a,
    Melrum daclylicum Sapphicum pentametrum con- Abram pareoli diclus, Abraham Deo
    21. De metro iambico telrametro.
    stat ex trocheo, spondeo, daclylo et duobns tro-
    cheis, cui melro post tres versus comraa heroicum Melrum iambicum leirametrum recipil iambum
    Hoc melro sanctus antisles Paulinus
    locis omnibus, spondettm laniuro locis imparibus.
    subjungilur.
    sextura bcati confessoris Felicis librura composuit,
    Quo scriplus esl bymnus Seduiii
    A solis orlus cardine,
    cujuj principium «1 L> Ad nsque tftrrx' limitem,
    Jamne abis el nos properaos relioquis, Clirisium canainus prin.ipem.
    Quos lamen sola regione UnquU
    Semper adnixa Sed et Ambrosiani eo maxime currunt i
    sinc fioe tecuin
    Wenie fulurus. De«s creaior oinnium
    Jaiu surgil liora lerlia,
    Et paulo post dicit
    Snlciidor patern.e glorix,
    Slcot iGgy|ito preetiute quonJam, /Elerue reruni condiior.
    Noclis et densae leiiebris operu,
    El cticri perplures. In quibus pulcberriino est do-
    Oua Del * jussu sacra geua agebal,
    Lux erolorbi. core cjinpii inis hynmus beatorum marlyrum, cujus
    Qnae modo iu toto speries probatur, '
    locr. iroparia spondeus, iambus tenenl paria cujus
    Crbe, cum sautip pU pars ti.lf.i
    ;

    Kulgeal Cbrisio, reliquus lenebru principium est :

    Obruat error. /Etenia Chrisli munera,


    Sic • oiea oua se feret actus hor». . tl lu.iriji.mi viciorias,

    VARIANTES LECTIONES.
    Paris., Iiabeii. • Nonne legendum cujut ? ' Paris ,t.u.'ici/. .«. * Paris., mm.
    •ParU., meo.... Nicclee. •Paris., kkIi..,, pluvia. "
    Paris.. ipendeum nmbuni.
    : : :;

    «73 DE ARTE MKTRICA. 17 4


    Lanries ferenles ilcbitAS A ratio com modulntione rhythmus modulalio sine
    ,

    Lifctis canamus monliluis.


    ralione : pleruinque tamen casu quodam invenics
    Recipil li"C mctrum aliquoties, ut «cribil Mallius
    ctiam ralionem in rhythmo bosi artificis moderatione
    Theodoru6, eliam tribrachym locis omnibns, practer
    smatam, scd sono et ipsa nmdulalione dticente,
    novissiminn, dactylum ct anapestnui locis lantuni
    qnem vulgares poelie necesse est ruslice, docti faciant
    imparibus. Unde est
    doctc; quomodo ct ad instar iambici meiri pulcher-
    Gemi liSe RigassuhsUntige
    Alai-ris ui currat viam. rinie faclus esl bymnus ille prxciarus :

    Caherorurr. raro habcmus exrmpla. Kex .Tterne Domioe,


    Rertun creator oinnium
    22. De Sleiro Ana- tmtio. 1
    Qui eias snte secula
    Metrum iamhirum telramelrum '
    Coloplion, quod Setuper cum paire OliuS
    Anacrconiium dicnnt, rccipit anapesium, duos iam- Et alii Ambrosiani non pauci. llem ad formam metri
    bos et sCiuipedem; quo usus est Prosper Tyro in trochaici canunt bymnumde die jndicii per alphabe-
    -
    priiicipio exuoriationis a.i conjugcm, ita dicens :
    lutn :

    Age jam, prccor, niearnm Apparcbil repeulina


    Comes irrewols rerum Dics magna Doniini,
    Trppidam brevemque viUm l'ur oliscnra velul uocte
    Domino Deo dtcamus, B Im|irovisos occupaus.
    Oeleri vid^s rouiu
    Kapidos diei incare, 25. Quod tiia suni generapoemutit.
    Fragiiisque mumbra mundi
    Miimi, perire, iati.
    Sane quia multa disputavimus de poematibus el
    Fugit. omne quod icnemus,
    Nei|ue lluxa haheol reeursum, metris, conim moraiuluiii iu calce qtiia pocimtum
    * Cupidasqiie v.ina ninutes
    gcnera sunt tria; aul enim activum vcl imilativum
    SpeCie Irjliunl inani.
    Ubi iiuiic imago terum cst, esl,quodGneci dramaticon vel * mictor. appcllanl
    Ubi siml opes poteulum,
    aut enarraiivum , quod Groeci exegeniaiiccn vel
    Ouiiius oocnpira capiss
    Attimaa fuit volupus? apangelticon nuncupant; aut commune ve! misiuni,

    23. De melro Oochaico. quod Graeci cocnou vel miclon vocant. Dramaticum
    est, velactivum, in quo personx loquentes introdu-
    Mriium trochaicum tetr?rnetrum, quod a poetis
    cuntur, sine poeUe interloculione, ul se babenl Iri-
    Grrecis ct Latinis frcquentissime pouitur , recipit
    gceJiae et fabulae. Drauia enira, Laline fabula dicitur;
    locis omnibus trocheum, spondeum omnibus prueter
    quo genere scripta esl illa Ecloga ,
    tcriium. Currit autem ailernis versiculis, ita ut prior
    liabeat pedes quatuor p Quo te, Mccri, pedes, an quo via ducit?in urbem?
    , poslcrior pedes tresclsylla-
    bam.Hujus cxempiiimlolushyuinusille pulcherrimus: Quo apud nos genere Cantica canticonim scripta
    Hyronum dical lurba frairum, sunt, ubi vox alternans Christi et Ecclesirc, lamelsi
    Hiiiiiiuiu
    canlus persouet,
    Chiisio regi coRChienles, non hocinlerloquenlescriptore, manifeste reperilur.
    Laudes denius debitai, Exegematicon est, vel enarrativum, in quo poeta
    In quo aliquando ei lcrlio loco prioris versiculi ipse loquitur sine ullius interposiiione pcrsonse , ut
    spoudeum reperies, ut sunt tres libri Georgici toti, et prima pars quarti
    Kactor cipli, lerrae factor,
    carmina, et bis similia. Quo genere
    ilem Lucrctii
    Cougrcgator lu uiaris.
    apud nos scriplcesunt Parabolae Salomonis el Eccle-
    Et,
    Veibis purgas lepra? incrbos. siaslcs ,
    quae in sua lingua, sicut et Psalterium,

    24. De rhylhmo. mclro constat esse conscripia Ccenon est, vel mi-
    cton, in quo poeta ipse loquitur, et pcrsonae loquentes
    Hrcc de metris eniincniioribus commemorasse
    iutroducuntur, ut snni scripla el llias et OJyssea
    suflicial, quorum exempla copiosiora apud scripio-
    res invenimus ;
    praclerea sunt melra alia perplura
    Homeri, el M i: eis Virgilii ; et apud nos historia beali

    Job, quamvis hxc in sua iingua non tota poelico.


    qrran in libris Cenlimr trorum simplicibus monslratn
    etemplis qnisquis cupit, reperiet. iteperiunlur qua>
    D sed P arUm rl,clorico . P artim « l metrico vel rnvlh -

    dam et in insigni ilto volumine


    mico scripta sermone.
    Porphyrii poeioe ,

    1
    quud ad Coust3nIiriuni Augusturn missum mcruit de
    exsilio liberari. Qua! qua pagana erant, nos tangerc ilxctibi, dulcissime lili, et collevita Cutbherte, dili-

    non libuit. Videtur auiem r!iyt"inius metris esse genter c« anliquorumopusculis scriptorum excerpere
    verborum modulala coinpositio
    consimilis, qu:e est e.ursvi.etquaesparsirn reperla.diutino labore collcga-
    non metrica ratione sed numero syllabarum ad
    ,
    ram, tibicollecla obtuli.ut quemadmodum in divinis lit-

    judicium aurium examiuata , ul sunl carmina vulga- leiis statutisque ecclesiasticis imbuere sludui, iu
    rium poetarum. Et quidem rhylhmiis sine melro 6
    etiam motrica arle.quae divinis non esl incognila li-

    csse potest, metrum vero sine rhylhmo esse non bris , te solerter instruerem . cui etiam de llguris vel
    polest : quod liquidius ita delinilur. Melrum est inodis locutionumquse a Gracis schemala vel tropidi-

    YARIANTES LECTIONES
    ' Paris.. colophomum. * Cupidat vagasq-.ie ed. Cassander. Paris., quo.... misio.
    ' Legeudum mimeticon, et infra, exegelicon. • Paris., el in.
    , ;
    ,:
    ;

    175 BLB.f; VKNKRABILIS 01'ERUM PARS ». — DIDASCAUCA CENUINA. 176

    cr.uiur, panum subjiccic libclluiu iiod incongruum A operain impendas, illui um maxiine lilterarum iu
    duzi; tuainque dileciiunem scdulus eioro ut leclioni quibus nos viiam tiabere crediiuus seinpiternam

    Bli SCHEMATIS ET TROPIS SA(M SCRIPTIM URER.

    PARS PRIMA. -DE SCHEMATIS.

    Snlct aliqnoties in Seriptnris ordo c.riiorum, liomeeMelcuton, homceoptolon , polyptoton, meta-


    c»usa decoris,aiiter quani vuigaris via dicemli liabet, bole, hyrmos, diasyrmos, cliinax.

    fiyuratus inveniri : Quod grainmalici 1


    Grxceschema Crainmatici tamen alia habent figurarum gencra
    voeant, nos habitum, vel formam, vel liguram recte tali ordine : primo, orationis vilia, barbarismuin,
    nominanius, quia per hnc quodammodo vesiilur el «cillcel, et soloecismum . Sccundo, obscurum, el
    ornaiur oratio. Solct ileruin tropica locutio rcperiri, B i nor(Jitiatuni. Terlio, deinde, mctaplasmum. Pos-
    qiix fii tianslata dictionc a propria signilicalione ad i rcn io, schcmaia et tropos.
    iiri!) prnpriam siinililudinem, necessiiatis aut ornatns
    Obscurx oralionis species sunt : Acyrologia, pleo-
    gratia. Et quidem gloriantur Grxci laliuni se ligura-
    nasinos, perissologia, ampbibologia, tautoiogia, bal-
    rum vel iropornm fuisse rcpertores.
    tologia, macrologia, cclipsis, aposiop?sis, xuigina.
    Sed ut cognoscas (ililcctssime lili), cognoscanl Inordiualx oraiionis species sunl : Tapinosis,
    item omnes, qui hxc legere voluerint, quod sancta xschrologia, cacozelia, cacosynlheton, cacopbaton.
    Scriptura cxteris omnibus sciipturis non solum
    vel utililale quia ad
    Metaplasmi vero species bx sunt : Melaplasmus,
    aucloritale, quia divina est, ,
    prosthesis, epenthesis, anadiplosis, epectasis, para-
    vilam ducit xiernam , , se 1 ct anliquilatc et ipsa
    gog*>, apbxresis, syncope, apocope, eclasis, sysiole.
    prxeminet posilione dicendi, ideo placuit mihi, col-
    dixresis, synxrrsis, eclipsis, syuakepba, anlilhesis,
    lcclis de ipsa cxemplis, ostendcre quia nihil luijus-
    meiathesis, parallage.
    modi schematum, sive troporum valent prxtendere
    » nllis sxculis cloquenlix ni3gistrl , quod non * illa His autem enumeratis, accipe eminentiora decem
    pixcesserit k el septem schemala divinx Scriptnrx. Prolepsis
    C pra-occupatio zeugma, conjunctio; hypozeuxis s«n>-
    Sunt autem mullx species schematum et tropo- ; ,

    JHnrrio; syllepsis, conreptio; anadiplosis, replica-


    rum lamen prxcipua aliquol sibemata el Iropos
    :

    lio ; anaphora, relatio epanaphora, utbrelatio


    selecliores Scriplura habct, tanquam excerptos ex
    ;

    epanalepsis repetitio ; epizeuxis , eongemimtio


    islis qui sunl graminalicis famiiiares, quorum primus ,

    nam paronouiasia denominatio : schesis ononialon, affe-


    tropus, uietapbora, eslomnium generalissinius ;
    ,

    Meta- ctio paromoeon, jimiiiltirfo; homocolcleulon, timiiit


    exteri omnes, hujus speeiei videntur essc :
    ;

    terminatio ; homoeoptolon , ex tiniilibut catibut


    phora, catacbresis, metalcpsis, mctonymia, anlona-
    polyploton, ex pltmhis eatibut: hyrnios, contenien-
    inasia, charactcrismos, exoche, epiiheton, synecdo-
    hysie- liu polysyndeton abundant conjunctiouibut ; dialy-
    ibc, onomaiopceia, poriphrasis, hypeibaton ; ,
    ,

    toi; , aut asynlhcton , scu asyndeion , ditttlutio.


    rologia, hysleron-proleron, anaslrophe, pareuiliesis,
    synchesis, tmesis, diacope, hyperbole , alicgoria, Prolepsis, praoccupatio,sive prxsumptio, diciiur.
    ironia, autipbrasis, xnigma.charientismos, parocinia, Figuraesl quando ea qux sequi dtbeni anleponuoiur,

    sarcasmos, asteismos, mycterismos, homoeosis, bo- queinadmodum habeiur in psalmo lxxxvi : funda-
    moeologia, soresmos, lcon, icasmos, calalyposis menta e,ut iu monlibut innclit-, dilia.il Dominut ptriai
    hypolyposis, melasiasis, enargia non energia, para- ~ Sion. Anie posuil ejus, elposleat-ujns.iJ est, Domim
    bola, anlapodosis, paradigma. hem psalmo xxi : Dhiserunt t bi vettimenta mea, et tu-
    Hucusque babes nomenclaluram iroporum gram- per vettem meam miten.ni sortem, pro dindent , et

    rnaticorum, nunc vero sehematum Prolepsis, :


    tnittent. Iiem Ezeehiel i.nihil anteponens, itaincipit
    Fuctum etl nitesimoanno, eto. Seriuonein eonjuu-
    zeugma, prolozeugina, mesozeuguia, hypozeugma, i>t

    hyslerozeugma , synezeugmenon, enexxrumenon, cliouis posuil, niliil aliud anlc cui hoc subjungerelur,

    bypozeuxis , fyllepsis, asynlhelon vel asymleton, prxponcns.


    polysynlhelon anadiplosis anaplion, Zextgma eoiijunctio dicilur, ligura qiiando mulla
    dialyton , , ,

    paronomasia, pendeniia aui uno verbo aul una senientia eoiu lu-
    epanalepsis , epizuuxis , cpiuione ,
    , , ,

    prosonoraasia schesis onomaiAn parotnoeon ,


    dtmlur. Hno verbo, ul Aposiolus ail ad Ephesio*, rr
    , ,

    VABIANTES LGCTtONES.
    1
    Pari<., GfWrt. " Pro ullit txcutit Paris. babet MMtnrts. Paris.. ra itla.
    • llic tbrupla icrniiiialur Ms. 1'ans. , nec de BoeMUiia ei liguiis iillum aUM codnem invenire po-
    lui. GlLCSi
    :) ,

    177 DE SCHEIUTIS LT TROPIS. m


    Omi.is amariludo et ira et indignatio el clamar et bla- A a.l Pbilippenses ,
    qua;lo capile : Gaudetein Domtnn

    sphemia lollatur a vob.s. Seotenlia autera.quemadnio- semper, iierum dico, gaudele. Item psahno Lxxxir.

    liutn Psalir.isfa iu psalmo xiv praponeus : Qui Deut, quit simiiis erit tibi * ne laceas, neque compe-

    ingreditur sine mticuta, ct operatur juttiliam; qui scaris, Deus.

    loquimr veiitutem in corde suv; qui non egit dolum in Epiteiuis est cjusJeni veibi in «odem versu siue
    lingua tua , nee [ecit , elc. Ad ullimura ila coneludit aliqua dilatione congeminalio, quemadmodiim habe-
    Qui ftcit lurc , non commovebitur in aHernum. tur apud lsainm, cap. Xt: Consetunaiii, consoiamini,
    Ilupoxeuxit esl ligura superiori conlraria, ubi sin- populus mtus , dicit Dvittintii vester El ilcruni apuJ
    gula verba, vel sentenlia: , singulis quibusque clau- pumdem , li : Eievare , clevare , eonsurge , Jerutalem.

    sulis subjunguniur. Tale est el illud ; in verbo, ut Et adliucapud eunidem, <.ap. xxxvm: Yivens , vivens,

    Psalmo cxliv: Virtulem taribilium tuorum dicent,et ipse confiiebilur tibi. Item psahnisla simile qiiiddam
    maaititudincm luam narrubunt; memoriam abundanlia habet psalmo xviii : Dic* diei eructul verbum , et uox
    suavilalit tttcc erttctabunt, et in jutlilia lua extulla- nocti indicat scicniiam.

    friutf. Ilem ( / Cor. xm ) : Sive provhetiai ( inquil Alibi rcpetitiu ejusdem serroonis paililogiffi obtinet

    tiaeuabuntur, sive Ungum cessabunl, sive scienlia de nomen.


    struetur. Scntenlix, quemadmodum habetur psalmo B Paronomatia deiiominaiin dicitur, quoties dictio
    xxvi : Si consislant advcrsum me caslra non , tim.bil pene similis pouitur in sigmlicatione diversa, mutata
    cor meum ; ti exurgat advetsnm me prcelium, in huc videlicet iiltera, vel syllaba, ut iri psalnio xxi, juxta
    ego sperabo. Hebraicam veritalem : ln ie confisi snnl, el non sunt
    Syllepsis est cum casus discrepanles in unam cenfusi. Et, Pbiiipp. !ii : Mdete malos operariot, videie

    siguiticationcro congregamus, vcluli habelur in psal- concisionem ; nos aulem sumus circumrisio, qui spiritu
    hio lxxvii : Altendite , populut meut , lcgem meam. Deo servimut. Qnam Isaias prophcta cap. v, figiiram

    ileinpsalmo cxlix: Ad (aciendam vindiciam in natio- elegantissime in sua lingua confecit, nbiait: Exspe-
    nibus , increpalionet in populis. Quod eniiu ait , ad ctevi ut facerel judicium el ecce iniquitas ; et juttitiam,

    faciendam , numeri singularis cst ,


    quod addiJii, In- et ecce clamor. Hebraice enim jttdicium CSCrcS
    erepaliones , pluralis est. dicitur, rSWJO iniquitas, npTJD justitiu, np';x clamor,
    Fil eiiaiii syllcpsis in sensu, id cst, ubi pro inultis appcllatur. Putchra itaque una vel addila vel rautata
    biius, vel pro uno mulli ponuntur. Pro mallia unus, littcra, sic vcrborum simiiiludinem temperavil, ut pro
    ut psalmo sepluagtsimo sepiimo: Imntmt in eis dictione WSfth diceret nSiTC, et pro np-ivS poncrct
    mnscam caninam, el comedii eos rana, el e.ueimiuavU
    eos : cum non solum unam ad extenninaintos ^Lgy- ** Scliesis onomalon, id est, multiiudo nominum con-
    ptios muscam vel ranam, sed innumeras immitterct. junctoruni diverso sono unam rem siguilicantium
    Item pro uno tnulli, queinadmodum habetur psal- ut Isai.e cap. i : Ya genti peccalrici ,
    populo gravi
    ino n Astilerunt reges terra?, ei principes convenerttnt
    : iniquitale, semiui ncquam, filiit sceleraiis! IleiB psa!-

    in unum; reges enim pro llerode, principes proPiiato mo cv : Peccavimus cum palribus noslris, injusle egi-
    positos, apostoli iuteliexerunt, quemadraodum conti- mus, iniqititatem fecimus.
    netur in Actibus Apostolorum quarto capile. Paromxn c-sl cum ab cisdem litteris diversa verba

    Anadiplotis est congeminatio dictionis, qa« in ul- tumontur. Qux nimirum figura, quod ad posiiionein
    lima parte prxcedcntis versus, et prima sequcntis litterarum peitinet, melius in ea lingua qua scripta
    lleratur, velulihabetur in psalmo cxxi: Stantes eraut est editaquc requiretur. Uabemus Unien et in nostra
    pedes nostri in alriis iuis, Jerusuiem, Jcrusalem qua> translalione , demus exemplum ; dictum est
    iimie
    ardificatur ut civitas. liern apud Jcremiam , capite enini in psalmo cxvn Benediximiis vobit de domo :

    secundo : ite dcreliqueruiU [oniem aquw virte, ei foile- Doniiiii, De.as Dominus el itluxit nebis. Et iu p.^ahuo
    runt sibi cisternat, cisternas dissipatas, ejues conlinere xvii . Ira itUus tecuitdum similitudincm serpenlis, iicm
    tion talent aquas aspidis surdai, et obiuraniis uuret suas.
    An aphora est relaiio ,
    ciim ca.icrn dktio bis sse- D tj arRljel) telc'.ttoti similis «erminatio dicitur , figura
    piu-qne per pnncipia versuuni rcpetitur, quemaomo- postrema versus sive stniciili^-
    quoties media et
    dum habetur psaliuo xxvi: Doiniuut illumiualio mea,
    Eccle.vj: Melius esivuiete
    simili syllaba finiuiiiur, i.t,
    et talus mea quem timebo '!
    Dmninus defemor tita:
    ,
    qtted cufias, qvam dcsidersre qv.od ncscias. Et ilfrum
    mea, a quo ircpidabo '!
    Ei infra -
    Si amsistanl «dversum
    cap. vii : Melius est n tamcnie conipi, quam stuliorum
    me caslra, nen iimebit cor meum. Si exsurgtti adter
    f-guia poetai et aratores saepe
    adulatione decipi. Hac
    tum me prxlium, in hoc ego sperubo.
    u!unlur. Poetsc hoc modo :

    Fil eliam anapbora ut eodem versu, per principia


    Pcrvia diviii f.alucrum CTruld pnnti.
    sensuum, quemacimotlum psalmo xsvm: V#* Domini
    f.i virtnte, vox Douiini tri magnificentia, tox Domini Oratores vero ila: Beatus Job, Dco soli tibiqtit
    emfringentis cedros. Quae ligura in Psalmis nsilatis- cogniius in tranquiltitate, ud majorem nctiiiam perdu-
    »ima esi. cendus , lacius ett verbere , v l odorem suarttm tirium
    Hanc qiiidam epanaphoram vocant. ianto tulius spargerel , ntianiiim more aromatutu me-

    Kpanalepsis est sermonis in principio vcrsus posili bus cx meensione (ragrar.et. Quo schemate , ipse qui

    hoc diiil, bealus papa Cregorius sac^iisiuic Uk'H


    in cjusilem fme repelitio , qiieinadtiiodum Apostoiiis ,
    ) : , , ,

    179 DEDit: VENERABILIS OPERUM PARS I. - DIDASCALICA GKNUINA. 180


    luissc repr.riiur. l't hujusmodi oraliones esse reor, A Hirmos convenienlia ,,dicilur ,
    quando series ora-
    quas Hieionyiuusconcinuas rhcloruui declamalioiie* lionis lenorem suuui nsque ad ultinium servat, nulla
    appcllal. videlicct alia vel causa, vcl persona mutala, ul psal •

    Homosoptolon, cum in siuiilcs sonos exeunt dicla mo i.n i : Ihtts, in nomine luo satvum me (ac, et caitera,

    plurime, qucmadmodiim liabotur psaluio xCVIli Caii- usque duin ait: Non proposucrunt Deum anlt «in-
    tale,exsvtlule,el psaltile. Et Eu-chielisdeciliium-lavo: speclum tuiim. Oral enini prophcla, ut auxilio Domini
    Quod «i geuueri! fitium lutrouein, e/fimdenlem sangtii- salvaloiis ab hosiiuu. inscciiiione liberctur.
    ntm, el paulo post : ln monitbus comedcntem, el uxo-
    Polysundelvii esl oratio nuiliis nexa conjunctio-
    reni proximi sui yollitentem, egenum et pauperem con- nibus, ul psalmo xl : Dominus conservet eum, et
    Iristantem, rapienlem rapinas, pigntts non reddeniem, vivi/icet eum, el bealum faciat eum, et emutidet in
    el ad idola levnnlem ocuios suos utiomiiiulionem (a-
    ,
    terra animam ejus, el non Irudat enm in munus ini-
    eientem , ad usiiram danlem et umplius aceipienlem
    ,
    micorum ejus.
    nunquid tita vivet*
    Dialyton vei Asyndelon esi figura superiori con-
    Polyptoton eat oum dixersid casibus varialur ora-
    traria, carens conjuuctionibus, ut psalmo lxv Jubilatt :

    tio, ut, Roni. xi: moniam tx ipso, et per ipsum , et


    d Oeo, omnis lerra . psalmum dicite nomini ejas. Dute
    in ipso suntomniu, ipsi honor et gloria, in sxcuta sas-
    gloriam taudi ejus. Dicile Deo: Quam terribilia sunl
    ctthrum. Il m psalino nvn: iViiie dealbabunlut inSel-
    opera tua, Dominc!
    nion , mons Dei. Mons coagulalus , mons pinguis; ut
    q-.iid suspicamini monles coagnlaios ? itons in quo Sic ratem habentur scptcmdecim schemala divinae

    beneplacilum esl Deo habilare in eo. Scriplurx.

    PARS SECUNDA. - DE TROPIS.

    vobis cor tapideum. Non enim lapis, sed populus


    Tropus est diciio translala a propria sigoilicalione
    animain habet.
    ad non propriain similitudiuem, ornalus necessitatis
    Hic autem tropus el ad Deum fil multifarie. A vo-
    ve causa. Sunt autem r/>6n6t,qni Latine modi vel
    C '«cnbus. ul: Sub umbra aiarum tuarum protege me
    mores inlerprelari possunl, numero tredecim, vide-
    5. melalepsis A fe.is, trt Dominu* de SUm rug-.et. A membr.s hu-
    licet : 1. metaphora ; 2. kalachresis ;
    , :

    manis, ut psalneo xvi ' : Quis mentus est pugillo aquas,


    4. metonymia ; 5. antonomasia ; (>. epitheton ; 7. syn

    9. periphrasis; 10 hy- el caelos pattno ponderavit? Ab homine iuteriore, ut,


    ccdoche; 8. onomatopoeia ;

    Hysierologia ana- xl Inveni David fiiium Jtsst, virum stcundum tor


    l<ai. :
    perbaton (speeies sunt quinque : ,

    synchysis hyper- meum. A molibus meiilis lnimaiia-, ut psalmo u Tunc :


    strophe , parenlhess , tmesis , ; i I.
    loquetttr ad cos in ira sua. Et, Cenes- vi : Paenittt me
    bole; 12. allegoria (species sunt septem: Eironeia,
    anliphrasis, amigma, charientismos, paroemia, sar-
    hominem (edsse. Et, Zachar. vm : Zeluius sum Sion
    zelo mngno. Et innumera hujusmodi. A rebus insen-
    kasmot, asieismos); 15. homoeosis (species smii
    sibilihus , ul , Atnos U : Ecce ego stridebo super vos
    tres : Eikon, parabole, paradeigma).
    sicvt stridel plausirum onustum feno. Qui videlicet
    1. De metaphora.
    tropus el in communi loculione usitatissimus esl,
    Metaphora est rerum verhoriimqne translatio. ILec
    cum dieimus flactuart segeles gemmare vites, flori-
    fii modis qualuor : 1° ab animali ad animal : T ab ,

    inanimali ad inanimal :
    3° ab animali ad inanima! dam jiivenlulem el lacteam caniliem. ,

    &'
    i. De kalacliresi.
    ab iaanimali ad animal. Ergo :

    D Kalachresis est abusio nomiois aut verbi, ad signi-


    1" Ab aniuiali ad auinial ita fil, ul psaluio u:
    licandam rem quse propria appellatione deficil. llav
    Quare (remuerunl genles? Et: Dominus quieripuit me
    auteui 3 nictaphora difTerl, quod illa vocabulum ha-
    i\e tre leonis, et de mniiu ursi. Ilem psalmo cxxxvni :
    benti largilur, ha-e, quia nou hahet proprium, aliano
    S\ sumpsero pennas meas anie lucem. Naui et honnnes
    utitur, ut parricidam dicimus qui oecideril frairem ,
    ct hestix et volucres animaiu habent.
    et pisciuam qua? pisces non habel. II iv enira nisi
    2° Ab iuaniinali a.i inanimai ul Zacbarirc undc-
    ,
    exirinseciis sumerent suum vocabuluin, non haberent.
    cimo Aperi Libane portas luns. item psahno viu
    : , , :
    Huic siroile esl illud : Pom vectcs in quamor angutis
    f?ui perambulul semitas maris. Tronslalio est eniin a
    mensx per singulos pedes , et sextum sagum in (ronle
    civitale ad inouiem ct a terra ad uiare quorum ,
    , tecti duvlicis , et ibi confrinyil comua arcuum. El , II
    iiulli.in aniiuaiii babel.
    Paral. iv : Labium itlius erut quati lubium culicis, et
    5- Ab anitnali ail inanimal, nl, Amosi: SMfMtel repandi lilii. Pedes quippe et fious et cornu fl
    tH tertex Cnnneli. Ilomincs enim, non montes, ver- labium, honiinum lanluui sunl, cl aniniamium, non
    licem habent.
    etiam rerum insensibiliuin. Our nomina, si Seripluia
    4° Ab inanin.aliadanimal, ul, Baoch. xi Auferam
    :
    pnelatis rebus uon imposuissel, quod propriuiu bU
    1
    Hic el infra a Beda vel librariis erralum ast : verba enim Quis mtnsus esl, elc, sunl baue, cap. xt
    Mquentia vero, Invtm Davld, elc., leguulur in Aet. apMl.. oa|> \ui.
    ! : ,;

    i81 DE SCDEMATIS ET TROPIS. 182

    diceret, non haberet. Ad hunc tropum peitinet quod \ El Justum Loih oppretittm. Fitetiam epifbeton niodis
    :

    Bcriplum est, Joan. y.Esl autem II ierosolymis proba- tiibus : ab animo, a corpore, exlrinsecus. His duo-
    lica pitcina; a piscihus enirn noinen accepit aqua, bus tropisaut uluperamus aliquem, vel osieiidiinua,
    quic nequaquam propter pistes, sed ad lavandas ( ut vel ornamus
    femnl) hostias , collecta cst , unde Probalice co- 7. De tynecdoche.
    gnorncn sortita est.
    SuvcxJtxY) est significatio plcni iutellectus capax,
    3. De metalepsi. cum plus minusve pronunliai ; aut enim a partc lo-

    Mctalepsis est dictio gradatim pergcns ad id quod tum ostendil, ut Joan. i : Verbum caro [actum eit.

    oslendit , el ab eo quod procedil id quod sequilnr Et, Act.xxvn : Eramut vero innave, unversai animte

    in.-iuuans, quemadmodum habelur apud Psalmistaiu :


    ducenice septnaginta sex. Aul contra, ut, Joan. xix :

    Leborei (rucluum tuorum manducabis. Labores cnim Ergg propler Parasceven Judxorum ,
    quia juxla erat

    posuit pro bis qiiae labnrando acquirunlur bonis. inonumenlum ubi posuentnt Jesum.
    Nccnon et illud psa'mi cin : Draco iite quem (ormaiH 8. De enomatopceia.
    ad illudendum ei : per draconcm diabolus per dia-
    ,
    'Ovo;jiaToiro((a est nomcn dc sono factum, ul,
    bolum bonus angelus ir.telligendus est, qualis a Deo
    I Cor. xiii : Cymbalum tinuiens. Et, Isai. lvhi Quasi :

    formatus est. "


    titba exalla vocem tuam. El, Jerem. iv : Canite tuba.
    •1. De metonymia. Nitntptid circumdabis collum equi hinnitum ? El,
    Et :

    Miruvuuia est qucedam veluti transnominatio, ab Isai. lvi : Rugitus leonis. Et, Jobiv:Vo:c leorna: Et,
    alia signiucalione ad aliam proximilalem translala. lsai. lvi : Canet muli non valentet latrare.
    Hiijnssunt inultrc species. Per id quod continet id Ad hunc tropum pertinere quidam exislimanl si-

    quod coiitinemr ostendil, per id quod continclur id bilos serpentium, porcorum slridores, coclerorumque
    quod continct, per inventorein id quod iiivciitnni est, vocem confusam animanlium, quce el ipsa in Scri-

    per inventum invcntorem ,


    pcr efuVientem id quod pluris sanctis sscpius indita rcperitur.
    *

    efliciiur, per id quod efticitur efticientem. Per id quod


    9. De periphrati.
    continet id quod continelur, ut, Genes. xxiv : Effun-
    nipiyptxtxt; est circumloculio ,
    qncc fit aut ul bre-
    dtnt hydriam in canalibus ; aut conlra, Accipe litteras
    vitalem splendide describat el producat, aut fcedila-
    tuas; nequeenim hydria efinn Jebatur, sed quoJ in
    tem circuilu evitet. Splendide producta veritas, ut
    ea conlinebatur ; nec liiterce in manus , sed chaita
    Ii Cor. v : Scimus quoniam si terrettris domus nottra
    quce litleras continet assumitur. Et iterum : Dimitte
    hujitt habitationit dissolvatur ,
    quod wdificationem ha-
    eam, et vadat, et atpicielis. Non enim arca, sed plaus-
    u beamut ex Deo, domum non manu (aclam, mternam in
    trum quo conlinebatur aqua, vel boves qui dacebanl
    ctetit. Fcediiatem circuiiu evilans, ut, Rom. l :
    Nam
    plaustrum , ire poterant. Hccoelper t-flicieulem id
    femina; eorutn immutaverunt r.aluralem tttutn , in eum
    quod lit , et , e contra ,
    per hoc quod lit efiieienti m
    usitm ,
    qui etl contra natttram ; similiter autem et
    designat.
    masculi , reliclo naturali usu, el ccetera.
    5. De anlonomasia
    10. De hypcrbato.
    'AvTovo/ia<rt« est signilicalio vice nominis posila :
    qucedam, verborum
    'TrceoSaTov est transcensio
    ex accidentibus, vidt-licet, propriam signifieal perso-
    ordinem turbans. Hujus species sunt quinque, vidc-
    nam ; quce tribus lit modis : ab animo, a corpore,
    lieel : Hysterologia, anaslropbe, parenlhesis, tmesis,
    extrinsecus. Ab animo, ut, Isai. xi : Nunquid non tu
    synchysis.
    percusslsti luperbum! A corpore, ut, l Reg. xvu: vel
    De litjr.tcrolo.jia. Hyslorologia , xitjiifioi.tr/ix

    Vir spurius altiludinis sex cubitorum et palmo. Ab est senlenlia cum ordo verbis mu«
    Zo--epov itpixspov ,

    elationeenim animidiabolusliicintclligilur superbus. ut psalmo xxiu Hic accipiet benedictio-


    lahir, ,
    :

    A quanlitate corporis, Goliath gigas significaliir.


    nem a Domino, et misericordiam a Deo salutari suo
    Extriusecus oure sumunlur in plures species divi-
    prius enim Doniinus miserando justilicare solet im-
    dunlur. Dcscendunt enim a gcuere, ut: Nunquid jj pium, benedicendo coronat justum.
    et sic postea
    omnibus vobis dabil jiHut Isai agrum A ioco ul
    De anastrophe. Anastrophe esl veiborum tantum
    ? ,

    Auctorem seditionii tectai Nazaraorum. Ab actu,


    prceposterus ordo, quemadmodum habelur Job v :
    Malth. xxvi: Qui autem iradidit eum, dcdit eii tirjnum
    Dominum pro ob quam
    Quam ob rem ego deprecabor ,

    dicent. Ab evenlu, ul, Joan. xix : Discipulus ille quem


    rem.
    diliqebat Jesus. Per huuc Iropum aliquoiies et Do- aulem esl interposila
    De parenthesi. Parentbesis
    uiinus ipse demonslratur : a genere, ut, Matib. xsi: Quemadniodum esl et
    ratiocinatio divisce seiuenlice.
    Oianna filio Duvid; a loco, ul : Qui sede: super clu- Qni enim operatus est Pe-
    illud Aposioli, Galat. u :

    rvbin apparet ; ab actu, queinadmodum babelur Job mihi


    Iro (in apostolutu circumciiionis) operalus esl et
    ni Peciavi, quid [aciom libi, o custvs Itomtnum mihi
    inler gentet. El cuin cognovisseut graiiam (ijuo?
    :

    6. De epitheto. data etl) jaccbtts et Ccphat el Joannes, dexlras dede-

    Eni8ttov est prxposila diclio pronomini. Nam runl mihi et Sainaba; socictatis.
    De tmesi. Tmesis est simplicis verbi sectio, aut
    antonoinasia vicem nominis suslinct, epithelon nun-
    quam est snenomine, ut, Eccli. xlv : DileeUu Deo et unius compositi, una dictione vei pluribus interjeclis.

    hetitinibiis Moses. Et Miserieortel miserunr Dominns.


    :
    Ha;c species licet in sacra Scriptura facile [F. uoti fa-
    185 UKMi VKNEilABII.19 OPEMJM PARS I. - DID.VSCAUCA CENUINl. 184

    cilel iiiveniaUu , lamen l.abelurin Chrisliano poeta, * " »°"""« ,olii voluutii. El, Tl.ren. iv : Drnijrata esi
    tnper carbonein (aciet eorum.
    ul est :

    Uioio i|uiui & i u.i BuIjbIi Dsvldkn i>rdl««. 12. /'. ulleijoriit.

    Iloc csl Jerusatcin.


    !>< ttjnchyii. Syiiflijsis esl hvperbalon e\ omni Allcgoria esl Iropus quo aliud signiflcalur qua.ti
    dicitur, ut, Jn.iii. iv : Levate oculot vcttrot , et eulet*
    paite cuuriibii.ii lS.ilm ) i.xvu : Si dormiaiit inter
    mcdiot clcrot pcnna? . i l nntiv deurgentatee , ei potte- rcgiotet , quia alb<B tunt jam ad nteitem. Iloc esl,
    iitteltiijite, quia popull sunt jum parati ad credendunt.
    rtoia dnrsi ejus in specie auri. Pritis eniin bic , ul
    Aiignsiinus ail, qiixrendus esl ordo verboruin, quo-
    Ilujus speeies mulLc sunl, ex quibtis einiuent seplem:
    niodo Qnialur soui» niia quas uiique pendel , el di-
    1'irimi' i.i , autiphrasis , xnigma , chai lentismos ,
    pa-
    ,

    litur Si dormiatii ; deindc incerium est ulrum Itx rantia, sarkasmos, astcismos.

    peimx, an , o vot pemue , ut ad ipsas pennas loqui De eironeia. Eironeia est tropus per contrarlutn

    vuleatur; utruin ergo verbis qu.r prxcesseruui linia- quod conatiir ostendens, ut : Clamate voce majore,

    (t'i isla sentcolia , ut sit ordo : fioMMSl dsbit tier- Detu eU enin Bnal, el [onilan loqvltur, aat in dhcr-

    bum evamjelixaniibut tirtute mttlta, >i dormiatis inter saioett, aul in itinrre, aul dormit, ut exeiletnr.

    mediot cUroi, o Mt penmr cotumbte deargentatoe , an B »anc enim nisi gravitas proi.unliationis adjuverit,

    his qux sequuntur, ut ordo sit : ,S'i durmiatit inter me- conflleri vidchitur quod negare conleodit.
    rlios cUrot ,
    peittnv columbx deargentatx nive dealba- De antiplirati. Anlipbrasis csl unius verhi ironia ,

    buntur in Selmon id est , ipiis pcuna dealbabuntur, ut, Mallh. xxvt : Amice, ad qttid venitti f luter iro-
    ,

    .1 Jnrniinlu inter mediot cleros , ul illis hoc dicerc niaui et antiphrasin hoc distat, quod ironia pronun-

    iiilflligatur qtii speciei domus lanquam spolia divi- liatione sola indical quod uvelligi vult. Antlphrasis

    medios cteros, o vero , non voce pronuntiantis signiflcal contrarium,


    ilun/.ur, id est : Si dormiatis inter
    tot qui dkidiinini speciei domus per manifestationcm sed suis tanlum verbis, quorum esl origo conlraria.

    ad u:ititatcm (ul quidem detur per tpiri-


    De tvniqmate. /Enigma est ohscura sententia pcr
    tpiritus alii

    tttm termo tapientia; , ttiii seinto scientiat secuitdum


    occultam similituiiineni rerum, ul, psalmo lxvii :

    enmdem spiritum, atii ftdes , alii genera liugitarum, in


    Pennx columba; deargenlata;, et posteriora dorsi ejut

    me- in specie auri : cum signiliret eloquia Scriptura! spi-


    eodem tpirilu, elc); *i ergo vos dormiatit inler
    diot cleros , tunc peiuuv colttmba; deargenlala: , nive
    rtualis diviuo lumine plena, sensum vero ejus inle-

    Si rioreni majori coelestis sapieniia; giatia refulgentem;


    dealbabunlur in Selmon. Polcsl et sic inlelligi :

    me- vei cerle vitam sanctx Ecclesiae prjescniem vir-


    ces pennae columbx deurgentatm dormiatit inter

    ffios elerot nhe dealbabunlur in Selmon, tit subin-


    tiiluni pennis gaudcutem, fuluram aulem, qux in
    ,

    rclligantur bomines, qui per graii.mi remissionein Ctclis est, xtcrua cum Domino claritate fiuituram.

    accipiunt pccc:<loium. Unde eliam de ipsa Ecclesia De cltarienlismo. Charientismns esl tropus quo du-
    (licitur, Cant. viu : Qux ctt ista tptre atceudit deal- ra dictu gratius prnferuntur, ul, Genes. xxix : Nonne
    bataf Promissio quippe Dei tenclur per prophelam pro liachel *«rt'ii<i libi ? quare autem impottiisti nti-

    Isaiam, cap. i , dicentem : Si [ueiint peccata vestra hi ? uno enim levissimo imposilionis verba injuriam
    tanquam pliamiccum , ticut nivem dealbabo. Polesl cl qmn patiebatur gravissim.ini tcmper.intius loqucus

    sic intclligi, ut in eo qnod dicium esl, Penna: eotum- signiflcavit.

    bte deargeittata', subaudiatur eritis, ut iste sil sensus: De pareemia. Paraemia est accommodalum rchus
    l'oi qui lanquant tpolia specici domus dividimini, ti icmp riiui qin' p-overbiuu) , ut, U Pel. u : C'«ni» re*

    dormiatis huerniedios cleros, pennm cvlitmba; deargen- versitt ad vomitttm tuum, ci, 1 Reg. x : Num et Saul
    tala: erilis, id cst, in aitiora elevabimiiti, compugini, inter proplntas? Quoruni unum, cum quemliuel post
    tamen Ecclesia; coltarentes. Mullam quippe aliam aciam pcenitenliam ad vitia relabi diciraus, allero

    rtiehus hic inteliigi pulo culumbam dcargentam quam lunc iitimur. cura indoclum queraque ofli. itiui do-
    illara de qua dictum est , Cant. vi : Una esi cotumba cendi assumere, vel aliud quid artis, quam non di-

    rnea. Deaigenlnla esl aulein, quia diviuis eloquiis esl D dicit, sibimet usurpare viderimus. llic Iropus adeo
    erudita : Eloquia namque Domini, alio loco, eloqitia lat' palct, nt liber Salomonis, quem uos, secunduut
    casta dicunlur ;
    psalmo \i : Argenttim igne exaninta- llibr.cos , Parabolas dicimus , apud Crxcos ex eo
    tnm, lerra purgulum tc/Jluelum. Magnum itaque est noiiien Parosiniorum , hec est, Provcrbiorum , ac-
    lionum tloimie inter mcdios cleros, quos iioiimilli ceperit.
    diio Testaiuentn esse volueriint, ul dorrairc sit inler De stircatino. Sarcasmus est plena odio liosiilisque
    duos raedios clcros, in eorun. Tcslamenlorum aucto- irrisio, ttl , Malth. xxvn : Aliot sahot (ectt , teipium
    lilalc requicscere, id est, utriusquo Testamenii lcs- non patcit salvum (atere. Si rex Itrael etl, deuendat
    tlmeuiis acquiescere. ut quando aliquis ex his pro- nune de cruce, et credamut ei.

    feriur et prubalur, oini.is intenlio pacitica quiete De utteism*. Asteismus est tropus multiplex, uu-
    linialur. merosxquc virlutis : nam ianuuo; ptilalur quid-
    II. De hyperbote. qnid ili.lmii biniplicilale ruslica caret, et sali.i uceta
    Hyperbole rst diciio lidcm excedens , augendi mi- urbanitato expolilnm est, ul i ('(inawi abumduHtur
    nuendive causa. Augeudi, ui, II Reg. i : Aquilit nt/i qui vot conliirbiint. Nul.uiiluin siiir quod jllfforu
    eeloriortt , teonibut (ertiom. Mintieudi, ul i Terrebit H!n|u»iido fuolis, aliqiundo eibis Uulumniodo tii
    ,
    , ,
    :

    185 DE SCIIEMATIS ET TROPtS. 13(1

    Faclis quidem , ui scriptuin est : Qitoiiiam Abraham A ria simul ei mysticus ile Cbrislo vel Ecelesis sensns,

    duot filiot habttit, unum de a>icilia , ci umtm ile li- et tropolugia, et aiiajoge, liguraliter inlimatur, ut :

    bera, qua: tunt duo Teslamenla , ut Aposlolus cx- tciiiplum Domiui, juxia uisloriam, dcmusquamaaui-
    ponil. Verbis auteui soJummodo, ut, Isai. xi : Egre- UcavilSalomoti;,juxtaal!pgori.im,corpiisdumiiii< 11111,

    dielur tirga de radue Jesse , el flos de rudice ejut dc quo ait, Joan. n : Solvile temp'um hoc, el in Iribus

    ateeniet,quo significalur dc stirpc David per vir- diebus excitcbo illvd, sive Eeclesia ejus, cui dicitur :

    gin< m
    Mariam Dominum Salvatorum fuisse nascilu- Jtmylum enim Deisanciumett, quvd estit vos ; per i>«-

    rnni. Aliquando faetis simul ct verbis una endemque i>< ilogij ni, quisque fidclium, quibus tlicitur, I Cor. 1 1

    res allegorice signillcaiur raclis qninein, ut Cc- : An neseitis quia corpora oeslra templitm est Spiritus

    ncs. xxxvu : Vendiderunl Jesepli Ismaelilit triijiitla sancli, qiti in vobit esl? pcr anagogcn, supurni gan-

    argenteii; verbis vero, ut, Zachar. xi : Appenderunt dii mansiones, cui aspirabat qui ail : Beaii qui hubi-

    mercedem meam Iriginta argentcis. Ileru faclis,ut, ttmt in domo lua , Domine , in saculum taculi lauda-

    I Rcg. svi : Erat anum David ru[ns , et pitlcher as- bunt te. Simili modo quoJ dicilur psalmo cilvii ;

    •yeriu, tl unxiteum Samuelin mcdio (rairum ttiorum; / anrfa, Jerusalem, Dominum, lauila Deum luitm,Sian:

    verliis, ut , Cant. iv : Dilectus mcut candidus el rubi- qttoniam confortavil seras partarum tuarum, benedixit
    cundut, electus ex mittibus, quod ulrumque niyslice B fdiis tuis in te; de oivibus terivn* lerusalein, de Ec-
    significal, mediatorem Dei et hominum, decorum clesia Chrisli, de anima quoque elecla, de patria
    quidem sapientia et virtutr, sed sui fuisse sanguiuis ccelesli, juxta hisloriaro, juxta allcgoriam, juxta

    effusione roseum, eumdemque unclum a Deo Patre tropotogiain ,


    juxta anagngen , recte potest accipi.

    oleo Ixlilix, prx consoriibus suis. ltcm allcgoria Jlixta allcgoriam de Ecciesia, diximus, scqucntcs
    verbi , sive operis, aliquando historicam reni , ali- excmpluindoctissinii tractatoris Gregorii.qui in liliris

    ^uando typicam, aliquarulu tropologicam, id est Moralibus, ea qux de Chrislo, sive Ecclesia per figu-

    moralem rationcm, aliquando anagogeo , hoc est rani dicta, sive facta interprelabanlur, atlegoiiam

    scusnm ad superiora diicenlcm, flgurale denuntial. proprie nuncupare solcbat.


    Per hisloriam namque bistoria ii iiraiur, cum factura 13. De Itomatoti.

    primorum sex sive septera dierum , lotidem sacuii Ilorr.ccosis est minus nolx rei per siniililudinem
    fiujus comparatur xtalibus. Per vcrbum bisluria , ejus qux magis nota esl demonstratio; bujus spe-

    dnm hoc quod dicil Jacob paliiarcha, Genes. xux : cics sunt trcs, eico», parabole, paradeigma.
    Cntitlus leonis Juda, ad prcedam, fili mi , ascendislt ,
    De eicon. Eicon est pcrsonaium inter se, vcl ec

    et exiera , de regno ac victoriis Darid inlelligitnr. ,


    rum qux personis accidunt, coniparatio, ut, Joan. i:
    CLrHo
    1

    Per verbutn , spiritualis de , sivc Ecclesia ,


    Yidimus gioiiam ejtts, gtoriam quusi Unigeniti a palre;
    sensus, cum idem scrmo patriarclix dc dominica el, Luc. IX : Neque nubenl, neque ditc-ml uxorex
    passione ac resurrectione fideliler accipitur. Ilcm neque enim ultra mori poterunl, aqnalcs enim amjetit
    allegnria facta , iropologicam , hoc est , moralem erunt.
    perfectionem dcsignat , ut, Cencs. xxxvu, luniiv ta- De parabde. Parabale est rerum genere diss mi-
    l.uis et polymita quam Jacob patriarcha lilio suo liuin comparalio, ut, Matlh. ww.Simile ett rennvm
    Jos°ph iecit, variarum viilulum gratiam, qua nos calorum grano sinapis ; et , Joan. iu : Sicut llogi-es

    Dius Paler usque ad terminum vitx nostrx seniper exattavit terpentem in deseito, iiaexaltari oportet Fi-

    indui prxcepil el donai , insinuat. Allegoria vcrbi lium hominis.


    eainde.n nioruni perleciionem siguifical, ul : Sint De parode.gmate. Pai adeigma csl prxposilio, sive
    hnnbi testii prcecincli, el lucerme ardentes, el cxlera. enarratio csempli exbortanlis aul delerrentis. Ex-
    Allegoria facli, anagogicum, hoc est, ad superiora horlanlis, nt, Jac. v : Efia» koma eral timilii no-

    duccntem gensum exprimit, ul Sepiimus ab Adam : bis, patsibHis , el orationem oiaiil ul nen plue-
    Enoeh irantlatut est de mundo. Sabbalum fuiurx bea- rel super terram, ei non pluil annis tiiius, el mensibus
    titudinis, qux posl opera bona sxculi hujus, qux sex sex; et, Malth. vt : Respicile volatilia creli ,
    qttoniaiu

    xlalibus pcra.iiur , elcctis in line servalur, figurate nen scrunt, ncqite melttnt, neque ccngregant in horrea,

    prxsign.it. Allegoria vcrbi, eadein viixccele-tis gau- cl pater vesler coelestis pasdt illa. Dcterrenlis, ul,
    dia deuioi.strai, ut, Mallli. xxiv : Ubicunqtie ftterit Mallh. xxiv:J/fl hora qni (ueril intecto, el tasa
    corpus, illic cotigregabunlur el aquila?, quia ubi me- ejus in domo, non descendal loliereilla; el qui itt

    dialor Dei ei hominum est corpore, ibi nimirum et ugro, timUiter non redeal retro. Uetnores estote uxo-
    nunc sublevatx ad coelos animx, et, eelebrata gloria ris Lolh.
    resurrectionis , colligentur eiiam corpora juslorura. El sic habenlur tredecim generales tropi sacrc
    Nonnunquani in una ea.lemque re , vel vcrbo, hislo- Scii;turx.
    187 BKDiE VENRItABILIS OPBRCM PARS I. - PIDA8C.ALICA GENUINA. 1K8

    1>E NATURA UERUM LIBER.


    1
    Plt.LEATIO. A iii Vcrbi Dei dispensaliune non facla, ged aslcrna
    Naturas ! t-.iiii varias, labenih et uvi suut : qui nos , apcsiolu ' leste, ante lempora sxcu-
    • Paratrinsi titulis. lempora lata, citis, larta prxdcstiiiavil in regnuro ; secuudo, quod in

    tird.i pr; lamultu ; iu Bia, obsecro, perenneoi, malcria inlormi paritcr elemenia mundi facta ainl,
    Qui legis a9ira, npar mciile tuere diem. ubi qui vivil in xlcrnum creavit oimiia siinul ; ter-

    CAFUT PRIMUM. lio, quod eadem materies, secundutn causas simul


    Be quiidrifario Dei opere. creatas non jam simul, sed dislinctione sex primo-
    Operatio ilivina ,
    qiifr sxcula creavit et gubcrnal, rum dierum in coeleslem lerrestremque crealuram
    ijiuili iloruii ralionc distinguiiur : primi), quod hxc formatur; quarlo, quod ex cjusdem creaturx semini-

    VARIANTES LECTIONES.
    A, B,C, Codicrs designanl Mstnsqui in Bibliolheca Naiion. Paris. servanttir. li numeranlur in Calalago
    Strl. 1827, S. Germ. 889, ei 5539.
    1
    B omillit. * C, Perslrinxil. » A., testante.

    GLOSSyE ET SCHOLIA.
    PRiFATIO. id est, intellcclus raiione et discrciione. Fixa, scili-
    cct illa menie. .Super otim, id est, super conlos, ubi
    Incbrti Ait.t. Gloss.e Glossa, Grxci inlcrpre- — aslra sunt, de quibus in hcc opusculo Deo auiiliante
    tatione, lingiuc sortitur nnmen. llai.i: pliilnsoplii ad- disputabimiis.
    terbium dicunl, qux vocem illam, de cujus proprie-
    tale requiritur, tino el singutari verbodesignal. Quid
    JoanmsNov. Sciiolia. —
    Naturat rerum. Dislichon
    " hoc in exemplari scriplo et salis velcri usque ad
    enimillul uno verbo pusilumdeclarat, ul :Cun-
    sil, in
    leirastichon produclum fuil, adjeclis his duobus :
    lirescere eu tacre; iteiu Laius haurit aperlum. :

    Beila Dei faniulus, tu tixa, obsecro, pereniiem,


    llaurit, percmit ; item cum lerminumdicimus fiium,
    i.iiu super meule lucre iliein.
    le fc'is ista,
    atilpopulatas inierprelainur esse vastaias ; et oinuino
    cum imius verbi reffl verbo unn manifeslamus. Qux ab alio quopiam adjecta videntur ; fuit eniirt
    Yerms Deila- prcsbuteri. Nnminalus versus ab — Beda vcrsiticalnr tolerabilis , ut planum fecit iu
    co quod lluat.so-eqiie ipse circumeal. Versus proprie opere quod hexametris versibus composuit de Vila
    dicilur a verieiidn, quia converli poiesl, id est, ul id Gutbcrli.
    quod babet in line, babeal in medio, et e contra, u! CAPUT PRIMCM.
    e»t Comuvi velai artnn, veilimus antemnarum, cnr-
    :
    Bridlferti Glo&SJE. Operatio divina,— qua> st-

    nua velatarutn. Vel ideo dicilur versus, quia a iine cula creavit et aubsrnat. Duobus modis dicitur Deus
    manus sciibentis, ad initium convertilur : guhernare sxcula vel couservando laota , vel per
    ,

    sucres-iones reparando.
    Arma virumque cano, Troja qui prinms ali oris.
    Dispensaiione non facta. Dispensalio et consilium
    Kalnrat rerum variat tabenlis el :vvi. Quidquid est Dei, et ars ipse Deus est , quia in eo pr.tter scipsum
    6ive visibile, sivc invisibile, sensibile seu intclligibile, nihil esse potest.
    creans sive creatum, nattira diuilur. Eigo gcnerale JElerna sunt. Proinde omnia, qux ab ipso facla
    noinen est naiura omnium rerum, et cartiin qux sunl per disposiiioncm xlerna sunt, sicut el ille xier-
    sunt, et earum qux non sunt. Illa autein non esse ., nuse>l et tunc Detts sunl. IU cnim bcatus Augusti-
    diciinlur, qu;e nec sentiri sed nec intelligi possutii, l'
    iu:s dicit Aliter sunt ea que sub eo facia suit,
    :

    quod ila sunt, ut omnem cognitioncin corporie et aliler ea qux in Deo sunt, Deus videlicet in dipo-
    mentis transcendant. Duobus oamque modis natura sitione existendo, umle omnia qute sunt, Deus snni.
    ilicilur. Dens ilaque nalura dicitur, quod cuncta Paler utque nunc. Quis expiicct verbis quomodo
    nasci faciat. Omnis eliam creatura natnra vocalnr, Deus elquielus operetur, ei operans quicscat, in eo,
    eo quod nascaiur. Rerum, id esi, causarum creata- quod Drus dic septimo rrquievit : ipsum Dominuin
    rum, visibilium scilicet et invisibilium. Varias, id esl, ei Salvalorem uostrum Jesum Chrislum, qui hxc
    dircrsas et mulliplices, ac dissimiles, veluii in miindo loquebatur, et diccbat : Pater meus usque mo io
    babenlur. Labentis, id cst, decinreiilis el debcienlis. operatur, et ego operor, ina^num sacrameutuin si-
    Jivi, ultn Grxce, Laiine sxculuin; liinc a.vum gniflravil, quia et Duminus Jesus ulique Detis. Ipse
    dicilur sxcu'um. esl enim verbnm Domiui, quia in principio eral ver-
    Persirinxi, id esl, breviter scripsi. Perstringerepro- buin, el iion qualecunque verbum; sed Dcus erat
    priecsl, siriclitn nairandoabbreviarc. Titulit. Tilulus verbum, et oiimia per ipsum facta. Operalns esl
    nutem diciiur a Tilane, id est, sole, quia sicutsol sua Paier lucem, sed dixil ut tierel lux. Si dixil, vcrbo
    pnesenlia munduin illuminat, ita et titulus sequen- operalus est. Verbuin ejus ego eram, ego suni. Per
    (em p.iginam illuslrat nam si lituliun frontis erase-
    ;
    me faclus esi mundus in illis operibus; per me rcgi-
    ris, muta paghia remanebit, utailquidam. «Titulum lur uiundus in islis operibus. Paler uieus el lunc
    froniis erade, ut miita sil pagina. Trmporalata, id operatus esl , ciun fecit inundum , usque nunc n
    est, ampla. Citit , id est, brevl-us. Titulit, id est. nprralur rnni regit. Operatur ergo Deus nou nova
    prafatiunculis ita inchoaniibus De quadrifariu Dcl .
    t) creando, scd creata gubernamlo. Kueiunt qunlem
    opere, cic. in prxsemia Dei aniequam fuissenl creata
    , mm! ;

    Dcda. Subauditur Ego. Dei (amitliis. i.l esl, scrvus. atterna sunt, ante omne videlirrt irmpus, rt ante
    Qui leait, scilicct meuiu librum. IVr aposirophrn aliquaui rrealionem. Anle miindi rrealionein quidrm
    «lloquilur lei torem. Obtecro, scilirel u», o leclor. lempus fuil, sed non lile qu.ilr imiic est, quia nulb
    Tuere, Id est, cuiitemplare. Pereunrm diem. id e»», luiic erat vicissiludo diei et noriis.
    prrpcluam lurein, Deuni vidclicel, qui eatdle* xlor-
    iiijs ante oninem diein, ct onmi |ol< luoidior. Menie,
    Inc. Aucl. Gloss.«. —
    Oprmiio iiirm*. avce tee-
    cuLi crcnvit (l gubernat. Duobus mndi» dicnur t>e*n
    -,

    m DE NATfJRA RERUM. 190

    btisetprimoidialil.'ijscaiisisloliussa:culileii'pusnalii- A ccelum, lerra, angeli, aer, el aqua deniliilo. Diean-

    rali oursu peragilur, nbi Pater usque nuuc opera- lem primo lux factaest, et ipsa de niliilo; secundo,

    tnr el Filius, ubi eliaiu corvos pascil, el lilia veslil firniaiueniiini in meJio aquarum; lertio, spccics
    Deus. maris et terrie, cum cis quac lerrre radicilus intiae-

    CAPUT II. rent ;


    quarlo, luminaria cceli de lumine primo die
    De mundi formaiione. faclo ;
    qninlo, natatilia el volalilia de aquis ; sexto,

    ln ipso quiJeiu principio condilionis facta sunt reliqua animalia de tcrra, ct liomo '
    quidcm carne

    VAKlANTEi LECTIONES.
    A, B. C, carne qniJem.
    GLOSS/E ET SCHOLIA.
    gubernare srecula, vel conservamlo faeta , vel pcr Iierkam , ct qui dat jumenlis escam suum, el Diiflis

    successiories reparamlo. Quadriformi ralione, id est, eorvorum invocaniibus se. Prirna i^itur crealio (acl.i
    quadripartito inlelleclu. In VerH, id esi, Fil i Dei est ab aHerno; secunda momenlo; terlia spatio scx
    dispensaiione, id est, disposiiione et providenlia, dierum; quaria est quolidiana durans usrjue ad con-
    Non facta. non lemporalia sunt. Fuerunt qui-
    itl est, suminationem srcculi. Dispulanlur hx qtixstioiics
    dem ln prasentia Dei antequam fuissent creata Xi'.7 : passim a sacris interpretibus, et a beaio Auguslino,
    tterna sunt ante orr.ne vidrlicet leinpiis, et anie
    ,
    B iiliro x de Civiiate Dei, a Peiro Lomtjardo :i Scn-

    eliquatn .crealionetn. Anlemiinrfi crealionem tempus lcnt. disfincl. II, a divo Thoiua el aliis.
    quidem fuit, sed non tale, quale nunc est quia nulla : Anie temporn tcecularia. Tempus saeculare, quod
    vicissiludo diei ct noctis. Antc stecularia tempora, ex «ccli ac stellarum circumactu observatur; aliud
    iri est, aiUe conslilutionem mundi. Informi materia, esl tempiis anle sa?culare sine ulla permulaiione
    id es(, confusa, ubi cceltim ct terra nf cdum hnbebanl scmpiterna duraiio id vocanl pbilosophi a sempi-
    ;

    formas ei specics suas. F.lemenla mundi , id 1 tcrra :•.- (erniiate c«wva. Vide Arisloielem, de ccelo, vol. I,
    et aqua, ignis el aer. c. 0.
    ioks. Nov. Scuolu. Opernlio dhina. Orditur — CAPIIT 11.

    Beda a mundi generaiione : jam enim in confesso est Brid. Gi.oss*. —


    In ipso qiiidem principio. In ipso
    rnnridum esse a Deo creatura, ut priino Geneseos quidem principio, xx Kalendarum Aprilium, in pri-
    seriplum cst In priucipio creavil Dens ca'!um r-t
    : ma parte Ariutis , quia Aries iriginla parles liabet.
    terram. Verum in theologicis disceptaiionibus qureri Insexenim primis partibus ipsius, toius mundus
    solet dc temporis duraiione, id est, qiianlum tempo- facttis esl. Sed quxritttr qttalis Inx eral, aulequam
    ris Deus occupalus in producendo fueiit ; nain ox faclus essetsol. Sic dicunt Sine calore crai, id esl,
    :

    Genescos principic modo moinentaneuin fuisse in- ab Orier.ie ad Occasum, ab Aqiii-


    lilauda, pertingens
    telligitur, id esi, lacla osse omnia 1100 lemporis nio- lone nd Austrum, qua: lux postea converea csl in lu-
    mento , moilo
    creaiionis dur.itio dicitur fuisse ccm soiw.
    igapiTfOf. Ne
    videalur pugna csse in sae.ris,
    igitur Ccelum, lerra, anqeli. Cccluni bic spirilale intelli-
    enumerat hic Beda qualuor species operalionis, qui- C gere debemus, quo coniinentur angeli, quod utiquein
    bus miindus dicitur csse f.sctus. Prima quidem esl prineipio faclum esl de nihilo anle omnem diem.
    quam Deus ab seterno (ut sic dicam) concepit. Nam Hoc autera ccelum, qtiod ost firniainentum, secundo
    llieologi aiunt haereticum esse staiuere in Deo 110- die de aquis factum est ; superius aulem cceluin iileo
    v.im aliquod laciendi consilium si eniin quod opli ; spiritale vocalur, quia spiriiuales continel creaiuras,
    mum est po terius concepissel, nescivisse eum id de quo lanluni legimus, quod facium sit vel est.
    aiuc, ant noluisse sequerelur , quorum in Deum Liix facta csl. Lux qua3 primo die fac.la esl, non
    neuttum cadere pnlcst, aut optima qtia: sinl non adeo c.lara erat, sicut nunc isla csl, quia aquis oninia
    videre, aul nolle lacerc itaque a priiicipio sasculo- ; repieta cranl, quamvis mir.us densis et subiilissimis;
    rmn, id est, ab acterno, creaiio mundi in niente di- ei ipsa lux de nibilo, id est, de nulla materia ; non
    vina fuii. De boc conceptu loquilur joannes in cxor- enim secundum causam, sed secundum maieiiam :

    dio Evangelii sui In pnncipio eral Yertum, elc. et


    : ; nam quod ex Deo est, ex nihilo non esl. Non eniin
    Apostolus ad Ephesios Qui nos anle tempora prce- : nialeriam habuit Deusaliam, nisi seipsum, el ideo ex
    destinavit in requum. Sccunda creatio qua Deus niliilo esse uon possunt.
    (cum jamjain orDis nascilurus erai) uno momento ex Firnwmentum. Firmamenljini est, ulii signa vide-
    niliilo creavil materiam informem, id esl, silvam mus. Suslinet enim superiores aquas ; el est frigidx
    quamdara omnium rerum, qtiae postea per fornia- nalurse, quia quanttim di3Ul sol a lerris, lantiim
    rum applioationcm fonuarenlur banc informcm : distat Grinamentum a sole, et ideo glacialis nalura:
    materiam, in qua adhuc nullius rei , nee arboris, est.
    ncc bominis species fuii, genliles pbilosophi nega- ln medio aquarum. In medio aquarutn dicit, quia
    bant esse faciain, sed fuisse ab sctenio putabant, D ex oinni parle lirmamciiti aqux.sursum scilicel el deor-
    vocabantque silvam hiijusmodi Chaos, quod rerum sum. H is aquas superiores muili dicuul cccidisse
    omnium confusam materiam signilicat. De hac crea- ad diluvium faciendum. Sed Aoguslinus inlerrogal
    tione sic scriptum esl Qui vivil in mternum creavit
    : qoid erat facium deisio aere. Nam quanlum elonga-
    omnia simul id est , reium oinnium maleriam. Ter-
    , tur aer a teFra, lanlum elougaium fnit diluvium
    (ia creaiio estqua Deusex illoCliao formas ct facics usque ad lunam, id est, cenlum viginti qninque rnil-

    rerum incboabal aiquc produxl, ul cccli, terrarum, liasladiorum; alque inde facilius inlelligiiur secun-
    mariuni, arborum, animalium, quaj opcratio (empo- dura Augustinum de lumine, qnod faclum esl in
    ralis fuil, ei.atresianteScrip ura.sex dieruin. Quarla Qnod lurnen non eral laniae clarilalis sicut
    principio.
    operaiio qua Deus quotidie mundum conservat
    ,
    posi crealionem solis et lunx, sed speciem auroraj
    vivificat et gubernat; iaisa enim quorumdam phiio- babebal, sicut ante solis orlum , quia dicii i9tum
    sopborum sententia esl, exisliinantrura hunc leraere aerem conversum fuisse in aquam, el ilerum post
    et nulla potestale Dei coaservari el rcgi ex hac : annum aqua conversa esl in aerem. Namaer et aqua
    operatioue animalia alia ex aliis nsscuntur, terra ex siuiiil non possunt, nec habuit aer locpin, in
    lieri
    se produxit arbores, semina in agris condila cum quo fuisset, quandiu diluvium erai, et nulla aqua
    fenore redcunt producil igilur Deus quotidie uovas
    ;
    vel lcnipestas supra lunam polest Geri, sed infra
    ejusdem generis res. De bac conscriptum esl in lunam liunt semper.
    psalmo cxlvi Qui operit ccelum nubibus
    : et parat ,
    Anima vero. Quando angsli crcali sunt, tuno et
    ttr,<c pluxiam. Qut producit in montibus (envat et aniina secuiidum qiiosdam. Bealusaulem Augustinus
    ) ,;

    191 IJKD/K VKNKRAniLIS OPERUM PARS I. - DIOASCALICA GENUI.NA. m


    de lerra, auima vito de nihilo crealus; qui in para- A CAPUT III.

    diso, quein Oiuuinus a principio plantaver.it, consti- Quid lit mundut.


    luitur; siptimo Domiuus requievil, nou creatura: Mumius est univcrsitas •
    omni-<, qua» conslnl cx
    gbbernaliooe, cinti in ipso vivaums, '
    moveamtir, et cario ct terr.i, quaiuor eleuicntis in speck-iu orbk

    nimus sed a n >v« subslautix crcaiioue. ibsolnli glnbata : igno, quo sidera lucent; acro, qiw
    VARIANTES LECTIONES
    1
    A, B, C, ti moveamur. ' A, omnit crealitrw.
    GLOSSA ET SCnOLIA.
    H lliernnymiis nihit temere de anima :»ilirtu..i-o ijm in puruiliso, qucm Oominut a principio plan-
    i 01» .111 «nni, sed ingeniose se ignnrare dixeronl uiiiie laierat, ronHiluiliir. Nalns esl hoino in agro Damas-
    ll.ii vel qnanrio ad corpus venial, iilrum tempore ceno, timte Iranslalus est in parailisum. Ail aulem
    conceplionig, an alio qnolibet lemporc. Philosophi Deda, Dominum ante hominem conriiriisse paradisum,
    l.inieu w*kr,yn*wta dicebant lieri , i-l est, ilcraiain i|iu horli eranl volupiaiis, riesliitlli liuinanis rebus :

    generatinnem, illudseutire volenl s, qtiol ab llio in iibi auteui para listts sii, di-ptil.itur a theologis per
    alium transirct, vel qund aniina ex anim.i, vfiloli variu seuieniias ; plerique auiem dic dunt in illain
    c.iro ex carue, riescendat. iloriim nonnulli dicehant seuienliain, ul exisliment universum iocum de psira-
    «•.viii prcpatatam esse, eaniqne in ipsa cnnceptionc diso .Tiiiginaiicus inlelligen lum, nec esse aliud iiuam
    dari, vel alio quolihcl tempori:. Nns vero vpraeilcde B bunc mundum. Quemadmi dtim enini genliles appcl
    nihilo esse credcre dehemu'!, quanquain lempus ant muiidum domicilium el lemplum quoddam deo-
    destiuaiionis iliius ignorenuu, hoc solum Deo rolin- rnm, ab inexplicabilt pulchriiudiiic suniniu: venera-
    qiienlcs. Quxriinr iiiriim anima una ereall «"sl in lionis opilicium; iia in sacris iulelligeiidum locutu
    sejtlo dic, an inulue; sed iperla qiueslio esl. Si enim voluptalis hunc n uintinn, cujus absoiula elegamia,
    unus homo crcatus esl, quare non r-t una anima ? quu nilii! ornntius cxeogilari polest, i>i quo nrnttu
    El sicui otnnia corpora hoitiiiium ab illo uno liomine niens lioniinis Dllurx varictalem admiraus, voltipt.ile
    leducla simt, uiScii|itura dicit, in quo omnes pccca- expleri nequit. Nim Ibntem illum ex quo fluunt
    vimus; quaie non et animx dedtictinlur similiter ab qnaluor fluniina inler|irelanlur eantim, unde ui
    i;isa una inimi ? Ex hoc intelligitur ciiam illuJ II imero eliam placuit, omnium inuiium el foniium
    semen, qiiaudo immitlilur, animam habere. Anima cursus viin et iiiiiium sitmtint. N.iin qooinodo iiilel-
    noslra ad imaginem Dei cre.ita esl, in qua non cxi- ligi possit es paradisi 1'oiite Nilum et Euphraiem ei
    gua noslri portio , sed tolius universiialis subsi intia Gangeiu veni e, ni-i perparadisum inlclligaiiiiis huoc
    esl, quac procul riubin libeia esi, et diflusis cogit ilio- mmidum, ibnie.ii illutti mare, quod otculti* meatibus
    nibus atque cousiliis huc atque illuc vagautr, et con- siiliterraneis longe laleque infu-tim omnibiis flurai-
    siderando specUI omiiia. Est igitur ad imaginem aihos liumorem suppedilat. Daec quouiam obiter
    Dei, qu.i: non corporca xslimatur, sed nienlis vigore niihi in ineniem veniunt sic posui, non ol cerlum
    ahsentes videi, Irans ui.iriaabil, Iraiiscurrit :ippeiiiu, in rebtis exira meain professionem positis, atiquid
    scrutatiir occulta, huc atque illuc uno momenlo sen- definiam, sed ut aliis dispulandi eruJilis super liac
    sussims per tntius orbis lincs ei mnnli secrela cir- quosliotie inateria relinquatur.
    ^
    Ciimlerl : qiuc Deo juogilur, Christo adiucret, de- Seolimo Dominus quiecit non a creaturee guberna-
    scendit in infernutn. atque asrendit. lu hac enim ticim. Uiiiini diei describiiuractio, quein diem Judxi
    suima lolus bomo cs, sine qua nihil es, sed terra, et Salibalum vocanl, ut quidam a tabe, quod eomm
    iii lerram resolveris. Alilcr Hieronymus iu loco nbi lingua septem sonai ; al.i iuterprctanlur quietein
    dicit «Piilvisrevcrlilurinlerramsiiain tniile sumptus
    : quidamde.lucunl aGr.icoffto.rv, nuod e-lsacrilicare.
    cst, eispiriius redeat ad Dnminiim.» Satis irridendi Riiliculi suit homines, qui hanc vacalionem ad pla-
    stint qui p tmt animas cum corporibu; seri, ct uoti n i.triim niigisterium letnlerunt, qund videticet
    a Deo, sed a corponsm parcntib:ts generari. Cum propierca Sdbbalo jussisunt feriari, qtiia Saiiirnus
    enitn reve; talur cam in terrani. el spiritus redeai ad qui tiiuc temporis esl dominus, dicin illtnn rehus
    Dominum, qui dedil illum, maiiif.-sluiii e.-t Deum :igendisredilalineplnm: eslenim sidus in.nisnicaiuin.
    Pnirem aniniarum esse, non homines. Quorom senleolii repreheudilur riocle a Pico Miian-
    Gubernalione. Crealoris polentia, atque omnipo- ijiilano in libris quos idversus astrolo^os scripsit.
    tcnlis el oimiiteneniis virius causa subsislendi ouini CAPDT III.
    creaturx. Neque enim sicut conslrnctnr .< li cum , BniB. R\mes. Gloss.c. — t'«/o et terra. CcrIoiu
    fabricaveril, abscedit, atque illocessanle 1 1 abscedente tam pro ipso Quam onmibus qna eo stmt, similiter in
    slal opus ejus, ila mundus ictu octili stare poterit, terran pro ipsoelemeiilo, et prohis qua: in ea couti-
    si eiDeus regiuten sui subtraxeril. neniiir, posuit.
    Simus. Niin tatiquam stibslaniia ejus, sic in illo Abtoiuli gtobala. Illa roluiiditas ubso'ula, id est.
    sumus; se.l uiiqoe cuin aliul simus quam ipse, non peifecta est, cui tantum in longiiuriine, quantum iu
    ob aliud in illo ^umus, nisi quod conliuet eldisponit I' i:i iludino, el qnx a suo cenlro OOdiquo .vqoali spa-
    Amni.i
    omnia, per
    i,..i- ), iii riispnsitionem
    quam .< .... ........
    . 1 1« m^ ! !»».
    1.
    in illo vivimus, 010-
    : i : mmi . : a .1: i.i il.A.1. .1:.:. ...n— i.. ..1
    t-o tliri.it. Ab-olutaresriicittir, qiixnullaret endel vel
    vemur ii su iitis. Umle co ligitur quia si subtraxeril fulcitur. Unde uos nou suiuus ibsoluti, quoniaui
    sc, nec vivenus, nec inovebimur, Hec erimus. lena fulcinr.r.
    Jo«n. Nov. Scuoli\. —
    In ipto quidem. Distribulio Igne qito tidera. Desreiisionis ordo esl. Ignis enini
    creaiionisper seuosriies, quam co.iosissiniecxplicuil superior csi, cl superiorem obt.iul locum in omni
    llexam-ron If isilii Magni, iujus supplementiim scrijisil erealura posl ignem aer, deinde aqua, post quam
    :

    fraier ejus Gregoiius Nicenus, quod loserlbllur : lerra iiuiim ohlinrl lorum.
    lijci T/ic tuv «,e^fJ7rwv yiviffi«)< , et versuin a Dio- C.ingendo el penetrumlo. Cingil eniin a<iu» undique
    nysio Ho 111:1 110, ciignomento Exiguo hoc mcnsibus : se.us lerram el peuelral ne lerra, qua; esl sicca,
    aiiquoi abhinc typis aniea non excusum in lucem laiiscat in pulveretn. Sunt mim veiuv qu.fdam in
    emisimus. li-rrisper quas lalcuter maiient el itumma MM\
    F.t liomo, earne qnidem d.' l.rra. Hoino natus est tivscimt ; et ideo eiiam maiv rolmulare non potest,
    posiremo, rebus oinuibus proitnclis , cujus graiii
    quod iheologi et genliles scripserunl
    pblloaopiii
    qm.i hh
    leiiaiuiu, qux cvoniuiil, iieroin ab-
    ( sorlienl.
    omnia conlila suni cstquc niaxinie secumlum na-
    : Hedia
    ulqtie ima. Qiurrilur id quouoe, qmvd est
    liirara,
    i-onn, qiiml
    til di-stinata operi ante opus parenliir; esl 11. lium, polc-l NM
    iinuni ; aut Id, quod esl iiiiwi.
    philosoplii dnunl, lno, mleiiiionc pri- polcst e.ssc iiicilium. Nun Ikh vidclur 111 hi. >erlii>.
    inu 11, sed pio.im iiooe postreuiQiu. j ir|o Inlellifiiur Medmm q«"iics mundus
    I ctl,
    :

    |93 DE N.YTURA RERUM. IM


    A mineeliani ccolum a perlcrta ab olulaqtie elegantia
    cuncla viventiaspiranl; aquis qu:c lerram eingendo
    et penetrando conimuiiiuiH; al|uo ipss lerra qnss ,
    vocalur; oam cl apud Graseos *b ornatu jtwrtun ap-

    mumli media atque inia, librala volnbili tirca eam pellalur.

    universitate pendel immobilis. Vcrum mnndi no-

    GLOSS/F. ET SCIIOLIA.
    sic voKiltir, et sic est tiica lerram, nl
    a?quale sit spiritu, httmoreac terreno, coalesccrc ; ilaqtie qua-
    spalium seniper a terra ad coe um, sive sub lerra, luor illa elcmenta dicuntur; qucmadmodum enirn
    sive supra terram; et srmper ncccsse est ut media cx viginti tribus elementis oinncs diclfones et vo-

    parS lotius mundi sit infra, ct nicdia sit supra hna ; res coiilinenlor, sic lic qtiaiuor, simplices partes
    aulem. quia in ordine qualuor rlenirnlorutn, qiiibus omnitim rerum snnl materia, ob id niuudi elementa
    cmistut mundus, uitimum obiinct locuin. Et quftd recie dicnntur.
    exeellenlius est, melius est. Melior ost enini ignis In speciem orbis absoluli globaia. Ad ctimdem mo-
    quam aer, aer quam aqua, aqna qnam lerra, quia dum Flii ius, cap. "2 libri u, de forma ejus. Porro
    corpulenliora sunt qirie sunl juxta terram. Unde ct mundi (iguram esse spbxram non argumcnla modo
    lerra immobiiis nianens una tede semper hrerel, g doc' nt, sed et hoininiitn consensus, orbem appellan-
    (omplexa meiliiim mundi locum. lium a rolundilate. Muitis probatiouibus hoc con-
    soo-uoc appellatur. koo-uo,- verbum Gr;ocnm est, vincil Arisloiele-, lib.u de Caelo.
    quod nos Lalini quasi usui babenms, a quo cceltim Igne guo sidera iucent. Muili ac prrcclari aurtores
    Gncce ousav c dicilnr, qno nomine apud illos quoqiic Crediderunt coelum igneum esse, slellas ipsas sempi-
    esl, quando mundiis vocaiur. Multo niagis enim iie- Ituos ignes, qtmd splendeant, calorcm rebus adun-
    bet dici ab ornatu, quod pulchrinr est quam sinl daut, ac pcrpeiuo uioiu cieaniar, qme igniiiiii suut
    elemenla, qnx mundl nomine vocantur. affectiones naturales ; quapropter Anaxagoras Gla/.o-
    Inc Aot.t.Glos-.£. —
    ilundns est uiiiversilat omnis, menios cccllltn rethera dictum voluit ab ardendo auQeo :

    quee constat ex coelo el lerra, qualuor elemcnlis, iit mdeo est. Scd Aristotcles hauc persuasionem usque
    tpeciem orbis absoiuii gtobala. Quatuttr sunl piiuci- conlei.dit esse falsam , eAcrens in <:cc'o niliil esse
    palia elemenla : ignis, aer, aqua, terra, ex quibus elemeniare; hujusmodi enim corrumpi poti st per na-
    nnvissimum mediumque eleiiicntum terra esl. In lurain, scd habere e-scntiaiu incorruptibilem ac sem-
    circuitu terr.e aqua, q'jx est Oceanus; in circuiiu piiernam, diversam ab ignen, aerio, bumido et ter-
    aquse, aer,unde celum vocalur aerettm; in cjnuitu
    < n-no. quam quintam vocat Cicero uaiuram : bsec cs
    aerisaMher.quod e4 ignis, unde roolumvocaluraeilie- Arislntelissententiaavherdicilur a sempiterno cursu.
    ream. Qu:e scilicel universitas glnbaia, id esl rotunda, Ilabct lamen kaec quxsiio in uiramqiie partem mul-
    coadunata. Ccc'um tam pro ipso quam pru omnibus los el ningiios scriptores, quod nobis ctirsim aimo-
    uue in «o sttnl, similiter lerrain pro ipso elemenlo, tassc visum esl rst satis.
    e't pro hii qttae in ea coiilinciitnr, posuit. /n speciem, I "enim mundi nomine eliam ccelum a perfecla abso-

    id est, fonnain orbis, id est, rotunditalis alicujus. Illn C lulaqne elegnntia voculnr. Coslutn ex Aristolclis sen-
    rotundit.is perfecla est, cui tantum est in longiiudine, lenlia plura signilicai; universus namque uiundus
    qt.jntutn in latiiudine, et q<i;c a suo centro niuliqiie coelum dicilur, veluli apml Gtxcosxctruo; et OMporvof.
    seqttali spalio dislat. Abtoluti BCiiicel orbis, id t--t, Sic apud Pl nium, cap. I, mundus, el lioc qtiod alio
    disliucti ei perfecli, propriam habet formam. Abso- nomiire coelu n appell;ire libuil, cujtts circumOexu
    luta res dicitur, nulla re pcndel vel fulcitur.
    qu <-
    omnia leguutur, alias signilical uiiiversuru aHhera,
    Unde el nos non sutnus absoluli, quia tena fillcimur. id est , lotam compageiii rerum calestium , a luiia
    I etn globata, id est, coadonata ipsa universilas, igne videlicet usque ad aiubitum mundi; hoc plertqtte
    seilicet el omn a illuminaniur.
    aere vel sole, quia solc
    ;

    secundum cuelum vocant , cl secundum niundum.


    Qtiaeritur quomodu
    qttod est mediutn po;eol esse
    id Primus enini niundtis, seu cbelutu, quaiuor elemcu-
    imum, aui quod est inium pnlesl esse nietlium, toruinesicompreliensio, quicorruptibilisestel spb;e-
    nani hoc viiletur in his vcibis. Iia ergo intelligitur : ra activorum et passivoi um a philosopbis recentiori
    Medium esl, quia lotus iiiundits sic volvitur, el sic bus diclus. Tertium coelum continei res immortales ac
    et crrca lerraw, ut jjeqinle spaiimu stt semper divinas, quod a claritale divini iuminis iy.r.<iftm co-
    a terra ad ccclum, sive sub lerra, sive supra tcr- gnomiualur. Exli;icdisliuclionequidamiiiterprelau-
    ram; el scmper necesse e t ut ntedia pars lotius tttrlociim Apnslotideraptu inlettium coelum. Sgnili-
    itiundi sit infra, et media stipra; ima atiiem, quia iu cat pr.clerea ctrlum cujusquc planelx suum oibem,
    ordine quatuor elemenloiuiu qitibusconstal inundus, veluli aptid Cicerottem luna inlimum cceloium obtiuel.
    ultimuin oblinet locum. Et qnod «xcellenliiis cst, Postremo signilieat peculiariier ccelum ociavum a
    meliusest. Ueliorest ignisquaiu aer, aerquam aqua, j) lana, quodGneci «,u^)av£,-, Latini firmamenlum vo-
    ct aqua qnam terra. quia corpttlcntii.ra sunt qi;ar* canl, eoniinel cnim siellas lixas bi.c M Varro, qu<id ; .

    sunt juxta terram. Unde et lerra immobdis manens, cxlalum sil , siellalis signis, scilicet, ccelum diclum
    una se.le semper hxret complexa medium lnund ln- arbilralur. Verum hic Bedx locus inconcinnitate non
    cum. Libraia sciliccl ipsa terra, id est, suspensa, vel caret; nam niundus et cosmos ab elegantia absoluta-
    atjiuia, quia xqualis pars esl semper per omnia a que pukbriludine ac ordine noinen habet. Coelutn
    terris ad ccelum. Vnivenitat sciiicet eiementmum, quidem, ul jamdictumesl,elojfa-6f, ut Plato scribil,
    vcl firmamenii. Supreinum et primuui locum in ele- quod sit snperiorutn terminus, idest, o/s^? iv&.;ctii el
    nieulis ignis lenct, secundum aer, lerlium aqua, Cleoinedes assentilur in Mctcoris. Muiiiii vero uomen
    quarium et ultimum lerra. 1'eudet inunobilis , scilicct niagno consensu ab ornatu iiomen accepit, quetn
    quia a null.i creatura.suslinetur. Aristoteles in ordine maximc siliim esse existiuial.
    Joan. Mov. Scuolia. —
    ilundus esl umversitat, eto. Univcrsumipsumcomrnodiuszoo-uov, iuquit, nomina*
    Cotitinet caput noc inundi delinitioiiem, lum partium veris, id est," compagein rerurn couiposilam concin-
    qu-r in eo sunt enunieraiionem, po-lremo nominis
    noque ordiue digeslam , quam uxoatiwv id esl, con-
    raiionem. Definitio auiem cx Aristolelis libro de geriem coiiriis:im ac inconditam. Alii ornatum quo-
    Mundo ad Ak-xandiun assumpta videtur, sic enim ha- qtie culligunl ex iigura et culore , et aslroruui
    bel : Koo-uo; irti o-uo-cuua \\ ouoscvov *a« ;-nc, boc est: coliuccntium flammis, quos Piinius oculos mundi
    j Mundus esl comp^ges ex ea-lo et terra.i Adjecil an- vocat ; btic enim perlinet fabuta Aigus , qucm Juno
    lem quo.i seqnilur : «Alque eis naluris quac inlra li;;'c occidil. Jimonem euiin pbysici acra inielliguui; hic
    cnntineutui , igne, videlicet, acre^ et humore; » deinde
    densatus in nnbes solein ac stellase conspeclu no$tio
    tlllisquoque, qux ex liis per naturam sunl comjio.-i la •
    auleri, boc est, Argo ceniuiu oculos eruit
    Tnduiti nantqiie pbysioi oniuia ex igne , seu calido
    ;,

    105 BED/K VENERABILI9 OPBRHM PARS I. - DIDASCALICA GENUINA. 190


    CAPUT IV. A super aera qu%rit, sed ne illnc proveniat, in mol-
    De elementit. lem aerein, ettjits eircumfusionc deprimilur, eva-
    Elcmenta sibiincl sicul iiulura, sic ', e( sitti ilifle- nescit. Qu;e lanien quadam nalurat propinquilule si-

    runl. Tcrra eniin, u( gravissimj , ei qiifC ab alia na- I. 1,1.1 iia commiscentur, ul lcrra quidem arida et
    iin.i sufferri iioii |
    u--.il .
    imum in crcaluris obtinct frigida rrigidas aqux, aqua vcro frigida et humida
    lucum. Aqua verc qianto levior terra, tanto est acrc liumido aeri, porro acr huniidus et calidus calido

    gravior. Qtii si forto aquis in vasc aliqno siibdniur ,


    igni , ignis qucqiie calidus et aridus terrx societur

    slaliin adsuperiora, ut lcvior, evailil. ignis quoque aridx. Umlo et igncm in lerris , et in aere uubil.i

    oialcrialiler accensus, contiiiuo*naluralem sui seilcm terrcnaquc corpora vidcmus.


    VARIANTES LECTIONES.
    1
    A, B, C, etmrn. * A, B, C. oerveniuiit.

    GLOSS^ ET SCHULIA.

    XXVII.

    Bw». Gloss.e. — Elementa sibimet sicut natura. B medio, idest.sine terra. Ruisus aer bumidus ct
    Nalura elemenlorum e-t ipsa qualitas,utignis calidus calidus cnn; terra, qna? frigida es' ei sicco, conjungi
    esl et siccus ; terra autem frigida et sicca. Dicimus noii potest sine medio, M est, aqua, qiue locum tenet
    autem eleinenta, eteliinenta,et hylementa. Elementa, medietalis, et conjungil utrumque.
    quasi elevatuenla , eo quod ex elctnentis omnia con- Nubila terrenaque. Nubila pro spissis accipe nubi-
    stent. Elinicnti al> elimo, id est, fornto, quia inde bus.qiuu sempor h3beul aquas. Inler nubila ei nubes
    cuncta stint formala. Ilylcmcnia, »b hyle, i-i est, jn- hoc interest, quo.l imbila dicimus spissas et densis-
    fonui r.iateria, dc qua facia sunl omnia in species siinas nnbes, ntibes vero et spissas et raras.
    suas. Elementa aulem quiituor sunt ; ccclum, ignis, Inc Auct. Gloss/6. —
    Elementa sibimet sieul na-
    aqua et lerra, qu.e in oinnibus sibi mixta sunt. Si- tura, sic eiiam situ differunt. Natura clemeniortim est
    quidem et tn terra ignem reperies, qui cx lapidibus ipsa qunlitas, ut ignis calidus et siccus, terra sicca
    el ferro Ircquenter exciuitur ; et in coelo cum sit el frigida. Eiementa, el cliinenia, et byleuienta di-
    ignilum, rt micans fulgcntibus sletlis, polus aqua cimus. Elcmenia, quasi elevamenla.eo quodex ele-
    esse inteliigi polest. menlis oinuia cnnsienl. Eliinenta ab elimo, id est.
    Coiiimtsmtfur. Dc Syzygiis, id est, conjunctionibus formo, quia inde cuncta sttnt fonnata. Ilylemenla *b
    elementorum pauca dicit. Omne nantque corporeum bvle, id esl, infurtui materia, de qua facta sunl oin-
    quadtorsxpe diclis constat elcmentis, quoruto unu:n- nia in species. Situ, id esl, toco, vel positione et
    quodque duas habet qualitaies unam propriam, : ordinc locorum. Differt , id esl , distat. Eletneiuum
    nlleram vero alterius elementi sicnl in lerra frigi- , secuniltim fsidnruoi, Grxcum cst, el sonai Latine
    diias el ariditas. Aridiias ergo propria cst terne qua- ,, materies; ilyle cniui Gnece, Latii>e informis materies.
    lilas, frigidilas nnn prnpria lcrrx, sed aquac; sic et de Sccnndum Auibr.istuiu vero Laiinum nonien est, et
    cateris. Nam frigidilas propria est aqnx qualitas, d. r v tur ab eo quod est elimo, id esl, furmo, et
    humidilas vern ah aeve illi venit. Sic aeris huniidilas (jii"il nos cle nciiiunt dicitnns. Grccci miytiM

    propria , at calidilas ex igne oVsccndit. Siinililer et Joan. Nov. Scholia. —


    i>ui si (orte uqvis in vase
    ignis propria esl calidilas, sed aridilatem de tcria Gicba et quxlibet terrte pars per aquam iii'erius ca-
    «umit. Sex igilur qualitatibus syzyguc lionl. Oiiarum dil, qno siiiiv.i conslal lenaiu aqua esse graviorein,
    qnatuor dicuntur iiiuneilial* ei nexre, iioii ecentea gravia euiin sunt quse naturalitei' deuisum nnhim
    medielate , qua conjunganlur. Igois eniin culiiliias lg>iis qitoque materiultter accensus. Ijnium plin a
    ruin tcrrena frigiditale coujungiiur iu siccilate. stini fjenera, qu;e hic obiter recensebo. 1'nuiii* est
    Hursiis aqu:c humiditas copulatur cutn tcrrcna sicci- ccclesiis ille lucidus, cuneta fotens, servans ac vivi-
    late in frigiditate. Caliditas vero acris cnm fi igiditute licans; secundus esl qui luna» staiim subjeclus est
    aqux conjiingiiur in humiililate aeris vero huniiditas ; usque ad loca nubium. nou lucensquidem|; esl enitn
    oum iguea suxilate conjungilur iu i-aliditulc. IL- veluti aer (orridus, qttalis es( in caidariis, prunis ac
    iiiftt quatuor qux dicuntur immediatx cl ticxa-. flaiuma exstinctis, qui quidem non lucet, nisi male-
    Restanl duat, qnx dicunlur ttiediaix et dissonir, quia ri.im soriiattir, in quam caloris \ini cterceai hinc :

    iiod pussunt sibi conjungi sinc me.dio, ohslanlc qua iiiceniliiiilur sub co/o ignes rep«iilini, quos a'li »,>-
    litatum diveniiate. Ignis enim calidus el siccus < um eaai dacUvaa, ^iu raaratai iciiius est qna hum«-
    .

    nqua humida ct frigida conjungi non poiest iuno nuin geuus ad varios usus e( neccssario» ulttur
    197

    CAPUT V.
    DE NATORA RBROM. m
    A Unde el convexum mediumque, quacunque ccrnalur,
    De p~rmamen!o. inenarrabili celcriiuie quoiidie circumagi sapientes
    Corlom sublilis igneajquc naiurte, rolunduntque, mundi dixeriint, ila ul ruerel, si non planetaruin oc-
    et a centro terraj aiquis spatiis undique collccium. cursu moderaretiir argun.enlo siderum
    : niientes,
    CLOS8/E ET SCHOLIA.
    quartus quem summo artiGcio nalura rebus anima- brcviores liabent circttlos, scilioet propier acutiorem
    libus pariter et inanimatis affiavit, nibil namque ca- polum, qui ibi est, el nunquam occidunl. Al ubi
    loris est expers. ccelutn spatialur et in majorem rolundilatem dilala-
    Quce tameii qundam nalurw pro]nnqu'tlate sihimel tur, majores circulos agunt.
    ile CQmmisceniur. Elemenla imimli. qu;u loco ac situ Polos nuncupant. Polus brevissima slella esl i.i
    eonjuiigunlur symbola sunt, id est, altera qnalitale vertice septentrionalis oirculi , a qua tola illa pars
    eonsenlienlia, ut aqua et terra frigiditate, cum aqaa polus vocalur ; e.t sicut sidera scptentiionalis poli
    aer mobiliiale ac bumidilale asymbola intervallo scmper a nobis videntur, quia super nos snnt, ila
    diacretasunt, ut aqua, ignis, intcrmedio aere. quoque australis poli nunquam nobis apparent, quia
    camjt v. sulilus terra suut.
    BniD.tii.os5i. —
    Ctelnm tubtilis. Non in modnm «* Boreas. Dore::s semper a nobis videtur, nec un-
    fiilae rotiiuiium est cceluni , sed a parte polorum iu quain nobis occidit , aul sub lerris vadit. Trahit
    oniiiudine porrecium. auteni iiouien poli , iJ esi, septentrinnalig borei, a
    Ignecequenaturoe. Ijjueienaturcedixit, propler sidera venio Borea diclo , qui est flans a sej»tentrionalt
    igneam natoram habentia, qux in eo collocata sunt. parie, qni etiam Aquilonatis dicitur.
    Centro terrce. Quamuin ali boc loco lerne ad coe- Joan. Nov. Sciiolia. —
    lnenarraliti velocitate qtto-
    lun, tantum cx uiraque ternc parte spaiium ad tidiecircumagi. liuccst spatioviginliqnatuoihoraruni.
    ccelum protenditur, et hoc esl a cenlro terne undique Cclentatis ralio ex partibus coeli deprehendi polesl;
    collectuin. Nain lerra in mediu locum obtinet puncti, nam sol lotus exoiitur brevi (emporis momentu,
    circa quara ccclum vertitur in modum circini, aiqui vel tricies major est toto lerrarum ambilu,
    propterea non amplius quam mediclas ejus videri proin le cx hac collatione aniinadverlitur nihil sub
    potest, quoe semper super terrain est. toelo, neque ventos, ncque avium volalus, nequc
    Pianelarum occursumoderetur .Plauelae conlra niun- missiliuni jaciustampemiciter rapiposse, ut cumilla
    duuiferuulur, etideonjundustcmperatur etretinetur. incrcdibili velocilale conlerri queat. Qnod autem, ex
    Argumenlo siderum. Arguineuitini est, quod rei dicunl scriptores quamlibet gra-
    Plinii auctorilate,
    duhiae facit lidem et dictum est argumenium , quasi
    ; vissimi, casurum coelum , id est, niolus ralionem
    argule inventam. Argutnentosiderum incoe o lixorum egressuium, qui quadam successione partium perfi-
    volubilitas coeii circa terram a sapienlibus depre- citur, nisi adverso cursu planeiarum (qui lii a dexlris
    iiensa est. partibus in sinisiras) lemperelur, tepiJe satie diclum
    Seplentrionalibus breviores. Septentrionalia signa C est magis quam pbjsiee
    A

    —1 B
    199 DKU/U. VENERABILIS OPERIJM PARS I. — DIDASCAU.CA CKNUINA. 900

    qunj Bm seniper ciirsu cir< iinivnlant, seplenti ionnli- \ cailemqtie demrrsa luii|tinquis, utque nunc sublimis

    bus bievioros gyros circa rardiiiem peragenlibus; iu dejeciu posiiis videtur bic wrtcx, sic in illa lerrx

    cujus verlices «XlrWUW, cina quos «.phxra cosli devexitalc lr:ttisgres:is illa se allolloiit, residenlibut

    volvilur, pulM «unciipanl, glaciali rigore labcnles. qux lni cxcelsa fuerant, opponeule se conira me-
    tlorum unus ad tepleiitrioiialem plag.nu lousuigens dios visus glubo tcn :n iiin, adeo ul seplentrioties,
    Uoreas; aller dcvexns in Atistros, terrxque uppusi- qux nnbis a vcriicc pcudcttl, in qrjibusdam lndi»

    lu*. Auslralis vocalur, quem iiilerioni Auiiri Scri- loci» quindecim lanttim in auiio ' diebus appareant.

    plura mucli uoiiiin.il. CAPUT VII.

    CAPUT VI. De avlo supeviorr.

    De raria altitudine eocli. Cceltim superinris circuli proprio discrclum ler-

    Non aiilem ila niuii.lus hoc polo cxcclsiore scat- mino, et xqualihus undiquc spatiis collocaium vir-

    lullil , ul uiuiique ceinanlur hxc lidera; verum iniis conlinei angclicas; qux ad nus exeuntcs, xihe-
    oaJem quibusque proximis sublimiora credunlur, rea sibi <<>r, ota sumuiil, ui possiut honiinibus eliani

    VAlUANTES LECTIONES.
    A, nor/i»w.
    LOSSiE LT SCIIOLIA.
    Septentrionatibns breviores guroi eirca eardinein hoc.coelonobis tolisnncii!iuscernunlur,lransgre.-sisad
    peraqentibut. Ex iitundi circuinaYtu unaqttxi|ue w»la Auslium aliqua^ noclis parle non ct-rnanlur, yeluii
    Lyra Orpheiin Gcrmauia non oc iilil: verum in lialix
    iu ccelo ciicnlu.ii, qui animo lauium concipitur, de-
    plerisqu<! locis duabus horis sub horizonle occulla-
    scribit; in;illiematici enim singulos ttansitus ptin-
    etoruni singulas aiunl cfticcre lineas. Sphxra iiaque tur, priusquam eniergal.
    cirrumacla supcr cardine immobili, no:x q»x sunt siiibmutam Imi.iu locit xv tantum in anuo diebut
    /11

    Mc.na» ulriiisqiiecanlinisexiremitali angustiores de- appureant. Similia snnl qux habet Pliuius de lunx
    scrihiml c.rculorum amhitus; qux vero in medio clliuxionibus in Taprobanx, ct alia plcmque, qux
    splucrx, inaximos circulos efliciuni, quod apod Eu-
    De.ia in liocopere pro ronfessis habel; veruin silixc
    diilciii demoiislralur in conversionibus spbxia;. Sil
    ad cerlain splixrx cl circini, cujus ratio indubilala
    csl, descriptionein accomnimlentur, Imc ccrte de
    itaiudue iu subjeclo schemale Ipag. praced.] sphxra
    A lt U axis vcro quem cireumvcriilur A D circum-
    '

    '.
    . ;
    seplenirionilius consislerc nequit ; sed h.i c istu loco
    aeU itaque) sphacra snpet linea A D, circuli qui descri- disctitere 11011 pmavimus esse opporluiium.
    lniiiiur a artibus signorum, quosunt viciniorcs termi-
    i
    CIPUT VII.
    noAaulD, eucontinuoevaduntanjtiisiiores, maximus Brib. (iLOSSjr. — Ccelttm tuperiorit
    ciraili. Priimnn
    veio omniom is est, qui describiiur ex B versus C. ctrlum est ab aqua usque ad lunam, quod esl acr;
    Cujttt venicesexlremot, qvos circa sphcera coeli vtl-
    secundum a luua usque ad firmamentum, quod e.-t
    liiwr, polct nnitcupuiit. Extremilaies axis Graci xlbereum ; tertium et quartum a linnamento usque
    «&mc vocant, Laiiui vertices, ut apud Ciceronem ; ad inlinitum, quod esi superius coe uiu. In his tanien
    in Aralo: « Ali-r de cardine verlex, dicitur esse po- seplem sunt spaiia circa xquinociium, quia procul
    q
    lus, • el apud Virgilium, libro primo Georgicorum : suiit ipsa loca a polo, el ideo ibi iion semper, ul liic
    lllc verlex nobi« semper subliiuis, at illum nobiscum, sed aliquaiiilo apparenl.
    Suli pedibus Slyx atra videl, luaucsque profuadi. jEquatibut tpatiis. Sicut iinnamenlum xquali spa-
    Diciiniiir autem Grace ct Laline a vericndo, quod tio a terra uudique elongaiur, ita il'ti.1 superiuscce-
    circa lias exlreiuitales coelum vertalur, puncto ipso luin, tibi augeli suni, ab iuleriori xqualiter distal.
    niaitcnle immohili; quare aslra vicma polis angustos AZtlicraracorpora. Ange>ica virlus ad nos deslinala,
    descr-bunl circulos, velmi, in orb noslro, Seplenlrio • quia Mibtil.iio ejus carnabbus non potest videri u-
    et Cynosiira loUs noctibus sine occasu circa poluin pcctilms, corpus sibi assumit .cihcrcuin, nec soluiu
    angusto ambiiu feruulur, el - tcl! ipsa viciua polo, i xihereuni, sed eliaui aeicum. Dxmones vero ex. isto
    qiiam Po!are:n vueant, in extremitate Cynosuna, acic corpus assuiuunt.
    brevissimo circuinactu toia nocte iu ea.iem parte Coutra Aiiptisiintim loquilur. Atigusllnm
    Iloc Deut.
    cosli siue ulla iiiclinalione cernitur. qualuor elementa Ijcri inlra lirinamentum.
    eiiiin dicit
    Claciuli riijore tabenta. Sol per mcdimn splixra ei aqua scmper juu.i icnam locum suuui lenei,
    vcrtitur : exliemn igilur, qtlia a<l lia-c uunquaiii ac- iguis vero superioiem lociun possidet. Ergo qua ra-
    cedil Ima, sciupcr fiigora occupaul. lioue cogimur discere gl.iciales aquas lieri sop. r lir-
    CAPDT VI. mamentum, cum nulla lerra-ibi sit ei est superiorillo

    ftmo. Gi o^s.E. —
    Siilera. Sidcra circa rardinein
    loc.tis,

    quod
    uui
    dicilur,
    mpIus iguis est?
    aijiias
    ergo inleliigiiur
    Iia
    quai super cxlos sunl angelos
    «rrauiia, vel rotantia, scptentiionalia, viileli.cl, id
    Gifniucare.
    esl arcliui, el alia, quia ca-ltun non se in ercciam rj

    nliitudiiiem eleval, >.•«! pariim ascendit in iiio.tinn Inferiura elementa. Hac igillirralkMM col igunl, il-
    enehlea devexx; et iude lii ut tidera qtu- nabis in lndsiiperiiis ccelum igiieiiin ts:e, qtiia ignis supcrio-
    11 111 lucuuiin onniibuscn aluris poaaidet, Si ergo illud
    Septenlrione posiiis videnlur subliinia , in vicinio
    ausiri consiituiis, propter opposilionem lomo, vi- ucuin superius esl, neces&e esl ui bjnenm tiai.
    ilr.mtpi. Iiuuitlia. Luiformi. Non niiiloiini, di<ii, quia non conver-
    Clobo Uruinim. GlelM lerraruiu uioil, qu:a tcrra iiiriiiir speriei cjus in uoa parie, se<l w
    dtvenli par-
    ephjeroidea, i.i eat, rotuntkioil. tiims. N.iui Unuaiuenium in drsteran pertem *\>
    Jo*.n Nov. ScaoLU, —
    A'«n aulem ita nvtiutns. oiicnie ad ooeldentem irmprr nolvikir, nentra quod
    Poii almuiiu ipim in oiiiiiiliiis iTg oiiilms eadein solsemper iiipartemiiulurun ul nrknteai u.lvitur,
    P<ruiaii<'i; iiaui ex qaolibel loco veruu SJcpteolrio- siiut planeix reliqux; diveis» 1 iinen modo rtirsus
    ii.ini pjphjrestii sexigluta -t.nii.i, pulus nrptentrionalli glint, ijtiorum inulliulii
    11 I i un< 11 so'i.l.iiur tlr-
    un.i aarte(qualei raul in dn ulo maxiniu r>t»tn sublliulor 10 • i
    : llll :; . 11 • 1111; 1:1 . rlerilale ^im,
    ciiinltnii phl- M
    lit; si vero ad Austruai vergatnr, Ittenj oolm ona losophos, labalur. Firmameninm ro ier sutio- mm 1

    parie pertoiHhuniladia Ht bumiilur, elquaniuni unui inii'. pdpi pter Uriiiitairm,aulpropter lntniN|rte<
    poloiuui iii iuliliiinor, i.nruin alt. ex idvcr&n nuh 1
    rtninum Itipci ioniiii et nlcnoruui aquaiuiu
    terru llt liuimlior rvemi IgilUr Ut lldeia 'l>.'i >ub
    : veci.it. 111 iiilcl'
    l fr<j dtbomiU
    :;

    201 DE NATURA RERUM. 202


    in edeudo similarl, eadeinque ibi reversae depo- A rali superiorss, quidam ad inuiidationem dituvii
    nuni. Huc Deus aquls {flacialihus temperavit, i»o servatas, aiii vero rectius ad ignem siderum tempe-
    inferiora succenderet elemeuta. Dehinc inferius rnndum Buspensas aftirmant.
    cceium non uniformi, seil inultiplfcl motu soliduvit, CAI'L'T IX.
    nuncupans illud flrmamentum, propter susteniatio- f)e quinque circiilis munili.

    neiii superiorum aquarum- Qninque circulis muudiis dividiiur, quoruni di<-iin-

    CAPUT VIII. Glionlbus qutedam parlos tempcrie sua incoluutur .

    De aqnis coelenlibus. qutcdam immanitate frigoris aut caloris inhahitabile.s

    Aqnas, ' firmacicnto iinpositas, conlis quidem spiri- existunt. Priuiu^ est septentrionalis, liigore inhabita-

    tuaiibus humiliores, sed uinen omni creaiura corpo- bills, cujus sidera nobis minquani occidunt. Secun-
    VARJANTES LECTTONES.
    1
    A, B, C. super (irinnmentam.
    CLOSSiE ET Sf.HOLIA.
    r.A.prr vui. B nos sunt niinquam nohis occiduni, quia ciim sinl eo-
    Bnn>. Gloss/K. — Firmamentun. Firmamentuni in rum circnil hrevissimi, eo quod in angusiiore cceli
    crystalii modain ex aquis < ongclatis faclum est. Est parle «unt posiii, eos ex oiinu parle videmus scilicot
    tamcn igne;K quaiitatis propter sidera iu se < oiiocata, oriendo et oecidendo.
    qiiie ignea sunt. Sicut terraruin pondcribus ei aer et Excelsissimn. Canccr et capricornus tropica, id est,
    aqua cedunt, ut ad terram pervenianl, sic aquarum converlibilia signa vooaiiiur;ex quibus Cancer ex-
    ponderibus et ipse aer cedil, ut vel ad torrani vel ad celsissima pars siguiiVri est. Convcriibilia autem
    aquam quuque particulam si quis
    pervenial. Aeris dicuntur, quia converlittir sol vel snperius, vel infe-
    sublinnbus cueli posset rtemittcre, pon-
    in spafiis illis rius. Esl vero ejus doiiiicilium in Cancro xv Kalend,
    dere suo caderet, donec ad aeria subter spatia perve- Julii, quando ipse, solstitialem clrculum peienrrens,
    nirct. Hnjusmodi argmiieiilis colliguiit plulo:>ophi, facit soistitium xn Kaiendarum sopradlcti meusis : in
    aquas super tethereum ccelum es»c nou posse, quibus Capricorno vcro xv Kal, Jan. moraiur, quando, bru-
    ita respondetur Si potesl aqua., sieul videmus, ad
    : malem oursum explens.xii Kalend. ipsius mensis
    fantas guttarum iiiinutias pervenire, ut super Lstum allud lacil suiititium, a quo superiores repetit rursus.
    aeremvaporaliler frratur, quinaturalevior est atjuis, Solstiliiim aulem dictum quasi solis stalium, nou
    cur ii o ii potest ctsuper illud levius ceelum minutiori- quia ibi solstet, sed quia ibi fmjt ciirsuin suiim,

    hus guttis et levioribus ferri vaponbus? Quomodo Aiquinociialis. i-Equinoctialis circulus ideo vocatur.
    autem et qualeslibet aquac ibi sint, esse eas ibi ini- quoniain dum per euin sot iransll, semper fit asqni-
    nime duhilamus. Major cst quippe Scripcura san noctium. Ilense quidein septembri , xu Kal. Oclob.
    ota» aucioritas, quaui omnis humani ingen" ii capa- „ in signo Libra; mense vero Martio, xu Kal. Aprilis.

    citas, ^ in signo Arielis. Sivc .fquinoclialis dicitur, coquod


    Ignem siderum. Sidera tam i?nete naturx sunt, ut ibi sit nox ct dies aequalis omni niiindo. euini Dum
    consumeientur, nisi ab aquis temperarentur. Sicut oritur sol m
    medio inumlo , omnes videnl , slmiljter
    consumeretuT ista terraignesoiis, uisi aqua interius dum occidit non sic quando ad nns vcnit, vel quaudo
    ;

    et exterius ftiisset in ea, sic consnmeretur iirmameu- ad Ausirales vadit, lunc enim variaulur dies no-
    tumeodein ignesolis.et igr.e sigiioruioqua?. ineosuul, etesque.
    nisi haberet aqtias supcr se. Inhabilobilis. Quia pertoium illun; circulum et per
    Inc. Acct. Ci.oss.e. —
    Aqitas super firmamenium inediuin illius sot discurril, idco nimio calore e*t
    positas , coilis quidcm spiritualibus iiunnliores. De inhabilabilis; in euperiori autem ciritulo sulstitiali
    aquis qusc super ccelos sunt, h?ec est heati Ambrosii jam dicto, sol neque per medium, neque per toliim
    sententia Aquas superccelossapientes mundi aiuni
    : currit, sed ex una parte tantummodo illuin tangit,
    esse non posse, dicente^ igneum esse coelum, nec atque ideo teniperatus est.
    posse concordari cum eo naturam aquarum ad- ; Brumalis. Brumalisdicitur a brevitate dierum, vel
    dunt quoque diccntes rolundum ac volubilein a remeatu solis. Quantum euim ad nos pertinel, breve
    atque ardentem csse orbem cosii, et in illo volubili sputiurn est ab ottu hiemalis tiici usque ad occa6um.
    circuitu aquas stare neqiiaquam possa. Nam necesse Brurna autem Grsce, edacitas Laline; muime enim
    est ut detiiiant et labenliir, cuin de superioribns ad iii hiemeconsumuiu homines.quidquid laboratum
    est.
    iuferiora orbis ille delorquelur, ac per hoc nequa- Auslratis. Quinlus Au,lralis circulus dicilura veulo
    quam eas stare posse aiuut, cum axis cceli, concito qui imle ftal. Sicut autem notissimum signuin est
    semotu lorquens, eas volveudo efiundcrel. Sed hi D Septenlrio in Sepienlrionali, sic Canopus in Australi
    iandem insanire desinanl, atque confusi cognoscant, el sicut nobis polus nunquam occidit, sicnec Algyptiis
    quiaqui cuncta potui! crcare ex niliilo, potuit et illam Cauopus.
    aquarum naturamglaciali Kolidilateslabilire in ccelo. lnir.quatit*les. Inaequalia tempora dicit, quia aliud
    Nam cum et ipsi dicant voivi cceliorbem, slellis ar- est calidum, aliud frigiduiii; atiud habet longns dies.
    dentibus refulgeiiii-iii, nonnedivina Providenlia pro- aliud breves; vel ideo, quta quaudo sol in Solstitiali
    spexit ut intra orbem ooeli ct stipra orhem redun- circulo esl.dies longi.noctesquebrcvessunt; quando
    daret aqua, qux> illa ferventis axis incemiia tempe- ailtem in aequinoctiali,
    dies et nocles peue xquales
    raret ? sicul induodecimo Kalendarum Aprilium, et in duo-
    JoiN. Nov. Scholia. —
    Aiii ve.ro reetius ad ignem decinio Kalendarum Octobrium in his enim fiunt ;

    iiderum lemperanium. Vide Isidorum Hispaleusera aiquinoctia. Quandoautcm in brumali circulo, nocles
    episcopum, in libro de Nalura rerum, ubi haruiu longae et dies breves (iunt, eo quod longe a nobis sit
    aquarum meminit. Nata est, opinor, dispuLalio ha-c ax sol, quod fit xti Kal. Jan., ibi enim esl brumaie
    cantico trium puerorum: i Benedicite, aqu.equa;su- solstilium.
    per coeios sunt. Datum est hinc negotium doelis
    i> Tliyle. A Britanoia usque ad Tbyle novissimam
    iridag.indi haruin aquarum qualiutcm. oinnium insularuin, novem dierum iter habeiur, a
    CAFOT IX. qua unius diei navigatione ad mare congelatum
    Baio. GLnss.e. —
    Circulis. Circuli de quibus hic Io- pervenitur. Hujus insuliC habit.Uures ilicit Plinius
    quiiur, sicutterram, sic etiarn cccium continent. liiemi lacie vesci , *state vcro intcr sua pccoi a !iw -

    Sidtra nobis. Non niirum quod sidera quaj super bas ore carpere.

    Patrol. XC.
    |0g UKPjH VHNKHABILIS 01'KKVM HARS I. — DIDASCAUCA GENUINA. 204

    dui lolsUllalii, a parte lignliorl excelslssima , nobis \ siitio, illum icqniuoclio, lerUum bruma teneal. Ex-
    ad aaptenlrionalem plagam vomui temperatui, ba- '
    tremi ciiiin lemper solc carenl. Liulc ci a Thnlc in-

    bitabilis. Tei liu- oequlnocUaUa, me iio ambilu sisniferi sula nnius dJei navlgatione ad Ai|uilonciu marc con-
    orbli iucedena, lorriiku, iuhabitabiUs. Qoariuibru- gelatum iuveniiur.
    malis a pw»' nuinUUma aignlferi ud Atulrlnum CAPUT X.

    poloai vena*, temperaius, babilabilia. Quintus Au- /


    ;
    plagil mundi.

    siralis, circa vcriiecm Austrinuin, qui lcrra tegitur, Climala, iJ cvt, pltgat mundi, sunt quatuor:Orien-
    frigore inhabit.ibiiis. Trcs autem medii circuli inaj- lalis at> cxnrtu lolltiliali ad brumalcm ; Australis

    qualltalcs teroporum distinguunt, cum sol hunc sol- indc ad occasuni brutnalem; Occidentalis ex hinc

    YAKIANTKS LECTIONES.
    1
    A. add. «. * k % inaquatilatt..,. dhiingmiHiur. B.

    «iLOSSA: ET SCIIOLIA.
    Jo.vn. Nov. Sciwt.u. Qninquc ciradis mundui —quoruin iulervallis disliiiguunlur in coelo ac jterra
    dinimmr. Agtlur hoc capite de circulis parallelis, quinque xonx\ quarum passim scriplores niemine-
    SEFTENTRIO.

    runi. Sunt vero paralleli clrcutl, qui mundi clrcum- k versus (, tropicus alter, scilicet Capricorni; deinde
    acui describuntur natn alii sunt in cor'o non paral-
    : ahe versiisf.cirrulus antareliciissideraconlinens. nun-
    leli,utborizon, meridianus, colmi, quos mntus cotli quam sub noslram eonspectum venieniia postremo i

    lion eflicil.P;ir;il cioium ilaqnc, stu xquidislunlium


    !
    ex g versusi, continens non oceiimbentia astra eirculus
    circulorum trcssunt, qui dcscriDunlur a sole. jEqui- aretieus. Spaiium veio eomprehensum inler lincam
    noctialis, quem sol describit bis in annn, mense Mar- t» k ac iwstis inler lineam u /, per quod iransversa
    tio ac Septembri, in primis partlbua Virginisel Li- ducilur linea m /, torrida zona cst nam huio ccelo :

    br;c eslque hic circului xi|oidialanlium omnium


    : 0,00(1 in lerris est siibjeciuin, vehementia calorisso-
    inaxiinus, iluiitnr euiiii pcr mediuni sph;cr;v. Reliqui lis *;,'re habitatur. Similitei' extremx partes, vidclucl
    duo Tropici diciiutur, Grreci r/twrdt vocant horum : y a et e b f inhabitabilcs ex rrigore
    t : ad has nau-
    unus describiturdie solstitiali, sole exisicite in pri- <|ue parics r:idii solis non penelranl :pncter h.is
    ma parte Cancri, alier dic brumali, dum sol primam du;p smit lubitabiles, quarum una nostra csi, vide-
    panem Capricorni ingressus cst. lii duo solis lunites licel g i m u rcliquu antichihonum scilicet, k I *
    f.
    sunl. exira quoe ad exlrema iniindi longius BOil pro-
    CATIIT x.
    grrditur duo reliqui mnt, qnorum hie coatinel aatra
    :

    armper apparenlia, iile perpetuo sui» boriionte de- Kiiidff. (iLoss*. — Orientalis. Oricntem
    ideo jn-
    mer^a babet, Verum bi «luo postremi boc a itiperio* nuam vocant, quia in ea irartc ccclum apeiiri
    cccli
    videlur, orionlo mane sole. Ilinc VirgUlua:
    ribus diOorunt, qaod norum magnltade non in qu.i-
    libet regioue esl eadem : abeunlibus cnim ad Se> I' iii iiiin mii'1 i domii.s iui'1 i|'oiciui» Olyinii.

    plentrionei continno Bunl maJorei, ut in Crjma Oeetdeatem vcro Ideo, qiii^ in u» plifa muo i.un-
    describitur a pedo posteriorc uiwd nwjorit, al in iiiinlo a munilo lit ejus e\itu«, el intra cosU aecreta
    Germanla a iiella, qua m Lyra rouima lucet. Sit receplio, Vd ideo Januai ca-li dieuntur, nuia ili
    ulem in ; api * poiito u hematea l >" <'. iptupra et cjus orluntur omnla ligna, et per oecideulem vndtMM.
    axisat convena igitui iphmra ntper ixeai\ln Ab auilraU vero parie vrl sriUenlrioiiali, nullom si-
    medlaapi amdewribtturparalleJusei r.versuid a^qui- gnurnoilturnec oecidit, etideo non jnnu*, »ed la-
    unctiahs, deiiu'e ab m vcrsus n, Iroplcui niUvaUi ab i iciaconli dicunttir.
    — . ;

    2or> DF. NATURA KERCTM. 20'j

    usque r,d solstiiiaien, :porro Sepleni:ionalis ah oc- A solstitiaii cvoitiu brumalis occasus e\ eadcm linea

    casu solslitiali usque ad exortum cjusdem panis responiie.il. N.tm cl cunclis exoriihus ' solis eodera

    contingcns. Ev: quibus orientalem et occidcnlalem nio !o posl sex sempcr menses congrnit occasus.
    jann»; cceii nominant. Haec in mcdio lantum terra: CAPTJT XI.

    posiiis babentur tequalia. Nam tub Aquilonc degen- De stctlis.

    lilms biumalis dies brevior, et solstitialis prolixior, Stcllx lumen a sole muluantes, cunimundo virti,

    trlum occasumque dilatans, alias plagas angustat. ulpote in uno loco fixa?, el non sianle mondo, vagas
    liem apud Australcs ulraque prxfala die- modcratior, ferri dicuntur, exceptis iis quae planettr, id est cr-

    sunradictam diversiiatem immutat, licci ubique rtintes, vocantur, easque diei adventu cclaii, ncc

    \AR1\NTES LIXTIONES.
    1
    A om. sotis.

    CLOSS.C F.T SCIIOLIA.


    medio lanium fcrra. In Jemsalem, qiix esl
    tlepc i» < Licet ubique solstitiali exortui brumaiis occa us ex
    iu JudLca civilate, vel in Asia constilutis, pene tan- ]i eadem linea respondeat, » tate esi acsi diceret :
    (iiurIciii diei es' tempore aeslalis, quantura et hie < (Juamvis habeamus varietatem in longitudine di*-
    inis, quia ciiin sint eirca umbilicum, id est, medie- rum et noctium, non habemus lamen io lineis. » N im

    lateiu lerr.T, orti;s non apud illos dilatamr, nec oc- semper orius solstitialis in una Iine3 est, et occasui
    cjsu>. brumalis.
    Orimn occatuntque. Orluni suum dilaiat solstitia- l'ost sex semper menses. Sol namque pcr sex mi n-
    !is dies ab ortu brumali usque ad ortuin sohiiiia- ses ascemlii, per alios sex relrogradiens per eamdcm
    lem. Similiier occ?sum dilatat ab occasu brumali, lineam, in occasum recurrit. Iriud igiiur signum,
    uiqne ad occasuin so'stilulem, ei hoc apud nos lit, quod hodie occidii, post scx menscs e,iit in ortu.
    qui in seplentrione sumus. rirca quos et oriens et oc- Verbigralia : Si Cancer est hodie mane i:i orin, post
    «iiiens >ol apparet, sed alias plagas angusUI, hoc sex in initio nnclis eril in occasu, et Capricoruus
    est, australem et septentrionaiem. Nam quando no- inaiie crit in ortn.
    bi* sol sestale media oritur, non slatim videtur ah Joan. Nov. Sr.iioi.i*. Clmata, irf cst, p!agw mnnrti
    illis qui in meridie suiit. iisqnequo superiorcs sni sunt quntuor. Climata pro plagis improprie accipil.
    rirculi parles petat. Similiter cum occidit, non ah Cliroata namque in agris signiiicat quoil qiioquo-
    jilis videtur; quia a septcntrione nobis ubi occidil, versum patet i.x pedes, in mundo autem climaia
    longe illi suut. Septentrionalera piagam simliter an- smit spatia terrarura, qu;e distinguunt duoparalleli
    gustat, quia ortus cilissimus, pi occasu tardissimo distautes diinidiatis partibus horarum bujusmodi :

    cam lenet ; ei quo occidit moilo in sepleiilrione, eo spatii, terrarum globus cst divisus ab sequinocliali,
    ctiam prope et oritur. Denique apud Brilanniam in sub quo dies Umgissimus non est major dundecim
    snlain septentrionnleiu, decem ct octo dies siiut cou- C boris, usque ad eum locum ubi dies solslilialis cou
    *s _; _.!- <*!«, a * h._um kmk «.a«k! n (',... IiAnnn .,inn!i,ii,>ri'ih>. vi<i I mn imliii»
    tinct boras tequinocliales xvi. Cuin igitur clunata
    iS- «,..-L»,n •,

    tnuii, Bingulis annis sine nocle tcmpore rostaiis.


    t . I i , , i

    llinc Horatius dirilem tucii eam esse dicit : et Juie- disleiitborarum semissibus, flt ut climala sinioctc.
    nalis :
    Plaga autem esl, finilore per quatuor limites diviso,
    Minirn» contentos notle firitannos. unaqiKelibet ejus pars, sic eniin a Plinio accipiunlur,
    alii voeant cceli cardines, astrologi cenlra, etangulos
    Iu hicme quoque lolidem nocles simt illis sine die.
    vulgo appellamus sunt auiem cx l>is meri,lies et
    Sic enim nobis videlur ortus n occasus solslitialis,
    :

    sepieutrio stabiles, ortus vero et occasus, qm.i sol


    qui et aestivalis diei. ul in septenlriunali funl lan-
    propter llexum signiferi non senipcr cx eoilem loco
    tiiiii, atque ideo angustam partem cernimus ihi inter
    exoritur, variant. Fecerunt ilaque studiosi exortns
    occasum el ortum. Ab ortu aiucni .Tstivalis diei unum scilicel, ex quo sol
    ires. cl loiidem occasus :

    usque ad brumalem ortum iiiaginiin Epalium vide-


    orilur, dum primam partem Cancri esl ingre.-,sns.
    mus. Iierum ortus briunalis <ti>'i, et oecasus in au- quod die solstitiali, eslqne Iiic prope septciitrio-
    fit
    strali lantum parle ceriiunlur, et ideo angustat. Par-
    neni ; alius umle orilur soi bruraalis sub nonas l)e-
    vum enim spatium ibi csl. ltcm a brumali occasu ccmbres, qui estjusta meridiem. Inter hos raedius est.
    usque ad a^livalem occasum in.ignura spatiumcer- unde oniur diebus aequinoctialibus, soleexisiente in
    niiur esse, et ideo dixit « Ortnm occasumquc dila-
    priinis parlibus Arieiiscl Libne liic exorlus verus :

    liiis, t etreliqua. Ilaquc brumalis eliam dies sol-tiiii


    esi, similiier in occidua parle coeli totidem siint. oc-
    dilalal ortum, quia lardc oritur, el tres ptagas con-
    casus, quoruni latitudo versus scplentrioiiem profi-
    tinet ipsa nox. Suniliter dilatat occasuin, quia cito
    D ciscenti crcscit, versus meridiem vero dccrescit
    occidit in eadem plaga in qua oritur.
    quemadmoJum ex sphaaricis manileslum est.
    Item upud australes. Naio quod nobis longnm est, occidentaiem. Quemad-
    K.r quibus orientalem el
    ill.s bre ve est el quod nobis breve est, iilis ion-
    :

    moduin enim mundus ab exortu apcritur, sic ab oc-


    gum c<t. iCstivales enim dics noliis sunt longi, bru- casu clauditu , quapropter utraque pars j.inua est.
    1-

    maies vero breves. Erontra ;Csliva!es di*>s illis suut


    I:i sacris quoque lit liujusmodi januae mcntio, ut
    breves, brumales ver.o lo.ijti, quamvis non eodem
    psalir.o lxxvii jaimas coeli aperuisse dicilur.
    modo. Non enim abbrevialur illis nosier dies
    sic
    gestivalis, sicut nobis illorum brumalis, atque ideo CAPUT XI.

    dixit Moderaiior. Sed h.rc qnamvis circulorum ra-


    :
    Bridef. R\m. Gloss.c —
    S(e//<r lumen a sole ihm-

    lione fiant, divloa tamen disposiiione fieri c.rcdun- tuantes. Stella; omiies ei luna a soie lumen accipiuni.
    tur. Ncque enim australes sulTerre possent ardorem Liiet Piiim ignese sini naturac, et cx eadem lucc faclje
    solis, pene semper sihi vicinum si lam longi dies sinl qua sol, lamen qui.i lcnnis et suhlilis eorum ignis
    apud illos essenl quantum apud nos sunt, nam etiam esi,noiilanfevirluiissunt,ulperfeclepossintsineso!e
    tena exurereiur. Imcre. Illuminanlur itaque radiis solis, qui majoris
    Brumaiis occasus. Non dicil solcm occasum bru- poletalis ignfm babet. Exhibetur hoc auicm iu li-
    maLom babere quando solstiii.Ui parie oritur qnia ;
    gura Chiisli el sanotorum ejus.qiii quod virluus ha-
    ncc unquam boc contingit, '-ed raensium transacio bcnl ab ip>-o accipinnl. Siell* quoque secuiiduin
    si>L>iin in hunc occasum labitur ad qucm linea a sol- mysticum iniellectum sancti viri intelliguntnr, >lc
    £iii;.i!i partc deduc'.! perveuit. Ergo quod dicit : qmbus dictum est : Qui numcral muttitudinem siella-
    ,

    407 bKD.€ YENlTiABILIS OPF.UIJM PAKS I.— DIDASCALICA GENUINA. 908


    iui«iihiii eoelo '
    decldere. fulgor pleniluuii, el sulis \ liiipulsa.uiSuecula: in fronteTuurl. quasob IdCrsjci
    prnbu deliquium. Quamvis vlilcainus ignioulns . \ pluvio nmnine Hyadas appcllnnt Quin ot sua tponto
    «itit-i .- lapsns portari ventis , vagiquo lumen sUloris quailaiit ,
    * siatiui , |nn temporibus, ut haedorura
    Iinitari, trucibtis cito coorientibus vcniis. Sidera ov.irtus et amiiiri qiuper itlus Soptnmbres cum pro-
    J
    kutem alia sunt |n liqunnin soluli humoris i.cun.l /'. cellnsa giandinn mr|i(, et ul nimbosus Orion, et ra>
    e
    alia concrctl in pruinas, aut coaciiln nives.aui gla- iiicula, qua* i.imiiiiii lerveus, ' xv Kalendas Augutti
    ci«ti in grandines. Alia ll.itus leporls, alii vaporjs, cmergit.
    alia nii is, alia frigoris. Nur solum erranlia, ut Sa- caput xn.
    turnus, cujus trausitus iinbriferi lliint, sed e t quxdain D* eurtu planetarum.
    ti.xa polo, ouui errantiuro fuerinl accessu vcl radils Intcr ccelum lerramque septeni sulera pendent,

    VARIANTES LECTIONKS.
    v
    '
    A. decedtrt. * A, B, orienlibus. ' A, dicuntur. A add. es$e.
    a 1
    5
    Pro aut.... aut, A alia. .. alia ponit, A, slatutis, oroitteos qut. A, quindecimt die.

    GLOSS/E ET SCHOLIA.
    rum. Sieut autem omnes sole illuminautur.stellje a B sunt a septentrionali parte signiferi, nunc autem de
    ita aanrti a Cliristn gloria roelestis regni clarilicautur. illis qua: in auttrali parte sunt.
    Ki siiut pra- lulgore soiis et vi ina.\ima lunnnis ejus Gahicuta. Canicula est stella in ore Canis, quat
    olitiiiiiluntur : ila : splendor sanetorum in compa- mensa Julio oricns, xv Kal. Aug. nlmio calore mor-
    ratiniie gloriie Christi qoodammndo obscuratur. Et hos excitat el tenipr-lales : qux alio nomine voeatur
    qucmmlnioduin siellx sihi diiTcrunl clarilate, ila Lingua Sirii, i.l cst Canis. liude et illi dies cauicula-
    diversitas jusioruin meriiorum discrellone. res dicuutur.
    /Voiiluiiii. PleniUiiiiuin Gr.ece ravo-Ariv»; dicilur, Joan. Nov. Scbolia. SttUte lumen a sote mutuan-
    quoti e>t in luna xv, cujus fulgore circumposifa: sibi tes. Pliuius Junior de laudibns solis Uic suum lu- :

    stellseobscnraniur. S.mili etiam ratione probalur ni(.i cartcris quoque sirteribus (ecerat, prieclans, txi~
    solem in die ipsas steilas obscurare : et hoc tuuc mins, omRin tntMWtt, miuiia eriam. (xuudiens, at pnn-
    maxime manifeslatu 1-
    . quando .llt eciipsis solis,qui cipi Utterarum Homero p/aniissc iu uno eo vitleo.
    etiamsi media die li.it. vldenlur stellas in cceio. Ad F.xceptis iis autr planetai, id est, errantes vocautur.
    superiora hoc pertinct loca, ubi dicitur stellas lixas Errautes non di.unlur, quod quiesceutibus orbibus
    esse. in lirmainenlo. in quibus sunt. vagi dissolutique vageniur, seu quod
    Igniculos e.c aether» lapsos. Quamvis igniculos ex iiiui stabiles cursus, neque spatia, cenis intervallis
    rethere vitleamus labi, quod vulgus vidcns putat ca- doBnioati, sed quod intcr se et cuu. illis inlrantibus
    dcre stellas a tinnamento sed non ita lit, sed dum : non paria locorum interstitia custodianl, tum quod
    ventus aera pervolat, ;eti;ereni etiam langit. et inde juxta signiferi iiicliiiatiouctn tuodo li.uinles smt,
    seiiuillas inmodunistellaruin radianlessecuin aufert. p aliassublati ad veriicm mundi.
    Sidera autem alia. Slelt* et sidera inler se diffe- Quamvi\ tideamus ignicutos ex «thert lapsos. Sub
    runt. Nani stella est qmeiibet smgularis a stando di- cu'!o ac supra nubes, ignes quidajn ex inolu repcn-
    eta. quia semper in cuelo fixa slat sidera vero sunt : tini fiunt, quorum alii ad terram truduntur, alii in
    Strllis pluriuiis facta, ut Hyades et Pleiades. Astra diversum direcco motu aguntur, q_uos quidam volan-
    xutein stella siini graodes, ut Orion, Bonies. Sed lia sidera appeilaot.
    h:ec noiuii.a scriptorcs roiiruniltint, dum et asira Sidera outcm alia sunl in liquorem. soluti humoris
    pro steilis, et SW>llas pro siilcriiuis ponunt. fecunda. Hsee ad plaiietarum ac steliarum Q\aj°iiin
    Succtilaf in fronte Taun. Soecube stclUe tlictr, signiGratioiies atque cfTectioncs portinent, de quibus
    quasi sub oculis. Sunt enim iu fronte Tauri vel a : vide S^.uitiiium lib. ut de Kebus ctBleslibus.
    eaceo, quod sucrum ninistnnt. Un.le el !( t.l.n Ut tMtuta in [ronle Tauri iUs stelias imperile
    Cra-ce, id cst aquntiav, appeliantur. Grsece enim Romani suculas vocavera , quasi Gntee dicantur
    voMf, aqua tlKitur. Vel II. kI.i- dicuntiir, «tri toO ucxo5; «iTo twv 0-iv, hoc esi, per .Uminutioriem a sui-
    5«iv, id est, a succo. Il.r alio nomiue Vergilise dicuu- bus, et non potius hto nv ucn, id est, a pluendo :
    tur, quod verno (einpore oriantur. vide Auliim Gellium in Noctibus Atticis.
    Quiu et sua tponte. Hactenus tle planetis et de si- L't harlorttm exortus :l autnh. Kvortum inteliiges
    qu e planet* currunt, nunc atitem
    gniferis siguis per heliacuin, i.l est, tlum a solc rccedunt. Sunt ..uiein
    de signis per qu.c non currunt piaueiie tlicit atquo ; hCili in huincis ileniochi. Arcturus Septeutrioues
    ideo sua sponte dicit, vcl uulb planelarum co- prosime sequitur : de significattouibiu, vide primuui
    genle. Goorgicon.
    tia-dorum txortus. Hi.liili in sijno Agitatorissunt. D yimbosus Orion Canicuia. Orion tempesluosum
    et

    qiiaiulo oriuntur. Agitator aiitein vel Auriga ipse est sitlns est et oriens, ott enim siellarum
    occiiniliciis

    EricbthODius, ngnmn est aquilonaic, in euju dorso magiiiludine ac niullilutluie iiiaxinium vidc Aristo- :

    esl una stcllaqua: vncalurCapni, ct tlutis haftlos ante telem iib. ii Nmt>a£*. Ganicuk stclla est tixarum
    >e agitat, de quo ortu vel quibns nunc iuquitur. oiimiiim roaxima in ore CanJa najoris. quam Graw)
    l'iiuiiii|iiotliiu.' ciiiin signum qualuor orlus liabel, vocaut oiipim h sic.il.ite, alii (..anirula volunt si-
    id est, nialutinmn, meridianum, vcsperiiuiiiu, et gnincari uanon minorem, quem •• cc: vor.nt
    mediX' Bx aoibn dun pleni sunl, EUtUtlDW
    ii.ii tis. -rtfoicova. Cicero verrit antecmem iu .Vr^to :

    videlicet M
    vespertinns. Sed modo de matutiuo orlu Anlt cjiiis, .,..,,, Gnlo qm ooni.iie lirt.it-.

    loqtlitOT. tUim cnim snl oritur ab orirnte inane, ct cvirx \u


    ex illius Utere oriunlur isia, lunc pluvkc vcl grauilo Bsinr.ii'. (t*«. Gtoat (-
    littrrctlum tcrrasqui et.-. ,

    et f.cteia li.mt. Pytbagoras Btfaeisainin Gracomm phiiosophus


    Ht Anturi. Non dc ilio arcinrri qui quutitlie
    di.it spatiom quo .ii.st ii cwluin a irna geoBMtriot luen-
    iiinitiir. Arilurus slrlla ntt in pnROnfiil Itooiis. sura oollogit, ilircns a lerra ad liin.ini siiatiniii esse
    B ruii Bootis «M quod Gnun Aretopnyltx, tt tnl, cittv stadiorum. a luna ad lolem dunlvn, mde »d
    fu.i.is piaiicturiim » diuilur. N.un Gratco phylax, eu- liriiijiiicniinii tiiplum, Qiub etian spatia nuakk vo-
    sld'; l.itiu:'. cabulis appellavil : a lerra a.l iunaui iliien* toiitim,
    VintooMj Oriou. Hueusque tlmt de SlglllS l|ll.c nitle i.l Herouriuni iomitoniun : a Jove a.l Saiur-
    tirram glosial. r tel lihrarius ; rf-.wf,».'. euim rM.<ttM uitsi, non rumrtttOU, uilfrprcijtur. r.on.
    DE NATURA RERUM. 210
    209
    cerlis discreta spatiis, quas vocantur errantia, con- A semper in doxtrara prvpcipiti. Et quamvis assidua

    trariuiu mundo agenlia cursum, id est, Isevuro, illo conversionc iinmensae celeritatis attollantur ab eo, ra-
    GLOSSjE et souolia.
    num semitonium, a Saturno ad rirmamenlum tria se- fiant anomala, modo retrograda, modo autem statio-
    mitonia. Simul omnes tnr.i sex iiunt quibus diapa- naria, id est, nunciiiaeqnaliter curruiit, nunc relro
    ton harmonia perlicitur. Tonus igilur liabel miliiaria aguutur, nunc vero io loco uno consistunt. Anomala
    xvdcxxv. Semitoniuni vero babcL milliaria viik.cc.xii aulem dicuntur. quia. tunc non possunt currere
    et semisiem. A luna ad solern sunt toni duo, id est, proptcr solem.Nam non dimittit eam radius solis per
    niilliana xxx ct iccl. Inde ad Saiurnum toni sunt recluniiterinlalitiidinesigniferi currere. Retrograda
    duo, id est, millia lotidera imle ad signifcruiti toui
    : dicunlur, quamio retro trahit ea radius solis. Ycrbi
    duo, et semissis, id est, xxxi.xlxu et semissis. Sunl gratia: Si virteris aliquam planelam ante solem fieri,
    in numma quac cuntinenttir in nis septcm tonis sta- cogit r-aw railius solis.ut postsolem cernatur. Stalio-
    dia dccclxxv, id est, milliaria r.ixcr.r.i.xxv. naria vero, quando radius solis ca in altum jnctaU
    Itto semper in dextra prtecipiti. Creluin in dextrum Nos enira, qni sumus in terra, quando aliquam pla-
    nb oriente in occidentem flectitur, planetac vero e re- netam suisum ire cerniums, videiur nohis quasi
    gioneaboceidente in oricnlem in lievum volvunlur: stare inuno loco, cuni ipsa non stet, sed sursum
    quamvis agilitas ccelestis sphrerae tanta sit, ut cursum ascendat. Et iioc maximc in illis tribus fit qua? suot
    prxpedial planetarum, illasque cuisu suo rapiat, at- guper solem, id cst, in Saturno, in Jove el Marte.
    que ideo videntur nobis currere ad occidentem, cum *• Joan. Nov. Scuolia. —
    Contrariitm mundo ayetaia
    tamen semper lerantur ad urienleiii. Nam iiimquam ciirsuw, id est, tanum. Quae sint in coclo dextrse et
    cursum suuin amittunt, licet ad cursuin coelestis sinistr* parics, copiose dispulatur ab Aristoteleli-
    tpliiene videantur ferri. lllud autern quod dicit pla- bro a de Coelo. Astrologi autein dextra rejiciunt ad
    netas in lamini ferri,el mjndiim in ttexteram, varie occasum, lasva ad exorlum: verlunl iiamque pectus
    intelligilur. Primuin enim sic Cnni hoino convcrtit
    : ad meridiem, ubi stellarum motus quas illa profes-
    faciera suam ad solis occasmo, sinislra pars illius de sio observat, celerrirnus est ; ad hunc moduin pla-
    australi parte eril, contra iiuam omiies pianeia? cur- nei:e a dextris ad sinislra progrediuntur, qui motus
    runl ab occasu ad orium. Vcl eliara terra, qu:e vo- esl secuudum naturam facile autem estbunc mo-
    :

    catur raundus, sic fmgitur, sicut bomo supinus, cu- lum oculis depreiiendere primum in lutia. Notetur
    jus caput ad orientetn eSt, pedes vero ad oceasum. quippequaiihet nocte luna in ccelo, et proxima ilii
    Conlra cujus sinistram manum omnes planetse cur- stella quaepiam fixa, postridie vero magno inlervailo
    runt, vel etiara omne quod cootrarium esl lxvura cosli luna eam stctlam antevertisse clarum liet. Horro
    dicitur. Quia ergo contra muuduiu currunt, ideo in quis ordo si! planelaruin, et quomodo signiferura
    Uevum currere dicnntur. ambiant, videatur ex subjccto scliemate.
    Radiis aulem tolis. Tanta virtus est solis, ut ra- SitZodiacuseirculus.cui dcscripiae sunt A BC, etc.
    diis illius reiiqua err&ntia sidera percussa , modo usque ad Muuodeeiuio loco positum. Sub boc cir-

    cuio septem interiora sidera perpetuo motu, inxquali ambitu, qnae sunt cenlro viciniora, de quo dicetur
    tamen ac dispari, mterse voivuulur, ociore quidem eapite sequenti.
    ;

    -II IIED.K VKNBRABir.lS OPRKUM PAR9 I. — DIDASCALICA CENUINA. m


    pianturqne lu occtius, idverto Uaien irc inolu pcr a drtnle. Infi;» lolem Vonns, qux et Luciferet Vesper
    suiu qu.i-que pitsut advertuiilur, uunc iuferius, dicilur, '
    CCCXLVII diebut, a sole nunquam 5 assi-
    nunc aopcrlut, propur oJbttquitalem Bignilerl vagan- siens partibui wx et quadraginU longius. ProiTmum
    lia. Radito aalem aolii prxpediUi auoinala, vel n- ilii Mcrcurii lidns, novem diebus ooiore inbho, modo
    tiugrada, vl-I lUliooaria Hitnt. anie solis exortus, imi lo post occaaui splendena,
    capi r xni. nunquam ab eo XX U parlibut remolior. Novtosima
    De oidii c eonim. luna, XXVII diebua et lerliadici parte signifernm
    Suniinuin planctartim Salurni sidus est, natuia oooQciensj deiu, moraU in coitu inlto, biiluo non
    gclidmii, XXX aiuiissigniferuinperagens. Iinie Jovto, comparere in ccelo; Salorni tidui et Uartto cuui plu-
    leinperaluin, annis XII. Terlium Martis, ferviiluui, rimum diebus (.L\X; Jovis XXXYI aul inni miiii-
    aunis H. Medius '
    sol, CCCLXV diebus, et qua- mum drnis dciraciis diebus; Venuris LXVill aut

    VAMANTES LECTIONES.
    '
    A aiM. ai. • A, UXXLVUl. A, abtulmi ' in.

    CLOsS.E ET SCHOLIA.
    caut mii. B aiUeccitil, ulpole infra illum circuliim suum lenens

    PmnrF. Rvm. pluKetart>m Sa-


    Gi.oss.e. — SaBinaun uiigusiiurcm. Verbi gralia, si modo sit snl iu Ariele,
    Venus in Tauro. iil BSt, 'ii signn sequenli po>t qua-
    tniiii sidns ett. Saturnl sidus superioroiii Incum w nei
    :

    draginta el sev dies, ?l si non ante salteni, lunc ve-


    omnibniplaoelfe.lKcHurantemSaiufiiusa sjtnritaie,
    niet sol ad Taurura, uoi inodo \ < nus est.
    '.1 quod lialiam lempore famis suis opibns aloerit.
    Ndih, socmiiliiMi hbulara.a Clio regno pufeus, venitad jfercurii. Mercurius sidos a!iqiiaii<loaiiiecedit,art-
    lialiam, rt a Jano rege lialie suscepius est, eique qiiandii sobsi qititur solem. t-.i qnia non liabet uln
    usnni liiiinenti osiondit. Vel Salaraus appellalusesl, spiiirhir propter breviUlem sui circnli , sempei
    quoj salaretur annfe Ex se enim nalos comedisse viiinus estsoli, i.leo perustos <le|iingiiiir. Lndeetiam
    lingilnr solilus: quia coiisumitiulas tempnrum spatia, uanlius fertar esse acorum.
    aiiiiisque praeteritis iusatiirabiliter expletur. Cnjus ln coitu sa!i$. — ln coitu, i>i fst, iu commcatii, ac
    sidus, videlicet Satnrni, xxx annis peragU cnrsum si dicerel : Quando lonaox vel .\\x est, non apparel,
    siiuiii; non quod lardior sit, seil
    rcliquis pranetis qnia conlra solein e^t pos la, cujus ciariiate cltscura-
    ideo eunclis latiorein
    qiiin vicinior est liiin niieiiio, inr, ei i.l vocai t calcolalores coitum.
    oirculutu peragens, plus adeum exnlendum inoralur. Ocntttiinlur, elC. Islas oceullationes bi'ariam in-
    Natura autem esi gelidtun, id est frigidum, propter lelligimus. Priiiiuiu qnaiulo uuaquaique plaueta eur.il
    a<iu.is supercffilestes, quibus vicinus est unde et :

    in regione aiterius, sicul Mars in regione Saturni.


    tenex depingilur vel quia est inter lirmaroenii tem
    ;
    Oiseirni riiini aon possunt quia sic vtdelor quasi ,
    pemnentnm et ealorem artheris, sicul luna ab aere ii. i.i stclla. Altero modo in die occullanlur : per tut
    rrigidiialem babei, ab aetbere calorcm. q enim dies iu die semper oriunlar, et subtus Uura pcr
    Jovis. Jovisslelia tempi ratur frigore Salorni supra
    imctem circulos suos lenenl, alque ideo ab homini-
    se posiii, et caiore Martis iufra se coustiUiti. i.-t
    bus non videntur. Dictum e^t siiporius occoltari pla-
    aiileni vei iiomiiialivu-, vi-1 g.-ni iv.;s. Ejus taineu
    nrias, ciiii fublus terram per noctem circulos sues
    noraiuativus esi Jupiter dicius Jupiter quasi ucaaiti
    ntodo vero rursus uccullari dicoatur, eum
    ;

    teiieut :

    paier. Iioc est, omnibus praslans, Vrl quasi juoorani


    soleni eomiUntes, illius clarilale latent. Sed ipsa
    pifer, quas sunt comaB velradii solis, vel lupitar,
    occoiUtio iit quandiu inler xi parlea a sole nieriot.
    mwsi Zelos palrr, id est paler ignis. Nam iguis apud
    ,

    N ini postquam xi traosierint, jam incipionl videri.


    Gree.is X» los, vel jtuj dicilur.
    Martis. Harsdicilur quasi m rs, Deus belii, quia Jujc. Nov. Scimi iv. Occultimftir mra mhwi et—
    osi efleclor mortium. 1'iide et apud lir;ccos AreSi id rumso!e. Ilane ucculutionein aslrologi vocant occu-
    xiiii heliacum.id est, solarem; nam occasusquemad-
    cii Birftia, appellatur.
    iii xiun e.xmtus lUi^lux ess, verus scilioeletappareiis ;

    tfei/i. !* s«i.
    1

    He lios sni <liiit'ir essc, quia in medio


    veros est, quera ia.it mundi circumactus juxte .

    planetaruin rs>, tres supra se. et t;es iutra se habcaa


    quem inlra qoaluarel vginti horas omue astrum
    planelas. DiclusautemSoIeoqaod e\Drtiissyl«s |u>
    ex non s imper appareulibuj simul oritur et occidil
    ceal , obscuralis omnibus sideribus. K,t n;:i.< meilius ipparens autcra esi ha»c siderum oceultatio, qui oc-
    e t iu planetis. Mese voqatur, achorda qua;, similiter easus dicitur. Sol enim propter buninis majeslalein
    inedia in lvra. Mese vocatar. aslra cinnia lixa obscural, q»:v non qaoqueversUUl
    Quairanie. Ojuadrans est quarla para uniusmjus- quindecim pariibus, id csl gradiboa remota snni.
    qne rei. Dies ergo cum sua nocle v' inti qualuor DPIaneU&vero majores vicioiorea octonii panibus,
    horis cnnstat, eujus quadrans, id «»t, qoaru pan minores denis parlibus radiis tegil. Dicunlur auUm
    sexi;e bora suni <n< <i vero remauel
    . sublalo qua- b.er sidera, qoandiu implicaU radito soiis rqo cr-
    Iranle, dicitur dndrans, et cst eomposllam. Nam nunlurab aslrologis hy^auga. fuinl hujusmodi ;- n
    dodraiu dicilur quasi dem;ito qutidrauie. lus et occasoi ilellarain Inerranlium lUlto lempori-
    Vemts. Venus media nocte iiieitur a venusUle sui bus: uiulr apud poeUl el rri Nltica Scriplmas Ui:i
    luminis, i|tia; Lucifer mane vocalur, quia lueem leil porum diltiuclio ;ib eis siiuiilur eir.uil», proplur ;

    auie Bolisortum Veiper vero dicitur, qaiafeipere


    ;
    nioiiis varins, non faciunl certia diebusexatUH ei

    appampost solia occasum. Ilabei ergo boe [iro|iriuui 0C< IIUI lirliaeo*.
    Veiuis qtiO'l lOla slellarum umbiam mitlil. Siint Imjns libri ei seqoenlii loca quadaa veiustis

    .1 mxiI i/«ii Iraginla longiut. Iloe quod dicit,


    jofe... comincntariii incerti auctorii axplicaU, qu* quaiii
    Venerem nunqiumabewepartiba] se\ etquadraginU velutto exeraplari capiiibus btoce atcripU loeranl,
    longius, icienaum quod pais dicitur boc loco, iioai»- iiiui propler vetustaUm riemp arto qu« ei babet M
    lum erudiuonein quo«
    lum 10I in die de qaolibel ilgno eseurrll Brgo inU aliquid v luTaluiiii-, |u»|>li i

    quadraKiula et sr\ <l;es pulOll Vlllire SOl BU lm uiii i|n>', ld veibiliii, qui m ul iiKililin ibl rr.inl srii,l>.

    illiui liglli, in <|no Venus modo esl, Sed iiuni|uani |>o- hue tranuiU, ati ripto iiiuio veiorto oouum lUrti, »t
    .lalriir solem, ul uou |u>si >)iia- ooilro ab iliis etieul divba. Quod igitur « -.,
    leil V>mii. i.iiii

    venial eoiilra illuiu loeuiii snl n>|iieit Ugurum mo.lo auu-«rcv.am.


    drnginia <tt

    uude Vcoui umdo cgrewa


    sex ilies
    c.i. Nuin VtBoi wtaM Visriii CoavsnuMiis. Sicundum orJinembto M
    •215 DK NATLKA llEnOM. 214
    cuni miniroura LII; Mercurii XIII cum pluri
    aut j^ - parlibus nunquatn amplius undenis, inlordum y«o
    iuuiii XVIII. Occultamur veru ineantcs cum sole et a septenis parUbtu erumpunl.
    VAUIANTES LLLITONLS.
    '
    A, B, «n parlibus.
    GLOSSjE ET SGIIOLIA.
    posili in figura oriuntur duodecim signa
    alpltal>cii «luuntur solel luna et obhoc dieurilurOjrjo&Xuirri-
    :

    zcdiaci, ijuotuni ab Ariete relrorsum ordiuem se- x«, reliqiii plauetx anle et retro possunt incedere.

    Quadrala formula. I> December. Si S aut 6 remansennt, — Sagidar.


    liorum duodecim signoruni oitus qualibet diei imuarius. Si 7 aut 8 rcmanserint, — Laprieor.
    vcl noclis liora iiquido deprehenditur, si a Kalend. Februar. Si OauliO remanserint, — Aquarius.
    Oclobr. horse dierum ac noctium usquc ad eam quam Hiirlius. Sillaui12 remanserint, — Pisces.
    — Aries,
    •

    sibi quis proposuit colliganinr. Quaruin stimma per Aprilis. SiI5uuti i remanseriut,
    viginti quatuor meliatur, et quod excreverit dividal, Maius. SilSaul 16 remanserint, — Taurus.
    ticiit (ltiajrata inieritis inslruit lornrala, Junius. Sil7autl8 remanserint, — Geinini.
    Quoniain ab oriente signo quolibet semper sepii- Julius. Sil3aut2U remaitserint, — Cancer.
    mum occidit, et ab occidente seinper septimum orilur, Auguslus. Si2laul23 remanserint, — Leo.
    itrumque nt&iium, id esl, quartum dicilur csse cen- Sejilcmb. Si25aul2i remanseriitt. — Virgo.
    iruiu.
    Quibus signis Oiienlibus i/iur octidjiit. Libra. Horis 2 oric.ile, occidit Aries.
    October. Si 1 aut 2 remauserint, oritur Libra. Scorpius. Horis 3 orienle, — Taurus.
    Novcmbcr. Si 3 aut i rcmanserinl, Scurptus — SagiUarius. Iforis " orienle, — Geniiui.
    :

    «15 BED.fc VKNEKABILIS OPERUM TAKS l. - DWASCAI.iCA CENUINA. 216

    I.APfT XIV. A GnnI apsidas in slellis vocant, aliique quam mundo,


    l>e apadibus eorum. quuniam lcrra a vniieihus dunbiis, qtios appellavc-

    Sunt autem sui otrique planetannn rirculi, quos runi polos, ceuirum ea.i, necnon et sigmferi esl

    Cf.OSS/E ET SCHOLIA.

    Caprieomus Horis 2 orirnte, — Canrcr. inodo inotus , ctim ita evagaiulo ascendit. Quod ita
    AquariuS. Ilorit 2 oriente, — I,eo. comprobatur cum nos eomputamui lunani aliquando
    :

    Pisces. Horis 2 orieule, — Virgo. primam, non pos<i:miis adhiic eam videre quid «•am :

    Arics. Iloris 2 orienle, — Lilira. tuiic detinet. nisi ipse asceusus, qui lii evagando in
    Tauru«. Ilons 2 oriente, — Scorpius. ipM suo circiilo? Inhrfdnni eliain antrquam primain
    Gemini. Iloris 2 orienle, — SagitUriii-. computemus. tolet videri hoc quippe facit discur- :

    Cancer. Horis 2 oriente, — Capricomius. sus per infcriora sui circuli.


    Lco. Horis 2 oriente, — Aquarius. \nc. auct. Gloss-e. — Sunt mitcm itu cui<7i_- pianc-
    Vlrgo. Iloris 2 oricnie, — Pisces. taruin ctrcu i, .7*0* (iraci nbsidas 1« sleilis vocanl.
    Capct xiv. Alisides Gneco vocnbulo circuliplanetaruin vocantur.
    BmDKr. Ram. Gi.osS-E. — Ptaneturvm cireuli. Pla- Scd quia Innc circultis (nunc enim propinqua ceelo,
    neUe haheut BBM proprios cirrutns, prseter qtios nunc contigna monlibus) (um in regionem iiuibi*
    inuniins habet : et ideo alios, quia non solum nomme vonit, rclipsm ficit, lum aulem in adhera nsamlit,
    differunt circuli inundi, sicut paralleti et coluri, et ultra Dfflbrarn vadit: et ideo defecttnn non pitiiur,
    signifer, et la_lens, et liorizon. Isli enim .equaJiter quia a sole illustratur. Sicut in rotis raitiot idemqne
    sunt eiiam positione. iNamque circuli muiidi, id est mottts. De formicis potest s-iimliludo fleri, si in rotae
    sphzne coeH.signifer, atque alii «qois spatiis sempcr radiis canales ineidantnr, et ipra per eas discurren-
    volvunlnr, idroqnc semper est iliis torra cenlrum, tes licel eodem niotu et eadem veloriiate , non
    ;

    lioc est, in medio. Planei» vero non aenqrer recmm lamen cum una finierit cursiini, vel non finifrii, re-
    ordinem tencnt, nec semper eodem niodo vnlvuntur, liqua- similitcr faciuni : Moium atilem aiuieri quandiu
    sed sunt eiTahtinitx. Aliqjiando enim appropinquant in adno WHl temr, quia celerius perayunt cursum
    lerrse,aliqnando elong-iiiur a terra sicul in sequen- suum, quando jnxt.iterram suiiU Lunx : scilicel.qua.
    tibus npparebit.atque ideo alii circuli illis sunt quam lardior videtur, tit potitis ascendt-re ccepent. Subti-
    mnudo. milatibus, id esC, ascensioiiibus. Muxime : scilicet
    Ratiom cii\ini. Circulns mundi ratione circini quamvis et in aliis signis hoc dignoschur. Extra boc
    dicit constare quia unusquisqiie habet suum ceu-
    : qtiod luna in supermribus signis ascendit, in suo
    trum, et circulum suuin ita sequalcm, quasi cireino ipso circulo etiamaltiora ascndit. Sicut per laiitu-
    furm.itum, vel ratione circini quamvis iu positione
    : dinem signiferi hur. illuelate vagalur, similitcr etiam
    «iissimiles siut. Hac raiinne colligitur, circulos munili . upcrius ascemlendo evrigaluv, ac propterca minuitur

    et circulos planetarum similiuidinem habere et dis- quodaimnudo tnotas, cum itaevatiandoascendit, qnotl
    simihtudinem : similitudincm habent , quia omnes it.i coniproliatnr cum nos enim coinputamus lunam :

    ratione circini consUnt; dissimilitoiiinem autem aliquando primam.non possumuS eam adhtic vidcre
    .

    quift circuli planelarum non sequaliter appropiu aj quid e:im tiinc Jetiupt, nUi ipse ascensns, qui lit '

    a. _. -. »Jfcl a!a.,I __-__--<]* rv.


    * * n _4 — > * Q*- __Jh___
    <"> - -
    '
    _ __.. __ _.
    sicut circuli mnndi.
    .-. _ - _ _. V _
    qoant terne
    -

    cvagando in ipso suo circulo? Iuterdum eiiain anle-


    1 . . I _. _.

    Absides. Absides Cracco vocabalo circuli planet.irum quam primain computanius, solct vidrri : hoc quippe
    ideo vocautur.quia ahsisGixcc, Latine eireulus Unde facil discnrsiis per inferiora sui circuli apprubartm,
    mansit ul hemicidia (sic), qujc iu quibusdam ecclesiis (|ui tardior videtur, ut potiu. ascrndere coiperit.
    fuil, uhi ontineiur altare, absides dicanlnr: et liinc
    i
    KxcerptiiRut.id est, traximus.
    abtisive nonnulli etiam appcllaiil absidas eculesix to
    Joan. Nov. Schoiia. Sunl autem sui cuiqtte. plitrte-
    tumilludquodjuvla altare esl. Ilic antematsii/njGra;- /111:01» rirctiii , quos Gratci absidas in sleflis vocant.
    cus accusativus. Quidam lameti dicunt absiilen esse
    Supra jam lcstati sumns, unumqueuiqiie planetarum
    lattis, el indc voltint esse dicluiii purupsiden, a jiari
    siiiiui habere orhem, cui infixus mundi mott: a<'. sui
    bns absidis. Sed alii repugnanl, dicentes absiden
    orbis, lioc est, proprio, cursus suos dcfiniaf, ut lima
    Grsecum nomen esse el terlia. decliuaiiotik., ideoque
    suuni hah' orbem , cujus initium est in roufinio 1

    non possc ablativuui laeere absidis. Hi ergu dimnt iiiniidi t-lt iiienlans et :t'Ui''rii lii.is , ubi Mcrcurii
    '

    parapsiden v\\e vas, Ctaasi paropsidtn, ab obsonittm,


    sphsera incipit. Advei tenJum autem est, priccipiie ad
    quod in eo omnes cibi adminislrentur.
    inielligendum Plinii librum secuuduin , illius unius-
    Adterra: re.iiriini.DiimS-turniisfiitTitiiiSeorpinne,
    cujust|ue planeUe splverain divisam esse in circulos,
    et Jiipiler in VTrginc, lunc sunt altitis a terra: simi-
    ul niiiiimum tres, qunrum supremus e\tcriore am-
    liter caitera, dum in his signis _iii>t, altius sunt a terrre
    bitu idem centrum habet cum mundo, inl<Tiore vrro
    cenlro. Quanlo aulcm superius levantur ad ccelum,
    exteuirus est; infimus eofltra Interloran eirealum
    tanlo inferiu. deprimuntur ad lerram ei lioc est
    quod dicitur, i ad terfa cciitrum huiuilliin.c aique
    D babci iiiundo concentruin, superioreni excrntruni.
    :

    proxiin.e. i
    Communis horum cirrulorum esl ptrtHU insequali-
    tas, 111 ei lato pauiatiin in angustiiiu ili-Miiant, niter
    Sicque fit, elc. Non lamen ila fit, sed tmo eodem •

    quas iiiediu. orbi.s seiunduui cirrulum exieriorem el


    que inniu immutabili cltiua hreviorem sinum, tar-
    interioieiii 11011 hah<:t idein ccnirum quod iiKindus.
    diu.que translusuin discurrunt.
    Oinnino enim eSt rxceutrus, traiisilu MMMn aequdi.
    Hmgutl. Singuii, id esl, indi>'isi. Nam in uno varie-
    Ilic nrbis in omnibus planeUrum sphxri» astivm
    tas lieri non potesl.
    Bicdio loco Inflxum habet qui dum ipsc suo motu ,

    DeHuctas. Deductai, id est prncedenles a sunima, vircnmagilur. ewnit ul planeu aliquamlo a in-ris
    id ent'', ekcellentbsitiia parte ciicuiorum. Absida sit alnor, alias autciii viclnior. Vrrbi grntia, hnu cst
    cnim proprie i_dili(ii 'j.I latior Concholt. siiigulis iiii-nsibus soiiu'1 in iiilima partc sm ccr li ,

    Lunx maximc sttbtiinitiilibns Qiod supra posidnn deiude tu modia pQklremo in suinina, qitc rrs etiiui
    -

    est, luna- niaxiuif suhlilliitalihus diril. apprnliari : vism inamfrsia est iUm n.iinqoe major, alias niinor
    :

    qula et hoc allis dignosritur Sigins, seil unn tvn


    ili apparet integra. proiiulc m rst in alliort- aut huuii
    perspicur. Eitra bnc enim, quod luna in «uperinri- liore loco nrtus inl. Dirilui' aiilem absi» suprrnn
    bus nigiiis oitcndii , in luo ipsn circulo etiam luperioiii 01111I1 curvatuni, qtui rrassities in lenui-
    alt ora atcenilil. N >m lleul pcr latiludineui «ignifcri laiem desiml, sumliia absis I nain scmper a lerra
    h uc illurqur latc vagaluf-.siiniliteretiam Miprriu* as- hit'1*. curvalura esl lltlMfau; inlluii vero circtili an-
    ceudeodo vagalur, ic prnpirrea uiiiiuiiur quodaiu- guslior pais, nbais iuia : leiris rmiu ti.ri fUt >riu
    2t7 DK NATUKA KERUM. 218
    obliqui intereos siti. Oimiia atitem hsee constant ra- A bcnt orbes, motusqiie dissimiles. Quoni-ini intcrio-
    tione circini semper indubitata. Ergo ab a!io cuiqiie res apsiiias neccsse est breviores csse, igitur a,

    centro apsides su.-e exsurgunt, ideoque diversos lia- ferrae centro apsides altissima" sunt, Saiurno in

    GLOSS/E F.T SCHOLIA.


    per proxima est. Absis significat hujusmodi circuli qnixi ul astroiogi« iinporitis manifcstuiii fierelgTani-
    curvaturam, recentiores enim peregrma voce au»/am micam apodixin hic subjeci.
    vocant absidem siinimam, et augis oppositum iuiam, Sit cujuslibct planelse ceu solis, sphxra ABC D E

    secla m partes tres, quarum suprema If cxleriorc C induhitala. Hejectio dispiitaiionis prolixioris in de-
    amhitn, seilicet A B CD
    idem centrum habet cum lnnnitjationes lineares ; neque euim h»c verbis ex-
    mundoE, interior autem G II, aliud centrum a.terra pllcari possunt, quae circini delineationihus, quarum
    remotum, seilicel F. Infima vero pars l interius cen- ratio certa est et evidens , oculis spectanda subjr-
    trum hahet B, quod esl mundi centrum, exterius au- ciunttir : veluti ingeometria prineipia, qnse dicunUir
    tein centrum F: al mediu.s circulus G, orbitae quidein lemmata, ssepe anle destriptioiiem ambigua apuil
    in circuitu sequ.Uis juxta exleriorem et interioreni
    ,
    hujus diiciplinae imperitos, adhibitadescriptione per
    circiiliini Ex hislribus medius stel-
    ceutrum habef F. lineas, omncin dnbitationem deponunt.
    lam sibi fixam transvehit juxta signorum ordinem , Ergo ab alio cuique ccittro absides suce exsurgunt.
    qui est ab Ariete per signa Seqnentia. Progredientrt Planetarum absides iieque oinnes (iunt sub ejusdem
    ilaque hoc circulo ex Aversus B, neeesse est stellam
    partihus signorum, neque sub eisdem perpettio ma-
    huic orbi inllxam sciliccl G, dum vicina fit a signo
    ,
    nct ul solis, sefate Plinii, in mediis partibus Gemi-
    :

    Aterris esse altiorem viciniorcin aiitem, dum per-


    :
    noruni , nosiia seiate in secunda parte Cancri : nam
    curso spatio A B, inde pervenil ad II.
    ex orbibns illis eecentricis ciassitiei insequalis secun-
    Aliique quam mnndo. Ex Pliniana lectione liimc
    dum signorum oidinem suo motu excedunt ex A ver-
    locum restiluiinus, unde fere ad verbum hoc caput
    sns B iiMiue ad G D ita flt,ut suinina absis, qua" est
    ;

    desumpiu.il) cst , sed librariomm incuria in multis


    sub tenuilate illa orbis supremi , non Sit perpetuo
    iocis depravaXum. Seusus autem liujus periodi est
    sub eisdcrn partibussigniferi; quae res demonstratio-
    isle : esse peculiares circulos planetarum , quorum
    nibus erit nianifesta. Invenimu3 cnim in hiinc locum
    snprema. et iina non sequis inlervaJlis dislent a terra
    "
    n vetereiu commeniariuin cuni multis descriptiouibus,
    el a polis mundi, qiiorum lerra quidem est centrum,
    qui sane velusii cujusdam videtur esse seriptoris ,
    sed non horum circulorum ecceutrorum, Ergo his
    niscio etiam nuin alicnjus Graeci, eleniin Graeeis ele-
    verhis coutinelur definitio circulorum, quos asiro-
    mentis res agitur : nos , ne exemplari et vetustati
    logi deferentes vocant, quod ul clarius intelligatur,
    lieret fraus, ad lilterani, ut invenimus, subjecimus.
    respice denuo schema superius deseriptum , in quo
    poli quidem sunt, quos Plinius vertices vocat unus ,
    —
    Vet.Commknt*. Soptemsphaera», in quibus septem
    A.alter B, et cenlriun E lerra, qnod cceli ei signileri discuiTunt planetse aplani, id est ecelo , sunt sub-
    ,

    est centrum, id est, ortavi orhis et omniuni inferio- jecue, exleriore quoque, quas interius continel am-
    rum spha>rarum ; circulus vero eccentrus G, aliud biente , longeque et a ccelo omnes, et a se Singulx
    habet centrum, videlicet F, et alios polos. Nam poli reresserunl. Constaf erno unai|uaeque de vagis, quod
    erunt extremiiates line.%, qux, ducla per centrum F, licct in sideribus signorum zodtaei, mixla ferri vi-

    eccentrnm dividil in quatuor «equales partes cum li- deatur, nunquara tamen, ut alicui baerens miscotur,
    nea, A,D, quemadmoriiun linea C B exteriorem ambi- sed in iilo signo dicltur, quod super verticem vagae
    tum cum linea AD, quoque dividit in qualuor par- babclur.
    tes, veluti suprapositum schcma decJaral. Alii sphaeris eccentrls, id est, qua> terrain intra jie
    Omnia autem hax conslanl ratione circini semper contineant quidem, sed non u( puuctum suum, vehi
    t

    219 IlHP/tt VRNEKABll.IS OPIRUI l»AKH I, — MDASCALICA OENUINA. 2*0


    BcorplonOi Jovi in Virgint, Marti In Leone, Soli in a corno, Luna m Tauro, nedtiioninlum ptrlibw; ct
    Geminli, Veueri iu Sagittario, Mercurio in Capri- c eontnrlo .«<i lerra centrum humillimn aiquc proxi-
    CL03SX ET SCHOLIA.
    planoUs uMrunl. Alii epicyeiis poliua Imceit, a , Nam eimi epicyclus ab m perveneril ad o lilteram,
    temtieps ;ttis, nec Iramlueiiiibui ei globli. s;i iguur quarlam mumli parlcm lune soi ab t ad 3
    obibit, ct
    [QiioJ «04(ii is lircuti n'1 tceentrm Itm.) pcrgit. Eril ergo tol ubi el littera nnbii lamon a :

    lerra, id csi, h
    ipeclanlibui, direcla vistis acic, vi-
    detur essc ipud not&m B, lirqve lit, ut cun runoa
    epicyclnt pergii a lillera o ad n, pergal sol u k ad n,
    licet vldeatur essc, ubi est r. Uur.-us idcm epicyelns
    tranill ali \ in S . el sol ali II in Z, cum mibis vi-
    deatur esse in a. Residuum demum qundrantem idem
    epicyclus obeat a s in M, et sol a /. reprxsenUtui
    in r posi annura loc.o suo videbltor esse ubi est a,
    :

    rt puUbitur lodiaei circnti transcnrrisse scuiitam.


    Qua ratione lalain lit ciiam secundum ejiicycli mo-
    iuni, ca qute videntur nobis aliter rjuam reapse liunt
    viileri. Tardior eniin el niinor visu ridotnr sol, cum
    velut iu Gemiuis eril,maximus vero ct ineiuitissinms,
    cuiu velul in Sagitiano. ESlimolii circoitu raaximum
    iuicrvallum a o ad e, id est, a terra ad suniiiium
    liinileui sol&titiulis epicycii, niinimuiii vcro .i.l cjus-
    dem inlimuiii limiteui. Sequltur ul, quooiam pianeta
    inodo slaut, modo progrediunlur, niodo relrogra-
    dianlur per cerU zodiaci signa, qux causa sit, in-
    vesligetur.
    (De solis epieijelo.)

    solstitialis ecrentms eircului S n k et habeat


    >•> ,

    ptinclum sub JSZ, ambitum immediale scilicet, ubi


    e>t M boc igitur circulo in ccclxv parles, ct parle
    i

    quarta onius pnrlionis diviso ad earuindem partium


    ,

    eiaequalionem , UK
    qnidem ambiius xciv portio-
    nib.ronlinebilur, X n xci>, n r lxxx el iv et horis m,
    k E xr. partibus rt hoiis in. Necesse est ilaque , ul
    runi snl aecedit ad E, nobis ex <8, id esi, lcrra, quasi
    cx puncto inluciilihus, lupcr A, lunc ferri videalur, p
    cuin iila regio nou solstilialis circull, sed zodiaci sil
    iiiu'10 allioris sumniilas, ad quam visus noster nou
    p<Ht»si pervenire. Alque iia per E Z, imbilum ineans
    xquahiliier, qui ambilus Iribus circuls major esl
    pluribus, Ut necesse c^l diebus, mnjorem ambiluni
    cnoliciens, nbi ad z pervenerit, ad Ii pervenisse vide-
    biliir. Rursui 7. u peragrato nmliilu A n, a«l r per-
    v nisse eredilur. Eodem modo duui transilab u in k,
    videtur transire a r in a. Simililer dum k et E am-
    bitum perngil a a in A Iransit, alienam scilicct in-
    «ti.ici lummilatem. Quodsi solstiiiulis eceentri
    circuli
    Sil zodiacus rirculus A u v a, cnjus punclus esl 9:
    el /.odiaci circuliduo puncta jungantur, id est, M ft,
    deinde pcr ha-c exeai n S linea , qnia K /, u me- >i
    (De epicyclo ptunelarum.)
    dietas e^t U, seqoales erunl linea: N M S. Major igiutr
    cst \ M linea , quani II B mnllo ergo major x ©,
    :

    quaiu e S, C.uin crgo sol per N ferelur, A e, id e.si,


    lerra e longinquo miiior el lardior nobis videlur :
    cuni vero per S proxiinus terrse, inajov pulabitur et
    quoniam iliic in quinta et somis parte Ge-
    velocior,
    mioorum, bicinquinta elseniis parte Sagitiarii crc- D
    dilnr.
    Si, ul quidam pulant, per rpieyclos globos sol
    eum greuibna lenipe-
    Itviur, nibiloininus inodeiralis
    ralbque ronflcere annuoi cuisus, exposiu epiry-
    rlornra fonna docebiraua. Eplcychis eohn dicitiir
    glubui, qui per aliqiicm circuluiii leitiir. Sil igitur
    aodiacua circului, duem limitant a n v a loblilialii,
    excludeoi indiaei ciiculi puuclum k, qui ipi-KSU
    cyclun intelligatur babeni proprium, punetum m , «

    punrto quideni 6, lulervu'lo lotran m, dcscrib.iiur


    cin uIms MONSi Epicyclui crgo rapialur cuni n.uiido
    ab oriente in occidentem rapttilu quotidiano ieraluf :

    i.iun'11 nalurallter contra muudl cunum, et sul iu

    eodem eplcyclo «'ousliluliis, juxta totius iiiundi on- «

    i/eriionera raovoatur. Quapropter sol iuo eplryclo


    eontrarlum nntnn :ig''iis per descriplum u >> i -

    ciiciiliiin, iinni Ipllio uliquu lUUn coubcil (uuiiin.


    221 DE NATCHA REP.UM. 222
    iux; ' sicque Ut ul tardius moveri videantur, cum \ altissimo ambitu lerunlur, non quia aecctereiii tar-

    VAWAMES LECTlONES.
    A, sic... fit.

    GLO.SSJE ET SCHOI.IA.
    cpicyclus aulcni erraiicre cujuslibet stcllx E z 11, cujos nobis viciniorum objecius fueril visni nosiro, qui
    punclus sit m littera, per i|u:un velui axein proprium natnraliier in directum porrigitur, ne videalur supe-
    feratur idem epicyclus cuin stella in setuet locata ab riotuin. Iti jpsiui- superioris repentina obscuratio, et
    orienie iu occidentem. Agantur etiam c regione 8 post, repenliua effulsio. Denique ha:c luna, ueu ulla
    obliqux dua; linea?. stringeiilcs iitrinque exlieinos alia stellu inferior superiori opposila, ad itlam supe-
    ambitus epicycli 8z b, et rmsns 8 n a, perque m riorent yidendara visui nosiro esl pervia. Nec nt ruin,
    epicycli puuctum ducalur in altum Iinea e A. M non solimi oppositione, sed
    Ciini qui.lani planctaiinii
    fcrgo stella ciiui erit in /., putabitnr esse in c et etiam vicinitate quosdam obnubilenl. Nam luna, qu»
    :

    cum fucril in II, xstiniabilur c*se in i et cuiu de : oinnibus est inferior, non siella, sed terrena uinbra
    z progrtditur ad k, putatur de u progressa esse ad diameiro a sole distans, obscuratur : ita tamen
    A, ad prxcnlenlia seilicet siRiia. Cumque enini inul- utrosque orbes epipedns, id est, planos adverstmi
    tnni spalii A z, recedel lanquam in B, diu ia eodem „ se, lain solis, quaiu lunx consiiluas, et ita directa
    loco moraii ptttalur. Sed matbemalici mundum et
    D posiiione, ut per cenlruiu
    uiriusiiuc linea (quae dia-
    stellas ouines nniformiter secunduin natnram su.un metros dicilur) transeat, nunc solem oculis nostris,
    pulant circumfcrri. Ergo slella cum ent in n, vide- licel niinor sit, luna sublraiiit, tuiiic lux luna: objeclu
    bitur esse penes a, ci cuni u l lustraveril ambitum, teru! (lelictt, qu;e si etiam dimidio momento dcclinet,
    a A zodiari orbis ambitum olnsse iredetui' juxt.i si- sed a diaiuetro iu aquilonem vcl auslrum nunquam
    gnoruin sequentiiim ordinein. Sic stalionum, prxces- paliiur delecliiin. Cur vero nun li.il per toluni or-
    sionuoi et rcgr.idaiionnni viga patetiunt. Ilis palefaclis bein eclipsis solis tino dtei tnonieulo, liinc snmitur
    ad coetus, id est eoucursiones errantium veuiamus.
    , ralio, qui.i luea, utpote minor, illi objecta, si buic
    Splixra qux aplanes dicitur, subtcr sc sepiem cliinali luceni ejus sublrahii, :,lteii nequit, sicut
    manifesiat pictura.
    Luna, ut quibusdam plaiet, minorest quam terra;
    {l)e eclypii solis figttra ufilis.) ut quibusdam, niajor ; ut quibusdam, cequalis. Scd
    cuni iguis luccin prxbens, lequalis crit in corpore, cx
    quo etiiicanl uiubnc, ipsic umbra: iiascentur in mo-

    Figvra GHXLnroSt

    T)

    dum oylindii ut pote sil lucein aficrens A P quod


    : :

    vcvo illtiminatur v\, lixc (|;ioi|ue xqualia sint et


    globosa i)ii-ai|iie perspicuuiu esl radios uniimAr,
    :

    alierttm D A in<iirectum,esaltalos jnxta >e esse posilos


    scquali dislaniia merilo, quia circuli A B , diamelro

    TEIIBA visus xqualis est. Idem radii crcscant itt altum, erit
    Art-: radius radio BAZ distans a-quali rigore, boe
    es!, sine inclinalione ; c,i quantnmcnnqiie cpescaiit,

    liabcl splixras planeUrum. Cumquc aliquis corum uuiiquamcorum oaciunina conlingent, K scilicetct z.
    OB li£D*: VENERAWLIS OPF.HUM P/VflS I. — DLDASCALICA GENUINA. 224

    dentve iialuntles motus, qui ceiii ac singuli ttunt A iUis, sed quia deduclas a sumina apsitie lineas coar-

    f.LOSSiE ET SCHOLIA.
    Smquoil iUuminal mlnus, ul II S.quod illumhialur vchons pr.rsi.ii.ii magniludiiie, utSo, et sit minus
    quoi) illusiralur, ul u P, ulraque autem globosa, in
    (De tclifii omnium planeturum.) iihkIuiii coni ilesinens nasciiur umbra in acunien,

    ridiisque porrcciis Etl, et op in altum , et contiu-


    gentibus se inviecm apud notam C. Quod lil e.x co,
    quiailP diametrosminor estdiamelro 10 prnpterea,-
    que unibi ' species conoides eril. Quia igilur Hip-
    purebus dorei niugniliidinem solis in dixclxjx par-
    tilius, poHorem esae quam terrain tcrraiu deniiun :

    xxvu potiomn esse quani lunain, inultoqu« solcm


    altinrein quani luiia sii apparel umbrani lerne coni
    :

    ajmilero Quippe rauii solis 2 u, ct nuncor


    effici.
    angUStanlBfl juxta diamelrum lerre, H p,et dexira
    Ixvaque omnia iiluminanl. Terra vero objecti luniini
    solis, circunilliienle se lumine, uiubrnin eflicit a dia-
    nielro sui lalitudine in angustiam provectam, et usque
    ad fiiicin ultinium angiisliarum atienuatam. Quam
    cum iucideril noclurna luna diametro a sole dislans,
    B

    K a , articuli va, diametro : manilestura est


    roajus, ut
    umbram orbis KA qna: est iim et AN
    in formani
    quidem cffiginri calathi, cujus species crescet in
    immensiim. Nain cum sit major k a diametrus u©
    diametro, profccto tam Hrm railius quam dAN,
    in immensum porrecli, laliorein, quo plus crescunt,
    effigiant opacilalem.
    Sed oportet semper majorem esse illustrantem in tcnebras conditur porro cum non per centrum
    :

    globuin bis qua: iiluminantur. Si ilaque lucem ad- C solis et lunse transit diametra linea, nullam paritur
    obscurationem evadens terrenam unibram. Est au-
    (De luna sole et Itrra.) lem centrum punclus meilius circuli sequaliler undi-
    que differens circumductae linese spatiis. Cumque in
    eodcm circulo ab una in alteramparlem plures Ime*
    in transversum possinl duci niifla unquam dicilur
    :

    diametrus, nisi illa sola quac cirrulum aequaiiter di-


    videns recta per medium ceniriim Iransit.
    Essentia? gemiiue partes sunl, quam Plato vocat
    seriem. Hunc eniin nou materiam ncque corpus
    secuil, iuquit, Deus, ut si quis \a rectam lineam

    inlougo Undat , el de segminibus duobus cki taciat


    iii ..
    m DE NATUIU RERUM.
    major, alias miuor centri pro-
    «&
    etari ad centruin necesse est, sieut in rotla rarlios, A idemque motus aflas

    (.•I.OSS2E 1T SCHOLU.
    demum, ct duos Innexos sibi in- At vero Plato ot alii, aliquantoguam solis est.ela-
    lilipsum incurvci

    d»o (Iicm de sole ctvcnere.)


    (l)e uno essentia inneetuntur sibi circuti.)

    B E

    vicem circnlos facial HQKA et hmkn. Kosque


    ipsos exleriore alio oirculo, cujus molus convorso
    qiiirfem semper el uniforinis sit , circumliget, ut esl
    aplani, qui a ilextrn mundi parte oriente, videlicei
    eodem mndo agitur.
    Ad solis el Veoeris demonslrationera erii uua linea

    (De sole

    tmrem Luciferi glnbum aslruunt qni limilitur ,

    a z h contingeus, A quidem lincam per e Iitteram,


    f:

    k r vero per i[. Cum er^o fuerit In k Lucifer, vide-


    bitur esse in a, et eum in H , pulabitnr esse in E :
    cuni vero penes &, dubiuni non esl proximum snli
    viderl exceisiorem et ctmi in Z , proximum lerne
    ,

    hqmiliorem. Jam illud observandum , quod sivc ad


    orienfem, sive ad uecidentem Lucifer sccesscrit ilie-
    bus fer« dj.xxxiv ad id.in quo fuerat remeare pridem,
    ft I! a i: quidem peragrat diebus ccccxi.v ut majo-
    rem ambitum , minorem vern depressioremque reli-
    quis diebtis, cxxxm.
    Ciiiii fixo eardine circini casu vel etiam voluntate

    nostra oppresso aut relasato circino , dcscribuntur

    (Dc heliacis gyris.~)

    «tirecta ex terra; medietate , solem demonstrans


    littera \, dna; vern nlia; dextera bevaque nihiiomi-
    mjs direclac linese : a sole quidem dtstantes l ino-
    mcntis , a se autem invicciq c, dextera quidem a
    parte orientis per X et A, lseva vero ab occidenle
    per X et r. Zodiaeus qnoque eircidus sil A B r quse circuli tales, tit pnstremilas cireumdiictic lincae non
    sing!il:e. tlisiant a se moinenlis I , et cumsol sit in B el soluin pervcniat ad exordimn, sed defiectens a com-
    per x B lineain, sil punctus snlis in littera k , b.nee, id perenti rigorc , infra vel sopra eireumducla linea
    «St X r , linca prius oceidrl , et prins oritnr qua.ni sspius arctiores laxioresve eireulos facia-t, hoc genus
    sol : ilto. vero alia x A posterius occidil, et posterius cireulorurn spirain, vel acantlnim , vel volnmen ve-
    oritur. Neeesse est igilur, ut hltera A demonstret ramus. igiturquia pianetas sii: aplanes rapit quoti-
    Hesperum posl solis occasum, r vero Luciferum ante dianavertigine, iitnotipattahir cosin oumdein locum,
    solis ortum. el velut sedeni, ex qua progrcssi fuerant, repraesen-
    )

    2M BEDf. VENKIUBILIS OPKIUIM PAR8 I. — MDA8CAUCA GKMJiNA 228


    piiiquitale senlilur. ' Mulum atilem uugfri qnamliu ,\ in vicinia suiil lerrce, cuni abstedant in aliitutli-

    VARI.VISTES LECTIONKS.
    1
    A, Moiui. • A, vicino.
    lil.OSB/K KT SCHOLLV.
    lari : spiram et vclut siiiiinsuiii ae
    rectft dietinlur in , Geminoa et
    Canerani recedel, gyris denertentilms ab
    aiiiiviiliiiiuii rotsrl , ob inconslantem atqne Inaj- exordio cnnvcnicnli rigore.
    el
    quabllem circumvectioiiem, nisi ttella quiulibel er- Ilie est Zodiaeua i|ii<mii planetai nunr|uam nM
    rans sil in sinno Ariclis , i|ii:e ail pr.i ceileniia aigna pnaDso moilo perecirrinit, htijiis CCCI.XV paatua Minl
    Piscain et Aquarium provehaiur. Cunlra *i remisaior longiliidinb, et u\ latituilinis, aicui et in inferiori
    crit rapiatio, Bjb Arieiu atl Mquenlia sigua Tauruin, rota conspicis.

    ( Regutare ad inveniendum quo tigno planeiw tunl.


    )

    SC0RP.MARS.V1
    SA.GI.IVP.XVDI
    CAPRICORM.
    TVRNVS.XXX.
    LIBRA.VENVS.
    XXIV
    VIRGO.MERCV.
    xn.

    Quos quidem gyros C.raeci hcliacos appcllanl, a rotae, qttarum allera ostendit planclarum iniquos
    sole, cujus potenlisc cedunt planete. Superstinldtue gyros posl ahsidcs :

    ( De nbsidibui planelarnm.
    329 DE ^ATURA «F.RTIM.
    230
    oem minui, lunrc maxime snblimitatibus appro- a CAPUT XV
    balur. Dequibus si plenins scire vclis, lege Pli- Q«are mulen, eo)om.
    mun, Secunduro, cx quo et bta nos excerpsimns. Suus qnidem cuique color est Saturno
    candidns,
    :

    GLOSS.E ET SCIiOLIA.

    altera ,
    quot parles lcne.:M zodiari vaganlcs.

    ( Dt discursu planetarum pcr zodiacum.


    )

    V_5JNV.S

    _ CAPUT XV. curii


    Bkidef. P.am. Gi.oss.c. — Mercurio radians. Mer-
    stolJa
    pauei videmnt,
    flammivoma esl , sicut dicii ,
    quia cam
    ;
    ;:

    «1 HED.E VENKRABILJS OPKRUM PARS I. - IHDASCALICA GEWJINA. Ml


    Jiivi rlaius, M»rti igneus, Lucileru gaudens, Vespero A CAPUT XVII.

    refuigens, Mereurio radimis, Luna. hlamlus, Soli eum De duodecim siijuis.

    orilur ardens; postca • die_>. Sed colorcs ratio altitu- Signa duodecim vel a causis anuulihus, vel a gen-
    ilinuiu temperal, siquidcm eaxum siniilitiidinein tra- tilium labulis iininina suuipseruul. Nam Arieieni

    hunt, in ipi.iruin * aera venere subciiiido, tingitque M.ntin uicnsi pruptcr Ainmoneio Jovem Iribuunt

    appropinqiiauies ulralibel alieui cireuli meatus : unilo cl in ejua siinulncro arielis cornua llngun.

    tirculus frigidior in pallorcm, ardeulior in ruborem, Taurum Aprili, proptor euuidein Jovem, quod in

    venl»siis in liorrorem, sol alquc coimiiissura> apsi- hnvcin sit fabulose conversus; Casturt-m et Polliiceiu

    oliscuriuicm. Maio, propter iii-igne virlutis; porro Cunerum Junio,


    dum, extreuiXMiue urbila. airani in
    qiiando sol ad inlcriora redil, quia CanCer impul.u.
    CAPUT XVI.
    retro cursum dirigere solcat; Leonein. quem occidit
    De lodiaco circulo. llercules, Julio, propter vim feivoris assignant; Vir-

    Zodiacus, vcl signifcr, esl circulus nbliquus, XIT ginem Augusto, quod lunc exusta caloribus tellus
    signis constans, pcr queni errantes slell-B leruntur ;
    niliil pariat; Libram Septeinbri, ob srrualilatem diei

    ncc aliud hshilaiur in lerris, quam quod illi subjacet, et noctis; Scorpium et Sagiuarium equinis cruribus
    delormalum, propler fulniina inensium ipsorum.Octo-
    reliqua polis squalenl. Vcneris tantum stella excedil
    •
    B
    eum binis partibus. I.una quoque per totam • latitu- ber el November accipiunt ; Capricornuin Oecember,
    dinem ejus vagatur, sed omnino non excedens eum. propler capram Jovis nutrirem, cujus extrciiia pisci
    Ab iis Mercurii stella laxissimc, ut tamen cduodenis similia pinguntur, quud hujus mensis ultima pluvialia

    partibus, tot sunt enim lali-udinis, non amplius octo- siut; Aquariuin Januario; Februario Pisces, ob men-
    nas pererret ; neque bas aequaliter, sed duas in medio ses imbriferos Uadunt. Singulis atitem signis XXX
    ejus, ut supra quatuor, inira duas ; sol deinde niedio partes, terna. vero dccades deputantur, eo quod sol

    fertur inler duas pailes flexuoso drnconum nieatu XXX diebus el decem semis horis illa percurral, a

    incequalis; Marlis slella quatuor mediis, Jovis me- mcdio mensis. idesl, XV kalendarum die seraper

    dia, et supra cam duabus; Saturni, duabus ut sol. incipiens.

    VARIANTES LECTIONES.
    A, dies * C, ea. ' A, B, C, apolis. » A, altitudintm.
    fit.

    GLOSS.E EI SCHOUA.
    in quarum aera , etc. Ul si Jovis stella venerit in C Gracco noroine voealiir. Vel zodiacus diclos a signis.
    aerc Saturni , duhium ost utrum Jovis an Saturni sit eo quod signa aniinaliuni iu eo esse videantur, quae
    sic el iu reliquis plnnrli- fit. Ciini enlm ascendunt
    zodia dicunlur. Dicilur vero ila secundum Ma-
    ad superiure* circulos, mutant colores : quia cum crobium.
    allior.i sui circuli pelunt, inferiortis partes pclunt signi JVec aliud hnbilutvr, etc. Habiiatio hoininum tan-
    superioris. Hoc ipsum auleiu el de eorum dcscensu tum sub Zodiaco quia non babitatur -kliquid in
    est ,

    scntiendtini est. tuundo nisi suhlcr illo. llnde Lticanus _4.ttii<ipiam


    Soiem facere atram dicit inhabitabilem esse , nisi cxporrecto pede Tauri
    Afram in obscuritaiem. dicit
    obsctirilaU-ni quia claritate illiiis reliuua; plancta; laugerelur. 7,odiacus autc-in contiugit tres zouas,
    ,

    lumineprivantur;coiriinissurasquo.|ueabsidiiiii, (mas soislilialem videlicct, a-quinoetialem et brumalem:

    love planela. conciirrunt , ulii circuli eorum conve- quarum dss, id est, solstitialis et brumalis , ten pe-
    niunt, una * ex illis obscuratur et quasi una stella esse
    raiione solis, qui per zodiacum currii, intiabi-
    videntur; extreinas eliam orbitas, id est, superiores tantur,
    el novissimas parles circuloruin quia quo attiorea : lieliqna polis squatcRt. Du<c zon:e a polo videlicet
    suul, plus obscuvaniur. Itaque h_ec tria faciunl atiani septenirionali, usque ad i&odiacum, ct a polo australi
    obscuritaiem. usque ad Zodiacum propter Irigu» inhabitabiles sunt,
    JoiiN. Nov. Scuil.iv. —
    Lucifero gaudens. Apud ei ideo squalenl.

    Plinium lcgitur caudens, quomodo et hic legenduui Veneris tantum tlella. Veneris slella Zodiacum sut
    opinor perduas partes conlra aquilonarem partem excedere
    Teipero tpiendens. Apud Pliniura est , vesper
    D perhitietur.etperduasconlraausiralein.aut periu.am
    rcfnlgens. coulra aquilonem , el per uuaiu cnntia ausiralem.

    Postea refutgcns. Sic quidem cum aliquo sensu Ab Mercurii stelta. Pncter Venerem el lunam
    iis

    logitur; apud Piinium autem Posrea radians. :


    iiulla aliaplanctarum lantum spalii nccupat in Zodiaco
    qtianliini Mercurms. Solus enint ipse ahis iufra nume-
    ln quarum acrca venere. Pro aerea suspicnr legen- rum octo parliuro in Zooiaco pernrrantibus, per octo
    dutu aera : nam ccelo cnju.libel planeta: accipitur, partes illius vagaiur. Notanduni autem qtiod ilhra
    ui Jovis aer, et Saturni aer. superiorcm dicll a qua luna DUnm inchoans, i.iti
    ,

    Sot alque commissurn: absidum. Coinmissura: sunt luilinein Zodiaci errando periurrit iuferiniuin vero :

    *>Ty Gi£u;<jv xai ivaCiCu^uv circoli , id est , caput el illara, ubi Venus cursum siiuni agt;re>1icns, tam supe-
    cauda draconis , in quibus fiunt luuse ac 6olis rius quam inferius biuis euni parubus excedil.
    tHlipses.
    CAfUT XVI IAI'lt XVII.

    Bkidef.
    Zodiacus GnMB,
    Rau. GlOM-C.
    signifer Latine.
    — Zodiaeus vet
    Zoa euitn amnulia
    signifer. ISrihkf. Rau. f.iowF —
    Signa duodtcim rel a c*U-
    annalibus. Signa vocantiir vel ex aimalilMis rebus,
    sii
    diciintur, quod vilalcm habeanl aniinaui ,
    qu« tui) qiM tmguli* anuis naluralilcr evcnlunt , vel oi
    '
    Ould hac plira.l llnlflart voluerit glcivsjinr non vlileo Porte sic corngfnJu. ol distin^ ucndus e*l blc locus
    conuri q. at>s. quandi' vlanet c concurrunl : ubi loiui, etc. Euir.
    ,

    253 DE NATURA RERUM 454

    CAPIJT XVIII. A CAPUT XIX.


    De tacleo circulo. De cursu el magniludine solis.
    Lacleu* circulus esl ligura caudidior per meilium Solis ignem dicont aqua nuiriri, mulloque liunc

    eceli verliccm ,i|uc»l vulgo dicunl ex splcndoresolis in luna ampliorem lunam vero lerra essa majorem,
    ;

    eo eorrenlis ita ' fulgere; serf frnstra, cum ab illo uude el cunclis * unius magnitudinis apparei. Quod
    nunquani, nisi ia parte Sagillarii elGeminorum, tan- enim nobis quasi cubilalis videtur, iiinii* celsiludinis,

    gatur, in quibus candidum circulum signifer cingit. distantia facit ; alioqui major oriens (ndis, ct major

    VARIANTES LECTIONES.
    8
    A, iucere. A, ejusdem.
    GLOSS.4S ET SCHOLIA.

    fahulis, quas gentiles moninienlis scripturse Iradide- et inde nalus esi Centaurus , semibomo ct scinie-
    runl, autex ulrisque. Nam Aries, Taurus, Gemini, qutis.
    ex fabula lantiim; Canrer ot Virgo cx utrisque; Capricornum Decembri. Capricorni prima pars in
    Pisces el Scorpius ex natura; caelera ex ulrisque. comniemoruiione Oleniw nutricis Jovis, insiinilil.ii-
    Arielem Marlio mensi propler Hammonem Jovem dine capr.e depiugitur : uliima autem pars in siuiili-
    ttibunnt. Fabula lalis est. Liber paler cum reverte- " tudine piscis, propter pluvialem qunlita ein ipsius
    retur delndico bello, ccepil populas sili periclitari. mensis. Sed et iuitium ejus in glacicm veltil cornu
    Qui cum luvocasset Jovem, statim apparuil eis aries, duratur.
    htans in arena queni persequenlcs, subito non
    : Siugulis autcih signit xxx parlet. Triginta enim
    romparuit, el in ipso loco in quo apparuerat fontem liiifcj: suut in unoquoque signo de duodecim signis.

    repererunt; per quod inlellexerunl eum Jovem fuisse, Mulliplica triginta duodecies, liuul ccclx dies item :

    et Jovem Hamnioiiem appeliaverunt , quasi arviio- iiiii tipiiea decein boras duodecies , fiunt cxx hora?.
    riam, eo quod in arena apparucrit. Hamiiionia nain- Panire per xxtv, inde veninnl quinque dies. Iierum
    que Grsece Latine arcna. Propter lioc ctiam ejus
    ,- uiulliplica semis vel dimidiuiii horae duodecies, liunt
    simulacrum cornibus arielinis depiugitur, vel ideo scx bora-, qtiie pei liciunt quartam partcm diei, unde
    quia responsa illins incerta et obscurissima sunl. Alii lil bissexlus in quarto anno. ,-

    Mariio mensi arietem illiun liibuunl , unde Phryx Pariet. Pars esl quotidianns progressus per xxiv
    mare. trensivil. boras.Una pars in coelo.suntstadia xl, minor , niajor
    Tuurum Apriti. Taurus ideo Apiili trilmiiur, quia vero scptingenta.
    Jupiter aliqiiaudo n: laiiriiin ciuiversus est, scilicet Eo quod sol triginta dicbus el decem semi lioris i la
    prnpiftf quanidam puellam nomine Europain , pro percurrat. Quod dicit trigillta, non est hoc vcrum,
    cujua amore in bovem conver»us mare tranavit, eam- sed verisimile : nam in singulis signis variis et diver-
    que super diirsuin siiiini secnm aliutit vel propter : gisspatiis moralur. Nam in Geminis triginta spaiiatur
    jllum tauium Agenoris ad quem iiiterficieudum , diebus et ecoiiirari» xxxi dicbtis Sjgiiiariiim Iran-ii.
    :

    missiis est Hercules ab Aristaeo rege. C. Similiter et in cxteris signis varie cursum sutim per-
    Castorem el Po iucem Mitio. Casloret Pollux Graece ajiit. Hinc est quod in nullo sigi o tali spalio, id
    esl,
    Hioscori vocantur. Eranl autein, ul fenur, aiuantis- triginta diiruni et decem semis litiraruni moras facit:
    biini inier' se fraires, in lantnra ut neque de princi- propterea vero verisimile est, qunmodo si quis totius
    patu conleodcreiit neque ullam rein sine communi
    , anni circulum vel cumiilnm, id cst , trecenlos sexa-
    consilio facerent.Ex Laeda eniin lilia Thesei nati fue- g nla quinque dies, et sex boras iu duodccim aaquas
    ratit fralrcs Helena: , quam Paiis rapuit, qui el Ale- l>aries secundum nuinerum signomm parliius fuerii,
    xander dictus cst qui propler suam foitiludincm
    ,
    duodecimam partcm inveniet , in Iriginta dicbus et
    Maio depulauiiir, quando jam semina confortata deccm horis et dimidia parte unins lioiae.
    crumpuni in folia vel propterea quod illo tempore
    : A mcrfio mensit. Sed mense Jan. xv Kal. Febr.
    bella fiant , eo quod alter eorum frairis mortcin sua incipit currere et inlroire per eorum signa. Cnum-
    redemerit. quodque cnim signmn niedietatem unius inensis et
    Canrrum Janio. Cancer animal csl sex pcdnm, alterius simililer medietatcm niensis occnpat, a inedio
    tangenti se, ex utraque parie incedens. Congruit setiipcr ineiise iocipieus.
    Jiiiiio, quod superiori cursu exsclo inferioreni peut. CAPDT XVIII.
    Plinius dicii in Nalurali Historia , circa soisutiuin Brioef. Ram. Gloss^. — Lacleus circulus. Lacteus
    aestivum , id est , sole illam partem Signifeii traus- circulus Grsce galaclites. Hujus ampliluJinem tan-
    ciinie, cancruin in scorpiouem transire , el undas tam dicunt, quantam zodiaci. Hercules cum fuisset
    deserere , et lerrani pelere. Hinc probabile videlur, apposilus dormienti Junoni ad sumendum lac tlivi-
    iii illud signum in quo sot mnratiir quaudo canccr in
    p nuiii, excilata intellexit non esse lilium suum,
    illa
    scorpionein vertitur, ineriio Cancri nomine appel- ct sublraxitse. Qua occasimie gull* laciis dilfusaj per
    lelur. Sicut enim cancer aliijua causa iuipulsus rctro- ccelum, Licieiiui circnluiii
    creaverunt. Hacrobius iia :

    gradilur, sic sn! cuin superiora siguileri , id cst Lucteut iodiacum obliquo circumflcxioms
    circulut
    octavam parlctn , vel nl a!ii , quartain partcm con- ambiendo circumplectilur, nl eum qua duo siyua tro-
    sienderii niox quasi quodarn modo repulsus ad aus-
    . pica Capricornus et Cancer [eruntur, inlersecet. Scien
    i;ina redire viil lur. ttum tamen qicia non in Cancro et Scorpione zodiarum,
    Leoncm... Julio. Leo feividuin est auinial, et Julio inlersecal, sed in Geminis el Sagiltario laitlitm tangit.
    mense fervida .eslas , et tunc lerra aoius exsiccari Item Macrobius Thendosius io iibris de Soinno Sci-
    digfniscitur. pionis tlicil Lacleum circulum lucere tillra civleru*
    :

    Ltbtam Septembri. Quia sicul libra pondera *quan- parles ccclestes, propler ratlios solares, primo quasi tid
    tur, ita inensis istms lempore *quales sttni noctes suam sedem nttluralem ad signi(eritm venienles, el
    ci dies. inde reperculi, repereussosqne ad tactcum circutum per-
    Scorpium Sagittarium... Ociob. et ffov. acci-
    et venienles illttm splcndescere, alqite pra: catteris itlum
    piunt. Scorpio parie percuiit. Sagiua-
    a pnsieriori (utgere conlirmat. Verbi gralia : Sicut radius solts
    rius eliain ciim spicnlo depingilur, et istis mensibus superveniens ad superliciem aquas in aliquo vase po-
    iu Hispania el ltalu fulmina cadunt. Sagiitarius siiae repercussus, ad aliquaiu panem ibi plenius
    auiem Chiron , filius Salurni ct Philersc ipse e t atque splendidius lulgel quain iu ipsa aqua ad quam
    Ce.nlaurus.Cneunie namque Saltiruo cuni Philera ad primo pervcneral : sic gencraliler solares ratlii illu-
    advenlum Opia uxoris sitaj convertit se iu equuin': uiinanl lacleum circulum, ad quein dc sigmTero reper-
    Patroi- XC. 8
    :
    ,

    »35 prii l. VtNKilABILIS OPKIIUM PARS DIDVSCAI.ICA GENUINA.


    I 956
    Bi ilaunU apparel occidcns, qui dum uatura sit ignetis, A CAPUT XX.
    motu quoque niinio calorem adaugel. Hic ctirsu va- De notura tl tUu lunar.
    riante tlies rt uienses, lcmpora dividil et unnos, Lunam ' iion ininui, nec crescere dicunt, se«l a aole
    '
    icris leuipei ieut accedendo vcl recedendo pro leui- illusiralam, a partc quam lialict ad euin, paulaliin
    uomiiii ratione dispeniat, ne si seinper in iisdein vel .1. eo recedendo, vul ci appro|iinquuud<i, uobi
    moraretur locis, alia calor, alia IVigus absumeret. candidam parlein revolvcrc, vel atraiu. El die qui-

    VARlANTES LECTIONES.
    1
    A, B, C, aerisijue * A, nee.

    GLOS&fi ET SCIIOLIA.
    cussi pervcniuni, quam ipsnm
    signifcrum ad qucm Alia calor, elc. Verbi eralia
    eratia : Si sempcr essel sol
    primo de corpore solis egrcdientes venire couien- in ausiro, tcrra cjus caKire
    alorc exureretur, ei Scyihiu
    dunt. Ilinc esl quod idein lacleus circulus a pliilosu- frigore fatisccret. Propterca enitn Dens soli divcrsos
    piiis signiferi, refulsio vocatur. cursus insiiiuit, el loca ct lempora, ne duni semper
    Ntsi in paru Sagittaru. Et in boc falsitas quorum- morarelur
    in iisdeiu locis, quolidiano vapore citius
    dain deprehenditur, qui dicunt in Capricomo ct consumerclur.
    Cancro lacteum circulum inlersecare Zodiacum B CAPUT xx.
    sicui paulo superius ostensinn esi. Bridf.f. Rau. Ci.oss.i;. — A tote ittutiratam. Luna,
    Joai». Nov. Suolia. —
    Larteut cireutut esl (igura. Martiano atteslante, nou pcr se ipsam sed a sole ,

    Oescriplio oireuU, quem Grasci Gataxiam vocanl illuminalur sicut speculum nihil splendoris neque
    :

    a caudore lactco. Aristoteles primigcnia dictione iinaginis a seipso habet, accipil lainen lumen ct
    vocat /iU. Circulus est vulgo etiam notus snlus : imaginem per rcs sibi extrinsecus oppositas. Qiiando
    namque ex liis quas suni in sphaira sensu deprelicu- aulein luna a sole reccdit, illustralur paulalim ab eo>
    ditiir, Apud poetas via est pcr quam dii coeluui sur- tunc diciiur cresccre : quando vcro ei appropinquat
    sum ac dcorsuui scandunt. Recensentur apud Aristo- post xv liinam, oliscuratur paulaum, donec tota ob-
    lelem mulue opiniones dc bujus circuli cssentia, de mihilelur vicinilale solis et tuuc dicittir minui, cuin
    :

    qulbus dcfinii-e aliquitt non est bujus Ioci tantum tanicii in suo corpore nunquam miiiualiir, uunquaiu
    :

    subjiciam per qux sidera ducatur : esl enim hoc crescat.


    opera prelium scire, ncc injuc undum. Oucilur igilur Supinam cerni. Qutcritur cnr crescenle die luna ,

    in sphajra a septentrione meridiem versusper medium nova supiua vitiealur, decrescenle auieut die non
    Sigiiilerum, principiiim ducens a Sepleulrionibus, in firona, sed erecla : cum debueral, ut sicnt snpina in
    quo reverlilur per signa et sigiiorum partes, quai ucis incremento, sic prona in decremcnlo apparere.
    «equiiutiir per mediam Cassiopciam , pcr dextra Per- ha tanien solvitur. Crescenle die naluraliter liina
    se.i per siuistra Ericlithonii, e utrumque ejosjiedem
    ,
    i
    superlor esl sole, et proplerea i|ise sol superiorem
    rfeinde per cornua Tauri , per omiies pedes Geuiiun- lunam supra se positam illuminat, et supinain eflicil.
    rum. pcr dcxtram Orionis, per occipul Cauis: deiude p Dum aulem dics decrescit naturali posilione, ejus-
    pcr inctiam navbn Argo, per iinos pedes Cenlauri, ilcm alliiudinis sol ct nova lunaessedeprebendunlur:
    per Arain, per Scorpionis caudam atque arcum Sa- ac per boc nou iufra se positam lunara aeeendit,
    gitlarii, per Aquilam et Telum : hinc per Cygnum el sed cx latere suo positam , et proplerea eam facit
    Cipliti capul usquc ad Cassiopciam , uode siiums erectain.
    eeressi. Sublimem lumUitole. Quando sol australes circulns
    CAPtir xix. qiii sunt infcriores, circuit lempore liiemali , lunc
    Bkidlf. Ram. Gloss.e. —
    Solitigitem dkiint aqua luua septenirionales circulos, qui altiores sunt, per-
    nutriri. Dicunt pocue solem diumo cursu fatigalum agit, el lunc atiior est soie, idco supinatur, cornua
    in Oceano mare mcrgi , ibique lota Hoele toorari, sursum habens in modum navis : quia videticet ab
    donec mane quasi reparalus et refcctus clarior appa- inferiore sui parte , qua solem rcspicit , accendilur.
    reat. Post pluvias eiiam splendidius lumen emitlere Uursus migrante sole seplenlrionatcs circulos luna
    videtur. —
    Proplcrca inlinilus Oceanus sub aequi- petit ausiralcs. Et quia inferior tunc sole est, a su-
    noctiali circulo est positus naturaliier, ut solem periori sui parle, qua solem respicit , illuminaiur,
    semper in sequinocliali circulo, aut proxime hinc obvcrsa babens lerrai cornua, et ad aquilonare»
    imJecurrentem, aquarum copia enutrirel el pasceret, circulos. Verbi graiia, xu Kaieu. Aprii. adhuc dies
    nimiuiiiquc tcrvorem couipescerct gclida aquaruni ciescuui. Si fuent luna in Ariete accensa, ttatiui in
    nalura. Taurum cito transiens ent.quasi sol superior, quan-
    Mutioque hunc luna ampliorem. Corpus solis triplo tum ad signifermn. Dodrans vocalur illud quod re-
    quaniiiatem lunas supcrare dicunl, luuain vero majo- manet de quacunque re, tlempto quadranle et quarta
    rem terra : iiude a quibusdam quxrilur quare terra " parte. Hora auteiu conslat duodecim unciis , et con-
    obscurare dicalnr lunam, si triplo major est, cuin tiuei in se quadraginta momenta. De illis quadra-
    umbraiu ipsius incidit, vei etiam ad devexiores parles ginia inomentis accipe triginta, quia dodrans est, et
    illius descendit. Quod illa ralione coutingit quia dimilte decem, quia quadrans est iteruni divide illa ;

    afllrmalur umbram Iriplo uiajoreiu esse suo corpore. quadraginla inomenta per duodecim , ut inde inve-
    Curtu variante. Picunt eliam solem per se moveri, nias priescriplas semuncias. Dodranlem enim inlel-
    nou cum inundo vergi. Si eniin sol iu coelo livus lexisli de priina divisioua i|iialeru.i quadraginia :

    mancret sicut sielt-.c, omnes dies f 1 nocles lequales momcnta per duodecim tcr divisa, liunt tnginta sex.
    essent. ct remanenl qualuor. Ex illis triginta sex, iria mo-
    Aeris lemperiem. Cuni enim sol ad Cancrum ab menia nccipe quia duodeciiua illorum parsest, el de
    :

    ajquinoeliali parte conscendii, xsiatem pru»lal hc- qualuor qua- remanserunt, recipe leriiam partein
    minibus, qui sunt Inter sulstilialcm cl scplentriona- uuiiis inoinenti. Si eiiiiu dcduxeris ad duodecim
    iem plagam cum autem ab eodein Cancrn in scqui-
    : imuiii , pti itin illorum quatlraginla moinentorun
    noctialcm lihram doscondit, auliininnui fucil. Cum iria mumeiila liuni. Uude et lenia pars umus mo-
    vorn ad liiunialcm liiicam icccilil, hienn iiabctur, inentt, quod csl un uncia, quia pars dutkieciuia
    t

    propMru quia calnrc dcinotu lorjior invudit. Uursus illius nuiuori quadragtniarii est. Iierum divide illam
    euni :i Capricorno biemaH in tequiuuciialcro Arictem iiniiam per uiediuut, qtmd lli uuuui iiiumcnlniii, ct
    -it -.!, vernum lempus arrldet, upparcns hinc dcnuo liniidiuin ei MXlant, al e»i, se\la pan unto» mt>-
    in Cancro mtw lomda rcnovatur. uitnli. IIkc esl scmunaa, de qua duil Dndranti»
    ,

    257 DE NATURA RERLM. *38

    dcm creseente, supinam cerni novani lunam, ulpoie A CAPCT XXI.


    superiorem sole, el ad Aquilonia subeuntem ; decres Argumenlum de cursu lun/e per uinn.
    cenle vero eremm et dejectam in Austros, plenam Luna 'zodiacum iredccics in duodecim guis mnfieil
    auleni soli sempcr adversam. Sublimem liumili sole, meusibus, duobus seilicet diebus, et sex horls, ei
    htimileiiique stthlimi, quam lucere, dodranlisscmun- l>esse, id cst, octo unciis npjus bor^, per siugula sign»
    ciashnraritm, a secutida adjicienlem usque ad pleuum decurrens. Si ergo vis scire, in quo sijjno luna vcrse-
    orbeni, detralieulemque in diminutionem, intra tre- tur, sume ltinaiu quain volueris computare, ntpole 12;
    decim auteiu semper occullaiH esse.
    partes »olis cnuliiplica per IV. (iunt XLVIIl. Pariire per noveu:,
    Novissimam vero, primamquc lunam, eadeiu die vcl nuvies quini, ' quadragies quinquies. Quinque ergo
    nocie nullo alio in signo quam ariete '
    eonspici. * Si sigms ex quo huia nata esl exaetis, quas liaud dubio
    iu ascensione erecla fuerit, iu matutino exurlu supina in eodem quo sol est sidere semper accendilur, in
    apparel.il. Iiem, si in ascensione siipina in modmn sexto jam signo luna duodecima commoralnr; quod
    navis fuerit visa, in matiilino mtiierecta cernetur. si iinum remanserit, scx horas signi seqtioiitis noveris
    Habei ergo tre» stalus ; id est, stipiua, eteeia, prona, es«e complelas; si duo, duodcciiii; si tria, deeem et
    aliquando videtur. octo; si quaioor, diem integrum; si ocio, octiesse-

    VARIANTES LECTIONES.
    • C, eonspicit. » Hsec usqne ad cap.it oinnino omitlunl A et R.
    * Hic A quidem addit. *
    A, B, C, qundrais.
    GLOSS.C ET SCHOLIA.
    semuncias auget luna quolidie vel uiinuii. Ilnc spa- B verius, quia ad liqnidum lis>c raiiu comprcbcndilur.
    tium , quml a plenilunio juxta naliiralcm lun* c»r- lllud vero argumeniiim »luid per iriginta dies coni-
    miiii ad liquiduin el ad piirum expiessum est, pro- puiat signuin, quod non ita esse manifesla ratio do-

    pier facililalem calculandi, Ueda in suo urgunientn cet quia scilicet ietas Jiina; in xxix diebus, et xn
    :

    quatnor puiicloriim iiomen et mensuram appcllare boris completur. Nos lamen illo argumento xxx dies
    euravil. Si quis vero vult dignoscere, quanta dille- (l.iiiius, propier 1'aciliiatem eompulandi, ct ideo isiud

    reutia slt inler dodranles et semuneias, et spatium argumeniuiii, quia subtilius est, ideo verius quod :

    quatuor punclorum : sciat lalem csse dillereniiam probatur ita , quia irigcsimam luuaiii seciindiim hoc
    qualem inler triginta duo inomeiila, et triginla untnn argumenlum invenies xm signa habere peracta, iilo
    ct bisse, id esl, duabus partibtis unius moinenti. H<ec vero alio non amplius, quam duo ecini.
    autem diflerenlia invenitur in tertla uuius mnmt-nlt Tredeeiet. Quomodo tredecies''' Quia poslquam luna
    parle. Quatuur igiiur puncti stiperant dndraulcm el acrensa fueril, in prima parie signi per viginli
    m-.iiiuiii iaiii in lertia parte unius uioinenti Nos in ar- septein dies et octo lioras, curril duudeciin signa
    Kumenlo qiialuorptiuctos habeinus propler facililHleni usque dum vencrit ad eam pariein primi signi , ubi
    coiiiputainli sed isla ralio esl ad purum et hquidum
    ; acci n-a fnit el per illud signcm a quo cof o t re-
    :

    comprehensa. currat iterum per duns dies ei quaiuor horas. lloc


    Intra trcdecim, etc. Tredecitu parlesquolidie transil euim supcresl lanlum de sua <etatc , antequam liat
    in Zodiaro, sed anlcqiiam cvtra iredecim parles per- impleta,et antequam inchoaverit alterum cursuin si-
    veniai , non videlur amequam in roitu solis. fimc giiorum a capiie. Tali siquidem modo pcragit , quasl
    non viileinr luna, quando viciua est soli, infra Irede- £ xili signa in nnoquoque cursti suo.
    cim partes, boc esl, iufra illud spatiuin quod agit sol Dtiobut tcilicet diebus, elc. Muliiplica illos duos
    in iredecim diebus at mox ut in deciniam quintaui
    : dics duodecies, 1 1 redduiii xxiv dies Mulliplica sex
    partem fuerit emersa, videri incipil. In hoc ioco du- pritfalas hoias duodccies similiter, et sum lwii horae.
    plex sen* lieri potesl. Nam quud dixil infra trede- Divide per xxiv et liunt ler xxiv, et rcddunl ni dies.
    « im parles solis semper occultam esse, potesi bemper Supersuiit in singulis signis adbuc bisse unius hor.e.
    iuicliigi, ul luna nova iiunquam apparere possii , an- Duodecim ergo bisses octo laciuni boras. Cullige ii
    lequam Iredecim partes vel a sole recedai, vel eiiam uniim, ct liunt viginii seplem dies, et octo horx. In
    ex alio lalere nascilma, soli appropinquet. luira tre- quibus viginti sepiem diebus, el octo horisconticit luna
    decim ergo partes solis, itum luna inorala fuerit nova, ioiniii illirl biaiiiun, ijiio op't tt quo desinil, ante-
    i

    in nullo signo appaiehil, exceplo arieie : autem mm quam inchoavciilcursuiiisuuiiiscciiiidum. Hoc modo
    ut longius a sole recesscril, terris apparcbit. Vel sic perlustrat xiii sigua per uiniit>t|uumt|uc cursum
    polest intelligi, inlra licdecim parles solis occultam suum, el sic pntest ittteiligi |tn>il tredecies in anno
    es-e, id esl, in omni die tredecim parles luna Irans- suo, id esi, in cccmv diebu» penigit xn signa.
    currit. In vigiiul enim ei quatuor horis Ituia iredecim 1'artire, eic. Quint|iiies ix quadrans quinqui^ (sic), id
    paiies signiferi peragit. Occullam ergo dixit, id esl, esl, quadraginta quinque, et resiant atlhuc de xtvw
    a sole qtioiidie elongatam, tiquc ad pleniluniuin per quadranlibus Ircs mdivisi, pust (]tiadraginla quinqur,
    tiedeeim partes, vel ad sol m recedat latere appro- qui faciutt boras cctodeuiu: quia unusquisque de
    pinquando, eumdeni numerum babebit. istis qitadrantibus sex horas babet in se. El si dili-
    Eadem die vel nocte. Quia aliquolies evenit, ul genter per banc compuialionem ad unumquemque
    Iriginia vel viginti novem apparens in orienie, primo " numcrum, id esl, ad unumqucmque quadramem sex
    initio diei, el peragens curcuui suum, ac soli lardius horas multiplicaveris, invenies in unoquoque numero
    incedenti, appropinquans acccndatur ab eo medialis novennali, id csl, in novem quadranlibus liv hora>,
    quacunqtie hora diei, el :*>so die vespere appareat qua? i eddiini duos dies ei sex hoi ^s. Ideo per lot dies
    in occiuenle. ei hoias, et bisse unius Imiie, currit Ijiih unum si?-
    c*rt!T XXI. num quia quod sol agit diebus quinque hoc lacil
    Bridef. Rau. Gi.oss.f . — Luna Zodincitm,cic. l.una :

    luna in vui s. boris. Quod ita pi obaiitr. Sexies quini


    ,

    in unoquoque mense suo sepiem diebus,


    in vigiuti ei xxx sexia ejus pars quinque niut. Hoc at! solem per-
    ei iciiia parte diei circuil duodecim signa, et iusu|>er linet, xxx diebus unumquodque signiiin perlusirat.
    unum. Hoc argumeulo inusitato deprcbenditor .luna Econlra Itina duohusdiehusetsex horis perllcit uiium
    xin circuire Zodiacum melius quam in illt» usilati quodque signum, qusefaciuplhorasi.iv. Tres re-
    simiit. tjuod potest probari, si x\x lunam boc argu-
    niansertintpost quadragintaquinqtie, etad onuraquem.
    inento considei averis. Isind namque argumentuiTi est que sex hors muUipliiantur, stcut supra dicium c-Si--
    ;

    239 BED.E VKNERABJLIS OPRRUM PARS I. - DIDASCALICA CENUINA. 240


    nas horas, id est, duos adjcctos esse die». E* quibus A delrahere vel adjiccre rccorderis, novcm horis in
    tamen horis pcr terna seinper signa binas sublrahere luua pro qninque diebus in sole coinpuialis.
    memento. Opcrosmn .-.i enim in singulis siguis liorus CAPUT XXII.
    niiuiitatiin dividere pcr uncias. Undo iu prascnli /'.• eiiipsi solit el Imnr.
    qtiamvis ad nnnas pmtioues tria remanserint, non Si .1/in intervcniu luos, lunamque tcmc ohjcctu
    boras ' Wlll, sed Wl, sexli signi duodeciinu liiua nobis pcrliibcul occullari ; sed solis dclcctuiii nnn
    couiplevit. Et li.t-c quidem lnna in prima vel uiedia nisi novissima primave lieri Itina, (|uod vocant coi-
    parle signi cujuslibet uala proinpta esl coinpulalio iuiii, lunx aiiiein noii nisi plcna. Non posse aiitem
    sin aulein alias, quot primo signo luii.i accensa vel tolum solem adiiui terns inlcrccdcnte luna, si lerra
    dempserit vel reliiiueril partes, tol sequenlibus ctiaiu major essel qu.im luna. Oiiinibiis autem annis liei i

    VARIANTES LLCTIONES.
    • Atl.liini lamen A,B,C.
    CLOSSiR ET SCHOLIA.
    Per lerna semper tigna. Bene usque ad tcrna signa esl elongata a sole tribus signis, ex quarlo signo ac-
    dicit, quia bisse, qu« supersunt in luna , non com- _ cipies tres partes, vel quatuor, et supplehis loiiim
    B Arielem. Unde dicit: Quot parics dcinpseris, iut ad-
    plent duas horag, uisi in tribus signis, quater si
    p.uias octo uncias, laciunt duas lioras: quia unaqua:- jicere recordcris. Si vero in xx parte, vel in alia
    que hora hahel xu uncias. qualibet post mcdietalein signi fucrit accensa , non
    Binas tublrahere. ltlco aufcrre pnccipit per terna computabis illud signum in quo fuit accensa sed ,

    gigna binas horas, qnia ubi signa per uovenos qtia- secundum ab illo. El cum perveneris ad illud signuin
    drantes compreliendit, non computavit bisses eoruin- ubi luna est , tot partes retrahe ab eo signo , quol
    dem signorum, qui faciunl duas horas in tribus signis: retinuit luua ex eo signo ubi fuit accensa si tamen ,

    et licel non compulaveriinus, bisses perfecit. Pro- post mediet.item fuit accensa et propterea illud sig- ;

    uterea secundum coniputaiionem nostrain tot signa num non couiputabis totuin ubi esl luna.
    habet percursa, id est, in quoto signo sit luua elon-
    CAPUT XXII.
    gata a sole, ex quo fuit acccnsa. Verbi gratia si fueril :

    luna accensa in lerlia vel quarta parle Arietis, et BniDEF. Ram. Gloss.e. Coiium. Quando in media

    ( De edipsi sojis figura uiilis.)

    Terra
    (iRniferi linea, per tpi.iin gol sempor cnrril, eorpm liiiiicn solis auferlur I lerrU. N.vn enini pOttM pcr
    'i">» iiosiiuin fuerii inler soleni et terrani, tum: inrpus lun* venire :id em qtti liinc suh lun« MM '
    241 DE ATURA RERUM. 242
    iitrjiisque fridcris '
    defuctum siatutis diebus koris- \ raiionc, lunam
    occasu defecisse, ulroque supcr
    in

    qnc '
    suli terra ; nec tauien cum iiipeinc li.inl obique terras conspicuo sidere Sed ue singulis niensibus

    i:erni, aliquando propler nubila, saepius glolio terrffl eclipsis fierei, latitudo signileri lunam superius mfe-
    obblante cnnvexilalibus imindi ; et lima; delectum riusve transmitlit.
    aliquandn quiiito inense a priori, solis vcro seplimo CAPUT XXI».
    lien. Eumdcm bis in Uiginia diebus super lerras oc» Vbi non sii et quare.

    cultari, sed ab aliis hoc eerni ;


    qnoodam in quindecim Defectus solis ac lunse vespertinos orientis ineoiae
    diebus utrumque sidus delecisse, seniei jam, inira non scntiunt, nec inatntinos ad occasum habilanlcs-

    VARJANTES LECTIONES.
    • A, B, C,defeclus. • Hic dicunl addit A.

    GLOSS/E £T SCHOLIA.
    et hoc esl solis eclipsis. Sin auteiii illam lincam me caput xxm.
    diam aut liinc aut inde iransitum fecerii, luincu a sole Inc. Aoct. Gloss.c —
    Defectus sotis ac lunw »*-
    accipicns, defectum solis non facil. Non enim inler spertinos, Orieniis incolm non seniiunt. Defectus solis,
    solcin et terram positam tunc, sed ex lateribus solis D qui fit apud nos vesperlino temporc, Orientis incolse,'
    esse manifesiiim est. Delicere sol abusive dieitur, id est, Orientales non sentiunl, sed propler globum
    quia nutlum delrimenlum patitur: Iuna aulemveri- lerra,', jam enim tunc iliis fit nox. Ncc senliuut ma-

    simili ratione dclicit, quia aufertur ab ea per oninia tutinos, scilicet defeeius oricntis, ad occasuin habi-
    lumen, non tamcn nisi cum plena fuerit. tantes sicuti nos : quia tunc nox fit nobis adhuc.
    Obstanle, id est, obsislente. Oitrtwnis eadem, id esl',
    Si terra major esset quam iuna. Scd luna majnr est
    quam terra, ideo potest abscondere lumen solis, ut quamvis una eadcmque sit dies vel nox. Shmil est,
    id est, neque pariter sit. Oppositu. id cst, oppnsitione
    iioii videatur a lerra. Mariiamis luna lerram essc
    gtobi.id e<t, terne. Tolo orbe in noctcm, scil. illis. Aut
    inajorcm ccrlissimis approbat argumentis. Luna
    ambitti, scil. solis, id est, circuitu. Dient, scilicet
    namquc delicicnle in auslralibus inundi parlibus, id
    nnbis uffeiente, id esl, adducenle. Eadem scilicel
    est, in .lEgypio, in yElhiopia, umbra ejus non amplius
    luoa, delicil in Sicilia. Escoriens, id esl, dum oriretur
    quam qiialuorobscnrat climata, id est, primum dema
    initio noctis: quia quando illis secuuda hora noctis
    Diameroes, sccundnm Diasennes. teriium Dialcxand-
    advcnil, istis primaerit.lllicniin ante nocteni habenl
    rias,quartum Diarrhodn. Sed Ploleraxl rrgU geo-
    nietne deciiuam octavam partem totius terreiu ambi- quain isli: quia viciniores sont orientali plagae. Qui,
    scilieet defectus, fuit... consulibus, scilicet regnanti-
    tus, in his qiialuor climalibus contineri confirmanl.
    Sed quia illa umbra minor sit lunaii corpore sub bus. Campania, scilicet sensil, id est, Italia. Annenia,
    scilicet sensit in oriente : quia quando vespcrascit
    triplo, Iima enim umbram suam ttiplo superat, ut
    novenariiis tcrnarium sequitur: ut qnia lunaris umbra
    deciiuam oct.ivam partem totius lerra tcnuil, ipsa Q
    in
    Joan. Nov. Scuolia —
    Indhe parlibus, media dies est iu Canipania.
    Obsiwtie ulobo terrarum.
    Esto cacli ambilus maximus A B C D , horizon habi-
    luna cujus umbra est, sextam tenere ejusdeiu ten.e
    necesse sit. Terra igitur sexies niajor esl ipsa luna.
    Umbram autcni innac tcnaiii decies octics superare
    iiiamfcstum est. llinc e&t, quod umbra lunne decima
    oclava pars sit totius terra?, ipsa vero luua sexta
    terrcc pars est.

    A priori. A priori, id cst, a Martio, vel ab illo, in


    quo fueril defcctus prius.
    Eumdevi bis in triginla diebus. Non cst lioc mirum.
    Delecil enim sol in novilunio, id est, prima luna, et
    luua in plenilunio. Potest crgo dcfectus ulriusquc
    inler quindecim dies cvenire.
    Sed uein sivgulis mensibus ectipsis fierel. Lalitudo
    sigiiiferi circuh duodecim paiies, id est, duodecim
    vias habet, quas luna singulis mensibus pcrlustrat.
    Quaniiim ciiim spalium gradilur sol per duodecim
    ilies in lon^iiudine signiferi, tanlum spatium habet
    latitudo ejusdcm signiferi. Luna enim uon polest
    pa!i defecluui, nii in ea linea fuerit superius, in qua
    sol inferius. Uude fil ut dtversac linea; lalitndinis
    signiferi circuli, per quas luna egreditur, succurrant
    ei, ne palialur defcctum , etiam et diversa altitudo
    absiJum succuritei in hoc: atiquando enim procul a
    terris est, aliquando propo. Etquando propc, si in
    uua linea fueriut, tunc patitur defectum etquando :

    in illis siguis fit quae allius nobis super terram, id


    est, quje altius super verticem, non paiiturdereelum.
    Quando vero in illis quse suni nobis prope terr.e, id
    est, quo; sunl nobis australia, lunc patitur.
    lanlimn orientalem plagam A B D, ccelum eorum
    :

    conspectum, inconspectum vero A C D, et D quidem


    Laiitudo signiferi. Si enim luna mediam signiferi
    oriens, B meridics, A occasus alius vero horiion (eo-
    :

    iineam leneret sicut sol, in omni plenilunio eclipsiii


    rum qui occasum versus partibus xc, hoc est, qua-
    pali necesse esset. Potest eniin superius vel inferius
    drante mniidi a superiore horizonte remoli suni) B C et
    sole iter suun» agere, ac per hoc latiludine signiferi
    creliiin couspecliuii B AC, inferius aiitem ccelum seri
    liberatnr, ne defectum patiatur.
    non conspeciuni B D C, el B quidein oriens, A meri
    Joan. Nuv. Scholia. —
    Solem interiieniu ttmtw. Qujr die- C vero occidens. Igilur eclipsis lurue aut solis
    .

    faciunl ad exactiorem hujus capitis explicalionem, habilaulibus orientem, lial in exorlu, hoc est, in D\
    supra exposita sunt in veteri Commentario. manifeslum e-i eam non posse videri ab his qaorum
    — : —

    2*5 flF.M; VENEKARII.IS OfEKUM l'ARS I - DIDASCALICA CENLINA 2it


    ubtlanle globo tcrrartmi. Nequ» cniiu nox aui dies, a bell:i , vel veulos, MttMfl porieudenlt-*. Qtiarum
    qitamvis eadciu, lolo orbe simul est, oppositti glohi ali.i: inovemur ciTanliuni molo, alia» iiimiobilcs
    noctein aul ambitu Jiem allcruuie. Tempuic euiin haercnl. O e» ferino iub ipso scpteiitriniie, aliqua
    Alexandri Magni luna dolecil in .\ialiia liora noctis ejus partc imii c.erta, sed mjxime in candida, quem
    scrunda, e.tdeiuquc iu Sieilia exoriens. I .{ solis de- laclei circuli 11011100 aeeepil. Brevissiinum quo ccr-
    t'«N luin, qui fiiit Ipsanio oiFonieio Conss. ' pridie nerctitur spaiium Mptein dierum anuoiatuin cst,
    Kal. Maii, Campaiiia * lutra diei inter si pliniam et loiigissimuin I.XW. Spargimtttr aliquaiulo ci crran-
    on.iv.4in, Armenia inler decimain el iiiideciiiiain libus stellis c:eierisque crincs, setl comcles mtnquani
    sensil. in ... . isiii j partc ci.cli est.
    CAPUT XXIV. CAPUT XXV.
    De comeiit. De aere.
    Comel.r sunt UelUa Uamniis crwiiaj , tepenle Aer esi oame quml inani siuiile viialem bunc
    tiascenles, regni imiiationem, aul postileniiani, aut spirituin foiidil, iiifra iunam, voiatus avium nubium-

    VARIANTES LECTIONES.
    A, B, II Kal. A, horam. ' A, ecto.

    GLOSSjE ET SCIIOLIA.
    i.onton esl BC et B AC, >'.viiini conspcclum. C.iim B bilet hmtHt, Spargunlur eauoai atiquamlo stellis aut
    aniom eclipsis lii jmia ft. boc est, in mcridic, bls lixis, aul errantihus, qneinadmndiim Ari tnleles nie-
    scilh cl, qui liahiij.it ver»us nrienlcm, cernilur etlip- nioriae prodidit iti slella, quae est
    f ita :olate evenisse
    SIS qui alleiiiin bori/.onlein habetil in ox-
    ca. lein bis, in feniorc simt lihera iucendia in
    Canis inajoris : alia
    ortu, B enim in boc hniizonie rrat exorlus. Duin vago aoie, quoriiiniiintiisesltardiorqiiamniuiidi pro-
    auiem eclipsis videtur iu piincio A, qui horixotitem pler aerem, qui supra ntibeslcniter insequitarmotiiin
    habenl A D, vident eam in nccasu; quoruni vero ho- coeli hujnslno li ouuus sunt infra cuelmn, altiore
    :

    rixon est B C, liis cst in meridie ; qtiare qtiaa eclipsis lamen loco,quainsunt vcnti, imbresautpluvia;.
    flt oricntalibtis gentihus in iiieridie el borasexia.ea Sub ipso «cptrntrione. Kalio siiniilur a loei ejus
    fil occideutalibus in occasu et hora duodeciina. Dis- qualit-iie; istic enim snl, a quo b:ec regio rcniou
    tant enim quadrante mundi bi liorizonles, hoc esl, est. boriim igniiim maieriamdissolvit atque dissipat.
    senis horis, lotus namqne niiindiis viginti quatiior Sed rometes nttnquani in occasura citli purte. Occa-
    liorarum spalia cc.liliuet. Ilorum facilis eril intel- suram partcm opinor iutelligi posse occasmn icqui-
    leemssi legantur. qua^copiosiusdicenius libro ultimo riortialem ; hir. namque medins est sub solis itinoto,
    de meridianis e* lungitudine cccii. uhi rannnt ometas videre esl. Vide Aristoielein iibro
    Neque enim nox qnamvii cadem. Nox qu«
    aitl ities primo t«v jhbtjwooiv. Operir prctium est, islo loco an-
    csl «mbra terr.e , semper
    adverso sole , queinad-
    lil iiotare plura esse eorum genera, quorum discrimina
    tiiiiiiditni anilit ab exorlu vcrsus
    niuduiii igilnr sol Bumtmtur a tigtiris elmagnitudinc. Cometa ipse ge-
    (iccasum, sic Doi ab occasu paulatiin discedens, iieraliiorquiilem suiuitur,interim lamen specialiter,
    suhlerraneo moatii vorsos exorlum seqiiilnr, fluein- q ulapud Ari>tnlole.iiiproco ciijusertnesquoqnnversimi
    admoiliiin plenius dnoeliiltir de posilione el figura spargiinitir rolmida specie. PogotiiiC alix dicuntur,
    terr«. quibii: ex iulorioie parlo in speciem barb;e juh.i
    Et solis tlcfectnm, qai (uit Ipsanio el Fonleio cons. |n uiiiiiioi Duwan eoini barba csi. Ali* «zwriott in
    :

    Apu I legitur nmi ipsanio, sed Vipsanio:


    Plrriiutn j.i.-i.li siimliliiilmem lorma tenuiore. sed lottginre di-

    suspicor lociionein apuJ Bodam esse depravaiam. riguntur a Grsseo kxovtisv quod jaculuni significai,
    Fuit autem piidie Kalendas Maii, non lertio, ut aptiil eilelinn inissile minusbasla. Aliap hreviores snut, et
    Bedain legilur. ad simililiiilinein en^is f istigiato mncrone: hosGrsroi
    f.\Pir xxiv. EittaC lif>;enim est ensis. Sunt rnim h« omnium
    '

    iomt Nov. ScnoiIA. CowUUt Utat stelltv (lammis pallidissini«.etquodam gladii nitore sineullisradiis.
    Esl eiiatn, quem aumw Gr.wi vocanl eolore argen-
    crinitte. Kapank unn t$( tnuSs dicitur, boc esl, A
    leo, a disco, quod noluiii tsi alii piiheies diouniur
    roma comela dtcimr. si^uiiieal enim coma laline :

    ligiira dolinrmn ; in his 7:1*0,- eiiim dolium signilical


    erinem seu cajsariem. Physionrmii qnidam puiaui lieri ;

    cavitas qti.oilam apparoi. qitod exterior ora caudida


    forluilo igneeliepeniinoiiiceiitlioaeris, qui eslstipra
    sensim in fuinidam biccm evauescat. Est eliatu ubi
    r.ubes incoiifinio tctheris; eicnim ille fervidns esl a
    cieli superioris molu, quo etiaiu iu occasmn rapitur
    roma ad figuram cornu refleium sit ttos C.rxci vo- :

    cant MfKtSmtt a »«;, quod cornu signiliral. Sunt


    alii e>se sideia in ccelo pcrpoiua, sod non
    ptilant
    «liani, qii* ab aninialibus liguram el nnmiii* reci-
    vidcrl nisi justo spati j I sole relicta, qucmadnmduiu
    piunl, ul ilippeus, ab equo, qui bippos dicitur hic -

    eJ Mercurro accidit et Veneri.


    pesiitenlium, aitt bclln, aitt
    babel equinas jtibasio oiboin supraso rrllcxas. Tra-
    Regni mutationem ititt
    I' gi vel hirc.i cliam qiiidam dieuntur, specie villnrum
    rctttos porlendeiite*. Corporuin affeiliones aiiimoruni
    el juba qtiadam circiimdali. Kii eliain, aurtnre Plinio,
    niolus sa:pe vlHciunt; imque ul qualitalibuscnrpu- lil
    cometes caiulidiis argenleo crine, ila refiiigena. ut
    ruuxes rerum «uluniuiii et kerUbtauxa pcrmoii», vo-
    vix cooliieri liccat, speeieque bumana Dei tfrqcietu
    ItmUs et sontoniia bnminuiB iu divorsa consilia agan-
    iu sc oslondeiis.
    mr, iil ciiolora exciiala (quod Marti tiibiiuiit el ro- ,

    f.APtiT x\v.
    moiis sunl eiiim Iiiijus faciioni^) boiniiies ita et fu-
    :

    rore eiagitentHT. Natnralo e*l ignur, ul alits inlluon- ItitiDEc R«M. GljSMtat. fotntmtsterei*. Cum rrpo
    liis jita iiiiiiiinos (ffeetent, vrimi, eganl enmeua : 1 .eiiiin dtriltir oliafti ipse acr, ubi veuli el huIk~s 01
    autem, quiproxloie lerras fenintur, valtdissimc cor- protella'. ol lurbmrs liiint noino oxislime' blberi
    poribua uifluunl : oain cuin siccitatei efflelMI haustis ibi ilii'iii'iiii.« inala, ubi solnn et luu im, ei stolla» D«us

    nnmoribus. naluralitor quoruiu suut pragnoslica t ordiuavil. Nim enini aibitrari dobemu» in tnkrr
    ciiani cius» babori possunl. Siccitaies veruaMuilur slaliilo . u-i 1 > babilare diabolunt cum iiiis angebs. unde
    Btertlitas et lerra) uioics. et poaliuHltiai lucs, rt itmn 00- ceci<lis«;oi 1'dinius.
    daiioues el tPiiipesialcs aeris, ca-ieraque hidusmoai. JoaN. Nov.Schihu AMMtOMMSMMJ inani itutiU —
    9'"iruni aliof Mvtinnir rrranltvm modo, «limimmo itlaUmliiinc spintmn junitit. Docem phyikilUUui vub
    :

    145 DE NATURA RERUM. 246


    quc, ei tempestalnm capax. Ubi eliam potestales A corporescil, terrae deputalur : ubi sunl ignis, granrio,
    aereae superna sede delurbaue cuin lormento diem nix, glacies, et spiritus tempestatiini ,
    quse Duminum
    juilini dtirius lunc damnandx prxslolanlur. ILx qno de icmh laudare jubentur. Sed el ipse aliquando
    hominibus appareules, acrca sibi corpora meritis coeluni vocalur unde el Pelrus ait ccelos in diluvio
    ;

    siinilia sumnnt. Nam supra lunam, qnse aeris aHhe- periisse, cum aer turbnlenlus esset conversus in
    risque conflnio currit, omnia pura ac diurnx lucis undas. Et cmlorum dicnnlur sidcrei cosli islorum
    coeli

    siint plcua, cujus vicinia tangere ferlur Olympus. A aereorum, tanquam supcriores infeiiorum.
    nobis aiitcm per iinctem cernuntur sidcra, ut reliqua
    CAPUT XXVI.
    lumina '
    c tenebris. Supeiior vero et serenus aer De ventis.
    erelo, inferior antem, qui in exhalationibus' humidis Yentus est aer commoius et agilaius, sicut flabello

    VARIANTKS LECTIONES.
    A, in pro e. '
    A, D, C, tumidis corporascit.

    GLOSSyE ET SCIIOLIA.
    ccelnnnnesseaerem, sed igneiu aeriscnim regiosupra
    : B eo quod montes excelsi certis quibusdam in locis ha-
    mibr s desjnil. Osiendonl iiamquc ignes noeturni, quo- beanlur, et ex his vciut compressus et coanguslatos
    nmi alii e roclo in terram oxeutiuniur, alii in dire- aer, ordinaiione Dcicogalur etexprimaturin ventos:
    cluin feruntur neissime instar avium volalus, niundi quorum spiramine et fructus germen coneipiat, ajsti-
    hnjus inferioris snpir.iii.ini partem, qua junam aitin- vusque ardor temperiem samat, cum Pleiades igniti
    git lotani esse incensain, tiun quod enlida suprema solis ardoribns incanduerint. Venti autem iote rduiii
    qon»que pctunt deinde qnod univcrsum illiid a im-
    - angcloriim intelliguntur spirilus, qni a secrelis Dei
    foibus nsque ad rclheris conflniinn, una ciim mundo ad salulem humani generis per univer6iin< inittiiniur
    celerrimead oceasum rapialiir.Eteiiiin motus dissol- mundum. Itetn nonnunquaui venti incentores spiriint
    vens malcriain, incendium facit qund llaque est sub : poni solcnt, pro eo quod malae suggestionis flatu ad
    luna, volunt c*se aerem supra naturam suam cale- lerrcna desideria iniquorum corda succendunt : se-
    facttim, ex motione «theris. Verum liic acr neque cundum ijuod suriptum est, Tolleteum urens ventus.
    llamin.i est, iifque ullii materia qua> luerra priehere Joan. Nov. ScnouA.— Ventus est aer commotus et
    potest, nlpruna aut hiijusinodi aliquid. Flamnia onitn agitalus, sieul flabelto brevi polest approbari. Vento •
    lit, dmn ignis maicriam nactns esl, in quan; caioris rum gcnerationom traditex opinione Stoicorum. Pu>
    vim cxc rceat sed iiiaiis quiddam fervidum veluti in
    : tant enim Stoici, acrcm, nubes, ventos, imbres, ma-
    hyporansiis lornacilms, reliqnisque calitariis, quibus leria atque subjecto es»e eadein, sed differre tanlum
    ignis suhjicitur: ili quihiis quidem flamina nnlla, ve- pro diversis nalurse affectionibus. Molum enim aerem
    rum talis lervor, ut si stuppa aut similis pulvis in et veluii percussmn aul concussum eese ventos,
    eum lociiin fortc incidat, elalim iiiflammelur. liaque
    q cumdem constantem sine motionc crassescere, atque
    inlervallum lioc nsquc ad lunam non uno corpore imbres eflicere: cxterum istud ut frigidum com-
    seu elemento Deus implevii, ut eleincnlorum inier mentum, Aristoteles reprehendit. Reddenda namque
    se essel reclus ordo, atqne conveniens proportio. eral ratio quje naiurae vis acrem boc pacto nndelibet
    Nam snpra Innum omitia pura ac diurntt lucis sunl impellat : ips=ene parles veluti oriens aut septenlrio.
    plena. Supra osteusam est umliram lerrae, qu* vo- hoc modo aerem trudunt, et si sic fit, cur per inter-
    caiur nnx, non altins quam luna est, pervenire: lor- valla llatus excitenior, et non polius sinl pcrpelui.
    ma eniin cjus umhra; pyramidis simili esl, cujus Sunt alii pulanies hosspiritus esse quasi terrae an-
    conus scu vertcx intra ccelum desinit adeo tol om- : lielilum : queiuadmoduui antra etcava lerrarum, sine
    neque in coclo ulla
    nia laigissinto lumine collustrat, ilatu non sunt. Ad eamdem senlentiam inferri potesl
    nox aut obscuriias, sed tantum apud mortales, ul comnif ntuin poeta; in primoiEneidos, iu descriptione
    iiostiie nos mortalitalis memorcs reddal. ventoriini ; sic enim habet
    Cujus ricinia tangere (erlur Olijmpus. Nnla sunl ... Conversa eijspido monteni
    .

    qux de Olympoiraduiuur fabul ssimiliora. Est antcni lin|ii:ln in lattis ; illi, veluL agininc farlo,
    nioiis, cujus boc loco menlio fit. in Macedonia juxta Quj Uata porta ruuul, ac lerr»s murniure perflaul.
    Laiissam, alius non pari telebriiale cst in Phrygia,
    dicilur aiiii>in"oX'j,«Tro?, ul Gra?ci, qnasi o>oy }.o.y.nph;, Pro ilhersis autem parlibus cceli, nomina diversa
    id cst, totus liicidus. Est hujus loci, quod a Grsecis
    torlitur. Ordo et noniina vemorum
    ex diversis par-
    lilms liorizoulis sumunlur sunl eniin notx pr.i n-
    poeiis apponattir ei kvu^iw, quod nocte acilicel ca- :

    • et : sole enim jamdndum sub borizonte merso, in puequatunret in summa duodecini quas scriptoies
    verlicc adhucdies est usque ad seciindam nnctis vi- p communi consensu acceperiint qui enim plures fa- :

    giliam, ac maiutino temporc paribus horis, prxlucet ciunt quam


    ilnodecim, naotieam magis sequuntur
    vicinis campestribus. quam pliysieen, quamque apud veteres, ne plnres
    A nobis autem periwctem. Quemadmodiim quideui nuam qualuor positos scimus sed ut tota .
    iiert po-
    test, ut claro die cx prolnmlis bsecrcsclare ileprchendatur, dcscrip'ionibusagemus.
    le nebris seu piileis,
    cxtcrisquesimilis nltitudinis cavemis sidcra ccrnan- Sit ilaqtie borizon circulus, qui niundi parlem con-
    tur in liimine, c.ircumfusis videlicet tenebris bcbe- speclam ab inconspecta dividil, quem cernimus soh
    'alo pari modo noctc in eonlo intuemur slellas in
    :
    aperto cuelo rniiinrlo ambitu siipei lerram. Sit in hoc
    regione qtiidem lucis, sed tenebris cireumfus', quod circulo nota unde sol die wquinoctiali exoritur A:
    si supra iunae globum consistcreinus, binc ducatur linea in adveT.sam pariem, cujus lerini-
    prae solis lu-
    mine nulla in coslo infra, ant supra stella cerncreiur. nus esl B, occasus xqumortialis per hanc ducaiur :

    linea a dextris ad sinislram, sitque dexira pars H.


    CAPUT XXVI. nicriiliem oslendens, sinisl.ra G septentrioiiem : ex
    Brid. Ram. Closs*.— Ventus esi aer, etc. Sif ul bis diiobus huutibus invicem sese sccanlibus, in cen -
    nihtl aliudesl unda nisi commoiio maris, sic nou tro ad angulos normalessiatim quataor loca emer-
    aliud est venlus nisi acr coinmoius. gunt in horizontc prsccipua deinde ducatur alia li-
    I«c. auct.Gloss«. —
    Ventus esl aer commolus
    :

    nea sinistrorsum ab F versus C, quorum F ostemlit


    elagitam, sicut flabeUo brevi potesl apprnbari. Qoi- exortum solstitialem (Bost orieutis enim notam sol
    dam suiem aiunl venlos esse, eo qnod ex aquis «er, a?sialeoriturversusseplenlrioneni),Cauiemocrabum
    ex aere venti nascunlur. Clenicns autem aucior dicu, hybernum ; hunc Ihmtem secct alius ab D versus E.
    : 1 1 ;
    ,

    247 BEDjE VENRRABILIS UPLKUM PARS I. — DIDASCALICA GENUINA. s*8

    brevi potest approbari , neo aliud intelligtiur quam A Hrh Eurtis . nubes generans. Terlius cardinalis
    llu»(u» aen-.qui, ul Clemens ait, ex quibusdaru Ausir , qui . i Nolus , humidus calidus, alque ful-

    monlibns «xcelsis velut rompressus el coanguslaiu> inineus . huic a dextris Euroauilnr, calidus ; • sini -

    ordinalione Dei cogitur ei exprimitur iu ventos, ad stris Runmotus lemperatus, calidus. Venti Australes
    «txcilandos lluclus, aslusque lemperandos. Pro di- quia ex humili flant, majnres in mari tempestates
    versis autem pariibus cosli uomiiia diversa sorlilur. lai iimt, qiiam Seplentrionales. tdenqiiv posl Auslros

    CAPUT XXVtl. flunt noxii pnccipue iirr.e tnotus. Quarlus cardinalis


    Oido rentoriim. Zepliyrus, qui el Favonius, byenicm resolvens, flo-
    Ventorum quatuor cardinales sunt, quorum primus resque produccns : cul dexter Africus, qui ct l.ibs,

    Septenlrio, qui el Aparttias dicitur, flat recius ab lempesliiosus, lonilrua geuerans, et fulminn ; a si-

    axe, faciens frigora et nubes; hinc dexter Circins, ni tris Corus, qui et Argestes, in Orieulc nubila, in
    i|im et Thrascias, frciens nives et grandines; a sini- Imii.i facicns serena. Sunt eliam alii quidam pvcu-
    slris Aquilo, qui et Boreas, nubes cotistringens. Se- liares quibusque gentilnis venti, non ultra cerluiii

    ctindus eardinalis Subsolantis, qui el Apeliotes, ab procedenles terniiuuin , ul Atheniensibus Scyron


    ortu intonans solis, leniperalus : eujus a dextris paulum ab Argesle deflexus; Narbonensibus Circius,
    Vuliurnus, qui et Cecias, cuncla desiccans; a sini- " qui nec ad Viennani quidem ejusdern prOYiitci* pcr

    GLOSS/E ET SCHOLIA.
    quoruni D orieuiem hibernum, E vero occidentem CAPUT XXVII.
    ex adverso osteudit sestivum flunt itaque ex qua-:
    BninEF. Bam. Glos&c. Qnia e.r hvmili jlimt. —
    tuor his timitibus octo nol* ; sit insuper alia nota Flant enim ex humili , id esl, ex ima parte mundi,
    media inter septeniriouem et exortum, hoc est, cir- contra qnam septenlrioualcs, qui ex alto spirant.
    culi arctici coulactu K ab hac per centrnm circuli
    : Quidum peculiarc* qitibusque aenlibus. Fei unlur hi
    agatur linea in rontrarium, silque lerininus M, hic venti de voraginibus montium emeigi.
    codem itttervallo distabit a meridie versus exoi tum, Joaj*. Nov. Scholia. Ventoruut quatuor cardi- —
    quo prior ah oricnte sqtiinocliali versus seplentrio- uutet sunt. Cardinales dicuntur, quod ex quatuor
    nem : alia deinde linea medio loco inter sepientrio- inuiidi praecipnis partibus , quas designanl duo li-
    nem et occasum aestivum a puncto I in contrarium mites seeanies linitorem in quatuor quadranles; cum
    signunt N. Manifesiiim est igitur ex trihusexortibus, hisqualunr reliqui omnes sic agunt, jut ejns fractiones
    et totidem occasibus lieri sox notas,qiiassigiiani tres esse dicautur quos enim dextra sinistraque habel
    :

    demetienies scu diametrl, tuiu a meridie sepiimam, septentrio, septentrionales dicuntur, queinadniodum
    ab septenirione oclavam, quam osiendil qnarlus dia- in reliquis lit quin et vernacula lingua qualuor
    :

    meler luni a biuis contactihus augustioris lineas


    ;
    duntaxal simplicibus utimur venlorum nommibus
    juxta G, et allcrius juxta H adjici reliquas quatuor, medios enim ab exiremorum compositione eflerimus,
    ul iu summa sint dundecim nols in horizonle ex veteres quoque nou plnres fecerunt. Vide Slraboiiem
    splis determinatione partim, et ex contaciuarclici et p primo libro Cosmograpbiai. Quomodo autem perho-
    —» « »! «mmb Lahimb
    i n,inn>Hilin,,^iiiii
    anlarclici cnin horizonle, qnemadmodum adjectum
    I /« A . v i »> . I 1 1 1 1 1 *-'' ri lAn IdDi
    rizoniem 1\ IM iir
    collocentur, ot a quibtts
    et
    r><"\ 1 ii II i iilrl ilmc dinarir* nl
    parlibus
    t
    emerg.tnt,l i 1 it .

    schema demonstrat. Quinque sunt in hoc circulo tiiin quos vicinos cl t onliarios babent ex anlegresso

    lineae parallel», id est, asquidistantes. 1 K arciicnm scliemate maniliestiim cst. Qnod quitlera sic dispo-
    signiflcat scquens exortum hibemum el «esiivuui : netur, ul ejus exortus exortui in niuudo respondeat,
    tvrtius exorlum et occasuni vcrntim, hoc esi, a>qui- quo posito facile eril deprchendcrc quolibet mo-
    noctialein: quarttis occastim bibernum et tesliTum: inenlo, quis sit vcntus.
    quinlus antarcticuni sexlus nulli parallelus esl
    :

    secal eniiu antedictas lineas. Quomodo igitur in ho-


    rizontis desiguaiione ex parallelorum lenuinis flant
    diametri, ex quibus venti sibi mutuo contrarii flant,
    superius ex dcscriptione apparet.

    Wimi- a dextrit EuroauUer. Kuroausler ei Euro


    notus syminyma sunl , vojck emm austrum signiflcat.
    Improprio itaque Beda MCipil Furonoluni pro Phos-
    nlcio : sic eiiiui Graxi hunc vucant , queni a smutns
    : : ,

    249 DE NATURA RERUM. S50


    venit urbcm. Duo sunl aolem exira hos, ' ulique A quamiibet parlem violenler erumpeules, inagnocon-
    spirilus niagis quam venti, aura et altanus. Aura crepant murmure, ' inslar exilienliiim de siabulis
    enimest lenis motus aeris in terra, ultanus in pelago. quadrigarum, vet vesicse, qua\ licet parva, magnuui
    tamen soiiilum dispiosa emitlit.
    CAPUT XXVIII.
    De tonitruo. CAMJT XXIX.
    Tonitrua dicunt ex fragore iiubium gcnerari, eam
    De fnlminibu».
    spiritus ventomin earum sinu concepli, sese ibidein

    versando pererranles, et virtuiis suae mobiliiate in Fulniiua nubiiim atiritu nasci in modum silicuru

    LECTIONES VAKIA.NTES.
    '
    A, ubtque. * A, ad instar.

    CLOSS.E ET SCIIOLIA.
    ausier. Gncciae namquo ex ca mundi parte tlat, in est : quapropter
    licet ignis rulminibus et sonitus to-
    qua Plnxnicia esi , id est Juda^i : dextrum autein et nilriissimul liant, aute lanieii ignis videtur quam
    sinisrrum accipiemla sunt, si pectore sis aversus ab tonitrus audialur.
    eo vento, cni aliquisdicilur esse dexler aut sinisler. B Vaporaliter. Yapnr esl emanatio v< exbalatio I

    A tinittrit Corut
    qui et Argestis in oriente nubiln.
    ,
    lerr* , quando videlicct aqua de imis lerrie , ut-
    Snspicor hunc locum esse depravatum. india eniin moilinn iu tenuissimis nebulis exbalando, sursum
    cgt in exorlu. Viile igitur Itgciidnnine sit, loco asceiidit.
    nrirnlis, occidens. Arisioteles namqne auctor est Caumaliler. Cauma Gra;ce, calor Latine. Zelos
    venluin essc nivosum ac pluvium qimd liaud dubie
    : eiiam Criece, calor Uline. Hinc zeue dicuntur assae
    de occidentalibus intelligendiim esl si spcclenms , baluea : et zetarius dicitur qui prxest zelis, id est,
    Indiae silum. balneis.
    Norbvnensibus Circittt. Vide, prater Plinium, Cel- Sublitioribiit elemeniis. Hinc apparet quod ignis
    lium etiam llbro n, capite 13; Marcus Cato lninc coelcslis penetrabilior sit quam
    ignis lerresiris, cujus
    ventum non Circium appeilat in iibris Originnm, sed cflectus invisibilis est, sed videlur per calores et
    Certiuin. colores.
    AttaniM in petago. Vitruvius libro primo de Archi- i.NC. nrjcT. C1.0SS.E. — Futmiua nubium altriln natci
    trclura , Allanum vocat emn, qni proxiine meridiem in modum silicum eollisornm. Cum nubila invicem in
    fiaululum inclinans, a<l occasum, hoc esl, medio se fuerint collisa, illico fulmina eiiiillunlur, debinc
    oco in auslrum el libanotum , nam venios lacil sequontur toiiilrna : qu<% licet lardiora sinl gonitu
    viginti quatuor, nauias opinor secutus. pnecedente, concussi luminis clarilate, pariler tamen
    CAPUT IXVlll.
    cum folgure emillunlur. Sed eoruin soniius lardios
    penetrat aures, quam oculos splendor fulguris , ad
    J an. Nov. Scnoi <*. —
    Toniirua dicunt ex fragore C instar securis arliorem procul csedentis cujus qui- :

    nubhim generari. Variae sunt de lonilru apnd physicos dem ante cernis icturo quam al aures perveniat so-
    opiniones; alii aiuut igneni ex coelo in nubcs lapsum niius. Fit enim fulmen, nube, imbre ei vento. Naui
    stridorem efllcere, veluii caiidens ferruin dum mer- cum ventus in nubibus vebementer agitatus est , sic
    gilur. Aristoteles putat fieri cpiritDura molione , qui incalcscit, ul accendatur dchiuc ul pnedicium est,
    :

    se foriiore conatu e uubibus explicani. Ueda hoc loco fulgura et tonilrua siniul expiiiiiiintui- sed illud ce- :

    Lucretii opiiiionem recensere videlur, cujus versus lerius videtur quod elarum est hoc autcm ad aures
    :

    ascribam lardius pervenit. Post fulminis aulem iclum vento-


    riiin erumpere violenliam, sicque furorem lempesta-
    Prineipio tooilru qoaiiunlor caerula ccxli,
    tis. quem in nubibus conclusi agebaul, exeunles ad
    Proplerea qoia concurrunl gublime volanles
    .tthpre.e nubes conlr» pugnanlibus ventis. terras emiituiit. Horatius :
    Nec til enim sonltns cceli de parte serena.
    Verura ubicumque magis denso suut agtnioe nubes, Feriunlque summos fulgura monles.
    Tam roagis hinc magno fremilu fit muruiure sspe.
    Prselerea neque taut tondeaso corpore nubes
    Esso queunt.quam sunt lapidei ac ligna nequeaulem
    Joak. Nov. Scholia. — Sed soiiitum lardiut ad
    :
    anre», quam fulgorem ad ocutot penetrare. Souuni cuni
    Tam lenues quam sunt ueiiulae fumique volaules. igne lieri cenuiu est , coliisione euiin facla , slatini
    Nam cadere abrupto deberent pondere pressse,
    Litlapides, aut ut furaiis couslare oequireot, incendiuin emical : quod vero cernatur cilius fulge-
    Nee eoliibere nives gelidas, et grandinis iinbras. tritm quam lonilrunm audiatur 11011 est alia ratio ,
    Dant eliam sonitum palult super xqiiora inundi, n nisi quod lux ocior est plaga. Lumen enim repenle
    Hoc eliam pacto lonitru coocussa videntur. et siue successione aerem illaslrat , quemadmodum
    Omnia ssepe gravi tremere et divulsa repenle, lucerna loco lenebroso ilata, siaiim omnia plena
    Maxirua dissiluisse capacis uioenia mun-ii.
    liunt luce, ad quaicunque loca radius igois pervenire
    potesl: at.soous, qui fit aeris molione, tanquam
    Vel vesicx, 1711« parva tit, magnutn tamen
    licet
    lapide immisso in aquam stagnantem, quoquoversuru
    sonum displosa emiitit. Est et boc simile ex Lucrelii
    a cenlro exeunt, innumerabiles circinationes paula-
    phvsico sumplum de tonitru , quo loco sic babet
    tim ad lerram pervenienles. Vide Aristotelera libro
    Cum subilo validi veoti collecta procella, secundo de Anima.
    Nubibus iulorsil sese, conclusaque ibidem Et ignem caumaliter de tuperioribus Irahat. cao-
    Torbine versami magis, ac m.igis undique nubein, h ilitib adverbium iraxit a Gneco xxOpa, quod calo-
    Cogit uli liat spisso cava corpore eircum. rem et restum significat.
    Posl ubi commovit vis ejus ei impetus acor, Ideo aulem fubninis ignem tim habere majvrem ad
    Tuiu per terricrepo soniiu dat nussa Iragorem. penetrandum. Plura sunl iulminum genera : pnmum
    Necmirum, cum pleoa aiiime vesicula parva, numidum, quod non nrit quidem, sed infuscat; id ab
    Ssepe ita dal pariler sonitum displosa repeme.
    Arisiotele ptoloen cognominalur. Sicca alia sunt non
    ' urentia etiam , sed dissipantia. Tertium est , quod a
    CAPOT XXIX.
    poelis, nt Arisloteies inqoil, upyit dicilur. Plinius
    Bmdef. Ra*. Glos&£. —
    Quam futgorem ad oculos videtur inlerpretari clarum : mriffa naturoz , quod
    ptneirare. Visus caueris sensibus acuiior el subtilior dolia exJiauril imactit operimenii», nec utlo tiqno alio
    . —— ,
    ,

    2M IIF.D*: VKNKIIAMUS OPEriUM PARS I. — DIDASl.AUCA GF.NUINA. 2M


    (olltsoruiH, cor.currcnlo siinul cl lonilnio, sed soni- A liali», uhi mitiure liyeino el reslale nimbosa semper
    iiim i.ir.iui-. ' .1111 s, qiiam '
    fulgnrem oculos peno- qtiodannnodo vcrnal vcl auluinnal.
    lr:ire. Nain oninium reruni collisio ignein urcal.
    CAPUT XXXI.
    * Quitlaiti dieitnt , iluni aer in se vapnraliler aqu:tm
    /'< urcu citti.
    il iinn, 1 1 igiicm eauuialiler ilc superioribus Irahat,
    ipsis conftigmiiihiis horrisonos loniiruoriun crcpitus Arcus in aere quadricolor, ex sole adverso nubi-

    tcigni; el si ignis viceril, obcssc rructihiis; si aqua, busque loruiatur, diiin radius solis immissus cavae

    pi.iile» Ideo autem fulniinis iguem vim liabero nubi , repulsa aeie in solein refringitur, insUr cera;

    iiiiijnreni ad prneiramlum, quia ' sublilioribus ele- iiuaginein anniili rutideiitis : qui de cceln igneum, de

    inenlis faclus e-t i|uam qui nobis in usu est. aquis purpurcuni , de aere liyactnlhiiiuin , de lerra
    gramitieuni trahil colorcin. Rarius auicm txsute
    CAPUT XXX. qnain hyeme. et rarn noctibus • nec nisi in pleni-
    Ubi iion tint, el quare.
    lunio ccmiltir, ut potr de lun.i rcrulgeiis.
    liyeuic cl xstate rara sunl fuliiiina, quia» hyema
    getidus aer quicquid accipil ignei vaporis exlinguil. CAPUT XXX».
    /EsUie calidi * vaporis raro leuursque densanlur in
    De mtbibut.

    inibt », sine quibus uon fulgural. Qme raiio Scythiani Nubes cnaclo gultalim aere couglobaiiiur, qui * na-
    .Lj!yuiuiiii|uo praemiinii a fulinine : cui subjacet lurali levilaie vapores aquarum de lerra marique

    VARIANTES LECTIONES.
    9
    * A, ud auret. * C, fntqur. llic in A habelur phrasis sequenu : Ido, etc. ' A om. nec.
    7
    ' A, sHbtimioribus. ' A, II, iu htjeme. A,B, 1'ii/iorcs rarce... densenlnr. * A, B,C, fumuti.

    GLOSSJS ET SCHOLIA.
    relicio. Aumm,
    argcntum inlus liqiintitr, saccutis
    <r», ligit nigrttm. Hic atitem arcns pro co quod a solo
    illi» nuilo moite ambuttit
    : et Martia grarida, iclt resplendel in niibibtis, Chrisli gloriam indicat, in
    fuimine, parlu rxanimato, ipta vixit cilra ullum alutd nrophetis ac docloribus refulgeiitein. Alii ex dnobtis
    iiiconimodum coloribtH ejus, id est, aquoso el igneo duo judicia
    CAMJT. XXX. significari dixcrtinl nniim per aquam, dum itnpit
    :

    Ram. Ct.oss*. Quie rntio Scijthiam. Scy-


    BftitiF.F. perierunl in dilttvio alieriim. per quod posiuioduni
    :

    Ihia fiigidissitna regio cst, ihi ergo non liunt fulmiua peccalores cremandi sunl in inferno. Item trif Grece,
    prttp frigus, siuut nec in jEgypln, prupier calorem.
    i'i- Latine dicitur arcus. Arcus in die pluvia? parel, el
    MAH. .iov. Scnoi u .
    Itieme el «staie rara futmina est siguum propitialionis, dteente Domino tcmpore
    dicunt. Univcrsa baee fere ad verbutn ex Pliwo de- tliluvii ad Noe. 1'onam arcum menm
    : ntibib.'t, et m
    sumpla sunl. (, recordubor fmderit mei, etc. In arcu »ero duo sunt
    canit xxxt. colorcs prificipales, viridis scilicet, id uquosus .

    el rulieiis : in quibits iiimiriim designalur aperte aqua


    Bkidlf Ram. Glossj*.-- Fx sole adeerte. Dttni ntt-
    hapiismaiis, el san^uis redempiionis, vel gral a Spi-
    bea e ret'ione solis smil, ornialur iris : sciendum
    (tiamqiii.tdeluna foriiiaitii-,quan>loiii plenilunio est. ritus sancti. I'er ha?c duo ab ommbus eniiinilamiir
    Instar cene imaginem annuti reddenlis. Iinag.t eiiim peccalis. De quibus duobtis mysleriis tola Kcclesia
    uingitur, t-t pcr ba?c in novilatein graiise Dei reno-
    annuli arutis cst quia sicut itnago in cera exprimi-
    :

    lur cujuslibel rei, sic iiitliibus solis im.igo ligurattir.


    vatttr. Vel per dtios cnlores possmnus inlelligcre duo
    Isc. acct. Glossje. Arcns in aere quadricolor ex — judicia iiiiimi, qtuid l'.u iiim csl per aqttaiu : alque
    :

    aliud, quod l-tuicnduui esl per ignem.


    sole adverso nubibnsque formatur. Abccs, id est, iris.
    Esl cnim iris solaris uorporis iinprr&sio. Quadricotor,
    Joa.n. Nov. Scmolia. —
    Arcut in aere qnadrieolor.
    Aristolelr.s in Meteoris, lih. 111, irium dunlaxat,
    id est, qtialuor colortim. Nubibutque formatur. Nu-
    bes parva nobis videtur, adco tamen iitagna est, ut quorum raiiouem reddit, colorunt ineminii.
    pleriuniitie s"'cio nobis occultet, et radios ipsius in
    El raro noctibu». Cemiiur et nocturna irls , sed
    r.irn. Arisluleles :eiate sua intra sexaginu aiiBo»,
    ipsatn refringai. lieputta, id esl, repcruussa acies
    illius radii. Latat nubi, id est, dcnsx. Oiim mibes e
    semel nociii visain, ncc unquam nisi deuiiUK quinla
    reginne furmalur iris. Scicndum eiiain
    . nlis stinl,
    dum plena esl.
    quia dc formatur, quando in plenilttnio cst.
    Itina
    CAIUT XXXII.
    f» sotcm , id est, coulra solem. Ilefrinqitur, id esl, I\c.acct. GlosSjG. —
    fiubet coacto gutiaiim aere
    rcperciiiitur. Instar. ad cxcmpluin vel ad simili- ry conglobaniur. A nubibns ergo rapiuntur aqtta; maris,
    ttidinviii, cene. Reddemis imaginem annuti. Imago ei itcnni- ab ipsis reddunttir in terris. Sed ut Hte
    enim anuuli arcus esl quia sictit imago in cera : dulces possinl, in pluviis coquuntur igne solis. Alii
    expriiiittur cujuslibei rei , sic nubiliiis solis iinago autem tiieiint, n. hi tantuniinodo aquis iu.iris nuhes
    liguratttr. Qui , scilicet areus. Ue cwlo igneum conu: escerc, scd eliam exbaialis leirx vaporibus
    id est, rulietim trahit colorcm. De aquis, id cst nebulas adolcseere, qtiihus densaiis roaclisqne mibes
    de inari. Piirpurrn.it, id .ist, rosacftiui. De aere auios surgerc, att ( tie iisdein labcntibus pluvias cOun
    liyuciniliinum : ipsum in modum liyat inlhi htpidis. dere. Nuhcs autuui apostoli signiflcanlur atque din-
    !>e lerra i,rumineum, nl cst viridem. Itarius aulem tores. riuv i.e ergo nutiium, eloquia sunt apoeiolorum,
    irsiate qnam hieme, id csl, formatur arcus in aere : i|n.e quasi gutlalim, id csi. seniialiler veniiiiil, sed
    quia majoret ntthcs liunl in hiem quam in tctlatc. abnntlanlius doclrinx fecundilalem infttnduni.
    /-.( raro noctibus, scilicet fbrniatur quia de pleno : Joan. Nov. Scbolia. —
    \»(>ci coiiclo gullalim mere
    nrbe solis ciricitur. Nec cernilur, scilicet in nocie, congtobaiitur, qui fuiuati lerilale. Traduiilphysieiloi-a
    nisi io pleniliulio, ulpolo de luua relulgens. Item : per qiue iiulii us luspensaB ferunlur frigida t>s.se pet
    Sine sole et nubibtis nunquani anparei arcus, quia qua proprielale nalum fll ul liiberno
    aritiperislasiii,
    ex tepore railii sohs ipccies ejus lorinatur. Quailri- tempotc putei ac subterranea loca lepeanl, *>iivo
    uolor 1111111 rsl, ei tv otlinibus elemenlis in r.t M atiiein frigida siul. Igitnr dam lepoie solis contin
    pit ifMciea. I'e rinlo rnint trahil ignenni eolmem, gouiur iiiaiia, l.ieti> et tUJjlUI, exliiununlur vapores,
    rle aqins piirpttruum, de aere alhutn, de ternv uol- i-t vi wlorit tollunltir in subliniiUlcm nubiuin ht .
    —

    255 t)K NATLRA REKCM. 2S4

    sustollcns, quaiuliii iil minulisiimis sliltis » :oniislunt, A CAPET XXXV.


    sua vi stispemlii in aliuni, qu» vel solis igne derocti De nine.

    vel aeris ilinere tnutsti dulcescant , ut raarinam


    Nives aquarum vapore, necdum densato iu gutias,
    aquam humo, vel dulcem marinis lierbis infunilentes,
    scd gelti pneripienle formanlur, quas in allo mari
    in coiilrariuni solemus transferre saporein.
    non cadere pcrliibcnt.
    CAPUT XXXIII.
    CAPUT XXXVI.
    De imbribut.
    Siyna tempetlalum vel serenitatit.
    Inibres ex nuliium concreti gutlulis, itum in ina-
    jores»lillascoeunt,aeris amplius non ferenle nalura, Sol in oitu suo HMCtllosDS, vel suli nube. lalens ,
    nunc vento impellenle, nunc solc dissolvcntc plura- pluviuiu diem praisagit. Si rubeat, sinccrum ; si pal-
    literad lerras dilahuntnr. Sed pluvias vocamus lcai,lempestuosum; si coiicavns videlur, ila ttl in
    eniit-
    lentas ei juges : iiimbos auteni repentinos et praici- mcdio fulgens radios ad Austruro el Aquilottem
    piles. tcmpestaleni bumidam ct venlosain; si pallidus
    tat,
    CAPUT XXXIV. iu nigra* imbes occidal, aquilonem venlum. Coelum
    De grandine
    -j
    si
    SJ |Hl»,l, ^ltlllllH
    YC^p^H- rtibet
    vespere ,
    "~ , lempe-
    diem ; ^siinane,
    serctitini UIMII, ,--

    Crandinis lapilli ex slillis pluvi*. frigoris et vcnti * stuosum significat. Ab Aquilone ralgur, el ab Kuro
    tonitrus tempestatem el ab Austro flalus sc^lum
    '
    vigore conglaciaii, in aere coagtilantur, sed ciiius ,

    nive solvuntur, et inlerdiu sa?pins quam noctu de- porteo.lit. Luna quarla si rubeal quasi aurum, ventos

    cjdimt. ostcndit ; si summo in corniculo maculis nigrcscit,

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    A,B,C, riyorr.

    CLOSSif; ET SCIIOLIA.
    proplcr densanlitr in nubes, qua?, liumnre non-
    frigtis aeris, tlum per longum «palium usqne ad terras cur-
    dutn sese conglomerante, sua sevi etqtiadani inani- rit.Figuraliter naniqnc grando perfidiie duritia est,
    tat« istic sese siistineul : primum igilur propter liu- torpore malitiw fiigida. Nix eniui, homincs incrediili
    moris brevitatem iioii drcidtint, ulii nutcm e nube sunt, rrigidissimi atque pigri, et ad inflina turpore
    congestus iit bumor, propter pondus sese sustinere menlisdepressi. Iletn alio inlclleclu : Nives liomines
    nequit, sed denuo ad terram fertur. sunt dileclione frigentes, qui eiiain etsi existant
    candidi puriiale baptisinaiis , non fervcnt spiritu
    c\ri!T ixxiil.
    Joas. Nov. Scholia . —
    Sed plnvittt vocamtts lenlas C,
    charitatis.
    CAPUT XXXVI.
    el juae*. Pluvia generatc nomen aquarum otiinium
    Cdeiestium est, ros enim sutilimi non fit, nec pluvia BittDtr. Ram. Glossac. —Sol in oriu tno maculotus.
    ilicitur. Nimbi repenlini smit et pr*cipites ; lios Ari- Progitnslire loquitur. Prognoslica enim dicunlur re-
    slotcles vocal ;K'-.oTf ;.« aiiud genus «st ininulissiinis
    : rum fuluraruiu signa.
    gullis, densis lamen aiqtie insiar roris cadcns. quod Prasayil. Sagare, est acute sentire, ex quo sagaces
    idem auctor •Jcxaoa; itnber aulein csl moderalus, dicli sunt c.uies.
    ncque roruleiilus, neque prseceps.
    Cum Delpltini undis stepiits exsiliunt. Delphini ob-
    CAPUT. xxxiv. viain ventis pergunt, ne venii eos in undis coHecios
    Joas. Nov. ScnoLU. — Grendinit lapilli ex tlillit ad liltora allidanl, 01 ad inortem coiisuinant.
    pluriir. Crando differt a nive,lem-
    modo, lor.o et Joan. Nov. Scholia. Sol in ortu suo maculotus.
    pore etenim nix modice cnncrela est llncci inslar,
    : Pertinel eliam ad rcruin naiiirani lempestalum per
    :iui losli salis, grando in snlidam glaciem. Nix fu in prognostica consideralio, utilis in agris rcm agenti-
    nuhibus, grando inferiorc loco : pluvia iianique iitlcr bus; quai no» a sole ac luna rehuque coeleslibus
    cadeiidum prnpter repentinani routationem calidi et tanium quanquam ab bis potissiiiiuiu, suniunlur :
    ,

    Irigidi congelatur anliperistasi, undc inontes nivosi sed ab ammalibus, tum etiam rebus vita carcnlibus.
    snnt, scd sine grandinc. inferiore loco enim lit : fit Ptirtis oricns, et uon fervens, quemadmoduin a Pli-
    denique nix frigidis Iocis temporibusque, at grando nio scriplum csl, serenum diem tiiiniiat. Sol si palli-
    lemperatis dus, liiliernam graitdinem si serenus occidit, ac :

    Sed Qusecuuqiie antiperistasi


    eitiut nive soivuntur. D rursus pridie seienus oritur, pnesagiuro iiidubitaUc
    fiuni, statiiii redeunt ad naturain, quse causa est ut serenilatis.
    graml j statim solvatur. Vel sub nube latens. Prsesertim s i vc luii trabs su-
    Kt interdiu swpius quam noctu decidunt. Noclcs periori e loco solis globo iinmineal , ac eadem mox
    propter absenliam solis frigidse sunt, at gramlines condalur.
    liunt duin gelidus liumor tepido aerc excipitur. Si lubcat, sincerum. Si ante exortum nubes ru-
    CAPCT XXXV. bescunt, venli erunl si cum liis nigrae copnleutur,
    :

    miscentur venti imbiibus. Si oecidens, el rursus mane


    I»c. AOOT.CLOSS.e. Nices aqnarvm rapore, necdum
    oricns rubeai, pluvias pnesagit : at si nubes circa oc-
    densato in gultas, ted gclu prampienle (ormantur,
    cidenlcm rubescunl, sercnum fore euui qui sequetur.
    tuas in alto mari non cadere perhibent. Deniquc ait
    beatus Ambrosius, quod plerumqne glacialihus vcnio- Si pnllidus in nigras nnbes, aqnilonem veittum. Si
    rum flalibus rigenles aqiia- solidanlur in nivem, el a solis exortu mibes dextra ac sinistra dispelluntur,
    rupto aere nix fundilur. Simlli quoque ratione gran- ptaRsagiinr. est vcntomm cum imhribus; aspera vcro

    dinnin coagulatio tit. Aqux enim nuhitim rigore teinpcslas si cum pluvia occidit.
    ventorumque, siringunlur in glaciem, atque dures- Luna quarla si rttbeat. Qnaita luna roaxime in
    cunt. Drhinc glicies ipsa partim fragore vcnioruin pra-sagiis oliservamr ; si splendens ac puto nitore
    cnmininiita in fragmiiie, partim solis vapore soluta fulseril, serenitatem si ruuicunda, venlos; si nigra,
    :

    friist.-ium %i terrsni dilahitur. Qood autem roiiiinta pluvias. Paii inodo obsiTvatur oexoTiyos', ujj?iv\>f,Tos,
    videiur, hoc solis calor fxcii, el inora refrenantis Ii«viri)>ivo; : rursus Styrixtfioc , deimie &ufvmpx9; .
    .

    155 HLD.i: VBfERAMUS OPBROM PAR8 I.— 01DASCALICA C.ENtUNA. VU


    ' plttvium mensis exorduim M
    ; in ntctlio, pleniliiiiiuiu \ CAPUT XXXVII.
    sereituin. liem euni aqua in noctuuia navijjalione l)e i>etiilenlia.
    scinlillal ad reinos. lempeslas eril. Kl cum Delphini PeMilenli.i nascilnr ex aerc, vel sircilatis, vel ca
    undis sajpius enillunt, .jno illi leruniur, inde veulus loris, vel ptuviarum inle.mperaniia, pro merilis ho-
    MfgM, el ui.uc. nubes discuss* «celura aperiunt. m nmn
    j torrupto, i,ui spirando vcl cdcndo perceptus

    VARIANTES l.F.CTIONES.
    1
    A,pluviale.

    CLOSSr€ ET SCHOIJA.
    hinc /i<ivoji3flf , et postremo silens :esi, prin.a ,
    id na . vigesima lertia, vi($esinia sepuma, el inlerlu-
    quaru, sept.ma, decwta, deoma quinla, decim» no- ntutn.

    MKFIDII'».

    SEl'rE.\TlUO.

    CAPtrr xxxvn. Gra*eo iroXsiv, quod perdere signilical. Sunt de


    Joan. Nov. Scuolia. Pettileutia naseilnr ane vel lur re 111111 inelegantes nec iiijticundi vcrsiculi Lu-
    ticcilalit, vet catoris, vel plurnrritm intemperunlia. crelii poei;c iq priinis velusli. qtios ascribaiu; con-
    Pestilemia uinle nascatnr , quemadinnilum el alii veiiiunt euim cum bacsententia Hoil.e
    eveutus reruni natiiraliitm , etiatn a physicis quw-
    rilur, qiianqiiain lola liaec dispiilalio arl mcdicns Nunc ralio qu* sil mnrl.n aut uoile repente
    abjieienda sit, r\ sl inui.it inulii veiicnoso haliiu ex Mnnilera.ii possil rla>letn confMre ouorta
    lerra cnorlo, quein sol iluni venenum fervel, in aera Mnrbida vis lioailoum freneri pecoduinqua caterrl»,
    adducit, qui lottge laleque lior vencno inlectus (inli- KvprJi nii. 1'rniiuiii inullirurn setnina rerum
    citur euiin unus omniunt et facillitne et maxiiue) vi- Cue «upra docill, uu.e vut vilalia tiobts :

    r tonln, qu.r snil uiorlio mnruque nece-Me «et


    i

    cissim corpora nou hniniiiiim moilo, s.-.i cl quadru-


    Wulu vnlare ea cnui ruu sunt forte ccorla,
    :
    oerluin el aviuin eti.ini hor .illl.iin inlicit ilMMM ad i
    Kt |>n lurbarui.t rirlmii in morbhtes aer.
    Milrin , qiicni alias lanicn niedicuin lacinnl porl<e, Alquc ea vts oiiiiils morlioruin peslililasque
    buju» iuis causani relerunl, vocamquc Apull.ncin » Aul rnlrlusecus, ul nubis, nrbuliuue «ujwiiir
    ,
    ,

    237 m NATURA RERUM. 258

    luem morlemque general. Unde sspiusomnc lempus A crebris lerraruin spacia di<tinguunlur, ul ei geiiliura
    xsfalis in procellas turbint-squc brumaies vcrti cou- terminos inlercludant, cl altemis opibus oinnes pro-
    spicimus. Scd lnec cum suo lemporc « venerint, vincias per comniercia ditcnt.
    lempestates; cum vero alias, proftigia vel signa di-
    CAPUT XXXIX.
    cuntur.
    CAPUT XXXVIII. be aatu Uceani.
    De nalura aquarum duplici.
    ./Eslus Oceani lunam sequitur, tauquani ejus as-
    Aquarum dnplici natura formantur et reformamur piralioue relrorsum trabaiur, ejusque impulsu re-
    omnia ' qux cernunttir in lerra. Nam salsx in mari traclo refundatur, qui quotidie bis adfluere ci re-
    convenienles morlalibus fruclus nulriunt in lerris nieare, unius semper horx dodranle el semitincia

    et aere, dulces aptius alcndis fructibus sitique sedan- transmissa, videtur, cjusque omnis cursus in Ixdones
    du' cnngruunt. Sed qux barum 5
    naturalissit qiucri- et inaliuas, id cst, in minores aestus dividitur ct ma-
    tur. Ulraque aulem deprehendilur, dum in alieru jorcs. * LxJon enim vi accurril horis, tolideinque

    Iruni refundi , b.i c per marinorum olerum cineres recurril; Malinas vero v aecuirit horis , sed sepieiu
    illa per humum diffusa queant ; maris vero fretibus recurrit. Sed IxJon a qninta • el a vicesima luna

    VARIANTES LECTORES.
    1
    A, B, evenerint. » A om. qua. .. terra. » A, nalura. * Lcedon.... seplem recunil oin. A, B, C.
    * Aom. et a vicesima.

    glossj: et sciiolia.
    Per couloro vcniunt, aut ipsa sxi* coorla B scripto, excudendum deJinius. Quod vero ad xslus
    De lerrj surgunl, ubi pmorciii lniiiuj uacU esl i
    altinel (est euiui hoc propter Ptolemxi Cosmograpbi-
    Iutempeslivis pluviisque el solibus icla. ca, atque proptcr physica annolanJuin) nun esse
    Nuone vides cliam cceli novitale el aquartim ubilibet, nec loca eaitem semper obiincre sestus.
    Teiitari. procul a palria quicunque dmnoque
    Esl enim causa quxdam igne.i et occulta, qua undx
    Adveuiunt, ideo quia longe discrepitlDt res.
    Nam quid Briunnls crelum differre putamus, sic inipelluniur, inaxime in faucibu; littorum, qux
    iisii longioris temporis sic evanescunt, veluii in ar-
    El quid in ^Egyplo est, qua mmidi ciaudicat axis,
    Quid iii quod lii 1'ciiio est, dilTerri el Gadibus, atque boribuset animabbus vitalis vegeiatio paulalim cino-
    Usque ad nigra virum percocuque secla calore: riiur. liinc esl quod quxdam veterum observata pro
    (Juae cum qualuor inter se diversa videmus lalsis nlquc incompertis babeantur quemadmoduni :

    Qualuor a ventis, et cceli parlibus csse, Plolemxus in liltore Brilannico plures recenset quani
    color et facles liominuin illslare videtur,
    uii!
    bodie in bis bttoribiis inveniuntur luin quxde me-
    'I
    .

    Largiter et morbi generaiiin secla lenere.


    morabili illo xstu inter Aliicain ct Eubxam (quem
    cxnr xxxvtii. Enripuin vocant Grxci) lonce. aliler res depreiien-
    uiiur nunc aique a veteribus memorix inaudaluni
    Joan. Nov.Scholia. Aquarumdupliei ualura forman-
    est. In Ptolenixi tabuiis, quia interpres Grxcam
    turel reformantur omnia qnw generantur in terra. Se-
    diclionem non verlit (quod lanien conimodc lieri po-
    quitur opinioiiem velustissimam Thalis Milesii, qui nu-
    luisset) Grxcx dictionis ignarus , eo loci oppidum
    iueralur inler scptem sapienles hic ut Aristoteles
    :

    ejus nominis posituin arbitratur. Arisloieles aucior


    loquilur, liuniorem itcMtsmpfut esse scripsii reruin
    est (quanquaiu a quibusdain scribalur etiin doloris
    oiiinium , quae sunt et qu e uascuutur in coslo el in ( impatientia victum, quod in Euripo reciprocationis
    terra, euui quo fabula consentil llomeri de Oceano
    causam invenire nequiret , in niare boc prxcipilem
    patre UUuiot x). Ilic igitur aliis omnibus sub terra
    sese dedisse, adjecia oausa morlis, quam iis verbis
    <

    aifundilur maribus, primum in lernis, veltiti a Plinio


    prodidit: Arisiotees Euii|>uni capere ncqtiivii, atipse
    Uiclum est, Oceanum in terna maria allalrare hic :
    capiet Arisloieleui) banc rcciprocalioneni venircex
    reliquis omnibus generibus aquarum inateriaiu sup-
    oecultis flalibti?, qui aeie in cavitalibus iiorum ioco-
    Sediut: al res alii deposita crassilie ct ausieriiaie riiui constricto, cxpellautur. Fieri ertim pulat uiuxi-
    nm per arenas colatur, boc est , ut ita dicam , cri- nie in locis angustis; et ubi littora ex adverso laeto
    hratur, unde fil ui oiiinibus dulces aquas reJdai. Siint
    coucursu freliiui elliciunt. Nam in loci augustia mo-
    cnim fliimina dulcia, unde iioii modo agri et stirpes
    lus pi imiini et maxime deprehenditur, qui ui vagu
    alantur, sed aninialibus qnoque potus sit, quapropter
    pclago prcpier lalitudinem in iminensuiu spargitur
    Crace dieta sunt rcoT«i»ot a poiando flumina , et ac sic cvanescit. Vide Arisi.it. lib. ll. Meleorologix.
    apud poetas pocula, quod eamdcm raiionem respicil.
    El per wquinoctiavel solsthiu so:ilo validus ostuuns.
    Maris vcro fiuctibut. Majores regiones maribus El boc ualurale esl, quanJoqiiiilem quud Aristoteles
    disiinguunlur : minores Duminibus, ut qui ad eite- quoque scriptum rebquii, bx lemporum pcrmuuiio-
    ras regiones peneirat, maria transmiltit, unde litte- nes aera cominovent propter violenta sidera quw ,

    rx et studia trantinarina apud Ilieronymum, pro suiii in Ariele et Orione. Vide rursus Arisloleleiu li-
    Aiheniensiuin et pbilosopboruu) apud eos schola. Et bro ii Meteoron.
    apud prophetaui ex Spiritu bei maria laudanlur usu
    Vet. Comment. Ista rota Vid. pag. seq.) perlinet ad
    navigationis et commerciorum intra sese. Ulrum .
    (
    coiicordiam maris elluna?,qiix si concordat, maxima
    vero mave sil et an uaturaliter saisa, tum de lluvio- '

    rum brigrne, vide Aristotelem Kbro vSa Mcviufuv. i


    esl, ulBedadocetin librondeTeiiipoiiiin ratione. Nam
    aistusOceaniquoliJiebisvenireelremeaieperbibetur,
    in ortu scilicel et occasu lunx. Ascensus autem ipsi
    capit xxxix.
    in Ixdonas el malinas diviJunttir, id est, iu minorcs
    Jo*j».Nov.ScHOUA.Ss)periorconiraent3rius(Fi/jwte ac majores xstus. Maiina nanique a uiajore luua ct Ix-
    eausa commentarium post Joan. Nov. Scholia posuimus) dona quasi Iwsa diciiur unde. Qui asecnsus quando
    recentiorisestcujusdamquam illxantegressxexposi- iucipiant, vcl quanlum lemporis leneant, signatuiu
    liones,
    quemadmodum facile colligitur tum ex ser- esl in ligura. Nani interior rotula triuni parlinm
    monis babitu, tum ex tractatione Uvdon vel la>don<v et imiiidi habel nomina. Spaliiiin quoJ eslra hanc esl,
    maiime peregrinaruin vocum ; nos tairien s< bema et aeris lcrram undique cingeniis, typuni gesiat imdu :

    commentariuiu ul inreniinus in exeinplari manu- el veuloruiu per aeiem llantuim nomina habel. Ex-
    *;a HKO.K VKNKHAIUI.IS OPKHUM PAKS I. — IHDASCALICA CKNUINA. *«0

    in< ini.tii.. qnul Imris '


    occnirii lo( c( recurrit. Mali- A P»ria incretueuta cerlissimo lunx revncatttur »m-
    uas auiem a * XIII el a XXVIII incipiens , citior in lniii : ilia seinper * ai|uilonia lenenlo mi(ioretj, quani
    ai-fnv ii
    , Mil tardior in rSMWU , seplem diehits el rum iu austro digressa propioru nitu vitn sumn
    ' Juinln iiii lioiis prrsrvcral, in medio sui seinpcr ht- esereel.
    ii.iin primani r( ilccim nn i|iiiiilaiu o>(endeus , el per CAPIT XL.
    atquinnclia vel snlsiilia solito v.ilidius exmsluans. Citr mare noa ctetcal.

    Ivr orlouos i auicm annos :«l priucipia inolus , ct QuuJ mare fluvinrum ' accursu •noti atigMur, di-

    VAItlANTKS LKCTIONKS.
    '
    A, B, accurnt. * XXI sn-. XXVIII, 15. * l>, auimiecim. '
    A auoqur pro a*lna.
    • \, ar/Hilomiria... 11M..I1 oi. * A, 1$, C, occurtu.

    GLOSS4S KS SCHOLIA.
    ii-riorsane roia aHates fun.i: nabct, a priuia usque ceilunl pr.cTali aestus. Unde semper conlra priuuim
    ad irice&imarn. Subler li:inc, quas est linea circularis ituiiiuruui cst luris signatum quola luna ineipiat
    angusliur, coiitiiiens aquaui , signilical Oceanuiu , quisque eorumdcm accessuum ad malina; vel Ijeduux
    qui iiiiiim nrbuiii circuit. A( inlra li.mc ducla liuea txoiliiiu.
    numenini coiuincl dieruin, quilms acceduul vel re-

    ( De concordiu ntarii et lumr. )

    iii 1 it.. dnke .amumi tpinlu tqiMT en-


    Ulruiii vciu,.riini
    Auct. Cl.oss.r Qnod muie /luvioium accursu
    Inc. . (,'aniur, ancursu incn**rani, an »ol< utkcmte
    liinari
    nou aiifeUtr, duunt naturiitiltr taltit radit flurnlum dccrescanl, hor L>co soli cof nituin e»(, rujus et opti»
    , ,

    «61 DK NATUHA RKRUM. 908


    cunl natiiraliler salsis vadis fluentum dulcc cunsumi, A lamen non naturaliler iiabel, sed viciois litloribus ,

    vel venlisaut vapore solis abripi, ut in lacis lacunis- quae sanguineo colore rubent, inticitur. Ideoqne inde
    que probamus in brcvi momento desiccalis, »e| etiaiu iiiiniiiiii, et alii eolores picttirarum, rubneque geai-
    occulto meatu in suos refluere fontes, ct solito per m.c lcguniur. Scimlitur auteni in duos siuus, quorum
    suos amnes gressu recurrere; inarinis aiilem aquis Persicus Aquilonem, Arabicus petit Oceidenlein, qui
    dulces superfundi , utpole leviures ; ipsas vero ut CXV passibus dislat ab i£gyptio mari.
    gravioris nalur», magis sustinere superfusas.
    CAPUT XLIII.
    CAPUT XLI. De Nilo,
    Cur tit amarum. Nilo ' (lumine, quiid inler ortum solis et Austrum
    Mare idcirco dicunl salsum permanerc, tot llumi- enascititr, pro pluviis utitur vEgyptus, propier solis

    nibiig ac pluviis irrigatum ,


    quod eibatislo a sole calorcm iiubres et nubila respuens. Meme enim
    dulci tenuique liquorc, quem (acillinic trtihit vis Maio, dum * ostia ejus, in quibus in mare influit
    a
    ignea, oinnis asperior trassiorque linquatur. tdeoque Zephyro nanle , uiidis ejeclis arenarum cuniulo
    suramam xquorum aquam dulciorem ' cssc '
    prufun- prastruuntur, pauialiin intiimesceus, ac retro pro-
    ila. Sed in dulcibus aquis Iunx alimentum csse, gicul B pnlsus, plana irrigal -Cgypti ; veulo autem cessante,
    solis in mari. ruptisque arenarum cumulis, suo rcdditur alveo.

    CAPUT XUI. CAPUT XLIV.


    De mari Rubro. Aquii tcrram necli.
    Mare llubnmi notueu aroseo colorc frahit. quem Aqua CreatOr orbem uicdio ambilu prjBoituit,

    VARIANTES LEUTIONES.
    • A, aquarttm ; C, (vquoream. A, profundo. ' A, flitvio quo. » A, irptem otiia ejnt, quibut.
    ' A, inlerjeclit.

    GLOSS/E KT SCHOL.fi,
    niutidiis,solique omnis miiudi retio nnta est. Oceanl nnmen accepit, qucm lamcn iton nulttrnliter Itabet.
    aiilcm magoitiido iucomparabilis, et iiiiraiisincabilis, Itubrum mare, hoc Grxci vo-
    cst siuiim Arabicuiu,
    lati iulo prohibetur. Munrti philosogihi aiunt, quod canl 't"svi9//Rv OitXucea/ seu quod Erythras rex in his
    :

    post Oceaniuii lerra milla sit, 6ed solo denso acre locis iinperaveril, seuquod aquas baheat rubras, ru-
    nuhili coulineatiir mare , sicut et terra cubterius. liruiii eniin Craeci vneaiti ipvQpiv; scripiorum alii de

    Salomou aulem ilicil : Ad locum autcm undc excttnt, ralionc nominis ambigunl ut Pnmponius Mela ,

    flumina reverluntur. Unde inielligiiur, inare non CTQ' C lib. 111, nlii a rege nomen indilum videri volunl in :

    scerc. quod etiaio per quosdam OCCUlUis meatus aquaj seiitentia est Iterodntiis in itlelpniiiene.
    ijii.i Cum
    revolulx iu fonles inn-, refluant, el snlito cursu super Pomponio qtioqtie senlit Piinius. Vulgatior fama esl
    suos aiuncs recurmui. Mare propterei factuip Ml iqiiam confirmant peregrini , qpi ad e.i usque loc»
    iii oninium cursns fluuiinum recipiat. Ciijus ctim sil pcr terram sanclam penetrarunij co orem quidau
    altitudo diversa , iiijisrrela est iameii dorsi cjus vidcri rubrum vtrum liune essc cx arenx cl fundi
    :

    mqiiatilas. Untle cl cequor apprllattiiu credilur, quod rubedine , quse per uudas alioqui ciaras tuini-
    superlicies ejus tsqualitas sil. Physici aulem dicuut meque infcctas perluceal. Vide mulla de hoc mari
    mare altius esse lerris. apud Slrabunem lib. xvi. Magnorum animalium ac
    Joan. Nov. Sciiolia. Satsis vadis fluenlum dttlee belluariun magis quam alterius ferax cujus rei ab :

    eonsumi. Scilicel pr» calore , quori idem ei cineres Aristolele redditur ratio ei in P-roblematis, et i;i li-
    cfliciunl. heilo de Lont/itudine et Brcvitalc vil:e. Mare boc iu
    Vapore solis absumi. In hac sentenlia esl Aristoteles sacris Litteris Israelitarum redilu cx i£gypto iu Ju-
    libro Meleorologiie.
    ti da>arn nominalisnimum est.
    Lacit lac.unisqiie. Id Cst lacubus, ulroque enim
    CA1'UT xi.hi.
    modo dicilur. Est hoc videre in palndihus qua:, hi-
    bemo imbre stagnanles, «stale a snle desiecantur. Joan. Nov. Scnoi.iA. Xilo jluminc. Hic fluviorum
    Vel cliam occulto meaitt in suos rc/luere fontet. omniumqtios habetnulos csimaximns. Arislo-
    terra
    Quemadmoduni scriptttm est in Ecclesiaste Umnia :
    tcles euni ex Argentco monle (qticm Plolomjeus
    flumina intrant in mare, el mare non redundat. Ad f) lih. iv de Cosmogiaphicis rebus moutem Lunse ap-
    iocum enim ttnde excunt (lumina, reaertuntar , u< pellal) primo xi.v Msrswowv, de fliiviorum oruiine,
    iieium fluanl. nasci scribit, qui ultra .'Ltbiopiain cst, versus l'ra -
    snni pronionlorium : fluvius juxla eximius, ae natur<e
    CAFUT XII.
    maxiiiieailiniiabilis. Servius scribit, hunr. anto diclum
    Joah. Nov. Sciiolia, Sed in dulcibtts aquit iuittc faiSSQ Mcloueiu, deiiide Niium qussi ntxv 6).i3«. Ori-
    alimenlum este,sicut solis in muri. Ex eoruiu upinione ginemcjtts, quia nihil eerli haliiiere veieres, in-
    loquitur qui sidera ct stellas ignes arhitrauiur, ac certaiu feccrunt. Unde est illud Lucani in tlccimo
    ali humoribus e lerris ac maribus in sublime raptis : Pharsalia; :

    quod existimant pleriquc ex llomeri lahula originem


    Arcaiiiini n.tLiir.i captit uoii prorbrtil nlli,
    du\isse in Uiade enim recenset Jovem cum reliquis
    :
    Nec hi-uit populis parvum le, Nile, videre.
    dits ad .Ctliiopas proli cium epulaium gratia. Phy-
    sice intelligilur c loco nox , qua sidera «t sol poiis- CA.PUT XI.IV.
    simum in Oceauum cadere videntur. Super hac opi- Vkths Comuentahius. Refusio Oceani pcr orbem
    nlooe vide apud Strahoneui tibro priiuo. ijiKut.e partis loiius lerne.

    CAPUT XLll.
    Zona teri-x perusta, quam undiqtie tursum ac
    t
    deorsum circumiluit Occanus qui a mii« dunlnis exr :

    Joan. Nov. Sciiolu. ilare liubrum a rotei coloie tremitatibtis, oricnte scilicet et occidente, in seplen-
    —

    '-•».:. LSKDA: VENERAIilLIS OPEKUM PAUS L - DIDASCAUCA CENUINA. 364

    qux ex oiniii paiie in cenlrunt lerrai vergeiel, cl iu \ tus nisi in gpirilu, sic et lerra; cohaercntibiis cunctis
    interiora nilens decidere nuu posset, ut, cuni terra niii in se locui noii est, natura coliibenle, ct quo ca-
    arida el sicea eonsiare pur se ac siuo liumorc ne- ilat ncgante. (Jiu- in centro vel cardine mundi sila ,

    quirei, nec rursus stare aqua, nisi imlineote icrra, lidiuillimum in creaturis, ac medium, lanquam gra-
    mutuo aiuplexu jungerciilur, '
    liac sinus pandeiiie, vUsiiiia, incum tenet, cuiu aqua, aer, et ignis ul levi
    illa vero perineunlu loum intra, extra, supra, mfra, tutc naiurx, iu et silu se ad alliora prxveniam.
    venii ul vinculis discurrentibus, atque eliam in simi-
    CAPUT XLVI.
    inis jugis eruinpenlc.
    Terram globo timilem.
    CAPUT XLV, Orbcm lerra: dicimus, non quod absoluti orbis sit

    TerKcpositio. forma, in tanta montium camporumque dispariliUle,


    Terra fundaucst supersiaiiiliutcm suam, abyssus scd cujus amplexus, -i cuucta lincarum comprclicn-
    sicut pallium amictus cjus. Sicut cnirn ignium sedes djnlurumhitu.flgiirauiabsolullorhiscfriciat.lndeenim
    non esi nisi in ignibus, a<|uanim nisi in aquis, spiri- lit ut sepientrionalis plagae siJera uobis semper ap-
    VARIANTES LECTIOKES.
    1
    A, C, ac.
    GLOSSiB ET SCHOLTA.
    Irionemet austrum refunditur:qua refusione reuma B adjacentibus
    - rcgionibus snmunt sibi noinina. Nsm
    ta, id cst, ebullitioncs niaris lieri vidcntiir. si aitendas superGciem nostre insulae, alteram e
    Omnis tcrra qua colitur a nobis, parva qu<edam conlra dcorsuiii poles inlelligere : et rursus irans
    esl insula : quia et singulae de quaiunr habiialioni- zonain Torridaiu, debes intelligere superiorem el in-
    bus, parvac quedam elliciuntur InsuujB, Oceano bis ferioreni insulam babitabilem.
    eas ui vidcs ambienlc, e\ quo omnia niuria ona pro

    SEFTENTMO.

    MtKIMLS-

    CA»DT XIV. ( pr.fsit snstenlare lerrenani, aut super uquus siat tam
    Inc. AtTCT.*CUMSJt. Trrra (undnla, esl snpcr sla- iinmane pondus ; qunmodo iion dlmertitur, aut quo-
    bititntem sunm abustut lieut paltium amictut ejut.
    : inodo anquiiaiis lihram teneat, ne in aller.im pancm
    Qualiter terra super aerem fundata libraiis crcdiiur propensa incumbai hoc nulli lioininuin morulium
    :

    stare ponderibus, gic ilicit licalus Amhrosius De : scire fas est, nec nohis discmere atque perserului i

    lcrraj aiiietn qualiUU «ive pnsitinne siiffiriat iccun- licet culquam tanum riivinat m iis txcelleollam Hum
    ;

    dum Serlpturim Job SetoidNH tpdn mtptniil tcr-


    :
    cnnsiat eatn lego niajeslails Dei ae super aqu* c ae ,

    ra\n in Philouphi i|i.m|iie siinililcr opinanliir


    niliilo. soper nubel stahilem permanere. QuJi tnitn, luquil s u-
    aere denso lerram siisteulari, et esse iu moduni loiniin, sufficiat enarrnre opera illuis, uut quit inucj-
    spongiae, aique in medio aeris mole sua inimnhiletn maguatia eiiis Ergo qnod nmrialium natui.e
    tinuvil .*

    peudere, sicque ut aiquali mntu hinc uique iinle vel sciretum est, dlvlnB potMtati relinqiiaiidum esl.
    Uti alariini snftiilla remigiis, e\ oiniii psrlc libral.i Vetus .niiiiiieni.ii nis, qui sequilur, osteiulil aqu.v
    propeinle.il, quia scrihitur Qui (umlmit tcrram M«
    : superllciein cssespliari.aiii, aiqueterrain h>-.jmi am-
    oer n,juni; vel quoniuih) aer mollis cl tenilis ninlein glohmn.
    , ,

    &65 DE NATUR.A RLRUM. 266

    pareant, meridiana? nunquam; rttrsusquc ha:e illis A cus ajquinoetio XXXV pedum , umbram xxin
    non * cernantur , obstanle giobo tcrrarum. Septcn- pedfts longam facit. Dies autem inaxima XIV hora-
    trionesn«n cernit Troglodylice, et confinis JSgyptus, rum est accudente his qninta parte unius hora*.
    6
    nec Canopum Italia quamvis ejusdem orbis pene
    : Tertius oritur ab Inrfis Im:;o proximis, lcndit per

    dimidio major pars ab oricnlc ad occasum, quam a Caspias portas , Taurum, Panipliiliam , Rliodum,
    meridio ad septentrionem habitetur : htnccalore, il- Cycladas, Syracusas, Catinam, Gn.les ;
    '
    gnomonis
    linc rigore probibenie accessum. cunctse uinhram XXXVlll uuciai uui faciunt. Longis-
    sinnis dics hotaium XIV alque dimidiae, cum tri-

    CAPLT XLVIl. cesiina unius * hor;c. Quarttis al) ailero latere Im.ii
    per Ephesuin, niare Cyuladum, septenlrionalia Si-
    f)e Circutis lerra:
    cilirr:, Narbonensis Galliai exorliva, Afrirx maritima
    Oclo circulis terra, pio dierum varietate, distin- tendit ad occasum. Gnouioni XXI pedum respondcnt
    guitur. Primus ab Irtdia: parte Australi, per llubri uinbric XVI pedum. Longissimus dies hahes horas
    maris 4 accoias, ct Alrica: maritima ad colutimas XIV et tcilias riuas iinius horje. Quinto circulo con-
    Kerculis pervenit. Quo gequinnctii die medio gnomon tinentur ab introiiu Caspii maris Bactrii, Armenia,
    * VIII pedum, umhrani IV pedcs longam reddil. B Macedonia , Tarerrtum, Tuscum mare, Baleares
    Bies vcro longissimus Xi\ hotas «quinoctiales ha- Uispania, Media. ' Gnonionis septem pedcs, umbris
    het. Secundus ab occasu Indix per Medos vadit ct VI "pcdum. Maximus dics horarutn XV. Sextus ain-
    ^Persas, Arabiam, Syriam, Cyprum, Cretam, Ljii- plectitur Caspias gentns, Caucasum, Samothraciain,
    baeum, el Beptentrionalia Afriua.- contingens. limbili- Illyricos, Campaniam, Elruriam, Massiliam. Hispa-

    VAttlAISTES LBCTIONEg.
    3
    1
    A, cerwumtuT. • A, R, incoias.
    8
    A, B,C, Vll. " A. per Persas. - A, XX Yl.
    * A, et tendtt. '
    A, gnomoni. A, horce parte. A, Gnumoni septem resjiondcnl pcdes
    i0
    A et B oin. pedum.

    GI.0SS.4i ET SCHOLIA
    Vetus CoMMKrmRiiJS. —
    Maris el lotius ;\c\\v<e Spharra; terrae adscripla sunl A B C D : circa liane
    cum est in tranqniltilate slabilis, forma apparet sitaeris orbis , cui adscripla sunt E F G L M ; ct
    globosa quare si ponamus aqux superAciem pla<
    : ulrumque orbem, id cst, teria: el aeiis riividat linea
    nam et in directa linea positam, ut est A B 1', ducta ab E usque ad L crit superior ista, quia pos-
    :

    et a puncto terrae, id est, K, ducatur linea K B con- ; sidcmus et illa sub pedibus. Nisi ergo caderet urniio
    jungantur autcm rinea: K A, ct K r, qtiae singula; pondus in terram, parvam niiuis imbrium parlem
    tanto smit majores media , id %t, KB, quantum est lerra susciperet ao A usqueC. Latera vero aeris hu-
    A B, ad H igilur tranquilla: aqnse per A H T' ubique
    : morein suum in cceluui ducerenl, rcstat ul ex oinni
    cnrvatur. parte aeris humor inlluat terris.

    Patrol. XC.
    ,

    167 llE».« VENEIIAUIIJS 01'KKUM PAItS I. - DIDASCAUCA GENTJINA. ses


    iii.-iin, Terraconeiiseui lucdiam, ot imle per Lusiia- \ Septimtis ab allera Caspit inaris ora incipll , vaJu-
    iiiam. Gnomoni pedes IX uinliii' VIII. LoDglatirnoi que per Thracix avrrsa, Vcneliain, Crcinonam, lla.
    ilies horarum XV addita nona parle imius horx. vcnnaiu, transalpinam Galliam, Pyrenxum, Celtibe-
    CL085& ET SCIIOIJ.V.

    Joi*. Nov. Sciioi.ia. — Seplenlrionrt non reruit tu.itc prupos ni


    roii/iiiii Troi/lo<Jylire , nec (Oii/iiiij .h.gyplttt. Trii-
    Grxce dicuntitr, quod pro donilbui auiia
    (.•liiilj 1 1'

    habitenl, sic exigenle caloris velieinentia. Huruni alii


    »11111 in Asia, alii de qtiiluis boc loco ir.eiitin lii, in

    Africa interiore ultra ^gyptum, in lorritli zona


    xquinoclialem ciiculum. Vide dcscriptionent
    et ultra
    Ptolemxi.

    Nec CauopumIialia. Canopus Menelai naiiclerus


    fnit, qui .Egyptum navig.irenlCr.Tci ad repe-
    1I11111 in
    tendam Helenain submersus rst in Nili ostio , quod
    ,

    hinc (.'anopiciim vnratur. Ilic rclatns esi inter sidera


    ac conslitutus esl in navi Argo, sed hauc parlent re-
    giones seplentriouales non vident. Itlem de hac stelht
    esl apud Arislotelem etPlinium. Sedsuntel alia ar-
    gumenta quibus efllcitur terram esse globum : lunse Hanc figuram iu rommcntario sequebalur ea qnam
    videlicel eclipsif, qux lit per meuoeides iiguras et hicquoque statim adjecFmus 111 qua demonstralur
    ,

    auiyxvrrrov;, iiiule conslat uiiibrain ejus esse pyra- lcriam eisdem circulis distingui quibus ccelum ; stim-
    niiileii), que ex nulla alia materia provenit, nisi ptnm aiiteut est e\ Macrobii commenlario super Sci-
    tflobaia, id quod vetus commcntarius boc sche- pionis Somnium.

    Quomodo quinque louae cocli titpe jtiren! quinqiie zonit lerrce.

    SEPTENTRIO.

    UI.IIIDIl t-

    —
    VrtusCouiientimu». Orbis terrxest.ciii bie ad 1 niam ab N in L semper sole rubet. Inlerioro quoqno

    gcriptx suiil liuerx AIICD. Quomodo veroducanlur hauc pwcedit quinque zonis lerrx, super-
    rola, ini.e
    linex inter lilleras qux in circiiiiu prxtliciaruui sunt jacent quinque nonx cortli. qux omnes dislinguuntur
    vides. Nam spatia duo adversa sibi, id est, a C in I, litteris, sicut hic prxdicius lerr.e orbis. Esl enim
    sepienlrioiium, el a D in F, auslruliuiii intelliguntur cocli sphxr» A B C D , o( inlra se cUudit sphjerain
    pruinaohruissepcrpettia.Siquidcin ul iisicnduni linei terrx S X T V. lln d pictis, conslal siugulas partes
    ab I in C, elab F in K. Inler hos exlremos cinRulos ct leri e a singulis eeeli parlilms super veilicetu suuin
    ineiliiini suntduxmorialihus concessx.ab I scilicetin positis nualitalcm niutuari.
    N.etab F in L. Ali his quoqtic dueuntiir linex.osten- Jiun. Nov. Sciiol. Poil litif citpiil inveniinus scri-
    denles lonas ab N in M.et ab L in K. Nam inler et I pluin qiioildaiu upoittionil loeo a.ldituin, liaginen-
    N sestiva, inler L el F hiemalis consiat, qux utraqne lum viji-ii, im ex libro 11 Pioiomari >n/>i ui^xW i»»«7-
    alniusecus li igoiis Ct caloris teiupvrie guudcnt, quo- fx«T(i«;;nost>|ieia'|>rcliuiu arlmr.ili siiiiiuj, si (otuin
    ,

    2ct DE NATUIU RERUM. 270

    riam. Gnomoni XXXV '


    pedes umbrx XXXVI. A Sarmalas, Dacos, partemqttc GermanixGailiasihgre-

    Amplissima dies bmarum XV et quinlaruni parlium dilur. Longissimus dies horarum XVI esl. Ilis cir 1

    horx Iriuin. Otlavus a Tanai per Mxolitn lacum, et culis anliqui dnos prxponunl, uninn pcr insti'am

    VARIANTES LKCTIONES.

    A, B, om. ptdet ct habent umbram.

    CLOSS/E ET SCHOLIA.

    illnm commenlariumascriberemushuiccapiti nni-' : verisimilitcr dicere non possumus. Nam ad hunc


    versam enim hanc dislributionem absolule continet usque diem nostri orhis homincs minime illo pcne-
    de climalis ac parallelis, qua recle intellecta siudio- traruni. Quare conjecturam magis quam veram his
    si cum fruclu in cosmographia Pliniana prxseitim
    loriam ea qux de ipsis narrantur quispiam exisli-
    versabuotur. mabit. Sed de proprietalibus quidcm paralleli qui
    suh xqtiiuociiali est, hxc breviter dicla sint. Pe
    reliquis vero a quibus et babitationes nonnulli
    Expotitio proprielatum per tlngulm parallelot (Ex
    cap. 6 lib. ii 1'lolemxi, de magna operatione, qiod B xstimanl comprehemli, illa re in siiigulis repeian-
    tur, addemus quod super verticem in singulis il-
    atmagestum inscribitur.)
    Ix slellx Gunt, qux arcu xquali ejus circuli qui per
    Eodem raodo in cxleris quoque parallelis univer- polos xquinoclialis est, ab ipso distam, xquali iu-
    sales propositasque proprietates sumcntes , quarta quam arcui , quo stipposilus quoque parallelus
    parte uriitis xquinoctialis borx declinationem exces- simtliier distat, et quod seniper ille apparcl circulns
    sihus adauciis, sufficienter fecerimus, si posuerimus qtii polo xquinoctialisboreali polo et elevatione
    tmiversalem earum exposilionem, anieqiiam ad par- poli spatio describitur, a quo qux intercipiuiilur
    ticularfa descendainus. stellx onines semper appaieui: coulra vero ntinquaui
    Initinm igitur a parallelo qui sub ipsoxquinoctiali ille apparet circulus qui polo australi el eodem de-
    est capiamus. )s disseparat proxime a toiius quartx scribitnr spalio, a quo qux iniercipiuntur stellx nun-
    nosiri orbis parte illam quae ad meridiem est, solus- quam apparent.
    quedies et noctes universas xquales inter se liabct. Secttndus est arallelns , in qun maximus dles
    |

    Ibi enim solummodo omnes qui in sphxra sunt par- horarum est xquinoclialium 12 15. H:c abxqui-
    alleli ad aBqitinoclialem circulum in duo xqualia noctiali gradihus 4, M. 15 distat, el describilur
    dividunlur, ita ut partes qux super terram sunl ct per insulam Taprobanem hic eliain umbrx du-*
    :

    inter se similcs et xquales stiblerratieis pariihus sin- plicis esl. Sol enim bis super verlicem illorum lit.
    gulx singulis sint, quod in nulla prorsus declinatione Qui sub eo babilaiit, et gnouiones in meriiliebus
    accidit, solus tamen xquinoclialis rursum ubique uinbra tunc privat, quando abxslivali solslitio in
    xqualiler ab hnrizonte divisus, dies qui ner ipsttm r ntraque parle G. 79 M. 30 distat ila dum per lios :

    fiuni aqu.iles ad seusum noclibus facit. De masimis 159 gra lus fcrtur ad australia, <lum vero per reliqnos
    eniin ipse quoque circulus Cst, reliqni vcro cum in- 201 ad borealia gnumoiiuin timbrx protenduntur.
    xqttaliier et sccundum nostri orbis declinaiionem Hic (iu iliu gnomon esl 60, taluim est ceifiiiiioclialrs
    ii

    dividantur; auslraliores quidem ipso parles, qux umbra 425. ^Gstivalis 21 20, brumalis32.
    super terram sunt miuore.s subterraneis, et dies no- Terlius parallelus est.ubi maximiis dies xquino-
    ciibus breviores faciunt : borealiores aulem e contra, ctialiunt est horarum 12, M. 50. IIicG. 8, M. 25.
    majores super lerram partes, longiores dies. Hujits A h xquatore distat etdescribitur per sinum Avalicuin
    paialleli unibrx qitoque duplkes sunt : soi enint bis umbrx duplicis hic quoque esl, sol enim bis super
    stiper verticem habilanlium sub eo lit secundum verticem illoriiin lit qui sub eo hahilaiit, et gno-
    xquinoctialis obliquique circuli parles. Quare tunc inonica eiiam in meridiebus untbra lunc prival :
    solum in meridie gnomones nullam umbram reddere qiiando ab xstivali solstitio in utraque p.irie 69 par-
    possunt. Cnmvero soi per borealem eemicirculum libus distat. Ila dum per hos 158 gradus fer-
    feraiur, tunc ad meridiem cum aulem per aaslralem,
    ; lur, ad meridiem gnomonum umbrx proien lunlur ;
    itinc ad septenirionem umbrx a gnomonibus reddun- dum vero per reliquos 222, ad sepienirioiiem. Ilic
    tur. In his regionibus qualium parlium gnomon est qtiuHutn gnomon est 60, lalium Xqiiinociiulis qui-
    60, lalium utraiue tam xsiivalis quam biemalis dem umbra esl 8 50, aeslivalis vero Iti 50, brumalis
    umbra 20' 30 proxime est. Dicemus autem universa- autem 37 54.
    liter, nisi de illis umbris qux in me.idiebus fiunt. Qtiardis parallelus, in qnn maximus
    dies est hora-
    Non enim accipere possumus verilatem meridiei, rum xquinoctialium 12 45. Hic distat ab xquiuo-
    nequein punclis xquinoclialibusnequesolslilialibus. D ctiali grailibus 12 30, ct describilur per sinunt
    Sed tamen quando non acceperimus umbram in his Adulilicum : hic quoque duplicis unibrai eet; bis
    lemporibus apud boram meridiei, erit proximum enim sol super verticem lit, et gnoinnnas in meridie-
    veritati neqtte causaliler aliquis error sensibilis : btts uiubra tunc privat , quando ab xqtiinoctiali
    supra venicem vero eoruin qui sub xquinocliali solsiitio in utraque parle 57 50 gradibus distiil. Ita
    habitant, illx stellx perveniunt qux in ipso xquino- (lniiiper bos 115 40 gradus fcrlur, nd tnoridieui um-
    ciiali volvuntur, et oinnes lam oriri quam occidere brx gnouionum prolrabiintur; dumvcro per reliquos
    videnltir. Nam sphxrx poli cnin in ipso sinl hori- 211 20, ad septentrioncm. Hic qttalium gnomoii cst
    zonle,nullumcirculutn xquatori parallelum aut sem- 60, laliutn xquinoctialis umbra 13 20. ^Bstivalis ltt,
    per apparentein, aut nuuqiiam apparentem f.iciunt brumalis 44 10.
    orbem meridiei secanletu. Ilnhilatioiiee aulem posse Qu ntus parallelus, sub qno maximus dies esl
    sub xquinocliali esse quasi in regione niniium tem- huraruin xqiiinoctialium 13 Ilic ab xquinncliali G.
    peraia , inulti coitiendunt «. Nam soiem nec in 10, M. 27, distat, el describilur per Meroem in-
    punciis supcr veriicem immorari, quoniam recessus stilam. Hic quoqtte umbr:e. dttplici- esl, et sol bis
    secundum tatitudlneni velociter ab xquinoctialibus super verlxem fit, giiomotiasquc umbra iu tncridic -
    puuclis delicit, unde leinperatam reddi xslatem. nec bus lunc privat, quando in ulraque parlc ab :cslivaJi
    in solstitiis mulluin a verlice disUlll, quare levissi- solstitio 45 gradibus dislat, ita clutn per hos 90 gra-
    nias biemes lieri. Qux vero isi.r sint habilaliones, dus luriur, gnomonum umbrx ad mcridicm tendunt;

    * Sub xqnatore est Irabiuiio sccunduin plerosqne nostrl temporig I(i2*2.


    :

    ?7I IIF.DiE VKISKIUBJMS 01'EHUM PAKS 1. — DlDASl.AUCA fiKNUINA. 272


    Mvraon, et 1'tolemaidam Rithri inaris urbcm . uhi A amplior : itlterum pcr Sycneim -Egypli, qui csl ho-
    longissimus tlie» horarum XII esl, tliinidia hora rarum XIII, biiosque subjieiunl, piiiumii per llrper-

    (.LOSS/E ET SCHOLIA.
    iliiin vcro per reliqiins 270, ad scplentriniiem hic 15 15 a-quinnctialium horarinn. Ilic dist.il ab
    quailum goomon <si Oo. talium eal lequlnociialia ii'i|tiino(iiali gradibustS 5,et scrtbiturperMaiaiuafn
    umbra 17 45, Btlivalii 7 15, brumalia 51. hic qiialium gaomon est 09, taliuni est lesuva unibra
    Soxlus cst paiallelus, snh quo niaxinius dies 13 20 50, cquinootiaUa 55 55, brumatii 140 15.
    I". Iiorannii ;eqiiinor.lialiiliii. llic al) tfqtiinoeliali 20 0_uiutus decimtis est paraUotua, ubi ni.iximus dies
    44 gradlbui dist.it, ei deacribiiur per tNapata ei •
    15 30 liorurum, ilistatquc ab aeqni-
    a3t|iiiuoclialiiim
    est etiam istc duplicis umbrs; sol enlra bia tuper nneliali 45 1 el ilc.»erihitur per iucdium
    gi-.iililiiis

    vrrtn.es fit, ct gnomonaa in moridlebtu umbra lunc 1'ontuni hic qualium gnomou aat OO.UIium mtivalil
    ;

    privat, quamlo ali xslivali lolstilio <\ utraque parte umbra eat 23 15, nqmuociialis vcro corumdcm 00;
    31 gradibus dlstal duui per hos 02 gradui fertur,
    ; iia brumaili 155 15
    guomonum mcrldiem prolranuntur Onm
    nrobrai nrl :
    Scxtiisdccimtiscsl parallelul subquo tnaxinmsdies
    vero pcr rcliqfios 208, ail Beptenlrinnem. Hicqu ilium 1.5 45 borarum xi|uiiioctialium esl. Ilic ab an|tiiiin
    gunraon nst 00, lalium mquinnctlalia uinbra -- 10, II ctiali 40 51 gradibus distal, ct per Dannliii scriiiitur
    wstivalis 3 48, biiiiiialis 58 10. amnil fontes ; hic (|iialiom guomoo esi 00, talium
    Scptiinns estparallclus, ubi maximus dies etl bora» ;estivalis umbra est 2R 50, ieqtiinoctialis 63 55, biu-
    rummquinoctialium 13 30. Hic abipquinoelialiSS 51 malis 171 53.
    gradibus distat, ct describitur perSyenem. Hic par-
    I)c< iiiius septimus parallcliis, ubicuequc maximus
    alli piMiius eorum est qni aimplicis umbra no-
    lus dics 10 horarum Bquinoclialiura est. Hicabajqui-
    ininaiilur, uuiiquain eniin sub ipso gnomouum in 48 23 gradibus disiat, el acribitur per osti.i
    noctiali
    mcridicbus unibr-.c ad aostralia protenduntur, sed iu
    iloryslhcnis; bic tiualium gnoinon est 00, laljum cst
    ipso xstivali duutaxat sols>titii> stiper vertlcem bibi- KSlivnlis umbra 27 50, aequinoclialia 07, 50, brmna-
    tantiiim sub eo sol Di, et gnomonos tunc ab que lis 188 35.
    uinbra esse cernuntur. Tanlum enim ab ajqoino- Dceimus octavus est, ubicunqiic maximiis dies 16
    cliali tlislat, qnanlum asslivale Iropicum puuctuin, 15 borarum xquiuGCtialium cst. Hic ab xquinoctiali
    reliquo vero tomporo univcrso ad septenirioiieni 50 gradibus distal, et scrihitur per mcdiam Mcotida
    uuibrain millual. Ilic qiiulium gnomon esiOO, Ulinni paludeui ; hic qtiulium gnomon eit 60, taliuin est
    esi acqiiinoctialis umbra 20 50 , brumalis 03 50, icsiiv.ilis uiubra 29 55, a?t|uiuoctialis 71 20, brumalis
    jcslivali vero unibra giiomoiies carcnt. Onines qno- 208 20.
    i|iic iatos borealiores paralbdi usque ad euin qui Decimir; noiius paraltelus est, in quo maxiitius
    nostrum orbem disseparal, babilabilesque regiones dics 10 borarum, M. 50 wquinoctialium est. Hic
    tcrurnai, liuiplicis umhras lunt. Snb ipsis cnini me- ab scquinoctiali 51 55 gradibus dislat, et seribilur
    riifiebtts iine mnbra penitni guoinones ccriiimlur :
    C per australissima Britanni«e ; liic qualium gnoinon
    ncc ail iiierieiem eas, seil scptentiionem semper «st 60, talium a^tivalis umbra 51 25, arqumoctialis
    mituint , nuuquam laiuen Bol super vcitices in is- 75* 25, hrumalis 229 20.
    tis fit.
    Vigesiiuus est parallelus, suli quo 10 45 horarum
    Ociavusest parallelus,sub quo maxunui dics est 15 xquinoctialium maxirniis dies est. Ilic ab %qiiino-
    45 horarum a:qtiiiioelia'ium. Ilic ab ;vi|umocti:ili O. riiaii 52 50 gradibus dislat, et scrihitur per Rheni
    27, M. 40, riislal, ct sciihiinr per Plo'emaideiQ, qum Ruvilostia; hio qualium gnomon ost 00, uliiim jcs-
    in Thebaitle est, qturquc Mcrcur. appellatnr. Ilic tiva iimbra 55 20, sequinoctialis 69 5, brutnalis
    i(iialiuiii gnomnii f I 60, talium restivalis utnbra 255 10.
    3 50, acquinoctialis 3 50, brumalis 70 10. Yigesimus piinuis esi parallelns.ubi maximus dies
    est paralleius, ubi maximua «lies cu 14 ho-
    Nonus niior.irum a'i]uin.ietialiiim est. Isle ah irquinoctiali
    rariini nquinoctialilliu. ilic ab <equinoclia i 50 22 54 1 gradibus distat, ct scribiiur pcr Tanaidos fluvii
    grariibus dislat, el scribiiur pcr inleriorem /Egypii ostia; liic qiiajinni gnoinon esi 60, Uliniii est tesli-
    regionem : hic ouaiium gnomon esl 00, laliiim ststi- vabs innbra 54 55, icqtiinoelialis 82 55, brumalis
    •valis iimbra 50, xqitiuoclialis 55 12 , brmualis 278 45.
    •83 15. Yigesiniiissecnndusparallclus est.in quo maximiis
    Decimus est parallelus in quu maximus rlies est tlics 17 15 hoNtrum %qiiiiioctialiuin e«t. Iste 55 gra-
    14 15 borariim geqainoctialium. Ilic ab tcquinootiali riibiis ilt-t;ii ab aquinoctiali, et seribitur pcr Brigan-
    53 ISgradibns dislat, ct scribitur pcrmediiim Pha;- liiiin Magnv Bntaiini.t' hie (jualium gnomon esi 50,
    ;

    niccn. Hic qualiom gnouion est 00, Ulium :cslivalis D talium est .Ktii-iiis umbra 06 15, asquinoctialis 85
    mnbra 10, xquimiclialis 39 50, brumalis 115 5. 20. biumalis 30» 50,
    Uiiriecimus est parallclus ittb quo inaximiis di>'s Vjgesimus lerlius est parajlelua, ubi inaximusdies
    est 14 30 horarum sequinoetialium, llic 50 ah 17 30, litiiarinii ;c(|U iioolialiuio est. Isle ah arquino-
    icquiuocliali gradibus dislal, cl seribitnr pcr Bbo- ctiali 56 gradibtis disUl, ct scribitur per mediam Bri-
    dum hie qualnmi gnomoii cst 00, taliom cst ;csti-
    ; lanniam Magnam ; bic qiialium giiomon ent OO.uliuui
    valis nmbra 12 55, x-quiuoclialis 45 50, briimatis mstivalis unihra cst 37 20, a.-qmnoetolis 88 58, bru-
    103 20. malis 355 15.
    Dtindecimus cst parallelus in quo 14 45 maximus Vigesimus quaruis parallelus csl sub qno maxi-
    <l'cs hiirarum arquinnctialitim es-t. Hie. nb icqiiiuo- iii u- dies 17 45 horarom tvquinoctialiuui esl. I te ah
    cliali 38 SKgradibuadislal.el scribitur perSinyroam; a-qiniiociiali 57 gradihus distai ct sciihitur per ,

    ic i|ii tlqiiDinndo etl 60, laliiim tcstivalis iiiubra


    tiiii e.iiur.i.-tin iiiui Hi it.iiiui.i- ; hic qualmm gnomon est
    15 20, qulnoctialit'%'1 50, hmmalis 114 55. 60, tilitim iestivnlls umbra 59 20, irqubioelialis 91
    Teitius deci iun est paialtelua iu oho maxhnbi 25, bruinalis 372 40.
    dies est hnraiuin 15 nquliiocliailiun. Hicabsqul- Vigcsimus utlintui parallelus rsl, ubi inaximus dirs
    nm-ii.ili 40 50 gradibus di>Ut, ct scribitur pcrlielies- 18 teqiiinociialiutii horarum est. Istc mI> ulaocUa»
    Jiontiun; bic qtialiiim gnoinon csl u\ laliiun «esliva- li N gradibus distat per panra Briunuka
    scribitur
    is iimbra csi 18 50, tequlnoctiajbl 52 10, brtimalis uilraiia,; hic quaiitun gnomon eal 60, lajiinn cst
    127 50. xstivjlis uqibra io 1 1, .i-.iuiuoetuli. 9t>, bruiuaha
    Quaitus dccimtts cst parallclus, ubi mstximus tlios 419 5.
    :

    275 DE NATCRA RERUM 274

    boreos et Britauuiam, > ubi est dies longissimus A CAPUT XLVTII


    horarum XVII : alterum - per Scylhicum, a Riphaeis (inomonica de iisdeni,

    jugis in Tliuleti ia quo dics continuanlur noctesque Umbilici, qucm gnomoncm appellant, umbra in

    per vioes. ^igjpto meridiano tempore, xquinoctii dic paulo

    VARIA^ITES LECTIOjNES.
    IIscc ubi e. d. hnghsimus oin. A, B, C. A, B, C, oinittiint per.

    GLOSSiC ET SCHOLIA.
    Vigesimus sextus parallcluscst, ubi maximus dies tis circiimduetio, menslrua ferine fiat. H«c
    partes
    horanim est wquinoctialium hotflriiiu 18 M. 50. , r|iioque facile perjam exppsrtam obliquationis tahu-
    Iste ab aequinocli»li 5'J 50 grmiibus distat, ct scribi- laiu inleiliguuliir. Nam quemcunque dislare ab acqui-
    tur per mediam Britanniam Parvam. Non sumns hic nnctiali gradibus par.illeliim inveniermis, qui verhi
    usi incrcmento qtui-uc partis hone nnius, tum quo- graiia 15 gradibus ab utraqiie tropici paite interci-
    niam crebrinrcs bic parallrli fiant, tum quouiam ele- piai, qijique tunc aut semper, aut nunqiiam apparet.
    vationum ne intcgri quidem unins gradus
    dilTereiitia cum interccpta ejus circuii parte, qui per niediiim
    tolligatur; et ad haecquia non simiiiter nobis in bo- B siguonim cst, tot profeclo gradibus ah 90, unius
    rcalioribus scrutanda suut oinnia, propterea et prc- scilicct quaruc partis, borealis poli elcvatio deliciel.
    portiones umbrarum ad gnoinones, superfluum puta- Ubi autem elevatio poli 69 50 graduum est, ibi 50
    vimus in scparatis reconditisque locis apponcre. gradus cx utraque solstitii aslivalis parte solcm tion
    Ubi ergo dies maximos 1!) Iiorarurn aequinorlia- occidere quisquam inveniet; it<i ut duorum proximc
    liuin est , ille parallclus 01 ab :equiuoctuli mensium maximus dies et gnomones circumumbrales
    gradibus distat, et scribitur pcr borealia Parvx Bri- codein tenipore liaut.
    tanniae. Uhi elevatin poli 75 20 graduum est, ibi 45 gradus
    Ubi autem maxtmus dies i!) 50 scquinoctialiutn ex ulraquc solstitii aestivalis parte non occidere quis-
    horarum nt, ille parallelus 62 gradibus ab agquino- piam inveniet; ita ut maximus gnomoncs periscii ad
    ctittli distat, et scribitur per insulas quas Ebudas no- trium liiensiuiii proxime spatium exlendatur.
    iniiiani. Ubi elevatio 78 20 graduum esl, ibi ex ulraque
    Uhi autem maximus
    dies 20 horarum aequino- solstitii aesrivalis parte 60 gradus non occidere quis-
    ctialium est , parallclus 65 gradibus distat ab
    ille pi.nn inveniel ; ita ut inaxirnus dies et umbrarum cir-
    sequiriocriali, et scribitur per Thylem insuiam. cumductio ad nieusiiim quatuor spatiurn procedat.
    liln vero iiiaximus dies buraruin 21 requino- Ubi elcvatio poli 84 graduum est, ibi ex utraque
    ttialium est, ille parallelus 64 gradibus disral ab sobtitii ;estivalis parte 75 gradus non occidere quis-
    «eqninoctiali , et seribitur per Scytbicas genles piam inveuiet; ita nt quinqiie maximus dies mensium
    ignotas. iorme fiat, et giiomoiiuiu uinbrx eodem tempore cir-
    Ubi iiiaxiiinis dies liorarum est sequinoctialium q cuindiicanliir.
    22, ille jiarailelus G5 50 gradibus distat ab xquino- Ubi vero totius quarta: paitis 90 grailibus borealis
    ctiali. polus elevatur ab horizontc, ibi borealior sequino-
    Ubi maximus dics horarum estaequinticlinliurn ctiali, scmi-circiilus signiferi ; hoc est, circuli qui per
    25 , illc parallelus ab afjuinoctiali 6G gradibus iiiediiun signorum est medietas, uunquam sub tcrra
    distatt. fit austrulior, nunquam super terram ita ut dies ;

    Ubi autcni maximus dies 21 horariint xquinoctia- tuius ct :iox una annui spatii sint sex proxime men-
    lium esl. illeparallelus disiat ab requinoctisii gradi- sium, gnomones verosemperperiscii sint. Hujusde-
    bus 68 40. Hic primuseorum est qui periscii, hoccst clinationis propria sunt, ut borealis polus super
    Latine cireuimimbratilos appellantnr iri aestivali : verticem sit ct obliquus quidcm tum semper tuin
    ,

    tanien sidstitio dnntaxat snle nnn ociidente, ad om- niinquam apparenlis situm accipiat ; et borealis se-
    nes horiioniis partes gnomonis umbra? yprtuntur; mispkvi iiini situm super terram auslralis sub terra
    hic anstivalis tropicus parallelus scmper, brumalis semper eflieiat, tequinoctialis vcro situm babeat ho-
    vero nunquam apparct, ambo cniii» permutatim rizontis.
    boruonleiu tanguut. Obliquus auteni circiilus, qui CAPllT XLVllI.
    per medium signorum est, qnando verum oequino- Joan. Nov. ScnoLtA. —
    Umbilici quem gnomonem
    cliale punctuiu oritur, idem lii ctuu liorizonte : si appeilant. Giiomonica inveniuntur a radiissolis. SKIo
    quis vero contemplalionis causa univcrsaliora bo- ad pcipendiculiiiii a planitic secuiidiim rectum angu-
    realiorum deelinationum accidentia quacrat, is inve- liim erecto, qui, dum cst in lumine, umbram neces-
    niei ubi elevatiopoli graduiim 67, M. 15, fere est, sario facit, qiue ratio ad horologiorum descriptionem
    ibi nequaquam zodiaci gradus, sivc orbis siguorum ct muiidi inclinationcm et cosmograpbiani sane ne-
    partes ad urramquc aesiivalis solstitii parteuiocciderc ce^saria cst. Sit itaque in proposito schemate umbi-
    iU ut dics inaxima ct umbrarum ad omnes horizon-

    H C
    Vuius, id est, stylus erectus A B, qni splcndente so!c tkcil umbram , humiii quidein soie longam, sublimi
    ,,

    275 BED.E VENERABILIS OPKRUM PARS I. - DIDASCALICA GENUINA. 276


    plus quam '
    dimidiam gnouionis iiiensiiraui efficil. la .\ inuridalinnrs maris, eodem videlicet spiritu infiisi vel
    urbe II niia niina pars giiomunis deesl utiibrx. In residemis siiiu recepii.
    oppido Ancona superest quinla Iriee&ima. ln parte CAPUT L.
    It.ili.r i|ux Venolia apprllalur, iisdcm lioris uinbra Inccndium Elnw.
    gnomoni par lil. Simili quidem modo est supcr Tellus Sicilix, qux cavernosa et sulphure ac
    Alexandriam quii.que millibus sladiorom, sol>tiiii die bitumine strala , vemis pene tota et ignibug palet
    meJio iiiiH.im uMibram * jaci. Sicul et in inlia sn- spiritu introrsus cum igue concerlanie, muliis sxpe
    pra llumen llypasim : quod et apud Troglodytas locis fumum, vel vapnres, vel flammas eructai, vcl
    quadragesimo quiuto anle et post solslilium die fieri eliam venlo acrius iricumbente, areuarum lapidumve
    dicunl tuedus XC dielius in mcridieiu umbra sita. Scd moles ' egcrit. Inde nioniis yEtnx ad exeniptum
    et m Meioe iosula Nili, V niillibusstadioruma Syene gehennx ignium lamdiutinum durat incendium,quod
    bis in anno absumi umbras, sole duodeviccsimam insularum /Eoliduni dieunlundis nutriri, dum aqua-
    J
    partem l.ui i, el quarlam decimum Leonis obti- rii.n concursus spiritum secum in profundum
    linurn
    lieile. rnpicns, tam diu suflbcal, donec venis lerra difliisus
    CAPUT XLIX. Ibmenla ignis accendai. Hinc Scyllxi canes lalrare

    d llngunlur, dum procul navigantes uudarum tremore


    De terr<e Molu.
    terro ilur, quas sorbeute vnragine collidit xslus
    Tcrrx molnm venlo fieri dicunl, » ejus visceribus CAPUT Ll.
    Insiar spuugire. cavemosis incluso, qui hanc liorri- Dnhio terrar.

    bili • trempre nercurjens, et evaderc nilens , vario Terrariim orbis universus , Oceano cinclus, in
    murmure concutit, ei se • tremendo vel debiscendo Ires dividitur parles : Eurppam, Asiam, Africam.
    cogit eflundere. Unde cava terrarum liis inotibus Origo ab occasu solis, et Caditann frcto, qua irrtim-
    subjaceut, uipote venti capacia : arenosa autem el pensOceanus Allanlicus in "
    maria interiora cfTundi-
    solida carcut. Neque enim liunt, nisi coclo mariqne tur : hinc intranti dexiera Africa, lev.t esl Europa:
    Iranquillo, et veuto in vonas lerrcc condilo. Ei hoc inler has Asia magniludinc conipar est aliis duabtis.
    est in lerra iremor, quod in nube tonilruum : lipcque Termiui sunt amnes Taiuis el Nilus. XV passuum in

    hialus, quod fulmen. l'iuiu simul cum lcrrx molu et longiiudine quas diximus fauces Oceani palenl : V
    VARIANTES LECTIONES.
    3
    * A, dimidiiim. » k,jaci tcriptil Oiieticralut , dux Alexandri. Sic et A, duodecimam.
    ' A, et ejus. ' A, C, frewore. * A, tremetcendo ' A, erigit. * A, marit... diffunditut.

    GLOSS^E ET SCnOLIA.

    brevem. Sit itaquc sol in D, radius a contactu umbilici C Oceano cinciut, in trei dividitur partet, Europam,
    nliie=l A, descendil in G, efliciena uinbram B G, Atiam, Africam. Terra, ut teslniur llyginus , niundi
    dimidio breviorem : styltts enioi sit pednm lx, umbra media ngione collocaia, omnibus parlibus xquati
    xxx, Ulis die MniaocJwli sit (solem seuiper inlelliges ilc-ineiis iulcrvalln, centrum obtinel. Oceanus aulem

    in meridie) in JS.yplO, eadcm sil die solsliliali apttd reginne circumriuciionis sphxrx profusus, prope to-
    Coloniam Agrippinensinin. Emlein die in opt>ido tius orbis alluil lines. Itaque el signa occidentia in
    Syene nulla sil umbra, in mcridie cnim eiil sol in A, eum cadce existimantur. Regio autem lerrx dividi-
    radius vcru recia descendit iu B, qux ratio umbra- lur trifarie e quibus ima pars Europa, altera Asia,
    :

    rum vergentibtis ad meridieni et aquilonem cominuo


    ,
    tertia Afiica vpcatur. Eurppam igilur ali Africa divi-

    inulater, veluii GermanitB plerisque lotis hiberna ditinarc, ab extremis Oceani finibus et llerculinis
    liiunra eril B C, sol enini ciit in r. atilem sol Dum cpliitnnis. Asiam aulein el Libyam cum yEgypto dis-

    cst in E, lil umbra II B, dupdecima patte longior tenninat oslium Nili lluniinis, quod Caiiopiconappel-
    quam umbilicus quod fit Colonix die xquiuociiali. lalur Asia antein, ul ait B. Augustinus, a meridie
    :
    ,

    quartam decimam Leo- per orientem usquc. ad seplenlrionem pervenit :


    Duodecimam paitemTuuri ei
    Eurnpa vero a septenirione usque ad occidenlem
    iim. Queniaciniodiini cx signornui parlibus antisiis
    nlque inde Alrica ab nccidenle usque ad meridiem,
    cnnslal, bcc sic Beri ncquil. Dundecinia cniui pars
    Umle videnlur orbem diiiiidiiiiii ditx lenere, Eurppa
    iauri aniisiain babet deetmam oclavam Lenuis , non
    et Africa aliitin verp dimidium snla Asia. Sed ideo
    :

    quartam decimam, vcluli iiileiius copiositts doce-bi-


    illa- dux pnrtessunl, quia inler ulrumqueab Oceano
    inus de antisiis signonrm, Lcgiiur el apud Plinium
    ingreditur, quidquid aquariiin lerras inlerluit, et hoc
    alner, sed iieque boc ad recentiorein pariiuin dis-
    marc Magnuni nobis facil. Tollus auleiii lerr.c mensu-
    tiDClionem quadrai. Vide inferius de xquinoclio.
    ram geomelrici, rentinn octuaginia millium sladmrum
    Inc. Acct. Glossx. venlo fieri— Terra-motum i)
    xsliniaverunl. Ambrosius in libro llexaincron :
    Aicunt, ejut vitceribut intlar tpongioe cavernotit in- i (.'(Wum leximus. cirliuii accipiamus. Terram bgi-
    i-imcr. Terrxinoius antem illic lieii solet , ubi
    cava
    mus ; terrain iutclligamus frugiferatn. Quid mibi
    leiraruinsuni, in quibusvenli iiigrediunlur, clfaciunl qnxrcre quid sit ejus mensura tircuitus, quam gen-
    terrx molum. Nam ubi arenosa esi aui solidala, non ineiiM- 1« nluiu ocluaginla milliuiu ^ladiurmn .esiiin»-
    ibi lil leirxmoius, Hujiis autein lerrx uiolatio per- veriintr Libcnier me falepr nestiie quod nescm, imo
    lipct ad judicium, qtiando peccnlores rt lerreiii ho- ncsciiequpd scire nihil proderit. Quriuadmoduiu
    miues, spirilu nris Dei concussi , coiiiniovebuiilur. possumus comprcbendere qund iuipossibile esse ho-
    !lem Tenx coininotalio, lioiiiiniiui lerrenoium ad
    :
    iiiiinbus Scr.plura denionslrat , tiitenle Domiiiu :

    idem esl converslo. Unde scripiinn e»l Pedet tte- :


    Qnis meiiiiit ett manu ui/mim <! ciWuiii vuiino, et mn-
    terunt, el commola ett lerra , ulique ad credeu- MTMW leirum clautam munut •
    dum.
    c\ri'T i.l. MarglnitiiiH lornis tollu- li.w t4Mjilur (lniiui,

    |(1C. AocT. GloS3i«. — Terrarum orbit untvmua DbliHualque Ittui |*<r OHKiM l<uei iniie»,
    : , , :

    %n DE TEMPOIUBUS LIBER. 278

    in latiuidiiic. Europa ergo ab occidentc usque ad \ usque ad meridiem, alque inde Africaameridie usque
    septculrionero, Asia vero a septtntrione per orientem ad occidcntein exlendilur.

    GLOSSjE ET SCIIOLIA.
    hinc Tlirlios sequora cbuiunt
    Iiuloriiin terras, llesperios fines, imtuanis teraiinat fndus
    Ouas primo Titan ascendeos lumine cerait Ad Tlijlen veniens, qui oocie dieqtie rtlucet.

    DE TEMPORIBUS LIBER.
    ARGUMENTUM IN LIBRUM VEN. BED,E DE TEMPORIBUS.
    Superiore tibro de mmido ejus parlibus, brevibus ac perspicuis rudimentis, in Cosmographia
    et praicipuis
    quandoquidem ad temporum ac historiarum cognitionem quibus hoc aigumcntum est desti-
    lector inslitulus est,
    natum ea disciplina parasceve est. Iloc autem volumine quod deTemporibus inscribitur, temporum paries. species
    el discrimina cursim tantum exponit : prcccedente enim idem argumentum copiosius tractat. Ordinis enim fuit,
    et quidem tecnndum naluram, ul posteaquam temporis causam unde protenial, id esl, mundum, explicusset,
    nunc de e/fectibus et consequentibus oratio institueretur, qua quia pmcedenli libro (usius traduntur, explicatio*
    nem loeorum difficilium illi arqumento reservavimus.
    CAPUT PRIMUM. B minimum alque- angustissimum tempus, a molu si-
    Temporis divhio. derum diclum : est enim extremitas horx in brevi-
    Tempora momentis, liori-, diebus, mensibus, an- bus inlervaliis, cum aliquid sibi cedit alque succedit.
    ais, sxculis el xlalibos dividuntur. Momentum est Hora Gnecum nomen est, et tamen Lalinum sonat
    GLOSSiE ET SCIIOLIA.
    caput rniMLM. frigore. Momentis, horis, diebus, mensibus, annit,
    Auct. Gloss£.
    Inc. —
    Tempora dicuntur a tem- smculis, aitatibus. Sxculis, scilicet unius bominis.
    otramtnto, «juod sc invicem lempercnt calore et Sx< uluiu sccuutlum quosdaui sunt ducenti et viginti
    ,

    S7» UlilfyK VEEIBRABIUS OPEKUM HARS I. — DIOASCALICA GENUINA. 280


    ' hom ciiim finis esl leniporis, tieui el, hora: smil
    A io ' medium. Umbri et Aihenicuscs a meridie com-
    lines maris, Ogviorum, VMtlmenlorom. Contlal au potarrt ad tneridlem. Mosei atriem a niaue usijue ud
    lem hora qiuuinr punotis, dccetn miuutit, * quin- manc uniun diem appeHat: sedDomiuo surgcnle ve-
    deeim panibus, KLinomentis. Etnotandura propter spera sahbali, lucesr.ebat in * primam sabbaii, ul homo
    erroreni caveiidum », quod eomputus partim nalura, dnlucclapsus in tenebras, deincepa a lanebrii rediret
    ptrtlm aacloillale rel consoclodloe, nilalur:natora, ad liicem.
    ut\ uuron communem duodccim mensea lunarea CAPUT III

    babere : consuetiidinc , ut menses triginta diebus l)e Nacu.


    coinpulari : aucloeilate, iil hehdonisdainseplciiilcriis Nox est snlis absentia tcrrarum umbra conditi,
    constare. morUlibus ai! rcquiem faeta, ne opcrfl diuiino avida
    CAPUT II. defieeret humaniias : t|bi rigidior, ibi et ad opcra
    De l>,,: minucnda ct ad membra fovenda prolixior. Cujus
    Uies vulgaris est solis pncsentia super Mms, qiii paries sunt sepletn : Crepusciilum, id csl, dubia !ux
    5
    proprie XXTV horis adimplctur. Hnnc, e
    llebra:i, inier iuceni et lcuebras; naiu cr«pt'rttm,dubium dici-
    ChaUkui, el Persac inlcr duos solis exortus: jEgyplii
    mus. Vespcrum, apparente stella liujus nominis.
    inlerduosoccasusnunierant: Ronuuii amedio noctis B Coiiliciuium, quando omnia silcni. Iniempcstum,

    VARJANTES LECTIONKS.
    A, hora est fmis. Yide ad init. variantium Lectionum pnccedeniis libri quiddiximus de codicibus collatis.
    <

    » Oinittunl quindttim pnrtibtis A, B, C. » A add. est. k ' A, D,


    A, ul dicitur. C, impletur.
    8 ' A, medium diei.
    A. om. Ilebra-i. • A, primam. * A, inleinpestivum.

    CLOSS.E ET SCHULIA.
    anni sed Servius dieit uniuscnjiisqiie hominis a"ta-
    ; habet a Jove, quen» Gr<cci Mx vorant ; intelligunl
    icm vel vitam ssecnliim posse dici. Beatus Hierony- autcm physici Jovis noinine solem, ex nolis-veluli
    inus sic dicit in libro Hebraicarum Qiia-stinnum Non ; simo i'n ,.i,t'i el Emiii versiculo conslat; alqui sol cst
    igitnr iiumana vita, ut multi errant. inceatum vigiu- aurlor diei.
    ti annis contracU cst, siquidcm invenimus quod pnst BuHeChatdiei el Persn: hrter duos soiis exortus. De
    diliivium Abraham vixetit aunos centum septuaginla vario dierum initio vide Gellium et Cuelii lectionesan-
    quinque, el cseteri amplius ducenlisetlreceniisannis, liquas
    Sol cedit. So! cursura suuni agenrlo et cedit et r.APtiT 111.

    SUCcedit sibi. Celil qoidem, dum ab uno in allcrun Joan. Nov. Scholu. —
    IVo.r est sotis absentia. Nox
    «'ui circtili iranjit locmn succedit aotem, dum ejn- : e Grajca dictione est littene unius mntatiooe. Grrecii
    dcm semper paricv quasi sese scquendo recuriil. enim vi? noctem significat, Hanc Aristoieles delinii,
    t.
    Vel cedii, du:ii prima pars cst, vcnit uhima. Sive primo Hrnuptis, a«'«v Tiic y^r, id est, um-
    li!>ro rfiv
    cedit iu asccndeii<io tisquc ad nieridiem; snccedit iu braiis terrx. Neccssa iiamque. nt ex physica aique
    descendendo nsque ad occasum. optiee eonstat , corpure in lumine posiio umbram
    Brcvibits inlennllis. Dreve intcrvalluin est de mo- fieri in adversa lucis regione. Iiaque duin sul infra
    menio ad aiiud momentum. iinitorero (qnem Gr«ei horiionta vucani) decnrrit
    Cum aliqo.iil. Id est, aliquod sidus, ubi soli cedit necesse c?i umbram terrx late per aera aspergi coelo,
    ali bominibus; loeom dat atqne snccedit
    id est, cnffl noii autem penelrare usque nd iiltimun: ccclorum, ut
    aliquod sidus bomiiiibus, nou ut transcal, sed tantuiu docenl astrologi ei phy^ici. Est aotem iiiubra bte,
    se moveat. quod ad Bganun attinet, mets: similis seu pyramidx,
    Joan. Nov. Scholu. Horn GftEtwn nomen e*t. — cie qua re vide BchemaU quedam superius dcscripU,
    'Cle,« aspiratnr, Laline vero ora. quas non lempus ubi liic ipsa cniiosius.
    signific.ii, seti cnjusque aut magaitndinis ex-
    ^parii MorUtliltis .iti reqniem [arta. Nox rriuis axemlis
    tremitalem, ut locorum, regionum, veitiura etiam, inepta est : ob i<l quidam a nocendo dictaffl seHMnt;
    levem inii.-i non igitur iilem cst, spirilu nainque
    ; faciunt poelaa hanc Terne piHilem (cujus ratlo depre-
    dlstiiiguitur Gra^ctini et l.aliouin. Horas auleni Gra-ti henditur cx his qux modo diiimus). Ha;c slatim
    vocantqiiatuor anni (rimeslria spaiia not.i, vnkjo ver, gcnuii 'r^vov ««iiSavxTjv, i.Hcsl, Soinnum ei.Mortem
    assUtem, aulummun et iiiemem, quas partes auclor germanos fralrcs. lum quia nox sommim eoneiliet,
    cst Eustathius Hmnrrum inteHigere in lliaiic, ubi qui riiinidium viuv lininiiiiiius auferl, hoc est srinimor-
    qiiatuor deas Horas inlrodocit, qnarum dnaa ovlum tuos redderu ; lepide iusjue excof Untaas ninrtcm
    aperiant, reliquse claudanl. Apcritur auteni coeliim, D frairem esse somni, ut apud Seneeam iu tragcedia :
    ui iradunt et pbysici, el probat Aristoteles lib. u de Dirie frsttr i.mni.:.!.' morlis.
    Gencraiione et comiptione, a bruma usqne ad sol- I. bi nox Frigidis somnus producitur, ca-
    ritjidioi.
    stitium, quod tcmpiis est generaiionia; clauditur vi- iidis atitem conciliatur. Vidc Aristotclem in libollo
    clssira a sulstilio usque ad bramain, quod tempus le Somno et Vigilia. llaque natura provisum est, ut
    vocant Gorruptio:iis. Tolo enim hoc tempore sol hibern.e noctcs aMtnia sint loagioret, et eo quidem
    deec lit; sed vuigatinre ugnificatione leraporis nm- niagis, quo regio ipsa tepUnlrtonibua extra solis viam
    inentum quoddain aigniflcal diei civilis partem vice- propius snbjecu est, veluli Driiannia aaatata bru-
    -,".mii quartam, serlptores teqoinoetialaa voeant, ei nnleio babel borarura xvu, Germania x*i, Italia
    sunt tOtO .iiiii.i ,ei;ii.i!i'.i, i|o \: duiil liunt, Oritur nuiii.il vero xv; lliberuia auiem xxiv. Porro Tbyle, quae
    semuncia, vicesima quariu pars alias diei
    1 1 est, lerrarum ulliraa est, mentibut pluribus una aox durai,
    naluralis, qua a nocte dlstiDguilnr ; partim signilicat se.l vicitalin iu his solstrUawa dies totidem boras

    duodecimam, ba: sunt iraequales, oasuie namque iuque lucis


    pcrtluiAiil, et tenebrariini i.ilio in oinni-
    longi: BUBI bujus generis lior.c. Hiln-rna ilaque nox bns regionibus aequalis est, l.icia inter teae caHaUaM
    quiu prolixa esl, nocturnat habel longiores horas. nqu&lium ei InsqaaUum,
    CAPDT II. Apvarenle tteliii kujut iieminij. 11*0 Veoeri» tltUt
    Jo»S. Nov. ScnOLtA. —
    Uies vul.jaris esl toKt, Dioin t>\, i|iu' iiiim M.iem sequitur, et >ub aoatam ia at>
    hn.lv vulgo ariificialcin Improprie nominant, aln, ut casura cosli parto cernitur, Vespe* at ttasparaa at
    jaui stimiis taphu letuti, Datuitiem noiuen carta Votparugo dicitur; si taro idaai >idu» uiane aalM
    ; .

    •J81 DE TEMPORUHJS LIBER. 2X4

    quuii e6l mediuin el inactuosura noclis tempus. Gal- A biniCGLXIV faciuni, ut undccies viceni etqiiaterni

    licinium, quando gallus resonai. Matutinum, inter eunidem numerum complent. Sed Hebr;ci menses a

    abuessum ' tcnebtaruin, et auror;e adventum : el di- luua nascente, Roinani a Calcndis iucipiunt, /L\'yptii

    luculum quasi jam incipiens " parva diei lux, bacc a qusrto die Calendarum Septembrium, usque in no-
    ,

    «l aurora soleni pnecedens. num Calenriarum caruindein, XXX riiebus suos men-
    ses compulaiifes • residuos vero dies inlercalares
    CAPCT IV.
    ;

    De Hebdomada. appellam. Qui primi ad solis cursnm menses tenni-


    Hebdomaria seplem diebus consiat, octavus au- nare coepciiiiit, ne luna; velocior ct dubius cursus

    tein dies idem primus cst; ad quem reditur, eoquc iinpedimentuin calcuianrii eis faccrel.

    rursus hehdomada '


    orditur. His nomina gentilitas CAPLT VI.

    a planetis indidil, babore se credcnles a sole spiri- De Mensibus Romanorum.


    tum, a luna corpus, a Marte sanguiiiem, a Mercurio Rnniani. auctore Romnlu, decem inensibus annuin

    ingenium et linguam, a Jove temperantiam, a Venere 7


    orriiiiatiini agebant, diebusCCCIV qui primum men-

    voluptntem,aSaturno lardilalem.Sed sanclus Sylve- sem genitori sutiMarti dicavit sccundum ab aper- :

    Bter Ferlas*appellare conslituit.primum diem Domi- tioue frugum noniinavit Aprilem: terllumMakematri

    nicura nuncupans, iraitatusHebia!os,qui primamsab- B Mercurii, et i|uarluin Junoni sacravit : Quintili et

    bali,secundam sabbali, et sic caiteros a numero no- Seitili, ijni miiii' anativilateJnlii Caesaris, et Augu.sli

    minant apud quos hebdomaua lotidem eliam annis


    :
    triuiiipho nominaiitui, el caelcris sequenlibus a nu-
    peragitur; qui hebdomadam quoque liebdomadarum mero nomen imposuit : quorum initia Calenrias ap-
    in dicbus similiter habebaiil el anni,, quiiiquagesiinum pellavit, quiatunccalata, id est, vocata iu Capilo-

    diem Pentecoslen, annum vero Jubileum, irt esl, ti- lium plebe, dicto quinquies vel seplies verbo calo, id
    bei Litem vocanles. esl, voeo, quot dies superessent ad Nonas ' pro-
    CAPUT V. nuuciahatur. Nonas atitem, quod uono ante Idus die
    De ilense. cnnftuerent in urbcm ,
    9
    seiscilaturi quid essel eo
    Meiisisliinarisiucremcnlo lunoe senioqiieconficilur, mense faciendum. Porro Idusdiein qui meriium rii-

    dum XXIX * el semis diebus pauio ptus quara viriii nienscm : iduare enim Rtrusca lingua ilividere
    zodiacumperagit : sed facilitas compulandi trigcnis esi. HisNnma duos mcnses arijiciens, Januariuin a
    et unrielrigenis dicbus lunx menses alleruat. Solaris Jauo, Februarinm a Febrv.o, dco ltistrationmn, nomi-
    auiem mensis XXII boris est amplior, ex uuibus XI nanilo, CCCLIV diehus annum ad ciirsiiin luna: ilis-
    epai.tariim dies accreseunt, quibus sol bnac curstun posuit, quem Ju|iu»s Cajsar undecim diebus adjectis,
    eingulis annis exsuperat. Duodeiies enim viceni et siwii horiie servatur, instituit

    VARIANTES J.ECTIONES.
    8 A, qutcdam }mrva. C. twnpiens dici. ' A,B,C,semper orilvr.
    1
    A, tenebrarum naciis.
    s
    1
    A, B, C, appelhiri. Om. etA, U, C. * A, B, C, retiduot quinque dies. ' A, C, ordnMtum,die-

    liiis vcro CCClV agebant. 8


    A, pronunclabantur. * A, scisr.itu.ri; oin. B,C.

    Gf.OSSJS ET SCIIOLlA.
    antevertat, Lucifer et Grsece Phosporos dicitur, om- pnulo plus quam todiacum peragil. Ptti-te riictum
    nium slellarnm qu* in ccelo sunt rnaxima ac lucu- paulo plus. Nam hoc liierum numero signiferum in-
    lenlissima. Umbram eniir. reddit tanto tuna minorem, tegriim permelilnr, et duodecimam ejus fere partcm.
    quanluin ipsa solis umbra viucitur. Hensis enim est, nondum luna ad eaindem uariem
    signiferi tinde pratccdcnte inense exibat reveriilur,
    CAPUT IV.
    Nov. Scholia.
    Joan. —
    °E*<5oua seu ISSo^tif et seriquod esl inter duos ejus a sole synorios, Lalini
    cosius vocanl. Prxcedenli auiem libro de mensibus
    hehdomada (lol enim modis dicitur) tcmpus esl se-
    noslris et peregrinis plura disseruimus.
    ptem dierum, unde et nomen habet etiam apud Laii-
    CAVCT VI.
    nos : nam seplimanam vocamus. Quos non ex
    conversione aslroium, nnde reliqua fcn; colligunliir,
    " Joan. Nov. ScHM.l.v. — JJomnni auctore Romnto.
    Romulus, quod sic prima genlis suae conditio ex-
    sod auloritate Dei (qui sex diebtts,-ut ante dictum
    egerit, disciplinee militarissludiosior fuitquam rerum
    est, mundj creationem complevit, ct septimo quie.vit)
    ordinarunt, quorum sex vacaiionibus
    primiiiii Judsei
    caelestium, qiiemadmodiim pervulgato Ovidii versi-
    culo inccssilur
    reruin profanarum tribuerunl, septiinum religioni ct
    :

    quieti, tinde Sabbatum diclum esL Quod iude genliles Scilicet arma inagis quain sidera, Boinule, noras.
    el Christiani, diversa tamen ralionc, sunt imitali, et Traclavit boc argumentum copiose Macrohius in
    prmniin quidem a Sabbalo iliem , primam Sabbati Salurnalibiis. Porro Quinlilis, Se.xlilis, September,
    deinde seqiientein secundam Sabbati; et iia rleinceps, Ocioher. tanium a nuinero dicuiitiir nam propter :

    pro quihtis Ecclesia ulitur feriarum ordine. Nam re- vocabuli formam
    apposilae smil syllaba? tilis et oer,
    ligio vetuit hos dies genlililiis diis inscribere, quales nibilo jtlus sjgmftcantes quam in ni.nni li.io Tullius.
    smt, dies Veneris, Martis, elc. De cujus iacti ratione Sccundun: ab apertione frugum Apritem nominant.
    alihi cst ilictum copiosius. Alii matum deducere a Vcnere, qtiae Gw.ce Aphrodite
    His nominibus genlilitas a planetis indidil. De aiVe nuncupatur, estque hic mensis Vcneris , qnori ei
    ctionibus corporalihus, qnas poeta*. largiuntur nascen* aslrologi docent. Nam Taurus, in qneni meiise Aprili
    libus, si scire cupis exaete, lege Pontani de Rebus sol iraiiMlum facit domicilium eslVeneris.
    .

    coelfstibtis libiuiii quarlum. lduure. ei\im Klrusca lingua dividere est. Sic et
    CAPLT V. Eestus riocet et Macrobius , unde arihnc uianscruiif
    Joan. Nov. Soholia. — Dmn xxix diebus et scmis oiduiis el vidua , quasi ditiisi ii COIljuglbus.
    1W3 BED.E VENERABILIS OPEltUM PARS I. — DIDASCALICA CENUINA. 284
    CAPUT VII. \ ei frigoris graves morbos babeat : biems septea-
    De Solslilio el .Lquinuctiu. trioni, eo quud frigore lorpeat.
    Solsiilia elxqninoclia bina putanlur, VIII Calcnd. CAPUT IX.
    Januarii el Julii, Aprilisqucel Oclobris, oclavis sci- De .liuiit.

    lioet '
    iu pariibus Capricorni, Cancri, Arietis, et Annus solaris vel civilis est, duni sol CCCLXV die-
    Lihrx. Sc.l xquinoetialis dies omni mundo xqualis lnis cl qnadrante zodiacum peragit, quem Romani a
    esl. Varioauleiu lucis incremcnto in Meroe longissi- biu na, llebrxi ab xquinoclio verno, Grxei a solsii-

    miis dies XII boras xquiuoclialcs, el oclo parles tio, iOgyplii inchoanl ab autuinuo. Annus lunaris
    unius liouc colligit : Alexandrix vero XIV horas, ia roiumuuis XII lunis, id est, diebus CCCLIV. '
    Em-
    Ilalia XV, in Briiannia XVII. Ubixslalc lucicke nocles bolisiniis ircdecim luni , et diebus trecentis ooiua-
    li.iml dubie leslanlur, id i|uod cogit ralio credi: ginli quaiuor implcniur, a luna pascbali * sumentes
    solsiiiii diebus aecedenle sole propius verticem iiiiiiiiui. Aiiiiusmagnus est.dum omnia sidcra, cerlis
    muiidi, augiisto lucis ainbitn subjecia lerrx conli- ciirsibus exaclis, ad locum suum reverluntur, quciu
    nuosdies balieic senis meusibus, noclesqne e diverso scxceidis annis solaribus Josephus ilicit impleri.
    ad brunuin reonolo, quod fieri ininsula Tbule Py- CAPUT X.
    lliias MtMSilieosJa scribil, scx cliei uui uavigalione in fl De liissexlo.
    Scpieuli ioncs a Brilannia disiante. Bisscslus ev quadranlis ralione per quadriennium

    CAPUTVIII. coiilicilur, duin sol ad id signuro, ex quo egressus est,

    De Tempor.bus. iion iu CCCLXV diebus, ged quarta diei parle super-


    Tempora sunt vices iniilaiionum, quibus sol acce- adjecia reverlilur. Verbi gralia : si nunc cuquino-
    dendo vel recedendo anni temperat orbem. Iliems ctialem cccli locum sol oriens intraverit, in ' hunc
    enim illo longiusmoranie, frigicla e.-t et bumida ver, : anno sequenii meridie, lerlio vcspere, quarlo aiedio
    illo redeunte, humidmn cl calidum : xslas vcro, illo noctis, quinlo rursuni in ' exortu rccurrens. neces-
    superfervente, calida et sicca : autumnus, illo dece- sario diein prxmonet augendum : ne si forte non
    dente, siccus et frigidus. Hxcautem aniiqui septimo addatur, per CCCLXV annos xquinociiuin vernale
    dieante I lus Februarias, et Maias, Augustasque et '
    brumali die provenial. Quem .-Egyplii anno suo
    Novembres inchoabant, ut solstitia et xquinoctia in "expleio, id esl , IV Calendarum seplembrium, Romani
    medio esscnt leinporum. Ver autem orienti corapa- VI calendaium Martiarum,unde elnomen accepit, iu-
    ratur, quia tunc ex lerris ouinia oriunlur : xstas lerpoiiunt. Ureviori autera el vulgari ratione bissex-
    meridiano, eo quod pars cjus calore • fragranlior tuin relardatio general solis, non ad eamdera lineam
    bii : aulumnus occiduo,eo quod ob conflnium caloris per CCCLXV dies plene redeuutis : quem si , verbi

    VABIANTES LECTIONES.
    '
    A oin. in. • A, B, C. flanrantior ' B, embotismos. Sic Mss. • A, hoc.
    ' A, B, exorlum. ' A, lolstiliali diei. • A, comuleto.

    GLOSS.E ET SCHOLL*.
    caput vii. G ad b aulem convcrsioncm xstivam, el r ad a bie-
    Joan. Nov. Scuolia. — Octuvo Calendas Januarii et nialcin.
    Juiii. Ciceronis :etaie alia fuit ralio solsliiioriim A
    et xquinocliorum ; nunc enim propter motuin lirma-
    menii , seu uovi orbis tardius proveniuiil. Qund
    autcm scribitur, nioRienia provenire in
    leinporuin
    ^*^tL_ -^JSy^
    octavis pariibus signurum, cuw concordi seuionlia
    ouiniuiii astrnlogorum, hoac evcnianl in primis signo-
    rum parlibus , referendum est ad veierem partium
    computaiionem; alilcr enim rcarliti suul signa velcres,
    /yV\\
    /N/ / —~V
    \\
    /x\*\v\
    de qua re erudite disseruit Zieglerus, in cummenta-
    riis supor secundum Plinii. ~^s. \^\*\ *\
    * l
    Sed aquinocliulis dies oinni mundo wqualit 9
    Exsiat biijus rei dempnslratio in Plixnomenis Eu-
    clidis de Conversionibus s|ibxrarum. Omnes enim in
    sphxra cireuli maxiini secaut sese in duas partes
    est,

    l *
    1

    \ "
    [
    l
    \
    \ \
    >*
    »
    o
    1

    xquales, veluii borizon et xquator; reliquos vero


    circulns: quos sol inuuili ainbiluin describit. ina-qu.i
    liler horizou dividit, prxlerquam fub xquinocliali.
    De dieium el nociium vario increiiienlo libro supe-
    YW\\
    \
    — r<\W,
    \-A
    X^
    \
    \/
    /~- ""'\
    \s\*/*/
    / >vS/
    > /

    riore aciiun deinnuitraiionilius alii|uol, et rursus


    liliro cle Natura reruui , de guomicis et rationibus
    aiubraruiii.

    Vetds coumentarius.
    CAI-VT II.
    zodiarus circului— Sit
    ^K^giT~ ^^o^
    A lt r A, iu eojus medio sit n quasi tcrra, per
    qiiaui dux luii.e diriguniur utraque diameiros itt— ; Joan. Nov. Scuolu. — .tll/iut tlaris 9*1 citilit.
    teiligatur, ab A in r, et a B in a. Ergo sol accedens Civilis apponi solel diebus non anuis. Suul »aim
    ,

    ad a facii iiiiiim xquinocliuiii el ad r, autuninale. ; dicrum alii eivilcs, qui conslaiit spalio diei et uoctu
    ,

    285 RE TEMPORTBCS LIBER. 286

    gralio in xqumoctio vernali, qnod juxla .Egyptios


    , A nalis cycli annum CCCLXXXIU diebus tecil com-
    XII CalendaTinn Aprilium die provenii surgeniem a , ptilari. Quod si facere negligas, pcr XV dccennove-
    uiedio orienlis diligenter adnolaveris, hunc anno se- nales cyclosXV tibi luna.ubi prima putalur, occtirrel.

    qnenli, die videliccl codcm, aliquanio inferius oriri, CAPLT XUI.


    anno eanidcm diminu- Continentia Circuli ejusdem.
    el lerlio, quario, quint >que
    lantuin augeri re peries, ut nisi diem anle Cyclus idcm paschalis VIII est lineis communitns.
    lionem in

    superailjicias, XI Calendas Aprilis.xquinoclium l'a- Priinus ordo conlinet annns ab inearnalione Domini,
    T
    camdem unius singulis annis augmento crescenies. Secundus
    ciu ui sol e medio surgal orieniis, scilinet

    lardiiaicin ' cxieris quoquc servalurus exorlibus. indictiones Ronianorum, nuce in se " per XV anno-
    rum ciiisiim revolvunlur. Terlius Epaclas XI lunares,
    CAP13T XI.
    qine per singulos annos snlarea ad cursuin lunx suc-
    De Circuto decennovenalt.
    crrscunt, cl ad lunam Calendarum qu:i'rendam sem-
    Cyclum decennovenalem propler XIV lnnas pa-
    cuindem per adjiciuntur positac XI Calcndas Apriles. Quarlus
    schales Nicxna synodus insiiiuit, eo quod a 1

    concurrentes scptiinaii-x dies, qux posiix IX Calen-


    tini solaris diein unaquxque luna per XIX annos,
    das Apriles, propier dispemliuin bisscxti necessariu
    CCXXXV circumacta vicibus, inerrabili cursu re-
    ogdoadas et bendecadas, boc B XXVI.la.mis impl-nl.ir quarum ra.io cogk cyclos :
    deal.qui dividitur in
    decennovenales XXVIII describi, ul singul.e concur-
    esi, in VIII el XI annos. Oclo eiiim anni lunares
    renles shgulos cycios incbocnt, totaque summa pa.-
    totidem annos solares duobus tanluin diebus irans-
    cendunt, quoruin alter ad explemenlum occurrit scbalis calculi DXXXU annis cxplicelur. Quintus
    cyclum lunarcm quem tribus anuis deccnnovenalis
    bendecadis, alter ratione sallus absumitur, alioquin ,

    prxccdit : XIX annis etiam ipse comprebensu».


    heudecades solarcs uno die transceiidcrent Iiinarem.
    Sextus XIV lunas, ' quihus veleres pascha facie-
    Licel quidam violenler hos dies ex * bissexiis oclo
    hanl, qux a duodecimo Calendas Apriles, usque
    snnorumsupplere nitautiir: cuin bissexlus soleal in

    inense Februario soli superfusus et lunx, futuro in XIV Calendas Maias vario discursu vaganles.
    lempus incensionis ab VIII Idus Mariias n-que
    tempori niliil prxjudicare, et ipsi nullum bendecadi
    in Nonas Aprites accipiuni : XIV aulem luna usque
    a
    bi sextiiiu addant. Ut crgo apertius dicam, duo
    al XIV anni sequenlis dh-s sunt CCCLIV, si commu-
    liin.c dies, qui supersuni, og loade, duos qui dcsunt
    in bendecade complent. nis annus est. Si embolismus, CCCLXXXIV. Sepiimo,
    CAPUT XII. dies dominicx Pasehre reperiuiuur ab XI Calendarnm
    De Saliu Luiuc. Apriliuin usque in VII Calcndas Maias, ob rationem

    hora citior incensionis cjus


    ^ embolismorum licenter cxlendi. '" Ultimo ordine luna
    Snllum lunx locus et

    per XIX annos ellicit : quamvis euim quidam singu- fesli paschalis a XV usque in XXI propler diem
    dominicum variata :
    " adimit enim saltus noctem,
    las lunas XXIX scniis dicbus computantcs, incen-
    siones carum medio diei, el mcdio noctis semper
    '* addil verro xtatem, qux pcr omnem cyclum ado-
    levit. in hoc nox adimitur, quod anle luna " de-
    Sed
    olternent, non in boc lamen verilatem naiura», sed
    calculandi a
    facilitalem vel compendium inqiiiruui.
    ficit, quod putatur, naluraliter vero nox ipsa per-
    sevcral, qux nox initium est fuluri anni, et cycli in-
    Nam si naturam quxras lunx primi mensis, qux
    ''

    cipientis exordium propler quod idem ullimus


    et secundi , qux nunc in medio
    :
    nunc • in meridie :

    itoctis accenditur, anno luturo bora, et uno punctn annus Epaclas XVIII lunc retiuens, primo anno
    non XI ul in cxteris annis ficri solet, sed XII dies
    et decem momentis, et ' diinidio momenii nonade-
    cima parle unius puncli ante medium diei vel noctis
    accommodat. Et quia XXX dierum line revolvuntur,

    illuslratur. IIxc tamen disiinclio non ad cerluiu cm- nulla epacta in principio cycli ponilur.

    bolismi, vel communis anui terminum, sed ad xquam CAPUT XIV.


    divisionem XIX tendit annorum, sicque per XIX un- Argumenta titulorum patcltalium

    nos paulalim lunaris acccnsio sese prxoccupando Si nnsse vis quot sunt anni ab incarnatione Do-
    unius diei spaiium amillens, ultimum dccennove- mini, scitoquot fucrint ordines Indiclionum.ut puia

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    A, B, i« cwterit. * Basil. ed., Htsexiili*. • A. om. facililatem vel B, C tel compendium. ;

    A, luna. • Om. A, R, C.
    in • A et Basil. ed. om. dimidio momenli; B elC ponunl dimidio
    momenti et. ' Crescenlu Basil.ed. ' Semper A, B, C, Basil. ed. * A, qua:.
    * A U(timo luna. " Cxtera usque ad caput sequens non babet A. " B. addidit. " B. defecit.

    GU1SS/E ET SCIIOLIA.
    viginti qualuor horarum , alii naturales , qui sunt CAPBT XIII,

    Nov. ScnOLi*. — Reddilur


    iuter solis exnrlum et occasuin ; alias hi anni ver
    Joan. hic ratio illorum
    tenles dicunlur, ut apud Ciceronein , lili. vi , de
    indicum qui libro ultimo ad (inem sunt adjecti, qui
    Repub. , quod flanl solis conversionc per oirculmn
    constant annis dxxxii, quibus exactis, omnia redounl
    zodiacum ; unde et Grxci, eadem siiuilitudiue ducti
    aniium fvtauTov vocani , quod veluti in seipsum
    eadem ulsunt ab initio, quemadmodum alibi pluribos
    diclum est. Reduximus hos circulos iu prislinam
    converlalur, qux naiura esl motus circularis. Verum
    digniiaicm, erant enim iu exemplaribus qux hactc-
    de magno anno, quem etiam Plaionicum vocant,
    nus fuere in usu supra moduni depravali.
    variaj eudI dictionum seutenlix.
    : ,

    S87 RED/E VENEIUBILIS 01'ERUM PARS I. — DIDASCALICA UKNIJINA. i»&

    (|uiuto aniio Tibcrii priinipis XI.VI lios |icr XV nuil- A CAPl f XVI.

    UpllM, linni DCXC. Addesemper regiilaresXII, quia /'•• MvnUi .ttatibus.

    quarta liidielione seciinduni Dionysium, Doiniiius Sex a-talibus muinli tenqiora dislinguuntur. Priina

    ratus esl, ct lndn tioiiein anni cujus volueris, utpote tetas ab Adatn usque ad Noe conlineiis gcneraliunr-s
    in pnescnti '
    unain, Rinit DCClll. Isti stinl anni na- X, annos vcro MDCLVI. Qux tota periil diluvio

    tivitatisDomini. Si vis scirc quola sit Indiclio, suuie sicut infaiiliain mergere snlet nlilivio. Secunda a Noe
    annos Domini, el ailjice Iria, partire per XV, etquod usque ad Abrabom generafiones similiter coiuplexa
    remanserit ipsa est indictio snni prsescntis. Si vis X, annos aulcm CCXCll. Qu.c in lingua inventa est,

    scirequol sinl Kpact» lunnres, parlire annos Doraini id est, Hebr.ea. A pueritia namque liomo incipit

    per XIX, el quod remanscrit multiplica per XI ilem ; nosse loqui posl infaiitiain, quae et nonien inde ac-
    jmrtire per triginla, et remaneut Epactae. Si vis quod fari, id cst, loqui non potest. Tertia ab
    cepil,

    scirc concurrentes sept-inan* dies, sunie annos Do- Abraham usque ad David generationes XIV, annos
    itiini, et eorumdem quartani partem adjice. His quo- vcro DCCCCXLH continen9. £t quia ab adolescentia
    quo quatuor * adde ' quinque concurrentes 1'uenint incipit Iioiiio pos^e genciarc, M..tili:i'ii* generatio-
    anno naliviutis Domini ; hos partirc per septem, nDiii ab Abraham sumpsit exoidium ,' qui eliam pater

    el remanent Epteta solis. Si vis seire quotus sit *» gentium constitutus est. Quarla a David ujque ad
    ar.nus circuli deceuntiveiialis, suuic annos Doniini, transroigrationera liabyiouis generationibus aeque

    cl iiniiin adjiviens, quia ejuiiilem anno secundo nalus juxta Malthaeum XIV, annis autem • CCCCLXXIII
    est Dominus, partire per XIX, et quod rctnanserit porrecla , a qua Rcgtim tempora cceperunt. Juvenilis

    ipse cst annuseyclidecennoveiialis. Si visseire quntus enim dignitas regno est habilis. Quinta deinde usque
    cvclus lunaiis est, suine annos Domini , et dtio sub- ad adventum Salvatoris in canteiu generationibus et
    trahens divide per XIX, ct quod icinanserit ipse est ipsa XIV, porro annis 9 DLXXXIX extenta, in qua ,

    aunus circuli lunaris. Si vis nosse bissextilem an- ul gravi sencctute fessa malis crebrioribus plebs

    nuin, partirc annos Domini per IV, quantum reman- Hebruea qnassatur. Sexta , qu.c nunc agitur, nulla

    scrit, tot sunt anni a bissexto. His ergo ad ceitum generationum vel teniporum scrie certa, ted Bl

    mventis facilc diein pascha» lunaiiiqiie rcperies. setas decrepita, ipsa tolius sxcuii morle linienda.
    ,

    Quod si a prescnti post aliquot annos verbi gratia


    l
    CAPUT XVII.
    uost C, pascha scire velis, Epactas tamen, ct concur- Cursus et Ordo Temponim.
    rentcs so!is dies invenire sufficit, partire autem cen- Prima ergo teias continet annos juxta Hebneos
    tuni per XIX,
    et reinancnt V. lllas ergo scito Epactas „ MDCLVl. Ju\ta Septuaginta interprete» MMCCXLH.
    .-__ __-___- x._,._. . _•.. i _j-
    rentesiino quas 5 qitinto anno futui-as. Eoileni modo
    . " Adam
    •_ -fvvv --_..:, Seth qui
    annorum CXXX gcnuit _..»u _..: - |U
    pro Abel ,

    ccnlum perXXVill dividens,easceiitesimo, quasXVI natus est. Seth annorutn CV genuit Enos. Isle in-
    ai.no coucurrcnles solis invenies. ccepit invocare nomen Domini. Enos annoruro XC
    CAPUT XV. genuil Cainan. Cainan annorum LXX genuit Mala-
    De Sacramenlo .'emj.oris Pasclialis. lcel, qui interpretatur plmiatio Domuii. Malaleel

    Ideo autem pasclia non ad cumdem redit anni .innorum LXV gcnuit Jaretb. Jareth annorum CLXII
    diein, sicut lempus Dominicaj nativitatis, quori ihi genuil Enoch, qui cst transtatus a Deo. Knoch anno-
    nritivi.ai.is ipsius memoria tantuiu solemnis lubeaiur r iiii. LXV genuit Matliusalem. Concupiscunt filiiDei
    nic veroviue veotiu-u et mysleria celebrenlur et niu- filias hominum. Mathusalem annorum CLXXXVII
    uera capiautur : undc el notneii ipstim Pascttae Irans- genuii Lamech. C.igantes nati sunt. Lamech annorum
    ilutn de niorle ad vtlam significans, congruum quoque CLXXXK genuit Noc, qui ai_.uu -.edilicavit. Noe

    uiyslcriis teuipus iuquiril : primo, ut , %quinoctio 13


    anno DC vcnit diluvium.
    transcenso , tencbrte mortis a vera luce vincantur ; CAPUT XVIII.
    rtcinde, ut pritno inensc anni, qtii dicilur mensis J)e secuntta ALtate.
    Novoruin, vitac nov* gaudia ceiebrcntur. Terlio Secnnda a-l.is continel aunns juxla Hclincos
    ,
    d
    irl rcsurreclio die terlio lacla , et leriio tempore CCXCII. Juxia Septuaginta inlerpreies " DCOCXUI
    seculi, id est, sub gratia ' manifesla, cum j.im amc vel adjeclo Cainan MLXXH. Sem amio II posl dilu-

    legem, etsub lcge et prophetico lateretaniginate, in vium genuit Arpliaxnt, a quo Chald.ei. Arphaxat an-
    tertia lunte se^limana venc.etnr, ciim et ij.sa tunc noruin XXXV genuil Sale, a quo Snniarifne ct IndL
    luna> conversio mctilis gloriani de lerrenis ad ctele- Sale aimoruiii XXX gentiit Hebor, a quu Hetira .-

    siem doceal inutari coiiliiituiii. Aique ad iiltiinum,ut Heber aiinorutu XXXIV genuil Plialeuh. Turris *nli-

    dics Dominica condilione lucis insignis, el triiitnplio fiiarur. Plialech aniioium XXX genuii Reu. Dii pri-
    Cluisti veiieranda.nostra quoi|ue rCsurrectione nnbis inuin adoraiilur. Iteu aniioriiin XXXII " geuuit Se-

    cxoptabilis in mcmoriam revocctur. ruch. Regnuiii Scytharum inchoat. Serueh ann nmu

    VAKIANTKS LECTIONES
    '
    H»s. pd . IWlJHIWIl. jrn mtm * A add. rrmdwet. » A,B, C, qviii. ' A, .uld wh*i,
    • K, juu usUtwno ami/i'.
    • C, muHifcslala.
    ' ' A. q»ia. • Ms. Lond.. II. VOCCLXXXtli.
    C,
    C.DLXXWIII. " «:, «nnori.Ki. " t /.(( t.CA / //. ,
    " (}, gtituii >ut/kw, elc rtwMeM
    Seruck, elc.
    289 UE TEMPORIRUS UBEK, 290

    XXX genuil Nachor. Regntim /Egyptiorum naseitur. A dos tratisfertur, quod a Reli principio stetcrat, annis
    JNachor aiiiiorum '
    XXIX genuit Thara. Kegnum MCCCV. Joathan annis XVI. Ozee, Jolicl, Esaia«]iie

    Assyrinruni et Sieyoniorum exoritur. Thara aunorum proplietant. Achaz annisXVI. Rwna condilur , et
    LXX gcnuit Aiiraham. Semiramis condidit ' Baby- Israe! in Meilos transfertur. E«:chias annis XXIX.
    loncni. Romulus ceutum senatorcs consiituit. Manassesan-
    CAPUT XIX. nis I.V. Nuina duns menscs adjecit. Amon aunis II.

    De lcrlia AZtatt. Tullius in republica censum 18


    cgil. Josias annis
    Tertin jptas r.ontinet annus DCCCCXLII. Abrahnni '* XXXI Thales physicus tlaitiit. Joachim annis XI.
    annorutn LXXV vcnit in Chananaam Abrahaui an- :
    Ilujus anno Nabuchodonosor Juda^am cepit
    leitio
    norum C gennit Isaac. Nam priino genuit Ismael . a Sedechias annis XI. Teniplum Hierosoiyinitanum in-
    quo Ismaelittc. Isaac annorum LX gemiit Jacob. censum est.
    Regimm inchoat Argivontm. Jacob annorum XC pe- CAPUT XXI.
    nuilJoxeph. Memphisin /Egypto conditur. JosephCX De qtunta Aitate.
    annos vixit. Grsecia suh Argo segelcs habere cojpit. Quinta «tas coutinet annos DLXXXIX. Hebraorum
    s
    Hcbreortim servitos annoruui CXLIV. Cecrops captivitas annis LXX. Judith historia conscribitur.
    Athcnas * condidit. Moses annis XL reiit Israel. g Dariuaannis *° XXXVI. Hiijiissccundo annotemplmn
    Lacedaimon condittir. Josue annis B
    XXVI. Judices a Hierosolyinisexstruitur. Priinusautem regni ejtis in-
    Mose usquc ad Samuel prafucruul annis 6 CC.CCV. ler septuaginta annos captiviutis Judaicse concliidi-
    Othoniel annis XI.. Cadmiis Thcharum rex Grtecas tur. Xerces annis •» XX. Berodotus historiographus
    litteras invenit. Aotli aunis LXXX. Amphion musr- agnoscitur. " Artabanus mensibus VII. Socrates nas j
    cus claruit. Ocbbora annis XL. Primus Latinis ' im- cilur. Arlaxerxes annis XL. Egdras legem, Neemias
    pcravit Picns. Gedcon annis XL. Orpheus Linusque Hicrosolymam restaurai. Darius, qui et Notlms, an-
    musici claruerunl. Abimelcch annis III. Iste * fratrcs nis "
    XIX. Plato nascitur. Artaxerxes, **annis LX.
    9
    suos sepiu.iginta interfecit. Thola annis XXIII. Hester historia complctur. Arlaxerxes, qui cl Ochus,
    PriaiiiHS regnat in Troja. Jairannis XXII. Carmenlis annis XXVI. Demostlicnes et Aristotcles pnedican-
    Latinas litteras reperit. Jeptlic annis VI. Hercules se tur. Xerx.es Orhi filius annis 1111. Xenocrates claruit.
    flannnis injic.il. Ahessa annis VII. Relitim Trojse Darius annis VI. Hucusque legntim Persartim, de-
    10
    deccnnalc surrexit. Achialon nnnis X. Hic in LXX hinc Gracorqm. Alexandec antiis V. Nani VII ejns
    inlerprctibus nou habelur. I.abdon unnis VIII. anni cum Persamin regihus supputantur. Ptolemoeus
    ,/Eneas venit in Iialiam. Sainson aunis XX. Asca- Lagi iilius annis XL. Machabaeorum liber " inchoat.
    nius Aliiam condidii. Heli annis XL. Regiiiitit Sicyo- C Primus Philadelphus annis XXXUI. Septuaginla in-
    iiiormn finitur. Samuel " et Saul annis " XXXII. terpretes claruerunt. Evergetes annis XXVI -». Jesus
    Laceda-nionioruui regnuin exoritur. S.ipii-.nti.e librnni composuit. Philopater annis XVII.
    CAPUT XX. Maeliabaeoruni (iher secnndns inchoat. Epiphanes
    De quarla Auate annis XXIIll. Romani Grfficos obtinuerunt. Philome-
    Quarla a;tas eontinet annos juxta. Hehrseos tor annijXXXV. Kiinc Anthiochus superans Judicos

    CCCCLXXni. Translatores Septuaginta Xll adji- oppressil. Evcrgetes annis XXIX. Rrutus Ilispaiiiam
    Ciunt. David annis XL. Carthago a Didone conditur. subegit. Sotcr annis XVH. Varro Ciceroquc nascun-
    Salonion annis XL. Qui lemplurn ajdifieavit anno lur. Alexamler aunis X. Syria per Cabiiiium ducem
    •' CCCCLXXX'*egressionisex /Egypto.
    Exquo appa- subjicittir Roinanis. Ptolenwus Cleopatr;e -filiits annis
    rel Samuel cl " Saul XXXII amtis non XL prafuisse. " VIII. Salustius liisioriogrnphus nascitur. Dioaysius
    Roboam annis XVII. Regnuin Israel et Judse dividi- annisXXX. Pompeius Judxain cepit. Cleopatraamiis
    lur. Abia annis III. Ponlifex Abimelech insignis ha- XXI Hucusque reguum Gr.ccorum, !8 nuncRomano-
    .

    betur. Asa annis XLI. Hieu prophetes occiditur ab rum. Jnliusfiajsar annis V. AbhocCa-.saresappellati.
    Asa rege Israel. Josaphal annis " XXV. Helias et Ab- CAPUT XXII.
    dias Michajasque propheianl. Joram annis Vlll. Edom D De sexla AZtttte.
    defecit a regno Jtidse. Ochozias anno I. Helias " rapi- Sexla a;tas continet annos pncteritos DCCVIII. Octa-
    lur. Jonadab filius Rechab sacerdos claruit. Athalia vianus annis LVI. Htijtis anno XLH Dominus na-
    annis VI. Joas aunis XL. Zacharias Joiadse fiiius la- citur, completis ab Adam annis MMMDCCCCI.1I
    pidatur. Amazias annis XXIX. Anios prophetat in Jtixta alios MMMMMCXCIX. Tiberius annis XXIII.
    Isfael. Ozias anni:; Lll. Assyriorum regnum in Me- Hujus atino XVIll Dominus cruciflgilur. Caius annis

    VARIANTES LECTIONES.
    C. XXVI H.
    » * Ba<=. cl C, Babytoniam. 3
    CXLIV Ms. el C. 4
    B, condil.
    ' Ms. Lond., XXVII. 6
    C, CCCV. ' C, regnal ; B, remasit. C. fratres. LXX
    • Ms. Lond. el C, XXXIII. ,0
    C, decennovate. " Com.rt Snui. " C, XXXIII.
    " Ms. Lnnd. CCCLXX. '* C hic haJlet couipletive Transtatores XII adjuiunt, et omhtil egressionis
    :

    tx Mgyplo. '« Ms. et C, Saut annis XL. " C, XXXV. ,7


    C, rapttuf. Athatia tmaii III. To-
    nadub, etc. ,s
    C, exegit. " Ms. Lond. et C, XXI. "C.XXXVIl. "C.XXI.
    " C, oin. Artubwius... Soirates nascitnr. 23
    XXIX. " C iidd. qaietOehus.
    " C. inchoal primus. I'liiladel,>tms.... XXXVIII. » Ms. Lond., XXXYI. " C, XVIII.
    " C om. Jiunc llomanorum.
    291 BKD.E VENF.RARII.IS OPEKUM PAIIS I. - DIDASC.ALICA CF.NUINA. MS
    quatuir. Maiilwus Evangelium scribil. Clauditis \ el Lucx ConslaiKinopoliin iransferunlur. Julianus

    aunis tredecim. Pelrus Homam , Marcus Alexan- annis II. II» ex Ohrisiiano paganus persequitur
    ili i iin pelil. Nito annis qualuordrcim. Pet. us cl Clirislianos. Jovianus aunn I. Ilic cum omiii exercilu

    Paiilus eruci gladioquc tradiiiitur. Vcspasiunus an- (lirisliamis elliciiur. Valeniianus annis " XIII, qui
    n is X. Hujus secun.lo anno ' Hicrosolynia subverli- a Juliauo ob llilem Cbristi niilKia fuerat privalus.

    hir. Tilus annis II. tlic facunilus et uius fuil. Doini- " Valens annis III. GralianiM annis VI. Ainbrosius et
    ii.iniis annis XVI. Joaunes in Palmon rclegalur. Martinus episcopi eljrescunt. Valculiiiiaiius cuin
    Nerva anno I. Joanncs aposlolus Eplicsuiu reilicns Theodosio annis IX. Ilieronyinus in Rclhlecm prae-
    Evangcliuin scripsit. Trajanus aunis * XIX. Simon dicalur. Theodosius annis 111 cuin Arcadio el Hono-
    H.ernsnlymoiuii» episeopoa cruciligilur, ei reiiuic- rio. Anachorila Joannes claruii. Arcailius annis XIII
    scil Joannes ' Ephesi. Ilailrianus annis XXI. Aquila cum fralre llonorio. Joanucs Chrysoslomus el Au-
    interpres li.ibctur. Anloniiius 1'ius annis XXII mensi- gustinas cpiscopi prxditanlur. Honorius annis XV
    bus ' qualuor. Valentiuus el Marcion aguoscuntur. cuin Theodosio niinore. Cyril!us Alcxamlrix claruil.
    '
    A.iini.ii.us ininor a.uiis XlX.Calapbrygaruoi hxresis Thcodosius minor annis " XXVI. Ephesina synodus
    exoiitur. Coniinodus annis irilnis. Theodolion inler- Nesloriumcoinicmnat.Mariianiis.iniiis Vll.Chalcelo-
    pres hibelur. " .Eli.-s Periinax aimo I. Sevcrus p,
    nense concilium gerilur. Leo major annis XVII. iEgy-
    1'erliiiax auuis ' octodcciin. Syinniaclius iulerpies pius errore Dioscori lairai. Zenon annis XVII.
    habctur. Anlonius Caracalla annis VII. Quiiila edilio Corpus Barnabx apostoli rcperitur. An.-ist.isius an-
    Hierosolyinis invenii.ir. Marcianus anno I. Aurclius nis XXVi. Fulgeolius episcopus prxdicalur. Jusii-
    '"
    Antouius annis qualuor. Sexta edilio Nitapoli re- nus annis IX. Accphalorum hxrcsis abdicalur. Jusii-
    perilur. Alexander annis ircdecim. Origunes Alcxan- nianus amiis " XXXIX. Ilujus " VI anuo Dionysius
    iin c tlaruil. " Maximinus annis irihus. Ilic persc- paschalcs circulos inchoal. Justinus niinor annis XI.
    qoitur Chrislianos. Cordianus amiis seplem. Fa- Arinenii lidem Cbrislisusc ipiunt. Tiberiuf annis" VII.
    bianis episcopus Konix celebratur. Philippus aunis Henuinigildus rex Colhor.un martyrio coronatur.
    seplem. Ilic primiis Christianus imperator fuil. Maurilius anuis XXI. Cregorius Romx floruil epi-
    D.-cius anuo uno. An(onius nioiiachus claruil. Cnl- scopus. Pliocas anuis VIII. Saxones in Rrilannia li-

    lus et Volusianus annis II. Novatiana hxrcsis ex- dem ClcrUti suscipiunt. Heraclius annis " XXVI.
    nriiicr. Vnlerianus annis XV cuin Gallieno. Cy- Judxi in liispauia Chrisiiani cfliciunlur. Heracleouus
    prianus martyrio coronatur. Claudius annis II. Pau- cum niatre sua Martina aunis II. Conslanlinus filius

    lus " Samosalx hxresim condidit. Aurelianus annis Heraclii mensibus VI. Constan(inus Glius Consian-
    V, Irc persequitur Christianos. Tacitus anno I. Pro- G (ini annis XXVIII. Eclipsis solis facta esl indi. lior.e

    bus aonis " VII. Manichxornm hxresis exorta est. septima, quiolo Nonas Maias. Consianliuus filius

    Carus annis II. Isle de Persis Iriumpbavil. Diocle- Constaulioi superioris annis XVII. Hic sextam syno-
    lianus et Muxiiuianus annis XX. lste persequilur dumcomposuil. JustinianusliliusConstanlin annis X.
    Cbristiaoos. Maximinus Severusque annis "II. Con- Africa reslaurata esl imperio Roinanorum. Leo an-
    sianlinus anuis XXXI. Nie.cna synodus congregalur. nis III. Tiberius dehinc quintum egil annuiii. Reli-
    Conslanlius el Constans annis XXIV." Ossa Andrex quum sexix xtaiis Deo soli patet.

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    B, ErmioWisia. * C, XIV. ' C, Timi Hicrotoltjma fibcertit. » Ms. Lond.. J//F
    ' Pro Epliesi, C ponil Avosloltts. C, ///. ' C, Anioniut. * C, Anlheseliut miiio I. 1'ertinax
    ''

    'C.octo. " C, Antonliut. " C, Mtu&mtu X VI. " Samot tenut. " C, VI " C, /.
    " Ms., Loud. e( C, XI. " Cora. Vatem a. III. " Com., X VI. " Ms. Lond., XXIX.
    '• C, anno 1. " C, IX. " Ms. Lood. e( C, XXXVII.

    PATROLOGLE EDITORI9 MONITUM.

    Opns sequens, nonnumquam designa(um sub tilulo de Temporibut liber major, sub hoc litulo una iniu
    i

    libro deNutiira Rerum, Basilcx, 1529, ediium li.it. Coloniensis e.lilionis tomo II dislincluin habelur. Ulra-
    qje recensio id exhibet anle lihruiu de TemporibM, licet posl hunc huic<]ue supplemenli instar scriptum
    lueril. In ulraquc eiiam, capitula G(i el 07 separalim impres-a sunt snb hac una inscripiione Caronieou, tit*
    de Sex .Htatibut tacculi {a). Cliroiiicon protrahltur usque ad regi.um l.eonis Isanriani, id esi usqiie id an-
    iuim mundi -ItiKO, Chrisli 726. Tvpis mandarum esl, Vcneiiis anno 1505, rum 1*. Viclorisde Kcgioi.ibus nuhis
    Koiii* Hisseriaiinne ad calcem, ei brevi Kedie Vit.i in fronie; Luietice Parisiorum, annol601 ;Basileae, MH9,
    ini.i 1-1101 libro de Nalura liemm; aique, anno 1537, Coloniiv, cniu Brouchorsiii conlinualioiie et nolis. Opuai

    collaium cum quatuor Mss. —


    Bild. Bndl. F. 3. 5., Magd. Ox. N.F... llibl. Keg. E, 901, el Collegii S Juan-
    nis Caulabrigiu! —
    separaiim edidil Smiihi.is. Chronico Duchesuius in suis Seriplonbus Franc. (lom III)
    «oi.ii.ui3iiiii.en. usque ad anmim 820 protruiiam adjuiixil. Deii.um, in Bed;e Opcrum Kccle«iislicoriini Mi-
    liorutn edilione quam de.lil Anglica Socielas llistnrica, Sexta /Bt*t muudi, posl Smithimu el ma.nisi-iiplos
    Codices Bibl. Keg. 15. A XI. et 12. D. IV., duodecio.i sxculi ulrosque, reiensi.j, solum hal>eiiir.

    ini Vide qui.l de islo Chronico dicmit Smiihius in sua pra-falione (qoain dainus anle He.l.o Njimiihm
    tii/diii»/irniii) el Oud ii Coionieiil. I. I (supra, eol. 11).
    293 DE TEMPORUM R.VTIONE. 204

    i In liac nostra etlilione Basilranus liliri de Temporum Ratione lextus reproducilur, collalus tamen cuni an-
    liqnissimis exiroiisque Brilannici Musei mamiscriptis; quoruiu aucioriiate, insuner, duos. parvos traclatns de
    Indigilalione el de Hatione Unciarum, sicut distinrlu opera in pruiviis edilionibus dali, suis locis, capitulis
    seilicell el 4, reslaiiiaviinns. Jam longius anle in suspicionem lios trncuius es9e genuina frugmenla i.ini
    stvli nioJo, quain Bridelerti Cnmineiitariorum, iuscriptionisiiue de Temporum Raiione a lypograplio paginis
    (quod primuiu ?iden menduin poieral) inscripise, facto, inducliis fueral edilnr; eadem ciiam opinio eodem
    lempore docloris Wrighl menlem invaseral ; et re vera suuin proprium locuin in Basileana editione nacti
    viuVnttir tractaliis. t

    Sic loquilur doctor Giles, cujus Anglicum sermonem viTlimus. Cuin ordincm ab eo obcrvalmn sccuti
    suinus, nil addemus ad ejus veib:i hisi iju»d texlui, qiiem solum dcderal, Bridcferli glossas, Joannis No-
    viumagi scholiaei Smilhii notas snbjuiisitnus.

    ARGUMENTUM IN LIBRUM VKN. BED.E DE TEMPOKUM RATIONE


    Mot esl tcriptorum ut in iuitiis librorum tria ponant : personam, videlicel , locum el tempus; ideoque
    hcec tria requirenda sunt. 1'ersona dicitur, eo quod per se sonat, id est, per se sonundo se ipsam demon-
    ttrat. Loctis diciinr a locamlo, eo quod ibi aliqnid collocetur. F.st autem locus situs, vel posilio, qttia quid-
    quid corporeum est loco continetur, et non potest esse nisi in loco, id esl, quidqnid dexlrttm et tamtm, ante el
    retro, supra etsubius, habel, locale et corporeum est ; qttod ntiletn liis cttret , incorpe^eitm el illocale, id esl,
    tpiriluule est. Qtiid sit tempus invenies capitulo piimo. Locus est monasterium beuloium aposlotorum Pelri
    .

    et Pauli, quod est ad oslium Vittri amnis , el jitxla amnem Tinam, in loco qui vocaiur Inqyrvum quod eliam '.

    bcalus pater Bisi, cognomento Benediclus construxil, cum cooperaiore ac socio ejnsdcm operis Ceolfrido qui,
    ,
    ,

    pott iptum Benedictttm, ipsius mvnasterii abbas per xxx annos exlilil. Tempus : marjni Caroli, filii Vippini, fitii
    Ansigiti, qui genuit Pippinum palrem Caro'i. Persona : Beda, qui, ulipse in sequcntibus demonslrnt, gentis .\n-
    gtorum indigena fuil. Est igiiur qutxdam Oceuni insula, cui qtiondam Albion nomen jtiit, et modo Britannia
    dicitur, inter Septenlrionem et Occidentem tocuta ,Germaniw , Gallia:, llispania: maximis Europtv parlibut
    ,

    tnulto intervallo aduertn. Iltec in prwsenli juxla uumerum librorum qitibtts lex divina scripta esl, quinqne gen-
    tinm lingttit, unam eumdemque summw verilaiis et verce sublimitatis scientiam scrutalu; el conlilelur, Anglorum,
    videticet, Britonum, Scotorum, Piclorum el Lntinorum, qiue ntedilat oile Scripturarum cajleris omnibiis esl facta
    communis. Iuterprelanlur atttem Angli, secundum beatum Gregorium quasi Angeli, ob pulchriludinem corpo-
    ,

    mni. De qttorum sciticet Anglorum prosapia venerabilis Beda originem duxil qiti nntns in lerr lorio prwdicti
    :

    monasterit, cum esset annorum septem, cura propinquorum datus est educandus reverendissimo abbali Benedicto,
    ac deinde Ceolfrido ; ctinclumque ex eo teinput vitw in ejusdem monasierii habilationc peragens, omnem medi-
    tandit Scripluris operum dedit, alqtte inier observantium disciplinw reguluris, cl quolidianam in eccletia cantandi
    curam, temper atitdiscere.autdocere, aul scriberedulce liabuit. Dec mo nonoaulem v:tcc stta unno diaconaium, trice-
    timogradum pretbyleraiut, utrumque per minisierium reverenditsimi epitcopi Joannis, jubente Ceolfrido abbale,
    tuscepil. Ex quo lempore accepti presbyteratus usque ad annum (Btatis suiv lil, Scripluram sanclam ex opusculit
    vencmbitium Palrum breviler annotare, sive etiain ad formum sensus et inlerpreialionis eorum superudjicere,
    euravit. In principinm Genesis usque ad nativitatem Isaac, el ejectionem Tmactis. libros iv tle Tabernaculo et ;

    tatis ejut, ac veslibtts sacerdotum tibros IV, de Atdtjicalione Innpli, atlegorice. libros n; ilem in liegitm tibrutn,
    nx Quwtlionet; in Proverbia Solomonis, libros III ; in Canlica canlicorum, tibros vu; in Ezram el Nehemiam,
    librot iii, in librum beuti patr s Tobitv, Explaiialiouis allegoricw de Cltristo et Ecctesia tibrum i; iton capilula
    teiliunum in Penlateucltum. Moysi, Josne, Jttdicum ; in libros Regum et Vcrba d erum ; in I brum beali palr s
    Job; in Parabolas, Eccle iaslem ; in Evangel iub Matlhwi tibros iv in Eiaugeliuin Marci l bros iv in Etan-
    ; ;

    getium Luccc tibros vi in Evanqetittm sunct Joannis ; in Aposlolum qiiwcutique in opuscttlis >ancii Augustitii
    ;

    exposiia invenit, cuncta per ordinem transcribere curavit; in Actus aposlolorum ibios u i« Epislolas sex cano- ;

    nicat librot singutos ; in Apocatypsin sancli Jounnis ttbros lli item iibrum ep stolarum ai </it'cr»o< , qitarum de
    :

    sex JElatibut tecutiuna esl, de Ralione bissexli una, de jEquinociio juxta Analltotiitm una. Vitam sancli patris
    monachi timul et anlislilts Culliberli ei prius heroico melro, el posimodutn plano sermone desctipstl ; Histo-
    ,

    riam Ecctetia t cam stttr iiisultr uc genlis in libiis quinque; Marlyro ogittm de natalitiis lanctorum diebus, in qtio
    omneiquot invenire polttil, non solum qua die. terum etiomquo genete certaminis, vcl sub qito judice mundtim
    mcerint, diligenter adnotare tludttii • librum llymnoriim diterso melro sice rkytltmo ; librum de Ortbograpliia
    elpltabeli ordine dislinctum; ilem librum demetricaArte, et htiic adjeclum atium i!e Scliemaiibus sive tropis lilel-
    lum, hoc ett, de figuris mvdisque loctttionum quibus Scriptura stncla conlexlaesi ; de Nuiura rerum , el deTem-
    poribus tibret singttlos. Inter qutc omnia composuil Itunc pulclietrimitm librum, anno, mdelicel, juxla Dionysiufii,
    ab Incarnalione Domini 725, q em litulavil De leinporibus sive do ralinne leinpornm , ac posiea novem feli-
    .

    eiter vixit annos, migravitque ad Chrislum, pro cujus amore prasens conlempsil scccutitm. (Colo.n. Luit.)

    DE TEMPORUM RATIONE.
    PR/EFATIO.
    De natura reruro, et ratione tempnrum, duos A me ' ille De lemporibus. Cujus propter rationem
    quondam stricto sermone libellos disceniibus, ut Pascliac polius videbalur usus indigere snadehantquc :

    rebar, necessarios composui. Quos ouin fralribus milii laiius aliqua de tempnrum statu, cursu, ac line

    quibusdam dare atque exponere coepissem, dicebant disserere. Quibus roncitus parens , perspectis vene-
    eos brevius multo digestos esse quam vellenl, maxi- rabilium Patrum scriplis, prolixiorem de lcmporibus
    VARIANTES LECTIONES.
    Codicibus huciisque cilatis addendus esl alter Pa- ' Siuii h illum , quse vera lectio est, sed omncs
    risiens. 1362, quein scribemus D. libri mss., ille.
    :, :

    295 W.DA: VENKRABIMS OPKRIJM PARS 1. - DIDASCAUCA GENUINA. «9«

    libriiin edidi, proul ipso largiente potui, qui alernus A coinprobanl : nequc liane ainplius sequendam, etiam
    peniianens, tempora quando voluit consliluil, el ln qui LXX inagnis divinisquc l.uidibus ad eoclos

    qui novit temporum lines : imo ipsc. labenlibus tcin- tollunt, dubiianl ! quoruin quisquis dicta perspexerit,
    porum curriculis finem cum volucrif imponet. In quo credo uu>\ nostro labori calumuiam fhcere desistet,

    viclelicet opcre, ne queni forle olTeiulerel, quoil Jle- si non I. ii iii tamen lividis, quod absit, conlemplalur
    braicam tnagis verilatein quam I.XX Translalorura oblulibus. Verum ulcunquc fcrant, hasc mea scripta

    c ilihoni- ni in sseculi pucedenlis serie. scculits sim : legcntes, priuio ediluin pro captu meo libellura, tihi,

    el illani quoque per oumia quoties discrepare vide- dileilissime abba meus llueiberre, percurrenduiu
    bainr inserui, Ut legens quisque siintil ulrumque atque exsniinandum offero, multtim deprecan», ut
    cotupiciat, et quod amplius scquendum pulat eligal. si quid in eo tu vituperabile deprehenderis, statiui
    Fixa aulem slat niilii senleniii, quam a nullo pru- mihi corrigcndum insinues. At ubi ortinale ac nttio-
    dentium redarguendam auiumo, ut sicut revercndis- nabiliter acluiu videris, mecum Deo qul donavil, et

    simus ejusdem llebraicae veritatis intcrpres obtre- sine qno nihil possumus [ucere, devotus g atiasagas
    J
    ctatoribus sui operis : Non damno, inquii, non Si quem sane vel illud * offendit, cur aliquid de
    reprehendo LXX, sed omnibus his apostolos prafero liiiju.Miiiitli negolio tentare preRSumpscriiu : quaro
    iia elego conlideiitcr prolilcor.quia non reprehendo de liis qux sparsim in veterem scriptis inveniri ' po
    vcieres chronographos qui transbtionem LXX , lucrant, ipse novuin opus condere studiicrim, audiat,
    Interpreiunt inodo secuti esse, modo prout libttil dicente sanclo Aiigustino : Quia ideo neccsse est
    probanlur habuisse contemptui , sicut eliaui in pro- plures a pluribus iieri libros diverso slylo, nou di-

    cessu bnjusce opusculi nosiri tnoiistrabilur ; sed versa fide, etiam de quxstionibus cisdem, ttt ad plu-
    omnibus his Hebraicsc veiiiatis integrani prsfero rimos res ipsa pervenial : ad alios sic, ad alios autem
    puritatem, quam pr«eminentissimi dociorum, Ilie- sic. Audial et me pro me simpliciter rcspondenteni

    ronyinus in libris Hebraicarum QuaesUonum , Augti- Cui displicet , vel superiluum videtur, quod hxc ro-

    stimis in libro de Civiiate Dei, Eusebius ipse Chro- gatu fratium undecunque collegi, uniusque libelli

    nographus in tcrtio Hisiori* ecclesiasticae libro , ex tenorc couclusi, diutillat ca I genda, si quis velit,

    verbis Josephi historici, adversus Appionem Grain- et ipse de cominunibus patitim foirtilms, qtue sibi

    maticum scribentis , < breviorem temporum seriem. suisque suffieere arbitretur hauricns, inecum nihilo-

    quam in LXX '


    edilione vulgo leriur • conliuere, > C uiinus debita fraternitatis intemerata jura cushidial.

    VARIANTES LECTIONIS.
    ' k
    C, editionem. * C, conliueri. C, qua. C, offenderit. * B, C, poterant.

    IISCIPIT LIBER.
    CAPUT PRIMUM. luptatis illecebris abstinere, tanto majus et pneinium.
    De Comptito Ml toquela digitorum. Porro cetitesiniiis numerus (
    qnacso diligentei-,

    De Temporum ratione (Doinino juvante) dicturi Lector, altende) a sinistra transfertur ad dextram,
    necessarium duximus, utilissimam primn, promptis- et iisdem qiiidem digitis , sed noo eadeni inanu :

    simamque flexus digitorum, paucis dcmonstrare qtiibus in laeva manu, r.uptae signilicantur et viduus:

    solertiatn, ut cum maximam computandi facilitatem circulum faciens, expriinit virginiialis coronam
    dederimus, tuin paratiore legenlium iogenio ad in- Primo fit indigitatio in /inii iniiiin, tali modo.
    vestigandnm dilucidandamque eoniputando seriem Curo ergo dicis Umiin, niiniinum in lajva digiluui
    temporum veniamus. Neque cnini conietnnenda infleclens, in inedium palmx arluin infigrs. Cimi
    parvive pendenda est reguia , cnjus onincs pcne D Jicis Duo, seciindtim a minimo flexuin, ibidem im-
    sacrse exposiiorcs Scripturw, non minus quam litte- poncs. Cum dicis Tria, tertiuni similitcr afflcetes.
    rarum figttras nionstrnniur ' ampiecli. Denique et Cum dicis Quaiuor, * itiJcm mmimiim levabis. Cum
    multi alii aiias , el ipse divinac inlerpres hisloriio dicis Quinqiie, sectintlum a ininimo similiter eriges.

    Hieriinyiiuis, in Evangelicae traciatu sentcntia? liujus < .iiiii dick Sex , leriiuiu nihilominus elevabis, medio
    ailjiinieiitum disciplina; non dnbitavit assiimere : dmUsal soio, qui Mcdicus appellalur, in niediura
    Ceirtesimus (inquit) et scxagesimus , ei Iricesiinus >'uii'ij' lixo.

    fructus, quanquam de una terra, et de uno sementc Cuin dicis Sepiem, miriiinuni soluni, c«'tei is inte-

    nascitur, tamen mtiltiim differt in numeio. Trigintl rint levatis, super palmx radiicm poncs. Jiixt.«iiu«ui

    referuntur ad nuptias : nain ct ipsa digitorum con- ciiiii dicis Uetu, medicuni. Cuni dicis Novem, iuipu-
    junctio, quasi mnlli osculo se complecleiis et fecde- dictini e rcgioue oompones. Cuiu dicis Decem,
    rans, maritum pingit et conjugcm. Sexagiuia, ad tinguem indicis in niedio (lgi>s artu pollicii. Cuin
    vidtias : eo quod in anguslia et iribulatione llat po- dicis Viginli, siiminitalfin pollicis iuter mrdios in-

    sitte : unde el i<i superinre digilo depriiiiuuiur : dicisfl impudiri arhis iminiUes. Cum du-i> Tri^iiili,

    quanUKjue mirjorest dillicullas expcrta? quond.itn vo- ungiies indicis ct pollieis blando conjuuges ampletu

    VAiUANTES LBGTRWtt,
    * B, C, antplext. •
    T) oni,, uideni.
    J
    I'to e regione, D habei jiufn.
    :

    297 DE TGMPORUM BATIONE. 298

    vel A <1"*<I» C P c '' >>* c ° ccullius inn " C!,Jo ^vincan», vel
    Cu.ii dicis Quadragmla, inlerion p.llicis laicri
    impcritos quosque quasi div.nando deludens. Cuju9
    dorso indicis supenluces, anibobus duntaxat ereclis.
    pollicem exleriore arlu onlo ludi vcl loquelx lalis esl : cum primam alplia-
    C.iui dicis Quinquaginla ,

    bcti lilteram intimare cupis, unum mam: teneio


    lnslar Grsecoe lilterx gamma r curvatum, ad palmam
    riim secundam duo cu:n lerliam, (ria. Et sic ex
    iuclinaliis. Cum dicis sexaginta, pollicem (ut supra)
    ,

    diligenter a
    ordine caeleras.
    ourvatum , indice circuniflcxn li-.uiie
    Yerbi gratia : si amicum inlcr insidiatores posi-
    pnecinges. Cuin dicis seiiliiaginta, indicein (ut supra)
    lum, ut cante ' rcm agal, admoncrc dcsideras : III,
    circuinflexum poMice immisso superimplebis , ungue
    et I, et XX, et XIX, et V, et I, et VII et V, digilis
    dimtaxat illius erecta '
    trans medium indicis arlum.
    oslende. Hujiis namque ordinis iillcrx , Caute age,
    Cum dicis Octoginla, indicem (utsupra) circum-
    significant. Potest ct ita scribi, si causa secrelior
    flexnin, pnllice in longum tenso implebis, ungue
    exigat. Sed lr*c Gixcorum compuio lilierisque fa-
    videlicet * illius in mcdium indicis artum inflxa.
    cilius disci simul alque agi possunl, qui non ul
    Cum dicis nonaginta, indicis inflexi ungulam radici
    Latini ,
    paucis iisdemque geminaiis suos muneros
    pollicis * inliges.
    solent cxprimere lilteris, verum tolo alphabeii sul
    Hactenus in laeva, Centum vero in dcxtera, quein-
    numerorum liguras * expenso, tres qui
    admodum Decem in laeva facies. Ducenla, in dexlera « cl.aracterc in :

    plus stint numeros notis singulis dcpinguut, euuideiu


    quemadmodum Viginti inlavva. Trecenla, indcxlera:
    quemadmodum Triginla in Ixva. Eodem modo et pcne numeri figurandi q.iein scribendi alphabeli ,

    cielera usque ad DCCCC. Ilem Mille, indextera:


    ordinem sequenles, hoc modo :

    qnemadmodum Unnm in la-va. Duomillia, indexlera: A I g LX


    quemadmodum Dao in Ircva. Tiia millia, indexlera: B 11 o LXX
    quemadmodiim Tria in lxva. £t cxlera usque ad r 111 u LXXX
    novem millia. Porio cum dicis dccem millia, Ix-
    A IV i
    XG
    vam in medio
    > pectore supinam apponcs, digitis
    E V p C
    lanlum ad eollum ereclis. Vigiitli millia cum dicis, r VI 2 cc
    ea.udem peclori exjiansam laie superponcs. Triginta /. VII T ccc
    millia cum dicis , • eadem prona, sed erccla, polli- ii VIII T cccc
    cem cartilagiui medii pecloris immitles. Quadra- e IX V D
    ginta millia cum dicis , ean.dem in umbilico ere- i X X DC
    ctamsupinabis. Quiiiquaginla millia cum dicis, ejus-
    R XX * DCC
    dem pron:o , sed ereclse, pollicem umbilico impones.
    A XXX Q DCCC
    Sexaginla millia cum dicis , eadem prona femur M XL 4 DCCCC
    Lcvuin desuper compreliemles. Sepiuagiuta millia N L
    cum dicis, eamdem supinam femori superpones. Qui et ideo mox ' utnumeros digitis significare dt-

    dicerint, nulla interstanle inorajitteris quoquepari-


    Ocloginta millia cum dicis, eamdem pronam femnri
    superpones. Nonagii.u millia cumdicis, eademlum- ter iisdem pra-Iigere Verum kec hactenus. sciuni.

    bos apprehendes, pollice ad inguina verso. At vero Nunc ad tempora, qunntum ipse icmporum conditor
    Centum Ducenlum millia, et cxlera usque
    millia, et ordinatorque Dominus adjuvare dignabitur, e^po-

    ad DCCCC millia eodem quo diximus ordine in,


    nenda veniamus.
    dexiera corporis parte complebis. Decies auiem CAPUT II.

    Centena inillia cum dicis, ambas sibi manus, inser- De trimoda lemporum ratione.

    tis invicem digiiis implicabis. Tempora igitur a '"


    temperando noinen accipiunt,
    Est et allerius modi computus, articulatim decur- sive quod unuinquodque illorum spatium separatim
    reus : qui, quoniam specialiter ad Pasciut rationem lemperalum sit . seu quod moiuenlis, iioris, diebus,
    perlinet, cum ad banc ex ordine venlum fuerit, op- _^ niensibus, annis, sajculisque et;e!alibus omuia mor-
    portunius explicabitur. Potest autem et de ipso talis vitje curricula temperentur. Dc quibussingulis,

    quem prxnotavi computo qu.-cdam inanualis loquela, prout Dominus dederit, cxposituri, primo Lcctorem
    lainingenii exercendi quam ludi agendi gratia ligu- adinonemus trimoda raiione compuium temporis
    rari :
    • qua liiteris quis singillatim expressis verba, essediscrelum. Aut enim natura, aut consuetudine,
    qu* iisdein Iitteris contioeantur, alleri qui hanc aulcerle auctorilate decurrit. El ipsa quidem aucto-
    quoque noverit induslriam, tamelsi procul posito, riiate " bifarie divisa : humana videlicct, ut Olyra-
    legenda alque intelligenda contradai, vel necessaria piadas quatuor annorum, nundinas uoveni dierutn,

    VAUIANTES LECTIONES.
    ' B, C,D, erecto. » C. om. ittius. * B, C, erecti. » B. C, l), om. i»i
    * C, eamdem pronam, sed erecta potlice. ' C, qualiter his qui; B, om. qni. B, C,*«.'

    • C, expenmm. » C, mox numeros. " B, C, temperamenlo. " C, bifariam.

    GLOSS/E ET SCHOLIA.
    caput n. spfllwm separatim temperetum sit, etc. IJnumquodqnO
    Briu. Bam. Glos»*. Tempora igitur a temperamen- — teuipus ab allero temperatur, sicul dicit in po?t., ttbi
    turnmen ucci^iunt, cive quod unumquodque iltorum de teuiporibus loquitur, et oiniies fructut in teinpo-
    Patbox. XC. 10
    ,
    .

    899 HKIU VRNF.RARILIS OPERMI PAR6 I. — DIDASCALICA CENIIINA. 500


    indictinnes XV annorum atnhitu celebrart. Diem A a rurali opere vacari, qiiinqiingesiinuni annumjn-
    i|uui|ii(*, c|iu ex uuadranlibui cooflcUar, menM Fe- bileum rocari Dominui in lege praxeplt. Nametal
    hriiurio vel Augusto InleronUrl Gravi, /Bgyptil, harbaru: gentes li<'b(loiiiailas habere prubemur a
    Komanique pro suo quique capiu jiisserunl. Divina populo lamcn Del '
    mulasse uon latet. Consueiuihiiu
    autem, ul sepiima die sabbatum agi, septimo auno vcro buniana lirmatuin csl, ul ineiisis XXX dielus
    VAHIANTES LECIIONES.
    B, C, mutuatse.
    CLOSSiC ET SCIIOLIA.
    ribus a fi-ignrp, catore, pluvia , lemperamenlura as- tcmpttS, Qiiinquagesimum annnm jubitoMim rocari
    siiniunl, el ati ipso leiiiporaiiiculo leiupora vocaniur. hitminus in leqc priv.cepil. Jubil.cus aiinu> vocatnr i

    Ilhrum, scilicel lemporum, lemperalum sil, seilieel jnbiiando, quia eo anim iuiiis ,icrsonahaiii Jubibauui,
    ali aliero ; secreium ab invicem, ul ver. Nam aliain id cst, reimssibileui. Jubilxus etiam diciiur remia-
    lciiipcralioiicni liab l quain asias, s imlilcr, etc. El sionis annus, quia eo anuo cuucia debila et oniuis
    il.' mensibiis simililer potesl inlelligi. Stecuta dicla agricultunc lalmr reiniliebaiiir: servi eliam eraptiiii
    a Secu deo , a qtio geniiles philusophi s;ecula esse liberi remiitebantur. Qtiinquagesimus eienini an-
    puLrbant. Secus autein Gr«cum noinen esl, el inter- nus in lege jubiLcns, id est reiuissionis sive jubi-
    fjiei.iinr loraia. Secula iiamque generatiouibus con- laiione plenus appellari jussus est, in qu pnpulus
    stant, indeque saxula a tequendo uicta; a verbo sci- ab oiiini operaiioiii; quiesceret, omniuin debiia laxa-
    licet sequur, quia seqiiiintiir. Abeunlibus cnim aliis
    B rentur, scrvi emptitii liberi redirenl, annusquc ipse
    aliisucce lunt. Annissiquidem quiuquaginta gsacolnm niajoribiis solemniis ac laudibus divinis einiueulior
    lerminari dicunt. lliuc est quoil ille Hebrxus aurc c.eicris existcrct. Meriio per hunc iiumerum iila
    paitusa, scrvire jubetur in sicculum, boc esi, usque siiiuiiia; pacis lrauq'iillitas indieatur, quaudo sicul
    ad annos quinquaginia. .Etns e..l lemptis quod ilc Apostolus ait lu voce archangeli nnvissim.i clangenle
    :

    atallis inslruiiur. Nau» a.-las pro uno auno , el pro tutia , resurgenlibus cunclis, reverteiur ad omncs
    gpplem, el pro centum, et pro quovis lempore poni- antiquaposse.siocarnis. Tuncrevcrleiurad anliquaui
    lur. Tempereniur , id esi, disponantur. Trimoda lerram carnis su«, in qua habitavit Abel.dequa
    ralione discretum, id e-t, separatuin. Spaiium unius- ejectus est per Cain. Tuac Noe, Abrabam, Isaac, el
    cujusque lemporis xci dies sunt. Decurrit, seilieet Jacob sed et omncs auiiluc iiiorlaliuiu recipienl
    ,

    leinporis compulus. Bifariam, il esl duobus mt» lis. corpora sua a quibus exieraut, ut pussideanl e.i in
    llumana, scilicel aticlori aie, hoc cst, ipi.e ab ho.ni- a-leriium, ubi, cessantibus bujus s.ecult laboiibus el
    nibus consliluta esl. Non solum dtviua.verumetiam srumniSi dimissis omnium culparum debitis, in sula
    liiimana auciorilate decurrit tempus: humana, vide- divin.c cunctus electorum
    visionis coiiie>uplatione
    licei, ut 'ympiades. Olvmpus ino >s esi in Gnecia, populus in seleriium gaudebit, implelo illu dcsidc-
    jtixts quem civilas cst Olympias, in honorem Solis rabili Ooiuiui ac Salvaloris noslri mandato Vacaie :

    eonslrocta. lbiiniuie qtialuoranuorum lndiagonum, ct videte , quoniam ego sum Deus. liarbara: genlet
    elsacra in honoremSoiisagebanlur, qux Olympi.ides dicuntur a baiba el rure. Consuemdine vero hummw
    dicebantur. Olympias apu Craecos spatium quaiuor
    I jirmaium est ut mensis
    , trigmlu diebut compu-
    annorum, quando sulis ct Jovis O.ympici litbani. taretur, cum hoc nec solis nec iunat cursui convenial.
    Semper eniin per quadrieunium bi-s-w.iilem peragit Siquidem lunam duodecim horas m nus, salia ralione
    eursum, quo eliam anno bissexlus apud Romanos sailus, solem vero decem horat et dimidiamplusliabere,
    tii. Un.le el tuslrum dicilur tcmpiis quinquennii. qui totertius exquisiere teitanlur. Cum igitur in aute
    Inchoante enim semper quinlo anno agou agebaiur, ad undecimum capitttlum pervencris, invenics satis ad
    quando sol oriens abxquinocliali puncto, priiuum a qui I isi.c lini-.i' valeant. Et cum ad quaJragesiinuui
    bhsexto incipit aniiuni. Diciiur autetn Oiympias secuudum cap lulum perveneris, videbis apertiiii
    quasi olampias, id est, lola illnminaiio el Olympu-, ; quid sit sallus. Siquidem lun.iui duodeeim horas
    quasi bololampus, hoc est, lotus Incidus et arde.is, iiiiiius, salva ratioue salius. Tunc raiio salius luu.o
    propter viciiiilatem videheeisolis. Et quia nubes »ua materies videhcet, de qiu saltus eflicilur, savatur,
    exccdil alliiudiue. prnccelo frequenter apuJ auclores si ex illis dundeciin horis, in quibus luna post viginti
    ponitur. Sic eliam holosericas dicimus vestes, id novem dies commoratur, nil sublrabimiis, donec ad
    est, lotas sericas, quia Iwtos Graee, tolus dicilur coiigruum ili-put.in li locum pervenianl. 1'orro naturu
    Latine. duce reperlum ett sotis annum, elc. Modo dicil tle
    jVmidiims, id est, negociationes a Nonis usque ad nalura lempoiis. Quadrunie, U
    est, sex hori-. Si
    ldus. Nundinx sunt paganorum, itemque rusticorum, rominuni* sit, id est, cs duo lcciin meiibibus, cccliv
    quibus convcniuni uegotiis propriis vel mercibus pro- scilicet tliebus lermiuari. .si emboiismns est , i i

    visnri. Sunt autein iiuiidiiue puulicae convciiliones el supcrcrcscens, qui babct tredecim meiises. In unu-
    commercia, diclat quasi uovem uies, id esi, Nonas et quoque uieuse luiiari crescil stilus iu qualuor mo-
    Idus. Esl auiem Nuuiliua Romaiinruni dca, a nono nienlis, el uncia uniusiuoiueiiii, et atnmo. Naui una
    II
    die nasceniium nuiiriipata, qui lustricus dicitur. Esl lunatio trigesima rst seniper, allera undelrigesiina.
    lustricus dics quo inlaaies lusiraniur, et nomen acci- Mulliplica ergo scxics Iriginta , et sexics rigltlti no-
    piunt; seil is inaribus nonus, octavus esl femii.is. vem, el invemes CCCUV, Tolumque lume discursum.
    lndiciiones dicta: suuia cerio annorum indicio. PrioiO Toius Uni.t' CUTSUS in uoveinleciin atn.is peragiiui
    lustro solvebaiurae»,deiii i« argenium, dcinde aurum. ^aiiiadeadeiiilocasignuruin.iiiqiiibusniiiic.verbigra-
    K-.1 autem lustrum penlercsin.id esl, quiiiquciuiiuui, lia.accciisaesl. adeuiudcoi mensis Uiein, a.li.leni as
    qiiml qiiinlo anno di ilur coudi a Rniiianis. Esl autem ceiisiuuis inomeniuiii.ad easdemsigniferi latiludinesei
    quiiii|uciinalc teiupus; itleo vero sic vocalur, eo qund altiiudines, adeamdeui coitus BoiU COttgruaatUlD BOM
    ceiisuperi|uini|iiciiiiiumiii repub. peraclo, urbs Roma reverleturpriusquaint:i;xxxvcoitus,ide»tiiieiiSi's,per-
    lustrauatur. QatndlCtm uiihuhihi. quia hic iiiuucrus licii-ldccciininciialiii culo. Ulaciiini luua qu:e iii pra--
    lacilis c.tad iiiulliplicauduiii. Ihem quoquc, Si iliccl lenli appellalione est, nmi eril in cadeni appaKal oo»
    bissexlilem. Quudrans aM quaila pars diei. Sul iiain- iim|iic ;nl iiovcnderim aniios. tjuod ila laci.luue ei-

    que. sig.ileium circuliltil pciTUilil iii c.t.CLXV Ct qua- empll cau^a proban BOlesl, J Jiiuanus babrl regulo es
    draule unde in qualuor inait perttcll lutum diem,
    ;
    iiovem, ad a taleni lun.e iiiquiiendam si aulem cuiu ;

    qui iialuraliier in xv Kalen.l. Apr:!. iulerpiini deluii-.- iiiis xxii epaciai jungimus, suni linntl lazi; rawalia

    sci, quia ibl in croalioue muudi posilui sai, el oopil \w leinaiut itn ii-.. Prima luil Ikm anaa laaa ia
    ,

    turrcic. Nuiic vcro in vi Kilciid. MjiI. poniliir lu,- Kjiend. J.niiiar. qu;e nequaquam in prjMilcti* k.i-
    extui ajiini Roraanos, ai apul Agyplloi qoarlo It-ndis iieruui nrnna invoniiur, donec novandajeuH
    lialcnd Sopleuib ,
    quia in aut l itit ile liiunaiij ..cturrit aniii cxpleli Itici inl. Qnm MlHri non )uxi« elimicorum
    ; ,

    301 DE TEMPORITM RATIOIifi. 502


    ooinputareiur, cum lioc n«c solis, nec lun.v cursui A fcrri, qua tratura non juxla ethnicorum dcmeuiiaiit
    conveniai. Siquidem lunam duudccim lioris minus, dea crcatrix uua de plinibus, sed ab uno vero Deo
    salva ralione saltus : solem vero decem horis et crcata cst, quando sideribus coclo indilig prxcepil,
    diinidia plus liabere, qui solertius exquisiere testan- ut s-inl in signa, cl lempora, etdies ct amios.

    tur. Porro nalura duce rcpcrlum est, solis annum CAPllT III.

    CCCLXV dicbus, et quadrante conlici : lunx vcro De minulistimit temporum spatiis.

    anitiim, si communis sil, CCCLIY. Si embolismus, Hora duodecima pars diei est : siqtiidem XII horx
    GCCLXXXIV diebus terminari, loiiunquc lunx cur- diem complent, Domino atlestante, qui ait : Nonnc
    suiu decennovenali circulo compreliendi. Sed ct duodecim horx sunl diei : si quis anibulaverit in die
    erranlia sidera suis quaeque spatiis zoJiaco circum- non oflendel ? (Jbi quamvis allegorire se dicm, disci-

    GLOSS.€ ET SCIIOLIA.
    demenliam dea crealrix una de pluribus, sed ab uno Reprehendit Beda obiteropinionem eorum qui nalit-
    Deo vero creaia esi. Natura dicia esl ab eo quod nasci rain deam faciunt, qiiemailmodum PI.uo, Plinius
    aliquid (arial, qiiam dieunl ellmici creatriccm esse Secundus, etc. Non enim ipsa dca rst, sed a Deo vis
    oinnium rernm, cum ipsa non silcrealrix, sed qtixdam sideribus
    indita, ut siut nobis in signa ct
    pntliis
    creala. Ethnicorttm, id estgcntilium. Una
    tempora, quenia linodum scriplum esl Genesis piuun,
    depluribns
    Muresenimdexfueriinl.sieul Juno, Minerva, Venus ipsa aulem sidera anima, et prninrie voluntate, ca-
    Creaia esl, scil. ipsa natura lemporum. lndiiis, id B reiit ; quare dii non sunl, sed Dci insirumenta qui
    esl, inserlis. Vi sint in signa, id esl, qure signincant. bus munduin gubcrnal.
    Sxpe enim ex sideribus cognoscilur tempeslas et CAH7T III.
    serenita^. Signa non illa dicilquxobservare vaniiaiis Bbid. R.\m. Glossj;. Horadnodecimaparsdieiesl, —
    est, sed utique ulilia, et usibus hujus vilx necessaria, tiquidem duedecim liorte diem comptcitt, elc. liecipit
    <l'.i:c vel nauire ohservant in gubernando, vel alii aulemliora qualvor punctos, decem miitula, quindecim
    homines a pncsidendas aeris<|ualilales perxslalem
    I partet, quadraginla momenla, ct in quibusdam lunm
    et hiemem, et aiituinnalpm vernalemque lemperiein. computis quinque punclos. Conslat autem hora qua-
    Et nimiruin Iirec vocat tempora, qux per sidera fiunt tuor punctis, hoc est hora in so'c. llnus punclus
    n"ii spatia moraruiii, sed vicissitudines affectionum quarta pars hoiie est. In una hora quatuor puncli
    neli hujus. in uno puncto <luo ntiituta, in uno minuio qualuor
    Joan. Nov. Scholia. —
    Tempora ig lur a tempe- inomenla; dlxiv alonii unum niomeuttim faciunt.
    ;

    raado nomeit acc piunt. M. Varro, lib. v de Origitie Altamen malhematici , in explornndis Itominum geni-
    verborum eantdcni hvij.o\a- iaii recipit. Teinpus,
    l
    luns,ud alomum usque perienire contendunt. Mathcsis
    inquit, esse aiunt inlervallum niundi et niotus. 1 <i dnctrina. Inde mathematicus, id eot, doctrinalis.
    divisum in partes aliquol, inaxime a solis et lunx Mathematici, vani philosophi, id e~t, genithliaci, qui
    cursu; ilaquo ab eoruin tenore lemperalo leinpus de naturis et sideribus disputant. Mathesis sine asp -
    iliclum. E-t quoquc (ut id obiter indicein)in his ratione, vaiiitaiein, id esl, vanam doctrinam signi-
    Yarronis moiiuniPiilis tempnris delinitio qiiam M lical; cum aspiratione, doetrin-*m veram, et scien-
    Cicero in lihris de Inveniionc dicil facilius inlelligi Q tiam perfectam. Ginifuris, naiivitalihus, idesl.quales
    quam expriim possc eani dclliiilionem Macrobius,
    : sint fiiluri, utruin boni an mali. Contendunt, ccrl int
    lib. i Salurnalium, et Rodulplius Agricola, lib. i ex- in duodecini sigua. Dicunl enim mathematJLi qnia
    pl.calioribus verbis posuerunt, ut sit tempus ex cceli ille qui nascitur sub signo piscium, piscator erit. El

    conversioiie, elc, notusenim est ulrobique locu-. reli<|ua qux beatus Gregorius in lioillilia de Epiph.
    Diem qitoque qtti ea. quudrantibus conficilur. Ex Domini sapienter ileslru t.
    quadrantibus, id esl, senis horis, nain solis cursus /n puuctos duodecim. Majnres sunt isti cxteris
    per signiferum perlicitur diebus ccclxv , et quarta punctis prjedictis, et his utuntur inathematici, Ui.us
    iliei parte ; proinde anuus cum cnrsu solis exire ne- enim ex his punctis cnntinei uuam huram iu se.
    quit, nisi ex quater senis horis; quarlo quoque anno /» otienta lx. Ostentum est oslensio signi alicujus.
    <ihi'S unus civilis inleicalelur, quod Romani ficiunt Falum, fqrtunatum eventum. Virgilius: Falum qui I-
    cx institutione Num* Poinpihi mense Februario, quid dii fantur, aut bo: um aut malum. Qu:e obser-
    quiob id apud Cicerouein inlercalaris dicilur: dici- valio scilicet mathematicorum in stellis.
    tur et dies illa iutercalaris. Intercalatum autein fuit Omnes quidem resurgemus. Ilieroiiymiis An juxta :

    inense Febmario, qua is omnium hrevissimus est, SuxJam cxemplaria, uon oinnes <|iiidein doriiiieinus.
    ultimus non est factus, ne incerlum habeatur Fe- innes iiniuutabimur, scilicel iu gloriam.
    briiariinc sil an sequentis. Sexti vero Kalendas /n aiomo. Angustinus In sumina i elcritate. Atomos :

    poiius quam alterius diei locum obliuuit, ut ex sexti Gncce , iudivi^ibile interpretalur.
    appellatione originem suam qux ex senis boris fuit, /n ictu oculi. Ictus oculi est celerrima radiorum
    imiicaret. Bissexlus dictus, velquodbisdicaiursexto _ex pupillis emissio, in idadquod tendunt. Tu a, id
    Kaleudas Marlii, priusquain ait seplimum procede- u est, prxconio aut signo.'Subaudis ideoque siue iil.i :

    retur, seu quod esse momcnti dies sit constilulus, observatione iiiaihemaiicuruin debemus uli hoc sicut
    ut Festus Pompeius, versa e littera in i : putatil alii et Apostolos.
    rcliquum esse supplementuin vocabuli nibil signili- Quia elsi calculaloret necessario discernanl. Calcn-
    cans, ut in poslliminio et medituliio, limiiiiuui el atores vero a calculo noiiien accepenjnt. Calculus
    tiillinm, ita in bissexio bis. diclus est a calculo lapide. Calei enim sutit lapilli
    Consuetudine liumana firmamentum esl. De rucn- quiJam rolundi et lenes qui ideo ita
    niitiiilissimi ,
    ;

    sium el annorum ralione aiibi dicelur. vocali sunl, quia calcari sine moleslia queunt, qui-
    Sed el erranlis sidera. Tempus quo quisque pla- bus veleres omnia numerabant. Antiqui enim aute
    neta cursum iu signifero conlicii, «st anuus nam ;
    inventionem numeri ne.<cienies numerare, ex lapillis
    annuscircuitumsigMilical; unde annulus. UlSaturni sua lempora suosque dies numerabaia in prospe- :

    aiiims xxx vulgarilius constat, id est, 8o1ai ibus annis, rilale candidis, in advcis.tate nigris. L'nJe Pcrsius :

    Jovis duodecim, Mars duobus. Dicuuiur hi anni ver- IJunc, Uacrine, diem iiumera meliore lapillo,
    lunies. ad diflereiiliam illius magni auni quein Plato- id cst, candido. Discemanl : scilicel atomuiu, ab aliis
    nem primum notasse seribitur, de quo est apuj spatiis tcmporum. Momentum in oculo a motu pal-
    Cioorouem, in sexlo de Repub. pebrx usque ad aliud moiiieuium id ; esi, quamliu
    Qua: mtura noit juxta ethuicorum dementiam, palpebrac qiiiescunt. In una hora suut iv puuvti, ct
    ;

    305 IlKHyf: VKNKRADILIS OPKIUJ.U PARS I. - IHOASCALICA C.ENUINA. S04

    puli» vero qui a sc illiislrjiidifueraiit, lioras appel- A bnere parliculas, qii.csieie sihi voralmla, qliilius ul

    lnvciil, snlilo lamcii hmnan;c comptilalionis ortline quoil volrlianl iumcii|iai'c, el ;i 'ici uli iiui iliguoscere

    uumerum dclinivil liorarnin. Vcriiin iiolanduin est, posaeol, bnram vidclicet nppcilanlea, qund ccrti icm-
    qnia m omiies anni dics dundenis lioris suppiilenlur, poril ora, id csl, lcimiiuis lit : sicul Ct vcsliinciilo-

    mlivos neeease cst diea longloribut, brumalcs vcro ruiii, fluvioruinqiic, maiis quoque lines orag vocitare
    liruviorilius tioris inclodi. Si vero omncs lioras aiqui- solemus. Punclos vero a parvo pnntii iiansceusu,
    parare, lioc est, Bi|tlinocliatea haberc. volmnus, bru - qui lil in horologio, niiuiita aiilem a minorp inler-

    mali itici nihilniniiius pauciores, et icslivo plurcs vallo vocanlea. Parlea aparlilione circuli Zodiaci,
    necesse est triliaamus. Recipit aiitem hora IV puu- quciu triceui* dicbus per inensca siugiilos liiidunt.

    clos, X iniuuta, XV partes, XL moinenta, el in qui- Porro niomcuta a inolu sidcrum celerrimn nuncu-
    busilam Iqdsb computis V pimclos. Non cnim bac divi- panles, cum aliquidsibi brevbsimis in spaliis cedcte

    siones lemporum nalurales, sed viilentur esse ' con- atque succcdere i onlitur. Miuimiim aulem omnium,
    diictivx, Nain calculatores ciiin neccsso esscl vci et quod milla ratione dividi queat lempu% atomum
    dicin in XII vel boram in IV, aul X, auc XV, ant XL, Gnece, hoc esl, indivisibile sive inscclibilc, nomi-
    aulin alias quaslibet minores, majorcsvequid distii- naut : quod «>b sui ptisillilalcm grauiuialicis potius

    VARIANTES LECTlONES.
    1
    C, co)ttlic:iitr.
    CL0SS.4S ET SCnOLtA.
    r.iciiint x minuta, id est, m. monieata qutn quadra- R licet sicnt ostenta sunt et atonii, majoresve, scilicet.
    ginta momenta quindecim paiies rediluut. A prin sicul tricntcs, qua 'ranles ct dodranles. Anui in dir*
    tipio oiius uniiiscujiisque signi, usque ad exlrcmiiiii, et merises, ct nebdomadas, vel dics liebdomadoa.
    du;c horae peraguntnr. Viginti quaiuor bor;e sunt Qwd disliibuere parli ulns. Quid, itl esl aliquid,
    inler diem cl nociem, et duoJeciin signa siinl in coelo, quibus scilicel vocabulis. Allerulrum, adverbialiler,
    el idco unicuique signo du:c lior.c pirlinent in oricn- scilicet quid essel una pars, aul quid allcra. Iloram,
    do. Talis esl ralio : Nalura est ul sol circu-at lolam id csl lciminuiil ct lineii). Ilnra, id esl, tempus oris,
    terrain in vigiuli quatuorhoris, et triginta parlessum, cuin aspiraiione, cclerarum auteni reram sine aspi-
    idesltrigiula liuex in unoquoqtiesigiio.et pcr unain- ralione scribitur. Punctos vero, scilicet appellanles.
    quamque de iJis viginti quaiuor horis quind' cim tle Ptmclus esl quaria pars honc, scHicet in sole, iil
    iilisliiicisapparentiuortuuniu<cujiisquesigni,quaniio Iranscetisus unius puncii. 1'unctus a pungendo esl
    se erigcrc iucboat , supra terram veniens ab imo. dictus, eo quod quibusdam puiiclionihns certie desi-
    Aliter : llecipit autem Iwra, scilicet solis, ijitatuor gnal onis in horologiis designetur. Ilorologium, id
    punctos ; iu quanium vero ad lunain pertinel, recipit est, scrics horariun de puncio sc licel in puncium.
    liura lunaris quinque punclos, et hoc f.icit velociias Minuta a minorc intervallo scdicct pimcti. Nam mi-
    luux. PiiUCtUS lunaris habet duo iniiiiila, i.l cst, inii ii: ii miiius spatiu'0 est quam punclus, deciina
    quintain parlem unius liorae ; punctus vero solaris scilicel pais horx. 1'artes scilicet vocantes, de iina
    balict duo miniiia et semis, partes trcs et semis, et quinla pars honB, u parlitione circuti zodiaeHn una*
    quartam parteni parlis, moiiienla decem. Minulum quaqtie tlie cui.rit sol iinain parlem zodiaci , id rst,
    babet partem unam ct semis, momciita qualuor. n signifert, per vigimi quatuor horas, in quanium att
    Pars habet momenia duo el bisse, id esl, duas lertias lium atiinct cursimi <|tiem facit conlra lirmamcnlum
    partes. Quindecim partes, scilicet in orlu signi. Motus in qiiaulum vero aJ illuui qucm facit cum lirma-
    cceli inquimleciin partibus boram ellicit, id est, meiiio, eadem pars quam per viginti quatuor horas
    qniudeciin paries signiferi in una hora oriunlur vel in siiii cursu peragil, qux esl dccima quinta para
    iiccidunt vcl de loco a
    , locum meventur. Unaquje-
    I dimidiisigni ; nani diinidium sigiiumquinJecimpartes
    que.eniin pars movctur duobus iiiomenlis et liisse habel. Movelur de loco ad locum, per decimaiu
    uuius momenti, id est, duabus tertiis paiiibus. Quod qiiintam partem unius lior.c, i.l est pcrduo momenU,
    spalium duoruui inomeiiioruin et bisse unius mo- ct bisse uiiiiis niomcnii. Lt itleo rccte dixil Beda
    inenli, quindecics ducnim , integram fjcit lioram. quod partes borarum a parlibus zmliaci circuli vo-
    Ilac igitur ratione una hora quinJecini partes habcre cantur, ilimi cadcm pars est l.oi.c , et pars signi,
    dicitur. Nam trecente ima sexagesima quiuta portio qiiamvis bino cursu iutelligalur. I'i quia tlivcrs:c si-
    signifcn pars appcllatur. El viginti qualtior boi-.c, id gniQcalioneg frequemcr iuvciiiuutur, ncccsse esl eaa
    est lotus dics, quibus sol illam sigiiileri parlcm illu- sigiilalim dislingui. Aliquando cni n duotleciin signa
    slral, ct spaiium illud, quo illa pars signilcri de loco aodiaei appellamur puies sivc partirulse. iit spalium
    in locuai inovetur, paites appcllantur. Sed sicut va- illuJ quod sol perlicit p r horas viginli quvtuor,
    riatur mcnstiia lioraruni pro longitudinc dierum, iia pars miiiiiualur, videlicct illa qn:C 681 tlcciina qnlul.i
    i-naiii inoiiicnlorum. Aliquando bora xquiuoclialis pars dimidii signi, ct ipsa hora quindecim partea ba-
    est, id tst, naiuralis ; aliquando major, vel minor; bnv lcrtur. Partes a p.nUiiime zodiaci circuli.
    uiiilc cflicilur ul cujuscunque longitiidinis aut brevi Ri.c.vpitijlvtio Gloss r. —
    Puos cursun l.ici sol iu
    lalis hora lucrit, quadragesima pars illittS mouiciiluiu " ctvlo uiuim ciiin liiiiiaiiicnln, alicruin conlra lirma-
    :

    appellalur. Recipit aulem hora, ul jaui dictum est, meniuiu. Nam quotidie iiuaoi parlera graJilur in
    momcnia quadraginta oslenla sexaginta vel , se-
    , ; ccelo per viginti quatuor horas. IsiuJ ipaum Umeat
    ciiniliim matheinaticos ncccc, atomos XXUDLZ. iu I i COaluin votvitur circa lenaiu pcr vigiuli qualiior no-
    qiiilmsdam lunx compulis , scilicct lmi.i uoclis ie- , ras, hoe esl, duoJecim signa. Diintdiuni cielum, id
    iipit quinque punclos. Non cuim b;e d visiones, id est, sex signa. votvilur per duodeeliu horas. bt si
    eal lioia, pu ctus, minutuii), pars, inonicnlum, osicn- per tliiodei im lioras volvuntur sc\ sima pet dnas ,

    tuiii, aloimis, naturales sciliccl sunl lcinpoiiim sc.l ; lanliiiii boras VOlvilur unum signum. I i si per tluaa
    vMentur eset condiciivx, id est, faclilLe et uomina- boias vnlviiur iiiHiin signura, dnii.lia pars uniua
    liv.c, et ab aiiclorilius invenl;c cl iiuiicupal.c. Catcu- sigul volviliu pcr iiiiaoi lioram, in qtia conluitiutur
    litlores, id est, compulatoics, ilicti a calculis , iJ cst quiotleciiii partet. Nam inguiiu paries lluuliu uucgro
    lapillis, |"T quos numcianilo conipulabaiil iu duo- : tigno, in diiiiiJio aiitcin siano quindecim paries.
    dcciiu scdii i.i horas, vcl iu qiialuor scilicct punctos Inde ileciina quinla pars dimidii ibjni, hoeest uua
    aul iii ilcccui scdicct niiiiula, BUl iu qiiindcciiu sci- pars, movelur de loco iJ locuru perdeciitMm qmn-
    licol parlcs, aul in i|'i;nli apiula scdicel Uiomenla, i loi parlein unius hono. Ideo rccle dixit deewwM
    I i

    aul nciliccl cuin ncccssc cs>cl in alias iiiiuorcs, sci- Ru la qiua curstts solis pci uiiam partcui, id est, ncr
    300
    30B DE TEMPOROM IUTIONE.
    fatum ejus qui nasci-
    quibus cum versu.n A diligcnlius posiiione
    slellaruii.,
    quain calculatoribns visil.ile esl :

    syl- lur quasi absquc erro.e deprelicndant. Qux qm:i


    per verba, verba per pedes , pedes per syltabas,
    vana, et a noslra fide aliena est ob-ervaiio, neglecia
    labas per lempora dividanl , tl lungx quid. 111 duo v
    ea vidcan-.us polius * quo, Aposlolus ad cclerilatem
    tcmpora, unuin brevi tribuanl, ultra in quol divi- '

    • hoc aiomum nuncupari com- resurreclionis inliinandam bujusmodi lemporis voca-


    itant non habentibus,
    bulo ulilur, dicens Oinnes quidein resuigemus-,
    Atlamen malhemalici in explorandis homi-
    :

    placuit.
    sed non omncsimmulabiinur, in alomo,in iclu oculi,
    num genituris, ad atoinum usque pervenire conten-
    XII signa, signa in novissima luba. Nec prxiereuinluni est, qnia etsi
    dunl, dum lodiacuai circulum in
    calculatores necessario discemant, plurimi lanieu
    singula in parles XXX, parles ilem singulas in pun-
    momenta XL, monienla scriplores indiiTcreiiler brevissiiiium illud teiup ris
    etos XII, puncios singulos in
    LX dislribuunt, ut, considerata spatium, quo palpebra oculi nostri moveri polest,
    singula in osienta
    VARIANTES l.ECTIONES.
    * B, C, celebritatem.
    i
    b c nmc , >
    B, C, quod.
    U, C, quid. t

    GLOSS^ ET SCIIOLIA.
    plores horas solslitiares maxin.as intelligimus bru-
    vigintiquatnor horas conHcilur. Moiio tamen illius
    B males vero mimmas Velu.i apud Plaulum bora xs. va
    uniU partis de loco ad locum c.m rcelo per decimam
    I
    .

    pro longa ; hujusmodi hor.s Ro.nan. et Judaii par.ter


    J . nlam paiaein horx
    Bl. Ei hic r.erun q..:vre.,d,..n
    in temporis divisionc sunl us., quaruni pruna exor-
    est uiru.n a-qnali spa:io temporisvolvilur illud i|*suni
    Ad diiiin ccepit exorienle sidere solis sexta seniper in
    rosluin circa terrain per se, el cum sole volvilur.
    rcspondendiim inxqualiler volvuntur. Nam
    qi ia meridie un le apud Persiuin, in desides juvenes :
    ;
    l.oc
    nb ortu solis usque dum oriaiur ilerum, viginti qua- Steriimns, quinta dum linea Uugitur umbr.i,

    Uior horx suiit; in revolmione autem crcli deesl id est, nos jam numeramus usque ad horam uu-
    ttt

    decima quinla pars horae. Verbi gratia orilur sol :


    decimain. Sic ct hymni quos Ecclesia canit ad preces
    bodie in pri.na parte Arielis, priino mnne ; cras la- horarias , dislributi sunt , ut hora prima Jam lucit :

    men orietur sol in secumla parte Arielis, el anle so- orto sidere ; ad sexlam El ignibits meridiem. Ilas
    :

    Ifin orietur prima pars Arielis lola in deriina qui.ila horas ubique, ubi horarum meutio lit iusacis Bibliis
    |.arie liorx; in lc lii ut post quindecim dies dimidiiiin oporlet inlclligere, veluti in Evangelio, qui hora
    signum orialur an.e solem; posl inlegrum aulein undeciina vencrant, una bora veiierunt aute solis
    am.iim volvitur toiu.n coeluin ante solun. Indc lit occasum et apudCicernnem nona iliei hora inserere
    ;

    nt quandiu sol trecenties sexagies quinquies circuit proverbialiter. Sunt alix hoiavaequinoctiales, quas
    teirain, eircumcaicrjplum per se treceniies sexagies a?quales vocant, quibus ipsi non iitcba.iti.r, nisi a.l
    seiics. Nam in H.ia rcvoltitioiie superal coeliiin revo- clepsydratri nos aulcm iis uiinii.r nur.c dslo signa
    ;

    lutionem solis. Qucn. seilicet zodiacum, trigcois, i.i


    pcr lotariiui ferrearuui macliinas, i|u;c ail lemporalcs
    est, trigiuta diebus, lindunt, id est, divi Juut, sciliccl, Imras accommodari non possunl. Veieres prohisma-
    cal< i.lalons. C chinis solariis suntusi, qu:r. non pluribus qua.n xmi
    Porro momenta. In iniiio motionis momenlum lil. liueis conslabant. Vocanti.r auteni a;i|uinociiales
    lnilium enim inolionis, quo movelur sidus aliquod, hor.c.qiiodcolligantiir a paitibuscircili xquinoctialis
    inoinc.ituiii dicitur, non tota moiio sitleri-, vel cu- transactis, veliiti duni a;(iuinoclialis circull femuncia
    jusque rci, sed hoc est, cicm aliqnid sibi, id esl, si- una rxorla c-l bora (|uo.|iie uua prxlcri.t, d.i.u duu-
    ,

    deri cedere, scilicetatoco,i.c.tran>ire a.q.ie succedere, dcciin lior.c quoque lapsx su.tl. Ilas necesse est
    scilicet io loco, quod per ibramc.i aliquod probalur, contiueri hiberuis ciiebus pauciorcs, aesiivis vero
    quando slella aliqua perspicitur uam unu n signum ; plures. Hoc ob id pluribus egi , ne in sacris usu.n
    per duas l.oras movelur, una slella velocissime, id borarum xquinoclialium puten.ui. Locus qucni cilat
    esl, per iiiii.it. mouieni.uu movelur; senlilur, scilicet Be la est Joaunis xi.
    a calctilalorib.is. Jlii»imu<fi o.miitim scilicet lenipo- , aulcm liora qnaluor pnnctos. Aj.ijda solaria
    liccipit
    riun, iifomcs. In tempore laliter consiat cuin n.ajora :
    divisa.habe.it lincarum intervalla tribus punciis, unde
    spalia tempuris siculi cst d.es vcl hora per puuclns diprcbeudunlur boranim qua.lrantes, que.nadmo-
    vel cxleras minores parles dividens, ad talein parti- ilnni el iu aslrolabiis pon.i.Hur singulx hurx quadri-
    culain pervencris qux obsui pusiHilalem, id csl, pir- p.irlitx, et quib.isdam machiuis lcrreis reddilur si-
    vitatem, nufani habeat moram latemqiix ullo modo gn.im a singulos horaruin quadiautes.
    I

    dividi pnssil,- sicuii est ictus ocul, el ipsam scias Decem mimita. Intellige min.ita vulgaria, non au-
    csse ato.nuiiu lem.physica. Vulgaria minuta dkuntur quxlibel por-
    Quod ob tui pusiltitatem qrammatich potius quam tioncs mtegri in parles quaslibel ilivisi, ui si asse.n
    calculaieribut visibile esl. Scilicct quia calculatores dividas in partes duodecim, quxque duodecima pars
    l>
    iioii habent, nisi quod dividanl. Grammatica est iiiiiiiituni esl, horum in clisciplinis rariorusus. Phy-
    scienlia recle loquendi, el origo et fundameulu.n li- sica autem n.inula sunt parles, qux liunt divisiot.e
    heraliu.u litterarum. Il.cc i» disciplinis per lilleras aiicujus facla per sexaginla , veiuti Iricesiuia pars
    communes inventa esl, ul bi ;a.n qui didicera..i lit- sigui, set. ( ut n;ceniioies loquu.iiuri gradus unus
    teras, per eam recle loquendi ralionem sciani. dividibir in sexagiuta iniuuia p.ima, quorum quod-
    Grammatica autcm a lilteris nomen accepit. Grani- libet rursus dividilur in sexaginta alia.cjux dicuniur
    mata enim Grxci I tteras vocant. Ars vero dicla, minula sccunda ; ilia ilerum in n.inuta lertia, quod
    quod anis prxceplis regulisque consistat. Attanun lil usque ad denariu.n. Grxci, ui.de, l.oc muluali su-
    malhemalici in explorandis liominum genituris, et cx- inus, sic efferunt : Ilpiwra V.-ntu, \itnu. Ssu-rt/ja, J.stttoc
    lera qiiaa sequunlnr, jam superius expoMla suut, liic T/jcra, TSTa/ora. lloruin in inailieinaticis tanluiu est
    lamen in ordine es e debui.-seiit. usus, ob an.iolavi.
    Joan. Nov. Scoolu. —
    Horo est duodecima pars
    iil

    lioram videlicet appeHnnles. llora Grxca vox est :

    fliti. Definit hora.n lemporalem, ciuain n .nc inxqua-


    vocant autem horas Grxci et has quas nos deinde
    tein vocant; alK etiam dicunl planeluriain ea est : quatuor anni parles trimestres, ver, xstaiem, au-
    i.niuscujusque diei naiuralis seu, ul vulgo dicilur, liimuum ct liiemcn ; cl Ho.nerus q.ialunr hujus no-
    artillcialis, pars duodeeiu.a. Has xslivis iliebus lon- niinis deas celel.rat, qux cocluni claudunt alque re-
    gicires esse facile imelligitur, bibernis vero brcviorcs, cluilunt. S. hc.li istes inlclligit per ligiuenluui buc
    quia spatium te.nporis i.il.-r solis exoriuin et occn- parles anni jam dic.as
    suiu non seinpcr *quale esl uudo apud bonos scri-
    ; Piirtes a ptirlilione circuli. Hora inxqualis quinde-
    , ,

    »07 BED/E YKNHIUBILfS OPRHUM IWUS f. - HIDASCALICA GENOINA. 50g


    quud iu letu puugenlis iranscurril, quoil secari el A quadraniis nonien obliuet : residux ires, dodranti»
    dividi nequii, imiiu iiiomenliim, nunc puucluiu, nuuc iioiuen accipiuut. Kl liujus disciplinas rcgula solvi-

    aloiuuiB vocuui. lur, quod plcrosquc turbal iinperitos : quia 1'hilip-


    CAPUT IV. pus in exposilione bcali Jub xslum maris Occani
    Be ratione unciarum. quoiidie bis vei ire dcsrribens , adjunxerit imnc '

    xquinoclialis liorx dodraute transmisso, lardiu* siue


    I in -luniiu quoqtie divisionem nossc, qn;e non mi-
    iiiicruiissione, sive die venire, sivc nocie. Porro si
    Mtl irmporibus rebusve aliis quam iiuiniiiis est apia,
    tonipiiiaiidis, noii iguobilis invcnlio est. Qnihtts quia
    per Iria qu>d dividere cupis, terliam partein trien-

    passim liistorix, et ipsa sacra Scriplura


    lem iUi.is residuas bisscni nuncupabis. Si per duo
    et disper.-x ,

    nliliir, noinina parilcr cl figuras ' eoriim paucis


    diiiiidium semis appellatur. Sic el cxtera ,
    qux verlio
    ,

    alligcrc curavimus.
    uieliiis colloqiiciitis, quani scribeniis slylo disci pari-
    lcr et doceri queunl. Item de corporibus sive niil-
    Libra , vcl As sive Assis, duodecim uncix. Deunx,
    ,
    ,

    sive Lalms, undecim unchc. Decuux liarium, sivesladium, sive jiigeriini , sive pcrlicani,
    '
    , vel Dcxtans,
    decem uneix. Dodrans, sive Dodras, novem uiicix. sive etiam cubiluin ,
    pedemve aut *
    \ aliiiain parliri

    lies, sivc Hisse, octo unciaj. Seplunx , sive Septuns opus babes, prxlata raliune facies. Dcnique et in
    ,

    seplem inicix. Semis, sex uncix. Qiiinciinx, sive II Exndo, dimidium cubili semis appellatur narranie
    Quin [iius, qiiinque uncix. Tiiens, sive Treas, qua- Moyse, quod liabueril arca lestamrnli duos semis

    luor uitcix. Quadrans, sive Qiiadras, tres wicix. cubiios loiigiiudinis, et cubitum ac scinisseiit aliilu-

    Sextans, sive Scxtas, dux uncix. Sexcunx , sive dinis. Et in Evangclio ,


    qu.irta pars totius mundaiii

    Scscuncia , una imcia el scmis. Uncia, viginiiqtta- corporis , id est terra , myslice quadrantis uoinine
    uior scrupuli. Semuncia , duodeciin scrupuli , id est eeosetur, cmn milendo in pocnam peccalori dicitur:

    lertia pars unci.c. Dux sexiulx , sivesesclx, oclo ISon exies inde, donec reddat novistimum qnadrnn-

    scrupuli. Siciiicis, ses scrupuli. Sextula , sive Ses- tem, id est donec iuas lerrcna pecraia , ut bealus

    cla ,
    quaiuor scrupuli. Diinidia sexlula , sive Scscia, Atiguslinus cxpni-.il : < lloc enim (inqait) ' pcccator
    duo scriipuli. Scrupulus, sex siliqux. audivit : Tena es, etin lerram ibs.t Quarta siquidcin

    Uxc (inquani) ponderum vocabula, vel cbaracte- pars dislinctortim meiubrorutn liujus mundi," el no-

    res, non modo ad pecuuiain meiisiirandam , veriim vissiina terra invcnitur, ut incipias a ccelo, secundum
    ad quxvis corpora sivc lempora dimetieiula conve- aerem numeres , aquain tertiam, quarlam terrain.

    niuni. Uude cl raiio vel mos obtimtit, ut in caulione Qui etiam in cxpositione '
    ubi scriptum est : Eiat

    cotiipiilorum, pticri uiium et duo, sxpius asse et autm 1'arasceve vasclue , hora quasi sexta ,
    hiijit ce

    dipondio inuiciiiiir : itcm trcssis, quariussis , qtiin- ^ disciplinx mcmiiiil, dicens: « Non eniin jam plena
    cussis, sexlussis, seplussis , et cxtera httjiismodi sexta erat, sedquasi sexta,» id esl pcracla quinla, el

    qtiasi Ires asses, vcl quatuor asses prolerani : cl iu aiiquid '" de sexta esse cceperal ; minquain aulein
    etitiuiem nioiliini scqiientia numerorum qtiam piu- isti dicerent : Quinta et quadrans, aut quinia et
    viiu.t. Sive igilur bcram unam , sive dicm inlegtuiu, triens, aut quinla el semis, aul aliquid hujusmodi.
    sive mensem, sive annum, sive certe aliud aliquod CAPUT V.
    inajiis uiinitsvc lemporis spatium in duodecim s
    par- De die.

    lire vis , ipsa duodeciina pars uncia est : reliquas Dies esl aer sole illusiratus, nomeu inde suniens,
    iindecim, dcuncem appellanl. Si in sex parliris, quod lenebras a luce disjiingat ac dividat. Nam cuin
    tsexta pars sexlans : qiiiiique reliqux , dcxlans, vel in primordiocreaiiirarum leiiebixesseni super lacieni
    (ul alii) * dislas vocantur. Si in qualuor, quarta pars, w>-
    abyssi, dixil Deus : t iat lux, el (acta ett lux, et

    YAUIANTES LLCTIONES.
    ' U, C, enrum. ' Jabus, B, C. * U, vartiri. * C, dextas. * B, C, uniut '
    C, i«:tmum parlire.
    ' II, C, et veceattr. » H,t,eleuu.lerrena. » Add. Fiangelii II, C. " B, k, e(Kiwi.

    CLOSS/E l.T SCHOLIA..


    cint bahcl parlcs, propterea quod diim hora exigi- rj iiin, ct iniquorum peccata arguens, bonos
    clarat virlii
    lur, exoriuntur quindecim partes xqniiiociialis, seu ad meliora pcrdueil. IHxil Uetis : Fiat lux, el laila est
    quindecim gradus, id est, diiiiidium signum. lux. Si atitem qua^ritur quilius in loeis jiibcute IVo
    1'urles ilem singulas iu puncios duodecim. Iluriiin lacta s.t lux , ci.in abvssus adliuc oiiinein lerrx ain-
    piiiictoriiin, neqiie cliam o.-leiitoriiiu (ul vucal) apud pliiudinein couugerei patet prafacte quia lap e,
    m
    alios scriplores nullam inveni observaiionem. rioribua ejusdeui leirx paitibus, quaset uuuc diuina
    CAICT V. solts lux illustraie consiievtt , linic priuctpalis lux
    Bhid. Ham. Gi.oss*. — bies ttl aer sole illwtratui, cmicuii. Non igilcr loias mundi tenetiras iuce d s-
    ttoinen indesumens, quod lenebr.is disjungal ac dividat. pulit iufusa sed ab tma illitm parle illuslrans, ali.iiu
    ,

    Scilicel a luce. Dies dicitur a disjungeiido , eo quoil reliquit obscurani. El m iuisus qUBiit .'lu|iiis qualu
    lucem dividit a tenebris. Dies eiiiiu uaiuraliler esi polueiil MtC liiineii (Iiuriiiiiu aule erealioiiem Slde-
    palium lemporis vigiuli qualtior boraruiu, ab oilu iiiiii, iidii ab re esl credt qtiod lalu iueril quale vide-
    ad Dies euiin gemilMj appellan solet.
    oiluiit. 1'rnpiie inus qi olulie inaiie, piiixniiaiiie si ilieel Mili.oilu,
    a solis orlu doucc ursus oriatur abtbiva ,
    , t ; a solis el iiecdiiin lerris appaienle, quaiido lueel qutdeni
    oi lu ustpieqiio veiii.il ad oeeasuiu. Myslice quoque ni.tii.M» stellarum radtis dies , sed iiiimiiie a.iiuic
    dies iitiagiiietii leg.s poilal. Siei.l eiiim diei elaiilas diiilur, sol onalur, relulgei oiide nulla lum' «»• ;

    nbscura lenebrariiiti 11'iiiiniial, ila et lev viam \ilx di» iclio lcinporum pmei>l, diei solutn cl Koaiil pu-
    deiiionslrHiis, depcl it lcucbr.is ciioiuin , lueciil dc- tcial. Itrui , di.xit Deu» FitHlut Ft |<i,i« esitta. :
    309 DE TEMPORfJM RATTONE. 310
    («m'I Deut luceni diem. Qux Uefmiiiu ' bilariam divi- A cognoverunl, et ab iis qui possunl facillime advencre
    dilur, hoc esi, vulgariter et proprie. Vulgus eniin quod eo teinpore (|iio nox apud nos esi, eas partes
    oranrm diem solis prxsenliam super lerras appellat. inunrii praesenlia lucis illuslret, per quas snl ab oc-
    Proprie autein dies XXIV lioris, id est, circuitu solis casu in ortiini redit, ac per boc omnibus XXIV horrs

    totum orbem luslranlis impietur : qui secum semper nnn deesse per circuilnm gyri tolius alibi di*>m, alibi

    et ubique lumen diurnura circumferens, non niinore nnctem. i Et paulo pnst, cnmniemorata Kcclesiastis
    aerum spatio noclH subter terras quam supra terras senteniia de so!e : < Ausiralis ergo pars, inqu t, cum

    iiilerdiu treditur exaltari. Quod mulloruin quidem et hal.et solem, nobis dies esl , dum autem partem
    no^troruin, el sxcularium iitterarum testalur auclo- Aquilonis circmniens pervehiiur, nobis nox est : non
    n
    ritas. Sed nos unius patris Augustini teslinionium lamen in alia parle est dies, nisi ubi prxseotia solis
    ponere sat cst, qui dicil in libro Quaestionuiii Evangelii est; nisi loite poeiicis ligmeniis cor inclinandum est,

    secundo, LXX duorum discipulorum summain figu- ol credamus sol.m mari se immergere, alque inde
    r.ilitcr explanaus : c Sicut XXIV horis lotus orbis lolum ex alia parte mane surgere. Quanquam si ila

    peragilur atque luslraiur, ila mysterium illuslrandi essci,abyssus ipsa prsesenlia solis iilusirarelur, alque
    orbis per Evaugelium Trinilatisin LXX duobusdisci- ibi essel dies; posset eniui el aqnas illuminare.quando
    pulisinliinatur.* Viciesenini qnalerni sepluagies terni R ab eisnon possil exslingui. Sed hoc monslrosum esl

    dipondius esl. i Dicit idein, in libro de Genesi ad suspicari. Anle vero snlis creaiionem priinilive lueis
    hlteram priino : < Au dicenlum est quod cum cilo (ircuilu,quod nunc er soleni fil, agebalur primo
    | :

    peracium essel hoc opus Dei, tamdiu sletit lus non quidem secundoque die aquas abyssi, qu;c omncin
    succedenle nocte, donec diurnum spatium pcrage- lerram lexeraut; • tertia vcrn aere vacuum sua cir-
    reiur, el lam liu niansit nox luci succedens, douec cumvagalior.e lustrantis. i Sunt elenim quidatn Pa-
    spatimn norturni temporis praMerirei, et mane fiprct Irum qui in eo quod scriplum esl In principio crca-:

    diei scquent ;
    s, uno primoque transacto ? Sed si hoc vit Deus cmlum et lerram, lerra aulem erat inanis el

    «lixero, vereor ne irridear el ab iis qui cerlissime vacua, et tenebnv erant super (aciem abyssi, informeut

    VAIUANTES LECTIONKS.
    • C, bt[arie. * B, C, Vicies tjnater enim terni sepluaqies dipondius est.
    a
    • II, C, uliam parlem non esl dies, ubi. * B, njoxs/iuosiim. R, C, lertio.... aera.
    CLOSS/E ET SCHOLIA.
    elvocavil Deus lucem diem. Bemigius : Dixit Deus C Beinigius Plalo : Iria dixit esse principia, Deum vide
    non voce carnea, nec motu labiorum sed dixit, id , lieet, exemplar ei materiam et Deum non qua ;

    est, voluit. Velle enim ejus dicere est. Unde scriptum auctorem ex nibilo cuncta creasse, sed quasi opifici
    rsl Dixil , et (acta smt. Vel eliam dixit, id est,
    : ei in rebuscreanilis, maieriam adjutoriam pra?siilis«c.
    Filium genuit, per quem omnia facta sunl. Arisloielcs auiem duodixit esse principia, maieriam
    Ftflt lux. Lux dicilur a luendo id est, purgando , scilieet ct speciem; lertium quidam nescio quiil vo-
    lenebras. Lux auiem illa non ejusmodi erat, quae lens dicere, nperatorium appellavit. Quortini errori-
    nunc esl sole super lerras posito, scd qualis esse bus obvians Moys?s,ul pole.a Domino eb ctus, veritalem
    solei, vel ante solis oriuni, vel posl ejus occubitum. rei demonstravit, ostendens Deum cx nibilo cuncia
    El vidit Deus lucem, quod esset bona, non quod lune formasse, non quidem iu temporc, sed in iniiio lem-
    primum viderit, in cujus praesenlia semper boc fuit; poris, dicens ln principio; duin dicil In principio, :

    sed vidil , id est , videri a nobis voluit lucem esse et subaudilur temporis, patet proi ul dubio lunc
    bonam. Sunl elenint quidam Patrum qui in co quod lempus coepisse quod ante minime erat. Creavit Deut
    scriplum est : In principio creavit Deus ccelum et coelum et ierram. Coelum non istud visibile lirinamen-
    lerram , le.rra autem erat inauis el vacua. Bcda in iiim accipere deheinus, sed illum empyrcum, id est,
    Gi nesi Non in principio lemporis creavit Dens
    : igneum, vel intellcctuale ccelum, quod non ab ardore
    coeium el tcrram. Deusenim fecit lcmpoia , ei id-o sed a splendore igneuai dicitur, quod stalim repletum
    anlequam fac.erel lempora , non eraut lempora. Non est angelicis spirilibus, de quibus in J"b dicilur :
    enim po^suinus dicere, quando Deus nonduin aliquid • Cum me laudarent simul astra matiUina, etjuliila-
    feeerat. Idcirco non in principin lemporis fecil Deus renl omnes lilii Dei. i
    coelmn el lerram sed principiuin Filius est acci-
    , Terra autem erat inanis et vacua. \A est, inutilis ,
    pienius. Quod ergo dicluin est /u principio creavil
    : et infructuosa, etincomposiia. Oamia enim elemema
    Deut ctelum et terram , maleriam totius crealurae _ coiumisla erant et confusa, el lotuin hoc ae*is spa-
    (I r ! irn. ii"i li- inajil/iriim et
    ul l:n. I" linm Act a terra
    nnitil est Mfliia coclum,
    lnrri usque nlaniim a.,1
    ji.I
    ostenda, ii.m'1 [i^ et
    ralionalis
    . /^l
    I
    corporalis, angelorum hu- Iiiiiii, quod i')'!iiin pleniim erat 'i

    jusmndi. Ulrumqne igitur feeii Deus materiam et aquis, quae tamen non erant ejus qtialiiatis cujus nu> c
    formam, el vox et verbum simul lil , qnauivis vox sunt, sed in modum nebulre lenues, quam qualitalem
    prior sii origine. Unde scriplum est : Qni fecisli supercoelesles aquse relincnl.
    uiundum de infonni materi.i. Prninde duas res ante Et tenebra erant super abyssum. Tenebrce a lene-<do
    omnem di>>m et anle omne tempiis conilidit Deus, dicue, quia lenent oculos , ne videaut. Utiumqnc
    angelicam creaturam, et informein materiam, quam- autem fecil Deus et lucein et lenebras, scilicet ui in
    vis omnia facta sint, ut Salomou ait : Qui vivit in luce operarcnlur honvnes, et in nocle requiescerenl.
    aitermim, creavit oninia simul. Sed, ul diximus, origo Ei'(;o ct tcnebra opus Dei sunt. Unde in hymno triuni
    materiae informis anleredit formatam speciem, sicut puerorum, iu quo oninis creatuia a beiicdicemluiu I

    vox verbum. llaque non nmnia ex nihilo fecil Deus, D um invitalur, etiam tenebrae cum luce ponunlur.
    sed qiuedam ex nibilo, quxilam ex aliqun. De mbilo El spiritttt Domini [erebatur snper aquas. Sic mens
    inundum, et angelos ct animam; ex aliquo boininein. vel sapientia alicujus arlilicis siiperfertur operi quod
    Denique s inctus Clemens Aposiolorum discipulus, et facturns est, ut quomodo vull illud facial; iia el Spi-
    Romanx Ecclesise lertius posl Pelruin -episcopus, in r tus sancius superferebalur prxordinaus et iiuasi
    sexlo Hisloriarum suarum libro, ila scribil : In prin- pr.c lisponens quil qualiter facere vellet. Allegorice
    cipio fccii Deus cuelum et lerram, terra auteiiVerat qno.l dictum esl In pnncipio crcavit Deus «cclum 1 : 1

    invisibilis et inconipnsita , et tenebrw cranl super terram, nomine principii Filium Dei non incongrue
    abyssum , ct spiritus Domini ferebatur super aquas. possumus accipere, sicui ipse dc se Judu:;sdicit: £go
    ,,

    3M tlKD E VENLil.tUILI.S OPKRUM PAR9 I. — DIDASCALICA f.ENUINA. 313


    cojli ei lerrx el !tqux, oiniiiuinque eleiumloruiu con- \ Seil et Basiliu* Cxsarex CappaJocix episcopus, qui
    fusionen) '
    puleul rrv tle-iyi)aiuin, * iiem ui nec iqna, in quarlo ejusdem operis libro i Congiegemui

    nec lerra, nec culmii, tcd corum omuinm una, ut ila inquil, aqur, ul .ippareat arida. Velauieiiluui sub-
    dixerim, ' seminaria sit lodlcaU in.ilei ies. Ideoque ducitur, ut eruispicua fierei qux Inlerim nou virJe-
    non iuvenieiilrs muitdi lucuin primx lucis capacem, baiur. » llieronymus quoque sarrx historix doctls-
    necessario cuncia qux de seplem primis diebus le- siiiius inlerpres, in exuositione prophelicx leriteutbe,
    gunt aliicr quam consuetuJo noslri sxculi se tenet qua dictiim est : Qui dicebat in corde luo : In tcelum
    altius perscrutaudo dogmalizant. Scd mullo facili r aicendam, tuper tidera eoeti eialtabo tolium mevtn,
    r .1 gensus, si juxla iradiiiones ralrum aique calho- meminit cceli superioris, it i scribens : < Vel anteqnain
    lieorum, coeli nomine circulus cccli superioris inlclli- de ccclo oorrueret, isla dicebat, vel postquam de
    galur esse monslralus. Terrx nomine lellus ipsa, ccclo corruii?Si adhuc in ceelo posilus, quomodo
    suis l
    quibtisquc, ut nunc esl, fininui spaiiis inclusa, dicit, Atcendam in ccelum ? Sed quia lcgitnos Catlum

    exceplo quod niliil vireniium gerininum, nrhil viven- caeti Domino, cuni essel in ccelo, id est. Ilrmamenio,
    lium produxcral '
    animantum. Abys>i vocabulo inli- in coelum, ubi solium Domini est, cupiebat ascendere,

    nitaaquarum ditTotio, omnpin allneniium lerram, in non bumililaie, sed superbia. Sin autem postquam
    quarum medio poslmodiim liimamentum cocli esse B de coelo corruit, isla loquilur veiba arroganlix..
    factum commemoralur. Denique sanclus Clemens debemus inlelligere, qui nec prxcipitatus qulescat,
    apostolorum discipiilus, el Ronianx Ecclesix tertius sed adhuc sibi graodia repromittat, non ut inter aslra,

    posl 1'eiruui episcopu^, in sexio llistoriarum suaruin sed super astra Dei sit. > Quantum ergo nobis vesii-

    libro iia scribil : In piiiuipio [ecil Deut ciflum et gia Pairum seqncniibus conjicere daiur, cum dicerct
    lerram ; lerra uulem eral * invitibilis el incomposilu, Deus Fiat liix, mox lenebrx qux abyssum texerant
    tl tcncbrce eranl tuper ubytsum, et spirilut Dei fere- abieruni, et lux ab Oriente medias inter undas emer-

    bnlur tuper aqnum. Qui spiritus Dei, jussu Dei, quasi gens, cunclam lerrx superficiem operuit latiiudine

    ipsa conditoris mnnus luccm separavil .1 tencbris, et sui fulgoris, borcalcs siniul australesque, necnon et

    posl illud invisibile ccelum, istud visibile produxit, occiduas oras ailingens ;
    paulalimque se complelo
    nt siipcrrura qnidem habilacula faccret angelis, infe- diei tinius spalio subducens, inferiora terrx gyrando
    riora vern hominibus. Propler le ergo, jussu Dei, aqua subiit, atque aurora procedente, diem secuudum

    qux eral super facicm lerrx, secessil, ut lerra libi tcrliumque simili ordine complevit, hoc lanium a
    produceret fruclus. 1 Consenlit liuic Ambrosius Me- solari luce differens, quod caloris foiu carebal; et qui.i

    diolanensis amisles, in libro liexameron secundo. sidera nondtim erant, priscis adhuc tenebris noues
    VARANTES LECTIONES.
    ' B, C, pulmK. * C, ita.
    1
    B, C, seminata. * B, C, nuibut et nunc. • B, C, animantium.
    ' C, inanis.
    GLOSSiG ET SCIIOLIA.
    principimn, qui et loquor vobis. Deus clenim Paler C deanius, quid ipsi respondeant de mnndi loco. Il»
    principium cst, seil 11011 <le prmcipio, quia a nullo; eiiim quxritur, cur poiius tunr, et non antea. facitis
    rilirs vero principiiiin sed ile prinripio, quia a Patre sil, quemadniodum quxri pnlesl cur Irc poiius ubi
    non f.irlos nec cre.itus , sed genilus esl. Per quoil esl , nnn alihi. Nam si infinita spaiia lemporis nntn
    principiiim Deus Paler cor.lum et lerram creavit , id iiHinduin cogitanl, in quihus eis non vi.leiur Deus ab
    esl , coelesles el lerrenns. Per rcelum enim ccclestem opfere cessare potnisse; «iiniiiler cogilenlexira mun-
    vilam ducenies, per tcrram terrenis negoliis inhian- dum infmiia spaiia loeorum in quibus si quisqu.iin
    tes signanlur. Qui tiirique per principium creali sunt, dirat nnn poiuisse vacare Omnipoleniein , nonne
    quia liumanalo Chrislo Jesu , patuit qui essenl ccele- oont^quens erit ut imiumerahiles mundos cum Epi-
    sles, quique terreni. curo somniare coganlur, ea tantuui differenlia, quod
    Terra rero eral innnis et vaeita. Id esl, corpus hti- eos iile forluilis motibus aloinoium gigui asserii, et
    manum itiane a meditalionc ccelcsti, vacuum a friirtu resolvi? isii nuieni opere Dei f.ictos ditturi suni, sed
    bnnx operalioiis. El lenebrx tranl super faciem cum perintermiiiabilein immensiiaiein locorum evlra
    ahvssi, quia lenebrx inlidelilatis et i^iioranti.f abys- inuiuliiu circumqtiaque palenliiim vaeare noliiertiul,
    siiin liuuiaiiicordis opcrieliant. Spiriius Iloinini lere- ii.c eosdem munilos, quoil eiiam de isiu senliunl
    baltirsuper at|uas,quia divina prxscientia super fluiita ulla causa posse dissolvi. Quod si cui videtur incre-
    el inlriiciunsa rorda hoiiiinuni ferebalur, pr.eviileus ,1 11 111 mealus aqtiarum liuninis esse rapaces, videal
    ! 1 1

    et disponens quoruin corda digne posset iuh.ibilare. opera nauiarum , qui olei a-ipergine perspieuum sibi
    Fiut lux. Lucis vocabulo iidcs arcipilur. llene eigo profuiidtim maris elliciunt. Sec miraiidum, nobis di-
    lux prima die facla esl, quia primo mandato legil vin. operalione lucein in aquis posse resplendere ,
    1

    lides cominejidaiur, cum dicilur Audi, israel, Domi- :


    D ciiiii el homiiiuui operatione conslel eas s;vpius illu-
    niiiiiis Deus lutis uiiiis. Augu^liniis, uhi de ver.i iu- slrari, luularuin videlieet , qui in profundo manic; ,

    nocentia loquilur Ordo lemporum in xlerua Dei


    :
    diniersi, eniisso ex ore oleo, peraplevuM sihi hue M
    upiealil line tempore esl, ncc aliqua suni auud luciiluin redduol. Si eniiu homo lab.i per oleuot iti
    illuiii nuva , qui fecii qnx fulura suiil; quapropter oris polesl, quanlam lU-os per -pir-itum <>ris sui lueeiu
    voluulas Dei Ml prima el siimma eau-a oiiiiiium cor- creaie posse creilenlu- est? Moyses auleni proprium
    poralium spiriliialiiiiiu|iK; ujolioflum. Mihil eiiim lit ila describil Et laeliim esl, mqiiiens, ve>|>ere
    : ,

    viiibiliter, quod non de


    aique inielligibili inviiilnli el faeltim e-l m.iiie dies unus. Scieoduin tal quin
    suiiiuti imperatorii auia aui Jubmtor, aui pormil- sicui baiiei dus veipenmi lla ei nox. Hoc ta 1 ,
    ,

    latur Mcuudura iiirtl.ibiieiii Jualitiara. Item hugusti» Inter utruraqua disiai quia vwper diei mnebreaeejre
    ,

    nus , iu I1I110 iiiiilccimo de Civil.iie hei Vnleudiiiii : eooauevil ia noeteni, veiper aulem noctia lueeeeaee
    «sl i-.ii:. qui Detiin eondilureii! iiiundi coiiseuliiiul, <l in d.em. Ambrosiui Quxrunt aliqui, euiu pr)M
    :

    l.iiiicn de niiindi lemporc quwniui quid re>puu- ,


    veaperct, poaiea uiane Scriplura memeiivit, ue loria
    5H DE TEMPOROM RATIONE. 3J4

    lllas • re'inquebai>l obscuras. Quod si cui videtur A laudos esse tlccrevit, eadem in Evangelio lotius diei

    Incredulura meaius aquarum luminis esse capaccs, lempus a vespcre incboari, ct coiisummari sanxit in

    videal opera iiaularuni, qui olei aspergine perspi- vesperain, quia qui in exordio mundi prius lucrm

    cnuin sibi profundum maris cfliciunl, ul intelligat re- vocavit diem, deinde lenebras noctem, ipse in fme

    rum condilorem Deum multo amplius sui oris afllalu sir-culorum primo noctem gloria sua; rcsurreclionis

    quantamlibet aquarum prolunditatem illustrare po- illuslravit, et sicdiem se discipulis ostendendo conse-
    luisse, maxime cum tenuiorcs tunc aqux fuisse cravil quos etiam, vcspera procedente, convescentln,
    :

    credantur, priusquam eas condiior in congrcgalionem el se palpanduni offeienlo, Spirilus quoque sanuli

    cogeret, ul apparere possel arida. El diem graliam tribuendo, plenius siix resurreclionis lide
    unam
    quidem vulgarem Dominus senteniia quain et supra confirmavil. Etquia lunc post crealam lucem f.iclum

    posui, dclinivit, dicens : Xenne duodecim hora' sitnt esl vcspeie ei mane dies imu?, nunc aulem vespcra
    diei ? Moyses auteni proprium ila descripsit : l't Sabbati * lucescit in priiua Sabbati, ipsa mulatio

    (aclum est, inquiens, vispere «t [ectum ett mune dies icmporis* nos quoque a paradisi quondam lumine
    uniu. Quera Hcbrxi, Chaldxi, el Per?x sequinies translalos in convallein lacrymarnm, jam modo a
    jnxta prima' conditiouis ordinem diei rursuni a mane peccatorum tenebris ad cojlesle gaudiiiin Iransfcreii-

    ad mane dedueuiil, uuibrarum B aos esse debipnai. Ncquc euim aliter quam nocte diei
    vi 'clicet icinpus luci

    supponentes. At conlra jEgyplii ab occasu ad occa- praposiia polest explicari quod Dominus in cxem-
    siiin. 1'nrro Homani a nicdio hoctis in mcdium, pluni Jonx tres dies el tres noctes in corde lerrae
    l iiiliri et Athenienses a meridie ad mcridieni dics fucril : ubi synecdochitws, si diei Parascevespartem,
    tuos computare malucrunt. Divina aulcm auclorilas, qua sepultus esl, cmii prxterila nocle, pro nocte ac
    qux in Genesi dies a niane usque ad maue compu- die accipies, boc esl pro loto die Sabbati noclem,
    YARIANTES LKCTIO.NKS.
    B, C, relinquebal. * C, qua;.
    GLOSS/E ET SCIIOLIA
    noclem priusquam dicm signilicare videaiur; necad- vocali sunt a Casech lilio Naclior Iratris Ahrahae
    .

    vrrtunt quod primo pixmisiTil diem, dieendo Et : COgnomiliali sunl. Pertw a 1'erseo re^e si:nl vncati,
    vocavil Deus lucem diem, ci tenebras noclem; deinde qui, e Grxcia Asiam transiens, ibi barbaras grnles
    i|iiml vespere linis dici sii, el inane linis nociis. Ergo gravi diurnoque bello perdomuit nnvissime victor ,

    ul prxrogalivain el primaius naiiviiatis diei darel, nomen suhjeclx genti deilii. jEggptii al> .ASgypio
    prius lineni diei signiiicarat po^t queni secutura nox quodam rege suo vocali suiil iiilerprtlantiir aulein ;

    essel , dcinde post ea linem uoctis adjiinxil. Beda : lingua Hebraica, jEgypiii allligenies, eo quod affli-
    Facluin esl vei-pere occidente paulalim luce, post xeriint Dei popuinni, priiisquam divinn auxilio lihe-
    explrtuin spaliuni diurux longiludinis, alque infe- C rarenlur. liomani a Romuh immiiie iiiiiicupali, t|ui
    riores inimdi partes subeunle, quod nunc usil.ilo urhcm Romam condidit, gen.iquu ct civiliii nonien
    solis circuitu agi solet. Factum el manc redeunle detlil. lli anle a Salurno Sulurni , a Lalino Lntuii
    eadem paulatini supra lerras, atque aiuui diem iui- nuncupali sunt, Lmbri , ltalix geus esl. Cecropi
    lianie, el hucusque dies expletus cst unus, vixiuii Atheiiiensiuiii regi successil Granns, cujns lilia Aihis
    tcilicel el quaiiinr boraruui. Cujus conimendalioiie nomen et regioni ct gcnti dedit. Ex ea Atlici cogno-
    verbi Scriplura vigilanier adinonel ut luccm quae niiiiali qui SUiit Alhenienses. lpsa mtttutio temporis
    ,

    facta esl inferiora orbis occasu suo luslrare discamus. nos quoque a paridisi qtiondttm Uimine Iranslulos, in
    Nani si ioi hoc faceret, sed magis lnla facio paulalim
    i i convallem lacrymurum jum niodu n peccalorum le-
    ,

    vesprre perirel, ac rursum paulalhu niane recrcala ntbris ad calesie gaudiitm liaiisjerentlos esse designat.
    resurgeret, non jam in inaiic diei sequentis , sed iiic tle vesperlina hora specialiter loquilur, ad osteu-
    potius in vespera primi iiiuuii ilicerele-se dieni per- deiidam ipsam te.nporis inutalionem , qua iiuiic a
    Fcclum ; unde vesperam cl maiie quam noclem ac vcspera ad vesperain omnes dies coinpuiamtis. ln
    diem faciam diccre inaluit , ul insiiuiarel lunc pri- Kvangclioubi dicitur iVespera Sahbaii, qine lucescit
    :

    iiij.ie lucis actiim essc circuitu, quod niinc circuilu iu prinia Sabbali, venil Maria Magdalena, » elc. De
    solis die nocluque geri cuuslat , prxier hoc solum- inaiiitina hora itilelligeiiilinu est, quaiulo mane iu
    uotlo, quod post creata sidera nox quoquesua, die doininica mutieres ad sepulciuin venerunt. ibi
    lauietsi minore quaiu luce ptrfundiiur, triduu auleni enim leininine prolerlur, cuni dicilur Qiae luccscil, :

    il o primo lenehrosa proraus et obscura niaueba . quia hic et hxc vesper tliciiur. Vcspere Snbhaii et
    Deccbat nanique omniinodis 111 dies ineipiens a luce d vespera Sabbali pote.l dici, quia vesper vespcris, el
    in mane diei seqneulis esscl prolelalus, qu lenus tiespera veiperx ideni esl , est, qnando nox dciicit, i I

    intimarclur opera cjus qui csl lux vera, el in quo el dies sequilur. Vesperum veio vesperi est illutl
    teuebrx non sunl ullas, a luce inchoaie, el in luceiu tempus quo sol at> bora nona descendit a cenlro
    cuncia esse completa. lum beaius Augustinus, in usque ad noctem. Anlea enim nox sequebatur diem,
    umleciino libro de Civilate Dei : Yidemus quippe isios id est, a mane ad mane coinpuiabalur, co quod dies
    dies noios non habere vesperam, ni^i de solis occasu, primus factus fuit quam uox ; iiunc autem dics se-
    nec niaue, nisi de snlis ortu. Illi aulem priores tres quilur noctem, id esl , computalur a vespera ad
    dies sine sole peracii sunl, qtii die qiiarlo factus vesueram; guia antea post gaudinm paradisi sccuia
    relerlur, el primilus qiiidem lux verbo Dei facta. al- est niors el teiiebrx , nunc vcro post tcnebras nitutis
    que iuler ipsam et lenebras Deus separasse narraliir; el peccati adveniente Chrislo, sequiiur coelesie gau-
    ,

    el eaindem lncem diem vocasse, et tencbras nocteiu. diiiin. sicut lux post tcuebras: et idco dies inclioat
    Sed qualis illa sit lux, el quo alleriianle molu , semper ab occasu solis, quamvis quidam aliier sni-
    qualemque vesperam, ei mane feceiit, renioiuin est tiaut, qui dicunt a media nocte ab orlu solis, sive
    a sensibus nostris; nec iia ut cst intelligi a nohis a sexla bora diei illum inchoare, quud ncqiiaqiiau.
    polest, quod lamen sine ulla liaesilalione credcndum credenJum ac sequenduni est. Haii.uo in Doinilli :

    esl. Quem Hebrart, Utaidwi et Versa:, sequeuies juxta namque rcsurreniune etuun ipse ordo lemporis mii-
    • prinue condilionis ordinem diei rursum a niane usque lalus est. PA iuitio enim saecuii usqoe hH Doniini re-
    ad mane dcdnruitt, tic. Hebraei \ocaii suiii ah Hcbcr, suireciionem dies (irxcc lebal, el sequebalur nox; a
    qui pronepos fiiit Sem. Cetdei, qui nune Chnldxi Domini veio rcsurreetione nox pixccdcns ad seqnen-
    ;

    515 BBD/U VBNlinAMLIS OPF.RUW 1'AUS I. - DIDASOALICA CEMTNA. 316

    ei dlem Intcgram, et nnrieni Roininicani com eudem a ad raane scrvabal, fe.ta lanicn omnia su», sicut ci

    die illucescente, ic per Imc Inelpiente p:\rtcm pro nos liodic farimus, vcspere iucipcns, vespere eun-
    loio, habes profecto Iriduom et tres nurtes. Meritn sumuiaverit, diccnlc legislatore : A vespera uique ud
    aulein quxiilur quaie populus Isracl, qni diei oriti- vesperam cclebrabilis Sabbala vetlra.
    nem juxla Moysi tradilioneiu a mane scmper iisque
    GLOSS.E ET SCIIOLIA
    lem diem pertinet, quia qni in liujus noclis ullima oslenla m,cd atoinos n\i i, ccxl.
    parte a inorterranrrexil, ipsam noctem lueldam Rebdnmada habet horasCLXvin, puurtos sexingen-
    alque coruscam reddidit, et quodammodo in diein tns ses ! -ini.i duos. minuta hdclxxx, paMes iidxx, iiio-
    commulavit, de qua scriplum esl : Ei nox illumiiKitio iuenta vidcc.xx, ostenia x.xxx, aioinosin,cr.xc, dccc.
    in deliciis meis. Et apte qimnlam dies prascedebat Men&ls xxx dieruu habet horas dcc.xi, punctos
    nociem , quia primns liomo a vera luce discedens, in n.Dccti.xxx, ininuia vu,cc oslenta xliii,cc alomos
    lenebras erroiis iucidil ; apte etiam nunc dies no- xv/, ccxliu.cc.
    clein sequilur, quia per Domini rCMirrectionem de Si vis s< ire quoi hora sunt in anno, mulliplicaecc
    tenebris erroris lilierati, ad venim lucem conversi per xxxiv vices. liunt vii,i c; iiem mulliplica lx per
    sumus, sicut ait Aposlnlus : Nox pracessil, dies xxiv vices, Uunt h dxd. Item niultiplica qoinqne ,
    auiein appropiuquabil. Neque enim aiiter qnam necte ipsns videlicet qui CCCXL superani nuiuerum , per
    diei pnrpo*it« , potesl explicuri, quod Dumimis ia Viginti quatunr vices , liunl cxx. Ili aulem , id est,
    exemplum Jonov tres dies el tres nectes in corde tenar vu,i x.eiu.ci.L, et oxx, insimul juncli, viii.dcclx red-
    [nerit, eic Nnta esi historia de Jona, quod cum fu- B duni. Tot igilur bora sunt in anno cnmmuni ccclxv
    «eret a facie D»mini in Tbarsis, ceto sorbente devo dies ideo per viginti quatuor muliiplicari oporlet,
    ralus esl, el ibi fuit tribus diebus, el uibus iiorlibus: quia viginli qualuor horxsunl in unoi|iioquedie.
    hoc facto signiiicans mnrlem Bomini, qui latuil in Si vis scirc quot piincti sntii in anno, duc vm pcr
    corde terne tribus diebus et tribus noctihus. Et quo- quater liuul xxxil. Ilem mutlipliea dcc. per quater,
    modo Dominus dicitur tribus diebus el tribus noclibus fiunt ii.dccc. Ilem muliiplica sexaginla per quatuor ,

    jacuisse in sepukro, eum conslet emn ibi non tot fiuni duceuti quadraginia. Ilunc atileui tntnoi nume

    dicbus et noctibus ex inlegro mansisse? Si quidem rinn simul junge, et invenies xxxv.xi. Ideo aulem
    sexta feria hora sexta cruci alli.xus esl, nona aulem hoias lolius anni per qu.iltior nmlliplicari convenil,
    emisit spiritum ; vespere verp posl occasmn solis quia qnatnur puncti unam horam solarem laciuni.
    depositus eslderruce, etcolle.tus in sepulcrum. el Si vis scire quot minuta sunt in anno, inulliplirahis
    non ibi jactiit, nisi Iriginla sex horis. Sed in hoe loco supn diclum numerum, fiunl l\x,lxxx. Adde eliam
    regula Srriplura atiendenda est , quia frequenler a dimidiam parteui supra dictorum puDctoram, id esl,
    parle loluin demonsiratur. Si eniin accipiamus sex- xvni.nxx. Ilunc aulem lolmn numerum in-iniul con-
    lam feriam cuin iinute pr.ecedente, et Sabbaium cum junge, et babehis lxxxvii.dc. Ideo atitem nuineruni
    nocle prxccdente, noctein auiem Dominicam cum punclorum bis multiplicari, el insuner eorum dimi-
    seqiienli die, srcunduin banc rationcm tres dies et diam pariem addere diximus, quia duo iniuula ci
    nocles invenilurmansisse Domiuus in sepulcro.Hinc dimidiura, unum punctum faciuni.
    Aiigusiinus in libro de sancta Trinitale quarto Ipsuin : Si vis scire quot mnmenia siul in
    anno. mulliplica
    aiilem Iriduuin noii loium el plenuin fuisse, Sciiptura C quater supradictum nuiuerum , hoc est lxxxvii ,
    leslis est. S-d primus di^s a parle exlrema tolns fuml ccclcu. Ideo aulem numemra niinutoruni per
    annumeratus esl, diesvcro lerlius a partc priina, et qualiior multiplicari diximus, quia quaiuor inomeiita
    ipse lolus; medius autem inter eos, id est, secundus unum niintiluin efliciuut. Suntquoque in annooslen-
    dies absolute l"tus viginti quaiuor boris suis , duo- ta dxi.ccclx , atnmi cxcvii.dcclx.dui x. ilxc autein
    tlccim in noctt.inis, el duodecim in diurnis. A ve- omniasiila esse non credis, diligenier inquire.
    s| ere aulem sepnllur.c usqne ad diluculum resurre- Joa.n. Nov. Scuolia. —
    Dies eft uer luie illnslralus.
    «lionis, triginta sex huncsunt, qui esl quadratus Diem defiuiunt pbilosopbi boc pacio Dies est latin :

    scnarius. Jonas interprelalur columba , sive dolcns. sotis supra borianntem ut Aristoteles. Alii quod
    ,

    Columba pro gemilu quando in ventre celi tridtio


    , idem valel spalium inter Bolis exorltuu el occasum.
    liiil; dolens auiem vel propter tristiliam quain habuit Esl autem ilcliiulio diei naturalis, qiiam blleratorum
    de salule Ninivitarum, vel propier hederam subilo vulgus arlificialcm appcllai. lieda xulgarem vocai.
    nrescenieni, cujus umbraculo tcgebalur contra
    solis Alius est dies civilis qiiera nu. c naiuralem vora I.
    ,

    ardorem. Ipse est el Aiuatbi Sareptana; lilius viduse, spaiiuiu quo sol lerram supra el inrVa circumvolvi-
    ul Judaci allirmant, qnem resuscilavit Elias, nialre tur, quod lit spatio borarum xquinortialiuiu xxiv.
    postea ad eimidicenic «Nimccognnvi, quoniam vir
    : Nomen inde sumens quod teiub^as a luee
    Dei es lu, et veibum Dei in ore luo verum est.» Si disJKiiijol atque dividat. Diem Feslus a Deo deducil
    vis scirc quoi alomos, el momenla, et niinula, ct alu a dio, quod signilicai lnmen stib toelo diuruum;
    punclos, elbnras babeat in die vel in hebdnmada , unde sub iim dicimus exlra lecia. Eigo arbilror dicm
    nec uon el in uiense naturali, ist;im calculalionem dici a Jove, qncm Graei dia vocanl. nam solr.u
    l)
    allende, et invenies. Primitns ad hnram incipianius: eiiam per Jovem iniellgimus, ut teslatum esi vul-
    iilxiv alonii faiiunl unuin moiuentum, qualuor mo- g.lo Oipbei versiculo :

    incuia laciunt unum inintilum, duo ininula et dimi-


    K~; Zt-Ji, t't «5>i;, dr «W», llt Ativu<rof.
    diuiri l.iiinnt unum puiielum solarem, quatuor puucti
    El Jupiier, Diespllerquotl diei paler >u Jicjue luels.
    l.iciiiul unain heram solarem. Hora autem lunaris
    Sisi (orte poeticis /ignientis. Inveuli sunl eti tn
    habet punciosqniiniue, minuta decem, partes quin-
    deiim, uioniema quadraginla, estei la sexaginla. pbilosopbi , qui ser o dispulareul, solein dtim occi-
    {'tinrlus lunaris babel niimila duo, parles tres. ino-
    derct, nnergi aeexstiogui bumora;aecendl iuicm mr-
    sus, dum orirelur. Fuurunt in b.ic opinione Epicurei,
    nienta oclo, osl< nladuoilei itn. Lnum miuutum habet
    p:iitem uuam , cl dimitliain , momenia qtiatuor, quos et Lucreliusseqiiilur. Vide Sliabonis primuui
    ostenla sex. n.i pars babel momeiita duo, cl duas
    I
    de Geograpbia. Verum solem Un expediie spauo
    parles leitii momenli, oslenta in, et tres parles un.us iulra lerr^s ferri, ul supra, jam vulgo quoque non
    iiiomenli. tiii ii
    i iiioinenliiin babet ostentum unum
    i
    cst incogiiitum.

    etdimidium. lin.i enun bor.i li:ilu'latoino«,oslcnlaLX, ( mbriet Xihenitnses. MiMiiorialapsiimlledamexisti-


    inomenla quadrafhlUl, pirlH quindecim, iniiuil.i ile- mo, dtiin passiin conslal Alb.-nienses dieni ab OCeua

    cem, ponrtM qootuer in snie, iu luna qninqnn, tolil Incipen ;


    qua de re l.ge apud Celliuui el Ma-
    DIm quippe babal boras vigiali quatuor punetoa ,
    ci obiiim plura,
    VI l-T VI.
    nonaginla se\, seruudtun laHUH secunduin luii.tm
    ,
    .

    cxx, uiiuuta lcxl, pailcs itciv, luomeiiia dml\, Dr:d. P.Ail.CtOSS*. — Ibi nam.iut temimt inilinnnle-
    ,,

    517 DE TEMPOWJM RATIOflE. 318


    CAPUT VI. A jam non prhni mensis, sed ullimi luna pulelur. Oportet
    llbi primni dies soeculi sit. enim ut sicnt tunc primo sol potestalem diei, de-
    Quo sane in loco priraus seculi dies sit, nonnulli inde luna cum siellis poleslatem noctis acccpil, ita et
    qu;erentes, VIII Kalendarum Aprilium, alii XII Kalen- nunc, ad insinuanduin noslrx redemplionis gaudiiuu,
    darum supradictarum die magis adiiotandum puta- priino di»s noclem longiiudine adxquet, ac deinde
    mnt, uno ulrique, hoc xquinocii argumento est,
    liiua p!eni-.sima cam luce perfundal , cerli uliquo
    nilenles, qnasi rationi rongruat ut quia Deus xquis
    myslerii gralia, quia videlicet sol ille creaius omnium
    in principio parlihus lucein tenebrasque diviserit, ibi
    illuniinaior astrorum, xiernam veramque lucem si-
    1
    prxcipue tunc caput mundi, ubi nunc xquinocliiim '
    gnifical, qn:r. illuminat omnem hominein venientem
    fieri credatur; bene quidem inquirenles.sed non plene
    in hunc niundum. Luua aulem ct slellx, qux non
    qnx dicerent * proviilentes , multo utique peritius
    proprio ut dicunt, sed advenlilie, et a sole mutuaio
    acturi, si lempus xquinoctii non prinio dici quo lux,
    lumine lulgent , ipsum Ecclesix corpus , et quosqm
    sed quarto quo luminaria sunl facla, potius aiUig >a-
    viiiiim sanctos iusinuant, qui illuminari, uon illumi-
    renl; ibi namque temporis inilium slatuit, qui lumi-
    nare, valenlcs, coeleslis gralix munusaceiperesciunt,
    imribus condilis dixit : Ut sint in signa, et tempora,
    dare ncsi iunt.* Aiqui in celebratione maximx solem-
    et dies,et
    '
    annos. Nain
    ,.f
    prxcedens triJuum,' ul omii bus n
    a
    „:.„.:.
    nilatis ri,.:»...„
    Cnrisius u^. jj, •.
    beclesix debuii anleponi, qux non
    visiuii esl, absque ullis borarum dimensionibus, ul
    nisi per illum luceret. Nam si qui plenilunium pa-
    pote necdum faclis sideribu% xquali lance lumen
    schale ante xquiuoclium fieri posse contenderit, os-
    tenebrasque pendebat ; et quarto demum maue sol a
    lendal vel Ecclesiam sanctam priusquam Salvator in
    mcilio procedens Orienlis, horis umbralim suas per
    carne venirei, exstilisse perfuctam; vel quemlibel
    liiieas currenlibus, xquinoclium quod anniiaiim ser-
    fidelium anle proventum gratix illius aliqnid possc
    faretur inchoavit, posilus videlicet cum primo lerris
    supernx lucis babere. Ncquc eniin sine ralione pa-
    orireltir ineo cceli loco qncm philosophi quartam
    scbalis observantia lemporis, qua mundi salutein et
    partem Arieiis acprltant, eiiindemquc peracto annuo
    ligurariel venire decebai, ita divinitusest procurala,
    circuilu, post dies CCCLXV cl sex buras repcliturus,
    k
    ul neque prima die qua lux facta est, ncque secunda,
    snjus argumcnlo quadraniis elficiiur ul ipsc vernalis
    qua,firmamentwm, ueque lerlia, qua arida apparuit,
    xquinoctii punctus modo mane, modo meridie, niodo
    neque mox quarta incboante, qua sol seqainoetial»
    vespere, modo medio noctis occurral, luna e contra-
    lanquam spousus e thalamo processit, sed ad ves e-
    rio vespere plenissima ; neque cnim quid imperfeclum
    rani tandem orienle luna soriiretur cxordimn. F.x
    Crealor X(|uissimus una fulgeniibns,
    instiiuii, stellis
    speciaiaesl eniin hora, quxilluminationem Ecclesiae
    ac meilio apparens Orientis, quartam parlem libnc,
    olim iu Cbrisio venturam designaret. Ut sicul in
    qua xiiiiinoclium aulumnale adseverani, lenuii, ini-
    mysterio sacrilicii ccelestis nec vinum solum, nec
    liiunque paschx suo consccravit exortu. Neque enim
    ilia servanilx paschx regula est quam i:l :equino- ,
    aquam • solam offerri licet, ne videlicet ipsa oblaiio
    rliiim vernale plenilunio succeJenteperlici.iiiir; at si vel Deo lantinn, vel lanluin homini conveniat sed ,

    vel uno die pleuitudo lunx prxcesserii xquinoclium. ' saiiguinein, qui lorculari crucis exprcssus est nosirv

    VAltlANTES LECTIONES.
    '
    C, et. » C, (1111«. * II, C, prrvidente*. * B, C, augmrnto. ' B,
    C, Atque
    • C, soium; B,... offerre. * D, C, siinguincm tace t. c. expretsum n. f. a. temperamut.

    CI.OSS.E ET SCHOLIA.
    (ni(, qui tnminaribus condilis dixit ut sinl in signa, el crediiur. Anle crealionem solis non erat tempus ne-
    tempora annos.
    el dies el Anm proicedens tridnum, ut que borj, quia videl cet non eratqui umbram faceret,
    onviibus visnm est, absque ullis Iwrarum dimensionibus peniuam temporis vel horx lieret determinaiio.'
    vtpole necdum factis sideribus, wquali lance Inmeit te jCquinoctium. Sol xquinoclialis fuit crealus , nihil
    nebrasqiie pendebat. Priusquam sidera
    non lierent, inxquale fecil Deus xquus. Cujus augmento quadran-
    eratqiiibus ordo lemporum annolareturindiciis; nou lis efficilur ut ipse vernalis orqninoclii punclus , mode
    erat unde nieiidiaiia hora dignosceretur, anlequam mane, modo meridie. Pritna positio solis in ariete
    sol mediuni coeli conscendere t igneus orbeni ; non .. modo primo anno mane, meridie secundo anno
    iimle cxierx diei nncti-quesignareiilur horx, dnnec vespere teriio anno, medio noctis, qnarlo anno oc-
    aslra polum, xqu ili iuier se sorte die noctuque divi currat, ul subaudi.is ilernm mane. lti el nunc nd in-
    derent. Nam intum illud triduum supcrius, in de- (innandum nostrce redemptiouis gaudium primo dies ,

    ferlo cursus sui processu iransierat, nullam penilus - noitem longituiline adaquet. Prime dies , id est, ni ius
    diinensiouem horarum habens, ulputa qui liiiuine antecedai Cbrislus, deinde sequaiur Ecclesia. Licet
    j>-.iiia.rio aJliuc generaliler oinnia replenie. nulliun- enim nunc, propler Dominicx resnrreriionis honori-
    que capul habenle, qnod nunc de sole aceipit , nus- ticeiitiaiu dies sequaiur noctem, tamen in xquinociio
    quam radii ardcniiores illuxeiant nu'la subcaule vel secundum primx condilionis ordinem nox sequitur
    arbore quasi remotior umbra frigebal. Vl sinl in si- ciiem, et propier grai.am sacramenli iu ipsa nocte
    qna, et tempora, el dies el annos : hoc vel propler sequenti lil aJimplelio xquinoclii. Sacramenlum cur
    lerniinum paschalem dicilur, quia luna signum cst hoc liat, satis hic dominus Beda demonsirat. No-
    pascbalis terinini, qui nonnisi in decima quaria luua ciem scilicet sequenlem , qux xquinociio depulaiur.
    celebratur ; vel quia sidera signa sunl naviganlibus Ae dein'e luua plenissima eam luce perfundat , certi
    per mare, ver iier ag-nlibus per L byam ubi ve- , utique myslerii gralia. Solaris enim perfectio, qine
    tligium itineris ad molum venli dissipalur. El quarto esi in xquinoctio, antecedere debel, et deinde pcrfe-
    iienium mense sol a medio procedens Orientis , horis clio lunaris sequi. Exspeclala eslenim hora qux illu-
    timbrulim smis per lineat cvrrenlibus , aiquinoctium iiiiiniioiieinolim in Cbrislo venluram designaret
    qutid anmwtim servatur inclioniit. lllam enim vim per ul sirul in myslerio sacriflcii ccelesiis, nec vinum
    uiuiiia sol habuit nriuio crcalus ruam nunc habere soluiii ncc ac'uaio_solam oflcrre licet sicut non cou-
    ,

    319 DFD.E VENEtlABILIS OPEIlUM PARS I. - OIDASCALICA GENUINA. 5C0

    traxillialis aqua lemperaiuus, granum quoque fru- \ nnclii , el ante Iridunm, hoc esl, XV Cnlrinlaruui

    menti, passinnis iihiI.i rnnlnluui, aqua mtscentus, ut, carundeni, priuitim secull diem csse noiandum, cujus
    ju\l:i quuJ Aposlolus lll, .tii/fii-r f nrc* Domiriu, iiiin* ad iiidicium primilUS ibi reor auliquos inilium zodiaci
    cum eo ipirilus efjitt vitlrHmu*. lla cliam etin ejtisdent rirculi voluisse prxfigere. Neque euim illa die vel
    sacrilicii leinpore observando, nec solis lanlumniodo RoDMnorum, vel Grxcnrmn , vel certe j€gypliorum
    cursum quxrilemus, quasi Deuni quiilem credentcs, inensis auuusvc cujus * lioccausa lleret, oritur, sed
    sed ulira nostri ciiram sublimatum, juxla eos qui nec ab lns genliluis, quamvis sc Grjeci jactitenl, ve-

    dicunl : Subet lutibulum ejut ; nec noslra considcrai, ruiii ab antiquini ibns ChalJxoriim astrologia ccepit,

    el circa cardines ccrli pcrambtilal. Nec ilem lunc a quibus Abrabam pttriarclta, ul Josephus testatur,
    solius plenum captemus exorlum, quasi juxla Pelagia- cdoctns, ut Deuiii cccli si.lerumquc conversione eo-
    .iiis absquc graiia superna beaii esse' non qiieamus, guovii, ip.am inox disriplinatu veracius inlelleclam

    verum juxia eum qui dixil: Dcus meut, misei-icordia JCgyptioram gen'i ndvexit, cuni apmt eos exularet.
    ejns pratvenict me. In noslra Pascltx celebralionc Nara el in libro beaii Job.qui nou longe post Abrabain
    xquinoclialeni solis exorluin , cuncta videliccl lene- exstitit, iiiazaroth , id csl signa horoscopi legimus.
    brariun olTendicnla devincentis, plenilunio noslrx Igiturjtixia Zodiaci quidcm divisionem XV Calen-
    devulionis e vesligio srqueiile, dediecmus. Hanc R darum Apriliumdic, qtiando facla est lux, sol Anelis

    Uosaicx Paschx rationem die propiixresurreclionis sigiium iiigreditttr. Juxla vero priiua: sux condilionis
    perfetil, qui non venil solvcre legeui, sed adiinplerc. ordinem XII Calcndariim supra scriplarum initiunt
    De quibus singulis suo loco consequentius, prout sui circuittis cl oiniiium simui temporura capul at-
    Dominus dederii, exponemus, nunc adnionere con- tollil ,
    juxia quud Anatolius LaoJicx antisles de
    tenti, XII Calendaruni Aprilium die, occursiim xqui- xquinnctio scribens evidenter adslruil: iln qua dic,
    VAftlANTES LECTIONES.
    ' B, C, om. non. • C, Hrrc.
    GLOSS.-E ET SCHOLIA.
    venit primns dies nec secundiis nec lertius ncc quar- roscoptis, horartmi specutator , ah Itora et jxwiiy.
    tu>, uhi sol fuit procrealtis Erdcsix , anlequam lu- Scopin, id lamen toluni si-
    est, videre. Translalive
    na ven t in vespere crcata sic ncc viniim soluin nec
    ;
    ; gnilical sigiiiferum. ilazarotli, id est, dundccim signa,
    aqua sola debenl nflerri, anleqtiam sanguis tivx cum vel signum mullarum slellarum, vel nomina duode-
    aqua commiscealur, et grniuini frnmeitli enutrilum cim signorum. Moroscopi, id est, signiferi circuli.
    cum aqua niixluin; el Sictll non decel vitnim olTerre Jnb filius Tharx de P.osra, rex lilumxorum quarius
    sme aqua nccaqnam sine vino, sic nnn debel pa- post Esau, successor Balx liiii Beor, bnmo gentilis,
    selia celebrari propier ciirsum a quinoclialem solis, lide siabilis, humilHale summus, bospiialiiale pnc-
    antequam pervencril decima quinla F.xpeciata lun.i. C ciputis, in disciplina mansueius, iu eleemosynis lar
    est vespertina hora per quam inl 'lligitur Ecclesi» a gus, dives in censu. Exlemplo fartiis egenns locuples,
    Clirisio iliuininala. Per malulinam enim boram in- iq liheris repeiite orbalus, tentatinni Iradilus; sed
    telligilur Chrislus illuminalor Ecrlesix ; et per ve- coulra Irnlatiouein Cile religionis armalur, lii glo-
    spertinam inlelligilur Kcelesia a Clnisto illuminali. riosus in certamine; xquanimis iivdolorc damna re>
    lta eliam in ejunlem tacrificii tempore observiiudo. riiin perlulii, ftinera pignorum doluit , corporhqne
    paschali Testivilaie niriimque observai debei, xqui-
    1 ii i viilnera patienler exceptt, et inter supplicia semper
    niictiiim vernale, et luna decima quarla pnst xqui- Detim gtiiriAcavit; mala suadenicm insupcr patienter
    nnclium. Si enim seqiilnnciii tantum lit observatio, sustinuit conjugem, verlia amirorum superavit ; pro
    quasi crcdiililalis nosirx in Deiim (it tanitim demon- latra virttitc patiemix duplici in finein sublevalur
    stralio, illius prorsus a nobis sitlilato regiiuine ; si remiincratione, recipiens pnst rcrum casuni inulti-
    vero deciuix qtiarix lunx lanltim observalio , quasi pliceni clarilitem douorttin. Post uocleiu euiin iris-
    nil sa'ulis a t.lirislo, sed a seipso hunianum genus tiii:e, diem geiitiil; post fetores ulcerum, rasix fra-

    el liaheatet liabuerit. C.iiyis ad iudicium primatut ibi craiiiiain cdidil; posl abjeclionem, coruu in unctio-
    reor antiquos initinm zodiaci circuli roluitte prtr/ige- nem rcgni promeruit , et tibiam in accentu laudis
    rc. Cujut primtitnt, id esl, primordii ci dignilalis ; assumpsit. Vix t aulem pnst pla.am ccnium septua-
    i/i, id csi, xv Kalend. Apri 1 . ; iiiiiinm, leniioruin. ginia annis, cl fuerunt omnes dies vilx ejus ducenli
    Keque enim illa die vel floriiniiornrri , vet Gnvcvium ,
    quadragima octo, et mortuus esi, et sepullus in rc-
    rel eerte meusis anmitve , cujut lioc
    /Egyptioriim ginne sua. liunc Hcbrxi assertinl nnn fuisse degenerc
    cuiita fierel oritur. In eo qnippe die neque unnus ,
    ,
    . Esau, sed de Nacbor fratris Abrabam desceudissc
    neqiie mensis<>r.LCnrum aut iEgyptiorum iucboaiur, slirpe, ei fuisse euin tempnribus patriarcbarum. N.i-
    et iiulla alia causa ni-i primordii ilitf ill xv Kalead. cbor enim genuit llus, de cujusstir^e crediturgene-
    April. iuitium lodiaci posituin essc dcprelieiuliiur. ralus, siTiindum quu.l in exordio volumiiiis ejus no-
    A qiiibus Abraham patriaiclia, ut Josepltut teslnUir talur «Vireral in lerra Hus, noinineJob. i In libro
    :

    edocliis. Kefert Josephus. dnos lilios Noe, Sem 81 Heliraicartim (J ixslionum, sjfl dicit snnlus lliero-
    Japhet, invenlores fuisse oniuium liberaliuni ariitiin; nvniiis i PriiUOgenilUS Nacbor fralris Aliralnui, de
    :

    tertium vero, id i sl Cliam, uingicarum arliutn fuisse M. Iclia tixnre ejus, lilia Aran, natus cst llus, de
    reperlorein, siculi esl aslioiKUuia, iu qua malliema- cujus stirpe Joli de cendit sicul srripiuni esl iu
    tica el simiiM. Audienles aiilem a palre diluviuui exnrdio voluniinis ejus Vir fuii in liira Hns, Job
    ;

    vcnturiim, perqnoil iuni BUtigne aut aquis perire i i nuinen ejus. > Uale igilur qui iam a-siiiiubanl Jo!i
    polerant, iu duabus cnlumnis c\ lalera 61 lapule f.i- de gcnere esse Esau. Siquiuem illml quod in li.ie
    clis, ipsas arles consrripscruiil, ne delerenliir ninini- libri ipsius babelur, roqu nl de Sviu seruione trans-
    ria qux sapienter invenerant, sed transarto diluvio l.nii. sii, tt quartua sii ab Esau, ot rrliqua quaa d>i

    servareniur, el nutiiiam boininum pervcuireiil;


    :i I coiiiiiieiilur, in llctirris vulumiiiilnis n.ui habtfiitui.
    • ii ii iiiii
    i lapidea iiIiiiiiii.i 1'crlur ililiiviuin evasisS^, cl
    i Iltic uttlrin p.uiicitlii priiiiu ex .iVp.lcim, verutU nl
    liactenus in Sjria permsnera. A'«im et m nbro beati trquiiiocliwii. Oiuui.i ciiuu natu-
    isla liunl seciiuiluui
    Jub, qui noit louge post .ibitiliiiin erstilil, rrr mroili, id i.iiii iii arirlc, iu iliindecimo K.ilrnd. April. Sigjia
    est. ni/ni. Iwionopi kijtinnt iiun unius signilical ne- , duodrrim sppellal quortuu
    p.irtr-., priinuiii esl .n >« >.

    luuin, scd Iraiiil.iUvc dioiui dc luto lOdMCO, Ho uiliiuum pt«(('3 lnitium mtntium, scilicrl aiuu, »•!
    ;

    321 DE TEMPORUM HATIONr. 322


    iiiqmi, inveniiur sol nnn solum conscendisse primam A CAPUT VII.

    signifcri paitem, vcrum eliam quadranlem in ea die De nocte.


    Jam liabere, id est, in prima c\ XII pariibus. Hocc
    Nox dicta ,
    qiiml noccat aspectibus vel negotiis
    aillem particnla priina ex duodecim vern;ile esl
    lmmanis, sive quod in ca fures latroncsque nocendi
    xquinuctium, et ipsa est iuiiium mensium, el capilt
    aliis occasioncm nanciscantur. Est autem nox ab-
    clrculi, el absolntio ciirsus stellarum, qttx planeta*,
    sentia solis terrarum umbra condili, doncc ab occasu
    id est vagsc dicimtiir, ac finis dnodecimx pariiculai,
    redial ad exorium, * justa naiuram ejus el poela
    et lotiuscirculi leruiiiuis. » llbi et verissime intellexit,
    deacribens, inquit:
    et elegantissime prompsit, non nisi in n;qttinoctio Buit occaiw n IX,

    vernali, qn uiloni ad naluram, caput esse signiferi, Involvens utiibra negna terrainque polumque.
    et Ibi XII signa, quaj ab illn '
    particiila? nnnciipaiitur, Ei Salomon sacris litteris cxpressit: Qui pascitur inter

    iriitimn ilii liabere et terminum , ibi quadrantem, liliadoncc aspirct dies, elincinieiUur umbrtv. Elegmli
    qncifi bissextum dicimus, ibi saltum lunas incipere ac uiiqtie sensu dccessioncni noctis inclinaiionem appel-
    liniri, ibi annum maguitm, lioc esl, planelarum cur- lans umliraruin. Nani qiioniain pro coniliiionibus pla-
    sum, exordium finemque sorliri. garum, quibus solis cursus intenililur, et splendorem
    YAIUANTES LrXTIO.NES.
    C, iilo cpiscopo. * B, C, juxta quod.
    GLOSS£ I.T SCIIOLIA.
    cipirt circuli, zodiaci vcl anni. Nainralii.er
    id est, B sjecnli perlransibnht.Sal etsi ipsamliiteram velimui
    enim iii pnmo stgno, ubi sol ct luna fuit creala, id ispicere, pulchre espressit oriutn dici, el occasuui
    est in anelc, CSt inilium el (inis mensiuiii et anno- noctis. Nam nox nibil aliudest nisi nmlira tenjc, quas,
    rum ; el ibi cursus omnium pianetaruni ileligalur, id sole»sublerrasdesi-cnilente consurgit, Soleauleinite-
    isl, ad coticordiam venii, ibique omnes cir-
    uiiani rum ascendenie, inclinanlur mnbrx, i.l esi, cadit
    culi juxla nattiram finiitnlur. Abtolutio Deus fmis cl nox. Pascuntijrergo tnliliis, donec aspiret dies et in-
    lerminus laboris, id esi, operis. clinenturumbrx.quiasanctnrumdoctorominpncsenti
    Joan. Nov. Scholia. —
    Qu -ane in loco primus sir- tautuin vita necessaria e?t praidicatio ct dnctrina.
    cnli dies. Dispulaut theologi quando miindus sit N.ini in alia vita postquam .t|'.paruerila!leriiadies, et
    creatus, inverene an auluimio? Qui aitint in aulumno hnila fuerit nox pracseulis s.eculi, non nec ss erit 1 '.

    inuiiduin creaiiiiu, movenittr liac ratione, ne si in doceri aliqueui, tiuia omn^s rcvelata facie gloriam
    vereesset factus, in.edia periissent prinii hoinines, Domini coutemplaliiinlur. Unde et Domiuus dicit per
    nullis fructibus adhuc maturis. Probabilior sentenlia prophelam : Non docebit vir fratrcm suttm, dicens :
    primuni diem fuisse dum sol arietis signum tenerei. Cognosce Dominum, omnes enim cognoseent me a
    Disputant dn bac qunestione eiiam aslrologi. Viile mitiimo usque ad ni ixnmin. Deatus Ambrosius in
    Jovinianum Poiitanuui, lib. dc Kebus cosleslibus.i libro Ilexameron Quairitur qual.ter sp.tiitim aeris
    :

    Mazaroth, id est, signa Ivroscopi legiinus. iloro- occupet umbraui nobis noclem. Cuin
    lerrae, ellieiens
    sropusestea parssigni, qnx aliquo nascenle exoritur, snl recedit, diemque a nobis abducit, tum inferiora
    veluti nascente Lucio, exoriebaluroclava pars Tauri axis septentrionalis illiiiiiinal. Omne enim corpus
    eam igilur baliet horosiopmu, quod el sic etfef unt facit r.mbram, el naluialilcr iinihra corpori adlueret,
    astrologi Lucius horoscopum habet in Tatiro. Ho-
    :
    p adeo nletiain piclores corporum umbras, pritisqiiatn
    merus, ut observatum est, in sagiliario. Plato in pinxerinl, uitantur exprimcre, idque asseraul artis
    aquario. Urbs Itoma in decima quiuta librse, nam et non iniermiltere vim nattirx. Ergo sicut in die cum
    civitates b.ibeul horoscopum hinc verbum ipoaxmsiv ; a parle solis aliquod corpus bonimis vel arlioris oc-
    proquo nos utimur liorosavare, ut nascente Paride currit, cx ea parte qua lumen reperciililur umbra
    iioroscopabal capricornus. subsistit, sic cum, reccdcnte die, sol ad eum locum
    C.APUT VII. perveneril uhi occiderc dicitnr, ibi monlium magiii-
    Nox dicla, quod noceot aspectibus rel negotiis liu- ttiiline a nobis separautr sic lernc objcctu a septen-
    ;

    manis. Nox esl obscunlas mundi , lalihuliim inalo- trionali parte obumbfatur aer, adeo ut noclem nobi»

    lum, requies vivorum. E->l antem nox solis absentia, faciat hsec ipsa umbra terrarum. Q«om videlicel um-
    lerrarum umbra, conditis morlalihiis a requicm I
    bram twctis adaeris ttsque et a-llifris con/iiiiiim pliito-
    facla, ne opere diutiuo avida deflceret humanitas; soplii dicunt exaliari, el acuminalis inslar pyramidttm
    ct uhi rigidior, ibi ad opera miuueuda, et membra tenebris Ittnam, qtia; infiina planelurum currit, ali-
    fovemla prolixior. Sicul dies nonnunquam prosperi- qtmndo conlingi. Et acuminatis lenebris, id esi, acu-
    latem et scienliam diviiKC legis signilicat, ita et uox lissiniis, ab acuinino verbo, el fastigiatis. Inslar,

    in Scripturis aliquandd tribul.itionem persecutionis, id est, ad similitiidinein pyramidum, id est, sepul-

    aliquando ignorantiara et c;ecii.iiem inorum secun- croruia, qu;e iiiferius spatianlur, et superius acumi-
    tliim propheue dicttiui : Nocii assimilavi inalrem nantur. Sic tenebrx st umbrx noclis inferius supra
    Iimiii, fsctus est popttlus meus tanquam non habens teiTJtn sunt lats et amphe, superius vero angustaj el
    scientiam ; quasi dixisset, Non hahens lucem. acuta;, a quibtis luna dicitur aliqnando tangi et
    Qui pascilttr intei' tilia, donec aspirel dies, et incli-
    D obscurari, si fiierit sol sub tei ra in cenlro, id est, in
    nmlnr umbrce. Qui scilicet Christus paseilur inier eadem parte cae.li iuferius, in qua luna snperius.
    lilia, scilicel iiiei munditia et caudore virtuluui. Pyramis, pyramidis, sepulcrum inferius latum el
    Atpiret, id est, illuminet. Aliler. Qui pascunlnr in
    liliis, hoc est, delectanior purissimis et nitidissiuiis

    sensrbus Scripliiraruin. Donec aspiret dics, hoc est,


    dies illa donecveniat ajlerna.qiiain desiderabal Psal-
    mista, dicens Melinr csl dies una iu alrirs tuis
    :

    stipermillia. El inclinenlur tunbiic, hoc esl, transeant


    moerores et perturbationes isiins sacculi. Donec aspi-
    rei diei, id est, otialur. Apparebil enim dies, id est,
    orietur, quando
    verus soi jusliiia; , id est, Chri-
    i!le
    stus, apparcbit. Et lunc inclinabuntur umbrsc, hoc
    est, oinnia nubila iitceroris, et ienebr.e puescntis
    526 RED.*: VKNERAHILIS OPPHIiM P\US I.— DIDA6CALICA CENUINA. 3ft*

    6|iu a nobis okjectio terren.e wolis exelulit, Inum- A donee paulaiim ceutrum lerrxMransgressa, rursus a
    bnilio ill.i. OMB iimiis ualura csl, il.i eri^iiur , ut :ul sole ceroaliir; veriim nchocomnipleiiiluiiio paiiatur,
    aldrta us<|iie videaliir cxiemli, merito cnulraria vicis- latiiudineni ci signiferi, qu.c XII parliuni >st, diver-
    siludtue, i-l esl, luos oxoriu umbras iuclinari , no- samqva apsidum aliiludincm succurrrre. N.nu quia
    cieiiivideliceldepriniipclliquesignavil.quam videlicet in uiubra facienda tria simul concurrerc necesse e»t,
    Huilnam iioclis ad aeris usque el xlheris confiniiiin lucem, corpus, et obsriiraium locum, ct ulu liu cor-
    philosnphi dicunt oxaltaii, elacuminaiis instarpyra- port par cst , ibi aqualis umbra jacitur, ubi lu»
    iiiiilinu tenebris lunam, qux iuliina plauclarum corpore exilior, ibi umbra sine lermino augescil, ubt
    currit, aliquand > coutingit, atqueohscurari, iiullinn- lux corpore majnr, ibi uinbra paulatim rarcscendo
    que alnnl sntus laliter cclipsitn, iil esl, drfeclum sui dcficit, argtiiiientantur solem lerra csse niajorem,
    laimuis pali, eo quodcirca fines telluris snlis tplcmlnr quamvis oli immpnsam longinquitatein inodicus * vi-

    uiidique tlinVus, ea liliere qux lellure procul alisunl ileatur, alquc ideo nnctis uinbraiu qnia sensitn decrc-
    aspiciat, idenque xtheris qii:r nllra liinam suut scal.priiisquamad xthera peningat dclicerc. Meminii
    spaiia diurnx lucis plena sempcr efliciat , vel suo, hujiis uinbr.c ac noctis el beaius Ainbrosius in sexlo
    vi.lclicel, vel siderum radiata fulgore. Et queiuad- llcxamcron libro ita diceos : < An uon ille, id est,
    mudiun nnclc c.cca procul accensas laccs intuens, R Moyses, pmavit diccndum, qiianluiii de spatio aeris
    circumposiia qiucque loca eodem luniine perfundi occupal umbra lerrx, ciiiu sol recedil a nobis, diein-

    non diiliitas, lamelsi, lenebris noclisobslanlibus, non que •


    obducil, inferiora axis illuminans, el queinad-
    amplius quam so'as faciuin llaiunias cernrre prx- modum in legionera unibrse bujus incidens lunx glo-
    valens, ila, inqniiint, purissiintun illud el proxiinum boseclipsiin faciat?) Eslaulem noclis ttmbra mona-
    cutdn in.ine, dilTusis ubique sidcruni flamniis, semper lilius ad rcquiem corporis data, ne operis avida
    luciduin ' lil; sed prxpediiis aere crassiore nostris continualo labore deficerel ac perircl bumanitas, el
    obiulibiissideraqiiideni ipsa luce radiantia apparcm, ul animanlibits quibusdam, qux lucem solis^ feire

    vernni reddita ex eis illustralio non apparet. Lunain nequeiinl, ipsis etiam besliis qua? prxsenliam ve-
    vorn aimit , cum i.ilhnas sui circuli apsidas plona rentur humanam , ' discursandi ubique, ac vicium
    petieril, nonnunqiiain uiiibra Hieinorata liiseari. quxrilandi copia suppele rel, juxta quod in Dci laudi-

    VARIANTES LECTIONES.
    k
    C, sii. • B, C, cgretsa. ' C, esse videalur. li, abducit , C,ciucit. * C, discurtantur.

    GLOSS^E I.T SCIIOLIA.


    amplum , snperitts vero angusium et slriclum ad C Nnm quia in umbra (acienda, tria simul concurrer'
    fiiniliuiiiiniiii pi/r, id esl, ignis. Anliqui enim talia necesse etl, lucem, corpus, et obscuratum tocum. Sicul
    fariehaul sepulcra, sic enim tciiebnc ei umhrx, elc. in iiinlna facien.ta Iria sunl, id est, ul sil lux, cnrpus
    Oinnis struclura vel xJilicimn superius acuininaiiun, 1 1 locus, sic liia iiiiibianiiii genera siinl, i.t cst. py-
    pyraniisvncalurab igiie.lguiscnim iuferius spalialiir, rainides, ehilindrides, turbonidcs. necesse est Nam
    eisuperiiisacumiuatur. Pyrainis esl.utlsiJorusdioil, til lux inajor sil quam corpus, aul uiiiior. aut smiin-

    ligura qnx in niodum ignis ab amplo in acumen con- lis. Si ergo inajnr fuerit lux qiiain corpus, pyranud s
    surgit. Iguis enini apud Grxeos pyr appellatur. Nul- uoilir vocatur, sicut umbra tcrrx,
    i est, nox. Major i l

    lumque uliud sidus taliier eclypsin, hoc esl, defcctum en in solesl, ulMacrobiusel pluresalii docent, qiiam
    tui luminis, pati. N
    ullumqiic. uliud sidus, id est, nCiiue lcrra, octies. Si autem iniiior lux fucrit quain corpu>.
    sic caiera erraulia defieiunt sicut luua deticil. Ila vocalur lurbonides; si veroxqualis fueiit lnxel cor-
    enim sol eclypsiii patitur, ui non deficiat ejus splen- \ iis, chilindres vocatur. Chilindres csl figura qua-
    dor, sed nt interjeelu lerrx luna non appareal.
    Slellx qitoqnc errantes, nou dcfeclum sui luminis
    habent; i-cd ouin alix ab aliis celanlur, deiiceredicun-
    tur, qnos defeclus philosopbi occullationes siilermn
    appellant. Luna rero eclypsin patitur, ut penitos
    linnine privelur. Pati, scilicct dieunl pbi|osophi.
    Undiqiie, id est, ex oinni parte diflusussulendor sulis.
    Sol cnim iiiulto major est terra, et ideo sive ih nocte,
    v
    j.
    sive in die, ondique circa terram inillil suum splen-
    dorem. Nocie aiitcm non pob-st propter uiubram
    terrx, ipsa luca qux prope sunt lerix irra.liare, drata, hahcns scmicirculum superius, ita necesse esl
    irradiat lamm superius spatia xtheris, qux ultra luceui, scilicet cujus abseniia flt umbra. Aliler euiin
    luuain sunl, el longe a lerris. l>rum ne hoc omni cnrpus non polest facere umbram nisi iu luce. .">.-:
    pleuitunio patiatur, lalitudinem ei signiferi, qua; duo- ro(//ioi'i(ocinsHm sunm.usquebestiaJ silvc. Remigius :

    decim partium esl, diveriamque absiaarum altiludinem Stit coginvn ornsum Cbrislus niorluus
    siihih. id csl,

    tnccurrere. llojus versiculi glotsam in anle capitulo esl, in cujus niorle posilx sunt lenebra; in loto
    vi^csiino seplinio pleniter invcnies. Qux scilicet l:i- ihundo.
    litudo duodecim partimn est dundecim signoruui, Posuii/i tenebras, et (acla e»l uox. Spirilualiler
    diversarumqiie absidariim. .UiitMiiiiiciii. In alliludiiie pusiiis tenebns laeia esl uoi.quia mpasalonc t'hri>ti
    inliilelilas in enrdibus aposiolnriim asceinlil. /m ip*n
    ibsidarum non palitur boc luni, id est eclypsin, sed
    qnaudo prope tcrrc esl. ^ucciiirere, scilicet dicunl iwcle perlransibuiii oinnes besinr siliiv. iil csl, djeiua
    Btiilosoplli. Absides Gr.ccn vmabulo circuli planela- lies, iusligando vcl aJ ciuciliijeuduui Jud.cos, vei
    vocuulur. Sed quia luna; circulus vaiialnr , a DflfMldlun apnstolos.
    I
    ,11111

    ni. iii- eiiiiu propinqaa caJo, nunc conligua nonl l>us, J,i>->. ^ov. SCUOLU. 1V0J dicta quod ntctat—
    1'iiin iu regionem umtmB venit, eclypsin fa> il cuin ; et Varro, libro quinlO de Orifine vrl>, tuiii, qnod
    auiMii in alhera soandit, ullra umnram evadii, et iiocet noct iii, i.nii aase scnbil. Grace dieiiur
    ideo delociiiui non patitur, quia illusiratur a sola. «a|, quain pnysiei dellniuut *»in» m. -^oo e»i ,•
    : : ;

    835 UE TEMPOKUM RATIONE. 826

    b»s Psalmisla decani.il : S<>1 cojnorit occasum suum ; A quando galli cantum levant. Matuiinum inler absces-

    jHtsuisii tenebras et facta est noi, in ipsa pertrantiliunt sum tencbrarum ct aurorsc adventum. Diluculuin ,

    omnes bestiir syiiannn, ctc. Qiiam niir.i provisio quasi jam Incipiem parva lux diei; hsec et aurora ,

    Crealoris ita lemperavit, ul ubi ob solis longinquila- pcrliugeus usque ad solis exorlum.
    tem rigidior, ibi ad opcra brevianda rt foventla sil CAPIT VIII.
    memlira prolixior, quia '
    et hieme quam rjesiaie uni- De liebdomadu.

    ver»o orlii longior , et in ipsa hieme ninlio Scylbis Ilebdoinada Grsn e a septenario numero nomen
    quam Afris csl produclinr, sicut ciiam scsiaic inullo accepit, bumana qiiidrm coosueiudine septenis so-

    longior in Scythia quam in Africa dics flagrat. Nam lum acia diclius, sed Scripiurx saerae ancloritatc

    si non tanto breviur quanio ardenlior Libyam dies niuliis spnriebus insignis, quse lamen cunc'se , ni

    urerel, toiamnimirumjam duduni*absumeret. Noclis fallor, ad umim lineui speclant, nos scilicet admo-
    sane parlessunl VII. Crepusculum, vesperum, conti- nenlcs post uperum bonorum pe feclionem in Spiri-

    cinium, iniempestum, galliciniuiu, nialuliuuin, dilu- tus sancli graiiaperpetnzm sperarc quielem. Priina
    culiim. Crepusculum esl dubia lux; nam creperum crgo singulans ilia licbdomada ct a qua caHersc for-
    dubium diciuius : hoc est, inler iucein el lencbias. mam capc.-sunl, divina estoperatioiiesublimis, quia

    Vesperum, appareute slella ejusdem nominis , de fj


    Dominus, s»x diebus mundi oraalum complens,
    qua poela sepiima requievit ab operibus suis. Ubi nolandum
    Anle diem clauso compoiiet Vespcr olympo. quod nxii ideo senarius numerus cst perleclus, quia
    Cnnlicinium, qnaudo oimiia conlicescunt, id esl, Doininus in eo mundi opera perfecerit, sed, sicut
    silent. Intempestum , mrdia nox ,
    quando omnibus Auguslinus ait : i Ideo Ooniinus, qui omnia simul
    sopore quielis nibil operandi lempus cst. Gallicinium, creare valcbat, in eo dignaius est operari, quia nu-
    VAItlANTES LKCTIUiNES.
    C, in hiemc. * C, sumerel.
    CLOSS/E ET SCIIOLIA.
    autem qualiscunque terrx umbra, sed quc nascitur elcaudam draconis , KvxStSofovTa xui xntxGiSiCvixx.
    ex 6olis subierraneo meatu. Nam cum terra sit glo- Quam mira prou
    Crealoris ila temperavii. Som-
    s o

    bu% ut anle demonstraium est, sic et sol globus, et nns frigtdis conciliatur; ergo ex re mnrialium fuit ut
    majnr quidem qnam terra, necesse esl ( qiientadmo- temporibus ac locis frigidis tuiigior quies boininibui
    dum ex opiice conslal ab altera ternc parle, quam
    ) darelur.
    sol non aspicit, umbram exire, quae moire aui pyra- CAPtT VIII.

    midi similis est. Cum enim maleria lucida roiunda Brid. Ram. Gi.oss*. Hebdomada Crmce a septe- —
    esl, et in ejus radiis posila alia maleria crassa sen r* nario numero nemen accepit. Ihbdomatla Grrcce.
    opaca, oinmno necesse esi priorem parlem maienre Latine septiniana, quod sepleni babeat inane, id est,
    opacae illustrari adverso luniine; alieram vero ob- per septem dies currat. Inler hehdomadam per b , ct
    scuram longius mananie umbra ad liguram pyraiui- lippdoiuadam per p, hoc dislai, quod hebdo est con-
    dis, cx qtio facile iulelligitur, hanc nmbram e regione <ipio , unde hebdomadre dicuniur conceptiones ;
    semper conira solem esse posilam ac incipicnle sole hepda vero , per p, dicunlur septem. Unde hepdo-
    se mergere versus occasum, a parie exortiva lanltim mada dicilur leptimana. Marcus Varro in libris, id ,

    se in altum tollit umbra, quanlum sol sub terr.is esl, de Hebdomadihus , seplenarii nuineri virlntes
    abit; dum autem dimidia noclis parte transacta est varias desonbil. Marcus Varro , bonto omnium acu-
    in bypogeio (sic enim vocanl Grxci subterraueuni lissimus, ei sine nlla dubilalione doctissimus, xli
    eum locura quem sol occupat niedio noclis ) umbra libros scripsit anliquitaium , inier quos sex de tem-
    lerroe versus Auslrum proclinal sublimis super ter- poribus composuil. De quo Terentiai.us elegantissimo
    ram: unde ei profunda et alta nox apud poeias ex versiculo breviier ail: i Vir dociissimus undecunque
    raiioue physica intelbgitur. Istlirce si voles clarius Varro, qui lam nmlia legit , ut aliquid ei scribere
    inielllgere, respice liguras umbrariim quas apposui- vaeasse miremnr lam multa scripsit", quam mulia vix
    ;

    iiiiis libro primo. queinquam legere poluisse credamus. > Sivisaudire


    Litnttm euw infima planelarum currit aliquando quid de eo beatus Angu-iinusdicil, lege librum de
    rontingi. Quoinodo lun:c
    eclypsis lit, satis inlelle- Civitate Dei sextnm. Isnumerus, id esi .-eplenarius,
    c um iri exislimo ex
    qnre iliximus in scholiis primi
    iis seplentrionem uajorem minoremque facil incoelo,
    libri. Qnod aulem aliis sideribus lumen non auferalur etvergilias, quas Gr.cci pleiadas vocant, eist-llas
    per umbram lerr.c, causa esl quod alia sidera ahiora D erranies. Ipse quoque zotliacus seplenario numero
    sunt quam umbra terr.c potesl pervenire ; itaque no44 caret. Nam in septimo signo lit solslilnun a
    supra lunani umbra deliuil in ronum pyrainidis, id esl, brunia, in seplimo bruiua a solstitio, iu seplimo a;qui-
    in veriicem seu acuiani extremitatein. Esl enim solis uL-quinnciio. Luna quoque pene quatci
    noclitini ab
    orbis longe ac multo amplior quam lerrae sphaera seplenis diebus integrum suum conficit cursuui.
    proplerea , sic exigente ralione Itnninis , corpuris Prima ergo singularis illa hebdomada, el a qua cre-
    umbra in iinmensam altiiudinem ne |ii't perveuire, ct lerx- formam capessum septem dies tanlom habuil.
    ,

    roI radios suos non longe a lerra ileruin componil; Ubi nolandum ,
    quod non ideo senarius nmnerus esl
    unde diciiur sol omnia videre, quemadmodum el Ho- perfectus, quiu Dvminus in eo mundi opera perfeeerit,
    iiieri nolo versiculo celebratutu esl sed, sicul Auguslinus ail, scilicet io lib. de Civitale
    Dci underimo, in ee scilicet numero, id est. seuario.
    Utuo; 6' o? iravr' eyop « r.m. rravr' eTrsxoOEt,
    Quia numerus ille esl , senarius.perfeclus
    Par , id est
    et coelum idem imytm vocat, id est, siue nccte; in iiuiuerus cst qui dividi a;quis
    , partibus polesl , ul
    cnelum eiiim umbra lerrse, qua; nox diciiur, perve- duo, quaiuor, octo. Impar vero munerus esl, qui di
    nire nnii polest.
    viili sequis partibus nequit, uno medio vel deficionle,
    Cum vi/imas sui circuli absidas plena peiieril. Absi- vel superanie, ut lria. quiuque, septem, novem. Per-
    des quid sini iu planelarum oibibns, ex scboliis
    fecius autem numerus esi, qui suis parlib. adimple-
    et fignris primo libro appositis facilc intnlligitur ; tur, ut senarius, qui non indiget adjunctioue alterius
    accepil auiem Beda hoc loco absides pro cir- ad perfcciionem , sed divisus non plus habet quam ,
    culorum commissuris, quas recenliores vocanl caput pcrfeclus, nec niinus. Sic ei viginii octo factuulintra
    , , .,,

    527 RKD/E VENRIUMI.IS OPRIUIM PIVKS [. - DIDA6CALICA GENUINA. 528

    metwtctl ille petfoctus, ut ollara per bunc opera sna .\ hebdomidti ' addisccreni, mox bane iu laudem suo-

    probarM tmt peifcia, qui suis partibui primui rum deflexerc deorum. Priinam vidcliccl diein Soli,

    unpleiur, id e.i, 1
    lexla el torna, dimidia, qvoaunl sccunilam Lunx, loriiam Marti, quatlain Mercurio,

    uiium, duo ci Iria, el siinul sex fiunl. » Ail hujlll quinlaiii lovi, scxiam Veneri , seplimam Satnrno
    axemplum dWlna bebdomadli sceunda homlnlbni > dicentes ; cisdem uliqiie iiiouslris suns dies, quilius

    iii.M-rvaiiii.i urandiuir, dicente Domino : Sex diebut ei errantia siilera coniecranlei, lametai diverso uriline

    oiteraberis , filtitt mnnin opera tua , septimo autem die pulonles. Exisiimab.nil enim se habere a Sole spiri-

    tnbbati llumitti Dei tui non (aciet omne oput servile in lum, a Luna eorpus, a Marte fcrvorein, a Mrrcurin
    eo. Stx eniia Jlebtts fe.il Deni cadttm et terram, mttre sapienliani ct vcrbum, a Jove lcmperanliain., a Vi •

    c4 omnia qtuv i» eis sitnt , et reqi.ievit iu die teplimo. nere voluptalem , a Saturno tardilatem : cretlo qtiia

    Qiue pnpiilu Dei ht bdoutada ita computahatur anti- sttl in meilio planeiarmii pesitus loium munduin ipi-

    quilus: priuia Sabbati, vel una Saliltati tive Sabba- riius inslar calcfacere el quasi vivilicare videlur,

    loriim; lecunda Sabbati, leriia Sabbati, quaila BcclesilltQ altcslaiite, qui, de ipso loquens, ait;

    Sabbati, quinta Sabbali, sexia Sabbaii, septiuia (lyrtint gtjrando vailit tpiritut , et in circulot suos

    Sahbali , vel Sabbaluin. Nnn quod omnes Sabbalo- revertiiur. Luna per humoris minislcrium cttnclU
    rum, hqf cst, requietiimutii dies esse pMluerinl, sed IJ iiicrementum corporihus suggeril. Mariis siella ,

    .jitoil a requieiionum die, iiu;usue nomine ci culm ulpoie soli proxima , calore sinml et natiira est fer-

    slngnlaris excellebal, prima, vcl secundi, vel lerti» vens. Mercurius perpeluo tirca solem disrurrendo

    vel caetene suo quxque censerentur ex ordine. Ve- quasi inexhausia sapientix luee radiari putabaiur.
    rmn gcnliles cuin observationem a populo Israel Jupilcr frigore Salurni el ardorc Martis , bioc iude

    VAlllANTES LF.CTIONF.S.
    •
    B, C, sexla, tertia el. » B, C, etliscereiil. » B, C, dicanles.

    GLOSS.fl F.T FCHOLIA.


    eenlenarium; sic intra miUenarium cdxcvi; inlra Oiietiicm in Ixvum volvuniur. Quamvis agililas e«e-
    ex, viii, c.xxvui (1 etiam per limtr, scilicel, senarium. I» sts sphers lanta sil, tti CQrsura planelaruiu prxpc-

    Qni scilieel senarius, stits, gcilicet, in parlibus primns dial, illasque impetu suo rapiat, aique ideo videntur
    implelur, Idco primus, quia sunt ciiam alii perfecli , nobis currere ad Occidenlem, cum tamen semperfe-
    qtii similiter impleniur suis pariibus. Sexti scilicet rantur ad Orienlem. Nam cursum suum uunquam
    parle. id es'. imitm; Urfu scilicet partc, i.l esl, duo ; amitluni, licet ad cursum sph;era> cceleslis vi 'eanlui
    et diinirfiti scilicel parte, id est , tria. Ad hujut exem ferri. Isle ioctis varie inlelligitur. Primum enim sic :

    plitm divinat lubdomadis , secunda scilicet hebdomada, C Cum enim homo converlil fariem ad snlis occasum,
    /lomiiiiotis observattda mundatur. Secunda bebdo sinistra pais illius de Australi parte erit , conlra
    mada, qu:e a priuta formam accepii, scptem similiter quam partem onines plaueix curunt ab occasu ad
    dies deinceps habuit. Vernm gentiles cnm observa.- oriitm. Vel eliam terra, qiucvocatur mundtis, scili-
    tionem u populo Isruel Itebdomadis ediscerenl , mox cet homo stipiuus, cujus caput ad Orientem est
    i.nnc i» landcm suorum deflexere ieoi itm. Pagani ex pedes vero ad occasum , contra rujus siuistram ma-
    pagis Atheiiionsiuui dicli , i>bi exflrli sunt. Ibi eniin niini plaueta? ciiiruni. Vel etiaiu omue, quod
    omnes
    in Incis agreslibus el pagis gentiles lucos idolaqne est coiilrarium Ixvum dicilur; qtiia ergo contra
    Mattiertiiil
    , ct a tali initio vocabulum pagani soriili niundum currunt , ideo dicuniur currere in kevum.
    stinl. Gentiles sunl , qui stne lege sunt , ct nnndum lllo , sciiicel , mundo , qui se:nper in dexieram par-
    crediderunt. Dicti autem genttles, quia ila snnt, ul tcm vulvilur. Pratcipiti , id est , volubili. Astidua ,

    luerutil genili , id esl , sicut in carne descendcrunl, itl est , coulinua ,


    quia mundus in unaquaque die
    snli pecralo scilicel idolis servienles , el iiecduin re- cir. a lerras atlvolvitur cum sua nocte viginii qna-
    ftetterati, proiude gentiles priinitus nuncupabunlur. luor horis. ltem : sol ct luna cxleraque pla-
    Ipsi dicunlur Grxce elbnici. Ethnici enim ex Graco nelarum stelhc non sunt fixa inccclo.ut cxtera
    fti Latinum interpretantur Ethnos enim sitlera ; sed in aerc ferunlur, qux Grace planelx,
    gcnliles.
    Gnvce gens dicitnr. Eisdem monsiris suos dies Latine atitem sidera errantia nuncupantur ; non quod
    ntiqiie
    ijttibits el erranlia sideru consecranles. ipsa crrenl, quat cursus suus secundum diviui impe-
    Inier cx'um terraingnt MpiMM sirfem pendent, cer rn ilispeu-altonem peragnnt sed nos errare in sui
    tis ditcrtla tpatiit, ituai vocuniur errnniitt, eunlrarsum _ raolUS iuvesligalione la iai.t. cuni inlerdum in Au-
    mitndo iigenlin
    ttgenl curtnm id est, Uevum, illo semper in ^ stium, inlerdum Seplenlrionem plerumt|ue, ulqui-
    , :

    dexlra prcecipili. El qnamvis attidute conversione tlaui dicuul, COUtra utuitdiim , nonituiiqtiam ciiin
    immensa; celeritntts nl olantnr ab eo mpianturque >n inandu fciuntur. Itiin
    , Sidera erranlia , qu;e sunt :

    eicantt, advcrso tamcn ira motu per suos qiurqtie, id suptcin, ii.ni sciiipcr in eodem loco, ttl pridie f ce-
    1
    i

    tsl, incessus, passvs, advcrluntur, nunc in(erius. nitnc rant otium, factiiut vcl occasutii: sed modo ad iuli
    tuperius, prt>pierolihquita'tmtiqniftri vaganiia. Radiit ma 7.oi).o brumalia descenduni modo ad alia i-m- ,

    tutem totis prtrpedita, unontuia , rtl relrograda, vet so stitialis ascendunt, modo niediam zoiue aquino-
    tltlionaiia, jiunt. Inler cmltim, in e>t, lirmamenluto. clialil lineam repeluut. Sic nimirum, sic suni Inereuoi,
    Terrtimqtie; id esl, in iclhere seplini siitcta. De pl.i- qui luceiti verilalis prumitienles, nunquam in e»deiu
    netis dicit nmd«ni, scilicet quia non cobatrtni, ItatU Hoeendi perduranl ; sed ut.ido sic, mo.lo sic,
    ,

    1'endent dicit, quia nou sttnl lixa in lirmameuto, »i- doclrinani infoiuianles, ipsi uiiqtte qu nn sil roulem-
    cui caster» ^idrra. Sol et luna , el quitiquc planeLo neiida lutis WlcnUliO quani polliceulur iiisinuaut.
    ii-in sunl infirinanieulopnsiUe.sed iualliere pctidenl, Ciedo i|in sol iu n.e.liH pl.m, i.uuin posiius. tniiiiu i

    nuil ergo vicitt.e simt lirmumento, i.lco iulirmameuto inutiduiu iplritua iit ttr calelacete, elquasi vmltcire
    pt) ii.e. olcuutur, Oitertta disliitcta. Distantia inier vi.i.iur, quario circulo sulis cunvtis e t colloeatus
    ,

    se,el divi^a cerlis spatiis. Coiitrnriiun curtum, id e l, qui piuintle , qtij t.iiimbns m tdiur e*l , medtu- M
    I.Tviun, id esi, linistium afentia, quis conlra n un coustitultis, ul i-iiii suprmis qu.im uirerioribus lucnu
    iliini p«rKiinl Cttlum in dexlrum ab Orienle in Occl- pr.eslrt. I.uiia anlein.i.leo prOlima lerru osi pos'»,
    ileuient lleciitut, pUtneUC e regiotie ab Occideulc in ui it. -i io ii..iu, lucem f.icniu» rxhibeai, t.itlenunt
    ;;

    DE TEMPORBM 1UTI0NE. 35«


    SM
    lemperatwr.Vennsiumiiiis venusiaie, quam ex solis A sccundum luminare e.-t , se ccnsecrare pulabanl;

    viciuiiaie percipit, suo cernenies allirii aspectu. Sa dcin ordinala alleruatione teilixdiei primam a sole
    lurnus eo lardior cxteris planeiis, quo et superior siellam, quart.c primam a luna, quinix secuudam a
    incedit. Nani XXX aur.is signifernm complet, inde soe, spxIx secuniiain a luna, septhnx teiliam a sole
    XU annls ,
    Jupiler tertius Mars II annis, quartns sol prxponebaut. Ferias vero babere clerura primus

    CCCLXV dicbus, et quntlrante, infra solem Venus, papa Sylve»ter eilocuii, cui Deo soli v.icanti nuuquaiu

    qux et Lucifer el Vesper, CCCXLVIU diehus, a sole mililiam vel negociationeiu liccat exercere niiin ia-

    liuiiqiiam absislens partibusXLVI longius. Proximum nam, dicenie Psalmograpbo : Vacateet videte,quo-

    illi Mercurii sidus IX diebus, ocyore amliiiu modo nium ego (kiii Deut. Ilemquc Apostolo: Nemomilitant
    anle solis exortus , modo posi occasns splcndens, Deo implicat te negotiit secularibnt. Et priniuni qui-

    nuuquam ab eo XXII partibus rcmolior. Novtssima dem diem, qua et lux in principio facta , et Cliristi

    luna XXVII diebus el VIII hoiis signiferum conli- est resurrectio celebrata, dominicum nuncupavit;
    ciens. 11« c igitur erat slullitia gcntilium, falsa ralio- quod illi nomen jam primis Ecclesi» temporibus
    cinalione subniia, qui qnasi jure pi iniani diem soli. fuisse inditum lestalur Joannes, qui dicil in Apo-
    quia max intiiu est luminare , secuiiilam lunx , quia B calypsi : Fui in spiritu in die Dominico. Deinde secur

    GLOSSifi ET SCIIOLIA.
    autem
    attestante, qni de ipso lequen* uit: Ecclesiastcs nitivn, quinquageslmx Penteeosten accusaiivo, ;

    api>ellaiur, qui cceium id esi, Ecclesiam eongregel.


    , quinquagesimam. Nulla autem ralio sinit loqucndi
    Cohelet ilebraice, Kcclesiastes Grxce, concionator ul dicamus Cum complerentur dies quinquage-iinam, :

    Latine. Diclus autcm concionalor, eo quotl concin- sed , Cum complerentur dies quinquagesimx
    neiur ad pnpuluni, idest, ioqualur, et sermo ejui vel certe, sicut in Grxco legilur, numeri singularis:
    nr.n specialiler ad uniini, sed ad univcrsos gcnerali- El cum compleretur dies quinqtiagesimx. At vero
    ter dirigatur, dicens oinnia qu c in mundo cernimus in precibus ejusdem diei dicendum Et diem sacra- :

    ca duca el brevia esse, rl oli boc minime appetenda. lissimam Penteeosten celebranles, ni e-t quinqua-
    (.jruiii i.yrando vadii spiritus, et iu circulos tuot re- gesimani. A
    cujus >erbi consuetudine putatnr htijus
    wtitur. llujus versiculi glnssam ante capilulo tti,
    in diei soleinniias a quibusdam qui Gnccain linguam
    plcniter inv. nies. Miolis slella. ut pula roli proxima, nesciunl, eliain noininalivo casu penleco len appet-
    c.alore siiiml et natura fervens. Mars, arcs Grxce ap- lari debere. Verum notandum, juxla historiam.qtiod
    pellalur ; arcs autcm virlus inlerpretatur. Mars quasi apud aniiquos pentecostes , id esl quiuqiiagesimx,
    magna virtus vocatur. Hercuritts, quasi inercatorum quo lex data eral, ab occisione agni computabalur.
    xueitffi id esl,dominus. Inter mercainres enim sermo Hic autem non a Domini passione, sed, sicut bealus
    abundat, ideo medius dicitur inler deos ct homines, Auguslinus exponit, ab cjns resurrectione dies
    sermo enim inler deos el bnmines lit. Credebant qiiinqiiagesimx, quo Spirilus sanclus est missns,
    enini eum aliquando esse in coolo, a iquando in lerris. coinpulalur ; qui, redcmtie signi veteris exemplo, ipse
    Vcnm piilchriludine sui aspt clus provocat homines r sibi manifestissime die D.im ni cuin suo consecravit
    ad intiiendum, qux x sola planetarum prxler soleni adveniu, quo etiam lemporis artiicu'o verum pascha
    el lunam uinbram facere dicitur. Vemis dicitur ves- die Dominico monstravit esse celebraudum. Naiu
    peret lucifi r. Saturnut esl a saturando dictus : qui- sicut bic, sic et iliic iu ignis visione Oeus apparuit,
    dam homo erat, ut dicuiit, iu Italia ; qui cum divitiU dicrule in Exodo : < Totus atiiem mons Sinai fumiga-
    •uis hoinines fame pereunles saturaret. Salurnus ap- bai.eoquod descendissel Dominus super eum iu
    pellatus esl, el in divinum raptus houorem. Jupiier igue. t Hic ignis ei sonus, sic et iu monte utruinquu
    ergo quasi zetos pater, id esi, pater 1'iilniinimi diciUr. eral el ignis etsonilus; sic illic fumus, bic leguuliir
    li.cc cniin siella a circulo Saiumi arcipiens aquam, iingux divisx veiut ignis. Nam in ipsa daiione legis
    a Marlis >lella, qux inlra illuin est, haurit igncm. et gralix apparet evidentissima Veteris et Nuvi
    < .niii auieni prxgnans igne et aqua, eliiritiir iiistar Tesiamenti ilistanlia. Ibi plebs longe stabat lerrita,
    bumidi ligni, llamnia deeocti spargil lulmiua in hic liilelcs Ixlabantur Spirilus sancti gratia accepia
    modum vagisideris apparcntia. Septem planetc ita illic limor, bic anior; ibi a monie lerruit, bic do-
    Bunt in ordiue Saturnus, Jupiier, Mars, Sol, Venus,
    , nium intravil ; ibi legem digilo in lapide seripsit,
    Mercurius, Luua. hic Spiriiu sancto suam gratiam in corde signavii.
    feriat vero habere clerum primut papa Sylvetler Lege in anle illam glossam, rujus iniliuui est Ini- :

    edocuit. Sic legiiur in LevitKO, cap. xxiii.dicenieni liuin sane et causa lesiivitatis ; qux etiam sic linitur :

    Doiuinum ad Mny-cu llie smil feriae Doinini sauctx,


    : < ob reverenliam resurreciionis dominicx tradiderunl.
    quas celebrare dcbebilis tenipnribus suis. Mcnse Quarta teptimi mensit licbdomada. Quarta sepiimi
    seplimo, decima quarta die mensis ad vcsperem mcnsis bcbdoinatla er.it, i.l est, Sepleinb., qui scpii-
    pbasx Doinini esl; el decima quiuia die memis hu- I) innsest a Marlio. Uic pouilur inensis pro unadie.
    jus, solemniias azynioruni Doinini est, sepleni die- Seiliuius inensis pro sentcnario sui orJinis numero,
    bus azyma comedetis, dies piimiis erit vobis cele- hebdomada apccllalur. Vel certe idem seplem nien-
    benimus sanctusque, eic. > ses bebdeinada ap|ietlaiitur, pro septenarii numeri
    Sabbiituni ex veleri Scriptura retinuil, niliil verilns i-aiiime, qux per septeni <lies priniam fecit hebdo-
    arammaticorum [erulas, qui sicul Kalendas, Nonas et madain. Sciciiilum namque secundum AugUstinuni,
    Idut, ilaetiam \erias pturali tantum nuniero prn\e- pontilicem nmiii die per annum iulrasse sancia
    rendut esse decernunl. Ferula geslamen eral grauiuia- sanciorum, sed non obtulisse sacriiicium sanguinis,
    licorum, ut ipso eiiam gcstaiuine monerent dhcipu- iiisi tauiuiii bac una d.sig ala die. Qua etiam cx
    los fervenies ei ardenlt-s esse dcbere ad discendum, causa meuioratur semcl in anuo inlroiisse, semel
    quia lerula igncx naturx est, peicus-us enim ea ali- videlicel olleren o sacrilicium sangiiinis, qua sola
    quis poiius calorem quain dolorem seulil. pcr annuni ponlifex, dercliclo foris populo, iutrabat
    Tertia tpeciet hebdomadis in celebratiene Pentecostes in sancta sanclorum. IJna eienim laniumniodo per
    agitur. Hic seplem dies pro uno die ponunlurquia se,<- aiinuiii solemnitas ent, m qua, ponlifice sancta
    liesseptein quadragiiiianovein.addila inonade.fiuntL. sanclorum iutranle, nulluui prorsus hominuin loii.i
    Cum complerentur diet Pemecosles. Male quidam fores templi reiiiaucreliceret, sed omiies leinpore
    ("uil'ces lialieni Pentecosle: nam Penlecosle iiomi- oliljiioiiis juberentur orare. Hxc aulem erat statula
    iiaiivo c»iu quinqiiagesiiua dieiiur; Peolccosles ge- solenmilas pascbx, seplimo niense, deciino die meu-
    Patbol. XC. 11
    3S1 BKD.* YKNERABILIS OPKRUM PAhS I. - DIDASCALICA UENUINA. 332

    coui foriam, tcrtiaiii leriain, i|uariaiii, quinlam, et ,.\ cem uiagnuin, iinpleia dispensalione carnis, per pre-

    Sexlaiu de sii.> adiieuleus, Sabbatum ei veiere priuin sauguiuein cudeslis regui jamias ingressuruui,

    Scriptura reliuuit, niliil veritus gramuialicorum ul appareat nunc vuliui Dei pro nubis, qui foris adhuc
    regulas, qui sicul Calcndas, Nouas, et Idus, ila eiiam positi, praistulamur et diligimus adventum ejus. Uhi

    forias plurali laniuin iiumero proferendas esse decer- notanduin quia sicut quidani imuiundi per legem

    nunl. Tertia specics hebdouiadis in celebraliunn prima, terlia, et seplima die jubebautur lustrari, sic
    Peutecosies agitur, VII videlicel seplimanis dierum el priinus, teriius ac soplimus mensis suis quique
    << uiouade, boc est, L dicbus iuipleta. Qua die el ceremoniis exslitere soleinnes. Quinla hebdomada
    Muysesardentem conscendeus in montein, legem de sepliuii anni, quo loto populus ab agricotandi opere

    cu>lo accepit, el Cbristus in linguis igueis spiritu» legis imperio vacabal , dicenle Domino : Sex annh
    sancti graiiain de ccelo misit. Quarta seplimi uiensis serrs agrum tuum, septimo cessabis. Sexta, anni jubi-

    erat hebdomada ,
    qui solemniiaiibus prxclaris pene l.r i, boc esl, remissionis hebdomada est, qu« septem
    totus expendebatur. inter quas '
    pnecipue dies pro- hcbdomadibus annoruiu, hoc est, XLIX atmis, lexi-

    pitiationis eminebat, qua sola per aniiuni pontifex, tur;qua expleta, hoc est, quinquagesimo demum
    dereliclo foris populo, sancia sanctorum intrabat, anno inoipienie, lubae clarius resonabanl, et ad om-
    annuis aulea fructibus , boc est, frumenli, vini , et g nes, juxta legero, possessio revertebatur antiqua.

    olci, ex ordine collectis : siguificans Jesum Punliii-

    VARIANTES LECTIONES.
    ' Add. tolemnitates C.
    GLOSSi£ ET SCIIOLIA.
    sis, qux dies propilialionis sive expialionis voca- rum spalio, quse temporis rationeque ex roundi am-
    batnr, quia videlicet, oblatis in altare holocausti bitu,neque ex slellarum cursu deprebendilur, sed divi-
    victimis, sanguis in sancla sanctorum ad expiandum na pr;eceplione introducta est ul videlicel per sex
    inferebatur. Qninia kebdomada seplimi anni, quo lo- dies homines operarcntur profana, seplimum autem
    tus populut ab agricolandi opere legi» imperio vacabat. vacalione rerum exiernarum Deo facerent sacruiu.
    Hic ponilur annus pro una die, quia istiseptem anni Veluti cum ipse sex diebus muodum creastei, sepli-
    pro septenario tantum numero bebdomadis nomine mo quievit. ilnjus bebdoroaike prima est Sabbatum,
    eensenlur. Sexla armi jubilcei, hoe est, remissionis reliqui sex ex ordine ab anlegresso Sabbalo deuo-
    hebdomuda esl, qnie septem hebdomadibus annorum, miuanlur, ut priina Sabbati, secunda Sabbati, el sic
    hoc est, quadraginta novem annis texitur. Hic po- deinceps; ut nos, dies Luike, Martis, Mercurii, etc.
    nnnlur sepiem anni pro una die. Anni jubila i, id esl, quod geuiilitium esi. Ecclesra feriarum nomine reli-
    quiuquagesiuii, boc est, remissionis. Qute septem quos diesappellal, quam consuetuilinein Sylvesler
    hebdomadibus annomm texitur, id est, conliciiur. Itomanus ponlirex inlroduxit priinum.
    Namque seplem anni sepiies muliiplicali quadra- Sed sicut Augustinus ait : Dominus qui omnia iimul,
    ginta novem explicant. Isla sexla hebduiuada eflici- etc. De perfectione nuineri senarii el septenarii ex>
    tur, ex hebdomada quiniae speciei sepliescompuiala, professo agunt Arithmetici, ut Boeiius, libro primo
    et kleo dicilur ex seplem bebdomailibus anuorum. Aritlimetices ; Georgius Valla, lib. i, capp. i6, i7.
    Iii quiuia enim bebduinada conlinentur septem
    anni; Vide Macruhium, super Somnium Scipiouis, iib. i.
    in ista sunl seplem seplies, id est, quadraginta no- q capp. 5, 6. Porro de seplenani enromio multa scripla
    vem. Superius enim, hoc esl iu quinta, annus pro sutit a Christianis et genlilibus ; a P)thagora tum vir-

    una die pnniliir; liic seple;n anni pro uua die ponun- go, liini Minerva, lum Ametorappellatur, quod eoruni,
    iur, et inquaiitum ad seplein hebdomades , annus quiiiilradenarlum sunt iiullum gignat, neca quoquam
    pru una die puiiilur in quantum vero ad unam
    ;
    gignalur. Nam quatuor a binario gignitur; cum quo
    bebdouiadam , scptein anni pro una die ponuntur. octonarium paj-it ; sux auiein a dyade pariter gigui-
    Qua scilicel
    ,
    sexla specie utbdomadis expleta , tur, et gignit tria, trinarius vicissiin sex et hoveni,
    toibce ciarius, scilicel quatn in aliis soleinnitalibys quinaritis parilerdeceut; septeiu vero sola unilate
    resonabunt. Ko eniin tempore veuiebant omues in gignilur, neque utluin alium parit, quando bis vit
    civitalem, el resonabanl lubae, ct servi emptitii et efUciunt plura quain inlra denarium continenlur :
    anelllas dimittebantnr libeii, et agri ei vinece rever- bujus subtililatis plortmis argumentis prxponunt
    tebantur ad prietinum possessorein gratis. Lege in seplenariiim. Vide etiain A. Gellium, lib. ui. cap. 1U.
    Levitico, c. xxv, ubi scriptuin esl < Sex annis seres : Pritiiuni videlicet diem soli. Genliles septimanae
    agruin luuin, ibique de quittia et sexia bebdomada, diebus imposuerunl iiomiiia plaueiaruiu cujus rei
    et de tubis ila scriplum invenies Numcrabis quo- : eliani vcsligium serval lingua Gennanica; namdiem
    iiue libi septem liebdomudas annorum, id est, septem Dominicum a sole, Suutag; sequemem a iuua, Mou-
    septies, qtise sininl faciunt quadraginia nuvem et ; tag ; lerlii et quartidiei nomina Gurmanica, quid
    cisnges buccina mense septimo deciina die mensis, sibi velinl, nondum
    (nveni ; quarlus a lonitruis,
    propiiiationis lentpore in universa terra vestra, Donnersiag, Jovis esse ; sequeulis no-
    inteiligilur

    sanclilicabUqite aniiuui quinquagesimum, ct voca- men a Venere corruplum est, sic tamen ut origo re-
    bis i-einis-ioiieiii cnnciis habitatoribus terrae tu», manseril. Poslrenms est Salursiag. Vulgu crediluiu
    ipse esl enini jubilrus. > llas igitur lubas, Domiuo ju- est primam diei horam, qux est ab exurtu solis, esse
    berrte, persoiiabaot sacerdoles, quaudo uorani Josue sub domiiiio ejus planel;e unile dic> iioiuen hnbet;
    inuri Jericho lunditiis cori tierunt. Quod myslice in bac secundam sub eo , qui sequitur teiram, veisus a
    Ecelesia coinplelur, in qua per seplcm dies, bocest, per ccelo, el sic dcincepseo ordiuequu cuiisiituti sunl in
    oinne lcinpus btijusvii:c t>m!u aloribos lubam do- ccelo, qua seric cxacla, ad S.ituiiiiiui redcniii ('), ul,
    BtrtM insonanlibus, omuis forlilndo infidelium ruit. prima hura diei Duininici esl sulis, secunda Veueris,
    Joan. Nov. ScnoLi». llactcnus Beda tractavit— lerlia Mercurii, quaiia Luu.e, qumia Salurui, sexia,
    parles leinporis quas facil conversio mundi, id esl, qu;e est iu mcridie, Jovis. Sed hoc ratioue caret,
    naturtles; de.inceps prosequilur lempora qua; su- ue.|iie a veleribiit aslrolugis Iradilum inveoio. l.ur

    iiiiiniur ex myslUo exemplo divma; opoiatiuiiis, quas aulem planetariiiu in dierum assigiialiune nou sit

    lupra dixileaae consliluU auciuruaie Dci. I. i u servalus urdo, pulcbre Beda reddtt runuiieiii physi-
    auteu liebdoiiia jcii liehtlouiada Greca vox, signi- cain, suiupum exqualnate et visideruiu; qua <i« re
    Deani bepiimauaiii, qtiani aaipituus pro sepleiu die- (*) LlKUt uieudesuv Kuit.
    ,

    533 D£ TEMPOIUIM RATIONE 334


    CAPUT IX. A calio, et fmem accipiat peccalum, ei deiealttriniquilut,
    De hebdomadibus LXX propheticis. et addncaiur justitia sempiterna, el impleatur visio et
    Seplima species hebdomadis est, qua propliela prophetia, et ungatur tanclut snnclornm. Nnlli dtibium
    Daniel utitur, more quidem legis septenis annis sin- quin haec verba Chrisli incarnationem debignent, qui
    gulas complectens hebdomadas, sed nova ratione ip- tnlitpeccala mundi.legem etpropbetas iinplevit, un-
    sos annos abbrevians, duodenis vidclicet mensihus clus est oleo Isetilia? prae participibt» suis. el quod heb -

    lunae singulos detenninans


    embolismos vcro menses,
    ; domadesLXX per septenos annos distinetae CCCC ot
    qui de annuis XI epaclarum diehns adcrescere so- XC annos insinuent. Sed nnt indmn quod easdcm
    lent, non lege palria lerlio vel altero anno aingnlos hebdomadas nori Bimpliciter adnutalas sive compu-
    adjiciens, sed ubi ad duoilecirhum numerum auges- iriins, snl abbreviutas asscrit, orculte vidclicet le-
    cendo pervenireni, pro inlegro anno pariler inserens. ctorem coinmoncns ut breviores solito annos noverit
    Hoc autem fecit non veriialis cognilionem quxren- indicntos. Sciioergo, inquit, et antmadwrte ab exilu
    tibus invidendo, sed prophetiae more ipsum quasren- sermonis, ut iterum vdificetur Hierusalem, vsque oA
    tium exercendo ingenium, malens ulique suas mar- Cltristum ducem hebdomades VII , et hebdomades
    garitas a liliis clausas rrucluoso sudore investigari LXIl erunl, ct rttrsus ceii/icabitur plalea el muri in
    quaniprofiiSasaporcisfastidiosadespectionecalcari. B anguttia temporis. Esdra narrante, didicimus quod
    Verum nt lnrc apertius elucescant, ipsa jain angeli Neemias cum essel pincerna regis Arlaxerxis, XX
    ad prophelam diela videamus : Septitagwta, itiquit, anno regni ejus, mense Nisani, iinpetravit abeo res-
    hebdomades abbrcvialiv suni super populum tuum, et laurari muros Hierusa em, lemplo inulto ante Cyro
    super ttrbem sanctam tumn, ut consummetur jrrayeari- permittente conslructo; ipsum quoque opus, ut di-

    GLOSSiE ET SCHOLIA
    vide plura apnd Pontanuni, in commentariis super c embnlisinos: scd in hoc illng ahhreviavit, quia om-
    senientias Plolemaei, et lib. iv de Kebus ccelestlbiis. nibus illis dundecini mensos t.-tntum tledit. Minores
    Qua Lvcifer et tiesper. Quando solem matulino enim annos nostris, qui tredeciut menses in tertio,
    ortu pi-cKCedit, Lucifer dicilur, colore candenti; vel secnndo anno babent, intulit et plures. Ergo pnst
    quando scquitur, colore quidem refulgenti, vocatur triginla tres annos, ubi embolismi meases ad duode-
    Hesperus; unde Gifeci Hespera vocant loca ad occi- ciiiiuin nuineruin conveniunt , designavit de illis
    dentem posita, ab occasu enim sempcr apparet diiodecim embolismis intcgrum anniim compulare,
    Hesperus noetis initin, quam partrin istinc Latini el sic in anlea usque ad linem septuaginta hebdoma-
    vocant vesperam. Desumpsit autem h*c Beda ex ji darutn, id est. usque ad qiiadringenlos nonaginta
    lib. Plinii, cap. 8. annos. (Jnde quia non computantur in hac compu-
    Nunquam ab eo riginli duabus partibut remotior. C latione anni tredccifii nicnsium, sed duodeciin tan-
    Apud Plininm legilnr viginli tribus, cum quo con- tiitn, fit ut plures anni intelligantur nostris annis ct

    senliunl magis quac tradnnl recentiores; quare ne- minores. Et si uliquissccundtim istain suppulali nem
    gligeulia descrihcndi commissum vitimn esse arbi- annos computarei, nulla asras tanla inlelligi potuis-
    tror, aut Bedam memoria lapsum. scl, et non pauriores est compulata. Hoc autem fe-
    C/tPUT IX. cil, scilicet Daniel, prophetia? more, srilicet quae ob-

    Brio. Ram. Glqss*. —


    SeptUna species hebdo- scure loqui consuevit. Ipsum ingenimn, id est, ut
    tnadis esi, qua propheta Daniel ulitur. De septua- exerceret stiiiin ingeniun», qui hoc quaereret, occulte
    ginla hebiloinadibus abbreviatis super populum Dei, videlicel lectorem commoncns, ut breviores solito
    ul constimmetur prasvaricatio lotius niundi in pas- annos noverit indicatos. Non enim Daniel Propheta
    sione Clinsli, cun» luleril peccatum mundi, eijusti- in hac suppulatione, sicut jam supra dixinnis, annos
    tiam adduxerit Evangelii, varia Palnnn est exposi- posuit einboiismos, sed conimunes. Nam si solito
    lio. Namque propheia Daniel lales eonserpsit heb- more annos computaret, embolismos videlicet com-
    domadas. Qua scilicel specie. tnore legis ioeo dicil, iDunihus inserens, quindecim anni minus a coxc
    quia similiter completluntur in ista singute hehdo- invenirentur.
    inadae sepiein annh, sicuti in sexta specie faciunl. et animadrerte ab exitu termonis.
    Scito ergo, inquit,
    Lt-galiler, id est, per lcgem. Annis septenis singulas, Jerutalem usque ad Chrittum dn-
    «l ileruin wdificetnr
    scilicel ex illis septuzginta comptectens, id est, cem, hebdomades septem, et liebdomades texaginta
    coliigens. Termjfiatis, scilicet illas species. Sed no- dua? erunt; et rurtus adificabilur ptatea et muri in
    one, scilicet qtiia antea non fueral hoc laclum, -. angustia temporis. Scito ergo et animadverte , scilicet
    nisi a Daui scilicet septuaeinta annos
    niele. Abbreeians, * hocquod dir.o qu a <i6 criiH sermonis Artaxeriis
    tibi, i i

    hebdomadarum, lollendo emholismos. Ipsos annos quundn


    regis, dedit licenliam reaedificandi muros Je-
    abbrevians. Notandiim est in hoc lenorc hebdomadis, rusalem. Sive ab exitu sennonis, id est, ex quo exiit
    -

    quod quamvis a Daniele spiritu propliotw illunii- sermo responsionis regis Artaxerxis.ut cedificettir Je-
    nalo compuieiitiir, quod cominunes, id esl, lunarrs rusalem, quod ftiit anno vigesimo regni ejus petentc
    anni essent ab cxitu sennonis regis Artaxerxis, Nebemia, qui fuit ipsius pincerna. Usque ad Chri-
    usque ad Chrisii passionem, non sic tjmeu ab homi- sium ducem, id est, Filium Dei, scilicet, erunt hebdo-
    nibus coinputabantur, sed juxta seriem temporum inades septem, id est, septem anni, qui habent an-
    consueto uiore, coinmunium el embolismorum an- nos quadraginta novem. Et rursus mdificabitur pla-
    uoruin computati snnt. Aliler enim a Propheta nu- lea. Scilicet et ila fuil, id cst, reaedlficalio infra illas
    inerali sunt, ahter sectindtim seriem leinporuiii septuaginta hchdoraades. In anguslia lemporit, in
    exacti sunt. Propheta ergo Daniel nullum ibi posuil spatio quinquaginta duorum dierum. A primo anno
    einbolismuni. sed omnes communes, scilicet quan- Cyri itsque ad sextum annuin Dai ii anni sunl quadra-
    quam liebraei nostro inore compnicnt, interponentes ginta novem, id est, hebdomades septein, in quibus
    embolisinos sicut et nos. Non ad hoc abbreviavil il- lotum opus lempli consiimmaium esi. Non tamen ita
    los annos, ul tollerel inde embolismos; ubi eniin ein- hebdomadihus dicit hic. Denique et Judan in
    istis

    bolismi menses ad ditodecmuin numerum convenirent, Evapgelio ex hac opinatione loqiiuniiir ad Domi-
    aii, et convcniebat ibi cursus solis et lunaj. rVo num Quadraginta et sex annis ;edificatum est tem-
    :

    integro anno pariter inserens, scilicet illos menses plum hoc, et tu tribus diebus cxcitabis illud? Quod
    , 1

    15S BED.K VKNRIUDILIS OPEMJM PAIIS I. - DIDASCALIttA CENUINA. 5M


    cliimesl.inaiigustia lomporis perfeceril, adeo scilicct A usque passionem IAX hebdontadas abhrevialis, Iijc

    ;i iliiilimisgenlibusiuipugnaius, ui struclores singuli cst aniios hmares CCCCXC. VI rjus vcro baptismuiu,
    gladio rcnes accincii una Nianu pugnasse, altera iuii- quando uucius esl sauclus sanclorum, detcendcnle
    ruin recuperasse narreniur. Al> liuc ergo tcinpore super cum Spiriiu sanclo sicul columba, non solum
    nsque ad < iiii-.ium ducem hebdomadas I.XX com- bebdoinades VII fl LXII fuisse compleias, sed ei

    puu, lioc est, annos duodenorum meiisitini luiiiiriuin parlem jam septuagesima: hebdomadis inclioaiam
    CCCCXC, qui sunt anni sulares CCCCLXXV. Siqni- Ia post Itebdomadat, inquil, LXII occideturClirittut,

    (l(in Pers;e .« pr;efalo XX anno regis Arlaxeixis et non erit ejus populut i/ni enm negaturus esl. Non
    tisque ad morleni Darii regnaverunl annis I A VI. gUlim posl sexaginla duas hebdomadai, sed in fiiie
    Cvliinc llaccdoncs usque ad iuleritiiin Cleopalro sepluagesima? hebdomadis occisus est Christus, quam

    ynnis CCC. Inde Rouiani usque ad XVII Tiberii C;c- iil"o, quantum conjicere possumus, segre gavit a cav

    saris aniiiini iiionarchiain lcnuerunl annis LIX, qui leris, quia de hac erat plnra rclaiurus. Nam et Clui-

    itinl simul, ut diximus, anni CCCCLXXV. El cou- slus in illa crucifixus, et a populo perlldo non niodo
    linentur circulis decennovenalibus XXV, decies no- iu passione, verum conlinuo, ex quo a Joanne pras-

    vics enini viceni et quini fuinl CCCCLXXV. Et quia dicari ccepit, negalus est. Quod autem sequitur : 1

    sifigulis circulis embolisini seplein adcrescunt, mul- B chilalem et tonctuarium dissipabil populus cnm duct
    liplica XXV pcr VII, liuni CLXXV, qui sunieinbo- tenturo, et finit ejus vastitat, et post finem belli sla-

    lismi menses CCCCLXXV annorum. Si ergo vis scire tula desotatio, non ad sepluaginla hehdontadas per-
    cjuol annos luuares facere possint, parlirc CLXXV liuet ;
    prxdictum enini fueral quod ipsx hebdomades
    per XII , duodecies deni ct qualerni CLXVIII, XIV ad Cbrisii usque ducatum perlingerent, sed Scri-
    ergo anuos faciunt, ei remanent menses VII ; hos pinr.i, pr;rdirioadveniuel passionis ipsius, quidetiam

    junge ad supra scriptos CCCCLXXV , lionl simul post hanc populo qui eoro recipere nnllet , essi l

    CCCCLXXXIX ; adde et menses superfluos VII par- eveniurnm osiendii. Ducem enim venturum Titum
    temque XVIU auui imperii Tiberii , quo Dominus dicii, qui quadragesimo anno doroinicx passionis iia

    passus esl, et invenies a lempore pwefittilo ad cjus cum populo Romano et ci vitaiem el sanctuariuro dis-

    CLOSS^ ET SCIIOLIA.
    aiunl, leniplum qitadraginla sex annis xdilicatum est, quod primum numerantur septem hehdomades, et
    non primam, sed secundam illius xliticationein si- postea sexaginU duo, et rursum unaquxque in iluas
    gnificani, quamio filii Iransmigralionis sub principi- parles dividitur. Esl enim hoc idioma, id esl, pro-
    bns Zorobabel el Jesu filio Nave, opus quou faciebaitt trielas sermouis Hebraici, et antiquorum sermonis
    proptcr impagnallonem gentium vicinarum, ante _ atini, ut anle ntinoreni numerum suppulent, et
    quadraginta sex annos implere nequiverunt. Tot
    ^ postea majorem. Verbi gratia, nos jttxia proprieu-
    «nini siinl aimi a primo anno Cyri regis qui liber- lem Imgua! noslr.c nunc dicimus Abraham vixil an-
    , :

    Utem dedil volentibus Jtida-is reverti in palriam, niis ceiituin sepluaginla quinque, illi e coulrario !>>-

    nsque ad sextmn annuin Darii regis, sub qun lempli quuntur: Yix t Abrabam anuis quiuque et septuagin-
    opus omne complelum est. Anno aulem secnndo ad- U etcentum. Non igitur utlegiiur. ila impletur, sed
    ventus sui, mense secundo, lempli lundanienla jece- ui loiiim pariler suppuiatur, iia linem accipit. Lege
    mnt, anno inceusionis ejus juxla Africauuin seplua- exposiiionein visiouis dcciuue, et audi quid in e>
    gesinio secundo, sed impediti a Samariunis et aliis beatus Hieronymus de isto numero dicit. Adde et
    in circuiiu naiiouibut, interinissuiu est opus usque a,l meuses superlluos seplein paricmque ociavi decimi
    anmnn Darii secuiulum. Porro Josephut et alios tres aiiui imperii Tiberii, quo Dotniitus passus est. NnUn-
    (l iin iu hoc loro, quod si lerniiniis
    annos addil, in quibus periliolus templi ei qoxdaui hujus hebdnma-
    alia, qu.e perfecla suni ; qui additi
    leuiaiiseraiii, dis propheticx a iitense Nisan, id esl, a luna pasch.i-
    quadragmia sex taciunt quadragiiita iioycmi
    aiinis, h, in quo sermo regis exivit, ut ileruni xdilicaremr
    anuos. Africanus denique. Cbronicus non a prima jn- Jerusaiem, usque in illum Nisan, m cujus decima
    dulgentia Cyri, quia amplius quam sepiuagima lieb- quinu luna passus est Christus, et inter hos duos
    doinada: sunl, et iiiullo plns, *ed ex qua die loculus terininos noit iitveniuntur amplius quaiu chlxxxiv
    est angelits ad Daniel, has hebdontalat comprehen- anni, et nienses septem ; ideoque desunl quinqiie
    dil, in quo non Cst seqoendus. D bcmus crgo crede- inenses ul impleatur ultimus aniiiis, unde hi qim.que
    re inagis li.it bcbdmnadas sepluagiiita contineri ab uieiiscs adjiciunlur. Si ex p.irie decitni sepiimi aitui.
    exilu sermonis ArUxerxis re^is, quani ex quo locu- p ergo uon in iiumero heudouud >rum contineniur, qn a
    tus est angelus ad Daniel. Eusebius vero a scxlo an- pns Chrisli passiiineui suni, nisi forie iia putandi
    iio Darii, qn'i (>i)-t Cyruin ei Cambysen Olium ejus suut aniii hujus hehdomadis, ut incipianl iiuinerari a
    regnavit in Pcrsis, quaudo templi opcra cnnsumnia- halendis Januariis, qitae pra<cesseratil Nisan e\itu
    u sunt, usqne ad llerodem et Cgesarcm Augusiuui, s ruiotns, el linem halieant kalemlis Januu>iis auie
    id est, priniu.ii aiinum regni ejus, et Cxsans AugU- Nisau DuiiiMiicje pa^sioni-, ut sil ilta pars, qujm ad-
    sti deciiuum, numeral seplem et sexaginta duo heb- iici jubct, dd dcciiuo tepiimo aiuiu Tiberu ah ipsit

    doinadas, qu;c faciunl annos CDLUIIB, quandu Clin- kalenrt. Januar., in quilnit Itnilus esl nuuieriis an-
    slus, hiic (Sl, llircanus poitlifex n vissiinusde g n i,- noi iis', ttsque ad ipsam dominicain passioiuiii. Sed
    lllacli.ilM' iruiii ab llcru le jugulatus cst, Cl ccssavit m ila csl, in ejusilem qiucstiunis rcvolviiutir dilltcul-
    }u\ta legein Dei ponlilicuiii sitccessio. Nun ergo ad lalein. enim iiiicnst uiriim anle annuiii pnst
    Nihil
    istuitt t:i'iisiuiii amii nnnplcli creduntitr, licet huc holi.liniia.i.i-., qumi|ue uie >ses adjiciaiilur, quia nt
    Euteblut dicat, sed aJ Chrisliim redetiipliiiein miiii- visceribus «• ii-iini uon iiivenilur. Suul autein i|iiiilam
    ili leptCm et sexagiuta duo cruut II l>
    licb'liMiia>les qui voluut hanc qu;v>lionein ila soivi, ul suipleanlur
    iioui.i les sepiein quadragiota novem nnl ; hchdo- i|tiinquc inenses, ex bissextiiihus oiiiniimi ann ruin
    maries lxii,cuxx\iii Juuge oif o quadngiiila Mvein, i|iia.lr.iinl>us, el einbnlismis uientthus. Si onon culli-
    ei cdxxxiii a>i noviMimam hebuunuidini^ >i>i>' stmiii- ges cuilioli-inos oiiiiiiiiiii aiiiioriun inentes, ol >i uin-
    ler ut i\( ler.c HpkVlll cimliiicl annos, liuut iinni > i>v> >es diviM-rts ui .equ.it parlrs, ul alleia pars eornm
    lunaret, Euielnui ramplulus dicii. Ncc nos muveal liiginla h.ibcal die.t, lllerl vero, niul, trtguili, rema-
    .

    357 DE T8MP0RUM RATIONE. 338


    sipavil, utnon reuianerel lapissuperlapidem. Verura A lunx coreum compulanies, oclavo seniper annc nu-
    iis per aiiticipaiioneui prxlibaiis, niox ad expooen- nagiiita diesqui nascantur, si quadrans cum undeciia

    dum heudouiadac, quam omiserat, rediit eventuiu. diebus cpaeUruni octies componatur, pariter inter-
    Conlirniavil aulcm paclum uiullis liebdomas una. calasse, in Ires vid licet menses tricenarum dieruni
    Hoc esl in ipsa novissiina, in qua vel Joannes Ba- distribmos. Judasos autem nunquam, sed allero vel
    lisla, vel Dominus et apostoli prxriicaiulo multos ad lerlioamio mensem lunx terliumdecimum, queiu
    lidein conrertenmt. Et dmidio kebdomadit deficiel embolisinum vocitamus, inserere solilos, sicul oolis-
    houtia , et tacrificium. Dimidium bebdomadis bujus, sima quarUf decimse lunac pascbalis aperte ratio
    decimus quinlus aunus Tiberii Caesaris erat, quando, probal. Scicndum sane quod Africanus hebdoma-
    incboato Chrisli baptisroate , hostiarum puriOcatio darura cursuin, quem nos in decimum septimum vei
    lUelibus paulatim vilcscere ccepil. Item quod sequi- dccimum oclavum Tiberii Csesaris annum, quo Do-
    lur : Et in templo eril abominatio desoialionit, et ut- minum passum crcdiiuus, jtula Chronicaiu Eusebit
    q:te ad conturr.mationemet finemperteverabitdetolalio, perduximus, ab eodem quo nos incipieus exordio,
    ad scquentia teinpora respicil, cuju* propheilx veri- quinto decimo ejusdem imperatoris anno, quo eum
    latcin, et hisloria veterum ct nostrorum hodie lem- passum credit, puiat esse completura, ponens annos
    p>ruin teslalur evenlus. Toium ideo proplieLc lesii- B refwi Pcrsarum CXV, Macedonum CCC, Roma-
    inunium ponenies, q taiiluiii facultas suppeiebal norum LX. Sed diligens lectorquod uagis scqueoduui
    expusuimus, quia boc et a plerisque lccoribus igno- putaverit, eligal.
    rari, cl speciale genus hebriomada? flagitare cngno- CAPUT X.
    viiniis. Falluntur enim qui putant HehraMS annis De liebdomada wlatum to?culi.
    i.vilius usos, aliuquin tota Veteris lii>trumenii series Oetiva species hebdomadis uniformi-, el sol.i sine
    vacillat, uec ullius cia, lanta quanla seripla esl dc- circuilu revoluliunis exslans, aii lignrani per omwi.i
    bet intelligi, sel ad lunae cursum stringi. El Crxcos pri i ;e liebdomadis labenlibus bujus sxculi conficitur
    quideiu vetercs lcgiiuus CCCLIV diebus, aununi ad aeialibus. Prima euiiii die facla est lux, el priina

    CLOSS^: ET SCHOLIA.
    nebittibi mulluin. Sunl enira embolisini inenses om- abbreviatis. Alioqnin, scilicet, si llebr.ci lales aunns
    niuin atiiiorum ccnium sepiuaginta quinque. Dirai- bnbuissent, tota Veteiis Inslrumenli tertet vacillat.
    (liiiin eniin eoruni lxxwii semis, ex quihus colligis Neculliut tclns lanla, scilicel, qttantain Veteri Tes-
    loiidcm dieruni nuuieruin, id e-i, ex singulis mensi- tamenio tcripla est, intelligi potuisset, dmn oiunis
    bus singulos dics, qui liunt OCtuagiula oclo dies- a?tas secundum majores et minores amios esl com-
    iiem vi e quadriugeulos sepltiaginta quinque anuos, pulata.
    quot babeanl biSsexlilea dies. Quadiingenli anni C Sciendum sane, quod Africanut liebdnmadarum cur-
    ceulum esbabent; septuaginta quinqiie
    bitsexliles sum. Afiicanus scriptor 'lemporiim bebdomadarum
    anni oclodecim dies ; qui liunt simul cxvin. Hisadde fuit. Idem quoque Africanus scribit ad Arisiidcn
    suprascriplos embolismoruin dies ocluaginla scpleni, quemdam de ea quae videtur Evangeliorum dissonan-
    liunt simul ccv. Hos divide per meuses, id est, per tia, el cur Maiilwi el Lucuc in generatioue Christi fe •

    Irigiula dies. Sexies Iriginla, centum oeluaginta fiuni, ratur diversa conscripiio ; ubi ostendit evidentissi-
    et remaiienl vigiuli quinque, vel etiain viginti oclo. ni.nn utriusque consonanliam, sicut in primo Eccle-
    Si volueris Irabere ires dies ex 6ex mensibns irice- siaslicie historiae libro, capitulo sexto, beatus Hiero-
    nurum dierum. Sex ergo menses f.iciuni, et viginti nymns docet. Chionica Grxce riicilur, qu.e Latme
    octo dies. Noii solum aiilem quinque menses implerc teniporum series appellatur, qualem apud Gnccos
    pules, sed eliam quinquaginla oelo dies lilii reiua- Eusebius Cxsariensis e piscopus edidil, cl llierouy-
    uent, et in visceribus bebdomadarum loliim aunorum fiuis presbyter in Laiiuam linguam cuuveriit. Cl.ro
    inmiei iini iuveuisli. Sed el hoc mibi simplieiier pla- nos f ir.in Gr.ece, Latine lempus iiilerpretatiir.
    ci-t, numents prophelicc lielnluiua.lis iion in inte-
    ul Joam.Nov.Scholh. —
    SepUma tepiiet Itebdomadit.
    gris annis, sed iuseplem mensibus liniaiur. Et hoc Propbetice Daniel pnedixil lempus Dominicx p.issio-
    maluit divina Providenlia, ut septeuario mensium nis per annorum bebdomadas, quas Deda luculenter
    niimero lotius spalii perfeclio indicarelur, in cujus ac docle hoc capile explicat. Sudaruul eiiam noslra
    liiio gralia septiformis Spirilus inundo illuxit. xiale qiiidam iu ejusdem libelli expositioue. Porro
    Confirmavit autem pactum mttllis liebdomadibus, apud Daoielem locus esl molus.
    nnu, elc. Confinnavit autem pactum, id esl, cousiilu- iy capot x.
    tionein et legcin Dei. liua liebdomada, id est, ipsa Rrid. Ram. Gloss.«. — Uctava tpecies liebdomadis
    novissima, in qua Juannes Baptista, vel Doniiuus et iiniformis, el tola sine circuiiu revolulionis exttant.
    apostoli pi idieaiulo mullos ad lidein converierunt. Umformit, non varia, quia non variatur tempus iu
    Mullis hebdomadit, de illis scxaginta novem dicit. ea. /'.'' tola, scilicet quia omne lenipus continelur in
    uiide uliima remausil, sicul dixi. Et in dimidio heb- ea. Sine ciratilu, quia non revolvunlur letupura in
    domadis deficiet hotlia, id est, saerificia JudSBOi uiii, ea. Llnifurmis diciiur, quia nou habet nisi unam for-
    quasi dixissul Anlequam septuagesima hebrioinada
    : iiiani lemporis. Moii enim iteratm tcmpus in ea, sed
    liiiialur, deliciel sacrilicium Jtidxorum, quia quando omne lempus conlinel in se. Ad fignram, esl, ad i l

    coepit Unisiiis prae :icare ac baplizare, cuepcunl vi- exeiuplum priinx bebdomadis, scilicet in qua crea-
    lescere Ju.i;co-um sacriiicia. Tribus igilur aiiuis et lus esl inuudus, et omnia qu% in eo suiit.
    sex uiensibus. juxla evangeiisam Joaniiem Chrisius A ou longe pott natis qiganlibus, corrupta ett omnit
    Evangeliuin praedicavit et cunlinnavit veri Dei cul- lerra, donec Creator, pamiletu te hominem fecisse,
    lum iuuii 14, iiau l dub uin, quin apostolis el creden- inunJum dilitvio perdere disponeret. Dicitur l>eus pus-
    tibus, qti.in.io post passioueio Domini iu dimidia uitens, sicut scriptumest Pcenitei ine ferisse honii-
    :

    rurauin hebdomala defecit hu.-iiu el sacrilicium. neiu super terram El rursum : Pcuuitet me, qund
    Totum ideo propiieta: tetlimonium ponenlet, quaivum constituerira regem Saul in Israel. Quomodo esl poc-
    facuUastuppelebal, exputuimut. Testiinoniuni pro- nitens, qui id quod semel feceril, se fecisse nequa-
    pliei*. sciliccl quod ab aiig-.lo audivit llagiiare, sci- quam dolel? Pusuitcre dicitur, cui id quori IVcitdis-
    licet illos cxponeremiis auuis lalibus, id est, taliter plicct, ct hiec conlra mutando aliquid alind facil.
    ;

    M» BKDi€ VENERABILIS OPERDM PARS I. — DIDASCALICA CKMJINA. ZiQ


    i uie Iiuiiio in paradisi auiaoniiaie locatur. Uivisa A Hierosolymam pelunt, pars volatu desiilula virtiilum

    luce a lenebris faclnm est vesperum, et, separatis bei iuier Dabylonix fluenta resident. Sucrfluit ei ves-

    liliis a setnine, nequani nun longe posl natis gigan-


    , pera, qi..nido, imminente jain S.dvatoris adieniu,

    libus, corrupta est omnis terra, donec Creator, poeni- gens JikU.i propter scelcruui inagnitudinem Roma-
    tens se hominem fecisse , inumlum diluvio perdere nis IribuUiia facla, insuperct alienigenis est regibus

    disponeret. Secunda die lirmamentuin in mcdio li- pessa. Sexta die (erra suis aninianlibus implelur, et

    hralur aquarutn; secunda xlate arca in mcdio ferlur hoinu primttsarf iniagincm Deicieatur.moxqueexejus

    aquarum, hinc fonte abyssi supportala, illinc eoU lalere dormicntis sumpta cosia fcinina fabricatur
    caiaracli8Compl.ula,qua:hahiiilvesperam,quandolilii sexla Xtate, praconanlibtis prophclis, Filius Dei in

    Adam pedes ab Orienle movcnles, qui in construen- carne, quihomincin ad imagincm Dei recrearct, ap-
    • la superbU- lurre conveuerant, linguaruin divisionc paruit, qui obdoiniieiis in crucc, sanguinem ct aquam
    muliati, el ab inviccm sunl dispcrsi.Terlia dic, aqms de latere, uude sibiEeclesiam consccraret, emanavit.
    in congregationem unam coactis, apparuit arida, syl- Hujus setalis vcspera CCleris obscurior in AnlidirisU

    vis herliisque decora ; cl tcrlia xtatc lirmalis in cullu est persccuiione ventura. Scplima die, consummatis

    dxmonum naiiuiiibus, Abraham patriarclia cogtialio- operilius suis , Deus rcquievit , eamque significans.

    nem patriainque deserens, sanelorumqiie semine B Sabbatum nunciipari prcecepil, qu;e vesperam babuis-

    fecundatur. Advenit ct vespcra quando gens Ikbr.ea, se non legitur. Scpiima xlale jusloruiu animse post
    m.ilis coacta prementibus , contra Dui voluntatem oplimos bujus fitae labores in alia viia perpetuo re-
    regcm sibi pelil ,
    qui, mox ordinalus ,
    primo Domiui quiescunt, qiuc nulla unquam Irislitia inaculabilur,
    saccrdoles pruphctasqtte trncidat , postmodum ipse sed major insuper rcsiirreclioois gloria cumulabilur.
    cum lota gcnle gladio periit Allophylorum. Quarta II. eo 3-ta_s hoininibus timc coepit, quando primus
    die coehun lutuinaribusornatur; quartaxlale gensilla marlyr Abel, corpore quidem tumiilum , spirilu au-
    caelesti fide inclyta,regno David et Saloraonis gloriosa, tem Sabbalum perpetuae quietis intravit. Perlicieiur

    templi etiam sanrlissimi allitudine totum nobilitalur aulem, quando, receplis sancti corporibus in terra
    in orbem. Sed accepit et vesperam ,
    quando, crebre- sua duplicia possidebunt, Lelilia sempilerna erit eis,
    scentibus peccaiis, regnum illud a Cbaldseis dissipa- et ipsa est oclava, pro qua VI Psalmus inscribilur,
    lum , lemplum diruium et tota gens est Rabyloniam
    , credo quia insex hiijus saeculi xtatibus pro septima
    t.iuslaia. Quinin die pisces avesque aquis edncLe ;
    vel octava illius saeculi selate est supplicandum. In

    lii palriis maneul undis , illse aera lerramque pervo- qua quia justi gaudia , sed reprobi sunt supplicia
    lanl ;
    quinta aiute multiplicatus in Chahlrea popu percepluri, Psalmus hic ingeuli pavore incipil, currit,
    lus Israel, pars ecelesiium desiiieriorum pemiis fulta C liiiitur : Domiue, ne irt ira tua arguas me, etc.

    GLOSS.€ ET SCHOLIA.
    Elqoia ipse immiilabilij, id quod volucrit iniilal, nus, in libro xi, de Civil.ite Dei : Cum vero in die
    poeniu e dicitur, quamvis rein mtitet, consilium non
    i s piimo Dcus ab onnihus operibtis suis.
    reqiiiescil
    nmiai. Lege in Moralibus sanrti Gregorii librum vi- el sanctificai eum, nequaquam esl accipiendum pue-
    gesimum, in quo hac sacra verba conlinenlur : Qiti rililcr, tanquam Deus laboraverit operando, qui dixil

    in construendam superbix lurrim convenernnl, tingua- el facla sunt, verbu intelligibili et scmpiteruo, non
    rum divisione mtilati, el ab invicem sunt dispersi. Hai- sauahili el temporati ; seil requies Dei requiem signi-
    mo: Babylon civilas fuil Chalddeorum melropolis, et (icut eoriini qui requiescunl rn Deo, sicut Letiiia do-
    polenlissima, tanu-que magniludinis, sicut Herodo- iiius kelitiam signifieal eorum qui Lcianiur in domo,
    uis narral, et multi alii hisioriographi Grsecorum, ut eliamsi uon eos domus ipsa, sed alia res aliqua l.e-
    ab angiiln in anguliim exienderetur per quailrum se- tos facit. Similiter cum kct.i epislola dicitur, sigmfi-
    decim millia passuuni, id esl, simul sexaginla qua - cans eorum Letiliain quos lcgenles eflicil kctos. Con-
    luor, qui fatiunt teucas quadraginta duas, et tlu.is venientissiuie igitur cum Deuui requievisse prophe-
    partes unius ei esl :c lilieata a rcgina qu.r dicta est
    ; lica narrai auctoritas, significal eos qui in illo re-
    Semiramis, in c jus medio esi arx, sive capiiulium, quiescunt, et quos facit ipse requiescere. Iloc eliam
    turri-> quam aililiravcrunt ftlii Adain posl diluvium, bominibus, quibus loquitur, et propler quos uiique
    antcquani divide rentur per univrrsum orbem , quae conscripta est, promilieiite prophetia, quod etiam
    lurris dicitur (enerc in alliluilinem tria millia pas- ifsi posl bona opera, qu* in eis rl pcreos operaiur
    suuni, liue est, leucas duas, paulatim de lato in an Deus, si ad illum prius in isu vita per llilrm quo-
    gustas coarclata, ut pondus imminens facilius a late- ii dauuiiodo accesserim, in illo habebuot requiem seni-
    ribus sitsieiilelnr. Et quia ibi cunfusum esi Uhiuui piternam. De sepienarii porro nuuieri perfeciioue
    uniwi-.r terr», vocalur Hebraice Babtl, Grxce Ba- jain superius scriplum habemus.
    iivltm Unliii ns Linguaruin diversitas exorla esl in
    : 1'er/icielur atitem quaitdo receptis samti corporibus
    a-itiii. -1111111. turris posl diluvium. Nam priusqtiam in terra sua duplicu possidebunt, tivtitia sempiterna
    stipi-rbia lurris illius in diversos signoruin sonos hu- erit eis. In terra stta, huc esl, in lerra vivrnlium et
    manain divideret soctelalem, una oinnium iiationum inansiielorum. Uuplicia possidebunt, id esl, incnrpure
    iingua lnit, nii* Hi-brea vocatur, qua palriarch;e ul el .111 ni-i, cum perceperim imniortalilaleiii cl tiicur-
    ,ii-u(>hft.i- iim sunl iiiui solum in sermunibus ani*, ruplionciii iu corpore, et incoiniiiutjbililalcin iu
    erinii eliam iu litteris sacris. Inilin enim, quol gen- auiiiia. el tivlilia sempiterna eiit eit.
    las, lul lingux fuerunt. Deinde |dures genles quam 1 1 1 m ' >i.f mna« — ln ipso qiiulem prinripio con-
    lingiiie. quia ex una lingua multie suul genles ex- tlilioins f.ula siinl ra-luiu cl letia, .inge h, aer el
    oi-i.e l.inguae enini dicLe in hnc luco pro vtnliis qu.v aqii i de inliil.i. |)i- vero prima hcla 8M ttrx. el tp>a
    per linguani liurit, geneie locntionis illo, quu is qni dc nihilo. Srcuiidii, lir uaiueiiluui iuuif.lin .iqiiariim.
    •lli. n per id quod efllcilur numiualur, situl dici u Terlia, tpeoiei in irts el li-rra-, iiiin cis qu.eleiTaf rv
    solet pro verbis, el sn ut inanus prn litlens .S./i/im.r ilititu. tnli.i i.-iit. Quarta, lutiiinaria ncli de hunlne
    dit lunsuiiiiiiiitin operibus >uu Dnus ri>i/uie«'ii, NRiW primu die facti". Quinto, nataiilia et voUdlia Je
    snnotfioans SabbiUiun nuiuupuri pitlf^iit &UfUllll- tquis, "scxto, rvltqua uunulU d< tem, cl humo
    :;,

    341 DE TFMPORUM RATIONE. 342


    fiAPUT XI. A ordinem. Secuodus corum n.ensis Jar Maio, tertius
    De mensibus. Sivan Junio, quartus Thamul Julio, quintus Aab Au-
    Menses diclr a mensura ,
    qua quisque eorum gusto, sextus Elul Septerobri, septimus Theseri Oe-
    mensuratnr. Sed melitis a luna, quae Gnoco sermone tobri, quem propler collectionem frugum et celeber-
    uiivq vocalur; nam et apud eos menses vocaniur rimas in ipso festivitales , novum annum appellant,
    ut?vc,-. Sed et apud Hebraeos
    Hieronymo , teste octavus Maresuan ' Novembri , nonus Casseu ' De-
    luna, quain jare nominant, mensibus nomen dedit cembri, decimus Tehel Januario , undeciraus Sabat
    iinde et Jesus friius Syrach, qui utique Hebraice Februario , Duodecimus Adar Martio, simili ratione,

    scripsit, de lima loquens, ait : Mensis secundum no- comparalur. Quos videlicet menses propter lunse
    men est ejus. Autiqui enim menses suos non a solis, circulum, qui XXVIV semis diebus constat, tricenis
    sed a liinte cursu compulare solehanl ; unde quoties undelru enisque diebus alternantes , secundo de-
    in Scriptura sacra, sive in lege, seu antelegem, quota mum vel tertioanno exacto,mensem superfluum, qui
    die incn&is quid factum diclumve sit in licalur, noo ex annis XI Epaclarum diebus confici solet, interca-
    aliud quam limae aetas signilicatur, a qua semper lant. Unde nonnullo moveor scrupulo. quomodo ma-
    Hebraii, quibus creriita sunl eloquia Dei, antiquo pa- jores nostri diem qua lex data csl, quae est terlia
    truro more, menses observare non ce.-sant. Primum ™ mensis terlii ,
    quinquagesimam ab agni occisione
    meiisem novorum ,
    qui Paschae cercmoniis sacra- coinpulent, ponentcs videlicet primi mensis resi-
    tus est , iNisan appellantes, qui propler multiva- duos dies numero X el VII, quia tredeeiin piiores fue-
    gum lunce discursum, nunc in Marlium mensem, rant ante Pascha transacti, secundi XXX , tertii 111,

    nuncincidit in Aprllem, nunc aliquot dies Maii men- qtii liunt simul dies L , cum constet duos menses lu-
    sis occupat. Sed rectius Aprili depulalur, quia sem- nares non I.X , sed L et Vllll diebus terrainari ,

    per in ipso vel incipit vel desinit , vel totus includi- ideoque si paschalis mensis , XXX diebus computa.-
    tur, ea duntaxat regula, cujus et supra meminimus, (iis, XVII sui cursus dies post pascha retinuerit , se-
    observata, ut quae XV post acquinoctium luna exsti- cundum jam mensem non XXX, scd undetriginu ,

    terit, primum sequentis anni mensem faciat; qux diebus debere concludi, ac per hoc in summa tem-
    rero antea , novissimum praecedenlis, sicque per poris memorali non plus quam undvquinquaginta

    VARIANTES LECTIONES.
    C, Novembrio. C, Decembrio.

    GLOSSJE ET SCHOLIA.
    eame quidem de terra, anima vero de nihilo creatus, C tico ila scriptnm habetur < Luna ostensio temporis,:

    qui in paradiso, quem DnnYnius a principio planta- et signum asvi. Mensis secundiim nomen cjus. t
    verat, constituitur. Septimo, Bominusrequievit, non Primum nomen lunae Mene, Secundum nomen
    a creaturae giibernatione, cum in ipso vivamus, mo- lunae mensis. id est, Jarel, qui et Maius dicilur. Duo-
    veaniur el siiniu, sed a novas substanliae crealione. decin us Adar, Martio simili ratione roinparalur.
    Heptameron primordia mundi. ldeo dicit simili ratione, quia ipsa luna, quae compa-
    ratur Maio, aliquando incipit in Aprilem, et finilur
    Pritnus in orbe dies lucis primordia stimpsit :

    in Maio; aliquando inchoat in Maitim , et exslin-


    Alter, splendiOuts ccelum flrmavil in horis.
    Tertius, undivaguui mare daicom germine lerrae. guilur in Junio; aliquando infra ipsum Maium in-
    Ouarlus, habel Phaibum, luuamquc et sidera coeli. cipil el riesinit, totaque includitur; sicque de reli-
    Ouintus, plumigeras vnlneres piscesque nalantes. quis mensibus intelligendum est.
    Sevtns, quadrupedis reptans, hominesque sagaces. Unde nonnulto moveor scrupulo. Unde, scilicet quia
    Septiiaus, esl Doniino requies his rite peractis. laliter alternanies menses lunares, esi, unus tri-
    Jtun. Nov. Scholu. — Octava species. Ultima spe- genis, alter uodelrigcnis. Nomtullo,
    iri

    iri esl, pluriino,


    eies bebdoiBad:e est omnium
    saeciilorum ab inilio maximo. Moteor, scilicet ego Beda. Serupulo, id est,
    lemporum consummatio, cujus seplimus dies re- anibiguilate. Majores npslri, id est, Mebraei, qui ad
    qoies est perennis, perinfiuita sscula durans. Di- lnnain coinpulaiil diem qua lex daia est, qucr esl ler.
    cuntur autein bujus septimanae partes, aetates muu- tia meusis tertii. Judaei imiinriaverunt in iEgypto

    di quorum lemporum rationem septein primi dies agmim riecima quaria lima primi mensis, in aequi-
    crealionis lypice expresserunt, quam rem Beda noclio vcrnali, quori fuit priimim pascbee. El Cbri-
    historiaruni cotlatione et accommodatione Iticulenter
    q slus immolalus esl decima quinta luna primi mensis,
    agit. quori fuit secundum pascha. Quiiitaui decimam !u-
    CAFUT XI. nam exspectavit, ut primum pascha, id esi, riec.iinam
    Brid. Ram. Gi.oss;E —
    Menses dicti a mensura, qua
    . qtiarlam lunam cum suis discipulis celebrarel. El
    quisqiteeorttm mensuratur ;sedmeliusaluna,qumGrmco Judaei acceperunt lejem in tertia llina lertii mensis,
    termone urivn nocatur. Nec novum, Mene Grnece di- id est, quadragofima nona die, a decima quarta luna
    citur tuna, a quo uoinen componitur neomenia, iri primi mensis. Et Aposloli acceperunt Spiritum san-
    est, exordium novac lunae. Ei a Mene, quae dicitur cluin in quadragesimo nono die Dominic% resurre-
    lima, vocamr mensis apuri iilosqui inilium Kalenda- ctionis. Et ideo apparet quia non in una die, nec in
    riini nnn juxtasoliscursum et diversa mensium spa- una luna celebramus Pascha et Pentecoslen nos et
    tia , sed juxta circuitmn lunae incipiunt et terminant, ilii, in proximo lamen celebramus. Qttm est tertia,
    utHebrai laciunL Hieronymus Neomenia mensis . sciiicet mensis ab iilo,
    lerlii, id est, Junii, scilicet
    exordium est, quod nos secunrium Latiiu' lingua? pro- nbi plenilunium eslpost xquinoctium,quiest semper
    prietaiem Kalendas possumus diccre. Verim» quia mensis paschalis. Quinqnayesimam, scilicel ab agni
    apud Hebrxos mensis serundum lunae ctirsum sup- occisione, id est, riecima quarla Kalend. Maii.
    a
    pulalur, ei apudGrsecos Mene luna dicitur, neoine- Computent, scilicet Hebnei. Primi mensis, scilicet
    nia qoasi nova luna dicitur. Unde el lesus jiluts Sy- Pascbalis, iri est, Aprilis. Residuos dies, scriicet ab
    rach, qni utiqite ITebraice seripsit, dchtna toqucns, ait agni occisione, id est, pascba. Jdin sujierius, id est,
    Mensis seaindum iioiuen est ejits. In Libni 'Ecclcs as- in oclavo capile de riie ab agni nccisione gcripsimus
    : ,

    345 hKH.K VKNKIlAUIt.ls HM III M ! VllS I. — DIDASCALICA GENDIRA. 544


    nr* invetiii i , nisiforte pul.uidtmi esl synecdoclii- A digrcssio sii solis per duodccimam parieni zodiaei,
    tin, qujc esl regtila sancU; Scriplura? frequeniissima, idetl, signiferi cnculi, qu:e XXX diebus el decccn
    .< parle lotuui compuuri. Verum bxc utcuuque ac- emis horis irapletur, viginti videlicel duabos boris
    u \el compuUla fuerial, claret taroen llebr.cos ad ac dimidia lunari mense pioduciior, e quibus XI
    lim.e ctirsom suos menses observare consuesse. Nec epaciarum dies el quadraus anuuaiim sulicresce.e
    •liter in Cenesi recte sentienduin', ubi Noe, cum soleut; duodecies enim viceni el biui CCLXIY la-
    suis XVII die secundi ineusis arcaiu ingressus , et ciunt, quas esse boras XI dierum hinc facile palet
    XXVII ejusdem mensis die post diluvium egressus, quia undecies vieerii et quaicrni camdem summam
    quam annum solis inlegrum , hoc est,
    asseritur, conllciunl. Porro duodecies scmis sei laciunt, qiue
    CCCLXV dierum, essedescriptum, quia videlicet luna, annux suni hora quadranlis : si quidem luna XII
    quje pratsenti anno, verbi gralia, per Nonas Maias suos menses XI diebus. nt dictum est , el quadrante,
    septima decima eaistit, anno sequenle vicesima se- breviores lotidem solis niensibus peragens, in bdem
    ptima pridie Nonas Maias occurret. Notandum sane peragendis tredecies zodiaci ambitum luslral. Sed
    quod uiminm falluntur qui inemeni denniendum vel in utroque mense corapulaudo , consueludo, vel au-
    »b anliquis defluitum autumant, quandiu luna zodla- clorius. vel certe compendium calculandi naiure
    cura circulum peragal, quae nimiruiu, sicul diligen- pravaluit; nam non soltim lunx menses, quod cal-
    B
    lior inquisitio nalurarum edocuil , zodiacum quidem culandi neeessius cogit, Iricenis undetriceuisque
    XXVII diebu«, et VIII horis, sui vero cursus nrdiiiem diebus ordinant, sed et lunaro supei tluam, <\nx jux-
    XXIX diebus, el XII horis, salva sui salius ratio- la iiaturx* ratioiiem in ftne anni debueral iniercalari,
    ue, conlicil. Ideoque reciius iu deliniendum, quod plerique ubi libel inlercalant , et, quod esl gravius ,

    mensis lunae sii luminis lunaris circuitus , nc redin- tantum inter se calculatores dissident, ul uno nonnun-
    legratio de nova ad novain. Solaris auiem raensis qiijni eodemquedie bicquarum decimam, ille quio-

    GLOSSA ET SCHOLIA.
    seciindum jam mensem non irigesiinum, sed unde- remanet unus, el in bissextili anno remanent duo.
    trigesimum debere concludi. Priscianus, in libro de Qux una dies, vel duo in liissexlili anno, dum se-
    Kgnris numerorum : Ihideviginti diciinus r>ro m>- ptenarium numerum transcendiinl, f.iciunt illam iiiu-
    vendecim, id est, uniim deest de vigiuli. Horatius, uiionem. El qnainvis ill mutalio appellationis de
    iii secundo Sermonum die in diem sil in anno, non lamen plores appellalio-

    UndeoctuagiQta annos aatus euiStragula Vestis.


    nes sunl quam ferhe; quia, elsi mutemr appellatio
    dc feria in feriam, non uinen supercrescit super
    Undeocluaginu dicil, id esl, scptuaginU novem ferias. Quk niiiiiruin, sicol diligenlior inquisilio na-
    annos habens xlalis, hoc esl, ocluagintaiinde uniiin. G lurarum edocoil, Zodiactim qiiideui vigimi sepiein
    Duodeviginii dicuniur pro octodecim, undetriginU tiiebits etocto horis, sui vero cursus ordiuem viginii
    pro vigiuli novem, et liis similia. iiovem diebus, el duodecim tions, salva sui salius
    Nisi [orle putandnm esl, sijnecdochicos, quw esl re- taimne conficil. Lege iu supra capile 16, <juia me-
    qula sanctn- Scripurcr frequenlissima, u inrlc lelvm lioreni gloss iin -uper isliini vcrsiculumiiivenire uon
    eomputari. Sijnecdochicos, adverbialiler. Qu* scilicel pottli. Sed in utroque mense computando, consuetudo
    species esl regula a parle loium, sciliret ut witelli- vel auctoritai vet eerte compendium calculundi natune
    gantur perquadtaginU novem, quinquaginla. Synec- prwvaluii. Nalttra esi, ul aiensis sohri» habeat Iri-
    dochicos eniiu dicunlur csse quin<|u.iginU. Hahent ginta dies, ct decem boras, et dimidiam; consiielndo
    enim hunc iuoieni S ripiunc, ut a parto lotum po- Umen vel auclorilas, vel coinprndiiim, ui iriginu
    uant, maxime ln lemporiiius. dies babeat. Namra etiam eel ut meusia lunaris l».i-
    Nec atiter in Genesi sentiendum ttt. Sec uliter,ic\- beal vigiuli ihivcni dies, et diniidiiini ; consueiudo
    lieetauamvis comptiieiu lleur.ei a iunamstiasineii- I tamen vel audorilas, vcl compendiuta, ut viginti
    ses. Vbi Noe. cnm suis, scilicet liliis ci tixoribus. lu novem dies babeal, vel etiam triginla. t'*, qnod est
    legilur in Geuesi, cap. vn : < Anno sexceniesimo viue gravius, tanlum iiiler se caiculatores dissidenl, id esl,
    N»e, mense secundo, rupti sunt omiiesloiiies abvssi discorduit, 111* H0nnani)M«M eodcmque ctie /i>c,s« ilicel
    inagntt, et in aiticulo diei illius ingrcssus esl Noe Anaiholios, decimum qnartam, ille, id Dio»y>iu-,
    e.-l,

    cum suis in area. > Ac deinde < Mense sccundo, se-


    : decimum quintam, utius, id esl, Vidorius, drrintiim
    plima et vigesima die mensis arefacu est lerra et sextam, asseverent tuitam eis<- putandum, idest, cnm-
    Noe egressusest de arca. 1 Sed dicit sanctus Hieto- D put.m lam , Bcilicet proaler uiserlionem einlrolisini.
    nynius, in libro Hebraiearmn Qtuestionum Araral, : qu a ubi islc facil eiiibolisiniim, ille non facil. Undd
    Arnieiiia. Si<iuidcm in iitoiitibiis Araral arca post ul eortiui auni primi .1 biasexia lertio Kaleiiit.
    lii,

    diluvium sedisse perliibeiiir. et dicunlor ihidem Scptcmb. Qiiidam eniin bissexlum et aalluwi lunat
    usque hodie cjus maueie vealigia. Quia cidriicri lu- diver&e ponunl. A ii cn in anle, ut Auathoiius, Vi-
    uu, quie pra:seiiti onno (verbi gratia) perNouni ilaiu» clorius, ei po 1, u( uoa, llii autem qui quarto
    alii
    dccimaseplima ersiitit, anno siquentiiiqesimaseptim >, Kalend. Septam. bissextiun laciunt, babeni in quano
    pridieNon. Maii occurrei. I'ridie Nouat d.cil, 61 nor. I His Decemb. deciinain quarlam lunam <-i Ii , 1

    M"ii.i>,quia feriaiu i|iun(, non appellalioueffl. It> ipaa i|in saltum. decimaiu sepieiu; et ilit qui nru-
    eiiiin feria, io qua Nouas Haias appellai hoc aiiuo, iiiini, deciaiam quiutaiu. Verbi |ralia : Eat nune,
    appellabit, in sequenti amio, 111 eadem feti.t pridie sciiici lapudnos, ttitimus deceonovenalis cycliauauti,
    Noiias Maias. Keiia eiiim matiel, appellalio Uincii qui habei uclodecira epacUs,quasjunges regulanbos
    de die in diem 111 unot|uoque liniittr; unde lil nt accimo quarto Auguslt, et inveniea secundam lunam
    isi.i appeliatio, qua* pneaenll anuo ili priinaleriaesl, iu Kalend. Aiigus !, ijuiiii Ijnes asceiiilcre liue»i-
    1

    tn luturo anno sii 111 leeuuda ; si autein blsac.\l<tl iniiii. uuarin K.ilend. Septerob., propier ln.-.sr\uini,
    tiiti.i, iii atiani in larlia, Sie ei lolciimilalM ei au- qui ibi ponnur, lerllo kaleiid. priiuaiu, seiumlo
    niversana dc dic iu tliem cinn appe.llatione in aiino K.ileud. socuutlaiu, Kalend. Sepieinh. lerluiii, el |k
    loiitaiilur. Il.ci csl enini cntsa, i|u.e hcil iilaio ap« eiiiupiiuiido dcbe> pervenirc uiqua qitartoui M, Bat
    |irlliilionem niui.ni. Aiinus Hllaria lialiel dies tre- rriiili.. el ioveiiiet ibi iu eadatu «lia apud ilium aul
    cetiiua teiagiula quuique, Dividc ilios pej seiteHi, fccil bTiscxtum, decimaui qusruut lunain ri tfud ,
    , ,

    345 DE TEMPOHUM RATrOtfG. 346


    (otii deciuiam, alios sexlam decimam assevercnt l'i- A quem tlecimo Cal. Scpiemhrium die lerminanies
    nani esse pulandam, nec non ct solis anuuos menses residuos quiuque dies int&ayttiivas, vel inlercalarcs,
    dissnnilliiiia regula diverso quxque geus ordine ine- sive adilitos rocanl, quihus cliani qnaito anno dieil.

    lilur. Denique /Egyptii, qui primi propler ocyorem sexluin, qui ex quadrantibus ronlici solet, adnectuiil.
    luna: discursum , nc videlicet errur calculandi ejns Unde lil ut cnrum anni primi aii hissexlo lerlio Cal.
    velocilale gigoereittr, ad solis rursum, cujus motus S-pleinbriuii), ca.lcri vcro IV Cal. paruiiideiii die sor-

    lardior facilins poleral comprehendi, suos niensis lianlur iii°.lium, ip-i aulem bissexliles anui IV ca:te-

    puiare coeperunl , sumpto ai* autumni tciuporc pri- ri V Cal, memoralarum ilic lermiiieuiur. Porro dis-
    monlio, tricenis lios prodiintur inclndere diebus, sonaniia, qiiam bissexliiibus annis a temporc inier-
    quorum primus mensis Tholli IV Cal. Septcmhrium, ca'ali ah eis quadramis dicimus oriri, non anle
    srcunJus Pbaoti IV Cal. Octub., lertius Alhir V Cal. nostra lempus inlcrcalatioiiis , qux lit sexto Cal.
    Novemb.; quarlus Choeic V Cal. Deceiubrium, quin- Mariiarum die, in eomputo lunx vel earumdein

    lus Tylii VI Cal. JanuariuiD, sexius Mccliir Vil Cal. dierum polest cum nosiri anni curriculo
    fr.-tivilate

    rYbruariiim, scptimus Pliamenolh V Cal. Martiarum, recjpere concordiam ; sed iJem dicsfestus, eadeui lu-
    oclavus Pharniullii VI Cal. Aprilium, nonus Pacho na, verbi gratia aepliina, qua.-apud nos seeuiida Sab-

    VI Cal. Maiaium, decimus Paimi VII Cal. Juiiiarum, B bati, apud illos tertia Sabbati ' computantur, et
    iindeeiinus Epiphi VII Cal. Juliarum, dtujdccimus cselera in hunc modum.
    Mesor VIII Cal. Augustarum die sutuit exordium

    VAIilANTES LECTIONES.
    " G, computatur.

    GLOSS.*; ET SCHOLIA.
    illnm qoi fecit saltum decimam sexiam ; cl .ipud il- ne lun.-c velocior ejldiibiiis cursus impedimcnfi cij
    luiii qui neutrum fecit, quintam decimam. Bissevlus facerel calculandi. Pleriquc autcm assertiiil Cinginm
    euim unam xtaiem niimiit, el salitts unam in aatea Sabinoruni regem priu< annum in incuses di>i>i»sc,
    crcscit. Bissextusnamqite crescit lunaiii, etdecrescit Idus Kalendasque t-t inicrcalares dies instituisse.
    aslatem. Saltns aulem decrescil ttmam, et crescil ln Codicibus autem saneiaru n Scriplurarum duo-
    xlatem, cl in sequentihus niensibus videlur illa xtas decim menses fiiisse, anni etiam antc diluvium os-

    cref c<»re vel decrescere. Pono d ssonantia, qaam bis~ tcndunt. Sic cniiii ibi Irgilur <A'|iia aulem iniiiue-
    :

    se.:liiibus aanisu tempore intercalati ab eii quadrnnli* batur usquc ad uiidcciimiu) nieiisem. Lndecimo a 111 111 i

    dictmus Causa eus di-sonantia: esl intercalatio


    oriri. niense, prima die nitn-is, ar.paruerunl caciimiua
    apud Gnccos qiia>to Kalenilarnm Septemhrium die nioniiiiiii.i Sic enim tunc dinumerabaritur inen-e-,
    Sempcr i-nim absque bissextilibus anuis quariits p sicnl rt ntinc; scd non quos Kaleud.r, sed quos Itina
    Kalenilarum Sepieiiihriiim pritnus anni eoruui dics coepta ct linila coirlu'it; Kalenrlas autein dicimus
    est ; in bissexiilibus au.cn annis ultimus rst a colendo diclas, apnd anliquns eiiim semper meu-
    ille dies, id c»t, quano Kal Septemb. N.im dies qua- siuni principia coiebanwr. Idus quoque ilicue a
    drantis iu eo intercalatur. ideoque solemniias qu c diebui, et nniia: a ituudiiirs. Mcnses auieni apud
    a nobis celehraliir quario Kaleud. Seplem. apud Litbnsex Kalcu lis Miinunl priucip uni, apu I II.-
    illos, iil esl. yEgypiios, teriio Kalend. celehratttr. Et br.cns cx liimc nascetitis recursu ; apml jE^ypiios
    a tempore ipso tntercalati ab eis qiiadrantis, eailein aiiiem principia mensium anteKaiendas, quaiooratit
    diversitas pei'5- vrrat
    ad lenipus noslrje inler-
    u-ijiii' sev, aul svpteui, ant odo dies proiiunliaiitur. Meuses
    calationis. Veriii graliaUn.i cadeinque. solemiiitas,
    : dicti a mensnra, ui supra.
    quas apuJ nos ItoJie celebratur. apud illos in cras- Joan. Nov. SuiiiMa. —
    Memes dicti a wentura.
    tinum perveniel. Similitcr et una eadcmque a:las nactenus hebdomadum variftates, nuiic mensiuiu
    luiue (verhi giatia)sepluna. qux apudnos piimaSab- rationem explicat, utpnic partes iuajores.S>nu attiem
    bati, apttd illnssecunda Sabbati, scptima enl. Sed menslrua le npora, partiin nalura instiluia, pariim
    nolaiidmn.qiioil non simul incipiunl diversilas fesli- arhitrio hominttm. Nam Grsecoruin inen-es ex iiii>-r-
    vitatuni ei luuv astatum. Nam feslivitaium diver- vallo leinporis, quod esl inter diio lunaj sdentia,
    sitas a quarlo Kalend. semper iucipil, xlalum autcm naturale taniuui cx inotu col.ecium, naturalis eiiam
    diversitas lun.c a luna Augusii inensis orilur. Ouni- mensis est spalium, quo sol signum aliquod absnl-
    bus eniin bissexiilibus annis apud illos triginta dies vit, quod est dieium Iriginta boraruui decem et
    habel, apml nos aiitem undelriginia. Unde fil diver- semis ; sed hic iiiensis diflicilis est observalionis.
    silas interuosel Kalend. Martia-
    illos us<|ue sextuiii u quod quciiiadmoduii in lim;c conversione, ila hoiiti-
    runi; a-Kiium aiiiem liivrrsitas in luna FeliHiaii ncs nulla manifesla nou animadveriere possunt
    ni. u-is lineiu accipit, qii;c aptid nos in anno bi^sex- s')leni e siguo uuo in ahud Iransitum fecisse; pro-
    lili triginia dies babet, .ip.nl illos uudetrigiula. pterea gentes raro lalibus mensibns utuntur. Iliniiiiir
    Item utioE siipra. —
    Mensis Iunaiis incremento lunat) aulem tis Mace lones a signis < culesiibus eos denn-
    seuioque coulicitur, dum viginli noveni semis diebus miiianles, ut xcnbs mensis esl, seu (eiupus, quo sol
    panlo pliisquam zodiacmn peragii; sed facilaas com- cst in sis.no Arielis. Citjus primus dies esl quioto
    ptiiandi iricenis et unilctricenis diebus luna; inenses btus Martii, posiremus tenio Idus Apriles. Sic T^v^;
    alieruai, solaris autem meusis viginti dtiahus horis oii?v(xoi, iest, Taurus gemini menses sunt soiares.
    I

    est amplior, ex quihus vi epaciarum dies accrescimt, Latiuorum atitera meases naturales uon sunt, cou-
    qiiihussol hinx cursiiiu ^iii^ulis annisexoperal; duo- slaul enini aibiirario fiumero dierttm, ul Janttari<is
    decies eniin viceni et bini ducenlos sexagitita quatuor trigiiila ct altero, Fcbruarius duodelriginta, Aprilis
    iaciunt ; el undecies viceni et quaterni eumdem nu- triginia diebu.s; epaciac autcm embolismi bissexti,
    iiieruiucoinplenl. SeJIIehrai menses a !un.i nasceme, ah.cve inlercalaliones, etsi ex naturali motu sidcriiui
    lloiiani a Kalendis incipiunt, ^gyplii a qnarto Ka- prnveniuut, judicio tameii huminum aliis et alits
    l.'n.lai uin Scpiembiium usi|ue m nonum Kalcndaruin itiensibus sum interpositi vel appnsiii.
    earamdem in iriginta diebus suos inenses putautes, Sed rnelius a tuna. Menses dicuntur qoasi mensa,
    residnos quinquc dies inlercalares appeilant. Qui id esi, diniensa leinpnra, seu a Gr;cco ft>i»>i, quod
    prbni ad solis cursuiu mcnsos leruiinare cccpcfuut, liinaii) siitnilical Iingiia Arcaium, et pi-j pmi; nieu-
    541 BKP.E VENERAHILIS OPERUM PARS I. - DIDASCALFCA GENUINA. MH
    CAPUT XII. lexiati legimus, causa eistitit. Romulus cum Ingenid
    /'• mensibut Itomanorum. acri quideui , scd agresli, statum proprii ordioaiet
    Quare autcin Rornani l;im divcrsa; lorigiludini* ha- imperii, initiurn monsis ex illo sumebat die quo no-
    Lia.nl nicnses , huie, ut in disputatioiie llori el Praj- vam 1 1111:1111 contigissel videri : quia vero non conti-
    CLOSS* ET SCHOLIA.
    sem ; ipsum
    lunae globiiin Alheikienscs vocaiittrtAr.vtv, borae; hi additi viginii septem diebus et horis octo,
    i|tiod lulgoreui recipiat. Priori origiiri, quod scrlicet 1'liii'iiini viginii novem dies et seinis, quod tempus-
    mensis dicatur a luna, unde naluraliler pruvcnit, esi meiisis luuaris. Visum autem est hoc loco ue-
    >jnu asscutilur. Sicel Cermanicevocaiuus mciiscm, criberc inenses Lalinorum, et ordine ac e regione
    em monuth, qua: vox modo significal qualuor heb- ( !i .iTin urn , Hebrxorumque ac aiiaruin nationuin,
    domadas, quibus Imi.r curstis per zoaincum «1» liiiitur, quaruni niemes in honis auctoribus coguoscere Opor-
    uiodo mcnsein Kouiaiiuiu , ul Augtislus, der Auytl- lel. t hi priinum adnolaiiduin cst nullos menses esse
    ntonath. stablles, preierquam Roinanuruiti et attgyptiorum,
    Qui propler muUivagttm. Anni Lunares, qiu con- hoc est, ui prirnus cujusque mcrisis dies, verbi gratia
    st.int duodccim mensibus lunaribus, brevioru sunt Jamiarii, semper veuit vigcsimu die posl bruinam,
    annis solarilius, scilicet viginti dtiabus horis el dimi- prirrtus Martii decimo die ante aequiiioctium vernuin;
    du. Hinc fii quod apud Gi'%cos non semper iniiia aliurum (inecorum, Hcbraiorum ct Arabuiu,
    scilicel,
    inenslum nosiris respondent, ut tarncn coiuin annus incnscs niiii Prwlcrea Rnmani incipiuut
    simililer.
    U
    cuin sulari .111110 exeal, qiiematJmodum nuster facit aiiiiiiin a bruma, iiaque Januarius primus est Roina-

    intercalatio epactaruin. norum inensiutn. Ilebrau ab tequinoctio verno; ergo


    ^iittinHuni mne. Confulat Beda crassuni errorem primus ineusis is est, cujus mediiim, id est, decima
    de iiieusu lunari, ne exislimelur esse spatium t|uo quarta lima, proxiina estpost xquinoctiuin ; aiiis pri-
    luna zodiacum percurrit, quotl lit dir-bus xxvh et vu nium facil inensem ea dccima qtiarta luna, quae lucel
    horis, scd teuipus cst intcr tluos lunae coitus, quod proxime post sulstitium aiii ab ea, quse in autumno,
    ;

    amplius esl quam inicgcr zodiacus, ut ecoe, iluin ut .4Dgyptii. Quae oumia facile deprehendes ex sub-
    luna uitum ugniferum Iransit, sol interea fcre tiuo- jecta tabula, quaiu cx bonis auetoribus sedulo colle-
    dcciniam parlem signifcri promovit. atl quarn prius- gimus. Qui c regione pouuntur, eodciu teiupore
    quam luii.i pervenii, lapsi »11111 dies duo ei quatuor eveniuut.
    Mentet ex lieda.
    Itomanortim. jEyypliorum. Ilebiarorum. Grwcorutn. ISritannomm.
    I. Jaiiuarius. 5. Tnibi. 10. Adar. Nv/iuv. 1. tiiuli.
    t. Februarius. 6. Meelnr. li. Sabaih. 8. 6afy7}Xuv. 2. Solmonath.
    3. Mariius. 7. Phamenoth. 14. Tcbeth. 10. Aia-rfof. 3. Kbodmonatb.
    4. Apriils. 8. Pharmuihi. i. Nisan. 14. Zavrtxo-. 4. Costurmonalb.
    5. Maius. 9. Baccho. 2. Jar. 12. AOT.UlOlOf. 5. Ti iniildii.
    0. Junius. 10. Pancri. 3. Sivan. 1. A tri 0;. 6. Lida.
    1. Jnliiis. it. Bpiphi. i Thamulz. 2. IloCViJiOf. 7. Lida.
    8. Augustus. 13. Mesor. 5. Aab. o. Aai •;. 8. Weiiliuonalh.
    9. Sepleinber. i. Thoth. 6. Elul. 4. rofiuuae. 9. Algemonalu.
    10. Oclober. 2. Phaophi. 7. Thiseri. 5. ''rmfi6if.ixiioe. 10. Winlerfyltich.
    11. Novewber. 3. Athur. 8. Miresuan. 6. Aioc. It. Olothmuualb.
    12. December. ». Chocac. 9. Casleu. 7. EXaynlooXiwy. 12. Ciuli.
    Menses variamm nationum, ex Tlteodoro Cata, Culonymo, el reliquis non pwnitendit uuctoribut.
    Homanorum .'ll7lr'/lii'II5lltm. Achruorum. Mucedonum. Bt/Airniorion. Cyprioi u M.
    Januarius. ra^njAicov. Xr 6 j;jvjio;
    4
    Ai/oxipr*;. ireos. Aphrodisios.
    FebruariuS. 'r;/ay,;'"o>.c'uv. IUfl(Tt 0;. 'T6po/_6o{. Ermos. Apogunicos.
    Martius. MOLV'J^((.,v. AlO-TjiO,-. Melruos. Alvicos.
    Aprilis. 6apyqAt6>v. EavTtxo,. Kfjio;. Oionysios. Junios.
    M.iius. Sxiuoyi -jii.jv. 9£ 6fItTt0f. Tauf.0,-. Heraclios. C.csanos.
    (

    Junius. ExaTsfx6atuv. Aitotof. Atovuot. Oius- Sebaslos.


    Julius. NiTayciTviuv. Ilaxuo,-. KapAiv.;. liendigaeoa. Auiocraioricns.
    Auguslus. Bor.Oiou/wv. Auo;. Atoiv. Siratigios. Pletbylaios.
    Sepiember. Matuaxrijriwv. iofidiuloc. UaioCivo;. Ario. Diamarpsexosios.
    Oclober. II'JyViyK.iv. Aiyoxipo;. Jiuyo,-. Penepins. Archicreus.
    Nuveiiiher. Avtf(-7Tr,pcjv. '
    r^/oov_oo,-. Zxoijrrtof. Aphrodisios. Esrhios.
    Oeeeinbcr. tl05icjlf.iv. 'iXfluf. TO<OTT,f. Oiineliios. Ronia-os.
    Advertenduin tamen est Grxcoruin mensiuni rationcm apud scriplorcs parum constare; nam Antbesterion
    tia/. ercspoudct jNovembri, Macrobio Aprili, ab aliis tribuilur Martiu, sic ct iu Gainelione variaut, ac aliis
    qiitbusdam.
    Barbaricorum mensium enumeralio.
    Germanorum. Hebrtrorum. C.hatdatorum. Alexaitdrxnorum.
    Herbstiiionat. Tisrim p. Tisri. Toth. Menses Alexandrinorum eumdem ha-
    Weinmonat. Tisnni se. Maresvan. Phaopbi. bent drdinem ei numsruin dieruiu
    VVintermonat. Remitz p. Chisleu. Alliir, quem £gyptiorum mcuscs, quoruin
    Cliiislmonal. Remitz se. Tevelb. Chiacb. binguli cousunt iliebii-. Ingiala ; pos-
    Jeiincriiionat. Sabalh. Senatli. Tylii. tremusverolriginla quinque; et quarlo
    Hornuiignionat. Adar. Adar. Mecbir. quuque Irigiuta el sex borum urimus :

    Mntz. Nisan. Nisan. Phaiiiciiolb. esl Thoili, cujus priuius uies tv Kalcii.
    April. Iilar. Yiar. Pharmuti. daiuiu Septembres venil.
    Mcy. Iluiram. BWan. Pachou.
    liratlimoiiat. Tamus. Tiuiiiu. Pauni.
    He1111n111.il. Abh. Ab. Epiphi.
    Augsinionut. Kyul. Elul. Mesori.
    OAPU1 XII. iiei eui meosibuj annum ordinatum, diehns veroooct*.
    Hiuu lUn. GlOMoS. —
    Romaiii auelorilale Romuli agcbanl. Qui piimuin uieii^cui genituri suu Maril
    :

    549 DE TEMPORUM RATIONE. 3W


    modo A germen, sed ct animatitia quaquo in prolem se ape
    nod evenit ot co dic «inper appareat, sed
    iardius, niortu cclerius, es certis causis, videri solel, rire incipianl, Mainm tertiuin, quariiiin Juniuui po-
    1
    apparuit, praecedenti measi snit, in honorem videlicet majoruin ae juniorum, in
    contigit ut cujn lardius
    quos divisit nopulum, Ut altera pars urmis, altera
    plures dies, aut curo celerius pauciores darentur, et
    Muiam
    consilio rempubiieajn lueretur. Contemluiitalii
    singulisquibusque mensibus perpetuam numeri lcgein
    primus casus adduxit ; sic fucluin est ut alii XXX Mercurii matrcni Maio nomen dedisse, liinc maxime
    probantes, quia lioc mense mercalores omnes Matau
    et alii XXX unuin sorlirenturdies. Prinium meiiscm
    Marti, cujus se filiuin credi voluit, dieavit, eu quod paritcr Mercurtoque sacrifieabaot. Junius mensis aut

    hoc mcnse consun Junonem Martein peperisse in cx parte pnpnli, ut dixinius, nonnnaiur, aut, ut Cin-
    Phrygia, qiiem mensem anni piimum aliqueni fuisse, cius arbltrabatur, Jtmonius anud Lalinos ante voca-

    vel ex hoc inaximo probalur, quod ex eo septimus, tus est : et h<re appellatio niensis apud imjores diu
    octavus, niniiis ct decimus indituin antiquilus a nu- p»rmansit, sed post, detritis qiiibnsdam litteris, ex
    mero nomen usquc hodie servant Se.cuudum men- Junomo Junius dictus est; nain eta:des Junoni Monctse
    sem nominavit Aprilem. quasi aperilem, eo quod in Galcndis Juniis dedicat* sunt- Julins rocniis nomeii
    illo, reuiotis nubibus, pruinis ac tempestalibus hi- Quiutilis, quod a numero sun»p^erat, etiam uost

    berois, ccelum , lerra et marc, nautis , agricolis et praeposilos Mariio duos menses servavil. sed postea

    horoscopi», aperialur, arbores quoque et herbae in •» in honorem Julii Cacsaris dictaloris lcgem fetente

    VARIANTES LECTlONES.
    1
    C, appnruerit.
    fil.OSS/E ET SCHOLIA.
    dicavil secuirlum ab apertiime fruguin nominavit
    ;
    menses leceruni. Quos Romani volenles imilari,
    Aprilem loriium Maiai inatri Mercurii
    ;
    quartum ;
    pntiicnint. Nam cum
    juxta dislribuiioneiu
    ipsi

    Junoni saeravit. Quintili et Sextili, qui nunc a nati- Pompilii iu qualuor meusibiis xxxi diem pouerent,
    vitale Julii Csesarjs el Augusti Triumpho nuncupatur, et in septem viginti et novein, etin una, iii esl, Fe-
    et caeteris sequeulibus .< iiumern noinen imposuil. bcuario, xxvin, congregaverunt siniul ccclv die«.
    Quonim inilia Kalend. appelhvvit- quia nunc Kalata, Ft iilen si undecim dies more Grsecorum addereut

    >J est, vocula in Capiiolium plebe, dicto quinquies fugeret , id e<r, supercrescerel eos una dies de con-
    vel septies verbo Kalo, est, voco, qnol dies 3iipe.r-
    i I cordia Graoormn. Quapropter invenerunt ut ad solis
    essent, ad Nonas pronuiitiabaiur. Nooas aulem, qund cu sum more ^Egyptioium annum compularent, ad
    nouo antc Idus die confluerent in urhem, sciiuri denn s ad praidicliini nurnerum decem dies tantura
    quid esset eo mense faciendutn. Porro Idus diem et quajrantem, non iindeciin. Et eliam Graeei nunc
    qui medium divioit mensein. Iduare eniin Etrnsca mure nostro juxta solis cursuni computatit anniim.
    tingoa dividere est. His Numa duo* inenses adjieiens, Sed qui exinde sil error genitus, qualiter cidem mi
    Januariuni a Jano, Februai ium a Februo deo illu- ^ succursum, in praefau ehori el prsetexati disputa-
    slraliomini nominando, cccliv diebns aonuiiiadcur- tione, undeot i»iadecerpsimos, qoi scire vull inve-
    sum lunae disposuit. Queni Julius Cssar undec m niet. Meec jam snperius est scripta,
    igitur disputatio
    diebus adjectis. sicut hodie servalui instituit. . cu;us Romnni vero auctore Romuln de
    initiiioi est:
    Sed-pottetiinhonorem iulii C.wsurii Uiclatoris legum cem mensium habuissc annum comprohantuv. Qui
    ferente Marco Antonw. Omnes enim imperniores aunus, sicut Macrobius ostendit, incipiebal a men»e
    Komanorum Cse-s&res aprellabantur, a primo Caio Miirhn. et confioiebalur diehus ccctv.
    Cieare, qui ob duas causas C»sar esl appellatus; Joan. Nov. Scholix. —
    Q!/odej:eos«i>timu*,ortut'Hs,
    vel quia «eso ventre matris exiil, vel quia cuin eai- noiuis el decimut. Ili menses bahenl ex ordine 110-
    sarie eapitis, id est, cum capillis, est natus. Dicta- inen, ut Suptembcr, Ootober, November, December.
    tores quinquennii teinporis imperio utebauiur. Ber autem al voeabuli lonnam et supplemeiitiim
    Plus enim erant iu honore quam consules, qui aunuas pertinet, non ad signilicationem, veluli atrius in quiii •

    potestates lenebant. £t dicti dictalores, quasi prin- quatrius, et luliium in meditullio ; sic quintus et sex-
    eipes et prajceplores ; unde et magistri populi nomi- lus muusis etiam nnminabantiir lcmporibus Ciceronls
    uabantur, undeetedaeta dicunlur. Paulo post Numa adhuc quintills, quibus non tam coinmode
    sextilis,
    in honoreui iinparis numeri unum di adjecit, m subjungitur syliaba propter aliam termiua-
    ber
    quem Januariu dedit. ut tam in anno quam in inen- lienem, ob i.l uuuierorum vocabula sunl ibi aliter
    sibus singulis prseter unuin Februarium impar nu- inllexa.
    merus servaretur. Reiraxit eniui superius a sex Secundum nominanl Aprilem quasi aperiiem. Hoc
    mensibus, qui triginta dies babuerimt unura diem ; D mcnse aperitur annus spiiante ravonio, qui asperi-
    oomes ilii sex . id est , Apnlis , Jutiius Augustus, ,
    latem hiemis discutit sole existenle in Tauro, qux
    September, Noveniber, Deceiuher, et iusuper Janua- domus esl Veneris. Quod propterea a dootis homi-
    rius, habent viginti noveui dies propter imparem ,
    nibus excogitauiui estseu Inventum potius(ne astro-
    uumerum. Qualuo antem, id est, Martius, Mains, togos l%dam), quia hoc mense prtmuin copiosius om-
    Quintilis et October, (riginta umini diem apud Ro- nia ex terra proveniunt, non solom sticpium genera
    mulnm lijbehaut; et idco imuar uuineru» erat iu sed etvermtum scaturigines, qiraque aliasunt «ub
    omnibus praeier Februariiim. Sive. aliter. Nam curo hiemeai intennorientia ; quin el nnniia fere aoirnalia
    in quatuor mensibus triginta iiniiin diun poneret. et
    tuneoiagistentautur gignendicupiditate. Qu.e noturae
    inseptem,vigintinovem,.siiTiulcongresavittrecentos vis quani Aristot. ait esse maxime secundum natu-
    i

    quinquaginla quinque. Quippe fugit eos. dietn unum, ram, id esi. ad naturse conservalioneio } apud veteres
    »><-«/ tnpra admanuimus, nddiuan a se ad Grcecum
    pbvsicos Venus nominata est quod, ui Cicero in- ,
    tiunieriim in konorem imparis numeri. Fngii eos id ,
    qiik ad cunctas res veniat. Quare el bic mcnsis a
    ,

    eSt, lloiiKin >s diem unum, id est, nblili Sulit diem


    quiDusdain Aprilis, quasi apbrilis diclus Uf^ot enim ;

    uiiuiii. Vel diera uiium dicit pro dios uuus. Gneci Veneri aptid Grscos nomen rfedit: mira breviiate
    autem ad lunae cursum computabant annum, et cccuv ii.v omn a comylexus esi doctissime doeti.ssimus
    dies taniuiii babebaut in suo antio, quibus addehaui
    poeU un co versu
    uodccim dics epaclaruui, >l quudrante.m, ui ad solis
    cin^um posscnl conveniie. etstaiiierunt,utin ottavo Cuadldus auralis aperil euui cornibus auonm
    ai.no uotiaginu dies imcrcaUrcnt, ex quibus ties Tsiirus.
    , ; ,

    361 BBD/K VENF.KABII.I8 OPF.KUM PARS I. — DIDASCALICA CGNUINA. 332


    Marco Antnnio Mar< i fTio coiimiIp, Julius vocaius A tium, oinnes elecli, lueenlibus hnnnrum actiium lain-

    mcnse
    Ckl, quoil Imi' -iJ 1 1 11 IJusQuiiililei Julius pro- padibu*, ohviam iponso ac rcgi suo venienles, moi
    crealus lll. Augiistus inensis Seiiihs antea vocaba- cuin eo ud nuptias 6tipernx civitatis intrabunt. Paulo
    lur, donec lionor Auguslo dareiur ex senatuscon- post Niiiim in honorem imparis numeri uiiinii adjeeil
    sullo , eo 0,1101! i|isc ilie priino liujus mensis Anto- dieiu, qiiciu Januario dcdil, ut lam in auno quam
    niuiu et Cleopair.nn superaverii, d imperimn populi in meusibiis singuli% prxter uuum Kebruariom, iin-

    lloinaui llrmaveiit. Scplember iiieusis , October par nunie us servarelur, quasi infrris cl diminutio
    November et Deccmher, principalein siii rctinrnt el pur niiinerus conveniret. Cum ergo Komani ex
    apprllaliflnem, signilicaule* iiomine quoli sinl n ver- liac distributione Pompilii ad Iiui.t tursuin , sicul

    iio meiise, iil est, Martio, vel quod iiubrcs in cis iin- Grxei , annum pioprium compularent, necessario ei

    iuineanl. Ilxe Homuli luit annua ordinala dimciisio, inlercalarem ntensem iuslituerunt more Grasco-

    M ii t aiinum X mensium, dierum vero CGC el llll lia- ruiii. Nam et Grxci cum animadvertereul temcre se
    bemlum esse constiluil. Mensesque ita disposuil, CCCLIIII dichus ordinaviss .inniim, qunniam appa-
    •il Bll M lls, Mai tiu-, Maius, Quintilis, Oclnber, trice- reret de aolis cursu, qui CCCLXV diebns et quadrun-

    nos singiili, sex vero reliqui Iricenos haherent dies, te zodiacum conllril, deesse anno suo XI dirs et
    qui hntlie quintanas lubcnt nonas, cxleri septima- B qiiadrantein, inlercalarcs siatuta ratione connnen-
    m*i Seplimanas autrm habcnlibus, ah lilibus re- lafi stinl, ila ut oclavo quoque anno XC dies, ex

    verlrbantur Calendx ad diem seplimum decimum ;


    qiiibus lies inensrs tricriioiuni dicruiii conipiilavc-

    veruiii habcnlibus quinlanas ad octavmn drcimum rnnt, itil>rcalarcnt. Iluncergu ordineui Uninunisquo-

    rrmeabat iuitiuui Calemlarum scd : r.tiin hic numerus que imilari placuil, sed fi uslra, quippe fugil eos diem
    nequc solis cursui , neque rutiouibus lunx ronveni- tniiMi, sicttt supra admonuimus, a.lditiim a se ad

    rel, nonnuiiquani usu vcniebut ut fiigtis anni xslivis Crxcutn ntuneruni in hoiiorem iinparis nuiueri ; ea
    lnenibus, et contra calor hicmalibtts proveuiret. re per oclenuiuin convenire uuincnis atque ordu non
    Quod ubi contigisset, laniuui dieruui sine ulo men- poierat, sed qui exinde sit crror genitus, qualiier-

    sis iiomiuc paiiebautur absumi, iiuantuni ad id anni que eidein sil succursum, in prxfata Uoii el l'nc-
    leinpus adduceret, qno cocli bnbitus iuslanti mcusi leilali disjjutaiione, unde el ista decerpsiuius, qui

    aptus invcniretur. Sed seeulus Nuina quiui|uagiiita sciro vult inveuiet. Taudein Caius Julius Cxsar, iini-

    dies addit, ul in CCCL rl llll dies, qnibns XII liu.;e Ulus iEgyptios, ad ntimermn solis auuum, sirut lio-

    cinsiis conlici credidii , anuus eilenderetur, alque d e servalur, insiituil , X vidclicel dies bbservalioui

    iis L diebus a se addilis, adjecit alios VI retraclos veleri superadjiciens , ut anniim CCCLXV dies ,

    iilit VI mensibus, qui XXX habehant dies, id esi, de C quibtts ip>elodiacum lustrai, eflucrent. El nc qua-
    singiilis singulos, faclosque L ct VI dies in duos no- drans deesset, statuit ui quarlo quoque anno sacer-
    vos menses pari ratione divisit, ac de duobtis prio- dotes, qui curabant , mensibus ac dicbus uniim in-
    rein Jaiiuarium nuncupavit , primuinquc anni esse lercalarenl diem, eo scilicel mense aclnco,quo
    voluit, lanquain bicipilis ilei mensein, respieienletn etiam :> ptiJ vcleres mensis iniercalabatur, id esl

    se prospicientcm Lransacti lincm, anle quinque uUiiims tnensis Februacii dies, iilque
    anni futurique
    priucipia. Qiii.lam autiiiiuiil J.imiariuin uuiicii|i;itum bis&cxtutn cen&uil noininauduin. Omni enim interca-

    latioui meusis Fehiuarius depiitatus est, qiioniam is


    r\ eo quod liiin s et janua sil unni. SecunJuiu dica-
    vil Frbruo, id esi, Plutoni, qui lustrationum potens iiltimus anni ri.il, quod eliam ipsuin ex Gixcorum
    iiiiilulioiic facirbant, uain ilii iiliimo auni sui inrnsi
    credchaliir, lusliarique eo meiise civitatein necessc

    quo
    cral, staluit ul jura diis inanibus solveienlur. supciftuos interserebanl dirs. Yerum una re a Gra* is

    dillcrebanl, nam illi, confrcto ultiiuo meuse, Romani


    Sed hanc lustraudi eonsuoludinem bcne nintavit
    Chiistiana religin, cum in mense eodem die sanelx BOn coiifcclo Kebrttario, sed po.-l vicesimum et ler- I

    Murix plcbs uuiversi, r.um s.icerdolibus ac tniuislris, tium diem ejus inlercalabant, Terminalibus scilicel

    liymnis uiodulaUu vocis per eculosias pcn|tie con juin peractis; deiude reliquos Fehruarii inensis dics
    ,

    grua urbis loca, procedit, datosque a pontifice cui.cti ° V* «»»« quinque, posl iniercalalionem subjunge-

    cereos in manibus g.siant urdentes, et augeseenie bo- bant, ikiIo vilcri religionis sux inore, ul Fcbiua-
    iiuiii oinniuiodo Marlius sequeieiur.
    na roiism luJine, iil ipsum in cxteris qunquc cjiisdeni

    hrui.c uiatris el perpetu;r virginis lestiv ituiibiis agerc CAPCT XIII.


    iliilic.it, non utique in lustraiioncm lerreslris impei ii
    Dr C.aleiidit. rTonil et Idibit.
    qiiinqueiincin, srd in perenuem regni coelest s me-
    inoriuiu, quaudo, juila parabolam virginum prudeu- Prisris leinponbus ponliHci minori hxc provioVn-

    GLOSSifi KT SCIIOLIA.

    qund iitramque clymnlogiam rotitinel. mnt idonrx, etquidem ampliu» quam vernx aul

    lloTotcopis uperiuUir. Quid hoc loco Reda vocel xslivx.


    liomacopm, llleor tno nesrire. Nain ri, airova: et CAMIT Illl.

    liorOHCopium signillr.it, i.l est , eam sigmfrri p:\riiin Ilnin Rau Clos«.«.
    .
    — Priuit /rtHponlai jwnriAti
    proviilemiit Wrlniufratnr. Id est, Iriiile-
    qu:e nasrente qiio|iiain supc hori/.onteni eiiieijjil, miiKiii li(tc

    ri rirlestium reruin tempiinunijuc obseivuiormi b.ilur, commillebalur, vrl crrdrbalur. VilHtMOM,


    rsi. viitoiuiu
    uneiu ^i hor loco arcipara vnlei, nnn vIimw enr lns scilicel pjus lunx sidus, vel visnm, ul
    lieai ium[iiUlQ, id cnI,
    poulllui
    aiiiiuiu aporlat Apnlis. Nan byburna nuclei law il iippirilioncill.
    —

    355 W. TKMPOHUM HATIONE. 3!5i

    tia delegabatur, tit nov:n lun.c primwn observarel A diein, qui diviJit meniera. Iduarc cnim Etntsca liu-

    aspeclum, visuinque rcgi sacriliculo nunckrel Ita- gua dividere esl; undc vidua, quasi valde idna, i I

    i|ue sacrilicio a rege ct niinoie pontilicc celebralo, esl, valde divisa; ant vidua, id esi, a viro divisa.
    iilem pont.fex calala, id esi, vocata in Capitolium Nnnnuilis pbrei Idus dictas vncabulo Gt»»co, a
    plebe, juxta curiam Calabram, qux casae Romuli srecie; qu* apud illos eiSia vocatur, quod ea die
    proxima est, quot numero dies a Calendis ad Nonas pleuain specicin luua deinonsirei. Nuianduiu autem
    siiperesseul , pronimciabat , et quiutanas quidcm quod in bcriptura sacra Odeudas cmn Irgitnus, niliil

    diclo quinquies verbo yxd.Si sepiimanas repetito se- aliud qnam notae ortum lun.e inlelligcre debemus,
    ties prcdicabat. Verbum autem *«>£> Gnecuin est, juxta illud Ntimerorum : tn Caletutit auleni, id esi,

    id est, vpco ; el hunc diem qui ex liis diebus qui cala- in mentiitm exordiit, offeretit Itvlouiusta Domino.
    reiilur primus essel, placuit Calendas vocari; binc Quia nimirum llrbr.ri, ul supra diclum esi, unn alia
    et ipsi curise ad quam vocabantur Calahras noiiien nieiisiurn exordia quam Neomenias, id esi, novilu-

    datum quod omnis in eam vocaretur


    est, ct classi, nia, noriinl.
    populus. Ideo autem minor ponlifcx iiiimerum die- CAPUT XIV.
    ruin qui ad Nonas superessenl calando prodebat, De mensibut Grwcorum.
    quod post novam lunam oporlebat Nonarum die I Sed et Grseci el ^Egypiii, de quibus sttpra diviinus,

    populares, qui in agris cssent, conflucre in uibem, niillairt in suis mensibus Calemlarum , Nonarum,
    accepturos causas feriarum a rege sacroium, scitu- Iduuin distinclionem observanl. Verum ab iiiripieule

    rosque quid essel eo mense facieit luin. Unde quidam cujusque uien is exordio nsqtte ad leiiiiiuum ejus,
    liinc Nonas exisiimant dictas, quasi novao initium irescente simpliciicr et ineiiariabililerilierum con-
    observatitinis, vel quod ab eo die semper ad Idus currentium ordiue, computaiulo perveuiunt. Si qui-
    novem dies puiarenlur. Porro Idus vocari placuit dcni Grscci (nam de jEgypliorum anno el tuensi-

    GLOSS.t. ET SCIIOMA
    majori, qui causa adulationis ita vocabalur a rege, «TTKUiVOU
    id est, a feniore et majore pontilice. Idem poniifex, T iXTH 5 Nonas Jaiiuar.
    id est, minor. Calabrain , id esl, vocatrieem , qita; £ ffi^OUl) H VIII.

    ruKt' flomuli proxima ett, quot numero dies a Kalendit n' i.ySio 7 VII.

    ud Nonttt tuperesscnl , pronunliabal, scilicet utrum 8' £VV«T»1 8 VI.


    quinque dies an seplem. Citrim Calabroe nomen loci. l JeXZTl) 9 V.
    Quintanat, scilicet Nonas. Ki ex isia re. Itinc, i,l esl,
    tnt npuri) 10 IV.
    Ipti curiat ei ciassi , scilicel ,
    quia classis Calabrx ifi 5;UT£c« 41 III.
    Gcaec, Laiine vocatio. Vocarelur, id est, kalaretur, q ty Tfirr, 1-2 1'iidie.
    Feriarum, soleiniiitaliim. Scilurot, idesi, interroga- l3' Ts"T«fT» 13 Uiis Januar.
    lurns. Quuti noru? initittm obtervationis, id esl, a nova KU Sey.it: '»1
    observalioue ; ab eo die, cst, a Nonis. Pularcnlur,
    i I
    18 TfifiTTB 11 XIX.
    nilkei cotii. Dividit , id est , separat. Divittere ett, £ZTJ1 15 XVIII.
    Iff
    Bcilicet Lalina liugua. Vultle divitas, scilicet a viro. jSSoufl 16 XVII.
    1?
    Ideu Gr.tce, specics vel forma Laline. /'.'« die, i.l ix oyoon \n XVI.
    esl , iu Idilius. Kul.ndas cttni leyimut. scilicet quam- •©' ivjurn 18 XV.
    ns nou habeani Kaleinl., lameu Roniani
    llebrasi
    y. th.a; 19 XIV.
    per suutn prourium verbiiin noroinanl initia nieu» y.u ^-*xvt>i Wl XIII.
    sium eoruiii. Numerorum, iibii Moysi, qtii lilier ISu- x> svvaTVj 21 XII.
    ineri dicitur. o^
    Joan. Nov. Scholu. —
    Notandum qnod in Scripluia
    zv' OV^',*)
    *0* e'C0 'i-rit 25
    XI.
    X.
    tticiu Katendns citm legimus. Gr.ecia iioii li.ili- i K ilen-
    IVOVTO:
    ilas, sed iuitia meiisiuin sunt apud eos voy «>iv'.a ; uiide l'
    /t l.-rn 21 IX.
    proverbio cum volunms tein siguilicare iiuiiquaiii
    85 V II.
    y.^ Tzi'j.izrr:
    liitiirani, dicimus ad Kalendas Gilccis.
    :
    >.? rsTaori; 26 Vil.
    CkVVT XIV. 27
    Joan. Nov. Scholu. —
    'id ei Graici cl AHgtipiii. Oe
    y.-a TpiTU
    x9' i5eut50« 28
    VI.
    V.
    Gnee rinn inensibiis scripsit Theodorus Gaza, qucni mi vs« 20
    vide, si vis plura de liis cognoscere. Qmn raiio sit D X tvi) IV.
    30 II!.
    noianiJi dies liiin apud Grxcos luin apud Latiuus, ,
    31 Pridie Kalendas Februar.
    disce ex snbjecia tabula , ubi nota queiiiadiuodum
    Lalini nivi liiut dies iiieii^ium iu Kalendas, Nouas et Dierum, Kalindarum Nonamm, Iduuin, in om- ,

    Idus, sic Gr.cci ui est ;i[«ud Polluceni, primo ovo<a-


    |
    nibug meusibus non est par rat;o, quain varietateiu
    irT:i?iv)xxxdies, elinileiiarios,qiioruni primusdicilur Cuiuplectiuitur versus bi, quos puen disceie solemus •

    lUTKusvov, secuudus a natnrali ordinc, leriius )»yoiv Juliiii, Aprilis,scpiecnque novemque Iriceuos.
    seu sumpsimus auiem Jauuariumel cum qui
    *5ivf.>v, Maius sex nonas, Oclnlier, Julios ei Mars.
    I iuiin pus reliiiui leliraus lenet oclo vicpiios.
    liuic apud Graecos res^ondct Gainelionem verior ;

    euim est baec senleutia quam eorum qui dicuni esse Quaiunr al reliqui lenct Idus quilibii ocio.
    Oclobrem. Nam Arislnielesauctorest, iib. l Mstew/jwv, lim». Rah. Gioss.t. Sct et Grtvci clALgqpiii, de
    ntense Gamelioue so cui esse in liibernis versioinbus, qiiili.itsnpra di.ximus. nullttm Kaleu- i'i sttis niensilnts
    quoj est p.iiliin in Decembri. parliin in Januario. durum, Nonarum, Iduumque tiisiinciionein obtervhiH.
    Vtipnuumc Januarii. Scilicetquia nnu babeut nec Kalendas, nec NoiiaS, nec
    u V£OU.7}Vt« 1 kaleiiit.v. lclcs. InerrabUiler, idcst,siiiec; rore. Oidine,computan.
    ,8 Siiiripot 2 IV. .h peiveniititi. Iiicunt euim Priuiadie» Marti ,seeuirda;

    '/ TOITIO (iies Marlis, ctc. Quibus eliam libctancli fulritAnu-


    « TSTKfTll 5 in. tolii, itueiii de Pasclia compoittil, aslipulatur, ubi scri-

    t RUItTU 4 1'riJ. plmii e*t: t.stergo inprimoanno, elc. Ipseeliam libcr


    355 DF.D.C VF.NKRAIilMS OPERUM PARS I. — DIDASCAMCA CENUINA. 366

    hus supra disseruiuiiis), niulalis ex tempore el cor- \ octava Caleiularuir , sed undecima Calrtidaruin Aprl-

    rectis predlclarani intercalationum ambagibus cun- liiiin tlies rst ; utrique autein, id e,t, et qui octava

    clis, li vi. iii in dnoilecim meusibus anni vcrtcntis Cal.ct qui undecima Cal. Apriles, in Anatnllo legunl,

    orriinavere circutuin, quoruni pleriquc a Calendis vigesiinam sextani diem .'Egyptii mcnsis In eldern
    Decembribus suum inclioanles annum, eodcm quo senieutia habent annotalam, qutc absque ulla duhie-

    Romani menses suos dieruin numero perstriiiguul : late in undecimo Calend. April. devenire probalur,

    nil quidem de Romanorum, ul prxfati sunuis, Calen- juxta quod superius eorum annalem describentes
    dis, Nonis, vel Idibus curantes, sed a primo usque signavimus.
    :i l eitremum diem, augescente paulaiim numero, CAPUT XV.
    siiigulum qiiemque mensein compuiantes. Vocatur De mensibus Angtorvm.
    auleni apud eos ipse Dceember IXet^mSnV.iv, Janua- Antiqui autem Anglonim populi (neque eniin mibi
    rins wxicov, Februarins flotpytXiwv, Mariius Sio-T/iof, cuugruum videtur, aliarum gentium annalem obser*
    Aprilis ^oivrixof , Maius a/3TCfxto-tOf , Junius Stsertof, v&utiam dicere, et meas reticere) juxra cursum lunai
    Julius iravtfiof , Auguslus ).wo,-, Sepleinber yopStaios, suos mcnses computavere ; unde et a luna Hebr.eorum
    Ociober <fntp e.eptto\io;, November 5toc Quo illos el Gr;erorum morc nmnen accipiunt. Si quidein apud
    ordine auiium observare, vel menses, el nuper trans- |{ eos luna nion,i, inensis monath appeltalur. Primusque
    missus ad nos de Roma computus eorum annalis eorum mensis, quem Latini Januarium vocanl, dici-

    ostendit, et canones qui dicitnlur Aposlolorum idem tur Giuli. Deinde Februarius Sol-monalb, Marlius
    anliquioribus liileris edocucre, ubi tluodfcimus dies Rhcd-monath, Aprilis Eostur-monalh, Maius Thri-
    mensis Iduum Oclobr. esse nicnio-
    v7:sfv6spsTa;ov IV roylchi, Junius Lida, Julius similiter Lida, Augustus
    ratur, quo ulique colligitur utrumque meiisem pari- Vueod-mmiaUi, Septembcr Haleg-monath, Oetobet
    ler incipere, qui ule.rque diem duodecimum baberc Vuinter-fylletb,Novembcr Blori-monath, December
    probalur eumdcm. Quibus etiam liher sancti Patris Giuli, codem quo Januarius nomine, vocatur. Inci-
    Analolii, queui de Pascha composuit, astipulalur, ubi piebant auleui annum ab octavo Calendartlm Janua-
    scriplum csl : a Esl ergo in primo amio iniiium primi riarum die, ubi nunc natale Domini celebramus, Et
    mensis, quod esl decem et novem annorum circuli ipsain noctcm nunc nobis sacrosanctam, tunc gentili

    principium , secundum jEgypiios quidem mensis vocabulo Modranicht, id est, matruin noctem, ap-
    Phamenotli vigesimo sexlo die , secunduro Ma- pellaliant, oh causam, ut suspicamur, cereinoniarmu
    cedoncs Distri mensis vigesimo secundo, secundum quas in ea pervigiles agebant. Et quoliescunque
    Romaiios vero imdeciino Calend. April.i Uic enim communis essct annus, lernos menses lunares sin»

    rigesimam secundam diem Distri mensis nque vice- q gulis anni temporibusdabunt. Cum vero cmbolismus,
    simam seemidam Martii forc commcndans, iudicat hoc est, XIII mensium lunarium annus occurreret,
    manifeste quia simul uterque mensis initium sumit. superfluum mensem sestaii appouebant, ila ut tuno
    Et ne quis dical quod Anaiolius in hac senlentia non tres menses simul Lida noinine vocarentqr, el ob id

    seripserit undeeimo Calcndas , sed octavo Calendas annus ille Thri-lidi cognominabatur , babens IV
    Apriles, convincet hoc non ita esse mensis jEgyptio- roenses xstalis, lernos ut semper temporuni ca-te-
    runi Phamenoth , cujus vigesima sexta dies, non rorum. Item principaliter annum tolujn in duo tein-

    GLOSS/E ET SCHOMA.
    anirmat quia eoilem numero et ordine dicrum per- el undccimo KaJen. April. una dies esi, et ibi semper
    slriiigunldr.eri suos menses, quo el nns. vEgyptii est iniiium decennovenalis cycli. Ideo enim dixit
    incipiunl Martium iu quinto Kalend. Marl., nos et omnia hsce prxdicla, ul oslemhl qui.i Gra-ci el Ro-
    Grwci 111 Kalendis. Astipulatur a stipulor, inter- , mani uuo ordine perstiingunt suum anniim, et suos
    rego. Slipulari, interrogare. Isidorus: Stipulalio Cst menses; noil lamen yEgyptii, qui in vigesimo sexto
    sponsio, unde ei prnmissores stipulatorcs rticuntur. dic hahent illud initium;e ruui annalem, scilicet
    Dicta autemstipulaiioa stipula. Velercsenimquunrio ^Sgyptiorum, dcscrihentes signavimus. Quinlo enim
    aliquid sihi proiuitleb.ini, stipulam frangelunl, quaui Kuleu. Marlii incipit Phmnenoth apud illos, sicul
    iterum jungentes, spnnsiouessuas agnoscebant, sive diximus superius , el ideo vigesimus sextus dies IU
    quod juxla ludicrum lirinum sa,cranienium appella in undecimo KaJen. April. Juxla quod superius, sci-
    verunt. /'.'«( ergo in primo anno inilium primi mcnsis, r\ licet in undecimo capilulo, eorum annutan detcri-
    qiiod novendecim unnorum circuli principium.
    esl benies signatimus. Inler bislonam aulem cl annales
    Principium decennovenalis cycliest in undecimo Ka- hoc inlerest, quod hisloria est eoi um temporum qu«
    len. April.,quia quanilolrigcsimaeslluna inundecimo vulimus , amiales vcro sunl eorum lemporum et an-
    Kalen. Aprii., lune lit priumsannus decennovenalis, iiorum quos tBUl nostra 11011 vidil.
    et a priina luna primi nien is. In ipso annu lii ibi, CAPUT xv.
    in crastiiiotanien, id est, rieeimo Kalcii. April. Cujus Hhui. Rasi. (Iiiism Aniiqui auem Anglormn
    vtgesimut sexlus.non oclato Kalend. April.,sedunde- poputi. Angli nomen est reginnis, in qua primuin
    tiinus Kalend. April. dies nst. Ciijus scilieet mensis cicpenini populi Angli e se. Legtt histnii.nn Eeclu-
    vigesima sexta dies, scilicet qu.e est inilium dccen- siHslicam gentis Angloruin ; ibi eu m in libro 1, ,

    novcnalis cycli. Sicut vigesiinus secundus dies apud c.i|i. 15, qualilerpnedieia geus, aiuioab lncaraaUoM

    Cra-cos et apud Lalinos vigesimus seiius dies, sc.i- 11,11111111 n'i, in Briianniam primu adveuil, per
    licel et ideo melius undeeimo Kalend. April. quia orthnrm invenies.
    oclavo Kaleud. non inveinlur in vigcsjmo sexlo die ,
    ,

    Joan. Nov. Sciiolu. — t '1117:1 iu.i.iii AnglontM


    sed undceimo Kalen. (.'"•<" sciliccl vigesima sexta poputi. Britanniex proximis littoribns, idesi, t.aiii-

    dies in undetimo Katend. April., scilieet 11011 in cams et Germanicis, eam insuUm oceoparunl, quat
    Octavo Kalen. (tetienirf prubrtlltr. Vieesiiu.i sril.i dies antea Albion a Romams dicta liiil ali alins muiilibM.
    1'luiiiennili, «I Mjji-Mnu sccunda Distri. Marliique qwi adnavigHiuibus primuw occurruni unde c\ ulro ;
    ,, — , ;,

    357 UF. TEMPORUU KATlONE. 358


    pora, liyemis, videlicel, et ajslatis disparl ebant, sex A CAPUT XVI.
    illos' menseg quibus longiores noclibug dies sunt De signis duodecim mensinm.
    KsUti tribuendo, sex reliquos byemi. Unde el uicn- Siriguli autem metises sua signa in quibus solem
    sem quo hyemalia K-mpora incipiebaut Vuinter- recipiant habent: Aprilis Arietis, Maius Tauri, Junius
    fylleth appellabant, composito uomine ab hyeme el Geminoruui, Julius Cancri, Auguslus Leonis, Se-
    plenilunio.quia vtdelicet a plenilunio cjusdeni meiisis
    pleuiber Virginis, Oelober Libree, November Scor-
    hyems sortiretur initium. Nec ab re est si et ca?tcra pionis, Deceinber Sagittarii, Januarius Capricomi,
    mensium eorum quid signiliceul noinina interpretari Fehruarius Aquarii, Martius Piscium, sicut quidam
    curemus. Menses Giuli a cnnversione solis inauctuiu veterutn etiain vcrsibus explicavitheroicis :

    diei, quia unus eorum prxcedil, alius sub^cquitur,


    Hespicis Aprile.s Aries rtirixxe Calendas.
    oomina accipiunt. Sut-roonalh dici potest mcnsis Mnus Agentirei miralur cornua 'laiiri.
    piaceniarum, quas in eo diis suis OlTerebant ; Khed- Juuius .1 iquatos <m-Io videt ire Lacunas.
    SnKi iiiu :n Jeutis Cancri ferl Julius asirum.
    inonath a dea illorum Rheda, cui in illo sacriGcabaut, Aiigusliiin inensem Leo fervidus igne perurit.
    Siiiiii', Yiiyo, tuo H.u ihiiiii Seplembur opimat.
    nominalur; Eostur - monalh, qui nunc paschalis
    /Eqoat et Uciuhtr semrnus tempore Librani.
    mensis inlerpreialur, quondam a dca illoruin qtiae Scorpius hyliernum prxceps jubei ire Novembrem.
    Eoslrc vocabatur, et cui B Terfiiinat Arcitenens inedio sua sjgna Decembri.
    in illo festa celebrabant,
    Principiuin Jaui saucit tropicus Capricornus.
    nomen habnit, a cujusnomiue tmnc paschale tempug Monv Nuinae in meilio solldi stat sidus Aquarii.
    coguoininant, consueto anliqiiae observationis voca- 1'ruceduut dnplices in Martia tetnpora Pisces.

    hulo gaudia novas solemnitatis vocantes. Tri-milchi Qui quod de uno Decembri specialiter dixit, de cae-
    illcebatiir, quod tribus vicibus in eo per diem pecora teris utique generaliler inielligendiim signavit, quia
    niulgebanlur. Talis eniin erat quondam ubcrlas liri- videlicel singula quieque signorum niedin suo mense
    tanniae, vel Germaniae, de qua in Brilanuiam nalio terminentur, a medio priore sutnanl ^xorlum. De
    iniravii Anglorum. Lida dicilur blandtts.sive naviga- quorum positione slrictim nescienlcs ciiin instrue-
    bilis, quod in utroque mense et blanda sil sereuilas mus, obseero scientibug oneri nott sil. Undique gy-
    auraruin.et navigari seleant aequora. Vueod-monallt rum cocli rotundissimuni per lineam zodiaci circuli
    mensis zizaniorum ,
    quod ea lempestaie maxiuie quasi per zonain quamdam amplissimae sphaerae cir-
    abundent. Haleg monalb mensis sacroruin. Vuinier- cumdalatn, dislincti ordincsgeminarum XUsese iu-
    fylleth potcst ilici composilo novo nomine byeine- vicem conlingenliuin obsJJent : tanl* sunt ntagnitu-
    plenilunium. Dlot-monalli mensis imniolationum, dinis, ut non minore quain duartim spatio liorarum,
    uia in ea pecora qua; occisuri eranl diis suis vove- vel oriri, vel occidere, vel de loco possint moveri
    rent. Gratias tibi, bone Jesu, qui nos, ab bis vanis C singulis tricenx partes, ob iricenos dies quibus a
    averlens, libi gacrificia laudis offerre donasii. sole luslrantur, adscribun ur, decem semis horae

    CLOSS.*: ET SCHOLIA.
    que idiomale lingua qiiidem nala cst simillima Gcr- noctis, qtioc pnccedit dieni xv Kal. Maii ; et exil lle
    inanicx seu Batavicac linguae, quam genlem priori Tauro hora nona diei plena, quod est xvi Kal. Juni-
    loco isthic fuisse constal ; de lingna cujus etiamnuin Et intrat in Geminos decima hora diei inthoante
    fere sic utuntur, satis constat ex Beda. quod est xvr Kal. Junii ; et exit de Geininis serundo
    CXPUT xvi. punctn horse ociavx noctis, quae praecedil diem xv
    Brid. Ram. Singuli autem inenses sua si-
    Ci.oss.e. Kal. Julii.
    gna, in quibus tolem recipianl habent. Aprilis scUi- , Et intrat in Cancrnm tertio pnncto horae nctavut
    cet habet signum Arielis, etc Quia viilelicct singula noctis, quae praecedil diem decimum quintum Kat.
    qutxque 6ignorum titedio suo mense tenninentur , a Julii ; >i exit de Cancro hora sexta dici plena, quod
    mediopriori' siiniant exordium. est xvt KaJ. Augusti.
    Quibus diebus Sot quodque signum ingrediaiur. Et intrat in Leonem hora diei septima inchoantc,
    xv Kaleud. April., in Arietem. quod cst xvt Kal. Augttsti; et exitde Leone secundo
    xv Kaleud. Maii, ill Taiiruui. poncio qnintx horac noctis, quae praecedil dietu xvi
    xv Kalend. Junii in Geminos. Kal. Scniemb.
    xv Kalend. Julii, in Cancrum. Et Virginem tertio puncto quinUe horee
    intrat in
    xv Kalend. Augusti, in Leonem. noctis, nuae praeccdit diem xvi Kal. Seplemb. ; et
    xv Kalend. Septeinb., in Vjrginem. exil de Virgine hora lertia diei plena , quae esl ,\\i
    xv Kalend. Oclobr., in Libram. Kal. tob.
    xv Kalend. Novetnbr., in Scorpionem. D Et intral in Libram hora diei qnarla incboanle,
    xv Kaleud. Decembr., in Sagitlarium. quod est xvi Kal. Octob. ; et exit de Libra secundo
    xv Kalend. Januar. in Capricornum. puncto horse sccundae , qnte pnecedit diem xvi Kal.
    xvi Kalend. Febr., in Aquariiim. Noveinh.
    xtv Kalend. Marl. in Pisces. El intral in Scorpionem leiiio punrto hnrae secutl-
    Has igilur tenninationes secunditm consuetudinem dae noctis, quae prsecedit diem xvt Kal. Novemb. et ;

    et auctorilatem accipere potes; at vero juxla natu- exil de Scorpione hora 12 plena noctis, quae praece-
    ram, ita exordia siguorum, el qualiter bissexlus ac- dit diem xvi Kal. Decemb.
    crescjl, iutelligere debes. El intrat in Sagitiarium hora diei prima inchoante,
    Le bistextx praiparalione. qnod esl xvi Kal. Deceinb. et exil de Sagitlario sc-
    Primo anno pneparutionis bissexli , prima
    igitur cuntlo puncto undccimae horae diei, quae est xvu Kal.
    hora noctis, quae diem xv Kal. April.praecedit, intrat Jan.
    soi in Arietem ; el exil de Ariete secuudo puucio un- F.t Capricornnm terlio puncto ondecimae
    inlrat in
    decitnx horae noctis, quac praecedit dietn xv Kal. quod esl XVH Iial. Jan. et exil de Capil-
    horae dici, ;

    Kaii. corno hora nona ple.ua noctis, qttte praecedit diem xvii
    Ei intral in Tatirum terlio ponclo lior.c undecimx Kal. Febr.
    ;

    55« BED,E VENKH.VBILIS (iPKKUM 1'ArlS I. - DIDASCALICA GENUINA. 300


    qux pltissunl, qttia pleuam partem XMV hnrarimi A «|ua«lraiitem consummaverint, jam quanlum ad tri-
    noii reddunl, siinul coinpuiari iirKliguiitiir. Aiiumeu o-nas parleg addiderinl palebii, complelusque solis
    el ipse duodccies circuiuacU', ubi dies quinqtic el annus non <('.('• soluni et LX diebus, sed addilis V
    GLOSSjE f.t sc.iioi.ia

    Ki intral in Aquariiim liora decima nnelis incluian- inchoanle exit de L>l>r


    ; <"t sectindn ptincto horx »

    le, qux prxcedil dieui xvu Kal. Febr. el exii <le ;


    diei scctindx, quml est xvi Kal. Novenih.
    Aqitario secundo diei puucio liorc octavx, qttod est Et iniral in Scorpioncm lerlio puiielo horx diri s«-
    xv Kal. Marl. rtmd.x, qtiod e l xvi Kal. Novemb. et exil Je Scor- ;

    I.t inlral in Pisce* terlio punrto htrx dici oclavx, pionfl hora duodecima diei plena, quod est xvi Kal.
    quoil esi xv Kal. Mart.; ci exll de Piscibus bor.i scxia Deceinb.
    plena uoctis, qu;e pt.ecctlii iliem xv Ktlendas Aprilis. El SagiiUriom prima bora noctis in-
    intrat in

    De tetundo anno privparalionit b ttexli. cbnanin, qux prxceditdiem


    xvK.il. Deeembr.; el exit
    de Sugitlario sccundo punclo undccimx horx noclia
    AnHO secundo pr.eparaliniiis bJusxli inirut sol in pic licui", i|ii:c prxcedit diein xvi Kal. Jan.
    Aruimi hnra septiina iiicboanle noclis, qu:e prxee- El intr.il in Capricnrnuin tcriio punclo unJecimx
    dit diem xv Kal. April. ; et cxit de Ariete secimdo
    hnrx noctis prxdicix; et exil <*o Capricorno noua
    puitclo qiunl.c bor.u diei, quoil esl xv Kal. Maii.
    lnc.i diei plena, quod es( imi Kul. Febr.
    Et iuir.it in Taurtim teiiio puncto qttioix horx, Et intrai in Aquirium decima hora diei inchnanle,
    qux est xv Kal. Maii ; et exit de Tuuro hora terliu quoJ est xvii Kul. Febr. ; clexit de Aqnario secun-
    plena noctis, qux prxceJil diem xv K.il. Junii. do piitKio ocluvx borx noctis, qux prxcedil diem
    Et intral inGemiiios hora quariu iuchnunle nnclis xtv Kul. Maii.
    tupradiclx ; et exit de Geminis secundo puncio lior.c Et iulral in Pisces tertio puncto horx oclivx no-
    diei sccuudx, quod esl xv Kal. Julii.
    jj ciis supraJicix ; ei exitde 1'iscihus hora sexia diei
    El inirai in Cancrinu lenio puncto horx tliei se- plena, quod esl decimo quinlo Kal. April.
    cundx, quod esl xv Kal. Jul. ; ct exit de Cancro
    hora iiit-i diiodeciina plenu, quoJ esl xv Kal. Augusii. De quarlo anno prceparationis biste.it'.

    Et iniratin Lennem horu primi nocns ini-boanle, Auno quarto prxparalionis bissexti, infral sol in
    quat prxccdit xv Kul. August. ; et exit de Leone se- Arielem hora diei scplima inchoanle, qtind st iv <

    '.ui.iln punclo horx undeciiiue nociis, qux prxcedit


    Kal. April; el exl de Ariele secunrio puncio horas
    diem xv Kal. Seplcmb. iinciis quinlx . qux prxceJit dieni xiv K.il. Muii.
    fcl iniral in Virginem terlio piiucto bnrx undecimx El iuirat in Taurum terlio puncto horx quinlx
    noctis, qux prxcedildiem xvKal.Septemb.;el exit dc noc.iis prxdictje; ctcxittle Tuuro hura diei lertia
    Virgine nonu horn diei plena, qu.nl e>t xviKal. Uclob. plena, qttod est xv Kal. Junii.
    Etintral iu Librain deciina bora diei inchoante, El inlral in Ceminos hora Jiei quarta inclmante ,
    quod e-i xvi Kal. Uctob. el exit de Libra secundo
    ;
    quod esl xv Kal. Juuii; et exit ile Geminis secundo
    punclo hor.c octavx noctis, qux prxcedit diem xvi piincto horx noclis secundx, qux pixcedit diem
    Kal. Novemb. xiv Kal. Julii.
    El intral in Scorpionem lerlio puncto oclavx ho- inlral in Cancrum lertio ptincto horx secunde
    Et
    rx et esii deScnrpione liora diei
    nociis supradirl.-c ;
    nixiis supradiclx ; el exit de Cancro hora duode-
    sexla cnmpleU quod est xvi Kal. Hecemb.
    ,
    cima plena noclis , qux prxcedii diem xv Kal.
    Et inlrut in Sagiiurium hora seplima diei imiio n - August.
    te, quod esl xvi Kal. Decemb. ; ei exit de Sagitia- Et inlrat in Leonem hnra diei plena, quod est
    rio secuuilo puncto quint.c hor* noclis, qux pnccedit C xv Kal. Augusl; eiexil de LefliiesccunJopunclo bone
    diem xvi Kul. J uiuaiii diei uiiJi eini.c, qund est xvi Kal. Seplemb.
    El intral in Capricorounj lertio puncto quintx Et inlrttl iu Virginem teriio punclo borx diei un-
    liorx noclis supradicix ; et exit dc Capricnrno lertia Seplemb. ; et
    decimx, quod esl xvi Kal. exit ds
    hoia diei plena, quud est w.i Kal. Febr.
    Virgine noiia hora noclis plciia, qux prxeedil dieiu
    Ei iulrul in Aquarnim qtiaru hora diei inchoante,
    xv Iv.it Octnb.
    .

    qttod esl xvu Kal. Febr. el exil Je Aqinrio secim-


    ;
    Et inttal in Libram decima liora noctis inchnante,
    <lo piuiclo secunJx horx noclis, qux priccctlil Jiein
    qux pr.cceJit diein xv Kal. Octobr. ; ei exit Je Libr»
    SVil Kal. Fcbr.
    secundo ptmcio octavx borx Jiei, quod esl xvi Kal.
    El iuirat in Pisces tertio puncto secundse liorx
    Novemb.
    noctis prxJiclx; el exit Je 1'iscibus JuoJecini.i bora
    Et inirat in Srorpionem terlio punclo ocUvx ho-
    nociis plcna, .)n.c pt.cceJit diem xv Kal. Aprilis.
    rx diei, quod est xv Kul. Novemb. ; el exit de
    De terlio anno prwptirutionis bissexti. Scorpione scxU hora nuclis plena,qux precedit
    Anno lcrtio pncparalioins bissezli, in
    ioitio primx «iicin xvi Kal. Decemb.
    hoijediei, quod est xv Kal. April. iulral soi in Ei itiirat hnra seplima supraJicia»
    in Sagiiluriutn
    Arieletn ; et cxil de Aricte sccunio puucto bonc diei noctis incboaiite de Sagittario secundo pun-
    ; et exii
    tuiJetiimc, iiuoil csi xv K il. Maius. cloquinia horx Jiei, quod cst Jecimo sexloKal. Jan.
    El inlral in Tattriiin icrlio piinclo
    bor.e dii i unde- El iutral in Capricornum lertio puncio borx diei
    eimss, quod c-l sv Ktl. Muias; el cxit !•• Tauro ho- quini.c, <|tiod est xvi Kal. Jan. ; et exii de Ctori-
    ra iionu plcna, qua pr.cccdit dittin xv Kal. Junii. corno hora noc is terlia plena, qux prxceJit diru<
    1

    Et iulrat in Geminos incboantfl hora deciuia noclis xvi hal. Febr.


    supradici.c ; ol cni Je Gcminis secundo puncto hora.- liimrai in Aqitarinm iudioantfl hora tmrtis
    ili.i oiiav.e, ijnni esl xv Kal. Julii. qiiuna supradiclx et exil .!• Aquaru» secuudo
    ;

    Kt ioii.it iti Citictuin Iflrlio puucto hnrx oclavx, puncto iior.c diei secuiuLc, quoJ est decuuu quarto
    quoJ est xv Kul. Julii ; ei exit Je Cancro -c\t.i hura Kal. Mail.
    uociis, qox pr.uceJit dieni xv Kal. Atigusl. El iiitr.it in Pisres terlio puncto li>r.r di<-i serun-
    Et iniral in LaoMHi hora sepiiiiu supraJictx dx, quod rsl xiv Kal. Marl. el exii d« Pivtbiis ;

    inuiis inchoaiile ; el exit de Leone secuiido puuclo diiodecima hora die plena, qu...i esl xv Kal. April.
    borx dici quintas, quod etl n Kai. Sepleiub. Sicque sol primo auno pot bissexlum sexta hora
    Et niii.ii in ViiYiocoi
    puncto bora diei
    icii r> iioiiis. qua Aricteiu iniraveral, exit de Pisnrnt>;
    qniiii.r, quoJ esl xvi IvjI. Sepleinb. el exil Jc Vir- ; m vero .iiiiio duoleciiua hora rjiisJen ihk-I t
    (iiii.lo
    ffne hora lerliu nOOlis plon I, quc pruieJtt Jiem w tertiu amio sesia hora diei lenurnti- ituirto *uui« .

    K-ii Oelobr. .i.ioo dtioJecima hora tpstiis ilici , quo.i e>t xv h»l.
    Et mtrai iti l.ii.i .iiii |uarU hoia pr:cdiclx nocl s April. 11« |ne viginli quatttor, id Otl, nox eutu Ji«
    ;, ,,,

    361 DE TEMPORUM RATIONF.. 562


    diebusetquaJrante,pcrficieiur. Primumigiiur Arie- .4 mensis sol lenel oriri incipit, consummatur in illa,

    tis signum in illu cueli parie quam in medio Mariii qua in medio Aprilis ipse circuniferlur, ideoque in

    GLOSS/E ET SCHOLIA.
    sexlo Kalend. Mart. in'ercalari jubenlur, ut iterum ideo ad unumquodque ex duodecim signis dux hor»
    sol bissexto complelo priina hora noclis, quae prse- perlinent, sive in oriendo, sive in occidendo. Zodia-
    cedit decimoquinlo Kalend. April. Arieiem possit in- cus, vel signifer , est circulus obiiquus , duodecim
    gredi. Signa duodecim vel a causis annalibus, vel a signis constans, per quetn errautes stellaj ferutitur.
    genlilium fabulis nomina sumpseruni. Nam Arieiem Ncc aliud habitaliir in terris , quaui qnod illi sub-
    Marlio mensi propter llaRimoi:en> Jovem tribumil. jacel, r liqua a potis sqiiaicnt. Veneris tantum sltdla
    Unde ct in ejiissiir.ul.it 10 arietis cornua fingunt. Tau- excedit eum binis partibus; luna quoque pcr lotam
    rum Aprili, propter eumdein Jovcm, quod in hovem latitudinem ejus vagatur, sed omnino non excedens
    sii fabulose conversus. Casturem et Pollucein Maio, eum. Ab his Mercurii slella laxissime, ut lanien e duo-
    propier in igne virtutis. Porro Cancrum Junio tlenis partibus (lot sunt enim latitudinis) non amplius
    quando sol ad inferiora redii, quod Canrer impulsus octonas pererret. Neque hasa>i|iialiler, sed duas iue-
    relro cursus dirigere soleal. Leonem, quem occidit dio ejus; cl supra quatuor, infra duas. Sol indi me-
    llcrcules, Julio, propter vim fervoris assignant. Vir- dio ferlur inter duas parles , flcxuoso draconum
    ginem Augusto, quia ttinc exbausta caloribus leilus meatii insequalis. Martis stella quatuor mediis, Jovis
    nihil pariat. Libram Septembri, oh sequalitalem diei media, ct super eam duabus ; Salurni duabus, ot sol.
    cl noctis. Scorpiuin et Sagittarium equinis crurihus B Zodiacus Grsece, Laiine signiler. Zodia euim ani-
    derorinaium , propicr fulmina nieusium i|isorum , inalia dicuiitur, quod vilalem habeant animam, q:ix
    Octoher et Novemher accipiunt, Capricornum De- Jwn Gneco uomiiie voca tur; vcl zodiacus diclus a
    1

    cember, propter capram Jovjs niitriceni , cujus ex- signis, eo quod signa animaiium in eo esse videan-
    trema pisci similia pinguntur, quod bujos mensis tur, quae zorlia dicuntur. Dicitur vero ita secundum
    ultima sinl pluvialia. Aquarium Januario, Vebruario Macrobium. Circulus obliquus, id est, torluosus.
    pisces, ob menses imhriferos tradunt. Suigulis .111- Cujiu partes latitudinis suot duodecim, per quas
    tem signis triginta partes , lerosc vero decades pu- div rsis modis si tera spatiantur. Per quem , scili-
    tanlur, co quod sol triginta diebus et decem seinis cct zodiajcum. Pcr cujus partes, quoe dicunlur er-
    horis illa percurrat, a utedio inensis seniper inci- ruitles feriniliir autem
    : iofarie, nam alia per tres
    pieos, id est decimo quinlo Kalend. die. Signa duo- partes, aiia per quatiior, alia per quinque, alia per
    decim , sciticet signiferi vel a causis anualibus, id
    , octo, qii»d:ini per dtinJeciin. Nec aliud, sciiicet
    est, bistoricis, qutc per singulos annos eveniunt, vel Epalium habitalur in lerfis, scilicet ubi nos habita-
    a gentilium fabulis, id est ligmenlis, nomina siimpse- mus. Habitatio bomioom sub zodiaco tantum esl
    runi, a quibus signa voeaniur; vel ex annalibus, id quia non habitalur aliquid iu mundo, nisi suhlus
    esl, e\ rebus quic singulis annis naluraliter fiunt, iilo. Macrobius ita coiumemorat Luna fere nnn-
    :

    siin t illis imposita vel ex fabulis quas gcntiles mo-


    ; quam iu uno signo bis continno nascitur, uisi in
    nimenlis Scriptune tradiderunl, aul etiam ex ulris- Geminis; ubi hoc nunqium evcnit, quia die.s in eo
    que. Aries, Ahraham pro eo quod arietem Domino
    ,
    sol duos supra triginta altitudine signi moianlecon-
    obtolit pro Isaae lilio suo. Taurus, Jacob, qui quasi {] sumil. Rarissime in aliis si circa primam sigui par-
    taurus cum angelo lticiatus esi in moole iiethel. Ge- lem » so!.-; procedit. iloc autcm ju.xia naturam ali-
    mini, Adain et Eva , quod uno corpore 1'ciCli sunt in quatenus ihtelligi pntest, tamen juxta rectam et
    paradiso. Caucer, Jub propbeta quia cancriosus
    ,
    consuetam calculandi consueludinem miquaquam ac-
    fuit. Leo. Daniel, qui in lacu lconum fuit. Virgo , cipiendum esl. Muiia hine dici poteratst, scd a me de
    Maria, quia lilium genuit, et virgo permansit. Libra, signifero et de duodecim signis planelarum id esl so-,

    Judas Scarioth, qui ad slaterain prelium Salvaloris Its et lunoe, etc. Meutits transitus, scilicet con ra

    pensavit. Scorpio, Pliarao, quia perconcupisceiiliam inuiidum. Tanlum nunc dicamus , quia tol ccclxv
    mersus esl iu mari. Sagitiarius, David, qui bellige- dicbus et sex horis, id est, quadranle; luna vero vi-
    rator fuil conira Goliath. Capricornus, Esau, qui per ginli septem diebus et oclo lioris, Zodiaci ambitum
    cupidilalem vcuatioiiis, et per caprain perdidit be- iustrant, id esl circueam. Singula vero siqna sui tri-
    nediclionem. Aquarius, Joannis Uaptis ;e, quia in genis diebus, el denis horis ac semisse, id est, diini-
    alvco Jordanis balvatorem baptizavit. Pisces, Jo- dia hora periubiiur, id est, percurri!. Accipe ergo
    nas prophela, quia in ventre celi tribus diebus triginia dies duodecies , ei fiunl ccclx dies ; et ac-
    et tribus noctibus cotnmoravit. Singulis au ein cipe decem boras duodecies , ct liunl cxx hor».
    signis triginta partes, ternse vero decades. Quod au- Duodecim ergo aemisses faciur.t sex horas iste est :

    leni dicit triginla, nun est hoc verum , sed verisi- quadrans. Flunlque simul ccci.xv dies et sex hora?
    mile, nam sol in singulis signis variis et diversis spa- in circuilione soiis per zodiacum. Luna aulem binis,
    tiis moralur. Nam in geminis triginla duabus spa- id est, duobus diebus, el senis, id est sex horis ac
    liatur dietms el e contrario x\iv diebus Sagittarium j. bisse. Acciue aulein duos dies duodecies, el fiunt vi-
    ,

    transit. Similiter et in cvteris siguis varie cursura


    u ginti quatuor dic^. El aci;'.pe scx horas duodecies
    suum peragii. llinc esi quod in nulln signo tali spa- et fiuni sepluagiula iUix hoia , id est tres dies. Ac-
    tio, id est, triginia dierum el decem semis horarum cipe bisse duodecieF, et liuut ncto hone. Fiunt simul
    inoras facit. Propterea vero verisimile e.st, quoniam i:i circu t.one luua; per sodiacura viginti septem dies,

    si quis lotius anui circulum vel cumulum, id est, et octo horx. De diiodecim bUsibus fiuut oclo horse
    ccclxv dies, el sex buras, in duodecim acquas partes ita. eniir; de duodecim bissibus qualuor bisses,
    Tolle
    secunduin nuineruin signorum panitns frerit, duo- ei fac iitdc oeta trientcs et da unicuique bisse ex octo
    decirriam pariem inveniet u; trigmta diebus , el de- biiiibf.5 liiium lnenlem, el erunl oclo horce inlegne.
    cem horis, et dimidia parte unius hone. Tanuc sunt Duo eniiii trientes habent bisse in se. Ac bisse unius
    magnitudiuis, ul non minore quam duarum spatio liorce, id esl duabus partibus unius hora:. Si diviseiis
    borarum vel oriri vel occidere, vel de loco possinc aliquam rem iu tres partes, leriia pars triens dicitur,
    movere. Singulis tricenm partes ob Iricenos dies , dux vero partes bisse dieontur. ipsa tertia, scilicel
    quibus a soie luslrantur, ascribuniur. Nullum enim pars qua: remanet, triens nuuctipaiur. Tantum spa ii
    siguum potest moveri, nisi per duas horas. Et ideo ctetestis. Majus enim spalium percurrit luna in trt-
    quii in duabus horis ruovetur unum signum, in vi- ginta diebus quam sol in diehus ccclw. Quanlum
    ginli quatuor horis moventur duodeciin signa , id ccclx, etc. Et lertia diei pnrte, id est, oclo boris,
    esl, totum finnainenlum. A
    principio ortus viniuscu- quavium, scilicel cursuin ccclxv diebus, id est xn
    jusque signi u.vque ad exlrcimnn, dux horas per- mensibus; et quarlm diei paric, id esl, sex horis
    aguntur, viginti qualuor horx inler diem ct nocletu qucd est quadruns. Et sciliccl cum probel manifesla
    Patkol. XC. 12
    31! 5 liKD/F. VKNi:itAi;il.!S 01'KRL'M PAKS I. — DIDASCALIC.A CENIINA. 364

    ". iv» suapane juxta quosdani, ->A ve.rius jnxta \ in quarta siia paiie, loeiun tcquinoclii vernalis osten-

    /kiiyuiiiis, quicaliulalionibusprtcoiiiiiibiisgnarisunt, dil. Secunduiu Tuuri ab illa cueleslis circuli parlequa


    GLOSS.E ET SCHOLIA.
    verilsi. QtMii/Hffwpatff, ide&l.in uix diebii>,eiiiiho- lextaoo parieni
    paiiis signircro. Tredecim enini m
    ris ; ttintiun, si ilicii spatu in xm
    suis sciliccl iiieiisihus. partei i
    '
    luua quolidio in zodiaco.
    •
    i :
    i
    ;

    .
    1
    1 ideo !•"
    • m
    Illuni ciiisiimi quen cirouku too, id esl,
    lacii luna in illis duobus iliebus xxvi partee circuit, ei in quatuor

    in xsvii diebus ei octo liori», laoit sol in sm tuis lioris, i|ii;i- esl sexia pars riiei.duas partes et sextam
    meusihiis. I t illuiii c rsiim qtiem lacit iiina in suO paiiem pariis perlahitur. Fiiiul simul xxvni parles ,
    mense, iri esl in xxix diebtu et xu horis, ficil sol
    , el sexta paraparlis. Unde xui mensis synecdocliicos
    in xiii niciisibus. ln duobus ciiun diebun 61 quaiuor uiens.s appeliatur. Non enim habet nisi xxvni parics,
    hdris, est meusii Iubb major suocireuilu.inquibus el sexiam paricm parlis. Decst de triginta diebussolis
    ad consequendum solem peragil xwui partes, et iiiiiis dics et decem horic, id est.quinque partcs dici.

    Vknus J
    Ml lUAKIUS J

    Jovia 1<~

    Satimncs %
    Sot C
    Mars

    I.UNA

    Noiamlnm sane, quo.l nunquam de duodecim si- p nioveninr, nec negare hoc quisque poterit quod vi-
    gnis ainplius qoam sex simul cerni qttoani, ita ul ex sus allirmal. Qiuerendiitn est eryo u rum ab orlu ad
    his uno orienle alter DCcidafl , sieque iit ul novem oceasom an iu contrarium inotu proprio revolvan-
    per totam noctf-m succerientia videautur, reliquis tur. Sed et hoe quterentibus nobis non soluni ma- ,

    Iribos non apparentibus , il!ud ubi snj est, et qnol nifestissima ralio, sed visus quoque ipse tuonsirabit
    aolcm vel seqiiitnr, velpnecedit. Macrobitis Zodia- : Consideremus enim signofum ordinein, quihus zo-
    nini ita laiteus circulus obliqus circumtlexionis oc- diflcuiu divisum vel riisliaetUm videtriiis, ct ab iiiio

    cursu ambiendo complectilur, ut euin quo dno iro- signo quolihet e;us onlinis sumamus exiwdium. Cmn
    (litasigua Capricornosel Cancer lerumnr, intersecet. Arii>s exoritur, post ipsuin Taurus emergit bnnc :

    Has solis portas phy.-iei vocaverunt, quia in ulraque Gemini sequuntiir, hos Caneer, et per ordinem rcli-
    ohviante solsiitio, nltcrius solis inhibetur accessio et qna. Si ista ergo in Occidcutem ab Oriente proce-
    lit ei regrossus ari zonre viam riijus terniinos nun-
    , derent, non ait Ariete in Taurum, qui relro lncalus,
    quam relinquit. iiem liacrobius, in prima libri sui nec a Tanro in Geuiinos signum posierius volveren-
    partc Solein, ei liiiiam ct sieilas qumque quihus ab
    : tur, sed a Geniiins tn Taurum, eta Tauro in Arietetu
    errorc nomenesi, pneterqubd sccim trahit ab ortu recta et imindan<e volubililaiis consona accessione
    in occasum diurna coei conversio, insa suo moiii in prolirent. Ctnn veio a primo in siguiini seeundum,
    Orienleiii abOccideme, nonsoKs iiitera^um profanis, a secundo ad tertium, et indead reliqua qu<« poste-
    sed multis qunque doctrina iuil aiis abhorrere a fide riora sunt revolvartluf, si^na autem inlixa ccelo fe-
    ac monslro simile judicaltnn est. Sed apud pressius runiur, sineduliio constat lias sielias non cum eceli»
    inliientes ita verutn esse conslabil, ill non soluni sed coiitra ccelum moveri. Hoc ul plene liqueai,
    iuente coneipi, sed oculis qunque ipsis possii pro- C. asiruamus de luate eurau qui et Ciaritate sui et velo
    baii. Tauien ul nobis de lioc sil cu;n peilinaciter citate notabilior esi. Lnna postqimm a sole disceJcns
    negante traclatus, age qtiisque tihi boe liquere dissi- coeli inargiiieiii teiict. anleeedeuti supcr occidens,
    uiulas simtil omiiia, qu;e vei conlenlio sibi fingit dc- lenia die t irdius occi lit, qnam secundo, et ila quo-
    iractans fidem, vel qu;e ipsa veritsts suggerit in lidie longius ah occasu recedil, ul scpiiaio die c rca
    divisionilnis nieiiibra iiiiltamus. Ilas erraticas cnm solis occasum iu mrdio ccelo ipsa videalur. l*ost
    luminibus duobus, aut inOxas coeio, aut alra siden alios vero septem, cinn ille luergit, h*r onuir, adeo
    ntilliim sui molura nostris oculis indicare, sed feni mcdia parte mensis dimidium coeluio, id est, nnmn
    niiiiidan;e conversienis inipetu aut movcri sua q:io- , hemisphieriiiiii , ah occasu iu Orientem receiletulo
    que aecessione diceraus. Kursus si moventur, aut mi litur. Itursus posl alios seplem circa solis orca-
    cosii viam lequunlur ab ortu iu oecasum, et com- siim lalentis heniisphturii virlicem icnel el hujiis ;

    niiiiii et ,:
    nieantes, aut contrariu reeessu in
    tio iftotu rei iiidicium est quod inedio noiiis exo itur. Fnstre-
    m
    O isnt' ab Oci identis pavte versanlur. I'r;eter h:cc, mo lotldem difbus exemptis, sniem dcnuo roinpre-
    ul opinor, inhil polest vel esse vol Ongi. Ntino videa- heiulil; el mciiiiis videlur oilus aitihnriim i;iuin diu
    mns quid ex liis veruni poierii probaii. Si iiilix<o aoli auccodens rursus movelur et ruraus receuVas;

    esstnl, iiiinqiiain ab eadein statiorte diseederant, scd paiilaiiin lemper in Orieniein regiediendo 'eh uual
    m iisdcm lncts semperui alitsviderentur. Eece enim occ.isnin. Snl quoque ipse nou aliter quara ah occmii
    ite inlixis vcr^^ha' nec a sui imqiiam se copulatione D in Orieiitciu inovetiir; t-t lnei lardius raoesaua miiiiii
    dispergunt, nei; hyadua qua vrciute tunt, deearunt, qiuiii lun.i oniiri.it qulppe qui unto ieni| ore si-
    i
    ,

    .iiii Orionli proximam regloiiera relinquunl, S-*pien- gnum iiiiiiin eniiiiatiir, quauto loiiim /o li.ciiiu lima
    iiiiuiiiiii compige nun Mlvitiir. lugnhi qui lnier eos iiiM-uriii, nianilesia lameu ct subjecli erulis molua
    laiiiuir, setnel circnmfusum non mittal aniph>xum, Sfui pr.eslat in.ln i.i. Iliinc i-niui in t\nete • se po-
    Hj- veio iniMo in hac, iii.iilii in iii.i cuali regione vi- iiatniis tliitiil quia ivquiliiirlisla niguuill rsl p.vrcs ,

    mnlur, el >wpe eum in ununi locpni duat pturMve lioias soiniii et diei faeil. In hoc signo cum occidlt,
    eonvwierint ol loco lainen iu quo slmul \is.c iwrt, l.itn.ini. id fst, Siorpii chelas iiim oriri vidoMtWi rt

    ei sr potlea teparaniur; e\ boc eai nnn esw cealo


    .i app irel r»unn »ic >. n a^ni. Nam v«*r^iii.ii* ri hyj-
    inlixis, octriii quequs ipprobaiMlbm constal. i^iun da> p.nles I.iii il.iiinii'. n. m mullu posl M'lr nier-
    i
    36S l)E TEMPORUM RATIONE 3G6

    in meilio Aprilis sul circumferlur orins iniiium fa- A Tcrtiuni Gcminorum a parte signiferi quam sol in nie-

    cions, complel in ea quam ipsei» Maii niedio servai. dio Haii; «ftiaitum Cancri ab ea quam in incdio

    •JLOSS.-E ET SCHCLIA.
    geuie videmus. Sequenti mense, sol in signuni pos- lieri, ut corum sideribus misceanlur; sed iu illo signu

    lerius, id esl iti Taiirum reredil ; et ita lil Ut neque unaquajque perhtbeiur quod habuerit super veriiceut
    vergili», neque alia pats Tauii illo inense videaUir. in ea qtt;e illi stibjecia estcirculi sui regione discur-
    3igiiiim enim quod cuin sole orilur, ct cum sole oc- rens. Quia singularum sphieranim citcuos in xn
    cidit, semper, occuliiur adeo ul et vieiua aslra sMc parlrs 3Pqtte ut zodiacum ralLo divistt ; et quie in eam
    propiuquante celenlur. Iicm Hacrobius Quieren- : partem circuli sui venertt, <\\ne sub parie zodiaci esi
    dum esl, emn zodiacus nntis ?it, tl liis ronslel coelo Arieii deputala, iu ipsimi Arietem ve.iisse conccdiinr.
    sideribus inltxis, queniadmoduni inferiorum sphajra- Similisque observalio in singulis paries inigraillibus
    rum stelhe iu sigi.is zodiaci meare dicantur. Nee sleliis icnelur. Et quia facifiorad intellectum perocu
    lungum est iiivenire ralionem, qure in ipso vesiihulo los via esi, id quol sertno descripsil, visus assignei
    I Kcuhat i|inesiionis. Verum est eniui ncque solem Eslo zodiacus enim circulus, cui ;>scf iptiim est A, inler
    liinamve, neque de vsgis ullani il.i insignis zodiaci B limtc septein alii orbcs locenlur, et zodiacus ab A

    per ordinem affixis notis, quibus ascribeniur liuera: C propior est, inferioribus major; qtii vicinior tiltniio,
    tequenles, itt partes sil dividatur, sitque spatium brevior superioribus baoeiur. Ei inier has igitttr
    qtiod inter A et B claudititr Arieli deputattim, i|tiod septem splucras gradum celeritatis suicsiugulisordo
    inter B el CTauro, quod inier C et Geminis, pnsitionis ascribil. ideo stelke qme per spatia lon-
    Cancroquod seqnilur, et reliquis perordinem raetera. giora discurrunt. amliiltnn sutim lempore proliiiore
    Ilis consliiutis, jam de sitigulis zodiaci noiis ei lilleris eouGciont; quts per angusia, breviore. Consiatenim
    singulae deorsmn linea; per oimies circnios ail ulti- nnllatn iuter eascelerius tseieris tardiusve procedere;
    usque- deducaniur. Procul duhio per orbes
    11'ttin setl e.iim s t omuibus idem modus meandi, laniam eis
    smgiilos dnodenas p rtes dividet trausiius linearum. diversitatem lemporis sola spatiorum diversitas fa-
    In quocunque igilur circulo, seit sol in illo, seu Itnta, cit. N.iiu ut de niediis nttnc piaiermiiiamus, ne ea-
    vel de vagis iiuecunquc discumt, cinn ad spatium detn sxpe repetanlur, quod eadem signa Salurnus
    venerit qnod inler lineas clandilur ab A el U, noiis aunis Iriginla, lunadicbus vigimi ocio, ambit ei per-
    el litteris defluenie-, in Aiiete csse diceiur, quia illi iiie.it, sola causa in quantitaie est circulorum, quo-

    coitstiluta spatium Arietis iu zodiaco ile-i lutiiiu riim aller est niaxinuis, alter est iiinimiis. Ergo et
    supra veriicetn,sicul descripsiinus, hahebil.Siaiiliter catteranim singuke pro spalii sui nindo lempus
    in quamcunqne iuigraveril partem, in signn sub quo lueandi aut exlendil aut onlrahil. Hoe loco diligen*
    esse dicetnr. Aiiiue h.ee. ipsa descriplto eodeni
    liierit, re iim discussor invcniet quod requirat. Iiispeetw
    coinpettdio nos doeehit cur enmdem zoJiaciim e.i- enim zodiaci notis, quas nionsiral i:i pnvsidium ttdei
    ileniqne signa, alije tempo.e lo giore, alite breviore advocata descriptio: Quis vero, inqui-t, irc» cueieslis
    «.

    percurratit. Qoolirs enim pluies orhesintra se locan- iluodecim paiies aut invenit an! fccit, m;i xiir.e cum
    Mir. sicutmaxiinus esiilteqiti primusest, et miiiiinus » nnlla oculis subjicianlur exordia singularum? Iluic
    qui locum ullimum lciict ita de racdiis, qui suiniito
    : igilur lani necessariai interrogatioui liisturia ipsa re-
    367 RF.D.f. VENERABII.IS OPEIIUM PAftS I. — MDASCAMCA CENIINA. 36»
    hihir.il Junii facit prim-i| 1 iirtns, et iJeo jitxla \ vero sollicitiorem in Jnginem aliquot partibus, prius
    quosdam in octava sua parte rccipilsolstUium, juxta iiulc dcflcio ad infcriora silu xodiaci, iil esi, signifrri

    CLOSSif. ET SCIIOI.IA.

    spondeat, factum r ferens quo a veteribus ot tentata dtiahits effeclum cst , quia omne cuclum uua nocte
    est i.im ilihu iU. et cflecta divisio. ifgypliorum noii volviliir, sed pcr tlieui veniltir cjtis pars media,
    • iii iii relro majores ,
    quos conslal prinius oiiiiiiinn et medietas reliqua per neclem. Nec lamen cce'uin
    cceliim icruUri ct meriri ausos, postquam perpeiua1 oiiiiu; duarum sibi pmximarum iioctium divisit iu-
    apud se serenitaii* ob equio, ccelum sempcr suspe- spcclio.seddiversorum icmporum iioctiiriiatlimensio,
    ctu libcro iiituentes dcprebenderunt , universU vcl utrumque heinisphxriiim paribus xque vicibus anno-
    siellls vel siJeribus inhxis coelo solas cum sole cl tavii. Ei has ip-as diiodeciiu parles signa appellari
    luii.i quinque slellas vagari, nec bas tameii per nm- mahierunl, cerlaque singulis vocabula gralia signi-
    nes coeli partes passim ac sine certa erroris sui lege flcalionis adjecla snnt. Et qnia signa Grxeo nomine
    discurrere; nunquam cniin ad septenlriooalem ver- lodianuncupanlur, clrcum ipsum siguorum io liacum,
    ticem deviare, nunquam ad australis poli ima di- quasi signifenim, vocaverunt. Hucusqne Macrobius.
    mergi, sed inira unius obliqui circi limitem omnes Fabulas poctarum dc duodecim signis ideo omisi,
    habere discursus ; nec omnes lameu ire pariler ac quia fructiim in cis invenire iiiinime putavi. Ke-
    redire, sed alias aliis ad eiimdem locum pervenire spuenda cst cnim lectio quffi plus nocitiira est insi-
    lemporibus; lursum ex bis arcedcre, retro agi alias, pieniibtis, quaiu profulura sapienlihtis. Fabulas
    viderique siare nonnunquam postquam hacc, in- ;
    pociic a (undo nominaverunt, qux non sunt res fa-
    quam, inter eas agi videruni, certas sibi paries de- • i.c, scd laiiluni loquendo licl.c.

    crevcrunl in ipso circo constiluere, ei divisionibus


    annotare, ut cerla essent locorum nomina, inquibus Vescripiio poti.
    cas morari, vel de qiiihus exi>se, ad quxve rursus Dno sunt cxircmi vertics mnndi quos appellanC ,

    esse venluras, et sibi invicem nuntiarent, el ad po- polos Seplenlrionis c.t Au-in quortiin aller a nobis :

    steros nosceuda transmilterent. Dtiobus igiiur vasis semper videlur, aller nu iquatn. In eo qtii a iinhis
    ameis prseparalU, quorum alferi fundus erat in mo- cermlur, Iria sunt signa consiituia duo scilicet :

    dnm clcpsydra; foraius, illud quod erat integrnm, arcluri, el serpeos circum aique ioter illos in morem
    vacuum stibjecenint plenoaqux, altero superposito, llinninis ineans. Ilclicen arclurus major, cynosura
    sed mealii ante munilo, el quamlibel de infixis imam iuinor nppellalur, qu<c diversum quidein aspiciunt.
    clarissimain lucideque notabilem observaverunl Nam dorsa eorum sihimet ninluo averlunlur, aversis
    mieiilem quae ubi primum coapil emergere, mox
    : huc aique tlluc pedibn«. Serpens ergo cauda cingit
    muniiione suhducla, permiseruntsuhjeciovasi aqiiam belicen , csctero circuitu oynosuram , ila lamen til
    superinris influere. F luxitque in noctis ipsius et se- easdem ineiiius interlabcns separet : cujus caput ad
    cnti diei fine.n, alque in id noclis secumta:, quandiu dcxtrum peJt-m ejns qui in geuiculo stal, videtur
    eadeui stella ad ortum rursuin revertitur. Quse ubi extensum, llle vero qui in geniculo stai, quem Her-
    apparere vix ccepil, mox aqua quae infliiebat amola culem dicunl, dextro pcde caput pnnnit serpenlis,
    est. Cum igilur ohservata? slellae ilus ac reiliius inte- eapite ad Atislriim converso, humeris snis coron*
    gram signilicarel cceli conversionem, mensuraiti sibi C langil conflnia. lp>a vero corona posl lergum Iler-
    cceli in aquac quoe de illo Uuxit stiscepta quantitale culis sita, capili scrpeniis quem serpenlarius lenel
    posiierunt. Hac ergo in partes rcquas xn sub Bda di- appropinquat. Serpenfarius autem , qui a (Ir.ecis
    mensione divisa, alia duo hujus capacitatis procurala Ophiuetmi voeatur, sub Hcrcule positus ad Atistrura,
    sunt vasa, ut singula taiitum singtilas de illis xn par- versis pedibus Scorpionem calcat, serpente prsecin-
    libus ferrent; uv.i 11 rtirsus aqua in vas sunui pri-
    j
    »• citts, quem utraqoe manu leuet ; qui plurima longi-
    sliiium , foramine prius clauso, refusa est , et de tudine proteotus, usque ad coronam extenditur. Juxta
    dtiobus illis eapacitalis minoris alterum subjecerunl hujus serpcnlis flexuosi volumina, nullo alio iuler-
    pleno, alterum juxta exprditum paratumque posue- veriiente signo, booles posi icrgum acturi majoris
    ritnt. Ilis prxparatis, uocle alia in illam jam ceeli vitlelur, pedibus ad Virginent ver-is; nam Virgo sub
    partem per quam solem luiiamque eiquinque vagas, pedibus boolis e-i conslilula. Conlra gnllur vero el
    meare diuiunia observatione didicerant qiiainqiic ,
    pedes aoteriores urs.c majoris in commissura zodiaci
    poslea zo liacum vocaverunt, ascensnrum obscrva- alquelactei circulorum, Gemiui sunt locati, balientes
    verunl sidus, cui postea nomen Arielis addideruiit. a lievo latere agitaturcm cuin haedulis duohus, qui
    Hujits incipiente ortu, slatiin suhjecto vasi snper- contra 0.1,011 belicis, captte verso, pede dexlro sitn-
    posike aqu.c fluxum dederunt. Qtiod ulii completum struiii Tauri cornu tangere videtur. Juita Geiuinos,
    esl, mox eo sublaio elftisoi|tic, alicrum simile sub- quo todiacus allissime ciigiiur, contra venimn ursa:
    jeceriini, ccrtum signis observanies, ae memoriler iiiajnris, Cancer silus esl, babcns in dorso asellos
    aniiotatlg inter ejus loci siellas qui oriebaniur cum albicante iuter eos nubecula, qux prjesepium appel-
    primutn vas essel implclum inielligentes quud eo r.
    : l.iltir. Atcoulra pedes ejusdem ursjcposteriores, iutet

    tenipore quo totius aqtue duodeeinia pars lluxit, Cancrum et Tirginem, Leo dicitur constitutus. hun-
    pars cceli duodeciraa conscendit. Ab illo ergo Inco lem habeni juxla sa; sub pe^hbus vero agitatorii
    quooriri incipicnte aqtwe, aqtia in primiim vas ceepit Taurus jac t, uno pcde proiento ad Orionem, qu: sub
    iuiluere, usipiead locuiii qui oriebatur cuin primuin illo esl constitulus. Cepheua inler lyram et Casie-
    vas implcreiur, diiodcciuiani partem evali, id est, piii.iin medius, expansis bracbiis. pedihus ad tergj

    uiuim signnm esse ilixeriinl. Item scc.uiiilo vasa im- mtnoris msa- porreolil Casieuhiii conlra voluu en
    :

    pleto, ac mox rclracto, illud siimte quod olloi clfu- Biaiimum Sejileeltionalis serpcutis , iater agilalo-
    •uiii paraveranl iterum siibdiileruui, nolalo siiuilitcr rem, Perseum, Andromedam, Cepheumque consiatlt,
    loco qui einergeh.it cum secundum vai essel hnple- lu lacleo rirculo, inlcr 1'isres, Caiiepblaw .itque
    tiiui, et a liue primi signi uM|uead lociiin qui ad le- Arietcin, Aodioiue J.i cst luc.ita, ciim Iriaugulo quem
    cunda? aqux fiiiem nriebatur, sccuiidiiiii sigiiuio :in- posi terguin habere dicitur, tapui versum habeni
    nnlalum esl; atque ila vicissim vata iiiiitaiulo, el pcr ad alviiin cqui, qui equus supra esi poailHS, Ariea m
    singulas iniiii.-iitis .iqii, c parles, singuios sibi ascen- eommiasura todiaci atque tequinociialia elreu Mib i

    ilciitiimi cccltim parliinii limiles aoiiiilamlii , uhi Iri.-ingiilo ^itus csl, hahi ns siih >e cctiiin aJ Ai^ii
    coniuinmata jam omni per duudecim partes aqtia ad lein partem. A proximmn hujui signi piaece duu,
    I

    pniiii signi exordia perveniuiu est, ilne dubu» jam quarura alier in Aquilonem erectut, jiier m Ansiio
    iiiviaas, cerlhtque sibi observationlbui litdklii au- n prunus, c.ioilis i.iiucii vineulo quodam cunnexu cul-
    notatai duodeclra oosll partea tantan lumpotes ma- ligali siiui. \i|iiiliniuis aj Vm.ii i.iiicJjni exlfiuliiiir,
    i tuii.iitoiiis habuerunt. Quod non nocte un.i, ied AuMriniM ad Aquarliiiu; juvta pedw vcro \ndi\une-
    ,

    369 DE TEMPORUM KATIONE. 370


    circuli ; qniiitum I.eonis signum a parte qua sot in A Augusii; septimum Librse ab ea qua in medio Se-
    medio Julii; sextum Virginis ab ea qua in uiedio plemhri circumagitur inchoat oriri, quapropteret in

    GLOSSiE KT SCHOLIA.
    dae, a latere Casiephia», Perseus ostenditur, Gorgonis Itein :

    carut nianu sinistra tenens. cujus sub femore sinistro, Mergimr Ainmonis I.ibr.i. Tauri Scorpius orlu.
    joxta caudam Tauri plciadcs videnlur constiluUe. Ai (jeminos fugit Arcitenens, Cancrum Capricomus
    Lyra vero inter bevum crus Ilerculij, et intercygnuna Hinc Leo pellil aqtias fundenlem, Virgoque Pisces.
    posita est; sed cygnus, expansis alis, volanli similis, llem :

    ad dexieram Ceph i maniim, dextram alani, sini-


    Lilira quod est Ammon, Nepa, B03, Geminos fuge
    stram ad pedes equi porrigit. Inter PL>ces etEqiiuui, '
    lChirou
    caudamque Capricorni, Aquarius est colloeatus, Egan Cancer agis, urna Leo, Virgoqae Pisces.
    aqiiam urna fundens.qiiieeffusio ad magiium Piscem
    Lnna zndiacum tredecies in duodeciin suis conlicit
    usque riecurrit. In parte autem humillima zodiaci,
    meiisibus, duobus scilicet diebus, et sex iioris, ei
    juata Sagiltarium alque Aquilam, Capricornus in
    bisse, id est, octo unciis unius horae, per singula si-
    oomniisstira hiemalis circuli ac signiferi situs est,
    habens post sc Sagittarium. in commissura circulorum
    gna decurrens. Si ergo vis scire in quo signo luna
    vcrsetur, siime lunain quam volueris computare, ut
    xodiaci atque la< tei sub delphino conslilutum. Est
    puU duodccim multiplica per qualuor, tiunl quadra-
    ua-

    pedibus serpenlarn tanga luna duodecima commoratur. Quod si unum renian-


    tur; elhaberesub se ad Auslralem plagam centauruin
    serit, sex horas signi sequentis noveris esse comple-
    bestiam , manu quasi ad aram fereniem. Ilaec ara a
    las ; si duo, duodecim ; si tria, octodecim ; si qua-
    quibusdam sacrariiim vocatur, et esl conlra smiimi-
    luor, rtiem integrum ; si octo. octiessenas horas, id
    tatem caudae Scorpionis ad Austrum posila. Brachia
    est, duos adjectos esse dies. Ex quibus (amen horis,
    vero Scorpionis locum obtinent quem Librani dicunt,
    per lerua semper signa binas subtrahere memento.
    eo quod in eo sol aequinoctium faciat autumnale.
    Opcrosuin esl enim in singulis signis horas minula-
    Hydia quoque jacet io circulo aequinoctiali nimia
    lim dividere per uncias. Unde in pnsseuli quamvjs ad
    longitiidine protenta , capite Cancro, medielate Leo-
    nonas portiones tria remanserint, non horas tamen
    ni, cauda Virgini subjecta, corvum atque
    urnam in oclodecim, sed sexdecim, sexli signi luna duodecima
    dorso gestans. At sub pectore Tauri, Orion gladio
    complebil. Et hacc qiiidem luna in prima vcl media
    accinciiis consniciiur, lepori qui sub pedibus ejus
    esl pirte signi, cujuslibet naia, proinpta est compula-
    superposiius. Habet enim post vesiigia sua canem,
    lio. Siu autem alias quot primo signo luna accensa
    quem Syrium, quemque aiiiculam appellant collo- vel dcmpserii vel relinuerit partes, lot sequentibus
    catum, Cancri signo subjeclum; ante c|uem sub Ge-
    mims antican"in cognoscere potes. Po<t ™""™"™
    <4vrii 1 1
    r
    A,.ci„„, .
    ." caudam _•*•"
    .„•;
    vero
    ,
    1.*^*^'™ 6 *™
    — efarn rctraliere vel adjicere recordeiis, novem horis
    - 111 Iuna pro quinque uieDtis
    in iuiia
    *^™*, "
    in soie
    tiiebus 111 comptuaiis. Luna
    sole conipiilaiis.
    effulce e at sub
    eiiiiigere, •« ^™^*;^?™!!
    pede suustro Orioius, fluvius quem
    "« • ^ulum.
    Luna ii, unoquoque
    Eridanum vocanl, flexuoso cursu super labilur usque nieiise stio, id est, ct novem diebus, ei
    in viginli

    ad ceiuin. Celus aulem subjacel Arieii. a piscibus


    duedecim horis, circuit duodccim signa, el unum
    peuc insuper. Hoc argumento inusitato deprebendi-
    lon.issimo ir.ictu porrccius. Post cujus caudaui
    tur lunu decima lertia circuire zodiacum melius
    longo quidem intervallu sub aquario
    et capricorno quain in illo alio usitatissimo, quod polest probari,
    in Austrum porrectns, piscis
    magnus conspicitur ; si Irigesimam lunam lioc argumentum consideraveris.
    ullnnus eorum quse videri possint siguorum,
    cffusio- Islud iiamqne argumcntum est verius, quia ad liqui-
    uem urnae Aqtiarii, qui ad ipsuin tisque decurril, ac-
    cquens.
    dum hxc ratio comprehenditur. Illud ergo aliud ar-
    guinentuiii per triginia dies computat signuin, quod
    Ilem de eodem. non ita esse inauifesta ratio docet, quia scilicei
    Ad borese partesarcloi vertiintur, et anguis. xtas iuikc in viginti novem dicbus elduodecim boris
    I osi has arotephiUu,
    pariierque rorona genuque compielur. Nos tamen illo argumenlo triginta dies
    Krolapsus, lyra, avis, Cepheus, et Casiephia. daiuus, propter facilitatem compiitandi. El idcoistud
    Aungj.el Perseus, deltolon, el AnrfrnmeiK- astrum. argumentnm quia sublilius est, ideo verius, quod
    FegasusetJi^lphin, teliimque.aquila.angiiitpnensitic; probaiur ita : quia trigesiinaui lunam secundum boe
    Sigmfer mde subest, bis sex him: sidera complent.
    a r "' s, Ta " r " s Gemiiii,
    argumenlum invenies trcdecim signa babcre per
    i'H c - Cancer. Leo, Virgo
    Libra, Scorpius, Arrilenens, Caprieorhusqiie ad uruam. acia ; illo vero alio non amplitis quam duodecim.
    :

    Oiii tenel ad Pisces, |h»>i sunt in


    partihns Austri.
    Tredecies in duodecim suis conticil mensibus. Quo-
    OrfO procvon, lepus, arden* Sjrius, Argo, X> modo tredecies? Qtiia posiquam luna accensa liieiit
    llydrus, CluroR. thuribuluni in prima parte signi per viginti septem dies el ocio
    qiioque, piscis et in»ens
    Hiiic sequitur pislrix, simul Eridanique boras, currit dttodccim signa, usque duni venerit ad
    :

    fluenli
    lli liis sex versus signaol
    cmli regiones. eam primam parlem signi, ubi accensa fuit, et pcr
    risiula quos liuxit Prisciani docta
    magistri. illud signum, a quo ecepit recurral iterum duos dies
    De mansiunibits Vlanetarum. ei quatuor horas, duobus scilicet diebus et sex horis

    Ordo planeiaium, non ordiue Hl feriarum et bisse, id est, octo uncies unitis hora; per singula
    :

    Ciuthia, Mercurius, Venus el Sol, Mars, sigua decurrens. Muiliplica illos duos dies xli, ec in-
    Jnvls el Tliez.
    Fisces et chiron Jovis est nepa Martis
    et Amnion
    venies vigiuti qualunr dies; miiltiplica sex piacfiitas
    laorus item chelaa. regionis erunt Ericina;. horai duodecies simililer, et fiuut sepiuaginla duiu
    IJncer pritJiin c, Leo solis pro regione; hone. Divide per viginli quatuor, fiunt ter viginii
    Mansio Mercurio modo sunt (Jemiiii. iuodo
    Virgo ' qualuor, el reddunt tres dies. Supersunl aiihttc iu
    S«ssio Saturno slat in urna vei Capiicorno.
    singulis signis liisse uuius boiaj. Duodecim ergo bis-
    De ortu el occasu XII signorum. ses ocio faciunt hiras. Collige in nuum, el liunl vi-
    ginti seplein dies, et oclo hor:e, in quibus viginti
    Exoriens chelas Aries demergit iu ima
    Scorpion auraii solimergunl cornua Tauri. septein diebus ei oclo boris coulicil luna loium zi>-
    Hmcsubit Arciteneiis Geminis surgenlibus a>quor diacum sed tamen adhuc desunt ei de suo cursu
    •
    :

    tiiin Lancer surgit, Capricornus


    mergiici undis duo dies, et qualuor hora-, aniequam peructa sint,
    Pertitor urceoli formidat signa tecnis et in iibs duobus diehus et quatuor boris reeurrit per
    Viigofugat Pisces, redii et viclona viclis. iilud siguuin quo ccepit et quo desinit, anlequaia iu-
    :

    :,7i BBDJE VKNKKAHIUS OHKKirM PAHS I. — DIDASCAI IC.\ CCMHN.V. 572

    oi ItTI stia pai ti- Jutla vulgareni opinioneni, tedjoxla A luninali prtebet inquinoctio. Ilinc vergeute aj brn-

    «•micleatiorciu genlentlam iliqninto prius, locan au- malem zonam signifcro nclavum Scnrpiotiis signum

    GLOS&B ET SCIIOLIA.
    ilioaveril suum ciirsum ser.uiiJiiin. Iloc moJo per- accensn, quot retinucrit parUn dc novis ima pnrt.-
    lusirat quati iredecim tigua, prr nnaraquemque eur si.jni ttbi nccensn. lot rclrahcre recorderis dc sc-
    (itit

    ign smiin, ci sio polesl intelligi quod Ire lecie- in imcnti signo. Verhi gratia, si Jnmlcrim llneas relinuil
    nno suo, Jiebus peragil daodei im
    iJ i-t, in rr.t.Liv Je signo m
    qu.i fiiii iccensa, hiliden relrahe dc se-

    tigna. Fiunt qntdrtginU octo, Kcilicel qnadranles, queniis signi esircmiiata.


    vi qnatuor qutdrantes faciunl dien. Partire per
    .* RectPrTULATIO. —
    lodiacnm iredeeics. (Naiu
    /.ti»in

    novem. Quinquies novera, quadrait quinquis, iJ est, treJeeiin mcnses qui habenl solunimoJo
    luiiare-,

    quadraginui quinqne, el rcstanl nJhnc de qnndra- viginli el sc i,'in Jies, ei octo lioras, abaqua Jnhi-
    gjnta octn quaJranlihm Iret inJivisi, posl quadnt- tatione in todlaco reperiuntar, compulalri semper
    ginta quiin|iie, qui Eaciunt borei oclodecim, quii viginti nivem diebu» in iiua luna, ei iriginta in tlia.
    unutquisque ilc isiis quaJrantibus sex iioras liabel Kl cx hia duobus diebus el qiiatuor lioris qui po.SI
    in se. Kt si diligenter pflr hanc compiilatione:ii, aJ viginii supteiu diis, et octo lioras per singulos men-
    unumqucmqnc uumenim, iJ est, ad uiiuiiiqueiuque tpa libi leiiianscriiit, decimiim tertium perlicies, li-
    q i.iJi .iiiti in, se\ boraa multipliMveris, invenies in ccl unus desit dtes.
    unoqunque nunero novenali, iJ esl, in novem qua- ('artirc pcr nevtm, In bis enim novent quaJranli-
    drautibns liv hnr.-is. qn;c reJJtnil j'!Os Jie«, et sex '
    hus Jecurrit uiiumqiioilque signum luna; et si soltim-
    horas. I leo per lut diea el hor.is, et hisse nnius hora moJu noveui in tonu inveneris, intcgrum signum
    eurril luna iinnui signun, Quinqueergo signis, iJest, peracium habebis el si bis noveni, Juo
    ;
    si ler, ;

    rliim luna perluslravtril quinque signa, seeunJiim tria, et reliqua, detnpto semper bi-se. Novies enim
    cumdem iiiiiiic.riim noveaalem, tres rcmausefunl sex liv liimi Etpcr tot borai Jiscurril ununu|uoJqiie
    post quadraginla quiuque, ct aJ uiuimqiiemque se* sigliuin et bisse. Nam el hnc qiiuJ ini.iq:i.rqiie pars
    hnra uiulliplicanlur, sietil supra Jictum est. Signi c\ qiMiuor tnultiplicaiis ies horas bibet, ipse in
    t. ipicutis, iJ est, se.ui. Naverit, scilicct.ocalculator. siibsequentilms Jeiiioiisii-.il Jicens Si uuus reman- :

    In eodem siderc, iJ cst, signo. serii$ex horas, e.tc.


    Quod st iiiiiim, vel quadmns, vel pnnctus. Qood- Quiuqtu ergo signis cx tj'io luna nnla cst txactis.
    dara genus cst pimclnniin, in qito cnntinet unusquis- Cave hic quoJ iu alio loco in irgamento Jixit, hmain
    que ptm lus se\ horas, iJ esl, quarta pars diei. Vcl a sole qualnor puneth elongari ; hic vcro non inter
    quaJrans Jiciiiir ilhid genus, qma partem auartam solem et liinam metitur, sed a loco incensionis lunae,
    «liei rcopH in se. Nisi enim in ipso loco iilii «lieil, usque aJ punciuin pujiislibel slgni in quo eurril, id
    Parlire per noccm, scilicet qiiadrante», unulllquemqu•, . c,-l, de signo qnando accensa es'., usquc aJ sigmitn

    qtiaJranlcm pro sex horis eoniputaveris, non poieris in quo esi, semper ratrabe binas horas de rastduis
    iuIeUigera quoinodj luna quiuque signa percunil horis, qiise remanserint posl novcnos quadrantes,
    per eumJem, iJ cst, novenaleni numerum per terna sciiicel pev lorna somper signa.
    scmper signa. Bene usque aJ lerna signa dieii, quia Quot primo siguo ta\ia accevta vel dcmpteril vcl rc-
    bisse qote supersunt in lun.i non complent duas ho- Q iinuerit partes. Verbi gralia. Prresens luna nata liiil

    ras nisi in tribus signis ; quia lcr si ponas oolo un- quinque parles po-
    in ijuiiita pa.-te Arietis, ct viginti
    rias, facitmt duas horas, qoia uuaqua3qne itora hahei stea ratinmt, pcr quas oucurrit. Quinque Jemps t, quas ;

    tliiodecim uncias. tion teligit. Ac Jc.intle si probare volueris boJiu


    Subiruiicre memcnto. Idco auferre prxcipit per nona luna iu que slgno cst, multiulica novem per
    terna signa biuas horas, qina ubi signa per novenos quatuor, Ruql trigiula sex, stilitvt ijuaJramcs. Mu!-
    quaJrantes compielieiiJil, non compiilavil bisses eo- iiplica >cpteni ex his, scilicet qoadrantibus, persex,
    rotnJem signorum, qui faciunl horas d<ias m tribus propier sox boras, qnA! in ttnoqnoque quaJranle sunt,
    signis; et licet uon computavcrimus bisses, lamen ei tresborat sume de vjgesimo nomiquadnnte et ha-
    ijisa luna suos bisses peifecit. bebis quadraginta qninque boras; ct Ja ArieU, quia
    Provterea, secundnm ccinpiitaliitnein nostram, lol lot boras per euui cacurrit, coinputatis semper no-
    sittna hnbel percursa. Computalio, iJ est, in qno si- vem boris iu cursu lunee, pro quinque parlibas, iJ
    "iio sit luna eloogala a sole, ex quo fuii aceensa esl, diebus solis. QtioJ liic etiam beuc conveml;
    sin auiem alias, scilicei in lecunda \et iu leriia, vei naui quinijiiies novein xi.v, etquinquies quinqtie vw.
    in qualibel signi parte nata fucril. Tol eiiini parlcs solis seniper, per tut horas lima
    Quol primo signo. Verhi aralia, si fiterit lnm IC- discurrit. Jtccipedc quinque viginli septen qintdran-
    ccnsa in tertia vel qu.irta paile Arietis, et est elou- tcs. et tla novcni Taoru, uovem iterum Geminis, ct
    gali sn!e t ibus signis, ex quarto signo accipies similiter notem Cancro. Kt adhuc htbea qoadranien
    trcs parles vel quaiuor, ct supplcbis lolttm Arietem.
    i rt Jiiui litim, qui re Idunt novem horas, e\ quibus
    Unde el Quoiparles dempseris, lol ady.ce.rc
    dicitur : .. dne trihus slgnis peraciis dabumur, at sic reslaul
    rererrferit. Sivero in \i?esima parte vol in a'ij quali- scptem horse. Krgo nona lunt vn horas in leone crt.
    lut posl modietaiem signj fuerit accensa, non eon> Luna nccensa vet dcntpseni, sriiicol Je primo ligno
    poiabis illud signum in quo fuil acconsa, sed secun- in capile. Ti>t retrahere, si ilicel u« tine aaquentis
    Jiim ah illo. Kt c iiii pcrveuens ad iUud lignuiu uhi signi, el itdjiceie aJ primuul sujnum recorderis. Ycl
    iniia e-l, 101 pa le- leirabe ab eo si;?iio quot reliniiil rttiuuerit, scilicol de prirao signo in line, tot retra-
    luna e.x eo signo ubi fiiil iccensa, si Unien post ine- hcrc siiiniiii-r Je llnc subsequetilis ^igni, ei adjicerc
    Jielaiem foit aoccosa. Kt prnptorea illuJ signum non ad pruinmi signuni rectird.iis. flfatew hcris in luna,
    ioinputabis lotun ubi esl luna, quia eadem luna iu prt quinguc dltQH» ie. tttt .c.inpntalis, quia quoj sol
    ihi signo ubi fuii acemtsi decem partet sibi rellnuil. a^it quinque diebus, hoc ladt lona |n noram horis.
    I'.i boe esi qnoJ viuii, qualretinuarit, Bcilicel exprkno QlUld ili orob.ilur. Sexies qtint'. \\\, 10X11 ajwapari
    - .,"', lot retra'iere, -i ilicel s.qtienllblis signis, re- SUilt V. Hoe ad -0'ein poriiurl. Iriginla Jicbus iiniim-
    rorderi». Dnnoro etl quol rMeaaap liuta s'guo, lineaa i|uiuii|iu; -iniiiioi periutliat. K conirt luna duobva dlt
    aiiicqiiniii sce.Cil a su linn, «i lamen snte meJiela- lius ii -c\ noris pcilini unuuiquodqqe >ignuui, qux
    tem -tigni nieiii iccenta; bl vero posl meJiciatoin hiciunl horas iv. i

    iigni foeril acceiiM, boi intellig tur leiinerc. Item I Ki'i..\i iu i \ iio. — tnii.i :i>rfi.ii-uot trtdtcitf, eie.
    Qiiotfiartes dempseiit luna uccfnsa in printo signo, /i.ii icii- siguifer. Zoa Gnece, ininialLatine, lada
    tet adjicere recorderi» tte ttipientt stgnu. Iloc aniem lOdilOUt dicilur a tois, id etl, aniiiubbus, quoiuili
    iii in
    -imieriorl parta signi fueril >><<•' itceosa, iJ iiuajinoi Ibl depieua lORl,
    rM, anie nicilietateni si vero posl ineJielatem fuem
    , Dnobits ilictius a tex karit, nc ("iiiif, ete, Si dihgeO"
    573 DE TEMPOBUM KATIOlSf.. 574
    a p rte qiiam iamedio Octobii, nonum Sagiitarii ab A ab ea quam in medio Decembri sol inhabilat caput
    ea qiiam in niedio Novembri, decimuni Capricorni atlollil, et propterca, ut vulgo creditur, in ociava sua

    GLOSS.E ET SCIIOL1A.
    lcrquatsieris, invenies hinam iiiiinoqiioqnesigiiodiio- Iia-c quidem luna in prima vel mcdia parlc signi cu-
    busdiebusei sex ao bis.se unius lioiie, instiper
    lioris, juslibel nala, prompla esl computalio, quia quanto
    ehain duodecimam partem unius horae immorari. rainusrestaurareoporiet,lantofacilioreslcompui tio.
    Et si cogiias cor ipsain particulara praHermiSil, tlico Sin antem tdins quod primo signo, elc. Iil eftl,«i alio
    quia perilo calculaiori .lianc minime laluisse praesci- loco accensa fuerit q uam in prinia vel media sjgni parle.
    vit, el ideo fasiidinm loculjonis aiuisit. ;*• qiiidem Drmpserit, scilicet incapiie signi, vctirtmuerit, scilicet
    ratio ila probari potesl. Quemailfnodiuii uoveni ho- deiine &ign\,lol sequenttbus scillceUij«is relruhere vel
    ra in luna, el qtiiuqtie dies in sole, cl siout noveni edjicerc, sciiiiel adi lud signuni, in quo priinofuil luna,
    qiiadranles in luna, et dies in sole, iia quoqtte vi- recorderis. Hanc igiuir restaurationem taliier agcre
    ginli sepiem dies in luna, et ccclx in sole, oniniuo debes. Si vis iiimm diem rcslaurarc, tribueilli novem
    coucordanl. El restanl adbuc de cursu solis dies punctos si duos, oclodecim si ircs, viginli scplem ;
    ; ;

    qtiinque, et de cursu luiiae octo bonfi et duodecim si quatuor, trigmla sex si


    ; qiiinque, quadr;giula
    particulae, ex quibus nona hora coulicitur. Sicquc quinque, qui laeiunt novem horas. Et lioc est quod
    cursus solis et lun.i: per /.odiaciira concordare pro- diciinr, Novem horis in luna pro quinque diebus in
    balur. Iu hoc looo novem quadrantes, cl duo dies et a sole computatis. Potcst etiam id ipsum ila facere . si
    scx horer, aequalem habenl numeruin. unum diem restaorare geslis da illi tluas horas, ex
    Operosnm est enim, in singulis signis, clc. Laborio- quilms seinpcr deiimam rtcide palrein. Si quiitq e,
    sum est euim unicuique siguo statiin post nnvem tribuc illis deceiu horas; abjecia decima parle, no-
    qnadrantes, octo Iribune uncias. Et ideo brcviiatis vem horas itidem reslant.
    causa prscteriiiiltunlur, tisqiie iltim, liibtis signis per- Joan. Nov. Sciiolia. —Singuli axtlem mentes sua
    actis, diise hone, id cst, tres bitsa-, reslituantur. Et signu. Dislributio siguorum est per singulos incn-

    scs, qnoil lamen haudcommode fi?ri polesl;non enim das Januarias, Decetnbii detraherenlur, scilicct un-
    iuitia mensium Romanorum (de his enim agilur) re- deviginti, consiarelquc eo lantum anno December
    spondent mensium principiis; in mediis eiiim mensi- , duodecim diebus pra»terea cenlesimo decimo quo-
    ;

    hui sol ferenovum aliquod signuin ingreditur, ve.luti C qij.;anno non inlercalaretur, intercalalio cnini plus
    1 1 Januarii Aquarium, quae tamen ratio lirma non lemporig addit, quam solis circuitus requirit, quod
    esi.. Nam olun, ut apparet, ipsis mensium Kalendis nisi delraclalione tolli non polesl. Hoc pacto contin-
    iu aliud signutn transitus fuii; nec desunt qui opi- geret ut constanler loto sevo sol Capricorni sidus in-
    nantur Ciirislum nalum esse nocte brumali, quae lo- grediatur Kalendis Januarii, quod annis quingentis
    tius anni longissima esl ea tum fuil viii Kalendas
    : ante Clirisium iiaium fuit, si modo laiidiu intercala-
    Janaarii. Noslra aetaie vero hruma fil pridie IJus lum esl. Apposui bic, pon quiilem quod ego teinpora
    Decemhris, iii esl, \i:i diebus ciiius quod propter- : in ordinem alium redigi cnpiam, sed ut lectori con-
    ea accidil, quia anniis solaris brevior esl aliquanlo staret, qu:e ratio sit, quod bruma jam propius eve-
    quam computatur. Constnt enim diebus cc.olxv et niat Kalendis Decenibribos, qu;>m dum Servator no-
    quadranle non iutegro; qui qnoniam propter inter- sier nascerettir quodque aliquando fulurnm sit
    calandi coiumodiiatcm sumittir integer, necesse esl durante iongo s«culorutu orrline, ul eodem lempore
    tardius aiinura exire quam sol signiferum permensus Dceember eveniret quo nunc lubemus Sovembrem.
    RSl, quap tcmporis redundanlia ivmcdium nouduin Sicttl quidum veternm
    eiium versibus explicavit.
    invenit inlercalalionis, seu potius ademptionis. Tol- Apud quem ex vetcribus poetis hi versus habeantur,
    leretur autem (si id liberet Ecclesiac, seu Romano non niemini me legisse, apparcl cujusdam recenlin-
    primum poteslas intercalaiidi dala esl)
    pontilici, cui ris qoam est Manilins, apud quem similes legunltir,
    ad Imnc modum Primum, dies qui siint a duodeci-
    : sed non iidem. Solent auiem olim in Kalentlaris
    nia die Decenibris, quo bruiua esl, usque ad Kalen- (ut vocant) hi versiculi singulis mensibus distrihui,
    :

    37B UKD/E VENKIUMLIS OPERUM PAUS I. — PIDASCALICA CENUINA. 376

    parle, ut vcro .1 gjptus, maier artlum, docet, aliquot A suaruni coiijuncliune et compulandi sibi raliuuu
    ptiriibus antci, liruinali soblitio dedical niausioneiu; cohamnl, de quibus poela :
    dein, raverto id aliiora siguiferi curtu <ir.uli, un- Irtcirco cerllt dimeiisum parlihua orbem,
    parte solari mcdianlis
    !'• i duouVua regit muiidl sol aureus aslra.
    ileciiuum Aquarii sidus a

    •linuarii; dui.deciinuin Piscium ab eadciu p.irle Fe- Sigtiifer autoui lacleum circulum in Sagittario re-

    bruarii verlicem engcns, linilur in mcdi» Marlii, ubi cipil el Geminis. Mulia liinc dici potcranl, ted lixe
    Arn-s subsequens oiius sui (landit inilium, si quidem luclius a colloqurme quatn a scribenle tiunt. Saiie

    oiniiia sigua, etli nou formx flguia, regiouum lamen quia de plauelaruiu quarum per signirerum circulum

    CLOSS.-E ET SCIIOLIA.

    veluli jam prxnotanlur versihus parum sobriis et ni- signorum, ad annuin salutis 1'i-tO eiacte compota-
    liil emditis. Prioris gencris vidi velustissimum quem- tam.
    dam codicem sacrarum caiilionuiii et lectionuui ,
    ''.'
    ideo jnxlit qnosdam in oclava <»i parle. Ad hunc
    passim aurcis liueris scriptuui cuin eisdem versibus modum Puuius tradit libro u naiuralis llistoria*, cap.
    in titulis inensiuin. qnein Colonia nobis oslendit in xix. Si.l aiitem ipae quntuor, iuquii, dilfereiilias ha-
    »de divi Cereonis l>. Andreas Rarduiccensis ejusdem bct, liis Knoaia nocte diei, vere el aulumiio, in ccn-
    loci cauonicus. " triiui incidens lerra9 , iu oclavis partibus Arietis et
    Aries Plirixtce Kalendna. PhrisSBHa Arielis ea-lestis
    l.iliiir,bis permul.itis spaliis in iiuctum diei, bruuia

    epilbclon ab evcnlu, quod Phrixum vt Hcllen pcr ociava iu parte Capricorni, roclis vero solstitio toli-
    luare (quod sh ea pustea Hellespnntiis diclum esi) dem in partibus Cuncri. Sed duliilet qmspiam. cum
    transiulerit. Vide poelicon aslronomicon Juhi Higini. obiiqui circuli ralio sii ininiutabilis, nec alio loco
    possfall fieri teqoinoctia quani uhi signileri et xqui-
    Jfnim Ageronei. Agenoretim Taurum vocal a Ve-
    noctialis sunt SKdioues, el harum scctionum una
    nere, cujus duinus esl in hoc signo. Agenoream cuiin
    prima Sit pars Arielis, altera vero Lihne pars seu
    vclcres acceperunt deain qu« ad agendum excitaret
    giadus primus sine ulla mutat one, quomodo igitur
    hiec non alia est quani Venus, quae cuncia vivcntia
    iutclligfinus Bquinoetia fieri in ociavis partibus. ciiiu
    ad gignendum excitai.
    ipsa scctio circulorum ligniferi ct aH|ualoris cfliciat
    Junius trquatos ccclo videt ire Laconas. .Fquatos
    primas partes Lilira; ct Arieiis. Respondro ad huuc
    l.acones, Geininos intellige, Casiorem videlieet et
    moduui : T,&\ pt i, seu, ut est apud Pliuium, Anaxi-
    Pollucem, quos Jupiler, propter imperii mo.leralio-
    mauder Milcsius, eum primum dcptelienilereiil et
    neiu qua simul usi sum iu Lacedxmonios, inter no-
    ligniferi obliquilatem, atque in eo solis aquiuoc ia
    bilia aslra coliocavit.
    vet solstitia, respcxcrunl juxta ea loca vicina aslra,
    Solsiilia ardeniis. Sol in priina parle Cancii soi- quibus tum Ariclis et Tauri nomina indebantur, no-
    stiiiiim ellicit, quo lempore umbra prope absuiuuu- laru tque horum asrerismoriuu in uelo traclus et
    lur, ct xslus, propter aslri sublimitltein, supra mo- loiigiludincs ,ut unumquemque locum maiiifcsia
    dum augenlur ; propterea ardeiitem appcllavii. nota deprebeiiderent. Deinde lotuin illud astrum di-
    Leo fervidus. Sol in boc signo dies canicul.ircs « vidcntes in parles xxx, cerla parie imagiuis locum
    moiialium corporibus fervore intolerabilcs reddil. aaquiuoclii aut lnlslitii signabaut; ui, verbi gralia,
    jEouat et Ociober. Respicit xquinoclium, quod sil quo loco tunc asquinucliuin luit, iriiilem pars nciava
    aulurtino in pnma parle Librae. ejus asterismi qui Ariesin ccelo dicilur reperiebatur.
    S.wpiiis liibernuin prxceps. Prxcipilem scorpium Veiuo cuiii stellx lixae ad moliim nonx sphxi-x
    intelliginius, propter subiia dicrum decremenia, qux paulatim conlra ccclum movercniur iu exiirlum, non
    sub hoc siilere celerrima sunt. polerat hxc ratin stabilis essi-. Quapropier univcr-
    Principium fani sancil Tropicus Capricomus. Ca- sum circulum soHs sequenles diviserunl in xn spa-
    pricornus cigiinm est tropicum, queinadmoduin el tia SHjualia, qute dkunfur Grace dodecainoria, quo-

    Cancer. Nani ul in illo solstiiium lil, ita iu boc bru- ruin uiiuniquodque dividebatur iu xxx parles, quae
    ma, qui dies sunl iu auetuiii lucis et leiiebrarum po- iiiiiic gradus dicunlur, omissa compuiatione qua: per

    sireini. Quod autem dicalur habere Januarii prini/i- parles astcrismi licbat. Asterismorum enim omnium
    pium, ad nostram xtalem non quadral, sed sic fuit, luagniludo non esl xqualis. iloc modo existimo in-
    quemadmodum supra osieudiuius duobus ab binc au- tel ueiidiiin esse locum Plinii, el queinhbel alium

    norum millibus. ubi esl xquinociia aliler evenire quam in primis par-
    Solidi stat sidus aquari. Cur solidi, cuni a Lucano tibus Arietis ct labr.e. Hoc si quis volcl clarius ac-
    levis (iicaliir, ab ahis cilus, ab sliis prxceps.' Respi- cipere, sumat Astrolabium quod siiperioribus annis
    cil hic diei lardum increnieiilum, quod tum vix dum edidimus, notel in eo primam paiiem Cancri, nou
    adverlitur ; el asirologi vocant signa qua> se-
    lixa quidem ejus astri, sed dodecamorii illius, quod qu.ir-
    quuntur slalim tropica, qnalis est aquarius ; qui se- ** lum esl a sectione xquinoclialis ad cam parlem :

    cus i-uiii vocanl, respiciunt leinpons moram, <|U0 posiquam sol perveuit, dicitur esse in pruna parle
    lotus exoritur, quod fil inii-a boraui, dum alia qux- dodecamorii quidem, non lamen iu prima parte liau-
    il.mi plus quam duas bor.is conliciant, priusquain in- cri, id esi, ejus astri, sed circa secuudaiu partem Ce-

    t gra orianlur, propter flexum signiferi. Pcr Mumx ininorum, qux est in altera stellarum, qux priorem
    mensem Februariuin inlellige. Hunc enim anno ad- pedcm Geininorum deformanl ; unde ipsa Caaeri
    jecit anle a Koinulo instituto, veluli cl Janoariuiii. im.igo plni niiii pariium iutcrvallo digressa esl. Pro-
    lluarum horarum spatio. Inlelligc horas iuxquales, pterea (ui fincm faciam) quando solem dicimus esse
    iii Lcmie seu alio quolibel sigim, non aslrum, sed
    KU lemporalas, non xqiiinoctiales, alioqui lalsuin
    esse facile conatat ex bia q x Iraduntur de exortu dodecaiuorion inuuligere debemui ab Ariete quar-
    et occasu liderum inarauali. luui. Hiirum uuuiuquodque sol Spatio Iricenoruui
    Oecem semis
    hortv. lulellige quilius sol lougius in iiieium el deceui lioraruui perounil, do quibus peeka
    nigno coinmoratur quatn tiigiuta ihebu*.
    uikii|iiiii|ui' lnciis inteiligendus cst, quem blc Beda cital H
    Primitm igUur Ariltii siynuin. Obscurius paulo Be- Georgicoo.
    ila imlicat iu quibui Cfflli parllbus scu siguis quoli- L't vero .Kgyplus inater uruum docet. Arisloleles

    bet mense sit sol, vel, quod idem esL, quod siguum quouue auctor abstrusaruiu srUum priuiaui
    esi, iu-
    quovii niense cuin soln oriaiur, quod ul quolihel veniiiuieiii esse Agypliorum sacerdotuui, quibua Ui
    1111'iise n
    cujusque msosil die exacle sciatur uuslra leitlniiiiii I iii t prni.uiis rebua opnraiu daic. Yid«
    «I iic uMiip-j ad liin-iii labulain dicruoi, ct parlium prmcipium Uetapbysices apud Anstulclcui.
    ;

    377 DE TEMPORUM RATIONE. 378


    meatus est ordine el temporc snpra memoravimus , A senis horis ac liesse unius horse perlabitur. Si autem
    tautuin nunc dicamus q ia sol CCCLXV diebus et VI quxris bessis quid significet, et in principiis hujus
    hnris, lnna XXVII diebus et VIII horis, zudiaci aiu- opusculi dc calcutis diximus, et buuc breviter repe-
    bitum lustrant; singula vero signa sol tricenisdiebtis, tiinus. Tanto minus est bessisab integra liora, quan-
    dcnis horis ac seniissc, luna autem binis diebus et tam VIII a XII, XX a XXX, X a XV ; tertia cuim parte
    GLOSSjE ET SCHOLIA.
    inleqrum arinalem complectilur, in quo menses ac mentium singulorum dies ordinr ponunlnr
    Ileec ial'u'n
    e regionenumerus partium sen graduum in signifero, qui srnyulis diebus respondent. Tertius numerus est mi-
    nutvrum, qu&iirca irpiixx atibi declaracimus.
    JANUARIUS. MARTIUS. MAIUS
    Di. Gra. Mi. p Di. Gra. Mi. p Di. Gra. Mi. p.
    Circuni. 1 20 54 Capricor. 1 21 8 PisceS. Philip. 1 20 32 Taurus.
    2 21 36 — 2 22 7 — 2 21 30
    3 ._).)
    37 — 5 23 — Cru. 3 22 27
    4 23 38 — 4 24 6 — 4 23 24
    5 24 39 — 5 25 6 — 5 24 22
    6 25 41 — 6 26 5 — 6 25 40
    7 26 42 — 7 27 5 — 7 26 17
    8 27 43 — 8 28 4 — 8 27 14 —
    9 28 44 — 9 29 3 9 28 12 __
    40 29 45 — 10 2 Aries. 10 29 9
    11 47 Ai|iiarius. 11 1 — 11 C Gemini.
    ia 1 48 — Creg. 12 2
    1
    — 12 4 __
    13 2 49 — 15 3
    1
    — Scrva. 13
    1

    2
    — — 1 . ,

    14 3 50 14 5 59 14 2 58 __
    15 4 51 — 15 4 58 15 5 55
    16 5 52 — 16 5 57 16 4 52
    ,

    _
    .

    17 6 55 — Cer. 17 6 55 — 17 5 50 _
    —
    .

    18 7 54 18 1 54 18 6 47
    —
    .

    —
    .,

    19 8 55 19 8 55 19 7 44 __
    20 9 56 — 20 9 52 — 20 8 41 —
    Agne. 21 10 57 — Bene. 21 10 51 — 21 9 38 _.,
    22 11 58 — 22 11 49 __ 22 10 55 _„-
    23 12 59 — 23 12 48 _ 23 11 52
    24 14 — 24 13 47 24 12 29
    Paul. 25 15 1 — Mari. 25 11 45 Urban. 25 13 27
    _

    —
    „.

    26 16 2 26 15 44 — 26 14 24
    27 17 2 — 27 16 43 _ 27 15 21
    28 18 3 — 28 17 41 _ 28 16 18
    ___,

    29 19 4 — 29 18 40 29 17 15
    50 20 5 — 50 19 38 _ 30 18 12
    31 21 5 — 51 20 37 — 31 19 9 __,

    FEBRUARIUS. APKILIS. JUiNlUS.


    Di. Cra. Mi. p. Di. Gra. Mi. p. Di. Gra. Mi. p.
    1 22 6 Aquarius. 21 55 Aries. 20
    Purif. 2 25 6 — 1

    2 22 54
    1

    2 21
    6 Geinini.
    5
    Blasi. 3 24 7 — 5 23 52 Eras. 3 22 O
    4 25 7 — Ambr. 4 24 50 4 22 57
    Agat 5 26 8 — 5 25 29 Bonif. 5 23 54
    6 27 8 — 6 26 27 6 24 51
    7 28 9 — 7 27 25 7 25 48
    8 29 9 — 8 28 25 _ 8 26 45
    9 9 Pisces. 9 2» 21 9 27 42
    10 1 10 — 10 20 Taurus. 10 28 39 __
    11 2 10 — 11 1 18 — 11 29 36
    12 3 10 — 12 2 16 — 12 33 Cancer.
    13 4 11 — 15 3 14 13 30
    Valent. 14 5 11 — Tib. 14 4 12 14
    1

    2 27
    15 6 11 — 15 5 9 — 15 3 24
    16 7 11 — 16 6 7
    Viti.

    17 8 11 — 17 7 5
    16
    17
    4 21

    18 9 It — 18 8 5 18
    5
    6
    18
    15
    19 10 11 — 19 9 1 19 7 12
    20 11 11 — 20 9 58 20 8
    21 12 11 — 21 10 56 21 9
    9
    Pet. 22 15 11 — 22 11 54 _ 22
    6
    23 14 11 — 25 12 52 23
    10
    U
    3
    Matt. 24 15 10 — 24 15 49 Joan. Ra 24 II 57
    25
    26
    16 10 Marei. 25 14 47 — .

    25 12 54 —
    17 10 26 15 44 26 13 51
    27 18 9 27 16 42 27
    £8 49 9 — 28 15 4-. 28
    14
    45
    49
    46 —
    29 20 8 29 18 57 z Pe. Pau. 29 16 43
    Quir. 30 19 35 — 50 17 -10 _M
    . — ,

    379 RED.f VENERARILIS OPEKLM PARS I. D1D.VSCA1.ICA CENCINA. ->so

    sulil acia, qimlie* iln.f soliini mnamnt, IpM dm \ nut, liiiiam XWII dicbus el lcrlia diei parte Uutuni

    ptHM bessi* , IpM lerlia irn-ns nuucupatiir. Eirani conlicerc tuisum, quanturn GCCI ,XV diebus et

    ergo qui lun.iin tricenis di bus lanliim ntlll coleslis, quarta diei parle consl.it conlicerc solem, ei qii.inliiiii

    qii.uitiiin CCCLX et V soleni pcrcurrcre dinint, cinn spatii in uao suo iiien^e liinain , lantuni iu tredeciin

    nianilosia veiiias prodal, quud el supra pcrstrinxi- snis ' solis eiplere circuitum.

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    Add. mentibus C.
    ; et scholia.
    i.oss.*:

    JULIUS SEPTKMBEIl. NOVEMBER.


    Di. i
    Gra. 1 ii. p. Di. Gra. Mi. p I)i. Gia. Mi. p.
    Vif. Mn. 1 18 37 Cancer. E?id. 1 18 15 rirgo. '

    Om. SS. 1 1!» 2 Scorpio.


    2 1» 34 — 2 19 14 — 2 21) 2 —
    5 20 31 — 3 20 15 — 5 21 5 —
    1 21 28 _ 4 21 11 — 4 32 4 —
    1 22 25 5 22 10 — 5 23 5 —
    23 99 _ 6 23 9 — 6 24 6 —
    li

    7 24 19 _ 7 24 8 — 7 25 7 —
    —
    8 25 10 _ Ma. Ma. 8 25 7 — 8 26 8
    9 2(5 15 9 26 5 _ 9 27 9 —
    10 27 11 10 27 4 — 10 28 10 —
    11 28 8 _ 11 28 3 _ M»ri. 11 29 11 —
    12 29 5 12 29 2 — Cunib. 12 12 S agiltar.
    Marg 13 2 l.eo. Maiern. 13 Libra. 13 1 14
    11 — Exall. f 14 1
    i" i

    — 14 2 15 —
    15
    1

    57 — 15 1 59 — 15 3 1G —
    16
    1
    o
    B 54 — 16 2 59 — 16 4 17 —
    17 3 52 Lanib. 17 3 58 17 5 18 —
    —
    ,

    18 4 49 _ 18 4 57 18 6 20 —
    19 5 4G 19 5 56 — 19 7 21 —
    20 G 44 _ 20 6 56 — 20 8 22 _
    21 7 41 Mal. 21 7 55 — Prsf. Ma .21 9 23 —
    Magd. 22 S 58 22 8 55 — Caecil. 22 10 23 —
    23 9 36 25 9 54 — 23 11 26 —
    21 10 33 24 10 54 — 24 12 27 —
    Jacob. 25 11 51 25 11 53 — Caiba. 21- 13 28 —
    Anna*. U 12 28 26 12 55 _ 2'» 14 50 —
    27 13 26 _ 27 13 52 — 27 15 51 —
    28 14 23 28 14 5* — 28 16 52 —
    Patil. 29 15 21 _ Mich. 29 15 51 — 29 17 34 —
    3(1 l(i 18 30 16 51 — Andr. 30 18 35 —
    31 17 16 —
    AUGOSTUS. OCTOBER. DECEMBER.
    Di. Cra. Mi P Di. ( !ra. Mi p. Di. Gra. Mi. p.

    Pel. 18 14 Le<». Remi. 1 17 51 Libra. 1 19 ."(,


    SagU.
    1
    2 19 11 — 2 18 51 — 2 20 58 —
    5 20 9 _ 3 19 50 — 3 21 59 —
    4 21 7 4 20 50 — Barh. 4- 22 41 —
    5 22 4 _ 5 21 50 — 5 23 42 —
    6 25 <j> 6 22 50 — Nicol. 6 24 i. —
    7 24
    •^
    "2 50 — 7 25 45 —
    8 24 B9 _ 8 24 50 — Conc. M; 1, 8 26 47 —
    9 25 55 Dinny. 9 '25 50 — !» 27 48 —
    l.aur. 10 2fi 53 _ Geron. 10 26 50 — 10 28 50 —
    II 27 51 11 27 51 — 11 29 51 —
    12 28 40 _ 12 99 51 — 12 55 Aqiwriits.
    15 29 47 — 13 29 51 — Lucite. 13 1 5i —
    14 15 Virgo. 14 51 Scorpio. 14 2 56 —
    As. M»r IS 45 — Maur. 15 51 — 15 3 57 —
    .

    16 1
    1

    41 19
    1

    52 — 16 4 59 —
    17 3 39 17 5 52 — 17 6 —
    18 4 57 18 4 52 — 18 7 s —
    19 5 35 19 5 53 — 19 8 5 —
    20 34 20 53 — 20 9 4 —
    Bern.
    21
    8
    32 llrsul. 21 7
    (i

    51 — Tliom. 21 10 S —
    22
    7
    8 50 22 8 55 — 22 11 7 —
    23 9 29 Scver. 23 9 55 — 23 12 «» —
    —
    .

    Barl. 24 10 2T ._ 21 10 56 — 24 13 10
    25 II 26 _ 25 II 56 Nal. Do. 25 14 12 —
    26 12 24 26 12 57 _ Siei>h. 26 13 13 —
    27 13 22 27 ir. 58 — Ifiin. 47 16 14 —
    28 14 21 .
    Sinin. 28 14 59 — Inno *K 17 16 —
    29 IS 2» 29 15 59 ... 19 IS 17
    30 18 1»! _ :.n 17 — .,»1 19 19 —
    31 17 17 — 31 18 1 — 51 •20 1* —
    381 D£ TEMPORCM IUTIONE S&2

    \ admonuimns; quinquc piiiu-ti horarn faciunl. Et idro


    CAPUT XVII.
    si vi* scire in quo signo Iuna est, suine lunam quam

    Dc linuv citriu per signa. votueris, utpula qniuUm, inulliplira per qualuor,
    T.una quotiilie quainor punctis, sive crrscens a fiunt viginii; parlire per rlecem, bis deni vies; 4uo-
    sole lonjius abit, seu decrescrns soli vicinior quam bus ergo signis quinta luna seniper a sole distat.
    pii.lic fuerat reddilui' ; singula aiilem signa dccem Iiem Bume octavam lunam, inuliiplica per quatuor,
    punclos habent, id est, duas lioras, sicut et snperitts fiunt triginla duo, partire per decvin, ter deni liies,

    GLOSS.E ET SCHOLIA.
    CaPLT XVII. usquo ad plenum orbein et iternm eodem spaiio
    ;

    BmnEF. Hames. Gloss*. — Luna


    quatklie qvaiuor ad snlem quoiidie redeuudo appropinqtiat. Quos
    pttnctii iive cresceni a sole lonyius ubit, seu decre quatnor punctos dodraniem et semunciam riinius
    scens loli viciuior,quam pridie fueratrediiitur. Siriguia Secundus, in naturali Hisloria, solet appellare. Sed
    autem signa dccem pitnctos habeni, id est, duus horas, qnia lioc spalium tetnporis qun luna crescere aul
    sicut et superitis admonuimus. decrcscere pcrhibetnr, quantie el qualis mensurae sii
    Luna quotidic quatuor puoclis a sole elongatur, B non facile patet, npcrtis nuinerorum exemplis ape-

    rire debemus. Horam igitur qiiariarn nolissiniss por- C norstranscunit, propter iunaediscursum.qui puncius
    liones babere oninis calculalor uubiiare non debel. ocio momenla colligit, cx qtiibus punciis luna quo-
    Dividitur aiiquando in quatuor pnnclos, aliquando m tidie qualuor peragit, qninlo in ipso reinanenle. Orio
    quinque, aliquando in de.cem minuta, firequeniissime namqiie inoiuenla, quiiiquies iniilliplicala boram ,

    i;i quadraginta inomcnia; dum autem ininulissime, unani perliciunl. Momeiilum vero esl qnadragesima
    iii sexaginta ostenta. II* lamcn omnes partitiones pars unius hor*. !la narnque voluerunl astrnlogi mi-
    invenuc sunl ab anctoribus ad inveniendos nmbrariim nutissimam siderum niolum perninbns intelligere, ut
    iransilus in lioroiogio. Partilo namque horologi» in quadragesimam pariem uuius horas sentirenl, dum
    viginti qualuorsp.Uia, juxla nunieruui viginli qualuor umbram per qnadragesimam partem in liorologio
    horaiuui, quihus sol unitersum lustral mnndiiiii, ipsius spani quod unam lioram signifioat signifer
    ,
    ,

    a.ldiderunl singularum liorarnm divisiones, ut facil- iransiret. Nec boc sulleceral eis, sed el minora
    lime inveoirenl horarum transitum pcr motum ip^ius addidere spalia, quue vocantur oslenla. Unum enim
    uinblte iii spatiis horolngii. Pum ergo transirei imi- moiiienlum, osteiitum semis comprehendil. Maxhna
    lira per qnarUin p:irlem unius s|»atii, quod horam eigo spatia divisionuoi unius hone puncia dicntilur ;

    Bignifical in horologio, punciuin vocabant; ipse vero mininia vero, ostenla, vel aioiiii. Sed, ut prxduimus
    punctus contiuet decetn momenla. Ad liderunl eiiam puni toruindiire sunl munsui*:: una qitidem quartain
    alteruiu puncluui, dnui uinbni perquinlam parlem pauem unius iior#, id cst lecem nminenta allera ;
    , ;

    385 BED.fc VENKRAKILIS UPEKUM PAKS. I. — DIDASCALICA UENUINA. 384

    et remaneni duo ; tribusergo signis el duobus pun- A ptuagiula sex ;


    partire per decein, septies deui se-
    clis, uelava luni seniper a sole diriiuiiur. Duos autem ptais, et remsnenl sex ; septera crgo signis et hora
    punclos scx parles iulcllige, id esl, qiianlum sol in ni. .i, quod est diiiiidium sigui, ac puuclo, id est, iri-
    zudtaro sex ditlius ConQcil iliueris, punclus sii|uidem bus parlibus, nona dccima temper in ilinere quo
    habet Ires partes, qtiii sigiiuni i|uo<|ue deceiu pu;t- cirpcr.il a sole digressa esl. Kt ne suspicio libi fone
    ctos, Iriginla auteiii habet parles. lieiu sunie nonam argumeiili fullcntis incidal, quiere ad diametrutn
    deciiuam lunain , multiplica pcr quatuor, flunl se- i ocli, qtiod qiiintam decimam luuam tcnere nemo e»l

    GLOSS*: El SCIIOLIA.
    vero qtiinlam conlinet, habens in se oclo inonienta. enirn ter, sive ler quadragin a, cxx sunl. Et ideo
    Minuliiui vero cst maxima pars unius honi; OSteil unum unius inomenti, et centesima vice-
    est, iriens
    t.1111 v.-ro GO p irs Iior.e est, babcns in se CCCLXXVI sima pars unius bm;o Prima igitur litna post solis
    aiomos. I'n.i vero hora habet in se xxu atomos, ?: occasiiin luceus , inoralur supcr terram, spatio do-
    U.X. Ex liis lamenpartitioiiilius pncdictisduastaulum dranlis et semuncia unius liorse. Luna secunda pnst
    :nl hanc prxsentem qtixstionem , id est, ad luna.* solU iircasuni ii.or.itur super terram, lucendo hora
    discursnm pertinerenon dubium esi, qoinariim sci- et dimidia, et una uncia. Tertia lucens post solis
    li.it et quadragesimam. Quinaria namque ad solins occasum, moratur spatio diiarum horarum, et icrti.c
    lunae curaiun periinet, cajteris partitionibus et solis partis uniiLs horx* et semuneiae quarla, tribus
    g , ;

    elluniRdiscursibusattribiilis.Qundergo PliniusSecun- horis et duabus unciis quinia, quatuor hnris, ex-


    ;

    ilui refert, liniain dotlrantcsetseiuunciashoraruin aut cepla sctiiuncia scxta , quatuor horis et dodrante
    ;

    oriri aul occidere tardius quoiidie quam pridie lurrat srptinu, quiuque boris el dimidia, et semuncia ; oc-
    in ortii aul in occasu, lauli spatiuin lemporis tenel, tava, sex horis, el terlia parle unius hora; nona,
    hoc esl XXI el uiiuin iiiomenta, et bisse unius mo- lucet scptem horis, el una uncia et dimidia ; de-
    menli. Dodrans quippe in oinni meiisura Ires quarlas cima, lucct octo lioris, excepta una uncia; uude-
    parles coniinet. Si crgo bora una quadraginta habet cima, lucet octo horis, et bisse uniiis hoiw\ cl se-
    momenia, scquitur ut dodrans uuius honetrginia muncia ; duodecima, lucel novem horis, et dimidia :
    momenta coniineai. Dum autein una hora in duo- lertiadecima , lucel decctn horis, el qoadratite ct
    tJi.ci nt uncius ad simililudiiiem issis dividitur, duo- semuncia; quarladecima lucet undecim horis, et
    decima ejus pars, quse uncia vocari polest, in Iribus uncia; quintadecima lucet undcciin lioiis, el de-
    inomentis ac lertia uuius momctui parie invenitur. cuncem et semunciam, id esl, duodecim horis praeter
    Cujus unoite dimidium esl momenluin, unum el iinam unciaraet semunciara. Si vero li.e.- computatio
    dimidium momenli, el sexla pars UiliuS niomenli. secunduin Bcdani qiialuor punclisquotidie succrescai,
    Igitur pr.etlicluiii spaliiiin, id esl, dodrans et seinuncia, decimaquinla luna dtiodecim super lerram huris lu-
    xxxi moinenla, ct duas tertias partes, id esi, b-sse;n cerc iuveiiitur; ac per hoc apparel quaiitum disiat
    sive bissen iulr.i se colligil. Bes namque, ut Priscia- inlerPliniiSccundisupputatioiiein, qtue perdndrantes
    nus dncei , pro des pouitur. Des vero nomen com- et semuncias cumulatur, et Bedx, qua: per quatuor
    posilum esl dempto, scilicel vero triens a nomine,
    , C punctos. Inveiiitur enim tiua uncia et semisse unius
    quorlest triens una lilteiaquidein assumpl*. Hinc esl uncitc difTereiuia. Pliuium lauien secundum uattiralem
    iiv< couiposilum, dempto trienle, pro quo nomine cursum esse secuium, dubiiare non debeinus; Bedam
    pouimiis bes. Sed pnedictum spalium, quod a Plinio vero facilitatem computandi elegisse. Si igiiur agnos-
    Secundo juxta naturalem lunse cursum expressum est cere cupis quanlam unaquxque luna secunduin Plioii
    pro facilitate calculandi, 15.--!;i quatuor piincloruui Secundi compulationem, a prima usque ad decimam
    noinen et men.suram appellarc eitravil. Si quis quiiilam in nocte lucel, multiplica ejus xlatetn
    vero vult dignoscere quanta dilfereulia sit inter do- quater. Et cutn perspexeris quol puorlos ipsequa-
    drantis etsemiincia? spatium, et quatuor punclorum, leroariiis rcddiderit nuinerus, lunc ex ipsis puuctis
    sciat laleiu esse dilTereiiliain qualem inler triginla toi lertias partefi momenti sulilrahe quoi dies seUS
    duo monicnia, et triginta uiiuin, et bisse unius mo- lunte habueril. Verbi grati.i, si fuerit v, quinque
    inenli. H.i-c aulem ditTerenlia invenitur iu tertia lerlias parles ntomcnti, id esl momenluui uiium , et
    parle unius momenti. Qualuor igitur puncli superanl bisse iuiius luomenti subtrahe et si fueril x, decem ;

    ilodr.inicm el seiuiinciain, in terlia parle unitts mo- lenias partes inomenti, id est, Iria momenla, ei
    inenli; dodranlis vero el semuiicia; ralio atque men- tdrtiam partem uiiiiis mometi i , sublrahe. Si
    sura ex duodenario numero lacile compteheuditur. fuerii xv, quindecim lertias paries niomenti, id est,
    Sit enim, exempli causa, dundeuarius nutnerus quasi quinque nioinenia , stibtrahe. ipsa vero quinque
    uncia una : dividitur iia uncia in tres partes, lerlia iiiomenta , unam tiuciaiii et dimidiani reddunt
    pars quaternarius est. Quaternarius enini ter dtictus, boc nmdo Tria momenla et lertia pars unius
    :

    iu duodenarium crescil. Cujus tertia; parlis, id esl momenti unriant faciuut. linum igitur uiomenliiiu
    quaternarii dimidium binariits est;
    , qui biuarius, " et dimidium, et sexta pars uuius iiioiuenli, diinidiaiii
    duoJenarii scxla. Iliuc ostendilurquod iu omtii inen- imciain complent.
    sura dimidiuni lertiffi sexta loiius pars invenilur. Ujcc igitur ratio qtiaiit stiperius de cursu lunw
    I.cni ejiisde.in dtiodenarii numert dodrans , novein ostendimus, per omnia accessibus aii|ue recessiims
    sunt. Tanlutn enim in una hora dodrans lenel niaris conveuire inanifeslum est. Maris eoiin re-
    qiianlum in duodenario uovein. Alio modo Hora : ce sus atque accessus, inalina eiiam et Issdoa natu-
    quarfragitila moinenta habet, cl unumquodque niu- rali sequentia luuarem cursum observanl. Iliuc esl
    meiitiim qttaluor hahcl trienlcs. Duodecima pars ut sicut lnii.i per sigua cursuiu sinnn peragil, et
    ipsorum quadraginla momentoriiin uncia vocatur. CJrci terram quolidiaiio ainlnlu revolvnur, ila inaris
    I>e triginta sex momentis iccipe tria raomenta, quia accesius quoiidiauus ct recessus ejusdeui spatiis
    duodeciina pars illorum esl, et dequaliior momentis lardius temporis aut ad len.nii accedit, aut a lcira
    acctpe iniiiiii trieniem, iri cst, duodecimaffl partem recedil. Kt sicul luna, ui pnedisimua, datnstU et
    illoruui, et juiige ipguin trienlem ciiin trihui supra- semuncii, vel qualuor punctis Urdius (verbi graiia)
    diciis moiueniis, et crit libi uncia. !.i inefieias hii.lie quam hci orta esl, lul posl >o!i, occJsuiu
    l

    uniiis uncia-, id esl, iiioiueniiiiii el dimi.liiiiii, cl uu - supra ler as uioraiur, similiter accessus uaiis aut
    dictas irieutis, qus vocatur scxlaus, id c-t, itxu recessus eodem spalio Urdius bodia quam barl luei.it
    pars momeiiti, icmuncia vocunlur. Ergo hora qua- comprebenditur. Sicul onim animal ad ie trakll spi-
    drugvstma, ul dixiiuus, habet momciira; itiiiiuin- riluin, lic liiii inaie. Qui, sriluel «slus OcOSM
    i

    qnodque iiiouicntuiu ires iricutes. Quadraglnu quotidic bis slHucrc, ot scilicel bts rosaoaro, U
    SffS D£ TEMPORUM RATIONE. 386

    qui dubitct, multiplica quindccini pcr quatuor, fuir»t A nimirum cutn sole aestivum tencnte circulum plena
    sexaginta ;
    pariire per decem, sexics deni sexais, sex esl, ipsa lenet brumalem ; cum sole devexo in bru-

    eniin signis duodecim luna semper, id est, dimidio malcm plena est, ipsam solsiiliali scandere circulo
    sphxrce coelcslis a sole discernitur, sive anie, seu no* longissima prodit ; at cum iste xquinocliiim in

    rctro rcspcxeris. Deniqtie orbem lunae, quolie-. ple- pleniliuiio, lum illa allerum servat, et quot panibus
    nissimus est, contra solem cernis oppositum, liumi- sol sequinoclium, vel sol titium, quod nuperrime
    lem videlicel solc sublimi, el sublimem bumili, quia lustravcral transiit, totidem partibns luna plcna, vc-

    GLOSS/E £T SCHOLU.
    bis accedere. Inter diem et noctem unius semper est, transacta, ad simililudinem lunte videlur. Ejus-
    hora; dodranle, scilicel transmisso et semuncia, id que, seilieetOceani. nnescursus, idest, contractus.
    esl , momenla triginta, uniimque momentum, et /n twdones. Latinus sernio, id est, lesa unda.
    dimidiuin, et s£xia pars momenti. Transmissa, id Restringitur enim et repcrcutitur unda, quia non d>-

    ord'ia nuiris ,

    miltiturtaritumireperterr.is,qiiantummalin3.Malina, B dierum numero, et horarnm permanere perhihetur,


    quasi major luna diela, quod in ea et ipsa luna et idest, ii, et novem horis. Elerum tae lon
    geptem diebus
    :estus nrnis plus ferveat quam in tedone. Lsedon
    a vigesima luna incipiens, vigesima seplima finitur
    enim dicta quasi inesa unda, quod in ea minus et prsediclo numero septem dieriun cl horarum novem
    luna et. aestus Oceani fervescat. Malina el laedon lu-
    cursuni snum peragit. Hal.es, ut pulo, lunarein men-
    narem mensem inter se dividunt in quattior partes sem, inler maiiins el laedones in aequas parles divi-
    ttquales. Illa namque malina, in qua prima luna in- sum. .Cstus, id est, occnrsiones. Sed leednu, id e&t,
    venilur, septem diebus et novem horis
    persevcrat, minnr ;esttis inchoans, id est, dum inchoat a quinu
    « a vigesima oclava inchoat. et usqtie ad quininm cl vigesima luna, duas enim sunt laelnnes. Quot ho-
    lunam extendilur. Sequitur imdon a quirita usque ris, id est, seplem aceurrii, tot et recurrit, scilicet
    duodecmiam permancns, septem simihter diebus el retrorsum. Lsedon incipit a quinta luna, et pennariei
    novem lioris perdurst. Hinc, id esl, dccima lertia usque in xi et xu hnris, ex duodecima luna, quia in
    luna, malina secnnda inchoal, in qua plcnilunium
    unaquaque Ixdone et malina septem dies et duode-
    O.tendiluf, in decima nona luna lenninaiur codem cim horae
    : coiiiineiitur.
    H .

    3H7 BKD4: Vt.Nt.RAltll.lS 01'KkllM PAHS I. lillMSCAl.lCA GEMIINA 388

    .ettuinoctitim, vcl tolalilium, qnod oonira est, parel A cursus agiioserndi cupidus esi, noverilet ipsesolem

    esse Iransgretst. qnotidio partent unam todiacl sui complere; neque


    CAPUT XVIII. eiiiiu aliud pailcs zudiaci, qtiani qunlidiauos solis iu

    De liinw ditcurtu si i(iiis sitjna iynorm. cwlo dcbeiiius senlire progressus ;


    luuani vero quo-

    Quod si quis, signorum nescins, luiltrea Umen tidie XIII partes ejusilem zodiaci conlicere, id est,

    GLOSS/E ET SCHOUA.
    I.iinu quotidie qitatuor punclis sire crescens longilts XVIII. 48. i» 2lfi. Sforphit.
    ,i sole abit, teu decrescens, soli vicinior qitum prtdie XIX. 44. .0 228. Scorpius.
    fueral, rcdditttr, eie. Cuin eoiin lona qualunr punctil XX. 40. X 210. Scorpiut.
    niiituio, id est, duodiciin partibiis quoiidin a 9ole XXI. 35. /.« iW. Saijittariiis.

    elongelur, et cum singula sigtu decem poncloa, id XXII. 32. ufi Wi. Hagitluriut.
    est, iriginta partes habcant, neccsse est ul unum- XXIII. 28. M 2"(;. Cupricorn.
    quiutque eoru n 9ignoruni non iiiiuus quain in duo- xxiv. 24. X« 2X8. Capricorn.
    bus diebus el dimidio percurrat Qtialunr enioi pun- XXV. 20. U 300. Capricoru.
    ctos taiilum, id csl, duodeeim paries in elongatione XXVI. 16. rc 512. Aquarittt.
    sua a sole(|uotidie fucit, el ideo, iu quanluiii perliuet XVII. 12. x? 3 4. Aquariut.
    ad illam elongatioueni, in duobus diebus et diinidia, XXVIII. 8. X» 330. PitCtf.
    decem punclos, id est, unum sigiumi percurrit iu ; XXIX. 4. *8 T48 PisfM.
    quaiitiim vera ad suuoi inter pertinai, quo quniidie XXX. 300. PisCM.
    tredecim partes in signifero peragit, uunumquodque • Snme trigesiniam
    tutlam, qna; tunc (ii teri o Ka-
    signuin in binis diebus et senis horis, et bisse uuiiis Und. Fcbr. mulliplica per qualuor. fiimt cxx. Par-
    horse perlabilur. Kt ideo illud iter quod faeil in suo lire per decem. Duodcci s deni, cenvies, idesl, ceiilum
    inlegro ilinere per viginti septeni dtes et uclo boras. viginli. I tu cali parte, scilicet in illa parle ubi in
    non potesl farere iii elongaiione sua a sole, nisi per cotu sunt sol et luna. ilbm enim parlern coil s,
    Iriginta dies. Decem pttnctos Ittibent, id esl, duus Ito- semper trigesiina luna lcnet Quani partem, id est,
    r<js.Niincde3'i|uiiioclialihushurisdicil. Indiiahuseniiii illum puneliim culi. ubi niincesl simiil cuni trige-i-
    lioris inoveliir luium sigiium, CUB) tolum signiferum ma luna, noii putest sol oblinere, nisi traiis.u lis
    i:i viginli qualuor movealur, sicut sliperios admo- diindeciiu mciisibus, id esi, loto aoni circulo. Lunam
    iiuiiiuis, scilicet in 14 capiliilo, ubi dixil LNon pos- : triije .imam, scilicel Janu.trii vel ctijusctinqiie tnensis

    stint oriri, occidere, vel de loco in locuin uioveri, curiil. Quam dttoitcim mentibtts extxtis. id est, tolo
    uisi in spalio duartim borarinn. tiomm (aciunt; sci- nnni circulo transmisso, id esl, CCCLX diebus explelis.
    licet sccuiidiiiii lun;e cnmpuliiin. Denique orbcm luniv Quint|ue autein dies el quadraniem uon rompreben-
    qttolies plenissimus csl, conlra solcni ceruis oppositum, dil, diiin dixit uminiquodqiie signuni babere decetu
    humilem ridelicel soli sublimi, el subltmcm humili. punrios untniii, id esl tiiginia partcs. El quauivis
    Denique orbem hntv, itt esl, pleiiilunium. Si liieril bic non ronipuientiir, complet tame.n sol etiam iu
    plrniluniuin iu solstitio xslivo, ubi soJ in qtiarta ipsisanmim suiiiu.elbabci unumquodquesigniiiii tri-
    parte Caneri fit, erit ipsa nocie liina plena in quarta I ginta partes, et prxter boc dercni horas el seiuis.
    parteCapricorni, ubi soMitium bramale lit. Eiquao- Ipsa est enim pars eadem, inqua et nunc conversa-
    niu sol teniierilrtstiviim circuluni, nbi longiorcs dies lus, lunain suo rccepcral in coilu. lpsa est enim pni»
    liuiit, eril sol sublimis, el lun.i tmmilis. Cum anlem eadem, id est, trisesuna. Quod eiiim dicil ipsa esl
    sol art brumaleni parlem detlcctilur, lit luna plena su- pttrs eadetn, ad Irigesimam parlem ill.irti.u IrigiuU
    bliiuis, et sol bumilis, tw'C cnim longiores noctes parlium pertlnel, quas luna a prima usque ad lii-
    liuiit. Ei si luerit pleiiilnuiuni in eequlnoclio veritali, gesimaui ad coiisc(|iienduiii solem in sigmlero per-
    iibi sol i» quarla parle Anciis lit, eiit ipsa noCte ple- agit. Luna enira iu viginii noveni dieiuis et dimidia
    nitiriiim in quarta parte Librae, ubi aequinocltum ad coitum venil, elideocousuele dicimus in triginta
    autiiiiniale til. diebus ad eoitum vcuire , non lauien naturaliler, sed
    Et qtiot parlibus transicril sol wqutnoitium uel sol- iu viginli noveni diebus et dimidia natiiraliier ad co-
    stilium.quod nuperrime lustrarerat, toi parlibus iransit iluiii vcnil. In qtta el nunc conoersiilui, sri ic l so!

    ipsa nocte plcnilitiiiuin in mquinoclio vct solsliiio. pio conversans, tunam suo receperal in coilu, in line
    Verbi gralia, si fuerit sol in decima parle Ariclis id eniin trigesiiute iuu%, el oapile primai, sunt sol et luna
    est, in sexta paite post sequinocliitni vernale, quan- iu iiuo cuitu sempei
    do suhliiuis esl sol, biimilis esl Itina; sul el >|uando Joa.nnis Noviom. Sciiolia. —
    Partire per decem, ter
    subtimis est lima, biimilis; (|unnluiii sol elongaverit deni triet. Cassim in bis formis iiiuttiplicalionum
    ab fBStivo solstitio, Untum luua i[iiiula deriina ab postrema vo\ iiuineri, quse i.l quod ex muliipiica-
    alio circulo COIlliouS. tione provriul explicat, corrupla est quod sive Bri- :

    Luna piiina quot Lttna prtntn qnod partibus D lanuico idioiliate, sivc librario ttm incuria cominrs-
    pnnclis lucct. distttt a sole. siiiii sit, sive, quod supra dixit, sic a putfris proler-

    na I.una 12. Aries.


    risolere, nesrio verum quia conslanter lioe lacluin
    ;
    1. 1. OL

    24. Aries. iiiveniinus,quid voeul* llln signilicenl, e regione


    II. H. 3
    Tiititus. posui iii iiiargme. Nolandiiin aiiteui csl, quod in his
    III. 12. 1 56,
    rniirus.
    comptiUlionibtis loquendi fonna ea iilitur qtiani
    IV. 10. \ 18.
    '1
    ii-ii. I>nii ai ilhnielici in dividiiiito, nini i|iiotientem
    V. 20. 1,0. aiirns.
    « 71 1-emini. (<ic voraut deiiomiuxniOffl) miMiplicant per
    e.niiu
    VI. 24.
    84. Cemini. Oivisnrem, veluli si (|uiuqiiagtnia dividam per I'. V
    VII. 28. c
    ,

    VIII. 32. 00. Cnnc r.


    iuquam, conlnienl quinquaginta deries dnn>l»' qiiin. ;
    »
    Can quies X, clliciunt qiiiiup:ia^iiiu, suporest if;iliir mliil
    IX. 36 1 108. er. ;

    h.lc. cOini iorma eiploraui an aliquld supersil IHru


    X. 40. t 120. Cuneer.
    distributiuue.
    XI. U. IU 132. Leo.
    18. Lro. CAPUT XVIII.
    XII. 'p 1

    XIII. Sl, ir,H. Vhqo. Rmo. Ranks. Hloss


    <)u# itt manifestior*
    i

    XIV. r;«. 3 168 Vtrijo. cutlibel eixam tttrdinrt* iujtttU lettJtiinur Qu« sci- .

    XV. 6'. ii IH0. Virgo. licel pnedicia aut niamle tior.i cu hel, i>l c>l. eui I

    XVI. 5«. IC I'.r2. l.tbrtt. ciiiique. (timnliiin. si ilnel dnHlrrium. ta, srilhel
    XVII. BS, >; 20.. 1 tbrti. luua. Dittini dim, id csi, apcrtms.
    1

    389 DE TEMPORUM RATiONE 590

    punctos quamor, ct unam partem et ; quia illa XIII A LXXVI, partire per decem, seplies deni septais, et
    partes complente sol unam complet, inde fleri nt, remaneiil VI, mulliplica li*c pcr III, fiuni. X etVIII.
    sicul supra docunnus, non plus quotidiano progressu Illam parlem coeli circumvolal luna XIX in XIIII Kal.

    a sole, quam quatcrnis puuclis, hoc est, duodeuis Februarias, quam sol post VII ab liinc menses ac
    parlibus, elongetnr. Ponal ergo lunain ubilibel com- dies X ct VIII, id cst, XVUI die pnst XIIII Kaleml.
    putare voluerit, ntpole in Kal. Januarias primam : Scplcmb., qui e.-t VIII Iduum Septemb. dies. Et ne
    ha-c ubi priina nociem dirm>|uc transegerit, ilkim scrupuius tibi forte argumenli failentis incidat, pro-
    eceli locuin lenei, quem sol XIII niensis ejusdem die ba ad iliametrum anni, quod XV i ncrc lunam rarus
    coinplelo. Ubi secunda e>t, miilliplica duo pcr qua- qui nesciai, nmliiplica XV pcr IIII, liuni LX, parlire
    luor, fiunt octo. Itcm utde puoctis ad partes perve- per decem, sexies seni scxais; VI cniiu inensihiis
    nias, multiplica 'III pcr III, litint XXIIII. Illam ergo exaclis, id esl, medio Circuilus anni confccto itinerc,

    Cfleli pailcm tehet Iuna II in 1 11 Nonas Januarias, sol ingrcdielur paripni cce'i qua luna XV circumfer-
    qiiam sol viginti quaiuor ab binc die confcclo. Ubi tur. Et quia tunc XV Jan. dics esi, nimirum illam
    lerlia csi, hiulliplica III pcr qualuor, limit XII, par- parlem sol XV die Julii mensis adibil. Ei ut ad sum-
    lirc i>cr Hecem, u^ecies asse decus, ct remanenl duo mum veniainus, sunie XXX luoam, quae tunc (ii III

    pnncti, id est, VI pailes ;


    illam ergo ctcli partem le- B Kal. Feb., miitiiplica per IIII, liiinl CXX ; parlirc per
    »iel luna III quam soi men.-e lolo ct dicbus VI po.-t decem, duodecics deni centuin vies, iila coeli parie
    tertium Nonas Januarias eiactis, id esl, VI post ler- luna XXX currit, qiiam XII mensihus exactis, id est,

    lium Nunas Februarias dic < onsummato. Ubi quaria toto anni circulo transacto, esi sol oblenturus. Ip a
    est, muliiplica haec per IIII, liunt XVI, paitire pcr est enim pars eadem in qua et niinc conversalus lu-
    deccm, decies asse dccus, et rcnianeni VI piincli, i.l nam suo rcccperat in coiiu. Qu;e ut manifesiioia c i-

    Cst, partes X et VIJl. Illani igitur cceii partem ienct libel eliam tardioris ingenii reddaniur, per singulas
    luiia quarla, quam sul mcnsc explcto ac X et VIII lunx aelales qu.iuium ea distel a sole dislinciius ad
    ilicbus post priitie Nonas Januarias. Ubi quinta esi, notaie ctiriiviuiiis. 1'rima ergn Itina nlii snam peife-
    multiplica V per IIII, fiunt XX, partire per dccem, ccfit ielatem, elongatur a sole spatio dieium XII,
    bis deni vi^s ; duobus ergo mensihus explelis, advc- secunda spalio ilierum XXIIII, tcrlia spalio inensis
    piet sol partem coeii quain luna quinta tenei, id est, unius ei dicriim scx, quarta spalio mensis uiiius el
    die Nonarum tfarliarum. Ubi octava est VI IHus Ja- dierum docein et oclo, qtiinia spalio inensium duo-
    nuarias, multiplica VIII per IIII, liunl XXXII, par- rum, scxia spatio mensium II ct dierum duodc-
    lire per dec ui, ler deni tries, et remanent duo cim, sepiima spaiio mensium il et dierum XX III,
    ptincii, id est, VI partcs cosli, illani partein cccli le- " octava spatio mcnsium trium el diennn sex
    ncl liina VIII in VI I uum Januariarum die quam snl nona spmio niensiuui III et dierum XVIII , de-
    adilurus esl post lie* ab binc meiises, et dies YI, id cima spatio mensium quatuor, miiiecima spatio
    esl, VI die post VI Irlus Apriles. Ubi XIX est Xilli iiiensiiim quainor cl dierum duoderim , duo e-
    Kalendas Februarias , mulliplica per III! , liunt cima spatio nienshiin qnatuor et diennn viginti

    CLOSS.E ET SCIIOLIA.
    rWnifi ergo luna, twi siuini perfecerit wtatem. I)i- quodque signum in cis triginia parte; ct rlecem pun-
    vide lunam piiiuaiu in qualuor punctos, et qualuor ctos habcat. Triginla enim partes, id estdecem pun-
    puncins in tres partes, et iiiinl duodccim. Duodecim cti, triginia dies tantuin laciunt. Et ideo in rjuude-
    eium parlibus distat luna prima a solc Elongatur a cim inentibus secunduni isiam computalionem, non
    $ol<' yjalio, id cst, in quatuor punctos, clierum duo- nisi ccclx di.'s. Naturaliler tainen unusquis-
    deeim ; id est, laiiliim < iongaiur a sole cursu suo que inensis liabet iriyinia dies et decenri semis ho-
    per unum diem, quanuini spnlii sol pcragil infra ras et idco naluraliter duodecim menses babciit
    :

    duudecim dies. Itcr eiongaiionis ejus a sole qu;eri- cci.nv dies, et sex Iioias. Currit autem in viginti
    lur hic, non suuni iler iiiiegfiiiii duodeciiu parles qualuor hoiis Iima trerieciiu paites, el octo hoiis,
    facil quolidie in elongaiioiie sua a solc, cl tredecim etqualuor momeuta et aiinnuin. Luna quolidie, ni
    in sno iulcgro iiinere. El ideo illud iter quod facil iu fa.llor, transil per zodi.icum tredeciin dies et
    ocio
    suo integto itineic, per viginli scptem dies et ccio >j boras, ac bisse uuius hone, et iusuper leriiam par-
    horas, non potest i':ccre iu elongaiione sua a sole, tem iiiiius iiiinuii, et restat adbuc de ccclxv diebus
    nisi per tiiginta dics, mintis euiiu itef quarilur in etquadranle umun minutum. Vicics septies trede
    cloiigalitine qiisin in progressione. Secuniia, scilicet cim, icddunt. Vicies septics octo liora;
    ccci.l (lieiii
    Itiii» ; sp«tio tlierum vigiiui quatuor, id est, oclo pun- novem diea rcddunt. Ips« orio boi* in quibus luua
    Ctos. Tcriia spa :ic meur.is unius, id esl, decem pim- posl viginii septeiu dics moralur, tresdies d
    octo
    Clis, et dicrnm sex, id est, duobus piinclis. Triyinta lioias capiimt. Restant de cCclxv diebus lio » vij|iii
    spuiio nunshim ilu idecim, ni esi, centum vigiriti pun- li dtia:, id est, iiiiiiiita ccxx. D.i uuicuiquede vii;inii
    ctcs. Illud cniui iler facit luna in triginta diebus, s.plein diebiib oclo minula.iistaiil soluininodo qua-
    quoil facil sol in uno anno, id cst, ixclx diebus. inor miiiuia. Le^ giobsam superius sciiplam, de
    Qiiinque cnim dies et quadraiiteni, qui ex decem duobus supradiciis argumeiitis, id est, de!8 et 17,
    semis horis qiw supersunt, uniciiiqiie hicnsi elGciun- cujus inilium esi Si nosse desideras quot panibus
    -.

    lur, iion coiiipuiaiit anciores, quia loiigutn erat eis distat luna a so!o, muliiplica aMatein ejus quol»-
    compnLire; in quihus t..iiien el m nou cnmpuleiitur, cunque fucril quaier, etc, usqtie in der.iiua quinta
    perllcit Sol ctirsuin suum, ul esi, siihih anniim liiu.i. pane Gcminorum moratur eo dle luna. Li ju capi-
    Ei sictil dixniius, iliud iter quod lacit sol incctLw lulo 21, ctijiis iaitium esl : In quo signo luna morelur
    diebus et sex horis, pcrcurrit secundum isiam com- quoiidie, vel qtiol p rlibus a so e prr singulos dies
    pntntionein in trigiula dicbus. eiiain iialiiralilcr in clongelur, usque' quod inter defcctam et renasceu-
    viginli novem diebus el diinidia. Triginta enim icm sii liinam, quia de his duubus argumeitlis suhli-
    dit-ruiii taiiiuui coitiputaiitur i3ti iiienses, duin unuui- lissimc loqniliir.
    ,

    391 BRDiC VK.NERABILIS OPERUH PARS I. - DIDASCALICA CENUINA. 392


    quauior, iiTiia deciina spalio mensiuni V ct ilie- A CAPUT XIX.
    ruui s<-v ,
    quarla decima spatio mensium V ••'.

    De eodem si qui contputare non didicerunt.


    dierum XVIII, quinla deciina spatio mcnsiuni VI,

    dccinia sexla spalio iucnsium VI el dierum duo- Si (|uis vero etiam calctilanili ininus idoneus luoa-

    dccim , decima sepiiina apatio niensium sex et ris tainen circuilus exi.slil curiosus, et huic ad capo-
    dieruin viginii <|uaim>r, decima ociava spatio men- ciiaiem ingcnioli sui counnodanius argumenlum, quo
    tiuni septem rt dieruin sex, decima uona spatin il quod quurit inveniat : siquidem lolain annalis cir-

    iuensium VII et dierum XVUI, vigesima spatio mcn- cuilus seriem, qua>. duodecim mcnsibus continaiur,
    sium nciii, vigcsima prima spaiio mensinm oclo el alphabclis dislinxiinus, iia duntaxat, ul piimusel se-
    dirrum duodccim, vigesima sccunda spatio nieusium ciiudus onlo vicnnos el seplenos dies, lertius auleni
    octo ct dierum viginti qnaiuor, vigesima tcriia spa- iino ampliui complectatur, illo videlicet qui de tcrtio

    tio mcnsium IX el riieium sex, vigesima quarta spa- repetiiis VIII horis Mperfitrii accrescil. Ei ul dieltes

    tio meiisiuin novcm, ct dierum dcccm cl oclo, vige- quos signare voleliainus litlcrae sufficerent, nnniin-
    siina quinta spalio mensitim X, vigesima scxta spatio gulis has dieltus, sed ahernis apposuiums, atque idco
    inensium X ct dierum duodecim, vigcsima scptima noit ultra o litteram alpliabclum tangcre opus erat.
    spatio incnsium X el dierum viginii qualtior, vigesi- jj Pratposuimus eidcm operi paginain rcgularem, quas
    iiia oct.iva spalio mensium undecim cl dierum VI, X ei IX alphabela hujusinodi a diversis literis inclio-

    vigesima nona spalio mensium undecim, cl dierum aniia, lotidrm annorum circult deccnnovenalis ca-
    XVIII, tricesima spatio mensium duodccim. peret, simui el mensium singulorum signorumque
    GLOSSjE £T SCHOLIA.
    CAPUT XIX. aniiinii cl dccimum sextum, el decimuni sepUnmm,
    Brid IUmes. Gi.oss.e. — Siquidem lotam anna- ct de< iiuiim octavum. llem quicrilur qoare unu o
    lis c.rcuitus seriem acc.rescit. Luna moralur in iino alpliabetum tredecies in annali serie scribiturin uno
    qimque signo duobos diehus, horis et bisse, c.l sei anno, sed tredeciin vicibus non itcrattir unitm alpha-
    id cst, duas tertias partcs uiiiiis hnrae. Bisse eigo beiuin? Sic etiam illud snlvitur, quod proprer nu-
    repct l;c duoilecies efliciunlur oclo hui.e in anuo, merum solarium dieriun, quibus sol signiferum cicuit,
    ei quibus ocio horis per Ires annos creseit dies uuus. tinuni alpbabetuin tredccies iterat in annali serie, boc
    Se.l Liincn tliedies non invenilur in pagina rcgulari, est , in ccclxv diebus et quadrante. Viginti seplem
    quamvis in annali inveniaiur locus v.icnus imer o et vero diebus et octo horis, sicul sii|>ra dixlmus, signi-
    oinlerlio loco. De sex vero boris crescit in quarto ferum circumvolat. Ideo non esi necesse ut idera
    rigno, ei propterea quarlum sigiimt) ntuliiplicatur alphabclum iteretur ad signilicandos eosdem dies, ut
    scmptT l<r. Ilas, scilicel lilleras. Sed alleruis appo- eadeni signa monslrenlur. Item quaeritur quare non
    suimus, id est, intervalla fecinius ihi. uiiam sciiicet at> a inchoal alphabetmn uniuscujusque auni in pa-

    in earelinquendo vacuam. Plures cnim di<-s sunl in C ginareg lari Sicsolvilur Siabnsemper inchoasset. :

    circuitu lume in alphabetis, quia uou singulis die- Arieiis sidus significaretur seniper, et illo sidere m
    hus appnsuiintis eidem operi, id cst, snnall lihc-ilo. quo luna moratur in primo aniio decennovenalis cir-
    Qnot enitn lilleras capil, lol ciiam annos comprc- culi, qii imlo esl nona luna in Kalend. Januarii, sub
    liendit. codem sidcre ponitur o, id est, sub Ariete : et in eodem
    De pacjina regulari. sidere in quo luna moratur in secundo anno supra-
    Quarcnon locus v-cuiis inlcro etn tertia
    iiivcniitir dicti circuli quando est vig -sima Itina in Kalend.
    ,

    vice in regulari, sicut invenitur in annali serie?ldeo Jamiarii , id est Virgi is signn, sub quo inscribitur
    ,

    non in veiiiiii r, quia viginti septem dicblis el octo horis u, sic et reliqua. Itemqiixrilurquare Arics inscribitur
    liina zodiacuiu percurrit, et littera uniuscujusque iufiiie auni, el in priucipio ejusdem? Hoc ilein ideo
    diei, vel locus vacuus in pagina rcgnlari esl.etidem igitur, quia iu extrema parte Arieiis luna pcrvolai,
    alphnbelum tredecics coinputalur in nno anno. Et quando est nona luua in Kalend. Januarii. iiein re-
    si lnciis vacuus fuissct, viginli octo diesinvenirentur pelitisocto horis, quia lona rnoratur in unoquoque
    in uuoquoque circuitu , ct hinc inaxiiniis crevissct signo duobus diebus et sex horis, el bisse, id est
    error, si imer o el a locus fuisscl vacuus. Iiem qux- ilualms parlibus nnius horte. Bissc ergo re ctitis duo-
    riiur quomodo in pagina regulari inveniturillud stdus, decies efliciuutur octo horae in anno. Ex quibus oclo
    quod per locum vacuuui inter o el a significalur in horis per tres annos creicit tuiiis dies. Sed tamen illa
    annali serie in tertio circuitu, i.um nulliis locus vacuus dies non invcnitur in pagina regulari, quamvis in
    in illa pagina invenitur? Ad hoc breviler respondere invenitur lor.us vacuus inler o rl a m tertio
    1

    ann.-i !

    possuiniis, quod iulero et a illud sidus cognoscitur si- r. loco. I» sex vero horis crescit dies in quarto signo,
    •

    mililiuline bisscMi, cui nullus tocus r.t v.icuus iu et proptcrea qnarlum signum mulliplicatur seinper
    aunali scrie, sc<l inscritur inler duos dics solares, id ler. 1 cinquc, si vis invc irc in quo loco debenl tri-
    est inier septiinum el sexlum Kaleud. Marl., iu loco plicari signa , dicito quia zoiiiacum circulum viginli
    viKalenl. .Maii. Ilem qiiaMilurquarc qiiarltiin sidus seplvm dieuus et oclo horis per uslrat. Qui lernarius
    in alplmhelo semper ter scripliim invcnilur in pagina quarla pars est diiodeuarii. Omissis, id esl, octo
    reguiari El :«l hoc res|iondere possiniius quotl iileo
    ' boris, <]o:i' per leruos auuos increscendo diem in-
    ter sertbiliir iininn siitas, prnpier iutegi-uni diein tegrum efllciunl , propiere» iu quario loco triplicar!
    qui <i- Ml horis quater rcpetitis umcuique siileri dcbcnt sigoa.
    nascitur. I i igitur sid ri in quo tunc lun innralur i Joan. Nnv. Scuoi.u. —
    Incipit Beda hoc loeo ape-
    ille dies depulatur, id esl, quarlo semper sideri. Iteui rire ustim lahularum qiu» in principio operiv f unniia
    qiia-riiur iitrinii tres diescompulanliir inaliquo signo, dillgenlia posilx sunt, et prujnum sextas, quani signa-
    quoil ler Kriplun nnn est in pagina reg lari. f.oin- vimus, not K ; dedimus aulein operaiu ut exemplar
    <

    puialur utique in leitio circuitu lunaci, ubi est locus vetiistissiiiimu, ac accuratissime iu his labellis pi-
    vacuus imer o et a in anuali serie. Iteni quieri ur clum, ad lilteram imilaremur, nisi quo loco ex velu
    uiriun computantur quatuor dies iu signo. U.ique siate consuinptis occu endum fnil, »eu ubi GneH
    coinpuiaiitur, quando ter scribitur unuin sigmiiu Characleres pro illo swculu inale eranl scripti. Quod
    pruplcr sex horas suprascriptas. Kt ilii sideri cntn- si ex huc Bed:c cxplicati me usum deprehendere ue-
    tiutalur ille <lii-s qni nascitur dc biisse, id rsl, de ocio quis, consulc ea qu:e ibi b. evitei apposuiiuu^ sin^uiu
    iioi ii tertio rcpetitis. SciJlare sepliiiuim el cctavum indicibiis.
    ,
    ;;

    593 DE TEMPORCM RATIONE. 394


    vocabula duodecim, quae hoc ordine disposila csi, A teni, in ii-dem cccli parlibus lunam noveris esso
    juxta numerum dicrum quibus luna zodiacum per- couversatam. Non enim in hoc argumnilo, in detri-

    volat : XXVII lineas habet in longiludiuc, nominibus mento au crcnienlo sua; lucis, in adverso an in coiui
    signorum ante, nominibus vero rnensium relro ad- solis sit po-ita luna requhis, scd et si lioc scire de-

    uotatas, ut qui signorum iinperilus est ex mensium sideras, aderit argumeiilum velusta /Egyptioruni
    tamen notiiia possit invenire quod quserit;X vero el observationc tradilum.
    IX habel in lalitudiue lineasqn% ordinem dccenno- CAPUT XX.
    venalis circuli supra adnotato annorum numero prav Quola s\l luna hi Catendas quatque.
    monstret. Cum igitur anno quolibel diem quemlibet Piimo decennovenalis circuli anno, iu quo nullt
    quo in signo vel cujus niensis in partibus Iunam ba- sunt epartiv in Calendas Januaiias nona esl luna, ir.

    beal scire volueris, aperlo Codice nola litleram, cju.-e Calendas Februarias dccima, in Ca'emlas Marlias
    eiJem sit pncposila diei, et recurrens ad regularem VIIII, in Calendas Apriles X, in Ca'en!as Maias XI, in
    paginam, in qua iilterarum est dUtincta congeries, Calendas Junias XII, in Calendas Julias XIII, in Ca-
    todcuique statimanno ex tiiulo froniis invento, illain lendas Augnsias XIIII, in Calcndas Septeinbrcs XV,
    quam qmcrebas lilteram ejusdem diei invenies,atque in Calendas Octobres XVI, in Calendas Noveinbres
    anle ac relro inspiciens, quod signiim qtiemve itien- B XVII, in Calendas Decembres XVIII. Hos libi nume-

    sem e regione babeat adnolabis. Ponamus aliquod ros pro regularibus singulorum mensium sume, qui-
    quod ad caetera, lector, convalescal exeinplura. Quae- bus annuas addcns epactas, luna quota sit perCalen-
    ris ubi sit luna, veibi gralia, in Cal. Aprilisanno VI das quasque sine errore reperies. Si enim vis soire
    circuli decennovenalis : aperi Codicecu, quaere dieni quota sil luna in Ca'endas Januarias anno sooundo
    Calendarum inemoratarum, invenies eli.lerani prse- circuli dccennovenalis, tene IX regulares, adde ejia-
    scriplam ; recurre ad paginain regularem, videbis ctas XI, liunl XX, vigesima est luna. Si vis scire quota
    annum VI, perspeclo ej'is alphabcto, e litleram re- cst luna in Calendas Junias antio teilio, lcnc rcgu-
    peries, circniifer oculos ad lalera, hitic geiuinorum lares XII, adde ej>aclas anni illiusXXH, flunl XXXIIII
    exlrema, illinc Junii mensis initia deprcbendes esse tolle XXX, remanenl IIII, quarta cslluna in Calcntlas

    notala. Et sive eruditus, sive simplex es leclor, pa- nienioratas. Qnod si quis objcceril vel bujus, vol
    lam te quod cupiebas invesliga se kclaberis. Insuper praccedentis aigumenli aliciibi ordioem vacillare, do-
    el tolo illo anno quibuscunque diebus e lilteram vi- ceat ipse in hiijusinodi quxslionibus indagandis
    deris adscriptara, sive crescentem , seu decrescen- veracius et compcndiosius arguineiitum, et noslibcu-

    GLOSS.E ET SCIIOLIA.
    CAPUT xx. C cesse esl illam in Kal. Decenib. septimam compulare,
    Rriu.Rames. GtosSiC. —
    Quota sit luna in Kalendat quam sextam. Ilem annoll, ijtiia luna cmbnlisini
    quatque. Quasi dicerel, Quota sit luna inilians kalen- pridie Non. Decemb. actenditiir, facil lunani in Knl.
    das quasque. Inquo, scilieel anno,iitti7<c sunt epactm, Mari. vigesimam ociavam esse, cum hanc ralio ar-
    quia iiiui apponiiiitur, quoiiiaui lunc boc esl in xt gumeulivigesimamnonaiii luneexisleredoceat. Luna
    Kalend. Aptil., ubi e t sedes epaclarum trigesima est quoque boc anno in Kal. Mart. secutulun epactaium
    luna. Ulcris ergo illo anno tuna quota sit in Kaiendis seriein vigeaima nona esse debuit, scd propter em-
    uniuscujiisque ineusis; in caeleiisvero annis epaclas bolisniiim vigesima oclava occunii, excepto bissexlili
    babebis, et hos regulares, semperque ad lunam quje- anuo. Si enim hoc anno bissexlus fuerit, lunc in Iv.il.
    icndam in kalendis. isli enim regularcs, secundum Mart. vigesima uona secundum clioneni, et secun- l>

    f .gyplios, apponunlur iu Kalend. Januarii, id est, dum anni illius ralculationcm, piovenict. Qua' etiam
    quanlo trigesima esl luna in xi Kal. April., unde Februarii est luna, et linitur sexlo Non. Mart. trige-
    epactxaccipiunlur. Ipsoenimanno nullasuntepacta?, sima proj-ler bissexlum, qui stinper lunani Februarii
    quia ultra triginia non ascendit luna ; sed quot regu- trigesimam computari cogil. Non autem iransitorie
    laresbabet ouusqiiisquemensis totam lunam habebil Ciiininenioraii.lum quod hoc arguincntutn a Septem-
    ipso anno. Epacuc aulein accipiuntur ab xi lialeml. l.rio quiJam incipiant. Quamvis enim /Egyptii et Ro-

    April. , quia esi post xn Kalend. April., ubi sol fuit mani diverse ponatit reguiares. diverseque annum iu-
    creatus, et ubi xquinoctium vernale est, et tcrminus cipiant.tamencadeiii luua invenitur eiapud .Egyplios
    paschalis; ideoque inveneronl auctores ut inde su- et aiiid Rimanos, in Kal. Sejit"inb. et in Kaleinl.
    mercntur epaclae ad lunam inveniendam. Quoia enim " omnium mensium, id est, primo .Egyptioruin, et peu
    fueril luna in xi Kalend. April., lol epact* etunl in ultimo Roinanorum, nisi latilum m decimo nono
    ipsoanno u que Kalend. Septemb.; et qualiscunque anno ubi sallus lil. Illas enim epactas habmt J^gyptii
    epacta fuerit in Kalend. Sept. mulala, lalis erit luna in Kalend. Seplemb. quas Romani halient iu Kaieiul.
    in xi Kalen. April. in sequenti lempore. Primo de- Januar. Illientin a Septembr. incipiunt annuin, ibique
    cennovenulis circuli anno,in quo nullm sunt epuclce in niuianl epaclas; el Roinaui siinililer a Januario iu-
    1'ittl. Junuar.nona cst luna; secundum Roinanos, in- cboanl auiiiini, et ibi mutanl epactas, elepactx faciunt
    choat. Bot libi numeros, scilicel lunre. Quibus, scilicct illain coiivenicnliani.
    regularibus. Tollc triginla, remanent qnutuor. Quare Joan. Nov. Sciiolia. —
    lloc aittem preecedeus quod
    triginla? Quia ultra iriginla uon ascendil aclas lunsc. commemoravimus argumenlmn. Ilor.iin annalium fra-
    Siauicmjuxta hoequodnos supradocuimus Janua- a gnientiim iuvenimus a/inl Bedam circulorum decen-
    rio principium argumenli siimeremavi-.,eodemordine novenalium, ab anno 532 solulis, u-nue ad 1 025,
    lunain Kalen. Deceinb. seplimoincurril.quaejuxla ar- quem ipse (ul ex hac lemporis ratione constat) altius
    guiiientiimsextolieridebuissepulabalur. Decemberha- repeliit, et longius pro.luxit. Vcrum in exemplari
    bet regulapcs secundum Rotnanosoctodecim, cam bis scripio quod dcerai,tum a principio lum a flne, usqua
    adde moreRoinanor. epacias xviii.liunlsimulxxxvi. ad I6U0 produximus ex asirorum compulaiioiiibus
    Abjectis triginta, remauent sex. Si vero in ipsisKal. nt postcris quoque hoec compulatio prodesse queat
    Dccemb. scxtam compiitaveris lunam,non occurret aique ad poslreinum libri posuimus, quo loco plura
    in Kalend. Januarii nona, sed octava ; ideoque nc- qu;c ad huc capul inlelligendum rectius valcnt, vidc.
    Patrol. XC. 13
    595 KF.\)M VLNKRABILIS OPKKUM PAHS I. - DIBA8CALICA C.KNUINA. r.oo

    Ur gr.itaitterque accipicinus. lloc aulem pineccJens A neuies eidem Septcinbri regularea V, Octobri V,
    quoJ eoramemoravfmua arguineniuin, ei nonnullis Novembri VII, bccenibri VII, cl ca-lnra, ui supra nos
    ;nl transcribeudtim jini deJimus , el in principiis posuimus: quod ob auclorilaiem yEgypliorum ralie-
    bujus uoslri opusculi praefigendum esse censemus. nabililerprnrsus agunt, ut a quihus origo coinputandi
    Porro prxsens argumentum quod de luna Calendarum suinpta est , hotiini qnoque in comput;tndo anni
    quxreuda posuiums, boc lautiiin loco commemorasse principiuni imilentur. Veruffl aliis aptius niullo ct
    el doctiisse suflicial. Nain cognila quoia sit in Caleu- expedilius videlur ul compulatio omnis, qtiauluni
    das luna, facile etiam cxleris cujusque mensisdiebus non necessitas ralionis obsistal, a principio anni sui

    qua sil xtale, cantalo ipso meuse et cnncurrenlibus cliam apud Konianos incipiat, et usque ad leruiiuum
    digitis, apparebil.Suiitautem anni tres circuli decen- anni ratio atque inienteratn ordine procurrat.
    novenalis, in qui,ius idem argumcntum stabilitatem CAPUT XXI.
    sui tenoris conservarc nequeat : octavus videlicct, Qutv sit (eria in Calendis.

    undeciinus, elnonus decimus, cui causam notandi Similc autem buic traJunl argumentum ad invo-

    varia facil ac dispersa per aniium embolismorum in- niendam diem Calemlaruin proniplissiinum, ita dun-
    serlio.Siquiilcm anno oclavo luna Calendarum laxat, ut aliis utens regularibus, quod in bocpcrepactas
    Maiarum juxta rationcm quidcm arguineuli XXVIll U f.tcis.in illofaciesperconeurrcnlesseptimana; [C. Se-
    computalur, sed propter embolismuni, qui in Marlio ptcm] dies. Ilabelergo regularesJanuaiiusll, Fibrua-
    mense inserilur, XXVU prnbatur exislere. Item in rius VI, Marlius V, Apriles I, Maiu> III, Junins VI,
    Calendas Julias juxta argumenttim XXX (ieri potuit Julius I, Augtislus llll, Septcmber VII, Oclobcr II,

    luna, sed propter aJjectionem diei queni stiperQuilas November V, Decenibcr VII. Qui videlkei regu'ares

    embolismi allulerat, fil XXIX. Item anno XI, quia boc specialiter indicant, quota sil feria per Calendas,

    luna einbolismi priJie Nonas Dccembres accendilur, co anno quo seplem concurrentes adscripti suiit

    facil lunam in Calendas Martias vigcsimam esse et dies; cxleris vero annis adtles concurrcntes qnot-.
    octavam, cum hanc ratio argumenli XXIX tunc e\i- quol in prxsenti fuerint adnolati ad regulares inen-
    stere doce.il. Itein anno XIX, quia Ititia embolismi siuin singulorum, ei itadicm Calcndarum sine crrore
    tertio die Nonarum M;iiiiarum iucipit, cogit lunam seinpcr invenies. Iloc tantum memor esio, ut cum
    in Calendas Maias XXVIII compulari cmn XXIX se- imminente anno bisscxlili untis concurrentium in-

    cuuilum argumenti calciilalionem canatur, quoeliam (ermiitendus et dies, eo (amen nuinero quem in(er-
    anno ralio saltus lunaris, J quo in sequenlibus Ji- inissurus es iu Januario Fcbruarioque ularis, ac in
    cemus, liJem eju-deni argumenti impugnat. Si enim Caleudis primum Marliis per illum qui cireulo conti-
    ipsum arguinenltim jtixia jEgyplio3 a Scplembri ** netur solis computare incipias. Cum crgo diem Ca-
    ineuse, ubi principium esl amii eoium, iuchoaveris, iendarum , verbi gratia, Januariarum qnxrere vis,

    necesse est ul luna Julii mensis eo anno XXIX dies dicis Januarius II, adde concurrcnies septimanx dies,
    ut nunqiKimaliashabeat, uno, viJelicet ratione sallus, qui fuerunt anno quo computas, ulpolo III, liunt
    amisso, et ob iJ luna Calendarum Auguslarum tertia quinque, quinta lcria intranl Calendx Januarix. Item
    relJalur, qu.e jtixia argumenii regulam sccunda anno qui sex habet concurrcntes, suine V regul3res
    compulabatur. Si vero, juxla hoc quod nos supra mensis Marlii, aJde concurreniessex, liuul undecim;
    docuimus, a J.mu.irio principiom argumenti suniere tolle septem, lemaneut qua(uor ;
    quar(a feria suui
    mavis, eodem ordine luna in Calendas Decembres Calcudx Marlix.
    VII incurril, qu.c juxla argumentum sexla fieri de- CAPUT XXII.
    buisse putabatur, quia nimirum luna Novembris mensis Argumentum de qualibet limu vel feria.
    unam amillil diem, ei pro XXX consuelis XXIX so- Est eliain vetus argmnentuin, non modo de Calen-
    lum diebus cogiiur esse conlenla. Qu;c profectoom- darum , vertim ei de quornmlibei inier Calendas
    uia mclius colloquenJo quam scr,benJo docenlur. dierum luna vcl leria dignosceuda rcperlum, ali-
    Non auiem transitoric cotnmemorandum quod hoc . quauto quidcm gravius aJ disccndum, sed majorum
    argiiiiieutuiii a Septemhri quidam incipiunl, po- t.iuten nobis auctoriiate conlradiiuni , aique iJeo

    CLOSSiE ET SCIIOLIA.
    cai-ut x\i. bruatii, ei tunc erunl KalenJ.apud eos sicm f. apud
    Br.io. lUllBB. Gloss*. — Cwteris vero
    addes snfltj .Igyplios, in capile Januarii elFcbruaiii, iu alus
    r.oncurrentcs, qnotqttol in pntfnli annoati ad
    [tierint vci ,i nou esl opus.
    legulaies mensium singuloruin. Quotquot, ul e>(, nu- ' tl'l 1 XXII.
    mernm lenx. ln qaoin farhTnoniB dies, ante Italend.
    Apnl. Sabbatum, quia iioii sempcr, scd raro lit ul
    Brio. Rambs. Gloss*. Quod ita solum sine /«-—
    bore airril mgitiiicnlum , si numerum mensium smgu-
    luonus dics anle Kalend. April. atlveniat in sahbalo. lO'um per h.dendns, Vuiihj et Idus memoruer de.au
    Cttiu concurrcntem, quem I gvplii iiichoint a ha- I ta i casuesctts. Jannarius in Kalend. unum, in Son.
    lentl. Mart. Roinani inchoant dnnhus men-ihus anic, quiuque, Idibtts Iredecim. S: lorle qn.eris utiJe hi Jic*
    id est, a KnlenJ. Januar el Februar, conjungeiiics procedani. id csi, Januariiu KalcnJ. ii.iuin, Fe m
    eum concurreulem cuin regul.iribus Januani, qui hmi luii inu- in K,l xxxii, ttc, t|tiifi seqiiuiiiiir, dieito :

    duo secunJiim Romanoa, et cmii regularibua v Fe- Jaiiuar. in Kal. unuin bahct dicm, qui eliaiu iv N,>n.
    l.ui.ir.,(|in miiii vshnililer apud Kiimauos. SeJ lauicn habet juiigo iintini et qualuor, et erunt liuiul quiu-
    ;

    incini-iilo in oniiii his.M-xiili anno uniim lubtranere quiv In iV<in. v. Il.ibei enim Vill IJus Quinajue e*
    e». co nuiuero, ij esl, de reaularibus Janiiani ei l'e-
    octo, su n smmi iredecim. In Uibu, trtittim, Hj>
    307 DE TEMPORL.M UATIONE.
    398
    m,.,„..bus noslra rcquc solert.a tradcndum. Si ergo A est luna i„ XV
    Calendas Junias. Si v.s
    fis scirehoc
    flS scire lioc vel o die
    ve illo rirtniinin
    quota sii limi
    silluna,
    i ™ m
    compuia n..i.. .ii„„
    dies „... ...-. ,-., .
    est luna VII Idus
    _ .
    >» scire
    suie qnoia
    nnoia
    Decembres, dicilo Deccmber i :

    a principio mensis Januarii usque in dieni dc quo Idus CCCXLVll; tolle VII, Idus remanent CCCXL-
    inquiris, et cuni scieris, adde slatem lur.x quiu fuit adde IX, li u „t CCCXLIX ; panire per LIX, quinqual
    in Calendis Januariis; pariire omnia per LIX, et si g.esnovies quiniCCXCV;
    ampliu-, XXX
    lolle CCXCV, remanent
    renianse.ini, tolle triginta, el qnod Lilll; tolle XXX, rcmanenl XXIIII ; viccsima quarla
    superesl ipsa esl luna diei quarn quxris. Ileiu si vis est luna die
    memoralo. Juvat bujusce argumenii
    scire hoc vel illo dic quola sit feria, compula dies a usun. si calculalor uliin.a quinquagesim»
    ,
    Calcndis Januariis usque no. as
    in diem de quo inquiris; pari.s diligeniius memoria:
    conime.idat quinquagifb :
    el cum noveris, adde feriam qure fuil di« Calendaruiu nofies sc-ni CCCLIIII quinquagies novies
    Jwuariarum; ct
    , quini
    si bissextilis annus esl, etiam CCXCV, quinquagies novies qiialemi CCXXXVI
    bi«sexti diem postquam transierit augmentare me- quiuquagies novies terni CLXXVII,
    luenio parlire oniuia per septem, el
    quinquagies no-
    :
    quod rema- vies liini CXVIII, quinquies
    novies assis IX. Eodem
    net diem tibi septimancc qua:
    sil ubicunqne quxtis ordine diem ueptimanse quocunque
    volueiis tempore
    o lendet. Quod soium sine labore currit argu-
    iia
    adjunUo C3lendarum Januariaruin die requirL,. Si
    nienliim, si numeruin mensiiim singulorum per Calcn- ci.im vis scire, ve.bi gratia,
    anno quo Calen.la; Ja-
    das, Nonas el Idusmemoriier decanlare consuescas. nuarix quinla feria celebraniur, oclavo Calemlaru.ii
    Janiiarius in Calendas I, in Nonas V, in Idus XIII. Octobrium die quota feria dicilo
    Februaiiuj
    sit, : October in
    in Calendas XXXII, in Nonas XXXVI CalenJas CCLXXIIII t e VIII Calendas Octobros
    ||
    inldusXUIII.
    remanei.tCCLXVI; adde quii.tum feriam qua; fuil
    M.ini s in CalenJas XL, in Nonas LXVI, in Idus in Calendis Januarii-,(iuniCCLXXI partire per VII, ;
    LXXIIII.
    septies iriceni ducenti decus, sept es octoni
    Aphlis quin-
    in Calendas XCI, in Nonas XCV, in Idus qu^gies sexies, remauent V; quinia
    est feria octavo
    CalenJas Octobres.
    Mains iu Calendas CXXI, in Nonas CXXVH, in CAPL'T XXIII.
    IdusCXXXV.
    De telale luna? si qtiis comptilare
    ncn poiesl.
    Junius in Ci.lcndas CLII, in Nonas CLVI, in Idus Quod si adeo quis deses vel bel.es esi, ut absquo
    cLxrn.
    onnii labore computandi lunae cursum
    scire voluerit,
    Jillins in Cal. CLXXXII, in Nonas CLXXXVIII, in inniiatur alphabelis quse in annali
    vidtl libello juxla
    1 lus CXCVI.
    cursum dislincta lunarem, ubi dnos luns
    Augustus in Calendas ClXIH, in Nonas CCXVII
    c circuiius,
    id est, quinquagenos et novenos dies terna lencnt
    in Idus CCXXV.
    alphabcta; el quamcunque litteram
    Sepleniber luna in bac
    in Cal. CCXLIIH, in Nonas CCXLVIII, aHatc semel habet, eamdem per lotum annum simili
    in idus CCLYI.
    modo notalam in eadem semper ociate habere non
    October CCLXXIHI, in Nonas CCLXXX
    in Cal.
    desinil, nisi forte, quod tanien raro acciJit, embolis-
    inlilus CCLXXXVIII.
    morum ha:c ratio iramutet. Verbi gratia,
    anno lenio
    Nofember in Cal. CCCV, iu Nonas CCCIX, iu
    Idus cycli decennovenalis, lunaquae triginla
    dies habitura
    CCCXVII.
    esl, semper ab a nudo incipii, secunda est in fc,tertia
    Deccniber in Calendas CCCXXXV, in Nonas in c , similiier nudis, id est, nullo puncto aduoiatis,
    CCCXXXIX.inldusCCCXLVII.
    et sic ex ord.ne suam littera quajque serval ajialen!
    Siergoscirevis, verbi gratia, anno quo perCa- lunae. Item luna, que undetriginta dies
    lendas Jai.uarias nona est luna, habilura esl,
    quota sit luna in ab / subnotato incipiens, secunda semper
    Calemlas Maias, dicito Maius
    in m,
    : in Calendas CXXI; tertia in n, simili figura notalis, elsic
    tolle Calendas ex ordinc
    , remanent CXX ; adde IX , fiunt
    """ '^uiici.s .ura suam cu.que
    recurrens lu.a
    nv.y. „„,., •
    „ „ ,, v .
    ' cuique liiter.e rest
    litler.e restituit
    luit aetatem
    setatem.

    centum decus octus: CXVIII, remanent XI-


    lolle
    betum nuJis ulrinque iilteris, secundum
    undeciina est luna in subnoiatis,
    Calendas Maias. Si vis scire
    tertium supernolalis, delerminandum
    providit anii-
    quola est luna in XV Calendas Junias, dii ito Junius :
    quilas.
    in Calend.s CLll tolle XV Calendas Junias, rema-
    ;
    CAPUT XXIV.
    nent CXXXVI1 ; adde IX, liunl CXLVI; partire per Quot heris luna luceul.
    LIX, quinquagies novies bini
    cenlura decusoclus- Tradunl quoque argumentum veteres quo luna
    tolleCXVHI, rcmanent XXVIII;
    vicesi.na ociava' cujusque xialij quot horis luceal explorelur,
    qui?
    GLOSS^ ET SCIIOLIA.
    bet qnoque noveodecim Kalendas post
    Idus. Tre.ie- quas pnncipio operis proposuit, prajseriim has
    cim el novendecini siint simul triginta quas
    duo. Sie i«i- lillens n.ajusculis signavimu-;, A, 15, G,
    tur lolum liujus leciionis niuneruin I, V et X

    ad li.ie.n fncillin.e reperire pntes.


    a capite usoue qucmadmodum ibi etiam annotavimos.
    Joan. Nov. Scholia.
    tiim.
    Esl eliam vetus arqitmcH-
    Ad l.oc caput, deinde ad id quod sequiliir.
    — CAPOT XXIV.
    l.iui Brio. Rahes. Gloss.c.— Item
    ubi ad decimam /u-
    ad id quoqi.e quod prxcedil, referenda:
    sunt lobulw nam pervnterts, nwltiplica ver aualuor,
    fiuitt qnadia-
    509 BKIVE YKNKIUBILIS UPKIIUM 1'AIIS I. - DIDASCALICA RENIIINA. 400

    enim prima luna, inquiunl, qnaluor pnnclns lueet, A quinqtic; quinquics duoJeni sexais dnodociin lio- ;

    mljicitur hic mimerus a secunda luna quoiidia usque ras, id esi, noctem imcgrain, decinu quinla luna

    ad pleniluuiuiii, dctrahilnrque dehinc parihus spa- perliistrat. item si nosse vis, sexta dccima ct scptima

    tiis in diiuimilioiieui. Kl ideo si nosse vis luna se- decima, el cmlerat deiuccps quol horil luceanl luiix,
    eunda quol horas luceat, mulliplica per qualuor du", recole pcr lingulas quanto minus sini a Iriginla, el

    fiunt oclo; parlire per quinque, quia quinque puncti inde computandi crcpiilincni strue. Verhi gralia, si

    lioram laciiml; quinquies asse quinqui?, ct reina- nossc vis vigesima quinta quam diu lucr..t luna,

    nent Ires; horam ergo et tres punctos lucel luna sc- dieito: Quanlo minus a liiginta palehit, quia
    ciinila. [tem multiplica tria per quatuor, (iunl dno qtiinque ; mulliplicn per quaiuor, qualer quinivies;

    decim ;
    parlire per quinque ;
    quinquies bini decus, parlirc per quinqiie, qnini]uies qnaleriiivics ; qua-
    rt renianent dm>; iluas horas et lolidem punctos tuor etgo hnris splendcl vigesima quinla, quomodo
    lertli luna lucet. Iiem ubi ad dccimam lunam per- el quinta luna. Kl quiilein boc arguHicnlum leinpurc
    veneris, mulliplira per quatuor, liunt quadraginla; xqitinocliali legitima fixuin sialionc periabilur; vc-

    partire per quintam parteni ;


    quinquies octoni qua- rum longissimis in brtima noclibus, vel ilcin a?state
    drais; oclo horas lucetdecima luna. Et neargumcn- bievisstmis,quarumalias duodecim horaruin spatiotu
    liuti dubium liire arbiireris, lene quiiidecu.il, in- B loruje tratiicendere, alas nequaquam ail boc pertin-
    quiiint, el ubi pomox luna candet cxquire; niulti- gcre posse consial, qua ralionc lunain duodecim hc-
    plica per quaiuor, liunt sexaginta ,
    parlirc per raslucere credamu-, nisi fbrte putamos non xqui-

    CLUSS.E ET SCIIOLIA.
    ginln. Partire per quiiilam parlgm. Quinquies ocloni, Irimcnto; i et qtix sic finilur : HUid teatpus iotcrJu-
    quadrais, oclo lioris lucet decima lunu. Non dc aequi- niinii dicitur.
    noctialibus horis dixit, sed dc ariiflciafibus. Ilujus Vetos CosiMF.NT\nii s. — iliijus pagim quatnnr
    argumenii glossa jani superius scripia, ciijus iniiiuni snnt lignrx : priina, qua; est rotuuda, indicat quot
    est: « Si vis scire quol punctis vel horis luceal luua, punclis Inceat luna ctquia lun.i a sole lumen acci-
    ;

    primum consiJera ulriiin in augtnento sit an in de- pil, eisemper prima luna, occidenle sole oriuir.

    Quol puuctis hiceal hma.

    I i aerunda ilem rotniid.i, doodoclm sijt" I


    liRiira ompl quol lormas a prhna us.que al ilecimiiu
    . el
    axlerios quasi in todlaco ordlnanlur, Cumqoa ptr haboat, Graeia nnminlbus suhnntavi
    i)iiini.iiii qn*
    tlnguloa meniea lingnloram ligooram leneai pri- deflciendo iteral, quonia isdem nMHueniu dellcit,
    mordia, rxcmpll gralll ib BRO eorum, idesi, Aricto quibua crcscit. i|itod desuuaiil a-Uie» luuat »ut> »i-
    40! DE TEMPORUM RATIONE. 402
    notiiales lioras intelligeiidas, sed singulas quasque A in duodecim particulas, quas horas vocitemus, seqaa
    nocies pro su;e meiisuru longitudiuis, aul breviiaiis ilistribulione findendas.

    CLOSS^ ET SCIIOLIA.

    cnisdescriptr. Ricque lit ut semper appareat menoi- Scpientrionem.panselenos versusOrieiilci», dicholo-


    d'.s versus Occitlcntciu, dictiolomos superior versus uios inferior versus meridiem.

    Denique cnxx pariibus, id cst, clxxx uiebus XVII ccun


    elongalur a sole, quod tlemon^lral lertia ligura in- XVIII ccxxvi
    fcrior, parta altera longior; nam a priraa paulatini XIX ccxxviu
    xn parlibus progressa, clxxx parlibus 15 e regione XX ccxl
    lunx detenninat. Taliquc inodo 14 et 13 et reliqiue XXI cclii
    conlra se reliquis concordant, ut tandcm 20 \n par- XXII cclxiiii
    libusa soledi-tet. sicul et prima. Totiusvcro luna- XXIII CCLIXVI
    ris circuitus sunima deurelienditur in ccclx, quod XXIV CCLXXXVIll
    ibidem alius ordo denotal, licet desit luua trige- XXV ccc
    sima. XXVI cccxii
    Lnoa I his adest et abcst soli xii XXVII cccxxiiii
    II xxnu XXVIII cccxxxvi
    III xxxvi XXIX cccxlviii Totius iti-
    IV XLV.I, neris supputatio.
    V LX ln quarta flgurn, ubi praparatio bissexti colligi-
    VI LXXII gitur, superius anni prxscribuulur. Primus scilicet a
    VII LXXXHll bissexto , secundus, terlius et quarlus. Contra quos
    VIII xcvi singulos sunt Xll hors deorsuin posita?, quibus si-
    IX cvui gnatur qua earum ingrediaiur sol signum anteposi-
    X cxx iiim, eo videlicelKalendario, quod supponilur tini-
    XI cxxxu cuique signo. Denique liorae noctis aritlimetico
    XII CXLIIII nempc (1,2,3), diei hora?. scbolasiico queni votant
    XIII CLVI numero (I, V, X) notantur et quibus tria puncta
    :

    XIV ci.xTin desuper sunt, ipsius lior.r teriio ptincto in signum


    XV ci.xxi notat solis ingressus, quibus nihil inchoante hora sjt-
    XVI cxcn gnum introiit. Triginia numcritm pcr x lilleram hdc
    «03 BKM: VKNLKABILIS OPRMJN PAKS I - DIDASCAUCA GENOINA. 4(14

    CAPl '
    XXV. A inuiaiione fliibi oi-iim, vel iiiiliiiiin posse ilionutn
    Quando vel nuarc liina nfl prona, */ supina, nel qoarfi fneral convrrli, el ram quasi futurvt: initii
    videalnr trerla. leiripesiaiis aliquaoio alllus cutnti, quaiii naUira orilo
    Sunt qui, auras explorare ronati, rlicant Iuikiiii no- poscebat aiiollcre? Maxiinc cum non omnibtis in
    vam, quoiies supino cernu ulroque videalur, lein- lerris ideni Hucluantiiini possil exislcre flaius aura-
    pestuiisniii inensem ; quoties erecto uno, serenuin Tnm, luna? aiitein siaius idem, eademque sit pro va-
    ponenderc. Qnort longe aliler esse naluralis ralio riante solis digrcsau cnnversio. Dicnnl eiiim eani,
    prodil. Quid enini» iiuinquid credibile est lunae sta- sicut el bealus Atiguslinus in expositione psalmi tle-
    tuin.qui fixus iniethere permanet, pro suhjncenliuni cimi doccl, inn babere lunitn piupriiim, sed a sole

    SLOSSvt: KT SCHOLIA.
    modo (x) effigiata. sinyulis horis subjeci, el ad ulli- diebus, et xs boris , in tinoqiioqiie sij.ii > sol mo-
    uium u, qnoniam ab hora qua ingreditur XXI ratur.

    HtSPAMTIO BISSKXTI. PRIBUS ACWCS. SECUMfiUS AMIDS. TEHTIUS ANNUS. Ql ai> i i'S avmiv IIUH E.

    Aries. xv rtalend April. I ix.c 7 xxx I xxx VII xxx xs.

    Tatirus. xv Kalend. Maii. XXX XXX XI

    Ccinini. xvi Kalend. Junii. X XXX 10 Ilil xt.

    Caucer. iv Kalend. Julii. VIII XXX II xxx Vlil XXX 2 XIX XI.

    Lco. xvi Kalcud. Augtisl. VII XXX 1 XXX 7 xxx 1 xxx xs,

    Virgo. xvi Kalend. Septctnb. 5 XXX ii XXX V XXX XI XIX X*.

    Libra. xvi KVen I. Octob. 111 1 XXX X XXX 4 XXX 10 XXX XI.

    Scorpius. xvi Kilend. Novcmb. 2 XXX 8 XXX ii XXX VIII XXX xs

    Sagittarius. xvi Kulend. Dcccmb. I xxx VIII XXX 1 XXX 7 IXX xs,

    5*
    Capricornus. irn Kalcnd. Jan. XI XIX XXX II •r.r.i: V XXX xs,

    Aqnarius. etii Kalend. Fcbr. 10 XXX IIII XXX X XXX i XXX IS

    Pisces, xv Kalend. Hart. VIII XXX II XXX 8 XXX li XXX xs,

    lliuc lit bissexti dies. VI VI ,txx VI rxx Vi xxx xs.

    CATUT XXV. G est, nigram, nobir rcvotrere, sciiicel dicnnt. In qunn-


    Baio. Rames. Gi.oss.€. Lunam non niinui ncc — liini cnim propinqualur soli, in laiiluni aufertur nobis

    erescere dicunt, sed a sole illn-iraiam a parte quam lumen illius. Et, scilicet dicunl, die creacente, id cst,
    liabet a.leum paulliin vel ab eo recedenlo, vel ei
    ,
    duni crescit dies. QuaTiiur tur crescenie die luna
    propinquaudn, nobis canlidain partem revnlvere vel novasupina vi leatnr, decrescente auiem die nnn pro-
    atram. Et die quidein crescenle Bupinamcerni no- na, scd erecta, ciim debuerat sicnt supina in lucis in-
    vam liinam, utpuia stiperiorem soli, ei ad aquilonia cremenlo, sic prona in detrinicnio apparere. Ila lamen
    siibeunlem deerescenie vero ereclain et dejectam
    ; solvitur. Crescente die naiui aliter superior esl luna
    in austros, plenam atrem soli semper adversam. Su- sole, et propteroa ipse sol siiperiorem lunan! snpra
    blimein, humili snle, liiiiiiileniiiiie sublimi, Qtiam ln- se posllajn illuininat, et stipinam ellicit ; dum aulem
    cere dodrantea seuumcias borarum a secunda adji- dies decrescil, naturali positione ejusdem altitudinis
    cientem usque ad plentim orbem, dclrahentemque sol et nova luna esse dcprehendunlur, ac | er hoc 11011
    in diniimilionem. Intra tredeciir- autem p n s solis 1 infra se positam lunam accemlit, scd ex lat re sno
    semper orculiam esse ; novissimam vero novamque posilam.et propterea eam fac t erectam. C.erui ia

    Itinam, radein dievel nocle, nutloalio in signo quam nobis) noraiK, idest, primani liinani, iitpt.lesiiperioreiu
    Aricte conspici. Si in accensione erecla 1'uerit , in soli. IIoc non ratione zonarum, sed raiione signiferi,
    niiUnlino exortu supina apparebil. Item si in arcen- deprehendilnr. Quando sol Ansirales rircnlos, qui
    sio e supina in inoilum navis fticril visa, in inaluiino . miiii inf rinies circuit tempore biemali, luuc luna
    ,

    exorlu erecta cernetur. Ilabet ergo tres stalus: id e.>l, Seplenlrionales circulos, qui ahiorcs suiii, pera^tii, 1 1
    supina, erecta, pron:*, aliquando videlur. Lunam non Itinc allior est sole, ideo supina e<t, cornu sur-um
    minui nrc crescere dicunl, scilicet sapienlcs, sed sein- habens in modutn na\is, quia videlicet ab inferii>ic
    per in uua parle plena csi. Luna, Marlianoatteslan;c, sui partc, qua solcm respicit, accendiiur. Kursus
    n. iit per seipsain sed a sole iiliuninalur, sicul spe-
    ,
    mjgrantfl solc Septeutrionales circuios, luna pM 1
    splcndoris neque imaginis a ae 1080 habet,
    cultiin uihil Australcs ; et quia iafeiior tunc sole esl, a superune
    arcipit et imagincm per res sibi extriu-
    lamen lumen sin parte qua solem respicit, illuminuiiir, i.li\ri>.i
    secus onposilas. Qtiando aulem ipsa Itina a sole re- halieus lerr.c cornua prona , el ad Aquilonares 111-
    cedit, illuslral.r a sole paulatim, et lunc dicitur cul.is. Verbi gralia Duodeciiuo h.il. April. a lliuc
    crescere; quando vero ci appropiu.iu.it post de- dies cresciinl. Si fueiil in Ariete luna acccna. >l.nnn
    cirnam quinlam lunam. obscuralnrpiulaiim.donec iu lainiim elto liitsie.is, cnt qoasi tol sti|.eiior
    lola obiiuhiletur viciniiatc lolll ct tune dicilur , tpiantum ad sigiiiferuiu. Skbeuultm, id cst. Mcendeu*
    niinui, cum lamen in suo corpnrc nunqtiam niinualur, leui, scilicet ilij.ni hinani. Dermcm'*, ^iihcel die.
    ntinquain crescai. Itl<stralam scil.rei esse dicunl. id ereclam, 6cilicel dicunl, ex lalere. El dejeclam, id
    est, illuiiiinat.iiii. AH eum (solem), id esl, conlraeuin esl humilem, m
    Austros, i 1 < sl. in ineruliem. 1'teuam,
    Tenauj, vel ab .« (sole) recedendo, KiHctf parlem can- seilicct diitinl luiiain. SeA iii/ivhjmi .
    iil e»l , e r^-
    didam, vcl ei propinquando, scilicel peifeiH alram, id •^i ne posil.uii, i.l e>l, COIllr* solein. Snblimem, m'i
    ;

    405 DE'TEMl'ORUM RATIONE. 406


    illuslrari. Sed quanlo cum illo esl, eam parlem ad A les ascenderit, necesse esl luna, qucc eo tempore na
    nos liabere, qua non ilJuslratnr, et ideo niliil in ea ta est, ocioii transitu solera a 1 borealia signa prx-
    lucis videri ; cum aulein incipil ab illo rccedere, il- currat , atque ideo cum nova po-t occasum solis vi-

    lustrari ab ea etiam parle quam linbet ad terram, et detur, qux ad septenlrionem solaris occasus occasu-
    'ifcessnrio ine.pere a cornibus, ilonec lial quindeci- ra est, nimirum non juxta, sed supra sulem sita est,

    ina coutra snlem. Tuuc enim sole occidente orilur, quo inferiora ejus iliustranle, xqualia pene cornui
    Jl quisquis occideiitcm solem observaverit, cum eum proiendcre et inslar navis supina ire videtur. At re-
    cccpei it non videre, cnnversus a<l orienlem lunam verso posl solstitium xstivum ad inferiora et austra-
    6urgeie vid.at, atque imle ex alia parie, cum ei cce- lia cursu solis, luna quoque illis nata mcnsibus, ad
    perit propinquare, ilam parlem ad nos conveitere, inferiora cursum lendat necesse est , unde lil ul qua
    qua non illustralur, doncc ad cnrnua redcat, alque ad au-lr.Veni partem solis, qui occideral, occasura
    inde oninino non appareal, quia lunc illa pars qux est, absque ulla dubielale ciim primo post occasum
    illustratur sursum est ad ccelum, ad terram auleni illa solis apparel, non jam supra illum, sed juxti illum
    quam radiare sol non potest. Cum ergo die crescen- ad meridiem posila vide.itur. Atque ideo aquilonalia
    te sol a metidi.mis plagis ad borcales paulatim par- ejus lalera sole aspectanle cernuntur erecta ptogre-

    GLOSS^; ET SCHOLIA.
    licct Itinam in Aquilone. Humili sote , scilicel in I! fixa dicilur nalura immobilis, nc per Iioc ventorum
    Auslrns. //umifrM<;M?,sciliCi'l lunam; sublini, scilicel vi noii valet turbari, quippe cuin non
    aere sii, sed in
    8ole. Quam, Bcilicet lunam, dicimt dodrantes se- in sllicre in ivthere enim uulla est tempestas.
    :

    muncias. Quid sit dodrans, semuncix, jani superius Lunam per alios ortus et occasus, ait lliginus, ne-
    verissime est cxposituirt. .Sdjicientem, scilicet ipsas cesse est moveri, non slare idque facilius est quam ;

    duilranles seniuiicias a securvia luua. Ideo dicit a se- de sole licet inielligere : qu i: ciiin a sole accipiat lu-
    eunda luna, quia prima luna in cnilu solis lit. Usque men, nobis luccre videalnr, non est dtibium
    el iia
    ud ptenum orbem, id est, ad dcciinam quintam. lnlra eaui moveri potius quam stare. Terris autem vicina
    Iredecim, stilicel dicuut, partes, id est, dies. Trcderim lnna, breviori orbe convertittir, et iter quod sol in
    quolidie iransil in zodiaco, sed antequam extra tre- CCCLXV ili buscl sex lioris peragii, ista per viginti
    ilecim panes perveniat non vidctur. Unaquxque seplem dies el oclo horas percurrii. Cum autem in-
    Iiora continel in se quadiaginla momenla. l)e illis cipit ab illo recedere illuslrari ab ca eiiam partc
    ,

    quadragiuta momenlis, aceipe triginta, quia dodrans quam habet ad lerram, et necessario incipere a cor-
    est, el dimitie deceni, qnia qnadrans est. Iterum di- nibus, donec liat 15'conlra solem Iiiiic enim sole ,

    vide illa quailraginia momenla per duodecim, ut inde occidcnle oriiur. 1'rima luna apparel snlummodo
    invenias prxscriptas>emuncias. Dodraniem enim in- vespere in Occidenle , sole descendenle ad inferiora.
    tellexisti de prima divisione qnaten>a, qox qu.idra- Quamvis en m
    in omnibus panibus cosli liat sxpe
    :

    gmta momeiita per duodecim ter divisa, liunl triginta p priiiia in Orienle, et meridie, el iu aliis locis, lamen
    sex, et quatuor remanent. Eductis ex duodecim, ler non videtur nequc compulatur prima , nisi in Occi-
    tria momenta accipe, quia duodecima pars illorum dente, propter splendorem solis, et propler primam
    esl, et de quatnor qu» rcmanserunt recipe lerliam conditionem, quia aliis in locis simnl sunlsuper ter-
    partem unius inomenti. Si enim ad limim duxeris ram. Tlena aulem vespere in Orienle, el raane in
    duodecimam partetn illoruni quadraginla momen- Occidente necessario videtur, quia plena in sex signis
    lorum, tria momcnta liunl inde, el tcrlia pars unius seinj e distat a sole, el plena luna Gt nocte super
    momenti, quod est una uncia, qnia duodecima pars terram, et ilie sub lerra. Piima aulem lit nocte cum
    illius numeri quadragemrii est. lierum divide iilam sole sub terra, el die cum sole supra lerram. Corpus
    unciam per meitiiim, quod iinum inoinentuin et di- solis irijiln quantilatem lun e superare dicunt philo-
    inidium, et sextans , idest, sexta pars unius mo- sophi lurmni vero tiiplo majorem lerra. Quod autem
    ;

    menli. Hxc est seinuncia, de qua dixit, dodrantis xqualis uniusque niaguiludinis iuoa cuin sole cerni-
    seinimcias auget iuna qu tklie vel minuil. Semper lur, ex co lieri scimus, quod ille mullo longinquior a
    occullam esse, id est, luuc uon apparet luna, quando lcrris atque altior quain luna incedat, ideoque magni-
    vicina cst soli infra parles tredecim, hoc cst infra ludo cjus quanta sit , nequaquain a nobis qui in lerris
    iilud spatium , quod agil sul diebus tredecim. degimus vnleat dignosci. Omnia euim longius posila
    Al mox ut in decimcm auinlam partem fuerit em.'.r$a t solenl breviora videri. Alque ideo cum nova p ist
    videri incipii. Iu hoc loco duplex sensiis licri potest. occasum solis videtur, qux ad Septcnirionem solaris
    Nam quod dixit, intra tredecim autem partes solis occasus occasura est, nimiium non jtixla, sed supra
    semper occultam esse, potest sic intclligi , ul nova sol. msita esl. Tria sunt genera incensionis lunx :
    luna nunquam apparcre ossit, antequam tiedecim
    | D subincensio, media incensio, supericcensio. Sub-
    parles vel a solerecedat, vel eliam ex alio laterena- incensio est, quando luna desubtus aecenditur a
    tura soli appropinquel. Intra tredecim ergo parles sole per sexaginia dies, ei viginti horas, circa unde-
    solis, dum luua nova niorala fuerit, in nullo siguo cimum diem Kalendarum Januariaruni, quia lunc
    apparebil, excepio Ariele. Mix auiem ut longius a Iuna allior est quam sol. Media incensio est,quando
    sole recesserii, terris apparebn. Xutloalio in si;/no,id luna a sole accenditur, xqualiter per triginia dies
    est, in nullo signn, nisi lamum in ariete. Mane anto et decem horas, circa undecimum diem Kalendarum
    solem ultima luna apparere potest, et in eadem die Ociobiium, quia lunc xquales suul sol et luna in alli-
    post occasum solis nova apparere. Conspici scilicet , tudine. Superincensio est, qum lo luna desu.er ac-
    quamvis sit in aliis, tamcn non videlur, quia ali- cemlilur, per sexaginta dies et viginli horas, circa
    quoiies evenit ut trigesima luna, vel vigesima nona uiideciiiium ilieni kalendarum Juliarum, quia tunc
    apparens in Orienle piimo initiodiei, et peragens allior esl quam luna.
    cursum suum, ac soli tardius incedenliappropinqiians Illud certe manifesliim est, el cuivis advertenti
    accendatur ab eo media vel quacunque faora diei, et facile cognitu est quod iuna non augealur ad oculos
    ipsodie vespere appareal in Occidenle. noslros, nisi a sole recedendo ncque minuatur, nisi ;

    Quiii enim ? Nunqitid credibil? est tunm slalum, q»i ad solsin cx parle alia appropinquando. Ab illo ergo
    (ixus in alliere permanet, pro subjacentium mutulione accipil lutuen, etcum sub illoest, seinper exigua esi
    l<abrorum vel nubium, posse aliorsum quam (ueral con cum vero ab illo longius abscesserit, lit ampla, stn» jne
    rerli.'Cur lixus, cum sil una planelaium septeni? Sed anibi u plena. Si cnim suo luinine utereiur, neces&c
    407 BED.i: VENEUACILI5 OPEUDM IWUS I. — DIDASCALICA CENDINA. 408
    ili ; scmper enim luna aversis a so!e cornibtis, rolun A auslros dejeciior, tranquillitalem designare, quia is

    il.un sui |i ii ti'iu pandit ad illnm, ciijus raiionis ord - iiiuiiium stalus esl anni verleiiiig, ul sei mentibui,
    ne agitur, ul quo dies longior, eo sit nova Imia ex- quibus decrescil dies, niiilto clcineniior sil aeris nm-
    i elsior ; et quo brcvior atque ad meriilicni deolivior tus, qiiain reliquis sex. Eadem ratio est etiani luux
    i st dies, co dejectior nova luna ccinaiur. Et inde decrcsrcnlis, quare nialutino iu exortu nune erecla,
    vulgi crcvit opinfo liinam, cuin supina et cclsior in- nunc Bopim appareal. Eadem cur interdiu sa>pe pro-
    cedil, turbines tempestatum ; cuin vero erecta, et in na procedat, nimirum solis cam radiis superiore e:
    GLOSS.K ET SCHOLIA.
    erat sempcr cam esse xqudeni , nec die trigesima fructiis.atque ea ininnenlc minuuultir, non aliler in-
    eiileni liori. Et si suo lumine uieretur, bujns nun- lelligiinus ct Ecclesiam , in cnjus iiicreiuenln profi-
    qiiam cclipsis lierol. CaMeriim qiiauliiin ad inlelle- cimus cuni ipsa cum vero perseculionom paiitur el
    :

    1'tuin pcrtinei mystiium


    luna hujus niiindi speriem
    , mi luiiur, cl nos cum illa patinmr el iniimimiir. Item
    tenot, quia sicut isi.i menslruis compleiionibui de- sicut luna seplein rbrmas habel, sic lol nieriioruin
    licil, ila mundiis ad cnnipleiioneiii lempornn cur- graiias Ecrlcsia. Endem cousi.it nmiicro eliam liisfri-
    rens, quniiilianis defei tibus cadil. Luna vero, in sacro bulio cliarismatuiii qu:c per Spiritiim sancium tolius
    eloquio, htim.-inx Iragililalis ilclectum signiiical:qu.-e F.cdeirc Bdelibua cdnferunlur. Septima autem el
    Miiii menstruis lioris crescit, nostre calamitat s niula- semis. el vigesima secunda et seinis, in sui orbe me-
    bilitalem expriiuil, qui crescimus nasrenilo, decres- tlia est, oaeiera vcro proporlioi-ales sunl. Ambrosius,
    ciinus moriendo, augeinur in prospcris, minuiuvir in ii libro llexameron Namque iuna luminis imniinu-
    :

    adversis. [Nmmunquam vero eadem luna eliam Ec- tionem habet, non corporis, qnnnlo per vices mcn-
    cle.-ia accipitii', pro eo quod sicul ista a sole, sic struas (li'|.nii -re vi leiur smim lumen, ut mutiictur a
    Ecc'esia a Cbristo illumin nur. Sicul enim luna delicit sole qnod facilc purn aerc atque perspicuo, qitando
    :

    alque crescil, ila Eoclesia defectus habel ct ortus. nulla eum obducia nubila calignnteui faeil, colligi po-
    Frcqiientcr enim defectibus snis crevil, et his nieniit tcsl. Urbis enim integer manci limof:, etsi uon"imi-
    umpliari, dum persecutioi ilms iiiinuitur, elconfes- pars ejus elYulg>'at. Ei qualis vidcri solet
    liier totus ut
    surui.imarlyrio coronatur. Item sicut Itina laiga est rnin plenus csl luminis, tilis csl magniluriine semper,
    rons, et dux hiinientiuni subslantiarum, iia Ecclesia iimbrarnquamdamliraiinesuoviduatUBapparel; etinde
    B
    baplismi ct prcrdicationuni iinbnlnis iriigalur. Et cnrniia ejiM rcfulgent, quia corpus cst, n; inliem dif-
    quem.idmoduiii lun.i crescente crescuni ct omnes fuiiiliiiir, et velut deliciente portionis luca insiiiuatur.

    MFRIDICS.

    StTH.fUKIO.

    Deniqur mnlti pliilonopliorum solnm nfrrs.v n titiui siqibus, spalium qun dillat CUjluill .i lerra, flei-nirtrir.i
    niiitrviqiniiparWi, •fiiiilitns luifim iptim a Irir.l }>io- inentura collotth, diconi t tom «f tuHam tpannm
    liiieiuui. pginaoorai M|ttiMhnu« GiaJconmi phllo- fllf CWVl millia tlaUiuram, • luua «tj Uuylum, Mrm
    409 DE TEMPORUM RATTONB. 410

    loco taogenlibus. Non ergo lunx conver.-io, q»a; nv A gus, sed XII esl pariibus latus ; harum duas lantum
    tuialis esl et fixa, potcst futuri mcnsis portcndeiu rnedias sol, luna onines pervngari consucvit. Quae

    statum. Sed qui curiosi sm.t hujusmodi reruin, colo- ciini Anstrales illius devenit in locos, aliqiianio liu-

    ris vel ejus, vcl solis, vel cceli ipsius, aut stellarum, iniiior hyberno sole apparci, non solura quia vicinior
    sive nubium mutaiione, vcl aliis quibuslibet hidicKs estUrrx, seil etiam quia quinque fere paitibus ali-

    sxpe, statum aeris qui sit lulurus explorant. Denique quoties sive eliam sex solaris cursus termiuos in

    lunam quartam, si pura fuerit, neque obtusis corni- merMem transiit; et quanto amplius interiora Au-
    bus, dare reliquis diebus usque ad exactum niensem stvi penelrat, lanio dejeciior noslris, qui eain ai<

    indiciuin sercnilalis existimant, et cxtera talia. Aquilone specnlainur, palet obiulilms. At cum sol-

    CAPIJT XXVI. Bliliali gra iilur in eirculo, aliquanlo sxpc elatior

    Qua ratione luna citm sit situ iu[erior, tuperior sole


    sole videlur xslivo, quia cum propinquior sil lerrae

    aliquolics videatur. quam sol, quinque eliain vel sex partibus aliquando

    iNec roirari opus esl, ciuii lunam per Auslralia solis terminos ad AquiloBem transcendit, el idcirco
    signa currentem, mullo iufcrius ac viciuius terrx nostris obtutibus, qui in lerra posili utrumque sidus
    quam solcin, cum iisdem moratur in partibus, cir- de inferioribus aspeclarnus, lanto eminenlior coeli
    cuire viderimus, quia videlicet mulio inferius uon " culmina petere videiur quanto magis boreales sese
    solum sole, scd el Venere ac Mercurio, quoc infimx ncipil in paries. Quod hoc probabitur exemplo :

    slellarum sunt, luna in confinio aeris hujus turbulen- Intrabis nnctu in aliquam donium pnjcgrandem, cer-
    ti el puri decurril xtheris. Denique et mulii pliilosn- te eeclesiam, longiiudine, latituJine et altiludine

    phorum solem abesse a luna undeviginti partes, prxslantem, el innunicra luceinarum ardentium co-
    quanlas lunam ipsam a lcrra prodideruut. Pythago- pia pro illius cujus natalis esl inartyris honore re-

    ras vero, vir sagacis animi, a lerra a.l lunamCXXVl plelara, inter quas ilu.o maxinix ac mirandi opcris
    inillia stadiorum esse collcgit, ad solem ab ea du- pharis suis quxque suspensx ad laquearia caleuis,
    plum, iude ad duodecim signa triplicatum. Scd mc- sed qux libi ex iis intranli vicinior, ipsa quoque est
    rito qua-rcre ac niirari sollicilus quisque potest qua- subjacenli paviiiipnto vicinior; tauta autem vas-
    re luna in solslitiali circulo decurrcns, lanlo aliior litas doinus, lauta est longe distanlium celsituilo
    xslivo solecurrere, quanio breviores videalur facere pharorum, ut magis noclurno visu lucem coinasiine
    umhras. (Jnde paucis intimaiidum est quod hunc lu- flanimarum, quam ipsa i^nium valeas va»a dignusce-
    nx progressum ultra solem in ulraque coeli playa, et re : nhnirum ubi pharis appropinquare incipiens,

    australi videlicct et septenlrionali, signiferi gignat recto intuiiu oculos ad pharos, et per pliaros ad
    Ialitudo, porro in Auslrali ipsa quoque lun:c ejusdcm conlra posita laquearioruin vel paricles loia 6uslule-
    dejeclio juvet. Siquidem signifer idem CCC quidem ris, illa libi altior, qux vicinior est pliarus appare-
    LXV partibus et quadrante per creli ambitum lon- bit ; et quanto accesseris, tanto libi qux subuiersior
    CLOSSJ? ET SCIIOLIA.
    iude ad (Imiamenlnm triplicatum. Qurc etiam spatia loco solem supra se positum hahet, unle tunc con-
    musicis vocabulis appellavit, a lerra ad lunam, dicens Irario modo evenit, quod facilc patcbir, si cui in
    tonium, inde ad Mercurium hemito iuro, a Jove ad spluera aul aslrolabio id t xperiri liceal.
    Salurnum liemitoiiium , a Saturno ad firiiianientum CAPUT XXVI.
    tria hemilonia. S iiiu! omiies toni seplem sunt, quibus
    diapason harinoiiia perlicitnr. Tonus habel miiliaria
    Joan. Nov. Soholia. — Nec xirari aptis est. Do-
    cel lioc capiic Beda ex raliooe oplica lunam (quaa
    vii, dcccxii el semissem. longe lerris est vicinior aiquo sol) aliquando videri
    Joan. Nov. Scholia. —
    Sunt qni attras cxplorare sole altiorcm a lerris, quod cum nou sit revera, fa-
    conati. ReJdil Beda hoc capile rationein, quare liimc cit tamen loci qualitas et videndi ralio ui sic necessa
    crcsceulis coruua aliquando supina ccelum spec en(, sit videri, queioadmoduin ex ipsis disciplinx pene-
    alias prona ad lerram dejecla sinl; tum quoJ ea res tralibus docebimus paulo post.
    lempestatum indicium uon sil uisi ex accidente; fit Denique multi phitoiephorum. Kxc ad verbnni sum-
    enim ralione stabili ex diversitate loci unde lumen .. pta ex secun lo libro Clinii, naturalis Historix. cap.
    hauril. Primum conslal, lunam non lucere suo, scj " 21, integro. Adverlenduin autein est, ex duahiis his
    alieno lumine, scilicct solis, qui cunclis aslris luceui fe- opiuinnibus de siderura intervnllis, veriorem esse
    nerat;deindeglobiim,quidimiJiataparlesemperluce', Pylliagoricam, cuui qua etsi plus quadral recenlior
    (vel, ul Cleomedes probat paulo plus propler solis
    ,
    aslroiogia , mulliiin lamen ab hac Pytbagorica
    roagniludincm cujus radii aliquanto amplins quam
    , seuteniia abest. Scriliit enim Alphraganus , quem
    heniisphxriuiiicircuinfulgent, utetiamdocentoptici), nuuc pluriiiium scqiiuntur , lunaut esse a terra
    necesse est lunam ea parie lucere qua solcm spectat, c.tx hxxxvii.u. pass. Quod esl hinc usque ad solem
    atque hxc sic posita sxpe est , ut paululum ab illo coinpleci.ltir ih.m.dxxxh.ixc.lmii m. pass., id est.de
    distal; nequil igilur illa pars qux conlra solem est cies ler ccuteua oclinyenta iniiiia noningenta sexa-
    positu terr.e esse adversa. Ilinc estqnod diversis in- ginta tria uiillia pass., quod nec ad Pylha/orain,
    lervallis solis et lunx, alia nobis schematismi ap- nec nd aliam ullam opiiiiunem quadrat; naro inler-
    parent. Verum quod cornua aliquando spectent cee- valiuin lnn c ct solis iricies auiplius esl quam a terra
    lum (quod contingii diebus decrescentibus) cau-a est usque ad lunam.
    ex soli-, tum eliam ex lunx situ. Nam cum sol post Siqttidem signifer id m ccc quidem i.xv partibus et
    conversionem dierum ad humiliorcs signiferi parus quadrante per ambitum lougus Parles hnc loco
    ceeli
    descendat scquitur el lunam e sublimi lucem a sole
    , iulcliiges iion ut vulgo nunc gradus, sel quaiitum
    haurire, quod dum fil, esl ambitiis lucis pronus, ex- spaiii sol quotidie iu signifero peragil, alioqui sem-
    Iremilates auiem, qux cornua dicuntur, sunlsupinx. per pirles inicllig inus trigesimum signi dodecanio,-
    Dum vcro dies rursus crescunt, luna ex humiliore rii portionein.
    411 I1ED.E VENERABILIS OPKRUM PARS I, - DIRASCALICA CENIIINA. U'2

    i«si videbitur esse iiupeneluf, donee, perapecta ccr« nius Secundus in opere pulcberrimo uaturalis Misto-

    titrt verilaie, runcia 111 suni posita cognoscas. lla rix ita ilcscribit : < Manilestum esl solem imervenlu
    .1.0 el nos infra duo magna oocli luminaria iiti,quia Iiiii.v occult.ui, lunainque lerrae objcclu, ac vices
    ulrumque habrmus ad incridiein, quo lioc quoJ infe- rc.lih, eosdetn solis radioa luna inlerposilu sno aule-

    rius esl in septenlrionem sc «ubrigendo inagis nia- reute tcrrx, terraque biua*. liac subcuiitc repenli-

    gisque nobis appropiai.co imbis oculos ad illa el per nas cbJuci tenebras, rmsuinque illius umbra sidus
    illat1irigentiLusadcrelum,vidrturesseilludsubliiiiiii\ hebeiari : neqie enim aliud esse noclenr quain lerrue

    quoij dejeclius incedere inanifc>la ralione patebil. inubram. Stati auteiu atque non nienslrui sunl utri-

    CAPUT XXVII. que dclecius, propler obliqiiitalem signifcri, luntt*

    De maqniludine, vel defectu solis el lumr. que multivagos, ut dicium cst, fiexus, nonscmperin
    De magniludinc vel ilelectu solis. sive lumc, Pli- scrupulis i>:ii tiiiui congruenle siderum inolu. llxo
    OLOSSiE ET SCIIOLIA.
    Rartim dua$ lanlum niedius sol. Ex Plinio h.ec qtio- s.-cpiusglnbo lerr;e obstante cnnvexitalihus mundi.
    (|tie suinpia siinl ile Catliolicis sideriiui, sed isiliic Et lunx .iclccinm aliquando qiiiuto mense a pribri,
    legilur Martis HelLi qualiior medias, Jovis mvdiam
    :
    sulis vero seplimo. Eumdem bis in trigiuta diebus

    el tuper fOfll riiiflj, Sflinmi duas Hl sol. Verum jam super lerr.is occnliari, scd ab aliis liocccrui, quon-
    satis conslat solcm per uiediain siKnifcri paiiem in- B dani iu quindecim diebus ulrumque sidus defeeisse
    redere, quam rcliplicam vocanl, sine aliipi.i incli- scmcl. )ain mira ratione liinam in occasu defecisse,
    natione ad Seplenliioues vcl ad meridiem legen- ; utroque super terras conspicuo sidere; se>l ne sin-
    dum igitur esl secus forte ad bunc modum .!< sol : gulis mensibtis eclipsis lieret, lililmlo signifrri lu-
    milttis, seu alia qiltedam solis cvagalio intclligemla liain supcrius infcriiisvc Iraiismitiil.

    est, qute llt perabsides sursum et deorsum ; ulcun- Solem iulerveutu lunce. Quando in media signif. n
    que res babet, BeJa uon recle luinr. locum suo tbe- linea, per qiiam sol semper currit, corpus lunae inler
    maii .iccoininoil.it. solein ct lerrain pnsiium fueril, lunc lumen solis
    quaqne sutpensn?. Pbaros vocal coro-
    Pliaris titis aufcrtiir a leriis. Non enim potesl per corpus lunx
    nides quibus lucernarum ambitus ab uno us-
    illas iu venire ad eos qui luuc sub luua suiit, el boc esl so-
    que ad fasligium sic sunl dispositi, ul coutiiiuo su- lis eclipsis. Sin auteni circa ill.im lineam me.li.im

    pcriores angusliores inferioribus pyramidis, seu lur- aul hinc aul inde transilum fccerit, lumen a sole ac-
    ris formaniosiendant, qualcssuspenduntui exlaquca- cipicns defeclum solis no» faoit ; non enim inler so-
    ribus sacrarum xdiiiiu, seu quales succendtmiur in lem et lerram po-it.un lunc, scd ex laterc solis csse
    sacris funebribus probat autem ex viiicndi rationc
    :
    lnanifcstum est. 1 lerventu Iwice, id est, inlerposi-
    quod niagniiudinum qu:e a'i|tie sublhnes sunl luc lione, non tamen perdal lumen suum s:CUt luua ;
    ut

    quae propinrcs sunl far-ligin appareant altiores. Ve- lunamque, id luua oppo>iia inler solein et ter-
    e.-t,

    luli in xdiliciorum conlignaliouibus, qu;e pars remo- rain. Terrce objectu, id est, objcctione lerroc intcr
    tior eU ab a-prclu humilior ra esse videlur, quai soiem el luuam. Sol enim Ol tunc sub lerra, Jun.i
    propior subliuiinr. queniadinotium Euclides quoque C vero supra. Vel ferne objeclu, id est, umbra terrae
    doret in 0,>licis. Sil, verbi gralia, in subjecto schemaie alliora luna pelenle post :olis o. casum. N im so!
    nculus B, sub ipso FD plano po-itus, a qun exeunles umbram tcrne in suain lineam niitlit. NoHs, id cs\
    r.tdii, unus quidem BD, stt. r Bl', lertius BF, btimil- ab lioinin bns, perhibenl occultari. Delicere s»l abu-
    iima omiiium, qu.c cx pnncln B ad ipsiim planuni sive dicilur, quia nullum detrimenluin patitur; luna
    emineps, sciiirei DF, est linci BF, alque etiam linea autein verisimili ratione deficit, quia aufertur per
    BC bu niiior cst liuea BD; linea enim DC speclalur ouuiia ab ea lumen, non tnmen nisi cum pleaa lue-
    per geminos radios qtti sunt III) cl BC, atque ipsuu) rit. Std, scilirel perhibent, solit defeclum. Norissima,

    CF speciatur per radios BC et BF quare DC ne- ;


    id est, trigesima, vel vigesima nona, vcl prima. El

    cesse esl liumilius speclari quam CF. lioc min omnibus agil mensibns, se.l qiiando lolum
    sui (sic), A.inia? aafflK, scilicet coilum, idesl,defccluin
    dicuut, non lieri nisi plena, id est, nisi plcnilunio.
    Non posse, scilicet perbibent, adimi, id cst, subtrabi,
    \el absrondi, lerris. scilicet ab intercedente luna, id
    rsi, inlerveniente, id est, iliiin intcrponitur luna. >'i
    t rra major esset quam tuna. Sed luna major esl
    quani terra, ideo potesl abscondere lutnen solis, ut
    non videalur in lcrra. Mailianus luna terram 0884
    majorrm inrenis sir appmbzi argumentis lima nain- ;

    .. que delicienie in Auslralibus mundi pariibus, id rsi,

    in ifgypto el .Flbiopia, umbra rjus non amplius


    quam quatuor obsrurat rlimata, rst, primuni cli-
    1 1

    ma dianieroes, secundum diasenea, te tmm di.ilexan-


    diias, qiiartum diarrbodu. Sed Ptoteranl rcgis geo-
    niclKC decimam octavam parlcm lotiiis lcrreni am-
    lnlns in bis quatuor climalibiis coiilincn coiilirinant ;

    sed quia illa umbia uiinor sit lunari corpore sub tri-
    plo (luna emm iimbia suain triplo superal, ut nove-
    iiatitis icrnai iuui) sci|uilur tit qula lunaris iimbra
    UAPC1 Xxvn. ilecimam oriavam parlem Iniius lcrra- tenuii, ipsa
    Bmo. RaNRS. Ci.oss*. — Solrm Iniervcnlu lune, luna cujtis uinbra rsl seu.im cjusilem terr.e lenere
    liiiiannpic ici i !• olijeriu nobis perliilicnt orcullarl, necesse sit. Terra igilur sexies major est ipsa luna,
    sed aulil ilcf.-i iiiin nounisi novissima primave lieri iiiiilnain au em ejua lunain lerr;e decies el nctics sn
    bin.i. i|i«nl M>i hii ciiiiiim , lon.fi antem, iiomiisi ple- perare maolfeatum est. Hiuc csi guod mnbra luiue
    na. Non poaae rero tomm snlem adiml icrris Inler- tlccima et octava paraiHlOlilM lerra n>s.i vero luna ,
    1

    r. dcnle liiua , si lerra major essel quam luna. Om- lexla tcrr* par» est. rieri pcrbibenl KlriMjqn* «irf*-
    nllius aulem annia licri ulrluaqoe liderii defeciug, m, icillcet ioIIi ct iumr, aV/ifChti. Slamlii, ul rsi.
    Matutis dicbiis horliqua lub lerra. Sed lamen oum |iia'ilnii^ iliclnis ct lions, »ul» lena, non sim.um, aM
    luoeme Qam ubique cerul, allquaHdo pmptcr oublla, sulitcr. Ntt iuiuen ulnqne, id es', r\ omnibiis ierrjf
    1

    413 DE TEMPOtlUM RATIONE. U4


    rstio niorlales ammos subilinii in ccclura, ac velul A quippe lotiis sol adiini (onis inlercedenlc lunn, si

    inde colilemplaniilius tiium maximarum reriim na- leria majoresset qnam luna. Cerlinr ex iitroque vas-

    turx partium niagnitudincm dctegil ; non pos*et lilas snlis aperitur, ul iinu sii necesse amplitudinem

    GLOSfvE ET SCIIOLIA.
    parlilms, ronii srilicet possimt, vel perhibcnt, cnw Solis ignein dicunl aqua nulriri, niulloqne hunc
    supente fianl, scilicc l i 1 1 dcfeclus. Supurne adver- luna ampliorem, luiiam vero lerra cssc wajorein ;
    yialiter, id esl, sursuni, id est supra lerram, quia unie cl cunclis unius magniludinis apparet. Quud
    utiquando liunt sub terra. Proptor nubila, scilicel eiiiiu nobis quasi culiitalis vuletur, uimix cclsiludinis
    iion possunt cerni, quia quando legiiur nubibus, ct distanlia facit. Alioquin inajor lnbs oriens et Bri-
    si liat ipse defeclus non videlur a nobis. Do liiua , lanois apparcret occidens: qui iliini natura sit igneus,
    sed non de so!e ilicit. Ciobo t.rra; swpius obslanle, ini.iii quoque uitnio caloreiu adauget. Ilic cursu va-

    scilicet perhibeni, non ubique cerni. Lonvexitalibus, riame dies ei nienses et teuipora dividii et annos,
    id est, obliquilalibus; et esl dalivus casus, quia ob- aerisque lenipenein accedendo vel recedendo, pro
    tlo tibi dicimus. Et lunte defectum, scilicet pcrhibenl teinporiun r.ilione, dispensat, ne si scmpcr in iisdeni
    aliquando, scilieet lieii. A priore, id esl, :i Marlio, moraretur locis, alia calor, alia frigus absumeret.
    vel ab illo in qun fnerit defectns. Solis vero, scilicet Solisignem dicunt poetai, etc. Corpus soiis triplo
    defectom. Septimo, sciliret mense; a priori, id est, qiiautiia!ein liin:;- supetare dicuilt, lunam vero iri-
    Seplembri. Eumdem, scilicel solis et lunx def ciiim, plo majorein terra. Unde a quibusdam quxritur
    bis in triginta tliebus stiper lerras occultari, scilicel quarc tcrra dicalur obscurare lunam,si iriplo major
    poiliibi-nt, id esl, defecisse. Non csl hoc miruin. De- esi, ouin in litnhram ipsius incidit, vcl eliam ad di-
    licilcniin sol in noviluuio, id est, io priiua liina, ci ve\iores parlcs illius doscendil. Quod illa ratione
    luiia in plciiilunio. Potest eigo defeclns uiriusque conlingit, quia aflirmatur umbra iriplo inajor esse
    inlra xv dies eveniro. Semel, scilicel perbibent, tu- suii corpore. Ampliorem, id csl, ina/n cm. CircuIuS
    nam in ocrasit defcc sse. ulroque sidere super lerrns, eiiim solaris duoileoies lunari, cum quod
    majir esi
    sole vidilicet iu Occidente jain posito, sed ailbuc illa iiuo mense, \n currat. Unius magnitudini*.
    ille

    conspicuo; luna vero in Orientati p.me constilula. TanLc oniin magniludiiiis est sol ul CUncta suo luuii-
    Lalilndo sigiiiferi circuli diiodccim parles, id est, duo- ne luslrot el cumplc il. Mioquin, scilic-'t si iiun e.-set
    decim vias' babet, quas luni singulis mensibiis per- lantx altiiudinis, major Indis oriens, quia Imti piope
    lusiral. Qiianium eiiim spalium gradiiur sol pcr duo- iiliiuisunt in oriu, et Britnnes in ociasu. Occtdens,
    decim dies in Inngitudine signiferi, taiiimn spaliu u iciliccl major. ilolit nimio, id ost, voUlbilitate et
    habct laiitudo ejusdem signiferi. Luna enim non po- cursu citissimo. Calor,m adwtget, qnia omins iuoiiis
    test pali defectum, nisi in ea linca fueiit suporius calorem scilicel sol, cursu varianle, in
    liabel. Ilic
    in qna sul iiiferius; un le lil ut diversx liuex lali- .rslivo leu.pore longiore, in hibernn breviore, dies
    liidiuis signiferi circuli, perquas luua egredilur, suc- el menses et tempora divhiit. D.cimus clian; solein per
    currant ei,ne patiaiur defeclum, etiam et diversa se moveri, non cum mundn vergi. Si eitim soi in
    :iliiiuilo absidariiin succurrit ci iu hoc. Aliqiiando coclo lixus maneret sicut sidla?, oinnes ilios ei no-
    eniin procul csl a lerris, aliquandn prope. El quando ctes xqualcs eaenl. Aerirque lempcr.em, id est, calo-
    prope, si in una linea fueiiiil, lunc patiiur defeilutn; ris ved fngor.s. Accedsndo, scilicol xstale ail Sc-
    i'l quando in illis signis fll, qux noliis allius supcr plenlrionem, tet recedendo, scil. bieine a nnbis ad
    terrani, id cst, qux sunl altius supra verlicem, non Austruni. Cumeniin s<d adCancrum ab xquinoctiali
    palitur defectiuu quando vero in illis qua? suul no-
    ;
    parie conscendit, sesiatem pwslal hominib. qui sunt
    bis prope lerrx, iti esl, qux sunt nobis Auslralia, iuier sulstilialcm ct septenirionalem plag.m. Cuin
    iiiiic paiitur. Lunum superius injeriutve transniitti', autein sol abcodem Cancroin xquii:octialein libram
    id esl, iransferl. Si enim luna niediain signileri li- descentlit, aulumnmn facil; cum voro ad bruina-
    neam seinper teneret sicutsol, necesse essei in onini lem recedit, biems liabeiur, propterea quia calore
    plcnilunio eclipsin pati; sed quia sol mediam sem- diinoto lorpdr iuvadit. Rursum cuin a Capricorno
    per liiieam scquitur, luna vero per tolani laiituibiiem biemali iu xquinoclialem Arielem suig t, vernum
    signiferi vagalur , non in onuii plcnilunio eclipdn lenipus arridel; pergenle ergo hinc deniio in Can-
    pati necesse est. Poiest enim superius vel infeiius crum, xslas torrida reuuvatur. Dispensat, disponilet
    solc iter suum «gere, ac per hoc latitudine siguileri orduial. Moraretur locis. Verbi graiia, si semper sol
    liberalur, ne delectum paliatur. Cum igitur sol su- e.-set in Austro, terra illiuscalore eiure.retur el Scy-
    perius el luna inferius in unain liiieam conveniunl, thia fiigore faiisceret. Propterca eniin Deus soli
    superior pars luna clara esl, inferior vero quain ha-
    1
    diversus cur>us consliiuit, el tcmpo^a et loca, ne si
    bet ad lerras, interim obscura lii. Sciendinn dcni- semper in l.is demorarelur lucis, q oli.tiano vapore
    que quia deliquium solis lunc nalurale cst, quamlo hujus muiidus consumeretur. .4/in, scil. loca./Vijus
    luna prima vel trigcsima fli, quia videlicet lunc luna- absumeret, id e=t consumerel. De quantiiaie solis et
    re corpus opponitur solari, et solem obscui nni red- lunx beatus Ambros.,in lib. llexameron.ita leslatur:
    •lit. Si autein alio lempore eclipsis provenil solis, Stilis laJJus milli propinquior. uulli longiiiquior est,
    non esi nalurale, sed sgnum est alicujus rei sicut in similitercl lunx glubus xqualis osi ouinib. Similis
    passione Domini, quando luiia non prima neque tri- e.-t std ot Indis et Diiiannis, enilem uiomeiito ab
    gesima fuit, sed decima quinta exstitit El ne ipsa so- ulrisque videlur cum orilur nec cuin vergii in oc-
    ;

    lis obscuritas repenlina et subita ilicereiur, non sn- casiim, iiiiuor apparotOricnlalibus, nec Occidcnlali»
    lum una bora, sed eliam tribus horis protelata est, bus inferiur quain Oiienlalibus existiinatur. Quan-
    id rsi, a sexta bora usque ad horam nonam. Cre- tuin distat, inquil, Oriens ab Oeaisu, tanluni bx':
    dciidiim vero est quod sicul tunc sol super terras sibi invicem dislant; sed so) a niillo dislat, nulli
    ebscuriiatem passus est, ila etiam luna sub lerris ra- prxsenlior, niillique remoiior est. Neque moveat
    dios lucis suae absiraxil, implela prophelii Joelis que quani quod
    .i laiiqiiaiu cubitalis iu oriie suo vi-
    dicentis Sol converletur in lenebias.et luna in san-
    : ttelur cuiii oritur considerare oportet quaniuni
    ; se.l
    guinem. Sulilraxtt aulem sol radios suos, ue vel inleisit spatii iuier solem el terram, quod aspecius
    inorientem Dnminum suum in cruce viderel; sive noslri inlirmitas, et quxd.iin xgriiudu vi\ valet inlcn-
    etiam ut Judxi miuislri iniquiialis lumine illius non dere. Hunc autem ampliorem aliquot partibus, qiiam
    fruerentur. Lunx vero defeclus naluraliter fil, quan- tcriai.i sapienies esse deseribuut. Lunam auiem
    do est decima quarta vel decima qu nta, quia tunc minorem esse dicunt aniiqui quam suleni. Onmia
    incidere in umbrara lerrx solel, et obscurari ; si veio euim qu.c nobis proxima sunt, majora vi lentur, lou-
    eveniet eclipsis iilius, quando nona vel ociava, sive ginquilate aulem locorum visus languescit. Lunam
    alia quxlibet, jam signum aliquod prxiendit. igilur videmus prope esse nobis, nec cam majorcm
    415 BED.E VENKRABILIS 01'EKUM l'ARS 1. - DIDASCALICA CKNUINA. 4IC
    eju-, ocularum argumentis atque ronjcaura anunl A ribus jaciat inlervallin, Unquaiu toto spalio me-
    Boruiari iiumonsuoi eato, <\>> trborum iu limitibus dius.i Kt paulo post : < Ccrlum esl, inquit, solis de-
    porrectnruui In quotlibct passuum millia umbrai pa« fectuin, non uisi novissima, priinave fieri luna, quod
    t.Loss.E ET SCHOLIA.
    speciul iMwtro quam solem. Ideoquc cum sol tupe- .ludxnruni et cum plcnitudo gentium intraverit,
    ;

    rijrsii luna, el lamona nobisniajorvideiur,jainsi


    ;i tunc oinnis Israel salvus (ict.
    prope nns acccsseril, mullo majorera (titurum. Itera Solcm dicunt gapientes aliius currcre, Iunani
    Ambrosius Qniil osl solf Ocultis niiiniii, jucnndi-
    : autein proximani essc lerroc. II. ec ergoduni deorsum
    lasdiei, coall pulcbriludo, nalur.e gralia, prossianlia atl iilcm signuni vcl lineain, qua sol utitur, pcrvene-

    croaiune. Sed quando bunc vides, uctorem cjus rit, objicit se loli, ci lcnebras tntius orbis ellicit,

    eonsidera ; quanno hune miraris.lauda ipsius creaio- quod lamen in menstruo conlingit. Nam lunc liuea
    rem. consnrselparllrops crea-
    Si laui gralui esl snl in eadem parie signi est, qua sol utiinr, irieoqiie til
    tura?, qnain bnnus est Sot, ille justitias? Si lam ve- illi proxima,el oppositionc sui obtcurari ab oculis
    lox isie, ui rapidis curslbus in die el nocte lusirei uostiis luiueii ejui videiur veluti si aliquis oculis
    :

    omnia, quanlui ille qui ubiqtie semper est, et raa- manum expansam Opponat, qtiauio magis fecerit, 1 1

    ieslale sua complel omniarSi dmiramTis est qni eo miuus ille vitlere polcrit ; quanlo aulem procul
    juhciur exire, quam supra dmirationem i|ui dicit discesserit, eo niagis illi omnia potuerint apparere.
    boU, ctiiDii exorilur ui legimusT Sol aulem dicitur \\
    Simili ilaque raiione cuin ad solis locum vel liueaiu
    eo quod solus appareal, obscuratis fulgoreauo cnn- luna pcrve.neril, tunc proxima ejus videlur esse, ei
    riis lideribus. Luna dicta quasi lucina, ablata me- radius ejus ila roram oculis nosiris ohdurare, ut
    dia syllaba, de <|ua Yirgilius Casta, fave, Lucina. . lunien iioii pos-it ejiccre. Cum autem luna ab co
    Sumpsiiaulem noiucn per derivationem a solis luce, loco discesserit, tunc sol luroen jacil, et ad oculos
    eoquod ab eo liiinen accipiat, aeeeptumquu retlriat. nostros iransmillit. Quaproptcr ita soli objiciturluna,
    Et quid est sol? Splendor rocli, lionoi diei, ci distri- sicut lunx opponitur lerra, qu;u utr.ique Inmina
    buor borarum. Et i)iiiil luna ! Claritas noctis. Item ciim atl terras non perveniuut , riclWi-.se dicuu-
    Ainbrosius : en nisol. Ignisaulein cl illu-
    Igneus e.-l tur: cxterum doetores nnstri, royslice Imjus ecli-
    iiiinal el exuiit. Quidam
    aiilcoi dicuni solis ignem psis myslerium in Cliristn ilixeruiit essc completiiin.
    aqua nutriri, et ex contiario clemeuto virlutem Tiiiic enini inlerrupto xtcrni lixderis rursii, insolilo
    luminis el vaporis accipcie. Umle freqncnter solem turbala ordinc suo elenicula perdidcrunt, cum sacri-
    \idcmus validum aquaa rorauiein in quo evidens ; lcgum f.niuin conjurationis sol ille verus borrcscens,
    dalur indiciuin quod elemenlum aquaruui ad lampe- insertis in populo Judaico eorum lenebiis, paulu-
    riem sui sumpserit. Ex ipso sunt enim horx, ex lum semeiipsum per moitein abscondit, ac ilc crucc
    ipso dies cum ascenderil, ex ipso fliam uox cuni pnsitus. sese in sepulcro abdilus olis uravit, donec
    occidcrit, ex ipso raenses ct anni numcranlur, ex tertio die auguslioreiu solilo bux muinlo itleiu gen-
    ipso vicissituilincs temporum liuut, ct cuin ipse sit libus claritatts sux potenliam prxsenUuet. ac sicul
    minisler bonus gratus ad vicissiludines lemporum sol in virlule sua refulgens, lenebras pcrditi sxcuti
    moileraudas, lamen ubi secundum volunlalem Dei illuminarct. iiujus eclipsis ralio diu obscura fuit,
    q
    nosiricorreptio mortalibus dalur, incande.-cilacrius, sed a Milesio quodam pbilosopbo exposita est. Hile-
    et urii iiiuinliiiii vebemenlioribus flanmiis, el pertur- de qua luil Mitesius.
    los, civilas esl vel insula,
    liatur acr, et plaga hoiiiinuin et corruptio leriis JNon delicit lima, sed obumbraiur; nec diminulio-
    indicitur, et lucs auimantibus tt pestilens pcr om- nem seutit corporis, sed objectu obunibrautis terr.e,
    nia morlalibus aunus indicitur. Haec qiianlum ad casum patitur luniiiiis. Patitur aulem boc circa ple-
    naiuram ejus pertinet. At vero juxta spiriiualem nilunium, id cst, vcl dccima quarta, vel decima
    iutelligenliam, sol Christus cst, sicul ct in Ualachia quinta, vel ilecima sexla luna. Constat ergo lunam
    scribiiur: Voliis autem qui creditis, orietur Sol ju- ex solis radiis lumen accipere, et dum objertu ler-
    stitix, et tanilas in pennis ejus. Mcrito aulem Chri- nesoteinnonaspcxcrit.tunc lumen amillcre. Figura-
    stus sol inlelligitur diclus, quia ortus occidit secun- lior auiem per lunx tlefecium Ecclesix percussioues
    dum carnein, et secunduin spirituni de oecasu rur- intelliguntur; quaiulo inarlyruni ixdibus eteOusioae
    sus exortus cst. Iteni sol illiimin.it ei exurii, el sanguinis, tanquam illo delectu et obscuritate quasi
    opaco lempore confovcl sano-, febricitantes vero crueiitam faciem luna vitleatur osteiulcre, ut a uo-
    ilagraniia gcminali caloris incendit, ita et Cbristus ininc Cliristiano uon tcrreaiuur inlirmi. Sed sicul
    credentes iide spirilu vegetanle illuminat, ct negan- ista post deleclum perspicua illuslratioue clarescii,
    les se seierni ignis ardore lorrebil. Ilaiino iSon : adeo ut nibililctrimenti scnsisse videatur, iti Eccle-
    cnim sine causaCbrislussoli comparalur. Sol quippe sia postquam per mariyrum confcssionem suum
    babel ortum ct occasum unde Salomon: 1'riiiir sol,
    ; pro Cbristosanguineni fuderit, majore lidei claritaie
    et oecidit, el ad locuin suum reverUiur, ibiquerma- refulget, atquc insignioic lumine decorala seinel-
    scens gyral per meridinu, ei fleclilurad Aquiloneiu. ipsain latius iu tolo orbe diflumlit.
    Sol enim ortus esl, quando Cbristus nalus est.Venii " De ma..nUudine vel defectu solit el luna; 1'tinius
    ad occasum, quando pro nobis mortuus est. Sicque Secu:idus in apere pulcherrimo natitralis Historia; ila
    rediil ad orium, quia ejus liumanilas ex passloue descnpsil: Manifestum eslsoleminlerventulunie occul-
    niorlis, ad gloriaiu rcsurreclionis rediisse probatur. tari l.numque terrai okjectu, ac vices n diii, eoidem
    Ibique reuascens gyral per meridiem, quia resur- solis ladios una iiilcrcosi u suo aujerente, lerraque
    gens a morluis, calore lidri ct Spiritus sancti corda luiuv; htic sibiiintercpenlinas obduci t< iietfrai,rur»uin-
    discipulorum illt,>iravil. Jurc enim illi meridies que iltiutum'ra lidui //«/» lari. Sequealiud esse no-
    vorantur iu quibus Sol juslilitc auipliorem Spiriius etein, qimin temc iunbiam. Slali aulem utque nou
    calorem fiidit. Por iiicridiem quoque, gyransadAqui- mensirni tuiit ulrique tiejectus, p opter oktiquiluUm
    lonein llectitur, quia ad colligeiulaiu genlllllalem litjnilcii, luiwque mullivago*, ut diclum est, flexui,
    aposioloriim prxdicaiione perJucltnc; in qua frigi- iioii leniper iu icrupulit partium eongruent» motu. ln

    du« ille veutus dominabatur, qui in superbiani elatus scrupulis, id eil, in momenlis parlium, boc esi die-
    prius dixiase perhibeiur Ponam lodera meora id
    .
    rum. lo scrupulis, boc csl iu positionilms ip.iw, >rl
    Aquiloiiem. Quodque inbdlinr LulrtiM universa ; lineil. Partium, locorum Mon congniente tideroiu
    pergit Spirllus, a>l U c perlinrt, quia lotui muodtH iiiotu, per ipsas lineas, per e.isilem lioras, per eot-
    prssdlcauone plenus rsse osieuditi-r. Unde est Vo\ : il< iii di< s, per eamilem appell.ilioneui aimi. el men-

    lonitrul lul iu roia, llluxerunt corutcolionoi io.e, sis et liebdomadOl. faiWeMM atllMM nti laumtnts
    oic. Kt ;ni circulm iuoi roverlilur, quia poaiaggre- ptnbtis jucial inle>valln tauquam loto i atio m*4.m
    gutioncm gentium illuiiiiuabitur ctiam iniiltiiudo ln>cii(ilti>, boc csl, quiu cuui arborvt uitiut luagm-
    :

    417 l»E IGMPOItOM KATIONK. 4Ig


    vocanl coiliiMi, lun;e auiem 11011 nisi plena semperque A risque snh icrra ; nec tamen cum superne fiant

    cilra quam proxime fueril ; oiunilius aulom anuis ubique cerni, aliquando propier nchulam, sxpius
    Beri ulriusque sideris defectus, siatuiis diebus ho- globn terrae obstanie convexitalibns mun Ji, intra rfu-
    Gf.OSS/E ET SCIIOLIA.
    tiiiliiiis.q-.ioilibct millihus etadiorum a scse distantes, TOcantes,quaiita menstira sol tcrra major sit, probare
    ejnsdem quantitalis habeanl umhras, manifeslom est volueriini, ut 111111 deruurn per uiagiiiiudinem ejus
    Buiem nninibus medinm esse. Non enim omnibus oslcmlereiit cur luna deticial
    ea:dem essenl umbra, nisi ulrisque esset sol medias: Hoc aulem nequaquam duliitabatur non possc ali-
    non posset quippe lolus sol ailiuii lerris inierceilenie ter <leprehen<li,nisi mensura elterra et solisinveula,
    luiia, si terra major esset quam luua. rlipparchns, in 111 lierct ex collalione discretio, el lerrena quideui
    co opere qnod scribitar ile secessibtis alque inter- dimensio oculis rationem juvamibus <le fac.iii c<m-
    vallissolis ct lunsc, docct magnitudinem solis niille slihal. Solis vero men-urani, alitcr nisi per mensir-
    oclingentis et ncluagima partibus potiorem esse ram coeli per quoil disturrit, invcnire non posse
    quam lcrrain ; lerrain demuin xxvu partibus poiiu- viderunt. Eigo primuni metiendum sibi coaluin, illml
    rem es«e quani Inna sit. iier solis conslitueruni, ut per eum possent moduin
    Marlianus diiillunam ininorcm cssequam tcrrain, solis agnoscere; sed quicso si qnis un [tiam lam oiio-
    ul jain in prasenli capilulo superius scripluni est; sus, tainqne ab oumi erii serio [Series scriei, id est
    alius e cmitra dicit luuam esse majorem quam g ordo lemporum vel alicujus rei seriae vero sunt ;

    terram. Si quis vero hanc dissensioiiem diligenter ollte, in quibus mnslum temporibns mnliis servabant

    vult discutere, ponal circinum in medio lerra, et iu antlqui. Unde, Terenlius Replevi omnia dolia, 0111- :

    cin iiiiu ejus ex onuii parte usque ad linem, ac deinrte nes Berias hoc scriuni, eth;ec seria, est houestas,
    ;

    in luna siuiili modn ficiat et slatim cuiii sic fecerit,


    ; vel rcs laniili iris, sive cauta et utilis. Unde Pruden-
    ex mensura circini quis homm verius dicat, agnove- tius: Seria ludiera, verha jocos.j ferialus, 111 iwee
    ril. Vertitm esi, inqtiil, solit defectum non ntgi »0 i*si- quoque in manussumat, netalem veterum promis-
    ma primace fteri luna, qitad vocunl coitum ; lumv ttn- sionem qnasi insanioc proximam aut liorrescal aut
    tem, non nisi plena temperque ciira qtiam proxime irrideat » Etenim a<l rem qiue natura incompreliensi-
    fueiit. Vmnibns auiem tiiinis /icii utriusque si.ictis de- hilis videbalur, viam sihi lecii ingeurum, el per ler-
    (cctus, slalutis diebns liorisqtte sttb nec tmuen terre ; ram quis c ili modus sit, repererunt. Ut autem li-
    cum suoerne [x ut, ubique cerni, atiqitantlo propter <iuere possit ratio cominenti, prius regnlariler panea
    nebttltts,$wpiits gtobo terra! obsiunte, convexalionibi.t diccnda sunt, reruin seqnenlium aditus instru-
    111 sit

    mundi. inira ducentos anuos, Hipparchi tagacitatt Ctior. I11 ouini oihe \v\ splucra, medielas oeiilrum
    coinperinm es . Defeclus uiriusque, sois scil. et lu- vocalur, nibiiqne aliud est centrum, nisi punciuin
    nse, primus Romani generis in vulgum cxlulit Sulpi- qno sphxra aut orbis niedium certissima obscrva-
    cius Gallus, qui consul cuin Marcello luit. Apud Gia:- tione disiinguitur.
    cns autem investigavii primus omnium Hipparchus. Iiem ducia linea <ie quoeun<|tie loeo circttli, qui
    Nec niiranduin est, si in aliis naiioiiibns buiic dcfe- designal amb ium
    quacunque ejusdem circuli
    in
    cuim alii ciimpcreriiui :sic fecit supradictns Mtlesiits. niiate, orbis pariem aliquam dividat necesse
    P si
    Beaius Hieromjmus inlerpreians Evangelii scntei- csi sed non omiiiinoilo medielas esl orbis, quam
    ;

    tiam, in qtta diclum esl in Uomini pnsiione te> cbras separal i-ta ilivisio. llla enim lanlum linca in paites
    faclas. Sii: dicit sancius Hiernnymus, ubi isium ver- eojtiales orbein mcdium divjdii, qua': a suiiuna in
    snniexp niit A sexta aulein hora lenehra fact.e sunt
    : suuuniim ii.i ducitur, 111 necesse sit enm Iransire per
    super universam (crrani usqne a horam noram :I centrum. Et hxe linea i|ua: orbem sio asqualiter di-
    1 Qui scripseruni conirn Evangelia, sutpicanlur tlcli- vidil, diametros noncupatur. It<:m omnis diamclros
    quiumsolis,quod cerlis slatultsquc lcmpotibusaccidere cujuscunque orbis Iriplicala. com adjeciione septi-
    sotet, discipttlos Clirisli ob imperilinm sttper resurre- nwc partissuc, mensuram faiit circuli, quo orbis
    ctionem Domini inlerpretatos, ciim defeclus solis nun- includiitir, id e>l, si uiicias scptcm leneat, triplica-
    quam nisi urlu luna; fieri soleal. iSulli aiilcm dubiitm his septies, et faciunt vigiuti iuiinn. Ilis adjieies se-
    est pascltce lempora lunam fuisse plcnissimum. Ei ne ptimam parlcm, hoc est unum, ct pronunliabis in
    lorte videretur umbra lerr.v, vel oibis limae soli viginti et duabos
    uiiiiis hujus circuli esse mensu-
    oppositus, breves et ferrngineas fecisse lenebras, raio, cujosdiametros seplein unciis extenditur. Ihec
    irium horarum spatium ponitur, ul omnis causau- omnia geometricis cvideiitissimisqne rationihus pro-
    lium occasio tolieretur. Et faelum reor, ut complea- hare posseiuus, nisi et neminem <le ipsis dubitare
    tur propbctia dicens : Occumb> t sol meridie, et arbitraremur, et caveremus jnsto prolixius voluracn
    coiiteuehricabilur super terram iu die lux. Et alio exiendere.
    loco : Oceubuit sol, cuiu adhuc media esset dies. Seieudiim et hoe, quo<l nmbra lerrae quam sol
    Videiurque mihi clarissimuni lumen nuiiuli, hoc post cisum in inferiori hemisphxrio ctirrens sur-
    est, lirminare majus relraxisse radios suos, ne aui D sum cogit emitti, ex qua super terram lit obscuritas,
    pendeutem viderel Domiiiuiu, aui impi s blasphe- qu:e nox vocatur, sexagies in allum inulliplicatur ah
    inantcs sua luce lueretur. > Macrobius in prima libri ca niensura, quam lerra diametros hahet. Et hac
    sui parle itaconimemoial longiui line a ipsum circnlum, per qitem soi currit
    i

    hoe inaxime consequi in omni circa ma-


    1'hysii i erecta, exclusione luminis tenebras in lerrara reluu-
    gniludinem solis iuqiiisiii ne volnemnt, quanloma- dil. Pro tendum est igitur <|iianla diamelros tcrra
    jnr possit csse quam lerra. Et Eraibostenes, i;i hb:is sit, m
    eonstei quid possit sexagies multipiicata col-
    Dimensioniim sic ait: Mensura lerra septies et vi- ligere.Unde, hispra?libatis,ad traclalumquem promi-
    cies multiplieata mensuram solis efliciet, Possido- sit oratio revertatur.
    nius multo mul oque stcpius, et uier<|ue lunaris P-videniissiuiis ei indubilabilibus dimensiouihus
    defeclus argumentura pro se advocai. Ila cum soiem cnnsiitit nniversae lerrae anrbitum , qua; uhiciin-
    volunt terra inajoreiu probare, tesltmonki lun.e de- que vel inhabitahilis jaeet, hahere sladiorum millia
    licieniis uluninr; cura dcfectum luiu: conantur asse- diiccnia quinqnaginia dtio. Cum ergo lanium ambi
    rere, rrobationem de solis magniludine mutuaiitur. lus teneai, sinedubio lxxx staJiorum vel non multo
    Et sic cvenii, utdum utrumquede altero afltreiliir, amplius diametros habcl seciindtun Iriplicationein
    iieuirum probahiliter aslruatur, semper in medio c 11 septiinta partis ailjectione, quam superius de
    11 1

    vicissim nutaiile rnutuo leslimonio. ( viuiJ enim per diamctro et circulo regulariter diximus; et quia ad
    rem adhuc probandam prohetur ? Sed jEgyplii n bil efficiendam lerreiue umbra longiludinem, uun an>
    ad conjeciurain loquenics, seqnestrain ac libero ar- bitas teir.e, sed diametri mensura niuhiplicauda esl,
    gumcnto, nec in patrociniuin sibi lunse defeciuni ipsa enim estquaru rursum excrescere sexagies (sic),
    ,

    419 IIBD/E VKNERAiMLIS OIU-.UIIM PAIlti I — DIDASCALICA GENUINA. 420

    CMUMttuno* llipparcbl Bgacilale comperlum etl. • A autem dukiumesl, Pascha lempnrc lunam fuisse

    Sed nc geiililii tantum viri dieth vi.leamur couudi- plcuissiiiiuni. >

    inare capilulun), eiiaui Erclosia) doclorM quid dehoc CAPUT XVIII.

    HMtrinl qiueramus. Boatus Hieronyniua imerprc- De tfftetiw luiuv potenlia.

    Uns Evangelii seoteniiitm, qua diclum esi ln Do- De effccliva liin e | oleillia beatus anlisles Aiiihro-
    miiii passione lenebrae faetas snpcr terran» i < Qni sius in l.lmi (|n niii llexamcron iia conimeuiorat :

    scripserunt, Inquit, cootra Evangelia, suspican ur i Simili.i ile lunx rationc conveniunl, quas ile cnnsorte

    deiiquium solU, quod veris aislaiisque lemporibus ejiis ac liatre nieiiioraviuiiis, siquideiu in i.l se inJuil

    sccidere solel, discipulosCbrbitiob imperitiamsiiper iiMiiisiei iuiii in quod el fraler, ut illuminet lenebras,

    resurrectione Domini inierprclatos, cn:n defeclus fuveat seiuinn, augeat fructibus. ll.ibet ciiam plera-
    solis nunquam nisi ortu lunai Beri solcai; iuiIIi que a fratre Jistincia, ul quciii tola die calor bmno-
    CI.OSS/E ET SCIIOLIA.

    mitliiplicandi libi erunl lmx, qooe terr.e diamelrna centum et octo, sine dubio solis diamelros
    efficiunl
    habel : qu:e laciunl quadragies octies cenlena raillia cenlesima octava pars hemisphatrii «quiiioctialis esl.
    sladiurum e-sc a lerra usque al solis ciirsum, i|iio Ergo lotius asquinoctialis circull duccniesima sexta
    iiinliiaiii terra diximua penenire. Terra auiem in B Jecim.t pars tst. Ipsnm aiiicin circiiltiiu liabere sia-
    medio CO leslis circiili, per quem soi eurril, u' cen- dioruin ireccnlics ccuteiia millia, et insuper ci.xx,
    iriiiu locaia est. Ergo mensura lerrenae umbra? me- ante latis |noliaiuui est. Ergo siejn* siiiiiiii:ediicente-
    dictaiem diameiri c rlestis elficiet. Et si ab aliera simaiii Jecimain sr.xlam ronsidcraveris parlem
    qooque parie tcrnc par uaque ad eumdem circuluui mensurani diametri solis invenies. K auleni pars i

    mensura lendatur, inlegro circull per quera sol cur- ipsa fere iu cxl inillibus. Diametrum igitur solis cxl
    ritdiametros inveniiur. fere millium stadiorum esse dicenda esi. Umle penc
    Duplicalis igilur illis qua Iragiea ncties rentenis dii|ilex qiia.n leri.e diamelros invenilur. Constal
    u>illibus, erit integra diametros coalestis cireult, no- aulem geomeirira: rationis examinc, cum de duobus
    nagiessexies cenienis millibus stadiorum. Et inventa orbibus allera diametros duplo alleram vinrit, illitm
    diametros factte mensuram nobis ipsius (|iiot|ue orbem cujus diametros dupla esi trbe allero ociics
    ambiius protlii. Ilanceiiini summam qux diamclriin) esse niajorem. Ergo ex bis JiccnJum est solein octies
    fecil ilehes ter multiplicare, adjecla parte septima, lerra e^se majorem. Il:ec de solis niagniludiue bre-
    titispejam dictum est, et iia invenies totius circuu viter de muilis eacerpta lihavinins.
    per qiiem sol currit amiiiium, liabere siadioriun Joan. Nov. Sciihlia. —
    De mngmtudine e.7 defeclit
    irecenties cenlcna millia, el insuper clxx. llis dictis solis. Quoniau) hujus capilis ouinia ferc desumpla
    quibns mensura qaam teira*, vel arubitus vel diame- sunl ex libro secnnJo Plinii llisloruc naluralis, ca-
    tros hahel, sed et circuli modiis, per quem sol cur- pile 10 ct 1 1, explicare hxcpulonnn magis aJ I! tl.nn
    iil, vtl dinincri ejus oilendilur, nunc quam solis perlinerc quain ad Plinium; ob id si Domiuus vitain
    esse mensuram, vel iiuemadinodum pruJenlissi-
    illi p deJerit, aiias per coimnodiorein occasionem b.cc
    inideprehenderint, indicemus. Nam sieutex terrena trarlabiinus cxai tius.
    umbra poiuil rirruli per queni sol meai deprehendi A'iui posset quippe totut sol. Si lixc germana lectio
    mngnitudo, ila pcr ipsuni circuluui inensura solis in- esl apuJ Piinium, liucinaJinoiluni Codicea Msabn
    vcnia esi, in bunc moJum piocedenii inquisitionki habent, est in magno errore (a quo lamcn alii euin
    iugenio. deftiiJunt) quoJ lerram luna ininoretn esse rrcdiJe-
    /Equinoctiali dic ante solis ortnin xijiialiler loca- ril. Quod si pro conJilionali parlctila si, uisi legas,
    inm est saxeuin vas, in 'heinisphaiii ^pecient raula veru.u babebit sed aptum proposilo
    , pruinde si ;

    ambiiione curvatuui,.iiiiia pcr lineas desigualo duo- mulare alinitid nobis concesserimus, vide sirne legi
    decimo horarum diei numero, quas styli promineulis posset i Non possel quippe lotus orbis lunae terris
    :

    uinbra ruin transitu solis praiiereundo distinguil. aJimi inlercedenie tiiubra, si major esset luna quam
    Iloc.esl autcin (ut scimus) bujusmoJi vasis olficium, terra. Sed nihil bir deliuio forte alios sequitur, suo
    > :

    ut lanto liinpore a priore cjus exliemilate aj abe- judicio iioii uiterpo-iio, quo auctori quetn veneralur
    ram usque si)li umbrani pcicurrat, quanlo sol mc- babealur inajor aurtoriias.
    dlelaiein cccli ab ortu in orcasum, unitis scilicet Nisi orlu tiuue. Oiiiim lun.c, inlellige luna? silen-
    iiemisphaerii ronvrrsione mctilur; nam totius ccoli tium seu coitutn, alioqui Bensus non couslat.
    iutegra conversio diem noctemque conclu lii. Ki iJeo capct xxvni.
    coostat, quantum sol in circulo suo, lantum in hoc Bkid. Ramis. Gi.oss.t. —
    Deeffectiva luiiar potentia
    \ase uiiiliram mearc. beatus antistes Aintirosius, in libro quarlo Hexamcion,
    Iluic igiiur sequabiUler c« llocato, circa tempus ita coinmeinnrut : isiiniiin de tauv ratiom coiiveniunt,
    '
    solisortui propinquanlis iulncsit diligfns observanlis t/iitr de consorte ac (ratre ejus ineinoranimus. Bentut
    oblutus. I.i cimi a primum solis radium, quem Je
    I dicilur quasi bene auclus, scilicel ab babendo qnod
    se entisit, prima suinmilas orbis emcrgeus umbra velil, et nihil palicndo quoJ noiit. Ille auiein wra
    de siyh decidens summitatc primam curvi labri beatUB, qui et babel omnia qux vull bona, et nihil
    eniineuiiam eonligit, locus ipse qui umbnc priatiUat vull mali Ex his enim Juobus bcalus Uomo ellicitur.
    etccpii not.c impressione signalus esl; observatiim- Anliitet, qu.iM iinie ttant, iJ esi, anle aram ; umle
    que quandiu super terram, iia solis orbis inleger qmJaiii UletlM diccre volunt. Mclius lamen dicilur
    apparerel, ut ima ejus summilas adbuc liorizouli a vcrbo <i»;is(u mitisuis, qiiotl kigoittcaj einineo, el
    vieWelur iuaidere. Et mox locus a<l quein umbra superexcelto, co quoj universum populum dignilale
    lunc in vase migraverat, aiuiolatus cst. A dinieiisioue cl bonort' buj cicmineal. Contort dicitur sol lun.c,
    ilaque inter anibas umbraruin uolas, qmc integriim qoia compailiiiiilur lolu a miiiiduin .cqn.ilacr.
    holis orbcin, id esl, Jiauietriim nol.c de duabus ejus Quonain aiput meuin reptelum ttt rort, et crinet
    suminitalibiis oieliuniur, para tiona reperta aal ejus m<i gutlit noclium. Capul Cbristi Deus esl Paler,
    spalii, (|uod a suiiimo rasit labro, usque aj liur.c cinciuni vero suut iiiiim.e unclornro coritatloaaa,
    priiiMB lii.eam coulinelur. Et cx boc cousiitit qaod lu qn.v noii lax.i el dissolul.e llininl. sed vinculo limoris
    cursu solis unam lemporis a?quinoclialis boiam faciat ci imorii Dci colliganiur. Ros vero ct gulta atinllim.
    repetilus no»ies orbis ejus BCCeSBttt. boc loco lenebrosai el iniiJclitaie (rigidai meaMl
    Kl quia rnnver-io raJtsMs hemispluerii perartis sigiulicanl. f.aput ergo sponsl plenum Ml ioie, . uni
    berb ihwdeeJin Jicm cumlit, noviet autem duodeui ».eculares quique a Dei t li.u il.ite tui pocuul el juvla
    : 1

    m DE TEMPORUM IUTIONE. 42g


    rera tcrrasiccaverii, eumdein exieuxnocf.s lcmpore A sinyulis perhibelur, vel minui. His consenlinca Ba-
    ii>8 reponat. Nam et ipsa lun.i larga roris asseritur. siliusC;csare* Cappadocii; rcvereudissiinus anlisles
    Deniquc cum sereuior nox esi, el luna pernox, lunc iu sexlo Hexameron libro scribit, diccns « Opinor :

    largior ros fertur arva perrundcre, et plerique sub auiem quod et animalibus creandis cxu
    , risque
    aere quiescentes ,
    quo mugis suli lumine fuissent omnibus quic non parva eouferiur ex
    tcrra prodncil,
    limae, eo plus humoris se capite collegisse senserunl. lunae muialinne formatio; modo enim laxiora eorum
    Unde et in Canticis dicit Chrisius ad Ecclesiam corpora videnlur et vacua, cum senescil ; modo in-
    Qitonitim ctipul meum replelttm est rore, et crines mei legra et replela, cum cre.cit, quoniam bumorem
    qutiis nociis. Tuni dcindc minuitur el augctur, ut quemdain cum calore pennixiuin inleriusbis latentcr
    minor sit cnm rosurgit nova , el cum sit imminula inlundit. Quod ila esse demonsiraut hi qui sub dio
    cumulctur,' in quo grande mysterium est. Nam el dormientes lucenle luna, poslquam surrexerint, inve-
    deieciui ejus compatiuntur elementa, ei processu niu-it capiia sua largissimo rore madenlia. Sed el
    ejus qutc fuerint exinanit.i cuiuulantur, ut animan- recenles carnes si sub luna jacuerint, fluida mox
    tiiim cerebra ntariliinmuui bumida : siquidem ple- pulredine corruinimiilur. ldemquc significat pecori-
    niores ostreac repcriri le.ranlur niullaque alia, cum nuin cerebium, vel eiiam viscera m.irinortim anima-
    globus lunaris adolescil. De arborum quoque inlernis B lium, quae sunt buniectiora,
    necnon arborum me-
    idem allegant qui boc usu proprio compererunt. i dullx. i Et paulo post « Sed aeris molus iisdem :

    Haec beaii Ambrosii veiba etiain architectorum om- ipsiscnmmul:itionibiis comineiur, sicui lunae rovitas
    uiuin ars et quotidianus usus adfirmat, qui ohservau- alteslatur.quae cx longa plerumque serenilale subiln
    dum nracipue docent ut a quinia dccima luna usque cubium glomerationes el periurbaliones exsuscital.
    ad vicesimam et secundam arborcs praecidantur, ex Euriporum quoquc mealtis rclluus bnc indicat, vel
    quibns vel liburnjc tcxendae, vel publica qu;cque snnt eliam reciprocalio syrliurn quae vicina? habcntur
    ,

    opera faeiciula. His enim lanlum octo diebus racsa Oc.ano, qnas pro iunae schenialibus, concitari loco-
    malerie.s immunis servatur a carie, reliquis aul< m ruiii accoly; prodi leruut. Euripi etiam in
    utramque
    dicbus prcccisa etiam in eodcin anno, iulema ver- pailem Bulili sunt propria leniter flucnta converlere
    iniuni labe exesa in pulvcrem veuilur. Qui hoc reliquo ouini teinpore; cum vero luna nascilurniillo
    quoque observant, ut po-i solgtilium aeaivum, id est modo possuut quiescerc, scd vchementi fervore
    posl mensem Julium, el Auguslum, usque ad Calen- semper exxsluani, donec luna rursu> appareat, se-
    das Jami.-.rias matcrias cxvlanl. liis namque mensibus datiouem coiMiioiis turbinibus allattira. •

    arescente humore, sieciora, et ideo fortiora, sui.l


    CAPIJT XXIX.
    ligna. Sed el lapis selcnili-s in Perside potentiaj lu-
    naris eflectum mirifice demonslrat, qui lunoc conli- De concordia maris et lunce.

    nens iinaginem, fulgore camiido niveoque translucef, Maxinie autem pne omnibus admiranda tanla
    atque juxta cursum astri ipsius vel augeri diebus Oeeani cursu socielas, qui ad
    ciiin lunae omnem ejus
    GLOSS^E ET SC.ilOLlA.
    quod Doininusdicil: Abundante iniquitate refrige%cct Selenites ex candido translucet colore, melleo ful-
    charilas multorum. Et ciim lales sanctos D.i coclestia gore, imaginem lun;c conlinen?, redditque eani in
    jriedilanles persequiinlur et odiuut, quasi cincinni dies singulos crescentis niiniieiilisquc iiuin.ro, nas-
    sponsi pleni sunt guttis noctiuin. Nam et defeclui cique puiatur in Arabia. Multa qunque de hac genima
    ejus compaliuui.ur elemenia, et proecssu ejus qu;e apud Marsilium Ficinum, in libello ile Vila eoeliais
    fuerint cxiiianita cumulantur, ut aniinantiuni ccrebra comparanda s< ripla sunl. Meminit quoque ejusde.m
    maritimorum humida. Dioscorides, cap. 995. Ileni Albertiis Maguus, lib.
    Siquiitem plenores ottrece reperiri (entntnr, multa-
    u
    de Melallis.
    que ulia, cum gtobus tunuris adolescit. Ostreae. suut Euriporum quoque mealiis. Euripimi accipit pro
    pisriculi cochleis circumdati, qui in niaii tantuin quolibet Bslu maris. Euripus peculiare nomen illius
    inveniuntur ; qui eiiam cum crudi ab houiinibus nobilissiini ;cstus qui esl inter Aiticam et Eubxam,
    comedunlur, saniiatem corporum praeslant. in quaui quidain se prajcipitem .iedisse Aristoicleiii
    Eutiporum quoque meatus refluus lioc indicai, vel
    " ttetmm «ns
    «rril.nni esli|iie
    scribunl, ejtis aestus »»;«.
    «enn inaxiiiie mira
    „.:„ uatura,
    _
    ul
    eliHtn reciprucutio stjrlium , quw vicinw Itabenlur passim constat apud hisloricos et physicos.
    Oceuno, qnas pre lnnw ttcltemalibus concitari locoruin CAPUT XXIV.
    acco'02 prodiderunl. Syrtes sunt arenosa in niari nia- Nec mora, prwlereunte luna, recedens el ipse uativa;
    gno loca, uiulium lerribilia el metucnda, eoquod ad httc dutcedini mensurnqua relinquat, lanquam luiuv
    se anniia trabere atqtie diripere soleant, et appro- quibusdnm aspiiationibus invitus prolrahatiir; el ilerun:
    pinquauli vadoso mari hacreant. Hc aulem ad mare ejusdem vi cessunte, in mensurnm prop iam refunda-
    <£gyptium vicinae stint, et pariler admiscentur. Eu- ttir. i£siusOceani lunam sequitur, tanquam
    ejusaspi-
    ripus ductus foniium inierpretatur. Euripi suut r. tio.ie retrorsuin trahatur, ejusque impuisu
    retraclo
    mealus aquarum qui magis ebulliuut el acsluant refiindalur. Qui quotidie bis alfluere et remeare
    nasccnte luna. unius semper hoi:c dodrante et seinuncia transn.issa
    Joan. Nov. Sluoi.ia. —
    Qui hoc quoque servant. videtiir, ejusque omnis cursus iu l.i-dunes et mali-
    Arcbilecti praecipiunt maleriam es^e caedendam a nas, id esl, in minores aeslus dividitur et majores.
    primo autumno ad id lempus, quod esl antequam Sed kcdona quinta ei vige.-ima luna inchoans, qu-
    incipianl Ilare favonii. Vide Vitruvium, de Archi- horis accurrit, lot et recurrit, malina aulein a de-
    tectura, lib. u, cap. 9. cima leriia et vigesima oelava iucipiens, citior in
    Sed et tupis Setenites. Ilic habet nomen a Inria, accessu, sed tardior in reressu. Septem diobus et
    quam Atlici ad/fm vocant. Nasciiur.auctorc Plinio, duodccim horis perseverat, in mediosuisemperlunaui
    iu Aiabia, cujus veiba asciibam ex liue ultimi libri: primam et decimam quiutam oslcmleiis, cl pcr
    425 lli:i».i: VKNI.IUHII.IS OPEHUM PAUS I.— IHDASCALICA ORNUIN». 424

    orium omnetuque occasnm ipse quoque emitto buI a Invltui prolrahatur, et ilerum ejusdem vi eessani*
    lervnris.qimd Grtccl firOpa vncanl, iinpelu litlora l:\le in mensuram propriam refundalur. Sicui enim luna,
    coniegai, eodemque revoeato detegat, ac dnlces Juita qund ci npra docuiuius, llll puuciortim spacio
    lluiiiintiin occursus s.ilsis abundc coiiinrsceal simul qnotldle lanliui oriri, tardiui occidere quam pridie

    ei awamnlet undia; noe mora pratereante lona n- orta est vel oeeideral solet, iia etiam maris umus
    eedone ef ipse, naiiva haa dulcedinl menauraque nterqne, live diurnnt sii, ct nociumu-, 3eumatutinus
    relinquai, tanquam hma quiliusdam iipirailonibos ct vetperliooSi ejnadem pene lemporu intervallo
    GLOSS/E ET SCHOLIA.
    xquiuocti >lis solslilia solilo validius exavsluans. IVr Atistro digre.ssn propiore nisn vim tuatn cxercet. Marit
    oclonos aiilem aimos, ad principia niulus el paria enim eccMOM alque recektut, mnlina cttam et tadon
    incremcnla, cerlif*iino lunx ravocantur aiiibilu. natmtiti ioiisequt>nlia,n\c. ILcc igilurglossa jam supc-
    IHa scmper Aquilonia lenenle mitiores qnum cum in lius.in l:»c.,esl tcripla,quil hicct ibi «atis coiivenil.

    ltem de concordia marit el titmv.

    Sicut liin.i per dios dunilecim natur.li cursus sni contra firmamenlum. Kirmamenlum enim in quin-
    larditaie de Occidenie in Orientem vesperlina refuu- quaginta nnvem diebu*, qtiinquagie» novies lerrx
    diiur, iia eliam mstut Oeeani nune vcspertinus pcr cireuit orbem Inna antem qnia unum rurtwa non
    :

    dies quindecim lii malutinns, aui maiutinus qnoli- eessal IVere conlra lirm.niieiitimi onrsns (sit unde til
    ) ;

    diano deiracius impedlmento, veaperlimu assurgit. iii in dnobus snis roensibna » qainqnagintt noven
    fu sicut luna quaiuor punclorara spiiio quotidie diebns non ampliua quam quinqniea septies terr.e
    l.irdius nriri, tardms occi lere qiiam pridie orla esl amliiat orhem.
    vel oceiderat, solet, ita eliaramaria aeatm sive dinr- Jiuv. Nov. Schoi.U. —
    Haxime anlcm prat omnitnt
    nus sii et vespertinus, len matntinni el reapertinus, aJniiranda natura O.eani. Sunl ct lioium plrrai]iie
    ejnsdem pene temporii Iniervallo, lardius qnolldie es Plinii cap. 97 lih. n Distinguii awm
    IW la nluai
    venire, lardhis n- Hre noo desiniL QesBslio
    ,
    quare marii in duaatpecies, quariun una malinani vneal a
    Iiim i in quinquaginla novem diobus, quinquaqiei inajore luna, coriuniU vocibus, lune enim aeciitu ,

    noviea nnu circuii teme orben, i|u.<' ifc loivltur, allam Itadeneni ssu bedonam (nam ui umtne la>
    Duns ursns lacit luni iiihiiii i.nin liriiiaineiilo, qund
    i : vunin apudBedam) nuaiiimaw aw ai. Verumhiec n
    volviiurciroa lerrain Inviglntiqnatuor lioris, ilteram rocabola alibi non legi.
    ,

    425 DE TEMPOfiUM RATIONE. m


    tardius quolidie venire, lardius redire non desinih Agerit, idem aisitis quoiidJe pcr VII malina? dies
    Punctus auteni quinta nars horae est, quinque enim siibscquinies fit major el violeniior xstti niatutino.

    pnncti boram faciunt. Ilwte !'u ut quia Inna in duo- Simililer matutino si luerit maiina oita stib ocslu,

    bns suis menslbus, id est, diebus L!X, quinqungies matutinus jam majori pcr dies conlegit x-quore
    et septies terrae oibein cireuil, xsius Oeeani per terrns. Porro vcsperlinus liiiibus quos nialtitinus

    teropus idem gcminaio hoc mimero. id e. t.CXIIII sestus coeperat eonlen'u=, ulterius cursum extenlere
    vicibus, exundel ad superiora, et lot xque vicihus negligit, quamvis quibusdam in mensibus uterqnc
    sunm reiabatur in alvenm, qtiia luna in XXIX diehus astus in dissimili per omnia cremento proficit.

    vicies octies lerrx ambiium lustrat, ct in XII boris Quanlo autem plus xstus major littora tcrrasque
    qux-ad naturalisusquemensis plrniiiidiiiemsupersunt coiitexerit , et fltivios ac frela compleverit, tanto
    dimidium terra? circuit orhem, ut qua;, verbi gralla, lalius recedens eadrm littora maris exbaurire atque
    prxterito niense super terrani meriilie, nune media enudare consuevii. Unde videat qui potesl an verum
    noete sub terra solem acreiidenda consequalur, per sitquod, Philippo tcstc, lcrunt qiiidam alqtie con-
    tantumdem tcmporis geuiit atis aesius sui vicibus, lirmant, iliam immcnsani maris Oce-mi cffusionem
    qainqungies sepliesj per omuitim rrgionum ac palriariim ftuvios ittiram,

    Maiia alt.i tv.r.ics arit,


    B uno puueto teniporis fieri. Scimus enim nos, qui
    Obiribus ruplis, rursusque in se-psa residuul. diversum Britanniei maris litius incolimus, quod ubi

    Quia luna in dimidio mensis spacio, lioc cst, in XV hoc asqtior x-stuare cosperit, ipsa hora aliuJ incipiat

    noclibus ac dicbus qnaler decies lerr.im circum- ab ;estu dcfervere; et hinc videtur quibusdam quia

    labilur, insuper et dimidium terr:n seinel. Unde lit


    recedens aliunde aliorsnm unda rcrurral , ilerumque
    utOrientem plena vesppre leneat, qutc prider.i nova relictis quos adierat finibus ,
    priores feslina repetatj

    vespere Occidentem lcnuerat. Mare per id temporis ideoque se ad tempus major malina his liiloribus

    vicies novies adlluit simul et renieat; ct sicnt luna abiens amplius abducat, ul alibi adveniens ampius
    perdiesXV.uldiximus, naturali cursus sui tarditate
    exundare sufliciat, qund ex luna? cursn potest faeil-

    /le occidenle in orienlein vespertina refundiiur, et lime depreliendi. Verbi gratia , hoc mare ,
    pcsita

    quaj matulina bodie Orieutem tcnebat, pnst dies XV circa brumalem solis aurtuni, vel solsiitialem ejus

    matulina in Occidente videbitur, ita etiam xstus occasuoi, luna , cujuscunque actatis, sive super ler-

    Oceani nunc vespertimis po t dies XV fit malulinu?* ram, seu sub lerra sit, sesium solet aitollere; at po-

    ac conlra matulinus, quutidiano detracius impedi- sita circa brmnalcm solis oceubitum, vel sol.-tilialia

    iuenii», vespertinus adsurgit. Et quoniam luna per ejus evortum, relleclere. Porro aliis in pnriibus ab

    anntim id est, menses XII suos, qtii sual dics


    C ca CQj!i plaga reccssum maiis luna qua Itic signat

    CCCLllll, duodcciui vicibus minus, hoc est, trecen- accessuin ; ron solum aiiiem, scd et in uno eo.lcin-

    ties quadragies et bis , terne anibit orbem , xstus que lillore quo ad Boream mei Iiabitnnl, mullo ma
    Oceani tempore eodem DCLXXXIIH viribns el ipsc CititlS x-slum maris otenein, qui vero ad Auslrutii*

    terras adluit ac rcsilit. Lnitatur autem lunx- cnrsum multo serius accipere pariler et refundere solcnt,

    mare noti solum communi accessu el recessu, scd servante quibusque in rcgionibus luna semper regti-

    eliam quodam sui status profectu defectuque pc- lam socielntis a 1 mnrc quamcunque semel accepeiit.
    Ergo malinam quinque fere aule novam sive pleoam
    rcuni, ita ut non lardior solum quam pridie, verum
    etiam roajor ntinorve quotidie re.leal x-slus. Et lunam dicbus,1cdonem li tidem antedividuam scepius
    crescenles quidem malinas, deeresccnies auirm pla- inciperc comperimus, et circa sequinoclia duo ma-

    cuit appeilare Irdones, qui, alternante per seplenis jores solito xstus adsnrgera, inanes vero briiina, et

    octonosve dies sucrrs u, meiisem inier se queinqus magissolslitio.semperqueluiia in Aquiloniaeta lerris

    qaadriformi su;c mutationis varietate dispertiunl. longius recedente, miliores, quam cum in Austro di-
    gressa propriore nisu vim suam exercet ocstus ad- ,
    Saepe quidcni xqua nlcrque sorte septenis diebus ac
    dimidiocursum constimn.antes, sxpe, vel ventis im- n
    flucre ' W** ralio C0S il ' P«r ^deno» autem et

    pellentibus, atit repellenlibus, vel alia qualihel acce-


    novenos annos, juxta lunaris circuli ordinem, etiam
    innris cursusad principia motus et paria incrementa
    denle sive naturuli vi cogenle , tardius ciliusve ve-
    recurrit.
    nientes, aul minus ampliusve solito fervenles, ila ut
    CAPUT XXX.
    aliquolies ordine lurbalo malina plures s'bi aistiis

    hoc mense, pauciores viudicet in alio; undc ulerque


    De wquinoctiit el soltlitiit.

    inmus nunc vespertino nasci , nunc matutino con- quod ortavo Calendarum Aprilium,
    Deiequinoctiis,
    suevii in ,-psiu. El sutuidem xstu vespertino vel novi- et oclavo Calcndarum Octohriumj el de solstitiis,
    lunio, vel pleuilunio, ioslanie malinam nasci conti- qnod octavo Calendarum Juliarum, et ociavo C.Ien-
    CLOSSiE ET SCIIOLIA.
    capot xxx. /oiif/isstmus dL't duodecim horat a>quinoctialet et ac:r.
    Bnrt». tUiiES.Gi.nsS/B — Snlstitiaet%quinociia bina partetwiius horm coWgli; Alexand.ia: vtro q>iGluo\-
    put.intur, octavo Kaiend.Jan. ei Julii, Aprilisque et decim koras, in Italiu duodecim, in Brilannia septemde-
    Ocon. vin, scit. in carnhus Capricomi et Cancri, cim; ubi atstale lucidw noctes limitl tlubie tfstantur id
    Arletis ei Librx. Sed xquino< tialis dies omni miindo euod cogil ratio credi, totstitii diebut accedentc ho!e
    xqualisesl. Vario autem tucit inercmenlo in Meroe propiut vectice tntindi a»gusto iucis ambitu subjectu lcr-
    Patrol. XC 14
    ::

    427 BED/E VENEKABILIS OPERUM PARS L— DWASCALICA GENUINA. 448

    danim Januanarum die sinl notanda , multorum A «licto ilie tisque ad *quinoclium vcrnum dies XC,
    lale et sa|iienlium satculi, el Ctiristianorum senlrnlia ex supradiclo die VIII Culendas Aprilis usque ad

    elarel. Denique Pliuiui Sccundus, idcin oraior cl VIII Idus Maias simt dies XLV. Ilis diebus augenlur

    philosophus, in libro sccundo Nslutalis hisioriie : bomiiiilius humores dulces, id est, sanguis. Ulere

    « Sol aulem, inquil, ipse quatunr dilTercntias haliet bene ulentibus cibis et acerrimis. Item ex die oclavo
    bis aequata nocle dici, vere ct aulunino in ccnlrum I his Maias usque in diem oclavum Calcndas Julias

    incidcns lerne, ociavis in partibus Arietis ac Libree; XLV. Ilis dicbus crescit bilis ainara, id est, cholera

    bis permulalis spariis in auctum diei bruma oclava rubea. Utere cibis dulcibus, vino indulge, Veneri
    in parle Capricorni ; noclis vero solslilio lolidcm parce, jejunia minime exequere. Item incipit lcm-
    in partilius Cancri. h scqualilatis cansa obliquitas pus xslivum ex die oclavo Calendas Julias, ipso mo-
    signiteri est , cum pars aequa mundi super subier- meiito incrementa fellis rubei amitiunlur, el cholera

    qne terras omnibus iiat momeniis. Sed quse rccta in nigra adcrescit, quod csseconstat usque ad xquino-
    exortu suo consurgunt signa , longiore tractu tenenl ctium autumni, id est, usque ad lempora frigoris.

    lucem; quac vero obliqua, ocyore transeunt spa- Uiere cihis dulcibus cunctis, ei benc olenlibus , et

    cio. > Sed et Hippocraies ipziarpos Antigono rcgi frigidioribus, el qui ventrem molliant per dies XC.
    scribens, pcr anni spacium qualiter ad pnecaven- B Ab aequinoclio aulem aulumni, quod cst ex die VIII

    ilas imbecil ilates se observare dcbcret, ila dicit Calendarum Octobrium usi|ue in diem octavum Ca-
    « liaque exordium incipiamus a solstitio id esl, , lendarum Januarium, desiuil nigri fellis amariludo, et

    vin Calendas Januarias, ex qua die humor corpo- humoris crassitudo augelur. Uiere cibis cal idis et acer-

    ribus crescil usque ad xquinociium vernum, qui sunl rimisomnibus, et abstine Venere, et manus lavabis.

    dics XC. Hoc lempus augel hominis phlegma , ex Ex die supra scriplo usque in occasum Vcrgiliarum,
    quo frequenler nascilur hominibus calharrus, et hoc esl, indiem scxtum Idus Febr., sunt dies XLVI
    dislillatio uva- , et punctio laterum, caligo et tiuni- in occasumPleiadum. De hac liora hominibus sanguis
    tus aurium, el odorari nihil possunt. Tali igitur lem- adcrescit. Convenit ergo comedere Ijciissimos [An
    pore utere calidis et laseratis, el optimis cibis piper lautissimos ? ] cibos, et indulgere vino et Veneri :

    habentibus el sinapi, raro lana, capul vero sine in- dies sunt ii h berni XLVII. > Haec quidera gentiles,
    termissione purga ; vino indulge, Veneri non parce quibus non dissimilia de tempore etiara perplnres
    dies XLV. Proxime sequcnles aulem sunl cx supra- Eecleskc tradidere magislri, dicentes : VHl Calendas
    CLOSSiE ET SCHOLIA.
    rie continuos dies habere senis mensibus, noclesque e C ideo non parum delinqucre dicimus eos qui anfe ini-
    diverso , ad brumam remoto : quod ftcii in insula iimn huc novi auni pascha potant csse celelirandum.
    Thgloe Pythias Massiliensit tcribit , tex dierum navi- Sed nec a nobis primis exordium sumit h*c ratio.
    gatione in septenlrione a Brilannia dittante. Antiquissiuie fuisse Judteis comprobata deinonsira-
    De cequinoctiit quod oclavo Kalend. Aprit. el octaoo tur, el ante adventmn Christi observata, sicut evi-
    Kalend. Oclob. et de tolttitiis quod vin Katend. Ju- denlercdocent Pliilo et Josephus; sed et horum anli-
    liarum, el vm kalend. Januar. die sint nolanda, quiores Agallwbolus, et ab eo eruditus Aritlobolus es
    multorum lale el tapientium sceculi, el Christianorum Planeada, qni unus ex illis septuaginla senioribus (uit
    sententia ctaret. Cuin igitur sol cursum suum inde- qiti missi fucrant a pontificibus ud Pjolomaeum regem

    sinenter peragil , et nunquam se instabiliiate figat, Hebrceorttm hbros interpretari in Grwcum sermonem,
    cur solslitium dicitur? Solslitium dicilursolis slaiio, quique nmlta ex tradilionibus Moysi proponenli regi
    non quod stetit aliquando sine motu, sed quod ter- percunclatiquc responderunl. Ipsi ergo cum quastionet
    minos altitudinis vel huinililatis ponat, ut altitudinis Exodi exponerent, dixeiunt- pascha non priut este
    ad Aquilonem in Cancro, descensionis ad Auslrum immotandum quain atiiuinoctium vemale transiret.
    in Capricoruo, quos uunquam Iranscendil. isidorus, Arisiobolus vero etiam hoc addil, iu die pascha? noti
    in libro Etymologi >rum sexm : Canon auiem Grsece, solum ohservanduni esse ut sol aequiiinctium vernale
    Latine regula nuncupatur. Itcgula autem dicia, quod (ranscendal, verum el luna. Cum enim duo sint
    tecte ducat, etc. asqiiiuoctia, inquii, veris ct .iutiimiii xquis spaiiis di-
    Non enim notlri tantum temporis, sed eliam legatis rempta, ei 14 lunamensis primisit siaiuta solemni-
    el Mosaica decernil institutio, non anle transcensum . tas post vesperam , quando luna soli opposita e
    hujus cequinoclii diem festi paschalis esse celebrundum. re^iorie. dcprelicudilur, sicul eiiam oculis probare
    sicul, altestanle Anaiholio, endenter docct Philo et licet, inveniiur utique vennlis a-quiimctii pariem
    Josephus. In septimo libro Eusebii C.esariensis Ec- sol oblinens, luna vcro e contrario auiumnalis. Legi
    clesiaslicseHisioriae., quain beaius Hieronymus de in coruin liliris cl ali.i mulia de his validissimis asser-
    Crseco in laiinum translulil, cap. 28, sic scriplum tiniiibus e^posita, quie evidenter osteuduiit pascbaa
    invenimus Multa qnuqiie opuscula Anaibolii ma-
    : solemniialem omui genere post aequiuoclium cele-
    gnifice composila ad nos usquc veuerunt, ex qnibus br.indam.
    dignum mihi videlur ilc pascha quid senserit ipsius Jo*n. Nov. Sr.iiiLi*. — De aquiuoctiis qnod octato
    verbis proferre. E-i ergo, inquil, in primo anno ini- Katendarum Hactenus de mcnsibus et lu-
    Apriliitm.
    tium primi mensis Phaminoiti 26 die, secundnm ii-»- circnmsuniiisque reliquis dicluui e»t ;
    elfeciibirs
    Macedones Disiri meusis 22, secimdum Homanos deinceps Beda prosequilur lempora quae ex solis
    vero xi Kal. April. In qua die inveuictiir sol non cursu colligunlur, qine primum siinl qualuor illa
    solum conscendisse primam p:iriem, veriim eliam lemporuin iliscrimina, ver, seslas, uiilumnuselbieins,
    iiuadrain jani in ea die habere, id est, in prima ex qo.t- apud genle» aliqnot anm foeru il; ul enini luna
    ouodeciui partibas. Hn aulem particuia a piima ex iueiisem efllcit , ita sol annuin vertenlem rursu tuo
    duodecim vernalc est rquinoclium, ei ipsacsl iniiium deliinl IC prtecipuas anni partes. Ksl aiilein, ul hoc
    mcnsium, el capul circuli, et alisotmio ciirsus stel- obiter annoiem, varia horuoi lcmporuni disrrello ,
    \ ii ooi : i|o i- |ii.mri c, iil ut, raga iinuiiiur, ac llnis veris, iiiquam, KtUlia el rrliquoriim. N un voliut
    iloiiilrroii.r particulae, cl loilus Mcoli lerminus. El et medici aliler ver delluiuot, ac alio uumero dle-
    ,

    «9 DE TEMPOHUM RATIONE. 430


    A|n ilis in aequinoclio vemo Doniiiium conceptum et A KM , aut anle oclavum Calendarum Aprilium diem
    passum , eundem in solsiitio brntnaJi VIII Calendas Paschacelebrarilicitum negel. Ipsum qneqtie Pasc.ha,
    Januarias natum. liem beatiim prxcursorem el lia- qund Domiuus pridie quani paleretur cum discipolis
    ptistam Domini VUI CalendasOciobres inxquinnciio fecil, aul IX Calendarum Aprilium die non fuisse,
    aniumnaii conceptum, cl iu xsiivo soislitio VIII Ca- aul ante xqiiinocliuin fuisse conflrmct; nnn euim
    lcudas Julias nattim; addita iiisuper expositionc ,
    nostri lantiim temporis , sed etiam legalis cl Mosaica
    quod .auetorem lucls xiernx cum crernento lucis decernil inslilulio, non ante transceiisum hujusxqui-
    tcmporarix concipi simul et nasci decerel. Poenilen- noclii diem festi paschalis esse ceiebrandum, sicut,
    tix vero prxconem, quem opnrlebal minui, cum in- attestanlc Anatholi», evidenler dorei Philo et Jose-
    choata minoratione lucis generari pariler et concipi. pbus, sicut eorum antiquiores AGATHOBOLUS, tt
    Verum quia sicut in rationc pascliali didicimus ab eo eruditus ARISTOBOLUS ex Paneade, qui unus
    xquinoetium vernale duodecimo Caleiidarum Apri- ex illis LXX senioribus 1'uit qui missi Tuerunt a Pori-
    lium die cunctornm Orienlalium senlentiis, et maxi- tificibus ad Plolemxum regem llebra-nrum libros
    liie ifigyptiorum , quos calculandi csse peritissimos inlerpretari in Grxcum sermonem, quiquc multa ex
    constat, specialitcr ailnoiatur, cxleros quoque (res traditionibus Moysi proponenii regi percunctamique
    tempnrum aiticulos putamns aliquanto priusquam B responderunl. Ipsi ergo cum quxsiiones Exodi ex •

    vulgaria scripta contincnt esse notandos. Ut cnim de ponerenl, dixerunt Pascha non prius esse immolan-
    aequinoctio verno ,
    quod capui esse memoralarum dum quam xquinoclium vernale transirei. Unde nos
    qualuor mutationuni annalium mundi origo docet necesse est, ob conservandain vcritatis regulam, di-
    breviler loquamur. regula lenel ccclesiaslirse obser- camus aperte, et Pascha ante xquinoclium tenebras-

    vationis, a Nicxno conlirmata concilio, ut Paschx que deviclas non immolandum, et boe xquinortium
    dies ab XI Calendas Apriles usque in VII Calei.-i.is duodecimo Calendarom Aprilium dici veraciler ad-
    Maias inquiratur. Ilem catholicx inslitulionis regula scribcndum, sicut non solum aucloritate palerna,
    prxcipil ut ante vernalis xquinoclii transgressum sed et liorologica consideratione docemur; sed et
    Pascha non celebretur. Qui igilur VIII Calcndarum cxtera tria teraporuin hujusmodi conlinia simili ra-
    Aprilium die putat xquinoclium , neees-e e t idem tione aliquot diebus ante ociavum Calendarum se-
    aut ante xquinoctium Pascha celebrari licitura di- quentium esse nolanda.

    GLOSSjE ET SCHOLIA.
    rum, atque malheinalici Vuigus men-i-
    vel pbysici. nec non veneri indulgere. Numcrantur dies ad xqut
    luis ternis distinguit, ul Martiu^, Aprilis, Maius, ver noctium nonaginta.
    consliiuant, sequenles trcsxslalem, et sic rcliqui, C jEquinictiumverntim.
    i nni juxla solis cursus serius hxc tempora habeanl
    Hoc lempore piluita in hominihus crescit, et dul-
    inilia quam mensis; nam natuiale inilium ac veium
    cis sanies sanguinis usque ad Vergiliarum ortum,
    est veris ab ingressu solis in Arii-tis primam par-
    eoqueiuncmaxime succosa acriaquesssuini debeni;
    tem ; xstas a principio canci usque a-.l initium Li- i

    cnrpus exerceri, venus tutissima esl. Sunl aulem ad


    hr» ; et hinc ad priin.im Caprieorni partem autiim-
    nus est ; poslremo hiems cst per reliqua signilieri.
    usque Vergiliarum orlum dies sex el qnadraginta.
    Harum partium quxque dicruni est xci ei hora- Yergiliarum eiortut.
    riini vit. Imlia horuni temporum et liues cognosces
    Hoc anni tempus atram bilem ad usque requino-
    supra ex tabella de vern inolu solis. Alii partcs has ctinm aulumnale promovel, quapropler aqua frigida
    faciunt insequales, respicienies solis motum per cir- atque odoratis omnibns iitendum esl. Venus perni-
    cutum eccenlrum, qui velocior esl per imx absidis
    ciosa, aul innocentius saltem quee de ea prxscripsi-
    quadraules, quemadinodum in scholiis super prinium mus adhibelo. Porrosunt ad aequinoctium aulumnale
    librum docuiinus, utunlurque hac divisione et vele- dies trcs et nonaginta;
    res alii , ei M. Cato de re Rustica, ilem Varro, ut
    jEquinoit um autumnale.
    videlicct a bruma usque aequinoctiuin dies sint xcxiv,
    hinc usque ad solslitium dies lolidem ct semis, a Haec anni pars pituilx copiani generat, tenuesque
    solstitio uque ad xquinoclium vernum xr.u cl semis, defluxiones, donec Vergilix oecidant. Convenil enim
    ei deinde ad bruuiam non amplius lxxxviii, sole lunc hurnores ex capite elicere, alque acerrima,
    scilicel currenle pcr angustiorem eccentri sni qua- p niaxime succosa assumere, vpmitu non sollicitari.
    drantem, veluli ligtirri docet quam posuimus libro i exerceri atque concubiium vitare. Numcrantur ad
    Eadein divisione vidco veteres medicos etiam uti. Yergiliarum occasuin dies sex et quadraginla.
    Sed etHippocrutet a/j/_i«Tfo; Anligono regitcnbent. Vergiliarum oceatut.
    Memoria Beda lap us e>i, quod hanc epistolam Hip-
    Hoc lempore pituita ad usque brumam in hOmini-
    pocrali tribuat, cujus niitil putatur exs are ad Anti-
    gonum.sed iribuunt eam epislolaro Paulo iEgineix, !iiis rcdundat quamobreni acerbissima quxque, vi- ;

    iuim siiavissimurn, assumere oportet, pinguibus nti


    qnx est apud eum, lib. Medicin*, cap. 100. Umle
    t

    et exercilari. Sunl autem ad solstitium biemale dics


    hoc loco veiba stibjicere placnit, qux a Beda incu-
    qtiinque el qtiadraginta.
    riose ftdmoduin cilantur ; snnl aOlem lixc interprete
    Jnanne Andernaco. Cxterum anni solslilia in quibus In occu*um Pleiadum Pleiades stellx sunt septem
    hxc solent ingruere, silentio prxtermillenda non suuer Tauri cervices, at sex tantmn videnttir, cnjus
    rei causa ab Arato est reddita in Phxnomenis : di-
    sunt, sed qux ili siugularis alimenta convenianl
    paucis exsequeinur, auspicali ab hiemali cunlur auiem Crxce a pluralilate Plei.ides, Latine a
    vere Vergilix, quod lunc exoriaulur cum sole, id est,
    Soltlilium liiemale.
    ut aslronomi loquumur et poetx, occidunl. Fit au-
    Snlstiiiiim itaque hiemale usque ad vernum xqni- lem illud quando sol Tauro vicinns reddimr. Sert
    n<>ciiiim*aiigei in homiuihtis distillaliones huniidita- plura qnxad bnjus capitis apcrtiornn inteliigentinm
    tesque, ac proplerea calidinrihus uli cibis, pleniori faciiini require ex scholiis et schematlbus libri dc
    poin ac meraciore, atque ex organo bibere oporlct, Natura rerum.
    ,;
    ;:

    4»| BEO,E VENERABIUS OPERUM PARS l.-DIDASCAI.ICA GRNUINA. 45«

    CAPUT \ \ \i A meridiano lempore, squinnclii <lie, paulo plu* quam


    De Ju/xiii lonijitttdine di/rum et vario Halu dimidiam 'jiionionis nienauraiii eflicil. In urne Roma
    umbiartim. nnna pars guomoiiis dcest iimbrx. In oppitlo Anro-
    Et quidem xqtiinoclialis dies omni niuinln aiquali» na snperest qtiinla Iricetiina. In parte llalw, qua>
    ri BMMl; veruiiisuUiilialisel MWeil oinnes diversse Veni'1 u appcliatur, iisdem bons umbra gnomoni par
    longitudinis pro ralione cliiiialtini ilisparium suni et lil. Siinili inoilo tradiinl inSyene oppido, quod est
    timbrarum, quod ei libri vel Clirislianorum, vel gen- supra Alexandriain V inilliliin slauiuiuui , tulililii

    tiliuui induslria edili , et lesies idonei , qui de utris- die medin nullain umbrain jaci, puteumquc eju» ex-

    que pariibu*, et borealibus scilicct et meridianis perinieiiii grasia facliim , lotum illmninari , ex quo

    atlvenerc, lucc elarius pandunt. Deniqnc bealus Ain- apparet luni solein illi loco supra verticeiu csse

    hroslus, in libro quarto llexameion, de lcmporibus qund et in Imlia supra fliimen llypiisim lieri le npore
    1 i discursii solis disputans, ait inler eaetera : i Mcdio eoiiem Onesicritus scrip-il; consiatque in Bercnice
    qiioqne die uiiiiur umbra, quam vcl in principio cst urbe Troglodyluum, unde sludiis MMMMDCCCXX
    diei, vel fine, el boc apuJ nos in parie occidcnlis. in eadem Piolemaide oppido, quod in margine Un-
    Cielerum suut qni per duns totius anni dics sine uri maris ad priinos elcpbanloiuni venaius coinliium
    timbra fiunt iu parlibus meriilianis, co quod solcm I! est, hoc idem ante solsiiiium quadragenis qilitiU

    liabeotes super vertircm siitim, undiqtte pcr circui- diebus lolidenique postea, lieii, et posl cns \C dics

    tu ii iliuiitincnlur, uudo cl ia/.iot dietintur Gnece. iu ineridiem umbras jaci. Rursus in Meroe insula

    Merique eiiam ferunt sic c rcgionc ex alto ferri so- quae caput gcntis Jubiopum, V millibus sladitirum
    lein, ut per angitsliam putcoruin aquam, qua3 in pro- a Syene, iu amne Nilo baliitatur, bis anno absumi
    fiuido esi , videi inl refulgcre. Essc aultin dicuntur timbias, sole ' devioesimam Tatiri partem, el quar-
    in ineridiano, qui «j.Ugya « votantur, eo qnod iim- tatu derimsm Leonis obtiuenle. In ludix gcnle Ore-

    bram ex iilroqtii) lalere traiisniitlanl. > Sl paulo tuin n«>ns est, Mataus uoinine, juxta quem iimbra:
    post : < Suitt enitn in boc quem nos iiicoliinus orbe xstate in Austium, byetiie ad Scptentriuncm jacnn-
    terrarum, circa meridiem positi ,
    qtti in Australem tur : XV (aiitum nociibus ibi apparel Sepientrio. lu
    pbgatn videaniur iimbram transmiilcre boc aulem , india Patalis celeberrimo portu sol dexler oriltir, uin-
    lleri dicilur summo aeslu , cum in Aquilonem sol bras in meridiem cadunt, Scplcnlrionem ibi Alexan-
    dirigilur. i Cui paria scribil Basilius , et ipse in ex- dro moranle adiiulalum, pi iina tanturo parle iioetis
    positione Ccnescos. S d ct Pliuius secularibus lite- aspici. Onesicritus dux ejus scripsil, quilius in lu. i»

    ris, sed non conleinnriiiis, ha?c ipsa lalius excquens 1 n Jke umbrx non sint, Septcntriuncm uon conspici
    ita scribil : « Vasaquc boroscouii non cadcm sunl C ex eo loca appcllari Ascia, nec Imr.is diuumerari ibi.

    usui in trecentis stadiis, aul ut longissime in quin- Et tota Troglodytico itmbrai bis XLV diebus in anno
    genlis, mutamibus semet umbris solis; iiaque umbi- Eratoslhcnes in contrarium cadere prodidil. Sic fit,

    lici, qucm guomonem appellant, umbra iti jEgyplo ul vario lucis ineremenlo iu Meroe I ngistimus dies

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    B, duodevieiimani.
    CLOSS.E ET SCIIOLIA.
    XXXt. CAI'l'T in India stipra fliuncn Ilypasim. Quod et ipinl Tn-
    Bnit>. Ramcs. Gloss.c. /n varle Italiie qit<c Ve- — glodvtas qiiailrngesimo qttinto anic et posl solstilium
    ntlia uvpettatttr iisdem liorh umbra gnomoni par /il. die fieri dicunt, inetliis nonaginia diebus in meri-
    Qnanlo in.ipis a sole longius discedilur, t.uili sol ipsi dicin iimbra isia. Sed et in Merue insula Nili quinquo
    lerrievicitiii.rapparet.eliiinbrjelongiorcsencrcscunl. niillibussta.liiiin Asineic, bis iu anno absumi uinbras,
    Riiiique in Italia, sicul cl antiqui scripseruni, cirea sole duodecimam parlem Tauri, et deciuiam quar-
    diem Domini, novem |>eiles in uuilira slalurx
    nalalis tam Leonis obiiiienlc.
    bumanx bnra sexla niciiiiiiitir. Ego aitlein in Callia Merue inaxiuia est omnium instilarum, in qua eu
    in loco qni Teoiouis villa dieilur, constitutu-, Mattis civitas Syeues,babrns pitieum qucm olim pbil.isopbi
    mei unibrant meliens, iiovemdeecm pedes el semis O fojernnt, volentes prnbarc ulrum snl ima illius pe-
    iuveui. Sic qunque cuntrario modo quanto propin- iictrarcl iiiquem descendeulcs, viJerunt ra lins so'is
    ;

    quius mcriiliem versus aJ solem accediiur, lanto inu meiiiiiatio icmpnre illiisiranics, per qm>d
    illius

    Kemper umbrx breviores videntiir, in tantum ut dcpiclienderniit ipso lcmpore super ipsum locum
    solstiliuui xstivale respicicnte so!e dc nicJio cusli in cunsinicre solcui, 45 acilicet die,
    A)£Yplo eillierosolymis, et in cornm rivitatc cousti- Brevis ReCAPITUUTIO..— Simtitlinn trmiinoctiatit
    intis )«cis Rulhe vid auliir umbr e. Iu Arabia vero dws emni mmido xq-tatii eluna «i.clc, el ven vanca
    linc i|>so icni|ioie >i tttpra in meJiu CUDli ad pailcui
    -. Viistftuc horoscoi i non eadtim sunt usiti m trecenti:
    Aquilonis cerniiur Uinbrtoque versa vi< e conlra
    , ttttttiis,tmt ut loiiyiisiiite in ifttingeittis uwla.itiiu,
    iiieritliem viJeiiiur. .,n iu M roe in.ula li:ee qual
    Itn semet ttmbril 5.1/1«. Vasa lltiroaeopi, iJ es|, macliiiKO
    lapul geutis .Etliiopiim Asineaj civiia< tu ainnc Nilo i|u fiiani iu vasis ex aquis cnucliaque quu ee.iim

    babilalur. tiuiMiu seire possJil, similia iioii siint in uiiiqui-


    Ijmbiliei, quein gaoinooem ppe41«Bi l umbra in qtterefioue. Scopou grxce, iutentio Laline, Ho-
    .'1'-«', ll
    "i BieridtaBO lcmpnrc, U'|iiinuclii die, paiilu
    l
    rOMOpiM eonipiisiimu noiiieu tal c\ liorel .gu. rt
    plua quam dimidiam giiouiouui mouturajn ifiieii. lu MOpon. II -i.i • .o;>iii« e*l borologica inteutio ^uu
    tnbe Uoma noita para gnomonil dttwl ali uiiibra. Iu e.nleiu iiiui tiiin, itl c->t. uou :il>;iialia -unt. Eralo-
    n|'pido Ancoii.i stipeiest quinla tr ge-ima. Snuili tlhcnes geoiuetia lublibuiinUI per ureivalU loio-
    inoJo qunleui Ul lll per Ale\ uuliiaui v mi!lili.is sii ruin, \.isi boro>eo|ii piisuii, atque una die iu oium-
    .ii j'u lobtilii die mrdio uullivu uiiil.iani jac, sicul el bus umbraiii men naiu lciupuris obiervari uuta-
    ,

    DE TKSIPOKIM RATIONB. «34


    435
    Xll horas xquinoctialef, ei VIII parles miius horae A bere senis mmsibus, nociesque edivcrsoad brumain
    colligal, Alexandri* vero Xllll horas, in Itaiia XV,' remoto. Quud fieii in Inanla Thule Pylhias Uassi-
    In Biitannia XVII, ubi «state lncidaj noctes bau I du- liensis scribil, VI dicrum naviflalione in Scpl«iilrio-
    bie rcprnmittunl id quod cogit ralio credi , so!slilii iieui a Drilannia distanle.i Ikcc de longiludincilispari
    diebus accedente sole propius vcnicem niundi , an- sol-tilialiimi dierum Plinius Intexcndo, eiiam bru-
    gusio lucis anibitu snbjecta terrjc continuos dies ba- malium dierum quas sit in parlibus iongiludo sub-

    CLOSSiE ET SCIIOUA.

    rique fecll, quanix essct liingiliiilinis; et sic dianas; reliqiix enim ncgliguulur , nisi uuibrarum
    comperit ijuuil qningenta stadta, »d unius
    ullia incrmieuta trailaiitur pcr singuia» diei horan, ui lit
    litiigittnlinis gnomon unibra non rcspondit. Sta- apild scriplores eriitii ruslicarum. Et nos quoqne in
    t

    dimn Grxca estmensura. Eldicilur stadium a slando, hoc loco ttle schema subjiciemus, quod rcperimus
    co qnod ibi Herculcs uno anhelilu currens cxxv in e\cmplari scripto. Veruin umbrarum ratio, qux
    nassus steter.l. Qua mensura Graici ineliebaulur loca gnomonicn dicilur, in cosiuographia meridianas mn-
    rn quibus ludos exerccbant , ibique lu lcutes spa- [5 bras intclligii, nl Germania ;empcr habet unibras
    lianlii, el ludicra excrccndo deaniliiilali.ini. ueilras, id est, versus seplcnlriones jaccnles. Scp-
    Jois N»v. Sr.uoLl.ii. —
    Equidem ffquinocthtis dies. lcnirio namque apud poetas dexlra pars intiudi est,
    £quiiiocliallsdiesquemsoltacilsiil)xquiu<ktiali cir- verinnt enim facicm ad occasum. Alque in ipso mei (die
    culocurrens.qui cxeo noineu tiabel,quodnoclesdic- fol cxisicns, non semper eamlem habet sublitnila-
    busTquat.quemadnioduinelicquidialiseademratiniic lcm, iiani hiberno tempore bumilis est cliam in mcri-
    Sii»dilie6 laciai noclibus parcs.Queniadinndumelapud dic, xstatc vero sublimis, ct dngulis diebus .iliam
    trecos itrtaioiwt et fawwxtnc dicilur. Diciiur et .i'i|ua- babet meridiantx; lucis altiiudincin. tliuc igiiur um-
    lor.proplerea quml hiccircuius in spltxra sic ordiua- brarum varietas oiitur; al qui crudili homines toto
    tur, ul a polis irqnidi jtaus, uuiversain divid.il in parles auno Ires duotaiat umbras observant, brumalem,
    dual aeqnales. Ilic cum meilio spatio sit inlcr S>pten- xquinocliulem, cla:stivam, idqtie diversis in rcgioni-
    triones cl Auslros, necesse est oinnibns geulibus lan- Ihis; nam cuin die quolibetsol meridianus allinr til
    Inindem lucis lieri, sole existenle sub boe. citcnlo, l; 0111:1', itiiaui eodem die Colonix, aul in Driiamiia
    titcoustalex splurixconversiopibus apud Euclidem. eflicitur ut eodem tcmporc umbrx gnomonis, id cst,
    Cum vcro soleslin paitihus signifert,qu;e ad au- magnitudinis, verti gratia, deccm peduin adperpen-
    sinim vergiiut, lux nobis i-si brevior, longior vero diculum crcctx, breviores sint timbrx, quam Colo-
    noi, qucmadinodum coutra lit, quando idem sidus nix, Colonix breviores, quain in Diitannia. Ilanc
    est in hi* partilms creli, qux cilra acquinoctialem, cnonioiiir. 1111 ratioucin cosmographi traduul , ut
    iuxta veilicem nostrum sunl. Exbacdiversasolissu- isiinc rcgionum ad coeli pnrtcs possimus situs depre-
    blimilalcsei|uitureltiml>rarumdivcrsiias. Nainhumili bendere. Alia esl umbrarum-ratio persingulos dies,
    sole, queuiadmodunilit dumlerrisviciniorcst, prolixa! et horas, unde in agris homines, tempura el ino-
    sunl corporuin miiln.e, et sublimi brevcs, veluti in nicnia deprehtndunl : eam tradunt qui tcripseriifH
    ineridic, quai res probationi* non eget. Veruin scien- <; dc re ru.-iira. Subjeci schenia unde deprehendcrc.
    dum cst scriplorcs quaudo de uinbrarum ratione iacile possis umbrarum rationem. Est auiem acoom-
    luquuolur, sempcr iutelligcndas esse utubras meri- 1110 J.ti 11111 ad situm Colonix Agrippin».

    Umbrw giiomoiium, quales sunt Colonix Agrippinm

    Cinmiiin csl A D, divisus pcr pedes lx ; sol acslivtis D quatuor facil locorum disciimina. "A-/ra cnitn ioca
    II; uuiijia a conlactu gnoinonis acsliva U C, pedum snnt qnibussol aliquando fit in verlice, id csl, ubi
    .

    xxxi ctim trienle. Sol sctiuinnclialis G ; unibra gno- solsupra an;hu1an'iiiin capila directc ex perpendienio
    inonis l:i>. pe.luiu i.wv et semis; liibcrnus sol F; pendcl, quod duin fil, uinbros inanirestuin esl absu-
    umbra giioinonis B E, pcdum ccxxix cum besse. iu mi.ct magnitiidiueserectas circumquaque collustrari
    aliW diversa ralio en ; nam si propius ad ineridiem sole. lioriim locorum in Europa csl nibil, in Asis
    tuclii.ant, quia ibi sol sublimior est meridianns, um- lautum
    iirje sunt breviores si ad Septentriones, reticlo solc

    crescunl slatiin ''nstique liorancopi. Apud Pliuiiitii non horoscopi,


    Lnde. tl cttricisi ii"jc«iiii/r Grarrc. Uiiibr.irum vanetas seu apposilivc lcgiinr vasa horuscopa. Sunt aulem
    ;

    •155 BKD/E YENKRABIMS OPERUM l'ARS I. — DIDASCAMCA GENIINA. 456

    ittlelligenJum rcliquii. Sed et BOClIl ulroqtie tem-


    A < Thule, inquil, ultima, in qua asslivo solslitio, sole

    pore qux bil mensura, xque clarum reddidil, quia de rancri siderc facienie transilum, nox nulla, bru-
    necesse esl cujuscunque sinl longitudmis ilies , si- wali solslitio pcrinde nullus dies. • Quod Plinius

    inul el nox XXIIIl borarum spacium compleaut. Scd quoque in libro seplimo non prxlermisit : i Ultima,

    noiauduut quod '


    de Tbule alilcr scripsil Solinus : inquiens , omnitim qux memorantur Tbule, in qua

    VARIANTES LECTIONES.
    • Add. hoc C.
    CLOSS/E ET SCHOLIA.
    lanlum Indiae maritima, in Africa omnia interiora. |( enim loca et .is. :ia siinl, ct ainphiscia, sed diversa
    Esl autein taliuin locorum iniiiuin ul>i circulus sol- ralione. Terlia sunt lieleroscia qux dexlras hahenl,
    siilialis B-l in verticu, linis ubi circulus brumalis. aut sioislras tanlum, ut omnia, qiiorum vcrlicem
    Inter bos fiue* media locabis singulis annis solem sol iion superal lale est quidquid inler xslus et
    :

    liabent iu vei lice, in pariibus scilicet aniisis (»ic eoiin Irigora mediis spatiis coinmode babilatur. Hipiarum
    Grieci vocaul <|u<e babent eamdeiu sublimilaleui suul, qui solem babenl dicbus aliquot seueiiammeii-
    suoer locorum lasligia) exlrema setnel tautuin, alia sibus, noctibus nullis inlerposiiis, super linilorem
    sofstilio ui Syene, alia die brumali, ut uitima omnein cceli regioiicm ambientem, quemadmodum

    Afiicas.Sccunda sunl kfflphiscia, qu* umbras habenl loca ad exlreinum Seplentrionem posila,qux propler
    dextras et sinisiras, ut Arabia cognoincnio Felix, et frigoris magnitudiueiu tegre babiUnlur.
    omiiia qux jaiu diximus subesse lorridx aonx; eadein

    vasa horoscopa, quse ad lorniaiu hemisphasrii exca- C rursus in quar(3 decima parle leonis. inlelligend*
    vata, juxta circinaliiiaem intussplixrx imagiiiemeon- sunt jain, non ul supra imayinum partes dndecamorii
    linent aceominodaia ad lemporurn ac ccelesiium
    , aniisios enim esl pars decima oclava Tauri, lietiinae
    eursttum observationem eujus invenlionem Viiru- quartx Leonis, quod cujusmodi sit uon gravabor
    vius reiVrt accepiam Aristarcho S:miio, vocans sca- explicare. lulelligendum esl itaque ex aslrol<>gia
    pliciu et hemisphasriuin. Ilujusmodi fub, quod memor esse signa et partes sibi nniiiio respondcniia. Quem-
    Miin iuc annia alinuol ah hinc (cum primum operam adnioilum et inenses pari ratione sunt antisii in ,

    bujua a mc requirereli magnillco aciiitegerrimo viro umbrarumcl dleium ratione, ut (iemini, Canccr,
    I). Rbeinardo, coniiti a Weslenburch, majori Kccle- sunl anlista, seu tequalia signa; nain quanium dies
    six Cokmiensisdecano itislsurasse; habetenim harum post primam Cancri partero decrcscunt, tantumdein
    rerum utsingnlarem intel!igen(iaro,itaetmagnam vo- undevicestma creverunt, Sunt itaque (nt coepi)
    luptalem. Kgo rbnnam (iit pnlui) ejus In olanodeseripsi. amisia, Gemini, Cancer, Taurus, Leo, iiem Aries et
    Intelligenaum esi A B cssc labrum seu oriActum Viigo, item Pisces ei Libra, deinde Aqiwrius el
    planmii suporius materitc ojccavauB, r" C slylum erc- Scorpio, poslremoCapricornus el Sagillarius. Hasc
    etum, cujus ulrcmilas G ostendil polum arcllcum, F signa habent Ir.cis ei umbrarum eumdem moJuni,
    antan licam, C centrum inlerioris cavaii, cui respon- hoc paelo lamen, ut prioris fiois cum sequtatis piio-
    del punclus sublerraueuj quod nadlr vocant. I) E eipio cmilereiidns sii, et medll si^norum imer se
    signiferwn,per psralleUsiHorumia Interion cavaiu- coiiveniant. Verbi gralia, Taurus el I.co (ul diximus)
    ra detcriplum, adbiblto ad i<! quadrante indicia vice. nlhiasnnt hncmoiio ui nllima Taori , ei secunda
    in Sijene. K-t ciiimsiu suli tropico Csp. in ingressu v l.ooiiis,Equalea aini; proinde cumsol in duodotMM*
    lorriilx zonx. Vide Piin.. Mel. Slrab. el Solinum. sima parle umbras bsuiuil semel, lacil id secundo
    Iiiraux in Wtrofl iiiiula, qucr esl cnput, elc. Sunl in parte antisia atquc illa eril, quemadnioduiii cou-
    ;

    isilia>e oir.nia ex IMinio, libro socundo, capite scp- slat ex liis qun jsiii diximus, Leonis drcima quarii
    1 •-.iiiim priiuo, aecondo et tertio
    1; -.!-,.
    ; quid
    auirm sit pars, li r riiiin in spli.era siiol ,ei|iie sulilimrs qu.r :

    absuiui umliras, qillbusqiM loois oeldat ld, t-l quara, res iii ciarius intelligi queal, liguum sobieei, iu |M
    upcriiH ipetulnius. Veram quod ali ttmbras abiumi spcclabilur qur paries i|ii<bus erunt aulisbr.
    solccxislenlc in duudevicesiuia parle Tauri, dclndc
    437 DE TEMPORUM RATIONE. 458
    solsiiiio uullas esse nocles indicavimus, Cancri si- A lotius mundi positus, noa in latitudiuis solum gyro,
    gnum sole transeunte, nullosque contra per bru- quasi inslar scuti rolundus , sed inslar potius pite
    main dies. lioc quidam senis mensibus fieri arbi- undiqueversum ajquali rolunditate persimilis, ne-
    trantur. » que aulem in iantae mole magnitudinis ,
    quanwis
    CAPUT XXXII. enormem, monlium valliumque distantiam, quanium
    Causa intcquatitatis dierum eorundem. in pila ludica unum digitum, iantum addere vcl de-
    Causa autem eorundem dierum ler-
    inajqualitatis mere crediderim. Talis ergo schemaiis terra morta-
    ra rotunditas est; neque enim fruslra et in Scriptu- libus ad inhabiiandum data , solis circuitus in boc
    rtc divinac, et in coiiiiiiuiiiumlitleraruinpaginis orbis mundo lucentis certa ratione constiiutionis Dei, alibi
    lerne vocalur. Esl enint revera orbis idem in meclio B dicin exbibet, alibi noclem rdinquit. Et quia, sicut

    CLOSS/E ET SCHOLIA.

    In India genle Orelum mons est, elc. Adhuc ex Pli- C bit. Verior est Strabonissententia, el Plinii alibi, se-
    nio citantur, sed confuse Balis, opus igitur fuerit ex ptimo videlicel libro, de Tbyle; non enim polum in
    ipso fonte haee cognoscere. Quod autcm statim se- vertice habel, quod necessarium foret, si aut nox aut
    quilur, Sepientrionem quindeciin dicbus cerni, ex dies seuieslris esse t. Est Incus apud Strabonem cap. 35.
    iis quoque locis iinns est qui ad Piinii sententiam CAPUT XXXII.
    referendi sunl, sed eorum, quorum auotorilatcm Brid. Koir.s. Gloss.£. —Ccelum supcrioris cir-
    magis quam lidem sequitur ; nec cniin adduci pos- culi proprio discrcium lcrmino, et sequalibus undi-
    suni ut e xisliniem Plinium lam delirasse, qui id cx que spaiiis cotlocatum, virtutes continet angelicas,
    conversione sphseras non viderit esse falsum. Pro- quv, ad nos exeunles xtheria sibi corpora sumunt,
    inde cxislimo rectius legendum esse, apposila nega- ut possint hominibus etiam in edendo similari, ea-
    lione iioii, expuncia parlicula tantum ; nam reliquis demque ibi icver.-x- deponnnl. Hoc Deus aquis gla-
    nationibus Septentriones semper super liorizontem cialibus temperavit, ne inferiorasuccenderenturele-
    perdurant ; nec ullus esl dies quin aliqua parte no- menta. Deliinc inferius ccelum non umformi, sed
    clis cernanlur, pr.eterquam iu torrida znna.ubi oriun- muliiplici solidavit, nuncupans eum iirmamentum
    lur cum sole ir.ense Auguslo, quibus diebus videri propter suslentalionem superiorum aquarum.
    nequeunt. Verum hujus generis plurima loca depre- Coelum sublilis igneasqne naliins, rotundumque,
    hendunt siudiosi, quae si muiare liceret pro arbitrio «t a centro lerroe aequis spatiis undique collectum.
    legentium, non esset unquam in boc auctore casti- Undc et convexum mediumqiie quacunque cernauir,
    gandi linis. inenarrabili celeritale quolidie circumagi sapientcs
    Septentricnem ibi Alexandro morante, adnotatum p mundi dixerunt, ila ut rueret, si non planetarum oc-
    prima lantum noctis parte aspici. Vide in hunc locura cursu moderareiur : argumento siderum .titentes,
    commenlarios Ziegleri, super secunduin libruin Pli- quse fixo semper cursu circumvolant, septentriona-
    nii, capite septuagesimo tertin. Scquentia usque ad libns breviores gyros circa cardinem peragentibus.
    finem capitis, sunt ex eodcm Plinii loco. Cujus vertices extremos, quos circa sphxra cceli vol-
    Quod fien in insula Thyle Pythies Massdiensis scri- vilur, polos nuncupant, glaciali rigore tabenlos. Ho-
    :

    439 BKD/G VENERAB1LI9 OPBROM PARS I. — DIDASCALICA CENUINA. 440

    Ecclesiaitua lil, Oihur tol, tt occidit , >t in (ochm A ttdttm liuea positis mane, ineri lloin, vesperani ad-

    mum nreitilur, ibique renasceus 3|/iu( #' Mcrutiem, ducal, ejusJein Unie:i lougiiudinis dies uiri^ue loto

    rf fleclitur ad Aquitoiiem, MCMM esl eiretUnwui anno, sieul el DOClM, laeiat , iteni uecesse est ouini-
    OrienUlibus quitmsqiie prius u,uani Oetidciiuiibus sub bus snb Aqniloiii» et Auslii plaga coutra Inviccm et

    GL0S84 ET SCIIOLIA.
    run Septcntrionalcin plagam coi.surgcns
    ui:us -ul illius supcr terrani semper. El viJetur etiani con-
    i

    Uuri-ns allcr devexus in Auilros, lemeque op;.osi- nexum, id est, iiiclmutim In qiiacuuque eniin parte

    lus, Auslralis vuciiur, quem interiura Aufri Seri- terrtfl slciur, incJiuin pniatiir iu cxeluui es.se. Qua-
    ptura sancU noiniiiat. eunqtie, ll ttt,inquamcunque parlom. Ei ubitiiii'|iie

    fttrflim. id cst. Iliinaineiitimi, «niifiii» RafurfB, ut- ceruaiar ipsiiin ecelum, tempor meilieias cjus viJe-
    pole ex aquis et ijuea: nulurnj, iJ est, qnaliiali-, pro- tiir.Circunuigi, sciliuH ipsum eceluin, id ost, circum-
    uier shler-i igneaui nalunni liahcntia, qua: iu eo col- B feni. SapiMUt, iJ est, philusopbi. Rtcnt, iJ est,
    f icaia sunl. Itotnndumqiie, tcilic.el, est.Kil.md im raJeret. Planclarum. Ptaiieta; eniin conlra niu iluni
    non in modu.ni pil;o, sed a parto polorum in longi- fcitiniur, iJeo mundirs leiuperatur el relinetur. Mo-

    Indine ponv.eluni, et « ccntro. i.l esl, a meJio pmi- dexaretnr, \A ct, laithirelur, vel liMiiperareltir. Ar-
    Clo. vel nie tieute. lerrai. liiidifie, id esl, doi livum, yninenio, vc.l nsltiiisione, idcsl, exploraiione. Quid sit
    collectum illuJ ceoltun. Quantum esl ab hoc loco ier- 1 1 quarc Jicuiur aig tnnenlam, jam supra srriptum est.

    ix ad cccluin tauium ex nlraqoa partc ien;e spa- E»l enini reotra ortll idcm in medio tolius mundi
    i ad cceluni proleitdilur. Esf enini oi&is lerrte in
    iii im positut, non ii< laiititdinit solum gyro. quati inttar
    medio tolius mundi, id cst, coeli, posilns, non in lulitu- tculi roluiutus, s- ! instar paliut pilar undiqne verrum
    dinis tolum gijro, qitnsi iiular tcnti roluwlus sed in- ,
    •
    wquali rol^ndilaie pcrvmlis. Macrobius, iu prima
    ttar patint pilce midequaque Rftt , id e-t divexnm, lii.ni sni parte^ ita comuiemoral. Cosluin enim ab
    tvquali roluudilule perttmili*. Neque enim in tantoe umni parle terr.e aiquabibier disut. El ul a miMra
    mole magnitiidini* qitamvit eiiormein. >d ett, grandem, habiluiione, u.i cl a lateribus el a parte qtue ad noa
    inonium tu iiumque dtttantiain, tftmUUt in pila Indi- habeiur inletior pari altiludinis iininensiiale suspici-
    cra, uniim d gilum addere vcl demere crcdidsrmx. Om- tur. Nisi ergo oinnia pouJera ferrcntur in terram,
    nia cniin elemeiila supra linraui sunl, etquasi ab ca iinbres qtii eztra latera terrje detlitunt, non in terram,
    sustineniur, terra auiem a nuilo sustiuetur elemento, sed iu ecelum caJerent. Quo.i viliutem joci scurrilis
    quia terra humillimmn tciiet locum. Psahnisla dicil cii.Mii. Eslo enim spb:cra lerr.e, cui ascripia sunt,
    Exiendens coalum sicul pcllem. Al lilicram Exien- : A B C D. Circa hancsTt aerisorbis. cui ns tipta sunl,
    dil Dcus ccclum sicut pellcm, quia sicut pellis ani- EF C i. M, el uirumque orbem, ideat^tarM elaerii-,
    mauiium toium curpiu legit, sic cceluin louin ler- diviii.il linea ducta ab £ usqtie aJ L. Eril superior
    ram supra etiofra ciicunidat Lnde, seilieclquia 10- p isia qnam possidenius, et illa sub pedibns. INisi ergo
    lunduin est el convexum, piopter iiiclinatiorem par-i
    " caJerelomuepoiidusinierram.parvaniiiiniisinibriuin
    \ein auslrini l'0li. Couvexum, idesl, curvum in modum parieui lerra susciperet ab A usque ad C. Lalera vero
    camerx. iicdiumque scilicel, Et. MeJiunt est ipsum
    i aeris, i.l esl, ab
    !'
    usque ad E, ei a G usque aJ L, hu-
    iceliim quacunque cernaiur, sicut eirciuus in quacuu- nioreux suum in aeiem cueluinquedejieereut. Oe iufo-
    que sui parte considerelnr, medius est. Ipsutu qno- riori autem hemi-pba;rio pluviainexteriora.ei ideo na-
    ttue coelum medium omnibus vidclur, quu medi.t is lurxiguota, iJeQueretsicul osltnditaub]ccu4escript:o«

    De c.xli aulrin noniiiie lic dirH sanrius Amhrnsius D iteW «rgentum quod signis emlnenlibni r*rul|fen.s
    htlibrtsqaoi «cripslt de crntinne imnnli Colum ceftatum vocalur. Hujus enim es.>e subtltom nalttTOm
    Grwqo vocahulo i«ic dn-iinr. Apwl Lallnoi autem ellamScripturaOomonsirai, dicens quod •rmawtt
    piouierea c.vJuiu ajipull.ti ur, quii ImprttM Uallarum co-lum ticul fumum. Pariea auiem pjm, eona, «n».
    iuminavcluliaibiiahahens, unquaiiic.elaium dieilui, cmu, CMdtntt, OOimxa, poh, f*< rA,u!1 MtMfM
    : : :

    4+1 OE TBMPORUM IUTIONE. »i


    radem linra positis, r er tolum aniiuni verlculis cir- A teTJ: latus inhabilanl , aiile oriens aJil, seJ scrius

    cuiiuui , uno eod mque teniporis puncto oniiiitit occidens , quam uos, qui ad 3eptcnirionem

    y.osili, glolio lcrrnruni obstante, lardins ejus ortuni,


    Sol mediuiu cccli consceudal iirneus o b m.
    sed citius sorlimur occasum. At conlra idem tn
    Nec tamen eoJem ulrisquc puncto vel bora oria- xsiivo degcns ciiculo, multo uobis qui sub eodem
    lii', aul occidat, scd cum plar/am austri circuiniens babitamus anle orlus apparel, mulio diuiius vidclui
    hyberno lempore pcrvebitur, eos qui meridianuia occasurus, quam eis qui in roeridiano lerrx sinu con-

    CLOSSiB ET SCHOLIA.
    est, quo corJurn coniinetur. Ihide ei Eimius Vix : Spbxra coeli ab Oricnte etOrcidente seniet in die el
    solum compleYcre Eoum, cum lerroiibus coeli. Avis, nocte vt rlitnr viginli qualuor horarum spaliis, qui-
    cst Scplcnirionalis linea recta, qux pcr mediam pilain bus cursum suura super terras ct sub tci ras sua vo-
    sphxrx lendit ; et dicta axi% quoJ in ea sphxra ut lubilitate concludil. Hxc igilnr super aquas csse po-
    rota volvitur, vel quiu ibi ptaoslrum est. Clima, sita feilur. ut in ipsis volvaiur, cju-que incendium
    cardo vel pars eceli. Climata ccelt, id est, plngse vel temperent. Si forte aliquis requinl qualitcr ccelum
    partcs : quatuor sunt, ex quibus prima para orien- lam iuagnam revoluiioneni in v giuti qiiatuor horis
    ialise.it, unde alii|u«slelloe oriuntur. Secunda occi- agere possit, viJe.il quonindo llabacuc iu puncto bo-
    deiitalis, uhi nobis aliqux stetlx occiJirnt. Tcrtia g rai tania lerrarum spatia bis trausmeare potuil. Cce-
    Septenlrionalis.ubisol pervenit iu diebus maj ribus. luni igitur qua maguiludiiie vd qua materia constct
    Quarta Australis, ubi so! pervenil nnciihus majoribus. incertuiu lenemus; scimus lamen quia iucrcd.bili ce-
    Oriens autem ab orlu sofis esl iiuncupatus;ncciriens, leritale volviiur. Tanta ccleriiate sphiera «oeli dicitur
    quod dicm faciat occidere alque inlerire. Abscondit cu rtre, ut nisi adversus ejus prascipiteio cursum
    enim lumrn inuitdo, et lenebras superinducit. Sep» antra currerent, qu:c ram iemorareiit,inundi ruinam
    tenlrio autem a septem s-lellis axis vocatur, <i<ia-|ue 1'aceret. Unde et Lucauus locuiusest
    in i|.so revoltil» rotanlur. ilic proprie et verlex
    SiJcrlliuiqux sola fuga mcderanlur Olyrnpi,
    dicitur, en quod vertitur. Mcridies autem vociia, vel
    Occiirruutque polo divcrsa potentia cursu.
    quia ibi sol facit medium dicm, quasi tneJidies: vel
    quia tunc purius niicat -cilier. Meruin enim pnrom Nam innlus sonuse.°t, lanUsque dulccdinis, ut
    illic
    dicitur, cardines cceli exirema: partes sunt .ixis, et bealns l»idorus ul si liumaox aures valerent il-
    ait,
    dicti c.irJines eo quod per eos vcniliir rccluni, vtl luin audire, ab Orienle iu 0«
    ideiiiein tran.^ireni, se-
    quiasicul cor volvuntur. Cregorius papa l)ic rogo : quentes molum spbceiae cuclrslis. Cujus pcrfectionrm
    si nosti gyroscccli, terra cardines, nquaruin abyssos, spbaTx vrl circnli nmltis argumentaiionibus tracians
    ubi (iuiiiiuur, ubi suspensi sunt. Sciiuus autcm quia 1'l.ito, ralinnabile f.bricaloris mundi opus insinuat,
    quod ex nibilo r ium esl pendet in nibilo. Sed si esl
    •«
    primo quod ex linearum quinque angulis zodiacus
    aiiquid quod dicitur iiihilum. jamnibiluni non rst. Si ductus cx una linea constat ; secundo, quoJ sine
    autem nihi) est inbilum.nusquam inundimolcsdepen- iuitio esl, etsine fine; tertio, quod a puncio efficitur.
    dct, nec est ubi sii quod creatum est ut sit. Quoutodo Denuo quod nioium ex se babeat, deindc quod ca-
    ergo nusquam est, quod noviious quia esl? Convexa
    P
    *" reat judicio angulorum, et quod in se siellarum li-
    nutera tcBli extrema ejus sunt, a curvitaie.dxla, ut gura , omnes iucludal, ct quod motuin iiienarrabilem
    esl illud [Forte inerrabilem] babeat, si quidem sex alii inoius
    rrrabilcs siul anie, a tergo, dextra Ixvaque sursuni
    Convexum quolics claudit noi lun idj culiim
    deorsuinque; posircmum et quou necessitale effi-
    Convcxum enira curvuin est, quasi conversiun scu ciatur ul hxc linea ultra circulum duci non possit.
    inclinnlum, et admoduiu circiiinllexum. Poli siiut Ccclum spirilualiter Ecclesia tst, qurc in bujus
    circuli, qui currunt pcr axcm. Iloruni nller est sep- vilSB 1101 tc sanciorum viriulibus quasi claritale side-
    tenliionalis , qui niiiiquam ocddit, nppellaturque rnm fulgd. Pluraiiier autem rceli noniine sancli nni-
    Boreus ; alter Auslralis, qui nunqnam viJelur, et ucs vel angeli iutelliguntui'. SiquiJem ccelos etiam
    Ausironoiijsdicitur;et dicli poli,quod sini axium cy- propheUs etapostolos accipere Jcbeinus, qui pluuul
    cli, ex usu plauslrorum, a poliendo scilicel nominali. verbis, COruscant miraculix, et de quibus diclum est
    SeJ polus Boreus vidctur 6cniper, Aus!ronotii6 nun- Cu-li enarranl gloriam Dei, utique quia ipsi adven-
    quam, quia dextra cult altiora suiii, pressa Austri. tum ct moriem, ipsi quoque resurreciioneiu Cbristi
    Sphxra c»t xqualis roliinJilas undiquc ita. vclul gloriam mundo anuuutiaverunt. Beatus Am-
    Spbxra cceli species est quxdam iu rotunduin for- brosius, iu libro liexamerou, sic eloquilur, dicens :
    mata, cujus cenirum terra est, ex omnibus partibus Legimus in David : Laudate eum caii taiorum.
    conclua. Hauc spbxrnm nec principium b.ibcre Ji- Utrum enim unum sit ccelum, an plures, cuuieutio est,
    cuni, nectei miniiin, pro eo quoJ lotunjiialesui quasi dum aliimultos asserunt , alii prxter unuin esse
    circulus unde incipiat, vel ubi desinal, non facile D negant. Pbilosophi autem mundi, septem ccclos, iJ
    comprehenditur. yKqualiler cnim ex omni parte fer- cst, plaoelas gtoborum consono motu introdiixerunt,
    tur esse collccla, el ad omnia similiter respiciens, quorura orbibus connexa meniorant omnia, quos sibi
    atque a centro lerne spaliis tcquis distincia ipsaque ; innexos et velut insertos ver»ari retro, et e contrario
    sui xqualilale ita slabilis, ut eaui in nullam partem ca;tcris molibus ferri arbilrantur, Siquidem et in ec-
    declinare undique icqualilas collecta periiiittat, ac clesiasticis librisct coeli cirlorum leguiilur,et aposto-
    nullo fulcimento subvecta sustentelur. Hemispluciia lus Paulus usque ad tcrtiuui coslum fuissc se raplum
    diinidia pars sphxrx est. iiemisphxrion super ler« iutelligit; sedde numero eoruui nihil sibi pnesumat
    ram esl ea pars creli qux a nobis lota videtur he- : huuiana temeritas. Fecil auletu eos deos, non infor-
    misphxriun sub lerra est, qux videri noa poiest, mes vel confusos, sed raiione quaiiam ordine sua
    quandiu sub terra fuerit. distinctos. Nam superioris circuli coium discretum
    Sphxrx motus duobus axihus volvitur, quoriim termino, xqualibus tindjquespaliis collocalum exleu-
    unus est Sepieiitrionalis, qui nunquam occidit, appel- dil, alque in eo v-rtutes spiritualium crealurarum
    hlurqje Boreus; aller Australis, qui nunquam vide- eonstituil. Cujus quidem ca.li naiuram artifex mundi
    tuv, et Austronotus dicitar. His duobus piiis uioveri aquis lemperavit, ne conli-agralio supcrioris ignis
    sphxram coeli dicunl, et cnm motu ejtis siderr» Cxa iiiferiora eleii:enta succcndcrct. Dcl-inc icclum inle-
    in ea ab Orienle usque io Occidentem circuire, sep- rioris ceelinon uniiormi sed multiplici inolu solida-
    lentrionibus breviores gyros juxta cardineiti pera- vil, nuncupans eum Brmamentum, propter sustcn,-
    genlibus, tatiouctu solidaium s,upcfiorum aqtiaruru. Julianus
    ,

    443 BED.C VENEUAniLIS OPEHUM l'ARS I. -DIDASCALICA GENIJINA. 444

    versati.el prius illuni ejusdem lerrae oblcctu cerucre A ennlra noslraSeplenirionalia illis non parva ex parte
    velantur.el postocyus ainilicreeoguniur. Ideoque illi celenlur. Deuique ipsos St-pteutriones, qui nobis
    breviores noliis dics testale, longiores habent in lupn verticem ascenduiil, nequc occiduul unquain,
    hyeme. Quod non de solari gyro tanlunimodo, sed niiii cernil Troglodylice, et conllnis /Egyplus. Porro

    de siellarum qtioque oinniiim, sub diversis poli pla- ipsnrum sidus perniaiimum,el Dei quondain iiomine
    gis currentitiin polest situ cognosci ; eadem quippe ciiltum, imiii soluin nos Hriiaiini, sed nec Iialia qui-

    facil Urrx rolundilas, ul noniiulla etiam clarrssima dem vidercCanopum; inm quia lnx stcllarum
    poiesi

    Australis sidera cliuialis uobis nunquam parcanl ioiiginquioribus paiilalim minorando sublrahilur et

    GLOSS.C ET SCIIOLIA.
    Ponieriu», vir san* prudenlia*, priinum cceluni dicit ubi angeli et animre sanciorum in cuntcmplatione Dei
    sunt posilx, contemplanlcssiiperseDeuinomnipolen-
    esse aerium, a quo el aves cceli vocaninr. Secuiiduin
    sidereum, ubi conlineiilur duodecim signa caelrraque tem, qui omni crealur* prcsidel, ut pnesidendo omnia.
    astra prteter septem planelas, quod el (irniameiilum sustineal.sustinendocirciimdel, circumdaiidoimpleat.
    appcllalur. Tcrliuuiintelligilspiriluale, sive mentale,
    B Macrobiusiiisecundalibrisuiparteitacoumiemorat:

    Quia animo fneilins illabilur concepla ratio quam C denegat commeandi.Manifeslacsl igilur caitsa cur ha*5
    sermone descriptio, eslo orbis lerr» uii asciipla sunt lona llainiiiis sit semper obnoxia, quippe quain sol
    A BCD, etcirea Aaseribantur Nel L.circa Batiteui M nun-
    lutius teiliereaj flaroime, et fons et adininistrator
    el K, et eirca C, G el L, cl circa D, E el F, et dueaniur quam Ergo ainlw partes ultiin.e, idesi,
    relinmiat.
    lineaf reclae a signisad signa, id est, a G in I, ab M in N, Sepleotrionalia el Ansiralis, ad quas nunquam solis
    a K in L,ab E F. Spalia igilur duo adversa sibi, id
    in calor acccdit, iiecessanoperpetua prcinunlnr pruina.
    est, a C usque ad lineam qusc in L ducta esl, alterum Duas vero, ul diximus, temperat hinc aique illiuc,
    a I) tisqne ad line:im qiise in F ducia esl, intelliganlur vicina ralnris el frigoris. Deivque in hac ipsa inna
    pruiuaobriguis-epcrpettia. Est enim superinrSepten- «liiain incolimus, qu;e loia dicilur tempeiala, parics

    trionalis, iiiferior Auslralisextreniilas; niedium vcro lainen qun peruslo cimtulo vicina- sunt, ca-teris cali-
    ab N usque in L, znnn sil lorrida. Iteslal ut cingulis ab I dioiis sunt, nl est &lhiopia, Arabia, .-Egvpltis, et
    usquead Ndesubjcetocalnreetsupeiiore fiigorelein- Liliya, in qua calor ita circiunfusi aeris corpus eite-
    pereiur. Itiirsus iona qu« est inter L et V accipiat de nuat, ni aut nunquam aul raro cogalur in nulies, ei
    su|>eriore calorcrt suliditorigorc teinperiem. r.t licet ideo nulliis pene apud illos iisiis e-l iiuhriuin, rursus-
    »i< t ii e ilin' lonx. leniperafaE, non lamen anibie homi- que ad lines IVigidospre-sius accedunl Adeopreniun-
    nibus noslri generis iinlulla- stinl, sed sola superior, tur pruiua, ut nou facile expliceiur quanla til illic
    qtt<e eslab I tiique ad N, incolilurah oinni quale scire niuiiclalis injurij
    frigiiltc loca vero .lit.o in medio
    :

    posMinius lioniiniiin genere, Romani Gi:ecive sint, vel teniperaU sunl, quoiiiaui ab ulaqtie uiiuietaie longe
    barbari rujiisqite iiaiinnis. Illa veroabL usque ad K, [> rccedimt, veram teneut taliitareiuque lemperiera
    snla ralione inlclligitiitvpiod propter siinilein tcinpc- Joan. Nov. Sciiolu. --- Cutts* autem inmtptt H tutk,
    riem limillter Inculalur; ud a quibua, neque liooil Adhibiia iphnra Ricilis e>t luiju» luirlloclua demon- ;

    unquant nobb, nec Hcebil Bgnoscere. lolerjectt auim slrnlur enim c\ tcrr.e rolunditatt llcrt ij.un r»iui
    tonida uiiiquc lniiiiiiiiiiii gencn, coniincrciuin ad so «on-i.ii esse globum> ci quod sol geolibua a«l Oruu
    :

    4*5 DE TEMPORUM RATIONE. U6


    rieflcil , seJ quia terrx moles ' apposita spatium A principium habel lndix pars versa ad Austrum, pa~
    prxcliulit aspectaudi. Qux cuucta de monte quoli- tet usque Arabiam, el Ruhri maris aecolas; conli-
    bet pergrandi undique circuin habilalo vnlent facil- nentur Gedrosi, Carmani, Persx, Elymxi, Parthi,
    lime probari. Syene, Aria, Susiana, Mcsopotamia , Seleucia, co-
    CAPUT XXXHl. gnoininata Babylonia, Arabia ad petras usque Syria-
    Qrlbns in locis pares sint utnbrte vel dics. ccelc, Pelusiuni ^Cgypti; * infcriorque ora qux Cora
    Et quia supra distantiam dicrum solslitialium in- vocatur, Alexandria, Africx inarilima, Cyrenaica
    ter eos, qui ad meridiem et septentrioncm ab invi- oppida omnia, Tapsus, Hadrumetum, Clupea, Car-
    cem sunt remoti Plinii Secundi dictis ostendimus, thago, Utica, utraque Hippo, Numidia, Mauriiania
    opportunum et eadem nunc latius, et conso-
    viiletur utraquc, Atlanticum niare, columnx
    iierculis. In hoc
    nantiam quoquc dierum, inlcr eos qni in quacunque cceli circumplcxu xquinoclii die media umbilicus,
    mundi parte sub eadem ab Orienle in Occidemem quem gnoinonem vocant, septem pedes longus, um-
    ducente iinea commoranlur, ejusdem declarare ser- bram non amplius quatuor pedcs longam reddit.
    monibus. Igilur in sexto Naturalis historix libro de Nocles vero diesque longissima spalia qualuordecira
    his scribens : f Ptura sunl, inquil, segmenta mundi, boras xquinoctiales i)3bent, brevissima e conlrario
    quas nostri circulos appellavere, Grxci nnp-Mjilavs '•
    B decem. Scqucns circulus iucipit ab India vergenlead

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    C, oppotita. * C, inferiora quoi.

    GLOSS*; ET SCHOUA.
    tem nositis, oriatur, tardius ad Occideniem.
    citius Quartus ab altero latere Imai per Epheswn mare
    Quemadmodum Jndxis ante iil dies, quam nobis, Cyciadnm Seplentrionalia Sicitia? Narboncnsis Gallice
    nohis citius quain liispanis, tum etiara quod pro cli- exorti a Africx maritima tendil ad occasum, qnomoni
    inatum diversitate, dies hiberni et aestivi, alibi sinl vigiuti unum pedum respondent ttmbne sexpedum.
    hreviores el longiores quorum prius illud vulgo
    : Longissimiis dies habel horas quatuordecim. et tertiut
    etiam nolum esl, posterius vero docetur ex mundi duas unius horw. Quinto circulo contiuenlur ab in-
    inclinalione. Nam proliciscenlibusadineridieni, con- troitu C.uspii maris Baclrii Armenia, Macedoniu,
    ,

    tinuo sidera quxdam videntur versus Austrum oriri, Tarentum, Thutcum mare, Baleares, Hispania mettia.
    queniadniodum Canopus insiguis siella in lemonc Cnomi seplem pedum, umbris scx. Maxiinus dies
    Argonavis, nusquam in Itatia conspicitur Rhodi : norurum quindecim. Sexlus ampteclitur Caspias gen-
    tanluro emical ex inferiore parle niumli super hori- tes, Caucatum, Samothraciam, lllyricos, Campamam
    zontem, Alexandrix juslo lempore perdurat supra el Ruriam, Massiliam, Hispanuim Tarraconensemme-
    finiiorpm. Ex eo iil nl hibernns diesgens meridionaiis diam, el inde Peiiisianam. Gnomoni, pedes novem,
    haheal quam nos longiorps. Nam et iliis sidera qnx- .-, umbra: oclo. Longissimus dies horarum quindtcim,
    **
    d iiii dccem horis supcr terram ferunlur, qux nobis cildila itona parte nnius hora;. Septimus ab altera
    vixdum oclo. .Ksiivos autem illi babent breviores ; Caspii maris ora incipil, vadilque per Thracia arersa
    quod enim cilra xquatorem esl arctnis, diutius super Venetam, Creinoiiam,Ttareunam, Tran alpniam Gal-
    liomontem manet , quemadmodum docetur apud liam, Purena:um,Celliberi<im. Gnomoni triginta quin-
    Euclidem in splixrx conversionibus, seu phxnomena que,umbra! triginla sex.A plissimu dies horarum qiiin-
    inscriptis. Ad lia c rem cosmographi indicandam decim.el quintarum partium liorce li ium. Oclavus a Tlta-
    excogiiarunt iluo genera circulorum, alios qui per naiperMwotiumlucum,etSarmitas, Dacos, parlemque
    polos ducli dicuntur meridiaui, a Septentrioiie ver- Cermaniaj Caiiias iiigreditor. Longi-sinius dies hora-
    sns Aiisirum, quoruni oflicium esi dislinguere iiora- rum sexdecim. II s circulis antiqui duos prxponimt
    rum discrimina, ac Orienfales ab Octidentalibus; alii unum per insulam Meroen, el 1'iolematdem Kubri ma-
    smil in sphxr» circiili rrafaXuiW, qui dividuni me- ris urbem, ubi lonijissinius dies duodecim horarum cst,
    ridi.inos prxdictos, distinguuntque cliinala, ac die- dimidia hora amplior; alterum per Syenem j€gypii,
    rum lemporumque iiixqua.ilatein, de quibus dicetur quem horarum tredeci.n duosqiie subjiciunt. Primuni
    capite sequenti. per Hyperboreas et Britanniain, horarmn xvu, alte-
    Sed nec llalia quidem. De Canopo vide caput rinn Schjlicum, a Riphxis jugis in Tileu, in quo
    septuagcsiinum secundi unde h:ec de-
    libri c. Plinii, dies coiitinuantur, noctesque per vices.
    suinpta suul ,
    qui locus tauicn islliic non carei Joan. Nov. Sciiolia. —
    El quia supra dislantiam
    meiida. dierum, etc. Agitur hoc capile de rigioiiiim lalitu-
    C.APUT XXXIII. dine, quani disiinguunt linex parallelx, quas xqui-
    x* dislanles vocamus. Laiitudo auiein est regionum
    Bnm. Rames. Gtoss*.— Octo circulis terra pro disianlia versus meridiem et Sepientiionem, cujus
    dierum varietate disiinguitur. Primt;? ab Indix parle iniiiiim s iimiiur a mcdio lorridx zonx, sen, quod est

    Auslrali pcr Bubri maiis incolas et Africw maritima idein, ab xquinocliali, ul civitas sub xquatorc posita,
    ad columnas Berculis pervenil. Quo xquinociii die queinadinodum Julia Africauum nppidum, nullam
    medio guomon leptem pediim, umbram qualuor pedes habet laliludineni, quod jam hinc versus Aquiloneiu
    longam reddit. Dies vero longissimus qualuordecim vergit, incipit habere aliquol lalitudinis paries. Hanc
    horas a quinocliales habel. Secundus , ab occasu dislinguunt circuli qui in polis pingfnlur, ambienles
    lndix per Medos vadit , el Persas, Arabiam, Syriam, polum ex quo circino ducunlur, distantes pleruinque
    Cyprum, Cretam , Lilybtcum, ei Septeutrioualia Africa; spaliodecempariiuni.iiiinappisaiiiennsiceniinvocant
    coiilingens. LJmbilicus a?qninortio Iriginta quinque vulgo labulas in quibus orbis est descriplus) distanl
    pedum, umbram viginii tres pedes longam [acit. Dies quadrautibus horaruni, id ubi dies maxiinus a proxi-
    autem maxima quatuordecimlioiarum est.uccedente bis ma rrgione quadiaute crevii, isihic est alins paralle-
    quinla parle unius iiorce. Teniut orilur ab I nuu Jniao lus; sed posl Biitanniam, propter nimis prxcipilem
    proximiSj tendit per Caspias partes, Taurum, Pum- inclinationem sphxrx, non amplius pcr quadraoleg
    phytiam, Bhodum, Cyctailas, Syracusas , Canetem, horarum compiilatur,quam universam y.i.Hwvt libuit
    Cailes. Cnomonis cuncits utnbram triginta octo uiicia- hoc loco subjicere, ex secundo hbro Pioieinxi ntpi
    rum [aciunt. Longtssimns dies horarum qnatuor- u;ya).t); vp^yjiazziy.f. Piins la-nen eam ponemUS,
    dtcim, atque dimiditv, cnm trigesima unius horie. quaiu in ipso lieda invcniuius dc umbris.
    447 HKD.l. YLXEllABILIS OPERUU PAIIS I. - OIBASCALICA CENUINA. 448
    (mt jsuiii, valii per Medos, Parthos, Persepolin, < iii- ,\ nociio ' triginta quinrjue pediim, uniht <m Iriginu
    ma IVr»idt«, Arabiam cicrurem, Jmlaain, l.ibaui IfW pedes longain fatil Dies auietn nosquo maxiina

    monii'1 aceolas. AmpVclilur Llabytmiein. Iduin.cam, qualuorileciiii liorariini a_qiiinoclialiuiii est, arce-
    Samariaiii, Hierosolyiiiaiu, Ascalonein, Joppcu, Cae- dente bis quinla parle unius hoias. Tcrtius circttlui
    Mrcaui, Phcciiicrn, Plnlcinaidem, Sidoiicm, Tyrmn, ab Indis linao proxiini» orilur.Teiidil per Caspias por-
    lieryluni, Boliiii, Tripolin, Bybluiu, Auliocliiain, IM Medix» proiinus, Cataoniaiii, Cappa.lociam.Tau-
    Ijoilii e.iin, Sctcuciam , CilicLe, maritima, Cypii rum, Aiuanum,lssuni,Cilicias'poi'lak, Solos,Tarsum,
    Anslrina, Ausiiinam Cretam, Lilyhieum in Sicilia, Cyprum, Piaidiam, Panipliiliam, Siden, l.ycaonia.n *,

    Seplentrionale Aliicx el Numidix. Utnbilieus rcqui- Lyeiae Paiaruin, Xauiliuiii.Cauuuiu, Rhoduiii.Coum,

    VARIANTES Ll CTIONES
    ' B, mginli. * C, purtei. • C, Ltjcuw.
    CLOSSiC tT SCIIOLIA.
    Concordin duodtcim memium per umbram, cujut gnomon trit humani corpori» toinjilnito.

    Januai ius ct Decciulier. Februarius cl No?enibcr. Marlins el October.

    Horal, ct IX, pedes XXIX. Ilora I, peles


    el XI, XXVII. Ilora I, cl XI, pcdes XXVII.
    horn II, ci X, pedes XIX. hora II, pedes
    et X, XVIII. bora II, et X, prde. XVII.
    lio;a III. <l IX, peiles XV 11. Inir.i III, ct IX, pedet XV. liora III, ei IX, pedes XIII.
    horu IV, cl VIII, |,eilc» XV. Iior i|V, cl VIII, pcdcl XIII. Imra IV, et VIII, pede* XI.
    hora V,' ci VII, pcdes XIII. b»ra V, et VII, pedes XI. Imra V. et VII, nede» IX.
    hoia VI, pedes XI. hma VI, pedes IX. hora VI, pcde» VII.

    Apiilis et Scplciuber. Maius el Adgu»tus. Junius ct Julius.

    Hora I, ei XX, pedes XXII. Ilora I, el XI, pedes XXL llora I, pedes
    et XI, XIX.
    Imra II. ei X, pedes XIII. bixa II. et X, pcdes XI. hnra II. pedes
    et X. IX.
    Imra III pedes XI.
    et IX hora III, ci IX, pedes IX. Iior.i III, et IX, pcdes VII.
    U*f IV, el Vlll, pede» IX. iWa IV, et VITl, pedes VII. hor» IV, el VIII. pedes V.
    hoia V," el VI, pcdes VII. hora V, et VII, pedes V. hora V, et VII, pedes III.

    Iiora VI, pedes V. hora VI, pedes III. boia VI, pedes I, s.

    Vmbrarum ratio anomica. pcr qnadraiilem mundi $eplenlrion<item.

    raralleki- llorc llllll Distntiiia ab flMnn v C30IIUMS Loca pcr qur scribitniiu
    riim ordo. partibu». aequalore. ifcliva. .E juiiiociialis. liiberna. iranaTiViiln

    > 1 12 O 26 30 26 50 Pcr Africam.


    S (»
    1S 13 4 15 21 20 4 25 52 Per Taprnbauem.
    tr s 12 30 8 23 16 50 8 50 37 54 Per simiui Avalicum.
    tr
    r» 1 12 45 12 30 12 13 20 44 10 Pcr Adulicmn ciiiu.n.
    =:
    5 13 10 27 7 45 17 45 51 Per Meroen insulaiu.
    6 13 1S 20 11 3 45 «2 10 58 10 Per .NnpaU.
    1 7 15 50 23 51 f1 26 30 65 50 Per Sycneii.
    5
    " 8 15 46 27 40 3 30 31 50 74 10 Per Pioleiuaida.
    !l 14 50 22 50 53 12 83 15 Per inierioreiii i£gypii.
    Ki 14 13 53 18 10 5!» 50 93 5 Per Phceiiiciam.
    11 li 30 50 12 55 45 50 105 20 Per Rhnduiu.
    tb it 14 43 58 35 15 20 47 50 111 55 Per Smyrnam.
    S 13 15 40 50 18 3t» 52 10 127 50 Per lletlcspontum.
    2 li 10 13 43 5 20 50 55 55 140 15 Per Ma-siluiii.
    § 16 15 50 45 1 25 15 00 153 15 Per incdiuni Pontuin.
    •o 10 tr» 45 40 51 35 5» «3 DS 171 35 l'er lontes Danubii.
    17 16 48 32 27 30 67 J.0 18S 35 Per ostia Borystbcuis.

    18 10 Iti 50 20 55 71 20 208 2!» Per M.coilJi-m pal.


    A
    15 16 50 M 53 31 25 75 25 223 20 Per Agrippiiiam ColoriiefM,
    SO 1(5 45 52 51» 35 20 7:> 5 255 10 Per ostia Rheni.
    O 41 17 64 1 31 55 82 35 278 45 IVr nsiia Tanais.

    1 ii 17 15 55 36 15 85 n
    355 1 "i
    304 50 Per Bulleum Rriian.
    P 25 17 30 56 57 20 88 50 Per Ma. Britxnuia:.
    • 24 17 43 57 39 20 92 372 40
    15 Per Cainaltluiiinii Bril.
    * 25 IS 58 40 41 96 4IJ 5 Per tiilieniiaiii.
    "S. 18 30 5» 30 Dcficiuii 1 bic raliones unibiarum, ijui I spargaiiiur iu iiuiiieiisitiu.
    ar>
    r. « 19 01 IVr
    Per
    ulliiua ilibrm.
    Ehudas insulas.
    28 10 30 02
    20 f.K Per Thylein iusulam.
    »0 21 04 30 IVr Scyibiaiil.

    -3 22 65 50 Pcr ulliuia Scytl,


    31
    32 23 Bl IVr Uoitiain.
    24 07 15 Pe risciorutn jrimu». IVr Ciiiiiain.
    m 33
    - :.i Mensc» 1 69 Per Cotiiaiu.
    1 IVr Islaiiiiiam.
    7.B Mrii-r» 2 75
    S 30 Mrnscs 3 78 Per IMajipos.
    Mcnses 4 82 Per n.ii'.' l.luiale.
    rt 91
    87 Pei niarc lilaciilr.
    B 3« Me IIM> 5
    Bies semest 1M) I'ei uiare Clai. »ul- joi».
    P 5'J .
    , :

    449 W5 TEMPORUM RATIONE. 450

    llalicarnastim, Gnidum, Dorida, Cliiuin, Deluin, Cy- A riam . Antipolin, Massiliam, Narbonem.Tarraeoiiein,

    cladas mcdias, Cyihium, Maleam, Argos, Liconiam, Hispaniam, Tiirraconensetn mcdiam, el imle per Lu-

    Elin, Olympiam, Metsanam Peloponnesi, Syracnsas, sititiiatn. Ciiomoni pedcs IX. mnbrie VIII. Longis-

    Catinam, Siciliam mcdiam, Sardiniic Austrina, Car- sima diei spiiia, liornrum aequinoctialiniii XV ad-

    tegiam, Gades. Cnomouis cuncue umhram XXXVIII d la nona parle unius hone, ant, ut Nigidio placuit,
    quinta. Seplima divisio ab allera Cispii maris ora
    linciarum faciunl. Longissimos dics esl gequinOClta-
    lium liorariim quatunrdecim, aiquc dintidi.ccitmiri- incipit, vadit super Callatim, Bosphbrum, Boryslhe-

    cesima uitius hora. Qnarlo subjaceiil circulo, qui> nem, Tomos, Thracia» aversa, Triballos, lllyrici rcli-
    qua, Adriaticum mare, Aquileiam, Altinuin, Venc-
    sunt ab altcro latere Imai, C.-ippadocix Atislrina,
    Sardis, Snjyrna Sipylus Tmolus liam, Vicentiain, Pat&vium, Vcronam, Cieinonam,
    Calatia, Mysia, , ,

    Lydia?, Caria, lonia, Trallis, Coloplion, Epbe- Havcnnam, Anconam, Picenuin, Marsos, Pehgnos,
    moos
    Sabiuos, Umhriam, Ariminum, Bononiam, Placea-
    sus, Milelus, Chios, Samos, Icarium mare, Cycladcs
    Megara, Coriulbus, Sy- liam, Mediolantim, oniniaque ab Apcnnino, irans-
    Septenlrioimlcs Alhona;,
    que Alpes, Calliam Aqiiitaniam, Viciinain ; Py e-
    clon, Acbaia, Palra, Islhtnus Epirus, Septcntriona-
    lia Sirilix, ftirboncnsis Calli:e exorliva, Hispanix neuiii, Celtiberiam. Umbilico XXXV pcdum, uuibr.c

    maritimaaCaiihaginenova, et indead occasum gno- B XXXVI -


    Ul lamen in P :,r,e,n ^eneUaj extwjuetur
    iiiubra gnomoni, amplissinia dies horarum leqninoc-
    moni XXI pedum respondeut umbra XVI pedum.
    Longissimus dies liabct :equinociiales horas X III, ct lalinm XV, el quiniarum paitiuin horariim Iriutn.

    duas unius horic. Quinto continenlursrgmcn- Ilactenus antiquorum exacta celebravimus. Sequtn-
    tertias

    lo ab iniroitu Caspii maris, Bactria, Iberia, Arme- lium diligeutissimi quod supcrest terrarum tribu,

    nia, Mysia, Plirygia, llcllcspoulus, Troas, Tencdos, assignavere segtneniis. A Tanai per Mxoiiin lacum,

    Abydos, Scepsis, tliinn, Ida mons, Cyzicus, Lampsa- et Sarmatas usque Borysilienem, arque ila per Da-

    ctis, Sin^ipe, Amisus, Hcraclea tu Ponto, Paphlago- cos pariemqut! Geriiiania', Callias, Occaiti lillora

    Lemnus, luibrus, Thassus, Cassandria. Thcssa- amplcxi, qttod essel liorarum XVI. Altcrum per Hy-
    nia,
    pcrborcos ei B.itaiiniaiii, lior.runi XVII. Posircinuiu
    lia, Macedouia, Larissa, Ainphipolis, Thessaioiiice,
    Pclla, Edcsus, Bcrffia, Pliarsalia, Caryslus, Euboea, Scylliicuni a Itiphxis jugis in Thulen, in quo dics
    Bceotum, Clnlris, Deiplii, Acarnania, /Elolia, Apol- coqlinuarenlur, ut diximqs, noclesque pcr vices.
    lonia, Brunttusiuin, Tarenium, Thurii, Locri, fthe- lidem ct anle principia qu.e fccimus, posucre ciicu-
    gitim, Lucani, Neapolis, Puleoti, Tusciuu mare, los duos. Priiiiuin per insulam Mcroen, et Ploletnai-
    Corsica, Baleares, Hispania inedia. Cnomoni VII dem, iu Rubro mari ad clcphantoruin venalus con-
    pedes, umbrsc VI. Magnitudo rtiei summa horarum C ditam, ubi longissitnus dies XII horariini essel, dimi-
    aequinoctialium XV. Sextft comprehciisio, qua couti- dia hora amplior; s-cun luni per Sycnen jEgypti
    nelur utbs Roma, an»r»!eclilui" Caspias geutes, Cau- eunlem, qui essel borarmn XIII. > ll.rc de Pliuii Se-
    ca>uin, Seplcnirionalia Armenix, Apolloniam supra cuii !i scripts cxccrplu biinc in noslris opusculis iia-

    Rhyndacum, Nicomcdiam, Nicaam, Chalccdoneni, bcanl locum.


    Byzanlium, Lysimacbiam, CUersoncsum, Melanen- CAPUT XXXIV.
    sitim, Abderam, S-Miiothraciam, Marcneam, OEiium, De quinqiie circulis mundi et sttbterranee sidcrum

    Bessicam, Thraciam, Mediam, Pxoniam, Illyrios, mealu.

    Dyrrachium, Canusium, Apulix* cxtima, Campatiiatn, Sane quoniam de icmporibus loqnenles nccesse
    llelruriam, Pisas, Lunam, Lticam, Genuam, Ltgn- liabuiimis aliqnoties xquiiioctiaiis, vcl snlstiiialis.

    CI.OSS/E ET SCIIOLIA.

    caput xxxiv. qurmadmodnm erigilur mundus i« Septrnirionnlem


    Brip. Rosf.s. Ci oss«. —
    Quin<|iie circulis niuiulns plagam, iia declinainr iu Atisiralcm. Caput utttem qnmi
    dividilur , quorum dislinclionibus qurcdam pirles facies o'initnti$ regio esi; ullinm jmrs Seplr.nlr'wnulis.
    temperie sua ineoluntur, quxdnni iimuauiiale frigoris f» Nam partes ejus qnotuur suni. Prima pars nwndi nt
    aut calorisioliibilaliiles exislunl. Primiis cst Scptcn- Oriens, secuuda meridiann, trrtia Occidens, ultima
    Irionalis, Irigorc inhabiiatiilis, cujus sidera nohia vero ataue exlrema Septen{rionatit- Oe qna Yirgitins
    nunquam occidunl, Seruudus solsiitialis, a parte sic ait :

    signifeii excelsissima nobis ad Septcntrinnalem ver-


    0'iaui cireum extrem.-e dcxira Ivraque IraliuBtur,
    sus, leiiipcraius. bahitabilis. Terlius xquinoclialis,
    Cajruleie ct gl.icie eoiicreue.
    medio ambitu signifcri i.rbis incedens , inrridus
    inbabitabilis. Quarlus brnmalis , a pnrle huiiiillima Ei Lucanus sic ait
    signiferi ad Aiislriiiuui poluin versus, icniperalus,
    Mundl pars iina jarpi, ijii»m 7,'iia ni..'t!is,
    babitahilis. Quiutus Auslralis, circa verliceni Au- Perpctuaiqiie |>re i.uni iiiunes.
    sirinuin, qui terra tcgiiur frigore inbabilabilis. Tics
    aulem medii circnli, inaEqualitales tetnporuin dislin- Ilem de quinque circulis mundi, In dc/initonr imiem
    guunl, cum sol hunc solatitio, illuin a^qiiinoctio, ter- mundi rircu es ithtnl pliilnsephi quinqur, quos Grasei
    tium bruma Exlremi eniinscuipcrsolecarenl.
    t<'neat. paralleion nl rsl, ionas rocutit, in quibus orbis terra:
    Unde et a Thyle iti&ula unius diei navigationc ad llas Yirgilius in (irorqicis ostendit. dicens : Q.tinuue
    Aquitonem mave con^elatum veuiiur. lrn.nl ccetutn zon.c. Qmif idro zonce vet rirculi appet-
    Isidorus in nuuo iiliello, qneuiscripsil a<l Siscbu-
    i lanlur, eo qnod in rircumtiuetione splucrm etcistnnt,
    1'uii regem Solent enim philosoplii inwqnalitates
    : Sed fingumtis eas in modum dexlrrw nostw, ul pollrx
    temporum vel cursunm s lit unnuortim his distinqite e sil circullll arcli-os [rigore iiiliabii.ibilis. Secundnsctr-

    vvcavutii. Formutio mttndi ita denwnstraiur ; nam culus Hicrinos, lempci\tus, liubitubiiis. Sf edius circutus
    :

    *6i BF.D/E VF.NF.RABILIS OPEUUM PABS I — DIDASCALICA GENUINA «5»


    vel brumalis, meminisse circiili, vel zonae, de iis A ei <o quod circnitu solis efllciunlur, e quibus aequi-
    paulolatius diccitduin putavimus. Solenl cnim plii- noclialis, <|ii;r media est znna, a-qnali spatio lerras

    losnphi mi.vi|ii diiales lemporiun, vcl '


    cursiium so- super subtu>qiic circumflcclilur, al solslinalis lam
    lis annunriim, iis dlslinguere vocabulis, ul sequino- parum spatii suli lerris quam brumalis, agit super
    ctialem vocenL zoiiam, vel circulum, illaut cosli re- lcrras. Ilemqiie bimnalis, qui super terras angustus
    (iiiiiieiii, qua snl ciica aequinoclia ; solstitialein, qua est, taiilam liabet ampliludiiiem circuitus gub lerra,
    circa solslitium; brumalem, qua in liyeme niunilmn quantam sohtilialis supra tcrram, quia nimirum sol
    consuevil ambire. Circuli autem vcl zona» vocantur iu tequinoclia lanluui spatii noctu sub terris quan-
    VARLANTES LECTIONES.
    '
    C, cut tum so/ij niimiunt.
    CLOSS.fi ET SCHOLIA.
    Aijemerinot, lorriiiii», inltabitabilU Quartut circulus eo qtiod ex uno circulo (riqus. ex altero ealorem ha-
    exemerinot, teinperalusjtnbitnbitti Mmitnus arculus, n beant. be quibut Viryiliut ait :
    antarclicot, frigidut, i iluibitiibilit. Horitm primus
    Has iihit inr.li mii|iic du» morUlibus aegris,
    Septentrionalis est, sectmdus lolstilialis, tertius a-qui- Muncie cnncossae ilivuin
    noctialit, quartus hiemnlis, quinltts Australis de qitibtti .Sc</ ifiti proximi siiut wttivo circulo, ipsi sunt .Etltio-
    Vano ila dicit pet iiintio caore peiusti.
    Et quinqne xtberms zonis accingitnr orbis, Isidortis in liliru Etymologiaruin leriio, capite
    Ac i.iM.mi inns hiemes meiliamque calores; vigesimo sectindo Arclicos appetlntur, eo quod intra
    :

    Sic terra) extremas iuler luediamque coliinlur, enm arctorum tigna inclusa prospiciunlur, quw magis
    Quaiu solis valulo ounquam ut auleral igne (sic). in itrsatum speeiem ftcta , teptentrionei appellanlur.
    Therinus tropicus idcirco dicilnr, qnia i» eo circuiens
    Quorum circttlorum divisiones ideo xoncr vel circuti tol Aqtiitonis (inibus wslalem (ucit, el uttra eum cireu-
    appellantur, eo quodin circumductione sphwrw exit- lum noit transit, sed statim revertititr, el inde tropieus
    tunt. appellalur. Himerinot vel hismerinos, a latinis ideo
    Sed ideo wquinoctialis circulus inhabitabilit esl, wqiiinoclialis appellatur, eo quod sol cum ad eum or-
    quia tolper medium caelum currcni. nimium his locit bem pervenerit, wquinoclium (acit. Himerinot enim
    (acit (ervorem, ita 111 nec (ruges ibi nascaniur
    propler Latine dic.lur ilies atque nox., qtto circulo dimidia
    exustamterram, nec hominet, propter nimiiim ardorem, sphterai pars constituta prospiciutr. Cimerinot tropi-
    hnbitwe pertniUantur. At conlra Seplentrionalis el cus sive exeinerinos. propterea hiemalit tive brumalit
    Auttralis circuli ibiconjuncti ideo non habitantur. quia a Lalinis appellatur, quod sot cum ad eum circulum
    a cursu solis longe posili sunt, nimioque cwli frigore, perveneril, lnemem liis qui ad Aquilonem tunl faeit.
    ventorumque gettdis (laljbus conlabescttnl. Sohtiltalis C wstalem aulem his qui adAustri partes commorantitr
    vero circulus, qttiin Orienleinter Septcnlrionalem el Anlarclicos vocatur, ex eoqund conlrariut tit circulo
    wstioum est coltocatus, vel iste qui in Occidente inler quem arcticum nomiitamus. Quorum circulorum rfitit-
    wsttvum et Aitstralem potilits est, idco lemperati tunt, siones, lalis detnonsirat fiqnra.

    Seplentriona- lis arclktis.


    Frigorc inha bitalis.

    Solstitialissive
    arsiivalis.
    Tcrinos tropi- cns, lemperu-
    tus, habitahi-
    lis.

    llimerinos, si -ve hisemeri


    nos , xquino< A ciialis, lorri-
    dus, iuhabita- bilis.

    Solslitialis, si- ve hieinalL» ,


    vel brumalis. Cimehiios, si-
    v« exemeri- K. nos, Iropicus,
    lcmperalus , babilabili».

    Antarclieus Australis, Jrj-


    gore inliabi- Ubilli.

    Qut arcrurum et Oriona ex Hyadat. tt inleria-


    (acii in ipso pondere temporis hiemalis oriuntur, snoqne
    tn Austri. <i qnippe eloquio .V i...- pltivia voca-
    I.ri. orttt teuipesiales eicliant, el maria pertitrbanl. HLrc
    lur. El Hyades nomen apluvih acccperiiiit, quiaonae nomina siellaruin duin in Scripiuris leginiiu, vanis
    provul dubio imbres feruut. Nec non el Oriona (ifr). doliramciilin poeiaium assensain oon pra-heaimi».
    453 DE TEMPORliM RATSONE. 454

    luin inlerdiii super terras cxigit, lanto ulique discri- A expleio VI mensium curriculo, illam creli plagam in-
    mine sub Boreas paries occullus quanto visus iter terdiu, quam nnclu amea lustramlo, circumeunt, ean-
    suum dcflcclens ad Atistros. Porro in bruina taiiium dem replicalo totidein mensium lempore repetonles,

    sub terrae hiferiora longe lateque circuinfertur qunn- solilis nnctu transigunt excubiis, lanto laiiorem quae-

    tum in solslilia supra terram edita longo laioqno quc sub terris qunnlo angusliorem suprn, itemque
    circumlabitur flexu. Similiier aesiivo, id esl, solsli- lanlo breviorem subius quanto piodticiiorem supra

    liali, decurrens iu circulo, tam brevem sub aquilo- lerras cursum peragenles. Unde lit tit in anno solari,

    nia lerrse loca nnclu facil digressum quam super Arclurus, Orion, et canis, sed el laclcus circulus,

    meridiana ejus loca diebus hybernis brevein facit as- cacieraqtie mililia creli una vicc plus lerrae orbem
    censuin. Sicut enim qnselibet anni vertentis nox illam quam sol ipse circumeat. Exlra hos sane circulos
    liabet longitudineni quam ante VI mcnses liabuit, et solis tres, duos uirobique circulos, Sepientrinnalem
    post VI menses habitura est dies, ita omni nocte sol ponuiu el Ausiralem : quorum Scplenlrionalis sem-
    tantumagit ilcr sub terra, qtianlum anie VI menses per noslris visibus apparens, non solis, sed Arcluri,

    egit, elposl VI menses aclurus esl super terrain ; et etquaecirca eum suni stellarum ambitii conlicitur;
    tantum nunc noclu ad Aquilonem, quantum tunc et quia vicinilale caret solis, frigidus esse non ces-
    interdiu gyrans ad meridiem. Sed et stetlsc omnes, sat. Cui similis esi Auslrslis, cl ipse ob longinquita-

    GLOSSjE ET SCIIOLIA.
    quifalsis opinionibus vncabula ista in astrisex bomi \\
    parle ab aquarum congerie nuda sit lerra. Deinde
    nuin nominibus, vel aliarum crealurarum vocahutis eliamsi nutla sii, neque hoc slaliin necesse esl ut
    imposuerunl. Ila enim slcNarum quarumdam geuti- hoinincs hubeai, quomodo nullo uiodo scripiura ista
    lium sapienles noniina, sicul et dierum indideruitl. menlitur, quae narraiis praelerilis lacit lidem, eo
    Quod vero eisdein noininihus sacra ulilur Scripiura, quod ejus prtedicia coinplentur. Nimisque ab-
    non corum idcircn vanas approbal fabulas ; sed fa- surdum esl ul tlicaiur sliquos homines ex hac
    cicns ex rebus visibilibus invisibilium reriim figuras, in illaiupartem Oceani imniensilale trajecla navigare
    ea nomina pro cognitione hominum ponii, quae lale et pervenirc poiuisse, ui eliam illis ex illo unopri-
    sunt cognita, ut quidqtiid incognilum signilicac, ino hominegenus instituereiiir huinanum.
    facilius per id quod est cogniliim, liuniauis sensibus Joan. Nov. Sciiolia. —
    Sane quonium de lemporibut
    innolescal. loquentes. Sunl quinipie circuli in sphaera « w .
    Qui e.rlendil Aquilonem tuper vacuum. Gregorius : xinti, seti (ul recentiores vorant) matehaii, napai-
    Aquilonis nomine in sacro eloquio appellari diabolus 't.rj.01, de quibus, lin tsi apud al os pa sim sil ob-
    solet, qui ut lorporis frigore geniiuin corda con- vium, vnluii lainen islo loco, ut Beda vel a qunlibet
    siringeret, dixil: Sedebo in monle teslamenti, in inlelligaiur, hos pauci. exponere. Quinque igiiur
    laieribus Aqnilonis. Qui super vactium exiendiiur, pi g ntur, nou quidem quotl non plures sint, sed
    quia illa corda possidet, quae divini amoris graiia quod plures onere sup i v caneuin csi horuin a
    i :

    non replentur. sole describuntur Ires duo reliqui a slellis.


    ,

    Arclurtis iile cst quem Latini sepienlrioiinlem Inielligendum esi eniin, cir. uinacla sphaera, omnein
    dicunt, qui septem siellarum radiis fulgens in seipso noiani describere circulum qui a sole describiintiir
    p
    ^'
    :

    revolulus rolatur; qui iileo plaustruni vocaiur, quia suut aequaior, circulus brumalis, el circulus sulsii-
    in modum vehiculi volvitur, et modo ires ad summa tialis ;facil enim sol in tribus cteli partibus qualuor
    leval, modo quniuor inctinat. Hic aulein iu cceli axe discriniina tliligenter sludiosis antioianda. Nam cuin
    conslilulus, semper vcrsalur, el nuuquam mergilur; esl a nnbis versus Auslrum remotissimus, quod lit
    sed dum iu semetipso volvitur, nox Hnitur, Per circa nonas Decemhres, nec cnimdiflicile estanimad-
    arctiirum hunc, id est, Septcnlrioncm , Ecclesiain vertere quam sii lunc sol procul (in meridie semper
    septenaria virlule fulgentem inteltigimas. Nam sicut inlelligo) a nostro vertice digressus, eo, inquam, die
    in axe coeliarcturusseniperinclinatur, rursusque cri- circulum describii ex inundi circiiinaciu, a quo pos-
    gilur, ita Ecclesia diversis quideiu adversiiaiibus tridie ileruin incipit asrendere, ac verlerc sese ad
    humiliatur, sed mox consurgens, sxpe et virluiilius nos ; propierea circulus ille tropicus dicilur, quod ab
    elevatur; el sicut ex trib. ci quatiiorseptenarius per- co lcco sol sempcr reveniiur. Graecis rponi x £ '," £ '"
    'f
    (icitur, ita Ecc'esia cx lide Trinitalis el operaliouibus 110; tlititur, id csi, versio hiberna eum diem vocant :

    qualuor virtulum principaliiim consuniinntur; ex Laiini bruiiiam, qnasi, ul Nonius amiotavit, fipa/y
    Ilde euim et operibus hoino jusliucatur. Neqne enim f,fjL«p, id est, brcvem diem. Proplerea a nostris cir-
    vel Aniipodarum ullatenus est fabulis accoinmo- culus brumalis vocatur, et lit exislente sole in prima
    dandus assensus, vel aliquis refert hisioricus vidis- parle Capricorni, undc el circulus capricorni dicitur.
    se, vel audisse. vel legisse se, qui meridianas in Deinde post dies nonaginia, mediuin mundi obtinel,
    partes solein transierint hibernum, iia u', eo post ubi describit circulum seqiiinoctialent, quo die iu
    tergum relicto , transgressis i£lliiopum fervoribus, qualibel regione dies et nocles sunt pares. Post hanc
    lemperatas nltra eos hinc calore, iliinc rigore, atque D ineiain quotidie sol vicinior Septeulrionibus reddilur,
    roorialium habilabiles repererint sedes. usque ad solsliliuni, quo die describitnr lerlius paral-
    In libro de Civilatc Dei deciino sexlo, capite nono, lelus, qui solstiiialis rjicilur, Grace rpo-K-n bipiw^, id
    sic dicil, scilicet Augusiintis : Quod vero Antipodas est, versio »sliva Significautius dicitur, Germanice
    esse fabulantur, id esl, homines a conlraria parle quoque eadem ralicne, des sommersche son vuend-
    terrae, ubi sol oritur, quando occidit nobis, adversa le. i*'it quoque iu prima Caucri parie, unde ol iro-
    pedibus noslris calcare vesiigia nulla ralione credeii- picus Cancri seu circulus Caucri dicilur, Universum
    dnm esl, neque ulla hoc hisloricacogniiione didicis- id quod extremis circulis el medio continelur, lor-
    se se aflirmanl, sed quasi ratiocinando conjeclant, ridazona apud scriptores diciiur, regiones enim his
    eoquod iutra convexa coeli terrn suspensa sit, euni- cocli locis subjeciaj perpeluo aestu vexantur. Re6tant
    deinque locum mundushabealei intiuiuni ei mediuin. duo alii circuli paialleli circa polos mundi ducti inlra
    Et es hoc opinantur alteram parlem lerrae, quue iufra nuos stellae quae conlinentur nunquam occiduiu, qui
    est, babilalione hominuin carcre non posse. Nec describunlur non omnibus eodcm modo ; nam in
    attendunt, eliamsi ligura conglohala et -rolumla Grsecia describitur a ppsteriore pede Ursae majoris,
    mundus esse credatur, sive aliqua ratione monsire- ColoniiC a lyra seu Gdicula. Sed alii hos circulos non
    tuc, non tamen esse consequens ut etiam ex illa a siellis, sed a polis signileri ducunt qui in quolibet
    665 UKO.i: VENKRAMUS OPERtlM PAHS 1 — DIDASCALICA CENUINft. 4fc6

    lem «olis pelidus, olique lerre uhjrcium nobi» sem- A jr< l; < oiiinia, ob solis iuolliorumque siilerum absen-
    per ahscoiidilus. De qun uiroquc inDui laudedicilar: tiani, infesta rigore et gelu prcmaulur xleruo, testa

    Qui (ucil Arcturum el Oriona, el Ihiadut, rl interiora ipso mari congeblo, qtiod ab insula Tltulediei unlui

    Autiri. Ki alibi : Qui exiemiit At\uilonem snper vu- iiavigalloiie dislat ad Doream.
    cutm. Mcminii boruiii et Pacta : II is iiilor incillaniquo du>i mnrlaltbui argrls
    •jI.iihit eoiiceHix duutn
    Qulu<|iie lcneiil Cirluui IBU), quarom una rortisco
    Scmuir solu ruticns, ei lurrida sempiT jbigui. Snl.iii'.:ili'iii el brumalein signillcat, qua? viiiua

    Ipsa est at.|uiuoclialis, quain qnia semper sol atit iitriuqne ferventis et gelidarum mut vi lemperatae;

    prcscns, aul hinc vcl iniJe vicinus illusirat, ntiiiiriim ideoque anibas dicunl habilabilrs, id esl, babitationi

    subjecta terraruni etustu llamniis et cremaia, comi- liiliili>s, et nec frigoris inunaniute, nec raloris mor-

    nus vapore tonentur. l ilium a se repeltenles acccsaiim, quamvis unam so-

    Quam circum extrcmre devlra 1»v»i|iirt inliuntur lummodo probare posslint hahitalnm. Neque enim
    C' rulrj glaeie iiiii n" ii-. iii|ne. imlii ilius atris. vel Antipodaruin ullatcnus est fahulis accoinniodan-

    Scptentrionalem dicit ci Ausiralein, quibus sub- dus asscnsu», vel aliquis rcfert llisioricas viili-sc,

    CLOSS.E LT SCHOLIA.
    traclu ?unt pares ; sed hi qtll doscrihimlur a siellis B truin intclliguniiir prima |^Vfebruma]obriguisseper-
    nuni|uain nccidenlilius, yrn climalum divcrsiiate va- pelua, sii|uiileni id ostendunt lineac ab I in G, et ab F
    rianl; ab-uiililnii euim al Ausirnin, liuni angu in K inler hos exircinosrirruloselineditim Riml.tuae
    ;

    sliores, ad Scpteiiiriuiicin anipl.ores : dicuntur ab niorulibus eoncessic, ab 1 srilicel in N, el ab F in


    Arislotele bi cirtuli borapcr appaientes. Iloruin uniis L; ab bis quo>|tie ducunmr line» oslendenles stnas
    circa polum arcticum Sei leulrtnn.tlis diciiur vel ar- ab N in M, el ab L in K. N.iin inler I e t N fcsiiva,
    cticu«,alter qui buic suh terra ad Austrum respondet, inler L et F hienmlis consiai, qnae utraqne altiin-
    antarclicus. Traclns, qni inler hos circulos et toiri- secns et frigoris et calnris tcinperie gaudent, muo-
    dam ziniam c unt dicuniur contB lemperatae, qiiarum niam ab N in L semper sole mbel, et in altera quo-
    una noslra est, altera anlichlhcnuin ; qu:e sub cir- que minore, qui majore coniinentur quinque tonis,
    culis polaribus jnceiit, snni iiilcnipcrale frigidx. Do- icrra: supcrjncent qiiinquc zonx coeli, qiue dislin-
    cet auteui Imc suhjccla ligura. gountur lilteris P Q R, quibns sic dividitur, al-
    D.visio est inundi per ibnas, cui hoc loco ascri- que magnis orbis Itllerls A B C D. Ex hls igitur
    ptae sunl liitei-.i: A B C D. Quoinodo vero ducanlur constat siugulas lerrx partes, a singulis rceli par-
    lincas inler lilteras, vidcs ; nain spalia duo advcrsa tibus super verlicem suiim posilis <|u*lii;rem mu-
    sibi, id est, a C in I septenliioiieni, ct a D in E aus- luari.

    SECTENTlllO.

    i
    HtRIDlFSi

    Vndefil in anno talmian-iiirns Orion, olc. Singuli |) ginti septem ilicbus et trienlo semel minus qu»m ip-
    pl nietariini orhes conlra c<i:liim ah nicasu in e<tor- sum llrinameiilu n circa mundiim versa rsi-qtiod msi
    tnm movenliir, unile diim ipsi iulegruin c<«li circulum eiset in »ole, lolo anno eUdem horis e»<l>-m nobi»
    absolvuni, semel minusi|tuin Ipsuin Orsuinenluin orirenliir sidera.sed diversnm olMervMNis; i'»m
    lerrani circiiniiverunt. Iianiie rum Saiurnus tilcenli Oriou ali.|uando niedia nocie, aliquaniio vesperi,
    u ii clrcuillini per.li.lcril, lol lingtllU aiiala (
    qun- ali iuiikIh diluculo exorilur.
    tidie euiin it COfllrt calun iinam ptrtem ) luna vi- Arcturu». Arcturu», slella esl priiux claritali»
    457 D£ TEMPOUOAl UATiONE.
    vel audisse, vcl lcgisse se. qm mcridianas ia partes A c«li spalia discurrendo subjectum lemperat oib.m.
    eo posl lergum divina ulique proi.urauic sapieuiia, ul nou sempereis-
    «oleni irausieriml liybernuin, ita til

    relicio, iransgressis /Ethiopum fcrvoribus, tempera- dem commoratus in locis, fervoiis aridiiate munda-
    las ullra eos liiuc calore, illiuc rigore, atque babiia- num depopulelur ornatiun, sed paiilaiiiu per diversa

    biles mortaliuin repererint se.ies. Deniquesolerlissi-


    commigrans, lerrenis frociibus nasxendis n-.aluran-
    inus luluralinm inquisitor Pliniug Secundusqui non dhque ternperamenta custodial. A quo teniperameiiio
    ttsi sit figuiac pinec nocis. nihiloiui- vidcliir tetuporibus indilum iiom n, vel cerle quia
    negal lerrani,
    vide quid de scribcns /.onis quadain su;>: siniililudine qualilatis ad iuvicem con-
    nus uniiique incoli, iis

    dicat. i tantum inter exuslam et


    Circa, inquit, dua>. lcinperala volvuulur , teiupora rocie vocnnmr.
    rigeulet lempcraiiiur, ereque ipsa? inler se non per- Ilieins enim, uipoie longius sole remoio, frigiua cst

    vis propter iiiccudiiiiu sidoris. Facilli.nuin sane ha- et buuiiila. Ver, ilie super lcrras rcdeunte, bumidiiin

    ruin lODaruni da:.t excmplum, qui geidissiino hie- ctcaliduin. vEstas, illo supecferventc, calidaetsicoa.

    niis rigore a.l foeiim oblongosclieinaie faciumsese Aiituinims.illo ad inferiora decedeme, siceus et ftigi-

    cnlefaciunt., ubi i^cris ipse quasi media znna, ot proxi- dus; sicque fit ul amplexaiiiibtis siugulis iue.lio mo-
    ma quseqiie. illi prorsus inlungibilia snnl oli ardurciti; deraminc qti;r circa sc stint, orbis inslar ad inviucm

    qua? vero siint longius afiamuiis hine vcl imlerciiiuia |J cuncta concludantur. Quibuc aeqite qualitalib:is dis-

    c.iininuiii frigorclnriient. Purroqiue inter hsciitim- paribtis quideni pcr se, sed allerutra adinvicem
    que leinpcrata tunt, et ad calelatienduiu acconmio- socielale connexis, ipsa qtioque muildi eJcmeiita

    da, sive ex mia, sive ex uiraque ignis parte stare consi.it esse dislincta. Terr.i namque sicca ct frigida,

    volueriiit, qui luinc sibi algid.e noctis in ten< bris sub aqua frigida el humid.i, aer liiuiiiJus et calidui , iguis

    divo ad lucem foiuiuque pai-snmt. Qui si tircnroiie esl calidus et siecus: idooque baec auiuiniio, illa

    ignis in modutn solis posstl, quinque nimirum cir. liiemi, islc veri, ille comparalur asstatti. Sedcihoino
    culos redderel; quia vero slat, lineas qui ique facit, ipse, qui a sapienlibus mi< rocosmos, id est, niinor

    nnain in m.-dio fervidam, duas circum gclidas, toii- nuindus appella ur, iitdem per omnia qualiiaiibus

    dein inter bas lemperatas. > babct temperalum corpus, imiianiibus nimirimi sin-
    gulisiis.quibuscotisiat liumoribus.modiimiemporuin
    CAPUT XXXV. maiiine pollet. Sangiiissiqtiidem
    quibus qui vere
    De qualuor lemporibiis, elementis, humoribus.
    cres< it, humidus el calidus. Cholcra rubea, qti.c ;rs-

    Teinpora sunt anni qtialuor, quibus sol per diversa C tate, calida et sicca. Cbolcra nigra, qua; autuiiiiio,

    GLOSS.-E ET SCIIOLIA.
    intra pedes Bontx. Orion magniindine ( inquit Ari- temporis. Ver tempus, annum signilicst ; per lem-
    ttotelea ) cl nitiltiluiline slellarum sidus niaximiim pora, duos annos ; per dimidium, menses sex. Jux-
    est, vtilgo qnoque uotum, prnpler asieristni clarita- la Lalinos auiem unius anni quatuor lempora ascri-
    lem. Canis int.T Galaxiam et Orionis pedes esl collo- biintiir hiemis, veris, aeslalis atque aiiiiimni. Juxta
    :

    calus, cuju^ ea uuoe in ore ponitur canicula vocalur, allegoriam, hieins leinpoalis intclligiiur iribulatio,
    Sirius auiem a Craceis propter siccilalem, qux> est quando tempestates el mrbincs sneculi incuiiibtint.
    du>u bnc asirum cu.n s.iteexoritur. .tst.is est lidei pcrseculio, quando doclrina p.-ili li.e
    iVcijue enim Anlipodarum. Autipodx, seu Anlipo- ariditale siccatur. Ver esl novilas fuiei sive pax,
    des (uiroqtie enim modo Lalini possunl inneclere, uiiaiido, posl bieinis iribulationem, traiiqiiiiliias
    ii-i<> Prisciauo) a Laciantio ei Atigustino neganltir. Ecdesiae redditur, quando uieiisis novorum, id e-i,
    Verum his a recentioribus satis est responsiim. Si Pascha agni celebralur, quando lerra iloribus, ij
    enim proplcrea puiarinl n«n esse, miod ex advrrso «•si Ecclesia sanctorum n libns decoratur. llem vc-
    ,
    <

    in allera parle ccsli,eadem non sit mundi ligura risel aiitumni, cum plciades media fere die velnocle
    quie apud tn>-, mun.lum n.'gant esse rotumluui ; oriiiniiir vel occidunt, ponentes ingrcssum. Pleiades
    alqui hoc jam a imiltis salis esl demonsiralutn. Si ob siint multc juges siellu , qtias elia.n botruin appclla-
    id, quod in ea parte orbis crediderint non esse ho- inus a multiiudine sleliaruin. Nam et ipsx septem
    mines, sed inaria, aut inculta loca, navigationibus esse dicuntur, sed aniplius quam scx nuilus conspi-
    id niinc dcpreheiisuiu est. cere potest. Hscc ab Oriente surgtmt, et appropin-

    CAPUT XXXV, D quante diei clarilate stellartuu ejus ordo dislendiiur.


    Pleiades autein a pluriiaie vocaix sunl, quia plura-
    P.rid. Rames. Gi.oss^e. — Tetnpora sunt vice» liiatem Groeci «tto toO trhivtov appi llanl. Has Latini
    iiiiilatinuum qtiibus sol accedendo vel riccdendo Vergilias appellaverunt, eo quod fost ver exoriun-
    aiiui teinperai orbem. Miems enim, illo longius iuo- lur ; et eo magis c.t l.r.s piad canttir, quod his
    rante, frigidus esl et liutnidus, ver ilio redeunie hu- orirnlibus aestas tagnificaltir : oc. idenlibus vero
    midum el catidnm; xslas supcrfcrvcnle, calida
    ilio hiems quod aliis peuitus non est tradi-
    osteiiditnr,
    el sicca ; autiininus,decidente, sicus el fri-
    illo lum His autem siellis ab eo quod septem
    signis.
    gidns. Hacc aiiiiqiii sexlo die anle I Jus Pebruarias suni, ei sidendide micani, sancti omnes sepiiformis
    et Maias, Aitgustasque el Novcinbres inchoabaui, ut Spirilus virlule fulgentcs signiiicantiir ab eo amem ;

    solslitia et xquinortia in medio esseul tem, oruin. qund sibi vicinauiur, scd non se cnntingunt, chari-
    Ver autem orienli cotnparalur, quia lunc ex terris tale proximos, sed teropore divisos Uei pr:edicatore>
    oainia oritinitir ; xstas meridiauo, eo quod pars ejus Oslenduni.
    calnre flagranlior sil aiiiuiimus occiduo, eo quod ob
    ; Joan. Nov. Sr.HO.IA. llonim autem temprrtim —
    conliniuiu caloris rt frigoris giaves morbos habeai ; priiicipia. Jam supra ineniinimtts auctores variare iu
    liteins sepienirioni, eo quod frigore lorpeat. ralione borum lemporum Pleriqu.: respiciuiil eoruni
    Tetr.pora sunl atini qualitor, qnibut sot per Hiversa qualilates, quar- sunt ex calido, frigido, biimido et
    citli spaiiu discurrendo , subjectum Umperat irbem. sicco qua: ubi nalitra primuiu movet .itijne ex.ilai,
    :

    Feiitpus juxia Hebnens i^leger anuus esl, secun.lum manifestis operationibus inde subsequenlibus, ,-ta
    illud in Dauicle Tempui el tctnpora
    : , et ditnidium tuunttir ex eo tetnporum discrimiua ;sedquia omui-

    IVtrql. XC.
    459 BED£ VENEKABILIS OPKHUM PAR.9 I.— DIDASCALICA CENUINA. 460

    sicca e i fi 1^1. lu. Phlegiuaia, qux hyeine, frigida suul A eaciem lempora ad lineam dislinc la reperimus, adno-
    ol liumida. Ei quidein sanguis iu inlanlibus maxime lato eiiam orlu Vergiliaruui VII, ld. Maii, occasu
    viget, in adolest eniibus cholera rulica, nielancliolii qiimjuc coriinnleiii \ II Itl. Novemb. Et Pliniut Secun-

    in traiisgessoribus i.l BJt, fel cum f.ccc uigi i saugui- ilus, in lihro sccumlo naiuralis liislorix , eodeni
    nil a.litiixtiim, ptileguiala domiiianlur in senibtis. Hcni iiiikIo distmguenda judicavit. Scd et bonio Eccle-
    tanguis eot iu '.|nibiii inaxiine ptillcl ficit hilares, titB saiictus Anaiulius, in optrc suo paschali, cuin
    taBlosi mlsericordes, niulimn ridentes et loquenies. dc tBuuinociiis et solsiiciis, <leque horarum ac niomcn-
    Cholcra vcro rubca facit inacilenlos, iniillmii laineii toriiin iiicrcinciilis sniiiiii- .i :ni. iit .puiassi'i. ita dispu-
    eotnedentes, veloc-;s, audacee, iracun :os, ai?il.'-. latiotiem suam siiuul el ipsum libellum lenninavil :

    KigT.t bilis, Blabiles, graves.compositos moribiij, do- i lloc aiilein iitm ignoie-, quod ipsa quatuor, quas
    lososi|uc facit. Pblegmaia , tnrdot , Bomnolentos, pii,v(Ji\iuius lemporuui conliuia.licel mensiuin 6equen-
    oblivieaoa generant. Borum auiem principia lempo- litim Calondil approxinieniur , uuumquodque tamen
    rutii diverse ponunt diversi. Isidorus naiiii|iie llispa- nieiliiim tempi i uiii, id eat, verui et a staiis, autnmni
    nicnsis episcopus, hyeinem IX Calenil.iriim Dcccmb., ct hieiuis (encat, ct non exinde tcinporum principia
    ver VIII Caleml. Marl., xslatem IX Calemlas Junias, inelioenlur, unde mensium Calendx initiantur, sed
    autuiiinum X Calendas Septembres babere dixit B ita tempus inchoandum est , ul a
    uiiiiiuqiiotlqiie

    exortum. GraBCi aulem et Romani, quortim in hujqs- prima die vcris lempus xquinoclitim dividal , et
    inotli tlisciplina potius quam llispanorum auclorilas x.tatis IX Cal. Jul., et autunmi VIII Calendas Oc-

    sequi consiievit, llvemem VII Itl. Novcmb., ver VII tnli., et hvcmis V 111 Calemlas Jan., siinililerdividal. •

    1*1 . Kebrua., xstatem VII Id. Maii, Autummuin VII I ln auicm Dei populus in lege lcmporum laceret

    ld. Atigusii inchoarc deccrnuiil , hiemis videlicct et iniiia, lestatnr Scriptura, qnx prxcepit dicens Ub- :

    :cstaiis initia, vcsperiino vel ma(u(ino Vergiliarum mensem novarum (rugum, et vemi primnm lem-
    serva

    orlu occasuque signanies. Item vcris el autunini, poris, el [acies Phase Domino Deo tuo. Quein secuti

    cum Pleiades media fere die vel nocle oriuniur et esse iEgyptii videntur, ex eo quod eruililissiinus

    occidunl, pouenies ingressum. Denique et in libris eorum anlisles Protereus ail lllud eliam oporiet :

    cosmographoruui atillienlicis ac nobili-simis , i(a C aKendere, quod errcnt ntiuiuin, qui primi mensis
    CLOSS.E ET SCHOLIA.
    bus annis pari ralione non accidit, dislincla sunt vcnli sunt quos nimivcrsarios quidem vocanl, qui
    lempora exorlibus stellarum fixarum. Ilabenl au cui II posl exnrtuni canis spatio q*Adr»ginla dieruui
    .iitl

    singulx partest|ualilaleselemeiitares, ul ver, humi- ex Sepieiiiriiiiiibus , quoriim flatus valitliores suol in


    diitii el caiidum, aeris naiuram sorlilum esl; xslas, Auslrinis qtiam in arcloil regionihus. Vide libro se-
    sicca esl el calitla velul ignis ; autuiniius, Irigidus ci Mcnuftu».
    ciiiiiln

    siccus ; hieins, frigida el hmnida, qualis el naiitra Figuras quas hic suhjeci, sie pictas inveni in
    biimoris est. Nain et liiems ab utn dicilur, quoJ est exemplari scii|Ho, qtwe qnia iiomiilul a.l hoc caput
    plucre. laaebaiit, vitlehmiiur i esse omidendx. Prion li-

    Meiiu inter itlos Itieme Etesiurum flalu. Etesiic V gursB sic fuil adscripUuu.

    (De temporibus ac purlibus ejits, et qualilatibfis anui, schcma.


    461 DE TEMPORUM IUTIONK. m
    initium lnnaris cursus a XXV die mensis Pliame- A hieme raedia, maxime campos lierbis floreos , el syl-

    noili, quiestXIICalendas April. omnino esse consli- vas fertur babere pomis onuslas.
    ifiuni, eo quod lunc iniiiuin verni lemporis ab iis
    CAPUT XXXVI.
    qui lioc invenire voluerunt cum omni diligentia
    De anuis naturatibut.
    prxlixura esse videatur. Vocatur autem ver, quod iu
    eo cuncta vernent, hoe est virescant. .rEstasab ueslu Annus vel ab innovanda cuncta qux naturali or-
    qui in ea maturandis fruclibua datur. Autumnus, de dine transierant, vel a circuiiu tcmporis iioineii
    autumatione fructuuiii, qui in eo colliguntur. Porro accepit, quia veleres am pro circum pnnere sulc-
    liienis a doctoribus frigus inlerpretalur, et stcrilitas. banl, utCalodicitinOriginibus,<>ruiortimani(«rm>nHr>i,
    Et b:ec quidem noslris partibus temporum vocabula id esl, circumterminum ;cl amfrire dicitur, pro circum-
    R
    rongruunt. Verum Iudos, ubi alia creli facies , alii ire. K i aulem annus lunaris, esl el solaris, esl et
    sunt ortus siderum, binas xstales iu auno biuas ha- errantiiiin discretus stellarum, est cl omniuiu plane-
    bi-re perliibenl niesses, media iuier '
    illos bieme tarum unus, quera uiagnutn specialiter uuncupanl.
    Etesiarura flalu, nostra vero brumali lenes * ibi auras Sed lunaris annus quadrifarie accipilur primus est :

    et mare navigabile narrant. Sed cl JDgypius nostra namque, cum luna XX VU diebus et Vill horis zodia-
    VAIflANTES LECTIONES.
    C, illas. ' C. ubi.
    GLOSSiE ET SLHOLIA.
    S.signumsemissignificat.quxlibetenimdictiomen- C Neque enim cujusmodi apud Bedam ponuntur, res-
    sura, seu in parlibus assis siiam {tic) quemdam cha- poudenl antiquiiatibus sculplis aut pictis.
    raclerem, de quibus et apuil Beilam de parlibus assis Subjeci hic alteram figuram, qiiam in Codice re-
    et plerosque alios vetusliores grammaticos ; sed lustissimo sic ad litti-rain iuvcni, cui hoc adscripium
    ddscriptoruiu inscitia vel negligentia corruptx simi. fuit.

    (Dt convenientia cotmi, microcotmi el anni.)

    caput xxxti. D lebant, etc. Annus solaris vel civilis esl, dmn sol
    Bhid.Rvhes. Gloss.c. —
    Annet ab innovando cunc.la ccclxv diebus et quadranle zodiacmn peragil quem :

    qute nalurati ordine lrantier»nt, vel a circuitu lempori» Romani a bruma, llebrxi ab xquiuoclio verno ,
    nomen acctpityuuia veteret pro circuiu ah poncre so- Grxci a solstilio, -'Kgyptii ab autuurao iuchoanl.
    ;

    405 IlKlijt VKNHRAUILIS OPEMJM PARB J. - DIDASCAI.ICA GENLUIVA. 4(4


    cum pMHMM) .iJ i>l sigiium cx quo egressa esi A <um long:rvil.iicm piiinuruiu liouiinuin detcriberrl.
    revertilar. Secundus diiobus diebus etqtiaiuor horis ita niciiiinii ! < Nullus aiiteui a.l viiam modernaiB, et
    prolixior, qui ronsucle meusis appellatur, ciun solem, aiiniuuiii brwitaicin, quibu» iiuiic viviinus, vilam
    a quo nova digressa csl, XXIX ilicbus cl XII lioris coiiiparaiis aniiqiiorimi, putel f:ilsa qiix «le illis tuiil

    exaclisjaui delecJa repeiit. Teriius, qui XII mensibu* dicls, cl co quod niiiic viia tanlo non ducalur ten,-
    biijusnodi, iil est, diehiii CCCLIV explciur, el vo- pore, creil.il neque illog"ad viiae i lius longilu lineiu

    c.itur cniiimmiis, eo quod duo s:epissiiiie lales pari- pe. venisse. Illi iiaiiique cnm c.seui rcligiosi, ct :iu

    ler ciirram. Ouailiis qui tptalmpit Crscce .licilur, ipso IVo I.icii, cumqiie ci* pabu!a opporiiiniora ad
    itt esl, super augmenluin, ei liabet XIII nienses, id majus tempus eiislerent praqiarala, t.niiurum anno-
    esl, dics CCCLXX.MV, qui uierque apud llebr.eos a r.im ciirric.ulis rite vivebanl; dciudc proplcr vinu-
    principio iuensis pasehalis incipit, ibidemquc lliiiiur. les, ct gloiiosas ulilitatcs, quas jugiier perKiuia-
    Apud Romanos vcro ab incipienlc Imn meusis bautur, id est, astrologhin el gcouielriaiii, Deus eis
    Januarii sumil initium , ibiquo teriiiiiiatur. Itcin amplius vivendi spalia coudouavit, qn.e nunc liaud
    solis esl annus. cum ad cadem luca sideruiii rcdiil, edisccre poluissenl, nisi sexccmis vivcrent amiis,
    peiaciisCCCI.XYdiehus, et per Inl eniin nniiormn ctirricula magnus amius im-
    Vlhoris.idest.qiiadranie
    toiiusdici,qiia- pirsquatcrducta cogil inlerponi dicm " plelur. Aiinuiii aulcm civilcm, id cst, solarein, llc-
    linum ijii'i.1 Kmii.vii bissexlum vocant , ul ad ciinidein brari ab icquinociio verno. a sdslilio Grarci, /E^yp-
    circiiiium re(ie:itur.Q.iai'tiissolaris gyriaunns biss> x- lii ab nuiuiuno, a briima incipiiinl Koinaiii. >

    lilisest, calarislribus unodieprolixior, quoconic< to,


    CArUT XXXVII.
    sol ad cuncla biguomm loca eisde.m dierura noclium-
    Dt dfcpuribnt nHifMMMM annit.
    que quibus aute qiiadrieimiuin reverlitur boris.
    Annus erraiitiniii MeHarma cst quo iliarum qtieque Il.ix de annis sinl dicia nalural bns, c.Ti-rnm an-
    Tcdiaci .imhilum pcrlustrat, de qno supra diximus. liquos diversarum gentium po| u'os diverse in obs< r-
    Aiiiius magiius csi, cum omnia simul erraniia sidera vaiione annali a vcru devissse ciiam bealus Angu-
    .ul sua quxquc luca, qux simul babuere, recurmnt. stiuus edocct, qui cum,duodccimo de civitale Dei li-

    De quo Joseplnie, in priino Autiquitatum libro.cap. 4, bro, contra eos agerel qi'i etiam sanctam Scriptonuu

    CLOSSjE ET SGHOUA.
    Annus commnnis lun.iris, dundecim lunis, id est, cojifdihet per r.odiai iim crvnversione, qno epitbelo
    diebus ccr.Liv , cinbulisintis \m lunis et diebns aliijui uiuutur scriptures, ad expriinendara naluram
    ccclxxxiv implvlur, a luna paschali sumcntes ini- C anni. :tliqu:in lo :td diflerenliani annoruin, qui n<u
    tiiim. Aiinus maguus c.i, dum orania sidera ccnis stellariiin inotibus computanlur, sed arbitrio b»ini-
    cursibus exaclis ad locuni suum rcverluntur, quem iraui. l'i vere vertens ai.nus solis cinst.it diebus
    dc annis solaribus Josephus dicil impleri. Dcinde. i-if.LJV et quadrauie, al vulgaris est quadraiile minor,
    propler virlnles el ijloriosnt uitlilales, quat jugiler bissexlilis est semisse elquadraiiie maj.ir.sic el iun:e
    perscruttibantitr, id est, astrctoginm et tjeometriam, aniii, aut siinl vcnentes, au' vulgares, id esl, qu bus
    f)eut tis amptiut spalia vivendi condonavil. Giromctna n<s propter lacilioiem computationein aut delnixi-
    trsl disciplina magiiiliiilinis cl lurmarum. JS.nn geo- iiiiis. aut addidimus ali)uiJ.

    inelria de lerra el de aensiira niincupaia c-i. Terra Quia veleret am, pro cihcu». Sic et F. Pompeius.
    cr.im Gr-.ccc yri vocalur, Metra mensur.i. Aslruno- 4m, iuquit, prvposilio loquelans signiKual riicam;
    iiiiam primi /Egypiii invem runt; asirolngiam vero imde servus ambacius. i.l esl, circumactus. Qniii ct
    < uativitalis observaiitiam Cliat.la-i primi dociiiTiiiit.
    i Grxci eodem respicientes anmim vocant ri>c<cur«v,
    luler aslronomiam aulciu vl astrologiain aliquul <lil- <|iiixl iu sese redeal , qu.v iialura esl ambhiu et
    lerl. Astronomix ratio mo lis pluriiiiis constat. Deli- circuli.
    iui eniui qniil sitmuudiis, quid ic/luiu, quid spbi rar C'H<m niu<7iiu>n tpecialiler nitnciipanl. Magnum an-
    silus et cursus, quid axis cccli et puli, quid siui cli- iiuuivocanl dtun omnes sideriim iimius eliam tar-
    iiiata coeli, quid ctirsns solis et Imiir cursus aique dissimi seniel suos cursu> ctmll< iiiul llic vere vvr-
    astrorum ; aslrologia wro partim naliiralis, pariiin teus a Cicerone diciiur, in c\leuua i<>ne liuiiian.e
    supcrstitiosa cs>. Naturaiis dmn exsct|uiiur solis ct vit;c, liliro scxto de R.'pub., in qu miilia nnlli.i an- •

    Imiae cursus, vel stellarum eertas icmporiiin slatio- , iioriim verlenliiim couliuciiiiir. S .1 de co mmier.i
    nes. Superstilinsa enim est illa quam malheinaiici noiiduiii satis ciinstat rccenliores terminanl i.xivn:

    s qiiiiuliii . qui in stellis augurantur, qniquc etiani amioruiii solariuin; qua ile re si pusiul.t cogu.isceie
    dtiodcciui <n"i signa pcr singula aniuuB v.-l corporis l.bel, viile Macrobium in Somiiiun Scipionis. Dirim-
    meinbra tlisfoniiiit, gilcriiini|iiv ciirsu nativit.ilcs bo- tur ct solares aimi magiii rcspeciu luiiarium, ut apud
    iiiiiium ct mores prcd care niiiiiilin . 1'oeltiu
    JotN. iNov. Sciiolia. —
    AnNH* ai> tnnovando. Ilic- luurca magouui Sul circuniveniur iiiiium.
    tenus Jteda pcr quamdam pra-paratiouem a<l amii
    Ev vcrsu cl ralio veilenlis auni cousi.il.
    j i r.
    tcmporis dcscriptiuneui explicavit solis elTccta quav limbulismut. ld est, ailjei tnius. Vi.ic M r.uiiuiii,
    dam ac al.as circtimslaiiiias ab lioc auleiu capite :
    scil il!c iiichscs luCo/tTfioiJ,-, iioii .iiiimiii, vocal.
    usque ad piiiiciiiiiiin annaliuni, cougcsit i|ii:c.laiu <l« •t.'iiiHji iriui;iiiii esl. Vocnnl el liiinc aiioum PlatO-
    niiiiurmii varielalc. Aiiiius euiin puslreiua temporis
    nicum, iniia enim liieronl cjiis da lioc ann.i placiia.
    cr.it pars, ex bis quas iu priuripio libri pniposiiiiiius.
    i M'l XXXVII.
    ordo requirebai ut pnusquaiii annales exiionci.i.
    I
    ! .i

    reddMSl ralionem aiuiorum l.sl aiiiciii.iiuiiis uit ge- linin. Rauks. Ci.oss.e. - 0"i eliam saiu i <m Siri|i-
    licralilui' dtrliiii.-iiniis) tertitm lempoiis iulci i.illiim, 1 ii jiii pul.iOaul ihlci pi nni, s.t'culi lciup.iiiliiis aiiiint

    qiiod lililuiu siilus ali<|iiod erraus sifjuifciiim iubeni COBipuUSM, i.l Ckl, l.inl.i ln. vilalis, ul tuiiis jiiii.ij
    Miniiiotn pr.r signoriim ordiiiirin iutegiv absul\it.L'n- u.isier dcccm illos Ii.iIiiiissc crctljtur. I,le»t lic. pu-
    il.rcl aiiiiuiii.i. cpitlii'ioii, SfMlll vilcr.rsquuiiiic siiiu- iMliant, quia iioii ic.l, ti.n.t luniu, s viveie m pnmi*
    <

    piuni cv asliul«gia, lertmt (UUUU, quod llal pUiicl.c wrculi leioponbus iiumugi utos atmoi uvc euaus
    ,
    ,

    465 DE TEMPOlUiVi BATMWE. 466

    puUbant nliier primis saeculi temporibos anitos com- A ms id octiirgeuios etiain pcrvcnisse, baec omnia in

    putuse, id est, Liul * annus nos-


    brevttaiis, ut iinug icilia ternporum sicidisse arbitratus est. 4 Atii

    terdecem illos uabuisse credatur, dicmtes : Cum au- qnippe, imjuit, SBslatc deteriniiiabant aniium, el aiic-

    dieril quisque vel legerii nongentos annos qnemque rom hyeme ; • lii quadripartiiis u-mporibus, sicul

    vixisse, debci iotellig» re nonagiuln, decem quippn Arcades inquit, quoruiu anni trimestres fuerunt. t
    illi anni unus e*t nosler, ci decem nostii, cenlum A Ijecil eliam aliquando /Jgyplios, quorum parvns
    itli luerunl ; dicil inler alia . i Ut aulein aliler aniuun annos quatcrnorum mensium fuissc suprailiximus,
    ttmc lui>se compuialum nnn sit incredjil.ile, «-'jiciunl tame line timitasse annnm. 1 Ilaque apud ens, inqu ;
    t,

    quod apud plerosque scriptnres hi>loiiac reperiiur, in singula millia armorura vixisse protluntur. >

    /Egypiios habuisse anninn IV nenstam, Aearna-


    CAPUT XXX VIII.
    nas VI mensiuin, Lavinios XIII uiensium. 1 Pli-
    De rutione biuexti.
    nius Secuniius cum rdalum fuisse
    coitui>emi>rasset

    in litterasquemdain vixi se CLtl, atium deeem am Dc rationc bissexti non nova nunc cudeif , sed
    •

    plius, alios duccntorum anuorum habuisse viiaw, qiue in epistola rogami amico quondain diii, etiam
    alios Ircccnloruui annnrum, alios quadringenlorum, iis insercre ojusculis placuit, ubi po;t pricfaiioncm

    qnosdaro ad quing<*nlos, aiios ad sexevulos, nonnul- B tongroam it.t suhjeci. • SictU, inqiiant, salturo luna;

    CLOSSiE ET SCIIOLIA
    amplios quam modo vivunt. Idcirco a-stimabanl san- qnando ceepit esse diluvium, in quo die< quadraginta
    clamScript- ramcoiuputa*se spatium annorumaliler coiitinualx ingentei pluviai mcmoranliir. Qui dies
    quani m
    nc l>-mporis , quod nullo morto credenJtuu nici hinas aut paulo ampliu-, sciUcel quatuor niinut 1

    esl. Iiutjuc apud eos. inquit, et singulu milita annorum boras hahent , seJ vicenas el qualcrnas die nnctuque
    rixi*** prod.miur. Post haec igitur verha parvo f.iclo t^nsa' t.ts; ac per lu-c tam magr.os annos vixeiunt
    imcrvallo. beatus Augnstinas ila snliinferl Quid di- : illi antiqni, usque amplios quam »cccc , qitantos po-

    catn ile Cainan, qiii eum apud uos ceuliini >ep(uaginta st;a vixit Aliraliam clix et v, etpost «um lilius cju»
    leperiatur, apud Hebreos sepliiagini» legimr fuisse Isaac cl.xsx, et lilius ejus Jacob prope cl, et quantos
    annoruin, quanJo ge.mil Malaleel? Qtii genueral imerposila nliquanla «taie Moy;c< cxi, el quanlos
    homo geptcnnis, si tnnc anni srptuag nia nuncupa- ;
    ciiam nunc vivunl boinincs i.vx , vcl lxxv. vcl non
    banlur, qui septem fiiernnt. Sed ciim hoc ilixt-ro, multo ampliit<s, dc qu bus dictum est : Ei amplius
    continuo referiur illud Jidajoruni es>c nicnoVium. i-jti* lahor et dnlor.

    ltem post panca Nunc jam videamu* quonani modo


    : Joax. Nov. Sciiiilia. —
    Plinius seamdui c>'in roni-
    evidenter possit oslendi uon tam brevcs utilli decem wirmorasjicl ctc. Locus esl apud Plinium ile spatiif
    ,

    unusessel nostrorum, sed tanl;c prolixitalis annos. vit;c longissimis, libro seplimo, capile qiiailragesiino
    qu.intx nunc habemus, quos utique circuitus conficil C cctafo.
    solis, illoiiim hoiiiiiMiiii vila piolixissima coniputatos. Areadn, inqiiit, quornm nnni trimestret (atiunt.
    St xcentesimo nempc anno vii.e Noe, scriptiini e-t, Arcndes primi mortaliom pulanlur, priiniinique oh-
    factiim essediluvium. Cum eigo ihi hgitur : Et aqua tervas.<e temnora e.x luna; cursu, untlc fabula vulga-
    diiuvii farla est snpcr terram scxcenlesiino anuo in tuni e^leos fuisse inna antiquiores. Est el liinxspe-
    vila Noe, secundo mense, dccimo septimo die uiensis, cies crcscentis (qu;« pwonSit dicilur) ctiamnum
    siaunus minimus. qualcs decem laciunt unum
    ille insigue el ArcadLc c: Gr;ccia2, <|Uod sibi usurpat natio
    nostrum, trigiota scx habcbat dies, lantillus quippe Turcarum.
    ai 111 11$ si antiquo morc hoc nonten acccpit, aut non CAHiT xxxvni.
    liabct nien-es, aut mcDsis ejus est tridunm, ut habcat Ramcs. Gi.oss.e.
    I5bid. —
    Quia tol annnum eceii am-
    duodeciui inenses. Quomodo igitur hic dicluin esl bituni, id etl, duoJecim signn circili zodiaci notissima,
    sexcentesimo anno, secundo mensc, dccimo septimo non in ccclxv diebut, s?d siiperaddilii sec hurH,
    die mensis, nisi quia tales qualcs nuuc sunt, eliaiu nJimplern cogiioscilnr. Si vis scire u.ide oritur his-
    lune erant menses? Nam quo paclo iliter decimo sextus, siito qtiia sol stalin tinoquoque signo trigiuta
    seplimo die mensis sccundi dicerclur cccptum esse diebus et ilecf;» sfinis hori-. Quapropler mulliplica
    dilnvium? Deinde posleaia line diluvii ila legitur Et : duodecies iriginla, linnt ccc; x. Ilcrum quia slat de-
    sedit arca in menscseptimo, septima et vicenma die ceni horis, iiiultip!i>a duod>'cies decem, cl liunt cxs
    mensis super montes Araral. Aqtia auteni minue- borx. Ilas igittir divide per v ginli qtiatuor. Vigiuti
    batur usque ad decimuin mensem ; decimo aulem quatuor hora: faciunt iiiitini diem, xl et vm duos.
    meuse, prima die mensis, apparuerunt cacumina p xc.vi qualuor, cxx quioque. Ecte ccr.ixv dit-s. Iteruin
    montium. S: igitur tale> menses erant, lales profecto quia i-tdi decem semis horis, niiiltiplica duodecies se-
    el anni eranl , qnales mtnc h.ibemus. Menses quippe mis, et fiunt scx borcc. E quibus bissexlus annuatim
    itli triduani viginti et septem dies habero non pote- succrtscere solel. Primo igitur anno pncparationis
    rani. Aut si pars trigesima tridui luuc appeliahatur ln-sext', prima hora uoc is quse diem xv Kai. April.
    dies, ttl omuia proportione mimiaulur, ergo nec lolo prxecdit, inlral sol in Arjetem. Il;ec igilurglossa jam
    qualriduo uoslro factumest iiludiaingraiidediluvium, BUpeiiM plenilerest sciipta.
    qnod memoratur faclutn quadragmta diebus el no- Bissexlus ex qaadranlis tatione per quadritnni m
    rtihus. Quis hanc absorditatem ct vanitaiem ferat? conficitur, dum sol ad id signuiu ex ijuo egrcssus esi,
    Proinde removeatur hic crror, qui conjeetura falsa non in cccrxv diebus, sed quaita diei parte super-
    ita vult astruere Scripluranuu noslrarum liJcm , ut adjecta revertitur. Verbi gratia, si nunc scquiiiocii 1-
    alibi destrual? Prorsus tanlus etiam tunc dies fuit iem cn li locum sol oriens intraveril, in biinc anno
    Suaniiisel nunc est, quem vigiuti et qualuor lior.v seijuente tneiidie, icrtio vespere, quarlo meJio no-
    iurno curriculo noclurnoque detcrminant. Tanlus ctis, quinto rursum in exortu recurrcns, necei-sari»
    mensis quanius el nunc est, quem luna ccepta ct linita diem pr.cniontt augendum, ue si forte non ad-laisr
    concludit. Tantus annus quanius el minc esl, quem per ccclxv annos xquinocUum vernalc solstiiiali ilie
    duodecim menses lunares, additis propler cursum proveniat. Q-em jEguptii, anuo suo expteto, id est,
    silarem quiuque diebus etquadrante, consummant, qtiarto kalend. Septemb.,Romuni sexto halend. Mart.,
    quanli anni sexcentesinti vitx Nue secuudus crat undeet nomen ac.epil, intetponunl. Bieviori aulem
    mt- itiis , ejusque mensis decimus scptiuius dics ti vulgai raiione bi scxtum rclardatio gcnerat soiis,
    i
    ,

    467 DF.D.E VENERARILIS OPERUM PARS I. - DIDASCALICA CENUINA. 408

    qnem dicnnt, locus et bora ciiior imvn ionis cjus A cant, inieicalare consnenmt. Quod si qnis calcula-
    per X et IX a iiios efficil; ila e conlrario bi-sexium lorum lacerc neg'igens CCC solum ac LXV diebus
    non alia catisa qtiam tarditas solaris cursus general. omnes se annos agere dcbere pulaveril, magnum *i-

    Sunl eiiim nouniilli qui faeililale cnmputandi abs- bi mox invenict aunui circiiilus occurri.-se dispen-

    que labora eonpreiiendaal quania bissexii cres- dium, ita ut posl ali|Ui>l annorum verlenlitim cur-
    eenlis particula per singulos annos, vel menses, rictito, a^siivis mcnsibus verniim lempus, vernis bru-
    vel etiam scptimanas, el tlies incessanles adim- malc, brumalibtis auluinnale, antumnalibus xslivum
    plealur. Nec lamen dicerc noverint qualiier eadcm se offendisse pcrversus cnmpulator boirescal. Si eui
    partieula crcscat, vcl qux sil causa quxve ratio cre- sane qux de sig ifero el rocli ambilu paucis diximu«,
    nicnli ipsius , quidve nascerotur crroris inlesli , forte habeniur incognita, buic vtdgari, ci forlassis

    m n ii ipse dics bissexli suo juxia mnrem ne- compendiosiori, ac maniresliori ralione satisfacere
    cessarium inlercabretur in ordine. Bissexlus igi- curavimiis, ul qui cceli signis iniendere puerili in

    tur ex quadrnnlis ralione pfT quadrienniuiii con- scbola iii. ii dedicii, saltem borologii lineis in lerra,

    fi itur. Qiiadi .nii ni namquc solent appcllarc quar- qux neccssaria quxrit appreheudar. Et hic ergo sciat
    lam parlero cujuslibet rei, verbi gratia, pecunix, tem- solcm morulis suis et lardiiale quolidiana qu idran-
    poris, lo i , cl ideo quarin pars diei, qui XXIV horis B lis hujus annui disponenie opere Creatoris esse ini-
    ciim sua nocie complctur, id csl, horx VI quadraus nislrum, quem diligenlior inquisilio declaral, non ad
    consuctc vocalur. Quadranlis aulem liujusce per eamdem borologii lineam per CtXLXV dies posse
    quadriennium in dicm iiitegrum colligcn Ji, ct in loco plene reduci, sed verbi gralia, prxsenti anno in
    si,

    soo inlcrcalandi hxc cst ratio, quia sol annuiim m-li a quinoctio vernali, quod juxla .Efjyplins, qui calcn-
    arabilum, id cst, XII signa circuli zodiaci nolissima, latorum palmam lencnl, Xil Calcndarum Aprilium
    iinn in CCCI.XV dichus, scd superadditis VI horis die solet venire, a mcdio orientis surrexerit, eadem
    adimplere cognoscilur ; unde fii, ut si, verbi gralia, die post aniium aliquaulo inferius oriri, el lertio,
    nnnc xquinoclialem cceli locum mane oriens intra- quario, quintoque anno eamdem diminutionem in

    verii, in lur c anno sequenle meridie, terlio vespere, lantum nalurali sui cursus augere lemperanlia, ul
    quarto mcdia nocle, quinto rnrsiis in exortu diei, nisi dies bissextilis antea juxia morem intercale-
    utpote complelo diei lotius circuilu recurral, sicque tur, jam XI Calendariim Aprilium die faclurus xqui-
    necessario diem superfluum admoneal ubilibet inter- noclium a medio surgat orientis, e.undem nibiinmi-
    pnnendiim, annique quarli pleniludini esse copulan- nus tardilaiis su.e conslanliaro in cateris quoqne per
    dnm. Qticm iCgyplii anno suo solemniler expleto, id totiim anuum servalurus exortibus simul et occasi-
    cst, IV Calcn lariun Seplembrium, Romani antein VI C uu9
    Olendarum Martiarum die, unde el bissextum vo-

    CLOSS^E ET SCnOLIA.
    non ad eanidem lintam per ccclx v dies plene redeunlis, lilale computandi. Non est diTicilis computandi bic
    quem ti, terbi gratia, in wquinoctio vernali , quod modus eniin seclione partium dodecamorii
    , fil

    juxta.£gyptios xn fialendarum Aprilium die provenit, prxlerea dislribulione minuioruiu in singulos dies,
    surgenlem a medio Orientis diligenler annotaverjs, quibus anniis solaris constat, qtmt minutis vi.lelicet
    bunc anno scquente, die videlicet eodem, aliqnanto sol quotidie minus promoveal in signifero, quain in-
    injerius oriri, el tertio, quarto, quinloque anno eamdem tegram parlem iricesimain dodecamorii porlionem ,
    diminutionem in lanlum augeri reperies, ut nisi diein de qua et supra cnmmeminimus. S. d hoc loco in-
    anle superadjicias, undeeimo Kalend. April. tequino- dicem subjicere libuil m.ituum solis ac luiue, quantum
    amediosurgat Orientis, eamdem si i-
    rliimi facturtls sol scilicet singulis temporum niomentis in signifero
    licel Uirditalem in ca-ter s quoque sercaturus exortibus. spatii coidicianl.
    Joa.n. Nov. Scuolia. —
    Suiit enim nonnulli qui (aci-

    SIU. f u. rn. \i. si;:. TEIIT. (JIABT. eniNT. sext. SEFT


    Sol qualiiiel hora. (1 o 27 60 49 3 10 4
    Snl quoliliet die U 69 s 10 37 19 15 5t>
    Spl i|iinlilii'i aniio II 29 46 59 2*2 1 59 45 40
    S.il anno
    qu.dibel
    el horis vi 12 H 26 5G 19 54 4
    1 ihi.i Iioi.i 52 55 27 33 7 57 41
    l.i.na qiiolibct die II 13 10 35 1 15 11 4 35
    l.iiu i
    ditbus xxvii t-l viii horis 12 •J 17 14 15 i 45 13
    In hae fi&ura prinius ordo o-lendil quot signa lldus D meiisiim atlinel) xlate nosira, quam Ciceronis, aul
    per id leiupiisin crelo transeat ; secnndus, parleslri- Plinii ; de qua re superius plura sunt dicta.
    ce*imas dodecamorii; lenius, qimt minuta prima : (lueni .Fgijptii anno suo solemniter exp'eto. Taniel-
    dieunlur aulem miuula prima se.\; gesiirx parles si .1 gyplii aliler inlercalenl qnaiu Rnmani, eadem
    uniusciijusque pariis tricesimx seu gradus quarlus, ;
    ijiiien ulrobique ralio, Uieri|ue rjnitn dinm ialaioaai
    minulaseciinda;quintus, luiuuia tertia.Progrediuiiiur rein uUimo mensi apponunt, quia adjeclione i iv>« ere
    eniiii inaiheoiatiti in inliniiiiiii hac seeiinne, qux Hl debenl extrein.e iii.i^iiilu<liiitiiu pirles. II mii.iiiis ju-
    per iniuuli anlegrcssi sexagenariam divisionem. li-ni primus Marlius, antequ.iui intercalarenl.
    fuit
    Sie /EgyplU ii'C.1 aiilumnuiii exeunle anno.
    Cnnst.il ex
    hoc indi e, per computalionein addi- Sallem liorotoyii tnuis m tertit, llorologiuiti inlrl-
    tionis aliquanto pius Intercalari, quaiu vcrna s<>lis ligeniltiiu e.-l qn.ile Mipenus ilescrip-l, vas scilie<*l
    inoiii- Bligal ob id COnllpgll loll iiniin,
    : l Liiiiiiiaiii, • lioroscopum, <|iiain i» iplu n Viti uvm-, vueal iu alut :

    ct i|iniioiiu ciiius vcnirc tquoil ad conipuUliuiiein


    <
    naiiii|ue iiescui rjuo paclo id deprobeiitli peaaM.
    469 DE TKMPORTJM RATIONE. 470

    CAPUT XXXIX. A rins ergo iiumeriisdieriiin sexla pars anni tsL i Et


    paulo pojl : tProinile.inqnit, persenarium primi v<-r-
    De mensura cremenli el bissextilis.
    sus muliiplicutur, tauqiiam senarius secundi versus,
    Sed de mensura cremenli bissextilis ue le noslra ct liunt scxies sexageni treccnti et sexaginla dics,
    lateat senlcntia, dicimus quadrantem ejus diei, id esl, qui sunt inlegri VI menses. Sed quoniam sicut
    sex horas per annmn
    boram autem per
    accrescere, niensem circuitus lunx oslendit hominibus, sic an-
    duos menses, diraidium vero borxperunum mensem, nus circuitu solis animadversus est, resiant autem
    solis dico natiiralem porro quartam partem hor;c,
    ;
    V dies, ct quadrans diei, ut sol impleat cursum
    id est, punclum permedium mensis, quia solemnovi- suum, annumque cunr.ludal; qualuor enim qua-
    mus zodiacum circulum, id est, duodecim signa lio- drantes faciunt uiiiim diem, quem necesse est inter-
    roscopi per CCCLXV dies et VI horas ambire ; sin- calare excursu quadriennio, quodbissextum vocant,
    gula autcm signa cjusdem zodiaci per XXX dies et ne lcmporum 01 do lurbctur ; ctiam ipsos V dies et
    X boras ac semissen naturali cursu peragere, di- qiiadranlein si considereuius, senarius numerus in
    midiinn vero signj cujusque per XV dies V horas et eis pluriiuum ralet, primo, quia, sicul fieri solct, ul
    quadianlem unius borx percurrere. Nec omnino pu- a partctotuin computetur, nonsunljauidies quinque,

    tamus eorum suscipicnriam esse senlentiam, qui,


    " scd potius sex, ul quadraiis ille acc.ipiatiir pro die;
    quasi nocti nibil tribuentes, tres tantum horas per inde quia in ipsis quinque diebus sexla pars mensis
    annum bissexto accrescere coufinnant. Quod si ita esl, ipse autcm quadrans VI horas babcl, tntus
    es-et, non ante annoium Vfll circiiilum dies qui cre- enim dics, i.l est, cum sua noclc XXIV horx sunl,
    verat totus complereiur, diem namque totum, idest, quaruiu pars quarta, qui esl quadrans diei, VI horx
    cinii sua nocte XXIV habeie horas, etiam \ulgus iiiveniuutur ; it.i in anni cuisu senarius numerus
    ignobili nuvii. Qui dum lotus pcr quadriennium nou pluriiuum valet. i Hxc dc tanti anctoris excerpere
    iicgctur impleri, qua ralione quarta pars rjus persin- diclis libuit, ut de natura bissexti mex pusillilalis

    gnlos IV annorum ncgalur impleri '.'


    Veruin si quis sensiim relegens, non soluni liunc per scuas horas
    nostiam in hoc spernendain pulat assertinnem, lcgat annualim crescere, sed et miiltiplicem ejusilcm se-
    beati Aurelii Augustini quartum de sancta Triniiate narii numeri perfeclionem, qua ct annus ipse cou-
    libellum, ubi de senarii iiumeri, in quo mundus fac- stat, ex ore doctissimi tractaloris intelligas.

    lus est ,
    perfectione disserens, etiam hujus quadrau- CAPliT XL.
    Quare sexto Calendas murtias ihlercalelur.
    tis mentioneni facere, imo el eum certi myslerii
    gralia per omnipotentem condiloris sapientiam pro- Oii hoc aulem bissexli diem in iutnse Februario
    visum factumque docere non omisil. < Unmn euim, " placuil inlercal re Romanis ,
    quia hic brevior cxte-
    inquit, etduo et tria, sex liunl; qui numerus prop- ris et exlremus anni mcnsis erat. Verum ideo iioii-

    terea perfectus dicitur, quia parlibussuis complelur. dum expleio eo, quemadmodum jEgyptii cl Grxci
    Habet enim eas, tres, sextam, tertiam el dimidiam, dccurso tnlius anni sui curriculo facere volebanl, ne
    nec ulla pars alia, qux dici possit quola sit inveni- oinnino dischsa lcge sua veteri, iuiiium Martii nien-
    tur ui eo. Sexta ergo ejus unum est, tertia duo, di- sis aFebruarii (ine sejungetent. Idco non ante sex-

    inidia tria. '


    Una autem, et duo el tria consummant tum Calendai um Martiarum diem, quia Deum Ter-
    cumdem senarium, cujus perfeclionem nohis Scrip- ininum colentes, Terminalia sarra, quce vicesimo

    tura sancla commendat in eo maxime, quod Deus VI lertio mensis ejusdem die semcl instituerant, inalium
    diebusfecit opera sua, et sexlo die factus est homo diem mulare prorsus non audebant, sed iis rile ce-
    ad imaginem Dei, etsexta xtale generis humani, Fi- lebratis.sic landeui necessarios aliquandiuperplures^

    lius Dei vcnil, et factus esl lilius hominis, ul nos re- irescenle aulem per xiaies sx< uli perilia, unuin qua-
    formaret ad imaginem Dei. Annus etiam unus, dranlis interpouebant diem. tleu, miseri desipientes!

    si XII menses inlegri considerenlur, quos triceni qui nescientes eum cujus n gni non crit finis, qui
    dies complent, talem quippe mensem veleres obser- dixit : Ego sum principium, ' quod et toquor tobis,

    vaveruot, quem circuitus lunaris oslendil, senario D terminum divino cultu honorandtim, et ei sacra ac
    numcrn pollet. Quod enim valenl sex in piimoordine sacrilicia credebaut agenda. Sed mullo miserius de-

    nuraerorum, qui constal ex unis ut pervenialur mentes qui habenies piomissionem regni coeleslis,

    ad X; hoc valenl LX in secundo ordine, qni cons- his poliusquxtermino suntobnoxiaadhaTerepeliluri


    tatexdenis, ul perveniatur ad ceutum. Sexagena- quam ad xterna voluntproperare, sine fine vicluri..

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    C, Unum. * C, qui.
    GLOSS/E ET SCHOLIA.
    CAMJT XXXIX. sexlus, a cenium millibus usque ad nongenla milli.i.
    Bhid. Rames. Gloss£. Senario numero pol-— Hoc valent sexaginla in secundo ordiuc. Sxuli sena-
    Ul. rtc. Sex enim parliculi sunl. Priimis ordo nu- rius numerus conlinetur in sex, in primo ordine nu-
    meroruni est, ab uno usque ad decem ; secundus, a merorum, sic et senarius nutuerus coiilinelur in
    decem usque ad ccutum ; lertius, a cciiIuih usque ad sexaginta, in secundo orJine. Sexics euim unns,
    mille ; quarlus, a mille usque ad dccem millia quin- ; scx, sexies dcccm, sexaginla.
    lus, a decem millibus usque ad cenlum millia ;
    , i i

    471 DKP/E VENFRABJLIS OPFRUII PARS l. — DIDASCALICA CF.NUINA. iU


    CAPCT Xl.l. A 11.11- feruiii, itn etiani lunc IbMvn llimi. verlii gra-
    ()uod *( /iirtu fumiranKm ltabe.it. tia, ici ii.iin liinul r.c quuriaiii «ompuiare nieniiucri-
    iii i : li.ic ternper iiiduslria Ufrvlgflea, ul cuio lu-
    Intei li;ic auicui nieniinisiR itebel cnlculator ol
    nain mensi» Fcbrtiniii lunc uno die plus ouam s-oln-
    iuiKiMi mensis Fehrnarii caMeris anuis XXIX dieruni,
    bat liabere feceiiiiius iu dicbus laincn Ca'embviitii
    anno auiein |.i-,-e\ii!i cotnpulei XXX, siv.ilUm aiiie
    Narliarnm, exrrpto soluni timtecinio circuli deceo-
    ililercal llllil ,u:i li:i<<(rni. SCU pu IuiihIiiiii, lei ii.iii.ii i

    mivcnaiis Ipaam quani et auie coimucve.rat


    -111110,
    cenlingai. i .;i.i adjccliune diei efllcilnr lunarein
    lniic aiiiiiiin. t>i ritininuui.s slt, CCCLV, si cnilinli-
    luna scrvi ( a-iatcm. Nain ct ittco lun.-c qna- muim
    ilraiitein tlandutn ninneiiius, ne n ajor snliio iil Ca-
    miius, CCCI \ \ \\ diehus compleri. Palam nnoique
    lcndas Marlias rxisteitdu, ratuiu pimbili» ubier-
    apparel quadranlrm de quo scrnio csl, nnn a.l sol s
    vanlix ctusum rct tu a traiuite defleclal. Qoibus ail-
    i.iriuiiiiiioilti, sc.l ad luna cursuiu a*qne pertiuerr,

    quia si liina? qitoqncqu niranlOM accommodareiiejta- lem quuniisve temporuiu parlicolis idem lunj; qua-
    draus accrcscnl, majortt qiucsitti indigcl nunque
    vciis, scd liisscitili aiino ejnsdcni quanlitalis incn- ;

    cum ipso quadrante ctiaui crcbra embolismoruiu


    lem lunarcm Fcbruario, «ujtis cl anica so!. ha ,

    quoqne
    at>tavcris, lii profeeto in

    pas.ha'i, eji.sdcm anni pridie quain debuerat adve-


    ei quaria decima luna
    B
    inlcrrttplio, ct sallus

    »_!««»
    si.lit.
    «M ratio,

    •. »'«'««» digi.osci queal, ob-


    ne tota discir-

    niat. Ideoque pasi halis ralio vacillet, et lotius nltit

    anni cursus titubet, slatusqueille semper inviolabi-


    CAPUT XLII.

    lis dccennovenalW magis magisqite ttirbatus


    circuli T)e mliu lunte.
    everlatur. Qnare oporlel ut sicnt, dictanle quadran- I)e quo t.iiiu ii saltu vcrisimile app.irel quod etuii
    lis rationc, quarlo anno, qucni bissextilem dicimus, ciiior qiiam \ 1 1 ! _* j putaiur lunaris inceusi"iiis locua
    in uua eademquc scxta Calcndarum Martiarum li- et bora procrcet. Nain quomodo lieri possel ul per
    ne.i, verbi gratia, le. t am quaitamque eolemus po- annos denos et novenos uniim nccesse esset solito

    CLOSS/E ET SCIIOLtA.
    CArn xli. anniim ccclxxxiii dietv.it
    tiinani tlecenno vcnalis cycli
    Brtd. Ramrs. Gloss.c. —
    Quarc oporlet nlsicut dic- faclt cninptitari. (,»u..d si facere iiegliuas,
    per iv iic-
    tnnte quadrantit ratione quarlo anno, qitem bissexti- ccnnovcnales cyclos |j libi iunc ubi prima putaiac
    lem di imus, i« una eademqiie tcxtn Kutiudaruin Mur- occ.urrct.
    tiar :m linea, verbi gratia, tertiam quarlamqiic sulcinus Snllitm luniv Sicut lintis dies propler reUrvfalio-
    poivre (eriam, ila eliam tunc ibtdtnt lnnam, verbi nem solis imerp unus dies propler v
    niiur, ii.i l')<i-
    aratia, lerliam simul ac qnarlam compnture memi e- fj i.»l-'m luiue prxterniittitur, quem saltum lun c cal-
    limuj : Iiac temper indistria periiifHet, ulcum lunam culainrci voc.int. lnccnsionis ejut , scilicei lunat.
    me sit tebrmirii, tunc mi ilie plus qitam tolebat, ha i Singulat tiiio*,id est, unamquamque lunam ixii se-
    bere (ecerimut, in diebus tamen Kalendarum IHarlin- iuis, id esl, duodecim horis. Computuntet, srilicet illi.

    rmn, excepto sotum undecimo circtili deceiinovenaiis I ncensionet lnnarum. Compiilatores di-
    earum, sci.icet
    anii", ipsnpi quitm et anlea co tuererat luna serret cunt, vcl mcdia die, vel mcdia nocle, semper accendi
    miatem. Quisquis isiud argumeiiiuin lcgeril, el for- luiain, i.dii observanles in hoc veritatem naturx.
    la sc r.iaiii lal-i lica.ii los-am inveneril, qiue unani
    . Nam licet aliquando boc fiat, non lamen semper
    B atem lunx bis in itna Imji, seilicel iu sextn Ka- tnedia nocic vel media die accenditur. Si naiurapi,
    le-id. Mai l. li o.n .-, et sinii t r in sevlo Kalcnd. Mart.
    i scilicct inccnsionis lun c qworas, luna in circuitu lu-
    Craatina die, id esl, priinam bodic, cl |irimain cras- n.in primi mentis post saltiim, id csl, Augusti, qnae
    liua die (tnrliain (irdine computarc docel); caveat ut nunc meiitlie accemlitur Sciun ii inensi-. pcst salluni,
    iieqnaqiiam illain credut, sed reclo alque ordinato id est, Spptemb. luna, aMir nunc nierfio noctit accen-
    traiuite i-3iii pronuntict, vidclicet bodie primuu, ditur, anna (ntitio, id est, secundo vel sequfcnle, hora
    cras sccundani ; vel si bodie secu itla u, craslmo ter- una el decein momeniis, qund est unus punclus, et
    tiani; aut si hodic terliaui, mane atitem quarlani. decima nona parie unius puucli anle medium diei rel
    Sic el de eaUeris xtaiibus suis a prinia nsque ad tri- noctis illustraliir, scilicet, sic omni anno citius ac ci-
    eesinam intelligendus est, qaia aliter Fcbruariuin lius. Dislinctio, id esl, divi.-io. comnttini* imni (crmi-
    bissexlili anuo tricesimam lunam batiere non potest. nu.-n, .scilicel perlinet, norandccim tndtt annonmi.
    rl aliler dccima i|uana Itina in lcrmiiio pnschali con ,, scilicet solarium , uon commuiiiiliii vei embolis-
    erit, sed potius, quod nefas e.-t dicere , quinla inoruin.
    dccima. Ilam unrfe snpra. Primo sricndum esl qund in —
    CAPliT XLII. t decennovenali circulo unus dies saltus luna- n-
    iin

    Rrid. II .mi ;. Gt.OSSjC. — Saltum lunie locusel hora crescat, deinde qu -rendum cst, quomodo paulatim t

    cilior inccnsionis ejus pc:- n ivemdeciin annos cflic.it. pcr ainaulas lunationes aiigescendn ad integrtim dieiu
    Qiiamvis enim qui.lam siugulas lunas vigiuli novcm pcrvcniat. Nam iu deccin e( iiovem annis ccxixv lu-
    scinis dicbus comptitantes, inccusiones eaiuin medio ualiones sunl cum embolismis. I.i ideo neces.-e esi ut
    diei ct mclio nnclis scmper altcruenl, non in huc pr.i'1'aiimi diem in tot dividas aii.s, quoi iti drcen- |

    tanicn veritalem nalurx, sed caleulaiidi facilitatcm iiuvciiali cvclo suni lunaiioncs. Iloc aulon uullo
    iiiqiiirunl. Nam si iialuraui qu.eras, luua primi men- cuiiipi'iiiii.isiMs iinidii. quam si bnras diei vicmli
    sis oii. c nunc uieri.lie, ct HCUndi i|iu- in medio noc- qiiaiuor dividas pcr niinuii. Una hora decem miinia
    (is ,i 'cc.ndiliir, auno luliicn, bora el d.cctn mniiieu- rccipit. Muliiplica ergo dcci m nniiiita vj ics r( qua
    Its, cl dimidio iiioiuenti, Cl iimi.i dccima pirie ler, et hahebis CCIL iniuiita. V.\ bis CCII nniiulis,
    dimidii tiiomenli, HHe medium dici vel noctis illu- ie aapradlclii ccixav lunaiionibui loiulcm nunuta.
    atraiur. II cc laraen dltlinctio, nonad renum cmbo- lci icel uuit-uique liiuati«i-i iiiiiiiiluui rl einui ,

    lisini vcl rnnmiiuiis anni lcrniiuiiiii, hA ad a-quaui qtiini|in- niiiiiil.i rcsnliia. Quse vcui i|uiin|iin iinuuta
    diviaionem novemdecim tendii mnoruui. Sicquc enhn faciunl nic lielatcm uniui lior.c, i.l csi, »
    r inu um-
    i"M iiiiveniiiccini annoa pauraiim Htnarlt eeemra iiienia Parlire uuumquodque mmnmlam per duo-
    leaa pruoccupaiido uiiiiM din i|iatium amiiunt, ul- diuu U"iiJs, el iiivciiics ii m initijs. I ii.-it nun-
    473 1>K TEMPORIM RATIOtNE. 474
    ilieruro lunx numero auferri. si non hoc velocitts „\ XX ; da singulos .innis siugulis, el remanet tin us :

    aliqua luuarisgyri paulatim toto circuli dec«-nuove- hunc divide per XiX, et videbis quod ad saiium lu-
    nalis lempnre proi:urarel?Quomodo e conlra tarJi- n;i complendum, ut diximus, annuaiim, bora et
    tate ctirsns solaris agi probatum esi, ot nntis per punciits, ctnona dccima pars poncti tmius aecre-
    quadiicntiium cjus rursui dics auge.ttur. Hujus au- scil. ^on ergo nnis tisdernque vel arliculis tcuipo-

    tcm voIim itaiis ei, ut ita dicam, anlitipaliotiis, ta- tuin, vel coeli climatibus lurnc cclebraiur acccnsio,
    mctsi ordo nou faeile palet, mensura ncquaquam sed scmper ahquanto citius quam prcie 'enti mense
    iatel. Cunslat enim quia diminuiio illa alqueabla- provenerat, ut sit tmde iinus anno nono decimo
    tirdici unius, «,ue, quoquo modo agilur, per denos transiliatur dies. Diversis aulem locis circttii decen-
    et imveims annos lota conflcilur, bora per annos novennlig diversi quique calculatorcs bitnc euradeiu
    singtilos, ei uno punclo, et ntwa decima partc unius liin.c salliim inlerponcnduui, id est, mcnsein luna-
    puncti, augetur. Hies namque X !UV liabet horas, e rem, qui ca tcr.s aniiis Iriccnos dies habere consuo-
    qoibtis cum XIX lotidem annis circttli decennnveua- verat, unde Iriginta dicrum essc faciendum piita-
    lis dislribiteris, remanciil V has per
    ; IV iiiuliipiica, vere ; et ratio quidem naturaiis in piomptu cst,

    rtuia videlicel bora quatuor punctis constat, liunt cuncta bujusmodi rremcnia, vel detrimeiita solis et

    GLOSSiE ET SCHOLIA.
    qitedtiodccitrt vicics mnttipficalas, prxfaium complcnl U lur. Sciendum ergo est quod in decem et novem an-
    iiorternm, »t romaneiil adbuc de pncdictis ccxl nis inler communes et cmbolisnios, menses ccxxxv
    um-iis, quinqiie. ilas qu nqtie ilerttm diviile peraio- continenlnr lunarcs. Qtiot nienses, lot duo leciiiius
    nins durentos f jinia quinqite. Tot enim sunt lu-
    t i paries momenii, lol denique atomos snmere necesse
    nnUrmra circuli «lercnnovenalis, sicnt supra imou- e»l. Quic panes per daodenarium divistE, derics no-
    viiims, et uiveiiie» quod itt iiiiaquaqiie lunatiune jam vies itaoaeiMH, ul cst, ccxxvm reildi.n', qn;c stinl
    dieti circttii crescit sallus liio.i iniiiuluni, ct uneiaiu iiiomcnia decem ct novem, quia in auni circulo, qui
    nnitis inoiticiili, cl alomiim. frwoceupando, pr;cve- ccci.iv constat dicbus, pcr bas partes iutegruiu mo-
    nieodo et prxcedendo. AmiUeni, perdcns Vliimum meiilum ellitilur el rasunt adlmc partea septcm de ;

    d*cennovcnalit encli annniu CCCLSXXill diebus facit ccxixv mensibus, qiia? proptcr illos sepleiu einbo-
    computari, s-iliici quarlus, ra ione saltu. absumi- lismo> accidiint annos. Habcs itaque momeiiia dceem
    tur. Quod si (ucere neylitjai, es', si salltim noni et novnn ittiegra aJ vitje-imain qoarlam horain,
    I

    feceris per qnindecim detennorciialet cyclot, id esl, ex parlibus iitomeiilorum collccia per decem el no-
    cclxxxv aimos. i tim dutieas lunam compuiare pri- vem annos. lla;c junge ad superiora viginli, ct ha-
    mam, oeeurret 15. bebis triginta novem u.omeiil i, el ailliucil. esl iitiuin
    Ilem nnde snpra. — Si quis calculator suliliiiits de niomeiilmn Sume igitur illas septem duoilcciniiis
    saltu iuvestigare voluenl, scire dcbel quo.l in
    litiiae partes, quas superesse prxdiximus, et dc >ex parli-
    viginli ci diebtis, et ncto hois luna zodia-
    septem C btis fac dimiilium momcnliini, et remanent seplcm.
    cum circuium perlustrat; sed ul ad inccitsioneni ejus Suine ergo iloinos decein et novem annorum per siu-
    nsque pcrveuiat, necesse est duos tlics et quatuor gulos incnses, id cst, ccxxxv, el «livide per qtiadra-
    boras addi, boc est, ut dies viginti et novem, ct giiita seplem, (|ii.i> est duode- ima pars momenli, el
    duodecim lioras habeat Sed antpqiiam perHeiat iluo- iiivenics qutnquies qualragiula septein. Hos juuge
    decimain lioram, perdit cx ea qu.iiuor iiioin, nla, ad sepiimaui pariein sup ailiclam, qux reiiiaiiseral,
    unciiti uoam, eiquiiigentestmamsexagesiinamqunr- fac diinidium iiiomenlum. Ctii allcruui dimidiuni su-
    lam partcm momenli. Siquidem momenluin quin- pra inveotum adile, ct habes integrum momentum,
    Iteutis et sexaginta tfttaluor atomis eonstat. Idcirco qi.od habci atoinoa dixiv. Quod momentum ad sti-
    si hoc uosse «lesidcras, coilige per uiiumquemque praditla triginla iiovem momenla comicelcns, babe-
    nieus-.m Itinarem, dc iucctisione ad incensio-
    iil est, bis quadraginla momeiita, qu.c raciuiii horam inte-
    nem , momenta quaiuor, et duodeuimaiii parlem gram dtei. Hanc boram ad supraJicias viginti et tres
    inomenti, et atomum uiiuut, quaj anticipant iitceu- lioras adjiinge, ct bauelbis iulegruiii dicm viginli
    sionem liui.c, decem ei imvem annis
    et inveuies in quatuor hoiariim.
    viginli quatuor Itoras, id cst, diem intcgrum, in quo Ilem unde supra.
    Si vis scire quomo 'o dies lu- —
    sallus lunaj perlicilur. Coltigc suprailictos menses quae dicitttr saltus, praepar.itur el creseit per
    iwe,
    per decem et novem tttraos, ex quibus duoJccim sunt decem et novem anuos, et quanium delior aiiguicnlo
    communes, quorum imusquisque habrl nnmses duo- crescit in unaquaque ltinatione, boc est, in unoquo-
    deciin, el dies cccnv, et scptcm suut euibolismi, que Irniari meiisc, pei ccxxxv (lol eiiim mens s lu-
    qui kabeni iiiensrs tredeeim, dies vero ctci.xx\iv. _ nares sunl itt cyclo decennovenali), multiplica du-
    Qttapropler mulliplica momenta qualu ir intcgra " cenla triginti quinque qualer, sivc qitatuor tliicenties
    «itio.iccies , id esi, pcr duodecim menses in anno trigesies quinquies, quia quattior momenla in uno-
    comtnuni, liunt momenia quadraginta et orto. Iieni quoque iu. nse crescunt, proptcrea omnes ineuses
    quadraginla el octo duodeci s secuudum iiuineiimi ducentos tiiginla quinque nmlliplicanlur quaier, qui
    comoiuiiium annorum multiplicata liuut dlxxvi. Si- faciuiii nonc ginla quadr.igiola momenla. Hic auiem
    niiliter per trcdecim lunares embolisnii anni menses, totus numerus per quadragiiiia si partftus fueril,
    id qualuor momenla, cl
    est, tredecies multiplicata re.ildil viginii tres qiiailragenos, et vigiuti momcnta,
    fiunt quinquagintaduo seplies, hoc est per seplcm hoc est viginti ircs boras et dimidmm. Iila auieui
    eiubolismaies anuos inultiplicaia, et ccci.xtv mo- allcr.i dimidia bora, quaj deesse videiur, si scire vo-
    Mieota. Quaa cum clxwi supradiclis jiincla sintiit Jucris qiiomodo colligitur, et quomodo crescil, sine
    fiunt tictiL.Qua; divisa per quadragenarium, quia dubio Non soltiiu enim quatuor mo-
    ita iiiielligitui-.
    hora quadragiuta momeiitis consUI, viginti tres red- mciita in unoqooque mense dc hoc augmcnto lunaii
    dunt quadra^enarios, id est, horas viginii tres, el cresci.nt, vcrum cliam tliioileciina pars momenli in-
    insitper umtm viceuarium «tui cst medietas vigimi, super et alomus, id esl, quingeiitcsiuia scxagesiiua
    qualuor, boc momenta viginti. Sicque ex solis inle- quarta pars momenli crescit in oiiiui uiense lunaii,
    nris momeniis, per dccem ct novem annos, hone et sic iu duodecim meiisibtis iiiium moniculum colli-
    xxm el semis vicesini;c quaiLc conliciuitlur, licsi.it gitur. Intci iin illos atomos dimitte, doquibus poslea
    «l medielas bor;n viccsitn.i- quarta^, qua- rcmansil, dieemus ; et ita pcr deeem et novcm annos quasi
    tx purtibug mo^iiCiitorum alquc alomorum supplua- luisiCiil omnes tuininuncs sepletii embolismi ititcrim
    475 BED.E VKiNRKABIUS OPERPM IMKS I. — DIDASCALICA CENUINA. m
    ln.ue in pariihus a quiiioclioiimi, ubi piiiuo ereata ^ flgtiol, facicntes cparla* luu.r aunuas, i|iiariiin lncm
    miiiI, iniliu n Quemque sorliri, so'is quiilcm in ver- esl in X! Calcndas Aprilis, de oclava decima in uul-

    oi, lun:e vcro in autumnalis luco icquinociii. De- l.nn facerc salliim. I.lciiqiie annuiii eumdciu, gi non
    nique Analolitis, qui vcnssime iu a-quiiioctio verno bissexius atlsil, dicbus treceutis quinqiiaginta tribus
    initium nieiisiiim, el capul circuli lolius, lcrminuiit- conguminanles. Quod eliam Dimiysius iu c, liglola

    que decernii, non ipse hanc in capitc vel tine gui langcre videlur, ciim ait : i A decitmi quima lunx
    rirculi decennovenali-i, sed ducinio quarlo ejus an- paschalis fcsli, anni, vcrbi gralia, pracedenlis.usque

    no, qui est utiinns ogdoadls, muiationcm ion.c po- a I decimam quarlam scquenlis , gi communis
    sii:t, l.n -iens illam ascciidcre in xquinoclio de ocla- amius CCCUV esl, ilies babcbil ; si embolismus,
    va in vicesimain. At couira Viclorios terlio ad lincni CCCLWXIV. Quod si unus dies plus luinutve con-
    ogdoadis unno, hanc inlersereiidain ccnsuit luii.nii t gerit, evideus error est, cxeeplo videlicet anno
    Calendarum Januariarum, de quarla in sexlam dc- primo srcpe dicli deccnnovenalis cycli, quciu a ile-

    cimam convcrtens. Pono JSgyptii, in quorum sen cini.i quarla luna pasclne ultimi, id est, noni dociini
    lentiam calbolica nuiic conseutit Kcclcsia, eamdeui auni usque ad quarlam decimam lunam just|ein .
    ;

    raiitaiioncm primo anno circoli decennovcnalis ad- priini nuinerare curamus. i Piopler quod nlcm ul-

    GLOSS^E ET SCIIOMA.
    deserentes , creseiml decem ct novem momenia. dc quarta in decimam sextani convcrlens, scilicet
    I iiiim aulem inomenluin, quoil dncsse cernitur, col- dum uos de quarta in quiniam converiiiniis lunain
    li^itur ex septem mensibua embolisniis, et aiomo Kal. Jauuar. qui iu fiue dcccnnovcnalis facturi su-
    imiiiscujusqtic mensis. Ex sex... mensibus cnibolis- nuis salimii, et iJeo oiiiioicin .clal.-m Inn.v hibemus.
    mis dimitliiim monicnliim COlligilar, iu quo siint Illeenim de qu.irta in ilecimam sextam converlil, ut
    .itoini ducenli ocluagiula duo, ct a'iud diiniiliiim iiux" fuerat qnarla, in qiiinlo annn in Kal. Jan. se-
    in.intentum colligilur ex uno mcnse cmbolismi. Iioc quenti, id csl, scpiimo ani.o iu iisdem Kal. qua? de-
    est duodecima pars mo.nenli, in qua parte suut bnei.ii compiilari decima quinta, propter sallum
    atomi quadraginta seplem. Colligc ergo atomiim compiiialiit.il- deciina sexta. I.t ideo dixil: De quarla
    iiinii ciijiisque meiisis, qu sunl duc.nta Ihginta qnin- in decimam < jl<im,diim apud nosest de quarta in de-
    qne; niille siniul cinn quadraginta seplem, liunl du- cimam qiiinlam, qui non fecimus aJliuc salltnn.
    centa nciiiaginia duo, boc est, aliud diinidium mo- 1'orro /Egqptii, in quorum senentia cutholiea mmc
    iiiciiiinii. Mitte simul cc et cc , fiunt cccc. Item cttisentit Ecclesia, eamdem mu alionent primo anno
    uctiiaginla et oclu.iginla, cenluni sexagima. Duo et circuli decennovenatis af/igunt, (aei.mes epactat lunee
    duo, quatuor et ii.i simul pi.mv alomi, hoc est uiium
    ; annuas, quarum locus esl in undecimo Kal. April. de
    momeiiliiin. Quod super decem et novem aJJitum, decima octava in nullam [acere sallum. Ecclesia Grx-
    vigioii ir.omenta eDi.it, hoceslaltera dlinidia bora. ctim esl, quod in Latiiium vertilur convocatio, prop-
    Mi super viginii Ires horas et dimidiam, liunl vi- Q
    le ler quod omnes ad se vocet. Calholica, universalis
    ginii quatuor, boc est, unus dies naluralis, qui di givc generalis interpreiatur. Non enim sicut conven-
    ciuir sallus lunx. licula liiviciiconi.n in aliquibus regionum parlibus
    Reeapitulaho hujus argxtmevM. Nam quomodo — coarctatur; sed per lctum terrarum orbein dilataia
    lieri posset ut per annos denos et novenos unum diflunditur. Pro peregrinaiione auiem pr.esenti, Ec-
    necesse essel solilo dierum lunari numero auferri, clesia Sion diciiur, eoquod abbujus peregrinationis
    si non hoc velocitas aliqua lunarisgyri paulatim lolo longiludine posila, promissionera rerum cceleslium
    circulo decennovenalis lempore procuraret ? Aufer- speculelur, ct idcirco Sion, id cst, speculationem ac-
    tur enim hme una dies per novem ei decem annos, r.ipit pro fiiiura vero patri e pace Jerusalem voca-
    ;

    quia in liue deceiinovenalis cycli, in Kalend. Atigust., lur, quia Jerusalem pacis visio interpretatur. Iiem.
    ubi debuisset trigesima esse, lit prima. Hoc igilur De decima oeia.a in nullam facere saltum. lu nullani,
    secundum .-Cgyptios, quorum senlenliam in hac ra- id est, trigesimam. In line enim decennovenalis cycli
    lione nos seqtiiinur. Similiter secundum quosdam lii luna in Kal. Mart. Per argiimenlum xxvn coni-
    septimo Kalcnd. Decemb., ubi debuisset esse liige- puia illain, et itiveuies in ipso anno in undecimo Kal.
    siioa. litprnna; et ubi prima, litserunJa; et ubi April. luiiain decimam octavam; adde ad xvni, m>n
    secunda, lit leitia, el rcliqua usque ad (inem anni. sicul in crteris annis, scd duoJecim prup-
    iiii.leciin
    Denique Anotoiius qui vcrissimo i» a:quinoctio ter saltum, el invenies in primo decennovenalis cir-
    verno initium mensium, et capul eirculi lutius lermi- cnli anno in uiidccimn Kal. Apr. lunam iricesiniain.
    tiumque decernil. Anatolius atitem non eo ordine Et li.i,- csl quod dicit. De 18 in uullam, iJ esl, in iri-

    facil cyclum suum quo nos; nam ubi aputl nos est cesimam. Aunus luitaris cst minor solari in uutleciin
    oclavus annus, scilicet ogdoas, apud illum cst deci- D diebus, cl idco ul annus lunaris conveniat aJ sola
    tnus quarlus annus cycli sui. Ergo luna qu.c fu t reni, eparke sequenlis anni supra epactasanlece len
    anno pncterito, id e.-t, anno decimo lcrtio, uctava; tis auni in duodecim diebus. El propterea ascendunl
    inni adjicit xi, sed xit, ut sit sallus; et lit sequenii in ipso .inn de deceui et orto in nullam, scilicei
    i

    anno, iJ est, decimoquarto, iiiieqninoclio vicesima ;


    epiciam, id esl, in triginla, diiodecini additis. Sein-
    apud illtim enim ociavo Kalend. April. scquinocliuin per enim quan.to sallus est, aJJiiiiiur dutKlecim a 1 1-
    esl. K-t ergo inler nos el liiin una luna sempcr,
    i tcs lini.c, in aliis veroanms undccim. Qni salitts na-
    qtioniamille a meridicad meridiem compulal lunam. luialiter iu ultimo anno derennovcnalis circuli po-
    Ilaque gcplimo anno cycli noslri esl luna undecimo nitur, et ideo Analholius el Yiclurius non in conf iuo
    KaleiiJ. April. sexla; decimo Kalcnd. septima, ioiio loeo ponunt salluiii, du.ii in alii-i aimis eiim ponunl,
    h.ileiid. oclnva, oclavo Kal. noiia, qiiam ille octa- iJ.ngur annum euimtem. «t /,ti'i oissexlus • »i', diehtu
    vam fatil; adjiciciisqne illi dtiodeciiu sequeiili anuo, rcouii consummuntes. Subamlis, »i vero bisscxuu
    hoc csl ogdoadis, est vigcsima. El iJeo ilixil De o- ipso aimo ftieril, lunr. recipil ipsaui luuam causa lns-
    lava in viicsimam, dum aptid nos esl de nona in vc- sexli, quam pcr.liJerat cauia «altus, quia in bissex-
    cesimam, qui non aJbuc fecimus sallum. At coiitra tili anno un a>las liin.c crescil, scibcct in mensr Ke-
    i

    Virtorius tertio anle linem ogtiotdii anno, hanc inter- bruario, el habel ipse iinnusdJea chlv. El iu ii>»0
    aeiendam rensuit lini.nii Kal. Janiia>., de qnarta in anno ubi sallus lil, mia iDtas luiu- .leciesctt, el h.ilxt
    drcimam scvl.un contci lens. tainlra, scilicct senleii- ipsc aniiiisIrerentos ocluagiula tres dirs qnartus ;

    tiuni Aualhulii. Allero, wilicej .111110, lv.il Januor. vcro ratione saltus abnuuuiur. Qui piufccto «jltus
    m DE TEMPORUIYI BATIONE. 478
    tirous epaclas, id esl, adjectionrs lunares XVM tunc A cesima nona, dehinc vertniur in nonam. Sed snnt qui
    retinens, primo anno non XI, nt in cxleris annis hoc nohis in luna Novembris inensis agcndiim magis
    fleri solrl, sed XII dies accommodal. El quia XXX auiuiiient, quatenus bnjusmodi iinpeiiiiiienlis ciim
    fiierum line volvuntur, nulla cpacia in principio ip- piu-ccdenlis anni fine ahsnlulis, nnvuni de aelero
    sius cycli ponuntur. Secundus autem annus epaclns aiiiiuni libernpossiul cmnpiilo ingredi, juxla excinplum
    XT s iscipit. Et iden, sicut diximti6, a qninia decima vidclicet .Egyptioriini, qui boc in penullitno anni sui
    luna paichae primi cycli, nsque ad finem e jus in mense, qui cst noslcr Julitis, lacrre perhih ntur. Sed
    cominuiiihus annis et embolismis pra?fixos <1ii>s uos sive liic, sire illic, sive alibi feceris, neccsse esl ibi-
    invenire non dubium esl. Hujusmodi ergo cogit di- dem, ni Inilnr, trcs pariler meiiscs uudelricenorum
    versitas, sex solum primos circuli decennovenalis computare dieruin.
    annos xquali uohiscum seiale lunam pul.ire Vieio- CAPUT XLIII.
    rium. Nam deinceps inserta mutatione saltus, una Quare luna aliquoties major quam computaltir,
    semper die majorem nobis eam usque duin etianl uppareat.

    nos finito cain circulo toto inserimus habere nnn Notandum sane quod hujus ralio saltos lunaris,
    cessat; qui profecto sallns non alihi aptius quani XII longa sni facil exunilantia cremcnti lunam ahqiioties
    Calendarum Aprilium die viilctur anno rrddcndus, B majorem quam pulatur vidcri, adro ul eliam die tri-
    propterorigincmvideliceti|iiam praefati suniuscoiidi- cesima vesperascente illam non gracilem incoelo ap-
    tk>nissiderum,ulluna iner.sisMarlii,quxeolit dic vi- parere contingat, cl quanio circuli dccennovertalis

    GLOSS/E ET SCHOLIA.
    non alibi apiius quam dunderimo Kalendarum Apri- hus juxia Kalerdas Januarii; sed hic tempnris re-
    lium die videtur aimo reddrndus, sciliret jnxta natu- dundantia sallu noti lollilur propler lardilatem.
    r.im ; lamen non pnnilur ihi sallus, propler tnrmi- i.xri M.ni i

    nalem. Quem a d cima qitarta Iutta 1'asrhtv iillnni, id B:id. Bames. r.i.oss*. —
    Quid enim rationii est
    e»t, decem el norem anni, u que ad decimum qiturlam limcc mutiiliunem meridianis compilare ab lioris. cum
    einsdem primi numerare curamu Ideo Dionvsius pne-
    . nec imposita lunc in ccclo, ncc sit eyressa super terram,
    dictuw annuiii a (iecinn qiiarla luna, et nou a derima sed ncc utla legis solemnia meridiauis rel postmcri-
    quinta inrlm.il, ue propter saltum luua: unus eidem dianis, red omnia vespertinis ineipianl, simut et con-
    auno dies deesse vidralur. Sed lanien talis composi- summeiitur in lioris, nisi joite quta Adnm peccans, ad
    lio, id est, ul tinus dies pro duobus cnmpiiietur, nil anrnm post meridiem tncieputus a Uommo, el de
    pro.lesl quia nullo modo cccliv, sed revera cccliii
    ,
    pnradisi cst gaudiis puUus, qna exsnlare cmpimus,
    coustat diebus. Non enim movere boc qoempiain de- debuit liora notari, ut iium dicimus luna; iiiilium in
    bet, qund Dominus Beda saltuin luna? dtioilrciino meridie, qux defuclivam hahel naturam, recolamus
    Kal. April. die aplum esse dieit, quia ipse qtioque £ el nos ea.lcm hora de paradiso expuUos, et defrcluit
    statini subinfrrt: Sive liic, scilicet <lu derimo Kal inchoasse? Gregoiius : « Neque enim Adam postcul-
    April., sive illic, scilicet in luna Novemhri, sive nlibi, pam in divinitatis subslanlia
    videre Doiuinuin poiuit,
    sciiicet tertio Kal. Augusi., sicul itgyptii , jece- sed increpationis verba per angelum audivit. De quo
    r s, etc, juxta exemplum videlicet iEgyptiorum, qui scripium est Cum audissel vocnn Diuuiiii deainbu-
    :

    hnc in penulliino anni sui mense, qui est nostrr Jn- lanus in paradiso ad auraui posl meridiew, ahscon-
    l.us, facere perhibentur. iEgypiii enim in suo peuul- dit se intcr ligna paradisi. Quid est enim quod post
    timo mense, id est, in Julio, dum a Septembri an- peccalum hominis in paradiso Domiuus non jam
    num incipiunt, ponunt salluai, sirul quidam in slal, sed deanihulat, ul nisi quod lux ferventior
    penullimo taciunl nostro, id esl, in Novembri. Et ahscesserai.et peccalricem animain culpaesua» frigora
    ideo in decimo nono anno, quatido sallum faciunt, coiistriugehanf/Iiicrepavitergo Adamdraiiihuiau*, ut,
    iion ascendit luna Julii trigesima, una luna vidrlirel r.rris mt ntibns nequiliam suam uon snlum serinoni-
    causa saltus amissa, sed vigesima noua; et ob id bus, sed eliam rehns aperirrl, qualenus peccalor
    luna K.il. August. terlia reddilur, ipi.r juxta argu- Immo, el perverha quod feerrai audiicl, et per .1e-
    mentum secunda cnmpuiatur. Tertio Kal. Augusi. amhulationem amisso aelernitalis staiu mutahiliialis
    apud i£gyptios saltus pnnitur, id est, prima iuua loco suac iuconslanliam rernerrl, et pcr auratn fervor*
    liicesintae; inde venit leriia luna in Kal. August. charilatis exnulso, lorporem suum animadverierei,
    ipso anno. llli aulem qui saltuni ponunt in seuiiioo el per drclinalionem solis cognoscerel quod ad tene-
    Kal. Decemb., id est, primam lunam loco tricesimx, bras propinqoarel.iLcgein Moralibus iihrum vigesi-
    compulanl seplimain lunam in Kal. Deceiub. ipso muiu nonuni, iu quo baec sacra verba inveni.
    anno. Etab Augusiousquead Decembremdiscordanl D Bemigius Plantaveral aulem D.miinus Deus pa-
    :

    cuin .-Egyptiis, qui calculaiorum lenent palmam, eo raiii-uiii voluplatihus a priucipio, id est, in inilio
    quod simul tertio Kal. Augusl. non faciunl saltum. remotis aquis a superiicie lerne, et iu uiiuin collectis.
    Post hxc autein ad unam coucordiam. Sed lamen Uhi autem nos habetnos. Paradisum a principio,
    rectius .Egyptii, quam illi lerminanl sallum, quia illi quidam codiret haheut Rden ad orlum. i.\ quo
    :

    in Kal. Scpiemb. ei Ocioh. nccnon el Novemb. dis- pnssumus cnnjicere, paradisum in orienle siluni. In
    cordant cum epaclis; iEgyptii ve o in unis taniuin, quacunque aulem orbis parte sil, scimus eum ler-
    id est, Kaiend. Augusl., ul supra dicium esl. renuin esse, ei interjeclo Oceano el uioiitibos oppo-
    Joan. Nov. Scudlia. —
    LtiiK« sa tu<s hxc ratio est, sitis, a nostro orbe longe remotissimum. Est enim in
    quod plus temporis per embolisinos iniercalalur in altissiino l(\co silus pertinj.'ens usque lunarem rircu-
    lunaribus temporibus quain ipsa requiril; velocior linii, unde el illuc aqux diluvii ininime pervcnisse
    enim est paulo, qoam computatur. Exigunm namque dicuntur.
    in quo citius ad soleui redil propler minulam sectio- In quo posuit fiominem. Ex hoc quod positus in
    nem non polesl facile animadverti quae tcmporis : paradisum bomo dicilur„dalur imelligi, non ibi eura
    superfluilas tollitur anno derimo nono, a prima de- iiiisse condilum , scd in liac nostra morlaii terra,
    traclione. Eodem modo, ut supra docuimus, plus in- quia prsevidit illum divina prscscientia illic pecea-
    quam omnino sol re-
    tercalari in annis bissextilibus, turum, ct oh hoc ab illa sancta terra in lianc conval-
    quiril;unde lil ul bruma noslra a-iate aule idus lcm miseriae propellciiduni. Allegorice aulem pa-
    Decembres proveniat, qu* licbal Ciccronis teuipori- radisns prxscntcm siguilicut Lcclesiam, quaa recle
    479 W» E VEKEIIARILIS OPEIU.M PAUS I. — DIDASCALICA GENUINA. 480
    tenriimu amplius hoc crebrius patialur A cnncilio prohata (irmalur, hxe c»t snecialilcr regul.i
    insial, lanlo

    gnta exislcnte perspicua, quod saltus iilr, de quo leiicmla, ut lunoe aeuirm non juxla quosdam a nicri-

    loi|uimur, j-int maxiuia lunc sit e.t pane pi rfecius. diaua vcl dimiilia posl lueridiem, ted a vespcrtiua
    Se.l iu naturalis assertitme verilalis, qua; et Nica no pntloi hora mulare novei iinus, quia nimirnin luna
    CLOSS/E Ef SCIIOLIA.
    hortus deliciaruin dicitiir, ilum uobis in ea spiritua- eccendntur, non lamen primam print qitnm ve per n
    les di'li( i.i' admiiiisirauitir l.iinnim nir in mcdio iiJrru, trd Irig limam poliui oporlet atttimari. Si
    paradi.si,Chri*'us csl in uieilin Ecclesia;. De quo per enim anle vesperam accendatur luna, nnn propler
    qiicmdani sapienlem ilicilur : Ligniun viue esl liis linc autc vesperam cou.putatur prinia, sed In vespere.
    qui apprchetuleiint euin. !;•-«• est ctiain fons, qui ile Si niliier si post vesperam, id est, post occnbilum
    !';iu i- subslanlia deseendcns, ail irrigamtain suam s lis accendatur, noo computabitur propier lioc pri-
    sanclam venii Ecdu-iaiii De quo per /.achariain iiu, doncc ad aliam vesperaui vcncrit, et ibi videa-
    dicilur Eiilfons paiens ilmnui David. in ablulioneiii
    : lur, id est, ve-pcre, fcilicct propter primam eondi-
    prccaloris 1 mciisii iiai:p. Domus David,sancta e.u Ec-
    1 lioiiein. Qnod si quii graviut huic iniileni tutttlioni,
    clesia, cni, itl cst, ad cujus salutem palet fons, id esl, dixeril se novam tunam eo anno quo taltut intereudut
    Chrislus in ablutionem pcrcaioris. Percalor esl, qui etl, hoc esi, iiilimo c rrtiti decennovenalisbiduo, priiit-
    inalinii quod menic cogilat opcribus exsequilur. Mens- qimni primu canerelitr, muliis cum tetlibui viditse, id
    trnata est quaj alieiiam carnciu non langii, sed propria est, nuarto noiiaritm Aprilium die. l.\ hoc auicm
    fce.lalur signilicat peccalrirem aiiiniam, qtix inalum " prolialur quia natttralilcr in iillimo cyeli ilecenno-
    :

    quod cogital, nei|uai(iiam tflcclu explei ; unde non venalis annn poiiitiir sallus, qnod pene oinncs luiue
    extrinsccus quasi aliena caruc dcturpaiur, sel in- ipsius auui vidunlur biiluo antcqiinmdicentur prim.e,
    trinsecus vclut propria carne suis eogiiatiouihus qiiod in aliis nnnis nullo modo lit. Et boe. snlituin
    inquinaliir. Siispiremns ilaque a illam ardentius csl fieri in ajipropinqualione sallus, in elongationu
    I

    vitaui .flerna pace bealissnnam, quamlo erit lux vith sicmi videtur, ita compnlaiiir. Paierna' >lcnim
    lunx sicut lux solis, et lux solis sepiempliciler, aucloritutis tubsidio fnlcimur dum Nieatuaty oditcxla
    sicut liix sepiem dierum. Laias Et crit lux luiue sectitmur, qrnr decimat qiarat /Vj
    : patchuUt titnnt i

    sicut lux solis, et lux solis seplempliciler, sicut iux lam firma tt bilirate prtrfixit. at deccnnovenalit camm
    •eptem dierum. Qnando erit islud? Tunc cum fueril cicuilut nutquam racitlar , nitiqunm (ttllere postit.
    creliim novum, et terra nova. Omnia quaj omnipo- Nicea civitas csl irctropolis Hilliyni-.e, in qua Cou-
    tens Deus per spalia sexdierum oaeratus cst, propler slantiuus iniperatir.siculd. tinnis liberEccle-iaslicX
    hoinineni f.icla stint, in cujus lapsu omnia ciementa liisloi \x narrat . congregavil synoluin cccxvm epi-
    detriniciitunisustitiuerunt. Nam terra autea spinas et scoporuni , ulii ArillS aiialheinaliz ilus csl. Inde
    Iribulo* non proferebat. Aer isle non lanUe crassi- dieitiirNica'iiasynodiis, qu.cinNicea facla esl. Sino-
    ludinis enit, sed purus erat. Sic sol, el luna, et side- dusauicinexCrxco inierprelari potest, comitalus vel
    ra , delrimentiim sui luminis siistiniieruut. In die costiis; ea;lus vcroconventus est vel cntigiegatio. a co-
    auieiii judicii ilei rininaio illo examine, rum fuerint euudo.id csl, eonvenienilo in tinuni.Uiide ct conveniiint
    omnes reprobi uiia rnm diabolo in inferno conclusi. e s l nnneupatum, sicut coiivenlu*. Cii lus vcl conciiium.
    sustollct sc Doniintis J.su- pariler cum corporc suo, C * socieiaie miilioriiii) in iinuiii. Sciia sunt, qux plebes
    quod sunt omncs eler.ti in co^liun, et tunc rautuabit lantuni constituiml; et vocata scita, quod ea plebs
    sibi luna splenilorein solis, etsol septcmpliciter luce- tciat, vel quod scisc.l-Hlir el ro?al ut lial. Qitbt enim t
    bit qiiam modo, sicut tux scptem dierum, hoc est Ni iiji/ii/ ciMendiint e.l qnia illaui qnim n s qna lo
    imillijiliciler, el recipiet liimen et splendorem solis, nonas iprilit n can vid mis litnam, nemo viderit d*
    quem ami-it pcccante primo honine. Dieit eliam iltit trecenli' d cem et eclo pon'i/ii Um», qni in Sicamo

    licatiis Isiitorus in liiiro Creatiirarum, quod neqncsol eoneiiio residebmit? Viderunt crgo illi accendi lunani
    nei|ue luna a.l occasum venlurae sinl postea, se.l in in qiiario nonas Aprib s, nec tamen priinam ilninne-
    loeo qiio crc.iia siml, sinc line mancliunl, juxla il- raverum eam, ne conirarictas coramunis et einho-
    lud Aliactie :Solet luna steierunt in habiiaculo sm, lismi regulx iude nuirirctur. Tunc ergo sub sauclai
    pro eo qund e-t, Slabunt. Ei quare hoc ? Ne claii- memoriai pnpa Zosimo, usque ad lucem aqna non
    tate solis sivc lnn.r illi qui apua inleros eiunt, per- tenienli, non eontccrat , qux baptitindifuertintrccet-
    fruantiir. Dohoc eli.un Btatu dicil Isaias Noa occidct t ritnt. Tiine idem iiel.:vo Kalend. April. die. quando
    :

    tibi utt'3 sol Iiiiis, ctluna lua non minuetur. hein i|i.i saiicliiiii Pascha celebrandum esse putabant.
    Isaias : I cruliescet luna, ct confumleiur sol, cum
    i liaptismus Cr ce, Laline linctio iiilerpretalur. Qu:u
    reguav.ril DoininusinSion eliiiJerusalem. Erubescet ideo tinciio diciiur, quia ibi bomo spiriiu gralke in
    luna, i.l e-l, tabescet in die judicii, el confiiiidelur niplius imuiiiiaiiir, el lnngc aliud quam crat eflicitur.
    sol. Nuiiqii.it ita confundenliir ul cadanl de ca-lo J Na n sicut aqua porgatur exierius corpus, iia lalen-
    Non. Ipse Doininns ail : Sol obscurabiiur, et luiia tcr ejus n:\-iiTiiiiii per Spirilum sauelum punlicat
    non dabil lumen suum, ct virtules cueii movclnintur. et animaui, cujus sanctillcalio ita esl lnvocalo :

    l>
    Dicii cnim bealus Anguslinus, quia ncque sol, neque euini Deo, descen.lit Spirilus sanctus de cols, el
    lun.i, nci|iie slelljc lumen sumu amitlcnl : sed ad meilicatis aquis saiiclillcal eas de semclipso, el ac-
    comparaiiniieiii vera.' lucis qux cst Cliiisins, omnia cipiuat vim puigaiionis, ui in eis ei caro ei aninu
    sidera et lnmiiiaria videulur obscurari. Cliiem cniin deliciis iniiiiiinitil.i miindeiur.
    spleudorciii prastat lniiien cerei, si posiium fucril in Lii da ili er viitci ga idebat. Cautebatenimfuperari
    iiiedio ra.li soli-, au>. quidliiniinis augel ecrnentibiis
    i ab OrienUlibus, qul secunduin NieaMii coociliideliui-
    il'nd % Nuiliim Joel Sol tonvcrlelur in leiiebras, et
    : tionein fiticbaui, quamvis snis t», ulemalilius favere .

    luna in s.iiiKiiii..'.in. II < in passione Domiiii parliui viderelur.


    lacluni, partini anle diein Doaiini RHUnutn, i.l esl, Jovi». Nov. S .hoi i\. - Xfinnd *m tane. Facilc hoc
    judicii fiitunim credilur. Tunc enini snl ohti*n»bni- liqnel ex laperiori tapite, uni naiin|iie mensi delu-
    ius est, sed luna iu sanguii.cm (• sa palam bonii <i- hillir, quod lingulH (« *• <- pos-el) opormit. Subita i

    Imm apparero non pnluil qna; Imi ', ut pula


    : iu IgilUT delraelio laeil nl lnii.e fulsu) niajorem u-len-
    laseha decima quinla exislens, iiiler.luni eral dal .clalein, qu.uu eoinpulaliir, fucla unius diei do-
    I

    mori iliuin vi-iliu- objeetu lelluria oeculla, Aiiier. lia. liime.


    Sol convi rletur in leuelii.is. el luna in saiigiiinein, liiic '.vin-iis n fmachui in> ijmm . Uiijus Daehouui sen,
    anli |>iaiii veiual ilies Domiiii ningnus el horiiltilis Ul alu BCnbuilt, r.icliiilni litiellu n liuper n i.T.i»

    l.oe e-i, splendor quorunnla n Itilelium ulliin i liibti- t .iiii a siudiiisuqnodam, i|m dutu tnihi ropieui lace-
    l.ilinne il. Hcioill oli-eiii.iliilnr, .1 I e. lesi a miilviinii l..'l, proplei aiili.|uT il.in clweui. iii iudic.it idignuiu
    suguinccrucirtubiluri Sfci wttrin /"..>/ ttenblhtni .-.'.'i) esse cdiitone.
    m DE TEMPORUM RATIONE 482
    qnxvespere primnrn mtindo exorla esl vcsperlinis A chalis lunas t.im firma stabililatfl prxiixit, nl decen-
    t< eo scmpcr horis nccesse est aliamaliamque iinmi iiovenalis earuin circuitus iiusquam vai illare, nun-
    atatena, singtilas quasque vicenis et quaierni* ex- quain fallere possit. In quo vidi licel circuilu, Imiain
    plicans hnris, sicut e conlrario sol qui mane priino pagchalem anni de quo agitnr IINonas Aprilis lieri
    oriusest, Scnplura a maiie usquc ad
    lesfe Genesis primam nulli caleulantium in duiiio est. Idcoqne
    maue diem cumplcvit unum. QuiJ enim rationis esl bauc alitcr deKnire nulli lidelium fasest. Quilcniin?
    Iiiiko iniilaliunrm nieiidiants compuiari au iioris, credendum qnam nos
    ininii|iiid est quia illain IV No-
    cuin nec imposita lunc in ccclo, nec sitrcgrcssa super nas Aprilis novain vidinius lunani, nemoviderit de il-
    lerrain, sed nec ulla legis solennia meridianis ve! lis CCCXYHI ponlificibus qui in Nicaeno concilio re-
    pomeridianis, sed oinnia vesperlinis iuripiant simul sidelianl, nemn de miitortim cielu {.'raduuiu, qui illo-
    et eonsumiiientijr in horis? Nisi forle quia Adam i" iii con.iliis aderanl et slatulis, el nnn pntius intel-
    peccans ad aurain post meridiem inerepatus a Do- ligendmn, quia cuiii luiiain anni illius pasclialera a
    mino, et de paradisi gaudiis est pulsus, ad remuiie- pridicNonas Aprilis incipere signabant, aliud majus
    rationem ccelestis vilae quam sxculi hujus rcruiuna pcriculum per boc deeliiiaverint, ne videlicet sialilcr
    mulaviuuis, mutalio lunaris, qux cremenlis decrc- decernerenl, indis-oltiliili- ille commuiiiuin annoriini
    mcntisqtie perenuilnis laliores nr.stros iniilaiur, in B et enibnlisiiioruiiislaiussolversiur.qiieni inviolabili-

    ea specialiler qua exularc roppiuuts debuil liora no- lerobservandumdivinxlegis anciorilate llebrxis tra-
    lari, ui cx ipsa lunaris hora mulalionis quulidie deiitibusag>ioverant?Sedetspecialiierdivinxauctori-
    versicnli illius admonereniur, quia slultus ul luua latis indiciis ohscrvauliam lunarero i|uam tenemus
    mulatur, nain sapiens cuni bolc permanebit, stispi- defendimus. Legimusnamque, seribeme healoCyrillo
    raremusque, a.l illain ardcnlius vitam pate xlerna A'exandri.1' episcopo, quia Pacliomitis monachus in-
    beatis-imam. quando erit lux lunx sieul iuv solis, signis fiictis apostoiicre gralix, fuudatorqnc .Fgypti
    el lux solis seplempliciter sictit lux VII dierum. c'cnol>iorum,edidei'it ad moiiasteriaqiiairegebailitie-
    Veruni quia, sicut scriplum cst, a luna signum riiei ras, quas angelo dirlanlc perceperat, ul non errorera
    fttii, el qno inodo prima lunx lux a vespera niun- incu rereut in solomnilatis pasclmlis ratione, scirenl-
    diim irradiavit, itaomnis dies fefttis in lege a vespera que limain primi mensis in aiino comimini et emho-

    imtiari. iu vcspcram perfici dcbere prjccipitur, con- lismo. Legimus, eodem relerente Cyrillo, quia ai
    grtieniius : las lunaris a vespertina bora quani non scripsissil synodus Nicxua cyeluro iitnarein
    nliuude nova couiputabitur, eamdeuique xialein primi nunsis , sulficeret cyclus lapittis selenitis iit

    quam vespere incboat, sequentem usque servabil exemplum ralionis paschalia, cujuscan-
    Peisidc ad
    ad ve.per.iin. Ei siqiiideni eani paulo anle vesperam C dor intcrior cum iuna primi mensis cresoit ct de-
    accendi a snle contigeri', mox sole occidente pri- cretcit. Ltgimus, iicm. scribenle sancto Pasihasino
    iiiuin computari et csse necesse est, quia vide'icet Lilybxi antistite ad bealissimum papatn Lennem,
    illam temporis horam, qua primum lerris fulgcrc qtna lempore Zosimi papre cum esset ultimus circuli
    ccepit, adiit. Sin autem post occuhiium solis aecen- decennovenalis annus, et declinarent quidam
    dalur, non lamen primam priusqtiam vesperam vi- decimo Calendarum Maiarimi die Pascha lenere,
    derit , sed Iricesimam potius oportet xstimare. ceiebrantes octavo die Calendarum Apiilium,
    Etiam si XXIII boras posl occasum solis accens.1 id csl, pro enibolisnio communem lenentes an-
    sttppleverit, illam tamenquam occidente soie habue- iium, qna; essel paschalis obsci vanlix veiitas mul-
    ral, ne prirn.e condilionis orlo turbetur, usque ad liplici miraculosupernxvirtuiisclarueril. i Quxdam,
    alium ejus oecasum relinere debebit xtalem. Nec inquit, vilissima possessioMelthinas appellatur , in
    inirinn lunam cum tol horas nova transegerit mani- montibus arduisac sylvis densissiiiiisconstiluta, illic
    festatn in cielo nionstrari, cum aliquoties etiam sexta perparva atque viii opere constructa ecclesia est,
    v I septima post accensioneiii appareal hora. Siupe in cujus bapiisierio nocte sacrosadcia pascbali, bap-
    namqiie eveuit, maxime posila ea in Ariete,, una
    - liiandi hora, .
    cum nullus- canalis,. —
    iiulla sil
    ... listula,
    eademque die i!Ia mane simul et vespere cemi, " «ec aqua omnino vicina, fons ex sese replelur, pan
    motu videlicel ascensionis circa meridiem faclo. cisque qtii fueriut consecralis , cum deductorium
    Quod si qui gravius huic iusistens quxsiioni, dixeiit nuiluni habeat, ul veuemi aqua, ex sese disctdit.
    se novani 'unarn eo anno quo saltaa inserendus est, Tunc ergo sub sanctaaraemorix papa Kosimo ueque
    hoe est, uitimo circuli decennovenalis hidno prius- ad lucem aqua non veniente, non consecrati qui
    quam prima caneretur mullis cun; testibus vidisse, baptixandi fuerant recesserunt. Illa vero nofieqnas
    idest, qnarto Nonarum Apritium die, cuni ejusdein lucescebat in diem Dnniiiiicam, decimo die Calenda-
    anni XIV luna paschalis in circulo memoralo XV Ca- rum Uaiarum, fons sacer bora competenti replelus
    lendarum Maiarum sit adnotata, ideoque non nisi est; evidenti ergo miraculo claruit oecidenlalium
    pridie Nonas Apriles esse prima vaieai, ralionem- pariiiii:: iui.se eri«r.-iii, t Liquet ilaque qnia vclus
    que a nohis hujus causx exegerit, hie noslra pusil- h*c de hae xtale lunari qnxstio est, etiam olim
    litas, ne sui fiagililate delicial, ad paiernie, imo di- beati pap;e Leonis iudustria diligenler c-xquisita ,
    vinx auctoritatis auxilium concurrat. Paternse ese- ipsa esl qux longam inler Orientis ei Ocoidentis Ec-
    nim auctorilaiis subsidio fulciraur , dum N:«enx clesias gravemque controversiam fccit. Ilxc et Hi-
    synodi scita sectamur, qux quartasdetimas fcsti pas- laritim papam post lot taeuai conciiii lc,oipoia no-
    ,

    41» BKD/Ti VF.NF.ItABIUS OPF.HUM PAKS I.- DIDASGAI.ICA GF.NUINA. 484


    viim cycluii) peicro, ei Vlctorium paachtlem noviiin a drlniuEcclcainaniistiii delegatum utolDoioie operain
    cuurfere ptrtutalt. lu h<ijus cortamiue pncla u> papa ciirainqiie investigalioui compuii paichalit impen-
    l.i-u tdnitente Protpero virodoctisaimo te dliertittimo dcret, quatqnus ponliDci tpoilolicat scdisadnun-
    viuccre sedulot, in-taus itndem unsnuniiate eorum ci.ins, per eum diem I' solcmnem faneroa Eccle-
    i-< h.e

    >|i.i Nirauuo synoili decretit Invincibililrr adbsre- siaiiini prim ipes agnoscere faccret. Dnde bcalissi-
    liani lau labililer vinci gtudebtt. Dnde niilii meisque intis papa Leo Martiaiitim principciu poslulaus ut
    iu eadem quscstionc nil meliui igendam, nil dicen- Alrx iii Irioo tntillili delegaret, qttatenus pascbald
    dum reperio , quain qnod illum fecisse comperio lancli Thcophili, iu quo VIII Calendarum Maiamm
    i|ui nobis in laniuni scientia , merito, auctoriltte die Pascba videtur afflxum, diligenti perscrutareiur
    necellil, ceriain viilelicct Patrum rcvereinlissinio- examine , trbilralua ab eo non recte memoraiuni
    rum sentenliam in eis i|ii.r imbis dubia siuil et in- diem fuisse conscriptum, inter alia haec dicil : < Stu-
    ceria seclari. Ncquc enim putaiulum est nos vel ICU- duerunt quidein tancti Palrcs occasioncm bujus au-
    lius auliqiiis diversilaletn lunaril discttrsus depre- fcrre, oinnein baitc. citraui Aiexandrino antisliti de-
    bcndere, vel salubrius posse diguoscere ,
    quac iu leganles, quoniam apud /Egyptios hujus supputa-
    cadeni diversitate potissimum sit via Bequenda. lioois tntiquilua tradita videbalor esse peritia, pcr
    8 quein quotannis dies pixdiclxsolcmnitalis sedi apo-
    CAPUT XLIV.
    slolic-i' indicarelur, cujus scripli ad longinquiores
    De circvlo dcccnnovenaii.
    Ecclesias indicium generare percurreret. Veruin ut
    Decennovenalis circuli ordinem primus Eu«ebius, hujusntodi labor aliquando quiescerel, compnsuil
    Ctrsarese Pahcstin.e episcopus, ob quarlas decimas inenioratus vir circutuiii uunc longe laleque notissi-
    lunasfesii paschalis, ipsumque dicin Pasch.-c inve- simum, quo decimas qttarlas lunas primi incn-is ex
    niemlum, coinposuit, eo quod Imia cujtislibet ailalis ordine comprchendendo, diem Pascha;, qui mox se-
    posl tanlum leinporis ad eumdeni redeat anni solaris qnentidoininic.t futurus erat, frcillinie cuilibet inve-
    diem, non quod /Egyptus, vel ccelera per Orieitlem niendiim relitiquerct. Cujos circuli Proteiius Alex-
    Christi Ecclesia, veruni eatcnus lunx cursum , vel andrinx mbis antisles, ad inquisiiionein sancti papae
    dicm, ncscierii rite invenire paschalem, sed quia ca Leonis, luciileuiissimaui reddeus rationem. lalis re-
    quas ipsis leo poribus annuatim cuni Iabnre investi- scripti ab eomeruil tenore pnedicari - I ;
    i- 1 li i ;averunl
    gaia et per oibem mandata sa pius in qunestionem nie littenc dileclionis lux,quas frater cl coepiscopus
    venirc solebanl facilius, prxtixa seuicl regula cir- noster Ncctarius pio apportavit oflicie. Oporlebal
    culari, srinper observari et sine scrupulo ambigenJi enim ul ab Alexandiime Ecclesia; pncsule talia
    poteranl eriisci. Deuique fertur anliquitus Alcx.an- C scripla ad sedetn apostolicam inilterentur , quoe os-
    GLOSS/E ET SCHOLIA.
    CAPUT XLIV. DeceiiiiovtHtilit circuli ordinem Eusebiut Ctesareai
    Bbid. IUmes. Glo s.e. —
    Cycluni decennove- fiibrsliua' epistopus ob quartas decimat lunat (etli
    nalem, propier quartas decimas lunas paschales Ni- pasclittlis, ipsumque diem Pascliw inTcniendum cotn-
    cscna synodus tnslituit, eo quod ad eiiiiidein anni posuil. Quod auiem superius dominus Beila dicit,
    solaris diem, nnaquseque Inna per decent ct noveui cyclum decennovenaleni propter quarlas decimas
    annos, ducentis iriginia qtiiuqiie circumacta vicihus, luiias paschales a Nic.cn synndo ius itutmn fuisse,
    t

    inerrabili eur-u redeat, qui dividitur iu Ogiloadasel v.ruiu dicit, et sic inleliigeiutum est. Multi auleni
    Hendecadas, boc est, in octo et undeciin anuos. Oclo prius in hoc inultis modis laboraverui l.sicut pra"di-
    enitn anni luuares totidem annos solares duolms ctus Eusebius, llippolytus episcopus, Theophilus
    lanlum dielius transeendunt, qitorum alter id ex- Alexandrinus, Prosper quoque nalione Aquilanus,
    pleinentum accurril hendecadis, aller ratione sal.us a'que Viclorius, iiecitou et Cyrillus Alexandrin* ur-
    absuiuitur. Alioquin hen lecas solaris uno die Irans- bis episcopus, qui, niultiplicatis ejusdeni fesiivttalis
    cendcrcl lunam, licet quiilatn violenlcr bos dics ex raiionibus, multipliccs circulos edideiuul. Poslea
    bissextis octo aimorum supplere niianliir, etira bis- vero quidqtiid de hac re ipsa tynodus lirmius repe-
    sexlus soleal iu meiise Feliruaiio soli superfu us, et rii, conilroiare sluduit, sicut liher decimus ecclesia-
    luna- luluro lentpori iiiltil prcjudieare, el ipsi tul- hunc inoduin refert: «Igilur cum de
    slirae histoiia.- in
    lain bendccadi bissexiam addant. crgo tpertiui
    I i hjg proutdivinarum legum reverentia poposcerai de-
    ilicam, duo lnii.c dies, qui 6upersunl iu ogiloade, i revissenl, sed el dc ohscrvatioue paschx aniiquum

    duos qui dcsunt in hendactde supplebont ( anonciii, pcr queni ntilla de icliquo varielas orire-

    Circulum deceniiocennUm Cjclus lunaris el cyclus lur, Ecelesiis tradidistenl, oinnibus riie dispositis,
    deceuiinvenalis pene idein sunt, naiu deceill et oclo Eccleslarum pax et Udes, in Orienis aiquc Occiden-
    annis ainho impienlur. Sed In hoe ditttnt, quU per lil parlihus iina atque eadem servahalur.iCyclusau-
    cycluin lunarem, qutlii til Inut iii Kalen. lan. rc- icui vocatur, eo quod in orhem digeslus sil, et qua^i
    peritur, uhi >t inttium e-t auni, ct ubi ipse circulus in circtilo disposilus, ordinem complectilur auiiu-
    iuclioaliir. per cycluin vero decenuoveiialeni, quo- rn n siue ulla varielale cl sine ulla arle.
    modo pascha deheal prouiiiiliari,dcpreheiidilnr. Ejus Joan. Nov. Sciiolii. —
    btti-nnovenuHt circuli Ku-
    initiuin 11 liina paschali lit. seiius. Deeennovenalia circulus ad lun.e coinputaiio-
    Dicitur auieui decciinovenalis, quia deccm et no- neiu factus esi, conalana novem nomeronun ordiui-
    veni explelur aunis, ettque rnmpositiim iioiueu, ex hus, q oruin primus conlinet annos Duiinni, seciin-
    dccem, ei uovem, et tnno. Eo qnod, id est, propter du« indictiones, tertiut epaciai, qoarlua conc wr fMi
    eain innliluticnein deceniinvenaleui, ad eunutem, sui- tcs, quiutus cyclos luntrw, scxius doeimis quartM
    licet lerininuin paschalent, in qno seinprr sit luna lunas, scpiiinus dies Dniiiinicos Patcluc, octtTtH lu-
    p.Hchalis 11, qui leriiiiuus seniper a duodecimo ha- ii.ii tntalem ejusdem diei, nonut ogdoadta el hemic-
    ien. April. usquc in deciinuin quartum Kalcnd. cadas, quoruui detnceps Bedt ralionoiu reddei.
    Malu.
    m DE TEMPORUM RATJONE. 486
    tcndcrenl maghterio beatissimi Pctri apostoli K smus, duodecimus et lerlius decimns communos,
    lioc I

    ab initio pcr beatum Marcum ejus riiscipulum di- quarlus decimus embolisinus, quintus dccimus el
    Jici: sc yEgyplis, quod couslat credidisse Roma- sexlus decimus communes, septimus deciraus embo-
    nos. » lismus, octavos dccimus communis, nonus decimus
    CtfPUT XLV. eiubolismus. Qui utriquc, sicut et supra dictum est,
    De embolismis et communibus aiinis. ab cxordio primi mensis, quem Hebrxi Nisan vocant,
    Dividitur aulem cireulus idcm in rnibolismo3, an- bnc est, ab accensioue lunac pascbalis, inilium su-
    nosi|ue coinmunes, quos Ilebrxorum qunquc pris o- nmiit, cujus cxordium roensia bac regula debet ob-
    rum auciorilate conslat observatos cominunes qui- : scrvari, ut nunquam lu a pascda? XIV vernum prae-
    dem annos, id est, CCCLIV dieram XII, emboiismus cedat aequinoclium, sed vel in ipso xquinnetio, boc
    aulem, iri esl, CCCLXXXIV dierum, conliucns VII. est XII Calendarum Aprilium die, vel eo tranrgresso,
    Prinius namque
    secundus commuiies, terlius est
    et legitima proccdat. Lhide lit ul ab octavo Uluum Mar-
    embolismus, quartus et quinlus communes, srxlus tiarnm usque iu Nonarum Apriliuin diem lunaris anni
    eiubolisinus, sepiiuius coniiuunis, octavus cuibolis- siut quxreuda primordia. Ipsa autem luna decima
    mus, nonus el decimus communes, unilecimus embo- qnari.i, cum prinium XII Calendas Aprilis, cum no-
    GLOSSE ET SCHOLIA.
    CAPTJT XLV. B ipsam trigesimam terminare debes. Ecce invenisti
    BiUD. Rambs. Gi.ossye. —
    Dhiditur autem circ.u- anno embolismi, secundo
    liinam emholismi in primo
    lus idem in embolismos annosqne communes, quos He- Kalend. Janv. (rigesimam.
    braorum quoque priscorum auctoritale censlat obscr- De secundo anno embalismi, hoc esl, in ogdoade sexlo.
    vaiot. Emblema, varietas paviinenli, v*-l abumlanlia.
    Inde embnlisinus annus dicilur superabumlans. Ein- secundo anno embolismi, id
    In est, in ngdoade
    sexto, sunt epackc vigiuti quinque, lun.i vero in Ka-
    bolismi autem anni et coinniune, sic inveuiunltir. Si
    li-nd.Septenib. trigesima, et exslinguiiur illic, quia
    enim a deciina qitarla luna paschx praecedenlia, usque
    luna ipsius est. Illa autem luna qux initialur piima
    ad decimam qunrtam sequentis ccclxxxiv dies fue-
    in quarto Non. S?plemh. et trigesiinu in Ka-
    liiiilur
    rint, embolismus annus e-u ; si vero cccliv, com-
    lend. Oclob., embolismi est et illa qu:c incipil pri-
    inuiiis. Denique in annis communibiis ud rtilionem so-
    ;

    laris anni xi dies lunw deesse cernuntur ; in emboli-


    ma insexto N m. Octob. et iu terlln Kalend. Novemb.

    smit vero decem el novem diebus euindem annum sola-


    (iuitur,vigesima nona luna Oclob. est. In Kalend.
    rem videlitr transcendere. Anuus aulein lunaris iu.nnr Novemb. et Deccmbr. Gt luna secunda, in Kalenri.
    Jan. quarla, sicut orrio esl.
    esl solare die'ius undeeiio. Qui colligunlur per tres
    annos et fuini triginta trcs dies, unde leriio anno De terlio anno emboismi, koc esl, in ogdoade oclavo-
    embolismus lil, hoc est, atigelur lunc annus lunnc lu tertio anno embolismi, id esl, in nltimo anno
    triginta diehus, quomoilo undecim (er ducii (riginta C oi?doadis, sunt epacia; septemd- ci.n, luna vero in
    trrs faeiiiut. Trcs autero qui superaunt, adjectis iri- Kalend. Septemb. et Oclob. vigesinia secunda, in
    bus triuin aimoruinsequetilium qui supcrsunt, eliam Kalend. Novemb. el Decemb. vigestma quarla, in
    triginta sex liuni. Quos sex dunbus annis adjice qui Kalenri. Januar. vigesima sexta, in Kalenri. Februar.
    habeiil viginli duos dies, ex undecim bis solaris vigesima seplima, in Kalenri. Mart. vige ima sexla,
    anni, et fiunt dies viginli et octo. Proplerea septi- in Kalend. April. et Maii vigesinia septima, in Ka-
    roum nnnum uon sequitur communis, quoinorio ari- lend. Junii et Julii vigesiuia noua, in Kalend. Augusti
    jiciuntur slatim viginti el octo dies, unde unus men- prim , in Kalend. Septemb. tertia. Q.iare lacis unam
    tis fit, liret duodesint dies, qui tamen ex hcuriecade alateni lun.e in Kalend. April. ct in Kalend. Maii,
    solare coniplentur. Sciend nn pnelerea eos errare quia nusquam sic in calculo reperitur ? Kleo quippe,
    qui putaut quo.l anuus solaris simul et communis qu a luna quae secun lo Nonas Man. iucipit, el vige-
    vel embolismus incipiant. Nam in iniiio anui decen- sima septima est in Kalend. April., in quarlo Non.
    norenalis circuli in accensione lun:e mensis Aprilis April. vig?9iina oelava, in tertio Non. April. v gesima
    :

    linis esl embolismi. Verbi gratia, prasenli anuo, qui nona, in secundo fMon. April. triges nti, embolisuii
    est seplimus circnli decennovcnalis, liuis ent embo- est, et exstingmtur il|ic. Etilla quae initiatur prima
    lismi in accensione luiuc A.uil., quoniam anno prce- in Non. April. ipsa e.l Paschalis, et evenit decima
    teiilo. iri est, sexio decennovenalis ab accensione quarta xiv Kalend. Maii, et terminalur vigesima uo-
    lnnse Aprilis initium sumpsil. Conmiemoiandum quo- ua, v Non. Maii. Luna vero uu.e est prima in quarlo
    que quod Inna embulismi nullius inensis est. Porro Non. Maii, el finitur trigesimo, in iv Non. Junii, luna
    Homani qui dispares habenl menses, nou uno quolibet Maii esl. Luna enim quae initialur piima, 111 Non.
    in leco embolismis computando interponere voluerunl,
    U
    Junii, llniiurque vigesimo nonoin Kalend. Juli/, luua
    ted potius ubilibet mediis unni temporibus vacuum Junii esl. Luna namque qux incipii sexlo Non. Ju-
    congruumque inter Kalend. locum invenire potutasent. lii, terminalurque trigesimo, secundo Kal. Augusii,
    1'rimam itjiiur embolismorum lunam quarto Non. luna Postea aulem (it luna in Kaleud. Au-
    Julii est.
    Decemb., tertiam pridie iVon. ilart., quarlam pridie gust. prima, Seplemb. teriia, sicut onlo est. Nam
    Non Decemb., quinlam quarlo iSon. tiovemb., sexlam si non lecisses unam xlatem lua:e in Kalemi. April.
    quarlo tion. August., seplimam terlio iSon. Murt. na- el in-lvaleiiit. M.iii, evenissel tibi in ipso anno in ter-
    sci dixerunu mino pa-ciiah, qui est xiv Kalend. Maii, uon 14, sed
    15, el liiissel error in Pascha, et in xtaiibus lun.oe.
    Argumenium de septem lunationibus embolismorum.
    In primoigilur anno embolismi, boc est in ogdoade
    De quarlo anno embolismi, in Iteudecade primo.
    tertio, suntepaeLc viginti duoe, et ideo est luna in In primn igitur anno embolismi in hendecade, snnt
    Kalenri. Septeuibr. ei Octobr. vigesima septima, in epactc viginli, e( idcirco e>t luna iu Kalend. Sep-
    Kalend.Novemb.ci Decemb.vigesiina nona.Ipsa auiem teinb. et Ocl. vigesima quinta. In Kalend. Nov.
    luna qucc vigesima nona est iu Kalend. Decemb. el ex- et Decemb. decima septiroa. llla autem luna qu;e
    slinguitur illic, sua luna est. Ill.t vero luna quse in pridie Non. Decenib. ineipit priina, ei exsiii guitur
    qu.irin Non. Decemb. incipit,et lerminaiur trigesiina, lerlio Non. Jaituar. trigesima, cinboli-mi est. Illa
    secundo Kulend. Januar. embolismi est; qu;c •niiein vero quae terlio Non. Jantiar. incipit, et exslinguiluT
    in Ka;end. Jan. est prima, luna ipsius est, quam et tr^esima iii Kaluud. Febr. Januarii esl. Et illa qux
    i

    i$-. BKDfc VENKUARILIS OPEUUM PARS I. - DIDA6C.AUCA CENUINA. «S


    vissime XIV Calendas Maia» occurrend ', diem fesii *\ pttlius ubilibel me.liis anni temporibu» vacuum rnu-
    pascltalis ad XI Cal nda» Aprilis, usque m VII C.a- gruuinqiiR inler CalendM locum invenirn poluiSKnl.
    luiiain quarto Moua»
    eiiiboli.sinormn
    leiulus Maias lacial iiiquircndum. Embolismoriim au- 1'itiii iii igiltir

    i.ui. sntil Dionysius ail, bll ralin probalur cxislerc,


    Docembi is, seciiailam qoarto Nonas Scpleinhtis, tcr-
    couiiiiiiiuuin viJrlur ilaiiio.i siipplere,
    il.iin priibe Nouas Marlias, quarlam pridie Nonas
    quod aiinorum
    Deeemliris, quiolam qoario Nona» Novemhris scv-
    qualeous ad silare leinpus lunaris cxjcqiiciur excur-
    ,

    anmitun cj-olum per singiilo» lam quarlo Nonas Allglutti, seplimam lerlio Nnnas
    sio. Quamvisenim solis

    uirnsrs luu» cirrumeal, lamen ejus pcrfeilionem Murtius, M»cl dixerunt, soleni&sime quanluui polne-
    De- risn t curantcs 111 ctijiiscuiiqiie aMalis luna io Calendas
    dnodeeim siii» inensibus implcre iion pnevalel.

    cnmmunibus ralionem solaris anui oecurrisset, ipsa ejtisdem mensis lum dicereiur esse
    nique in annis .1 1

    in eiubolismis
    iitauda. Q inil lamen 11011 o.squequaque valuemnt
    uudei 1111 Jics binx decsse cernunttir; [

    obtinere propler pra.'fixum pasclialis lunx cursiim,


    vero detem el novem Jiebits eiimdein annuui viJelur
    solarem lun traiiscenJere. El llebraji quiJeiu, qui
    1
    cujus cum exticma nonnunqnam in CaleuJas Maias
    ineurran', et secunduni quoque vel eliam lertium
    solos lunare» iu lege novcraui, cl observabanl men-
    posl l.alentlas dien teneuni, non tanliim M.iii men-
    ses. juvla nalu abm
    lunx eur»mn trireuis, uuJeli
    bis ' «^ P olius A ,rilis **• sicut se, "P er esse di
    cenisque diebus com..iu..iii.n annorum nienscs duo- B »

    cenda esl.
    denos explicabaut, ct lernlio vel seoundn ubi decebat
    CAPUT XLVI.
    anno, terlium JeciiiHiiii In iiiie auni inciiscm Irigintn
    De ogdoade et hendecade.
    diernm apponcbanl eiubolismiim, Porro Komani, qni
    unoquolibcl in luco Est et alia prafaii circuli divisin, qua in ogrtoadsm
    dispares babent meitscs, 11011
    et bendecadem, id esl, i:i VIII el in XI, tlislitiguilur
    embolismos computaiido intcrponere voluerimt, sed
    CL03S*: ET SEIIOLIA.
    et Maii, quia luna qux tertio Non. Mart. incipii, et
    qinrto Non. Febr. prima incipicns, linitur sexto
    ii.Kal.Ap.il. e-t vigesuii.i noiia.,inquarlo Non.April.
    Non. Marl. 21», Februarii cst. Et si bissexms ip-o
    ipsa luna Febrnarii liigesima
    vigesima nnna, in terlin Non. Apnl. trigesima em-
    fue.ril annn , liinc
    bnlismi e-l. Illa enin luna qu.e » cundo Mon. April.
    ronipiilaiur, sieiii el iu aliishissexlilibusannis. Porro
    iniii.itur prima, et extemtitur usque in sexto Non.
    Imia M.11 1. v N.ui. uisius iiicipil, el (initur Irigesiu >.
    Maii, vigesima uona April. est ; et ipsa est paschalis,
    iu Kaleud. April. Illa enim qite quarto N011. April.
    11 Kalrnd. Maii, lu.ia
    et evenil dccimo quano
    in d» imo sexto fcal. Maii.
    inci|il, el liailur vigesinionoiio,
    El evenissel tibi iu lermino paschali
    iia fecisses,
    Aprd. est; quie atitem m Kalend. Maii cvtmil prima, ni i

    _ -~ I. ...... l'..i,,|..., v.inA .Ir-jlln.lltl Gllllill CAilllllll.


    iosi.i* lin.a esl. Ceiera vero ordineiu suiiai sequu.i-
    ; * ... I
    „ wna
    luun decima
    oec.nia quinla. i.i.ssei error
    qi iinia, ei fuisset crror in pasr.ua»
    iq pasclia et in
    C ilatibus li.na-. I.uua veroquaj.mt.aiurin qumloN Non.
    lur. Iluius igil.tr einbolismi lui.am, quan. nns secun-
    Maii
    do Nmi. Decemb. ideo dico, ..t qtti twqtie uirgmque ^^^..^L^^^J^HLf^J^i-s.!
    cst. Junii, qnoq.ie li.na, quano N-m. ipsius inili'iiq
    Lge.it, utrumque firnium essesc.ai,
    sumpfit, limliiique, in Kil. Julii vigesimo nooo.
    De auinlo anno embulismi, i;i hendeeade scjio. Qoa? rrgo in Kal. Julii e>i prima, ct eislinguilur
    In ipso aulem anno smit cpacia» vigiuli ires. Luna vigcsimu 1:01.0, quarto Ka August. luna Julii esl. Et 1
    .

    eniiu in Kalcnd. Septenibr. et Oeiob vigesima oe- quamvis teriio K.1 Augtisl. trigesiina terminari de-
    1

    tava, in Kalend. Mnvcmb. ei Decemb, irigesim.i. Ii u l.u.ssel, unuin, id cst, trigesimum amitiit diein, pro~
    ai.lein liina qiue iu Kaletld. Novemb. liigesiuni lerilii- pler raUoitein tallus, et computalur luna August. tn
    natur, * 'I.1.1 lyvius iNove.nhr. est ; e| illa qua* iv >'on. K.il. ipsius 5, cum lianc ratio argiimeuii secuudaia
    Novemb. incipit, el in Kaleiul Dcroinlir. trigesimo exislere doceai. Qn;e etia.11 iO \i Kal. S-ptemb. fi-
    liiiitui', embolistoi est. Ou» ve.ni pt iiua quario Non. iiiinr, et c.ete x orlmem sutim sequu ilur.
    J teitin K.ilenJ J muar.
    l

    Dncembr. iucboat, Railurque unt xlvi.


    iusa est Deceuibr., Kaleml. JaHOur, t, in Kaleml.
    in
    Drio. vjibs. Closs*. — f.i el uiifl piirfaii rirsnti
    leuruar. 5; eeetera vero orduieni sumu scquuutur.
    li •

    qnn i.i
    ifii'i>in. ogdoadcm el hendecadem,id ett.in acla
    L)c taete nnr.o emkulismi, in llendecade nono,
    et undecim dittingHitur annot, ,0 qnod actava et 11»-
    lu ipso eniin anno sunt epacuv viginti sex, nulia- decimo nnno luna patchalit supremat tuar natititetu
    leniis lameii luuam embolisuii per ipsas cpacias re- metas subeat. Snpremns, id esl, infunores, i.l esl,
    peries, nisi ad epartain amii coiiimtmi» superioris dec nio qi.artoKal Maii. Helus, id c»i, luiis. Subeat,
    revertaris. Nam
    iu auiiii eommuni praleritb, ftierunl |) inlral. I'ltr» illum lerminmn nonascendit luna (..i>. lu
    cpacl.c quiiKtecim. Ueo amem i.ina in Kalei.il. Au- lis, qui est nctavo et uo.l.eioi.i anuo, qui e t ulti
    gusl. vigesimo noito, ibique lermiiialur, qgia lipia iiiiis deoeauoironalii cycli; lei.ei ulti.num ibi ei.iiu
    ipsius e t. III vero qu.e iv Non. Augusl. incboal pri-
    i leiimiiiiin sme 8 enim aimo in Non.
    nativitaiis. In
    ma, liniiurq.ie trigCsimo iu secunno Kalen.l. Scp- Apnl. prima luna pasebabs, el decimo quarto K..I.
    temli. embolisial esl I.. Kalei.J. igiiur Seple.nb. el Muus, til decinia iiuaiia. Itt undecimo vero amio
    Oetol». per epactas vif;inli sex, til FuM priiu.i ; c.e- lii pritna sei mi.lo NOH. Aoril., et deeima quarla in
    lcrai vero ileincep» ordiuem suuin se|iiiiiitur. ilerimo qiiiulii die Ivil. M..iarum. Orties ire tem-
    De ffpiimo aimo embolitmi, qui ctt ullimut ri/rii
    |. 'ii ct ./.i.vii /iiioinl im.ir.iw 0g.tOM solis b diet
    dtes tin.hii rrxx. Ojidoa» autoin iiio.e boTOt >He>
    i^.en>|oiv«ii/i».
    lt«,l)CcrtX>.ll HOMWOM solis lialiel die» 111 t».X».
    Siioi i.aniqne cpaclie in idliuio emboliimo beuJe- Ilriuleras anteiu luno liadei di.s ivm,\iv. lotl*
    rail.s orlodccim. I11 Kal. Seplemb. ci (l.lolv lima niuiiu sntiut ./1. m. el rnnaMeul ivv.vni. HjIi.-i emm
    viLtrsi.n.i terlia, iu Kal. Novemb.
    Deremli. fifnu- el plua bendecas si.larts beottec.i.le iiiiuu 111 JnoUiis
    ina qmi.ta, 1.1 Kal. Jan. vigesima seplima, iu Kal. dlt bus. Quo» tiil.t» dio» qiiitiu» jlniirl.it Ueiule. 1»
    Febr. vigesima orlava, in Kal. Marl. vigeima se- suUris super beoJeradein iio.jr.in tritmil oe toadi
    I
    iina, iu Kal. April, vigesima ortava, el 11. Kal. Maii solari <|ui iiiiuor att ogihMda luu.iri m MobM
    ingosima, in Kal. Jtil.i prtma, in Kal, Aii^usl. ter- bus. Fl lic t..ii.leiu l.ina- iiiiMis el soli», ad iuumi
    tia, pmpter saltiim, in K:il. Seplenth, qtu ta. Idro iiiiiioriliam veiuiiiil 111 line lirn.lrcadi». UU* emba-
    oa.iiquc fariniiis unam .clalc.i '.: u.e iu bal. April. lltinvrum itict Cii, fiuul iv<j,\iv. faltt unum .aitui
    ,

    iso DE TRMPOHUM RATIONE. 490


    mnos, co qnod otlavo et tinJeeiuio amio luna A ibi sol bissexlile quftrat auxilium; ulrmnque enim
    pasthaiis supremas bus nativilalis metas subeat, et teinpus necesse eil una ngula complectaiiir. Undc-
    niriinn|ue eoruui '
    solito einbolismis more unus com- cies treccui sexageni et rjuini liunt IIUMXXV. Ilem
    iiiiinis pra cetlat annus ; vel certe quia antiquis visuui u idccics ii ei enieni quinquagcni cl qualerui liunt
    esl VIII annos solures toiidem lunaribus anuis dierum MMMDCCCXCIlll. Adde enibolisiiioiuin ineiisiiini

    nnniero a?quari, quod ab cruditioribus asvo sequenie dies CXX, liunt Illi.MXIIII. Tolle iinum sallus dicm,
    dncloribus < xpcrlum esl, nisi annis XI adjeclis, nc- reinauent [III M XIII. \ide igitnr si hic opns liabeat
    quaquam li-ri posse, ad indicium utriusque obser- ItcnJecassolis subsidio bissextili, ulatlditis videlicci
    vat onis ogdoadibus est et bendecadibus tota lunas dutiljus vel liibus tliebus, lunateni compensare suf-
    digesla conversi». Nam et Grxei quoudam, quos et licial bendeeadem. Non utiijue egcl qiiadrautili ju-
    antiquissimi Romanorum perbibentur imilaii, cum vaminc ad aequiparandam lunse hendecadem, quam
    ad luna: cursuui adbuc annos compntarent, Vtll annis duolius insuper diebus exsuperare |irobalur, sed suis
    communibus pari ralione confectis, embolisuios triuin potius superabundat diebus, quod luinus esl in ug-
    nipnsium pariter intercalabant. Si eniin oclies un- doade solis adimplet. Liqtiiduque palet in borum
    deiiiu, et quartam partcm, volueris suppulare, XC coricordalione teinporum nilill praejudicare bisscxtos,
    die?, hoc esi, tres nienses efficies. Veriitn eiiam nunc U scd qu.,lquol in circulo deccnnoveiiali iucurreriiil.
    sunt qui solis oclo annos lolidem anuis lunaribus, omnes ulroque sideri, juxta quod supra docuimus,
    itemque solis XI lolidem putant ai.nis luuaribus die- a.'i|u:» |

    iter es:e prolicuos. Denique ul rei ipsius evis-


    rum asqualitale cnmponi. Ubi primo dicendum, quod ceremus interua, piimo auno circuli dccennovenalis
    absque ulla conlradiclione est : Si ocloni anni ulri- nullce sunl epacue, quia in XI Calendas Apriles lunx
    usque sideris aliquamlo longiludine concordant, sem- liniitts est cursus. Itcm uono ejusJem circuli anno
    per idem facerc habebunt , neque ullum undenorum id esl , post dies MMDCCCCXXII nono Calendarum
    ,

    anuorum a:qualitas lncum inveniet. Si atiiem vel Aprilium die, trigesima est luna, quod eliam epacta-
    seniel XI anni amborum simul incipiunt, simulque rum, qua: tuncXXVHI sunt, oido manifesle testatur.
    lerminantur, sempcr ipsum facturi sunt, nec erit Quid crgo opus erit aJ couiplctionem lunarisogdoadis
    quando otlonrtrum concordia redire possit annorum. duos solaris cursus supeiadjiccre dies, id ea deci-
    Deinde r.ttmerus ipse pulsandus, videndnmque quia niimi el n i.uui Calen Jarum Aprilium , si boc duo
    octo anni solaies babeul dies, exceptis bisscxtis, bissexlilespoterant perliceredie.-?Non ergoduos dies
    MMDCCCCXX, enim irecenteni sexagcni et
    octics qui in ogdoade solis a lunari ogdoatle mintissunt,
    quiui .'aciunlUMDCCCCXX. At lunarcs anni totidem duorum inlercalalione bissexlornm, sed duortim ina-
    vide quol habeanl dics, ociies trecenleni quinquageni C gi s qUi j tl hendecade ejus a lunari plus sunt adjc-
    ct quaterni faciunl MMDCCCXXXII, adde XC trium clionesupplentur. Nec nocel quod saltum lu: x, quem
    mensium embolismorum dies, liunt MMDCCCXXH. quidain in ogdoadis inilio ponunt, in hendecade
    Sed duo qui minus babentur in ogdoade solari duo- ponendum memoravimus. Ubicunque cnim inter-
    rum bissextorum supcrant adjeclione supplcnda. posueris, eodem proposita qaecstio (ine solveiur,
    Videamus et hendccadem ulriusquc siJeris, si forle et habet circulus decennovenalis mcnses solares
    VARIANTGS LECTIONES.
    C, insolilo
    GLOSS.E ET SCIIOLIA.
    diem; remanent iiih,xih. Centum
    et unus viginti per in undecimo Kal. A finitiir ctirsus lunx, si
    ril.
    dres creseunt in hendecade ex undecim anniiis die- trigesima luna invenalur Item no.o ejusdeni eir-
    ibi.
    bus, ct insuper unus, id esi, centum viginli duo. culi anno, id cst, pot dics iim.dccccxmi, nono Kal.
    Quia in decimo nouo anuo non lantum undecim ut April. die, trigesima est luna, quod eiiam epaclarum
    in oxteris annis sed duodecim dies accrescunl, pro- qua; lunc rir/inti ecto sunt, orclo munifeste tcslalur. Si
    pter salluin. Qund ila probari polest. Nam beude- a; |iialil: s Jieriun solaris cursus el lunaris &sct in
    cas solis habit dies iiim.xv. Divide illos per cciliv, fine o^doaJis siculi eat in (ine hendecadis , cs-
    p. ,

    id esl, per lunares annos. Undecies cccliv liunt sei ibi luna
    trigesima in iindecimo Kal. April. si-
    um,DCccxciv. Ex liis sublralie uuum, eo quod ulti- culi est in line benJecadis. Nunc atitem, quia ogdoas
    inus in cyclo decennovenali lunaris annus cccim, luuaris tupsral duobus diebus ogdoadeni solarem,
    constat, rcinaneut illli,BCCCicni. Et adbuc restant est ibi luna trigesima in nuno. kal. April. non in
    ei henJc cade solare centum viginti duo dies, e qui- xi Kal April. El esl neccsse adderc ogdoaJcm so-
    busquatuor embolismos, et insuperduos dies, qno- larem d< ciinuiu et nonnm Kal. April. diein, qui liunt
    iiiin uuxilio ogdoas solans indigel suppleri. Non post xi Kal. ut COliveniat solaris eursus ad lunaieiii.
    dubiutn est liquidoque pulet in Itorum concordtttione Deciinus et nor.us Kal. April, dies aJdunlur ad lu-
    lemparum nil prwjudicare lissexlos, sed qnolquot in nas, qux crescunl S'iper ogdoadeni solarem.
    cij lo decennovenali incurrerint, omnes ulroque sidere,
    juxla quod docuimus, aqialiler esse projicuos. ln Drevis recttpiuilalio.
    oclo anuis, id est, in ogdoade, liciril duo bissexli ;
    iu unJecim vero, iJ esi, in benJecade, fiunl duo Clarel enim duos dies plus habere ogdoadem lu-
    bissexli, et oeloJccim bor;c de quiulo, scilicet bis- nar in qn.ini solarem; et iioudecas lunaris duobus
    S' xl». In solari vero cy< lo, id est, in viginii et oclo diebus nnnor esl benJecadc solari,sicul ogJoas sola-
    aHnis. sepUm bi-sexti liunt. Primo uiino circu ide- ris minor est duubus diebiid ogdoade luuari. Sume
    cennocenulis, nulla; sunt epacta?, quia iu taidecimo ergo duus dies de cgJoade lunari. suoque beudecadi
    hal. April. /;<n<e finilus rst cttrsus. Trigesima est tribue, et tiinc invenies ogdoaJes el hendccades
    ibi luna, ei iJeo fmilus e-l cursus ejus, qua soiu- utriusqiie sidcris per oinuia aviuales.

    TATnOL. xc. 16
    t

    . I IIKDtt VKSEIlftbTLIS OPHRUM HHS I. - DIDASCALICA GKiNUIrU. m


    CCXXVIIl, luu.ncsCCXXXY, dies, evceplisbissexlis, \ principis annis observaveio. Sc.l Dionysiui) vcucra-
    YIMDCCCCXXXV ; decies novies enim duodcni bilis abbas U.nnanu* urbis , et utriusquu liugmo
    CGXXVHI vJda VII. ;
    CCXXX V. Item ilecics nu-
    liunt (.i.i-.-.i videlicet ac Latinte non ignobili pra-ditus

    vir.slrcccnieiiisexageniel quini VIMDCCCCXXXV ;


    scicnlia, paschales scribcns clreulof, noluil eis, si-

    ilccie» novies trercnleni quinquugeni et quaterni CUl i|. i- lestalur, iiicmoriam impii et persecuioris

    VIMDCCXXVI jaddecniboIisinoruiuYllinciisiuindies iiuieciere, sed magis elegit ab Inrarrialione Domiui


    CCX, hiiiiI VIMDCCCCVXXVI subtrahc uiiuin saltus ; noslri Jesu Cbristi annoruDi lempora prncnotare,qua-
    lunaris diem, et uno eodenique dieruni numero solis c leuus cxordium spei nostra? nolius nobis cxisletct, <
    i

    lumucursuuideceniiovenalenieyclumincludereproba- cuusa reparalionis bunaufB, id cst, passio Rericni-

    bii, lteni ogdoaa stdis babet menses XCYI, Iqinb autcm ptoris noslri evidcniius elitccrct. Qui in primo suo
    XCIX, henriecas vero solis meuMt liabct CXX XII, lu- circnlo quingcntesimum liiccsiuiiini scrundiimdouii-
    na-aulcm CXXXVl IVtiuiiierodicrum snp a dicitiiuest. nicr liicarnalioiiis annum in capile poncndo, m.ini-
    CAPUT XLVII. festc docuii secunduui sui eirouli annum ipsum
    Dcannis dominica? Incantationis. esse quo cjusdcm sacrosancUe Incarnaiiouja tny-
    Piimu dcccniioveii.ii circuli versu lemporum or- sterium coepit. Qnia euini lunaris circulus dcccn-
    d.i pr.cli itur, ijiieiu Crci i caiculatores u Dioeteliaui jj novenalis esl, snlaris a tein XX el VIII conliiilur

    CLOSSiE ET SCHOLIA.
    c.xrnr xivit. aquila- magna\ nt volaret inde-crlum, ubi aiitur \ec
    Rbid. Rasies. Gloss b. Pritne
    decennovenatit — tcinptis, et tempora, d inidium teiuporis a utcin
    cl
    eircuti versu, teinporum ordo prwjigilur, quem Cricci serpeniis. 1 Si hujus vcrsiruli expositioiuni leaudire
    calculatores a Dwcletiani principis annis observatere. delectat, ail tracialiim thimonis rccurre, qui inlor
    El post pauca Quia enim lunarit circulu» decenno-
    : cxtera sic dicii : Nam sicut Aiiiichriuiis inille cgls
    renalis esl, sclaris attttnt vigntti octo conficitur annis, diebus regnabit, ila tt Cbrislus mille cclx diebus,
    multiplicalis per u
    invicein ambobus, summa quingen- id est, tribus annis e| dimidio pnedicavit. Idcoquc
    orum triginla duorum colliyilur annorum. Lla t iiiin loiiim prcsens leinpus pnssuinus accipere pcr liunc
    luna, qtuc appellatione C6t, non crit iu
    in prassenti nuniertim, a quo riivina pia-riicalio ccepil, in quo el
    eademappellatioDC usque ad dcccm et noveni annos, per novissiinos pradicatuivs tenninabitui'. Danit-l
    et ideo circulus decima nona luna esl; solaris aulein quoque in suis visioinbus proplieiiee designal, ?cil.
    aunus viginli octo amiis conlieilui, quia non anlc cap. ix, ubi iiic.il < Et Irath-titur in manus ejus usqt.e
    :

    potcst cousuinmari quaui bi-sexlus canctos scpli- ad lempus, ct leinpora, et dimidiutn lemporis, > Tem-
    niaicc. dies conlingal. Ilis igilur ila se habentibus, pns in leco hoc annuin signilical. Tempora jnxta
    annum passionis domtnksB riiligeuler inquire. Nec llebraici scrinonis proprietitem , qtii ct ipsi dualeui
    ignota qttajrendt via cst, si r.011 e mputus enal uticubi. babenl numerum, duos annos
    prasligiiranL Dimi-
    Nec ignota quxrendi viaest,scilicet, scd nota quxrendi dium autem teinporis sex menses, quibus sancti pu-
    tnnos a passione Doniini, si uou eompuios erral ali- ij testali Antichristi permi:iendi svnl, ut damneutur
    ctibi. Errat luiicii, et idco ignola est via qiucreudi Judsi, qui, nnucre lenies vciitaii, susc.*perui!t men-
    aniios a passione Domini, quia si cocperis ab ipso daciura ; de >iuo t inpore el Salvator iu Evangelio
    anno nuraerare, ubi Dtonysius utcarnaiionem Do- loquilur : 1 Nisi abbrcviaticssentdiesil i, r.jquaqnam
    inini esse puiavit, non invenies per ipsum in nige- salva csset omnis caro. » t.t ipsis testatur indicuiit,
    simo qoario amto, de nam qnartam louam, ct nono i quce suis in c teis anivtatim seribere solet, scilicet
    Kalend. April. iu <|iiii'.u feria, et diem pascbs Do- qnia triginla tres anni suniminusa passioue, annua-
    mintcum, el lunain deciina n seplimam in tcx o ca- tim in vigilia pascli.c. Numerttm annorum, sciirei
    lend. April. Ilabet enim. ni ftdlor, Ecdcvtv fides Do- Domiui, liiginta temper et tribus unnis ntinorem, sci-
    miiiunt 111 carne panlo plits qitam triginta et tres anncs licel stpassione Domiui. Seplingentesimo, iitdiciiene
    mque ad sutc lempora pauionii vUisse, quia liilelicel decimu quaila. In lemjiore Beda? fuii boc. /11 certis,
    trigiitla annorttm jverit baplisatui, sicitt evantjelista sancttV Murice scii.itnm vidisse, el iittle dsscriptisse re-
    l.u-tis lcttatur c 111 smtis an: os post btiptismum
    ; ferebant : A passione Domiui nottri Jesn Chritti, anni
    pnedicaverit, sicut 11011 tolum F.vanqelia suo Jonnnes skji/dci xv. 1:. Dam in seplingontesiino prininannofiie-
    commemorttlo redeuntis piseha' teinpire penlocet, sed runt ilu ct videruutannosa passione Domini mlxviu
    et idem in Apocal.\psi suu. Dunicl qnoque in suis visio- seriptosint; veissanLcMaria', apparcl quia triflttttet
    uibiis propitelice ilesigiiitt. Triginla aniioium luerit tres anni iniiiussilRl apasiione. iriginla tresa nativi-
    baplizatus, sicut evangelista Lucas leslalius seilicet tate iisqueaiipissiiiuem Domint lp.-e est ergo amius
    tapite teiiio, ubi dieil Ei ipse Jcsus erai incipiens
    : Domiuicx pa sionis ei resurrer tionis 1 innrtuis, id est,
    quasi annoruin trigiuta, ut pulabatur iUiuaJoseph. ouli, quia.iciil q itinijeutit tiiiiinla iribus primo, ita Mli
    Dominus el Salvator nosler Jesus Christus triginta " tricesimo quarto, scilicet a uilivit itel).inini,quo fttil
    niinorum eral, quando ari Joannem baptiiandus ad- passus el rcsurretil, per wtiversot sotis tt Itime
    venit, lun '
    elcuiiu inilium evangelica; prxdicatiouis concordttl discursus. Sicut fuil coiicnrstis sidcnuii 111
    insliluii. Relcrl auieui eu 11 divina Scriplma- omno irigesimo tertio vel trigosimo quarte post rwrolu»
    <loclrin:c BUB leinpiis excgisse sub ponlilicibtis Auna tioncni, 1.1 esi, pisi primum oireuluni Dionyaii liiu-
    •1 Caipha; (|iio.in»lo Bcilicet Auna' pnntiliealtis lem- tus crit, Bcilicel conc.ii-ais siileruiti ; sirui mxxui
    pore incipienle, doccre <»v;'i!, ejusque a.l initimn concordat primo scilicol auno naiiviiatla Dimiai,
    C.iijili.o peiteiuloiii, inquibtn s|>aliis uecloli qualii.ir ita qitinge le imus se.c.igesiinus texl t, (.ciliv'. I atiiiu»
    coucluiliinlui aimi Ct liej scmis annos po-t biptis- Domini, OOnCOlMat tii.je. imo qnurto B prittoipio l»io-
    11111111 pi.cilicavcril siiul 11011 snlum in Ev.ingeliosuo nvsii posl prtinuni circulum bnitum. Ei itien: pwelttt
    Joaiuics coiiiucnoiaio re lcuntis pascluc tcmporc Dominictim t xto hal. upii!. luua deniHu >e;>l:ma,
    pcnlocct, Boillcel eap. iviii, ubi ili--.it : Cobors, et -c licetlpStUS ilici. l.i liicriinl oiiinia ista i|is.O miiu,
    tribiinus, ct tiiioi-tii Jndxorum oomprebenderuiil i|iiando passus I111I Doiiiiniis. !.<•• />c.i gr.tt M, quiu
    •icsinii, ct ligaveronl eom, ei adduxerunl a Anu.1111 i qitod qutertbas, ticut ii'*e pramtul te imtiitre Jotfvit.
    piiiiiuiii ; ciat coioi B0C8T Caipb e, qui eral ponlifei Ironice du il lior, iluoi iiulloinodo iuvenilur. Irouu
    auni ItlllBft. Sed el ide o in Apm alypsi sua scilit.el \n, c^l sciilenlia (ici proniioli ilioocin coiiliaiiiiui lia-
    ubi ditil Elroulier bigii lu soliiuduiem, ubi balx>bat
    '
    iicns lutellcclum. Ei iionia esl ipecios, qiH Nmb*
    I010111 paratuin n Den.ulibi |ustant eam di bus .1 11. do aliqtiem deridn, ul Elias iliuebat \ < ClamaN
    rOclk Ei poulnnuti ; iClilitkOBUutmulieTiduo ika v(>ce 111 j iro. 1'cii- uiilin lti.il, et loiMi.in loqnihir
    493 DE TEMPORliM R-MIONE. 494
    annis, muliipliciuis pertc invicem ambobus, summa A l«ne erant aunis sublalis, cseleros calculatos pcr no-
    DXXX et II colligitur anuorum. Qua (andem repli- i.am decimam partcm dividens, quod reliquum foiel
    cata, lotus solaris lunarisqnc recursus ordo in se sua teneret ; porro ad inrestigandum quol sii.t epactx tu-
    per vesiigia revoWilur, eandcmquo dccennoTcnalis nares, annos Domini rile samere, dividcre, mullipli-
    lunarisque cycli anniim, easJem epactus lunrc, solis care. Iteni dividere, sed nullo dempto vel addilo, ju-
    quoque dies concurreutes, esndeni quartain decimam bet,qnij nimirum secundodeccnnovenalis cyclianno,
    lunam, eundemdominicxPascli.c dieca ;ic lunam ip- incipientes epactx, ad invenicndum suum statum,
    sius ex ordine reslitueus. Qiiod eliam \icloriis, adJi quid vel demi de annis Domini qui secura in-
    quanivis allerius inslilntionis, pnschalem condeus, choaverant, minime poscebant. Ilem si velimus sciie
    descripto tot annorum circulo, manifeste pobavit. adjeclicnes solis, i Jconcurrcntes seplimanae dies,
    C: t,

    Quia ergo secundo anno circnli queni primtun Dio- suiuere annos Domiai jubet, et addila quarta paile,
    nysius scripsit, quingenlesimus trieesimus teitiusab IIII insuper rrgul. ns semper adjicere docet, ac sic
    Incarnalione Domioi complrlus est annus, ipse est taudcin per VII partiri, quia nimiium V erant con,-
    nimirum juxla concursus siderum ille in quo incar- currentes anno quo naius cst Dominus, utcl eompu-
    nari dignatus esl, quia liic secundus annus deccn- laudi tisa series procurrerc posset, necessc habeat
    novenalis octavus d« cimus est cycli lunaris,>.l habens B compnlalor IIII quae prxccsseninl anncctcrc. His igi-
    epactas,V concurrcnirs septinianx dies, luuam pa- tur ita se habcntibus, anmira passionis dominirx di-
    scbx decimam quartam VIII Caicndas Apriles om- ; ligentcr inqnirere, nec ignola quauendi via cst, si non
    nia tunc fuere siniillimi, et si esset qui tmic Pascba compuius crrat alicubi. liabrt enim, ni fallor, Eccle-
    inore nunc Ecclesiis usilato die Dominica facerci, ip- sia» fides, Dominum in carne paulo pius quam XXXIII
    sa niinirum dies, quo moJo bic adnotatum est, Yl annis usque ad sua lempora passionis vixisse, quia
    Calendas Apriles veniret, aclunara Iiaberet decimam videlicet XXX annorum fuerit baptizatus, sicut evan -
    sextam. Denique Dionysius ipse nobisquodammodo gelisla Lucas tcslatur, et tres scmis aniios post l;a -

    tacitc qu.e dicimus in pascbalibos qux scripsit argu- ptisma prxdicaveril, sicut Joaun s in Eva,,gci!i> smi
    menlis oslendit, ubi ad iiivenirndtiin quulus sitannus non solum commemorato redeuniis Pascbx lempmc
    circuli decennovenalis, suinerc annos Domini, et perdocet, sed cl iJem in Apocalypsi >ua. Daniel quo-
    priusquam hos per X et IX parlfamor unum pnecipit que in suis visionibus propheiice dcsignat. Sancta si-
    aJjicere, signiGcans illo iucarnaio unum circuli de- quidcm Rumana et apostolica E< clesia hanc sc lidem
    cennoveualis annum jam fuisse completum. Itcm ad lenere et ipsis teslatur indicuiis, quae snis in ccreis
    sciendmu quotus sil aunus cycli lunaris, siiiuerc ino- annuatim scriberesolei, ubi tempus dominica: passio-
    net annos Domini, el subtrabeic scmper duo, ac sic (j uis in memoriam populis rerocans, iiumerum anno-
    per X ei IX parliri, ul, videlicct, duobus qui reliqui rum triginla semper et tribus annis minorcin quani

    CLOSS/E ET SCUOLIA
    cl in diversorio cst, aut dormil, ut excitelur. > Ilanc Marlyrologio leslalnr, dicens Octavo Kal. April. :

    enim pronunciaiionis arijuveril, cnnfi-


    nisi gravilas Hierosolyma Dominus cucilixus esi. et sevto Ka!.
    teri videbiiur quod negare cnnlendil. Namquod Dp- Aoril. Hierosolymx resurrectio Do'nini noslri Je~u
    minut decima quinta luna [cria ter/a erucem atcen- Christi cclebrata c-i. Quomodo tret dies [oras (ermi-
    derit, et una Sabbatorum, est, Dominica, resur-
    i I nnm excludenlur Vi.lentiH* enim Tlieopiiilo escludi
    '.'

    rererit a morluis, nulti licet dubitare catholico. Unam Ires di< s Doininicc passionis ab OcculcnlaJibus qui
    Sabbatoruni, primam S.ibbali inlelligere debemus, o- tavo Kal. April. die dicunt Cliri-luin fuisse
    iil est, primam diein post Sabbalum, quam ob bo- passum. Sioclavo Kal. April. celcbrelur passio, quo-
    norein et revereniiam Dominicae resurrectionis , modo l r es dies, id est, II, 10 p| !', (oras lerminum
    Doininicam nominamus. Sicut cnim nos prima feria, exclndentur ? Contra nnshoc iliiit QuiqueKal. Apr.l.
    secun 'a feria. tertia feria et cxleros per ordinem
    , celebranuis Dominicam passioneui. Conttitutumqueest
    dicimns, sic Judxi prima Sabbati sccunda Sabbati, , iila sijnodo, nl ab undecimo Kai. April. usquc in viu
    tertia Sabbati, nominabant. Kal.ilaiat Pnschadebeat obsertari, scilicet (iiim apuit
    Quamvit Theophilut Cwsariensis.jtntiquus vidclicel, nosab xi Kal.April. usque in vi Kal. Maiiobservatur.
    vicinusque aposiolicorum temporum doclor, in epistola Nam Gatli quacunque die oeluvo Kal. Aprit. fuis-
    ty:cdic i, elc. Synodicu, scil. quam fecil in syuodo set, quando Chritti resurrectio Iradebatur 1'ascha ,

    advermt eos qui decima quarta luua cum Judaeis scmper celcbrabant. Non enioi ad diem Dominicum,
    paschacetebrabant. Illam igitur epislolam hic ponere neque ad regulam decimx quarlae lunae atlendebant,
    nolui, quia magis irrisionem pr.c-t u insipieutibus, s^d in quacunque die oclavo Kal. April. fuisseir,
    quain xdiiicationem sapienlibis, eo qnod Donii- pascba celebrabanl. Quem riltim sancti paires in
    num nostrum Jesum Cbristum undecimo Kal. April. Nic;ca synoio prohibuerunt.-constiiucntes nousolum
    fuisse passuro, ct octavo Kalcnd. eum resurrexisse lunam pdschalem, et niensem inquirere, scd eiiam
    pronunliat, quod nitnis absurJum est. Et impium et dir-ni resurrecliouis D iuinirre observare, Siu
    non est , ul patsio Dominea, tantum sncramenli vero aniium qualem qumrebas, scilirct a passione, id
    myslerium limitem excludttur ? scil. inul-
    , (uras esl, 50 :
    in toco quem pulubat imcniri non poleris,
    ,

    tum esl lulerrogative. legenduin. Tbeo-


    impiura. vi chronographorum, id esi, temporum scriptorum,
    philns dicil Dominum n
    Kalend. April. fuisse pas- incuricc, id cst, negligentix, \el ttiw potius tarditali
    sum, et octavo Kalen I. resurrexisse ; sed non ei-l culpam ascribe, diccndo Domhwm salvatorem rel de-
    vermn, quia non jacuii qu iluor dics in sepulc o. Et cimo quinlo, vel dec mo sexto imperii Tiberii Ctesarit,
    rniror quare aliquis l.im absurdam rcm ad m, nio- vel vigetimo nono, aut rigcsimo siut teiatU anno. sa-
    piainreduxisset Dealus Angustin. in libro desancta crosanctum crucis subiisse nmtleriuni. :Snn inim in
    Trinitate iv, dicit eum octavoRal. April. fuisse con- deciino quinto anno Tiberii Cesaris, vtl trigesitno
    cbptun:, quo et passum. Ei beaiua llieronymus, in su;c oelaiis anno fnit crucifixus, sed baptizalus.
    495 BED.8 VENBUABILIS OPERUM PAUS 1. - DIDASCAIJCA CENUINA. 496

    abeius IncaruMione Dionysius pOMt,


    adnotal. Deni- A *«« l m,al,a » '''™' ir e '">" P ole,is .
    ™ x Clironogra-
    phoruin incurix, vel 1039 potius tardilali cutpani ad-
    anno ab cjus incarnaiione jnxla Dionysium
    se-
    oiie
    deciina, fra- scribe, laniumdiligcntissiine cavens, neClironieornm
    piingciiie»imo primo, indirlioiic qtiarta
    seript» defeusando inlenierabile legis vcl Evangelii
    tres uustii qni tune fucre Uonne, lioc modo se in na
    sancuc Maris scriplum vidisse, leslimoniuin videaris impugnare, dicenJo Domiimin
    tali Domlnl in cereis
    A passione Domini alvatitrem vel XV vel XVI imperii Tilierii C.rsaris,
    ct iiule dcscripsisse referebanl : «

    Quoniain vel XXIX aut XXX sux xtatis anno sacrosanctuni


    i.oslri Jesu Christi anni sunt DCLXVIIIl. >
    circu- crucis nihisHi' mysterium, euni Exangclia iiianife^ie
    igilur, ut supra memoravimus, DXXXIt annis
    adde XXXIII vel polius signifleeiil XV auuo Tiberii prxcursoreni Domiui pr.e-
    lits paschali» cirruinagilur, liis

    quo passus cst Domitiusal- licare cocpisse , ipsumque mox inter alios baptizasse
    XXXUIl, ut illum ipsum
    an- Jesutn, incipientcni jani fieri quasi XXX annorum.
    lingere possis aiinum, liunl DLXVI. Ipse est ergo

    nus dominicx passionis cl resurrecliouis a roortiii».


    CAPUT XLVIll.
    priiuo,
    Qnia sieut quingenlesiiiius tricesimns tertius
    tricesiuio
    De indiclionibut.
    ita quingentesimus sexagesimus sexlus

    quario pcr tmiversos solis el lunoc concordat discur- Secundus nrdo circuli decennovenalis complcctilor

    mis. Ki itleo clrculis beati Dionysii aperlls , si quiti- g indicliones XV annor tina circuittt in sua icmper vesti-

    gcnle scxagcsimum sexltim ab incarnalione


    itnutii gia rediices, quas aniiqua Romanoruro industria
    Dontini conlingens annum, quaram decimam lunam coraperiraits ad cavendum errorem qui dc lemporibus

    in eo IX Caleitdarum Aprilium (iuinla feria


    repereris, forlc '
    oboriri polerat, institulas. Dum eniin, verbi
    Aprilium
    el diein Pascliac dominictim VI Calendarum medio anni lempure
    gratia, quilibet imperalor viia

    tuna decima sej.lima, age Deograiias, quia


    quod vel regno decederet ,
    poterat evenire ul ct.n leiu au-

    quxrebas, sicuii ipse promisit, te invenire donavit. num unus historicus ejusd^-m regis adseriberel tem-

    Nam quotl Dominus XV luna feria MXU crucem poribus, eo qttod ejus parlem regnarel; aller vero
    ascenderit , et una Sabbatorum, id esl, die Doininica bistoricus eundem successori illius potius atlilulan-

    restrrrexeril a morluis, nulli licel dubilare catholico, dutn piilarel, eo quod et liic partem xque ejus habe-
    ne legi, qnx per agnum paschalem decima quarla die ret in regno. Verum ne per bujuscemodi dissonan-
    primi ineiisis ad vesperam itnmolari prxcipii, pariter liam error lemporibus inolesceret, staiuerunl indi-
    ct Bvangelio, quod Dominnm, eadem vespera
    lenluin clioiies, quibus u:erque scriplor, imo etiatn vulgus
    a Judxis, el mane scxta feria crucifixum ac sepnl- omne, temporum cursum facillime servaret, quas pro
    tum, prima Sabhati resurrexisse perhibet, videalur faciliiate quoqite calculandi XV esse voluerunt, ul

    increditlus. Quod aulem VIII Calendarum Apriliuin C planissimo niimcro, et ad multiplicanduni proroplis-
    crucifisiis, VI Cilendaruin earundem die rcsu rexc- siuio, compendiosius transacli lcinpnris status in
    rH, inulturum latc Doctoruin ccclesiaslieoruin con- memoriai» possit reduci. Quidam anlein putanl, quia

    slat scnlentia vulgatum. Quamvis Theopbilus Cxsa-


    * quondam in republca post censum quinlo anm
    riensis, anliquus videlicet vieiirusqtie apostolicorum peractum urbs Roma Instrabatur, ad iudiciutn terrue

    teinporuin doetor, in epistola synodica quam adver- lustrationis et census indictiones esse condiias. Inci-

    sos eos qui deeima quarta liinacdin Judeeis Pascha pienl autem indictienes ab VIII CalcnJas Oclobris»
    cejebrabanl, una cnm cxteris Palxslinx episcopis ibidemque terminautur
    seri|>sit, ila dicil : i Et impium non esl ul passio do-
    CAPUT XLIX.
    miitica lanti sacramenli mysteiiuiu foras limiicm ex-
    Argumentum invenieudi trttola til indicllo.
    eludalur. Passus namqne Doroinus ab XI Catendas
    Apriles, qua nocte a Judasis esl tradilus, et ab VIII Hoc autem argumenlo quota s l anno quocunque
    Calcudas Apriles resurrexit. Qtiomodo Ircs dics fnras cotnputare voloeris indiciio reperies : sume annos ab
    terminu n excliidctilur? i Consiitulumque est in ilta Incarnalione Doinini qujtquol fuerinl in prxsenli,
    tynodo ul ab XI Calendas Aprilcs usque Ca
    in Y.II vctbigralin.DCCXXV addesemper tria, quiaquarta ;

    leitilas Maias Pascha debeal observari, ul eodem D indiclione secundum Dionysium nalus rst Dotninus,
    in

    litoro stiperitw scriplutn cst. Nam Galli quacunque liunl DCCXXVIH; * bxc partire per XV, quindecies

    Jie VIII Calendas Aprilis fuisset, quando Chrisli re- quailrageni, sexcenli, quindecies octoui eeniuinvie*,

    siirrcrlio fui.-se iradebalur, pasclia semper eelebra- retiiauenl octo : oeiava esl ludictio. Si vero nibil re-

    bant. Sin vero aiiiiuin qualem quxrebas, in loeo manserit, dccima quinta est.
    VARIANTE8 LECTIONES.
    1
    C, ufcoriri. * Forte, quoninm. * C, hoi.
    OLOSSyfi ET SCUTILIA.
    CAPUT XLVIII. pnlum periinel. Imlicere est pr.eeipere. Inde Iidi-
    BrtiD.R\hes. Glosse. —
    Secundut ordo circuti de- ciuin , vel edictum, imperiale prxeeptuiu Imlieere
    cennovenuiit complecilur iiuticlionet xv annorum esl generale pixeepium tribuUirioruui quod genera-
    cirinilii, intun teinper vetligia redncet. Idcst, rever- liier oDiuilius per universuin orbetti iuiperabilur.

    Inrtes, qnia rcduruniur post qiiuiilecim anunruin Peragebalur aulcm indirlio per qiiiiiderim »11110»;
    rirciiituin. Induiirin, id cst, diligenlia, prtidciitia. et primo qiiini)iiennio iiuniiuus indieehalur auri<ii>,
    UnMan aii.vm piiliiut, 71(11 in re qiion.tainpuktua. seru ido argenleus, lemo luslro solvebKlor WNMa
    f\,-^ jiulilira qti.tsi popolica, eo quod ad oiniieui po-
    . :

    «97 DE TEMPORUM ItATIONB. 188

    CAPUT L. A piuin, signant, banc praeflxam sui curstti» regulam

    Oe epaclis lunaribus. semper observanies, ul quoiies minnrein XV. iimiie-


    Tertia pr;cf .1 circuli linea coulinet epac.las luna- ruin haheni, paschalem lunam praeferani; qtioties
    res, quaj a I CWSUOl solis aniiuaiim undcnls diebus autem majorem, in sequciiiem lunam paschaquxren-
    accrescere solent ; iude epaclae Graco vocabulo, id dum prxmonslreiil. Quia nimiruRi iunx paschahs
    csl, adjecliones flictse,quod per annos singulos XI plenitudo iinn :ri|imuici iim proeire, sed, sictit iu

    Jierum , ut diximus, nccumiilenlur augmento. Vel principio crealurarum onlinatum est , seqtii potins
    certe quia ad iiivcniendas quoue sint limas Calenda- debet, quando primum ortus esl sol inclioatione diei
    rum, IX per loluin adjiciuntur annum, ut supra 1I0- verniiin lenens asquinoclium, deinde orta est luna in

    cuimus : epacuejnre, id est, adjeclioues, vocanlur, inchonlione nociis autimiiiiilis teqiiiuociii lenens ipsa
    el qnidem per lotiim anni vciicniis orbem '
    suos paiiiculam. Unde niuliuiiierrare consiai co> qui lunae

    quarque dies habel adjecliones Itinares XI. Nam, paschalHV iniliuiu a tertio Nonarain Martiaium die
    verbi grati.i, si hodie cum scribo qiiinla esl luna, islo qiuereudum delinimU , quia videlicet ibi nata luiia
    ipsn die posl aiiiium ileciina sexta erit 1 11:1:1, posl ante lempus xquinoclii plenilunium ostendit. Ideo-
    diios aimns vigesima septima, post tres oclava, nec qnc solemiitaii paschali inhabilis est, in qua, sicnt

    eadeni liuc quae nunc esl priusquaui XXIX annorum n diximus, primiini solem primitivsecrealionis stalum,
    peracto circulo redil. Sed proprie quoe in circulo de- ac deinde lunaiu necesse est conscendere , ut et hic

    cennovenali aniu.talx suni epactae Iimam quota sit in per ajquinnctii transgressuiu longituJinem noctis su-
    M Calendas Apriies, nbi pam balis est festi princi- peret, et illa pcr plenilunium totam ejus quanlula-

    VAI5IANTES LECTIONES.
    1
    C, *ua$.
    CLOSS.fi ET SCIIOLIA.
    r.Arit 1 Grxci pluvio nominc Hyadas .ippellanl. Qun el sua
    Prid. Rayks. Closs.c. iVuni
    ttrbi tfiatia, hidie sponte quxdaill slatulisque temporihus, 11 1 IIohIo-
    cnmscribo, si qttinla esl limu ii(o, ipso tlie posl annnm rum exorlus, el arclmi, qui per Idus Septemh. ciiin
    detimaseila ertt l.<na, podldiio,uimos tiijesimuseptiin.i, procellosa graudine surgil; et iiinibosus Orion, ct
    posl Irei octava. (lujus igilur versiculi glos a jaiu Canicula, qux iiimiuui Krvens xv. kalend. August.
    snperttis est seripla, cnjm initiuiu esl : Si vis scire eniergit.
    qualis luua fuerii iu iransaclo anno uno quoqua m Slellae lumeii asole, scilicct sicut sancii a Chii-
    «lalarum. Hodie, quasi iioc die. Quolidie, uon colo- sto muluaules, id est, accipienies. Stellie umties et
    die, ul si qinii diebus. Cras, qnod eal posiea Extre- iuna, a sole luinen accipiuut. I.icel euini sint igneas
    niuiii csl pridie, et diclum exlreiiiuiu ah en, ijuoJ naluix, et licet ex eadem Itic.e sinl facuB qua et sol.
    jam dies ipse sit a nohis exlraneus, et praciereuudo C tainen 11011 lanlcevirlulis snnt. 01 possint per se lu-
    alimus. Pridifi autein, qu.isi priori die. Pcrendie, id cere sinc sole. lliuiniaaiiiureuiiii cuiicla ladiissolis,
    esl, per ante dicm, vel 111 anlecessum, esi, prius.
    i l quud exh.bctur nobis in ligora Chrisli sanctorum-
    Ilanc prrr/ijaiii sui cttrsus regulam semper observan- que illius, qui quoil virlulis liabent ab ipso accipiunt.
    tes, ut qnvlies minorem decimum quintnin tutmerum Stclla: non liabcre propiiiiin iutnen, sed sole il-
    Itubeut, pascltuletn litiiampraferant. Si cuiio inajo- Iiimiuari dicuniur; nec eas uiiquam <le ccelo absce-
    •em uumerum eparlx xv, in xi Kal.
    liabiierini dere, seJ veiiicnle sole celari. Omnia enim sidera
    April., HDii ostemioiit ilLe opacU» lunam pasciiulcm. ob^ciiraiiiiir sole orieiite, et non cadunt. Namdtnn
    Per epactas igltur- in lioc locoanalein liiua; iulelli- sol ortusSui signa pr.cmiscrit, omnisstellariim ignis
    ge. Talis e^t ralio: si dcciraa quinta njeril luna in sub ejus Itiminis fulgoie evanescit, ita ul pia?ler so-
    xi Kal. April. decitna quatia luna paschtlis uon de- lis igiiem uullius sidcris splendoi videalui . iliuc eliairt
    bet |»i'a'ire .xquinoctiiim, ?eJ scqui, aot aliquanJo el s-ol appelialur, co ijuod soius appareat obscnraiis
    in ipso aequinoclio decima quaria fieri. Ciule mol- cunclis sitlet ibus. Nec mirmii hoc de sole, cum eliam
    lum orraie coiistat eos qui lnn.e paschalis uittiit 11 a plena luna et tnia uucle fulgeiite, pleraque aslra 11011
    •ertio Nonarum Maiiiarum die quaereudum drfiniunt, luceant. E se autein per diem slellas in cudo, pro-
    quia videlicei nata luna ante tompus aequinoct i
    ibi bal soiis deliquiuui, quod quaiiJo sol ohjftcto orlm
    pfeiiiliiuiuui oslcndil. Priiua igilur a-las luuse, qnx lun.c liict it obscuratus, cJariora in co lo aslra vidon-
    luit iu initio mtmdi, sic tuit , dccimo quai to vero lur. Slell;c dicbe a slundo, quia fixx staut semper in
    Kalend. April. quasioclavo Idus Martii fuisset nala; cuiio. Siellic 111111101)1103 sunt et cum cado perpeiuo
    proptcrea eirant, qui luuac paschaiis iniiinm a ler-
    l^
    motu feruniur. Fcrunlur quae coelo fixa: stint, et
    tio Nuaarum Martiarmn die requiruni. cum ccelo volvtiuiur: moventur vero quteJam, sicut
    Quia siiiU Itina el Hella: non a seipsis nt erliibent, / planetas, iJ esl.erniticx, qo* cursus suos vagos cer-
    ted a sole Itubent ul ittceant, sic et Ecclesia sanctiqtie la defmitiuite cnnli iniil. Slelke, el sidera et asti-a
    omncs non suai merito tirtutit, ttd gratia largitorii iuier se dilleruut. Nam slella est quxlibel siugula-
    Itub nt bonum quo tivunt. Siellx lumen a sole mu- ris; sidera veio sunl Bl II s pluriims lacia, 111 llya-
    tuantes cum muiido verri, ul puia uno loco Gxae, et iles, Pleiades. A^lra autem siellx grandes, ut Orion,
    non Blanle, mundo vagie (erri dicuutur, exceplis liii Bnotes. Sed Ikcc noiuina scriplores conlundunt,
    ii«:e planelae, id est, ecrames vocautur, easque diel ilitm et aslia pro slellis, ct stcllas pro sideribus
    adventu cetarj, nec unquam c.ilu dccidere, fulgur poiiinn. Siella; auiem secundum mysticuin inielle-
    plouilunii et solis prnbat deliquiura, quamvis videa- ctniii sancti viri inlelliguntur, de quibns dicltim est
    mus igniculos ex auhere lapsos portari veutis, vagi- Qui numeraiil luulliludinem stellarum. Sicul eniui
    quelumen siderisimitari trucibus orienlilius «eutis. oittnes slellx a sole illuminanlur, ita sancti a Cbri-
    Sidera aulcm alia sunt iu liquorem soluli humoris lo glorja cu'lesl'is regni clarilicanlur. El sicul pr.e.
    fecuuda, alia concreii 111 pruinas, aul co cti in ni- fulgore solis el inaxima lumiuis ejus sidera oblun-
    vi
    ves, aul glaciali in grandiues ; alia Qatus teporis, alia duntur, ita et omnis splnndor sanctoiiuu
    in compa.-
    vaporis, alia roris, alia frigoris. Nec solum etranlia. mlione glorhe Obristi quoJam nioJo obscuratur. £t
    ui Saturnus, cujus transiius imbi iferi liunt, se J et quae- quemadmodum stellx sibi dilTerunt daritale, iia.jus»
    dam lixa polo cum errantium fueriut acccs90, vkI torum divcrsitas meiiloiuui discielioue.
    rutliisimpiilsa, ut succube iu fronte Taari, quas obid
    .»•> DED.« VENERABILI3 OPERHM PARS I. - DIDASCAl ICA GENUINA. m
    otinquc est longilndinea ilhiilrei.Qnod adCluistiel A Nonas Apiilis, diebos scilicei XXIX, obsemnduin
    Ecclcsix sacrammlum rrs; icere nemo esl lere qni maxime cei'£uerunt, nt qnocunquc eoium die luna
    ainbigal, de qtio el in pnuiordii» litijusee opnsculi ali- fuerit uata eflletll primi mensi-i iniiium, cujus Inuu
    qas peislrinxiruus el nunc patiris replicemus. Quia decima quaria si feria seiia provenerit, subscqneiis
    sicnl luu i el llelha iiii! a selpsb, ul perhibcnt, ied .1 Dominicus, id est, hua decima sexia fcsiivitati pa-
    sole habt-ni ul Uiceanl, sic el Ecdesia, sanclique oni- scliali sinc ambiguo drputctur. Siu autem dieSabbail
    nos non sua- nieriio viilulis, sed gralia lurgitoris ha- plenilunium cssc conligerit, el conscqticuti Dominico
    brnt bonum quo vivunt. El sicut 11011 nostri vigore Inna dccima qninla reperirc , eadoio bebdomada
    arbiliii forlitudineni uostraiii, sediiionossuscipieiitc, iransmissa, iu attertim diem Doniinirum, id est, lunam
    illins iuiscricordia pr.cvenicnle eustodimos, ncc rof- vigesimam sccundam transferri debere Pascha dixe-
    ficientcs -1111111* eogiiare a iquid a nobis quasi ex 110- runl, ii.- minus cjiisdem dominiei peragendo myslerio
    lii«, sed suffiricnlia noslra ex Deo est, iia eliatn in ilesiiuareut quam scxtam dccimam , ncc amplius
    tempore quo noslro i-edcmpiionis iusiguia celebra- tj iia 111 vigesituam secundam luiiam aliquando reeipe-
    mus, solaris perfcriio splcnJoris qtix illuminat luna- rcnt, cligeuies potitts in lunam vigesiraam secuudaHt
    reai qm* illuminatur aiueecdeie Jebei. diem festi pasehalis extendi, qtiam dominicam pas-
    B siuuem anle lunam r,uarlara decimam ullaietius in-
    CAPUT Lf.
    ciioari. Quarlas decimas porro lunas mensis ejusdem
    Quomodo errent quidttm in piin-t mensit ini:io. a XV Catendarutn Apriluim usque iu XVI CalenJan
    Sed error eortim qui aliter sapiunt, vide an ipsis M.iia , asseruni esse sei vanJas. t Iiem in flne cjusdem
    saltem qui hujusmodi coodunt leges iniquas, et scri- prologi : • Cum vero couligcril, inquit, lunam viee-
    benles injuslitiain scribuut, raius ac veritale videalur sitnam sepiimam Sabb;>lo, vel maxime die Calemla-
    esse sulTullus. Victorius qui illorum circulos scripsil, rum Jantiariaruin, provenire absque bissexto, noverit
    dicit in prologo cjusdcm operis inter alia sic : 1 La- quod Pascha XIII Calendas Apriles
    sanclilas vestra
    lini namque a '
    III Nonarum Marliarum usque ad IIII secundum Lalinos haud unquam cclebranduin, etiamsi
    VARIANTES LECTIONES.
    C, IV.
    GLOSS.E ET SCIIOLIA.
    oiput li. ctoriias digna auclorilate subsistal, addede eodem
    Orid. Uames.Clo sx. Qum Dominicumpassionem, s5epedictotlieoclavoIdusMarl.pnecedeiitislun.exta
    id esl, sexlam leriani onie luntim decimam quartam. ti noti undecim ut pritis, sed propier sallum lunse
    Quam Dominicam, scilicet dii-m ;unte lunam deci- C ditodecim, et ilcruin occurret libi luna, sicut in prin-
    mam quartam, id st, in Itmam decimam quariam.
    < cipio eodem die Jei ima sexla, atque ita sequcn-
    liiitiumvidelicetpiimimcnsisnboctavoiduumMar- tia eodem quo piius ordine cuncla proveniant. Ve-
    tiiirum, uiqne in ISonarum Apritium diem ; quurtas r«m ne nos amntorcs Yiclorii temere iiium aggr.sics
    decimas vero InttttS 1'nsclia a xu hnl. April. usque in lacerenl, legant libriim doctissimi et snnciitiimi tir,
    xiv kat. Maii. Conslal igilur quod primo anno de- Vicloris, videluel Capuaui epitcopi de Patcha, quort
    ceunnvcnalis eycli, quando nulla epaela in capite xv Kulend. Slaii pulabalur crlebrari deltrt-, indi-
    ponitur, in Kal. Mart. Iu»a noni, it in oclavo Idus cticm dec.ina lerlia novics post consnLitum Jiasilii.
    Marlii Jecimasevu occurril. liancdeduc trigesiinam, Gregorius. Fertur apud veteres mos fuisse, ui quis-
    ct incipe piiiiiaiu, el Non. April. oecurril deciiua quis consul existeret, juxla ordinein truiporuin
    quarla, qui esl lerniintis decennovenalis. Iierina bonnris sui lorntii iruerel, ut si quis posterius a,l
    ei-dem xvi quos anno priori iu oriavo Idus M.irt. cunsulatum vcnicns, COOSfll non seinel, sed bis for-
    habuisti aJJe xi, oeenrril eo lcmdie vigesima septiuta. tassc aut tertio lierot, etiam illos lattde ct honoro
    Ilanc cuin Irigesimam Jeduxeris, occunit seqtieus transeenderet qm non plus qiiam semel consules ex-
    ttecima quart.i luna octavo Kalcndas Aprilis, qui cst slilisseitl. Ctinsulcs appellaii a i\nsukndo , sicut
    lermhiaa secundus. Sicqoe lunationibus sragutis reges a regcndo, et sicut legOS a legendo , eo auod
    nsqne deciinmn nonnoi aiinum, eodeiu die octavo coiistilereut. hoc cst, providerent reipublicx. Nam
    Idus scilicet Martii addendo semper xi ad ptasceden- ruin Itoiuani regum superbam doinmatioiuni uon
    tem pjusdem Jiei lun.e ;etateni, anni pr.vccdeuiis ferreni, imperia anaua, binnsque consules sibi fece-
    quolalibet inlra Irigesimam fucrii, deduc eain tri- ^ runt. Nam fjciiun regittm non benevolcaiia consu-
    gesimam, el deduc setjnciilcni nsque decimam quar- lcniis, sed superbia doniinaiuis rrat. tlinc igilur 1011-
    laiu, el ubieunque decima quarta fuerit, ibi sine ulla sules appellali, vcl a consulendo civibus, vel a re-
    ambiguiiate lenninus pascbalis eril. Porro si eodem gendo CUncla ronsilio, quos tamen ideo iuuiando»
    «iie tiigesiiiia iiiiiJcrii, quod lamen non nisi semel per luoos singul«s «legciunl, ui ne insolens dui
    per decem el imvem aunoS lii, detttie inore solilo inaneret, el modrralior cito sutcurreret. InJe einni
    sequentem, ei nbi decima quarta oocurrerit, ibl ci dtto pares, quurmn iiniis tem rivilem, alter rem 1111
    lenninus erit. Prima vero cum otiavo Uus occurre- lilarem miinslrabaiil. Regnaveriint enim annis qua-
    ni, eadem procul dubie paschalis erit. Ei lioc certis- dringentis sexaginla seplem. Proconsalea subjerit
    siiue eave, ne (iriiis natant lunarfl qnam oelavo Idns erant eomulibus, rt dicti proconsules, eo quo.l riee
    Man. depulos paschalem, sed quoiacunque eodem ronsulis fungerenlur >icui rocuralor ruratoris, iu
    ; 1

    die occurrerll, am irigesimam eodemdie ir.n(as,aul est, acloris. Exconsnles autera dicii, quljaja a con-
    Irigiuia deducas, et sei|ttentem quolihet locu doci- siiiniti exiertint sive discessorunl, peraclo vicis su.e
    ma quarla occurreril ( pascbalem essc oon dubites, »11110. Si ei-go aliquia ei consulibus suo lempore
    l-.ieoidnfili.i-c rallO iiiinquain e\ (iidi-m ille quo bene rriiipubliram adininislrarel, luri Jeponcretur
    stiiuii luit, turhari al. ullo potuit, aut poleril; sed ila ipso consuluiu, ad rjtisdrm laiiien diKuiuiiis of-
    poiiiH llle conciissus erii, uul ram eonculen ri^us liiiiiin admlniali anduni decrclo lenaius rrduerbatur.
    luerit, Eipleio igiiur anno iioclmo nono, iiaiuioqua Inie supra leciura cstuTiei post eonsukuum IU-
    i-;n-> leni anui lerutiiin BOTluiino, si ileruin probare silii.
    Tolueris quod box ratio raiione CODltet, el li.ei au
    50! DE TEHPOlUJM KATIONK. 502
    Calendas A dum quod <£gyptii doccnl atilumas, quirc non illo-
    luoa convenial, penilus invenilur. Aul VIJI

    Naias secundum jEgyptios, qnod aliquolies obser- rnni pcr omnia seientiam seclaiis? Veriini quia boc

    vandum esl, reperiri non posse. i Videamus ergo facere non vis, sed inter utrosque niedius iueedcns,

    Latinos suos quomodo commcndet Viciorius. Dicil m»g<s Laiinonini quos viiupcrws, quani .4£gyptiorum
    Nonas Marlias nalaui !u- quo- prafers, calculinn luis legendiim sequenduroque
    eos maximc censuisse a II!

    nam eificere primi nien-is iottinm , ei decima sexta comradis, uos /Egyptiam calculandi disciplinaui, quas

    Dominico Pascha celelirandum. Et iterum el luojudicio, et universalis Ecclcsix consensu verior


    liina die
    apparet, onmibus sequcndam novimus, iiiilium vide-
    dicit,nunquani Xlli Calendas Apriles , eliamsi lona
    licet primi mensis ab OClavo Iduimi Martiaruin nsquo
    convenial, Pascha celcbrandum secunduni Lalino?,
    sed iuagis secundum .Egyptios VII! Caleudas Maias. in Nonaruin Aprilium diem ;
    quartas decimas vero lu-

    Conslat aulein iunam III Nonas Martias nalam, XIII nasPascbx, aduodecimo Calcmlariim Apriliimi usque
    Calendas Apriles esse sextam decimam. Obsecro te, in deciuiuni quartuiu Calendas Maias ; porro diem

    sanete frater Vitlori, si III Nonas Marlias nala luna Pasclixdnminit-um an undeciiiioCalendariiin Apriliuin

    facil primi mcnsis iailium, quid rationis est, ul non usque in septiinum Calendarum Maiarum , et boc iu

    in eo Pascha celebremus, sed potiusalium dineramus Iuna decima quinla us |iie a.l vigesiinaiu primam esse

    in mensera, cum lex toties impcrct ut omnes qni pos- B quaerendum. Vcrum ne uos amatorcs Viclorii temere
    siht in primo mense Pasclia faciant, soli autem qui iu illum aggressos esse iacerem, lcganl liliriim doclis-

    via fuerint et immundi secundo hoc mensecclebreiii? sinii et sanctissimi viri, Victoris videlicet Capuani
    Quid est, rogo, quod addis, absquc bissexlo? An forte episcopi, dc Pascha, quod quiudeciino Calendas Maias
    quia quando Calendx Januarinc Sabbato sunt, lertia putabatur eelcbrari debere, indiclione auiem deciuia
    deciina Calendarum Aprilium dies in Dominicum i c- teilia, novies proconsule Basilio, etquanli a prudcn-
    currit, si bis.'exlilis annus non cst; si auteui bissex- tibiis ct cailiolicis Pcclesix doclcribus .cstiuiaius sit

    tus inlercesserit, eadeni dies secunda feria provenit, siius magistcr invenient, cujus prineipiuin libri est :

    «loccre vis cum sccunda feria fncril XIII Calcudas < Ciim paschalis veneranda soleuniias i|uaiiatu dic

    Aprilis in luua decima sexta, scqueuti doiuinica VII poiis.siinuiii proveniret p> r amti prxsenlis indiciio-

    Caleudas Apiilis luua vigesinia secunda Pascha rile nem decimam a nnbis sulliciie qusercrelur, el
    teiliam

    celebrari ; cum vero cadeiu dics XIII Calendas Aprilis juxla Palrum venerabilium constiliita oc.avo Calen-

    lunam decimam sexlam Doniinica die habuerit, non dariim Maiarum dieeremus resnrroclionein Domini

    posse in ea Pascha celebrari, quia necduiu xquino- pro.'iil dtibio celebrandam, n!i>itiihtis minime rationa-

    cliuni transieril; sed ncc in sequenli dominica, quia bilis visa est noslra respoiisio, co quod Viclorius qui-

    luna snperadulia, hoc est, vigcsima lerlia iilam inci- C d™> i» circulo paschali queui edidit aliler diem do-
    dat in dicm, aique hac cogenle nccessilaie in secundi ininic.e resurrectionis adfixerit, licel el hunc desi-
    teinpora mensis Pascliae diflerenda solennia? ftlirus
    g-'iaverit quem nos celebran luin pariter profiicmur.»

    caiculantli prxcepior, qui principaliicrdoccas lunain


    Et in proeessu operis : i Se 1 nunc, !
    inquam, ordo
    III Nonas Mariias uaiam efliccre prinii mensis ini-
    exnetit, ut cycloruin quos Vicioi ius edi iil pa!eiaciam

    tiuui, ei rursuin ratione ipsa superalus compelleris


    cvidenler crrores, dum nescit legilinium dietn deii-
    nire paschaleiu , ut cum in prxteritis ostcnsus lmc
    nuPatenus lunam
    faieri, uisi intervenienle bissezto,

    hac die natam, sed polius eam qna; posi XXIX dics niodo iiierit deliquis.se, in prxsenlibus ac fuluris el
    iuerli accensa, pa.-chalibus feslis auctorilate careai, et occasionein pravai j.ersuasionis
    congruam. Si veio
    amiiiat. •
    a.lfueril bi.-sexlus, lunc cflici luiiam sequentis anni
    CAPLT LII.
    primam, qune absquc iilo licri poieral exlrema trans-
    ArgumeiUum qvo! sin! epaeles iuntirci.
    acii. Gt quid est quod ais : eiiamsi luna conveniat,
    XIII Calendas Aprilis nuiiquain Pasdia relchranduui Si autem vis cognoscere per annos singulns quot

    pcnilus inveniri? Quoniodo eniui polcst luna conve- siiil epacix, sume anuos Domini quoi fucriut, uipui:-

    uire paschatibus solenniis, ubi nunquani


    in pixseuii octava indiciione DCCXXV, hos partire
    pasciialia
    D l>er XiX : decies n »»»»"*»"' DLXX, decicsnovi.s
    sunt celebianda solennia? Et si nunquam XIII Ca-
    ocloni cenquinquais ilipondius, remanent HI ; iios
    lcudarum Aprilium Pascha ceiebrandunj , eiiamsi
    sexia deciina provcnerit, crrant profccio Laiini qui ileinnuiliipiicaperXI,auiitXXXiiI;lo!!eXXX,renia-

    luiiam paschaiein a ncnlUi.Trcs sunt cpactx, id est, ad jectiones lunsres.


    Nonas Marlias inchoare deccr-
    iil

    nunl in qua dccinio sexlo et decimo seplinio eo


    ,
    CAIUT Llll.

    quoJ xquinoclium non transierit, non liect Pascha Uc cpuclis suiis.

    iieri. Et inerito iilcrurn conlempla observalione, cuiu Quarto dccenuovenalis circuii traniite designanttir
    ^igyptiis potius eo anno in octavo Calendas M.iii Pa- epacix soiis, id est, concurrcntcs scpiinianx dies
    scba diffcrendum suades Si aulcm mag :
    s observan- unius sempcr ternos per annos, diionioi autem pcr

    VAUIANTES LECTIONES.
    1
    C, inquit.
    GLOSS.*: ET SCIIOLiA.
    CA?(JT Llll. retues seplimrnnr uies.ConcvrreittcR, !ioc est, novus
    Bbid. Hames. C oss-f.. —
    Quarlo dlcennoveiialh cir- dies lial. April. Quoniam si dividasannum inseplem,
    tulilramite, designuntur eparta: soln, id est, concttr- remanct ur.us dies, qui turbai, ut non seaiper in
    5W BED,€ VENERAB1L19 OPGHUM PAliS I. — DIDA8CALICA OENUINA. 504
    iinuum MtMilibm usque ad septimum niiincruni «d- A rum, id cst, adjcctionum solis, cum biisexlo cursui
    jiH-tione crescenles, quaruin circulus habel aiimts cst, aiiilioruni panler qui sit si.uns arguineiito eon«
    quater septcnos, iii est, XXVIII, quia niiniriiiii non disce. Si crgn vis scire qijan.lo hisscxliis dies ilt, su-
    ante polest consiiminaii quam bissextus, qni qunrlo ihc annos Dominl DCCXXV, pailirc lios per IV, et
    rediresolel anno, cunclos sepliman;c dies contingai, ll nil remanscril hisscxlus est; si vero unuin, aut
    dominicam videlicet, sext.im feri.un, quarlam leriaro, dno, vel liia remanenl, primus, aul secimdus, aul
    seciiinlam foria.n, Sabhntum, qnintam fcriaiii, ler- lorlhuj est anuus a bittcxlo, uipiita quater centeni
    liam leriam, lioe clenim illosordiue percurril. Ciiui- CCCC, qualer octogeni CCCXX, quater assc quarla,
    que gttaj quseqtn anni dics babeat coiicurreuies, hx reuiancl unutn, quia primus est annus a bisscxto. Si
    UUtt in circnlo ajlixx concurrenles sunl, spccisliier vis nossr adjecliones solis, id esl, concurrenles se-
    qux sit iiono Calendarum Aprilium feria designanl, ptim iii;e dies, siitnc annos ab incarnatione Domiui
    videlicel ut propius leslivilalis paschalis cxordio pn- quol fuerinl, utputa DCCXXV pcr iudidionem ocla-
    silx, faciHiine diem epaclarum, vcl deciimc quarlx vam, ct aniioriim qui fuerint quartam partem sem
    liiiife quota sit feria pandani, ac per boc ad pascha- per adjice, id esl, nunc CLXXXI, qui Uunl timul
    lis inveiuionem diei doininici plaiium facianl iler. DGCCCVI ; his adde IV, fiunl DCCCCX. Hos parliie
    Coniingii aiitcni eadem concurrcntium anmia dies, U per VII, septies centeni DCC, septies triccui CCX,
    qnod catcalatarem oiemioisse juvat, etiam II Ca- et non remanct aliquid, quia VII sunt epactx solis,
    IruJas Apri is, VII Idtis Aprilis, XVIII Calendarum id est, concurrentes soplimanx dies.
    Uaiaruro, et XI Calendarnm earundem. Cujus cir- CAPUT LV.
    cnli talis est cursus, ut quscunque bissexlili anno De rediiu el compulu articutari utrarumqne epticlarum.
    snul concurrcnles, ipsx ct anlc qninqiicnnium fuc-
    Verum quia facillime diem Paschx, vel cxleros
    rinl, et posl annos VI fulune sint. Q :x primo post lemporum recursus, comprehendit qtii solis et unx
    hisscxtum anno sunt, exdem el ante annos XI irans- circulum memoriler tenct, excepio eo quod eosdem
    ioiinl, et post VI redcant. Qnx secuudo post bis- circulos per decem et novcm cl pcr viginii octo mul-
    sexluin, exdcm ctante annos VI Iransierint, et post tiplicandos partiendosque novil, omnis calculator nie-
    XI rcmcent. Qux terlio posl bissexlum, ipsx etanle minissc debcl casdein concurrenles solis tricesimo
    VI annos prxlerierinl, et posl V reverlaniur. Et hu- abbinc anno quas el proximo secuturas, easdcm
    jus ordo discretonis cnnctos aiinorum verlenlium
    sexagesimo qtias et quarto, easdem nonagesimo quas
    complectiliir dics. Nuiandum sane quod hujus gyri et sexto, easdero centesimo vigesimo quas et ortavo,
    solaris, qui XXVIII annis pcragitur, causa facil de- casdem cenlesimo quinquagesimo quas et decimo,
    cennovcnah-scirculosXJCVIIIdeberecoropleri, prius-
    qiiam ideai per omnia pasebalis ohservaulix cursus
    G e, ^ tens hunc inodum esse re diiurns. Quocun
    in
    que eniro numero annorum transaclo concurrenlet
    in seipsum redeat, ut omnii nimirum hujus circuli ccire desideras, euudem numerum vide quoiies ha-
    anniis captit circtili dccennovcnalis insliluat. Ilem- beat XXX, et tricesima parle geminata, concordiam
    que annus quisqua circuli decennovenalis hujus ca- yerlenliura cognosces annoruro. Verbi graua, Ire-
    put adsrquaiur, ac per lioc tot.i pa chalis observan- cenli decics habent XXX, el propterea exdem con-
    tke series non minus quingcnlis triginta duohus an- currcntes CCC anno qux XX sunl futurx, si quid re-
    nis explicelur.
    sidui luerit, el hoc adjicies. Eodem modo etiam in
    CAPUT LIV prxlcrita tcmpora concurrenlium ordo respicit. Item
    Aryumenlum quot sint epaclo; tolts, et quando bissexli quia circulus lunaris decennovenalis est, prxsentis
    annus.
    anni epactx viccsimo anno redeunl, sequenlis ah-
    Quoniam vero communis atque indiscrelus epacta- hinc quadragesimo, tertii sexagesimo, quarli octua-
    GLOSS.*; ET SCHOLIA.
    ii<dem dicbus fiant Kalendx, et alii dies, quia, verbi fiunt sexdecim. In hoc apparet quod illx concurren-
    gralia, siprima feria fuerinl Kalend. Januarii, se- tes quxcrunl in dceimoseito anno, siinililerluerunt
    quentianno non in prima, sed in secmtJa erunt
    n
    in centesimo reiio. Quod et de luna decima quarta
    autem anno in lertia feria crnnt. Quario igitur
    lertio paschx, cxterisque qu e deeennovenali circulo inclu-
    amio non in quarla, sed in quinta, propter bissex- duntur, teqtie scnliendum est. Quod si a prxsenli
    tmn. Circulus solaris ideo usque ad xxvut annos post nliquol annos, vcrbi graiia, post centum pa-
    exlendilur, ul singulis feriis bisscxtus pfovcniat. sch.n scirc velis, epaclas lantum ct concurrentcs
    CAPUT L.V. solis dies inveuire suflicit. Parlire autem cenluiu
    Brid. Rauks. Gloss.e. —
    Verfri gratia, trecenti dedes pet decem el novem, el rcmanenl quinque. Illasergo
    habent xxx. Ki propterea eadcin concurrenlei Irecen- epactas scilo ceniesiiuo, quai quinlo anno futuras.
    lesimo anno, quce nige&imo sunt futurar. Verhi gralia, Eodem modo cenium per vigimi oilo dividens, ras
    deceiu trigcsima pars est troceniorinn nnnorum ; centesimo. qua sunt decimo scxto anno, ronrur-
    gcmina derctn, liuni vigioii. Ei id o c«iicurreiiUs rentcs solis mvenics.
    qtix erunl vigesimoanno fntiro, ftieruni in ireceiue- Uxc sive hoc sive alio fflritTM calciitalor libi ordi-
    sitno anno rctro. Si quid rrsidnum ftterit, scilicet
    posllriccnarins panes, id eu, posl xxx. Talis est
    nare rolucrit modo. Si enim id ipsum alio moJo m
    agere, pnne in prima lciia primum coiicurrentciii
    sensus si remnnserit aliquld ultra triginta. Exem-
    :
    biasexto; in secunda secuudum,ln teriia tariium,
    ciiiii
    pli causa, dividc ccnluni i>cr IrigintA, rcuunent ile- iu quarta quartum, in scxla lextumeuiu bisaaita, et
    rem. Geuiiua ires, quare? qtiia ter trigiiiia liabuisli, ilc delnceps unque in liueiu. Hnclaulum rave, m m
    llunt v\ hoi |unge ad residuum niimeram, qui |u«-i
    , qiiarto semper loco nnuin imermiltis, qjitcuuj h*->
    triccn ui.iui divliionera remuialt, ni est, a<l iieoem, MXlUl CllOCtW septini.iii.e dics contingat.
    505 DE TIiMPORl!M RATIONB. 5»6

    nre.-imo, qtiinti centesimn, sojili cenlesimo vigcsimo, A digiii terlios (otidem annos xqtia ratione coniple-
    opplimi cenlesinio qiiadragcsimo, octavi centesimo etanlur; pmro scptimus hisscxtilis cum tribus se se-

    scxagesiino, noni centesimo octuage^imo, «lecimi du- qucuiibus annis bis binos sibi pollicnm vindicet ar-
    centesimo, el cocierx simililer. Quod el de lima de- lieulos. ' Hoc sive alio quisque sibi calculalur ordi-

    cima quarta Pascbac, cselerisque qux dccenitovenali narc vnliierit niodo, nihiloiiiinus lircuum ulriusque
    circulo incluilunlur seqne sentiendum esl. Polerii di- sideris libenlcr capient mauus. Sed innumcra bu-
    bgcns calculalor lioc mod<; etiam prolixiorcs sibi jusce discipliiuc, sicnt ct ncierarum artiuin, nieliu«>

    tempnrom seqiienlium annoiarc recursus ,


    qnibius ;ivx vocis a!Ioi|iiio qtiam stili signanlis Iradutilur

    semper niemineril clhm praHerili xvi congrucrc sta- ofiicio.

    tuiu. Memoralu autem dignum vidctur quia qnidam


    CAHl'1' LVI.
    lie cyclo lunari,
    uIj compendium cakulandi utriusque ordinem cir-

    riuli, et «olaris vidclicel ct lunaris, transfeiunl in ar- Qtiinla circuli dcccnnovenalis regionc !in aris cy-
    lirulns ; nam quia mamis liumana aniculns liabel, clus includilur, a quarto*eas incipiens, el terlio com-
    ,1'ij intlis unguibos, X et IX, siugulis liis singiilos plctur in anno, qui proprie Komanorum esi, et ail

    aptanlcs annos, lunarcm cursiiin in keva nianu iu- inenseni Januarilim perlinens ; natn sicut annus quis-

    Irinsecus a radice pollicis incipimil, el in ungne mi- B quc deceimovenali circuli proplcr legalem llebrxo-
    ninii digiii inlrinsecus eundem consumniant. Ilem riim observationcm a paschali mcnsc incboat, ibi-

    quia niantH binse ariiculos, exceplis unguibus, ha- dcm.|ue finilur, ila el bic Roiiiauormn insiittilionc a
    liei.t XXVIII, iis singulos annos singulis aptani, in- luna Januarii mcusis inchoal, aique ibi desinit, sicot

    cboa les a minimo lxvx digilo, el in dexlerx pol- ille, sic ct islc, primuin e.r secundum commuues an-
    lice complenies, non ut in lunari cyclo singu'os ex nos, lcrlium habel enibolisnitiin, quarltim etquintum
    online digitos expedienles ad numerum, sed ob ra- comnmnes, scstum eiiibolisiiium,seplimuin commu-
    tionem quadrantis per quaternos Iransvcrsim digitos nein, oclavum eiiibulisiiiutn. Ilcndecas qitoque cycli
    qmdriennium omne siguanles, ita ut minimorum bis luiiaris instar decennovenaliscirculi VII anuns com-
    lerni arliculi digitorum lotidcmbisscxiilcs contine.int munrs, ct IV baliet einbolismos. Et habent commu-
    annos ; itein pioxiuiorum a miniiiiis bis tei ni aiticuli nes anni mcnses lun.ircs XI', id esl, dies trccentot
    digilorum proximos a bis lernis bisscxlis aiuios (o- quinquaginta tres. Kmbolisnti aulein mcnses trede-
    lidem expliccnl, secundi siinililcr sccundos, ei tertii ciin, dies videlicct (rcccnlos ocltiaginta quatuor, prx-
    VAIKANTES LECTIONKS.
    1 llore tive hoc tite alio. « r, ejut.
    GLOSS.E ET SCIIOLIA
    CArOT lvi. C Annodeccnnnvcnali 8, lunari 5, a u Ralend. April.
    Bbid. Rames. GlosS/E. —
    Qitiiita rircnti decenno- usqiie in xiv Kalend. Maii, quia cmbolisinus e.-t, uunt
    venalit regione tunurit cuclus iicludilur, a quarto ejut dies ccclxxxiv.
    iiieiuiens, et tertio completur in anno. Q.ii lertius isl Anno dcccnnovenali 9, Itinari 6, a xm Kalend.
    secundum solem, quarttis auiem secui dinn lunam. Maii usque in vu Idus Aprili-, quia coniiuunis esl,
    Nam primus annus sccumlum so'em secun lus csl li.inl dies cccliv.

    secun.tum lunam ; reslaul tamen dun menses adliuc Anno dccennovenali 10, lunari 7, a vn Idus April.
    de anno lunari. Primus annus est cycli lunaris pri- usque in vi Kaleml. April., quia cnmmunis est, (iuut
    nia luna in Kalend. Januarii, tertius annus csl de- dies embolismus dies ccci.tv.
    cennovenalis usiue ad decimam quariam luuatn Anno decennovenali lunari 8, a v Kalend.
    11,
    jiascbx, et incipit nuarlus deccnnovenulis a deciina April. itsuue iu vu Fort
    |
    xvu, Kalend. Maii, qtiia
    ]
    quinla luoa paschx, manentc eodem primo anno lu- embolisinits e.-.t, flunt dies ccclvxxiv.
    nari, usque ad Kalend. Januar. Anno deccnnovenali 12, lunari 9, vi Kalend. Maii .i

    Et quod Diomjsiut in mensePatehali, nos in Janua- usque in ii NoiwApril., quia communis csi, fiimi dies
    rio facere curemus. Ilunc igilur o dinem Diouysius ccci.iv.
    ila prosequiiur. Anno decennovpnali 13, lunari 10, a Non. ApriL
    Auno deccnnovenali l.lunari 17, a 15 Kalemlas usque in ix Kalend. Apiil ,
    quia communis es(, liunl
    Maii nsque Nonas Aprilis, quia communis annus est, „ dies cccliv
    linnt dies cccliv. Anno deccnnoveiiali 1*. lunari II, a vm Kalend.
    Anno decennovenali 2, lunari 18, a vm Idus Apiil. April. usqtie in n I lus April., quia cmboli»intis esl,
    usque in octavoKalcndas April., quia couimunis esi, ftunt dies ccclxxxiv.
    flimt dies cccliv. Anno ikccnnove. ah 15, lunari 12, al> lllus ApriJ.
    Anno decennovenali 3, limari 19, a vn Kalendas usi|ue in Kalend. April., quia comtnunis est, liunl
    April. osquein Idus April., quia emboiisnius est, dies cccliv.
    flunt dies ccclxxxw. Anno decennovenali 1 1>, lunari 13, a iv Nnn. April.

    Anno decennoveoali 4, lunari 1, a xvm Kalendas usque in xnKalead. ApriL, quia communis esl, liunl
    M;iii usque in quarium Non. April., quia communis diescccLiv.
    esi, fiunt dies ccci.iv, Anno decennovenali 17, luuari 14, ab xi Kalend.
    v
    Annb decennovenali 5, lunari 2, a iu Nonas April. April. usque in v Idus April. quia cmbolismus e-.i
    usqoe in undecimmn Kalendas Aprilis, quia commu- liuni dics ccclxxxiv.
    nis esl, fiuni dies cccliv. Anuo decennovenali 18, lunari 15, a iv Llus April.
    Anno decennovenali 0, lunari 5, a x Kalend. April. us |uc in iv Kalend. April., quia communis esf, fiunt
    tisque inivldus April., quia emboiismus cst, fiunl dies ccct.iv.
    dies ccclxxxiv. Anno decennovenali 19, lunari 16, a Kalend. m
    Anno decenuovenali 7. Iunari 4, a Idus April. m April. usque in xv KMend, ilaii, quia embolismns
    usque in in Kaleud. April., '|U'a communis esl, fr.ini est, fiunl dics ccclxxx.v.
    dies cccliv.
    ;

    507 DLM./E VENEIUIIILIS 01'EtlUM I


    1

    ARS I. — DiDASCALICA GLNLINA. 508

    ler unum dnntaxat sepliinuiu dccimuiii cycli hiljin A Anno lunari XIX, dcrciinovenali III, nb Idibus
    aniiuni, qui csl deceniiovcnalis primus, in <|iio iiiuis Dvcembris, usque in II Calendai Jannarias, qnia
    dies ratione UltOI luuarii inlci tipilur. Quod nl ma- cniliolisiuus esl, (lunt dics CCCLXXXIV.
    nifesiius it-> t , -iugulorum ex onliue eursuiw videamut Itlcirco autem scplimi decimi luuaris anni coiu-

    uiiuiinnii. e( i)uo(l Dionysius in meuse pascluli, nos ptltui ab ipso quopriorexplfcitus cst annus dic iuci-

    in Januario, facere cureums. pit, ct n. iii a scqucute ul cxlcroriini, ne propler lll-

    Auno lunari priuio, deccnnovcnali qiiailo, a Ca- Iiiiii liin.c, qucm dicUnt, iinus eidcinanno divsdcesse
    lcndis Jauuariis, usiine in XIII Calcndas Jauuarius, videatur, Quod ipsuin Dionysius deccnnovenalcin
    quia eonimunis et, Huul dies CCCLIII, cyclum liujusinodi ordiue pcrcurrcns edocuil, ab
    Anmi lunari II, decennovenali V, a \11 Culendat eodem die quo ultimi conclusit anni inctus priini in-

    Januarias usque V Idus Dccembris, quia coiniuiinis chcando princlpium.


    est, HuntdiesCCCLIV. CAPUT LVII.
    Anno lunari Hl, deccnnovcnali VI, a IV Idus De .lM/miMict/ii de eo uuota sit liinu in calemiit
    '

    cembris, usque in V Calendas Januarias, quia ciubo- Januariis.

    listnus esl, liuni dies CLXXXIV. Po(cs( qui vult a cyclo limari fucere arguiuenluin,
    Auuo lun.iii IV, decennovenali VII, a IV Calcndas
    B ad inveiiiendiim qtiota EJI luna Calciidarum Januuria-
    Januarias, uique in XVI Calendas Januarias, qtiia ruin. Suine enim cycluin Itmx qnciiilibct, ui puta
    coinmunis esi, fiunt dies CCCLIV. linluin, multiplica per XI, liunl LV ; adde uuuui
    <l

    Anno lunari V, decennovenali,Vlll, a XV Calcndas scnipcr regularem, liunl LVI; partirc pcr XXX, re-
    lauuarias, usque in VIII Idus Decembris, quia eoiti-
    manent XXVT : vigesima sexta esi luna in Cal. Jau.,
    niunis est, iiunl dics CCCLIV. anno quinto cycli Iunaris. Iicm suine octo, multi-
    Anno lunari VI, decennovenali IX, a VII Idus Dc- plica pcr XI; Guut LXXXVHI, addc ununi rcgula-
    ceiubris, iisque in VIII Calcndas Jami.iri.is, quia em- rem, c( partirc per XXX, rcmanent XXIX : vicesi-
    bulisinus eat, liuni dics CCCLXXXIV. ma nona es( luna in Calcndas suprascripias annocy-
    Anno lunari VII, deccnnovenali X, a VII Caleudas cli lunaris oclavo. Tanlum memor csto, seplimo dc-
    Januarias, usquc in XIX Calemlas Januarias, quia cimo, oclavo decinto, ct nono deciino cycli ineruo-
    conimunis est, fiunt dics CCCLIV. rati anno non umiiii, ul reliqui-, scd duos adjicere
    Anno lun :.ri VIII, decennovcnali XI, a XVII! Ca- regulares, ct lunani Cal. Jan. sine crrore irpcries.
    lendas Januaria% usque in IV Nonas Januarias, quia
    CAPUI LMII.
    enibolismus esi, fiun( dies CCCLXXXIV.
    Argumeutiim uuolus sit ainws cycli lnnaiii, vel
    Anuo lunari IX, drcennovenali XII, a Nonas III C decennoienatis.
    Jaimarias, usque in XI Calendas Januarias, quia com-
    lpsc aulem cyclus lunas si vis nosse quolum agal
    niunis cst, liunt dies CCCL1V.
    annuni, sume anuos Domiui, ut pula DCCXXY, el
    Auno lunari X, decennovenali XIII, a X Calcndas
    subtrabe semper duo, remanct DCCXXIll; bos par-
    Jauuarias, usque in III lilus Decenibris, quia coin-
    tireperX el LX, remanct unuin, primus annus est
    inunis esl, fiiiii( dies CCC1.1V.
    cycli lunaris. Quoties autem nibil remanet; nonus
    Anno lunaii XI, dccennovenali XIV, a II Idus Dc-
    decimus est. Lt quia decennovenalis circulus com-
    cembiis, u-que in III Calettdas Januarias, quia em-
    uiunem ciim lunari viam qtiamvis ocyor currit, ki
    bolismus es(, liunt dies CCCLXXXI V.
    vis sciro c( cjus quotus si( anniis, sume ainuis Do-
    Anno lunari XII, dcccnnovenali XV, a UCulcndus
    mini, ut puta DCCXXV, et unum scmper adjice,
    Januarias, usquc in XIV Calcndas Januurias, quia
    liuul DCCXXVl ; bos parlire per X et IX, remaneut
    coromunis est, fiun( dies CCCLIV.
    IV, i|uai tus csl anntis cycli deceunoveualis. Qnod si
    Anno luuari XIII, deccnnovcnuli XVI, a XIII Ca-
    inlii! reuianscrit, ultiiuus c-t.
    Icndas Junuarias, usque in VI Idus Docembris, quia
    communis esl, fiunt diesCCCLlV. CAPUT LIX.
    fj De quaita dccima Luaa pusciuc.
    Anno lunari XIV, decennovenali XVII, a V ldus
    Decenibris , nsquc in VI Calendas Junuarias, quia Sextus swpe dicti ti culi locus amplcctiltir lni.i..

    embolismus esl, fiunl dies CCCLXXXIV. Xllll primi mcnsis, qua pascbalis iloiiunic.e diem sin-

    Anno lunari XV, dccemiovenali XVill, a V Ca- gulis anuis absque oiuni ambiguitate Jeiuonstrcni
    lendas Januarias, usque in XVII Calemla- Januarias, II.IHI t|ti:i' post XIIU luiij.it Douiiuica dics occurrii,

    quia coiniiiuuis cst, linnt dies CCC.L V. ipsa aal pasehalia douiifliao rosurrectionis dies. Qtra

    Anun lunariXVI, docennovenali XIX, a XVI Ca- quideni dccinu quarla luni primuiu iu .cqunoclii.
    leudas Janaari.is, uaqUI in Nonas Deccmbris, quia id est, duodccimo Calcndaiuui Apriliuui, iillntmui

    commuuis e-t, (lunt dies CCCLIV. vieaailM nono ubbinc dic, id cst Xllll Cul. Maiuuui
    Anno lunari XVII, deeenooveoali I, a N«nis De« -11:1111 vcsprre procaaaum tcrpis oslcntlil, qoilm. ter

    cembris ii8i|iie in X Culcndas Jaiiuati.is, quia eni- niinis per annos dcnos e( novenos Ir^ali .«rnnnu «

    bolisnitis est, lin.it dies CCCLXXXIV. pas< liulis obsoivaiiii.c discurilM CUnatat nal com-
    Anno luiMii XVIil, deccuunven.ili II, a IX Calen- prcbcnsos ; . ( si lion posse( ul ca.lcin muiiibus jiini

    «lis Junuaiias. usque in II Itlus Iteiciiiluis, quia S.il-bali dic Itiua decima quaiiu etaAiginal, "ti uo-

    comniitllll est, liunt dios CCCLIV. aira paichalli obiervajillt» teuipu» a lt|aJJ tliscrt-
    509 DE TEMPORCM RAHONE. 610
    paret. Nam cl ipsi, juxta legis cdicta, sempcr deci- A fciisores etiam bcalus Theophilus, Alexandriux an
    ina qitarta lunn primi menyis ad vespcram iitiniolan- tistes Ecclesix, manifesla ratiune devincit, scribetis
    les, cl coincdenies agni tnimaciilali carnem, sangiii- impenttori Tlieodosio majori : i Scd quia accidcre,
    nemque illius ad repeilendtiiii exterminalorcm no- inquil, iiiterdum solel ut uccasiune deciuuv. quarUr
    stris posiibus aspergenles, iJest, ' aquam baptismi, luttx ittensis priini noiinulli in crrorein ca laut, si

    ct paschalium celebranles solennia missarum, spi- decima qttatta ipsa luiia in Dominicum diem veniat,
    riluaiem supcraremiis /Egyplum, atqtic iilucescente quo faclo, nccesJe est jaiu jcjunium solviSabbati die,
    mane iu luna jccima quinta ejusdem uiensis primiim quando decima lcrtia luna venire monslratur, et
    azymororn diem inlraremus, seplem.ine dics ejtts- iuoipiniiis Ii-ji conlraria facere. Convenil iiaque di-
    deui * celebritalis legilimos a manc quinti dccimi ligcnter adveilere ut qunlies dccima quarta luna iu

    diei usque in vesperum viccsiini primi niensis; ipsius, Dominicuin '


    iucortil diem, in sequenleiii septima-
    id est, a Dominico Pasrlix us jiie in Dominicum nain paschalcin diem polius dilTeramus, du.dici hoc
    octavarum Pascux debiia cum vcncratione comple iiiudn : primuin quidcm, ne dcciina tertia luna itt-

    retnus. Sed quomodo lutix dies eadem diversas venta in Sabbaii ilic solvamusjejunium, quodconse-
    sepiimanx devolvilur inferias, inde fu ut qui pro- quens nmi est, quod ncc ipsa lex pnrcipit, maximo
    pler resurreclionem noslri Retlcmploris in Doiniui- R cntn el liimcn ipsins Ttinx imperfec:um adhuc in pro-
    caui diera Pnsclix initiimi reservare docemur, ali- prio glnbo essc videatur ; dcinde, ne Domiuica die
    quoiies nostra feslivitas sepiimo post legalium azy- luna decima <|uarla constiiuia jejunare cngamur, ni-

    tnnrum exordium die sumat ingressum, non laiueii decentem rcm illicitamque facientes, boc eniin Mani-
    unquatu contingal ul nou uoslra solcnnitas pascha- ohatorum sccUe consucludo possedit. i Quouiam
    i s aliquem legalium pascbx dieriuu, saepe anlem igiltir nec decima quarla luna vcnicnie in Domini-
    oinnes iitlraseeoinplectatur. Al conlra hi qui Dnmi- cttm diem jcjuuare dchemus, neque conscquens est,
    tiicutn Paschx dicm « decima seila lutia u> [iie atl ul si in Sabbati die dccima lerlia cvenial solvamus
    -.igcsimam seciindaiu celcbratiduin xslimaiit, du- jejunium, ueccssaro asserimus hoc iu seplimanam
    plici miseria laboranl, qnia el legitimutn paschx scqucntem dcberi differri, sicuti paulo supeiius com-
    priiicipium nunquaiii habenl, cl crebro evcnit ut preliendi, non tainen ex liac dilaliune prxvaricatione
    iiullum dierum qni in lege p/xscripli sunt, in sua aliqua circa paschalem calculum perpclrala ;
    queni-
    paschali observaiione consequantur, dum ei vespe- adnioiliiin euim decimns nuiiieius compleclilur
    :am quarti decimi diei, quo Pasclia iniliari staiulum noiium, sic ct quoiies decima quarla luna in Dorai-
    esi, cl mane quinti decimi, quo srptima Azymorum niciim incurrerit dicm, eo quod iu eo jejunare non
    cierum solennitas inchoati prxcepla, a sua prorsus C liceat, in proximam scptimanam diflYrri necesse cst
    festivitale repudiant. Alque insupcr in hujus ' pcc- diem Paschx ; nulla enim ex hoc imminulio Ceri
    nam neccati vicesimum secundum dicm, qui in tola paschx videtur, quia ipsi sequentes dies comple-
    paschalt institutione per Moysen ucc semel appella- ctt.nlur el rcliquos.
    tus invenilur, frequenier in sui pasehx principium CAPUT LX.
    sanciri prxcipiuut. Sunl qtti in alteram partcm a vi i

    .li-i/iimeiiinm inrenicndi eam.


    veriiatis, sed nnn ininore labantur errore, cum
    Scriplura prxcipiat vta rcgia gradiendum, f t neque Oportcl autcm calculalorem quemque peiilum.de-
    ad dextcram neque ad sinistram ab ea cliv riendum. i im.is quarlas lunas primi mensis, sicul ct epactas
    v
    Qui, a terlia decima luua usque ad vigesimam lunx annuas relinerc memoriter. Sed ' ct si quis bas
    Dominicum Pasclix ohscrvandum deccrnendo, prx- quoque argumento invenire desideral, videat quot
    ocCitpant sapitts inilium paschx legalis, dum qnod sint epactx lunares anni cujuscunque computare vu-
    ip?a in decima quarta luna fieri statuil, illi in deci- luerit, ct siquidem Xllll aut XV sunl ", XI Calenda-
    niam leriiam convcrtunt ; et quod de vigesima sta- runi Aprilium vel XII Calendarum earundem die de-
    sanclam eam ct celeherrimam consecrans, quasi
    tuit, cimam quartam iiinam venire cognoscat, quia nimi-
    hxc ad pascha miniine pcrtincat, fundittis contein- D rum XI Calendarum suprascriplarum, sicut sxpe
    nunt. Qttos inter alios fiJci et acltonia caiuolice de- dictum est, proprius est omnium lucus epaclaruin.
    VARIANTES LECTiOISES.
    1 • pamam C. T
    Otn. aqtiam C. Oov. * C, quarta decima. Oin. et C.
    s
    * C. celebrabitis. * 8, C, quarta decima. C, incunerit. ' Add. in C.

    CLOSS.fc ET SCIIOLIA
    caput i x. numertis eompleltis fuerit. procul dubio ibi lerniiiius
    Bbid. Rames. Gi.ossa;. —
    Oporiet mttem cnlcitla- erit. Quando autem xv
    iuvcneris epactam xtiKalend.
    toierii quemque peritum decimas qitarlas lunas primi April. habebis lerminuoi paschalein ; si vero epacta
    tnensis, ticul el epactas luna: annuas re:inere memo- niajor fuerit qtiani xv, perlice enmdem numerurn
    riler. Sed et si quis hos quoqne ar.^umento invenire qiiatlragcsiinuiu quartutn, comptitanilo similiier ab
    iesideral, videul qnot epacta: tunares anni cttjnscun- iindcciino Kalend. April. et in quo Kalendario ipse
    qne computare voltterit. Si vis invenirelerminitm pas- numerus fuerit |\«rfectus, ibi erit lenninus. Quando
    chalem, vide epactam ad ipsum lerminum pasclix ab undecimo Kalend. April.
    aiilein nulta fueriiepacta,
    respicienlem : quam si minorem quatn quindecim semper computanduni esl, donec decimus quintus
    inve.ieris, perfice ei eumdem nuinenun xv, compu- numcrus expleatur, videlicct usque ad Non. April.
    laiidoab xi Kalend. April. etin quoKalemlario idein
    Gll BED.E VENEftABILIS OPKItUM PAttS I.— DIDASCALICA GERUIMA. 512

    Siii auiem pauciores sunl epaclae, dimiitai eas cres- A i>>nn de morte ad vilam, de corruplinne ad ino.r-
    cere pcr die» tisque dum quarlmn dccimum iinplcant rupiionrin, de pccna ad gloriam, resorgeudo facere

    numerum, el ibi se lunam paseh» decimam quarlam dignulus csl, expectantes, iu ipso landeni congnia

    halicre nun dubilet. Porro plures qtiindeuario nu- Pasch»' solerinia celobrcnius. Quod si quls orijecerit,

    inero si lialiuerit epacias, el lias nsque ad triccsi- non 3'quiuoclii niemoriam, sed lantum priuii men-
    mum numerum, id Wl, ipsius leiniiiinni niensis per sis ct tertia* in eo seplimanx posuisse lcgiferum,
    creseere sinal, et sic a nova luna inchoans, al-
    «lic*
    sciat rrala clsi xquinoctium nomiiiaiim non expri-
    que usque ad deciinam quartam ex ordine percur- wit ', boc Imucn ipso quod a pleniluiiio primi men-
    rons, dicin votis pasclialibus aplum rile rcperiet. Sed sis Pasclia laciendum prxcipil, scquinoclii transcen-

    el boc nolaiiduui, quia dcrima quarla luna si com- siiiii pleuaria ratioue depromit, quoniam absque ulla

    manis esl, annus XI dielius prius; si vero einbulis- dubirlate BMUlal eam qu:«: pi ini transito ;cqui<iocti<»

    iiiui, XIX '


    lardius quam prxcedcute auno transicral plenuin suum globuiu oslenderil, primi meusis eni-

    seiuper rfdire consuevii, exreplo uno duniaxat pri- slere lunain. Quotiesorgo diem Doiuinicum inox ai-

    ino cinuli deeennovcnalis aono, in quo proplcr ra- veniaiite deciuia quinia luna habemus, nil noslruin

    lioiiem saltus lunarit XII diebus annotiiiuin tursiim lempiis pascbalc a iegali dissonal, quamvis aliis sa-

    prxcurrere solet. I'. eramentoruui generikus ejusdem pastluc jolennia


    coliinus. Quoiies vero seeumlo, vel lcrlio, vcl quarlo,
    CAPUT LXl.
    velqu n'o, vel sexlo, vt:l sc|iiimo ab binc die idem
    De ilie doininicv Pasclue.
    Dominicus orcurrerii, ne sic quidem legem aut pro-
    Scptimo decennovenalis circuli litulo dies Paschaj pheins solvimus, sed evaiigelicx potius grati:c sacra-
    Doiuiiiirus eninprt-hendilur, qui «le doininica nostri menlis adimpleinus ; quia enim el Salvator noslcr,
    Salvaloris rcsurrectione a mortiiis exordium ccrpit; sicnt Theophilus, cujlis supra memini, vencrabili'
    nam cum in Veleri Teslamenlo Iribus argumenioruin Alexandriac episcopus scribil, decima quarla quidem
    indiciis pa«chalc teiiipus sit * observari prcccpluni, est tiadilus luna, hoc est, quinla posl Sabbalum,
    xidelicel ut post xquinoctium, ut mcnsc primo, ut dccima quinta auicin crueifiiua, die teriia resur-

    terlia ejus seplimana, id csl •, a vespera decinne rexil, huc csl, derima septima luna, qiwc lunc in

    quaruc lun3>, quul csl inilium decinue quiutie, usque Domiuica die videlur inver.ia, siculi et ex Evange-
    in '
    vesperum, id est, lerminum vigesiiua? prinix lioriun observaiione comperimus. Habemus ergoso-
    celebretur, qnarta in ejusdem observalione regula latium quo recle facere Pascha po-simus, etiain si

    est nobis a lempore tlominicc resurreclionis inipo dilalio fuetit consccula propter iucurrentein uecesst-
    sila, ut cum requinociio Iransccnso iunatn primi C latem, ul si decima qtiarla primi uiensis in Sabbatn
    mensis decimam quariam vespere orlum facere vide- cveneril luaa, aut si in aliis ante Sabbatum diebus
    rimtis, non staiim ad faciendtim Pascha prosiliamus, septimanx sequeutis accideril ', siue dubitaliono
    sed Doniinicum diem ' quo ipse Pascha, id est, trans- Pascba celebremus. Si vero in Dominicum incideril,

    VATUANTES LECTIONES.
    1
    Add. diebusC. ' C, nd vapermn. » C, qnod. ' C omiilil a verbo sidtf usque
    • B, C, obscnare. » C, tetpenm. * Add. in B, C. ad incideril.

    GLOSS.E ET SCHOLIIl.
    CAPUT LXI. sanguiuisque suis discipulis Iradidit mysleria cele-
    Hrid. Rxmes. Oi o-s.c. Sepiimo decennovenalit — ln .in.i:i, cl a Judxis teaiua el ligatus, ipaius immola-

    ciroili lilulo rf'M Ptttcha: Domiuicut comprehendilur, liuois, hoc 6*1, passi- nis siue sacravit exordium.
    < Et cum jam sero esset faciuni
    qni de Dominica nvtlri Sahaloris retnrreclione a mor llcin M.trcns dicil :

    luit exonlittm capil Qnia enim Salvator noster, sic- (qniaerai Parasceve quod estanleSabbatum), venit
    tit Tlieopliilus cujus supra nienini, venerabilis
    , Jeseph ab Aiimathia , nobilis decurio, qui et ipse
    Alexandri* episcopus, fcribil.tlecima quirtwquidcm eral cxspectans regiiom l> i, et audacler inlroiit ad
    csl traditus luna, hoc est, quima posl Sabbaliim, Pilaitnn, et petiil corpus Jesu.i Et Lucasdicit : « Et
    ilecima quinla atitoin crucifixus, die lertia rcsur- ecce vir nomine Josftph, qui erat docurio, vir bonus
    jj
    rexii, hoc esldecima septiaia luna, qua: liinc in Do- el justus. Ilic nou consenserat consiiio et aclibus
    minica die videlur invenia, sieuli ct Evangelioiiim eorum, ab Arimaihia civiiale Jud:ex, qni exspectabat
    observalione cooiperimus. M hiIiimi-. ita dicit Pri- : ei ipsc '.'1111111
    i-i Dei. Hic accessil ad Pilatum, ei pe-
    ui aiilem .izyiiioruin, accesseruul discipuli ad Jesuni
    i
    liii coipns Jcsu, et deposilum involvit siudone, cl
    «licentes Ubi vis paremus libi comcdcre Pascba ? At
    : posuit 1'inn in moniimeiilo exciso, in quo noudum
    Jesus dixit : lie in civiialem ad quemdain, eic. quisquaui positus luerat. Et diea «rai Parasceve, et
    Mareus dieit Ei prima dic azymorum, qiiando Pa-
    :
    Sahbatum llluceecebat.i His hjllnr tUfllia apparelquia
    scha iiiiinolalianl. dicunt ei dfcipuli Quo vis eainus : Domimis no-ler Jestis Cbrislus decima quarla luna
    el paremus libi ut inandiiccs Pascba ? El miltil duos fnii Iraortus, decima quinla crucilixus, decinu sexia

    ex discipulis suis, eic. Hieronymus Priina aivino- : jaouil io aepolcro, el tlecima seplima resurrcxii a
    iuiii decnna quuita die mensis primi e>l, quando moiluis. Oiii.lqiu adhuc de pr.tscnli capilulo ad
    I

    agnusiuiniolatur, el lnna plenissima ttt, el fermeii- exp nentliim reslal, scilicet tle a-innnoclio, et de
    iiirn abjicilui'. Beda primum dicm axymoriim l-i diem nifii^e pi iioo, nec oon el terlia sepliuiana deciin.o
    primi mensis appellat, quindn fermento abjoclo im- qii.ti• luiix, in lllte suflitienter inveuies.
    i

    inolare, id est, n^niuii occidcre, solebanl ad vespe- Primo mente decinia qnarla tlie mentit corwUiit
    ram. (5uo<i exponeniApoatolus ait : « Etenim Pucha aiiima. Feriiieiiltiin l.i.no vocabulo dicilur ivma;
    nosiruin iinmolaliis est r.lirislus. • Qui liccl tlii: sc- intle Laiiue vocalur aiymus panis, sine xyma, id etl,

    qiienai, boc i-.i df, i iii quinta luna sil iriitirmis, •ine Irrmeulo a sine; tymn, teiiuciituui.
    hac Uineu nurle, qua aguus iiuinolabalur ei carius
    513 t)E TEMPOMlM RATIONE. 514

    oumi motlo in sepiimanam se uenlem, ut sxpius A primum ejusdem mentis ad tetperam; septem diebus

    iliclum est, diffcramus, propler oas quas prxfali su- fermcnlatmn non invenielur in doniibu» vestrit. Cti-

    nius causas. His ergo demoustralis atque patefaelis, jus priuii mcnsis sc, lemque ejus dierum Bxymoruui

    hoc eliam considerandum est, quod el lcx frequen- nunc regula lalis esl, ut qu.r posl xqulnorlium de-

    ler causa necessilatis eos qui ' ronslriclioiie lempo- cima qiiinla luna occurreril, prioii meusis kilclliga-

    ris qnadam non potuerunt primo mcnse Pasclia


    in lur, ct h;cc qucmcunque scptem dierum usque ad
    celcbrare, secundo idein facere prxcipit mclius enim ; vicesimura prirnum Doiniiiicum acceperit, pasclialis

    esl iu necesHlate» pnsitos snperiora (|iiam iuferiora festi gaudiisaptiim porrigat. Quod ideo toiies repeto,

    teciari, quoniam inferiora a supcriuribus conlinen- qttia fuere quidam qui Dominicum Paschx diem,
    tur, superiora autein ab inferiori mimero lion inclu- veibi g aiia, septimo Calcndaruin Aprilium die, luna

    duniur, illud iterum quod jnm posuimus declarantcs vicesima nolanle*, dicerent : Et quM peccare nos
    quod decimus numerus nonuin inlra se cnnlineal, ostentlitis in consiiluendo lempore Pasclix, cum nul-

    nonus auicm decimum coutinere non possii. Quod lus unquara calculator reluerit septimo Culendas
    si lex ad secunilum mensem transire nos pnecipit, Apriles Pasclia celcbraii ; omnibus xque conliienii-

    »i non possimus sancium P.isi:lia primn nicnse ccle- bus lunc xquinoclium essc transcensum, nullus ne-
    brare proplcr quasdam neressiiales, nnn intelligo B gaveril lunam vigesimam Dominico pa.-cliali aplani?
    cur nnn si* decima quarta iu Diiiuiniciim diem in Quibus rcspondentlum quia el septimo Calendas
    curreril luua, in seplimanam scqiicntcm rationabili- Aprilcs, ubi luna congruerit, rl luna vigesima, uhi
    ter dilationem Paschx facere debeamus, manenie et dies opportmius arriserii, dominictini Pascha rite

    prirno mensc et decima quinta luna in qua Salvator aclitahiiur. Scd quia luna, qux seplimo Calendas
    crucilixus est, m.incnie ctiam et septima decima Apriles dic XX e-t, pleniluuitim anle irquinociiuui
    quando post triduuui resurrcxit. III. i aulem priinun Iiabuit, non liccl luna existenle vicesima scptima
    Dominicus rcsurrectionis Christi dies fueril, varic Calcml.is Apriles Doniinicuni Paschx diem cetehrari.
    rcfertur, et quidem, ut stipra memoravimus, qui- Qux vero in .Tquinociio, vrl posl xquinociiuin plena
    dam VIII Caleiiilarum Aprilimn, scd alii VI, non- e-i, mox nlii Dominicus aderit dies, pascha legili-

    nulli V Calendarum earuntlem die, fui se asscvcrani. nmm dahit. Idem error, eadem est rcsponsio, cum
    llii uot.indum quia si octava Caiemlartim inemora- memorali calctilaiores undecirao Calendas Apriles,
    larum, ut anliquiores scripsere, resurreclio Domini luna deeimtl sexla, decimo Calendas Apriles, luna
    facla esl, quintus profecto circuli dccennovenalis decima seplima ' uono CalenJas Apriles, luna de-
    iiiuc agebalur annus, hnbens concurrenlcs VII et cima octava, oclavo Calendas Apribis, luna deciina
    lunam dccimam quarlain, sicul seniper XI ,
    Calenda- c iiona.septinto Calcndas Apriles, luna vigcsima, sexlo
    rtim Aprilium. Si autc.in VI Calendarum Aprilium CalenJas Apriles, luna vigetima piima, quinio Ca-
    Doii.iuus resurrexit, tevlius decimus circuli prxfati len.las Apriles, lnna vigesima seciiuda, pascha fa-
    annus exlitit, V habens concurrenles,
    lcnam de- et cieiiiluni deceruunl. Qund eo sxpitis anno faciunt,
    riinnm quarlam, ut seniper nono Calendarum Apri- ciiiii in Calendas Jannatias vigesiinam qiiinlara ha-
    limn. Porro si quinlo CaSen larum suprascriptarura buerint lunam. Cum vero hanc ihi vigesimani sepli-
    v
    resurreclio celebrata esl Chrisli , secundus circuli mam habuerinl, tunc lougius a verilaie dcviani, quia
    deceunovenalis exislens annus concurrentes habe- nimirum primo mensis depulant lunam qux, lertio
    hai quarlam et lunam decimam quariam, sicut sem- Nouas Mariias nala, triduo fere anic xquinoclium
    per octavo Ca'endarum Apriliuin, qii;e " cuuctx de- plena existere monstratur. Et quia luna decima
    i uii.e sepliune lunx, in qua dic Dominica priraa sa- quinla, decima sexta, et decima septima dietn pa-
    cwsanclx rcsurreclionis sunt acia mysleria, cursu schx Dominicum facere non valct, eo quod has xta-
    paiiduntur iudubio: tanluiii diligciitissiinecavendum, les decimo quaito, decimo terlio, et duoilecimo Ca-

    ne hanc decima sexla luna, ut quidam, patraiara lendas Apriles die lenuerit, profecto nec reliquas
    coiili. inan !o, non solum inevilabile nostrx ralcula- stias xtaies quamvis xquinoctiura sequenles, ejus-
    dem Domiuicx
    '

    tinnis dispentlium, sed et gravissimum calholicx li- resurrectionis convenieiites, potesl


    dei iucurratnus periculum. o habere* soleimiis.

    CAPUT LXII. CAPUT LXIII.


    De lnna ipsius diei. Quid inler vatcha el axyina dislet.

    Ultima sxpe memorali circuli meta pantluniur Etquoniam depaschxobservaiione aliquanta per-
    luox Doniinici paschx propter varianlem ejusdem stiinximus, cliam hoc inlimare placuil quod juxta ,

    Dominici " occnrsum seplem dierum amhilu inclu«x, legis scripluram alia pasehx, alia solcnniias eslazy-
    id esl, a decimo quinlo usqne a.l vigesimum primum : inoruin. tna quippe dies paschx, id est, Iransiius

    qui pro cei lo dies crcberrima lcgis sunt aJiiolalione esl, quarta decima videlicel primi niensis, in qua
    prxlixi, dicenlc Domino
    Primo mense decima qnarta
    : vesperasccnle agnus iinmolari jussus est; et moj
    tiie me.uis comedmis aiyma, utque ad diem tiyetimitm sequcnti nocte transivit Doiniuus /£gyplioriitu pri-

    VARIANTES LECTIONES.
    * C, conslructioie. • Atld. in C. C, euncta. '
    C omiuii a verho nono ad deeima oclava.
    *
    C, potitis. * C, secundum. C, curtum. • C, solennes.
    615 BKD.E VENERABIUS OPKRUM PAP.S I. - DIDASCALICA GENUNA. 51»

    tuogenti* pmnllnnj. ft signaias agni saiiguine <lo- A riam ejusdem doniinic.e rcsurreclioui» congrua lu-

    mus tilioiutn Israel liberans; sequente» vero dict slivitaic subjungens. Veruin quia ipsa quoque dies
    sepleui, id est, a decimo quinto usque ad vigesintutn paschx a fermento castigari prxcipilur, hanc Kvan-
    primuni mensis ejusdem, azymoruii» proprie vocan- gclii Scriptura aliquando priinam aryitiorum cogno-,
    lur ; icripluw naniquc esl in Exodo, ubi agnus im- minat. F.t pr mo, inquiens, die «vjmorhm quand».
    raolari deciino qttario die pritni mcnsis ad v sperain patclia immolabani, dicunl ei ditciimli : Quo vit taimtt
    mandatur : F.t comedelis (ettinam s, estenimpatclia, et paremut tibi ut nwnducet Patclia ? Ilem die XV
    id eti , Irausilus Domini. El : Trantibo per tcrram mensis primi, a qua VII ilies azymorum inchoanl,
    AZgupti ntcte illa, percutinmiiue omne primogeniluni pro, lcr viciuiam paschx nomiite vocat illius, eum
    in lerru Atgtjpti. Et paulo posl F.l cum dizerint
    : tlicit :
    /•.'( i;isi non introierunl in prtelorium, ut non
    vobisjiiii veslri : Qiiwestitla religio? dicetit : Yi- coiiiaminarenlur, ted munducarenl pascha; iioii qaia
    ctima tramiiut Domini esi, qnando Iraiisicit super legi contraria esl cvangelica Scriptnra, sed quia sa-
    ilolnos fiiiorum Isra.l iit Aigijplo, percutiens Aigtj- cranienlum quod '
    decebal bac nobis socielate voea-
    piios, et il.mus nostras libcrant. llcni in Levilico : bulorum vivacitn iuculcare curavil. Salva cnim sub-
    Mense primo, in iiiil, de.imo ipiarto die mentit ad liliore discussione, possumus intelligere quod my-
    retperant, pltate Domini est, el decimo quinto die B siica paschx solcnuia singuli nostrum in die bapii-

    meutit hujut tolennitat est aiijmortim Domni; tep- smatis egerint, spiritua!cm videlicelcxterminalorcm
    Icih diebus azijma comedelit, diet primtis eriivois signo prcciosi sanguinis evadentlo, spiriluales trans-
    celeberrimut san.lusq>t<\ Cmne opns servile non [a- cundo lenebras, toio autem vilx ' prorteientes tem-

    cietit in eo, ted offeretis tacriftcium iu igne Domiiio pore, quod deinceps ii» hac peregrinatinne gerimu»,
    seplem dicbut. El ne r.os quispiam veiba lcgis aliter seplem dies azymorum ceiebremus, quibus, sicui
    quain verilas habel inlellexisseaulnmel, vidcal do- Aposlolus edocct, non in fermenlo malitix et ne-

    ctissimus legalium lilerarum, ei sacerdos, quidde iis quitix, sed in azymis sinrerilatis et vcritaiis epulari

    sentiat Josephus. Scribit in libro Anliqttiiatum in debemus. El quia nos in bapiismo, ut de potcstato
    buoc moJum Decima quarla luna primi mensis
    : « Satanx in partcm sortis sanctorum transire queauius,
    ngnus immolalur, decima quinla anlcm succedit sincerilatem ac verilalem necesse est ter.ere, ilem- .

    fesiivitas azymorutn, qux septcm uiebus cc'e- que loio nostrx peregrinalionis leinpore, quod sep-
    bratur. Secunda vero a/.ymorum die, ' qux e*l sexla tenario dierum numerovolvitur, quolidiano profeclu
    (lecima, frugum priniilias qurs meluiit olT runt. ad meiiora transire prxcipimur, quasi et in pasclix
    Quem legalium morem sacroruiueliaiu nuncEcclesix azymis vcsci, ct in dicbus azymorum pascha spiri-
    consuetudo non ignobiliter inuaiur, unam videlicet C inaliter agere cognoscimur.i
    noctem transitusdominici, id csi, resurrectionis ejus
    a mortiiis, qnam pios iriumphamto ti JeJes salvare
    CAPUT LXIV
    dignatus est, principaliter obscrvans in cujus cxor- Ttipica patchae intcrprelatio.
    lumsanguis, ipsius ridelicet agni immaculali, popu-
    lum ejus fonle regeneralionis ablutum inunJat ab Nam sicul tota pascbalium t bscivaniia ceremo-

    omni peccito, ac deinJe alios seplem dies in uiemo- niarum, iia etian» icmpus quo agi prxcepla cst lo-

    VAM.VNTES LECTIONES
    s * B, C, proficientit.
    ' C omiiii' (jttir et< sesiatlerinvt. B, C, dte bat.

    C.LOSS/E ET SCHOLIA
    i \t i t lmv. acceplabile sit pro vobis. IJeo qtioque fj-
    iiiino, ut

    Biv.d. Kamf.s. Glos*,»;. Pateha- — Nam siait tota ccre phase, hoc est Pascha, a Domino juoentur; ui
    lium observaniiu etetremoniarvm, ia itium temnits quo rcdempiiouem eorum de /Egypto feslivitale congma
    agi prx<-cpia est tolunt, miisteria sacra redolet. F.t post celcbrent. Sic el nos per hoc exetnplum instruiuitir,
    u u, o Dcinde menum pri>ium anni, qm et novonim D ut qui per gratiam Dei de spirituali yEgypto liberaii
    rocaiur, ih qno Pasclta celebemut, attcn/limus, ctc. sumus, novum homiiiem iniluti, deiitceps in noviluto
    !n libro Deuteronomii, cap. wt, sic dicil bettus vitr? '.i.l»u'cn»us, consccrantes Deo primilias bono-

    Moyses al poptiliim raclilicuin • Observamen»eiii I rtui) ncrun». ac religiosa- vilx gralum muntis illi
    :

    iiovarttm IrUguiH, et verni primiiin leinpoiis. ul facias scmpc 'xhibentes siniusi|ue scinpcr nieuiorcs, iin.lc ;

    pbase Doiitiin» Deo mo, qnnniam in isio menu cl appeiliila sit ipsa snlcnnilas Pa-cli:u, qiunl nos

    eduxit 18 Donilnus Dctis Itius de. £gyp(n nocle, iin- Iraiisitum possttnius vccare, sriliccl nl dc pcjoribus
    niolubisque |>ltase Domilio Dco lin>, tie ovilms ci bt>- aJ muliora pcrgcntcs. irnebrusain CgvntuNi dera»
    ims in iiro quem rlegeril DomlnnsOra luot, ul !iii(|naitiu it :iJ Utram protnlsUonis i'«lioiicr pcr-
    ,

    babilci iioiiten ejus ibis » Mcnsein novaruiii Irtiguin, vciinc coiiiciiJamus.


    aupellal prlmum inen em rlebr.voraiH, qtii apui co^ Itleo auiem Pascha non 1 runt lcni redil anni diein,
    1

    appcllalur Ni^an, apud Craicos vero ievnxor, ei ipnd siiut lempus Dominica nativiiatis, quod ilii nativiia-
    Latinos Apri is. Ueo auicm inen-is iiovartun fnigum lis ip-itts ircm n.i tanltnii suleiinis haheattir, hic
    diciiur, quii in eo maniptili spirarutii, lioc esl pri- vcro \ila' vcnttnx, el mystcria cclcbrculor, cl tnu-
    inin niessis a iucssore pcr sacer.loieni Domiuo offe-
    i
    ncra caplaultir, On.lr 01 iioiiicii ipsuw Pasclia-,
    rebaiiinr, aleul la l.ovitico legilur, Doiuiiiiiin pra-re- transiiutii tle morte ad vilam signiflcaus, cougiutiri
    pissc lilii^ brael : Cum ingressi, inqiii , lucrilis Ur- quoque mysleriii lrn»pn<t inquirit. Piiino, ui .tqui-
    ram quitn ego tlabo vobis, < i inessiicrilis Mgetem, noitin iranseenao, lencbrx moriis a vera lure mu-
    ferelis manipiilos spxarum |
    riiniiias me :
    s s vc>ir.c c.inmr; deimle ut pnni > mense anni, qui diciiiM
    ad sacerdolnn; qui cltvalitl fajrictilutn coran» Do- mciksli aovarum, rilx norx gautlia ceieoreuiur;
    517 DK TKMfORUM RATIONE. 518
    iiiiti mvslerio sacro rcdolet. In primis namqtiexqui- A coelos, resurreciionis ascensionisque illius gloriaui
    uocliuin tramgicJi in dominicx paschx celebratione dcsignet, qux in sc qiiidcm ip-a mox peifecla prO-
    juxia legis decrela curamus, ut videlicel solennitag venil, sed in aniiuo lideiium quibusdani lucis sure

    in (|iia me lialor Dci et hoininum, deslructa poie- profeclibus usque ad lincm seculi crescere. non dc-
    state tenebraruni, mundo lucis iter apcruit, etiam si.it. Resurgens enim Dominus a moi tuis primo sin-
    temporis ordiue f.iris quid intus babeat ostendat. Et gnlis ac biois, ac deimle plnribus, modo septem,
    qux nobis x.ternx beaiitmliiiis lunien promillil, t»nc moilo undecim, niodo duodecim, quam
    niodo plns
    maxime celebrelur, cuni solis lumen annuo profi- qiiingentis Ihtlribus siiiuil, ad ulliiiiuin discipulis oai-
    c.iens incremenio, primam sumit de nociis uutbra nibus apparuit; quibus viilentibus asceusurns iu ca>
    victoriam. Deinde mciisem priimim anni qul ei No- luin, prxcepit eos sux dispensalionis essc testes io
    vnrum vocatur, quo pascha celebremus
    in atlendi- omni Julxa, ei Samaria, et osque
    Ilieriisalein, el in

    mus. ipse auleui esl mensis in quo mundus iste for- ad u!titnum terrx. Et bene luua cuni nosiros crescii
    niauis, et boiuo est primus in paradisi sede kicalns. ad ocnlos, paulatiui a sole recedil; cum vero adcoe-
    Ouia per iiujus mysteria solennilatis primam nos ios, paribus ad eum spaciis redit. IIoc enim estquod
    siolam reccpluros, primum snpcrnx heatiludinis rc- ipse dixil : Exivi a Paire, et vetii in mundum; iterum
    gnum, a quo in longinquam Tcginncm discessimus B reiinquo mundum, el vado ad Patrem. Et quod dcipso
    nos repeiituros esse speramus. De cujus gloria regni psalmus : A summo rwlo eijressio ejus, et occurstis
    beatus apo.Uolus 1'elrus : Or.los aittem novos, inquil, ejus nsqne ad summum ejus. Quia ergo luna co sua:
    e/ lcrram novam, ei promisia ipsius expectamus, in lucis iiiercinento, qood exiens a sole ad nosiros re-
    q..ibus justitia hubitat. Sed et Joliaimes iu Apnca- volvil obtuttis, Domini salvatoris in carne, tisi|iie ad
    lypsi sua : Et dixii qui sedebul iu ihrono : Ecee nova tempora passinnis doctrinam viriutesque significat,
    facio omnia. Deinde etiain lerliam mensis ejusdem co auiem qttod ad solem rediens paulalim ad iovisi-
    seplimanam in pascha observamus, quod resurre- bilem nobis coeli faciem recolligit, resurrcctiojiis il-

    clionis dominicx gaudiis aplissime cnngruit. Quia el lius ac posterioris glorix miracula demonstr.it, me-
    eadem sacrosanela ejus resurreclio lertia die facia riln a decima quinta paschalis voli gnudiis apta prav

    est, et tertio lempore sccuii, id est, cum gralix dicatur. Ilis quidem paschalis temporis a legis ob-
    ccelesiis adveulu lola ejus in carne dispcnsatio, qux servatione suiuptis indiciis, bxredes Novi Teslamenli
    per resurrectionis consumniala esl gloriam, mundo cliam diem Dominiram, quam Scriptura un:im sive
    apparuit. 1'rima seculi nainque tempora lege naiu- primam Sabhali cognoniiiial,
    adneciimus; noc iui-
    raii per palres, media lege litterali per proplietas, ex- merilo, qu;e el condiiione pnmiiivx lucis excelleus,
    trcma charismate spirituali pev seipsum veniens il- " et triumpho dominicx resurrectionis insiguis, rt no
    luslrare dignaius est. ScJ et ipsa lunc iunx conversio stra qtioqite nobis resurrecliotie manel sempcr ex-
    puleherrimum nobissacramenti enelcstisspeclaculuni optabi|is. Septemquoque dieslunx, id est, a XYiisque
    prxbet; namque liiua, qux rolundi faila schenialis, ad XXI per quos cadem Dominica naturali online
    a sole lumcii, ut supra dixiuius, accipit, ideoque discurrit, universilatem Ecclesix, qux per toium
    seinper ex dimidio orbe, quem ad snlcm habel, lu- roundum paschalibus cst redcmpta mysteriis, aperte
    eida cst, ex aliero auiem diniidio scmpcr obscura, denuntiant. N.im et seplenario sxpe oumero uuiver-
    a prima usque ad XV
    crcniennm ad terras,
    lucis siiatem designare Scriptura eonsuevii. Umle quod ait
    d-;fectum vero habet ad corlos. A XV aulem usque Piophela : Septies in die laudctn diii libi, nil meJius
    ad novissimam creinenlniii ejusdcill sux lucis a tcr- illtelligitur qiiim quoJ alibi ait : Semper laus e)tr,
    renis aversum , panlalim ad cceleslia reverlilur, in ore meo. El specialiter lotam calholicx Ecdesix
    Quia nimirum ejus convcrsiu recle paschalis gaudii perfeciioncm eo ligurari Juhannes lestatur, qui ad
    mysteria signat, quihus oranem menlis nostrx gio- septem Asix scribens ecclesias, universalis per or-
    liam a visibilibus averlcre dcliciis, caducisque favo- bem Ecclesix mysieria patefecit. Unde<u per osnnia
    ribus, atque ad solam coelcsiis gratix luccm suspcn- qux singulis septem scribit liortamenia, hunc versi-
    derc conieinplan io docemur. Vel si ulrnmque cjus
    D culum intexere curavil : Qni habet aures audiut quid
    'conversionem in bonum delectat interprelari, possu- spiritus dicat Ecclesiis, quoj uniciiilibet tlixerit, hoc
    mus iutelligere, quod crescens ad oculos Itutsnnos omnibus se dixisse palam probans Ecclesiis. Nec mi-
    lunien lunx virtuluui gratiam, quibus appanms in nusetiam moralem nobiscommendant pasclialia tem-
    carne Doininus nutndo illuxit, insinuet, dc quibus pora sensum. In nomine quidera pa^chx, ut de viLis
    dieitur : Ei Jestis ptufiiiebai tapientia et cetw.e, ei ad viriutes iransituin quoiidie faciamus spiritualem,
    gralia apud Deiun et homines. Recrescens vero a«l In mense autcm Novorum, in quo adulti fruetus ad-

    VARIANTES LECMONES.
    1
    C, conv.rsalionem.
    fiLOSS.E ET Sr.lIOLiA.
    teitio, ut resurrectio die lertio fdcta, ct teriio lein- ad crelestem doceat uiuiaii conluitum, aique ad ul-
    pore sxeuii, id est, sub gratia manifestat ^, r.um jain tinium, ut dics Dominica cohilitione iucis insignis, et
    anlc logem et sub legc in proplietirn laicret :eui- lr umplio Christi veneranda, noslra quoque resur-
    guiate, in terlia lunx septimana vrneielur; cumtet rcclione nobis exopiahilis in memoriam revocotur.
    ipsa tunc lunx conversio mentis gloriam de terrenis
    M9 DED.t VENEHABILI8 OPEflUM PARS I. — DIDASCaUCA ( ESUlNA. !iM»

    v<n'u suo |>ri>mui: i.mi vcteruui cessatioarm , ul \ per invicem solari ac lunari cyclo, DXXXII conflei-

    exueutcs vcicrcm boniinein cura ariibut ejus, rano- lur annis. Sive eiiiin de.ies novics viceni el ocloni,
    vcuiur spiritu ineuiis uostra-, ct imluainus novuni lu>- seu vieies cl nclies deni ac noveni inultiplicentur,
    iiiuieni qui, el cxleia. Et ut vegetati iliversaruin va- DXXXII mimerum complcnl. UnJe llt ut idein circu-

    rielate virtuiuin, eariirnqiie foliis veluli aiiieenie ar- lus m:iguus decennovenalis, lune circulos XXVIII,
    boris ailiiinbralione velali, laiiqtiam Ixlx alque l u- solis aiiiem, qui \ieenis ucionisi|iie consiimmari so-
    ctiftrx segcles piillulemHs iu plenilunio, ut pei fei lum lcut am is, X cl IX babeat circulos, bissextos drcics
    splemlnrcin lulei et sensus gcrentrs, a pcccaii lene- novies sepicnos, id esi, CXXXIII, nnbolismos CXCV
    bris scgrcgemur. In reversa eaJent lnce luiiari ail inenses solares , vicies oclics CCXWIIl , id csl,

    icclos, tjiiud a quinia decima luna Deri incipii, ul YIM.CCCLXXMIII , inenscs auteui lunares, vicies
    quauio magni sumus huiiiilieinur in omiiibus, dieen- ocliesCCXXXV, id e-t. VIM, DLXXX dies, exceptis
    les cum Apostolo >in;-uli : Oraiia aulem Dei sum id l>i->exlis, vicies orties VIM, DCCCCXXXV, id e»t,

    quott sum. Qux profeclo gralia muneris siiperni, quia CXCIlllM , CLXXX , apposilis autem bisscxtis

    terlio lcmpure seculi manifeslius cffusa esl, pulcher- CXCII IM, CCCXlIt. Qui ubi memoralam cx orJino
    rima ligurarum consequentia teriia lun.r hebdomadc, nieiisimn dicrunquo siunmam compleverit, niox in

    luinen ipsius quod ealcuus ad tctras crcvcr.il, a.l B scipsuin rcvulutus, ctincia nu;e ad solis vel luux
    eoclestia jam crescere incboai, pulcbre banc in pa- cur.-um pertineiit, eodein quo prxterieranl semper
    sclia obsct v.ne pr.ecipiiiiur, 111 gr.itix i|inin a cipi- inmre resl.itirat : tanium anni doiiiinicx Incamalio-
    mas nunquam obliii, per singulos grudus spirilualis nis suo certo traiuile proliciunt in tnajus, et indi-
    transiius largilori il ius obediendo vicem rependorc cliones, quoquo feranlur in ordine, nil sidcrum cur-
    incmineiimus; v< 1 certe, increseenie ad liomines sum, alque ideo nibil pascbalis calculi ordinem mo-
    luiu, viix nobis activx, in reversa vcro ad ccelos vent. Quod ut apertius clarescat, placuil eundem
    specu'ativx lypus ostenditur. Vel in hac nobis con- plenario ordine circiilmn prxsenti opusculo prxpo-
    vcrsione dilectio proximi, in illa nostri signatur au- nere, sumpto exordio a quingentesiuio iricesimo se-
    ctoris.Aut buc conversus iueis cjns profeclus, ul cundo doiiiinica? Iiicarnationis anno, ubi pri.num
    bona foiis opercmur adniomt, porro illuc, ul cadeni Dionysius cireiilum cccpit, et perducto opere usque
    bona opera solo supernx meicedis intuitu geramus. ad niillesimuin sexngesiinum ' teriium cjusdem w-
    Iluc, ut luceat lux nostra coram bomiuibus, el vi- crosanclx Incarnatioiiis annum, quutenus legentcs
    deanl bona nnslra open, illuc, ul glorilicenl Pa- quique non soluni prxsenlem vel fuiurum prospicere,
    trctn noslruin qui in ccclis est. In una Sabbuti, qux sed el prxteritum oninem | aschalis slaium tenipnris

    Novi Te-lamen(i | ropria solcnniias est, inslruiuiur, « inenarrabili possciil intuitu respiccre, atque ad di

    nt spe futurx noslrx in Cliristo resurreclionis pa- lucidalionein priscx leciionis annos omncs, qui ali-

    lietiler in prxsenli omnia adversa pro Cbristo, et quando in quxslioncm veneranl, quando vcl quales

    ipsam morlis tolcremus iiijuriam, atidicntes ab Apo- fuerinl evideutius ' agnoscat:
    stoln : Quin ti $piri!ut ejus qui Jesum a
    suscituvit

    mortuis habital iu nobis, qui smcHavil Jesum a mor-


    CAPUTLXYI.
    tuis, vivipcabil et mortalia corpora nostra, per inha- * Clironicon sive de sex hujus saritli aUa ibu;.

    bitantem Spiritum ejus in nobis. Cujus spiritus quia


    Dc sex htijtis raundi xtatibus, ac septima vel oc-
    sepiifnrniis est grtilia, potesl eadem VU dieriim lu-
    tava quiclis vilxque cceieslis, et supra in comp.i-
    narium numcro, quo prxfata una Sahbali, id esl,
    ratione primx bebdomadis in qua inuudus ornalus
    dies Doiuioica cirrumfertur in iniata, non inconve-
    esl aliqiianUperstrinximus, et nunciii comparatione
    nienler inlelligi. Yeruin de myslerio temporis paschx
    ;vvi liliitis liontiiiis, qui (iixjoiieGirfio; Gixce a phiioso
    si quis plenius scirc «•uli, legat bcati Amelii Augu-
    phis, hne minor imuidus solet nuncupari, de iis
    est,
    stini ad Januariiiiii epislolam de ralioue pascliali.
    dem aliquanto latitis exponemus.
    CAP13T LXV. 1'iimaesl ergo mundi bujus uias, ab Adam us-
    D
    De circulo maguo pascltcc. que ad Noe, cmilineiis annos, juxta ll.-braic.iin vc*
    Circultis paschx maguus 081, qui, niiilliplic.no ritalem, M.DCLVI, juxla Sepluagiula inlerprcics

    VARIANTBS LECTI0NE9
    1
    C, quartum. * B, C, lujnoscanl.

    GL0S3JB ET SCHOLIA.
    CAl-UT LXV. CAITT LXVi.
    Joan. Nov. Scho ia. —
    1'lacuit eumdem. Ilos cir- Joa.n. Nov. Sciiolia. —
    Supr». Id cst, cap. 10 librl
    culos quiil(|uni ex Reda el Dionysio reliquos iuv- ni- majoris de Itatuuie lemporuin. C jns puleJierrimi
    itiiis, sulijei iimis libro liuir. ad linem ; perfeciiiius operis bic Traclaliw e-a caput t>t>. ooiitinent parlem
    aulem ut cssenl ab inilio Incarnalionis I) iiiiiiik.i', i|ii.e sola nostri es: intlitult, lusloricam qu.eque et ;

    usque ad aiiiiiiui GOO, quo exaclo non deeiiint el nlii iinilc el jr;:uni.nlii ab BditOribM operum lled.e, di-

    ttudiosi qui eumdeui ad stiuiu quoque xtatem et gna olim habiia est qux seorsim ex u alur.
    longioretn pro iurent.

    • Ut stipra tliniiiius in monlto, cbroniei teUuin, varias lecliones cl noias Smithii eJilione suiiipsiinut.
    Eoir.
    551 DE TEMPORUM RATIONE. 522

    • UM.CCXLU, generationes juxta tilramque Eili- A in eo condilorem laudarent, anic boruni sex dierum
    liouem nuinero X. Qum universali esi delela diluvio, exordium creatis. Terlia dic, congregatis in suum
    sicul primam cujusquc hoinini* oblivio demergerc locum aquis qux cuncta contexerant, aridani jussit
    Consuevil xtatem quutus eniin quisque esl qui apparere. Quarta, siJera in lirmamenlo coeli poiuit,
    ;

    suam recordctur iiilanliam ? qux nunc, quai.tum xquiiiocliiconjecluracoll gimus,

    Secunda xtas a Noeusqiie ad Abraham, genera- duodecima Kalendarum Aprilium vocatur. Qu ula,

    liones, juxta llcbraicam am loritatem, complexa X, nataiiha et volalilia creavit animantia. Sexta, ani-

    amios autem CCXCil : porro, juxla Septuagiuta in- bomincm ibnnavil Adam,
    malia terreslria, et ipsum

    terpreles, annosM.LXXII.gcncrationcs vero XI. Ilxc de ciijus lalere omnium viven-


    dormienlis inatrem

    quasf pueritia fuit generis populi Dei, et ideo io ' ea tium^iioduxit Evam, qux nunc. quautum mihi vi-

    lingua inventa esl, id esl, Ifebrxa. A pueritia nain- delur essc credibiie, deciioa Kalendarura Aprilium

    que incipit bomo nossc ioqui post infanliam, qux dies appeliatur. Unde merito credilur, si n n verior
    liinc appellata est, quod fari non petest. sentenlia viucil, quod beaus * Theopbilus, cuiu
    Abraham usque ad David, gcneraliones,
    Tertia ab cxlcr s, non solum Palxstinx, scd el perinultis slia-

    juxta utraraque * auctoritatern XIV annos vero , rum regioi.um episcopis de Pasc! a d spiran;. s<ri-
    * DCCCCXLII, complectens. Ifec velnt quxdam ado- B psit eudem decimo Xalend. April. dic Doininum fuis-

    lescenlia fuit populi Dei, a qua xtale quia incipit se crucilixum. Deccbat enim una eadeinque non so-

    bomoposse generare, propterca Mattbxus cvange- luni hebJoraadi- sedeltnensis, die, secundum Adam
    iisla generalionum ex Abraham sumpsit exordium, pro generis bumani saiute, viviflca morte bopiiuir,
    qui ctiam palergcntium constiiutus est, quandomu- de produciis e btere suo Sacramemis ca-lcslibus
    lalum nomen acccpiL spunsaru tibi sanciificare Ecclesiam, qua videlicct
    Quaria a David usque ad transmigralionem Baby- die primum Adam, patrera videticet bumani gc-
    lonis , annos babens, juxla llebraicam veritatem, neris, ipse creaverat, eique, de latt-re costam tollens,
    CCCCLXXIII, juxta Seplunginla translalionem XII xdilicavit molieren), cujus adjulorio g nus propa-
    ainplius, geucraiiones, juxta utrosque Codices, X\ II. garet humanum.
    Quas tainen evangelista Matihxus certi d myslerii [A. M. Uebr. 130. Adam, aiinorum
    S. p. 230. ]

    graii» XIV ponit. A qua velut juvenili xtate in popu- CXXX, genuit Seih ; annis DCCC.
    cui superv xit
    io Dei regum tempora eoeperunt ; hxc namquc in Verum Scpluaginia interiir tcs ante naium Srili
    hominibus xtas apta gubernando solct exislere posuere annosCCXXX, poslea DCC. Scth inlerpre-
    rpgno. latur rtsurrectie, signilicins resuirectionem Cbristi
    Quiiitaquasiseuilisxlas, airansn igralione Babylo- C a morluis, cojus mortem illatam a Judxis significal
    nis, usque in adventuui Doinini Salvatoris in carnem, Abel, qui dici ur luctut, a fratrc Cain occisns.
    generalionibus et ipsa XIV, porro annis DLXXXIX jA. M. Ilebr. 255. Sept. 436. J Seih, amiorum CV,
    exteuta, in qua, ut gravi scneciute fessa, maiis cre- genuil Enos cui supervixit annis DCCCVII. Porrn
    ;

    brioribus plebs H»brxa quassatur. Septuaginta anle natum Etios aunos CCV, p< slea
    Sexta, qux nunc agitur xlas, uulia generationum posueie DCCVII. Enos interpretatui home, de quo
    vei lemporum serie certa est, sed ut xlas decrepila, bene dicitur : hte ccepit invocare nomen Domini,
    ipsa tutiusseculi morle consummanda. Has xrum- quia homioum est propriuna ut, sux fragiliialis me-
    nosas plenasque laboribus mundi xlates quique felici morcs, iuvocent condiloris auxilium, eon.m dun-
    iiiGrte vicerunt, septima jam Sabbati perennis xtate taxat qui in fide Cbristi vivectes iilii resurreclionis
    suscepti, octavam beaix resurrectionis xlalem, in esse Ixtantur.
    !)i:a semper cuiu Domino regcent, exspectant. [A. M. Hebr. 325. Sept. 62j.) Enos,innorumXC,
    PRIMA .T.TAS. genuil Cainan ; cui supervixil annis DCCCXV.Sel
    Prira.i igitur xtate saecuU nascentis, prima hujus Septuaginta anle nalum Cainan CXC annos, postea
    Deus lucemquamappellavit diem. Secunda,
    die, fecii DCCXV posuere.
    uVmauientum cosli in medio libravit aquarum, ipsis D [ A. M. Hebr. 395. Sept. 795. ] C in n, annoruiu
    aquis ac terra cuni ccelo superiore ac virluiibus qux LXX, genuit Malaieel : post cujus ortum vixit annis
    VARIANTES LECTIONES.
    Codices Editi fere omnes habent in lingua,
    '
    forte aliquis eliciatur, sed durus, rt coaira Mss.
    tum in hoc l.ico, tiim in <ap. 16 libii iniuors de ea autem, srilicet <r:aie, sensus clarus est.
    'lemporibus. Et ex illa quidem lectione seusus

    SMITIIi! NGT/E
    • MM,CCXLI1. De nuinero annoram primx xlatis ad ininmt juxta Sepl. H9i, de Hcli, ubi, seiun 'um
    jtixaLXX lnt, v de. nntaiii iulra ad eoruui an.ium Beilam, desunt < omputo LXX Ini., ad complelionem
    1*54, de Mathusalim. hujus nmneri, XXX anni.
    ' Virumque. Quihusinductusra ionihusBedaiitraui-
    Mijsterii. Asanab, scilicci, Joas et Ai> asiah, a ge
    <*

    u<ip Editiouem in calculis suis posuerit, ipse n.irrat nealogia Salvaioris, ob ennr i.ita:em soelerum, ex-
    in prxf ilione operis supradicli quare ego banc in ; cIums. Vid. infra, anno 50G.V
    nppendiee nlegram exhibeon. 1. Theophiiu*. Cxsarcen is, de cnjus senlentia vid.
    « DCCCCXLIl. De n miero annorum terl« xtaiis Berfam, supra, eap. 47, cl Balutimn, in concilio Cx-
    vide noUm infra, ad aunum 2790, de Achialone, ct sareemi.
    Patroi.. XC. 17
    ,

    52« W.DM VENBRABII.IS OPEIlOM PARS I. - DIDASCALICA CENUINA. S«4


    DCCCXL. Beplnagtata ant* nHtiu Mataleel ci.xx, A norum GLXXXII, genuit Noe; oul uiperritit unii
    poetea din >>' DUCXL. DXCV. Septuagiula antc natuni Noe ponunt aunos
    f
    A. M. Ilebr. 400. Sept 960. 1 Mjlal. el, annnrum CLXXXVIII, el poslea DLXV. In hac sola genera-
    LX V, geniiit Ja etli; c i BUDerviiit anni» DCCCXXX. liune sumnia univcrsilalis discrepat, quia XXIV an <

    Se|ilH;tginta ante naluin Jarc.li CLXV, postea po- nis plua rlllase Lamecfa in llcbrxis quam in Sep-
    suereDCCXXX. luaginla translalorum Codicibus invenitur.
    [ A. M. Ilebr. 832. Sepl. 11-22.] Jareih, annorum [A. M. Hebr. 1656. Sept. 2242.] Noc anno DC
    CLXII, genuil Enoch ; cui sopeiviiit aunis DCCC. venii diluvium, mense secumto, XVII die mensis.
    lu liac gcneraiione uusquam utrique Coilices discre- sane de difTerentia anrorum inter llebrxam ei
    pont. Ilunc Enoch nounulla divine '
    scripsisse, Ju.la Septuaginta interpretum anctoritalem, ne quis uos
    apostolo attcstanie, coitipeiiuius. Sed, ut bealus lacercl novas movisse qojsiiones, legat prxfalorum
    Augusiinusdicil : < '
    Non frustra oon suni in eo ca- Palrum memorata opuscula, et inlelligei banc jam
    none Scriptiiraruii» qui servabatur in ttmplo llcbrxi olim nolissimam fuisse distauiiam; cujus originem
    populi siiccedenliuin diligentia sacerdolum, nisi qu a distaiiii;e cum bealus Augustinus solerlissime qune-
    ob anii iiiiiaiem suspeclx fiJei judicata suiii, nec sissel, dix.it in libro suprascripto capilulo XIII inter
    titruui hxc essent i]n.c ill scripsisset polerat inve- B alia sic : « Credibiiius ergo quis dixeril, cum prirao
    niii. » Un.le illa qux sub ejus nomine proferiinttir, de biblioiheca Ptolemxi describi ista coeperunl
    ct contimnl
    illas de giganiibus fabulas, quod non lunc aliquid lale lieri potuisse in Codice uno, sed
    homiucs patres, recte a prudenl bus judi-
    liabiii rint primitus indc descriplo, unde jam lalius emairjrel,
    raniur non ipsius esse cred nila. ubi potuit quidem accidere etiam scripioris crror.
    [A. M. ilebr. 687. Sepl. 1287.] Enoch , annorum Et hoc in illa quxstione de vita Mathusalx nou ab-
    LXV, gcnuit Matbusalam; posl cujus ortum vixit surdum cst suspicari. i Et post aliquanta : < Ktcle
    CCC annis, et ambulavit cum Deo. Sepluaginta ante lieri, inquii, nullo modo dubitaverim, ul cuin iliver-

    natiim Maihusalam posuere CLXV annos, postea sum aliquid in ulrisque Cudicibus inveniiur, quan-
    CC. Et bene in sepiima generatione Enoch, qui in- doquidem ad lidem reruin gcstarum utrumque esse
    lerprelatnr dedicatio, tulil a morlalibus Deus, quia non potest verum, ei lingux potius credatur unde
    civilas electonun in sex hujus sxculi pro Deo labo- esl in aliam per inlerprctes facta translatio. i

    r.ms xtalibus, in Beptima Sabbati fuiuri gloriara SECliNDA .-ETAS.


    iledicationis exspcclat. At quia reprobi sola prxsenli Secunda sxculi xtate, prima hujus die . qux est
    sunt felicitaie conienti, Ctin civitatem quam slaluit vicesima sepiima mensis secundi, egressus esl Noe
    nou in septima generatione, sed in orimogeniio Q dearca, in qua pauci, id est, VIII animxsalvx facl»
    Ennch Olio consecrat. sunt peraquam. Quod commemorans in Epistola bea-
    [A. M. ilebr. 874. Sept. 1454 ] Mathusabm, auno- lusapostolus Petrus ( / Pei. ui, 21 ) mirilicestalim expo-
    rum CLXXXVU, gcnnit Laincch; cui supervi.iit an- nere curavit, cum subjunxit quod el nos nunc simi-
    nisDCCI, XXXII, id esl, usque ad diluvium. Seplua- lis lormx salvos fccil baptisma , non carnia
    ginta anle naluin Lamech CLXVH ponunt annos, deposilio sordiuin, sed conscient x bonx inlerrogatio
    poslea DCCC et II. ' Qui numerus, ul lector facillime in Deum, per resurrectionem Jesu Chrisii qui est in
    videbit, jnxta Hebraicam veritalem, XX annis, juila deitra Dei. In aqua diluvii baptismum. in arca et iis

    ipsorum vcio auctorilatein, XIV annis diluvii tem- qux continebat Ecclesiam el lidcles ilius, inocio-
    pora transit. De qua famosissima « quxslione doctis- nario animarum numero myaerium Domiaicx resur-
    simi Patres, Hierouymus in libro Quxslionum rectionis in cujus fide bapii/.a ,,, "<- docens esse
    llebraicarum, Augustinus in libro de Civitate Dei iiguratum.
    quinlo deciino, plenissime disputant. [A. M. Hebr.1658. Sepl. 2244.1 Sem, C annorum.
    |A. M. Ilebr. 1056. Sept. 1612. | Lamech, an- genuit Arphaxad, biennio postdiluvimn. Ab Arpbaxad
    VARIANTES LECTIONES.
    ' Ms. Oolit., rtninu, Ms. Magd., ; a-jina? di<ner.

    SMITHII NOTiE.
    » Non [rutiru. Aug.,.le Civ. Dei, xv, -23. liiliuit Malhusalx anle naium Lamcch ,
    , annos
    b
    Qni numerits. Immerilo hlc Scaliger Bedain hat - ci.xxxvn. postea dcclixxii. Hxc si genuina sii, uullus
    lucinalionis iucusat Set. in Grasca F.us., p. 405. p resial dubilandi locus quin, secundum Sept, Maihu-
    Nilul eiiim clarius est, qnam quod Reda hic dicit, salam sex annns ante diluvium obieril aique ita lient ;

    nuineruiii -802 vifiinii annis diluvii tempora transire. amii iiujiis xlatis noii Hll.CCILU, seil yu.ciLiu, qu.i
    c
    Quastione. Varielas leciionis in Edd. Sept. va- cst Epipbunii, Ctiron. Alex., aliorumque summa,
    riumbic reddidil annoram htyua prlms xtaiis nu- S.il quouiaiu seciindum llebrxos Mathusalam obiil
    merum. Lectio enlm quam Euseb., llieron. el Aug., iii-.il aimo diluvii, restal dillcrenlia vi annoiuHi inu-i
    aiuut fuisse o.nniiini fenne sui
    (emporis Coiiicuiii eosetSept., qu:c facile compoiietur hoc modo. Anni
    Cr.rcorum, tribuit Malliusjl.c anle nalum Lauii-rh Lamcch jiit.' ii.itiim Noe in Edd. Sepl imM ciiuvut,
    :iiiiios duntaxai ci xvii, postea dcccii. Sed lectio atireraiilur sex anni el lienl cuuii, sicul e»l iu lle-
    qiiam sccuius est A.Tricanus, quamque habueriiDl brxo. Tunc annus diluvij noneadel in an. 2,2'i2, sed
    rifllliplaril quoiuui I Aug., etEuseh , eiSyncellns, iu ;i.i. 2,2.'>U, qui sl ipso aiiniis moilis Muitiusalam.
    •

    uieiimifiunl, i|ii,i quei onlli ni.iiii! qtiibusdauiliodiiT- .i Atqtie Iijc rjlione Malhu>alani obierit eodiHi, i.l e.si,
    ui» Scpi. Edilioiiiuua, quaruui un.i csl Alexandrina, IplOdilUVii -iniai.ijiii apudlleblicus.quaiuapudbept
    IBS DE TEMPOP.UM P.ATIONK. »36
    ChaldiEOS onginom duxis-e Hieronymus sorihit. A lorum, Calahrorum, Piceniuin, Thuscorum, cl fiis

    Sitpervixil autem Scm nalo Arphaxad D annis, id est, aique hujusmodi similia si dicamus.
    usque ad qiiiiiquagesinium annuin nalivitalis Jacob. < Cbam vero secundus lilius Noe, a Rhinocororis
    [A. M. Ilchr. 1695. Scpi. 2379]. Arphaxad, anno- nsque Gadira , habens linguas sermone Punico a
    runi XXXV, geiiuil Sale. Dic Sepluaginta interpre- parle Garamanlum, Lalino a parte Boreae, Baiba -

    les ui<a generatione plus quam Hchraica vcritas rico a parte Meridiani /Ethiopum et /Egyptioruin ,

    posucre, dicentes quod Arphaxad, cum es«el anno- ac barbaris interioribus vario sormone XX duabus
    rnln CXXXV, genueril Cainan; qui, cum CXXX linguis, in patriis CCCXC et IV. Japhcih aulem
    annorum fuerit, ipse genueril Sale. Quorum trans- Media usque Gadira ad Boream. Habci au-
    teriius, a

    lationem evangelista Lucas hoc loco vidciur esse tcm Japheth flumen Tigridem, qui dividit Meiii.im et
    sccuius. Verura chronographi " Grxcorum cum Babyloniam in palriis di ccntis, sermone vario, iu
    generalionum seriem ad auctorilatem Hchraicam linguis XX el III. Fiunt ergo omnes simul linguc
    castigassenl, ablata una generaiione Cainan, nec LXXll. Palrire autem generaiionum M, qu:e in tri-

    Uruen numerum annorum in gencralionihus qu.is partiio sxculo hoc ordine sitae sunt. Habet, ul ilixi-

    cum cir, hahuere commuues, ad eorum aiictoritale.ii mus, Japhclh Dumen Tigridem, qui dividit Me iiam
    castigare curassent, propriam secuii auctoritaiem , g et Babyloniam; Sem autem Euphralen: Ciiam vero
    dederunt buic aetali annorum suinmam, minorem Geon, qui vocatur Nilus. >

    quidem Septuaginla translatorum Editione annis [ A. M. Hebr. 4787. Sept. 2903.] Phalech, anuo-
    CXXX, sed llehraica veritaie annis DC et L majo- rum XXX, genuil Reu; cui supervixit anuis CCIX.
    rem, id est, annos DCCCC et XLII. Yixit autem Sepluaginta ante natum Reu CXXX annos poiiunt,
    Arphaxad, post natum Sale annos CCC et III, cui posteaCCIX. His temporibus primum templa con-
    tamen Scptuaginta post natum Cainan scribunt an- princir.es gentium lanquaiu dii
    strucla, et quidani

    nos ' CCCCXXX et Cainan posl natum Sale


    , sunt adorati.
    CCCXXXVIII. [A. M. Hebr. 1819. Sepl. 3053 ] Rcu, annorum
    [A. M. Hebr. 1723. Sept. 2639.] Sale, annorum XXXII, genuit Seruch : cui supervixil annis CCVil.
    XXX,genuit Heber; cui supervixit annis CCCCHI. Scptusginla anie nalum Scruch CXXXII annos
    Septoagiuiaante natum Heber posuerc annos ponunt , poslea CCVII. Scylhariim rcguuni dicilur
    CXXX, posleaCCCXXX. Ab hoc lleber Ucbrxorum cxorium, uhi primus rognavit Tanaus.
    nomen et genus oritur. f A. M. Ilebr. 1849. Scpt. 5165.] Seruch , annonim
    [A. M. Hebr. 1757. Sept. 2773.] Ileher, annorum XXX, g-^nuit Nachor; cui supervixil annisCC. Sep-
    XXXIV, genuit Phalech cui supervixil ; annis C Insginia ante naium Nachor ponunt annos CXXX,
    CCCCXXX. Septuaginla anle nalum Phalcch annos postea CC. i£gypliomni imperium dicilur iuchoare,
    posiere CXXXIV, postea • CCLXX. Phalech inter- primo eis regnante c Zoves.
    pretaltir divitio, cui proplerea lale nomcn imposuere [A. M. Hebr. 1878. Sept. 32*4.] Naclior,
    anno-
    parentes, quia tempore nalivitaiis ipsius terra per ruin XXIX, Thnre; cuisupervixitannis CXIX.
    geiuiit

    linguarum confusionem divisa est. Cujus divisionis Septuaginta ante natum ThareponuntannosLXXIX,
    Arnobius rbetor in expositione psalmi CIV ila memi- po-tea CXXIX. Assyriorum Sicyoniorumque rcgnuni
    nit : « Sem primogenito Noe, pars facla est a Persi- nnscilur; his primum Belo, illis -Egialeo rcgnanle.
    de et Bactris usque in Indhm longe, ct usque '
    Rhi- [A. M. Hebr. 1948. Sepl. 3314.] Tbare, anno-
    nocoruras. Qux spacia lerrarum hahcnl linguas ser- rum dLXX, genuit Abraham ; cui supervixit an-
    wotie Barbarico XX et VII : In quihus linguis gentcs nis CXXXV. Hactenus secunda sxculi xlas proten-
    sunl palriaruin. CCCC et VI, non diversarum lingua- ditur, cujus tota serie rccensiia heatus Auguslinus,
    rum, sed, ut dixi, divcrsarum palriarum. Verbi in libro de Civilale Dei XVI, capitulo decimo, hoo
    gratia, cuin una lingua Latiua sit, sub una lingua modo conclusit < Fiuut itaque anni a diluvio usque
    :

    diversae sunt patrix, Bruiiorum, Lucanorum, Apu ad Ahraham M.LXXII, secuttdcm vulgalam Ediiio-

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    Edd. Bas. et Col., CCCXXX, sed male, ideoque D Mss. Westm. et ViU;., CCCXXXYIII, rccte
    in marginc eavjm corrigimr. » Escdeui Edd., C.CLX, male.

    • Etedein Edd. CCCCXXXVIII, Sep., CCCXXX.

    SMITilll NOTJS.
    Greecorum. Kecle hic ct Ajfriamum el Eusebium
    ' p. Iti) regum .Fgypli nomina inlerpretatus, Mencn
    tangit Beda, el reliquos chronograplios. ltaquc valde Dionium appeliat, id est. Jovium, vel Zovem. Idem
    neceitarius erat locus Itedce, quem studiosis obsenan- ciiam nonien in posteris Uenis inveniiur. Sic in
    dnm relinquimut. [Scal. ubi tupra,p. 10.) lerlia dynaslia Memphitirum qnintus rex appellalur
    b Rhinocoruras. Libem /EgytUi, sic vocalam ab Zoijphis, in quarla tcrtius rex Suphes, apud Maue-
    hominibus qtii coloniam missi luere
    illuc olim in thoncm.
    nares mulilali, sicut Siepli. Bus., de Urb. d LXX. lta Gen. ja, 26, exjiressc, et in eo veteros
    * Zoves. Men dictus Herodolo, lib. u. Minxus Jo- liiterprctes uno ore consenliunt. Qnod a nuperisob-
    sepho (Ant. vm, 2, § 6). Huic nouien Zoves, et in marg. jicilur a Gcn. xn, 4, et Aol. vn, 4, tinde Abrahainiinl
    Viioves inditum, cum inter deos referretnr, sicul amio 130 Tbarei genilmn sialumit, non lania» e»t
    inoris fuit genlibus reges suns et honore ct nnmin? difficiiitatis, ut lam cbram assertioncni a Moyse ipso
    Jovis irrsignire. Ita Eralosihenes lAvud F.us. Grccc, historiue tradilain labefactit.
    ,

    527 UKD/E YENEIUBILIS OPKIlUM l'AKS 1. - DIDASCALICA GENIIINA. 528


    iii iii, ii ii' esl, inlcrpreium Sepluaginla : ln Hebr#is A lll ! * Abrahet dictet iiinl promittionei et temini ejut;
    auteui Codic.bus longe pauciores annos perhibent non dicil,Et teminibut, qitati iu mtiltit, ted, qttaiiin
    litvemi, de quibus mionem aul nutlaiu aul ilifTicil- uno, Et lemiiii tuo qui ett Clirinui. Hoc autem dieo,
    limaiu redduiil. > tetlamenturn confiimalum a Deo, qux poit CCCC tt

    TERTU ETAS.
    XXX aiiuot facta etl lex, non irritum facit ad eva-
    cuandat promittionei palrum.
    [A. M. Ilebr. 2023. Sept. 3389.] Terlia roundi
    IA. M. Ilebr. 2493. Sept. 3859.] Muyses annis XL
    xtns a nalivitale cospil Abraham palriarchu; ; qui,
    educlum ex /Egyploregil populum Israel in deserto;
    1. V\ V aiinoruiii cuin cssel, relicta genle palria, ad
    quorum priino anno tabernaculuin Domino couslruil,
    iiuperiuiii Dei venii in lerram Chanaan, accipiens
    el VII mensibus opus perlleiens, mense primo anni
    pi oinissionem nasciiuri de suo seuiine Salvatoris, in
    secundi, prima die mensis crexit. Ilucusque, ul b
    quu benedicerentur oinnes genles, sirnul et seipsnm
    Eusebius commemorat, quinque libri Moysis conli-
    in genlcni niagnam esse ruiurum ;
    quarum una spi-
    rilalis, alicr.i asl promissio carnalis. His tempori-
    nent gesia annorum MMM,DCCXXX, secundura Sep-

    bus Ninus el Semiramis Assyriis regnant.


    tuaginta Semorum interpreiationem. Quot vero an-
    nos hujus tcmporis llcbr.iica verilas contincat,
    [A. M. Ilebr. 2034. Sepl. 3100.] Abraliam, anno-
    ruin LXXXVI genuil Ism.nl, a quo Ismaelilx :
    y Joscphus in primo contra Appionem grammaiicum
    ,
    libro ita commemorat < Neque igitur innumera :
    geniiil uulem Ismael XII duces, et vixil annos
    apud nos habenlur volumina inter sc iuvicem discor-
    cxxxvn.
    oanlia, sed II UnlumetXXsiinllibri, qui oiiiniinn tem-
    [A. M. Ilebr. 2048. Sept. 3414.] ldeni Abraham,
    annorum C, gcnuit Isaac, qui primus et solus in lola
    porum seriem continenl, qui et juste credumur di-

    Teslamenti Veters serie legitur oclava die circum-


    vinitus inspirati. Ex quibus quinque sunt Moysi
    conlinentes leges vitse, et successiouis humaiix pro-
    cisus, quod uon sine ni.igno mysterio privilegium
    sapiam, usque ad ipsius Mnysi lerniinum perlendco*
    est filio promissionis donaluin.
    tes. Qui paulo minus ad tria inillia aiuioruui conli-
    M. Hebr. 2108. Sepi. 3474.] lsaac, annorum
    [A.
    nenliani geront. i
    LX, genuil Esau et Jacob, palriarchas ldumex ct
    [A. M. Hebr.] 2519. Sept. 5885.1 Josue annis
    Isracliiicae gentis; post qumum oriuin vixit annos
    ' XXVI regilpopulum Israel, ut Josephus docet ; nam
    CXX. Ilis temporibus primus aptid Argos regnavit
    Seripiura sancla quot fuerint anni ducalus illim la-
    lnachus annis L ; cujus filia lo, quam ;Egyptii, mu-
    cet. Quare vcro Eusebius in Chronicfs XXVII posue-
    tatu nomine, Isidem colunt.
    rit, infra dicemus. Primo autem sui ducatus anno.
    M. Hebr. 2238. Sept. 5004.] Jacob, anno-
    [A. Josue> primo Illense deciina die m , |lsis> popu | olllf
    fi
    rum CXXX, descendit in iEgyplum in animabus palefaclo J< rdai.i . alveo, in lerram repromissionis
    LXX. Hujus lemporibus Memphis in JEgypio ab Ape iuduxit quo videlicet anno, ul in Chronii is prafati
    ;

    Argivorum rege coudiia. Sparla quoque a Sparto Eoeebii reperinius, principium erat quinquagesiuu
    fllio Phoronei regis Argivorum conditur. primi jubiU-i secumlum Hebrxos, id esi, MM,Damii
    [A. M. Hebr. 2453. Sept. 5819 llabitatiolilioruin |
    eianl ab inilio mundi compleli, singuis jtibikeoriim
    Israel qua manserunl in yEgypto fuitCCCCXXX an- crdmtbus perquinquagenosannos depulaiis. Alvero
    lioruin ;
    quibus eiplctis, cadem die egressus est om- banc temporis hujus esse summam nosira rnqur-
    nis exercitns Domini de terra jEgypii, ut Scriptura sitio nequaquaiu mvenire valuit Constat enhn quia
    testatur Etodi : quorum lamen summam annorum M.DCLVI addiluviumu>que fuere anni indead Abra- ,

    chronogr.iphi a septuagesimo quinlo anno nativita- ham CCXCII, qui LXXV eral annorum quando pro-
    iis Abrabam, q iando lerrum reprnmissionis inlravil, miscionetTj Dei accepil; promissionis anni CCCCXXX,
    coinputaut, sequentcs Ediiionem Septiin^uiu inler dncatus Moysi anni XL, qui proleclo numerus non
    pretum, qux dicil : Habitatio autent (iliurum hrael' MM,D, scd V]| miiius. id esl, MM.CCCCXCIll ut

    qua liabitarerunl in jEgijpto, et in term Cltanaan, ipsi pnenntivimus, annos implet.


    tt palrtt torum, anni CCCCXXX quam ; necessuno p [A. M. Hebr SSBB.&pl 5325jOthonielannisXL,
    sequendam et ipsa Hebraica verilas oslendit; quac de tribu Juda primus Isracli ludex, Itomino jubenie,
    narral Ch.ialh lilium Levi, quein naium esse conslal conslituilur. llujus temporibos pr.mis lilii Israel ser-

    in lerra Chanaan, vixisse annos CXXXIII, el filium viere Cbusan Kasaihaim , regi Mesopolamix, VIII

    ejus Aiinni Patrem Moysis annos CXXXVH, el ip- unla.


    biiin Moyscn I.XXX fuisse annonim, tempoie egres- [A. M. Hebr. 2659. Sepl. 4005.] Aolhannis LXXX.
    sioni»de /Egyplo, qnia nimirum borum summainati- filius Cem lilii Cemini, qui ulraque m.inu tilebalur
    noruni ronstat CCCC et XXX implere non po«se. pro dextc-ra, cnjus in priaciptil servivit Israei Egi«u
    Aiinuit auten: horuiu iranslalinni et Aposiolus cum regi Moab aimis XVIIi, doncc eum ipse percusto

    VVIUANTES LECTtONES
    0u«. lt:i Codd., secuti Vulg. Lat., solus Wilk.,
    '
    o«v {hxod. xn, 40)
    (MO*M, leeullll Sept., apud quos legilur, «v vktuhii-
    SMITIIII NOT/E.
    * \tritli* CjIjI. iii, 16, 17. ' AAT/. Jouvhta untum xxv aimos Joiuo ducl
    '
    r eedru. Olirnn. p. 71». utribuil (Anl v, I, ul ji«i'i).
    m DE TEMPOROM RATTON6. 630

    Eglon liberaviL Iloc lenipore Cyrene riviui condita A preiibus d non habetur ; pro quorum damno suppleo-

    tA iri Libya. do Eusebius Josue Glio Nun, Samueli el Sauli, quo-


    [A. M. Ilebr. 2679. Sept. 4045.] Debbora anni»XL, riiin annos Scripiura non dicit, • plures annos quaiu

    prophetissa de tribu Ephraim cum Baruch de tribu in Josepho legebal, adnotavit, quatenus ab egrcssu

    Neptalim, cujus in inilio ducatus oppressil tiiios Is- Israel ex .1 gypto usque ad xdjficaiionem leinpii

    rael Jabin res Chanaan XX annis, qui regnavii in CCCCLXXX annorum summain ,
    quam Scriptura

    Asor. Sed occiso ab Israel principe mililix ejus Si- prxdicat, haberel.

    sara, humilialus tandein ac deleius est. Iloc tempore A. M. Hebr. 2798. Sept. 4114.] Labdnn de tribu

    Mileius condila. Epbraim annis Vlil. Hujus anno lerlio Troja capta
    [A. M. Hebr. 2719. Sept. 4085.] Gedeon annis XL, est, completis a primo anno Cecropis, qui primus

    «z tribu Manasse. Sub quo servivit lsrael Madiani- apud Aiticain regnavit, annis CCCLXXV; a quaJra-

    lit et Amalecbiiis YU annis, sed Gedeon pugnante gcslmo aulem et tertio regni Nini Assyrioruiu regii

    liberatus est. Tyrus condita esl ante lcmplum llicro- annis DCCCXXXV. Morluo Labdon servivil Isrso

    solymorum annis CCXL, ut scribit " Josephus. Pbilisixis annis XL.


    [A. M. Ilebr. 2722. Sept. 4088.] Abimelecli an- [A. M. Hebr. 2818. Sept. 4174.] Samson de Iribu
    nis III, Glius Gedeonis, qui reguabal in Sichem. Her- B Dan annis XX. Uacienus liber Judicum tempora si-
    cules llium vaslal. gnai, habens annos CCXCIX, judices aulem XII. La-
    [A. M. Hebr. 2745. Sept. 4111.] Thola annis linis, qui poslea Romani mincupati sunt, post ter-

    XXIII, Glius Phoa patrui Abimelech, vir de Issachar, tium annum captivilalis Trojx, sive, ul ' quidam vo-
    qui habitabat in Sanir montis Ephraim. Bellum La- lunt, octavum, regnavit .Eneas anuis tribus ; post

    piiharum et Cenlaurorum , quos scribit Palxpbatus, quem Ascanius annis XXXVIII. Anlc /Lneam Janus,
    priino de incredibilibus libro, nobiles fuisse equites Saturnus, Picus, Faunus, Lalinus in llalia n guaruiit
    Thessalorum. In Troja post Laomcdonleno regnavit annis circiler CL. Ascanius /fcrieoe Glius Aibam ur-

    Priamus. bem condidit.

    [A. M. Ilebr. 2767. Sepl. 4133.] Jair annis XXII, i V. M. Hebr. 2858. Sepi. 4194.] Heli sacerdos an-

    es tribu Manasse. Hercules agoneiu Olympiacum nis XL. In Hebrxorura libro XL anni ioveniuntur, iu
    quo usque ad primam b Olynipiadem Scpiuaginla autein iuterprelaiione « XX. ilecloris
    consiiluit, a
    suppiitanlur anni CCCCXXX. lilii llium receperunt, expulsis Antcnoris posleris,

    [A. M. Ilebr. 2773. Sepu 4139.] Jcple Galaadites Hclcno sibi subsidiuin ferenle. l.atinorum terliua
    annis VI. Philistini et Ammonilx deprimunt Israel, Sylv;us Mnex liiius, regnat annis XXIX ;
    qui quod
    ex quibus Ammoniix debelantur ab Jeple, qui iu post morlem patris editus, ruri fucrat educatus, cl

    libro Judicuin ab xtale Moysis usquo ad seraetipsum Sylvii, et Poslhumi nonien accepil, a quo ouines Al-

    ait suppulari annos CCC. hanorum reges Sylvii vocati sunt. Reges h Sicyoniis

    [A. M. Hebr. 2780. Sepl. 4146.] Abesan de Bcth- defecerunt, qui ab /Egialeo usque ad Zeuxippuni
    leem annis VII. Agamemnon imperal Mycenis annis regnaverunl annis DCCCCLXIi. Pust quos sacerdoles
    • XXXV, cujus anno XV Troja capitur. 1
    Carni constituli sunt.
    [A. M. Hcbr. 2790.] Achialon Zabulonites annis [A. M. Hebr. 2870. Scpt. 4206. | Samuel annis
    X Hic cum aunis decera suis in Septuaginla inter- XII, ut docet Josephus. ln Scriplura enim sacra ,

    SMITHIl NOT.-E.
    » Josephus. Anliq. vm, 2, § 3. addendo plures annos Samueli et Sauli quam in Jo-
    b Olympiadem. Dux epochx traduniur ad invcni- sepho legebat, ut plane posucrit xu annos minus.
    endatii pnmam Olympiadem : una esl Herculis Agon, Eusebius eniin, uon pro libitu, sed cmn sacris Scri-
    qui hic pouitur tempore Jair, anno ncmpe ejns 14, pturis (Acl. xin, 40) tanlum annos Samucli el Sauli
    supputando indeccccxxx annos; aliera est capli\ilas allribuit, Josephus auiem lh, ut conferenli Jose-
    Trojx, de qua vide, infra, ad an. 2798, qox ibi po- pbum (Anliq. vi, 14, 15) manifestura erit. Beda igi-
    nitiir lempore Labdon, anno ejus lertio, supputando ry lur Josephum niale intellcxit, pro aunis lii colligcns
    inde, secundum Eusebium ccccvi annos. lnitiura
    , laniuin xxxn, xn annos in Samuele pro xxx, et xx
    primx Oiympindis juxta utrainqiie cpocham Euse- in Saule pro xxn, ul patet infra in Sainuel ct Saul.
    bius statuit ad annum 50 Azarix. Nihilominus Beda 1 Quidam. Inter quos Virgil. :

    ponil inilium Olympiadis primx sexto anuo Joatham, Nam le jam seritima portat.
    qui est ah Herculis agone, secundura Eusehium, annis s XX. Hic in Sepl. calculo revera amputaniur xx
    tcccxxxvni.secumluinBedain ccccxxxix; a captivitaie anni, qui xlali huic nullibi restituuniur, unde in
    Trojx, secundura Euseb., ccccxiv, secundum Bedam, sununa annorum hujus xtatis, non dccccxlii anni,
    ccccv. De ralione differeulix, vide, infra. ad an. 3.208. ut in principio. hujus Chronici adnolalum est, sed
    « XXX V. Euseb. X V, alii X VI, alii XVII. Erra- xxx minus inveniumur, x in Achialone, et xx in Heli.
    tum videiur in Mss. Bedx, quamvis in eo Codices h Sicyoniu. Reges
    Sicyoniorum durasse dicuntur
    omnps consentiant, ergo non muto. ab a. 4874 ad a. 2836, scilicet ab jEgialeo usque ad
    J A'oii haheiur. Ila quidem Eusebius, et ab eo Beda,
    Zeuxippum. Sed de horuin regno vide Pausantatn,
    sed contra omnium Sept. exemplarium fidem; in in Corinihiacis, qui post Zeuxippum numerat liippo-
    illis enim expresse habetur Acbialon cura suis x an- jyium, quo regnante Sicyonios invasit Againetnnon.
    nis (Jud. xn, II). Cum tamen boc Cbronicon Bedx Aildit et Lacesladem, sub quo a Doriensibus subju-
    sit, ego ejus calculos exhibeo, Achiaiouis annis in gali sunl Sicyonii.
    cpinpulo marginali Sepl. omissis. ' Darni. buseb. xcc/svftou Apollinis, cujus sacerdo-
    " Pluret. Injiisiehoc Eusebioitnpiilalur quoad Sa- les Sicyoniis prxfuisse uarrantur annis xxxm (VuL
    niuclem et Saulem tantum enim abluit Eusebius ab
    ; Castvr. apud Eus. s p. 96).
    531 UblDM VKNLIUBtLIS OPfcUUM PARS I. - DIDASCALICA GENUINA. 532

    i|u icn ilm prxfuerii uiiuiiiie paict. Ab lioc lempora A Asa annis XXV. Helias Thesbites tres semis annou
    pioplielaruiu iiicipiunl. Latimiiiim quarlus .Eneas pluviam coniiiiuit propler peccata Acbab et populi
    Sylvlua ragiavlt innli \X\I. Israel, el inter cxlera inagnalia Uelisueum liliuiu Sa-
    IA. M. Ilebr. 1880. Scpt. 4220.] Saul prinius He- pliatb, qui erat de Abelniaula, prose unxit prophe-
    brxorum ru aiuib \\. I '.
    hujns, qoia in eanoaica luin. I.alinorum nuiius b Carpentus Sylviui, superio-
    Scriptura nou batx-iur. de libro Antiquitaluin Jose- ris regis Capys lilius, regnavil annis Mll. Poslquem
    ptii, icinpus regni noiaviinus. Iu Lacxdenioue rcgna- filius ejus Tyberinus Sylvius anuis VIII, a quo et

    vit primus Eurisiheus anuis XLIl ; Corintlii priinus fluvius appellatus est Tyberis, qui prius Albula di-

    Aleihis anuis XXXV. cebatur. Poal quem Agrippa Sylvius filius ejus auuis

    inai .CTAS. XL> Jusapljat fecil recium coram Doinino.


    (J.iarla uiundi xlas, iion solu u cuui incboalo Ju- [\. M. Hebr. 3001. Sept. 4400] Joram lilius Jo-
    dea genlis imperio, seu ct cmn iunovala promissio- saphat aimis VIII. Ilelias curru igneo rapitur quasi
    ne, qux pairilms olim ilata esi, imperii Clirisliaui usquc in cceluin, el Helisxus hxres prophelci- dere-
    Miuiil exordium, jiiranlc Domino Daviil veritatc, dc lictus, primo miraculo aquas llicricho sanai. In die-
    iruriu venlris ejus sedere super sedem ejus. bus Joram reccssit Eilom ne csset sub Juda, et eon-
    -

    l\.M. Bebr. 2930. Sept. 42Su .] David priiuus ex tl


    sl i tu ii s j ui regem. Ambulavit auleui Joram in viis

    iribu Juda rex, annis XL. Latinorum quinlus Lali- domus Achah, lilia quippe Acbab erat uxor ejus.
    nus Sylvius anuis L. Ephesus eondita ab Andronico.
    [A. M. Hebr. 30GS. Sept. 4401. Azarias filius Jo- |

    C trihago coudila esi, ul quidam volunt, a Charce-


    ram anno I. lonadab lilius Rechab ctarus habetur.
    doue Tyrio, ut vero alii, a Didone liiia ejus, anno
    Azariam cum lilio suo-Joas, el nepole Aiuasia, ob
    CXLIII post Trojanum excidium.
    enormitatem scelerum, et quia nec palrem liumvc '

    [A. M. Hebr. 2970. Sepl. 4506. j Solomon li ius


    quispiam eorum bonum babebat, evangclisla Mai
    David annis XL Qui quarlo regni sui anno, inense
    thxus a Domini Salvatoris genealogia secludit.
    seeuuuu, templum Doraiuo xdilicare coepit in Hieru-
    [A. M. Hebr. 5071. Sept. 4408.) Aibalia maler
    salem, colleciis ab egressu Israelis ex .-Egypto aa-
    Azarix annis VI, qui videns interfcclum ab ilieu
    nis CCCCLXXX, ul Regum quoquc liber tcstimouio
    suum Azariam, interfecit omnem
    rege Israel lilium
    esi quod in figuram universi lemporis, quo in hoc
    stirpem regiam domus Joram, prxter solum Joas fi-
    ;

    sicculo Cbrisli xdilicatur Ecclesia, qux in futuro per-


    uxor
    lium Azarix ,
    queiu Josabeth soror Azarix,
    rfciiur, VII annis pcrfecit, et septinio octavi amii
    Joadx ponlilicis, furala est dc medio liliorum re-
    meuse dcdicavit. Lalinorum sextus Aiba Sylvius,
    com iuler , icereulur . In Septuaginla iuterpre-
    Sylvii ^Enex Glius, regnavit annis XXXIX. Regma l>
    miB r„ Alha ia narratur
    fihiic
    tibus , VII ,
    wll anuis ffnassA Athalia
    regnasse narralur.. ,

    Saba venit audire sapientiam Solomonis.


    [A. M. Hebr. 5111. Sept. 4448.J Joas filius Aza-
    [A. M. Hebr. 2987. Sept. 4325.] Roboam lilius So-
    rix anuis XL. Isle bono principio el llnc usus pes-
    loinouis annis XVII. Hieroboam de tribu Ephraim,
    simo, in principiis sui regni lemplum iunovat, in ex-
    separavii X tribus a domo David et a Doinino, in
    tremis, inler cxlera facinora, Zacbariam quoque fi-
    ilguram hxreticorum, qui suos sequaces a Christo
    lium Joadx, lutoris quondam ac regniiicatoris sui,
    et Ecclesia segregant. Hujus quiuto anno Sesac rex
    inter leniplum el altare lapidari prxcepit ;
    quem ob
    .-Eg\pii, veniens Hierosolymam, templum spoliavii.
    merilorum graliam Dominus in Evaugelio iilium Ba-
    Latinorum sepiimus ° jEgyplus Sylvius, Albx supe-
    XXIV. Samus con- racbix, id esl, benedicti Domini cognouiinat. Lali-
    rioris rrgis filius, regnavit annis
    noruiu duoJeeimus Aieniulus Sylvius, Agi-ppx su-
    dita, cl Smyrna in urbis raodum ampliata.
    perioris regis lilius, regnavil auuis XIX, qui prxsi-
    [A. M. Ilebr. 2990. Sept. 4320.] Abia lilius Ito-
    diuiu Albanoriuu iuier montes ubi uunc Roina est
    boaiu anuis III. Hic pugnautem contra se Hieroboam
    posuit. llujus lilius fuil Julius, proavus Julii Pro-
    tuperavit, occisis de exercitu ejus MD, co quod spe-
    rasset iu Domino.
    culi, qui cum Ilouulo Romam coniuiigrans fimdavil

    [A. M. Ilebr. 3031. Sepl. 4307.] Asa lilius Abia D Ju,iam genlem.

    aunis XLl. Ab boc conduclus Benedab rex Syrix [A. M. Ilebr. 5140. Sept. 4477. j Amasias tiluu

    Daroasci contra Israel, percussil omnem lerrain lNe- Joas annis XXIX. Helisxus propbeia defunctnt t«
    ptalim. Latinorum oclavus Capys Sylvius .-rgypii pelitur in Samaria. Azahel rex Syrix aJDigit Israel.

    superioris regis filius, regnal annis XXVIII. Asa Latinorum decimus lerlius Avenlinus Sylvius, Are-
    idola deslmil, templum mundat, egredienlem con- muli superioris regis uiajor lilius, regnavil anui»
    ira se Zara /Elhiopem cum suo sternit exercitu. XXX VII, at(|ue in eo inonte qui nunc pars urbis e»i,

    Ambri icx lsrael emii moiites Samarix a Somer duo- morliius et sepullus xternum loco vocabulum de-
    bus talemis argenli, el xdilicat eam. Abiel de Be- dil.

    thel lliericho iustaurat. |A. M. Ilebr. 5192. Sepi. 4529.] Azarias, qui el

    (A. M. ilcbr. 3036. Sepl. 4392.] Josapbat filius Ozias, lilius Amasix, anuis l II. Assyriorum iricesi-

    SMITHH NOT.-E.
    .l'.iji/1/tm. Euseb. MmtHt. Liv. Capetut. Ovid., Cupeius.
    Carpentus. Iia o. Mss. Bedx
    >•
    et prima purs ,
    « V/'- lU Etiseb., sed conlra Ms*. Scpl., quod
    Evseb. Lai , alibi, Cal;ic(m ct (.'«imculnj. Liv. tl non UtvWtii Boda.
    533 DE TEMPORUM RATIONB. B3+

    mus se.xlus Thonos concoieros, qoi vocolur • Gra:ce A annis CCLX. Morluo Romiilo, qui XXXVIII rcgiuvil.

    Sardanapalus, Tliaraum alque Anchialem condidit, .innis, per quimts dies senatores reinpub icam rexe-
    ei in prxlio viclus ab Arbace Medo , semet incendio riini, atque ita uuus explelus est annus. Post quos
    conciemavit. Usque ad id tempus fuisse reges Assy- Miima Pompilius annis X'L, qui Capitulium u funda-

    fiunt simul anni b nientis ajdificavit.


    riorum liisloria referl, et

    M.G-XCVH. Oimies aulem anni Assyriorum a primo [A. M. Ilebr. 5508. Sepl. 4045.] Manasses fllius

    anno Nini supnulanlur c M.CCXL. Laiinorum quar- Ezechix annis LV. Ilic ob scelera sua catenalus el
    tlis decimus 1'roeas Sylvius, Avenlini superioris re- Babyloniam ducitur, sed ob pceui-
    compeditus in
    gis filius, reguavil amiis XXIII. Post quem quintus
    tentiam et preces resliiuitur in regnum. Romanoruun
    ,

    decimus, Amulius Sylvius annis XLIV. Arbaces Me-


    leriius Tutlus Hosiilius regnavit annis XXXII. Qui-
    dus, Assyriorum imperio destructo, regnum in Me-
    primus regum Romanorum purpura el faseibus usus.
    J
    dos transtulii , ubi primus ipse rcgnavit annis
    Ckt, et adjecto monie Cielio uibem ampliavit
    XXVlil. Macedonum regnum inchoat, primum ha-
    bens regcm Caranum anuis XXVIII. Lacedamionio- [A. M. Iiebr. 5510. Sept. 4G57.] Auion fllius Ma-
    na seannis II. In Hebraica verilaie II annis, in Sep-
    ium reges deflciunl, Lydorum incipiunt.

    [A.M. Hebr. 5208. Sept. 4545.J Jo.-itlia.i. filius b lua 6' nta legitur regnasse ' XH. Hislrus civitas in

    Oziae annis XVI a Olympias prima ab Eliensibus


    Ponto coudila. Amon a servissuis inerfuitur.

    constituitur posl annos Trojana: caplivitatisCCCCV. [A. M. Ilebr.3541. Sept. 4089.]Jnsias lilius Amon
    Remus et Romulus gcneranlur Marte et Ilia. Joa- aums XXXI. Ilic immdata Judiea elllierwalem, lein-

    thain, inter cxtera virlulum bonarum opcra, portam plo etiain innovato, post abjectas idi.lol.ili ian sordes
    domus D mini sublimissimara scdific ivit, qu;v in Ac- Pascha Dom no ccleberiiinum facil decinio '
    octavo
    tibus apo tolorum Speciosa vocalur. Omnes siqui- aono regni cum Nechaone .'Egyptiorum rege
    sui, et

    dem portse templi in lerra fuerunt, excepta Speeiosa congressus occiditur io campo Mageddo, qux tiunc
    i;ux> pendebat, qux ab llebr.vi- porla vocabulur Maximianopolis vucalur. Romanorum quartus Ancus
    J atham. Martius, Nun ;v ex fllia nepos, regnavit annis XXIII.
    [A. M. Hcbr. 5221. Sept. 4561. [Acbaz QliusJoatham Qui Aveiilinura moutem el Janiculum Urbi adJidil,
    annis XVI. Ab h.e couductus Theglalh i'halasar et supra mare t \to dtcimo ab urbe milliario Ostiam
    rex A.svriorum iUsin regem Syrix inlerficit, ct ha- condidit. PostqutmTarqiiiniusPriscUMannisXXXVn.
    hitalores Damasci tr.insliilit Cyrenem. Roma con- Qui cire m Romx xdilicavit, numerum sena'orum
    diia in monte Paiatino, XI Kalendas Maias, a gemi- auxit, Romanosludosinslitnii, muroset cloacas aedi-
    nis Remo et Romulo, Uliis Rhex Sylvue, qux «rat C.
    !'(
    '
    av ', Capitolium exsti uxit. In Hebrxo XXXI annis
    filia Numitoris fialris regis Amulii, virgo vestalis, reg;iasse Josias iegitur, in Scpluaginta Inlerpretibiis
    sed constupraia. Consualibus ludis Sabina? raptie, * XXXII. SedetEusehiusinler regnum h ejusct Joa-
    an >o ab urbe condila (ertio. Remus rutro pastorali clnin alium de suo annum,
    adjicil propter menses
    a Fabio Romuli ducc occisus est. bis ternos, quibus Joachaz vel Joachim tegnaverat.
    M. Hebr. 5255. Sept. 4590.] Ezecbias filius
    [A. Verum quid veritas habeat Hieremias patt-

    Achaz annis XXIX. ilujus anno scxlo Salmanasar, dit, qui se a decimo tciiio anno Jo>i.c usque »d
    rex A-syriorum, capla Samaria, transtulit Israel in annuiii quarliim Joachim XXIfl annis prophetasse
    Assyrios, cujus regnum a primo Hieroboam sleterat perbibet, et Nabuchodonosor quarto anno Joachim

    VARIANTES LECTIONES
    * Edd., vicesimo octavo, male.
    SMITnil NOTiE.
    Hoc ideo diclum, nou qund nomen Sar-
    *G'ra:c«. tum Observatum sit hic eliam ob'ter vacil-
    oclo.
    danapal;;s a Graca lingua origiuem ducat, sed quod laro Latinum Euse! ii Chronicon in statuendo primac
    ejns usus generalis apui Gracos oblinue, it. Quod Olympiailis initio, inter secundum et leriium aiuium
    adeo verum esl ut nomen Thoiios concoleros in au- jEschyli, et xlix et Athalisc, quod nonEusebio ipsi,
    i.

    ctorihus anliquis vix inveneris. Suidx esl kovoctxo;- sed llicn nynii veisioni imputaiiduin est. In Gncco
    r.OXopo;. enim nianifeste ponitur secundo jEschyli anno-coiu-
    b MCXCYII. Scilicet a nalivilale Abraha i, quoe i pleto et tertio currente, et Athaliae l, et sh hoc
    est Eusebii icra in libro po-terioreChrnnici. proinde anno Chronicon tum Grac. tum Lat. Olyin-
    « MCCXL. S.ilicct ah. a. m. 1905 ad a. 5145. piades ordilur. Quare Beda recte hic dicii posi an-
    d Transtatit. A. m. 5M6. nos ccccv, i. e., anno ccccvi currenie. Et M. Ste-
    e
    Olympias. Nolalum est supra ad an. 2767 , in phanut in sua Ediiioye Chron. Eus. Lat. (Par. 1512)
    prinijaeOtympiadis inilio diiferenliam esse vm anno- sic habet A Capl. Trojie usque ed Olymp. primam
    :

    niiii inler Eus. el Bedae nuineros, sc. ab an. 50Aza- anni ccccvi, atias ccccv. Qtia; critici de alii< rebus
    ri;c ad an. sextum Joaiham. Ralio est quod l-.us. inier hnc loco pro Eus. vel conlra eum liliganl aliis re-
    caplamTrojainelsexlumJoalhaminseratixannosquos linqnn.
    Becla o.nittil, ocio sc. ad Samuelem et Saulem, et 'XII. Ita Eusebius, sed non Sept.Vide iv Regg. ih.
    unum ad Aihaliam. Et quidem cnm Eu-ebius xi. e XXXII. lta Eusebius, sed non Sept. VidclV
    .•iiinos Samucli etSauli assignt-t. Beda tentiun xxiu, Regg. xiii.
    et Euseb. Ailiaii.i; vu> annus, DeJa lantum vi, resta- h Eius el Joachim. Eusebius
    non adjecit annum
    ret differentia ix a^inorum ; se quia EuSeb. porro
    ,1 inter Jnsiain el Joachim, sed intcr Joachim el Zede-
    a capla Troja kcccvi annos numerai, ubi Beda lan- cliiam, ex tribus m usibus Joachas et totidem Je-
    tinu ccccv, retraliitur anuus anus, ctsupersiml tan- ehoni». Vid. Euseb., p. I24.
    635 BED>« VENRRABTLIS OPEROM PARS — DIDA8CAL1CA GENUINA.
    I.
    536
    regivare ca>phse; nono decimo aulem rcgni ejus A Mmn meum ediucam eot $uper . et itrtam itlum.
    tnno flif r.-s>il\ inaiii fuisse deslruclam. tt tuper kabilatortt ejul, et tuprr omnei nalionet qiut
    [A. M. Uebr. 5381, Sept. «700| Joschiiu liua in circuitu itliut tunl, el inier/iciain eot, et ponam
    Josue amiis XI. Posl Josiam regnav l Joachaz lilius eot in stuporem. et in tibilum , et in toliludinct
    iju> 1 ilius mciisibus queni Nechao liuctura ducens
    : tempiiemat , el tervient omnei genlet iilce rcgi Babu-
    in iCgyp!um, Joaeliim constiiuit tegeni. Hujus anno lonii LXX annit. Cumque impleti [uerinl anni LXX,
    lerlio Nabuchodonosnr, capla Hierusalem , et pluri- tititabo tuper regem llabylonii, el r.tper tjrntem Hlum,
    mis capiivaiis. iu quibus erant Daniel, Ananias, Aza- dicit Dominut , iniquilatem eorum , et tuper lerram
    rias, et Misael, partem vasoruin tcinpli Babylo- Clialdceorum , el ponatn ittam in totitttdinei tempiler-
    «iain transfert. A quarto Joachim anno Scriplur.i uat. Et « alibi scribrns ad Iransmi^raiioncm quani
    regnum Nabuchodonosor compulat, quia ex eo Don transduierat Nabuchodonosor de Hierusalcm in Ra-
    Milum Chaldxiset Judxis, sid et Assyriis, jEgypliis, byloncm cum Jechonia rege : Cum cttperint, inquil,
    Moabilis, aliisque innuineris geniibus incipit regn >re. impleri in Babylon* LXX enni, vitilabo vot, el tutci-
    Joachim, qui ct Jechonus, lllius Joachim mensibus tabo tuper vot verbum meum bonum , el uducam ios
    III et diebus X. llic circumduta a Chaldseis Hieru- atl tocum iiium, ait Dominut. d Rursus ejusdem lem-
    salem exiil ad regem Babylouis et mater ejus, et Verba Dierum
    g poris jain pianeriii ita recordantur i

    ductus est Babylonem cum populo suo anno oc-


    in Si quit evaseral gladium, ductus in Babylonem tcrvivit
    lavo regni Nabuchodonosor. rcgi et filiit ejus, donec imperaret rex Pertarum , et
    [A. 3363. Sept. 4711.] Sedechias qui et
    II. Ilebr. eompterclur tfrmo Domiiii ex ore Hieremia:, et cele-
    Mathias, lilius Josix annis XI. Ilujus anno undeciino, braret terra Sabbula tua. Cuuciis enim diebut detola-
    regisaulem Babylonis decirao nono, Judxa capli\ala lionis egit Sabbatum , utque dum cumplerenlur LXX
    in Babyloniam, ct templum Domini incensum est, anni.Anno autem primo Cyri rtgit Pertantm, ad ex-
    anno ex quo fundari coepit » CCCCXXX. Qui autcm plendum termonem Domini quem locunit fuerat per ot
    reliiui fuerant JuJ-ei transfugerunt in /Egyplum, Uieremiw, tutcitnvit Dominut tpirilum Cyri regii Ptr-
    qua posl annos Y percnssa a Chaldxis, in Babylo- sarum, etc. Quibus verbis oslenditur, quia vaslata
    niain sunt et ipsi Iransmigrali. Chalda'i Jud«a , noo ut Assyrii in Samariam ilios

    QUINTA tTAS. miscre colonos, sed desertara reliquere terram, do-


    Qiiinla iiiundi aelas ab exlerminio eospil regni Ju- iit-c ip-i posl annos LXX in eam rediert Juilxi. Con-
    daici, quod jnxla prophelia n Hieremiae LXX annis senlil bis «Josephus, in deeimo Autiquitaluni libro,
    pcrmausit. sr.ribens temphun et Hicrasalera, et omnein Judxam
    \h. M. Ileor. 3577. Sept. 4725.] Anno decimo C LXX annis perinan^isse desolalam. Qui rursum enu-
    quarlo postquam pcrcussa est civiias, qui est vicesi- merando reges Bahylcuis ' si Imnen i, ipse sic scri-
    iiiiis quinius annus transnvgrationis regis Joarhim. psit, et non Codex bllit mendosus) C fere annos ab
    cmn quo el Ezechiel capiivatus est, ipse Ezechiel in eversa Hierusalem nsqne ad eversioncm regni Chal-
    visionibus Dei adduclus in tcrram Israel, vidit reno- dasoram facit colligi. Scribit cniin, post Nabuchodo-
    vationem civiiaiis actempli, tereiiiouiaruiiique eju>. nosor, qui, teste Scriptura sacra, XXV posl everiam
    Rnmanorum s xius Scrvius regnavit antiis XXXIV, Hierusalem vixil annis, Evilmerodach filiuin ejus re-
    qui trcs monies Lrbi addidil, Quirinalem, dsquili- gnasse anuis XVIII; post quem Egesar filium ejus
    inim, Viininalem, Fossas circum muros duxii, cen- XL; cui successisse filium ejus Labosordoch mensi-
    sus Rom.inoruin civium primus instituit. bus IX. Hac dcfuncto , ad Ballbasar, qui Naboan
    [A. M. Ilebr. 3389. Sepl. 4757.] Anno viccsimo nuncupalur, Iransisse imperiura. Qui, cum jam '

    sexio post eversionem llierosolymoriim, qui est XVII regnaverit annis, captam a Cyro Persarum el
    :uinus tricesimus seplimu* trausnvgrationis regis Dario Medorum rege Babrloniam exequilur. Darius
    Joachiiii.suhlevavitEvilmerodaeh rexBabylonisanno aulem Asiyagis filius, qui Bab> loniorutn desiruxit
    qiio regnareci»peral, capul Joachim regis Ju iasde car- imperium, cum Cyro cognnto suo, a?eliai annuin
    cere, etpoiuitllirouuin cjus supcr thronumregum qui fj gexagesimum ct secundum , cum Babylnn fuisset in-
    rranlciiineoin l(al>ylone. Meitiinii hujus temporis ad- vasa, qui taraen alio nomine vocabatnr a Grrrcis,
    huc futuri prophcta b llieremias ila scribens: Eccetgo quique Danielem propheiam sumensadse, inMediam
    imllam tt adsmnam iinirertat cognationet Aqiiilanit, duxit, et omni eum honorc celebravii. Ilujus Oarii
    si/ Domiints, el Nabuchodonotor reaem Babylonii * Daniel ipso ita meminil in annu piitno Darit /Hh :

    VARIANTES LECTIONES
    1
    EHJ. XYIII, cnnlra Kd P»r, I, et Josephum, imo et conlra ipsns Bed:i> M-s.

    SMITIIII NOT/E.

    COCCZXZ. Ab anno qtiarlo Salomonis iuclu- r A/i»i. Cap. yiu, 10.


    sive. Euiebiusliic ponit annos cr.i.cxi.n, annum Sa- d
    Knruia. "
    Chron, xxtvi, 20.
    tnmnuis quartum excludens, ct Athaliie 1 , Amonis • Jotrphu\. Anliq. x. 12.

    10, Joai(B I, et inler Joachim el Zcdcchiam altcrum Si lamen. Nihil hic duhii viilelm
    1
    in lerlhiiin HH
    adimiiens. Josephus aulem incensum icinplum dlcit Codirnm qui exslanl Josephi, eadem enun rst lu>.li«
    anno fabrica 470, m. 6, d. 10. qim in Bril* irmporo, el ejtis calcuht congiuj.
    " Witr#mi«j. Cap. xxv, 9s«q. • Oaniil. Cnp ix, I.
    ;

    5!8
    S57 DE TEMPOIIUM RATIONE.
    Aiueri aesemineMedorum, quiimperuvit superregnum A phetx clarescunl. Pythagoras Pliysicus philosophus
    CSaldetorum, rtjo Dauiel intellexi in librit numerum clarus habetur.

    s/murum, de quo fuclus tit sermo Domini ad lliere- [A. M. tlebr. 3468. Sept. 4816.] Darius annis

    miam prophelam, ut complerenlur detolnlionii Hieru- XXXVI. Inter Darium el Cambysen regnasse duos
    tnlem LXX anni. Eusebius, in Temporuin libro, XXX fralres Magos in libris Chronieorum Eusebii reperi-
    annos ab eversionc Hierusalem usque ad inltium Cyri niiis. Verum Hieronymus, in expositioiie Danielis,
    regis Persaruui, Julius aulem * Africanus LXX eom- scr bit post Cambysen Smerdem Magum • regnasse, '

    putat. Porro k Hieronymus, tn expositione prophetx qui Pantapthen, inquit, filiatn Cambysis duxil uxo-
    Oanielis , ita dicit :< Tradunt liebrxi hujuscemndi rem, qui cum a septem inagis fuisset oecisus, et iu
    fabulam : usqtie ad seplusgesimum annuin, quollie- iocum ejus Darius suscepisset imperium, eadem Pan-
    remias captivilaiem populi Judxorum dixerat esse laplhes nupsit Dario, et ex eo Xerxen filkiui genuit.
    ias in principio volumi-
    solvendam, de quo et Zicliai Secundo aimo Darii sepluagcsimus captivitatis llieru-

    uis sui loquilur : lrrilam puluns Dei pollicitationem salein annus iuiplelur, ul vult Eusebius, teslem ad-
    Baltliusar, faltumque promittum , versus in gaudium hibeos Zacbariam prophetam , apud quem secuudu
    aono loquitur angelus d Domiue exercituum,
    fecit grande eonekium, insultans quodummodo ipei Darii :

    Juditorum, eleatis lempli Dei, sed slaiim utlio conse- B usquequo tu aon iiiisrrefcris llierusatem et urbium
    cuta est. Juda quibus iratus esf lHe teptuagesimus annus est.

    M. Hcbr. 5423. Sept. 4771] Pcrsarum primus


    /A. item quarto Darii regis anno dicil iJem prophela :

    Cyrus regnavit aunis XXX. Hic ut impleretur verbum * Ciim jejnnarelis ej plangeielit per hot LXX annos,
    Domini ex ore ilieremix, primo sui regni anno laxata nunquid jejunium jejunastis mihi? Sexto Darii anuo
    Hebrxorum caplivilate, L fernie hominum miliia re- lcmpli xdificatio complelur, die lertia mensis Adar,
    gredi fecil in Judxain, resiiluens eis vasa templi Do- qui est quadragesiraus sexlus annus, ex quo ejus sub
    niiui aurea et argenlea VM,CCCC. Qui congregati in Cyro fundamenta sunt jacta. Unue in ' Evangelio
    Hierusalem meiise seplimo xdificaverunl altare, et a dkunt Judxi : Quadraginla et sex annit cedipcatum
    primo die raensis ejusdem cceperunt oflcrre holocau- est lemplum hcc. Cceperunt aulem xdificare anno se-
    stum Domiiio. Anno aulem secundo adventus sui, cundo Darii, niense sexto , die vicesima quana.et
    inense secundo, templi fundamenta jecerunt, anno in- anno sexto, ut dictuin est, mense duodccimo, die
    censionis ejus, juxta Africanum LXXII, juxla autem lertia compieverunt. Ex quo apparet opus templi et
    Chronica Eusebii XXXII : sed impedientibus Sama- antea non parva ex parte peractum, annos autem
    ritis , iiitermissum est opus usque ad anuura Darii LXX a destruclione illius usque ad perfeclam resiau-
    secuudum, qui eliam in regno Asueri et Artaxerxis C randi licenliam esse computandos. Pulsis urbc regi-
    scripserunl accusatiouem adversum Judxos ; el re- bus, qui imperaverunt annis e CCXLIII, vis usque ad
    scripsit Artaxerxes nc xdificaretur Hierusalem. Ro- dccimum quintuni lapidem Roma iciicIj.ii imperimn.
    manorum scplimus Tarquinius regnavil annis XXXV, Itonix post exaclos reges, priinum cousules a Brulo
    qui causa Tarquiuii junioris (i!ii sui ,
    qui Lucretiain esse coeperunl, deinde tribuni plebis, ac dklatores
    corruperal, a regno expulsus est. et rursum consules rempublicain obtiuuerunt pcr
    [A. M. Hebr. 3431. Sept. 4779. j Cambyses Cyri snnos ferme CCCCLXIV usque ad Juiium Cxsarem,
    liiius annis VIII. Ilic, devicta .Egyplo, cunctam cjus qui primus singulare arripuit imperium, Olympiade
    r< ligicnem abominalus, cereinonias ejus et lempia •CLXXX'11»'.
    deposuit : Babylonem in iEgyplo xdiftcavit. Hnnc ]A. M. liebr. 3488. Sept. 4836.] Xerxes filius

    aiunl ab Jltbrxis Secuudum Nabuchodonosor vo« Darii annis XX. Ilic /Egvplum, qux a Dario discesse-
    cari, sub quo Judilh historia :o;i6cribilur. rat, Grxciam puifnaturus, DCCX
    eapit, et advtrsus
    M. Hebr. 3432. Sepl. 4780.] Fralres Magi men-
    [A. millia armatorum de rrgno, et CCC de auxiliis, ro-
    sibus VII. Jesus sacerdos magnus, et princeps gentis stralas etiam navesMCC, onerarias autemMMM nu-
    Zorobabel. Aggeus, Zacbarias, el Malachias pro mero habuisse uarratur allaraen victus palriam re-
    ;

    VAFIIANTES LECTIONES.
    1
    Omnes Edd. et Mss. BeJx Magnum, sed crasso * Edd., iu marg., J V, c. Mss. et Euseb.
    •rore.
    SMITilll NOT/E.
    • Affricanus LXX. Apud Euseb. (Pn-p. Evangel. D assignel, Beda autem xli. Hoc eo accuratius n<
    I. x, p. 488). diiui quod hinc pendeat applicatio aiinorimi Urbis
    - Hieronymus. In Danielis caput quintum. conditx ad xrani Christianam. Vid. infra, 3952.
    1
    iitigum. Ilieronymus, in Danielis cap. xi, 2. b CLXXXIII.
    Beda etiam bic Lusebium seculus,
    d Domine exerciluum, Zaeh. i, 12. a prima Olympiade ad Julium Lx-areni ponit Olym-
    • Cum jejunuretis. Zach. vn, 5. piades clxxxiii : immemor sui calculi, secundum
    (
    Evanielio. Joan. u, 20. quem non Olympiades xx annis. llle
    daiitur ibi lot
    * CCXLill. Eusebius Ronianoriim reges im-
    dicit enim Olyropiades ordilur ab a. m. 3198, primus au-
    perasse aunis tcxi., sive, uiquibuidam placet, CCXLIII. teui annus Julii Cxsaris fuit anno 3906, distantia est
    Hic numerus ccxliii iu ouniibus Bedx Codicibus iu- annoruiti dccix sed cui Olympiades impleul aunos
    ;

    venitur, sed errore, ut videtur, scribarum. fiaui re- uccxxix, quare desunt auni xx. Ilic recurnt eadem
    vera secunduiu ipsura anui reguin Romanoium im- qux prius dillerentix raiio F.usebiiis numeral vm :

    plent lantum annosccxii, et Eusebii calculusideo annos de quihus diximus ad a. 3208, et xsi amms de
    uiio auno uiinor est, quod xl lanlum annos Nunix quibus ad a. 530."), quos aunus Beda umiltil
    5») BKDA VENERABILIS OPEMUM PAUS I. - DILUSCALICA CENUINA. 540
    fugiL llerodulu» tmtoriarum scriplor ; Zeuxes piclor A et a Srpluaginla interprclibus Arlaxcrxes vocatur.
    •fnotcilur. Alheniciiscs XXIV litleris uu cicperuul, cum umoa
    [A. M. Ilebr. 3(89. Sepl. 4837.) '
    Arluhaniis meit- Wl tantum litleras liabcrenl : Carihagineiisiuin bel-
    sibus VII. S icrales uasi iltir. Iiiiii f.imosum. Galli Senoncs duce Bronno Hoiuam
    IA. M. tlebr. 3.">i9. Sepl. 4877. |
    • Arlaxerxes, qui invascrtint, excepto Capilolio, ei incensam VI ineu-
    et Longimauus, i>l esl, uurpi%ttp, annis XL. Ilujus mIhis vastavcriiui. Ti ibuni uiilitares pro consuiibug
    anno septimo, prima die niensis primi, Esilras sacer- esse crrperuni. Aristoleles auditor est Plalonis,
    »1 >s et scriba legis Dei , ascendil de Babylone cuin oetavum decimum xlalis aiiniim gcrens.
    epislolis regis, et in prima nicnsis qninli venit in [A. M. llebr. 3614. Sepl. 4962.] Artaxerxcs, qui
    llierusaleiu cuiu viris M.DCC, cl inter alia slrcnue el Ochus, annis XXVI. Isto .Egyptum suo junxit
    gesla castigavit lilios transinigrationis ab uxoribus imperio. Neclatiebo rege in /Elhiopiara pulso, in
    alienigenis. Ejusdcm anno viccsimo Neemias piu- quo g rcguum deslructum esl. Dcmo-
    .1 \|iiiuniiii

    cerna, de Susis caslro advcniens, inuriim Ilierusalcm slhenes orator omnium rumore celebratur. Romaui
    L'l dicbus rcslituit, el ducalum genli XII annisprx- Gallos Mipcram. Plato morilur. Post quem acade-
    buit. * llucus:|ue divina Scripiura temporum seriem miam Speusippus tenuit.
    continet. Ijux aulem post hxc apud Judxos sunt U [A. M. Hebr. 3018. 9ept. 4966.] Arses Ochifilius,
    gesla, de libro Machabxorum, el Josephi alquc Afri- annisIV. Judxorum ponlifex Maximus Jaddus cla-
    nni scriptis exhibeiilur qui deinceps univcrsam
    , rus habetur, cujus frater Manasses templum in
    hisloriam usque ad Romana lempora proseculi suut. inoiite Garizi conslruxit. Speusippus rooritur, cui
    ii quidem b Africanus in quiulo Teinporum volumine d
    succedil Xcnocrates. Quarto Ochi anno Alexander
    hujus lemporis ita meminil : i Mansit ilaque iniper- Philippi et OI\mpiadis filius, vicesimum xialis an-
    ffctuin opus usquead Neemiani, ct vicesimumannum iiiiiii gereus Macedonibus regnare incipit.
    n-gis Artaxcrxis, quo tempore regni Pcrsarum C et [A. M. Hebr. 3634. Sept. 4972.] Darius, Arsaini fi-

    \V anui fuerunt cvoluti, caplivitalis autcm llierusa- lius, anuisVI. Alexander adversum lllyricos et I lira-

    '<iu centcsimus oclogesimus et quintus annus eral. ces feliciter dimicans, subversis Thebis, in Persat
    El tunc primum Arlaxerxes jussit ruuros extrui ilie- •lrina corripuit, et, apud Granicuin flumen regiis du-
    rusalem, cui operi pr.vfuit Neemias , et ,i -diticaia est ibus opprcssis, iubein Sardis capit. Idem, capta
    platea, el muri cir. unidali. El ex illo lempore si nu- Tyro, Jmkcam iuvadit, a qua favorabiliter exceptus
    merare vclis, « LXX annorum hebdomadas usque ad Deo viclimas immolat, el pontificem templi ladduui
    Christum poteris invenire. i Xcri.es menses II : posl honoribus plurimis prosequiiur, Andromacho loco-
    quem Sogdianus menses VII. Plato nascilur. Ilippo- *-*
    rum cuslode dnnisso. Septimo regni suianno Alevan
    crates medicus insignis habetur. driam in £gyplo condidit. Nec mora Babylonem

    [A. M. Ilebr. 3348. Sept. 4896.] Darius cogno obiinuit, iulerfecto Dario, in quo Persarum regnuiu
    mcnto Nothus annis XIX. j£gyptus recessit a Per- desiructum est, quod steterat anuis CCXXXl. Quo
    sis. Reversis de captivilate Judxis non reges, scd tempore etiam Latini a Romanis perdomili sunt.
    ponlifires prxfuenint usque ad Aristobulum, qui [A. M. Hebr. 5629. Sept. 4977.] Alexander posi
    cum dignitale pontilicis etiam regale sibi coepit usur- mortem Darii annis V regnavil ; nam anlea VII.
    pare vncajjulum. Alexandcr Hircanos et Marlos capit, • reveiicnsquc
    [A. M. Hebr. 3588. Sept. 433'i.] Artaxerxes, qui in Hammone condidit Parxtoiiiuin. Idem Indicuui
    cognouiinatus est Mnemon, Darii cl Parysatidis fi- usque Oceanuro victoriis potius quam bellis perve-
    lius, annis XL. Sub hoc rege videiur llester historia nit, ac Bab\ lonein rcversus, tricesimo secundo vita\
    completa. Ipse quippe estqui ab Hebrxis Asuerus, regni aulem sui duodecimo, anno, veoeui bauslu
    VAtUANTES LECTIONES
    1
    In Edd. Ar/a»awij ponilur ad a. 3488. ' In Edd. Artaxerxcs pouitur ad a. 3489.

    SMITIIII NOTjE.
    Uuc uique. Desinentc hic Vet. TestMMnti chr.i- rj seplimo rcvera nono, capite de Raliono teuipi-ruui.
    ;

    oologia, ego hic ciam \x lnterprelumcalcutis fiuein


    i ubi ac unlam hujus hvpolhesis esposiiion .m dedii.
    J Ochi. Iia oinnes Codices, sed enore uianilesio.
    imponerem, sed quia dehinc ad Christuin pauci lan-
    lum reslint ad inargineio numei, non iniilu lituluin Alexander enim Macedonibus regnare ccepit, non
    donec ad illam usqoe xram pervenium sit. t inpore Ochi, sed Arsis, cujus quarlns annu» est
    b A(ricanu$. Citalus ab Hieronymo in Bauielis primiis c.iruni sepleiu, quibus Alcxaud r anle mor-
    cap. ix. teui Darii rcgnavil.
    « LXX. In numeranlis lxx Hebd. Beda procedil • /f.-ivi ifnii;.'!.' tii UwHinune ctndidit Parailonmm.

    per hypoibesim annoruiii lunariu o, coiu.utando viz. II e i, ca pute Algypii quxi; IIuuiiiioii vocaia est, a
    a vicesimo anno Artax rxis usque ad Cluistuni du- 1
    1 j < P.ir.cloniuiilHumrtonia dicilur, lib.
    Slraboni
    cem hcbdomadas lxx, hoc ust, annos diiodenorum ivn. Sfil noi iiiiiiioi esl quod deesl hac clausula in
    101:0.1010 lunaiiuin ccr.cic, qui sunl amii solarrs lii.r. Kh-i.Ii i. K.oio iimissionis vel addilionU uon
    ii

    CCCClxiv. Siquidem 1'ersa» a pru-falo viccsiino anno <• iini ii, s.-il iicc taiio fi iiiiiii.iiuiiioiii quibus ScaU^
    .

    regis Artaxerxis nsque a I niortem Durii regnaverunt ger lor i>ni mora auu in roum siipposiium ^iliimii-
    utiuiscwi ck.li no;M.i.i- li.nfs usque ad iiileritum lur. Noo euiin inipuMsUtito Uui Alaiamlruui llireaiiM
    Cleopatr.c, annis ccc ; indc Roiiiuni iisquc ad ivu ei MjiiIhs fip.-if, oi exindo in i4>(r>^>itiiH leverii, el
    Tiberii Cxsar s moiui. Iiimn teHUWunt anois i.ix i Paralonlutn cvinleie.
    qiiibuscollectisliunl aiiiiiccccLixv. DohOi licd.i lu>o
    !wl DE TKMPOIIDM RATIONE. 642

    periil. Post quein, transluto in inullos imperin, A ria el Cilicia, propemodurn universa Asia, intei
    et

    /Egyplum Plolemaius Lagi filius lenuit, Macedonas innumera argenti pondera ac vasa pretiosa qux ce-
    Philippus qui el Arideus fraler Alevandri, Syriain pit, etiam deos eorum quos Cambyses capta jEgypto

    ct Babylonem et oiunia regna Orienlis Seleucus Ni- in Persas portaverat retulit. Judxoruiu ponlifex

    canor, Asix regnavil Antigonus, qui apud * Uanie- Onias Simonis Justi lilius clarus babetur, cujus item

    lem per quatuorllitci, qui Arietem conlereret, cor- filius Simon non minore gloria fulget, sub quo Jesus
    oua designalur. filius Syrach Sapientix librum componens, quem vo-
    JA. M. Hebr. 3*>69. Sept. 5017.) /EgypM primus cant Panarelon, etiam Simonis in eo fecit menlionein.
    regnavit Ptnlemxus Lagi annis XL. Appius Claudius [A. M. Ilebr. 5750. S.> r
    i. 5098.] Plolemxus Pliilo-
    Cxcus Romx clarus liabetur, qui aquani Claudiam pator filius Evergetis annis XVII. Airtiocbus rex Sy-
    induxit, et viam Appiam stravit. Plolemxus, lliero- rix, vicio Philupaiore, Judxam sibi sociat. Judxo-
    solyniis el Judxa in dilionem suain dolo redactis, rum poniifex maximus Onias filius Simonis insignis
    plurimos caplivorum in jEgypluin translulit. Judxo- habetur, ad quem Lace lamonioruiu rex Arius lega-
    rum pontifex maxioius Onias Jaddi lilius clarus lia- tos inillii.

    belur. Teriio decimo Plolemxi aimo Syrix et Baby- [A. M. Hebr. 5774. Sept. 5122.] Piolemxus Epi-
    loui, et superioribus I cis regnare incipil Selcucus rj phanes, filius Pbilopaloris, annis XXIV. SecunJus

    Nicaner;aqu9 tcmpore Machabxorum llebrxa hi- liber M.ichabxorum apud Judxos hujus lemporis
    storia b Grxcorum suppulal regnuui, a quo et Edes- gesta conlinel. Oni:is sacerdos, adsumptis Judxorum
    seni suatempora coinputant. Scleucus Selcuciam, plurimis, fugit in iEgyptum, et a Ptolcmxo lionori-
    Laodiceam, Antiochiam, Apamiam, Edessam, Be- fice susceptus, accepit eain regioue;» qux Heliopo-
    roeam elPellam urbes condidit. Judxorum pontifex leos vocahatur, et, concedenle rege, templum ex-
    maximus religiosissimus ac piissimus Simon Oni.c struxit in .Egypto simile tenipli Judxorum, quod per-
    fiiius clarus babetur. Posl quem Eleazarus fraler mansit usque ad imperium Vespasiani aiinU CCL.
    ejus suscepit teinpli niinisterium, filio ejus Onia par- Sub occasione igitur Onix pontificis infinita exami-
    vo admoduin derelicto. Seleucus in eas urbes quas na Judxorum in .lEgyplum confugerunl, eo temporc
    exslruxerat, Judxos transfert, jus eis civium et niu- el Cyreneorum muliitudine replela est. Il.ee autem

    nicip ilcm ordinciu cum Gnecis xquali honore con- vel Onix vel cxteris fuit eausa .Egyptum petendi,
    cedens. quia, pugnanlibus contrase magno Antiocho el du-
    [A.M.Hebr. 5707. Sept. 5053.] Ptolemxus Phila- cibus Ptolemxi, posiia in medio Judxa in contraria
    delpbus annis XXXVIII. Sosiralus Cuidius Pharum siudia si indebalur, aliis Antiocho, aliis Ptolemxo
    in Alexandria construxit. Ptolemxus Judxos qui in C faventibus.
    iEgypto erant liberosesse permisit, et Eleazaro pon- [A. M. Hebr.5809. Sept 5157.] Ptolemxus Philo-
    lilici uiulta llierosolymam et in templi donaria vas <

    melor annis XXXV. Aristobulus naiione Judxus,


    Iransmillens, Seplua<;inla interpretes pelit, qui Peripatelicus Philosopbus agnoscitur, qui ad Philo-
    Scripiuram sanctam in Grxcum verterent eloquium. metorem Ptolemxum explanationum in Moysen
    Araius agnositur. Judxoruni pontiiicaium post commenlarios scripsit. Antiocbus Epiphanes, qui post
    Eleazarum avunculus ejus Manasscs accepit. TanUe Seleucum cognomenlo Pbilopatorera annis. XI
    auteni polenlix iuisse narratur Plolemxus iste Phi rcgnavit in Syria, Judxorum legem impugnans, oin-
    ladelplius, ut Ptolemaeum patrem viuceret. Narr nt niaque sordibus idolorum complens, in lemplo Jovis
    autein hislorix habuisse eum pediluin CC millia, Olimpii simuiacrum pouit. Sed et in Samaria super
    equiium XX millia, curruum II millia, elepliantos, verticem montis Garizi Jovis Peregrini delubrum
    quos primus adduxit ex .Ethiopia, CCCC, et cxtera xdiucat, ipsis Saraarilanis ul id faceret precantibus.
    bis similia. Verum Mathathias sacerdos leges patrias vindicat,
    [A. M. Hebr. 5753. Sepl. 5081. ]
    Ptolemxus Everge- adversus Antiochi duces arma corripiecs, quo raor-
    fes, fiater superioris regis, annis XXVI. Qui iude tuo ducalum Judxorum suscepit filius ejus Judas
    Evergetes ab ^Egypiiis esl vocatus, quia, capta Sy- P Machabxus, anno c CXLVI regni Grxcorum , vicesi-

    SMITIIII NOT.E.
    Danielem. Cap viu, 8. morlem Malhathix, et successionem Judx in duca-
    k Grxcorum. .Er.i Alexandrea, Se'eucidarum, et tuni, an. 146 regni Grxcoium, recte eliam point
    GraKOrum,' eadem e.-i qux terlio decimo a morte viuesimumannum Philometorisin Olymp. 155,secun-
    Alexandri anno, primo Seleuci Nicanoris, incipiens, duui Eusebium quod auiein bunc amiiim Philouieto-
    ;

    sub successoribus eju Deuielriis et Anliochis in Sy-


    •
    ris, et illam Olympiadem ponat in anno 146 tegui
    ria obtinuit. Eam tunc temporis Judxi coacti sunt Grxcorum, id ex suo ipsius errore diclum est. An-
    rccipcre, sub regno scilicet Grxcorum degentes. nus eniin 140 regni Grxci non incidil an. Philoine-
    Hoc igitur nomine in libris Machabx-orum anni apul toris 20, sed 15, nec in Olymp, 155, sed 155, in ejus
    Judxos designantur. Eadem etiam est Edessenorum neinpe annum secundum. Niliilorninus si noietur
    sera, de qua vide, infra, ad annum 4-3 Diligenier ':>.
    Judam ducalum accepisse immediate a inorle pairis
    hic est observandum quod anoi Grxcorum in primo qux inciditin an. 15 Pbiloine:oris, poiililicaiuin au-
    Machahxorum libro a mense Nisan incipianl, iu se- lem non ante annum Pbiiomeloris vicesiuiuin, Olym-
    cundo a Tisri sequente, ita ut vi mensium dilferen- piade 155, Beda veriiati hisloricx non n.ale consu-
    tia inie.i-.it. iuisse iiivenielur, licet non siae aliqua erroris labe
    «GJfLCJ. Recle bic P.eJa e llbroprimo Machab., quoe in uno lemporis apioe, et in loco apud priiiiQ*
    cap. tertio, et duodecirao Josephi, cap. uono, pomt auetoies adeo perplcxo, faeile condonar) possil.
    ,,

    54-3 IIED.E VLNERABILIS OPERUM PARS 1. DIDASCALICA GENUINA. M4


    tm njtein Ploleraxi Olympiade CLV. Qui moi An- A dxam invaJerenl. Ilaque Pompeiu» llk-ro.olyiii.-ni
    lioclii duces deJuilxa eipellens, ellemplum ab ido- veuieus, capu urbc, et lemplo reseraio, usque *d
    lorum imagiuibiis emundans, palrias leges post Irien- sancia saucioruin iccedil , Aristobuluin vinctum
    nium suis i iviUus reddidit. Cnde post secessunt Oni.r secum abducit ,
    pontilicatum conflrmut Hircano
    sicerdwli* in .Egyplum , de quo supri diiimus, et deinde Aniipalruin HeroJis Ascaloniue lilium procu-
    nioriem Alchiini, qui, elTugalu Onin, ponlillcalum ralorem Palxslinx facil , uiansilque iu pontillcalu
    Indiguus invadere tentabat, omnium favore Ju- llircanus annis XXXIV. Virgiluis Maro in pago qui
    Jxorum Machabxo sacerdoliura dcccrnitur, quod Andcs dicitur, haud procul a Manlua nascilur, Pom-
    post iiiorieui ejus friler Jonalhas sorlitus , \IX peio el Crasso consulibus. Pompeitis, caplis lliero-
    .iinos suuuua niinislravil industria. solymis, liibuiarios Judxos facit. VirgiliusCretnonas

    [A. M. Ilcbr. 3838. Sept. 5186.] Piolemxus Ever- sludiis erudilur. Cxsar Cermanos el Gallos capii, et

    geies annis XXIX. Jonathas dux Judxorum ei pon- * Britannos quoque, quibus ante eum ne ooinen qui-

    lifex cum Romanis et Spartiatis amiciiias facit quo a :


    dem Romanorum cogniluui fueral, viclos obsidibus
    acceptis slipendiarios facil.
    Tiiphone inlerfeclo, iu sacerdotium frater Simon
    a.sumitur. anno regni Evergelis septimo, quod VIII [A. M. Ilebr. 3925. Sepl. 5273.] Cleopatra soror

    annis slrenuissime gerens lilio Joanni reliquit. 1 1 i • ,


    B Ptolemxi annis XXII. Orto euim bello civili intcr

    aJversus llircanos bellum gerens Hircani nomen Cxsarein et 1'ompeium, viclus Porapeius Alexan-
    ,

    accepit, eta Romanisjus amiciiix poslulans, decrelo driaro pelit, ibique ab ipso a quo sperabat auxilia Pto-
    tenalus inler amicos relatus est. Samariam, qux no- lemxo percussus iuteriit '; mox
    Cxsar ubi Alexan-
    stro lempore Sebaste vocatur, obsidione captam solo
    driam venit, ipsi quoquc Ptolemxus parare voluii
    coaequavit, quam poslea Herodes instaurans Sebasten
    insidias, unde belio ei iniato, victus in illo periit.

    Cxsar, Alexandria polilus, regnum Cleopatrx dedit,


    in honorem Augusti appellari voluit.
    cum qua consueludinem stupri babucrai ; cujus ter-
    [A M. Ilebr. o855.Sept. 5205.] Ploleroxus Phy-
    tio regni anno ipse primus Romanorum singulare
    stonquiet Soter, annis XV. I. Cicero Arpini nas-
    obtinuit imperium, a quo Cxsares Romanorum prin-
    cilur malre llelvia, palre equestris ordinis ex regio
    cipes appellati. Clenpalra regio coiuiiaiu urbem
    Voscorum gcnere. Ilircano in poniilicaiuin, queni
    ingressa.
    ipse XXVI annis tenuit, Aristobulus succedit annum
    \. M. Hebr. 5910. Sept. 5258.] Cxsar, ob inso-
    [
    uiiiiiii, qui rex pariler et ponlifex primusapud Ju-
    lentiammorum, conjurantibus in eum LX vel am-
    dxosdiaderaaiissumpsiiinsigne,post b CCCCLXXXIV
    plius senaloribus equitibusque Roroanis , in curia
    annosBaIiyIonic.iicaplivit.itis; post quem recnavit p . ... ,,„ v
    3
    onKnmnJnl..
    linn-»ite cognomento
    v
    Ilnr.nnd*
    . . „ 6 A...
    VYVII
    nnnie XXVII,
    C r
    confossus
    . ,
    internl.poslannosMV et VI menses quara
    .
    ,

    Jannxus Alexander annis qui


    regnare cceperat. Cassius, Judxa capta, templum
    pontilicaium quoque administrans crudelissime civi-
    spoliat.
    bus prxfuit.
    .[A. M. Hebr. 5966. Sept. 5314.] OctavianusCx-ar
    [A. M. Hebr. 580". Sepi. 52I3.J Piolemxns, qui Augustus Romanorum secundus, regnavil annis LVI
    et Alexander, annis X. Hujus anno septimo Syria in et roensibus VI, a quo Augusli appellali reges Roma-
    Romanam dilionem cessil, capto Philippo a Gahinio. noruni, quorura XV vivente Cleopatra, XL et uuum
    Expulsus de regno Ptolemxus Physcon per malrem postea vixit annos. Undecirao Augusli auno deflcienle
    Cleopatram, in Cyprum secedil. in Judxa pontificum principatu, J Herodes nil ad
    [A. M. Hebr. 3873. Sept. 5221.] Piolemxus, qui a
    ciun pertinens, ut pole Antipatri Ascaloniix el matri*
    roatre fuerat ejectus annis VIII, regressus de fuga CypriJis Arabicx filius, a Romanis Judxorum susce-
    regnum obtinuit, quia AlcxanJrum qui anle eum pit principatum, quem lenuit annos XXWI qui ne ;

    fuerai, ob interfectionem matris cives pepulerant. iguubilis forie, et a Judxorum semine arguerctur
    Sylla Albenienses vastat. omnes quibus nobilitas
    cilraneus, combussit libros
    [A. M. Hcbr. 3<J03. Sept. 5251.] Piolenwus Diony gentis Judxx in templo servabatur adscripla , ut,
    sius anuis XXX. Ab hiijus anno quinlo Alexandra D deficientibus prohamentis, et ipse ad banc pcrtinere
    uxor Alexaudri ponliflcis post moriem ejus regnavit putaretur. Insuper etiam ut suam sobolem regio illo-
    JuJxis aunis IX, ex quotempore JuJxos rerum con- rum generi counnisceret , projecli Doside feniina
    fusio et varix cla Jes nppresserunl. Posl cujus mortem Hierosolymitana, quam privatus acceperat uxoreiu ,

    Aristobulus et llircanus lilii ejus tonlra sc de iinperio el nalo ex ea filio Anlipatro, social sibi Miriaiutieui
    dimicantes, occasionem prxbuere Romanis ut Ju flliam Alexandri, neptem Arislobuli fralris Hyrcmi
    VARIANTES LECTIONES.
    1
    Edd., <>suri ipie, male. Ediii J V in margine pnsuerunt.
    * EJd., in tcxtu, V, sed contra Mss , quare etiain
    SMITHII NOT^E.
    •
    Soler. Hoc Cagnomen etiam Pioleraxo Lagi in- « Briiannos quoque. \ ide Bedam, iu sua llisl. Eo
    diluin fuit, lesle Josepho (Anl. iii) elaliis. cles., i, i.
    *
    CCCCLXXIIV. Josephiis cccci-xxxi (Antiq. ini, ' lleroies. In liiijus cl alioruin sub Hoinani* prin

    19). Sed a capio ZeJecliia, unde hi anni compulan- ripaiu pontilices Judxis pro irbitrio impmilL lloruin
    lur, itj Arisiobuli .iniiiiin. iutercrdiiiil revcra amii llistoriaro abllircino, de quo supn, 4905, id riuui-
    cccclsssvi. tuin ultiiniiin, litsepliut iradldil [itilif ''»•* * v M)i
    ,

    945 DH TEMPOBUM RATIONE. 54«


    qui anle eum rex cral JudxontiH. xc quinque ei A
    II [A. M. 5981. Clir. 30 Anno quinlo deciwo iiu-
    genuii lliios, quorum Jiios Alexandram ei Arislnbu- perii Tiberii, Dotninus, posl baplismum quod prx-
    lum ipse necavit in Samaria; nec mora, post etiain dieavil Joanites,mundo regiium ccelorum annunciai,
    matrcm illorum, qua nil cliarius noverat, simili pcractisa principio iniiudi secundum llebrxos annis,
    « elere pereniit. £ quibus Arislobulus llerodera ex ut Eusebius in Cbronicissuissignat, IV millibus, ad-
    Beronice susceperai filitim, quem in " Aclibus apo- notando quod sexto dccimo Tiberii anno priiicipium
    stolorum ab angelo percussum legimus. Tertio inter fucrit ocluagesinii primi jubilxi, secund :ni llebrxos.
    Auguslum et Anlonium orlo bello, quod Antonius, Quare autem nostra supputatio undeviginti niinus
    qui Asiam el Orienlem tenebat, repudiata sorore Au- ponendos xslimaverit annos, f .cile qui d snperiora
    gnsti, Cleopatram duxissct uxorem , Anlonius et libelli hujus legeril, inveniet. Juxia' vero Chrouica
    Cleopatra victi, semct inlerficiunl. A quo icmpore eadera qux ipse Eusebius d : utraque Editioite, ut
    qurtfani primum annum Augusti monarchix suppu- sibi videbatur, composuit, anni sunt VMCCXXVIll.
    lant. Ilaclenus qut vocabantur Lagidx in Al^s^o M. 3984. Cbr. 33.] Anno XVIII imperii
    [A. Tiberii
    regnaverunl annis CCXCV. Dominus sua passione muiidum reJemii, et, pr.edi-
    SEXTA £TAS. caiuii per JuJxx regiones, aposioli, Jacobuin fra-
    [A. M. 3952. Chr. 1.] Anno < xsaris Augusti b
    B trem Domiiii Hierosolymis ordinant episcopum, or-
    XLll, a morte vero Geopatrce ct Anlouii quaudo et dinant et septein diaconos, et, lapidalo Stepliano,
    iCgyptus in provinciam versa est anno XXVII; 0!ym- Ecclcsia per regiones Judxx el Samarix dispergitur.
    pindis CXCIV anno terlio, ab Crbe autera condiia Agrippa, cognoincnlo Herodes, filius Aristobuli filii

    anoo DCCLII, id est, eo anno, quo, compressis cun- Herndis regis, accusator Herodis lelrarchx, Homaia
    clarum per orbem terra» genlium motibus, firmissi- profectus, a Tiberio in vim ula conjiciiur, ubi pluri-
    mam verissimamque pacem nrdinalione Dei Cxsar mos sibi adscivit ad amiciliam, et maxime Germanici
    composuit, Jesus Chrislus Filius Dci scxtam iuunJi filiurn Gaium.
    auaiem suo consccravit adventu. Anno imperii Au- [A. M. 5993. Clir. 42.] Gaius cognomenlo Caligu.a,
    gusti XLVll, llerodes morbo intercuis aqux, et regnavit annos* III, et meiises X, dies VIII. Hic lle-
    scatentibus tolo corpore vermibus, miserabililer et rodem Agrippam amicum suum, vinculis libcralum,
    digne morilur, pro quo subslitulus ab Augusto regcni Jud.cx facil, qui permauetin regno annis VII,
    filius ejus Archelaus, regnavit annis IX, id est, usque id est, usque ad quartuni Claudii annum ;
    quo ab an-
    ad ipsius Augusli linem. Tunc enim non ferentibus gelo percusso, successil in regnum liius ejus Agrip-
    ullra, sed accusanlibus apud Augiislum ferocitatem pa, et usque ad exlerminium Judxorum XXVI an-
    ejus Jud.i is, in Viennam urbem Gallhe relegatur, et . nis perseverat. Ilerodes icira clia el ipse Gaii amici-
    ad ininueiidain Judaici regni polentiam, iusoleniiam- liain peieus, cogentc llerodiade, Romam venl, sed
    que domandam ,
    quatuor fratres ejus pro eo sunl accusaius ab Agrippa eliam tetrarchiam perdidit,
    lelrarchx creaii; Herodes, Autipater, Lysias ei Philip- fugicnsque in llispaniam cum Herodiade, nxrrore
    pus, quorum Pbilippus, et llcrodes, qui Anlipas piius periil. Pil.au; qui sentcntiain damnationis in Christura
    nuncupabaiur, eliain vivenle Archelao letrarchx fue- dixcrat, lanti , irroganle Gaio, angoribus coarctatus
    rani ordinati. est, ul sua semanu peremcrii. Gaius, in deos se refe-
    f
    A. M. 3J89. Chr. 38.] Tiberius privignus Augusti, rens, Judxorum loca saucta sordibus idolorum propha-
    hoc est, Livix uxoris ejus filius, ex superiore geni- nat.MailhxusinJudxaprxdicansEvatigcliumscripsii.
    tos coujuge, regnavit annisXXUl. Hujus anno duo- [A. M. 4007. Chr. 50.] Claudius annos XIII, men-
    decimo Piialus Judxx proeurator ab eodem dirigi- ses VII, dies XXVIII. Petrus Apostolus cum primtis
    lur. Herodes telrarcha, qui Judxorum principatum Aiaiochenam fundasset Ecclesiam, Romam pergit,
    lenel annU XXIV, in honorem Tiberii et matris ejus ibique XXV annis eathedram tenet episcopalem, iJ
    Livix Tiberiadem condidit el Libiadcm. esi, usque ad ullimum Neronis annum. Marcus Evan-
    VARIANTES LECTIO.NES.
    •Edd. Col. et Bas., vera, sed contra Sichardum * Edd. Col. el Bas. et Sicbard. IV, rcliqui Edd.
    et Mss. et Mss., III.

    SMITHII NOT^E.
    • Actibus.
    Cap. xn, 23. anno periodi Jul., quo xra evangelica cl vera poni-
    h XLII. Hos annos Beda suppulata
    cxdeCxsaris, lur, coincidal.
    unde NalivitasChri ti inciJ.il iu annum periodi Jul t DCCI.Ii. Quod supra notatu.n csl de annis Ito-

    4712, duos annos anlc vulg. xram Dionysianam, mannrum regum, ad au. inun. 5i(#S, suuiii hic usiiin
    atque iu hoc anno conscnliiint reliqux aerc, quas aperit. Nam si anni regum Konianorum fiicrint
    lleda hic memorat. Solarestat quxslio, an hicannus ccxliii, annus nali Christi rondi-
    non fucril Lrhis
    in compuio includendus sit. Scaligeri Ediiio Chrpn. ix 752, fcd 75 i. Quarc probabile cst uumeriiiii
    Euseb. hunc annum excludens, xram Chrisii a 43 ccxliii errorem esse in codd, Bcdx.
    Augusli orditur; sed Ilen. Steph. Edibo ipsum an- Superiora. Nerope ad niimerum 2519, annos vn;
    :|

    nuin 42 includii , qund faciunl etiam reliqui ferc ad 50. 1, i ad 5310, x; ad 3511, u : quibus compii-
    ;

    cbronologi mediarum xtatum. Adeo incerlum est lalis, liunt auiii xx; sed qunuiam in terlta a?l..te
    apud nuperos erudiios bujus xrx Christianx initium, Eusehius unimi aiinum iiiiuus quam iicda com,>ula-
    ut liberiun cuique sil ulrum horum annorum, cur- verai, adjeclis se. ix lantum annis, i aJ Jnsuaiu,
    reutem an integrum, velit eligere. Ego currenlis anni viii ad Sar.i. ct Saul, ubi x, ncmpe ab Achiahme,
    computo accedo, non solura quod Bedx luiiueris in jeiravera'., dillerc;itia annorum ad undcvigiuli redir
    bsc Cfaroriico raelius conveniat, sed eliam djtod cum citur.
    Si7 BP.D.E VENERAUILIS OPKKl-M PARS I. - DIDASC.ALICA CENUINA. •>**

    geliitm quod ROUUD scripsoiat, Mfjfto, Pelro inii- \ rio Komano .idjecil. Colossus crigilur, UjIx-iik Mii.
    tente, pr.rdicat *. Quarto Gtaudil an io b lames gra ludinia pedes CVII.
    vissniia, cnjus « I.ucas iiieininil, I ici.i est. Eodeni [A. II. 405:.. Clir. 82 Tilus annos II, menses II.
    |

    .liimi IpM Unllaiiian) adinis, quam neque anie Ju- Vir oiiiiiiiiin virtuiuin genere mirabilis, adeo ut aiuoi
    lium Ca>sarem, neque post euin quisqiiam aliingere el delirix liuiiiani generis ilicerelnr. Ilic Amphllhea-
    ausus fueral, sine ulo prxlio ac sanguine inlra pau- Iruin RomB .rdilical, ct in dedicatione cjus V fera-
    cissimos dies plurimatn insubo parleoi in dilionem nini millia occidit.
    recepil. Oreadas eti.iin insulas Kouiano ailjecii iin- [A. M. .049. Chr. 98.] Domilianus, fraler Tili
    perio, ac sexlo quain prolcctus erat inense, Roinam junior annos XV, inenses V.
    secundus posl Ne- Ilic

    rediil. Nono regni sui anno, Judxos luinultuanles roncni Christianos perscqnilur, sub quo aposlolus
    Roina npulit, quod et •'
    Lncas referl. Sequenli amio Joannes in Pathmum insulam relegalus esl. Et Fla-
    fames maxima Roinam corripit. via Domitilla, Flavii Clementis consulis ex sorore
    [A. M. 4081. Clir. 70.] Nero annos XIII, nienses neptis, in insulam Ponlianam ob lidei lesiimonium
    VH, dics \XVII1. Ilujus secundo anno Ke^tus Judxx exiil.il. Qui et ipsuniJoannem fcrtur in ferventis olei
    procuralor success l Felici, a quo Pauius Kouiani ilolium misisse, scd Joannem laiu immuncm reilisse
    vinclus miilitur, et bieimium iu libcra mancns cus- R 3 pcenis, quam a corrtiplione carnis manehal sem-
    lodia, posl hxc ad prxdicaudum dimiltitur, necduni per immunis.
    Nerone in ta'nla eruiupente scelera quanta de eo nar- [A. M. 4050. Chr. 99.] Nerva annuin I, menses IV,

    rant Hislori.e. Jacobus frater Domiui cum XXX an- dics VIII. Hic primo edicto suo cunctos exules revo-
    nis Hierosolymorum rexisset Ecclesiam, scplimo c.ivit, unde et Joannes apostolus hac generali indul-
    Nerouis anno lapidatur a Judxis, vimlicanlibiis in gentia liberalus, Ephesum rediil. Et quia concussam,
    illo, quod Paulum interficere neqniveru.it. Festo in 6e absente, per hrereticos vidit Ecclesix OJem, con-
    magstralu Judxx succedit Albinus, Albino Florus; festini hanc descripta in Evangelio suo verbi Dei
    rujus luxuriam et avariti.im cxleraque Oagilia non xternilale slabilivit.
    ferenles Judxi, contra Romanos rcbellaverunl, ad- [A. M. 4009. Chr. M8.jTrajanusannosXIX, men-
    verstim quos Ycspasianus magisler mililix transmis- ses VI, dies XV. Joannes apostolus sexagesituo oc-
    sus, plutimas utbes Juda:x cepit. Primus e lavo anno post passionem Domini, xlalis aulem Buai
    Nerosuper
    oinii a scelera sua etiam Clmslianos perscquitur, nonagesimo octavo, Ephesi placida ntorte quievit.
    quorum eximios Romse, Pelrum cruce, Paulum oc- Trajano adversum Chrislianos persecutionem mo-
    ridil gladio. Hic in re militari nihil oiniiino ausus, .-. Simeon qui cl Simon lilius Cleophx, Ilieroso-
    vente,
    Britlaniam pene amisit, nam duo sub eo nobilissima lymorum episcopns cruciligilur, et Ignatius Antio-
    oppida illic rapla alque evcrsa sunt. chix episcopus, Romam perductus, bcstiis tradilur.
    [A. M. 4051. Chr. 80.] ' Vcspasianus annos IX, Alexander quoque Roman.r urbisepiscopusmarlyrio
    inenses XI, dies XXII. Hir. apud Judxam inipcral :r ooronatur, et septimo ab urbe milliario, via Numen-
    ab exercitu appcllatus, et belluni Tito liiio cominen- tana, ubi decollatus esl, sepelitur. Plinius Secundus
    dans, Romam pcr Alexandriam proficiscilur ; ' qui Novoconiensis orator el hisioricus insignis habetur,
    Tilus secundo anno, Jud.xx regnum snbverlit, tem- cujus plurima ingenii operaexstanl. Pantheon Romx
    plumque, solo slravit, po.-t annos e prinix xdilica- quod Domitianus feccrat, fulmineconcrematum ; cui
    tionis ejns MCXXXIX. Consuminatum est hoc bel- nomen inde datum est quod omnium deoruni sit
    lum annis IV, duobus qitidem Neronc vivente, et ipsa domus habitaculuiu. Judxi per diversas lerra-
    duobtis aliis poslea h . Vespasianus interalia inagno- rum partes seditiouem movenles, digna ea'Je ster-
    ruui operum in privata adbuc vita in Germaniam ac iiunlur. Trajanus Romani imperii, quod post Augus-
    deinde in Brittaniam, a Clandio missus, tricies el bis lum, defeusum magis fuerat quam nobililer amplia-
    ciiiii hoste conflixit. Duas validissimas gentes, XX tuui, Gnes longe lateque diffudit.

    •nppida, iusulani Vcclam Uriiianix proxiinam, iinpe- D [A. M. 4090. Cbr. 159.] Adrianus, consobrinx

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    Sirhardus cl Mss. Westin. el Wilk., ijiii sccundo.

    SMirilll NOT.F.
    * Quario. Ex hoc calcuio roulirmalur iniiium quod rint C.ilba, Olho elVitelhus, anuun nmini, mcnses
    supra posniintis annorum Uirisli ab anno Nalivilalis novein, eos(|iie Busebiua nominet. iu Bada latneu
    curreiite, id est, Augusii 42. Ad aiinuui enim Claudii esemplo Oruaii omillunlur rujus rei IMutarchus in ;

    quartuin Beda, in llist. Eccl. 5, ponit aunum i, Galba ralionetn lepidam quidere, sed non inimisjus-
    Chrisli 46. Si vero Iiiiiic ab anno Nativ. integro. id tain, re Idii, bos non tain Komani imperii quam co-
    •si, Augusii 45 incipiamus, uon erit auniis Cbrtsli 46, mnMii.i' cujuspiam fnisse tmpenrtorea,
    sed 48. « Prinur ait:ficulionii. Sc, iu quarto anno Salo-
    b Famcs. ... B iitnuain.... Orcadus. Vide Eccl. monis.
    Ilisl. i. 5, ad an. 40. \ cspaswnus..
    *> Hrittuniam mittus... Yiclam
    .

    « Act. ii, 28.


    /.ii.ii». capit. Ilisl. Eccl. i, 5.
    ' Lucus. Act wiii. 2. 1
    Pomianam. Euseb., Pontiam. Plin.. vi, J, adr*r-
    * .Vcio ... Briuuiuun y.tne nmisit Ihto onyula. HM hormias 1'oiiuv. Plurrs suul, seJ illa ad i|iiiui
    Vlda Ktd. Ilial, i. 5. Kl. Doinililla relegata esi jaoM x \ iu m. p. a Tarri
    > r<'i/>(uii)rnn. Anlc Vespasiaiium liccl impcravc- i iii.i, iiui martyriuin coiisuinmivit.
    ;

    549 DE TGMPOnUM RATiONE 550


    frajani filius, annos XXI. Ilic per Quadraluni disci- A vastavil. Defunclo Commodo fralre, AuloniiiusCom-
    pulum apostolorum, el Aristidem Alheiiiensem , vi- modum filium suttm consortem regni facil. Aiitoniiio

    rum fide sapientiaque plenum, et per Serenum Cra- imperaiori , Melito Asianus Sardensis episcopos
    nium lcgatum, libris de Cbristiana religione compo- Apologeticum pro Cliristianis tradidit. Lucius Bri-
    sitis instructus, prxccpit per epislolam Chrislianos tannix rcx, missa ad Eleuthcrum Romx cpiscopnm
    sino objeclu criminura non damnari. Idein Judxos epislola, tit Chrislianus efficiatur impelrai. Apolli-
    secundo rebelles ullima cxde perdnmuit , etiam in- naris Asianus liier.ipoli, el Dionysius Corinthi, elar»
    troeundi eis Hierosoiymam licenlia ablata, qnam habcntiir episcopi.
    ipse optimum slaium niurorum exstruclione
    in [A. M. 41 i i. Clir. 193.] L. Anloninus Commortus
    reparavit, et yEliani vocari de nomine suo prxcepii. po?t morlem panis regnavit ai.iiosXII. Ilic ailrer-

    Idem erudilissimus in utraquc lingua Bibliotbecam sum Germatios bellum felii iter gessil, rxterum ipso
    Athenis miri operis exslruxit. Hierosolymx prin.us per oinnia luxurix el obscocnitali mancipatus nihil
    ez genlibus cousliluitur episcopus Marcue, ccssan- palernx virtuliselpielatis similegessil. Iienxns epi-
    tibus liis qui fuerant ex Judxis, qui sunl numcro XV, seopus Lugdunensis insignis habetur. Commodtis im-
    et prxfuerunl a passione Domini per annos fere C peraior, Colossi capite tublalo. sux inngims caput
    etVII. U ii jussii iinponi.

    [A. M. 4112. Chr. 161.] Autoninus cognomento [A.M.4U5. l.br.l 94.] JSlius Pertinax menses VI.Hc
    Pius, cum liliis suis Aurclio et Lucio annos XXII, quem,
    Juiiani jurispcriti scelere occililur inpalatio,
    menses III. Juslinus philosophus. libruiu pro Chri- mense seplimo postquam coeperati.iperare, Severus
    s'iana religionecompositmn Anionino iradidit, bcni- apud poniem Milviumbello viclum imerfecit. Victor
    gtiumque eum erga Cbristianos homincs fecil. Qui decitmts tcrlius Roma* episcopus, dalis late libellis,
    non longe posi, suscitante pcrscculionein Crescentc conslituit Pasclia dic Dominico celebrari, sict<t et

    Cynico, pro Christo sanguinem fudit sub Pio Romx prxdccessor ejus Eleulberus a quinta
    decima luna
    episcopo. Hermes scripsil librum qui dicilur Pastor, primi mensis usque in vicesimam primam. Cujiis
    in quo prxceplum angeii continet, ut Pascba die decretis favens Theopliilus Cxsarex Palxsiinx epi-
    Dominioo celebrareiur. Polycarpus Romam veniens scopus, scripsil adversus eos qui quarta decima Inna
    mulios ab hxrelica labe castigavil, qui Valeniini et cum Judxis Pasclia ce'ebrant, cum cxteris qui in
    Cerdonis fuerant nuper doctrina corrupti. eodem concilio aderant episcopis synodicam et ,

    [A. M. 1151. Chr. 180.] M. Anioninus Verus, cum valde utilem epistol.im.
    Commodo, annos XVIIII ', inen-
    fratre Lucio Aurelio [A. H. 4163. Chr. 212.] * Scverns Pertinax
    sem umim. primum xquo jnre imperium admi- Q annos * XVIII. Clemens, AlexandrinxEeclesix pres-
    lii

    nistravemnt, cum usque ad boc tempus singnli Au- byter, et Panlamus, Stoicus philosophus, in dispula-
    gusti fuerinl : bellum ilcindecoiitra Parthos admira- tionc dogmatis nostri disenissimi liabentiir. Narcis-
    bili viriute el felicilate gosscrunt. Persecuiione orta sus llierosolymorum episcopus, et Theopbilus Cx-
    in Asia Polycarpus el Pionius feccre martyrium, in sareensis, Polycarpus quoque et Bacbylus, Asianx
    Callia quoquc pluriini gloriose pro Christo sangui- provincix episcopi insignes habentnr. Perseculiono
    neiu fudere. Nec multo post vindex scelerum lues in Chrislianos facta, plurimi per diversas provincias
    multas late provincias, llaliam maxiiuc Romamqtie inter quos et Leonides, pater Origenis, iuarlyrio

    VARIANTES LECTIONES.
    1
    Numcri ad inarginem 4131,4141, 4115 pnntin- Ecclcs., exceptis tanium rliiobns Co<!d. incioris
    iur secundum Sic 'ardom, licet rcliqui Edd. et Mss.
    l auctoritatis, sel cuin Eusebius aliique optiinx notx
    Iiabeant4l52, 411,", lllti, sed bi numeri temporibus auctores XVIII baheaut, et series chronologica af»
    imperatorum uno plane anno discordant. Antonino pio ad Severum illi numero favere videa-
    ' Ita Sichanlus et Eild. Cas. et Col.; sed Mss. ct tur, nihil miilo.
    Ed. Par. babent XVII , quibus accedunt Codd. Ilist.

    SMITIHI N'JT.€
    8Lucius. Licel Beda Iiic in Chronico, Lucii me- Q verba aulem narrationis in Hist. Eccles. fratrem
    mii.it posi defuiulum Commodum, lamen in Eccl. Commodum voluni, sieut et calculus, ibidem, Lu-
    Ilisl. ponit eum temporibus Veri et Cnmmodi fra- cium ad Eleutberum scribere in fratris tempore ad-
    irum {Lib. i, c. i). In Chronico Beda Eusebium se- mittit. Sed de.hac re vid. plura ad Hist. Eccl , l, 4.
    quitur, secundum quem Verus el Commodus lraires Nota interim qtiod hanc de Lucio Historiam Beda
    cceperunl regnare a. 162. Commodtts defunctus a. putatur sumpsisse e libro ponlificali, de quo libro,
    170. Eleuiherus pontifex faclus a. 17T. Commodus prxlcr Labbeum ia Conc, l. I, clde Scrip. Eccl.
    filius consors regni, a. 1"8, regnat solus 181. Eleu- t. I, vid. Lambecium inComment. ad Bibhotli. Vin-

    theros moritur circa a. 191. Idem vero in Hisl. Ec- dob. lib. n, p. 921, ele. (ndecunque desitmpta sit,
    cles. Orosium seqiiitur. Ibi crgo Verus el Commodtis coiisciitiiiiiiiiinr.es Bedam piimuin illam Cbronicis
    incipiuut simul regnare a 156, et longe alia tenipo- inseruisse. post enm Ado, Hermannus Contractus,
    rum ralio instiluitur. Vereor ne fruslra fuerit qui ete , suis illam edi leranl.
    hos calculos conciliare nilaliir. Ordo narraiionis de b Scverus.Anle Severum ponenlus erat Didius
    Lucio in hac periodo Chronici videtur favere opi- Salvius .lulianus. qui, ut Iradit Dion, imperavit dtes
    nioni qux Commodum Filium Inco Commodi fratris lxvi, seu ut Eulropius el Orosius mcnses v», sedille
    ponit. Quo concesso, sectimlum hujus loci calculum, apud Bedam tauti uou erat ul inter imperatores nu-
    nihil obstat quominus Lucius ad Eleutherunt in merareliir.
    prinuipio pontiticatus sui lilteras millere potucrit
    ,
    ;

    551 BF.D^ VKNKRADILIS OPERUM PAB.S I. — DIDASCALICA CF.NWNA. SM


    corunati sunt. Clodio Albino, qui se inGallia Cxsa- A uociorcs . perseculionem exercel, maiime propit-r

    rem fecerat, apud Lugdunum inlerfeclo, Severus in Cbrisiianaia Alexandn cui successerat, el Maiiime»
    Urilannias brllum iransferl, ubi ut receplas provin- matris ejus familiam, vel prxcipue proplrr Urige-
    cias ah inrursioue barbarica fncfrel securiores, uia- n. iii presbytcrum. Ponlianus el Antherus Romanx
    gnani fossam, flrmissimunique. " valhini crebris insuper urbis episcopi marlyrio coronati, el in ojiucterio
    lurribus coniiiiiiiiiiuin per CXXXH inillla passuum Calixli stint scpulu.
    » mari usque ad mare duxit, et Eburaci obiit. Per- 1A. M. 4197. Chr. 210.] Gordianus anuis VI. Ju-
    petua et Felicilas apud Carlh.iginem Alricx in cas- lius Africanus inter scriplores Ecclesiaslicos nobilis
    b
    tris, bestiis depulaix pro Clirislo Nonis Marliis babcliir : qui in Chronicis qux conscripsit, referl
    [A. M. 4170. Cbr. 419.] Antoninus cognomento Ca- se Alexandiiam properare, ' lleraclx opinione cele-
    racalla Severi tiliuj, aiinos VII. Alexander episoo- berrima provo. aluui, quem el in diviuis el in pbilu-
    pus Cappadocix, cuni, desiderio locorumsanclorum, sopliicis sludiis alque omni Crxconim doclrina in-
    Hierosolymam venissel , vivente adbuc Narcisso struciissimum fama loquerelur. Origenes in Cacsarea
    ejusdem urbis episcopo, perscnilis xtalis viro , ei Pal.i-stinoc Tbcodorum cognomento Gregoriuin, et

    ipse ibi ordiiialur episcopus, Domino, ul id fieri de- Albenodorum adolescentulos fratres, Ponti postea
    beret, per revelationem monenle. Tcrtullianus Afer Q nobilissimos episropns divina pbilosopbia iinbuil.
    centurioiiis procousularis lllius omnium Ecclesiarum [A. M. 4204. Chr. 255.] Philippus cum Pbilippo
    semione eelebralur. fllio annii VII. iiic primus imperatorum omnium
    [A. M. 4171. Chr. 220.] Macrinus anntim I. Ah- Cbristianus fuit ; ac post lertium imperii ejus awiuui
    g.irus vir sanctus regnavit Edessx, ul vult Afriranus. millesimus a condilione Romx annus expletus est
    Macrinus cum lilio Diadumeno cum qua imperiuni ila roagniflcis ludis anguslissimus omniuro prxleritc-
    invasit, apud Archilaidem militari lumultu occi- rum hic natalis annus a Cbrisliano imperalore rele-
    diiur liraius est. Origenes adversus quemdam Celsum Epi-
    I
    A. M. 4175. Cbr. 221.] M. Aurelius Antomnus cureutn philosophuro qui contra nos libros conscri-
    annos IV. In Palxsiina Nicopolis, qux prius Emmaus pserat, oclo voSuminibus respoudil ; qui, ut breviier
    vocabalur, urbs condila est, legaiionisindustriam pro dicam, tam scrihendi sedulus fuit, ut Hieronymus <

    ea susripienie Julio Africano scriptore temporum. quodam loco * VI librorum ejus miilia se lrgissc
    Hxc est Emmaus quam Dominus post resurrcciio- meniinerit.
    nem suo ingressu, sicut Lucas narrat, sanctillcare [A. M. 4205. Chr. 254.] Decius anno I, mensibus
    dignatusest. Ilippolytusepiscopus, multornm condi- III. Hiccum Philippos pairem et filium interfecisset,
    tor opusculorum, lemporum canonem quem scripsit C ob udium eorum in Christianos persecutionero imi-
    hucusque perduxil; qui etiam sedecenualem paschx vet, in qua Fabianus, in urbe Roma mariyrio coro-
    circulum reperiens, Eusebio qui super eodem pa- natus, sedrm sui episcopatus Cornelio dereliquit,
    iclia decennovenalem rirculum composu t occasio- qui et ipse martyrio coronatus esl. Aloxander Ilie-

    nem dedit. rosolymoruin episcopus apud Cxsaream Palaestime,


    [A. M. 4S58. Chr. 2"".] Aurclius Alexander annis el Antiocbix Babylas inlerliciunlur. Hxc aulem per-
    XUI. Ilic in Mammeam matrein suam unice pius fuit, seculio, ut Dionysttis Alexandrix episcopus refert
    et ob id oinnibus amabilis. UrbanusRomx episropus nnn ex prxcepto imperaloris sumpsit exordium, sed
    niullos nobilium ad fl.lera martynum per-
    Christi et anoo, 4 inquit, integro principalia prxvenit edicta
    d lit. Origenes Alexandrix, imo toto orbe clarus minisier dxmonum qui dicebatur in civitaie nostra
    habetur. Denique Mamniea maler Alexandri eum Divinus, superstitiosum rontra nos exagiians vulgos.
    audire curavit, el Autiochiam arcilum summo bo- [A. M. 4207. Cbr. 2.">6.] Gallus cum Volusiano fllio

    nnrc babuit. aunis II, mensibus IV, Hujus imperii Dionysius Ale-
    [A. M. 4191. Cbr. 240.] Maiiminus annis III. Hie xandrix antisles ita * memiuit : i At ne Gallus qui-
    adversus Ecclesiarum sacerdoles ei clericos, id est, dem malum Decii aut videre potuit, aut cavere, sed

    VARIANTES LECTIUNF.S.
    ItaHieron (De Scr. EcclX non Heraclim. Hieron., looo infra ciiato, Vk
    • Cndices plurimi, V sed Ms. Wesini. cl ipse
    SMITHH NOT.E.
    • Va//ni» per cxixu m. p. Neeesse cslerratumhio. b Cbronicorum prxripua fra-
    f.Aron/cis. Iloruni
    esse in mensura valli lalltudo enim insul e ubi
    ; gmrnta Euseb., in Chonico, a Sialigero
    vid. aptul
    valla posita fucrunt tol mille passus neutrobique cnnfitM edila, sod pud Ceorgium MPtelluin, i:t .

    adniiliit. Beda valli inleriorisaccolaignorare non


    Itl Cbronograpbia, a Coaro, paulo distinctius.
    poinii ; sed ille Eusebium bic scrinsil llit-ronymianum, « Qn d im loco. llitToii. Apol. adversus RuUnum, ,

    in qtm valli mensura reddita fuit per mille. p.issus lib. ii, h.i-o liabel vrrba /Vo/.i 4U ai u«<e dt eiulcm :

    cixxir.nam Grxca babenl axrii:is gtMatCi quod per D libnt in alu$ loiit ejutdrm •aclorii catnolue d.u tt
    alios numcros nempe LIXXll vel xixu retldi non po- qeram, «<• me mitlat nd ux nvllia I krnTiim tjnt, a <o*
    tuil. Error ergo esl, sed auriorum, non Codirum,
    ul vulgo conjicilur. Lillerx niimerales c vd i oinit-
    huine teutum ma
    Epphaitinm cimnartt.
    * lnqnit. Vide li.ic verbn apti Kus ,llisl. Eccl. vi !

    iiininrnec niulaniiir, se<l linmiiies ipsi Gnrci vel 41.


    Romani de re tgnola scripseninl, et Beda eos iin- • Jf*mi»if. Vitle iliid.

    tihclte niinis sectitus est.


    853 DE TEMPORUM RATJONE. 554

    M eumdeni l.ipidetn oflensionis iinpegit : cujns cnni A byler Ecele eadcm urhe rhctori-
    ise. quippe qui in

    reguuni flurerel iiitlio, el cuncta ei ex serueuiii cc- oin docnciat, adversus Paulhm de Samosa'a qui,
    dereut, sanctos viros qui pro pace rcgni ejus Deo Anlincbix episoopus dogmalizahal Chrisluin com-
    siiMiino sopplicabanl, nerseculus e>l, cum quihus munis na ura; hoinin m tantiiin fuisse, accipicnlihus

    nolariis.dis ut:ivil,qiii ilialogus usque a hodie exstal.


    et prosperilatein suain fugavii et pacem. > Origenes,
    septuagesimn aslalig anno non ad integrum impleto [A. M. 422 Clir. 278.) Aurclianus amios VJ men-
    r.

    dclunctis, et in urbe Tyri sepullus est. Cornelius, ses VI. Hic ctrm adver u n nos persccuiionem mo-
    Rom:e episcopus, rogalus a quadam malrona Liicina, vissi t, fiilmen ante eum magno |
    avore ircuinslan-
    corpora apn^tolorum de caiaeii.nliis levavit noclu, lium riiil.ac non mu to pnsl a inilililius occisus esl,

    et posut Puuii quidem via Hosliensi ubi decollaius il neris medio qood int r Conslantiuopolim el llera-
    esi, Pelri auiem juxta locum ubi cruciftxus esl, iutcr cleam esl, siral;e velciis * loco qui Camofrurium ap-
    corpora sanclorum episcoporum in lcniplum Apolli- pr-llaiur. Eutychianus, Komx cpiscopus, mariyiio
    nis, in monle '
    Aureo, in Valicauo palalii Neroniani, coronatus in eosmcterio Callisli sepelilu •, qui el ipse
    terlio Kalend. Jul. CCCXIII mariyres inanu sua sepelivil.

    [A. M. 4222. Cbr. 271.] Valerianns cum lilio Gal- M. 4230. Chr. 279.J Tacitus menses VI. Qne
    [A.
    liciin anuis XV. Hic, iu Cbrislianos persccuiione j> apud Ponlum occiso, oblinuit Florianus imperium
    commota, siatim a Sapore Persaruui rege capiiur, diebus LXXX VIII, el sic apud Tharsum int rfirilur.

    ihique, luniiuihus orbatns, scrvilule iniserabili con- Anali lius na inne Alexandrinus, LaoclicewSyria: epi-
    senescit. Uudc Gallienus, lam claro Dei judicio ler- scopus, philosopborum discplnis crmJitu--, plurimo
    rilus, p:u e.n noslris rcddidil, sed ob mcriium lamen sermone celc' ratur. Cujus ingcnii magniliirfo de libro
    vel prnpiiae libidinis vcl p.ilerme Iheomacl i<c, innu- quem ' super Pascha < omposu t, et de decem lil r s
    nicr.i a Baibaris a Isiirgenlihu Romani regtii rleln- Ar ihmetica: instilulinnis poiest aoerti sime •
    co
    incnia suslinuit. Ilac pcrsccutione Cypriamis Cailha- guosci.
    gineusis episcnpus,ciijusdociissim:i exslanl opuseula, [A. M. 423«. Chr. 235.] Prnbns annis VI, mcnses
    martyrio cnronalur : cujus fite cl passionis volu- IV. Hic Gallias jamdudum a iiaibaiis cccupa as, per
    inen cgiegium reliquit P.niiins diaconus i jns, qui mulia el gravia pr.elia, dcletis landem hnsiihtis ad
    usque ad diein passionis ejus cum ipso exilium sus- peifeclum liberavil. ' Secuudo buj s anno, qui ut
    linuit. Theo lorus, cujus snpn mciuiniiiius, cogno- in Chronic s Eusehii legimus ,
    jtula Antiocbenos
    inenio Gregorius, Neoe»sare;c Ponli episcopus, ma- GCCXXV annus fuil, jnxla Tyrios CCCCII, juxta
    gna viriuium gloiia clarcl. E quibns unuiu est, LaodiccnosCCCXXIV, juxia Edesseno DLXXXVII ,
    quod, ul Ecclesix facienda; locus sulliccret, montem Q ju\la Ascalnn las CCCLXXX, secu dum Hebrx s
    precibus movit. Steplianus et Xislus Roiikc episcopi iniliumLXXXVI juhilei quod signifieat annos
    mariyrium passi. MMMM.CCL, insana Mauicliten uni hseicsis n com-
    [A. M. 4221. Ciir. 273.] Clamlius anno I, mensi- mune liiini ni generis malnm exurla. Archclaus Me-
    btis IX. Isle Gothos jaui per aunos XV lllyricum sopotamiae episcopus, librum dispntaiinniss' peqiiam
    Mace oniainque vastanl s superal, ob qiiie in curia liabuii adversus Maniclneum ex unie n de Perside
    clypeus ci aureus, et in Capitolio slalua aurea col- Syro sennoiie romposuil, qui •'
    trans alus a Gnecis
    localaesl. Malchion diseilissiinus Antincheme pres- haheiur a mullis.
    VARIANTES LECTHJNES.
    1
    Erld., Auretio, male, quare eliam attreo in marg. Plurimi Codices, loois Cfrnc/rurinm sed mtili-
    *

    posuc.i um. lalo scnsu Sichardiis locu, relalivo ncglccio.


    ;

    ' Id verniii nonien est aptid Keda? aiictorem Hie- ' Hic addiint Codices Bed* Insana Manichuo- :

    ron. (De Scripl. Eccl.), nnn \hr inn, utCodd. Bedas rum haresis his Umvotibus oritur, qund infra expo-
    corruute, quare Ado Malcliion reuosu t. surmus.
    SMITIIII NOT^;.
    • Hodie (De Srripf. Eccl.) pro
    exstal. Ila lliernn. f> hoc ordine reliquit ... Seutndo anno P.obi, gui :

    sua a*laie. Hodie d alogus ille n n exslat, ex eo la- juxla Anliochenos 525 annus fuit. juxla V yr os 402,
    inen locaqined.ini adducil Lennlinns Ityz. libro teriio juxla Laod cen s 524. juxta Edcssenos, 588, uxla
    contra Nesi rinm. B bliolh. PP. T. IX Atcatnmtas 30, insuna Manichicr m hwresis in
    h Super wmv.«. V.il. Eih., II. E. vii, 23, et yEg d.
    i
    commune hmnani generis malum ex rta. J iin vcro
    Bucheriinn. (De Doctrina leinp.) exscriptores Eusebii banc e Manicbxis c auMilam
    • Secundo. In hoc annn coacervatse sunt mullo- d sliiiciaiii priuiiim eilide unt, dcimlc exscriptores
    runi populoruni ep chsc sine ullo evenln cui rc p n- Bed:c, transposiiam in sup riorem periochen sub
    dcanl Auims, iuquit, fuu Se.l nnis fuil h c annns T.iciio. Scaiiger lioc vidil, et puncta emendavil, sed
    qui pr« ali s lot nolis lcuipnris insigniatur ? Nih htc i iioii penitus verba. Ego ulraq e r sliltii ut supra in

    dictum. quare et Dar n us leviter lncum prxterm t- lexlu. U nllra iiolandum Redam ad epochas Euschii
    i

    lil, quod, nempe, nih l ad ec lesiasticam ab anms addere el ain de suo jiibil:cum Hehraicum. Quoil ad
    Chr sli dtducUm chronolegium perl neal (Annal., o. epoclas hic posilas, Anliochcni aunos snos deduce-
    280). Imo vero pcrliiel aliquid, el non levis mo- bant a prinio Jtilii Caesaris, Tyiii ab cpncha incerla
    memi. In superiore periodo hahuimus Insuna Ma- : circa.a, m. 3829, Laodiccui a secuudo Julii Ca^sari .

    nichtrorum Iwreiis his lemporib .s orilur. Hujus per- Edesseni ab anno primo Seleucidarum a. m. 3 42
    niciein omnes us,ucquaque civitates periielu u tne- (Viil. Hed. ad a. 5069), \<c louiUc ab a. m. 5851 ah
    niori.e li-i eiidam ccnsoenini, et seciiuduin suain epncha ilem incerla.
    quxque JPians hbris ublicis iuscri seruiil. Iliijus * Traiisliitus hub. lur. Ejus fragmenla vid. apu I

    facli noiiiiam Euscb., quem Beda hic expresse citat, Cyr. Hicr. (Catech.) Socrat. (//. E., i, 2«)), II. Ya-
    ;

    Paikoi.. XC. 18
    J

    5« BEDA: VENKKABILIS OPKKUM PARS I. — DIDASCALICA CENUINA. sw


    [A. M 4238 Chr. 287 ] Carus cuin llliis Carino el A eruditione pr-jrcipuus Aniiorheuus p esbyier passus :

    Numcriano aanil II, C ius lt inmix Ecclesix fulgel esi ct Timollieus lUmas decimu Kslend. Jul.
    episcop.-.s, qui » Dincleiiano murlyrinm passus est. [' A. M. 4290. Clir. 5 9] Constantinus Conslantii
    I'n i iii-, prcshyter Alexaudrhe, suli Theoue episcopo ex concubina Helrna lilius, in llrittania creal is Ini-

    Qnrentissim* populos doeuil, et tantain serinonis di- peralor, rcgnavil annis X XX el mensibus X. Ab anno
    versorumque ' tra. tatuiitn, qui usque hodie exstani, perseculionis qitarto, Maxcntiusllerculii Maximiani li-

    invenit eleganl a n, ut Origeues junior voca elur, vir lius K.hii.i Augustus appellatur. l.iciuws, Constanti*
    minc parcimonije, el voluniai i;e paupertaiis appeii- sororis Constantini vir, Caruunli imperalor crealur.
    lor, qui post perseciitiunem omui lenipore viix Ko- Conslanlinus de persccutore Christianus eflicilur.
    .'i.i- versalus esl. lu Nic;eno concilio lidcs catliolica exponitur, aono*

    y lio
    |A. M. 4458. Chr. 507. b Diocletianus cuiii ll.rcu-

    Maximiano aitais XX. Carausius, sumpia pur-


    posl Alexandium sexccntesimo tricesimo sexto, die
    mensis, secundum Graecos, Desii nono deciino, quod
    pur.i, Urittanias occupavit. Narseus, re* Persarum, esl ' teriio dccimo Kalendarum Juliarum, consulatu
    Oiiieitli bellum iululit. < Quinquegenliani Alricarn Paulini el Juliani" vv. cc. Constantinus fecit Roiu»,
    vjtlaveru.il. .Egyptttm Achilleus oblinuit. Ob quod ubi baplizatus esl, basilicam beali Joannis Baplisia»
    Constantius et Galeriuc Maximi.inus Cajsares assu- B qira appellala esi Consianliniana. Item basilicaui
    mlniliii- in legnuin. Constanlius privignam ilerculii beato Pelro in templo Apollinis, nec oon et beato
    Theodoram accepif, ex qua poslea VI liberos Con- Paulo, corpus ulriusque sere Cyprio circmndans V
    slantini fratres hahtiit ; Calerius liliam Diocletiani pedes grosso. Ilem basilicam in palatio '
    Sessonaiio
    Valeriam. Post X aunos pe.r Asclepiodotum praJe- qua» cognomiualur Hie usalem, ubi de ligno cracis
    elum practorio Briftanise recepta». Decimo ct nono Domini posuit. Ilein basilicain sancla» msrlyris Agne-
    anno Dioclrtiani, ipse in Oriente, Maximianus ller- lis ex rogatu litiie sua?, et baptisieriuin in eodein
    culius in Oecidente, vasiari eeclesias, affligi, interfl- loco, ttbi el baptizata e l soror ejus Constanlia cuin
    cique Chrislianos prxcipiunt. Secundo autem perse- lilia Augusla. Itcm basilicam bcato L urentio mar-
    cutiouis anno Dioclctianus Nicotnedise, Maximianus tyri via Tiburlina in agro Verano. Ilem basilicaui
    Mediolani purpuram dcposuerunt. Attamen cupla via Lavicana inter duas htirus beato Petro el Mar-
    seinel persecut o usque ad septimum Const ntini cellinu martyrihus, el mausoleutii ubi matrem suam
    annum fervere non cessat. Constanlius , decitno posuit in sarcophago purpureo. Item basilicam in

    sexto imperii aiiuo, summae mansuetudinis et civili- civilate Hostia juxta portum urbis Roniae bealorum
    diem obiit Eburaci. H.xc perse-
    t.tis vir, in lirittania apostolorum Pelri el Pauli et Joannis Baplista».
    cuiiotam crudelis et crebra ll.igrabat, ut intra uniim C itcm basiliram in civitate Aibanensi sancti Joannis
    inensem XVII niilli.i martyrum pro Christ passa Baptistae. Item basilicam in urbe Neapoli. Item Con-
    iiiveiiianliir. Nam etOceani limbum iransgressa, Al- slantinus Drepanam Bilhyoise civitalem in honorem
    baiiuin, Aaron, el J.iliutii Brittaniae, cum abis pluri- martyris Luciani ibi conditi instaurans, ex vorabiiln
    bus viris ac femiiiis felici cruore damnavil. Passus matris suoe Helenopolim nuncupavit. Idem urbem
    esl bac Paiuphilns presbytcr, Eusebii Caesarecnsis nominis sui staluens in Thracia, sedem Ttomani im-
    episcnpi necessarius, cujus vilam ipse tribus libris perii et lotius caput Orieulis esse voluit. Idem statuil
    eomprehendit. citra iiliani hominum cxdem paganorum templa
    [A. M. 4259. Cbr. 308.] Terlio persecutionis anno, claudi.
    qun et Coiisiauiius otiiit. Maximinus et Severus a (A. M. 4314. Chr. 363.| Conslanlius cum Con-
    Galerio Maxtmiano Caesares farli, e quibus Maximi- siantino et Constanle fralribus, annos XXIV, tnen-
    nus malclicia et sttipra sua Cbristianorum persecu ses Y. dies XIII. Jacobus Nisibenus episcopus agttos-
    li nibus accumulai. Passus est &a tempeslate Petrus ciiur, ad rujus preces saepe urbs discrintine liberata
    Aleiandriae episrnpus cum plur bus .4'^gypli episco- est. Impietas Ariana, Conslantii regis fulla praesi-
    pis, l.ucianus quiiqiie vir monbus et conlineniia et dio, exiliis, carceribus rl var.is alllicioniiiii ntodu

    VAKrANTES LECTIONES.
    E.I !.. 4288, male. "
    Codices cdili, Sosorinno, vct polint Setsortano.
    Codices Be.lie .V. Scd Tiluli aiithcnli
    * roncilii i Correctio margini primuin a cripia videlur, que-
    Niexni, lum in ipso concilio, luiu iu c» c. Chalce I., pnslea in icxlutn irrepsit, nnii Mss. haheni Setso-
    act. 2, lulifiit XIII, i|iiod etiain eoincide.is nnuus riano laiiiiini sine ulla upanoitho.-.i.
    decimus Desii niensis di s reclum esse demonslrai. ' Ab hoc MltlO nsque ad a 4.80 Rdilio Paris. 1,
    1
    Mes. Westin. el Wilk. itii cc, qnasi liltcrae essent ct melioris iml.e Mss. m
    leinporum culculo pnece-
    numerales, cain revera sinl laiilum not e tituli viro- 1) ilunl Edd. Bas. ct Col. .inito uno, reete.
    ruta clarissimorum cousilllbtis appositi.

    SMmill NOT/E
    IfS., xd Anein AmioUl. (P. 197); Epipli.in. (Hcer. Cyrenis, Ptolemaide, Arsinoe qute et Teuchira, Dar
    C6.) nis, el Brrenice. Seal , in Kuseb , p. 2ta
    "Traclaluum. Pierii trart. non ftxslattt. * Vonstanliiiiii tx concttbtna. i/i bVifriinm /»•- . .

    '-
    Carau%iut, Mltclus Asctepioao-
    Diocletiamts... peralor. /Viiuiiiim (MciitilM, V nle: Htsl. Eccl. I, 8.
    (Nt... Albiima. lu/o'i '( Juttus iii.niyies. llisl.Eccl. i, ' Tosl AhxtnUium. Posi prinium ICiliMI aunmn
    SoleuciilHiuiii, utu liiil a. m. 4OT7, anle Chn»lum
    • (luinqtirtjrnliaiii. A quiuiitie civitadbus Libyj;, 12ti, ieciiiiJniii K.diiii.
    5S7 DE TEMPORCM RATIONE. 55»

    primum Aibr.nastuin, deinde omnes non sikc pariis A corpora sancta versihus ailornavii. Valcns ab Eu-
    episcopos persecuia est. Maxiuiinus , Tievirorum doxio Ariaiioruin episcopo baplizalus nostros p-.:rst-

    episcopus, clarus habetor, a quo Atlianasius Alexan- quilur. Giatianus Valcntiniani lilius lerlioejus auno

    driae episcopus cuni a Constantio quasreretur ad pce- Ambianis iinperalor faclusesl-Ctinslantiiiopnli Apo-
    nam, honorilice susceptiis esL Anlonius nionaelius stoloruin marlyrium d dicaiur. Post Auxentii seram
    centesimo quinio aetatis anno in e.-emo morilur. Re- niortem, Mediolani Ambrosio episcopo conslituto,
    liquix apostoii Timolhei Constanlinopolim invecix. omnis ad (idein rertani ltalia converiitur. Htlarius

    GouSlaniio " Romam ingresso, ossa Andrea: aposioli episcopus Pietavis morimr.
    et Luce evangelisite a Conslaolinopolilanis miro fa- [A. M. 4332. Chr. 381.] Valens cur.i Gratiano et
    vore suscepta. Hilanus Pictaviensis episcopus i[ui Valentiniano, Valenliniani fralris sui filiis, annisTV.
    pulsus ah Arianis in Plirygia exsulaverat, cum apud Valens , lege data ut inonarhi militarenl, noientes

    Constantinopolini librum pro se Constamio porrexis- fuslibus jussit intcrfiei. Gens Hunnorum diu inacces-
    sot, ad Gallias rediit. sis reclusa moniihus, rupeiitina rabie percita cxarsit
    [A. M. io\(>. Ciir. 56".] lulianus annos !I, men- in Gotlios , ensque sparsim ciintiirhatos ab antiquis

    ses Vili. Julianus, ad idolorum cultiim conversos, sc ihii!> expiifil. Cothi, transito Danubio, fugientes
    Cbristianos perscqnilur. Pagaiit apud Sebasten !*a- |j a Valenlc. sine arinorum depositioue suscepti, inox
    bestiitx urbeiit sepiilerniii Joannis ttaptisU- inva- per avariliam Maximi ducis faine sd reiiellandum eo-
    dunt, ossa dispergunt, eadcm rursui» collecla et acti sunl, victoque Yalentis exercitu per Thraciam
    cremata lalius disperguiil. Sed Dei providentia af- sese misceuies, simul omnia csedibus, incendiis ra-
    fuere quidam ex llierosolymis monachi qui, mixti pinisque fuderunt.
    colligeniibus, ijtiLe uiiqtie ipsi poieranl ablata ad [A. M. 4558. Chr. ?87.] G atianus ciiin fratre Va-
    patrem suum Pmlippum perlulere. lile confeslim lenliiiiano annis VT. Theodosius, a Graliano imp. ra-
    h;ec (supra se eniin ducehal tanluin ihesauruui pro tor creatus, inaximas illas S yihicas gentes. hoc esl,

    priis servare vigiliis) ad poniificeni uiaximuin, lunc Al.niiti, llunos el Cothos magnis multisque pradiis
    Alhanasium, per Julianum diaconum suum mi lit, vincit; cujus concordiam non ferentcs Ariaai, posl
    Qure ilie, sustepta paucis arbitris, sub cavalo sacia- XI. annos Ecclesius quas vi tenuere, reliquerunl.
    i i pariete inclusa, prophetico spiritu profulura gc- Syliodus CL Patrtim corgregarur urhe Augusla ad-
    ncralioni poslerxconservavii; cujus piaisagium sub versus Macedonium sub Daniaso Roina; episcopo.
    Theodosio principe per Tbeophilum ejusdem urbis Theodosius Arcadium filium suum consortem facit

    episcopum couipleiur, qui, deslruclo Serapis sepul- imperii. A secundo Graliani anno, ipso ' qninquies
    cro, sancti Joannis ibidem consecravit rcclesiam. C et Theodo io coss., c Theophilus paschalem eompu-
    [A. M. 43-17. Chr. 566.] Jovianus mensibus VIII. tum scribil. d Maximus vir quidein strenuus et pro-
    Synodus Anliochia: a Meie.tio et suis faeta, in qiia', bus atque Augusto dignus nisi contra saeramenti
    omousio b anoinoioqne rejecto, medium inter ha:c fidem per tyrannidem emersisset, in Brittania invitus

    omoiousion Macedonianum dogina viudieaverunt. prnpemodum ab e.ereilu imperator crealus in Gal-


    jovianus, lapsu CoiiStaillii pra-itm'.» ssoris admonitus, liam transiit, ibique Graliftnuin Augiisltim dolis cir-
    honoriticis et officiosis iinis litteris Atnanasium re- ciimventum apud Lugdunum oceidit, fratremque ejus
    quirit, ab ipso formaiu lidei et Ecclesiamm dispo- Valentinianum Italia expulit; qui lameu justissimam
    nendariiui suscepit inoduni. Sed ejus pia lauaque cum inalre sua Justioa posuam luit exs lii, quia et
    principia mors iminatura corrupil. ipsimi Ariana ptdluit hseresis, ct eminenlissimaiii
    [A. M. 4328. Chr. 3 7.] Valentinianus cum fratie calholicff fidei arcem Ambrosium perlida obsi ionft
    Valcnle annis XI. Apollinaris Laodicenus episcopus vexavit , ner. pi ius quain prolalis beatorum Gervasii
    inutimoda uosine religionis scripla componit, qui et Proiasii marlyrum, Deo revclante, reliquiis in-
    posiea a firle devians haeresim sui nominis instituii, coiruplis, nefantla cospta drseruil.
    Damasus, Roi1ia> episcopus, fcc.il batilicam juxta [A. U. 43iv>. Chr. 398.] Theodosius qui , Gratiano
    theat um sauclo Laurentio, et aliam in catscumhai D vivecle, VI anrvis jam Orienlem regebat, post mor-
    ubi jacue. unl corpora saneta apsstolorum Petri el tem ejus regnavit annis XI. Ipse el Valentinianiis
    8
    Pauli, in qito loco plaloniaui ipsam uhi jacuerunt quein Itaia expulsum lieiiigne susceperal, Maximum

    VARIANTES LECTIONES.
    Mss. Beda? ad litteram, quibus et Scaliger
    • Ita * Ita Editio Pariz. i, recte; reliqtiiEdd. ct Mss.,
    astipulatur, afftrmaiis omnes Hieronymi Mss. in e» pinumam.
    dem lectione concordare; Edd. lamen Bed;c sic * Oumcs Badx Codices, texiet, sed corrupte. Gra-
    habeui, sjtoouviu xoii ououtiu... sfnoiouviov ; maie. lianus enim quiuquies tanlum con ul fuil.

    SMITIIII NOT/E.
    " Romam. Inusitatum Conslantinopolim Roin*
    est a. 21.
    nomine appeilare sine epithelo adjecto lainen non ; Anomowque. Pe lioc vid. Socral., H. E. m,
    '•

    dico deesse hic Novam, sed sensu solo esse supplen 25, et Sozomen., vi, 4. Videetiam Socrat., m, 10.
    dam. Uleroo. (De Scr. Eccl., fn Luca) dicit ossa c
    TkeepU «s Alexavd. inus. YiJe Fragni. apud
    Audreae a Patris translala Constantinopolim Con- The d ret. (Dial. 3).
    d Maximus
    Hantli anuo 20 ; in Chronico tamen, quod ab his in JhiUania iuvlus Gralianvsn
    teiuponbus non Eusebii c-st, sed Hieronynii, ponit VideHbt. Eccl , i, 9.
    ,

    553 IIEI).*". VKNEKARILIS OPERU.M PARS I. — RIRASCAI.ICA CENUINA. KflO

    minnum lciiio lb Aquilea lapide inlerliciunt. • Qui, \ Stephani aecepit, et, patriam reversus, primus intullr

    quuoiam Biillauiain, oinni pene annaia juventtile Occidenti. ' lirilamii, Scoilnrum 1'irtnrumque inle-
    cnplisque iinlitiiiLius spnliaveral, qua», lyrnnni lis Slnlionein nnu fereiites, Rmuaiu niillun', et, sui sub-
    ejus vesli^ia secuiae iu GaHias, iiunquam ullra do- j clinne promissa, conlra hnstem au iha flagitant,
    inuni rediere, videnles Iraiisinarinae gcntes sxvissi- quiius siuiim missa legio niagnam Itarbarorum mul-
    tuie, Scoiloriun a Cucio, Pietorum ab Aquilone de- tiiudinem stemit, rxteros Rr lanuire finibus p llit,

    MltuUlll inilile ac defensnre insulam, adveniiint, et ac, il.iiiiiiiii rmnwt, pr.ecepil sociis ad arcendos

    v.isi.it iiii dirciitamquc eani iiiullns per amins oppri- hosles muruiu trans insulam inler duu maria sta-
    iniint. Hieronyinus, sacrtf interpres hislnriu», librum tuere, qui, ubsque arlilice magislro , magis cespite
    quem de illustribus Kcclesiae Viris scribit, nsi|iie ad quam la i le faclus n I nperautibus profiiii. Nam mox
    decimum quarluin lotius imperii Iheudusii annuni ut disc ssere Roinani, advectus navibus prior hostis

    perduxil. quasi maturam segetem obvia i|uai|ue s bi cxdil,

    [A. M. 1362. Clir. 411.] Arcadius lilius Theodnsii calcal, devoral. Iteruni petili auxilia Romani advo-
    cum fialre Honorio annis ' XIII. Corpnra sincloi lant, et caesum hostem Irans maria fugant, conjun-
    Abacuc li MkL.im' prophclarum divina revelalione cl sque siln RriUaiiis muium, non lcrra, ut ante,

    priidunlur.Cnthiltal am, Vandali alque Alani Gallias B pulvcreum, sed taxo soliduni, inler civi ales quie
    aggrediuntur. Innocenlius, Romx episcopus, dedi- ihidem ob metum bcstium fuerant f.ir x , a mari
    cavil basilicam Gervasii et Prolns i martyrum bealis •
    usque ad mare cnllocanl. Sed el in liltore meridiaiio
    siinorum, ex devotione teslamcnti cujusdam illustris niaris. quia ci in<le hnsiis tiinebalur. lu res per in-

    femina» Ve tine. b Pelagius Briito Dei graliam im- tcrvalla ad prospecluin mnris staiuuiii ; sic valedicunl

    pu Miat. soc is lanquam ultra nou rev r-uri. Rnuifacius

    [ \. M. »377. Chr. 426.] Ilonoriis cum Thedosio Riiine episcopus, f. cit oralnrium in cumielerio
    minorc, fratris sui lilm annis XV. « Alaricus rex Go- sanctoe. Fclicilais, el orna il sepulcrum ejus el
    thoruin Romam invasit ,
    partemque ejus cremavil sancti Sylvanr. Ilieronynius presbyier obiil duode -

    inccndio IX Cal. Seplemb. anno conditionis ejus cimo llnnnrii anno prid e Kal. Oclob. amo acialis

    MCLXIV, * ac sexto d e quain ingressus fuerat, de- suoe nnnagesimo primo.


    pradala urbe, egressus esL Lucianus presbvter, cui [A. M. 4403. Chr. 45'.] Tlieodusiu* mlnor, Arca-
    revelavil Deus '
    sepltmo Hoimrii princ pis anno locum dii lilms annis XX et VI. Valenlininuus juniur Cnn-
    scpuleriel rel qiiiarom heali proiomarivTis Ste, hani stantii lilius Ravei nx imperatnr crealur. Placidia

    el Gamalielis ac Nicndemi, qui in Evangelio el in Acli- maler ejus Augusia nuncupatur. Effera gens Vanda-
    bus apnsiolorum legontur, scripsil ipsam revelatio- C lorum , Alanorum, el Golho u n ab llispanis ad
    ncm e Grxco sermone ad omniiim Ecclesiarum per- Africam transiens, omuia f rro, llanima, rapinis,

    siinam. Quain revelationcm Avilus presdyter, bumo simul et Ariana impielale linlavit. Sed heaius Augu-
    Hi panus geuere, in Latiimm verlit eloqu uin, et, stinus, llippnnensis episcupus , et nmnium do u>r

    arljecia epistola sna per Orosium preshyterum, Occi- eximius Ecele-iarum, ne civitalis sure ruinam viderel,
    rieiilalihus dcdit. Qui ciiam Orosius, ad Inca sancia lertio • bsidi nis ejus mense m gra it ad Bomi mm,
    perveniens, quo eum Augiislinus ad lliernnymuin quinto Caleinlas Septembres, cmn vixissel anuis
    prn disceiida anim« ralione miseral, reliquias bcati LXXVI, in clericatu aulem, vel episcopalu aunos fer-

    VARIANTF.S LF.CTIONES.
    Kd. l'i>l. XII. male. el Paulus Ainylius lib. i, se I coulra on nes Berix
    F.ri. Cnl ,nd Marg., s/> lerlo, cui succinunl Ado Codd.
    SMITHII NOT/E.
    MiariniiJ frillaui msp tiarerai
    • . yen>n Scol- Grrrto sermone. Vide fraginent Gi-jrci hujws re-
    '

    lorum et 1'iclorum inmtum opprimunt. Vide llist. velationisapud Eustralium Cousl nlinopvlitanuni
    Krcl., 1,12. n (De litn (unclttritm Slflli, p*r Leenem <ilatium), ct
    u
    i'eui]Wt flrillo. Viilellisl. Eccl., I, 10.
    i» apud rholium (171). Inl Iiiiegiaiii habes Latine apud
    us Hunium in atil. Vide llisl. Ercl. i, 1 1.
    ' Alttri Baron. (4. 415)
    d Septimo Honorii. Uaronius liauc revelationem ' Br.liani auxiiuwt f!a iiunt m rnnt lapdeum
    Ggil aii aiiuuiii llonorii vigesin um prinium, et meu- collocmil. Iher fusius nar at Beda iu Hisl. Bccl. i,
    diim dicit irr. psisse in hunc locuui l> il.r. quod B6- 12, sed m
    tempore assiguaiido autiquaiii ibidem
    pliiuo il am lloiioiii ponat; sed cave ne pulesdiffe- ii iii u. ii in udarn t. Ilic Ineus Chmnici clarius id
    i.niiam eise lul annniiiii; Bcda enim iu hacpeiioiln I'i oculi slaluit. CerUl euiin hic babemus tempont
    ;e

    nou nmiieial aiinus llnnorii ab nitiu impeiii. sed ab nolas ,


    qn.e bus eventus ai guslo admoduui spatio
    co i.iiiiiim tempure q.o cum Theudo io regnavil : iiicludunl. Ilinc eniui paiel aiubas Brilloniiin ad Ru-
    H onoriut, inqiul, cum Theodo^io mmore, etr. Qno- iiianus galiones qu.c in duodeci no Hislori.e raine
    I

    iikiiI.i e ad 21 a iium llunorii jungit


    Unruiiiiis ipse iuem ranlur, non soliim intra quindeceuiiium illud
    ln nri.ivii ii h oiosii; annos &c. quihus lionorius
    I Olironici liiisse qun llonoriua ei Tiieodosius snuul
    ihe o ius sim l im erium lenurr.nl Redi pnnit
    I i
    n',;ii;iiii"i, sed etiam uilra sep iiiiiiin anuum Hunoru

    sub Hoiii.ii n noiiune, llaronius sub Theudosii. Qund quo reliqnue Slepluuii mveniaj, et duoderimum Ho-
    rrslal ilillereuli.r, uuius lantuin e t anni, niin la su noi ii, quo Hierouy nus mortuus e.i. Hi »11111 uiriuque
    .iii. |uo sed varielale ralc li. Alque hnc eo diginus impatii el spcc rh.uarleie illMfuiti. Qnaili iriinii
    ali

    e>l nolatu, quod lu .iini> imperaloriis ho iiui tempo- solum im leliiiquuui, infra uiinum sr.
    gri leriiiiiiuiii
    um nnn Raronius soliim, sed ulii rliam viri dnsli mnt Vu g. III el 419, hcei »11111 in llnrat Chionno
    tiiiiii.iiiinii p issi sunl. paulo aliter ordinuii ur, sc. ab a 418 ul t. ii.V
    561 DE TFMPOKUM RATIONE. 55»

    meXL complessel, quo (empore Vandati captaCarlha- A Entisam Pliceniciaj uibem perlaium et rtigno liouore

    g ne Siciliam quoque deleverunt. Cujus captiv lalis cul um est. Hxresis ' Pclagiana Brillano um luibal
    Paschasinus, * Lilybeianus antisles, in epislola quani lidem, qui, a Gallicanis episcopis auxilium quseren-
    de ratione pasch.ili pap:e Leoni sciips t, meminit. tes, Gennanum Autisiodorensis Ecclesia; episcopum
    Ad Scoltos in Christuiu credcnles, ordhatus a papa el Lupum Tiecasenum a*que aposlolirx graii* anti-
    Ole.-tino b Palladius, primus episcopus miltilur stilcm fidei dcfensores accipiunl. Coiifirinaiil antisti-
    anno Tlieodosii o tavo.l Recedente a Britlania Ro- tes lidem veibo verilatis simul et miraculorum signis.

    inano exercitu, coguila Scotli et Picli reditus dene- Sod et belium s Saxonom Piclorumqne adversus f)t i-

    galione redeunl ipsi, ct totam ab Aquilone insulam toues eo tempore junclis viribus suscepluin, divina
    pro iiuligenis niurolenus capessunl; nec mora, cx- virtule rctuiidiiul; ciim Gcrmauus ipse, dux lielli

    sis, captis, fugatisque custoilibus muri, et ipso inler- factus, '


    nou lubae clangore, sed clamore Allcluia lo-

    rupio et aui, intra i lum crudclis prxdo grassatur. lius exercitus voce ad sidera lcvalo hosles iu fugam
    Miltitur epislola lachrymis xrumni-que referta ad verlit immanes ;
    qui deinceps ad Ravennam perve-
    Romana; polestatis virum .I.tium ter consulem vice- niens et sumina revcrenlia a Valentini no el Phtci-
    siino lerlio Theodosii pri cipis anno, petens auvi- dia susceplus, migravil ad Chrislum ; corpus liono-
    lium, nec impetrat. Interea fames dira ac famosissiina B rifico agmine, comitanlibus virlnlum operibu?, Au-
    profuges infestat, qua ccacti quitlam hoslibus dedere tisiodoruin defertur. /Fttus palrilius magna Oeciden-
    nianus, alii de monlibus, speluncis ac saliibus, slre- lalis reipublicx salus el regi quondam Attiue terror,
    nue repiignabanl, acslrages hoslibusdabanl. Rever- a Vaientiniano occiditur ; cum quo Hesperium ceci-
    tuulur Scotti doiuuni, post non inultuin leinpus dit regnuin neque bactenus valuit relevari.
    reversuri : P cti exlremam insu'% partem lum pri- [A. M. 4427. Chr. 476.] Leo annos XVII. Ilic pro
    iiiuiii et deinceps inhab laturi deti cnt. Famem prje- Tomo Chalcedonensi per universum orbem singulis
    f.ilain ntagna fiugum opulentia, opu'enlUm luxuria orihodoxorum episcopis singulas consonanlesque
    ei negligcnlia, ncgli entam lues accrrima et aerior misil episloas, quid de eodem Tomo senlirent re-
    inox hosiium novorum, i I est, Aiiglorum, plaga se- scribi sibi postulans. Quorum adeo con onanlia ile

    ctila rsl : qtios illi unanimi consilio cuiii rcge suo * vera Christi incarnatione suscepilomniuin r scripla,
    Vurligerno quasi defensores palrhc ad -e itivitandos ac si uno lempore unoque dictante fuissenl universa

    elegeruit, sed cxceptos mox impugnaicrcs atque conscripta. Tlieodoretus, episcopus civiiatis que, a

    expugiialores seuserunt. Xisttis, Romx episcopus, Cyro Persarum rege condiia, Cyri nomen habuil,
    fecit basilicam sanol* Marix matris Oomini. qux ab scribit de vera incarnalione Doni ni salvatoiis ad-
    anliquis Liberi cognominahalur. Eudoxia uxor Theo- C versus Eutychem, et Dioscorum Alexandrix episco-
    dosii p -incipis ab Hierosolyinis remeavit, bcaiissiiui pum, qui humaiiam in Christo carnein negant. Scri-
    Slcphani primi maiiyris reliquias qux iu hasilica psit el historiam Eccles a ticam a fine lihrorum Euse-
    S3ii ti Lau emii po il:c vcn rautur, secum defereus. bii usque ad suum tempus, id est, usque ad im-
    Blxdla et Attila fr.itres, utullar mque gentium reges, perium Leonis hujus sub quo el mortuus est.

    lllyriciim Thracia i
    quedepopula i sunl. b
    Viclorius, jubenle p.ipa llilario, scripsil Pasclialem
    [A. M. 4410. Chr. 459.] Maiiianus el Valentinia- circuluin DXXXII aiinnnnii.
    iius annis VII. Gens Anglnrum, sive d Saxonum, [A. M. 4444. Chr. 495.] Zen n annos XVII. Cor-
    Briltaniain trihiis longis navibus advehllur, quibus pus Barnabc aposloli, el Evangcliuin Maltluei ejus
    dum iler prnsperalmn doini fama referrcl, mittitiir slylo scriptum, ipso revelanie, reperitur. Odnaccr
    exercitus fortior qui, jiinclus prioribus, priino ho- rcx Goihorum Romam obiinuil, quam ex eo tempora
    sles ' a quibus peicbatur, abegit ; deinde, in sncios diutiiis eorum regcs tenucre. Mortuo Theodnrico,
    «rma verlens, lotam prope insulam ab Orientali cjus T iarii fiiio, alius Theodoricus, cognumento Vala-

    plaga usque ad Orcidentalein igni vcl ense subegii, iner. Gnthorum susccpit regnum, qui ulramquc Ma-
    coiilicla occasione quod pro sc militanlibus Brilones cedoniam Thcssaliamque depopul.ilus f st, et plurima
    mitius suflicicnler slipendia darenl. Jnannes Baptista U Rcgiae civitatis loca igne succendens Italiam quoquo
    capul suum duohus monachis oiienla ibus qui ob infestus occnpavit. Hunnricus, rex Vaudalorum Aria-
    oraiionem veneranl llierosolymam, jnxla Hcrodis nus, in Africa, exulaiis diffug^tisque plus quam
    quoudam regis habitaculum revelal, quod deinceps CCCXXXIV episcnpis Ca holicis , ccclesias eorum
    VARJANTES LECTIONES.
    Codd. plurimi, quot pelebat, nec incongrua esl ignor.mliam polera t, West. el Wilk.
    leclio; potior timen esl allera, q::am eliam conlir- » Typi Bas. el Col. sensum muliiarunl, omisso >rr/
    uial Paris. I, acc deulibus quanlum per sctiptorum clarore.

    SMITIIII NOT.E.
    •
    Lilybet nut. In Sicilia episcopus. Vide ejus epi- palriarcha Anliocheno, ad Oronlem II., inlcr Laodi-
    slnla apud Bucberium (P. 75). ccam ad Austrum, Arethu-am ad Bon am.
    et

    I,
    k PMadiut. ... episiola ad .Eiium. Hist. Eccl.,
    15. i.
    '

    17.
    Plagius — SS. Gtrm n.selLupus. Hisl.Fecl.,

    U
    rtigeruut. . Saxones. Hist. Eccl., i, 14, 15. « Suxon m Pi lorumque bellam lempore SS. Cer-
    d Soxojtet ilerum. Hist. Eccl., I, 14, 15. wu i el Lupi. H sl. Eccl. i, 2 '.

    • Emita. Adoni Etncssa, urbs archicpiscopalis sub b Viciorius Apud Bucbcrium (De Docl. temp ).
    ,

    563 BKD/K VENKRABII.IS OPKKUM PAltS I. - MHASCaLICA CENUINA. 584


    H-jusii, plehem rerirl anVeii suppliciis, »-1 quidem A I>\\ XII, qul esi anniu Diuclciiuni CCXLV II, post
    innumeris, mtnOI abscin.lens, linguas prcrcidtl, nec Cnosulaiuin l.ampadii el Oreslis, quo anno Codex
    lamen lu^no ;iii> ('athnlicar confessionis eripere po- promulgguis esr. ' Vietnr quoque
    Jiistiuianciifc orbi

    luii. Bril'.oi>e.s, diice Ambrosio Aureliano , viro Capoantn episeoi us librum de pa eha scribens Vi-
    modeslo, qui solus iorle Romanx gentis Savonum ctorii arguil errorcs.

    cjuili siqrerfneral, occisis in eadem parenlibus pnr- [A. II. 453». Cbr. r>*;8.1 luslinus minor annis XI.
    pura induiis, victricen; i-oruni gentem provotanies N rsis patritius Tolilam Cothorum rcftem in llalia
    ail pralinm, vincunt, ei ex co icnipore. nunc hi, superavit et occidil ;
    qni dcinde, per invidiam Ro-
    iiiiiic iili, palmam habuere, donec advena poicmior manorum, pro quibus miilla conlra Cothot lahora-
    tola per longiim poliretur insula. veral, actnsatus apud Jiisluium cl cnrijugem cjus
    [A. M. 4472. Chr. 521.] Anasusius annos XXVIII. Sophiam quod serviiio premeret Italiam, seccssit
    Thrasaniiiniliis, Vamlalo um rex, eatliolieas eccle- Neapolim Campaniae, cl scripsil gcnti Longobardo-
    tias clausit, cl CCXX episcopos exilio Sardiniam riiin. ut venirent cl possiderenl Itaiiam. Joannes,
    inisii. Syminathus papa iuter mulia F.ccl siaium Romanx Eccles x poniiiex, ectlesiam Aposlolomm
    oper , qnae vel a fundainenlis crcavil, vel prise.a re- Phihppi et Jr.eobi quam prxdeccs or ejus Pelagius
    novavit, ad beatuni Peirum, ct beatum Paulum, et B ccepcrat, fecit et dtdiravit.
    b aium Laurenlinra , pauperibus babitacu a con- [A. M. 1536. Chr. 585.] Tiberius ConsUnlinns
    suuxii , et omni anno per Africam, vel Sardiniam, annos VII. • Grcjrorius tunc apocrisiarius in Con-
    c iscopis qui in exilio erai t pecunias ct vestes mi- slaiilinnpoli, post Romanus episcopus, Libros ex-
    nistrabat. Ana tasius, quia haresi favens Eutycbclis positionis in Job condirtit el Kulychium ejusdem
    calholicos insecnlus esi, diviuo fulmine periit. urbis episcopuoa in fide nostra» resurrectionis crrasse
    [A. M. 4480. Chr. 5*).] Juslinus senior annos *
    Tiberio praesente eonvieit, ita ut ipse Augustus li-

    VIII. Joannes Roman* Ecclesia: purlilex Consianti- bmiii ejus quem de resurrcctione scripsil suis quo-
    ii poliin veniens, ad portam quae vocalur Aurea, que catholicis allegationibus destruens, deliberaret
    populoruni lurbis ei occurrenlibus, in conspectu flammis crcuiari debuissc. Doeebal euim idem Eu-
    omnium, roganti caeco luraen reddidit ; dum
    qui tychius corpus noslriim in illa resurreclionis glo ia
    rediens Ravennam vcnisset, Theodoricus eun cum impalpab lc, et ventis aereque sublilius esse futu-
    eomitibus carceris affl clione peremit, invidia ductus rum, contra illud dominicum : Pzipate et videte
    quia Calhnlicae pietalis dtfens r Justinus eum h no- c/uia spiriCus caruem et o»sa non Itabet, sicut me vide-
    rilice suscepkset : quo anno, id e,t, consulatu Probi lis Ccns Lnngobardormn, comilante fame et
    habere.
    ju lons, el Syiiiniacbum patrilium Ravennre otcidc- morlalitate, omnem invadit Italiam, ipsamque Ro
    ral, et ipse anno sequcnte ibidem subiia mortc ptriit, manam vastalrix obsidei urbcm, quibus lempore illo

    succedcnte regno Athalarico ne|>ole cjus. Hilderi-


    in rex pry: ral Albuinus.
    cns, Vandalorum rex, episcopos ah exilio reverli et [A. M. 4557. Chr. uOu.j Mauritius annos XXI.
    er.clesias inslauiare praecepii post annos LXXIV liirminigildiis Lcvigilrli Gothorum regis fliius, ob fi-

    haTelicse profanalionis. Benedi lus abbas virtublin dei catholiia: toufessioiieni iucxpiignabilem, a patre
    gloria claruit, quas hcatus papa Gregorius in libro Ariaao regni prrvatua iniiiiis, et in careen-m ac vin-
    * Dialognrmn scripsit. rnla projcctiis, ad extremum nueic sancta Dontinicac
    [A. H. «Sis. Chr. 507.] Jusliuiaiius .'uslini cx so- resurretiionis securi in capilc percussus, regnuin
    rore nepos annoa XXXYill. Belisarim patrilius, a coelesic pro lerrcno rex e.i martyr inlrariL Cujus
    Jnsli. iano in Alricam missus, Vandaloium gentem fraler Richardus, mox ut rcgnum pnst patrem arce-
    delevit. Cnrlliago quoque anno excessinnis sue '
    pil, i.mn-1'.i Gothorum cui pr.ceiat genlein, inslanle
    XCVI recepta esl, pulsia deviclisque Vandaiis, el Leandro, llispaliiano episcopo, qui el Hinninigitdum
    1 b
    GeiisiiierortgceorumcaploConsiaiitiuopolim mis- docucrat, catbolicam ronvcrtil ad lidein. ' G ego-
    so. Corpus S Antonii inonachi divina revelalione re- riusRomana: Eeclesiic ponlifex, «t doctor cximius,
    pert'nuAlexaiidriamdef rtur, el incrclesrabeaiiJoan- anno Mauritii imperii dccinio terlio, indiciione de-
    nis Baptisue bumatur. • Dioursiiis 1'as.lialc- scribil cima Syiiudum cpiscoporum XXIV ad corpus
    leriia,

    rjroulos inc pie.tis a.b anno d minit.e in arnationis beati apostoli Pelri congregans dc n.tessariis Etcle-

    VARIA.NTES LECTIONES.
    EdJ. Bas. et CoL IX. sed cnntra Codiees reliquns.
    1
    * Edd. Bas. et CoL, XC VII, niaie, ei siue au-io-
    * Ms. Westin., ^ >j../'d, m>.i solus, quare a leclore ritale.
    quodalh i le«HC vidclur. - Kdd. Ras. ei Col. ad Marg., Ctitmtro.
    SMITHII N01\«.
    * Ambroim .lnre/iVinJs Hesl. Kcel.. I, 16. Bedam {Pe fi<ii. temp. cup. 4'i. rmra i7. et
    tfJM.)
    d
    Ceiiimero. H rmaitus Conlraelus, ad a. 551, Virtor Capiitiiiiis. Vide ejus fragnKiin ;i|.n,l Ue-
    (>eilainerum appellai, aiUlens ciun /wil ali uot annot dam {Lib ,le Hm
    temp., cap. 4 , tevera 51, *l 4e
    u Jusliiiiaiitt comuem e/feetum.ei in l.rmiitoa Purtho- .Eipnnociio vernati).
    rnm ad ros arctnilot conslttulum. ' Cre oriut Apucnsiunut Expot tio in Job ....
    bionysiut PjTujuus Vide hiiuis epislolas
    ' duis Eiilyehii conviciw Vide Hisi Kcol u, i. ,

    taschalos :ul linem frtnvii et Biir.hrrii dn Iloet. ' Cregenus Analot CMWrtii. Vi.if Hm. Eccl., I

    lemp. r.yiliiniin pHt,rhalmm relii|iuas vi.le i|>ud 11; ||, l.

    Maruni Stoli (.'hroniton dc hujus talctbs : vide


    565 DE TEMPORUM RATIONE. 566

    siie decernit. Idem, missis Biillaniatn Augustino, A tunica ejus indulus quidam da-moniacus curatus est.

    Melilo el Joanne , et aliis pluribus cum eis monachis Interea superveniens cum excrcitu Heractius prio-
    limenlibus Ueum, ad Cliristum An los converlil. Et ccps, supcraiis Persis, Cbristianos qui erant capti-

    qutdera jtdilberclns, inox ad Cb isli graliam con- vali reduxit gaudentes. Keliquix bcali martyris Ana-
    versus, cum gente Cantuariorum cui praeerai, proxi- slasii primo monasleriuin suuin.deinde Roinam, ad-
    misque provinciis, eliam episcopum docloremque vectae, vcncranlur in monaslerio bcati Pauli apostofi
    suiun Aiigitstinum, sed et caeieros sacros antistites, quod dicitur ad aquas Salvias. Aruio Heraclii regni
    episcopali sede donabat. Porro genles Anglorum ab XVI, iudictione XV, e Juluinus, excellenlissimus
    Aquilone Umbri fttiminis sub rcgibus <£lle el /Edil- rex Anglorum, in Britlania Transumbranae geulis
    frido silae, necdum verbuni vila- audierattt. Grego- ad Aquilonem, prsedicante Paulino episcopo quem
    rius * decimo ikiiio anno Mauritii, indiclione quarta, miserat de Caulia venerabilis archiepiscopus Juslus,
    scribens Auglislino, l.ondini quoque et Ebuiaci epi- verbura salulis cum sua genle suscepit, anno regni

    scopos, accepto a sede apost dica pallio, t> Metropo- sui uiideciiuo, adventtis aulem Anglorum in Britta-
    litanos esse debere decernil. niam plus miiius annos CLXXX, eique Paulino se-
    [A. M. 4565. Chr. 614.] Phocas annos Vlll. Hu- dem episcopatus Eburaci donavit. Cui profecto regi
    Jussecundo anno, indictionc VIII, Gregorius papa B n auspitiuifi venturse
    i fiHei et regni cccleslis, pote-
    iuigiavil ad Dominum. Hic, rogsnle papa Bonilacio, stas quoque terrem creverat regm, iia ut umversos
    sialuii sedem Romanat ct apos olicae Eccjesise c put Briltaniae fmes, quod nemo Anglorum ante eum.qua
    esse uiunii m Ecelesiarum, quia Eccle ia Conslauii- vel ipsorum, vel Britonum, genles habilabant, sub
    nopolitana priinam se omnium Ecclcsiarum scribe- ditione acciperet. Eo tempore exortum apud Scotos
    bai. Idem alio papa Benifacio petenle, juss.il in ve- in observatione paschae errorem Quarladeciu a-
    tcri fano quod ° Pantbeon vocabaliir, ablatis idolola- norum ' Honorius papa per episiolain reda guit ; sed
    triafi sordibus, ecclesiam beaiae seinpcr virginis Mu- et Joannes qui successori ejus Severino successit,
    riJL- et oninimn martyrum f eri, ut ubi quondam um- ciim adbuc esset elcclus in pontilicatum, proeodem
    niniii non deoruin, sed daemeniorum, cultus ageba- pascba eis, siiAul et pro Pelagiana haeresi qusc apud
    inr, ibi deinceps omn uin fieret memoria sanclorum. eos reviviscebat, scripsil.
    Persae, adversus rcmpublicam gravissima bella gc- [A. M. 4595. Chr. 642.] Heraclunas cum matre
    renles, mullas Romano uin provincias et ipsain Hie- sua Martina annis H. Cyrus, Alcxaudriae, Sergius ec
    rosolymam auferunt, et desirucnles ec lesias san- Pyrrhus, regiae tirbis episcopi, Acephalorum hiere-
    cta quaeque profananles, inter ornamenia loco- sim instaurantes, uuam operationem in Christo divi-
    rum vel sanclorum vel communium quaeabstulere, " nitatis el humanitalis, unam voiuiilatem dogmati
    eliam vexillum doiuinicae cru is aJbducunt. zant. E quibtis Pyrrhus iis lemporibus, id est, sub
    [A. M. 4591. Chr. 6 0.] Hdraclius annos XXVI. Theodoro papa, Romam venieus ex Afriea, fl ta, ut
    Angsiasius Persa monachus nobi e pro Christo mar- posl apparuil, pcenitentia, obiulit eidem papae, prae-
    lyrium palitur; qui natits in Perside magicas a pa- seute cuncto clero et populo, libellum cum sua sub-
    trc puer artes discebat, sed ubi a ca, livis Chrislia- scriplione, in quo condemnareiiliir omnia quae a se
    nis Chrisli nomen accerer<u, in eum mox animo vela deeessoribus suisscripla vel acla sunt adversus
    lolo conversus, relicia Perside.Ch.dcedoniain Hiera- Catholicam iidein : unde et hcnigue suscepius est ab
    pnlimque Christum quaerens, ac deinde Hierosoly- eo quasi regise punlifcx civitatis. Sed quia reversus
    mam petic ; ubi, accepta baptismatis gralia, quarlo domuin, repetiilel errorem domeslicum, memoratus
    ab eadem urbe milliario monaslcrium abbalis Ana- papa Theodorus, advocatis cunctis sacerdofibus et
    stasii inlravil, ubi VII annos i-egulariter vi ens, dum clero in ecclesiam beati Petri aposiolorum principis,

    Cuesaream Palaestinae orationis gratia venisset, ca- condeinnavit eum sub vinculo anathematis.
    ptus a Persis, et multa diu verbera inler carceres el (A. M. 4594. Chr. 643.) Constantinus, filius He-
    vincula Marzabana judice perpcssus, tandem milli- raciii. mensibus VI. Pyrrbi successor Paiilus non
    tur Pcrsidem ad regcm eorum Chosroem, a quo, tantum vesana doclrina sicut decessores ejus, sed
    terlio per intervalla tempoiis verberalus, ad extre- ei aperta persecutione Catholicos cruciat, apocri-
    inum una suspensus manu per ires horas diei, sic siarios sanc;* Ecclesiae Roir.anx qui ad ejus corre-
    decollatus cuiu aliis LXX martyrium complcviu Mox ctionem missi ftierant, partim carceribus ,
    parltin

    SMTTHII NOT^;.
    * Decimo nono. Codd.in Beda; Cbronico, decimo ' Honorii et Johannis PP. epistolee ad Scotlot de
    octavo ; sed in fli t. Eccl., i, 29, episiola Gregnrii Paschaet Petagio. Ilis.t- Eccl., n, 19.
    papas de consliiuendis metropolitanis dala esl anno t ISe ac onas Apud aliossequitur Heraclium Con-
    decimo nono Mauricii, indicL quarta ; atque ila ne- siantius vel Cnnstanti as ejus ex priore conjiige li-
    cesse est Unde et eccimus tertius Mauricii annus iius, dicitnrque mense quarlo a Martiua Nc-verca
    reclebic snpra appellatur decima teriia indictio. veiieno sublalus ;
    post hunc Her clonas vel Hera-
    h Metropolitanos decernit.
    Vide Hisl. Eccl., i, 29. rlcnnasrinn matre Marlioa seuishaud amplius men-
    c
    Cregoriut ntigruvil. Vide llisl. Eccl., u, 1. sibus posl hunc Cunslans queiu Buda Cnii6taiilinnm
    ;
    d Pantheon. Vfde Hist. Eccl., n. 4. infra appeilai, C nslantii v.-i Constantini lilium. Ado
    .Editimt Paulinut EHiracum. Hisl. l me'i et Hcrmannus Bed» ordinero et cbrono-
    E«cl., n, 9. logiarn sequuntur.
    ,

    567 DF.n/G VENEKABILIS OPERUM PARS I. - DIIUSCALICA GENUINA. 5«S


    eiiliis, pjtiiui ve.beriliu» afliciens. SeHet uliareen- A cpisc piCL. pra?*iilenie Gcnrgio nairiarcb.i regue
    rum iu iluiim PlaciMi* s cralum iu venerahili or:iculo urbis, ei Anlinchia Macario. Kt eouv cii siini qui
    iubveileiisdiripuii, proluhenseos ibi lem mssascele- uii.iui voliiulalem et nprr:iiinni'iii astruehanl in Chri-
    bra/e. Unde et ipse, lieul priccessoiesillius, :il> apo- slo fhlsasse Patrum calbolicoruni dicla perplurima.
    stolira sede jusia doposilionbj uliionc damnatiis esl. Fmito lulSfH coiifiiclu, Georgius correctus esi, Ma-
    iA. M. It& Clir. 071.) ConitonUnnt, lilius Con- carius vero cum suis sequacihus, simul et pr*deces-
    slanliui, anni- XXVIII. Ilic dcce, lus a Paulo, sicul soiihus, ( yro, Sergio, tiouorio, Pyrrlio, Paulo el
    tlerarlius avus cju> a Seigio ejusdem regi^e civiialis Pelro , anaiheiualizatus, el in locuin cjus Theopha-
    rpi copo,ex|io:iiit lypiiin sdversus calliolicaiu lidem, nins alibas de Sicilui Anlim-liia: episcopus f clus.
    ncc unani nec duas volunialcs aut operatinnes in TanUque gralla legalos catholica: pacis comilala esl,
    Cliristo dellniens esse couliletidas, i|iiasi nibil velle ui Joanocs, Pnriuensis cpiscopus, qui srat uuus m
    vcl operari eredendusCnde Martiuus
    sit Cbristns. ip is, Dominica octavaruin l':isi li:c lui-MI pubiicas
    papa, congrrgata Knma: synodo, C el V episcop - in eccle ia sancta: Sophia: rnrain pri ci, e et patri.r-
    nim, damnavii sub anatbemate prxfalos (yrum, Ser- cba Laline eetebraiol. Hsec est sexia synodus uui-
    ginin, Pyrrhuin ct Pauluin ha?rrlicos. El posl bac versalis ' Conslanlinopoii celebrata et Grajco ler-
    missus ab imperalnre Theodoru* exarchtts lulil Mar- B mone conscripla lomporibus papat Agaibonis, eic-
    linum p -ip.ini de Ecclet-ia Conslanliniana, perduxit- quenle ac residcnte piissimo principe Couslanlina
    que Conslaniinopolim qui post hsec ; relegalus iiilr.i palaliiim suurn, sunulque legatis aposlolicaisedis
    • Chersonam, ibideui vitani finivit, mullis in
    eodem el episcopis CL rcsidenlibtis. Pnma cniin tmiversalis
    loco virluluiii signis usque bodie refulgeus. Facta esl synodus in Niraja congregaia esl coiitra Arium
    auiciu synodus prsfata anno nono imperii Conslan- Con-
    CCCXVlll Palrum, irmporibus J lii papae, sub
    I ni, mensc Octobri, imli tione octava. Conslanliitus
    stanliiio principe. Secunda iu Coitslantinopoli < L
    rinceps,\ iial.ano p pa nuper ordiuaio, misil bealo Macedonium ct Edoxium, lempori-
    l
    1'atruin, coutra
    Petro apostolo Evangclia auiea gcmmis albis inira; bus Damasi pap* et Cmliani priucipis quando ,

    magiiitudinis in circuiui o nala ipse posl aliquol


    ;
    Neciarius ei.lcin uibi esl ordnulus episcopis. Ter-
    annos,id est.per indiciioncmsexlamvcnieiisRoniam,
    lia in Ephcso, CC Palrum, contra Ncslorium Augu-
    oblulit superal are ipsius pallimn auro textile, tolo
    siie urbis episeopum, sub Theodusio mngno principe
    exercitu cutn cereis eccLsiatn intianle. Sequente et papa Cosleslino. Oti nla in Cbalredone Palrum
    nnno facla est eclipsis solis quam nostra aHas memi- DCXXX, sub Lcoiii' papa, lemporiluis Maiiiani prin-
    nil, quasi deciina bora die, quinlo Nonas M ias. cipis, contra Eniych m ncfandissiiuoriim prsc iilein
    >Theodorus archiepiscopu* el Hadrianus abbas vir C monachoriim. Qu ula item lem
    in Consianlinopoli,
    jeque dociissimus, a Vilaliano missi Bi ittaniam, plu-
    pnribus Vigili i^pa', sub Ju liniano prncipe, conlra
    rimas Ecclesias Anglorum doclrina; Ecc!e»iasiice
    Tbcodoruin cl onines luerelicos. Sexia bacdequa
    fnigc fuecundaverunl. Cotistanlinus, posl pluiimas et
    iu piascnti dixinius. Sancla ct perpetua virgo tbri-
    inaudiias depra? laiiones provinciis faclas, occisus in
    sii <* iEdilibryda, lilia Auna: regis Angloruiu, etpri-
    balneo piriii in.lictione duodecim Ncc longo post
    .
    mo ateri viro pennagnilico, et post Ecfiido regi,
    teinpore eiiam Viialianus papa ccelcs ia regna peliit. conjnnx dala,p stquam XII aunns llioruni incnrrupla
    IA.M.4 59.Chr.u88.]CoiiManiinus lilius Gonslan- servavit inaril ilcni, post rcginain, suinplo velamine
    tiu superioiis regis aunis XVII. Saraceni Siciliam in- sacro, virgo sancliinonialis eflicilur : nec inora eiiam
    vadunt, el pued | niinia secuni ablala niox Alexandriarn
    virgiiiuui 111:11 t-r el nutrix pia sauclaiuin, acceplo in
    redemii. Agaiho pa r a, cx ingatti Consiaulini, Hera-
    conslruciuluin mnnaslerium loco quem Gtge vocanl,
    clii el Tyberii prineipuui piissiuioium , misit in
    cujus nieriia vivacia les atur eiiam mortua e.iro,
    regiam urben legalos suos, iq quibus erat Jnanncs XVI annos sepullnne, cum
    iiu;i' posl veste qua iu-
    R nun.e Ecclesi* lunc diaconus, non longe post voluta esl incorrupta reperilur.
    rpiscopus, pio adunaiione fai ienda sanctaium Dei [A. M. iG4'J. Chr. 608,] Jusliiiianns niinor filius
    Ecclesiarum. Qni, bcnignissime suscepli a revcrcn- D Constanlini annos X. Ilir consiituil pacem cum Sar»
    lissimo lldci caiholica: delensore Cousianlino, jussi cenisdecennio lerra inariqne. Srd ei provinci.i 1 ica
    siinl,remissis disputalinnibus philosnphicis, pacilico
    subjugalaesl Koinauoiiiiperio.qu.rfiierat leula a Saru-
    colloqui de lidc vera perquirere, daiiseis debiblio-
    cenis, ipsaquoqueCaiibagine ab eiscapu eldpstiucla.
    1

    llieca Constaiilinopolilaiw cunitis antiqiiorum Pa- Ilic henij.' memoria: poiiiilircm Komana* Ecrlcsiiu
    truin quos pelebant Jibellis. Adluerunl auiem Scrgium, quu
    et * crralic.r su* synodo, quam ConsUn-
    SMITMII NOT.E.
    • Chenonam. Civiiaiem ad Bosphorum Cimme- fessio lidei orcideni.ilis Ecclesiae, quam Agntho p»pa
    rium iisleiupoiibiis iiiagn.ilum exsilio celebrem. a synodn Koinana eniilil, el cui Wilfndus nosier
    b Theodorui el Uadnauui liiitianiam miui. Vide subscripsil, de qu» vide |lh\l, EccL, v, 0.
    Uisl. Eccl. iv, 1. * .VJiltlirytla. Vidfi llist.Eccl , iv, 5. Iil.
    « Coniiaiiiinopo i ccltbruta.
    Srcrelario Magni In Erratirn-. Ilaeesl qiuc a Ju-n iano Hhiiioiiaeio
    «
    Palalii. Triillo diclo. Ad synoduiu uaDC
    sexlaiu lcin- b ilui.i esl in siippleniriiluin svnodorum quiulw el
    pore Conslaiilini Pngonali haliil.im lelorenda sunl sexta:; umle et nomen 0uini-Se»l* nieruil. Beda
    Ada tynoili llielbfeldciisis, ds qua vide llisi. Ecrl., ill.mi erialic.iiu ippelbjl, quod aiicloriUlem ouunbus
    t, 17, Nota ctiam quod huic syuodo iiiscrilui pru- uuilt* qu.estUin, iuiu lilquauut) obleuuiit, Biam
    569 DE TEMPORUM RATIONE. 570

    linonolifecerat, favere etsuhscribcre noluissct, misso A *• l' al| c donalioncin aurcis scripUui litteris Romam
    etZacliariaproto-paUriosun.jiissil Consiantinopoliin dircxil.

    deportari. Sed prxven l mililia Ravennalis urbisvici- [A. M. 1655. Chr ."!'!. | Jusliniauus seeundo cuui

    narumqite p.iriiu n jussa principis nefanda.el eumilem Tiberio lilio • annos VI. Ilic auxilio Terbclli regis Vul-
    Zachariam contumeliis et iiijitrii* ab urbe Itonia garoruiu regnuni recipiens, occidil eos qui se expu-
    repulit. Idem papa Sergius ordinavit venerabitein ler.iul palrilios, el Leonem qui locum ejus usurpa-
    virum • Vilbrordum, cognoniincClenieiitein, Fresu- veral, nec non et siicccssorem ejus Tiberium ,
    qui'

    num genli episcopum, inqua osque liodiepro xterna euin de regno ejecltim tolo quo ipse regnabal leiu-
    pali in peregrinus, est enim de Brillnnia genlis An- pore, in eadem civilate in etistoilia lenucrat. Calli-

    glorum , innumera qunti lie diabnlo delrimenia < l iiicum vero palriarcbam, erutis oculis, misil Romam,
    Chrislianse OJeifacit augmcnta. Juslinianiisobculpam rl dedit episc 'palu ii Cyro qni eral abbas in Ponto
    perfi lis regnigloria privattisexsul in Ponluniseceilit. eiiuiqiie alebat exsulein. Ilic Constanlinuiii papama.l
    |A. M. 4652, Clir. 761.] Leo mnos II. Papa Ser- se vcnire jubens bonorifice suscepil ac remisit, ila

    gins in sarrario beali Petri apostoli capsam argen- uleumdicDoniinica missassibi facerc jubcnscommu-
    leam qux in angulo obscurissiino diulissitne jacuerat. nioncm de tnan i ejus acceperit : quem prosiratus in
    el in ea criicein divcrsis ac pretiosis lapidibus ador- jj i e ira pro suis peccatis inler c lere rogans, cuncls ec-
    natain, Domiuo revebjnle, r.-perit, de qua tractis IV tlrsix privilegia renovavil. Qui cum excrciloin niille-
    pelalis quibtis gemmx iuclusx eraul, mirsc magnilu ret iti Poniiiin, miillumprobibentcpapnapostolico, ad
    dinis portionem ligni salulif.ri dominicae crucis in- com,>relieinlendiim Philippictnn qiiem ibi relegavcrat,
    lerius reposiiam inspexit; qux ex lempore illo cotivcrsiis omnis exerailiM ad parlem Pbilippici fecit
    annis omnibus in basilica Salvaloris qu« appellaia eum ibidem iinpcratorcm, reversusqnc ctiin co Con-
    Constantiniana, die exalutionis ejus, ab oinni oscu- stniiliiiopoliin pugnavit conlra Juslinianum ad
    latur atque adoratur populo. Revcreniissimiis Eccle- duodecimuin ab urbe milliariiim , ct vicio alque
    six Lindisfarnensis iu K itunia ex anachorila aulistes o ciso Justiniano regnum suscepit Philippkus.
    ' Cutbberlus lolam ab inlani a usque ad seniuin [A. M. 41567. Chr. 716.] ' Philippicus auno I, men-
    viuin miraculorum signis inclyiam duxii; cujus diiui sibus VI. Ilic ejecit Cyruin de poniificalu cuuique aJ
    XI annps mauerel corpus huiiialuin , incorruplum giibernanduin abbalis jqro mona teiiuin suum ,

    post li«c, quasi eadem hora diTuncti, simul cum ve- Ponium rcdire pr<cccpit. Idem Cnnsiantino papte
    ste qtin legehaiur, iiivenlutn esl , sicul in libto de misii liticias pravi doginalis, quas illc cum aposlolicse
    ejus Vila et virlulibus, et prosa uuper et hcxanielris se.lis concilin respuit ; el hnjus tei cnusa fecii pi-
    versibus scnplo , silte aliquot aunos ipsi signa- C cluras in pnrlicu sancli Peiri quse Acla VI sanclniutn
    vnniis. yiindoruin unirersalium cnnlineicnt. Nam el hiijiis-

    [A. II. 4659. Chr. 708.] « Tiberius, annos VII. Sy- modi picturas cum baberentur in urlie regia Philip-

    no.lus Aqu feise facla, d ob iinperitiam lidci quinium picus jusseral auferri, st iiuilque populus Romaiius
    universale coiicilium suscipere dillidit , donec salu- ne hanclici imperaloris notnen in charlas, aut figu-

    taribus beali papw Sergii moniiis in trucU, et ipsa ram soliJi, 6iiscipcrciil ; uiidc nec ejus efligies ia

    buiccumcxterisChrisli Ecclesiis adntiere consenlit. ecclesiam inlrnducta est, nec numen ad mis arum
    Gisulpbug, dux geniis Loiigohardoriim, Benevcnli, snleiiiiii.i prolntum.
    Campaniam igne,gladioelcaptivi aievaslavit,cumque [A. M. 4670. Chr. 7I'J] s Anastnsus annis III. Hic
    iion esset qui ejus impetui resisteret, apostolicus Philippicum capluui oculis privavil, nccoccidil. Idetn
    papa Joannes, qui Sergio sticcesseral, missis ad eum iilteras Constanlino papae Homsin per Scholasiicuni
    sacCrdolibiis ac donariis perpliirimis, universos rede- paiiilium et exarchum lulix direxit, iiuibns sc fau-
    mil capiivos, alque hostes domum rcdire fecit. Cui torem caiholica: lidci, et sancti sexli concilii piffidi-
    successit alius Joamies, qui inter mulla operum illu- catorem esse docuil. Lititlibrandiis, rex Long.»har-
    sirium, fecil oratorium sanctx Dei genitrici opere doruiii, doHalionem paiiimonii Alpium Cotliarum
    pulcherrimo intra ecclesiam bcali Pelri apostoli. quam Hereberechlus rex fccerat et iilc repelierai,
    Hfereberctus, rex Lniignbardoriim, niullas corles et adinoiiitione venerabilis papas Gregorii conlirm vit.

    pairimonia Alpium Colliarum, qu* quondam ad jus Ecberclus vir sanctus de genle Anglortim, et sncer-
    periiiicbanl apostolicse seJis, sed a Longnbardis mul- dotium monachica viia eiiam pro cuilesti p»tria pc-
    tu tempore fueraut ablata, restiluit juri ejusdem sedis, regrinus exornans, plurimas Scolicx genlis provin-

    SMITHll notj:.
    lamen el subilem, ]n Lalina prxierlim Ecclesia ,
    tuto atiribiiii, seJ cotilra melinriiin auclorum qui de
    rciinere tion poluii. iislemporibus scripserunl li lem.
    • Vitbrordum. Vide llist. Eccl., v. II, 12. ' Pliilifipicus Bardanet, iiomine allero ciim impe-
    k Culhberctut. ViJe 26 al 32, eiEccl., rio assumpio.
    llist. iv, a Duos illi aiuios nttiibuit Sicbardus «t
    librnm de ejus Vita, quem infra edimus sun loco. sex inenses, se<l reliqui Beda; Codd. uuuni, quujus
    ^Tiberittt. Nomen ei imperatoriuin Tiberiut, Cen- e iaiu concordat histoiia; series.
    lilitium «imurus fuil.
    .4/ * Aniuitt.uiis. Nomen verum Arlemint fuil Annum
    <i
    Ob
    impeiiiiam fidei. Non intellecla salis lunc quein Sicliardus Pbili pico a Ididil, Auasta io demii,
    lemporis triuoi capituloruiii causa. quod fecii et Baronius. Scd recU eai reliquoium
    * Aunot VI. Baroniusoclo annos Jiuliniano resti- Beiue Coild. cbronolojjia.
    :

    57» BED.C VEJSEKABILIS OPKRUM PARS I. - DIDASCALICA GENUMA. 57*


    dll atl canonicarn paschalis teinporis absrrvanliam A rali ut sicutGrxei ScpluaginU Iranslatorutn Edi-
    aqua d ulius aberraverant, \<>.\ prxdicaiinne con- tione utentes, de ea sihi siiiique leuiporurn libros
    verlit n.n.i ab liu- ii n ilione Doinini DCCXVI. cnodidere, ila et nos, (|ui per heati inlerprelis Hie-
    [A. M. (171. Chr. 720.] Thcodosius anno I. Hic ronyiui industriam puro Hebraicx verilatis fonte
    electus in irnperaiorem Anastasiuni apuil Nicxani ci- polamur, ti-mporuni quoque ralioneni juxla hanc
    viutein gravi pradio vicil, daloque sibi sacrameiilo, scire qiteaiiitis. Quod si qui lahorem liuiic nostrum
    clericum lleri ac presbyleruin Iimi urdinari. Ipsc culpaverinl esse supernuiim, accipiant bi quicunque
    vero ut rcgnum accepit, OM rssel calliolicns, moi Mini jiisiiiin, salva charilale, rcsponsum, quod piw-
    inregia urbe iniagiiicm ill.nn vencraiidam, in i|iia latus llieronvmus prbm cosmographise calunmia-
    sanclx VI synodi eranl depielx et a Philippiro i'u •- loribus rcddit, ut si displiccl non lcgaut. Cxlerum
    runl Je^eeuc, prislino inloco erexil. Tilieris fluvius cunclis in coinnuine suademus, ul sive quis ex He-

    alveum suum egressus inulta Kontaux f cit exitia braica veritale quae ad nos per ineinoralum iuicr-

    civiiati, ita ul in via lata a°d iinam et semis sutiiram pretein pura pervcni&se etiain hostibus Jtidxis in

    excresceret, atque aporla sancli Pelri usquead pon- prolessn esl, sive ex Sepluaginla inlerpretum trans-

    tem Milviurn aqux se descendetiies conjungerent. latione, quae vel ininus sollicite priino edita est, ut

    Mansil aulem diebus VII, donec, agcnlibus letanias '» mulli adstruuni, vel post a gentilibus corrupta, ut
    crebras civibus, octavo demum die revcrtii. His brato Auguslino vidctur, seu cerle rx titrisque com-
    lemporibus mulii Angloruin genlis, nobiles et igno- inixto opere Codicibus ul sibi visum fuerit, lcmpo-
    bi es, viri et feminx, duces cl privali, divini mm ctirsum nntaveril, et sive prolixiora seu bre-
    amoris in linctu, de Britlania Romam venire con- viora, Iransacti sxculi tcmpora signaverit, autsignata
    sueverant, inter quos eliam reverrntissimus abbas repererit, r.uliatenus tamenex boc longiora vel bre-
    meus Ceolfiidus annos nalus LXX.V, cum esset viora i|iiaere»lant saxuli lempora putel, memnr sem-
    picibyier annis XLVH, abbas atitem XXXV, ubi prr dominicx sentenlix : Quia de dic ultima et hora
    Lingonas pervcnil, ibi defunctus atque in ecclesia nemo scil, neque angeli catlorum nisi Pater io/ui.

    bealorum Geminorum martyrum sepultus esl : qui Neque eniin tillatenus stinl audiendi qui suspicanlur

    inier alia donaria qu* adlcrre disposuerai, misit bujus sicuii slalum sex millibus annorum ab initio

    ecclesix sancli Pelri Pandeclem a beato llirronyino fuissc definitum, el, ne contra sentenliam Domini
    in Latintun ex llebrxo vel Cncco fonte trans- venire videantur, addunl incerlum morlalibus quolo

    latum. anno sextx milletiarix pariis venturus sil dies jv-


    [A. M. 4680. Clir. 729.] b Leo annis IX. Saracrni, d cii, cujus lamrn adventtis inaxime circa lenninuiu

    cum immcnso excrcitu Consiantinopolim venien-


    * sc * li millenarii debeal sperari. A quibus si quxris
    les, iriennio civiutem obsidenl, donec civ bus multa ubi hxc pu anda vel credenda IrgerinL, mox stoma-
    instanlia adDeum elainantibtis, plurimi eorum fainu, chantcs, qui» aliud quid respondere non habent
    frigore, peslilentia perirent, ac sic perlxsi obsidio- Annon legisti, inqiiitinl, in Geursi quia srx diebus
    nis abscederent. Qui inde regressi Vulgarorum gen- munduin fecerit Deus? tinde inerito credi dehcl
    tem quse esl supcr Danuhium bello aggrediuntur , el eum plus minussex millibus annoruin esseslaturutn.
    ab hac quoque vicli refugiutit, a,c naves reptilunt Et quod est gravius, fuere qui propter septimum

    suas. Quibus rum altum pelerenl, ingruenie subita diem in quo requievit Deus ab oprribus suis, spe-
    tempcsUle, plurimi etiam mersi, sivr, confractis per rarent post sex unnorum niillia sanctorum laboris in

    li lora navibtis, sunt necaii. Liuthbrandu , audirns luc viu inoruli, septimo inille annoruin curriculo
    qtiod Saraceni, depopulaia Sardinia, ciiam loca eos post resitrrrctionem in hac ipsa viu iminorUles
    facdarent illa ubi ossa sancli Auguslini episcopi in deliciis el multa bcatitudine regnaturos rsse cum
    propler vasUtionein Barbarorum olini irunslau et Christo. Veiuin his quia hxretica sunl el frivola,
    tionorifice furranl condiu, inisit, et, dato magno fuuditiis omissis , inlelligamus sincere et catbolice

    pretio, accepil, et traiistulil ea inTicinis, ibique srx illos dics in quibus mundi hujus ornatum perfe-
    cum debito tanlo Palri bonore recondidil. ^ cil Detis el sepliinum in quo ab omni opere suo re-

    CAPUT LXVII. quiivit, qucm ob id perpeiux quietis benediclione


    Reliquttv iexlcr a-tdis. sanclificavit, nnn srx annorum millia sxculi labo-
    Huec de cursti prxteriti sxculi ex Hebraica veri- ranlis et seplimum rcgni bcatorum iu terra ctitu
    talc prout potuimus elucubrarc curaviinus , xquum Cbrislo, «ed sex polius xutes siguificare muudi la

    SMITIIII NDT.t.

    Theodotiut. Adramyltenus.
    * ulln consillo in mrdio siioriun posuerunl, perfuni-
    b Leo. Cui nomen a palria Itauricut, * baptismo que calculando ac si Lcoix tanluiii annns rcgnass*!.
    Conon fuil. Huuc annis ix regnasse dicit Beda , sci- Nniiiis atilcui Leonis annus est a Christo nalo sccun-
    lirei cmnille ha-r scribrrrt. Kegnavit enim xxiv Uu diim compiilum vtilgarrm 724 scd srcuuUuin Dcrfae ;

    annus, sed Beda in nono rjus aono Chrnnicon clau- ipsius Chronicon rl srrirm annoriiiii a se snb iiupe-
    dens ullcrius non niiuieral. Vix credihile esl hanc ratoribus dlgtttorwn perliugil annuiii 7"W n«c
    , ;

    obscrvationcin doclos viros, imo Adonein ipsum el itioliinii abesl Palmerius, aliiquc, lnrule horuniim-
    Heriiianouiii laluisse. K» Umen Imi illoriim Imnpo- peratoriim, sicil ei de omiiiuin ferc aliorum, lentpo-
    riini in scquemlis aucloruni verbis aeruril.i%, uli|iiod nbus varic scripseiinl.
    Heda ; ousiilt.i posuit in fine (ihronici, illi ahsquc
    :

    573 BE TEMPORTJM rUTHMUi. 574


    beritis in quibus sancti lahorant in hac vita pro \ delice persccntionem triinn semis ann runi fulnram
    Christo, et sepliinam perpewa» quictn in alia vita fidcs Ecclesiae lenel. Sed ne haec improvisa veniens
    quam solutfe a r.orporibus percipiunl anima: BancUe omues pass m i|uos imparatos in»enerit involval,
    cum Cliristo. Quod animariun Sahbalum tunc iu- Enoch et hliam uiaximos prophelas el doclores anle
    chuasse recte creditnr, cuin primus Ghristi inartyr hujiis exorlum vcnturos in mundiim, qui Israelilicam
    carne occisusa fralre mox aninia est setcruain trans- ptebem ad fidei converianl griliam, atque ad prcs-
    lalus in requiem, tunr auteui f.erficietur cum indie suram lanti lurbinis in parte el ctorilin insupera-
    resurreclionis animaj eliam corpo a incorrupta re- bilem reddant. Qui cu<n ipsi prirno tres semisannos
    cepcrinl. Et quia milla selalum quinqne prseierilarum prredicaverint, ei sicut de uno enrum Elia propheta
    millc annis acta reperilur, sed aliae plures annos, Ualachias pr<edixit, converte int corda patruin in
    aliee pauciores, habuere, neque ulla alteri sirnilem fihos, id esl, anliquoriim Cdem dilectionemque san-
    habtiil summam anuoruin, restat ut pari modo hxc c oru n in eoruin qui lunc victuri sunt menle planta-
    quoque qua>. nunc agitur incerlum mortalibtis habeat verint, lunc excandescens illa horrenda persecntio,
    stix longiludinis slatum, soli autem illi cognitum ipsos i nprimis martyrii virlute coronel; deinde ci-
    qui servos suos accinciis lumbis lucernisque ardenti- tcros fidelcs corripiens, vel martyres Christi glo io-
    bus vigilare prsccepil, similes hominibus expectan- B sis imos, vel damnalos apcstatas facial. Quod signi-
    libus dominum suum qu.imlo reverlaliir a nupliis. ficare videtur apostolus Johannes, ita scribens in.

    CAPliT LXVIfl. Apocalypsi : Airhnn autem quod ett foris lemplum


    De trina optmone fidelium, quando veniaf Dominus. ejice forat, et ne mel erit illud, quoniam datum est

    Cujus qui lem advcntus horam merito sancti om- genlibus, el civitatem sanclam calcabunt menstbut
    ncs diligiml, et ritius adcs&e desiderant ; scd pcri- XLFI, id cst, eos, qui noni ne tenus fideles snla ex-
    culose satis agnnl, si qui hsnc prope an longe sit leriora diligunl, ab eiectorum soi te separatos ostende,
    putare vel praedicare proesumunt. Undc pulclicrrime quia c ipsi ad persequendam Ecclesiam converientei

    hcatus Auguslinus, remoto illo servo ncquain qui novissima ida perseculione trium semis annorum.

    dicil in corde sno: Moram facil dominus me t venire, Ei dabo, inquit, dttobut te&tibui meit, et prophelabunl

    isle quippe prncul dubio domini sui odil advenlum, diebus M.CCLX, amicti taccis, id esl, arctissiniii

    dal exeropluin dc tribus scrvis optimis, adventum continentia; et pressurarum laboribus accincti pra-

    domini sui sitienler desideraniibus, vigilanter cxs e- dicahunt. Et paulo post : Et cum /niierint, inquit.

    clanlibus, lideliter amanlibus, quorum uuus dicit te.Uimonium suam, bestia qucc atcendit de abysso faciet
    i Vigilemus el oremus, quia citius ventiirus est nd ersus illos bell m, el vinccl eot, et occitlel illos, et
    doininns. > Aller dicit : < Vigilemus ct oremus, quia * cstera. Quibus ministros cjusdem bestise, jd est,
    hrevis cl incerla est ista vila, quamvis lardius ven- Anlichristi, de eccisinne horuin duorum lestium, id

    lurns sit dominus. > Terlius dicit: < Yigilemus et est. m rlyrum, hetauiros, eisdemque etiam moriuis
    orcmus, quia et brevis aique incerla est isia vita, et insuliatui-os esse commemorat idem alio loco : Et
    nescimiis tempus quando ventuius sil dnminus. > vtdi, inquit, tle mari besliam ascendentem, et dcdit illi

    Proindc si hoc facluni liicril qtiod pr.fdi xer.it pri- draco virtulem su m. et poleUatem magnam, id est,

    mus, gaudebunt cum illo tecundus et lerius. Si au vidi hominem sxvissimi ingenii de tumulluosa im-
    tem faclum non fucrit, meiuendum est ne perlur- pi.irum stirpe progenitum, cui mox nalo, etper magi-
    hentur qui i!li creriiderant, cl incipiant advenimn cas artesa pessimis imbuto magistris, adjungeus se
    dfnniiii non tardum pulare, sed ntilliiui Qui autein diabolus, totam virtutis suae potentiam, per quam
    rredunt quod dicil secundus, iardiusesfe dominum magice caneris omnibus n ajora patraret, individuus
    venturum, si falsum fuerit inventum, citius domino comes atluiil. El dala est, inquit, illi potestas facert
    veniente, nullu modoqui ei cre ider.mt mrbabunlur mensts XLll, id est, annos tres et dim dium. Per-
    in flde, sed inopin.tlo gaudiu perfrueniur. Quaproplcr cusso autem illo perditionis filio,siveab ipso Donii
    qui dicil dominum eitius esse veniurum, optabilitis no, sivc a Michacle archangelo, ut quidam docent,
    I quitur, sed periculose fallilur. Qui antein dicii
    O etajlerna ultionedamnaio, non continuo dies judicii
    dominum lardius esse vciHurum, ct tamen credil, seculurus esse credendus est ; alioqui scire possenl
    sperat, ainat ejus advemum, profecto de tarditate homines illius »vi lenipus judicii, si posl trcs semis
    ejus, etiamsi faliilur, feliciler fallitnr. Habehit enim annos inchoata persecutionis Anlichristi cnnfestim
    majorempatientiam, sihoc ita erit, majoremdauiliam sequeretur. Nunc aulem quia ante consummatum
    si non erit ; ac per hoc ab eis qui diliguut manifes- tempus persecutionis illius dies judicii non venial,
    tationem domini ille auditur suavius, isti creditur tu- scireomnibus licet. Post quantum vero tempus con-
    tins. Qui atitem quid horum verum ignoiare se
    sil summalae ejtisdem persecutionis venlurus sit, nemini
    confitelur, illud optal, hoc loleret, in nullo eorum prorsus sci.-e conceditur. Denique Daniel propheta,
    errai, quia nihil eor m aui iniirmat aul negat. qui regiuim Antiehristi M.CCXC die us fuiurum
    describit, ita concludit fJeatus qui exspectal etperve
    CAPUT uix. : it

    De temporibut Anlichrisli. ad diet M,CCCXXXV Quod . llier nymus ita expo-


    Duo sane certissima nec.lum Instantis diei judicii nit-.i Bealus, inquit, qui, inlerfcelo Antichrislo, su-
    habemus indicia, fidem videiicet Israelitirx gemi ,
    pia M.CCMCdies, id est, tres scmis annos, diesqua,
    el regnum, persecutionemqtie Antichristi, quara vi- draginta quinque praslolatur, quibus cst Doroinus
    > :

    575 BF.D.+. YKNKKABIUS UPERUM CAKS |. DIDASCAJLICA GENUlNA. 570


    atque Salvaiii in tua inajeslale veuturus. Qua e A r*pequ»»filur. Conslll natnuue, quia cum, riescen
    auiem pusl inlerf cIioiicni Antic nsli quadiagini dente ad jndi ium Uomino, in I. lu oculi f icril twn-
    quinque riierum silenlium til, tlivinax scicnbK esl, niuin resurrecl o celebrala mort lonim, snncti con-
    litsi forle rlicamus : Dilalin regui saucloruin p ue.ii.e frsiiiu rapianlur oliviam illi in aera. Hoc eniio
    probaiio esi. • Apiisinlus in elligiiur indicare, cum ail : Quoniam
    CAPUTLXX. ipte Doininut in juuu cl in voce arcliangeU, el in tuba
    De die judicii. l>ei deicendel de ccelo, et mor ui qni in Cltritto tttnt,
    Adveniet tntlem diet Domiui iicttt [ur, quia, sicut reiurgent primi ; deinde not qui v eimut, qui relin-
    ipse leslalur, iieseimus quando veniat Dominut, icro. quimur timitl rapiemur cum illit in nubibui obviam
    an mcc/i i nocle, ad gnlli cantum, an mnne, in qao Domiuo iu aera. Utruiu auteni et reprobi lunc subli-
    tnli, iu |uil, ntaqito impeiii trantienl, el menla veio a mius a lerra leveniur obviam judici vcnluio, au me-
    eutore tolv ntur. (jui aiitom sinl roeli qui tiausiei t, rilis peccnlnruni ila praegravenlur, ut, quamvis
    p.iulo suiierius docel idem aposlolus Petrus diecns- iiiimorl.ilia corpora lubentes, adaltior.ineq leant ele-
    Ce/i erantprint, et terra dcaqua, el per aq am con- vari, et prscsiricnle ad judicandum Dumino, sancli
    titlent terbo Dei, ptrquee ilte t.ntc mundtii periit. Ccni in subliini a dexlris ejus, ipsi auiem in inferioribus

    itiiem qiti nunc f.tnt et terra, eodem veibo repotili B adsistatit a sinistris, tunc polius apparebil. Si vero
    s*nt, iqni reserrati in d e jmlicii. Nbu ergo lirina- liwc ignis ille inaximus el allissimus univers* terrw
    iiicniuiii coeli, in quo siJera fixa circumeunt, uon superlicjem operil, et resuscilali a niortuis injusii

    ea-luiu sclbe reum, lioc est, inane illud niaxiinuin a nequeunt in sublime raplari, couslal eos ul pote in

    ca-l i sidcreousque adaera turbuleiitum, in quo pu o terra posilos igni circumdatos judicisexspeclare sen-

    et quieto, riimnx|ue lucis - semper pleno, err.uilia lenliam; sed an illo urautur qui non per illuui cas-

    sepicm siriera vaga fcrri credunlur, sed cielum hoc ligandi, sed aelerno polius sunl igne damnaiidi, quis

    aereum, id est, terrae proximum, a quo aves cosli, prasjudicare autlcal ? Namque aliquos electorum eo
    qund in eo volent, appellantur, quod aqua quon- purgari a levioribus quibusdam admissis, el bealus
    dam iiiluvii, rie'etis terres rib s, transcendendo per- Aogiislinus, in libio de Civitate Dei vigesimo, ex
    didi , hoc ignis extrefni judicii eju dem mensurx propbetjruui diclis inlelligil, et sanclus papa Gre-
    tp.ieio prorreccns occupai.do disperdct. Nec sola gorius, in llomeliis Evangelii, exponens illud Psal-
    lix-c beati 1'eiii seniemia, qu i illos dicit coelos igne mograpbi : Ignis in contpectu ejut ardebii, et in cir-

    jtt licii pcrlemlos, qui aqua diluvii perierant, lesla- cuiti ejut tempctlat ralida : i districtiouem quippe,
    tur sidcreum cceluni igne illo,quamvis inaximo, non iuqu t, tanlae justiti ', tempeslas ignisque comiian-
    esse tangenduiii, sed ctiam Doiuini sermo qui dicil: lur, quia lenipeslas examinat quos ignis exurat. »

    Sliitim aitten. p tt iribi .taiionem dierum illor. m tul Salis aulein cl3rum est, quia, raptis ad vocem tuba>
    obtc r.bitur, et Ist a no i dtW'i/ i.tme i suum, et ttcllat obviam Doniino in aera peifertis scrvis illius confl.-»-

    cadent Ae catlo. Neque euiin sol ob curari, luua suo gratio mundana non noceal, si trium puerorum mor-
    luniiiie p ivari, stell* poterunl cadcr de c •• lo, si lalia adliuc corpom circumposilus camini ignis tan-

    cuIiimi ipsum, locus videlicet eo. um, igne voralum gere nequivit. Verum in bis omnibus utilius est
    transibil. Nunc anlein coelum quidum aereum ignc ciiique castuiu se dislricti ju licis pnebere conspecli-
    ntarcescet, sidereuni inanebil illaesuiii. Purro siilcra bus, qiiam de judicii illius modo locove discutere.
    olisim aliuiiiur non suo luniine vacunla, sed raajoris Sane quod Aposlolus cuin riixissel : llapiemur cum
    vi luminis ad advcntuin superni judicis, nevideanlur illit in nubibus obviam Domino in uera, subdil dicens
    oblc la, quod in liac «iU lunam slcl asqnc omnes a Et tic temper cum homino erimui, non sic accipien-
    poiinre lumiue solis intcrdiu pati cunciis i prom- dum esl, lanquam in aere nos dixeril seinper cum
    piu esl. Cum »uteni, reracto judirio, fueril cos'um Domino esse uunsuros, quia nec ipse ibi ulique 111.1-

    n vuui, et lepra nova, id esi, non alia pro aliis, sed nebil, qui.i veniens Iransilurtis est. Veuienli quippe
    b.ec ipsa per igiiem innovala,et quasi quadamresur ibiiur obviam, non maneuli, sed ila cum Doiiiiuo
    reclinnis v rtulegloiilicaia claruerinl, tunc, lEsaias eriiiius, id esi, lie erimus habentes curpora sempi-
    prirdixil, eril tu.t lunnj ticitl lux tolit, el lux tolii terna ubicuuque cuui illo fucrimus.
    $eptempliciler ticut lux seplem dierum. Quod aulein
    CAPUTLXXI.
    Jo nnes iu Apocalypsi cum dixissel ; Vini coclunt
    De teptima el octava attale sweuli fvluri.
    notum, et terram novnin, primnm eiitnt cceUm el pri-

    ma terra abieritnt, ailjunxil alque ail : t'( niar; jam F.t bxc esi octava
    semper amanda, spo-
    iil.i aitas

    non etl, ulrum inaxiiiio lllo ardore siccelur niare, an ran a, suspiramla quanJo eoruiu aninus
    liilelibus,

    et ipsuni veriatur in melius non facilo palel. Ccelum Christus, incorrupiibilitun curporum mtiiiere donatas,

    quippe novmii, et lerram novaai, non anlem el ad percepliouem regni coclesiisconleniplaiionemque


    inare novuin uspiam legimus fulumin. Nam et typiee iln tii.e m,f majeslatis inducat . uon auferens glo-

    polesl intelligi quod dicluiu esl, ei marejam noneit, riain quam, evui.e corporibus, • suae quoque egres
    quia j im liinc nnn erit h«c saxulum v la mortalium siunis leiupore bcala in requie perceperant, sed iiu-

    lurbuleulum, quod stepissime in Scripturit niuis jore illas gloria eliain corporum redditoruiu accu
    nomine liguratur. Ubi aulein ipsuiu ex remi et uni- niulant ; in cujus roniimuta: el non intemipUj b«a-
    vcrsalis judieii sit discriuteti liabenduiu, inter inulios litudinis lypura Moscs cuin sex illos dies prmios.
    :

    577 DE TEMPOHUM RATIONE. 578


    quibus faclus esl mnndns, a lure e( mane iuclioaios, A angorum esl obscnr^mla lcnehris, sed soli* rerae et
    ad resperum lerminatos dixissel, iu scplimo, quo re- perpelu» lucis suscipienda et accumulsnda in line

    quievii Dcus ab operibus suis, snlius mane, nnn au- munermtts. Htcc est magna illa el singularis octara
    teui el vespere fecit menlioncin. Sed cuncta quse rie pro qua sextus el und» < iimis Psalini srriliiuilur, cn-

    eo comineinoranda putavit, aeiernae requici et bene- jns el verba dieruin ita recordanlur. Porro Maia-
    dirtionis luce conclusii. Quia, sicut et supra inemini- Ibias, cl Hcliphalu, et alii Levilarutn, in rilharis pro
    tnus.cunctac hujns sxculi xtates scx, iu quihus jusii, octava ranebant epinicion, id est, viclori Dnminn in

    Doinino cooperante, honis opiriuus insislunl, ila pcrpcliium vrnturaj Ogdoadis, atqoe judicii laitdes
    sunl superna ordinalione disposikc, ul, in | rinior- cauebaiit. Epinicion qu<ppe liiuiiipliiiin, palmamquo
    diis suis singu'% aliquid kclarum rerum habenies, significat. Vel de resiirreclionis Christi myslerio
    non parvis a?riimnarum lenebris, prrssurariiniqne prophetabaiil, qu* meriio singularis et magna voca-
    consumanlur. Requies vero animarum, qnam pro tur oclava, quia oumis labent ssaiculi dies o<-lava ita
    bonis operibus in fuluro sasculo percipiunl, nulla uu- esl post sepliniutii Sabbali iuIhvii, ut ipsa sil eliam
    quain curao alicujus anxietale turbata delieiet, sed prima srpliiuai x scquentis. Quomodo aulem piima
    ubi teinpus judicii et resurrectinnis ariveneril, glo- tolius laculi dies ita luit prima, ul non haberel ali-

    riosioie perpelua» bealiiuriinis peifeciionecomplchi- li quos Vil pr.rce entes qnibus esset outava, et ideo
    lur. Comparalitr iis attatibus sacraiissimum domiui- singiilatilrr | rim.i e t, ila singula ilcr nnn soliun
    i:«' passionis, sepuliurx et resurrecltnnis leuipiis. niagua. sed et nciava est dies fafune resurrei tionis,
    I.egimus enim, scribente Evangeli la Jobanne, quia quia sie post seplimani Sabbali proximi ventura est
    Christus ante sex dies pas hre venit Beihariiam, uhi oi tava, irt non aliquos haheat dies scquenlcs, qiiihus
    rfevntae mulieris nfficio Jurias oflenstts, prodidit cum pnssil (ieri pritna, sed ipsa i na maneal coelesti lucc

    sacerdo um principibus. Iu crastinimi aiitem ipse ve- prrrnnis llmle bene prophria visinnem bujus diei
    nlens in asino Hicrosolymam, cum turba Deo landes sitiens, unam eam vocal dicens : Quia melior ett diet

    caneniium, pcr contitiuns quini|ue dies insidinsis eo- una i'i alrii-i tuit tuper niittia. Ciun rrgo octavam in
    ruiii qitxslionihus appetitus, sexta ilemtim die cruci- Sciipttiris Irgimns, sciamus mysiice el diein ei aeta-

    (Ixus est, seplima rrquievil in sepulcro, oiliva au- tcm posse inlelligi, quia et Dmiiiiius ociava die, id
    tcni, id esi, una Sahbali, resurrexit a morluis. Quia, est, post septimam Sabbali resurreiil a mortuis. Et
    prfetenlis quinque miindi hujus aelalibus, sancli nun- dos non solum posl seplem voluhilis htijiis s*culi
    quam reproboriiminsidiaselodiapalicessariinl. At in dics, sed eiiain pnst s;rpe memoralas seplem xtates
    sexla, qitain Doiniiitis su.i incarnatione cnnliiioare in in oclava a:iair. simul el die resurgemus. Quae \i'x
    firie, stia passione reitimere ab iufcris, sua restirre- C dies iu se quidem
    ipsa mansit semper, manel el ma-

    etione ct ascensione ad spem et dileciionem regni cor- nebitxlema, sed nobis lunc incipiet, cuni ad eain
    lestis accenriere dignaius est, exintior heatorum mar- vidcndam merucrimus intrare, ubi quo aclu occu-
    lyruin Vi lus atrociora ab iulidelihus persrcHiionum prntursaiicii, pcrfeciaspiritnsel carnisimmortalitaie
    beila toleravii. Sed hxc tanlo foilius vicere, qnaiiio renovati, testilu Psalmisia, qtti Deo pcr lau.lrin

    cerlius novere pro illo se pali, qui secum passo prius amoris canit : Beati qni habitant ia domo ttta, Uo-
    lalroni, sed tunc coufessori, promisil : Hodic meeum mine, in sttcutum «rru/t laudabunt te. Qito visu riele-

    erit in paradiso. Quce beatissima parailisi rcquies, clcutur, iilcin cons: quenler rxponit : tt enim bene-
    qui.i uoti alium finem quam glorilic.e restirrrctionis dictionem dabil, qiti leyem dedit, ambulabunt de vir-

    habel iuUiuin , hoc sign.licare voleus evangelista littt in rirtiitem, vittebitur Deut deorum in Sion. (Jua-

    Maiilticus, cuni D niinuin scxla firia pasum, et sah- !es ad hauc vcuire possint, ipse qtii esl via, vernas
    lialo s pultuin es-.e scripsissel, iliciuriis de rcsurre- et vita, lestalur Doiniiius : Beali mundo corde, qtto-

    lione.sic incipil : Yetpere anlem Sabbali,qita: lucet- tiiam ipti Deum videbunt. Ergo nosler libellus de vo-
    cil iit prima Sabbati, vettil Maria Uagdalene el alieia tubili ac fluciivago teinporuni lapsu descriptus, np-
    Unria videre teptilcrttm. Vesperam quippe sabhati, poriniiiiiii de atterua stabilitate ac stahili jetetuiiate

    quo Dominus in sepulcro quievit, non iu noctein D habeai iinein. Quem, rogo, si qui lectione dignmn

    triirbi escere, sed luccscere dicii iu uua Salibali, quia rati fuerinl, rne suis in precibus Domiuo commen-
    vidrlicct ideiu ejus scpulcriim nou corruptione stis- deni, piaque aptid Denm ct proximos, qtianttim va-

    cepli corp ris altaiiiiiiaiidiun, sid, sicut Isaias ait lent, agaut inUisl.ia, ut, post lempnrales cucleslium
    Et eril Si-piilcritm ejut aloiiosttm, rilo rrsurreclionis actionum suiores, *i rnain ctincti coelestium pm-
    erat viitulc suhlimanrium, quia noslrarum quoque mioru ii mcrcarmir acripere palmam.
    Tequies post exula coipo a animarum non aliijiiibus
    —

    679 RKH.f: VENERABIUS OPERUM PAllS 1 - DIDASCALICA CENUINA. 680

    DK RATLONE COMPUTl
    LIBER.

    C»put rtinitJ*. — De tempore. A Inierroij. Sunt hae. divisiones lemporum naturales,

    lnterrogatio. Unrie dicla sunt tempora ! — Respon- an nnn? — Non, sed cendiclive. Natn cuiii
    Retp.
    calciilaloribus necesse essel, vcl dicm in duodecim
    tio. Tempora sunl dicla a lemperamenio, quia unius-
    hoias, vcl horam in qtiaiiiordcciiu , aut in dccem,
    cujusque illorinn spaiiuin separatim temperalum sit.
    vel quindecim, aut in quadraginta, aul in aliasquas-
    S u qui» momenlis, horis, diebus, mensibus, annis,
    libet iminires majoresque dislribuere pariiculas
    sttculisque el «etaubus, onniia morUlis vilae currieula
    ,

    qusesierunl sibi voeabnla quibus quod vocabanlid


    tempereutiir.
    nuncuparenl, ul aJteruUum dignoscere po sent.
    Qunl niodis raiio compulus discretus
    lnlerroe.
    — Resp. Tribus ail enini, nalura, aulconsue-
    Interrog. Hora unde dicia csl? — Retp. Iloia di
    «*t? :

    rta esl, eo quod cerli lemporis ora id e t lermi- ,

    ludine, aut aurtoiitale ilerurril.


    Sed el vestimectorum ct fluviorum iua-
    hiierroj. Auctoritate quomodo? — Retp. Auelo-
    nus sil.

    ris quoque flnes oras vucilare solemus. Punclus vero


    ritas bifarie divisa cst : huuiana scilicet ratione el
    a pario puueti transoenso qui fit in borologio. Mi-
    divina.
    Interrog. llumana qnomodo? — Resp. Ut siint
    nuta aiilem a majore inlervallo vocantes partes,
    zodiaci qiicm tricenis dicbus per
    a
    parlilione uircu i
    ,
    olympiades qu&lnor annornm, nundinx octo dicrum,
    inenses singulns flndanl Porro momeuta, a motu
    iudiciiones quindecim aniioiiim.
    dmn
    Interrog. Uivina quomodo? — Retp. Item septima sideriiin celeherrimn nuncupantes, aliquid sibi

    brevissitnis in spatiis cederc aut succedere sentitur.


    die sabbalum agi septimo a rurali opcre veiari.
    Minimumautem omnium, ctquod ntil a ratione dividi
    Quinquagesimum annum ,
    jubileum vecari.
    Iitterrog. Consueludine quomodo? — Retp. Hu- potest tempus, atomum Grace, hoc esl indivisibile,
    nominant.
    mana consuetudine lirmatum est, ul mensis iriglnta
    diebus puia eiur, cum hoc nec solis nec luii.-p cursui Cap. III. — J)e die.

    conveniat. Siquidein lunani duodecim horis ininus, _ est? — Retp. Aer sole
    lnltrr g. Dies qui I illu-
    cum salva ralione saltus, solem vero decem horis el stratus.
    dimidia plus, qui solertius exquisiemnl lestantur.
    — litlerrog. Unde sumpsil nomen? — Reyp. Dies
    Inlerrog. Nalura quomodo? Resp. Nalura duce
    inde dicius esl eo quod lenebras a luce disjungat ac
    reperium esl solis annum tieeenus sexaginla quiu-
    dividal.
    que diebus et quadranle cnulici. Lurne vero aiinuiii, diem esse aerem a sole
    Interrog. Dixisli illustra-
    si coftimiinis, trecciitis quinquaginla quatuor si :

    tuin, ctim principio crealurarum legimus tres esse


    octogmu quatuord ebus, lcr-
    Emboi iiiiis, trecentis

    Tolumque lunx cursum decenmovennali cir-


    dies ante solem cooditum. — Retp. Verum esl, in
    minari.
    primordio crcatiirarmn lenebrse eraut super laciem
    culo comprCben |i. Et crrantia sidera suis quuique
    abyssi. Dixitqne Deus : Fiat lux, et l.icia esl l»i, el
    spaliis lodiaco c rculo circumferri.
    vocavit Deus lucem diem. Ig-ttiirque lux ab nriente
    C»P. II. — l)e hora.
    cmersa , fugatis lenebris, laiitudineque sui fulgorU

    Inlerrog. Hora quid est? —


    Retp. Hnra e l duo- totam lerram atqualiter perfulslt. Primos ternos dies
    decima pars diei. Si quidem duodecim h tse iliciu orieiido occidendoque velul sol lerminsvit; de qua
    complent, Uoiniuo allestante, qui ait Noniie He.'.e- : luce luminaria 1'ormala esse credunttir.

    cini horce sunl diei ? si quis ambnlaveiit in die, non D Inlerrog. Quid a solari luce disUbat? — Resp.

    oflendil. Illii quamvis allegorice, sc iliem, discipulos Hec quod caloris fetu carebai.

    vcro, qui a se illustrandi fnerant, horas appellaverat; Inlerrog. Dillini io diei quol modis riividilur?
    golo lameii humaiue coinpuUtionis ordine iiiifnennn Resp. Bif.irie, boe. est vulgariter, ei proprie.

    difiiiiivii horariim. Verum noUndum osl quia si om- Inlermg. Vulgnter quomodo? — Retp. V lljus

    nes anni dies decem duodenis horis couipiilcnlur, nanique omneui auusive sulis prxscniiain super ier-
    KStivos necesse cst dies loupior bus , bromales vero r a in jjni.-ll.it

    brevioribns horis inrludi. Si vero horas lejjuipararo, Interrog Proprie qualiter? — lir p. Proprie iu

    hoc esl BquinOCtblet habere volumus, brumali diei tem et naturaliter, dies viginii qualu-jr hon;,, id Mt,
    n hiloininus paucioies, el a>sltvo necesse esl ut plu- circ itu solis loturn orhrin luslranlis implctur, qui

    res liibuaiiius. seriim seinper el ubique liimen diurniini circumfe-


    Inlerroj. Ilora quot ptuielos recipit - - Retp. rens spalio aereo lam noelu sub teiras, quain tupra
    Qualuor : et ni quibusdaiii liinae eompul lis, quinque leiras in die creditur exallari.

    el decem minulas, quiiideiim paries, el quadraginU Inlerrog 1» i ainlioriun aticlorilatem. — Resp.

    uioineu j. Doiiilnus iu Evang lio dn-in vulgarein difllnivd di-


    S81 DE COMPDTI RATIONE, m
    cens : Nontie nuodecim horse sunl diei? Moyses au- \ Cap. IV. — De notle.

    ita descripsit, dicens : Kt factum est


    lem proprium
    mane dies ueus. Quem Hebrau Inlerrog linde dicta esl nox? — Resp. Nox dicla
    vespere el faclum est
    est eo quod noceat aspectibus vel negoiiis humanis,
    el Chaldsei persequenles juxta priirae conditionis
    sive quia in ea fures lalronesque nocendi aliis occa-
    ordinem, diei cursum a mane usque ad mane didu-
    sionem nanciscantnr.
    tempus luci sttpponentes
    cunt, umbrarum videlicel

    al conlra jfigyplii ab occasu ad occasum. Porro Ro-


    :

    Interrog. Nux quid est? — Resp. Nox est solis

    absentia , terrarum umbra condili, donec ab occasu


    mani a medio noctis in medium umbra». EtAthe-
    redeal ad exortum, quaui a natura ejus poela descri-
    nienses a roeridie in meridiem dies suos malueruni
    bens :
    compulare. Divina aulem aueloritas mane usque
    a

    Cenesi appellat. Sed Domino Ruit Oceano noi


    ad mane, unum diem in
    Involvens uinbra magna terramque poluinqite;
    resurgente, eadem in Evangelio, totius diei lempus
    a vespera sanxit vesperam, ut hominem de lucc el Salomon sacris litieris expressit, qui pascit inler

    lapsum in tenebras, ct deinceps e lenebris redire ad lilia, donec aspirei dies, ct inclinentur timbra». Ele-
    lucem significaret. Ubi primus sseculi dies sit, hoc ganli utique sensu decessionem noctis, inclinationem
    requiro. Pi-lncipium sseculi el condiiionis mtindi se- B appellal umbranim. Sed et ista umbra que ad sidera
    cundum iCgyplios, quihus Abraham a Chaldseis edo- usque videtiirexlcndere, noctis natura cst, et lunam
    clus aslrologi:imadvexil, xv Kalend. Aprilis die con- aliquando plus csetcris sideribus. Interim obscurat,
    tigisse fertur, eo quod die zodiaci inititim exstitisse, ut sui luminis delectu impartialur, quia ad iufima
    atque juxta zodiaci divisionem eo die facia est lux, planetarum currit, superinra lamen spatia vel suo vel
    quo sol Arietis signiim, reverlens ad exordium, in- siderum semper luinine fulgcscunl. Sed cum
    et iuna
    grediebatur. Qui quarto dic condilionis, videlicet inlimassui cursus ab ides plena adierit, nonnunquam
    xil Kalendarum supradictariitn incipienle, c ealus umbra memorata obfuscari solet, donec cenlrum
    est, quique pari spatio ilividens lucem et tenebras eg essa rarsus a sole cernatur. Verum ne hoc omm
    sua praesenlia absentiaque vernale sequinoctiam co plenilunio paliatiir, latiludo, quae duodecim paniurn
    die fecit cujus diei initio lunc eum cceli locum Or ens est diversarum, absidum altitudinent babere di-
    crepii, quem astrologi quartam pariem Arietis esse cetur.
    dicunt. Eumque post 365 dies et sex horas rcdiens, Intcrrog. Quot sunt quse umbram efliciunt? —
    propier istas boras anno sequenti meridiem faciens, Resp. Tria qusedain, scilieel lux, corpus, locus ob-
    vernale sequinoctinm intravit terlio vespere, quarto, scuratus.
    me lio noctis, quinto, rursus mane , sicul primo oc- C Interrog. Qualiter? — Resp. -Lux si corpori par
    eurrit. In qua die invenllur sol non solum primam est, aequalis est ei et umbra; si corpus majus, au-
    signi partem conscenlisse, vermn et quadraiitein jam getur el umbra ; si exilius, minuetur ct unibra. Sol
    in ea d e hahere, ipsa esl per naluram caput signi- autcin lcrra niajor esse dicitur, quamvis longinquitate
    feri, duodecim signa quae parlirula; nominantur, modieus videlur. Atque ideo noctis umbram , quia
    iniliuni habere el lcrminum. Anatnlius referl ibi sensim decrescii. deticcre, priusquam aelhera pertin-
    quadrantem dici, ilii saltum incipere ac finiri : ibi
    gat, sicque ad aeris aptherisque confinium , acumi-
    annum magnum, hoc esl planetarum cursum, exor- nalis instar pyramidum lenebris, philosophi umbraiu
    dium linemque sortiri. Luna cjusdem dici vcspere terra- exaltari dicunt.
    plena orienlis a medio apparens, quartain libia: par- Inlerrog. In quot parles dividitur nox ? — Resp.
    tem, quae esl sequinoctiiim auiumnale, lenuil, ini- ln septem.
    tiumque paschale suo exitu consecravit. Nequ alia Inlerroa. Que? — Resp. Crepusculum , vesperti-
    servandi Pascha est regula, quia ut a?quinoclium imni, conlicinium, intempestum, gailicinium, malu-
    vernale pleniiunio succedente perlicialur; at si vel tiniiiii, diluculum. Crepusculum esl dubia lux, nam
    una die pleniludo lunx processerit, xquinoc iuin jam crepiisculum dubium diciinus, hoc cst intcr lucem et
    non prima mensis, scd ultiroi, luna pnte ur. Itaque l>
    ten ebras. Vesperum apparente stella ejusdem nomi-
    non ab rc esl, quia tunc sol non primi, neque se- lu , dequ.ipoela
    cundi vel tertii diei, sed quarti habet poteslatem.
    Ante dicm claiiso componit vesper Olym o.
    Luna vern illuminala ab eo, cum stcliis landem ad
    Conticinium , qnando oinnia conticescunt. id est, si-
    vesperu.Ti noclis polestalein accipit. Sed verus ille
    lent. Iitteinppstiim, media no», qtiando omnibus so-
    sol qui est Christus, decu so lenipore anle Irgem
    pore quietis nihil operandi tempus est. Gallicinium,
    legalique atque prophelali gratia per se iuc pienle,
    quando galli emtum levant. Matutinum, inler abs-
    nobis onus est, sua>que lumine gratiae corpus Eccle-
    cessuni lenehrarumet atiroraeadveiilum. Diluculuin,
    siae quosque virium prxveniens illuminavit. Quia
    quasi jam incipicns parva diei lux, haec aurora esl,
    uleniliiniuui Paschae ante acquinoctiiim lieri non po-
    pcrtingens usque ad soiis exortum.
    test. Vi uoslrum Pascha arcqttinocliali solis exorlu,

    ouncva. videlicet lenebrarum olTendicula viucenlis, Cap. V. —


    De lubdomada et septem pl netis.
    nos vestrae devotionis plenilunio subs quente ccle- Unde dicta est hebdomada?
    I.trrog. Retp. —
    breuius. Hebdomada a septenario numero noinen accepit.
    Quia et Komani septimauam a septem diettus appet
    533 B£B.£ VEN£RADII.IS OPEUUM PARS I — DIDASCALICA CF.NWNA. SS4

    lani M.iini, enim apud vcleres, die* a p rit.iie di A quinke sccundam a s<ile, m \it- u-cunJaui a Imu,
    uiur. m l
    ii.n;f tertiatn a sole piwponebant.
    InhTroj. Qiiomuiio a populo Dei cninpiilahsiiii? luUrroj, llelidomuda apud G aecos 1 1 Rnmanos
    — /ic«u. Anliquilus a pupulo Dei it.i coiii|'iilaliatiir : c| .ii.iii ido peragilur ? — lietp. Seplem dieruut
    ptima labball, vel uua sabbati, sive sal>hatoruin; cursu.

    MCUHda sabbali , lertia saUiali , ijii.i ria sabliaii, Intcrrog. Apud llebracos quom dn? — Rrtp. Se-
    quinta sabbati, sexla sabbati, vel sal)!i..to. Non quia ptem anuorum cursu peragiiur. Declarat autein boc
    mnnes sahbaiorum, boc esl requieiioiium c.ies esse Danic I .)<• se|ituaginla hebduuia ibus.

    iton polueiint, sed quia a requietionuni die i|iix suo Intrrrog. Quot feriis conslat lieb Jomada? — Rttp.
    nomine et cuUu singnlaris cxcellebat, priuta vel se- Septem scilicet,

    riiiuU, vel lerlia, sive crlerx suo quccque censeren- Interrog. Keria unde dicla esl? — Retp. Feria a
    lur e\ ordine. fando dicla, quasi feria, eo quod incrcaiioue niundi,
    Interrog. Quomodo compulabnnl gentiles hehdo- Deus Fiat dixit per sin. ;ulos dies.

    madam? — Reip. Veium geniilescum observalionem Inlenog. Quis primus ferias babere edo ul? —
    a pupulo l racl liebdoutndis edisccrenl : Priinam vi- Retp. Sylvesier papa tlcium ferias babere ins iluit,

    delicet Soli, s. ciina.iiii l.un.T, lertiam Marli, quartam II rui Deosbli vacanti uun'|uam militiam vel ue,;oiiaiio-

    Mercurio, qtiinlam Jovi, sextam Veneri, seplimaiii itt-iii I ce.ti exerccre mundanam, dicenie Psalm gra-
    Saturno t,'icanles. Eisdem nionslris suos dics quibus pho, Vacalc et vid le quod egn suiu. El prima qui-
    el errantia si.lera cousecranles, lanicisi diverso or- dcm ilie, quia ct lux in principio facla esl, et Christi
    d<ine coinpulanies. resurreclio teebrala, Domiiiicain nuncopavi . Quod
    lnterro . Quid se ex lns habere crstlmanles? — illi noine i piiinis Ecclcsia: tcmporibiis luisse indi-
    Resp. yfZstiiiiabanl enim se a sole spirilum babere, luin, tcstalur Joaiiiies.qui dicit iu Apocalypsi : Fu iil

    a luna corpus, a Marle fervorcm. a Mercurio sapien- spirilu in die Dnniiuico. D.inde secundain leriam,
    tiam el verhum, a Jove lemperaniiani , a Vcnere I rliam el quart uii el quin am el sextam de suo de-
    voluplalem, a Saiurno tardilalcm. nectens. Sfbb lum ex veiere Scripiura relinuii, nihit

    Inti-rrog. Rogo ut juxU aesiimalionem tuam effc- veritus graiiinialicorum lerulas, qui sicnt K le das,
    clum carum mihi ediseras. Resp. Pulo quod sol — Nonas ct I lus, ila eliam ei ferias plurali Untum nu-
    in medio planelarum po» lu«, lolum mundum spiritus uiero pruftiendas e.^se d currunt.
    quasi vivilicare videtur, Eccle-
    inslar calefjcrre ei

    tiasie atleslanie qui ail : Gyrans gyrande vadil spiri-


    Cap. VI. — De mensibut.

    tus, et in circulos suos revertiliir. Luna auiem pcr C Interrog. Undc dicli su l menses? —
    Re p. Men-
    hiiinoriim initiisleriuin iitcreiiiciituni corpoiibus sug- ses dicti a meiituia, quia quisque eorum inensun ur.
    geril cunctis. Martis stel a, ul puta soli proxima, co- Sed mene voca-
    nielius a luna, quie Grteco sernioiie

    lore siinul cl natura esl fervens. Mercurius perpeluo tur. Unde apud eos ineuese menses appellan ur.
    circa solem tliscurrendo, quasi exbausta sapienliac
    Quain HebiaM qunque lingua ctymologiam servare

    luce radiari pu abaiur. Jupiier frigore Saturni et ar-


    videtur. In eo quod Jesus lilius Syrach, qui itaque

    dore Marlis Iijbc inde temperalur. Ventis luninis Hebraic e scripsil loquens ail , mensis secundum uo-

    vennslaie quam ex -olis viciiiiiale pc cipit, suo cer- men est ejus.

    iientes aili it aspeclu. Saiumus eo lardior c leiis Interrog. Quoiuodo auliqiii suos menses computa-
    plaueiis, quo et superior in edil, bant? — H, «;>. Auliqui, inetises snos non a solis, sed
    lut rrog. Quol annis vel diebus uniuscujusqiie a luna: carsu comaulare s leluni . umle quoties in

    cur us impleri videtur? — Ritp. Saiumus triginla Scripiura sacra, sive iu lege servanie leg m quju ,

    annis signiferum implel, indc Jupiler dnodecim annis. dte mensis quid f.ictum dicluiiivu sil indicalur. N u
    Tcrli s Mara duobus anuis. Quarlus sol trecentis aliud quam luna atlas siguilicalur. A qua sempi r He-
    quinquaginla quinque el quadranle infra solem, Ve- braei, quibus tredila sunt eloquia Dei, aniiquo I alrum
    nusi|iie el Lucifer el Vesper ireccntorum et sepleni l*
    more inen-es oltservur noncessani. Pr m intne sem
    diebus, a sole nnnquam absistens partibus sex et iiiivoriiui, qui 1' l.ch.c ca-remoii is sacralus esl Ni an
    qiia.lragiula , longius proxiinum illi Mercurii sidus appedaules, qui proplermullivagum lunie discursum,
    novein diebus ociore ambilu, modo anle solia orliim, iiunc in Marlium mensein, iiiinc incidit in Aprilem,
    inodo pobt ejus occasum splendens, nunqiiam ab eo nunc aliquot dies Maii inen is ocuipat. Setl icciius

    viginli duabus parlibus remoiior. Novissima luna Aprili depuiatur, quia semper in ipao vel incipil, ,el
    vigiuii septe n diebiis , el quatunr horis signiferiini finil, vel lutiis incliioiliir : ea duntaxal regul . obser-
    eoaSciii v la, ul quse quiiiilc cima posl aequiuoctium una ex-
    Interrog. Qu re ante dixisii lum et diverso nrdna sliteril, primuin sequenlis aniii mensem laciai, qu»
    cnmpiilKntcs? — Retp. Quia li.ic erai slulli ia genli- vern anie novissimuin procedenl s. S c per otd ueni
    liu ii, falsa ratiocinaiione subuixa, qui quasi j re pri- iliiodccim iii nscs lunares cumpuiaiu, quos piopter
    iuarn diem soli, q a maxiinui.-. esi luminarc, secun-
    i luiue cn ciiluiii qui viginli novem diehus, srmia »l 't

    dam luu:c ,
    quia sectui luin liimiuare sc conscvlari Iri enis, un le tricenisque diehus altcnmulrs. Se-
    puiabaul. De iiionliiiala allern lionc a leriia diei ciinilo deinum vel trrtio anno r\t to, iiienseiii tup r

    iiioiain a sole stcllaio, qiurlx piimaui a luna, lluuni qui ex anuuis uudecim epaclarum diebus
    ,

    585 DE iUTIONE COMPCTL m


    scpiin.uin, verun. habenlibus quinianas ad decimum
    confici solet, inlercalent, chorus etprelexatus hanc A
    csse cau«am alxemnl.
    oitavum remeabat initiom Kalendarum. Sed cum hic
    numerus, neque solis cursui, ciciiue rationihus lun.t)

    Cap. Vll. — De memibut Romanorum. convenirel, nonnunquam usu ven ebat ul frigus anui

    mensibus, etejus calor hiemalibus provcniiet.


    sesiivis
    fnterrog Qu re tam diversas longiludinis habean- Quod ubi contigisset tantum dierum sme ullo mcnsi*
    tur? — Resp. Itnmiilus cura ingenio acri sed agresli noraine paiiebsnlur absumi , quanfiim a<l id anni
    siaiuin pioprie onlinaret imperii, inilium mensis cx Imbiius in lanti mense
    tempus adduceret qui coeli
    sumebat die quo novain lunam conligissel vidcri.
    111«
    aplus inveniretur.
    Quia non continuo evenil ul eo die semper appareal, Interrog. Quis poslea auJrmentum anni addidit ?
    sed modo lardius modo celerius, ct cerlis causis
    , — Retp. Numa secutus quinquaginta dies addidit, ul
    videri solet, conligil ul cum lardius upparuii, pr.ecc- inlrecentis quinquaginta qiiotoor diebus, quibus
    denli mensi plures dies, at cum celerius paucioies dnodccim meiises lun* cursus coufici credidit, an-
    Oarenlur, el s ng.i is quibusque inen ibus prrpetuam nus extenderetur ; alque quinquaginla diebus a sc
    numerilegcm primi casus addusit, sicque factiim cst sex mensibiis, qui
    addilis, aiins scx relractos illis

    triginla, alii iriginla un.ini, sortirentur die


    :
    ut alii .
    B triginia habebant dies, id est de singulis singulos,
    lnterrog. Quumodo meii-es suos vucav I. — liesp.
    f.iclusqnc quinquaginta, ct scx dies in duos novos
    Pripium iiicinein Itomiiliis Marti, cujus se Glium csse de tluobus priorem
    menses pari ralione divisit :

    roluil, dk-avit, eo qunti eo mense couslel Junonem Januarium nuncupavit, primumque anni csse voluii,
    Martem peperi.se in Phrygia. Quom mcusem anni
    tauqoam bicipiii» diem mensem resprcientcm trans-
    principium aliquando fnisse, vel ex hoc maxime pro- acli finera Quidam anttimanl
    fulurique principia.
    balur, qi.ia ex e > sepiimus, oclavus, nouu< cl deci- Janunritini nuucupatum ex eo quod ilmes ct janua
    rous indiliim antiquilnsa nuinero iiomen usquc liodic sit anni. Secnndum mensem Nuina dicavit Februo,
    appeilant. Secunduni mensein appellavil Aprilcm id est Piutoni, qtM luslrationum parens esse crede-
    quasi aperilem. In eo quod in i!lo remotis nuhibus,
    batur. Lustrarique co mcns>3 eivitaieni nccesse crat.
    pruiuis ac lempeshiiihus bibernis, cceluin, lerra cl Quam consueludinem, modo versa vice in melius,
    mare, nautis, agricolis el horosc pis aperiatur. Ar- Christiana religio eodem mensis die servat. Uuiversa
    bores qunque el herbx in germcn, sed el animanlia
    plebs sacra ministeria bcakcMarkeofTerenies modula,
    quoque in prolem se apenre iiicipi.nit. Maium ler-
    cum sacerdotes ministrique cereos in manibus ar-
    tium, quarlum Junium posuit majorum ac juniorum, demes gestant. Paulo post Numa in honorem imparis
    iu quos divi-it populum, ut altera pars armis, altcra C numcri unum aJjecit diem, quem Januario ded.t, nl
    consiiioreinpublicinilu re:ur. CcntanduntoliiMaiuvi tam in anno quam in mensibus sirgulis, pirclet
    Mercuiii iuatrem Maio nomen dcdisse, hinc maximc iinuin Februarium impar numerus scrvaretur, qaasi
    probames quia boc mense mercaiores omncs Mai c
    inferus ei diniiiiutioni impar numerus convenirei.
    Mercurioque pariter sacriricabanl. Junius tuensis aut Intcrrog. Quis primus l.atinorum ad numerum
    ul ex parie populi (nt dxin.us) nominatur, aul, ut solis annum insliluit? — Retp. Caius Julius Cxsar,
    Cingius arbitraiur, Junonius apud Lalmos autea vo- imitatus .Egypiios ad numerum solis annum, stcut
    cabati r, et hsec appeliatio mensis apu.l majores diu hndic servatur, instituit ; deccm videlicet dies obser-
    permansil, sed delritis quibusdam posiea lillcris, ex vaticnl veteri superadjiciens, ut annum trecenti
    Junonio dictus esl Junius. Nani el tedes Junoni Mo- sexagir.ta qninque dies, quibus ipse zodiacum In-
    neiaj Kalendis Juniis dicatx sunt. Juiins mensis Q.iin- strat. eflicerent.
    lilis, (|uod a numero sumpseral, etiam posl pncpo- Interrog. Quis primus eorura quadrantcm aimn
    sitos Maitio duos menses servavit. Sed post in ho- imposuit, vel «ui bissexli nomen dedit? — lletp.

    norem Julii Cacsaris Julins vocatus est mensis Ipse pncdiclus Cxsar, ue quadrans deesset, slat lit
    qnartum Idus Quintilis pnkrealus sit. Augustus ut quurto aimo sacerdotes qui curabant mensibus ac
    mensisSextilisanleavocabalur, doncchonor Augusti D diebos ur.um iiucrcalareiil diem. Eo scilicet men?e
    daietur ex senatusconsutlo. Eo quod ipse d e primo ac k>co quo et apud veteres mensis intercalabalur,
    bujiis mensis, Antonium el Cleopalram superavera , id est ante quinque ollimos mensis Februarii dies,
    1

    et iraperium populi Romai.i firmaverat. Septeo her iJque bissextum ceiisnit nominandum. Omni autem
    men-is, Ociober, November et December, principa- intercalationi mensis Februarii derutaius est, qu»
    lem sui relinenl appellalionem, signilicantes nonui.e iiiodo si uiiimus anni erat, quo etiam ipsum de I

    qtioli a ve.no mei.se, id est Martio, vel quia i . bres Gr&corum imitationc facichant. Nam illi ultimo
    in eis iitiiiiinea.it. H;ec R niuli fuit annua ordinata anni sui mense snperftuos iitierserebani dies. Vernnt
    dimensio, qui anuuin decem mensium, dierum vern unarc a GrxcisdilTerebant. Nam illi confecto oltimo
    Irecenlorum et quatuor, hahendum csse constiiuit, mcnse, Romani in confecio Februarii. seJ per vige-

    inensestiue ila disposuil ul qualuor ex his, Martius, simum et tertium dicm ejus intercalabant, termin.i
    Maius, Quinlills, October, tricenos singutos, HS vcro lihus sdiicet jam peractis, deinde reliquos Febniarii

    rehqui tricenos habenl dies , qui hodie quintanas mensis qui erat quiulus post inlcrcalationem sub-

    bahent nonas, cxlcri septimanas autem habentibus jnngebant. Crcdo veteri religioni suo more ut
    ab Idibus revcrlebaniur Kalendx ad diem decimum- Februarium omnino Martius sequcretur.
    PlTHOL. XC 19
    ,

    IA1 IM.H.E VRNEIUBILIS OPEftrM P.VIIS I. DIDASCALICA CENUlNA. !>S»

    /ii/muj.QuaresextoKuleiuhsMarlii intercalalur .'


    \ hris suum inclioanl aimiim : Kalendx vocaiione»,
    — /;<•»/'. OI> lioc auii-ni bbuoill dicm in meiise Nonx nova observalio, Klus divisio inlerprelalur.

    Febru.tiio pUcilil inlerc.ilaie Honiams.quiahiclire-


    vior rjploril. ct exiremus anni mensis erat. Veram Cap. IX. — De guatuor temporibut anui.

    iJeo nondum explelo eo, qiiemadmoduin /Egyplii ei Interrog. Quol sunt tempora anni? — Retp. Qua-
    Grxci de cursu loiius circulo faccre vi»!ebanl, ne luor, quibus sol per tempora anni, coeli spalia dij-

    viiiiniiio decisa sua lege veieri, iniiium Marlii nicii- currendo subjcctum lemperal oibem.
    sis a Februarii linc sejungereni Idt o non sevlum Iiiterrog. Quomodo orbcm temperat. — Retp.
    Kalendarum Marliarum diem, quia Deum Tcrmiiium Iliems eniiu ut pnta longius solc remoto frigidus c>t
    "nlenies, Terminalia sacra qux vigesimo terlio et bumidus. Ver illo super terras redeunte hutniduui
    incnsis ejusdem die semel instiiueral, in ali.un diem et calidum. jEstas illo dcsuper fcrvenie c.ilida et

    imilare prorsus non duliilahant. Sed bis rite cele- ficca. Autumniis illo ad iulcriora dccidcnle siccusel
    bratis 110041 qualiantis diem raierpoiiebanl.- frigidiu. Ilis igilur amplexanlibus se iuvieem, cu».i-

    cla orbis spatia qttx circa se moderantur, fluut.


    CAr. Mil.
    I nlerrog. Quol sunl elcmenla prineipalia ? — Retp.
    Inlerrog. De Ctlendis, Nonis et Idibus, rogo ut g Qualuor.
    eJisseras nobis. — tlttp. Priscis lemporibus pontilici Interrog. Qualiler dislinguuntiir? — Retp. Prinia,
    minori lucc piovideniii delegabalur, ut novx lunce terra namque sicca et frigida. Secunda, aqua frigi-

    primuni observaret aspectum, visuoique regi sacri- da el huraida. Tcrlia, aer bumidus el calidus. Quar-
    Cculo nunliarel. Ilaque sacrificio a rege et minore ta, ignis calidus et siccus. Ideoque bxc aulumno,
    pontiiice telcbrato, idcm pontifei calala, id est vo- illa bicmi, isle veri, ilie comparalur xstati.
    cata, in Capitolium plebe juila curiam Calabram, Inlerrog. Quomodo bxc tempora inilianlur ? —
    quae casx Roniuli proiima esl, quot numero dies a Ilesp. Non a principiis inensium iniiianlur, scd a

    Kalendisad Nonassuperessenlpronuntiabal, et quin- mediis. Sed el diversi diverse ponunl. Isidorus au-

    anas quidem dicto quinquies verbo ealo, septima- tcm llispalensis episcopus, liiemem nono Kalend.
    nas repetito, septies prxdicabru. Decemb. ver octavo Kaiend. Martiis. /EsUiem
    ;

    Interrog. Verbum calo quidinlerprelntui? — Itetp. ociavo Kalend. Junii auiumnum decimo Kalettd.
    ;

    Vevbum cattt Grxce, in Latinum sonat voco. Et Septembris dixit exorium. Grxci aulcni et Roinani,

    huuc dicm qul ex bis diebus qui calarentur primus quorum in hujusceinodi disciplinis polius quam
    esset, placuit Kalendas vocari. iiinc el ipsi curix ad Uispanorum auctorilas scqui consuevit, biemem ocU-
    quam vocabanl, calabrum iiouien daium, et classi C vuin Iduum Novemb. ; ver septiuiuui lduum Fe-

    quod omnis eam vocarctur populus. Ideo autem


    in bruarii; asiatem scpliiuum IduttniMaii; auluinmmi
    omnis pontifex numermn ilieruni, qui ad Nonas ~»u- septimum Iduum Augusli inchoare detemunt. Hie-
    peressent ealando proJebat. Quia posl nonam lunam mis videliceiel xstatis inilia vespenino vel matulino,

    oportebai Noiiarum dic populares qui in agiis essent Vergiliaruin ortu occasuqtie signanles. Item veris et
    autumni cuin Pleiadesmedio ferc die vel nocte oiiun-
    conCuere in nrbeni, accepturoa causas feriarum a
    regesacrorum, sciturosque quid essct eo mense fa- lur el occidunt,ponentesingressum. Deuique m libris
    ciendum. Unde quidam hinc exislimanl diclas quasi cosiuograpbicorum aullienlicis ac nobilissimis, ila

    novx initium observalionis, vel quia ab co die sem- eadem lempora ad lineam dislinctain reperimus, ad-

    per ad Idus novem dies pulareutnr. nolalo elortu Vergiliarum, septimo iduuni Maii, oc-

    lnlerrog. IJus unde diclx sunl ! — Rctp. Porro easo quoque earumdein, sepliuio Lluum Noveiub. Et

    Idus vocari placuit diem qui divisit inensem. Iduare Plinius Secuudus in libro suo Naiuralis llislorix

    cnini etrustica lingua dividereesl, unde vidua quasi


    endem modo distingueuda judicavil.

    valde divisa. Nonnullis placet Mus dictas vocabulo Inlerrog. Quare his nominibus bxc quatuor leui-

    Grxco a «pecie, quia apud illos idea vocalur, quod pora vocitentur ? — Retp. Ver auieui vocatur sic,

    ea die pl< nam speciein demonstrel. D quia in eo cuncta vemeni, id esl virescunl ; sesta^,

    Interrog. Quaudo in Scriptura saucla Kalendas ab xslu, in eo malurandis fruclibus Jiiur; aulum-

    legiuuis, qunniodo iulelligeiiduin esi ? — Retp Quo- nus de aulumuaiione fructuum, qui in eo colligun-

    ties in Seripttiia sacra Kalendas legiunts,


    niltil aliutl lur; porro hieius a docloribus frigus vel steriltu»

    inlellig^uJuiii esl quaui ortuiii novum lunx. Juxta dicitur.

    illud, iiiiiiieriiiit iti Kalenlis hic, id est in uiensium


    Car. X. — De eeguinocti» terno.
    eiordiis ollerctU bolocausia Domino Quia uiniiruiii

    llebrxi noii alia incusi 1111 exonlia quam novilunia InUrrog. De xquinoctio vernali, quod capul essc

    nornnl. SeJ el Grxci et /Egyplii nullam in sui» uien- quaiuor niuiaiioiium aunualiuni uiunJi ori(;i> doc<H,

    sibus Kaleudarum. Nooarum, IJuum dislinctionem ut breviler eJisseras rogo. — lletp. Kegula tene»

    oW.rvanl. Verum A< incipieulc ciijusquc mensis c cli-M.i- iir..' observalionis, a Nic.vuo roulirniau

    eiordio, usque aJ lerininum cjus, crescent') siinpli- concilio, ul Pasclix dies ab undecimo A|<rili«, usquo

    riier el iiicrrabiliier Jierum currentiuin ordine in septimum KalenJ. Maii inquiraiur. Iiem citliolt-

    couiput .uiilo perveiiiiuil, quorum /Egyplii quarto lie* iusliiulionis rcgula pr.vcipit ut ame vernili»

    a K-iendisDecciii- xquinnclii lransgre»sum Pasclia celebretnr. Qo»


    KalendasSepiembrlitGncel autem
    S*r. t>G RATIONR COMPIJTI. S98

    ergo octavo Kalend Apriiis dic depulal squino- A horis, iJ esl qtiaJrante lotius d!ei. Qkx pars qualer

    clium, nccesse est idem ant artie xquiiioclium Pascha ducta cogii iiiter unum diem, queni Romani bissex-
    celebrari lieilum ncget. Ipsum quoque Pascha lum vocaut, ul adeumdemcircuiium reJeatur.Quai-
    Dominus pridieqoani palcreltir cum discipulis fecit. lus soiaris gyri annus, bissexlilis, celcris iribus uno

    Aiit oclave Kalendartim Aprilium, non fuisse, aut prolixior, quo confeclo Bol ad cuncla signoruni
    a

    an!e xquiiinetium fuisse conllrniet. Non autem no- loca dierum noctiumquc quibos anle qua-
    eisdem
    stri taiilum lemporis, sed eliara legalis ct Mosaica driennium reverlitur horis. Annus erraniium slella-
    riiiu est, quod illarum qtioque zodiaci an.bitum lu-
    deceruil instilutio. Non ante transcensum liujiis

    celcbrandum, slrat. Annus magnus est, cum omnia siiuul errantia


    B^mnoclii diem festi Pasehalis esse

    sicu-t Auaiolio atiestanle eviJenter docet, el Jose- sidera ad sna qurque loca sibi habere recurranl, id

    plias, sicut ei eoruii! antiquiores Agathobulus el est, quingeiitis triginla duobns annis explciis.

    Pamtjada, qui unus ex illis sc-piuagitila senioribus Intcnog. Aruiuin . ivileru, id est, solarem, ulij

    fnit qui missi fuerant a pontficibus ad Ptolemaium Hebnci, Grxci, /Egyptii, Roraanique incipiunl ? —
    rogeui, llebrxorttm libros inlerpretaturi in Grxcum Resp. Ilebraei ab xquinoctio verno, Cra?ci a solstitio

    sermonem, quique multa ex Iradilionibus Moysis yEgyptii ab autumno, fiomani incipiunt a bruiii».

    proponenti regi atque percunctanti responderunt. R


    ergo c;im quxsliones Exodi exponercnt, dixe-
    Cap. XII. — De signifero circuh) el sotis
    Ipsi
    btntrqne cutsu.
    runt Pascba nmi prius cssc immolandum, ni hoc
    a^uinoclium veniale transiiet. Undenos eccsse est i Zod-acus circulus consiat ex duodecim signis, per
    observandarn veritaiis regulam dicamus aperle, et quem septem sidera errantia curriiin, id est Sol,
    Pascha ante xquinoclium lcnebrasqtie dcviclas non Luna, Mars, Mercurius, Jupiier, Venu r , Saturnus.
    iminolanJuin, el hoc xquinoclium duodecimo Ka- Quae quidcm signa simiil babcnt partes irecenlas
    lcndarum Aprilium die ascribendum. Sicut noMSolttm sexaginta, sJnguiatim vero liiginta. Partes aulcm
    aucloritale paterna, sed ct horoiogiea consiJera- zodiaci quoliJianos solis iu coclo dcbcmus senlire
    tione docemur. Sed et caucra tria lempora in hu- progressus. Sigua tanlx sunl niagniittJinis, ut non
    jtismodi conlinia, siinili raliooc aliquot anle octs- niiuore quam duarum spatia horarum, vel oriri, vcl
    vii n Kalendarum sequciitium esse notanda. occidere, vel de loco possinl moveri. Singulis trice-
    ii33 partes, ob tricenos d es, quibus a sole lusirantur,
    Cap. XI. — De annis. ascribuntur decem et semis horx, plus sunt quam
    lnterrog. Unde dictus cst annus? — Resp. Annus plenam parlem viginti qiiaiuor horarum, non rcd-
    abinnovando cuncta quxnaturali ordine transierant, " dunt simul, et computari negliguntur. Aliamen et
    vel a circuilu temporis nomcu accepit. Quia vetcres ipsx duodecies circumactx, ubi dies qninque, el
    aiunini pro circum ponere solebani, ut Calo dicil in qiiadrantem consumuiavcrint. .I.1111 quantum ad tri-
    Originalil>iis oralormn. Annum terminum, id est, eenas parics addiderint, palebit, completusquc solis
    ciicum terminum, et ambire dicitur pro circumirc. aniius noii trecentis snluni el quaJraginia diehus,
    lnterrog. Quot niodis dicuulur anni? — Resp. E-t scd additis quinque diebua, et quadraginla perfici-
    autem annus iunaris, csl et solaris, est et errantium tur. Unde signifer est, trecentis quidein sexaginta
    discretus s:ellarum. esteiomnium planetarumunus, qiiin(|ue parlibus laius. ilaruin duas ntedias sol ci
    qiiem niagnum specialiter nuncupant, luna omncs pcrvagari consucvit. Sol irecenl s sexa-
    lnterrog. Lunaris annus quot modis acctpitur? 8'tita q inque diehus et sex lioris zoJiaci amhiium,
    — Resp. Quadrilarie. Primus namque cum luna luna viginii septem diebus ei oclo horis lustrant.
    viginti septem diebus et octo horis zodiacum per- Singul.i aulem signa sol triginta dieblis, el denis
    currens, ad s'gnum ex quo egressa est reverlitur. horis ac semissc. Luna aulem in binis dicbus et se-
    Secundus, duobus dicbus el quatuor horis prolixior, mis Iioris ac bes.^e nnius horx pcrlabilur. Si quxris
    qui consuete mensis appellatun cum solein a quo quiJ besse sign.licet, taulo minus abessc ab inlegra
    nova digressa esl viginli novcni diebus, et duode- " hora, quanto octava ab duodecima, decima a deci-
    ciin boris exactis, jam defccta rcpctii. Tertius qui nia quinia, vigesima a trigesima. Terlia parle sub-
    duodecim mensibiis hnjusmodi, id est, trecentis iracta, quolies dna» sola; remanenl, ip-a? duae parles
    quinquaginta qualuor diebns expletur, et vocalur besse, teriia triens nuncirpatiir. Eiranl ergo qui lu-
    commuriis, co quod iluo sxpissimetales pariter cur- nam tricenis dicbus tanlum spatii coeleslis, quau-
    rant. Quarius, qui embolismus Grxce dicitur, id esl tum trccontis sesaginta solem percurrere dir.unt.
    siiperaugmentum, el habet tredecim menses, id esl (.11111 manife.-te veritas prodat qua; supra perslrinxi-
    dies trecenlos Iriginla qualuor. Qui uierque apud mus, lunam viginli scptcni diebus, etlerlia diei parte
    llebrxos a ptincipio mensis Paschalis incipit, ibi- constat conlicere solem : et quantum spatii in uno
    demque lin tur. Apud vero Uomanog ab iucipienie suo mense lunam, tanlum in Iredecim sui sol exce-
    luna mensis Januarii sumit initium, ibique lermi- dcre circuiluin.
    natur.
    Inu-rrog. De sotarianno quoinodo ditis? — Resp. Cap. XIII. — De Bmexto

    Solaris annus est cum ad eadem loca siJerum rediit, Inlerrog. Sunl nonnulli qui (acilitale compuia'.. !•

    pcraclis irecemis sexaginta quinquc dicbus, ct sex absquc labore coinprehondant quanta bissexti cre»-
    591 BED*; VENERABILI5 OPKRUM PARS I. — OIDASCALICA GENOINA. 8W
    ceniis panicuta per biugulos annos, vel menses, A Cap. XIV. — De memuia crementi.
    vel eliam sepliiuaHas el dies, incessanler adimplea- Inlerrng. Bisseililis ediscere cupio. — Re*p. Di-

    tur ; nec tamen diecre naverinl qualiier ea lein cimus qnadranlem diei, id esl, scx horas per an-
    pailieula crescit, vel qiflfl sil causa, quxvc ralio num accrescere hoiaiu, per duos rnenscs solis nalu-
    creiuenli ipsius, quidve nascerelur erroris infesti, si rales, id esl dies trigiula el boras deceni, diinidium

    non ipse dies hissexli suo juxta inoreni necessarium horx per unum inensem. Porro quartam partem liorai
    intcrcalarelur in ordine. Hjcc omnia per raiionem unius, id esl punclum iinum per dimidium inensis.
    dcclara. — lietn. B ssextus ex quadrantis ratione Inlerrog. Ubi crenienta vel dctrimenla solis el
    pvr quadriennium conficilur. Quadranicm naiiitjuo lunx, secnndum rationem nalurae aimo iuseri de-
    sotenl appcllare quarlam parlem cujus rei libet. benl? — Re$p. NaiuRB ralio cromenla vel delri-

    Verlii graiia pecunix, lemporis, loci, el ideo quar- nienia solis el lima! locis xquinoclialibus , ulii pri-

    11 pars diei qui viginli qualuor lioris cum sua noclo nio creala sunl initiari vel llniri deposcil , solis

    «oiupletur, id esl horx sex , quadrans consueie quidein verni, lunx vero in aiilumiialis loco xqni-
    vocaiur. Quadraulis aulem liujos, qux per qua- noctii, sed diversi locis in diversis sallum ponere
    driennium diem inlegrum colligendi, el suo loco
    in procurabanl. Nam Anatolius inxqtiinoclioel decinio
    intercalandi est raiio. Quod sol aniiuom coeli ambi- B q Uar
    i
    su decemnovennalis
    i anno ciiculi de oclo
    iiiui, id est duodecimsigna circuli zodiaci nolissima, in viginli posuit. At conira Viclorius, lerlio anle
    noii in ireceulis sexaginla quinque diebus, sed su- finem ogdoadis anuo inferendnui ceusnit Kalsndis
    peradditis sex boris adimplere cognoscilur. Unde lil
    Januariis, de quarlo in decimo sexto, addidil. Porro
    ut si, nunc sequinoelialem coeli locum
    verbi gratia, ^Egyptii, in quorum senlentianunc calholica eon-
    maiic oriens iniraveril ifl hunc, anno seqiienti me- seniit Ecclesia, primo anno decemnovennalis circuli

    ridic, tortio vespere, quarto media nocle , quinto affigunt, in loco undccimo Kalend. Aprilis de oc-
    pula compleio diei totius
    rursus in exordio diei, ut lava decima in nullani compnlanics. Scidudum est
    circuitu recurrat. Sicque nccessario diem super- aulcm nbicunque addiius fuerit, ibi tres pariler
    fluum admoneit ubilibet inlerponeudum, quem menses undetricenlorum compulari dierum.
    iCgyptii anno suo solemniter expleto, id esl quarto
    Kalcndarum Septembrium , Roroani aulem sexto Cap. XV.

    Kalendarum Maniarum die, unde et bissextum vo- lnlerrog. De saltu luiue et plenius ediscere cnpio.

    canl inlcrcalare consueverunl. Quod si quis calcu- Resp. De saliu lunae verisimile apparet quod eum
    laloruni facere trecenlis solum ac sexaginta qtiinque quam vulgo putalur iunaris incensionis Iociir
    cilior
    diebus omnes se annos ageredebere pulavcrint, ma- C ethom prxcurret. Namquomodo Beri posset nt per
    gnum sibi mox inveniet annui circuilus occurnsse annos denos et novenos, unum necesse esset solito
    dispendium, ita ul post atiquot annorum verlentium dierum nuinero afferri, si non fccc velocitas aliqua
    cirrricula xsiivis niensibus vernum terapus, vernis lunaris gyri, paulatim loto circuli deceinnovcnualis
    hruinale, brunialibus autumnalo, aulumnalibus xs- lemporeprocurarel? quomodo ejus tarditate cnrso»
    livum se oflendisse perversus compulator horrescat. probalum est, ul unus per quadriennium
    solaris agi
    Si cui sane quod de signifero et cccli ainbitu paucis ejus ciirsus augealur dies. Hujus aulcm velocilalis.

    diximus, forte habentur incogniia, huic vuigari et et (ul ita dicam) aniicipaliouis, tameiii ordo non
    fortassis compendiosiori et manifesliori ratione sa- facile patet, mensura nequaquam lalet. Consial
    tisfacere curavimus, ut qui coeli signis pueri in enim quia diminulio illa aique ablatio diei unius,
    schola non didicil, salleni horologii lineis iu terra ijiue quomodo agiiur per denos ct noveuos annos
    qua: uecessaria quxrit apprehendat. Et hic ergo tola coiificilur, hora per singulos annos et uno pun-
    scial solem mortilis snis ettarditale quolidiana qua- cto, el dccima nona parte unius inoinenti augetur.
    dranlis hujus anni, disponente opere Creatoris esse Dies namque viginli quatuor horas habet. e quihus
    miuislrum . quem diligeniior inquisitio declarat, cuni iiovemdecim, lotidem annis circuli decemno-
    aon adeamdeinhorologii lineam per trecenlos sexa- 1
    veniulis distribueritis, remanent quinque llas mul-
    ginta quinque dies posse reduci fsed si, verbi gratia, tiplica per quatuor qtiia videlicel bora quatuor
    ,

    prxsemi anno in xqiiinoclio veruali, quod juxia punctis conslal, fiuut viginli. Da singulos siugulis
    j£gyplios qui calciilalorum lenent palmam , duode- annis, ct remauet unus. Hunc divide perdecemno-
    eimo Kalcndaruin Apriliuindiesolel evenire a uiedio vem, et videbis quod ad saltum lun.e complendum, ut
    oricntis, surrexerit endem die po>t aunum aliquanto di\imus, aniiualim liora et punctus, rt decima iioua
    iiiferius oriri, et terlio, quarto, quinto aunoeamdeni pars unius puncii accrescit. Non ergo unis eisJetu-
    diniiiiutioneiii in tantiim numerali sui cursus augeri que vel artictilis teinporuni, vel cali climalibuslunaB
    temperanlia, uinisid>cs bisseilus, ante trecentos cetebraiur tSMfllie , sed semper aliquaolo citiut
    juxta morem intercalarelur, jam duodecimo Kalen- quam prxc edenle inense proveneral, ul sil unde nnu»
    darum Apritium die facttirus xquinoctium a medio .inii.i decimo nono transilialurdies.
    surgai orienlis, eamdem nihilominus turdilatis sux
    conslMiliam, in cxlciis quoque per toium anniim Cap. XVI. — DeCyclo U«-ett\porein*li.
    servaturus ex ortihus simut et occasibus. C.ycliim decemnm enn.ileni propier quaiuordeciui
    liinas paschales Nirxna syuodus intlinui. Eo quod
    ;

    595 DE RATIONE CO.UPUTI. 594


    ad Cinidem amii «otaris diem unaquseque luna per A muii compielus est aiiutis. ipse est numrum juxta
    deceinnovem annos ducenios iriginta quinque, coiicursiis siderum, illc iti quo incamari dignatus.
    circumacla vicihus inerrabili cursu redeal. Cujus cycli Quia hic secundus annus cycli decemnovennalis de-
    ordinempriiiiuniEust-biusC&sarixPaleslinseepisco|>U3 cem octo circuli lunaris undecim habens epaclas,
    composuil. Qui dividitur in ogdoadas et hendecad.is, quinque concurrentes sepiimanx dies, luiiam pas-
    boc esl in oclo et undecim annos. Octo euim anni chiE quatuordecimain, oclavo Kalend. Aprilis, om-
    lunares, totidem solarcs, duobus tanlum diebus nia tunc fuere similia. Et si esset qui tunc pascha ,

    transcendunt. Quorum alter ad explemenlum oc- more nunc ecclesiis usilnio die Dominica, ipsa ni-
    curril heudecadis, aller ratione sallus absumitur. inirum dies, quomodo hic adno(anduii) csl, sexto
    Alioquin betidecades solares uno die iranscenderet Kalend. Aprilis veniret, ac lunam habcret sexiam
    lunarem, licet quidam violeuter hos dies cx bissexiis decimam. Ilis igitur ita se habentibus anuum pas-
    ccto annorum supplcre nitantur. Cum bissexlus so- sionisdominicc quxrenlibus not.i via est. tla-
    lc.it iu raense Februario soli superfusus et luiue fu- bet enim, ni fallor, Ecclesiae lidcs in carne paulo
    iuro lempore nihil praeindicare el tpsi nullum hen- plus quam triginta et tres annos usque ad sux
    decadi bissextum addant. Ut crgo apertius dicaci, lempora passionis vixisse. Quia videlieet cum tri-
    dua: lunx dies qui supersunt iu egdoade duos qui B ginta annorum fuisset, baplizatus est sicut evange-
    desunt in bendecade complebunt lisia Lucas testatur. Et tres semis annos posl bap-
    liabct enim octo assolares dies exccpiis bissexhs lisinum pradicaverit , Joannes in Evangelio
    sicul
    duo millia noningenti viginti. suo, n-. iii solum comraemoralio redeuntis paschai
    Lunaris vero dies duo millla nonaglnta viginti teiupnre perdocei, sed et idem in Apocalypsi sua,
    dup. Daniel quoque in suis visionibus propheiiec designat,
    HenJecas solis habet quatuor millia quinde- saocta siquidem itomana et apostolica lenet Ecclesia.
    cim. Quomodo igitur, ut supra memoravimus, quingeutis
    l.un.e antcin, quatuor millia (redccim dies. triginta duobus annis paschalis circulus circumagi-
    Octo assolis, habet menses nonaginta sex. lur. Ilis adde triginta tres, vel potius triginta quatuor,
    Lunx aulem nonaginta novem. utiilum ipsum quo passus est Dominus altingcrepossis
    Ilendccas vero solis babet menses centum tri- aunum/liunl quingenta sexaginla sex. Ipseesl ergo
    i;iota duo. annus Doniinica- passionis et resurreclionis a mortuis
    Lunx autem centnm Iriginla sex. quia sicut quingenta triginta tres, primo, ita quin-
    Et habet cyclos decemnovcnnales, menses solares geu:e-iiiiuni sexagesimum, et trigesimo quario per
    duceutos viginti oclo. C universos solis et lunae concordat discursus. Et ideo
    Lunares ducentos triginla quiivpie dies. circulis beali Dionysii aperiis , si quingentesiniuin
    Exceplis bi-sexli utriusque siJeris, sex niillia niil- sexagesimum sextum ab incarnationc Domini coniiu-
    iiarium noningenta triginta qninque. gens annum, dcciuiam quarlam lunam in eo nono
    Kalend. Aprilium Ueri reperies, et diem Paschae do-
    ''*p. XVII. — De coniinentia decemuovennalis. ininicum, sexto Kaieud, Aprilis lunam deciraam se-

    Cyclus decemnovennalis octo lineis cst ordinatus. ptiinaiu. Nant quod Dominusdecimaquinla luna feria
    Prima ejus linea lemporum seriem continet. Quein sexla crucem asccnderil, et una sabbaiorum, iJ est

    Gr.eci ab annis Diocletiani persecutoris caiculare dic Dominica resurrexit a mortuis, nuili licet dubi-
    decreverunt. Sed Dionysius secundus abbas Roma- tare cathoiico, negligique agnura paschalem decituo

    nus, ulriusque Iinguar- peritus, Grace e( Latine cy- quarto die priiui inensis ad vesperam iramolari,

    clos scribens pascbales, uoluit eos ab impii prin- prascepit pariler cum Evangelio qtiod Dominum ea-
    cipis annis coinputare. Sed magis eiigens ab fncar- dera vespera tau,tum a Judx-is, el mane sexta feria
    aitone Dumini noslri Jesu Christi annorum seriem cruciGxuui ac sepultum, prima sabhali resurrexisse,
    prxnoiare, unius singulis annis augmento in majus perbibere videalur,
    L)
    prolicientes propler notitiam exordii spei nostrce, et Secundus ordo circuli decemnovenita.iS comple-
    cajsain reparatiouis humanae : id est ut passio seu ctitur indictiones quindeciin annoium circuitu, in stia
    resurreclio Qoniini facilius invenireiur. Sed quia semper vesiigia reducens. Quas autiqua Romanorum
    lunaris circulus decemnovennalis est, solaris autera industria comperimus. ad cavenduni errorera qui de

    viginii octo cotificitur annis. Multiplicalis per se temporibus forte oboriri poieral, inslituias. Dum
    ambobus summa quingentorum
    itiviceiu triginta eniiii verbi gr.ttia, quiiibel iraperator medii anni
    duorum colligitur annortim. Qua tandem replicala letnpore vila vel regno decederel, poierat evenire ut
    lotus solaris lnnarisque cursus ordo in sua ve- eumdctiiannumunushistoricusejusdem regis ascrihe-
    sligia per se revolvitur. Eutndem decemnovennaiis rei tempoi ibus , eo qtiod ejus parlera regnaret ; allcr

    lunarisquecirculi annuin,easdem epacies luuse, solis vero hisloricus eumdeni successori illius polius ad

    quoque. dies conciirrentes eamdem decimain quar- tilulandum pularet, eo quod el hic pariein a*|ue
    tam Iunarn , eumdem dontinicse Paschx diem, ac ejus haberet in regno. Verum ne per hujusce-
    iunam ip*ius cx orJinc resliluens unde secundo : niodi dissonanliara error temporibus inolesceret,

    annn cireuH, quera priniiim Dionysius scripsit, quin- staiuere mdictiones, quibus uterqiie sr.riptor, iino

    gentesimus irigeshnus (e:(ius ab incarnalione Do- eliain vulgus oiuni lemporc cursum acillime con-
    8!>5 «Eh.E VENt.IUIill.IS OIERIJM I'ARS I. — DIDASCAUCA GKNUINA. Mfl

    genarcl. U'"» pro taulilatequoquecaleulandi quin A rinl, et post 5 reveiiantur. Et hujits ordo discrelio-
    decim e.-se vulueruut, ut plauissiino niuncro, et ad nis cunctos annoruiii veilentiiiin couipleclilur divs.

    inulliplicaiiiluui piouiplissiiiio compendiosius traus- Mcuiinisse oinnis calcuiator debet easdem concur-

    acti lomporis slalus in meuioriaiu posset reiluci. rcntes solis trigesimu abliinc amio quas ex proximo

    Iticipiiinl autem ititlielioiies ab octavo Kalend. Oe- secuiurus easdem sexaginla, quas el quuluor cas-

    lol>., el ibi ItTiiiiuanlur. dem nnnagiiita, quas et sex easdem eentum viginti,

    quas et oelo easilem cunium quiiiquagiitla, quas et


    Terlia prxiati tiiculi linea conlinel epaclas innt
    tleeein, et caHeras iu liuiic uiutlnin esse redituras.
    res, ipie ail ciirsuiil solis annualim untleuis diebus
    Qanctinque nuniero annorum transaclo concurren-
    accreieere sotent. Inde epaetiB Gneco vocabuto.
    les seire desideras, etundem niimerum viiles quollra
    Item adjecliones ilitt.e, quru pcr annos singulos uu-
    liabeai triginta et trigesima paiie geminaia, coneor-
    ilocim dieruui, ut diximus, accumulentur aiigmento.
    diam verti niium cognoscis aonorum. Verbi gratia,
    Yel eerte qu.c ad invenicndas quotae sint luuas,
    K.ilen iarum duodecimo, et per lotum adjicitiitl an- treceuti decies liabcnl irigiuta. El° pi uptcrea eadem
    uiiin, ut epaet.e jure, id cst adjectiones, vocanlur.
    conciirrentcs, trecentesimo anno qu;e viginli sunl
    futur.e, si t|uid rcsidiii fiierii et hoc adjicies. Eo-
    Et quidein per loium anni verteates orbem, suos
    tlem inodo etiam in pra.ieriia concurrenliam ordo
    quoquedies babct adjeclioneslunares uudeciin.Nam B
    respicit. Ilcm quia circulus liiiiai is decemnovennalis
    verbi gralia si hodie, ouui scribo. qiiinl.i e.st luna
    pr.esenlis auni eparla? vigesiuto anno reJeunt, se-
    ipsa isto die, post aiiiium deeinium sextum erit luna,
    quenti» abbinc <|uatlragesimo tertii, sexage»imu quar-
    el sic semper pro undecim adjeclienibus annis sin-
    li, uctuagesimo quinti, ccnlcsimo sexli, ceiitesimo
    gulis crcseeus usque. ad trigesimam, ctqund reniauet
    vigesimo septiiui , eenlesimo quadragesimn octavi,
    tota crit luua, nec eadem lixc qsnc non estprios-
    centesimo sexa:esiuio noni, ceuiesimo octuagesimu
    quam decein et novein annorum peracto cireulo tle-
    decimi annn, et c.ctera similiter. Quod et de luna
    cemnovcnnale annoUtat sunt epactia lunam quota
    quarta deeiiua pasclia cxierisque quac decemnoven- 1
    .
    sil in undecimo Kalend. Aprilis, ubi paschalis csl fcsti
    nali eireulo iocioduntur, acjne sciendum est, p ie-
    prineiptum, signant hanc prailixam sui cursus regu-
    ril diligens caleulator etiam prolixiores sibi lempo-
    lam, semper observanles ut quoties minorem sex-
    rum sequeulium annoiare recursus, qtiibns sempcr
    ilecim numerum babent, paschalem lunam praferat.
    memineril etiam pr;eteriti a'\i congruere staluni.
    Quoties autem majorem in sequenlem lunam pascba
    Qniiita circuli tlec- nmovennalis regioue lunaris
    quxrendum denioustret, quaruin locus annuale un-
    circulus iuclnditur, a quarto ejus incipiens, el terlio
    decimo Kalendarum Aprilis.
    C t oniplexu s iti anno qui pruprie Ilnmanoruui , ei est
    Quaito dccemnovennali circuli tramile designan- Nam
    aJ mensem Jannarium perlinens. sicut annus
    tur epacku solis, i.l est concurrentes septem mane quisque decemnovennalis rirculi pmpter legalew
    dies uuiussemper lernos per annos, duorum aul.°nt llebr.vnrum observationcm a paschali uiense inchaat
    per amiuni bissexlileiu, usque ad sepliiuum nume- hic lUiiimnoiuin instila-
    ihidemque finitur; ita et
    riiiii adjeetiune eiescenles. Quarum circulus habel
    lione a luna Januarii incboat alque ibi desinit. Sient
    anuos qualcr sepienos, id est, vigintioclo, qui nimi-
    et ille, sic el istc primuni et seruiidum coiumunes
    rum i on anle polest consu aimari quam bi&exlus annos , lertium babet einbolisniuni qiiarlum et
    ,

    quario redire solct anno, eunetos septctn inane dies qniutnm e.omiuunes^sextum emholisinum, sepiimum
    contingat. Dominicam videlicel primam feriaui , commnnem, octavum embolismom. Ilendccas quo-
    quarlam feriam. sccundam fertam, sabbaluui, quin- quc circuli lunaris iustar dcccinnovenmlis. sepiem
    lain feriam, terliam fcriani. !loc etenim ille crdine
    annos communes, el qualuor babet embolismos. Et
    eurrit. Cutnque snas quxque anni dies habcal con- habet coinmuues anni iticnses lunares duodecim, dies
    currentes, h;e qiuc iu circulo sunt adli.x.u coneur- trecentos quinquaginta quatuor. Embolismi autem
    reiites, spccialilcr qux sit nono KalenJarum Apri- menses treileciin. dies trecentuin ocloginla qualuur.
    lium ferc designant, videliccl ut projiins fcslivitatis p ra
    i.«i:„ .. M
    .i: M «.^.,-:i.. r..:n: M . a:~ -„.„
    paschalis exordio posit.c facillirae diem epaclarum,
    "
    iiuin,
    .,. er ,

    .
    lnllm duolual oiioJeeim
    qui csl deceuinoveiiualis priuius, in qun
    .... cvtli hujns an-
    tiiius

    >el ilccima: quarta- lunas quotat sint, feriai pandaut, dies ratione sallus lunaril interripitur. Si vis scire
    ac per hoc ad pascbalis invenlionem diei Dominici, KalenJariun Januarii per iiovem
    quota sit liina tlc-
    planum laciant itcr. Contigit auicni eadem coucur- eim annos, stiuie cvclmn liin.ii quemlibet, ul puta
    reiitiutin aunua diesque calcutatorem memiuisse ju- qulnque. Maltiplica per undecim, liuut quinquagbtU,
    vat, et jam setundo Kalend. Aprilis, leptlmo Iduum AJtte tintiin lemper regularem, liunt quinquaginla
    Aprilis, decimo oclavo Kalend. Uarliarum, ex uude sex , parlbra por irbjinia, remanent vigrati scx, »i-
    cinio KalenJ. earuindem, Cujiu circuli talis cst cur- gcsiuia sexla est lutia in KaleuJas, Januarias amiu
    siis, ut quicunqiie biasexlili anno sunt, concurreolea qtiinto cytli Jeceninovenn.ilis. Iioin suioe octo, inol
    ipsi el anle qtitiiquenniiiiii fueriul. Et posl sex an- lipliea |" i iiuileciin , fiiinl octoginla utio. A l.ln

    nos fntiii:c ||nl (jo.e primo bltSOXtO amio siinl ea- iiiiuin rogularem, el partira per IrigUtU, remanenl
    dein, ct anle annits unJeciin tr.insieiint, etpo-t inj viginti novem, esl liiiu in K.ilentl. mpraaeriptla,
    redco, qiue sectindo pott l> ssexlum f.ideui, cl intfl anno cytli luuaris OCUVO. ianluni nicinor e-.lt» tle-
    6ex auuus ierinl, ct post uii.locuii romanent, qu.c iiini lexll, et docimi oclavl, et dectul aoul ovtli
    trei posl bUicxlum ipse, el ante ti annua prnierlu memorati innt, nou unum ut In irliquis, lad imt
    . ;

    H\l RATIONF. COMPUTI. £08


    597
    addere regulares, et lunam Katcnd. Januani sine er- A OcUva circuli meta pandiiiilur luna dominicaa
    p.tscli v, propier varianlem ejusdem dominicx occur-
    rore reperie-
    sum septem dierum ambiiu inclusx, id est a decim»
    Sexlus Cjdi locus ampleclitur lunas qiialuordecim
    quinto ui'iue vigesiinum primum, qui pro cerlo, dies
    primi mensL- qui pasciialis dominici diem
    singulis
    adnotatione dicenle
    omni ambigtiitate demonslrent. Nam- celeberriina legis sint proellxi,
    aonis absque
    decimam quartam lunam dominica dies Domino:iPrima nictise, decimo quario die mensis
    que po-.t
    comedetis azyma, usque ad vigesimum primutu
    occurrit, ipsa est paschalis doininicae resorreclionis
    mensis ad vesperam, septem diebus fermenlalum
    dies. Qui quidem decima quarta luna primum in
    non invenielur in domibus vcslris.»Cum priini scp-
    «quinoctio, id est duodccimo Kalendarum Aprilium.
    lem, qurc ejus dierum azymorum nunc regula lalis
    Ullimuni vigesimo nono abliinc die, id est decimo
    aequino^lium quindecima luna oc-
    est, ul ijiik post
    quario Kalendaruni Maiarum, suum vespere proccs-
    currerit primimensis.inlelligaluret hocqiiemcnnquc.
    suui terris ostendit. Quibus terminis per annos denos
    novenos legali terapore paschalis observanliae dis-
    srpicm dierum, usque ad vicesiraum priinum donii-
    ei
    nicam acceperit, paschalis fesli gaudiis aptum porri-
    cursus conslat es-e comprehensos. Si vis per argu-
    gat. Iloc auleni pro cerlo scire debcs quod si !una
    nientum decimam quarlara lunam invenire, sume
    B n>ctma quarta primi mensis in Dominic.im incideril
    epac.as lunares anni cuius votueris, et si<iuidem de-
    diem, omniinodo iu septimanam sequenteni csse dif-
    cimo quarlo, vel quindecimo sunl, undccimo vel

    Aprilis, die decimo quarto luiioii. fereudum.


    duodecimo Kalend.
    venire cognoscat. Quia nimirum Kalendarum supra-
    Cai». XVIII. — be circulo mngno siderum.
    scriptarum proprius est omn.um locus epactarum.
    Sin aiilein pauciores suiii enacls, dimillas eos cres- Cbculus Paschx niaguus est, qui inultplicato pir

    ccre per dies, usque dinn decitnum quartum impleant invicem soiari ac lunari cyclo, quingenlis et trigint»

    iiiimeriim, ct ibi »c lunam pascliaa habere nou tiuhi- diiobus conficitur annis. Sive enim dccies novies vi-
    tct. Pnrto plures quindenario nuinero si habuorit ceni el ocloni, SCU vicies oclies deni ac uovcni niul-
    epactas, et has itsque ad tricesimum, id c-t ipsius tiplicenlur, quingemoruiii triginla iliutruin numcrum
    lerminum mensia per dies crescere sinat. Et sic a complent. Ui.de lii ut i.lcm cirrulus magniis decein-
    nova luna inchoans, aique usque ad decinuun quar- novennalis, iuna? circulus vigiiui octo, solis autem
    lam ex ordine percurrens diem v ttis pascbaiibo» qui vicenis octouisque consummari solenl aunis nn-
    aptum rite repeiiret. Sed noluudum quod deci-
    lioc vemdecim, liabeat bis sextum dccies noviesseptenos,
    ina quarla luna, si communis esl annus, uudecim id est ceiilum triginta tres menses solares, vicies
    diebus prius ; si vero enibolisutus, decimus nonus C oelxa ducentum viginli octo, id est otto millia du-
    tardius, quam pnccedenle anuo transieral, semper centos ocloginta quaiuor.
    redire consuevit ; exceplo uno duulaxat primocirculi Menses auiem lunares, vicies ociies ducenlos tri-

    decemnovennalis anno, quo proplcr rationem sal-


    in giuta quiuque, id esi sex millia quingenta ct ocio-
    tus lunaris, duodecim oiebus annotiiium cursum pue -
    ginta dies, exceplis bissexlis vicies octics quinque
    currere solet. millia noning^nla viginti quinque, id esl ceiituiii

    Sepliiuo decemnorennalis rirculi titulo dics pas- nonaginta quaiuor niillia, el cenlum ocoginla. Ap-
    clu' dominicus comprehenditur, qui de dominica positis autem bisscxlis cenlum nonagima quatuur
    uostri Saivatoris resiirrectione a mortuis exordium millla et trecenta tredecim.
    coepit. Nam cum iu Veleri Tesiamenlo tribus argu- memoratum ex ordinc menslum dlerutn,
    Qui ubi
    Bientorum indiciis, Paschac lempus sit observarc tjua: summa
    complevcrit, mos in seipsum revoiuius,
    pra?ceplum : prima vitielicel nt post a:qi:inortium cuncla qux ad solis vel lunoc cursura pertineni,
    secunda, ul mense prtino; terlia, ut lerlia ejus se- eadem quoe pra-lerieiant semper lenere rcsiaural.
    piimuna, id est a vespera decima quarta lunoe quas est Si nossc vis quoius sit annus ab Attaui secundum
    iuiliuiu decimi quinli, usque in vesperam, id est ter- Gia;cos duntaxai, multiplica quindeciui per quadra-
    miniun vigesiuium prinium celebretur; quarla in D gi nla el ocicdecini , liunl sex millia ducenla e» sep
    ejusdem observatione regula est nobis a temporc tuaginta, adde indictionem annicujusvniueris.quem
    dominicat resorreclionis imposita. ut cum aequinociio prsesentis anninovem csse comprubatur, el liuut
    Irauscenso, lunam primi mcnsis deciinam quarUun centum sepluaginta novem.
    vespere ortum facere videreinus, non statim ad fa- Si nosse vis quotus sit anmis ab incarnationa
    ciendum Pasclia, id est iraiisituni de moi te -ui vilam, Domiui nostri Jesu Christi , computa quin.lecies
    de corruptione ad incorruplionem, de pcena ad glo- quinquageni, tiunt anni septingenti et quinquaginta.
    riam, resurgendo facere dignatus csl, exspectantes, His seplem adde diiodecim rc-gulares, timit sej-iin-
    tandem congrua Pascbxsolemnia celebremus.
    in ipso genii quinqtKiginta duo. Ad.le et indiclionem anni
    Quod &i quis objecerit non xquinoctii memoriam, cujus volueris, qua; praesentis anni uona esse com-
    k< d lantum primi mcnsis, et tertise in eo seplimanx probatnr, liuul simui auni ab incarnatiouc Cbrisli
    posuisse Moysen, scial quia etsi ueqiiiiioctiuin iioini- seplingenli septoaginla unus. Hxc lantum menior
    natim non exprimil, in boc tantum ipso quod a ple- estosolliciius, ut quando quindecima ventrit iudiclio,
    nilunio primi mensis Pasclia faciendum prjecipit, camdem subsequi primam scias.
    (•qtiinoctii (ranscendunt, plenaria ralionc deproinit. Quia vcro pcr unam imlictioncm hujus cakitlatio-
    ;

    599 bED.V VENEIUBILiS MERUM PARS I. — DIOASCALICA CENUINA. «00

    tii» iiiiiuerus iinpleri non putrst, eolcm anno non A que concurrentes fuerunt anno naitviUitit Doiuini

    mnltiplicabis, ui superiu*. quindrcies qiiiiiquies, sed li« — partire et remanent concurrentes.


    qnitulecies qiiinquies et a»se. Et il.i deinceps in sut>- Si vis srire quoius sit eoncurrens, siiiue cireuluin

    fequentibus aunis, osque ad quinderiir.am imliciio- sntarem, qui nnnc vigesimus oclavus esse emnpro»
    iirui. Qiiiniji!:it'i:ii.i et uiiuiii per quindeclm compuia, btlnr, et qu:irt:>m rjusdem nnmeri iptu aljicias,

    ijuilius additis tcmper septem regularcs HpritcrV- pariire per septem, et quol remanenl, totu» «I
    pia&, liuplcbis numeriim annorum Domtui, et uihil euncurrens in nnno Kalend. April.

    mtnanet quod pi>r duodee im addere possis, ticul et 8i 0M« vij. quoius sit circulus Itina», sutne annos
    in idiis indicliotiihus rcmanet. Utin primt Indictione ab Ad.im, el eos partire pcr novem decini annos, et
    tinuin, in tecunda dno, in tertia (res, vel tisque ad qrnrt remanenl, totus est circulus; si nibil remauet,
    deeimnni qnarlaui ; tot remanenl de compulo supra- deeimus nctavus esl.

    seriplo quot.i fuerii indiclio. Iloc argunicnlo invenie» kem suine annos ab incarnatione Domini, qunl
    annum Doiniui fiierini, ct sublrahe semper iluo, et quol remanent,
    Si vis scirc indiciionem quoia sit, »ome asinos ab hos partire per novem decim, et iicrum quot rema-
    Adam quos hahoeris, et cos parlire per quindecim; nenl, lolusest circulus lonsedecemnovennalis; si au-
    .jtmt rcmanenl, tou esl imlictio : si niliil remanet, B teni remanet, decimus iienus vsl.

    quindecima esl. Si vis nosse quotus sit anmu cycli decenmorenna-


    Iteiu si vis seire quota sit indietio, sume ab incar- iis, smni' annos Doiuini, et unum adde, quia secund»
    iiRtione Domini, id est seplingemi sepluagiutaunum, ejusdem anno nattis Chrislus; parlire per noveni
    liis semper adjice tres, tiunl sepiingenti sepluaginta decim, et quoi remanseril, ipse esl annns cvcli de-
    inatuor; ha:c partire per quindecim, remanent mv cemnovetinali», et si oiUil remanet, ociodeeimtis est.

    vem ; nona est indiciio ; si nibil remanei, quindecima Si vis scire bisseslilem annuin , pariire anitos
    esi. Domiiii perquaiuor, et quot muaiiseriol, lol tunl
    Si vis scire quola est epacla, smne annos dtcem- anui a bissexlo.
    ii venualis cycli quol fuerial, et de ipsis subtrabo Si nossc vis quof puncia tn.aqna-que mna fn die
    semper unuin, et illos mulliplica per undecim, et luceat secnndum f>oinauos, sume dies a Januarie,
    poslca parlirc per triginta, et quoi remanenl toia ut pula iu Nonas Martias, liunl septuaginta sex. Vido
    «st cpacla. quotus sii cyctus lunse, ulpula sex, multiplica ipsnm
    Iiemcoinputa a prmioannodeceuinovennali usqite circulum lunx quinqoies, liunt septuaginla quinque.
    in quem voltiem, utputa in qninlom annuii), riiniit.e Adde .id dies a Januario, liunt centum quadraginta
    super unum, remanent qualuor, multiplica per qua- C unuin; deduc sexaginta bis, fitint cenlum viginti.
    ttmr, uudecim annuas epactas, el facies quaier ttn- reinanent sex : ipsre sunt puncium lunae rpsius d ei
    deceni, linnt qiiadraginla quatuor; hos pariire per qux lucet, id est borani pi imam, el punclum imnm
    (rigittia, remanenl quatuordecim ;
    qunrla ilecima est hor.c secundx.
    ep,ict.i. In secondo circulo deceninovennalis, ita per Si ipsam lunam »is invenrre, mcmento quol babtie-
    intnies dccem et novem annos sub bac brevitaie r s in surama, antequam persexaginia parlireris: et
    compulabis. qnolies deduxisli sexaginta, (ol asses adjicie» nd sum-
    Uem partire annos Doniinl per octodecim, e( qoot mam eamdeni, ei ilerum roultiplicaliim circnluiu
    rcmanenl mulliplica per nndecim. Item partire per littwe sexies juuges ad sitmmam, dividesque per lri-
    diginla, ct rcmaneni epaeLx. ginta, el kmani diei ejusdem invenies.
    Si nosse vis epactas solis, id esl coneurrentes dies, Si nosse vis quoius sit circulus tolis, tiinic tnnos
    suiue anuos Domini, ei eorumdeni «piariam pariem ab Adaiu, et eos partire per viginli octo, el quot ro-
    adjice ; his quoque temper adde rrualoor, qui» quin- manent, tolus esl solaris circulus.

    DE PASCILE CELEBRATIONE LIBER,


    sivt

    DE jEQUWOCTIO vernali juxta anatholium


    rlSTOLA.

    HfcVErtESDISSIMO AC SAJfCTISSIMO HtATni VICBHED* PHESIIYTERO, BEDA OPTABILEM III DOIIINO


    9ALUTEH.

    I.ilicrtier aecepi litieras lu.f bcnignilalis, amantit- 1) samde biitoria eeeletiaslira , super qua mc iniorru-
    «ime iu Christo fraler, «l eapllnla quae rogisii prom- ga*ti prxteutem, eui idiic breviier uipoiui retpondl,
    pltis dcseribere, ac tilrf dirigerc arceleiavi, ireoior nunc lalius explansre eliam sludui , hoc est de
    familiarilalis ac dulcedinii qua, ciim illoatlvenirem, %quinocli > venio, quod iu liliro prafltu Aiitlholin»
    me sn ctpisli. Scd cl quxstionemillaut nicrilo famo- aiiliste» levercndis^imus, ui undcciuio Kalend. Aprd.
    m

    601 DE IUSCILE CELEBRATIONE. 002


    die aunoUsse pcrhibeliir, » um cxtcri ./Egyptiomiii A scribat, <1 quo Pischa iueipere potest, quoqge at]

    luagblri hoc niagis in riuoJecimo Kalcndamm earum- duodecimum Kalendjruni Aprilium regulariter respi-
    ilem die annota<idum esse decernant. Dicit namque cit. Aliende quid in sequentihus ex anliquorum sen-
    sanctus Prolerius Alexandrime antisles Ecclesi.u , ad lentia Patrum annotat. Cuni eniin sint duo xquino-
    beatissinium papain Leoneni scribens de pascba, et ctia verU et automni sequis spatiis dirempta, et
    manifesle quideiu secttndura cursum soiis, sxv dfe dicinui qnarto die priini mensis sit slatuta sulemnitas

    mensis Phaaienoih, qui eliani xu Kalendas April, posl ves|>eram, quaiulo luna soli apposila e regiouc

    xquinociiuin esse cognoscitur. Sed non oporfet ab di pr» Jienditur, sicut etiam ocnlis probare licel: inve-
    bec aquiiioclio priini meiisis exordium jusla cursuiu iniur utique vertuilis xquinoclii purlem sol obtinens,

    Iiiiih" prorsus afligere, •lioqoiit per oraiiia solis cir- luua vero aiitumnalis. QuiJ ergo mirandum si in xt

    culo lunx di&cursus concordare debuerat. Bieit et Kalendaruiii Ai,>riliuii; xquiuocliuin fleridicat, cum
    sanetus Cyrillns rjusdem prxsul Eectesix : Sol enim de i>la loqui se hora declarel, quando occidenle ad
    ipse quotidie terra marique et clauditur in flne diei, vesperanisole, lunaceoiiliarinsuuin atloilitexortuin.

    et in diei inilio aperitur,et flnit solcurswu lotius anni, Lbi par.ter inluendum quod xqiiinnclia veris et

    in duodecimo Kalend. Aprilis. Undelemerilo.stctitct autumni xqiiis spatiis diiit esse dirempta. Et iude
    cxlerosmovelsludiosos, qnomodo Atiatboliuscumsit B cotligendum quod ah xquinociio ad xquinoclium
    et ipse eruditioneacgenere .Egyptius, quasi contrarius diinidium anni compuiare debeamus , alque aulu-
    vEgypti »loctoribuj,scribat xquiuociium idem in un- nuiale xm Kalendarum Octcbr. aimetare, cenloiri
    deciino Kalendas Apriles occurrere solere. Etl ergo. viJelicet el oclogiuta duobus diebus a vernali discre-

    inquiens, in prmto anno inilium primi mensit qiiandc tum. Qiujti csse verissimum eiiam horologica docel
    ,

    etldecim. el imnnorum circuti iniiiun.tecundum sEgy- inspectio, maxiine ciim hanc xqtiissimain anni inter

    pliot quidem mentii Vhamenolh rigetimo texlo die, te- xquinocliorum direropiionemaiiliqiiissimi eleiudiiis-
    cundumRomanoiteroundecimoKatendatAprilis.inqua simi docloris Arrslsi verbis astrual, qui fuit unus ex

    die invenilurtot non *olum contcenditse primam parltm, illis LXX illustribus Scriplurte sacrx li.lerpretibus.
    rerum etiam quarlam jam in eadem dtehabere, id ett, in Qtiod autem idcm ait Analhohus, iu qua dies inveni-

    prima exduodecim pariibut. ttwcaulem particuta, ser- tur sof, non soluui conscendisse primani pariem
    ,

    nate eit tequinoclium ei ipta e»l initiiim meniium, ti Teriimeliam quariaiu jain habere in ea die, id est, in

    capvl circuli, et abtotulio curtut itetlarum, 1711« xkinat prima etduodecim paitibus, xu partesxnsigna horo-
    id eu vaga dicnntur, ac finit dnoiecimce panicutei, *t scopi nominat, qux tricenis diebus et paucis insuper
    lotiiti circuli terminut. Sed facillime ralione posse horis solem singula leneut. Unde et Maro de iisdc
    credo doceri, noo cam cxleris iEgypti el Orientis C *•*
    prxceptoribus in hoc esse conirarium. Facit euiin
    ldeireo cerlis Jlmeinnm parlibos orbem,
    ratio quadranlis (quem bissexlum vocanl) ut sol xqtii-
    Per duodeua regil mundi sol aureus uslra.
    noclialem sui cursus locuui in sgnifero circulo, nunc
    in primo exortu sno, nunc in meriJie, nnnc occasu, quariun videlicet partium piima juxta naturam
    a
    nunc media nocle comprebendal, et quotiens mane loco xquinoctii vernalis incipit. Ifcee autem prima ex
    vel ineridie lieri x.|uiuoctiuin coutigeril, ;id dnodeci- dHodecima vernalc cst xquinociiuin, quia tiimiruni
    inum Kalcndarum Aprilium : quotiens auteio vcsperi, parlis ejusdem iniiium, primo positus
    scilicel ulii sol
    vel media nocle, ad undeciroum Kiien tatum earuin- est, ipsum lenct.Tqiiinociium, recle pr.i>mii|itsolem
    deni dicmpeitiuei. Absque enira conlradiciimie i»r. in ea die non soluin consceiidissc primani
    paitein
    oinnis ex quo Doininus a mortui< rennrrexit, sequen- verum eliaiu quadram jam in ea die hahere quia
    :

    tis diei lemporibas nnleponilur, 1101 aulem prx: eden- quoliens xquinoctiale tempus juxta raiiooem
    prxfa-
    tis apponitur. Unde rontulte Anatbolius non vetat in lam in undecimum Kalendarura Aprilium incidit,
    undecimuro, sedante xtKaleiidaniin Aprilimn Pascha lotiens in ipso leinporis moaiento illa quarta pars
    celebrari, cum ipse ineodem libro diligenier c:i ami diei, qu^ aiinuatiin accrescere solel.sectirKliim natu-
    quorum pariler et aovorum Pati-um scriptis affirmet, D raiu pei fect.i esse dignoscitur. Nain
    com duodecimo
    an le tt anscensnm xquinoctii Pascha agiuon posse. Ipse Kalendarum e-jruindem die contingit xquinoctium,
    eniia fibi leslis erat quod scribens non prima se.lis tuin in ipso xque dic, et io ipsa xquiuoctili
    xquiiioctiali- Isuinora, sed uiiima signavit, hoc esl bora quadrans idem exolelur. Ueo autem sd-
    ea a quibus Pasclix cvl^ratioiie » 1
    incipere posse dimtts iialuraliier quia consuetudinis
    , est bu-
    noverat. Cum eniin secundo vel teclio anno post maiix, variis ilimn temporibus anni, prout
    cuili-
    bissextutn Paschx dies Dominiciis in undeciuto Krilen- betgenerf placuit hserere. Naturalis vero
    est raiio-
    darum Aprilium nlmirum qnod
    occurreril, conslat nis in coiupletione et circulis solis adjici,
    quam Cy-
    cuin sequinoctio Pasehx tempus inchoatur. Cnjus rillus signavil ia ea, quam ut stipra proposuimus
    cxremonix partes cclebntntar ejusdem prinm noetb; senleiiti», dicens : El linit sol cursum lolius anui in
    qu?mvis illa mediante, vel etiam incboante perlci du.deciiuo Kalendarum Aprilium, el ne quis fon«
    xquinoclium nullus amhigit, e» quod proiecto Domi- nos non coiilendai in liac Anatliolii scnienti»,
    hoe
    nicx ipsain resorrectioni3 rite cetebrari horam, qux q od ipse sensit imelligere poluisse, lihel pauea an-
    dilurulo fai ta esl. Et ut patenler anirnaJvertas qaftd neclere quae de iisdem panibus ct xquinoclio
    vw
    Aojtholius vespertioum specisiiter xqiiiiiocliura doctissimus Victor Capuanx uibis aotistcs dcscribe-
    co'. i:em: vi.nkrauilis operum PARS I. DIDASCAUCA GENUINA. — 6U4

    bal. * Cttleathi, un|iiii, tirculus, pcr quem sul et A , sl „,-,,,_ ubi opporlunuiu reprobalur ;1 ,, lireruil, et

    hma et stel x, nuj* planeUB appollantar, conira im« ipse undcciinum in ea uon oclavum Kalctidarum
    peluin loiiu» cu?'i pruprio moiu ferunliir, per duo- Aprilium scribcns diem. Sed et Diunysius cogiiomcnlu
    deciiu partes jiulicio est sapiculi.c dislribulus. Qui- Exiguus, tcientla pru;cipuiis, miruin quare vcl ipse iu

    bus pcractis ccclxv die, (|iio lolo lcmpore annus epistolis luis pascbalibus Analliolii tuflragiuin de
    explelur, duin snl repelierit circuli supradicli primic bisloria ccclesiastica flagitarct, si ejus ibi dicta sci-

    parlis iniliimi, oritur anni printipiuiii, quod lil a rel labaia ,


    quem ut Gracac etiain lingux perilissi-

    duodivimo Kalendarom Aprilium usque ad undc- dte mnm, qualilcr l.cc sint primo eilila, latere non po-
    ciiiiuui. S.vpe enini vespere, itilerduni nocle, non- luit alienlio. Sed quia meusis bic unde sumal exor-
    iiuiiqu.im Ipaa Kalendarum xt Apriliumdieprovenhe dium, vel ubi lerminetur, cvidenler in Moysi scri-

    depreliendilur. Vicesiuia igilur sexla die • Harlii ptis iidii colligilur : i praifali veuerabiles cccxvui

    inensis ircuniliiin Alexandiinos, lioe eit, juxla l.a- pontiGces anllqui moris oliservantiam, et exinde a
    linos dtiodecimo vel undecimo Kalendarum Apri- saiitlo Moyse tradilam, sicut in septimo libro Eecle-

    lium die lit, juxta solis cursum primi oiensis initium. siastic.i- hisloria; fertur solerlius invesliganles, ab
    Ne quii autem nos inconsianiiae velil arguere, quod viii Idiuuii Mariiai iini usque in dicm Nonarum Apri-
    velul sub ambiguo fluctuanles diem primi mensis natani luuam primi ineusis
    •» liuin facere dixerunl

    minime delhliamus, hujusmodi objurgator aut potius iuilium , et a duodecimo Kalendarum Apriliuin

    inquisilor sciai, quod solertissime a septima diei usque ad xiv Kalend. Mai. Iiinam xtv solertius in-
    lioram primam alterius dici docet inciperc, et quirendam > Emeb. tlist. Eetlet., lib. vu , cap.
    liora, (

    rum sit xxv dies b Martii mensis, xu Kalendarum 28). Ilatiue ver.simile videlur, Eusebium quidem
    Aprilium, si vespere ejuslem diei sol spatiun» pri- t(ii tl in Gr.cca auciorilate invenerat, Gdeliter suis

    inx partis illustrel, Jam xxvi ascribilur, jEgyptiaca, indidisse hisioriis. Ipsum vero libellum Analhulii
    ut diximns, tradilione suhtili et sine dubitalioiie
    pro- poslinodum in aliquibus Lalinorum excmplaribus

    babili. » El postpauca : « Igitur luna, inquil, si xiv esse corrupluni , eorum nimirum fraude qui Pn«
    reperilur, sole in prima parie sui circuli consiilulo,
    sc.b.v verun? lempus ignorantes errorcm suum lanii
    jure piiuii mensis aseribitur. Si vcro prius xiv luna Patris auctoriiate delendere gestirenl. bcd qwa-ni.it

    boc pleuo luminc orbis cflulserit, quam sol meran- iiii qni Eusebiom magis unam emenda.se senlentiam,

    ralam primam patlem circuli sui conligerit , xil qiiani alios quoslibet totum Analholii piilaut infal-

    inensis esse reperitur vel repulabilur. El quotiens sassc libellum, quomodo in ipso libello slt scriptuni.

    ita contigit, solemniias differiur ad


    allerum plenilu- , Sed rjuid miriim si in xi luna eriaverinl, qui iii dics
    J
    nium, quum venirc necesse est adliuc sole in prima adtliderunt anie a quinoctium, in quibus Pascha im-

    parte de duodecim cireuli parlibus conslilulo. » B« m i'avi |


    tiss'' deliniunt, quod ccrlum oiiinimodis pu-
    deveibis beati Victoris assumere placuil, qualenus tari absurluin. Quibus respnndcndum, quia Analbo-

    sententia sancii Patris Anailiolii, qu* et in ipsins llus poluerii nosse plurimos, qui sic vel stc de Pasch*

    opere paschali, el in historia ecclesiaslica


    plerisque senser.nt, nec tJinen ad noslram noliliam pervene-

    obstura est, per ejus tibi «iicta clarior redderelur. rinl. Et econlra quxrenHtiin ab eis quumodo in ipso

    Est ergo in pi ituo anno initiuiu


    Sed neque boc praHcreundum quod snnt qui scriplum
    conleii- hbello sil :

    dunt Analholium iu hac seuientia nequaqu-m


    unde- mensis, quod esl xix annorum circuli initium,
    prirni

    cimum, sed octavum Kalcndarum Aprilium diem po- setimdum^gypiiosquidemmensis Phamenotb xxvu
    suisse, dicentes : cum hanc senteniiam in hisloria die, juxta Macedones vcro Dislri mcnsis x\u, sccun-

    ecclesiastica ponerct, diein pro die mutasse, et liu- diim liomanos vero Martis mcnsis XVI die, id e.t,

    sebium quod bene ac pbilosopniee posila vi-


    cav.era vm Kalendas Aprilis, cuni xxvi dies niensis ^Egyplio-

    dcrct, uno vcibo corrigere vnluisse, quod in ea mi- ruin Plianienoth, el xxn dies mensis Macedonum Di-

    videlicet vin Kaleiiilarum Aprilium, sed ix Kalend.


    ntis perfecle dictum conspexerii, ne illum slri ii. iii sit

    qiicm laud.ire proposuerai, palarn notabilem mon- .) April. Nonne verisimillimuiu apparet quam sil fal-

    slraret, si cjus pura verba, ct ut ipse scripserat, suis saia senienlia, tilii ipse i|ui vm Kalcnd. pro ix Ka-
    Eusebius tain cir- lend. April. inutavit, nblilus est eliam .f^gyplio-
    inderel hisloriis. Sed inirum si
    laniuni rtiin vel Gracomm menaium statum mutare?Sed lus
    cumspectus sernione el sensu scriptor in

    cupidus, ut corum scri- i|t..e miiiiis ntii.i erant iuaneie |ieiini-sis ul fueruiil,
    laudis aliorum poluit esse
    ntm dixeranl illos dixisse illtid soluininodo quod soi» sihiju.- usibile eiat niii-
    pluris dfflagians, ea qn:r
    lavil. Quid s.ine horuin sit verius, illi pulius qtu
    linxerii, nec formidarel argui, poslquam lecloressui
    Aiialholium Grx-cuin legunl, videanl. \eruni sivo
    integra eoruin opuscula persciiilarenlur, alqus quuj
    po- Eusebius unam srnlenliam seiiquilihet l.Huni ipsuiii
    ipse de his assumpseral aliler in suis aueloiibus
    Mir.m si Vi.lorem, cujus dicla po- libcllum a suo stalu inulaveril, eonsl.u ali.,|tie ulla
    llla oflendissenl.
    impo- dubielatc, quamvi* pluriina verlerit, *quinoclinin
    suiuius, viriim a-que eruditionis cximix lalis

    alio opere fcribrns de lascha, oclava Kalendarum Aprilium dic nequaquam pos.s«i
    stura laluil, qui in

    sentenliam Anathoii de bisloria et- reperiri. tjtiod in conspeciiene horologie» ex aperli


    banc caindeiii

    quasi jure laudaliileni ac iiieiiioruhilem raiinne probnbilur. Kegula eium tcnet eecle>ia>iicjj
    clesiastica,
    •>
    Sic ut.uprain noslio exemplari. Ewr.
    • In nostro exemplari Iteiorquidem erull wwril,
    Uposuil in tuarjuie /'/iiiiiifiii>.t. KvlT,
    ,

    «!)5 DE PASCII:E CEI.tBRATlONE. m


    ebservalionis, quce et edictis Pairum priorum et cla- A remanent tamen, quodcunque super.st, ipse cst <ties

    rius csl Nicxno probati concilio, ut Pasclne dies ntensis, in quo jiv liinain repeiies, ul eo anno quu

    dominicus ab andeciino Kalendarum Aprilium usqne qiialuor epaetx fitiiit, absuue iv dc xsxv, et reina-

    in seplimum Kalendarum Maiarum diem quxralur. ncnt iriginla unum. Tolle XXX et reinanet i. Prinia

    Itein cathol cx mstiiutionis regula prxcipil ut anie die mensis xiv luna occunit, id est, Kalendas Apri-

    vernalis xquinociii trauscensum Pascha non ccle- les. Si dediiclis epaetis, xxx lamen renianent, xiv

    bretur. Qui ergo vm Kalendarum Aprilium pulatcsse die mensis luua xiv evcnil, qund semel intra xn ac-
    Kquinoclium, necesse e-t idem aut aolexquinoctium cidit annos, qu.indn vi epiciai ascnbunlur, et m
    Pasclia celebrari licitum dicat, aul ante sepiimum Kalendarum Aprilium xiv Iuna provenil. Vl teexem-
    Kalendarum diem Pasciia celebrari iicitum ueget. plis ad invenicndam instruam feriam, qua xiv oc-
    Ipsum quod Dominus pridie quam
    quo(|iie Pascba, currat iuna ut puta anno prassenli doiuinicx inrama-

    palereiur, cum discipulis fecil, aul nona Kalenda- lionis 77! : , S'ime epactas hiijus anui xxm, dclractis-
    rum Aprilium die non fuisse, aul ante xquinoctium que ejiisdein xxxv regularibus, el reinanent ix, et

    fuisse conQrmet. ecce ix die meusis xiv luna erit, id est, v Idus April.

    Priiuo anno circuli decemnovennalis xxx est luna Junge eiiam concurrentes anni prxseiiiis. id esi.i ad
    iu xi Kaleudarum Aprilium, eodemque amio luna xiv " '*• el unt x, et liis adde vu, el liunl xvu bos par-
    l
    ;

    quinta die Kalendarum Apriliuin id est , Nonas lirc per vn, bis vn, xiv, el rcmaneut 111; tenia leria
    .

    eiit. Luna xiv, iv, xiv, v, xvi, vi, xvn, vn, xvm, i,
    Apriles jungeque ad xxx et sume regulares mensis
    :

    Aprilis, eo anno quo iv luna Aprilem incurral. Eo xii, qui esi dies Paschx v, IJus April. xiv luna iv,

    vero quo mense Marlis luna xiv incurrit, tarde Mar- Idus xv, ni, Mus xvi, II, Idlis xvii, Idns xv, iv, xvui.

    lis regulares triginta sex. Ex epactis ulique agnoscis Katendas Maias xix. Secuudo anno posi hunc, mi,
    facillime, tilruni in Martium an in Aprilem, luna de- quia p!us v stint et minus xv, ad Mariium periinel

    cima quarla eveuiet. Si enim plus xv aut minus v xiv liiua quam sic reqtiires. Suine regulares Martis
    epactis habes, Apiili luna xiv compuiatur. Tene ergo mensis xxxm, deirahe ab eis vn, tl remanenl xxrx
    regulares iu Aprili trigesima quiuta, et subtiahe epa- vicesimo nono Marlis mensis, i.l esl, iv Kaieiidaium
    ctas semper ejus anni, et quod remanscril, ipsa est April., decima quarla libi tuna occurril. Ad inve-
    difs lun.e decima qiuirta, ui pula lerlioanno circuli nien .!ai'i feriain, sume easdeni xxix et adde eis eou-
    deeeiiinuvenr.ali< xxu eruul epaclx, lolle xmi de currenies anni illius, id est u, liunt xxxi. in bis quo-

    xxxv et rcmanenl xi:i, lertia deciina die meiisis que adjice regulares iv, et eiit omnis summa xxxv ;

    Aprilis,,
    .., id est,, Idus Aprilis
    .., —
    luna decima quarla
    , oc
    u »"
    parlire
    .
    per
    .
    vn. Quinquies
    - .
    enim vn liunt xxxv et ni-

    ctirtit. Si vero feriam quxras xi>/ lune, adde con- remanel, quia sepiima leria erit liina dcciina

    currenles anni illius numero, qui relicius est, ut quarta quarto Kal. April., et xv terlio Kalend. Aptil

    pula i-iis tredeci'ii qui iu prxsenli sunt, in Aprili ipse est dies Doniinicus Paschx, etiam per singulus

    quoque regularcs seplem. Il.tc. omnia collige, et po- cirruli decemnovennales annos. Semper liis rcguia-

    stea divide per scplenarium, el quod iciianseril ribtis et hac latiouc annuis epactarum detractis die-
    ipsa est feria lunx decima quarla, et sic facillime bus, decimam quartam sine errore repei ies Itiuain,

    ad diem Dominicum pervenies. Mense aulein Martis el iilis regularibus concuirenle numeio pr:esciipio
    lene regulares triginla sex, suhtrahe epactas anni junctis. Feriam quoque decimam quartam lun e re-
    iliius, verbi gratia, secundo anno circuli decemno- peries, et sic computatis feriis qux supersunt sepii-
    vennalis undecimo liunt, xxv die mensis ejusd«-m uianx illius, Iiiiilv quoque xlalem cresce.ilis singulis

    xiv luna aderit, id est, oclavo K.iler.darum Apri- appone diebus, et lum simul locum lunx el xialem
    lium. Si vero feriaui ejusdeni diei requiras, adde nu- certissime invenies. Haec, dilecte comes, proprio ar-
    mero prxscripio concurrenles anni illius, et regtila- gumenla labore descripsi tibimet, lu dic quo inunere
    res quatuor in Marlio.lis qnoque in uuum colleciis meciim cerlares bodie, dum lalia do libi iessus.
    partiioque per septcnariuiu , et quoJ remanserit, Enarralio dodranlis el semlunciw i'i parlibns liorarum,
    ipse est dies lunx decima qu.n ta, si mhil remanse> " per quos lunaris luminis raiio compttlalur apud
    rit, vii fcria esi. igitur si delraclis epactis triginta, scriptores.

    FRAGMENTUM.
    Unius semper horx dodrante et semiuncia trans- rxdodranlc, id est, tribus parlibus x el octo seiniun-
    niissa, id est, divisio unius horx spatio in viginti ciis. Quod vero et seuuuncia sex rciiquarum seniiun-
    quatuor semiuucias, quia tot sunt semiuncix iu li- ciarum, ad qiiailranlein pertiuentiuiri unam voluit
    bra plena : ilerumque divide viginti quatuor iti qua- adjungi dodranti, ul esseni xix semiuncix, qu-i a--

    tuor, boc est, quater sex, et ter vi, dodrans dicitur, slus Oceani quotidie lardius vcuiret, lardiusque re-
    aemel vero qitadra: s, et boc est quoJ ait unius ho- celeret.
    ,

    m BEDJi VKNERAKIM9 OPERUM PARS I. — DIDASCAMCA CENUINA.

    DE ORDINATIONE FERIAKUM PASCHALIUM


    peh rur.oFiiiLtir tpitcnrUM c&simcxskii xc rkliquobuii episcoporu* synodum.

    Pust resurreclionem vel ascensionem Doniini S.il- A Etilli responderunl


    ciiin. Scriptum esl, quia fcit :

    vaioris, aposioli quomodo Pascha deberenl obser- Deus lucem, el vocavit Deus lucem diem, el fecit
    vare niuil oKlinaro poluerum, quia dispersi eranl Dens lencbras, et vocavit tenebras nocletn, et divisil
    pcr universiim mundtiiii, ci ad prcedicanduin nccu- iiuer luccm et lenebras xquas partes. Theophilus
    pali.Sed qtiacunqtie die decinia quarta lnna meuse dixit : Ecce de die vel lempore probaslis, de luna
    Martio fuisset, Pascba celebrabanl. Posl transituin quid vobis videlur ? Utniiu crescentem ac jam plenain
    ergo »lc hoc muudo omiiium aposiolorum, per sin- an imininulani :i Deo fuisse consecratam ? Episcopi
    gulas provincias diversa teiiebaiil jejuuia. Nam Galli responderunt, plenam. El ille : Probate quod dicitis.
    qiiacuiiquo di« oclavo Kulendarum Aprilium fuissei, Respotideruut Et duo luminaria magna,
    : fccil et po-
    qiundo Christi resurrectio tradrbalur, temper Pa- suit ea in firmamento cceli, ut luceant super terram.
    scba celebrabanl : iu Italia vero alii ix dies jejuna- rj Lumiuare inajus in incboaiioncm diei iuminare
    ,

    hanl, alii sepieni. Orienlales «ero sicui apostnlos uiinus in inchoali"neni nociis, non poleral aliter
    videnanl, ui supradiclum est, deeiua quarla luna, nisi essct plena. Nunc ergo investigavimus quo-
    inens« Maiiis Pascba tenebant. Cum ergo hx lales modo in principio faclus fuerit mundus , id est
    obse vjtiones per siugulas proviucias lenerenlur, die Doiniiiii o. Verno tempure in rquinoctio, quod
    uude uimror eral sacerdutibus, eo quod a quibus una est ociavo Kalendarum Aprilium , iuna plena per
    Wtles recie tenebatur, eoruui dissenlireut jejunia. ipsum taiiiummodo tempus et elementa resurgunt.
    Tunc p ipi Viaor Romauxqne urbis t>piscopus di- Theoph 'tis dixil : Nunc igilur agendum esl de ordi-
    rexil auctoriiatem ad Theophilum Cavartensis Pake- nalione, quomodo debeamut Pascba lenere. Ept-
    stinav|iie antislilem, ut quomodo Pascba recto jure scopi dixerunt : Nunquid potesl dies dominicus pne-
    a cunctis Calholicis ce!ebraretur Ecclcsiis, inibi ic- lcriri, nl in eo Pascba niinime celebretur, qui lot el
    ret or linalio, ubi Dominus et Salvator inundi fueral lalibus benedictionibus sanctiOcalus est? Theopbilus
    in carne vrrsalus. Percepta itaque auclorilati) pr»- dixil : Dicile ergo quibus el qualibus benediciioni-
    dicius episcnpus non solum de sua provincia, sed bus eiint esse sanclilicalum asseriiis, ut scribere pos-
    etiam <le tliversis regionibus omnes episcopos evoca- simos. Episcopi dixerunt, Prima ilti benediciio est
    vil. Uhi cum illa muliitiido-acerdotum convenit, lunc C quia in ipsu leiiebra sunl remouc, et lux apparuit.
    Tbeopliilus episcopus proiulit aucloritatem ad se Secunda esl illi beneilietio, quoi! de terra .i£;;ypii
    wissnui Yirtoris pap;i\ el <|uid sibi operis fuisset in- veltil de tenebris peccalurum, quasi per foulem
    juneium osiendit. Tunc pariler omnes dixerunt epi- baplismi, per mare Rubrum populus fuissel libe-
    scopi, nisi prius quoutodo mmidus fuerii a priocipio raius. Tertia illi bciiedklio c-t quia in eodeui
    ,

    invest gatus, nihil pote<t de observantia Paschas sa- die ca-le-iis cihus iiunna bominibiis dalus esl.
    lubriier ordinari. Dixem l er^o episcopi : Quein cre- Quaria illi bencdiciio est, qua Moyses nundai ad
    dinins faclum luisse in nituiilo prinium, nisi Domini- pupulum : Sit vubis observatus dies priiuus el no-
    cuui diem? Theophilus episcnpus dixil : Probate quod vissimus, Quinla illi benediciio est , ut in cxvu
    dicitis. Responilrrunl episcopi : Secundmn Scripturx psalmo dicit : CircuinJederitnt me sicul apes, et
    auclorjtatem factum est vespcre et mune dies primus. exarseru.il sicut ignis in spinis. Oe resurrectione
    Deinde secundus, tertius, quartus, qpiintus, sex- auleiu Domini dicit : II rc est dies quam fecit Domi-
    tus, quo septimo requievil Deus ab
    sepiiuiiH. In nus, cxsultemus el Ixiemur in ea, usqoe ad cornu
    omnibus operibus sti s, qucm diem sabbatuni appal- alu.ris. Sexta illi benediclio est, quod in ipsa Domi-
    lavit. Ergo cum novissimum diem sigoet sabbalum, ims resurrexit. Vides ergo quia dies resurreciionis
    quu |>otcst esse primus, nisi Oominicus dies ? Theo- D dominicus singuluriler in Pascba leneri possil. Theu-

    ptiilus Ecce de die Oomiuico, quia


    episcopus dixil : pbitus dicit De lempore auiemad Moysen niauJaiuiii
    :

    primussii probislis, de lempore euim qtiid dicilis? est a Deo. Ilic iuensis erit vobis im iiun nnimlm .

    Quituor enim mundi leuipora accipiunlur : ver, Pasclia facite in eo. Omucs ergo triginla tlies a ba-
    tMlni, autumuus, liiems. Quod ergo lempus prinium mino coiisecrali siuit. Episcopi dixeruul : Jaiu supe-

    laclutu in mundo ? Episcopi respondcrunt, vernum. rius dedimus responsum, priucipium mundi e.se
    Theopbilus episcoptis dixil, Probale quod dicilis. Et scquinocliiim oclavo Kalendarum Aprilium. El ab
    illi responderunt : Scriplum est : Germinel terra feni octavo Kalendar. April. usque in miavuin Kalend.
    berbaui secuudum genus suum, et lignum fructife- M.ii., legiitius esse consecralos. Theuphilus dixil :

    riim. ferrns fructum sumn. Il.iv auicm temporilius Ecce impiuin iiun esl, ut passio dominica , taiitum
    Teri* accipilur. Ibeopbilus episcupus dixit : lu quo sacramenii iiiyslerinui , exlra. limilem exiiudatur.
    loco caput munili esse credilis ? In pi inripio lcmpo- Passus iiamque tloiiiiniis ah uuileciitio Kalendariiiu

    ris, an in iuedio lempore, a il iu liue? Episcopi re- Apnliiiiii, qtia uucie a Juiheis trailiius esl, • t »b
    spomlerunl : lu a:i|iiinociio oclavo Kaleml.iruiu Apri- sepilmo Kalend. rMorraiil, quonods ergu ires ilms
    lituH. Tbuupluiu* C|i skojmis dixii, Prubale qtioJ di- extra lerniiiium ticiu<luu4ll ' Ouines •piMWi Jne-
    ;

    609 BB TONITRUIS. 610


    runt Nulla ralione fieri debci, ul tanluni sacramen- A «'•"»<> Kaleudaium Maiarum, dies Domiu cns,
    :
    ei luna
    luia extra liuiilem cxcludatur, sed hi Ires dies inlrn cx illis oclava sanclificala, Pascha nobis visum es«
    tertnintmi inducantur, ei de subter retrahere consti- cclebrare. Omnis pascbalis luna cujuscunque sctalis
    tulum est. Ergo
    synodo ab undecimo Kalen-
    in illa est, si delrabis ab ea septem, fiet tibi «tas lunse, quaj
    darum Aprilium usque in undecimo Kalendarum III in iniiio qnadragesim e. Verbi gratia : Si decima
    Maiarum, Pascba debent servare, et ncc ante nec quiuta luna est paschalis, tolle de quindecim dnoile •

    poslea ctiiconqne conslitulum limiteni transgreli cim, et remanent cenlum et undecim. Teriia est liiiu
    liceai. Simililer et de luna prxccplum divinum le- in initio quadragesima: eo anno quo decima quinta
    nealur. Mandatuni est per Moysen : Sit vobis obser- luna est die Dominico pascha?, el caetera similitei.
    vatum a decima qnarta lnna usque xxi. Has ergo vn Memento qnod anno bissexlili luna Februarii niensis
    lunas siniiliter in Pascba lenendo constat Aiisse, triginta dies, et lamen luna Marlii meiisis tricinta
    cnnsecrala sunt. Quainio ergo fit intra suum limitein dies babeat, sicul semper babet, ne pascbalis luna)
    ar> undecimo Kalendarum Apriliuni usque iu unde- ralio vaciilet

    DE TONITRUIS LIBELLUS
    AD HEREFRIDUM.
    Litleras dilectionis veslrae desideratas (venerande B pendi ab ullo videretur. Vcrumtamen subnixis prcci-
    Pater Ilerefridc) accepi, quibus me valde laboriosum busflagilo ut contia invidos, qui vel canino dcnle

    atque periculosum opusculum , cerle oblrectaiorum hoc opusculuin corrodere aut snb -aniiare conatiui
    invidorumque latraiibus alqne blaspbemiis patens, snni, vel, qnasi latrantes anes, abveisum me rabido

    qui me forlasse diabolico (quod absl) spiritu, aul ore de aivient, quique in eo se doctos esse arbiiran-
    iniqua magicx excogitalione anis alHaluin, et non tur , si aliis delrabant, oratinuum vestrarnm clipeos

    sancii Spirilns gralia illuininaium , aul rbetorico npponatis, et anchora sancli sennouis veslri, lidc-

    spirilu imliulum, li:cc fecisse et excngiiasse asserant, liumqite veslrorum, hoc opusculum ex sermnne, a fi-
    nova videlicet pnesagia rerum, quasioreproplielico deli vestro in Latinum translatum, omnimodisab invi-
    prcdicere subire jussisti. Obsecrantes, scilicel, firnii- dorumiiiimicorumvedetraciionibus, stabililum atqur
    terque saepissime precipienles, ut de sermone aliquid illxsum permanere faciatis. Precor eliamvos(pater
    nlrobique deesse constat ,
    quid mystice touilrua charissime) ut qui lanlum opus mesubire fecistig, in
    pt.-csignanl, juxta ingeniolimei igniculum.in Lalinum sanclarum vesiraruin viclimis, in eouspeciu Altissimi,
    vertere sermonem. Vestris autetn prajceptis ohicm- pro me misero peccalcre fideliter inlercedatis.

    perans, idcirco hoc opticuluin perficere maxime I. DE TOMTBIIS 1* QUATCOR ORBIS PAHTES.
    siu.iui, ne vestra venerabilis peiiiio apud me floeci- Ab Orienle. — Ab orieutali igitur plaga si exoria

    " » Libellus de Tonilruis, ad nerelridum quem Grjece translatum libellum pracmisit) ir. t/jv TArHTor
    Patrem Yeneratirium appellal, rranslatus ex Grseco, epunvstav Trpof XeE>v.Sed est potillS parsdtoTwetm,
    xa'i"

    foria se Joan. Laureniii Pbila lelpliieusis Lydi, de ut patetcx priiuis verbis : Ei sTrtrrao-vjj tH; 5«oo-n«ewf t
    quo in Bibliolheca Grxca lib. iu, cap. 20. i Sic c!c Aliasejusdem libri partes inCodice2i52 hiblintli.
    Fabricius in sua bibliolbeca mediu! el inlliiiaj aHalis llcgia^Paris.eislareniitaviteruditissiinusNeocoiusait
    elncJoan. Laiiienlio in loro laudaln : > Laurentius Suidam de Sorlibus, de terre motibus, Diarhm sive
    1'hiladelpiiiensis Lydus, incarluin an Christianus, qui Epkemeridem, inriicantem per totiini annmn ortus et
    .

    sub Anastasio, Justinn ot Jusiiniano impp. vixit, tesle occasus sigitorujn e libris Clamlii Thusci, ad verhum
    Th'-o|ili>latto Simocalta tii, l£, pag. 186, et Photio Graece vcrsa, ( tc. Joannes Scheferus Vir cl. Lydi
    Cnd. clxx. Scripseratad Gabrielem prxlcctum uibis lihrum Wtpi Stotmuetoiy exislirnavit cjuslem fnisse
    Con-ilantinopoleos (in quem Leontii Schoiastici argumenli cutn Obseqiienlis libro de prndigiis; &> d ex
    cpigramma legitur in limine libri quarii Antholngix) Araio et aliis constat dtos-inuera sive «itoo-iiuetc/r esse
    libros tres, uniiin de iiteusibus, allerum ittpi oW«pctuv prognoslica de lempestatibus. tum e ventis, tomlri-
    xai a/U«v toojv ujroSsffEwv uaSquaTtxuv, lerlium llLlO-
    O bus el i.cieris hujuscemodi. Videlur etiam a hunc I

    rici ac civilis argiunenti, nspi mAxtatSn «p^wv, e quo lihrum respe,Tisse Leo imp. in exlremo Taclicorum,
    locum Gnece ptoducit Lambecius ari Codinum pag. v. ;bis » Joan. Cheko interprele lecti», sed quae iu
    2.HJ. Dc piioribiis duobus praster Photium mcminil Gioeco Meursii Codice d^siderantur : tTtii Pioemeeutn
    Suidas, el librum quidein de mensihus, Rutgersius, diligeuler cognoscunl et Chaldaicas quasdam observa-
    pag. 289 Var. Lect., el Meursius ad Leonis Tactira lionet, Arali Plusnomena, Jonnnis Lgdi riiurnam
    pag 447, suspicantur eiiiu ipsuni esse quem e Pala- mensiruamquc observutionem. Iliscc observationibus
    tiuo Codice Meiirsiiis descripsit, et Ktnger^ius pag. sive prxdiclionibus uou inagnam fidem tribuil Pho-
    847 -atit) Gr.ccc edidit sub iituio 'Ey»,uepof /3oov
    :
    liit» 'A'W i ttev ntpi t5tO(r>)uettuv oo-ayi x«t' tftiiv *^i-
    :

    Too-xorrta * rairtxi Trpoc T>iv o-eXijvwv xaT« tov 'Pwuafov oiv zat itetpavovoiv f> err' o/iyov Stevjjvoj/» uCOmv. Liber
    irorAON (Sigidmm Figntnm pula aslrnlogica scien- l)e niensibus longe alius est, et varia de diis rorninque
    tia inler Honiauos prasiantissimum, cujiislragmt-nia simulacris ac cullu aspergit qua1 inde descripsere .

    ibi ftulgersius collegit, iliisque huuc e Lalino Nigidii Codinus ac Suidas. Groco ms. ex bibl. Itegia Paris.
    usus cst Lambecius, qui loca ex illo lihro Cr.t-ce
    '
    Eadem forte Brontologia memorata Labbeo Ribl. n >v. producit ad Codinum pag. 1 ">-.', 153, 154, 155 et
    mss., pag. 121, sed in riulogu mss. bihl. Pabiliue, iiag.
    172. Pholius : 'HleTre^i tir.vin tt puyfui.ivtt ei r.ui irs)$
    W, leaes Photii Romeni Bronloscopia, Joan. Lmtr. /.iti/
    : >

    PhHadelpttisnsi interprtie, cum ejuidem LaurenlH pratla- to a^pj)»-ov tyjt, Oyy ouv jrpoj tiIv rh( ip i a oTvro;
    lione, ilemque Fitpt i loititruum et (ulgurum interprelulio IH/ffaav snijixpi Te xal >wv ^fttwiej. Fabticiu»,
    ex TageieHetrusco. PosteriQremiantumRuigersiuiieclidit. liibl. Gr.
    :

    6H BFI>17 VFAF.IUBIUS OPKRDJI PANS I. - DIDASCALICA GENUINA. 61«

    A Joellbel eonl amblf ai imonucrlnt, pelafl plaec. pc.


    fueriut mniirua, 16»»««« lubUlion. philosnplmr»...
    lurnias aiquegeiicralioncssuas, uocmimquc scrpen-
    tra.liiiui.es, in anni ipsius eirculo,
    liumani sanguinis
    lini grneris exerciium anno in ipso esse fortit. r uio-
    cupio>am cffusioneui ipsa pr;r>ignanl luiiitrua.

    H Oddnle. — Ab oecidenlali qnou,ue climaie rituros prxligurare dixerunt.


    — Si aliquo iu anno (prout sagacii
    sapicnles secunJum ni- De Seytcmbri.
    cuuisurreierinltoiiilrua,
    ingenii philosophi subliliter invesiigaverunl) Scpiem-
    rerumque pr.i-sag.a
    miam sublililaleiu inJagantes ,

    morialilatcm prolis Adx, pessi- bri inmense tonilrua fuerint exorla, anni in ipsins
    ogiliter i.ivesiiganles,
    uuno iiuiii.nere signill- curriculo copiosam niullilHdine.ii laicoruin, de hoc
    .na.nqi.e peslileoiiam ipso in
    sxcolo calervalim migraturam esse, ipsa tonilrua
    oare looltrna dixerunl.
    ingenii pliilo- m-slice desistn.ini.
    A Hevittie.— MeriJiana (ut sagacis
    De Octobri. -- Anclores, qui mirabili speculatiune
    snplii, qui iniellectuali
    consiHeralione, inJagal.ilique
    lonilrua, quiJ lonitrua icmporum signiliccnt iiivestigaverunl,
    pruJentia reriimprasagianolaver»nl,aiuiii)
    asserunt louitrua mcnsis Oclobris inf a anui illius
    incolas pelagimagna claJc anni illius curriculo esse
    circulum validissimas aeris procellas alque ingen-
    moriluros, prasligurant.
    tissimos ventos esse venturos signilicaie.
    A Sep/enirione. -Boreanamque.juxla subtiUtttem
    conaii sunl, B De Novembri. — Novembris quoque tonilrua, in
    eorum qui invesiigare rerum causas
    pessimoruin peccalorum, quocunque anno tonuerint, juxla sublilium philoso-
    qnando inlonanl tonitrua,
    Christiano- phorum physicam speculalionein, in anni ipsius cur-
    pagauorum viJelicel aique peiversorum
    riculo nimiam omnium infecunditalem slerdiialem-
    rum, inortalitaiem signilicanl.
    quc imminere dcsignanl.

    II. rr.*SAd\ pro iiENsiBcs.


    De Decetnbri. — Felici etiam arliliciosaque consi-
    deralione nobilissinii ingenii doctores , iu speculo
    De Januario.— Si in mense Januario (proul agililas rerum spiriluali cernerc conali sunt, quia lonilruiuu
    pliilosophorum reperil) lonilrua perorepanl, in anni niensis Decembris nihil uocivum maluinve hominibus
    ipsiusambiiu niullos tiomines ac pecora, oves vi Je- seu exieris aiiima!ibu=, aut oninibus frugibus pr.c
    licel, esse morituros, sylvarumque ac nemorum sle- figuranl, sed prospera alque saluberrima ab illfe

    lililalem vel inf.uciuosilalem prxfigurant. vidcnlur esse.


    De Februario. —
    In meiise Febiuario si lonilrua III. DE SEPTEN FERIIS.
    fuciinl exorta, vaMc (ut aiunt) auribus auilienlium De Dominieo die. —
    Si quolibel in anno, lonilrua

    noccnt, cl ad aurem periincnt, qui ipstun perturbanl In die Dominico tonuerint, prout pbilosopbi, qui

    De Mariio. — Mariii quoque mensis lonitrua, Q rermn pra-sagia agili consiJeralione investigaverunl,

    juxla sagacis ingen.i iiobilium philosophoruin inve- as-erunt, clericorum at.|ue sancliiuonialiuiii femina-
    stigalioiien., periculosa desiguant prxsagia
    (sicuti ruui ingcntem n.ortalilateiu .11111111. ere ipsa lonilrua

    na.iiqiic dicunt ), morlaiiialein \el diem tremenJi designanl.


    jndicii prxligurant. De LunardU. — Auciores quoque prsclari ingenii,
    De Aprili.— Mensis etiani Aprilis lonilrua, semi- qui pcrvigili speculalioue, seeunJum l.umanx iu.el-

    nibus (ul aiunt) ac frugibiis in aoni ipsius curriculo ligcnlix capaciialem, oniuia ac prxligui aiio.".es re-

    peiiculum iramincre significanl, el inter nnJas vasii rum his qui eain aguoscere desiderant scripserunl,

    pelagi navigare valJe es<e penculosum pr.enotant. si aliquo in anno in die Lunx lonitiua lueruil exorta,

    De Uaio. — Si autetn aliquo in anno tonitrua lurmas conjugum esse moiituros, frugesque eclipsiui

    Maio in mense lonueriiil, illi qui rerum pneaagia poaaana esse, ipsa (onitrua pr.efigurare aiunt.
    subliliternolaverunt.ipsa lonitrua pluviam copiosam De Harlit die. —
    Secunduin eliam ni.niae sagaci-
    frugunique ac leni nimiam feriilitalem anno iu ipso tatis lloi ulcniam scicntiam ac philosophiex conle.n-
    esse venlurain significare dixerunl. plaiionissubtililale.il philosophi, qui physira consi-

    De Junio. — Junio quoque in mense si in curricu.o dcratione quasi propbelico ore, quid reru.n uiyslice
    anni illins tonilrua surrexeiint (prout philosophi l) prxsagia signilicent declarant, inler cxtera sie ainnl

    teslaniur), piscinm diversi gcneris mullifariain Jiver- Martis iu die, in cujuslibet anni circulo, si surrcxe-
    sain.iucmultiiiKlineni inier glanciconas unJas Buiui- rinl touitrua, magnilicam, copiosissiniauiqtie abun-
    num anno in ipso vcnluras esse ipsa lou.ini.i decla- diiiliain frugum lerrx supcrliciei e*M \ciitiiraiu,

    raut. mystice loniirua significaie iieino dtit.ilct.

    De Julio. — Philnsophi ciiam qui iulellecluali De Hercurii die. — Soleni cur.i coguos. eni.irnm
    rnnsidcralione agiliquc sludie reruui pnFaagiO in- reruin ainaioies sapientix subJucii, de loiiiiriium

    dagarc conali sunl, Julii iiiensis louilrua, quucunque diei Mercurii prxfiguralionibus inter diversas ac
    ii. ai.no, liouiinibus auui iu illius curriculo iiiagiium varias reriiin snlitilil.it. -s, se ila reperis e les anlur :

    iiiuninere mortis pcriciilum arburibusquc niiiiiaui in- .1.11.1 (ul .I1.11..1) A furle eoMkjtfil 11I i» Jie Mercurii

    fructuositate.n pr.i-siguarc dixerunt. se clevent lonitrua, scoria ac merelrices l.ituas.|u«

    De Auautio. — Repe torcs quoque, niagiiaruii. sub- leiuinas per agniina sua cau-rt ili.n de ergasiulo
    tiliiaiiiui auclores, egregia pruJenlia philo»ophix t.iinis esse migraluras, aut l.tHOaHJ sanguinia copio-
    Cunsidcralionis, in rcbus perlraclanJis, iu speclaculi sam cfl'iisioneni ipsa loniirua prx-siguare, nulh rU
    lalibulis I.11 upl.-t .ti. mcnsis Aujusli lomlrua in cu- diibilanduin.
    «13 CUNABULA CRAMM/xTICvE. 614
    De iuvi$ tlic. —
    • A Veneris ila sialuiinl.
    Efficacis prudentissimseque scicn- Testanlur eleniin omniinudis
    tioe meiitis susc fibriscati inventores, qui indesinenter Veneris in dic tonitrua si conligerint, quia vel regis
    sanctx pbilosnphix prwsagia rerum rimare ac per- inlerfectionem, aut validissimum liellum, multoruru-
    scrulaii non cessanl ile pr.efigiiralioiiibus tcnilruurn que siragem ociier imminere, vel niulta pecora uio-
    diei Jovis, prudenli investigatione ita asserunt. Te- rilnra csse, ipsa tonitrua prresgnanl.
    slanlur iiamqtic quod quoliescimquc Jupiier suo in De Subbaii die. — Philosophi, qui aitilicialiseienlia
    die inloHat, niultiplicem abundanliaiii fritgum terrx rertim naturas atque pnesagia iniellectuaii specula-
    es>e ventiiraui, uberrimainque incolarum pelagi sn- lione subliliter cernerc, jnxla sagacissiini eorum in»
    perbam niul ilu lineiu per cunctos alveos ac lurmas geuii nimiam flagranliain, conati sunt. de Saturni
    siiasOuminum niultiplicilerimplcturam,ipsa tonitrua diei lonitrniun omnibus prxfigiirationibus, qux lali-
    pneQgarant. ter invesiigare atque exponere dicuntur. Si enim
    De Veneris die. — Nohilium didascalorum, qui pene (ut aiunt) in die Salurni toniirua snrrexerinl, tonue»
    a cuuabulis inter niatris philosophi.c ubera sunt la- ritque, hauJ longe exinde aut ingenlem |
    e tileniiaui
    ctali atque nutriti, prudentissima conlemplalione, huiuani generis esse venturam, vel validissimum
    aeulissima, varioque flore pliilosophicxque subtili- bellum venlururo, ipsa lonilrus desiguant.
    tatis ornala ingenia, de prxsag is lonilruum die B

    BEDJE VENERABILIS
    ANGI.O-SAXONIS rRESRYTERt

    OPERA DIDASCALICA IVE

    OMNIUM EJUS OPERUM PARS PRIMA.


    SECTIO SECUNDA. — DUBiA ET SPURIA.

    CUNABULA GRAMMATICE ARTIS DONATI


    A BEDA RESTITITA.

    pntcfatio.
    Artium Donaii liher ita a plerisquc vilialus esl el C gare vel rcsponderc possit ignoremus, libellum bunc
    cnrruplns, dutn unusquisque pro libiiu sim, sive ex juxta parvilaiemsensiisnostricoHegimus, aculioribus
    iliis aucloribus, quod ei visum est adaidit, sive de-
    quidein et cipaciorilms nrinirae necessarium, simpli-
    clinationes aut conjugationes et cxierum hujusmoili cioribus vero et minus prompiis (quantum exisiima-
    inseruil, ut nisi in anliquis Codicibus, vix purus el inns) utilem, in quo et ordinem pnefali fuiuraplii
    integer ut ab eo est editus, reperialur. QuoJ iie nos lam in rogando qtiam in respundeiido tenuimus. et
    quoque fecisse videamur, qua ex causa praesens di- probaliones qtiasdim parvulis et incipieniibus ne-
    gesserimus opusculum breviler in eliminari paginola cessarias ex latere copulavimus, et cxiera qtix hu-
    exponendum esse censiiimus. Noverunt omnes qui jnsmodi inslriiclio expelere viJebatur. Quatenus
    artis hujus amplioreni quain nos scientiam asseculi parvuli bon* indolisad jslius ar is se siudiiim cou-
    simt quod priorem artem praediclus artigraphus ob ferentes , ea de quibus interrogaturi essent et re-
    iiisiruciioneni pneiorum sub interrogatiunis et re-
    , si.onsui , ipsi sibi aliqualenus probare, et probando
    i

    sponsionis specie deseripseri!, prout sciiicel ingeuiis faeilius invenire pos-cnt; et hoc quasi ludo exerci-
    «l studiis sui tcmporis sullicere judicavil. Verum tali, et exereitio exciiaii, ad ntajora ei pleniora ca-

    qtiia nos nostrique similes adeo oluiisi sunius el pienda, Gerent promptiores.
    hebetes, ut plerumque quod regulariier vel interro-

    INCIPIT LIBER.
    Partes oralionis quot sunl? Oclo. D Qux? Qualilas, comparalio, genus, numerus,
    Qux? Nomen, pronomen, verbum, adverbium, figura, casus.
    parlicipium, conjunctio, prxposilio, interjedio. Qualiias nominum in quo est' Bipartila esl, aot
    Donalus qux pars oralionis est? Nomen quid esl? cnim unius noincn est, ei proprium dicitur; aut
    Pars orationis cum casu, corpus aut rem prnprie inullorum, ct appellaiivum csi.
    coinmuniterve signiGcans. Hoc nomen, propriuin an appellalivum r Pro
    Nomini quot accidunt? Sex. prium.
    ;

    615 DID.F. VKN. OPEH. PAItS I. — SEOT. II. DIDASOAI.ICA DUDIA ET SPURIA. 610
    Unde hwc probas? Qula non iiinlloruiu, sed iinius A Figur.i' iiomiiium quot siint ' Diiav
    est. QvtB? Simplex, ul decent, putens; composita, ul
    Crflmmaticu* esl proprium an apprllalivum ? Ap- indeccnt, impolent.
    pell.itivum. Quol nio iis iioiniiia compnnunlur? Qualuor.
    Unde hoc probas? Qnia nou unitis, seil nmlioium Qtiibus l,\ duobus iuiegris, ul tuburtamtt ; ex
    '

    c»i mpptnlioato. ditolms corruplis, Mefleas, municept; ex iulrgr • el


    (Iruilni quol siinl? Trrs. ciirrupln, ul insuhitt; r\ corruplo ct intcgro, ul nu-
    Qui? Pi si ivui, ut doctut: cmnparalivus, ut tlo- gigeritlitt; aliqiiando ex compliiribus, ut inexpugna-
    tlior ; soperl.iiiviu, u doclittintits biiit, impcrlerrttut.
    Qnse imuiina comparantiir? Appelluliva dunlaxai Dontiiiit , simplex au coiiipositum noinen est ?
    qiialilatcin aul qu inlilatem significaiiiia. Simplex.
    Donulvt eoiiip.iraliu, aiilnon? Non. Unde
    linc Qtiia neque ex diiobus iulcgris, neqiie
    '

    Unde Imc prolias? Quia proptia uomina minime e.xduobiis lorrnpiis, ueque cx legio el corruptn, i

    coiu .iMnii.r nvque cx corrupto ct iulegro, nefjue ex coinpluribus


    Duitut couiparaiur, an noii? Comparalur. cst compos iiini.
    Undc hoc prolias? Quia el appeliaiivuiuest, etqua- Suburbantii, siniptex an composiium esl? Comjio-
    litatcm BigniRcaL * bilUIII.

    ( ,)noilii ? Ut boniiJ, melior, optimus. Quoinodo? Hx ducbus integris.


    magniis coinparaiiir an non? Comparalur. Qiiiluis? Ex sttb pra?po.silione, el vrbamtt nomine
    Unde hnc prohasT Quia et appellativum esl, et
    ft
    ulrai|iie eiiim inlegra perscveranl , cum dicimus *kp-
    quaiititaietii BHjnilloal. ttrbunitt.
    Quomodo? Ul mugnus, majer, maximut. Municepi, simplex an compositum nomen est?
    Siylut cnniparaiur, an non? Non. Cnmposilum.
    Unde hoc? uui.i licet appellativum sit, nec qualila- Qtinniodo? Ex dunbiis corruptis.
    teiit lamen, ncc quantitati-m siguilicat. Quibus? Ex ffiiuiiTc noinne. et capio verbo; tiiia-
    Oenera iiomiiiuni quot Quatuor.
    siinl? que enim corruiiipiintiir niin diciinus munteens.
    (in r '
    M isruliiuiin, ut luc magister; femininum, ot lnsuCtis , siinplex an compositum iionieii est?
    liac mnta; iieuiriiui, ut Itoc tcamnum; commtine, nt Couipusitum.
    hic ei luvc tacerdot. Esl prcelerea triura generum, Quomodo? Ex iutegro et corruplo.
    quod omne dicilur, ul hic el ktee el ho.c (elix. K.si et Qmbus? Ex itt prxposit one, et sa's>ts nomine;
    epicrentim, id cst, proonsciiuin, ul paster, ttquUa. nam talsut corrumpnnt, cuni dicilur iiishIiiis.
    Donalut, cujus generis nomen csl? Masculini. Nugigerulut, siiuplex an conipositum nomen est?
    Unde hoc? Quia nuuiero singulari, casu nomina- Compositum.
    livo pronometi ei, vel arliittlus prxponilur Itic. Quomo lo? Ex corruplo ct inlcgro.
    Qiiomoilo? Ui Itic l> nalut. Quibus ? Nugas el gerulut; nain iiu^atcorrumpilur,
    C.rammaiica cujus gcueris nomen est? Femi-
    , cum dicimus nugigerulus.
    n ni. Ineipugnabilit, simplex an composiluin nomen
    Unde hoc? Qua nnmoro singulari, casu nomina- est? Compositum.
    tivo pronomro ei vel n licnlns praponitur hirc. Quomodo? Ex compluribus.
    Utiouiodo? Ut hixc grammatica. C Quibiis? /n et ec prxpositionibus, el pnrinabitif
    Scamnum, enjus esl? Neniri.
    tieucsis i omen noinine, ethacc oiiinia integra pereeveraiil.cuui dici-
    Unde lioc? Quia iiuinero siugulari, casu nomina- mus inexpugiitibiiis.
    tivii proiiomen ci vcl arlicnlus pneponilar hoc. imperierriins , simplex an conipositum noinen
    Ounmodo? lii hoc scamnnut. esl? Compositum.
    Sacerdos, cujus generu nomen est? Cominunis. Quoiiiodo ? Ex compliiribus.
    1'iidn lioc? Uuiii simul mascuiinmn femininunique Quibus? /i» et per pracposilionihus, et lerritut pnr*
    signilicat. licipio sed in prxposilio corruiupilur, cum dicimus
    :

    Quoinodn? Ut luc el liaic tacerdos. imperierrilut.


    Felix, cujus geui ris noinen e^l? Omnis. Casus noininum quot snnl? Sex.
    Unde hoc? Quia sub uua signiGcitione tria genera Qui ? Nomiiiativus, geuilivui, dativus, accusalivus,
    comprchend l. vncaliviis, ablativus.
    Quomodo? Ut Itic el heec el hoc felix. Dottatnt, utjiis casus noineii est ? Nomin tivus.
    Passer, cujus generis nomen
    esl? Epicosni. Umic hoc? Quia Donutut cum dico, eum qui sic
    Unde hoc? Quia sub una signihcalioue niarem ac vocitaius cstnominu.
    fcininam comprehen iil. Cruiniiiafira cujus casus nnmen est ? Nominalivi el
    QuomodoT Ut tiic pnsser. vocaiivi.
    Sttjtut llxuin,an niubile nomen est? Eixiim. Undc hoc ? Quia gramntatira citui dicn, eaut rein
    Ifmte hoet Quia in atteruui genus Hecii non qu.c sic appelbtiir tut noniiiio prorsu-, aut voco. Et
    poiest. |,
    Imc quiilem simpliciter dicla sinl ea lei um in seu- :

    Sanctut, lixnm an mobile nomen est? Mobile. lcnli s et p ena oratiune, inullo expcdilior de cunctis
    I iii boc? Quia per tria geuera nioveri olest.
    I
    <-
    |
    casibus responsio esl, ubi prima el teru.i persoua
    Quoinoilo? I l »(i» Htt, taitct i, tonctttm. veibi noiiitiialivum , secunduni vocaljvutn casuui
    hex, lixuiii an mobi:c noiueii esl? Nec in loliim ualiit, et vt rlialia iioinitia. Alia geniiivo', tlk dativo,
    Rinfflj iicc in loiiiin mobile. aiia accus»livo , alia ablalivo ca-ui copulautur ; ut
    Unde boc? Quo l in altertim genus flecli polest per ctmoego Mrgiliui, canil ilte Viiijilitts, cane, Yiraili;
    tria geucra, movrri non polcsl. egeo ptinit, loguoe tibi, voco te, Joceoi ht, oratve

    Quomoilo? Ul rex, legina mmjittro utar.


    Numeri iioiiiiiium i|iinl siiul? Dil >, Decliiiantur uiiiuia annoii? Non.
    Qni? Singularis, ul hic magisier ; pltiraliler, ul /ii Ullde hoc Quod qux>d.ini eorum sunl indeclina-
    .'

    mtigitlri. bilia, iii (at, nei\uam qnKdam decliuabilia, ul magtuu,


    niimcri noiiicn esl? Singularis.
    Iiuiiaiii-, cujjiu (orlit.
    limlr. hiic? cnm dico, unum, uon
    Quii Donalut Declinabiiia noniina vaiiaulur on.nia per omat»
    plures, signillco; siuiiluer et de appellalivis respon- rasus au nun ? >ou.
    dendum est. Unde hnc ? QikkI qiiaitlam sunt aploia tit fiufii,
    Artet, cujiis numeri nouicti osl ? Plnralis. sinapi . QJuaMnu moiiopliita, ul orn«, gelu ; ijii.r.lun
    i

    Ilude hoc? Quia arlet iuiii dicu, plures, non unam, diplola, iil lujut tabi ttb liac tabe; lntc tori, A> kac
    signlflco. sorle , alia liiplula, iiIhinw inntir, inuium aliu ir .

    traplola ul iriuilMJ, irmilui, leae/MM, a trnxlN alm ,


    611 OJNABULA GRAMMATIC.€. 618
    docto, aoelmn. o docic; al a hexaptola, ul unus, unins, \ Qii» ex cis vocales sunt? (J et o.
    uni, ii/iKiH, <j nne, ;\b uno. llnde hoc? Quia el per se proferunlur, et per se
    SimUiler solus Donaius varialur per omnes casus syllabam faciunt.
    annon? Non. Cur non annumeras /? Quia loco est posila couso-
    Quid ergo est? Pentaptotuin. nanlis.
    Uinle hoc ?Quia qninque rasilnts varialur. Unde hoc? Quia cum altera vocali jungitur.
    Quibus '.'
    Nominalivo, genitivo, dativo, accusativo, l quot iilleris scribilur? Quinque.
    'i!//is

    vocativo. Qutc sunl ex eis vocales? E el « posterior.


    Quomndo? Ui hic Donalus, hujus Donati, liuic Unde hoc ? Quia et per se proferuniur, ct per se
    Donato, hunc Donalum, « Donate. syllabam faciunt.
    Our non anninneris ahlalivum ? Quia similis est Cur non annumeras u pnorem ? Quia loco est po-
    daiivo. Undc sic eniin dicimus in dativo huic Donato, sita consonantis.
    sic et jam dicimus in ablalivo ab hoc Donalo. In Unde hoc? Quia cum nlia vocali jungitur.
    hunc modiim etde ctleris respondcndum. Qnot syllabis constal lioc nomen Donattts? Tribus.
    Oeclinaliilia noiniiia quot declinalionibusinflecteu- Antepentiltinia qualis est ! Longa.
    tur? Quinque. Nalnra an positione? Natura.
    Quibus? Prima, secunda, lerlia, quarla, quinta. Umle lioc' Quia vocali lanium in ea producitur.
    Ubi cognoscitur declinalio? In genilivo casu sin- Quomodo? U( esl illud :
    gulari. Donaius fama notus in orbe pia.
    PrinKf igitur declinationis genilivi singularis, in Peiiullimai|ualisesl? Similis.
    R
    "
    quam syllabam desinit? In at diphthongum, ul htcc El ullima qualis esl? Brevis.
    musa, hujux muste. Secundtf, in i productain, ut hic Uivle hoc? quia et correplam vocalcm habel, et
    Donatus, hujtts Donati. Terlkc, in is correptam, ut hic non desinit induas consonanlcs, aul in unam dupli-
    pater, liujus patris. Quarta?, in h« vel in tt productam, cem, aul in aliquid quod sit pro duabus consouanti-
    ut Itic senaltts, hvjits senaius; hoc cornu, hujus cornu. bus.
    Quinne, in ei divisas, ut hic dies, hujus dici. /F.s quot syllabis conslat? Una.
    Cujus declinalionis est hoc nnmen? Seeundae. Qualis? Long.i.
    Unde hnc ? Quia genitivus ejus singularis in pro- Nalura an posiiione? Matura,
    ductam desinit. Unde boc ? Quia dux vocales in ea junguntur et
    Quomodo declinatur? Noniinaiivo hic Donatus, gc- diphlhonguni faciunt.
    nilivo hujus Donuli, dativo Imic Donalo, accusativo Qusc ? A el e
    hunc Donatum, vocativo, o Donate, ablalivo ab hoc Arcus quot syllabis coustat? Duabus,
    Donato. Prior qualis estTLonga.
    Cur non declinalur pluraliter? Quia propria nomina Nattira an pnsitione? Posilione.
    pluralitatem non recipiunt. Unde hoc Quia correpta ejus vocalis in duatoV-
    ''

    Grutirmuiicit quomodo declinatiir? Nominalivo hirc sinitconsnnantes.


    grammalica, genilivo hujus grammatka, dativo huic Quas? /• et c.
    grammalkaz, accusalivo hanc grammaticam, vocativo Axis quot syllabis constat ? Duabus.
    o grammalica, ablativo ab hac grammatica ; et plura- Prior qualis esl? Longa.
    liter, nominativo hx grammatkw , genilivo haritm C Natura, an positione ? Positione.
    grammalicarum, dativo his grammatkis, accusativo Unde hoc Quia coiTCpta ejus vocalis in
    '!
    nnam
    has grammalkas, vocalivo o grammalkw, ablativo ab duplicein liesinit.
    fus grammalicis. Qnain?*.
    Variaiur in plurali numero per omnes casus, an Adjutor et advena quot sylhbis constam? Tri-
    non?Non. bus.
    Quid ergo esl ? Te traptotum. Aiitepeiiuliiin.c eorum quales sunt? Longac.
    Unde hoc? Quod quatuor casibus variatur. Natura an posilione? Posilhme.
    Quibus? Nominativo, geniiivo, dativo el accusalivo. Unde boc ? Quia corrcplae earum vocales in alte-
    Quomodo ? Ut hm grtimmaiktv, liarum grammatica- ram consonantem, et alierain vocalem loco tonso-
    rum, his grammalkis, has grammaticns. nantis positam desinunt.
    Cur non annumeras vocativuiu ? Quia similis est Quas? D et i, et d et u.
    nominalivo. i/ajorquoi syllabis constat? Duabus.
    Undehoc? Sicut enim dicimus in nominativo hce Pricr qualis est ? Longa.
    grammatkce, sic dicimus in vocativo o grammalicte. Natura an posilione ? Positione.
    Cur non annuineras ablativum ? Quia similis est Unde hoc? Quia correpta ejns vocalis in i solam
    dativo. loco consonantis posilam desinit.
    Unde hoc ? Sicut enim dicimu in dativo his gram- Donatus igitnr qui pes esi? Antibacchius.
    maticii, sic et jam dicimus in abiativo al his gramina- Unde hoc ? Quia exduabus longis et lirevi syllaba
    ticis. tj constat.
    Pax quomodo declinatnr? Nominalivo hmc pax, Quot tempormn est? Quinqne.
    genit vo hujus pacis, dalivo hvicpuci, accusalivo /juro Uisde boc? Q"ia idem pes totidem tempora occu-
    pacem, vocalivo o pax, ablalivo ab hac pace. pat.
    Cur non declinatur pluralitcr ? Quia pluralis ejus iii Donaiianns <pji pes esl? Nultus.
    iisii non esl. Undc hoc? Quia transcendit iiuineiuni qnatuor
    Quot litleris scribilur boc nomcn canior? Sex. Sjiiabar.mj.
    Quse exeis sunl vocales'? n elo. Quiii erL;i: est ! Sinzigia.
    Lnde boc probas? Qma et per se proferuntur, ft i.s qoibus pedibus lil? Ex spondeo et amphibra-
    per se syllabam facinnt ebi.
    Qiue riitKniunl^ ?? Caetera: omnes.
    tlun consonantes ( ,:
    Undc hw; ? Quia duae syllab« long» in principio
    Unde hoc ? Quia per se non sonant, sed vocalibus sitx, spondeiim faciunt. Seqiieutes tres, quarum
    consonant. prima et ultiina breves, meiiia lunga est, amphibra-
    Quae semivocales? n et s. cliiin redduiit.

    Unde hoc? Quia per se proferuntur, sed per se Quot temporum esl 1 Octo.
    syllabam nnn faciunl. Unde hoc Quia idem pedes
    .'
    in siuzigia coeuntes,
    Quot muUe d ei i. .'
    totidem tempora oceupani.
    TJnde hoc ? Quia nec per se proferimlur, nec per jEs, qui pes est ! Nullus.
    se syltabam faciunt. Unde hoc? Quia ex una syllaba pes nunquam fit.

    lvno quot litteris scribitur? Qualuor Quot temporum est.' Duorum.


    Patrol. XG. 20
    G19 lHLDrV. ym. OPRR. PAR6 1. SKCT. II. — DIDASCALICA DUBIA ET SPURIA. 620

    l iiJe lioc 1 Qui:i longa syllaba duo lcmpora A C-iijtis generis esl boc pronomen?
    Olnnls.
    liahel. Unde boc? i.ini.i et pro iiiasctiliuo el proTennnino
    Donatus, quo acccniu pronuntiaiidum est? Cir- et pro uetilro inwiiiiie poui polest.
    eumfleio. Quis, cujus generis pronomeu esl? MasciiPni.
    Uude hoc?Quia iu Irsyllabis et lelrasyllabis et Uutle lioc? Quia plo maaculino laiiluiu tioniine
    deinceps, si ultiina brevis Tueril, peiiulliina vero poui polest.
    natura longa, anicpeiiuliiiiia circiiiiiflectcrida est. Qmv, ctljus generis pronomen est? Feminini.
    Onomodo? I l Donutus. Unde boc? Quia pro feminiiio tantiim nouiihe poni
    Eas, quo acccnlii ptoiiuiiliandulii esl? Aculo. poiest.
    Unde hoc? Quia iiionosyllaba, correptam
    qii.c Qitiii, cujus eenerls pronomcii est? INeulri.
    vocalein babeiit, aculo acceutu prouunlianda sunt. Uiide hoc? Quia pro neutro lainuin iiuiuine poni
    Quoiuodo? Ut fax. poitsl.
    fies, quo acceulu pronuiitianduni cst ? Circutu- Qttalts, cujus griieris proiionieu est ! Connnunls.

    flexo. Unde hoc? Quia et pro luasciilino et pro feiniuhio


    Unde hoc? Quia mpnosyllaba, quae produclani gein re nominis pnni pOlest.
    vocalent babenl, circutullexo acccnlu pronuiitianda Ego, lixuiu an inobile prononien esl ? Fixum.
    iUlll. Undehoc? Quia in AltCiuiu g nus llecti non po-
    Quomodo? l'l res. lest.
    Ueta, quo accentu proRuntiandum est? Circum- Ille, fixum an niobile pronouien esl? Mobile
    flexo. Uiule hoc ? Quia per tria geucta nioveri povest
    Unde hoc? Quia in dissyllabis qu;c priorem pro- B Quomodo? Gli//e, itla, iltttd.

    ductam habuerunl, el posleriorem corrcplaiu, prior fatis, lixum au inobile proiiomen est? Nec ihtb-
    syfaba circuiullectenda est. luni flxum, nec in loium uiobilc.
    Quomodo? liiuiWd. Unde hoc ? Quia in aUeuiin genus llecti pote-.l,
    Nepos, quo accentii pronuntiandum esl? Acuto. per genera moveri non polest.
    tria
    Undehoc? Quiain dissyllabissiposteriorproducia Quomodo? Ut Itic tulis i hoc lale. t'

    fuerit, prior syllaba acuenJa est, sive illa correpta Nniiirri pronominuin quot sunt ? Duo.
    fuerit, sive producla. Qui ! Singularis, ut hic ; pldralis, ul hi.
    Quoinodo? Ut nepcs. Cujus numeri esi hoc pronomeu [ego\! Singnlaris.
    Donus, quo accentu pronuntiandiun est? Acuto. fnde lioc? Quia pro singulari tanluin noiiiiite
    Unde hoc? Quia in dUsyllabis si breves aiubx pnni potest.
    acuenda esl.
    fuerinl, syllaba prior A'o*, cdjtis nomeri pronomen est? Ptdralis.
    Qiiomodo ? Lt bomts. Unde hoc? Quia plurali lantum iioiiniie poui
    Tullius, quo acceulu pronuniiandum est ? Aculo. potesl.
    Unde hoc Qui in trisyllabis el telrasyllSMs et
    .' i Sui, cuius numeri pronomen est? Utriusque.
    deinceps, si peuultima correpla luerii, antepenulii- Un'de?Quia ct pro singulai-i, et pro plurali iioniine
    ma acuenda est. ponipolest.
    Quomodo? Ut Tullius. Figuru! pronominum quot stint ? Dua?.
    Meteltus, quo accenin pronuntianduin est? Aculo. Quai? Simplex, ut qitot; luuitioSita, nt quoiqnot.
    Unde hoc? Quia in trisyllabis el lelrasyllabis el C Fst hoc pronomen simplex, an composituui ?Sini-
    deinceps, penullima posiiioue longa fiierii, ipsa
    si plex est.
    ueuenda, el antepenullima gravi accentu proiiuu- Uiide boc ? Qoia neqne ex duoliu^ integris. neqne
    tianda est. ex duobus corruplis, neque ex iutegro et corruplo,
    Quoraodo?l l Melellus. !
    neque ex corrupto'el iulegro, ncquc ex compluri-
    Lutebne, quo aecentu pronuniiandiim est ? Acufo. bus est compositum.
    Unde hoc?Quia in liisyllabis et tetrasyllabis et Qttisqut, simplex an compositum prononien est?
    il.-inceps, si petiultinia positione longa ex uiuia ct Coiiipositum.
    liquida fuerit, anlcpeiiiiltima acueuua esl. Quomodo ? Ex duobus integris.
    Quomodo? Ut tntebroc. QUibus? Quis pronominibus ulraque eniin
    el que ;

    MieeniT, quo acceniu pronuntiaiiJiim e>t? Aculo. inlegra perseverant, cum dicimus quoiquot ; simililer
    Unde boc?Quia in trisyllabis et letrnsvllabis et et de cielens ad formam nomiuum respoudenduiu
    deinceps, si lam penulliiua quam ultinia liatura est.

    longa fuerit, antepenuliima acuenda est. Pei-sona: pronoininum quotsitnl? Tres.


    Quoniodo? Ut Mieeiue. Qu.e : Pilina, ul ego; secunda, ut i» ; terlia, ut
    Hte.
    1
    Ego, qitas pars oralionis cst ? Pronomen. Cujus personaj esl hoc pronomeii [.flo ,' Prinia?.
    Pronoincn quid est I Pars orationla qu.c j.ro no- Tiide boc? Quia ego euin dico; nOn te, vel aliuni,
    mine posita lantuiudeni pene signitical, pcrsouainque sed me sigriilico.
    inleiduin recipit. i» Tu, cujus personsB pronoraen e^t '
    Secuadae.
    Pronomini quot accidunt ? Sex. I inle hoc probas '.'
    Qttia lu cuiii dico, noti me, vel
    Qux ? Qualitas, genus, numeius. ligura, pcrsona, aliu n, sed le signilieo.
    casus. llle, cujus persoiue pronoinen est ? Tcrtiie.
    Qualilas pronominum in quoest? Itiparlita est, I inle Itoc ? Quia ilte cuiti dico, non ine, vel le,
    aut eitim lluita aunt pronoinuia, aul inBnita. sed aiiiim sigmlieo.
    Qux suntunita?Qu;e recipiunt pereonaB, ut ego, Castis ileiu proiiouiinum quol sunt ? Sex, queinad-
    tno.liiin noniiiiiiiii.
    lu, itte.
    QtM stint inflnita ? Quaj non recipiuiit personas, Cujus Casus est Itoc proiiomen ? Noininaiivi.
    ul qiiisque. 1'n.le hoc Quia pro iioiiiinalivo lantuiii casu oo-
    .'

    Qtiod est hoc pronoinco, liniliim an mlinitum? niinis poni polOBL


    Finiium. Tu, iii)ii3 casus prononien esi? Nominativi e\
    Uiide hoe! Qula reciplt pereonim, Vocaiivi.
    Qtiu, liiiiliiin au iiiliuiiuin pronomeu esl ? Inlini- Unde Itoc? Qtua el pro iioiiiuuiivo el pro voca-
    tum. tivo OMH uoiniius poi.t potesi.

    linde lioc ? Quia non reci|it personam.


    Genera proiiouuiiuiii qum luulfEadteiu ferequa?et Inyeiiiiinltir forinx* ewualek ln prouuiuinibus an
    noiiiiiniiii; inasciiliiiiini til qm; feiiiiniuum ul qua', non? Iiiveiiiuiiinr.
    nnulruiu ut quod, loininuiic ttl «nin/ii, lu/i», Intmi Unde lioc ? Qma alia eorinn miiiI iioii oplala |
    / t.te

    Ul «N/O, IN. iiioiioplola| , Ul ec.um, ellum ; ali.i Iriptoia, ul >h'.


    ,

    621 ClJNABDLA GRAMMATIC/E. 623

    si*i, te; alia tetraptota, nt meus , raer, mem, metim; AM plura'em habent, £r linila duo, nouer, vctter
    alia pcnlaptota. ut ilti ,
    1
    illins, ilti, ittitm, nh illo qu.H siinl terli.c dcclinalionis. T finita duo, quot, tot,
    Cur non annumcras liexapinu? Quia
    diptola et qua: suui omnis generis, et nullius declinatiouis.
    uulla eiusdein modi rcperiuniur prouomiua. Ou.r.ciinque vero prxlcr ba>c pronomina invciila
    Quid igitur esl hoc prnnomen [eqa] ? Telraplotum. fuerunl, ab bis compnsiia suni , el eorum regulas
    Dnde lior<? Quia qualiior casibus variatur. sequi debent. Prim e persou.-e unum , ego ; secundm
    Quibus? Nominalivo, genitivo, dalivo, accusativo. unum, tu. Kcliqu.e lerliae sunl, exceptis tneut, notter,
    Cur non annumeras ablalivum? Quia similis esi prima: ; luut, vetler, secumbe persoux possesaiya.
    accnsalivo.
    Dnde? Sicul entrn dicimus in nccusativo m« , sic Doceo, qua* pars orationis est ? Verbum.
    eiiam dicimus in ablativo a me. Similiter et de caite- Verbum quid est ? Pars oratiouis ciim lempnre et
    ris, sicut in nmnine respondeuduin. persona, sine casu , aul agere aliquid aut pati, aut
    Quot decliuationibus pronomina inllectuntur ? ncutruin siguificans.
    Qualttor. Verho quot accidunt ? Septem.
    Quibus? 1'rima, serunda, lerti.i, ifnarta, Qu;n? Qualilas, ronjugatio, geutis, nuinerus, figii-
    Quot eariim in quibns prononiiiiilius cognoseun- ra, temptis, persona.
    lur? Diia: in primiiivis, et duae in derivalivis. Qualitas verbormn in quo esl? In modis et fbrmis.
    Primiliva pronomina quot sunt? Septem. Modi qui sunl? Indicalivus ul lego; imperalivus , ,

    Qnae? Mev*, luu», tuut, notter, vctter, nostrat et in tege; oplativus, ut utinam Itgerem; conjiinclivui ,
    vesrat. u cum legam ; infinilivus, leqere; impersonalis, legilur.
    Priiua? igitur pronominis dcrlinatio qttae esi ? Cn- Cujusmodi esl boc verbum ? Imlicaljvi.
    jns geniiivus el ilalivus i flnilur; accusativus et Unde boc?Quia doeeo cum dico, me aliquid docere
    ablalivus, e proilucia. indico.
    Qxioinodo? Di mri, nii/ii, me. a me, tui, tibi, le, a Ooce, cujus modi verbum est? |mperativi.
    te;'tuisibi, te, a te; nec iuveniuntur plura liujus Dnde boc? Quia doce cum dico, libi ui aliquid <lo-
    «lecUuatiouis pronoinina. ceas impero.
    Secunda i|u:c e-i? Cujus geuiiivus hujut [Forte 1.1], Utinam dncerem
    cujiis modi vcrbuin est? Optativi.
    dalivns i liiter.i termiualur pro tra genera, excepto Ilnde boc? Quia utinam docerem cum dico , ul
    huic, quod differeiiiisj eausa c acripit in datjvo, ne si aliquid doceam apto.
    hui diceremus, non pronometi sed interjeclio pula- , t.um doceam cujus modi verlum esl? Conjunci.ivi. <

    retur. Dude boc? Quia cum doceum quando dico ut pl<-- ,

    Quomodo? Dl Ule, illiui, illi ; itle, ittius, itti; ipse, nuin sensum efflciam , necesse est ut buic verbo
    ipsius, ipsi ; hic, hujus, Ituic ; is, ejus, ei ;
    quit, cujus, alium modum conjungatn.
    cui , totus lotitts toti ; nec inveiiiuniur plura bujus Quomodo? Dt fiitii duceam, discjs.
    decliiiationis pronoraina. Uocere, cujus modi verbiiin est? jnfiuilivi.
    Tcrtia qua- est ? Cnjus geniiivus iu masculino, pe- Dnde lioe?. Quia docere cmn dico, oeo numerum,
    cnndam nominis declinationem sequilur, in leminiuo nec persunam delinio, llisi alio modo addilo, ytrum-
    priiiiam, in neutro item secundam. qm: dislinguatn, ul docere volo, tis, vuU;docere volu-
    Quomodo ? Sic : mettt, mei, mea, mcce, nteum , ntei; r- tuiii , vutlis, volunl.
    tuut, tui, lua, luce luum, tui ; tuus, sui, tua, tuie, Docetur, rujus modi verbum esl? Impersonalis.
    iuum, iin, et similiicr reliqua. Lnde boc? Quia docelur ciim diro, a qua persona
    Quaria qua: esl? Cujus .lufleiio iertia: nominis aliquid doceatur uon delimo, nisi additis pmuomi-
    declaralionem scqtiitur. nibtis dicam ducelur a me, a te, ab tllo , a uobis, a
    ;

    Qumnodo? Dl notlrut, noslratit ; vctlrat, vettralit; vobit , ab iltit. In fiutic modutn de onilliuua verbis
    cujnt, cujatis. per caHeros numeros et persooas et tempora , facile
    fronouiina finiia suul tria, sgo,
    (s, ille ; niintis retponderi putest, quod a nobis studio brevitatis
    qu.iin liuila, seplem : ille , ipse,'tstc, is, hic,idem, omissum esi.
    tui. Iiiiiuita quinque, quis, yttalis, quanlui, quolut, Fornia: veiborum quol Bunl? Quatuor.
    qttot. Helaliva inlinilorum, lalis, tanlus, loius, tot; Quae ? Perfecta, ul tego ; uieditaiiva, ul leclurio; fre-
    elseptem iniotis quamsuul jnlinili prn-
    linita, quae qiienlaltva, ut leetiio ; iuciioaliva, ui fervesco, caletco.
    nominis responsiva. Pousassiva septeui : meus, tuut, • Cujus loiiii.': est buc verbqm [doceo\ l Perfecla:.
    tuus, notler, vesler, nustras et vettras. Dude hoc Quia doceo cuni dico , neque inedita-
    ?
    1'roiinuiiua a linila foiuiuina sunl oiniiia , et lam tioneui, ncque trequeniaiiouem, ncque incboatioueui
    secundae quam declinaUouis ; nt itla, ipsa, ista,
    lerliae .actionis, sed absolule pr*se.nteiu acijouem sixuilico.
    ea, quanla, quola, tota,.wea, sua, nostra , veslra. E Doceor, ctijus fonu* yerbum est? Perfeplaj.
    finila, masculina sunl omnia, et secund* declinalto- Dnde hoc? Quia docepr luiii dico, neque medila-
    nis, ut ille, ipie, iste. Finilum unum inveniiur, itn", liopem, iteque inchoatioueiii passionis, sud pra:seuieiu
    quod esi omuis generis, ei prima: declinaiionis. V passioucm bignifico.
    linilum unum invenitur, tu, quod est omnis generis ** Ledurio, cujus forrnaj verbum esi? Mediiativa?.
    et piimaj decliiiaiionis. As iiniia tria iuveniuiitur, Dnde hoc? Quia in urio desiuil, et mcdiiaiiuneiu
    nottras, vetlras, cujai, qux sunl Oiunis gencris et fi!l>i(se aelRNUS s.ignifical.
    quartas declinaiiouis. Quorum ueutriim e linitur, it Lectito. ctijtis iortua- verbum est? FrequenOiiva?.
    liuita quaiuor jnveniunlur, ;'s, quis,.qualis , tatit, et Dnde l|oc? Quia in tiio desiuil, el frequeuliaiu ac-
    su(it quarla: decliiialionis, sed )i ei quit masculma lionis signi.licai.
    ,
    qualis et talis commuuia sunt, et iieulriim in e mh- Fervetco, cujus foFtnse verbum est?. Inchoativa;.
    tiiut. Ut fiiiita seplein : quunius, qtiofus, ianius, lolus, Dude boc? iiiia in tco desinit, el lervm is inctioa- <

    mettt, luut, suus, qux sunt ciinn-a nasculioa, mobilia, lioiiem 8Jg! ( ilicaS qua: omnia facilius dignosruntur, :

    per iria genera ; sed quamus , quoiits, lantus, meus 6i singutaruni formarum lerininatioues diligeutius
    ,
    luus, tuus, lertia: ; lotus secundaj ei>l decliuatiouis. C uie n* coinmendeniur. Kst ergo mediiativ.i: foi -
    Iinilum .uiiiiiii inveuilur, masculiniim, hic ; uuura ui;e uua tanlutn lermiualio, urio, ut eturio, leclurio,
    lciiiiuiniiin, liasc ; unum iieuliuni, hvc; el diffenn- parluiio. Fn quenUliva: .qualuor : iu to, ul clumito;
    li* causa e, iudicativo accipiunl. D liuita quatuur : in so, oi m«r»o; (II xo, ul ne.xo ; in liio, ul lcclito,
    iCiwt, tstud,.id r quod, et snnt, secunihc decliualiouis. dictito, Inchoaliva:, uua solumiuodo jco , ul floretco
    M linila tredecim, idem, iptum, qttantuni, quotum, uresco qgj'runque auieui V.erba liujusmodi termi- :

    taittum, totum, meum, tuum, tuuiu, nottrum, vettrum, nalioiiibus et significalioiiihus careiil, pe fecla: lor-
    eccum , ellqm r et sunl tei ti.e .(Jecliniitionis , excepio in.c absque oiniii ambigtii|aie prouuutianda supi.
    inmiii.qqod est secundx, «t,euum t elfum, quae miui- Coujugaiiunes verborum quot suui? Tres.
    me decliuauiur, ct accusalivura lantum singularem Quaj'i Prima, secuuda, tertia.
    623 BliD.C VEN. OPER. PARS I. SECT. II. — DIDASCALICA DUBIA ET SPURIA. cu
    Prima qua' esi? Qu:u in indicelivo tfinpore mndo A 1
    1 iio hahet ante novissimam lilleiam, ut nuirio, nu-
    prcesenli, iiuniero singulari, secunda persona. verho trit; cl luturiiin lempus ejusdem modi non in iini
    aelivo ei neutrali, i prodiiclum habet ante uovissi- tantuui, -ril etiam iu bo syllab.nu miltit, ut nulriam,
    iiiain liilcram.ul imw, amat. Passivo coimnuiii et de- nulribo.
    lionenli antepeouliimam syllabam, ut umor, amaru; Undc cognoscitur i|iiod i littera in hoc verbo pro-
    ri fulurum lempus ejnsdein modi, in bo et iu bor dncta sit? Quia imperativo el inlinitivn nnii mulatur
    svllabam inittit, ui am», um bo ; (tiuor, omabor. iu • correplam, sed periuanel, ut nulri, nulrire.
    '
    Secunda i|u esl? Qu .i- mdicaiivo modo, leiupore
    i- Nuirior, cujus conjugalionis verbuin est? Ejus-
    pr.esenli, nuniero singulari, secunda persona, veibo dem.
    activo i-t ueulralirproduclam liaheiaiitenovissimam Unde huc? Quia indicalivo modo, tempore prx-
    litteram. Pas ivo coniiuuni el dcponenli ante novis- senli, iiiiiuei ii singuiari , secunda pcrsona, i produ-
    siuiani syllaham, ut doceo, docet; doceor, docerit; et ciam habet aiile novissimam syllabam, ut nuirior,
    fiilurnni tempus ejusdem modi in bo ct in bor sylla- nulrirh; et fulurum teinpus ejusriein modi non in ar
    bam iniitit, ul dooeo, docebo ; doceor, docebor. tantiim, sed etiam in bor miltil, ut nuuriar, nulribor.
    Tertia quae est? Qti* ir. indicativo inodo, tempore Cenera verborum quot sunt? Quiuque.
    prxscnli, nuuiero singulari, secunda persona, verbo Qux? Acliva, passiva, neiilra, deponcnlia, cont-
    aetivo el neutrali, i correptam habet, vel t produ- munii.
    ctani.ante novissimam litteram. Passivo commuiii et Aciiva qux sunt? Qux in o desiuunt, el accepta r
    deponenli pro i, litlera e correplatnhabel, vel i pro- liltera faciunl ex se passiva, ut lego, legor.
    ductam anle novissimam syllabam, ul lego, («0U; /«- Passiva quxsunl? Qux in r desiuuiit, cl ea dem-
    R
    B
    gor, legerii ; audio, audis ; andior, audirls. El lulu- pta redeual iu acliva, u< legor, lego.
    ruiii tempus ejusdeni mndi in am et in ar syllabam Neutra qux sunt? Qu;c in o dcsinunt, ut aetiva;
    ul iego, legam ; legor, legar ; atidio, audiam ;
    roitlit, sed, accepla r liltera, Latina nou sunt, ul tio,
    audior, laidiar. curro.
    Ubi disccrui polest, utrum i lillera correpla sit Deponentia qux suul? Qtix similiter ut pas iva in
    an product»? In imperal.vo el infinitivo. r desinunl, sed ea denipla, Lalina non suiil, ul lu-
    Quomodo?Nam correpta i lillera in econverlitur; clor, toquor.

    produeta si fueril, non mulatur. Coinmunia qu.-e snnt? Qux in r litteram similiter
    Quando tertia conjugalio fulurum tenipus non in desinunt, ut deponenlia, siil in duafl formas cadunt,
    am tanluni, sed eliam in bo mittil ? Interdum cum i palicnlis cl agenlis, ut osailor, crimmor. Dicinms
    litteram non correptam habuerit, sed productam ut namque osculor le, osculor a te; criminor tc, crimi-
    eo, is, ibo ; queo, quis, quibo. nor a le.
    Secundx.
    Cujtis conjugatioiiis esl hoc verbiim ? Cujus generis est boc verbum [do«o|? Aclivi
    Uude huc? Quia indicativo modo, lempore prae- Unde boc? Quia in o desinil, et accepta r littera
    secunda pcrsoua e produ-
    senti, ituuiero singalari, facit ex se passivum ut doceo, doceor.:

    ctam habet ante novissimam litteram , ut doceo, do- Doceor, cujus gcncris verbum est? Passivi.
    ces; el fulurum tempus ejusiiem modi tn bo sylla- Unde boc ? Quia in r desinit, et ea dempta redit
    bam mitlit, ut doceo, docebo. in activuui, ut doceor, doceo.
    Doceor, cujus conjugalionis vcrbum esl? Secun- Slo, cujus generis verbum est ? Neulri.
    dx. C Unde hoc? Quia activum, sed, ac-
    in o desinit, ut
    Undehoc?Quia vo modo, tempore prx-
    indicat cepta r littera, Latinuin uon esi ; sto diciiuus, i/«r
    senti, niiniero singulari, secunda persona, e pro- non dicimus.
    duclam habel ante iiovissimam syllabam, ul doceor, Loquor cujus generis verbum esl? Deponenlis.
    doceris; et fulurum lempus ejusdcm inodi in bor syl- Uude hoc? Quia in r desinit, sed, ea dempia, La-
    labam initlit, doceor.dorebor. tinum non est ; loquor naiuque dicimus, loquo non
    Ciamo, cujus conjugationis verbum esi ? Primre. dicimus,
    Uitde hoc? Quia indicalivo modo, tempore prx- Criminor, cujus generis vcrbum cst? Coramunis.
    senli, nuinerosingulari, secunda persona habet ante Unde hoc? Quia in r similiter desinil, ut depo-
    novissimam iitteram, ut ctamo, clamat; ct fulurum nens sed in duas formas cadit, palieniis et agentis,
    ;

    lempus ejusdem modi tn bo syllabam mitlit , ut cla- ut criminor le, crimiiwr a le.
    mo, ctamabo. Numeri verboruiu quot sunt? Duo.
    Clamur, cujus conjugalionis verbum est? F.jus lem. QuiJ Singuiaris, ut lego ; pluralis, ul legimus.
    Unde hoc? Quia indicativo modo, lempore piaisenti, Cujus iiumeri est hoc verbum ? Singularis.
    numero singulari, secunda persona, a hahcl ante Unde hoc? Quia doceo cuiu dico, me solummodo
    novissimam syllabain, ut clamor, clamaris; et futu- aliquid docere signilico.
    riiin tempus ejusdcm uiodi in bor syllabam niiltit, ut Docemus, cujus numeri esl ? Pluralis.
    clumor, clumabor. Unde? Quia docemut cum dico, nos plures aliquid
    Scribo, cujus conjugationis verbum csl? Terlix docere signilico.
    correplx. r_) Figurx verborum quot sunt? Du.c.
    Undelioc? Quia indicalivo modo, lempore prx- Qua! Simplex, ut/itoo,- composila, ut negligo.
    senti, numero singulari , secunda persona, i corre- Quol moilis verba coinpoiuintui ' Qualuor.
    plani habel anie novissimam liuerani, ul trribo, Quibus? Ex duobus inlegris, ul perlego ; e\ duo-
    tcribis; el fiilurum ejusdem mudi in um syllabaiu bus corruptis, ui ef/icio; ex Integro t-i corrapta, ul
    niillit, u( scribu, tcribam. deficio; cx corrnpto ei inlegro, ut offero; aliquaudo
    Umle cognoscilurqtioil litiera in hoc veibo cor-
    i cx eonipluribus, ut derelinquo.
    repta sil? Quia iinperalivo ct inlinitivo in e coiivcr- Est hoc veibum simplex au conipositum? Sim-
    tilur, ut tcribe, scribere. ples.
    Saibor, cujus conjugationis verbum esl? Ejus- Undc hoc? Quia iieque ex dnobut iiitegri<, neque
    di ni. c\ duobm corruplis, neque ex iniegro el comiplo,
    Unde hoc?Quia indicativo mndo, tempore prx- iieque ex corrupto et integro, ueque ex compluntiu»
    senli, niiinero singulari, secunda persona, e corre- esl conipositum.
    >i •! halict anli- iiovissimam syllaham, ul tcribor, VerUijo, siinplex au couiposiiuin esl? Composi-
    I

    scribais; et futiirum ti-mpus ejiisdem inodi in ar syl- liim.


    labam mitlil, ut scribor, sciibar. Qiiomoilo ? Ex iluolnis iutegns.
    Nhtrio, cujus coqjugaltonii verbum est ? Torlla Qiiibus? Per preepoailioiie, ei lego verhum; uira-
    produou, quc .-111111 iniegra peneverant, cuiu dkiuuti y*rirgo.
    Unde hoc? Quia imlii ilivo inoilo, tcmpore pne- In buiic niodiioi ct ile c.eleri^ rc^peiidoiiduiu esl.
    senti, nuiiiero lutfularl, vcuiida persona, i produ- ieinpora veibuiuiu quot lunl? 1'n.i.
    ; ;

    625 CUNABULA CRAMMATICyE. 626


    Quae? Prarsens, ut lego ; prxteritum , ut leyi ; fu- A Unde hoc? Quia hodie cum dico, procul dubio
    turum, ul legam. tempus significo, ul hodie lego.
    Quot suut tempnra in declinatione verborum ? Temporalium adverbiorum differentiae quot sunt?
    Qumque. Tres.
    Quae? Praesens, ul tego; praeteritum imperfectum, Qux? Quia aut prxsens tempus ostendunt, ut
    ut l gebam; praetcritiim perfeclum, ut /«31 ; praete- nunc ; aut prxterilum, ut heri ; aut futurum, ut cras.
    ritum plusquam perferiuin, ut legeram ; iuturum ut Quid borum significat boc adverhium ? Praesens.
    tegam. Non, cujus significalionis adverbium esl? Negandi.
    Cujus temporis est boc verbum? Prxsentis. Undehoc?Quianoncum dico.aliquod prorsusuego.
    Unde hoc probas ? Quia doceo cum dico, me in Quoinodo ? Ut non feci, non dixi, non volui.
    prssente aliquid docere significo. Poiest et de cae- Quidni, cujus signilicationis adverbium est? Af-
    teris temporibus congrua responsio fieri; sed faeilius Qrruandi.
    ei ipsa sui diversitate elproprietateagtioscipossunt. Unde? Quia quidni cum dico, aliquid profecto af>
    Person» verborum quot sunt? Tres. Dnno, ul quaeratur ab aliqtio an velim scire gram-
    si
    Quae ? Prima, ut lego ; secunda, ut legit ; tertia, ul maiicam , el respondeain, quidni.
    legil. En, cujus significationis adverbium est ? Demon-
    Cujus personx est boc verbum? Primx. slrandi.
    Unde boc prohas? Quia doceo cum dico, me ali- Unde? Quia en cum dico, aliquid profecto de-
    quid docere significo. mnustro, ul en agrot.
    Docet, cnjus personx verbum est? Secundx. g Vtinam, cujus significationis adverbium est? Op-
    Unde hoe probas ? Quia docet cum dico, te aliquid tandi.
    docere significo. Unde hoc ? Quia ulinam cum dico, aliquid prorsus
    Docet, cujus personae verbum est? Tertix. opto, ut utinum tapient sim , utinani pie el benigne
    Unde hoc probas ? Quia doctt cum dico, non me rnvam.
    vel te, seri alium quemlibet docere altquid significo Eia, cujiis significationis advcrbium cst ? Hortandi.
    ted et de bnc accidenti, et de cxteris omnibus in bac Unde ? Quia eia cum dico, aliquid omnino bortor,
    duntaiat parte orationis, inuhofaciliorcognitio quaip ut eia lege.
    responsio est. Deinde , cujus ordinis significationis advcrbiura
    est? Ordinis.
    Unde 1 Quia deinde cum dico, ordiuem procul du-
    Prudenler, quae pars orationis est? Adverbium. bio alicujus rei osteodo, ul si dicam : Primum didici
    Adverhium quid est ? Pars orationis quae, adjecta figurnt lillerarum, deinde connexiones sytlabanun,
    verbo, significationem ejus explanat atque implel. pottremo tegendo notitiam assecutus sum.
    Adverbio qunl accidtinl? Tria. Cur, ciijus sif nifica tionis adverbium esl ? Interro-
    Qiiae? Signilicatio, cotnparaiio, figura. gandi.
    Signiftcaito adverbiorum in quo cst'.' Quia sunt Unde? Quia cur cum dico, aliqtiid profecto inler-
    aul loci adverbia, aul temporis, etc, ut sequitur. rogo, ul cur ita agit 1 cur ila loquerit ?
    Da adverbium loci. Ul hic, vel ibi, intus, vel foris, Quasi, cujus signilicalionis adverbium est? Siniili-
    iiluc, vel rnde. ludinis.
    Da temporis. Ut hcti, liodie, nuper. C (Jnde? Quia quati cum dico, quamdam similitudi-
    Da nmneri. Ul temel, bis. ncm inriuco, ul Candel quati fax, rubet quasi rota,
    :

    Negandi. Ul non. pultet quasi morluus, nigretcil quasi pii.


    Afflrmandi. Ul eiiam, quidni. Uultum, cujus significationis adverbium est? Quan-
    Demonstrandi. lit en, ecce. tilatis.
    Optandi. Ut uiinam. Unde? Quia mullum cum dico,qttantitatem profecto
    Hortandi. Ut eia. muttum legit, mullum didicit, multwn nomt.
    tignilico, ut
    Ordinis. Ut deinde. Forsitan, cujus significationis adverbiuui est? Du-
    Interrogandi. Ul enr. quamobrem. bilandi.
    Similiiudinis. I 1 quaii, ceu. Unde? Quia fortilan cum dico, dubitare me ali-
    Qualitatis. Ut docie, pulchre. quid ostendo, ul forsitan metius lempus erit, forsitan
    Quanlilalis, Ut multum, parum. laHioret diet venturi tunt.
    Dubilandi. Ut (orsitan, [ortaise. Mecum, cujus signiftcaiionis adverbium est ? Per-
    Person&lia. Ut mecum, fecam, nobitcum, tobiscum. sonalis.
    Vocandi. Ut heut. Unde? Quia ad primam personam refertur, ulme-
    Respondendi. Ul heu. cumleyil; simililer lecum, ad secundam, ut tecmn
    Separandi. Ut teorsum. habiiat ; et tecum ad tertiam, ut tecum cogital ; nec-
    Jurandi. Ul vere, veraciler. non et in plurali numero ad primam personam, ut
    Eligendi. Ut potiut, tmo. rwbiscum vivil ; et ad secundam, ut nobisc m discit
    Congregandi. Ul simul, una. i- et ad lertiam, ut hasiiant, et tecum quarunt.
    (
    Prohibendi. Ut ne. Heus. cujtis signilicationis adverbiuin est? Vocandi.
    Evenlus. Ut forle, fortuHu. Unde? Quia heut cum dico, aliquem prorsug voco,
    Comparandi. ( magis, vel tain.
    1 ul Itcus juvenit, lieut fraler.
    Cujus signiGcationis est hoe adverhium ? Oualitatis. Heu, cujus significaiiouis adverbium est? Respon-
    Unde boc ? Quia prudenler cum dico, qua itatem dendi.
    profecto significo. Unde? Quia heu cum adverbialiter dico, alicui me
    Quomodo? Ut prudenter loquiiur. vocanti respondeo.
    Hic, cujus significationis ? Adverbium est loci. Seorsum, cujus signilicationis adverbium est? Se-
    Unde boc? Quia hic cuiu dico, locum profecto paran ii.

    tignifico. Unde ? Quia teortum cum dico, separalim aliquid


    Quomodo Ul hic habito.
    ? Oeri ostendo, ut seortum ovet, teortum liirci patcunwr.
    Significaliones adverbiorum localium qtiol sunl ? Vere, cujus significalionis adverbium esl ? Jurandi.
    Quatuor. Undc? Quia vere cum dico, aliquid jurameuto af-
    Quae? In loco, ut inlus, [orit ; de loco, ut de, unde; firmo. ut vere ita est, vere ila non est.
    ad locum, ut kuc, illuc; per locuin, ut kac, illac. Poiiut, cujus signilicationis advei bium est ? Eli-
    Quid sigmficat hoc adverbium? In loco ln hunc gcndi.
    modum el de caeteris respondendum speciebus. Unde? Qnia potius cum dico, aliquid e dttobus vej
    Hodie, cujus signifieationis adverbium est ? Tem- pluriliuseiigi significo, ut Tunicam potiut vologuum
    :

    poris. paltium, et : Saiulem poiius detidero qvam di ilius


    :; ;

    6*7 nEDiE VBN. OPEI». PARS I. SECT. IT. — DIDASCAl 'CA DUBIA ET SPUMA «58
    SiihmI, cujus significaliouis udverbititii esl ? Con- \ Casus pailicipioniiu quot sunt? Sex.
    gregaudi. Qui? Noiniiialiviis, ut hic leijent; genilivus, ul Imjiit
    1'ude Qtlia timul cinn dieo, duo aul «1 n.. mn iu
    ' I
    legentit ; rtativus, m Imic legettii ; accusalivus, ut
    iiuiiiii Mtiveuisie, aut eonventura ssse signllico, ui hunr Itaatt m; vocalivus, 111 legem ; ablalivus, ui
    Simul reneriiiit, timul apud quemtibet hotpiianlur, si- a^ (;oc tetjenle.
    lllll» lfl.>l-fi.S/H I MlllJ. Cujus casus esl hoc parlicipium ? Nominalivi et vo-
    Ne, cujus signilicalionis adverbium est? Piohi- caiivi.
    beinlK Uude li.ti ? Quia vel ad tertiam
    , vel ad secundam
    I n.lf hnc? Quia ne ruin dien. aliquid omnino pcrsori.1111 verbi relertur,
    ni docent pro/icit, docen»
    proliilieo, ut ne dixeris, ne loquarii. profuis. ViTiini et in hac parle, cl in pronoininibus,
    Forte. ciijus signiHcalionfr adverhium est' Eventus. sicut innomine pmmnnuimus, casiium proprielalcs
    iiinii- Qui |ni-ii-' iini iiiro, nliquid evenisse ti<
    i i
    melins ex Bliartun pariium connexione, in senlenliis
    gnificn, ul Dmn indicativus pergit, forte lalrontl in-
    :
    cl plena 111 aiituie probnniur.
    currit; dum celeiittr pTOpernt, \VtVt duriler impegit. Tempora participiorum quot sunt? Tria.
    Magit, cujus signilicaliuuis adverbium esl? Lotn- Qusc? prjesens, ui tegens; prxterilum, ut iectus
    paramti. fiiiiiruiii, ut Irgtndut.
    Vnde Imc? Quia mttgit cmn dieo. aliqua Inter se Cujus icmporis esl hoc parlicipium? Prxsenlis.
    oiiinino comparo, ul magit iste docut, qua n itle ett I11.lt- hoc ? (,'uia omnia parlicipia in duas desinen-

    et miujii liic iptam itle sa it. tia cniisonautes pmenlis tempuris habentur.
    Comparaiio adverbioruin in quo csi? In tribus n
    15
    Dociut, ujus leinporis participium est ? Pr.rleriti.
    1

    gradihus comparaiionis, pusiiivo, comparativo, su- Vuilc luic V (Juia nmnia parlic pia in tut dcsinen-
    perlalivn. •ia pariter lemporis habeutur. Similiier iu >ik et in
    Da ailverbium positivi gradns. Ut docte. 311»', ut laTtttt, nexut.
    Comparalivi gradus. Ui. doctiits. Docluntt, eiijus temporis parlicipium est ? Fulnri.
    Suiicrlalivi. I i doctitsime. Unde hoc ? Quia omnia parlicipii in rus desineniia,
    Qux advcrbia compaiantur ? i.inr aut ex nnminc fiiiuri ilem temporis habentur. Similiter io dut, nt
    coniparativo veniunt, aul noinen ex se comparalivum lcgendits. docendus.
    facuiil, ut docte, quia vcnil ex nomine comnarativn, Signilicaliones parlicipiorum in quo sunl ? Qui«
    qnnl i-st docttts , facit doctius , dortitsime. Et nllra, ab activo verbo duo participia veniunl, pricflcns et
    qnia l.nil noiniiia comparativa ulterior, ullimus. C:un- futurum, ui tegent, leclurut. A passivo duo, pneleri-
    paratur autein ulteriiis, uliime. liim et futiirum, ut ler/Hs, legendut. A neulro, duo,
    Comparaiur hoc atlverbium an non ? Compar.itur. sicut ali activo, prssens ct futurum, ut tlant, tlatu-
    I n le. Iric? Quia aii eo quod esl pnidens, noiniiie rtts. A deponenti tria : pr.tsens, pnt-iei iimn et futu-
    comparalivo venil omparatur ut prudeiiler , pru~
    : i 111 loquens, loctiliis, loculurut. A communi. qu.i-
    riim,
    tUmlius, prudenlistime. luor : pneseos, prateritum, et duo fuiura, ut crimi-
    Ne, comparauu an non ? Non. , nant, cnminalus, crimiiialitriis, criminandut.
    Undehoc? Quia neque ex nomine comparativo Ciijtis signilicationis est hoc participium Aclivn». .'

    venii, neque nonien ex se coinparaiivuni facit. Uude hoc? Quia ah eu quod est doce», aciivo
    Figuree adverbiorum quot sunl? Duse. _ verbo, derivatur. Simililer et de cartcris sifaiRea-
    Qu«? Sim|ilex. iit docte, pruienler ; COBnpoSita, ut C ^ lionibus respondendum esl.
    indocte, imprtidemer. Numeri p?rticipiorum quot sunt ? Doo.
    Est adverbium simplex an coiiipositum? Simplex. Qui? Smgularis, 111 hic legent; pluralis ut fii teg niri.
    Unde hoc? Quia neque ex duobus iniegri% neque Cujus nuiiieri hoc e>l parlicipiuin? Singularis.
    ex duobus coTuptis, etc. Sic et de rcliquis advcrbiis Unde hoc? Quia dotens ciuii dico, uuuiu doccnli 111.
    Sive compositis, sivc simplicibus ad formain aliarmn non plures signilico ; et docentes cum dico, pluros
    partium respondendum est. dt ccntes, noii ununi siguifico.
    Figune pariicipn ruui quol sunt ? Dii.-p.
    Docent, qucc pars oralionis est ' Parlicipium. 1.111 e ? Simplex, ut legcnt; ebmposila, ut negligens.

    P.irln ipinii; quid est Pars orxtionis, partem ca- '.' F.st lioc parlicipiuiu siuiplex, an cunipusiluiu? S1111-
    piens nominis, parlem verbi ; recipit namque a no- plex.
    nine genera el casus ; a verb», tempora el signilica- Unde hoc? Qoia neque ex duobits integris, et c.r-
    lioiies; ab uiroque nuiueriim et iiguraui. tcra, sicut in superioribus partibus denionstralasunl.
    Parlicipio quot accidunt ? Sex. lnveniuntur forinae casuales in panicipiis, an neii ?
    yu.v Geuera, casus, tempora, signilicationes, nu-
    ' Invcniunlur.
    meri, figurx. Qux? Triptoia in omnibus formis ei neiitralibus, til
    Cenera parlicipiorum quot 511111' Qualuor. docla, doctai, doctam : docto, doctiio. Pentapiota in
    Quee? Maseiiliuu n, ut liic lectus; fcniiiiinuin, ul oinuibus masculinis, ui lectus, li, to, lum, te; et in
    hKC lecia; ncutrutii, ul fior leclum ; coiuiiiune tribus onmibus oiiu.is generis parlicipu, ul legent. lit, li,
    generibus, ul hk ei hme el hoc tegens. D tem, a legente; cifteris formis carent panicipia.
    Cujus generis esl hoc pariicipium? Omnis. Quot decliuaiionibus iiiflecluiitur ? Iribus.
    Unde hoc? Quia oinnia participia in ent vel in ant (.luiluis Feminiua ouiiiia priina ; iuasculiuaetneu- '

    desineniia omnis generis babeniiir ? Iralia, secunda uninis genrrts, lertia. ;

    Dvciu» cujus generis parlicipium est? Masculini. Da deeliiuiionciu parlicipii, elc


    Viidc hoc? i.inia niiinia parlicipia in ut desinenlia,
    masculini goneris hahenlur.
    Dtc.a, cujus gcneris pariicipium esl? Femiiiini.
    Unde? Quia omnia pariicipia in - desincniia fe- Att. qn;e pars orationis est? Coujiiuciio.
    niinini geueris habenliir. Cnnjmictin quid est? Pars oratiouis adnccleusor.
    Do:lnm, ciijus gencris participium csl ? Nenlri? dininsque senlenliam.
    Uirlo hoc ? Quia oninia parlicipia 111 iiim denincnli.1 Coiijunctiuni qunt accidunt ? Tria.
    neiuri generis lialentnr. Quie' Poleslas, llgufa, M*M.
    Dtcent lixum an niohilc participiurti ettt Fixum. Potcstas ctinjuni lionuni quol species liabet* Quin-
    Viitle boi iii-i iu alleruiH gfinu» llecti nnn po-
    '

    '.. qne.
    test. 0»as? Cnpnlaiivas, dlsjunclivas, expleiivas, e.i-
    Lectm, lixniu an mohile partiripium est Mohile. suales, rttimiales. '

    inie I1..1
    I Quia in allerniii geniis llerli polest, ul I>a c.ipul.tlivis. V.t, uue, «', atque, >, a«l.

    Irrliij, tectn. tecium, el onm a ptnifipia in 11« liniu Da disjuniTivas. Iio i'.', m, >ie, nec. tuq
    mobilii-uul. Db explelivj». Qnidtut, tguUtm, fdtem, ii-cdrw.
    .; :

    m CUNABtJLA GRAMMATICE.
    autem, Da prxpositioncs casus ahlativi. A, ab, abt, eum,
    «30

    quwiquam, quamvis, quoque, aut, porro, porro \


    eoram, clam, de, e, ex, pro, prw, palum, sine, absque,
    tamen. _
    tenus.
    D» casuales. Si, et,i. et}amsi, tiqmdem, quando, ab homine, abi
    quandoquidem, qvn, qujnetii.jn, elquateuui, sm, teu,
    Quomodo? Dicimus enim, a domo,
    qnolibei, cum exercitu, clam cuttodi-
    coram testibus,
    lite, nam, nsmque, ni, nisi, nisi w, ti enim , eienim,
    ne, sed. interea. licel, i,uamobrem, prwsertim, item,
    bns, de fpo, ejitre, ex prtrfectura, pro clienlibus, pra>.
    timore, patam omnibus, sine labore, absque injuria,
    ilemque, cirlcrum, alioquli, pratterea.
    quia, tetius pube, quod nos dicimus pubetenus.
    I)a ralionaies. Ita, iiaqu.e, enim, enimvcro,
    nuoniam quidem. quippe, ergq, I)a utriusque casus pnfiposJliQflea. /», sub, svper,
    <piaprapter, quoniam,
    supler.
    ideo, igitur, scilicel, videlicel, proplerea.
    Ciijus speciei esi ha?c «Qnjuuctio^CopuJ.viva: Unde ln et «ufr , quando accusalivo casui jungunlni ?
    hoc? Quia copulat tam verha quam sejisujD). Qu.Vudo vei nos, vel qup^libct, in locum ire, isse,
    ituroj esse sigoiljcamus.
    Aut, cujus speciei conjunciio es.t? Dp.junctivae.
    Unde li»c? >ia sensuui disjungit, licet verba co-
    Quando ahlativo? Qu ndo vel^nos, vel quoslibct in
    pulciur et conjunga(. loco esse, fuisse, fuluros esse significaU
    tip hujus rei exempla. /n accusalivi casus : llnr
    Quidem, cujus apeciei conjunctio est? Expletivx.
    in anliquam siloam. ln ablativi casus : Stant celsa in
    Unde hoc? Quia ad exnlendum vel sciisum vcl
    puppi. Sub accusalivi casus : Poslesque sub i, tos
    urnatum sententix inierponitur.
    Njtuntur gradihtt. Sub ablativi casus :

    &i, cujus speciei conjuuciio csl? Casualis.


    Unde hoc' Quia causam prxcedenlein significat. j, Arma suh adversa posuit radiantia quercu.
    Enim cnjus gpeciei conjuuciio est? Ralionalis.
    hoc? Quia rci prxredentis rationeni reddi'
    1'inle .
    Snper, quam vim habet? Ubi locum. signiflca»,
    Figurx conjuuclionuin quol siuit ? Hulc. m,agis accusativo casui servil, qiiani ablativo; ubi
    Quse ? Simplex, ul nnm ; coniposjla, ut namque. uieiitionem alicujus facimus, ahlulivo tautum.
    Est hxc conjuiiclio si mplex an. composi la 1 !Siiii plcx Quomodoservitcasuiaccusativo locum siguilicans?
    Unde hoc? Quia ncque ex iluobus iniegris, nrque U t Sceva tedens super arma.
    ex duobus coirupus, etc., sicul iu aliis pariibus de- Quando ablaiivo?
    tiiunslrala suui. SedibusopUlisgemina super arb.ro siduot
    Ordo conjunr.iioiinm iu quo ost? Qoia aut prxpo-
    Et,
    coujunctioues suo.l. ut al, asl ; aul subjuucli y.e,
    s jiiva-
    1'lnre super viridi. Sunt nobis mitia pnma.
    ul tme, nul ; ifiit comiiuiuvs, ut et. iqitur.

    Cujus oi;«linis est lu c conjunciio? f r.cpositivi. Quomodo servit ablativo? Quando mentionem ali-
    I ude hof.1 Quia. semper in yraiione prxponimr. cujus facimus, ut
    Que. rujis ordinis conjunciio est? Subjunctivi.
    Malta saper Priamo rogilaos, super Hectore multa.
    Ilnde hoc? Qu a seniper in oratione subjungitur.
    Igilur, ciijtts oniinis conjunctio est? Communis. /n, quam vim habet? Etiam tum accusalivo castii
    Liule hoc? Quia semper in oralione ad voliun servil, cum signiGcat conlra ut, in alterum, in de-
    ;

    liniuscujusque vel prxp.onitur, vel suhjungilur. Scicji- tertore/n.


    dum est conjunctiones copulativas, ordinis prx- quam vim hahet? Eamdcm qtiam superio-
    Subler,
    posilivi esse tres, at, ac, ast. Subjunctivi, uuam, que ; £ Q res,ad locum et in loco sigmficantes.
    communis, el, atque. Disjunctivas ordinisprxpositivi, Quoraodo servit accusalivo, ad locum signilicaiis?
    diuis, aul, ne. Sulijiinclivi uiinii, ve ; cninmunis tres, Ul:
    que, ne,ve. Expletivasordinisprxposilivi, unam, por-
    Fluminaqne anliiinos subtex Ubcntia murcs.
    ro, auum; subjunclrvi tres, quidem , quo/ue, autem
    communis sep'em, equidem, sallem, videlicet, quan- Quomodo ahlalivo signilicans in loco? Ut:
    qiiam, quamvis, por.ro, lamen. Casualis ordinis pr.tpo-
    silivi qiialuordccim eliamsi
    elii, quin, sin, seu,
    Ferre jubel subler densa lestudiue casus.
    , ,

    tiie, ni, nisi enim, quamobrem, prteserlim,


    si, si Cujus casus est hxc prxpositio ? Accusativi.
    itemqne, cwterum, alioquin. Cdmmunis t|uatuordccim, Unde hoc? Quia castii accusativo seniper in ora-
    siqnidem, quamioquidcm, qttinetiam, qualenits, uam, tione pneponitur.
    uainque, nisi, elenim, ne, sed, inlerea, licel, ilem, Quomodo? Ut ad patrem. Sic el de cxirris ac-
    prtvterea. Kalionalisordmisprxpositivi, unam, enim- cusalivi casus prxp.isitionibus respondenduin.
    raro. Cominuuis qiialunrdecim ilaque, enim, quiu,
    :
    Ab, cujus casus prxposilio est? Ablalivi.
    Quapropter, quonuim, quoniam quidem, quippe, ergo, Unde? Quia casui ablalivo semper iu oratione
    uieo, igih\r, scilicet, videlicet, propter, idcirco. prxponilur.
    Quoniodo ? Ut ab homine. Sic et de cxteris abla-
    Ad, quae pars oralinnis est! Prxpositio. livi casus pra^positionibus rcspondendum.
    Prxposilio quid esl? Pars orationis, qux prxpo- ln, cujus casus prxpnsilio est? Ulriusque.
    >iU ahis parlibus orationis , signilicatiouem earum Unde hbc? Quia tam accusalivo quam ablativo ca-
    aut complet, aut ouitat aut minuit. '
    sui semper in oratione prxponitur.
    Prxpositioni quid accidit? Unum. Quomodo accusativo? Ut itur in antiquam tilvam.
    Qnid? Casus tantum. Quoniodo ablativo? Ul ttunt ceUa in puppi.
    Quol?duo. Ctijus casus est tu, hoc loco? lllius vel illius. Sic
    Qui? Accusalivus et ablativus. et de c;i>leris ulriusque casus prxpositionibus res-
    Da pnBposiliones casus accusalivi. Ad, npud, ante, pnndendura.
    adversum.dt, cilra. ciicum, circa, conlra, erga, exlra, Qux prxpositionessunt, qux dictionibus serviunt,
    intir, intra, infra, juxta, ob, pone, per, prope, se- el separari non p»ssunl? Di, dis, re,ser,am, con.
    tundum, post, frans, ullra, praiter, propler, supra, Quomodo? Dicimtts enim, diduco, ditiralw, reci-
    usque, penes. pio, servabo, ampleclor, congredior.
    Quomodo Dicimus enim, ad patrem, apud villam,
    ? Ilabet hxc prxpositio cum eis aliquam coinmunio-
    r.nte eedes, adversitm inimuos, eis Ulienum, citra ociD, an non? Non.
    fo-
    rum, circum vicinos, circa lemplum, contra hoslem, Unde? Quia separari potest.
    erga propinqnos, extra terminos, inter naves, intra Quomodo? Ul ad patrem.
    tfieeniq, infta teclum, juxta macellum, eb augurium,
    Qux sunt qux jungi non possunl? Apud el penes.
    poue trtbmtttt, per parietem, prope feneslram, secun- Ilabet hxc pr.i positio cuin eis aliquam conimiinio-
    dum fores, post lergum, traus ripam, ultra fines, vrtE- ucin, an non? Non.
    Hr officium, propter rem, supra ctxlum, usque ocea- Uude hoc? Quia jungi potest.
    uitm, pencs arbin os. Quoiuodo? Ul addo.
    ;; ;

    631 ISED*. VEN. OPER. PARS I. SECI. II. — DIDASCALICV DUBIA ET SPIIIIA (£2

    Qu:e juiiguniiir et Mpaitnlur? CMofl forine A abneqo ; abslraho : de, ut demttlceo; e, ut


    nbs, ut
    OIIIIKN. eniilio; ex, ut exco pro, ut prolequ; prw, ut prif/fero.
    ;

    Babel hee pmpo lllo enm eis aliqu.mi comuui- Qtt:e jtingi non poaaiinl, septeni ctim, coram, ctnm, :

    nioneiu, h iiini '.'


    Ilabei ODUlllM). ptilttm, sine, absque, tenus. Qu.e si quii sciru desi.le-
    Umle h.OC? Quls, Ul supr.i lesponsum est, et jnn- ral, iih ii cum ndverbiis halieant vieiuitatein,
    i

    gitur ei leparatur. ScUuiuum vcro aceusallvas pnn- legal l'i isci.tni ilc pr;vpiisilione traelatus. Ilem ulrius-
    positiones Jungi possunt esse undscim. Ad, ui
    ijuai que casus nr&posiiiones omnes jungi possunl : iu, ut
    jilnwiw» ; «'.'(•. tit unteceilo; circum, ul circumco ; iucolo ; tnb, ul subsisto ; super, ul superpono ; subier,
    circn, ut circumcirca ; contra, ut coiitradico ; inler, ul subleijaceo.
    ut inlerdi.o ; ub, ul oberro per, ut permilto ; post. ul
    ;

    yoslpono ; trnits, ul transfero; prxter, ul pruterfluo. Kvax, i|iiae pars oralionis esl? Inlerjectio.

    (Ju;D jtingi DDii potSUM? Quindeciui. /ifinfl', iMtrr- Interjectio quid est Pars oratiouis significaus
    '.'

    jiim, ris, ri/rn, ergn, eJtlra, infru, juxta, prope, »<?- nienlis allccliim voce incondiia.
    cuitdum, i/.'fra, propier, snprtt,us tte,peues. Sed e\ his Interjectioni quid ICCidil? Tantum signillcatio.
    duas lanlum Donafua assignal, apud et fieiie» c*'teras ,-
    Significatio interjectionis iu quo esl? Qtiia aut
    ideirco pralermisiwe rioeiur, quia magis adverhia talitiam significamus, ul evax , aut dnlorem, ut heu ,
    siint umlc et plerteque earum eoniparaiionem red-
    ; ant adinirationem , ut pnpe, aut raelutn, ut atat, et
    piunl, ci verliis adjectav sine easibns proferuntur ti qua sunl similia.

    nam comp ralioneio rer.ipiimt, nt citra, ciierim, ci- Cujiis signilicationis esl hxc inlerjectio? Lxlandi.
    time, unile etiaiii nonien eitcrwr, citimus derivaiur. n Unde hoc ? Quia ei>ax cum dicimus , l.i-uri nos
    Simililer exlra, exteriiii, exlime; mule el nonien profecto significainus.
    eiterior, exiimis, vel extremttt derivalur. Similiter //cii, cujus signilicalionis interjectin est/ Dolendi.

    supra, superitts, supreme, uixle eliam uonien supe- Unde hoc? Quia heu cum dieimus, dolere nos
    rior, supremtts derivatur. Vertus liene alverbialiier prorsus significanms.
    jiinguulur, ut cilra hubitat, extra jacel, infra talet, Pape, cujus signilicalionis ? Interjeclm est admi-
    juxla sedel, prope incedil, uttru protireditttr, svnra randi.
    conscendil, el jubel usque morart, et uxqtte ambo de- Unde lioc Quia pape cum diciiiius, aliquid pro-
    '

    fessi timus. Deoique adrersum et secu>tdv.m, manifesle fecto miramur.


    nomina loco advertiiortim vel pncposilionum posila Aiat, eujussignificalionis inlerjectioesl? Ueluendi.
    dignoscuutur. quarum partium plurima siuiililuda et Umle lioc? Quia atat ciim dieimus , aliquid nos
    i|u;cclam -
    idelur esse germanit.is, ut et pr.cposiliones metuere signilicamus. Sunt ct aliae plurimx iulerje-
    in advcrhia et adverbia in prxpositiones freqtientis- ctionum sigiiificaliones, i\ax umen es his qualuor
    sime Iranseant. item ablativi casns prajposiiiones, veluii quibusdam perlurbaiionum funlibus, diiiianarn
    quxjungi possuul, sunt octo a, ul amilto; ab, ut : C noscuntur.

    DE OCTO PARTIBUS OUATIOJNIS


    LIBELLUS.

    Parles oralionis sunt ooto. Nomen, pronomcn, plura signant, ut nepos, acies, ariei. Siint etiam alia
    verbum, adverbitun, pariicipimn, conjunctio, pra;- svnonyma vel polyonymata, ut lerra, humut, teltui,
    posilio, inierjeclio. Ex hisduessunt principales par- ensit, mucro, gladins. Alia palrooymiea, ut Pelides,
    tes orationis, noinen, verbum. Lalini aniculum non Atrides. H.ec ei ab avis et palribus' sa-ye fiunt. In his
    adnumerant, Gra*ci inlerjectionem. Multi plures, qme Gncca sunt, sive mascula, sive feinina fuerint,
    inulli paucinres partes orationis putant; verum ex t.r.ee.uii magis servabimus regulam. Alia horum
    hisomnibtis tres sunl, qux sex casibus iiiflectunlur : inascula, aul in det e\eunt, ut Airides, ab Atreo,
    nomeii, prouomeu et participium. Noinen esl pars aut in lius, ut Pelius, a Peleo ; aul iu ion, ut .\e-
    orationis, cuio casu corpns aul rem proprie com- reton, a Nereo. Eeuiinina aulein in is exeunl, ut
    niunilerve signilicans. Proprie, ut Roma, Tiberis; Alreit ; aut in u«, ut ; aut in ne, Pelias
    ut Nerine.
    communiler, ut urbs, flumen. Nomini accidunt sex : Sunt alia thelica,possessiva, qua? in ius
    id esl
    qualilas, comparatio, genus, nunierus, ligura et ca- exeunt, ut Erandrius ensis, Agamemnonia', ilycenae;
    sus. N»men, unius nominis appellatio, mullarum alia ni.'di;e siguilicationis, et adjecla noininibus, ut,
    vocabulum esl rerum, sed modo noinina generaliter magnus, fvrtis- D ciiiiuseiiiin, niaguus vir, fortise.ver-

    dicinius. Qualitas iiomioiim biparlita est ; atit eoini cilus. Il.ee eli.nii epilhela dicuulur. Ali.i quliuti*,
    propria sunl nomiiia, aut appcllaliva. Propriorum ut bonus, maius ; alia quaulitalis, ul magnus, parrits ;
    secundum Latinos, qualuor sunt species
    iiiiuiiiiii.il, :
    " alia gentis, ut Grxcus, Hispanus; alia palria;, ut
    prxnomen, iinmen, cognomen, aguomen, ul Publius Thebunus, Romanus; alia nuiiieri, ut, unus, duo; alia
    Cornetius Scipio Africanus. Coinmuni.i prxnomina ordinis, ul primut, tecundut. Sed pritnut de multis
    aul singulis Mteiis notaniur, ul C. Cwsar, L. Caii- de duobus prior dicitur sicul el de duobus alterum ;

    linn, aut binis, ul 6'n. Pompeiut , aul trinis, ut, dicimus; ila de inullis alium. Suut alia ail aliquid
    Six. Hoscius. Appellalivnruni innli.e sunt species dicla, ut paler, fraler ; sunl alia ad alii]iiid quoiiam-
    alia enim sunl corporalia, ut pielat, jnstitia, digni- modo se habeutia, ul dexler, tinitter. Il.ee el eom-
    las; alia sunl primx pnsilionis, ul mons, scliota; paralivum gradiim adiuilluul, ui dextertor, sinisle-
    alia dcrivativa, ul Stontanus, sckolaslicut ; alia dinii- rior. Suul alia geneialia, ut cnrput; alia speeialia,
    nutiva, ul, monlicuius. Diminuiivorum noiiiinum tres ut lapit, liomo, tigttum ; alia facla de verbo, ut do-
    sunt graitus, i|uorum forma quo magis ininuilur, clor, fuclor, tector ; alia siinilia i).irii< ipn >. ul dcmeni,
    crescil sa»pe nnmerus syllabaruni. Suiit etiam i|tw inpiens, yotens ; alia verbis siinilia, ul comedo, palpo,
    ilam diiHiimliva, t|iioruin origo mui cernitur, ul con emplutor, tpecututot.
    fabttla, macultt,labula, viitculttm. Sunt iioinina lula Couiparalionis gradus sunt tres pofilivus, cobh :

    Ora-i;e deeiinatuniis ut Temetto, Culypto, Pan.


    . paralivus, el superlalivus Positivus, ut |"orrii j eooi-
    Sunl lola ronversa in Laliuani regiilam : Potqdeclet, |ur,i(ivns, ul forlior ; suporlalivus ut fvrltttimmi.
    Pottux, Udysteut, Vltjsses. Sunl inter f.r.ef.iui l.ali- Sed eoinparalivus gradus genens est seni|\er rom-
    liamque formani, qu;e iielha appellantur, ut Aclaltes, mtiiiis. Coinpaianliir auleiu nomina aul quali- qm
    Agamemjwn. Sunl uIij iiomina qux una appellaiiono lalem aut qiianliutein |i|ni0ctn(, sed nou omnia
    : ;
    :

    633 DE OCTO PARTIBUS OIUTIONIS UftELLUS C54


    notnina per Alias enim posiii-
    omnes gradus exeunt. A bilia, ul druco.dracmiia,leo,lexna,ga!lu*,gullina, rex,
    vus t.mlum invenilur, ut mediocris; alins positivtis regina. Sunt diiuinuliva, quae non servant genera,
    ei comparaiivus taniuni, ut sene.x, senior, juvenis quae ex nominibus prima? positionis receperunl, ut,
    juvenior; alias positivus H superlativus, ut pius, sculum, scutella, pistrinum, pislrilla, canis, cankuta,
    piissimus. Nain pro se Uiu! gradu, magis adverbiuni rana, ranwculus, statua, slaliuucula. Nnmen in « vo-
    fionilur, iil magis pius; alias comparalivus elsuper- calem desinens, nominativo casu, numero singulari,
    ativus, ul ulierior, uliimus; alias siiperlativns lan- aut masculinuni cst, ut Agrippa ; aut femininum, ul
    tniii, ut norissimus. Exlra banc formam suni, ut Marlia ; aut iieiilrum, ut toreuma, sed iiini Grxcum
    bonus et malus, et magnus. Dicimus emm, bonus, e.-l;aul roinmuue, ul adieua ; aut epiccenum, ul
    melior, optimus ; malus, pejor, pessimus ; magnus, m - i atniila. Nomen in e vocalem desinens in nominativo
    jer, maximus. Cnmparalio noininum proprie in com- casu, numero singulari, aul feniininum est, ut Eu-
    parativo el fuperlativo gradu est eonstituta. Nam terpe ; aut nculruin, ut sedile. Nomen in i vocalem
    posilivus perfeclus el absolulus est. Sa;pe autem desjnens nominativo casu, numero singulari, aut neu-
    cmnparalivus gradus pr.eponitur superlalivo, ut, trum Gr<ecum c t, ui giimmi, sinapi; aul irium gene-
    slultior stuliissimo, et major maximo. Sa?pe minus rum, ulubd lon, ut frugi, nihili. Nomen in o vocalem
    pnsiiivo signilical, quanivis recipial comparalionem, desiuens nominalivo cnsu.numero singutari, autnias-
    ut mare Ponticum dutcius quam cmtera maria. Ssepe culinum cst, ut Scipio; aut feniininum, ul Juuo, aut
    idem pro posiiivo positusminus positivo signilicat, ct commune, ut pumilio. Nnmen in u vocalem desinens
    nilli comparalur, nl nominativo rasu, nuniero singulari tantum neutruin
    Jani seiiiur, sed cruda Deo viridisque seoeclus. o est, Mcornii, genu, gelu. Sed haec nnmina, et qu.e in
    cnnsonanies ilesinuut, diversas regulas et multiplices
    Sunt nomina signilicatione diminuliva , inlellectu
    liabent. Nuiiierisuntduo:singularisetplnralis. Singu-
    comparaliva.ut, grandiusculus, mitjusculus, minuscu-
    laris, ul/iicsupiens.-pluralis, ni hisapientes. Est etdua-
    lns. Comparalivo lam, aut rninut, RUt miiiime, aut
    magis, aul maxime addici non oportet ; addicuntur lis numerus, gui singulariter enuniiari non poiest,
    autein positivo t;inlutn. Dicimus eniin lam malus,
    hi ambo, hi duo. Sunt eliam nomina numero ronimu-
    nia, ut rcs, nubes, dies. Suiil semper singularia ge-
    minus bonus, minus malus, magis bonus, magis malus,
    viiiiime bonns, maxime malus. Comparativus gradus neris masculini, ul Publius, sanguis. Suut semper
    pluralia, ut manes, Quirites. Sunt semper singularia
    ablalivo casui adjungitur, uiriusqiie uumeri; sed tum
    utimur, cum aliquem vel alieno, vel suogradui coiu- generis feininini, ut pax, lux Sunl semper pluralia,
    paramus, Ut : Hector forlior Diome.de, rel audacior ut halendw, nundince, feriiv, nuptia;, qnadrigv. Sunt
    Trojanis (uit; aut dicimus, fortior hic quam ille. Su- seniper singularia generis nculri , ul pus, rirus, au-
    periativus autem tantum genitivo pluraii adjungitur rum, argentum, oleum, (ernim, triiicum; hsec et fere
    sed nunc hoc utimur, cuin aliquon suo gradui com- ca?tera, qu;c ad inensiiram pnndusve referunlur,
    paramus, ut :, Hector forlissixus Trojanorum fuil, quseque, inuliaconsueludine, arma, Floriuliu, Sulur'
    Pieruuique superlalivus pro positivo ponitur, et iuilli natia. Sunt quxdam pusitione singularia, intellectu

    comparatur, ut Jupiler optimus maximus. Inlerdum pluralia ul populus, concio, plebs. Sunl i|iia-ilain
    ,

    coinparativus noininalivo ailjungitur, ut doclior hic positione pltiralia, intellcctu singularia ul Athenm,
    ,

    quam ille. Genera nominuin sunt qualuor masculi- :


    Thebm, Cumm. Figune noininibus accidiint duai :

    num, femininum, neulrum, commiine. Masculinuin -. siiupiex et composita. Simplex ul doctus, potens
    ,
    ;

    est cui numero singulari, casu nominativo, prono- composita, ul indoctus, inipotens. Componuntur au-
    nien vel articulus praponitur hie, nt, hic magisier. tem nomina modis qualiior ex duobus integris, ut
    .

    Femininum est cui iiuruero singulari , casu nomina- suburbanns; ex dunbus corruplis, ul efjicnx, muni-
    livo, pronomen vel ailiculus prjeponitur hmc, ut, ccps ; ex integro et corrupto, ut ineptus, insulsus;
    luvc musa. Neutium esl cui nuinero singulari, casu ex corrupto et integro, ul, nugigerulus. Compoiiun-
    nominalivn, pronomen vel arliculus praeponilur hoc, tur etiam ex pluribus, ut inexpugnabilis, imperterri-
    ut, hoc scamnum. Commiine est quotl siniul masculi- tus. Indeclinatione composilorum nominumanimad-

    iuiiii femininuinqiie signiiicat, ut, hic et luv,. sacerdjs. vertere debemus quod eaquseex duobus nomiuativis
    Sed ex bis vel principalia, vel sola genera duo sunt composita fuerinl per nmnes casus ev utraque parle
    masculinum et feiniuinuni, nam neutrum de utro- declinari possuut, ui eques fiomanus, prmtor urbanns.
    que uascllur. Est eliam trium generum coiiitmnie, Qux ex nomiuaiivo et quolibet alio casu coinposita
    quod omne diciiur : ut, Inc et hmc et hoc felix. Est fueriiit ea parte declinari tantum qua fueril noinina-

    epicceiium, id est promiscuum, quod suh una signi- tivus casus, ut prmfectus equilum, vel smatus con-
    ficalione marein et feminam comprebendit, ut passer sultum, Providendum esl aulem, nc ea nomina coni-
    et aquila. Sunt praeterea alia sono masculiiia, inlel- ponamus qua: aul composita sunt, aut componi oni-
    leclu feminina, ut eunucltus comoedia, Orestes tragce- nino non possunl. Casus nominum sunt sex nomi- :

    dia, Cenlauris naeis; alia sono feminina, iut lleclu nativus, genitivus, dativus, accusativus, vocativus,
    uiasculina, ut, Fenestella scriptor, Aquila orator ; alia ablativus. Ex bis duo recli appellantur, Nominati-
    sono neutra, intelleclu feminina, ut Phroncsium, vus et vocativus, reliqui autem obliqui. Ablativum
    Glgcerium, Sophronium, quae mulieres siinl ; aha D
    Grxci non habent hunc quidam Lalinum , nonnulli
    :

    sonofeiuinina, inlelleclu neutra, ul poema, stemma; y sextum casum appellant. Est aulem nominativus,
    alia sono masculina, intelleclu neulra, 111 petagus, ut, hic Cato; genilivus, hujusCalonis; dativus, huic
    vutgns. Sunl praHerea noiiiina in singulari numero Catoni; accusaiivus, hunc Catonem; vocalivus, o
    alterius generis, et in plurali alierius ; ut, balneum, Caio; ablalivus, ab IwcCatone. Quidam etiam assu-
    tartarus, cwlum, porrum, cmpe, formanium. Suul iteni munt seplimum casum, qui est ablativo sinvilis, scd
    iniiiiiiia iucerti geueris, inler masculinum el feinini- sine prapositione, ut sil ablaiivus casus ab oratore
    num, ul cortcz, radix, silex, finis, stirps, pinus, pam- venio, stptimus casns oralore magistro ulor. Sunl au-
    piuus, dies. Sunt incerli geueris, inur uiasculinum lem forrna? casualessex, equibus suiit nomina alia
    cl neulrum, ut [renus, clgpeus, vulgus, specus. Sunl monoplota, alia diptola, alia triptota, aliatetraptota,
    iiomiiia incerti generis inter feininiuuin etneutruin, alia peiilaplota, alia hexapuita. Sunt prseierea ba?c
    ut buxus, pyrus, prunus, malus, scd neutro genere aptota, qu«c neque per casus , neque per numero»
    fruclum, feminino ipsas arliores dicimus saipe. Suul declinantur, ut frugi, niliib, neauam, fas, nefat, m-
    eliam genera nomlmun fixa, sunt mobilia. Fixa sunt, §us. In qua foruia sunl eliam nomina numerorum, a
    qu.fc in allerum genus flecli non possunt, ut pater, quatuor usque ad cenluiii. Nam ab uno usque ad
    tnaler, frater, soror. Mobilia autem, aul propria tres, per omnes casus numeri declinantur. llein a
    sunt, et duo geuera ex se faciunl, ut Caius, Cuia, ducentis, el deiuceps, prailer mille. Sunt nomina
    Hartius, Muriia ; aut appellativa sunt, el iria geuera quorum nnmiiiativus in usu non est, ut si quis dicat
    faciunl, iii bonus, bona, bonum ; malus, mala, malitm. fucnc latercm,... xelab hac dicuoite. Item per caueros
    Sunl iiem alia nec in corum fixa, nec in eorum nio tasus noiniua uiulta deliciunt, ut sponle, tabo. Sunt
    , :
    ;

    635 DKD/E VEN. OPEH. PAU9 I. SECT. U. — DIDASCALICA DUBIA ET SPUMA. 6SG
    (ir.i 'lerea nniniua, qiinrum nlia gemlivum casum A ". ii. l, m,
    H, r, t, x, t : a, iit tubula; t, ut tedile i
    li.iliiini. 1.1 iijiiarnt beili, tecurutarmortim; alia dali- i. ut (rugi ; o, nt ratio ; », ul genit ; I , ut mel m, u( ,

    > iiiii. iil iftjiiiicuf malit, conaruus pmibui; alia accu- icamnum; n, ul flumen; r, ut arbor ; i, ut .r, fl»i;
    t.mivuni, snl ligurale, »1 exoiut bella, pranciut (u- ut noi ulcapul;
    ; i, adjiciunt quidain c, ut tuc, hftltc.
    tura ; alia alilaiiviim, ut tecundut a Romiifo , atler a Pronomen est pars oralionis qux pro nomine po-
    Sylla; alia grpiiimim rasum, ul dignut munere, ma- sila, lantiiindein penesigniflcal,persooamque inter-
    eint virtult. Ouinia nninina ablalivo, numero singu- iIiiiii recipit. 1'rononiini accnliint 'rx i|n:ilil:is, ge-
    :

    Iiri. quiuque lilleris vocalibus leruiinanliir , seJ ca ntis, iiuiiierus, flgura, pcrsona, casus. Qua,litas pro-.

    dtiuiaxal i|n:i' inni siuit aplota ; in illis .enim regula iioiiiuiiiiii dujilex cst aut cnim linita sunt prono-
    :

    iimi leuelur. QiKurunque nomioa alilalivo singulari iniiin, aut inlin.ii:i. Kinita sunl. n,n;>' recipiunl per*
    .1 vor.ih 1'u.Tiiii lerniinala, genilivum pluralem m snnas, ut eqo, lu, ille ; inliioli sunl, qu.r non reci-
    nim svll iIimiii mittunt, dativum et ablalivum in it, piunt persbnas ut </«ij, quat, quod. Sunl elinm
    ,

    iii, ab hac musa, harum mutarum, liit mutit. Ne- pronomiiia ininu.s quam limia, ui ipse, itte. Siiut
    ressa est aulrm conlra banc regulam ut declinenlur l>rr.c,iosiliva, ut guis % lijc. Sunt subjuncliva, ut it,
    li:i'c iiomin.i in i|iiil>iis grnera discerncntia sunt, ut idein. Suni alia grnlis, ut cnja.s, noitras, cujalit, iio>-
    nb liac i/ni, harum dearum, liit el ab hii deabut, nc si Iraitt; ordinis, ui guotiis, totut; alia uumeri, 1
    :ih:i 1

    dits iliicrinius, ilcos non deas signilicare videamur. i/uii/, ad aiiqujd dicta inlinila, ut cujut, cuja.,
    lol; nlia
    Quarcunque nmiiina ablalivo casu singulari e lil- cujitm; alia a.d,aliijiii.l dicta flnila, ul meut, tuus,
    lera corrcpti lii rint lerminaia, genilivum pluralcm luut: li:cc ctiam possessiva dicuntur. Suntitem alin
    >n mu syllabam millunt, daliviiin el ablalivuiii in qualitaiis, ui, quatit, talis ; alia qnanti atis, ui,
    4ut, ut ab lioc ariele, liorum parielum, el ab hit pa- " qminiitt, tantus. Sunt alia demonslraliva, qua: rrm
    i

    rietibut. Contra lianc regulam inveninms, ul ab hoc pr.escnteui notant, ul liie rt lurc el hoc; nlia rcl.i-
    tntt. Iiorum vasorum, liis vasit. Si vero e pro.lucla liva, qiirc rcm abeeiitem siguilicnni ui, it, ea, id.
    fuerinl terminala, gcnilivuni pluralem in rum svlla- Sunl alia magis demonslraliva, ul eccum, eccam, el-
    bani uiitlunl, dalivum et nblativutn in bus, ul, ab liac lum, eltam. Genera pronominibus, iia ut notninibus
    rt, Iwruin rerum, liis Cl ub his rebut. Sed haie regula acciduui omnia. Masculinum, ul quis; fcniininum, nt
    feminini generispulaiur. Quaccunque nomina abla- ma;; ncutrum, ul quod ; commune, ut t)init>s, talis.
    t.vo rasu siiigul.iri, i Ititera fuerint lerrainala, geni- Sunl etiam triuin generum ul ega, tit, ille. Numerus
    livum plnralein in inai iuiiiiini, el dativum el ablali- acciditprononiinibusuterque.Singularis, uliste; plu-
    vhui iu biu, ut ab hac puppi, liarum puppium, liit et r.ilis. utisdj. Sunt etiam numero communia, ulfuict

    ab liit puppibut. Ilujusniodi nomina casum nccusati- qiuu. Dicimus enii», qui vir, qui viri ; gmr mulier, qunt
    vuni pluialem, rnpter dilTereiiiiam, melius in it
    i
    muiiVres.Sunl pronomma tntasingiilana ul meui, tiwt;
    quam has puppit, navii, elavii,
    iu et lerminaiit, ut lota pluralia, ut nesicr, tetier. Fignra eliam in pru-
    nomiuiliiis tluplex est; aul enim siiuplicia suiil pro-
    Kippim, natim, clavim; non puppem. navem.clavem.
    iiiuin auiein noiDinum qnaj geniiivo casu plu- lioiuiu.i, ut quis; aul composila, ul quitquis. IS.u»

    rali , ium syllabam exire possunt , trina regula composita pronomina secun lum formam nnmiiiis ex
    est : priraa eorum qux nomiuaiivo casu singulari ea parte declinaniur qua pronoroen linitur casus
    m lerininanlur, ul mons, monlium ; allera
    lilieris iiominaiivi ; cujus rei exempla «unt , ut quitquit.
    eoruoiqux ablalivo cisu singulari e correpta iinitur, quispiam.atiqHis, quitnam nain idm, q-iod constat
    ; n
    ei femiuina sunt, ul ab hac ccede, harum cmdium, hit Q duobus corruplis, eum producitur, masculinuro pro-
    ei ab hii ra-dibus ; terlia eorum qn:v ablaiivo casu no nen est , cum corripilnr, adverbium loci. Per-
    »iiii;ubri, i lillera lerminanlur, ut ab hac retti, Ita- son» pronmninibus llnitis accidunt tres : prima, ut
    rum reitium, hit et ub hit reitibut. Sed li.ec rcgula ego ; secunda, ul Itt; lertia, ut ilte. Sed haeo pri:na
    cliam accusmivum singularein inlerdum svllanani persona et secunda generis sunt communis; el prima
    per im litleram tcrminat, ut lianc restim, el hanc persona in hoc pronomine, cum est numeri singu-
    puppim : borum inulta cenvmus cnnsuetudinc com- laris, uon babet iioininilivum casum,pluraleni liabet.
    muinia. Qiuecunque nnmina ablativo casu singula- Casus ilem pronoroinum sex sunt, quemadmoduin
    ri o liltera fuerint tcrminnla, genilivum pluralein in nominum nominativus, ut bic ; geniiivus, ut Itujus
    :

    rum sylbbam miltunt, dativum etahlativum iu is. ut dai vus, ut Ituic ; accusativus, ut hunc ; vocalivus,
    ab hoc docio, horum doclorum, liit et ab hit dociit. Cun- o ; ablalivus, ab Itoc. Snnt pronomina qu.e non per
    Ira banc regulam invenimus, ul ab l.ac domo, hnrum omnes casus declinantur, ut eccunt, teca, ellu-n, ct
    domorum, hit et ab hit donvbut ; et ub hoc jugere, cujus, cujn, cujum, cujaii', nottralit. Sunt iliam sine
    horuin jugerum, hit et ab hit ytgeribus. Sed scire debe- nominativo el vocalivo, ut«ui, tibi,te,att: ha>c
    mus multa quosdam veleres aliier declinasse, ut ab hac non sunt numeri eommunis. Sunl ilem sine nominn-
    domu, hatvm domuitm, hit el ab hit domibtti, et ab Itoc tivo, ul ego, mei, vel mi», milti, mt, a mt. Miillum
    juaere, horumjugermn, t:\abliitjugeribut. Veruui me- autem pronomen recipii eomparationem , quamvis
    uiineriinus euphouiam in diciiouibus plus inlerJum qiialitalem ci quantilalein sigiiilicenl. Inter prono-
    valere quam analogiam vel regulas praceptnrum. iiiina el ariiculos hoe inierest, quod pronomma e..

    Quaccunque noimna ablntivo casu in u litlcra fuerint pulantur, qu.e ciiiii sola sunt, vicein nominis com-
    I>
    lerminala, g< uilivum pluralem in um syllabam mit- plenl, ul quit, ille, iite. Articuli vero cum prono-
    luut; gemiuala u lillera, dativum et ablativum in minibus aul iKiuiiiibus aut participiis adjutigunlu; ;
    but, ut ab hoc fluciu, horum fluctuum , hii et ub his ut hic, l.ujui, huic, hunc, o, ubhoc; et pluraliter,
    fluctibut; nam uihil necesse esl retinere u lilteram, hi, horitm, hii, hot, ab hit. H.cc eadein pronomina
    cl fluctubui dicere, cum artubut necessilale dieamus, articulis, etpro demonslraiioue ponunlur, ut ntu-
    ue quis ii"s arles uon arlus signiflcare velle eiisli- ter, uter, omnis, alter, imtlui , almt, ambo, uterqus.
    inrt. In hauc regulam non eveiiiuut, ut diclum est Sunt qui noinina, suut qui proiioiuina exislimanl
    aptota iioiiiiiia,nefat. niltili; non veniunt
    ut (at, ideo quod arliculi in declinalione non indigeni.
    Nuluru.i/M, I u/.n/M iu, compe-
    l.iiiluui plurnli.i, ul Veibumesi pars orationis, cum letnpore etper-
    dali a ; non veuiiint qux> a Graecis sumpsimus, ut snna.sine casu.aul ageraaliquiil, aut pali, aut neu-
    tmbUma, epigramma, itemma. poema; uam hujun Iruin signiticniH. Verbo acci.luul septeiu qu.ilu.is , :

    inruia; nomiiia eiiam veleres feuiiniuo geuere tle- conjugalio, geiius.nuiucrus, ligura, lempus, persoiia.
    clinabant. lu his regulani analogia vel collatioue n Qualitas verbnriim in modis el iu formis esl. Mo«li
    posiioriim nominum, velexdiuilnulione cognoscitur. aulem, ul mulli evsttnianl, seplem imliralivus,
    :

    Meitiiucrimus li.rc Craca nomiuaad Gracaui formam qui esl pronuntintivus, ul /<'i/J. Imperalivus, ul Uge.
    declinari, eisi illa uonnulli ad l.auno.s casus niliiii- Prnniissivus, ul Ugam; sed uos bunc iiio.lum non
    lur iuQeclerc. Doolwlin lilieris nuiiiia noinina La- accipiiuus. Opuiivus, ut utinam lejerem. l'.oiijuncti-
    liri. -sn ninalivo singulari Irrminaiilur, vocnli- vus, iil cuiit lc ioiii. InllnHiviis, ul te*.eee. Iinperm-
    biu quiuquej keuiivocalibus sex, diiiU uua «, e, i, : naliS ul lcjttui sed Iiiiiic ipi daiu uiudum pn< |0-
    ,
    ; ;
    ,
    ,

    6S7 DE OCTO PARTinUS OKATIOWIS LIBELLUS. 638

    nere acstgnificatione verbi accipiunt. fmpersonatis A passiva, ut audeo, ausus sum, gaudco, gavistis tum ,
    Ci'»1«s' verba in tnr excunl, ant in il, aut in tt. Sed soleo, solittts suni. Deponenlia sunl , qure r littera
    qnae iri inr ei in it exeunt, hrec ab indicalivo oriun- terminaiitur, et ea amissa, Laiina non snnl, nl con-
    lur', Ut lego, tegitur, conlingo, conligit. Qurc in el ficior, conrcrtor. Commimia smit, qux r lirtera ter-
    exelinl dbas forinas habent, quia enini ab indicaiivo minaniur, et in duis formas eadunt, agenlis ei pa-
    oriutriur ; mitereor, miieret ; alia a se oriunliir, ul ticnlis, ut tcrntor, criminor. Dicimus enini, scrutorte,
    tiedet, pitdet, pcruitei; quainvis veteres dixerunt pu- el scrtttor a te; (riminor te, criminor a te. Sinu verba
    deo, ttetteo. Qualitas vcrbnmm eliam in formis est exlra banc regulain, qure iiiaeqnalia dicuiilur, ul so-
    constilnia, quas lorinas alii verhornm generibus, id tco, facio, fio, fido, andeo, guudco, vescor, feror, me-
    :

    estj sigitificationibus miscent. Formce igitnr Latinse deor, edo, volo, nolo. Sunt qux non rite declinari
    snnl quatuor ; nam el bis Gr:eca lingua defic.it. Per- possilnf, tilredo, ave. (axo, is, infit, inquam, i/kifso.
    fecla, meditaliva,inchoaliva, frequentativa. Perfecla, aio. Snnl ilcm mnnosyllaha, qnx eliam contra regu-
    ut lego. Meditativa, ul lecturio. Frequentativa, ut I m producla sunt, ul sto, do, flo. Simililer verba
    lectilo. Inchoativa, ut fervesco, catetco ; sed frequen- incerue siguilicationis, londeo, lavo, fabrico, ptmio,
    tativa semper prunre conjugationis snnf inchoaliva ; numero, munio, partior, poputor, assetttior, adutor,
    verba non per omnia tempora declinantur, quia turtor,anguror ; hxc enim omnia verba in o cl in r
    qua- irichuantur, prateritum lcmpus non habent, quia Hlleras finiuniur, et his verbis lempora participio-
    oririritur a nentranbus verbis. Siint eliam frequcn- ruin accidunt pene omnia. Snnt item verba qmo
    lativa de nomine vcnienlia.ui patricnt ,rrocitfl(. Siint eninponere possuni, ul pono, traho, repono, rciralio.
    ifuasi diminuliva, qna-. a perleeta forma veniiinl, g Sunt non possumus, ut ttio, quwso. Numeri ver
    qu-.e
    iii torbitto, tigitlo. Sunt autem sinc origine perfectrc bis acciduni duo : singulaiisel pluralis. Singularis,
    formx, ut jioiisso, vacilto ; el frequentaliva sxpe in iil p'uralis, ul lctjimus. Ilein secundum quos-
    /<•_(/<)
    ;

    tres gradusdeirucmii verbum, ut cnrro, curio, cursito dam dualis, ut legere. Figu-a: verbormn duae sunt
    sajpe in duos tanlum, ut nolo. nolito. Sunt vcrba in- aul eniin simpficia sunt verba , ut tcribo; aut roni-
    ehoativis siniilia, qore inchoaliva non esse, lempore posila, ut describo, Componunlur el verha qua-
    prxnoscitnus, ut competco, compescui. Sunt item lunrmodis, ul caHera: partes orationis , ul repono,
    aba inehnativa, qux peifccta veninni, ut horreo , tufficlo, reficio, incipio, suspendo. Sunt verba com •

    horr. tco. Snnt qux originem non habent , ut eot- positaquae simplicia fieri possunt, ut iv ciio </ix- ,

    tuetco , quiesco. Conjugaliones verbis accidunt tres : tralio; snnt qu.e non possuut, ut sutpicio, compleo.
    prima, in »; sccunda, in e, tertia, in i. Priina est Tcmpora verbis accidunl tria prxsens. prcelerituin, :

    q ;t in inrficativo modo, lempore prxscnii, nurnero cl fulnrum. Praesens, ut lego; prxterilum, ut tegi
    singulari, secunda persona, verbo artivo et neutrali fiitiirum, ul tegam, sed pr.eleriti tcniporisdifferenlix
    a prodiiciam ainat, aui novissimain lilteram passivo, funl ircs : imperfecta, perfecta, pliisquam peTfecla.
    cominuni et dep inCnti, ant novissimam syliabam, ui Iroperfecla, ui legebum ; perfecla, \tl tegi ; plusquam
    voco, vocas, vocor, vocaris; et fuliirum tenipus ejus- perfecla, ut legetam. Ergo in declinali >ne veiboium r

    dem modi, ill bo el in bdr syllabain mittil, nt voco, numcramns : pr.csens, praeieriluin inipeif.cluni
    vocabo, vocor, vocabvr. Seciilida est, qux in indica- pncterilum | erfectum, pra?teritiim plu c quam p^ r-
    I vo uiodo, tempore prxsenti, riOrtiern singulari, se- fec.tnm et fulnrum, Persona1 vcrbis arcidunt trcs
    .
    :

    conifft persona, vcibo activo et rieutralie productam „ prinia, secunda, terlia. Prima cst, qure dicil, ul /C170.
    hali i, aul novissimam titleram, passivo, communi " Secunda, Ci.i dicilur, ullegis. Tcrtia, de qua dioi-
    etdeponenli, aut iiovissimam syllabam, nt moneo, lur, nt legit. Sed prima persona non indiget casn ,
    mones, morcor, m on eris ; et fiiturum lempus ejus- sed ailmiuit plernmque nominativuin , ut eer-
    deni modi, in bo el in oorsyllabam mitlit, ut moneo, beror i nocens, servioltber. Secunda persona trahil
    pionebo, moneor, tnonebot. Tertia est quae in indica- noininativuni, ut verberaris innocens, servis liber.
    livo modo, lcmpore praesenli, numero singulari, se- Tcrtia persona trahit nominativum, ut rerberatur
    cnnda persona verbo aclivo et neulrali , i liiteram
    , innocens, servil liber. Quineliam verba impersonalia
    iiiicrdum produclain, interduin correptam habet, qux In tur exennt, casui sertiuntdativo et ablativo.
    aul novissimam litleram passivo, cnmmiini et depo- ut gnllttr a te, vel i//i ; liciiur milti, libi, ilti. Qua> iu
    nenli « correplam babet, aul i produclam, aut 110- it exeunl, easni deserviunl dalivo, ulcontingit mihi,
    vissimam syllabam, ul lego, legis, legor, legeris ; au- libi, i//i ; quae in ei exeuut, ea modo accusativo ca-
    dio, audh, attdior, atidirit ; et futurum tempus ej'us- sui serviunl, ul libet mihi, tibi,ilti decelme, te, ittum.
    ;

    dem modi in am syllabam mitlit, vel in ar, ul lego, Siinl verba praelerea quorum alia genitivi casus for-
    legam, legor, legar ; attdio, audiam , audior, uudiar; mulam servant, ut misereor mei, tui, sni ; reminiscor
    et aliera species leiiiae conjngalionis, qute « pro- mci, tui, siti; aliadalivo, ulmatedico tibi, sttadeo tibi
    ducla enuntiatur, hanc nonnulli quartam esse con- alia accusalivi, lit accttso iltum, invoco istum ; alia
    jugationem putarit quod futurum tempus in am ct
    ; ablalivi, ut discedo ab illo avcrlar ab ilto; alia srp-
    ;

    in io, inoretin lor mitlit rite syllabam ; ul servio, tiini casus, itl fritor te, potior anro. Cnmmimia verba
    terviam, servibo ; vincio, rincis, vinciam, vincibo , vin- indicativi lemporis, priinx personx aut e, aut i, aui
    tior, vinciris, vinciar, vinciborquod quidam relutan-
    : D u, aui o, liabent. Si aulem vocalem aul litteraui
    les neganl in bo etintW rhieexire posse lertiam con- non habuerint, exceplis f k et q, caeteras omncs La-
    jugaiionem, nisi in eo verbo, quod in prima perSona tinas accipiunt consonanles e, ul sedeo ; i, ut ina-
    :

    indicalivi modi, temporis pr.esenlis , numeri sin- nio ; «, ul ruo ; b, bibo ; c, voco ; d, vado ; g, lego ;
    gularis, e aut haliuerint, ul eo, queo, eam, queam, h, tralto; l, peilo ; m, anto ; n, cano ; p, scalpo; r,
    ibo. quibo ; et passivo, ijueor, quear, quibor,el siqua curro ; s, lasso; I, plecto;x, ne.ro. In his accidunl «
    sunlsiinilia.Genera vcrboium,qu;e abaliis siguifica- ei «, pro consonantibus, ut adjttto ; nam triumplto,
    linnes dicuniur, quinque sunt acliva, passiva, neutra,
    : per p ei /1 scribitur. Ko liliera" non prxponilur.
    coiiimiinia, deponentia. Activa sunt qure Item m, n,
    liitera 17, f, 0, liiteraj prxponi non polesl.
    leriuinaniur, ct accepla r faciunt ex se passiva, ut Suntvetba deUctiva alia per modos, ut cedo alia
    ;
    iVijo, tegor. Passiva sunl qine in r liltera lerminan- per formas, ul (acesso ; alia er coiijugationein, ut
    \

    tur, el ea aimssa, rcieunt in aciiva, ul legor, lego. edsum ; alia per gencra. ut audeo alia per numeros, :

    Neiiira sunt, qua; littera teiininantur, et accepia r ut saxo; alia per liguras, nl iinvleo; alia per tem-
    lillera, Lalina non siint, iils:'o, «iirro. Sunl eliam pora, 11I tero; alia perper personas, utredo, erfj,
    neulra, quae t litlera lerniinaniur, ul cdi, novi, ca>vi, facesso, adsum, soleo. faxo. Verba quoque imperso-
    mentiM. Sunt item qiue um syllaba desinunl. ni skhi, nalia cuin per omnes modos declinari possunl, inve-
    prosum; ilem quaj in et exeunl, et iinpersonalia di- ninntur quidam defectiva, 111 libel, miseret.
    ciiiitur, ut pv.det, pcenilet, ttrdei: sed hoec et simiiia
    Adverbium, est pars orationis, qusadjecta vcrbe
    dtfectiva existimauda sunt. Suni prajtcrea tieutio signilicalionem ejus aut complet, aut uiinuit, jam m
    :

    BKI).*: VEN. OPF.R. PARS 1. SECT. II. — DIDASCAUCA DUBIA ET SPURIA 640
    (aciam, vel, non faciam. Adverbia an( a se nascun- A ter,qtiamvig \af,\mus derepente, deturtum. detubilo,
    tur, ut beri, hodie, aui ab aliis partiluit oralionis ve- exinde el abutqne, el dehinc. Sed h:ec lauquam unam
    uiiin'. Vpniinit aut a numine appellalivo, Mdoclus, partcm oralloilia sub uno acceulu pronuntiahimus.
    iocle, a proprio nomine. ut Tuttiaims, Tuliiane; a Partiripiuin agt pars oraiionis, dicla quod partem
    pronnmine, ui meatlm, inatim;a verho, ut lursim, capit noininis, et partem verbi ; recipit enim a no-
    ilriciim ; a uoniine et verlio. ut petlelentim ; a parll- miiie genera el casus, a verbo lempora el significa-
    cipio, ut indulgent, indulgeuier. A nomine venicinia tiones, ah ulroquo nuinerum el flguram. Participio
    aul in a e\eunt,m mm; ant in e proilnetam.ut dncie; acciduut sex genus, casus, lempus, signilicalio,
    :

    au( iu correptam, ul riie; aut iu i, ut vesperi: aut io o numerus et flgura. Genera par(icipiis accidunt qua-
    pi'oiluclam, ut (also : aul in o correptam, ut modo; luor masculinum, ul iectu»; feniininum, ut lecta ;
    :

    aut in u, norfu ; aut in el, ul temel; aul in m, nl «fric- neulrum, ut leclum ; commune, ut tegeiit. Casus
    lim : au! in r, ut brevit r ; aut iu .s, ut fuiidiius. Ail- toiidcm sunt participiorum quot noniiniini ; nam
    verbia qux in e exeunl produci debent, prxter illa per omnes casus etiam parlicipia devlinanlur. Tem
    i|u.i' aul non comparautur, ul rite, aut comparalio- pora participiis accidunt tria praesens, praiterilum
    :

    nis regulam non servanl, ul bene, male; laciuitt et futurum, u( luclant, luclalus, luclalurus. Significa-
    enim, beue, meliut, opiime; male, peju*, pessime; aut tiones participiorum a generibus verborum suinun-
    ea quac a noinine verbove veniiint, ut iminuie,ttvpe, lur. Veniunt enim participia a verbo activo duo,
    ca!teru.m, facile et difficile. Quaedam adverbia ponun- prassentis (emporis et fuluri, ut tegent, lecturut. A
    lur, quae nontioa potius dicenda sunt esse pro ad- pa.ssivn ilno, prsterill tcmporis et fuluri , ut leclut,
    verbiis posita, ut est, lorvum claniat, liorrendum leqendus. A neutro duo, pr.vsentis temporis et futu-
    retonat Ergo adverbia ijue in e productam exeunt B ri :ut s/inis, ttatiirus. A deponenti tria pra^.sens,
    :

    ab eo nomioe vcitiiinl quod dativo casu o liuera prxteritum el futurum, ul lucians, litclalui el lucta-
    lerniinatur; 111 liuic d clo, docle. Qux in rexeunl, ab lurits. A cnmmuni quatuor prxaens, prwterilum
    :

    eo nomine renluntqood daiivo casu inilitteram ler- el duo futura, ut criminans, crimuialus.criminaturus
    minanliir, ut huic ayiti, agiliter. Contra hanc regu- et criminandus. Inchoaliva participia prxsentis lem-
    lam nnilla vtqiiii-. usurpavii auctoritas; nam, ut dixi- poris sunl tanium, ut horrescens, caleseens, tepescens.
    mus. i|ii;i'il.iin in dativo casu permanent, et adver- Defectiva interdum alicujus lemporis sunt, nl toleo.
    bia faciunl, ul falso, seduto: qiisdam multa contra sotes, solitus interdum nullius, ut ab eoverboquoii
    ;

    faciunt, ut Imic duro, non dnre, sed duriter. Adver- est mcni ni nullum parlicipium reperitur. Interdum
    bio accidunt Iria signiflcatio, comparatio, et ligura. a non defectivo verho, participia defeciiva sunt, u(
    Significatio adverbiormn in hoc cernitur, quia sunl ab eo verbo quod est studeo, studens, futurum tem-
    advcrbia loci, ut hic ; temporis, \il hod e, nuper ; nu- pus iioii babet. Ab impersonaii verbo parlicipia nisi
    meri. u( temel, bi$ ; negandi, ul non ; afflrmandi, usurpala fuerint, non veniunt. Numerus parlicipiis
    ot eiiam, quin ; demonstrandi, uten, ec e ; oplamli, ut accioit uterque: singularis, ut hxc legens; pluralis,
    tttinam ; borlandi, ut ciu ; ordinis, ul deinde; inler- ut hi legentes. liem ligura parlicipiorum dtiplex est
    rogainli, ut cur, qiiamobrem ; simililudinis, ut quasi, aut enim simpiicia snnt pariicipia, ut scrihcns ; aut
    ceu; qualitalis 111 d cte, pnlchre; quantilalis , ut pa composita, 111 describeils. Componi etiam pardcipia
    rum, muttiim; dubitandi, ut (orsilan, (ortasse; perso- quatuor modis possuut. Suntnomina speciem parti-
    nalia, ut meaim, iecum,nobisciim.vobhcum; vocandi, cipiornm babentia, ut comatus, galeattts, quia a ver-
    ul heus; rcspomlendi, ul hem ; separandi. ut s orsum; Q bo non veniunt, non snnt participiis applicanda, ex
    jurandi, ut wdepot ; Caslor, hercle, meditts fidius; qnibus sunt eiiam illa quae cmn parlicipia videntur^
    eligendi, nl pntius, imo, congregaiuli, ut simiil. una, verhorum tamen signiflcatione privata sunt, ut pran-
    pariler; prnhibcndi, ut ne ; eventus, ut forle aut for- »«*, coenalus, plicila, mtpta, Iritimphata, reynata ?
    liwu : comparandi, ut matjis, lam. Suut eliam infiiiiia, nam prandeor, arnor, placeor, nubor, trutmphor,
    ul ubi; qu.eibm flnita, ut hic, modo. Adverbia loci regnor, non djcunttir. Sunt alia participia qu.v,
    duas formas habent in loco et ad locum. In loco, ut
    : accepta prxpositione, el a verbis et a participiis
    inln», foris; ad locum, ut infro, forat. Dicimus enim recedonl, ut innoceiw ; nain noceo dicitur, innoceo
    inlut tum, foris sum, iniro eo. Adjiciunt quidam de non dicitur. Sunt alia participia defecliva, qua- per
    loco, ut inlutexeo, (oris ven o. Adjiciunt etiain quidam omnia tempora ire non possunl, quxa verbo veniunl,
    per locum, ut hac, illac, islac, heus el heu. Interjec- ul ceptus, urguenAus. Sunl veluti participia, quas a
    tiones mtilli non adverhia putaveiunt, ideo quia verbo veniunt, et quia tempus non babent, nomina
    non semper h#c subsequuntur verbum Comparatio magis quam parlicipia judicanliir, ut est furihuiulu*,
    accidit adverbio quia hic quoque comparatio-
    ,
    ludi undus,moribundus. Sunt multa participia ea-
    nis gradus sunt tres posilivus, ul docle, compa-
    : dem et iiomina, ut passtts. visus, cultin, tapient, in-
    ralivus, ut superlativus ul doclissime.
    docliut , l I dulgent : qua- tamen et casibus discrepant. el lem-
    cum adverbia quoque sunt, quse per omnes gra- poribus dignoscunlur, et couipar.ua mutantur. Sunt
    dug ire non possunt, ideo his ad augcndam signifi- participia quse accepta comparaUnne flunt nomina,
    calinnem pro comparalivo et superlalivo, magit el ul acceplus, in ensus, acceptior, iucensior. Advorbi.i
    maxime conjiiiiginius, ad minuendiim, minui et mi- ,. de participiis lieri p ssc, nonnulli ueganl, sed hos
    nime, Quemadmoduin enim comparatitur, ita et di- p!u> im.e lcclionis rcvincit auctoriias.
    iiiimiuiiiur adverbia a posilivo, ul primum, priinule, Coiijtinclioeslparsoratioiiisanneclensordinansqiift
    louge, longule. A comparativo, ul meliut, meliuscul , sentenliam. Conjunctioni accidunt tria potestas,
    :

    tongiutcule. A snperlativo vel nulla exenipla.vel rara ligura el ordo. Pol slas coiijuiiciionum in quinque
    sunl. Figurae adverbiorum dua- sunt aul eiiim sim- : spccies dividilur. Sunl eniui copulativ e, disjunctiv.c,
    plicia sunt adverbia, ul docle, prudenler, aut com- expleliva;, causalf s et rationales. CopulaUva sunl
    posila, ut indocle, imprudenler. Componuntur eliam h:uc et,que, ac, alque, at, att. Disjunclivio aiilem, ue,
    adverhia modis quaiuor.Sunt aulein iniilta: dlcilonet vet, nec, em, n«qin;. E\plcliv.e. tntuicm, cquidcin. tul-
    dubi.e inter adverliia el nomcn et pronomcn, el ver- tem , vitleiicet, qHanquam, quttmiis, auoque, auum.
    liuni et parlicipiuui, etconjunclionem et pnrposilio- porro, licet, lamen. Causales, si, elii, elinmti, liqui-
    neiu, ut (aho, qtto, pone, piofeclo, cum. propter, hen. dem, cum.qtiaiidotftiidem, quineli m.qnaiiiru.tm »•>»,
    Quaidam auleni horiiin aecentu discernimus, qu«- sire, imiii MfUf, »i. "iji.ii ''iii»t eitim ne, ted, vtterea,
    daui scnsu. Siiui adverbia loci, qua; iuipriidcntes pu- qtuimtibiein. prwicriim, tiein, itemqne ; cieienim, n/io-
    l ii i iiomiiia : de loco, ul II
    iu looo, ut Itonuv siim ,
    >
    •uIh, viiciiii.». RaUoualea :iin, iiaq— , aaitmaMi <««-
    ma venio, ad locum, ul Itumam vado His pwpositio rc, MM, UaillWIIIW'. quonitiiH, uonitim uidem, qmp-
    uou appouitur, quie pmvluclla. locls, reglonibuava pe, eijo, idco. lyilur, tdilCfl. (iti>>.'lereu. FigUnB con-
    adjici lolent; Ideo, quli de ligniflcaUonc norainla non jiiiiiliiiiiiito dua- sutit. simplev, u naiu. euwpoaMa,
    recedunt, ul, de Africti cciuo, Suilittin pcrgo, in llttliti lil nitmqii, . Ordo coujiinclioinim in hl)C 8sl, quii Ml
    ititii. 1'rirpottttur »t'p,iraliiu advcibiib non appitcttbiii- Mini pr.cpositivx pnupoaltioueSi ul •(, ewl , aui »ub-
    G-il DE ARITIIMETICIS NUMEMS. 6H
    junclivae,til qna; ;anl communes, ut ergo,igitur. Sttnt A sunt ha>c, t«, sub,super cl Mtfrtfr. Quarum i» et sub,
    euatn dieliones quas incerltim esl ulriiin cnnjun- ttiiic pracposiliones accusativi casus sunl, cum ad-

    ctiones, an prcposilioties, an adverbia noiuineiniis, tersum vel ante signilicanl, ul ibal i» Eurialum et
    q.iar- tamen omnessensii facile discernunlur, uam et sub ipsum Arciurum, id est a te. Tunc ahlativi casus,
    eonjunctiones pro aliis coujunclionibus posiUB inve- ctim vim recte retinent, nec pro acctisativis prsepo-
    liiuniur poieslaie mitlata. silionibus ponunlur. Item accusalivi casussunt, cum
    Praeposilio est pars oralionis, quac, pracposiia aliis ad locum vcl nos, vel quoslibet, vel ire, isse, iluros
    pariibtis oraiionis, signilicaiioneiu earuin ant coin- esse significamus, eujus rei exempla sunt lia c : in, ao-
    let,aut muiat, aul minuil. iNam aut noinini prac- cusalivi casus, ut ilur in antiuuam silvam. In, ablati-
    I

    pnniiur, ut invalidns; aut pronomini pracponilur, ut vi casus ul, Stans cessa in puppi. Svt accusalivi casus,
    per me ; aut suppbniliir, Ut ir.eenm, tecum, n bis- ul Posiesque sub ipsos Nituntur gradibus. Sub, ablali-
    twn,vobiscum, aul verbum praeedit, ut prcefero; aut vi casus ut :

    adverbium, ut expres.se; aut pariicipiiim, ul prcece Anna sub adversa posnit railianlia quercu.
    dens ; aut conjunclionem, ul ubsqve. ; aut semet, ut
    Subter vero et super, cutn accusalivo casu natu-
    eircumcirca. Pracposiliones aul casibus servitml aut
    raliler praepominlur, et ablativo casui tum plerum-
    loquelis, aut ejuscasibus elloquelis conjugitntur, ut
    que jungunlur, ut (lemina sub arbore sidunl. Et :
    </i, dis, re, se, un, con. Dicimus enim, diduco, di tra-

    Ito, rec p.o, secubo, ampleclor, conijredior. Separantur, Ferre juvat subler densa testndine casus.
    ut apud, penes. Coiijunguntur et separanltir caeterae Quanquam multi sinl qui non putant prtepositio-
    oranes, ex quibiis in et con pr.cpositiones si ita com nes ambiguas esse, nisi duas, i>i et snfr. Ccelerae
    positx fuerint, tit eas siatim s vel litera consequa- B
    / super et subter, cum locum signilicant, ablalivo jun
    tur plerumque producjittur, ut infula, insula, consi gtiutur figurate. Extra qitam Ibrmam super praepo-
    lium, confessio. sitio, ciiiu de signiiicat, hoc cst uicutiouem de ali-
    Pracposilioni accidunt solummodo casus. Casus qu fieri lentat, ablalivi casusest tanluin, ul:
    >

    namque in praepositionibus duo snnl, accusaiivus et Mulla soper Prianio rogitans, super Hectore multa
    ablanvus. Aliae enim praeposiiiones accusativo cas i
    praeponunlur, alise ablativo, alia: uirique casui. Acru- Separalae pneposiliones aeuunlur conjunctae casi-
    saiivi oasuspnepositiones haec sunt; ad, apud, udver-
    bus, aut loquelis, cum suainsxpecommulanl,el com-
    sum, cis, circa, citra, circum, contra, erya, extra, in- munesliunl. Praepositiones autemipsaeverbacormm-
    tra, inter, infra, juxla, ob, pone, per, prope, propter,
    punt, ul conficio ;aulipsae corrumpunlitr, ut stiffero:
    atlt el eoirunipiiiil.corrumpuiitur, ut suscipio. Anliqui
    secundum. post, trans, ullra, prteter, supra, nsqne, pe-
    nes, Dicimuscnim ud putrem, apnd villam, ante cedes, praeposiliones et gcnitivo castii conj mgehanl, ut ctir-
    adversum inimicos. cis Jihenitm, citra forum, circunt ruum ieiius, vel currum. llem post et ante et circum,
    vicinos, circa temphim, conlra hostem, eryn piopin- utrisque casibus adjunctas invenimus. Sed scire nos
    quo , cxlra terminos inler naves, int<a mwnin,, infra convenil pnepositiones vim suam lunc retinere, rum
    tectnm, ju.la macetlum, ob augurium. pone tribunul, piae|ionuatur: suppositasveroetsi^nificalionem suam
    per parietem, propc feneslram, propter amnem, se- cl vim nominis et legem prop iam non haberc. Se-

    cundutn fores, posl te.gttm, trans ripam, ultra fines, paralae praepositiones geparalis praepositionibus non
    prxter officittm, supra ceelum, usque Oceanmn, penes coharent, et advcrbia faciunl si quando illas non
    ,

    arbitros. Ex his, ad et apud, cum unius casus suit, r sequilur casus. Sunt qui pulant accidere praepositio-
    diverso modo ponuntur. Dicimus enim: Ad amieum ni et liguram el ordinem. Piguram, quia sunt praepo-

    tado, apud amicum siun ; non enim dicilur rccle Apud :


    sitiones simpiices, ut ab ; composiiae, ul absque. Onli-
    amicum vado, ad amic m
    sum. Vsque pneposilio nem, quia sunt praepositiones prarpo itivae, ut sine;
    pluriinis mm videtur, quia sine aliqua pracpositione subjunctivac.ut tenus. Sed bsc nos et similia in his
    proferrinon solel, unde adjungitur utrique casui,pro ntlraeramns qux inxqualia nominantur.
    qttaliiatc pr.cpo.-ilioms cjus cui fueril copulala, ut Inlerjectio est pars orationis interjecta aliis parti-
    usque ad, et usque ab. bus oralionis ad exprimenduin aniint affer.lus, aut
    Ablativi casus praeposilinnes sunt baec a, ab,abs,
    :
    metiiendi, ut Itei, aut oplantis, ul o, aut dolentis, ut
    cum, coram, clam, de, e, ex, pro, pris, pulam, sine, heu, aut laetanlis, ul evax. Sed hanc adverbiis Grseci
    absque, tenus. Dicimus enim, adomo, ab homine, abs applicant, quod ideo Lalini non faciunt,quia hujus-
    ?uolibel, cum exercilu, coram lestibus, clam custodi- cemodi voces non siaiim subsequitur verhum. Licet
    us, de [oro, e jure, ex prozfeclura, pro clienlibus, prai autein pro inlerjectione ctiam alias parles oralionis
    limore, palam omnibus, sine lubore, absque injuria, singulas pluresve supponere, ut nefas, pronefas. Ao-
    tenus pube; sed haec proeposilio propter euplioniain centus inierjectionuni cerli esse non possuui, ut ?e-
    subjiciiur, el facit pubeienus. Clam praepositio casi- re in aliis vocibus, quas inconditas invenimus.
    bus servit arabobus. Ulriusque casus prxposilioncs Libelli de oclo parlium orationis finis.

    DE ARITHMETICIS NUMERIS
    LIBER.

    i. I)E MJMERIS. D qnadrala nomen suuipsii ; sic el reliqua numerorum


    noiniua a Gracca lingua etymologiam trabunt.
    Numerus est multitudo ex unilalibus constituta ; Dalum est nubis eliara ex aiiqua parle sub ntimero-
    nam unio semel, non polestesse numerus. Aritbmetica rum consistere disciplina, quando et boras pcream
    autetn est disciplina numerorum. Graeci enim nume- discamus, quando de mensium circulis disputaiuus.
    rum puO^toworani. Mumeri disciplinam apud Graecos Quo etiam spatium redeuulis anni agnoscimug per :

    primum 1'ythagorain perhibeni conscripsisse, ac dein- numerum siquidem, ne eum confundamus, instrui-
    de a Nicoinacho difTusiiis esse dispositam. Cum apud mitr. Tolle nuraerum in rebus, et omnia pereunt.
    Laiinos primum Apuleius, deinde Boetius translule- Adime sacculo computum, et cuncta ignoranria caeca
    runt. Numero, iiutnmus noinen dedil, eta sui frequen- complectentur, nec differri possitnt a caeleris anima-
    talione vncabuium ei indidit. Vmts, a Graeco nomen libus, qui calculi nesciunl rationem. Divisio nuraero-
    trahit :CraKci enim uitum, Eva dicunt. Sic dno cl tres, rura de paribus el imparibus est. INumerus siquidem
    quos illi Svo el vpia. appellant. Quaiuor vero, a ligura dividitur in paribtis et itt imparibus. Par numerus
    ; ; ; ,

    045 BEDJi VKN. OPHK. PAKS 1. SECT. II. - DIDA8CAUCA DDBIA E>T 6PIIMA.
    rlivi.iilur iii liis pirilcr ! I';irpnriter, impar, imp:iri- \ iliocrem, qui tptixtiiiiiuoilo priinus el conq.otilu: . Al
    ler. Par, intpai uuinerus, dividitur iu liis : I riiiiiim videamusordineui el tigurani numeroruiu.
    riMnipliuii, aeottudum el compositum, teriium me-

    Cardinaltt Ordinalet DisperlM Adverbialet Punderalu


    numtri. iiumrrt. numeri. nvmeii. tntmeri.

    Mnus, una.uniim Primua, priuia, primuin Singuli. I.e, la Semel Simiiliim


    llini. du:c, llllO Sscunilus. da, diiiii Bini, binae, bina Bia Diiiilum
    Tres, tres, ma Teniu», lerlia, lertium Terni, teriias, lema Ter 'l'l iuluiii

    Qualuor Quarlus, qtiarla, quarlum Qoalerni, n;e, ua Quater Qiiadruplum


    Quuique Oumlus, qninta, qiiinlum Qnini, quilUB, quiua Oninqiiiea Qiiintuiiliiiti

    Sex Sextus, sexta, scxiuui Seui, seiue, sena Sexies Sexitiplum


    Suplein Septimus, ma, muni Scpteni, nae, m Septies Septiiplum
    Oeto' OcUvus, va, vuin Octoni, na, na Ociies Octiiplum
    Novcm Nunus, nnna, niinmn Noveui, n;c, rta Nonies Nunupluin
    Deeimus, ma, niinu Dcni, den;e, dena Decics Deciiplum
    Decetn.
    Vigiuli Vigcsinius, ma, iimm Unileiii,na\ na Undecies Cndecuplum
    Tnginla Trigesimus. in.i, iiuiiii Dundeni, nx', na Dnodecics DuodeciipJmn
    Qiiailragiitla Ou:nlr:igt!-iinu->, 3, liin Terdeni, n;c, 111 Tcedecies Tredecupluui
    Quinquaginla QuiiiquageMinus, a, um Quaierdeui, n&,ina Qu iicrdecies Quaterdeciipltun
    Sexagini* Sexagesimtis, tna, iihiiu Quiiideni, n.c, na Quindecies Quindecuplmn
    Scpltiaginta Sepluagesimus, a, um Deuiseni, iw, ua Sedecies Sexdecupjuiii
    Ocltiaginla Octogcsimus, ina.nitim Deni-cpteni, n;c, na Septiestlecies Septiesdeeuplinn
    Nonagiuta Nonagesimus, .1,11111 Denioctoni, na.*,iia Octicstlecies Octiesdeciiplinu
    Cenltim. Centesiunis, ma, miim Detiiiioveui, n.c, na Nonicsdecies Noniesdecnplum
    Dncenli Diicenlesiinus, a, um Viceni, n. c, na Vigies Vigiesdecuplum
    Trccenli Treeenie»imus, a, uin Triccni, i\x, na Trigics Trigiesdecupluui
    Quadringenli Quadringenlesiiiius, a um Qiiadrageni, nosna Quadragies Quadragiesdeciiplinn
    Quingenti Qiiingeiilesiinus, a, imi Quinquageni, nx, ua Quillt|ll.lglCS Qiiinqiiagiesriocupluiii
    Suxconti Sfvroiiie-iinu-, a, uin Sexagem, nas, na Sox-agesies Sexagesiesdecuplum
    Soptingenli Seplingeiilesinius, :i, iun Septiiageni, uat, na Sefttuagies Sepiuaiiiesdecupliini
    Oclitigenti Octingenlesiiiius, a, uin Octuageiii, n*,-iia Ooluagies Ociuagiesdectipliiui
    Noitgeuii Noniiigeiitesinius, .1, uin Nonageni, n;e, na. Nonagcsies Nonagiesdecupluui
    Mille. Millt siuiiis um
    prnnus, a, Cenieni, na.\ na Ce-ntios Ceiiiupliim
    Duo millia Millesiinus seciiiidus, a, um Ducenteni, li;c, na Ducenties Ducenluplum
    Tria millia Millesimus lertins, a. um Trecenleni. na>, na Trecenties Tricentupluin
    (Juamor roillia Millesiiiuis quarlua, a, um Qiiadiiccnleni, nie, na Quadrincenties Quadrincentuplum
    Quiuqne millia Millesimus quiiitns, a, uiu Quingeiiieiii, uat, na Quingenties Quingentupluui
    Sex inillia Millesimus sexiu», a, um Sexcenieni, na», na Sexceniies Sexcentupium
    Septeni niillia Millesimus septinins, a, inn Septiiigenleni, ax, ua Sepiingeuties Septingeniupliiin
    Octo inillia Millesimus octavus, a, tiin Octingenteni, nai, 11.1 Oclingenties Odingenlupluin
    Novem millia Milli-simus iioiius, a, um Nongenleni, nx, na Nongeniies Noiigeiitupluni
    Decem niillia Millesimus decimus, a, utn Milleni, nx, na Millies Millecupluin
    Millenteni, uat, na Milics

    Dislat enim inter isexliiplnm el sescuplum ; natn adjectivo bic tnodus numeran li perJuci, veluti,
    sexiupliuii de nnilliplioi gencre, ubi minor a niajtun leninriti lernarium, quaternaria qimiernarium, quina-

    sexies babelur. Sescuplum vero, de superpartieul-ii ria quinarium, tenarta $enarium, teptenaria tetUena-
    geuere, ubi iniiior a majore lolus ctuii sua altera riiini, octonaria oclonarium, novenaria novenaiium,

    idetit dimidia liabeiur, denaria denarium, undenttria uiiJe.ayum, duoHe,.tma


    duodenarium, alque in Itunc moiltuii ccieri.
    II. LE DIVEIISIS SPECIEIIUS MJMERORl H.
    Uqiii t|ti;c ex asse c.ouipiiiiuniur Assit ; tlupts ra- :

    Plures igitur species numerus li.tbet, sed tau eu rum, vel dipondiut; Uettit, qundraasit,- quinquauit,
    onines ab una origine nascunlur, quia : texit, teplttisii, octustis, nonussit, detsii vel decutsis
    Aui caidinales sitnt numeri (ul jain dixiinus) vc- vigessis, Iriqessis, quadrageuit, quiuquagestit, texti-

    luli iiiius, duo, Ires, quatitor, quinqne, sex, septem, mwtf. s»ptuagetsis, oclogexsis, uouauetsis, ttHimut.
    el .tleri juxla hunc tirdmem;
    1
    i'o-l t|iifiu nunierum lu-tc \urrotie) nou compo-

    Atil ordinales, velut primus, tectinthts terlius , ,


    iiuniur cinii assfl iiumeri.
    ttptianu, cl ct leii
    tfiiurius. qttintus, tejttts, Ilcm, 110111111:1 iinciaruiii, ut <ieun.r, dextnnt, Ho-
    Attl .tdverbialts, nl semel, fcis, ler, qituler, qnin-
    D ilriint, bessit vel bette, teplunx, quinqunx rW quiu-

    quies, texiet, tevtiet, ort es, nonies, cl reliqui cttnx, Iriens, quaiirant, scilaitt, texcunx, sexluta, tibrtu
    Aul dispertivi, ui tinyiili, bini, lerni vel trini, qua- liciu, a hi.ra ct.mposila, ul bilibrit, tnlibiit, qua-

    lerni, quini, teni. teptini, octoni, el tacieri drilibris, el similia ali.i.

    Anl ponderales, ul simplam, dtiplum, triplum, qua- lletn, ab .111110 derivata, 111 .4»iiicu/iit vel annuut,

    drttniinii, quintuplum, el txlcri ;


    biennit, triennit, quadricitnit, t^uinquenms, el lns m-
    Atil denmili.ilivi, 111 solut, alter, vel atiits. niilia.

    Insuper vern ad alios muncros reverlcic. item, a mense roroposita : Bmiut iriaaM, fftmhi
    Suul ilem iiumeri mullipln Mivi, 11 1 timpler, du- miis, etc; bimitlitt, elc; bimesln, litmettre, tfuaaii-
    plex, Iriplex, quudruplex, quimuple.c, textuplex, tep- metire, rtc.
    tuplex, ocluplex. et cxleii. Iietu, a pede vomposita : Bipet, tripei, quadripet
    Sunt ilem advcrbialiler prolati, ut tiinpliciter, du- vcl qutidrttpet, clc; i>idVpu/in, tndeialia, qutuhup*
    pliiiter , tripliciler , ^uudtupliciter , quinlupliciter duiiu, (tlc; novempedatia, dicempedaiia, centipeiia-
    lexlupliiler, el reliqui. Ua, eic.

    S11111 et ali.c s ecies tleiivatorum iiumororum, a iiein, a t ap te couiposita : Bictpt, tricept, quatri-
    8U|tetioribus derivat.c vcluli est tiitijtilurit, riitalii, cept, eenticepi, elc.
    lernariut, quattmtirint, quinariut, tenariat, teplrita- iiein, a I.11 1.1 rompositi, ut Mfnri«, Irijarin. f«t>-
    riitt, oclonuritti, noveuariui, dfiitinui, undenaitus, drifuria, quinquefaria, elc; wulujaria, ric. Knnn
    duodtmtriui, ct 1 xtcri liis timilvs. 1'olesl iliam 111 bijorium, trijttriam,quadrijanam, qitmqur(aii,:m, rlc .,
    :

    J»E AIUTIIMETICIS NUMER1GIS. 046

    mnttifariam, et liis similia. III. I'Y ITJAGOHICA MENSA SIVE ABACUS NUMERANDI.
    Ilam, a (iie composila :
    Bituum, iriduum, qnalri Pars prima Menste Vylltagoriccc.
    xiniim, et liis siniilia. C
    CO CO VJ
    OS.O o cc o o ccc
    -_! _* _r; i. i^ iS — —-
    Item, :\ corpnre cniiipo- C
    CC OO OOOOOO O - co c- o: c. jt t£ i£ __.*_.__.»__ —. _—
    «C CC XV
    »_» -_.
    « * u U5 - C '£ * «J (7HT #• U 14 -
    < i = <C 7. «C
    sita : Bicorpor, Iricorpor,
    el his similia.
    oaffifhsc;
    o o O o = o o o oc _ tx — o_coc*:^o.w_*woii.s*st'_'ts_hD**'*-»>*-*'--__
    Iiem, a palens coinpo- COOQOOOOOCCCCSKCCCOlOXCvUCXa^lJCOCiTl^UlOGCa^H
    c: »-,

    f ila : Bipatens, tripatens,


    <>i ceetera liis similia.
    Iiein a parle composita :

    Biparlieiis, tripartiens; qua-


    .-c;cc,oc-cc-
    dripartient ,
    quinquepar-
    tiens etc. _.tiani'/Ji(>uifi(Mj,
    *- C4KSI9 lii
    l-i
    OCl|*^*-C O-
    — __ *- OT O* I* —
    m. — »_. r-S tsS _-.
    2O
    |_)

    biiiarlila,biparlituni;lripar- c OOC OC CCCdhSXr-OICO;»*- OC - —1


    - c C c ; C c c c - ^ c c c. o C ^ L O * u C3
    O. Ut C**-*- *-
    CC r C C W * i*
    • 1 C*. *
    ;

    titus. iriparlila, tripartilum;


    quadriparlilus, quadHpar-
    c^-atv^— •—
    C_4~*-C*0*h__S>
    S?M
    tita, quadripar titum ; quin- oocooooo c a_-_2____''
    c cc cw - o c aeao
    _-*-OC! ——
    ec__>ooooocoooooo:cOoco«©i-:co:oo:oo*o_*:o_J*©o:0_':oc*»
    <_. ot o> oi
    o; ;; c;
    t-s
    -"''-'~__
    t» :
    -»--•'* *-»»
    tc -4 -j Cfi _r> pt ct *- *- ci oi *£ *_

    qnepartitus,qurnquepnrtita,
    qiiinqueparutum, el bls si-
    a _-ac_*_*-C"**-<*«OIO*OI»_>--»---» —
    O oc
    __ _- -C h£ .---_
    inilia. £iSs9 -i c *-« ^c t_i— oocpco__-j-49i_*--j,*-*.oi-i- ks»-*-»
    cocooococoococ^cooao4-x(«5ovxi«c:o4~x^ao^X(OA ,ii;7;, *--**cr.
    Itein a lingua cnnipiosita:
    B Unguis, trilinguis, qua-
    -» —
    c^ *• +- sats rO
    cr;
    driliuguis, quinqiielinijitis, ouaitoisu
    — ccc
    o— 00~OJO£C x-^~M««*'*'*»wt9iiS«>*-»'*-»i «k-i*
    ct'? 2;'lCi;M^eii- C:*3C — CO^-^Jr^— — OOCX-.1-
    centilinguis, et snnilia. ooooooooooc :ooiir-
    Item a via cotnposita:
    Kmum , t itium, qitadii- oe-iOiCJ:*-*-c>ii«-* .

    vium. mnltivium, etc. 9S^r2°£ S^ Ptit-e^ o ct u —o


    ooooooooooGOOo^ooo^-ouf^-oxor&^-ococc ii*-ooc c^^ac
    ti. .±- ti q: *- oi t* ^ es se oc -a as ct *- *- ci *x •*•

    Itcni a tiili- 'compositn :


    Bifidiim, trifidum, quadri- O0t-JC^C«*-C*tS**
    *
    B i*£f **
    c e* s» -j ge cp oe ^c* « c» -.oi k&ic — — ———— -.i-*-*
    fidum, el hissimilia. Eliain Ss£s S2sS
    OOOOOOOOOOO Cir »2 -^i^cn -ic-T»-4c^C7t.*-CMt6— cKO<o»*jeci*»H»
    O-O O — OO-OhSO -*h£wl — CnO-JO©tCO— M»&f*-.«CR—100«
    i:
    B fitlus, bifida ; Irifidtts, tri-
    fida qundrifidus, qnudri-
    ;
    o o oo -i o ex * oiic- OO-JCCfl CJ!>- C-HsEhE.-.-*-*— —.**-* — — -*
    OOOO^OOCOO—
    fida, cl similia.
    S = S = c 2 ccccccc ^£ c '= c ^o;»^»w»-uw»Ao(oa^aot c c o o
    oocooooooooooooooooooooooooocoooooo
    Iiem a snlco composita
    Bisulcus, tritulcus, el si-
    niili.i. lieni ageinino coin-
    posita : Geminus, tergemi- 229s9S22gYy*^^*-«tS3*wowa-iff.
    oooooocooooooooooocc c:*-wt* **co-Jcnc?i*.Cy*Ki-*
    ocDoc-icr-r,t*-wi w-J" o x>aa-ic^u*biMi-
    fc

    nns, centigemvttts, etc.


    ilein a inanu composita i^ c i£ ce -i c^ *- c-i k> ^ •*
    Unimnnut, centiiniimts, ei ooooooco— c;oocc-ccoo oa. occo*-**oocci*- — ooooJ-tfiOxcn^M
    siuiilia. Itein a digiio com-
    posila Bid<gitus, tridigilits,
    :
    01— O CO — CV Ct u -^ — —
    £^*r — SBtjtwoDa * - c c - - r
    Cfl
    --------
    1

    ctc, sedigitus, et similia. ;j k; li m 1 1 • • ; i ii i:


    ^^X^Ss^sSS^ir-r^JL-S^^^^^^^o^-C-oeCftM^w-oia-iJCTVili-
    OOOOOOOOOO'OOCO-JOOO*-O-^W-»00«lii.-^O0'O--l^'— XCitiCOU
    Ilcm al) ocuio «ompo-
    sita Monocultts, binoculw,
    :

    ti, —— _-
    centocutus mUloculut; el
    <!OCC--IO!*kS —
    ,

    liis similia. Iiem a fornia OOO OOOOOOOOOOlOOOi3oOl4»OC*. OO WOS *-OOVi,»^i.OOt*C


    coniposita : Uniformis, bi-
    farmis, triformis, quatlri- Ot^tic ^-jct^-oi— — — i-*
    fbrmis, et liis similia.
    CCC '2 2SS°22 wocgoocorc S =3 S: *. F^- cooc o « w ^ o 3-icft *-cm —
    cccocooicocooeyococcwiowooicotcotccoi^oao^otit o: i« oc

    Iiem a viro composita :

    Dmtmtir, triumvir, quin-


    quevir, sextumvir, septent- :S!i;?^'*tfi-^r*^: t0 y wwiaKifits^s^s-.-* — —
    r2^!;2^^^ c~lciJ'*'2*WFC0<iw#-ksca-JC*-ii-tDBr».oii* v
    ( -*. ^*.

    vir,decemvir, centumvir,et
    similia ; est tinus ex duobus
    -lOJCit-CXICVCtU-»*----*
    viris, uiiiisex tiibus viris,
    unus ei i|iiini|ue viris, nnus 000«. ^0000000000*0 00 ^cwaciijtx-t-jcooici*»»^*.^
    ii seplem viris, unus ex
    CtC. -i-^SCmSItTCI — — — — — —
    decemviris, etc. D.gniias S^^SS^t^t^^^^^^^^^CWC^OIC-ICJO^IStOhSI^M-*-*—
    5PSS2
    *— —
    s;z cc:22_t2:i c 92 * ?- o « *- ia c cc -j tr ti -• $ x a «- 1* c £ -j ot w ^
    ijii.eilani est inler boiiiiues U,OOOOOOOOOOOOO|^OOO*-O^&*-cTcCOtS*-O0tOl^*-O0COl«*^O30 1

    uui reipublii ;<: inserviiini.


    Eiiam n plurali Duiimtiri, co-JC;d-*cO-JCt*>i-— «-*-^— —
    "* — ^O "^
    •-* -
    ———
    i :

    S ck o> w 01 cj ca to
    triumviri, texlumviri, de- goooooeoco-gw*
    c_ _• S: £!
    '._ _J 22 S2 -* 2T-
    licxe-i^
    ""'
    i£ tc »^ -"*
    y: ?. V 0SSo_l - tl oce-iw cj-^o-jck
    coo-o_cooococc»-ocoiiO-i*y*ig:Ci-ice«c-i*Cii*'MO)-4c
    i-*1 t .5
    c

    cemviri, et caileri. llein ab


    aiigulo composita : hian- ti — — — — f—
    .

    cac*iscac^**i.-«---*--
    OOOOOO
    O O O ccc O _ O OS ^^ caa ts -*•*—-* —
    gulum,quadrangulum,quin- £52 2£ 9 c O OC
    22?r£92 ccc *- Oi Ol Ol Ol O*
    ,5c ¥?:«'^ caJ: w *-' -'^
    t£ -»• l-S *T l-S ii. i-u

    quanguluni,sexanquluiu,ei OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCOOOOOOOCOOOO
    i *- *' CT

    -iinilia. Ilem Dinummus, :


    I.S N5 I* -* -* —
    _:« idcoc-.*-— aotM>kjt£-i-k-v*i-
    -*•

    IrinummUs, elc. Item: Dio- o„_ o *-D»Wi3tccoi*!--at-j; !C]to{*.*.t.ciuiwi4iM)iwi_-- — — —


    oa o-> i_
    -

    bolaris , triobolaris , etc. COCOOOOOOOOOOO OOOw-O l«^.OtXOt_4).0 0:C^«-Ci_3CI«#0 ii 3a


    Ilem Bigic, trigce, quadri-
    M I» - - -
    :
    KJ
    O-J^- — l^ C CM.1 l. I. IS — —
    Kfc
    gce,el similia. Item : Liju-
    0= OOOO V' -
    OOcO
    ;-:

    __ *- — _r
    _i.

    gut et bigatinum, trijuqum, icoooooooooccooo


    ;*-S-:2_:2_:
    _ CO _0 ^Q CT
    = 2 ccc"- ,c e*o
    -^

    £*o c
    CT *-
    ** o -i *- — oc c-
    *- W
    ocooooooooooooooooooo
    cooc -_ o
    OJ
    o _ *-_ — c; —
    —
    - j -j:
    t*.o _3 cj
    3
    '
    t

    -s.
    i . 4--
    1--
    L '

    *_»
    C4 i

    ---
    l t i.
    ._>

    quadrijugum , et similia.
    Ilem Bigamus, trigamus, __C_C* h&iSI.--
    :
    S22; M_)«>QOM _C*-0*CII-)bEiVfll^«---*^--*'
    et bimilia. S C5__^=OOOOO_*:l>_e4-0iOOt£-*C0«-l-JCr;OOC
    SSS-r^z:?- .^— ^ooo-^oa^oociioc: t«oc*=-o_.r___B-ww. r_-_^—.<_^-_.™_w_—
    OCOW OOOOOOOOOOOCOOOOOCOOOCOOOOOOOOOCOO)»
    1
    : : !:;

    647 BED2 VITO. OPKR. I'ARS I. SECT. 11. — DJDASCAI.ICA DUBIA ET SPUWA. C48

    Secunihi pars Menstr PytUatjvriccc.


    w w r.u 70 80 90 100 200 300 700 400 H00 000 800 900 lono
    2 101) 118 30 140 160 180 200 400 600 1400 800 1000 1200 1600 1800 2000
    5 150 177 180 210 140 »70 300 600 •H)0 2100 1200 1500 1800 2400 2700 3000
    4 100 236 240 280 320 560 400 800 1200 1800 200O 2800 2100 3200 3600 4000
    B 260 295 800 350 400 460 500 1000 1500 2000 2300 5000 5500 4000 4500 5000
    6 Sul) 3.'.* 3/.0 420 180 540 600 1200 1800 2400 3000 11800 4200 4800 5100 6000
    7 530 413 440 490 560 630 760 1400 2100 2800 3500 4200 4900 5600 6300 7000
    8 400 472 480 560 640 736 800 1700 2400 5200 4000 isOO 5600 6400 7i00 8000
    9 450 »1 540 630 72(1 810 !M)0 1800 M00 3600 4.',00 5400 6300 7200 8100 9000
    10 MIO 590 6U0 700 800 900 1000 MOO 5000 4000 5000 lii.no 7000 8000 9000 loooo
    II 550 649 660 770 880 990 1100 2200 5300 4400 5500 6600 7700 8800 9900 l!0OO
    12 6110 708 720 840 900 1080 1200 2401) 5600 4800 6000 7200 8100 9600 10800 12000
    IJ 650 767 780 910 1040 1170 1.300 2600 5D0O 5200 6500 7800 9100 I0400 11700 13000
    U 700 826 K40 980 1120 1260 tiOO 2800 4200 5600 7000 8100 9800 ll 200 12600 11000
    13 780 8«5 900 1050 1200 1*50 1500 3000 4500 6000 7500 9000 10500 12O00 13500 15000
    lli 800 945 '160 1120 12S0 1410 1600 3200 4S00 6400 8000 9600 11200 12800 14400 16000
    17 850 1005 1050 1100 1.160 1560 1700 3100 5100 6800 8500 I02"0 11900 1 3600 15300 1700(1
    18 9UO llXK 1080 iaso 1440 1020 1800 5600 5400 7200 9000 10800 12600 I44O0 16200 18000
    19 950 1121 1140 17.30 1520 1710 1900 5RO0 5700 7600 9500 1140(1 13300 15200 17100 19000
    20 1000 1180 1200 1400 1600 1800 2000 4000 6000 8000 11)000 12000 1 4000 16000 18000 20O0O
    29 1400 1062 1080 1960 2240 ISSO 2800 4600 8400 11200 14(100 16800 «9600 22400 2-5200 28000
    50 1500 1770 1800 2100 2400 i 00 5000 6000 9000 12000 15000 18000 21000 24000 27000 3O00O
    40 2000 2360 2400 2800 5200 5600 4000 8000 12000 16000 20000 24000 28000 33000 36000 40000
    50 2500 1960 3000 5500 4000 4800 5000 10000 15000 20000 25000 5OO0O 35000 40000 43000 50000
    59 2950 3481 5540 4100 4720 5610 5900 IISOO 17700 28600 29500 55400 41300 47200 53100 59000
    60 3000 3540 3600 4200 4800 5400 6000 uooo 18000 24000 30000 36000 12000 48000 51000 60O0O
    70 3500 4130 4200 4900 5600 6509 7000 14000 21000 280O0 55000 12000 49000 56000 63000 70000
    80 4000 1720 4800 .5600 6(00 7200 8000 16000 24900 saooo 40000 48000 36000 64000 72000 80O0O
    90 4500 »310 5400 6300 72 8100 9000 1800O 27000 56000 45000 51000 65000 72000 81000 90000
    100 5000 5900 6000 7000 8000 9000 10000 20000 30000 40000 500 (il)OflO 70000 80000 90000 t OOOOO

    200 1000(1 11800 12000 14000 16000 18000 20000 40000 60000 80 00 100000 120000 140000 160000 180000 200000
    500 15000 17700 18000 21000 24000 27000 50000 60000 90000 120000 150O00 I800OO ! I0OOO 210000 271)000 300000
    400 20000 23600 34000 28000 32000 56U00 40000 80000 102000 1600U0 200000 240000 280000 320000 360000 400000
    500 25000 2S500 30000 35000 40000 15000 . ,">0000 00000 150000 20OU00 2501X10 500000 150000
    1 400000 450000 500000
    600 30000 35400 63000 J 2000 iSOOO 54000 60000 20000 180000 2400 300000 560000 420000 480000 540000 600000
    700 "5000 41500 42000 48000 56000 63000 70000 «10000 210000 280000 350000 420000 490000 WOOOO 65(1000 7000OO
    800 40000 472O0 48800 56000 64000 72000 8 000 160000 240000 520000 400000 480000 560000
    .
    610000 720O0O 800000
    900 45000 53100 54000 63000 300081000 90000 80000 : 70000 560000 450000 510000 530000
    '

    1 720000 810000 900000


    1000 50000 59000 60000 70000 80000 90000 1000UO 200000 500000 400000 500000 600000 oooOO "
    800000 900000 1000000

    IV. NtOUEIULES LiTTtn.e. llllS et denariis et ceniuriis, ut hic vidcs sed eliam
    :

    Seplem litler» in alphatieto sunl, qiisc diminiera-


    pro millcnariis, ul sequiti r, linea tamen superposita:

    lionibus iusei vitinl, scilicet quon .1111

    1 V X C L D M i
    1 valel Unum Mille 1000
    aut li.v, quod iilem est t v valet Q<> nque nnllia 5000
    i V 31 c 1 d m. x valci Decem mi lla 10000
    Quarum lillerarum valor lalis est l valei Quinquaginta mi lia 50000
    1 vel i valet Unum 1 c valet Cenium millia 100000
    V valet Quinquc
    Qu ngenta millia
    d valet 500000
    X valel Dcceni 10
    valet Mil ies mi le 1000OO0
    L vnlet Quinquaginta 50 k

    C valet Cenlum 100 Quare nonnulli eumdein numerum sic noiabaot


    D valet Quingenla 500 MM.
    M v.ilet Mille 1000 Sic ex islis seplein lilteris. polest quivis dinume-
    Hrc auiem litter*, non modo valent pro unilati- ralionem discrete iu inlinituiu ducere.

    DE COMPUTO
    DIALOGUS.

    Atigustinus dixit de quatuor ilivisinnibus acripln- A est.perfectionem mundi qoadam iiumeri suUignilica-
    rx Quatiiir neeetsaria sunl in F.cclesia Vei Canon
    : : lionc deelarat, Siiniliier ct quadraglDla dies, qui-
    diviuus, in quo narralur et pnBdicatar vita fuiura hus Musrs et Klias el ipse Dominus jejnnjverunt,
    Hisioiria, in qua, rerum gesta narrantur; Nuiucius, sine numcrorum cngnitione non iiilcltigunlur. Sic et
    in qiio faela iiitiiiuiiini et soleiiuiilales diviiiu' dinu- alii Scripturis sacris numeri existuat, quorum
    in
    uierantur; GranMnatka, in qua verborum sejeniia liguras non
    uisi nuti hiijusariis scientia-soivere nos-
    iniclligitnr. Igitur qiiatiuir sunt parlea Scrlplurw soni. D.ilinii ctiain ontiis est, c\ aliqtij partc sub
    Caunu ilivinus, llistoria, Nnmerus, Graminalifa. l-.ir nuiueroruiu consistere disciptina, quaudo BMMiuei
    auicui divisiones sunt qu&sl Seriptura qualuor fun- curricula ditpulamua, quandu tnni spatium redeuniis
    daiiienla. Itidorna iu GompUtl laude dicit Ratio : per nuiiHTum agnoscJmus. I'er numcruin slquidrm
    iiuiiiernroiii iiiiit.-ninenil.i nnii csl. ln inullis locis M cmifuinl.inmr, inslrunnni. Inlle ntiiiicium a rcbus
    sanclariiiu S<'ripliirarniii,i|iiaii(uiri mVSterillin lialn I, " oninihus, ci omnia pereunl. Adime »a?culo eim<
    eloccl. Nun enini feustra 111 l.tii.lilins l>> liiclUIII Nl 1 iiiin, ct ninniu rttca ignorantla conip lecll lur. Nec
    Oninia in mensura et numero ei pundere ic. litti Se- diitciri possunia oaHerii tulinalibut, qui caicuii ne-
    narius nainqiie miiiieru!., qui paitibus tuis perleclus scitinl ralionem.
    DE COMPUTO DlAl.OCUS 650
    649
    Dist.ipulus Hxc ergo ralio numcrorum unde
    : A D. Georoetrica quid est ?

    prituum proeessit, scire nos cupimus M. Terrae mensnraiio.


    Magister A D«o scilicrt, quia omnis sapientia et
    :
    D. Musira quid est?
    scienliaa Domino Deo cst, ex quo facla suntomnia. M. Modulatio.
    D. Dicergo quandoprimnm
    inventa esl ista ratio? D. Astronomia quid esl ?

    M. Ex illo lempore ex quo faclx sunl crealtine, M. Astrorum lex.


    hoc est ab originesxculi. Tunc enim primwm nume- D. Ex his quntuor divisionibus physicse,
    itaque
    rus iniiiavil sicul in Genosi legitur
    ;
    F.t faeutm itl
    :
    prima discenda est ?
    id est, naturalis scienlix, qtiae
    ves ere el mane dict unus. Tunc ergo dixit de nocie M. Arilhmetica procul duhio, qux principium ma-
    et die, quando dixit vespere, id en nox et mane, : trisque quodammodo ad txteras ohtinet portioneiii.
    id est dies.De numero autein dixit, quando dixil, Arithnielica enim cunclis prior est, quia hanc ille
    dies unus, sic secundus, sic lerlius, sic quarlus, sic hiijos niundanx molis conditor Deui primum suae
    quinlus, sic sexlus, sic seplimus. kefiun de miinero habuil raiiocitialionis exemplar: ex hac cuncta cou-
    dixil Deus, quamlo dixit dcsole et luna : Et sinl in slituil, lioc est, per numeros omnia elemeiila consti-

    signa et lempora et dies el annos. Quis enim tuit et ordimvit.


    pniesl inlelligere dies et lempora et annos, nisi per D. Quis piimus invenit numerum apud Hebraoset
    nunierum ? Inde dixit Boelliius Oninia quxcunqiie a
    : ./Egvpiios?
    prima rerum natura cnnslrucia sunt, numerorum M. Abr iliarn primus invenil numernm apud He-
    videnlur raliouc formata. Unc enim fuil priucipale braeos, detnde Moses; et Abraham Iradidil istam
    exemplar
    i VI. Ill|'l,ll in animo
    III ,I|| •' vii liWI *" -'• "•-»«-»
    Cnnditoris.
    J • llinc v. ••<•-. quatnor
    enim ..- ... v-
    -
    j wBwanwB» nmneri ad vEgyplios, etdocuil eos deinde
    scieuliam :

    cleuienlorum multitudo muiuala esl, hinc tempnrum u Josephus


    viccs, liinc niotus astrorum ccelique conversio inlel- D. Quis primiis islam scientiam numeri hnbuit
    ligitur. llem Boelhius dicit : Proprie ipsa nalura apud (iraecos el Latinos ?
    numeroi , oiiwis astroniui cursus, omnisque astro- M. Pyihagoras apud Grxcos, Apnleitis et Boethius
    nomica ratioconstiiuta est. Sic enim onus occasus- apud L.aiinns ; unde Isidorus dicit Numeri di c pli- :

    que colligimus sic tardilates velocilatcsque erran-


    : nam apud Grxcos primum Pyihagoram nuncupant
    limn siderum custodimus; sic defectus el mulliplices conscnpsisse, ac deindo a Nicomaciio diffusius ese
    luna* vaiiationes agnnscimus. disposiiam quam apud Latinos Apuleius el deinde
    ;

    D. Hxc igiiur ars, hoc est numerus, quod nomen Boetius transluluriinl
    generale habet ? D. Quomndo numerus nominaltir apud Hebrteos,
    M. Philosophia scilicet, quia omnis sapienlia, phi- et Chaldxos, et Syros, ct Macednnes?
    losophia nominatur. M. Vocaiur Nonnan apud Hcbrxos.ChaldxoselSy-
    D. Quid est philosophia? cujus lingux est? ros. Apud Macednnes calculus. Calculator nomen ac-
    M. Grxcum noinen est, et interpretatur amor cepit a calnulis, id est lapillis nulis, quos amiqui m
    scicnii.T. >i-iXoj eniiii apudGrxcos, Latineamordicilur. in inauii tenentes componehani mtmeruin. Apud
    5>,?ia vcro sapientia vel scientia interpretatur. alios Grxcos cyclut, ve! rliijlhmus ; apud /Fgypcios
    D. Pbilosophia quomodo diffinitur ? latercus, inde lnterculus diniiniiiive dicitur, et rima,
    M. lsidorus eara sic delinivil dicens Philosophia : uude rimarii appellantur.
    esl rerum humanarum divinai umque cognilio. ln boc D. Illud nomen quod dicilur iiiimerus, siinplcxne
    exemploostendiiurqiiodomnissapientia, sive divina C esl, an coinpositum?
    sive htunana, philosophia nuncupalur. llcm aliadif- M. Composiium, scilicel ex dunbus corrupiis.
    Unitio philosophix : Philosophia esl divmarum lii.i- Nume cnim ex eo nomine quod est nummus venit,
    manarumque rcrum, in quantum possibile est, pro- rus autem ex eo noniine quod est rivus derivalnr.
    babilis scientia. Ilcm alia diflinitio philosophix : Ex rivo enini nummorum, id esl, ex uiuititudine
    Philosophiaeslarsartium,et disciplinadisciplinaruin. census qui reddebalur rcgibus vel imperaloribus ,
    D. Quol sunt divisiones philosophix? numerus noiuen accepit. CJnde IsiJorusdicit Num- :

    M.Tres, id est, physica.etbica, iogica; hocest, na- mus nuinero nomen dedit, et a sui frequenlatione
    tnralis, moralis, rationalis. Unde Isidorus dicit Phi- : vocabulum indidlt.
    losophix species tripartita est. Una autem naluralis, D. Numerus, unde nomen accepil ?
    qux Grxce yvctxii, hoc est physica, in qua naturx in- M. A Numeria. Ilinc Augusllnusait Numcrus a :

    nuisilio disserilur; altera vero moralis, qux apud Numeria quadam dea nominalnr, cujus sacerdoles
    Grxcos ijStx)) dicilur, hoc est elhica, in qua de mo- relro versis vultibus ofierobani, ei post oblata munera
    ribus agilur;ettertia ralionalis, qux Grxco vocabulo relro pergebant.
    appellatur >o-/txii, hoc est logica, in qua disputando D. Numerus quomodo defimtur ?
    quernadmodum in rerum causis vel vitse moribus M. Isidorus diilitrivitdicens Nurnerus esl multrliido
    :

    ventas ipsa quxratur. In physica igitur, causa qux- ex unitatibus consliuita. Nain unum, semen nutueri
    rendi*, in ethica, ordo inveniendi ; in logica, ralio esse, non nunierum,dicimus. Item aliusdicit Unus, :

    intelligendi versatur. Itcm, sunl ergo tres philoso- non esl numei us, sed ab eo crescunl numeri. Tamen
    phix partes, hoc est, tres divisiones sapieniix, Phy- Donatus ctiam untim pro numero posuii, dicens :
    I)
    sica, Eibica, Logica. In his eiiam tribus generibus Numerus est singularis, ut. Hic magister. llero Augu-
    philosophix, eloquia divina cousislunt. Nam aut dc stlnus dicil Numerus est singularts corporisac vocis
    :

    natura disputare soleni, ut in Genesi, et in Eccle- et signilicntionis collectio. Item, Numerus dicitur a nu-
    siaste, autin Proverbiis, etin Epislolis Pauli aposlo- merando, veiut supradictumest, a INumeria dea, quain
    li, aut in Cantica canlicoruiu, el in Evangcliis, et in amiqui dicehant deam esse numeri; sive numerus
    siliis niultis libris; aut deniorrbus, aut de superiori- diciiur, quasi nummorum rivus. Aiitiqtti enini ne-
    bus mysleriis ctxlestibus, hoc est de logic». scicnt.es liuinerare, ex lapillis sua lempora suosquc
    D. ijuis ergo invenil istas tres partes philosophix ? dies numerabant, in prosperitate candidis, in ad-
    M. Physicam invenit Thales Milesius, unus ex sep- versitate nigris. Unde Persius ait :

    tein sapicntibus Grxcorum. Ethicam jnvenit Socra-


    tes. Logicam invenit Plato philosopbus. Hodc, Macrinc, diem nuuiera meliore hpillo.
    D. Adquam igitur parleni de his tribus philosophix D. Quomodo nominaniur numeri ab uno usque ad
    pertinet computus? mille, el myiiadas?
    M. Ad physicam, sine dubio. M. Sic nominantur : — Unum, duo, ni.-t, qualuor,
    D. Physica vero quot divisiones habet?
    M. Quatuor, id est arithmelicam, geometriam,
    quinque, sex, septein, octo , novem, tlecem ; un- —
    de nuodecim, iredeciin, qualuordeciin, quinde-
    iro,
    musicam, aslronomiam. cim, sedecim vel sexdecim, septeindecim veldecem-
    D. Arithmetica quid est?
    M. Numerabilis ars.
    seplem, octodecim, novemdecim, viginti ; viginti —
    unum, viginiiduo, viginti tria, vigintiquatuor, viginii
    Patbol. XC. 21
    651 BK.D/K VKN. OPKR. PAKS 1. SKf.T. II. — DIDASCALICA SPURIA KT DURIA. m
    quinque. viginii sex, viginli septem, viginli orlo, vi- \ sex VII seplcm ; si
    ; si iluo, ires, VIII oclo; si qua
    ginli novem, triginla; —
    triginta uiiiiin, triginta duo, luor, Vllll novem plus non crescit. Deiude sequilur
    :

    iriginta Iria, trigiuta qualuor, triginta quinque. iri- X, qu.t' dccciu signilicat.
    |lnU sex, iriginla sepiem, triginu uclo, triginU no- D.Quis nv,icii.lii quod X decem signilical ?
    vem.qujdiagiiiU; —
    i|iiadraginla ununi, quadraginla M. Uidonu dicil Noniina litterarum apudOrxcos,
    :

    duo, quadraginta tria, quadraginla qiutuor, quidra- et verba componunt, et numeros faciunt. Latini
    ginta quinque, qtiadraxinta sev, quadraginla septeiu, aiitcm nuineros a.l litteras non comnonunt, excepla
    quadragitita octo, qtiadraginu novem, i|uinquagiiita; X litlera, qu«u in tiguracrucemsigiiiflcat, et in nume-
    — quinquaginta uiiuin, qtiii|iiaginla duo, qiiinqiiagiuU ro deccm dcinonsirat. Sequenle X, I muliiplicaur
    tria, quiiiquaginia qualuor, qu nqtiaginla quinque, usque ad X 1111. quotl qtiatuordccim denolat. Deinde
    quinquagutta sex, qiiinquaginta jwptein, quiiiquagiiiia sequitur V post X et fluut XV. Sequente V, muili-
    octo, quinquagiiiu novem, sexaginta ; —
    sexaginta plicata I qualcrila XVUIl, flunl novemdecim
    iiniiin, sexaginla duo, sexaginla Irta, sexagima qua- D. Viginti qux nota signilicat?
    tunr, sexaginta qitinquc, sexaginla sex, sexaginta M. Littera X duplicata. Bis enim deeem habet, sic
    seplem, sexaginta octo, scxaginla novem, sepluagmla; XX pronterea dicunlur viginti, quia bisdecem geniu.
    — sepiuaginla unum, sepltiaginta duo, sepluaginta Kt sic XXX, trigima, tcr decem genila.
    D. Per qualem nouni signiflcanlur triginla?
    tria, sepluaginta quatuor, septuaginta quinque, sep-
    tiiaginla sex, septuaginta scpiem, sepluaginta octo, M. Per X ter multiplicatain. Kt X non multiplica-
    sepluaginta noveni, octoginta —
    ocloginla unum,
    ;
    tur plus quam per tres vices.
    ocloginta duo, octoginta tria, octoginla qtiaiuor , ., D. QuadraginU, per qualcin notam signilicantur?
    ocloginta qttinque, octoginu sex, octoginta septem, M. Pcr XetL.
    ocloginu oclo , octoginta novem, nonaginu; —
    D. QuadraginU, quare dicumur? M. Id est qusler
    nonaginla unum, itonaginta duo, elc. ; —
    ccntum, decem genila. (Omnis enim liliera numeralis minus
    cenlum et untiin, centutu el duo, etc. ; —
    ducenta, signilicans, si pnecedil, tatilum demit de sequenti,
    Irecenta, quadringehU, quiugenia, sexcenta, seplin- quan um in se babet; velut I, I , III, IV pro 1111,
    genla, nctingeuia, nouingenta, nnlle; —
    duomillia, V, VI, VII, VIII, Mlll pro IX, X, XX, XXX, XL iiro
    tria millia, quatuor millia, quinque nnllia, sex miilia, \\\\, in qiiidam volunl, L, LX, LXX, L\\\.
    seplem millia, octo millia , novem millia , deceiu LXL vel XC nro LXXXX, C,CC, CCC, CDnro CCCC,
    t illia. —
    Sic conslal quod decem decies mullipli- D pro CCCCC, DC, DCC, DCCC, CM pro DCCCC, M.)
    catns, centnm facit. Cenlum decies mullipiicalug, D. Quae nnla signiflcat quinquagiiiu?
    ttiille facit. Mille decies niultiplicalus , myriadam M. Lillera L.
    facit. Sic viginli, dtias myriadas ; ct triginta , tres D. Quamobrem?
    myriadas; el quadraginta quatuor mvriadas; et
    ,
    M. Quia nuinerus principalis in lege Domini esi
    quinquaginta, quinque inyriadas'; et sexaginla, sex quinquageuarius. Sub illo enim nuinero cadebat Jubi-
    myriadas ; et sepluaginla, seplem myriadas; et oc- i.cus, boc est in quinquagesimo anno. Conveniens

    luaginU, octo myriadas; et nonaginta, novem my- autem eral ul ille nuinerus, qui principalum in lege
    riadas et centum, decem inyriadas ; b s cenlum, vi-
    ;
    veteri obiiuet, boc est, quiuquagenarius, per illaut
    ginli myriadas ; ler cenlum , triginla myriadas ; litteraui L, quae prima esl in illo noniine, quod est
    quater centum, qualraginia myriadas ; quinquies lex, signilicareiur. Sexaginla yero, per L et X, sep-
    nm, quinquaginta myriadas; sexies centum , C tuaginta, perL el duo XX. Ocioginu, per L el tria
    sexaginta myriadas; septies centuui , sepluaginu XXX.
    myriadas; ocliescentuin, octuaginla myriadas; nonies .D. Oiiae nola signiflcat nonaginla ?
    cenlum, nonaginta myriadas deeies centeua millia,
    ;
    M. Dus noise signilicaiit nonaginla, aut X inter duo
    centuni myriadas. L, ut LXL, autX ante C, ul XC.
    D. Isla nomina niimcri qtise diximus, per quas D. Quse nota significat cenlum ?
    tioias signilicaniur apud Laiinos? M Liltera C.
    M. Per istas septem notas hocesll V X L D C M.
    : D. Quare?
    D. Quomodo istse notae signilicanl et inuliiplicant M. Quia prima est in illo nomine, quod esl cen-
    numeros ? tum. Usus eniin erat saspe apud veteres, per priinam
    M. Aut siinplicitersolsesignificanl, aut compositae. lilteram nomioa signilicarc.
    D. Alia cum aliis, aul multiplicatae per se ? D. Unde dicilur centum ?
    M. Simpliciter signiflcant, sictit fel 1 unus. Vsola • M. A caiiiu, 1ioc est circulo.vel a choro camaniium.
    quinque. a. sola, decem. L per se, quinquaginla. C Mos enim erat apud veteres, centum bomiues in
    per se, lantiim signiflcaicenliiiii. D sola. quingentos. clioro caulanlium habere. Criitum ideo a cantu vei a
    M sola, aul cum lilulo supra, mille signilic.it. circulo dicilur. C vero' dnplicala sic CC, signiflcat
    D. QuomoJo autem inuliiplicauv, per se numerum ducenlos; triplicala, CCC, trecenlos; quadrupicata,
    generanl? CCCC, quadringentos.
    M. Vcluti I duplicaU sic, II duos signilicat, tripli- D. Ou.e nota signilical quingenlis?
    cala, llf trcs, quadruplicaU, llll qualuor. I M. Ipsa D lillera.
    D. Quaniobrciii I unum signiiicai? D. Quare?
    M. Quid aulem conveuieiiiius est quam illa liticra, M Convcuiens auiem eral ut iu numero prioris
    qiix minima est litlerarum in cliaractere, ut signtfi- litier.e, hoc cst C, linilo, illa littera quae seqtiilur in

    carel illuin numerum qui miiumus est in numerLs, iii.iuie iiiict iiniii, nenipeD, leneretnuiuerumsequea-

    lioc eat unns. iNulla atiicm noia apud Latinos miilii- tem, hoc esl quingentos. Deiude C sequente D, sic
    plicalur plus quaiii per quatiior vices. Deiude posl I>C, scxcfiilos Duo CC, scqueiile* D, sic DCC, sep-
    I seqoilur V, <|iiae quinque signilical?
    lingentos. Ter duci.i C, sequente D, stc DCCC, lll
    D. Ad quiil V quinque tignincat? ociingenlos. Quaicr C muliipliciU, sequente D, sic
    M. Quia qtiinla vocalis esl in ordinc vocalium; el DCf.CC ,nongeulos sigiullc.it. Mille auicm signalur
    qnalt.s esl in ordine vocalium, talis est in nimiero. uiita M (ut jam diiimus), quouiun iasa Ml pruna iu-

    Ilinc dicitur dc qiiiula lillera, quiuqtic virgulis no- icr.i iu liac dictione nnlle. Mille vero a inultitudiiie
    ula; de X liticra, dcccm. Nec V duplicatur, ied procedil, cttisque adceiiluui cenleua unllia perveuil.
    sequcute V, I poiiitur itt nuinero. Si iiniiiu I, (iunt
    ;
    ::

    C53 DE DIVTSIONIBUS TEMPORUM. 65«

    DE DIVISIOMBUS TEMPORUM
    LIBER.

    I. De divisioniba» lemporis. A saltus conveniunt. Has aulem qualuordecim divisio-


    nes lemporis, quas diximus, transcurrendo, investi-
    Discipulcs. Divisiones tcmporis quolsunt? Macis- gare diligentius debemus: primum iiilerrogandum
    ter : Quatuordecim. de prima divisione temporis, quam diximus, de
    D Quce? alomo.
    M.Atoiiins, momcntum, minuliim, punclus, liora, II. l>e atumis.
    quadraus,dicg, hebdomada, mcnsis vicissitudo trifor-
    mis, annus, cyclus, a:tas, saeculum, mumius. Hae itaque D. Aiomus crgo quid est? cujus linguae csl ? aut
    divisiones teinporis quatuonlecim,in solis ascensu et quomodo disponilur, vel delimtur, aul si simplex
    in desccnsu,.el in lnna crescente ct decrescente inve- nomen esi, aut coniposiium ?
    niunlur; et sic crescunt de minorlbus numeri ad ma- M. Atnmus Graecum nomen est el composilum, e(
    jnra; hoc cst, abatomis in niomeniuin, a momcnto in intcrprctalur iudivisibilis, aut insecabihs ; «roaoc
    m nutum, a minuto in puncliim. a punclo in horam, B enim apud Graecos praepositio inierpretaliir (»ic)
    ab hora in quadrantem, a quadranle in dicm a die ; tomus autem divisus vel divisihilis.
    in hebdomadam, abhebdomada in mensem, a mense D. Atomus, quomodo difiinitur ?
    in tempus, a tempore in annum, ab anno incyclum, M. lsiJorus diflinivit, dicens: Alomos pbilosophi
    a cyclo in xlalem, ab setate in saeculum, a saecuto in dicunt quasdam in inundo partes minulissimas, ul
    mundum ; deinde plenitudo dicilur mundus. Has visui facile non pateant. nec sertionem recipianl
    auiem quatuordecim divisiones lemporis Isidorus huc illucque feruntur, sicut tenuissiini pulveres, qui
    in libro Etymologiarum qninto et decimo tertio os- infusi pcr feneslras radiis solis fuganlur.
    tendit, diccns Tempora dicta sunt eo quod dividun-
    : D. Quol sunl genera atomorum ?
    tur alomis, momentis, minuiis. punctis, horis, die- M. Quinque.
    bus, quadrantibus, hebdomadibus, mensibus, tcm- D. Qu* .'

    poribus, anuis, luslris, aeiatibus, saeculis, omnia M. Atnmus in cnrpore. alomus in sole, atomus in
    mortali in mundo ut et cnrricula temperentur. oratioue, aiomus in numero, atomus in tempore.
    D. Quomodo cresciinl majores mimeri de mino- D. Atomus, in eorpore quomodo cst?
    ribus? M. Qnidqiiid miiiimuui in corporibus, quod secari
    M. Sic crescunl. Quingenti sexaginta quatuor aut dividi non potest, alomtts dicilur, veluti sunt
    atomi unum momenium elliciHnt. Qualuor momenla minuiissima grana arenarum, ut capillus dixit :

    tinum minuliim faciunt. Deccm iniuuia, unum pun- Fhidere me nulli i'Ossu»t, prajcidere multi.
    ctum. Quinque puncli in luna boram faciunt. Sex Esl euini pilus in corpore, qui per longum vix
    horae quadrantem complcnt. Quatuor qtiadranles
    C dividi poiest. Atomus in sole, iili lenuissimi pulveres
    ununi diem complerc videntur. Seplem dies hebdo- quos liiximus radiis solis fugari. Alomus in oratione,
    madam faciunt. Quatuor seplimanx untim mensem uiest liltera. Dividis enim partem oralionis quam-
    faciunt (sed lalem mensem qui babet dies viginli lihel in syllabas. Syllabas dividls in ltieram. Lilte-
    octo, sicut est Februaritis; illi autem qualuor men- ram diviilere non potes. Inde Scgius Grx. us dicit
    scs qui haheni, sicut Aprilis, Junius,
    trigiula dics
    Omnis oralio solvitur in vcrha, verba dentio solvun-
    Seplember, November, quatuor hebdomadas habent, tur in syllabas, syilabae solvuniur nirsum in lilleras ;
    et duos dies ; iili vero alii sepiem menscs, id cst, sola littera non habel iu quo soivaiur. ideo a philo-
    Januarius, Martius, Haius, Juiins, Augustus, Ocio- sophis alomus dicilur.
    ber et December, qui trigiuta et unumdiem habent, D. Quomodo cst atomus in numcro ?
    quatuor hebdomadas habere vjdentur et tres dies ; et M. Sic aulem est Octodividis in bis quaternos,
    :

    sic duodeciin menses in anno colliguntur, quinqua- quatuor dividis in bis binos, duos dividis iu bis,
    giuta duae hebdomadae el unus dies quando atitem :
    unus esl : unum dividere nou potes, propter hoc,
    bissexius quartn quovis anno fnerit, lunc habet an- atomus diciiur in numcro.
    nus duas el quinquaginta hebdomailas, el duos dies). D. Quomodo csl alomus in tempore?
    Tres autem menses unum tempus elficiuni quod :

    M. Sic esl: Momentum dividis duoiiechn 111 partes,


    tempus, vicissitudo triformis dicitur, qnia tres rnen- iinamqunmque partem de duodecim partibus mo-
    ses unumquodquc lempus habet de quatuur lempo- nienti dividis in quadraginia sepiem parles, quadra-
    ribus anni, quae dicuntur ver, atstas, aiiiumnus, gesima septima pars , quingentesima scxagesima
    hiems ; haec qiialuor tempora unum annum efliciunt. rj quaria pars momenti. Sic est atomus in lempore:
    Qtiatuor anni bissextilem cyclum faciunt, quia post si aulein coiligis simul quadraginta septem duodc-
    qualuor annos peractos, bissextili» dies intorvenit. cies, invenies quingentos sexaginta quatuor atomus.
    Item quindecim anni cyclum indictinnum complenf, Et lanlus uumerus atomorum fac.it unum momen-
    et novemdecim anni cyclum lunarem implerc viden- tum.
    tur. jEquali numero annorum per deoem et novem
    III. De momento.
    annos cyclus epaciarum, qui in principio anni apud
    Roinanos, hoc est in Kalendis Jamjarii ponitur, D. Momentuoi quid est, el quomodo difTiiiitur se-
    discurrit .•Equali ratione ct a ius cyclus cpactarum ciinduu. sonum, hoc est secundum superliciem et
    in principio anni apud Hebraeos ei Gwcos, hnc est secundiim sensum, vel secundum substmtiam, quse
    in undecimo Katendis Aprilis, per decem et novem sono?
    intus latei in
    annos discurrit. Cyclus vero solaris, viginti octo M. Sic diflinilur momentum secundnm sonum :
    annis cursum suunilinire perhibetur. Oyclus magnus, kidoius dicit Momentum enim esl minulum atque
    :

    inquo concnrdia solem et lunam. usque dum


    inler angusiissimum lempus, a nini.ii siderum dicuim,
    in se revertanlur posl quingenlos ct tnguila duos hoc esl a inotn solis et lnnae. Estenim cxlremitas
    annos, lertio anno incipienic, in se revei tiiur. Tunc hora? in brevibus intcrvallis, cum soi sibi aliquid
    est vera concordia inter solcm et lunam, quando ad cedil alque sucucdit.
    eumdem diem mensis serundum solem, ct ad iltum D. Quot sunt gencra moinemi?
    dieui seplimanae, ad easdem epaelas unde primum M. Qualuor.
    coepii, in uiitim dicm secundum rationem bissexti el D. Quse?
    ; ! ::

    6S5 IHJ).F. VEN. OPF.R. PARS I. SF.CT. II. — DIDASCALICA SPURIA F.T DIJRIA. 650

    M. Moiiiciiluin indivisihile, n! Isaias dicil C«i A vni. De die.


    repuiatee «iinl genlet, quuti momenli in itaterti.
    I). Qiiiiiiioilo agiioscilur iiioiiieniuin
    '.'
    D. Dies iinde nomen accepil?
    M. Aitgustinu* dlcil : IJiiuui moiueiiluin eU ccrlis- M. A divisioue, eo qtiod dividal lucem a lenehris.
    sinius per quadraginta vices
    lecltis solis in ccclo, el Sive dies dicli suiit a diis, quorum nomina Homani
    j.mi liora Ml< Seciindiini innuieiiluui est, qiiando quibusdum siderilius sacraverunt. Item dies dicitur
    i.His ljpidem in aquam, usqite aqua CMIll de molu, eo quod lucem el tenebras disjungal ac dividai, el
    vet ligmirn quod cadit, usque cessanl rami ejus de appellaiive diciiur dnx operum, et absentia lenebra-
    ititii. Ema io lli lituMi hemera in Craeco, diei iu
    niotu. Tenium monienluin esl indivisibile, ul Pau- ,

    Oiimia faela sunl in momenlo, id est, Laiino.


    lus dicil :

    in sumnia celeritate. Quuriuiii momeiituni est, quan-


    D. Quid primilui fuil dies aut nox?
    diu palpehne requiescuul. Quutuor momeHia unum M. Dics iiiiquc quia priuio die condidil Deus lu-
    cciit, ul Isulorus ait, el Augustinus conflrmat.
    mniuttiiii iaciunl.
    D. Si nox ante diiMit aul post diem?
    IV. De miuuio. Hieronymus revelavil Nox
    M. Diei ascribitur, ut :

    I). Mintitum unde dictum est? est eniin iniliiim diei non linis preterili , quia anie
    ,

    M. Isnlorus dreil Minutuiii dictum a miimendo,


    : c ucem Chrisli dies pra-cedebul noctem, nunc aulem
    quia duo niomenta el dwe parles lertii niomiMiti post resurrectionem Doinini nox precedil dieni.
    niiiitiuiiliir de tenebris in unoquoque die, ab nnde- D. Quot sunt jjiiiiu- diei ?
    cimo Kalendarum Aprilis, usque in duodecimuni M. Qualuor. Apud Clialdaeos ab ortu solis usque
    Kalen larum Julii. ' '
    ad orium solis. Apud ifcgyplios ah occusu solis us-
    D. Minulum quomodo dirtinilur ? que ad occasum soiis. Apud Hebrveos ab hora scxla
    M. Isidorus dillinivit dicens : Minuluin dicitur ve- usque ad lioram scxtam, quia nocicin nou computa-
    liil niinus momentum
    minus nuinerat
    ,
    sed
    qui.i , bant Hebnei. Apud Romanos a incdia nucte usque
    inajus nplet. Duo niinula et dimiilium, boc esl
    i ad inediam noctem.
    dccem inoinenia, nuum punctum faciunt. D. Dies quomodo diflinitur ?
    M. isidorus diflinivit, dicens : Dies legitimus est
    V. De punctit.
    vigintiquatuor horarum usque dies et nox spatia
    D. Puncius unde diclus esl? sui cursus ab orienle in occidemem, solis sui volu-
    • M. Isidorus oslendit, cum dixil Punctus a pun- : bilitate concludat.
    gendo dictns est, eo quod quibusdani punctionibus D Quibus modis dies dicitur?
    cerix desiguatinnis in horologiis designanlur. Pun- M. Duobus.
    ctus cst opus illorum qui horologium faciunl. Nam D. Qui sunl ?
    in fine undecimie linex punclum ponebanl. Pun- M. Dies naiuralis et dies artificialis
    ctum Gr«ce, Latine inedium, quia in inedio mundi D Dies naturalis quid est ?
    est Hicrusalem, ubi horologruin primitus factum est M. Dies legitimus, ab orlu solis, donec rursus
    cum suis punciis. Punctus auleni tres partes habet. orialur et illc dies habet viginli qualuor horas
    Qualuor puncii sunt quadraginla momenta, el uiiam in se.
    horain faciunt. D. Quot sunt divisiones diei naturalis?
    VI. De hora. ( M. Dux, id est, dies et nox. Inde Isidorns dicit
    Spaiiu diei naluralis duo sunl interdianum sciiicet :

    D. Hora, a quo nomen accepil? et iiocturniiin. Quando dicit intcrdiunuin spalium,


    M. Hora, de horo, id est sole nomen traxit. dicni signilicat nocturnuin spatium, nox est.
    *,

    I). Hora, cujus linguie est, el qiiomodo diHinilur? D. Quis ergo dcinonsirat quod dics et nox simul
    M. Hora Grsccum uomeu esl, el inlerpreialiir linis dicilur ?
    vel tempus. M. Scriptura divina ostenditur, ubi legiiur
    In
    D. Horologiuin quid est ? Lt (actum ett vespere ( hoc esl nox ) el mane dies
    M. Hora, Vmis vcl tempus; locus[f orte logos], se- unus. Tunc osicudit quod nox et dies snnul dies
    ries, vel umbra interpreuiur. Inde horoiogium, uin- nuncupanlur.
    bra vel scries, llniiimque teuiporum, quia iolioio- D. Quis esl ergo ille dies artilicialis?
    logio lempora per uinbiasmensuraniur. M. Aborlusolis usqtie atl occasuin, liies arlilicia-
    D. Quis primus invenil horolcgiurn ? lis dicitur, id est, prasentia solis super lerrain.
    M. Achaz, rex juda. Quidam eniin horologium Dnde Isidorus dicit : Dies, pr.esentia solis est, sive
    spud ncdem Quirini priinum staliiluin dicunt. Oras s super terram ; sicut unx diciiur absentia solts,
    I

    mariset fluvionun el veuimenloruiii dcimus, id ebl, id est, sol sub terrts. Piflinitio diei hifarie dividitur.
    extremilatcs sive lermiuos. Hora aulem, linis lcm- hoc esl vulgariter, id est, abustve ct naluraliter, ul ;

    poris est. est, proprie.


    D. Quomodo disce.rnitur inter in orlbographia D. Qiiomndo ergo dies naluralis el dies arlilicia-
    orM inans el lluviorum et veslimcntoriiin, el inter lis siiuul diflinilur ?
    horain leinporis ? I
    M. Isidorus diflinivit, dicens Dies geiniue appel- :

    M. Oras maris el fluviorum el vestimentorum lari sol.-t ; proprie, ab ortu solis, donec run>us oria-
    quamlo dicinius, sine aspiratione prolerlur liora ;
    tur; abusive, dies ab orlu solis, quousque ad occa-
    aiitem, hoc Mt tiitis lemporis, ctitii aspiratioue. Sex s iii o perveniat.
    hui iiiiuni quadrantem faciunl.
    j>.
    D. Quot sunt spatia arliflcialis diei?
    M. Tria.
    VII. De qnadrante
    D. Qoa
    D. Quadrans quid enl, el quomodo vocttur, vel M. Maue, mcridies et suprema.
    qiinmodo dillinitur aptid llryncos. Grxcos el Latinos •'
    D. Maue uuid est, et quomodo diiiiuiiiir, vcl
    M. Sic dillitiilnr Quailiuiis dicilur a quarla partc
    i
    quol horas bauel ?
    iincix, qui sex
    alio noininc dicilur sicilicutt, id esl, M. Manedicilur ab ortu -olis usque ad boram
    KrupuU, queni HcbiaM quailranteiii, vcro Crajci posl terliam ; meridies, ab liora pont lerliam itsqtie
    dodranlem, Lalini quadranlem vocaul. Hicilttr etiam ad horaiu auie iionaiii siiprciuu, ub hora anle no-
    ;

    1 1 quadraus iiujor, qul lialiel tres iim las, huc Ml ii.iio ad occasutu MOf.
    tisqtie

    qnui lu pars ussis Msil eniin duodecim iiiicias ha-


    ;
    D. Mane urgo quoinoilo ililinniin '
    bel. Sir. clium I qii.iilr.in
    • iu tempore sex lioraniin,
    . M. Isidoms ilillliuvit dicens Mmie lux iuslulina :

    unurtu para mi dwi naiuralia, quia quatwf qun- el pleua, el dicliun DMM
    a tiiiiui. Minuin eiimi
    orantM tinum dicm perliciunt. qui dies halicl lioras anliqui, tioiiiiiu diccliuut. Quid cniiii iiieliim luoe t
    viginli quatiioi. Propterea vctuies iiiaiium diem appelljl>jni. Ki-
    657 DE DIVISIONIBUS TEMPORUM. f.58

    a puritnfe. Sive ereo mane dicitur a tnanibus,


    licet A fando nomen accepit, potest sabbaium nominari. In
    id est diis
    ii Tiioriiin. Genliles enim aeslimabant, sabhato, in lege veteri, septimanas onera narrahan-
    quando sol eceilit, ut dii infernorum illum ad se tur. Vel si feiia a liendo dicitur, ut alii iestimant; lit
    traxissent. euini verbtim aclivum, cujus passivo fieri potest sal-
    D. Meridies quomodo difflnitur? lem sic feria nominari. In eo enim die primitus dic-
    M. Isidorus dillinivii, dicens : Meridies dicilur lum est Fiat lux llaque si prima feria, aul prima
    :

    quasi purus dies. In toto enim die nihil purius me- sabbaii dicatur, idem es(. Item qiideritur, dum dici-
    ridie. Anliqui enim merum purum dicebant. tur : Prima feria, quo sensu bic uliintur, i<t esl,
    D. Supremum quare dicitur? prima dies a feria, utlsidorus dicit. Secundum Syl-
    M. Quasi supprimendo. Tunc enim snl inclinalur vestrum papam, prima feria dicitur quasi prima dies.
    ad occasum. Il<ec ergo tria spatia arlificialis diei A fando autem feri;r nunriipatse sunt, quod sit in his
    suui, et a cursu solis lempcrantur. Mane dicitur ab nobis lemptis dictionis. id est, divino judicio vel htt-
    orlu solig usque dum sol ascenderit in allitudincm in.ino officio fari. Omnes autem bebdomadae dies,
    coeli. Meridies dicitur, quando per medium cuelum, feria- dicuntur.
    in allitudine sol currit. Supremum
    aiilcm dicilur, D. Quis ergo primum scplimanam, et dies septi-
    quando sol de altitudine
    descendit ad orcasun).
    cirli mauie composuit, et uuncupavit ?
    D. Quomodo dies habet iniiium apud Hebraeos, ei M. Deus sine dubio, qui in sex diebus omnes crea-
    Chalda:os, et ^Egyptios, et Romanos, et Persas? luras creavit, et in septimo die requievit. Hinc ipse
    M. Dies secuiidum flebraeos el Athenienses a Domitiii.i in lege dixii : Sex enim diebtts overaberis
    ,

    sexla hora diei incipit, quia Hcbr.vi secundum lunam et facies omnia opera tua ; seplimo autem die, subba-
    n
    B
    numerant; el sic coniputant quasi media die xtas tum Domini Dei tui est, non facies in eo omne opus.
    lunte comniiiietur aut acrendatur. Secundum Chal- I ii sex enim tliebus (ecit Dominus cxlum el terratn,
    daeos et Persas, ab ortu snlis incipitdies, qtiiaChal- vare omnia qum in eis sunt, et requievit die scp
    et
    dasi primum solem adorabant. Secumlum j4£gyptios liino. Dum in unoquoque die dixil Deus, Fial lux,
    <lies incipit ab occasu solis, quaudo Vesper slella specialiter vero sabbalum dicilur, co quod in dic (ut
    uriiur, quas dicitur alio nomine Luc fer, et illam diximus) septiinanx opera narrari solebanl. Sabba-
    stellam yEgyptii primuni adorabant. Secundum Ro- lum vero apud Hebraeos dicitur feria, apud Gracos
    manos et Persas, dics uaturalis est a media nocle requies, apud Latinos feria dicla est. id est, dies
    us |ue ad mediam noclem, prnpler illam aucloritatem Dominicus a liendo, quia in illo die dixil Deus. Fiat
    llieronyini, qua dixit: Quia in meilia nocte factus lux. Inde Isidorus dicit Ipse est enim primus dies
    :

    esl mundtis. et in media nocle iterum destrueiur. sxculi. In ipso antem die formala sunt eletnenta
    Dieg, sine dubio, ab initio miindi usque ad resur- iniinili, in ipso creati suut angeli, in ipso eliam
    reclionein Chrisli proecedebal noctem ; a resurrec- Chrislus resurrexil a mortuis, et in ipso die manifes-
    tione autem Christi usque ad judicitun nox prseccdit lata sunt mysleria Chrisli et Ecclesisc ad Joannem
    diem. Imle Isidorus dicit Dies autem in principio
    : evangelislaiu in Palhmos insula, sicut ille dixit, Fui
    opcrum Duniiiii a luniine habrbal exordium, ad si- in spiritu, in die Dominicn.
    guilicanduin hontinis lapsum ; nunc autem a teue-
    bris ad lucem, ut uon dics obscuretur in noclem, XI. De nocle.
    sed nox lucescat in diem, sicul scriptum esl : De te- D. Nox quid est?
    nebris lumen clarescere fecit. C M. Solis ab eniia, terrarum nnibra coudiii, donec
    Dics ergo srienliam diviux legis signilicat, nox ab occasu redeat ad exortitm.
    vero ignorantiam et caecilaicm morum, secunduin D. Unde dicla esl nox?
    prophetx dictum, Nocti assimilavi matrem tuam, M. Quod noceat aspeclus, vel negoliis humanis,
    factus est popttlus meus tanquam uon habens scien- sive qtmd iu ea fures vel lalrones noccndi aiiis oc-
    liain ; quasi dixitset, non habens lucem. Nonnuii- casionem nanciscanlur.
    quam dies prosperilalem siguificat. I). Oh quam causam facla esl nox?
    M. Pro lcinperanlia humani laboris, ul corpora
    IX. Vbi dies incipiat seu finiatur, el ubi primtts tlics
    requieni haberent, ct ul aniuislibus quibusdam solem
    steculi (ueril. non ferenlibus, vicium quajsitaudi daretur occasio.
    D. 11 bi dies naltiralis rite initium linemqne sor-
    titur?
    XII. De augmentationc cl minoratione dierum ei
    M. Diverse, serumlum variarum genlium libitum noctium per dies sinaulos.
    dies naluralis incipere dicilur. Sciendum est quod unusquisque dies el unaquae-
    D. Quomodo? qtienox in crescendo, duo momenta el duas partes
    M. Najn llebnei, Cbaldsei et Persie sequentes, terlii inomenli augeanlur. Similiter et in decres-
    juxtaprimae conditionis ordinem, diei cuisum a cendo iiiinuunlur, ita ut in tribus diehus octo mo-
    maue iuchoanles, ad mane deducunt, umbrarum vi- menta erescant, vel decrcscant in sex, sedccim :

    delicel (empus luci supponentes. At contra /Egyptii, „ momenta; in novem,


    viginli quatuor; in duodecim,
    ali occasu usque ad occasum. Porro Romani, a ine- "
    triginta duo; in quindecim, quadraginta, i.l est, ho-
    dio noclis in mediuin umbne, el Albeuienses a me- ram integram ; quadragiuta cuim momenta horatti
    ridie in meridiem ilies suos computare maluerunt. faciunl.
    D. Quo sane in ioco primus dies s.eeuil exsiitil? Quare si nosse desi.Ieras augtnentuin solare quo-
    M. Qttinia decima Kalendarum Aprilium. quo vi- modo crescunl dies el lux, et quomodo diniinuilur
    delicetdie luceiu formalam primilus credimus, el sic nox et lenebrae, ei quantum in unoquoque mense
    tres illos dies primosabsque ullis horarum dimensio- crescil, ita diligeuter sludioseque iitvestigandum est.
    nibus, ut poie nonduin factis sideribus cucurrise; Scies enim quod in unoquoque die sole ascendenlu
    quarto demum die, hoc est duodecimo Kaleudariim per singulos dies duo inomeula et dimidium et scxla
    Aprilium, sol et sidera condita sunt, ui essent in si- p.-.rs moinenti, minuilur de tencbris, et augetur ii>
    gna et lempora el dies et annos. lumine. Simititer et decrescendo minuuntiir, et tic
    per tres dies, octo momenta ; per sex, sedtscuii ; per
    X. De [eria.
    duodecim, irigiuta duo. Per quindecim aulem dies
    Feria enim a fando nomen accrpit. Et dicitur fe- et quinque horas, sole ascendenle, una hora crescit.
    ria quasi faria, id esl iiomen quod est feria. A se- Per triginta vero dies et decem lioras, duae horae ac-
    cunda persona, quae esl faris, vel quia prima per- crcscunl, hoc est octoginta momenta. Et ila in no-
    sona caret, derivatur. Feria, consuetudine dicitur. uaginla diebns et ttna die et scx horis, id est, a sol-
    Feriae euim et scalae, scopae, quadriga:, Theboe, plu- slilio tiiemali usque ad asquinobtittm vernale, ducenta
    rali numero fiunt. Itaque feria (ut supra dixi) dutu a quadraginla momenta, hoc est sex horse crescunt
    :

    HE D E Vl!N. OPKR. PAKS I. SF.CT. II. - DIDASCALICA SPUKIA ET DUHIA. 660


    Simili modo et siinili incremcnto inonienlni imi per .\ illi> pctebat ROIO linleaniiiia, uleo el COfl et aqua in-
    singulus ilies Jiio nioiiieiiia et diite partM momontl tiin et iioei.i. (luiid euin lactum vssel, dixil ut in-
    1,1

    peralm., IrOt menses nb ieqtiitioclio Yernali usqite atl vnlvissent u de illis liiiieamiiiibus , ei igni incend.is-
    soliUtlnm avlivum eracnnl duconn quadraginla senl, el duos glariios calefaetos el ardeules sibi
    ilmmeiila, iri mI
    gei lione ; et iln n snlslllio liie-
    ali.e dari pnsiulavil, el postea aseendit super niuriim, et
    inali wquead tohliiiura ssiivum periex menseo, id dixiiad Roraanos, ut eura ille levassei se superinu-
    esl, per ilies leniinn ocmgima duos, ei Itoras dtio- 111111, et clamnssel quasi deus, illi tolis porlis aperlis

    decim, irl est, iliniiriiiiin dicm naiuralein, CreSGUnt riusscrit siiper hoites, el lialierent victoriam. El ita
    quadraginla et ocloginta mumenta, ii) eat, duodedm factum est. Romani perrerunt victoriam, occisis ini-
    hor#, t| iitbns ari illas sex horas 110* ruerunt iu die mieis et fugalis. Janus vcro igne consumplus esl.
    sulsliliali hiomali ailile ; liiinl kiiiiiiI ileeein ol oclo i.io-iii posl morteui suam Koinaui quasi deum ado-

    I11 1 «\ in die solslitiali testivo, et sex hoiae in nocte. raverun), et lecerunt ei lempliim magnuiu in Reina,
    quod ex nomine J.mi, Janiculum vocaveruni, centiiin
    XIIJ. De liebdomada. porlM liaheus, ct in illo lemplo Jani formam a?ream
    Hehdomnria est septem dierum cnrsua, et a sep- feceiunt, duas facies liabeulem inde diclus esl Ja-
    :

    lenario numero nnmen acccpit naui helidomaria ;


    nus lnlio s, ct ex una parle ct ex una facie viri ado-
    Crjece, seplimana diciiur Laline, eo i|tind geptem rabanl etiin ;.ex allera vero facie, leiiiin* adorabaul;
    manes, itl est sepic:n dies in sc eomplcclaiur. iudeqiie mensem Jaiium vocaveruol bicipitis dei,
    respicienlein irans.icii anni linem, ac prospicienteih
    XIV. Dc mentibus. futiiri u 11 11 1 principiuni ilem Jauus ex re diciltir, eo
    :

    •* qtiod sit janua anni, lioc est principiiim, quia sicut


    I.egimiis ctiam ante diluvium nienses fuisse noini
    liomo "nigeditur pcr uslium, ila anni ingrediuntur
    natos, ut Isidorus dicit. In sancta Scriptura ostendi-
    per islum Jnnuaiiiim.
    lurqttod duudecim mensibus annus fuisset nomina-
    tus ante diluvium. Sic eniin in Genesi legimus XVI. De iiwii.ii' Februario.
    Aqua atitejn minuebatur us<;ue ad duoriceiuiitm raen-
    i-em, primo enim die mensis appanteruni cacumina Hebra?o Sabalh, apud .Egyplios Mechir vel Me-
    I11

    ihi, apud Macedones Periilios, in Grffico Februarios,


    montiuin. Et illos menses secundum luuam coiupu-
    labant Hebr&i, et sic semper fa< iiint. in Latino Februarius.

    D. Qui primi menses solares inveiierunt? D. Februarius, qtiibus modis nomen acceuil?
    M. Ut Isidorus dieil Agyplii propter lume ve-
    :
    M. Duobus, hoc est sub idolo et re. Suh idolo,
    lociorem cursum, el ue error ex compuialionis ve- hoc est a Februo deu. Inde Macrobius dicit Numa :

    Jocilate accidissel, solis eursn mense.s adinvenerunl, 1'ompilius secundummensem Fcbruarium nominavit,
    quia lardior sol s niolus facilius poterat compre- et dedicavit Februo deo, qui alio nomine Pluton di-
    liendi, citur, qui luslrationuin pntens esse apud genliles

    D. Quis priinus invenil inensem apud Hebneos et credebatur. Lustrari in eo mense civitatem Komam
    Cr#cos et Latinos ? neeesse eral, quo statula justa, hoc est sacrilicia diis
    M. Moses apud llcbra?os, Arcad?s apud Gra?cos, iiianibus solverentur. Sive Februarius diclus est a

    Romulus apml Komanos. le, hoc esl a febribus acris Lupercorum. Lupervi
    (1 In quo numero invenli stint menses apiid He- eniio et Lurcones, duat? gentes simt in Orienle. qui
    r

    br«eo- et Cixcos el Latinos?


    >
    post immundiiias totius anni lavabant corpora sua
    111 quoriam Incu qni inter illos est, et feliiieitabaiiL,
    M. In duodenario. Menses autem aniiqui difllnie-
    cuni, quanriiu luna zodiacum circulum perdncit, An- el sicut tradidil genlilitas lunc nititabanl liguras. Et
    1 qua aulem gcntilitas, mensibus nomina quxdatn ex
    quia in Februano men e hoc faciebant, ct lavabant
    dussuis, qtuedam ex causis imposuil. se. et deinde lebricilabant, Februarius, a lavalione

    Mcnsis dicitur a luna, quae Gnero sermone mene vel a lavacio dictus est, Hinc scriptuin est Februm :

    dieilur nam et apuri eos menses vncantur nienes qiioddam bnbebaiit gentllM, htic esl lavacrum, et sic
    ; ;

    sicul et apud Hebia?os (llieronymo teste) luna, quo- accepit iioiiien liic mensis a re- Februarius, a febri,
    niam iare noiiiinant, mensibus iioinen dedit. Mensis hoc est a frigore, propler frigidum tempus ipsius
    et ad solem et ari limam perlinel, sed magis ad lu- mensis.
    nam, ideoquc rectius difliniendum, quod inensis sit
    XVII. De mense ilartio.
    luininis lunaris circuilus, ac redinlegraiio de nova
    nd novam. Sularis atttem mensis digressio solis est, Adar iu llebr%o, Plianienolhapud .1" ;\ piios, Distros :

    per duodecimam partem lodiaci, id esl, signiferi apud Macedones, Mariios in Crseco, Martius in La-
    <irculi, qu;r iriginta diebus, el ricccm semis horis lino. nomen accepit, sub idolo
    Marlins dnobtis inodis
    iinplelur, viginti riuabus videlicel horis ac dimidia, el sub re. Sub
    hoc esl a Marte, patre Koiiiuli
    idolo,
    lunari mense prodnctier. Luna veru Iribus iiomini- iiomiualus esl. Inde Macrubius dixit ftomulus pri- :

    bus nuncupatur apud ilebrxos, iare, lavana, mavori : iinoii anni mensem Marlium eonstituil el nominavil,
    iare vocattir a mimero dierum mensis, lavana a can- ei genitort suo Marii dedii avtt. Quem menseni anni
    didilale, raavors a defeelu, qiua delicit singulis quis- " primuui fuisse apud autiquos Komanos, vel ex hoc
    que mensibus. maxime probatur, quia ex ipso Quiulilia ei Sexlilis,
    et ORtori menses sequenles, per ordinem numeraii-
    XV. Demense Januario. lur; el in illo inense. rlomani veetigalia colloeabaul.
    apud .Egyptios Tibi, vel Ti-
    In lleln.vo Thahelh, Item Isidorus dicil Mariius a|ipelblus esi propler
    :

    dechi; apud Maeedones Etdriinos vel Elhinios apud Murteiii, Romanai genns auetorem. Iieni Martius a
    ;

    l.i.i cos, Januarios apuri 1 alinos, Januariiis. J.mua-


    :
    re noiiien aCcepit, hoc cst n inaiilois uam el eo .

    rium priinum N11111.1 Pompiliiisniutciipav t, elpriiiitiin lempme cuneta, anniiaiilia leir;e imres desideranl.
    mcnsem anui eisfl COmUiluit, atque illiun riiis superis ad cuneuinbeoili volupialeio. Ki inensis uovoruiu fru-
    dedicavil. Janiiarius autcm diiobus modis noiiicn ac- gum appellaiiu
    cepit, hoc cst ex iriolo, cl re. v idolo, hnc est ex I
    XVIII. De HMNM .tfoi/i.
    Jano bifroule rege Fpirolaroiii, ipii (ugattH ei pro-
    jectm de sua palria venil ad Koni.icns, apml ioi Nisan in HobrteOi Pliariiiullii apnd yEgyptins. apud
    exsul elfeelus. Cootigll aulein ul gens niiilla barha- Maeerlones Xanlicos ApriliM iu Grcco, Aprilis in
    .

    roruin Koinain obiedimt F.ral anlem Janus ille hn- Ijilino.


    mo ingeniosus, qui dedil consiliuin Kumaiiis ipm- I). Aprilis qitibos iiuilis dieiloi ?
    iniiil,. pnliiisse.nl urbcm liberare ab illa oligirimne ,
    M. Iliiobos. bOOMl Sllb id.ilo et mi|i re S1U1 idoln.
    ila l.ioirii, si Kom.ini post moikeiii -uaiu illuin ado- » Yeoeie miiie t oe.r. Aplimp eonu l.iarv spuoii
    rarent quasi druni H e. aulem illis pruniiurntibtis, iniHiprclatui, undd Venuturia credilor, iiu.* Aphri-
    :

    661 DE DIVISIONIBUS TEMPOHUM. 66*

    lis, vel Aphronis, apud Graecos nominatur. Sive A M. Ab OctavianoCassare Atigusto ioperatore, qui
    Aprilis a re nomiiialiir, boc esi ab aperiendo, Apri- in Kalendis mensis Augusli vicit Antoniuin, de re-
    lig quasi aperilis denominalur. Ante Aprilem enim gno contendeutero, el Cleopalram reginaiu jF.gypti,
    menseiu, trisie et obscurum fit ccelum, el nub bus uxorem Antonii, et auxilia el exercilum Anlonio at-
    obductum el obteelum, et aer lenebrosus. el mare ferentem. Hos duos vicil Caesar Augustus. in una die
    navigiisobcludiiur. Terrae etiam ipsae, aul aqua, aul KnJendarum Augusti, cl pnsteai Caesar prineipalum
    pruiiia, aul nivibus, aut nuliibus tegunlur : eaque habuit totius inundi. Sic Augti»tus a noiniue August)
    oinnia verno tempore, boc est mense Aprili, iipe- diclus, qui eo mense prinium consulatum iniit, et
    riuutur. Ccclum euim serenum fugaiis nubibus, usi- tres triumphos urbi intiilii. Deinde Augusltis a po-
    bus homanis aperitur, et mare navigiis, et terra al- pulo Romano appellatiis est, el in suum honorem
    que arbores aperiunt se in germen atqne in flores. mensis Auguslu* vnratus esl, nt sua memoria esset
    Pro bls omnibus causis, mensem Aprilem dici inerilo in lempore. Nam ille mensis antea apurt Romanos
    credendum est quasi aperilem. Hoc enim tempore Sexlilis dictns est, eo quod sextus inensis srt a Mar-
    cuncta florescunt. tio. Deinde dicit Macrobius, Auguslus antea Settilis
    vocabatur, donec honori Augusti ex senaiusconsulto
    XIX. De m nse Maio. Augustus dictus cst.
    larus in Hebraeo, Pacho, vel Paon apud /Egypiios,
    XXIII. De mense Septembri,
    Artemisius apud Macedones, Maios in Graeco, Maius
    in Lalino. Elul in Hebraen, Tooth apud iLgyptios, Gorpeos
    D. Quibus modis diciiur Maius?
    U apud Macedones, Septembrios in Crscco, Sept nther
    M. Duobus, hoc est sub idolo et snb re. Sub idolo in Latino. Seplember a numero noinen accepit, eo
    Maius dicius est, a Maio deo apnd paganos, qui dio- quod septimus iuiber sit a Marlio, quia Martiusquon-
    tus esl Jovis. lude Macrobius dicil Apud Tuscula-
    : dam piimus mensis liiit apud Romanos, tempo e
    nos deus Maius vocabatur, qui est Jupiler, a ruagiii- sc licet Romuli et ab illo alii menses nominantur,
    ;

    tudine scilicet et majestate dictus. Zingius autem cx nominibus numeri qiieiiiadinoduin el Quintilis,
    :

    Maiuin meiisem nominalum putat a Maia, quam Vul- <o quod qnintus sit a Martio. Sic Sexlilis el Seplem-
    cani uxorem dicit, hoc esl, malrem Mercurii. Inde ber a Martio nnmerantur.
    ln Kalendis Maii, huic deae Maiae sacriflcahant, ct in
    hoc mense Maio mercatores omnes Maiae pariier el XXIV. De mense Octobri.
    Mercurio sacrificabant. Mercurius eniin deus est ' Theseri in Hehraeo, Paopi apud jEgyplios, Hyper-
    negoliatorum ; unde etiam dicitur Mercurius, quasi boreteos apud Macedones, Oelimbrios in Grascu,
    mercium curius, id i si, procurator mercium. Sicut Ociober in Latino. Oclober dicitur, eo quod octavus
    Maius a re dicitur, hoc est, a majoribus Romanoruui. sil inilicr a Martio. El hic mensis in p incipio anni
    llinc Macrobius dicit : Romulus Maiuin mensem ler-
    ponitur apud Orieulales.
    tium esse posuit. Postquam enim populum Roma-
    num divisit iu duas partes, hoc est in majores mino- XXV. Demense Novembri.
    resque constituit, ut altera pars consilio, hoc est
    Maresvan in Hehraeo , Aihir apud jEgyplios, Dios
    majores, altera vero, hoc esl juniores, rempublicam
    apud Macedones, Novimbrios in Graeco," November
    Add. arniisj tuerelur deiude in bonorem utriusqiie
    ,
    |
    p in Latino. Novemb r autein propi ri^a dicitur, eo
    partis huuc Maium mensem , sequeiilenique Jiinium,
    quod nonus imher sit a Martio.
    vocavit.
    XXVI. De mense Decembd.
    XX. De meme Junio.
    Casleu apud Hebrxos, Chiacbi apud £
    gyptios,
    Sivari vel Siban in Hebraeo, Pauni apnd iEgyplios, Apileos apud Macedones, Decembrios in Graeco, De-
    Deseos apud Jllacedones, Junios in Graeco, Juiiius in cember iu Lniino. December a numero nomen acce-
    Latluo. pit, eo qund a mense Martio decimus sit imber. Et
    D. Quibus roodis dititur Jun us? bic mensis in principio anni ponilur apud Macedones.
    M. Duobus, hoc est sub idolo, et sub re. Sub
    idolo, hoc est a Junone lili.i Salurni, qnae apnd Gen- X X VII. De tribus dierum nomi ibusin annaticompulo.
    tiles quasi dea adorabatur, et a sun nornine Juniiim Kalendo7, lrlus, Nonrn.
    mensem vocaverunt. lnde Macrobius dicil Junius :
    Romulus cmn ingenio acri quidem, sed agresti es-
    apuil Latjnos, antea Junonius, ab Junone vocalus est.
    set, siatiiin proprii ordinaret imperii, imtiiim cujus-
    Postea, detritisquibiisdam litteris, hocest u el o, ex
    que mcnMS ex illo snmebat die quo novam lunam
    Juuonio, Junius dictus esl, nani el templuni Juuoni
    cnnligisset videri; quia non conlinuo evenit ut eo-
    iit Kalendis Junii dicalum esl. Alii putaverunt Ju-
    dem semper die appareat, sed modo tarditts, inodo
    iiium mensem ah Junio Bruto nomiuatuni, qui pri-
    celerius, certis ex causis videri solet. Conlijjii ergo
    nius in urbe Roma consul factusest. Sive Junius a
    iit cum tardius apparuerit, proecedenti metisi plores
    re diciiur, hoc est a junioribus Romanotum, qui ar-
    dits, aut cum eelerius pauciores darenlur, et singu-
    mis defendebanl rempublicam. Inde Macrobiiis dicil
    lis quitmsqne mensibus perpetuam numeri legem
    Juuius Maium sequilur, ex parte populi noniinalus.
    pr mus casus addixil : atqtic sic factuni est ul alii

    XXI. De mense Julio. t iginta et unum, al undclriginta snrtirentur dies.


    i

    Oinnibus tamen mensibtts a die Nonarum, id esr.


    Tamiil, sive Tani, in lle.braeo, Epiphi apud jEgyp-
    npno die, reprxsentari placuit, et inter Idus ac se-
    lios, Panemos apud Macedones, Julios 111 Graeco, Ju-
    quenles Kalendas constiiutum est, s decim dies esso
    lius in Latino.
    numerandos. Ideo mensis uberior duos illos dies,
    D. Julius uude nomen accepil?
    quibus atigehatiir, imer Kalendas suas et Nooas lia-
    M. A quodam imperalore, hoc est a Julio C«s&re,
    tiebat, atque hinc aliis quintus a Kalendis dies, aliis
    quia iti quarto Idus Julii nien-is crealus esl Caius Ju-
    septimus nonas facit.
    lius Caesar, qui primus arripuil irnperium apud Ro-
    His ergo temporibus poniitici minofi haec provi
    nianos. Deinde propler suum honorein de suo no-
    deniia delegab.itur, ut novae lunae primum observaret
    mine Julius mensis dictus est. Nam anlea Quintilis
    aspeciuin, visamque regi sacriliculo numiaret. Itaque
    vocabaiur.
    sacriflcio a rege el ininore poniiltce celebralo, id esi
    XXII. De mense Augusto. pontifex calata, id est vocata, in Capitolium plebe.
    juxta curiam Calabram, qitae casae Romuli proxima
    Tamni Mesor vel Mesori apud /Lgyp-
    in tlebraao, erat, quot dies a Kalendis ad Nonas superesscnt pro
    tios, Loos vel Lor apud Macedones, Au^ustos in nuniiabal, el quinlanas quidem, qtiarum posl Kalen-
    Gracco, Augusius in Laiinp. das, qimrto Nonarum inilium esl, dicte qtiinquies
    D. Augustus unde nomen aotepit? verbo Cnlo : sepiimanas vero, qtrarum post Kalen-
    ;

    663 RED.-F. VEN. O-PHI. PARS I. SECl . II. - DIDASCALICA SPURIA ET DURIA.
    it js, '
    cxto Noii.niim iniliurn est, repetitio sepiies eo -

    A llaque deeem dies nbservationi veleii superadjecii,


    dem verliu |irj-iln -i-ti Verlmni aulein c:ilo (jr-i-cuill
    ii. ul aninini irecenii sexaginta quinque dies, quihtis sol
    esl, id esl vocn, el hiinc d ein qni ex lu d ebus qui. zodiacum lusir.it, ellieercnt ; et ut nec quadrans
    ralarcnlur, |n iiiiinii esset, pl.n-un K.ili
    vocari.
    inl .> deessei, siaiuii quarlo <|unque anno sacrdotes , qui
    Hinr et ipsi CnritB .nl 'i ii.i iii voc.iliaiilnr, lalalna, vel pr.<-i lant ntensibtis ae diehus, unuin intercal.irem
    classis iiniiiiTi accepil, qund nmnis in exin populns iliitn, eo seilicet inense ac loco, quo etiam apud ve-

    voi -irrlnr. I.leo anloin lilinor ponllfex dii" qui .id teres mensis iniercaluliatur, id est anle ullimos Fe-
    Nottas superessenl calando prodebat, quod post no- bruarii inensis dies, idi|tte bis6exlum censuil nomi-
    iiiiiu lunaui oporlehal ntmai uin die populares, qui nanduii). Dies aulein deccm, quod ab eo additos
    in at-r .int, confluere in urliein, Bccepluros causss diximns, liac ordinaiione tlislribuit.
    ivi-i.iriuu a reRe sacrorum, seilurosque quid esset eo In Januaritiin, el Sexiilcm, et Deccinbrem, binns
    mcnsc r.irieuduin Umle quidfim liiuc Nunas SBSti- dies iiiscroit.
    inaut dicias, quasi novat initium observaiionis, vel In Aprilem aulem, Junium, Sepicmbrcm, Novem-
    quod ab eo die usque ad litns, oelo dies com|iulen- hrerit, singulos.
    lur. Idus autem vocamr dies, qui dividit inensein. Feliruario aulem diem nnn addidit, ne deorum
    Iduare enim FJrusca lingua dividere. csl. Unde viHua, inleiiiiiini religio itiiniularetur.
    quasi valde, idun, id est valde divi a ; aut ui quidani ,
    Ki M.niio, Main, Qnintili, Octobri, pristinum ser-
    vnlu l) vidua. id est » virn divisa. Nomiiillis lanien vavit siaiiiin, quod satis pleno erant numero, id est
    placet, ldusdicUs vocabuln C.r*co, nempe a specie, triginta uniim. ldeo elscpiimanas habent nouas, sic-
    qiias apnd illes idea voratur, quod cn die plenani ut Nttiiia consliluit.
    speciem luna denionstret. B J.tntiarius auiem, Scxtilis, December, tiuibus Cx-
    Ilaque Itomulus la annuam ordinavit dimensio- sai binos dies addidit, licet Iriginla et ununi hahere
    nein. ut aiinus de em mensium, dierum trerenturum po9t C.esarein cocperint, quintanas habent Nonas
    quatu r baberelur, mensesque ila disposuit, ul qua- ct posi Idus, novemdecim dies a sequcntes Kalcn- I

    tuor ex liis Iricenos et singulos, sex vero tricenos das compi tantur quia Cnesar quns addidil dies, ne
    :

    haberent dies. Sed cum is numeriis neque sol s, ne- que ante Nonas, neque ante Idus inserere voluit, ne
    que lunas rationibus conveuiret, nonnntii|uam usu Nonarum aul Iduuin religinnem quae statuto crat die,
    veniebat ut rrigus anni a-stivis mensibus, et contra, nnvclla comuutatinne corrumperet : sed nec posi
    cslor hiemalibus prov. niret. Sed secutus Nutna , Id .s mox voluit inserere, ne feri.irum qunruinque
    quasi bunc oninem ablalurus errorem, in trccentos viularctur indiclio, scd peraciis cujusque mensis fe-
    quiuquaginta quatuor dies, quibus duodecim lunae riis l.it tini diebus advenis fecit, et Januario quidem
    curstis conlici credidii, anntimextendit. Hisquequin- quattior Kalcndas, et tres Kalendas Fehruario deilit.
    qnagint.t diebus a se addilis, adjeeit alios sex, demp- Aprili sex Kalendas Maii, Junio ires Kalendas Julii,
    los ex illissex mensibus, qui triginla babebant dies, Augusto qu.uuor Kalcndas, et tres Kalendas Septem-
    id est de singulis siugulos, factosqtie quinquaginta bris. Seplembri tres Kalendas Octobris, Novembri
    et sex dies in duos novos menses pari ratione divi- ires Kalendas Decembris. Decembri qualuorKalen-
    sit, ac. de doobus priorem Januarium nuncupavii, das, el Ires Kalendas Januarii.
    primumque anni esse voluit, tanquam bicipilis dei Ita auteui factum est ut cum omnes menscs hi,
    menscm respicieniem ac prospicientem transacti
    , quibus dies addidit, ante hanc ordinalionem habttis-
    anni linem fulurique principia. Secundum dicavil £ sent mensis sequentis Kalendas ad decimum septi-
    Februo deo, qui luslrationurn polens credebatur, a mum revertentes : posiea ex augmento additorum
    quo et Februat iuni vocavii. statuitque co mense lus- dierum, hi qui duus acceperunt, ad decimum no
    Irari civiiatem, ul justa diis manihus solverenlur. nutn qui vero unum, ad decin um octavum hahc
    :

    Pauio post Iionorem imparis numeri, unum adje-


    in rent rediium Kalendnrum.
    cit diem, quem Januario dedil, ut tam in annoquam
    XKVIH. Homuli menses.
    in singulis iiiensibus, uiirier unum Februarium, im-
    par numerus servareiur. N am quia dut>decim menses I Mariius.
    si singtdi aut pari aut impari nutnero conipul-aren- 1 Aprilis.
    tur, consummatiouem parem facerent, unius pari 5 Vlaius.
    numero adjectus, universam putationetn itnpaietn » Junius.
    fecii. 5 Quintilis.
    Januarius igilur, Aprilis, Junius, Sextilis, Septein- 6 Sexlilis.
    ber, November, December, viginti novem oenseban- 7 September
    tur diebtis, el quintanas Nonas habehant, ac post 8 Ociober.
    Idus in omnibus ad decimum sepiimum Kalendas 9 November.
    coinpuiabantur. 10 December.
    Martins vern, Maius, Quinlilis ct October, dies l'tnc aulem. uldunniis, fueitint solttnmiodo men
    triginta unum possidebant. Nonae iu his septimano- ses deeeln.
    erant, similiterque pnst Idus sepleindeeim dies in
    singulis usque ad seqttenies Kalendas roinpula
    rj WIA Nuiiia! iiunsa.

    hantur. 1 Jnnnariiis.

    Solus Febriiarius viginti oclo relinuit tlies, quasi 2 Februanus.


    inferis et diminutio et par numerus conveniret. 3 MhiHiis.
    Igllur lioc modu a Numa ordinalo aiioo, qiiia ad- 4 Aprilis.

    huc ad perfecium anni iiumeruiii aliqui deerant dies, 5 M.inis

    maxima pnst aliquantus annns horuiu tiegligenliu in <> Junius.


    supputatione temporuin confusio oriehatur. Quam 7 Qinnlilis.
    lieet uiultis et varie inlercalalis diebus aliquatenus S Sexlilis.
    eiiiciiilar.ni, iiull.nn tatiieii tei l.tin auni dimensioneni 9 Sepleitiber.
    ad pnjleros Uaiisiniseruiil. Ilaque faclum esl ut sictit 10 October.
    Srecedenlis rtomuli sequens Numa diiiieiisioiieiu anni 11 Novemher.
    eslruxil, ila quuquo praecedentis Niiintu ordiualio- IJ lltseeniliei

    ueiu sequens Caitts Ctcsar, ut pole adhuc iuconslaii- Yiliose oulem Quinlilis el Suiilis, qui uon jam
    tem
    guem
    el vagain rcprelieoderet, el leprehensam ad un-
    enicndaret.
    quinius aui sexius, tepllmus el uc(avu<
    seil i<ie n
    raitl, ii. iin. -n relinuei iint Qnonini slleruin Caius
    Ergo Caius Agyplios, adnumeruin
    C-etar, ninlatus C*s»e suo noinintt, id esi Jiiliuni appellavii Vxiill i

    solis, qui diebus trerenlis sexaginta quinque n qua- in viii.i tisi|iie id uuneralorem Aivgnsimn pei
    dranle cursuui conlictL, annum dirijeie coniendii rtlllle, a t|Uu mensis ille AugllStUS esl JppelNlus
    ;

    665 »E ARITIIMETICIS PROPOSITIONITIUS. 666

    DE ARITHMETICIS PROPOSITIONIBUS.
    Dkinatio nurneri ob aliquo in animo concepti. A triplicalur el semel dividilur; quaproptor in hac no-
    venarius quaternarium, nulla vero binanum siirni-
    ; Quomodo numerus a qnolibet animo conccptus, "
    ficat.
    quis sit, pnssit agnosci. Assninaturnutnprus quilibet
    Item aliter.
    ac triplicetur. Triplicatus, divid.itur in duas partes,
    et si ambae xquales exstiterint, qualcm volueris Qunmodo diviiiandum sit qua feria septimanajqiii-
    absque ulla dilferen ia iteruni triplicahis. Quod si libethomo quamlibcl rem tecisset. Quicunque iiti-
    inaequales fuerint, quae major fuerit triplicetur. Quo- niernm ciijiisque feriae mimen coniinenlem anirno
    liesque in ea postquam triplicaUt Tuerit 9 inve iri conceperil, primo debet duplicare, deinde ilii nu-
    possint, considerentur. Quia quolies 9 habuerit, lo- mero duplicato quinque adjungere, ipsainquc sum-
    t es 2 sumendi sunt. Observandum est aulem ut inam quaj de his collecta est qumquies inultiplicare.
    possint postquam numerns triplicatur et divisus est, deinde lolum decies ducere, postea ex toto 2 in[-
    ilerumque medietas fuerii triplicata, et de novenario lere, ethoc qtiod remanct pio leriao numero leneie :
    tuerit interrogalum, hoceliam adjungatur, si aliquid ut, verbi gratia, si dc prima fena ratio haheatur,
    supra unum vel duos vel quol fuerint novenarius re- jj
    unum duplicelur, fiunt 2; his 5 adjunginiur, liunt 7 ;
    mansissel. Quia si aliquid remansisset, septem fuc- qui 7 quinquies inulliplicali fiunt 35; qui 35 decies
    runl; et de his unus sumendus est, hisque in sum- diicti liunt 350 ; de quibus si 250 de totius summae
    mam redactis pronunliandus numerus, qui primus colleciioue auferantur, el quot centenarii remanse-
    fuerat menle conceptus verbi gialia, si duo fuerini
    : runt diligenter consideretur, quia, sicut pr*dicluin
    animo concepli, cum tripllcabuntur, 6 laciunt ; 6 est, semel centeni primam feriam signilicant bis :

    divisi in 3 et 5 resolvuniur, 3 vero triplicati, 9 ian- centeni, secondam ; ter centeni, terliain ; quaier cen-
    tum efficiunt, nec remanet aliquid. Ergo 2 fuerunt leni, quartam ; quiiiquies centenl, quintam, sexies
    qui primi menle comprehensi sunt. Et ideo in omni c.enteni, sextam; septies cenleni, septimam. Item si
    bujus suppntalionis ralione, novenariusduos scmpcr de secunda feria ratio habealur, 2duplicenlur, llunt
    significai, et genarius unum. Sciendumque quod oin- 4. His 5 adjungan ur, lluni 9. Qui 9 quinquies mul-
    nis impar nuinerus qui assumptus fueril el ordine tiplicali, 45 ; deciesducti, fiunt 450; de his tolle 2 0,
    quo prsedietum esl triplicatus atque divisus, in sena- remanenl 200, qui secondain feriam signilieanl. Si
    rinm terminatur. Par vero numerus in novenarium, de lertia feria ratio babeatur, 3 duplicentur, liunt 6
    quia unitas secundum suprsdictum inodum triplicatn his 5 adjunganliir. liunt II qui 11 quinquies multi-
    :

    alque divisa, senar um procrcat. Binarius vero nu- 55; qui 55 decies ducii, liunt 550; de his
    plicali,
    merus simili inodo (riplicalus atqtie divisus, novena- tolle 250,.remanenl 300, qui lerliam feriam signifl-
    rium. Quia hi duo nuineri idein umis ct duo, pari- canl. Si dc quarta feria ratio quieriiiir, 4 dnp icen-
    latis et impariialis dicuntur esse principia. lur, liunt ii; bis 7 adjungantur, fiunl 15, qui!5
    quiiiquias multipilcali liunt 76, qui 75 decies ducti
    Item aliler. ** liunt 750 de his lolle 250, reinanent 500, aui quin-
    ;

    Assumitur numerus quilibct ac Iriplicalur Iripli- :


    '.am feriam signilicanl. Si de sexta feria raiio inqui-
    celur, dividalur in duas partes, el lunc i'le qui nu- riiur,6duplicentur, liunt 12: his5adjungantur, liunt
    merum mente concepit, interrogetur si ipsius nu- 17; qui Uquiiquies inultiplicali iinnt 85; qui 85
    meri sil sequa divisio quod si pares ambas esse
    ;
    decies ducli fiunt 850 de his loile 250, remanent
    ,

    partes responderit, nihil stimaiur si autem impares;


    600, qui sextani feriam sigoificent. Si dc septima
    esse dixerit, unum sumaiur in hac prima divisione feria ralio iiiquirilur, 7 duplicentur, liunl 14; his S
    ad memoriam divinantis. Aique iterum una pars di adjungantur, titiut 19 : qui 19 quinquies multiplicali
    visionis quando ambae ajquales fuerint, alisque difle- fiunt 95, qui 95 decies dticti liunl 950; de his tolle
    rentia iriplicelur. Si vero impares fuerint, major 2 >0, remanetit 700, qui septiinam feriam signilicanl.
    pars triplicanda est, alque dividenda, sieut superius, Si huic nuniero aninium luum dil genler cominenda-
    in duas partes. Iterumque interrogandum sieequalis veris, omnes fcrias absque errore explorare poteris.
    aut insequalis sit facta uivisio. Et si asqualis quidem
    llem aliud argumcntum.
    facia est, nihil sumendum est. Si auleni iua qualis,
    duo sumendi sunt in secunda divisinne. Et si in me- Verum cum vero facit verum. Minus cum vero
    dielale divisionis asqua is fuit, absque ulla partium facit veriim. Verum cum miniis facit minus. Minus
    dilierentia, qui noveuarii contineanlur, interrogan- cuni minus facit minus. Verum essentiam ininiis ni-
    duni. Quod si ineequalis fuit, in niajori parte qu%- hil siguilicat. Pone sunimam nunieri, quam volueris,
    rendum est ; quotquot novenarii in ea inveniuntur, in veri, hoc est essenlix nomine, et pone aliam
    tot quaieroos divinator sumere debet, ut, verbi gra- u sunimnm cujus volueris numeri ad adverbium quod
    lia, si sex fuerinl menle concepli, cum triplicati ininiis dicitur,nominequod nihilum signilicare dixi,
    tuerinl, 18 faciunt ; 18 divisi in 9 et 9 pariiunlur. Et et confer illas duas sumuias. Quse major fuerit, vin-
    quia xqualis esl divisio, nihil ibi sumen lum est. cil minorein. ct consumit eam juxta magnitudinem
    Novem iterum quae esl medietas hujus divisionis, quaniitalis suac : ut, verbi gratia, si jungantur duse
    triplicali laciunt 27 ; 27 divisi in 13 et 14 resolvun- suinmaB numerorum, unaque veri nomine, id est es-
    tur; et quia isia est secunda divisio et insequa, duo sentiie appellata sil, ut sunt 7, alia qu* minus ad-
    snmendi sunt, cum in majori parle ipsius divisioms, verbii nomine voceiur, nt sunt 3 ; hse du« summx
    hoc est in 14, quserendum est quoiies 9 possint in- numero sibi coliala?, hoc est essenlis et non essenlis,
    veniri, 14 semel 9 sunt, de his 9 4 a divinante col- quia major est suinma veri qnam illius quae dicilur
    ligendi sunt, qui duobu; qui in secunda divisione col- minus sicul plus sunl 7 quam 3 minus, si non iiih-
    :

    iecti sunt adjuncti, 6 faciunt : senarius ergo nume- jori parte quam vincere potesl hoc 4, valet enim 3
    rus priinus nienie compreheiisus est. Et lioc in hac minus, et 7 reinanenl 4, simihler si junganiuro veri
    oratiouc notandum est, quod si ambae divisiones pa- iiomine, et 7 miuns, quia major est mhili quam es-
    ritati responderint, nihil ex his sumendum esl; si sentiee suinma, vincil sepienarius non existens ter-
    secunda, duo sumendi sunt, noveuarius vero qua- narium subsislentem, et cousumil eum sua non cs-
    lernarii signiftcationem continet. Quod idco in hac seniia, et remanenl de ipso sibi 4 numeri non exi-
    supputstione aliter quam in superiori accidcre vide- stenles; el hoc esl quod dicilur, junge 3et 7 minus,
    tur lraec bis Iriplicatur et bis dividitur, il!a vero bis
    . faciunt k nnniis. Si aiitem 3 non gxistentes simul et
    667 BKDAI VKN. OPtll. PAIIS I. SliCT. II. — DIDASCALICA SPUHIA F.T DUBIA G68
    7 aimlliter non existeules nunieri, nt ittnt 7 et 5 A faciiinl, valel eiiim veruin eriiccre, et niinus non ef-
    veri, id est exislenlein uuineruni efllciunl, huc est Ucere |unge 3 iniiius el 7, liuni 10 iierum Junge
    ; ;

    deuariuin. Sicduoi>unexi>lenles iiuiix-ioruin su .> 3 imniii ci 7, fiunl 4 , junge 5 et 7 uiinus, juoge 3


    driiuiiiiuui.i', ut sunt 3 ininus et 7 iiiinus, 10 minus iiiinus el 7 niiiiiis, Uuni 10 minut,

    incipiunt alia: propositiones ad acuendos juvenes.

    Kt primo de limace. De taijo.


    Limax lnii ab hirundine inviialus ad prandiniu Ilabeo sagum habentem in longiiudine cubilos 100
    infra leuiam iiiism, in die aulein hoii potuit plus el m tongitudine 80 volo exinde per portiones sagu-
    ;

    quam unam unciam pcdis ambulare. Dicat qui velil los farere, ila ut unaqua».que portio habeat in longi
    inquol annos vel dies ad idem prandiuni ipse limax tudine cubilos 5 et in latiiudine cubiios 4. Dic ergo,
    perambulavit. sapiens, quot saguli exinde lleri possinl.

    De homine el aliis hominibut in ria sibi obviantibut. De linteamine.

    Quidam vir ambulansper viam, vidit Habeo linieamen onum, longum cubitorum 60, la-
    sibi alins ho-
    miucs obviames, et di\it eis Uuii.im fuisselis alii
    : ium cubiiorum 60, volo exinde poi tiones facere, ila
    taiiiiiinqnantl csiis, et medietas medielalis, et rur- B ut unaquxque portio habeat in longiiudine cubltns
    sus de HiedieUle raedietas, tunc una mecum cen- senos etin latitudine quuternos, ul sufficiat ad tuhi-
    lum fuisselis. Dical qui vult quol primis ab illo visi cain consuendam. Dical qui vult quot lunicae. exinde
    fuerunl. lieri possint.

    De duobut profieisceniibus visit cieoniit. De duobut hominibus alter alterius tororem


    accipuntibut.
    Duo ambulantes per viam videnles cieonias.
    viri
    dixerunl inter se Quol suul ? Qui confer nles nume-
    : duo homines adinvicem aller alterius sororein
    Si
    rum dixerunl, Si essent aru- taiilas et eriam lanue et in conjugium sumpserit, dic (rogo) qua propinqui-
    medietas tertii, adjectis duahus, centuni fuissenl. late lilii eorum sibi perilneam.
    Dicat qui polesl iiuani.v fueruut qu.e priuils ab illis De dvobus hominibus alter atterius matrem
    vis* sunt. accipieHlibus.
    De liomine et equis in campo puscenl bus. Si duo bomines alter alterius maireiu similiter in
    Quidam honio vidit eajUQS pascentes in cainpo; conjugium tiimpserit, qiiali cognalione lilii eorum
    opiavit dicens Ulinam fuis etis mei et essetis alii
    : sibi conjungaiuur?
    tanluui et medielas lued.eUilis, certe gloriarer super De putre et fitio malrem el ejus fitiam uccipientibut.
    eqiioscetilum. Discernat qui vull quot equos in pri- relicUm vel viduam et liliam illms in conjugium
    Si
    mis vidil ille liomo pasceotes. ducant pater et fitius, sic tamen ul lilius accipiat ma-
    uvni, et pater liliam ; Ulii qui ex his fuerint procreali,
    De emplorein denariis cenlum.
    dic (qu%so) quali cognaiiohe subjuuganiur.
    Dixit qiiidain mercaior : Volo de centuin denariis
    De palrefaiiUiat et tfibus fitiis ejus.
    centum pnrcos euiere, sic lamen ut verres iOdena-
    riis einaiur, scrofa auiem 5, duo vero porcelli 1 de- Quidam palerfamilias inoriens divisit in hxredilale
    nario. Dicat qui inlelhgil quol verres, quot scrola', iribus llliis suis triginta ampullas vitreas, quarum
    quuive porcelli esse debeani, ul iu neutris nec super- decein fueruul plende oleo, aliae decem, dimidne.
    abundel numerus, nec raiuualur. ii-rii.v devein, vacua:. Dividal qui potesl oUuin et
    amputlas, ut unicuique eorum de iribus llliis aequa-
    De duobus hobentibut negotialionem C sol. communes. liler obvcniat, lam de vilreo quam de oleo.
    Foerunt duo negolialores habentes centum solidos De rege et ejut exercitu i>t trUfinta viitit cotleclo.
    coinuiiiiies, quibus eineiviu porcos; emeruiit aulem
    Quidam rex jussil famulo suo de triginta villis
    in solidis 2 poroos 5, voleuies eos saginare, atque ile-
    colligere exercilinn, eo modo ul ex unaquaque villa
    ruin venundare, et in solidis liieruin facere. Cuuique
    tot lioniines sumerel quoiquol illuc adduxissel. Ipse
    «iilis-eiit tenipus non esse ad saginan los porcos, et
    lamen ad primam villam Solus venii, ad secundam
    ipsi eos iioii valuissenl lempore hieiuali pascere, ten-
    cum allero, jam ad tertiara tres vencrunt. Dicai qui
    lavcre venundando si poiuissenl lucruin facere, sed
    potest quot homines luissent coilecli de his triginla
    noii potueriint, quia non valebant eos amplius ve-
    villis.
    nund.ire, nisi ut empii I .eranl, id esl ul de 5 pnrei6
    De bote.
    Ssnlidos acciperenl ; cum hoc. eonspexisseni, dixe-
    ruut ad invicem Oividamus eos dividentes auteni ei
    : ;
    Uos qui lota dio aratur, quot vesligia facial in ul-

    vendenies sicul emerani, feceiunt lucrum. Dicai qui D timu riga?


    valet, in primis quol porci fueruut et dividat ac ven- e homine.
    dal. ei lucrum facial, quod facere de siuiul vcuditis Quiero a le ul ittctt niilil quol rigas liomo faclns
    uon valuit libras 30. li it.i-at in agro siki, quaildn de ulroquc capile cainpi

    De disco. tres vei-suras faclus habuerit.

    Esl discus qui pensat libras 30, sivc solidos 600, De duobui hominibus bovet ducentibut.
    habens in se auruni, argentuin, aurichaleum ct stau- Duo homines ducebaul boves per viaui, e quibus
    iiuiii (|uaiituin h.ibel auri, ler taiitiim Inbel argeuli :
    : uiiiis dixit alieri : Du inihi bove» duos rt hubebo tut
    quanluui habet argenli.ler lantuui aurichalci quan- : bovcs quol el lu habes. Al ille ait l>u milii (luauil) :

    lum auridialci, ler tanlum htuiini. Dical qui potest el lii linvcs duos, el habebo duplum 1411.1111 lu hubes.
    quaillum uiiai|iiieqiii' spccies pensul. Iiicnt nin velil quot boves luerunl quod unusquisque
    liulniil.
    De cupu.
    l'.-.i cupa qoie centuni inelrelas implelur oa-
    iin i
    /><• duobut (ruiribut tingitlas torores habentibus.
    pientibu» siugulis inndia tn.i hahens UsiiiUs tres, , Vifs igilur fralres erunl, qui singnlus sorores ha-
    ex iihhImm iiin nuinero tertia pars et sexla, per iin.iin
    : bebanl, et lluvium transirc dctirbant ri.il emni ,

    'iviiiUin curril per alleram, lerlia pars sola


    ; per ; imiruique illoriim concupiaCMtia kornre prounn m
    lertijin, MiUl.iniuni. Otcal qul vull quivi sexlarii sui qui venicnles ad lliiviuni. nnn imoniiuxl niii
    ;

    per uoamquamque (Utulam cuourriSMnli paiv.iiu ii.ivuuluni, 111 quu noo poieranl aniplms bW
    ;

    669 DE ARITHMETICIS rROPOSITIONIBl.lS. 670

    duo ex (ransire. Dical qui polesl qualiier fluVium


    illis A pe les viginti, et in laiitudine pe les decem. Dieal
    Iransieiuol, ul nc una quidem earum ex ipsis inacti- quol douiuscapi debent.
    lata sil. De civitate rolunda.
    De lupo el capra et fasclculo cauli. Est civilas rotunda qua; hahet in circuilu pedum
    debel):i( ullra fluvium transire lupum
    Ilomo quidain octo millia. Dieal qui polest quotdomus caperede-
    ci fasciculuw uauli et capram, el non poluil aliam bet, ila ut unaqtiaeque domus haheat in longitudine
    n vcm invenire nisi qux duos tanium ex ipsis ferre
    '
    pedes (nginla, et in lalitudine pedes viginli.
    valebal; praeceptum itaque ei fuerat ul omnia lisec
    De basilica.
    ulir.i omnino ill<esa transirel. Dicat qui polest quo-
    modo eos illaesos ultra Iransiret. Est basilica habelin longitudine pedes240 et
    qttae
    in lalo pedes 120, latercnli vero slratae ejusdem,
    De riro tl muliere ponderantibus plaustri pondut
    unus lalerculus habet in longiludine tincias '23, hoc
    onusti.
    est pedem unum cl tuicias II, el in latitudine uncias
    De viro et muliere, quorum merque pondus hahe- 12,hoc est pedein I. Dical qui velit quol lalerculi
    bat plaustri ontisii, duos habemes iufanies, inler eam dcbent implere.
    utrosque plauslrali pondere pensanies, fluvium trans-
    Decavana.
    ire debuerunt navem invenerunt quae non poieral
    :

    ferre nisi unum pondus plauslri. Transfrelare lacial, Est cavana quae habet in longitudine pedes cen-
    qtii se putat Dosse ne navis inergatur. lum, et in latiiudine pedes M. Dical qui velit quoi
    De cupas capere debet, iia lamen ut unaquaeque cupa
    hiricis. R
    " babeat in longitudine pedes "1 el in lato pedes 4, et
    Dc hiricis masetilo ei feiuina, liaheutibiis duos na- pcrvius unus babeal pedes 4, et unaquxque cupa
    tos, librant ponderaniibus, lltivium transire volen- babeat pedes 7.
    tibus.
    De quodam patrefamilias.
    De campo el ovibus in eo locandis.
    Quldam paterfamilias habuit familias 20, eljussil
    Est campusqui babet in longiiudine pedes ducen- eis dare de annona modios 20 ; sic jussil ul viri acci -
    ims, et iu latiltidine pedes centum
    volo ibidem mit- :
    piant modios ternns, ct mulieres bioos, el infantes
    tere oves, sic tanien ovis habeal inut unaquxque singula semodia. Dicat qui potest quol viri, quol-
    longitudine pedes quinque, et in lato quatuor. Dical mulieres, quoive ittfantes fuerunt.
    (roga) qui valetquod omnes ibidem locari possinl.
    Alia.
    De campo fastiyioso.
    Quidam paterfamilias linlmil familias 90, ct jussit
    Esl campus fasligiosus, qui habet in udo latere eis tlare de annona uiodios 90; sic qtioque jussil ul
    perlicas cenium, et in alio latere perticas cenlum, viri acciperent modios lernos, el mulieres binos, et
    et in fronle perticas quinquaginta, et in medio per- infantes singula semodia. Dicat qui polest quol viri,
    ticas sexaginta, el in altera fronte perticas qtiin- quot mulieres, atit quot infanles fucrunt.
    tiu.iginta. Dical qui polesi quot aripcnnns clau lere
    debe'. De obitu cujusdam palritfamilias.
    De campo quadiunyu'o.
    ,, Quidam palerfamilias mnriens reliquil infantes, et
    Est camptis quadrangnlus qui habet ii: uno lalere ^ in lacultate sua sondoruin 860, el uxorem prxgnan-
    perlicas triginla, et in alio perlicas triginta tluas, ei letii, qui jussil ul si ei masculus nascereltir, acciperel
    in fronte perlicas triginia qualuor, el in altera frontc de omni in.tssa uncias novein, el tnater ipsius acci-
    perticas Iriginta duas. Dicatqui puieslquol aripenni perei uncias tres; si aulein Glia nascerelur, accipe-
    in co cojicludi debent. rel quinqttc uncias, et maier ipsius acciperel eliam
    De campo triangulo. quinque uncias. Coniigit auieni ul geminos parturi-
    let, id cst puerum et puellam. Solvat ergo qui po-
    Est campus
    triangulus qui habet in uno laterc per-
    lesi quanlum accipil maler, vel quantiim fllius ,
    ticas trigiiila, el in alio perticas triginia, et in froute
    quaniuiiive lilia.
    perticas novemdecim. Dicat qui polest quot aripen-
    Aiiu.
    nos coocludere debet.
    Quidatn paierfamilias babtiit familias 30; sic vero
    De campo rolundo.
    jussii ut viri acriperent modios lernos et mulieres
    Est campus rolundus qui habct in gyro perlicas biuos, et infantcs singtila semodia. Solvat qui potest
    quadriugeutas. Dic quoi aripennos capere debet. quot viri, quol mulieres , quotve infames lueriint.
    De campo tl cane ac fuga leporis. De satulalione cujusdam senis ad puerum.
    E
    campus qui babet in longitndine pedes centum
    t
    Quidam senior salulavit puerum, cui dixit Viv.is, :

    quinquaginta iu uno capile stsbal canis, et in al-


    ;
    lili,vivas (ioquit) quanlutn vixisli , el aliud tantum,
    tero iepus protnovit namque canis ille post leporem
    :
    et ler lanlum, addaiqtte libi Deus untim de annis
    currere asi ubi canis faciebal in uno saltu pedes
    ; " meis, et impleas annos centum. Solvat qui potcst
    novem, lepus iransmiliebat septem. Dicat qui velit quoi aiinorum tunc lempore ipse puer erat.
    quot pedns, quotve saltus vel canis persequendo vel
    lepus fugientlo, quoadusque comprehensus est, con- Alia.

    fecerinl.
    Qtiidam paterfamilias babuit familias 100, quibus
    praecepit dare de aiinona modios 100 eo vero te- ;
    Dc civilate quadrangulu. nore, ui viri acciperenl modios temos , et tnulieres
    Esl civitas quadrangula quae habet in uno lalere binos, et infantes singula semodia. Dicat ergo qui
    pedes mille cenium, et in alio lalere pedes mille, et valet quot viri, quot mulieres, aui qtiot iniantes
    in froule pedes sexcenlos, et in allera pedes sexcen- fueruni.
    los volo ibidem lecta domorum ponere, sic ut ha-
    :
    De quodam adificane domum.
    beal unaquaeque casa in longitudine pedes quadra-
    giiiia, et in laiitudiue pedes triginla. Dicit qui velit Homo quidam volens sedificare domum . locavit
    qdot casas capere valet. artiflces 6, ex quib is 5 magistri et I discipulus eral
    el convenit intcr eum qui aidilicare voleoal et arli-
    De. civitate triangula.
    lices, ut per singulos dies 25 denarii eis in mercedc
    Esl civitas triangula qnae habei in uno lalere pedes darcniur : sic tamen ut discipulus medieialem de
    centum, el iu alio cenium, el iii fronte pedes nona- hoc quod untts ex magislris accipiebai, acciperel
    gnita volo ul lial ibi domorum cottstructio, sic ia-
    : Dicai qui potesl quanliim uuusquisque de illis per
    men ut unaquaeque dointis habeat in longitudine unumqiiemque d cui accepit.
    ; ,

    671 BED/E VEN. OPER. PARS I. SECT. II - DIDASCALICA SPURIA ET DUBIA. 074

    A dixerunt Erater, ita uobis porlionem invenlionii


    ei :
    De iinim :.|i!'iu «mptii.
    luas, qiii renueiis uoluit dare ipsi vero irrueiile» :

    Voluit quidam emere atiiinali* proniisrua 100 de


    dirlpuerunt saccttlum, el tulil sibi qttisque aolidot
    soliclis tOO, iu ui euttus 3 solidis emerelur, bos vero
    50. Dicat qui vull quol homines fuerunt.
    i|ui valel
    in solidum I, et S< oves in solidn t. Dicat
    De euitcopo.
    quot caballi, vel quot boves, quoive fuerunl oves.
    Atia.
    Quidam episcopus jussit panes 14 in clero dividi.
    Pracepit enim sic ut sihguli preshyleri b nos acd-
    Quidam bomo voluit de 100 solidis atiimal a pro- pereut panes. diaconi dimidium, lector quariam par-
    iniscun emere 100 inOrienie; qui jussit famulo stio tem, ita lamen flat ut clericorum el panum onus sit
    ul cameluin in 5 sol dos acciperei, asinum in soliHo numerus. Dicat qui valet quot presbyleri, trel qucl
    1 et 40 oves iu solido I romptraret. Dical
    qui vull
    diaconi, quolve leclores esse debeanl.
    quot cameli, vel asini, sive ove*, in negolio 100 so-
    De homine uholasluns obvianle.
    lidorum fticrunl.
    Quidam hoino obviavil scholariis, et dixit eis :

    De homine et ovibut patcentibut.


    Quanii eslis in schola? Unus attiem ex eis respnnriit
    Quidam homo vidit de nionte oves pascentes, et dicens Nolo hoc lihi diCere, lu numera nos bi-
    :

    dixit Ulinam haberem lantum, et aliud lanlum, el


    :
    niulliplica ler, tunc divide inquatuor paries, quarta
    inedietatem rte mcdielate, el de hac medielale aliam pars nnslrum, si ine addis cum ipsis , eentenarium
    idcirco medielalem, ego ceniesimus nna cum ipsis explet numcrum. Dicat qui vult quanti fuerunl qoi
    meam ingrederer donuim. Solval qui potesl quol ^ prideui ou viaverunl ambiilanti per viam
    oves vidit ibi pascenles.
    De carpenlariit.
    De tode et tcrofa.
    Septem carpentarii septenas rolas fecerunt. Dicai
    Quidam palerfamilias slabilivit curlem novam qua-
    qui vult quol carra fecerunt.
    drangulam, in qua posuil scrofam quae peperit por-
    cellos 7 iu media sode ;
    q»ia una cum inalre, qu» De vino in vascul t.
    oclava est pepererunt igitur unusquisque in omni
    :
    Ceulum metra vitti, rogo ul dicalqui velil, quot
    angulo7, et ipsa iterum in media sode cum omnibus texiarios capiuul, vel ipsa etiam centum melra quoi
    genera iter pe erit 7. Dical qui vuli cum ma ribus raeros babent.
    quot porci fucrunl.
    De patre familiat dislnbuenie.
    De scala ruut cenlum gradibut.
    Quidain palerfamilias mnriens divisil quatuor filiis
    Est scala una habens gradus 100 : in primo graclu suis quatuor vascula vini; in primo vase eranl mo-
    sedebat columba 1, in secundo 4, in terlia 3, iu d a 40, in secundo 30, in lerlio 40, et in quarlo 10,
    quarlo 4, in quiulo 5, sic in omni gradti usqtie ad qui vocans dispensatorem domus suas ait Hkc qua- :

    centesimuui. Dical qui poiesl quot columhas in to- luor vascula cum vino intrinsecus divide inier 4 li-
    tum fuerunl. lios meos; sic lamen ut unicuiqueeorum asqiialis sit
    De porcit. portio, tam et in vino qunm et iu vasis. Dical qui
    Honio quidam babuit 300 porcos, et jussil ui lol intelligil qunmodo dividendtim est ut omnes asqu -

    porci numero impari in trcs dies, ires occiderenlur. _ liter ex hoc accipere pnssi. t.
    {j
    Similis est de 30 senienlia. D cat modo qui polesl De camelo.
    quol porci itnpares, sive de 300, sive de 30, io Ires
    Quidatn paterfamilias habebal de una domo sua
    d es occidendi sunt : hsee raiio iuriissoltihilis ad in-
    ad altcram domuin leucas 30, el habcns camelum
    crepamlum composita est.
    qui dehebat in tribus subjecliombus ex una domo
    De talutatione pueri ad patrem. siia ad alleram de annoua fere tnodi.t 90, el in una-

    Quidam puer salulavit palrem. Ave (inquil) pa- 3uaque leuca idem cainelus coutedebal semper ine-
    ter. Cui pater, Valeas, lili, vivas qiianluin vixis i ium unum. Dical qui valet quot tnodia residua fue-
    quos annos getuinalos triplicabis, et sumc unuin de rint.
    annis tneis, et habebis annos centum. Dicat qni va- De dispentalore iu monatlerio.
    let quot annorum lunc ipse puer eral. Quidam pater monaslcrii habuit 14 mon.icb.os, qui
    /).' columba. convocans dispensalorem domus suae dcdii illi ova
    Columba sedens arbore vidit alias vnlantes ;
    in
    404, jussilque ut singulis asquaiem daret ex eis om-
    dixit eis : Ulinaui fuissetis ali* laniae et atlhuc lan- nibus poriionein ; sic lamen jussit, ul inler 5 pres-
    i*\ liinc uiia mecum cenlum lui&selis. Dicat qui po- byteros daret ova 83, et inier 4 diaconos 68, et in-
    test quol colutubai erant in primis volantes.
    ler tres 51. Dicat, rogo, qui valet quol ova unicuique
    ipsorum in ponione evenerunl, ila ut in nullo uec
    De sueculo. Ruperahtmriet numerus, uec minuatur, sed omnes,
    Qtiidam homo ambulans per viam invenit saccu- ut supra diximus, &<qualetn in omnibus accipiant
    lum rum talentis duobus. Iloc qtioque aJii vtdentes portionem.

    PROPOSITIONUM SOLUTIONES
    De limuec tolulio. De equis.

    sunt 1500 passus, 7500 pedes, 90


    In leuca una
    |
    I
    40 equi eranl qui paseebaiUur, alii iininm fiunl
    tmcitt qtiol uuci>, lol dies fuerunt, qui faciuiil an-
    ;
    80 iuedietas hujus medieiatis, id est 40, si addalur,
    .

    nos 446 el dies 410. llutit 100.


    De rii uniii .
    De cenlum denariit.

    (,tui primis ab illo visi suni fuerunt 56, >'i hujus Fac 9 scrofas et verrem iu 63 denariitt, el 80
    I

    mediclas mertieUiis sunt 18, el hiijua numeri me- porcellos in 40, ecce porci 90 ; in 5 residuis dena
    porcrllos 10, el habrbi* cetileuarium in utns-
    dictas sunl 9. Dic ergo sic, 74 18 liiint 90; ailile M riis fac

    », liunl 99 addeloqueiitew, et haliebis UtO.


    ; Alia, -
    quc iiuiiifiiiiii.

    48 et tH, ei leriio sic, liuni 84, el meileui tertiv De commnni uegolio.


    liinit 14; stint in lolitiii 98 adjcclis dutbtll, 10(1 ,ip
    : In piimis '2 porci ei.inl t|ui 100 MtMta coinp^
    parenl. rati (biitit tupra dletum etl) m 4 m»Ii>Ii». & uoutM,

    Hic solvilur problema sccuiiiltiin tf« Momine cl u/iii, cl< K.dit.


    ;

    673 DE AMTHMETICIS PROPOSITIONfBUS. 67*

    quia sive quinquagies quines, sivc quinquies 50 di- A De vestigiis boum.


    xeris, 250 numerabis quibus divisis, unus tulil 125,
    : Niillimiomnino bos vestigimn iu ullima riga facit,
    aller similiter 125; uiius vcndidit dcleriorcs 3 sem- eo quod ipse pnecedit aratrum, et bunc aralrum se-
    per in solido; aller vero melinres duos in solido. quilur ; quolquol cuim hic praecedendo iu exculta
    Sic evcnil ii t is qui deteriores vendidil, de 120 por- terra vestigia facit, lot ille suhsequens excolcndo re-
    cis 40 solidos esl adeplus ; qui vero meliores, 60 so- solviins. Proplerea iltius omniuo nullum reperiiur,
    lirJ'S est consecutus qu a de inferioribus 50 sem-
    ;
    i<> est in Oltima riga vesligium.

    per in 10 solidis, de mclioribus auteili iO in 10 so-


    et remanserunl utrisque 5
    De ricjis quas facil homo.
    lidis sunl venundali ;

    porci, ex quibus ad lucrum 4 solidorum et 2 dena- Ex uno capile campi ires, et ex aliero, quse fa-
    rios faccre potuerunt. ciunt rigas vcrsuras seplem.
    De disco. Dc bove daclo.
    Aurum pensal uncias 9, argentum pensat ler 9 Prior qui dari sibi duos rogavit boves, habebal
    imcias, id est libras2 eiuncias 5; amiihalciim pen- 4, al vero qui rngabalur habehal 8; dedit quippe
    sal ter libras 2 et ler 5 uncias, id esl libras 6 el un- rogatus posiulanti dnos, ei hahuerunl uierque 6; qui
    cias '.»siannum pcnsnl ter libras 6 et ler 9 uucias,
    ; euim propior acceperat, reddidil 2 danti priori
    hoc est libras 20 et uncias 3. Et 9 unciae el 2 librse qui hahehat 6, et habuit 8, quod est duplum a 4 ;
    cum 3 unciis, et U libr.c cum 9 unciis, et 20 libne ct illi rcmanscrunt 4, quod esl siinplum ab 8.
    cum 5 unciis adunaix, 30 libras efiiciunt. Item ali- De sororibus.
    terart solidum : auruin pensal solidog argenteos 15, B
    argeiiiuni Ur 45; aurichalrum ler 45, id
    13, id esl Primo oinnium ego et soror mea introissemus in
    esl 155; slannum ler 155, hoc est 405 junge 405, ;
    navim et transfrelassemus ullia, (ransfrelaloque flu-
    135, el 45, et 15, cl invenies solidos 600, quod sunl vio dimigisgem sororem de navi et reduxissem na-
    linra 50. vim ad ripain tuiic vero inlroissent sorores duorum
    :

    De cuppa. virorum, illorum videlicel qui ad littus remanseranl;


    Per p imam fisiulam 3000 sexlarii cucurrcrunt illisiiaque fcminis navi egressis, soror mea quas
    per sc.cniidam, 1400 per tertiam, 1200.
    ;
    prima transierat, intrarel ad me, navimque reduce-
    ret : illa egre.licnle foras, duo in navi fralres in-
    De saqo.
    trassent, ullraque venisseni; lunc uuus ex illis una
    De 400, 80 pars 5 sunt ci de 100, 4. Sive ergo ;
    cum sorore sua navira ingressus, ad nos transfretas-
    octogies 5, sive cenlies 4 dixeris, semper 400 inve- sel; ego el ille qui navigaverai, sororc mea rema-
    nies tot sagi erunl. Decima pars sexagenarii, C
    ;
    nente foris, ulira venisseinus; nosquc ad liilorave-
    suni decima vero quadragenarii, 4 sunt. Sive ergo
    ;
    clos, una ex illis duabus qua?libei inulieribus, ultra
    decimain scxagenarii, sive decimam qua ragenarii naviin reducerel, soror aeque mea secum recepla,
    decies miseris, 100 porliones G cubitorum longas, el parirer ad nos ultra venissent : et ille cujus soror
    4 cubiiorum latas invenies. ullra remanseral navim ingressus, eam secum ullra
    De ampullis relictis. reducerel. Tali igilur sicque solliciianle siudio lacta
    Tres igitur sunl50 ampnllae, ampullarum
    iilii el esl navigatio, imllo fufcanle inquinalionis conlagio.
    autcm quaedam 10 sunt plenae, et 10 mediae, et 10 C De lnpo et capra.
    vacua?. Duc ter decics, fiunt 50; unicuique lilio ve-
    Simili namque tenore ducerem prius capram el
    niunt 10 ampullx in porlionciu ; divide aulein per
    dimittcrem foris lupmn et caulum ; tunc deindc ve-
    terliain partem, hoc est da primo iilio 10 semis am-
    iiircm, liipiiiiique ullra iransirem , lupoqiic foris
    puilas; ac deinde da secundo 5 plenas et5 vacuas ;
    misso, rursusque capram navi reoeplam ulira redu-
    siiuililerque dabis tertio, <tcrii iriiim ;rqua germa- cerem, capramque foras missam, caulam iransve-
    norum divisio, lam in oleo quam ei in vitro.
    berem ullra, alque ilerum remigas<em, capramque
    De cxercitu in 30 vitlis collecio. assumptam uiira duxissem. Sicque facicnie , facta
    Iu villa 1 fuerunl coilccii mililes 2 erit remigalio salubris absque voragine laccraiionis.
    2 4 De pondere piauslri.
    a 8 Eodem quoquc ordine, ul superius, prius intras-
    4 16
    senl duo infantes, et transissent, unusque ex illis
    5 32 reducerel navim ; lunc maier navim ingressa trans-
    6 64 issel, deinde filius ejus reduceret navim, qua trans-
    7 128 vecta, frater illins nav m
    ingressus, ainbo ulira
    8 256 transirenl, rursmnque lilius qni ante transierat in-
    9 512 gressus navim, eamquead fiatrem reducerel, jamquc
    10 1024 reductam ingredianlur ambo, ei iranseant : lalisub-
    11 2048 . vemiganie iogenio erit expleta navigatio, forsitan
    12 4096 " sine naufragio.
    15 8192 Aliud.
    14 16381
    Similiterut supcrius transissent priusduoinfanies,
    15 52768
    et iniiis ex illis iiavim reduceret, in qua pater in-
    16 6;>536
    grcssus, ultra iransissei. El ille i .fans uuus, qui
    17 151072
    18 262144
    prius com
    fratre transier.il, r.avim ad ripam educc-
    rel, inqua fraler illius rursus ingressus, ambo ulira
    19 5242S8
    venissent unasque ex illis foras egressus, et alter
    ;
    20 1048576
    ad matrem reduceret navim, iu qua videlicel navi
    21 2097152
    2" maier ingressa ullra venissent ; qua egrediente fo-
    4104214
    23 ras, lilius ejus qui ante cum fratre transierat, navim
    838842«
    24
    r.irsus ingressus, eam ad fralrem uilra reducerei, in
    16776856
    qua ambo ingressi ulira venissent.el licrel expletasa-
    25 53355742
    lubris transveclio, nulloformidante raorlis naufragio.
    26 67107424
    27 134214848 De campo et ovibus.
    28 268429696 Ipse campus habetin longitudine pedes ducentos,
    29 536859392 et in lalitudine pedes cenium : duc bis quinquennos
    50 1075718184 de ducenlis, liunl 40 ; ac deindc 100 divide per 4,
    ; ; ,

    675 ItED.-E VKN. OPF.«. PARS I. SECT. II. - DIHASCALICA SPURIA ET DUBIA. 676

    diiarta .'nars centenarii 40 vicies


    25 sunt sive ergo "* A 3200 '" '"'« »nlcm
    1
    longiiudo doinornni, in isiis
    lnl'.ln.l.. MMMlM
    :
    .-*• * _ * t
    tatitndu versalur;* sublralie
    L .. il .11... .1,1 lilr iillli,
    ilaqne
    . .
    de utriique
    I . I , I ,
    sumina
    I.II.IIII, .

    qumquies, sive 25 quadratiies duxeris, millenarinm


    implent nunieruiu ; tot ergo oves ibidoin collocari nicdicUiem, el lemanent de majori 2100. de ininore
    possunt. vero 1600 hos igilur 1600 divide in viccnos, et
    :

    De campo faitiyioso. inveniu ocioagies 20; rursuiaque major snmma, id


    csl 2400 iu 50 parlili, ocloagics Iriginta dinuine-
    Longiludo hujns campi 100 perficis, et ulriusque ranlur; duc ocloagies 80, et llunt 6400 tol in hu- :

    fronlis lalitudo 50, medictas vero 60 includilur


    jusmodl civitate dnmus secuuduin proposiiiouoin
    ;

    junge ulriusque fronlis nuiiieriini cuiii nicdietate, et suprascriplam constilui possunl.


    tlunt l6i>. Ex ipsis assume 5 i>ariem, id esi 53, et
    De blllUiCa.
    mnlliplica ccnties, Runt 5300; deinde iu 12 xquas
    parles, ct inveniuniiir 351 ilem eosdem divide iu ; 140 pcdes longiludinis iinplent 126 laterculi, et
    12 parles et reperiunlur 57; lol sunl in luijus ari- 120pedes laliludinis, 120 laterculi, quia iinusqiiisqiie
    penni nuinero. lalercnlus in lalilinlines pedis mciistiram habel
    AHud. inulliplica itaque 120 vici s 126 in 1512 suinuia
    duc concrescit. Tot igilur iu hujusmodi basilica laterculi
    Diijc ejusdem campi longitudines faciunt 62 ;
    paviiiieiiluiu coiningere possuul.
    mediam de atque du;e ejusrtem campi
    62, flunl 31 ;

    ):<liludines junct* fiunt 00 duc vero mediam de 06, ;


    De cavana.
    liunt 53 duc naiiiqiie trecies semel 33, flunl 102(1
    ; 100 aulem qtiaterdecies 7 numerantur, in 64
    In
    divide per 12 p;irlem bis, sicul superins, hoc esl ile ,. vero sedecies qualerni coniineniiir; ex qu bus 4 d .

    1020 duc 12, fitint 85 ; rursusque 85 divide per 12, pervium deputantur, qund in longiiudinem ipsius
    liunl 7 sunt ergo in lu>< aripenni numcro 7.
    :
    cav.m* dicilur. <,hiia ergo in 60 quindecies qualcrni
    Aliud. snnt, et in 100 qtiaierdecies 7, duc quindecies 10,
    fiunt 210 tol cupse, juxla suprascriplam magnitu-
    Junge duas laiiludincs islius campi, Hont 60, e.t
    :

    dinem, in hujusmodi cavana cootineri possunt.


    duc niediam de 60, liunt 50 el quia in fronle pedes ;

    18 habel, duc mcdiam de 18, liunl 9 dac vero no- ; De patrefamilias.


    vies 30, Uunt 270 fac exiude bis 12, ld esl divide
    :
    Duc scmel fiunt 3, hoc est unus vir 3
    ternos,
    270 per 12 parteni, liiml 22 el semis alqne ilerum ;
    modios accepit similiter et quinquies bini tlunt 10,
    ;

    22 ct seniis per 12 pariem divide, ct liunl 2, et re- hoc est 5 mulieres acceperuni modios 10; ducvero
    iuanent 4, qtis>. est 5 pars 12. Sunl ergo aripenni iu septies binos, liunt 14, hoc est 14 infantes accepc-
    hoc nuinero 2 et 3 pars dc aripenuo 3 lit aripen- ;
    runl modios 7; junge ergo 1, ei 5, et 14, liunl 20;
    nis I. cl perlicae 10 et dimidia. hxcsunt familix 20; ac deinde junge 3, et 7, et 10,
    Atimt. linnt 20, lirc smit modia 20 sunl ergo simul fami- :

    lia 20 et modii 20.


    Quarla quidem pars bujus campi, qui 400 inclu-
    Aliud.
    ditur perlicis, in 100 consisiit ; bos si per seinelipsos
    multiplicaveris, id esl si cenliesduxens.liunt 10000; Si duxeris ternos 3, fiunt 9, el si duxeris qtiiu-
    hosiu 12 partes dividere debes ; et enim de 10000 quies binos, fiunt 10; ac deinde duc vicies bis semis,
    duodecima est 833 ; quam cum item in 12 partiius tiunl 11, hoc esl 3 viri acceperunt niodios 9, et 5
    fueris, invenies 69 : lot enim aripennos buju inodi C mulieres accepcruni 10, el 22 infantes acceperunt
    campus includit. modios 1 1quod simul juncti 5, et 5, el 22, faciunt
    ;

    familix 30; rursusque 9, el 11, cHO, simul juncli,


    De campo, cane el lepore.
    faciunt modios 50 quot sunl simui familix 30, et
    ;

    Longitudo hujus campi habet pedes 150; duc ine- modii 30, tanlum 36.
    diam de 150, liunt 75 canis vcro faciebal in uno
    Aliud.
    saltu pedcs 9 quippe 75 noviesducti liunl 675, tot
    :

    pedes leporem persequendo canis cucurrit, quoadus- Duc sexies 5, fiunt 18 , et duc vicies hinos. fiuni
    que eum comprebendit dente lenaci : at vero qnia 40 ; duc vero sexagies quaternns semis, fiunl 32, id
    lepus 7 pedes in uuo faciebat saltu, duc ipsos 75 se- est 6 viri acceperunl modios 18, el20 nuilieres acce-
    pties flunl 526 : lot pedes lepus fugiendo peregil,
    ,
    perunt modios 40, et 64 infantes acceperunt modios
    donec consecutus fuit. 32, quod simul' juncli, id est 6, et 20, et 64, familias
    De chitate quadrangula.
    90 elticinni ; ilerumque junge 18, el 60, et 32, flunl
    90, qui faciunt modios 90 ; quod siinul juncti laciunt
    Si fueruutdiuc hnjus civitalis longitudines juncue, familias 90, et modios 90, tantum 37.
    faciunt 2100; simililer duae si fuerunl lalitudines
    junct*, liiint 1200 ergo duc mediam de 1200, liunt
    :
    Aliud.
    600 ; rursusque duc inediam de 2100, fiunl 1050 , Undecim 30 ;
    lerni flunl 35, et 15 bis ducii fiunt
    el quia uoaqua*que domus habel in longo pedes duc vero octogirs qualuor semis, liunt 37, id est 11
    40 et in lalo pedes 30, duc 40 partem de 1050, fiunt viri acceperunl 17, quod simul juncti, id est II, et
    26 ; atque ilerum assume 30 de 600, liunt 20 vicies : O 15, et 74, fiunt (00, qux suut famili» 100; simdiler
    ergo 26 ducii, liunt 520 tot donius capiend<e snnl. ; juuge :>.->, ei 30, el57, fiunl 100, qui suut modii 100 :

    Hini igitur btijus civilatis latera juncla flunl 200 ; his ergo simul junclis, babes familias (00 el modios
    atque duc mediam de 200 liunt 100 sed quia iu ; ; 100.
    fronle habet pedes 90, duc inediam de90, liu.it 45; De animalibus emplit.
    ct qui.i lougittido uniuscujusque domus babet pedes Junge ergo 9 3, lltinl 12, 12 n.unque unci.w
    el
    20, laliludo ipsarum habet pedes 10, duc 20 partem libram laciuul; prorsus junge simul 7 ei 5, faciunl
    dc 100, liunt 5, et pars 10 quad agenarii 4 sunl ilerum 12; ideoqn» bis II faciunl 21, 21 auirm
    duc igilur quiuquies 4, lnint 20 lol domos hnjus- :
    iini'i.1- i.n iniii 2 libras, id est solidos 40 deiude duc, ,

    inodi capienda esl civilas. quia fac, etc.


    Aiiud. Heltqua: lolutionet detideranlur : potetl tutem
    ambitu 8000 pedum numcrantur,
    In biijus civilalis quiique ralioiie arilhmetica propotitionei illat loliere;
    qin sesquialtera proporlione diviiluntur in 4 oo ei iu ila ad exercendum inyentum omissa vulebunl.
    677 l)E RATIONE CALCULI. 678

    DE RATIONE CALCULI LIBELLUS.


    PR^FATIO.

    Unilas illa, unde onmis mullimdo numerorum . De asse ei parlibtis ejiis.


    procedii. quae prnprie. ad Ariihmeiicain diseiplinam Et assis quidem, qui |>erl liileram, sicut in nume-
    pertinet, quia vere simplex esl, el null» parlium con- ris anum scribi solei, exprimittir, duodecim parteg
    gregatione subsisiil, nullam ulique recipitseclionem. lialiet ;
    quarum si unam delraxeris, reliqua: undecim
    De cieleris vero rebus, licel aliquid lale sit, ut pro- paries labus dicunlur. Illa vero quam detraxisti, id
    pter integriiatem ac soliditatem suam uuilatis me- esl diiodecima, nncia vocatur.
    rueril vocabulo nuncupari ; lamen quod cnmposi- Si duas stistuleris, decem residux appellanlur
    iniii est, divisioni necessario suhjacehii. Nihil enim dexians, et quod susiuKsli, id esl dux, sextans no-
    in tota rerum natura, pr*ter meinoratain numero- minalur.
    rumunilalem, nisi unum inveniri potest, quod non Al si tres dempseris, novem quse remanserunt
    ulla omnino valeat divisione distribui. Quod ideo lit dodrans nuncupantur, et tres dempue qtiadrans
    quia non simplicitale, sed compositione subsistit. vocanlur.
    Dicitur eniin Unus bomo, unusequus, uniis dies,
    : Quod si quatuor tollere velis,, oclo reliquas bis-
    una hora, unus nummus, unum lemplum, et alia sem, vel besseni ; et quatuor, trientem nominabis.
    hujusmodi innumerabilia qu.e licet unitatis siht
    ;
    Quinque vero sublalis, septeni residuas septuncein ;
    soi tli.i vocabulum, tamen pro raus« atque rationis ct quinque sublaias, quincuncem, vel quinquncem
    necessilaie dividunlur. Ad hujus divisionis compen- placuil appellari.
    dium tale calculandi argumentum antiqui commenli Cum vero per medium fuerit facta divisio, ulrum-
    smii, ut nmnis inlegrilas dividenda ralionabili per que dimidiuin senis partibus coustans, semissem
    illud possil parlilione secari, sive id corpus, sive res vocitarunl.
    I

    incorporea sii, quud dividendum propouilur. In hoc Unciam autem el dimidiam, sescunciam vel ses-
    argninenlo unilas assis vocatur, cujus partes juxta qiinciam, aut sesquiunciam niuicuparunl.
    propoilionalilaiem suam propriissuni delinila? voca- Poslremo, unciaidimidium.semunciamappellarunt.
    bulis notis etiam ad boc excogilalis, per quas
    : Jaoi reliqux minutiae, quartim congestione dinii-
    eadem vocabula exprimantur, ut per discrelionem dium unciae conlicilur, ul siinl sicilici, sexluJae, et
    nominnm et notas nominibus affixas, uniuscujusque caetera, melius ex ipsius calculi inspeclione cngno-
    parliculae nolio facilius advertatur. scunlur.

    MODUS CALCULI.

    Incipit aulem idem calculus a mille, el usque ad C De numerorum coiisunanlia.


    quinquaginta millia progredilur.
    Finales ergo sunl lichanos hypaton, hypate me on,
    Sed prinio per duplicalionem, postea per triplica-
    parh.paie meson, bircanos meson. Omnis ergo pars
    tionem, deinde per caeleras multiplicaliones incre-
    el subjugalis ejus, i.l est primi ac sccundi, lota me-
    inenta capie s, tanta nunierositate concrescit, utus-
    lodia lichanos hypalon auclore regitur et linitur.
    que ad intinitum quaniilaiis ejus summa perveniat.
    Secundi vero et suhjugaiis cjus . i.l esl tertii
    Scribitur vero lineis a superiori parte in inferio-
    ac quarti , hypale ineson regitur et finitur.
    reni descendenlibus, superius millium suiamas ex
    multiplicalione venienles, inferius divisionum ininu-
    Tertu cum suo subjugali, id esi qtiinli ac sexli,
    parhypaie n eson regilur ac finitur. Quarli cum suo
    lias liueis cominentibus, a quiiius lamen in legendo
    subjugali, id est septimi ac oclavi, licbanos ineson
    principiuin est faciendum el sic sursum versus
    :

    regilur ac finitur. Et iiaec est regula inchoandi ad


    eurudem, quousquead niilliunisummam, quaeex illa
    quodiibet medium, ut nec supra quintum superiorem
    inultiplicalione paulatim accrescit, legendo veniatur.
    Incipiendumquea dimidia sextula per duplicatio- locum, nec iulra quiiilum inferiorem aliquaudo inci-
    nein usque ad II. id est duo millia. piant sed inter cas oito voces, vel aliquando no-
    :

    Inde iterum per triplicalionem, a dimidia sextula


    vem, initia sua cohibeant.
    usque ad III, hoc est iria millia. Notandum vero est quod quinto semper loco supe-
    Tum a diinidia sextula per quadruplicationem rinribus cum inferioribus tinalibus quaedam talis est
    usque ad llll, scilicel quatuor millia. concordia, ut aiiqu., etc ( lieliquum deside-
    Et sic deinceps usque ad linem. n ratur.)

    Dup i. Tripli. Quadr lpli. juincu pli. Sexco pli. Seplupli. Octu| ili. Nonecupli.

    2000 "iooo 3000 1000 4000 1000 5000 1000 6000 1000 7000 1000 80(10 "iooo 9000 1000
    1800 900 2700 900 3600 900 4300 900 6400 900 6500 900 7200 900 8100 '..00
    1600 800 2400 800 5200 800 4t)00 800 4800 800 5800 800 6400 800 7200 800
    1400 700 2100 700 2800 700 3500 700 4200 700 4900 700 5600 700 6300 700
    1200 601) 1880 600 2400 600 3000 600 3600 600 4200 600 4800 600 5400 60O
    1000 500 1800 500 2000 500 2500 500 3000 500 3500 500 4000 500 4500 K00
    800 400 1200 400 1600 400 2000 400 2100 400 2800 400 3200 400 5600 400
    600 300 900 300 1200 300 1500 300 1*00 500 2200 300 2400 300 2700 300
    400 200 600 200 800 200 1000 2110 1200 200 1400 200 1G00 200 1800 200
    200 100 300 100 400 100 500 100 600 100 700 100 800 100 900 100
    180 90 270 90 360 90 450 90 540 90 630 90 720 90 810 90
    C79 BED.E VEN. orER. PAIIS I. SECT. II. - DIDASCAUCA SI'1'RIA ET DUIIIA. CKO
    sn 400 80 480 80 300 790 80
    70 580 70 420 70 490 630 70
    00 300 RO 360 GO 430 540 60
    Bfl 230 50 300 50 3!,0 450 50
    10 SO») 40 241) 40 280 360 40
    50 150 30 180 30 210 270 30
    M 100
    60
    20 120
    60
    20
    10
    110
    70
    IM) 20
    10 10 90 10
    <t 45 9 54 9 63 81
    B 40 8 47 8 56 71 8
    7 35 7 42 7 49 63 7
    ti 30 6 50 6 42 54 6
    S 25 5 30 5 35 45 5
    * 20 4 2t 4 28 36 4
    s 15 3 «8 3 21 27 3
    I 10 13 9 14 18 2
    i
    I 5 (» 7 1

    i *"?
    \
    >»
    5.M fvg
    r,#
    vy
    lf S 4 ss *-5» 6

    S# 3--S * *
    «, 5.J 5
    1 5
    5
    » %
    * «••s
    2
    |
    »"•&
    3
    !'* i
    1
    tf
    1
    ( 2 L.
    )
    1 D

    & f
    )'
    :>
    «
    H
    K
    ?
    ')(

    r
    r>. <.*
    )(
    •«

    h
    6'
    ~~6~
    4

    Decupli. Duodecupli. )ii3ilrecupli. Quindecupli. Sedeeupli.

    10000 1000 uobT" 1000 15000 1000 1G000 1000


    0000 «00 12600 900 13500 900 11400 900
    8000 800 11200 800 12000 800 12800 800
    7000 700 9800 700 10500 700 11200 700
    8000 600 8400 GOo 9000 600 96li0 600
    5000 500 7000 500 7500 500 8000 500
    4000 400 5600 400 5000 400 6400 400
    3000 500 4200 300 4500 500 4800 300
    2000 200 2800 2110 3000 200 3200 200
    1000 100 1400 100 1500 100 1600 100
    000 90 1260 90 1350 90 1410 90
    800 80 1120 80 1280 80
    700 70 9080 70 1120 70
    600 60 8060 60 900 60
    500 50 700 50 800 50
    400 40 560 40 640 40
    300 50 420 30 4S0 30
    200 20 280 20 320 20
    100 10 140 10 160 10
    90 9 126 » 144 I
    80 8 112 8 128 8
    70 7
    98 7 11« 7
    60 6 84 6 96 6
    50 5 70 3 80 S
    40 4 56 4 64 4
    30 5 42 3 48 3
    28 9 33 3
    20 2
    14 1 15 1
    10
    93
    1
    11« m 14.«
    8.B 1 II. VI
    10.-5
    f 13
    15 tt

    7.-^
    t 10.«
    8.<fi

    g#
    5.
    *» n
    7
    i
    | I"
    5 B«
    H
    2-S
    ?
    l
    2 1
    if
    i.ss
    i<S
    3
    ? a
    5-
    1
    |
    ta
    Jf<
    :>

    )( )(
    9£ K N
    v,; •«
    J4» •*

    10
    il ""»4
    H

    "l6
    681 DE NUMEROIUJM DIVJSIONE. 684

    DE JSUMEROIIUM DIVISIONE LIBELLUS.


    PILEFATIO.
    Ad Comtaminum tuum. A dedigoainr. Vult lamen videri solus scife, quod me-
    Visi>mieiti.'epeiieiinpossibilia redigit .i<i possibilia, cum ignorat, ut ait Flaccns. Quid cuin idem nume
    rus modo simplex, modo eorapositua nunc digim.s,
    natn quomodo rationee numerorutn abaci explicare
    :

    coniendcreraiis, nisi te adhortante, o mi iiuice sola-


    nunc comtituatiir ul articnlus ? liabes erj> (taiium .

    diligens invesligator) vlam rationis, brevem quidcm


    men lahoruin, Conslautiiie? Itaque eum aliquot liis-
    verbis. sed prolixam senlent.it, el ad collectionem
    tra iain Iransierint, ex quo nec librum, nec exerci-
    intervallorura et distribulionem in actualibus gco-
    tium harum rerum habucrimus, quaedam repetita
    metfici raJii secuuduni incfinationem ei erectionem,
    meiuoria eisdem verbis profcriinus, quaedam eisdem
    et in spcculatiombus et actualibus simul dimensionis
    senteutiis. Necpuietphilcsoplius sinelitleris hsecali-
    ruiarti vel sihi es c contrana. Quid enim iliert esse
    coeli et terrx piena lidc coiiiparatani.
    digitos, articulos, minuta, qni auditor majorum fore

    INCIPIT LIRELLUS.
    timptici. Dc cenleno ntiUeno.
    Si inulti. licav.' ria siugularem numerum pef singu- Si centenum milleuum per ei-!it>-nir.i milieiiufn,
    lareiu, dabis iinicuique digito siiigulareiu, et oinni dabis digito decies millies mille iuiliia, cl artieulo
    ariiculo decem, direcie scilicet, etconversim. cemies millies mille millia.
    Si singularein per deceninn, dabis nnicuique di- Quomodo dividaur tmgutaris per unqi.inre-t, vel csn-
    gito decem, et onmi articulo centmn. .
    tenus per centetmm, vel millenut per milkntint.
    Si singularem per c ntenuin, dabis uoicuiquidigito
    In partiiione numerorum abaci, sicut se habent
    cenitim, et arliculo mille.
    Si siogiilareni permiilemim, dabis digito niille, ct
    singulares ad singulares, sic quoiiaimiiodo babent
    se decem ad decenos, ccnteni ai ccnteuos, mtlleni
    articulo decemmillia.
    Si Miigularein per decenum millenura, dabis digito
    ad miltenos, hnc inodo :
    Si volutris dividere siugul.ues per singulares, vcl
    deceni millia, et artictilo centiim millia.
    Si singularem p. r centenum niillenuin, dabis di- decenura per decenum, vel cenienuui p rcenleuum,
    «ei niilleiium per iiullenum, secundum denoniinaiiu-
    gito centum millia, et arl culo mille millia.
    uem eorum singulares singularibus sublrahes.
    De deceno. Quomodo lingularet sua quanlitate metiuntur
    Si decenurn per deieniiin, ilabis digito centum, decenot, cenienoa, millenoi,
    et iiiiculo inille.
    In partilione numerorum abaci, sicut s? habent
    Si deceuuin per centcniirn, dabis digito ruille, et
    singulares ad decencs ct cenlcnos et milienos, sic se
    arlirulo deecm millia.
    habent decein ad centrnos et millenos, et cent-ni ad
    Si decenum per millenum, dabis digito decemmil- r»
    imllcnos, et iniilrui ad ullra se composiios deeeisos
    lia, et articulo centum mil ia.
    millenos, »t centenos miiienos, hoc raodo: Si vo-
    Sideceiiutn per decenum millennm, dabis digilo
    lueris per siiigtil.-uera nunierum dividere decenum
    centum millia, et articulo mille mi l.a. au cenlenum, aul millenuns, vel simul vel inter-
    Si decenum per cenleDum milleuum, dabis digito
    misse, differentiam divisionis a singulari ad dcce-
    mille raillia, et etiain unicuique articulo de.ies n.ilte
    num, per ilitegram denominalionem divideinii mui-
    lnilii ,
    tiplicaois, et ar.iculos qiiidem propria denoraina-
    De c^mleno.
    tione et posita differemia diminues, digitos vero
    Si ceiilcnu n per centenum, dabis digito decera digilis aggregabis et si autc.uli i.rovetiient ut snpra,
    :

    miilia, et arliculo cenuin millia. diminues usque ad solos digilos, et millenus quideni
    Si centenum per millenuin, dabis digilo ceutum Jinbebit articulos in millenis, digitos in cenlenis,
    millia,et articulo decies centena millia. di^itos in decenis ; decenus articulos in deceuis,
    Si cent> num per decenum millenuin, dabii digito digitos iu singularibus.
    mille miliia, et articuio deries rnille milli;i.
    Qnomodo meiinlur decenus centenum aut millenum,
    Si centeiiuin per centenum millenum, dabis digito
    vel centenum millenum, vel miilenum et ulie-
    decie.b mille iniltia, et arttculo ceuties milie miliia.
    riore*.
    De mUleno. Si volneris per decenum numcnsm liivi.lere cente-
    St millenuui per roillenum, dabis digito decies num vel millemim, aut pe,- centenum millenum vel
    rentena millia, ei articuio niiilies milie miilia. uWe.riores, aut jier milleuuin sequentes, differentiain
    Si raillenum pcr deceaum mirleniim, dabis iligito
    n
    " divisoris quasi singularis ad decenum, per integram
    .!••• :es niille inillia, et srticulo centies miile miliia. denominalinnem dividendi multiplicabis, idestuer
    Si aiiilenum per ce.iienum millenum, dahis digilo vorabula singuhiis, ae decem articulosac digilos
    eeaties raiUe niillia, el articulo cen ies millies uiille diminues usque ad extremuiri divisnrem, sicut fie-
    iuillia. bat in singuljribus quemlibet nuiiierum d.videu-
    tibus.
    De deceno milleno.
    (juomodo singula es cuncli, decenis meliantur decenos
    Si decenum millenum per deceimm m llenura, da
    cenleuos, miltenos, tel simul, vel
    bis digilo centies niille rail.ia, et articulo millics inti rmiste.
    uiillc millia. Si volueris pcr compositum derenum cmu singn-
    Si decenum miilenum per centeaum inillenuin, simpliceiu decenuni "«! cum singu-
    lari dividere, vei
    dibis digito millies mille railiia, el arliculo decies laricompositum, considera quoiara parteiu divisoris
    tniilies niille raillia. teueat siugulaiis ; nam secundus singuiaris habct
    Patrol. XG.
    : ;

    6S3 DED.E VEN. OPER. PARS I. SECT. II. - DIDA8CALICA DOBIA ET SPORIA. 684

    cum tingutnri metialur mUttnum


    ratioiiem ad secundas dividendi, lerlius arf terliai, A Quomodo ce tenut
    et utierioiet, vel millenu» cum decenis decenot mil-
    ijuarlus *d qnarlas. qiiiulus arf i|uinus, el deinceps,
    ad deccnum lenot el ulterioret.
    id est diff.re lia a lingularl rfrvisoris
    niultiplicabilur pcr denoiiiiuaiioiieni secundarum, Si volueris divi lere milleniim vel ulteriores, per
    leriiarum, quartarum ; quo.t vero exsupeial secun- rcnlenum cum singulari composiluin, unum niille-
    lertias, quartas, quinlas aggregabis ei si mulli- centenos dissipabis. Et rursus unum cenle-
    das, j nnm in
    pliciores sunl divisore, eadem regnla dimiiiuenlur r.iini a.1 11111111 a secludes, el inar.imum
    componeuda
    similiter veio eX singulares eoinpositi arf dividendum divisorem reliquae parti comparabis. Et si quid se-
    aggregalnmlur. El in cenienis el uiillenis ideui facics, clndeior, rclinqucnilis r^p«ncs. Miuulum auteui, ut
    nisi quod cenleiium vel millenum in aeleros
    uniiiu in superiori capitulo multiplicabis, reliquaque om-
    quod in uno non evenit deceno, el articuli
    dissipabis, nia vel qux seclu luulur, vel quae pro differetitiis ad-
    quidem ab uno centeno vel inilleno secundabunlur, hibenlur, or inabis. ltursusque easdem diflerenlias,
    a pluribus dividendoi um obtinabunl sedes. ac si qui forle secliwi sunl, per denominalionein
    propositi diviilemli mulliplicabis. Ac itcrum eadem
    l.em aia (ivuio cenicni vel miileni, et deinceps per
    regula deduces, usque ad extremas dilTerentias, et
    eosdem divisores.
    in millenis divisoribus cum ilecenis, ad decenos
    mil-
    Si volueris dividere cenlenum vel millenum, et eamdem ipsam ralionem
    lenos et ulteriores, quasi
    deinceps, per singulari composiluni,
    decenum cum servabis.
    primuni ceutenum veluii supra divides, suinpla dif-
    quod Quot diiisores tiut in quolibet dividendo.
    ftr.niia divisoris l singulari ad decenum : et p
    «uperaverit, per denoniinalionera propositi centeiu Si volueris nosse quol divisircs sinl in quolibet
    multiplicabis : et si sinttulariter centeno ad compo- diviitemlo, arliculos a qnibus denominaliones liunt
    silionem addilur : aut deceims cum singulari, duni- niulliplicatioiiis secundabis ad digilos, et si aiigincnlo
    nues vel nggregabis (quemadmoduin superius di- eorum articuli provenienl, reflecles ad articulos ; et
    ctuin esl) in dccenis el singularibus : el pruni
    qui-
    si in singularibus pares ilivUoribus provemrinl, lo-
    dem articuti sunt iu summa dividendis proxuna ac lidem unitates colleclionibus aggregabis. Igilur et
    minoi aiigmenlali vero in arliculos alios, divideu-
    in denominationibus a loto et a partibus qme suitt a
    •
    :

    dorum obtiuenl sedes. secundis el lertiis et quarlis, e. deinceps secuudum


    Qnomodo decem juncii centenit, vel cenieni millenit t-am le n rationem pro exiremo divisore unitalera
    metiawur centenos aut mitlenot aitt ulteriores. constitues- Et sicut in ccntcnis et millenis, quod ab
    Si volueris pcr composilum ceuieuiim cum dece- uno exsuperal, per denominationein lotius sunMi.e
    no, vel compositum uiilleiium cum centeoo dividere, multiplicautur : sic divisores, per denominationeia
    considera quotam tolius dividendi multiplicabuntur. Sed io ipsis lan-
    .aul cenlenum, aut niillenum :

    p.niem divisoris teneat quingenus, vel centenus, vel tummodo centenis et millenis, simplex decenus di-
    millenus, et per deiiominaiionem earum partium visor centeni vel milleni, et ullra composilorum de-
    mulli, lica differeniiam divisoris, sicul faciebas in nominationes mittit ad lertias, i lem ad tei l um lo-
    singulaiibus junctis cum decenis. cum ab eo quem dividil, seilicet in colligendis divi-
    sorihus. Cenlenus vel millenus divisores sui, et
    item alia divisio centeni vel milleni, et deinceps per
    Q com^ositi, uno reliclo, de.ioiuioationes suas miiluut
    eotdem coniposllos divitoret et simplicet.
    ad extreraos digitos.
    Si voluerls dividere cettenum, inillenum, per
    vel
    -deceuum, aul niilleuum per cenienuu», sumes dilfe- De prolensione quarumdam mensurarum terrte.
    reutiim diviioris, secuudiim rationein singuiarium Oigitus est minima pars agrestium mensuraruin.
    a.l decenum, el muliiplicabis. Aul per totaiu deno Oucia babet digilos tres.
    -

    minalionein divideu H, si simpiex decenus, vel ctn- Palmus iu quatuor prolenditur digilos.
    tanue divisor est, vel prr secuudas vel per tertias, Pedem scdecim nietiunlur iligili.
    vel per qu «rtas , ve' per quiutas, si composilus esl Passus quinque pedum mensuiain sorliiur.
    li.lma videlicel ratione. quam parlein coinpasiti di- PerlicL «luos passus,videlicel dacem pedes explicil.
    risoris teueal deceuus vel cenlenus. Passus ceulum et viginti quiuque stadium ab-
    Quomodo, uno medio numerorum intermisso, juncii solvunt.
    duo tstremi canerot metiantur. Stadia octo milliarium prunsta.l.
    Mille passus,id est miliiariuin el diinidium, leucaui
    Si volueris dividere cent.Muun vel millenum per faciunl, babeutem passus inilie et quingeiitos.
    composiium centenum vel iniileuum, uno intermisso, 0:i;e lcuvx, sive miiliaria tria, rasUm elfieiuiit.
    uiunn divideudorum su nes ad minuU componeuda, Quidam leucam, pro leuva leguut.
    tt iiminutni divisorem reliqui; parli comparabis. Et
    eiquid ahundaverit, relinqueudis repones. Hinutiim Ambitus tcrre ducentorum quin.|uaginla
    totius
    autein per tlenoitiiualionein ejus, per quera divisor duorum millium sladiorum absolvilur, qu v latiuut
    cojequatur, dividendo multiplicabis. Et in digilis D leuvas Galloruui viginti et unam, per duodecim di-
    qtiidem perfocta ponelur differenlia. Ante articulos visis eisdem sudiis uiilliaria irigmu uuum el qniu-
    ;

    vero, altera difieie uia, uno niiuus, quasi rationein genta per quinquaginta ir. divisis eisdeiu sladiis.
    :

    liabens ad juxu positos, cum sunt digiti et articuli. Passus tricies el semel raille millia el quingentos
    ,

    iNam r.olus articulus, id est sine digiijg, iutegram pedes (centies vicies ei quinquics, raultiplicalis eis-
    proponil sitit difTerentiam. Sotus digitus, integram dem sladiis) ; centies quimiuagies et septies mille
    suppomt : et tum cum solus est digilus, ci qui ad (passibus) 111 II i.* et quingenlaa uncias (quinquies
    1

    iniuula compoiienila seclusus est, differentia inlegra mulliplicatis) millies oclingenties (pedibus) nouagies
    *ecuiidabilur. Et bx quidetn diUercnli.e, ct si quis inille uiillia (duodecie» luuitipliealis) mille millia.
    loile a uiaximo divisore s.clusus esi, siguificabunt Oigilos quinque inillia, tei leniirs septi>ageai«s el
    guod relinquitur ex dividendis. uniiiii iiuile ; uucii' per lits muli plitaUe.
    , :

    685 DE LOQUELA PEK GESTUM niCITORUM. 686

    PATROLOGIJE EDITORIS MONITUM IN DDOS SUBSEQUKNTES LIBELLOS.


    Llbelli suhseqtienles, supra, capilibus primo el quarto libri de Tempvrum Itaiione, legi potucrunt. Qua
    attcioriiate hxc loca eis attribuiiniis, in nionito quod prxdicto operi prxtixiinus diclum est. Qua vero ralione
    nunc eos ileramus, hic paucis esl explicandum.
    Nobis ulrosque tractatus daluri» dux lecliones, satis quideni inler se dissimiles, sese prx nliis offerebant
    prinia, quam Bri.leferli Joannisque Novioroagi comroentariis ditatam tradid re vetcres editiones; a lera a
    dnclore Giles ex piuhmoruui codicum roliatione picl.ua. Ilanc recudere expediens ceusuimus ; ne veru
    lector couiitienlariis quibus allusimus frustiar^iur, eos el cum eis libellos ipsos inlegre reproduci cura-
    vimiu.

    DE LOQUELA PER GESTUM DIGITORUM


    ET TEMFORUM RATIONE
    LIBELLUS.
    IN KUMDEM LIBRL'M EPISTOLA CUJUSDAU DOCTI AD LECTOREM.
    Quoniam forlasse ul rcs quxdam nnva compu- A trecentorum quinquaginla quiiique dierum nota, per
    landi ratio a doctissimo Beda tradila, ita eliam le- signilicationem anir, lemporis et asvi, se deum in-
    vius quidpiam liln facile videri possit, quam quod dicaret. Sed ut obiier til^umque auclorem emende-
    te (viro gravissimo) dignum sit, siatui e re fore, si iiius, rectius apud Pliititiiii scriptuip est quinqua-
    tibi cum Grxcormii tum Latinorum testinionia qux- ^inta quinque, quatn apud M.terohiuin sexaginta
    dam proferrem, quibus banc numeraodi ralionero quinque ; nam profecto quam anni diineiisiunem
    haud modo nostris, tsqtie arrtiquioribus quam Beda statua a Numa esset constiiuia? aut certe quonam
    ac Hieronyrous fuerint, verum etiam ipsis Grxcis in pacto ea poluil lunc tinni ratio indicari, quam inullis
    usu fuisse perspicias. Ita enitn fatile fore conlido, post annis G. Cxsar potit. max. inslitiiissct ? Verba
    Dt rounus noslrum tam gratum tibi futuruin sit quaui aulein illa duo apud Plinium (per sigiiilicationem)
    quod gratissimum. Quare jam Plutarchuin illum ut adullerina inducenda sunl.
    Ch eroneum prin.nin, lestimoniuiu Grxce dicentein Apuleius, Apologia 2.
    audiamus.
    Si trigiiila annos pro deiera
    dixisses, posses vi-
    Plutarchus, per initia Apophthegmalum regum et iinpp. deri pro compulalionis geslu errasse, quos circu-
    'OpivTnc i Paatkiat s 'AfTa£/jo;ou ya/xfipor, ariuia lare debueris digilos aperuisse. Cum vero quadra-
    TrEpi7rs?(iv 3«' apynv xai xaT&yvucrQii; , e\», xxQutrep o'. ginti, qnx facilius cxteris porrccta pahna signiG-
    Tfc>v 3«"TuXot vjv piv ftuptaSac, vuv ris
    &.pi&it/iTt'<*>v cantur, ea quadraginla lu dimi lio auges, nou po es
    »ovk3« ouvavTat. to auro xA ToOf t<uv (Sao-tXewv
    Tifievat digitorum gestu errasse, nisi forle ii i-inta annorum
    e(Xouf, vuv j/sv t'% Trav 8jvao-'at, vCv Si t'jv Xc/^ittov. Pudentillaui rattts, binos , cujusque anui consules
    Iloc est, Orontes reijit Artaxerxis gener , cum ob B nuroerasti.
    iram inhonoratus condemnalusque jaceret : Q,emad- Quintilianut, Orat. Jntlit. lib. i.
    modum (iuquil) rowptilaloruui rfigili uunc dccem mil-
    lia, nunc unum tignificure possunl, eodem modo et
    Nam cum geometria divisa in numeros atque
    sil
    forinas, ntimeroruni quidem nniitia non oratori mo-
    regum amici quandoque onnia, quundoque minimum
    do, sed cuictinque primis saltero lilleris erudito ne-
    possunl.
    cessaria esi. In causis vero vel fri-quenlissime ver-
    Macrobius, Saturnat. lib. i.
    s.iri solet, in quibus actor, non dico, si circa suin-
    Indc et siinulacruui ejus plerumque Kugitur manu uias trepidat, sed si digilorum solum incerto, aut
    dextera trecentum, el siuislra sexaginla quinque indecoro gestu a compulatione dissenlit, judicatur
    nunierum t nens, ad demonstrandaro anni dimen- indoctus.
    sionem.
    Juvenalis, satijra iO.
    Pliniut, natnr. Ilis'. tib. xxxiv, cap. 7. Sed quid ego plura in re non dubia ? quasi vero
    Janus ueniinns a Numa regc dicatus, qui pacis (iector optimr) jam le ita digitis ludentem videre
    bellique argumento colitur, digitis ita liguratig, ut inihi iion videar, ut risuro moveas.

    INCIPIT PRiEFATIO.
    (Biiidficrti Bamesiexsis Gioss.g. —
    Prwfatie. Id C promptissimamque flexus digilorum, paucis prx-
    est pra\locutio. Incipit. Coinposituin verbum cst ex monslrare soleriiam, ut cnm niaximam coniputandi
    iniegro el cornijdo, ut, in, integra pars est, el capio,
    facililalem dedcrimus, tuin paratiore iegenlium in-
    rorrupia, « fHim niulalur in i.ele rripitur. Inctpil
    aitleui est iiichoat, vei iiiiliuui exordium
    capii, vel genio ad iuvestigandam dilucidandaiiique compulan-
    sumil. Quidam autem diciint quod componilur ex ih, ilo seriero leinporum veuiainiis. Neque enim con-
    prxposilione, et ceepi, defeclivo verho, quod laiiluiu
    lenineiida, parv ve pendenda est regula, cujus oin-
    prxterilum habet, el per ce scribitur, et signitical r as •

    ptionetn, vel incboalioneui, unde et legimus : Coepit nes pene sacne expositores Scripiura», non minus
    David arcein Sion. qiiam litterarum fignros inonstranitir amplexi.

    De nalura rerusn el ralione temporuui, duos quon- Glossa. De natura rerum, elc. Non est prxtermit-
    dam stricio sermone libellos composui iuinc pro- ;
    tendtiin, cum dixit De nulura reium, cur non eliaiu
    de Natura temporutn, vel de ralione reruiii et ralio-
    lixius de temporum ratione (Doniino juvanie) di-
    ne lemp rum dixit. Aliud est er;:u de natura lermn
    cturi uecessarium duximus utilissiinam primo
    , disserere, aliud de ratioue. Natura rerum, estsob-
    ,

    6iH7 Bl l>.F. VEN. OPKR PAIis I. SKCT. II. — MDASCALICA DlllllA KT SPURIA. 6.18

    suntla ipsa spiritualis vel corporalis crealurarum A theca Ptolemxi regis Codirem deicribendnm prmios
    cuin qualiutibus propriis, scil prius qti.xreiidum ile accepil ubi pottiii qnidem accidere ctiam scriptoris et
    n.ilura teinpnruin, ul faeilis ralio e»rum ap,>areat, error. Ilein in eodcin libro sic dicll Nam ex Alam :

    non enim loeo nllo pr» nalura posila. Na-


    in lioc iisque ad .liluvi mi compulaniur anni secunduni co-
    lura crgn lciiiporuni esl inulaliiliuiii reruni nmtiis ;
    dices nostros 9.4'i.', secundtim llebrxos aulem 1656.
    st-.l quoniam inotiis ipse orilinalus esl, et nalurales II <-iu in dacimb scxlo hbr», deciino capitc, beaius
    numeros non excedit, a Deo creatus eel, et ere.itura Augtistinus Sunt ilaque aniiidiluvioiisque ad Ahra-
    :

    oritinali est, et polest pro}iria subslantia esse ct liam Iti _', secundum vulgatam Ediliouem Septua-
    .

    aliaruin crralurarum qualitas, id est ordinala nVlta- ginta ihlerpretum. In llehrxis aulem Codicihus lon-
    ttrlitas; ted quia iiioIim ipse, qni est lemp -ris sub- ge pauctorea annos perhibenl inveniri, de quibus ra-
    slanlia.naltvalrs arliculos hahel.elmnrarumccla et lioneiu aut nuilam aul difiic lliinam rcddunt, diverso
    sec tUS|>alia,cumdeipsisarliculisvel iiioruli->aliqii d stylo, eliam a plurihu-j scrihi dixeranl anl-.i, id est
    disseritnr, ratio temporum appellatar. Non ergo de diversa pfoiiuniiation», non divei-sa lide, id esl non
    uiolibus rerum, auctor istius libri disseruit, sed de diversa iiilclligenlia. Hoe lesiimonio uiitur sanclus
    arliculis et ceriis spatiis lemporalium motionuin li- Auguslinus coutraeo- qni sensuin verborum ejus in-
    liellum coinposuit, Slatu, cursu, et fine temporiim lelligere n n nldBlM, dicehaut Augtisiinuin non
    lolus istius iibri lextus perli. itur. Prima enim pars, benc scripsisse de his quxsiion bus, dc quibus alii
    usque ad Clironica, slatuin, id esl
    id est a principio scripiores bene scripseruui, est, farilius ex verbis
    i I

    naluratem temporum cursum conlinel. Media vero, scnptoruui quam ex Angit-iini


    aliorum scriptis
    id esl qux in Clironiris conlinentur, cursum lempo- „ unus atqtie iiJem sensul intell giiur. Suadet ergo eis
    rum, id est qux in eis facia siint, pronutitial. Oltima ** ut lelinquant sna scripl his <|iii possiinl ca intelli- i

    auiem fiuem temporum, i.l est reliqua sexlx xlalis gere, et reru rant ad eos a qtiilms farilius Eentiuut.
    et diem jud cii declaral. Namrjue quaitvis tempus Quoniam ideo n cesse est plures libros a plurius
    semper videalur esse in inotu, Umen a.l slalum re- auctoribus cunfici, verbis lanluu m do discrepanlibus,
    «lil a qao incboat. Nunquam cnim molus ficri pntesi, unum alque eumdem sensum habenliiius. ut quidquid
    qui non aliquando a slatu iuchoavei il. L ihetilibus in uno auctore non intelligilur in alio (aciliut inlelli- ,

    lemporum curriculis , fioem cum voluerit imponet. gatur. Nerbi gralia, Hieronymtis et Atigustinus in
    Uhi notandum quia si ipsa tempora liuienda esse una eademque quxsiioue unum atque idem sense-
    pronunliat, diflicilisquxslio esl. Tempora enim crca- ruut; sed ex vcrbi, Augiisliui intelligo qti >d Iliero-
    la et ordinata a Deo sulist.ir.tia sunt. Quomodo ergo nymi non inl liexi; tu autem e contrario, llieroiiy-
    creaia subs autia dcficiet nisi forte ipsa signa , cu- iui seniis qno I Augustini non sensisli.

    $09 molibus efliciuntur lempora sUbilia erunt


    , [Scbolio» Joanmis Nuvioii\Gi. De tempornm ru- —
    et currere cessabunl? Quod nondum credcre possunt. tione, Domino juvanle, dieturi, necetsarium duximus,
    Nam si semper coelestia signa cucurrerint, necesse utilittimam primo promplittimamqite /lexus digilorum,
    est lempora finem uon habere. Si aulem labenles paucit pramonttrare tolertiam Indicat Beda nu uero-
    lemporum currieuh dictea quxin lemporihus agun rum iiniatinnem. qux lil varin digilorum geslu, ne-
    mr, id esi liumana nepotia, homines nasci, crescere, cess^riam e secompuUlionibus teuiporuin; euni enim
    «lecrescere. mori, similiier et rxtera animalia, ligna, cyeli solares lunares<|ue, unde hxc temporum ratio
    olera.deficererenovari, elc, facilis quxstio est. Ista peudet, magnis numeris expedianiur, quos scripiis
    enim omnia inier (urricula linem habebunt, autcerie C numerorum llotia signare moiestuui essel, complecli
    sic intelligendum est Omnia tempo' a, el ea quai in eis
    •
    tam longam serieui diflicile, conimodissimum estha-
    agunlur, linem habrbunt, sed ea qux in temporihus bere expedium ral oiiem uniim quemlibet numeruiu
    agnntur, iia fiuem hahe' unl, ut peniius non sint; evprimeie Oexibus digiiorum, qund priuium bomines
    ipsa vero lempora ila finiantur, non ul eorum nalu- iiaiura admoniti ceu apto digitorum, numero fecisse
    ralia ressenl spaiia, sed ut ipsa c.rrer non seniiati-
    • viilen tir. Cum enini singulx maniis quinos liabeaut
    tur. Cum enim suinmis boininibus ipsa xlernius ap- digilos unde conslal denarius, factus est bic numerus
    paruerit, obi niliil prxleril, nihil fulurum esl, sed pro digilorum mo.lo perfectus, s >lus et summus; naiu
    semper idem esl, lunc quidquid temporum prxtcr- supra dcnarium coniiinio pergenles. m.nores inime-
    l.fliisur, non sentilur; sicul nos cum requiescimus in ros oiiinis nalio relleclil quod non solum til vocali :

    somnls. prxtereumia spatia non sentimus, unde numerationc, veluli deceiu ubi diximus, ptrgeiues
    Pmpheu dicit: Melior dies una iu alriis ineis super non simplici utimur tliciioae sed uuum repetenies ,

    inillia. Etalibi: Inehriahunlur ab ubertate domns dicimus u .derim, id r-i, decem elnnum. \ cruin iu
    Itn. 1 1 noiiiine nam ue ebrietalis, ohlivin omniuni notis nlr.ni lit ilecem, deinde r peiit noU unitalis
    :

    teriiiii niii(:ibilium inl lligitur. Sed omnibus liis He- x rl i, qux sunl underiin; el aritlimeliri digilnm vo-
    eraira veritutis iniegritm prof ro puritat m, quam cant numeriim umnein infra denarium, ul i, II, iu,
    praeminenlittimi doctorum llieronymus in libris He- elc. Ilorum enitn quisque digito aliqno expriuii ur,
    iraicar. Quetlion., Augusl. in lib. deCiv. Dei, Ettse- veluii in levaa manus pollice, u in ejusdem io.iice,
    i

    »i<<» ipseclironograplius in tertio Historia ecclesiasiica vi in pollice dexiro, et sic deinceps usquc ad de-
    libro, cic. In libro Hehraicarum quesiionum sic ., u ium. Ariiculns qu >qua vocaiit numeralnres, qni
    i

    tlicil bealus tlieronymus Sciendum quod usqne ad


    : iu decern a-qtulcs parles tlividi possunt, ut x, x-x,
    diliivium, uhi in nosti is dureiilurum, et quod excu •- xxx, xl hi enim articuhs Ji^iioi-um expriinuuiur ve-
    ;

    reril annorum, g.-nuisse quis dicilur in llebr.eo a- luii primusdena ius(quaiido naturali ordiite iiumera-
    i

    beatcenliim aiuios, el reliquos quisequtinlur. Elpnst tiit) iu superinrc articulo polliris sUtuilur, s-cuudus
    pauce Kainosa qu rstio, et disputatiooe Ecclesiartun
    : in inferiore. Sed hxc luunerandi raiio vulgaiissiina
    iiiiiiiiuiii ventilata, quod juxU diligentem supputa- et pueris nou, i).iiiii ob id p>sui, ut qux esset di-
    tiniiein.il annos posl diluvium Mailiusalam vixis- giiorum el arliculoruiu urigo apu I aritumotiros ins-
    se feralur. Et quoniodn verum est quod ocio tautum dii-arelur purns. K>i alia iiiimrroruin nolaudorum
    animx in arca salvx factx sunlT Reslat ergo ut quo- ratio, pt-r ralculns iu tahula lelmeala durlibus paral-
    modo in plerisque, iu et in hoc sil error ih numero. lclis posiios, qu.i- at Ipaa vrltis esl, ueque ab usu re-
    Itein iin.lt- supra in xv I bro deCivilateDei, gic dicit cess I, iit v quod .. .1 ralrulorum numiins imnr uIjb-
    1

    bealus Auguslinus liaque illa iliversllas numero-


    : lur, alque bujtis rsl el luit usus iu iiui(i<namli »p«-
    rum aliier se huhenuuiu In codicihtts Grxcis el La- cicbus neguiialih. Nain illa qua etiam nuao utiiniur
    iinis, aliter in llebrxis, ubi non esi isU de rentiiiii per DOlai Arabicas vi.li hrel t.i.A.l.ri.li^.S.il.O,
    ,

    anuis prius additis ei poslea dairactia p«r totgene- quas /ipiira; v .ranl. rer.-u-, BtM viJelui nrr vrle- ,

    r. liones coutiuuaU parilius, ncc maliiix Jmlxo- nbus Roiilauis rrliquiSM- iiiliomhus cofuita, nulU
    riiin, nec diligeulix vel prudeiitia: SeptuaginU inler- eiiitn aiitiquiutis uioiiuiiienia has nulul.u lubeul ir.»-
    preiuin sedscriplurisliiliuaiur enoii.quidebiblio- culpus. Sr.l ad Dedam rcden. Est postrnue quidam
    : :

    «89 DE LOQULLA PEIi CESTU.M DIMTOIiUM. 630


    docius ft ingeniosts aliler perdigilos niiiiierandi ri- A clomm solariuni mcnsiriionim, cxpedilur ea nume-
    lK>, qneni liic Bcla tradit, quo velcres usos e-se ralione, quae lit flexu digitorum.
    phribus argumenlis conslat, sed ineuria negligenlia- Permulli siquiilem alii alias, cl ipse divin:c inler-
    que linminum ab usu recessii. Veterem aulen appa-
    rel ex Plinii libro x\iv, naluralisHis'.. e.7, ul>i ail Ja-
    pres historire Hieronynms, in evangeliia» traciatu
    num ilicaluniNjima 1'ompilio i|a liguralis digins
    a sentenlire liujus ailjumenlum disciplinrc non dtihitn-
    expressiim, ul 535 dienuii uoia per signilicalionem vit assumere : Uentesiiuus in~]uit) et sexagesimti%
    (
    annui leinporis et a?vi se di mii ostenderet; ei M. T.
    Uic. Ilortensii subtilcm aciionis in digiios dislributio-
    ct tricesimus fructus , quanquam de una terra, et de-

    iieinaliqunlies eluilit. Aimotatumesl quoquein bjsto* una semcnte nascitur, tamen mtiltum differt iji nume-
    ria Ariaxerxis^Ornnicuigenerum regis, um a socero < ro.Triginta referunlur ad nupiias; nam et ipsa digi-
    iudigiiaiinne qtiadam in ordinem redactus esset, di-
    loruni corijunclio, qnasi molli osculo se compleclens
    lisse solituin priucipuin aniiuos persimites videri
    ariihmeliroriun digilis; nnm sicut coiii]iulando nunc et foederaus, iiiarjtum pingit ct conjugem. Sexa-
    myriadadigilorumgestii conliciuDt, nunc mnnada, sic ginta , ad viduas , eo qtiod in anguslia et tribulalio-
    quoque qui a regibus loti pendeot, inodo valeul piu- ncsinl positrr t undcet in snperiore digito deprimun-
    rimum, modo ab illo lionuris gradu ad iiuuni devolu-
    ti, omnibus siinl derisui. CreliusLectio- lur, quanioqtie otajor e?l difGcultas expcrtae quon-
    in autiquis
    nibus eodem put.it relerendum esse illud Fabii in dam voluptalis illecebris ahslinerc, tanto majus et
    inslitutionibus oraloriis : Si aclor (inquil) non dico
    B praemiuni.
    si circa summas trepidat, sed si di.iiorum soluni
    imperilo aut indecoro gestu a computatione ilisscntit [Bridferti Rauesiknsis Glosfa. — Permulli siqtti-
    judicatiir indoctus. Sed hoc loco apparet Quiniiiia- dem alii alias, et ip$e divinai interpres liisloria? llie-
    iiiini respicere iilam vulgnrem computationem, de romjmus evangelica: traclnium senhnlia:, lntjus adju-
    qua supra diximus, quod etiam de iioi tonsio dici menlum disciplina:, non dubitttrit nssumere. in Evangc-
    polesl. Oralor enim apud populum agil.qui liassub- lio Mnlthaci, capile dccimo lerlto, u! scripluin lia- i

    lilitaies srrpe noniiilelligercul;sed alihi iuvenio eum liettir. Qui vero in terra hona seiuiiiatus cst, hic est

    manifestitis ile hac campulatinne ! ciilutn, tit !ili. un- qui audit verhum , et intelligii, cl fruclum alT. rt < i
    decimo de forinando Gestu, ul«i sic liabel: Nam ge- facit aliud quidem centesimiim, aliud atitcui sexagesi-
    sium poculum poscentis, anl vcrbera ininamis, aut mum, sic dicil saneltis llieronymus, capitc t: igoiino
    numerum quingentorum llexo pollice , ellicicnlis, quinlo in Mattli.i uni primmn crgo debcmus audire,
    :

    quse smil a quibiisdam scriptoiibus repreliensa, ne deinde intelligere, et post iuielligentiam fruclus red-
    iu rusticis quidem vi.li, ulii sine cnnlroversia biine dcre oHicirinaruni, et facere vel ceniesimum Iructum,
    computandi modiini iutelligit: exprimiinlurautem, iK et sexagesiinum aiquc iriccsimuui. Dequibtis pleuius
    et liic ex Beda discis, quingeiila, dcxlrrc manns pol- in libro contra Joviniamim diximus, et nunc brc-
    lice n xo versus palmam instar liilerae Graecse, qui viter perstriiigenms, ccniesimum fructiim virginihus,
    gestus oi dicendo foret. Legunt alii quiuqiiaginia, sexagesimum viduis et r.oni inentihus iricesimiuu sau- ,

    loeum forte non intelligenles, illa enim expiiraun- cto malriiuonio deputantes.]
    tiir sinis:ra, scd iila manus sola nou facit gestum.
    Est etiam apud Apuleiuin locus, in secunda Defen- C Porrocenteshnus numerus (quxso.diligentcrlecior
    sinne magire, qui sine liac parte numerandi inlelligt aaende) a sinistra transfeuurjid dextram, el iisdcm
    eqoiL Nolum et illud est quidem digitis, sed non eadetn mnnu; quibus in !,<-
    ... Atque suos jam dcxlera coniputat aonos, va manu, nuptre signilicanlur el viduae circulum la- :

    de Neslore ad centum annos pervenit. Cen-


    , qtii ciens, expritnit virginitatis coronam.
    lnm atitem, ducenta cl trccenta, sic eompulantur in
    de\tra, sicut unum, dtto, tria in sinistra. Facete Ni- fioANMiS Noviomaci Sciiolion. Et ipse di:inxiu- —
    chardus in vetulam nimio plus vivaceni, qurjc 3nnis lerprts hitioriteHieronymus. Apud Mallhxum locns
    etiain cervos superaret, sic Ittdit esl capile dccimo lerlio, de agricola qtii exiil ad se-
    minandum; qtio loco Servator noster triplicem facit
    'Bw:«; uipr.tratr O.ajoM ir).cov w yjfi Mtn IrueUferi soli differentiam : ex primo fructum vigecu-
    Tispct; uptffitiaQKi oe0t;j5ov upiau.hr).
    pium,exsecundosexagecuplum,teriio centuplumsus-
    Est igitur i-lius coniputalionis
    coguitio ad plera- luiil in qua parahola divus llieroiiymus libro primo
    :

    que velerum inlelligendanecessaria : quod propterea contra Jovinianum , inaximuut uumerum refert ad
    iongius egi, ne frivulum mox judicelur quod priina virgincs, proximumad viduas, ntinimum ad inalrimo-
    froute non blanditur. Priusiiuam hic Bedx liber vul- nium: sumpla conlirmalicne festiva, magis quam ne-
    garetur, incognita isia erant, el sola ( ut opinor) hrcc cessaria, a digitorum gcstu, quam eleganter hoc loco
    vctuslas per euin servala esl; quare quidquid lmjus Beda espUcuiU Eum autem locum Erasintis conjeclu-
    esi, id Bedre in universum debes. Puen habent quo- ris exposuit, sic tamen ut a veritate non abcrret iu ;

    que hac re non injucundam digitoriuiiexerctiaiio-


    in
    1
    l' Bed% librum tum nondum incileral. I'u-iea lamen
    neui; liberalis namque digitorum exlecsio el flexus, ubi forte eum alicubi nactus e.-set, ex ipso auctore
    eiiam ad ytt>f<mp\w» perlinet. rein egit.
    Tum pi.rutiore iegentium inqenio. Nam capttl Tres digiti in manu dicuntur: auriculari?,medicus
    quinqtiagesiiuiim quiulum, quod est de rccursu cy- et impudicus , caeteri duo, ir.dex el pollex.]

    INCIPIT LIBELLUS.
    Primofit indigitatio in Ixva manu, iali mpdo. Cum dieis qualuor, ilidera minhnum levabis.
    Cum dicis quinque, secundum a minimo siinililer
    Cutn ergc dicis unum, minimum in l-.eva digitum
    eriges.
    iidleclens, in (cediuiri palmre artum infigcs,
    Cum dicis sex.tertium nihilominus elevabis, me-
    1
    dicis duo, secundum a luinimo ilexum ibi- dio duntaxal solo,quimedicusapre!!alur, in medium
    dem impones. pahnre fuo.
    Cuni dicis tria, tertium simililer aflkcies. Cum dicis scptem. miniatiun solum K cxteris inte-
    .

    G9t DEDyf: VEN. OPEK. PARS I. SECT. II. -


    - MDASOAI.ICA D1JBIA F.T SPCRIA. 6M
    rim levaUs, supcr palmx radiceui poues. Jmla quod, A pectori sepinam appones, digiiis tantum ad colltim
    Cuni dicis octe, medicum. crectis.

    Ciun dicis novcm, ini.ujilicum, e rrgioni» cnmpnncs. Cum dicis viginti millia, eaindem pectnri expen-
    Cum dicii decem, unguem indicis in inc lio liges sani latc superimpones.
    ariu pollicis. Cum dicis IriginU millia, eadem prona, s>>d ere-
    Cnm di cis viginti, summilalcm pnllicis intcr nie- CU| pollici m earlihgini inedi pcctoris iirunitles.
    dios indicis elimpudici artus immiiics. Cuin d cisquadragiuta millia, eamdem in unibi-
    Cumdicis iriginta, ungues indiciset polllcil blan- licn ereolain supinabs.
    dn conjunges amplexit. Cuui dicis quinquaginla millia, ejttsdem ( seilicet

    Cu n dicis qnailraginla, intcriora pollicis lateri Ixva:) prnnx, sed ercctx, pollicem umbilic impones.
    rel «iorso indicis superduc«s ambobus dunlaxat Cum dicia sexaginta millia, eadeni prnna feinur
    erectis. Ixvum desuper comprcbendcs.
    Cum dicis quinquaginta, pnllicem exteriore artu Cum dicis septuagin'a mitlia, eamdera supinam
    instar Grxcx literx r curvaium, ad palmam incli- femori superimponea.
    nabis. Cum dicisoctoginla millia, cadem pronam f mori
    Com dicis sex3ginta, pollicem (ut supra ) curva- B «uperponcs.
    tum, indice circumOc\o diligenler a fronte praccinges Cu'ii dicis nonsginta millia, eamlein luinbos ap-
    Cum dicis septuaginta, indicero(ul supra)cir- prehcnde-, pollice ad inguina verso.
    cumflexum pollice immisso superimplebis , ungue Hactenu$ in Ixva, nune ad dcxleram.
    dunlaxai illms erecta trans medium indicis artum. At vero cura centum millia dicis, derteram ma-
    Cum dicis octoginta, indiccm ( ut supra ) circum- num in medio pectoris supinam appones, digilis

    ftexum, pollice in longum tenso implebi-, ungue lamen ad collum ereclis.


    videlicel illii.s in medium indicis arlum inlixa. Cum dicis ducenla millia, camdein pectnri eipan-
    Cum dicis nonaginta, indicis inflexi ungulam radi- sam late superimpones.
    ci pollicis inliges. Cum dci» trecenU roillia, cadem prona.sed ere-
    Haclenns in Ixva, aut sinistra manu. cta polliccm cartilagini medii pectoris immitles.
    Secundo, fil indlgilalio in dexlera, sic : Cum dicis quadringenla inillia, eamdem in umbi-
    Centum vero in dextcra, quemadinodum decem lico treciara supinabis.

    in lxva facics. Cum dicis quingenla millia, facies cum ipsa dcx-
    Ducenta in dextera.quemarimodum viginti in lneva. tera, quemadmodum quinquaginta millia in Ixva.

    Trecnlaindettera.qiiemadmoilumlrigintaiulxva. Cum dicis sexienla millia, facies cura devtera

    Quadringenta in ilextera, quemadmodiim quadra- quemadmodurn sexaginla millia in Ixva.

    g nla in Ixv.i. Cum dicis seplingenla inillia, facics cura dextcra,

    Quingenta in dextera, quemadmodum quinqua- queiuadninduui scptuaginla miUia in lieva.

    ginta in Ixva. Cum dicis octingenla n-illia, facies cum ipsa dcx-

    Setcenta in dexlera, quemadmodum seiagnia in tera, quemadmodum octoginta millia in lu-vj.

    Ixva. Cum dicis noningenia millia, facies cum dexlera v

    SepCng ntj in dexlera. quemad nodum septui- quemadmodum nonagenta inillia in Ixva.

    ginia in Ixva. Cum dicis autem centena millia (hoc est centies

    Octingenla in dexlera, quemadmoJum nclogitila ceiitum, m llio neoteric.is dicl.i), ambas sibi m nus
    in I.t> .1. inserlis inviccm digitis implicabis.

    Noningcnla in dexlera, quemadmodum nonaginla [Bbidfehti Glossa. — Jam hic insunt sex illi nu-
    in Ixva. merorum integri ordines, iu ipsa uuiversa imligiia-
    tionis ratione.
    Item millc in queinadmodum iinum in Ixva.
    dextera,
    Primus vero o r do, est unitatum ;
    Duo millia in dexteia, qucmadmodiimduo in Ixva Secundus autem, decadum ;
    I)
    Tria nirllia in dexlera, quema Imodum tria in Ixva Terlius esl ceiuuriaruin ;

    millenariorum
    On.i rius esl
    Qu luor iii I u iu dextera, quemadinodutn qua- ;

    Quinlus est dccaduin millenariorum;


    tuor in Ixva. Sextus, et hic ultimus, est (enluriarum millcrta-
    Quinque millia in dextera, qucmadmodum qun- rioruin ordo.
    Isidorus, in libro Elymologiartim undecimo : Di -
    que in keva.
    giti nuncupali, vel qu a derem sunt, velquia deceui
    Sex millia in deitora, quemadmodum sex in la-va. juncli e&islanl. Nam habent iu se nuuinuni pertV
    Seplem inillii in dextera, queiiiaJinodum seplem clum, el ordinem deceniissimuni.
    in Ixva.
    Priinu*, pollex vocslur, eo quod inter rxlrros
    polleal virluleet p >u- late
    Octomillia indextcra, quemadmndumocloin Ixva. Srrundus, indev et saliitaris, seu deiiioitstraloriuf,
    Nevctn iu llia in dexlera, quemadmodum novem quia eo fere salulamus, vel ostenditiius.
    in Ixva. Tcrlius, inipu licus. quia cum ip»o puiredinm vul-
    ncriim med.cl langere soleni.
    /n reiiqua parle corporit indigilutio, primo cnm ijuariui. annularis, eo quol in ipso aiuiulu» srn-
    (.1,1 IH.IIIU.
    tur. Idcau cl uii-.lii.imli-, quod ro Irila eolljiu a
    Porro iuiii dicif decem millia, l.ivain in mcdio medicis colliguiitur.
    .
    :

    605 DE LOQUELA PER GESTUM DIGtTORUM. 694

    Quinttis, auric ularis, quia ex ipso aureni scalpi- A nje, sei ut firmi lapiJes sive in prospcris sive adver-
    IIIU*. sis, in bonis actibus, ei flde eonslaiiiissime perseve-

    10 100 1000 10000 100000 rant, considerantes illud i^uod ail Qui perseverarit :
    1

    9 20 200 2000 20000 2WIO00 usque in tinem, kic salvus eril.


    3 30 300 3000 30000 Quiuque, ad ijuinque libros Mosi. Pauliis In Ec-
    m 5011000 :

    4 40 4000 40000 4C00OO clesi volo quinque verba sensu meo loqni.
    i

    S »0 500 5000 JjoOuO 500H00 Sex. ad diem sexium, quo Dominus homineni ciim
    6 60 600 G000 diono 60 000 uni^ersis animanlibus fecit. in Gencsi: Faciumus
    7 70 700 7000 70000 700000
    hominem ad imaginem el similitudincm. Et factiim
    8 80 800 8000 80000 800000
    cst vespere el mane dies sexlns. Item beaius Grego-
    9 90 900 9000 90000 '.!0:;0U0
    rius, in homilia 17 super Ezecliieleni, ila dicit:
    H O o H «5 © Sxpe jam diximus senario numero perfectioncm
    8182 g2§ g2§ S 2 <3 =-.*»
    D —•»
    §.'
    o -V -. boui operis designari, non illud ^equentes quoj
    S " £.= ->

    Sah» fll o ^. -
    Ct ?£" conali sunl hujus saeculi sapientos astruere, dicen-
    «* #? c a n> j.3
    "Ba tes idcirco senarium nu rerum esse perfectum, qnia
    B^ - = —s sno ordine numeratus perficitur, ut cum unus, duo
    » = 1» i*s» "
    = 5 2- = O.Q. CO 3 •>
    vel ties dicunlur, senarius numerus implca ur; vei
    ||f lil 3-§2 3 5 8
    »3 M
    c *; 5 » 2 3uia in tres partes dividitur, id esl sextn, lertia et
    •
    <» 5 6>
    §:.a
    f„-§ 111 3-"3 «sl =» imidia, videlicet in uno, duobus ct tribus. Sed id-

    ° s
    B 5
    S P
    |fi
    *» c c
    h
    £-2
    •

    1*
    e c
    n ctco senariiim numerum dirintus esse perfectum,
    quia sexto die bomo est condilus, eoque die Dnmi-
    ill <W" cw'"3 ••i
    * c nus peifecisse opera sua describilur, unde etiauo
    ?
    il s
    (T.

    — Cl pro perftclione poni sen.irius numerus solet.


    w e
    •>
    —
    i- s Sepiem, ad diem sepliinum, in «|uo, perfeclis om-
    3 -
    8 11* u o 3= nbus, Dominus requievii. InGenesi F.lreqnievildie
    J = d I
    o- c _= c o W c o
    :

    C sepliiuo ab univeso opere quod patrarai. licni liea-


    §-?• S K > n ?J7 • 1 e? lus Gregonus : Certissime scinius qnod scptenu-
    l'ollex, etianisi caeteris brevior, tamen inrer cxle- rium nuicenim Scriptura sacra pro perleclioiie pn-
    ro6 rortitudine pollet. nere cnnsuevit. Undeetseplimodie Dominum requic-
    Index quoque s lutaiorius quondam, et demou- vis e ab operibus asseril. Ilincesl etiam quod sepli-
    3'raiorius dictus. mus di"s in requiem hominibus, id csl,in Sabbalo est
    Pollex et index, in dextra, a centum usqne ail datus. Ilinc estquod jubikcus annus, in quo plena ia
    noniogenla. requics exririmilur, septem hebdoiiiaJilius consum-
    Niuic tres alii in eadem dexira inanu, a mille u»- matur. Cui mnnade adJito, noslrx adunaiionis sum-
    que ad novem millia. ma iinple ur. Ilxcigitur verba scripta sunt in primo
    Sinistra per artus dimensos corporis continebit libro Moraliu.n divi Gregorii. Auguslinus, iu libro
    numeros. et dextra per juncturas et dispositiones undecimo de Civilale Dei Scplenarius numerus.
    :

    iiienibrofinn. pro cujuscunque rei diver.sitale poui solet. Uude


    Sic habes niinierorum omnium per cliaracleres dicitur Septies cadit justus et rcsurgit, id c.-t, qu»—
    :

    'j
    deinunslrationem, aut per digitortim inflexiouem. liescunque cecideril, non pcr.bil. Quod non de ini-
    Ai.i.r Bbidfehti Gu>S5.e. —
    Cnm ergo dicis unum, quitalibus, sed de tribulaiionibus ad bumililatcm.
    nunimum in tccva digilum in/lecles, in med um palmcc pcrducenlibus inlelligi voluil. Et : Septies in dic
    anumiiift es. In lilno de Civilale Dei undeciino, sic laulabo le ; quod alibi alio modo dicluni esl: Sem-
    dicit beatus Augustinus: Ratio numeri conlemDen- per laus cjus in oie meo. Propterca hoe eodem
    da non esl, quai in muliis sanctamm Scri|iturarum suepe noinero Spiritus sanclus signilicatur, de quo
    locis, quam magna ic limanda sit elucei, diligenler Dominui ail Docebil vos omnem verilalem
    :

    inluenlbus. Nec frustra in iaudibus Dei dictnm est Octo, ad dieni resurrectiouis, id esl, oclavuin. In
    Omnia in mensura et iiumern et pondcre dispnsuisti. lilulo psaimi in linem pro octava.
    :

    El Euc' erius vir sapieniissimus ila comniemorat lNovem ad sacramentum, quod boia nona Domi-
    llic oumerus, qui esl unus, aJ unilatem Dei referlur, nus spirilum emisit. In Evangelio: Et circa boram
    ut est in libio Exodi Audi, Jsrael, Doiuinus Deus
    : nonam clamavit Jesus voce rnagna, el emisil spiritum.
    tuus unus est. Decem, addecalogumlegis.ln psalruo:lnpsa)terio
    Du i, duo Teslamenla. In Regum libris Et fecit : decacbordo psaliam libi.
    iii Dabir duo cberubiu decem cubiiorum magnitu- Duodecim, ad aposlolos. In Evangclio Duode- :

    •dine. cim autem aposlolorum nomina ha?.c sunt.


    Tres, adsanclam Trinilalem. in Epistola Joannis : Quaiuordecim , ad sacrumenlum Doniinica» gene-
    Tres suiil qui lesiimonium dant, spiritus, aqua el "
    rationis. In Evangelio: Ab Abraham usque ad David,
    tanguis. generalioncs quatuordecim.
    Quatuor, ad quatuor evangelia. In Ezechielc iit :
    O Quindecim, ad quiodecim gradus templi.
    e\ medio eorum similitudo qualuor aniiiialium ; et Sedecim, ad numcrum prophetarum.
    Jnannes in Apocalypsi sua: Quaiuor aniiualia ante Vigintiduo, ad sacramentuin diviuorum voiumi-
    tbronuiu Dei plena oculis ante et retro. item Qua- : num secunduin lilteras ilebneorum.
    lernarius enim numerus perfectus est, et in suis Vigi.ili qualuor, ad mysterium numcri seniorum.
    partibus divisus perfectionem ob tnet. Dividitur Iu Apocaiypsi Et super thronos viginti qualuor
    :

    enim in unura, duo, vel tria. Unum nanique ad seniores sedenles.


    D.-um pertinel, quia unus Deus, una lides, nnum ba- Triginta, ad friictus ftdclium conjugum. Iu Evan-
    ptisma, unus Deus et pai r omniutn, qui super ont- gelio Ei dabunt fructus aliu.I centesimum. aliud
    :

    nas, et per omnia, et in oniuibus nobi>. Duo, ad sev;igesiinu!», aliud trigesimum.


    geiuinam dilectionem, vel (ut supra diclum est) ad Trigiuta ires, ad myslerium ivlatis, qua Douiinus
    duo Teslamenia. Tres, ••J sanclain individuann|UC in carne versatus est. ln aposioio, sicut quibusdam
    Trinilalem, Patris scilicet et Fiiii et Spirilu sancti. . ex iioc videlur: Douec occurramus in unitatem li-
    Quatuor autem aJ gratiam iNovi Testamenii, vel ad dei el agnilicnis lilii Dci in viruin perfcctum, in
    quatuor libros sancti Evangelii, qtne maxime-in bis mensitram xtatis plenitudinis Cbrisii.
    ascribitur. Quia enim quadratus lapis non fluctuat, Qiiadraginta, ad quadragesimx sacramenlum. li»
    Eed in qujiuciinque parieui versus fueril, sequaliter Evangelio Et ugebatur spiritu in deserto quadra-
    :

    jacei, recte quaternario con.taniia sanctorum desi- giiua rliebu<.


    gnaiiii , quia uon circumferuiitur ootni vento doctii- QuadragiuU liwo, ad utunerutTi iu crcmo mansio*-
    : ; : ,

    695 BED,£ VEN. OPER. PARS I. SECT. I. - DlIiASCALICA DUBIA ET SPURIA. 696
    11:1111 nnmerum generationum qux ab Abrahaiii A ostendi? deritnani in ii'»no lua. Iiem aliler cun:
    vel aJ : i

    HMt usqin* t.hrisiuin. u volueiis demoiiKlrare, nstemle eam pcr k et A, n


    Qiunqiiaginta, ad Penlecosten. In Aciibus aposlo- Eeleiis a capile, qma I, uiideciiua esl :ipud Latino*.
    Inruin : Cum coniplereniur dies Peiilecusles. 1 si x deiuousirare, quiB est vicesima prima
    volueris
    Sexaginla, frucuun viJuis sive eiiiiliiriilibus
    »<i liltera,nota eaniileui per a, qux est vicesima littera,
    ilebilum. ln Kvangelio Et datouui .'ructuiM, aliud : n per A, qux est priuia. V.\ 3 ic de aliis uspie ad x
    sexagesimum. uliiuiam liileram.
    Septuaginta duo, ad numerum pieibyieroruin vel
    quus Dominus elegu. lu Evan^*'lii»
    scipiilnriini
    Sed bxc Grxcorum compulo liilerisquc facilius
    il

    Pust h:ec designavit Dontinus el alios sepliMguiia iIim i simul atque ^gi possunt, qui nou ut l-ilini,
    iluos et binus aute liciein siiam jn ouiucui ci-
    liiisit paucis iisdemquc gr-miuatis suos numeros solcni
    vitalrm. (.'c.nliini, ail 'narlyruni Iructuin vel virgi-
    ejprimere verum tolo alphabeti sui chara-
    li leris,
    nuiii. In Evangelio El dabunl rructuin, atiud centc-
    :

    simum. ctere in numerorum ft^nras expenso, Ires qui plns


    Ftt et alterius medi computn», etc. Articulatim de-
    sunl uumeros votis singulis depingunt, eumdem pene
    numeri Dgurandi, quein s ribcndi al|ilubcli ordiiieiu
    currens. Qui, quoniuin specialiier ad Pascbx ratio-

    nem pertinel, euni ad hanc ex ordine ventum fuerit,


    sequentes, boc modo
    opportunius evplicabilur. 1 11 n 11 rc j
    R
    compulus pert uei »d dcceiinovalem cycluin,
    Isie 8 2 duo U
    nt ad solarem. Et in lioc quot dicii arliculatim, coin- 5 tria
    7 »U
    preliendit luoarem cyeimu.
    S i qualuor iiij

    Polest autem et de ipso quem prxnotavi computo t S qiiioque »


    quxdain manualis loquela, lam ingenii cxerccudi, c 6 sex »j
    qtiaro ludi agendi gralia (igtirnri qua litleris quis :
    7 seplem
    £ vij
    sigillatiin expressis verba qu:c iisden I tteris con- 8
    yj OClu viij
    tineautur alteri quilianc quoque noverit induslriani,
    9 noveni ix viiij
    lametsi prorul po-iio, legenda atque intelligenda 10
    1 decein l
    conlradat, yel neccssaria quoquc per ba>c occuliius r vigimi
    ii) XX
    iniuiendo signincsns, vel iiuperitos quousque quasi \
    50 tringiuta XXX
    div naudo deludeus. a 4J qiiadraginta xl XXIX
    Cujus onlo ludi vel loquelx lalis est
    V 50 quinquaginta 1

    Cum primam alphabeti litteram inlimare cupit, unnm


    5 60 sexaginla Ix
    •ninu teneto, 70 scpluaginta hx
    IJ est, sicut ostendis unum in nianu per miniroiim C 7T 80 ocloginia hxx
    «lipilum, sic debc< a intelligere inHexione di-
    in ipsa
    gili, elsicde reliquis. XII 90 noaagiiita xc IxxiX
    I'i0 cn Utin c
    Cuin secundam, duo, 9

    Cum tertiam, tria. <r 200 duceola cc

    1 1 sic cx ordine cxieras. «T 500 irecenin ccc

    \crbi gratia, si amicuin inter insidiatorcs pnsilum, u 400 qaadringeola crcc


    500 quiiigrnia d ccicc
    m rauie rem ago», admooere desideras, digitis os- V
    X 6i0 sexcen:a dc
    tei.-de :

    Tertiam, est in alphabelo c T 7C0 sep ingenia dcc

    Primam, — a •i 800 octiugenla dccc

    Vigesimim, — r« 900 ooningenta dcccc IX

    Dfcimam nonam, — t
    Quem tcritendi alphr.be. i ordittfm $equenles
    Cointam, — e
    modo. Si quemiibei nosiri alvbalieli liileram vis de-
    lioc

    Primaiu, a —
    monstrare, considcra nunieruin, qui sibi ln a'i'habeii
    Sepiiinain, g —
    _ ordinc naluraliter <*st alirihutus, el lnne Cr.ecam
    " liuernm non ejusdem nominiK, sed eHiuJero imine-
    Quintain, e —
    ru u sigiiinenniii insciibc. Verbi gratia, si fia de-
    «tiijiis namqiic ordinis liiterx e«ii/e age signilicant.
    uioii.-irjie /. qux aal seplima liltera or.tii.c nn- ii-.

    tri alpbabeii. non ideo debes ponere gvninia, quod


    1'eiesi el ita sriibi, si causa secrelior exigat.
    eanidein vim retinet apud illo», quia aartto e»t in or-
    Etlct nllerius rr.cdi computus. S lltuej quam isle, dine alpbalieii ill riun, et non septiuia »cd polius ;

    per digilos et urlus. Ariadutim decurrens. I.i esl ner u'ui, quod «epienanuin nnmevuui af 11J iIUis relinet,
    articulos, scilicrt digilos maiius. Ipseennu paiticulas sic.nt ei apud noa 9. Illud autem aiiiniadverieiidtno,

    exicriores decurril. Ijuunt manu lene 0. Id csl uuita- qaia Crieci per s a oleineula nunieros exprimciuc-
    teui signa in 111100. Mmw, seilicet liniitn tenelo, id a denario iraniibunl ad vieenaritxtj, ab iou, scilicel,
    e»t sicul ostendis uuuiii ia m.tn-i pcr miiiiiuiiin digi- quc deeaia, ad cappa, ijiis* srgniiicat viginii reli- ,

    inin, ak debeg iiUt-rain a inieliigcre iu ipsa digilo- quXM vero iciiiieros, qui inler decem et vbjinli coto-

    rum infleitioiie. Cum tteitndam ligaiicaa lilleram, piilantur. iu>o per siii^ulos cliaracleie*. seJ ^wir bi-
    :lun, scilicet de reliquis. i.l esi sicut
    ICiielo, el sic uos >i1m iiivu.cni copulalo* rompuiantiir, veluli ai
    iniiiicrii.digitorum se ex ordine eilcmlii, usqne ad uninHaiiuui nunieruiH osleiidere veliul, «cnbunt al-
    viginti trcs, plure» eni.11 non babemus littcras. Kt pn.i. quoJ lignlttcal unum, el iota, qnod sittiiiliot

    >uiii volueris deinonslrare Jt, qu:e esl ilecimu apud decem , sic ei da irlniui*, cued «liaia in tali h u-
    U.ijic oli»er\ .iii.loni 4-»l
    uut Ikuk, osieade per eumdein uumeriiiii por qm>Hi
    1 : :

    697 1>E LOQUELA PER GESTUM OlGITORUJi. C98


    r

    7 c 5 A epsyion slnt, sigsiilicans quinqtie, Cophc qtioqiie id-


    \ cird> ponitur juvl:i lilleram pi, qucc valel xr. Enof.i-
    ii 20 \
    / m ccsis in !ine ponilur, pro|ter uliimuni iiumerum,
    A 12
    <'/ n 13 qni est 900. Trcs novenarias Ggurarum nuineralium
    y. u 20 claudens, quia apuii Latinofi, ullra mille smiius est
    (6 m 12 nuinerus. Graeei vero cum ini ie u uolant, per vir-
    c 5 gulam siiprasignatani supra qnamlibeS uumeroruin
    «T r M notam distincte in'lic;wit,
    Et ouia isi
    utX, etc.
    csteris Inguis lix-c lieri possimt, nihiio-
    (5 i 9 5
    IX s 18 | minus tres sun> principaliores lingue : Ucbrsea
    U. a 1
    pri no, sccumlo Graca, Lafin.t tertio.
    I licbraa auletn, duag ei viginti liiieras habet
    15 in
    'E P
    a'pliabctu, etquluque, linales diela?., ul
    9 i 91
    7 c 51 nnnpxsyDjabimnnmnft
    Quarumdain
    s

    ?x
    c
    s
    5
    18
    1
    Lillernrnm •y d "| m
    liueraium Lati- H 1» 15
    su,a w °m ,iebr:cis vi s i,,ii sc P iei '' ''-
    iiaruni tni.nerus «5 r 17 \
    ssiri&usr lcu
    '8 iti,r p sia

    *' ,x '" ires *


    ,:srles (,lt !,,c a PP arel) M»auiiir,
    Graecusjuxta se-y .8 14 \ secundura onii- -

    riem iilit rarum\ n 13 / nem lill-rarnni R el nuxl,0<;l P ars ' iabo1 «ovem Iiileras : m prima
    h>hitil^auni. voro novenaiia sunt tanlum usiiutes; in allera au-
    Lalinaruininsuo 3 14/ oi
    aipnadeii oiini
    t( m S(1||t rienaria : et in ullima hahen-
    , ,.,, caileS( iive
    l
    nlpbabelo. i IX s 18
    tur centur.i.'.', sive chiliades. ^ic etiam Grxxis est.
    ,9 t 191
    qui (ut supra ostensum est) loiiileni babeut, nempe
    1
    ' r 17| septero et viginli.
    I

    .: s
    i H
    i«|
    Postea seqiiuiitur Lalina litiene, qu» sunt tres et
    |
    viginti, scilicet
    |
    i "1
    r/ n 131 1 a prima
    '' s 181 2 b secunda
    1

    s c i;
    3 c lertia

    <? r 17 4 d quar.a
    B 5
    '
    5 e quinta
    r 7 6 f sexia
    B
    if r 17 7 e septiina
    a 1 8 1: ociava
    e i 9 9 i nona
    i «5 H Grsca etiam l.ttera 10
    11
    k deeima
    nndecima
    \ lx s 18/ 1
    Media alpbabeti liltera 12 ni duQdecJina
    Hic autem liabes certum cxeiojilum, quo le in aliis C 13 n decimn ii>i(iu
    exercere possef, ul in boc carmine, ii decima quaria
    Cum in.incris apices, pio nostris insere Gfiiox. 15 p deciuia quiuia
    Inierim scies litteram x a Gnccis lumptam, curo 10 q decima sexla
    babeat figuram litterx qua> apuil ilius vocatur cbi, 17 r decima septima
    tamen spud illns nomen accepit per anasirophen vel 18 s deciina ociava
    conversionem bujus Gnecse liiirns qu.u dieitur xi, 19 t decima nona
    inde apud Lsiinos ix. Quod autem nos per e, 6ive 20 ii vigesima
    '
    per k, sive. per qit scribirous, Gr;eci per soium oppa 21 X vigesima priroa
    i scribunt. V etiam, quod non liabenl Grseci, quoiies Etutn Gr.ec:e liltersc 22 y > igcsima seciimla

    soiiuiii ijisius u exprimere vnlunt, per o micron ei u 25 z vigesiina lcrlia.


    1

    psiiwi siiuui copulalos signilieanl. Sed hrec loqnela


    el scriptio nuineralis ad lilteras Latinat jnvenieu- Non est necesse de Graecorum numero hic amplius
    •lum, littcrisquesciiiceiGraecoruBi faeiiiusdisci simul tradere, quia jain superius est scriptum, eumdem
    atque agi possunt. Faciiius enim cognoscunt Greci pene nojneri (i^urandi quam scribeudi alphabeli or-
    numerum et suis litteris, qusm nos ex noslris, quia dinem s^quenies.
    unusquisque numerus habet suam propriam iitteram, Monet autcni Beda hoc esse facilins apud Grsecos,
    per quam intcliigatur. Latini autem :>on ini«liiguut qniad signilicalionem uuineroruro oronibus alpbabeii
    numeros, uisi paucis litteris, iisdemque eliam gemi- liiteris ei notis ex ordine utuolur.
    natis. Qui siilicet Grseci, non ut Latini, paucis utun-
    tur, sed omnibus litteris. Paucis vero, ut his septciu
    D Qui ei idco roox ut numeios digitis signilicare

    t.llitUHlIVXLCDM.
    : didicerint, nulla interstanle inora, litteris quoque
    Quaitior ex his dupiicanlur, iriplicantur et mia- pariler iisdens praefigere sciunt- Ycrum haec hac-
    druplicantur, juxta nuineri exigentiam, ut sunt lisc,
    ler.ii*.
    HU.XXkx, cccc, humm. Graci enius omnibus suis iit-
    teris expriiuiiJit numeros ; verum totfl alpliabeti sui Niroc ad lempora, quanlum ipse teniporum condi-
    cbaractere, in numerorura figuras extenso, tres qui tcrcidiualorqu8 Dominus adjuvare dignabilur, expo-
    plus sunt nnroeros notis propriis, quae ex alphabeio
    ncnda veniamus.
    non sqnt, depingunl. Prima est f, qu* dicitur episi-
    iuoii, et esi noianu:iie;i vi. Secunda esl j„qu« vccalur Hutnero* digilis si ,ni/ieare. Quasi dixissct, sicut
    eophe, et valct in namero xc Tertia esl ", qurc di- sciunt iiuiner«re et legere per easdem lilteras, stc
    citur enneacosis, quia valet dcccc quia ennea ,
    per eosdem digit.is sciunt ininierafc, el liiteras os-
    Grace, novem Laline ; enneneconda, nonaginta ;
    lendere atque pneligorare, Nutto interslanle mora.
    enneaeosia, noningenla dicilur. ili tres characteres Id est larditate. Hsdem, sciiicel nnmeris, vel signis.
    numerorum Ucet inlerponanlur lilteris Grce-orum, Preefi.iere, vel perlicere. Sciuni, sciiicet i!li Grasci : id
    non tamen sunt littera, scd cojnsdaro nuroeri notae. est secnnduin signiiicajionein numeroium. Verum
    Episimon ideo sexlo loco ponitur, o,uia formam se- hwc haccnns, scilictt tiicia Oe indigita-
    sufficiant.
    iujs habei, quod significal sex uncias, vel quia jux a tione, jani saiis.
    . ., . .

    60» DEU.€ VRN. OPER. PAR.S I. SECT. II. — DIDASCALICA SPDHIA ET DUftlA. 700

    DE RATIONE UNCIARUM
    LIIIKLLUS.
    Cnciarum qunquc divisioncm nosse, qua? non mi- A niunt. Unde ct ratio vel mos oblinuit ul in cantione
    nus lemporibus rebusve aliis qtiam nummis est apla, computorum, pueri unum et duo, swpiiis asse el
    cumpuiandis, non iguobilis Invmtio esl. Quibus quia dipOndio mutenlur ; item tressis, quartussis, quin-

    «l dispersx passim historix, el ipsa sarra Scriplura luisis, sextussis, septussis, et c:clera liujusmodi,
    nliiur, nemina pariterel llguras eorum, paucis alli- quasi Ires asses, quatuor asses profertur, ei in eum-
    gere curaviraus: a libra incipicns, qux dicla est dim modum sequenta numeroruin quam plurtuia.
    quod liberalilerpondera adxqnal nani
    cjuasi libera, ; Sive igilur lioram unam, sive diem intcgrum, sive
    neqnc amicum, neque inimicuin, nemini favel, nisi mensem, sive annum, seu certe aliud aliquod majua

    jutliiix. minusre temporis spalium in dundccim parliri vis,

    Ditliio per uncias. ipsa duodecima pars uncia esl ; reliquas undecim
    deuncem appelUnt. Si in sex parlire vis, sexla pars
    Libra, as, sive assis, est unciarum duodecim, et si-
    X, vel sexlans; quinque reliqux dexlans, vel (ul aliii dislas
    gnalur ita : lli.

    vocanlur. Si in qualuor, quarta pars quarirantis


    Deunx, sive Ubus, uiiciaruui est uudecim, el signatur
    nomen residux tres dodranlis nonvn
    iU : W, vel 9rf-
    obtinet ; acci-
    qund ple-
    Decunx, vel dexians, esl unciarum decem, el n ta-
    piiint, Et bujus disciplinae regula solvitnr,

    8$?, vel Vr).


    lur sic : B rosque turbat imperilos, quia 1'hi'ippus in exposi-

    Dadrans, sive doras, est uociarum uovem, ei signa- lione beati Jobseslum maris Oceani quolidie bis ve-

    lur ita : *ft, vel J^. nire detcribens, adjunxerit hunc xquinoclialis lior.e

    Bcs, tive bissc, aul b sse, est unciarum octo, et no- dodranle Iransmisso, tardius sine intennissione, sive
    Ulurita : ty, vel <j. die venire, sive nocte. Porro si per Iria quid divi»

    Septunx, sve S ptuns, est unciarum septera, el fgu- dere cupis, le liam partem trienlem, duas residuas
    ralur iu vd bissero nuocupabis. Si per dun, dimidium semis ap<-
    : S- ,
    C>«
    Scniis, sive srmissis, aul sexlus, unciarum sex, et pcllatur (duodecima aulem pars assis sive librx, est

    notalur sic :
    ^ , vel S. uncia, que babet scrupulos viginli quaiuor et scx-
    Quinquunx, sive quincuns, unciarum quinque et sic tulas sex, ac siliquas cenlum et quadraginta qua-
    denoutur : }\ luor; scripulus est brevis lapillus). Sic et cxtera
    Triens, sive treas, est uuciaruro qualuor, el sic pin- qufn verho melius colloquentis quam scribenlis stylo
    disci pariter et doceri queunl. Ilem de rorp*oribus,
    gilur :
    P
    Quadrans, sive quadras, est nnciarum tres, et deli- sive miiliarium, sive sladium, sive jugerum, sive

    neaiur sic : 2". perlicam, sive eliara cubitum, pedemve aut palmuiu

    Sexlans, sive scxtas, sunt uncix duse, et not - Q pariiri opus habes, prxfata ratione facies. Deuii|iie

    el in Exodo, dimidium cubili semis appellatur, nar-


    tur ita : 3-
    Sexcunx, sive sefcuncia, est uncia una etsemis, di- rante Mose, quod haliueril arca teslamenli duos
    semis cubitos longitudinis, et cubilum ac semissein
    ciiur eliam sesquiuncia ; sic notatur : il
    alliludinis. El in Evangclio, quarla pars totius mun-
    Divhio per urupulot. dani corporis, id est terra, mystice quadraniis 11«-
    TTncia esl vigiuli qualuor scrupuloruin, el nolatur
    niine censeiur, cum miitenito in poeiiam peccaiori
    sic : 5, vd 25T- diciiur : Non exies inde, donec reddas novissiniiiin
    Semuncia est duodecim scrupulorum, lerlia pars un-
    quadrantem, id est donec iuas lerrena peccaia, ul
    ax, et sic denotalur )" :
    beaius Augustinus exponil : lloc enioi (inquil) pec-
    Se.xlnle dux est oclo scrupnlorum, el fonnatur
    catnr audivit, Terra es , el in lerram ibis. Quana
    ha:|L.. siquidem pars dislinctoruin mcinbrorum bujus mun-
    Sicilicus esl sex scmpuiorum, el sic notatur 3. '
    di, et novissima lerra invcniiur, ut incipias a ccclo,
    Seitul 1, sive sescla, esl qualuor scrupulorum, et sic
    secundura aerem numeres, aquam tcrliain, quartam
    formatur : 5*j, aul )(, vel L~ .
    terram. Qai etiam iu expositione ubi tcriptum cst:
    Dimidium texlulx, e«l duorum scrupulorum, el sic
    p asth £e, hora quasi sexia.
    D EfAl atU(jm rarasceve
    depingilur :
    * hujusce disciplinx memiuii, dicens Nonjam plena
    :

    Scrupulus, sive scripulus, habet scx siliquas, et ila


    eral scxla, seJ quasi sexla, id est peracta quiula, et
    notalur :
    f), vel H .
    aliquid de sexta e»se coep^rat; nuiniuam aulem isli
    Sicilicus, in Sicilia primo invenlus. diccrenl qiiinla el quadrans, aui quiula et trieo»,
    Stliqua, genus e.l farris. aut qtiinia et seiuis, aul aliquid hujiuiuodi, m non h |
    IIjcc (inquam) pondorum vocabula, vel cliaracie- panes apud divinos auctorcs vulgalx invenircnl.ir.
    1
    <> , non modo ad pecuiii.1111 iiiensurandani, verum ad IMWttTt •IQMA,
    quarvis corpora, sive lempoia dcmclienda conve- ffirr, i.^^jim Scilicei, 111 dni, OOtfil. Fmdm&k*
    701 DEAnGUMENTISLUN^E. 702
    Pondus, a pcndendo dicitnr, eo quod in staiera li- A pars C appellaior qnadrans
    brala pendeal. Characleres, id est,figurae. Non modo, 18 — riodrans
    id est lanlummodo ad pecunias, aurum Beilic t, vi I 4 — sexiaus
    argentum, aut quodlibet mrtallum. Antiquorum suh- 20 — dexlans
    slanlia fere onmis conslabal in pccoribus; etsi nunc
    Si vis partiri huram in xl, vel dieni, vel aliquid
    in illis et cxieris constat, ismen nanien isttid uon
    liiiju modi, ip a vero xi. pars niooienii nomen habet.
    servalur. Vnde et ratio vel mos Qnia non
    soliim
    Iiacc vocabula ponderum conveniunt ad peoniiiain
    pars 20 vocatur scmis
    mensurandam, sed etiam ad alias res, oblinuit mos 10 — quadr.ins
    ut pnnanlur eliam pro iioniinibus inunerorom, in 50 — dodrans
    canliooe compoiorum, id est quamlo aleam librant, Quidquid in x parliri vis, decom ejus partes siroui
    quod est genus ludi. Cantio compuiorum esl, ctim deconcis nomen accipiunl; similiier ejus
    dicimus unum, duo, etc- Proprie tamen assis unam pars 10 nuncupatur decunx
    libram, dipondius duas, Iressis ires, quariis qua- — dodrans
    luor significanl. Sesieriius olim dipondius vel du-
    !l

    8 — besse, etc.
    pondins ei semis, quasi semis 1'Tlios, tressis qttas
    Ires asses, elc. Seqnentia scilicet nomina quain Similiter quidquid in novem partiri vis, omnes par-
    plurima proreruntor osque cenlussis, id est cenium tes simul nomen dodranlis tenent. Ablala nnna parie,
    asses. Pl.ilippus. Ille fu divi Hieronymi discipulus.
    i.
    oclo rcmanentes besse vocanlur. Quidquid in octo
    Sive igiiur horam. Majus temporis spalium, si in pa: tiri vis, oinnes simul bosse vocautur. Tolle unum.
    duodccim partiri vis, ipsa duodccima pars eril un- " septem remanentia seplunx appellanlur. Ilaqoe e\
    cia ; majus esl ut cyclus decennovenalis. Minus tem- consuetudine venil ut octo horx, vel oclo dies, v ;

    pnris spatium est, ut momentum, etc, ipsa duode- ocio puiicli, vel octo momenla, et quidquid oclic
    cima pars etiam est uncia. Quidquid in xxiv partiri ducalur, bessem appelletur ; ila novein semperd''.
    vis, drans appellanlur, decem decunx, undecim deuii -.

    pars 24 appellalur scrupulus septem septunx, sex sexlans vcl senii-, quinqi,,
    12 — semis quincunx, quatuor tiiens; et sic de cxteris, ut i.-
    2 — triens textu.
    16 — bes

    DE ARGUMENTIS LUNiE
    LIBELLUS.
    Argnmentum esl velox approbatio rerum oniver- C ligeodiim est, tibi diritoradde xtatem lonx qux fuil
    sarum, qn.e fidem facit rei dubix; et esl arguinen- in Kalendis htijus anni et mensis. Adde eiiam niime
    luin dicium, quasi argutx raentis indicium, vel qua- runi, quota feria fucrit in Kalendis ipsins mensis.
    si argnie inventum. Argumentum et argumentatio Verbi gralia, si prioia feria Kalendx ipsius mensis
    boc inter se difTert. Argumenlum enim est quod io fuerunl, adde diebus prxleriiis unum. Si secunda
    priocipio libri breviter causam pandit. Argomenta- feria luerint, adde duos ; si tertia, tres; et ita us-
    tio enim qux in dispolatione fidem assenionibns quc septem ; ct uhicunque opus fuerit, partire per
    facil; vel argumenlum dictum qnod arguit menlem. seplimam parlem, id est in quantiscunqiie vicibus
    Argumenta, aslulix ingenia, qux rei dubixdant (i- seplem toilere potueris, quidquid remanserit su-
    dcm. Argumentum est quando aliqua e.x his qmi: per septem, lalis crit feria. Si nihil remanserit, feria
    prius dicta sunl coraprobantur. est.
    Ad feriam per dies anni inveniendam.
    Ad[eriam in halendis mensium inveniendam.
    Si vis nosse feriam, hoc e.-t, diem septimanx in Si vis scire quoia quocunque die per
    sil feria,

    Kalendis mensium, scito quot regulares habet unus- annum compula Kalend. Januar. usque in
    dies a
    rliem de quo inqttiris;etcum scieris,addeferiamqux
    Jfiisque mensis a Marlioincipientis,quiainiIlomense
    fuerit die Kal. Jan,;et si bissexlilis annus est, eliam
    actus est mundus, et ille mensis fuit principium
    anni apud antiquos Romanos in lempore Romuli ; diem postquam tran-ieril, argumentare me-
    bissexli

    et in illo mense discorrunt epacix solis, id est con-


    menlo, et.parlire omnia per vn. Quot reinan erint,
    currentes septimanx, dies in vnt Kalend. Aprilis, in lalis erit feria. Si nibil remanserit, septima erit.
    cyclo xvviti annorum. Martius ergo habet regulares D Ad ferinm in Katend. Jauuar. per annot Domini
    v, Aprilis i, ct reliqna usque. Februarius vi. His inveiiiendam.
    ergo regularibus addilis concurrenlibus prxseniis Si nosse desiderasquola sitferiain Kal. Jan.,sume
    cnjuslibet anni per xxvni xnnos, tunc cnim cycius annos ab Incarnalione Domini quotqtiot fucrint, his
    solis in se revertiiur, tntaque summa jn vm divisa, quariam partein adjice, ex his sublrahe uiium ; si
    quolus nume; i!.. remanserit, tola eril seria in Ka- bissextus fuerit, duos reliquos divide per vn. Quot
    :

    lendis xn mensium. aulem totum numerom per


    Si remanserinl, lalis erit feria iu Kalend. Januarii.
    Sabbalo erunt Kalendx ipsins mensis,
    vii diviseris,
    de cnjos teria quxrilur. Si vero ilie numerus regti- Ad lunam in Kalendis mensium inveniendam.
    larium et coiicorrentium simul ad vn non pervene- Si snhito invenire volueris quota luna semper in
    rit, quotus numerus fuerit, tota erit feria prxsens in Kalendis mensis eveoiat, tene regulares mensis prx-
    Kaleudis uoiuscujusque mensis per totum annuro. seniir. adde epaclas ipsius anni de quo inquiri»,

    Ad comprehende in unum. Si usque xxx pervcnerinl,


    feriam per die» mentis inveniendam.
    xxx erit luna in Kalendis. Si aulem minus a xxx,
    Si vis scire quotidie qtiota feria sit, coroputa dies ita et luna. Quod si super xxx fuerinl, recidexxx;
    a principio mensis cujuscunque volueris, et unum quod remanet, ipsa esl luna in Kal. mensium. Hoc
    semper subtrahe, id est primum diem mcnsis, qnia autem cave, ut si xxx ionatio est, xxx recidas. Si
    cum dicis, adde feriam qux fuit io capite islios men- vero xxtx, xxix recidas, quia ab initio anni usque
    sis, lunc primum diem ipsius comprehendis, quem
    ad fmem, una lunalio est xxx, alia xxix. Quando
    mininie duplicare debes. Simililer*ibi de luna inlcl- autem bissextus est, vadil dies cuui luna. Verfci
    ;

    7u3 UKD.K VEN. OTER. PARS I. SECT. II. — DIDASCALICA SITRIA ET DLBIA 704
    gratia, li liodie compulalur luna vi el iu craslinum A qunlquot fuerint, parlire nmnia per xxx quot re- ;

    •siimliter computari debet. inanseriul, ita erit xtas lunx in cente iiuo anuo.

    Ad lunam per dies mensis inveuiendam. t'«i'i punclis luna lnceai.


    Si vis >oi(r quola sit luna die quocunque volueris, Si vis icire quot pmtciis vel boris luccat luna,
    seilo quo'a iu Kal. ipaiin inensis \»t epaclas priiiiuin consiilcra ulriim iu augmeino sit, an in de-
    el r. gulares invena fucrit, lene per 'lictiim uuiue- Iriniciilo. Et 3i qiiidem iu aiigmento est, muliiplica
    rum, ailde eliam
    mensis pr.eterilos, sicut supe
    tiies xtaieni ejus per iv. Vcrlii gratia, si decima est, inul-
    rius feriaut diximus, et iimmi semper recidc,
    :-.il liplica per iv, fiunt xi.. Tot punclis lucet luiia 10,
    coniprebende in unum. Si ni perveneril, xxx luna id esl, viii boras. Item, si vis scire quoi nou luceat,
    est; si ault-ni minus a xxx, ita est el luna. Si super vide qitolsunl a x usque ad xv sine dubio quinque ; :

    xxx fueril, recide xxx, et quod reinaiiserit, lalis esl mollipliea quater qninque, fiunl xx puurli, qui fa-
    luna. ciunl boras qualuor, tot boris eniiu lucet luua dc-
    Ad litnam )'f- div'5 niini inreniendam. cima. Iicui, si vis scire post pleniluiiium quot boiis
    Si vis scirc omnibus diebus quola sit luna, com- 1 ceat luua vigesima, \ide quot sunl a xx u-que xxx ;
    puta dies a Kal. Jau. usque in diem de quo compu- sine dubio x. Multiplica quater, fiunl xi. puiicli, qui
    lare volucris ; elcum s' ieris, adde xtalein lunx, qiue facimit octo boras. Deinde, si vis scire qiiol non lu-
    fuerit iu K i-n. Jan. Partira nnmia per xxix et xxx. ccat, vide quol sunt a xv us iuc xx ; sine dubio v.
    Ktsi amplius quam xxx reinaiiscriiit, lulle xxx, el Multiplica quater, tiuut xx puncli, qui faciuul boras
    xxix, cl quol stipeiftieriut, talisciit luna. quaiuor lot lioris iuui lucel luna 2U. Sic deinceps -

    D usque ad lineiu. Tricesima aulem luna nibil lucet,


    Ad litnam in Katendis Jan. inveniendam. qma in coitu est opposila soli, ct illud tcmptis inter-
    Si auiem sciredesiiler.is qunnlasit luna in Kalend. luuium dicitur.
    J.ninar., sume cyclum liinarcm anui pra s ntib ciijiis- In quo signo vel parle signi, sol vel luna versenlur.
    .|n volueris, et uiiilliplica illum uudecic-, ad le re-
    Si vis nosse in quo si^no vel in qtia parte signi
    gularem mium, et partire ouinia per xxx ;quot vero sol et bina yersrnlw, hoe argumentum assmne in :

    remanserint, lalis crit ; las lunas iu Kal, Jan. Tan-


    Lunx accen-
    primis perquire ulii sil accensio luux.
    lu n niemor esto ut post lb cycium, vidclicel 17, 18, sio tic eril : in lllo mcnse ubi xxx crit, ipsa eril ac-
    19, non unum, sed duos adjicias regulares. ceiisio ejusdem mensis, et qui vigesimam octavam
    In qita hora et punclo luna accendalur a sote. lunalionein babet, siiuiliter eril ejusdem uicnsis ac-
    ceusio, et iu ipsa die erunt simul sol el luna; deinde
    Si sciie cupis in «.ua hora el in quo puncto luna
    coniputaxlatero Innx, qualis luerit, et multiplica xn,
    qtiotidie accemlitur et mulatur, sume cycluni juna-
    quia qnotidic duodccim paries elongatur a sole ; ip-
    rem prxscmem ciijnslihet anni, ei muitiplica illum siiiii autem Dumerum parlire per triginta, et me-
    qninquies, ad.le et numcrum a Kal. Jan. usque in
    nienlo quotvicibus triginta babueris, tolsigna plena
    prsesenlem dicm. llloi ergo dies anni, el ipsam mul-
    habebis, quia unumquodque signum trigiula parles
    liplicationem cycli lunaris prxseutis additos siniul,
    babct. Hoc tamen scire debes, ut priinum signum,
    partire per lx. Quot auiem superfuerin», ipsi sunt
    in quo luna accensa fueril, rcsiaur >ri facias de ipso
    puncii ejusdem diei fac ex eis lioras. Quinque puncii
    :
    numero, quem in mnltiplicalione babueris.
    laciunt unam boram. Verbi graiia, si remanserim v, i

    in novissimo ptincto primnB herx terminalur luua, Quoi pariibus distct luna a sole.
    et incipit esse alia. Si nosse desideras qaot partibus distat luna a sole,
    Ad mtiilem lunie inveniev.dam. miiU 'plica xtalem ejus, quolacunque fuerit, qualer,
    et numerum qui exindc fueril iterum multiplica ter
    autem sequentem aetatem luna) per eumdem
    Si
    et quot inveneris, tot partihus distat luna a sole.
    cyclum scire cupis, duc eum sexies, et adde supra-
    Veibi gralia, si decimam requiris, sic lac.ies qua- :

    diclum numeruu), qui fueril de diebus amii, elde ler deni, xl ler quadrageni, cxx. Tot parlibus luiia
    ;
    multipiicalione ipsius cycli per qoinquies ; et adde decima distat a sole, id esl, in tali parte cu-li mo-
    tot regulaies quot sexageni fueriut piimitus in ea
    raiur ltin.i, ad quani venturus est sol post dies exx,
    multipiicatione, partire oiunia per xxx, quot reraan-
    Parles enim signorum nibil aliud dicimus, nisi quan-
    serint, talis eritsetas lun;c; si niliil lemanserit, xxx
    tum sol singulis diebus ex uno quoque peragrat. Rur-
    erit.
    sum si per ideui arguineniuiu inveuiie cupis in quo
    Ad r.tveniendam lunnm in Iransado, vel in sequenli sil signo, primo consideia in quo sit sol, el in qunia
    anno in uit»//Koi/ite daUirum. parle ejus, id esi, quot dies ibideiu exaclor habcat,
    Si vis scire qualis luna fuerit in transado anno, et quot remanent usque xxx lot eniiu diebus sol ;

    inuno quoque dalarum, siuue lutiam de prxseitli in uuoquoque moralur signo. Quot ergo de triginta
    anno in qualicunque datarum, quara probare vis iu reiiiaiisernit, (ol de supradkto numero sumens, da

    transacto anno; ct tolle xi, quot remanserint, scito buic siguo ad perficiendum. De ca-leiis vero qui ex
    luna iu IransaetO anno in illud data-
    qitia talis luit _. eodem numero renianseriut singulis sequenlibus ,

    runi. Et si minor esl xtas lunx quam xi, scito quia * signis xxx dalo, usqueqno xxx noti liabeas, in quo
    ubi nune esl prima, illic fuit 20, ct ubi nunc est se- signo vv\ dcfuerinl, ibi Iuiiihh iuesse noveris. El ul
    cuini.i, ibi fuit 21. I.i sic compula, qiiou.sque venias manifesiiiis boc quoJ dicimus possit intelligi, exem-
    ..ii 1 i luiiam, et lujie lolie ii, Qunt iciiianseriiii, U-
    pli cauaa unum poiiamus. Pimnnti tano ia
    ilieiu

    lis fuit Itina in transaclo auno in illud datarum, ubi Kal. Atigusti, liina est i">. MulllpuVa qnalcr, fiunt
    nunc e-t 12. Si autem de sequenli aiino smiiliier cenliim hos inuiliulu a tt r, liuiu ireceiUi. Tol par-
    :

    apprnbare vis, ad prxsenlem xtalem lun;e adde XI, libus boc amio Kal. August. luna distal a sote. Sol
    el quot fueiinl, scilo quia lalis eiil luna in scqucnii aulciii in Lcone est in decima quin a parle cjus, quia
    atitio in pr.cscnli ilal.irum. Si aiitcm intra xxx nu- xv Kalen. iniroivii ad bunc rostaiil dies vv; hot
    :

    iutus cxcreverii, lolle xxx, et quot renjftuseriuL xv suiue ex illis treccntis, el da I eoni ikl \vrrlicieu-
    lalis erit a-ia- ipsius. dum si^num, ct reinaneni duceuli ocloginfa t|iiiui|ue:
    ex bis Iterum da sequenli ligoo, itt csi Virfinl, ixx;
    Ad lunam in ccntciimo nmto intenicnJam.
    et Librte, el bcorpiuni, et SagKlano, et Caprieonw,
    Si vis scire quota l)l luna in centcsinio anuo bine et Aquarin, el 1'iscibu*, el Ancli, et Tauro, singu-
    * pr»»eiile quolibel die, mtilliptiia xi aiiiiuas eenlies, lis xxx. tjiii limul collecti. Iluni CCLXX, Kriiiancnl
    fiuni Aiide epactaio
    sic. illis diei pra:seiitis, a quo xv. in IS parte genfnoruni moratur oo dle wm. 1 u-
    incipiai humerare. Adde NgHtarM V, boc esl v sal- na Codiacum irodeciei iu iu •uis conRcil ineuidbM<
    tus, qui idto legularcs diemilui ;uiite simul, ct llnc autcui arfunieniuo) cuui |i caf.
    , . .

    .705 DE ARCCMENTIS LUN/E. 706

    17. Luna quotidie quatuor punetis sivo eresceus, a A Ad invemendam litnam, tecmidum notinm numerum.
    sole longius aliit. Quodsi es signofnm nescius, b;ec S 5 7 7 9
    aulem fia argumenta lege, el differentias illarum Seploniber, Oclobrr, November, Pecember, Janua-
    diligenter inquire.
    10 9 10 11 12
    Qua! siitl epaclw vcl rsgutares so/is et lunm. rins, Pebruariua, Mailiu9, Aprilis, Maius, Junius,
    Dum audis epaclas lunse, %lalem luna: per sin- 13 14
    gulos annos iniellige in rtuodecimo Kalerid. Apri- Julius, Auguslus.
    limn die. Duin audis epaclas solis, lioc est, eoncur-
    Epactat.
    renlcs sepiimana? dies, inlellige qimla feria per sin-
    •ulos anuos iioiiiis Kilend. April. dics pcrveniet. NiiH.t, II 23 3 14 23 C 17 28 9 20
    Dum audis regulares secundum lunani, inlellige iela- 1 12 25 4 ! . 2'j 7 13.
    tcs luuares singulorum mcusium, iu eo duntnxat
    Primo, decennovenalis circuH anno, in quo nul-
    anno, quo trigesima luiia in xi Kalend. April. <lie
    I;e sunt epactai, sic invenies lunam pcr Kalendas
    iiiveniiur, ipse est eleuiin primus decennuvenalis
    quasque; c;eleris vero annis a-lde ep.-iclas, et sic
    circuli annus. Duin audis regulares sectindum solem,
    •juota sit luna per Kale i 'as qtusque rcperies. Cur
    inlellige singuloruni mensium Kalendas qnota feria
    a tein octavo, et undeciino, et decimo octavo anno
    pervenianl, eo s< ilicel anno quo loncurrentes sunl
    cycli deicnnoveualis hoc argumentum siabilitatem
    seplein, esi, quo nonus Kiiend. April. dies est
    i l

    sm tcnoris in iiuibusdam Kalendis non servei, in libro


    Sabbatum. DieB quoque Kal. datre vucantur Kalend;e,
    |j De lemporibus u, cap. 20, pleuiler inveuiri polcst.
    quomodo in eis aiiliquiliis dabantur, id esl, provide-
    bantur qnot dies sii|ieresseiil a nnnas. llinc usqne I
    Unde procedanl regulares ad (eriam invrniendam.
    i.o-.lie in usu reicnlum, quol datarum dies, id rsl,

    quot dies a Kalemlisde mense transierunt, velquot Si vis scirc unJe procedunt regulares, qui secun-
    dies usque ad Kal. fuluri inensis supersunt. l.ege duui S"Iem iiumeranlur, iil est, Marlii v ; quot men-
    ses sunt in anno unde rcgulares requiris, tot nume-
    iu lib. n de temporilms, cap. 15, ibique de Kaleudis
    ct Ninis ac Idib s phra invenics.
    rum in calculo nuinerabis id est, ccclxv. Ilos par- :

    lire per xu, xxx duodecies liunl ccclx, n manent v,


    De cpactis in K lendis rnensium. hoc est, Mart. v. Mariiushabci dies 51. Adde suns
    Si visscire cpactas in Kalend duodecim mensium, rcgulares v, quos invenisti, liunt xxxvi. Ilos parlire
    fcias quot regulares liabet uniisquisque niensis, inci- pir vii quinquies vu, xxxv, et remaneti, April. I.
    :

    piens a Scpicmbri, qtiia ille esl principium anni, et Aprilis habct dies xxx. Adde regularem unum, quem
    priocipium mensium aptid .£gjiptios, et in principin invenisli, iiunt xxil. 1'artlre per scplem, quaer vn,
    Seplembris muianl jfigyptii epactas, et illas epaclas xxviii, rtemanent ni. Maius m. Sic fac de cxleris
    primas quas /Egyplii babent in principio cycli in . nsque in linem, attende diligrnlei' el libi non fallil.
    Kalend. duodecim mensimu nos re^ulares habemns.
    Verbi gratia, Seplember v, October v. et reliqna, Unde procedant regtilares ad lunam.
    usque, Auguslus xiv. His ergo regula-ibus additis Si vis scire unde procedunt rcgiilaras ad lunam,
    epactis, quxcunque fuerinl in xi Kal. April. quoli- lene dies ccclxv, parlire per xxx ; deeies xxx tiunt
    bel anno iuvenies epaclas in Kal. xn mensium.
    C ccc, et bis xxx, i.x, remanent v. Sepiemb. v. Se-
    Argumextum regitlarium ad feriam in Kalend. men- ptember habet di'-s xxx. Adde rcgulares v, quos in-
    :iiiin inveniendam cum epacli-, soiis, id esl, concur- ver.isti, fiunt xxxv. Absquexxx, remanent v. Octob.
    renlibus tecundum llomanot. v. Ocio!:er babel dies xxxi. Adile regulares v, quos

    2 5 5 1 5 iu\enisti, liuut xxxvi. Ab»que xxix, reraanenl vn.

    Januarius , Februarius , Martius, Apr.lis , Haius November vn. Novemb.-r baliel dies xxx. Adde re-
    ,

    6 I 4 7 2 gulares vii, quos inveuisli, liuni xxxvu. Aiisque xxx,


    Juniiis Julius Auguslus , Scptember Oclober remanent vn. Deceinlnr vu. H»c tai.tum memor
    ,
    esto, ut una vice xx\, alia xxix recidas, propter ac-
    5 7
    Novcmbcr, December. censiones et exslinclioiies lunas qtix sic iiunt.

    5
    Harlius,
    Secundum jEgyplios.
    6 13
    Aprilis Maius, Junius, Julius, AugUSlllS
    1
    De pronuntialione dierum anni tecnndum Viclorium,
    ad .ingntarem Nonaruni, Iduum, Kalciidarum [e-
    riam in> li.-ndam.
    1

    7 2 5 7 5
    ' ';!!. in Kai in Non. 5 U. 13
    Sepiember, Oclober, November, Di-cein :er, Janua- 1 in
    Febr. — 5i — 30 U
    (3
    Man. — (iO G6 74
    rius, Februarius.
    Ainl. — 91 95 103
    Epaclce sol s, sl, conciirrentes. Maiiu. — \i\ — 127 133
    U 3 S 4 B
    Jun. — 152 15« 104
    1 7 I 2 B 4 5 6 Jul. — 182 — 188 19<
    B 2 5 4 5 B 12 5 B 5 8 7
    J>
    Aii|T. — 215 — 217 — 22S
    B 3 i 5 Sept. — 24t — 248 — 2S6
    0.
    Ort. — 27* — 280 — 288
    Qui viilelicet regulares juxta uirosque, id est, se- Nov. — 305 _ 309 — 517
    cundum Romanos el gecundum ^gyptios, iioc spe- Dec. — 53" —. 339 — 347
    cialiter Indicant, Kalendis eo anno
    qnota sii feria in Jaiiu. — 356
    qno viicnncui-renies a.lscripti suntdies. CaHeris vero
    annis addes CO; currenles quoiquot iu pra;-eiiii fue- ifeirt d? eodem secmdum Dionijsium.
    riii> annotaii, ad regulares mensium singulurum, ei Marlir.s iu Kai. «o in Non 7 in Id. 15
    ita diem Kalendarum sine errore reperies. Aprilis — 32 — 5 — 13
    Ad lunam Maiu» — 31 7 — iK
    in Kaleiviis mensium inveniendam , cum
    Junius — 32 5 — 13
    epa lit lume secundum Homanos et Mggptios. iiiliun — 3! 7 — 15
    9 10 II 9 10 AlilfliSIUi — oi — 5 — 13
    Januarius Februarius, Martms, Aprilis, Maius, J;i- Sepiemb. — 32 — S — 15
    Octobr. — 31 — 7 — 15
    12 15 14 i5 16 17
    Noveinbr. — 32 — S — 15
    nius, Julius, Angustus, September, October, Novem-
    Deeemlir. — 31 — — 13
    18 .ianuariiis — 32 —
    Fi

    5 — 13
    bcr, December. Fcbruar. — 32 - S — 13
    :

    707 BED.E VEN. OPER. PAKS I. SECT. U. - DIDASCALICA SPUKIA ET DliniA 708

    De pron nlialioite, quae etl tecundum Victorium. A De pariilione quimiuaijenarii noveitarii ad hxium
    vn scirequare dicilur Febiuarius in K.tl xxm, inteniendam.
    Si
    r( i|<i 11 ad unuin nieiisem 111 ipiuni ist:e lectio-
    •
    11. n
    Quinquagies nnvies 50 MM
    periinent ad lcrimi
    .n:il< .! <|iii:i illam pri-
    iii:in|ii.i:Trs novies dipondio
    < 1t8
    nes, .-niii :

    Quinquagies novies liTIII 177


    1111111 tenniniivil Yivlorius Aquiianus, i-lam 1'iony-
    Quini|uagies novies qiialcrni 236
    sins Gnteat, llle 11u111er.it dies anir, i-te nuiueiat
    Qiiinqu.igics nnvies quim 495
    dies mensii. Dinnys us nuineral quanlns dies prcclix-
    itns lialiel de ineuse, Viclorius dc anno proplcr
    Quini|iiagies isovies
    :
    S 111 3M
    lioc liiciiur Fe rn.iriiis in Kalend. xxxii, qtiia J nna- Idem deeodem.
    rius habei ini. Ade Kal., liunt xxxn: et proptcr Si vis scire quare dicitnr semel 1.11, atende adcal-
    hoc rcepil a Jniuario compuiare, quia ipse esi ja- cii mii. et invenies ibi. Ad lunam iuvenicndam pcrli-
    nua auui, et ille numerat dies au i; el i-le Diony- nel isia eleclio, quia Kina una vice ascen.lit xxx, alia
    sius ineipil a Martio, quia ip-e est primus mensis, xvii. Miile insiinul, fiunt lix. F.t quare 11011 ainplius
    sioul dixil Dominos Mentit itteprimut eril in men-
    '

    scripsit de illo calculo in isto loeo nisi sexies lix ?


    tibus mnii ; et i>leo nuuierat dies niensis. V cloiius Quia sexies lix liiint 3t>t, qui sunt dies lunx propter :

    11un1er.1t Febr. in Non. xxxvi, llle liabet iv dies in hoc 11011 ascendit ultra in cjIcuIiiiii.
    Nonis; adile super xxxn, fiuut xxxvi. In Idibus xliv.
    Unde dicnlur lerminut.
    Uelo dies hahei in l.lilms adJe super xxxvi , liunt;

    xliv. Marlius Kal. lx. quia quindeciru dies h.ibel


    i 1
    Terminus aiilem dictus esl (ut quidam volunt) quod
    post lilus. A.lde Kal. Mart. liunt xvi. Adde xvi, xliv, g lapis ipse a Iribus pcdibus aliquid inin >s habet.
    iiunl lx. In Nmi. lxvi, quia vi Nonas habet. Sic sem. Patchutiitm lerminoriim decintan qunrlam lunani
    per imiu-ra per lotns, et non fallil. In linem dicit oslendcnlium.
    Januarius in K I. ccclxvi, quia annus solaris babet Nouis Aprilis.
    dies ccclxv. Ailde K<l., liunt ccclxvi. Iii Non. v, 5
    Nonrc Aprilis norunl qitinos.
    quia jam liuili sunl dies anni, in idus; xiii.
    Octavo Kaleudas Aprili*.
    Octonx- K.ileml.e assim ileproinunt. 1
    De pronttniiatione qucc ett tecundum Dionytium.
    Idibus Aprilis.
    Si vis scire qu.ire dicitur arliusin Kal. xxix. Quia 1 Idus Aprilis, etiam sexis. 8
    retro Mart o Februar us est. Ip-e habet dies xxvm ; Quarlo Nonaruin Aprilis.
    adde Kal. Mart. , liunt xxix. In Nou. vii, quia sex Nonas Non.e qiiateriue. namque iliponlio. 2
    habel; adde Kalendas, liunt lJus xv, quia vii. I11 Undecimo Kalendas Aprilis.
    oiiines menses ocln Idus habent. Adde vn, quos ha- undenoe auibiunt quinos.
    Iti-ni 5
    buisli iu Non., liunt xv. Adde xvu, quos habel Marlius Quarlo Iduum Aprilis.
    suptT Nnnas et Idus, fiunt xxxn. Dicitur Aprilis in Quatuor Idus capiunt ternos. S
    K:ilend. xxxu, quia Marlius habet xxxi dies; adde Teriio Kalendas Aprilis.
    Kalend., fmnt xxxu. In Non. v, quia qua uor Nonas Tcriix Kaleiiil.i- tilulant senos. 6
    babet. In Idus, xm; adde v, quos habuisti in Nonis Decimo quarto Kalendas Maii.
    super viii Idus, liunt xm. Adde xvm supra 1x111. iiunt , Quatuordena; cubant in quadris. 4
    xxxi. Dicitur Maius iu Kal. xxxi. Sic fac per singulos ^ Septimo Iduum Aprilis.
    menses. iluc tantum oave, ut Kalendas seniper ad Septen.e Idus septem eligunt. 7
    mensem qui retro est. ei ad Nonas, qure antea sunt, Sexio Kalendas Aprilis.
    ailjunge; ct si quis ignarusest. lene.it niemnriier. S Ti.c Calend.e so tiuntur ternos. 3
    J.iimarius, Augustus et Decemher, quatuor Nonas Decimo septimo KalendasMaii.
    hubent : ibi potes pleniter discere. Deox septen.e d< nantur assim. 1
    Secundo Nonarum Aprilis.
    De partilione seplenarii numeri ad (eriuin invenie dam IViJie Nonaruin porro quatemis. «
    per diet unni. Nono Kalendaruui Aprilis.

    Seplies as e Scptom Novenx Kalend:e noiantur septeuis. 7


    Septies ilipoudio Decusqiiarlus Secundo Idiiuni Aprilis.

    Vies asse Pridie Idus pan I: ur quinis. 5


    Septie» leini
    Seplies quaienii Vies octus Kalendis Aprilis.
    Scpiies qiiiui Tries quiuquis Kalemlas Aprtlis unus exprimit. I

    Septies scni Quadraes bini Duo leciiuo Kalen larum Aenlis.

    Seplies sepieni Quadraes nonus Duodenx namque iI.ht.v quateiiiis. 4


    Seplies ocioni Quinqnaes sexis Quinlo Idiium Aprilis.
    Septies imveni Sexaes tresis Speciem quintam speramus duohus. S
    Septies ileni Sep a.s Quartn Kalendas Aprilis.
    Cenquadraes 1) Qiialerni' Kaienda; quinque coujiciunl. 5
    Septies viceni
    Seplies iriceni Diicciidecus Pecimn quiulo Kalendas Maii.
    Sepiie* quadrigeiu Duceuoctaes Quindeiue consianl tr.lms adeplis. 3
    Sepiies i|iirni]ii/i->'in. Tiicciiquiuquaes. His ergo regularibus, quns cum terraiiis pascbali-
    bus pronuniiasti, adde ronciirrenles cujusl.bel anni,
    Semel sepiem 7 lolainque suinmain in seplein dislribue quod reinan- .

    Kis 14 serit, ipse esl septimaiae dies, qua decmuui iiuarlaiii


    Ter 21
    liinain reperies.
    Qualer i»
    Quiiiquics 35 De regularibus cyili decennorenalit per termimum
    patchalem.
    Sextes 42
    Septies 4» Si vis invenire principalitatis urtabMM regularium
    OotiM f.e in yilo decennnvenali, qno.l esl
    1 Nonm Aprilit no-
    :

    Novics 4» riml quinos, iii (uiur Kalendm aaim depromuut, IJ.it


    Deciog 70 Aprilit eltam te.xit, et ita usque in lloem, suuie KjI
    Vieies 110 Api 11 si-mpiT in prima fena, el in qua frriapradkluiu
    Tncies 410 nunieruni Kalcndarum rfperio, toi regulares eiuni
    Qnadragies 280 Verbi graiia. smiie Kal. April in piiiua feria, ei m-
    Quiuquagies 5K0 veiues Nonas Aprilis iu quiuu leria : qua iuvriita.
    s:

    700 DE ARCUMENTIS LUN.E. 7!t>

    pronuntia : Nona; Apritis norunt qiinos. El n alio A emliolismo ogdoadis, iniiiuro primi mensis, id est,
    anno similiter invenies vri Kal. Aprilis in
    fac, el prima luna invenilur in Nonis Aprilis. in primo em-
    prima feria ;
    , dic : Ocionm Kalendoe
    qua reperla bolismo endecadis, quarto Nonaruin April. invenilur
    astim depromunt. El sic facies per singulos aunos luna prima priini mensis. In ultiino vero embolismo
    cycli decennoveoalis, et invenies ab-que atnbigtiilatis endec.idis, secuudo Nouarum Aprilis initium prinii
    errore nuinerum regularen. : cum quibus adde nu- mensis invenilur. observalio niniqiiam iallit.
    Il;ec
    meruni concurrenliuni ejusdem anni, de qno iiiquiris, Reliquis annis semper iu Marlio fac ordinem qtiem
    eiinvenies feriam in qua decima quarta luna tenniui diximus, exceptis his tribus relatilnis, inKat. Jan.,
    paschalis incurrit. El hoc observa, ut quolies ipse luua 26, 29 et 27. Inventa igilur priina luna primi
    terminus ante Kal. April. evetiit, vitlelxet vm Kal., niriisis, adde ei iredecim dies, cl ic lunaru decimam
    vel xiKal. Aprilis retro couiptitandumest per feriam quarlaiu paschalis terinitii invenies.
    et per Kalendas taliler : h al. April. in prima ferw,
    Argumcntim dati exempli de annis Incarnalionis Do-
    h Kal. in 7 feria, tn Kal. in 6 feria, iv Kal. in 5 fe-
    mini 776, et 936, vet 937. quomodo inveniotitr de-
    ria; el sic deinceps usque ad tenninum. Quando
    cima quurla tnna primi mensis, et feria iptiits l iiie
    vero post Kal. Aprilis, videlicet Nonis Aprilis, vel
    quarto Non., recio ordiue ad tenninuni venienduui
    cum anlidictis reyuhtribus.

    est. Marlius habet regulares majores xxxvi et minores


    A quo sinl invenli idem lermini. tv. Aprilis habel regulares inajorcs xxxv el inino-
    res vu.
    Legmus in epistolis Gnec«riim, quoii post pas-
    sionem apostolorum sanolus Bachumius abbas in II
    Primo auno circuli decennovenalis 30 esl luna, iu
    uiideciino K.il. April., eodemqiie anuo, liuia 14,
    /Egypto cutn monachis suis in oratione a Doininn
    quinto die Kal. April., id esl, Nonis April. Junge v
    rogavil ut ostendrrel ei quumodo Pascha deberet
    aJ x\x, el sume pro regularibus mensis Aprilis, eo
    celebrare ; et misil Dominus per angeluin sumn ad
    pr&faluni sanciuin Bachumium ryclum decennove-
    anno quo deciina qtiaria luna in mensem Aprilem
    iuciirrit. Eo vero anno quo in mensein Mailium 14
    nalem, hoc modo : Nonx Ap. itis noruni quinos,
    luna iucurrit , trade Martio regnlares xxxvi. Ex
    oclonce Kalendm assiin depromnnl, etc. A diversis
    e.iartis ulique ficillime agnoscis utnnn in Marlium
    autem calculatoribus diversis moJi? lermini pascha-
    an Aprilein decinia quaria 'ima evenial. Si eniin plus
    les inveniuniur, qttorum calculationem non esl ne-
    xv, aul minus v epaclis babes, Aprili decitna quarta
    cessehic patefacere; sed taniinn lege iu quaierniune
    Ittna compulaitir. Si vero plus v et niinns xv epnctis
    domini Ulperici, cap. 30, 32, 33, 34 el 55, ibique de
    habes, Martin 14 luua iinpulatur. Tene ergo regula-
    omnibus lerminis quidquid uecesse esl muhipl ciier
    res xixv in Aprili, et suhlrahe epacias semper ejus-
    iuvenies.
    Item.
    dem auni, el quod remanserit, ipsa estdies 14 lunx
    ut puta 3 aitiio circuli decennnveualis xxn erunl
    Sic legitur in episiola quam beatus Cyrillus ad epaclx. Tolle xxn de xxw, remanent xm. Terl a
    Leonem papam In licabo eniin vobis quid
    scripsil : i
    dicima die niensis Aprilis, id cst, l'us Aprilis, 14
    Bachumius, inonacbus insiguis, factis aposlolicie luna occurrit. Si vero feriam q.ixras 14 lume, adJe
    gratix egregius, fundalorque .1 gypti cccnobiorum, concurrentes auni lllius numero qui relictus est, ut-
    qui edidil et monasierium quod lingua /Egyplia vo- puta istis xin qui in pr.csenti sunt, in Aprili quoque
    calur Panum, angelo diclante perceperal, ut
    littera C vTrreguiares" ¥jec'oinn^7oiirg"e7et'ioVl'per^e7ie-
    non errorem mcurreret in solenmilalis Pascbalis ra- narium divide el „,10 j remanseri i. i psa e ,i fer a \ ; j

    tione, scireiquc lunam prinu mensis 10 anno com- lnn.i et sic facillinie ad diem Dominicum perveuie-
    ;

    niuiii, cl embolismi. >


    Mense auleni Martio lene regulares xxxvt ; subtrahe
    De regularibu*, quidicunlur majores, ad decimam epactas anni illius : verbi gralia, srcundo anno cii-
    quartam lunam primi mensis inve-iiendam. culi deceniiovenalis xi; restanl xxv. Viccsima quinta
    die meiisis ejusdem 14 luna aderil, id e.-t, vin Kal.
    Martins babet regulares majores xxwi, Aprilis
    Aprilis. Si vero feriam ejusdem diei requiras, adde
    xxxv, ad decimam quartaui lunatn iiivenic.idain. Si
    ergo vis scirc terminuni raschalem in Martio aut numero prjcscripti concurrenies anni illius, et regu-
    lares iv iu uiense Martio. Ili.-qne m iiniim collectis,
    Aprili, subtrahe de ipsis regularibus, io quo metise
    artitoque per septenarium, quod reiuanserii, ip.-e
    e duobus coini utare volueris epactam qua? eodem I

    anno cuiril. et si plus quam xxx de ipsis regularibus est dies luna? 14. Si nihil remanserit, 7 feria est.
    Igitur si, delractis epactis, xxx remaiient, lamen
    rcmanseiiiit, lolle xvx, et quanti superfuerint, lot-
    idem dies iufra ipsum mensem habebis terminum quodcunque superest, ipse est dies mensis, in quo
    Paschalein. Si unus remanserit, prima die meusis oecimam quartam lunain reperies, ul eo anuo quo
    erit leriiiimis si quindecim, decimo quinto
    ; ie; si iv epaclse liunt, absuine iv de xxxv, et remanent

    triginta, tricesimo die erit teruiibus Paschalis, xxxi lollc xxx, remanel i. Prima Jie mensis 14 luna
    ;
    iJ
    - occurrii, id est, Kalendx Aprilis. Si vero, deJui tig
    est, deciina quarla luna.
    eparlis, xxx tanttim remaueiit, xxx die inensis 14
    De regutanbus qui dtcuntur mtnerct
    tui.ce inveniendam.
    ad fertam ipstus
    D ,miJ evenlt> Qllod seme| inter m
    accidil annos scj .
    licel quando vi epacteascribuntur, et 111 Kal. Apiil.
    Martius habet regulares minores iv, Aprilis vu, ad 14 luna evenii. Et ut le exemplis ad iiivcnienJam fe-
    feriam decinuc quarta; lunae invenieiidam. Si ergo vis riam iustruem,quanJi>14 luna occurrat, u puta anno
    subito 6ciie in quola feria lerniinns pascbalis, seu pncsenti Doininicx Jnca. nalionis 776, suuic epactas
    quadragesimalis, vel rogationalis eveneril, leiie illos hujus anni, xxvi detractis dcxxxv regi laribus, rema-
    dies qui post dcductam epaclam de ipsis reguUribus neut ix. Et eece nono dic mensis decitna quarla luna
    majoribus reuianseriiil adde conrurrenies prtesentis
    : erit, iJ est, v Uus April. Jung. etiam concurrent-
    1

    auui, adde seuiper in Martio regulares quaiuor, et m aniii pra.-sentis. iJ e>t, ttiium a I ix, el fiunL x. II s
    Aprili se, tem, coiuiireliende in uniun, el ipsos par- ad !e vii el uuui xvu , hos partire per vn : bis vu, xiv,
    tire per seplem qu t reinanserinl, lalis est f«ria in
    ; et remanent m. Terlia feria erit luna 14, quarta 13,
    qua terminus paschaiis, id est, luna decima quarta sexta 17, srptiuia !8, prima 19, qu«esl dics Pas-
    octurrerit, scu quadiagesiinalis, vel roga.ionalis, id chie. Quinlo Idus, 14 luna, quarlo Idus 15, lertio Idus
    est, luna secunda, sive vigesima. Mem r e.-io quola 16, secundo Idus 17, IJus 18, xvm hal. Maii 19.
    iuna in Kal. Jan. eodem an o fuerit, tot dies lclle de Secunrio anuo p«sl huiic v;i q.ia plus quinque
    Martio a line retrorsum; el uhi dies evenerii, ibi etit sunt, et minns la Ad Marliura pertinet luna. U
    nativitas luiue prinii mensis. Iloc fac omnibus annis, quam sie reqiri es. Sume regulas Mai tii mensis xxxv:.
    exceptis tribus embolismis, id est, novissimo ogdoa- Detrahe ab cis vu, et remanent 99. Vicesiraa nona
    «lis, einrimo alqueiiovissimo endecsdis. In novissimo die Martii mensis, id e»t, iv K I. April., 14 Itiua bi t
    .

    ,11 IIKR/E VI N 01'KR. PAItS I SIXT. II. DIDASlAIICA SPWUA ET DURIA. 71*
    ocrurni Ad invenieiiit.im fciiaui Mime easdem xxix, a XII kal. Junii, Peittecottet, luna 7.
    el addf i*is cuitcurrcntes Ulilll aiini, i<l e-i, tluos liunl
    XIII Kalend. Junii, xiv Kal., xv Kal., teriiiiiius Pen-
    IIU lli- quuque atljico regulares tv, ei eril omnil
    lecoMes f ii ii t qnarla.
    8|inin.i x\xv. Parlire per vil el 7, quimpiles euiiii
    linde oroctdunt regnluret mujoret.
    s> Btein ww,
    ct nihil remauel quia &>p:ima feria :

    eru luna quario K:il. April., et 18 itriio Kel.


    ll, cognnseere cupis unde proceiluni regulares
    Si
    Apiilis, ipse Mt dies DoillinieiU P.tscliaj. F.liam sic mijores in mense Marlio 30 el in Aprili 3.*>, hoe ar-
    per kinguHH dreuli de< eunovenalit aunoa, Miuper liis giitiienlo repirit-s. Mariius habrl ilies 3 cui si qniu- ,

    rcgularibus el hac ralioiieaniiuis epaclaruui deliactil que resduos iGgyptinrum dies adtlideris, eruut 3 >.
    diehns, tlecimani quartam liueerrore reperies lunam. Siiniliicrsi A[inli eostlem qiiiuque adjunxcris, eruut
    Ei ilhs regularibus coucurrenlc iiiiuiein prscicripto 35. Iliti' mOilo rnveniunt in Martiuni rt gularcs 50,
    |

    jitntlis, leriaui quoque derim:c quaruc luilii shie el iu Aprili .">.), quibus ulendum est in (uisitione ile-
    seru, iilii investigabis; el sic compulaiis feriil qme ci > i- i|iiarix Iuihb Pa-chal *, ut iuvcniri pnssit, in
    siiper.-ini septimans illiui, Itinsc qnoque etalemere- « 1 1 i.i fcria, vel in Marlin, vel in Aprili, occ>nr.it.
    sce .lis singulis appone tiielius, et lunc siinul locum Unde procedant regularet minoret.
    luii.f el ttlalem ejus c.lissimn invenie<.
    Si sclre cupis umle oriu lur regulares min iret in
    De unno ab Incnrnulione Domini !5l>. mense Martio i ct in Aprili 7, suine dies ann a Kal.
    Quartti iiins Aprilu lerminus Pasch ilis. I). (Imle Jan larii usque iu Kal. Martii, id esl dies 6 l, t per •

    Imi paiet? H. Aprilis habet suv regulares a>l deci-


    •

    sipiiiiaii divide partein, hoc csi, t ties sepl.iu, >

    iiiain quarlaiii luuam et epaeUr sunt


    iitiiiirentlain, [) hunt ;>i ; re >ianent quatuor : nempe 4 sunt recular- s
    boc aiiiio de 3'i, restanl 10. bccima
    SS. Suiilaiis zl> in mense llarlio. Si vuro in mense Aprili umililrr
    tti iufm meuscni Aprileill lcrmicus Paschalis, itl esl, reperire vis. hoc argumenio reperies. Sunt eiiim d:> s
    luna 1 1. D. In quoti leria? M. Aprilis liau. I regiita- j>ii;ii in Kal. Aprilis 'Jl ; hos deiude per 7 ; uee-es 7,
    r>s vii ;t.l leri.tin deciuua qua tt luna; iiiveniendam. 70 reniau.nl 81, Divitle per 7 ; septies asse 7 ; *e-
    :

    Si ergo cuin Ipail deeeui ipiOS videlicel qui posi >ic- pties Itini 14 reiuauent 7, qu<s assumeus lene pro
    :

    duclas epaclas rciiianserunt, iusii|ier eiiaiu coucur- regularibus in me .se Aprili. Iloc autem fac per tin-
    rentes isiiusauni, qu.e suut v, annectimoe, liunt si- gulos annos, et regulares prxditlos, oinui subl lo
    niul xxii. Posihabilis xxi, remnnet i. Decim crgo i
    ainbiguilatis er ore, reperies.
    dic Infra iiteusem Aprilem, >;iku esl iv Idns ipaius,
    De Pasrhuli et iiutuitale decimtv nmrta; lunoc.
    leria prinia trrin.nus pasclial.
    Slatutiim nvenimus in cyclo Romaiioruui, u nec 1

    XV
    kat. Muii, 1'atcha, l*na 21.
    aute xi Kal. Aprilis, nee po» vu Kal. Maii Pascha ile-
    Kalem!. April., «i I us, v iJu», iv lJus, tcrminus
    tieat lieri. Lt nec ant xu Kal. Aprilis, n c post xiv
    paschalis i, luua 14.
    Kal. Maii, decima quai la luna paschalis nllaleuus in-
    XVI kul. Marlii. Septuagetima, lunn 18. uuiri. Sintiliier qtutliagi simal s, ec ajiie vu Idus i

    Projtter i iuexlum, Februari', ec post Nonas Martii et Rogationum,


    i

    4 K.il Fcb.,Nun., vmlJ., 7l.l.,ierminiis70, lunall. nec ante vn Kal. Maii, post x Kal. Juniiet Penlero-
    sles, uec ao*e vn ldus Muii, uec post vm Idus Junii
    XI Nunarum Martii, Quadragetima, luna 9.
    fieri debet.
    XI Kal. Mart i, v Kal., iv K.il., 1 1 Kal., lermimis 40, C Sancte etiam memorise Theophilus Alexandrinus
    luua secuuda. ad synodum apud Nitxaiu
    episctiptis, dalis epislolis
    XI Kat. Junii, /? gationes, luna 27. Civilalem Bi !ivni;e, ubi cccxix ponlilices convene-
    r:inl, seu ad TheoJosium imp ratore n, in quibus
    II Nonas Mail, ni l.lus, n itlus, dlus, terminus Iloga-
    annunliaiis ut ab ociavo ldus Marlii usquc in diera
    tiunum, luna 20.
    Nonariim Apnl., diebus scilicet 29, qualiscunq. e
    IV Nonurum Junii, Pentscosles. luna II. lniii naia fuerii, in quoiibet medi.> spatio p< rbibet
    XIII KalenJ. Junii, vi K.il., v K I, , iv Kal., lerininus facere initium primi mensis II a xu Kal. Aprilis as-
    Penlecosles, luna 4. que in 1 Kal. Maii, solerter iuquiri, etiaiusi die
    '«

    Deannoab Incarnatione Domiili 937. ^abbaloruin venerii, consequente die D niii ico, ni
    D. In quo mense, vel in quo Kaleudarum die eril est lt> luna, Pascha cekbraie eo scripsil. Et si die
    icrmiiius p.isi lialis hoc auno?M. irtius hahel re- M Dominico iuna 14 ejusdem meiisis ev nc it, ipia li b-
    gulares xxxvi ad decimam quart i:i lunam investi- doniada irausacia , ad alterum diem Domiuicuiu
    gandam, el cpaciai suul hoc anno sex. Abji-clis ergo !una 21 Pascba sine dubio lonsiripsiu Et hoc sancts
    sex epaclis >'e xxxvi regulis, renant-iit xxx. Trice- lyiiudus mudis oiiiiiilnis pr.eta>euiluni consiiiuit. ui
    simo die infra iiienseiu Marliuin, quod cst in Kat, ante vernale itquinocliiini, quod esl xu Kal. Auril.
    April., teruiiiius e=i, tuna 14. D. Iu
    paschatts, itl Pa>clia iiullus inquirai ; uec in illa luoaliuue q.i.i'
    qnnla feria ? M. Marlius hab
    regutares iv a leriaul t I anle octavuin Itlus Mart. nata eit, vel nonum April.
    decinix qu rtae luna: iuvenieudani. Si autem eom ip- in illa lunaiioue Pascha millo modo ceiebrelur. Hoc
    sis illos x.\x qui posi cxpensas epactas reniauseru..!, D BUtem omnibus modis adir.onemus, ne quis in priiui
    et insuper sex eoncurrenl-s, t|u:e isio concurrunt mensis agnitioue laliatur iiule eniiu uiaxime d scre- :

    anno, aduiittiinus, >i. staliin conipoiiiinus. t,.tiiiiquies pan l;n Ifstivitat.s unii-je error exorilur, duni iniliuui
    vii, xxxv, et reuiaiient v, qut I riaui quam qutcrilis temporis ignnratur. Initium autein mmi et materia
    designanl qiiatn etiain bciliui ciiiusque inveuire sic
    : blasexii, iu 12 Kal. April. nunc in plemiudiue niundi
    poisiimus. liujns termini rcgulare^ suni vi, et pr.e- re ^uireuila sunl.
    MAtia aniii concurrentes biunliter vi, qui sunl imul Uiidt titpra.
    xu. Deposilis vu, ivsiaut v, qui pr.c.lictam feriaai Si pa^chalem vide epac-
    vis invenire teriiiiiium ,

    noiiOcanL lam ad term iiuni pasrh.e re-pict> ntcm n


    ipsiiin lU ;

    IV i\onarum April , Patcha, tuna 17. si minorrm qnam 18 iuveneris, perBi e ^'i eumilem 13

    Kal. April , u KaL.iu Kal., lermiuus pasch.,luna 14, nmneruin, computanJo ab 15 Kal. Aprilis, el in <|uo
    IV kaleiid. t'ebr , Septuageiima, luna 13. Kalenilartii itl m numerus eomplelui fuerit, procul
    V Kal. Febr., yi Kal., vu hal., teruiinus 70, luna 10. dubio ibi terminus erit i>u d aiitem 13 e;iactam m-
    vencris, xi Kal. A;>ntis habebts teriniuum paschjleiu.
    XI kat. Murlii, Quiulraiiesima,luna N.
    Si viTii epacta major lueril qtiaui 1S, perlice ei nu-
    XII Kal. Marl., xiii Kal , xiv Kal., lcruiiiius iO, luii.i 2. uieruiii .">. funipulando timililer ab 12 K .1. Aprtlis :

    Nona? Maii, Hoqtitionet, fun<i25. el in quo Kaleudario ipM uumerus fuerit pei Uvius,
    II Nnuaruiu Mj.i, m Nou., iv Nun., leriiu.us Koja- iiu ci ii lenalens, (Jjuando autem uulla fuenl epaeia,
    liuiiuin, luna vigesiiua. ab xi Iv.tl Aprilis semper coiupu.aiidum esi, tlouec
    ;

    71« DF. ARGUMENTIS LUiN/I: 7H


    15 numerus expleaiur, videlicel i.sqne ad Nonas A diclo die octavo IJus Martis prsecedcitiis luna-xtniis
    Aprilis. nonarum xi, ut prius scilicel propler sallum lunas 12,
    1'ude tupra. et iterum occurrel libi luna in principio, eodeni
    die 16, atque ita sequenlia eodcm quo prius ordiuc
    Si nost aliquol a prssenti aunos, veihi graiia posi
    cuncta provenienl.
    100, Pasclia scire velis, epacta; tan'.um et concur-
    renles solis dies inv.-nire sufiicil. Parlire centuui t»er Qnadragesimalium terminorum secundam lunam
    19, et renianent 5. Illas ergo scilo epacias cenlesimo oslendenlium.
    quasi quinlo fuluras. Eodeni inodo ccnlum per 28 viii Kalend. Martii 5 rejfiilcri*.
    dividens, eas ceniesiino quas dccimo quinto anno Octnnas Mariis coejdt lex quinque librorum.
    cmcurrente solis invenies. iv Idus Februarii 1 regularis.
    Ast IJus F. brui, lernas Deus unus houorai.
    Vmle supra.
    vi Nonarum Marlii 6 regulares.
    Legimus in tribus argu-
    Veteri Teslamentoquia Nonarum senas sectim sex vasa tulerunt.
    nieui ruui judici s Paschale lempus sit observare xi Kal. Marlii 2 regulares.
    prsecepium, ut post*Dequinoctiur.i, niense primo, ut Cndciias Marlis capiunl duo jus a Kalendas.
    3 septnnana, id est, a vespere decim* quartae luias, \ i ldus Februarii 5 regutarcs.
    quod est initium 15, usque ad vesperum, id est ter- Uibus iu seuis alacres slanl quinque pucllac.
    ininum 21 innx celebraretur. Quarla in ejusdem ob- iii Kulendas Martii 3 regulares.
    servaiione regula esl nobis a lempore Cbristi resur- Terna Kalendarum iria munera sij^iia rejioitani.
    rectionis imposita, ut sequinoctio transcenso luua D xiv Ral. Mariii 6 regulares,
    primi mensisli a vespere orlum facere videritmis, Quatuor et demc^ex ex revere diebus.
    non stuiiin ad faciendum 1'ascba prosiliamus ; sed Nouis Mariii 4 regulares,
    Dominicum die:i! quo ipsum Pascba, id est, trans- Mariius in nonis bis bii a eleir.enla creavit.
    itnni de moi te ad vitam, de corruptione ad iucorru- vi Kulendas Martii 7 regularrs.
    plionem, de prena ad gloriam resurgendo facere di- Sexta Kalendarum scptem fert norma lucernas.
    gna'.us est. Idus Februarii 5 regnlares.
    Cnde supra. Idibus in Fcbrui soqiaiur trina potcstas.
    Cbrislianorum Paseha Kal. April. tisque vn
    a!> xi IV iVo/iarum Marlii 1 rcgutaris.
    Kal. Maii, quocunque Dontiiii a die regula i videli et Nonarum speciale geril baptisma qualernas.
    luna occurrit, sccundnm Pascha modis omnibus ce- ix Kalendas Martii i rcgulares.
    Icbratnr. Bis bina cursus capimus vinutenovenos.
    l)e mysterio H diei quo ugnus immolatur. iv Idus Februarii 7 regulares.
    Qualernas Idus septem coluere ministri.
    Quarins daciimis dies fldem Chrisli nobis demon-
    Kalendas Marlii 5 regulares.
    sirat pcr decem pneeepia etqiialuor Evangelia. Im-
    Seiisibus ex quinis Marlis scrutare Kalendas.
    molatio agni 14 die convenit, quia Mesraim decimus iv Kaiendas Marlii 1 regularis.
    quarlus ab Adam, primus sanguincm idolis immola- l!na fides poluit duodenas ferre KalenJas.
    vit, usque ad diem vicesimum primum : id est, in
    IV Idus Februarii 4 regulares.
    flguris duarura legunt, et illarum unilatis. Quarta
    C Septem IJus ornant paradisi quatuot amnes.
    decima agnus immolabatur riie, quando luna plena
    iv liitlendas Murlii 2 regulares.
    esl, et nihil ei de luminc dcest qnia Chrislns non
    :
    Teslamenta duo quartas dant ire Kalendas.
    immolaiur, nisi in perfecto cordc, et pleno lumine
    xv Kulendas Martii 5 regulares.
    sine lenebris.
    Quinderias capiiml slolide vix quinque sorores.
    Ad inveniendum locum 14 lunm per 19 Annos. il Nvitarum Martii 3 regulares.

    Pridie iNonarum posuit tria lempora sa;cli.


    Constal igilur quodprimo anno cycli decemnoven-
    nalis, quando nulla epacla iu c.ipite poniiur, in Kal. Iu his ergo veriibus Idus cum audis, men^e Fe-
    Mart. luna 9, et in oclavo Idus Martii 16, oectirrit hruario eas esse scias Kalendas vero et Nonas in
    ;

    hancdeduc 50, ct incipe primain, ct nonarum April. ipsis cnm legis, Martii mcnsis eas e-se intelligas. Re-
    occurrit 11, qui est terminus priuius decemnovenna- gulares vero eorumdeni versuum Nonis piae eulibus,
    lis. Ileruin ejusdem 16, quos anno priore in vui idus seJ statim a Marlio incipientibus jtinge concurren-
    Marlis habuisii, adde 1 1 ; occurrit eodem die 27. libus.
    Hanc cum trigesima deduxeris, occuirit sequens 14 De initio et luna Quadragesinia; el Pasclia;.
    luna 8 Aprilis, qui est tcrminus secundus iicque :
    Si vis scire initium Quadragesinuc, hoc argumenlo
    luiiaiioiiibiis usque 19 annnm, eodcm die,
    singulis utere quot diebus post pridie Idus Aprilis liabueris
    :

    8 Mus addendn semper 1 1 ad prascedentem


    scilicet, Pascha, tot diebus post Kalend. M<trtis habebis ini-
    ejusdem diei lun;e aMatem anni praecedentis. Quoia- (ium Quadragesimae el quot diebus ante u Idus
    :

    libet infra trigesimain f.ieril, deiluceam trigesimam, Aprilis habueris Pascha, tot diebus anle Kal. Martis
    etdeduc sequnle.n us.t.tic 11. Et ubicunque 14 lue- I» iiabebTs iniiiumQuadra^gVshnai!^Elsf'inVr?difi"'ld«s
    nt, jbi sine ulla amb
    guitaie lermir.us paschalis erit. Aprilis habueris Pascha, in Kal. Martis liabebis ini-
    Porrositodem die 30 iuciderit, quod tainen non liiiui Quadragesimae. llein, quot diebus ante Kal.
    nisi semel per 19 annos lit, deduc more solilo se.- Aprilis habueris Pascha, tol diehus ante xn Kal.
    quentciii, et ubi 14 occurreril, iiii tcrminus erit. Marlis habebis inilium Quadragesimse; nisi forle e<>
    1'rima vero cum vm Idus Marlis occurreril, eadem anno bissexlus sil; lunc uno die iiiintis anie xu Kal.
    procul dubio Paschalis erit. Lt hoc cerlissime cave, M.nriis invenies.
    ne prius natam lunam qtiam viu Idus Martis Pascha- Si lnua 3 inilium QuaJragesim.T, l"> erit in Pa-
    lein deputes sed quoiactiii<|iie endem die occurre-
    :
    scha si 4 inilium Quadragesimse, 16 in Pascha ; si 5
    ;
    rit, aut tricesimam eodcui die lcneas, aut tricesiinam
    iiiitiuiii Quadragesimx, 17 in Pascha si 6 iniiium ;
    deducas, el sequeiiiem quolibot loco 11 occurre ii, Quadrage.imx, 18 in Pascha;si 7 initium Quadrage-
    Pascbalem essc non dubiles. Iste or.lo, et Iiecc raiio siinse, 19 in Pascba; si 8 inilium Quadragesima;, 20
    minqiiaiii ex co die qi o in Nicarno conulio slaluta iu Pascha; si 9 iniiium Quadragesimas, 21 in Pascba.
    fuit, turbari ab ullo noluil aut poterit, ted iiolius Oinnis paschalis luna, cujuscunque xiatis sit, si de-
    ille concussus crit uui eam concuiere visus
    fuerii. trahas a!> ea 12, liel tibi alas lunae quar: sit in initio.
    Explelo igitur anno decimo nono, slalu (iuo.|ue ejus- De Idibus Februarii usque in secunJiim Idus Martis
    dem anni t.rmiuo no\issimo, si ilerum probare vo- dies sunt 31, et de unde.cimo K.ilendas Aprilis usque
    lueris quod hcec raiio ratione conslci el bxc aucto-
    in septimoin Kal. Maii dies sunl 3*. Sic invesiigaiiim
    rilas digna aucloriix!e subsistat, adde eodem s-iepe
    esi, quod nec anle sexium Idus Fehruarii, nec posl
    Patp.ol. XC. 23
    715 BED.C VEN. OPKR. PAKS I. SECT. II. - DIDASCAUCA SPUMA ET DUMA. 716
    prMie Marlii inilium Quailragesiuuc alio modo
    lilus ,\ Terminus Pentecostes rcquirilur a iiii Kal. Junii,
    iiuU.iieniis iien puu-si, nisi i.iniiiiii infra 54 dies. Et 81 rompiitaiitur similiter ibi toiidem dies quol el iu
    de Pascha investigaiunl esl In conclio sanctoiimi cxteiis lermiuis, in ipso termino inveniiur luna 4.
    Patruui, quod ncc aiite u Kal. Aprilis, nec post vn Umnes vero lermini una e» lemque feria provenicnl,
    Kal. Maii debeat Luna iu lenuino Quadragtisim*
    lleri. ci ui Pascha, tt sic ei i lic crctera fesiivitales in Do-
    non iciunno Pastha» 14. Sic regululur
    reperitrir iu ntinii iiiii diem prote abnniur et sicut de Pa^e' a :

    Domiuicus dies fesli Pauiialis ad decimam quariam diximus, sic de cxteris iniellige, ut si in Dominicnm
    lunam iniini mensis lla et initium QuaJragcsimx ; diem terminus evcuerit, in altcram Dominicaiu festi-
    regulalur, etohscrval secundam lunam mensis Uar- viialetn dilYera*.
    lii. Qnicunque enim Dominicus seculus fuerit dcci-
    Vnde supra.
    mam quartam lunaui priini iuenais, sine duhio Pas- Memento enim quod per 10 el 9 annos lerraiui
    chalis lesii eriu Similiter de Quadragesima.
    Septuagejim.e luna 10 Febr. niensis: Quadragesimx 1

    De ceriis termini$. rero luna II Martii; l'ascli;e hina 14 April. Roya- ( ;

    Termintis Pasclialis requirilur a hal. April. et ab lionuiii, Ituia 20 Maii Penlecosles, luna 4 Jonii tir-
    ;

    ipso accipiunt cseieri Ordinein. Et hoc observamlum < iiuiferoiiliir, praUer oCiavum videlicel el decimum
    quia nunquam aiite iH Kal. April. lerminus Paschx, nnnum anuum, in qtiibus tenninus Bepiuagesinue
    nec iiisa solemnitas celebralur, u dccretum est a <
    j 1 1 luiia 51 Martii, nec non eiiam Quadragetiffre luna 2

    sanclis Palribus caiholicis, ul quandiu nox superat embolismi racnsig constat.


    ilieni, non celebretur Pascha. At vero postquam D: sedibus lirntinorum.
    tlies superare coeperit noctem, adveniente 11 luna B
    Posl tvn Kal. Febr., ubi lunam decimam invenc-
    agilur terminus, et subsequenti die Dominico stali n
    ris, ibi fac leriilinumse,iiuagesimalein.
    solemnitas Pascbse a cunctis liilelibus celebrelur. In
    Posl ldus Febrtiarii, ubi lunaai secundain in-
    vi 1
    ipso termino oirmi tempore inveiiilur luha 1 I.
    1

    veneii,, ibi fac (erminuin Quadra.:esiinjc.


    De Septuagesima. Post xui Kal. Aprilis, tibi lunam decimam quar-
    Tcrminum Septu:'gesims invenire cupiens, vide tam inveneiis, ibi fao lerminum Pascha?.
    prinium quot diebus Paschalis terminus a Kal. Apri- Po t vii Kal. Maii, ubi lunam vigesimam invene-
    lis nbsil, sivc rero, siic in ante et coinputa toti- :
    ris, ibi fac lerminnm Rogationum. -

    Pnst sextiim Idus Maii, ubi Itinam qttartam inve-


    dem a v Kal. Fcbr. similiter vel ih anie, vel re-
    tlies
    tro et lerminum Septuagesimde absqiie scrupulo
    :
    rieri-, ibi fac lerminum Pemecostes.
    reperies. Est nutem tefminus Sepluagesimx luna de- Quotnodo ttrmini sequentis anni per prarutfem
    cinn, qti.c lll Febuiarii mensis, id est quse in illo li- inteniantur.
    niatur. Luna enim citjiisque mensis esi quoe in illo Teniinum uriiuscujusque annitaliter facillime re-
    linilur. pttecedentis anni lerminum in prina
    perire vales :

    Terminutn qdaJragesimaletn a xn Kalend. Martis junetura pollicis pone, deinde reliquas ipsius el cx-
    re |uire : incipiens pef omnia sic faciio, sicut de lerornm digitorum compotando percurre : et quot
    Septuagesima dixitfius. Est auiein luna 2 mensis Mar- tibiad eamdem juncturain repeiitam occurrerii, abs-
    (is. Iloc aulem In istis duobus ter.ninis observabis,
    que dubio terniiiius erit. Hoc lantum prxcave, ut
    ut bisse.itili anno imo die tardius requirere incipias :
    ante xu Kal. Aprilis, nec post xm Kal. Maii velis
    id st, Sepluagesimahi a iv Kalend. Febr., Quadra-
    i C teriuinum celcbrare.
    gesimam vero ab \i kalen.l. Marlis requirere inci-
    Item de termiuiu
    pieos, quod ti aliis non lacies lerminis. El deSe-
    pluagesiraali qui lem in o:nni bissexlili anno hoc ob- Notandum quo.l Septuagesimalis lerminus bi.-sex-
    scrvabis. De QuadragCsimali Vero tunc tantum cum tili anno non observal toca terininorum qni in se-
    ipse tenninus ante bisseitum eventurus sit. Cxte- quenlibus describuntur, propler bissextum, et ob
    i inn si po -t bissextum evealurus sit , et jam in bis- boe in sequenlem diein terminus ferenJus esl, ut
    sexlo sicut in aliis aimis a xu Kal. requirere ihci- concordiam cutn termino pascbali habeat in ipsa fe-
    pieus. In termino quoqne Quadragesimie bissextili ria, in qaa terminus paschalis eodem anne occurrit.
    .ini.o solet evemre luna II, quod ideo notavl, ne Vcrbi gratia terminus qui in pr.tsenti anno pr.r-
    :

    cum eveniret. torbaret calculatorem. scriptiis est x Kal. Febr. transialus est in ix Kal.
    TermiRus Rogaiionun requiiitur a n Mon. M.tii, Febr. Similiter de termino quadragesimili hitelli-
    el computanlur tot dies quot et in cxleris letminis. geuduin esi, si tamen ante bissexlu.n evenerit; bis-
    In ipso lermiuo invenilur luua vigesiiua. sexlili auno, Februarii Itrna iricesima erit.

    Argumentum descriptionis omniutn terminorum singulit annis decemnovennatis cucli.

    Luna Termixus Se- Tnrmini Qua- Ifiitinmprimi Ttrnivii j°iis- Termini Rd- Terniiiii Pen-i » Cuclus Vosereaiio'»
    mdii. ptuagesimce. drages.^tuiuii. mensis. c/nr, i'»j..' 1 1. gal., luna 20. tecoU.ittnai !-S .

    '
    luita is. n-v 1 mensii.

    x Kal. Febr. viii Kal. Marl. x Kal. Apr.Noo. Apr. ii M. Iduii ix Kal. liiiui 5 !7 em. Noo. Der.
    II xu KM. felir. iii M. 1'el.r. iv Marl. viu Kal. Apr. ii Kal. Maii iii
    ld. Id. Maii. t iri euiii. tiii Kal. J:in.
    22 .v Id. Febr.lvi ^on. Mart. il k Apr.
    .1 ldusApr. \v Kal. M ii K.il. J.iiiii 6 1» eiu M. Dec.
    3 iv Kal. Febr.xi Kil. Mart. xltiKal. Apr. iV Nou. Apr. Nno.Mab iii Kal. Juud I 1 com.
    Kal. Jmi.
    II iv Kal. Fcbr. vi Id. Febr. vti Id. Mart. ii kal Apr. vi Kal. iu.i vi Id. M ,n 5 i Kal. Jau.
    cuiii iii
    23 viii Iil. Fenr. iii kal. Mart. v Kal. Apr. iv Id. Apr. Idus Maii iv Kal. Junii S 3 M. rv.
    em. iv
    6 vii K>l. Febr. xiv KjI. Marl. ivi Kal. Apr. iii kil. Ai.r. iv kal. Iiiiiii \v K.il. Jiiiiii 4 coiii. iv Kal. Jali.
    17 ivi Kul. Marl. Noa. M.ni Non Apr. itv Kal. Mai' v Kal. J.nii vill 1.1 lliuli |, B eni. tv Kil. Ja».
    '
    28 lil Non. Febr. vt Kal. Mari vui Kal. Apr. vn Id. Apnl. v K..I. Maiiivu K.il. JoQji! K coiu. VII M. D»c
    9 i Kal. Kebr ldui rebr, ii Id. Marl. vi k.il. Apr. Kal. Mai< M. Maiil S 7 eiu vu Kal. Jmi.
    20 III 11 l-Vl.r. iv Non. M iri iv Non.Apr. xvii Kal. Maii mii kal JiiiiIi iii Noil. Jiliillj 1 B ein. vu Kil. Jjii.
    1 ii Kal, Febr. ix kal Mart ii Kal. Apr. ii Ne.il. Apr. vti Noa. U 'ii | KjI. i,ii.. i ) ciii .11 Non. Jwi.
    .

    12 xiii Kal. )'ebr. iv Id. Febr. v 11. M .ii il kil. Apr.


    BtllllV Id. Maiiiv Kal. 1 10 coin. I k.l. Jw
    H vi ld. Febr. Kal Marl. ni Kal. Apr. ii 11 Apr ivt kal. Junll ii kal. Juoii B K em. 1 I.L D*^
    4 v Kal. Febr. xil Kal. M:nl. nv kal. A|.r Kal. Apr. 1 Nou. Min iiii Kal. Jiiiiii 1 12 cuot. i. KjI. Jiu.
    IS xvi Kal. IVli . vu lil. 1ehr VIII ld iii 4. iii kal. Apr vii Kal. Miii llM,
    1 M.ii l 15 i-o iii. iiii Kil. Ji...
    2l> Nou. Febr. iv K al. Marl. (i Kal. V r v M. At.ril ii K.l. M i, > Kal. Jinui 2 14 CBI. » 1.1. l>r,-.

    7 \m Knl. Kebr iv kal M.irl. ivnkal Apr. iv Kal. A:r v Non. Mjh i>i KjI Jub.I S'tt con». v Kil. J«u.
    18 ldu> l''ubr. ii .Nuil. Mjrl ii Nun Apr IV Kal. Maii II Kal. Jiiiui \eu Juu i 5 to ein iti Kit. im.
    ; ,

    "'8
    Tt7 DE ARG13MENTIS LUN.E.
    Argumentum de clavibu* tenninorum. Ad decemnovennnlem inveniendum.
    cyclunt

    An. Clav. An. Ctac. An. Clav. An. Cltv quotus sit annus cycli decemnovcn-
    Si scire cupis
    nalis, snme supra lictoi annos, cui» l.is adde regtt-
    1 20 VI 31 XI 36 xvi 11
    II la VII 20 XII 22 XVI!
    -0 lares seplem, bos partire per 19; quod remauserit
    III 31 Mll 59 XIII 11 X VIII 19 lalis cst cyclns decemnoveniiMis. si nihil remanse-
    im 583 IX 28 Xllll 33 XIX 58 ril, decimus nomis erit.
    V 12 X 17 XV 22 Ad eijtlum luuw inveniendnm.
    St quis per perscriptos regulares quolibet decem- Si scire cttpis quotus sit cyclus lutiae, tene annos
    novetinalis cycli anno terminos omites invenire cu- ul 6upra diximus, cum his ailde regulares4; hos di-
    pit, stiiti.it semper Septuagesimalem a vn Idus 'a- vide per 19 : quod reinanserit, ipsn est cyclus lun«;
    miarii; OjuadraResimalem a v Kalcnd. Februar.; Pa- si nihil remanserii, decinius nonus eiil.
    schaiem a vt Idns Martii Kogalionum a xvn Kal.
    ;

    Maii; Pentecostes a m
    Kal. Maii; ei nbi ipse nume-
    Ad cpaetas iii\eniendu%.
    rusprxsenli anno annotalus trrminabilur, ibi absque Si vis scire quota sil epacla, sume annos ab inilio
    dubio teniiiniiin inveniet. mundi, adde regulares 6, hos divide per 19 quod ;

    De Adventu Domini. vero remanserit, nuiUiplica undecies; ipsos iierum


    divide per 3J; quod remanseril, ipsa erit epacta :
    Nalum sit omnibus hominibus ut quicunque ad- si nibil remanserit, 39 crit, id esl ilia qute in prin-
    ventum Domini diligenler vult celebiare, videat ut
    jo ,ii c j tur n ,

    nec ante v Kalend. Decemb., nec post Nonas ipsius B „


    De annis ub incarnatione Dnmini invcniciidis, et per
    mensis transeat, sed in his septem diebus ubicunque
    ipsos ctetera quai sttpra.
    dies Dominicus advenerit, ibi sine dubio et absque
    ullo ambiguitalis errore, celebrare valebit. Brcvis Si vis sc.irc quot sint anni ah incarnationc Domini
    enim tectio avidius legilur, citius intelligilur. noslri Jesu, mult plica 62 quiudecies, fiunt 933; adde
    regulares 12, addc indictionem ejusilem anui dequo
    De annit ab initio tnundi inveniendis, et pcr ipsos in- computare volueris juiige sinvil, ct quotquot fue- ;

    cydum solarent, bisseilum. cyclitm decemno-


    riut, ipsi snnt anni ab inearnalione Domini noslri
    etict.
    venn lein, 1 lun rem.
    1
    JesuCbristi. Hoe taalum memoi esto sollicitus, ut
    Si vis scire quot sint anni ah origine mundi, mnl- succedenlibus annis semper cum ad decimam quin-
    tiplica quindecics 409, liunt CI55; adde regulares 7, lam indiciionem perveneris. Verbi gratia : si 62
    adde etiam iudictiooem anni prxsentis ill s, ipsi sunt quindecies in numero coiiiputabas, deiu ie 63 cora-
    anni ab origine iuunli. Post expletam indiclionem, putarcdebcs, id est, sequenti anno post 15 iudiciio-
    id est, post decimara quinlam, non quindecies 4009, nem; pnst 15 annos, iu est quando prima iudicllo
    sieut modo, sed quiodecies 410 multiplicare debes iterum er.t, non 1/2 quindecies, sicut modo, sed 65
    eldeinde post alios quindecim annos, nnn quiude- multiplica. Et quando itenim prima tuerit, 04 multi-
    cies 410. sed quindecies 411. Et iterum post alios plica.et cum rursus prima fuerit, 65 quindecies
    qu niiccim aonos, non quiodecies 411, sed quinde- multiplica.
    cies 412. Ad indktionem intenicndam.
    5i de ipsis annis approbarc volueris quola sit in- .

    Si scirc Ciipis quola sit indiciio, sume annos ab


    (

    dictio, his adjice regulares 8, hos divide per 15 :


    incarnatione Domini nostri Jcjii Christi, cuui his
    quot remanserint, ipsa erjt indiclio. Si nihil reman-
    adde regulares 3, lios divide per 15; quot remansc-
    serit, decima quinta erit. Ideo 8 rcgulares adji-
    rinl, talis ciit indiclio; si niliil remanserit, 15 orit.
    ciuntur, quia quando mundus factus est, quasi oclo
    anni de cyclo indiclionum remanserant, non qucd Ad cycium soiarem inveniendum.
    ante mumli exordiura, vel in ipso muiidi primordio Si vis nosse qaotus anuus sit soiaris cycli, lene
    fuerit indictio, quae nec postea fuit usque ad Roma-
    annos ab incarnatione Domini quolqnot fuerini, cum
    norum tempus, sed quia in illo anno quo indiclio his adde regulares 9, et quotquot fuerint, divide per
    primum inventa incoepit compulari, annis ab inilio 28 quod remanserit, ipse est cyclus solaris ; si ni-
    :

    mundi transacti per quindcnam partem propter cy- hil remanserit, 28 erit.
    clum indictionum divisis, quindenarii numero anni
    llem.
    7 decrant, quasi in priraordio mundi 7 indictiones
    prxcessissent, el 8 remanerent. Et boc non solum Si vis nossequot sint in ordine cycli solaris. scias
    de cyclo indiclionum, sed eliam de aliis solaribus annosDomini quot fueriut, et ex ipsis sublrabe 8,quia
    vel lunaribus cyclis, per aiutos ab origine mundi se- tot anni resiabant de eodem cydo solari, quando
    cundum cujuslibel cycli numerum divisos invenien- Dominus incarn;'lus est, et quot remanent, divide
    dis intelligendum esl. per 28 ; quot superfuerint, ipsi sunl anni in serie
    rjusdem cycli.
    Ad cyclum solarem inveuiendum. Ad concurrentes.
    Si vis scire quolus sit circulus solaris, sume an- P Si concurrentes invenire cupis. sutne annos ab in-
    nos ab origine mundi quotquol fuerinl, et adde cum carnatione Dotnini quolquot fuerini, his quarlam
    his regulares 17, et divide per 28: quod desuper partem semper adde, ct msuper adde quatuor; lios
    fuerit, ipse esl cyctus sotaris. Si nibil remanscrit, tiivide per 7 : quot vero remanserinl, ipsi sunl con-
    2*erit. currestts. Si nittii remanserit, 7 erunt.
    Ad concurrenUs inveniendos.
    Ad bissextum.
    Si vis nosse quot smt concurrentes, tene ;innos
    Si cogtiosoore cupis quulus silannus a bissexto,
    ab origine mundl, elad ipsos adde quartari parlem;
    tcne anoofi. quos supra diximus, nuilo addito vel
    et quotquol luerint, comprehende ia unum ; dos di-
    adcmplQ. U"S div-Je per 4; quat remanserini, talis
    vide per seplem : quod tunc rematiserit, ipse est
    erit annus posl bissexium; si nihil remanserit, bis-
    concurrens. Si nihil remanserit, 7 erunt.
    sexlus cril.
    id bissexlum inveniendum. Ad cyclum decemnavcnnaiem.
    Si nosse desideras quotus sit atmas posl bissex- Si nosse vis qncins sit cycius dccemnovcanalis,
    tuni, surne anuos ab origine tnundi, lios divide per tene annos ab incarnalione Domini, et unum seui|'er
    4 ; qnot remansericl veibi graii* : si tittus, aut duo, adjice. Hos pamre per 10 etO; quod remaiiseril,
    vel tres, lalis erit anmis posl bissexiuni ; si nihil re- ipse est cyclus decemnoveimalis : si nihil remanse-
    uiauserit, bissextus erit. rit, 19 eril.
    :

    719 BED.E VKN. OPKI\. l'AI\S I. SKCT. II. — DIDASfUUCA SPIJIUA ET DIMA. 720

    li/ tijflum litimrem. A 57, 70, 05, .einancni 11 uiidecimns annus est in :

    oidine eycli lunaris huc aiiuo.


    Si vis COgaotCCN quolus sil cytlus lunaris, tene
    annos, iil supra riiximus ; ex h s sublrahe iluos, reli- Ad epactain inveniendam.
    i|uos divirie per 19 ;
    quod reinanseril, ipsc. esl cyclui Ilos divideper 19; quod vero remanscril, inuln-
    liinaris : si mliil reutaneril, 19 crii. pllca undccies ipsos iteriim divide per Iriginla qtiori
    :

    Ad epactas inveui.ndas. remauserit, inaa cril epacta. D. Quoiuodo ? M. Si — ;

    autem totuiu iiium Domerora per 19 dividis, ut sn-


    Si vis scire quol suni opaot:i*, suine lupr.idiclOI
    pra. reilanl Iit8; hos adhuc dividc per 19 19, 58, :
    anno-, hos divide pcr 19 ; qnod remanaerit mulliplica
    57, 76, 95, restant 15; ipsos enim muliiplica unde-
    undecies, ipsos iteriun divide per 50; uuod vero ro-
    manseiii, ipaa erit epacla.
    cics. — D. Qnomodo? M. Unlecies 10, 140; unde-
    cfes 3, 55 qui sunl simul 14t; hos divide pcr tri-
    ;

    Per exempla de antedictis argumentis, per aiutos ginta; 30, 60, 93, 120, remanenl 23, quia lot suut
    ab origine mundi. epact;e hoc amio.
    Si vis scire qnol sint anui ab origiue niuudi, iiml- Pe annis Domiiii el cevteiis argumentis quw supra.
    tiplici quindccies 409, linnl 0155; adde regulares 7,
    Si vis scire quot sinl anni
    ab incarnalione Doniini,
    lioiit 6112; adde itiain iodiclionem anni prai-ciilis,
    i|ii:c cst secunda, liiiol 6141. Mulliplica quindecies
    mulliplica 62 sexies. D. Quoniodo? M. 6', 120, —
    409. — D. Quomodo? M. 400, 8u0. 1200, lCOO,
    180, 210, 500. 600. 900. Bis 15, 50 adde12 regu-
    lans, liunt 942; adde indictionem anni praBseolis,
    ;

    2 ;C0, 4001', 6000. 9, 18, 27, 56, 45, 90, 155. Junge
    l> qu.v cst secunda. finiil 944 tot igitur sine dulii» suut :

    6155, adde regulares 7. liunl 6142; adde indiciiooein


    anni ab incarnatione Donvni juxta cycluui Dionyaii.
    secundam, fiunt 6144. Tot tgilur sunt anni, sccundu n
    noslram compulaliunem, ab inilio niundi usquc in Ad indiclionem.
    pr.es ntem annuni, qni esl sine dubio ab incarnatione Ilos divide per 15, quoi rcmanserint, lalis erit in-
    Domiui noningen:esiinus quadragesimus quaitus, dicin. —
    D. Quomudo? M. 15, 30, 60, 90, 120. 150,
    juxta cyclum Dionysii. 180, 210, 2»0. 270. 500, 600 900; reslanl 47; hos
    De indictione. adhuc divide per 15 tcr 15, 15; reinaneul duo se-
    : :

    cuuda indictio esl hoc anno.


    C 44 dividc per 15; quol remanserint , ip>a
    Ilos 1

    e»;t indiclio. —
    D. Quomodo? M. 15, 3o, 69, 9 », 129, Ad cijclvm solarem.
    IM), 180. 210. 240, 270, 510,600, 900, 1200, 150ii, Et quolquot fuerint, divide per i8; quod rem.in-
    IfcwO, 21,0, 2400, 2?00, 5000, GJUO. Beslant 152. serit. ipse est cvclus solaris. D. Quoinodo? M. 28, —
    Jlosdivide pcr 15; 15, 30, G0, 90, »20, 150; rema- 56. 112, 224, 448, 896, reslant 57 hos adhuc di- ;

    nentduo secunda indiclio cst lioc iiino.


    :
    vide per 28; 28, 56; remanet unus. Priuius annus
    est iu ordine cycli solaris hoc anno. •
    Ad cyclttm solarem inveniendnm.
    Ad concurrenlet.
    28; quod desnper fueiit, ipsa cst
    Ilos divide per
    cvclus solaris. —
    D. Quomodo f M. 28, 56, 1 12, 221, llos vcro divide. quol remanserint, ipsi sunt
    pcr 7
    448, 896; 28, 56, 112, fiuni 1008; sexi.s mille concnrrentcs. —
    D. Quoiuodo M. cnm noniiigenlis
    ;

    '

    8.104S; restanl 115; hos adliuc divide per 28; 28, f.


    adJe 225, et cum 44", quia talis esl quarta pars il-
    56, 112, remauet 1. 1'rimus annus est in ordinecycli loriim, et truiit in snniina /»84 ; hos divide per 7.
    solaris lioc anno. — D. Quomodo? M. Quinquagies 7. 550, 700, 1050 ;
    reslant 154 bos a.lhuc divide per 7 decies septem :
    Ad concurrentes inveniendos.
    ;

    70, rcstant 64 hos divide per septem ; noi.ies se- :

    Hos divide pcr 7, quod lunc remanserit, ipse est ptein 05; remauet 1 1'rimus sive priuia concurrens
    concurreus. —
    :

    D. Quomodo ? M. Cum 6000 adde


    cst hoc anno.
    1500, et cuin 144 36, quia talis est qtiarta pars illo- Ad bissextum.
    rum, et cru::l in siiinma 7680 lios «livide per 7. D.
    — Quomoilo?M. Quinquagies 7, 350, 700, 1050;
    ;

    eril
    llos divide perqualuor; quot remanserint, talis
    annus oost bissexlum. D. Qnomodo? M. 4, 8, —
    scplies 1050, 7505; restant 330 : hos adliuc divide
    per 7 quadragies 7, 280. et adhuc reslanl 50; hos 12 16. 20, '40, 60,80. 100, 200, 300, 600, 90>; res-
    ;

    divide per 7; septies 7, 49; rcmanet 1 lant 44; uos adhuc divileicr qualuor; undecies
    primus con- :

    currcns esl boc anno. qoaluor, 44; nunc auiein nullus remanet, quia bis-
    sexius est hoc anno.
    Ad bissextum inveniendum.
    Ad decemiiovennalein cticium.
    Hos divide pcr 4quot remanserint, vcrbi gralia,;

    Hos partire per 19 ; quot remanserint, ip^e esl


    siunus, aut duo, vel tres, lalis erit annus pnst his-
    sextum. —
    D. Quomodo ? M. 4, 8, 12, 16, 20, 40,
    cyclus riecemnoveiinalis. D'. Quomodo? M. 19, 58, —
    57. 76, 95, 11 i, 135, 152, 171, 190, 209, 228, 217,
    60, 80, 100; decies centuin, mille; sexies inille,
    6000, restant 114; hos adhuc divide per quatuor 266,285, 504.608, 912; reslanl 55 ; diinille 19,

    quinquies quaiuor, 20; quinquies 20, "03, et adlnic D remaneiit 1 quartus decimus anniis
    > : esl iu trdine

    rrstaul 44; hos divide per 4 cycli decemiioveuualis hoc aniio.


    un lecies 4, 44. Nunc :

    aulem nullus rcmanet, quia bissexlus esi hoc auno, At cijclum luiiurcm.
    Reliquos divide per 19 ; quod remanserit, ipse est
    Ad deccmnovennalem cyclum invcniendum.
    cychiB lunaria. —
    D. Quomodo?M. Dividc per 19,
    Ilos partireper 19, qnod remanseril, cyclus ost ut supra, re&tant 50; diiniiie 19, remanont II uu-
    riecemiinveniialis. D. Quoinodo? M. 19, 58 57— decimua annus cst iu ordine eycli lunaria hoc anuo.
    :

    76,95. 114. 153, 152. 171. 190. 209, 228, 217 266
    285, 301, 608, 912; 19, 58. 57, 76, 95,quisu'iit si Ad epactam ittvtnieiidam.
    iiiul 10.17. Sexie^ 1007, 6042; restant 109; hoa di- Il.isdivlde ner 19; quod reiuanserii, mulliplica
    videadhuc pcr 10, ci 9, 19, 58, 57. 76, 05. reina- undeciM ipsod iteruin divide per 50 quod ver»
    , :

    nenl 14 qnarlus decimus aunns csl in ordine c cli


    :
    reiiiaiiseiit, ipaa c>l vpaela, D. Qtiomoiio? M. Si- —
    decemnoveiin.ilis lioc ann... iniliter m
    lupra. Dimitte 911, resianl 31; e\ his
    iul iralic i' 1 remanent 13; iios multiplica uudeote*.
    Ad titnarem cyclum.
    ,

    - - D. Quomolo? M. Undecies decein 110, undeciee


    Ilos divide per 19, quod renianseril, ipsc c-t cv- tres 5."> qui mihi siimillil; lioa divide per 30, 30.
    —
    ;

    eJut luiif. D. Quouioii i'M. Dlvide per tt», ul iu- (in 90, 140, remanem 2\ t|uia tot lum epacta hoe
    pra restani 1 6 ; boi adliuc divl le per 19 ; 19, 38, auno.
    , ;,

    721 1)E ARGUMENTIS LUN/E. 722

    Per omnem quoque computam quem ducis, si ni- A baiur, id esl ab xre : unde junclis liibus quinquen-
    nil supra fuerit. scias eumdem esse completum. niis, quindecim annorum indiciiones singulx iusti-
    Verbi gratia si numerum annorum Domini per 4
    : lulx. Et cautum est ut nullus liber, nullum principis
    diviJis, cl nihil restat, hUsextus esl. Si vero indi- edictum ralum baberelur quod indictio no'n prxfer-
    lionem quxris, et post decimamquinlam, divis onem ;
    ret. Singulis autem quinquenniis peraclo censu. inos
    nibil remanet, decimam quiniam scias esse indictio- erat urbemlustrare, id est circuire, quasi ob purga-
    nem. Similiter de cxlcris inicllige argnmcntis. tinnem sui : unde et quinquennium luslrum diciiur,
    et luslrare, purgare sxpissime diciinus.
    Itcm cujutdam qtiem prabamus deaniescriptis
    argumentis. Item.

    Si vis scire quot sunt anni ab incarnalione Do- Antiqua Romanorum induslria comperimus indi-
    mini, uiultiplica 76 quindecies, aJde quatuor regu- ctiones ad cavendum erroreraqni de temporibusfoiie
    lares, quia de iila indictione 11 auni prxcesserant oboriri poterat inslitutas. Cum enim, verbi gratia,
    et quatuor adhuc reslabant ; adde insuper illius anni quilibet imperaior niedio anni tempore vita vel regno
    indictio&em de quo compulare vis, sicill boc anno 8 decederet, poleral evenire ut eumdem annuin unus
    vel Hlis iiunt simul 972, cum jaxta Dionysium 950 bisloricus ejusdem regis ascriberet teniporibus , eo
    inveniantur boc anno, sicut in cyclo ipsius apparet. quod ejtfs parlem regnaret alicr vero hisloriciis ;

    Post expletam indiclionem ununi adjice. eumdem successori illius polius atlitulandum ularel, |

    eo quod et bic partem ejus xque habenl iu regno.


    Ad indiciionem inveniendam.
    Veruin ne per hujuscemodi dissonantiara error leni-
    Si vis scire quola sit indiciio, sume supradiclos
    B poribus inolescerct, staluerunt indictiones, quibus
    annos, et hisadjice rcgulares II, illos seilicet annos utcrque scriptnr, iino eiiam vulgus, oiiinem lerapo-
    (mi pnecesserunt ipsam incarnationem, et divide per rum cursum iacilliine conservarel ; quas pro facilitalc
    15 quol remanserini, talis eril indictio.
    :
    eiiam calculandi quindccim esse volucrunt.
    Ad Cyclum solarem inveniendum. Unde concurrentes.
    Si vis scire quotns sit annus solaris cycli, sume
    _
    unde concurrentes accipiunt exordium,
    Si vis scire
    supradictos annos, ft bis adjice quindecim, quia tot sine dubio de ipsis seplem diebus, p r quos volvitur
    anni de ipso cyclo prxcesserant, ac 13 restabant, el mundus ; quia ullra septem non lian-it numerus con-
    divide
    cli solaris.
    per28 : quot remanserint, talis erit annuscy- currentiuin, nec numerus septimanx dierum. D. —
    Primus concurrens in capite unde accipil exordium?
    Ad concurrentes inveniendos.
    M. Annus solaris habel dies 565; bosdivide pcr 7 :

    Si vis scire eoncurrentes, supradiclos


    quot sir.t scpties 52, 5iji, reinanet inde ponilar in o, iie
    1 :

    annos snme, et prius duos ex h:s subtrahe propier primus concurrens. Et poslea in secundo anno adde
    bissextum, qui tunc in sccundo exsliiit anno deinde :
    tnuui, in tertio du<s. in quariotns, ei in annn
    cum reliquis omnibus quariam parlem ipsorum ad- quinio bissext.li adde quinque. In lioc autcm soler-
    jice, ac deuide per septem dividc quot remauscrint, : tein curam adhibe ui per alios prxparaiionn bissexti.
    tol sunt concurrentes. sicul supra diximus, sic adjicins scinper ununi pobl
    Ai bUtexlum. unum, el anno bissextili duos adjicias, et cave r:e
    , ulira septem transeas, <ed ad unuin p* st septem
    Si vis scire utrum bissexlus, vci quotus al> e.o sh u
    seiliper redeas; e( sic per 28 lineas (ii ras. Diligen-
    ansius, sume supradiclos annos, atque ex bis sub-
    tiu; atlende, et uiinime in boc fallens.
    trahe duos, propter bissextum, qui tunc, ut supra
    ilictura est, in secundo exstitit anno, reliquos vero De punctis, quadranle ei bisse lo.
    divide per qualuor quol enim remanserunt, lol
    :
    Unus punclus, quarta pars horx, el facit 10 mo-
    sunt anni posl bissextum ; si niliil remanserit, bis- nicnla dtio iiuncti, 20 momenla
    ; Ircs, "0 quiluor. ; ;
    sextus est.
    40; 40 inoiueiita faciunt unain horain. Et I!
    et isla
    Ad decemnovennalem cyclum inveniendmn. borx in uno anno faciunt quadranteiu iinuiii el 4 ;

    Si vis scire quotus sit annus iiuadrantes in 4 annis faciunt diem ct noclein ; et t&%
    cvcli decenmovenna-
    lis, sume supradictos annos, et ex his sublrahe duos ip.-adies qiue diciiur bissexlus, qui legilnr vi. Kal.
    proptfr totidem annos qui adhuc de eodem cyclo Martii ; Verbi gratia Si bodie legitur vi Kal. Marl.
    :

    re.-tabant, ac deinJe per 19 divide et cras, vi Kal. Mart. Proplerea diciiur bissextus,
    quot remanse- :

    rint, talis erit annus cycli decemnovenualis quia bis legitur vi Kal. Martii.
    ; si nihil
    remanserit, 19 erit. Item.
    Ad luYtarem cyctum. Bissexlum non ob illum diem fieri, ul qui lam pu-
    Si vis scire qiioius- sit anims cvcli lunaris, tene lanl, cuni Josue orabat solem stare, crcdendinn cst
    supradictos annos, et ex his subtrahe quinque, quia (|uia ille dies fuit, et prxteriit. Sed ob hoc dicitur
    tot anni de eodem cyclo adhuc restabant, et divide bisscxlus, quod in unoquoque mense punctus unus
    jer 19: quot remanserint, lalis eril annus cvcli i>
    wcrescat. 1'uncius vero unus quarta pars horx cst.
    lunaris Quatuor vero puncli in sole unam boiam faciunl,
    Ad epactum inveniendam. diiodccim vero puncli tres horas explicant. Eigo in
    Si vis scire quot siut epactx,
    quatuor annis lernx horx, qux sunt xu, unnm diem
    sume supradiclos arliUcialeni faciunt, qux additur Febiuario cum vi
    annos, el ex bis subtrahe 3, ul ad secundum liecem- Kal. Martii habuerit, ut in crastino sic habeat. Verbi
    iiovt-iiiialis cycli aunuin pervenire valeas, ubi ipsc
    gratia si hodie v t Kal. Martii addititr ille dies, qui
    epaclarum cyclus iucipit. Reliqtios per"l9 divide
    :

    in qualuor annis exolelus est, nihiloininiis el in cra-


    q:iod vero remanserit muiliplica undecies, et
    si nu-
    merus ille infra 50 rcmanserit, epaclas illius anni stino legitursexto Kal. Marl. Et idco bissextus dici-
    cs c scias. Si ultra excreverit, lolle lur, quia bis vi Kal. Mariii babet Febriiarius. Ob boc
    30, el reliquos eigo bissexiilem dieni in raense Feliru.-uio placuit
    pto epactts lene. Ilxc enim ille solus contemnal
    qui inlercalaii Romanis, quia b c brcvior cxleris, et
    auclorem illorum jure reprebendeic valet.
    extremus anni mensis erat.
    De ordine indictionum.
    Ilem.
    hidictio dicitur ab indicendo. Cum enim
    Romani Bissextos est per anuos qualuor unus dies adje-
    omnibus genlibus imperarent, omnibus tribiita in-
    ctus. Crescit cniin per siugulos annos quarta
    dixerunt qux cis quinto semper anno pars
    pendebantur : assis;at ubi quarto ajino assem compleveril, bis-
    sed primo quinquennio xs, secundo
    argentuni, tei tio sexljlem anr.um facit. Dicitur cnim bissextus, quia
    s dvebatur aurtiui; quaitG rursus a principio rppete-
    bis sexies ducius assein facit quod esl unu- dies. .
    7x3 beda: ven. oper. pars i. sect. ii. — djdascai.ica spuria et dubia 72»
    sirut et quarlr.mu-w proplcr quater ducluin, quod A est, adjeclioncs lunares in capile. Ilos pro
    uii.li-ciiii

    est hissexius, qiiein super dieruui ciirsiiui in anniiiu epaclis nndecim !u capile assnme. Vel alio inoJn •
    sulfacit. A MKM Nuiibs M.iriu usque in itieiu u Ka'. tene uuinque intercalares, et scx semi lutu: ruitto
    Jan. in lunx e.ursu bissexius apponilur, alque inde insiinul, taciunt undecim, sicsunl undecim in capito.
    trahitur. Inteioalares aulem dies idcirco vocantur, Ilos pro adjectionibos habeto, de quibas cxlcrse
    quia inlerponuiitur, ul ratio lunx solisque eveniat. boc modo proveniunt. Addc undecim quos invenisli,
    Calare enim puneretltcitur; intercalarc, micrj>oiiere. cl adde itcruin uinlecim, suni xxu. lios pro epacia
    sequenii habelo. El undecitn super vigiuti duo ite-
    Quis primus hisscxtum invenil.
    rmii adjioies, uuut lxvm. Keade xxx, reoianent
    D. Quis primuin bissoxluni invenit? M. Julius tres,quos pro epncia teueio. Rursus adjunge xi m-
    Cxsar invenit eum quaJi agc-iuiu octavo anno anie
    nativitatem Christi, et cciisuii iioiuiuantltim. — D. per Ires, eificiuiit xiv. Tota sequitur epacta. Sic
    deinceps faricns epaclas faciltime reperies. Tantum
    Itissextus eur dicilur ? M. Quia bis vi, vi anlequam
    venias ad Kal. Mart. duos dies signilicare uno nomiae
    nieiHor esto m
    utlra xxx non transeas. In line xix
    anui habebis epaclas xviu. Adde xtsuper xviu, fiant
    veht, unum iialuraleui, et allcruui arlilicialeiu. — D. xxix. Adde saltum luu.e, fiunl xxx. Ilic apparel quod
    Qoa causa ponittir in dielius anni ! M. Pcr siuguios noo addit,sed salit in retro imtuu diem. Ista trigeslma
    annos unum qiiadranlem, el cum imple.i fuerinl epactaest iu capitc. Ilasigitur cpactas ci regu'ares, id
    quataor quadranles, lunc diem pleuuui faciunt, qui est, Septembris v, Ociobr. v, et cxtera usque in llucm
    hissextus vocatur. Collerlus cst per m.ccclx dies, et miiie simul, et si ulira xxx remanserint, sublrahe xxx,
    esl quasi advena elpcregrinus. —
    D. Quare bisscxlus quod remanserit (atis erit lun.e xlas in Kalendis
    •lieituT, et quid csset. si noe fuissel bissextus ? M. P
    uniuscnjusque mensis, quando communis erit annus.
    1'roplerea lit bissextus, quia mm implel r.< ci.tv dies In embolismis igitur cave diligenter.
    anuo solari sine quadranle. Qua Jrans lit per iolum
    aniium et menses siugulos, et per dies et annos uio-
    ,
    De mngno cijclo.
    incnla colligimurr. —
    D. Quomodo colliguntur? Per Si scire cupis unde oriatur cyclus magnns, hoc
    umiiiiquetnque rlieiii et noclem colliguntur dua» par- scito, quia coticurrenles solis sunt xxvin, et concur-
    tes momenti. In tribus tliebus colliguntur dtto mo- renles lima? xix. Ipsi in semelipsis multiplicati fa-
    iiienta, et ila in triginla diebus et uociibus cotligun- ciunl cyclum magnum : Ul est, si duxerii xix vigesies
    tur niomenta vigimi; et sic per totuiti aiinum colli- ociies, facimil dxxxii annos, qai est inagnus annus, in
    gtintiir momenla ccxl. Iloc sunl xxiy poncli, qui qtio oinnia sidera caeli ad pristinum redeont eursum.
    laciunl sexhoras, id est, quadrans. De ioistiiiis el wquiiwctiis.
    Quol bistexlis unus accrescal uimus. SoUiiiia duo sunt, primum hiemale viu Kal. Ja-
    In qualuor annis, unus dies iti octo, diio in
    ; nuar., qua die natus est Doroinus noster Jesus Chri-
    ;

    «luodecim, tres; iu selecim, quatuor ; in viginti, stussecundumcarncm exMaria Virgine inBethlehem,


    quinque dies accrescunt in viginli oolo, hebdoma-
    ; in quo sol stat, et dies incipiunt crescere. Alterum
    'lam complent ; tn quadiaginla annis, dies triginta solstitium xstivale vm Kal. Julii, qua die in provin-
    ;

    in cxx, unciani unius auni praeparant;in cccxt, cia Pal.c-inia-, civitate Sebastx est nativitas sancli
    duos ntenses ostenduut iu cccclxxx, qualuor men-
    ; Joannis Baptistx, et in Epheso sancli Joannisevan-
    *es esse proliantur, quai esl terlia pars uaius antti. -, gelisia-; el lunc sol stat, et dies incipiunt decrescere.
    In bcccclx, bissem unius anni manifcstutn cst. In ^* ilis contrario duo suni xquiuoclia. Primuca verna-
    m.cccclx annis annum integruui, il csI.ccclxv dies lem xqtiinoctiiim vm Kalen. April. in qua die co-
    approbantur. xquaiur diescrescens cum noeie, etipsadiecsl con-
    Qiut tit differeutia inJer deeemuovennalem ei lunarem ceplio sanclx Dei gcnilricis Mar x, quando sulutata
    cyclitm. est ab angelo, in qna etiam die passus esl Dominiu
    nostcr Jesus Cbristus secuoduni caruem in Jcrosoly-
    Qltrj sil differenfia inter cycluin d cemno enna'em
    uia. Alteruin xqiiinociium autumnale vm Kal. Qc- :
    el luuarem, legentiiru; sciie convenit. Scimus enim
    lob., iu qua die coxqualur dies decresce,ns Ciim
    i,iiod ulerque cyclus in lunam curril, cl uterque
    nocte ; et ipsa die est conc piio sancli Joannis Ba-
    tieretu ei nuventannos liabct. Cyclusdeceinnovenna-
    plisix, in castetlo Macherunta. Ex viii Kal. April.
    lisasancto Moyse tlivinitus revelatus est, jubente
    D»iniiii>, ut bi qui longe haliilabant, in secundo
    usque in vm Kal. Jan. dies numeranlur cclxxv.
    meiise Pascha scirent celebrare ; et in dtebus Solis
    Unde secundum nnnitrnm rlierum conceplos est
    Chrislus Dominus noster die Dominico, vm Kal.
    varialur, hocest super luna xiv piiini mensis. Deinde
    April. et natus est leriia feria, vin Kal. Jan., et a
    nos oporlet investgare quis consiituisset cycltini
    nativiiaie ejus usque in diem qua passus cst, thuit
    tunarem, ant quo lempme inventus fuisset. Con-
    aiini xxxu, ei menses iit. xiih.ccccxiv. Indesecuiiduiu
    stat enim a Rotnaniis xxx ;h ante nali.ii.Hein
    Christi inventuin fuisse, boc est in prinio xuno re-
    numerum dierum coustat euiu lertia ft-ria naluin, et
    passum sexta feria, natum vi Kal. Jan. passum viii i
    gni lierodis liiti Antipatris Ascalonitis, qui priinus
    Kai. April. Ex quo vero baptiiatus est Dominus no-
    Je genlihus rignttm Jud.eortim ab Oclaviano per
    inunera acquisivii, el regiuwit annos xxxvil. Et sicut
    D
    ster, usqne in diem qua passus est, liunl anni u, et
    dies niimero xc, qui faciunl dies dcccx; el sic ba-
    cyclus ilec. iimovennalis secuiKluni legaiem llebrxo-
    ptizatus est vm. Idus Jan., secunda feria, et passus
    rum conslitutinnem itina xiv Paschx iucipit, iliique
    est, ut supi rins dixi, viii Kalcnd. April. sexla feria.
    liniiiir, ita Knmani eonslitoertml cyelum lunarein
    indtoari a Kal. Jaii. ibkjus lertuinaii ; el per singu-
    Cum dicbus vero suis lUini siutul dies xu, ccccxiv,
    -i a tiii Kal. Jan. usque in vm Kal. April. diesxc.
    los anmis xlaiem lun* probare, quin eliam quoii-
    dic nua Imra, quo piutcto accenditur, vet cxsiingui- IK riiversit argumentit.
    lur. Et sicul decetnnoveunalis cyclus pcr binos com- Si vis scire quare septem regularcs addes in argu-
    munes ct lerlinm embnbsniimi discttrril, ita cyclus mcnto de initio intin li. hoc iueHior esln, qood in
    Ivmaris simili or line procedil, exceplo quod i|uartus seplem diebus lecil Domiuus coflum et lerram, et
    annus decemiiovennalis cycli ipsc est |irunus cycli septem dies prvcepit esse futures, et propter hoc
    lunaris. sumuuiur in calculatione. — D. Ktquare per quinde-
    De oiujinr epiictnrum. cim jubcl inultiplirare? M. Quia cyclus iudicl onis
    Si vis scire Hiide procetlunt epai i.e, id est. adje- xv aunos hibct uon ampluis. — l>. Quare cyelusio-

    ctiones luna>, tene dies de anno solari el de anno laris per xxviii parlrs Mt divisus? M. Qnia in vi-
    communi lunari. Aunus sol iris lubel dies ccct.xv, ginti et ocln annis exptei enrunu suum. — D Qiure
    ltiiiariscr.ci.lv. 1'lurcs uiidcritn difs stint in aiino in cvclo luiiari adttunliir iv regulares ? M. Quia hma

    vWari (iu.iin lunari. De illt» eflici tniur MOttr, Id qti.idraiilem habel sicut tt W, (I propier hor <|.i>-
    — :

    725 DE ARCUMRNTIS LUNiE. 7«6


    (uor regulares admilluntur, vel propter hoc quatuor A habet sex regulares, hi quoque et sepleai coiicur-
    regulares, quia retro cyclo decemnovermali in quarto rentes xiii redderc videntur. Remoiis seplem, rc-
    anno cjrclus tunaris millilur. —
    D. Quare perHOvem- inanent s«x Kalendx, sex Idns, xvi Kalend. Hart.
    drcim partes dividitur ? M. Quia ultra novemdecim xv, viii Kal. Mart. iu sexla feria. — I. Uude lioe cer-

    annos non ascendit, sed iterum primus numeraiur. tiim babetis ? K. Quinque regulares Hart. et unus
    — D. Quareeiiam septem regnlares ponuatur incyclo concarrens sex facere dicuntur Kaleodx, octo IJus,
    decewnovennali? H. Si intelligis, pleniter invenies. el Idus, svii Kal. Aprilis, xvi, xv, vm Katcnrix
    AttcnJe quid dieit ln cyclo lunari iv regulares as-
    : Aprilis in secunda feria. — I. Qtuliler hoc probaro

    sumes, numera postea quot annis est in rttro cyclus poteslis ? R. Aprilis babet unum regularem sumptum,
    decemnovennalis.sine dubiom. Ad.le tresad quatuor, etunum concurreiileui connectiuuis, suut simul duas
    fiunl tii. lsti vn assumendi sunl in r.yclo decemno- Kalendx,iex Idus.octodeeim Kal. Haii, xvn, xvi, xv,
    venali, et ipsos divide per novem deciin partes. D. — viu Kal. Maii in quana feria. — 1. Quouiodo scilis?

    Quare per ipsas? M. Quia suum nomen explet. Cy- K. Sui tres regu'ares et unus concurrens quatuor
    clus decemnovennalis vocatur, quia per nx annos demonsirani Kalend., octo Uus, et Idus xvn Kal.
    currit, et propter hoc per xix divisus esl. D.Quare — Junii, xvi, xv. vm Kalend. Junii inseptima feria .

    ad bi&sextum nibrl arfdis nisi annos ab inilio mund. ? I. Qualiter boc scire possumus? R. Ipse autem babet

    H. Sine dubio quia maieria bi sexii ab initio sem- sex reguiares, et unum habemus coucurreotcm hic :

    per praparatur. —
    D. Quare eliam xu regu'ares ad
    .
    simul aseitus numerus vn reddere creditur Kalen.,
    aimos Domini inveniendos computavit? H. Qoia non vi Idus, xyiu Kal. Julii, xvii, xvi, sv, viii Kal. Julii in
    putavil iude facere plenaiu indiclionem, nisi 111 ad- , secuoda feria. —I. Osiendil: quomodo K. Unus re-
    — .
    .

    *
    dixisset. D- Qaare tres regulares milluntur ad :n- gularis et unusconcurrens duas conliciunl Kal., octo
    diciionem inveniendam? H. Quia quando incarnatio ldus,etldus, xvn Kal. Augusti,xvi,xv, vm Kal. Augu-
    Domini faeta esi, tres anni de illa imlictionc prxcesse- sti in quinta feria.-— 1. Uu !e hoc palet ? R. Augusiu>
    runt. —
    D.Quare perquindeeim partesjubetdividere? habetquatuor regulares; et unus est modo concurrens
    M. Quia cyclus indictiouis per quindecim annos cur- qui numerus in unuin nexus quinque facere eeraitur
    rit. — D. Quare epactx per novemdeciui partes divi- Kalend., sex Idus, xixKal. Seplemb., xvm, x*i, xv,
    duotur? H. Quia cyclus epactarum per novemJe- vm Kal. Septemb. ;u piitna fern. —
    I. Panditeutrum
    cim annos variatur. —
    D. Quare iteruui per xi jubet ila sit,an non? K. September habel reguares se-
    nultiplicare ? U. Quia undecim accessores accedunl piera, si cum illis sxpe dictum jun^imus concuren-
    omni anno. —
    D. Quare iterum jubet dividere per xxx tem, octo sine dubio habebimus. Avulsis septeni,
    partcs ? M. Quia ulira xxx non ascendit. D. Quare — remanet unus Kal., sex Idus, xviii Kalend. Uctobr.,
    ad concurreuies ioveniendos cyeliim solarem jubel xxn, xvi, xv, v.n Kal. Octobr., in lertia feria. — I.
    addere ?M. Quia p.ercyclum solarem numeranlur Tractale ipsum numerum. R. Unus et duo, tres insi-
    bisscxti. —
    D.Quare quartam pariera jubetaddere, el raul conliciuut Kal., oclo Idus; ct Idus xvn Kal.
    qui.l cst quarla pars? H. Quarla pars cst bissexii ab Novembr., xvi, xv, viii Kal. Novembr, in sexta fe-
    iuitio cycli usquc ad fineui, et propter l.nc ipsaui ria. —
    I. Quo ingeuio hoc viJeri potesi? R. Quinque
    quariam partem jubel addere, quia in quarlo anno el uiium sex reddunt Kalend., sex Idus, xtiii ftalend.
    filbissexlus. —
    D. Quare perseplem parl-s jubel di- Decembr., xvn, xvi, xv, viu Kal. Decembr. in prima
    videre? M. Quia ultra septem concurreules non ascei.- _ leria. I. Llnde boc scire possumus? R. Ln is aulem
    dunt. —D. Quare ad cyclttm dece.nnovennalem unuro " cl septem oclo ex sa procreare visuntur, dimissis
    regularein jubet adjicere ? M. quiaquanrio incarnatio septcm, restat unus Kalend., vi Idtis, xix Kal. Jan.
    lacia esi, utnts annus de cyclo decemuovennali prx- xvin, xvi, xv, vni Kal. Jan. in quarla ler.a. I. Ua-
    ccssit. Aiieude qtiomodo vui Kal. April. Chrislu- coo- nilcalaleboc. R. Unus autem cl tresqnatuor reddere
    ceptus, fiion. Aprrlis jam transiit, el propter boc untim arbitranlur. —
    I. Quota fer a esl bodie? R. SeM^.
    addit. —D.Quare paniri jubelper xix parles? M.Quia —
    I. Unde nostis? u. Haius b.ibet tres regulares aJ
    per novemdedm annos cunit. —
    D. Quare de cyclo feriam hebdomadis inquirendam.elconcurrenlessuiit
    iunari duo< rcgulares sublrabere jubel? M. Quia inorio tres, qui simul juncti faciunt sex sexta feri.i
    —
    :

    quan lo incarnaiio facta est, duo anni de cyclo iu- esthodie. —


    I.Quotaesl luna? K.Vigesima. I. Undu
    nari remanseruiit. —
    D. Quare per novemdeciui par- linc apparet? R. Maius habel uodecim regularcs ad
    les jubet dividcre? M. Quia ultra xix uon asceiidit. xlatem lunx inquireudam, et epactx sunt modo no-
    vem, qui simul juncti sunl viginti. lia bndie xtatem
    libi mutenlur aruii, epaclx, indieii.nes, e!c.
    lunx esse credirous. I. (juoia feria est ho lie ? K.
    Anni ab origine mundi mutanlur in xv Kal. Apri- Sepiima. Undehocpalet? R. Die» istius mensis stttit
    lis singuiis aunis. Anni ab iiicarualione Domiui in.i- hodie duo, horum uno detritn, remanet aller. El si
    tantur viii Kal. Jan. Epaetx iacipiunt secundum citm iJlosex regulares, ij est, numeruiu fe ix, qnx
    /Lgyptios a Kalend. Seplembris, secundum Koma- ftiit io Kalendis jungitnus, aperle sepJcm esse vide-
    nos a Kal. Jan.;indicliones incipiunt a vm Kaleud. mus. —
    1. Quola eslluua? R. Vigesi.na prima. I. —
    Oclobris, tbidemque tertniiia«lur. Cyclus lunaris Unde Jioc agnoscere possumus? K. Dies mensis sunt,
    incipil et riesinit iu Kal Jauqar Coiiciirrentes uici- D ut dixiraus,duo. Si
    ex ipsis unum sejungimns, ei cuui
    piuut a Kal. Marlii, ibi.leroque lerirviuaiiUir. Aiuu'S altero xx alieximus, sunt sinml \\ et i, qui quamvis
    cominuniset etnboiismus.eicyclus decemaoveunalis laciie.xlatem luux produnl. —
    I.Quota feriacslho-
    incipit a prima luna primi uiensis, cat, ab ipsa
    i !
    die ? H. Prima. —
    I. Unde hoc certum est ! R. Dies
    qux teririiiium paschalcm deinonstral, eo anno qu> istius meiisis sunt jam pneteriti duo, si enim cuni
    luna prima est x Kal. Apriiis iHis sex regulares censerimus, octo in propalulo ha-
    bemus. SequesTalis seplem, remanet unus, quia
    De feria et luua, pueri ail pneriun diaiogus. pritna feria esl. —
    I. Quota esl luna? R. Vigesima se-

    Interrog. In qtia lcria fuerunt Kulendx Jan. hoc cunda. —


    I. Uude boc cerlum lenetis? R. Duos dies
    anno? RespAn ieilia. —
    I.Unde noslis K. Januarius.' islius mensis sciimis esse prajleritos, si autem crnn
    habei tres regulares secundum ^E^yp ios ad feriam iilis xx, id est xiaiem luu.e, qux fuil iu capite isiiits
    in capile ipsius inquirendam, et concurrentes eranl mensis apponimus, viginti et duo apparent, ui hu-
    tuuc seplem, nui simul juncli decem faciunt. Slibla- diernamlunx xtatem signiflcant. —
    I. Quola feriale-
    lis septem, reinauent ires. Aiiler Januarius babet giturholie? R. Sexta. I. Qu.liler iios scire possu-
    ti regulares secundum Komanos. Si cum ipsis con- i mus? R. Dies anni prxsentis sunl prxteriti cxx; si
    curreuteiu, iliutu scilicel qui posl septcm prxdiclos ergo cuin illis numenim ferix qux 1'uit in capite is-
    concurrenles sequitur adjuiigimu-, sunl iimiliier 111, tius anni, quatuor scilicet, insuper eliam diem bis-
    Kalendx, vi ldas, xix, xvm, xvn, xvi. xv, viu Kal. sexii auneciitnus, et deinceps hanc sumiiiam per vn
    Kebr. m vi feria. —
    !. Onde hoc sciii-? K. Febrnarius meiiuiur, ses intlivisi restanl, qui prxdiclam fcnam
    ,

    7*7 HED.E VEN. OPER. PAItS I. SECT. II. - DIDASCALICA SPl RIA ET DUMA. :w
    deuiotisiranl. I. —
    Qtiol.i est hodie luna? R. Ul A drantibus per 6, propl' r horas sex qiue iu iinoquo-
    reor, vigesiina. I. t.ii— -> l.> lioc rrcJenJum esl? quc quaJraiiie siiui. el insuper suiniic tei puncioa
    ft. Sicut jani diiimni, Jies anni sunt prxieriti CU, de sepluagesimo uonu quadranlo, ct habebilis se-
    at m cum ipsis BUlem lun.e qu;c fnit in Kal. Jan. piein horas ct ununi piihtluui.qux dandx siinl arieti,
    xviii, viilelicet, connumeramus, cxxxvm, insimul quia lot horas per eultl iicurrit luna quamlo fuit
    i

    i-lliniiiii. Demplis cwiii, qui sunt qualunr lunatio- prima. Deuiquc accipiic 78 quailranlos qni reuianse-
    iiiini diw, luni ropeiflui sUletn luna paudunt. rani, ct Jale novem auro, Geminii, 9 Cam ro,
    I

    I. Luna vigesima quot punciis lucet ' It. i.iu i- l.eoni, Virgini, 9 I ibr.r, 9 Scorpi-jni, 9 Sugilla-
    draginta; juxla Plinii vero suppuialioneni liia ino- rio et sic restanl quaJianics sex, ac desuper 4 ho-
    —
    :

    menla, ei leriiani parlein uaittl momenU miiius. rx ,'t 4 puin li, cst lioras 40, nec nnn el quatuor
    —
    1 1

    1. Quoi horis? R. Oclo. I. Qualiier hoc inve.Mi- puncti. Ex quibui tamen horis quatuor, >ex signis
    garc debemus? I». A iO usque ad 50 sunl 10, qul pcraclis proptcr illorum biliei dabuntur. Adhuc crgo
    qualer ducli faciunt 40, qui sunl octo horaruin maneiil horx 56, insupcr cl qualuor piincli, qu.is
    piinrti. I. —
    Luna visesima quot parlibus distnl a j.i ii lima in Capricorno perlraniit voiandn.
    sole? R. Qualer 20, 80 ilem ter 80, 240 tot igitur
    ; : — I. lu qu signo fuit inodo luiui prima? R. In
    i

    partibus dittal a sole; et post lotideni dies eunniein Ariete. —


    I. In qua parle? R. In vigesima sexta.
    bolem venturiim esse credimiis ad loctim quem prx- — I. In quo Kalendario ? —
    R. In n Idus Aprilis. —
    sens luna circumfert. I. —
    In quo signo fuit modo I. Quota est luna? R. Vigesinia seplima. in quo —
    luna prima? It. iu Ariele. I. —
    In qua parte? signo comnioraiur hcJie? !t. Ilxe igitur toties et
    R. In vigfsima sexta. — 1. In quo Kalendario? q lolics quxritis? ViJete ut boc magis eausa discendi
    It. In idus April.
    ii —
    1. In quo signo commoratur quam reprehensionis faciaiis. Scimus soiem adhuc
    liodie ?' R. Noii possumus cx hoc facile respon- habilare in Tauro, et viginli duos dics jain exactos
    Jere, nisi aliquid inspiciamus undique. Scirous soiem habere in illo, resUreqoe adliuc octo de iringiuta,
    nunc habilare in Tauro, et li dics jam exactos In- i.l cst, de complelionc ipsius signi, quos cx parti-
    bere in illo, restare(|uc adhue 10 de completione si- bus quibus ii::i.iin a sole rcmotam invenimus, i!li,
    gni, quos ex partibus quibus lunam a sole remotani iJ est Tauro, a explemlum in eo ilinere solis sup-
    I

    invemnius, illi, iJ esl Tauro, ad explenJum in eo plere deheuius. Ahscisis tle 521 octo, et ipsos qui
    iter solis suppiere debemus. Kecisis de 240 sexde- restant per triccnariutn nuinerum expensos, 16 in-
    cim, el 224 qui rcstanl per tricenarium numerum divisi manent, qui '.otiJem partns lunam in Ariele
    rxpensis, 14 nobis restant, qui lol partes lunam in esse tlesignani. —
    i. AJhuc inquiram, ut saltem ali-
    Capricomo degere conjiciunt. —
    I. In qua hnra, vel quaui inveniam dislanliam, in quo signo fuit modo
    in quo puncto erit hodie luna acceusa a sole? R. lunaprimal R. lo Aiiete. I. —
    ln qua parle? It.
    Cyclus lunaris est modo septimus. Si igilur illum In 26. —
    I. )n quo Kalcndario ? ln priJie Idus—
    qtiinquics ducimu', ipsunique numcrum id esl 55, ct Aprilis. I. —
    Quota est luna? R. .Vigesinia septi-
    ilies anni prasenlis, qui sunt 120, et unum simul con- ma. —
    !. In quosigno commoratur hoJie? R. Qua-

    glulinamus, ac deinde per 60 expendimus, 56 re- ler 20 el 7 100 et 8 quaJrantes conliciunt. Ex his
    stant, qui sunl puncli istius diei qui eliam in primo
    : quadrantibus triginta sex punctos, id cst sepiem
    punclo octavx horne lunam a so!e accendi demon- boraa et imum punctum, quia hoc quando liina prinu
    slrant. Iterum aiiteni si pixdictum cyclura sexies _ fuit, de Ariete sibi relinuii, primum amiltera expe-
    vergimus, et 56 punclos qui reinanseranl, nec non et u dit; et lunc reliquos, idcsi 107 quadranlcs, dcinpta
    duas monades ob duos sexagenarios, insuper dieni una hnra ct uno puncto per signa distribuere dtbe-
    eliam pr.vsentem in unuincopuiainus,acposlremoper mus. Ondecies novem 90 et 9. Tot igilur signa ( si
    50 linJimu*, viginli et unus adliuc inJivisi mancnt non fallor) postquam fuii nata pertransiil luna, sci-
    qui illani xlalem panJunt qu:un luna in hora sux ac- licet Taurum, Geminos, Cancrum, Leonem, Virgi-
    ccnsionis est iugressa. nem, Libram, Scorpionem, Sigitiarium, Capricor
    I. In quo signo luit inodo luna prima? R. In num, Aquariuin, Pisce . Supersunt aJhuc quaJran- :

    Ariete. I.— Qua parle ? R. in vigesima sexla. les 7, hone 4 ac 4, id est hoia; 47, cxcepto uno
    — I. In quo Kalendario? It. In priJias Idus Apiil. pumto. Ex quibus tamcn horis 12 bisses, iJ est 8
    — 1. (,'uola esl luna? R. Vigesima. —1. In quo si- noras oportct abjicere, viJelicet ul tria semper si-
    gno commoratur hodie? R. Noniie hoc prout potui gna 27 quadranies, ct insuper binas habeani noias.
    supcrius elieui? Verunilamen si vultis, adhoc arctius Lt a hucre.-lant orx 58, uec non et qualuor puncii. •

    replicabimus. Prasena luna nala fuit in 26 parte Tot jam hoias et puuctos lunam per Arietcm cur-
    Arieiis, et quatuor partes postea relinuil, pcr quas rere diciuius. Al vero cuni pioiinus Aiieli ipsas odo
    cucurril, 20 et 6 Jempsit, quas non tetigit. Ac deinde horas, iu quibusluna pcst vig nti scpleiu dits iaiuio-
    si probare vullis hod.e 20 luna in quo si;;no sit, mul- rari consuevit, aJJiJciimus, nihil illi Je o.to q;ia-
    liplicate 20, id e-t ejus xlatein, per quatuor, liunt {0 dramihus tlecrit, quia 7 horis ct uuo punclo piiuia
    quadrai.tes. Rursus iniiltiplicaie uniim ex his qua- luna per eiiiu cucurril.

    C03IPUTUS VULGARIS,
    QUI DICITIU

    EPHEMERIS-
    1)K FERIA DE LUNA, ET HIS QVM AD LUNAM PERITNENT,
    II. EST

    EPACTIS, MENSIUUS. SI6NIS, TEKMINIS, ANMS C.MII Hti.LMNOVtNNALIS.

    PRCKEMIUM.
    QuiD»»Tt'shica;quilaterus, quidicilur leiragonus, D ceai in singulis maihemallea dlaci|>luiis, SlquUaw
    n 50 in 900 progredilur. Cujus divislo per qiunque cooliuualii propriet>libus niedieiatuiu Iriinu ;triium
    Mnarioa bcU, leclori oceaiionem tribuil ut te eser- tali» divisio ostcndii aniliinetiia! 6, 12, is, .
    :

    729 EPHEMEMS. 730


    12, 18.24, geometricx 6, 12, 24. (g'lur vicesiuii \ qnihusJam signis .'uobus, qtiilins "am ires dies dedi.
    termini summi linea est A, qua: in inlimo spalio In- n nuero subno-
    lu (8 linea hujus iabul.it, inferius e >

    betnr pro epactis nulla. A qua videlicet intra A pt*r laix, induo iniegra signa quinque dies imegros le-
    eaimlem lineun siug I* litterx Cr.ecx quxex ordine neanl, dtini qu d uni subtraliitur, alteruaiiin detur.
    seqni debuerant, luntum distant, sive Biirsum, sive Meuses vero roulra, in 2i linea po-ui. ut iu quu si-
    deorsum, quautus esl numerus cpnrlar N.im B, m gno sit sol, singnlis mensibus auui advertas. Nam
    in ordine lilterarum secunda, hic halielur 12; et C, hinc ex majuscnla liltera Arietem, inile Aprilcm,
    ordine lerlia, hic esl 23 cyelus quuque dccemno- ; hinc Tauruni, inde Maium perspieis, et exlera eo-
    vennalis talis erit, qualcin naturaleni ordinem lillera dem molo. Ergo per singuios dies lunam in quo si-
    tenueril, quia illo anno pro epactis posui. Siquideul gno sit i ventnrus, scito quola et cujus niensis sit,
    i> posilione hic est duodec ina, cum sil lillerarun ac in lineia 18 el 2i considcraia prima luna contn
    ordine secunda : et o\> hoc constst esse annum cytli se venieul oienses, et signa contra, ut Aprilis in 24,
    decemnovcnnalis seciinduni, llncaruni priin:c el duo- ei Aries in 18. Tenninos quoque semper invenies.
    decimx exposilio. In priori senlent a conlinctiir si observaveris lunam Ftbruarii 10, Mart. 2, Apri-
    abs.iue dubio. Deuique quia luna morator in uno- ]is 14, Maii 20, Junii 4
    quoque signo duobus diebns et lemisse, alteruaiini

    INCIPIT EPHEMERIS.

    Ephemcris, est supputatio siugulorum dierum, aut sidcrura subllis inspcctio.


    1 2 3 4 s
    1 Bpseta, H usie», H usica. Musica.
    Cyc us d 'rc-pm- A riihmet lca. Arilhmelica Sl gnorum eo [11. Mensium.
    1 lovo llS. Ceomelria. Geumelrii. Arillimetic: 1. Geouietria
    9 A r d u a X o
    n
    n e X X .L i b a t. S A c r a r i A. f r m 3 e.
    ue
    10 t i r 0. s u i s q .n t a t. d e u e X i. 1 u m i n a. c ce 1 i.
    II h i s. 11 t .L u n a r i s. n s c 3 T u r. t e r H i n u ».o d 1 s.
    12 li i n 0. d ii a t B s. H 3 e n i. 1 u s 1 r a m i n e. B i r i.

    15 1 d. s 11 > .T r i c e n i S. m n lJn
    i 3. e X P 1 c D d a. d i e b*
    11 q u 1 e. P H e b 0. d e b e t.
    P* i 11 G i s. I u !ll l n i s. u s. u.
    IS c e u. d e r i u 3 t i .H a t i u I s. a Bl n i b V s. a m n e s.
    16 h X c. c t •Q a\ II u i. u b 1 .C n m u n 1 3. s 1 i s.
    n o. u s. d E d i t. a 1 l
    w n a r c. d i u. n a t u r a. c X u 3.
    IS D u m. s 1. i n u i t 0. c a s u c n f i n i *. n c t i 8.
    19 t e r t. N pu u s 0. t0 u e L. C n n u A.
    i i
    p 11! i t. r.
    P b e b e S.
    2U q ii a?. d e b • t. l t i s J. i n i » i.
    P a r t i b us .n r h i S.

    21 B 0. d u m. s e. c ni P n e n s. V 1 t i m a. s c a n d i I.

    23 c 1 a r a ,K a P u I. d u d u m. r 3 d i i s. e X e s 3. d i e i.

    23 h 3 c l e n» .e X e g i. 1 u n 3 r i s. t r 3 m i t i s. r 3 s.
    24 t n d .S 1 r i Q u 33 .s i i
    .L A X. c u d 0. 1 a b r i.

    SS a n n u a. G i r a t i. r e P e t a t u r. 1 i n e a .m u n d i.

    2ti

    tl
    q
    G
    u m. 8 1.

    u
    d e c u r
    K
    r i l. e t .S e r 0. n a N r .s u e t 0.
    i r 3 l .P r 3. f i s. n n. u n .m e n s e. d i 3 n a.
    Sti i d q u 1).
    g e r in a n u s. t t 0. P" n
    '

    a d i t. i n. 3 n n 0.
    » e s L, u i 3 .p
    rj
    .s
    P a t i 1 e n i .S i c l a n D a .m e a t u.
    SO U i c ,s e M f .s e r u S b ae c .e s l. u e 1 c i r. e l. s i.

    I a m b S .a e q u 3 1 i c u r « u. c i e t. ii n I u s. r d 0.
    2 q u i n q«.u i g i .d e iii ii m pTo ni
    3 n l .c a n t I b us 4 « n e s.
    3 i P s i s. I ii. c ee 1 o .T e r r a r ii m. i u r e. t i t I s.
    P
    4 u i. p« '.% G n a r u m. u i t a 1 A. s n 3 F n r e n
    'i i i
    g i! 0.
    5 d i s e u H r u n l. P" s e. u i i. n l a. s e d e. 1 c a t i.

    6 K r t a .F i Q i t a. V l I .d e P r r n d I 11 u s. d a s
    7 3 1 I!l e. d e u S. t e. n s s e .n i h i. c cn C e d e. f i d e 1 i.

    b m r0
    8 P"t U 3. d n 3. t i i. P 1 a c e a .
    p U i r i b n s. r 0.

    - tx it *• t: y. ~j or 9 c^ — k<i oi ri 09 ^ x to |S M li
    li
    K9
    Ol
    ti M
    Sc
    M a
    c: 8
    Ilic suut triginta senarii, et qnilibet versqs hahct B Punrli autem indicanl tantum uniu-eujusque dic-
    triginla mansiones el per oninia noningcntas lit-
    : tionis compleinenium.
    teras. In litlerismajusculisest negoiium, in primo enim
    Iteniquinque sunt ordines in ista tabula : — Pri vero ma-
    cl teriio nrdine alphabclice procedunt. Ilx
    mus inc pil a dictione Ardua ; — Secundus, a Con- juscuhe in exemplari scripto, rubr.e omnes erant
    nexx; — Terlius, a Libal; — Quartus, ab Acrari : sed quo.1 posuimus Grxcuro, erat A viridum.
    parte dietionis illius Sacraria ;
    Quinlus, ab A formx.
    BED E VEN. OPP. PARS SECT. II. - DIDASCALICA SPURIA ET DUUIV. Kt
    TA I.

    U£ MCOMU EPiCTARUM.

    OgUoat, «I esl m ytkmk tlH e«lumnit patjina; 808, et Endecat, «I in «uis reJiqui$ V

    re.urranlur.
    Quomodo \n\ra ngiHli oclo annos decurreute*

    anle
    .
    S
    .
    P«*l
    r
    6
    1 anle 6 P"Sl «6
    , anle 6 p0 st
    i anle II po»t *
    »E BECURSU CO.NCURRENTIUM.

    saaasassst sw»asaSiWSr«s
    Un rtcurjn com
    hu.iiuod», ut noverll cakulalor
    nosi aliquul
    : - ,

    733 EPHEMEKIS. 754

    lur niscrli. Habet igilur figura singulas viginli octo A Prirao decennovalis cycli anno , quando nulla
    aunorum concurrentes, smgulisque subjeclum nu- epacta ponitur, in Kalendis Mnrliis nova invenilur
    inerum posl quol annos exdem concurrenics re- luna, secundo vigesima, tertio prima, quano duode-
    deunt. Sed quia ista in membrana per singulos an- cima. Haruin Kalendarum Mariiarum lunas per de-
    nos incboarc nou poiuit, coepta est a primo bic con- cennovales annos collecias priino prxliximus or-
    scripto anno cycli solaris. qui babet i concurren. dine, deindc qui in septem qui sequuntur ordinibus
    L-issextilis. Quod autem ibi lit, hoc omnibus annis feriarum rationem l-aschx descripsimus. Cum igitur
    de singulis provenit. Qux sequenii ordine a bissf xio decimam quarlam Pascbalis fesli lunaro, denique
    fuerit, ipse ab binc 30 exdem 170 eodem ordine Paschx, cum luna sua cujusvis anni decennovalis
    provenient. Quocunque ergo numero annorum per- cycli desideras invenire, in-pecta luna Kalendarum
    aclo concurrentes scire cupis eumdem nunierum, supradictarum consideras. eamque sequens devenies
    vf.le qnolies babel 3 '. et 30 parte geminata. con- ad feriam in qua prxfaii mensis babuisti Kalendas
    cordiam verteniium cognoscis annorum prxlerho- ubi diem Paschx cum sua luna, linea libi quatn le-
    rum vel futurorura. nueris ostendet. Verhi gralia , si prima feria fueriut
    Figura qux poslea sequitur per 28 annos cycli so- Kalendx Marlix, in prima feria quam ppsuimus ip-
    ,

    laris, per quem concurrentes coroputantur, sn gulo- siirci diem Paschx, cum luna sua invcnies. Si vero
    ruro mensitmi Kalendx qua feria proveniant, indi- secunda, in ea siniiliter, ut in prima diximus, diem
    cat. Cujus inilium sumitur, ubi 12 menses suut, quo- et lunam paschalem reperies. Qux inquisilio usque
    rum primus est Marlius. Lilterx vero singuls annis ad septimam feriam simili modo procedens, nulla
    superposilx, per tolum annum primam fcriain oslen- ^ unquam faisitate nntatur, quin hujus argumenti ralio
    liiuil. Quomodo seinper quario anno bisscxlus redit, percenlum triginta annos.quod est anui magni pars
    infra cycli solaris recursus apparebit per singulos quarta, firma slabililate progrediaiur. Qux cum ad
    reditus concurrentium, si in hac figura notentur con- lluem usque dcducla fuerit, rursum in se rediens
    currenles, qui vel primo bisscxli anno, vel secundo, explicatur, atque explicata in sc semper reverlitur.
    vel teriio, vel quarto sunt, ut ante fuerint vel post Porro hunc cyclum ita ordinavimus, ut in capite de-
    fuluri sunt, prxfiximus aonorum numeros. cennovalis, qmin posuimus, in prima feria reddat
    Kalendas Martias concurrens tertius, qui ponimr iu
    Iqq» — .3*1 -<'>-•-' ao -_>->-» Oio — ano "•**"2;*: •"-*
    _2 anno primo prxparalionis bissexti. sed qnia solaris
    _ — »ot-c:o»na3
    _ _ — _ -— — ocart i— — i~ o r- cyclus vigesimus ociavus lunaris novcmdecim per-
    -*">
    rani
    *^ u I r^ <n __*-| -m <-m^_ _ — — — —^ <-*i
    (-**

    t- _ — — tZ — -
    tl '— — — — — — —' '
    —• tm—m '— ~ agilur annis, non anleadeumdem locum concurrens,
    -"<"s<<:e<----<< 33-«!<a<<a< E t- quem diximus, quain quingentos triginta tres eiplicat
    annos, id est, hunc cyclucn quater circumeai, quam
    13_-3_J_i31__i.3:-_!---3 surnmain uterque circulus per alterutruin eliicit,
    multiplicatus. Sciendum vero quod hxc pagina nibii
    > K » s- I

    a superiore discrepat, nisi quod illa lunas Kalenda-


    eun*r oc _- r- — «pi-c^cJOOttDMWQC-aco rum Januarium, ista conlinet Marliarum; qux ta-
    meu uirxque eumdera conlinent modum. Hoc quo-
    -<-< s «•;< _s< a < s << z < < s <5 . que differunl quod qux Kalendaria subnoiantnr
    < •»«_.--. SS —* -- _ — a — _?_:_: _-___—: - *a i

    quinix ferix lunaiionum Januarii, occurrunt Domi-


    ^-fl-5s™ 2 2-=s
    ;

    ; -* -~ C ^! "2 _c ^ B^-Mi nica die ipso ordine sub lunalionibus Martii. Cuui-
    > > -• > > K > > K qiieulriusque paginx exdem sint Kalendarum lunx
    '

    "C

    €Un~ ttOCtro-XOt ©Cr-^-0^i0 5:-- forix, el Ka'endaria Pascbalis diei cum suis lunalio-
    nibiis, boc uno diilerunt quod dissimiliter currunt.
    «—* _ tT •—
    *s -" b ._* u tJ
    t- •— il — u 1— * •- *-
    -J *
    Nam (ut dictum est) Kalendaria qux subnoiantur
    <<a< < <<a<<a-«!<-E'<-<<'<a quintx ferix Januarii, liic proveniunt Dominica Mar-
    « o »*« « v O -_
    _ <—c— - = — tii, et qux ibi sexta leria, bic scribitur in secunda, ut
    ^. .*:
    «I.
    .--<i^-i
    -.« __
    -—
    -:---<
    -r-i

    aj*2
    "B
    »--

    ciSj^ a^-!
    \-j t-o ""*- -r* r~i 1
    tali modo pcr omnia de c«lero sil concordia. Siqui-
    > M _ = K dem quartas decimas lunas, ut in superiori pagina,
    M hicnona continet linea. Kx quibus singulis, in eodem
    versu contra se posila, oriunlur sepiem Kaleudaria,
    qux sequunlur kaleudarium in quolibet aimo decimx
    W I -<-<-g<<<<a<<s<<-K <-«!< **S. quarlx luiix debilum, jnxta decretum Nicxni conci-
    _ ( •-•-«-•_•<=-•--="_:?_•_••'_•_• =_: ? =
    lii sanctoruin trecentorum et octodecim Pairum.
    \ -§__ §_- =__ j<!S _*5-§- -*J -z e_-
    5-33 * .

    Seplizoilium
    g
    eun-j
    *-*.— S3bbalo, - fi f e d c b
    c^.« 5-_ *-=.*-a. __—™ tx_ _--;
    _— — — ___
    <<a<<B_j a .

    «<<-|«<<'S-«<-gt-J<<-<-g Oominicsi, b a g f e d c
    |

    |S S5 • D Feria sccunda, c 1)
    -
    B f e ij

    13.3 111 i3i3Ii!5i3ai]i Feria ler.ia, d c b 1 n f e

    Feria qnarla, e d c !) I S f

    xiin*] aoc»
    — GOJ-St-- — ec — *-3!!OOK-Bl"Xi-r. Feria quiula, f e d c b 3 g
    Fcria sexla, d C b a
    a^- _ _ S, a.= q- ""-"-;
    _— . a. — _ 2. _ ™ 8 c

    jjj '-"
    _• _j C _ *2 Litterx bujus laterculi, qui vocalur Ralio septizo-
    1-3-5 3-5_ -i 3
    __ — .-____"=._ *--= 5 1 ._ 3 *i _
    72_|_._ 3 dii, co quod per septeiu annorum circulum in semet
    revc-lvunlur. Qui secundo a, b, a, usque g, in singu-
    >*< _Pg_ >< £ x
    lis mensibus positx, perlinent ad raiionem bissexii,
    rnrti se_fie r- — xor. — ©otDC!»»
    <' u ' 1
    1 _.-"5^._____-M_-N_«^_8N____ x':.-5
    ct ad rationem feriarum, qui pcr oclodecim »1110.
    — al _"%" *- •-r *- '-Z'T *- .--£ *-
    —m
    *-_"*-'«- fc
    B.O.-S _.&-*;&.,,
    :*; :—
    rcvolvunt.
    5-S.*a "_-.-; i-n n
    •*<-!< <_5<-S-<-5-'<JE <*<-_<-"
    I- __-_-S-i_; -•_:_•_•_: S-_ E---.-^-"
    S_5_52_S-5-= C-*o.3_?-5
    a i = £= =
    ^- " ''
    _: M
    -- t> > 3r> - * > : : k 1
    735 BEME VEN. OPEH. PAUS I. SECT. II. - DIDASCALICA SPURIA ET MJMA 730

    ^. » n = TAIItLA AD TOTAM RATIONEM COUNtTI ITILIS, ClRCUHBEPTA UMMUUb ANNIS,


    ? S*.= =•> fi '*• OUI Sl.M COWPUTO MAXIVIi: AVTI.
    JJ
    r-jS Sse •£§. 2.1. i i I 4 5 f. 7 8 9 10 II 12 13 U IS 16 17 I» IU

    Prlnu Rtri hn|u< Tabnl»


    wl H eoliimiiirnin ! so-
    i ij .
    1 1 \. i<>, 1 1.
    1

    727 F.PHF.MEWS. 738


    Anoi Aim i _ >i -« * V. » -j 50 -•o = 1* -i =.t -. ^l 30 <d Decennovnles
    Diii, magii i, anui.
    1064 18 a. n h c . k e m^ g 1). 1 Duodrc. sign.
    4 5 c 7 2 3 4 5 7 1 2 5 3 6 7 1 3 4 5 Aries.
    iosj 37 k. e m g b .
    ^ i d. 1. f 2
    6 1 2 3 4 C 7 1 2 4 b 7 2 5 4 3 7 1 Taurus.
    1102 56 b i d •^ I
    1 f. a n. h c 3
    2 3 5 6 7 1 5 4 3 G r 2 5 4 G 7 1 2 4 Geinini.

    1121 75 1 rf a. n h. c . k e m^ g 4
    3 6 7 1 3 4 b 7 1 2 3 5 6 7 1 3 4 3 G
    11M 91 c. k. e . m e b 1 i d. 5
    1'
    2 5 4 6 7 1
    • 4 3 6 7 2 5 4 5 7 1 2
    1159 = 113 ni
    B b . i d •1 1 f. a n. h G
    5 3 5 6 3 6 1" 3 6 2 4 Cancer.
    7 1 4 5 2 4 7 1 5
    1178»
    3
    152 d 1
    n a. n h. e k e . 7
    6 7 2 3 4 5 7 t 2 3 3 6 7 t 3 4 5 6 1

    1197 g: 151 »i h c. k. e m g b , 1 i 8
    »4
    5 5 4 6 7 1 2 4 5 6 7 2 3 4 3 7 t 2 3
    1216 £ 170 e. m. g b i d •1 1 f. a 9
    3
    5 6 7 1 3 4 5 6 f 2 3 4 6 7 1 2 4 5 6 Leo.
    1135 S 189 0. i d . 1 flj a. n h. c . k 10
    7 2 3 4 5 7 1 2 3 5 6 7 1 3 4 3 G r 2
    1251 2 208 f a i D^ b c. k. e m g b II
    s S 4 G 7 l 2 4 5 6 7 2 5 4 3
    1
    1 2 3 5 Virgo.
    rt
    1273 9. 227 k m. b k d 12
    OQ ^- e. •1 1

    3
    C 6 7 1 5 4 5 6 r 2 3 4 6 7 1 2 4 5 6 7
    1292 3 216 b d n h 13
    g- 0. i . 1 fl a. c
    m
    m 2 3 4 5 7 1 2 3 5 6 7 1 3 4 5 6 f 2 5 Libra.
    ~
    1511 265 1 f a . »1 h c 1. e . m 14
    o 4 6 7 2 4 3 6 2 3 4 3 7 4 3 5 6
    1 7 1

    1550 1 281 h c 1 k e. m. g b . i d •1 t!>

    i 1 1 3 4 5 6 17 2 s ( 6 7 t 2 4 3 6 7 2 Scorpiu*.
    1319 3 363
    o
    m g- b 0. i d
    ^
    m H 3. n 16

    '
    (t
    3 4 5 7 1 2 3 6 1 3 4 o G t" 2 3 4
    1368 3*2 i. d 1 f a nl h c. k. e 17
    r»
    6 7 1 5 4 5 6 7 2 3 4 5 7 1 2 3 3 G 7
    1387
    |
    Q*
    5(1 . k h c ^ k e. n. g b 18

    *
    1 3 4 5 « l" 2 3 4 6 7 2 5 4 5 6 7 2 3 Sagitlariitt.
    1406 360 1 « 1 m 6- b 0. i cl . 1
    H a. 19
    £ 4 5 7 1 2 5 5 6 7 1 3 4 5 G r 2 3 4 G
    1*25
    | 379 i. d 1 f a o^ h c. 20
    9 7 2 4 5 6 7 2 3 5 7 2 3 G 7 raprieornus.
    " 1 4 t 3 t
    14H 398 f. a "n h c ^ k e. a m. g b 21
    3 4 5 6 1" 2 3 4 6 7 1
    o 4 3 6 t 2 3 4
    1403
    417 f k e •^ m (?• b i d . 22
    5 7 1 2 3 5 6 7 1 5 4 5 6 r 2 3 4 G 7 Aquarius.
    1482
    436 m el i. d 1 f b . •>! h c. 23
    1 2 4 5 6 7 2 5 4 5 7 t 2 3 5 6 7 l 3
    1501 455 1. f a n h c .
    ^ k e. 24
    4 5 6 1" 2 3 4 6 7 2 4 5 6
    1 7 2 3 4 5 Pisces.
    1520 47 n. li c . k e 1 m ?• c 0. i d 23
    7 ( 2 3 5 6 7 1 3 4 5 6 I" 2 5 4 G 7 1
    1539 493 . m g^ b. i. d . 1 f a . 26
    2 4 5 6 7 2 3 4 5 7 1 2 3 5 6 7 1 3 4
    1558 5(2 ol d. a
    i 1. f n h d 1 k e 27
    5 6 17 2 5 4 6 7 1 2 4 5 6 7 2 3 4 5 7 Aries.
    1577 531 k
    4
    n . c . e 1 m , b 29
    1 3 5 6 7 1 3 4 5 6 V 2 3 4 6 7 1 2
    Quid subjecta cognosces pagina, leclor,
    ft ral A Myriades elenim nostrate cliaractere signat.
    Hnc prius in>pecto carmine perspicno. Hclladici reliquos danl apices nurneros.
    Atlica distinctis pr-efert elemenla (i^uris. Marginibns quos extremis binc inde Dfltavi.
    Assignata suis singula cuni numeris. Sepiuaginta sequens, Hebraicamque fidem.
    Qo'S humanitati hinc design .t lempora verbi, Hine cyclus Grsece ftm x«i Ssa* itpiSa. diclis.
    Hisrlem illinc magnum est reperire cyclutn, Quod denis currat meusibus atque novem,
    Uisiem pariiin annos ab origine digerit orbis. Qui nostrc sermone deceninoveiinalis habelur,
    Nam paniu: solito scheinate prjeiitulat, Per quem paschalis annua luna rcdit.
    ' :

    733 l\E\)JE VEN. OPEU. PAUS I. SECT. II. - DIDASCAI.ICA DUBIA ET SPtHllA 710

    Per quem omnes propc decuri unl hac arlc llgurae, A Hisque suos cerncs supposilos canones.
    Pboenicco priinus istc colorc rubet. Terminus boc Pasclix communi dicitur ore.
    Cernis ct slixov >1_Ut/ji aspcrgine xuxtav. Ilic quia iiiiiu rcdeat, boc cclebrare nefai

    Octo viginlique i»le recurril anuis, Vindicat exlremas in flne cbaracteris oras.
    Bis^cxtus cunctis ln oueurieiilibus ut sit,
    i Posl cycltun luiuv meta Quadragesimae.
    Sepiem namque quaier ducta lol clilciunl. Quis Puchffi ipsa dies, quadragcsim^que Kalenda,
    Scplcno concurrenles coliilicnliir nilliino. Quoque .1IIHO occurral, bac ralione nota,
    liisscilum vero quarla reducit liieins : Itubra super coucurrcnlcin quacunque iigura.
    llis igitur c\clis pcr semel mukiplicalis, > 1 et in annali, quxrc colorc pari.
    1 ii i

    Klticilur Pl-C-S ina.inius ille c clus. Primo nempe reperta loco quadragesimalem,
    Qui post quingenlns aunos triginla duosquc Pascliult-inqiie dchinc indicat esse diem.
    lu semcl rediens, cuncta rcfert cadem. Epaclas et pascbales lenninos cum suis regulari
    Pcnsio ler quinos census indict.i pcr aiutos, bus, ncc non cyclum Iuiijb cum tenninis Quadragc-
    I n. prasiuo qiKeque colore viret.
    II -i siiiuc, ut vcrsibus annutatur luiic labulje annotare

    Tuin concurrentes per lotum cerne nigranles. d buimus. Sed quia in priori tabula, quae huic est
    Per quas bissexluin stigmata tcma nolant. proxima, subiiotavimus idco bic iterare supcrs^di- :

    Undenis eliam augnicntis epacta quotanuis inus. Eamdcm enim utilitatem daut ibi semel uotala,
    Proliciens, posi baw attituluia subest. quam bic prseslarenl itcrata, quia uiraque una con-
    Subjectos quart* decima; luiuc inspice soles : veniunl ratione.

    .- £• =
    2 3 •s JT
    n s
    n
    '1 s
    _._
    S*
    ?B 8

    r -t o
    __ i3

    8
    _ _ >3
    •2 *• n
    S- _»•
    _.F

    BEE BB5
    t. =
    «
    _ >r "H *• S U
    E
    8
    S« 2 Ss — O
    - S _
    iff s. (^
    8 4 ___ 8 i-

    >- i >_ 1? S2 D= <


    E- 1.
    5"
    — • (A
    4 a
    s i I
    z* S~ -
    — s
    SeS
    ftl
    5 8 __
    a 5 1

    H »8 ? m
    "*
    __'
    c
    8 y
    .- 3
    —
    * ui
    =• "8 — T"—
    •o
    - OD E
    ._! 5'
    5
    3. I
    S2 B ^
    •o o
    M
    « s^ -.2 B £•
    3
    — •30
    ~r
    C
    S 4
    <_
    B
    I
    _>
    ?_ _.
    9 5 s
    §
    —
    _-,=
    -r o
    »2.

    _.£ o o
    s -g
    s-
    •* _ 3S- = l

    >r. o:.
    _ Q,
    8
    s<
    J*
    U»s s=
    li 3=;
    __
    ?

    II
    s:-<
    K SF l
    5 8 3
    2.
    _2 « s_.x
    S2T

    »*_
    S- I 3
    ?_
    741 EPHEMERIS. m
    hortmi nuhteroruni convenil omnibos lo-
    Qiiilibet , , ld. Jan. Ubi sciendum quia annotantur duodecimm
    lins anni terroinis, si siitgulis aunis decennovenalis luii.i', quasi pro terminis secunduin ordinein lunaris

    cyell nosii (jHi sit, quem his Kalendariis supputarc \c'i, qui proprius Romanorum 4 anno decennnvalis
    <

    incipis. Septuagesimalem, vn Idus Januar. Quadra- cycli imipil. (Jbi sicut vides in superio ibus 12 Iuna,
    gesimalem, v Kal. Febr. Paschalem, v Idus Marlii, in K I. J.inuar. que sequenli anno 12 babetnr in 12
    Rogaliones, xvn Kal. Maii. Pentecost>s, 111 Kal. Maii. Kal. elusdem niensis. Sicqtie fit ut secundum Roma-
    Paginx i|u x videntur suhscripUe, pene nhil a se nos subnotatis Kalendariis observentur cominunes et
    diflerunl in uiilitate ulrxque cniin habent annos
    : emholisinares anni ad modum termini pascbalis. Ab
    Domini a legenlis sinislra , annuin veru magnum a ipsa dataruin in qua prxseiuianno 12 lunam Janua r .
    dextera. Per toiam quoque paginam conciirieiit "s hahueiis, nuniera in r tro 1 1 dies, et in 12 lunam 1 1
    nigrescunt, in quibus bissextilos anii nilius punctis hahebis, si cotnmunis annu> fueril. Quod si embolis-
    apposilis palescunt. Croceus color in utrisque not.il iiius esl, in antea numera II) dies, el in 20 lunam 12
    cycli solaiis, qui per28 annos currit, inilium. Viri- habebis. Hoc nunquam, nisi in 19 anno fallit, prop-
    dis Te r o, indictionuin, qui per 15 annos volvuntur, ter saltum lunae; nam ipso anno I3dies numerabis.
    indicai exordiom. Habenl eliani argumenta, qn;c vi- ilxc prior pagin.i differt ab aiii quod concurrenti-
    des subscripta quae licel nonnisi uni subscrihanlur,
    : bus alternalim siibjicitur pgmul t, quam venerabilis
    lainen omnibus sequentibus paginis, col<>ribus el Beda reperit, ad invesliganrium in quo signo sit luna
    concurrentibus depictis, uuo modo, simili otdine 11, conslans apliabeti lilteris, 12 siguis Ubulxprx-
    junguntur. Ex bis argumenlis boc nolandum, quid hxis.
    Eit quod prxtilulatnr observalio lunse primi nieusis

    1 10 II 12 13 14 13 16 17 18 19

    «'ttS n S.\ P ?--^ X T. a q f p.\ 3 ? o i*.\


    1101 2 3 5 6 1 4 6 1 2 3 4 6 7 1 2 4
    <t'ta» <x ii o.' n X e f ov , c u t f/^ u
    1121 5 6 7 2 3 7 1 2 3 5 6 7 3 4 5 6
    TTvS 1T.\ 8 h v C 7 c.\ ? S e e.- T o.\ r1 c

    1U0 1 2 3 4 6 2 4 S 6 7 2 3 4 5 7 I 2
    ^TOf e 7 u.\ P P v <r ? f ) ? V.' f
    1159 5 7 I 3 5 6 1 2 5 4 6 7 1 2 4 5

    P * f«- 5 ? T f &.' .? 5 5 X- ? G- K T.'

    1178 6 7 2 3 4 5 1 2 3 5 6 7 1 3 4 5 6 t

    F rV 1 X o r"- cr X c />••' >i F f o R


    1197 i s 4 6 7 1 2 4 b 6 7 2 3 4 5 1 2 3

    <r.\ c V c
    f» f X-" f !.'. 5
    1216 5 6 7 4 5 6 1 5 6 1 2 4 5 fi

    ? tV 1 v ?••
    f f >j ,"• f» f e X-
    1235 7 i 3 4 5 7 2 3 5 6 7 1 3 4 5 6 1

    f'uO« X s w.' o , P P x p.\ ? ? y. ?•• . r ? ?••

    1251 5 4 6 7 1 2 R 6 7 2 3 4 6 7 1 2 3 S
    r'ut( pl t X ?•• ? * T.\ ? 3 o ? s P
    10
    1273 6 1 1 3 4 5 I 6 7 2 4 6 7
    o.\ » \ S.\ tr.\ A ».".
    r'fi f» X f" f f c o

    12.12 2 3 4 5 7 1 3 5 6 7 1 3 4 5 6 2 u
    «'<?>"» c* u ir i.\ H e.- Pl T «• v." 7T /3
    f-" T
    1311 4 6 7 2 4 6 7 3 4 5 7 1 2 5 6 u
    u ?'• » \ f •
    6 t
    f-' <T f 7 ? <r t
    * <T 7 & .,.

    1330 1: 1 3 4 5 6 1 2 3 4 6 7 1 2 4 s 6 7 2 13

    rik e f- V 5 P'- P X » T.\ ? * »1 7-* o 6


    1349 4 5 7 1 2 3 3 6 7 I 3 4 5 6 1 2 3 14
    f', 1" x X o ?••• 1 f ?••• v f^ 7 S.\ X o 7 2.
    1368 7 1 2 4 S 6 7 2 3 4 5 7 1 2 5 s 6 15
    CX* i-* u f IT
    X- o^ >;
    7 1. 9 « e >.- e s
    1387 3 4 5 6 1 2 3 4 6 7 1 2 4 5 6 7 2 3 16
    T 5."
    c'x*y P v 4 -'
    r f n E.\ V <T e u v^ 0,

    1406 5 7 2 3 7 3 4 s 17
    e 1 2 3 4 f>

    rxf*6 X c /'• u ? X f-' t <?.". Ctl


    & c
    1423 3 7 2 3 18
    7 1 4 5 6 7 1

    X P ¥•• f />••
    f 3
    <r e.- f-' • ? f
    1443 9 6 1 5 6 2 4 »5 7 2 3 4 19

    Anni ah origine mundi snnl hic Gracis numeris Anni ab incarnatione Domini nolaulur cuiffris.
    notati, juita Septuaginls Interpretes. Ulrique anni, a fronte hujus tabultc.
    745 BED.£ VEN. OIER. PARS I. SECT. II. - DIDASCALICA DUBIA ET SPURIV. 744

    Paglna iingi.ifl.ii. qiise dicitur Are» eycli. Tngintaiue duos .|uingeutos qui unei iunoa.

    G i 8 10 11 1* 13 14 15 16 17 1S 49
    1 « 5 4 5
    .7 T. in. n. t. ni. .ii .( m. e. .f 1. e. •f
    (. e. •f /. m. .ii

    1 1. -iii S. 1. .iii .e 1. m .c (. />. ,e 3. d. .« (. 1. .e *.

    k. R, k. .1 ,i k. .1 9- r. c. .d r. c. .d r. k.
    .1 r. .1

    3 1 i. .k <1- i. .k .C i. ,k .c 9 .k .c 9 6. .c •9 i. ./.

    .h g- .Ii. 0. g- ii. a. t>


    h. .A 0. P M 0. P .u 0. 9- h. 0.

    C •g ii. f. u. ii.
    9 V. 11. .0 u. n. .0 /'• n. f.
    6 f- 9 f.

    7 in. e. f t. c. •f r. c. •f t. iii. .11 T. ni. .n t. m. n •f

    1 .m .c 1. 1. .c s d. .c j. /. e. S. 1. iii S. t. .iii .e /.

    .5 .c q- .k c. 9- b. .c 9- i. .k q- i. .k q- i. .k ,C i. .1

    4 h. .i .1.
    P- 9 .6 ( h. .6 P- ii. .i
    P- ii. .i .b h. .i. b
    5 .Ii .A 0. •P .a 0. P ia o. s:- Il o. g- .i. 0. 9- .h 0. 9-

    G u. f. •g V. n. .0 u. Ul. .o S n. f g n. f.
    9 n.
    f. 9
    .1 1. .e s. 1. .iii S. /. .m .c 1. .iii .c 1. d. .e s. d. .e s.

    2 ..1 r. .1 .1 r. k. .1 n. i. .1 d (. .1 d r. c. .d r. .c

    3 1 i. .k </• i. .k n- i. X X, I. .1 .i' .k 9- .c <\- b. .c

    4 /,. b. P- /i. .i c. h. i. b. h. .1 B. /i. ,i .b p- •'1 .b P-


    6 •!/ n. c. •9 ii. f. •g T. i. .*»*
    "» T. f. 9 V. n. 0. u. n. .0

    7 »i. .K .e m. e. .f t. C .S t. C. .f 1. m. ,n T. m. .n t.

    1 .m •f
    t. .m .c 1. d. .c s. t/.
    •f s. 1. e .5 1. .iii S. 1.

    1 K. .k .1 .d k. .1 .d r. e. b r. c. .d T. k. .1 r. k. .1

    -.4 h. .i .0 h. .i .b P- •i| .b f. /i. .b P- h. j P- n. .i .b

    5 .h .0 9- .h .A .0 •P ,a 0. P- u. 0. 9- .h 0. g- .h 0. g-

    6 u. f- 9 u. r. g- V. n. .o u. n. .0 9- n. f- •g n. f. •g

    7 c. •/' 1. c.
    •f
    t. m. .u T. m , .n t. ni. .n f. ni. c. .f l.

    r
    * 2 .d r. c. .d r. h. 1 r. /.. ./ R. k. .1 .d k. .1 .d r. c.

    3 9- b. .c 9- i. .k. </• i. .k <!• i. .k .C i. .k .c q- .k .c

    4 .b h. .b ( h. .i P- h. .i .b h. .i .B li. .1 .b p
    1 P-
    -A
    5 .a 0. P .a 0. 9- .h 0. 9- .h 0. g- .1, .2 g- .li 0. •p

    In ipso T.ibul.c medio erani in BCriptO exempbri line* 18. Hoc


    lit in medio octo linearum : quxlibet

    xl virides litlene : ipsas autem posuimus Ccrmani- enim ex illis octo saltem quinque litleras viri-
    linea

    cas (Uic vero crassiore typo distincias. Edit.). lnri- des aul Teulhonicas capit.
    piunt in 8 liltera iinea:' II el (in.uiil in i*l liliera

    EDCBAOFC ncurrentes.

    \
    2 3 4 5 6 7 1 Termini Paschse.

    1 a n B e 1 ii s Nonis Aprilis
    » u s 3 n viii kulend. A, rilis
    1
    B
    5 n 8 e 1 u s a Idibus A.-rilis

    4 1 u s a II
    8 e iv nonis Aprilis

    5 j n S e 1 u s xi kaiead. Aprilis a 1S
    B u I » n B e 1 v idus Apri is n il

    7 II
    B e 1 ii s a iii kalend. Aprilis 1 M
    6 s a ii
    B e 1 ii mv kalend Maii Lunaiiu e 19

    e e ii s a ii VII l I.IS Aprllis 1 13


    9 1

    Anm 10 u 1 a n B e 1 vi kalenJ. Aphlis 1 17

    11 e 1 u s a n 1 xvii kalen.l . Miii s 16


    12 s ii
    B e 1 u n nonis Aprilis

    13 g e 1 ii
    -.
    a ii ix kalend. Apr.lis

    14 « n B e 1 u s ii idus Aprilia
    13 c 1 ti s a n 1 kaleiuHs Apiilli

    Iti a a n B e 1 u xn kalenJ. Apnlis


    17 1 u s a n | e V idui ipnlii
    1» a ii
    e e 1 u s n kalen.l. Aprihs
    u a * 11 k.lll •ll.l Httl
    IB 1 ii
    B 1
    » >

    74C EPIIEMERIS. 7-5

    AllOI DjDDuI. ^ — _: -j oe w _- :o -i c* c- t* o _; o> *- 10 o cc c* .- ci — eo -i c: ci --

    » uuuvu*<?4-*i w
    i*occSiSi*oeoi»^-c.i — hsuim-r
    ixw - j u —
    rf— » o
    o o S _- _« c-t .< [t iiJ •— **»
    .
    fn._i-i:
    Anol CnnJll
    ^4CO-IOM^«a.lx*--iiW*'«C^tBOO-HlMI>
    -» S; t-
    c>i
    i_> -3 10 -i ;c

    • i-irtyiiiifl' M co 'Bict. 'i» iKO»ii)rT , iT , , p

    Comniuni*.
    — e M^iy^aHM^^sH^awnu-icti-ftUii-aita».
    «c-^er— »» »r g tr — »r _•• s tr - -. — g srrn-fjJiiT-i-. — er
    Communis.
    II ft |b >* ai«^i>Mau^*>>*e)iyi^*.teO)C4^c tc. c: c* —• c»

    »r o cr— »— cr — — — • c r i - ~» e» PT •» — —
    r» > erc »r -% — ^„
    Embolismus.
    U - « IS T. ii ^ 0! |j) -J ». - 1T ti -| ^ - i -I - » ,; c -I -I n 1* -i

    Commusis.
    U lt 9 W - «00»-i*WlJ-J».*««^»''»liM-JtVI«l3|t«.J
    >--»») o i-am b •<B,a »i " caw --.ca-i-» trr, i>
    Conimums.
    £w-t:ii*o)u-ui5»i>.-utJ'-ii--u«^*"-c y-jy!} ;.

    'CB.«iti-.s a»iti»icft»it'-ct1 iff||Ci) ,.c»Oi)


    , ,

    Embolismus.
    •'••tsc. u^au«Ud
    R i>g)il,MCiH-4* a»UM-a».>.ti.u
    — Bap« ,!BJ5g'is*-o ,,s '!" ,,,iB 1s'"o* lr ^ :

    CoDirauol;.
    » ffi :i -i < i« s ;i -i ;• i! a u - ;: il « f •• « u -^ » - Cl i' " *
    i»ro.o = 0>>rD.O— o:r B -o— o-^B''~ Q
    ' 9'«""B-Q B'D M
    Communis.
    C4 -4 *- -» _*._*, -4 •_ »» c. w .i .: w -. y - :: ifiC»»^.»*.,»----**"",*

    C .•« • 1» ' c • C ° •" ©• ft O •»


    • _c c » o
    •
    > C. c o-
    •
    t» » °- —
    co>
    EDibolismus.
    * - :t ;i -i », _ j u -i i. u » :• j C1 n a. u - n » e ». ^ « M .;
    © »r g er — c--.g_r — B --D,er»r B o B o»r B -- — osrDC- —
    Commuais. o
    oi i* -4 •- — _t :', -, «- — c. u *« _. tb o -t -J « >49 -, w — y: is eu »- —
    oq 7 J Ir " a - g sr »r B — g •» pr — — era »r = rr— x »r g o o -

    Embolisrau».
    c> •> - :; t« ^i fc - :: y ^i ». -. oj y --i » is « n -> u - o> :, - « u;

    tB»-icC» H irc»»i*> cr »e»i *D'-iec,**»* f t tc


    Communis. . _»
    - « I* O « - ;. !t -1 *. - « U _ > - C u -1 »* |i Cl :t ^ y rt Ci y
    r -» — — cr» rr -» _r -" •> »r —> sr — e»j — •"* er "-"»_- o cr*r* _»•*>•_
    Communis. •
    w
    i^oc-cn_Ti_ c^.>.-»_ii^e-5*---c*"^»-"*'s o«.- J *><»e-i>-J ,_,:

    »r •*» _r c c» :*r —,_-_>.<»> — -» _r tt -> — tr »r -» — "» «q


    •
    » sr •— rj;
    _*
    Eiribolismus. *»
    u-i:. Kcu_:Ti»i >f.-uij>i^-c!«-i».»o>ivi-j»'i*c.,

    "o;» B .a'"0-, B .fi»o->B"oc»0 '"?»r«»_4..S«"^-- -


    B --r-
    Communis. — «
    > if j u -i J: li - :i - c:^ o > - ;: I* -l - :t u -i » - cr u ->

    Comnianis.
    -p er -*i c « -*•_-;»_, o — _. c — . r> •. c a* o **> cr ^ e»s ero " B
    e»
    ffi :i -l i. ij cs y ^ ,": i; © :i - ;: i: r. i- - ;: 15 ^ . - :: « » » -
    *« o* *» 0*4 p — > _> c *> -t) -*»> o* oq o o _* c tn o*o m c *• _r »r ••
    Effibotismos. • _j
    -4 *_-»_*) O» -4 »_ I^OCI-JCtl^vi-lC-l^C-WOv-^UM--*.!-»^
    — •o_-c^"-r3»-g-o»r'oogo»rc B "-o»r B B —"
    o " a
    Cotnmunis. at>

    - :t u -t _ - o ;i -i i. i« c :i ^ :t ii ci u - u u u _ - u » „ >

    Etii' oMsmus
    — o— g"«»r — — g o »r s -• — _a r-o^o — — _rgTB— <e— o-o —
    co
    ^ -> *• - :: ;> -i #. - c u -i ». t* cc ;i ~> u ts o u - u t. o •> - :t

    IC
    cc
    U
    -m
    l*
    o-.
    M,
    c:
    IS
    «-
    li
    c»
    I»
    i*,
    ID
    — 15 - -
    o cp - - - - - - - -
    ce -j ai ct — o» t* — o ce x -4 e» ci * w i* —

    Epaclas et Pasc bales terminos , necnon cycli notari debuerant, invenies rctro el in sequentibus
    Lun » cum ,
    termi nis Quadragesiina», qux hic sub- paginis, cuui aliis bis competentibus argumentis.
    Patrol. XC. 24
    747 DED/K Vfcr1EilABIU8 OI'liUU»l PAHS I. SECT. II. - DIDASf.AUCA SPUIUA ET DIBIA 748
    Bineittles anni. D !•'
    A C fc G H

    Duuimici dies. I | 8 pcligf e d b a g q d c q a f e i « .


    8 I

    Coucurreales. 4 3 C 7 t 34» 7123567 13 4 5 6 2 3 4 6 7 1

    .' nni Domiui


    1664 » I l. c .C p. p. I. I. .1 <| g K T d. .c i' .e V. I, I 4. h. .<] m. .m d 2 8

    1892 /i ff u. <-. .«i r/. A. .« m. m R. i. Ii. u e. .«•


    Q ,q -.'
    n. .ai r. i. i ii. e. .e k. 5 6

    1110 .1 .A /".
    f.
    r. i. ».'
    o. n. ./" /> ./. a f. .f ». 6. .1» .0 S. k. k p. f. .f I. I H 4
    1166 .I> o. .g i. k. JC p. g. r I. ! .C g. g «. it x p. .p k. L. I «/. A. .«/ I. cf. d
    «i 11 2
    1I7G p. .p K. in. I q. h. ff m m d i. h u. e. e q. Ii. .a u. .m R. f .i ii. c. ,f r.
    r, li

    ini ,c7 .n I. .n r. i. .i o. e. E k. U .4 f. f R. i. b o. .o .e k. .lt .b F .f c. 11 8

    1232 .b o. .o T. k. .k p g. ( l t C o. o i I. k p. g. .g t. .1 .C h. g t. D d 19

    1160 p. p. ii. m i q li. h i. (I. <J q. P- V m. e q. h. h. n. m d .1 u. e. .« r. 22 4


    \m H a n. n. R. i. i. o. e. e r. .k ,t n. .n S i. i o. f. .e k. k .11 . .( 1. c. 23 2
    1S16 b o. i. k. k .b g. .( s. M .e o. .o T. I. .k P g. g I. .1 .c h. g. I. I. ,.l 28
    1341 p g. .g m. L .C /i. A /. d. d. «7. .p u. m. jn «j. A ..'1 S d. .d q. i. K.m..e r. 30 8
    1562 li. Ii 11. .n J. i. f ,l e. .e r. b. .a n .11 S. i. i 0. /*. .« .R .fc .6 I». .11 * k. 33 6
    1 166 i. 0. f. .f k. .k B g. F s. c. .c 0. .0 t. I. k b g. .g $. c. .< P n. T. /. .f 36 4
    lltt p. 17. g. m ./ c. /1. /1 /. /. D q g .{ 111. .111 .C h. h. u. d. .d q. ,q u. M..111 r. 39 2
    1116 h. h 11. c. .d q. .i .A m. t r. i. II n. n e. i. .1 .0 (. .e r. b. .b 11. .11 S. K 42
    nsi i 0. f. f r. k .b 0. .n s. k. k o. f. F 1. .k B g. .g s. e. .e p 0. i. t. ./ 4i 8
    1519 .b G 0. t. c x p. p T. 1. .1 q. g. .g m. .ru C h. Ii u. I. .<! q. h. .g m .m R. 47 6

    1316 h. .k u. F. .d g. .17 .s m m r. 1. /i .11 c. e q. i. ..4 f. .e r. i. li. n. .11 .e. k. 50 4


    1686 .i .a f. f. .r R b. n. ,n S. fc k 0. ( ( l .k b o. .g S n. .k b. (. .( I. I SS 2

    Linera! iulico typo in labula |ir:nce(lciiti llgnratfl?, rnbro colorc in aniiqnis eiliiionibiis ilepingebaniui-.

    1 2 5 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

    1 3 d a 1 b XI. kal. Apr. VI. kal. M.iii VI. i.lusMaii 6 3 25 4 111. kal. Decemb.
    r 2 e b 2 c X. lul. Apr. V. kal. Maii V. idus Maii 6 2 25 4 11. kal. Decemb.
    a 1 r c 5 d IX. kal Apr. IV. kal. M;.ii IV. idus Maii 6 1 25 4 kal. Decemb.
    t 7 g «J 4 e VIII kal. Apr. III. kal. Maii III. idus Maii 6 25 4 IV. non. Decemb.
    e 6 a e 5 f VII. kal. A|T. II. kal. Maii II. idus Maii 5 6 25 4 111. non. Decemb.
    n 5 b f 6 VI. kal. Apr. kul Miil idus Maii 5 S 25 3 V. kal. Decemb.
    e 4 c g 7 u V. kal. Apr. M. non M.n XVII. kal. Juti. 5 4 25 5 IV. kai. Decemb.

    t 3 d h 8 i IV. kal. Apr. V. uon. Maii XVI. Jun.


    kal. S 3 25 3 III. kiil. Dec mb.

    m 2 e i 9 k III. kal. Apr. IV. non. Maii XV. kal. Jun. S i 23 3 u. kal. Decenib.
    >• e 1 f k 10 1 11. kal. Apr. III. non. M 111 XIV. kal. Jun. S 1 253 kal. D«.'ceu>b.

    3 8 7 g 1 11 m kal. Apr. II. 11011. Maii XIII. Lal. Jun. 3 23 3 IV. 11011. Decemb.
    8 6 1 m 12 n IV. oon. Apr. IIOII. Mnii XII. kal. .1.11). 4 6 25 3 III. n>n.Deccnib.
    D e 5 b n 13 III. non. Apr. VIII. i'lus Mail II. kal. Jun. 4 5 23 2 V. kal. Deceu.b.
    m m 4 c 14 p 11. non Apr. VII. idns Maii X. kal. Jiin. 4 4 25 2 IV. kal. fWemli.
    E s S d p 15 q 11011. Apr. VI. ilus Maii IX. kal. Jun. 4 3 SS 2 III. kal. Derentl)
    u 2 e q 16 r VIII. iitus Apr. V. 1 lns M-in VIU. kal. Jnn. 4 2 25 2 II. k«l. Decenib.
    i idus Apr. idus Maii kal. Jun. 4 25 2 kal. D 'cemb.
    u 1 f r 17 s VII. IV. VII. 1
    B 8 7 s 18 t VI. iilus Apr 111. IdUS Viiii VI. kal. Jun. 4 25 2 IV. noii. Decen.h.
    6
    c 6 a t 19 u V. 1'ltn Apr. II. idus M.ni V. kal. Jun. 3 6 25 2 III. uon. Df.iniS».
    B 20 idus Apr. 1'ltlS Maii kal. Jun. 3 3 23 1 k»l. Deitiiil..
    5 r 5 b u a IV. IV. V.

    4 c 1 21 b II,. iilus Apr. XVII k«l. Jtiti. in. kal. Juu 3 4 25 1 IV. kal, Decen b.
    •1
    c t 3 d y 22 c II. idus Apr. XVI kal. Jnu, 11. kal. Jun. 3 S 23 1 III. kal. IV. nili. .

    e 2 e 1 23 d idus Apr. XV. lul Jun. kal. Jun. 3 2 25 1 II. kal. Deceinb.
    (t
    e 1 f a 21 e vviii. kal. Maii XIV, kal. Juu. IV. non. Jmi. 5 1 25 1 kal. Deceuib.
    rt
    *—
    e 7 b 23 f xvii . kal. Uaii XIII . kal. Jun. III. 11011 Juu. 3 25 1 IV. non Deceu.b.
    p e
    t 6 a c 56 a XVI. kal. Maii XI. kal. Jun. II. non Jou. 2 6 25 1 III. non. Decen.b.
    t 5 b d 27 h XV. kal. Maii XI. kul. Jun. n,ii. J1111. t 5 25 ?. kal. Deeemb.
    e 4 c e 28 i XIV. kal. Maii X. kal. J1111. VIII. id.tsJnn. % 4 2» IV. kal. Decemb.
    S f 29 k XIII. k,i Maii IXa k:il. Jun. VII. idus Jun. 2 5 23 111. kal. Decen.b.
    6 il
    • Deceinb
    e 3 e 30 1 XII. kal. Itail VIII. k.l. Jiiii. VI. idus l.tii 2 25 II. kal.

    t 1 f t 31 m XI. kal. M,ii VII. kai. Jun. V. idus Jun. 2 1 23 kjl Decemb.
    e 7 32 n X. kal. Mall VI. kal. J1111. IV. 1 1,1. Juu. 2 2* IV. non. Deceuib.
    8 i

    c 6 • k 33 IX. kal. Maii V. Itl. Juu. III. i.Jus J.111. 1 6 25 III. n>n Deceinli.
    5 b 1 31 p VII.. kal. Maii IV. kal. Jun. 11. UllS Juu. 1 S 21 V. kal. Deeemb.
    ? 4 c m 35 q VII. kal. Maii III. kal. JUH idus Jiiu. 1 4 24 IV. kal. Dc.eini..

    s
    I I
    I
    !
    £
    a 3 l ISlilrJ I
    EPHEMERIS. 750
    1 S 3 i 5 6 7 8 9 10 11

    a i 1) XV Cll. Febr. VI l.lllS Febr. 3 3 6 3 12 5


    b 2 c XIV Cll. Febr. v idus Febr. 3 4 6 i 12 4
    c 3 d XIII cal. Febr. iv idua Febr. 3 S 6 5 12 5
    ii 4 e XII cal. Fehr. iii idus Febr. 3 6 6 6 12 6
    « 5 f x: ral. Febr. ii idus" Febr. 4 7 13
    f R g X ral. Fehr. idns Febr. 4 1 7 1 13 1

    K 7 h IX cal. Febr. xvi cai. Mar. 4 2 7 2 13 2


    h K i VIII c;il. Febr. xv cal. Mar. 4 3 7 3 15 7\

    1 9 k VII .»1 Febr. xiv cai. Mar. 4 4 7 4 13 4


    k 10 1 VI cal. Febr. xiu cal. Mar. 4 S 7 5 13 S
    1 11 m V 03 1. Felir. Xll c.-il. Mar. 4 6 7 6 13 6
    H) 12 n IV tal. Febr. xi c.l. Mar. B 8 14
    n 13 III cai. Febr. x cal. Mar. 5 1 8 1 tl 1

    11 p II cal. Febr. » cai. Mar. S 2 S 2 14 2


    P 15 q ral. Febr. viii cal. Mar. S 3 8 3 14 S
    <] 16 r IV non. Febr. vn cal. Mar. 5 4 8 4 14 4
    r 17 s III non. Febr. vi cal. Mar. 3 S 8 S 14 5
    s 18 l II h.ui. Febr. v cal. Mar. S 6 8 ' 6 14 6
    t 19 ii nun. Febr. iv cal. Mar. 6 9 15
    ii 20 a (III llJlls Febr. iii cal. Mar. 6 1 9 1 15 (
    X 21 b VII i.lns Febr. u cal. Mar. 6 2 9 « 15 2
    y 22 c VI idns Fel.r. csl. Mar. r, 3 9 3 15 5
    * 23 d V i lus Febr. vi non. Mar. 6 4 9 4 15 4
    i 21 e IV ilus Febr. v nnn. Mar. 6 S 9 5 13 5
    b 23 f III Hus Febr. iv non. Mar. 6 6 9 6 15 6
    c 26 K 11 illllS Febr. iii non. Mar. 7 10 16
    1 27 li idus Febr. ii non. Mar. 7 1 10 1 16 (
    e 28 i XVI cal. tfar. non. Mar. 7 2 10 2 16 i
    f 29 k XV cal. Mar. vni idus Mar. 7 3 10 3 « S
    R 30 1 XIV cal. Mar. vn idus Mar 7 4 10 4 16 4
    h 31 m XIII cal. Mar. vi idus Mar. 7 3 10 5 16 5
    i 32 (i XII cal. Mar. v idtis Mar. 7 6 1« 6 16 6
    k 33 XI cal. Mar. ir idus Mar. 8 11 17
    1 51 p X cal. Uar. iii idus Mar. 8 1 11 1 17 (
    Dl SS q IX cal. Mar. u idus Mar. 8 2 11 2 17 i

    ct a * <v

    1 51 s
    ss 2
    X ~
    0) Q3
    :e§.
    — VI -

    3 = s
    Cfi
    M s* — n
    5
    __ ar!
    -§
    a. •o
    m
    S»
    .-.
    ._ «• 5,
    C M £
    fli
    O *"
    s i
    .2
    "3
    3. 1*3

    •a
    5.21
    Nolandum quod singulis annis anni Domini hic mutamur, et cum ijisis pene omnia bujus paglna?
    cumenta ordimitur.
    argumenta ordiuntur

    Quoniam in primo dccennovalis cycli anno in Kal. \ «-* i«r- w ^ts^ ifiM. t©^ b» j Luua
    •int:i-;.is-3Eit-iSi-»iiii-s
    Januariis luna 9 semper csse solel, in secundo etiam Januarii
    anno ejus cycli in prxdiciis Kal. luna 20 aique in
    leriiu prima ; nnla lunas Kal. Januar. iu primo ordine
    posilas, ac dcinde suis irdinibus onines 7 ferins po- ra nra vrpr-- rr = rTD *? rr ? rr *r
    «OB|l3K»l-ll5'-l(Ol!B-.BP* •?•

    silas, id est, dicm Dominicuin, i feriam, 5, i, 5 ei 6, -•? ~~? ~~- .~r L = ~~'^~~ L a • Dominica.
    6ive sabbaium. Post hanim qnoque feriarum ordines
    in 9 ordine posiias lonas 14 pasehales, et lunc demum — -» — . ~a — . — -3 — -t — . — ~i

    computa cujusvis anni Kal Jan. qunta occurral feria,


    qiiotaque in ipsis K.il. lii luni, t incipc ab ipsa luna, '
    X X < -f X ~*
    — M X ^ < X ^
    lenens ipsum versum, in qua xiatem luna: inveneris,
    quonlam in Kal. Jan. computasti usque dum venias rf *• vr 9? pr^ ** r- k- zr -• *- ~r ~r ~r r- tt -r
    j - w j ^* t .. 1: w - ^ r
    -.

    ad nrdinem feriae, in qua easdeni Kal. invenisli; et * s ^ -^, —


    ;
    _•
    Ftria
    ibi habes lominicum Pascnx cum luna si.a, quo-
    modo in eodem anno e se dehei. Perge qunuue per — ;
    ~t — ;
    "9 * — ^ :
    - — • -3 * —,~i —'.~i '
    Zl'. . '

    eumilera versum usque ad ordinein lnnarum li qnse — (_ — — — —— — — — — — —


    -. ti: r^,— t^.— LUM.
    posilie sunl in ordme9, eiibi habeslunain 14, inqua
    llebraicum Pa>cha esse debet. El quia deciesnuvies *^xr<x = x>«
    7 liuiii. 35, tantolies liic sunt dies paschales Domi-
    1

    nici dcscripti. Quos si per 4 parlem nmlti lica\eris.


    il esl, quater cemeni, quater triceni, quaier lerni,
    B .

    fiuut in summa d52, qitce sunmia est anni magni. Et 5: "2 i."2 -' t — •» « : « 1 "c b - -: gr^ -i
    — y - ZT. ^ z: r3 r:. "» =. z. T1 ^: *> '
    e* »
    cwn.per 133 aimns diversus sii cursns !eiiariiii> ad
    linijni propier raiiunem bissesli, posl oo^ annos ad
    — — — — Kl^ijl^Ui» ti>-* *-»-***-*— K9 •* I . 111)'»

    emmlem ordmem reiil. Sicque tit ut lolius anni ^— ^i H** = x< x<x~«
    magni.pas. halium ordinum absque errnre li*c for-
    inuli cuntineat veritatem, prxlerquani unu lantum
    a: i.-™^ -^h p- » i! .« »— « r~ w s* r~ Veria
    in It.io, uhi commuiii anno inveneris 15 lunam iu
    Doiiiinico die Pasclue, posl multos anno? invenies
    1 i *

    eam 16 ihi esse debere semel tanlum, 011»" res nuiluin c: r=


    *
    r =i • -: .* '
    5s r1 r* ^- f1
    i.iiu:n aBerl errorem. *J yt » * « w ? o: » -j O C> •* *J w » - cs » i-uii».
    > -

    7_l BKU*: VEN. OPER. PARS I. SKC.T. II. - IMDASC.AUCA DUBIA F.T SPURIA. 75«
    M BM m ~ M - 3 »- r*. - M 5 |
    A pcr omnia de castero sii concordia : .iquidcm 14 lu-
    B *" 5 5 2 H
    nas, uiin supi riori pagi ia, liic 9conlineal linea. Ex
    pr » s:^-o -*-**-- r -,r ?l *--*
    _- _? ____-- 2 WtFl quihus siiigulis in eodemversu contra se posila oriun-
    Feria
    iin 7 Kalendaria, quac sequuntur Kalciidariuin in quo-
    qtitnla.
    libel antio 14 lnn.r debiium, juxla dccrelum Mici-iii
    concilii sancloruin cclxwii Pairuin.
    «-•^joeSc — »tJ jToi »o« = S — 5s3— J.uua.

    •4"n»v>MM»o%M<go:o'^oic^oi>

    Fenateiia.
    c->-_->^ -.>-_"*>-_--, >£>>_>£
    *;_-*_--* s_-§
    fs PEI rrsrg rrs
    .—
    ^ — p .— — p r. ri; rp r. ^ .
    DomititcJ.
    S _.-_ > > K > > SS >_ >r _.-} > k> X >-g
    Yb— 3--~di—
    _•;
    > 1— 3*"-_-—
    _-
    <E MS
    m s 3•_--_-: — s ** S 5
    -«_—•*•

    r_ES 1 _ — >
    fKS — _
    rEg
    - ? H--«;.
    Bii*"
    — T3
    r*
    .T- — WT *ra vrvr.—
    *".

    - 5? •-•-?•-•-'
    o
    -
    w °-
    _J ^, »-, -
    _,*
    __ S
    »*
    *-•
    »--
    o. ——
    i« _-__*_•-_*--_--_•_-.-•
    i oo
    Mhr*|#AH|«*|#»*MI
    — «ocxo^uoc» io«- — i„_.
    Luua,
    -4-? ;-<<„_<_<
    _ s = _-<_.«<
    Pj.- Peria >«-::< =
    fc-
    3 - _ _ _ = a
    B
    _.!
    s _= __?_ tf^ES !"•___! _ EP Ferla
    sccutiiia.
    _*-*____- _*-*•*_*_-_
    h * _a m s ; a_ >-? >> ? >-s a_ >? _ teiffi
    Et|:
    — S: ye ~ ~ nfs^rgrD _;»••-
    r ' 5: ' ri
    sssssssisssjssssgss-;- *-«<»
    Luna oona.
    " ie >_" > >_" > > -">-_ _.*• >_. >*"£*
    >*_
    >.< = _<
    7
    S p-*S

    tfS _E*3 >^T_?r


    vorvov» rb !S*fi
    ______*___
    — eea^nao-Mu-
    «oo-43i_i*._i_9
    Dccennova-
    Kei
    n s UU aierus. >L" >
    >>b:>-c _>'_ > _^>kv~
    _.L ia terlia.
    as>-6
    M5-i-e^--_ - v— u_Tb — Jr_— -i -,

    Primo decennovalii cycli anno , quando nulla


    epacta ponitur, in Kal. Martii luna 5) invenitur; se- Luna.
    eundo -0, terlio 1. quaito i. luna. Liaruin Kal. Mar-
    X < < X < <
    liarum lunas per 19 annos collectas, primo pralixi-
    mus ordine, secunrlo 14 lunas paschales at deinde,
    7 rjui sequuntur ordinibus, feriarum raiionem descri-
    :
    rru
    •» 5 _
    rrsQ Mr- a^t-_
    t. c .--_ c ».- .«,_ r
    Feria
    quaila.
    psiinus. Cum igiiur j>ascbalis fesli 14 lunam diemque
    Pascluc cum luna sua nijiiivis anni decennovalis in- S.-S _S.^-o -S."--
    1 ."•
    S--o ? £-.-= H."_? ."-
    -^ -*

    venire desiileras, impecta luna Kalendarum supra


    JC--l_--._____.^---_--|^-----.-^t>2----lv_) —*-•
    <
    t r
    scriptarum. cousiderataque feria qua ipsrc occurrant
    KalemLe, tene ipsam lineam a primo ordine, in qua < M -a < M
    aeiatem deprehenderas, eamque sequens devenies ad
    erdinem secundum, in qua li lunam paschalein re- **r rr ?? -«-- -_• x* w= -«-'
    s-
    M
    *«r Feria
    peries : inde quoque per eamdem lineani pervenics -1 __- *- •- r~ --' - -' *- . -
    quiuta.
    ad feriam in qua prajfati mensis habui.li Kal., ubi Ki_r S fc-g ac >-g K >*o SS > -E >*o s >-?
    diem paschx cum luna sua, tcnueris lihi liuea quam
    oslemlel. Verbi g atia, si prima feria Kal. M.irlii, iu
    I feria quaii» posuimus, ipsum diem Paschx cum
    C-JOvl--J-,-X-iCjIXU- Luaa.
    luna sua invenies; si vcro_, siniililerin ea, ut in 1
    diximus, diem el lunam reperies annolalam. Quae
    inqtiisilio usque ad 7 feriam simili modo proceUens, --r-r------r---<--**'-r--r-r*^
    _, :_ -.- c_> --* fc V — i_> l_> :-• t- *- B. — W -- _—
    nuCa tinqinin falsilate notatur. Quin hujus argumenti _f_
    Feria aeuj.
    ralio per 135 aniios, qu id est anni magni pars 4, *•
    »,-o ---o --*_»>t -i ft--0 *»_»^' »*__ -- *».^
    li ma siabilitate progredilur quae cum ad lincm :

    usque deducta fnerit, rursum in sese reJiens cxpli- I.una.


    cabitur, atque cxplicata, in se semper revcrlitiir.
    Porro iiunccyelum ita ordinavimus, ut in capilc de- -. - -
    cennovalis quem posuimus in t feria K >l Marlii, c>. rj
    coucurrens tertios, qui pnnitur in anno I praeparj- -=•-•=--
    c.
    — _ _„ _ _ _ _- »r - -r -r -• x- t—
    tionis bissexli. Sed quia solaris cyclus 2$ lustris 19
    o.
    tEr-
    — --_ o _•
    bablialum.
    ^ > >-^>
    >•_ ^-*.>-^>>
    .
    _•
    peragitur annis, non aiile ad euimiem locum coneur- _>-ci '_.
    _•>- d" - _ _•-> S>-;
    _-•— -i^- l«o, b -.,- -.aiX>.
    >-o-3
    •
    B: -I • ='.-•• =: • • =:
    rens, quein diximus, reveititur, duin 55. expleat J» " • !• •
    Jt .">

    annos, liunc cycluin qualer circmneat qiiam siuu- ——— _ — — __t_ — _ ... t> ,.i i .....
    :
    -t_X__CT5 7.tD-l9_0-l__-__ ^fi
    ~UU_.
    niam ulerque circultis pr>r aliertilrum efliiit mullipli-
    eatui. Scifiulum veio quod hoic pagina nihil a supe- = 2-= *4
    --_*_.-.3i_«-i l

    < * a
    riore discrepal, nisi qu »1 illa lauai Kal. Jan., isia
    coniiuct Martiarum, queo t.niicn uir_)qiia euiuilcm w -r r-
    _ S' w_ _ ._•
    >-• j rr-r-r-rs-Jfr xro l.iina oe.-i-
    u
    roulinent moduin. Iloc quuqiie diHeru it quod qu:e
    to
    — ' *-* o r* ,— r~ .— - 3 .— 9 n. a .|U-i

    Kaleudaria subnotanitir 5 1'eruB liin.itioiiiim J.uiii.ini, _->? >->>_->-. _•>-?>>?»> l'a>cli_t.


    tt o -»

    m.'i urriini Doutinica die ipso ordlllt s li lutialionilius

    Martii. Cumqiie utriustiue pagiti.t: ejDitolQ sint K.il.-u


    darUffl luna;, ferix, ct Kuh-iilaria paschalis diei cuni
    .uis luiialiniiibus, Imc UnO dilferutu quod dissiuiiliter Monses h o iluodecim iiinucraiiiui orJine ju\ia __
    rurriiiit Nam Kaleudaria qux stibno-
    ui di( iiiin csl, incniiii el oi.l iii-r.i i-l.iriim M rolnioiiiruui, ut n.i. j.
    laiitui K ftjrlB J ni hlo ptoveniunl Douilnlca Martii ;
    Og-oai, csi ad ooto vciiu» ; _udecai a u-t ii _d
    t't i|ikc ibi C lcria, hic lcribUQlur in 1; nl luli niudo uudoclui
    755 HPHEMEUIS
    HPHEMERlS TS4
    i 50 c 9 10 9 10 tl 13 13 14 16 16 19 19 Ogll. c
    I 11 c 20 21 20 21 2-2 25 21 25 27 27 29 29 p
    s 22 e _ l 2 1 2 3 4 3 6 7 8 9 10 c
    4 5 V «2 13 12 13 14 13 1«5 17 18 19 20 21 c
    5 14 c 23 21 23 21 23 26 57 28 30 30 2 2 «
    6 25 e _ 4 5 4 3 6 6 8 9 11 11 13 13 c
    7 6 c 13 15 13 16 17 18 19 20 22 22 24 24 « ogcl.
    8 17 e 26 27 26 27 28 29 30 1 3 3 5 5 r.

    9 27 c — 7 8 7 8 9 10 11 12 14 14 16 16 euih'. C
    10 9 c 18 19 18 19 20 21 22 25 25 25 27 27 e
    lt 20 e 29 50 29 50 1 •»
    3 4 6 6 8 8 c
    « 1 c _ 10 11 10 11 12 13 13 15 17 17 19 19 c
    15 12 c _ 21 22 21 22 23 24 25 26 29 29 30 30 c
    11 25 • _ 3 5 2 5 4 3 6 7 9 9 11 11 c
    13 4 c _ 13 14 13 14 15 16 17 18 20 20 „ 22 c
    16 15 e _ 24 23 21 23 2i> 27 28 29 1 1 3 3 e
    17 26 e $ 6 3 6 7 8 9 10 12 12 14 14 c
    18 7 c tmm 16 17 16 27 18 19 20 21 23 23 25 23
    19 18 27 28 27 28 29 50 1 2 4 4 6 7 c
    Duodecim mentet anni civiht, q:ii et communis dicilur.

    Signa xodiaci sunt 12; taraen bic non sequunlnr serundum earum serieai et siium, alioquin Aries debcret
    esse in ioco 1, Taurus in secundo, et sic de caeieris.
    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 lt 12
    1 Aquar. Pisc. Aries Taur. Gcm. Canctr Leo Virgo Libra Scorp. Sagit. Capr. [,
    2 Pisc. Aries Taur. Gem. Cancer Leo Virgo Libra Pcor. Capr. Aqu.
    Sagit.
    s-
    5 Arn» Taur. Gem. Cancer Leo Virgo Libra Scor. Sagit. Capr. Aqu. Pisc. ?-
    4 Taurus Gem. Cancer Leo Virgo Libra Scor. SagiU C.ipr. A'|u. Pisc. Aries ,„«.
    5 Geni. Cance Leo Virgo Lihra Sccrp. Sagil. Capr. Aqu. Pisc. Aries Taur. 11-
    6 Cancer I.eo Virgo Libra Scor. Sagit. Capr. Aqu. PlSC Aiies Taur. G.m. l5
    -
    7 Leo Virgo l.ilirj Scor. Sigil. Capr. Aqu. Pisc. Aiies Taur. Gem. Cancer 1
    1?
    19
    8 Virgo Uhra Scor. Sagil. Capr. Aqu. Pisc. Arles Taur. Gem. Caucer Leo 20
    -
    21
    9 Libra Scor. Sa.^it. Capr. Aqu. Pisc. Aries Taur. Geni. Cancer Leo Virgo s
    22
    10 Scorp. 2i
    Sagil. Capr. Aqu. Pisc. Ar.es Taur. Gem. Cancer I.eo Virg. Libra s-
    23
    11 26
    Sagit. Capr Aqu. Pisc. Aries Taur. Gem. Cancer Leo Virg. Libra Scor. s-
    57
    12 Capr. Aqu. 29
    Pisc. Aries Taur. Gem. Cancer Lco Virg. Libra Scor. Sagil. ,
    *•
    50
    •rt

    n a V
    a
    »i™a.™
    tfaS-<i!a-»^<WOi5Q
    —
    .2 m
    Jj
    9 n
    B
    03

    &
    a
    B
    e
    xt
    o
    t»
    to

    o u
    s
    I 9 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 15 14 15 16 17 18 I!)
    1 1 s a r q in 50
    p
    2 2 n I 1
    q
    3 3 p o m u 2
    4 4 t b s a
    q p o n 3
    » 5 u t b s a r 4
    6 6 q p 5
    7 u 6
    q p
    8 8 ii s 7
    9 9
    10
    11
    10
    II
    a r
    Ou q
    cl p
    bs ar o |i
    8
    9
    (1 u t to
    12 12 b s a r q n 11
    13 13 'i c t b s a 12
    q
    14 14 u 15
    15 15 c t
    t4
    q
    16 16 f e d u c t a r 13
    17 17
    18l8du
    *» «^ g
    ci f
    bi e
    ar d a
    f

    b
    16
    17
    18
    s
    20 20 a
    g 19
    2t 2t e d a c l b 2<>
    22 22 li
    g f c t 21
    23 23 b 3 ll 22
    24 24 f e d u c 25
    25 23 i h g il ii 2i
    26 26 c li
    93
    e ^
    g f d u a 2«
    28 28 k h c
    i
    fc f e 27
    29 29 d c b a k 98
    30 50 h g f b 29
    »1 t 1 k h
    i
    ?! f 1
    32 8 e (1 c b 1 2
    53 5 i b g f e c 5
    755 RED.E VEN. OPER. PARS I. SECT. II. — DJDASCAI.ICA DIBIA ET SPURIA. 766
    M 4 m 1 k i b 8 4
    33 B f e d c m i B
    36 6 k I b g f e d •
    37 7 Ul 1 k i h 7
    58 8 8 f e d n m 8
    39 9 1 k » h g f e 9
    40 10 B m 1 k 1 10
    41 11 k g f e n 11
    43 12 m i 1 i h g r 12
    43 13 p D m 1 k 15
    44 H i h B f P 14
    45 15 » i 1 k 1 b 8 15
    46 16 q P n m 1 16
    47 17 k i h g q P 17
    48 18 o n m 1 k i h 18
    49 19 r q P D ro 19
    30 20 1 k i h r q 2it
    51 21 p B m 1 k i 21
    82 22 s r q P n 22
    »3 23 ta k i s r 25
    51 21 q P n m 1 k 21
    55 25 t s r q P 23
    58 26 n 10 1 k t s 26
    57 27 r q P n m 1 27
    58 28 B t * r q P 28
    39 29 n m 1
    .
    t 29

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 11 15 16 17 18 19

    1 .m j a i s. .r .f P- .0 .c m. .1 u. .1 .h r. •q .e 0. 1

    2 .n b b .k t. .s q- •P .d n. .1!) -a a J s. .r .r P- 3
    3 .0 .e c .1 u t 1 r. •q e 0. .D .b b .& t. J .g q- 3
    4 .p .d d iii .a a ,1 s. .r f P- .0 -C c .1 u. .t .h r. 4
    5 •1 .e e. u .b b .k t j •8 q. •P d d .iii J a ,i s. 5
    6 .r .f f .0 X c .1 u. .1 .li r. •q .e e .n .b b .k t. 6
    7 .s -g •P d d. .01 .3 a J s. .r .f t .0 e c .1 u. 7
    8 .1 .h I •q e e b b k t. .s •P .d d .iii J 8
    3 j .r .f f .0 .c e .1 u. .t 1 6 •q .e e .n .b 9
    (0 b .k k .s •8 X P .d d iii .a a .i i .r .r f .0 .c 10
    II e .1 1 .1 1 h •q .e e n .b b -k k -s 8 • P .•1 11
    19 d m m a .i i .r .f f .0 .c c .1 1 .1 1 b q .e 12
    13 6 .n D b .k k j •g g P .d d .01 m a A i .r .r 13
    14 f .0 c .1 1 .t li b •q .e e .0 n b Jt k J 14
    15 •P P d m m a .i i .r .f f .0 c .1 1 i I 15
    16 l q q e .ii n b .k k .5 •8 •P P d .m m a J 16
    17 i .r r f .0 c .1 1 .t h l •q q e .11 n b k 17
    1S k .S s 8 P P d •m m a .1 i .r r f .0 c .1 18
    w 1 .t t E •'1
    q
    r
    e .n u b
    c
    .k k .s s g
    h
    P P d
    e
    ni 19
    20
    20 ni a u i .r f .0 .1 1 .t t •q q .0
    21 n b a. k .S s g P P d .iii m a u i .r r r .0 21
    22 0- c b. 1 .1 t h q q e .n n b a. k J s g •P 22
    -25
    P d e. m a u 1 •r r f .0 c b. 1 .1 t h •q 23
    21 q e d. n b a. k s s g P P d c. m a u i .r 21
    25 r f e. c b. 1 t l h q 4 e d. D b a. k J 25
    26 3 8 f.
    P d c. m a u i .r r f e. c b. 1 t 26
    27 t h 8- q e d. n b a. k .s s g I. P d c. m a 27
    28 u i li. r f e. c b. 1 .1 t h g- q e d. n b 28
    29 a k i. s R f.
    P d c. m a u i b. r f e. c 29
    30 k> 1 k. t li
    q e d. n b a. k i. s 8 f.
    P d 30
    f.
    1 c. m 1. u i h. r f e c b. 1 k. t b q e 31
    ;> d. a m. a. k i. s B f.
    P d e. m 1. u i t r r 32
    5 e. n. b. 1 k. l ti
    8 q e d. D m. a. k i. s 8 35
    4 r.
    p 0. c. ni 1. u 1 h. r f e. 0. b. 1 k. t h 31
    5 g- 'i P- d. u in. a k i. s 8 f.
    P 0. c. m 1. u i 35
    6 ll. r q. e. n. b 1 k. t 1 g- q P- d. n u. a. k 36
    7 i. s r. f. P 0. c. m 1. u i h. r q- e. B. b. 1 ST
    6 k. t s. 8- q P- d. n in. a. k i. s r. f.
    P 0. c. m 38
    9 1. u t. B. r q. e. n n. b. 1 k. t s. q P- d. ii 39
    10 m a. u. i. s r. f. P 0. e. iii 1. u t. t r q- e. « 40
    11 n. b. a k. t s. g q P- d. n ni. a. u. i. s r. f. P 41
    12 0. c. b 1. u t. h. r q. e. n. b. .a k. t ». 8 q 42
    13 P- d. .c U) a. u. i. s r. 1.
    P 0. c. b 1. u t. h. r 43
    11 q- e. d n. b. a k. t s. g- q P- d. X m. 3. u. i. s 44
    15 r. f. e 0. c b 1. u t. h. r q- e .(1 ii. b. .* k. l 45
    16 s. f p. d .c m. a. u. i. s r. f. .e o. c. .b 1. u 48
    17 t. 1: -8 q- e .d n. b. .1 k. t s. 8- .f P- d. .c ui. j. 47
    18 u. j. .h r. f. .e o. t. b 1. ii t. b. •K q e. d B. h. 48
    19 .1 k ,1 s. g. .f
    P-
    d. .c m. a. u. i. h r. r. .6 0. c 4'J

    20 .0 l. .k t. E. 1 q- r. .d n. b. .1 k. .1 s. 8- .r P- d. 80
    21 .c in .1 u. i. h r. k .a 0. c. b 1. k t. h. K q- e. 51
    22 .d n. iii J k. .1 s. g- .r P- d. .c 01. .1 u. i. b r. 52
    23 .e .n .0 1. .k t. h. •8 q- e. d u. .in .« k. .1 s. 53
    2« .f
    p .0 .c iii .1 u. i. il r. f. .e 0. .n b 1. .k 1. t st
    a '1 •P .d ii. ir. .a k. .1 s.
    t
    .f u> .0 .c ra. .1

    m
    u. I. 3%
    26 I r. •1 ,1 0. .u .b 1. .k t. •8 q- P d D. J k. 5«
    27 .t s. .r f 1' o .c Hl .1 u. i. h r. q ,a 0. u .b 1. 37
    58 k . III 1 k. .1 |< .r .r •'• .0 .c m. Ml
    t. g '1 P .«1

    2» .1 u. .1 J r. » .• 0. n i) 1. k t. j -8 q P d B. k»
    t

    767 EPHEMKttlS. 768


    ANNl
    t 2 S 4 6 7 8 9 10 11 12 13 14 13 16 17 18 19
    Anes a B b c k e m g b 1 Apr.
    k e in e b i d I f 1
    Taurus d a n b c 3 M.-iin
    } b i 1 f

    1 f a n h c k e m g 4
    (ieimn c k e m e b i d S Juuitu
    j
    m s b i d 1 f a n h 6
    d 1 f a h c k e i Juliui.
    Cancer 1
    k e m b 8
    i) b c g i

    Leo
    e m g b i d 1 f a 9
    j
    i d 1 f a n h c k 10 A 11(111-1.
    f a n h c k e ni g b 11
    Vlrfie } k e m g b t d 1 12 Seplem.
    b d 1 f a n h c 13
    g i

    Lihra i 1 f a n h c k e m 14 Octobr.
    b c k e iii
    g b i d 15
    iu g b i d 1 f a ii 16 Noveinh.
    Scori iej a n h c k e 17
    i d 1 f

    n b c k e m g b 19 Lle cluli.
    Sagitla. b d 20
    | k e ID g i 1 f a
    1 d 1 f a u li c 21
    Capric. 1
    c k c in b 22
    1 f a II h ianil.il'.

    1 k e m g b i d 23
    A'iu;ir. 1
    m g b i d 1 f a n li c -24 Februar.
    1 f 3 n h c k e 23
    I'i ces j
    n b c k e m g b i d 26
    iii
    g b i d 1 f a 27 Uarliui
    Aries i d 1 f 4 ii h c k e 28
    C. C. E. C. C. K. C. E. c. c. E. c. C. E. C. C. E. C. E.

    Cnmiiiunis annus vocatur etiam simplexel planus, A licTo : quoi enim litieras iapii, tot eiiam annos, id

    et cmistal duodeciin meusibiis, quorum ct ordo el est lunares circniius, coinpreliendii.


    nouvna jam hic sequuntur : videlicet secundmn Ouare u«n invenitur locus vacuus inter o et «
    aslra et sccundum llebrieos : terlia vice in pagina regulari, sicul invenitur in an-
    naliserie? Ideo non inven nir qu a vigimi seplein
    1 Aprihs, In bisee duobus prioribus, habetur diehuset octi liors 'una zudiacum perc.rrit, etlii-
    1 Miins, Ver. lcra uniustuju que d ei, vel locus vaiuus in pagiuu
    3 Jiiuiiis,
    tribus mensibiit habeiur regulari esi, el idem alphabetu u tred ciescnmruta-
    El in i tis
    4 Julius, lur iu uno ai n > et si locus vaeuug fuisset, viginti
    ^Eslas. :

    5 Augustiis, (ii to ies invenireniur in unnquuque circuilu ; et hinc


    6 Septcmber, maximus crevissel error, si u ter « ctn locas fuisset
    Islis tribus mensibus, hubelur Au-
    7 Oi tobcr, vacuus.
    lumnus.
    8 Nnve ber, i
    tem qnxritur quomodo iu pagina regulari inve-
    9 Deceniber, irlur illud s dus qno 1 per locum vai u .m inter o el a
    Et in islis Iribus iilliinis Iiabelur
    10 Janunrius, signilicalur in annali serie in tertio circuilu, ciim
    lliems.
    1 Frbruarius,
    1
    niillus loci s vacuus in illa pagiua iiivenilnr. Ad hnc
    12 Marlius. llic incipil prima pars qualuor hreviter respondere possmnus, quod inier o et «
    temporum anni, dicta Ver. illud sidus co^nosciiur similiiudine bissexti, cui nul-
    Einbolismicus annus dicitur annus transitmn ha- lus cst lucus vacuus in annali serie, sed inseritur iu-
    bens, seu potius lran<-censiim : quoniam transceiidil ,> ler ilu is solares d:es, id rst, inter septiiuum el se.x-
    annum conununcni uno lunari meiisc. tiini Kalendaruiu Muriiarum.

    Cyclus deceuinovalts, aut cursus 19 annoruin, est Iteiu quaeriiur quare sidus qnarluni in aljdiabeto
    illud rcrlum amiurum spatium post quotl omiies lu- semper ter srr ptuin invenitur in pagina reguiari. Ad
    nationes in eamdem horain redeunt iu qna prius hoc sic responilere posMinius quod ideo ter sciihiiur
    fuerunt. uiiuiii si.lus, pmpier iniegruin diem, qui de sex lioris
    Epactrc est illud residuum dierum, borarum et quater repeiilis uniusciijusquc sideris nascitnr illi :

    minularum, quod inanet ex embolisino, el reserva- igilursitleri, in quo tunc luna inoralur, ill: dies do-
    tur ad sequentem annum. pnliitur, id est, quarto semper sidcri.
    Siquidem totain amialis circuilusseriem, quae duo- Item qu.i'1 iiur utrum tres dies computanHir in ali-
    decim mensibus contiuctur, alphabetis distinximtis ; quo signo, quod icr scriptum nou est in pagina regu-
    ila duntaxat ut prinius et secundus ordo vicenos et lari. Compuiantiir iiaque in teitio circuitu luiini,
    septenos dies, lerlius autem uno auiptius comple- ubi est locus v.icuus intere ei «, in anuali seiie.
    i-iatur, illo videlicel qui de lertio rcpetilis oclu boris 1'cm iju;«i ittir ulrum coinpuianlur qnatuor dies in
    superOuis accrescit, quia luna moralur in iinnquoque signo. tiique coinpiiianl.r quamlo ter scribitur
    s gno unileciin diebus et sex horis el bisse, id est, iiiiuni siguum propler sex horas supr.idicia Kt illi .

    duas lertias parles unius bunc. Bisse ergo repetito sitieri computatur ille dies qui nascitur de bi-se, id
    duoiecies, efliciuiHur oclo horse in anno, id est, cst, mlo l.oris lenio repeliiis. Scrmare scpi iiiut-u et
    lunari rircuitu ex qu bus ocio horis per ires an-
    : ociavum annum, et sextum decimuiu, et seplimuui
    nos, id es , luuares ciicuilus, crescit dies unus si : ..cciiiiiim, el octavuin decimum.
    tamcn itle dies non invenitur in pagina regulari, G licni q iieritur quare unum alphaln lum tre.lccies iu
    quamvis in annali iiivenialur locus vacuus inter o « annali seric si ribitur iu uno auno, si tredeci n vicibus
    n m teitio lo.o. De se\ vero horis crescit dies in non ite alur unimi alphabetuin. Sic cliam illud sol
    quarlo signo, et proplerea quartum signum mullipli- vitur, iio propter nuinerum solarium dicruui qui
    <i I

    caiur seiuper ler, has suhil litler.is sed allernis ap- : bns sol signiferum circuit, unuiii alphalieium trcde-
    po.-uumis, id est, iniervalla fecimus, ibj unam scili- cies iierat in auoali serie, hoc est in treceniis sexi-
    cel in eo relin .uendo \acuam. Plures cnim dies sunt ginta quinque diebns l quadrant.e, viginti scptem
    in circuitu Iun:c, in alphabclo, sed quia non silljtul.s vero ilieluis et octo liorfs, sicut supra diximus signi-
    diebus apposuimus eidem operi, id csl, annali li- ferum circuiuvolat. IJco nun est necessc H id-m al-
    ,

    169 BEDvE VEtNF.R VBILIS OPEI\UM PARS I. SF.CT. II — DIDA9UALICA SPUKI.l ET DUBIA. 76*0

    phabetum iuretur ad signiflcandos eosdem dies ui A diebus et sex horis ei bisse, kl est, duabus parlibus
    eadem signa inoustrciilur. unius hor.R. Ltisse ergo rrpetilo duodecies, efliciun-
    Item qn.i-i iiur quarc non atind inchoat alpliabelum lur octo lior.c in anno. K
    quibus oelo horis per ires
    iniiuscujusque anni in pagina regulari. Sic solviiur : annos crr-scil dies unus. Sed lamen ille dies non ii.-
    si ab a semper inrhoassei, Arietis siilus signillcaretur venitur in pagina rcgulari, quamvis inveniatur locus
    semper el illo sidurc i:i quo luna inoraiur in primo vacuus inter o rl a, in lcrtio loco.
    decennovalis circuli anno quando est nona luna in De si!\ vero horis cresc ns dies in quartn siguo, el
    Kalendis Januariis, sub eoilem pnneretur a, esl, U proplerea quarlum signum muliipl catursemper ler.
    sub Ariete et in eotem si lere in quo luna moralur
    ; Si vis invenire in quo loco deb nl lri|.licarisigna,
    in secundo anno snpradicti circuli, quainln est vige- d-scito quod runs zodiacum circuliim v'g nli seplem
    sima Iihi.i in Kalendis Januariis, id esl Virgiuis si- diebas et octo horis perlustrat. Signa autem duode-
    gim, sub quo inscriliilur n. Sic elia n de aliis. d ii-.i bis duptica, liunt viginli quatuor, et remanent
    <

    Iiem quxritiir quare Aries scribilur iu line anni, Ires dies ex viginli septem, qui lernarius quarla pars
    ci in principio ejusdem anni. Iloc il ideo agitur, m esl duodenarii, omissis octo horis , quae per ternos
    quia iii extrema parte Arietis luna pervolal, quando annos increscendo, diem integrum efuciuni; propler-
    esl nnna in Katemlis Jauuarii. liem repeilis oclo ea, in quarto loco signa triplicari debent.
    boris, quia luna moralur in unoquoque signo ituobus
    a.
    JANDARIOS. B a.
    a
    Primus mensis Romanorum. Ilabet dies triginta el unum. Luna vero Iriginta
    <M Z 3 3* »a
    C B 3 o s = o = 5"5-
    Nox liorarum sedeeim est, et dies tantum oclo 3 rl 5-5
    r = «5.
    9 E3 =
    i
    Decimus mensis llebraorum Thcbet habet in hoc mense locum, et secundus tt
    1 2.
    3.
    mensis Gracorum , Eudinios.

    a a a a A kilendae Circumcisio Domini nostri Jssu Cbrtsll 3 9 1 t


    b b iv nona;. 10 2 3
    b c c III IIOII». Geoovefa virginis. tl tl 3 3
    e b d d ii aonse. Csesari Delpbinus malutioo exorilur. 11 4 4
    c e e IIOII.V. Cesari Fidicula mautlioo exoritur. 19 15 5 5
    r f viii idus. Epiphania. /t?.gypio Sagllta vespenlno occulit. 8 14 6 6
    i d c g B idus. Isidori. t5 7 7
    ii A idus. Delobjni occasns vespertino. 16 16 8 8
    e i b idus. S 17 9 9
    » d k c itius. Paoli primi eremiue. 18 10 10
    r 1 d idus. Educlio Doiuiui de ifigypto. 13 19 11 11
    01 e idus. 2 30 12 12
    u g e n f idus. Odava Epiphanis. Bllsrii ep scopi 21 13 13
    K kulend. Feiruabii ] Felicis io Pincis, confessoris. 10 21 II 11
    b i' A VI kalenl.
    III 23 13 13
    1 f <1 b xvn kaleod. rioruB Marcelli papst. 1.1 21 16 16
    i r c xvi kaleud. 7 23 17 17
    s d xv kaleod. Romae Pris , se virginis. Sol in Auuarium. 26 18 18
    e k e l e XIV kalrod. I» 27 19 19
    u r xiii kalend. Sebastiani marlyrls, el Fabiam episeopi. 4 2S 30 20
    1 a B xii kalend. Passio saoctse Aguse virgiots. 29 21 21
    i h b A kalend. Natale saucii Vinoeolii Jiacoai. 12 22 22
    ro c b kaleud. Emerenlian» vlr^iuis. l 1 23 23
    d c kaleud. Tnnoihei aposloli. 2 24 24
    n t e d vui kaleud. Conversio sancti Aposloli, in Damasco. 9 5 23 25
    f e vn kaleud. Sextus meosis £gvptk»~UQ) Meibir bic iocipit. 4 2t> 26
    8 r kalend. 17 5 27 27
    u k li
    B kalend. Oclava saoclse Ago e virgiois. 6 6 38 28
    P A kalcnd. 7 29 29
    k b kalend. Aldeguudis virglois. 14 8 30 50
    a a 1 1 c kaleud. 5 9 31 31 I
    MARTTROLOCICIT. B xvink. BlsquenoveDamHabacucsimotelMicbeasbooorant.
    Primotn none Jani vocilatuio nomioe meoseni, xvu k. Seplima posl decimaui Marcelli martvris, ahjue
    Pouiiticis sommi meihis, et Domine lulxet.
    Uude sacralus eal, recol itqiie lesta caneinus.
    Kat. Ouod eterei coluere paires, unibramque fuiuri,
    v
    xvi k. Sextaqoe com deciiua Aotooii virlute diratur :
    llnec etiaio socio geminorum poftel hoooro
    Exposuit sancla Chrisli de Virgiue oali
    Circunicisa caro, jam sacrat ecce KateiMlas,
    Liuitona qucs uno celebrai plelis inai more lertos.
    Hasiliusque sarer meriiorum spltndet booore :
    Xv k. Ouinis et dena simul Prisca pro inartyi e ^audet.
    xiv k. ltis septeoa Miceto Haulmaroipie cnriiscat.
    Kui hrosyua simul nilet Aluiachiusque. beaius.
    Ilacarius quartum Nooaroni dedirat aslrum,
    v iii k. Terlis post deciniam Fabiano |>ra>sule florei,
    iv n.
    ijin ii-nn ii dociiitiiue erenii ptus accola morem. Cul parili Sebastiauus virlute cousret,
    Koina quem vectuni noiic Sucssio l.eia rrequeotat.
    iii n. Terlia Nouarimique dies celebrat Ceoovefam.
    xii k. Bls sexla esl Agnes.quain «irgo el maiivr lioooral.
    n n. Tom pridic Noois augenli fesl» recurruni,
    Illiic Smias Sinieou coutrtsor possidet aloius,
    ix k. Undeciioam Levita sacer V uicealius roat, i
    Nouaft.
    Papa Telespborus iisdcm pariierque coruscal.
    H II* el Aoasiasium virtus coojuiigit opimuiu.
    ii

    x k. Post Emereutian* deciino laus emicat ainpla.


    vui id. Octavo aole Idus aKilur Tlieophania sanclum.
    II k. Noiio uuiiM imii Babil» virtusqne coruMii.
    vn id. Sepimia ab .€gy|>lo Oirislum celebratquerelaluni,
    Anlincliani Suiim recolil qoo*|ue plel« Luiiaiiuoi^
    viii k. Octato ex sec'o louversiim «loru Pauhiiu,
    ProjecluiiH|ue Mium celebrans Ar\*ernua adomat.
    vi id. Idiium post sexto Kug.-niaoo vo a feiuntur.
    Quimo Vitali, Forlunaio et Hevocalo. vn k. Septiuia utoxque ilies Polvcarpi sauguiue fulgrl,
    I Id.
    S.i.vin.e quein verocelebranl io rego rreuialuni.
    iv id. Ouarlo Melciades Panlus<^ie eremita beato, i

    Sublali Hue «tlierea la?taiHur in arce. Puuixa lerrj suum SOXIO > eiler tur liilluili,
    vi k. Sulpiiius, Balliildis et AdelguinJ quoi]u« vernanl.
    iii id s.-l viun liinc lernas Canhagine consecral Idus.
    Plebs Itachia suum pridie recobt '>i um i i •< * k. Ouintuui progenioii Komaua Agnie IHCOI «luiar.
    li id.
    IditNis Hdario 1'iclavx mililal urbis,
    iv k. Quarto marlvriuin Papi.r Maunque rrful|rel.
    Iilus.
    hono Tniii el Valerlu Treviri pro prarsule g.iuilaol.
    Plebs de v Mi suit |»stor qiiam fulcil e.
    Trriia quod tlippolyluui vnii. clonj- persoual uiIm.
    XIX k Ooain noham cl drcioiaio eOnSlat Februi anle ka-
    v
    iii k.

    LloudM u k S.vluriiino. tuum ciirKlom Ttivisiqur tropvmu,


    Csse dleta, felix ssccr et confcssor adoruai. Mclurisque siuiiil i.iii drlei iniiul mbcm.
    70! EPHEMERIS. 762

    Principium Jani sancil tropicns Capricornus. A scribilur Sccundo Nonarum Decembris. Annodecimo
    cl luna Januarii, in Kulendis Februarii finiiur.
    Januarii ¥t bruariiqtie nienses Numa Pompilius an- A decimo sexto Kilendarum Februarii, usque in
    no adjeril, utriqne vigintiocto tribuens dies, sed po- decimuin sex.tiin Kalen lartim Martii, ubi< unque dc-
    tea Januario unuin diem, propteriinparem numerum cima iuna occurr. rit, in proxima Dominica die post
    qui diis superis congruebat, addidii, et eum Janua- illam habes Septuagesiuvmi.
    rium a Jano nuncupavil, primumque anni esse vo- Mensc Januario sanguiuem non minuas. Potionem
    hiit , lanquain bicipiiis Uei mensein, respicientis ac contra offocaiiouem aaipe, et eleciuarium sume; et
    prospiciemis transatli linem, luturique principia. ealicem es optimo vino plenum jejunus bibe, propter
    Quidam autumanl eiim inde vocalmn quod limes et iiifusionem sanguinis. Gingibcr et reupouticum sume.
    janua sit anni. Jani prima dies, et septima line timetur.
    Notanduin esl quod umlecimo anno in quarlo No- Hora scilicet piimapriini diei, ul plurimum, etiam
    naruiu Januarii luna finilur in embolismo, oui in- quinta iilius septimi.

    a.
    FERRUARIUS. =* 5* a.

    u IZ 3 §
    Secundus mensis Romanorum. Uabet dies viginli et octo. Luna vcro viginli et no- c = 2 cn a =
    * ?S8
    s =
    "* 3
    "'8 = -:
    vein. Nox horarum quatuordecim est, el dies tantum decem. ~ 5
    'f — = 2- ?I
    er = Ol2
    Ondecimus mensis Hebra;orum Sabalh.habel in hnc mense locum, et tertins men- » 3 = 3
    8 n»
    sis Grsecorum, Peritios. -»

    m Kalcndse Brigids» virginis. 10 1 32 1

    b B iv non. Ilypapanti Domini, sive oblatio Cbrisli ad teuiplum. n II 2 33 k


    e m III iioii. Blasii episcopi et martyris. 19 12 3 31 I

    c P ii non. Ingenuini episcopi el marlyris. Fidicula vesperi occidilur, 8 n 4 33 m


    q Nonse Agalhae virginis el marlyris. 14 3 36 n
    1 d Q r viii idus Vedasli coulessoris. 16 15 6 37 o
    s vu i >us Juhaiue virgints. S 1S 7 38 P
    e l vi i lus Veris initium. Habet dies nonaginta onum In 17 8 39 'I

    ii v idus orlu Pleiadum in> diastinn. loltit priucipium. 13 18 9 4i r


    f a iv iilus Scbolasticce tlrgirns, sororis sancli hYnedirii. 2 19 10 41 *
    b III lilllS Desiderii episcopi el martyris. 20 11 42 t
    B 1 P c ii idus HiC aves incipiunt cantare 10 21 12 43
    (l Idus Infernus bic faclus est. 22 13 44 x
    b e xvi kal. M abtii.] Romae Valenlini presbvleri et martyris. 18 23 14 »5 7
    a q r xv ksl. Fauslini et JovilUe martytum. S..1 in Pisces. 7 2i 15 4G z
    i l xiv kal. Septuagesima. 23 16 47 a.

    ii xiii kil. Pantaleonis marijris. 13 aj 17 48 b


    k r i xii kal. Diabolos a Domino recessit 4 27 18 49 c
    k xi kal. 28 19 SO d
    1 1 x kal. 12 29 20 51 e
    i s m ix kal. Ver.s crtus, secundum Isidorum 1 1 21 52 f
    m D VIII k.il. lu Anliocbia, cathedra sancti Petri aposloli. 2 22 53
    vii k:il. Zenonis marlyris. 9 3 23 54 !
    •0 n t vi kal. Mattbiae apostoli. Hic locus bissextl 4 r, 55 i
    P
    '1 v k..l. Valdpurgse virginis. 17 5 23 56 k
    r iv kal. Forluoati. Seplimus mensis jEgypliorum Phanemotb. 6 6 26 57 [
    ii u s iii kai. Sexagesima. 7 27 58 iii

    P t II kal. U 8 28 59 ii

    JURTIROLOCIUM. B xv k. Hinc decimo et quinto meriturr. clarescii Agapes,


    Hocque die pcenis caesos veneralur acerbis
    Nunc eliam Februi texemus earmine cursura, Btixia Faiistiniim celebrem, sanctauique Joviflant
    Quaeque leral pariter feslorum signa dierum. Uiceliam geminos scandit sul sidere Pisces.
    Kal. Brigida virgo polens Februi sibi prima Kalendas nv k. Quartus cum decimo Juliana martyre lucet,
    Scolorum sancit miro ceiebrata favore. Ouesimumque culit Paulo doctore beatnin.
    IV o. Qiiartuiii Nonaruui teroplo illatusdic.it Agnus,
    xiii k. Tertiusac decimus Polocroni festa revolvi:,
    Quo lustranle Deo in onum plebs creduia lemplum, Doaalique fides, sanguis, quos jungii et ara,
    Meole pia locat acceptum, steruitque tribunjl. xu h. Bissenumqiie dicm Marlialis sanctus lionorat.
    ui n. Ternis et uonis I.upicino festa sacrantur, xi li. Pubiius undecimum simul et Julianus adornant.
    Hisque cruore pio Celerinus cuin Celeriua, x b. Mox decimus laudem recolit, famamque coronat,
    Knilet Ignatius Laurcntinusque beati. ix b. Victorine luo nonus de nouine fulget.
    n n. Tum pndie Nonas Aquilinus vindicat almus, vin h. Octavoque Petri cathedrae doctrina coruscat,
    Anlistesque inter Pbileas tum Pbiloronto. Urbs Iseta Anliochi, qtio primum pra?sule vernat.
    Noax. Sicaniae opulus Nonis sibi subdil Agatbx
    i
    vii b. Septimus eximio Polycarpi spleniet honore
    Virgiuis eximio virtus celeliraladecore.
    Presbyler ore, lide, Chrisli qui jussa secutus
    vni id. ldibus octavis niarlyr Dorothea coruscat. Marlyriu lurbam po'uit servare liielem.
    vii id. I AmaiUe septenis inundum vinceudo li iuniphas.
    vi h. Sexlus apostolica radiat virtute Malhiae,
    Tutiiquoque verpriuio«cousurgitastrisiuortu Occuituniqiie dio caout boe Baplista reiexit.
    vi id. Senas Dionysius ornat el .tuulu tms. Hic Eissexlus anim quartoque inte.xilur anno.
    v id. Quii.is Ammnnem recoluut pia vola lieatum.
    v b. Quinta dies Cres' enli ang»'tur i^ude lieati.
    -

    iv id Solher, Hyi eneiis el Scholaslica virgo qualernis, Neslore quarlus oval socib paritprque Thecne.
    iv h.
    Egregia pi.riler merilorum laude nitescunl. iii !i. Terliis Ilesperia? Leandro anti-t.le ilorel.
    n id. Ternis hinc l). s ilrrius Lugduna coronal, I
    it h. Macario priJie Kulinus inngilur almus.
    Mifnia ; Parthenio et Calocero Uoma refulgel. Hic &nis Feurui condudit iumiua mensis.
    U id. Eulaliaj festuni pridie sanguisque coi usrai,
    Urbs Barcynon eximia qua martyre gaudc-t. Hi trcs versus qui xque ordine caeteiorum non
    Idus. Idibus .-eihereuin Julianus scandit bouorem,
    incipiuni, ex Martyrologio segregantur.
    Sponsa heala auiinum co/lo cui jungit ovanleni.
    Quivis quartus annns habel Februarium viginti
    xvi k. Tum decimo sextoque die pr%eunlo Kaleudas,
    Wart. Marlyr Vilalis nilel et Felicula virgo, novem dierum, bissexti causa.
    Atque Valeuliuum niemoraut sua gestti beatum. Mense Numse in medio solidi slat sidus Aquarii.

    * Versus mendosus , nec solus, ut iegec.i patebit. Euis.


    1C5 BEDiC VENLHABILIS OPP. PARS I. SECT. II. — DIDAQCAI.ICA SPUIUA rVI DUBIA. 764
    Kehrtiariiim i Februo, i I esl a Plulnnc iiifcrormn A JanoarM ci Februai io imermiMts in soiari cytlo con-
    ilco,Nmiia nomimvit qui Itisiratioiuim poiens /'., ;
    curreniilius ularis ; in Mar.io vcro ei cx'i. ris nieiisi-
    parcns| esse rredebtliir, lusirari |ne eo innitu se [F. bus, illis i|n is in ci> ile cvcl.i sscriptas inveurris. Ad
    eo ineiiM'| eivilaleui neoMM erai, qim statuit ut jusla concurrenles vero inveuieii las,. id esi \.\n Irg. dies?)
    diis Mjinii >k vnta solve.entur. Ideo hunc pari nu- prssseniibus sdjieilur ui sequeniM laVenisnlur. ln
    iihto iliis infcris cnitpr o ileilicavii. qnano sotuiu sempc anno, iiu propler liissextuui >

    Fehriimius in hlssexlili amio ir gesiman dehe ac- 1 adduntur, e: nunquam septenarium numerom trans-
    lipere liiiiain, i|u a et luna quadrantem proba ur groiiiinlur. Poat viginii quuque et t-clo auuos, ad
    haher •. Iteliquis vero seiuper niiiiis, vigmti nuvcm pHncipiuiii semper reilitur.
    ileliet lialiere. Se.t in unilecinio anu in kalenilis , De pollire gau^u uem iuiniies, sic tameu ul : nte
    Februarii trig >imi lll lnna, qu:n non Fcbrnario, se.l aceipias ad deuoiieiidum diagridium conf clum, ei
    Januario depuiati.r. quamlo lioc es bibilurus, i.itra iu b;tl eum calidum,
    A scptimo i.ins Fehruarii. asque in Nonu Martii, et cuiii oiiiiii.imeniora cceperinlcalelieri, tunc asjuam
    ubicunque sec.inda luni evcneril, in proxiina Douii- eal.dam >um vino mixtambibe: cataplasma tai-ili
    nica ilie post eain li ibe> Quadragcsimam impos to, ncclos tu bu'enlus smat. Belas iion como-
    Epacti' Miii», id csl concurr: nles scplimaiirc die~, das. quotiiam vcnciiuui luiienl.
    aptis»i;ne in Kalcndas Martii moHintur, quia si eas Asi Felirui quaria esi, prx' e.lil tertia linem.
    S"cu du.n iu Kilemlas Jauuar iiiiiia-eris. in bis- i linr i scilict ii tava quani diei, ut piurimum, et
    sexiili anno bis llas niular.: uecessa liabcs ;
    iia ut in quinli alleiius, cavciida.

    MARTIUS.
    Tertius mensis Romanorum. Habet dics irlginia ct unum. Luna vero Irigiuia.
    No\ liorarum Iredeciiu est, et dies lantum undccim.
    -
    "
    1
    e 1
    5 — u r 1 - i 1?
    Duodecimus niensis Hebraeo-um Adar, liabet in hoc niense locuui, r.
    2. " 5 B 5•—
    1 j

    r
    et quarlus mensis C.necoruui, Dislros. -

    a Ivnell ' Douali lnarlvris. 9 60


    I

    3 1

    b ii ouii. Romae SiuiuliiM pap.c. IU t 01


    S

    p
    c V nou II II 3 62 q
    b| d IV non Adriani cmn sociis suis 19 1* 4 63 r
    e III non. S plima !uua einbolismi eudeea !is. 13 S 61 s
    f II noo. 1'r.iiu niensis iniiium, juxta Laiioos. 8 li 6 63 t
    e g Noiia> Perpettue et Felicitaiis. Terlin luoa euibuiisini uctod. 15 7 66 u
    h viu idui loiUuni prlmi niensis secunduui O.ion.alos. IG 16 8 67 x
    i vu idus S mcloru n qu nlragiiila itiilituui. S 17 9 68 y
    d'k VI illlls Iu llubio Alhal.e virgiuis. 18 10 69 1
    I I v idus l-i 19 11 70 a
    iii iv idus Gre^orii pap;e R<nn:c. 2 20 12 71 b
    n iii idui Macedomi ].resb.\leri. n 13 72 c
    ii idus [auocenlii ^apx. 10 ii U 73 d
    I
    1 Mus hiuis iniiii posi dies iriginta quinque. 25 13 74 e
    'I
    xvukal. ArBitts.] 18 H 16 73 r
    r xvi k..l. ratiii.n episcopi. 7 13 17 76 g
    s xv kal. Sul in Arieleni. Primus diessxculi. 2o 18 77 b
    t mv kal. rotentiaux virgnis. ir; 27 19 78 i

    u xiii kal. Initiuoi decimai .jruirl.t luna- 4 28 20 79 k


    i mi k.il. Renedicti sbbalis. £quinoeUnm secuodum tlrientales. 29 21 80 1

    b xi kal. Sedea epaciariiui 19 -i0 22 81 ni


    c x kal. Inilium Pasctue, a liliia quindec , us.|ue io visesiui. priniaiu 1 I 25 S2 u
    d IX k;il. Locus cuiicurrenliutn. ^qiiinocliun, juxta quosdam 2 24 83
    e vlii ls.ii! . Anuuniiiio virgiais Man.r DomiBUi criirilixus est. 9 3 23 81 p
    ui kal, Itnuiie C.isiuti iii irt. MoBtaai presb. Maxime uxons ejus. 4 2t> 85
    i

    1
    q
    vi kal. Resurreclia Douiini. 17 3 27 8? r
    v kal. Octavus mciisis tgvpi Pliaruii' b G fi 28 K7 s
    ir kai. Uregorii Nnx'anzeni. 7 29 88 1

    iii kal. nunjris.


    Diiiniiiini 14 8 30 89 u
    u kal. Ualbmjc virgmis. 3 9 31 90 X

    UAKTVROLOUIl H. B Quariam moi Idttum Qnis


    iv id. tuus, ilme llroion,
    Martlus iusigni ferialus lempore demum, Cousecrit a-tcrui ccelum quo laude pelisli.
    Qiiiiruui prtfinioeal breviter dicemus honore. iii id. Presbyicr et ternis Nacedouius implet ho.iesti
    Kal. Manis Donalus lenel Albinusque Kalendas. l.onjiue Patrilia et naia comitaule Mo lesla.
    Sems
    lum. Nonis Heraclus Paulusque eoluntur. ii id. Fupbrosius rridie Pelro ruin martyre ful^ei
    vi iiiui. V.IHIIUS Majtra pio NonM defendil amore, Idus. Thessala idebs l.lus inarooa ininyre ser\jl
    v non II is et Kinitberius Celedonius atque Marinus, xvii k. Sepiiina posl ileeiin.iiii \prllis de inore kileiklis
    Asleriusque niicant efTusu sanRiiine clari. Prajcedeus Cyriaci el Lar)(i s|lenlet huno e,
    iv oou. LneWs liinc papa prelios ni irte qualerals, i Siuaragdique simul prelloM sjDj;uiue venul.
    M ii i\rinn ei octingeiilnruin lurba opliina i.^ei I
    xvi k. Bis oeto a tuo 1'anci uomine pollei,
    ni non. Teraas niarlyr habel meriloruin noiniiie Pliocss, Scolhica geniilem miser.ite per oppida culiuni,
    Sauguine qui morlem vicit, vutute dracouem. llae qiioque t.eii u.l.e redduolur vola beat.v.
    ii dou. \ ielurinus uvat pridie Viclurque rutrusi xv k. Pra-sul Alexander lerquioam possidet iIIjiii.
    r.jrrere. qui relso penetrarunt astra vulatu. Presbyter el Ronnm Pigmenui MB|otM luslrit
    Nonx. Noiiii Feiieilas uiieai, et Poraetta, eastaui xiv k. Ilisseplem Joaniie ereini miore nnuseil.
    (jn i' Cbrisio vita n tclici innite diearuDl. xiu k. Terlia cum decima Ciubretii laudr iiuri.l i
    Viii I I l.lns .ii iii. iiurlyr r.yrillus el una
    I AlUjioruin ilueil p-!i iirtsliea gaudii plebes.
    C.onsiimli retuiel veneraiiiius luiun,-e ItogJlus. xii k. Tuni ilnodeii.i llde llenedicii et aomlus (uSjMj
    vu id. Se|i|euis quailrai;eiio suh imlile festiiui l.eiioliijle deeus dme quo Iwlilur ni o.l.e
    Ariiiein.i' reculunl unuiu sacra lcnn>la iniuoris. xi k. I ii.le iiiu aollstet iribtnl pls lumlaa PjuIiis,
    vi Id. Sems Aletauderqiie colunlur eis.leiii,
    (iinis, 1,'uoiine eilullal proiuio NsrbOM tuigisiro.
    Quadr*gc.na eohrrel iurli.i cruore,
    ei liim I k. I e liinc deeimaiu el I lie.skv us ciiiu Juluuo
    i v
    Quoi (ijriler sa-vl celebramus IVrside MSttl Ornint rxiinil viriutuiu llude leren.H
    v i.l. Cauuidui luac quiuas sibi Valeriusquc retSutauL ix k. Hoiuulua ct auunu pnrilerqne Srcuudului iai|4o*
    7(JS EPHEMERIS. 766
    vm k. Angelusoctava veaturum nunliat Agnam, A propter quarlum einbolismum, qui inseriiur secundo
    Agiids ei i|.$e cruce mundi |irn niorie levatur. Nonaruui Decembris nno decimo. Quod si bissextus
    m k. Septima Montanum metnbral cuni coujuge sancia,
    ;

    eo anno fuerit, vigesima nona erit. Scd h«ec luna


    Alque siniul qUadrageuo cum marlyre passum.
    Vi k. Agiii surgenlis respTendel sexia triunipho.
    non Martfi, sed Februarii est. Martii autem luna in
    v k. UuinU Priscus, Alcxauder Ualcbusque coluntur. quinlo Noiiaruin ipsius accendilur.
    HancquoqueGiiniranimus mlgrans rex oplimusor- A duodecimo Kaleudarum Aprilis nsque in deci-
    l» k. Euslailiius quaria virlulis lande C«ruscal, [nal. niiiiii i|iiarlum Kalcndarum Maii, tibicwique decimrt
    Aliua Columbano niluii Ouiriie magistro.
    quarta hina contigerit, in proxiina Doiuiiuca die post
    in k Terlla Domniuo comite et Viciore retulget.
    ii k Diodolus pridie emicat Anesusque beaii. illam Pascha rile cele' ratur.
    Hic Manis volveus detennlual uibila meusem. Ab oclavo liltis Martii usquc in Nonas Aprilis, quc
    cunqueluua acccnsa fuerit, priuii inensis Hebr.roruiii
    Marlius hic falcein reiinens vultctcdere viiem. Nisan iuilium facit.

    Martii mensem
    cuin sequentibus novem mensibus Mense Marlii, dulcimen jejuni comedanl, et me-
    Romulus orJinavit, priinuiuque anni inenem illum rum ilulri- bibanl; agrameu coclum edant, et rapbana
    esse ( onstiiuit, et * uin Marti, cujtis se liliuni credi ionf-ela ralido balneo usitenl, sanguiueut non ini-
    :

    quml hoc mense constel Junonem


    voluit, dicavit, eo nuant, lour.ionem non accpiant, quia ipsa so!utio
    peperi-se Mariem in Phr»gia. liide et a Marte Mar- frigores generat potio : eorum sit ruta ei libyslica.
    tius noininalur. prima necat, cujus sic cuspide quarta est.
    M.irii.
    In anno undecimo, luna qusc debuit in Kalendis Ilora scilicet prima primi diel, ul piUriiiium, ct
    Mailiis vigesima nona esse , vigesima octava fu, B etiam secunda bora diei quarti, cavenla.

    APRILIS. s o.
    o.
    c X
    Quarttis mensis Romanorum. Ha! dies triginta. Luna vero viginli et
    el novem. e =
    = «2=
    Oi>
    Nox, boiaruui undccim cst; et dies, tredecim. 3| if = 3
    = 5
    ""
    3 — i "
    Primus mensis llebrjorum Nisan , hahel in boc mense locum , el quintus a
    ; V-

    meiisis Grascorum, Xandicos.

    Kalendse Quiutiani unrtjris. 10 1 91


    IV liOllJB ii li 2 92
    111 nooae 19 u 3 93
    ii noni Ambrosii episropi Mediolanensis. l!i 4 94
    Nons Fiiiis primi mensis. 8 u S 95
    viii idus 13 6 96
    idus 16 16 7 97
    ulns 5 17 8 98
    idus Septem virginuin. Antonii confessoris. 18 9 99
    idus 13 19 10 100
    ni idos Homa Leoius papie. 2 20 11 101
    u idus Rupti sunt foutes abyssi, el factum est diluvium. 21 12 102
    Idus Passio sanrtae Euphemi;o. 10 22 13 105
    f |xv>ii kalend. Tihurlii, Valeriani et Maximi. 25 U 101
    K ;xvn ka'end. 18 21 13 105
    \vi kalend jEgyplo lidicul ncridit vesperi. i 7 23 16 106
    w kalend Si! iu Tauriiiii. 26 17 107
    XIV kalend. 1' inis decimse quarl* luiiac primi mensis, 18 27 18 108
    \m kaieml. 4 28 19 109
    XII kalond. Senesii martyris. 29 20 110
    f XI kalend. Maximi niarlyris.
    11- 1 21 III
    X kalend. Kinis Pascha?, juxta Lalinos. i 2 22 112
    g
    A IX kalend. Georgii martyris et Adelberli episconi et marlyris. 3 2.-. 113
    b .1111 kalend. Nonus /tgyptiorum mensis Baehn, 9 l U 1U
    c VII kalend. Marci evangelista:. Litania major, Itomana. 5 25 115
    d VI kaleud Cleti papx. 17 6 26 116
    e v katend. Noe inlravit in arcam in pnncipio auni. 6 7 27 117
    f jiv kalend. Iloma: Vilalis martyris. 8 28 118
    K lii kalend. II 9 29 119
    A.u kaleud. (iuirini episcopi et marlyris. 5 10 30 120

    M\I\nnO!.l'l.l|-M. I
    Valerianus ovat, fralerque Tiburtius, ipsos
    Maximus efTuso cooiilalur sanguine miles.
    Kal. Vlrgineo iusi^nes Agape et Cliionia serto xvii k. Septima Olympiadein, decims conjuncta, beaiam
    Aprilis socio sicrant sibi jure Kalend3s. Monstrat, eaiuque simul defendit Maximus alter.
    iv n. Lugduni quartis nonis sacer urbe Nicctus. x\i k. Sexla et dena Cnariso Callistoque relulgel,
    iii n. Evagrius tcrnis splendet martyrque Benignus, Ouos mare sepiena mersos cum plebe heavit.
    Atque pari lulgel Theodosia vir^o nilore. xv id. Mappalicns quiuladecima Hermonesque Pelrus-
    ii n. Anibrosius pridie aDtliereuin penelra%il bonorem. Colluceiit merito virlule et sanguine clari. [que,
    Nen.r Nonis virgopia de morte refulirel, lia?renl (sic), xiv k. Bis seplena Kleutherius, u.alcr qiioque sancla
    viii id Idibus oclavis Xvstus inarlyrque sareniue Antliia prsecelleiit viiam moriendosecul!.
    1'raeininel, Adrianomorlcm sub C.a-sare iiassus. xui k. Caio, Arisionico, RuBo, Hermo^ene, alque dalato,
    vil id. Diogenes sepleuis Eleusiusque feruniur. Terlia ciimdecima expedito(sic)et marlyre fulget.
    vi id. Maximns et senas idus lenel atque Solutor. xu k. Mari-cllinns, Domniuus.Vincentius, atque[F ajquej
    vid. Lampade septena quinis micat Idihusa 10 Nomine bissenam radiant, fesloque lideque
    Virgineus radians simul a?lhere tlosque deoorque. Fe-ta Sjoesii celebranlur marlyrjs alnii,
    iv id. Kzecbicl vates sancto dicatore quaternas. xi k. Pontilices lumufo, doclrina el mortebeali,
    hi id. Ponlilice ei sumtno terna? irradianie Leone. 1 inleciiua Caius pariter Simeonipie coluntur.
    Splendent, ore, mauu, Christi qui pavil ovile. x q. Terni presbyieri decimam ternaque coronant
    ii id. Julius anlisies pridie Komana revisil Palma Parnieniusque, Elimeues Chryolelusqoe;
    Motnia calbolico- rlarus pro dogmale pastor. Hac quoque diviin paiuerunt prodita iiulii
    Idus. Idlbu», Hermingilde, patrem, rex aline , furenlem Corpora martyrio Ecclesiam luslraulU Irino,
    1'irsentis, verum refereos de morti' triumpbum. Dionysii, Rustici, Elculbenique bcali.
    xviuk. Octava ct decima Maias superante Kaleudas
    relicemque sacruui geujiQO di^-uuinque uiinislro,
    , , ,

    767 BED/i: VfiNEIUWLIS 01'P. PAftS I. SKCT. II. - DIDASCALICA SPMUA ET OUItlA. 76S
    " k. Noul doecl rortunatumi|UO il Aclnllt-a piiiclos , et v in germen. sed ct animantia quasque in pto-
    iT-ii.i

    ii ii eiiaiii, lavlelo inundum qm aangulBfl lamnli, lem se aperire incipiant.


    inllnita ruiers, OiM gi smct ••, iin, iir i.
    CompUtllU scire dcbet, quod in octavo et decimo
    viii k. Hartyr Alcxandcr iticeiin marlyre luu«,
    nono aiiuo luna Aprilis in Maio liniliir, proptcr duos
    Ac iiTim nelava Lugrlaul -m.i uaelt.
    embolisiuos, i|ui l.iciunt tmiain trigeilinam, iu se-
    »i k. Hoi evangclieo Hircui tonal orebeilus,
    Septima )ii tiplt exlmlam redlmili uiiorcm.
    i i
    ctiuilo Nonarum Aprilis, deciuio lcrlio anuo ; et in
    n k. Sexlique pooltileis recolit eeilamiua l.leti teriio ISoiiarum Aprilis, decimo nono anno. Item
    Hicharioipie nilet vitx Cullnrfl heaUe, .iiinii iinilccimo in K:i'cn iis Aprilis, luna trigcsima
    v k. Onuiia Anastasium papaui celcbrainus, clilem esl, scilicet bmc Martio dcpulatur.
    Anthimus antistes dign a virtule oohBral. A
    srplimo Kalcndariiui Maii usqitc in decimum Ju-
    iv k. i.io.iria Yllalem Chrlsli pro noiuiiio enoill
    nii,lcrmiiinm RogaliORum vigesima luua dcclarat.
    Commemor.it, vilaio meriiit qui inorte pereunem.
    m k. Tertia pontiticea ara merlllMiie dicalos,
    Henu Aprili bonum esl sanguiucm minuere. Po-
    Agapium, panlerque Secundimiin veneralur. lionem ad solvcndum accipere. Carues rccenles co-
    U k. Martyfii JlCObuS limllem et Marianus lionorem, iucderc. A radicibus abslinere. Sanguinem inlercu-
    Sorliti priiiifl flnem iiu'i iuiiir Aprill. taneum minuere. Calidis usitare. Dolorem slomachi
    Purpurco niicio ilore sibi ver saucil Aprilem, purgare. Ungucnln calastico usilare. Polio eoruin
    Dicetuus, qutbus aitollal sua gaudia IVstis sit bctonica el pipiuclla ; et rapbauuin manducent :

    Aprilis rastrum lolleitilo lo.mpcral Igruin, quia lunc nascuiitur tcabies ct caligines. Qui bxc
    Aprilem iu nscm. quasl apenlem, Romulus nutni- CUBlodierit, nnitatem naiunlem resiaurab t.
    navit, vo i|o...il in illo reinoiis nubibus, prulnii ao Aprilis uVcimo est, undeno et llne liinetur.
    llora sciiicet prima decimi diei , ul plurimum, et
    Irinpestalibtts hvbernis, colunj, terra, mare, boro- ,

    icopis, agriuolis, nautis aperianlur ; arbores quoque etiam n ona hora alicrius diei, cavcnda.

    HAHTS. s Q. C
    a
    Qiiintiis niensis RomanoiTini. Habel diea liigiiiia ct unum. Luna vero triginu. Nox -3
    horarum octo e.-t, etdies sedecitn. s 3 §£>
    = s
    2 » 2-5
    f s a-5
    H if
    = 3
    Secundus mensis Hebraiorum lair, babet in bnc mense locum, et sexttts
    8 |1 1."
    inensis Grxcorum, Artemisios.

    ll c b Kalendte Pbiiippi el Jacobi aposlolorom. Valdpurg* virginis. 11 II 1 121 f


    c b d c iion. 11 S 122 K
    e c d 01)11. Alexandri, EvpdIII et Theodoli. Juvemio sancta» crucis. 19 13 s 123 h
    f e nno. Florlani martyris. IJubra assumilur in Meros. 8 14 4 124 i

    1 d c K r non. Asceosio Dnuiini. 1S S 123 k


    h non. Joauuis apostoli ante porlam Latinam. 16 1S 6 126 I

    e i A Nem. 3 17 7 127 m
    d k viu idus Victoris marlyris. 18 8 128 n
    r 1 e VII idlis jGsUUs Inltinm, lo orta vigiliarum inatuliuo, diebus 90. 15 19 9 129 o
    ii) d VI idus l.ordiani et Epiniachi. 1 20 10 130 P
    u g e e V idus Fidicnla» ortus. Arcturique exortus malutinus. 21 11 131 q
    f IV idus Nerei, Achillel, Panrralii. 10 22 12 132 r
    h V 1 III idus SainTie M.n :;c ad marlyres. »5 13 133 5
    a f A II idus I'.i. butuii abbatis. 18 21 14 131 t
    i r b Idos Ilesceudit Spirilus sanclus snpcr aposlolos. 7 25 13 153 U
    s c XVII kal. Primuin pentecostes. 26 16 136 X
    * k l d XVI kal. Octava sanctorum Gordiani et Epimacbi. 15 27 17 137 J
    u e XV kal. Sol in t'. cioii) is 4 28 18 158 z
    1 1 1 XIV kal. Potcntiaus virgiuis el ruarlyris. 29 19 139 a
    i h b R XIII kal. 12 30 20 UO b
    iii c A Xll kal. Valeulis mai lyris. 1 1 21 Ul c
    d !> XI kal. 2 22 II-' d
    • n i e c X Illl. 9 5 23 148 e
    r d IX kal. I liioins lerminm fl.iij,'atiotium. 4 24 144 f

    % e Mll kal. Itoio.i' I ili.iiii pap.e. ^stas orilur, juxta quosdam. 17 3 25 145 g
    u k E f VII kal. Augustltil episcopi Aiiglorum. 6 6 26 liii h
    P i
    s VI kal. Drcimus /Egyptiorum niensis Pauni. 7 27 117 i

    k A V kal Parisiorum C.ennani episcopi. U 8 28 U8 k


    a 1 1 1. IV kil. Maximmi epiacopi 01 coufessoris iu Trcveri. 3 9 29 l.'i i

    n i
    c III kal. 10 30 150 m
    b n d II kal. Pelrouell» virginis. 11 11 31 131 u

    IUARTVROL0CIUU. C vi id Seuis Gordiaous et Epimaciius obun.tm


    C.odontor Cbrisil pariter laudemque tidemque,
    Kal. Maias prima sacrai f.hristi doctrina Kaleudas, Has ipiot|Ut< Job patiendi exemplosinrtus honoral.
    Fr.iterexhisDomiiii JacobusnticatatquePhdippus, v id. QiilBSS eximioanlisles splendore Hamertus
    Hieremiasqoe sunol valum celebratur opiinus, Inslnuit, sslemne Deoqui ferre litamcn
    nexque Sigismundiis fttso pro sanguine regnat Jejunii iiislituit ternis aub lucfl diei,
    vi .i Sexlus iiiuc Nonis, Athanasi ntagne, refulges, tv id. Virgo ttios rolimus comiies DontiUUa quaieniii
    Arna qito piijitiiio periil nciore colubta. N.n i-a, 1'Jii'i.iiinoi. oooi qola et \clnllea sanvlum
    v n. rroesul Alexaoder qalnsa ci Bventlaa eraint, Prioain apostolii o do.ttii Ltaxitqufl tsvaoro,
    Theodolusqiie, Del pariler pru neatlBfl CSJll, Ouos.Pctios sgragla Itom» cuui «irglM nnutos.
    Mis qooqaa crlsa crucis radianl vexilla repert»!, in nl Scrvaliuni lernis reaersoiur n Idibus Jlnioin.
    iv n. Sylvantts qoartas Anloiila rtiin Kloi llOO II id. Piobomlua prtdie \ ii lorqus litnulqttS eoroaa
    ferpelua cingunl ntnnlis viriute dccnri Rpleudent, bic eramiti poieBt, HUque cruorti
    iii n. Slellilerum lemla f.hriatus Iraiisoendil Ulyntpuni Uartyrllque Deum «octa vinuto aecutl,
    llllarioqiie Arelas pollel Vicilna NlMtO, Idus. Pontiflces sepicoi Hesperlam ahaui iddMS oruaut.
    ti ii. Prtaeilaum pndie («lctirant Romaua JoiBDem xmi ik. Septlmi 'l'imoiii«i cumdoos BomiBeluest,
    leinpla Doi, qni idono hausil de peitoce vcrbotn. VeridJci Paului dosuU quem i.ko iieatun.
    Niiu.e. Hefte pia DOIISI Jiivenalis saiiclus lioporal. xvi k soxiaijue ciitn dflui perefriao marlyrs »eru«i
    •iii n idiiius oiinoiH Mciiioi liti urbe eoroMil XV k. Quiutatn cuiti ilocutu uarlyr rJtsacorui >,
    Hirtyr ni rflnanndua Vlctor imero.
    i bI|ioo XlV k. llla sflptona Pudeullaua vli ulac olnret.
    >li ij 'iVrceiiliioiii.li.nl leptonb) ld;!nis uoa xoi k Cii'n dc.iu loiliain rrunei fulcil

    .. no jsulque smiui dtcoriote beilo. llaudeltusque miu.u trabeaiua aanguuid varajal.


    , ;

    76» EPHKUERIS. 770


    jii k. Bissena Polias, Eutycbius alque Timolbeus, A nomiiiavil altera enim pnrle armis , altera consilio
    :

    Praetul el iw
    Deo martyrque Valens vontrandns tuerirempublicam voluit.
    Augia te !;riis duiit per gaudia voiis. Contendunl alii, Maiam Mercurii matrem, Maio
    » k. IJndecicnam Castus sacer ,£iiiilius:;ue dicarunt. nomeii dedisse quia in hoc mense mercalores Maise
    :

    X k. I.iogouicam deeima Desiderius sacral urbem,


    Mercurioque sacrilicabanl.
    Aniistesque martyrque Dei galcatus honore
    Donaiiauus. Mainnetes cum Rogaliano, In anno octavo, luna quac debuit in Kalemlis M.ui
    li k. Fremqne olo exornat fidei certamine nonam. vigesima oclava esse, vigesima seplima lit, propter
    viii k. OcUva Urbanus meritorum siemnwle fidget, leriium embolismum, qui secuudo Nonarum Martii
    Iusula quein doctrina simul sanguisque beavil. inserilu''. Item in anuo decimo nono, luna qua? de-
    Vli k. Augusiine, luumcommendal seplima nomen, boit in Kalendis Maii vigesiuia nnna esse, vigesima
    Larlea quo renitent Angloruin milia verlii, octava invenilur, propler cmbolismum septimuiu ,
    Principe qno Chrislura dcimiti sensere B: itanni.
    nonaium Martii incipit.
    qui terlio
    vi k. Jdlias binc sestum miles cnarlyrquc vennsiai.
    v k. Quiuto Parisii Gemianum lurba frequeutat. Asepiimo idus Maii, usquc iu octavo Idus Jui.ii,
    Tunc quoque pontibV.em celebrat sua Rom.i Joan- ubicunque quarta luna occurreril in proiima Domi-,

    IV k. Maximine, tibi quartoTrevir alla coruscat. lnetu. nica die post illarn Penlecosles celebratur.
    111 k. Terlius Hugherio papa el Felice dicaiur. Mense Muio nulluin penitus caput comedant ; ea-
    ii k. Tum pridie PelroneMa Pelrl de germine gancla lidum bibanl; c:ilidis usilent ; caput purgenl ; venam
    FulgiJa virgo micat Cbrisli trabeala decore, bepaticam incidaut, et polione contra olTocalionrm
    Hinc Maium ajsiivo primum sub sole calentem,
    accipiant; calaplasma capiti imponant, oculus iiu-
    Qox longisque fe-at, promenms vota diebus.
    Cantius el Cantianus curo Canlianella
    n bulenlos sanal, pruriginem mundal, urinam curat
    Collucent, Maium baecclaudiiutsolemoia measem. olera frigida esiient: agramma sumant ; bibanl ab-
    syiiiliium, faeniculum et pyrelrum et gilganiim.

    Allig.it ad fusles hic Maius in ordine vites. Tcrlius est Maio lupus, est et septimus anguis.
    Hora scilicet sepiima, decimi diei, ul .plurimum,
    Maius in honorem majorum, sicul Juniuni in lio-
    el etiam decima bora aherius diei, cavenda.
    norein juniorum in quos populum divisit, Homulus
    :

    JDNHJS. C
    B a. o.

    „ 55 si^ ?» «>
    Seitus mensis nomanorum. Habet novem. Noi, c c g
    dies trigint». Ltina veru viginli et
    5 T' = c e c
    ^ 3 3 3 5 B
    tiorarum sex est el dies, octodecim.
    :
    Ss c-s2. «-?
    e c
    Teriius mensis Hebrxorum Sivan, babet in boc mense locum, et M o - M v. "
    ffl
    z.
    o
    Octavus mensis Grxcorum, Deseos.

    e in e Kalenilaj Nicomertis martyris. Simeonis in Treveri. 19 12 i 1N2


    c p f IV OOD. Marcellini papai ct marlyris. Petri exorcisUe. 8 15 2 155
    1 iii uon. 14 3 154
    |
    1 d n r A II 11011. Inilium de si,:nis, secundum Griecos. 16 15 4 155
    s b Nonae Bonifacii Arcbiepiscopl. 5 16 5 156
    idus Hic desinuut aves canere 17 6 1">7
    e t

    u
    a
    c
    d
    e
    viii

    vu
    VI
    idus
    idus jMedardi episcopi et confessorin.
    13
    2
    18
    19
    7
    8
    m
    159
    f
    ;> n..;..,. «i A '; n *.«..i
    b f ? idus
    ,
    .

    Primi l.*
    el i e iciain. 20 9 160
    u K P c B IV iilns 10 21 10 161
    d A III idus Raroabaj aposloli. 22 11 162
    h e b II idus HOUUB Rasilidis, Cyrini, Naboris et Nazarii. 18 23 12 163
    a q f c Idus Vicinium penlecosies. 7 24 13 161
    i t d xviii kal. Jin.ii/] Valerii, Rulini marlyriim. 25 14 165
    h e xvu kal. Vili, Modesli, el Cresceulix virginis. 15 26 15 166
    e k r I f XVI kal. 4 27 16 167
    k S XV kal. Sol in Cancrum 28 17 168
    1 A XIV kal. Marcl ei Marcelliani. 12 29 18 169
    i s m b XIII kal. Proiasii el Gervasii. I 1 19 l7o
    m D c XII kal. Salstilium secundum Orieolem 2 20 171
    d XI kal. Albani marlyris. 9 5 21 172
    n t P e X kal. lacobi Alfiliei apostoli. 4 n 175
    f IX kal. Vigilia sancli Joannis Baptistx. 17 5 23 174
    r R VIII kal Nativitas saucti Joaunis Bspiisiae. 6 6 21 175
    u u s A VII kal. Decimus mensis .tgyptiorum Episi. 7 25 176
    P 1 b VI kal. Roma; sanclorum Joannis el Pauli. 14 8 26 177
    a tl c V kal. 3 9 27 178
    3 b d IV kal. Leonis papre. Vigilia apostolorum Pelri et Pauli. 10 28 179
    b c e III ka). Passio aiiosioloruni Petri el Paali. 11 11 29 180
    e b d 1 II kal. 12 50 181

    MiHrifiOLOGICM. Urbem qui fulsit Gratiano principediciam.


    >n id. Paulus septeuas, praesul tuus, ->lia Byzanii.
    Klll Juoii origo tuum sustollit iu aslra miorem, vi id. Prngenies meritumque piuin quos jungil el nra,
    Pampbile, martyrio doctor venerande beato, Gildardus seiiiis parilerqne M daidus honoianl.
    Marljris huncque diein festuni Nicomedis adorn-il, v id. Quinas |.rimi!S liabet, juncio sibi Feliciiuo.
    iv noii. M»rcelline saci-r, Petrc. exurcista qualernis iv id. Ouarta; Bjsilide, et his deim niiirlyre icrna l.
    Nonis iimiiiiuiie.il dignaoique litatis ad arain, iii id. Uarn:ihas lernas exoriiat apuslolus idem.
    Lugciunique pio Blandina vocaiur lionore, u id. Cyrinus prldje efiiilget Na^arqne \aliorque,
    Quadragena qu;e simul octonaque voruscum, H is el Basihdein festo sociamus eodem.
    Cum plebe nexit flamniis undisque inonile. Idus Idus illuslrat i"e!icula virgo cruore,
    iii noii. Pergeoliiius ilein Laurenliuusque cruoris I.ac, Pelronella,ubi verbum, quain junxit et»<Uis.
    Et genet is lernas gemino lul^ore venusiant, xviu k. Oclavo ,loli eldeuoanle exordianiensis,
    Aureliaua suum plebes recoliique Lipbardum. Vaies Helis?us, simul Ahdiasque refulgent,
    u non. Marlyr el anlisles pridie sacra vota Qtilrinus, Hic quoi|ue Valerio et llulino martyre gnudet
    Accuuiulans proprio Chrislum de tauguine placai, xvn k. Sepleno deno Vitus cuiii virgine clara
    Nonae. Nonis antisles fulget Bonifacius, Anglis Margarila inartvrii splendore uitescil,
    Editus, ad Cnrislam Oceani qui traxit alumnos, Hocque Modeslus el alu>a nilnt f.rescenlia virgn.
    Kresanum puro submilleiis colla lavacro. xvi k. Sedecimo Cyricus Julitla cuin genilricc
    vm id. Oc.onas Idus Ceratus episcopus ornai, Clarescil vera Cbrisii pietaie lidcquo.
    . :

    771 IIKDit VKNF.UABILIS OIT. PARS I. SECT. II. - DllMSf.ALICA SPDRIA ET DUBIA. 77»

    »v k. QulndMimM septaaa, qnlwjtt»g«ol"<qna*ieeiil^ A Ardetitis penelrai quoi|iic Pheehus sidera Canrri.


    HirtjrHwa jueuadam niitut ad nln corouata. Centra hic Solsiitruin inedin, summoque coruacat.
    xiv k. QuarlMH cuin deno preikiso sauxuine Iralres Juuiiis, a jiiuioriliiis populi Romaui appella ur :

    in elliauus Mrttw Haraieque saeraruui,


    lii
    (que.
    sive iui Cyngius arbilralm) Juiiouius ante vocaba-
    Hum qMqu»BalW«M lustr.it BMrliamqua deciu-
    xiii k. (iervasui. i. Tili-num ProtaalM luecurouaiil. tur, a Jiinone : et posl, detritla quibusdain liileris,
    xii k. Vit .iiis |iii' paler oa.os sequliur duodeim. Junius dictus eat. Vnn et :cdes Juuouis Monctx, ca -

    xi k. Hartyr RulTnuaque uiideM at Marti» i»>n ni lendU Junii dedicakB suni.


    x k. Albauus dfi-imo defendit lauda Hrilaiinos. Intnendum csl, quuil in nclavo anno, in quarlo
    Paallnuaque No'am meritia et uianii-- lustrai. nonarum Junii, Itma trigesima esl, sed Inuc Maii est.
    ix k. Aiigiorum oiio lidiltrud de, germiue fulget.
    ,

    I.iina aulcm Junii in Julio linilur.


    mii k. Octivo nalns coluur Bapllsta Joaunes.
    \u k. Ku|Heno Itomam Luceia exornai amore, Lem amii deciino oclavo in calcudis Junii trige-
    ... iiii|.iu bisdeno et biun uiarlyre lasia, sim.i luna invenittir, scd liaec Maio ilepuiatur. Luna
    Daqulbua AceiMsneto Mnluoot honore. sccundo calendarum Juiii.
    vi-rn Junii linitur
    vi k Sexlmn niartyr habel 1'aulussimul aique Joanues, A leria Marlii, qua jejuuium cele-
    piiori quarta
    (jermiiie, amore, lide, viriute el sauguiaelraire», bratur, nsque ad jeJunium Junii, quaiuordccim beb-
    r.um cjuihus augustu radlat Constanlia serio, domadin sunl et ab boc lempore usque ad jcjunium
    :

    Salviua el san.-lus Scaldiluui liltora visii.


    Sciiiembris, sunl qiioque qnaiuorde, im bclidomadx.
    » k. Hesiieriain qiiinio aiilisles inirtyrque Zoelus
    Mariyrilms cnmula juuriua denlaqM noveuiqie. Mcnse Juiu omniLms diebus inane jejuni, plenuin
    it k. Praesule quarius oval vetbi el docloi-e l.eoue. calicem >le aqua IVigida bibanl. Cervisiam, sive tul
    " iiDunulli vocant) Melum,
    iii k. lerlius aura am sustoltil ad ivlhera lluuiaiii uon bibant. Sinapiui esitent.
    Marlyrio panler Petri Pauhque bealo. l.uiucas inandiiceiit. Acelum bibcre oportet. Et ex
    u k. l.eiuovicum prulie co'itur Martialis hooore, berbis, salviam et savinam iu poiiuuciilis bibaul
    Jiiuiushis celsiiiu fesiis deti riiiinat' urbMB. tjiiia tunc cerebrimi bumores nrodueere solet.
    Junius iinliriftigo xstalis sub cautMle lcrvens,
    Jtuiius in tlecimo, qiiiiidenum a Bue salulat.
    Tenipla, qOiDUS festa velet tle tiromle caoeinus.
    Ilora scilicet quima, decimi diei, ut plurimura, et
    Tellurem cuivo Junius proscindit aratro. eli.im quatla bora alleritis diei, cavenda.

    JITLIUS. 1

    D a o.

    Scpiiiims mensis Itomanorum. Habet dies iriginia et umnn. Luna vcro triginla.
    1 u 2 §
    ~ C 5
    "%~s.
    s c
    i

    ? S = 5"a
    Nox horanim ocio est, et dies sedecim. 51 — n
    5=2 a — 3 C
    Quarius mensU llebraorum Thamuz, habei in hoc mense locum, et octavus B 3 X- «r 3 .
    s •~
    men.-is Grxcorum, Phanemos.
    1.-
    c Kaleudx 19 1 182
    vi uori Hoin.i»Processi et Marlinani. 8 li % 183
    i d v noii. Trauslaiio Thoms apoaloli io Edessa. 13 5 184
    iv non. Hudalrici episcopi. 16 16 4 183
    e III 11011. 3 17 S 186
    II 11011. Oclava aposlolouni. 18 6 187
    f Nona? Viihbaldi episcopi et confessoris. 13 19 7 188
    mii idns r.lnliani ct sociorum ejus. 2 20 8 189
    ii
    6 vii i lus i- flren abbatis. 21 9 190
    VI idns Sepiein Iratium Phiiippj, Felicitalis liliorum, el socioru n. 10 22 10 191
    h V idns Irauslatio corpons saucti Uencdicti abbatis. 23 H 192
    I IV itlus ilargariUB ilrgiuis. HcrmaeQorae et Kortuaati. 18 24 12 195
    i III idus 7 23 13 194
    II idus Dies canicuiares incipiunt. 2K 14 195
    e K ldus Reg nsaindx virgiais. 13 «7 15 196
    ivi kal. VCCDSII. « 28 16 197
    1 xvi ktl. 29 17 I98>
    i xv kal. lanuarii martyris. Sol in I... oueiu. 12 30 18 I99l
    111 xiv k.il. 1 1 19 200
    xiu kal. 2 20 201
    » xu kal. Praxedis virgiuia 9 s 21 202
    XI s.l t 22 303
    * kal. Havenna Apollinaris episcopi el martyris. 17 3 23 204
    IX kal. r.lirislmx iirginis. Vigilia sancti .lacubi apostoli. ti 6 24 2»3
    VIII kal. Jacobi aposluli, et (Tinslophori martyiis. 7 2'. 20S
    VII kal. Duodecimus ineusis .Egypliorutn Mcsore. H s 2i i 207
    kal. Aiiiin in.-e Simeniiis mo.nclii. 5 !'
    27 ;il8
    kal. Panialeonis iuariyris. 1
    I<l 2« 2nvl
    kal. Ke.licis, Simplicii, 1'aiisiini el Bealricis 11 II fi 210
    kal Addou et Seuues. 11 .iO 211
    1".
    kal. Terlulliaiu nurlyiis. 1 l!l 51 .M2

    kUBTTBOUIOIOV. Traiiipiillioe, vimul tlupliri splend>Me ieluL'es t

    humeroa rediiiiittis arisli»,


    Sanctoriiui Kcoilor BMCUM craiiitall paremptM,
    Juliusbiiic flavis
    Tumque (ioar ITiristi auDIW laii.iil'i.sqne s.irrrque
    Ouossupplex aris venerausqae cobl, uiemoreuiua.
    Nonaf, l'.iiileiiiiiniusspleudel nieriliniitiue li I. s,|ik'.
    Kal. 1'rlmus i|ui velens poptili leglsque s.terdos
    ad araui
    vin id. Oclaso aote Idns r.illinuj Pro opiusque,
    l'x-tiiit tiicensi priuiusqau litavlt
    Ivi-i ilfiilii liiisiiiin tinuif et iiit.iti. si-cuii
    Aaron onlillii Juli SaoralqM Kaleutlas,
    llasquo iue erateiuptor MuodlCarilephui honorat.
    vu id. Audal si tn> iio ,.ii ;iir,]iie Auainl » l.ir, l.
    (
    i

    1'rocessus MStlll fat t < »"' Marliiiiano


    Nec iti tus lt cuiitemptui- cpuni saet-r ettn.H'l
    vi n.
    (Kphi. iii.
    v n. IViiiias inarlviii lalo iruili iiltt|tie tlecorc ,
    VI id. St xto nernuii.i ('lirist" | r,' sorle .tirnnaiii,
    Ponlilleea qointai AnaloliM Buloghiaqoe.
    1'riigriiie -.•|.tena du-.il Hciii as aloii,
    .auriaue leues iuei itnrilui 110 iiiue ipiarlts,
    I

    Ouaio K'"' "" itiaiauitpie Peo i.r.iiiiisil nl rain


    Osmqua Marliin liinitilo inlll il.l veiiiisLiut M iirin ipiuilliiii saiictl Jaiuiariiis .vlqu«
    DomiUua taruaa dioal, ei clarisaima Zm V ul. ti

    t.flisniilli derural Pllagia sanli u l ,^>-


    Aomi manirioeffituiuque]ura Malam,
    Rslmitll laluin pi nlii- delcilus iii orl...
    I iiiii Huueveol mla li intlala uiMUbM jIuh,
    lius a pairla lliiirdicli muiic 1 1»'> r altus bv<iK>r<i.
    iHanjrin ICsilas vtrtuii iu|u« ,,re Boruscai,
    , 1

    •778 F.PHeMERlB. 774

    iv iU. Hermagoram qiiarlo snppicx Aqnil»-ia frequenta; A Tiiwss que Lupiis qnarlam comniitniler auraiii.
    Anlisles precihus populum qui thleil >;t urliem. iii k. Abdon et Senen, designat terlia sanctos,
    u iil. Tertius yKgyplum pra;spiitat Serapioni, Regui quos Ronue lnbuis.de germine Persi;.
    Altalus et marlyr coslesli flore nilescit. 11 k. Mulvrii pridie Falv.um pia glnria lexil,
    ii ni. Anllstes iwiilie el narljr peiit sihera Phvcas, Julius tu-p orbi excedens solemuia linquit.
    Iiius. lil hns elTulgent Cassianus Syricusque,

    f. Jacobus nieritis celebratur episcopus am lis. Julius ergo secai granien fenumqueres rval.
    wii k ( niii decuna Augustum prxsigtuns seplima men-
    ptius dictus erai Quintilis, quia a | rimo
    Julius
    Hdarine tuos marlyr nilel opiime lesto. n»
    lunc niense Martio qtiiiittis est nieu>is. Vertini postea
    xvi k. Sedecima.n volis Carlbago speclat opimis,
    Martyni plebem duodenam ixta frequenlaus; in honorem Julii Cxsaris diclaloris. legeni lerentc
    Scyllitaoa siuiul capiti, quns patria imsii. Marco Anlonino consule, Julius appellatns esl, quo-
    xv k. (.iuindecimam geuitrix seplena prole dicavit, niain hoc niense ad quarlum Idus (joiniilis procrea-
    Sympborusa pio pariler germine ca.-sa. tus est.
    Xiv k. Arseuius quariam denamqtie ereniua veiraslat. Sciendum postea esi, in oclavo anno, qttod in Ka-
    xnt k. Kt irriiaiu denam Philiberlus sancius adoru.it.
    lendis Juhi men^is trigesttrta luna, sectindurn regu-
    xii k. Praxedis duo dena ellulget virginis, alque
    Iiiiii debuil es>e, sed propter lertium einbol siiumi
    1'rophelae Daniclis noimue, tiue fldeque,
    Ipsa luce pii solemnis dedic.itin Pelri.
    vigrsiina nona luna Ittcc esl, et ctiani mensis Jul.i.
    xi k. I iidecimain Clirislo felix miieraiite Mari.i, Iiein anno decimo notio, nos qui epactas lunares
    Oroat seple.no caruit quas daemoue, quamquo a Septeinbie ineipimus, io tertio Kaleiidartiin Au-
    Ma^dala progenilam signal cognomiue ongo
    ^dalapro gnsii irigesitnani Jolii lunam, sallus raliime pracier-
    \andrigisle, libi hac roonacfiorum vola recurruul. B mitlimus, ila ut eadem die pr trigesiuia dtraitius
    x k. llinc decimani prseclaius Auoliinaris bonoral.
    pritnaiii.
    h k. Mox uonam Cliristina, Aquila el.Nicela saciarunt.
    Sic ,ue in Kalendis Angusli tertia sil, ctim secun-
    vin k. Gctavam Jacobus Zebedei filius ornal,
    Primusaposloiicuiii \ern pro rege cruorem, (liiin n gulam non esst; debuerit, qualenus in Kalen-
    Ouidedii.liuneCiiiuphasChrisloptiorusquesequiin- dis Septembris, qtiinia eftiel possii.
    Vll k. Seplinwiu Adrianus tenet j£mylius iue beali, [tur Mcnse Julio. Venere non usilent. Sanguis non mi-
    Mailiaiius cuui quis simili virlute tnumpbat. nuattir ullo inodo. Pottonom non bibanl. Kuiani et
    Preshyter llermelaus sexta martyrqiie cortiscal. salviam usilent: fiores apii ei u x bbani. Plenum
    Vk. Ouiulam Nazanuscum Celso possidet, haucque ialicetn de aqua jejttni bibanl, propier choleras sol-
    Pantaleon uiarlvr proprio silit saucil booore,
    vendas.
    Iusignem meritis Petri Paul que be.it is,
    Tredecimus Julii decimo minttii anle Kilendas.
    Praesu! Boinanus Stephanus luin cooseerat aruni,
    Temp!o qux Dionysii gemmata refulgel, Hora scilicet undecmta decimi tenii diei, ut pluri-
    Signis inarlyni, mouiiis visisque rJdeque. nium, et el am nona bora illms sspluni dici, ca-
    ivk. Felix, Siuiplicius, Faustiuus, eL aluia. Bealrix, venda.
    Q.
    a 5'
    AUGUSTUS. 32
    a.
    § |'a ^-^
    5 c. 3 = c -
    Oclavus mensis Rnmanorum. llabrt dies lriginta et nnum. I.una vcro viginti et
    "'S >5 = F.
    novcin. Nux lioiaruin quaiiinrdeciiii esl, el dies decem. n c 2
    _. "'

    nontts mensis
    = «5 s 3
    £ K
    VjVniius iiiensis Hebrxorum Aab, babet in liuc mcnse locuin, et
    i j£
    Graxorum, Laos.

    1 C !
    Kalenda? Vincula sancl: 1'elii. Sanclorum Hacliabtcorum. u 1 213
    r «i IV non. Slepliani p: pse el niartyris. Sexta luna embolisrni. 13 2 2U e
    s e iii non. Itivenlio corporis sancli Slephani prolomjrtvris. 16 3 213 u
    t 1 it non. 17 i 216 i

    u Noose 18 5 217 k
    a i VIII idus Sixti papae, Felicissimi et Agajtli. 19 6 218 I

    b b Vll idus Aphra 1


    n.arlvris. luuiurn autumni. 26 7 219 iii

    c e VI iilus Cyriaci et Suciorum ejus. 21 8 220 n


    d d| V idus Vigitia s.incii aurenlii marlyris.
    I 22 9 2*1 o
    e e IV iuus Passio sanii Laurentii. 23 10 222 l>

    f f 1:1 idus Titmrtii martvrn. n 11 223 'l

    idus F.upli diaconi martyris. 23 12 221 r


    K II I

    ti I Idus ! Hippolyti, cum aliis decem el oclo. 56 15 22 »


    i b XIX kal. SEPiEMBms. [Eusebii [iresbyleri. Vigilia. 27 li 226 t
    k c xvii kal. Assumptio sancue Maria;. ti 15 2/T ii

    1 d XVII kal. 29 16 228 x


    ni e XVI kal. lOclava sancli Lnurenlii. 1 17 229 y
    D f XT kal. |
    Agapili inartyris. Sol in Virginem g 18 250 7.

    IIV kal. 3 19 231 i


    g
    A Xlll kal. lOliverii episcopi et mariyris. i 20 232 I.
    P
    '1 b XII kal. !i 2t 2r»3 c
    r XI kal. ITimothei apostoli. Symphoriani martyris. 6 22 23J tl

    s d X kal. !Vigilia sancti Bartolo. Autiimiim rilur, juxta quosJam.


    i 7 23 235
    l e IX kal. Nativitas sancli Barloiomai martyris. ;» 8 21 256
    a f VII! kal. Genesii marlyris. 5 9 23 237 g
    b VII kal. Anastasii marlyris. 10 26 2-38 ll
    g
    c A ri k.l. Primus mensis j£gyptiorum Tholh. tl II 27 234
    d b V kal. Hermeiis, Pila^ii martymm, el Augustini episcopi. 12 28 iio k
    e c IV kal. iPassio saurli Jomnis Baplista:. SabiuaJ virginis. 19 15 29 241 I

    f d III kal. jFelii is et Andacli. 8 11 30 2J2 m


    e II kal. Pauliui confessoris. 15 31 243 ii
    B
    «AHTTP.OLOGIUil. Eusetmiiiique suum Vercelli rite frequentant.
    Augustus demuio pleno jam farre refertus, Koiian.ni Slephanus manyrque et pap* Lcaius,
    (Juis nova sacra feialmonstremuscarmioe sanoios. Qnarlo fpitivae tiibuii pia ^audia Homao.
    KaL Quos ferus in mortein Anliochus cuin iuatre Terno nios Slephani colilnr solennie r«jp.'rti,
    [subegit, 1'rinnis qui uiorieiM Cliristi esl moiie;Mlo setiilus,
    Vonluro «anguen, qui Chrislo sponte diearuut, Cumaliel, Nicorlemits, Abibon paiilerifue
    Avigostas retinent Mach»h^i iure Kaleodas, [c um, lilveuli voto lulgeiil et laode perenni.
    (".arvere Roma 1'cirum celebrant vim bspae rcuu- Justiuus piijie proprio celebratur honore,
    .

    775 BBDyC YENKRABILIS OPP. PAI.S I. SECT. II.— DIDASCALICA SPURIA ET DUBIA. 776
    Presbyier iu ounicro sauctnruiu e.nle percuiptus \ v k. llcrmen quiula probit felici niorle beatum.
    Crudeh exquireits niiiiulis i|Ui coiidecoratii. Irli-M.i- lumen, populi sacra uorma Udelix,
    i

    Nunai. Noaas Clttlinui Moniinius alqtie Osval.lns ,


    Afriea quo paslore orhis doclore eoruscal,
    llex pius Anglorum meruo el vnlule reteuiant. Aiigtistine pater, festo celebraris eodetn,
    viii id. Mibus ocloiiis morleiii passura crucemi|ue ,
    \ ..rr.i qucm scrvanl Ilalis nunc leuipta sopull um v

    Chrisii s mcl caro xlhercam dcdil anlc liguram,


    i Saiilouiis alla sui Vibiaui hac lulget lionore,
    iii Alamaniiorum recolil Constaplia sauctum,
    Pixsiil rl his Slxlui HoinaMnarlyrque colendus, i i

    .luxla cl 1'elicissiinus Agapilusque triuinpbaul. Hac quuqur Pelagiuin fuso pni sanguiue claruiu.
    vu id. SepteoM parltet Uouatus el Aira bwrunt, iv k. 1'raeco Uei, Verbi vox el Bapiisla Joaones.
    vi id. Blburenm senis puuelrat Cyriacus honoreiu. Ouein eiTera sallanli trihueruol lussa pueibc,
    v nl. Ilumauus quinis inartyr inilosquc relulgel. Imm loil quarlain inerilorum latide pereuui,
    iv id. Quartts Laureuti merito splendescis opuno, Vlrgo Saliiii:i siuiul Homao su leuipla revisll. i

    Ignem qui passus lorloreiii vincis iniquum. iii k. Terua cum Felice pto praecellcl Adauctus.
    ii id. '1 eiius Uosque decusque pium pclis astra, Tiburtl, ii k. PluliBUI pridie Treverurum uueiii.i lustral,
    11 is et Goancus coulessor possidel almus. Exsilio anlistes vero pro doguiale clarus.
    id. Martyrii palmam pndie capis, F.uple, perennem. Augusli liis deiuum clauduiilur limiua festis.
    Idus IdittJs llippolytum couiilem Laurciilius asliis,
    I'k Clinsii parili recipil ccnau.iup pasium,
    Auguslum mensem leo fervidus igne perurit.
    K( 'iiiaui merilis virtulu lideque colendaui Augiistus iuetit, el fruges in liorrea iuitiii.
    Tellus luui veueraus Hadeguudjua Aquilana fro Heiigone bic Pboebo soeiat sua sidera Virgo.
    [queulat. llis quoque consurgit Aulumni lempora Ixti.
    xix k. Qux deehna
    el Dona eet Sentembris anle Kaleuda
    Kusebiuni Itoiii.e sancil ccieliralque bealtim.
    Auguslus mensis, Sexiilis antea vocabaiur donee :

    xvin k. Octava el decuna mundi lu\ flosque Maria B bonori Augusli Casgaris daretur, ex senatusconsulto :
    Angelico eomilata choro petit actltera virgo. en i|iiinl ipse, die prinia mensisbujus, Amonium cum
    XVII k. Seplcuam dciiamquc leues, Aruulplie, saceidos. Clcopatra superaverit, et iuipcriuui populi Horaani
    xvi k. Marlyi e sedecima etfulgel Mammete beato. Crniaveril.
    xv k. Agapitusquintamdccimam certamiiie sauclt.
    xiv k. Maguus el Audreas quaria deuaquc coruscaot, Consideraudum csi, quod in decimo sexlo anno,
    Sepleui quingeiiti comitautur,
    uiin.igiiiia el in secundo Kalendarum Septembris, irigesima luna
    (Juos pariier sancli simul bis bis inille sequculur. invenilur sed bxc non Augusli mensis iuna est, sed
    ;

    xiii k. Tertia p si deuam Samuelc excellet ab Ipsis, sexli embolismi, qui incipil quarto [Nonarum Augusti
    Ooem Oomiuo euuis geniirix devoia sacravii. mensis, nulloque nisi (sic) deputatur. quia oiunis
    xii k. M.iriyris biuc duodeua privali sanguine veruat.
    luna enibolismi mensibus cunctis superflua est.
    xi k. (judeciuiain Romie Timolbeus passus lunorat,
    Iiein anno decimo nono in KateiUis Augusli, pro-
    L luatuiuque suuiu celebrat plebsSyuipltoriauuiii,
    Mjte.r quem Cbrislo pariter inorilura dicavil
    plersallum lunae.quo trigesiiua Julii luna transilitur,
    x k. Lucius et 1'lolcmaius dcoam viriute corouant, terlia luna lil i cum secunda, juxla regulain, esse
    ix k. H.ii UioIoiikcus uooam exornal reliuelqiie beatus debuerit.
    InJia quo ductore Oei coguovit hooorem, Mense Augusto caules et malvas non comedant ;
    llercuiis et Bacchi iasauis vix eruta sacris, agramiua comedant; cervisiam minime bibaut, et
    roet. Betas nnn manducent, quia lunc amarx sunt et
    lliuc ill iiii l'aiii:t esi varia pro sorle sepulcri,
    .i.oliaiu, Laparen, Denevenli et lempla lenere,
    liquilaj, et choleram nigraw generant: gilg.uium
    Tum quoque Ueueslo resplendel martyre Rooia,
    Audoenuiii lumque piuin Hadumagus honoral.
    bibani.
    vui k. Oclava hiuc Arelas celebrat le, saocte Oeuesi. C. Augusii nepa prima fugat de fine secitndam.
    vi< k. Manyrio scptenam ireoaeus et Abuudus oroaot. Ilora scilicet prima priuii diei , ut plurimum , et
    W k. Rule,* tuus rcculeus osteudit sexta triunipbos. etiam septima boia alterius dici, caveuda.

    c.
    SEPTEMBEH. o
    s n o.
    3 ? 1? «>
    Moaus mensis Komanorum. Uabel dies triginta. Luna vero quoque triginla. Mox !f
    -» 3
    lioraruin duoilecim cst, et dies etiam duodecim. ra (t
    ——
    n —
    — ••
    S 5-
    (s>
    -
    es
    « a
    a u» l=• K =
    5 «• = *
    Scxtus mensis Hebr.corum Elul, habet in boc mense locum, et dccimus mensis 1 a r"
    Crxcoruui, Corpios. 5-

    Kalenaae VereoaB virginis. 16 16 1 314


    . IV uon. Liiua embolismi secuuda. S 17 3 245
    d.k iii IIOII. Benediclie mariyi is lb S 24'i

    |
    I u non. 15 19 4 217
    m Nonse Ferreoli martyris. 3 20 5 218
    n vm idus Hlgoi confe.ssoris. -i\ a 24'J

    o VII idus Ilegin* virginis. 10 23 * 350


    P VI idus Naiivilas S. Mariaj virg. Corbiniani confes. Adriaoi inartyris J3 8 251
    V idus Gorgonii inarlyris. 18 :i 9 252
    q
    r IV idus Auilouaiii episcopi. 7 15 10 255
    I III idus Prothi el Uiacynllii. Fclicis el Regulac. 3C 11 23i
    t II idus 15 ^7 13 355
    tllll" . 1 38 13 256
    j xvu kal. I'. iniiKi Cornelii et Cypriaui. Exaliaiio crucis. »9 II 257
    h b XVII kal. Kotua; Nicumcdis martyris. U SO 15 25S
    c XVI kal. Hoic i i.nci.e Ktiplieini» virginis. Geniiniani. 1 1 u; 339
    XV l.aiiilierli episcojii ot nnilyrn. Sol in Libraui. 1 11 *K)
    i
    .1

    e XIV
    kal.
    kal. Jauuarii episcopi el mariyns, ot aliorum septem. a 3 IS M
    r XIII kal. .l.ii.iiiii'cii(iin autumnale, secuudum Orieotales. 4 ii> 26i
    XII kal. VJMilia sancli Mailliai 17 5 20 «6J
    k r; XI kal. Naii\ ii.is uncll Mallhu-i a|K)sloli. ti 11 *>i
    1 X kal. Mauricii el Kxuperii cum suciis. F.miucrauuni martyrli. 7 31 205
    IX kal. li 8 2S 2»>
    1 1 VIII kal I cili .
    J.tl.i s llici l Joailllis |l;i|'isl c S 9 21 3.7
    111 VII kal. .1i|uiuociiuiii juxla quosda ii, el lucus indictiouum 10 35 268
    II VI kal. .liciiu.c viiglms. II II 36 369
    ic V kal. I osii. i el Daiiuam. 11 ST 370
    IV kal. l.iiiilmi .ugiiits. Scctiudus mensis .^yplioruni Paophl. 19 IS 38 371
    p
    q
    III knl. Heduiilo hasiitrr saiiuti Micbachs arcbaugeli. 8 u 39 373
    15 273
    II n r II Wal. Ilicionviiii prcsbyterl. Jt»
    a . 1

    777 EPHEMEMS 778

    IIARTTROLOGICM. A Enimeraninuis eum


    socio comitalur honore,

    Mili Seplember prsegustans pocula Bacciio,


    Quem geous iosignis Britaonla voce reposcit.
    Quos aris venerando colal memoretque caoemus.
    ii k. Nonum Tecla tenel, roseo perfusa cruore,
    Liberiusque dicat Romaoam papa per urbena
    Kal. Legifer bseredom proprii quem linquit honons
    Levila el Sosius meiilo splendescit honore
    Promissam populo terram, qui sorle per astra,
    viii k Oclaviim sterili cnnreptus venlre Joannes,
    Per luca, percelsos monlis disiioxil et urlies,
    Andocbiusquesacrat marlyrqueelpreshyler almus,
    Septembres Josue lenet orditurque Kalendas
    Priscus, et taas marlyr trabealus sanguioe lustral,
    Quem Tyrsus, Felixque pari comitanlur amnre.
    Prsetul ethis SenonumLupusxde coruscatab alt i,
    vu k. Septeno Lupus antisles Lugduna revisit
    Has et Verenae rutilant solemnia saocue. Mtiiu, devotae pastor meuiorabilis urbi,
    Ambiaoa mical Firmino martyre plebes.
    it oon. Quartas liinc nonas Lugduni Justus booorat.
    vi k. Sexla marlyr ovat Cyptiauus, virgo beata
    iii non. Ternis,Antoninepuer raariyrqup.lriumplias,

    Tuiic et Arisleus antisles de inorle beatur.


    Quem Jtistioa Dei fecit cognoscere regnum,
    i ooo. Legisdivinae Utor, suscepmr ct autor, Anibus insanis tandem furiisque reliclis.
    Colloquio visuque Uei dignate frequenti, v k. Quinto cum fralre excellet Cosma, Damiano.
    Praecelso pridie tunmlaris montc Moyses,
    Aulimus bos sequilur, Leontius Euprepiusque,
    Nulli post licuil cujus cognoscere bustum, Qui unum Christe tibi sertuin, qui morte duarunt
    Tunc etiam Cabalon Marcelli san^uine veroat. it k Faustus, Marlialis, quarlum et Januas oruanl,
    Nonas Noois Ferreolus cum Ferrutione refulget, Martyrii trabea simul et cerlamioe clari.
    iiik. /Eiheria virtule uoteos pnncepsque supernaj
    DonatnsCapuam pariterque Arconlius ornaot.
    vin id. Vates Zacbarias oclooas obtinet Idus.
    Miliii rMicbael terno sihi lempla sacravit.
    Antistes seplenas servat Evorlius, atque n k. Interpres legis veterisque novaeque prohalus,
    vii iii.
    Iostructor doctrinae, lueresis dainualor iniquae,
    Regiili insixnisClilodoaldus slirpe sacerdos. g
    ti id. Qna D.-us liu:iiaoam suseepit virgine formam, Hierooymus pridie Seplembiem claudit ovautem.

    Illustrat senas ortus de luce Maria,


    Martyr el Adrianus Romam tum sanguine comit. /Ei|ii:iiura dietn Soli cum Libra inbaerct.
    V id. Gorgnnius quinas fama meritisque retentat,
    Rom.e quein pafsmu nunc Gallia poscil adorans,
    Libra pares lucis somnique hic ellicit lioras.
    iv id. Sostbeoes et Viclor quarlis niemoranlur ea:i dem Sidere virgo ttio Bacchum Seplembcr opimai.
    CbrHi pro regno sorlili et laude coronam. Sepiember leclos teril bic cum fuste coryinbos.
    ni id. Protbusliinc lernas, fralerqueHiacynlhus lionorant.
    Qui Eugeniam pariler legem docuere sacraluni, Seplember, quasi sepiimus imber appcllatur : eo
    ilas simul et Felix felici morte dicavit, quod seplimus a Marlio, primo quondam mense, nu-
    Marlyrio Reguhe juiirlo parilerque bealve. merelur, el plerumque imbribus seu nubibus obscu-
    li id. Martyr mox pridie Olsus peiit aetliera Sjtus.
    retur.
    Idus Idibus abba nitet merilo el cognomiue Auatus.
    Considerandtim est, quod in quinlo anno, in
    lviu k. Octooo etdecirno octimbrem vocitaule fulurum,
    Eialtata crucis fulgent vexilla relalae, quarto Nonarum Septembris, scrmnli embolismi lun»
    Heracleus,
    Perside ab indigua victor quain vexit incipit, et (iniltir in Kalendis Uctobris trigcsima, qux
    Cornel<usque suam virtule el saoguine Roinain, nec Septembri nec Octobrt depiilainr.
    Aotistes fulcit, elCypriaoo la:ia coruscat Epactas, id esl, adjettiones lunarcs, iEgyptios nos
    Carlliago, iosignl doctore etmaityre, lotum, seqtientes, a Septeinbrimense iiichoamus, setnper-
    Ecclesise scribunt, cujussacra dicla per orliem,
    que ibidem novas suniimu». Sed ep:ictx (seciiiidum
    Praesulis bic etiam merilum celebratur Kparci.
    doctissimns) cum concurrenlibus, et lunari cjclo iu
    xtu k. Septcnum dcuuro Nicomedes presbjler oruat,
    Virgo luus Pelronilla comes marlyrque beatus. Kalendis Januariis mutanlur.
    Pootilices ara meritis vitaque colendi, Ad epactas vero inveniendas , semper undec m
    Carnutes L»obinus, Aper, l.eo quosque toenlur. pr.rieiUilnis adduntur, ut sequentes invcnianitir.
    xti k. liinc sestodeno Martiiius papa bealur, Excepto decimo nono anno, quando ociodecim cpac-
    Eupheniiamque pio sanctaui veneramur amore, tis, non undecim, ut in caHeris, seJ duoiiecnu ail-
    Lucius boc siiuul excellet cuni Geminiano,
    jimgtmiis ut triginta epactas, quas nullis dicinius,
    :
    Coodecoral pariter passos quos laurea Cbristi.
    Xv k. Laotpcrtus quiulum dcuuoi virlule coronal,
    eflicere queamus.
    Eactvoquem cassutn scmper ireroebunda pavescit. Mense Septembri buccellas lacte inlusas jejuni co-
    xit k. Ore, iide antisles, signis et sanguine mariyr medant quotidie; el orania quxvis accipe, quiaoin-
    Methodius, quartuin denum celebrandus honorat. nis esca et lruclus in hoc tempore confecti suitt Oe
    xiii k. Viriniis specimen paliendi, et forma decusque pollice sanguinem minue. Polio sit agrimonia et apn
    Martyrii Eustathius lernodcooquc triumpbat. semen. Porros coctos et crudos comede. Bibe cos-
    xn k. Virgoque bissenum Fausu» atque Evigiiasius or-
    tum et mastice.
    Deseruii Christo, mundi qui lucra, vocante, [nant.
    Terlia Septembris vulpis ferii » peJe denam.
    Xi k. Uudecimiiin Matlliseus Evangelico ore sacravit.
    X k. Mauricius denum socia legioiie coroual, Hora scilicet undecima decimi terlii diei, ut pluri-
    Effuso morlera piriler quae sanguine vicit, mum, et etiam nona bora ailerius diei, cavenda.

    D.
    OCTOBER 1
    =~ n
    -i
    C-
    1
    B'a
    mensis Romanorum. Habet dies triginla et unum. Luna 2 ? B = 3«
    Dccimus et antepenuliimus
    vero viginti et nuvem. Nox borarum est quattiordecim, el dies decem.
    ? 3
    —
    —n
    o s
    M
    65 -1
    3 C
    ei-
    = 2.
    Seplimus mensis llebi-seornm Thisri, habet :n hoc mcnse iocutii, et undecimus vt 3 S '-*

    9
    mensis Giaxorum, Hyperberelreos.

    s A Kalenla» Piemigii episcopi 16 16 i 271


    e l b vi non. Leotieg.tiii niartvris. S 17 2 275
    u e v non. olpicii ei Serviliani. 15 18 5 276
    f a d iv non. 2 19 i 277
    b e ii non. 20 5 278
    g P c f ii non. 10 21 279
    d Nonae. Marci papse. 22 7 281)
    b e I v.n idus 18 ir, 8 281
    q f b VII idus Parlsiis Diooysii, Ruslici presbyteri, Eleutbcrii diaconi. 7 U 9 282
    i K c VI idus 25 10 285
    h d V idus Eostatbii presbyleri. 15 26 11 28
    k r i e IV idus 4 27 12 285
    k f III idus Roms Callisli papae. 2H 15 28H
    1 1
    g II idus 12 29 U 287
    , s m A Idu» i 1 v, 288
    Patbol. XC. 2S
    779 BEl)*: VENEIUDIUS OPP. PARS I. SfcCT. II. - DIDASCALICA SPIMA ET OUniA 780
    1 289
    ii It vin kal. Rmnam] Oalll couft Mnrls.
    9 3
    I
    1(1

    17 *.3
    ii c IVI kal.
    Sol lu Scorpi.mcm. 4 18 291
    II
    l V J IV kal. I.ik-r RrtAgrlUtS.
    t7 !» 19 2t)S
    e nv kal Kesli, Sosii, Januarli episcopl.
    1 6 6 20 »13
    •I u r f XIII kil.
    vngiiium. 7 21 294
    • (t III kal la Co'onia mi.i ijiimi
    14 8 22 21 15
    p
    t A II kal.
    5 9 2.. 290
    Octava sancli Galli.
    1 l
    b
    b
    c
    X
    IX
    kal.
    kal.
    10 M 297
    11 11 25 208
    >> c d Mll kal. Crispiui el Crispluiaui.
    12 28 299
    b d e vu kal. Viii.nili ronlVssoris.
    Simunis el Juda;. 19 13 27 300
    e kal. VlRllla apnstiiliiiuni
    c f VI
    V kal. SiniouU, tt Judar, qul nTusddaaus. 8 H 28 301
    f 302
    Tertius jEgypliorum mensLS, Allnr 15 29 |

    d I g l IV kul.
    16 18 50 |
    303
    b b III k.ii.
    501
    Vigilia onmiiini sanclonw». Quinlini martyns. S 17 31
    « i c II kal.

    ii k. Lndecimum fcslo Pbilipr.us eplscnpus auget.


    MiBTTROLOGIOM.
    llermas boc ipsa oitel kusebiusque healus.
    Spnmanli muslo pomistuie Octlmber onuslus, i k. Severiue luos decimo sacer inde colonos,
    Inspectas primi radians de culmine templi.
    Ouiapaii-ras calathosque feral, memoraodo a^n»"*-
    Lmur. ix k. Nouo quadrageul effulgent sexque triiimpho
    Romas milia et sanclo ccrtamine clari.
    Kal. Francoa qui primus docoll domuitqoe feroces viii k. O. tavum Crispious habel cum Criipiuiano
    llemitfius proprio Oclimbrem praesignat
    honore, ITammas q«i passi s»vum vicere tyrannnm,
    C.urmanusque sii.iui doctrina insignis el aclu, Gemmas martyrii gemioas feslo veneremur eoJaru
    Tum propriam munlt ineritis Autisiodorum, Chrysaiiiuiu Dariamque novo quos ounere Chrisli
    Qui Ocesno fldel refugas el dogma nefaiidur.i Roma nunc veclos tumulis nova cella venuslat,
    Beppulit, el signis te, picta Britannia, lexil, Qua Hheni celsis succeduut aaquora silvis ,

    Hi s virlute Bavo et sancto comitalur bonore. Hilarius liic cliam nitel amplo pnesul honure.
    vinon. Mt.x sextum nonarum l.eodegarius oruat vii k. Pontilices f:.ma sistnis lumulisque corus.os
    Se.liliiine (otens, queui du.x populusque
    peremit. Septimus osleodit vero de noinine Amandum,
    v non. Emaldi menlis geme et cognoniinc et
    ara Vtdastiimque simulmeritisque el tempore junclos.
    Dcclrinaque pares quintum >ibi niore dicarnut. vi k. Hinc sextum niarlyr pugiians Vincenlius orn.l,
    ivuon. MaretisMarciaiiusqiiesuoimplentmunerequartum Cbrysete Iipc pariler Sabinaquo virgo triuiuphanU
    Cermine, marlyno, natura et funere fratres. vk. Simonis et Juda; pra;cellet quintus honore,
    in non. Ternas luui nonas Apollinaris
    hnnoral, Quos opulenia Deo Hersis miltente rece|.lis,
    Prsesul leinpla frequeus cujus Ravenna corouat. Fidos martvrio et sistnis tumulare patmnos
    u oon. Viieo Fides pridie hinc febci morte triumpbai. Promeruil Hdci cullrix, si deinde tbisset
    Nonis. Ponillices nonas Linus Marcusque ret.'nlanl „ Cassare nata micat, Decio bic Cynlla beatis
    viu id. Octavo anle i lus Demetri sancle bearis, Virgo ammis ct cui Decius liaiid ediior esset,
    Nomiii". proCbrisi tortores passu> iniquos. Hic etiam matronae cobtur per Itllora Phar".
    vu id. Eieii.pium fid.i parcndi el norma salubns iv k. Presbyl^r binf retinens quarlum Zenobius surat.
    Etcelsi palris pruniim cognomine diclus, ni k. Tcrno MarceHusClirisii galeatus aniore
    Genlibus i.ide paier ccelrsti scirtc vocatus, Centnriam calo digoam geminamve sacravil
    Septenis Ahrabam sancit relinelque beatus, Manyribus bis cenlum el bis deuis comilatus.
    His qiioquemaxiyrio insigni Irinoque coruscant ii k. Quinlinum pridie celebrant sua gesta beatum
    Orbem lempla siio luslranlia lumine cunctum, Qui insigBi et vario ob Christum rertauiine viclor,
    Dionysios aeiherio qui splendet hooore, Octimbrem clauso componii iu orbe ruentem.
    C.alli i doctorem Paulo instituente
    beatum, [slrum,
    Queinmeruii gemino cotnptnm junciumque miui-
    Domninoqne liali claro tum martyre fulgeuL Senimat Oclober, quod maluniin meiil.
    vi id. Seuss jusUi ise litulus Lolh saoctus adoruat, ^Equat el Ociober seineolis tenipore Libram.
    Cassius el Cereon, Viciur. Fiorenluis, alque Scorpius Aulurjiiu hioc moderalur tempora Ucti.
    Marlyrii comites plebstnm cnujuncla iriumpbal.
    » id. Quinis moi Tarrus, Probus Andromciisque coro-
    Yirtulis mortisque pares quos gloria re Idil.
    [nanl, Oclober, sicul et September, a numero st imbri*
    i» id. Idus lum quartas merilis fcdisiius augel, bus appcllatur, signilicans quolus a Martio couipu-
    Crbs Ravenna suo celebri quo martyre pollet. letur, et quod imbribus ssepitts irrigetur.
    ui id. Ternas MarcrBus, Fausius, Jauuarius implen',
    Tum qiioqa.- Petre libi Dionysique sacralum Notanilum est, quod quiulo anno in Kalendis Oc-
    Teniplum, el Chrysanllio Dari<eque. coritscat. et ara tobris, tiigesima luna esl, et embolismi seciimli est,
    Tulliia rum plnnoquo prasminet seqtiore
    castruin. L lun.i vero Ottobris in leriio Kalendaruiu Sovembus
    ii id. Callis:ns pri.lie aniistes martyrque tropliTO linilur.
    Prajcell. ns umllo, el romiialus mariyre
    fulgel,
    Indictiones io oclavo Kalendarum Oclobris scmper
    Idui. Idibus inde Ubi Maurorum lurba vocalur
    Aj;n|>pinj auimis parite.rque laela bealis incipiunl, el liniuntur, ibique mulantur.
    Militiam C.fcrtstn virlute el morle dicavit. lndictiones aiitein propter Regmn tempora si-
    xvn k Sepieno denoque Noveuib-ein qni venienlem ne alka.iis m otinpo-
    gnanda, reperte sunl scilicel,
    PiWrigMt, Gallus colnur confessor, el una
    :

    ribus error ohoriii possit , q,u« el propier


    faciljia-
    Bis cenium et dr-cics scptem memoraniur,
    imquna
    Q. os furnr t>l. Cliristum *imi'.i mactavil
    bonore. lcm coinputanii, lanluni qutndceim anno» complec-
    xvi k Selecinium s.cer Antisies Florenllnusorual. luntur.
    I.uras ler quinuin festo emcioque
    dicatum
    av k Mense Oclobri racemos el framuslum usireul. tiuia
    Monstral Paule tuoC.hrisium sermone loculus, porro* lev.ler
    d
    Triplionia tlarel. corpu-. sauat, et soluiioiiem facit :

    Begni calcalrix juxta cocli ad


    Ilcionicus l.is scpleno alque pitdagogia
    mtget. cnclos esilenl, quia crutii vencnun» hubenl,
    nv k. jeju-
    Quus parilcr .|tiadragiiila atque novem roiinlantur. antiiloliim talenl. Lac caprinuui aul agnilinuiu
    bibe, propler sanguiiiem dulciandum. el
    «»«;"-
    Tt riium cum deno l.aprasi mariyr
    lu.noras
    iiiik. n s
    (II k Presl.yter Asiorius duodeno laudc
    curuscal,
    liinidiscutiendum, et pulmonem curaudum. Ihbo
    saiiclos
    Eoregla, iuulto» docuil qul vinceie cariophylum cl piperum.
    ludique liella piis dirain uiinilaiilia inorl.m,
    accla cmnit,
    llunc et Hilarion ercmi buiuis
    decem ia ordinenecl».
    siiniil HliCrii |.or lill.ira luliieul
    Tei lius Oclobris, gladius :

    Tunr iitimcrnsa
    rrapbiu maniplis pluriiuuiu, ol
    t iirlalo ilrgineta orocta
    Ht.ra scilicet quinta teriii diei, ut
    impius bHu)
    Aarlpninai urhi, quaiuui luror eiiaui noua deciini dici, t avenda.
    ktilia uiatl» il duciri. ibus
    iuclyla saucli».
    ,

    78* EPHEMERIS 782


    NOVEMBER. B
    a.
    o.

    Uudecimus el pennltiraus uien is Romanorum, Habet dies


    »2= <sa»
    triginta. Luna vero II s 5'x.
    viginti et novem. Nos liorarum sedecim esi, et dies tantum octo. 2 B 3. 2!i?
    - s
    C
    »
    -»
    e —
    c ""
    ffi
    « O -i 3* —
    < c
    Septimus mensis Hebrteorum Maresuan, habet in hoc mense locum, et duodecimus <*
    B n -
    O 5 r
    mensis frxcorum, Dios. N 3 a

    d k d Kalendse. Festivitas omniom sanctoruin. Roros Csesarii martyris. 18 1 305


    f 1 II ll'Hl. Marise virginis. Quiota luna embulismi 13 19 2 306
    m t ui non. I- inninii episcopi.
    3 20 5 307
    n g e 8 ii nou. DooiDiui niartyris. 21 4 308
    A Nonae 10 22 5 309
    li
    P b viii idns Villibrordi episcopi 23 6 310
    i f q c VII iilus Hjremis ioitium; habet dies nooagintaduos, 18 24 7 311
    i r d VI idus Qualunr cnronalorum. Occasus virgiliarum uwtutinus. 312
    7 25 8
    s e V irlus Tbeodori marlyris. 9 313
    26
    e k 8 t f IV idus
    15 27 10 514
    u g 111 idus Ma^iini Turooensis eplscopi. Romae Meone martyris. 315
    4 28 11
    1 a i II idus Mariioi papw. Arsatii roarlyris. Cuniberli confessoris. 29 12 516
    i li b l> Idus Briclii episcopi Turouis
    12 50 13 517
    m c e xviu kal. Dkkiidris.] 1 1 14 318
    d d -X VII kal. Kiiiiiani ronfes«oris.
    2 15 319
    n i e e xvi kal. Oimari couressoris. 9 5 18 520
    1 f XV kal. Sol in Sagitlarium. 4 17 321
    K XIV kal. Romaul monacbi. Octava sancti Miriini. 17 5 18 322
    u k h S XIII kal.
    6 (i 19 513
    P i b XII kal. 7 20 324
    k c XI kal.
    14 8 21 325
    a a 1 d X kal. Roma; Cecilise virginis et uarlyris.
    1
    3 9 22 326
    ii e II k»l. Clemenlis papae. Pelicilalis vlrginis. Columbani abbalis.
    i
    10 23 327
    b ii 1 VIII kal. Cbrysogoui marlyris. Hyems
    oritur, juita quosriam. 11 11 24 528
    • m VII kal. Saltus lunse, secundum aliquos. 19 12 25 329
    c P I VI kal.
    13 ta 330
    i d n
    <l
    r
    b
    t
    V
    IV
    kal.
    kal.
    Quartus meusis iEgypliorum Ciiceac. 8 14 n 531
    15 28 532
    s d III ksl. Vigilia sancti Andrea». Romse Saluruini marlyris. 1
    16 29 333
    16
    e t e 11 kal. Nativitas sancti Aodreae aposlob. 5'
    17 30 334
    MiSTIROLOOinM, L Urbem qni propriam hostili de clade redemit.
    Nunc quoque quis longa vigilet sub nocle No~ Xiv k. Hisycbius martyr quarlam denamque coronat,
    [vember Romanusqne urbs Antioclii quis lx-ta rerurril-
    Quos vigilando canat proroemcs carmine sanctos. xiu k. Tredecimam Felicijnus cum Severino,
    Caesarius prima desitfual fronte Novembrem Cumque Exuperio tidei certamine sancit.
    Eximio cujus ketalur Roma triumpho, xu k. Ponciane libi duodenaui Rolna dicato
    Mensis el liic n-liquos stellato vertice vincens, Obsequio sacral anlistes martyrque beate.
    llno Omnes saucios celebraus roojungil houore xi k. L'ode»am abba Columbanus sibi servat ab ipso
    Regia quos creli pariter relinelque fovetque. Oceano multis \ ii.r qui dogniala sanclae
    Quarlis Virtorine sacer martyrque bearis, ReMi^ione pia sparsil serinnne manuque.
    Nonis bis eiiam Jnlianus, hisque Uenignus I k. Caeeilia illuslrat denain mox ,-ainla uitore
    Presbyteri fulgent viriute et sanguine clari. Perpetuo claris semper vulganda tropbxis,
    Ternis Germamis, Vilalis, Csesariusque, Virgo binc cognalo saiiclonue hiuc fulta marito.
    Theopbilusque pari colloceut lumine festi. ix k. Noiiara papa tenet Clemeos certamiue et allis
    Hinc pridie Ruleoos cnnfessor Amautius ornat. Virlutum lilulis morlem qui passus in undis
    Nouis Zacbarias vates templique sacerdos, Reppeiit exlruclum divino itiunere lemplum,
    Eminet obliiam nati, qui muoere vocem Tum i|Uoque sentena genitrix cum prole beato
    Valis et oflicium prisco de more recepil, Praeceliens radiat Felicitas alma tnumpbo.
    Has |ue sacer felix, mouachusque Euscbius augent Hicque suos rndoii mundi conteuiptor adornat.
    I

    Idibus oclonis marfyr Felix celelirator. viii k. Cbrysogonus merilis octavam el funere sancil.
    Seplenas Amaraule pi.i de morte sacrasli, vu k. Seplenam Petrus antistes martyrqtie venuslal,
    Has quoque
    Villilrodus babet, quo principe plebis 1'rbis Alexaodri populus quo prseJuce fullus,
    E> esontim mulli C.iiristum sensere vocanlem. B Erroruin curvos spernit cecosque meatus.
    Claudi, Castori, Simplici, Symplioriaue, et vi k. Sexlam Liue sacras roseo de sanguine papa.
    ,

    Nicoatrate pari fulgetis luce coron», v k. Marlyrio quinlam Agricola et Vitalis hnnorant.
    Seuas ornantes idus merilo atque cruore. iv k. Syleas Paule luus quartam comes auget et oroat.
    Quinse moi idus Tlieodoro martyre vernaot. m k. Tertiam Saturnine libi Mauroque dicamus.
    Quarlis nioilestns Florenlia Tyueriusque il k. Andreas pridie pra^cellet Aposiolus amplis
    Trino marlyrto, trino pro nomine fulgent. Virlututn fulgens radiis, litulisque per orbem,
    Senas Bauclos nvat, lernis virlute fldeque, Qui indomitos verbo signisque subegit Aclieos.
    Confessor merito ollicio et seiniooe sacerdos. ttrumalem li.-ec claudent populorum vola Novem-
    Atqoe fide martyr iato famosus io nrbe (brero.
    Martiuus votis festoque vocattir eodcm,
    Exilium, flagella, minas, tormenla neiemqne Scorpius iiiberniirn praceps jubet ire Novembrem.
    Pro Chrislo perpessa simul Domicilla t- iniuplial. Sed purgat seniper fruges tundendo November
    Agrippiua tues pridie exceilet Cjuoibertus Uic hiemis brumae oriunlur frigora durae.
    Leonum Sequanae recoluotquoque liltora sanctnm. Arcitenens gelidn hinc contristal sidere ccelum.
    Idilius hinc liseres luus, o Martine, retenlat.
    Krixii.s exilio lacryinis signisque probatus. November nomine suo, sicut priores, quoius a
    xix k. r.lemeolinus habet Tlieodotus Pbiltimiousqtie. Martio sit, tignifical; etquod imbres sxpius habeat.
    xviu k Oclivam decimamque Decembres ante Kalendas, Sciendum est, quod in decimo ociavo anno, qui-
    Hac pariter passi tnrtoris jtissi cruenti.
    dam, qui epactas a Januario incipiunt irigesiniain
    ivn k. Septena Eugeuius martyr denaque nuescit.
    xvt k. Eucherius sexlam cum dena Gregoritiaque,
    Movemhris lunain in seplimo Kalendarum Decem-
    Implrni l.ugduni liic, Neocaes iria? ille sacerdos. bris, sallum lunae ibi ponentes transiliunt, ul in K.t
    ivk. Quiiidecima aulistes I.igeris per litlora, perque lendis Januariis, iu primo anno noua luna possil
    1'eslivos populos Amanus laude coruscat, inveuiri.
    Ai\cnia uierilo signis prece con^lioque Nolum sit omnitms hominibin.ul oflicium primum
    7M BKD.E YF.NERARII.1S OPI\ PARS I. SKCT. II. — DIDASCALICA SPURIA ET DUBIA. 7KI

    <le Atl-enlu Domini, ucc aiile quintum Kalendaruni A pnris omues bumores sunt conimoti a halneis al>«- :

    Decembris intiiiv-iiir; iu-c pust lertimn noiiarum ip- tiiicanl se, nulluin peniltis capul comedanl : potiu
    lu mensis dHonlur; sed vcl ipsis, vel in medio eoiuin -it cinuamomuiii.
    posilis diebus, qtiaiidocumque Doininica dies evene- Quinla Novembns acus, fil terlia mausi in urna.
    rii, rite et ab-que duliio cantandum eril. Ilorj sciliccl nciava qninii diei, ut pluriu.um, el
    Mense Novenibri et Dccembri, bonum est sladium cliam bor.i quarla utlerius diri, cavenda.
    baben venam hcpatiiam incidcre, quia lunc lem-
    :

    9-
    DECEMBER. . B
    2 _3! 5 3B Mtj. I

    Duoilccimus el iiltimus mensig Romanorum. Habel dies triginla ci unum. Luua


    veio viginii ei novein. Nox borarum octodecim esl, el dies lantuin sex.
    §1 li l
    a
    c 2 _ -o

    c —
    35
    - 3 il
    <%
    n
    Octavus mensis llibrxorum Casleu, babrl in hoc inense locum, ci primus mensis B
    8
    1"
    Grxcorum, Aphileos. ji

    c u KalcnJse. 13 18 i 533
    f a iv non. Prima luni embolistni. 1 19 2 516 p
    b m non. 20 3 357 q
    u p c h oon. Darbaras vlrgiois Quarla luiia embolismi. 10 21 i 358 r
    g
    d NOU» Delpbini exortus. « 3 3"9 9
    li e viii iilus Nicolai episcopi ei confessoris. 18 23 6 340 l

    a f ius Oclava sancli Andi ea?. 7 21 7 341 u


    q I

    idus 23 8 342 x
    i g
    h idus 13 26 9 345 J
    c k r i lilus Eulalix virgtais. I 27 10 344 I
    k iilus Damasi papx. 28 11 543 a
    i
    i 1 idus Halcvona per dies quatuordecim. 12 2« 12 516 b
    i s m l.lus. l.nria?, it Oliliae virginum. 1 1 13 347 e
    m n xix kal. JiMMnn.] 1 14 548 d
    xviit kal. 9 3 13 349 e
    D xvn kal. 4 16 350 f
    t p
    q xvi kal. 17 3 17 331 g
    r XV kal. Sol in Capricornium. 6 6 18 352 h
    ii u s XIV btl 7 19 353 i

    t XIU kal. Vi.ilia sancti Tho.u;p apostoli. 14 8 20 351 k


    a a XII kal. Njlivilas sancli Tbouic Solslitium hvemile S 9 21 35S 1
    P
    a i b II kal. 10 22 556 m
    b c X kal. 11 11 23 357 B
    c b d IX kal. Vlgilia Nativilalis Dominl. Solstitium, juxta qaosdam. 19 12 24 358
    c e VIII kal. iNaiivilas Domini. AnasUsite virgiois. 13 25 359 P
    f VII kal. Passio sancli Slephani. 8 14 26 360 q
    i d c g VI kal. Joannis aposloli el EvangelisUe 13 27 361 r
    ti V kal. Sauctorum Inoocenlum. 16 16 28 362 s
    e i IV kal. Quinlus mensis .Egyptiorum Tybi. 5 17 29 363 t
    i k III kal. 18 30 364
    ! f i 11 kal. Sylvesiri paps. 13 19 31 363 X
    IJ xvi k. Ignatius sanctus deno sextoqoe triumphat,
    IIAHTTR0LOG1UM.
    Auliorfapna) urbis pastor martyrque, ferarum
    Kal. Eligius Noviome tibi sub luce Decembrem Quem dentes psnem vivom fecere, sequnnlur ,

    Prima designal, coud.guo prssul honore Ouem fusoobChnsium Rupbus Sosinusque cruore
    it non. Vero et Seruro quarlis liUl Africa notiis. xv k. Quindecimus denum Moysiiis saaguiue veroat.
    111 noo. Cassianoqtie eadein bbat sub martyre terois. xiv k. Qaarlum cum deno Zosimus Dariusque coronant
    11 non. Tum prhBe cum \ iclorio prxcellet lii-racleus. xiii k. Terno cum decimo.aotisles Zephyi ine,coruscas.
    Nonx Dalmaiios martyr nonas Crispiua jue servanl. xii k. Translati houve celebrat duodenus honor>*iii,
    I

    viii id. Octonas idus NicoIjus episcopus oriiat. Aurea quo struciore Dei cognoscera reguum,
    vn id. Sepleoas relinel Polycirpus cum iheodoro, lailia prnineruit sigois comilaia tiemenj s.

    vi id. Euiycbiane niles senis Keiici papa cruore xi k. Undecimum celebrat triceno luartvre Konia.
    ilasquoque Zenon habel conjuuclo manyr bouore. xk. decimus de virgine fulgel.
    Vicioria Christi
    V id. Sebas.iauum quiuis celebramus ati urbe iv k. Nono venlurx cumulanles munera luci
    Translatum, proprio quo Gailica rma palrono Lumina pervigilesque aras, et lempla paramus,
    Exsallant, ingenv leiuplum , cui surgit et ara, Virgiuibus qu.idragmta bicsplendet quoque civli),
    Anii pioque nilem xquaniia culmiua fastus, Qux di jiiain viUm vot el virtule dicaruuL
    Hjs quoque virgo sibi meritis l.eucadia saucit. vni k. OcUvo scrvi dignaius sumere 'u main,
    iv id, 1 sancio qoartis veueramur amore,
    nl.il.au» Krrantemque uomiuein veniens revocare Creatur,
    HUpauam Emerium.cujus cru r ossaque servant. Tartu virgiueo mortiles induil irlus,
    11 id. Homa lilal Djmasi lerius solemnia papse, Eugeniim quoque tuui memorJiuus Anaslisiamque
    Occurrunt, parilemque simul Victoricus, atqud Cousimili Christuiu lomiutas meute lideque.
    Ku.-cunus liabeut festi vulique nilo.-em , k. Sepliinus biuc Siepluno l.evti et mar.yre priioo
    Ambiaoa vircnl, quorum nuuc rura cruore Eiceliet natuin regem psssumque be. ia .

    Hermogenes, Doualus, bis denique ruruscaut. Oui viu atque lidn pugn esi el aiorte secuius.
    .

    11 id. Tum pridie et bini conjunclo sanguine saucti. Auni supreuuim dicemus leinpure mensem,
    ltius Iilus Syracusa lilii 1 .11. u dicavu, Qaoruiu fesu colat, bievibus referalque diebus
    1'aschjsium Chrisli prommine passa tyraoiiuui, vi k. DtlertiLs Duiniui, vcibi inspeclotque supernl
    Spiriius immobilem quaiu lecil saocius iuiquls 1'eclore de Chrisli fuiileiu .,ui haiinre perenu. dj
    ,

    C- viris, Vidoch pariler Coiensque sac.Tdos, Promeruit, seilum siuril liistr.tque Joaoues.
    Kgrcgve Oceant ceduul cui s»pe pro< ell.e. v k Uberibus matruiu rapuil qu.i» dira rupuki
    xii k. Nuuum cuin deciiuo ]am de mure caleuilas, HegiiaudbpiiH silis, hriaiuin du» p.r.lere mlau»
    1

    Qui vncat aulistes Nirasius auget buoore. Herudes rupii, inluntes quiulo veneriniur.
    Spiridiouque dio prxsul cclebralur eoiteui. iv k. Yites rexque piua divlnas et siirpis ongo
    s -111 k. Ocuvum cuin duno Maiiiuine relentas, losignll quirtum Daud serimuid lldeque,
    Anreliana ferax prxbont, cui rura L;:euni. l rhsque ArelisTrophiiiH)gjudcnip«iureceni<f jl,
    ivii k. Impia ,ui Assjrii lemserunl jus«a ijranm,
    .
    111 k. Minsuatus leruum «uuul et loreiitni» mniul.
    , I

    Ouorum nec crepilans valuil terrere lid.ien), uk. HjAvoMrl pnJie Homjnaui p*pa pcr urbem
    C.oiisi.inlemque iniiiiun) furnacis flamma fu eiilli, I elJi.lls p<iplll<« viUIS «llvl Sllbdll -111 .''-,

    Teroi supleuo el decimo pueri uieniuiaulur. I' uuikuiu p.iiuti» ti.ni.,iiilliiu ceraere paccu
    ,

    7M> EPIIEMERIS. 78«


    0»i nnTuit, iloniiiiojque oibis purgare lavaero, lant. Post bunc l.indem Julius illedsar decem dies
    Virgo Columbi Jiniul palmam virlule peronnein adjecit.ariiiumqiieiii trerentis sexag>nla i|ii uqnedie-
    :

    Percepisse suo Christum cwnital.i cruore , lnis et sex boris, ad solis cursum (ut eliam bodie
    Camque Potenliano Sabinianus eodem servalur) instiluit.
    Oecurrit festo, seqnalesara al|ue triutnpuo.
    IJrliem tjui Sroouum priiui docucre patroui :
    In anno decimo teitin, in Kalendis Decemhris, Iri-
    Hare tandem clauduul exli eiiium festa Deccmlirem. ge.-Jina luna est; sed baec quinlo embolWmo , qui
    quarlo Nunarum Novembris incipil, deputaiur. Luua
    Terminat Arcilenens medin sna signa Decembris. vero Di>cembris, in terlio Katendarura Januarii fini-
    Nolstilio liinc patet, celsos rerneante dies, lur. Luna primi cmbolisnii in quarlo Nonarnm De-
    lucipii liioc Phocbus conversus adaugere lumen. cemhris incipit, el in secundo KaleiiJ.ir. 111 Januaiii
    Ecce suem fastos parat nunc isle Decembres. ftnitur.

    Decembcr, a numero et imbribus (sicut priores Men?e Decemliri caules non comeilant, quia ex il-
    tres proximi) nominatur. Hos autein decem menses lis sanguis de se venit infusi veneno cauii spicutti :

    Itomulns nrdinavil, uni triginla el ununi, J.nlaicum bibe.


    alteri vero
    Iriginla allernatim dies tribuens , et omnes in tre-
    Dat duodena cobors seplem, inde decemque De-
    |cembris.
    cenlis et quatuor diebus concludcns. Sed poslea
    Ntnna, quinqtiaginla die» et unum in duobus mensi- Uora scilicel prima seplimi diei, ut plutituuiu. et
    ctiaitt bura octava decinii diei, cavenda.
    btis addidii annumque ad lunae cursuin peoe compu-

    ANNI DISTRIBUTIO.
    In liis versilnis tot syllabas, quol dies sunt in c'vili anno, nempe Ire entos sexaginla quinque, juxta
    qnas syllabas iuveoies qtioto die cadunt ferix magis celebres : qnilibel ineusis anni, binos habel vcrsus.

    Januarius, mensis I. Cisio Janug Kpiphaniis dic dona magoruin, xxxi dies. Caprie. et Aquaiio.
    Vincit ovans Agne, nova Paulum lumina vertunt.
    Febrnarius, m. II Et purgala parens ad templum ducit Jesum, xxvni dies. Aquario el piscibus.
    Sede doces sacra cum PetroMailhia genles.
    Mars, m. III. Evocat ad studittm puerile Gregorius aginen, xxxi i"ies. Piscibus et Ariete.
    /Eierni Palris graluni Maria) lenelalvus.
    Aprilis, m. iV. Pr.osulii Ambrosii lauJes iniinre sacerdos. xxx dies. Ariele et Tauro.
    Kt pellanl equites Georgi mnre tyrannos.
    Maius, m. V. l.;ota Crueis Helentc reperil pia cura trophrea, xxxi dies. 'fauro et Geininis.
    Vineaquam h . quum flon t plehs Urlianum celebrabit.
    [ j

    Jur.itis, in. VI. Ardua solis equos trahis ad fasligia Viie, xxx dies. Geminisel Cancro.
    Agni monstrat onus sed Bapl.sies tibi,Peire.
    Jolius, in. VII. Jam Marias snbolem Ilaptista salntat in alvo, xixi dies. Cancrc el Leone.
    Afiicit HeroJes nece Jacobuin Zehed.ruui.
    Aiigustus, m VIII Vincula post Petri patilur Laurentius ignes, xxx dies. Leone ct Virgine.
    Iinpie mceche dabasmerctrici colla Joannh.
    Septeinbcr, in. IX. .Egidius celebrat Marix virginis oritim, xxx dies. Virgine el Libra.
    Quo combusta die Solymorum mceuia narrant.
    October, in. X. Cbriste luas leges Celtis Dionysius allert, xxxi dies. Libra el Scorpioue.
    Scriplis Luca ttiis fruimur, docuit Simo Persas.
    November, m. XI. Pannouius docuit Gallorum Mariius nras, xxx dies. Scorp. et Sagiltario.
    Fertilis Elisabeth cantat Turingia laudaa.
    Deceinber, m. XII. Post casti sacra Nicolci tongissima nox esl, xxxi dies. S.igittario et C apric.
    Fausta dies celehrat libi Christunt virgine iiaium.

    Slensium notnina.
    XII uienses. Ja.,Fe.,Mar.,Ap.,Ma., Jun ., Jul., Aug.,Sepl.,Ocl., Nov., Dec.

    Seplimanw lillerot.

    VII liliercc dierum. Crandia frendet equus, dum cernit belliger arma
    De adventu.
    Cadit liocc feria 21! AJvenlus Domini sequiiur sulemnia Liui,
    'a 5
    Novenibris. Dominica seiaper pr.e. Barbar. incobat Advenl.
    c =
    Quatuor anni partcs.
    19 Nov., 22 febr., Elisabeth hieraem dat, Petrtis ver cathedratus
    25 Maii, 24 Aug A&usti Urbanus, autumriat Barloionucus.
    S—
    Qui'.!tor engurice.
    Lucia, 15 Decenib., Feriam temporum afieciant jcjunia quanam,
    Crux , U Sept Cinercm, et quse Luciain, Spirilum sequilur Crucem.
    alia duo mobiiia. Quatuor lempcralurce.
    ^Estas sicca calens, Autumnus siccus el algens,
    Friget et humet Hiems, calidum Ver s lit hutnensque.

    jEquinoctia.
    17 Sept., 24 April. Lamberi. Gregori, nox est «quata diei.

    Solstitia.

    iS Jun., 13 Deceiub. Vitus, Lucia, stnt duo solstilia.


    :

    781 BED.E VENERABILIS OPP. PARS I. SECT. H. - DIDASCALICA SPURIA ET DUBIA. 788

    D* binexio
    U Februarii. Bissextum sexlae Muriis linuere Kalendae,
    1'osteriore diecelebraniur fesla M.ilhiae,
    SabbaU si leneant ibi, non alibi celebranlur.
    Die$ mentium.
    Inginta Aprilis. Juni, Septemque, ISovemque.
    Uno plus alii. Vigiuli Februus octo :
    Al si bi&sexius fuerit, guperaddilur unus,
    Et tunc bit sexto Martii vouscribe KalenJas.
    Kalcndee, Non<e, ldu$.
    Sex nonas Maius, Uctober, Julius et Mars.
    Ouatuor al reliqui. Dabil Iilus quilibet octo.
    YinJical Ausouias Salurna Juno KaleuUas.
    Anni dies.

    L, x, v, tria ccc, sex boras conlinel annus :


    ll.u Bissextilem Jant, quarto quolibet anno.

    nts

    B >E EM M )L ISMORU M RATI ONE CC MPl JTUS.


    JANDARIl », PRIMUS 1 1ENSIS.
    Numerui
    sf Deceonovenalia. dieruin
    3 3 4 5 « 7 8 9 10 11 13 13 14 15 16 17 18 19 hujus

    M10 A Kalrnda
    t

    9 1 83 15 7 39 21 13 S 27
    menMS.
    1

    3
    5 b vi doq. 31 13 3 37 19 .11 5 23 17
    15 e v non. tl 3 25 17 9 1 23 15 7 29 5
    d non. 33 15 7 »9 21 13 5 27 19 4
    3 iv
    e ui uod. 13 5 37 19 lt 3 33 17 9 1 S
    u non. 35 17 9 1 33 15 7 29 21 6
    10 1
    None 15 7 29 31 15 5 37 19 11 3 7
    18 i vui idus 37 19 11 5 25 17 9 t 23 8
    7 b vii idus 17 9 1 25 13 7 29 21 13 5 9
    i-ius 39 31 15 5 37 19 11 3 23 10
    c vi
    19 11 5 25 17 9 t 23 15 7 11
    15 d v idus
    4 e iv idus 1 23 15 7 29 21 15 3 27 12
    f iii idus 31 15 5 37 19 11 5 25 17 9 13
    idus 5 35 17 9 1 33 15 7 29 14
    13 ii

    I Idut 35 1S 7 39 31 13 5 27 19 11 15
    1
    b xvii kil. S . 37 19 11 5 35 17 1 16
    xti kal. SS 17 9 1 33 15 7 29 21 15 17
    9 c
    d xv kal. 7 39 21 13 5 27 19 11 3 18
    e xiv kal. 37 19 11 3 25 17 9 1 23 15 19
    17
    6 f xui kal. 9 1 23 15 7 39 31 13 S 20
    xii kal. 39 31 15 5 37 19 11 5 35 17 21
    i xi kal. 11 5 23 17 9 1 25 15 7 22
    14
    3 b x k>l. 1 33 15 7 39 21 15 5 27 19 23
    e ix kal. 13 5 27 19 II 3 35 17 9 21
    U d viu kal. 5 35
    7
    17
    29
    9
    31
    1
    13
    23
    5
    13
    37
    7
    19
    39
    11
    21 2S
    36
    e vii kal. 15
    19 f vi kal. 5 37 19 11 5 25 17 9 1 23 27
    8 v kal. 17 9 1 23 15 7 29 21 13 28
    A iv kal. 7 39 21 13 5 37 19 11 5 25 39
    16 b m kal. 19 11 5 33 17 9 1 23 15 30
    S c u kal. 9 1 35 15 7 29 31 13 5 27 31

    Summonore notanJuru est, quod undecimo anno Teirattichon ad hunc mentem piimum,
    in qoario Nonarum Januarii luna tlnitur quarti em- Mensis aniat tepido Jani decurrere victu,
    bolismi, qui inseritur secundo Nooarum Deeembris Et relici gralo saipe liquore jubet
    anno Jecimo, et luna Jauuarii llnitur iu Februario. Vena tibi nullos exsuJet secta cruores,
    Sed caliJa fas est mergere corpus aqua.

    FKBRUARICS, MENSIS SECUNDUS


    Nnm.-rui
    DereDDoveoatii. dieruin
    1 "
    s
    ™ 1 2 3 4 5 7 8 9 10 tt 12 15 14 1S 16 17 18 19 hojos
    w -
    meuMs.
    if i Kalenda» 21 13 3 27 19 tl 3 23 17
    iv noD. II 3 33 17 | 23 15 7 29
    19 1 III nou. 23 13 7 29 21 13 5 27 19
    8 1
    r ii iii 'ii. 13 3 21 19 II 3 25 17 9 2
    Nonw 25 17 9 2 23 15 7 29 21
    16 1 i tiu idui 13 7 39 21 13 3 27 19 II l
    3 i tii nluv 37 19 II 1 25 17 9 2 33
    1 vi nluv 17 9 2 23 M 7 29 21 13 •
    1J l v Iduv M Jt 13 6 *7 19 11 4 15
    IV llu» 19 II 4 B 17 9 2 23 15 • 10
    :

    789 DE EMBOI.ISMO. 790


    3 K iii Mus 2 23 15 8 29 21 13 6 27 11
    ts A ii idus 21 13 G 27 19 II i 23 17 10 12
    b Idus 4 25 17 19 2 23 13 8 29 13
    18 c XVI kal. 23 25 8 29 21 13 6 *? 19 te 14
    7 d IV k;.l. 6 27 19 12 4 23 17 10 2 15
    e XIV kal. 25 27 10 2 23 15 8 29 21 u 1K
    15 f XIII kal. 8 29 21 14 6 27 19 12 4 17
    l XII kal. 27 29 12 4 23 17 10 2 27 16 18
    I XI kal. 10 2 23 1G 8 29 21 U 6 19
    12 b X kal. 29 2 11 6 27 19 ia 4 25 18 20
    1 c IX kal. la 4 23 .18 10 2 23 Ifi 8 21
    d VIII kal. 2 t 16 8 29 21 u 6 27 2C 22
    9 e VII kal. u 6 27 20 12 4 24 18 10 23
    r VI kai. 4 6 18 10 2 23 16 8 29 22 3t
    17 g V kal. 16 8 29 23 U 6 26 20 12 25
    6 A IV kal. 6 8 20 12 4 55 18 10 2 24 2ti
    b 111 kal. 18 10 2 24 16 8 28 22 14 27
    11 c II kal. 8 10 22 14 G 27 20 12 4 26 28
    Suiiimopere notandum est, quod Februarii lunalio Telratiichon ad hunc mensem secundum. '

    sine bissexto undclrigesima est : cuni bisscxto au-


    tem Irigesima compulatur, sive auie, sive post Ka- Fehrua olus, volucresque cibis odere palustres,
    lendas Martias ciiupuielur. El nolandum, quod un- Esseque inertilica febre limr-nda solenl :

    decimo anno Luna Januarii, ki KalendiB Februarii Pliarmaca lunc bauri, lunc scinde in pollice venam,
    finitur irigesima, et non est Februarii, sed Januarii. Et calido multum Auminc membra fove.
    Februarii luua flnilur in Martio.
    MARS MENSIS TERTIUS.
    = £ Oecennovenalia. Nniiicrus
    2 2 dierutn
    1 g 3 • 5 6 7 8 9 •10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 liujus
    li5 mensis.
    5 d Kalenrla 20 12 4 20 18 10 2 34 16 1
    e vi non. 10 2 24 1G 8 29 22 14 6 38 2
    11 f v non.
    1
    22 14 6 28 20 12 4 2G 18 5
    19 g iv non. 12 4 26 18 10 2 24 16 8 .'0 4
    A iii non. 24 16 8 30 22 14 6 38 30 5
    8 b ii non. 14 6 28 20 12 4 26 18 10 2 6
    16 c Nonse 26 18 10 2 34 1G 8 30 32 7
    d VIII idus 16 8 30 22 U 6 28 20 12 4 8
    sl e vii idus 28 20 12 4 26 18 10 2 34 9
    13 r vi idus 18 10 2 24 16 8 30 22 U 6 10
    K v idus 30 22 U 6 28 20 12 4 36 11
    2 A lv idus 13 4 26 18 10 2 24 16 8 13
    10 h ill idos • 24 16 8 30 22 U 6 28 13
    c i! idus 22 14 6 28 20 12 4 26 18 10 14
    8 d Idus 4 2G 18 10 2 2i 16 8 30 15
    e xvu kal. 21 16 8 50 22 14 G 28 20 12 16
    7 f xvi kal. 6 28 30 13 4 26 18 10 2 17
    13 K xv kal. 2G 18 10 2 24 16 8 50 23 14 ts
    A xiv kai. 8 50 22 11 6 28 20 12 4 19
    4 b xut kal. 28 20 12 4 26 18 10 2 24 10 30
    12 c xii kal. 10 2 24 16 8 50 22 U 6 31
    d xi kal. 50 22 U 6 28 20 12 4 36 18 22
    14 e x kal. 12 4 26 18 10 2 24 16 8 23
    9 f ix kati 2 21 16 8 30 22 U U 28 20 24
    K viii kal. li G 28 20 12 4 26 18 10 35
    17 A vii kal. 4 26 18 10 2 24 16 8 30 22 2fi
    6 b vi kal. 16 8 30 22 14 6 28 30 12 27
    c v kal. 6 28 20 12 4 26 18 10 2 24 28
    14 d iv kal. 18 10 2 24 16 8 30 32 14 21»
    5 e iii kal. 8 30 22 14 6 23 20 12 4 36 50
    f ii kal. 20 12 4 26 18 10 2 34 16 51
    In eodem videlicet umiecimo anno, luna quaj de- Tclrasiichon ad hunc mensem tertium.
    buit in Kalendis Martii vigesima nona esse, vigcsitna
    ocLiva erit, propter embolismum, qui in secunJa Martius humores, et ternc, et corporis auget
    Nonarum Decembris inseritur, si bissexlUs non est. Tunc ralin est puri magna lenenda tibi
    Si aulem bissextus vigesima nona in Kalendis
    fuerit
    Oulcia tum prosunt acri condila sapore,
    Martii, et trigesiraa in sexto Nonartim, nnu ejusdem Pharmaca non prosunl, venara aperire nocet.
    tueusis, sed Februarii cotnputabitur isla l.ma.

    APRILIS, MENSIS QUARTUS.


    Deceonovenaiia.
    Numerus
    dierum
    1 2 3 4 S 6 7 8 9 18 11 12 13 14 13 16 17 18 19 bojus
    §i ineusit
    ii K Kalenda? 10 2 24 16 8 39 32 14 6 28 1
    A iv non. 22 N 6 28 20 12 4 36 18 3
    19 b iii non. 12 4 26 IS 10 2 21 16 8 30 3
    8 c h non. 24 16 8 30 32 14 6 33 20 4
    A Nonse 14 6 28 20 12 4 36 18 10 '
    2 5
    16 e viu idus 26 18 10 2 24 16 8 1 32 6
    5 f vii idus 16 8 t 22 1i 6 38 30 12 4 7
    g vi idns 38 20 12 4 26 18 10 5 24 8
    13 A v idos 18 10 3 Si 16 8 1 22 24 6 S
    :

    7M BED/E YENERABILIS OPERUM PARS 1. SECT. II. - DIDASCALICA SPURIA ET DUBW. 791
    7
    1 b IV lilus 1 li 14 6 38 20 11 S 36 10
    10
    c III ldus
    idus
    10 12 3 M ts 10 3 14 16 8 11
    >1 ii 3 II 1C 8 1 33 14 7 18 11
    18 e Idus n U 7 18 10 11 S 26 18 10 13
    7
    f xviu kj|.
    xvii kal. si
    S
    16
    16
    9
    18
    1
    10
    23
    3
    14
    34
    7
    16
    28
    9 1 u
    21) 13 IS
    A xvi kal. 7 18 10 13 S 26 18 11 S 16
    1.1 b xv kal. 36 18 11 3 34 16 9 32
    l 14 17
    4 c >iv kal. 9 1 22 U 7 18 20 13 3 18
    tl xui kal. 18 10 13 5 28 18 11 3 21 16 19
    11 e III kil. 11 3 1» 16 9 13
    1 13 7 20
    1 1 ii kal. 1 11 1S 7 1 30 13 5 26 18 ?1
    g i kal. 13 3 16 18 11 3 34 17 9 22
    9 A ix kal. 5 14 17 9 3 32 15 7 28 20 23
    17 b viai kal. 13 7 38 10 13 5 26 19 11 24
    c xii kal. 5 16 19 11 5 34 17 9 1 22 35
    6 d VI fal. 17 9 1 23 13 7 18 11 13 36
    u e kal. 7 18 Sl 13 7 36 19 11 3 34 27
    3
    r iv kal. 19 11 3 u 17 9 1 13 15 28
    K iii kal. 9 1 33 13 9 28 31 13 S 26 29
    A u kal. 11 13 S 26 19 H 3 25 17 3»
    ln islo igiiur argtimenlo aniraadvcrtere monemus Telraslichon ad hunc mentem quartum.
    lectorem, qund in octavo et deciino nono anno cycli
    deceunovalis luna Aprilis in Maio sumatur, propter Frigore vim lenfce revocat lelluris Aprilis,
    duos etubolismos, qui faciunt lunam trigesimam in Tunc eliam est lenuis perque forata cmis :
    secundo Nonarum Aprilis, et in tertio Nonarum
    Tunc intussuut uuctamagis, suntque omnia plena,
    Aprilis. Item undecimo anno in Kalendis Aprilis Iri- Solvere se venter, vena aperire jubet.
    gcsiina luna esi, sed Martio adscribaiur.

    MAIUS, MENSIS QUINTUS.


    Deceonovenslia Numerus
    dierutn
    il
    '
    1 3 S 4 5 6 7 8 9 10 11 13 13 14 15 16 17 18 19 hujus
    niensi»
    i b Kaleod» 11 5 35 17 9 1 23 13 7 28 1
    c vi non. 33 15 7 88 31 13 S 37 19 3
    13 d v non. 13 S «7 19 11 3 83 17 9 1 5
    e tv noa. 23 17 9 1 33 13 7 39 81 4
    S r m non. 15 7 39 91 13 5 37 19 11 5 S
    to u non. 37 19 11 3 35 17 9 1 33 6
    i NuOJB 17 9 1 33 13 7 29 31 13 5 7
    18 b vui idos 89 31 13 S 27 19 11 3 13 8
    7 c wi idus 19 11 3 25 17 9 1 23 15 7 9
    d VI iduS I 33 15 7 39 31 15 5 17 10
    15 e v idus 31 13 5 87 19 11 3 23 17 9 11
    4 r ir idus 5 35 17 9 1 23 13 7 39 13
    « iii idos 33 15 7 39 21 13 3 37 19 11 13
    II A ii idus S 37 19 11 3 25 17 9 1 14
    1 b Idus 25 17 9 1 33 15 7 39 81 13 15
    c xvu kal. 7 29 31 13 5 37 19 11 3 16
    9 d ivi kal. 37 19 11 3 33 17 9 1 83 15 17
    e XV l.Jl. 9 1 33 15 7 39 21 15 S 18
    17 r XIV Iv.l. 39 31 13 5 37 19 11 3 85 17 19
    6 xui kal. 11 5 35 17 9 1 33 15 7 10
    % xii kjl. 1 35 15 7 39 81 15 5 37 19 11
    14 b XI kal. 15 5 37 19 11 3 35 17 9 23
    5 c x kal. 3 35 17 9 1 33 15 7 19 31 83
    d ix kal. 15 7 39 31 15 3 XI 19 11 21
    11 e vni kal. S 37 19 11 3 25 17 9 3 33 35
    19 r vii kal. 17 9 1 33 15 7 99 31 13 26
    s vi kal. 7 39 21 13 S 27 19 11 4 33 27
    8 A v kal. 19 11 3 23 17 9 1 95 15 18
    16 b iv kal. 9 1 33 15 7 29 21 15 S 37 3»
    c in kal. 21 15 3 97 19 11 5 33 17 30
    •>
    d n kal. 11 S 25 17 9 1 23 15 7 39 51

    In ociavo aono luna quse debuit esse vigesima octava erit, propter embolismum, el lerlio Nonarun*
    octava regulam) i» Kalendis Maii sit vigesima
    (juxt.i Martii inserilur.
    septi.na, propler embolisnium qui ii.seril.ir secundo
    Telratticlton ad hunc mentem quinium.
    Monarnm Harlu. Et qux m Kaleud.s Ju.ui tngesi.ua ,, . „ ,
    J' m
    . .

    esse debuit, vigesiuia iioua erit. 0nmU ,


    n ° rent i :lin wrmosissimus annus, .
    ,

    Jamque sibi cuncti mollius esse voluni


    Item decimo nonc anuo cycli decennovalis, quae Balnea nunc cole. nunc sil pbarmaca sumere oura,
    debuit vigesinu uona essei.i Kalendis M.ni vigcsiina : Ei tibi nunc nitsso eauguine vena fluat.

    JUNIUS, MENSIS SKXTUS


    OeceunoveDalia. Numerus
    ilivruui
    II 1 t 3 4 :; G 7 8 9 10 11 i: 13 U 15 16 17 18 19 tl.i|ll<

    uieuxis.
    19 fi Kalenda 13 13 7 29 31 15 5 37 19 1

    8 f IV 11.11.

    nin.
    II 3 17 l'J It X N t: tf l 1
    ff iii 25 17 9 i tj i.; G 10 11 .»

    16 A n noa. ts 7 N 11 u :;
    '-•7 19 11 3
    :&3 DE EMBOLISMO. 794

    s b Nonae 27 19 II 3 25 17 7 2 23 5
    c viii idus 17 9 2 2', 15 7 29 21 13 3 6
    13 d vii i.lus 29 21 15 3 27 19 9 4 23 7
    t e vi idus 19 11 4 2> 17 9 2 23 15 7 8
    f V illlJS 2 23 15 i 29 21 11 6 23 9
    10 g it idus 21 15 t> 27 l) 11 4 25 17 9 10
    A iii idus 4 33 17 9 2 23 13 8 23 11
    18 b ii idus 13 15 8 29 21 15 6 27 19 II 12
    7 c Idus 6 27 19 tl 4 23 15 10 2 13
    d xvm kal. 25 17 10 2 25 15 8 29 21 13 11
    1S e xvn kal. 8 29 21 13 6 27 17 12 4 15
    4 r xvi kal. 27 19 12 4 25 17 10 j 23 15 16
    g xt kal. 10 2 23 15 8 29 19 14 6 17
    12 A xiv kal. 29 21 14 (i 27 19 12 4 23 17 18
    1 b xiii k.il. 12 4 23 17 10 2 21 16 8 19
    c xn kal. 2 23 16 8 29 21 14 6 27 19 20
    8 d xi kal. 14 6 27 19 12 4 23 18 10 21
    e x kal. 4 25 18 10 2 23 16 8 29 21 22
    17 f ix kal. 16 8 29 21 U 6 25 20 12 23
    C g viii kal. 6 27 20 12 4 25 18 10 2 23 24
    A vii kal. 18 10 2 23 ld 8 27 22 14 23
    14 b ti kal. 8 29 22 11 6 27 20 12 4 25 26
    5 c T kal. 20 12 4 23 18 10 29 21 16 27
    4 iv kal. 10 2 24 16 8 29 22 11 6 27 28
    11 e m kal. 22 14 27 20 12 2 26 18 29
    19 f u kal. 12 4 2G IK 10 2 21 16 8 29 30

    Inluendum est, quod in octavo anno, quarto No- Tetrastichon ad hunr mensem texium.
    narum Junii, luna trigesiott est, sed Maii esse debet.
    Luna vero Junii, in Julio linilur. Junius et gaudet gelidis, et pascitur hcrbis
    Vivilico humori, tunc iniinica fuge
    Item anno decimo nono in Kalendis Junii, luna tri- :

    Laetitia et recreel lunc mentem blauda voluplas,


    gesima est, et cst Maii. Luna vcro Junii flnitur in
    AfOigal corpus nec medicina tuuru.
    Kalendis Julii meusis.

    JULIDS, MENSIS SEPTIMD8.

    <•? Deceniuorenalia. Numerus


    5 i diirum
    fi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 hujus
    •5 mensis.
    g Kalend 21 16 8 29 22 14 6 28 20 1
    8 A VI non. 14 6 28 20 12 4 26 18 10 2 2
    16 b T non. 26 18 10 2 24 16 8 50 22 5
    c IV non. 16 8 50 22 14 6 28 20 12 4 4
    5 d 111 non. 28 20 13 4 26 18 10 2 21 5
    13 e II non. 18 10 2 24 10 8 30 22 14 6 6
    f Non:e 30 22 U 6 28 20 12 4 26 7
    2 g VIU IilllS 20 12 4 26 18 10 2 24 16 8 8
    A VII idus 2 24 16 8 30 22 14 6 28 i)

    1 b Tl idus 22 14 6 28 20 12 4 28 18 10 10
    18 c V idus 4 26 18 10 2 24 16 8 30 U
    d IV idus 24 10 8 50 22 U 6 28 20 12 12
    7 e III idus 6 28 20 12 4 26 18 10 2 I.J
    13 f II idus 26 18 10 2 21 16 8 30 22 14 14
    R ldns i 8 30 22 14 6 28 20 12 4 15
    4 A XVII kal. 28 20 12 4 26 13 10 2 24 16 16
    12 l> XTI kal. 10 2 21 16 8 50 22 U 6 17
    c XV kal. 30 22 14 6 28 20 12 4 26 18 18
    1 d XIV kal. 12 4 26 18 10 2 21 18 8 19
    9 e XIU kal. 2 21 16 8 30 23 14 6 28 20 20
    f XII kal. 11 6 28 20 12 4 20 1S 10 21
    17 g XI kal. i 26 18 10 2 S4 16 8 50 22 22
    A X kal. 16 8 30 22 14 6 28 20 12 23
    6 b IX kal. 28 20 13 4 26 18 10 2 24 21
    11 c VIII kal. 18 10 2 24 16 8 30 22 U 25
    d VII kal. 8 30 22 U 6 28 20 12 4 26 26
    27
    3 e VI kal. 20 13 4 26 18 10 2 24 16
    11 f V kal. 10 2 21 16 8 30 22 li 6 28 28
    g IT kal. a 14 6 28 20 12 4 26 18 29
    19 A 111 kal. 13 4 26 18 to 2 21 16 8 30 50
    8 b n kal. 24 18 8 30 22 11 6 28 20 51

    Intuendum etiaro est, quod in octavo anuo, in Telrastichon ad liunc mentem leptiinum.
    Kalendis Juiii Suna trsgesima esse debuit. sed vige-
    siina est, ei esi Junii.
    Aeris innifluos intendit Jtiiius sslus,
    Hoc brevior somno lempore ilanda quies,
    Hucusque pervenit periurbalio tertii enibo)ismi. Balnea vitentur, uec venaiu tangerc ferro,
    qui in secundo Nojtarum Marlii inseritur. Nce domintc petulans accubuissc velis.
    . ;

    795 BED/E VENERABlLIS OPERUM PARS I. SECT. II. — DIDASCALICA SPUR1A ET DLBIA. 79«
    AUGUSTUS, MKNSIS OCTAVUS.
    Numerus
    s?
    ^ 3
    Decemuovrujlia
    dierum
    2 3 4 3 7 8 9 10
    M K lijM.i.' u
    1

    ( 28 20 12
    11

    4
    13 13

    1$
    13

    18
    t6 17

    10
    18 19

    3
    liujus
    IIIOIIS s.

    1
    d R llllll. 36 18 10 2 24 16 8 1 22 1
    B e I» IIOII 10 8 1 23 U C 28 20 12 4 5
    f II non. 28 20 12 4 26 ts 10 3 34 4
    1S g Noii» IS 10 3 34 16 8 1 22 11 e 8
    a A Mll idus 1 23 U 6 28 20 13 3 26 6
    b VII idus 20 12 S 28 18 10 3 24 IG 8 7
    10 1 VI niiis 3 24 1G 8 1 32 11 7 38 8
    d V iiius 23 U 7 28 20 12 26 18 10 9
    18 e IV idus 5 36 18 10 3 31 16 9 1 10
    7 f III Idua 24 16 9 1 22 14 7 28 20 12 11
    II idus 7 28 20 12 a 26 18 11 3 13
    45 I lita 1 28 18 11 3 21 16 9 20 22 U 13
    4 b ni kal 9 1 22 14 7 38 20 13 5 U
    c svii kal- -28 20 13 S 26 18 11 22 34 10 15
    11 d xvii al. 11 3 24 16 9 1 23 13 7 16
    l e XVI k»t. 1 22 13 7 28 20 13 24 36 18 17
    t XV kal. 15 5 26 18 11 3 31 17 9 18
    9 g XIV kal. a 21 17 9 1 22 16 26 38 20 19
    17 A 1 111 kal. 15 7 38 20 13 3. 26 19 11 20
    l XII kal. !i 20 19 11 3 34 «7 28 1 22 21
    6 c XI kal. 17 9 1 23 15 7 27 21 12 22
    d X kal 7 28 21 '? 5 26 19 t 3 24 23
    14 e IX kal. 19 11 5 24 17 9 29 23 13 21
    8 r VIII kal. 9 1 25 15 7 28 21 3 O 3S 35
    VII kal. 21 13 5 26 19 11 1 35 17 26
    11 i in h-.il. 11 5 23 17 9 1 33 3 7 28 27
    19 b V kal. 23 13 7 28 31 13 5 27 19 38
    c IT kal. 13 5 27 19 tl 3 2S 7 9 1 39
    8 d III kal. 23 17 9 t 23 13 3 29 21 30
    16 e u kat. 15 7 29 r. 13 3 27 9 1« 5 31

    Cotrsiderandum t?sl in a.mo decimoseptimo..qnod Tclrastitfion ad liunc mensem oclatum.


    ib secundo KaiemUrum Sepiemliris irigesima luna
    eiiam Auguslus soninum reslringit et escas,
    Ipii'
    invenilur, propter sextum eiuti ilismum, qui iuci-
    Et veneris cupidos gaudia ferre vetat
    p t quario ,\ou;iriiiii Augusti, el rmn est Augusii.
    Luna euiiu quje est eiiibolismalis, nu li uieusi rc- Pbarauca neino bibat, faceret neque corpora ferro.
    .Nec gelidas inira delicietur aquas
    puiabitur, sed quasi superilua est.

    SEPTEMBER MENSIS NO NU 5
    ,

    Nuroeri.j
    Deceninqveaalia
    dierum
    1 2 3 4 3 6 7 8 9 10 11 13 13 14 15 16 17 18 19 hujus
    meusis.
    tf f Kalendx 27 19 11 3 25 17 9 1 33 1

    g iv non. 17 9 t 33 15 7 39 31 13 5 3
    13 A III IIOII 23 21 13 5 37 19 11 3 35 3
    b ii non. 19 11 3 23 17 9 1 33 15 7 4
    2 c Nooae t 23 15 7 2« 21 13 5 37 5
    d vni idus 21 13 5 27 19 11 3 35 17 9 6
    10 e VII i III- 5 25 11 9 1 S3 15 7 29 7
    18 f vi idus 25 15 7 29 21 13 5 37 19 11 8
    v idus 3 27 13 11 I 25 17 9 t 9
    7 1 iv idus 35 17 9 1 23 13 7 39 31 ts 10
    15 b ui idus 7 29 31 13 5 37 18 11 3 11
    c ii idus 37 19 11 3 25 17 9 1 23 15 12
    4 d Idus 9 1 33 15 7 39 21 13 5 13
    12 e xviii kal. 39 21 13 3 27 19 11 5 35 17 14
    f xvii kal. 11 3 <17 9 1 23 15 7 ts
    1 g xvi kal. 1 25 15 1 39 21 13 5 37 19 16
    9 A xv kal. 13 3 V 19 U 3 35 17 9 17
    (8
    b xiv kal. 5 25 17 9 1 23 15 7 39 21
    17 c xiii kal. (8 7 32) 21 1S 5 27 19 11 19
    d xu kal. $ 37 19 11 3 25 17 9 1 33 20
    6 e xi kal. 17 9 1 23 15 7 29 31 15 21
    14 f x ka'. 7 39 31 13 5 37 19 11 5 33 . 23
    ix kal. 19 11 5 35 17 9 1 33 15 33
    3 I VIII kill. 9 1 33 15 7 29 31 15 3 37 24
    11 b vii kal. 2t 13 S 27 19 11 5 35 17 35
    c vi kal. 11 3 35 17 t» t 33 15 7 29 36
    19 d v kal. 35 15 7 29 31 15 5 37 19 27
    8 e it kal. 13 5 27 19 11 3 25 17 9 1 M
    r iii kal. 25 17 9 1 33 15 7 39 21 T>
    16 g ii kal. IS 7 29 '21 13 3 27 t9 11 3 M
    Cotisidcraiiduin auiem est, quod in qninto anno,
    Poma dal
    Telrmlitlioit ad limit
    cl graln» PloplOfllhW ab .irboie
    MW dectmnm.
    li uciut,
    quario Nunlroiii Scpteinbris, secundu* cmbolUmus
    Tuuc i-ii.iin presso pMMM
    lacte capr-r ;

    tu(i|>it, cl liuiiiir in Kalcndis Octobtis. l luiiiisi i nii prohibei iinii- WMN, m m.lcir vciiam,
    Mcc tuus cvuriiuui vilcl aioiua illui».
    :

    797 OE F.MliOUSMO 798

    OCTOBER, MENSIS DECIMUS.


    Miimeros
    Decemnovenalia.
    If dieruin
    25 t 2 5 4 3 6 7 8 9 10 11 12 13 li 15 16 17 ts 19 liujos
    ^5 niensis.
    5 A Kalendae 27 19 tl 3 23 »7 9 t 23 1
    b VI doq. 17 9 t 23 13 7 29 21 13 5 2
    15 c V non. 29 21 13 3 27 19 11 3 23 3
    d 1? non. 10 11 2 23 17 9 2 23 15 1 4
    8 e iii non. 2 23 15 7 29 2t 13 5 27 5
    10 f n noo. 21 13 4 27 19 II 4 23 17 9 6
    g Noopc 4 23 17 9 2 23 13 7 29 7
    18 A VIII idiis 23 15 6- 29 21 13 6 27 19 tl K
    7 b vu Idus 6 27 19 11 4 23 17 9 2 9
    c VI i'!us 23 17 8 2 23 15 8 29 21 15 10
    IS d V idus 8 29 21 13 6 27 10 tl 4 11
    4 •e IV idus 27 19 10 4 23 !7 10 2 23 15 13
    f in idus 10 2 23 13 8 29 21 13 6 15
    13 K 11 idus 29 21 12 6 27 19 12 4 23 17 14
    1 A Idui 12 4 23 17 10 2 23 13 8 13
    b xvni kal. 2 23 II 8 29 21 14 6 27 19 16
    » c xn kdl. U 6 27 19 12 4 25 17 10 17
    d XV kil. 4 23 16 10 2 23 16 8 23 21 18
    17 e XIV kal. 16 8 29 21 ti 6 27 19 12 19
    6 f XIII k»I. 6 27 16 12 4 23 18 10 2 23 20
    XII kal. 18 10 2 23 10 8 39 21 14 21
    11 ! XI kal. 8 29 20 11 6 27 20 12 4 25 22
    3 b X ka>. 20 12 4 23 18 10 2 23 16 23
    c IX kal. 10 2 22 15 8 29 21 14 6 27 24
    II d VIII kal. 22 11 6 27 20 13 4 23 18 25
    19 e III kal. 12 4 24 18. 10 9 23 16 8 29 26
    r VI kal. 21 16 8 29 22 11 6 27 20 27
    8 * V kal. li 6 26 20 12 4 23 18 10 3 28
    16 A IV kal. 26 18 10 2 21 16 8 29 22 29
    b 11 kal. 16 8 28 22 li 6 27 20 12 4 30
    5 c II kal. 28 20 12 4 26 18 10 2 21 5t

    Nolandum, quod quiuto anno in Kalendis Octo-


    in Telrattichon ad hunc mentem ullimum.
    embolismi luna esi. Luna
    bris iriginUi invenilur, et Oclobri offertur venalio, vina, volucres,
    vero Octobns in leriio halendarum ^ovetubns fim- u leref llec dubiles non i enuisse modum ;
    ' ur '
    Sic taraen ut ne oneres nimio pr.ccordia victu,
    Cumque modo smdeas nou lenuisse moduui.

    NOVEMBER, MENSIS UNDECIMCS.


    _* Decemooveiralia.
    Nuoierui
    dierooj
    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 15 11 15 16 17 18 19 bujos
    "s aiunsis.
    13 d Kalendse 18 10 2 24 .6 8 30 22 14 6 1
    2 e it non. 30 22 14 6 28 20 13 4 26 2
    f 111 noo. 20 12 4 26 18 10 2 24 16 8 3
    10 R n uon. 2 24 16 8 30 22 14 6 28 4
    A Nome 22 14 6 28 20 12 4 26 18 10 5
    18 b viii idus 4 26 18 10 2 24 16 8 30 6
    7 e vn idus 24 16 8 50 23 14 fl 28 20 12 7
    d ti idus 6 28 20 12 4 26 18 10 2 8
    13 e v idus 26 18 10 2 Sl 16 8 30 23 11 »
    4 f iv idus 8 30 22 14 6 28 20 12 4 10
    g 111 1 us 28 20 12 4 26 18 10 2 21 16 11
    12 A n idus 10 2 2i 16 8 30 22 14 6 1*
    1 b Idus 2 22 14 6 28 20 12 4 26 18 13
    c xviii kal. 12 4 26 18 10 2 21 16 8 14
    9 d xvii kat. 4 24 16 8 30 22 14 6 28 20 13
    e xvi kal. 14 6 28 20 12 4 26 18 10 16
    17 f xv kal. 6 26 18 10 2 24 16 8 30 22 17
    6 g xiv kal. 16 8 30 22 14 6 28 20 12 18
    A xin kal. 8 28 20 13 4 26 18 10 2 24 19
    14 b xu kal. 18 10 2 24 16 8 30 22 14 20
    5 e zi kal. 10 30 22 14 6 28 20 12 4 26 21
    d x kal. 20 12 4 26 18 10 2 21 16 23
    11 e rx kal. 12 2 21 16 8 50 22 li 6 28 25
    f viii kal. 22 14 6 28 20 12 4 26 18 21
    19 vu kal. ii 4 26 18 10 2 24 16 8 1 25
    8 i vi kil. 24 16 8 30 22 14 6 28 20 2rt
    b v kal. 16 6 28 20 12 4 26 18 10 3 27
    16 c. iv kal. 26 18 10 2 21 16 8 30 22 28
    d ii! k.il. 18 8 30 22 11 6 28 20 13 5 2!l
    5 e 11 kal. 28 20 12 4 26 18 10 2 24 50
    Sciendum est, quod
    novissimo decemnovenalis
    in Telraitichon ad liunc mentem penultir.mm.
    cycli anno, in sepiimo Kalendarum Decembris, luna _ , _ , _,
    irigesima esse debuit sed ibi prima invenilur, pro-
    ;
    "• salu«arw pernibetur mulsa Noveinbn,
    . .

    pier sallum, quem ibi Lalini colliserant, quia trige- Gingiber el dulce iissile roelle naians
    siina luna ibi dirimitur et iransiiitur, in priiuo m Tum ne 1 ue Me l,e ,aves ' > en eris neque sacra fre-
    anno luoa nona bal tcrlio Kaltndis Januaiii. Anlc Mn «* t«nipus ne vidcare suuiii. iqucnlcs
    ,

    m BED.C YENEUABILIS UPERUU PAItS I. SKCT. II. — DIDASCALICA SPUfilA ET DLBIA. 800
    DECEMBliB, MI-.NS1S DUODKCIMUS.
    '* Dei .ll.UOVf ualia INuuiem»
    <•

    dierum
    1 1 2 3 1 5 6 i 8 V» 10 11 13 13 11 1S M 17 18 19 lllljUS
    - - meuss.
    m 23
    13 f K.K lulae. 18 10 2 21 16 8 30 11 7 1

    IV llllll. 1 22 II 6 38 30 11 4 26 2
    i i iii III"'.. M 12 i 26 18 10
    23
    3
    14
    21
    6
    18
    28
    9 S
    4
    10 g n II. III. 3 21 16 8 1

    c Nona; ii 11 6 K 20 It 1 26 18 11 S
    1» J VIII itlus 5 26 1S 10 3 2.1 16 8 1 6
    7 e VII lahn li 16 8 1 22 11 28 30 13 7
    r VI idus 7 26 20 13 S 36 18 10 5 S
    15 V idus 20 18 10 3 21 16 8 1 22 1S 9
    4 1 IV idus 9 1 52 U 7 38 20 13 5 10
    u idus 28 20 12 3 26 18 10 5 21 17 11
    12 c
    III

    II HJUS 11 3 31 16 9 1 22 U 7 12
    d lilus 1 22 11 7 28 20 tt 5 «0 19 13
    1 e 11 X kal. 13 S 26 18 11 3 31 16 9 11
    9 r S VIII kil. 3 24 16 9 1 31 u 7 28 21 1S
    XVII kal. 1« 7 28 20 15 S 26 18 II 16
    A IVI 5 26 18 11 3 31 16 9 1 23 17
    t7 kat.
    b XV k.i. 17 9 22 13 7 2S 30 13 18
    6 1
    2"»
    c XIV k.!. 7 28 20 13 B 36 18 11 3 19
    d XUI kil. 19 II 3 21 17 9 1 22 15 20
    tt
    »> 13 7 33 30 13 s 27 31
    5 e XII k.il. 9 1

    1 XI kal. 21 13 3 26 19 11 3 34 17 22
    tl X kjl. U 3 21 17 9 1 23 1S 7 39 25
    23 28 21 15 S 26 10 31
    19 l II kal. 15 7
    b XIII kat. 13 5 26 19 11 5 34 17 2 23
    23 17 9 l 33 13 7 28 21 26
    8 c VII ka>.
    1 kJI. 15 7 28 21 13 S 36 19 11 4 27
    16 VI
    e V KjI. 27 19 11 3 23 17 9 1
    3"> 33
    5 f IV kal. n 9 1 25 15 7 28 31 13 6 39
    1 111 kal. 29 M 13 5 27 19 11 5 33
    8
    50
    A u kjl. 19 11 3 25 17 9 1 13 13 31
    13

    Nolan.Umi autem, quod in decinio tertio anno in Telraxticlion att hunc menscm ultimum.
    Kalendis Decembris, iuna Hgesima inveniiur, pro- Juxta mensefncum calidis ulare Dectmbri,
    pte r quintum etnb 'li-nitiin, qui in quarto Nonarum Tintt jactant inensis gramina nulla luis ,

    Novembris incipit, et nou est Decembris, in tertio Lucidas capilis defensi a frignre venain,
    Kalendis Jauuarii tiuitur. Cinnameoque tuus frajntodorecalix.

    DE RATIONE ANNI A JULIO CESARE INSTITUTI


    Januarius, Auguslus el December, quatuor Nonas A quj? secundum regulam vigesima octava esse dtbuit.
    bahenl, et iiovemdeciui Kalendas, post Idus dies tri adjedio diei non subvenerit.
    si f i bissexlitis

    ginla et unum. Quintus embolisrous quarto Nonarum Novembris


    Mariius, Maius, Julius ei Uctober, sex Nonas lia- itnplicalur, quando epacix viKinii tres suni, et in
    bent, et septemdecim Kaleudas, post Idus, dies Iri- Kalendis Decembris fiuem sortitur.
    ginia et unum. Sextus embolismus in quarlo Nonarum Augosti
    Aprilis, Jnnius, Seplember ct November, qualuor incipil, quando e pac se tiuindecim tlniuntur, el in se-
    Nonas habeui, et octodeciin Kalendas, post Idus, dies r.undo Kaleudartim Sepiembris finem accipil.
    trigiula. Septiinus, qui et ultimus embnlismu-, in Nonis Maii
    Fr bruarius vero quatuor Nonas habcl, et scdecim inserilur,quandn ottodtcini epacta: sunl, qui ernii- '

    K ilt posl Idus, dies viginti octo.


    n.las, nans N •narutii Aprilis, trigesimam lutiani
    in lf rlium
    Quando vero bissextus est, tunc habet dies viginli facit. Unde in Kalemlis Maii vigesima octava luna
    novem, et lunara Irigesimam. contingit quam regula vigesitnam oclavam esse vu-
    :

    Ouines vero menses, octo ldus habent. lu.i. Iiem endeui anno, in tenio Kalendarum Au-
    lune aple pouitur, ita ut Irigejitua Julii
    gusti, saltns
    De tocit Embolismorum. luna ibidem transiliatur, et prlma in loco trigosimx
    1

    dicatur; sicquc in Kalendis Augusli lerlia lit, qu;e


    Primus eraboli?mns, id est supercrescens mensis, secunda esse debmi, quatemis in Kalendis S> piem-
    qtiarto Nonarum Dectmbris incipit, quumlo epacu. hris, quando nulke epacue incipiunt, quiuta efiici
    viginli du.e sunl et iu secundo Kalendaium Januarii possii.
    fuiilur.
    £ecundus embolismus quarto Nonarum Sepiembris De regutaribnt ad iuvenienHvm (eritt *t lunam.
    inchoat, quando viginti quinque eoacLu incipiunt, et
    in Kalcudis Uclobris liuitur. Prorerbs. Pr«luoa.
    Terlius embolismus secuudo Nonarmn Marlii Mirtius S Sepfmber s.
    quand eepte mdet im epacLe sunt , insi rilur et in
    > ;
    Aprllts 1 D*U*er 3.
    secundo Nonaruin Aprilis tinietts, tiigesiutain lunam Mius 5 Nuvember »,
    facil. Linle in Kalen.lis Maii vigftsima scplima litna Juinns 6 Defrinber 7.
    Julius Jitiuirtus 9.
    lii, quas sefiuidum regulam vigesima ocl.iv.i debuil 1

    e&se ; et in Kalendis Julii, quaj Ir.ginla dcbuit, HH Si ftiiiiiiiiu ii'i..~l>n),(


    Ati^usins
    Septembw
    4
    7
    Pes\fMriM
    Mirtiut
    10.
    •'.

    vigcsima nona fil.


    ilctuher t Air.m 10.
    IJnarlus embolisinus secundo Noiiaiuii: Decambrii Noveaabaji 5 Msius II.
    iirililur, quandu epaclae sunl vigiuli ei in qnarto ;
    UeceailiiT 7 Jui.ius |t>
    Nniiaiiilil J.hiuiih llniens, Irigesimaui lun.iiii facil. '
    i.iu .' •>
    3 JutM 15.

    1 1'
    oqiic in K.iltiiJi., Maitii, vigesima oclava IttU lil. KebrwhM u Au ,u^lu»
    : :: ::::

    «01 DE EMUOLISMO. m
    Tro feriis. Pro luna. ^ Locit teimini Paschalts, cttm regttlaribus sitis.
    '

    ,
    Jaiiuarius Jannarins 9 Nonre Aprilis Nonae Aprilis norunl quinos
    Fobroanus i Pebmarius 10 viiikal. April. Oelona? Kalendaj aflini depromunt
    Mariius ! Martins 5 Idus Apriiis. lclus Aprilis etiain scxis
    Vpnlis April.s 10 iv non. Arril. : Nonae qn.iterox natmiuc drpnndio
    j
    Maius Maius II xi k.il. April.: llein undeiix aiiibiunt quinos

    Seeundum lledam,
    jmiiiis lunim 12 iv irl. April. : Qualuor Idus capiuut lernos
    Jnlius . Julius 15 iii kal. April. Ternae Kalends lilnlaiit senos

    |
    Augustus Angu-lus H xiv kul. Haii: Quatuor deuaB cnbniil in quadris
    September Septemlier 16 vu id. April : Sepienos Idus se ;
    ii'i:i eliguot
    Gctober Ociober 16 vi kal. Apnl.: Sena» Kaleiui e sorliunt lernos
    November November 18- xviikal. Maii : Denis settenis donani assiui
    i December Dacember 18 ii ooo. April. Pridie Nooarum porro quaternis
    ix kal.April.: Novenae Kalendae ootantur sepienis
    ii id. April. : Pridie Idus pandilur quinu
    Puiifdi/i allum elevntt, prope numeros liic po-
    t»
    Kalendas Aprilis : Aprilis Kalendas expriinit uuus
    tili, lenquam medietalum videntur significaliontni hu- xii kal. April. Duoden-e namque do >te qualemas
    bere. v id. April. Speciem quiniam speramus duobus
    Qualcrnrt Kalendre. quinque conjicinoi 8
    anno. —
    iv kal. April.
    De bis'exiili quando Dissextus
    Si vis scire xv kal. Maii IJutu 1ena.- coustanl tribus adepiae. 5
    fi.it, suiiip annos ;ib incarnalionc Doniini, cl eosdem

    per quaLuor partire, ei si unum vcl duo vel tria re- ,


    De lermino Paschali inveniendo.
    manseriut, bis-extus non erit Si vero nibi! remanet, Si Paschalem terminum, decima quarla id est luna
    eo anno bissexlus Gel. llem, si annis ab initio mundi primi mensis, volueris nosse, versiculos supra scri-
    duns addideris, ei sic eos per qualuor partiiis, eodem ptos Nonx Aprilis nolator.quinos memoraliler disce,
    iuodo bi-sexti annum reperies. quibus novemdecim loca diversa decimx quarue ejus-
    De feria Kalendurum. —
    Si feriam Kalcndarum dem lun;r, per novemdecim annos, lixa pand.m.ur
    volueris scire, regulares supra dklos concurrentibus, ratione. qui singuli versus, singulis annis tibi ejus-
    anni cujuslibet «tijunge, el si sepiem vel ruinus fue- dem termini locum, sine omni manifesiantdubietate.
    rinl, loia feria erit. Si auiein super septem creve- Ad feriant vero ejusdem termiiii inveniendam, sume
    rini, septem diniitle; et quod super fuerif, pro fcria vcrsuum eorumdem regulares, et eis auni cujuslibet,
    tene. Si autem quamlibel aliam feriam scire vis, adjunge concurrenles, et si septein fueriut, vel infra
    computa quot dies prxieritos sine prxsenli babeat reinanserinl, la'is el feria erit. Si vero supra creve-
    inensis liis adile feriam quota iit Kalendis
    : fuit. et rint, septem dimittil ; et quod superfuerit, pro feria
    hrec per seplero divide : el quod remanserit, feriam teue. El si. li.ee feria Dominica dies fuerit, in sequenti
    *.ibi indicabil. Dominica Pascha erit. Si autem alia feria eril, ton-
    De epiiciit inveniendis. —
    Sume annum circuli dc- festiiu sequenti Dominica Pascha celebrabilur.
    ccinnoveualis, quotus sit. el uuum dimitte; el teli- De reguiaribus lerminis Pascha;.
    quos per undecim multiplica ; el cum rnulliplicaveris
    triginta, semperilimiite, et qnod superfueril, epactam
    nnde ipsi regulares oriantur, compula
    Si vis scire

    libi indicabii. llem omni anno quota luna in unde-


    a decimo quinlo Kaletidarum Aprilis, qui primus dies
    cimo Kaleudarum Aprilis evenerit, tota codem anno n sxcu'i cst, tisque ad locum deciinx quarix lunx Pas-
    chalis. Et si septem vel minus inveneris, tut eiiain
    epacla eril.
    Vnde oriantur epactte. —
    Si vis scire unde orian-
    rcgulares habebis. Si vero plus, seplcm semper di-
    mille, cl rcmanent rcgulares.
    tur epaclx, id est adjeclioncs lunares, scias quia so-
    anni dt.cemnovalis cycii, diver-o ntl-
    (Juindcciiii
    laris annns babet trecentos scxaginta quinque dics.
    iti' rn infra autem quatiiorsubnolan-
    superponunlur :
    Lunaris vero, id est duodecim lunaiiones, coniiuent
    tur, qui cum superioribus sibiapposiiis, unam liiieam
    dies trecenlos qiiiuquaginta quatuor. Sicque solaris
    anuiis lunarem prxcedit undeciin diebus. Qui unde-
    vocaiium sublus posilarum ad inveniendam lunam
    sortiunlur, cujus xtas a dextris el a sinistris requi-
    cim dies epactas creaut. In primo nauique ilecenno-
    renli occurrii.
    valis cycli amio, ideo nullas babemus cpactas, quia
    novemdecim anui luuares, supplenlibtis septem cui- 1 i 3 i 5 6 7 s 9 10 11 12 13 II IS
    bolismis mensibus, tolidem solares annos requipa- 16 a u i e 1
    ranl, pariter incipiuni, pariterque iiniunlur. linus 17 3 u i e 2
    vero solaris annus. lunirein ununi, diebus undecim 18 3 u i e 3
    (uldiximus) prxced.t. Ideo post nullas, undecim ha- 19 e a u i 4
    bemus epaclas. Duo qunque solares anni duo luna- 20 a u i .1

    res, bis undecim, id est viginti duobus superanl die- 21 e a u i 6


    22 i e a n 7
    bus. idco undecim epactas, vigiuli duo s>quunlur.
    23 i e a u N
    Sic per nrdinein, si solares annos lunaribus lotidem «
    24 i e a u
    comparabis, epactarum omnium rationem videbis.
    — D23 i e 3 u 1 i

    De regularibus iuna;. Si vis scire unde regula- 26 i e a u II


    res aii inveniendaui lunam procedant Kalendarum, 27 i e a u 12
    scias quia eo anno quo nulla? sunt epaclx, quoia 28 u i e a 13
    luna in Kalendis cuique mensi evenerit, lol reguiares 2H u i e i 1 l-

    30 u i B a 15
    nteiisiuniquisque in cxieris annis Imhehit, ut ad-
    juuctis epactis anni cujusiibel luna Kaleudarum in- Quadrala Iixc labella, quoniam in longitudiue et
    veniri possit, latitudine eamdein scilicet denumeraiionem habel.
    Quola sit luna in Kalendis singnlis. Si luna Ka- — Ciavorum terminum.
    lendanmi volueris scire quota sit, hos regnlares epac-
    a r a r a
    lis anni cujusiibet adjunge; etsi triginla fuerint, vel
    itifraremanserint, tota et luna erit Si anle triginta 1 5 5 II 9 7 13 9 17 9
    a a r a r
    fuerint supergre-si, triginia lolie ; et quod superfue-
    2 8 6 10 tO 6 li 12 18 4
    ril tibi, lunx xtaicm inanifestabiL. Si vero inlra I.uaa XI.
    a r a i a: :

    mensein, cujuslibet lunx xialem scire vis, compula 3 13 7 3 II 13 13 1 19 12


    quot dies prxterilos, sine illo de quo quxris, habeat Luna XI. a a- * t
    meiisis.binisadde iunam qaota in Kalendis fuil; et
    de bis lpsius mensis lunaiionem lol!e; et quod su- ="==
    —
    4 2 R 18 12

    55 ~
    4 10 11
    '3
    O
    £
    C Dijssxiili
    ,-
    or-
    perfuerit, lunaui tibi siu iudicabit. ^ < -< < < (Jllit.
    803 BED.C VENERABILIS 0IER1M PARS I. SKCT. II. - Dlf.ASCAI.ICA SPURIA ET DUBIA. 801
    1 3 U 7 g H 13 IS 17 19
    2 4 ti B IU 12 lt lf> 18
    9 q y i n r f 1 1 9
    10
    g
    1
    P l li in u n 10
    q i
    II T A. k • 8 1
    P l b 11
    II ni •1 u i r A. k 13
    13 I 1 1' t b OJ u 15
    q i
    II n 1. r
    m
    A. k 1 1
    p U
    18 t
    n u 1 b. r A. k 15
    16 c. I 1
    P 1 m q 16
    17 U n b. r A. k e s. 1 17
    fa R d. I m q u n b. r 18
    19 A. C. 1 1 d. IU 19
    p I
    80 q e. ii D b. r A. c. * 30
    21 P d. t ni e. u 21
    <l
    2* b. r f. A. c. s d. t 33
    p
    2.1
    9 6. u n b. r f. A. 23
    21 r. s g V d. t e. u 34
    q
    25 b. r f. A c. s g. p 35
    23 d. l h.
    q e. u b. r r. A. 26
    27 e. 8 g P d. t h. 27
    q
    is e. u i. b. r f. A. c. f g. 38
    39 d. t b. q e. u 1. b. r 39
    1 f. A. A c. s 8- d. l b. 30
    s e. U i. b. r f. A. A c • 1
    S g. b d. l b. e. u i. 2
    4 t>. f. A. A c. s 8. b d. I 5
    5 b. c e u i. b. f. A. A 4
    6 c. 8- b d. l b. c c. u 5
    7 i. il b. f. A. A c. g. b b 6
    8 d. li. c e. u 1. d f. A. 7

    In singulx lilterae binos compleclunlur


    h.ic flgnra \ paginula conlinet viginti litteras, qux singulx nudig
    dies. Sunl aiiteui onu.es simul \iginti novem, iil cst ulrinque lateribus teinos dies complecluntar. Sod
    primum alphalxlum usque quinque nmJis utriuque quoniara ler viginli sexaginta sunl, in duabus autcm
    fiueris. Alterum punctis anle siguatum usque ad /, e( Iuna(i<>nibus quinquaginla novem dies solummodo
    per orJinem duas explicat liuialiones, iil est novem existunt una liitera videlicet u, binos dies cotnplec-
    :

    Jies. Sed quia singulis duos signaniibus unus rema- titur. Unde fit ut >igiiili lilteris aquentur quinqua-
    net, bis novemdeciiu, quiiiqiiaginla oclo sunt lan- ginta novcm dies geminaue lunalionis. luspecta igi-
    I ii iii. Ueo insecundosemperalpliabeto, prinia lillera tur sepiima linea in annali, quae litlera u bitios dies
    lernos cxplicat dies. Inventa die qnun quasris, nou- complectcnie clauditur, ct nolala lillera vel spatio,
    laque liltera <;uain habanl Marlyrologia quinla rctro quod inslat, redi ad sequentem pagimilaiii, cl de-
    linea, rcversus a.l haac pagiuiilam, anuoqiie cycli cemnovalis cycli qui sit prxviso, circumspice nuroe-
    decemnovenalis supra invenlo, el iu eadem linea rc* rum eidem litlerse prxGxum, qui pr« feelo xialem.
    perta litlera, numerum quem retro contra scriptum lun;v cujusque ostcndet pcr lolum anni verteniis :

    viJeris, ipsa cst luna quam qu< ris. De anteriore nu- soatium per liueae decemnovalis cycli processum,
    mcro, sicut et in superiori et supra lacito. Sequens

    1 2 10 11 13 15 li 15 16 17 18 19

    1 .tnc. Am]A 1. .1 u s. i .rb. .f r p. r|.oe. .c c 0. .1 b. o. II .1 k. .h t r h .e 4 o. e 50


    3 .Uil. .b li l> m. .kA. t. k .s i. g s q. g !.p f. d p d .m c AmJA 1. .i u s i n. r r p r 1
    3 .o e. .c o'c II. .1 b u. 1 .tk. .h i r. b Lqc. .e q e p. n il. b ii ii il kA. l k .1 i. 8 > q 6 3
    4 .p f. d pjd A 1.
    o. u s. ij.rh. f r-f q
    .mc .A ni i .0 c. •c o c n. .1 b. u 1 .t k. li I r h 5
    B •qg .e q e n b m. .kA. t. k s
    p. .n d. .b g slg r. i .p 1. d pld o. mc. .Affl A 1 i u s i 4
    6 .r li. f rf q. .0 e. c o c n. .1 b. u. 1 .1 k. .h ilh s. qg- ? 4| >'• .n d o D b m. k A. t k 5
    l?
    7 s I
    S s.g r. ,p .<! p d o. .mc. ,A m A 1. .i u
    1'.. 1. i r h .r r r q. oe. c o c n. 1 l> u. 1 6
    8 .tk. h l h s .qg- e q e p. nd. .b d b m. kA. k u. .9 i. g s g r. .p r. .d
    p d o iii c v m T
    9 A 1. .i u i t. ?b. .f r f q. .0 e. .c o c n. .1 b. I .A 1 k. .b t h s. •qg- .e
    q e p. n d b a 8
    10 b qi. .k.A k u. .s i. g s g r - .p f. .d p d o. .tno. u. t A 1. u i t. • i .r h. .f r r q e e t> 9
    11 c n. .1 b. 1 .A .t k h l h s. •qg e q|e p .Dd 11 X b m. .kA. k u. .s •g
    I. s g r. l>
    1 d p 10
    12 d o. jne. iii .b A 1 i u i t. .r h. J r r 4. .0 e. .ii c n 1 b.jl .A .t k. b 1 h s 1 | ? * II
    13 e (>. .n <J.n c li m. .kA. k u s i. g s ? r- Pf p e d o. .m c.'m .b A 1. .i u i t. r h f r 13
    14 f q. o e.'o .d c 0. .1 b. 1 A .t k. j 1 h s. qg- q .1 c p. nd. u ,e b m. k A k ii. s i
    g s 15
    15 r- p e d o. .m c A u .r h. -g f q. .0 c. o .d c n. .1 b .A l k h 1 14
    g .p f. ni l> 1. .1 i t. <• 1

    16 li s. qg. q .1 e p. .n d. ii c b ni. kA. k u. .s i. s .n g r. P r. p .tjd 0. 111 i.i 1 V 1 i D 15


    16
    17 i l. .r h. r .g r V .o e. o d'c n. .1 b. 1 .4 .1 k. 1 i li s. •qg- q .r e p. u d ii rib i» k Jt
    18 k u. s i. s .li k r. .p r. p ejd o. .mc. u k i t. m li A 1. r b. r gr q. .o e o d C ii I h 17
    19 1 .A .1 k. l i. h s. .<l r. <i r|e p. ii d. n .c b m. A. .1 k u. .s i. 1 h g r. P ' p c d O JlD C 18
    20 m .b A 1. ii .k i t. .rta r gjf t|. .0 e. o .d c n. Ii..iii 1 -A .1 k. t J h s. q f B r e l>
    n d 19
    31 n c b ii>. A. ,l|k u. J i s h g r. .p r. P ' d o c. -ii .b m A 1. u k 1 l .r r h I 1 t|0 « 20
    23 o .d c n. l> >ii l
    A .1 k. t i >
    s. q 1 e p. d. .o n c t> iii A. .1 k u J i s h g rp f 21
    2-> m A n. e. .p o c n. h. k h i.'

    21
    p
    <l
    .» d
    f e
    0. e.
    p. d^.o^u
    .ii .!>

    .e
    u
    b m.|A.
    1. k
    I'k
    1 t

    n .s 1.
    r
    •
    .g
    .h
    1

    9
    q
    t. f. .q p
    .d
    .e d o. r.
    e p. d.
    iii

    ii.

    o
    1

    iii .b
    v .1

    A 1
    I

    u
    A.
    k
    i

    <

    k u.'s
    9 1 t>
    24
    t- r .r f q. *. .p o .d c n.jh. ,A k. J b s g. t q f ii .c I. tii 1 I

    26 s u g r. r. ,q!p .<• d oo.


    iii

    i.iii
    :

    h
    .1

    A 1
    1

    u .k i 1. h. .s r .g r q e. c o c ..'.
    n tV in l A l k m
    37 1 .1 E .'• .rjq J a p.!d. ii ii .c l> 01. A. .1 kii 1. .ii ,!i R r !'.
    .q|p .e d 11 111 b A i *«
    38 u .k i 1. Ii. .s r .glf '(]
    !e. p'o .<1 c n l>. .iii 1 .41, A I i h s. g r q f a p (1. .1 II c b m 27
    39 A. .1 k u. .h!« r. f .e 0. C. n> b u .k 1. h .i r ,g f e. p o >l c n 38
    1. .l's .||> ,1 .11 t> i
    1
    q
    30 b. k- It -i u iq • •J. n .r 01. A. k i. « f r.
    P
    J 2»
    |1 lg-

    1 2 3 4 5 6 7

    Numeri iiiferioresseptcni, denotanf —-1, primim — 3, (Ogdoas.) tertiuui i>ml>oli<imim, socundo N«-
    eiiiliolisiiiuni, qusrio Nonaruui Decembris 4, se ; — iwrum Marl 4, quarl finl.olisnium, secuinki
    i ; —
    ciiii.Iu'11 eiiibolismuin, qnarto Nonaruin Sopieinbris; Nonarum Deceinbns 5, qumium emt>oli»im*m, ; —
    81« I>E EMBOLISMO. 805

    quarlo Nonarum Novembris; —


    li, So\tum erobolis- A sctaiem Uinnc nolahis. Antc ipsam figuram in mar-
    inum, quarto Nonarum Augosti; 7, (Hendecas,)— gine, cernis septem embolismorum annnrum lunatio-
    sepiiinum embolismum, tertio Nonarum Martii. nes emboliiniares, per quas quo Kalendarlo debeat
    Hanc aulem flguram ad hasce patenles * paginas inchoari. Post banc qnae sequitur liguram oslendil,
    cxtensas, superior exponit senlenlia. Squentem in quo signo sit luna. SiquiJciu lotani annalis serien»
    vero, lalis manifestat ralio. A sini-lra legentis ad ita alphabetis distinximus, quae iu o liniunlur, ut
    destram, ordinanlur ex transverso in duabus lineis primus et secundus ordo viginli septem dies; et ler-
    terlia alpbabeta illis similliina, qua? per lun.e circui- tius auiem uno amplius compleciatur ; et litteras noh
    ius absque ullo spalio, quinquaginta novcm dies singnlis diebus, seJ alternis opposuimus. Quia pro-
    complecluntur, msupra oslendimus Undeeleasdern pter ha:c regularis pagina, ju\ta numerum dieruin,
    in annali liabd litteras, secunda scilicet relro linea quibus luna zodiacum pervolat, viginti septem lineas
    lautum dillerens, quod anni decemnovalis cytli sunt hab-l iu longiludine, iioniinibus signoniui auie, no-
    ad sinislraiii legeuiis hic dispositi. Lunaj auiem sela- niinihu j vero mensium retro annolatis, nov.mdeciin
    lem demonstrang, numenisest in ligura: liontispicio quoque lineas in lalitudine, quae deceinnovalium cy-
    prxlixus. Ojuapropter in annali repcria cujuslibet clum supra notanduni demonslrant. Cum igitur iu
    diei liltera absque punclo, vel etiain quain punctus quo signo sit luna quajris, in annali relrn tertiu li-
    aine vel relro delerininal redi ad hanc li^uram, et
    : nca, nolabis qu;e iliei iitlera praiposla sit : quani
    inveuto cycli decemnovenalis anno percurrejgcmi- notato auno cycli deceumovalis hic inve.-tigabts, et
    nas ex Iransverso iineas lerna alphaticta continenles, anie ac relio incipiei.s, quod signum siguo |ue Je-
    et ubi siinilcin lilteram inveucris, rursum retro ductu B bitum meusem e rcgione iuveuies.

    JElat luiuc a Kalendis Januuriis invenienda.


    B| !"ft —
    Uitmineralio irigeuaria aH|uals quadralurse.
    i! 123456789 10 11 12 13 li IS 16 17 18 19 10 21 li 25 21 23 26 27 28 29 30 n
    9 1 a k i li
    g f. e d c b 1 1

    SU 12 h g f e d c t> 13 2
    t 25 h g f e d c b 21 3
    1! 4 i b f e d c S 4
    1
    25 15 i
    e f e d c 16 5
    l 26 i li
    e f
    /
    d c 27 «3
    3'
    IS 7 k 1 li
    g e d 8 7
    M 18 k i 6 f e d 19
    7 29 k i h 3 f e d 50 9?
    18 10 i k I h 6 f e 11 10»
    2:» 21 a k t n B f e 22 llo
    lil 2 a k i b g f e 3 12=;
    15 b k H
    uSf
    21 a i li
    g r ,5
    2 21 b a k i li
    g t 25
    15 a b a k i h g f 6 15?
    U 16 c b a k I h s 17 16»
    5 27 c b a k i h ? 28 17*
    16 8 c b l k i h e 9 "»1
    27 19 d t b a k h 20 19
    8 30 d c b k
    i
    1
    20*
    a i b 1
    1!» lt J c b * k i h 12 21 g
    -,u 22 e d c b a k i 23 22 3.
    1) 3 e J c b a k i 4 25 =
    2i 14 e d b a k i 15 245
    3 25 f e d c b s k 26 25»
    U 6 f e d c b a k 7 26
    23 17 f e d c b 3 k 18 27
    6 27 g f c d c b a 29 28
    17 9 8 f e d c b a 10 29
    tH 20 1
    K r e d e b a 21 30
    Argomenlum quota sit luua.

    Hic igitur numerus a capite propter linearum nu- per eamdem lineam descendens. Vel si non fuerit
    meruui poniiur. A dextris et a sini.tris epacfcc no- invenia a capite ejusdem linece descendendo, prse-
    tantur, a quibus praoseniis anni hiuc vel in.ie lit in- sentis diei lunam iuvenies, quain prius in Marlvro-
    Irogressus usque ad litteram a, in qua xtaiem lume logio paucis conuuuierasti.
    Kalendis Januarii cujusvis anni computabis : dehinc

    1NCIP1T ORDO SOLARIS


    A SANCTO HIERONYMO SITERPOSITIS,
    Cl'M ANXl LITTERIS
    Ad txplorandum per septimana dies, lunw eelatem, quotidie per novemdecim annot.
    Me legal, aunales qui vuh cognoscere rausas,
    Teinpora qui varia, et qui siniul aslra poli.
    Decestnovalis dinnmeralio in laiitudiae, :ed trigcaalis iu longiiudine.
    1 5 5 7 9 II U 16 18
    3 4 6 S 10 13 15 17 19
    A S b d b c 8
    !? e b f A a e e a 9
    11 b h c e i d 10
    19 e g b f d b »1
    15 c i d b r r e 1?
    14 g d h c g e c 13
    15 d » e e g b f II
    16 h e i d h f c* 16
    17 e b f d h c g 16
    Figuram, quam velus edilio extcndebal in duas paginas, iu unam labulaut coutraximus. Euit.
    i

    «07 Bi:D.£ VENEIUBIUS OPP. PAItS I. SECT. II.- DID.ISCAUCA SPllUA ET DUBIA 168
    18 i d li f a e i
    8 e 17
    19 f k li e g e i d h 18
    10 a e 1
    g b f k h f 19
    21 g I i d li f a e i 20
    2» b f k h c 6 1 i g II
    25 h iu a e i g l> f k 2*
    24 c | 1 i d h m a h 23
    23 i >i b f k b c g 1 91
    tn d b m a e i n b I 23
    27 k c R 1 i d h n 2*
    as e i ii b f k c a 27
    » 1 D d h m 1 e i

    d
    n
    d
    18
    29
    so f k c B l
    P
    t m 11 c i n b f k 1

    2 g l p d b m 1 e e 2
    s 1 r f k c g 1
    P 5
    4 li m 4 e i n r f d 4
    S % g 1
    P d h m q 3
    ti i n r f k s e 6
    7 t h ID q e i n r 7
    p
    8 k s i •
    P l b f 8
    1

    Ilvcms. V.r. /£sias. Aulumnus Hyems.


    CJ
    3!
    5 tr^ 5*
    ™ u „« 5•B.S* w — ss V ~j^r
    c ?* 2 B5
    B
    n
    £2-
    = 2
    5Su
    3 !» 2.
    »
    » s-t » «-E. frfi %*L
    52
    •>. S S S-
    -s C-3 3
    S3.
    =s r: a. 3' »• a. II 11 2. Q.
    g.
    £• =:9 & • ffi
    b
    3 1 I c^» ?S
    '
    <• 1 u •M S-«
    1 b b n non. c v noo. d d
    2 b iii noa. X> iii non. c v uon. ui non. v non. e e
    3 u noo. iv nen. c ii oon.

    Вам также может понравиться